: 200 300 Ha
: 100 200 Ha
Daerah berbukit
: 50 100 Ha
a.
tidak
diperlukan
bangunan
pemecah
energi,
juga
c.
d.
e.
f.
BAB 3
DATA DAN PERHITUNGAN
: 00 LU dan 1210 BT
2. Elevasi Lokasi
: 25 m
: 30 Hari
5. Pola Tanam :
Padi-Padi-Bedo-palawija
: 2m
Temperatur ( t )
Data temperatur udara rata-rata bulanan didapatkan dari badan pusat
statistik Propinsi Gorontalo yang mana bersumber dari BMKG Bandara Jalaluddin
Gorontalo, berikut adalah data temperatur nya :
TAHUN
JAN
FEB
2002
25
21
2003
28
24,5
2004
23,3
25,6
2005
21
24
2006
24,4
21,3
2007
29,5
26,5
2008
26,4
25,7
2009
26,7
26
2010
25,2
23,3
2011
23,2
29
RATA2
26,6
26,5
Sumber : Badan Pusat Statistik Gorontalo
Data Temperatur (toC) Rata - Rata
TAHUN
JAN
FEB
MAR
RATA2
26,6
26,5
26,3
MAR
24
21,3
26,5
25,7
26
28
23,3
21
24,4
29,5
APR
27,2
25,8
25
23,3
21
24,4
29,5
26,4
19
21
MEI
21,4
29,8
26,6
26,6
24,8
27
26,7
26,6
24,8
29,1
JUN
24,5
25,6
24
21,3
26,5
25,7
26
24,5
25,6
24
JUL
25
23,3
21
24,4
29,5
25
23,3
21
24,4
29,5
AGUST
23,3
21
24,4
29,5
26,4
23,3
21
24,4
29,5
26,4
SEP
23
27,8
23
24
6,2
29,7
22
19
21
22,5
OKT
24,5
25,6
24
21,3
26,5
25,7
26
24,5
25,6
24
NOP
24,8
27
26,7
26,6
24,8
24,8
27
26,7
26,6
24,8
DES
24
21,3
26,5
25,7
26
24,5
25,6
24
24
21,3
26,3
26,3
27,6
26
27
27,4
27,5
27,4
26,7
27,1
APR
MEI
JUN
JUL
AGUST
SEP
OKT
NOP
DES
27
27,4
27,5
27,4
26,7
27,1
26,3
27,4
26
Sumber : Analisis Pehitungan Temperatur (tC) Rata - Rata
PenyinaranMatahari (n/N)
Data penyinaran matahari rata-rata bulanan adalah sebagai berikut:
TAHUN
JAN
FEB
MAR
2002
43,6
38,8
47,8
2003
32.2
36.5
36.5
2004
28.6
24.5
45.6
2005
41.1
35.9
47.3
2006
48.3
32.1
43
2007
36.5
36
42
2008
45
25,5
31.2
2009
47,6
40.6
36.9
2010
26.3
41.2
35
2011
35.3
37.8
38.5
RATA2
47,5
48,3
45,8
Sumber : Badan Pusat Statistik Gorontalo
APR
55,7
45.6
41.3
32.1
39
32.5
48
26.5
29.3
36.1
56,7
MEI
58,8
32.5
45.2
41.3
39.5
36.2
33.2
56
31.2
35.9
52,5
JUN
56
48.9
45.2
41.3
40.6
38.9
36.5
26.4
45,8
39.1
53,0
JUL
65,7
58,5
78,8
75,5
73,7
78,3
65,5
67,8
65,6
67,5
73,1
JUL
73,1
AGUST
72,4
65,5
67,9
70,8
65,5
67,9
76,8
67,5
70,5
75,5
75,0
AGUST
75,0
SEP
65,5
56,4
56,7
45,6
53,7
58,7
55,7
56,2
56,7
59,3
59,8
SEP
59,8
OKT
58,4
56,7
65,5
65,7
45,8
58,5
67,8
58,8
57,7
65,8
66,5
NOP
58,9
59,5
58,5
68,9
60,6
55,4
61,4
58,4
62,8
60,7
62,7
DES
45,6
53,5
47,8
56,8
37,8
48,9
56,9
46,4
56,7
48,5
52,0
OKT
66,5
NOP
62,7
DES
52,0
KelembabanUdara (RH)
Tabel 3.3 Kelembaban Udara Rata-Rata Bulanan
TAHUN
JAN
FEB
MAR
APR
MEI
JUN
JUL
AGUST
SEP
OKT
NOP
DES
2002
2003
80
81
82
81
88
81
88
84
85
86
83
89
78
77
78
77
82
85
75
82
82
79
87
83
3
4
5
6
7
8
9
10
2004
93
85
86
2005
85
88
90
2006
79
79
79
2007
83
83
83
2008
79
82
87
2009
89
81
82
2010
85
83
83
2011
87
99
98
RATA2
84,4
85,4
86,1
Sumber : Badan Pusat Satistik Gorontalo
92
93
96
94
90
89
81
97
81,9
82
85
87
90
87
75
78
89
83,6
87
86
82
85
87
90
94
79
81,1
75
87
90
76
70
84
84
75
79,8
75
87
89
76
70
87
85
78
75,0
87
90
94
75
82
85
87
90
77,3
85
87
75
82
85
87
75
82
80,8
87
75
82
80
78
87
81
82
80,7
TAHUN
JAN
FEB
MAR
APR
MEI
JUN
JUL
AGUST
SEP
84,4
85,4
86,1
81,9
83,6
81,1
79,8
75,0
77,3
RATA2
Sumber : Analisis Pehitungan Kelembaban Udara Relatif ( RH ) ( % ) Rata - Rata
OKT
NOP
DES
80,8
80,7
83,9
82
82
87
80
82
82
87
75
83,9
KecepatanAngin (U)
Data Kecepatan angin rata-rata bulanan adalah sebagai berikut:
Tabel 3.4 KecepatanAngin Rata-Rata Bulanan
TAHUN
2002
JAN
6,48
FEB
3,45
MAR
3,59
APR
1,5
MEI
3,59
JUN
3,59
JUL
3,59
AGUST
3,59
SEP
3,59
OKT
3,59
NOP
0,47
DES
3,59
2003
3,59
6,55
6,55
0,65
6,55
6,55
6,55
6,55
3,59
6,55
0,4
6,55
2004
6,55
2,67
2,67
2,6
2,67
2,67
2,67
2,67
6,55
3,59
0,45
2,67
2005
2,67
4,65
4,65
0,4
4,65
4,45
4,65
4,65
3,59
6,55
2,9
3,4
2006
4,65
7,5
7,5
0,35
7,5
7,5
7,5
7,5
6,55
2,67
1,8
3,2
2007
7,5
3,60
3,58
0,65
3,58
3,58
3,58
3,58
3,59
4,65
3,8
6,3
2008
3,58
2,5
2,5
1,5
2,5
2,5
2,5
2,5
6,55
3,59
0,37
4,5
2009
2,5
3,8
3,8
1,4
3,8
3,8
3,8
3,8
2,67
6,55
0,45
3,5
2010
3,8
3,59
0,6
3,59
3,45
3,59
3,59
4,65
2,67
1,73
3,0
10
2011
4,85
6,55
1,6
0,8
6,55
6,55
6,55
6,55
7,5
4,65
0,63
2,7
3,85
3,70
3,70
1,85
3,70
3,70
5,56
7,41
5,56
3,70
1,85
3,70
RATA2
SEP
OKT
NOP
DES
5,56
3,70
1,85
3,70
TAHUN
1
2
2002
2003
JAN
283
74
FEB
129
167
MAR
122
425
APR
16
147
MEI
125
245
BULAN
JUN
JUL
95
0
0
65
AGT
0
0
SEPT
0
101
OKT
112
54
NOV
42
88
DES
246
276
3
4
5
6
7
8
9
10
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
47
166
354
239
328
147
150
264
166
467
285
93
55
108
134
296
180
623
53
104
446
75
22
356
132
273
111
141
356
138
382
312
118
768
113
27
45
133
389
156
70
135
90
333
201
68
383
108
12
34
0
99
121
42
350
57
0
25
0
0
47
66
169
0
0
5
0
0
102
0
357
24
100
0
27
70
198
160
174
527
72
266
180
226
171
406
181
150
0
96
225
168
101
33
213
182
(3.1)
Keterangan :
ea
ed
RH
............................................................
(3.2)
f(U)
U2
(3.3)
1 W = Faktor pembobot
W
Rn
= Rns Rnl
Rns
................................................................
Rns = (1 r) x Rs ..................................................
Rs
(3.4)
(3.5)
Ra
n/N
Rnl
Rnl
f(T)
................................................. (3.7)
.........................................................................................................
(3.8)
= (t+2730K)
(3.10)
(3.11)
f(ed)
...........................................................
(3.9)
...............................
(3.12)
(3.13)
R
0,06
Batu
0,12 0,15
Rumput
0,08 0,09
Tanaman Hijau
0,20
Sumber: CD Soemarto, Hidrologi Teknik, 1995
Temperatur 0 C
W, pada
Ketinggian (m)
0
500
1000
2000
3000
4000
16
18
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
0,64
0,66
0,68
0,71
0,73
0,75
0,77
0,78
0,80
0,82
0,83
0,84
0,85
0,65
0,67
0,70
0,72
0,74
0,76
0,78
0,79
0,81
0,82
0,84
0,85
0,85
0,66
0,69
0,71
0,73
0,75
0,77
0,79
0,80
0,82
0,83
0,85
0,86
0,87
0,69
0,71
0,73
0,75
0,77
0,79
0,81
0,82
0,84
0,85
0,86
0,87
0,88
0,71
0,73
0,75
0,77
0,79
0,81
0,82
0,84
0,85
0,86
0,88
0,88
0,89
0,73
0,76
0,78
0,79
0,81
0,83
0,84
0,85
0,86
0,88
0,89
0,90
0,90
Tabel 3.8 Tabel ea dalam m bar sebagai fungsi temperatur udara rata-rata ( 0C )
Tabel 3.9 Harga dari F(U)= 0,27x(1 + U2 /100) pada tinggi 2 meter dinyatakan
dalam km/hari.
Tabel 3.10 Faktor penyesuaian (c) untuk persamaan Penmann dengan modifikasi
Tabel 3.11 Harga Ra dalam Evaporasi Ekivalen (mm/hari) untuk Belahan Bumi
Selatan.
Angka Angot (Ra) (mm/hari) (Untuk Daerah Indonesia, antara 50 LU sampai 100 LS)
Bulan
Januari
Pebruari
Maret
April
Mei
Juni
Juli
Agustus
September
Oktober
Nopember
5
13.0
14.0
15.0
15.1
15.3
15.0
15.1
15.3
15.1
15.7
14.8
Desember
14.6
Lintang Utara
4
2
14.3
14.7
15.0
15.3
15.5
15.6
15.5
15.3
14.9
14.6
14.4
14.2
14.6
14.3
15.1
14.9
15.3
15.3
15.1
15.3
14.5
14.8
14.1
14.4
0
15.0
15.5
15.7
15.3
14.4
13.9
14.1
14.8
15.3
15.4
15.1
2
15.3
15.7
15.7
15.1
14.1
13.5
13.7
14.5
15.2
15.5
15.3
Lintang Selatan
4
6
15.5
15.8
15.8
16.0
15.6
15.6
14.9
14.7
13.8
13.4
13.2
12.8
13.4
13.1
14.3
14.0
15.1
15.0
15.6
15.7
15.5
15.8
8
16.1
16.1
15.5
14.4
13.1
12.4
12.7
13.7
14.9
15.8
16.0
10
16.1
16.0
15.3
14.0
12.6
12.6
11.8
12.2
13.3
14.6
15.6
14.8
15.1
15.4
16.0
16.0
15.7
(3.14)
dengan :
Etc = Penggunaan konsumtif (mm/hari)
Kc = Koefisien tanaman
Eto = Evapotranspirasi potensial (mm)
Besarnya koefisien tanaman padi dan palawija menurut Prosida dan FAO
dapat dilihat pada tabel berikut.
Periode
Tengah
Bulanan
1
Nedeco / Prosida
Varietas
Varietas Biasa
Unggul
1.20
1.20
FAO
Varietas Biasa
Kedelai
Varietas
1.10
Unggul
1.10
0.50
1.20
1.27
1.10
1.10
0.75
1.30
1.33
1.10
1.05
1.00
1.40
1.30
1.10
1.05
1.00
1.35
1.30
1.10
0.95
0.82
1.24
0.00
1.05
0.00
0.45
1.12
8
0.00
Sumber : Dirjen Pengairan, Bina Program PSA 010, 1985
0.95
0.00
(3.15)
(3.16)
Adapun penetapan nilai curah hujan R80 dan R50 adalah sebagai berikut :
R80
R80
R50
M . ek
k
e 1
......................................................................................
(3.17)
Dengan :
IR
M = Eo + P ................................. (3.18)
Eo
= Perkolasi
= M. T / S .........................................................................................(3.19)
= Eksponensial
1.6.2
NFR
dengan :
NFR
Etc
Re
A x NFR
......................................................................................
Eff
(3.22)
dengan:
Q
NFR
Eff
= Efisiensi irigasi
Saluran primer
Q=
b.
A x NFR
Eff primer x Eff sekunder x Eff tersier ..................................... (3.23)
Saluransekunder
Q=
A x NFR
Eff sekunder x Eff tersier .......................................................... (3.24)
c.
Salurantersier
Q=
A x NFR
Eff primer ............................................................................... (3.25)
Dengan :
Eff = Efisiensiirigasi
3.9 DimensiSaluran
Dimensi saluran dapat dihitung dengan menggunakan rumus Manning berikut.
V
(3.26)
= A x V .............................................................................................
(3.27)
dengan:
V
= Koefisien Manning
= Kemiringan saluran