Anda di halaman 1dari 27

Eutropio

Los siete reyes de Roma


Rmulo
1.1 romanum imperium a Romulo exordium habet, qui Reae Siviae filius et Martis
cum Remo fratre uno partu editus est.
1. 2 Condita civitate, quam ex nomine suo Romam vocavit, haec fere egit.
Multitudinem finitimorum in civitatem recepit, centum ex senioribus legit quos
senatores nominavit propter senectutem.

1.1.El imperio romano tiene su origen a partir de Rmulo, quien, hijo de Rea Silvia y de Marte, fue
engendrado en un solo parto con su hermano Remo.
1.2. Fundada la ciudad, que llam Roma por su propio nombre, hizo ms o menos estas cosas: acogi
en la ciudad una multitud de vecinos, eligi cien de los ms viejos, a los que llam senadores por su vejez.

Tum, cum uxores ipse et populus suus non haberent, invitavit ad spectaculum
ludorum vicinas urbi Romae nationes atque earum virgines rapuit. Et cum, orta
subito tempestate, non comparuisset, anno regni tricesimo septimo ad deos
transisse creditus est et consecratus.
Entonces, como no tuviesen esposas ni l mismo ni su pueblo, invit a un espectculo de juegos a los pueblos
prximos a la ciudad de Roma y rapt a sus doncellas. Y, como, originada de repente una tempestad, no
hubiese aparecido, en el ao trigsimo sptimo de su reinado se crey que haba pasado junto a los dioses y
fue divinizado.

Numa Pompilio
1. 3 Postea Numa Pompilius rex creatus est, qui bellum quidem nullum gessit,

sed non minus civitati quam Romulus profuit. Nam et leges Romanis

moresque constituit et annum descripsit in decem menses et infinita Romae

sacra ac templa constituit. Morbo decessit quadragesimo et tertio imperii


anno.

1.3. Despus fue elegido rey Numa Pompilio, quien ciertamente no llev a cabo ninguna guerra, pero no
fue menos til a la ciudad que Rmulo. Pues no slo constituy leyes y costumbres para los romanos,
sino que tambin dividi el ao en diez meses e instituy innumerables ritos y templos en Roma.
Pereci por enfermedad en el ao cuadragsimo tercero de su poder.

Tulo Hostilio
1. 4 Huic successit Tullus Hostilius. Hic bella reparavit, Albanos vicit, Veientes et
Fidenates bello superavit, urbem ampliavit, adiecto Caelio monte. Cum triginta et
duos annos regnasset, fulmine ictus cum domo sua arsit.

1.4. A ste sucedi Tulo Hostilio. Este prepar guerras, venci a los albanos, derrot en la guerra a los
veyentes y fidenates, ampli la ciudad, aadido el monte Celio. Habiendo reinado treinta y dos aos, ardi con
su casa, fulminado por un rayo.

Anco Marcio
1. 5 Post hunc Ancus Marcius, Numae ex filia nepos, suscepit imperium.
Contra Latinos dimicavit, Aventinum montem civitati adiecit et Ianiculum
condidit. Vicesimo et quarto anno imperii morbo periit.
1.5. Despus de ste Anco Marci, nieto de Numa por parte de hija, tom el poder. Luch contra los
latinos, aadi el monte Aventino a la ciudad y fund el Janculo. Muri de enfermedad en el vigsimo cuarto
ao de su mandato.

Tarquinio Prisco
1. 6 Deinde regnum Priscus Tarquinius accepit. Hic numerum senatorum
duplicavit, circum Romae aedificavit, ludos Romanos instituit, qui ad nostram
memoriam permanent. primus triumphans urbem intravit. muros fecit et cloacas,

Capitolium inchoavit. tricesimo octavo imperii anno per Anci filios occisus est
1.6- Luego tom el poder Prisco Tarquinio. Este duplic el nmero de senadores, edific un circo en Roma e
instituy los juegos romanos, que permanecen en nuestra memoria. Entr en la ciudad, triunfante el primero,
hizo murallas y cloacas, comenz el Capitolio. Fue asesinado por los hijos de Anco en el trigsimo octavo ao
de su mandato.

Servio Tulio
1. 7 Post hunc Servius Tullius suscepit imperium, genitus ex nobili femina,

captiva tamen et ancilla. Hic quoque Sabinos subegit, montes tres, Quirinalem,

Viminalem, Esquilinum, urbi adiunxit, fossas circum murum duxit. Primus

omnium censum ordinavit, qui adhuc per orbem terrarum incognitus erat.

Occisus est scelere generi sui Tarquinii Superbi, filii eius regis, cui ipse

successerat, et filiae, quam Tarquinius habebat uxorem.

1.7. Despus de ste Servio Tuli, nacido de una mujer noble, aunque cautiva y esclava. asumi el poder. Este
tambin someti a los sabinos, aadi a la ciudad tres montes, el Quirinal, Viminal y Esquilino, excav
alrededor de la muralla fosas. Orden el primero de todos el censo, que era desconocido por la superficie de
las tierras. Fue asesinado por el crimen de su yerno Tarquinio el Soberbio, hijo de aquel rey al que l mismo
haba sucedido, y de su hija, a la que Tarquinio tena como esposa.

Tarquinio el Soberbio
1. 8 L. Tarquinius Superbus, septimus atque ultimus regum, Ardeam oppugnans

imperium perdidit. nam cum filius eius Lucretiam stuprasset eaque de iniuria

marito et patri et amicis questa fuisset, in omnium conspectu se occidit. propter

quam causam Brutus, parens et ipse Tarquinii, populum concitavit et Tarquinio

ademit imperium.

1.8. L. Tarquinio el Soberbio, sptimo y ltimo de los reyes, perdi el poder al atacar Ardea. Pues, como hijo
de ste hubiese violado a Lucrecia y ella se hubiese quejado de la injuria a su marido y a su padre y amigos,
se mat a la vista de todos. Por esta causa, Bruto, pariente tambin l mismo de Tarquinio, instig al pueblo y
arrebat el poder a Tarquinio.

Personajes y hechos de la Repblica


T. Quintio Cincinnato
2. 2 T. etiam Quintius Cincinnatus Praenestinos, qui usque

ad urbis Romae portas cum bello venerant, persecutus

ad flumen Alliam vicit, octo civitates, quae sub ipsis agebant,

Romanis adiunxit, ipsum Praeneste adgressus in deditionem

accepit.

T. Quinto Cincinato habiendo perseguido a los prenestinos, que hasta las puertas de la
ciudad de Roma haban venido con la guerra, los venci junto al ro Alia , aadi ocho
ciudades, las cuales se conducan bajo ellas mismas, habiendo atacado al propio Preneste lo
recibi en rendicin.

T. Quintio Torcuato
2. 5 T. Quintius dictator adversus Gallos, qui ad Italiam

venerant, missus est. Hi ab urbe quarto miliario trans Anienem

fluvium consederant. Ibi L. Manlius provocantem Gallum

occidit, et sublato torque aureo colloque suo inposito,

in perpetuum Torquati et sibi et posteris cognomen accepit.

T.Quintio fue enviado contra los galos, que a Italia haban venido. Estos se haban
establecido desde la ciudad en el cuarto miliario al otro lado del ro Anio. All L.Manlio mat
a un galo que lo retaba y quitado el collar de oro y colocado en su cuello, a perpetuidad
recibi el sobrenombre de Torcuato no slo para s, sino tambin para sus descendientes.

M. Valerio Corvino
2. 6 Quidam ex Gallis unum ex Romanis provocavit. Et cum

processisset armatus, corvus ei supra dextrum bracchium sedit.

Mox commissa adversum Gallum pugna, idem corvus alis et

unguibus Galli oculos verberavit, ne rectum posset aspicere. Ita

a tribuno Valerio interfectus. Corvus non solum victoriam ei,

sed etiam nomen dedit. Nam postea idem Corvinus est dictus.

Alguno de los galos ret a uno de los romanos. Y, como hubiese avanzado armado, un cuervo se le pos sobre
el brazo derecho. Entablada pronto una lucha contra el galo, el mismo cuervo con sus alas y con sus uas
sacudi los ojos del galo, para que no pudiese mirar recto. De esta manera fue asesinado por el tribuno
Valerio. El cuervo no slo le dio la victoria, sino tambin el nombre. Pues despus fue llamado l mismo
Corvino

Guerras prricas
2. 11 eodem tempore Tarentinis, qui iam in ultima Italia sunt,

bellum indictum est, quia legatis Romanorum iniuriam

fecissent. hi Pyrrum, Epiri regem, contra Romanos in auxilium

poposcerunt, qui ex genere Achillis originem trahebat. is mox

ad Italiam venit, tumque primum Romani cum transmarino hoste

dimicaverunt.
Al mismo tiempo a los tarentinos, que ya estn en la ltima parte de Italia, se declar la
guerra, porque a los legados de los romanos haban hecho una injuria. Estos a Pirro, rey del
Epiro, que tena su origen de la estirpe de Aquiles, contra los romanos llamaron en su
ayuda. Este pronto lleg a Italia,y entonces por primera vez los romanos lucharon con un
enemigo del otro lado del mar.

commissa mox pugna, cum iam Pyrrus fugeret, elephantorum

auxilio vicit, quos incognitos Romani expaverunt. sed nox

proelio finem dedit; Laevinus tamen per noctem fugit, Pyrrus

Romanos mille octingentos cepit et eos summo honore

tractavit, occisos sepelivit.

Entablada pronto la lucha, como ya huyese Pirro, venci con ayuda de los
elefantes, a los que por desconocidos los romanos temieron. Pero la noche dio fin
al combate; Levino sin embargo huy por la noche, Pirro captur a mil
ochocientos romanos y los trat con sumo honor, sepult a los muertos.

2. 12 postea Pyrrus, coniunctis sibi Samnitibus, Lucanis, Brittiis,

Romam perrexit, omnia ferro ignique vastavit, Campaniam

populatus est atque ad Praeneste venit, miliario ab urbe

octavo decimo. mox terrore exercitus, qui eum cum consule

sequebatur, in Campaniam se recepit. legati ad Pyrrum

de redimendis captivis missi ab eo honorifice suscepti sunt.

Despus Pirro, unidos los samnitas a s mismo, los lucanos, los brutios, se dirigi a Roma,
devast todo con la espada y el fuego, arras la Campania y lleg a Preneste, en el dcimo
octavo miliario desde la ciudad. Pronto a causa del terror del ejrcito que lo persegua con el
cnsul se retir a la Campania. Los legados enviados junto a Pirro acerca de rescatar a los
cautivos fueron acogidos honorablemente por l.

captivos sine pretio Romam misit.

2. 14 consules deinde M. Curius Dentatus et Cornelius Lentulus

adversum Pyrrum missi sunt. Curius contra eum pugnavit,

exercitum eius cecidit, ipsum Tarentum fugavit, castra cepit. ea

die caesa (sunt) hostium viginti tria milia.

A los cautivos envi sin rescate a Roma.


Luego los cnsules M. Curio Dentado y Cornelio Lntulo fueron enviados contra
Pirro. Curio luch contra l, extermin al ejrcito de ste, huy al propio Tarento,
tom el campamento. En este da fueron abatidos 23 mil enemigos.

Curius in consulatu triumphavit. primus Romam elephantos

quattuor duxit. Pyrrus etiam a Tarento mox recessit et

apud Argos, Graeciae civitatem, occisus est.

Hechos de la primera guerra pnica

2. 23 Cn. Servilius Caepio C. Sempronius Blaesus consules

cum ducentis sexaginta navibus ad Africam profecti sunt.

Curio obtuvo honores de triunfo en el consulado. Condujo a Roma el primero cuatro


elefantes, Pirro tambin retrocedi pronto de Tarento y fue asesinado junto a Argos, ciudad
de Grecia.
2.23. Los cnsules Gneo Servilio Cepin y Gayo Sempronio Bleso marcharon a frica con
doscientas sesenta naves.

Aliquot civitates ceperunt. Praedam ingentem reducentes

naufragium passi sunt. Itaque cum continuae calamitates Romanis

displicerent, decrevit senatus, ut a maritimis proeliis recederetur et

tantum sexaginta naves ad praesidium Italiae salvae essent.

Tomaron algunas ciudades y al regresar con un enorme botn sufrieron un naufragio. As pues, como
continuas calamidades desagradaran a los romanos, el senado decret que se volviese de los combates
navales y que solamente sesenta naves fuesen conservadas para la defensa de Italia.

2. 27 C. Lutatio Catulo A. Postumio Albino consulibus, anno belli

Punici vicesimo et tertio Catulo bellum contra Afros commissum est.


2.27. Siendo cnsules Cayo Lutacio Ctulo y Aulo Postumio Albino, en el ao vigsimo tercero de la guerra
Pnica, se encomend a Ctulo la guerra contra los africanos.

Profectus est cum trecentis navibus in Siciliam; Afri contra ipsum

quadringentas paraverunt. Numquam in mari tantis copiis

pugnatum est. Lutatius Catulus navem aeger ascendit

March a Sicilia con trescientas naves, los africanos prepararon contra l mismo cuatrocientas. Nunca se
luch en el mar con tantas tropas. Lutacio Ctulo subi a la nave enfermo.
Guerra Ptolemaica

3. 1 Finito igitur Punico bello, quod per XXIII annos tractum est,

3.1. As pues, acabada la guerra Pnica, que se prolong durante veintitrs aos,

Romani iam clarissima gloria noti legatos ad Ptolomaeum, Aegypti

regem, miserunt auxilia promittentes, quia rex Syriae Antiochus

bellum ei intulerat. Ille gratias Romanis egit, auxilia a Romanis non

accepit. Eodem tempore potentissimus rex Siciliae Hiero Romam

venit ad ludos spectandos et ducenta milia modiorum tritici populo

donum exhibuit.

los romanos, conocidos ya por su brillantsima gloria, enviaron legados a Ptolomeo, rey de Egipto,
prometindole tropas auxiliares porque el rey de Siria Antioco le haba declarado la guerra. l dio las
gracias a los romanos, no acept las tropas auxiliares de los romanos. Por el mismo tiempo, el poderossimo
rey de Sicilia Hiern vino para ver los juegos y present como regalo al pueblo doscientos mil modios de
trigo.

Segunda guerra pnica

3. 8 Tum P. Cornelius Scipio cum exercitu in Hispaniam profectus est, Ti.


Sempronius in Siciliam, bellum Carthaginiensibus indictum est. Hannibal, relicto
in Hispania fratre Hasdrubale, Pyrenaeum transiit. Alpes, adhuc ea parte invias,
sibi patefecit. Traditur ad Italiam LXXX milia peditum, X milia equitum, septem
et XXX elephantos adduxisse.

3.8. Entonces P.Cornelio Escipin march a Hispania con su ejrcito, Ti. Sempronio a Sicilia, la guerra fue
declarada a los cartagineses. Anibal, abandonado en Hispania su hermano Asdrubal, atraves el Pirineo. Abri
para s los Alpes, todava intransitables por esta parte. Se cuenta que haba llevado a Italia 80 millares de
infantes, 10 millares de jinetes, 37 elefantes.

3. 9 P. Cornelius Scipio Hannibali primus occurrit. Commisso proelio, fugatis suis


ipse vulneratus in castra rediit. Sempronius Gracchus et ipse confligit apud
Trebiam amnem. Is quoque vincitur. Hannibali multi se in Italia dediderunt. Inde
ad Tusciam veniens Hannibal Flaminio consuli occurrit. Ipsum Flaminium
interemit; Romanorum XXV milia caesa sunt, ceteri diffugerunt. Missus (est)
adversus Hannibalem postea a Romanis Q. Fabius Maximus.
3.9. P. Cornelio Escipin sali al encuentro de Anibal. Terminado el combate, hechos huir los suyos, l mismo
regres herido al campamento. Sempronio Graco y l mismo luchan junto al ro Trebia. Este tambin es
vencido. Muchos se entregaron a Anibal en Italia. Viniendo de all a Tuscia, Anibal sali al encuentro del
cnsul Flaminio. Mat al propio Flaminio; 25 millares de romanos fueron abatidos, los dems huyeron. Fue
enviado contra Anibal despus por los romanos Q. Fabio Mximo

3. 11 /Post eam pugnam multae Italiae civitates, (quae Romanis paruerant,) se ad


Hannibalem transtulerunt./ Hannibal Romanis obtulit,(ut captivos redimerent,)
responsumque est a senatu (eos cives non esse necessarios)./ Ille omnes postea
variis suppliciis interfecit/ et tres modios anulorum aureorum Carthaginem misit,
(quos ex manibus equitum Romanorum, senatorum et militum detraxerat)./

3.11. Despus de esta lucha muchas ciudades de Italia, que se haban sometido a los romanos, se pasaron a
Anibal. Anibal ofreci a los romanos que rescatasen a los cautivos y fue respondido por el senado que estos
ciudadanos no eran necesarios. l despus mat a todos con suplicios variados y envi a Cartago tres
modios de anillos areos, que haba arrancado de las manos de los jinetes romanos, de los senadores y de los
soldados.

3. 14 Decimo anno postquam Hannibal in Italiam venerat, P. Sulpicio Cn. Fulvio


consulibus, Hannibal usque ad quartum miliarium urbis accessit, equites eius
usque ad portam. Mox consulum cum exercitu venientium metu Hannibal ad
Campaniam se recepit. In Hispania a fratre eius Hasdrubale ambo Scipiones, qui
per multos annos victores fuerant, interficiuntur, exercitus tamen integer mansit.

3.14. En el dcimo ao despus de que Anibal haba venido a Italia, siendo cnsules P. Sulpicio y Cn. Fulvio,
Anibal lleg hasta el cuarto miliario de la ciudad, los jinetes de ste hasta la puerta. Luego por miedo de los
cnsules que venan con el ejrcito Anibal se retir a Campania. En Hispania por el hermano de ste
Asdrubal los dos Escipiones, que haban sido vencedores durante muchos aos, son muertos, el ejrcito sin
embargo permaneci intacto.

3. 20 Anno quarto decimo posteaquam in Italiam Hannibal venerat, Scipio, qui


multa bene in Hispania egerat, consul est factus et in Africam missus. Is in Africa
contra Hannonem, ducem Afrorum, pugnat; exercitum eius interficit. Syphacem,
Numidiae regem, qui se Afris coniunxerat, capit et castra eius invadit
Syphax cum nobilissimis Numidis et infinitis spoliis Romam a Scipione mittitur.

Qua re audita, omnis fere Italia Hannibalem deserit.

3.20. En el ao dcimo cuarto despus de que Anibal haba venido Italia. Escipin, que haba hecho muchas
cosas con xito, fue hecho cnsul y enviado a frica. Este lucha in frica contra Hann, general de los
africanos; aniquila al ejrcito de ste. Captura a Sifax, rey de Numidia, que se haba unido a los africanos e
invade el campamento de ste. Sifax es enviado por Escipin a Roma con los ms nobles nmidas y con
infinitos despojos. Escuchado este asunto, casi toda Italia abandona a Anibal.

3. 22 Hannibal tres exploratores ad Scipionis castra misit, quos captos Scipio


circumduci per castra iussit ostendique his totum exercitum, mox etiam prandium
dari dimittique, ut renuntiarent Hannibali quae apud Romanos vidissent. 3. 23 Post
id certamen pax cum Carthaginiensibus facta est. Scipio Romam rediit, ingenti gloria
triumphavit atque Africanus ex eo appellari coeptus est.

3.22- Anibal envi a tres exploradores al campamento de Escipin, los cuales Escipin mand que fueran
conducidos por el campamento cautivos y que todo el ejrcito fuera mostrado a estos, que luego tambin una
comida les fuera dado y fuesen dejados escapar, para que anunciasen a Anibal las cosas que hubiesen visto
junto a los romanos.3.23.Despus de este enfrentamiento se hizo la paz con los cartagineses. Escipin regres
a Roma, con gran gloria celebr el triunfo y se comenz a llamarse elafricanoa partir de esto.

Finem accepit secundum Punicum bellum post annum nonum decimum, quam

coeperat.
Tuvo su fin la segunda guerra Pnica despus del ao noveno ao de que haba comenzado.

Tercera guerra pnica


4. 10 Tertium deinde bellum contra Carthaginem suscipitur, sexcentesimo et altero
ab urbe condita anno, L. Manlio Censorino et M. Manilio consulibus, anno
quinquagesimo primo postquam secundum Punicum transactum erat. Hi profecti
Carthaginem oppugnaverunt.

4.10. Luego se inicia la tercera guerra contra Cartago, en el ao 602 desde la fundacin de la ciudad,
siendo cnsules L.Manlio Censorino y M. Manilio, en el ao quincuagsimo primero despus de que se
haba terminado la segunda guerra Pnica. Estos habiendo avanzado atacaron Cartago.

Scipio tunc, Scipionis Africani nepos, tribunus ibi militabat. Huius apud omnes
ingens metus et reverentia erat. Nam et paratissimus ad dimicandum et
consultissimus habebatur. Itaque per eum multa a consulibus prospere gesta sunt.
Toma de Numancia
4. 17 Q. Pompeius deinde consul, a Numantinis, quae Hispaniae civitas fuit
opulentissima, superatus, pacem ignobilem fecit.
Entonces Escipin, nieto de Escipin el africano, militaba aqu como tribuno. Entre todos era enorme el
temor y el respeto de este, Pues no slo era considerado muy preparado para luchar sino tambin muy
entendido. Por consiguiente, por medio de l muchas cosas fueron llevadas a cabo por los cnsules con
xito.
4.17- Luego el cnsul Q. Pompeyo, derrotados por los de Numancia, que fue la ciudad ms rica de
Hispania, hizo una paz vergonzosa.

Post eum C. Hostilius Mancinus consul iterum cum Numantinis pacem fecit
infamem, quam populus et senatus iussit infringi atque ipsum Mancinum hostibus
tradi, ut in illo iniuriam soluti foederis vindicarent. Post tantam igitur ignominiam
P. Scipio Africanus secundo consul factus et ad Numantiam missus est. postremo
ipsam Numantiam diu obsessam fame confecit
Despus de l el cnsul C. Hostilio Mancino hizo de nuevo una paz infame con los
numantinos, la cual el pueblo y el senado mand que fuera infringida y que el propio
Mancino fuera entregado a los enemigos, para que vengasen en quel la injuria del disuelto
tratado. Despus de tan gran ignominia P. Escipin el africano fue hecho cnsul por segunda
vez y fue enviado a Numancia. Finalmente redujo por el hambre a la propia Numancia
asediada durante largo tiempo.

Roma hereda Asia 4. 18 Eodem tempore Attalus, rex Asiae, frater Eumenis,

mortuus est heredemque populum Romanum reliquit. Ita imperio Romano per

testamentum Asia accessit. Guerra de Yugurta4. 26 - 27 P. Scipione Nasica et

L. Calpurnio Bestia consulibus Iugurthae, Numidarum regi, bellum inlatum est,

quod Adherbalem et Hiempsalem, Micipsae filios, fratres suos, reges et populi

Romani amicos, interemisset.

4.18. Al mismo tiempo Atalo, rey de Asia, hermano de Eumenes, muri y dej como
heredero al pueblo romano. As Asia se aadi al imperio romano por testamento. 4.26-27Siendo cnsules P. Escipin Nasica y L. Calpurnio Bestia a Yugurta, rey de los nmidas se
declar la guerra, porque haba matado a Aderbal y a Hiempsal, hijos de Micipsa,
hermanos suyos, reyes y amigos del pueblo romano.

Missus adversus eum consul Calpurnius Bestia, corruptus regis pecunia, pacem
cum eo flagitiosissimam fecit, quae a senatu improbata est. Postea contra eundem
insequenti anno Sp. Postumius Albinus profectus est. Tertio missus est Q.

Caecilius Metellus consul. Iugurtham variis proeliis vicit, elephantos eius occidit
vel cepit, multas civitates ipsius in deditionem cepit.

Enviado contra l el cnsul Calpurnio Bestia, sobornado por el dinero del rey, firm una paz muy
vergonzosa, que no fue aprobada por el senado. Despus al ao siguiente march contra el mismo Espurio
Postumio Albino. En tercer lugar fue enviado el cnsul Q. Cecilio Metelo. Metelo venci en varios combates,
mat o captur a los elefantes de ste, muchas ciudades de l mismo recibi en rendicin.

Et successum est ei a C. Mario. Is Iugurtham et Bocchum, Mauritaniae regem,

qui auxilium Iugurthae ferre coeperat, pariter superavit. Aliquanta et ipse oppida

Numidiae cepit belloque terminum posuit, capto Iugurtha. Acti sunt et duo

triumphi de Iugurtha, primus per Metellum, secundus per Marium. Ante currum

tamen Marii Iugurtha cum duobus filiis ductus est catenatus et mox iussu

consulis in carcere strangulatus est.

Y le fue sucedido por C. Mario. Este derrot igualmente a Yugurta y a Bocco, rey de Mauritania, que haba
comenzado a llevar ayuda a Yugurta. l mismo tambin tom algunas ciudades de Numidia y puso fin a la
guerra, capturado Yugurta. Fueron celebrados tambin dos triunfos sobre Yugurta, el primero por Metelo, el
segundo, por Mario. Sin embargo, ante el carro de Mario fue conducido Yugurta con sus dos hijos
encadenado y luego fue estrangulado por mandato del cnsul en la crcel.

Guerras macednicas, mitridticas y crticas

6. 6 Anno urbis conditae sexcentesimo septuagesimo sexto, L. Licinio Lucullo et


M. Aurelio Cotta consulibus, mortuus est Nicomedes, rex Bithyniae, et per
testamentum populum Romanum fecit heredem. Mithridates pace rupta Bithyniam
et Asiam rursus voluit invadere. Adversus eum ambo consules missi variam
habuere fortunam.
6.6. En el ao 676 de la fundacin de la ciudad, siendo cnsules L. Licinio Luculo y M. Aurelio Cota, muri
Nicomedes, rey de Bitinia e hizo heredero al pueblo romano por testamento. Mitrdates, rota la paz, quiso de
nuevo invadir Bitinia y Asia. Enviados contra l, ambos cnsules tuvieron distinta suerte.

6. 11 Confecto bello Macedonico, manente Mithridatico, quod recedente Lucullo

rex collectis auxiliis reparaverat, bellum Creticum ortum est. Ad id missus Q.

Caecilius Metellus ingentibus proeliis intra triennium omnem provinciam cepit

appellatusque est Creticus atque ex insula triumphavit. Quo tempore Libya

quoque Romano imperio per testamentum Appionis, qui rex eius fuerat, accessit,

in qua inclutae urbes erant Berenice, Ptolomais, Cyrene.

6.11. Terminada la guerra macednica, continuando la mitridtica, que al marchar Luculo el rey haba
reanudado reunidas tropas auxiliares, comenz la guerra cretense. Enviado a sta Q.Cecilio Metelo en

ingentes combates, en un trienio tom toda la provincia y fue llamado cretensey celebr el triunfo sobre la
isla. En este tiempo Libia tambin se incorpor al imperio romano por el testamento de Apin, que haba sido
el rey de sta, en la cual estaban incluidas las ciudades de Berenice, Ptolemaide y Cirene.

Lucha contra los piratas


6. 12 Dum haec geruntur, piratae omnia maria infestabant ita, ut Romanis toto
orbe victoribus sola navigatio tuta non esset. Quare id bellum Cn. Pompeio
decretum est.
6.12. Mientras se llevaban a cabo estas cosas, los piratas infestaban todos los mares de tal modo que a los
romanos vencedores en todo el orbe, slo la navegacin no era segura. Por lo cual esta guerra fue
encomendada a Cn. Pompeyo.

Conjuracin de Catilina
6. 15 M. Tullio Cicerone oratore et C. Antonio consulibus, anno ab urbe condita
sexcentesimo octogesimo nono, L. Sergius Catilina, nobilissimi generis vir,
6.15. Siendo cnsules el orador M. Tulio Cicern y C. Antonio, en el ao 689 desde la fundacin de la
ciudad, L. Sergio Catalina, hombre de muy noble linaje

sed ingenii pravissimi, ad delendam patriam coniuravit cum quibusdam claris


quidem, sed audacibus viris. A Cicerone urbe expulsus est. Socii eius deprehensi
in carcere strangulati sunt. Ab Antonio, altero consule, Catilina ipse victus proelio
est et interfectus.
, pero de carcter muy depravado, conjur para destruir la patria, con algunos varones ilustres sin duda ,
pero audaces . Fue expulsado de la ciudad por Cicern. Los socios de ste, detenidos, fueron estrangulados
en la crcel. El propio Catilina fue vencido en combate y muerto por Antonio, el otro cnsul.

Csar obtiene el primer consulado y conquista la Galia


6. 17 Anno urbis conditae sexcentesimo nonagesimo tertio C. Iulius Caesar, qui

postea imperavit, cum L. Bibulo consul est factus.


6.17- En el ao 6903 C. Julio Csar, que gobern despus, fue elegido cnsul junto con L. Bibulo.

Decreta est ei Gallia et Illyricum cum legionibus decem. Is primus vicit Helvetios,
qui nunc Sequani appellantur, deinde vincendo per bella gravissima usque ad
Oceanum Britannicum processit. Domuit autem annis novem fere omnem Galliam
Le fue asignada la Galia y el Ilrico con diez legiones. Este venci el primero a los Helvecios, que ahora se
llaman Sequanos, despus avanz hasta el ocano Britnico venciendo en guerras muy encarnizadas.
Someti sin embargo casi toda la Galia en nueve aos.

Csar pide su segundo consulado y se proclama dictador. Guerra entre Csar


y Pompeyo.
6. 19 -21 Caesar enim rediens ex Gallia victor coepit poscere alterum

consulatum.

6.19-21- En efecto al regresar Csar de la Galia empez a pedir otro consulado.

Contradictum est a Marcello consule, a Bibulo, a Pompeio, a Catone, iussusque


dimissis exercitibus ad urbem redire. Propter quam iniuriam ab Arimino, ubi
milites congregatos habebat, adversum patriam cum exercitu venit. Consules cum
Pompeio senatusque omnis atque universa nobilitas ex urbe fugit et in Graeciam
transiit. Pompeio duce, senatus contra Caesarem bellum paravit.

Se opuso el cnsul Marcelo, Bbulo, Pompeyo y Catn y se le orden que, tras licenciar a los ejrcitos,
regresara a la ciudad. Por esta afrenta se dirigi desde Armino, donde tena reunidos a sus soldados, contra
su patria con su ejrcito. Los cnsules, junto con Pompeyo, todo el senado y la nobleza entera, huyeron de la
ciudad y pasaron a Grecia. El senado, siendo Pompeyo general, prepar la guerra contra Csar.

Caesar vacuam urbem ingressus dictatorem se fecit. Inde Hispanias petiit. Inde
regressus in Graeciam transiit, adversum Pompeium dimicavit. Primo proelio
victus est et fugatus, evasit tamen, quia, nocte interveniente, Pompeius sequi

noluit. Deinde in Thessalia apud Palaeopharsalum, productis utrimque ingentibus


copiis, dimicaverunt.

Csar, tras haber entrado en la ciudad vaca, se proclam dictador. Desde aquel lugar se dirigi a Hispania.
Al regresar de all se dirigi a Grecia y luch contra Pompeyo. En el primer combate fue vencido y puesto en
fuga, aunque consigui escapar, porque al caer la noche, Pompeyo no quiso seguirlo. Luego se enfrentaron
en Tesalia junto a Paleofrsalo, llevadas por ambas partes enormes tropas.

Numquam adhuc Romanae copiae in unum neque maiores neque melioribus

ducibus convenerant. Pugnatum tamen est ingenti contentione victusque ad

postremum Pompeius et castra eius direpta sunt. Ipse fugatus Alexandriam petiit,

ut a rege Aegypti, cui tutor a senatu datus fuerat propter iuvenilem eius aetatem,

acciperet auxilia. Qui fortunam magis quam amicitiam secutus occidit

Pompeium, caput eius et anulum Caesari misit.

Nunca hasta entonces se haban reunido en un solo lugar mayor cantidad de tropas romanas ni bajo las
rdenes de mejores generales- Se luch con gran esfuerzo y finalmente fue vencido Pompeyo y saqueado su
campamento. El propio Pompeyo, puesto en fuga, se dirigi a Alejandra para recibir ayuda del rey de
Egipto, a quien haba sido dado como tutor por el senado a causa de su juventud. Este, atento ms a la
fortuna que a la amistad, mat a Pompeyo y envi su cabeza y su anillo a Csar.

Tercer consulado de Csar

6. 23 Inde Romam regressus tertio se consulem fecit cum M. Aemilio Lepido, qui
ei magister equitum dictatori ante annum fuerat. Inde in Africam profectus est, ubi
infinita nobilitas cum Iuba, Mauretaniae rege, bellum reparaverat.
Habiendo regresado de all a Roma, se hizo cnsul por tercera vez junto con Marco Emilio Lpido, quien
haba sido jefe de caballera para l, dictador durante el ao antes. Desde all se dirigi a frica, donde un
sinfn de la nobleza junto con Juba, rey de Mauritania, haba reanudado la guerra.

Cuarto consulado de Csar


6. 24 Post annum Caesar Romam regressus quarto se consulem fecit et statim ad

Hispanias est profectus, ubi Pompeii filii, Cn. Pompeius et Sex. Pompeius,

ingens bellum praeparaverant.

Csar regres a Roma despus de un ao, se hizo cnsul por cuarta vez y en seguida march a Hispania,
donde los hijos de Pompeyo, Gneo Pompeyo y Sexto Pompeyo haban preparado una gran guerra.

Multa proelia fuerunt, ultimum apud Mundam civitatem, in quo adeo Caesar paene
victus est
Hubo muchas batallas, la ltima en la ciudad de Munda, en la cual Csar adems fue casi vencido.

Conjura para asesinar a Csar


1
2
6. 25 //Inde Caesar, (bellis civilibus toto orbe conpositis),
ADV

N.S./S

AB.PL./S ADJETIVO

AB.S./C.C.

P.P. AB.PL. /VERBO

1
Romam

AC.S./CCL.A DONDE

rediit. //
3 S. PRET.PERF.IND.

Desde all Csar, terminadas las guerras civiles en todo el orbe, regres a Roma.
1. oracin principal de la 2. enunciativa intransitiva
2. subordinada de abl.abs.

(Agere insolentius)
INF. PRES.AC.

ADV.COMP.

coepit

et

(contra consuetudinem Romanae libertatis).

3 S. PRET.PERF.IND. CONJ

PREP .+

AC.S.

G.S./C.N.

A obrar ms insolentemente empez y contra la costumbre de la libertad romana.


4. oracin principal de la 3 y 5. enunciativa transitiva
3 y 5 . subordinadas de infinitivo sin sujeto propio.

6
Coniuratum est
3 S. PRET.PERF.IND

in eum

a sexaginta vel amplius senatoribus

prep+.AC. S/C.C.

PREP+ADJ.

CONJ

ADV.

AB.PL./C AGENTE.

Se hizo una conjuracin contra l por sesenta o ms senadores


CONJ.

equitibusque
REP.+

Romanis.

+AB.PL./C AGENTE

y caballeros romanos
6. O. enunciativa pasiva

7
Praecipui
N.PL./ ATRIBUTO

fuerunt

8
inter coniuratos duo Bruti ex eo genere Bruti, (qui primus

3 PL. PRET.PERF.IND

PREP .+

AC.PL/CC

N.PL./SUJETO

PREP+AB.S. /CC

G.S./C.N.

N.S./S.

ADJ. ADY.

Los principales entre los conjurados fueron los dos Brutos de la familia del Bruto, que haba sido el primer
9
7

Romae consul fuerat

/et

G.S./ C.N.

CONJ

N.S./ ATR.

3 S. PLUS. IND.

reges expulerat), et C. Cassius et Servilius Casca.


AC.PL./C.D.

3 S. PLUS. IND

CONJ

N.S./SUJETO CONJ

N.S. /SUJETO

cnsul de Roma y haba expulsado a los reyes, y C. Casio y Servilio Casca.


7. O. enunciativa copulativa, principal de la 8 y 9.
8 y 9. subordinadas relativas, coordinadas copulativas entre s, su antecedente es BRUTI.

10
11
Ergo Caesar,( cum senatus die
Conj.

N.s./sujeto

conj.

G.s./c.n.

ab.s./c.c.

inter ceteros venisset ad curiam),


prep+ac.pl./c..c

3 s. pret.plusc.subj

prp+ac.s./c.c.l. a donde

As pues Csar, como hubiese venido a la curia en da de senado entre los dems,
10

tribus et viginti vulneribus


Adj.

Conj. Adj

Ab.pl

confossus est.
pret perfecto indicativo pasivo

c. agente

fue atravesado por veintitrs pualadas.


7. O. enunciativa pasiva, coordinada ilativa con el prrafo anterior, principal de la 11.
11. subordinada temporal causal.

Anda mungkin juga menyukai