Bab 1

PUSAT TUISYEN MINDA SUKSES INTELEK
CIKGU JEYA
jeyastars82@gmail.com
www.jeyastars82.wordpress.com
BAB 1 KEDUDUKAN STRATEGIK MENDORONG PENGUASAAN BRITISH

Pengaruh British di Kedah
(Teks m/s: 4-6)
Sebelum tahun 1791 Pulau Pinang adalah sebahagian dari wilayah Kedah
Kedah pula terletak di bawah naunganSiam
Terkenal sebagai sebuah kuasa maritim
Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) tertarik dengan kegemilangan Kedah terutamanya
di PulauPinang
Sebab-Sebab SHTI Tertarik dengan Kedah

a) Kedah Sebagai Pelabuhan Persinggahan
kedudukan Kedah strategik di laluan antara timur dan barat

banyak terdapat kemudahan seperti bekalan air, bekalan makanan dan tempat membaiki
kapal
pedagang singgah sebelum belayar keCanton,China
tempat berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun
b) Kedah Sebagai Pusat Pengumpulan Barang Dagangan
banyak barang dagangan terdapat di Kedah yang dibawa dari negara luar sepertiChina
teh dariChinadiperlukan oleh SHTI
Chinaperlukan emas, perak, bijih timah dan lada hitam dari Kepulauan Melayu
c) Kedah Sebagai Pangkalan Tentera
SHTI perlukan Pulau Pinang sebagai pangkalan tenteranya

SHTI bersaing kuasa perdagangan dengan Perancis di India
Pulau Pinang dijadikan pangkalan tentera untuk mempertahankanIndiadari serangan

Perancis
Ancaman-Ancaman di Kedah
Kuala Kedah berkembang sebagai pelabuhan entrepot

CIKGU JEYA
Menghadapi tentangan dan ancaman dalam usaha mengekalkan kedaulatan Kedah dari
Bugis,Siamdan Burma.
i) Ancaman Bugis Dari Selangor
akhir abad ke-18 keadaan politik Kedah tidak stabil kerana perebutan takhta antara
pembesar-pembesar
keadaan ini mengancam kedaulatan Kedah
tahun 1770 Sultan Muhammad Jiwa melantik Tunku Abdullah sebagai Raja Muda Kedah
kerabat diraja Kedah tidak bersetuju kerana Tunku Abdullah bukan anak gahara
kerabat diraja Kedah berpakat dengan Bugis di Selangor untuk menentang Sultan
Muhammad Jiwa
tentera Bugis pimpinan Raja Haji menyerang dan menawan Kuala Kedah
Sultan Muhammad Jiwa dapatkan bantuan tentera dari firma Jourdain Sullivan and de
Souza
tahun 1771 firma telah menghantar Francis Light ke Kedah untuk berunding
perjanjian telah ditandatangani yang membenarkan firma berniaga di Kuala Kedah
firma dikehendaki membantu Kedah dalam ketenteraan
Sultan Kedah membatalkan perjanjian apabila firma tidak membantu Kedah menyerang
Bugis di Selangor
(ii) Ancaman Siam
Kedah menghentikan penghantaran bunga emas kepada Siam semasa Siam berperang
dengan Burma
selepas perang tamat, Siam menuntut Kedah menghantar bunga emas, wang dan tenaga
manusia
Kedah berasa terancam
Sultan Abdullah mendapatkan bantuan tentera SHTI
Sultan Kedah menawarkan Pulau Pinang sebagai hadiah sekiranya SHTI sanggup
melindungi Kedah dari ancamanSiam

CIKGU JEYA
Francis Light sedar tentang kepentingan Pulau Pinang sebagai pelabuhan dan pangkalan
tentera
SHTI bersetuju untuk membantu Kedah
Francis Light di Pulau Pinang

(Teks m/s: 7-9)
SHTI bersaing dengan Belanda di semenanjung Tanah Melayu

SHTI bimbang dasar monopoli Belanda menjejaskan perdagangan mereka
SHTI anggap tawaran Sultan Abdullah yang membenarkan mereka menduduki Pulau
Pinang sebagai pucuk dicita ulam mendatang
Francis Light menandatangani perjanjian secara peribadi dengan Sultan Abdullah pada
tahun 1786 iaitu Perjanjian Inggeris-Kedah
Sultan Abdullah membenarkan Francis Light menduduki Pulau Pinang dengan syarat
Francis Light memberi bantuan tentera apabila perlu
Pada 11 Ogos 1786 upacara menaikkan bendera rasmi British iaitu Union Jack diadakan
nama Pulau Pinang ditukar kepada Prince of Wales Island oleh Francis Light
ibu negeri Pulau Pinang dinamakan Georgetowniaitu sempena nama Raja England King
George III
bermulanya penjajahan British di Tanah Melayu
Syarat Perjanjian Inggeris-Kedah 1786
SHTI bantu Kedah sekiranya Kedah diserang musuh

SHTI tidak boleh melindungi musuh Kedah
SHTI berjanji akan membayar sebanyak 30 000 dolar Sepanyol setahun kepada sultan
sebagai pampasan
Pulau Pinang Diambil British Secara Rasmi
Siam menakluk Patani dan mengancam Kedah

Sultan Abdullah menuntut SHTI memberi bantuan tentera (seperti dalam perjanjian 1786)
SHTI enggan membantu dengan alasan SHTI tidak terlibat dengan perjanjian
SHTI juga mahu menjaga kepentingan perdagangan dengan Siam
Sultan Abdullah mendesak Francis Light meninggalkan PulauPinang kerana tidak

menepati janji

CIKGU JEYA
Francis Light enggan
Sultan Abdullah berasa marah dan tertipu dengan tindakan Francis Light
Sultan Abdullah menyediakan angkatan laut di Seberang Perai untuk menyerang dan
mengambil semula Pulau Pinang
Sultan Abdullah mendapat bantuan dari Riau, Siak dan Selangor
Francis Light minta bantuan dari British menyerang kubu Sultan Abdullah di Seberang
Perai
Sultan Abdullah tewas
Sultan Abdullah terpaksa menandatangani Perjanjian Persahabatan dan Keamanan

Inggeris-Kedah pada 1 Mei 1791
kesan-kesan:
SHTI menduduki Pulau Pinang secara rasmi

sebagai ganjaran SHTi membayar 6000 dolar Sepanyol setiap tahun kepada Sultan Abdullah
George Leith dilantik sebagai Gabenor Pulau Pinang yang pertama
- SHTI Mengambil Seberang Perai
(Teks m/s: 10-12)
2 sebab SHTI memerlukan Seberang Perai;
i. Seberang Perai sebagai benteng mempertahankan serangan terhadap Pulau Pinang oleh pihak
musuh
ii. Seberang Perai subur dan sesuai untuk pertanian bagi menampung makanan di PulauP inang
SHTI mengambil kesempatan kerana Sultan Dziauddin memerlukan bantuan tentera bagi
menghadapi ancamanSiam
terpaksa menandatangani Perjanjian Persahabatan dan Perikatan dengan
gabenorLeithpada Jun 1800
kesan SHTI menduduki PulauPinang dan menukar nama kepada Province Wellesley

CIKGU JEYA
Syarat Perjanjian Persahabatan dan Perikatan 1800
Sultan Kedah menyerahkan Seberang Perai
Raja Siam Rama III menandatangani perjanjian dengan Henry Burney di Bangkok iaitu
Perjanjian Burney 1826
Syarat Perjanjian Burney 1826
British mengiktiraf ketuanan Siam terhadap Kedah

British tidak membantu sultan Kedah menyerang Siam
Kedah hendaklah membayar ufti bunga emas kepada Siam
Siam mengiktiraf pendudukan British di PulauPinang dan Seberang Perai
Perluasan Kuasa British di Singapura

(Teks m/s: 13-18)
Sebab-Sebab British Bertapak di Singapura:
i. SHTI gagal memajukan Pulau Pinang
Pulau Pinang gagal mencapai kemajuan

kedudukan Pulau Pinang jauh ke utara Selat Melaka menyebabkannya gagal bersaing
sebagai pelabuhan di Kepulauan Melayu
kebanyakan kapal dagang berdagang di Betawi, Riau dan Lingga

CIKGU JEYA
ii. Keinginan British mempunyai pelabuhan strategik
SHTI memerlukan pelabuhan strategik di selatan Selat Melaka bertujuan untuk

menguasai laluan perdagangan antaraIndia danChina
SHTI menguasai Melaka dan Betawi semasa Perang Napoleon (1793-1814).
selepas Perang Napoleon tamat British terpaksa memulangkan Melaka dan Betawi
kepada Belanda
Belanda mengenakan cukai yang tinggi dan memberi layanan buruk kepada pedagang
British di Betawi
Stamford raffles ditugaskan mencari pelabuhan baru
iii. Singapura sebagai pangkalan perdagangan yang strategik
merupakan sebahagian wilayah Johor

kedudukannya strategik di bahagian selatan semenanjung Tanah Melayu dapat mengawal
laluan perdagangan di Selat Melaka dan Selat Sunda
Singapura sesuaisebagai pelabuhan bebas dan pangkalan British untuk menyaingi

Belanda di Betawi
Raffles mencadangkan kepada SHTI supaya mendirikan pangkalan baru di Singapura
Raffles yakin Singapura dapat menyekat kuasa monopoli Belanda di Kepulauan Melayu
Raffles menghadapi masalah kerana Sultan Johor iaitu Sultan Abdul Rahman berada di
bawah pengaruh Belanda
Cara-Cara Raffles (British) Menguasai Singapura:
Raffles mendarat di Singapura pada 12 Januari 1819

Pada 30 Januari 1819 Raffles memaksa Temenggung Abdul Rahman (Pemerintah
Singapura dan Tanah Besar Johor) menandatangani perjanjian yang membenarkan British
membina loji di Singapura
Temenggung Abdul Rahman menandatanganinya kerana bimbang diserang oleh British
Syarat Perjanjian 30 Januari 1819
SHTI boleh mendirikan loji di Singapura

SHTI bersetuju melindungi Temenggung Abdul Rahman dari ancaman dalam dan luar
negeri

CIKGU JEYA
SHTI tidak membenarkan Temenggung Abdul Rahman membuat hubungan dengan kuasa
Barat lain
perjanjian antara Raffles dan Temenggung Abdul Rahman ini tidak sah kerana tidak
dipersetujui Sultan Johor iaitu Sultan Abdul Rahman
Raffles menggunakan helah dengan menghidupkan semula masalah pewarisan takhta

yang berlaku tahun 1812
Raffles memperalatkan Tengku Hussein yang kecewa kerana tidak ditabal sebagai Sultan
Johor
Raffles berjaya memujuk Temenggung Abdul Rahman supaya menjemput Tengku

Hussein ke Singapura untuk ditabal sebagai Sultan Johor yang baru
pada 6 Februari 1819 Sultan Hussein mengiktiraf perjanjian awal antara Temenggung
Abdul Rahman dengan Raffles yang dibuat pada 30 Januari 1819
SHTI mula bertapak secara rasmi di Singapura
pertabalan Sultan Hussein menyebabkan Johor menpunyai dua prang sultan iaitu Sultan
Hussein di Singapura (diperintah oleh Temenggung Abdul Rahman) dan Sultan Abdul
Rahman di Lingga
British melantik Residennya di Singapura iaitu William Farquhar (1819-1823) dan John
Crawford (1823-1826)
Kuasa British di Singapura Secara Rasmi:
tahun 1819 British belum lagi menguasai Singapura secara rasmi

pada 7 Jun 1823 Raffles menandatangani perjanjian dengan Sultan Hussein dan
Temenggung Abdul Rahman yang membolehkan SHTI menguasai Singapura dan pulaupulau disekitarnya
pada 2 Ogos 1824 perjanjian ditandatangani antara Residen Singapura John Crawford
dengan Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman
kesannya Sultan Hussein terpaksa menyerahkan Singapura secara rasmi kepada SHTI
Syarat Perjanjian 7 Jun 1823
SHTI berkuasa di seluruh pulau Singapura dan pulau-pulau berdekatan kecuali kawasan
atau pulau kediaman Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman
undang-undang British dikuatkuasakan
Syarat Perjanjian 2 Ogos 1819
Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman menyerahkan Singapura kepada SHTI
buat selama-lamanya

CIKGU JEYA
Sultan Hussein dan Temenggung Abdul Rahman atau warisnya boleh menetap di tanah
milik baginda di Singapura atau berpindah dari Singapura
memindahkan pusat pentadbiran dari Kuala Sungai Singapura ke Teluk Belanga
alasan SHTI ialah untuk memajukan Singapura
SHTI mengambil tanah-tanah di Kampung Gelam dan Teluk Belanga
tahun 1866 pusat pemerintahan Johor di Teluk Belanga dipindahkan ke Johor Bharu
Pertikaian Inggeris-Belanda dan Perpecahan Kepulauan Melayu

(Teks m/s: 19-20)
Belanda tidak puas hati dengan petempatan Raffles di Singapura

alasan Belanda ialah Singapura berada di bawah lingkungan pengaruh Belanda dan
Singapura akan menjejaskan perdagangan Belanda di Betawi
kesan pertikaian ialah;
a) Hubungan Belanda-Inggeris tegang

b) British enggan menyerahkan Singapura kepada Belanda kerana potensi Singapura sebagai
pelabuhan bebas dan pangkalan tentera British
c) Satu perjanjian ditandatangani iaitu Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 (Persetiaan London)
Syarat Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 (Persetiaan London)
Belanda mengiktiraf petempatan British di Singapura

Belanda berjanji tidak akan membuka petempatan baru di Tanah Melayu
British menyerahkan Bangkahulu kepada Belanda dan Belanda menyerahkan Melaka

kepada British
British berjanji tidak akan membuka petempatan baru ke selatan Singapura
Kesan Perjanjian Inggeris-Belanda 1824
Kepulauan Melayu terbahagi dua;
a) British menguasai Tanah Melayu dan Singapura di Utara

b) Belanda menguasai Kepulauan Riau dan Lingga di Selatan

CIKGU JEYA
British dapat meluaskan pengaruh di Tanah Melayu tanpa gangguan kuasa-kuasa Barat
lain
Melaka menjadi hak British dan membolehkan British menguasai laluan perdagangan di
Selat Melaka
o
Kerajaan Johor berpecah dua iaitu;
a) Johor dan Singapura menjadi hak British

b) Kepulauan Riau dan Lingga menjadi hak Belanda
Penubuhan Negeri-Negeri Selat NNS (Teks m/s: 21-13
tahun 1824 SHTI menguasai Pulau Pinang, Melaka dan Singapura

Pulau Pinang ditadbir oleh Leftenan Gabenor
Singapura dan Melaka ditadbir oleh Residen
tahun 1826 ketiga-tiganya disatukan di bawah satu pentadbiran iaitu NNS
tujuan adalah untuk menyeragamkan pentadbiran dan menjimatkan perbelanjaan
ibu negeri NNS pertama ialah Pulau Pinang
tahun 1832 ibu negeri NNS dipindahkan dari Pulau Pinangke Singapura
alasannya kerana kedudukan Singapura lebih strategik dan menguntungkan
Pentadbiran di Negeri-Negeri Selat
pentadbiran NNS diketuai oleh Gabenor

Gabenor menerima arahan daripada Gabenor Jeneral British di India
Gabenor NNS dibantu oleh Residen Konsuler bagi setiap negeri di PulauPinang,
Singapura dan Melaka
semua dasar dan undang-undang NNS digubal oleh Gabenor Jeneral British di India
kesan-kesannya;
a) Penduduk dan pedagang tempatan tidak puas hati kerana NNS ditadbir seperti Tanah Jajahan
India
b) Saudagar-saudagar British di NNS mendesak supaya dipindahkan pentadbiran ke London
c) Pada 1 April 1867 NNS diisytiharkan sebagai Tanah jajahan British dan diletakkan di bawah
Pejabat Tanah Jajahan di London

CIKGU JEYA
d) Majlis Perundangan ditubuhkan bagi membolehkan NNS meluluskan undang-undang sendiri

Sebab-Sebab Perpindahan Pentadbiran NNS Dari India Ke London (1867)
SHTI di India tidak mengambil berat tentang kebajikan NNS

NNS membantah cadangan menghapuskan taraf pelabuhan bebas di Singapura
Kedatangan imigran Cina ke NNS tidak terkawal kerana kebanyakan mereka

menubuhkan kongsi gelap.
Pengenalan Akta Mata Wang 1855 menyebabkan mata wang Sepanyol diganti dengan
mata wang rupeeIndia ini merugikan pedagang-pedagang kerana nilai rupee rendah
Penduduk tempatan membantah kerana NNS dijadikan tempat buangan banduan
Kesan Perpindahan Pentadbiran NNS Ke London
Tahun 1871 mata wang NNS pertama telah dikeluarkan

CIKGU JEYA
SEJARAH TINGKATAN 2
BAB 2
KEKAYAAN HASIL BUMI MENDORONG CAMPUR TANGAN BRITISH

CIKGU JEYA
2.1 Dasar Campur Tangan British di Negeri-Negeri Melayu NNM

(Teks m/s: 29-32)
Sebab-Sebab Dasar Campur Tangan British di NNM
i. Kekayaan bumi NNM
hasil bumi seperti bijih timah, emas, bijih besi dan arang batu
kawasan utama bijih timah di Larut dan Kinta (Perak), di Sungai Pahang dan Sungai
Lembing (Pahang), di Lukut, Kuala Lumpur , Ampang dan Petaling (Selangor) dan di
Sungai Ujong, Negeri Sembilan
kawasan utama emas ialah di Ulu Tembeling, Pahang
ii. Revolusi Perindustrian
British memerlukan bijih timah untuk perusahaan mengetin makanan

NNM perlu dikuasai untuk bekalan bijih timah berterusan
NNM sebagai pasaran hasil keluaran kilang
iii. Pembukaan Terusan Suez dan Penciptaan Kapal Wap
Terusan Suez dibuka tahun 1869

terusan ini menghubungkan Laut Merah dengan Laut Mediterranean
ia memendekkan perjalanan dariEngland(Eropah) keIndia, Asia Tenggara danChina
penciptaan kapal wap mempercepatkan perjalanan dan dapat membawa muatan lebih
banyak
iv. Persaingan Kuasa Eropah Lain
abad ke-19 berlaku persaingan kuasa

British di India bimbang dengan kuasa Eropah lain di Asia Tenggara
British tidak akan membiarkan kepentingannya di NNM diancam oleh kuasa Barat lain
seperti Belanda di Hindia Timur (Indonesia), Perancis di IndoChina dan Sepanyol di
Filipina
v. Perubahan Dasar British di London
tahun 1873 Parti Konservatif menguasai kerajaan British di London

Parti Liberal kalah

CIKGU JEYA
pertukaran kerajaan menyebabkan dasar tidak campur tangan kepada dasar campur
tangan di NNM
vi. Desakan Pedagang di NNM
keadaan huru-hara berlaku di NNM

antara sebab-sebabnya ialah pertelingkahan antara pembesar dan pergaduhan kongsi
gelap Cina
keadaan ini memberi kesan kepada pedagang-pedagang di NNS kerana mereka

mengalami kerugian
akibatnya pedagang mendesak British campur tangan dan melindungi kepentingan

pelaburan mereka di NNM
tahun 1873 seramai 243 pedagang NNS menulis surat kepada Lord Kimberly iaitu
Setiausaha Tanah Jajahan British mendesak British campur tangan
Hubungan Antara NNS Dengan NNM
NNS sebagai pelabuhan entrepot

NNS mengendalikan perdagangan bagi NNM
Pedagang-pedagang NNS melabur modal dalam perlombongan bijih timah di Larut,

Sungai Ujong, Lukut dan Klang
2.2 Keadan di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang Memberi Peluang Campur Tangan
British (Teks m/s: 33)
kurun ke-19 keadaan di NNM pantai barat huru-hara dan tidak stabil
antaranya Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
i. Keadaan di Perak
politik tidak stabil

sebab-sebab;
a) Pergaduhan antara kongsi gelap Cina Ghee Hin dan Hai San
buruh Cina dibawa masuk secara beramai-ramai pada tahun 1848 oleh Long Jaafar ke
daerah Larut (Kelian Pauh dan Kelian Bharu)
tujuan untuk memajukan lombong bijih timah di Larut
berlaku pergaduhan di Larut yang mencetuskan Perang Larut
keadaan menjejaskan perusahaan bijih timah

CIKGU JEYA
Ngah Ibrahim iaitu Menteri Larut melantik Kapten Speedy (Timbalan Pesuruhjaya Polis
NNS) membantu menamatkan kekacauan di Larut
b) Perebutan takhta di kalangan kerabat diraja
berlaku akibat sistem pewarisan takhta tidak dipatuhi sepenuhnya

mengikut sistem, seseorang anak raja perlu memegang tiga jawatan iaitu Raja Di Hilir,
Raja Bendahara dan Raja Muda sebelum berhak ditabal menjadi sultan
tahun 1871 Sultan Ali mangkat dan pembesar-pembesar Perak melantik Raja Ismail (Raja
Bendahara ketika itu) sebagai sultan Perak yang baru
pelantikan itu ditentang oleh Raja Abdullah (Raja Muda ketika itu) dan Raja Yusuf (Raja
Di Hilir ketika itu)
Raja Abdullah sepatutnya mewarisi takhta
pada upacara pemakaman Sultan Ali di Sayong Raja Abdullah tidak hadir walaupun
dijemput
Raja Yusuf diketepikan kerana tidak disukai oleh pembesar-pembesar Perak
tentangan kuat Raja Abdullag disokong penuh pembesar-pembesar di hilir Perak seperti
Dato Maharaja Lela dan Dato Sagor
kuasa Sultan Ismail hanya terbatas di hulu Perak sahaja
Raja Abdullah terus berkuasa di hilir Perak
keadaan ini menyebabkan perpecahan dan menggugat keamanan di Perak
Raja Abdullah meminta bantuan British untuk mengiktiraf beliau sebagai sultan
permintaan Raja Abdullah diterima penuh minat oleh Andrew Clarke (Gabenor NNS)
yang membuka peluang British untuk menguasai Perak
Langkah-langkah Menamatkan Kekacauan:
Andrew Clarke memanggil pembesar-pembesar Melayu dan pemimpin kongsi gelap Cina
berunding di Pulau Pangkor
antara pembesar yang hadir ialah Raja Abdullah, Ngah Ibrahim dan Dato Sagor
Sultan Ismail tidak hadir kerana lewat menerimasuratjemputan
antara pemimpin kongsi gelap yang hadir ialah Kapitan Ah Kwee (Ketua Kumpulan Hai
San)
hasil rundingan membawa kepada termeterainya Perjanjian Pangkor pada 30 Januari

1874

CIKGU JEYA
perjanjian ditandatangani atas kapal british iaitu H.M.S. Pluto
Syarat-Syarat Perjanjian Pangkor 1874:
Raja Abdullah diiktiraf sebagau sultan Perak

Raja Ismail diakui sebagai Raja Muda
sultan menerima seorang Residen British sebagai penasihat dalam semua perkara kecuali
hal-hal agama Islam dan adapt istiadat Melayu
Residen berkuasa penuh ke atas pungutan cukai di Perak
Residen, Penolong Residen, Sultan dan pembesar dibayar gaji daripada pungutan hasil
mahsul Perak
Ngah Ibrahim kekal sebagai Menteri Larut dan menerima seorang Penolong Residen
Menteri Larut bertanggungjawab membiayai segala usaha mengembalikan keamanan di

Perak
Kesan Perjanjian Pangkor Ke Atas Perak:
tanda bermulanya kuasa British secara langsung dalam pentadbiran dan ekonomi Perak
ii. Keadaan di Selangor
tahun 1857 Sultan Abdul Samad yang berkuasa di daerah Langat ditabal menjadi sultan
Selangor
daerah Klang dikuasai Raja Sulaiman
apabila Raja Sulaiman mangkat, Klang dikuasai pula oleh Raja Abdullah
timbul rasa tidak puas hati oleh Raja Mahadi (putera Raja Sulaiman)
Raja Abdullah berjaya memajukan perlombongan bijih timah di daerah Klang
buruh-buruh Cina dibawa masuk bekerja di lombong-lombong
lombong-lombong bijih timah dibuka diKuala Lumpurdan Ampang
tahun 1860 daerah Klang berkembang maju sebagai pusat bijih timah
Klang dijadikan ibu negeri Selangor sebelum dipindahkan keKuala Lumpurpada tahun
1880
kekayaan Klang menjadi rebutan dan perbalahan antaranya oleh Raja Mahadi
perbalahan antara mereka mencetuskan perang saudara Perang Klang
perang audara merebak ke daerah-daerah lain di Selangor

CIKGU JEYA
keadaan bertambah buruk apabila pelombong-pelombong Cina terlibat sama
tahun 1866 Raja Mahadi menyerang Raja Abdullah di Klang
kegiatan perdagangan Selangor terjejas
Langkah-Langkah Ke Arah Menamatkan Perang Klang:
Sultan Abdul Samad (1857-1898) melantik Tengku Kudin untuk menamatkan Perang
Klang
Tengku Kudin (nama sebenar Tengku Dhiauddin) ialah putera diraja Kedah, menantu
Sultan Abdul Samad dan wakil sultan untuk mentadbir dan memajukan Selangor (1868)
Tengku Kudin tidak diterima pembesar-pembesar Selangor termasuk Raja Mahadi kerana
beliau bukan anak negeri Selangor
Tengku Kudin meminta bantuan British
British mendesak Sultan Abdul Samad menerima Residen British tetapi gagal
British terus berusaha mencari alasan untuk menempatkan residennya di Selangor
tahun 1873 sebuah kapal dagang British dirompak di Langat
1874 rumah api British di Tanjung Rachado (sekarang Tanjung Tuan, Negeri Sembilan)
telah diserang
kapal perang British iaitu H.M.S. Rinaldo membedil Kuala Selangor
British membantu Tengku Kudin menewaskan Raja Mahadi dan menamatkan Perang
Klang
British mendesak Sultan Abdul Samad meletakkan Selangor di bawah naungannya
tahun 1874 J.G. Davidson dilantik sebagai Residen Selangor yang pertama
Penolong Residennya ialah Frank Swettenham
iii. Keadaan di Sungai Ujong
Sungai Ujong kaya dengan bijih timah

tahun 1872, Dato Kelana Syed Abdul Rahman menjadi pemerintah Sungai Ujong
seorang lagi pembesar yang berpengaruh di Sungai Ujong ialah Dato Bandar Kulop
Tunggal
kedua-duanya saling bersengketa
sebab-sebab mereka bersengketa ialah;

CIKGU JEYA
1. Kedua-duanya berebutkan Sungai Linggi yang merupakan jalan perhubungan utama ke

pelabuhan Melaka
ii. Pungutan cukai ke atas pedagang yang melalui sungai ini sangat lumayan
Dato Kelana berasa kedudukannya tidak terjamin kerana Dato Bandar disokong kuat
penduduk tempatan dan pelombong-pelombong Cina daerah Sungai Ujong
Dato Kelana meminta bantuan British
tahun 1874 Dato Kelana menandatangani perjanjian menerima perlindungan British
syarat-syarat perjanjian ialah;
1. Dato Kelana diiktiraf pemerintah daerah Sungai Ujong

ii. British berkuasa penuh mengutip cukai di Sungai Linggi
iii.Residen British pertama yang ditempatkan di Sungai Ujong ialah P.J.Murray
Dato Bandar tidak mengiktiraf perjanjian dan menentang tindakan British mengutip cukai di
Linggi
British memberi bantuan tentera kepada Dato Kelana untuk menewaskan Dato Bandar
Dato Bandar dibuang negeri ke Singapura

British menguasai daerah-daerah lain seperti Rembau, Jelebu dan Sri Menenati
British menempatkan pegawai Majistret dan Pemungut Hasil di setiap daerah, antaranya
tahun 1883 di Rembau, 1886 di Jelebu dan 1889 di Sri Menanti
tahun 1895 semua daerah disatukan dan membentuk persekutuan yang dipanggil Negeri
Sembilan
Tunku Muhammad Ibni Yamtuan Antah (Yamtuan Sri Menanti) ditabal sebagai Yang
Dipertuan Besar Negeri Sembilan yang pertama
Tahun 1895 Residen British ditempatkan di Negeri Sembilan iaitu Martin Lister
Negeri Sembilan secara sah menjadi negeri naungan British
iv. Keadaan di Pahang
Pahang tidak sekaya seperti Negeri-Negeri Melayu yang lain

British mahu menguasai Pahang bagi menghalang kuasa Eropah lain bertapak di NegeriNegeri Melayu
kurun ke-19 Asia Tenggara menjadi tempat kuasa Perancis, Rusia dan Jerman mencari
tanah jajahan

CIKGU JEYA
Sultan Ahmad berusaha mengekalkan kedaulatan Pahang dari dijajah British seperti yang
berlaku di Perak, Selangor dan Negeri Sembilan
Sultan Ahmad mencontohi tindakan Sultan Abu baker dari Johor untuk membangunkan
Pahang bagi menyekat pengaruh British
Sultan Ahmad membawa masuk pelabur-pelabur Eropah untuk memajukan Pahang
syarikat-syarikat Eropah mengusahakan lombong emas dan bijih timah di Pahang
contoh;
1. Pahang Corporation Ltd (Sungai Lembing)

ii. Malay Peninsular (Pahang)
iii.Prospecting Co. (Selising)
iv.Penjom & Sg. Dua Semantan Co. (Penjom)
tindakan Sultan Ahmad tidak disenangi British kerana menjejaskan kepentingan mereka di
Negeri-Negeri Melayu
Perluasan Kuasa British di Pahang
tahun 1886, Frank Swettenham dan Frederick Weld Gabenor Negeri-Negeri Selat
memujuk Sultan Ahmad menerima Residen british tetapi gagal
tahun 1887 British mendapatkan bantuan Sultan Abu Bakar di Johor untuk memujuk
Sultan Ahmad menerima pengaruh British
Hugh Clifford dilantik sebagai wakil British di Pahang
British masih tidak puas hati kerana wakil British berkuasa terhad
tahun 1888 seoreang warganegara British berbangsa Cina iaitu Go Hui ditemui mati
berhampiran istana Sultan Ahmad
British menggunakan peluang ini mendesak Sultan Ahmad menerima Residen British atas
alasan Sultan Ahmad tidak mampu mewujudkan keamanan di Pahang
akhirnya Sultan Ahmad terpaksa menerima J.P.Rodger sebagai Residen British
penerimaan ini sebagai tanda berakhirnya kedaulatan Pahang
British mula campur tangan secara langsung dalam pentadbiran Pahang
Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar (Teks m/s: 44)

CIKGU JEYA
campur tangan British di Negeri-Negeri Melayu membawa kepada pengenalan Sistem

Residen
antaranya;
1. Perak (J.W.W. Birch)

ii. Selangor ( J.G. Davidson)
iii.Negeri Sembilan (Martin Lister)
iv.Pahang (J.P. Rodger)
ia menandakan negeri-negeri ini diletakkan sebagai negeri naungan British

keadaan ini menggugat kuasa sultan dan pembesar
Sebab-Sebab Sistem Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar
Residen menjalankan semua urusan pentadbiran negeri

Residen memaksa sultan menerima nasihat dalam semua perkara pentadbiran (kecuali
hal-hal agama Islam dan adat istiadat Melayu)
nasihat Residen mesti dipatuhi dan dilaksanakan
Residen mengambil alih kuasa dan hak memungut cukai (oleh pegawai British iaitu
Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil)
Residen menghapuskan amalan perhambaan yang melampaui bidang kuasa mereka

(perhambaan amalan adapt turun-temurun pembesar Melayu)
2.4 Pengukuhan Kuasa British Melalui Pembentukan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB)
Teks m/s: 45-46
Faktor-Faktor Pembentukan NNMB (1896):
(i) Kelemahan Pelaksanaan Sistem Residen
Residen tidak diberikan panduan jelas untuk menjalankan tugas

Residen menjadi terlalu berkuasa
Pentadbiran setiap negeri tidak seragam kerana mempunyai undang-undang sendiri
Gabenor Negeri-Negeri Selat di Singapura gagal mengawal kuasa Residen
(ii)Krisis Kewangan Pahang

CIKGU JEYA
perbelanjaan negeri meningkat kerana Pahang terpaksa menanggung banyak hutang

akibat kebangkitan rakyat menentang British
jika pahang digabungkan dengan negeri-negeri kaya seperti Perak dan Selangor masalah
dapat diringankan
(iii) Perkongsian Perkhidmatan Pakar
menjimatkan bayaran perkhidmatan pakar seperti jurutera, juru ukur dan doktor
(iv) Sistem Perhubungan
(v)
sistem perhubungan seperti jalan raya dan landasan keretapi antara Negeri-Negeri
Melayu dapat dimajukan
Faktor Keselamatan
mengukuhkan kekuatan dan pertahanan ketenteraan
Langkah-Langkah Ke Arah Penubuhan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu:
Perjanjian Persekutuan ditandatangani pada 12 Jun 1895

NNMB atau Persekutuan 1896 terdiri daripada Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan
Pahang telah disatukan pada 1 Julai 1896
pusat pentadbiran Persekutuan terletak diKuala Lumpur
pentadbiran kerajaan Persekutuan dibahagikan kepada dua iaitu Kerajaan Pusat dan
Kerajaan Negeri
diketuai oleh Residen Jeneral pertama Frank Swettenham (1896-1900)
Syarat-Syarat Perjanjian Persekutuan 12 Jun 1895:
Raja-Raja Melayu bersetuju menggabungkan negeri mereka menjadi sebuah persekutuan

yang akan dikenali sebagai NNMB
Raja-Raja bersetuju menerima seorang pegawai British sebagai Residen Jeneral
Raja-Raja bersetuju mengikut nasihat Residen Jeneral dalam semua perkara kecuali yang
berkaitan dengan agama Islam dan adapt istiadat Melayu
Raja-Raja Bersetuju membantu negeri-negeri yang memerlukan bantuan mengikut

nasihat kerajaan British
Residen Jeneral bertanggungjawab kepada Gabenor Negeri-negeri Selat yang juga

menjadi Pesuruhjaya Tinggi NNMB
Struktur Pentadbiran Persekutuan 1896 (NNMB)

CIKGU JEYA
Pesuruhjaya Tinggi British

(Gabenor NNS di Singapura)
Residen Jeneral
(berpusat diKuala Lumpur-tinggal di Carcosa tahun 1898)
Residen
Perak Selangor N9 Pahang
2.5 Pembentukan Persekutuan Mencabar Kewibawaan Sultan
(Teks m/s: 47-48)
Kesan-Kesan Pembentukan Persekutuan 1896
Residen Jeneral berkuasa dalam pentadbiran, kewangan dan cukai eksport

kerajaan pusat menubuhkan jabatan-jabatan yang diketuai pegawai-pegawai British
seperti Jabatan Kehakiman, Jabatan Kewangan, Jabatan Perhubungan dan Perkhidmatan
Awam
penglibatan orang-orang Melayu adalah terhad
sultan dikehendaki menurut nasihat Residen Jeneral dalam semua hal (kecuali hal
berkaitan agama Islam dan adat Melayu)
kuasa sultan dan Majlis Mesyuarat Negeri diambil alih oleh Residen Jeneral
Kesan-Kesan Kuasa Sultan Dikurangkan
sultan-sultan NNMB tidak puas hati

tahun 1897 British bersetuju menubuhkan DURBAR iaitu Persidangan Raja-Raja Melayu
bagi mengatasi masalah
ahli-ahli Durbar ialah;
1. Pesuruhjaya Tinggi
ii. Raja-Raja Melayu

CIKGU JEYA
iii.Residen Jeneral
iv.4 orang Residen (Perak, Selangor, Negeri Sembilan, Pahang)
Durbar pertama diadakan pada 1897 di Kuala Kangsar, Perak

Durbar kedua didakan pada tahun 1903 diKuala Lumpur
Persidangan DURBAR II (1903) di Kuala Lumpur
Sultan Perak iaitu Sultan Idris (1887-1916) mendesak British tentang;
1. Pemusatan kuasa di tangan Residen Jeneral

ii. Mendesak kuasa Raja-Raja Melayu dikembalikan
iii.Mendesak bilangan pegawai Melayu dalam perkhidmatan kerajaan ditambah dan dilantik ke
jawatan lebih tinggi
iv.Mendesak Bahasa Melayu diiktiraf menjadi bahasa rasmi
kesan-kesan desakan;
1. British menggantikan Durbar dengan Majlis Mesyuarat Persekutuan 1909

ii. Jawatan Residen Jeneral digantikan dengan Ketua Setiausaha
iii.British bersetuju menyerahkan semula kuasa mentadbir kepada Majlis Mesyuarat Negeri
iv.Tahun 1903-1909 Pesuruhjaya Tinggi NNMB ialah Frank Swettenham
SEJARAH TINGKATAN DUA
BAB 3 NEGERI-NEGERI MELAYU UTARA (NNMU) DAN JOHOR BENTENG
KESELAMATAN BRITISH
3.1 NNMU Penampan Keselamatan British di Tanah Melayu
(Teks m/s: 55-57
akhir abad ke-19 muncul Zaman Imperialis Baru

kuasa-kuasa Barat seperti Perancis, Jerman, Amerika Syarikat dan Rusia bersaing untuk
mendapatkan bahan mentah dan tanah jajahan
negara-negara di Asia Tenggara seperti Tanah Melayu danSiammenjadi rebutan
British berasa bimbang dan tercabar

CIKGU JEYA
kebimbangan ini mendorong British meluaskan pengaruh ke NNMU
Peluasan Kuasa Yang Membimbangkan British

1. i. Perancis
ingin meluaskan kuasa ke Lembah Menam Chao Phraya
merancang membina terusan di Segenting Kra yang akan mengancam kedudukan dan
perdagangan di Singapura
ii. Jerman
berusaha mendapatkan Pulau Langkawi daripadaSiam
iii.Amerika Syarikat
ingin bertapak di Terengganu
iv.Rusia
berhasrat membuka petempatan di Ujung Salang
Cara British Menghalang Pengaruh Eropah di Tanah Melayu
i. British Menandatangani Perjanjian Sulit 6 April Dengan Siam
tujuan menghalangSiammenyerah dan membenarkan mana-mana kuasa lain bertapak

diSiam
syarat-syarat perjanjian;
Siamtidak akan menyerahkan Kedah, Kelantan, Terengganu dan Perlis kepada manamana kuasa lain tanpa izin British
British mengakui hakSiamke atas negeri-negeri tersebut
British akan membantuSiamjika diserang musuh
kesan perjanjian;
gagal menghalang sultan setiap negeri dari menjalinkan hubungan dengan kuasa-kuasa
lain
contoh: tahun 1897 Sultan Kelantan memberi konsesi tanah seluas 776 996 hektar
kepada Duff Development Company untuk melombong emas
Sultan Terengganu menerima permohonan Amerika Syarikat untuk membuka petempatan

di Pulau Redang

CIKGU JEYA
ii. Menandatangani Perisytiharan Rritish-Siam 1902
tujuan untuk menghalang perluasan kuasa Barat lain

British mengiktiraf NNMU dibawah naunganSiam
rakyat British dilantik oleh kerajaanSiamsebagai penasihat sultan iaitu Kelantan (W.A.
Graham), Kedah ( Meadowe Frost) dan Perlis (H.E. Duke)
Kelantan dan Terengganu tidak dibenarkan memberi konsesi kepada kuasa asing
kesan-kesan perjanjian;
British berjaya mengukuhkan pengaruh di NNMU
iii. Menandatangani Perjanjian Bangkok 1909 (British-Siam)
tujuan untuk British terus menghalang kuasa Barat lain

Siammenyerahkan Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu kepada British
Siamtidak akan menyewakan mana-mana wilayahnya tanpa kebenaran British
British menyerahkan Hak Wilayah Asingan kepadaSiam
kesan-kesan perjanjian;
NNMU diserahkan kepada British
Raja-Raja Melayu tidak dibawa berunding dan terpaksa akur dengan keputusan perjanjian
Penasihat British Mengancam Kedaulatan Negeri-Negeri Melayu Utara

(Teks m/s: 58-62)
(i) Penasihat British di Kedah
Sultan Abdul Hamid Halim Shah tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok 1909
Baginda enggan menerima penasihat British
tahun 1910 British tetap melantik penasihat British iaitu George Maxwell
George Maxwell mengukuhkan kuasa dengan melaksanakan pentadbiran Barat di Kedah
tindakan George Maxwell itu menimbulkan konflik dengan anggota majlis Mesyuarat
Negeri pimpinan Tunku Mahmud

CIKGU JEYA
berlaku percanggahan pentadbiran di Kedah antara Tunku Mahmud dengan George

Maxwell
Tunku Mahmud berjaya mengekalkan identiti Kedah melalui tindakan mahkamah
Tunku Mahmud menentang tindakan George Maxwell mengibarkan bendera Union Jack
dikediamannya
Usaha-Usaha Tunku Mahmud Mengekalkan Identiti Kedah
menggunakan Bahasa Melayu dalamsuratrasmi dan perundangan

suratrasmi tidak perlu ditapis
penggunaan kalendar Hijrah
cuti umum pada hari Jumaat
melantik orang Melayu dalam pentadbiran Kedah
Usaha-Usaha George Maxwell Menerapkan Pengaruh barat Dalam Pentadbiran Kedah
menggunakan bahasa Inggeris dalamsuratrasmi dan perundangan

suratrasmi ditapis oleh Penasihat British
menggunakan kalendar Masehi
cuti umum pada hari Ahad
pelantikan pegawai British dalam pentabiran Kedah
(ii) Penasihat British di Perlis
Raja Syed Alwi membantah tindakanSiammenyerahkan Perlis kepada British

Baginda enggan menerima Penasihat British
British tidak peduli (degil)
Kapten Meadowe Frost dilantik sebagai Penaihat British
cara untuk mengukuhkan kuasa di Perlis;
1. Menggubal undang-undang
ii. Memperkenalkan jabatan-jabatan baru seperti Jabatan Hasil dan Cukai, Mahkamah Tinggi dan
Mahkamah Kadi
iii.Menguasai Jabatan Kewangan sebagai strategi menguasai pentadbiran Perlis
(iii) Penasihat British di Kelantan

CIKGU JEYA
tahun 1910 Sultan Muhammad IV terpaksa menandatangani perjanjian dengan British

tujuan untuk menempatkan Penasihat British di Kelantan
J.S. Mason dilantik sebagai Penasihat British
perubahan-perubahan yang berlaku ialah;
tahun 1915 kuasa mentadbir jajahan diambil alih oleh pegawai-pegawai British
British menguasai jabatan-jabatan baru seperti Mahkamah Tinggi, Jabatan Polis dan Pejabat
Tanah
kesan-kesan;
pentadbiran Kelantan dikuasai sepenuhnya oleh British

(iv) Penasihat British di Terengganu
Sultan Zainal Abidin II tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok

Baginda menolak pelantikan Penasihat British
Sultan Zainal Abidin II menemui Pesuruhjaya Tinggi British di Singapura untuk

membuat bantahan
tahun 1910 British tetap melantik W.L. Conlay sebagai wakil British
bidang kuasa terhad dalam menguruskan hal ehwal luar Terengganu sahaja
tahun 1911 Sultan Zainal Abidin II menggubal perlembagaan Undang-Undang Tubuh

Kerajaan Terengganu
tujuan adalah untuk memelihara kedaulatan dan kemerdekaan Terengganu
tahun 1918 Sultan Muhammad II memerintah Terengganu
tahun 1919 British mendesak supaya menandatangani perjanjian di Singapura
British melantik J.L. Humphreys sebagai Penasihat British
Sultan Muhammad II turun takhta kerana enggan tunduk kepada tekanan British
British menguasai kesemua jabatan penting kerajaan Terengganu seperti Jabatan Kastam,
Jabatan Perubatan, Jabatan Kerja raya dan Jabatan Tanah dan Galian
Sebahagian Kandungan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Terengganu

( Ittiqan ilmuluk bi tadil ilsuluk)
sultan tidak boleh menyerahkan Terengganu kepada mana-mana kuasa asing

CIKGU JEYA
mustahak ke atas raja bermesyuarat
hak Raja dan Menteri Besar dalam memilih Jemaah Menteri
3.3 Pemodenan Johor Melambatkan Campur Tangan British

(Teks m/s: 63-70)
Johor adalah negeri Melayu terakhir menerima Penasihat British

Johor mengamalkan dasar persahabatan dengan British
Johor berjaya mengekalkan kedaulatan hingga tahun 1914
Sebab-sebab;
a. Kebijaksanaan pemerintah
b. Pengenalan sistem birokrasi moden
c. Kestabilan dan kemakmuran ekonomi
antara pemimpin-pemimpin Johor yang berwibwa ialah;
1. Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1826)

ii. Sultan Abu Bakar (1862-1895)
Temenggung Daeng Ibrahim (1825-1862)
tahun 1825 Temenggung Abdul Rahman mangkat dan digantikan puteranya Daeng
Ibrahim sebagai Temenggung Johor
berkhidmat di bawah Sultan Hussein dan Sultan Ali
tahun 1855 satu Perjanjian Persahabatan ditandatangani antara Temenggung Daeng

Ibrahim dengan Sultan Ali
Temenggung Daeng Ibrahim diberi kuasa menjadi pemerintah Johor kecuali di wilayah
Kesang (di bawah Sultan Ali)
antara kewibawaan Temenggung Daeng Ibrahim ialah;
menjalankan pentadbiran dengan cekap

mengasaskan pusat pentadbiran baru di Tanjung Puteri
memajukan ekonomi Johor dengan cara menggalakkan kemasukan orang Cina dari Singapura
untuk mengusahakan lading lada hitam melalui Sistem Kangcu

CIKGU JEYA
Syarat-Syarat Persetiaan Antara Temenggung daeng Ibrahim Dengan Sultan Ali (Mac 1855)
Sultan Ali diiktiraf sebagai Sultan Johor tetapi gelaran itu tidak boleh diwariskan kepada
keturunan baginda
Kawasan pemerintahan Sultan Ali di wilayah Kesang
Sistem Kangcu
diperkenalkan oleh Temenggung Daeng Ibrahim tahun 1833

kangcu asalnya daripada perkataan Cina iaitu Tuan Sungai
Sistem Kangcu melibatkan;
a. Orang Cina diberi Surat Kebenaran iaitu Surat Sungai untuk menetap dan mengusahakan
pertanian di tebing sungai
b. Kawasan lading dikenalisebagai Kangkar atau Kaki Sungai
c. Setiap kangkar diketuai oleh seorang kangcu yang memerintah dan memungut cukai
d. Tanaman adalah seperti lada hitam dan gambir
e. Hasil tanaman dikenakan cukai (sumber pendapatan kerajaan Johor)
Sultan Abu Bakar : Bapa Pemodenan Johor (1862-1895)
tahun 1862 naik takhta Johor selepas kemangkatan ayahandanya

diberi gelaran Datuk Temenggung Abu Bakar Seri Maharaja Johor
sering keEnglanduntuk mempelajari cara pentadbiran terbaik bagi membangunkan Johor
tahun 1868, Ratu GreatBritainmengurniakan gelaran Maharaja Johor kepada Sultan Abu
Bakar
tahun 1885, satu Perjanjian Persahabatan ditandatangani antara Johor dengan British
persetujuan dicapai tentang;
1. Johor diiktiraf negeri bebas dan berdaulat

ii. Maharaja Abu Bakar diiktiraf Sultan Johor (setelah Sultan Ali dari keturunan Bendahara
mangkat tahun 1877)
iii.Kedudukan Sultan Johor lebih tinggi daripada Pesuruhjaya Tinggi di Singapura
iv.Sultan Abu Bakar boleh berhubung terus dengan kerajaan British di London tanpa melalui
Pesuruhjaya Tinggi

CIKGU JEYA
kesan-kesan persetujuan;
a. Sultan Abu Bakar berjaya menyekat kuasa British terhadap Johor

b. Sultan Abu Bakar menerima seorang Konsul British bukannya Penasihat British
Usaha-Usaha Pemodenan oleh Sultan Abu Bakar
(a)
Memodenkan pentadbiran Johor dengan mengadakan mahkamah, perkhidmatan pos
dan jabatan Kerja Raya
(b)
Menjaga kebajikan rakyat dengan membina sekolah, hospital dan jalan raya
(c)
Menjaga keamanan negeri dengan menubuhkan pasukan polis dan tentera
(d)
Memantapkan ekonomi Johor dengan cara meneruskan Sistem Kangcu dan menjadi
pengeksport lada hitam dan gambir terbesar dunia
(e)
Mengisytiharkan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor tahun 1895 yang merupakan
perlembagaan bertulis pertama dan menjadi asas kepada pembentukan institusi Raja
Berperlembagaan
Kandungan Undang-Undang Tubuh Kerajaan Johor
(a)
Sultan tidak boleh menyerahkan Johor kepada kuasa asing
(b)
Ditubuhkan Majlis Mesyuarat Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri
(c)
Anggota Majlis Mesyuarat Menteri dilantik daripada orang Melayu dan
bertanggungjawab menasihati sultan dalam pentadbiran
(d)
Ahli Majlis Mesyuarat Negeri terdiri daripada rakyat Johor yang berperanan
menggubal undang-undang
Kesan-Kesan Kebijaksanaan Sultan Abu Bakar
(a)
Digelar Bapa Pemodenan Johor kerana membawa banyak perubahan dalam
pentadbiran dan pembangunan Johor
(b)
British tidak dapat menggugat kemerdekaan Johor
(c)
Johor aman dan makmur
(d)
Ketokohan Sultan Abu Bakar dihormati pemerintah British
Pemimpin Johor Yang Berwibawa

CIKGU JEYA
pembangunan dan pemodenan Johor akibat persepakatan antara sultan dan pembesar
kepintaran dalam pentadbiran menyebabkan British tidak mempunyai alas an untuk
campur tangan
antara pemimpin terkemuka Johor ialah;
1. Dato Abdul Rahman bin Andak

ii. Dato Jaafar bin Muhammad
iii.Dato Muhammad Salleh bin Perang
iv.Dato Muhammad Ibrahim Munsyi
Dato Jaafar bin Muhammad
Merupakan Setiausaha kerajaan Johor pertama (1868)

Menteri Besar Johor pertama (1882-1919)
Digelar Datuk Bentara
Beliau mewajibkan semua pegawai British di Johor memakai pakaian rasmi Johor
Bendera Union Jack iaitu bendera rasmi British dikibar lebih rendah daripada bendera
Johor demi maruah dan kedaulatan Johor
Suratrasmi dalam bahasa Melayu bagi memartabatkan bahasa Melayu
Dato Abdul Rahman bin Andak
Merupakan Setiausaha Sulit Sultan Johor (1885)

Setiausaha Kerajaan Johor (1893-1909)
Digelar Dato Seri Amar Diraja
Berperanan dalam hal ehwal hubungan luar negeri
Bertanggungjawab mengawal hubungan Johor-British
Tahun 1888 menjadi perintis kepada penubuhan Pakatan Belajar Mengajar Pengetahuan
Bahasa Johor (sebuah badan persuratan terulung tanah air)
Dato Muhammad Salleh bin Perang
Pernah memegang perlbagai jawatan dalam kerajaan

Antaranya;
a. Pesuruhjaya Polis untuk keamanan dan kestabilan Johor

CIKGU JEYA
b. Ketua jabatan Ukur tugasnya melukis peta pembangunan Johor yang menunjukkan semua
jalan yang akan dimajukan dan melukis peta lengkap negeri Johor
c. Ketua Jabatan Tanah merancang pembangunan di Muar, Endau, Segamat, Tangkak dan Batu
Pahat
Digelar sebagai Dato Bentara Luar
Dato Muhammad Ibrahim Munsyi
Ketua Jabatan Pendidikan Johor yang pertama tahun 1883

Mendidirkan banyak sekolah dan mendesak pendidikan wajib kepada rakyat Johor
Dianugerahi Dato Bentara Dalam
Digelar Bapa Pendidikan Melayu Johor
Tahun 1893 dilantik sebagai Timbalan Menteri yang pertama
Johor Di ambang Penjajahan British
sejak Perjanjian Persahabatan 1885 British menyusun strategi untuk menguasai Johor
British bimbang Johor dikuasai kuasa Barat lain
usaha dan muslihat British untuk menguasai Johor, antaranya;
1. British menubuhkan Lembaga Penasihat Johor

ii. Sultan Johor dinasihati supaya meminjam sebanyak 200,000 dolar dari Negeri-Negeri Selat
tujuan untuk membina landasan keretapi dari Johor ke Singapura
ia muslihat British untuk mengawal kewangan Johor
muslihat British disedari oleh Dato Abdul Rahman Andak dengan menasihati sultan
supaya tidak menerima tawaran pinjaman British
rancangan British berjaya digagalkan
British menyedari kepintaran Dato Abdul Rahman Andak dan bukan mudah untuk
campur tangan di Johor
British berusaha menyingkirkan Dato Abdul Rahman Andak
tahun 1907 John Anderson iaitu Gabenor Negeri-Negeri Selat mencadangkan supaya
Dato Abdul Rahman Andak dibersarakan dan dihantar keLondon
British menggunakan peluang ini untuk menguasai Johor

CIKGU JEYA
Sultan Ibrahim iaitu putera Sultan Abu Bakar terpaksa meminda Undang-Undang Tubuh
Kerajaan Johor bagi membolehkan British menjadi ahli Majlis Mesyuarat Negeri
tahun 1914 British melantik Douglas Campbell sebagai Penasihat British di Johor
Lembaga Penasihat Johor
ditubuhkan diLondonpada 1886

Sultan Johor berhubung secara langsung dengan Pejabat Tanah Jajahan di London
Dianggotai oleh orang British
Fungsinya adalah untuk menguruskan hubungan luar Johor dan menasihati Sultan Johor
tentang hal-hal pentadbiran
BAB 5 KEKAYAAN EKONOMI SABAH MENARIK MINAT

SYARIKATBORNEOUTARA BRITISH (SBUB)
Sabah di bawah pengaruh KesultananBruneidan Kesultanan Sulu

Sabahmenjadi tumpuan pedagang Barat kerana kedudukannya strategik dan kaya dengan
hasil bumi
5.1 SBUB Bertapak Di Sabah

( Teks m/s: 102-104)
Sabahmenarik perhatian pelabur-pelabur Barat kerana potensi ekonomi

antaranya kuasaAmerika Syarikat,Britain, Belanda dan Sepanyol
syarikat-syarikat asing mula bertapak diSabah
Amerika Syarikat
tahun 1865 SultanBruneiberi konsesi tanah diSabahkepada wakil Amerika Syarikat iaitu
W. L. Moses
tempoh sewaan selama 10 tahun
Moses menjual konsesi kepada The American Trading Company diketuai oleh J.W.
Torrey dan T. B. Harris
Torrey gagal menanam kopi dan tebu di Kimanis
Torrey menjual haknya kepada Von Overbeck

CIKGU JEYA
Britain
Von Overbeck menghadapi masalah kewangan

Tahun 1877 Overbeck meminjam wang daripada syarikat Alfred Dent dan Edward Dent
Gabenor Labuan iaitu W. H. Treacher bersetuju membantu Overbeck memperbaharui

tempoh pajakan daripada SultanBruneidengan syarat syarikat yang ditubuhkan diletakkan
di bawah kekuasaan British
Tahun 1877 SultanBruneiiaitu Sultan Abdul Mumein perbaharui pajakan dengan

Overbeck dan Dent melalui perjanjian
SultanBruneiserahkan tanah antara Teluk Kimanis dan Sungai Sibuku
1878 Overbeck dan Dent menandatangani perjanjian dengan Sultan Jamalul Alam
(Kesultanan Sulu)
Sultan Sulu serahkan kawasan dari Sungai Pandasan hingga ke Sungai Sibuku
Tahun 1880 Overbeck menjual semua haknya kepada Alfred dan Edward Dent
Dent tubuhkan Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad
Saham syarikat dijual kepada rakyat British bagi menambah modal perniagaan
Persatuan berusaha mendapatkan Piagam Diraja daripada kerajaan British untuk

mengukuhkan kedudukan dan memajukan perniagaan
November 1881 kerajaan British menganugerahkan piagam kepada Persatuan Sementara

Borneo Utara British Berhad
Tahun 1882 syarikat itu dinamakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB)
Kesan Pemberian Piagam Diraja British Kepada SBUB
SBUB berkuasa mentadbirSabah

Presiden pertama ialah Sir Rutherford Alcock
Pengarah urusannya ialah Alfred Dent
Brtish dapat memperluaskan pengaruh dan menghalang kuasa Barat lain bertapak
diSabah
Tahun 1888 SBUB menandatangani Perjanjian Perlindungan Borneo Utara yang

menjadikanSabahnegeri naungan British
British bertanggungjawab dalam hal ehwal luarSabah
Syarat-Syarat Pemberian Piagam Kepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad

CIKGU JEYA
SBUB tidak boleh menyerahkan wilayahSabahkepada sesiapa tanpa persetujuan kerajaan

British
SBUB mesti melantik pentadbir daripada pegawai yang diakui kerajaan British
SBUB perlu memelihara agama, adat resam dan undang-undang penduduk tempatan
SBUB hendaklah mentadbirSabahdengan adil dan saksama
SBUB mesti menerima nasihat daripada kerajaan British
5.2 SBUB Mengukuhkan Kuasa Di Sabah

(Teks m/s: 105-108)
pemerintahan SBUB diketuai oleh gabenor W.H.Treacher

gabenor dilantik oleh pengarah syarikat dengan persetujuan kerajaan British
gabenor dibantu majlis Penasihat yang ditubuhkan tahun 1883
ahli majlis ialah Setiausaha Kerajaan, Bendahari dan Ketua Pasukan Keselamatan
pusat pentadbirannya diSandakan
SBUB menubuhkan jabatan kerajaan untuk melicinkan pentadbiran

Cara SBUB Mengukuhkan Kuasa dan Melicinkan Pentadbiran Sabah
(i) Menubuhkan Jabatan Kerajaan Dalam Pentadbiran

antaranya Jabatan Pos, Jabatan Buruh, Jabatan Polis, Jabatan Kewangan dan Jabatan Tanah
dan Ukur
mempunyai Pegawai Daerah, Ketua Anak Negeri (digelar Orang kaya-Kaya O.K.K. ) dan
Ketua Kampung
(ii)
Membahagikan Sabah Kepada Beberapa Residensi / Daerah / Kampung
a) Peringkat Residensi
pada peringkat awalSabahdibahagi kepada dua residensi iaitu Residensi Pantai Barat dan
Residensi Pantai Timur
tahun 1935 terdapat empat residensi iaitu Residensi Pantai Barat, Residensi Sandakan,
Residensi Tawau dan Residensi Pedalaman
setiap residensi diketuai seorang Residen
b) Peringkat Daerah

CIKGU JEYA
Setiap residensi pula dibahagi kepada beberapa daerah yang diketuai oleh Pegawai
Daerah (berbangsa Eropah)
Terdapat sepuluh daerah iaitu daerah Alcock, Daerah Dewhurst, Daerah Keppel, Daerah
Martin, Daerah Myburgh, Daerah Dent, Daerah Clarke, Daerah Cunliffe, Daerah Mayne
dan Daerah Elphinstone
Tahun 1915 jawatan Timbalan Penolong Pegawai Daerah diperkenalkan dan disandang
oleh penduduk tempatan
Ketua Anak Negeri (Orang Kaya-Kaya O.K.K.) tugasnya membantu Pegawai daerah
dalam pentadbiran
Diberisuratkuasa yang membolehkan mereka menguruskan hal-hal berkaitan masyarakat

tempatan
c) Peringkat Kampung
SBUB melantik Ketua Kampung yang digelar Orang Tua

SBUB mengekalkan penglibatan peribumi dalam pentadbiran kerana mereka memahami
adat dan budaya masyarakat tempatan
SBUB tidak mempu menggaji ramai pegawai Eropah kerana menghadapi masalah
kewangan
(iii)
Melaksanakan Undang-Undang Barat dan Tempatan
tujuan untuk menjaga keamanan negeri

tahun 1900 diwujudkan Mahkamah Majistret dan Mahkamah Anak Negeri di Jesselton
a) Mahkamah Majistret
dihakimi Pegawai Daerah
mengendalikan kes-kes berat seperti kes bunuh, culik dan rompakan
b) Mahkamah Anak Negeri
hakim dilantik dari kalangan Ketua Anak Negeri yang arif dalam bidang agama Islam dan
adat
mengendalikan kes-kes peribumi berkaitan undang-undang Islam dan adat
Organisasi Pentadbiran SBUB
Lembaga Pengarah di London

Gabenor di Sabah yang dinasihati oleh Majlis Penasihat

CIKGU JEYA
Setiausaha Kerajaan yang bertanggungjawab kepada;
Ketua-Ketua Jabatan (Pos, Buruh, Polis, Kewangan, Jabatan Tanah dan Ukur)
Residen yang merupakan ketua pentadbir di peringkat residensi
Pegawai Daerah merupakan ketua pentadbir di peringkat daerah
tugasnya sebagai majistret, pemungut cukai, bendahari daerah dan pegawai buruh
Ketua Anak Negeri pula tugasnya menjaga keamanan, menguruskan pembahagian

tanah, mengutip cukai dan memajukan pertanian
Ketua Kampung pula tugasnya menguruskan hal ehwal kampung, menjaga keamanan,
membantu memajukan perdagangan, melaporkan kepada Pegawai Daerah tentang keskes kecurian, wabak penyakit dan menjaga keselamatan kampung
5.3 SBUB Mengeksploitasi Hasil Bumi Sabah (Teks m/s: 109-114)
matlamat SBUB menguasai Sabah adalah untuk membolot kekayaan ekonomiSabah

SBUB mengeksploitasi kekayaanSabahseperti hasil-hasil tradisional, hasil pertanian
dagangan, pembalakan dan perlombongan
(i) Hasil-Hasil Tradisional Sabah
SBUB memaksa penduduk tempatan menambah hasil keluaran tradisional

Hasil jualan penduduk dikenakan cukai seperti cukai tanah, cukai kepala, lesen perahu
dan senjata
Tujuan cukai untuk mengatasi masalah kewangan SBUB
Antara hasil-hasil utama;
a) Sarang burung
eksport tradisional SBUB yang menguntungkan

1926 nilai eksport sebanyak 125 000 dolar
kawasan utama ialah di Gua Gomantong, Gua Kuamut dan gua Magdalene
b) Pokok lanut
dikenali sebagai abaka, manila hemp atau musa textiles

hidup meliar di kawasan pamah dan lembah
gentian pokok lanut dijemur sebelum diproses menjadi tali kapal

CIKGU JEYA
di eksport ke Eropah
c) Rotan
di eksport dalam bentuk perabot, tikar dan tongkat
d) Pokok sagu / rumbia
merupakan tanaman tradisionalSabah

hidup subur di kawasan berpaya di muara sungai
harga sagu sangat mahal di pasaran dunia
SBUB menggalakkan rakyatSabahmengusahakannya secara komersial
Sagu mentah dieksport ke Singapura dan Eropah
1888 nilai eksport saguSabahsebanyak 93 433 dolar
e) Hasil laut
seperti mutiara, trepang dan sirip ikan yu

diusahakan oleh masyarakat Bajau
dieksport keChina
(ii)Hasil Pertanian Dagangan
SBUB mengusahakan tanaman baru seperti getah dan tembakau

Sabahmempunyai tanah luas dan subur
a) Tembakau
tanaman dagangan yang penting

tembakauSabahdiiktiraf terbaik di dunia
daun tembakau digunakan untuk menghasilkan cerut
mendapat pasaran tinggi di Belanda dan Amerika Syarikat
SBUB mengecualikan cukai eksport kepada peladang tembakau bertujuan menggalakkan

tanaman tembakau
Tahun 1890 terdapat 61 buah ladang tembakau diSabah
1902 hasil eksport tembakauSabahbernilai lebih 2 juta dolar
Kawasan utama penanaman ialah di Pulau Banggi, Teluk Marudu, Lahad Datu, Tawau
danSandakan

CIKGU JEYA
b) Getah
ladang-ladang getah dibuka di Beauford, Jesselton dan Tenom

berkembang akibat pembinaan landasan kereta api
SBUB memberi 4% dividen kepada pengusaha getah bertujuan menggalakkan

penanamannya
SBUB juga memberi pengecualian cukai eksport selama 50 tahun kepada pengusaha
getah
Buruh ladang getah dibawa masuk dariChinadan Jawa
Getah menjadi hasil eksport utama SBUB
(iii)Pembalakan
SBUB menguasai hasil balakSabah

Kaya dengan sumber balak seperti seraya, ramin, kapur, belian dan meranti
Kawasan pembalakan utama diSandakan, Lahad Datu dan Tawau
Tahun 1898 kilang memproses kayu balak kepunyaan SBUB dibina
Buruh dibawa masuk dari Filipina danIndonesia
Hasil kayu balak dieksport keChina,Singapura,BritaindanAustraliamelalui

pelabuhanSandakan
(iv)Perlombongan
SBUB giatkan perlombonganSabahseperti emas, arang batu dan mangan
a) Emas
tahun 1886 diusahakan oleh Orang Cina di Sungai Segama
b) Arang batu
dilombong di Silimpopon danLabuan

Silimpopon mempunyai longgokan arang batu terbesar Asia Tenggara
diusahakan oleh Syarikat Cowie Harbour Coal
c) Mangan
diusahakan di Teluk Marudu oleh Syarikat British Borneo Exploration

dieksport keBritain

CIKGU JEYA
5.4 Perubahan Sosial SBUB Di Sabah (Teks m/s: 115-120)
SBUB membangunkan kemudahan asas seperti landasan kereta api jalan raya, sekolah,
hospital dan telegraf
tujuannya untuk kepentingan dan keuntungan SBUB
(i) Landasan kereta api
1896 landasan kereta api pertama dari Weston ke Beauford sepanjang 32 km

1904 dibina landasan dari Jesselton yang dikenali sebagai North Borneo Railway
1905 landasan disambung dari Beauford ke Jesselton dan dari Tenom ke Malalap
tujuannya untuk memudahkan SBUB mengangkut hasil keluaran di bahagian pedalaman

ke pelabuhan
(ii)Jalan raya
SBUB menumpukan pembinaan jalan raya di bandar-bandar besar seperti

Jesselton,Sandakan, Lahad Datu, Kudat dan Tawau
tujuannya untuk menghubungkan kawasan kegiatan ekonomi dengan bandar dan
pelabuhan
1930-an perhentian motokar dan bas dibina di Kota Kinabalu
(iii)Pengangkutan air
1890 Syarikat Perkapalan Straits Steamship memulakan perkhidmatan

tujuannya untuk mengangkut penumpang dan barangan
(iv)Pendidikan
SBUB kurang memberi perhatian

SBUB hanya menyediakan pendidikan di peringkat rendah kerana kekurangan wang
SBUB anggap bidang pendidikan tidak menguntungkan
Kebanyakan sekolah dibina oleh mubaligh Kristian bagi tujuan menyebarkan agama
Kristian
antara sekolah yang wujud ialah Sekolah Inggeris, Sekolah Melayu dan Sekolah Cina
a) Sekolah Inggeris
1883 sekolah Inggeris pertama iaitu Institut Byron dibina diSandakanoleh mubaligh
Roman Katolik
tahun 1887 Sekolah St. Mary ditubuhkan diSandakan

CIKGU JEYA
1909 Jabatan Pelajaran ditubuhkan untuk menguruskan sekolah-sekolah diSabah
tahun 1939 terdapat 49 buah sekolah mubaligh dengan pelajar seramai 3700 orang
b) Sekolah Latihan
dibina di Jesselton pada 1 Julai 1915

merupakan sekolah latihan bagi anak-anak Ketua Anak Negeri
dibina bertujuan untuk melatih anak-anak menjadi pegawai pentadbiran peringkat rendah
bahasa pengantarnya ialah Bahasa Melayu
dari segi kurikulum pelajar diajar tentang membaca, menulis dan mengira
jawatan yang dikhaskan bagi lulusan sekolah ini ialah renjer, kerani dan Ketua Anak
Negeri
c) Sekolah Melayu dan Bumiputera
tahun 1921 sekolah Melayu pertama dibina di Kota Belud

1930 terdapat 10 buah sekolah Melayu bagi menampung 400 orang pelajar
1924 ditubuhkan Sekolah Bumiputera Keningau di Keningau
d) Sekolah Cina
dibina sendiri oleh masyarakat Cina

1940 terdapat 11 000 pelajar berdaftar di sekolah Melayu, sekolah mubaligh dan sekolah
Cina
(v)Pembinaan Hospital dan Pusat Kesihatan
SBUB bina hospital di bandar-bandar besar seperti Jesselton,Sandakan, Beauford dan

kudat
1924 Hospital Besar Tawau di bina
1940 terdapat 9 buah hospital dan 40 buah klinik diSabah
di kawasan luar bandar disediakan pusat-pusat kesihatan
kelemahan bilangan doktor tidak mencukupi
perkhidmatan perubatan tidak dapat dinikmati oleh seluruh rakyatSabah
(vi)Kemunculan Bandar-Bandar Baru
akibat daripada kemajuan dalam bidang ekonomi dan sosial

CIKGU JEYA
bandar-bandar berkembang pesat sebagai pusat pentadbiran dan perdagangan
antaranyaSandakan, Kudat, Jesselton, Tawau dan Lahad Datu
a) Sandakan
diasaskan William Pryer tahun 1879

menamakannya sebagai Elopura bermaksud bandar yang cantik
berkembang maju sebagai pusat pentadbiran, pelabuhan antarabangsa dan pusat

pembalakan
b) Tawau
sebuah pelabuhan yang terkenal di Pantai TimurSabah

eksport utamanya getah, abaka, mutiara dan kayu balak
c) Kudat
tahun 1881 SBUB menjadikannya sebagai pusat pentadbiran yang pertama

pedagang menetap dan membina kedai di Kudat
gagal menarik ramai penduduk dan pedagang kerana keadaan geografinya tidak sesuai
untuk pertanian
tahun 1884 SBUB memindahkan pusat pentadbirannya keSandakan
d) Jesselton
diasaskan tahun 1900 oleh Charles Jessel

nama asalnya Jessel Town sempena nama pengasasnya
kemudiannya disingkatkan kepada Jesselton
juga dikenali dengan nama Api-Api, Singga Mata atau Diasuka
Jesselton maju kerana pembinaan landasan kereta api, perkembangan tanaman getah dan
sebagai pusat perdagangan dan pelabuhan penting
1967 nama Jesselton ditukar kepada Kota Kinabalu

Perubahan Sosial dan Kemajuan Lain
pejabat pos
1883 SBUB mengeluarkan setem pertama Sabah
tahun 1883 juga akhbar pertama di Sabah diterbitkan iaitu The North Borneo Herald

CIKGU JEYA
1890-an kontinjen polis tempatan ditubuhkan
1900 SBUB telah menubuhkan Skuad Terbang untuk menjamin keselamatan dan
dianggotai pegawai polis tempatan
1903 loji air di Kota Kinabalu dibina untuk membekalkan air bersih
tahun 1905 menara jam Jesselton dibina dan kekal hingga sekarang diSabah
BAB 6 BRITISH MENGEKSPLOITASI EKONOMI (TANAH MELAYU, SARAWAK

DANSABAH)
6.1 Kegiatan Pertanian Dagangan (Teks m/s: 126-128)
peringkat awal diusahakan jenis tanaman tradisional seperti lada hitam, gambir, buah pala,
cengkih, ubi kayu, tebu dan nanas
diusahakan kerana mendapat pasaran yang baik
British hanya menggalakkan peladang Eropah dan orang asing untuk mengusahakan pertanian
dagangan
penduduk tempatan tidak digalakkan terlibat
a) Lada hitam dan gambir
untuk tujuan eksport
diusahakan di Pulau Pinang, Selangor, Negeri Sembilan danSarawak
kurun ke-19 lada hitam dan gambir diperkenalkan di Johor melalui Sistem Kangcu
di Johor tanaman ini diusahakan oleh orang-orang Cina dari Singapura
tanaman ini menjadi hasil eksport penting Johor sehingga awal kurun ke-20
gambir biasanya digunakan sebagai bahan pewarna dan mencelup sutera
b) Buah pala dan cengkih
banyak ditanam di PulauPinang
tanaman buah pala diutamakan kerana harganya lebih tinggi
dieksport ke Eropah danChina

CIKGU JEYA
cengkih yang dikeringkan sesuai dijadikan ubat

1850-an tanaman ini merosot kerana harganya tidak stabil
c) Tebu
ladang tebu banyak dibuka di Seberang Perai dan Perak
permintaan terhadap gula meningkat di pasaran dunia
1830-an Seberang Perai merupakan pusat pengeluaran gula utama di negeri-Negeri Selat
tahun 1900 Perak mencul sebagai pusat pengeluar gula terbesar di Tanah Melayu
gula menjadi eksport penting Tanah Melayu selama hampir 50 tahun
d) Ubi kayu
meruapakan tanaman eksport penting Tanah Melayu
banyakditanam di Melaka, Negeri Sembilan dan Selangor
e) Nanas
industri mengetin nanas berpusat di Perak, Selangor dan Johor
sebelum Perang Dunia II Tanah Melayu merupakan pengeksport nanas dalam tin kedua
terbesar di dunia
6.2 Tanaman Baru Memantapkan Ekonomi
(teks m/s: 128-129)
kurun ke-20 tanaman dagangan tradisional kurang penting kerana harganya tidak stabil di
pasaran dunia
British memperkenalkan tanaman baru seperti kopi, kelapa sawit, tembakau dan teh
a) Kopi
diusahakan secara besar-besaran di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Johor
harga kopi meningkat di pasaran dunia
b) Kelapa sawit

CIKGU JEYA
berasal dari Afrika

diperkenalkan di Kuala Selangor
1920-an minyak kelapa sawit mula dieksport
ladang kelapa sawit dibuka di Perak dan Johor
Johor menjadi pengeksport utama kelapa sawit
c) Tembakau
ladang dibuka di PulauPinangdan Pahang
d) Teh
diusahakan diCameronHighlands, Pahang
teh yang dihasilkan di Tanah Melayu bermutu tinggi dan dikenali sebagai Teh Ceylon
6.3 Perkembangan Perusahaan Getah (Teks m/s: 130-133)
akhir kurun ke-19 harga kopi jatuh di pasaran dunia
getah diperkenalkan sebagai tanaman pilihan untuk memulihkan ekonomi
kurun ke-20 getah menjadi eksport penting Tanah Melayu
(i) Sejarah Asal-Usul Getah
berasal dariBrazil
getah di Tanah Melayu dari jenis Hevea Brasiliensis
tahun 1876 sebanyak 70 000 biji getah dariBrazildibawa keEnglandoleh Henry Wickham
kemudian disemai diKew Garden,England
sebanyak 300 benih getah dihantar ke negara-negara naungan british terutamanyaSri Lanka
1877 sebanyak 22 batang anak getah dibawa ke Singapura dan ditanam di Botanical Garden
dari Singapura beberapa batang anak getah dibawa ke Kuala Kangsar dan ditanam di halaman
kediaman Residen Perak

CIKGU JEYA
Pengarah Botanical Garden Singapura iaitu H.N.Ridley yang bertanggungjawab

menggalakkan tanaman getah di Tanah Melayu
(ii)Perkembangan Getah
awal kurun ke-20 harga getah melambung tinggi di pasaran dunia
permintaan meningkat kerana perkembangan perusahaan membuat motokar di Eropah dan
Amerika Syarikat
ladang-ladang getah dibuka besar-besaran di Selangor, Perak, Negeri Sembilan dan Johor
1920-an Tanah Melayu menghasilkan 53% daripada jumlah pengeluaran getah dunia
Tanah Melayu muncul pengeluar getah terbesar dunia
Syarikat-syarikat Eropah menguasai perusahaan getah di Tanah Melayu seperti Sime Darby,
Guthrie, Harrisons and Crosfield dan United Plantation
Penduduk tempatan mengusahakan tanaman secara kebun kecil
Faktor-Faktor Perkembangan Perusahaan Getah
a) Permintaan Getah Meningkat
diperlukan dalam perusahaan membuat motokar di Amerika Syarikat dan Eropah
diperlukan untuk membuat kasut, pakaian, tayar kenderaan, alat perubatan dan penebat
elektrik
b) Kejatuhan Harga Kopi
harga kopi jatuh kerana pengeluaran berlebihan diBrazildan serangan serangga perosak
peladang terpaksa beralih kepada tanaman getah
c) Tenaga Buruh Mencukupi
buruh dariIndiadibawa masuk secara besar-besaran untuk bekerja di ladang-ladang getah
d) Usaha H.N.Ridley
memperkenalkan kaedah menoreh mengikut sistem ibedem atau sistem tulang ikan herring
kaedah torehan ini meningkatkan pengeluaran susu getah

CIKGU JEYA
e) Pelaburan Modal
banyak syarikat besar Eropah melabur dalam perusahaan getah di Tanah Melayu seperti Sime
Darby dan Guthrie
f) Cukai Rendah
British mengenakan cukai tanah dan cukai eksport yang rendah
Tujuannya untuk menggalakkan ladang-ladang baru dibuka
Sebab-Sebab Kejatuhan Perusahaan Getah
tahun 1920-1930-an berlaku zaman kemelesetan ekonomi dunia
harga getah jatuh dan memberi kesan kepada perusahaan getah
Langkah-Langkah Menstabilkan Harga Getah
diperkenalkan Rancangan Stevenson dan Perjanjian Peraturan Getah Antarabangsa
a) Rancangan Sekatan Stevenson 1922
tujuan untuk mengurangkan pengeluaran dan meningkatkan harga getah
disertai negara naungan British seperti Tanah Melayu danSri Lanka
Belanda danIndonesiaenggan menyertai rancangan ini sebaliknya terus meningkatkan
pengeluaran getah
tahun 1928 rancangan ini ditamatkan oleh British apabila gagal mencapai matlamat
b) Perjanjian Peraturan getah Antarabangsa 1934
tujuan untuk mengurangkan pengeluaran getah dan menstabilkan harga
disertai oleh Tanah Melayu, Sabah,Sarawak,Sri Lanka,India,Myanmar,Indonesia, IndoChina
danThailand
setiap negara dikehendaki mengurangkan pengeluaran mengikut kuota yang ditetapkan
berjaya meningkatkan semula harga getah di pasaran dunia sebelum Perang Dunia II
Pengeluaran Getah Tiruan
Amerika Syarikat memperkenalkan getah tiruan selepas Perang Dunia II

CIKGU JEYA
menjadi pesaing kepada getah asli

dihasilkan apabila bekalan getah asli dunia terputus akibat Perang Dunia II
getah asli keluaran Tanah Melayu bermutu tinggi dan dapat menandingi getah tiruan
6.4 Perkembangan Perusahaan Perlombongan
(Teks m/s: 134-138)
British memajukan kegiatan perlombongan
Hasil galian adalah seperti bijih timah, emas, arang batu, bauksit, bijih besi dan ilmanit
a) Emas
1890-an dilombong secara komersial di raub, Pahang
Raub merupakan kawasan lombong emas terbesar Tanah Melayu
diusahakan oleh syarikat dariAustralia
b) Arang batu
dilombong di Batu Arang, Selangor
digunakan sebagai bahan api
c) Bauksit
sejenis logam yang digunakan untuk membuat aluminium
dilombong di Bukit Pasir dan Teluk Ramunia di Johor, Teluk Emas di Melaka
d) Bijih besi
dilombong di Bukit Besi, Terengganu dan Rompin, Pahang
lombong bijih besi juga dibuka di Kedah, Perak dan Johor
e) Ilmanit
galian yang dikeluarkan sebagai hasil sampingan perlombongan bijih timah
dihasilkan di batang Padanf, Perak

CIKGU JEYA
Perkembangan Perlombongan Bijih Timah

bijih timah merupakan galian terpenting di Tanah Melayu
British menguasai Tanah Melayu adalah juga kerana bijih timah
Sebelum dieksport bijih timah diproses menjadi jongkong timah
Perkembangannya dapat dilihat dalam dua peringkat iaitu peringkat sebelum dan selepas
campur tangan British
a) Peringkat Sebelum Campur Tangan British di Tanah Melayu
kegiatan melombong adalah bercorak tradisional
diusahakan oleh orang Melayu
menggunakan cara mendulang dan melampan
tahun 1820-an orang Cina dibawa masuk bekerja di lombong bijih timah kepunyaan pembesar
melayu di daerah Lukut, Sungai Ujong, Larut dan Klang
orang Cina dan Eropah dibenarkan membuka lombong bijih timah dengan memajak tanah
daripada pembesar-pembesar Melayu
b) Peringkat Selepas Campur Tangan British di Tanah Melayu
perlombongan bijih timah semakin berkembang dengan penglibatan orang Cina
banyak lombong baru dibuka di Ampang,Kuala Lumpurdan di Lembah Kinta, Perak
orang Cina memperkenalkan sistem lombong dedah, pam kelikir dan palung
akhir kurun ke-19 orang Cina menguasai kegiatan melombong bijih timah
Faktor-Faktor Perkembangan Bijih Timah
akhir kurun ke-19 Tanah Melayu merupakan penyumbang utama bijih timah dunia iaitu
sebanyak 55%
perkembangannya adalah kerana faktor seperti Revolusi Perindustrian dan kaedah
melombong yang lebih moden
a) Revolusi Perindustrian di Eropah
permintaan bijih timah semakin meningkat

CIKGU JEYA
bijih timah digunakan dalam perusahaan mengetin makanan

b) Kaedah Melombong Bijih Timah Lebih Moden
diperkenalkan oleh syarikah-syarikat Eropah awal kurun ke-20
menggunakan kapal korek untuk menghasilkan lebih banyak bijih timah
tahun 1912 kapal korek pertama kali digunakan oleh Syarikat Malayan Tin Dredging di Batu
Gajah, Perak
pada tahun 1929 terdapat 107 buah kapal korek di Tanah Melayu
1930-an orang Eropah menguasai perusahaan bijih timah sebanyak 68%
Kejatuhan Harga Bijih Timah dan Langkah Mengatasi
1930-an harga bijih timah jatuh akibat kemelesetan ekonomi dunia
1931 ditandatangani Perjanjian Bijih Timah Antarabangsa sebagai langkah memulihkan
semula harga bijih timah
negara-negara terlibat ialah Tanah Melayu, Bolivia, Nigeria dan Indonesia
semua negara bersetuju untuk mengurangkan pengeluaran bijih timah
hasilnya pada tahun 1934 Majlis Bijih Timah Antarabangsa ditubuhkan
tujuan untuk menyelaraskan pengeluaran bijih timah
kesannya dapat menstabilkan semula harga bijh timah
6.5 Pengeluaran Hasil Hutan
(Teks m/s: 139-141)
Tanah Melayu kaya dengan hasil hutan seperti kayu-kayan, rotan, damar, madu lebah, kapur
barus, getah perca dan getah jelutung
diusahakan secara tradisional melalui kegiatan meramu
semasa pentadbiran British hasil-hasil ini menjadi kegiatan ekonomi bercorak komersial
british menggalakkan pengeluaran hasil hutan untuk dieksport keChina, Amerika Syarikat dan
Eropah

CIKGU JEYA
tahun 1901 Brritish menubuhkan Jabatan Perhutanan

tujuan untuk menguruskan pengeluaran hasil hutan dengan lebih sistematik
a) Damar
diperoleh daripada getah pelbagai jenis pokok di hutan
damar digunakan untuk menutup renggangan pada papan perahu
dieksport untuk dijadikan varnis iaitu bahan untuk menggilap permukaan papan atau rotan
b) Getah perca
diperoleh daripada pokok getah perca yang tumbuh dalam hutan
digunakan untuk membuat peralatan bedah, bola golf dan bahan penebat kabel telegraf dasar
laut
untuk mendapatkan getah perca batang pokok ditetak bagi mengeluarkan susunya
kemudian susu dikumpul dalam bekas dan dibentuk menjadi bebola atau jongkong
c) Getah jelutung
kegunaannya untuk dijadikan ramuan getah pengunyah dan sebagai pelekat dalam industri
gigi palsu
tahun 1920-an getah jelutung dikumpul menggunakan tabung buluh
ia biasanya dieksport
d) Rotan
dihasilkan untuk kegunaan dalam negeri dan juga banyak dieksport keChina
kegunaan rotan untuk dijadikan bakul, tikar ,tongkat, tangkai payung dan perabot
e) Pembalakan
banyak dieksport keChinadanBritain
antara kayu balak yang diusahakan ialah cengal, meranti dan keruing
digunakan sebagai bahan binaan, membuat perabot dan perahu

CIKGU JEYA
1928 British memperkenalkan lesen kilang papan untuk mengawal kegiatan pembalakan dan
industri berasaskan kayu
Kegiatan Dwiekonomi
diperkenalkan oleh British terhadap penduduk di Tanah Melayu
ia melibatkan kegiatan ekonomi dagangan dan ekonomi tradisional
a) Ekonomi Dagangan
British lebih mengutamakan ekonomi dagangan seperti kegiatan perlombongan, perladangan
dan perdagangan
dimajukan terutama di kawasan pantai barat Tanah Melayu
dijalankan secara besar-besaran menggunakan teknologi moden dan disokong kemudahan
asas yang baik seperti sistem perhubungan dan pengangkutan yang teratur
lebih berorientasikan eksport
dikuasai syarikat asing khususnya syarikat Eropah
tertumpu pada perlombongan bijih timah dan perusahaan getah
melibatkan tenaga buruh yang ramai
melibatkan pelaburan modal yang besar
teknologi moden seperti mesin hidraulik banyak digunakan dalam kegiatan perlombongan
bijih timah
b) Ekonomi Tradisional
kegiatan ekonomi tradisional ini diabaikan oleh british
diusahakan oleh orang Melayu di luar bandar
bercorak sara diri
tertumpu pada kegiatan menanam padi dan menangkap ikan
menggunakan peralatan tradisional seperti kerbau untuk membajak sawah padi
melibatkan modal kecil

CIKGU JEYA
Kesan Kegiatan Dwiekonomi

berlaku perkembangan tidak seimbang
mewujudkan jurang ekonomi antara masyarakat bandar dengan masyarakat luar bandar
6.6 Perkembangan Ekonomi Membawa Perubahan
(Teks m/s: 142-158)
kemajuan pesat ekonomi terutama perlombongan bijih timah dan perusahaan getah membawa
pelbagai perubahan
perubahan dialami antaranya penggunaan buruh-buruh luar, kemajuan pengangkutan dan
perhubungan, kemudahan sosial, pendidikan vernakular dan kemunculan bandar-bandar baru
i) Penggunaan Buruh Luar
British menggalakkan kemasukan imigran Cina danIndia
tujuan sebagai tenaga buruh di lombong bijih timah dan ladang getah
British memastikan ia mencukupi demi kepentingan British untuk membolot kekayaan Tanah
Melayu
a) Orang Cina
dibawa masuk bekerja di lombong bijih timah di Perak, Selangor dan negeri Sembilan
berasal dari China Selatan
kebanyakan dibawa masuk melalui Sistem Kontrak
ada juga yang datang ke Tanah Melayu secara persendirian dan bekerja di sektor pertanian
dan menjadi pekerja mahir di bandar
Sistem Kontrak
orang Cina dibawa masuk ke Tanah Melayu melalui majikan
tambang perjalanan dibayar oleh majikan
majikan juga menyediakan makanan, pakaian dan tempat tinggal
mereka dikehendaki bekerja dengan majikan sehingga hutang tambang selesai

CIKGU JEYA
selepas tamat kontrak mereka bebas bekerja dengan majikan lain

b) Orang India
dibawa masuk bekerja di ladang-ladang getah
berasal dari selatanIndia
dibawa masuk melalui Sistem Kangani
ada juga orangIndiabekerja membina jalan kereta api, jalan raya dan menjadi buruh di bandar
dan pelabuhan
Sistem Kangani
kangani bermaksud penyelia atau ketua pekerja di ladang getah
kangani ini dihantar oleh pemilik ladang keIndiauntuk mencari tenaga buruh
kangani menguruskan tambang dan perjalanan buruh-buruh sehingga selamat tiba di ladang
majikan
kangani dibayar komisen berdasarkan jumlah buruh yang dapat dibawa masuk
buruh-buruh dibayar gaji tetap dan diletakkan di bawah jagaan kangani
buruh dikehendaki bekerja dengan pemilik ladang sehingga segala hutang tambang selesai
Kesan Kemasukan Buruh

mewujudkan pengenalan kaum mengikut kegiatan ekonomi seperti
orang Cina tinggal di kawasan lombong dan di bandar
bekerja sebagai pelombong dan peniaga
orangIndia tinggal dan bekerja di ladang getah

orang Melayu tinggal di kawasan luar bandar (desa)
menjalankan kegiatan pertanian bercorak tradisional dan nelayan
masyarakat peribumi terus terpinggir dan terpisah daripada arus perkembangan ekonomi
dasar British mewujudkan jurang ekonomi antara kaum

CIKGU JEYA
mewujudkan masyarakat berbilang kaum yang terdiri daripada pelbagai keturunan yang
mengamalkan cara hidup, bahasa dan agama yang berbeza
Perkembangan Sistem Pengangkutan dan Perhubungan
British memerlukan sistem pengangkutan dan perhubungan yang cekap dan pantas
tujuan untuk membawa hasil ekonomi terutama bijih timah dan getah ke pelabuhan untuk
dieksport
pengangkutan seperti landasan kereta api dan jalan raya
perhubungan seperti perkhidmatan pos, telegraf dan telefon
a) Perkembangan Landasan Kereta api
perkhidmatan kereta api diperkenalkan di Tanah Melayu akhir kurun ke-19
terdapat tiga fasa perkembangan;
Fasa Pertama (1885-1896)
dibina untuk keperluan perlombongan bijih timah
landasan kereta api yang pendek dibina menghubungkan kawasan lombong dengan pelabuhan
tujuan memudahkan bijih timah dieksport
antara landasan kereta api yang dibina ialah dari
Taiping ke Port Weld (Kuala Sepetang
-Kuala Lumpurke Port Swettenham (Pelabuhan Klang)
Seremban ke Port Dickson
-Ipohdan batu Gajah ke Teluk Anson (Teluk Intan)
tahun 1886 landasan kereta api dariKuala Lumpurke Klang telah dirasmikan yang dihadiri
oleh Sultan Abdul Samad dan Frederick Weld, Gabenor Negeri-Negeri Selat
Fasa Kedua (1897-1909)
tiga tujuan pembinaan landasan kereta api pada peringkat ini iaitu;

CIKGU JEYA
untuk menghubungkan kawasan utara dengan selatan apabila Negeri-Negeri Melayu Bersekutu
ditubuhkan
untuk memenuhi keperluan ekonomi seperti bijih timah dan getah yang semakin berkembang
pesat
untuk memudahkan pentadbiran British
tahun 1903 kereta api Negeri-Negeri Melayu Bersekutu ditubuhkan
ditukar nama kepada Kereta Api Tanah Melayu KTM tahun 1948
hari ini dikenali sebagai Kereta Api Tanah Melayu Berhad KTMB
Fasa Ketiga (1910-1931)
landasan kereta api dibina selepas British berjaya memperluaskan pengaruhnya di negeriNegeri Melayu Tidak Bersekutu
tujuannya adalah untuk;
menghubungkan seluruh Tanah Melayu (hanya Terengganu yang tiada landasan kereta api)
sebagai pengangkutan awam bagi penduduk Tanah Melayu
memenuhi keperluan ekonomi dan pentadbiran British
Perkembangan Jalan raya
peringkat awal jalan raya dibina untuk menghubungkan kawasan lombong bijih timah dan
pertanian dengan stesen kereta api
jalan raya telah dibina menghubungkanKuala LumpurdenganIpohdan Seremban
awal kurun ke-20 rangkaian jalan raya meningkat akibat meningkatnya penggunaan
kenderaan bermotor seperti kereta, lori dan bas
jalan-jalan yang sedia ada diturap untuk disesuaikan dengan kenderaan bermotor
banyak jalan raya dibina untuk menghubungkan kawasan kegiatan ekonomi dengan
pelabuhan dan untuk menghubungkan bandar-bandar besar dengan bandar-bandar kecil
tahun 1939 terdapat satu jaringan jalan raya yang menghubungkan seluruh Tanah Melayu
tumpuan jalan raya adalah di kawasan yang mempunyai kepentingan ekonomi dan
memudahkan pentadbiran British

CIKGU JEYA
Kemajuan Pengangkutan Laut dan Udara

kemajuan ekonomi membawa kepada pengenalan perkhidmatan kapal wap dan kapal terbang
Kapal Wap
tahun 1890 Syarikat Straits Steamship ditubuhkan di Singapura

tujuan untuk memberi perkhidmatan kapal wap kepada pelabuhan di Negeri-Negeri Melayu
kapal susur pantai ini membawa bekalan makanan, jentera dan buruh untuk perusahaan
perlombongan bijih timah
contoh: kapal wap The SS Perak memberikan perkhidmatan dari Singapura ke Pelabuhan
Klang
Kapal Terbang
tahun 1937 perkhidmatan penerbangan awam diperkenalkan oleh Syarikat Wearne Air Service
iaitu hak milik Wearne bersaudara
syarikat ini beribu pejabat di Singapura
memulakan penerbangan dalam negeri antara Singapura,Kuala Lumpurdan Pulau Pinang
kapal terbang pertama yang digunakan oleh Syarikat Wearne adalah dari jenis kipas dua iaitu
D.H.Rapides
Kemajuan Sistem Perhubungan

antara yang ditekankan ialah sistem pos dan telegraf, telefon dan radio
tujuan supaya perhubungan antara negeri di Tanah Melayu dengan negeri-negeri lain dapat
dibuat dengan pantas
mula diperkenalkan di kawasan kegiatan ekonomi, pusat pentadbiran, pelabuhan seterusnya
berkembang ke kawasan petempatan
tahun 1870-an pejabat pos dan telegraf dibina di Taiping, Perak
kurun ke-20 setiap daerah di Perak boleh menghubungi Taiping melalui Telegraf
tahun 1910 pejabat pos dan telegraf dibina di PulauPinang

CIKGU JEYA
Kemajuan Perkhidmatan Kesihatan dan Kemudahan Asas Lain
a) Perkhidmatan Kesihatan
masalah kesihatan wujud akibat daripada pertambahan penduduk yang pesat, pembukaan
kawasan hutan untuk kegiatan ekonomi dan petempatan baru
persekitaran tempat kerja dan kediaman yang kotor menyebabkan penyakit seperti taun, beriberi dan malaria mudah merebak
penyakit malaria dan beri-beri dianggap penghalang pada perkembangan ekonomi British
kerana menyebabkan banyak kematian di kalangan buruh Cina danIndia
British mengambil langkah mendirikan hospital, pusat perubatan dan Institut Penyelidikan
Perubatan untuk mengatasi masalah kesihatan
tahun 1889 hospital kerajaan terawal didirikan di jalan Tanglin (Kuala Lumpur) di Taiping
dan Pulau Pinang
pusat-pusat kesihatan kecil juga didirikan di Perak, Selangor, Negeri Sembilan dan Pahang
untuk memudahkan penduduk di luar bandar
1890 Lembaga Kesihatan ditubuhkan untuk memastikan kebersihan bandar
1901 Institut Penyelidikan Perubatan ditubuhkan diKuala Lumpur
tujuannya untuk membuat penyelidikan bagi mencari punca, rawatan dan langkah mencegah
penyakit berbahaya seperti malaria dan beri-beri
b) Sistem Pengairan Untuk Penanaman Padi
pada peringkat awal lagi di Kedah terdapat sistem pengairan sempurna untuk tanaman padi
iaitu terusan
terusan ini mula dibina tahun 1885 dan siap pada tahun 1895 yang diberi nama Terusan Wan
Mat Saman
ia dibina oleh wan Mat Saman bin Wan Ismail (Perdana Menteri Kedah yang pertama)
terusan ini sepanjang 35 kilometer dari Alor Setar ke Gurun, Kedah
ia dibina menggunakan tenaga manusia dan peralatan tradisional seperti cangkul

CIKGU JEYA
untuk membina terusan ini unggun api dinyalakan pada jarak tertentu sebagai penanda untuk
memastikan terusan digali dengan lurus
berdasrkan terusan inilah kerajaan British memodenkan sistem pengairan di Tanah Melayu
tahun 1931 Jabatan Parit dan tali Air ditubuhkan untuk memajukan tanaman padi
banyak bekalan makanan diperlukan akibat pertambahan penduduk

kawasan sawah padi yang luas telah dibuka di Sungai Manik, Perak dan Tanjung Karang,
Selangor
c) Bekalan Tenaga Elektrik
tenaga elektrik diperkenalkan akibat daripada kemajuan ekonomi
awal kurun ke-20 tenaga elektrik mula disalurkan ke Pulau Pinang danKuala Lumpur
1930 Empangan Hidroelektrik Chenderoh dibuka untuk menampung keperluan tenaga
elektrik
empangan ini dikendalikan oleh The Perak River Hydro-Electric Power Company Limited
tujuan asal pembinaan adalah untuk mendapatkan kuasa elektrik bagi kegunaan perusahaan
melombong bijih timah di Lembah Kinta
Kemunculan dan Perkembangan Bandar Baru
pertengahan kurun ke-19 banyak petempatan baru dibuka di kawasan kegiatan ekonomi
terutama di kawasan lombong bijih timah
petempatan kemudiannya berkembang menjadi pusat pentadbiran dan perniagaan
perkembangan lombong bijih timah adalah faktor utama munculnya bandar-bandar baru di
Tanah Melayu seperti Taiping,Ipoh,Kuala Lumpurdan Seremban
a) Ipoh
terletak di Lembah Kinta
dibuka sejak kurun ke-16 dan didiami oleh orang Melayu
nama bandarIpohberasal dari nama pokok Ipuh iaitu sejenis pokok yang getahnya digunakan
sebagai racun pada sumpitan dan anak panah untuk berburu

CIKGU JEYA
tahun 1880-an Lembah Kinta menjadi tumpuan pelombong Cina apabila pengeluaran bijih
timah di daerah Larut merosot
Ipohberkembang menjadi bandar yang sibuk
tahun 1935Ipohdijadikan ibu negeri Perak bagi menggantikan Taiping
b) Taiping
terletak di daerah Larut
nama asalnya Kelian Pauh
tahun 1840-an ramai orang Cina dibawa masuk ke Larut untuk memajukan lombong bijih
timah
selepas Perang Larut tamat British menyusun semula pentadbiran di Larut
nama Taiping bermaksud kedamaian yang abadi
berkembang menjadi sebuah bandar moden dan dijadikan ibu negeri Perak
c) Kuala Lumpur
pertengahan kurun ke-19 Raja Abdullah (pembesar daerah Klang) meneroka kawasan
berhampiran pertemuan Sungai Gombak dan Sungai Klang untuk membuka lombong bijih timah
ia kemudian dikenali sebagaiKuala Lumpurkerana kawasan itu berlumpur
tahun 1860-an ramai orang Cina dibawa masuk untuk menjalankan kegiatan melombong bijih
timah di sekitarKuala Lumpur
Kuala Lumpurterus berkembang daripada sebuah perkampungan lombong bijih timah menjadi
pusat perdagangan yang maju
Yap Ah Loy antara orang yang bertanggungjawab membangunkanKuala Lumpur
1880Kuala Lumpurdijadikan ibu negeri Selangor menggantikan Klang
British menjadikanKuala Lumpursebagai pusat bandar yang dilengkapi dengan pelbagai
kemudahan pentadbiran dan perniagaan
1896Kuala Lumpurdijadikan pusat pentadbiran Negeri-Negeri Melayu Bersekutu
1897 Bangunan Sultan Abdul Samad telah dibina dan menjadi pusat pentadbiran Kerajaan
Persekutuan

CIKGU JEYA
kini bangunan ini menempatkan Mahkamah PersekutuanMalaysia, Mahkamah Rayuan dan

Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur
pada hari iniKuala Lumpuradalah ibu negaraMalaysiayang pesat membangun
Kepelbagaian Pendidikan Dalam Masyarakat Berbilang Kaum
sistem pendidikan vernakular di negara kita wujud akibat daripada pembentukan masyarakat
berbilang kaum dan dasar British yang kurang memberi perhatian kepada bidang pendidikan
British membenarkan sekolah Melayu, Cina dan Tamil berkembang mengikut cara masingmasing
sekolah Inggeris hanya tertumpu di kawasan bandar
a) Sekolah Vernakular Melayu
didirikan untuk memberi pendidikan sekular kepada anak-anak petani dan nelayan
anak-anak Melayu diajar menulis, membaca dan mengira serta sedikit ilmu geografi, seni
pertukangan dan perkebunan
pendidikan di peringkat rendah adalah sehingga darjah enam
sekolah Melayu terawal dibuka di Negeri-Negeri Selat iaitu Sekolah Melayu Gelugor (1816)
dan Sekolah Melayu Bayan Lepas di Pulau Pinang dan Sekolah Melayu di Langgar, Pekan,
Pahang
sekolah Melayu kemudiannya dibuka di Seberang Perai, Melaka dan negeri-negeri Melayu
yang lain
British tidak berhasrat memajukan pendidikan anak Melayu
pendidikan sekadar menjadikan anak-anak Melayu sebagai petani dan nelayan yang lebih baik
daripada ibu bapa mereka
sekolah menengah tidak disediakan untuk anak-anak Melayu menyambung pelajaran
lulusan sekolah Melayu hanya layak menjadi guru, polis dan menjawat jawatan rendah di
jabatan ketajaan
lulusan sekolah Melayu berpeluang melanjutkan pelajaran ke maktab-maktab perguruan yang
ditubuhkan untuk melatih guru-guru sekolah Melayu
antara maktab perguruan yang ditubuhkan sebelum Perang Dunia II ialah;

CIKGU JEYA
1900 Maktab Perguruan Melaka

1922 maktab Perguruan Sultan Idris, Tanjung Malim, Perak MPSI
(dinaiktaraf tahun 1997 kepada universiti UPSI)
1935 Maktab Perguruan Perempuan Melayu Melaka
b) Sekolah Vernakular Cina
diusahakan sendiri oleh masyarakat Cina dan tertumpu di kawasan bandar
peringkat awal sekolah Cina menggunakan pelbagai loghat bahasa Cina seperti Teochew,
Hokkien, Kantonis dan Hakka
pendidikan sekolah rendah untuk orang Cina diberikan selama enam tahun
ada juga sekolah Cina menyediakan pendidikan sehingga ke peringkat menengah
menggunakan buku-buku dan sukatan pelajaran dari negaraChina
guru-guru juga dibawa dariChina
tahun 1920 British mula memberi perhatian kepada sekolah Cina
1938 Sekolah Foon Yew, Johor Bharu, Johor ditubuhkan
Enakmen Pendaftaran Sekolah diperkenalkan oleh British untuk mengawal sekolah-sekolah
Cina di Tanah Melayu
menurut enakmen ini;
(i) semua sekolah yang didirikan mesti didaftarkan
(ii) Pengarah Pelajaran diberi kuasa untuk menutup sekolah yang tidak menurut syarat
pengurusan, sukatan pelajaran dan peraturan kesihatan yang ditetapkan british
c) Sekolah Vernakular Tamil
diusahakan oleh orang perseorangan dan pertubuhan masyarakatIndia
kebanyakannya didirikan di kawasan ladang getah
sukatan pelajaran, buku, guru-guru dibawa dariIndia
ada kalanya penyelia ladang (Kangani) akan mengajar di sekolah tersebut

CIKGU JEYA
memberikan pendidikan di peringkat rendah sahaja dan kebanyakannya hingga ke darjah

empat
tahun 1912 British memperkenalkan Undan-Undang Buruh yang mewajibkan pengusaha
ladang menyediakan sekolah dan guru untuk anak-anak pekerjanya
keadaan ini menyebabkan bilangan sekolah Tamil bertambah
terdapat juga sekolah Tamil didirikan di bandar seperti Sekolah thamboosamy Pillai dan
Sekolah Vivekananda di Kuala Lumpur
masyarakatIndiayang kaya akan menghantar anak-anak mereka ke sekolah Inggeris yang
lebih sempurna
d) Sekolah Vernakular Inggeris
mula didirikan di Negeri-Negeri Selat seperti Penang Free School (1816) dan Malacca Free
School (1826)
sekolah Inggeris kemudiannya didirikan di Negeri-Negeri Melayu dan tertumpu di kawasan
bandar
pada peringkat awalnya didirikan oleh mubaligh-mubaligh kristian
menyediakan pendidikan sehingga peringkat menengah dan terbuka kepada semua kaum
sukatan pelajaran mengikut sistem pendidikan diEngland
lulusan sekolah Inggeris berpeluang melanjutkan pelajaran dalam pelbagai bidang seperti
perubatan, kejuruteraan, guaman dan pentadbiran
lulusan juga diberi keutamaan menjawat jawatan yang baik dalam perkhidmatan kerajaan
1894 sekolah menengah Inggeris iaitu Victoria Institution ditubuhkan oleh mubaligh Kristian
diKuala Lumpur
1905 Kolej Melayu Kuala Kangsar ditubuhkan
tujuan untuk memberi pendidikan Inggeris hingga ke peringkat menengah kepada anak-anak
raja dan golongan bangsawan Melayu
anak-anak golongan bangsawan Melayu dilatih untuk berkhidmat dengan kerajaan Inggeris
kesannya lahir kumpulan pemimpin Melayu yang berpendidikan Inggeris
British tidak mahu memberi pendidikan Inggeris yang tinggi kepada orang Melayu

CIKGU JEYA
1930-an bilangan anak-anak Melayu masih kurang berbanding kaum-kaum lain iaitu Melayu
(15%), Cina (50%), danIndia(27%)
BAB 7 PERJUANGAN RAKYAT TEMPATAN MENGEMBALIKAN KEDAULATAN

BANGSA
British campur tangan di Tanah Melayu, Sarawak danSabahtelah menggugat sistem politik,
ekonomi dan sosial penduduk tempatan
perubahan dalam sistem pentadbiran menyebabkan sultan kehilangan kedaulatan dan
pembesar hilang kuasa
British memperkenalkan pelbagai cukai yang membebankan dan menindas rakyat
keadaan ini mencetuskan kebangkitan rakyat untuk menentang British
ramai pejuang tanah air muncul seperti Sultan Ahmad Tajuddin, Dol Said, Rentap, Sharif
Masahor, Dato Maharaja Lela, Yamtuan Antah, Dato Bahaman, Mat Salleh, Antanom, Tok
Janggut dan Haji Abdul Rahman Limbong
mereka memimpin rakyat berjuang dengan gigih demi mempertahankan kedaulatan dan
kemerdekaan tanah air
7.1 Perjuangan Mengembalikan Kedaulatan Kedah
(Teks m/s: 164-165)
(i) Latar belakang

tahun 1821 seramai 7000 orang tenteraSiammengepung Kuala Kedah
askarSiammemusnahkan rumah, merampas barang, menenggelamkan perahu dan menangkap
tawanan untuk dibawa balik keSiamsebagai hamba
(ii)Faktor Penentangan
penjajahanSiamyang kejam menyebabkan rakyat Kedah bangkit dan bersatu dengan Sultan
untuk mengembalikan kedaulatan Kedah
tentangan hebat rakyat Kedah ini dipimpin oleh Sultan Ahmad Tajuddin

CIKGU JEYA
dibantu pula oleh Tunku Abdullah, Tunku Kudin (Syed Zainal Abidin), Tunku Long dan
Tunku Muhammad Saad
perjuangan ini disokong oleh pemimpin rakyat seperti Tok Mo Ris dan pemimpin agama
seperti Syeikh Abdul Kadir
perjuangan orang Melayu Kedah menentangSiamtelah dikhianati oleh British
British telah bersubahat denganSiamuntuk melumpuhkan perjuangan rakyat Kedah
contoh: British telah menghantar kapal perang untuk membantuSiammengepung Kedah
(iii)Peristiwa Penentangan
1823 Tunku Abdullah memimpin 3000 orang tentera untuk membebaskan Kedah daripada
Siam melalui Seberang Perai tetapi gagal kerana British membantu Siam
1831 Tunku Kudin berjaya menawan semula Kuala Kedah dari Melaka
British menghantar 5 buah kapal perang untuk mengepung perairan Kedah
tindakan British itu menyebabkan Kedah terputus bekalan makanan dan bantuan tentera dari
luar
Tunku Kudin telah terkorban
tahun 1836 Sultan Ahmad Tajuddin menrancang menyerangSiam melalui Bruas di Perak
British berjaya mengesan gerakan ini dan Sultan Ahmad Tajuddin ditangkap
1838 kebangkitan menentang Siam di Kedah telah dipimpin oleh Tunku Muhammad Saad
tentera Kedah berjaya menawan semula selatan Kedah, Kota Kuala Kedah dan mara ke
Songkla
Siamberjaya menguasai semula Kedah dengan bantuan British
(iv)Kesan Penentangan
semangat juang rakyat Kedah menyebabkanSiamberdamai dengan Kedah
sultan Kedah menghantar puteranya, Tunku Daei keBangkokuntuk berunding
tahun 1842Siammengembalikan takhta Kedah kepada Sultan Ahmad Tajuddin
wilayah Perlis, Setul dan Kubang Pasu diasingkan dari Kedah

CIKGU JEYA
7.2 Dol Said Pahlawan Naning

(Teks m/s: 166-168)
(i) Latar belakang

daerah Naning terletak antara Rembau dengan Melaka
Penghulu naning ialah Dato Naning Abdul Said yang dikenalisebagai Dol Said
pusat pentadbiran terletak di Taboh
Naning mempunyai hasil keluaran seperti padi, buah-buahan, sirih dan bijih timah
1831 Dol Said telah bangkit menentang British
a) Mempertahankan Kemerdekaan Naning

1824 British dan Belanda menandatangani Perjanjian Inggeris-Belanda
dalam perjanjian itu Melaka diserahkan kepada British
British mendakwa Naning sebahagian daripada Melaka
British mengarahkan Naning mematuhi peraturan yang ditetapkan Melaka
dakwaan British tidak dapat diterima oleh Penghulu Dol Said dan rakyat Naning
b) Menentang Pelaksanaan Undang-Undang British
British memperkenalkan Peraturan Penghulu yang menggugat pengaruh dan kuasa Dol Said
peraturan ini melarang penghulu membicarakan kes-kes jenayah
tahun 1828 Dol Said diberi amaran oleh British kerana menyelesaikan kes jenayah di naning
Dol Said diugut akan dilucutkan jawatan sekiranya tidak mematuhi arahan British
c) Menentang Bayaran Cukai

CIKGU JEYA
melalui Undang-Undang 1830 British memaksa Naning membayar cukai 1/10 daripada hasil
keluaran pertanian
arahan dibuat selepas British mendapati hasil daerah Naning berjumlah 4500 dolar sebulan
15 Julai 1831 British mengisytiharkan Dol Said sebagai penderhaka
British menghantar seramai 150 orang Sepoi yang diketuai Kapten Wyllie untuk
menyerangnya
British berjaya ditewaskan
Dol Said berjaya kerana menggunakan taktik perang gerila dan mendapat bantuan daripada
Seri Menanti, Sungai Ujong, Johol dan Muar
turut membantu ialah Yamtuan Muda Raja Ali dari Rembau yang menghantar pasukan
bantuan diketuai menantunya Syed Shaaban
British sedar Naning sukar dikalahkan
British meminta bantuan Yamtuan Muda Raja Ali dari Rembau dan beliau bersetuju
menghantar 600 orang hulubalang untuk menyerang Naning
Mac 1832 Kolonel Herbert mengetuai pasukan tentera menyerang Naning
British berkubu di Alor Gajah untuk melancarkan serangan kedua ke atas Naning
pakatan British dan Rembau berjaya mengalahkan Naning
pusat pentadbiran Naning iaitu Taboh ditawan dan rumah penduduk Naning dibakar
Dol Said berundur ke Seri Menanti dan akhirnya menyerah diri kepada British
British berjaya menyatukan Naning dengan Melaka
Dol Said diberi pencen dan rumah di Melaka
British kerugian sebanyak 100 000 paun sterling
walaupun orang Naning dgagal dalam perang tetapi berjaya menghidupkan semangat juang di
kalangan bangsa Melayu

CIKGU JEYA
7.3 Rentap Wira Sarawak: Agi Idup Agi Ngelaban
(i) Latar belakang

Rentap ialah pahlawan Iban yang menentang British di sarawak
dilahirkan tahun 1800
nama asal Rentap ialah Libau yang bermaksud penggoncang dunia
Rentap juga digelar Raja Darat
merupakan pemimpin orang Iban di Sungai Skrang dan Sungai Saribas
Rentap menentang pemerintahan keluarga Brooke kerana menganggap orang Iban di Sungai
Skrang sebagai lanun
James Brooke mendirikan kubu di Sungai Skrang untuk mengawasi pergerakan orang Iban
tindakan James Brooke menghapuskan penempatan orang Iban di Sungai Skrang
mencetuskan kebangkitan Rentap
1853 Rentap menyerang kubu James Brooke di Nanga Skrang
pasukan Rentap berjaya dan seorang pegawai British iaitu Allan Lee terbunuh
kejayaan ini mengharumkan nama Rentap di kalangan orang Iban
1854 James Brooke menawan kubu Rentap di Sungai Lang dan membakar perkampungan
Rentap
pengikut Rentap berundur ke Bukit Sadok dan membina kubu
perjuangan Rentap mendapat sokongan padu penduduk Iban dan digelar Raja Ulu
tahun 1857 James Brooke menghantar Tuan Muda Charles Brooke untuk menyerang kubu
Rentap di Bukit Sadok
Charles Brooke berjaya mempengaruhi 3000 orang Iban dan 500 orang Melayu supaya
menyerang kubu Rentap di Bukit Sadok

CIKGU JEYA
Charles Brooke gagal menewaskan Rentap kerana kubu pertahanan yang kukuh
tahun berikutnya Charles Brooke sekali lagicubamenyerang Bukit Sadok tetapi gagal
kata-kata semangat Rentap dalam penentangan ini adalah Bawalah semua meriam kamu dari
Eropah, kami tidak takut kepada kamu orang Eropah
tahun 1863 James Brooke mengetuai sendiri pasukan menyerang Rentap di Bukit Sadok
pertempuran berlaku selama sebulan dan Rentap tewas
James Brooke membakar kubu dan rumah pengikut Rentap
James Brooke menggunakan meriam Bujang Sadok untuk menentang Rentap
Rentap pula menggunakan sejenis meriam besi Bujang Timbang untuk menentang pasukan
Brooke
Rentap berundur ke Entabai untuk menyusun strategi baru tetapi Rentap meninggal dunia
(iii)Kesan Penentangan
kebangkitan Rentap dan pengikutnya untuk membuktikan bahawa mereka bukannya lanun
tetapi pejuang bangsa
semangat juang Rentap diabadikan di Batu Peringatan Rentap
7.4 Sharif Masahor Wira Sarawak
(Teks m/s: 172-173
(i) Latar belakang

pembesar Sarikei di kawasan Sungai Rajang
berasal dari Kampung Igan di muara Sungai Rajang
dilantik oleh Sultan Abdul Mumein dariBrunei
berpengaruh di kalangan orang Melanau di Sungai Rajang dan orang Iban di Sungai Skrang
James Brooke mengambil wilayah Sungai Rajang daripada SultanBrunei

CIKGU JEYA
kewibawaan Sharif Masahor tergugat apabila Sarikei diletakkan di bawah pentadbiran Brooke
pembinaan kubu di Kanowit dan pelantikan Henry Steele sebagai wakil British dianggap telah
mengambil alih kuasa pentadbiran Sharif Masahor
Sharif Masahor menentang tindakan James Brooke meluaskan kuasa ke wilayahnya
tahun 1855 Sharif Masahor mengetuai 150 buah perahu menyerang Mukah dan mengusir
Pangeran Matusin yang menyokong perluasan kuasa James Brooke
James Brooke bertindak balas dengan melucutkan kuasa Sharif Masahor di Sarikei
Sharif Masahor marah dengan tindakan James Brooke
Sharif Masahor berpakat dengan Datu Patinggi Abdul Ghapur dari Kuching untuk mengusir
keluar James Brooke dariSarawak
tahun 1859 pasukan Sharif Masahor menyerang Kanowit
peristiwa ini membimbangkan orang Eropah di Sarawak
tahun 1860 Sharif Masahor, Datu Patinggi Abdul Ghapur dan Temenggung Hashim dari
Sadong membuat pakatan sulit untuk menyerang Kuching bagi menggulingkan Brooke
Charles Brooke dengan bantuan Belanda menahan Datu Patinggi Abdul Ghapur dan
dipenjarakan di Betawi
pertempuran antara Sharif Masahor dengan Charles Brooke berlaku di Sungai Sadong
kapal dan perahu pasukan Sharif Masahor ditenggelamkan dan seramai 64 orang pengikutnya
terbunuh
Sharif Masahor berundur ke Mukah
tahun 1861 James Brooke memaksa SultanBruneimenyerahkan Mukah dan menahan Sharif
Masahor
Sharif Masahor dibuang negeri ke Singapura
walaupun perjuangan Sharif Masahor berjaya dipatahkan tetapi gerakan menentang Brooke
tidak pernah berakhir

CIKGU JEYA
pentadbiran Brooke kemudiannya menghadapi kebangkitan daripada pemimpin Banting pada

tahun 1894 iaitu pemimpin orang Iban di hulu Sungai Batang Lupar
tahun 1931 pula bangkit penentangan daripada Penghulu Asun iaitu pemimpin orang Iban di
Sungai Kanowit
7.5 Dato Maharaja Lela Pejuang Kebanggaan Perak
(Teks m/s: 174-176)
(i) Latar belakang

Dato Maharaja Lela ialah Orang Besar Berlapan Perak dan penghulu di Pasir Salak
pada November 1874 Perak menerima Residen British iaitu J.W.W.Birch hasil daripada
Perjanjian Pangkor
pelantikan itu menimbulkan konflik antara Birch, sultan dan pembesar Perak yang
mencetuskan kebangkitan di Pasir Salak
a) Mengambil Hak Mengutip Cukai
24 Julai 1875 Birch memaksa Sultan Abdullah menandatangani pengisytiharan yang
membolehkan British mengambil hak mengutip cukai
Sultan Abdullah diugut akan diturunkan takhta jika enggan menandatangani
Birch membakar rumah Raja Ngah Orang Besar Perak kerana meneruskan kutipan cukai
timah di Bidor
b) Mencabar Ketuanan Melayu
kemarahan sultan dan pembesar Perak memuncak
pada 2 Oktober 1875 Sultan Abdullah didesak menandatangani perisytiharan penyerahan
kuasa kepada British
kuasa mentadbir negeri diserah kepada Residen
Residen berkuasa melantik hakim, mengurus kutipan cukai dan melantik penghulu
c) Memperkenalkan Cukai Baru

CIKGU JEYA
Birch bertindak sesuka hati

Birch memperkenalkan cukai baru seperti cukai padi, perahu atap, senjata dan bayaran permit
untuk membalak
Setiap isi rumah dikehendaki membayar 2 dolar sebagai cukai kelamin
d) Mencabuli Adat Resam
Birch dibenci oleh sultan dan pembesar-pembesar Perak apabila beliau mengharamkan
amalan perhambaan yang menjadi adat resam Melayu
Birch sengaja menimbulkan permusuhan apabila menyimpan hamba-hamba perempuan
dirumahnya
Raja Abdullah, Raja Ismail dan Dato Maharaja Lela telah bermesyuarat di Durian Sebatang
mereka mengambil keputusan untuk membunuh Birch
Dato Maharaja Lela dan pengikutnya Dato Sagor, Pandak Indut dan Sepuntum menawarkan
diri untuk membunuhnya
mereka berazam menghalau British keluar dari bumi Perak
pada 2 November 1875 Birch dan rombongan tiba di Pasir Salak untuk
menyebarkansuratpengisytiharan mengambil hak memungut cukai oleh British
Dato Maharaja Lela dan pengikutnya mengambil kesempatan itu untuk membunuh Birch
Pembunuhan Birch menyebabkan British menyerang Pasir Salak
Dato Maharaja Lela dan Dato Sagor memimpin perjuangan mempertahankan Pasir Salak
pasukan British dikalahkan dan Kapten Innes terkorban
pertempuran ini dikenali sebagai Perang Perak dan berlaku hampir setengah tahun
pada 7 November 1875 pertempuran berlaku di Bandar Tua
pejuang Perak akhirnya dikalahkan setelah British dibantu oleh tentera dariIndiadanHong
Kong

CIKGU JEYA
tahun 1877 Dato Maharaja Lela, Dato Sagor, Pandak Indut dan Sepuntum dihukum gantung
sampai mati di Matang, Perak
Sultan Abdullah dan Ngah Ibrahim dibuang negeri ke Pulau Seychelles di Lautan Hindi
Raja Ismail dibuang negeri ke Johor
British tegas menghapuskan kebangkitan di Perak menunjukkan keangkuhannya sebagai
kuasa penjajah
Dato Maharaja Lela menjadi simbol kepahlawanan orang Melayu
7.6 Yamtuan Antah Mempertahankan Kedaulatan Seri Menanti
(Teks m/s: 177-178)
(i) Latar belakang

nama sebenarnya Tunku Laksamana Antah Ibni Almarhum Raja Radin
dilantik sebagai Yamtuan Seri Menanti pada tahun 1875
wilayah jajahan Seri Menanti terdiri daripada Terachi, Ulu Muar, Gunung Pasir dan Jempol
Yamtuan Antah tidak bersetuju dengan tindakan Dato Kelana Syed Abdul Rahman di Sungai
Ujong menandatangani perjanjian dengan British
tindakan Dato Kelana mengeruhkan hubungan antara mereka berdua
Yamtuan Antah juga tidak mengiktiraf Dato Kelana sebagai pemerintah Sungai Ujong
hubungan antara Yamtuan Antah dengan Dato Kelana bertambah runcing apabila Dato
Kelana mengisytiharkan Terachi sebagai wilayahnya
dibantah Yamtuan Antah kerana menganggap Terachi sebahagian jajahan Seri Menanti
Residen British di Sungai Ujong iaitu P.J.Murray menghantar tentera dan juru ukur untuk
membuat siasatan
Yamtuan Antah menghantar 200 orang pengikutnya menuntut supaya British menghentikan
tugas mengukur kawasan antara Terachi dengan Kuala Pilah

CIKGU JEYA
berlaku pertikaian antara kedua-duanya yang mencetuskan pertempuran

kebangkitan Yamtuan Antah disokong oleh Dato Siamang Gagap, Tengku Besar Tampin,
penduduk Rembau, Jelebu dan Johol
Disember 1875 pasukan Yamtuan Antah berjaya menawan Paroi dan membina kubu di situ
British berjaya menawan semula Paroi apabila dibantu oleh tentera Negeri-Negeri Selat
Yamtuan Antah berundur ke Bukit Putus dan seterusnya ke Johor
(iii)Kesan Penentangan
Maharaja Abu Bakar dari Johor menasihati Yamtuan Antah berdamai dengan British
Mei 1876 Yamtuan Antah berunding dengan Gabenor Negeri-Negeri Selat iaitu William
Jervois
Yamtuan Antah diiktiraf sebagai Yamtuan Besar di Seri Menanti
tindakan berdamai ini tidak dipersetujui oleh Dato Siamang Gagap
rundingan tersebut membuka peluang British meluaskan pengaruh ke seluruh Negeri
Sembilan
7.7 Dato Bahaman Pahlawan Pahang (Teks m/s: 179-181)
(i) Latar belakang

nama sebenarnya Abdul Rahman bin Imam Noh
dianugerahi gelaran Orang Kaya Dato Setia Perkasa Pahlawan Semantan
diberikan anugerah kerana kegagahan dan keberanian beliau dalam perang saudara di Pahang
dan Perang Klang di Selangor
dilantik sebagai pembesar Temerloh setelah kematian Orang Kaya Indera Segara
Dato Bahaman tidak mengiktiraf pemerintahan British di Pahang

CIKGU JEYA
a) Hilang Hak Mengutip Cukai

Dato Bahaman menentang tindakan British melantik E.A.Wise sebagai Pegawai Majistret
dan Pemungut Hasil di daerah Temerloh
Dato Bahaman dilarang mengutip cukai di daerah kekuasaannya iaitu di Temerloh
b) Pembinaan Balai Polis
pegawai British iaitu E.A.Wise mendirikan balai polis di Lubuk Terua tanpa berunding
terlebih dahulu dengan Dato Bahaman
konflik antara kedua-duanya menjadi lebihserius
Dato bahaman menganggap tindakan British sebagai menceroboh kawasan serta mengancam
kedudukannya
c) Perlucutan Gelaran
Hugh Clifford menganggap Dato Bahaman sebagai penderhaka kerana enggan mematuhi
arahan British
British memaksa Sultan Ahmad melucutkan gelaran Dato Setia Perkasa Pahlawan Semantan
tindakan British memalukan Dato Bahaman dan beliau bersumpah menghalau keluar British
dari Pahang
(iii) Peristiwa Penentangan
16 Disember 1891 British menangkap 3 orang pengikut Dato Bahaman kerana mengutip
hasil hutan tanpa kebenaran
tindakan British itu menyebabkan Dato Bahaman dan pengikutnya menyerang Balai Polis
Lubuk Terua
peristiwa ini mencetuskan perang
26 Disember 1891 Hugh Clifford mengetuai pasukan 200 orang tentera untuk menawan
semula Lubuk Terua tetapi tewas dalam pertempuran di Kelubi
Hugh Clifford berundur dan meminta bantuan Singapura
Januari 1892 British memaksa Sultan Wan Ahmad menamatkan kebangkitan rakyat Pahang
pasukan tentera dinamakan Gerakan Sultan yang disertai oleh J.P.Rodger ditubuhkan

CIKGU JEYA
British membekalkan 200 pucuk senapang dan 10 000 butir peluru

Sultan Wan Ahmad dilantik mengetuai gerakan ini dan berjaya menawan 11 buah kubu Dato
Bahaman di Bentong
Mac 1892 British sekali lagi menyerang Lubuk Terua
pejuang Pahang berundur ke Kelantan dan Terengganu
di terengganu ulama Tok Ku Paloh menyemarakkan semangat pejuang Pahang berjihad
menentang British
14 Jun 1894 Dato Bahaman dan 100 orang pengikutnya menawan Kuala Tembeling dan
Jeram Ampai
British bertindak balas menghantar KolonelWalkeruntuk menawansemula Jeram Ampai
Dato Bahaman, Tok Gajah dan Mat Kilau berundur ke Kelantan
pengunduran ini menandakan berakhirnya perang menentang British di Pahang
Dato Bahaman dan pengikutnya memperlihatkan keberanian menentang British
kedudukan British di Pahang tergugat dengan semangat patriotisme oleh pahlawan Pahang
kebangkitan ini berlangsung selama 4 tahun iaitu dari 1891 1894
British terpaksa menanggung hutang yang banyak
Sultan Wan Ahmad dipaksa oleh British membayar 7200 dolar setahun bagi menyelesaikan
hutang tersebut
7.8 Mat Salleh Menyanggah SBUB (Teks m/s: 182-183)
(i) Latar belakang

nama sebenar Datu Mohammad Salleh bin Datu Batu
dilahirkan di Inanam dan menjadi pemerintah Sungau Sugut
berketurunan Bajau dan Suluk

CIKGU JEYA
mewarisi sifat kepahlawanan dan keberanian berperang

kebangkitan Mat Salleh merupakan kebangkitan paling besar dalam sejarah penentangan
diSabah
a) Perjuangan Jihad
kebangkitan berpunca daripada semangat perjuangan jihad orang Sulu menentang Sepanyol di
selatan Filipina
b) Peraturan Yang Membebankan
SBUB memperkenalkan peraturan baru diSabahseperti amalan buruh paksa, cukai beras dan
lesen perahu yang membebankan rakyat
c) Percubaan Berunding Gagal
Ogos 1895 Mat Salleh dan pembesar tempatan keSandakanuntuk menemui Gabenor Beaufort,
C.V.Creagh
tujuan untuk berunding tentang masalah cukai dan tindakan kekerasan pegawai SBUB
terhadap penduduk tempatan
Mat Salleh dan pembesar-pembesar tidak dilayan dan setelah menunggu selama 10 hari beliau
meninggalkanSandakan
d) Perkampungan Di Bakar
Gabenor Beaufort menganggap Mat Salleh mengancam kepentingan SBUB
SBUB bertindak membakar dan memusnahkan kampung Mat Salleh
SBUB menawarkan hadiah 500 dolar kepada sesiapa yang berjaya menangkap Mat Salleh
Julai 1897 Mat Salleh mendirikan kubu di Ranau dan membakar Pulau Gaya
November 1897 Mat Salleh menyerang Ambong
William Cowie, Pengarah Urusan SBUB tidak berupaya mengalahkan Mat Salleh lalu
menawarkan perdamaian dan pengampunan kepadanya

CIKGU JEYA
April 1898 rundingan diadakan antara Mat Salleh dengan Cowie di Menggatal
Antara syarat perjanjian adalah;
Mat Salleh dan pengikut diberi pengampunan
penduduk Inanam yang melarikan diri semasa kekacauan dibenarkan kembali semula
Mat Salleh dibenarkan mentadbir daerah Tambunan
Mat Salleh diminta melaporkan pergerakannya kepada SBUB
SBUB tidak menepati janji sebaliknya tahun 1899 SBUB mengambil alih pentadbiran di
Tambunan
Mat Salleh berasa tertipu dan meneruskan penentangan dengan membina kubu di Kampung
Teboh, Tambunan
SBUB menyerang kubu Mat Salleh secara besar-besaran
Januari 1900 SBUB berjaya menewaskan Mat Salleh
Mat Salleh terkorban
perjuangan diteruskan oleh pengikut Mat Salleh seperti Mat Sator dan Kamunta
Julai 1902 British berjaya menamatkan kebangkitan Mat Salleh di Sabah sepenuhnya
7.9 Antanom Pahlawan Anak Rimba Berjiwa Besar
(Teks m/s: 184)
(i) Latar belakang

nama sebenar Ontoros anak lelai Antanom
ketua kaum Murut di Rundum
dilahirkan tahun 1875
ketika berusia 30 tahun Antanom telah memimpin orang Murut menentang SBUB yang
menindas kaumnya

CIKGU JEYA
a) Melarang Membuka Tanah Baru
SBUB melarang mereka membuka tanah baru
merasakan hak mereka diceroboh
akibatnya mereka kekurangan beras
b) Mengenakan Cukai Yang Membebankan
SBUB mengenakan pelbagai cukai yang membebankan seperti;
cukai kepala satu dolar setiap orang
cukai tanaman pindah sebanyak 50 sen setiap ekar
cukai sebatang pokok kelapa untuk minuman tuak sebanyak 25 sen
cukai tangkapan ikan besar
cukai memelihara anjing sebanyak satu dolar seekor
c) Menjadi Buruh Paksa
orang Murut dijadikan buruh paksa
tujuan untuk membina jalan di pedalaman dan memasang kawat telegraf antara Tenom
dengan Rundum
d) Menzalimi Keluarga
suami isteri kaum Murut dikehendaki tinggal berasingan di sebelah menyebelah tebing sungai
mereka dikenakan satu dolar setiap kali berkunjung
jika mereka mempunyai dua orang anak, salah seorang akan diambil SBUB untuk dijadikan
buruh paksa
e) Menceroboh Kawasan Hutan
SBUB menceroboh hutan untuk membina jalan
Kaum Murut membantah kerana mengikut kepercayaan mereka pencerobohan akan
mengganggu roh nenek morang mereka

CIKGU JEYA
Antanom menyatukan orang Murut menentang SBUB dmi menebus maruah mereka
Februari 1915 Antanom menyerang Pensiangan dan membakar bangunan kerajaan
Mac 1915 Antanom memimpin kira-kira 600 orang Murut menyerang Rundum dan berjaya
memusnahkan pejabat pentadbiran SBUB
kejayaan itu menaikkan semangat perjuangan orang Murut dan pengikut Antanom bertambah
menjadi 900 orang
Antanom membina kubu pertahanan di Sungai Selangit yang mengandungi 7 buah rumah
bawah tanah
April 1915 SBUB menghantar 400 orang tentera menyerang kubu Antanom
pertempuran berlaku selama 6 minggu
Antanom dan 400 orang Murut terkorban dalam mempertahankan Rundum
penentangan ini dikenali sebagai Kebangkitan Rundum
SBUB mengenakan tindakan tegas terhadap pengikut Antanom
8 orang kanan Antanom dibuang daerah ke Kudat
pengikut-pengikut yang lain menjadi buruh paksa memasang kawat telegraf dari Kimanis
hingga ke Keningau
SBUB mengarahkan orang Murut bersumpah taat setia bagi mengelakkan kebangkitan
seterusnya
orang Murut berpindah ke pedalamanKalimantansebagai tanda protes terhadap SBUB
7.10 Tok Janggut Pejuang Jihad
(Teks m/s: 187-189)
(i) Latar belakang

nama sebenar Haji Mat Hassan bin Munas

CIKGU JEYA
dikenali sebagai Tok Janggut kerana beliau menyimpan janggut hingga ke paras dada
dilahirkan tahun 1853 di Kampung Jeram, Pasir Puteh, Kelantan
mendapat pendidikan pondok di Kelantan dan Makkah
mahir dalam ilmu persilatan
menetap di Kampung Nering, Kelantan
bekerja sebagai petani dan peniaga
a) Peraturan Tanah
Tok Janggut menentang peraturan cukai tahun 1915 yang mewajibkan petani membayar cukai
tanah
b) Pengenalan Cukai Yang Membebankan
petani dikehendaki membayar cukai seperti;
cukai pokok kelapa berbuah sebanyak 3 sen sepokok
pokok pinang satu sen sepokok
sirih 5 sen sejunjung
kerbau dan lembu sebanyak 20 sen seekor
peraturan ini membenakan rakyat
c) Perasaan anti-British
sentimen anti-British meningkat apabilaBritainmenyerang kerajaan Turki Uthmaniyah semasa
Perang Dunia I tahun 1914
kerajaan Turki Uthmaniyah menyeru umat Islam di seluruh dunia berjihad menentang
penjajah Barat
Tok Janggut menyahut seruan menentang British di Pasir Puteh

CIKGU JEYA
d) Pembayaran Cukai Yang Menyusahkan

penduduk tempatan menghadapi masalah membayar cukai kerana pejabat bayaran cukai
terletak jauh di bandar
Tok Janggut telah beberapa kali pergi untuk membayar cukai tetapi gagal
mereka yang gagal membayar cukai akan ditangkap dan didenda
penduduk tempatan marah kepada British kerana sikap biadab pegawai British
28 April 1915
Pegawai Daerah Pasir Puteh menghantar Sarjan Che Wan untuk menangkap Tok Janggut
kerana gagal membayar cukai
perbalahan berlaku menyebabkan Sarjan Che Wan mati ditikam oleh Tok Janggut
29 April 1915
Tok Janggut, Engku Besar Jeram, Penghulu Adam dan Che Sahak Merbol mengetuai
angkatan melancarkan serangan ke atas Pasir Puteh
mereka menduduki Pasir Puteh selama 3 hari dan mengisytiharkan Pasir Puteh bebas daripada
ancaman British
Ungku Besar Jeram iaitu Tuan Ahmad dilantik sebagai Raja Pasir Puteh
Tok Janggut sebagai Perdana Menteri
9 Mei 1915
British menawarkan hadiah sebanyak 500 dolar kepada sesiapa yang berjaya menangkap Tok
Janggut dan pemimpin kanannya
23 Mei 1915
British membakar rumah Tok Janggut dan pengikutnya kerana enggan menyerah diri
Tok Janggut bertindak balas menyerang Pasir Puteh
24 Mei 1915
British menyerang Tok Janggut yang berkubu di Kampung Dalam Pupuh, Saring
Tok Janggut terkorban

CIKGU JEYA
mayat Tok Janggut diarak ke Pasir Puteh dan Kota Bharu kemudian digantung songsang di
Padang Balai Besar, Kota Bharu selama 4 jam
kemudian dikebumikan di Pasir Pekan
(ii)Kesan Penentangan
Tok Janggut dan rakan-rakan terkorban sebagai pahlawan yang menentang kuasa penjajah
Barat
semangat juang mereka kebanggaan kita walaupun tewas di tangan British
7.11 Haji Abdul Rahman Limbong Pejuang Tani
(Teks m/s: 290-192)
(i) Latar belakang

nama sebenar Haji Abdul Rahman bin Haji Abdul Hamid
dikenali sebagai Haji Abdul Rahman Limbong kerana beliau sering ke Limbong, Kemaman
untuk mengajar agama
beliau berjuang untuk membela nasib petani yang ditindas
perjuangannya dikenalsebagai Kebangkitan Tani di Terengganu
a) Pas Kebenaran Yang Membebankan

1921 diperkenalkan Peraturan Tanah Baru
petani yang ingin membuka tanah dan bercucuk tanam perlu mendapatkan kebenaran dengan
bayaran 50 sen
peraturan yang sama jika menebang pokok dan mengutip hasil hutan seperti daun nipah, buah
salak, sagu, rotan dan daun palas
membebankan hidup petani yang sedia ada miskin
b) Penguatkuasaan Undang-Undang Binatang Buas

CIKGU JEYA
1923 diperkenalkan Undang-Undang Kawalan Binatang Buas yang melarang penduduk

memburu binatang liar
sesiapa yang ingkar dikenakan denda sebanyak 500 dolar dan senapang mereka akan
dirampas
c) Peraturan Tanah Baru
1924 peraturan tanah mewajibkan penduduk mendaftar tanah mereka dengan bayaran
sebanyak 2.50 sen seorang
d) Pengaruh Pemimpin Agama
pemimpin agama berperanan penting dalam kebangkitan anti-British di Terengganu
Haji Abdul Rahman Limbong menegaskan tanah adalah hak Allah dan rakyat bebas
mengerjakannya tanpa perlu membayar cukai kepada kerajaan
Haji Musa Abdul Ghani menyifatkan peraturan British bertentangan dengan syariah Islam
(iii)Peristiwa Penetangan
Kebangkitan 1922
petani di Kuala Telemong menentang peraturan baru dengan membersihkan tanah tanpa
mengambil pas kebenaran
British menangkap 43 orang petani dan mendakwa mereka di mahkamah
Haji Abdul Rahman Limbong bertindak sebagai peguam
British gagal mematahkan hujahnya bahawa tanah adalah hak Allah dan bukan hak negeri
mahkamah menerima hujah tersebut dan membebaskan mereka
Kebangkitan 1925
seramai 300 500 orang petani berkumpul di Kuala Telemong untuk bercucuk tanam
mereka membersihkan 200 ekar tanah milik Tengku Nik Maimunah dan 400 ekar tanah
kerajaan
tindakan dilakukan kerana British akan memberi konsesi tanah tersebut kepada saudagar Cina
British mendesak Sultan Sulaiman supaya bertindak terhadap Haji Abdul Rahman Limbong

CIKGU JEYA
Haji Abdul Rahman Limbong menjelaskan kepada sultan bahawa pentadbiran British di
daerah Kuala Berang menindas rakyat
Kebangkitan 1928
British mengancam untuk mengambil tindakan undang-undang ke atas petani-petani yang

enggan membayar cukai
ini menyebabkan seramai 1000 orang petani berhimpun di Marang, Kuala Telemong dan
Kuala Berang
mereka mengisytiharkan perang terhadap British
mereka menduduki balai polis dan bangunan kerajaan di Kuala Berang serta mengibarkan
bendera merah
British meminta bantuan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu
pertempuran berlaku di Padang Kacong
seramai 12 orang petani terkorban dan semua pemimpin petani termasuk Haji Abdul Rahman
Limbong ditangkap
tahun 1928 mereka dibicarakan di Kuala Terengganu
Haji Abdul Rahman Limbong dijatuhi hukuman buang negeri ke Makkah atas tuduhan
menghasut dan mencetuskan kebangkitan di Terengganu
BAB 8 KEBANGKITAN SEMANGAT KEBANGSAAN UNTUK MENGANGKAT

MARTABAT BANGSA
semangat kebangsaan dibangkitkan golongan intelektual melalui akhbar, majalah dan
penulisan kreatif
perjuangan semakin berkesan melalui penubuhan pertubuhan untuk perjuangkan hak dan
kepentingan bangsa
8.1 Maksud Semangat Kebangsaan (Teks m/s: 199)
semangat kebangsaan atau nasionalisme bermaksud perasaan cinta dan taat setia yang
mendalam terhadap bangsa dan tanah air

CIKGU JEYA
semangat berjuang menebus maruah bangsa

semangat inilah mendorong kita berjuang membebaskan negara daripada British untuk
membentuk negara merdeka dan berdaulat
8.2 Perkembangan Negara Luar Memberi Inspirasi Perjuangan
(Teks m/s: 199-202)
awal kurun ke-20 berlaku gerakan kesedaran kebangsaan di Turki,
Mesir,Jepun,China,Filipina,IndiadanIndonesia
perkembangan ini memberi inspirasi kepada penduduk Tanah Melayu untuk menentang
penjajahan British
a) Gerakan Kebangkitan Islam di Timur Tengah
berlaku akhir kurun ke-19
kebangkitan dosebabkan kuasa-kuasa Barat memecahbelahkan dan menguasai empayar Islam
Turki Uthmaniyah
pengaruh Barat di Turki mencetuskan Gerakan Pan-Islam iaitu gerakan untuk menyatukan
seluruh umat Islam dan menentang penjajahan Barat
gerakan ini mempengaruhi dan menyatukan umat Islam di negara-negaraTimur
Tengah,Indiadan Asia Tenggara termasuk Tanah Melayu untuk menentang kuasa asing
b) Gerakan Pemulihan Islam Mesir
gerakan ini turut mempengaruhi kebangkitan semangat kebangsaan di Tanah Melayu
tahun 1882 Mesir dijajah oleh British dan telah mencetuskan Gerakan Islah
Gerakan Islah atau Gerakan Pemulihan Islam ialah gerakan menyeru orang Islam
berpegang kepada ajaran Islam sebenar berdasarkan al-Quran dan Hadis juga menyeru umat
Islam supaya bersatu menentang penjajahan Barat di negara Islam
gerakan ini dipelopori Sayid Jamaluddin al-Afghani dan Sheikh Muhammad Abduh
pengaruh gerakan ini disebarkan ke Tanah Melayu oleh pelajar yang menuntut di Mesir
setelah kembali ke tanah air
c) Perang Rusia-Jepun
tahun 1905 Jepun berjaya mengalahkan Rusia

CIKGU JEYA
pertama kali dalam sejarah moden sebuah negaraAsiaberjaya mengalahkan kuasa Eropah
kejayaan ini menyemarakkan semangat negara-negaraAsialain untuk menentang penjajahan
Barat
d) Gerakan Kesedaran Kebangsaan China
tahun 1911 berlaku RevolusiChinayang dipimpin oleh Dr. Sun Yat Sen
berjaya menumbangkan kerajaan Manchu dan menubuhkan sebuah negara republikChina
keadaan ini membangkitkan kesedaran rakyat Tanah Melayu untuk menentang British
e) Gerakan Kesedaran Kebangsaan Filipina
Jose Rizal memimpin perjuangan rakyat Filipina menentang penjajahan Sepanyol
Menubuhkan Liga Filipina untuk memajukan orang Filipina dan menuntut Sepanyol memberi
layanan adil kepada rakyat
f) Gerakan Kesedaran Kebangsaan India
gerakan dipimpin oleh Mahatma Gandhi
tujuan untuk membebaskanIndiadaripada penjajahan British
g) Gerakan Kesedaran Kebangsaan Indonesia
Soekarno menubuhkan Parti Nasional Indonesia untuk membebaskanIndonesiadaripada
penjajahan Belanda
8.3 Gerakan Islah Mencetuskan Kesedaran Kebangsaan
(Teks m/s: 203-204)
(i) Latar belakang Gerakan Islah di Tanah Melayu

awal kurun ke-20 semangat kebangsaan dibangkitkan oleh golongan pelajar berpendidikan di
Universiti al-Azhar, Mesir
tahun 1925 terdapat 80 orang pelajar dari Tanah Melayu di universiti ini
mereka terpengaruh dengan idea pemulihan Islam oleh Sayid Jamaluddin al-Afghani dan
Sheikh Muhammad Abduh

CIKGU JEYA
sekembali ke Tanah Melayu mereka memulakan Gerakan Islah di Tanah Melayu dan dikenali
sebagai Kaum Muda
tokoh penting seperti Sheikh Muhammad Thani bin Jalaluddin, Haji Abbas bin Muhammad
Taha dan Syed Sheikh Ahmad al-Hadi
(ii) Penyebaran Idea Gerakan Islah
idea pembaharuan Kaum Muda disebarkan melalui majalah Al-Imam (pemimpin) yang
diterbitkan di Singapura tahun 1906
tujuan diterbitkan adalah untuk;
mengingatkan mereka yang lalai dan menjagakan mereka yang tidur dan menunjukkan
mereka yang sesat dan menyampaikan suara yang menyeru dengan kebaikan
majalah ini memberi kesan besar dalam perkembangan pemikiran orang Melayu
orang Melayu mula sedar kepentingan pendidikan dan ekonomi mereka
antara seruan Al-Imam ialah;
menyeru orang Melayu berpegang kepada al-Quran dan Hadis
tekankan pentingnya ilmu pengetahuan untuk mencapai kejayaan
menitikberatkan pengetahuan sejarah kerana banyak iktibar yang boleh dipelajari
menasihati ibu bapa supaya memberikan pendidikan sempurna kepada anak-anak
menggesa kaum wanita diberi peluang mendapatkan pendidikan
mengetepikan adat resam dan kepercayaan karut yang boleh menghalang kemajuan
tahun 1908 majalah Al-Imam dihentikan penerbitannya dan diteruskan oleh akhbar lain
seperti Neracha, Al-Ikhwan, Pengasuh dan Saudara
Kaum Muda menubuhkan beberapa buah madrasah untuk menyebarkan idea dengan lebih
berkesan seperti Madrasah al-Masyhur al-Islamiah di Pulau Pinang, Madrasah al-Diniah
Kampung Lalang di Padang Rengas dan Madrasah Il-Ihya Assyariff, Gunung Semanggol di
Perak
(iii) Tentangan Gerakan Islah
idea pembaharuan Kaum Muda ditentang oleh Kaum Tua melalui akhbar Suara Benar dan
Lidah Benar

CIKGU JEYA
Kaum Tua terdiri daripada golongan ulama dan pegawai agama yang tidak menerima idea
Islah Kaum Muda
mereka berpegang kuat kepada adat dan agama Islam
pertelingkahan antara mereka hanyalah perkara kecil yang tidak melibatkan perkara pokok
dalam agama Islam
(iv) Tokoh Pelopor Gerakan Islah di Tanah Melayu
a) Syeikh Muhammad Tahir Jalaluddin

lahir di Sumatera tahun 1869
berpendidikan di Makkah dan di Universiti al-Azhar, Mesir
menerbitkan majalah Al-Imam
pernah dilantik sebagai Mufti Negeri Perak
b) Haji Abbas Muhammad Taha
lahir di Singapura tahun 1885
berpendidikan di Makkah
pernah dilantik sebagai kadi di kawasan Tanjung Pagar, Singapura
menerbitkan akhbar Neracha
c) Syed Sheikh al-Hadi
lahir di Melaka tahun 1862
mendapat pendidikan agama di Terengganu dan di Pulau Penyengat, Riau
sering berkunjung ke Makkah dan Mesir
mendalami idea perjuangan Syeikh Muhammad Abduh
menerbitkan akhbar Al-Ikhwan dan Saudara
8.4 Intelektual Mematangkan Perjuangan

CIKGU JEYA
(Teks m/s: 205-206

Gerakan Islah menimbulkan kesedaran di kalangan intelektual Melayu
tahun 1930-an golongan intelektual ini menyemarakkan kesedaran kebangsaan
(i) Golongan Intelektual Pendidikan Melayu
golongan ini lepasan Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI), Tanjung Malim, Perak
terdiri daripada guru-guru Melayu yang berperanan sebagai pemimpin masyarakat
MPSI disifatkan sebagai The Cradle of Malay Nationalism
Berganding bahu dengan golongan cerdik pandai agama untuk memajukan orang Melayu
dalam bidang ekonomi dan pendidikan
Usaha ini menimbulkan kesedaran untuk membebaskan Tanah Melayu daripada penjajahan
British
Antara tokoh nasionalis ialah Harun Aminurrashid, Ibrahim Haji Yaacob dan Abdul Hadi
Hassan
a) Harun Aminurrashid
tokoh pejuang kebangsaan lepasan MPSI
merupakan guru yang bersemangat kebangsaan
penulis yang aktif mempelopori penulisan puisi bertemakan semangat kebangsaan
b) Abdul Hadi Hassan
seorang pensyarah MPSI
sentiasa menanamkan semangat cinta akan bangsa dan negara kepada para pelajarnya
(ii) Golongan Intelektual Pendidikan Inggeris
berjuang menuntut hak orang Melayu dalam bidang ekonomi, pendidikan dan pentadbiran
menubuhkan persatuan dan bidang penulisan untuk memperjuangkan kepentingan orang
Melayu
antara tokoh-tokohnya ialah Raja Chulan, Mohammad Eunos Abdullah, Dato Onn Jaafar dan
Ishak Haji Muhammad

CIKGU JEYA
a) Raja Chulan
mendapat pendidikan di Kolej Melayu Kuala Kangsar
tahun 1924 dilantik menjadi Ahli Majlis Perundangan Persekutuan
menggesa British meningkatkan taraf ekonomi orang Melayu dan menambah peluang orang
Melayu dalam perkhidmatan kerajaan
b) Mohammad Eunos Abdullah
berpendidikan Inggeris di Raffles Institution, Singapura
merupakan orang Melayu pertama dilantik sebagai Ahli Majlis Perundangan Negeri-Negeri
Selat
pernah bertugas sebagai Ketua Pengarang akhbar Utusan Melayu dan Lembaga Melayu
tahun 1926 menubuhkan Kesatuan Melayu Singapura
c) Dato Onn Jaafar
berpendidikan Inggeris diEnglanddan Kolej Melayu Kuala Kangsar
pernah menjadi pengarang akhbar Warta Malaya, Lembaga Malaya dan Warta Ahad
tahun 1936 dilantik sebagai Ahli Tidak Rasmi dalam Majlis Mesyuarat Negeri Johor
8.5 Perjuangan Naionalisme Melalui Mata Pena
(Teks m/s: 207-212)
akhbar dan majalah merupakan media yang rapat dengan rakyat
sesuai dijadikan saluran untuk melahirkan kesedaran kebangsaan
melalui media idea tentang perjuangan kebangsaan dapat disalurkan untuk bacaan semua
lapisan masyarakat
(i) Peranan Akhbar dan Majalah Melayu
tahun 1930-an akhbar Melayu mula menyuarakan isu sosial, kedudukan ekonomi dan politik
orang Melayu
akhbar berjaya menyemai semangat kebangsaan di kalangan masyarakat Melayu

CIKGU JEYA
melalui serua-seruan akhbar orang Melayu menubuhkan persatuan untuk merintis pergerakan
lebih tersusun
antara peranan akhbar dalam membangkitkan semangat kebangsaan ialah;
mengkritik dasar British yang tidak menguntungkan orang Melayu
menyeru orang Melayu bersatu dan menghapuskan semangat kenegerian
menuntut kedudukan yang lebih baik dalam bidang pentadbiran, ekonomi dan pendidikan
antara akhbar yang berpengaruh sebelum Perang Dunia II ialah Warta Malaya (1930-1941) di
Singapura, Majlis (1931-1941) diKuala Lumpurdan Utusan Melayu (1939-1941) diterbitkan di
Singapura
akhbar-akhbar lain ialah;
Lembaga Melayu (1914-1931) di Singapura
Pengasuh (1918-1941) di Kota Bharu, Kelantan
Majalah Guru (1924-1941) diKuala Lumpurdan Pulau Pinang
Al-Ikhwan (1926-1931) di PulauPinang
Saudara (1928-1941) di PulauPinang
Fajar Sarawak (1930) diSarawak
a) Akhbar Warta Malaya
diterbitkan di Singapura
pengarang pertamanya ialah Dato Onn Jaafar
menyiarkan tentang keadaan sosioekonomi orang Melayu
mendesak orang Melayu diberikan lebih banyak jawatan penting dalam perkhidmatan
kerajaan
b) Akhbar Majlis
diterbitkan diKuala Lumpur
pengarang pertamanya Abdul Rahim Kajai

CIKGU JEYA
mendedahkan kelemahan dasar British yang mengancam kedudukan orang Melayu

dianggap akhbar yang berani
c) Akhbar Utusan Melayu
diterbitkan di Singapura
pengarang pertamanya Abdul Rahim Kajai
menggesa orang Melayu meningkatkan taraf ekonomi dan menubuhkan persatuan bagi
memperjuangkan nasib bangsa dan tanah air
Tokoh Akhbar Melayu
a) Abdul Rahim Kajai

seorang nasionalis yang berjuang melalui bidang kewartawanan
digelar Bapa Kewartawanan Melayu
menjadi Ketua Pengarang akhbar yang berpengaruh pada zamannya seperti Warta Malaya,
Majlis dan Utusan Melayu
(ii)Kegiatan Persuratan di Kalangan Orang Cina dan India
a) Akhbar Orang Cina
orang Cina terbitkan akhbar sebelum Perang Dunia II
antaranya akhbar Lat Pau, Nanyang Siang Pau, Sin Chew Jit Poh dan Modern Daily News
tahun 1881 akhbar Lat Pau diterbitkan
melaporkan tentang kegiatan sosial dan ekonomi orang Cina di Tanah Melayu
juga menyiarkan peristiwa yang berlaku di negaraChina
terdapat juga akhbar berbahasa Melayu yang diterbitkan oleh masyarakat Cina Peranakan
(Baba dan Nyonya)
antaranya akhbar Surat Khabar Peranakan, Bintang Timor, Khabar Uchapan Baru dan Bintang
Pra Pranakan

CIKGU JEYA
tahun 1884 akhbar BintangTimorditerbitkan dan merupakan satu-satunya akhbar berbahasa

Melayu yang berani melaporkan berita pemberontakan Dato Bahaman di Pahang
tahun 1930 diterbitkan akhbar Bintang Pranakan yang membicarakan hal ehwal masyarakat
Cina peranakan yang menunjukkan taat setia kepada British sebagai pemerintah Tanah Melayu
b) Akhbar Orang India
diterbitkan akhbar Ulaga Nesan, Tamil Nesan dan Tamil Murasa
pada 24 September 1924 akhbar Tamil Nesan diterbitkan diKuala Lumpur
melaporkan berita tentang kegiatan sosial dan ekonomi orang India di Tanah Melayu
juga peristiwa yang berlaku di negaraIndia
terdapat juga akhbar berbahasa Melayu diterbitkan oleh masyarakat Jawi Peranakan
antaranya Jawi Peranakan, Sekola Melayu, Taman Pengetahuan dan Tanjung Penagri
tahun 1888 akhbar Sekola Melayu diterbitkan dan dijadikan bahan rujukan di sekolah Melayu
Kesedaran Kebangsaan Melalui Penulisan Kreatif

semangat kebangsaan dibangkitkan melalui karya kreatif seperti puisi, novel dan cerpen
karya kreatif menjadi saluran untuk menyuarakan perjuangan orang Melayu oleh golongan
guru, penulis dan wartawan
(i) Penulisan Puisi
sebelum Perang Dunia II banyak puisi bertemakan semangat kebangsaan dan disiar dalam
akhbar dan majalah
tujuan untuk menyuburkan perasaan cinta akan bangsa dan negara, menyeru rakyat merebut
peluang ekonomi dan mempertahan maruah bangsa
antaranya:
puisi oleh Harun Aminurrashid seperti Tenaga Kaumku, Mempertahankan Hak Kita dan
Perwira Melayu
Abdul Samad Ahmad menulis puisi Serunai Pujangga, Kapal Tiada Nakhoda dan Hari
Kejatuhan Kita

CIKGU JEYA
Muhammad Yusuf Harun menulis puisi Dunia Yang Fana dan Di Lautan Seberang
puisi lainnya seperti Bangkitlah oleh Omar Mustaffa, Seruan Kebangsaan oleh Melati Pahang,
Sedarlah oleh Mahmud Ahmadi dan Di Tengah Segara oleh Muhammad Yasin Maamor
(ii)
Penulisan Novel dan Cerpen
melaluinya kesedaran kebangsaan dapat disampaikan kepada masyarakat lebih berkesan

karya-karya sastera ini bertemakan semangat perjuangan, nasib bangsa dan semangat cintakan
tanah air
tema ini menimbulkan kesedaran di kalangan orang Melayu
antara penulis cerpen yang terkenal ialah Abdul Rahim Kajai, Ishak Haji Muhammad (Pak
Sako) dan Shamsuddin Salleh
cerpen yang terkenal seperti Cerita Awang Putat oleh Abdul Rahim Kajai, Rumah Besar Tiang
Sebatang oleh Ishak Haji Muhammad, Di Sini Kita Bukannya Orang Dagang dan Siasat Yang
Tiada Diminta oleh Shamsuddin Salleh
manakala novel pula seperti Hikayat Faridah Hanum oleh Syed Sheikh al-Hadi, Iakah
Salmah? Oleh Ahmad Rashid Talu, Melor Kuala Lumpur oleh Harun Aminnurrashid, Putera
Gunung Tahan dan Anak Mat Lela Gila oleh Ishak Haji Muhammad, Mari Kita Berjuang oleh
Abdullah Sidek dan Melati Kota Bahru oleh Abdul Kadir Adabi
8.6 Kesepakatan Menjamin Keutuhan Perjuangan
(Teks m/s: 213-219)
pertubuhan berperanan penting dalam gerakan kesedaran kebangsaan
pertubuhan di peringkat awal bersifat kenegerian serta memperjuangkan kepentingan
ekonomi dan sosial
menjadi pendorong kepada kemunculan penubuhan bersifat pertubuhan
(i) Kemunculan Pertubuhan Melayu
golongan wartawan dan akhbar menimbulkan kesedaran politik orang Melayu dan mendorong
menubuhkan pertubuhan untuk perjuangkan hak dan kepentingan mereka
antaranya;
a) Kesatuan Melayu Singapura (KMS)

CIKGU JEYA
menjadi peransang kepada pemimpin di negeri-negeri Melayu

diasaskan tahun 1926 oleh Mohammad Eunos Abdullah
dianggotai golongan bangsawan, kakitangan kerajaan, wartawan dan peniaga
tujuan penubuhan adalah untuk;
menggalakkan ahli berperanan lebih besar dalam politik dan pentadbiran
perjuangkan kemajuan orang Melayu dalam bidang pendidikan
menjadi wakil Melayu berurusan dengan British bagi hal berkaitan dengan hak dan
kepentingan orang Melayu
akhir tahun 1930-an banyak persatuan bersifat kenegerian ditubuhkan seperti Persatuan
Melayu Perak (1937), Persatuan Melayu Pahang (1938), Persatuan Melayu Selangor (1938),
Persatuan Melayu Negeri Sembilan (1938), Persatuan Melayu Pulau Pinang (1937) dan
Persatuan Melayu Kelantan (1939)
lain-lain persatuan seperti Persatuan Melayu Melaka (1937), Persatuan Melayu Serawak
(1939) dan Persatuan Melayu Johor (1939)
tujuan penubuhan untuk meningkatkan ekonomi dan sosial orang Melayu
dianggotai cerdik pandai Melayu yang berpendidikan Inggeris dan berkhidmat dengan British
perjuangan bersifat sederhana
menunjukkan taat setia yang kuat kepada Raja-Raja Melayu dan bekerjasama dengan British
mendesak British memberi lebih banyak peluang kepada orang Melayu dalam pentadbiran
kerajaan
b) Persatuan Melayu Selangor
dipimpin oleh Tengku Ismail bin Tengku Muhammad Yassin
memperjuangkan;
mendesak lebih ramai pegawai Melayu dalam kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri
keanggotaan askar Melayu
menubuhkan angkatan laut dan udara Tanah Melayu

CIKGU JEYA
c) Kongres Melayu Se-Tanah Melayu

tahun 1939 kongres yang pertama diadakan diKuala Lumpur
dianjurkan bersama oleh Kesatuan Melayu Singapura dan Persatuan Melayu Selangor
tujuan untuk mewujudkan perpaduan kebangsaan di kalangan orang Melayu
berjaya menghimpunkan wakil daripada semua persatuan Melayu untuk berbincang
memajukan bangsa Melayu
tahun 1940 kongres kedua diadakan di Singapura
berjaya menarik lebih banyak penyertaan persatuan Melayu termasuk dari Sarawak danBrunei
menyarankan semua persatuan Melayu memajukan orang Melayu di negeri masing-masing
kongres ketiga tidak dapat diadakan kerana Jepun telah menyerang Tanah Melayu pada tahun
1941
d) Persaudaraan Sahabat Pena
nama penuhnya ialah Persaudaraan Sahabat Pena Malaya (PASPAM)
ditubuhkan tahun 1934
dikendalikan oleh akhbar Saudara yang menyediakan ruangan untuk ahli-ahlinya menulis dan
mengemukakan pendapat
cogan kata mereka ialah Hidup Bahasa Hidup Bangsa
menggalakkan ahli-ahlinya dari Tanah Melayu, Singapura, Sarawak danSabahbertukar
pendapat
tujuan untuk meningkatkan semangat dan kesedaran kebangsaan di kalangan mereka
pada November 1934 mengadakan persidangan di peringkat kebangsaan yang pertama di
Taiping, Perak
berjaya menghimpunkan ahli dari seluruh Tanah Melayu
semangat kenegerian dapat dipecahkan dan konsep kebangsaan Melayu mula terbentuk
persidangan seterusnya diadakan di Pulau Pinang, Singapura,Ipohdan Seremban
e) Kesatuan Melayu Muda (KMM)

CIKGU JEYA
ditubuhkan tahun 1938 diKuala Lumpur

merupakan pertubuhan Melayu bersifat politik yang pertama di Tanah Melayu
dipimpin oleh Ibrahim Haji Yaakob
pemimpin yang lain seperti Mustapha Hussain dan Ahmad Boestamam
tujuan untuk menanamkan semangat perpaduan dan kesedaran di kalangan orang Melayu dan
mempertahankan hak
berjuang membebaskan Tanah Melayu daripada penjajahan British
bercita-cita menyatukan Tanah Melayu denganIndonesiauntuk mewujudkan Melayu Raya
kebanyakan anggotanya terdiri daripada guru lepasan Maktab Perguruan Sultan Idris (MPSI)
perjuangan KMM bercorak radikal kerana mengamalkan dasar tidak bekerjasama dan
menyuarakan pertentangan secara terbuka terhadap British
mengadakan pakatan sulit dengan Jepun untuk menentang British
akhbar Warta Malaya digunakan untuk membangkitkan perasaan anti British dan
memperjuangkan cita-cita KMM
tahun 1941 Ibrahim Haji Yaacob dan 150 anggota KMM ditangkap oleh British dan
dipenjarakan di Singapura
mereka dibebaskan semasa pendudukan Jepun
tahun 1942 KMM diharamkan oleh Jepun
(ii)Pertubuhan Orang Cina dan India
sebelum Perang Dunia II orang Cina dan India di Tanah Melayu lebih menumpukan perhatian
kepada keadaan yang berlaku di negara asal
a) Pertubuhan Orang Cina
awal kurun ke-20 terdapat beberapa pertubuhan orang Cina di Tanah Melayu seperti Hsing
Chong Hui dan Chung Ho Tang
menumpukan perhatian kepada negaraChina

CIKGU JEYA
terdapat juga orang Cina yang memberi perhatian kepada politik tempatan terutama oleh
orang-orang Cina yang lahir di Negeri-Negeri Selat atau Cina Peranakan yang menjadi
warganegara British
tahun 1900 Persatuan Orang Cina Peranakan British telah ditubuhkan oleh orang Cina
Peranakan yang berpendidikan Inggeris
antara tokoh-tokohnya ialah Tan Jiak Kim, Lim Boon Keng, Song Ong Siang dan Seah Liang
Seah
presiden pertama persatuan ini ialah Tan Jiak Kim
antara pengasas utama persatuan ini ialah Lim Boon Keng
tujuan penubuhannya untuk melindungi kepentingan orang Cina Peranakan di Negeri-Negeri
Selat
selain itu menggalakkan orang Cina Peranakan memperoleh pendidikan tinggi dan teknikal
mereka juga menunjukkan taat setia kepada British
antara tokoh golongan ini ialah Tan Cheng Lock
(i) Tan Cheng Lock
lahir di Melaka
berpendidikan Inggeris di Sekolah Tinggi Melaka dan Raffles Institution di Singapura
tahun 1923-1934 telah dilantik sebagai Ahli Tidak Rasmi Majlis Perundangan Negeri-Negeri
Selat
b) Pertubuhan Orang India
terpengaruh dengan gerakan kebangsaan di negara asal sebelum Perang Dunia II
tubuhkan persatuan dengan tujuan melindungi kepentingan orang India di Tanah Melayu
awal kurun ke-20 golongan cerdik pandaiIndiayang berpendidikan Inggeris menubuhkan
persatuanIndiadi bandar-bandar utama seperti Taiping,Kuala Lumpur, Melaka, Klang, Seremban
dan Pulau Pinang
menjadi perintis kepada pembentukan pertubuhan yang menyatukan orang India di Tanah
Melayu
tahun 1039 Persatuan India Pusat Tanah Melayu ditubuhkan

CIKGU JEYA
dipimpin oleh A.M.Soosay

merupakan gabungan 12 buah persatuanIndiadan 4 dewan perniagaanIndia
tujuan untuk memperjuangkan hak dan kepentingan orang India di Tanah Melayu
TAMAT -

Bab 1

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Bab 1

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

PUSAT TUISYEN MINDA SUKSES INTELEK

BAB 1 KEDUDUKAN STRATEGIK MENDORONG PENGUASAAN BRITISH

Terkenal sebagai sebuah kuasa maritim

Sebab-Sebab SHTI Tertarik dengan Kedah

kedudukan Kedah strategik di laluan antara timur dan barat

pedagang singgah sebelum belayar keCanton,China

tempat berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun

b) Kedah Sebagai Pusat Pengumpulan Barang Dagangan

c) Kedah Sebagai Pangkalan Tentera

SHTI perlukan Pulau Pinang sebagai pangkalan tenteranya

Pulau Pinang dijadikan pangkalan tentera untuk mempertahankanIndiadari serangan

Kuala Kedah berkembang sebagai pelabuhan entrepot

PUSAT TUISYEN MINDA SUKSES INTELEK

i) Ancaman Bugis Dari Selangor

perjanjian telah ditandatangani yang membenarkan firma berniaga di Kuala Kedah

firma dikehendaki membantu Kedah dalam ketenteraan

(ii) Ancaman Siam

Kedah berasa terancam

Sultan Abdullah mendapatkan bantuan tentera SHTI

PUSAT TUISYEN MINDA SUKSES INTELEK

SHTI bersetuju untuk membantu Kedah

Francis Light di Pulau Pinang

SHTI bersaing dengan Belanda di semenanjung Tanah Melayu

bermulanya penjajahan British di Tanah Melayu

Syarat Perjanjian Inggeris-Kedah 1786

SHTI bantu Kedah sekiranya Kedah diserang musuh

Pulau Pinang Diambil British Secara Rasmi

Siam menakluk Patani dan mengancam Kedah

SHTI juga mahu menjaga kepentingan perdagangan dengan Siam

Sultan Abdullah mendesak Francis Light meninggalkan PulauPinang kerana tidak

PUSAT TUISYEN MINDA SUKSES INTELEK

Francis Light enggan

Sultan Abdullah mendapat bantuan dari Riau, Siak dan Selangor

Sultan Abdullah tewas

Sultan Abdullah terpaksa menandatangani Perjanjian Persahabatan dan Keamanan

SHTI menduduki Pulau Pinang secara rasmi

(Teks m/s: 10-12)

2 sebab SHTI memerlukan Seberang Perai;

PUSAT TUISYEN MINDA SUKSES INTELEK

Syarat Perjanjian Persahabatan dan Perikatan 1800

Sultan Kedah menyerahkan Seberang Perai

British mengiktiraf ketuanan Siam terhadap Kedah

Kedah hendaklah membayar ufti bunga emas kepada Siam

Siam mengiktiraf pendudukan British di PulauPinang dan Seberang Perai

Perluasan Kuasa British di Singapura

Pulau Pinang gagal mencapai kemajuan

kebanyakan kapal dagang berdagang di Betawi, Riau dan Lingga

PUSAT TUISYEN MINDA SUKSES INTELEK

ii. Keinginan British mempunyai pelabuhan strategik

SHTI memerlukan pelabuhan strategik di selatan Selat Melaka bertujuan untuk

Stamford raffles ditugaskan mencari pelabuhan baru

iii. Singapura sebagai pangkalan perdagangan yang strategik

merupakan sebahagian wilayah Johor

Singapura sesuaisebagai pelabuhan bebas dan pangkalan British untuk menyaingi

Raffles mencadangkan kepada SHTI supaya mendirikan pangkalan baru di Singapura

Cara-Cara Raffles (British) Menguasai Singapura:

Raffles mendarat di Singapura pada 12 Januari 1819

Temenggung Abdul Rahman menandatanganinya kerana bimbang diserang oleh British

Syarat Perjanjian 30 Januari 1819

SHTI boleh mendirikan loji di Singapura

PUSAT TUISYEN MINDA SUKSES INTELEK

Raffles menggunakan helah dengan menghidupkan semula masalah pewarisan takhta

Raffles berjaya memujuk Temenggung Abdul Rahman supaya menjemput Tengku