1.

ANATOMIA E NJERIUT

1. SKELETI I NJERIUT

Skeleti sht Trsia e Kockave t Trupit, t cilat lidhen me njratjetrn me an t Kyeve. Skeleti i Njeriut prmban 210 deri ne 240
Eshtra. Boshti i Skeletit prfshin Kockat e Fytyrs, t Kafks dhe t
Shtylls vertebrore, ku qndrojn Brinjt. Skeleti lidhet me Gjymtyrt e
siprme me an t Brezit ne Form t legenit.
Skeleti i Njeriut prbhet nga:
1. Eshtrat
2. Kyqet -Nyjet
3. Kafka

4. Nofulla
5. Vertebra
6. Kafazi i Krahrorit
7. Gjymtyrt e siprme
8. Shpatulla
9. Krahu
10. Parakrahu
11. Gishtat e Dors
12. Gjymtyrt e poshtme
13. Legeni
14. Kofsha e Njeriut
15. Gjuri i Njeriut
16. Gishtat e Kmbs.
do pjes e Skeletit prmbush nj Funksion t caktuar:
- Kockat e Boshtit t Skeletit mbajn Trupin dhe mbrojn Organet
jetsore, kurse
- Kockat e Gjymtyrve bjn t mundur Lvizjet e shumllojshme,
kontribojn n Qndrueshmrin e Trupit, bjn t mundur Ecjen si dhe
Kapjen ne Shtrngimin e Objekteve.

KOCKAT mbahen nga nj Sistem gjenial Nyjesh, q i

mundsojn Kurrizorve t lvizin. Kockat nuk jan aq t
forta dhe t rnda si duken. Nga brenda kan Hapsira
boshe, q i bjn t lehta dhe lejojn Kalimin e Enve t
Gjakut dhe t Nervave. Kockat jan Inde t gjalla - ato
rriten dhe shrohen vet, nj lloj si Lkura. N raste t
thyerjes s ndonj Kocke, Indi i ri kockor formohet me
shpejtsi dhe plotson boshllkun. Me rastin e
strvitjeve t Trupit, ato ngjeshn dhe bhen m t
forta. Kockat lidhen mes veti me Nyje, t cilat ju
mundsojn atyre njherit q t mund t lvizin. Nyjet

tek Gishtat, Brrylat dhe Gjunjt punojn si kryesore,

duke kufizuar lvizjen kryesisht vetm n nj Drejtim. Po
ashtu sht karakteristike edhe Nyja e legenit dhe e
Shpatullave q kan formn e nj Topi brenda nj
Zgavre. Kjo zgjidhje i lejon Kraht dhe Kmbt t lvizin
lirisht n do Drejtim. N t gjitha Nyjet e lvizshme
ndodhet nj Lng q rrethon Nyjen dhe e bn at t
lviz me lehtsi.

Kurrizi - Kolona vertebrore (Columna

vertebralis)

Cdo Rruz (me prjashtim te Rruzave t Qafs) prmban nj Trup

virbetror (kurrizor) cilindrik, ne Form t Unazs, ku prmes Hapsirave
t Kurrizit nj Ur virbetrore Kurrizore prmbyllet; vazhdon ne nj
Zgjatim gjembash te pabashkuara, dy Zgjatime trthore anash dhe
katr Siprfaqe Nyj pr ti lidhur me Zgjatimin e Nyjeve t Boshtit
kurrizor. Nprmes dy Trupave kurrizor shtrihet mesatarisht nj Krce
artistik, q prmban Hapsirat e Kurrizit -Diskun ndrruazor.
Kurrizi prbhet nga:
1. Rruza gjeratore t Qafs (Halswirbel) jan 7 -Rruza t lira.
2. Rruza te Gjoksit (Brustwirbelsule) jan: 12 Rruza t lira, secila me
nj Rrip t bashkuar esht e lidhur.
3. Rruza te Belit (Lendenwirbelsule) jan: 5 Rruza t lira.
4. Rruza trthore (parafund) jan: 5 Rruza t shkrira t formuara.
5. Krbishti (ne fund) jan: 3-4 Rruza t shkrira te formuara.
Prmban gjithsejt 32-33 Rruza kurrizore.

* Zakonisht Boshti kurrizor pson ndryshime dhe Lndime -Dhembje

me rastin e Lvizjeve jo t duhura, Bartjes s ndonj Peshe t rnd,

Kilogramve t teprt, Pozits s Trupit n vendin e Puns, joaktivitetet

e mjaftueshme t Njeriut etj.

Pjesa e siprme e Krahrorit prbehet nga 64 Eshtra

SHPATULLA

Shpatulla quhen Eshtrat e rrafshta q formojn Pjesn prapa te

Krahut. Shpatulla drejton nj Krehr Eshtrash te gjat dhe Zgjatimin e
tyre. Drejtprdrejt prmes Zgjatimit shtrihet Fulterja e Nyjave te Krahut
pr Lidhje me Krahun e siprm.
Krahu prbhet nga dy Eshtra:
1. Kularthi dhe
2. Shpatulla.

Kularthi Clavicula
Kularthi i gjat me Zhvillim horizontal, sht Asht leht i formuar ne
Pjesn e prparme dhe te lart t Korps se Gjoksit. sht nyjshm i
lidhshm me Drrasn e Gjoksit dhe me Shpatullat, perms nj Lidhsi
ku lidhet me Rripin 1 t par.

ASHTI I KRAHUT T SIPRM - HUMERUS

Formohet nga Skeleti i Krahut t siprm. Fundi i lart i tij, i Eshtrave t
Krahut sht me Krcenj i mbshtjell. sht i nyjshm me Shpatulln i
lidhur dhe ia huazon Dorn nj Lvizje rrezore Radius-it. Ky Asht i
poshtm Humerusende prmban nj Rol me Kockn e Parakrahut ( nn
Brryl) dhe Radiusit Ashtit tjetr lvizs.
KOCKA E PARAKRAHUT ULNA
Kocka e Parakrahut ( Ashti nn Brryl) sht i formuar s bashku me
Radiusin e Skeletit te Krahut te poshtm. Ashti paraprak i Radiusit
sht Brryli, i cili njihet si Olekranon (ne latinisht). sht i ndrlidhur
me Rolin e Krahut te siprm dhe shmang njkohsisht prkuljen e
Krahut t poshtm.
ASHTI RREZOR RADIUSI
Pjesa e poshtme e Radiusit i lejon Dors shum Lvizje, edhe nse
Lidhja pr Krahun e poshtm relativ e fort sht.

RRNJT E DORS CURPUS

Dora prbhet gjithsejt nga 27 Eshtra. Skeleti i Dors formon 8 -Eshtra
te Rrnjs s Dors. N Krahun e poshtm kufizohet nga Radiusi ne
Kockn e Parakrahut (afr Brrylit nn), Meningitis, Lunatum. Erbitras,
Capitatum: Rendi i dyt formon Eshtra t mdhenj dhe t vegjl, me
Kok dhe Kthyese.
DORA E MESME METACARPUS
Prbhet nga 5-Eshtra.
GISHTAT E DORS DIGITI
Gishtat e Dors prbhen nga 14 Eshtra. Cdo Gisht prbhet nga 3
Eshtra te Gishtit ( Phalanges), t Gishtit t madh veq 2-Eshtra.

Prbrja e Pjess s poshtme prbhet nga 62 Eshtra, (31 nga

secila An)

LEGENI PELVIS

ASHTI I KOFSHS FEMUR

FEMUR
sht i vetmi Asht i Kofshs dhe m i gjati Asht i trupit. N bishtin e tij
t lart ulet Kryt me Fultere nyjesh te Kofshs, ku kjo Nyje e kofshs
formohet. Fundi i tij i poshtm prmbledh mbi nj Siprfaqe pr Kupn
e Gjurit, q s bashku me Kofshn dhe Krceun e Gjurit, Nyjen e Gjurit
formon.

KRCEU I KMBS DHE PULPA (- TIBIA DHE FIBULA)

Sikurse Krahu i poshtm (nn Brryl) edhe Kofsha e poshtme sht nga
2-3 Eshtra afr njra-tjetres t ndrtuara: Krceu i Kmbs prmban
Lidhjet e Nyjeve me Kofshen, Pulpen dhe Krcimin ( Talus ): Pulpa
sht me Krceun e Kmbs dhe Krcimin e nyjshm i lidhur.
Lvizjet me t rndsishme t nyjeve t Gjurit jan:
1. Prkulja (Krceut t Kmbs i mungon Zgjatsia e Kocks s
parakrahut nen Brryl)
2. Shtrirja (jo prtej Linjave t Kofshs).
N Ann e prparme t lidhjes, ndrmjet Kofshs dhe Krceut t
Kmbs shtrihet KUPA E GJURIT. Ajo shrben si Pllakz pr tu mbrojtur
nga Goditjet, Rrzimet, etj.

RRNJA E THEMRES DHE THEMRA E MESME (- Tarsus dhe

Metatarsus)

Themra prbhet gjithsejt nga 26 Eshtra. Skeleti i Themres formohet

nga Rrnja e Themres, Themra e mesme dhe Gjymtyrt e Gishtave (t
Kmbs). Rrnja e Themres dhe Themra e mesme formohen nga nj
Ur, me Peshn e prbashkt te Trupit e mbingarkuar.
Themra e mesme prbhet nga nga 5-Eshtra. Gishtat e Kmbs

prbhen nga 3 Gjymtyr t Gishtave, tek Gishtat e mdhenj jan veq

2.
Rrnja e Themres prbhet nga: 7 Eshtra ne dy Rende.
Themra e mesme: 5-Eshtra
Thelpinjt (Gishtat e Kmbs) 14 Eshtra.
Gjithsejt Themra prbhet nga 26 Eshtra.

BRINJET -RUBS

Brinjt (Rripat) jan Organe ashterore shtrihen prej vijes se mesme te

shpines deri te vija e mesme e perparme. Jane 12 pale Brinje. Nuk
lidhen direkt per Drrasen e Gjoksit, por permes Kercave.

Brinjt ndahen ne:

1. Brinje te verteta (true ribs)
2. Brinje te rrejshme (false ribs)
3. Brinje te lira (floating ribs)
4. Hapesirat nderbrinjore (intercostal spaces)
5. Hapesirat ne mes brinjeve

Ndertohen nga:
1. Muskujt nderbrinjore (intercostal muscles)
2. Arteriet dhe venat (intercostal arteries and veins)
*Arteriet interkostale jane Dege te Aortes. Edhepse jane te vogla,
demtimi i tyre shkakton Gjakderdhje te madhe.

Derrasa e Gjoksit -sternum

Derrasa e Gjoksit sht i vendosur ne pjesen e mesme te perparme.

Komunikon me ashtin kularthor (clavicle - collar bone) dhe me brinjet.
Perbehet nga Doreza (manubrium), Trupi (corpus) dhe Zgjatimi ksifoid
(processus xiphoideus)

MUSKUJT E NJERIUT

Sistemi muskulor sht Trsia e Muskujve t Trupave t Organizmave

t gjall dhe bjn t mundshm Lvizjen e tyre. Sistemi muskulor
prbhet prej Qelizave t specializuara t cilat quhen Fije. Funksioni
mbizotrues i Fijeve sht Kontraktimi. Muskujt t cilat jan t lidhur
me Eshtra ose Organe t bredshme ose En gjaku jan Prgjegjs pr
Lvizje.
Pothuajse t gjitha Lvizjet n Trup rezultojn nga Kontraktimet
muskulore. Prjashtim ksaj jan veprimi flagellum n Qelizat e
Sperms dhe Lvizjet e Amoboidit n disa Rruza t bardha t Gjakut.
Veprimi i integruar i Nyjeve, Eshtrave dhe Muskujve t Skeletit
prodhojn Lvizje si jan Vrapimi dhe Ecja. Muskujt e Skeletit
gjithashtu prodhojn Lvizje m t ndrlikuara, t cilat rezultojn n
shprehje t ndryshme t Fytyrs, Lvizjet e Syve dhe Frymmarrje.
Prveq Lvizjeve, kontraktimet muskulore gjithashtu sigurojn
Funksione me rndsi t Trupit si sht Qndrimi, Stabiliteti i Nyjeve,
Prodhimi i Nxehtsis.
Qndrimi si sht ulur apo n Kmb mbahet nga Kontraktimet
muskulore. Muskujt e Skeletit kontraktojn vazhdimisht pr ta mbajtur
Trupin ndr ta dhe pr t mbajtur Trupin n pozit statike. Terheqja e

shum Muskujve zgjatet mbi Nyjet tjera dhe n kt mnyr

kontribuojn n Stabilitetin e Nyjeve. Kjo sht veqanrisht evidente
n nyjen e Krahut dhe Gjurit ku Terheqjet e Muskujve jan Faktor t
mdhenj n Stabilizimin e Nyjeve. Prodhimi i Nxehsis, pr t mbajtur
Temperaturn e Trupit, sht e rndsishme nga nj Produkt i
Metabolizmit t Muskujve. Themi se 85% e Nxehtsis t prodhuar n
Trup sht rezultat i Kontraktimeve muskulore.

Muskulatura e Njeriut nga para

Muskulatura e Njeriut nga prapa

Muskuli dykrersh (m. biceps brachi) prbhet prej dy krerve: krerit t

gjat dhe t shkurt.
1. Kreri i gjat (caput longus) origjinn e ka n Procesin acromion t
Shpatullave (scapula), ndrsa lidhet me Ashtin rezor t parakrahut
(radius).

2. Kreri i shkurt (caput brevis) Origjinn e ka n Procesin coracoid t

shpatullave (scapulae), ndrsa lidhet me Ashtin e parakrahut rezor
(radius).
Muskuli dykrersh biceps brachi shtrihet n pjesn e prparm t
Ashtit t pjess s siprme t duarve (humerus) dhe prbn afrsisht
1/3 t e mass muskulore t pjess s siprme t duarve. Muskuli
bicep sht ndr Muskujt m t famshm n Trup, kur ndokush ju pyet
ti tregoni Muskujt, ai nuk kerkuar nga ju q ta lakoni Muskulin e
kofshave, por deshiron ta shoh muskulin tuaj biceps.
1. Funksioni primar i Muskulit biceps sht pr ta lvizur parakrahun n
drejtim t Krahut ( -Lakimi i Brrylit).
2. Funksioni i dyt i Muskulit biceps sht pr supinacion t Parakrahut
(kjo do t thot rrotullimin e dors t kthyer me shuplak nga posht,
duke e kthyer at me shuplak nga lart.
* Muskulatura e Skeletit ka Struktur simplastike, pra nuk ndrtohet
nga Struktura qelizore, por nga Fijet muskulore brenda t cilave
vendoset nj Numr i madh Brthamash.

Indi muskulor
Indi muskulor sht Njri nga Indet m t prhapura, pa t cilin nuk
mund t kuptohet Jeta ne Organizmat shtazore. Nprmjet tij, nuk
realizohet vetm zhvendosja e Organizmit n Hapsir, por kryhen
edhe shum Lvizje t tjera te brendshme, sikurse q jan tkurrjet e
Zemrs, Frymkembimi, Peristaltika e Zorrve etj. Pra, Veti kryesore e
ktij Indi sht Aftsia pr tu tkurrur. Drejtimi I Tkurrjes shkon sipas
drejtimit t vet Fijes apo Qelizs muskulore. Ekzistojn tre Tipa t Indit
muskulor:
1. Muskulatura e lmuar,
2. Muskulatura e vijzuar e Skeletit dhe
3. Muskulatura e Zemrs, q konsiderohet si form e ndrmjetme e dy
Tipave t par.
Muskulatura e lmuar dhe Muskulatura e Zemrs ndrtohen nga Qeliza
muskulore, ndrsa e Skeletit ndrtohet nga Fije muskulore (fibra), qe
jan Formacione makroskopike t gjata sa vet Muskuli.
N Muskulaturn e Zemrs dhe t Skeletit t par ne mikroskop, mund

t dallohen disa vijzime me Vendosje t trthort, ndrsa ne

Muskulaturn e lmuar kto Formacione mungojn, prandaj kjo
Muskulatur quhet e lmuar. Nga ana funksionale sht e rndsishme
t theksohet se Muskulatura e Skeletit tkurret n mnyr t
vullnetshme, ndrsa Muskulatura e lmuar dhe ajo e Zemrs tkurren
n mnyr t pavullnetshme.

MUSKULATURA E LMUAR (Texus muscularis glaber)

Muskulatura e lmuar ndrtohet nga Qeliza n Form boshtore q
quhen Miocite. Nga jasht ato vishen prej nj Membrane shum t
holl (Sarkolema), q n Mikroskop t zakonshm nuk mund t shihen.
N qendr t Miocitit vendoset Brthama qe ka form boshtore, pra i
prgjigjet Forms s jashtme t Qelizs. N mes t Sarkolems dhe t
Brthams shtrihet Citoplazma (sarkoplazma) me Ngjyr t kuqe.
Miocitet n skajet e tyre mund t ndahen n dy deg pr tu lidhur me
Qelizat fqinje. N Skarkoplazm vendosen disa Fije shum t holla q
jan Mioflamentet, t cilat marin pjes aktive ne Procesin e Tkurrjes.
Mioflamentet vendosen paralel me gjatsin e Miocitit. Gjatsia e
Qelizs ndryshon sipas Organit ku vendoset psh: n Ent e Gjakut kan
gjatsi rreth 20 mikrometr, n Zorr rreth 200 mikrometr, n mitr
(gjat periudhs s barrs) Miocitet mund t arrijn nj gjatsi prej 500
mikrometr.
Gjat tkurrjes Miociti shkurtohet dhe trashet, kurse Brthama
prdridhet n form t Spirales. N prerje t trthort Miocitet
paraqiten me Diametr t ndryshm. N rast se Prerja kalon n qendr
t Qelizs, pra n Nivel t Brthams, Diametri sht m i madh, kurse
Prerja e Brthams paraqitet e rrumbullakt. N nivele tjera Diametri
sht m i vogl dhe nuk prmban Brtham. N disa Organe, si psh.
N Zorr, Muskulatura e lmuar vendoset n dy drejtime: gjatsore dhe
trthore. N kt rast Miocitet mund t shihen ne t dyja Prerjet.
Zakonisht Miocitet qndrojn shum afr njra-tjetrs sa q sht
shum vshtir t vrehet Kufiri mes tyre.
Pr ti dalluar na ndihmojn Brthamat e Qelizave, t cilat gjithmon
shihen mir. Grupe Qelizash me Pozicion t njet ndahen prej njritjetrit nga nj Rrjet prej Indit lidhor Fijeshkrir (-FIJSHKRIFT) qe quhet
Endomisium. Kjo Rrjet mund t shifet edhe ndrmjet Miociteve. Tufat
muskulore rrethohen nga nj shtres e holl e indit Fijeshkrir (FIJSHKRIFT) q quhet Permisium, ndrsa krejt Muskuli vishet nga

jasht nga Epimisium.

N Mikroskop elektronik mund t vrehet se Sarkolema e Miocitit bn
disa Palosje -invaginime me drejtim t Sarkoplazms. N disa raste
kto palosje marrin Form t rregullt, duke krijuar disa Formacione t
veanta q quhen Kaveole (caveole). Koht e fundit eksizoton Mendim
se t gjitha kto Struktura s bashku jan Analoge me Sistemin e
Tubulit - T, q sht Karakteristik pr Muskulaturn e Skeletit. Lidhja e
Qelizave fqinje bhet sipas Tipit nexus. Kto Zona nuk shrbejn vetm
pr Bashkimin e Qelizave, por edhe si vend kalimi pr Ngacmimet
(impulset) nga nj Qeliz n tjetrn.
Muskulatura e lmuar sht e specializuar pr tkurrje t vazhdueshme,
por me nj Forc relativisht m t dobt se sa Muskulatura e Skeletit.
Kjo Tkurrje sht veti e lindur e Miocitit, por q t realizohet duhet
edhe pjesmarrja e Sistemit nervor Autonom te Hormoneve, si dhe disa
Metaboliteve lokale t cilat modulojn Tkurrjen sipas Krkesave
funksionale t Organit ku ndodhet kjo Muskulatur. Kshtu psh.,
Muskulatura e lmuar e Zorrve bn Tkurrje t vazhdueshme ritmike,
q formojn Peristaltikn e Zorrve t domosdoshme pr Prcjelljen
(shtytjen) posht Masave ushqimore. Tkurrja e Muskulaturs s lmuar
dallohet nga Tkurrja e Muskulaturs s Skeletit. Jo vetm se sht e
pavullnetshme, por edhe se ajo bhet m me ngadal dhe jo
menjher pas Marrjes s Ngacmimit. Periudha prej Marrjes s
ngacmimit deri n Tkurrje zgjat 0.2 - 0.8 Sekond, kjo quhet Periudha
latente. Duke qen se Muskulatura e lmuar tkurret me ngadal, ajo
humbet me pak Energji dhe nuk lodhet aq shpejt sa Muskulatura e
Skeletit.

Muskulatura e vijzuar (Textus muscularis transversostriatus)

N Muskulaturn e vijzuar ose t Skeletit, prve Muskujve q lidhen
me Skeletin, bjn pjes edhe disa Muskuj tjer t vullnetshm, si :
Muskujt e Gjuhs, t Faringut, Laringut,t Anusit etj... Muskuli i Zemrs,
megjithse sht i vijzuar, do t studiohet n vete, pasi ka dallime
morfologjike q e bjn t qndroj mes Muskulaturs s vijzuar dhe
t lmuar.

Ndrtimi i Fijes muskulore

N Muskulaturn e vijzuar, n seciln Fije mund t dallojm me

Mikroskop disa Vijzime me Pozicion t trthort (transversal) me

Gjatsin e fijes. Ndrmjet Vijzimeve duken Hapsira t bardha ose t
qarta. Vijzimet quhen Disqe t errta, ndrsa Hapsirat mes tyre
quhen Disqe t qarta. Brthamat vendosen ne Periferi t Fijes.
Gjatsia e Fijs ndryshon n varsi t Muskulit ku vendoset. Kshtu
psh., n Muscul sartorius, secila Fije arrin Gjatsin rreth 45 cm, pra sa
sht i gjat edhe vet ky Muskul. Ata kan form t nj Cilindri me
Skaje t rrumbullaksuara. Fijet muskulore ndahen nga njrtra- tjetra
prej Endomisiumit, ndrsa Tufat apo Fashikujt muskulor rrethohen nga
Perimisium. Krejt Muskuli vishet nga Epimisiumi. Ent e Gjakut dhe Fijet
nervore prej Epimisiumit deprtojn n Perimisium dhe Endomisium.
Nga madhsia e Fashikujve mund t gjykohet pr Funksionin q e
kryejn Muskujt t veant.
Kshtu psh., n Muskujt qe kryejn Lvizje t imta dhe tepr t
kontrolluara, sikurse jan Muskujt e jashtm t Syrit, Fashikujt jan m
t vegjl, ndrsa Endomisiumi sht relativisht i trash. Prkundrazi,
n Muskujt q bjn vetm Lvizje t mdha, sikurse jan Muskujt e
Regjionit gluteal, Fashikujt jan t mdhenj, ndrsa Indi lidhor i
Perimisiumt sht pak i shprehur. Ktu mund t shihen Disqe e errta
n Form vijash t zeza me Pozicion horizontal me gjatsin e fijeve, si
dhe Disqet e qarta n form vijash t bardha, q alternojn me Disqet
e errta.
Fije muskulore t Skeletit n Prerje gjatsore. Ktu mund t shihen
Disqe e errta n Form vijash t zeza me Pozicion horizontal me
gjatsin e Fijeve, si dhe Disqet e qarta n form vijash t bardha, q
alternojn me Disqet e errta.

Secila Fije muskulore ndrtohet nga kto pjes kryesore:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Sarkolema
Sarkoplazma
Brthama
Sarkozomet
Rrjeta sarkoplazmatike,
Kompleksi i Golxhit dhe
Miofibrilet.

1. Sarkolema (Sarcolema) sht Cipa mbshtjellse e Fijes muskulore.

Si gjith Membranat e tjera ajo ka Struktur trelamerare dhe sht

shum elastike pr tiu prshtatur ndryshimeve t vrullshme t Fijes

muskulore gjat Tkurrjes dhe relaksimit t saj. Sarkolema merr pjes
aktive n Mekanizmin e Tkurrjes s Fijes muskulore. Sarkolema vishet
nga jasht nga nj Membran bazale. Mes ksaj dhe Sarkolems
vendosen edhe qeliza t vogla me zgjatime (-Qeliza satelite), t cilat s
bashku me Sarkolemn marrin pjes n riprtrirjen e fijes muskulore.
2. Sarkoplazma (sarcoplasma) sht mas amorfe e fije muskulore,
analog me citoplazmn e miocitit. Ktu vendosen elementet tjera t
fijes muskulore, dmth brthamat, miofibrilet, sarkozomet, rrjeta
sarkoplazmatike dhe kompleksi i Golxhit.
3. Brthamat vendosen n periferi t fijes muskulore menjher nn
sarkolemn dhe kan form vezake. sht llogaritur se ne do cm t
fijes muskulore t gjenden reth 30-40 brthama. Si rregull brthamat
n t njjtn fije nuk vendosen prball njra- tjetrs.
4. sarkozomet nuk jan gj tjetr vese mitokondrie t cilat n fije
muskulore gjenden me shumic, pasi shrbejn si fabrika energjie,
energji pr t ciln fija muskulore ka shum krkesa
5. Rrjeta sarkoplazmatike ose rrjeta endoplazmatike sht e tipit t
lmuar, qndron pran tubulit T dhe ka lidhje funksionale me t,
sidomos pr prqendrimin e joneve t kalciumit, q marrin pjes n
mekanizmin e tkurrjes.
6. Kompleksi i Golxhit n fijen muskulore sht pak i zhvilluar dhe nuk
sht vrtetuar se luan ndonj rol specifik n funksionet e fijes
muskulore, prve atyre q luan n gjith qelizat e tjera.
7. Miofibrilet jan element shum i rndsishm pr fijet muskulore,
pasi ato marrin pjes aktive ne tkurrjen e muskulit. Ato prshkojn n
mnyr paralele gjith gjatsin e fijes muskulore. Miofibrilet nuk jan
shprndar n mnyr homogjene, por n form tufash. Kto tufa
duken m mir n prerje trthore t fijes muskulore, n formn e
disave grupeve pikzimesh q quhen fushat e Konhejmit. E par n
mikroskop elektronik, secili miofibril (me diametr nj mikrometr)
sht ndrtuar nga rreth 2500 fije akoma m t holla, qe quhen
miofilamente protofibrile.

FIJET E KUQE T MUSKUJVE

Jan m t holla nga tre Tipet e Fijeve. Prmbajn m shum
Mitokondrie, si dhe jan Lnd me Natyr proteinike q quhen

Mioglobine, e cila u jep edhe Ngjyrn e kuqe. Mioglobina sht analoge

me Hemoglobinn, q i jep ngjyrn e Rruazave t kuqe t Gjakut. Kto
Fije tkurren dhe relaksohen m ngadal se Fijet e tjera, prandaj lodhen
m pak se ato. Fijet muskulore t kuqe mbizotrojn p.sh. n Muskujt e
Syrit dhe ata t Diafragms.
FIJET E BARDHA
Kan diametr m t gjer se Fijet e kuqe, prmbajn m pak
Mitokondrie dhe Mioglobine. Megjithat, ato jan m t pasura me
Glikogjen dhe Enzime glokolitike. Kto lloje Fijesh mbizotrojn n ata
lloje Muskujsh q bjn Tkurrje t fuqishme, sikurse jan Muskujt
biceps dhe Triceps t Krahut. Fijet e bardha lodhen m shpejt se Fijet
e kuqe. Energjia pr Tkurrjen e ktyre Fijeve sigurohet n radh t par
nga Procesi i Glukozs anaerobike, prandaj kto n Literatur njihen si
Fije anaerobike.
FIJET E NDRMJETME
Kan prbrje kimike dhe funksionale q qndrojn ndrmjet dy Tipave
t par t Fijeve. Muskujt e Skeletit t Njeriut zakonisht i prmbajn t
tre Tipat e Fijeve, me mbizotrim t Fijeve t kuqe.
NDRTIMI SUBMIKROSKOPIK I MIOFIBRILEVE
Secila Fije muskulore prmban shum Miofibrile q shkojn paralel me
vet Fijen. Miofibrilet mund t shihen me Mikroskop t zakonshm
optik. Ato ndrtohen nga Fije akoma m t holla, Protofibrilet
(Mioflamente), t cilat mund t shihen vetm me Mikroskop elektronik.
Protofibrilet ndryshojn nga prbrja kimike: disa prbehen nga
Aktinet, ndrsa disa t tjera, q ndrthuren me t parat -prbhen nga
Miozina.
Portofibrilet e Aktins jan m t holla -5 Nanometr, se sa Portofibrilet
e Miozims -10 Nanometr. Vendosja e Fijeve t holla t Aktins dhe t
trasha t Miozins paraqitet n Form skematike. Njohja me kt
skem ka rndsi pr t kuptuar Mekanizmin e Tkurrjes. Miofibrilet
prmbajn Disqe t errta (disqe izotope ose I), q i thyejn njsoj
Rrezet e Drits dhe Disqe t errta -anizotrope, q i thyejn n mnyr
t dyfisht Rrezet e Drits.
MUSKULI I ZEMRS

Ky Muskul formon shtresn kryesore t Murit t Zemrs Miokardit. Pr

nga Ndrtimi sht m i ngjajshm me Muskulin e vijzuar te Skeletit,
ndrsa pr nga Funksioni me Muskulaturn e lmuar. Tkurrjet e
Miokardit jan t fuqishme -harxhojn sasi t mdha energjie dhe
kontrollohen prej Sistemit nervor autonom, si dhe prej Sistemit
hormonal. Muskuli i Zemrs paraqitet n dy forma:
1. Muskulatura tipike -e aft q t tkurret (mikoardi) dhe
2. Muskulatura atipike q sht Sistemi prcjells i Zemrs, i cili nuk ka
aftsi t tkurret.