Dr. Ingo Wandelt-Kamus Keamanan Komprehensif Indonesia - Akronim Dan Singkatan - Friedrich Ebert Stiftung (2009)
Dr. Ingo Wandelt-Kamus Keamanan Komprehensif Indonesia - Akronim Dan Singkatan - Friedrich Ebert Stiftung (2009)
November 2009
2
By:
Dr. Ingo Wandelt
Disusun Oleh:
Dr. Ingo Wandelt
Published by:
Friedrich Ebert Stiftung (FES) Indonesia Office
Diterbitkan oleh :
Friedrich Ebert Stiftung (FES) Indonesia Office
Dilarang memperbanyak sebagian atau seluruh isi terbitan ini dalam bentuk
apapun tanpa izin tertulis dari FES Indonesia. Tidak untuk diperjualbelikan.
Second Edition
Edisi Kedua
Jakarta, November 2009
Jakarta, November 2009
ISBN: 978-979-19998-5-4
ISBN: 978-979-19998-5-4
Foreword............................................................................................. 7
Artanti Wardhani
Foreword............................................................................................. 9
Dr. Ingo Wandelt
Biographical Information on the Author........................................ 12
Dr. Ingo Wandelt
About Frienrich-Ebert-Stiftung........................................................ 14
Kata Pengantar................................................................................. 15
Aetanti Wardhani
A......................................................................................................... 24
B......................................................................................................... 53
C......................................................................................................... 70
D......................................................................................................... 94
E....................................................................................................... 120
F........................................................................................................ 135
G....................................................................................................... 156
H....................................................................................................... 170
I........................................................................................................ 193
J........................................................................................................ 202
K....................................................................................................... 230
L........................................................................................................ 242
Kata Pengantar................................................................................. 17
Dr. Ingo Wandelt
Biografi Penulis................................................................................. 18
Dr. Ingo Wamdelt
Tentang Frienrich-Ebert-Stiftung..................................................... 22
M...................................................................................................... 253
O....................................................................................................... 264
P....................................................................................................... 271
Q....................................................................................................... 280
R....................................................................................................... 295
S........................................................................................................ 302
T....................................................................................................... 328
A - Z...........................................................................................24 - 300
U....................................................................................................... 241
V....................................................................................................... 262
W...................................................................................................... 284
X....................................................................................................... 320
Y....................................................................................................... 342
Z....................................................................................................... 360
Foreword
by Artanti Wardhani and Marius Mller-Hennig, FES Indonesia
Indonesia has become the worlds third largest democracy after only one decade of
Reformasi. The country is receiving continuous support in its efforts to consolidate its
democratic institutions. One focus area is the reform and professionalization of the
security sector. This reform is understood predominantly in terms of embedding the
security sector firmly and sustainably in the democratic institutions of the Republic.
Beyond this pivotal issue, just as important is a democratic dialogue about security
and defense policy. Indonesians need to talk about security and develop a common
understanding of the security threats, challenges, and risks ahead in order to develop
democratically legitimized strategies and policies to cope with them. One crucial
precondition is that all those involved in this dialogue have the same language at their
disposal when talking security. For a long time, dialogue on security issues has been
limited to the security sector and a small circle of experts, excluding large parts of
the political elite, the media, and civil society. This is partly due to the complexity and
sensitivity of the issues under discussion, but it is also due to the complex technical and
supposedly exclusive language of security-related terminology. This dictionary seeks to
translate the exclusive security sector language, thus opening up the dialogue to those
so far excluded.
Security has two dimensions: internal and external. They are interlinked, especially
in todays globalized environment. Therefore, security dialogues have also tended to
become more globalized. As described by Dr. Ingo Wandelt in his foreword to the
dictionary, this dialogue is conducted predominantly in the lingua franca of security
terminology, English. With this dictionary we want to facilitate the involvement of
Indonesian experts, policy-makers, and the interested public in international debates on
national, regional, and global security. This is necessary in order to communicate best
practices, negotiate and coordinate multinational security initiatives, and cooperate on
the political stage as well as on the ground.
The security sector loves acronyms and abbreviations, and Indonesians love them too.
This is strongly reflected in Indonesian security terminology. There is a huge proliferation
of acronyms and abbreviations, which facilitates efficient communication among
experts, but complicates communication with the general public and the international
community. These two volumes of the dictionary on comprehensive security in Indonesia
Foreword
by Dr. Ingo Wandelt
as compiled by Dr. Ingo Wandelt, present the most frequently used Indonesian
terminologies, acronyms and abbreviations from the security sector.
We would like to thank Dr. Ingo Wandelt for his tremendous efforts in compiling this
comprehensive dictionary from a huge variety of publicly available sources over a long
period of time. We would also like to thank all those who actively participated in the
production of this dictionary and contributed to this joint effort.
About FES
Dr. Ingo Wandelt is an academic specializing in Southeast Asia affiliated with the
Department of Southeast Asian Studies, Johann-Wolfgang-Goethe University, Frankfurt
am Main, Germany. He has worked as a language teacher of Bahasa Indonesia
[Indonesian] at the German Armed Forces School of Languages since 1989 and is the
author of three major language-related publications on Bahasa Indonesia, which have
laid the basis for this new comprehensive dictionary on security-related terminology in
Indonesian. These are:
- Kamus Dwi Fungsi (1992). Dictionary of Indonesian Military Terms, Indonesian
GermanEnglish/EnglishGermanIndonesian. Federal Language Office, Hrth,
Germany (out of print).
- A Practical Language Guide to Bahasa Indonesia (1999) for German armed forces
medical personnel in Darwin, Australia, for communication with East Timorese
patients, GermanIndonesian. Federal Language Office, Hrth, Germany (out of
print).
- A Practical Language Guide to Bahasa Indonesia (2005) for German armed forces
doctors and medical personnel in Aceh, Indonesia, GermanIndonesian. Federal
Language Office, Hrth, Germany (out of print).
He received his doctorate from the Johann-Wolfgang-Goethe University, Frankfurt am
Main, Germany, in 1988, focussing on the relationship between Pancasila and Civic
Education (Pendidikan Moral Pancasila). In the course of his academic career he has
given lectures at German and Australian universities on issues of Security Sector Reform
in Indonesia and has published on a variety of related subjects in various journals.
10
11
Kata Pengantar
oleh Artanti Wardhani dan Marius Mller-Hennig, FES Indonesia
Dalam waktu hanya satu dekade sejak dimulainya era Reformasi, Indonesia telah
menjadi negara demokratik terbesar ketiga di dunia. Dalam upaya untuk memperkuat
pilar-pilar demokrasinya, negara ini menerima dukungan yang terus-menerus dari
berbagai pihak. Salah satu fokusnya adalah reformasi dan profesionalisasi sektor
keamanan di Indonesia. Reformasi ini terutama dipahami dalam hal melekatkan sektor
keamanan secara tegas dan berkelanjutan ke dalam institusi-institusi yang menopang
demokrasi di negara ini. Tetapi selain isu ini, hal yang juga tak kalah penting adalah
adanya dialog yang demokratis tentang kebijakan pertahanan dan keamanan.
Masyarakat Indonesia perlu membahas masalah keamanan dan mengembangkan
pemahaman bersama mengenai ancaman, tantangan, dan risiko-risiko terhadap
keamanan. Tujuannya untuk mengembangkan strategi dan kebijakan yang memiliki
legitimasi demokratik untuk mengatasi ancaman, tantangan, dan risiko-risiko ini. Salah
satu prasyarat yang utama adalah adanya bahasa yang sama untuk semua pihak yang
terlibat dalam proses dialog saat berbicara tentang topik keamanan. Sudah sejak lama,
dialog yang membahas isu-isu keamanan semacam itu hanya terbatas pada sektor
keamanan dan segelintir kelompok ahli, sementara tidak mengikutsertakan sebagian
besar dari para elit politik, media massa, dan masyarakat sipil. Sebagian terjadi karena
kompleksitas dan sensitivitas isu-isu yang dibahas, dan juga karena istilah-istilah teknis
yang menyangkut keamanan sangat kompleks dan mungkin juga karena sifatnya yang
eksklusif. Kamus ini bertujuan untuk menerjemahkan bahasa dalam sektor keamanan
yang dinilai eksklusif, sehingga dapat membuka kemungkinan dialog kepada mereka
yang selama ini belum berpartisipasi dalam diskusi.
Mereka yang terlibat dalam sektor keamanan sangat mengemari akronim dan
singkatan, tidak jauh berbeda dengan masyarakat Indonesia yang juga menggemari
akronim dan singkatan. Baik akronim maupun singkatan sama-sama melebur dalam
terminologi keamanan Indonesia. Terdapat penyebaran penggunaan akronim dan
singkatan, yang meskipun memfasilitasi komunikasi yang efisien di antara para ahli,
juga mempersulit komunikasi dengan masyarakat luas dan masyarakat internasional
yang tertarik pada bidang ini. Oleh karena itu, kedua volume yang baru ini, yaitu
kamus Indonesia-Inggris tentang terminologi yang berkaitan dengan sektor keamanan
Indonesia yang disusun oleh Dr. Ingo Wandelt, menyajikan sebuah kompilasi khusus
mengenai akronim-akronim dan singkatan-singkatan dalam bahasa Indonesia yang
paling sering digunakan dalam bidang keamanan.
Kami ingin mengucapkan terima kasih kepada Dr. Ingo Wandelt atas usahanya yang luar
biasa dalam menyusun kamus yang sangat komprehensif dari beragam sumber yang
tersedia sejak puluhan tahun lamanya. Selebihnya kami ingin berterima kasih kepada
semua pihak yang secara aktif terlibat dalam proses produksi kamus dan berkontribusi
terhadap proyek bersama ini.
Bidang keamanan mempunyai dua dimensi: keamanan internal dan eksternal. Keduanya
saling berkaitan, terutama di era globaliasasi seperti saat ini. Oleh karena itu, dialogdialog tentang keamanan juga memiliki kecenderungan untuk lebih meng-global.
Seperti telah dijabarkan oleh Dr. Ingo Wandelt dalam kata pengantarnya untuk kamus
ini, dialog ini umumnya berlangsung dalam bahasa universal dalam terminologi di
bidang keamanan, yaitu Bahasa Inggris. Melalui kamus ini, kami ingin memfasilitasi para
ahli, pembuat kebijakan, dan masyarakat Indonesia lainnya yang tertarik untuk terlibat
dalam diskusi internasional tentang masalah-masalah keamanan nasional, regional, dan
global. Hal ini diperlukan untuk dapat mengkomunikasikan contoh praktek terbaik,
menegosiasikan dan mengkoordinasikan inisiatif keamanan multinasional, serta
kerjasama di tataran kebijakan politis maupun penerapannya di lapangan.
12
13
Kata Pengantar
Biografi Penulis
Dr. Ingo Wandelt adalah seorang akademisi dengan fokus kajian wilayah Asia Tenggara
dan berafiliasi dengan Departemen Studi Asia Tenggara, Universitas Johann-WolfgangGoethe, Frankfurt am Main, Jerman. Ia juga bekerja sebagai guru Bahasa Indonesia di
Sekolah Bahasa Angkatan Bersenjata Jerman sejak tahun 1989. Tiga terbitan penting
di bidang bahasa mengenai Bahasa Indonesia yang ia tulis menjadi dasar acuan untuk
penyusunan kamus komprehensif mengenai terminologi di bidang keamanan di
Indonesia ini. Terbitan-terbitan tersebut adalah:
- Kamus Dwi Fungsi (1992). Kamus Terminologi Militer Indonesia, Indonesia-JermanInggris/Inggris-Jerman-Indonesia. Kantor Bahasa Federal, Hrth, Jerman (habis
tercetak).
- Panduan Praktis Bahasa Indonesia (1999) untuk personel medis angkatan bersenjata
Jerman di Darwin, Australia, untuk berkomunikasi dengan pasien-pasien dari Timor
Timur, Jerman-Indonesia. Kantor Bahasa Federal, Hrth, Jerman (habis tercetak).
- Panduan Praktis Bahasa Indonesia (1999) untuk dokter-dokter dan personel medis
angkatan bersenjata Jerman di Aceh, Indonesia, Jerman-Indonesia. Kantor Bahasa
Federal, Hrth, Jerman (habis tercetak).
Ia menerima gelar doktor dari Universitas Johann-Wolfgang-Goethe, Frankfurt am Main,
Jerman, pada tahun 1988. Disertasinya difokuskan pada hubungan antara Pancasila
dan Pendidikan Kewarganegaraan (Pendidikan Moral Pancasila). Sepanjang karir
akademisnya, ia telah memberikan perkuliahan di berbagai universitas di Jerman dan
Australia tentang isu-isu seputar Reformasi Sektor Keamanan di Indonesia dan telah
menerbitkan banyak tulisan tentang tema-tema terkait di berbagai jurnal.
14
15
Tentang FES
16
17
A
AAL (Akademi Angkatan Laut) Indonesian Navy Academy.
AAU (Akademi Angkatan Udara) Indonesian Air Force Academy.
AB (anggaran belanja) budget.
Ab (anti bandit) counter-bandit.
AB (arah benar) right (correct) direction (of fire).
ABK (anak buah kapal) ships crew, ratings.
ABRI (Angkatan Bersenjata Republik Indonesia) Armed Forces of the Republic of
Indonesia (established 1962, consisting of Army, Navy, Air Force, Police, from
April 1, 1999 to TNI).
ABT (anggaran belanja tambahan) additional budget.
Ad (administrasi) administration.
AD (angkatan darat) Army, ground forces, land forces.
(arah dasar) reference line.
Ada (pengadaan) procurement, provision (of).
Adamat (pengadaan material) material procurement, material acquisition.
Adm, Admin (administrasi) administration.
ADO (analisis daerah operasi) operational area analysis.
ADP (arah dasar pengukuran) orienting line (shooting).
Adpel (administrasi pelabuhan) harbour authority.
ADPI (analisis daerah perimeter instalasi) area analysis in the perimeter of
installations.
ADRI (Angkatan Darat Republik Indonesia) Indonesian Republic Ground Forces
(Army).
Adum (Administrasi Umum) General Administration.
Adumla (Administrasi Umum Lanjutan) Advanced General Administration.
Aero (aeronautik) aeronautics.
AF (awal fajar) first light.
Ag (agama) religion, religious affairs.
18
19
Ak (akademi) academy.
ALKI (Alur Laut Kepulauan Indonesia) the three international north-south sea routes
passing through the Indonesian Archipelago (ALKI I III).
Alongin, Alongins (alat penolong instruksi) training aid, instructional aid device
(supporting teaching material).
(peralatan) equipment.
Alad (alat peralatan TNI-Angkatan Darat) Army equipment.
Alatud (alat peralatan udara) Air Force equipment.
Alber (alat berat) heavy equipment.
(peralatan berat) heavy equipment.
Alberzi (alat berat zeni) heavy engineer equipment.
(peralatan berat zeni) heavy engineer equipment.
Albes (alat-alat besar) heavy equipment.
20
21
Alsus Jihandak (alat khusus penjinak bahan peledak) special equipment for
defusing explosives.
(apresiasi) estimate.
Alutsista (Alat Utama (dan) Sistem Senjata) Main Equipment and Weapon Systems.
Am (amfibi) amphibious.
APK (acara perjalanan kapal) ships papers (with informations on cargo and destiny).
Ar (arsip) archive.
ARD (alat satri ruang dapur, Alsatri ruang dapur) kitchen furnishings (equipment).
Ankum (atasan yang berhak menghukum) superior with the right to levy
punishment.
Arhanudri (artileri pertahanan udara ringan) light air defence artillery (120mm and
less).
22
23
Arhanudse (artileri pertahanan udara sedang) medium air defense artillery (121 160 mm).
ARK (alat satri ruang kerja, Alsatri ruang kerja) workroom furnishings, office
furnishing.
ARM (alat satri ruang makan, Alsatri ruang makan) canteen furnishings.
At (atase) attach.
As (asisten) 1. staff division chief, chief of staff division 2. assistant (in military
administration).
(Asia) Asia.
24
25
(balai) hall.
Bak (bakti, bhakti) Service (of the Indonesian Armed Forces for society), name part of
Armed Forces civic action programs.
Bag (bagian) I.1. part (of) 2. share, portion II. department (administrative).
Bagjarlat
(bagian pengajaran dan latihan) teaching and training
department.
26
27
Bakolak, Bakorlak (badan koordinasi pelaksana) coordinating body for execution (of
a given task).
Bakorkamla (Badan Koordinasi Keamanan Laut) Sea Security Coordination Board (of
the Navy, established 1972).
Baksos (bakti sosial) social services (of the Armed Forces for society).
Ba Kurmed (bintara pengukur medan) terrain survey NCO, terrain survey NCO
sergeant.
28
29
sergeant.
Bayanlakstaf (badan pelayanan dan pelaksana staf) staff service and executive
agencies.
, kapal BAP (kapal bantu angkut personel) personnel carrier support ship.
Ba Pibak (bintara pimpinan penembakan) fire control NCO, fire control sergeant.
Bapel (bintara pelatih) 1. training NCO, drill sergeant 2. command sergeant major
(highest company NCO grade).
Basarnas (Badan Search and Rescue Nasional) Indonesian Search and Rescue Agency
(set-up 1972).
(perbengkelan) maintenance.
30
31
Bid (bidang) 1. field, area, sector, department (of activity, work, administration) 2. field,
terrain.
32
33
BM (bermotor) motorized.
BN (bela negara) 1. state defence, home defence 2. state defence (by military and
non-military means) 3. comprehensive defence 4. name of an education defence
program.
34
35
(buku) book.
BPS, kapal BPS (kapal bantu rumah sakit) medical support ship.
Bra (bendera) flag.
Bujuk (buku petunjuk) 1. directory 2. manual, guide (mainly for technical machinery)
3. manual, regulation.
Braka (bendera pusaka) historical flag (with a hugh significance for a military unit).
Briglinud (brigade lintas udara) airborne brigade (of Kostrad and PPRC).
BUMN (Badan Usaha Milik Negara) state-owned company (corporation), state firm.
BU/PT, BU-PT (bantuan umum / perkuatan tembakan) general support reinforcing fire.
36
37
Ca (calon) candidate.
Caba (Calon Bintara) noncommissioned officer candidate.
Cabati (Calon Bintara Tinggi) higher noncommissioned officer candidate.
Cad (cadangan) reserve, reserves, back up.
Cadek (Catur Dharma Eka Karma) Four Duties, One Sacred Deed (Indonesian Armed
Forces Doctrine, formulated at the 2nd Army seminar, November 12-21, 1966,
modernized version decreed Feb. 27, 1988, replaced January 2007 by Tridek).
Cadnas (Cadangan Nasional) National Reserves, National Reserve Force.
Cados (calon dosen) candidate lecturer.
Cadstra (cadangan strategis) strategic reserve (of personnel).
Cadvet (cadangan veteran) military veterans reserve.
Cekal (cegah tangkal) 1. travel ban, denial of exit for Indonesian citizens 2.
immigration ban (of foreigners into Indonesia).
Cakum (pelacak hukum) executors of the law (collective term for people working for
the executive).
38
39
40
41
Dalwas (pengendalian dan pengawasan) guidance and control (of the population).
Dam (daerah militer) 1. military area (of a Military Area Command) 2. area secured by
military forces.
Dalla (pengendalian massa) control of the masses (to prevent outbreak of riots).
42
43
Danpos Satgas (komandan pos satuan tugas) task force post commander.
Danrai Armed (komandan baterai artileri medan) field artillery battery commander.
44
45
Dapen (daftar penilaian) evaluation list, promotion qualification list (for personnel).
46
47
Den Mabes TNI (Detasemen Markas Besar Tentara Nasional Indonesia) Indonesian
Armed Forces Headquarters Detachment.
Den POM (Detasemen Polisi Militer) 1. Military Police Detachment (in territorial
commands) 2. military police detachment (operational).
Den Taifib (Detasemen Intai Amfibi) Amphibious Reconnaissance Detachment (of the
Marine Corps).
48
49
Depo (depo) 1. depot, administration and education installation (term for fixed task
units and their installations in territorial commands and on military bases).
Depo Pesbang 10 (depo pemeliharaan pesawat terbang 10) (Air Force) aircraft
maintenance depot.
Depo Pesbang 30 (depo pemeliharaan pesawat terbang 30) (Air Force) jet-engined
aircraft maintenance depot.
Depo Sarbau 70 (depo pemeliharaan sarana bantuan 70) (air Force) ground support
equipment maintenance depot.
Depo Senamo (depo pemeliharaan persenjataan dan amunisi) (Air Force) weapons
and ammunition maintenance depot.
Di (distrik) district.
(persandian) cryptography.
50
51
52
53
Dirpersvet (Direktur Personil dan Veteran) Director of Personnel and Veterans (at the
Ministry of Defence).
Dir PKBN (Direktorat Pembinaan Kesadaran Bela Negara) Directorate fort the Buildup of State Defence Consciousness (at the Ministry of Defence).
Dirpot SDAB (Direktur Potensi Sumber Daya Alam dan Buatan) Director of Natural
and Artificial Resources Potentials (at the Ministry of Defence).
Dirjen Rensishan (Direktur Jenderal Perencanaan Sistem Pertahanan) DirectorGeneral of Defence System Planning (at the Ministry of Defence).
Dirpot SDM (Direktur Potensi Sumber Daya Manusia) Director of Human Resources
(at the Ministry of Defence).
54
55
Dir Surta Wilhan (Direktur Survei, Pemetaan dan Wilayah Pertahanan) Director of
Survey, Mapping and Defence Areas (at the Ministry of Defence).
Dirsus (direktur khusus) special director.
Dirtap (direktur penetapan) director fort he determination (of).
Dirtekind (Direktur Teknologi dan Industri) Director of Technology and Industry (at
the Ministry of Defence).
Dirtopad (Direktur Topografi TNI-Angkatan Darat) Army Topography Director.
Dis Garbia (dinas anggaran dan biaya) budget and expenses service.
(disiplin) discipline.
(distrik) district.
56
Diskambangja (Dinas Keamanan Terbang dan Kerja) Work and Flying Security
Service.
Diskes (dinas kesehatan) health service, medical service.
Kamus Keamanan Komprehensif Indonesia : Akronim dan Singkatan
57
Administration Service.
Disnavud (dinas navigasi udara) air navigation service, air traffic control service.
Dislambair (Dinas Penyelaman Bawah Air) Diving Service (of the Navy).
Dislitbangau (Dinas Penelitian dan Pengembangan TNI AU) Air Force Research and
Development Service.
Dispotdirgaau (Dinas Potensi Dirgantara TNI-Angkatan Udara) Air Force Service for
Air Space Potentials.
Dispotmar (Dinas Potensi Maritim) maritime potential service (of the Navy).
58
59
directorate.
Ditdok Kodiklatad (Direktorat Dokumentasi Komando Pembinaan Doktrin,
Pendidikan dan Latihan TNI-Angkatan Darat) Directorate of Documentation
at the Army Doctrine, Education and Training Leadership Command.
Ditdok Kodiklatad (Direktorat Latihan Komando Pembinaan Doktrin, Pendidikan
dan Latihan TNI-Angkatan Darat) Training Directorate of the Army Doctrine,
Education and Training Leadership Command.
Ditfasjas (Direktorat Fasilitas dan Jasa) Direktorate of Facilities and Services (at the
Ministry of Defence).
Dithubad (Direktorat Perhubungan TNI-Angkatan Darat) Army Communications
Directorate.
Ditint (direktorat intendans) quartermaster directorate.
Dit Jakstra (Direktorat Kebijakan Strategi Pertahanan) Directorate of Defency
Strategy Policy (at the Ministry of Defence).
Ditjen (direktorat jenderal) general directorate.
Ditjen Kuathan (Direktorat Jenderal Kekuatan Pertahanan) Directorate-General of
Defence Power (at the Ministry of Defence).
Ditjen Pothan (Direktorat Jenderal Potensi Pertahanan) Directorate-General of
Defence Potentials (at the Ministry of Defence).
Ditjen Ranahan (Direktorat Jenderal Sarana Pertahanan) Directorate-General of
Defence Means (procurement) (at the Ministry of Defence).
Ditjen Rensishan (Direktorat Jenderal Perencanaan Sistem Pertahanan)
Directorate-General of Defence System Planning (at the Ministry of Defence).
Ditjen Strahan (Direktorat Jenderal Strategi Pertahanan) Directorate-General of
Defense Strategy (at the Ministry of Defence).
Ditjiang (direktorat pengkajian) directorate of scientific research.
Ditjiangbang (direktorat pengkajian dan pengembangan) research and
development directorate.
Dit Kersin (Direktorat Kerjasama Internasional) Directorate of International
Cooperation (at the Ministry of Defence).
Ditkes (direktorat kesehatan) health directorate.
Ditkesad (Direktorat Kesehatan TNI-Angkatan Darat) Army Health Directorate,
Army Medical Service Directorate.
Ditkon (Direktorat Konstruksi) Direktorate of Construction (at the Ministry of
Defence).
Ditkuad (Direktorat Keuangan TNI-Angkatan Darat) Army Directorate of Finances.
60
61
Divif-I (Kostrad Divisi Infanteri-I Komando Cadangan (dan) Strategis TNIAngkatan Darat) Army Strategic (and) Reserve Command 1st Infantry Division.
Divif-II (Kostrad Divisi Infanteri-II Komando Cadangan (dan) Strategis TNIAngkatan Darat) Army Strategic (and) Reserve Command 2nd Infantry Division.
DKM (Dewan Kehormatan Militer) Military Honour Board (decides on cases of serious
infringements by high officers that are not brought before legal military courts).
DKN (Dewan Keamanan Nasional) National Security Council (to be set up).
Ditpot SDAB (Direktorat Potensi Sumber Daya Alam dan Buatan) Direktorate of
Natural and Artificial Resources Potentials (at the Ministry of Defence).
Do (komando) command.
62
(depo) 1. depot, administration and education installation (term for fixed task units
and their installations in territorial commands and on military bases).
Dobek (depo perbekalan) supply depot.
Dodik (depo pendidikan) education depot.
Dodik Belneg
Dodik Secaba Rindam (Depo Pendidikan Sekolah Calon Bintara Resimen Induk
Daerah Militer) Education Depot for Non-Commissioned Officer Candidates at
a Military Area Command Education Regiment.
Dodikif (depo pendidikan infanteri) infantry education depot.
Dodikjur (depo pendidikan kejuruan) specialization education depot.
Dodikjur (komando pendidikan kejuruan) specialization education command.
Dodikkes (komando pendidikan kesehatan) health education command, medical
education command.
Dodiklatpur (Depo Pendidikan Latihan Tempur) Combat Training Education Depot.
Dodiklatpur (komando pendidikan dan latihan tempur) combat education and
training command.
Dodiklatpur Rindam (Komando Pendidikan (dan) Latihan Tempur Resimen Induk
Daerah Militer) Combat Education and Training Command of a Military Area
63
Dok (doktrin) 1. doctrine (of fundamental principles of military forces) 2. set of aims
and values.
DPD (daerah pendaratan) 1. landing area, landing zone (for troops and aircrafts) 2.
landing area (for aircrafts).
(dokumentasi) documentation.
DPO (daftar pencarian orang) list of wanted persons, wanted list, search list.
Dokopsmil (Doktrin dan Operasi Militer) Doctrine and Military Operations (field of
research and education).
DSPP (Daftar Susunan Personel dan Perlengkapan, Daftar Susunan Personel dan
Peralatan) Table of Personnel and Equipment (military), Table of Organization
and Equipment (civilian usage).
DT (daerah taktis) tactical area.
(daerah terlarang) prohibited area.
(disiplin tentara) troops discipline.
DTB (daerah tembakan bebas) free fire area.
DU (distrik udara) air district.
Do PBN (Depo Pendidikan Bela Negara) Pre-military Education Depot (at a Kodim).
64
65
66
67
68
69
Gati PPBN (tenaga inti Pendidikan Pendahuluan Bela Negara) multiplicators for
educational measures of pre-military education.
GPA (garis pertahanan akhir) final defence line, final protective line.
GLB (garis lempar bom, garis lepas bom) bomb drop line, bomb aiming line.
gugus Logtak (gugus logistik taktik) tactical logistic group (of a landing operation).
Gul (penanggulangan) 1.a. relief 1.b. management (of crisis, conflict) 1.c. relief,
mitigation, combating 2. prevention.
70
71
Gumiltas (guru militer atas) higher military teacher, higher military instructor.
Gumu (gudang amunisi) magazine, munitions storehouse.
Gumurah (gudang amunisi daerah) area magazine, area munitions storehouse.
Gun (penggunaan) use, employment.
Gunkuat (penggunaan kekuatan) employment of forces.
Han (pertahanan) I. defence, state defence, outward defence II.1. defence 2. defenses,
lines, defence positions.
Han Mars (ketahanan mars) 1. march endurance, stamina during march 2. endurance
march.
Guskamla (Gugus Keamanan Laut) Maritime Security Group (of a fleet area
command).
Guspurla (gugus tempur laut) naval battle group (combat command of a fleet area
command).
Guspurlabar (Gugus Tugas Tempur Laut Wilayah Barat) naval combat task force
west.
Hansip (Pertahanan Sipil) 1. civil defence (general) 2. civil defence organization (nonmilitary property-security organization under the Department of the Interior).
Guspurlatim (Gugus Tugas Tempur Laut Wilayah Timur) naval combat task force
east.
72
73
74
75
(intensifikasi) intensification.
IDL (ikatan dinas lanjutan) extension of basic military service for a further three years
(on request).
IDP (ikatan dinas pendek) short-term service commitment (minimum of five years).
If (infanteri) infantry.
Ik (elektronika) electronics.
(inspeksi) inspection.
76
77
Instal RSPAD (Instalasi Rumah Sakit Pusat TNI-Angkatan Darat) Army Central
Hospital Installation.
IPTO (intai, pilih tempat, dan organisir) reconnaissance, choosing a site, organize
(procedure of field artillery).
Instap Komlek (instruksi tetap komunikasi dan elektronika) communicationselectronics standing instructions.
Ir (inspektur) inspector.
Irjen TNI (Inspektur Jenderal Tentara Nasional Indonesia) Inspector General of the
Armed Forces of the Republic of Indonesia.
78
79
It (inspektorat) inspectorate.
Itek (ilmu pengetahuan dan teknologi) science and technology.
Itjen (inspektorat jenderal) general inspectorate.
Itjen Dephan (Inspektorat Jenderal Departemen Pertahanan) General Inspectorate
of the Department of Defence.
Itjen TNI (Inspektorat Jenderal Tentara Nasional Indonesia) Armed Forces General
Inspectorate.
Irmat Itjen Dephan (Inspektur Material Inspektorat Jenderal Dephan) Inspector for
Materiel of the General Inspectorate of the Department of Defence.
Irops Itjen Dephan (Inspektur Operasi Inspektorat Jenderal Dephan) Inspector for
Operational Affairs of the General Inspectorate of the Department of Defence.
80
81
Jam Intel (Jaksa Agung Muda Bidang Intelijen) Junior Attorney General for
Intelligence.
Jamkes (jaminan kesehatan) healthcare.
Jampidsus (Jaksa Agung Muda Bidang Tindak Pidana Khusus) junior attorney
general for special crime.
Ja (jaksa) prosecutor.
Jab (jabatan) 1. office 2. position, post, function.
JAM-Pidum (Jaksa Agung Muda Pidana Umum) junior attorney general for general
crime.
(sejarah) history.
Jarahdam (Sejarah Militer Daerah Militer) Military Area Command Office for Military
History.
82
83
Ji (penjinakan) defusing.
84
85
(kader) cadre.
(katak) frogmen.
(kendaraan) vehicle.
86
87
Kainfolahta (kepala informasi dan pengolahan data) chief of information and data
processing department.
Kajasdam (Kepala Jasmani Daerah Militer) Military Area Command Head of Sports.
88
89
Kaposwil BIN (Kepala Pos Wilayah Badan Intelijen Negara) chief of a regional post
of the National Intelligence Agency (on provincial level).
Kanit (kepala unit) unit chief (military administration) 2. unit chief (of the police).
Kapusdiklat (kepala pusat pendidikan dan pelatihan) education and training centre
chief.
90
91
Kasterdam (Kepala Staf Teritorial Daerah Militer) Military Area Command Chief of
Territorial Staff.
Karorenkum (kepala biro perencanaan hukum) chief of the law planning office .
Kasdim (Kepala Staf Distrik Militer) Military District Command Head of Staff.
Ka RSPAD GS (Kepala Rumah Sakit Pusat Angkatan Darat Gatot Subroto) Head of
Gatot Subroto Army Central Hospital (Jakarta).
Karumkit (kepala rumah sakit) 1. field hospital head 2. fixed hospital head.
Karumkitlap (kepala rumah sakit lapangan) field hospital head.
Kas (kepala staf) chief of staff.
(kas) 1. till, cash register, counter; money supply 2. cashier.
Kas Kohanudnas (Kepala Staf Komando Pertahanan Udara Nasional) National Air
Defence Command Chief of Staff.
Kas Kolinlamil TNI-AL (Kepala Staf Komando Lintas Laut Militer Tentara Nasional
Indonesia-Angkatan Laut) Navy Sea Transport Command Chief of Staff.
Kas Koopsau (Kepala Staf Komando Operasi TNI-Angkatan Udara) Air Force
Operations Command Chief of Staff.
Kas Kormar TNI-AL, Kastaf Kormar TNI-AL (Kepala Staf Korps Marinir Tentara
Nasional Indonesia-Angkatan Laut) Navy Marine Corps Chief of Staff.
Kasad (Kepala Staf TNI-Angkatan Darat) Army Chief of Staff.
Kasal (Kepala Staf TNI-Angkatan Laut) Navy Chief of Staff.
Kasandi (kepala dinas persandian) chief of cryptography service.
Kasandidam (Kepala Dinas Persandian Daerah Militer) Military Area Chief of
Cryptography Service.
92
Kasenarmed (kepala resimen artileri medan) chief of field artillery regiment staff.
Kasenif (kepala resimen infanteri) chief of infantry regiment staff.
Kaset (kepala sekretariat) secretariate head.
Kasetdis (kepala sekretariat dinas) head of service secretariate.
Kasetdit (kepala sekretariat direktorat) head of directorate secretariate.
Kasetlem (kepala sekretariat lembaga) head of institution secretariate.
Kasettama (kepala sekretariat utama) chief of main secretariate
Kasettama (kepala sekretariat utama) head of main secretariate.
Kasetum (kepala sekretariat umum) head of general secretariate.
Kasetum Mabes TNI (Kepala Sekretariat Umum Markas Besar Tentara Nasional
Indonesia) Head of General Secretariate of the Indonesian Armed Forces
Headquarters.
Kasetumad (Kepala Sekretariat Umum Staf TNI-Angkatan Darat) Head of Army
General Staff Secretariate.
Kasetumal (Kepala Sekretariat Umum TNI-Angkatan Laut) Head of General Navy
Secretariate.
93
Kasi (kepala seksi) 1. section chief, chief of staff section at a 2nd and 3rd level
territorial command (Korem and Kodim)
Kaslogad (Kepala Staf Umum Logistik TNI-Angkatan Darat) Cheif of Army General
Staff for Logistics.
Kasi (kepala seksi) 1. section chief, chief of staff section at 2nd and 4rd level territorial
commands (Korem and Kodim) 2. section chief (at a military administration
department).
Kaslogal (Kepala Staf Logistik TNI-Angkatan Laut) Chief of Navy Logistics Staff.
Kasi Jahpers (Kepala Seksi Kesejahteraan Personel) personnel welfare section chief.
Kasi Kesdam (Kepala Seksi Kesehatan Daerah Militer) Chief of Military Area Medical
Service Section.
Kaslogau (Kepala Staf Logistik TNI-Angkatan Udara) Chief of Air Force Logistics
Staff.
Kasops (kepala staf operasi, kepala staf operasional) chief of operations staff.
Kasopsad (Kepala Staf Umum Operasi TNI-Angkatan Darat) Army Chief of General
Staff for Operations.
Kasopsal (Kepala Staf Operasional TNI-Angkatan Laut) Navy Operations Chief of
Staff.
Kasopsau (Kepala Staf Operasional TNI-Angkatan Udara) Air Force Chief of
Operations Staff.
Kasopsdam (Kepala Staf Operasional Daerah Militer) Military Area Command Chief
of Operations Staff.
Kaspasmar (Kepala Staf Pasukan Marinir) Marine Corps Division Chief of Staff.
Kaspers (kepala staf personel) personnel staff.
Kasiopslat (kepala seksi operasi dan latihan) chief of operations and training section.
Kaspersal (Kepala Staf Personel TNI-Angkatan Laut) Chief of Navy Personnel Staff.
Kaspersau (Kepala Staf Personel TNI-Angkatan Udara) Chief of Air Force Personnel
94
95
Staff.
Kaspersdam (Kepala Staf Personel Daerah Militer) Military Area Command Chief of
Personnel Staff.
Kasubden POM (Kepala Sub-Detasemen Polisi Militer) Military Police SubDetachment Chief.
Kasrem (Kepala Staf Resor Militer) Military Region Command Head of Staff.
Kaster Kasum TNI (Kepala Staf Teritorial Kepala Staf Umum TNI) Chief of Territorial
Staff of the Indonesian Armed Forces Chief of the General Staff.
Kaster TNI (Kepala Staf Teritorial Tentara Nasional Indonesia) Armed Forces
Territorial Staff (at the Armed Forces Headquarters, November 1998 until
November 2001, dissolved).
Kaurtaud (kepala urusan tata usaha dan urusan dalam) chief of administrative and
internal affairs.
Kasterad (Kepala Staf Umum Teritorial TNI-Angkatan Darat) Chief of Army General
Staff for Territorial Affairs (of the Army General Staff).
Kav (kavaleri) 1. cavalry, light aroured vehicles 2. reconnaissance cavalry II. cavalry,
horse cavalry (historical).
96
97
Kazidam (Kepala Zeni Daerah Militer) Military Area Command Chief of Engineers.
KB (kapal pemburu ranjau) mine hunter.
(keadaan bahaya) state of danger.
(kendaraan bermotor) motorized vehicle.
(kesadaran berkonstitusi) constitutional awareness.
KBI (Kawasan Barat Indonesia) Western Indonesian Region.
KBN (kesadaran bela negara) defence awareness.
KC (kapal cepat) motorboat, speedboat.
(komponen cadangan) auxiliary component, reserve component (of the Armed
Forces).
KCK (Kartika Chandra Kirana) Soldiers Wives Association.
KCPT (Komponen Cadangan Pertahanan Negara) Auxiliary Component of State
Defencekomponen pendukung PD) supporting component.
KCR (kapal cepat Rudal, kapal cepat berpeluru kendali) missile motorboat.
KDOL (kelompok depan operasi lintas udara) airborne operation forward group.
Ki (kompi) company.
Ki Nubika (kompi nuklir, biologi dan kimia) nuclear, biological, chemical company.
KIB (Kursus Intensif Bahasa Indonesia) Indonesian language intensive course (for
foreigners).
KIBI (kursus intensif Bahasa Inggris) English Language intensive course (for
Indonesian students).
98
99
Kimasad (Kompi Markas Staf Angkatan Darat) Army Staff Headquarters Company.
Kimaskodam (Kompi Markas Staf Komando Daerah Militer) Military Area Staff
Headquarters Company.
Kimaskodim (Kompi Markas Staf Komando Distrik Militer) Military District Staff
Headquarters Company.
Kimaskorem (Kompi Markas Staf Komando Resor Militer) Military Region Staff
Headquarters Company.
Kimmil (hakim militer) military judge.
Kimmilti (hakim militer tinggi) high military judge.
Kimpa (hakim perwira) military judge, judicial officer.
Kimpalanta (hakim perwira pengadilan tentara) military judge at a military court.
Kinstal (kepala instalasi) installation chief.
Kinstal RSPAD (Kepala Instalasi Rumah Sakit Pusat TNI-Angkatan Darat) Chief of
an Army Central Hospital Installation.
100
101
(kerusuhan massal) mass unrest, mass upheaval, mass riots, mass revolt.
Kogas (komando tugas) 1. task force (Navy) 2. task force (of the Army).
(koperasi) cooperative.
Kod (kodifikasi) Regional Defence Command (comprises several Kodam, in the stage of
planning).
Kodiklatad (Komando Pembinaan Doktrin, Pendidikan dan Latihan TNIAngkatan Darat) Army Doctrine, Education and Training Leadership Command.
Kodim (Komando Distrik Militer) Military District Command (3rd level of the territorial
Army structure).
102
103
Komlek Strada (Komunikasi Elektronik Strategis Udara) Air Force Strategic Electronic
Communications.
Kolinlamil (Komando Lintas Laut Militer) Naval Transport Command, Navy Sea
Transport Command.
Kolog (komando logistik) logistics command.
Kologad (Komando Logistik TNI-Angkatan Darat) Army Logistics Command.
Kologdam (Komando Logistik Daerah Militer) Military Area Command Logistics.
Kologmil (komando logistik militer) military logistics command.
Kolognas (Komando Logistik Nasional) National Logistics Command.
Kologpas (komando logistik paduan) unified logistics command.
Kom (komisaris) police commissioner.
(komisi) commission.
Komnas HAM (Komisi Nasional Hak Asasi Manusia) National Commission for
Human Rights.
Kompol (komisaris polisi) Police commissioner.
Kompolnas (Komisi Kepolisian Nasional) the National Police Commission.
Kompur (komunikasi tempur) combat communications.
Komsat (komunikasi satelit) satellite communication, satellite link.
Komsek (komando seksi) section command.
Komsos (komunikasi sosial) social communication.
Komstra (komunikasi strategis) strategic communication.
Komstrat (komunitas strategis) strategic community.
(komponen) component.
(komunikasi) I. communication II. 2. communications.
(komunitas, komuniti) 1. community (of profession and task) 2. community of
decision-makers.
Komtabes (Komando Kota Besar) Big City Command (of the Police).
Komtis (komunikasi taktis) tactical communication.
Komwil (komando wilayah) regional command (Army).
(kontingen) contingent.
Konga (Kontingen Garuda) name of the Indonesian Armed Forces contingents to the
United Nations.
104
105
(koordinator) coordinator.
Koorsahli Kasad (Koordinator Staf Ahli Kepala Staf TNI-Angkatan Darat) Army
Chief of Staff Expert Staff Coordinator.
Koorsahli Kasal (Koordinator Staf Ahli Kepala Staf TNI-Angkatan Laut) Navy Chief
of Staff Expert Staff Coordinator.
Koorsahli Kasau (Koordinator Staf Ahli Kepala Staf TNI-Angkatan Udara) Air
Force Chief of Staff Expert Staff Coordinator.
Koorsahli Pang TNI (Koordinator Staf Ahli Panglima TNI) Armed Forces
Commander-in-Chief Expert Staff Coordinator.
Koorspri Kasad (Koordinator Staf Pribadi Kepala Staf TNI-AD) Army Chief of Staff
Personal Staff Coordinator.
Koorspri Panglima TNI (Koordinator Staf Pribadi Panglima TNI) Armed Forces
Commander-in-Chief Personal Staff Coordinator.
Kop (komando pertahanan) defense command.
(komando pos) command post.
(koperasi) cooperative.
(Kopral) Navy Cooperative.
Korem (Komando Resor Militer) Military Region Command (2nd level of the territorial
Army structure).
Kopasgat (Komando Pasukan Gerak Cepat) Quick Reaction Forces Command (of the
Air Force).
Kopassandha (Komando Pasukan Sandi Yudha TNI-AD) Army Covert Warfare Forces
Command, Special Forces Command, Red Berets (2 February 1971, May 1985 to
Kopassus).
Kopassus TNI-AD (Komando Pasukan Khusus TNI-Angkatan Darat) Army Special
106
107
Korps PNS TNI (Korps Pegawai Negeri Sipil Tentara Nasional Indonesia) Army
Civilian Members Corps.
Korsis (korps siswa) Student Corps (at a military academy of staff and command
school).
Kowilla (Komando Wilayah Laut) Sea Area Command (Navy) (in the stage of
planning).
Kowilla Barat (Komando Wilayah Laut Barat) Western Sea Area Command (in the
stage of planning).
Kowilla Tengah (Komando Wilayah Laut Tengah) Central Sea Area Command (in
the stage of planning).
Kowilla Timur (Komando Wilayah Laut Timur) Eastern Sea Area Command (in the
stage of planning).
KP (kantor pusat) central office, head office.
(kenaikan pangkat) advancement in rank.
(kursus pendidikan pengenalan) educational aquaintance course.
(kursus pendidikan) educational course.
KP3 (Kesatuan Pelaksana Pengamanan Pelabuhan) harbour security unit.
KP3 (Kesatuan Pelaksana Pengamanan Pelabuhan) Harbour Security Executive Unit.
KPLB (kenaikan pangkat luar biasa) extraordinary advancement in rank.
KPLP (Kesatuan Penjaga Laut dan Pantai, Kesatuan Penjagaan dan Pengamanan
Pantai) Coastal Guard and Security Unit.
KPPP (Komando Pelaksanaan Pengamanan Pelabuhan) Harbour Security Command.
Kpt (kapten) Captain (Army and Navy).
KRA 2001(Kursus Reguler Angkatan 2001) Regular Course of the Year-group 2001.
KS Kolinlamil TNI-AL (Kepala Staf Komando Lintas Laut Militer Tentara Nasional
Indonesia-Angkatan Laut) Navy Sea Transport Command Chief of Staff.
108
109
KSPS (kursus strategi perang semesta) Total Peoples War strategy course.
KW (kawin) married.
110
111
(penyelaman) diving.
Lanta
Lanumad (Pangkalan Udara Utama TNI Angkatan Darat) Army Aviation Main Base.
Lam (keselamatan) 1. safety, personal freedom from bodily harm 2. safety, security.
112
113
Latposko (latihan pos dan komando) post and command exercise (of the Navy).
Latsarmil (latihan dasar militer, pelatihan dasar militer, latihan dasar kemiliteran)
basic military training.
Lasa Umum (lampiran sasaran umum) general detected air target annex.
Latsitarda (Latihan Integrasi Taruna Wreda) field practice for cadets of all Forces at
the end of their education to practice their work in society.
114
115
(lintasan laut) 1. sea route, sea traffic 2. sea transportation, sea lift.
Linlamil (lintas laut militer, lintasan laut militer) military sea lift, naval transport.
Lisira (listrik, instrumen, dan radio) electricity, instruments, and radio (aviation
communications).
116
117
Mako Brimobda (Markas Komando Brigade Mobil Daerah) Regional Mobile Brigade
Headquarters (of the Police).
Mako Divif I / II (Markas Komando Divisi Infanteri I / II) infantry division command
headquarters (of Kostrad).
Mako Kormar (Markas Komando Korps Marinir TNI-Angkatan Laut) Navy Marine
Corps Headquarters.
118
119
(maritim) maritime.
Mars (Marsekal) Air Force General, Air Marshall.
Marsda (Marsekal Muda) Air Force Major General, Air Vice Marshal.
Marsdya (Marsekal Madya) Air Force Lieutenant General, Air Marshal.
Marsma (Marsekal Pertama) Air Force Brigadier General, Air Commander.
Masek (markas sektor) sector headquarters.
Mat (material) 1. material 2. material, documents, papers, intelligence and knowledge.
(materiil) 1. materiel, equipment 2. materiel service.
Matad (Materiil TNI-Angkatan Darat) Army Materiel.
Matal (Materiil TNI-Angkatan Laut) Navy Materiel.
120
121
Human Rights.
(menteri) minister.
Menart Mar (Resimen Artileri Marinir) Marine Corps Artillery Regiment (I-II).
Menbanmin (resimen bantuan administrasi) administrative support regiment.
Menbanpur (resimen bantuan tempur) combat support regiment.
Menbanpur Mar (Resimen Bantuan Tempur Marinir) Marine Corps Combat Support
Regiment (I-II).
Mendagri (Menteri Dalam Negeri) Minister of the Interior, Minister of Home Affairs.
Menristek (Menteri Negara Riset dan Teknologi) State Minister for Research and
Technology.
Mentar (Resimen Taruna) Cadet Regiment (at the Military Academy, Magelang).
Menkav Mar (Resimen Kavaleri Marinir) Marine Corps Armoured Cavalry Regiment.
Mil (militer) I.1. military, army, armed forces 2. member of the military II. military.
Menkumham (Menteri Hukum dan Hak Asasi Manusia) Minister of Justice and
122
123
(masa persiapan pensiunan) positioning of a general between his last position and
retirement, pre-retirement period.
MK (masa kerja) duration (length) of having served in the Armed Forces (soldiers and
civilians).
mm (milimeter) millimetre.
124
125
NKRI (Negara Kesatuan Republik Indonesia) The Unitary State of the Republic of
Indonesia.
No (nomor) number.
Nopol (nomor kepolisian) Police number plate.
NRP (nomor registrasi pokok) service (register) number (of personnel).
Nu (nuklir) nuclear, atomic.
126
127
Odjen TNI (Oditur Jenderal Tentara Nasional Indonesia) Armed Forces Prosecutor
General.
Ops Tibmas (Operasi Ketertiban Masyarakat) Operation for the Restoration of Public
Order.
Opsdu (operasi terpadu) integrated operation (involving military, civilian and state
administration elements).
Op (operasional) operational.
128
129
Opsgasgabfib (operasi tugas gabungan amfibi) amphibious joint task operation (of
the Navy).
Or (organisasi) organization.
(perorangan) individual.
OS (ondersten sementara) financial support payment for retired Army members with
less than eight years of service for a period of 5-7 years.
Otjen (oditurat jenderal) office of the prosecutor general (at military courts).
Otjen TNI (Oditurat Jenderal TNI) Office of the Armed Forces Prosecutor General.
OTK (orang tak dikenal, orang tidak dikenal) unknown person (who commits
130
131
crime).
Otmil (oditurat militer) office of the military prosecutor.
Otmillub (oditurat militer luar biasa) office of the exceptional prosecutor general.
132
133
PAH (Pasukan Anti-Huru-Hara) Counter-riot Forces (joint force of Army and Police
units under police command).
Pamapta (perwira samapta) 1. standby officer (Army and Navy) 2. guard officer (Air
Force).
Paja (Perwira Remaja) Junior Officer (just entering his officer career with the rank of a
Letnan Dua).
134
135
Pangbes (Panglima Besar) Grand Commander (honorary title for General Sudirman,
first commander of the Indonesian Armed Forces).
Pansura (Pasukan Pengaman Sungai dan Rawa) River and Swamp Protection Forces.
Pangsar (Panglima Besar) Grand Commander (honorary title for General Sudirman,
first commander of the Indonesian Armed Forces).
136
137
(pasif) passive.
(Pasifik) Pacific.
(pasukan sendiri) friendly forces.
(perwira staf) staff officer.
Pas PAM Provit (Pasukan Pengaman Proyek Vital) Industrial Protection Forces.
Pasahli, Pa Sahli (perwira staf ahli) expert staff officer.
Pasanda, Passandha (pasukan sandi yudha) special mission forces.
Pasban (pasukan bantuan) support forces.
Pascad (pasukan cadangan) reserve forces.
Pasgab (pasukan gabungan) joint forces.
Pasmar (Pasukan Marinir) Marine Corps Division (No. I-III) (September 2007).
Pasmararma (Pasukan Marinir Armada) Fleet Marine Forces.
Pasmin (pasukan administrasi) administration forces.
Pasmor (pasukan bermotor) motorized troops (forces).
Pa Sobs (perwira staf operasi) operations staff officer, officer at operations staff.
Pasops (pasukan operasi) operational forces.
Paspam (pasukan pengaman, pasukan pengaman) security force, protection force
(with a specific mission).
Pasgat (pasukan gerak cepat) rapid deployment forces, quick reaction forces.
Pasi (Perwira Seksi) section officer, staff department officer at a territorial command
(Korem, Kodim), further specified.
Pasi Binkomsos (Perwira Seksi Pembinaan Komunikasi Sosial) section officer for
social communication.
Passandhalinud (pasukan sandi yudha (dan) lintas udara) airborne special mission
forces.
138
139
Pasukan Dalmas (Pasukan Pengendalian Massa) Riot-control Forces (of the Police).
Pasukan PHH (Pasukan Pengendalian Huru-Hara) Riot-control Force (of the Police).
Pateral (Perwira Tertua TNI-Angkatan Laut) service-eldest officer of the Navy (at a
unit).
Patgab (patroli gabungan) joint patrol.
Pbu Atase (pembantu atase) defence attach assistant (at Indonesian embassies).
PCW (prajurit cadangan wajib) conscripted reservist (with a service duty for up to five
years).
PDA (Perpanjangan Dinas Aktif) Active Duty Extention (for Generals beyond the age
limit of 58 years).
140
141
PDK (penahanan dalam dinas keprajuritan) commitment for military service (over the
age for retirement of 55 years, for officers from colonel and above).
, topi PDL (topi perorangan dinas lapangan) personal field service helmet.
PDMD (Penguasa Darurat Militer Daerah) Regional Military Emergency C-in-C (in
Aceh, 2003-2005).
Penum (penerangan umum) general information, public relations (of the Indonesian
Armed Forces).
PEM (Politik, Ekonomi dan Militer) political, economic and military affairs.
Pemda (Pemerintah Daerah) Province Government.
Pemilu (Pemilihan Umum) general elections, parliamentary elections.
Pemkab (pemerintah kabupaten) District Government.
Pemkot (pemerintah kota) city government.
Pemmil (pemerintah militer) military government.
Pemprov (pemerintah provinsi) provincial government.
142
(pengumuman) announcement.
143
PGC (pasukan gerak cepat) rapid deployment forces, quick reaction forces.
(peperangan) warfare.
PHH (Pasukan Anti-Huru-Hara) Counter-riot Forces (joint force of Army and Police
units under police command).
Perip (Persatuan Ibu Purnawirawan ABRI) Armed Forces of the Republic of Indonesia
Retired Officers Wives Association (established April 17, 1964).
PIA (Persatuan Istri Angkatan Udara Ardhya Garini) Air Force Wives Association.
Piktar (Pekan Integrasi dan Kejuangan Taruna) Cadets Integration and Orientation
Week (at the military academy).
Piveka (Persatuan Istri Veteran dan Karyawan) Republic of Indonesia Veterans and
Armed Forces Personnel working in non-military positions Wives Association.
144
145
PMP (perkiraan munisi persediaan) ammunition required supply rate (as estimate).
PMPP (Pusat Misi Pemeliharaan Perdamaian) Peacekeeping Mission Centre (of the
Ministry of Defence).
PKB (pekan kegiatan bersama) joint activities week (at the military academy).
PNS (Pegawai Negeri Sipil) 1. civilian state officials 2. civilian Armed Forces member
PKS (pusat koordinasi senjata) weapons coordination centre, fire coordination centre.
(poliklinik) clinic.
146
147
Polda (Kepolisian Daerah) Police Area (1st level of the territorial police organization),
regional police.
Polwil (Kepolisian Wilayah) Police Region (2nd level of territorial police organization).
Poldagri (politik dalam negeri) domestic politics, domestic policy, internal politics,
internal political affairs.
Polwiltabes (Kepolisian Wilayah Kota Besar) Large City, Region Police, City Police.
Pomad (Polisi Militer Angkatan Darat) Army Military Police.
Pomau (Polisi Militer Angkatan Udara) Air Force Military Police.
Pomdam (Polisi Militer Daerah Militer) Military Area Command Military Police.
Pomdamar (Polisi Militer Daerah Maritim) Maritime Area Military Police.
Pomdim (Polisi Militer Distrik Militer) Military District Military Police.
Ponsel (telepon selular) cellular phone, cell phone.
Popunas (Pusat Operasi Pertahanan Udara Nasional) National Air Defence
Operations Centre.
POR (Pekan Olahraga Nasional) National Sports Week (national sports competition
with Armed Forces participation).
Polres (Kepolisian Resort) Police District (3rd level of the territoral police organization).
Polres Metro (Kepolisian Resor Metropolitan) Metropolitan Police.
Polresta (Kepolisian Resor Kota) Municipality Police.
POLRI (Kepolisian Republik Indonesia) Republic of Indonesia Police.
Polri Airud (Polisi Air dan Udara) Water and Air Police.
Polsek (Kepolisian Sektor) Police Sector (4th level of territorial police organization),
Sub-district Police.
Porwilbar (Pekan Olahraga Wilayah Barat) Western Region Sports Week (of the
Navy).
Porwiltim (Pekan Olahraga Wilayah Timur) Eastern Region Sports Week (of the
Navy).
Pos (pos) 1. post (mil.) 2. post, point.
pos PPP, pos P3 first aid post.
Posek Udtis (pos sektor udara taktis) tactical air control sector.
Polsustan (Polisi Khusus Kehutanan) Special Forest Police, Special Forest Rangers.
Posko Dahanud (Pos Komando Daerah Pertahanan Udara) Air Defence Area
148
149
Command Post.
Poskoarma (Pos Komando Armada) Fleet Command Post.
PPBUT (pusat pengendalian bantuan udara taktis) tactical air support control centre.
PPK (pulau-pulau kecil) small islands (close to a border and of strategic importance).
150
151
Prinop Komlek (perintah operasi komunikasi dan elektronika) communicationselectronics operation instructions.
Probangkuat (Program Pembangunan Kekuatan) Force Development Plan (longterm force development plan).
Praspa (Prasetya Perwira) 1. Officers Oath 2. cadet rank before entering the officers
career.
(pelantikan dan penyumpahan perwira) inauguration and oath-taking of officers
(ceremony of inauguration of young officers).
Pratangkas (prajurit tangkas) specialist, specialist soldier.
Pratar (Prajurit Taruna) rank-and-file cadet (military academy rank).
Pratu (Prajurit Satu) Private, Private 1st Class.
Prawanjah (Pradewan Jabatan dan Kepangkatan) Preliminary Council on Positions
and Ranks.
PRC (pasukan reaksi cepat) quick reaction forces.
PRC-PB (Pasukan Reaksi Cepat Penanggulangan Bencana) Quick Disaster Relief
Reaction Forces (of the military on the Level of an Military Area Command).
Prolita Hankamneg (Program Lima Tahun Pertahanan Keamanan Negara) FiveYear State Defence and Security Program.
152
153
Protap Komlek (prosedur tetap komunikasi dan elektronika) communicationselectronics standing instructions.
Prov (provos, provost) provost (special military police force in a military unit with tasks
of security, military discipline and criminal investigation, Navy and Air Force only).
PSO (Pakaian Seragam Olah Raga) Indonesian Armed Forces Sports Uniform.
PSR (Pakaian Seragam Resmi) Indonesian Armed Forces Official Uniform (for formal
occasions).
154
155
Pusdikarhanud TNI-AD (Pusat Pendidikan Artileri Pertahanan Udara TNIAngkatan Darat) Army Air Defence Artillery School.
Pusdikarmed TNI-AD (Pusat Pendidikan Artileri Medan TNI-Angkatan Darat)
Army Artillery School.
Pusdikbanmin TNI-AL (Pusat Pendidikan Bantuan Administrasi TNI-Angkatan
Laut) Navy Education Centre for Administrative Support.
Pusdikdasmil (Pusat Pendidikan Dasar Militer) Military Basic Education Centre
(Marine Corps and Air Force).
Pusdikopsla (Pusat Pendidikan Operasi Laut) Navy Education Sea Operations Centre.
156
157
Puskopad
Puskopaddam (Pusat Koperasi Angkatan Darat Daerah Militer) Army Military Area
Command Central Cooperative.
Puskopal (Pusat Koperasi Angkatan Laut) Central Navy Cooperative.
Puskopau (Pusat Koperasi Angkatan Udara) Central Air Force Cooperative.
Puskor (pusat koordinasi) 1. coordination centre 2. control centre.
158
159
Puslatlekdalsen TNI-AL (Pusat Latihan Elektronika dan Pengendalian Senjata TNIAngkatan Laut) Navy Training Centre for Electronics and Weapon Control.
Pussenarhanud TNI-AD (Pusat Kesenjataan Artileri Pertahanan Udara TNIAngkatan Darat) Army Air Defence Artillery Centre (sei up January 2007).
Pusops Banlog (pusat operasi bantuan logistik) logistic support operation centre.
Puterpra (perwira urusan teritorial dan perlawanan rakyat) territorial affairs and
peoples resistance officer.
PW (prajurit wajib) draftee, drafted soldier (for two years of service commtiment)
160
161
Raiarhanudri (baterai artileri pertahanan udara ringan) light air defence artillery position.
(ransum) ration (of food for one person for one day).
Rahpurpan (daerah tempur depan) forward battle zone, forward combat zone.
Rai Arhanud (baterai artileri pertahanan udara) air defence artillery position.
162
163
Ratih (Rakyat Terlatih) trained populace (civilian populace having been subject to
military and civil defence training to perform functions of public order and
defence duties).
REBPN (Rencana Anggaran Belanja dan Pendapatan Negara) State Receipts and
Expenditures Budget Plan.
(reguler) regular.
Regu Dekon (Regu Dekontaminasi) decontamination squad.
Rehab (rehabilitasi) rehabilitation.
Rehab medik (rehabilitasi medik) medical rehabilitation.
164
165
the police.
Resmob (reserse mobil) mobile investigation (of the Police).
Renperda (Rencana Peraturan Daerah) Regional Regulation draft (on the level of provinsi).
(moril) morale.
Renstra Banghanneg (Rencana Strategi Pembangunan Pertahanan Negara) FiveYear State Defence Strategic Plan.
Rindam (Resimen Induk Daerah Militer) Military Area Command Education and
Training Regiment.
Renyudha (rencana yudha) war plan, strategic plan (over a one or two-year span).
Repelita (Rencana Pembangunan Lima Tahun) Five Year Development Plan
Ristik (riset dan uji coba material) research and materiel testing
166
(riset) research.
167
RM (rusuh massal) mass unrest, mass upheaval, mass riots, mass revolt.
Ron (eskadron) 1. squadron (Navy and Air force) 2. batallion (armoured cavalry).
RPC (rute pembekalan cadangan) auxiliary supply route, auxiliary supply road.
RPK (ruang pelayanan khusus) special investigation room (of the Police).
168
169
RPU (rute pembekalan utama) main supply route, man supply road.
RSMC (Rumah Sakit Marinir Cilandak) Cilandak Marine Forces Military Hospital.
RSPAD GS (Rumah Sakit Pusat Angkatan Darat Gatot Subroto) Gatot Subroto Army
Central Hospital (Jakarta)
RSS (Rumah Sangat Sederhana) very simple housing, low-income housing (built by
the Army).
Rupbasan (rumah penyimpanan benda sitaan negara) state store house for
confiscated objects.
Ruspau (Rumah Sakit Pusat Angkatan Udara) Air Force Central Hospital.
170
171
Sandha (Sandi Yudha) 1. covert warfare, secret warfare 2. covert mission, covert
operation, special operation.
Sandi (sandi) I.1. code 2. coding, cryptography 3. secret, covert.
(persandian) 1.a. cryptography 1.b. cryptology, cryptography 2. encryption, coding.
SAB (sudut arah benar) 1. correct bearing 2. correct elevation, correct angle of
elevation.
(persandian) cryptography.
Sanad (Sandi Angkatan Darat) Army code.
Sat Gultor (Satuan Penanggulangan Teror) Antiterror Unit (of the Army Special
Forces Command, Kopassus).
172
173
Sat PK (Satya Perang Kemerdekaan) order of merit for members of the military
during 1945 1949.
Satbak (satuan tembak) 1. fire unit (artillery) 2. firing unit (firing device).
Sathanud (satuan pertahanan udara) air defence unit, air defence squadron.
174
175
Satlinlamil (satuan lintas laut militer) Naval Transport unit, Navy Sea Transport unit.
Satpam (Satuan Pengamanan) security unit, security guard (private security units
under police guidance, part of Siskamling, since 1980)
SBY (Operasi Surya Baskara Jaya) civil operation of naval forces in cooperation with
ministries, state authorities and civilian organizations).
Satroltas (satuan patroli terbatas) Navy limited patrol unit (for controlling captured ships).
176
177
Sekkau (Sekolah Komando Kesatuan Angkatan Udara) Air Force Unit Command
School.
(sejarah) history.
Secaba Reg Inf (Sekolah Calon Bintara Reguler Infanteri) School for Infantry NCO
Candidates.
Secata PK (Sekolah Calon Tamtama Prajurit Karier) recruit school for professional
soldiers (at a Military Area Command).
Sedasmilpa (Sekolah Dasar Militer Perwira) Marine Corps Troop School (for basic
education).
178
179
(seragam) uniform.
(serangan) attack, assault, strike.
(Sersan) sergeant.
Serap (panser angkut personel) armoured personnel carrier.
Serbas (serangan balasan) 1. counterattack 2. retaliatory strike.
Serda (Sersan Dua) Sergeant.
Sergab (serangan gabungan) joint attack, combined attack.
Sergap (pesawat buru sergap) fighter interceptor.
Serka (Sersan Kepala) Sergeant 1st Class, Sergeant 2nd Class.
Serko (panser komando) command (tank).
Serma (Sersan Mayor) Mastersergeant, First Sergeant
Sermadatar (Sersan Mayor Dua Taruna) Ensign 2nd Class (cadet rank at the military
academy).
Sermapa PK (Sersan Major Perwira Perwira Karier) Sergeant.
Sermasis (Sersan Mayor Siswa) Cadet rank at the military academy
Sermatar (Sersan Mayor Taruna) Mastersergeant Cadet
Sermatutar (Sersan Mayor Satu Taruna) Ensign 1st Class (cadet rank at the military
academy).
Sermo (panser mortir) armoured howitzer.
Sernon (panser kanon) gun-carrying armoured vehicle.
Serpas (pergeseran pasukan) shifting of forces.
Serse (reserse) 1. criminal investigation police 2. (Police) criminal investigation.
Seskogab (Sekolah Staf dan Komando Gabungan) Joint Services Staff and
Command School.
Sertar (Sersan Taruna) Staff Sergeant Cadet (rank at the military academy).
Serti (serah terima) 1. transfer (of position, function, command) 2. transfer of material
from production for operation).
Sespim Polri (Sekolah Staf dan Pimpinan Kepolisian Republik Indonesia) Republic
of Indonesia Police Staff and Leadership School.
Sespimpol (Sekolah Staf dan Pimpinan Kepolisian) Police Staff and Leadership
School.
180
181
(inspeksi) inspection.
(seksi) 1. section, staff section at a 2nd and 3rd level territorial command (Korem
and Kodim) 2. section (at an administration department).
Si Kesdam (Seksi Kesehatan Daerah Militer) Military Area Command Medical Service
Section.
(situasi) situation.
Setum Mabes TNI (Sekretariat Umum Markas Besar Tentara Nasional Indonesia)
General Secretariate of the Indonesian Armed Forces Headquarters.
Sintel Rem (Seksi Intelijen Resor Militer) Military Region Command Intelligence
Section.
182
183
Sinteldam (Staf Intelijen Daerah Militer) / Military Area Command Intelligence Staff.
Sion (stasiun) station.
Sional (Stasiun Angkatan Laut) Navy Station (small base).
Sionau (Stasiun Angkatan Udara) air force station.
Siops (seksi operasional) section for operational affairs (specified).
Siopsjar (seksi operasional pengajaran) section for operational teaching affairs.
Siopslat (seksi operasi dan latihan).
SIP (sekolah instruktur penerbang) pilot instructor school, flying instructor school.
Sip (sipil) 1. civilians 2. civilian Armed Forces members.
Sipad (Sipil Angkatan Darat) civilian Army members.
Sipen (seksi penerangan) information section.
Sipers (seksi personel) personnel section.
Security System.
Sishankamneg (Sistem Pertahanan Keamanan Negara) State Defence and Security
System.
Sishankamrata (Sistem Pertahanan Keamanan Rakyat Semesta) Total Peoples
Defence and Security System.
Sishanneg (Sistem Pertahanan Negara) the System of State Defence.
Sisinfo (sistem informasi) information system.
Sisjatek (Sistem Senjata Teknologi) technological weapon systems.
Siskamkota (Sistem Keamanan Kota) Secure City System (of the Police).
Siskamling (Sistem Keamanan Lingkungan) Secure Environment System (state
neighbourhood security system to achieve security in communities by night
patrols, 1980).
(krisis) crisis.
184
185
SKasum (Staf Kepala Staf Umum Tentara Nasional Indonesia) Staff of the Armed
Forces Chief of General Staff.
Sista Hanud (Sistem Persenjataan Pertahanan Udara) Air Defence Weapon Systems.
Sistek (sistem teknologi) technology system.
SKCK (Surat Keterangan Catatan Kepolisian) Certificate from the Police Criminal
Records (on a person).
Sistem K3I (Sistem Komando-Kendali-Komunikasi-Informasi) Command - Control Communication - Information System (C3I).
Skodim (Staf Komando Distrik Militer) Military District Command Staff (now Sdim).
SKolinlamil TNI-AL (Staf Komando Lintas Laut Militer Tentara Nasional IndonesiaAngkatan Laut) Navy Sea Transport Command Chief of Staff.
SJ (surat jalan) 1. permit, travel permit 2. residence permit (in closed-off areas).
186
187
Skomsos Kasum (Staf Komunikasi Sosial Kepala Staf Umum TNI) Social
Communication Staff of the Armed Forces Chief of Staff.
SKPS (Sekolah Kajian Pertahanan dan Strategis) School for Defence and Strategic
Studies.
Sopsad (Staf Umum Operasi TNI-Angkatan Darat) Army General Staff for Operations
(of the Army General Staff).
Slogad (Staf Umum Logistik TNI-Angkatan Darat) Army General Staff for Logistics
(of the Army General Staff).
Slogdam (Staf Logistik Daerah Militer) Military Area Command Logistics Staff.
Sosbud (sosial dan budaya) social and cultural affairs, socio-cultural affairs.
Sosek (sosial dan ekonomi) social and economic affairs, social-economic affairs.
Sospol (sosial dan politik) social and political affairs, socio-political affairs
188
189
SPL (staf perancang latihan) training planning staff, planning staff for a specified
training.
SPN (Sekolah Polisi Negara) National Police School (for lower ranking Police officers).
Spomal (Staf Polisi Militer Angkatan Laut) navy military police staff.
SPOT (Sistem Pembantuan Operasi Terpadu) Operational Support System (of the
Police, established 1995, connecting police stations across Indonesia).
Spri Kasad (Staf Pribadi Kepala Staf TNI-Angkatan Darat) Personal Staff of the
Army Chief of Staff.
Spri Pang TNI (Staf Pribadi Panglima Tentara Nasional Indonesia) Personal Staff of
the Indonesian Armed Forces Commander.
Spawamil (Sekolah Perwira Wajib Militer) Military Duty Officers School (force-specific).
SPBI (Sejarah Perjuangan Bangsa Indonesia) History of the Indonesian National
Struggle (for a souvereign state).
Spers TNI (Staf Personel Tentara Nasional Indonesia) Armed Forces Personnel Staff
(at the Armed Forces Headquarters).
Spersad (Staf Umum Personel TNI-Angkatan Darat) Army General Staff for
Personnel (of the Army General Staff).
Srenad (Staf Perencanaan dan Anggaran TNI-Angkatan Darat) Army Planning and
Budget Staff.
Spersdam (Staf Personel Daerah Militer) Military Area Command Personnel Staff.
Srenal (Staf Perencanaan dan Anggaran TNI-Angkatan Laut) Navy Planning and
Budget Staff.
190
191
Srenau (Staf Perencanaan dan Anggaran TNI-Angkatan Udara) Air Force Planning
and Budget Staff.
St (stasiun) station.
Srendam (Staf Perencanaan Daerah Militer) Military Area Command Planning Staff.
Srenum TNI (Staf Perencanaan Umum TNI) Armed Forces General Planning Staff.
Staf Makodam (Staf Markas Komando Daerah Militer) Military Area Command
Headquarters Staff.
Srindam (Staf Resimen Induk Daerah Militer) Education Regiment Staff of a Military
Area Command.
Staltuntibmil (instalasi tuna tertib militer) military police arrest and correction center.
STNK (Surat Tanda Nomor Kendaraan Bermotor, Surat Tanda Nomor Kepolisian)
Police car registration certificate.
Ssuspom / Puspom (Staf Khusus Kepolisian Militer / Pusat Polisi Militer) Police
Special Staff of the Military Police Center.
192
(strategis) strategic.
Strahan (strategi pertahanan) defence strategy.
Kamus Keamanan Komprehensif Indonesia : Akronim dan Singkatan
193
Suhanudnas (Staf Umum Pertahanan Udara Nasional) National Air Defence General
Staff.
STTPL (Surat Tanda Tamat Pendidikan dan Latihan) education and training
graduation certificate.
Sum TNI (Staf Umum Tentara Nasional Indonesia) Armed Forves General Staff.
SU TNI (Staf Umum Tentara Nasional Indonesia) Indonesian Armed Forces General
Staff.
(sumber) sources.
Sumda Iptek (sumber daya teknologi dan ilmu pengetahuan) science and
technology resources.
(kursus) course.
194
195
Suslapa Inf (kursus lanjutan perwira infanteri) infantry officers advanced course.
Susreg Suko (Kursus Reguler Staf Umum dan Komando) General Staff and
Command Course.
Sussar (kursus dasar) 1. basic course, course on the basics of (a specified field or
subject).
Susjur Dasar (kursus kejuruan dasar) basic specialty course (further specified).
Susjur Dasar Paintel (kursus kejuruan dasar perwira intelijen) intelligence officer
basic specialty course.
Susjurpa Jasmil (kursus kejuruan perwira jasmani militer) military sports officers
specialty course.
Susjurpa Ter (kursus kejuruan perwira teritorial) territorial officers specialty course.
Sussarcab POM (kursus dasar polisi militer) military police basic course.
196
197
Tah (tahanan) 1. prisoner, detainee 2. police prisoner II. arrest, custody, detention,
confinement.
Tarda (Taruna Wreda) cadet status at the end of academy education (grown-up
cadets).
198
199
Taskap (kertas karya perorangan) individual working paper, individual essay, homework.
(teknologi) technology.
200
201
TMSS (Tentara Nasional Indonesia Manunggal Sosial Sejahtera) The Armed Forces
United with the People for Social Welfare (Army civic action program, begun in
2007).
TNI (Tentara Nasional Indonesia) Indonesian National Army, the Armed Forces of the
Republic of Indonesia (official name from 1st April 1999).
TNI-AD (Tentara Nasional IndonesiaAngkatan Darat) Indonesian Armed ForcesLand Forces.
TNI-AL (Tentara Nasional IndonesiaAngkatan Laut) Indonesian Armed Forces-Naval
Forces.
202
203
TPS (tembakan penahanan serbuan) defensive fire, final protective fire, barrage,
barrage fire.
Trantib (Ketenteraman dan Ketertiban) Peace and Order Unit (anti-riot unit of the
Police).
Tridek (Tri Dharma Eka Karma) Three Duties, One Way (Armed Forces doctrine, declared
25 January 2007, follows Cadek).
Tripida (Tiga Pimpinan Daerah) Triple Area Leadership (on propinsi and Kodam level,
consisting of the local military commander, the local police chief and the district
head).
204
205
Tupok (tugas pokok) 1. mission, main mission (of Armed Forces) 2. primary task.
Tupoksi (tugas pokok dan fungsi) mission and functions, mission and tasks (of a unit,
facility, department).
206
207
Ur (urusan) affair.
Urdal (urusan dalam) internal affairs (of a military administration).
Urhibjah (urusan hiburan dan kesejahteraan) recreation and welfare affairs.
Urkes (urusan kesehatan) medical affairs.
ULP (uang lauk pauk) food ration money (additional to regular payment).
Uterpra (urusan teritorial dan perlawanan rakyat) territorial affairs and peoples
resistance officer.
UTPJ (uji terampil perorangan jabatan) test to check the professional skills and
knowledge of armed forces members required for a position.
UTPU (uji terampil perorangan umum) test to check the general knowledge of
soldiers and armed forces members.
(upacara) ceremony.
(unsur-unsur) elements.
UPPA (Unit Pelayanan Perempuan dan Anak) The Women and Childrens Service
Unit (of the Police).
208
209
210
211
Wakapus (wakil kepala pusat) centre deputy chief, deputy chief of a centre.
Wakapuspen TNI (Wakil Kepala Pusat Penerangan Tentara Nasional Indonesia)
Deputy Chief of Army Information Centre.
Wakasad (Wakil Kepala Staf TNI-Angkatan Darat) Army Deputy Chief of Staff.
Wakasal (Wakil Kepala Staf TNI-Angkatan Laut) Navy Deputy Chief of Staff.
(wakil) deputy.
Waksau (Wakil Kepala Staf TNI-Angkatan Udara) Air Force Deputy Chief of Staff.
Wabelum (wajib bela umum) general military service obligation (given by the Constitution).
Wadan Sesko TNI (Wakil Komandan Sekolah Staf dan Komando Tentara Nasional
Indonesia) Deputy Commander of the Armed Forces Staff and Command School.
Wadanjen Kopassus (Wakil Komandan Jenderal Komando Pasukan Khusus TNIAngkatan Darat) Deputy Commander-General of the Army Special Forces
Command.
Waltra (pengawal putra) bodyguard for the children of a person under protection.
(wanita militer) Armed Forces women member.
212
213
(kawat) wire
Wasantara (Wawasan Nusantara) Archipelagic Doctrine (the unity of land and sea
under national and international law).
Wasendak (pengawasan senjata api dan bahan peledak) firearms and explosives
control.
214
215
Yon Arhanud Mar (Batalyon Artileri Pertahanan Udara Marinir) Marine Corps Air
Defence Battalion (1-2).
Yonarhanudri (batalyon artileri pertahanan udara ringan) light air defence
battalion.
Ya (yayasan) foundation.
Yah (wilayah) area, territory.
(pelayanan) services.
Yonarmed Mar (Batalyon Artileri Medan Marinir) Marine Corps Field Artillery
Battalion (1-2).
Yonarmed Tarik (Batalyon Artileri Medan Tarik) towed field artillery batallion.
Yon Bekang (batalyon pembekalan angkutan) supply and transport batallion.
Yon Bekpal (batalyon pembekalan dan peralatan) supply and equipment battalion.
Yon Bekpal Mar (Batalyon Pembekalan dan Peralatan Marinir) Marine Corps
Supply and Equipment Battalion.
Yon BS (batalyon berdiri sendiri) independent battalion, separate battalion.
Yondemonlat (Batalyon Demonstrasi dan Latihan) Demonstration and Training
Battalion (of the Military Academy).
Yongab (batalyon gabungan) joint battalion (of several forces).
Yon Howitzermar (Batalyon Howitzer Marinir) Marine Corps Howitzer Battalion.
Yonhub (batalyon perhubungan) signal battalion, communications battalion.
Yonif (batalyon infanteri) infantry battalion.
Yonif Mar (Batalyon Infanteri Marinir) Marine Corps Infantry Battalion (1-9).
Yoniflinud (batalyon infanteri lintas udara) airborne infantry battalion.
Yonifpur (batalyon infanteri tempur) infantry combat battalion.
Yonint (batalyon intendans) quartermaster battalion.
Yon Ipam (Batalyon Intai Para Amfibi) Marine Corps Amphibious Para Reconnaissance.
Yon KAPA Mar (Batalyon Kendaraan Angkut Pasukan Amfibi Marinir) Marine
Corps Amphibious Landing Vehicles Battalion.
Yonkavtank (batalyon kavaleri tank) armoured cavalry battalion, tank cavalry battalion.
216
217
Yonpomad (Batalyon Polisi Militer Angkatan Darat) Army Military Police Battalion.
Yon PPRC (Batalyon Pasukan Pemukul Reaksi Cepat) Quick Reaction Forces Battalion
(of Kostrad).
Zi (zeni) engineers.
218
219
220