MARKOVO DOBA 1371-1395 + sva dela Mitropolita JOVANA I MAKARIJA iz vremena i

posle 1395 kada Marko umire!!!

-posle Marike bitke Marko, sin Vukaina Mrnjavevia postaje turski vazal, vlada junim delom
carstva, umire 1395g. u bici na Rovinama.
1. Markov manastir, posvecen Sv.Dimitriju, kod Skoplja, izgradjen u vreme Vukasina, ivopisan
u vreme Marka, 1345-1377. Natpis na junom zidu naosa iznad portala govori o godinama
izgradnje. Pravi se paralela sa crkvom u Lesnovu. Graevina razvijenog upisanog krsta, sa 4
stupca na kojima poiva kupola, polijelej nosi ime Vukaina, trem je sagraen u XIXveku,
krstionica isto, juno od crkve, iznad priprate je slepa kalota, Lesnovo ima kupolu u priprati,
apsida petostrana spolja, dva reda slepih nia, zapadna fasada je malo vidljiva zbog izgraenog
trema, stubovi i kapiteli koji nose kupolu su oslikani a to je retko. Juni portal- otkrivene su
freske sa ktitorima koji dre svitke sa poveljom. Trpezarija je imala prizemlje-ostava i sprat gde
se obedovalo, takoe oslikana, danas je enski manastir.
KTITORSKE: Marko nosi rog izobilja, prikazan kao David, on i Vukain nose svitke o
podizanju graevine, u luneti je patron hrama, iznad njega su B i svetitelji u vezi sa ktitorima,
meu kojima je i Stefan Prvomuenik. Druga kompozicija je na severnom zidu priprate,
preslikana u 19v.bugari hteli da je sakriju, tu su Vukain i Jelena, koji dre model hrama i prinose
ga Dimitriju kojeg dovodi andjeo, do Vukaina je Marko a izmeu njih je Hristos koji ih
blagosilja u segmentu neba
Patron hrama je i kod glavnog portala sa svetim Nestorom i Lupusom, arhivolta H.blagosilja
Dimitrija, a andjeli mu donose ratnicke insignije .
NAOS: H.Pantokrator, nebeski redovi, 4 arhanela, u dva reda po 8 proroka i starozavetnih otaca
crkve, pandatifi- jevanelisti. EST nivoa ivopisa, Veliki praznici, uda i parabole u zap.delu
crkve, ilustrovani kalendari, niz svetiteljskih poprsja, vraa i sv.ena. Uspenje u vie epizoda i
poslednji dani prikazani. Muenici u dekorativnim aicama, Stradanja, Bogorodiin akatist,
stojee figure- udo spasenja pred ikonom Odigitrije.
APSIDA:, iznad Emanuil, B sa Gavrilom i Mihajlom Sluba arhijereja i Nebeska liturgija, prve
scene Akatista i posmrtna javljanja kao sto je javljanje mironosicama. Svod beme Vaznesenje i
50nica. stupci B i mrtvi H, B Odigitrija u akatistu- H nosi mindjusu viz.verovanje da sin jedinac
nosi to.
PROSKOMIDIJA: Petar Aleksandrijski i Stefan Prvomuenik vre slubu dok je na trpezi
odrastao Hristos.
PRIPRATA: Slepa kalota- Nebeska gozba, sa raznim kategorijama svetitelja, Solomonovi
tekstovi, ispod su ciklusi Dimitrija i Nikole, 40 sevastijskih mucenika
LUK izmeu priprate i naosa- Hristos blagosilja i dri poetke lozica sa 12 apostola
Zapadni par potkupolnih stubaca- Mrtvi Hristos i B.koja ga oplakuje
STOJEE FIGURE- glavni predstavnici hrianstva obueni kao na vizantijskom dvoru, psalmi
nadahnue NEBESKI DVOR, B i H kao car i carica tu su i David i drugi, Konstantin i Jelena,
jedino su Dimitrije patron i Nikola prikazani u svojoj odei.

Iznad stubova su aneli i demoni u vidu majmuna-kapitelima naslikani.

Slikaru uenici Jovana Torijanosa koji je radio u Ohridu.
Primetan rad 2 grupe slikara
HRISTOS AMFELOS dri lozicu
IKONE iz Markovog manastira- iz vremena ivopisanja crkve, imaju sloj iy XIX v., paralela sa
najboljim svetogorskim ikonama.-Hristos Spas i ivitodavac, B.Odigitrija, Sv.Dimitrijekriptogrami nereeni,u porrsju, faleru sa likom H,anticki ratnici, ELEMON/milostivi,megas duks
slova, veliki vojvoda, Jovan Preteca KIRIKS/ vesnik pokajanja iz man.Petre u Carigradu,
arhanel Mihajlo Strasni cuvar-dri providan medaljon sa B koja je oznaena kao stena/ GORA i
skiptar u desnoj ruci, to srecemo i u Andreasu. Verovatno potiu iz Carigrada, kao ktitorka ovih
ikona sa ikonostasa se pominje Jelena Draga, do 1375g
2. ANDREA- crkva posveena sv.apostolu Andriji zatitniku Carigrada i imenjaku ktitora
Markovog brata koji je u to vreme vladao ovom oblasu na reci Tresci, saeti upisani krst sa
trikonhosom koje su spolja pravougaone pa izgleda kao upisani krst, priprata dograena u
XVI veku, polukalote pevnica, kao i ist.i zap.travej nose kupolu, na zapadnom zidu je opiran
natpis o gradnji manastira, iguman KIRIL KALISTAse brinuo o manastiru i pomogao pre
podizanju, crkva je ivopisana 1388-89, oslikao ju je uveni slikar MITROPOLIT JOVAN. Od
opeke i kamena, donja zona neravnomerno nizani redovi, gornja ravnomernije, dva reda ukranih
traka, isla fasadom povelja o osnivanju, dva reda nisa, ima kolonete, bifore i sl. U blizini je crkva
posvecena Uspenju Bogorodice kod vetackog jezera Matka, ktitor Bojko, sin vlastelinke
Danice, saeti upisani krst sa kupolom, 3 traveja, trostrana apsida.
IVOPIS: oslikana oko 1388-89, slikar Jovan potpisan na istocnom zidu iznad nise protezisa sa
ucenikom Grigorijem, Jovan je bio sin Hajka koji je radio u manastiru ZRZE. JOVAN radi u
ZRZU ikonu Hrista Spasitelja ivotodavca- kao Strasni sudija sa jakim koloritom,1393/94 natpis
postoji na grckom, sacuvani su epiteti Hrista, danas u Skoplju, 1393-94, mesaju se grki i srpski
natpisi kod Jovana, radi u seko-tehnici. Crkva sv.Andrije je manjih dimenzija, u kupoli je H.P.,
oko njega nebeske sile, proroci, Jovan Preteca, u naosu je ciklus Velikih praznika i Stradanja.
APSIDA nema scene Pricesca apostola. Najnia zona naosa apostoli koje predvodi Bogorodica i
moli se H.u segmentu neba, u zapadnom delu je vojska velikog cara- sv.ratnici, nad ulazom su
cuvari Mihailo i Gavrilo sa providnom medaljonima B i H.Uz severnu pevnicu je
B.ZASTUPNICA paraklisis. Iznad zone stojecih figura su poprsja monaha gde vidimo i
Simeona i Savu. Stil- detalji na ratnicima izraeni. Intimni enterijer, mirne figure, prenaglasena
arhitektura i detalji npr.Tajna vecera, povratak na stil 13v. Ktitorski portret nije sacuvan, mogu ce
da je bio na fasadi.
UENIK JOVANA ALEKSIJE RADI NA CRKVI SVETE MARIJE U PRESPANSKOM
JEZERU gde istie ime svog uitelja. Ulaz-B.Pelagonitisa i H.Vozigranija, ktitor iguman
Partenije, 2 slikara jedan ratnike i arhijereje u nizoj, a drugi V.P u visoj zoni.
3. SV. NIKOLA IEVSKI

u selu IEVO; MAKEDONIJA, kao ktitor se spominje Marko, saeti upisani krst sa kupolom
koju nose konzole, iz 1375, poruen oltar, od kamena i opeke. Freske iz 1370-1380 na podrucju
oltara i naosa, postoji predstava NEBESKOG DVORA. ocuvano nekoliko stojcih figura, 137080 oslikana.
4. Crkva SVETE NEDELJE u PRIZRENU, posvecena VAVEDENJU
ktitor Marko, kada je vladao u Prizrenu, nadvratnik otkriven u XXv.,god.1370-71, ima kupolu,
od kamena i opeke, trodelni oltarski prostor, trostrana apsida, spaljena 2004.
5. Sveti PETAR u PRILEPU- rodno mesto Vukaina i Marka, jednobrodna graevina malih
dimenzija, apsida karakteristino ukraena, ivopis- fragmenti sluenja liturgije u oltaru i jedna
komp.sa Hristom-uda?stradanja?
6. BOGORODICA PREISTA u PRILEPU- jednobrodna malih dimenzija, fragmenti sluenja
liturgiije u oltaru, radio na njoj Jeromonah Makarije, za Petra i Radoslava sinove ktitora Teodora
i vlastelinke Dobre.
7. Sveti DIMITRIJE u PRILEPU
dograivana u 12, 13 i 14 veku, kube iz Markovog vremena. Freske radi mitropolit JOVAN u
najvisim zonama crkve, otecene u poaru, dominira crvena boja. H.P, proroci, jevanelisti,
Veliki praznici- Vaznesenje, Blagovesti i Uspenje B.
8. SV.ORE U REICI
jednostavne osnove, bele boje, moda imala kupolu, trostrana apsida spolja, unutra polukruna.
slikarstvo blisko Markovom manastiru.
9. Sv.DIMITRIJE U OHRIDU
10. BOGORODIINA CRKVA U MODRITU- ove dve crkve Dimitrije i ova imaju freske koje
su delo lokalnih majstora. ISUS HRSITOS JE OVDE SA LITURGICARIMA u Sluzbi arhijereja
u apsidi, 1370-80.
11. POGANOVSKA IKONA, 1372.
Krajem 14 ili po.15 veka je poklonjena manastiru Jovana Bogoslova u Poganovu, dvostrana
ikona, mogue noena u litijama, izloena u specijalnom proskinitaru, od 1918 u Sofiji. Ktitorski
natpis Jelena Vasilevsa, mislilo se da je u pitanju erka Konstantina Dragaa, ali je ipak u pitanju
despotica Jelena, ena Ugljese koja je u monastvu poznata kao Jefimija, posle 1371 boravila u
Solunu. Skracena verzija Deizisa sa B. i Jovanom Bogoslovom, signirana kao Utociste, man.u
Solunu, 26 sep.dan kada se odigrala Maricka bitka tada se slavi Jovan, Spasenje- Vizija Jezekilja
sa Avakumom- Vaskrsenje. Majstor iz Soluna ili Carigrada, Jelena je putovala sa Milicom u

Carigrad, tada se prenete mosti sv.Petke u Beograd, u povrtaku je svratila u Poganovo i ostavila
ikonu tamo.
12. Portreti kralja MARKA I VUKAINA u crkvi sv.ARHANELA U PRILEPU
obnovio ovaj manastir iz 12v., portreti su na pilastrima uz zapadni portal, na severnom je kralj
Marko u BELOJ odeci-alost za Vukasinom posle Bitke, 1372 nastali, on dri skiptar i povelju,
Bozija ruka ga krunise iz segmenta neba, ju.pilastar VUKAIN-sedi starac u vladarskoj odei.
13. Jeromonah MAKARIJE- radi posle smrti brata Jovana
IKONA B. PELAGONITISE, B.Umilenije- 1421, radio fresko ikonu portala B.Preciste u Prilepu
i Deizisni cin u Zrzu. Nije vest kao Jovan. 1405-1406 radi na drugom sloju ivopisa
LJUBOSTINJE, u pevnici je niz medaljona, Sveti Sava i Simeon su na stupcima koji nose
kupolu.
JOVAN I MAKARIJE- kolovani u Solunu ili Carigradu, na njih utie slikarstvo Markovog
manastira, oslanjaju se i na zrelu renesansu Paleologa.