MATEMATYKA
Poziom rozszerzony
ZBIR ZADA
Materiay pomocnicze dla uczniw i nauczycieli
Spis treci
Wprowadzenie ............................................................................................................................ 4
1.
2.
3.
4.
Zadania ................................................................................................................................ 5
1.1.
1.2.
Funkcje ...................................................................................................................... 11
1.3.
Cigi........................................................................................................................... 15
1.4.
Geometria .................................................................................................................. 17
1.5.
1.6.
Rachunek rniczkowy.............................................................................................. 30
2.2.
Funkcje ...................................................................................................................... 38
2.3.
Cigi........................................................................................................................... 40
2.4.
Geometria .................................................................................................................. 41
2.5.
2.6.
Rachunek rniczkowy.............................................................................................. 50
Rozwizania ...................................................................................................................... 53
3.1.
3.2.
Funkcje ...................................................................................................................... 66
3.3.
Cigi........................................................................................................................... 73
3.4.
Geometria .................................................................................................................. 76
3.5.
3.6.
4.2.
4.3.
Cigi......................................................................................................................... 125
4.4.
4.5.
4.6.
Wprowadzenie
Prezentowany zbir zada jest przeznaczony przede wszystkim dla osb zamierzajcych
zdawa egzamin maturalny z matematyki w formule obowizujcej od 2015 roku. Zbir ten
moe by rwnie wykorzystywany przez nauczycieli matematyki w procesie dydaktycznym
jako materia uzupeniajcy, poniewa zawiera wiele zada w nowym stylu, o interesujcej,
zmuszajcej do mylenia treci; take takie, ktrych nauczyciele nie znajd w obecnych na
rynku publikacjach.
Zbir obejmuje 100 zada sprawdzajcych opanowanie kompetencji matematycznych opisanych w podstawie programowej ksztacenia oglnego dla poziomu rozszerzonego.
Zadania zostay pogrupowane tematycznie, zgodnie z nastpujc klasyfikacj:
1. Liczby rzeczywiste i wyraenia algebraiczne. Rwnania i nierwnoci;
2. Funkcje;
3. Cigi;
4. Geometria (planimetria, stereometria, geometria analityczna paszczyzny; trygonometria);
5. Prawdopodobiestwo i kombinatoryka (wraz z elementami statystyki);
6. Rachunek rniczkowy.
Wanie na tym poziomie warto zwrci szczegln uwag na zadania dotyczce treci, ktre
zgodnie z now podstaw programow nauczania matematyki pojawiy si w 2015 roku na
egzaminie maturalnym po kilkuletniej przerwie (np. zastosowanie granic, pochodnych, szereg
geometryczny, prawdopodobiestwo warunkowe i cakowite).
Zgodnie z wymaganiami maturalnymi w zbiorze znajduj si zarwno zadania zamknite,
w ktrych tylko jedna z podanych odpowiedzi jest prawdziwa, jak i zadania otwarte, wymagajce przedstawienia penego rozwizania, w tym zadania na dowodzenie.
Ucze samodzielnie przygotowujcy si do egzaminu maturalnego, ktry nie bdzie mia pomysu na rozwizanie zadania, moe liczy na pomoc w postaci wskazwek oraz komentarzy
towarzyszcych kademu zadaniu, podpowiadajcych kolejne etapy rozwizania i uzasadniajcych przyjt strategi. Do wszystkich zada zamknitych podano prawidowe odpowiedzi,
co pozwoli uczniowi sprawdzi poprawno ich rozwizania. Do zada otwartych przedstawiono pene rozwizania, niekiedy na kilka sposobw. Tym samym ucze bez pomocy nauczyciela, podajc za wskazwkami i ledzc poszczeglne etapy rozwizania, bdzie
w stanie pokona zasadnicze trudnoci zadania lub w peni je rozwiza.
Ponadto do kadego zadania podano wymagania egzaminacyjne oglne i szczegowe
z obecnie obowizujcej Podstawy programowej dla III (gimnazjum) i IV (szkoa ponadgimnazjalna) etapu ksztacenia.
Mamy nadziej, e proponowany zbir zada bdzie pomocny uczniom w przygotowaniu si
do egzaminu maturalnego z matematyki, a nauczycielom pozwoli wzbogaci proces nauczania o ciekawe zadania i uatwi im realizacj najwaniejszego celu ksztacenia matematycznego: ucze koczcy kolejny etap edukacyjny bdzie zna i rozumia pojcia matematyczne,
ale przede wszystkim bdzie umia stosowa wiedz teoretyczn w rozwizywaniu problemw, rwnie w zagadnieniach osadzonych w kontekcie praktycznym.
Autorzy
1. Zadania
1. Zadania
1.1. Liczby rzeczywiste i wyraenia algebraiczne.
Rwnania i nierwnoci
Zadanie 1.
Dane jest rwnanie kwadratowe x 2 kx 2k 3 0 , gdzie k R . Dla jakich wartoci parametru k to rwnanie ma dwa rne pierwiastki ujemne?
Komentarz do zadania
Kiedy rwnanie kwadratowe ma dwa pierwiastki? Co powiesz o znaku sumy i iloczynu pierwiastkw, jeli s one ujemne? Moesz skorzysta ze wzorw Vite'a. Rozwi otrzymane
nierwnoci. Wyznacz cz wspln zbiorw rozwiza.
Przykadowe rozwizanie
Niech liczby x1 i x 2 bd rozwizaniami rwnania kwadratowego x 2 kx 2k 3 0 .
Ustalimy, dla jakich wartoci parametru k rwnanie ma dwa rozwizania, ktre s liczbami
ujemnymi.
Rwnanie kwadratowe ma dwa rozwizania, gdy k 2 42k 3 0 .
k 2 42k 3 0 ,
k 2 8k 12 0 ,
k1
84
2,
2
k2
8 4
6,
2
k ; 2 6; .
x1 x 2 0
x1 x 2 0
Korzystajc ze wzorw Vite'a, mamy
2 k 3 0
k 0
Tak wic k 1
1
i k 0.
2
1
Z powyszego mamy k 1 ; .
2
Rozwaane rwnanie kwadratowe ma dwa rozwizania ujemne dla k speniajcych nastpujce warunki:
k ; 2 6;
1
k 1 ; .
2
Zadanie 2.
Reszta z dzielenia wielomianu W (x) przez x 2 jest rwna 2. Oblicz reszt z dzielenia wielomianu W ( x 1) przez x 3 .
Komentarz do zadania
Nazwa zmiennej nie ma znaczenia; moesz myle o dzieleniu W (t ) przez t 2 zamiast
W (x) przez x 2 . Co otrzymasz, podstawiajc teraz x 1 zamiast t?
Jeli jeszcze tego nie widzisz, przeled krok po kroku nastpujce rozumowanie: Gdy dzielisz
np. liczb 17 przez 5, to otrzymujesz iloraz 3 i reszt 2. Moesz wic napisa, e 17 3 5 2 .
Podobne zasady dotycz dzielenia wielomianw. Zapisz wielomian W w postaci sumy iloczynu dzielnika x 2 przez iloraz oraz reszty. Nie musisz zna otrzymanego ilorazu zamiast
tego napisz np. P(x) . W zadaniu jest mowa o wartoci wielomianu W dla argumentu x 1 ,
pozostaje wic w miejsce zmiennej, w zapisanej wczeniej sumie, wstawi x 1 .
Przykadowe rozwizanie
Zauwamy, e istnieje taki wielomian P(x) , e W ( x) ( x 2) P( x) 2 .
Ale wwczas W ( x 1) ( x 1) 2 P( x 1) 2 , czyli W ( x 1) x 3 P( x 1) 2 .
Std wida, e szukana reszta jest rwna 2.
Zadanie 3.
Udowodnij, e dla dowolnych liczb rzeczywistych x, y takich, e x y , prawdziwa jest nierwno
x y x 3 y 3 1 .
x y x 3 y 3 3
Komentarz do zadania
Skorzystaj ze wzorw skrconego mnoenia na sum szecianw i na rnic szecianw
i skr uamek wystpujcy po lewej stronie dowodzonej nierwnoci.
Przekszta teraz otrzyman nierwno tak, eby otrzyma nierwno kwadratow.
Skorzystaj na koniec ze wzoru na kwadrat rnicy i wycignij odpowiedni wniosek.
W ktrym miejscu wykorzystasz informacj, e liczby x i y s rne?
1. Zadania
Zadanie 4.
Wyznacz
rwnania
Komentarz do zadania
Czy dla m 0 warunki zadania byyby spenione? Ile wwczas mielibymy rozwiza?
Zauwa, e rozwizaniami kadego z rwna x 2 1 0 oraz x 2 m 2 0 s pary liczb przeciwnych. Jakie to liczby? Jakie moe by wzajemne pooenie tych liczb na osi liczbowej?
Dlaczego nie jest moliwe wzajemne pooenie opisane nierwnociami m 1 m 1?
Jak moesz skorzysta z definicji cigu arytmetycznego dla cigu m, 1, 1, m , a jak dla cigu 1, m, m, 1 ?
Zauwa, e jeli rozwizaniem zadania bdzie liczba m, to bdzie ni take liczba m , bowiem w rwnaniu mamy wyraenie m 2 , a m 2 m2 .
Zadanie 5.
Liczba log 4 9 log 2 6 jest rwna
A. log 2 18
B. log 2 27
C. log 4 27
D. log 4 108
C. 7 7
D. 714
Zadanie 6.
Wyka, e log 3 5 log 4 9 log 5 2 1 .
Zadanie 7.
Liczba 27 log
A. 71
jest rwna
B. 7 2
Zadanie 8.
Iloczyn trzech kolejnych liczb cakowitych jest 6 razy wikszy od kwadratu najmniejszej
z tych liczb powikszonego o 1. Wyznacz te liczby.
Zadanie 9.
Liczby rzeczywiste a, b, c s pierwiastkami wielomianu x3 2 x 1 . Oblicz, ile jest rwne
a 2 b2 c 2 .
Zadanie 10.
Wyznacz wszystkie wartoci parametru k, dla ktrych rwnanie k 2 x 1 x3k 2 k ma
rozwizanie w zbiorze liczb rzeczywistych.
Zadanie 11.
Rwnanie x 3 4 5
A. nie ma rozwiza rzeczywistych.
B. ma dokadnie dwa rozwizania rzeczywiste.
C. ma dokadnie trzy rozwizania rzeczywiste.
D. ma dokadnie cztery rozwizania rzeczywiste.
Zadanie 12.
Rozwi rwnanie x 1 1 x 2 .
Zadanie 13.
Rozwi nierwno 2 x 2 x x .
Zadanie 14.
Uzasadnij, e dla kadej liczby rzeczywistej x prawdziwa jest nierwno x 5 x 2 7 .
Zadanie 15.
Rozwizaniami nierwnoci x 2 4 x 2 s wszystkie liczby ze zbioru
A. 2, 2
B. 3, 1
C. , 2 2,
D. , 3 1,
Zadanie 16.
Rwnanie kwadratowe 5x 2 4 x 3 0 ma dwa rozwizania rzeczywiste: x1 oraz x2 . Warxx
to wyraenia 1 2 jest rwna
x1 x 2
A.
4
5
B.
3
4
C.
5
3
D.
5
4
Zadanie 17.
Rwnanie kwadratowe ax 2 bx c 0 , gdzie c 0 , ma dwa rne pierwiastki, ktrych suma
jest rwna ich podwojonemu iloczynowi. Wynika std, e
A. b 2c
B. c 2b
C. b 2c
D. 2b c
1. Zadania
Zadanie 18.
Okrel liczb rozwiza rwnania mx2 mx 1 2m 0 , gdzie x 2, 2 , w zalenoci od
wartoci parametru m R .
Zadanie 19.
Funkcja f , ktrej dziedzin jest zbir wszystkich liczb rzeczywistych, okrelona jest wzorem
f ( x) (m 1) x 2 2 x m 1 . Wyznacz wszystkie wartoci parametru m , dla ktrych wykres
funkcji f przecina si z prost o rwnaniu y x 1 w dwch punktach, ktrych pierwsze
wsprzdne maj przeciwne znaki.
Zadanie 20.
Trjmian x 2 bx c ma dwa rne pierwiastki cakowite, oba rne od zera, a suma jego
wspczynnikw 1 b c jest liczb pierwsz. Wska przykad trjmianu speniajcego warunki zadania. Uzasadnij, e jednym z pierwiastkw tego trjmianu jest liczba 2.
Zadanie 21.
Udowodnij, e dla kadej liczby rzeczywistej x i kadej liczby rzeczywistej m prawdziwa
jest nierwno 8x 2 4mx 2m2 12 x 6m 18 .
Zadanie 22.
Wielomian f jest dany wzorem f ( x) x 4 x 3 2 x 2 3x a . Reszta z dzielenia wielomianu f
przez dwumian x 2 jest rwna 3, gdy a jest rwne
A. 12
B. 17
C. 19
D. 22
Zadanie 23.
Dla
pewnej
parametru
m
reszta
z
dzielenia
wielomianu
x
2
przez
jest
rwna
2014.
Reszta
z
dzielenia
wielomiaW ( x) 8 x 6 x 4 x 2 x m
nu W przez 2 x 4 jest rwna
8
wartoci
A. 2014
B. 1007
C. 2014
D. 4028
Zadanie 24.
Wielomian W ( x) 4 x5 ax3 bx 2 1 jest podzielny przez dwumian 2 x 1 , a reszta
z dzielenia tego wielomianu przez dwumian x 2 jest rwna 105 . Wyznacz pierwiastki wielomianu W .
Zadanie 25.
Rozwi rwnanie 3 x 2 x3 2 2 .
Wskazwka: moesz skorzysta ze wzoru a 3 b 3 a ba 2 ab b 2 .
10
Zadanie 26.
Rozwi rwnanie x 2 3x x 2 3x 2 1 0 .
Zadanie 27.
Na rysunku poniej przedstawiono fragment wykresu funkcji liniowej f ( x) 2 x 2 oraz
fragment wykresu wielomianu w( x) x 4 6 x3 8x 2 4 x 7 . Rozwi nierwno
w( x) f ( x) .
Zadanie 28.
Na
Zadanie 29.
Dane s funkcje f (k ) k 3 oraz g k 2 f k f k 2 , gdzie k R . Wyznacz wartoci k,
dla ktrych g (k ) 80 .
Zadanie 30.
Funkcja kwadratowa f ( x) ax 2 bx 6 osiga najmniejsz warto rwn 22 dla argumentu 4 . Liczba 3 jest jednym z rozwiza rwnania x3 ax 2 bx 6 0 . Wyznacz pozostae rozwizania tego rwnania.
1. Zadania
11
1.2. Funkcje
Zadanie 31.
Funkcja kwadratowa f ( x) x 2 (1 m) x m 3 osiga warto najwiksz dla tego samego argumentu, dla ktrego warto najmniejsz osiga funkcja kwadratowa
g ( x) (m 1) x 2 (2m 2) x 4m . Uzasadnij, e dla dowolnej wartoci argumentu prawdziwa jest nierwno f ( x) g ( x) .
Komentarz do zadania
Dla jakiej wartoci argumentu funkcja kwadratowa osiga warto najmniejsz (najwiksz)?
Wyznacz te wartoci dla kadej z funkcji i przyrwnaj do siebie otrzymane wyraenia.
Sprawd, czy dla kadej z otrzymanych wartoci parametru spenione s warunki zadania.
Uwzgldniajc wyznaczone m, napisz wzory obu funkcji w postaci kanonicznej lub rozwi
odpowiedni nierwno.
Przykadowe rozwizanie
Niech punkt W f x f , y f bdzie wierzchokiem paraboli, ktra jest wykresem funkcji kwadratowej f. Wtedy x f
1 m
.
2
2(m 1) m 1
1 m m 1
.
2
m 1
g ( x) 2x 2 4 .
2
12
Zadanie 32.
Funkcja f , ktrej dziedzin jest zbir wszystkich liczb rzeczywistych, jest okrelona wzorem
f ( x) 2 sin(3x) . Na ktrym rysunku przedstawiono fragment wykresu funkcji f ?
A.
B.
C.
D.
Komentarz do zadania
Zauwa, e zbiorem wartoci funkcji f jest przedzia 2; 2 . Ktre z przedstawionych
fragmentw wykresw funkcji moesz odrzuci? Nastpnie sprawd, jakie wartoci (dodatnie
czy ujemne) funkcja f przyjmuje w otoczeniu zera.
3
Moesz te obliczy warto f 2 sin
2 . Na ktrym rysunku przedstawiono
2
2
fragment wykresu funkcji speniajcej ten warunek?
Poprawna odpowied
C
Zadanie 33.
Wyznacz, w zalenoci od cakowitych wartoci parametru a 0 , liczb rnych rozwiza
1
rwnania sinax 1 w przedziale 0, .
a
Komentarz do zadania
Najpierw musisz ustali, dla jakich wartoci argumentu prawdziwe jest rwnanie
sin 1. Pamitaj o okresowoci funkcji sinus musisz zapisa caa seri rozwiza,
z uwzgldnieniem krotnoci okresu, czyli wyraenia 2k , gdzie k jest dowoln liczb cakowit.
1. Zadania
13
Teraz podstaw w miejsce argument rwnania, ktre chcesz rozwiza, czyli ax , a nastpnie, odpowiednio dzielc, wyznacz zmienn x.
Sprawd, e dla k 0 otrzymana warto zmiennej x ley w przedziale 0,
1
.
a
Zauwa, e dla k 0 otrzymana warto zmiennej x jest ujemna, czyli nie moe nalee do
1
przedziau 0,
. Podobnie dla k 0 nie s spenione warunki zadania.
a
Zadanie 34.
Wyznacz najmniejsz dodatni liczb x speniajc warunki: sin x sin 3x 0 oraz
1
1
cos x .
2
2
Komentarz do zadania
Korzystajc ze wzoru na sum sinusw, rozwi podane rwnanie (otrzymasz dwa prostsze
rwnania). Wrd otrzymanych rozwiza poszukaj najmniejszej liczby dodatniej. Sprawd,
czy spenia ona podan nierwno. Jeli nie, zrb to samo z nastpnym dodatnim rozwizaniem rwnania. Czynno t powtarzaj tak dugo, a trafisz na liczb, ktra spenia rwnie
podan nierwno.
Moesz te rozwiza dan nierwno i sprawdzi, jaka najmniejsza liczba dodatnia speniajca rwnanie naley do zbioru rozwiza nierwnoci.
OY
OX
Zadanie 35.
-4
-2
-6
h
-12
Zadanie 36.
Wyka, e
1 2 cos 88 cos 2
1 tg 2
.
2
cos 2 cos 88 sin 2 1 tg 2
14
Zadanie 37.
Na ktrym z poniszych rysunkw jest przedstawiony fragment wykresu funkcji f okrelonej
2
dla kadej liczby rzeczywistej x wzorem f x sin x ?
3
A.
B.
y
-1
-1
-2
-2
C.
D.
y
-1
-1
-2
-2
Zadanie 38.
1
1
1
Dane s liczby: a sin 32 , b cos 32 , c tg 32 . Wwczas
3
3
3
A. a b
B. a b
C. b c
D. b c
Zadanie 39.
1
Dana jest funkcja f ( x) cos x oraz funkcja g ( x) f x . Rozwi graficznie i algebraicz2
nie rwnanie f ( x) g ( x) .
1. Zadania
15
Zadanie 40.
Rozwi rwnanie sin 2 x 2 sin x cos x 1 0 , dla x , .
Zadanie 41.
Wyznacz
wszystkie
wartoci
parametru
0; 2 ,
dla
ktrych
rwnanie
Zadanie 42.
Rozwi nierwno cos 2 x cos x .
Zadanie 43.
Wyznacz wszystkie wartoci parametru a, dla ktrych rwnanie cos x a sin 2 x a 0 ma
w przedziale 0, 2 dokadnie trzy rne rozwizania.
1.3. Cigi
Zadanie 44.
Funkcja f , ktrej dziedzin jest zbir 1, , jest okrelona wzorem
f ( x) x 1
x 1 x 1 x 1
2 3 ... .
x
x
x
Wyraenie x 1
Przykadowe rozwizanie
Dla x 1; wyraenie x 1
o ilorazie q
x 1 x 1 x 1
2 3 ... jest szeregiem geometrycznym
x
x
x
1
takim, e q 1 , zatem
x
x 1
x 1 x 1 x 1
x 1 x2 x
2 3 ...
.
1
x
x 1
x
x
1
x
x2 x
Z tego wynika, e f ( x)
dla x 1; .
x 1
16
Komentarz do zadania
Dany cig an jest cigiem geometrycznym. Napisz wzr oglny na n-ty wyraz tego cigu
geometrycznego, zastosuj odpowiednio t zaleno w rwnaniu rekurencyjnym i przekszta
to rwnanie do najprostszej postaci (czy iloraz q moe by rwny 0?). Rozwi rwnanie
i wyznacz q. Pamitajc o sprawdzeniu warunku zbienoci szeregu geometrycznego, oblicz
sum wszystkich wyrazw cigu (dla obu przypadkw).
Zadanie 46.
n2
3
, bn 2
dla kadej don 1
4n 2n
takiego, e cn an bn dla kadej do-
Zauwa, e cig an nie ma skoczonej granicy (a cig bn jest zbieny do 0), nie moemy
wic zastosowa twierdzenia o granicy iloczynu. Znajd ogln posta wyrazw cigu c n
i podziel licznik i mianownik przez odpowiedni potg n.
Zadanie 47.
n3 3n n 2 7n
.
n3 n 2
n2
.
1. Zadania
17
Zadanie 49.
Pierwszy wyraz a1 nieskoczonego cigu geometrycznego an jest rwny 2 , natomiast
7
suma pierwszych trzech jego wyrazw jest rwna
2 . Szereg nieskoczony
4
a1 a2 a3 ... jest zbieny. Oblicz jego sum.
Zadanie 50.
Dany jest nieskoczony cig szecianw. Krawd pierwszego z nich jest rwna x1 . Krawd
drugiego z tych szecianw ma dugo x2 rwn rnicy dugoci przektnej pierwszego
szecianu i przektnej ciany pierwszego szecianu. Analogicznie trzeci szecian ma krawd
x3 o dugoci rwnej rnicy dugoci przektnej drugiego szecianu i przektnej ciany drugiego szecianu, itd. Oblicz sum x1 x2 x3 ... .
1.4. Geometria
Zadanie 51.
Trjkt o boku a i kcie ostrym , lecym naprzeciw tego boku, jest wpisany w okrg
o promieniu R, za trjkt o boku a 1 i kcie ostrym , lecym naprzeciw tego boku, jest
wpisany w okrg o promieniu R 1 .Wyznacz miar kta .
Komentarz do zadania
Skorzystaj z twierdzenia sinusw dla kadego z dwch opisanych trjktw i zapisz dwie
rwnoci, ktre wi a, R oraz sinus kta . Wyznacz np. z jednej z nich zmienn a i podstaw do drugiej zalenoci. Pozwoli ci to obliczy warto funkcji sinus.
Przykadowe rozwizanie
Z twierdzenia sinusw mamy odpowiednio:
a
2R ,
sin
(1)
a 1
2R 1 .
sin
(2)
1
2R 2 ,
sin
1
2,
sin
sin
Zatem 30 .
1
.
2
18
Zadanie 52.
Trjkt rwnoramienny ABC jest wpisany w okrg o rwnaniu x 52 y 32 5 . Podstaw trjkta ABC jest odcinek AB zawarty w prostej o rwnaniu x y 7 0 . Oblicz
pole trjkta ABC . Rozwa wszystkie przypadki.
Komentarz do zadania
Z podanego w zadaniu rwnania okrgu odczytaj promie R oraz rodek S tego okrgu.
Analizujc tre zadania, moesz wykona odpowiedni rysunek. Czy bdzie tylko jeden trjkt speniajcy warunki zadania?
Oblicz odlego d rodka S od podanej prostej. Na rysunku znajd trjkt prostoktny, ktrego bokami bd: wyznaczona odlego d , promie okrgu R i poowa odcinka AB (stanowi on podstaw trjkta ABC ). Oblicz dugo odcinka AB .
Do obliczenia pola trjkta ABC potrzebna jest jeszcze jego wysoko. Moesz j obliczy,
wykorzystujc d i R .
Przykadowe rozwizanie
rodkiem okrgu x 52 y 32 5 jest punkt S 5, 3 , natomiast promie R 5 .
W okrg mona wpisa dwa trjkty rwnoramienne ABC1 i ABC 2 , ktrych podstaw jest
odcinek AB (zobacz rysunek).
Oznaczmy przez a
537
11
1
AB (zobacz rysunek obok).
2
Zatem a 5
1
3 3 2
, czyli AB 3 2 .
2
2
2
1
.
2
1. Zadania
19
Uwaga
Dugo odcinka AB moemy te obliczy, wyznaczajc najpierw wsprzdne punktw
przecicia danej prostej i okrgu. Wystarczy rozwiza ukad rwna:
x 52 y 32 5
y x 7
Wysoko trjkta ABC1 poprowadzona z wierzchoka C1 jest rwna
1
.
2
h1 R d 5
h2 R d 5
1
.
2
5
3 2
3 10 3
2
P1
2
2
5
3 2
3 10 3
2
.
P2
2
2
Zadanie 53.
Dany jest trjkt ABC o polu rwnym P. Odcinki IJ i GH, ktrych koce le na bokach trjkta, s rwnolege do boku AB i przecinaj wysoko CD w punktach E i F takich, e
1
CE DF CD (zobacz rysunek).
4
C
I
A
Pole trapezu GHJI jest rwne
9
1
A.
B.
P
P
16
2
C.
2
P
3
D.
3
P
4
20
Komentarz do zadania
Zwr uwag, e trjkty IJC, GHC, ABC s podobne. Wyznacz skal podobiestwa trjkta
IJC do trjkta ABC oraz skal podobiestwa trjkta GHC do trjkta ABC, a nastpnie wykorzystaj to do ustalenia stosunku pl tych trjktw.
Pole trapezu jest rnic pola trjkta GHC i pola trjkta IJC.
Zadanie 54.
Z wierzchow kwadratu poprowadzono do odpowiednich bokw
proste pod takim samym ktem , mniejszym od 45 , (zobacz
rysunek obok). Proste te wyznaczaj w szczeglnoci trjkt (zacieniowany) o polu 9 i czworokt (zacieniowany) o polu 7. Wyznacz pole kwadratu.
Komentarz do zadania
A.
1
2
B.
2
2
C.
3
2
D. 1
1. Zadania
21
Zadanie 56.
5
. Oblicz stosunek promie3
nia okrgu opisanego na trjkcie ABC do promienia okrgu wpisanego w ten trjkt.
Zadanie 57.
Rysunek przedstawia trapez rwnoramienny ABCD opisany na okrgu o rodku S i promieniu
91
. Dolna podstawa trapezu jest o 6 dusza od grnej podstawy.
r
2
22
Zadanie 59.
W trjkt rwnoramienny ABC wpisano kwadrat w taki sposb, e bok DE kwadratu zawiera
si w podstawie AB trjkta, a wierzchoki F i G kwadratu le odpowiednio na ramionach
BC i AC trjkta (zobacz rysunek).
C
Pole trjkta CFG jest rwne sumie pl trjktw ADG i BEF. Oblicz sinus kta ostrego, pod
jakim przecinaj si odcinki DF i BG.
D
Zadanie 60.
P
O
ny 2
p q .
Zadanie 61.
Na podstawie AB trapezu ABCD ( AB CD ) wyznaczono taki punkt E, e czworokt AECD
jest rwnolegobokiem. Przektna BD przecina odcinki CA i CE odpowiednio w punktach
AB 1 5
C
F
G
1. Zadania
23
Zadanie 62.
Na boku AB trjkta ABC obrano punkty D i E takie, e AD EB
1
AB (zobacz rysu4
nek).
C
Udowodnij, e
AC 2 CE BC 2 CD .
2
Zadanie 63.
Okrg o1 jest opisany na czworokcie ABCD, natomiast o2 jest opisany na czworokcie
AFEC (zobacz rysunek). Punkty A, B, E s wspliniowe i zachodzi rwno
BFE CDB . Udowodnij, e punkty F, B, C s wspliniowe.
F
A
D
B
C
E
Zadanie 64.
Zbadaj, czy punkt 3,1 ley na prostej przechodzcej przez punkt 1, 3 prostopadej do pro1
1
stej o rwnaniu x y 0 .
2
2
Zadanie 65.
Narysuj w ukadzie wsprzdnych nastpujce zbiory: x 12 y 12 25
1
5
y x 2 i oblicz pole figury F, ktra jest czci wspln narysowanych zbiorw.
7
7
oraz
24
Zadanie 66.
Okrgi o1 i o2 s dane, odpowiednio, rwnaniami x 2 y 2 1 oraz x 62 y 32 5 .
rodki tych okrgw poczono odcinkiem, ktry przecina okrg o1 w punkcie A oraz okrg
o2 w punkcie B. Wyznacz wsprzdne rodka odcinka AB.
Zadanie 67.
Dany jest okrg o rwnaniu x 52 y 32 9 . Wyznacz rwnania stycznych do danego
okrgu przechodzcych przez pocztek ukadu wsprzdnych.
Zadanie 68.
Dany jest okrg O1 o rwnaniu x 32 y 2 36 oraz okrg O2 o rwnaniu
2
x 2 y m m2 . Dla jakich wartoci parametru m okrgi O1 i O2 maj dokadnie jeden
punkt wsplny? Dla znalezionych wartoci parametru m wyznacz rwnanie prostej przechodzcej przez rodki tych okrgw.
Zadanie 69.
Dany jest punkt A 0, 0 . Punkt B, rny od punktu A, naley do okrgu o rwnaniu
x 22 y 2 4 . Wyka, e rodek odcinka AB naley do okrgu o rwnaniu
x 1
y 2 1.
Zadanie 70.
Na rysunku jest przedstawiony trjkt prostoktny ABC, ktrego wierzchokami s punkty
A 0, 0 , B 4, 0 i C 4, 4 , oraz okrg o rodku C, ktry dzieli trjkt na dwie figury
o rwnych polach.
y
A
0
B
4
1. Zadania
25
Zadanie 71.
Dany jest trjkt prostoktny KLM o kcie prostym przy wierzchoku K, ograniczony prostymi KL: 2 x 3 y 5 0 , LM: 7 x 4 y 2 0 oraz prost KM. Wyznacz rwnanie prostej KM,
wiedzc, e pole trjkta KLM jest rwne 13.
Zadanie 72.
Dwa boki trjkta o polu rwnym 20 zawieraj si w prostych prostopadych k:
ax by 4a 0 oraz l: (2b 1) x ay 8b 4 0 . Trzeci bok tego trjkta zawiera si w osi
Oy. Wyznacz wszystkie dodatnie wartoci parametrw a i b, dla ktrych spenione s warunki
zadania.
Zadanie 73.
Wyka, e jeli prosta o rwnaniu
x k 2 y l 2 m2 , gdzie k , l R oraz m 0 , to
k4
m2 .
2
k 1
Zadanie 74.
Krawd podstawy graniastosupa prawidowego trjktnego
ABCDEF (zobacz rysunek obok) jest rwna 6. Punkt K dzieli
krawd boczn CF w stosunku 2:3. Pole przekroju tego graniastosupa paszczyzn przechodzc przez krawd podstawy AB
i punkt K jest rwne 15 3 . Oblicz objto tego graniastosupa.
Zadanie 75.
Dany jest graniastosup prawidowy szecioktny o krawdzi podstawy rwnej 4. Graniastosup przecito paszczyzn jak na rysunku. Otrzymano w ten sposb przekrj o polu rwnym
48 2 . Oblicz objto danego graniastosupa.
26
Zadanie 76.
Dany jest graniastosup prawidowy trjktny ABCDEF, w ktrym kada krawd ma t sam
dugo rwn a (zobacz rysunek).
D
F
E
a
A
C
a
B
F
D
E
A
B
Pole trjkta ABC jest rwne P1 , a pole trjkta DEF jest rwne P2 . Oblicz odlego midzy
paszczyznami ABC i DEF.
1. Zadania
27
Zadanie 78.
Punkt S jest wierzchokiem ostrosupa prawidowego czworoktnego, a punkty E, F s odpowiednio rodkami krawdzi AB i CD jego podstawy. Krawd podstawy i wysoko tego
ostrosupa maj tak sam dugo rwn 1. Paszczyzna przechodzca przez punkty E i F
przecina krawdzie boczne odpowiednio w punktach G oraz H (zobacz rysunek).
S
G
F
Oblicz pole otrzymanego przekroju, wiedzc, e jest ono dwa razy wiksze od pola czworokta BCGH.
P(C | A)
P(C A)
P( A)
oraz
P(C | A B)
P C A B
P( A B)
P(C | A)
P(C )
P(C )
i P(C | A B)
.
P( A B)
P( A)
28
Przykadowe rozwizanie
Z definicji prawdopodobiestwa warunkowego mamy
P(C | A)
P(C A)
P( A)
P(C | A B)
P C A B
P( A B)
Poniewa C A , to C A C A B C .
Std wynika, e P(C | A)
P(C )
P(C )
i P(C | A B)
.
P( A B)
P( A)
Z zaoenia P( A B) 0 wynika, e P( A B) P( A) P( A B) P( A) ,
czyli P(C | A) P(C | A B) .
Zadanie 80.
Dowiadczenie losowe polega na tym, e losujemy jednoczenie trzy liczby ze zbioru
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. Oblicz prawdopodobiestwo warunkowe, e wrd wylosowanych liczb
bdzie liczba 4, pod warunkiem, e suma wylosowanych liczb bdzie parzysta.
Wynik przedstaw w postaci uamka zwykego nieskracalnego.
Komentarz do zadania
Losujemy jednoczenie trzy liczby z danego zbioru. Zastanw si, czym jest pojedyncze zdarzenie elementarne, a nastpnie wprowad oznaczenia, na przykad niech A oznacza zdarzenie
polegajce na tym, e wrd wylosowanych liczb bdzie liczba 4, a B zdarzenie polegajce
na tym, e suma wylosowanych liczb bdzie parzysta. Twoim zadaniem jest obliczenie prawdopodobiestwa warunkowego w modelu klasycznym
P( A | B)
P( A B) A B
P( B)
B
Oblicz moc zdarzenia B. Pomyl, kiedy suma trzech liczb jest parzysta? Bd dwie moliwoci. Teraz wyznacz liczb zdarze elementarnych sprzyjajcych zajciu zdarzenia A B
suma trzech liczb jest parzysta i jednoczenie wrd nich jest liczba 4. W tym przypadku
rwnie bd dwie moliwoci. Oblicz moc zdarzenia A B i oblicz prawdopodobiestwo
warunkowe.
Zadanie 81.
Cztery kule ponumerowano kolejnymi liczbami od 1 do 4. Ustawiamy te kule losowo
w szereg i zapisujemy liczb, ktrej kolejnymi cyframi s numery na kulach. Prawdopodobiestwo, e zapisana liczba nie jest podzielna przez 4, jest rwne
A.
6
44
B.
18
44
C.
6
4!
D.
18
4!
1. Zadania
29
Zadanie 82.
Liczby x, y, z nale do zbioru 1, 2, 3,...,100 . Liczba uporzdkowanych trjek liczb ( x, y, z )
speniajcych warunek: liczba x 2 y 2 z 2 jest podzielna przez 3, jest rwna
33 67
A.
3 3
33 33 34
B.
3 3 3
C. 333 673
D. 333 333 673
Zadanie 83.
Oblicz, ile jest trzycyfrowych liczb cakowitych dodatnich, w ktrych zapisie dziesitnym
wystpuj dokadnie dwie rne cyfry.
Zadanie 84.
Zbir A 1, 2, 3, ..., 2n 1, 2n, gdzie n 4 , jest zoony z 2n kolejnych liczb naturalnych.
Rozpatrujemy wszystkie czteroelementowe podzbiory zbioru A. Przez x oznaczmy liczb
podzbiorw, ktrych suma wszystkich elementw jest parzysta, a przez y oznaczmy liczb
n
podzbiorw, ktrych suma wszystkich elementw jest nieparzysta. Wyka, e x y .
2
Zadanie 85.
Na wsplnym zebraniu klas IIIA i IIIB postanowiono wylosowa dwie osoby, ktre bd kieroway przygotowaniami do studniwki. Kada z tych dwch klas liczy 20 osb; w IIIA jest 6
dziewczt, w klasie IIIB jest dziewczt 12. Jakie jest prawdopodobiestwo, e obie wylosowane osoby s dziewcztami, jeli obie pochodz z tej samej klasy?
Zadanie 86.
Dowiadczenie losowe polega na dwch rzutach symetryczn szecienn kostk do gry. Oblicz prawdopodobiestwo, e warto bezwzgldna rnicy wyrzuconych liczb bdzie wiksza od 2, jeeli wiadomo, e suma kwadratw tych liczb przy dzieleniu przez 4 daje reszt 1.
Zadanie 87.
Zdarzenia losowe A, B zawarte w s takie, e PB 0 i prawdopodobiestwo warunkoP A' B
we P A \ B 0,386 . Oblicz
. Zakoduj trzy pierwsze cyfry po przecinku skoczoP B
nego rozwinicia dziesitnego otrzymanego wyniku.
30
Zadanie 88.
Zdarzenia losowe A, B zawarte w s takie, e P A B 0,9 ; P A B' 0,2 ;
P A' B 0,4 . Oblicz prawdopodobiestwo warunkowe P A \ B .
3
A. ;
1
x 1 jest malejca w przedziale
2
B. ; 0
C.
3 3
;
6 6
D.
;
6
Komentarz do zadania
Funkcja f jest wielomianem stopnia trzeciego i aby wyznaczy zbir, w ktrym jest ona malejca, moesz posuy si jej pochodn. Wyznacz pochodn funkcji f. Otrzymasz
1
f x 6 x2
Czy pamitasz, jaka jest zaleno midzy monotonicznoci funkcji f
2
a znakiem pochodnej f ? Zapamitaj, e jeli funkcja jest malejca w pewnym zbiorze, to jej
pochodna jest w tym zbiorze niedodatnia. Zapisz odpowiedni nierwno i j rozwi. Rozwizaniem bdzie przedzia
3 3
;
.
6 6
Prawidowa odpowied
C
Zadanie 90.
Wrd wszystkich graniastosupw prawidowych trjktnych, w ktrych suma dugoci
wszystkich krawdzi jest rwna 12, jest taki, ktry ma najwiksz objto. Oblicz dugoci
krawdzi tego graniastosupa i jego objto.
Komentarz do zadania
Rozpatrujemy graniastosupy prawidowe trjktne. Wprowad oznaczenia, na przykad
przyjmij, e a to dugo krawdzi podstawy graniastosupa i H wysoko graniastosupa.
Suma dugoci wszystkich krawdzi graniastosupa jest rwna 12. Wykorzystaj t informacj
i zapisz zaleno midzy krawdzi podstawy i wysokoci graniastosupa. Wyra objto
graniastosupa V za pomoc jednej z przyjtych zmiennych: a lub H. W ten sposb otrzymasz
funkcj objtoci graniastosupa. Wyznacz jej dziedzin.
Funkcja ta, niezalenie od tego, czy wyrazisz j za pomoc zmiennej a, czy H, jest wielomianem stopnia trzeciego. Oznacza to, e do wyznaczenia jej wartoci najwikszej moesz wykorzysta rachunek pochodnych. Dla wygody moesz analizowa funkcj V w dziedzinie, ktra
jest caym zbiorem liczb rzeczywistych (nazwij j wtedy inaczej, na przykad f) i dopiero potem ograniczy ten zbir do dziedziny funkcji V. Ostatecznie oblicz wymiary graniastosupa
o najwikszej objtoci i t najwiksz objto.
1. Zadania
31
Zadanie 91.
Funkcja f x 12 x x3 jest okrelona dla wszystkich liczb rzeczywistych. W przedziale
1,1 funkcja f
A. jest rosnca.
B. jest malejca.
C. ma dokadnie jedno ekstremum lokalne.
D. ma dokadnie dwa ekstrema lokalne.
Komentarz do zadania
Jeeli funkcja jest rniczkowalna, to dla wyznaczenia jej przedziaw monotonicznoci
i ekstremw lokalnych korzystamy z pochodnej tej funkcji. Czy pamitasz, jaki jest zwizek
monotonicznoci funkcji w przedziale ze znakiem jej pochodnej w tym przedziale?
Oblicz pochodn funkcji f:
f ( x) 12 3x2 3(2 x)(2 x) ,
f ( x) 0
w przedziale 2, 2 .
W szczeglnoci w przedziale 1,1 pochodna jest dodatnia, czyli funkcja w tym przedziale
jest rosnca.
Zadanie 92.
(2 x 1) 4 2 x 3
jest rwna
x ( x 3) 3 3 x 13
4
Granica lim
A. 0
B.
1
3
C.
32
13
D.
Zadanie 93.
Oblicz granic lim
x 2
x2 4
.
x 2 4 x 12
Zadanie 94.
2ax bx
jest rwna 2 dla parametru b rwnego
x ax 2 bx 2
B. 0
C. 1
D. 2
32
Zadanie 95.
Funkcja f , ktrej dziedzin jest zbir wszystkich liczb rzeczywistych, jest okrelona wzorem
f ( x) 2 x3 3x 2 . Funkcja f jest rosnca w przedziale
A. ; 0
B. 0;1
C. 1;
3
2
D.
;
2
Zadanie 96.
1
Funkcja f ( x) x3 4 x 2 ma maksimum w punkcie
3
A. x 2
B. x 0
C. x 2
D. x 4
Zadanie 97.
Rozwamy wszystkie ostrosupy prawidowe szecioktne, w ktrych suma dugoci krtszej
przektnej podstawy i wysokoci ostrosupa jest rwna 9. Wyznacz dugo krawdzi podstawy tego z rozwaanych ostrosupw, ktrego objto jest najwiksza. Oblicz t najwiksz objto.
Zadanie 98.
Wyka, e rwnanie 2 x3 3x 2 5 0 ma w przedziale 2, 3 dokadnie jedno rozwizanie.
Zadanie 99.
Wielomian f jest dany wzorem f x 3x 4 4kx3 6 x 2 12kx z parametrem rzeczywistym k.
Wyznacz wszystkie wartoci k, dla ktrych funkcja f jest rosnca w przedziale 2, i nie
jest rosnca w adnym przedziale postaci a, dla a 2 .
Zadanie 100.
x 1
. Wyznacz warto najmniejsz
x 2x 2
i warto najwiksz, jakie ta funkcja przyjmuje dla argumentw z przedziau 3,1 .
2. Komentarze do zada
33
2. Komentarze do zada
2.1. Liczby rzeczywiste i wyraenia algebraiczne.
Rwnania i nierwnoci
Zadanie 5.
Skorzystaj ze wzoru na zamian podstawy logarytmu, aby zapisa liczb log 4 9 jako logalog 2 9 1
rytm o podstawie 2: log 4 9
log 2 9 log 2 3 . Moesz teraz wyznaczy sum logalog 2 4 2
rytmw: log 2 3 log 2 6 log 2 18 .
Zadanie 6.
Zauwa, e wszystkie logarytmy maj inne podstawy. Zastosuj wzr na zmian podstawy
logarytmu. Jeli nie wiesz, w ktrym logarytmie, to podpowiem, e wystarczy zamieni logarytm o podstawie 4 na logarytm o podstawie 5.
Jaki jest zwizek midzy log a b oraz logb a ?
Zadanie 7.
Liczba, ktrej warto chcesz obliczy, zapisana jest w postaci potgi podniesionej do potgi.
Wykorzystaj wzr na potg potgi i zapisz t liczb w innej postaci: 27 log 7 27 log 7 . Nastpnie, wykorzystujc wzr na logarytm potgi, przekszta wykadnik tej potgi do postaci
7
2log2 7 . Skorzystaj z wasnoci logarytmu a loga b b i podaj wynik 27 log 7 77 .
2
Zadanie 8.
Oznacz przez x jedn z trzech szukanych liczb cakowitych (np. najmniejsz) i zapisz rwnanie wielomianowe wynikajce z treci zadania. Wyznacz rozwizania tego rwnania, np.
rozkadajc wielomian na czynniki metod grupowania. Podajc odpowied, pamitaj, e
szukane liczby maj by cakowite.
Zadanie 9.
Jak zapiszesz wielomian, jeeli znasz wszystkie pierwiastki tego wielomianu i liczba pierwiastkw jest rwna stopniowi wielomianu?
Wykorzystujc fakt, e wielomian x 3 2 x 1 mona zapisa w postaci
x 3 (a b c) x 2 (ab bc ca) x abc ,
Czy znajc wartoci tych wyrae, moesz wyznaczy warto poszukiwanego wyraenia
a2 b2 c2 ?
Uwaga: Zadanie moesz take rozwiza poprzez wyznaczenie pierwiastkw wielomianu
x 3 2 x 1.
34
Zadanie 10.
Skadniki zawierajce niewiadom x zapisz po jednej stronie rwnania i wycz x przed nawias. Z otrzymanej rwnoci wyznacz x. Dla jakich wartoci parametru k nie moesz wykona niezbdnego dzielenia i jak posta przyjmuje wyjciowe rwnanie dla tych wartoci parametru?
Zadanie 11.
Wykorzystaj fakt, e dla a 0 rwnanie x a jest rwnowane alternatywie rwna x a
lub x a i zapisz podane rwnanie w postaci alternatywy dwch takich rwna, eby
w kadym z nich symbol wartoci bezwzgldnej wystpowa tylko jeden raz.
Zwr uwag, e dla a 0 rwnanie x a nie ma rozwiza.
Moesz te naszkicowa wykres funkcji okrelonej wzorem f x x 3 4 i odczyta
z niego, ile jest argumentw tej funkcji, dla ktrych przyjmuje ona warto 5.
Zadanie 12.
Sprbuj na pocztek usun wewntrzn warto bezwzgldn po lewej stronie. Jak bdzie
wygldao rwnanie, gdy x 1 ? A jak, gdy x 1 ? Pamitaj te o tym, e gdy | a || b | , to
a b lub a b .
Moesz rwnie rozwiza zadanie graficznie, rysujc wykresy lewej i prawej strony rwnania.
Zadanie 13.
Wyznacz te wartoci zmiennej, dla ktrych warto 0 przyjmuj wyraenia pod moduem,
tzn. te, dla ktrych 2 x 2 0 oraz x 0 . Otrzymane liczby dziel o liczbow na trzy przedziay. Twoim zadaniem jest rozwiza zadan nierwno w kadym z tych przedziaw.
Zauwa, e np. w przedziale , 0 wyraenie 2 x 2 przyjmuje wartoci ujemne, zatem
2. Komentarze do zada
35
Zadanie 15.
Zauwa, e korzystajc z wasnoci wartoci bezwzgldnej iloczynu, moesz zapisa, e
x 2 4 x 2 x 2 , zatem nierwno x 2 4 x 2 jest rwnowana nierwnoci
b 2c .
b
c
oraz x1 x2 . Poniewa x1 x2 2 x1 x2 , to
a
a
2c
2c
, skd mamy c 0 ,
x1 x2 2 x1 x2
a
a
b
4b
wbrew zaoeniu. Podobnie warunek c 2b implikuje rwno x1 x2 2 x1 x2
,
a
a
skd wynika b 0 i w konsekwencji c 0 , wbrew zaoeniu. Wreszcie warunek 2b c
b
4b
prowadzi do rwnoci x1 x2 2 x1 x2 , skd mamy b 0 i w konsekwencji
a
a
c 0 , wbrew zaoeniu.
Zadanie 18.
Zacznij od sprawdzenia, czy rwnanie z zadania zawsze jest rwnaniem kwadratowym. Odpowied brzmi: nie, a zatem zacznij od analizy, co si dzieje, gdy rwnanie jest liniowe.
Dla m 0 rwnanie jest kwadratowe. Sprbuj je przeksztaci do innej postaci. Czy mona
zrobi tak, aby wyraenia zawierajce niewiadome byy tylko po jednej stronie rwnania,
a wyraenie z parametrem tylko po drugiej stronie rwnania?
Jeeli udao ci si wskaza tak posta, to zadanie moe da si rozwiza z uyciem wykresu. Zatem narysuj wykres funkcji o zmiennej x w zadanej dziedzinie.
Czy wiesz ju, jak okreli liczb rozwiza zadania w zalenoci od tego, ile razy prosta
pozioma przetnie wykres funkcji kwadratowej zmiennej x?
Zapisz stosowne nierwnoci, opisujce liczb takich przeci w zalenoci od wartoci parametru m.
36
Zadanie 19.
Zauwa, e wykres funkcji f przecina prost o rwnaniu y x 1 w dwch punktach, gdy
rwnanie m 1x 2 2 x m 1 x 1 ma dwa rozwizania. Czy zawsze bdzie to rwnanie kwadratowe? Wyznacz wszystkie wartoci parametru m , dla ktrych rozwaane rwnanie
ma dwa rozwizania. Jaki warunek musi by speniony, aby rozwizania x1 , x 2 tego rwnania miay przeciwne znaki? Moesz wykorzysta wzr Vitea. Rozwi otrzyman nierwno. Teraz pozostaje zapisa zbir wszystkich szukanych wartoci parametru m .
Zadanie 20.
Korzystajc ze wzorw Vitea, podan sum uzalenij od iloczynu i sumy pierwiastkw
rwnania. Otrzymane wyraenie przedstaw w postaci iloczynu. Poniewa przedstawia on
liczb, ktra nie jest zoona, to jeden ze skadnikw musi by rwny 1 lub 1. Std wyznaczysz pierwiastki rwnania. Na tej podstawie uzasadnij, e jednym z nich jest liczba 2.
Zadanie 21.
Przenie wszystkie wyrazy nierwnoci na jedn stron i zapisz lew stron nierwnoci
w postaci uporzdkowanego trjmianu kwadratowego z niewiadom x i parametrem m (mona te odwrotnie). Zauwa, e wspczynnik trjmianu przy x 2 jest dodatni. Kiedy trjmian
kwadratowy przyjmuje nieujemne wartoci dla dowolnych argumentw? Zapisz odpowiedni
warunek i wyka, e zachodzi on dla dowolnej liczby rzeczywistej m.
Zadanie 22.
Reszta z dzielenia wielomianu f przez dwumian x 2 jest rwna f (2) . Jakie musi by a, aby
ta reszta bya rwna 3?
Zadanie 23.
Wykorzystaj fakt, e reszta z dzielenia (dowolnego) wielomianu W przez dwumian ax b
b
jest rwna W (wynika to z twierdzenia Bezouta). Zatem reszta z dzielenia przez 2 x 4
a
jest rwna W 2 . Ale wielomian W skada si tylko z parzystych potg zmiennej x, wic
W 2 W (2) 2014
Zadanie 24.
Wielomian W jest podzielny przez dwumian 2 x 1 . Czy na tej podstawie moesz wskaza
pierwiastek tego wielomianu? Reszta z dzielenia wielomianu W przez dwumian x 2 jest
rwna 105 . Jak warto przyjmuje wielomian W dla argumentu 2 ? Korzystajc z tych informacji, zapisz ukad dwch rwna z niewiadomymi a i b . Nastpnie oblicz wartoci a
i b oraz wstaw je do wzoru, ktrym okrelony jest wielomian W . Roz ten wielomian
na czynniki np. metod grupowania, a nastpnie wyznacz jego pierwiastki.
2. Komentarze do zada
37
Zadanie 25.
Z pewnoci widzisz, co naley podstawi w miejsce a, aby skorzysta z podanego wzoru do
przeksztacenia wyraenia po prawej stronie rwnania oczywicie a x . Jak warto
bdzie miaa liczba b? Jeli jeszcze tego nie widzisz, to zapisz w innej postaci liczb
2 .
3
Teraz ju moesz skorzysta z podanego wzoru. Zauwa, e po obu stronach rwnania wystpuje takie samo wyraenie moesz je wyczy przed nawias jako wsplny czynnik.
Otrzymujesz iloczyn wyraenia liniowego przez trjmian kwadratowy. Pozostaje obliczy
pierwiastki kadego z nich.
Zadanie 26.
Zauwa, e wyraenie w drugim nawiasie jest sum wyraenia, ktre znajduje si
w pierwszym nawiasie, i liczby 2. Oznacz jedn liter, np. t, to powtarzajce si wyraenie
i raz jeszcze zapisz rwnanie, ale zamiast powtarzajcego si wyraenia zapisz wprowadzon
liter wykonujesz tak zwane podstawienie. Teraz rozwi otrzymane rwnanie z niewiadom t. Obliczye w ten sposb wszystkie wartoci, jakie moe przyj t. Dla jakich x wyraenie, ktre oznaczye liter t, przyjmuje obliczone wartoci?
Zadanie 27.
Rozpocznij od obliczenia pierwszych wsprzdnych punktw wsplnych wykresw funkcji
f i w . W tym celu zapisz rwnanie, ktre trzeba rozwiza, i przekszta je do postaci:
x 4 6 x 3 8x 2 6 x 9 0 . Roz lew stron rwnania na czynniki (zauwa, e
8x 2 9 x 2 x 2 ) i wyznacz jego rozwizania. Teraz pozostaje odczyta rozwizanie nierwnoci z rysunku.
Zadanie 28.
Jeeli wielomian W jest podzielny przez dwumian
1
x 2 , to jaka liczba jest jednym z jego
2
miejsc zerowych?
1
x 2 otrzymasz pewien wielomian Q. Po2
zostae miejsca zerowe wielomianu W s miejscami zerowymi wielomianu Q. Roz wielomian Q na czynniki (np. metod grupowania) i wyznacz jego miejsca zerowe.
38
Zadanie 30.
Z wasnoci funkcji kwadratowej wynika, e
b
4 . Ponadto f (4) 22 . Korzystajc
2a
2.2. Funkcje
Zadanie 35.
Przyjmij, e szukana funkcja f ma posta f ( x) ax 2 bx c . Przyjrzyj si wykresowi funkcji g ( x) k f ( x) . Miejscami zerowymi funkcji g s liczby 2 i 3. Skoro funkcja g jest iloczynem pewnej staej liczby k i funkcji f, to jakie miejsca zerowe bdzie miaa funkcja f ?
Napisz posta iloczynow funkcji f.
Nastpnie zapisz funkcj h( x) f (kx) w postaci oglnej.
Oczekiwany wzr funkcji to h( x) f (kx) akx2 b kx c . Ktry wspczynnik funkcji f
nie uleg zmianie? Jakie jest znaczenie wspczynnika c we wzorze funkcji kwadratowej? Na
pewno wiesz, e wykres kadej funkcji kwadratowej przecina o Oy w punkcie 0 , c .
Teraz z wykresu funkcji h( x) f (kx) odczytaj wsprzdne punktu przecicia paraboli z osi
Oy. Na pewno potrafisz ju odpowiedzie na pytanie, w jakim punkcie wykres funkcji f przecina o Oy. Wykorzystaj wsprzdne tego punktu oraz posta iloczynow funkcji f i napisz
jej wzr.
Zadanie 36.
Zauwa, e cos 88 cos(90 2) sin 2 . Czy moesz liczb 1 wyrazi za pomoc wartoci funkcji trygonometrycznych tego samego kta? Dalej zastosuj wzory skrconego mnoenia. Czy moesz skrci otrzymane wyraenie? Teraz podziel licznik i mianownik wyraenia
sin 2
przez cos 2 . Czy moesz zapisa
jako warto jednej funkcji trygonometrycznej?
cos 2
Zadanie 37.
Moesz skorzysta z tego, e jeeli funkcja y f x ma okres t, to funkcja y f cx , gdzie
t
c 0 , ma okres . Okresem funkcji f x sin x jest np. t 2 , wic okresem funkcji
c
3
2
f x sin x jest 2 3 . Tylko funkcja, ktrej wykres jest przedstawiony na rysun2
3
ku B, spenia ten warunek.
2
Moesz te zauway, e warto funkcji f x sin x dla argumentu x jest dodatnia,
3
2. Komentarze do zada
39
2
gdy f sin 0 . Tylko funkcja, ktrej wykres jest przedstawiony na rysunku B,
3
ma dla argumentu x warto dodatni, wic poprawn odpowiedzi moe by tylko B.
Zadanie 38.
Wykorzystaj okresowo funkcji trygonometrycznych sin, cos i tg i zastp warto kadej
z funkcji trygonometrycznych sin, cos, tg dla argumentu 32 13 wartoci tej samej funkcji
dla argumentu nalecego do przedziau 0, 2 . Wystarczy teraz porwna te wartoci ze
sob.
Zadanie 39.
Zgodnie z treci zadania sporzd w jednym ukadzie wsprzdnych wykresy funkcji
1
f ( x) cos x oraz g ( x) cos x . Czy wiesz, jak na podstawie wykresu funkcji f naryso2
wa wykres funkcji g? Najpierw naley wyznaczy okres podstawowy funkcji
1
g ( x) cos x . Jeli nie wiesz, jak to zrobi, to przypomn, e okresem podstawowym
2
2
funkcji y cosax jest liczba
, oczywicie gdy a 0 . Zapewne okres otrzymanej przez
a
ciebie funkcji jest dwukrotnie wikszy ni okres funkcji cosinus. Oznacza to, e wykres funkcji cosinus naley dwukrotnie rozcign wzdu osi Ox. Punktem wykresu, ktry nie
zmieni pooenia, jest (0,1). Jak teraz na podstawie wykresw funkcji f i g rozwiza rwnanie f ( x) g ( x) ? Naley odczyta z ukadu wsprzdnych argumenty, dla ktrych obie
funkcje osigaj t sam warto, czyli argumenty punktw przecicia si tych wykresw.
1
Nastpnym etapem jest algebraiczne rozwizanie rwnania cos x cos x . Skorzystaj ze
2
wzoru na rnic cosinusw i zapisz rwnanie w postaci iloczynowej. Pamitaj o okresowoci
funkcji y sin x . Zapisz odpowied w najprostszej postaci. Czy w metodzie graficznej i algebraicznej udao ci si otrzyma ten sam zbir rozwiza?
Zadanie 40.
Najpierw warto skorzysta ze wzoru na sinus podwojonego kta. Jeli po jego zastosowaniu
wyczysz przed nawias wyraenie cos x , to zauwaysz z pewnoci wyraenie, ktre jest
wsplnym czynnikiem pozwalajcym zapisa rwnanie w postaci iloczynowej.
Funkcja cosinus przyjmuje warto 1 tylko jeden raz w okresie. Uwzgldniajc okresowo
tej funkcji, otrzymujemy rozwizanie rwnania cos x 1 ; s to liczby postaci x 2k .
Tylko dla dwch cakowitych wartoci k liczby takiej postaci nale do przedziau
x , . Dla ktrych?
Funkcja sinus przyjmuje warto
40
. Uwzgldniajc okresowo tej funkcji, otrzymujemy rozwizanie; s to liczby
6
postaci x 2k oraz x 2k . Tylko dwie liczby takiej postaci nale
6
6
do przedziau , . Ktre?
Zadanie 41.
Zapisz warunki, ktre musi spenia sin 2 , aby rwnanie x 2 sin 2 x 1 0 miao trzy
rozwizania. Kiedy rwnanie x 2 sin 2 0 ma dwa rne rozwizania? Kiedy te rozwizania s rne od 1?
Zadanie 42.
W rwnaniach i nierwnociach trygonometrycznych wygodniej jest operowa funkcjami
tego samego argumentu, zacznij wic od wyraenia cos 2x za pomoc cos x. Otrzymasz nierwno, w ktrej niewiadom jest cos x. Dla uatwienia zapisu moesz j oznaczy now
liter, np. t. Rozwi t nierwno (to nierwno kwadratowa). Okae si, e nierwno
1
jest prawdziwa, gdy cos x 1 . Pozostaje ustali, dla jakich wartoci x ten warunek jest
2
speniony. Warto pamita, e cosinus jest funkcj okresow, ktra w pewnych przedziaach
jest rosnca, w innych malejca.
Zadanie 43.
Zauwa, e podane rwnanie jest rwnowane pewnej alternatywie rwna. Korzystajc
z tego, jakie wartoci przyjmuj cos x i sin 2 x , ustal, ile rozwiza ma kade z nich dla rnych wartoci a (rozpatrz przypadki: a 0 , a 0 , a 0,1 , a 1 , a 1 ). Pamitaj, by przy
zliczaniu cznej liczby rozwiza uwzgldnia to, e mog si one powtarza.
2.3. Cigi
Zadanie 47.
Zauwa, e nie moesz bezporednio skorzysta z twierdzenia o granicy rnicy cigw, gdy
n3 3n
n 2 7n
cigi okrelone wzorami an 2
, bn
nie s zbiene do granicy skoczonej.
n 2
n 21
Wystarczy jednak wykona dziaania na uamkach i zapisa rnic tych cigw w postaci
jednego uamka algebraicznego. Teraz moesz zapisa otrzymany uamek, np. dzielc jego
licznik i mianownik przez najwiksz potg, w jakiej zmienna n wystpuje w mianowniku
(wtedy uamek nie zmienia wartoci). Moesz teraz wykorzysta twierdzenia o dziaaniach na
granicach cigw zbienych do granic skoczonych.
2. Komentarze do zada
41
Zadanie 48.
n3 n 2
n2
i
lim
, wic nie moemy korzysta z twierdze
n
n2 1
n3
o dziaaniach na granicach cigw zbienych. W takiej sytuacji naley zapisa wzr na wyraz
oglny cigu w innej postaci. Czy wiesz, w jakiej? Jeeli nie, to zapisz wyraenie
n3 n 2
n2
w postaci ilorazu dwch wielomianw (sprowad do wsplnego mianownika).
n2 1 n 3
Teraz ju moesz oblicza granic. Jeeli nie wiesz, jak to zrobi, wycz z licznika
i z mianownika n w najwyszej potdze, a potem upro uamek. Oblicz granic, pamitajc
1 1
o tym, e granic cigw postaci , 2 itd. jest liczba 0.
n n
Zauwa, e lim
n
Zadanie 49.
Aby obliczy sum szeregu geometrycznego (zbienego), musisz zna jego iloraz. Kady
z wyrazw cigu geometrycznego mona wyrazi za pomoc pierwszego wyrazu i ilorazu
cigu, podobnie jest z sum pierwszych trzech wyrazw. U zatem rwnanie opisujce wa7
runek zadania (suma pierwszych trzech wyrazw jest rwna
2 ) za pomoc a1 oraz ilorazu
4
q i oblicz moliwe wartoci q. Pamitaj, e szereg geometryczny o ilorazie q jest zbieny (do
skoczonej granicy) wtedy i tylko wtedy, gdy | q | 1 .
Zadanie 50.
Szecian o krawdzi dugoci x1 ma przektn rwn 3x1 , za przektna jego ciany ma
dugo 2x1 . Zapisz dugoci krawdzi kolejnych szecianw zgodnie z regu opisan
w treci zadania. Jaka jest zaleno pomidzy krawdzi x1 a krawdzi x2 , a jaka midzy
krawdziami x2 i x3 ? Na pewno udao ci si zauway, e tworz one nieskoczony cig
geometryczny. Podaj pierwszy wyraz i iloraz tego cigu. Twoim zadaniem jest obliczenie
sumy dugoci krawdzi wszystkich szecianw, czyli x1 x2 x3 ... . Zauwa, e suma ta
jest szeregiem geometrycznym. Oblicz sum, pamitajc o sprawdzeniu warunku zbienoci
szeregu geometrycznego.
2.4. Geometria
Zadanie 55.
Rysunek przedstawia okrg opisany jednoczenie na dwch czworoktach. Ile wynosi suma
miar przeciwlegych ktw w czworokcie wpisanym w okrg? Napisz rwnania wynikajce
z twierdzenia o czworokcie wpisanym w okrg: 20 180 , 180 . Otrzymane
rwnania pozwol ci obliczy miary ktw 100 i 80 . Nastpnie oblicz warto
wyraenia 2 120 . Pomocny w rozwizaniu moe by wzr sin(180 ) sin . Zatem
3
.
2
42
Zadanie 56.
W obliczeniach pomocne bdzie twierdzenie cosinusw. Aby z niego skorzysta, najpierw
wyznacz cos ABC . Zauwa, e mamy dwie moliwoci. Dla kadej z nich oblicz dugo
boku AC oraz dugo R promienia okrgu opisanego na trjkcie ABC (moesz wykorzysta
twierdzenia sinusw). Czy wiesz, jakiego wzoru na pole trjkta naley uy do wyznaczenia
dugoci r promienia okrgu wpisanego w trjkt ABC? W kadym przypadku oblicz stosunek R : r.
Zadanie 57.
Zauwa, e w trapezie opisanym na okrgu sumy dugoci jego przeciwlegych bokw s
rwne. Tak wic, aby obliczy obwd trapezu, wystarczy wyznaczy dugo jednego z jego
ramion (wiemy bowiem, e AD BC ). Wtedy obwd trapezu bdzie rwny 4 AD . Moesz obliczy dugo ramienia AD, korzystajc z twierdzenia Pitagorasa w trjkcie prostoktnym o przyprostoktnych dugoci 91 (rednica danego okrgu) i 3 (poowa rnicy
dugoci podstaw trapezu).
Znajc dugo ramienia trapezu, obliczysz jego obwd.
Zadanie 58.
Rozpocznij rozwizywanie zadania od obserwacji, e pewne kty czworokta wpisanego
w okrg s ze sob powizane. Przydatne bdzie oznaczenie pewnego charakterystycznego
kta, np. CDB . W zalenoci od miary kta CDB mona zapisa miary ktw: DBC,
DAC i BAC.
Jak moesz obliczy promie okrgu opisanego na czworokcie? Tak samo, jak promie
okrgu opisanego na trjkcie, ktrego trzy wierzchoki s wierzchokami danego czworokta. Jakich twierdze moesz uy do obliczenia promienia okrgu opisanego na trjkcie?
Jakie wielkoci musz by ci znane?
Przyda si do tego moe twierdzenie sinusw. Wystarczy np., e poznasz miar kta CBD
i dugo odcinka CD. Jak to zrobi? Zwr uwag na to, e odcinki DC i DB s rwne,
a kty DAC i DAB s uzalenione tylko od miary kta CDB.
Jeeli mamy dwie niewiadome: miar kta CBD i dugo odcinka CD, to moesz uoy
ukad rwna z tymi dwiema niewiadomymi. Jakie to rwnania? Moesz wykorzysta np.
dwa trjkty ADB i DAC oraz twierdzenie cosinusw.
Zadanie 59.
Korzystajc z tego, e pole trjkta CFG jest rwne sumie pl trjktw ADG i BEF, ustal
zaleno midzy odcinkami DE i EB. W tym celu poprowad wysoko w trjkcie CFG
i uwzgldnij przy tym zaleno midzy trjktami ADG, BEF i CFG (podobiestwo i przystawanie). Korzystajc z trjkta BDG, wyznacz tangens kta DBG. Uzalenij kt ostry, pod
jakim przecinaj si odcinki DF i BG od kta DBG i kta, jaki przektna DF kwadratu tworzy
z podstaw DE.
2. Komentarze do zada
43
Zadanie 60.
Zauwa, e odcinki OC i OB zawieraj si w dwusiecznych ktw DCB i ABC danego trapezu. Dlaczego suma miar tych ktw jest rwna 180 ? W jaki sposb ta informacja i fakt, e
odcinki OC i OB s dwusiecznymi odpowiednich ktw, pozwalaj ci obliczy miar kta
BOC?
Jakie jest pooenie odcinka OP wzgldem boku BC? Jeli wiesz, to rozumiesz take, czym
jest odcinek OP dla trjkta BOC. Teraz ju moesz skorzysta z twierdzenia, ktre kwadrat
dugoci odcinka OP pozwala wyraa poprzez iloczyn dugoci odcinkw, na ktre podzieli
on bok BC. Jak dugo boku AD ma si do OP ? Teraz przypomnij sobie wasno czworokta opisanego na okrgu i wyra cay jego obwd za pomoc p i q.
Zadanie 61.
W zadaniu mona odszuka kilka par prostych rwnolegych. Jak je moesz wykorzysta?
Z jakimi twierdzeniami kojarz si proste rwnolege?
Oczywicie, chodzi o twierdzenie Talesa, ale moesz te dostrzec trjkty podobne. Wypisz
pary trjktw podobnych. Ktre pary naley wybra do rozwizania? Jeeli nie wiesz,
sprawd, jakie odcinki wystpuj w tezie zadania. Wykorzystaj pary trjktw, w ktrych
wystpuj te odcinki.
Jakie proporcje midzy odcinkami moesz uoy, wykorzystujc wybrane pary trjktw
podobnych?
Doprowad do rwnania, w ktrym wystpuj wycznie odcinki z tezy zadania. Jak wyznaczy zwizek midzy odcinkami AB i CD? Czy moesz przyj, e jedna wielko jest
zmienn, a druga dan i w ten sposb wyznaczy zaleno midzy nimi?
Czy wszystkie tak wyliczone zalenoci speniaj warunki zadania? Wybierz poprawn.
Zadanie 62.
Wygodnie jest przyj oznaczenia jak na rysunku.
C
a
m
1c
4
1c
2
1c
4
x
Zwr uwag na symetri dowodzonej rwnoci. Moesz wic oczekiwa, e naley wykonywa te takie symetryczne kroki w dowodzie. Jeli np. zastosujesz twierdzenie cosinusw
dla kta w trjktach ADC i ABC, uzyskujc zalenoci midzy wielkociami m, a, b, c
i cos , to zastosuj te to samo twierdzenie dla kta w trjktach EBC i ABC. W ten sposb otrzymasz dwie pary rwnoci. Z jednej rwnoci wyznacz cos i wstaw to do drugiej
44
2. Komentarze do zada
45
Zadanie 67.
Zauwa, e prosta x 0 nie jest tutaj styczn, wic kad z nich mona przedstawi w postaci
kierunkowej (uwzgldnij przy tym to, e maj one przechodzi przez pocztek ukadu wsprzdnych). Zamie j na posta ogln i skorzystaj ze wzoru na odlego punktu od prostej
dla prostych stycznych musi by ona rwna promieniowi okrgu. Parametr ten moesz
rwnie wyznaczy, korzystajc z tego, e ukad rwna zoony z rwnania okrgu
i rwnania prostej musi mie jedno rozwizanie.
Zadanie 68.
Odczytaj z rwna okrgw ich rodki i promienie. Zauwa, e promieniem drugiego z okrgw jest liczba r2 m , dla m 0 . Zastanw si, kiedy dwa okrgi maj jeden punkt wsplny, czyli s styczne. Ile jest takich przypadkw? Jaka jest zaleno pomidzy odlegoci
rodkw a sum lub wartoci bezwzgldn z rnicy promieni okrgw stycznych? Podpowiem, e okrgi s styczne zewntrznie, gdy odlego ich rodkw jest rwna sumie dugoci
promieni tych okrgw, natomiast s styczne wewntrznie, gdy odlego ich rodkw jest
rwna wartoci bezwzgldnej z rnicy dugoci ich promieni. W poszczeglnych przypadkach zapisz warunki stycznoci i rozwi otrzymane w ten sposb rwnania. Dla tak obliczonych wartoci m napisz rwnania prostych przechodzcych przez rodki okrgw.
Zadanie 69.
Przyjmij, e rodek odcinka AB ma wsprzdne C ( x, y) . Zapisz zwizek pomidzy wsprzdnymi punktu B oraz punktu C. Wiesz, e punkt B naley do okrgu o podanym rwnaniu.
Wykorzystaj ten fakt i uzasadnij tez.
Zadanie 70.
Najpierw uzasadnij, e promie okrgu nie moe by wikszy od przyprostoktnej trjkta.
Oznacza to, e okrg dzieli trjkt na dwie figury, z ktrych jedna jest wycinkiem koa
o szukanym promieniu i kcie ACB (miar kta moesz ustali z wasnoci podanego trjkta). Wyznacz pole trjkta i zapisz wzr na pole wycinka koa. Zgodnie z treci zadania pole
wycinka jest rwne poowie pola trjkta. Std wyznaczysz promie. Wystarczy ju tylko, e
skorzystasz z rwnania okrgu o danym rodku i promieniu.
Zadanie 71.
Narysuj proste KL i LM w ukadzie wsprzdnych. Zauwa, e odcinki KL i KM s przyprostoktnymi trjkta KLM.
Moesz zapisa rwnanie prostej KM w postaci y
3
x b.
2
Zapisz wzr na pole tego trjkta. Wiesz, e jego pole jest rwne 13.
W jaki sposb moesz zapisa dugoci odcinkw KL i LM? Zauwa, e odcinek KL jest rwny odlegoci punktu M od prostej KL, a dugo KM jest rwna odlegoci punktu M od prostej KL. Skorzystaj ze wzoru na odlego punktu od prostej.
Jak moesz zapisa dugoci danych odcinkw, tak by w zapisie wyrae wystpowaa tylko
zmienna b?
Otrzymane wyraenia podstaw do wzoru na pole trjkta. W ten sposb obliczysz warto b,
a to pozwoli wyznaczy rwnanie prostej KM.
46
Zadanie 72.
Zapisz warunek prostopadoci dla danych prostych w postaci oglnej i zauwa, e zmienn a
moesz wyczy przed nawias. Otrzymane rwnanie ma dwa rozwizania. Jakie? Sprawd,
e dla jednego z tych rozwiza odpowiednie proste nie tworz trjkta (dwa boki byyby
wwczas rwnolege).
Dla otrzymanego rozwizania (odpowiedniej wartoci parametru) zapisz rwnania obu prostych. Jakie s wsprzdne punktw wsplnych tych prostych i osi Oy? Sprawd, e odlego tych punktw, ktra jest dugoci podstawy odpowiedniego trjkta, jest rwna
4
4a .
a
Zapisz i rozwi ukad rwna tych prostych. Sprawd, e jedynym jego rozwizaniem jest
punkt 4, 0 .
1
4
4a 4 20 .
2
a
Czy fakt, e parametr a przyjmuje, zgodnie z treci zadania, tylko wartoci dodatnie, pozwala uproci zapis rwnania? Pomn obie strony rwnania przez a i rozwi otrzymane rwnanie kwadratowe.
Zadanie 73.
Zauwa, e prosta styczna do okrgu ma z nim dokadnie jeden punkt wsplny. Ustal teraz,
dla jakich k i l prosta y kx l ma jeden punkt wsplny z okrgiem x k 2 y l 2 m 2 .
Aby wyznaczy ten punkt, moesz rozwiza ukad rwna (rwnanie prostej i rwnanie
okrgu). Po przeksztaceniu otrzymasz rwnanie kwadratowe z niewiadom x. Posiada ono
jedno rozwizanie, gdy wyrnik trjmianu jest rwny zero. Zapisz odpowiednie rwnanie.
Po przyrwnaniu go do zera otrzymasz zaleno midzy k i l:
2k 2 41 k 2 k 2 m 2 0 .
Przekszta to rwnanie do postaci
k4
m2 .
1 k 2
Nie rozwizujc ukadu rwna, moesz zauway, e prosta i okrg maj jeden punkt
wsplny, gdy odlego midzy t prost i rodkiem okrgu jest rwna jego promieniowi
(skorzystaj wtedy ze wzoru na odlego punktu od prostej).
Zadanie 74.
Przekrojem tego graniastosupa paszczyzn przechodzc przez krawd podstawy AB
i punkt K nalecy do krawdzi bocznej CF jest trjkt rwnoramienny (czy wiesz, dlaczego?). Wykorzystujc dane pole przekroju, oblicz wysoko przekroju. Wysoko ta jest jednoczenie przeciwprostoktn trjkta, ktry posuy ci do obliczenia dugoci odcinka CK
(pomocne bdzie twierdzenie Pitagorasa). Wiadomo, e punkt K dzieli krawd boczn CF
w stosunku 2:3. Czy zadanie bdzie miao tylko jedno rozwizanie? Wyznacz dugo wysokoci graniastosupa i oblicz jego objto.
2. Komentarze do zada
47
Zadanie 75.
Pierwszym krokiem bdzie okrelenie, jak figur jest powstay przekrj graniastosupa.
Zauwa, e figur, ktra jest przekrojem, moesz podzieli na dwa przystajce trapezy rwnoramienne.
W treci zadania podano pole przekroju. Sprbuj zapisa pole przekroju za pomoc jednej
niewiadomej, na przykad wysokoci trapezu, i rozwi odpowiednie rwnanie. Obliczysz
w ten sposb dugo krtszej przektnej graniastosupa. Twoim zadaniem jest obliczenie
objtoci graniastosupa, wic potrzebujesz jeszcze wysokoci tej bryy.
Do wyznaczenia wysokoci wykorzystaj wczeniej obliczon dugo krtszej przektnej graniastosupa. Jeli nie wiesz, jak to zrobi, to spjrz jeszcze raz na rysunek i znajd trjkt prostoktny, ktrego bokami s wysoko graniastosupa i jego krtsza przektna. Trzecim bokiem trjkta prostoktnego jest krtsza przektna podstawy. Oblicz jej dugo i napisz rwnanie wynikajce z twierdzenia Pitagorasa dla tego trjkta. W ten sposb wyznaczysz wysoko graniastosupa. Oblicz jego objto.
Uwaga: Nie oczekujemy dowodu, e przekrj jest sum mnogociow dwch trapezw rwnoramiennych.
Zadanie 76.
Rozwa rne moliwe przekroje tego graniastosupa paszczyzn zawierajc krawd AB
podstawy graniastosupa. Zaobserwuj, gdzie znajduje si punkt przecicia paszczyzny przekroju z prost CF (punkt ten oznacz np. przez N). Sprbuj take ustali, gdzie ley punkt N,
gdy przekrj jest trapezem.
Zaznacz kt , o ktrym mowa w zadaniu, i zapisz tg w zalenoci od dugoci odcinka
CN i wysokoci podstawy graniastosupa.
Zadanie 77.
Zwr najpierw uwag, e krawd boczna AS jest prostopada do paszczyzn ABC i DEF,
wic odlego midzy tymi paszczyznami jest dugoci odcinka AD. Teraz powiniene powiza pola trjktw ABC i DES z dugoci odcinka AD. Moesz na przykad zauway, e
jeden z tych trjktw jest obrazem drugiego w jednokadnoci, ktrej rodkiem jest wierzchoek S ostrosupa. Jaka jest skala tej jednokadnoci? Jest ni z jednej strony stosunek dugoci odcinkw AS i DS, a z drugiej strony trjkty jednokadne s rwnie podobne, wic
skala ich podobiestwa to pierwiastek ze stosunku ich pl. Std otrzymasz zaleno midzy
dugociami odcinkw AS i DS oraz danymi polami trjktw ABC i DEF.
Potrzebujesz jeszcze jednej zalenoci wicej jakie dwie z tych wielkoci, np. pole trjkta
DEF i dugo odcinka DS. Moesz na przykad wzi pod uwag trjkt DES. Zauwa, e
jest on poow trjkta rwnobocznego, wic atwo moemy wyznaczy dugoci odcinkw
DE i SE w zalenoci od dugoci odcinka DS.
Teraz zaobserwuj, e trjkt EFS jest rwnoboczny, co oznacza, e odcinek EF ma tak sam
dugo jak odcinek SE.
Moesz ju teraz wyrazi pole trjkta DEF w zalenoci od dugoci odcinka DS. To jest
wanie druga z potrzebnych zalenoci. Z tych zalenoci wyznacz dugo odcinka DS
w zalenoci od pl trjktw DEF i ABC.
48
Zadanie 78.
Zauwa, e otrzymany przekrj EFGH i czworokt BCGH s trapezami o takich samych podstawach i rnych wysokociach (poprowad je np. z wierzchoka H). Z danych zadania ustalisz stosunek tych wysokoci. Korzystajc z twierdzenia Pitagorasa, wyznacz wysoko ciany bocznej. Nastpnie poszukaj trjktw prostoktnych zawartych w cianie bocznej, ktrych jedn z przyprostoktnych bdzie wysoko trapezu BCGH i wysoko ciany bocznej.
Napisz odpowiedni proporcj wynikajc z ich podobiestwa. Otrzymasz w ten sposb zaleno midzy krtsz podstaw czworokta BCGH a jego wysokoci. Zauwa, e kt nachylenia tej wysokoci do paszczyzny podstawy ostrosupa jest taki sam, jak kt nachylenia
ciany bocznej ostrosupa do podstawy. Moesz std wyznaczy cosinus tego kta. Zastosuj
twierdzenie cosinusw do trjkta, ktrego bokami s wysokoci obu czworoktw. Uzyskasz
w ten sposb zaleno midzy wysokoci trapezu EFGH i jego krtsz podstaw. Poniewa
znasz ju stosunek wysokoci czworoktw i ich zalenoci tylko od wsplnej podstawy, to
moesz j teraz wyliczy i wykorzysta otrzymany wynik do obliczenia wysokoci trapezu
EFGH, a nastpnie jego pola.
18
.
4!
Zadanie 82.
Zastanw si, jakie reszty z dzielenia przez 3 daj kwadraty liczb naturalnych. Skoro suma
kwadratw trzech liczb: x, y, z ma by podzielna przez 3, to jakie trjki liczb ze zbioru
{1,2,3,,100} naley wzi (biorc pod uwag reszty z dzielenia przez 3 ich kwadratw)?
Otrzymujesz dwie moliwoci: wszystkie trzy liczby x, y, z s podzielne przez 3 albo wszystkie trzy liczby x, y, z s niepodzielne przez 3.
W danym zbiorze {1,2,3,,100} liczb podzielnych przez 3 jest 33, a liczb niepodzielnych
przez 3 67.
Z treci zadania wynika, e tworzymy trjki (x, y, z). Wana jest kolejno liczb i liczby mog
si powtarza. Wobec tego prawidowa odpowied to 333 673 .
2. Komentarze do zada
49
Zadanie 83.
Na ile sposobw mona wybra cyfr reprezentujc setki? Po wyborze takiej cyfry trzeba
wybra drug cyfr, rn od niej. Na ile sposobw mona to zrobi? Na ile sposobw mona
dopeni liczb do liczby trzycyfrowej, speniajc warunki zadania?
Moesz rwnie ustali, na ile sposobw moe dwukrotnie wystpi dana cyfra w liczbie
trzycyfrowej (na ktrych miejscach moe si znale), a nastpnie ile jest moliwoci wstawienia cyfry na wolne miejsce. Rozwa dwa przypadki: gdy powtarzajca si cyfra wystpi
na miejscu setek i gdy tam jej nie bdzie. Pamitaj o tym, e liczba trzycyfrowa nie moe zaczyna si od zera.
Zadanie 84.
Rozpatrujemy wszystkie czteroelementowe podzbiory zbioru A. Zastanw si, ile w zbiorze A
jest liczb parzystych, a ile nieparzystych. Wyznacz liczb takich czteroelementowych podzbiorw zbioru A, ktrych suma jest parzysta. Kiedy suma czterech liczb naturalnych jest
liczb parzyst? Rozpatrz trzy parami rozczne moliwoci, zapisz ich liczby za pomoc
symbolu Newtona. Oznacz jako x liczb wszystkich czteroelementowych podzbiorw zbioru
A, ktrych suma liczb jest parzysta. Analogicznie postpuj, wyznaczajc y liczb takich
czteroelementowych podzbiorw zbioru A, ktrych suma liczb jest nieparzysta. W tym przypadku bd dwie wykluczajce si moliwoci. Zapisz rnic x y , rozwi symbole
n n 1 n
.
Newtona i wyka, e tak otrzymane wyraenie jest rwne
2
2
Zadanie 85.
Zauwa, e wystpuj tu dwa zdarzenia, przy czym jedno z nich ma zaj pod warunkiem, e
zajdzie drugie. Skorzystaj wic ze wzoru na prawdopodobiestwo warunkowe. Aby to uczyni, musisz wyznaczy prawdopodobiestwo czci wsplnej obu zdarze oraz zdarzenia bdcego tu warunkiem. Ze wzoru na prawdopodobiestwo warunkowe wynika, e waciwie
nie musisz dokadnie wylicza liczby elementw caej przestrzeni zdarze elementarnych,
natomiast musisz wyznaczy liczb elementw czci wsplnej zdarze oraz tego, ktry jest
warunkiem. Do wyznaczania tych liczb przyda ci si wzr na liczb kombinacji (wybieramy
pewn liczb osb z danej grupy osb) oraz to, e dla alternatywy zdarze rozcznych sumujemy liczby moliwoci (osoby zostan wybrane z jednej klasy albo z drugiej).
Zadanie 86.
Dowiadczenie polega na dwukrotnym rzucie szecienn kostk do gry. Czy wiesz, ile jest
wszystkich zdarze elementarnych? Tre zadania sugeruje, e bdziesz oblicza prawdopodobiestwo warunkowe. Zapisz oznaczenia zbiorw, np.: A suma kwadratw wyrzuconych
liczb przy dzieleniu przez 4 daje reszt 1, B warto bezwzgldna rnicy wyrzuconych
liczb bdzie wiksza od 2. Twoim zadaniem jest obliczenie P B | A . Zgodnie z definicj
P( B | A)
P( B A) B A
.
P( A)
A
Zajmij si moc zbioru A. Pomyl, dla jakich dwch liczb suma ich kwadratw przy dzieleniu
przez 4 daje reszt 1? Jeli nie wiesz, to zastanw si, jakie reszty daj kwadraty liczb cakowitych przy dzieleniu przez 4? Jakie bd reszty dla liczb parzystych, a jakie dla nieparzys-
50
tych? Teraz ju moesz odpowiedzie na pytanie, dla jakich dwch liczb suma ich kwadratw
przy dzieleniu przez 4 daje reszt 1. Ile zatem bdzie zdarze elementarnych sprzyjajcych
zajciu zdarzenia A? Zdarzenie B A polega na tym, e suma kwadratw obu liczb przy
dzieleniu przez 4 daje reszt 1 i warto bezwzgldna rnicy wyrzuconych oczek bdzie
wiksza od 2. Teraz wystarczy z elementw zbioru A wybra te, dla ktrych warto bezwzgldna rnicy wyrzuconych oczek jest wiksza od 2. Ile jest takich zdarze elementarnych? Oblicz prawdopodobiestwo warunkowe.
Zadanie 87.
Wiesz, e P( A | B)
P( A B)
P( A B)
i masz obliczy
.
P( B)
P( B)
Liczniki obu dodatnich uamkw s rwne. Co musisz stwierdzi, aby wykaza tez?
Zadanie 88.
Twoim zadaniem jest obliczenie prawdopodobiestwa warunkowego P( A | B)
P( A B)
.
P( B)
A B A B A B A B .
Jeeli zdarzenia s parami rozczne, to prawdopodobiestwo ich sumy jest rwne sumie
prawdopodobiestw poszczeglnych zdarze. Zapisz prawdopodobiestwo sumy zdarze
P( A B) i korzystajc z danych, oblicz P( A B) . Analogicznie obliczysz P( B) . Oblicz
P( A | B) .
lim
(2 x 1) 4 2 x 3
( x 3)3 3x 1
192 208 80
64
2 3
64 x3 192 x 2 208 x 80
x
x
x 32 .
lim
lim
3
2
x 26 x 36 x 18 x 28
x
36 18 28
13
26 2 3
x x
x
2. Komentarze do zada
51
Zadanie 93.
Podstaw liczb 2 w miejsce x. Pozwoli to oceni typ granicy, ktr masz obliczy. Zapewne
0
otrzymae wyraenie . Oznacza to, e liczba 2 jest miejscem zerowym licznika i mianow0
nika. Zapisz licznik i mianownik w postaci iloczynowej. Po uproszczeniu przez wsplny
czynnik oblicz granic.
Zadanie 94.
Zauwa, e moesz wyczy przed nawias wyraenie x 2 jako wsplny czynnik w liczniku
i mianowniku. Po skrceniu otrzymasz wyraenie, ktre nie zaley od zmiennej x i jest granic danej funkcji. Zapisz, e granica ta jest rwna 2. Przekszta wyraenie, co pozwoli ci
wnioskowa o wartoci parametru b.
Zadanie 95.
Rozwizywanie zadania rozpocznij od obliczenia pochodnej funkcji f : f ( x) 6 x2 6 x .
W jakim przedziale pochodna funkcji f jest dodatnia?
Zadanie 96.
Rozwizanie zadania mona rozpocz od pytania: jakie znasz metody znajdowania ekstremw funkcji? Ktre z tych metod moesz zastosowa do rozwizania zadania?
Oblicz pochodn funkcji f. Jaki jest warunek konieczny istnienia ekstremum funkcji? Co trzeba sprawdzi, aby w danym punkcie byo maksimum?
Zadanie 97.
Rozpatrujemy ostrosupy prawidowe szecioktne. Wprowad oznaczenia, na przykad
przyjmij, e a to dugo krawdzi podstawy ostrosupa, x krtsza przektna podstawy i h
to wysoko ostrosupa. Suma dugoci krtszej przektnej podstawy i wysokoci ostrosupa
jest rwna 9, przy czym krtsza przektna podstawy ma dugo a 3 (czy wiesz, dlaczego?).
Wykorzystaj t informacj i zapisz zaleno midzy krtsz przektn podstawy i wysokoci ostrosupa. Twoim zadaniem jest znalezienie wymiarw takiego ostrosupa, ktry ma
najwiksz objto, wic kolejnym krokiem bdzie wyraenie objtoci V ostrosupa za pomoc jednej z przyjtych zmiennych: a lub h (wygodniej za pomoc a). W ten sposb otrzymasz funkcj objtoci ostrosupa. Wyznacz jej dziedzin.
Nastpnym etapem rozwizania bdzie analiza funkcji objtoci ostrosupa V. Funkcja ta,
niezalenie od tego, czy wyrazisz j za pomoc zmiennej a, czy h, jest wielomianem stopnia
trzeciego. Oznacza to, e do wyznaczenia jej wartoci najwikszej musisz wykorzysta rachunek pochodnych. Jeli nie masz pewnoci, co naley zrobi, oblicz pochodn funkcji V,
miejsca zerowe pochodnej, zbada znak pochodnej i na tej podstawie okreli monotoniczno funkcji V, wyznaczy argumenty nalece do dziedziny, dla ktrych funkcja V posiada
ekstrema, i uzasadni, e wyznaczone ekstremum jest najwiksz wartoci funkcji V w jej
dziedzinie. Dla wygody moesz analizowa funkcj w zbiorze liczb rzeczywistych (nazwij j
wtedy inaczej, na przykad f) i dopiero potem ograniczy ten zbir do dziedziny funkcji V.
Ostatecznie oblicz wymiary ostrosupa o najwikszej objtoci i t najwiksz objto.
52
Zadanie 98.
Przyjmij, e f ( x) 2 x3 3x2 5 jest funkcj okrelon dla wszystkich liczb rzeczywistych.
Funkcja f jest wielomianem, ktry jest funkcj cig i rniczkowaln. Zauwa, e
f (2) 1 0 , f (3) 22 0 .
Skorzystaj z twierdzenia, ktre mwi, e jeeli funkcja f jest ciga w przedziale domknitym
a, b i f (a) f (b) 0 , to w przedziale otwartym a, b funkcja f ma co najmniej jedno
miejsce zerowe. Przyjmij, e a, b to 2,3 . Co wynika z podanego twierdzenia dla naszej
funkcji?
Jak wykaza, e funkcja f ma w przedziale 2,3 dokadnie jedno miejsce zerowe?
Zbadaj monotoniczno funkcji f w przedziale 2,3 .
Jaki jest zwizek midzy monotonicznoci funkcji w przedziale a znakiem jej pochodnej
w tym przedziale?
Ile dokadnie miejsc zerowych ma funkcja f w przedziale 2,3 ?
To ile rozwiza ma rwnanie 2 x3 3x2 5 0 w tym przedziale?
Zadanie 99.
Skorzystaj z wasnoci pochodnej wielomianu: jeeli w danym przedziale otwartym pochodna
jest dodatnia, to funkcja jest w tym przedziale, rwnie domknitym, rosnca. Oblicz wic
pochodn podanej funkcji i rozwi odpowiedni nierwno. Rozwizaniem bdzie pewien
przedzia, ktrego jeden z kocw bdzie zaleny od k. Wystarczy teraz, e porwnasz go
z przedziaem podanym w zadaniu, by wyznaczy k.
Zadanie 100.
Zauwa, e dziedzin podanej funkcji jest cay zbir liczb rzeczywistych, zatem jest ona okrelona w kadym punkcie danego przedziau. Wartoci najmniejszej i najwikszej musisz wic
poszuka na kocach przedziau oraz w tych punktach jego wntrza, dla ktrych pochodna si
zeruje. Pochodn podanej funkcji oblicz, korzystajc ze wzoru na pochodn ilorazu, i wyznacz jej miejsca zerowe. Oblicz wartoci funkcji f w miejscach zerowych pochodnej (nalecych do danego przedziau) oraz dla kocw przedziau. Porwnaj otrzymane liczby i wybierz
z nich najwiksz i najmniejsz.
3. Rozwizania
53
3. Rozwizania
3.1. Liczby rzeczywiste i wyraenia algebraiczne.
Rwnania i nierwnoci
Zadanie 3.
Stosujc wzory skrconego mnoenia na sum szecianw i rnic szecianw, moemy
nierwno zapisa w postaci rwnowanej
x y x y x 2 xy y 2 1
,
x y x y x 2 xy y 2 3
x 2 xy y 2 1
.
x 2 xy y 2 3
1
1
1
2
x y x 2 y 2 0 , gdy x y , to mnoc obie strony nie2
2
2
2
2
rwnoci przez 3 x xy y , otrzymujemy nierwno rwnowan
Poniewa x 2 xy y 2
3x 2 3xy 3 y 2 x 2 xy y 2 ,
2 x 2 4 xy 2 y 2 0 ,
x 2 2 xy y 2 0 ,
x y
0.
Ta nierwno jest prawdziwa, gdy x y , a kwadrat liczby rnej od zera jest dodatni.
To koczy dowd.
Zadanie 4.
Zauwamy, e pierwiastkami rwnania s liczby 1, 1 oraz m, m (oczywicie m 0 ,
w przeciwnym bowiem razie mielibymy cig trzywyrazowy).
Przyjmijmy, e m 0 m (zaoenie, e m 0 , nie stanowi adnego ograniczenia w rozwizaniu, bowiem liczby m, m s wzajemnie przeciwne; naley take zauway, e jeli
szukan wartoci parametru jest liczba m , warunki zadania s spenione take dla liczby
m ).
Mog zachodzi dwa przypadki:
m 1 1 m
(1)
1 m m 1 .
(2)
lub
Rozwizania te tworz cig arytmetyczny, zatem w szczeglnoci:
dla (1) mamy m 1 1 (1) , czyli m 3 ;
54
1
.
3
1
Warunki zadania s spenione dla parametrw: , 3 .
3
Zadanie 5.
A
Zadanie 6.
Zauwamy, e
log 4 9
.
log5 4 log5 22 2log5 2 log5 2
Std
log5 3
log5 2 log3 5 log5 3 .
log5 2
1
, stwierdzamy, e
logb a
log3 5 log5 3 1 .
Zadanie 7.
C
Zadanie 8.
Oznaczmy przez x najmniejsz z trzech szukanych liczb cakowitych. Zapiszemy rwnanie
wynikajce z treci zadania:
xx 1x 2 6 x 2 1 .
x x 2 3x 2 6 x 2 6 ,
x 3 3x 2 2 x 6 x 2 6 ,
x 3 3x 2 2 x 6 0 ,
x 2 x 3 2x 3 0 ,
x 3x 2 2 0 .
Z tego wynika, e warunki zadania s spenione dla x 3 . Zatem szukane liczby to 3, 4, 5.
3. Rozwizania
55
Zadanie 9.
Zapiszmy wielomian x 3 2 x 1 w postaci:
x 3 2 x 1 ( x a)( x b)( x c) .
i wykonajmy dziaania:
x 3 2 x 1 x 3 (a b c) x 2 (ab bc ca ) x abc .
Wielomiany s rwne, gdy maja rwne wspczynniki przy odpowiednich potgach. Wobec
tego:
a b c 0, ab bc ca 2, abc 1 .
Poniewa
a b c 2
a 2 b 2 c 2 2(ab bc ca) ,
to
a 2 b 2 c 2 a b c 2(ab bc ca ) 0 4 4 .
2
Zadanie 10.
Zauwamy, e rwnanie k 2 x 1 x3k 2 k mona zapisa w postaci
x k 2 3k 2 1 k .
1 k
1
1
.
k 1k 2 k 2 2 k
56
Zadanie 12.
Zamy, e x 1 . Wwczas rwnanie przyjmuje posta | x 2 || x 2 | i jest spenione przez
kad liczb rzeczywist (wiksz lub rwn 1).
Gdy x 1 , otrzymujemy rwnanie | x || x 2 | , skd mamy x x 2 lub x 2 x .
W pierwszym przypadku mamy sprzeczno, w drugim otrzymujemy rozwizanie x 1,
sprzeczne z zaoeniem x 1 .
Tak wic || x 1 | 1 || x 2 | wtedy i tylko wtedy, gdy x 1 .
Uwaga: Moesz rwnie narysowa wykresy funkcji || x 1 | 1 | oraz | x 2 | i odczyta
z nich, gdzie wykresy si pokrywaj.
Zadanie 13.
I sposb
Rozwiemy nierwno w kadym z przedziaw wyznaczonych na osi liczbowej przez argumenty, dla ktrych 2 x 2 0 oraz x 0 .
Poniewa 2 x 2 0 dla x 1, wic to liczby 0 i 1 wyznaczaj podzia. Rozwaymy nasz
nierwno w kadym z przedziaw , 0 , 0,1 oraz 1, .
1
1
. Zatem x ,
.
2
2
3. Rozwizania
57
II sposb
Zapiszmy nierwno w postaci 2 x 2 x x .
Naszkicujmy wykresy funkcji f ( x) 2 x 2 oraz g ( x) x x .
y
g
3
f
1
Z rysunku odczytujemy wsprzdne punktu wsplnego obu wykresw: , 1 moemy
2
1
sprawdzi, e istotnie dla argumentu rwnego
wartoci obu funkcji s rwne 1. Zatem
2
1
rozwizaniem nierwnoci s wszystkie liczby ze zbioru ,
.
2
Zadanie 14.
I sposb
Wykorzystujemy wasnoci wartoci bezwzgldnej: a b a b oraz a a :
x5 x2 x 5 2 x x52 x 7 7 .
Zatem wykazalimy, e nierwno x 5 x 2 7 jest prawdziwa dla kadej liczby rzeczywistej.
II sposb
Rozpatrujemy nierwno w trzech nastpujcych przedziaach:
x (, 5
x 5 x 2 7
x 5
Uwzgldniajc zaoenie, wnioskujemy, e kada liczba rzeczywista z przedziau
(, 5 spenia nierwno x 5 x 2 7 .
x 5, 2
x 5 x 2 7
77
58
x 2, )
x 5 x 2 7
x2
Uwzgldniajc zaoenie, wnioskujemy, e kada liczba rzeczywista z przedziau
2, ) spenia nierwno x 5 x 2 7 .
Nierwno x 5 x 2 7 jest prawdziwa w kadym z trzech rozpatrywanych przedziaw, zatem wykazalimy jej prawdziwo dla kadej liczby rzeczywistej.
Zadanie 15.
B
Zadanie 16.
B
Zadanie 17.
C
Zadanie 18.
Dla m 0 rwnanie przyjmuje posta: 1 0 , czyli nie ma rozwiza.
Dla m 0 rwnanie jest kwadratowe i moemy je zapisa w postaci: mx 2 x 2 1 , czyli
1
x2 x 2 .
m
Narysujmy wykres funkcji f ( x) x 2 x 2 dla x 2, 2 .
3. Rozwizania
59
1
ma jeden punkt wsplny z wykresem funkcji wtedy
m
1
1
9
1
4
i tylko wtedy, gdy 0 f (2) lub
, czyli m lub m .
m
m
4
4
9
1
ma dwa punkty wsplne z wykresem funkcji wtedy i tylko wtedy,
m
9 1
4
gdy 0 , czyli m .
4 m
9
Prosta o rwnaniu y
1
nie ma punktw wsplnych z wykresem funkcji wtedy i tylko wtem
4
1
dy, gdy m 0 lub 0 m .
9
4
Prosta o rwnaniu y
4
1
m ,
9
4
1
4
lub m ,
4
9
4
ma dwa rozwizania wtedy i tylko wtedy, gdy m .
9
Zadanie 19.
I sposb
Dla m 1 wykresem funkcji f jest prosta o rwnaniu y 2 x , ktra przecina si z prost
o rwnaniu y x 1 w jednym punkcie, wic dla m 1 nie s spenione warunki zadania.
Dla m 1 wykresem funkcji f jest parabola, ktra ma z prost o rwnaniu y x 1 dwa
punkty wsplne, gdy rwnanie m 1x 2 2 x m 1 x 1 ma dwa rozwizania.
Przeksztacajc je rwnowanie, otrzymujemy rwnanie kwadratowe:
m 1x 2 x m 0
Wyznaczamy wyrnik: 4m 2 4m 1 2m 12 .
1
Rozwaane rwnanie ma dwa rozwizania x1 , x2 , gdy 0 , czyli dla m R \ ,1 .
2
Rozwizania x1 , x2 maj przeciwne znaki, gdy x1 x2 0 . Korzystajc ze wzoru Vitea, moemy zapisa:
x1 x 2
zatem
m
,
m 1
60
m
0.
m 1
m 1 x 2 2 x m 1 x 1,
mx 2 m x 2 x 0,
m x 1 x 1 x x 1 0,
x 1 mx m x 0,
x 1 lub
Poniewa x 1 0 , to x
m
.
m 1
m
0 . Z tego wynika, e mm 1 0 , czyli
m 1
m ; 0 1; .
Zadanie 20.
Oznaczmy przez x1 , x2 pierwiastki tego trjmianu.
Korzystajc ze wzorw Vitea, mamy:
b
x1 x2 b ,
1
x1 x2
c
c.
1
Zauwamy, e aby iloczyn p q liczb cakowitych by liczb pierwsz, to jedna z tych liczb
musi by rwna 1 lub 1 .
Iloczyn 1 x1 1 x2 jest liczb pierwsz i kada z liczb 1 x1 , 1 x2 jest cakowita, wic
korzystajc z powyszej uwagi, otrzymujemy, e jedna z nich musi by rwna 1 lub 1 .
3. Rozwizania
61
2 x 32 2 x m2 m 32 0 .
Zauwaamy, e:
II sposb
Przeksztacamy dan nierwno do postaci
8x 2 4mx 2m2 12 x 6m 18 0 ,
8x 2 4m 12x 2m2 6m 18 0 .
62
Zadanie 22.
C
Zadanie 23.
C
Zadanie 24.
Poniewa wielomian W jest podzielny przez dwumian 2 x 1 , to
1
jest pierwiastkiem tego
2
wielomianu, czyli
1
W 0.
2
Reszta z dzielenia wielomianu W przez dwumian x 2 jest rwna 105 , zatem W 2 105 .
Wyznaczamy wartoci wspczynnikw a i b .
1
Poniewa W 0 oraz W 2 105 , to moemy zapisa ukad rwna:
2
1
1
1
4 a b 1 0
32
4
8
128
8
a
4
b
105
a 2b 7
4a 2b 12
Z tego wynika, e a 1 oraz b 4 , zatem wielomian W jest okrelony wzorem
W ( x) 4 x 5 x 3 4 x 2 1 .
W ( x) 4 x
1x 1,
W ( x) 2 x 12 x 1x 1x x 1 .
W ( x) x 3 4 x 2 1 4 x 2 1 ,
2
Pierwiastki wielomianu W :
1 1
, , 1.
2 2
3. Rozwizania
63
Zadanie 25.
Zauwamy, e
x3 2 2 x3
2 x 2 x
3
2x2 .
x 2 3 x 2 x 2 0 ,
x 2 x 2 x 1 0 .
3 x 2 x 2 x2 2 x 2 ,
2
lub
x2 2 x 1 0 .
wic
x1
2 6
2 6
,
2
x2
2 6
2 6
.
2
3x 2 x 2 3x 1 0 ,
2
3x 1 0 .
2
3x x 2 3x 2 1 0
t 1
0 . Std
64
Zadanie 27.
Wyznaczamy pierwsze wsprzdne punktw wsplnych wykresw funkcji f i w :
x 4 6 x 3 8x 2 4 x 7 2 x 2 .
x 4 6 x3 8 x 2 6 x 9 0,
x 4 6 x3 9 x 2 x 2 6 x 9 0,
x 2 x 2 6 x 9 x 2 6 x 9 0,
6 x 9 x 2 1 0,
x 3
1 0.
1
x2:
2
1 4 3 3
1
2
3
2
x x 4x 6x 8 : x 2 x x 4x 4 .
2
2
2
3. Rozwizania
65
x 1x 2 4 0 .
Z tego wynika, e x 1 lub x 2 , lub x 2 .
Na rysunku zaznaczamy miejsca zerowe wielomianu W (zobacz Rysunek 1.).
Rysunek 1.
Rysunek 2.
12 k 6 0 ,
k 2 3 k 2 3 k 6 0 ,
k 2 3
lub
k 2 3 ,
lub k 6 .
66
Zadanie 30.
Rozwizanie zadania skada si z dwch etapw.
Pierwszy etap: wyznaczenie wspczynnikw liczbowych a i b funkcji kwadratowej f .
Funkcja f jest funkcj kwadratow, zatem a 0 .
Poniewa funkcja f osiga najmniejsz warto dla argumentu 4 , to
f (4) 22 . Otrzymujemy zatem ukad rwna
b
4 . Ponadto
2a
b 8a
16a 4b 6 22
Powyszy ukad rwna spenia tylko jedna para liczb: a 1 i b 8 , zatem rwnanie ma
posta x 3 x 2 8x 6 0 .
Uwaga: Rwnanie b 8a mona otrzyma rwnie, korzystajc z wasnoci pochodnej
funkcji.
Wspczynniki liczbowe a i b mona wyznaczy take, zapisujc wzr funkcji kwadratowej
f w postaci kanonicznej: f x ax 42 22 . Nastpnie trzeba przeksztaci ten wzr do
postaci oglnej i porwna odpowiednie wspczynniki.
Drugi etap: rozwizanie rwnania x 3 x 2 8x 6 0 .
Jednym z rozwiza rwnania jest liczba 3 , zatem wielomian W ( x) x 3 x 2 8x 6 jest
podzielny przez dwumian x 3 .
Dzielimy wielomiany: x 3 x 2 8x 6 : x 3 x 2 2 x 2 .
Pozostae rozwizania rwnania x 3 x 2 8x 6 0 s pierwiastkami trjmianu kwadratowego x 2 2 x 2 : x 1 3 lub x 1 3 .
3.2. Funkcje
Zadanie 33.
I sposb
2
i funkcja ta dokadnie
a
1 2k
jeden raz w okresie przyjmuje warto 1, dla argumentu x
, gdzie k jest dowoln
2a a
liczb cakowit.
1 20
1
1 1
. Wida, e 0
(poniewa a 0 , to otrzymane
2a
a
2a
2a a
1
nierwnoci s rwnowane nierwnociom 0 1 ).
2
Dla k 0 mamy x
3. Rozwizania
67
1 2k
nie mieszcz si
2a a
1
.
a
1 2k
1
1 4k 3 0 .
2a a
2a
2a
1 2k 1
1
11
2k , k C . Poniewa a 0
2
a2
1
1
i musi by speniony warunek x 0 , to
2k 0 , std k . Ponadto musi by
2
2
11
1
1
2k , std k . Po uwzgldnieniu tego, e k jest liczb cakowit, otrzymujemy
4
a2
a
k 0.
Poniewa sinax 1 , to ax
2k , std x
Zadanie 34.
Wyznaczamy wszystkie liczby speniajce rwnanie: sin x sin 3x 0 . Przeksztacamy rwnanie rwnowanie, korzystajc ze wzoru na sum sinusw: 2 sin 2 x cos x 0 . Rwnanie to
k
jest spenione, gdy sin 2 x 0 lub cos x 0 , czyli dla x
, gdzie k jest liczb cakowit.
2
Najmniejsz liczb dodatni speniajc rwnanie sin x sin 3x 0 jest x
2 1
1
cos cos
.
4
2
2
2 2
Z tego wynika, e dla x
nierwno cos
1
1
x jest faszywa.
2
2
68
Zadanie 35.
I sposb
Funkcja f ma posta f ( x) ax 2 bx c , a 0 .
Wyznaczmy wzr funkcji g oraz wzr funkcji h.
g x a1 x 2x 3 .
g 0 6 , wic a1 1 oraz g x x 2 x 6 .
hx a2 x 4x 6 .
h0 12 , wic a 2
1
1
oraz hx x 2 x 12 .
2
2
1 2
x x 12 .
2
6a 12 .
Tak wic a 2 .
Funkcja f ma posta f ( x) 2x 2x 3 .
Po przeksztaceniu wzoru do postaci oglnej mamy f ( x) 2 x 2 2 x 12 .
Zadanie 36.
Przeksztacamy rwnowanie lew stron rwnoci:
3. Rozwizania
69
1 2 cos88 cos 2
1 2sin 2 cos 2
sin 2 2 2sin 2 cos 2 cos 2 2
cos 2 sin 2
cos 2 1 tg 2 ,
70
1
cos x cos x 0 ,
2
3 1
2 sin x sin x 0 .
4 4
3
1
Std otrzymujemy: sin x 0 lub sin x 0 .
4
4
Zatem x
4
k lub x 4k , gdzie k C .
3
4
k , gdzie k C .
3
Zadanie 40.
Rwnanie moemy przeksztaci w sposb rwnowany:
2 sin x 1cos x 1 0 .
Zauwamy, e ostatnie rwnanie jest rwnowane alternatywie
2 sin x 1 0
(1)
cos x 1 0 .
(2)
lub
Rwnanie (1) jest rwnowane rwnaniu
1
sin x ,
2
sin x sin .
6
Zatem
x
lub
7
x 2k , czyli x
2k , dla dowolnej liczby cakowitej k.
6
6
5
, .
6
6
3. Rozwizania
71
cos x 1 ,
cos x cos .
Zatem
. Uwzgldniajc okresowo tej funkcji, rozwizaniem s liczby postaci
6
x 2k oraz x 2k . Tylko dwie liczby takiej postaci nale do prze6
6
dziau , . Ktre?
Zadanie 41.
Rwnanie x 2 sin 2 x 1 0 ma trzy rozwizania, gdy s spenione warunki:
sin 2 0
sin 2 1
Naszkicujemy wykres funkcji y sin 2 dla 0; 2 , ktry otrzymamy, przeksztacajc
odpowiednio wykres funkcji y sin .
Zadanie 42.
Korzystamy ze wzoru na cosinus podwojonego kta i otrzymujemy nierwno rwnowan
nierwnoci z zadania:
2 cos 2 x cos x 1 0 .
72
1
oraz t 2 1 , zatem nierwno
2
1
1
jest speniona dla t , 1 , czyli dla takich x, dla ktrych cos x 1 . Poszukamy naj2
2
1
2
pierw rozwiza w przedziale , . Poniewa cos , cos 0 1 oraz funkcja
2
3
1
2
cos jest rosnca w przedziale , 0 , to cos x 1 , gdy x 0 . Podobnie,
2
3
2
1
1
cos 0 1, cos i funkcja cos jest malejca w przedziale 0, , zatem cos x 1 ,
3
2
2
2
gdy 0 x . Pamitajc o okresowoci funkcji cos, otrzymujemy ostatecznie rozwiza3
2
2
kowitej k.
Zadanie 43.
Rwnanie cos x a sin 2 x a 0 jest rwnowane alternatywie
cos x a 0
(1)
sin 2 x a 0 .
(2)
lub
Zauwamy, e dla a 1 adne z rwna (1), (2) nie ma rozwizania.
Dla a 1 rwnanie (1) przyjmuje posta cos x 1 , a jego jedynym rozwizaniem
w przedziale 0, 2 jest liczba .
Z kolei rwnanie (2) przyjmuje posta sin 2 x 1 , czyli sin x 1 lub sin x 1 . Roz 3
wizaniami w przedziale 0, 2 s odpowiednio liczby: ,
.
2 2
Zatem dla a 1 mamy 3 rozwizania.
Dla a 0, 1 rwnanie (2) przyjmuje posta sin 2 x a , czyli sin x a lub
sin x a . Kade z rwna sin x
dwa rne rozwizania i adne z rozwiza rwnania sin x a nie moe by rozwizaniem rwnania sin x a .
Zatem samo rwnanie (2) ma ju 4 rozwizania, co oznacza, e nie s spenione warunki zadania.
Dla dowolnej ujemnej wartoci parametru a rwnanie sin 2 x a 0 nie ma rozwizania. Z kolei rwnanie cos x a 0 moe mie w przedziale 0, 2 co najwyej 2
rozwizania, zatem nie mog by spenione warunki zadania.
3. Rozwizania
73
3.3. Cigi
Zadanie 45.
Poniewa cig an jest geometryczny, jego wzr oglny ma posta an 7 q n1 dla
n {1,2,3,...} . Zauwamy, e q 0 , gdy w przeciwnym razie w rwnaniu rekurencyjnym
dojdzie do sprzecznoci dla n 1 .
Podstawiamy wyraz oglny do wzoru rekurencyjnego:
7 q n1
1
1
7 q n 7 q n1 .
6
3
1
1
q .
6
3
Std
6q 2 q 2 0 .
Obliczamy wyrnik: 1 4 2 6 49 .
Std q
1
2
lub q .
2
3
Zatem cig an
1
ma posta: an 7
2
1
Gdy cig an ma posta: an 7
2
7
14
.
an jest rwna S
1 3
1
2
2
Gdy cig an ma posta: an 7
3
7
an jest rwna S 2 21 .
1
3
n 1
2
lub an 7
3
n 1
, to
n1
, to
n1
1
1 , wic suma wszystkich wyrazw cigu
2
2
1 , wic suma wszystkich wyrazw cigu
3
Zadanie 46.
Znajdujemy ogln posta wyrazw cigu cn :
74
3
3n
3n
n
cn an bn
3
.
2
2
(4n 2n)(n 1) 4n 6n 2n 4 6 2
n n2
2
6 2
3
n
z twierdzenia o granicy ilorazu, mamy lim cn 0 .
n
Zadanie 47.
n3 3n n 21 n 2 7n n 2 2
n3 3n n 2 7n
lim 2
lim
n
n 21 n
n2 2 n 21
n 2
n 4 21n3 3n 2 63n n 4 7n3 2n 2 14n
n
n3 21n 2 2n 42
1 49
14 2
3
2
14n n 49n
n n
lim 3
lim
14.
n n 21n 2 2n 42
n
21 2 42
1 2 3
n n
n
lim
Zadanie 48.
Przeksztacamy wyraenie
n3 n 2
n2
:
n2 1 n 3
n3 n2 n 3 n2 n2 1 2n3 4n2 .
n3 n 2
n2
n2 1 n 3
n2 1 n 3
n2 1 n 3
Obliczamy granic:
4
n3 2
2
2n 4n
2
n
n
lim 2
lim
lim
2.
n n 1 n 3
n 3
1 3 n
1 3 11
n 1 2 1
1 2 1
n n
n n
3
3. Rozwizania
75
Zadanie 49.
Niech q bdzie ilorazem danego cigu geometrycznego. Z zaoenia, a1 2 oraz
3
3
a2 a3 2q 2q 2
2 . Otrzymujemy std rwnanie kwadratowe q 2 q 0 , kt4
4
1
3
rego pierwiastkami s
i . Pierwsze dwa warunki zadania speniaj zatem dwa cigi
2
2
1
3
1
(o ilorazach
i ), lecz tylko szereg geometryczny o ilorazie
jest zbieny.
2
2
2
Ze wzoru na sum zbienego szeregu geometrycznego otrzymujemy
a1 a2 a3 ... 2
1
2 2.
1 12
Zadanie 50.
Wprowadzamy oznaczenia: d przektna szecianu, k przektna ciany szecianu.
Poniewa krawd wyjciowego szecianu jest rwna x1 , zatem
d
3x1
oraz
2x1 .
3 2 x1 .
xn ,
Std q 3 2 .
Speniony jest warunek zbienoci q 1 .
Obliczamy sum S x1 x2 x3 ... dugoci krawdzi tak powstaych szecianw:
x 1 3 2 6 2 x 2 2 6
S
.
4
2 6 2 6 2
x1
3 2
1
x1 1 3 2
x 1 3 2
x 1 3 2
1
1
.
3 2 1 3 2
1 5 2 6
2 6 4
x1 2 2 6
.
4
76
3.4. Geometria
Zadanie 53.
A
Zadanie 54.
Zauwamy, e odpowiednie proste s rwnolege oraz odpowiednie trjkty i czworokty s
przystajce. Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku.
F
E
D
AC
AB
4
.
3
Zadanie 55.
C
Zadanie 56.
I sposb
Wprowadzamy oznaczenia jak na rysunku obok.
Korzystamy z jedynki trygonometrycznej: cos 2 1
Rozpatrujemy dwa przypadki cos
5 4
.
9 9
2
2
lub cos .
3
3
9
3
. Zatem
97 4
3. Rozwizania
I.
Dla cos =
2
otrzymujemy:
3
2
= 36 ,
3
x 2 = 36 + 64 96
x = 6.
R=
6
2
5
3
9 9 5
=
.
5
5
P=
1
5
48
=8 5 ,
2
3
L = 20 .
P
8 5
4 5
=
==
.
1
5
L 10
2
= .
r
5 4 5 4
II.
Dla cos =
2
otrzymujemy:
3
x 2 = 36 + 64 + 96
2
= 164 ,
3
x = 2 41 .
R=
x
2 41
3
3 205
=
= 2 41
=
.
2 sin
5
5
2 5
2
3
r=
P
8 5
=
= 7 5 205 .
1
+
7
41
L
2
77
78
R 3 205 7 + 41 3 41 7 + 41 21 41 + 123
=
=
=
.
r
5
40
40
8 5
Dla trjkta ostroktnego
R 9
R 21 41 + 123
= , natomiast dla rozwartoktnego =
.
r 4
r
40
II sposb
5 4
= .
9 9
2
2
lub cos = .
3
3
2
otrzymujemy:
3
2
= 36 ,
3
x 2 = 36 + 64 96
x = 6.
1
5
48
=8 5 ,
2
3
p = 10 ,
R
=
r
Dla cos =
AB BC AC
AB BC AC p 6 8 6 10 9
4P
=
=
= .
P
4P 2
4 64 5
4
p
2
otrzymujemy:
3
x 2 = 36 + 64 + 96
2
= 164 ,
3
x = 2 41 .
R
=
r
41 ,
AB BC AC
AB BC AC p 6 8 2 41 7 + 41 21 41 + 123
4P
=
=
=
.
P
4P 2
4 64 5
40
p
3. Rozwizania
79
R 21 41 123
R 9
.
, natomiast dla rozwartoktnego
r 4
r
40
Zadanie 57.
I sposb
Obwd trapezu L wyraa si wzorem L a b 2c .
Trapez jest opisany na okrgu, wic sumy dugoci jego przeciwlegych bokw s rwne.
Oznacza to, e a b 2c . Wynika z tego, e L 4c .
Wyznaczmy dugo boku c.
Wiemy, e promie okrgu r
91
. Tak wic wysoko trapezu h 2r 91 .
2
a b
3.
2
c 10 .
Wynika z tego, e obwd trapezu L 40 .
II sposb
Obwd trapezu L wyraa si wzorem L a b 2c .
Trapez jest opisany na okrgu, wic sumy dugoci jego przeciwlegych bokw s rwne.
Oznacza to, e a b 2c . Wynika z tego, e L 2a b .
Wiemy, e a b 6 . Wyznaczmy dugo boku b.
Zauwamy, e CSB jest trjktem prostoktnym oraz r
91
jest wysokoci tego trjkta.
2
80
Wtedy r 2
1 1
a b;
2 2
91 1
bb 6 ,
4 4
b 2 6b 91 0 ,
b 0,
6 20
13 ,
2
6 20
b2
7.
2
b1
Tak wic b 7 .
Oznacza to, e L 22 7 6 40 .
Zadanie 58.
Oznaczmy:
CDB , BD DC x .
CBD 90
Kty DBC i DAC s wpisane w okrg i oparte na tym samym uku DC, wic
DAC 90 .
2
Kty CDB i CAB s wpisane w okrg i oparte na tym samym uku BC, wic
Korzystamy z twierdzenia cosinusw w trjkcie DAC:
2
2
2
DC DA CA 2 DA CA cos 90 ,
2
zatem
CAB .
3. Rozwizania
x 2 52 6 2 2 5 6 sin .
2
2
2
2
DB DA AB 2 DA AB cos 90 ,
2
zatem
x 2 52 4 2 2 5 4 sin .
2
x 2 52 4 2 2 5 4 sin
2
2
2
2
2 x 2 5 2 6 2 2 5 6 sin 2
3x 2 3 52 3 4 2 3 2 5 4 sin
x 2 49 .
Wobec tego x 7 .
1
1
2 5
24
DC
sin 90
2
2 R , czyli
35 6
.
24
7
2R .
24
5
81
82
Zadanie 59.
Oznaczmy punkt przecicia si odcinkw DF i BG jako Q oraz
ABG ,
DQB ,
DE DG x .
Trjkty ADG i BEF s przystajce, poniewa s prostoktne i maj tak sam przyprostoktn ( GD EF ), naprzeciw ktrej znajduj si rwne kty (kty przy podstawie trjkta
rwnoramiennego).
Naszkicujmy wysoko trjkta CFG poprowadzon z wierzchoka C spodek tej wysokoci oznaczmy jako P.
C
Wtedy trjkty ADG oraz GPC s podobne, bo ich boki s odpowiednio rwnolege. Pole
trjkta CFG (podzielonego odcinkiem CP na dwa przystajce trjkty: CGP i CFP) jest
rwne sumie pl przystajcych trjktw ADG i BEF, zatem trjkty ADG oraz GPC s przy1
stajce. W szczeglnoci EB DE .
2
Poniewa
2
.
2
Z kolei
tg
2
13
DG
DB
x
x
2
1
3
3
x x
x
2
2
oraz cos
3
13
Zatem
sin sin180 45 sin135 sin 135 cos cos 135 sin .
sin
2
2
oraz cos135
, std
2
2
2 3
2 2
5 2 5 26
2
26
13 2 13 2 13
3. Rozwizania
83
Pozostaje zauway, e kt ostry, pod jakim przecinaj si odcinki DF i BG, jest ktem przylegym do kta , zatem sinus kta ostrego, pod jakim przecinaj si odcinki DF i BG, jest
rwny
5 26
.
26
Zadanie 60.
Oznaczmy przez Q i R odpowiednie punkty stycznoci (zobacz rysunek).
D
C
Q
P
O
zatem AD 2 OP 2 p q .
Z wasnoci czworokta opisanego na okrgu otrzymujemy, e AB DC CB AD , zatem
AB AD DC CB 2 AD CB 2 2 p q p q 2
p q .
Zadanie 61.
Trjkt ABF jest podobny do trjkta CDF, zatem zachodzi rwno:
Trjkt EBG jest podobny do trjkta CGD, zatem zachodzi rwno:
DF
FB
GB
GD
DC
AB
AB DC
DC
AB
AB DC
DC
DC
84
DC AB AB CD .
2
CD
Obliczamy 1 4 5 . Zatem
AB
CD
AB
CD
AB
1 0 .
CD
AB 1 5
1 5
lub
.
2
CD
2
AB
CD
1 5
.
2
Zadanie 62.
Przyjmijmy oznaczenia jak na rysunku.
C
a
m
1c
4
1c
2
1c
4
4
3 c2 1 a2 .
m2 34 b2 16
4
n2 14 c a 2 2 14 c a cos
oraz
b2 a 2 c 2 2ac cos .
(1)
3. Rozwizania
85
4
3 c 2 1 b2 .
n2 34 a 2 16
4
3 c 2 1 b2 .
n2 34 a 2 16
4
(2)
m2 n2 12 b2 12 a 2 ,
2m2 2n2 b2 a 2 ,
b2 2n2 a 2 2m2 .
To koczy dowd.
Zadanie 63.
Kty CDB i CAB s rwne, gdy s wpisane w okrg o1 i oparte na tym samym uku BC. Poniewa punkty A, B, E s wspliniowe, kty EAC i BAC s rwne. Kty EAC i EFC s wpisane w okrg o2 i oparte na tym samym uku EC. Zatem wykazalimy, e kt EFC jest rwny
ktowi CDB. Z zaoenia wiemy, e zachodzi rwno
BFE
BFE
Zadanie 64.
1
1
1
x y + = 0 jest rwny . Wyznaczamy
2
2
2
wspczynnik kierunkowy prostej przechodzcej przez punkty 1, 3 oraz 3, 1 :
3 (1)
2 .
1 3
1
1 wiadczy o tym, e punkt 3, 1 ley na prostej prostopadej do pro2
stej danej w zadaniu i przechodzcej przez punkt 1, 3 .
Rwno (2)
86
Zadanie 65.
I sposb
1
5
x 2 oraz ukiem okrgu x 12 y 12 25
7
7
o rodku S 1, 1 i promieniu r 5 .
OY
6
5
4
2
1
OX
-10
-9
-8
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
.
S
10
11
12
-1
-2
-3
-4
-5
-6
1
5
x 1 x 2 1 25,
7
7
2
x2 2 x 1
1 2
x 52 x 676 25,
49
50 x 2 150 x 500 0 ,
x 2 3x 10 0 ,
37
5 ,
2
x1
37
2,
2
5
5
y1 2 2 ,
7
7
y2
2
5
2 3.
7
7
x1
Zauwamy, e pole P figury F jest rwne rnicy pola PW wycinka koowego o promieniu r
i kcie ASB oraz pola PT trjkta rwnoramiennego ASB.
P PW PT
3. Rozwizania
360 o
87
W tym miejscu wystarczy zauway, e trjkty AA'S i BB'S, gdzie A'=(5,1), B'=(2,1), to
przystajce trjkty prostoktne (o bokach 3, 4, 5), wic z uzupeniania ktw przy wierzchoku S, kt jest prosty.
Kt 90 o , tak wic
PW 25
1 25
.
4 4
Trjkt ASB jest prostoktny i rwnoramienny, wic jego pole jest rwne
PT
25
.
2
25
25 25
2 .
4
2
4
II sposb
Figur F wyznaczaj koo o rodku S 1, 1 i promieniu r 5 oraz prosta y
7
1
5
x2 .
7
7
OY
6
5
4
2
1
OX
-10
-9
-8
-7
-6
-5
-4
-3
-2
-1
.
S
10
11
12
-1
-2
-3
-4
-5
-6
Zauwamy, e pole P figury F jest rwne rnicy pola PW wycinka koowego o promieniu r
i kcie ASB i pola PT trjkta rwnoramiennego ASB.
88
P PW PT
360 o
1
5
x2 .
7
7
1 7 19
1 49
25
5 2
5 2
.
2
1 25
.
4 4
Trjkt ASB jest prostoktny i rwnoramienny, wic jego pole jest rwne
PT
25
.
2
25
25 25
2 .
4
2
4
Zadanie 66.
I sposb
Z rwna tych okrgw wnioskujemy, e okrg o1 ma rodek w punkcie (0, 0) i promie
rwny 1, natomiast okrg o2 ma rodek w punkcie (6, 3) i promie rwny 5 , zatem odlego midzy tymi rodkami jest rwna
wsplnych), natomiast
| AB | 3 5 1 5 2 5 1 .
2 5 1
1 , czyli
2
1
. Jednoczenie S ley na prostej przechodzcej przez oba rodki okrgw, czyli na
2
1
1
prostej o rwnaniu y x , zatem jego wsprzdne maj posta x, x . Otrzymujemy
2
2
std rwnanie
5
3. Rozwizania
89
1
1
x x2 5 ,
4
2
1 4
1
x 4
2
.
5
5
5
2
y x
2
2
y2 1
y2x
1
x 2 x 2 1
4
czyli
2 1
2
1
5 2
,
i w konsekwencji y
. Tak wic A
x 1. x
.
4
5
5
5 5
y x
(
x
6
) 2 ( y 3) 2 5
2
5
4
2
1
5
2
2 1 , 1 1 .
2
5
2 5
90
Zadanie 67.
I sposb
Zauwamy, e dany okrg ma rodek w punkcie S 5, 3 i promie r 3 .
Naszkicujmy rysunek w ukadzie wsprzdnych.
Zauwamy, e prosta x 0 nie jest styczn, zatem kad ze stycznych da si opisa rwnaniem
ax y 0 .
a 5 1 3
a2 1
3 . Std otrzymu-
a 5 1 3 3 a 2 1 ,
2
25a 2 30a 9 9a 2 9 ,
16a 2 30a 0 ,
2a8a 15 0 .
Std a 0 lub a
15
.
8
15
x.
8
II sposb
Zauwamy, e dany okrg ma rodek w punkcie S 5, 3 i promie r 3 .
Naszkicujmy rysunek w ukadzie wsprzdnych.
3. Rozwizania
91
Zauwamy, e prosta x 0 nie jest styczn, zatem kad ze stycznych da si opisa rwnaniem y ax .
Zapiszmy ukad rwna prowadzcy do wyznaczenia punktw wsplnych prostej i okrgu:
x 52 y 32 9
y ax
Po podstawieniu i uporzdkowaniu otrzymujemy rwnanie kwadratowe jednej zmiennej:
1 a x 10 6ax 25 0 .
2
Okrg ma ze styczn jeden punkt wsplny, tym samym rwnanie ma mie jedno rozwizanie,
zatem wyrnik otrzymanego trjmianu musi by rwny 0, czyli:
10 6a 2 41 a 2 25 0 .
Po odpowiednim rozwiniciu i redukcji wyrazw podobnych otrzymujemy:
8a15 8a 0 .
Std a 0 lub a
15
.
8
15
x.
8
Zadanie 68.
I sposb
Wyznaczamy rodek i promie okrgu O1 : S1 3, 0 , r1 6 .
Wyznaczamy rodek i promie okrgu O2 : S2 0, m , r2 m , gdzie m 0 .
Okrgi maj dokadnie jeden punkt wsplny, gdy s styczne.
Sytuacja pierwsza
Okrgi styczne zewntrznie.
S1S2 r1 r2 ,
9 m2 6 m .
92
9 m2 36 12 m m2 ,
12 m 27 .
Otrzymujemy rwnanie sprzeczne.
Zatem, nie istnieje taka warto parametru m , dla ktrej okrgi s styczne zewntrznie.
Sytuacja druga
Okrgi styczne wewntrznie.
S1S2 r1 r2 ,
9 m2 6 m .
Przeksztacamy rwnowanie rwnanie:
9 m2 36 12 m m2 ,
12 m 27 ,
m
m
Dla m
9
4
27 9
,
12 4
lub
9
m .
4
9
9
rodek okrgu S 2 0, .
4
4
9
b
4
3
b 9
3
9
Zatem: y x .
4
4
Dla m
9
9
rodek okrgu S 2 0, .
4
4
3. Rozwizania
93
0 3a b
9
b
4
3
b 9
3
9
x .
4
4
II sposb
Rozwizujemy ukad rwna:
2
2
x 3 y 36
2
2
2
x y m m
x 2 6 x 9 y 2 36
2
x y 2 2my m 2 m 2
Odejmujc rwnania stronami, otrzymujemy:
6 x 9 2my 36 ,
2my 27 6 x ,
27 6 x
2m
dla m 0 .
Otrzymujemy rwnanie:
729 324 x 36 x 2
x 6x 9
36 ,
4m 2
2
4m
Aby okrgi byy styczne, rwnanie musi mie dokadnie jedno rozwizanie. Zatem wyrnik
rwnania 0 .
m2 2304m2 11664 .
Otrzymujemy rwnanie:
m2 2304m2 11664 0 .
Std m 0 lub m 2 5
1
.
16
m 0 sprzeczne z zaoeniem
94
Zatem m 2
Dla m 2
1
1
lub m 2 .
4
4
1
1
rodek okrgu S 2 0, 2 .
4
4
2 x 2 2 2 y 2 4 .
Zadanie 70.
1
Trjkt ABC jest prostoktny i rwnoramienny. Pole tego trjkta jest rwne PABC 4 4 8 .
2
Zauwamy najpierw, e jeli okrg o rodku C dzieli trjkt na dwie figury o rwnych polach,
to promie tego okrgu jest mniejszy od przyprostoktnej trjkta. Gdyby by wikszy, to
wtedy pole czci wykrojonej z trjkta przez okrg byoby co najmniej rwne polu wycin2
ka koa o kcie 45 i promieniu 4, wic co najmniej rwne 18 4 2 . Byoby wic wiksze od poowy pola trjkta. W rezultacie okrg dzieli trjkt na dwie figury, z ktrych jedn
jest wycinek koa o promieniu r i kcie 45 . Pole tego wycinka jest rwne 4.
y
4
r
L
A
0
B
4
Wynika std, e cae koo ma pole rwne 8 4 32 . Ze wzoru na pole koa otrzymujemy
32 r 2 , skd
r2
32
x 4 y 4
2
r2 ,
3. Rozwizania
32
95
Zadanie 71.
Zauwamy, e odcinki KL i KM s przyprostoktnymi rozwaanego trjkta.
OY
6
5
4
3
2
1
K
-10
-9
-8
-7
-6
-5
OX
-4
-3
-2
-1
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
-1
-2
-3
-4
-5
-6
-7
-8
-9
-10
-11
-12
1
KL KM .
2
KM ma wic posta y
3
x b.
2
20
96
2
5
y 3 x 3
y 7 x 1
4
2
x 2
y 3
Tak wic L 2, 3 .
Odlego punktu L od prostej KM jest rwna
KL
6 6 2b
49
12 2b
13
7
1
oraz
y x
4
2
3
7
1 3
x b . Moemy wic zapisa: x x b .
2
4
2 2
Tak wic
1
7 3
0 x b ,
2
4 2
1
b
2 4
2
x
b,
7 3 13 13
4 2
7 2 4 1 7
3
y b b .
4 13 13 2 13
13
3
2 4 7
Punkt M ma wic wsprzdne b, b .
13
13 13 13
3
2 4
7
4 8
21
9
2 b 3 b 5
b b 5
b6
13 13
13
13
13 13
13 13
KM
.
49
13
13
Pole trjkta KLM dane jest wic wzorem:
P
Wynika z tego, e
1 2b 12 b 6
.
2
13
13
3. Rozwizania
2b 6 b 6
13
b 62
97
26 ,
169 ,
b 2 12b 133 0 ,
b1
12 26
19 ,
2
b2
12 26
7.
2
3
3
x 7 oraz y x 19.
2
2
Zadanie 72.
Z warunku prostopadoci prostych wynika, e a (2b 1) b a 0 . Moemy zapisa
rwnanie a(2b 1) b 0 , ktre jest rwnowane alternatywie:
a 0 b 1.
A 0, 4a , B 0, oraz AB 4a .
a
a
Trzeci wierzchoek trjkta jest punktem wsplnym prostych k i l, zatem jego wsprzdne
ax y 4a
wyznaczymy, rozwizujc ukad rwna
. Mnoc drugie z rwna przez licz x ay 4
b a i dodajc rwnania stronami, otrzymujemy warunek a 2 1y 0 . Ostatnia rwno
jest speniona tylko dla y 0 . Wtedy x 4.
Wida wic, e wysoko poprowadzona na bok AB ma dugo 4.
1
4
4a 4 20 , ktre, korzystajc z faktu, e a jest liczb do2
a
datni, moemy zapisa w postaci rwnowanej 2a 2 5a 2 0 . Jego rozwizaniami s licz1
by a 2 lub a .
2
Prowadzi to do rwnania
Zadanie 73.
I sposb
Prosta jest styczna do okrgu, gdy posiada z nim jeden punkt wsplny.
Aby wyznaczy punkty wsplne prostej i okrgu, rozwiemy ukad rwna.
98
y kx l
2
2
2
x k y l m
Okrg i prosta maj jeden punkt wsplny, gdy ukad rwna posiada jedno rozwizanie:
x k 2 kx l l 2
m2 ,
x 2 2kx k 2 k 2 x 2 m 2 ,
x 2 1 k 2 2kx k 2 m 2 0 .
2k
4 1 k 2 k 2 m2 0 ,
4k 2 4 k 2 m2 k 4 k 2 m2 0 ,
4k 2 4k 2 4m2 4k 4 4k 2m2 0 ,
m2 k 4 k 2 m2 0 ,
m2 1 k 2 k 4 ,
k4
m2 .
2
1 k
Tak wic, jeli prosta jest styczna do okrgu, to zachodzi rwno
k4
m2 .
2
1 k
II sposb
Prosta y kx l i okrg x k 2 y l 2 m 2 s styczne, gdy odlego d midzy prost
i rodkiem okrgu S k , l jest rwna dugoci promienia m.
Wyznaczmy odlego punktu S k , l od prostej o rwnaniu kx y l 0 .
k k 1 l l
k 2 1
k k 1 l l
k 2 1
k2
k 2 1
m,
m,
k4
m2 .
2
k 1
k4
m2 .
Tak wic jeli prosta jest styczna do okrgu, to zachodzi rwno 2
k 1
3. Rozwizania
99
Zadanie 74.
I sposb
6 3
3 3.
2
LK 5 3 .
std
CK 5 3 3 3 48 ,
2
CK 4 3 .
Rozpatrujemy dwie sytuacje.
100
2
CF .
5
5
4 3 10 3 .
2
36 3
10 3 270 .
4
3
CF .
5
Zatem
CF
5
20
4 3
3.
3
3
36 3 20
3 180 .
4
3
9x 3x 3 15 3 , std
x 84 2 21 .
CK 2 21 62 48 ,
2
CK 4 3 .
Rozpatrujemy dwie sytuacje.
Dalsza cz zadania tak, jak w I sposobie.
3. Rozwizania
101
Zadanie 75.
Przekrj graniastosupa prawidowego szecioktnego jest szecioktem wypukym, skadajcym si z dwch przystajcych trapezw rwnoramiennych.
Podstawy trapezw maj dugoci a i 2a. Oznaczmy wysoko trapezw jako h1 i h2 . (Trapezy s przystajce, wic h1 h2 h ).
Pole danego przekroju jest wic rwne:
P
1
4 8 h1 1 4 8 h2 6h1 6h2 12h .
2
2
Tak wic
12h 48 2 ,
h4 2.
V 6
a2 3
b,
4
gdzie a jest dugoci krawdzi podstawy, a b jest dugoci krawdzi bocznej graniastosupa.
Wiemy, e a 4 , tak wic
V 6
16 3
b 24 3 b .
4
Wyznaczmy dugo b.
Zauwamy, e odcinek b jest przyprostoktn trjkta, ktrego druga przyprostoktna x, jest
a 3
rwna x 2
4 3 . Przeciwprostoktna tego trjkta ma dugo 2h 8 2 .
2
Tak wic
8 2 4 3
2
128 48 80 4 5 .
102
Zadanie 76.
Niech N oznacza punkt, w ktrym paszczyzna zawierajca krawd AB przecina prost CF,
M rodek krawdzi AB oraz niech h CN . Na to, aby rozpatrywany przekrj naszego
graniastosupa by trapezem, potrzeba i wystarcza, eby punkt N lea na zewntrz odcinka
CF tak, eby F by midzy C i N. Sytuacja, gdy przekrj bdzie trjktem rwnoramiennym,
pokazana jest na rysunku 1., a sytuacja, gdy przekrj jest trapezem na rysunku 2.
F
E
E
N
F
L
h
h
A
A
M
Rys. 1
Rys. 2
3.
MC a 3 a 3 a 3
3 3
2
Zadanie 77.
I sposb
Poniewa paszczyzny ABC i DEF s rwnolege, a
paszczyzna ABC jest prostopada do krawdzi AS,
to odlego midzy tymi paszczyznami stanowi
dugo odcinka AD. Oznaczmy j liter x. Przyjmijmy te oznaczenia jak na rysunku.
Zauwamy, e trjkty ABC i DEF s jednokadne.
Jeden
z
nich
jest
obrazem
drugiego
w jednokadnoci o rodku S, np. trjkt DEF jest
obrazem trjkta ABC w jednokadnoci o rodku S
SD
m
i skali
. Zatem trjkt DEF jest rwSA m x
nie podobny do trjkta ABC w tej samej skali.
Stosunek pl trjktw podobnych jest rwny
kwadratowi skali ich podobiestwa, wic
m
F
D
x
A
a
B
3. Rozwizania
103
P2 m
.
P1 m x
Std otrzymujemy
x m 1 1 .
P2
(1)
Trjkty SDE i SDF s przystajce i kady z nich jest poow trjkta rwnobocznego
o wysokoci b i boku dugoci SE 2m . Zatem
DE b
2m 3
m 3.
2
DE 12 EF
2
m 3 12 2m
2
3m2 m2 m 2 ,
1
1
EF h 2m m 2 m2 2 ,
2
2
skd
P2
4
P2 P1
4
2 P2
P1 P2
4
II sposb
S
m
F
h
D
b
A
a
B
104
AB a
2h 3
h 3.
2
W trjkcie SBC krawdzie BS i CS maj t sam dugo, co wynika z przystawania trjkBSC 60 , wic trjkt SBC jest rwnoboczny. Zatem
tw SAB i SAC. Ponadto
AB 12 BC
2
h 3 12 2h
2
3h2 h2 h 2 ,
1
1
BC p 2h h 2 h2 2 ,
2
2
skd
P1
4
Analogicznie zauwaamy, e trjkty SDE i SDF s przystajce i kady z nich jest poow
trjkta rwnobocznego o wysokoci b i boku dugoci SE 2m . Powtarzajc analogiczne
obliczenia, otrzymujemy
P2
4
x hm
P1
4
P2
4
P1 P2
4
Zadanie 78.
Zauwamy, e zarwno otrzymany przekrj EFGH,
jak i czworokt BCGH s trapezami o takich samych podstawach i rnych wysokociach. Poprowadmy z wierzchoka H wysokoci HQ i HP odpowiednich trapezw.
Przyjmijmy oznaczenia:
GH x ,
HP p ,
HQ q .
Oczywicie x 0, 1 .
C
x
Wtedy
PEFGH
1 x
p,
2
P
E
Q
B
3. Rozwizania
PBCGH
105
1 x
q.
2
PEFGH
PBCGH
1 x
p
p
2
2.
1 x
q q
2
5
5
1
.
h 2 12 . Std h
2
4
2
Trjkty BHQ i BSR s podobne, zatem w szczeglnoci
RS
QH
BR
BQ
, co przy przyjtych
5
1
2 2 .
1 1
q
x
2 2
Zatem q
5 1 x
2q
, czyli x 1
.
2
5
Kt PQH jest rwny ktowi nachylenia ciany bocznej do paszczyzny podstawy, bo odcinki
HQ i PQ s prostopade do prostej BC. Zatem jego cosinus jest rwny:
1
1
cos PQH 2
.
5
5
2
Korzystajc z twierdzenia cosinusw (dla trjkta PQH), moemy zapisa, e
2
1
1
p q 2q cosPQH ,
2
2
2
czyli
51 x 1
5 1 x 1 1 5 x 2 8 x 4
p
2
.
4
4
2
2 5
4
2
Poniewa
p2
p
2 , to 2 4 .
q
q
106
5x 2 8x 4
5x 2 8x 4
4
4,
5 x 2 10 x 5 5 x 2 10 x 5
4
czyli
5x 2 8x 4 4 5x 2 10 x 5 .
32 8 24 4
,
30
30 5
x2
32 8 40 4
1.
30
30 3
Zatem
2
PEFGH
4 5 4 8 4 4
1
9
1 9 5
5
5
5
.
2
4
10 5
50
Uwaga
Ostatni etap rozwizania mona przeprowadzi dla zmiennych p, q, a dopiero pniej obli2
1
1
p
2
2
czy x. Poniewa
2 , to p 2q . Std, z rwnania p q 2q cosPQH ,
2
q
2
otrzymujemy rwnanie z niewiadom q:
2
1 1
1
4q 2 q 2 2q
,
2 5
2
ktre po uporzdkowaniu przyjmuje posta:
60q 2 4 5q 5 0 .
Poniewa
16 5 , to q1
Zatem p 2
4 5 16 5
5
4 5 16 5
5
.
0 , q2
120
6
120
10
5
5
2q
1 4
oraz x 1
1 . Std PEFGH
10
5
5 5
5
4
5 59 5.
2
5
50
3. Rozwizania
107
P( A B) A B
.
P( B)
B
Zdarzeniu B sprzyjaj podzbiory trjelementowe zoone z trzech liczb parzystych albo zoone z jednej liczby parzystej i dwch nieparzystych:
4 4 5
B 4 4 10 44 .
3 1 2
Zdarzeniu A B sprzyjaj podzbiory trjelementowe zoone z liczby 4 i dwch liczb parzystych albo zoone z liczby 4 i dwch liczb nieparzystych:
3 5
A B 3 10 13 .
2 2
Std
P( A | B)
Odpowied: P( A | B)
13
.
44
13
.
44
9
11
13
Uwaga: Moesz obliczy 84 , nastpnie P B
oraz P A B .
21
84
3
II sposb
Zdarzeniami elementarnymi s wszystkie trjwyrazowe wariacje bez powtrze zbioru
1, 2,...,9 . Jest to model klasyczny.
Wprowadzamy oznaczenia dla zdarze:
A wrd wylosowanych liczb bdzie liczba 4,
B suma wylosowanych liczb bdzie parzysta.
Mamy obliczy P( A | B)
P( A B) A B
.
P( B)
B
Zdarzeniu B sprzyjaj wariacje bez powtrze, ktrych wyrazami s trzy liczby parzyste albo
jedna liczba parzysta i dwie nieparzyste,
B 4 3 2 3 4 5 4 264 .
Zdarzeniu A B sprzyjaj trjwyrazowe wariacje bez powtrze, w ktrych wystpuje liczba
4 i dwie liczby parzyste albo liczba 4 i dwie liczby nieparzyste:
A B 3 3 2 3 5 4 78 .
Std
P( A | B)
78 13
.
264 44
108
Odpowied: P( A | B)
13
.
44
11
13
oraz P A B .
21
84
Zadanie 81.
D
Zadanie 82.
C
Zadanie 83.
I sposb
Zacznijmy od wybrania dowolnej cyfry rnej od zera. Moemy to zrobi na 9 sposobw.
Umiemy wybran cyfr (nazwijmy j a) na miejscu setek. Teraz znw na 9 sposobw
wybieramy drug cyfr, rn od a; nazwijmy j b.
Jak moemy wypeni miejsca dziesitek i jednoci? Pierwszy sposb: na obu tych miejscach
wpisujemy b. Drugi sposb: na miejscu dziesitek wpisujemy b, na miejscu za jednoci wpisujemy a. Trzeci sposb: na miejscu dziesitek wpisujemy a, na miejscu jednoci wpisujemy
b. Tak wic dla kadego z 9 sposobw wyboru cyfry b mamy 3 sposoby utworzenia liczby
trzycyfrowej speniajcej warunki zadania.
W ten sposb z zasady mnoenia otrzymujemy odpowied: 9 9 3 243 .
II sposb
Zgodnie z warunkami zadania interesuj nas liczby, w ktrych zapisie dziesitnym jedna cyfra wystpuje dokadnie dwa razy, inna dokadnie raz.
Niech a oznacza niezerow cyfr. Moe ona wystpi dwukrotnie w zapisie liczby trzycyfro 3
wej na 3 sposoby (liczba kombinacji ):
2
Setki
Dziesitki
Jednoci
a
Puste pozycje dziesitek i jednoci moemy wypeni na 9 sposobw, bo tyle jest cyfr rnych od a. Z kolei pozycj setek moemy wypeni tylko na 8 sposobw, gdy nie moemy
tam wpisa cyfry 0. Poniewa mamy 9 moliwych wartoci a, cznie mamy 2 9 9 9 8 ,
czyli 234 liczby o powtarzajcej si cyfrze rnej od 0 (regua mnoenia, nastpnie regua
dodawania).
Para 0-0 moe wystpi tylko w jeden sposb, jako e 0 nie moe wystpi na pozycji setek,
na ktrej moe jej towarzyszy dowolna cyfra niezerowa; mamy zatem 9 moliwoci.
cznie mamy wic 234 + 9, czyli 243 liczby speniajce warunki zadania.
3. Rozwizania
Zadanie 84.
I sposb
W zbiorze A jest n liczb parzystych i n liczb nieparzystych.
Suma czterech liczb naturalnych jest liczb parzyst, gdy
jest sum czterech liczb parzystych
albo
jest sum czterech liczb nieparzystych,
albo
jest sum dwch liczb parzystych i dwch liczb nieparzystych.
Suma czterech liczb naturalnych jest liczb nieparzyst, gdy
jest sum jednej liczby parzystej i trzech nieparzystych
albo
jest sum jednej liczby nieparzystej i trzech parzystych.
Std
n n n n
n n n
x 2 ,
4 2 2 4
4 2 2
n n n n
n n
y 2 .
1 3 3 1
1 3
n n n n n
x y 2 2
4 2 2 1 3
n n 1 n 2 n 3 n n 1 n n 1
n n n 1 n 2
2
24
22
6
n 2 n 3 n n 1 n n 2
n n 1
12
4
3
n 2 5n 6 3n 2 3n 4n 2 8n n n 1 n
n n 1
.
12
2
2
II sposb
W zbiorze A jest n liczb parzystych i n liczb nieparzystych.
Suma czterech liczb naturalnych jest liczb parzyst, gdy
jest sum czterech liczb parzystych
albo
jest sum czterech liczb nieparzystych,
albo
jest sum dwch liczb parzystych i dwch liczb nieparzystych.
109
110
n n n
x 2 .
4 2 2
Liczba wszystkich czteroelementowych podzbiorw zbioru 2n -elementowego jest rwna
2n
.
4
Std
2n
y x.
4
n n n 2n
x y 4 2
4 2 2 4
n n 1 n 2 n 3
n n 1 n n 1 2n 2n 1 2n 2 2n 3
4
2
24
22
24
n 2 n 3 n n 1 2n 1 2n 3
n n 1
6
2
6
n 2 5n 6 3n 2 3n 4n 2 8n 3 n n 1 n
n n 1
.
6
2
2
III sposb
W zbiorze A jest n liczb parzystych i n liczb nieparzystych.
Suma czterech liczb naturalnych jest liczb nieparzyst, gdy
jest sum jednej liczby parzystej i trzech liczb nieparzystych
albo
jest sum jednej liczby nieparzystej i trzech liczb parzystych.
Std
n n
y 2 .
1 3
Liczba wszystkich czteroelementowych podzbiorw zbioru 2n elementowego jest rwna
2n
.
4
Std
2n
x y.
4
3. Rozwizania
111
2n n n
x y 4
4 1 3
2n 2n 1 2n 2 2n 3
n n n 1 n 2
24
6
2n 1 2n 3 4n n 2
n n 1
6
6
4n 2 8n 3 4n 2 8n n n 1 n
n n 1
.
6
2
2
Zadanie 85.
Niech A oznacza zdarzenie polegajce na wylosowaniu dwch dziewczt, za B zdarzenie
polegajce na wylosowaniu dwch osb z tej samej klasy. Mamy obliczy prawdopodobiestwo warunkowe zdarzenia A pod warunkiem, e zaszo zdarzenie B. Uyjemy wzoru na
P( A B)
prawdopodobiestwo warunkowe: P( A | B)
.
P( B)
Obliczamy prawdopodobiestwo zdarzenia B.
20
Dwie osoby z klasy IIIA mona wybra na sposobw, tyle samo jest sposobw wybra2
nia dwch osb z klasy IIIB. Poniewa wszystkich moliwych wyborw 2 osb spord 40
40
uczniw jest , to
2
20 20
2
2
190 190 38
P( B)
.
780
78
40
2
6
Dwie dziewczta z klasy IIIA mona wybra na sposobw, dwie dziewczta z klasy IIIB
2
12
na sposobw, zatem
2
6 12
2
2
81
P( A B)
.
780
40
2
112
81
P( A B) 780 81
P( A | B)
.
38 380
P( B)
78
Zadanie 86.
Niech x, y : x, y 1,2,3,4,5,6, zatem 36 .
Niech A bdzie zdarzeniem: suma kwadratw wyrzuconych liczb przy dzieleniu przez 4 daje
reszt 1. Niech B bdzie zdarzeniem: warto bezwzgldna rnicy wyrzuconych liczb bdzie
wiksza od 2.
Skorzystamy z prawdopodobiestwa warunkowego:
P( B | A)
P( B A)
.
P( A)
Poniewa suma kwadratw wyrzuconych liczb przy dzieleniu przez 4 daje reszt 1, wyrzucono jedn liczb parzyst i jedn nieparzyst. Zatem A 18 .
Zdarzenie B A oznacza, e jedna liczba jest parzysta, druga nieparzysta i warto bezwzgldna rnicy wyrzuconych liczb jest wiksza od 2.
Wobec tego mamy nastpujce pary:
czyli
B A 8.
Zatem
P B | A
P B A B A 8 4
.
P A
18 9
A
Zadanie 87.
P( A B) P( B \ A) P( B \ ( A B)) P( B) P( A B) .
Std
P( A B) P( B) P( A B)
1 P( A | B) 1 0,386 0, 614 .
P( B)
P( B)
P( A B)
.
P( B)
A B A B A B A B i B A B A B .
Prawdopodobiestwo sumy zdarze rozcznych jest rwne sumie prawdopodobiestw poszczeglnych zdarze. Zatem
3. Rozwizania
113
P( A B) P( A B) P( A B) P( A B ) .
Std obliczamy P( A B) ; P( A B) 0,3 .
Obliczamy P(B):
P( B) P( A B) P( A B) ,
zatem P( B) 0,7 . Std
P( A | B)
P( A B) 0,3 3
.
P( B)
0, 7 7
a
Wprowadzamy oznaczenia: a krawd podstawy graniastosupa, H wysoko graniastosupa.
Z warunkw zadania mamy: 6a 3H 12 , std H 4 2a .
Zapisujemy wzr na objto graniastosupa:
V
V
a2 3
a2 3
H
4 2a ,
4
4
3 3
3
a 3a 2
a 3 2a 2
2
2
dla 0 a 2 .
Rozwaamy funkcj f (a) a3 2a 2 okrelon dla kadej liczby rzeczywistej a .
Obliczamy pochodn tej funkcji: f (a) 3a 2 4a .
Znajdujemy miejsca zerowe pochodnej: a 3a 4 0 , std a1 0 , a2
Ponadto:
4
.
3
114
4
3
4
3
,0
oraz
0,
4
3
, .
3
3
f (a) dla 0 a 2 , to w przedziale 0, 2 funkcja V a ma ekstre2
mum w tym samym punkcie, w ktrym ma je funkcja f (a) . Std oraz z monotonicznoci
Poniewa V a
3
4
jest liczb dodatni) wynika, e w punkcie a funkcja V przyjmuje
2
3
najwiksz warto.
(wspczynnik
4
4 4
, H 4 2 .
3
3 3
16 3
.
27
Zadanie 91.
A
Zadanie 92.
C
Zadanie 93.
Jest to wyraenie nieoznaczone typu
0
. Liczba 2 jest pierwiastkiem licznika i mianownika.
0
Obliczamy granic:
lim
x 2
x 2 x 2 lim x 2 4 1 0,5
x2 4
lim
.
2
x 2
x 4 x 12
x 2 x 6 x2 x 6 8 2
3. Rozwizania
115
Zadanie 94.
Zauwamy, e
2a 2 x 2 b 2 x 2
x 2 2a 2 b 2
2a 2 b 2
.
lim
x a 2 x 2 b 2 x 2
x x 2 a 2 b 2
a2 b2
lim
Oczywicie a b .
Zatem
2a 2 b 2
2 , czyli 2a 2 b 2 2a 2 2b 2 .
2
2
a b
Std 3b 2 0 , zatem b 0 .
Zadanie 95.
B
Zadanie 96.
A
Zadanie 97.
Wprowadzamy oznaczenia: a krawd podstawy, x krtsza przektna podstawy, h
wysoko ostrosupa.
Z warunkw zadania otrzymujemy x h 9 , std h 9 x .
Zauwamy, e 0 x 9 .
Poniewa x a 3 , zatem h 9 a 3 , gdzie 0 a 3 3 .
Objto tego ostrosupa wyraa si wzorem
1 6a 2 3
a2 3
V
h
h.
3
4
2
Objto ostrosupa przedstawiamy jako funkcj:
V a
a2 3
9
3
9a 3
3a 2 a 3 .
2
2
2
9
3
3a 2 a 3 , dla a R .
2
2
116
Uwzgldniajc zaoenie 0 a 3 3 dla funkcji V opisujcej objto ostrosupa, otrzymujemy, e dla a 2 3 speniony jest warunek konieczny i dostateczny istnienia ekstremum.
0,2 3
a
V
2 3
0
3;3 3
max
V2 3
2
3
9
3
3 2 3 2 3 18 3 .
2
2
Zatem objto tego ostrosupa osiga najwiksz warto rwn 18 3 , gdy krawd podstawy jest rwna a 2 3 .
Zadanie 98.
Definiujemy funkcj f ( x) 2 x3 3x2 5 okrelon dla x R . Jest to wielomian, ktry jest
funkcj rniczkowaln, wic cig. A co za tym idzie, cig w przedziale 2,3 .
f (2) 1 0 ,
f (3) 22 0 .
Z cigoci funkcji f wynika, e ma ona w przedziale 2,3 co najmniej jedno miejsce zerowe.
Oznacza to, e rwnanie 2 x3 3x2 5 0 ma w przedziale 2,3 co najmniej jedno rozwizanie. Obliczamy pochodn funkcji f:
f ( x) 6 x 2 6 x 6 x x 1 ,
Rozwizujemy nierwno
3. Rozwizania
117
12 x 3 12kx2 12 x 12k 0 .
Rwnowanie,
12( x 2 1)( x k ) 0 .
Nierwno jest zatem speniona wtedy i tylko wtedy, gdy x k , zatem funkcja f jest rosnca
w przedziale k , i nie jest rosnca w adnym przedziale postaci a, dla a k .
Std odpowied: k 2 .
Zadanie 100.
Wobec faktu, e funkcja wymierna ma pochodn w kadym punkcie swojej dziedziny (ktr
tu jest zbir wszystkich liczb rzeczywistych), wartoci najmniejszej lub najwikszej w przedziale naley szuka w punktach z tego przedziau, w ktrych pochodna jest rwna 0, lub na
kracach przedziau.
Obliczamy pochodn funkcji f:
f ( x)
( x 1) ( x 2 2 x 2) ( x 1) ( x 2 2 x 2) 1 ( x 2 2 x 2) ( x 1) (2 x 2)
( x 2 2 x 2)2
( x 2 2 x 2)2
x2 2 x
.
( x 2 2 x 2) 2
Tak wic f ( x) 0 wtedy i tylko wtedy, gdy x 2 2 x 0 . To ostatnie rwnanie ma dwa rozwizania: 0 oraz 2 i oba nale do przedziau 3, 1 . Najwiksz lub najmniejsz warto
funkcja f moe zatem przyj tylko w punktach: 3, 2 , 0 lub 1.
Moemy teraz podstawi te argumenty do wzoru funkcji i porwna otrzymane wyniki:
f (3)
2
,
5
1
f (2) ,
2
f (0)
1
,
2
f (1)
2
.
5
1
1
, najwiksz za .
2
2
118
Zadanie 2.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 3.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 2.1) Ucze uywa wzorw skrconego mnoenia na (ab)3
oraz a3b3.
Zadanie 4.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 5.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 6.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 7.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
119
Zadanie 8.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 9.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 10.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 11.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 12.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 13.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 14.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 3.9) Ucze rozwizuje rwnania i nierwnoci z wartoci
bezwzgldn, o poziomie trudnoci nie wyszym, ni:
x 1 2 3 , x 3 x 5 12 .
120
Zadanie 15.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
a b
, a 2 b2 .
Zadanie 16.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 17.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 18.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 19.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 20.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 3.1) Ucze stosuje wzory Vitea.
Zadanie 21.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 3.2) Ucze rozwizuje rwnania i nierwnoci liniowe
i kwadratowe z parametrem.
Zadanie 22.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
121
Zadanie 23.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 3.4) Ucze stosuje twierdzenie o reszcie z dzielenia wielomianu przez dwumian x a .
Zadanie 24.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 25.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
a b
, a 3 b3 .
PP 3.4) Ucze rozwizuje rwnania kwadratowe z jedn niewiadom.
Zadanie 26.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 3.6) Ucze rozwizuje rwnania wielomianowe dajce si
atwo sprowadzi do rwna kwadratowych.
Zadanie 27.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
122
Zadanie 28.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 29.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 30.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
4.2. Funkcje
Zadanie 31.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
a b
, a 2 b2 .
PP 3.8) Ucze rozwizuje proste rwnania wymierne, prowax 1
dzce do rwna liniowych lub kwadratowych, np.
2,
x3
x 1
2x .
x
Zadanie 32.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
123
Zadanie 34.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 35.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 36.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 37.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
124
Zadanie 39.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 40.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 41.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 42.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
125
1
.
2
PP 3.5) Ucze rozwizuje nierwnoci kwadratowe z jedn
niewiadom.
cos 2 x
Zadanie 43.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 6.6) Ucze rozwizuje rwnania i nierwnoci trygonome1
tryczne typu sin 2 x , sin 2 x cos x 1, sin x cos x 1 ,
2
1
cos 2 x .
2
4.3. Cigi
Zadanie 44.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 45.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 46.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 47.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
126
Zadanie 48.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 49.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 50.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
4.4. Geometria
Zadanie 51.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 52.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 53.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 54.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
127
Zadanie 55.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 56.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 57.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 58.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 59.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 60.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 7.1) Ucze stosuje twierdzenia charakteryzujce czworokty wpisane w okrg i czworokty opisane na okrgu.
Zadanie 61.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 62.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 7.5) Ucze znajduje zwizki miarowe w figurach paskich
z zastosowaniem twierdzenia sinusw i twierdzenia cosinusw.
128
Zadanie 63.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 64.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 65.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 66.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 67.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 68.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
129
Zadanie 69.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 8.5) Ucze posuguje si rwnaniem okrgu
x a 2 y b 2 r 2
noci.
Zadanie 70.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
x a y b
2
noci.
Zadanie 71.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 72.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 73.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 8.6) Ucze wyznacza punkty wsplne prostej i okrgu.
PR 3.3) Ucze rozwizuje ukady rwna, prowadzce do
rwna kwadratowych.
Zadanie 74.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
130
Zadanie 75.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 76.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 9.2) Ucze okrela, jak figur jest dany przekrj graniastosupa lub ostrosupa paszczyzn.
Zadanie 77.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 78.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 10.2) Ucze oblicza prawdopodobiestwo warunkowe.
131
Zadanie 80.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 81.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 82.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 83.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 84.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 10.1) Ucze wykorzystuje wzory na liczb permutacji,
kombinacji, wariacji i wariacji z powtrzeniami do zliczania
obiektw w bardziej zoonych sytuacjach kombinatorycznych.
Zadanie 85.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
132
Zadanie 86.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 87.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 88.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 90.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 91.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 92.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 93.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
133
Zadanie 94.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 95.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 96.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 97.
Wymaganie oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 98.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja.
PR 11.4) Ucze korzysta z wasnoci pochodnej do wyznaczenia przedziaw monotonicznoci funkcji.
Zadanie 99.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe
Zadanie 100.
Wymagania oglne
Wymagania szczegowe