1.

Sejarah Penempatan di New Zealand

New Zealand dilihat berada pada kedudukan yang terpencil dalam peta
dunia. Kedudukannya itu telah menyebabkan pelayar-pelayar atau
peneroka/penghijrah mempunyai kehendak untuk meneroka ke kawasan
tersebut. Sebagai contoh, Kapten James Cook telah tiba di New Zealand
pada tahun 1769 dan dilihat 50 tahun selepas itu, terdapat hampir 200
orang pelayar tiba dan menetap di New Zealand. Kedatangan Kapten
James Cook ketika itu telah mendapat sambutan yang dingin dan telah
berlakunya beberapa insiden pergaduhan dengan masyarakat Maori.
Walau bagaimanapun, kedatangan pelayar-pelayar ini juga adalah
disebabkan New Zealand cukup terkenal dan kaya dengan hasil
semulajadinya seperti minyak, bulu untuk membuat topi (menjadi
barangan pertukaran dagangan dengan China) dan sebagainya. 1
Pada tahun 1792, pemburu ikan paus telah dilihat tiba di bahagian
Utara New Zealand. Ikan Paus dikatakan mempunyai pelbagai
keistimewaan dan fungsi, terutamanya lemaknya yang berkualiti untuk
diproses dijadikan minyak. Oleh hal demikian, New Zealand yang menjadi
kawasan tumpuan ikan paus telah menyebabkan pemburu-pemburu ini
membina penempatan di kawasan tersebut. Pada tahun 1820, kelompok ini
lebih berpusat dan berlabuh di kawasan teluk, Bay of Island untuk
mendapatkan bekalan harian dan kemasukan mereka ini dilihat
berkembang dari masa ke masa melebihi populasi pendakwah-pendakwah
Kristian. Selain itu, kelompok pemburu ikan paus ini rata-ratanya adalah
berbangsa Inggeris, Amerika, Scots dan Irish, Spain dan China. Kelihatan
pada tahun 1820, pemburu ikan paus ini beralih untuk menangkap ikan
paus hitam dari stesen pantai kerana spesis paus sperma semakin sukar
untuk diperolehi. Stesen memburu ikan paus telah didirikan disepanjang
pantai iaitu dari Foveaux Straits sehingga ke East Cape2 Dan dapat dilihat
bahawa terdapat stesen-stesen yang mampu menampung 40 sehingga 80
orang. Perkembangan mereka ini dari masa ke masa telah membawa
kepada mulanya aktiviti penanaman kentang dan mula menternak khinzir.
Walau bagaimanapun, jaringan komunikasi di New Zealand dan
disepanjang pantainya tidak mendapat sebarang akses yang begitu baik.
Perkara ini telah menyebabkan pemburu ikan paus, pendakwah dan
peniaga perlu bergantung kepada kapal-kapal yang berlabuh dari masa ke
masa untuk mendapatkan sebarang maklumat dan juga sebagai akses
komunikasi mereka dengan kawasan-kawasan lain. 3 Pada tahun 1840,

Jock Philips, History of Immigration: Early Years, Te Ara- The Encyclopedia of New
Zealand. Atas talian. http://www.teara.govt.nz/en/history-of-immigration/page1.
(Diakses pada 16 November 2013).

2 Tapp, E.J., Early New Zealand: a dependency of New South Wales, 1788-1841. London,
1958 hlm. 56-57.

3 Atas Talian. http://www.nzpost.co.nz/about-us/who-we-are/history-of-new-zealand-post.

(Diakses pada 16 November 2013).

pejabat pos pertama di New Zealand telah dibuka di Kororareka, apabila

Kapten Hobson yang baru dilantik sebagai Leftenan-Gabenor, tiba di Bay of
Islands dan melantik William Clayton Hayes sebagai kerani dalam majistret
dan sebagai ketua Pos.4
Selain itu, pusat dakwah bagi agama Kristian telah dibina pertama
kalinya oleh Samuel Marsden melalui Anglican Church Missionary. Beliau
telah tiba di Ranghihoua pada tahun 1814.5 Ketua Maori yang ketika itu
dilihat
menggalakkan
kemasukan
kapal-kapal
dagangan
untuk
menjalankan hubungan atau jalinan perdagangan dan membuat hubungan
dengan Persatuan Gereja di Sydney.6
Dengan penubuhan jawatan kuasa mubaligh-mubaligh Kristian,
kapal dagangan dan pemburu ikan paus dari Australia dan dikawasankawasan lain mula datang ke pelabuhan untuk memulakan aktiviti
perdagangan seperti tembakau dan senjata api sebagai pertukaran untuk
kayu (timber) dan flaks. Flaks adalah satu produk yang mendapat
sambutan dalam kalangan peniaga-peniaga British untuk membuat tali
kapal. Walaupun mempunyai kualiti dalam penghasilan tali dan telah
digunakan oleh kaum Maori untuk pelbagai tujuan, flaks dilihat tidak
berjaya diniagakan pada tahun 1820-an di New Zealand. Manakala,
eksport kayu bagi tujuan pembinaan kediaman dan kapal telah tertumpu di
Hokianga dan Firth of Thames. Pada tahun 1820-an, hampir 100 orang
pelayar telah menetap secara sementara bersama dengan komuniti MouriEropah. Kelompok ini telah menetap di bahagian selatan Laut New
Zealand. Rata-ratanya, kumpulan ini adalah daripada bangsa Inggeris,
Irish, Amerika dan India yang berlayar melalui East India Company Trading
Ships. Pada tahun 1836, menurut wakil kerajaan British James Busby,
terdapat lebih 90 lelaki Eropah di Hokianga dan seluruh pulau di bahagian
utara, kira-kira satu pertiga daripada orang Eropah telah terlibat dalam
perdagangan kayu (timber).
Penyebaran agama Kristian di New Zealand telah membawa juga
kepada tertubuhnya Wesleyan Missionary Society di Whangaroa. Mubalighmubaligh Kristian ini dikatakan sukar untuk menyebarkan dakwah kepada
kaum Maori, jadi mereka terpaksa mengisolasikan kehidupan bersama
bangsa Maori. Dilihat pada tahun 1820, ketua kaum Maori di Bay of Island,
Hongi Hika dan Waikato dijemput untuk mengadakan lawatan ke England
bersama mubaligh Kristian iaitu Thomas Kendall.Tujuannya adalah untuk
melengkapkan kamus Kendall yang bertajuk A Grammar and Vocubalary
of the language of New Zealand dibawah kelolaan Professor Samuel Lee.
Kemasukan mubaligh Kristian dan pengaruh agama dilihat telah
berkembang pada tahun 1830. Sebagai contoh, Jean Francois Pompallier
4 Ibid.
5

Davidson, A.K. Re-evaluating Missionary Beginnings in Aotearoa New Zealand.

Atas Talian. http://www.eidts.ac.nz/%5B102. (Diakses pada 27 Disember 2014).

6 Flude, A.G. Maori and Missionaries. Atas Talian.

http://homepages.ihug.co.nz/~tonyf/missionaries/missionaries.html. (Diakses pada 27
Disember 2014).

merupakan seorang pengasas Kristian Katolik di New Zeland telah tiba di

Hokianga pada 10 Januari 1838. Perkembangan Kristian Katolik telah
mendapat bantuan kewangan daripada Perancis dan telah membantu
beliau bagi menyebarkan dakwah Kristian di Pulau Utara dan juga Selatan.
Pada tahun 1839 Terdapat hampir 2000 penduduk non-Maori. 2/3 tinggal di
kawasan utara. Oleh itu, pada tahun 1840 terdapat tiga kumpulan
mubaligh Kristian yang terbentuk. Antaranya adalah Anglicans (Church
Missionary Society), Wesleyans dan Roman Catholic. Terdapat 10 pusat
penyebaran agama Kristian di bahagian Utara.7

2.0

Punca Penghijrahan ke New Zealand

Pada tahun 1839, terdapat kira-kira 2,000 pendatang di New Zealand dan
bilangan ini meningkat pada permulaan tahun 1940 dan dilihat terdapat
kira-kira 28,000 non-Maori yang menetap di New Zealand pada tahun
1852. Peningkatan populasi non-Maori ini adalah disebabkan oleh satu
persetujuan yang telah ditandatangi dalam Treaty of Waitangi. Persetujuan
ini telah membuka peluang kepada British untuk mengukuhkan
penguasaannya disamping memberi hak dan peluang kepada golongan
imigran dari British untuk berhijrah ke New Zealand.
Peningkatan penduduk dapat dilihat dari 16 juta orang pada tahun
1801 sehinggalah 26 juta orang pada tahun 1841 selepas berlakunya
revolusi perindustrian dan pertanian di Eropah. 8 Walau bagaimanapun, di
kawasan-kawasan luar bandar, pengenalan jentera-jentera industri telah
mengurangkan atau membawa kepada kemerosotan dalam penggunaan
sumber tenaga manusia dan hal ini telah mengurangkan peluang
pekerjaan terhadap rakyat. Pada tahun 1831, berlakunya rusuhan oleh
golongan buruh dalam menentang penggunaan jentera-jentera dalam
industri di England. Manakala di Tanah Tinggi Scotland, golongan petani
telah dihalau dari tanah mereka dan telah berlakunya kebuluran akibat
kemerosotan dalam penanaman kentang pada akhir tahun 1840-an di
Ireland dan perkara ini telah membawa kepada kebuluran dan kematian.
Desakan-desakan yang berpunca daripada perkara ini telah menjadi faktor
penghijrahan orang-orang Eropah untuk mencari tanah-tanah baru untuk
meneruskan kehidupan yang lebih baik berbanding sebelumnya.

3.0

Syarikat New Zealand

Wakefield telah menubuhkan "New Zealand Association" mengambil
idea daripada "New Zealand Company" yang diasaskan oleh George
Lambton yang dilihat gagal pada tahun 1825 kerana kurang sokongan dari
kerajaan
British.
Pada tahun 1839, Wakefield menukarkan "New Zealand Assiociation"
kepada "New Zealand Company".

7 The Colonisation of New Zealand. Atas Talian. http://historynz.org/colonisation.html. (Diakses pada 23 November 2013).
8 Ibid.

Syarikat New Zealand melihat peluang ini sebagai satu ruang dalam
mencari keuntungan. Ia ditubuhkan bagi tujuan komersial yang direka
bentuk bagi kepentingan para pelabur. Syarikat New Zealand menganggap
bahawa pentingnya kehendak dalam meluaskan pertumbuhan penduduk
yang mempunyai kaitannya dengan pengeluaran makanan dan sebagai
penyelesaian kepada masalah kebuluran. Pelabur-pelabur yang terlibat
dalam Syarikat New Zealand telah dijanjikan 100 ekar (40.5 hektar) tanah
ladang dan satu ekar bagi tanah di bandar. Bagi mengelakkan tanggapan
yang negatif terhadap dasar yang dilaksanakan oleh Syarikat New
Zealand, kumpulan ini telah menggunakan buku dan risalah untuk
mempromosikan tanah di New Zealand sebagai 'Britain Selatan' dan
menggambarkan New Zealand sebagai tanah yang subur dan mempunyai
iklim yang bersesuaian dengan kehidupan masyarakat, bebas daripada
kebuluran, peperangan dan wujudnya kemudahan di kawasan-kawasan
bandar.9
4.0

Penghijrahan: 1840-1852
Hasil daripada polisi yang dilaksanakan oleh Syarikat New Zealand telah
mendorong kemasukan kapal-kapal di Wellington pada bulan Januari 1840,
Whanganui pada bulan September 1840, New Plymouth pada bulan
November 1841, dan Nelson pada Februari 1842. Manakala dua cabang
syarikat iaitu Persatuan Otago dan Persatuan Canterbury telah berjaya
membawa masuk imigran ke Dunedin pada tahun 1848 dan pada tahun
1850 di Christchurch.10
Daripada 18,000 peneroka yang berhijrah daripada Britain antara
tahun 1840 dan 1852, kira-kira 14,000 telah dibawa masuk oleh Syarikat
New Zealand. Pada tahun 1852 penduduk Eropah di New Zealand telah
mencapai hampir 28,000 orang.11 Syarikat New Zealand memerlukan atau
menggalakkan kemasukan golongan imigran yang mempunyai kepakarankepakaran tertentu seperti buruh mahir dalam bidang mekanik dan
pertanian. Pada mulanya, kemasukan mereka melalui syarikat adalah
dengan cara yang percuma, dengan syarat yang dikenakan adalah mereka
yang berumur 30 tahun ke bawah dan sudah berkahwin sahaja yang layak
diberi perkhidmatan percuma. Hal ini kerana, kemahiran tersebut ternyata
akan digunakan oleh mereka dalam membangunkan tanah-tanah yang
terdapat di New Zealand. Sebagai contoh, satu pertiga daripada orangorang dewasa adalah bekerja sebagai buruh ladang dan dua perlima lagi
adalah mahir dalam bidang mekanik.

9 The New Zealand Company: A Short History. Atas Talian.

http://homepages.ihug.co.nz/~tonyf/nzco/nzco.html. (Diakses pada 28 Disember
2013).
10

European Colonisation of New Zealand. Atas Talian.

http://en.wikibooks.org/wiki/New_Zealand_History/European_Colonisation_of_New_
Zealand. (Diakses pada 28 Disember 2013).

11 Jock Philips, Op. cit.,

Syarikat New Zealand telah dilihat berjaya menyelesaikan masalah yang

terdapat di Wanganui pada tahun 1840 berkenaan dengan tapak tanah di
luar bandar yang dijanjikan kepada pembeli Wellington dan juga secara
tidak langsung terlibat dalam penyelesaian di New Plymouth pada tahun
1841,
melalui
gabungan
dengan
Syarikat
Plymouth. 12
Walau
bagaimanapun, Syarikat New Zealand didapati mengalami krisis ekonomi
dan perkara ini telah menukar dasar syarikat dengan mengenakan bayaran
kepada mereka yang mempunyai kemahiran dalam pelbagai bidang dan
juga kepada mereka yang sudah berkahwin.
5.0

Kesimpulan
Dilihat selepas pengaruh Syarikat New Zealand, kelihatan munculnya
pengaruh-pengaruh daripada peneroka asing yang lain. Sebagai contoh,
Nanto-Bordelaise Company berusaha untuk membuka koloni Perancis di
New Zealand tetapi dilihat tidak mendapat sokongan daripada kerajaan
Perancis sendiri. Walaupun gagal, koloni Perancis dikatakan berjaya
membangunkan penempatan di Akaroa. 13 Selepas itu, dilihat terdapatnya
campur tangan daripada British setelah berlakunya bergaduhan antara
kaum Maori dengan orang Eropah di New Zealand. Selepas itu, telah
berlakunya beberapa siri perjanjian yang telah membawa kepada
penetapan kuasa British di New Zealand.

Rujukan
Atas Talian. http://www.nzpost.co.nz/about-us/who-we-are/history-of-new-zealandpost. (Diakses pada 16 November 2013).
Davidson, A.K. Re-evaluating Missionary Beginnings in Aotearoa New Zealand.
Atas Talian. http://www.eidts.ac.nz/%5B102.
(Diakses pada 27 Disember 2014).
European Colonisation of New Zealand. Atas Talian.
http://en.wikibooks.org/wiki/New_Zealand_History/European_Colonisation_o
f_New_Zealand.
(Diakses pada 28 Disember 2013).
Flude, A.G. Maori and Missionaries. Atas Talian.
http://homepages.ihug.co.nz/~tonyf/missionaries/missionaries.html.
(Diakses pada 27 Disember 2014).
Jock Philips, History of Immigration: Early Years, Te Ara- The Encyclopedia of
New
Zealand.
Atas
talian.
http://www.teara.govt.nz/en/history-ofimmigration/page1.
12

New Zealand Company: Further Settlement. Atas Talian.

http://en.wikipedia.org/wiki/New_Zealand_Company. (Diakses pada 28 Disember
2013).

13 Settlement of Akaroa.
http://global.britannica.com/EBchecked/topic/402755/Nanto-Bordelaise-Company.
(Diakses pada 28 Disember 2013).
5

(Diakses pada 16 November 2013).

New

Zealand
Company:
Further
Settlement.
http://en.wikipedia.org/wiki/New_Zealand_Company.
(Diakses pada 28 Disember 2013).

Atas

Talian.

Settlement
of
Akaroa.
http://global.britannica.com/EBchecked/topic/402755/Nanto-BordelaiseCompany.
(Diakses pada
28 Disember 2013).
Tapp, E.J., Early New Zealand: a dependency of New South Wales, 1788-1841.
London, 1958 hlm. 56-57.
The

Colonisation
of
New
Zealand.
Atas
Talian.
http://historynz.org/colonisation.html. (Diakses pada 23 November 2013).

The

New
Zealand
Company:
A
Short
History.
http://homepages.ihug.co.nz/~tonyf/nzco/nzco.html.
(Diakses pada 28 Disember 2013).

Atas

Talian.