Wokét przetomu postmodernisiyeznego
nerasueie tree neh wy) ey, w eich 200}
spre anon etx mmm So pale pe ie,
tg do Eowpnng mop 0 oe Kann Hep ene Ss
Iomcemath Sieeypdtone syorane cma mtone anno iene)
euepjee Stntfoe once, ne
ne a W Web sty mel en doer ~ Jey sone
Seong pod wetin~ ot me chon, oa ty” Wo
tte oes ~ roman 2 seal pmnecne ~ an. Cy
‘ecient ho yt ~ nea” an te ~ toma
‘Som Ja pegs en per see pos pen wine me
‘ia kp tlw Jape ome 5 ae worm
‘Si ptt ~ plane ton, eon rn oy ee
‘ote nae patentee io Zhe? Co ee
‘er Ratoni mime payones?
"penne out chter mr whee eon eine
mmc tcc ee eh sme
Treje do mre con sien eg at Sal
‘ui pri aay anette wee 07) jak
‘St seman’ Graf poke it polos pode?
mui w ace atonement moe, = UNO
‘ena starr ei a poe es aan” ro.
‘Tei dott pntlanegn, bo semis) ~ snlen omar a
"org my ce" W deta ipa jot ie th oka
then Dayetce pk tanto Gielen mr) el mp
‘eiowaph anenttl) yo pn) temic
{nto igs nar eh mt fn re al
‘han geass Osc pre” ae ora.
Rowe en iponach ita ppv ey lene 0
tear) mutem poronccese” Pree be fone
‘iene edn er tery Jajeaa naps W. Han,
hina it pmadersam recy tano ny tn JO
wl al ope) a
"Woke ih pin i ply wean wath
seomian| eay ase oper thy) pn it] nm Pe
duc pn ktarony, Why ie pea tae oan
"itreg mia pssmuemy, paral mam wie o Shs pl
‘ee ptmaerisjeep sow ta
ADORNO: 650055
migdzy moderna
a postmoderna
Rozprawy i szkice x filozofii sztuki
Pod redakcjg
Anny Zeidler—Janiszewskie}
AINA
Warszawa — Poznatt 1991 Ksigdka proygotowana i wana w mach prac badawerych grants
VII/T MEN kierowanych przez prof. dr ha. Jere Kite.
650055
ISBN 83 -8532303-1
oka 2S
(Siang ld ic 1912 Davo ne wns 1
‘Sislbomptny naan, DRURON ated sg Kompwteron Wy
ete eaten Soma Pe
Spis tresei
‘Anna Zidler-Janiszewska
Sowo wstgpne: domo da)
1, Roopeawy
Krystyna Krzemieniowa
ancepja doswiadeieiaeteyconego Theodora W: Adorno
GraegorsBanaszak
Adomonsha ws muy w honelsce radbcneg?
ranean spoon na rake masyeong
Romana Kolarzowa
Bwolucia muy prctom modems — tora pakke
Pte Ori
Antonorsaca wort ehnicanych we msptezsne]
Drake museane)
‘Graegors Dramski
Dig tot pratt aoc w omodemiie
‘Adomd Habermas Lyotard
Anna Zeldler-Jonisevska
Adamo edly Eyoturda
1 Saco
Grzegors Banascak
‘Mu populama poze ganicand,reemysh ulronego”
(Grzegora Dtamshi
Adomo at: kulura masowe
Romana Kolarzowa
alg satan w baa pramienit
‘Anna Zeidler Janiszewska
‘Spraviediwos wobec rsnorodnosc
‘Sevan sim
Speen wipe nocton
a
3
o
9s
us
ey
1s
1a
m8
9
189
Les Anna Zeidler-Saniszewska
Stowo wstgpne: Adorno dzisiaj
Prackonane, 2 2yjemy w ezasach paloma katurowego, den:
lyfikowaneg exest 2 kryysem lb (slab) 2 ynieprecraystocig”
vspolezesej tank’ kulurowe, atm samy — naz) ws =
uae w sie, sania do podjgla poh yrovjininis” tj st
aj Jest bowiem nawet zgadzany sg x postmodernist, fe nasee
vntory pomavere, eeze cry eseyezne utacily wie tam,
‘osatecene vprawomocicria, o nie oemara to wezakieautomaly
‘exacgo zasiecania wazelli}Uzallaosc Hlzotcano-teoretyezej
a rzece, na pryklad, radosnego «ycio-pisana”,,Teoria— moni
opublikowanym siedawno wywiadse J. Keita ~ dae sans po
‘ezegolym jedaostkom, kore oczwicie pozostaja w zag je
jeyka, jj regu, wswiadomienia wlasnego uwiklania w kullu, €O
ferywicle automatyeznie aie prowadai do wyboru_wlasnyeh
zalodes, sl tanowi dla sich jak punk wisn, Kry umodlwia
w sposob nabardzeswiadomy wr wasn) perspekywy. Umai-
lia jednoste refesjg nad soby, rozpoznanicw ake) mierze jest
| ‘ona wiopiona w tg Kultur, a w ake ccilaby wpbraé orienta
wasn, autkreaeyna— jak povidsialty Rory”?
‘Nicpezypadkowo ted Wolfgang Welsch autor koncepci wap
‘zesnego postmoderistycznego rozui'— roaumu ransnerlne,
elsponu ego lanky maieupeona,o Ke} mow take w onic
seni do lovoficeno-teortycng} rele nad hur w preywo-
Ine} vypowieds Kai
‘roby ropoznania stag nie moga odbyraé se — co aeryv-
so —w pron mylowe). Podsielana poczahono take pce ese
_voleunw postmoderaizmu idea ,aowego pocrath” oazala ig
jak zw, ilzja* Ncbezpiecna, bo prowadeaeg do niswindome:
. ee 6 Ane Zions
0 popadsicia w okowy jai (ae wige — ble jai) tradi
{ub po post splaszezajgcegn obra racers kultarowe Ut.
salrowego rrsudh”
Pobiclay nae rat oka mt rozratjaca sg avinowo dskusig
‘wokot tev, potmadernisyezneg pevelomu w Kukurze parva a
“onion grupy nes szzzglnic w deboce tj zmaceaych, je
Totsiych by tk ree, putroné. Pojawia sg wie Kant (w opto
{erec Koy), pny Wingenstin, Adorno, Besa,
‘Do Adorna odvouja sg zarowno zwoleaicy ,nicnypeaione
‘0 projehta moderny” jk } dcKarowaai postmoszenisl.Aprabs
Twi i hyfyeene. Citar, tray elsponya posirska rok
prakigh arytyeane fj] teorl w ubsctaltovan yradstalnego”
‘lai nasyeh di Korey pokes zaprozeni place
ak, to stk wlaise oddala-—2 drag strony spore swe
“asoby we wladaie prremyslurozywkowe4s”.
Prickonane i ber prsstudiovania kyycenepo prasnjenia
pogladow Adora nie sposab 2ozumice wpolezesnego anu ku
Tun (ast w secregnot) dilinywige 2 wiloma mylccl
tab tak fancaskini JF Lyotard G. Raut) czy amerykafskint
{May Jameson) jak siemiecKini (by prywola choy prace
P. Blegera, H.R. Jase, K-H,Bobrera,R, Bubnera, A. Wellner,
Pata xy W. Welachs) >
‘Odertanie micjien autora Teo estoy] w obszarz pos
rmodernstyerierozuiane (a wige— jak chee Wellner — bez ko
rota samespelninjnes| ig pravdy i histori) yilekiyki moderay
postmodern” jes jak taro rau, moeno zinicowane: od
forget Adorn jako ystatnigo Wiliego moderns” fb a)
Imodersistyw Tone modern”, popezezpotraktowanic go Konce-
i ako presiciowej” do cbraza Adorn jako digosiyka cy
Atrgct —niceamierzenie —procoka postmoderny. ,Moie sig
Auawae— se np F Jameson —2e peoroza dagnora Adora
Ireslizowala sig, chociad w sposdb negatyomy: nic Schioberg
(Geenfnceé ego system Zauwadyt job on sam), leer Strawiski
Jest prewdinym prkursorem posimodernistycns worczoei kal
{avone)- Oczywicetytko wowezas, 2) zzdzny signa taki obeaz
postmodern, Ky akeentje Fak 2 [-] waz upadiem scrto-
fro movdzrnisycne}olog sigk [}eworey kullry nie maja sig
a
zie nari, lho do presto: do imitagi martyych slow,
Imowy pve wenathie mask | glosy zmaparynowane) w wyimagino-
‘wang muzcum now, lobe alury"®
Lato jednak zai, 2 ma pryklad w Lytardowskim pro
jeleispostmodernistycene) yestlyi oporu”fozoia Adornowska
‘ery zeta iang rol
“Autor pomieszczonych w ncszym tome rozpraw i schicow
osunkow sie— expt bad imple — do teh interpreta
racwaa pry tym stanowisko, i choc? autor Fiza nome) me
_BAi tran utvyt sore endeng}rozwajowyeh prakyh ant
‘inj to jena dsiedicony po niemicckim eae (ngaly
slyemieco praia pot) hoe}zoat pojednania jak zakladana op-
‘ju normatywno-sksjologicen stu go po stones” mo-
‘eeny. T op ok windomo, bad najvies sprzecinow, ne ko
‘wd zwolenniw posimoderny deniyikowanc) 2 wala egal
eat altarayeh uprzednio modi kultarowyeh (postmoderm avi
gw te perspellyi jako swoist pelacai klurowych proj
‘Waltera Benjamina.).
“Znaiywnry na oraniczna w Police recepe Hooft Adorna
(jezesnic)-—w 1978 kw peslovono Fuazoie nose) muzki
podaic|—w latch osiomdeesiatyeh Datel negyng, Ka ie
Aoczckal ig Sade protesjonalns sku, a otto tom es
jw pod itulem Seika 2m), jak i na niewcka lose po
‘igconpeh ej rozpraw.anaiyezno-kryeznjeh’, sinijsy tom
leaktowae azba jako ode rckonssansu..Rekonesansu dokone
nego pry ym pod kyem pon} wii hulry wspoteesn) | hi-
nko je tranformaci
Zamicsacone w bitdce mterialy podzcloe zostaly na dvi,
ntunkowo odrebne, ezick romprawy i shice. Piercy 2 nich
fwira tek amacrki wigkinl obecayeh ma masym yok
przeladow (a takie gotowegojué pracklad Ter xepezne) —
Krystyny Krzemicniowe, omawisicy Adomowska koncepcj dot
wiadezeiaestetycenego w hontckici oglnicjzyh aloe loro-
Tianych i w konltontai onginalng Benjaminovaka honccpa
ionady”. Gregorz Banaszak stata sig 2 koleiuchwyei micce
FTunkejg Adornowskiej wiz mary w perspeltywic tv. relly
styeznj tort kltury muzyeznej,wlacine dla pornawezo zorien * Ame Zionist
towane)wiedey stuce a jednocrsaie mgd) nti onsty-
tuvjgonai wopolzesayyklima postmodernsiyezay" w humans
(Wig Adoroa js w tej ope ako proba absoltyac je
Sexo tke hstoneenych wariantOw rakiyki muzyzne w cali
‘owes racer) swoita Konfiguraigroényeh muzyeznyeh sub-
ater
Diagaoza ta wysujenizalinaaijako ewidencjsempieyezna
w artjule Romany Koarzone), pokazgeym bopata i zrico-
“rang w sy pracbigu ewolv)g muzyki mowoezesncj w Kontekicie
Tlomissricowane} tovarysace| je rele esttyezno-techn-
eng) estetyean-flozoices
‘Kolgjna rorprawa koniyaunj, by tak rac, uch” Adorno-
swe} (exy ogni} —fankfree) kryigk kultry. Reesryjaeco-
Ta wytsdniefiza dis autononizacg technicanych warts szeroko
olste paki muzyeen) potgcrona 2 flszywa — eteyznea —
Pelsdomoila muzyeena, Ptr Orik wigie Ow proces 2 opisana
frre Prankfurtcokow yachlannoéciq” rozuma instrumental
Frominacaetosu Ky Scheer aazywal ieszzatsin”
‘Dwva dala katy wykracajapora problematyks muzyi. Astor
icrwnego 2 sich, Grzgore Dilamsli pokazije swoista Kompli
Fajen sg lehyigteor t praktyki aa preykazie trzech Konce
efe Adorowskie, Habermasonsie] | Lyotardowskc. I wreszie
‘Ratt argkot te) ceded tome poswigcony jest anaize swoiste}
“dallas” re-leKury Adorna i Manns, jaka podjl J. F. Lyotard
Inin. wslynym ej Adomo come davolo
Druga cic tom ztyutowana Sokce zawiera kia krthich
tekstow =v ducku Witgeastcinowsich ,zkicbkrajobrazowyeh”
tay sieicezek" a navok ,zaczepek” (or. wiclomaczne slowa
” W prc
inctatie do nauk empiryczyeh Blozofa odwolue si jego da
it do prawdy, Mire] jednse aie est aposredaiczons. Kr sg
‘ont w ideach, do ch droga wiedeie sie popezsz ciaglaté mys
tia dedukeyaego al proezkontemplace i zanurani sw edaos
{owyeh zawickachpraczabieranie obrachow vensy, by w Kosice
‘rama ide ledtepoaanaizic, mogla sig wobec
‘Micjsce dla proststavieaia Sata w porradk isi wil Ben
nmin migdry nash a (worezseg artysyena.Z atta ae los
‘ala metoda prezentacj x badacaom wvolsicscfenomenu od bal
‘tu empiri daigh anal pojgciowe} de aie prezata sig same
obi ale jedi i wplaeie popazzporzadkowanie element
‘recy w pagsach, Cyn o mianowie jako ich Koniguraca
‘Znaczene fenomendw da pee polegs na tym, ie swim it-
siniem,cechami wspolnymi odrnijteymi wynaczjg Wes a.
‘es pojgia w stosunk do ide 7a reece ma sig odwrotsie Lc $4
icezaymi Konstam, Ocqzczone prez pele elementyfeao-
rmenow wehodze w nie uzjakujinterpretace pre mice, jakie
‘imu .Niema dada) analogs mnigdzy tsunkiem ez, c0jedao-
Kone doko ean Th WeAdeio 29
sthowe, do ieii do pojgia: tu podpuds ono pod pecs prosaje
tym em tylo— seep tam lw hr Wel ae,
czym aie bylo— totals”
dea ma charabtcrjeskomy, prsjwia sig proce symboicang
artes slowa, Droga donc) prowad ni pop uzmystavianie
brani, oad ale pr anamtss..W Blozticene konempla
2 mjlgbse| rzcczynistosl odywa sy ide jako slowo, re od
row zlaszaswoje prava do mayan” W nowe) konstelai
idea sig odnawi, odajduje perwotny sens slowa, Ta idea jest
ds Beajamina tragedia jako gatunck teach. Kiedy bods
‘al ,Ursprong” — ne chods moje gener iloy histone
ne, nie 0 sawanie sg tego, co wynito 28 rl le of, co tem
starain sii pez si oar. ,Ursprang”pordwnule Ben
min do wir, Ky 2 nut fakyezndcporywa to, co sje | ode
sk na nim pitno autentyeznoscl, Wydobywani 2 akycznoi to
nie konsuowanie przz subsumpdg fenomendw albo tworznie
lancuchow dedukyjeyeh. Jest to dace dadem 4Ureprung” ody
‘wane w else mach w pozoraych nieprawidlowciach modlivote
ich vjedacliceni, worzeniakoniguaci. Ope rrecnywistoet tye
[any w ten spostb jest opisem wielo, nd widusinotc ale nie ma
cxch Giggle. Totalnose, w Korg zaglcbia sig Sloot, ni jest
Jednoicia w sensi dykursyenym, ani procesualng jednosia mani
festa historyeznyeh. Nie mote do ag} tre inn droga jak
\yth poprezrepreznta, prez odestanie do porzadku wy
cbjawahcego sig w ,Ursprung™ Porownoje go W. Benjamin do
harmoni sfr.,laclowane, ne tworzaceciaglosel moaady gis,
pozosa 2 wba w rela Stsunkiem, hry rozbrzmiews migdy
‘ym ittnoicams, jest praweda’™* Relacja migdy aim polega wige
ra tym, Ze wayie skrdcone perspeliyg tego same po-
rd, yLde jest monada,Byt, try wehods w ig way prasad
i post-istoria stanowi we wlasnejukrytejskrdcona ciemna figure
pozostalego Svat ide, podobaic ak w monadach Rosprony flaca
icone 686. W kaj dane 44 seskofcvenie wasting, Idea
jest monadq—w ai) pezedastayniespoceywarepreentcj Feo
‘menow jako ich obicktyune interpreta Im wy2szy est poradek
ide, tym doskonae jest w nich ustawiona reprezeataca I tak eal
ny Svat moglby wige by radaniem w tm sense, 4 nalzaloby we » sana Henin
wnt, co rzeenwise, wnikmaé tak geboko, by oaonta si,
‘nim obey interpreta viata”
"Tak oto peceikaju sig roewazania a toma, jk nay obi
yeni romumicej wy¥obywac z morza fshtyeznoti take esloset
ji gatunch, epoka, del jak opis ich strat jako wei? oda
Wisc ig wea tara, milo Sviece jako zadanin da filo-
fa Poprece porazani i tm, c ajnisize, mae on ocnié
jeg aiczmierzona zavartde hstoryezns, ego sens, jedell wskade
preediem” | ypotem” naturanego Zea fenomen, wstall proces
‘maj enamenow wich bye. Gat oj yg w nau fos
Fone sei sine enomencr, le ego histor Postlt ten kie-
rowan jest hrytycie praccvko bistory2mo, bry nie mia ego
pocruca gle iomnote, ge spoczyaa ne pobierane przez
Fstorg ouch pray, waruack ily chil obeen
‘Oporysa W. Benjamina preci historyzmowi w ioc rscey
polega na tym, Ye dla niego fviadomosehistoryzna ne fest ta
Wied, jak doch doy o sabi same. Key roar zwigek
Iniedy torumicniem § yn, e0rorumians, jeg Honstrukca jes =
ksi na rosnge pocrace iecigloicdoswidzena bistoryczne-
fo, wyrazem zalamania sig texdjjihulturaln} Zachodu, Jel
1 opie Swita w pornadk odwolje sig do obrazy harmon ser,
{o robi to wradene echa niewezeanego platonizmy; bardzej na
Inijscu wae sig nny obra: anol ite Tam, ge praed ns
tn javi si Tancuch darze, on wide edna edna katastroe, Kora
rictstanaic narrica gry na gruzy | rzuca mu je pod stop.”
{W stoce cba cbrazyglebako tia w kane mysowe
‘Monadologicene zaiatersowanie modlveiig Konstruowania
onselat narurajacyeh eigloie dijon, revoluja jako nape
doa sil histori, Kerje wage Besjamina na mari, oe oj
Inuje on historigw poet nierewolucjoaistyezny. Marksizm bowiem
Ahje wprawdsie opis nowoezesnego spoleczestva jako zrajons:
Tiawane)postgpows} organiza yea, ale zarazem wskazje, fe
sam ten rem spotecay nese tendencje prccistawne i stra
‘warunki waenego preszwyegzania.Jieh jednak gatem sam stv
‘aa te warunk, to wezlaijze fay histori, jako przezwycigzone,
tie majg moiivodcl worzeniaprzestanck nowep® slanu sptece
rego, Wobee takego horzontolesla sig wtedy nie tylko Bnja
Kenciadoioka emenusy DaWeAdme 31
‘nin ect rivmicd Lakhs, Brect i iasi mice zaniepokojeni
rozwojem wydarzes niepeytosowaniem do nich soaldemekty
‘onych tear ronwojy,opartyeh na yin zaufaniu do posts
technicenego — cow sez polityezne stwarzalo grunt sprayiancy
sukeesom asym
Tnspiracia mrksslowska sae teraz spovem honcepgi mo
nay w W. Benjamina, a ake tei yc obocns)" ere, Ben
jamin nie szuka jedaak peknige engi historyezac w misscach
‘wnkzywanjehpezez Marksovsky anal, proces spolecnego, ale
podirrymoje ter, Ye wspolezesnaswiadamose ni mote dowiedsce
Sig prawly na pdsawieaktualnego sian historczneg. Benjamin
Jade weigd wraeaé do minioncgo, posakinaé iateae, tre um-
lnglyhistorgkowi, obserwowae to, co wea? powraca w okruchach,
jak gby miss oe no na inna deg luz, ie tj Kora
‘Wolsamia sig 2 postgpem technicenym. W ym kieranku ide rozw
rmowanie Helmula Protcabauers®, Kory wshazaje na raconanose
enjaminowego postulatyrozzereniapojgeia histor. Skoro bo
wis wra 2 osngcym usamodzelnieniem sg cia spoleeznego od
preyrody nstepje usamodselnene si sodkow teshnic=nych, (0
Frise sig rownicd obsza, w Kory jednostki mos 2dobywae
“wojedotwindezni, Pew ch potenjalyspychane sw ler pry-
srnioic, oo w elec prowade do teg, 2 Svat spalecny sje
ig da sich nieprasjsay, 2e traea modnoséKontolowaniabiegy
‘cry wale ego amieniani, aw mie donicherpiecrcasta kala
steofyludeko
'W Sviete tego proces fo, co jest wanane za podbawione wick
sxogo mactona jest wypieane 1 obras hislriy mode By 2 ane
perspekinny bardro inet, Pfotenbaver pie: Benjamin sam
tokaraje ma (, 2e siberpieceast, i tajemme speasiienie
prvesioie i terafniejzas’ pozastanie w obszarze dowolspeku
tac ile bore baby to wtedywykluczoa, gy to co ne
emacrgogo trakowae ak jak psy aprands byl bardzo soene
fla tok histor. Taki, ene? dla Marksowsis} cod, wkryte
‘igri naledaloby zdaniem Berjamina pompsle jako monde
1W tym, oo dat ukare sig jk gdby nicwapdlmierne 2 casem
bby, jak w monadeie, ely to histori zachowany [i zie~
Say. Histortoni, Kry chcal je zachowae od zapomaieaia, 2 ona Krovi
cbt a ere tbe ann a
Seacrest
sane
Tey ea eats prt
ey etl ee
Stuns ccmemetoness
cuvette,
cote inane tpt Sas eee aa
peter torenpeeecepes
sie Cote fh. ome
Re a a
Sie ae eer
Tia Settee rege
ee naee ere ees
Shao
Zain Sole ncaa rene ee
earned
Tt ete wns
Srratte tates
cesta Sale cos ct?
Taine gs eager eae
‘cater: emai cr om
Perec ssecrnen teeter rad
Moreclpih niger ant oepateteo
etGiame aan wnat
occu inane ete tenceenne
ccenne, ale pozbawione smakw nasienic.""” Jud sama stylstyka waka-
“te ao aero ec
teased eran omar
i
YT
Kone donk exe Th WeAdome 38
ance pracy mys. Raz wigepize Benjamin © monsdeie: ,Gdeie
yslenie ztrzymuje ig nagle w konstlai masycone) nape,
preensi pang ten sam sok, proez Ky samo Krystle sek
mmonade™; any razem: Materialia historezny liza si do
praedmio btryezngo jedi tam, gie ma on wychodrié na
przeci ako monada™ Gerhard Kater rozemie te diva poco
callowiie odmienne gia monady jako va aspety te) same)
sprang: To, co kytlizyje sg jako monada, 0 wie takie msn,
ore prayimue ok x zewnat, ale myslenie w obrbie konstelaj
async} apigiami to zmacey mylene w myslenia preedmity
gto w Konstlaji Do myseia ex tu dochodz cot ono ume
‘Mona jest punktem prsladurkowym tego tsa,”
Pisor, try domaga sie poszwania prawdy w tym, 0 maj
rmnicjsze,najhardei} sepozorne, ste wobec ogrom materia,
ory msi traktowae 2 aly szacankiem, nie jest on dla nego ko
imariwym tworzyem, Kore mote dovolnie Ksrtaltowae; 2 digi
strony, nie mode mu weg, musi go traneformowa, odrucjego
Iaktycnose. ,Poxbe ze faktyemotl— pisze Benjamin w ile
do Adoena—ktory cad ma snalizieilogione) i haze badacea
a bani, ik, pedo Konsruowan js ju w preety
wie historycng. Linke tej konsauket zien sig W.maseym
‘wlasmym doswiezeni historycanym. Tym sary preedmiot hon
sips jako monada. W monadeie wank totale sg Zywe, co
jh material telstowyIedatow mijeenym renin”
‘iewaipivie Koncepje monady ey viizone may potwierdie
sig w praktee psaskiej Benjamins, w ditach, Kénym nie bylo
dane povstae. Konsrukea monady v Benjamin jest racic
_zalznisnca.Pojcie aigzane + wyobrazenim predystamng t=
‘moni lazy sig ua 2 peetycem zaprofeia i zokiom —precrna
em claglote, spotkaniom momentén wyewanych — jako wart
cm kntabzowania sig mona, worzaceg0 sig nowego, Zaé
alernatywnoté fico, jgo dosniderenihistryezne moja bye
{ak interne, by még! on ,monlowae” flzofg x samego
‘materiale, Taka proby byly Deutsche Mencken. Eine Folge von
rif iO kr motynach Baudelie'a.® Zasosowana w oich
‘ha montaéa jest die inde opiy ana przez 2lzenie do 1,
raja, szoku. Moneda2scjna peypomiat cos w rozaju collage Ks Kninion
xy mostazu W preedmovie do Finblvsae Benjamina Adorno
inary zebra fam ehty nie monadai, ale ,Denkbiter” (pry
Promina, He Denki” jest wyrazeniem po etl zastepujaom
sy jul wyslubong idee 2 po ogi pedkredajac je race
‘Kantowski ji, jak ezgosistniejgego samo w sbi, duchowe
‘ale dostgpnego w opladi) tak je charaberyje:
‘Tome nentiekchy vine abe (eid) nt
edo py ania tna ey cosy Chet one
‘Serum, pwn pb spent rrp me be
(pancho itowans soe Mole pi
‘itp op, ire mpc =n ot
‘cu jee ne mes ola
|W tym opis historcenyeh poczyna narasania igo i
eidac picket Adorno wzastdeieabywa sig bez pogein mons
hy Kiedy 2a4w Teo extepean)sggiepo nie, aby ez je pod-
‘awa defn el, rownie zaznacry sw dstans,Benjminowa,
oneepeje monady ana za naz zabsolutyzowana, nie wwzgledis
jaca w dosatecny post rol zapotredaiczen. Jako moment du
‘ha cbejmujgeego caloiéepoki, splecione z historia i spoteczes-
Stem, dita sak wyehylja sig swe} monadyeznotl chociaz
tic mj okien”” — deKarje Teoria exeyeona
“Zaolnie 2 tendenca epoki zantresowanie Adoena Kieu sig
1a fnomen i konketyace, G istienesubstancane” dig ar
posredaicreni spoleerestwa, Filozof buduje Koncepejg drcta~
Imonady jako models ali tego, co ope | to, co szees-
ie, w ton jedeak ire do protest ego tradeyje Hlzafcene
tigce (polem polemicanych adele sje si la nego ni ty hi
Sony, 9 fenomenologi, a takie stanowisko Luks). Konky-
reneyjne wobec fenomenlogi zamierzeie polega ma tm, by preze
ontemplacyine pografeni sg W dele dtrzé do alego jako do
rocesu tw fy proce karat wspldialanie mimesis iraconst-
oti, Dot ett jako monada to fenomen, Méreg0 najstonc)-
2 cechy jest procesalnot, spraniaics, de w wyiku nega
i zapoirediczeni, kaidy 2 momentow tae sig ym, c0 wobec nie-
ieee doioksona xpeouge Th WeAdome 3S
go samego laa, a cate dzcto tym, co inne woh reeczyistos.
Doawiadeeninetetcanem pryslugue ta postava mare) ale nie
terme} pokory: odezytywanie rapoirednicct, wjawnianic pojcio
osc ch zwngrenoéel wobeerzery i wnostenie ich w zz
fo stanond iste eon estlyeznej™ eazpoznanie w ste wlan}
fubstancjalaotc raposredniicnia tego €9 podmiotowe i tego, co
przedniotone..Zszakowana” i dlebtyezsespolaryzovana mons
{ Benjaina miala be iastrumentem opisu »Ungeschichte dee
“Moderne” jako mit, do Meérego mysenic mus sig zy, aby nad
nm apsnowse.
“1 aijasny horyontstanow idea hawinia”, idea jprawd-
vj ludckos,zachowujnenodnesenic do wyobrabeia przedusta-
roving} harmoni. Ow horyont 9, 6 ia” jest obecny rowniek
{ Adora, le abby preblony asyilowany przez proces tworcry
‘model, wezakie porstavajncy2agadhg — jest apclem do dotwiad-
‘ria, do acjonalnoiniarbitalne, do pod, Kr akepti-
je sun preedmiotowoéca obeowana.
Proyisy
* po Pie inking () TA Adi, eich Ter, Fnton 197
a_i x oa Rann
Tw, Adomo, Dita ngayon Tha. pK Kn, Wana
2 atte Pe 1.
Time
2» Han ap end 8%,
2 Ge 2411.6. Gatamer, Wale und Maho, Tokingn 165, 198
2 Nib Game Sten ates
2 Bie at
2% A Pcerhavey, Eine pe ie Tucker Trach Zar Vern Yon he
sh Mase Tole pen Boa) Mas oe
tether et, Prat
IRs
2 G Kar, ey, Adamo, Feta M 94853
* Negi igo Sn tT Abn Poe
WD 0 tema Raion. Se et
“+ BNA Oh Ha jos od nt Amen ee on
Timex we
Grzegorz Banaszak
‘Adornowska wizia muzyki w kontekscie
tradyeyjnego i relatywistyeznego spojrzenia
nna prakiyke muzyezna
Prnedtawione w Flop nove mui rozwaéaia dtyezace
reg artstyeznych obranych proce dvie wilkic postck mzyki
‘seze Ina, wysarey, He vorestnicy pray murycne)potraia
Tonsekwentne stow penien ip ye jnk” ber honlecmose
‘wiadomega jejrospornania i werbalizaci w postaci,wiedzy-"
Dedsjny a margins, Ze taki sposs aula gut kutaro-
‘nyc widen jest wyrabnic np. ma grunce pray jephowe, Mo
Te ucesiniy 2 raha w plo rorpornaja stosowaneregly grams
Iyeene exysemaniyee, respekua je jednak w pezyimowanyn tu
‘koro w myst akoeptowanych tu zlaieh, prabiyka muzyeza
cotaltwana jest pave prockonaia (wore ultarg muzyczn da
jg) charter nied est odwolanie sig do opisu regula
‘ch a preskona kalurowych.Z projet) perspeyg,rozumie
nie breslonyeh aktow eworeiych i biorench oraz pojaviiaeyeh
fig jako ich reutaty wytworow wymaga boviem zawsze zwroceia
sig ku zaplecrn Koltrower orgasajecmu wsztke prejawy
crest w prabtyee muzyeze)
“hide prackonaa tworeaych Kultur; muryczn charateryzuje
sig wjokim stopniem weomerznego zézaicowania. WYstgpua
‘bok scbie rétmoradne prskonania aormatyvme desyznygce do
fol warot muzyeenych rodmorodne slay rvcry, a take 2rd
famane zespoly prackonas dyrekywalnych okreijacyeh metody
fealzowania warts muzjezayeh. Wydaje sig jednak, 2 stostjae
Teoreyezne voplainiawekazae maine trey podsawowe typy ene
reslizowane w prakiyer muryezn. Wyodrgbily sone wraz
= ulscaltowaniem sig fenkcjonjae] samodsielic prakyki mur)
ane) co talo sg wyrainie widocnew dob renesanst
‘Wiartoii owe reslzowane tly jud w olzesach weactiejszych,
ogi eal ne sanowily wines autonomicznie pejmowanych
‘ype sce, Jak podaahistoryey bultuy, w spolecznaciach pce
wodnych clementyaktywnotel mujezne] wehodly w stad global 2 rs Borat
ej prakiykispotecene, relies} sesy synkretyerne Inerace
w jedea aloe artic tecnicmo-vithowe, Kominiksoyne
‘swiatopogladone.?W okresie pnicjzym ayes tn odeywa sg
‘od evizane odtwarcanim materilnych warakw fyi fry te
hniceno-wythonej realize Seasysyakztjere inncgo ee £0.
aj. Stanwily one polgczcnie ware} eviatopoghydonyeh
i Komunikacyojch 2 wate techniceymistraktonaayen w ka
legoriach ezemieslnice} sprawnoset. bedge} 2arazem evaranca
ushania— popracz operewanieugtym wskle muyeene materia
Jem dénigkonym — poigego jak wylej sensu calotiowego. Tego
rodzaju podesce do muzyhi symptomatyerne, jak sg wy, dla
poki troy, nnacea ig wyranicw gece tadyej kuluro-
ve) (op. w teow eon), Saroytnoté to takde okres zespolena
lementow muzycaneh elemental inych diedein pray spo.
leezne}- Muzyka vytwormla wows sensysynkrotyeajeh frm at
‘gsigeznych (mp. tragedilgrecie),wigala sg take ze sfera
ceremoniatu podporz4dkowanegorinym ediianom dita spor
lecenyeh. Ta estania je roln yeaa na pervazy plan w Seed
riowicray, Kee awigalo mung x Burg chretcintska, wa
Dist a treciowo i funkejnalnie w deedzing paki celine}
Powiedrcézatem mona, 2e dopicro Kulara muzycma renesanst
yraénie wyodrgbnila i usamodzcaitawartote munyene, co ia
zalo sig akée 2e stopaignym kstatowaniem sg insytcjonalaych
‘am fyia muzycznego, nowy formami mecentu ora stabilizaca
calego zspotu konweactabyerajonyeh tovarayascych praktyee
rmuzyemej doby nowodyin), Od tego moments mujh, nck
‘nadrzgdne, wspomniane ty podstawowe yy sens
Pierwsy' onych typow sensu okzeie mona mianem warlosi
omunikayjno-éwiatopopladonyeh. Zwigany jst on traktowa-
nim muzyi ako specyicneposposaba ymwieiao wieie, cry
{ez mowige inacz jako sysbaicne repreentag ata,
Pryjmjae, muzyka realzowae move tego tps warts
‘akladam, 2e stwor muzjezy jest tworem semantezie dwar
swowym, 1g tu sladem ogdliccecharakteri Komunhacy
go funkjonowania diel sli praedstavione pre I. Kites
wierd sig w ej ramach de decle suki wyposaéone sa w de
Aum wi ms a
arstnysemantyczne powsajace x odpowiedsiog precksralcenia
struktur sytakiyezaych (ekstu jezkowego, wkd plam malar
stich uktada dévigkon, ip). Warstea perwsza to rzecrysone
predstawiona, 26 druga ~ to komunikowana wij Sila Kora
somjlabye" modma ze Swista predsawionego w dzee,Preksc
‘ene struktur sytaktyenych we wspomniane warstwy macreniowe
‘wiavane jest 2 respebtowaniem w dane} spolecenose obresiongo
‘hionu rut ulturonjeh zwanych regeami semantceaymi (lub
{ses} semanla Spobjny Mesto shure mech
nz’ realzowania.wartict Homunikacyno-tvitopogladomych
wobrebie prakigki mary
‘STuchaja muzyki mamy trycrajwradeie, 2 doswiadecamy
‘dare bramicnionycho doieszezgdlae] charabtns9ee, aepo-
rownyyal} 2ezayklymi zawiskami akusyeenymi. Zdarzenia te
alsa sig worry jas wenrzac wormowany svi posiadajacy
‘a wlasnapreesirze i iczaledna od otoczena oganizage cas
Materia onego swiata jest jabby zanimizowsna, zat jj struktury
reypomingj rine wlasose sferynatury jok i rnorodae jako
Powizane 2 stanamipsychicenymi. W recede tj nie napo-
‘phamy form paedmiotowgeh, ma ona rarsj charabter evenly
ny Inb procesalsyeay. Rodne typy muy posiadajy, zreslg
ym zalesie wea wlasng specyfik, Swat Ow to wlanle muryz
ns recayvistde prcdstawina, baa efehtem semantyerng i
‘erpretagikontrultow devigkowyeh sladsjaych sg na struktare
syntaktyezng uworu.Inerpetag tj ldze wychowani w obred:
lone kulturze muzyerne dokonu spostanieni, na ogo! nie za
je sobie spray , 2 precksalaighonsrukcje dewighowe w rz
oywisttespeyfcznych aaczoa muzycensch, Be respektue~—imb-
ge inaczej— okreslone regu semantcene, Stuktury sntaligez
ne muzji, w wyrainie skytazowane) postal charlteryzowane)
prez tecnicen kategoriesoaliy murycze sda edbiercow ie
“rsponujaeyeh olzeslonyn pragotowanicm prakiyemie. nedow.
{gone Dopiero proexonalna Kompetenca wyposaZona W owe kat
tegorie mode mevtralizowae. projekeje semanieong | dabye
2 wtworow pewne powtarzalne Koatrokcje sytakiyene, Gay
iamykly” odbiorea dosviadcza na peyktadc7egot na kal on
‘ego napiciapraeradzajcego ig w apokojnefslowane,anaiea 2 pes Baan
konsrukejna odkrye wspzalcnosemigydnigkami oraz pods
dnamicena apopicena charakteysgk ykryjacego sig” za seman-
‘pk segment Koastukgji dwighowe}
"Recceymioue muryenastanowt bare” ume koms-
sikowanieokredlonych wi swiata. Wie te vtotsamiane 2 symbo-
Ficona tric muzyh, oder sig do etdaych obsarow rez
toa poramuzyeme) 1 mu je sph Swiatopogladowo Zva-
Toryzowany, a wige jako. pewna preeirzeh Zyciown procsyeona
ponadprabiynymi, ymetazyczymi” warttciami, Obecnoie
‘wych warts w Komumikowane wii Sviata modliva jest dig
erm, i wie aoe semantyi (a. sow aeajaych nj
2. gory vakladang charalterytyke dieses przedmiotongch
kredlonyh dyrckysemaniyezaych) wthowanych w mach in
{erpretagj Konstan dewigkowyeh,obok elementow maletacych
to poloceego dolwiadcrenin sptecraeso, wostpuja take sly
{vitopogladowe wprowadzajace wlanie do Komunikowaaych mu
2yezaie wii ow ponadpaktjerny womie. Tres symboliczna u7y-
Shiwana jest popree operaje move polesjace ma neutalizai
Konkrete} yzavartode” vecaywistose muzeze), W tym momen-
Ce one oddzclne od ich bemiesionego podlats,ebudowane
sta w mney ub wigksrym stoaia wyobrazeniami dowyeza-
mi talich obszaréw swans, Brjeh ‘asezyvisosemuzjcena
bexpoirednio nie wzggdeia. Komunikowane muzyzne wiz i-
nin ig prey tym mid soba charakterem prekazyvanych tech
‘W zaleénoll od typ interpretach ykac mona bowiem prackizy
6 roéaym stopiu ogslnote!— od usiverslniepojmowanych idl
‘onaicenyeh po presania bard Konkcos,ednseae si do
‘krelonye zdarza historeznyeh ub Zawisk®
“Warloii Komunikacyno-twistopogladove realzowane byvaja
1 kontckiceéwiadomotc niecoinnego eodzau. Tak ma przykad,
macnn exes odbrcbw ae trate alofeh seman w katcgo”
‘ach wyobraden kulluronyeh, lez interpetje je obiekywinjtco
‘spo sypony dla potocnegonastavienia wobce sit.” Odcz-
{ujaezueworow kombnikowane wij swiatopogiadowe zal si
‘Ze sone wyazem obiekiynierozumiane} receywistotc Muzyka
‘odewiereiedia ater (w kontckicie tego rodzaju sviadomosc) nie
‘myubraenia oii al bezposredai sm Ov Svat.
Adamo wij matt 2
‘Opricezalodeasemanyki obcheyizagi podlegné mogatakie
sch semanigezne, W te tung relaje migdzy olny
segmentami Kontrulgji davigkowe a odpowiadsjaqmi im onic
‘Sena prazdmiotowymi java iho nicraleine od Swiadomoti
ulrowe obicktyene zigaki. W wily peypadkach cbicktyviza
‘a tt Icy sig x poimowaniem utworow muzycznych w kalegiach
riedmilow, choe zarazem preedmiotow szczeglnego rodzju.
Zwoleasiy takiego pogladu sklonsi sa utramyvat, 2 twory
wyodrghniony ublad sgdow
ormatywnych(wyenaeajaeych whens. reson rod} jednowae-
toiciowepo lub wilowarticionego sensu) oraz dyeehywalaych, Te
uklady sadow olresae bedziemy mianem subkattr muzycnych
‘Wyznacrai one odmieane wire muni ey monige inacze|— Kou
‘sytuuja eager sig migdzy soba sposoy jj eworzenia, dsiad:
tania ora interpretowania Wapomingjte 0 wiledaym wyodreb
neni uktadysadow tworeaeyh dana subkillr, mam ma wvadze
{oi uklad owe nies adjalnie izolowanymcloscan, lez po-
siadaa sctegclementow wspaaych w postaciokzestonych pos
ssp dow, Ke male do roayeh sublaltur,ehoe W kaj
"nich ich ala pry przedtawi sire,
‘Odpowiedaio do tech typo wartoi, je organineych
oki sce okresoneuklady wyobrazes 0 muyes, mowie mor
1 muzyconych subkultrack: komniac Swiatopoglgdowe, dos
‘widezena estetyenego oraz formy artjtyczne.Spsrodsubkulur
Preewidjgeych seney bedgce polgczeniem ronwalanych wartich
muryezaych nae} zaznacraja sv abecnose dva ich (py. Pet
‘wy 2 ach desyguje do roll ens ujgwartotkombnikacyino~
‘wiaopogladowych i esttyeznych. Zazywy fab, Ze wartokl te
_zwiqvane saz Komunikowanicm hb przedstawianiem, a wige mig
1 2 wyraaniom pewnych standin reeey,sbkulrg ova okrelic
rmotna ogSloym mianem subkulary mzycne} elses. Drugi
= warantow opicra signa polgeenin warlock etetyeznych i for-
tmalno-anystyezayeh. W tym praypadia mie moma o subkult-
‘re muykiautonomicne, waa sublultarae yeni)” muzy-
KL "Kandy 2 omaviayeh altualie wasiotdw subkulturonych
wstgpuje ponadio w hil odmianach, hte wyraéniane
‘ace ow cb apse Mere rome oe Beige poceuajee Mew Stowaway le wre {Sieg Ten ma oe aaron ae {ue jt many aa coy Sex cep lik eo moat Ws asin ess etme pe eg tris omen opr oda motna, 2 od nut heteranoicanego dystansoval ig vrai ake sam Steawihistwierdza}c w jeg 2 seh wy pow, WyraZanie ne byl mgd prytedzon wlaseivoia mi 2k Sell — jak to najeagie byw — wy sg, muzyka cok ora, jest to tylko laden, a nie r2ecnwistose™. Wiaiae 2 ‘ko mujh wlalaniem ,taduw reecrach”Strawiast dade: ,Aby tad ow 2ostalzeaizowany, potzcba wig Koniezne i wylacnie onsrukgi. Gay konstrukjn rstanic utworzona, lad osignit, sts powedane, Prin sok ib ceva eck nego" ‘Bostregne, #2 prt) proce nas perspekyy, anlzy i oceny wyponiadane prove Th Adoeea wspollstaltowane 4 pracz ‘alodenia mieszexace ig w obrebie opi eteronomscen)(arnzem jj wer radykalg), atkyjae)stanowisko autonomizm),zauva {ye modem dal Kone ograiczene Adornonskigo spjezcnia a muryk. Zovgzane jet ono 2 wewnetrasme podalam jak een narteteronomicay. Dyskusia dtyzy w ym pray pro- ‘lem idenyikaci tej deedrny acezyisos, hee} muzyka ma bye spite”, gwnnazem”, kp. Anilizuae wehodee tu W a Po- hy M, Fits wyeodaia try glowne roztpnigla 0 Jo ‘ahresu i rodzaju wyrazanyeh muzyzniepezedmiotow”, Perwsze “yeh rozteagnigervraca wage acini na podaiotoweslany reser, drag zarowno na podmiatowe i precdmiotone, tee 28 prayanaje muryce adolnose wyratania ciel doyeraeyeh slery Adams wi mat s precdniotove). Do gsupy pirwsze) autor Ow zaliera np. poglady J kremlewe (iakujgcego muzyhe jako 4devighowy wyraz ity Cctowicha"), J. Portneys (dla oreo viwr muzeany jest L.] Alevihowymn f ntiiceym srodkiom elspres, popraez Mbry 1 Komporytorpezkazuje swe veri any") cry Cooke (pd teeymjacego min, anya jst | sdoskonalseym rodzajem ttyadaniacmodj-uniwersayeh, preckazywanych wspossb Calowiie ost, indywidualay proce wilkch Kompontoriw’). 1 opie drugi)syunj sig np. W. Rudzidski (.trepo zdaniem Imumka voralae made yodglosy natury”, rch", ,skjarenia Tajocnawece, panoramicine”, 2 drugs) 236 stony — ,praciycia chicane”, ,prebieiemocjonalne) cy J lacking (trzymja- 1 He doch wyrala zarOwno ysjtuaci spolecan jak i ysl fo pewnych aspektack spolecanyeh’, a stanovi okie ,obrazimpul Sow motorezayeh lub napigé nerwowyeh”). Polydy reprezentax lyme dia eves gropy rooterygige wyazaja ap. T. Koei ZW. Wior (ewracajey wag ma oi w tah muryeenych my rata sg esenie rovumianesiuacespoleeae).” Idee Th, Adorna ‘lag ye Disk emu wane stanowiskn, ‘Uzasolena jai przywolu beteronomicenenastawien est Iyey muh nakdadaae na sw | tak jad zawgfony obra kur ‘muryezae| ddatkone lity, bywajaeobnc. W preypadku Adorna fptka Koncentrjgea sig na Zaigahach muryhi 2 reecrywistscia Spotecana wigan jest 2 wlopieniem twireoiei mazyezne) w ser ‘sy Kontchst Slzafcen analzy Zycin spotecengo.. Wyrosl Ww bran tray ankfurchicj ryyeznawija wspezesnego Spoleceetstma buriuarynepo, Iranicych je procesow reiki i nienag, prowads do naloznia ma wszcha akywnodearytyezna ‘cy inteleltualng obowigeka Kg istnijgeych mechanizmow fy «in spoecznepo oraz patronyjacych i form swiadomosciowych 1 crasach, w jc suka Kolonizowans pezez przemys! Kulu rowy” aaj eg towarem, ceny mabiers walk at protest, praca rytycenaujisjen pram odegeneriac)sig kltarze. Auton nim esttyeony + postal 2 jeg inspira muzyka jv ig ym Kontchicie jako ,}eologia” sluiqca zacemnianiy racayviots spotecene, maja pretense do ep, by jako ontlegiczny byt ‘sm w sbi ta por granicam!napigespolecnyeh™™ Weale Ad eC 6 aye Boost forma yf] Sens Hasowy muy trade} polegal a ym, 2e jel lad immancna formal je} mile asada soperovaly rzkome ricitnienie la. Muryha aowa aie mogae rozmslc vzestniene ww vale (bo wiedy maruslaby beakompromisowse), worew see} ‘wolale 2 wiedraswych wrogaw—2ahmuje w ej walceakreslona pny prec to, 2 reggie 2 eye} harmoni (ra rest Sata signe do atraymania w swicie peaeym ha Ratastotic)” [Nowa muzyka] wala na swe bark cal mroczmos Sata eala ;exo wing. Se je zee wide w pommaniyneszergsi ale ‘ne pigkno—w rye keyoego pik” Place va vo cong 1 postal braku serzego rainteresowania splecznep, eva jed- tak peryswoim, oigdy nny dlateg, 2c: Dla dobra caloie- ‘rot niludehous srtuki mush preewyisea niludehose $e 1 tak na gruncieHloztiznego mtu tworzcego pewien obraz wpstezeen] rreenwistose spoeczns, rods sig mit mis mui, Zawirsjcy fundamenty aksjlogiczne, ma Kloryeh opera ig \watosciovania mapotkane w Flezfi none) musyi, Droga wor 24 Schinberga — mimo tego, i efekty zaincjowanyeh precech posrakinas obrily sig przecw wyscionym iatencjom, zawoce- try bowiem techni | deilami naszgcyni w sobie ry alien Ftotalitarne}represji— jet la Swiatopoglade Adorn, uezciva, ‘mate troche natin, lec jakos sachenicseaceara, dao bat {dg} do praygcia nd wyborarystyeny Steaviskigo. Ten oat 1, posrukujacy svoistego obiekiynem” muri, epatjacy po- ‘wrote do archsicenych das nde, png at podcu- 1p restauract hstoneenych ylow meyemnyc, ocean ext, jako ,hontyeuator typ psarcyka w muzyce”, a ego muzyka oka aaje ie bye f-] pocigajgen dla warethichy rey chcieliby sk ‘hye wlasnego fw"; przeznaczona jest da stuchacay preferu foxh odbice ypu tmiceno-preerenncgo, Méry -] jest, pestseny bia w been plymaea nig) nauk moralng yest, ‘brotnawleglos i uparte postusresstv— war hstlegcego sg w7gdsie dz apodyktycanego type ezlovika’s charakenslyezny jen dla ni} pose porzadewykivany [|] kkoma wyprabowa: nym posungcami demagogi technica), wea yi samy bez ‘wleda na zenny charac oka je) programme, ora OF" Aleman visa matt Ey ‘enie wyrau[. ma wscizafreni dpowiedsik lniczny w posta Incbefreni” (dodsthowo 2 yprzymiescha kataoni),.poseuiwanic -muzcaaych odpowiedaikow spodkvinlomoi aioe» pr7ygo- tej ater reakjsorwo joo wis dodo” ‘Motaa sobie wyobrari konfronasig osiggigé Schimberga iskego dokonang w oparcu o lane valodeiaflozticme. Nawetzcbranyw Filozofi. material faktogeaicny — gybyjskot alo sig ,oddestlowac™ 2e sladsikisvitopogladone —stuiye roglby jako podstawa ocen kratcow> odmiemnych. Tworcze ‘Strawitskiego okazac by sig mogla na pezylad evaeym slavi= im cola kryzysows ua, jij malate sg muzyka mask tek impasu spowodowancgo wzrpsniem technicemo-mater Tovych moZiwscirozwoj,powrotem do 2rdel, team nai anim dialogu 2 tradyja murjczn, gong nadladowania droga walnsjaca muzyke od wiz ze spolecenymlidologiami,glosem artyty domagajeego sig autonomit dla stuki wbrew 2akisom lngeh ideoloi itp. Schonberg mogly’2a8 bye wideiny jako dake tryer usljgey sarauce muvee mcludci gor porgdk dade kafonicengo,abigdny formalist, hry sam padl ofiara dogmaty 2a, ata vspolodpowiedrainy 20 ehplorigtoalaego sera amu, Kliry na wile at wget muy w gorse atowyeh zmogan 28 ssodkami matevalonym, prez co w)kopal pezepae mig no- a munya a jj potenjalnymiodbiorami ete. W ksigice Adora nic ma tolerate la odmiennych ws mu- 2k, choe autor jako muzykologcany erst donee, Ze hula muzyeza w rake historyezneporozvoju wyksraeita w swych a mach réine perspehiyy aysyezne. Gay mova jest 0 muzyee recast ia nad ig za joie Tt ramienisigcedoko- ania muzyezae w symptom zachowawcz|Weolgi, inant wtedy ty dokonaniom ovym preynae sig nckwestionowana wartos, ‘kazuja sig bye one zzzyeza jakyszamashowang forma kryys0" och tendeng}, sa ynaproicn egos, aia w sbie Zag EP proce degencrac. elit, jako sig ext dai can, pode pb wytuowa ‘Adorn w kontekcie opr miedy moderizmem a postmoder- nizmem, to saz, jako autor Flosft owe muy vaczon bye 8 rps Boot winien do tad modernistycnc.Byby to pry tym, by ak 22 geen” odmiana modernizing, sini zwigzana 7 wyenawang ‘lop, nierphle radyhalna w ferowanyeh ocenach i momenta “nyraznie agreyona, Dodaejedaak chilly, 2 kvaiiac taka tie jest oceyibie rownozacna 1 osdem dosteeqajgeym w oma ‘wane Aig jedynie cot na hatte warsty demagogicac) Jet we mle} owiem, jak esta | w innych pracach Adora, wicle gle Toki pryciagsjayeh wage anal, Koych wards da elles tad muzyka jest nirapreecain, net gy idcologia, w Mra st Spowite nya sig mode aie do prea. Odkrywea siti per Sanya moe onychanai aj a ocywicie jeszcze wighza, dy imilyFlozticene Adorn argu w jis micrzeSviatopoglad wyenavany przez cena Povostjge na choi jeszeze w Krggu oponeji modernizme i postmodern zaiwaimy, 2e W pewns} mice Konfronaca ‘Schonberga i Strawitskiegouchodse male 7a konfrontagg moder rinyeznego i postmoderaisiycncgo Svitopogladu arhsteznepo. Straws atom, postr dis jako jeden z prekusor6w post rmoversiziny (ui choeby ,ponierzchiove” sporznie na jeeo Tworecoie odnotownjace mp. ymieszanic™ jephow muycnych, Bre" hisorycnyn tla modi taka interpreta) atako- Sfany byl 2 porns fanklurckich —za sq zachowawezoie sprays tie tryna spolecenego tats quo — po 2s jako posimo- ‘eonista wlan, na duo werinicj pred pojaveniem sig Haber ‘masowaki ery 0 Konserwatywnym charakterzepestmodernizmy, Tilozticeny mit mii muzyi glowony pezez Th. Adoena to cry jeden 2 prykladow wizania sig subkutur muzyecrych 2 praskonsniami swatopgladowym nads)xywartosciom esa {amy w rach dang} subkulury pewien ponadpaktyezny, .wyi= Sy" wymiae. Racezniy ope heteronomicene) owolywal sk takZe {a innychsstemov atopopadowego uprawomocnieia, Muka Dodhizsona w epoce romamiyezi} do rangi ,jecka ponad jez- ami” wenawana bya 24 medium wmodlwijgce inkarmacyabsola- tu emanaie praform czas i prcsrzeni cy objanienie prawdy. ‘Kiedy inde enow wyradae miata na pray form 2yca psych ‘onego,drgania dor, mate proces emocjnslaych — ezyaige to 2 stbtelnotcia siedoatgpag inaym érodkom Komunikacynym maa wii mus 2 ‘woleanicysubkuturydotwindereniaetlyczneg taku utwo- fy muzczne jako autonomicene obekty kostomplac charalery70~ Wall osiagane tak rozumianych wartoél jako ,postanictwo” wszcl- ej mz (np.R Ingarden), 28 rezygnacie 2 wyradenia pric -mayeh" trick poramuryensch waloryzovali dodatkowo ako pra jw Kontakta 2 wyfsza forma byt W postal sacrum estetyeznego, Dia apologetiw subkaltory formy atysiyezne) konstrukeje muy ne 9 nckiedy objavem wyZscgo porzadku kosmicmego (cso awit sig tudo trad pitagoeski i sediowiec=ne) lub mp. fodzieriedajg w sobie jks. idee lady metafiyeznego. Owe ‘Srzmoenienia”éwitopogladowe stpiaja sig x pozostalymiclemen- viadomol mize tworrae wrar2 ni szroki spektrum. ‘nigeych sg migdey sa, calosiongeh sstemew wyobrazen ma temat muy, ‘Konerae tg cai roevatat zauwaximy, 2e wrsticy prakiyki muryerae aalciacy do sfer wplyma odmiennych subkaltur poro- Saja do sbi rlajach neco podobnych ok przcdstavciele l- nych kulturetaicayeh.Poczuca yzadomowiena” w svicie wlas- ej subkurytowarsy tu cqstonizrorumiene subkutur pozos- talyeh oraz edecuwanie ich swego rodrajn yobeai". Postawy ‘welgdcm inne voobratst o muryce tywaja pry ty — jk mod at choc zauwatye pease sg Koncepejom estetyeznym Sanowigeym werbalracje olrilonyeh ypow sviadomoicl muryez tej—_nacechowane duchem (oleae ba ed iskieapoogi sb Kkury wlasngj pry jednocresnejdeprecjaci wyobraien wehoda fch w lad subkukur odmicnaych. Obickiyiaujae rodzimy” ontcatSwindomescowy utczsamia sg wyznacrony przzeh bra surge ze) ata’, Hea respeRionae wna zy uezesnicy ‘rakiyki mazyeme}, Uryskae w ten sposch konsatcje estapolu Je sg cata na wszelbe utwory muzyczne, nie lcae sigma opt 7 tym, 2 w wich preypadkach ivory owe insprowane byly eal Jowide odmiennym Wypem swiadomos. Poezucie neutralinos -nhsnepo site miyemego wemagane jes tu proce obiktywizac ‘nlzngeh preckonan ponadpraktyeznychzwiizanych z muzyka, roach alg na ogo! 2 snc wrwalonyeh tow dovyezacyeh story” muzyi, ej potlannictva cry ted spolecane) rll ays ‘muy. @ apr Baan Adon via mast a Ml, Zatotena relaying eft nad ssh Tradyojnie_upraviana estciyka muzezna charaberyzowana bye maie 2 dwéch punktow widzenia odaoszacyeh sig do dwoch beenych w ij skladaow. Popiersae analizovana Bye move jae to pewien typ adat aauowyeh. Jak je? wspominalismy, dose ‘exgtoesttyey wena 0 mami xg swych kontta a ery ‘ocharakterzeopisowym spelnisjace generale teria respektows re w obrbie nauk empirycanych. W tym zakresi,w aki ose: na ake 9 glaszanc, pocrynie mata whedem dvickan exe. ‘zat Kika wong, ‘Domiascyw tej dsiedsniesposs badania mui, charabte- ryaacy sie obickywizyjaca interpretaig Kulturowyeh peaskonan ‘oematyenych yrekyvalnychuznae mona —nagruace zach rmetodoogicnych akecptowanych w poznatski sods kul romavenm —7a pasaw badaa olrelonyeh mianem preedtore Iyeznyeh™ Analizy table porvalaa jedynic na wSeblenie 1 syste matyzowanic dodwiadezeia kuturowego, kre jest uislem same: 20 badacza.Subkultury muryczne odaicane ot jak) reprezen {antem jest ow badacz, ne 54 la nigo w tsbie bickyrnjacym rnaukowo uchwytne. Co naj} analaje je w kontekice wang Subkutury, dakonye interpeta oparte a espehtonanych przez Sbie wjabrazeniach 0 muzyce. ObieKyviean preckonad norma tywnych wpeowas ponadto do rellks clement wartoscionah, ore weal doi powszechierespeKfowanych kanoodw nie powin ny wehodew zakres salen nalezacych do nauk empieyczyeh, Prackrczeni charakeryzovane} tu peespeRy poenawers} ‘wymaga w mym odczuci oparcia reeks aad mary ma podjscia ‘gpowym dla teoreryeanjch badat nad kultura. Wedle zaladans} ‘te pracy Koncept wie sg oma zpodmiotonym acim jak owidsalby F. Znaniccki—ujgiem isk ukurcnych wid yeh” obichywiajaco w ramach ,wphlego” wore w hut "asa take na grunie baat procdteoresyeenyeh Dosgpne dba dania naukowego ssa ig wowcras praktyconi uct sens kl turowe oraz madbudowana nad nimi sera svatopopladows, od predmiotovienie"porvala bowiem na ich neutzlnyasjlogic zie ‘opis Dokonaé mozna tym sposobem wyraenego oddzeenin 20- entowanych normatywnie docickas swiatopogladonyeh of opiso- ‘we eles naukowe}.Teatujge wlasne dovwiadcreniekulturowe ‘ kategorach podmiatonyeh mode ed hudacerekontroowae pod ‘mitowe Koatelsty kulturowe ene od wlasnego, bez nazaceaa in ategori uktaltowanyeh w tj spolecenoti, do kre aed ‘Odaoszge powylsze Kosttace berpotredio do ada nad altura muzyczna zauwaimy, i podniotowe vjgcie ome kalury stwarza opie parvaljqea na refcksyny dtans weber sGdayeh jej wariamow. Proeawyigiyé modma ty droga obiekiywieyneg solutyzacgonych wartantOw (ubkute), wma je jako zespaty prackonah wyznacrjgce rine typy tworeose | recep murs ‘Odrdénisae ponadto preckonana Kulturowe ‘vigzane 26 sera ‘rakiycanie uchwptayeh zawisk muryeznych ad prckona Sviato posladowyeh, wskazaje sie Haig demarkaeyina migdey empiryeznic expoznavalnymi clementani prabiki miagjere) a 14 wartva Siadomosc! muzyezns, Kora fundaje ome) praksce Satopoly- dove wamocnienie. Z jedne} wige strony ejesonae moéna realzacje roéaych pow praktyzne uehwytajchsensow myer aych Glanowiacyeh Konkretyacj wyrbinionych ramowo warts Komunikacyjno-tviatopogladovych, esteiyezyeh, formalno-aty styenych oraz ich kombinac), 2 dri] 234 — mana rekon ‘ovaér6ineodniany Siatopolydow zviaanych’ redaymi aurtar ‘muzyezaeprakijh, Rekonsrutsa taka zaktadn py tym wspo- smoiang jut asade_nevtralizm aksjologicnepo zawisajaca vartosijaey stosunck badacea do abihiow proereh analiza eh W charakeryzowanym tu podelécy, wyeiki boda wrskane ramach reflekj preedteoreiyeme} zachowyj, by tak rc, $3 cgraiczona wainose. Uansige hoacepeje prviteoretyene. 2a ni} lub bardrch adchvatne werbaliace. roach wasiatow ‘wiadomodei muzezej rata see (po ic ,upodnotowenin”) jh swoisty punt odaisieni bopateraplcee dang da teorey one rele nad muzyka. Wyde sg i odpowiedio roeijana, feoreiyema refs mad mula pozlilaby.leeydowanic prrckrocghoryznty pomaweze etetyi przedcoretyezney sa aaj jednoceesnie motlivose yznesienia” wielu wystepuacych Ww je) ramach sporow. W takim to sense podeice tearetezne @ prs Banat sano by moglo plaszerying interact raych mut esttyi smuryer a omawiang dsidzing rorwatah spogladse modnatakic od- -mieanie oleae ja bszar eck wzgladem Ke} tosowa- re «3 hyteria nauk empleyezayeh. Traktuje sig ja womeras jako laywnoteintleKusa mshierowang na normatywne docikania ‘lozfizne x zalazeniewiklane w warlosciowania i sludges take persvadowaniyokeslonych sposobow uczestictva w klurze mie ‘ycne, Jes zaryaowane w tym skis vie prakyhi murezne), akcentujace wspotsininie wie jj fom haltyjacyh sig w wea Jeinienia od roaaych wariantow Swiadomosci kulturone (gcc to ‘maina chyba okredie mien relatyistyezego) wznae 7a cx ‘lwo co nang trate, to sformolonse mans posta takiego ‘prawiasis Kloof musyki, w ramach btorego zaotenie stnenia ‘owe wilopostaciowoslstanowié by mialojedna z fandamental- nych prvsanck, Woweras to pojlaTlzotizieestetyka myer iss ozpaaé sig na zvaczaac sig esttyi zeae sbso- Iysyeaneroszerenia ste by sg mogla rfl nad ponadpeak- ‘gezmym wymiarem wiclonurtone) hukury mez, ells ma Maniageg do pszanowaniarotnorodnosc owe kultary oraz wilo- postaciowego W ng uzestaetwa ‘Wide sige zareowane w im ekcaspozenie a peakiky muryeana shine jest, w pew} 0 nai) mira, 2 Mimatom Sviatopogladowym obeenym w pewaym murce mydeaia poste demisyerego, Nie chode pry tym oes ote diane ide postmoderaistycanjc, kre przecvstavna sig totale tradi Facjonalsyezns, Iwestonya sensownoée poszkivana jakehkol- wick regu organiznjgych prakiykikulturowe i elbryja atmoferg ‘alkowie} ,prgodaose” malgce) cechowae wszellie suede, sw kre prayense sig wtworom kulturowym pevin status (ap tworu muzyeznegs) ofa poje okredlonym typo interpreta |W kontckice (ego roid prezdstawions ta propozyea jawie sig musi jako precjaw uleglosl wobec steratypew modernisyez- yeh. Wspomnian ietnos dtye7y ntomias tego siya mea, sytuugcego sig rownicé w klimace postmoderistyznym, KLry re spekujge idee tlayvizmu,pluralzmu, wilose ger kuluwonyeh ‘ee, aie prachoda jedaoezenie na poze swoiseg iiograizm Amon wi mas a kaaromogo lez sara si dstze kyjgce sig 2 weloma postuca ri kukury racjonalne fundamenty oraz ready 0 pewnym stopiy ‘gold Gok np. honcepca zuma teanswersalnego W. Welschs) trasaainiteym interpreta ypu nomologizneg0 Propisy Rw ats nn War > apart in terwae»rma teo gute ke Dp awe of A Pact, © toh cneayeh conch wane Praogton Soe Melle” 3. By ane pian ‘egos Sdam ce, te mut oem (ate ach Pek ‘min ieee ssa Dd ove orn wan ge Sm poer I Ras, Moy ina seep) donna ptcineg sejmahey wee pom Sone eu ah Frege owtes po cone ~ ronal) or ere aeapeparye te inpii itch clan eee ‘een dpi pj whe a ea none semen "Rie war sn eMac 9% ‘Sosjoqpth ottcna oroeninocutovnsh meni ri tan oe woman] py csc ieae 1 cohen Hoesen sx ahwragch tt * nek gy ots Rona ite mie rman, we ‘ih emerge mkt ey pretense “piace no dn te Pe tial eiabiod ype nagieg), Se 0 renen ae oc ‘ean gh ao, pC. Buona, Fem ce + Wwe tnd dod uo meena cous wee ana “ rp Boat sani moe ye Dwi ry sth ee seme Zac ees Inte eo sig ech mn iden ee ‘fame sensons moa te tle mow xa dito, mee mp pont nat" toe rte itm in Oech jks » St many domes ce hemp ant ken own memento Srey Rp rm nr i Wi aki, 1 Festa sips forme ies wat d= tp ‘Sy eo pwoty, eine veszman ssone oj ay "rye jen form mune jan eo et mano Ibn «mace nanny si jee do tian ony aay mn Dod aon vine pay mae Kr ore mina nem tmdoech. Pmjmtu Bwee tae neh fom tt ‘Rcumunand I pmanein, hve ameian min w ame Wipe ‘dame rage pope plc enya ly faa ‘Safoteon et Temi, Hone vem i keen wean saber wv = ‘atte wae nse emerson, ete ec tei raping (op meas mun wn wes itonm ote ‘Sings toh kn chs meg meg mena ‘ty er we stowneo): Denese No cree am wre 1rd gy" ned ur wnineh nha, pomt Ree casi et onan neve tes rece. 1s Sup mw: ome {Galt nse pegs pow tn ete ay ae, mam ml tence ome eae dno ‘om tet Fonh Pech pe weston repo, seca Bo [etre ne ppt (oats pn Sanda ay sche emt tlnyh cy mre eb wle x ioeane of Senin opera) Frmitavom tba opin chart onch an Sepa SC Pha sonar mn, Ra, 23 Deny testa prey. pes Mee mata antes mit fo itn’ espns ot mint prey ko oi ‘eakov satan ory ayn mecanan br emu ‘incpapydon owe denne eee epee y sletene oan sesh ye {TW Adana vop Se 6 2 1 Sra Roti me ie, pr 1 Kn Kw 16S Alomar vie must 6 semae améntne 90h py (a sneer iz meg) ate M, Powe poch me pan ee ini sat ae 0 SRW Aton Peep 1% 5 Ree Omacie pons mee nae x pdoryeym ere de key cen soe Sue ams Ry Romana Kolarzowa Ewolucja muzykis przelom modernistyezny — teoria i prakiyka 1 Syuaa paki mye presto XIX XX Pod hosice wick XIX. prakika muzyema, rozimiana jako aioe zatotea teoreycanch, doterarychpojmowania muti (oom jest jie ma maczenie, cele itp) oraz teoretycno-techiez- yc, regulujacych sposoby Komponowaris i wykonywania diel rmuryczych osignel sty punkt byez” Tuba wap mie 1. Uiywam pojcia alozeniateretycane” oraz ,toreyczno- technicne™ zamiastpojcia yetetyka” 2 tj pryczyy, He badd tsteyha ma charakterzalodea tcoreyezeh, ale nie wth zalodeni teoretyezne og ett, 2. Roardnieni o wae msi sieabedac dla vkazani nicko- niceznego charakieru xviazhu pomigd7y vpravianiem teorelyee: nychromadasostuce «tworzniem refs estan ‘3. Rovrdniene to maze by pomoene w zvrocena wag na {ak 2 samo oprawiane shine jet berwarushowo powiszane 2sjteman esetycanym; nny stowy, 2 sama stu est 2 kiem szersym ni lho esetyease (sila r22e2y mus Lowarzyzje ‘mu odpowiednio posterzony yp rele). 44 Winteresyjgeym mnie oresie histori muy ni sti je no estetya; aletalay raczej mowie 0 esteyhach, py cam ai wsquthie mialy charaker sjstemowy. Czesé bylafragmentem Wighig} caloici — w amacteniu sjstemu ogelaafoztiznce0 (pratladem poglady na sake Nietschego 1 Schopeaucrs), ‘age — wlattic charakterezkicowo-zalazeniomy (op. Koncepse rh 6 nd Erika Saigo). Z wwagi natn intone odrghooil bezpiecons jest ic ulywattenminow sugerjacyh istenieakiesteoretyezne} ed oro. ‘Upraszsgenicco stu, muzqka ken XIX. wicks preed- stawiala sig mastepuaeo: 2) byl oud beewrglie dominowana proce twrceoké Ry- warda Wagnera b) dominaca a, w seeps relay prabieane)reslica ‘ei Gesammudursiver, wywotywala co nani} dojakie re- ake koniyausc lint Wagnerowski” ae w zaczenia kopions nia lee racsjrorwijnia modliwosy, jai zaryrowaly sg jo twoeezosci — tw zaliczyé wypada syfonizm Antona Brucknera ‘Gustave Mablera = oporjeji—7a Mora wypada uznaé rik Satego i Caudea Debusyege; ©) pomimo tej dominate oecagowania isa esas aut nology; nelaszea w' mizyee niemieehis, Opisowa mana by (0 przedtavi tak nizaleénie od Wagnera bya kootymuowana tray a beethovenowska, z preskokiem pokoleniowym. Do te tray nay pezedewszskin Johannes Brahms Max Bruch Praepromdzone uproszeenic polega ma ym, Ze ni wzglenia itaejcgeh ag pie dey ty ata po~ i mieao-wagneron simi: Najyranic}ramacly ig one u Mars "S Wagnerowska jest prowenienca ego rorbudowns ork: «try, pdobania do wpkoryaywania sie schromatyzowanyeh to agi postgivania sig bardzo leg modlacjami—prakyez te do wncia ora harmonicenereguly systems dur mall = eraiwoie na sonorysvi,tratowani ary brn jako cdrchnego caynikaformotworczeeo i chspresjnego zliza Mahe- ‘ado sensalzma fancuskichimpresonistn —sicgaie do tematow ,popularnye” (2 zego c7yniono zara -trywialnego ellktyzmu”) bse jest ekspermeatom Satego, aie ‘mowige ju 0 tym, 2 anyeypuje asiteresoanic ompeytorow daisy (avin: Poulenc, Miata, Seawiskigo) days Auete”(muzcaki”—teg, co motna bo uslysze w kava na odie zabavie ey w eth; vate mun rom medina e — jednake w deiedinie formy rocumianc} jako sposth kon struowania uworu i eperowania materialem dawigkowym Mahler jest ortodolyjnym koniguatorem Becthovens, Wager), znarzic bade rygorstyzniepreestzega anonow formaleych w powyi= ‘sym rozumieniu,Teoretyey muzyki,cheaey mimo wszystko zalicrae Becthovena do kleyhow musza albo prremilrae niche jogo dicta (lyn osataiesonatyfortepianow, Kore w Zaden sposob tie spelniaja vomogew Kasycns} sont, albo stowowae: duly ‘sspoegmnktoleranji anaityczns, aici Kerem oka sig 20 jednak I cg I Symfnis Es Ero jest hlasyezny” allprem so ‘atowym. Synfnika Mahleratakichtrvdnoct nie stwara:tmaty 5 ehsponoane wyrariti,skonrastowane 84 WEOCOW, przctwo- renin repryey nie pozostawija wapivose eo do swojegorodza- rs -Keyiycemoie” tego etapa histor muy jv si jako hryys nadmiara”,ambaras de chase, key potecjlnie zara jak lepsze rokowaaia da twiresoict marys), Licance moines uprawiaia muzyki wsparta bylaicnosigLoncepgteoretyenych “Zaowu na poeralck w vproszcrcnia modes prsdstanie die sho. ly; romantyeen, zarowno w je} odmiane fntleKvaiujes, jak §chspresyogj oraz senuaityzng. Tradyeyjnie kojarzy si pieroseg "nich jako niemieck,druga — jako fancurk,Jednakie oie 9 woz sig 2 znacene starz tend pojmowania muy (bw op lest), siesce exasow atyeznych, Romany nicmiecy po, dobal sbi raj nawigzujaca do Koncepei Paagoreczow, do {ch pojmowania my jako anlogonu rzerywisttl, a sega bie — odewirciedlniareglracjonalnych (matemayeznyeh), raaaj yeruwania si”, 0 wasn gsi pychologizm. ona nie est zbyt rane stvierdzenc, Ze muzyka atonalna ta ,wyzwoeniom z konweng. Cam nny jest dopeonsdzeni istehaeychregl do ralunieia, cm nym —odrrenie ch na rreez ealkowite} dowolnoic (4x adekvatne tyloby zdsnic Nic taschego: Nic nie jut prada, warystho jest dazwolone”), anil ‘ma z boa tymi motivoscami wspoacgo odeacenie ep rast rych 2 rowmoczesnym kategorjczyes2aksrom ich wiyrania | wy pracowaniem aowych, se mai] setywayeh od odreaconych aka Zany Ta estatniaprocedura jest wlaciue Konwenca spotgao- wana; paw sei jst w dodckafoni nie mnigj spetryikowane a reguly harmoai fankcyne,webogacone wiatnie hategoryezna ne- aca yeh regu. Ptanc, co 2robie 2 ,autentyemoiia wyrar, ry trzba wpasomae pom tg podwojaa Konwencg Preece po "nts nie rozwigzany problem zasidnicry tecniki tworrnia ict: ne co wyazi ale ja, ey ni mara egal (Kdrych est ice). Jil tak, t0 samo zagadnenie madlivaic) poszerznia i preywrceniaindywidualc} pramdzinoelekipresi sae ie a _Edaieniem widenym woboe uzzymana sg w nowt Konwens Rewnie djskusyjoe jest stwirdzenic, Ze w ekspresfnowe) mu aki zavarte 54 walory pomavers, odnosgce sie do kondyi clovcka we wapolezesnym spoleccistie. W ym maczeni no ea munya jest prawiziva, ey? rejestuje bezsinose eztovickn Dyskusynote wynika zara 2 walplivote co do resto ‘wyzwolnia sig nowe] muzyizKoawenc ak odo jeieg sre aie radytalnego poglgbienia sc poczucia indywidalae bers ‘otc. To ostatnie wyobratene jest zwiazane ne le 2 samen sa ‘nem faktycnym, ile z wspomnianym Weeesiej ludzeniem perspe yy lincarne, do tego nickonscwentaym, Gyby poprecsat ne ‘sym tym udzenu, wed mosna by koacentrovae gna katz ‘i poste, jako obecnejw hatdejdacdzni klar. Prepeka linearna w klturowyeh analizac, stowarzszona 7 poigiem post rece mgt: pretan modo 2 a zalada/projmaje warost uporzadkowania javsk kuturowych ‘Je tak, jes ju poste ez sig edna z kategort poston danegoopisufanalizy, to winna to bye deen na ye zobowaraace, by nie wpronadza jako uzupelienia tego open niomal paraazy rugigo praia termodyaamski (gntropia aie mile”) w posta oastatag, He wszystko zmirza ku gorse”, W taki yt _aotoma we2einis|pogresymielinearoa preps nie poewala _abacé obeenoel W histori tego, co Le Goff nary obsexom —respolu wyobraica powszechnych w dane] spolecenic arg zanyeh sae 2 pocauclem zagrolena i wlan bean. Kadda Nstorycaa epoka mialasw6j punt eaino, sj ganoment za ‘a sigma wole bos, bo tle postal jednste i ealym gre ‘om w zwiy 2 permanentay w wickach iredach lodem, ep Wane edo pote amen spol Meine, noe in ipetu (tans dr ws Ae Supercar) psn atin sien pean, eran le wponiomna onda homo ‘oma 50 wha ara fn cscs sum stone do pene ‘cai propos an Meme Sy rec AE oe ‘chen tro yo imps presen) opMa y eae. Pa 2 Wh Ua, Large and Rei 0, Mises Race ant asco the Pry of Swe, Bo ing Piotr Ori ‘Autonomizacja wartosel technicenych ‘we wspélezesnej praktyce muzycznej Wepilecinic many do cryienia espansig mui na ,2yie codeiene" lds. Muzyka nie ke wala sig w mjpreréinicjze aiedsiy ya codrienngo”, ale zadomowila sg” w nich. Kod (4k obra i ab choshy zadao stage amen Froid Beetho- ‘enn zradiowgzta w urzedsi albo w hal produkeyine w craic reer siadanione}? Na seni powszechnegoaplauzyslowa Wi {olds Luostawskiego bem jok belanto malkotent: Dia kom ponytora jest pravdzivym procedstwem, gdy mus stuchae muzki rn stat, w vind, w parku, na platy — waxed. [] C2lowik ‘wspélezzany aie doceia sy. Jest ona dla nego dozsanim What ne egrtyezay."* ‘Coyiby postawa Lostavakiego bylaéwiadeetwem jepo ana- cronicmego preywgzana do idealow cbejch wspélczsnoti? Sprabujay prez chile podgiy tropem wypoviedsi Lutotavakic- 0 i zastanowc sig, c sprania, i elowickwapolczesy obi sg is %_wceka pred ng. Dlaczego wo podda sg dyktaurze smuzpki nitoche pomilzee? Heidegger wekazjes yf to wlainic, 2¢ pratlocrent trvog ujemy pasts miei zapetié pace dowoln peeygodaa Be dang, est yo Svindectvem cbecnose nice? Bye mote vle- {ani Lrrorond muy sano wlaiie wiry prod preiwie jaca lee byt trudna — jak na bark wplzesnosi — obnadjacy ‘murycena prawda? Moz est sposobem zaghusrana tego, cow mix jc tak subtelac, 2e waste qo w eiey? Heidegger mow 96 Per ont »Dlugopreserpana jest hezmonod trative ws ob {ar wie pinay, im mysiiel wywiedie racer so ‘Rocnalmy, jak sposob dominacja muzyki nad ,yeiem oo: ienayan” moglaby bye — wig jeykiom Heideggera — svi decvem yabeenoist nicosc”. Ekspanja miki nic wine ig _ruporszcchnicniem idealow niga a ofywijaeych.Prcciaie— Stason swiadectwo ich rata. Zauwazs to Adorn, ry W FUD- 22 nove] muzyl ak o ym mi: ,Ponewaogsna tendon rz. woja spaleezastva voplenila 22 sviadomoiel i podwiadomotc clowicka éw humanizm, jakileéatniegdys w podstaw hraaccgo 4s jeszeze repertuaru muryeznego, wige powtarzani te ide ‘wird pustegaectemonialu Koncertowego jet dit powtaranicm Dezmaym* ‘Otc wae ig, 2 w peaiyce muzyean)coraz rade eal zowane 84 Wales exebeane Zana umicginotelbiogn abows ‘in 2 muy, More byl mastawione na jwnianie wana ete nyc. Pst (icse” Heidepsera) powstaly po ail deatow ofywiajgeych murhg wypeaia sig tm, eo ale a jab poten do solu, ale 2doine jet Urry W fae praece? ne sp nie sta: dione tradyeje sq precit kontynuowane.Pityzm w Kul wowania stay trad wraz 2 nachalngehspansia muri stano- ‘wig wyraz pocrucaniepewnosc co do stanu muzyki. Problem mu. 2k roevizae sig torturuge Sviadomose muzyeany deh italy oblgdniem. W tj sytuac mice wartotl esearch ‘mua ane Roszea one pretense do gestereznas, co jens strony wskazje, i ade oywafgce muy ne wae, a dra fej—oboada ich fakiyeongzatrat, ‘Agha naijzy poswigeony jest snaliie proce vmod ani ig warts techniceyeh yeh, More nig (| moze de ‘aj ~ ale corazreadi)) sayy realeag wart! extencemeh, 4 obeenie proba (w éviadomots stuchacry) zamowe misice ‘yeh esttnch. Bjé maze ,obmazenie” ich pseudostetyezneg char rakterupryezni sig do nisin alsa) sviadome!shxjolo- emi Sprabujmy, ma wstepic,odwola sig dolueyeh tug popezez vkazanicstvag, w Herp realizowane wart lechnione na bora charakteru utosamicznepo sienna ma hicaych x Zadar sig, mastaviniesackacra vydje sig yamine” (0 slow to anacryé mote w odneseni do wepilezsnego misnika ‘nuzjhi?), aw tokusluchania degencrje sig do foray tore navel w nm samy bude poezuce nesmak, Wystaren aa praylad ne- tots intonacya gry sry, by wags slochacza dotyhezas skupiona ma sluckani uworu wykonywanego peace okistrgkame= ralng, pochlonigta zostala peace Koatrlowanic ex skreypkoni ‘lara sig este inne hompromityacenccrystoic, Warton myko- ra ulvoru plega w tym prapadku na spelen modlvose re liza wiedy i umigjtnosd sluchacra. Podobwis, Kody zavodsi technikaprskazu muzki—z deryceras dobre} pty dobywaa sig teaski—stae ona rovaid, imowolnie iespadewanie, w cen ‘rum uvagi Faltyeag wartoi,ktra wstgpuje woNezas na arene stuac, sae ig ake pty, tym barre oderana jako wate, lm mn) shud pozostaje co do ej stant. Ingen razom zachwyt bude unicode technica instrumentals ‘W nakresonych sytuacjach pojaialy sig wartoeh, ktrych ee slizasja jest naeabgdna dla konstytuowania si w obiorze macy varie eteeznyeh, Zaowno wiedza muzycona odio, jakose Aodkéw prezazu i samego prackar, jak ted unico technicr- nc intrumentaltow w percept musk odgrysa oly Kr] nie post przcenie. Obeena sytuacja w praktyee mucyene}polega jednak ma tym, ie ove technics” wartoicl emaneypla si. Za yt bude ic wartse dil, ale wane jako prackaautzy- i, urzadzeia tome sludace, umisjgtnoct wykonaedwalbo ted preedsiotem kul stje si wiedea edbiory. Warts ecncone + coraz wighszmm sfopia autonomizg Si weit wartosc rym jd iy pozorie sua, Zanim jednak peyjerymy sig ise rocesoni emancypaci watesi tchnicerych,speobumy je sch sakeryeonse. Dotychezasowe rozwaiania, rezetajestuace w Kérych po- sais sig wartseitechncee,pozstavialy,techniconote” ch wartte jednic domyslom, Mee wymagaja rorjénonia. Okrek- lene zmaczenia, w jakim bedi w tm argue lywany tern sivaroke techniczna, wymaga odwolania sig do aksjologezayeh nal Mara Schclera, Pode om wartosel min. ma samoitne (Selbsvert") i tonseupwme (,Konsekuterte’). Wao sa 8 oe One samoiame, ji rachowyja charakter asjlogiczny niecaedsic od nnych warts, Warlotcikonsluae sa do tego stopin alc fo nych warlock de bez nich acy so} asjologicany charahtr® ‘Ware ehnicane 9 todzajm warts Aonseupnych, Warose teciniana praslogje np. adem narzeddu. Nic posada ono ‘ratosl smote) a swt ewontualy asjologiczny charac Za¥= Abigera em expo ntwerzeniy slay Wiese w im sensi une Jetmoil wykonawed muy jakse jl peeckam, kote urzadzes Faejeh prackacowi vied odbiory 9 wartsciami elniezn- Ini, Znacy to Ze awizigeraja one ,wartociowoie™ soa war {oscim nyt A mianowii: 0 ye to ma senso te uma vas konsytuowaie sig w odbiorze muzyi warts extepezneh “Te wartosi, Knych realizacn jst aiezbgdna dla mono ukon- Aiytuowania sig. w percep asta muzyeznego wartoscl exe ipeamol, nazyrae byidieny w Wmarghule wwartoseiami techniczaym?. ‘Nasuma sig mga watpiwoi co do sens wyrniena wartoet technionych. Roman Ingarden naewal przeccd wartojeisluzebne trove martes! estefan, waroilanl anyneznymi.” Dookeshic Tem aly, 2 pojele watts tchnicon) est srs od pojcia trartoscl erating). W ajgciaIngradena fndamentem bytowyas Wrartodel anne) jest dato eta (9 warts exeyezna pojawia Tie dopiero w preedmiocie esttyemym).” Natomiast poe War {oad ecnicench objmawae ma sie ko warosidriela ski Suigce Honsytuowaniy sig wartsch eeyexmeh, ale wsatkie ‘wate, tone relizass jest nizbea, aby w Konketn} Ig mosly sig akonsttuowae wartosc exten. Na pra wie tia muzyezna odbiory ie jest waroilgartcong, mote by tomiastvartodca fecbnicong. W stuachi obo muy brak kel 1 wealiwosel muzyczng| sluckacz, poms faktwwybitaych war (oie arpsezmch dct, uniemodlv’ukoosytuowane sig wartosi tsteyezyeh. Podabniy nis jase srodkow przkara uniemo?- line mote stuchaczow esetyene percepowanie muy Pojeele watts tchncon) Impcte zaklada pevien spo patracnia a stvacy reslizagi dila suki, Ot dla wsunigla tncckich ngjaenoth expe rare nae, He rozvazania inc ‘Be podejmowane #4 perpekiyyodblony micyhi. Zakreszn- Anois make wbcaneh » resonah myaaacaaa te wart, Ke pojawii si w odbiorze mie {ki Z tego punk wideniaKonieeane sal sg (aie posrerzenie Poimowania mato! sluicbnyeh” (aie misc tu wnika w istote ‘ne suzebpos) wobee wartteetencaneh, kore wpkraca poza ‘ares pojeia wana’ amateznych i tego waged wymaga73so- ovania inne} narny. Ingarden, anafijae warts dita stk, thar, de aie moina ich wtosaniae 2 warotciamt esteem ico wig} pokiza, sone sulchne wobec exeezmeh. Pa tweae punktu widzenia zit sti azwal warosi shulace kon ytuowania etepeaneh anppconmi Z porspekiyey odbiorsy ssluichny wobec martoiGexeeznch oka sg ale ko war- Toes onneane, ale inne. ‘Poscerzniepojgia wart sluebaych wobee wartte exe cael weasndsione est tet speoyicma stuaca muzyi. Ani w ple Stee, an wIieraturze tak wick ol mi odgrala te echczne warise, hire nie 84 arjspeanymni, W dadae}mianowicieodbior ‘dicta atic jest wearuakowany tyloma e2ynnikami posted- ieraeymi migdy item samy obec, Dristo muryeme nie ‘aistnige bez wykonawey, rego Uiejgtnodc sa ak wane. Take ‘oak preckacn muy zarowno instrumenty, jak i rzadznias- 4c do proc muy pig rol, Kerej nt motna lekoowaye. ‘Dysponujte w miag dookeslonym pojgciem wart ogei te~ chniczayeh, madna prize sible) procesowiich auto~ homizae)is_ Abyw perce stuchacra mogla ukonsytuowae Sig narod etanezn, potrzbpe jest oczyicc jak majlepsze od- torzenie muy, jak mjlepsze Syhonanie, motlvic mjlebsza edz, hau i wrdlvose muzyezea odbiory.Jednakie zac nic wag prec sluchacrawylacnie ma jakoséprackazu muy lob ina blgdy wjkonaney,racanie wig jedi ma brienie pew nh instrament, techni Komporytorska wykorqtang W wo ‘22, powoduje, de wartoseexerea z pela widzeniaobiory zk, {watts tecnico acs sw} avigzck exec wmode nisi, Proceso emu ae towar7sy Sviadomose autonomizac. Wepstezeoisuchacrenby aintresowani sa wartoseiami exes yt my, x faigeznie podszywaja pod peste da eich formy ‘wares’ cdmiennegorodraje: wlaiiczeicone,zachownjyeaurg Iyeh plerwszyh, Ara a jes ig achowaa, choi jj ree est, 100, Pe oni je puta’ Pozostat obra. Mam tua} ma my prac wsystkim Sodowisko tay, melomanom, Coto zara sig, excia taza ‘oni wicpreciaca warode dela", a faktyezic ich zachngty bu ti jakose posing ply, doskonalos prasksza diwigkow znako- rit} sparatry abo tet tmijgaosei wykonawei, Tym emis) pozory te ubrane sa obezedow forme slowna i wyobraZeniowa, ora aurg svn sprawia wraenie ciaglate davnych trade. Dov choda zalem do tallszowania Swiadomasclakjlogicn)-Fakt- ay stan recy si sig yezanc se aury mate foray. “ell wiley wartos eee twats aura yesttjez- noi", dochodei do zludzeia aksjlogicnege. Demaskac tego ‘alalsovaniaslyé ma poditestenie, 3 we wpolenesae)prakiyce ‘munezie} wartokctecnicon, atonominise se, nijednokrotnie ybierja chrakter wartoiclpseudoeteczneh. Celem nie "ych rormadan jest wlsnie unaocraenipsewdoesteiyeznego cha- ‘akteru autonomizowanych wartse technic, obmalajyee + {atszowanieéviadomoic asjologicanc), Rozwazania te svoj sens ‘avierajaw nada, elite wyraone watplinos, kore — jak fig zdje — siepoeia sym podeiemnym murtem pozorny spokdj lb muy, stuzyé moga znisieni flszy} swiadomosi asjologicanc. ‘Wartoeltechnicone nies jedynymi wate preudoestey- cary spsré eazowanyeh we wspoezesn)prakyce mize Specyfcana wlaciwote mui pologa aa wabudvaniy pz nig st now emocjonalaych, Mua mate upejemsie njprerdinsjze Sytusee Zia codeennego. Mote wywolyvae poladase mastoje (Gp. jako subeln tow wykvintnych restauracith), mode ted bye torawann jako érodek pobudajaey (pry odpowiednio dudym ‘naglotnienin— jak na koncertach tv. muzyki mfodzietone), jako ode wsyiafcy, a nance jako speytk o dzataniaziboaym do narkotyenepo. Ziudzenicm jest Jednak mnicmani, Zeta whe woe muy ini sig 2 ward exenecnym muzyhi. Ov poza- ‘tency charakter watosel mpi, polegajgy aj] ndolnoéc do ‘etdzanin tno emocjnsayh,whazany otal nym mis |W percep mur pojwis sie rodnorodne autonomizjace sig wartdc technicone, Bogactwo ich jest tudae do ogaaigcl ee Atami mak chick 101 Sprdbujmy wskaae gle formy eliza autonomiczych war tole tehnianye, Odbioea muzyi, Kory aie destezga natok estetyeznjeh, a mimo to realaje waroei echicane mode skiro- vywae uwogs Ww zaadre na eatery rodaje .precdiot6w”: (0) parturg, (2) wokonane, 3) srk pezcaru, (8) jako rack Rode bicktow, na Ke suchaz jest nastawiny,stanowi bye dic heterium podeiatureaizowanyeh peszea war. W opat iu 0 to kyferam wyradnit nina cary Todzaje auto. nomiceayeh wartosei technicznych: (1) wars techricene relzowane w nastavcni slochacra na. party e_uworu muzcznego; (2) wares techicaerealzowaneW 2a stayiniusluchaces oa wyko ma nie utvoru muneznego, () ci tehnicnereafaowane Ww astavieniy oa 400K] pezekazy ory minernee; wari tecnicne relic ‘ane wnastavicniuaa jakosé przekazu woru mince ‘nee. Pry si be poszzegolaym odzajom zutonomiz wach wate technieenych Scharakteryajay sapirw wart techicee reaizwane wmataniena ma partytarg sory mines” Wired STuchacey much sie siepsany imperatyw, Moree splaienic polega na danin do when wutwor muryemym clement Parhtury. Nc jet to fatwe, ote? powodzenie takiego drisania Sprawiastuchacrow rieklamang radoie, 0 te? stanowi e050 rodiaju sluchania.Sluchowe okretlnieclemestOw partir sie jest za diafalnscapoenawea, wie porary olga b> ‘vice role drugorgdng Dla ego whan o wile at bytoby, Po prot sigsae po parr, co jednak ,pramdzinego” sl chacra wie Who nie saysfacjoe, ale jest ty pon) jeg noi. Impeatywow suhowego deiraia do zapisa mujer ego towaryzy prckonanc, 2 yho wysseenic tog, 0 Jest waryturzs, mote byé cok warts. Ni cod aa 50 por ‘mani, ile orangxdowanieamytusachu, Oczywcie, dlaideny- fai clementow party porzcay jest duly 2a wiedry muy cans, Jedakie Wiedza ta mola efektywni) bye wokorytana ‘ana werokowe par: est oo Wile law. Disrego {atem melomani dokonjaaaliztuchowpeh? Od wzrowa ana. za parry odarta est cltowicie x ary esetjenoic naomi 0. Por Oa sluchanie zachownje jesse poasry, pozwala analijacem i wy Sehujacem elementy zawartosepartytry perceptorowi ulegxe “udzeia, Ze wlainie dokonue sig jgo ,zacearowanie",pozvala fu zanorye sig w are, Mora jako eiduure tad jose se zachowala, Melba ,estetyemosei” stanowi zaslong dyna push ‘mownezne perceptora rapelaaiecgo ja bezwladnote dala ‘mesonych 2 prakishi spolecane). Towary maja sw cen, 1 dwight v6) chvinaent werokowg. ‘W nasanieniz ma partytre ie daly sg doe prostego oda rowania, prbiera ono bard) wyafinowane formy, Many sens (das ednaksprowadeié do te} one may. Speabujayunaoce- ti eine form realna wart technicznych w ego roa nas ‘Max. Horkhcimer akan fhe, i precitny sluchacz peste si Evie Beethoven ta] ay yl skorpono wana dla zlstrowania wag Komentafora program’."" Readko jednak dare sig, by pereptor intcresova esecas wehwyecnic tk pear, jin Sse Hotei ewseory ‘ania! Obccnio— jk atvada Bogus Schaffer—y] uatwia sig odiorey Honsumpeje nowego toward arystycenogo W fen spo- Sc, 4 9a opskonsnia (op, obwoluce)opisuna est zavartodedzi- Ja aby odbiora sie msialzadawae sobie yt wile tru pry ror. sylrowaniy, co ted rzcrywicie dana race 2anier”! Nominal {yezma tendenja sea, sluchacr bode radowntony, jes 204. tie 2 wslazaniami komentators programs 2dola wylyzed, 12 weil pcrszr rit lei temat dine wlega w rae Zaaraja rig tet sluchacze, Moray sluchsy, dledzae jedno ‘zenie aps utworu. Konteolowane part la insramentOw wy aga rolls i umisginoickporowaywalych 7 mi jake st po Itaabne w ajbkim prowadzenia samochoda, Tot? slezenie pr~ biegw sybkich exgict symfont nb hoacetow iastrumentalayeh gcc | wymaga takicgostopia koaceatrag jak jest potrzcbay dla uyskanin makymalne} ey punktow w auto- Imatach do gry harardow Zarwyea)jedaak unagsstuchaca Roncentae sig na res Ian clement6w budowy formalae lub precbiegn harmonicznego sina wk hans 103, vor muzjeznego. Symptomatyezy jst pox tym wrod (rape spent hihi Douglas Holsters, hry Achilles, Kea, 2a i Mrowkoalprowadea pogawed poderas schon ree ium fag 3.5, Bach.” Fuga Bacha jest da nchzbiorem cikawo- Stok. Krab—majae na myilsfuchanedrcto autora Dar Woke ree Klevier—~ irda: } raze sg zd nome nespo- drank, Moneh aie dostreglem wersai™! Cickawothg dla ‘Ackles tno at fg man slchae mada wan w Nuceajace sig sposoy: 1 sho ajakin pjedyiceym glsem, abo suchas caoiciowcgo efeta wazshich sls nate, bez ec estan ich od sic" Stuchana aga tae i proed- Inotem tzrae sie rormowy (ko wwe, iy dada ew ni) ‘yodrbnie oslo” taki jak sre, mite oranoia Tb fr imate, Nic rzsekadra to Mroojadowi sir. Mimo masz ‘ctymion)dyskuji dato mi si jednak slcha jem wee te} ‘bardzo pikng i ztotone gh est niente pghna Many tt Anda mungkin juga menyukai
