BAB1:SISTEMBUMI

i.Sistembumiterdiri:
atmosfera(zonudara)litosfera(zondaratan)
hidrosfera(zonair)biosfera(zonhidupan)
ii.AtmosferaterdiridaripadalapisanTSMTE
eksosfera:lapisanpalingtinggi,mengandungiheliumdanhidrogenEKSO
termosfera(ionosfera):ionmembalikkangelombangradioTERMO
mesosfera:lapisanpalingsejuk,tempatterbakardanhancurnyameteoritMESO
stratosfera:melindungihidupandaripadasinaranultraunguSTRAT
troposfera:lapisanpalingrendah,terbentuknyaawan,ributpetir&tiupananginTROPO
TimahSukaMinumTehEmak
iii.Kepentinganatmosfera
mengandungilapisanozonyangmenyerapsinaranultraungumatahari
mengandungigasoksigenuntukpernafasan
membekalkanCO2untukprosesfotosintesis
lapisantermosferamengandungizarahzarahbercas(ion)untukmemantulkangelombongradio
kebanyakanmetioritterbakardanhancurdiatmosferadapatmengurangkanbencanaalam
Soalan:
Nyatakankepentinganhidrosfera,litosfera,biosfera?
iv.jenisjenisbatuan
batuanigneus:terbentukhasilpenyejukandanpemejalanmagmadanlava,berbentuhablur
batuanenapan:terbentukdaripadapemendapansedimen(serpihanbatuan,sisatumbuhandanhaiwan)
batuanmetamorfosis:terbentukakibattekanantinggidansuhutinggiataukeduaduanya.
Soalan:
BERIKANCONTOHBATUANIGNEUS,ENAPAN,METAMORFOSIS?
v.Ciriciriutamabatuan
Batuanigneus(api)BatuanEnapanBatuanMetamorfosis
tidakberlapisberlapislapislicin
tidakmempunyaifosilmengandungifosiltidaktelapair
kerasberbentukhablur
terbentukdaripadamagmadanlava
iii.Kepentinganbatuanenapan(kepentinganbatuankpdmanusia)batuanbatuan
batuanenapanterbentukakibatprosespereputanhidupanasalmetamrfosis
sumberpetroleum,gasaslidanarangbatusyalsyis
sumbertenagapetroleum,gasaslidanarangbatugranitgneis
sumberpendapatannegaragrafitberlian
bahanmentahindustribesidankeluliarangbatubatukapurmarmar
bahanmentahindustrisimendankonkritbatukapurbatupasirkuarzit
menghasilkanbaja,ubatubatandanpelbagaijenisbahankimia
sepertigarambatuan,gipsum,nitratdanfosfat

bahanmentahindustripembinaandanmembuatkacapasir
pelanconganpandangdaratkarsdiguabatukapur
Soalan:
Nyatakankepentinganbatuanigneusdanmetamorfosis?
KEPENTINGANBATUAN
JenisBatuan
ContohBatuan
Kepentingan
Batuan
Igneus
Batugranit
Membinabangunan,jalanraya,empangan,jalankeretaapi,jambatandantetambak.
Batuan
Enapan
Batukapur
Membuatsimendankonkrit
Batupasir
Membuatkaca
Lempung
Membuattembikardanbata
Arangbatu
Membuatbesidankeluli
Batuan
Metamorfosis
Batumarmar
Barangperhiasansepertipasudanmeja
Hiasandindingdanlantaibangunan
Batupermata
Perhiasanwanita(rantai,gelang,cincin&cincin.
Membuatmatapengisar,pemotong&gerudi
STRUKTURBUMI
KERAKBUMI
KERAKBENUA
KERAKLAUTAN
1.Sial(SilikadanAluminium)
2Sima(SilikadanMagnesium)
tebal3040km
batuangranit(silikadanaluminium)
ketumpatan2.7g/cm3
terapungdiatassima
tebal510km
batuanbasalt(silika,besi,magnesium)

ketumpatan3.0g/cm3
terletakdibawahsial.
Mantel
Teras
terletakdibawahketakselanjaranMohorovicic
ketumpatan3.3g/cm35.5g/cm3
suhu800oC1600oCmerupakan85%isipadubumi
batuanlampaubesyangkayaolivin
lapisanpalingdalam
terletakdibawahmantel
dipisahkandarimantelolehketakselanjaranGutenberg
Mengandunginikeldanbesi
TerasLuar
TerasDalam
tebalnya2250km
berkeadaancecair
ketumpatan10.7g/cm3
suhu3000oC
tebalnya1230km
berkeadaanpeperjal
ketumpatan13.5g/cm3
suhu5000oC
Kerakbumi
Terasluar
Terasdalam
ketakselanjaranGutenberg
Mantel

Ketakselanjaranmohorovicic
MANTEL
MANTEL

BAB2:BENTUKMUKABUMI
Pembekuanmagmamenghasilkanbentukmukabumi
i.Bentukmukabumirejahan(jalardalam)
BentukMukaBumi
CiriCiri
Daik
1.Membekusecarategak/condongdalamkerakbumi
2.Mengalirkeluarmelaluibatuanyanglemahatautelah
mengalamiretakan
Lopolit
1.Membekusebelumkeluarkepermukaan
2.Berbentukpiring
3.Bahagiantengahsepertisebuahlembangan
Sil
1.Terbentukdilapisanbatuanmendak
2.Tidaktebal
3.Selaridenganlapisanbatuan
Pakolit
1.Terbentukdikemuncaklintapmungkum/dasarlintaplendut
2.Berbentuksepertisebuahkanta
Lakolit
1.Berbentukcendawan
2.Atasberbentukdomdanbawahnyarata
Batolit
1.Sekumpulanbesarmagmabekudalamkerakbumi
2.Keluasanmencapaiberatuskilometer
3.Menjadidasargunung.

Lopolit
Daik
Sil
Lakolit
Batolit

ii.Bentukmukabumiterebosan(jalarluar)
BentukMukaBumi
Ciriciri
KonLavaAsid
1.Mengalirdipermukaanbumidalamjarakyangdekat
2.Membekudengancepat
3.Membentukkonyangsangatcuram
KonLavaBes
1.Lavayangcair
2.Mengalirjauhdipermukaanbumi
3.Cerunyanglandai
4.Kayadengankandunganbesi
KonAbu
1.Terbentukdaripadaabudanserpihanbatu
2.Letusanyangsangatkuat
3.Cerunyanglebihcuram
KonKomposit
1.Magmakeluarmelaluibeberaparekahan
2.Membentukkonkecil/parasit
3.Bahankonberselangseliantaralapisanabudanlava

PenaraBasalt
1.Dataranlavayangluas
2.Lavabeskeluarmelaluirekahandanmengalirsecarameluas
3.Lavabasaltmenembusilapisanbatuanasaldanmembentuk
dataranyangagaktinggi
Krater
1.Terbentukhasilletusangunungberapiyangkuat
2.Letupanmembentuklekukan/kawah
3.Menjaditapaksebuahtasik
4.Takunganairmembentuktasikkrater

Kaldera
1.Pengaliranmagmayangterlalubanyakmelemahkan
strukturbatuandibahagianbawahbumi
2.Runtuhanbumimembentukmembentuksatukawahyang
besar
Kawahdantasikkawah
1.Lekukanberbentukcorongyangterbentukdipuncakgunungberapi
2.sesetengahkawahtelahmenjaditasikkawahcthTasikCrater
iii.PergerakanPlatTektonik
Fenomenapergerakanplattektoniksecarapertembungan;
lipatan
gempabumi
a.Pertembunganplat
platbenuadenganplatlautan:juranglautan`
platbenuadenganplatbenua:gununglipatmuda
platlautandenganplatlautan:gunungberapidalamlaut
b.Pencapahan/pemisahanplat
platlautandenganplatlautan:permatangtengahlaut
platbenuadenganplatbenua
c.Jenisjenislipatankerakbumi:
lipatanmonoklin
lipatansimetri
lipatanasimetri
lipatanrebah
lipatanlampau
iv.Gelinciranatausesaran:
menyebabkanpembentukangrabendanhorst
v.Perbezaanantaramagmadanlava
a.magma
b.lava
batuanleburdibawahpermukaanbumi
magmaygtelahmengalirkeataspermukaanbumi
iv.KonGunungBerapi
a.LavaBes
b.LavaAsid
sangatcair
mengalirderas
konbercerunlandai
letusantidakkuat

kandungansilikarendah
kandungansilikarendah
sangatlikat
mengalirperlahanlahan
konberceruncuram
letusansangatkuat
kandungansilikatinggi
tanihtidaksubur
Soalan:Nyatakanjenisdanciricirilava?
BAB3:PERUBAHANPANDANGDARATFIZIKAL
LULUHAWA=prosespenyepaiandanpereputanbahandipermukaanbumiakibattindakanagen
sptairhujan,ibun,habadanpelbagaihidupan
i.Jenisjenisluluhawa
luluhawafizikal/mekanikatindakanibun@fros/penghablurangaram/perubahansuhuekstrim/pelepasan
tekanan
luluhawakimiapengkarbonan/pengoksidaan/hidrolisis/larutan/penghidratan
luluhawaorganik/biologi
tindakbalaskimiaolehhidupan@bakteria/tindakanakartumbuhan
Luluhawafizikal=prosespenyepaianbatuantanpamelibatkanperubahankandungankimiabatuan
Jenisluluhawafizikal
Huraian
Perubahansuhuekstrem
Batuanmengembangdanmengecutsecaraberulang
Berlakudikawasangurunkeranajulathariansangatbesar
Perubahansuhuyangberulangmenyebabkanlapisanluarbatuanrekah
danpecah
Prosesinimenyebabkanpemecahanbongkahdanpenyepaianberbutir
Tindakanibun/fros
Prosesbekucairsecaraberulangulangdidalambatuan
Berlakudikawasaniklimsederhanasejukdanpergunungan
Batuanpecahsecaraserpihandanjatuhdiceruncerungunung
Timbunanbatuandicerundikenalisebagaitalus/skri
Pelepasantekanan
batuandidalamkerakbumisentiasamegalamitekanandarisemuaarah
berlakuapabilabatuanterdedahdipermukaanbumi
Penghablurangaram/Basahkering
Batuanmengembangsemasabasahdanmenguncupsemasa
kering
Prosesbasahkeringsecaraberulangmenyebabkanbatuan
merekahdanpecah
Dikawasanpantaiprosesbasahkeringmenyebabkanbatupasir
pecahdanrelai
Berkesandikawasantropika

Penyepaianbatuanberlakudengantigacaraiaitupemecahanbongkah.Pemecahanberbutirdanpengelupasan
LuluhawaKimia=prosespenguraianataupereputanbatuanyangmelibatkanperubahankandungankimiayang
disebabkanagensptair,oksigendankarbondioksida
HidrolisisProsestindakbalaskimiaantaramineralbatuandanair
Batugranit+Air=Kaolin
PenghidratanProsesmineralbatuanmenyerapair,mengembangdanmenjadimineral
baruyanglemah
Anhidrit+Air=Gipsum
PengoksidaanProsestindakbalasantaramineralbatuandenganoksigendiudara
Menghasilkanoksidabesiyanglemah
Dikawasantropikabanyakterdapatbatuanyangmengandungibesiapabila
terluluhawamenghasilkantanihlaterit
LarutanProsesmineralmenjadicairapabilabercampurdenganair
Berkesanterhadapbatuanapabilaairmengandungiasid
Air+Kalsium=Kalsiumkarbonat
PengkarbonanProsestindakbalasantarabatukapurdenganasidkarbonik
Berkesandikawasanbatukapur
AsidKarbonik+Batukapur=Kalsiumbikarbonat

Luluhawaaorganik/biologi=prosesperubahanbatuanakibattindakanorganisme
Ciri
LuluhawaMekanika
LuluhawaKimia
LuluhawaOrganik
Agen
suhu
airhujan
airlaut
ibun
airhujan
airsungaiataulaut
gasgasterrlarut
tumbuhan
haiwan
manusia
bakteria
BentukMukabumiyangterhasil
Talusatauskri
Pandangdaratkars
Lapisantanahlaterit

Gerbanglaut
Gualaut
Rekahanbatuanakibattindakanakar
Kesannya
Pembentukanserpihanbatuanpelbagaisiazbanbentuk
Pandangdarattalusatauskri
Sebabkanbangunanberkaratdanlunturwarnanya
Hasilkanmineralbarusptkaolin
Hasilkanpandangdaratkarssptguabatukapur
Hasilkantanihyangsubur
Pembentukanpandangdaratsptgerbanglautdangualautdipinggirpantai
RosakkantembokbangunanlamasptAFamosa
Tindakanakanakanmemescahkanbatuan
Tindkanmanusiamemetongcerunbukitmendedahkanbatuandanmemeprcepatkanprosesluluhawa
Tindakanhaiwanataumikroorganismamenguraikanbatuandenganbahankimia
ii.Jenisjenispergerakanjisim
pergerakanbahanterluluhawamenurunicerundisebabkandayatarikangraviti
kesotantanih:tanahbergerakturunsecaraperlahanlahan
gelansgar:dikawasantundra,pergerakannyaperlahanlahan
aliranlumpur:jisimberbentukcecairpekat,menurunicerunsecaracepat
gelongsorantanah/tanahruntuh:pergerakanjisimsecaracepat
JenisGerakanJisim
Huraian

Kesotantanih
Pergerakanpalingperlahan
Berlakudalamjangkamasayangpanjang
Berlakuhasildaripadatindakanairmengalir,tindakanibundan
binatangternakan
BerlakudikawasantanahtinggisptCameronHighlands
Aliranlumpur
Lumpurmenurunicerundenganlaju
Bahanyangdibawaialahlumpurdanair
Berlakuakibathujanlebatyangturuntibatiba
Berlakudikawasanceruncuram,kawasantiadalitupantumbuhan
dantanihberzarahhalus
Tanahruntuh/
Gelongsorantanah
Pergerakanbahanbahanspt.ketulanbatuanbercampurtanih
menurunicerun
Berlakusangatpantasdikawasanceruncuram
Kejadianinibergantungkepadaketinggiancerun,sifatdanjenis
tanih,litupantumbuhan,iklim,airhujan,airdipermukaantanah,
tindakanmanusiadangempabumi

GelangsaranTanah
Berlakudikawasanpinggirpraglasier
Kejadianiniakibattindakanfros,prosespanassejukberulangulang
danaktivitisalji
Kadarpergerakanlebihcepatwaktutengahhariapabilasaljicair

GerakanJisim
GerakanJisim
Kawasan
KadarPergerkan
Kesan
KesotanTanih
Cerunyangkuranglitupantumbuhan
Sangatperlahan
Objekspttiangelektrikdanpagarmenjadicondong.
Tebingruntuh
Gelangsar
Kawasanbersalji
Perlahan
Lapisanjisimtanihbergerakmenurunicerun
AliranLumpur
Hulusungaiyangberceruncuramsertakuranglitupantumbuhan
Sangatcepat
Lumpuryangterkumpulmembentukkipasaliviumdikakicerun
Gelonsorantanah/TanahRuntuh
Kawasanlerengbukityangcerunnyadipotong
cepat
Tanahataubatuanruntuntuhkekakicerun
iii.Bentukmukabumikawasanbatukapur
stalaktit(meniruskebawah)
stalagmit(dilantaiguabatukapur)
tiangkalsit/tiangbatukapur
sungaibawahtanah

iv.Tindakanombak
hakisanombakberlakumelaluitindakanhidraul,geseran/kikisan,larutandanlagaan
a.BentukmukabumiHakisanombak
b.BentukmukabumiPemendapanombak
telukdantanjung
cenuramdantereshakisanombak
geodangloup
gualaut,gerbanglaut,batutunggul,tunggulsisa
pantai
tetanjung(anaktanjung)
betingpasir
tombolo/lagun
v.Pemendapanombak
berlakuapabiladamparanlebihkuatdaripadabasuhanbalik
Faktoryangmempengaruhipemendapanombak
jenisombak:ombakpemusnahdanombakpembina
tenagaombak
bekalansedimen
keadaanatausifatgarispersisir
vi.Hakisansungai
vii.Pengangkutansungai
tindakanhidraul,
geseran/lelasanhalajusungaitinggi,
bebanygberat
larutan
lagaan
seretan/golekan
ampaian/apungan
loncatan/lompatan
larutan
viii.Pemendapansungaidisebabkan(faktor):
ix.Faktorpembentukandelta:
kecerunansungaiberkurang
halajusungaiberkurang
terdapathalangansptbatuanbesardidasarsungai
dasaralursemakinmelebar
bebanyangdibawaberlebihan
sungaimengalirkedalamkawasanyangtenangspttasik
berlakupembekuan.
hakisangiatdihulusungai
pantaiyangterlindungdantidakmengalamipasangsurutyangketara
lautyangcetekdimuara

x.HasilHakisanolehairmengalir
xi.HasilPemendapansungai
lurahberbentukV
gaung
airterjun,lubuktunjam/lubukpusar,jeram
likusungai
susuhbukit
dataranbanjirdantetambak
tasikladam
delta
Proses
Kegiatan
Kesan
Caramengatasi
Gerakanjisim
Pembalakan
Pembinaanbangunandanjalanraya
Pembersihanhutanutkpertaniandanperindustrian
Pendedahanmukabumimengakibatkan:
Kesotantanih
Aliranlumpur
Gelongsorantanah
Binabentengbatuandicerunyangterdedah
Cerunditanamitanamantutupbumi
Elakaktivitipertaniandicerun
Binabentenguntukelaktanahruntuh
Tindakanairmengalir
Pembalakan
Perlombongan
Penebanganhutanutkpertaniandanperindustrian
Hakisantanih
Hakiancerun
Pengelodakan
(pemendapanbahan
terhakis)
Sungaimenjadicetek,
banjir
Menjejaskanhidupan
akuatik
Tanamtanamantutupbumi
Cerunditeresuntukmengurangkankesanairmengalir
Tindakanombak
Penebanganhutanbakau
Pembinaankawasanrekreasi,hotel,chalet
Pembinaanstrukturpenghalangdantembokbagimengurangkanhakisan

Hakisanpinggirpantai
Kehilanganbahanbahanpantai
Lautmenjadidalamakibatbahanbahandikautdaridasarlaut
Kawalpembangunandipantai
Binatembokkonkrituntukhalanghakisan
Binasesiaranditepilaut
BAB4:LAUTDANLAUTAN
Pentasbenuaialahbahagiandasarlautyangcetekdanterletakberhampiranpinggirpantai
JuranglautanialahbahagiandasarlautberbentukVyangdalamdansempit
i.Jenisjenisterumbukarang
terumbupinggir:terbentukdipinggirbenuadanmengelilingipulaupulauPulauRedang,PulauKapas,Pulau
Perhentian
terumbupenghalang/sawar:terbentukselaridenganpinggirlautdanterpisahjauhdaridaratan
Atol/PulauCincin:terumbuyangmengeliligilagunPulauLayanglayang,KepulauanMaldives
ii.Prosespembentukanterumbukarang
Terbentukdaripadapolipdanalgakalkerea.
Polipyangsudahmatiakandimendapkandidasarlautandandisimenolehalgakalkerea
Bahaninimenjadikeraslalumembentukterumbukarang
iii.Faktormenggalakkanpertumbuhanterumbukarang
suhuairlautantara20oC30oC
airlautyangjernih
tindakanombak,arusdanpasangsurutairlaut
airyangcetekmembolehkancahayamataharimenembusikedasarlaut
kemasinanairantara30%40%
iv.KepentinganLautdanLautan
kayasumbermineralpetroleumdiLautChinaSelatan(luarpantaiSabah,SarawakdanTerengganu),20%arang
batuJepundilombongdidasarlaut.
sumberprotin:makananikan,udang,dll
sumberpendapatannelayan:hasilperikanan
pentasbenuakayaplanktonsptPentasSundadanPentasSahul:kawasanperikanan
penternakanikan,udangpinggirpantai,penternakantiramdiTelukIse,TelukMannar,
kawasanrekreasidanpelancongan:terumbukarangyangcantik/TamanLautsptdiperairanPulauRedang
SumberairdiArabSaudiairlautdisulinguntukkegunaandomestik,pertaniandanperindustrian
JalanpengangkutandanperhubunganSelatMelakamenjadilaluanperdaganganantarabangsaantaratimurdan
barat
Sumbertenagaelektrikombak:diperolehidaripadapasangsurutairlautsptdiNorway.
PulaupulauterumbukarangsptPulauLayangLayangadalahtamanlautmenarikuntukpenyelam
Penyederhanaansuhu
v.PenerokaanLautmenjejaskanalamsekitar(ekosistemlautterjejas)
pencemaranlauttumpahanminyak

tumpahanminyakdaribotnelayandanpenggerudianpetroleumlapisanminyakmenghalangpancaranmatahari
kedalamlaut,membunuhhidupanlaut
menangkapikanberlebihankepupusanikan,penggunaanpukatharimaumusnahkanikankecil
sauhbotpukattundamemusnahkanterumbukarang
penyedutanpasirlautmenjejaskankehidupanrumpailaut
kumbahanhotelditepipantai
sampah/begplastikmembunuhpenyu
perlanggarankapaltangkitumpahanminyak
vi.Memeliharadanmemuliharasumberlaut
mewartakankawasantamanlautuntukmemeliharaterumbukarangPulauRedang,PulauTioman,PulauTinggi,
TamanTunkuAbdulRahman
AktaPerikanan1985melarangpenangkapanikandiTamanlaut
kuatkuasapengharamanpenggunaanpukattundaselainlautdalam
membinatukuntiruandaripadatayarburuk
mengharamkanaktivitipengumpulantelurpenyudikawasanTamanPenyurantauAbang
kawasantumpahanminyakdibersihkan
penyelidikantentanghidupanlautuntukmemeliharakhazanahlaut
pendidikanalamsekitarkepadamasyarakat
Soalan:
1.Nyatakanjenisterumbukarang,faktoryangmempengaruhipembentukanterumbukarang?
2.Nyatakankepentinganlautdanlautandanlangkahpemeliharaandanpemuliharaan?
BAB5:SISTEMSURIA
i.Pergerakanbumi:
a.putaranbumi
b.pergerakanbumi
fenomenaputaranbumi:
kejadiansiangdanmalam
pasangsurutairlaut
pembiasanangin
pembiasanaruslautan
fenomenapergerakanbumi:
kejadianempatmusim
kejadiangerhana:gerhanabulandanmatahari
GERHANA
ii.gerhanamatahari
iii.gerhanabulan
apabilabumi,bulandanmatahariberadatepatsebarisdengankedudukanbulandiantaramataharidenganbumi
apabilabumi,bulandanmatahariberadatepatsebarisdengankedudukanbumidiantaramataharidenganbulan

iv.KejadianPasangsurut
Kejadian4musim:
berlakudisebabkantarikangravitiantara
bulandenganmatahari
mataharidenganbumi
BudakPandaiLulusSelalu
BungaPanasLuruhSejuk
21Mac21Jun23Sept22Dis
a.AirPasangPerbani:
bulan,bumidanmataharidalamsatugarisan
b.AirPasangAnak:
bulan,bumidanmataharidalamkedudukanyangbersuduttepat
BAB6:UNSURUNSURCUACADANIKLIM
i.SuhuTigaunsurutama:Suhu,Hujan&angin
menunjukkandarjahkepanasanudara
disukatmenggunakantermometerdalamunitdarjahCelsius
termometermengandungiraksadanalkohol
termometerminimummencatatsuhuterendah,termometermaksimummencatatsuhutertinggi
termometerminimumdanmaksimum(termometerSix)disimpandalamAlatPelindung
Stevensonuntukmengelakdaripadapancaranmataharisecaraterus/dirosakkanolehbinatang
termometersixberbentukUmencatatsuhutertinggidanterendahdalamsehari
minsuhuharian,julatsuhuharian,minsuhubulanan,minsuhutahunandiperolehi
daribacaanpadatermometer
AlatPelindungStevenson
kotakputih,didirikan12meterdaritanah
untukmengurangkanbahanganmataharidibahagiandalamalatitu
untukmengurangkanbahanganhababumi
dindingberbentukramsupayaudarabergerakkeluarmasuk
dicatputihsupayahabadibalikkan
digunakanuntukmenyimpantermometerSix
ii.KelembapanUdara
ialahkandunganwapairdalamudara
kelembapandinyatakansebagai:

KelembapanMutlakiaitujumlahwapairsebenaryangterdapatdalamudarapadasuhutertentudinyatakan
dalamGramPerMeterPadu
KelembapanBandinganiaitunisbahjumlahwapairyangsebenardenganjumlahwapairyangbolehditampung
olehudarapadasuhutertentudinyatakandalamperatusatauNisbah.JikaKelembapanbandingan70%,udaraitu
bolehmenampung30%wapair
UdaraTepuberadapadatakatsuhumengembun,hujanakanturun.,
alatmenyukatkelembapanBandinganialahHigrometermengandungibebulibasahdanbebulikering.Selisih
bacaansuhuantarabebulibasahdanbebulikeringialahKelembapanBandingan.
iii.Kerpasan
titisanairmenjaditerlaluberatgugurmenjadikerpasan
kerpasanturundalambentukhujan,salji,hujanbatu(ketulanais)
disukatmenggunakantolokhujan,
diukurdalamunitmilimeter
bacaandaripadatolokhujandigunakanuntukmemperoleh:
jumlahhujanbulanan
jumlahhuantahunan
puratahujantahunan

iv.TekananUdara
ialahberatudarayangmenekanpermukaanbumi
disukatdenganmenggunakanBarometerRaksadanBarometerAneroid
menggunakanunitmilibar(mb)
udaraberat/basahmenghasilkantekanantinggi
udararingan/keringmenghasilkantekananrendah
tekananudarabiasapadaaraslautialah1013mbbersamaan1.03kg/cmpersegi
Barografdigunakanuntukmencatatbacaantekananudaradistesenkajicuaca
Isobarialahgarisansetekananyangdilukispadapeta.
v.Awan
ialahkumpulantitisanair/habluraisyanghalus,terapungdiudara
Jumlahlitupanawandilangitdinyatakandalamokta/bahagianlapan
Jenisjenisawan:
AwanTinggi:600112000meterawansirus(putihsepertikapas,cuacabaik,langitcerah)
AwanPertengahan:21006000meterawanAlto(bercalarcalar,berlapislapiswarnakebiruankelabuseperti
air,cuacabaik)
AwanRendah:kurang2100meterawanstratus(kasar,beringkattingkat,kelabuhitam,tebal,cuacaburuk)
AwanKomulus:peringkatbawahlangit,putih,berbentuksepertigelombang,cuacabaik/cerah.
AwanKomulusnimbus:kelompokkelompokbulat,putihhitampadawaktupetang,hujanperolakandisertaikilat
danpetir.
vi.Angin
ialahudarayangbergerak,mempunyaiarahdankelajuan

penunjukarahanginmenetukanarahtiupanangin
mawaranginmenggambarkanjumlahharitiupannaginmengikutarahlapanmataanginbagisetiapbulan
Anemometermencatatkelajuanangindalamunitkm/jam
SimbolhalajuangindicatatberpandukanSkalaAnginBeauford
Anginbertiupdarikawasantekanantinggikekawasantekananrendah
vii.Sinaranmatahari
lamanyapancaranmataharitanpalindunganawandisesuatutempat
disukatmenggunakanPiranometer
viii.Hujan
sebahagiankerpasanyangturundalambentukcecair
ProsesKejadianhujan
Hujanterjadimelaluiprosespenyejatandanpemeluwapan.
Penyejatanberlakuapabilaairlauttersejat,lalunaikkeatasdanmembentukawan.
Apabilaudaramenjadisejuk,terbentuklahtitisanairyanghalusakibatpemeluwapan
Titisanairdidalamawanakanbercantumsesamasendiridanmenjaditerlaluberat,laujatuhsebagaihujan.
ix..Fungsialatan
tolokhujanmenyukatjumlahhujan
anemometermenyukathalajuangin
termometermengukursuhu
penunjukarahanginmenunjukarahtiupanangin
mawaranginuntukmenggambarkantiupananginlazimdisesuatukawasandalamtempohtertentu
x.AlatpelindungStevensondiletakkan1meterdaripermukaanbumi
udaradapatbergerakdenganbebas
mengurangkanbahangdaripadapermukaanbumi
xi.Halajuangin
halajuangindicatatdenganmenggunakansimbolanginberpandukanSkalaAnginBeaufort
TenangBayukencangributtaufan
Kurangdaripada1km/j3949km/jlebihdaripada117km/j
xii.FenomenaCuacadaniklim
banjir:limpahanairdaritebingsungai,lambatsurut
banjirkilat:limpahaniaryangberlakusertamerta,sekejapsahaja
kemarau:keadaankeringyanglamatempohnya
taufan:anginkencangyangdisertaiributdanhujanlebat
fenomena
Sebabberlaku
kesan
Banjir
Hujanlebatdalamtempohyanglama.Sungaitidakdapatmenampungisipaduairyangbanyak.
Airmelimpahitebing,berlakubanjir

Hartabendamusnah
Tanamanrosak
Pengagkutanjalanrayatergendala
Kegiatanekonomidansosialterganggu
Penyakitmerebaktaun
Haiwanpeliharaanterkorban
Banjirkilat
Kawasanbinaanyangluasdantidaktelapair
Permukaanberturaptidakdapatmenyerapair
Longkangtersumbat.
Hartabendamusnah
Penyakitmerebak
Kegiatanharianterganggu
Pengangkutanjalanrayatergendala
Pendudukdipindahkankekawasanselamat
Kemarau
Hujantidakturunatausangartsedikitjumlahnya.
Kadarsejatanmelebihkadarkerpasan
Kekuranganbekalanair
Pokokmati
Haiwanberpindahketempatlain
Kebakaranhutan
Kerugianekonomi
taufan
Tekananudarayagsangatrendahberpuncadaripadakepanasandilaut
Kemusnahanhartabenda
Nyawamanusiadanhaiwanterancam
Kerugianekonomi
Soalan:Jelaskanfaktordamkesanbagifenomenatersebutsertanyatakan
langkahlangkahmengatasinya?
PULAUHABA
keadaansuhudibandarlebihtinggidaripadakawasansekitarnya
i.Faktorfaktorkejadianpulauhaba
Perindustrianygpesat:meningkatkankandungankarbondioksida,CFC,gasnitrogen
Kepadatanbangunandibandar:udara/anginsukarbergerak
Bangunantinggi:tiupananginterhalang,udaraterkepung,suhutinggi
bangunanbercermin/memantulcahaya/haba
bangunankonkritdankacamenyerapdanmenyimpanhaba:simpanhabapadawaktusiang
danbalikkanhabapadawaktumalam
permukaanbertar/berturapataukonkritmenyeraphaba
kurangtumbuhanhijaudibandar,bekalanOksigenkurang/karbondioksidabertambah
bilangankenderaanyangbanyakpelepasangaskeudara
ii.KesanPulauHabaBandar

kelembapanbandinganrendahkirakira6%berbandingkawasansekitar
suhumeningkatudarakering
airkurangdiserapkedalamtanah:permukaandilitupijalanraya/tar,banguan
pembentukanjerebu
bangunantinggidanpadatmenghalangpergerakanudara,hujankuranguntukmembersihkanjerebu
pembentukanhujanasid
kelajuananginkurang:bangunanbanyak,padatdantinggi
iii.LangkahlangkahMengatasiKejadianPulauhaba
Tanamtumbuhanhutandanpokokbunga:BandardalamtanammengindahkanBandar,menurunkansuhu
(menghijaukanBandar)
Berkongsikereta:mengurangkanpengeluaranasapkenderaan
Kuatkuasaundangundang/denda:pembakaranterbuka
Tanampokokdanrumputdikawasanperumahan
Membinakilangbarujauhdaribandar
Menggunakankeretapielektrikuntukmengurangkanpenggunaankereta
HUJANASID
apabilabahantercemar(sulfurdioksida,nitrogendioksida)bertindak
denganwapairdiatmosfera
hujanturunmengandungiasid(airhujandicemaribahanterampaidiudara)
i.Faktorkejadianhujanasid
industrimengeluarkanasapdangaskarbonmonoksida
bahanterampaibanyakdilepaskandiudarapembakaransampahdll
pengeluarankarbonmonoksidadaripembakaranbahanapikenderaan
kurangnyakawasanhijauyangbolehmneyerapkarbondioksida
pembakaranarangbatu,petroleumdistesenjanakuasa
ii.KesanKejadianHujanasid
hidupanakuatik(air)terjejas
menghakisbangunantiangbesimudahberkarat,catbangunanluntur
tanahberasidtidaksesuaiuntukpertanian
hasilpertanianberkurangmemusnahkantanamankeranahujanasidbertindaksecarakimiadengannutriendalam
tanah
menjejaskanrantaianmakananakibatkemusnahanfloradanfauna
penyakitkulitkatarakmata,barah,paruparu.
PERNIPISANOZON
i.FaktorPernipisanLapisanOzon
Penggunaanbajaorganikbajanitrogenmengeluarkannitrusoksidayangmenipiskanlapisanozonsebanyak15%
CFCyangdibebaskanolehpenyemburaerosol
Letupannuklear/ujiannuklearmenipisknlapisanozonsebanyak2070%
Pembakarangas,arangbatu,kayudansisabintang
Kapalterbangsupersonikdilapisanstratosferamengeluarkanasapyg.mengandunginitogenoksida
ii.KesanPernipisanOzon

Perubahaniklimdunia,suhumeningkat
Peningkatansuhubumiaisdanglasiermancairkawasanrendahtenggelam
Hasiltanamanberkurang/terjejas
Perubahangenetikdalamtumbuhan
Kerosakanseldanmikroorganismadalamhaiwandantumbuhan
Penyakitkanserkulit,katarakmatarabun
MemusnahkanDNAyangmenyebabkanmutasidankecacatankelahiran
Mengurangkanprosesfotosintesis
Pertumbuhanplanktonterjejas

iii.Langkahmengurangkanpernipisanozon
PenggunaanCFCdalamsemburanaerosol,peetisejuk,industrimembuatkomputerdigantidenganbahan
berasaskanair
Menggunakanheliumdalamindustrimembuatalatpenyamanudara
Mengadakankerjasamaantarabangsadalammenghadkanujiannuklear
UsahaPBBmelindungilapisanozonmelalui
PersidanganMontreal,Kanadabincanglangkahlangkahmelindungilapisanozon
MengurangkanaktivitipenyelidikandiAntartika
KempenmengurangkankegiatanpembalakanmelaluibadansukarelasptGreenPeace&WWF
KESANRUMAHHIJAU(Peningkatansuhupermukaanbumidisebabkanhabatidakdapatdilepaskanke
atmosferadengansempurna)
i.ProsesKejadianRumahHijau
sinaranultraungudaripadamataharimenembusiatmosferadanmemanaskanpermukaanbumi(dalambentuk
gelombangpendek)
habadipantulkansemulaolehpermukaanbumikeatmosferasebagaisinaraninframerah
sinaraninframerahakandiserapolehgasrumahhijaudandipantulkansemulakepermukaanbumi
habayangterperangkapmeningkatkansuhubumi
ii.KesanRumahHijau
perubahaniklimbencanaalam:ribut/taufan,banjir,kemarau
peningkatasuhuduniasebanyak2.5oCsebabhabaterperangkap
habaterperangkapdalamudara
karbondioksida,debumenyerapsinaraninframerah.
Pemanasanduniatidaksekata(cuacatidakmenentu)
Hasilpertanianberkuranganakibatsuhupanas,tanamanmudahrosak
Kelembapanbandinganudarasemakinberkurang
Berlakuributdansiklon
iii.FaktorKesanRumahHijau
pembakaranbahanapifosil
pembakaranterbuka
pengeluarangasdaripadabvajakimia,racunseranggadll

penggunaanalatyangmengeluarkanCFCsptpetisejuk,pendinginhawa,aerosol,dll
iv.Kesandaripadapeningkatansuhu:
puratasuhudunianaik0.5oCsejak1900
mencairkanlitupanaisdikutub
kenaikanarasairlaut
kawasanrendahdipinggirlauttenggelamBangladesh,KepulauanMaldive,Belanda
v.langkahlangkahmengatasikesanrumahhijau:
menghijaukanbandar
penghutanansemuladanmemeliharasertamemuliharahutan
mengurangkanpenggunaanbahanapifosilpetroleumdanarangbatu
mengggalakkanpenggunaangasaslimengeluarkanCO2sedikitbenrbandingarangbatu
membanyakkanpenggunaantenagasolar,KEH,geotermaldanbiomass
mengelakkankebakaramnhutandanpembakaranterbuka
menggunakanpenapisasapdikilanguntukmengurangkanpencemaranCO2
mengurangkanpenggunaanbahanyangmengandungiCFC
penggunaanpetroltanpaplumbum
undangundangkawalanmutualamsekitar1974(Malaysia)mendendapembakaransecaraterbuka
R&Dkitarsemula/penggunaansemulabahanterbuangspttayar,plastik,kertas
KerjasamaantarabangsauntukmengatasimasalahalamsekitarsptpersidanganBumidiRiodeJanerio,Brazildan
PengisytiharanLangkawi
JEREBU
kabutyangdisertaidebu,terapungdiatmosfera
keadaankelilingkelihatankabur
berlakudikawasanperindustrian/kawasanbandar
i.FaktorJerebu
pembakaranbahanapifosil
pembakaranhutanmeluas
pembebasannukleuspemeluwapan(debu,habuk,asap)daricerobongkilangdanekzoskenderaan.
pembakaransampahsecaraterbuka
habukdaripadakerjapembinaanyangberterusan
aktivitiperlombonganbatu/kuari
ii.KesankejadianJerebu
jarakpenglihatanberkurang
penyakitparuparu,mata,asma
kegiatanharianterganggu
pembentukanhujanasidbertambah
menghalangprosesfotosintesispokokhasilpertanianberkurang
iii.Puncapuncapencemaranudara
pertambahankenderaanbermotor
pertambahanjumlahbahanterampaidiudara
pertambahankilanggas,asap

perlupusansampahpencemaranbau
penggunaanalatpendinginhawa/aerosoldll
pembakaranterbuka
FAKTORFAKTOR
KesanRumahHijau
HujanAsid
Jerebu
PulauHaba
PenipisanLapisanozon
Pembakaranterbuka
asapkereta/kilang
pembakaran
bahanapifosil
penjanaankuasa
elektrikhaba
racunserangga
bajakimia/organik
ujiannuklear
penggunaanCFC

Pembakaranterbuka
asapkereta/kilang
pembakaranbahanapifosil
penjanaankuasaelektrikhaba
racunserangga
bajakimia/
organik
ujiannuklear

debu/ampaian
pembakaran
terbuka
asapkereta/
kilang
pembakaran
bahanapifosil
bangunan
pencakarlangit
kurangkawasan
hijau
pembakaran
hutan

pembakaran
terbuka
asapkereta/
kilang
pembakaran
bahanapifosil
bangunan
pencakarlangit
kurang
kawasanhijau
bangunan
bercermin
jalanberturap
bangunan
konkrit
kesesakanlalu
lintas
Pembakaran
terbuka
asapkereta/
kilang
pembakaran
bahanapifosil
kurang
kawasanhijau
pembakaran
hutan
penggunaan
CFC
pesawat/jet
supersonik
aerosol/racun
serangga
ujiannuklear

KESANKESAN
KesanRumahHijau
HujanAsid
Jerebu
PulauHaba
PenipisanLapisanozon

suhumeningkat
pencairanaisdanglasierdikawasankutub
kawasanrendahditenggelamiair
tanamandankediamanmusnah
lapisanawannipis
iklimduniaberubah
ributtaufan
memusnahkan
tanaman/
tumbuh
tumbuhan
memusnahkanhidupanakuatik
bangunancepatrosakdanberkarat
melunturkancatbangunan/kenderaan
menjejaskan
kesihatanManusia
Tumbesaran
Tumbuhan
terbantut
menjejasproses
fotosintesis
Mengurangkan
arakpenglihatan
Menyebabkan
penyakitmata
danparuparu
Meningkatkan
kadar
kemalangan
Pengangkutan
udaraterjejas
sesaknafas/asma
kesesakan
jalanraya
pencemaran
udara
indekskualiti
alamsekitar
terjejas
aktivitiharian
terjejas
suhumeningkat
karbondioksida
meningkat
oksigen

berkurang
memerangkap
haba
pencemaranudara
kelembapan
rendah
pengaliranangin
terganggu
udaratidakdapat
bergerakbebas

penyakitkanserkulit/katarakmata
mengancam
kehidupan
melemahkan
sistem
imunisasi
badan
menjejasproses
fotosintesis
tumbesaran
tumbuhan
terbantut
sinaranultra
unguberlebihan
menjejaskan
hasiltanaman
suhumeningkat
LANGKAHLANGKAHMENGAWAL
KesanRumahHijau
HujanAsid
Jerebu
PulauHaba
PenipisanLapisanozon
banyakkankawhijau
mencarisumber
tenagaalternatif;KHE/solar
R&D
petroltanpaplumbum
gunaalatpenapisasap
kuatkuasaundangundang
gunaincinerator
kongsikereta
kitarsemula
gunapengangkutanawam/elektrik


mengurangkan/
hadkanujian
nuclear
mencarisumber
tenagaalternative:KHE/solar
R&D
petroltanpaplumbum
gunaalatpenapisasap
kuatkuasaundangundang
gunaincinerator
kongsikereta
kitarsemula

banyakkankawasanhijau
mencarisumbertenagaalternatifkan;KHE/solar
R&D
petroltanpaplumbum
gunaalatpenapisasap
kuatkuasaundangundang
gunaincinerator
kongsikereta
kitarsemula
gunapengangkutanawam/elektrik
mencarisumbertenagaalternative;KHE/solargeoterma
banyakkawasanhijau
petroltanpaplumbum
gunaalatpenapisasap
kuatkuasaundangundang
gunaincinerator
kongsikereta
kitarsemula
gunapengangkutanawam/elektrik
mengurangkan/hadkanujiannuclear
gantidenganbahanberasaskanair
petroltanpaplumbum
gunaalatpenapisasap
kuatkuasaundangundang
gunaincinerator
kongsikereta
kitarsemula
banyakkankawasanhijau

BAB7:PENGARUHCUACADANIKLIM
xi.Ciriciriiklim:
a.Khartulistiwa
panasdanlembapsepanjangtahun
suhutinggidansekatasepanjangtahun:purata27oC
hujansepanjangtahun:hujantahunanmelebihi2000mm
julatsuhutahunanrendah:3oC
b.Mediterranean
suhumusimpanastinggi:28oC
hujantahunan878mm
julatsuhutahunan15oC
suhumusimsejuk7oC14oC
BAB8:JENISDANTABURANTUMBUHANSEMULAJADI
i.CiriciriHutanKhatulistiwa(HutanHujan
Tropika)
ii.CiriciriHutanKonifer/Taiga/Boreal
malarhijau
kanopitebal
akarbanir
tumbuhberlapislapis,sangatpadat
pokoktinggidanbesar
lantaihutanjarang
banyakpokokmemanjat,parasit,saprofit
banyakspesistumbuhandalamsatukawasan
kayukerascengal,merbaudll
mempunyaiketinggianhampirsama
malarhijau
berbatanglembut
diriantulen
pokokyangtinggi
daunyangkecilberbentukjarum
kulitpokoktebaldanberdamar
berbatanglurus
pokokberbentukkon
tumbuhanlantaitidakpadat
iii.CiriHutanMonsunTropika
iv.PadangRumputSederhana(Steppe)
tumbuhlebihjarang
lantaihutanpadatditumbuhisemaksamun
menggugurkandaunpadamusimkering
hutankayujatidiriantulen
rumpuhbululebihtinggi

rumputtumbuhberumpunrumpun
rumputpendek
rumputyangberjambakdanpadat
rumputberubahmengikutwarna
v.CiriciriHutanPayaBakau
vi.Sumbangantumbuhansemulajadi
kepadakomponenabiotik:
tumbuhdikawasanpantaiberlumpur
pokokbakaudanapiapi
pokokkayukeras,kulitkeras,tebal
akarceracakmendapatkanudara
malarhijau
daunlebar
tumbuhsejenisdalamsatukawasan
pembiakanmelaluibijibenih
bekalkanoksigendanmenyerapCO2melaluiprosesfotosintesis
membebaskanwapairkeudaramelaluiprosestranspirasi
menurunkansuhu
mengawalhakisantanah
menghalangkejadianribut
membentukawandanhujan
sebagaikawasantadahan

BAB9:KEPENTINGANTUMBUHANSEMULAJADI
i.Ekosistem
merupakansatukategorisistemfizikalyangterdiridaripadakomponenbiotikdanabiotik
komponeninisalingberinteraksibagimenghasilkansatusistemyangstabil
ii.Jenisjenisekosistem
Ekosistemhutanpayabakau
Ekosistemhutanhujantropika
Ekosistemkolamairtawar
iii.Komponenbiotikiv.Komponenabiotik
Pengeluar:tumbuhandanhaiwancahayamatahari
Pengguna:haiwandanmanusiahujan(air)

Pengurai:mikroorganismatanih(nutrien)
udara
v.JenisjenisPengguna
PenggunaPrimerhaiwanherbivoryangmakantumbuhansahaja
PenggunaSekunderhaiwankarnivoryangmakanpenggunaprimer
PenggunaTertierhaiwankarnivoryangmakanpenggunasekunder
Rantaianmakanan
Ialahsatuurutanpemakananyangmelibatkanpemindahantenagadalamsesuatuekosistem
vi.Kepentinganhutanpayabakau
menstabilkanmuarasungaidanpersisirpantai
penapisbahanpencemarsptsebatiannitrogendansebatianfosforus
zonpenampan:melindungipantaidaripadahakisandantiupananginribut
habitathidupanakuatik
bekalkanoksigendanmenyerapCO2
membekalkansumbermakanan(ikan,ketam,dll),bahanbinaan(kayubakau)danubatubatan
vii.KepentinganHutanHujanTropika
menyerapCO2danmenghasilkanOksigen
sumbernutriendalamtanah
mencegahhakisantanahdantanahruntuh
kawasantadahanair
menghasilkanbahanorganik
habitathidupanliar
kitaranairmelaluiprosestranspirasi
komponenrantaianmakanandansiratanmakanansebagaipengeluarmakanan
terdapatkeplbagaianfloradanfauna
mengawalsuhusekitarnya
BAB10:KESANKEGIATANMANUSIA
i.Terhadaptumbuhansemulajadiii.Terhadaphidupanliar
kemusnahankawasanhutankemusnahanhabitathidupanliar
penguranganspesistumbuhtumbuhanpenguranganspesishidupanliar
kehilangankepelbagaianbiologikepupusanspesishidupanliar
kehilangangengentertentu
iii.Kesankegiatanmanusiaterhadapkeseimbanganekosistemhutan
jumlahoksigenberkurangdanjumlankarbondioksidabertambah
hakisantanuihmenyebabkankehilangankesuburantanih
habitathidupanliarmusnahdanjumlahhidupanliarberkurang
spesistumbuhanberkurangan
peniingkatansuhumenyebabkankesanrumahhijau
larianairpermukaanakanmeningkat
*Pertanianpermukaaantanahyangterdedahakanmengalamihakisan
hutandigantikandenganjenistanamanyangterhadbilangannya

*Pembinaanempanganakanmenenggelamkankawasanyangluas
haiwanliarperludipindahkan
*Perlombongankawasanyangtandussemakinluas
pengelodakanberlakupesat
tanihtidaksubur.
BAB11:PEMELIHARAANDANPEMULIHARAAN
i.PemeliharaanTumbuhanSemulajadi
ii.PemuliharaanTumbuhanSemulajadi
mewartakantamannegara
menggubalDasarPerhutananSemula
mewartakanhutansimpan
mewartakanhutanlipur
mengawalpembalakanharam
mengadakanpendidikanalamsekitar
menghadkanpengeluaranlesenpembalakan
kitarsemulakertas
menggunakankayugetahdalampembuatan
perabot
penghutanansemula
mewujudkanladanghutan
pengurusanlestarihutan
mengadakanpenyelidikanhutan
rawatansilvikultur
iii.PemeliharaanHaiwanLiar
iv.PemuliharaanhaiwanLiar
mewartakantamannegarasebagaikawasanperlindunganhidupanliardantamanlautmengawalpemburuanharam
mengawalpemeliharaanolehorangpersorangan
mengadakandanmenguatkuasaundangundang
mengadakanpendidikanalamsekitar
mewujudkanpusatpemuliharaanhidupanliar
memindahkanhidupanliaryangterperangkatkehabitatbaru
membaikpulihhabitatburungsptdiKualaGula,PerakdanKualaSelangor

PostedbyAzmarat5:42AM

3COMMENTS: