Proletar t t gjitha vendeve dhe popu,j t shtypur, bashkohuni!

11111~11~~1~11~111~1.1011.

Organ i Marksist-Leninistve t Kosovs

Gusht 1981 Nr. 4-5

PRPARA DREJT FITORES!

Popull shqiptar i Kosoves kreshnike,
Forcat ushtarakc policorc-fashistc te bor
gjezise scrbe mbuluan srish me zjarr e hckur Kosoven ton t shtrenjte.nhjetra mijera shovinist t terbuar kane shkelur ne
trojet tona t lashta per t na shtypur dhc
nnshtruar.
Krajlet c rinj gjakpirs serbomedhenj c
kthycn cdhe nj hcr Kosoven n nj burg c
kasaphan te madhe fashistc. Ata nuk u mjaftuan mc gjakun e bijavc dhc bijvc tan m
t mir qe lau rrugt e qyteteve t Kosovs
ne masakrn c pergjakshmc t marsit c t
prillit, por mbushen cdhc burgjct c tyrc fa
mekeqe me mijera petrita e sokolesha shqiptare dhc po ushtrojn nj dhun c tcrror t
papar mbi gjith popullsin shqiptarc n
Kosov c Jugosllavi.
Etja c mendur per gjak shqiptari, shovinistet rankoviist i oi dcri atjc sa t
perdorin mjete e metoda dhunc, nga t cilat
ishin permbajtur edhe nazi-fashistt hitleriane.
Ata menduan se me nje sul te rrufeshem,
t egr dhe t gjithanshem mbi Kosovn, te
planifikuar mc kohe nga Rankovii dhe klika
c tij n pushtet,do t na frikesonin dhc t
na nnshtronin shpejt. Kshtu do t krijohej nj terren i lir pr t rcalizuar ne Ko
sov politiken shovinistc t ubriloviit e
te Rankoviit mc shoke, q jane br sot q
Ilime jetesore t pasuesve t tyre, klikes
scrbe ne Reograd. Kto q lime t bijvc t
sotem t Karagjorgjevieve nuk jan me sekrete pr askend:ne bot, ata i kan nzjerre
ato sheshit, mc bisht c mc brire, dukc treguar hapur sc duan t na i marrin cdhc ato
pak te drejta q fituam mc gjak, duan ta fu
sin Kosovn n nj sundim edhe me te cger,
ta shtypin e shfrytezojne barbarisht, ta
shnderrojne at prjetsisht ne nj tok sc
rbc, ta zhdukin gjuhn, kulturn, artin, le
trsin, kenget, simbolet tona kombtare,t
na bjn te harrojme historine ton t lavdishme dhc te na i shkclin e poshtrojn,t
na i fashitin njher c prgjithmon ndjenjat tona t zjarrta e te pashuara t lirise dhcpatriotizmit,idealet tona t shcnjta.
Ky sul i ri shovinist mbi Kosovn tone
martire nuk sht vetem nj represion i eger ndaj kerkesave tona krejt t drejta c t
ligjshme, t shprchura n demonstratat hcro
ike popullorc n Kosov, por pjese e planit
t pergjithshem stratcgjik serbomadh t shtrirjcs s hegjemonizmit dhe sundimit te tij
mbi gjithe Jugosllavin e t sulmit, n bashkeveprim mc socialimperialistet sovjetike,
edhe kunder Shqipris dhc me gjcr.
Gjcndja c rende dhc c padurueshme c kriju
ar n Kosove, sidomos kta muajt e fundit,
nga dhuna c tcrrori shovinist, shtypja kombetare c shoqrorc dhc shfrytzimi i eger

Prpara drejt fitores!

kolonial,represioni fashist c persckutimi
n mase gjithnje n shkallezim,kane br te
domosdoshme'nevojen.c organizimit t nj re
zistence t fugishme popullore kundr ketyrc valvc t terbuara shoveno-fashiste e t
vazhdimit dhc intensifikimit t luftes pr
t drejtat tona t mohuara me zjarr c harot
dhjetra vitc me radh nga reviziOMistet barbare te Bcogradit.
Popull shqiptar,
Nc, bijt e tu besnike dcri n vdekje,komunistet marksiste-leniniste t Kosoves,bejme thirrjc qe lurta pr t drejtat tona t
ligjshme, lufta kundr masave t cgra shovi
nistc antishqiptare te organizohct mc guxim
heroizem, ti rritct c zgjerohet dhe t va
zhdohct me vendosmeri deri n realizimin c
plote te krkcsave tona t drejta. Rruga
rezistences,c lufts se'vendosur,eshte rruga c vetme c shptimit, rruga c vetme c fitorcs, rruga c vetme c rcalizimit t t dre
jtavc tona.
Ne krkuam t drejtat tona, krkuam republiken pr shqiptart n Jugosllavi, c dre
jt kombetare kjo q e kan t gjith popujt c federates jugosllavc. Shovinistt serbomedhenj,te prekur n interesat c tyrc gra
bitarc, dukc mos pasur asnj argument, asnje baz t shndosh pr t'i mohuar kerkesat tona krejt t ligjshme, thirrn mc Ichtesi: "Kunderrevolucion% "u prish federata jugosllave"! e plot blofe si kto, dhe
menjehcre drguan n Kosove hordhit barbare t ushtruara pr gjenocid c terror mesje
tar me gellim q t na nenshtrojne.Por,110garite nuk u doln si mcnduan. Ata, vertet,
vran e plagosn, gjymtuan c burgosn mijra
djem c vajza trimc shqIptare, por nuk arriten ta friksojn c nnshtrojn asnj, popu
lli hcroik i Kosovs qndroi dhc po qndron
ne kmb i paluhatshm, i paprkulur. Deshmoret tan t lavdishm dhan jetn ne demo
nstrata dukc thirrur: "Rrofte republika!",
"Rrofte populli shqiptar!", "Rrofte republi
ka jone!", "Rrofte liria!", "Rrofte komuni,
zmi!", "Perpara drejt fitorcs!". Ky heroizem i bijave e bijvc tan revolucionar do
t jct patjctr shembull i edukimit patrio
tik pr rinin tone t kuqe.
Pavijonet, korridoret dhc qclit c erreta
t burgjeve fashiste n Kosov, ku po tortu
rohen njerzisht patriot e rcvolucionare
shqiptar, po ushtojn nga thirrjet protestuese dhc kenget patriotikc te korit madheshtor t t burgosurvc t panenshtruar.Bijte dhc bijat trimc t Kosovs, edhe n pranga, t lidhur c t dermuar, po i fusin tme
rrin armikut mc gendresen heroike t tyrc,
mc vendosmerine c tyrc revolucionare.
Duke mos pasur muddesi q i gjith popuIli t futet n burg, armiqt tan t eger
kan organizuar dhc po vn n zbatim nj
proccs t gjat c te pandrprcr persekutimi n gjithe popullin, nprmjet t ashtuqu
ajturit "diferencim politik" t masave popu
llorc, i cili ka.per qllim q nj per nj
t merret n pyetje do shqiptar dhe, nri
presionin shovinist scrb, t'i dnoj demonstratat dhe krkcsat c tyre, t pershendese
pushtuesit c dhunn fashiste q po ushtrohct n Kosov, t perallet mc vllczrit e
tij dhc t nenshtrohet plotesisht prpara
armikut. Por, duhet theksuar ktu sc ky "di
ferencim" n t shumten c rastcvc n popull,
tek puntort, n rini e madjc edhe n disa
instanca udheheqesc, sht sabotuar c ka d
shtuar plotesisht, osc cdhe eshte kthyer n
manifcstim proteste kundr regjimit shtypes
Ne t vertete, i gjith populli ishte n
demonstrata dhc s' kishtc si t hitc dor
nga kerkesat c vcta. T diferencuar ngl kerkesat tona, nga populli, mbctn vctm nj
grusht tradntaresh t mjere shcliptare,qe me
koh kan qcn kundr popullit dhe interesa

t lij.
Edhe n t ardhmen duhet t sabotohet dhc
t deshtoje do perpjekje c armikut pr t
na nenshtruar dhc pr t na vene kundr nj
ri-tjetrit. Vetem t bashkuar,te lidhur sup
m sup, duke ln anash do hasmri persona
lc, si vellau mc vllan, n ndermarrje, n
fshat, n shkoll, kolektiv e kudo, nc mund
t mbrohemi, t sabotojm aksionct c armikut, t ngritemi c t protestojme hapur, si
trcgojn shum shembuj t till t guximshem gjat ktyrc muajvc t fundit. Le t mbrojme me do kusht edhe nc n do menyre k
rkcsat tona t drejta: Bijte dhc bijat tona
dhane jctn per to, si mund t shkclim mbi
gjakun c tyre, mbi gjakun ton?!
As plumbat, as tankct c acroplanet,as dhu
na c tcrrori, as presioni c torturat, sado
t egra qofshin, nuk mund t na nnshtrojn
kurr.
Puntor t Kosovs,
Pasojat c politiks revizioniste t shtypjcs e shfrytzimit q po ushtrohet n Koso
v, m shum sc kudo, bien mbi supet tuaja.
Crabitesit tan t egr, mc kraht tuaj, me
Norcen tuaj puntorc, mc gjakun c djersen
tuaj, rrmbcjn pasurit tona t shumta.Nga
gjith puna dermuese q bni nat e dit,ju
mezi fitoni kafshatn e bukes per vete dhe
fmijt tuaj.
Lufta greviste c klass puntorc, si n
gjith Jugosllavin, cdhc n Kosov po rritet do vit m shum. Kerkesat c vendosura
t puntorve pr kushte m t mira punc,
paga m t larta, t drcjta politikc etj.,i
kan vn n pozit t vshtir shtypsit c
shfrytezuesit tane dhe jan detyruar t'i plotesojne, ku m shum c ku m pak ato, pa
marr parasysh gjendjen e veshtire n t ci
len ndodhen. Por, nuk kan munguar asnjehere edhe mjctct c dhuns e demagogjise pr
t'i shtypur ato krkesa, vete levizjen pun
tore.
N demonstratat masivc t pranveres s p
rgjakshme t ktij viti, bashkimi i radheve
t puntorvc, lidhja c gjokseve tuaja si
nj harrikade c pashperthyer'cliku, i tmcrroi armiqt. Ngjarjet c pergjakshme t mar
sit dhe prillit n Kosove, ishin nj prov
e vshtir, por, shum e sukscsshmc, e bash
kimit jo vetem c klases punetore por c t
gjith popullit n rezistencen c prbashkt
pr intcresat tona te perbahketa.
Armiqte shovinist kan shprthyer nj fu
shat t eger kundr klass puntorc ne Kosove. Aktualisht, tchu i ketij sulmi sht
drejtuar veanerisht kundr punetoreve hcro
ike n kombinatin "Ramiz Sadiku", n kombinatin "Kosova" t Obiliqit, Fabrikn e amor
tizatoreve, n "Xosoven" c Vuitrns,n Ko
mbinatin e drurit n Ferizaj, n Fabrikn c
akumulatoreve n Mitrovice, n Metalikun e
Gjakovs ctj. Qllimi i ketyrc sulmeve t
poshtra sht q ta frikesojne c ta perajne klasn ton punetore, ta godasin at, q
ajo t ul kokn c t nenshtrohet, ta pengo
jn bashkimin e saj n luft kundr regjimit shtyps c shfrytezues. Armiku i klases
son punetore dhc i gjith popullit, mendon
se ka gjetur rastin dhc kohn t shtype, jo
vetem kerkesat tona kombetare, por edhe levizjen puntorc qe po rritet nga dita n di
t. Ky objektiv i duhct atij q t hap rru
gn e zbatimit t politiks s t ashtuquajturit "stabilizim 'ckonomik", q nuk sht
gj tjeter vese hedhje e pasojave t krizs s rnd kapitaliste q ka mberthyer gji
th Jugosllavin, mbi klasen puntorc dhe
masat e tjcra punonjsc.
Rcvizionistt duan, kshtu, t sigurojne
nj sundim t qct c t rchatshm c pa shqc
tsimc mbi klasn puntorc dhc mbi gjithe
popul]in. Ata duan t na prajne dhe t na
vene njrin kunder tjetrit. Por, ju, shoke
puntor, duhet t keni besim t plot te

Cush t 1981

njeri-tjetri. Nr qoft sc sot,per shembull,

minatort c "Trepes" osc 'te ndonj kolckti
vi tjeter nuk arriten t dalin masivisht n
demOnStrata,Se'ishin t rrethuar'me hekur e
zjarr, ncsr mc siguri q ata do ta shperthejne ate dhe do ta trcgojn vctcn cdhc ata, sepse cdhe atwjane trima c revoluciona
r si gjith t tjeret.
Armiku yn goditi pr vdekje qindra punetore trima, arrestoi dhe prjashtoi nga puna, ndau nga radhet shokt tan t dashur.
Nese ne do t ishim indiferente ndaj ketyre
veprimeve t cgra, ai do t na sulmoje nj
nga nj t gjitheve. Prandaj sht c domosdoshme q t organizojm rezistencen e perbashket kundr shtypjcs, pr interesat tona
t perbashketa, scpsc gjendjen ton t rende mund dhe duhet ta prmirsojm vctem me
perpjekjet tona t prbashkta. Nsc viteve
t kaluara n Kosov k]asa puntorc organizoi dhjetra greva c protesta, tani ato duhct t jen mc qindra.T kundershtohet mc to
mc force c kmbnguljc shtypja c shfrytezi
mi i k]ass puntorc, t kilrkohct kudo rritje c pagavc, t cilat, n gjendjen e tani.shme, nuk sigurojne as bukn pr familjet
tona, t krkohct kthimi i shokvc n pun,
lirimi i tyre nga burgjet, pushimi i ndjekjeve dhc persekutimeve ndaj puntorvc n
t ashtuquajturat "difercncimc", te kerkohen kushtc m t mira t puns, jeteses, banimit, te mbrojtjcs shndetsore etj.Ne kushtct e mohimit t eger t t drejtavc tona
kombtare, levizja popullore n Kosov dc
t vazhdoj c patundur dhc me vendosmeri dc
ri n rcalizimin cplote t tyrc. Klasa punetore, si klasa me revolucionare dhc m e
e organizuara n kt levizje, ka rol t ve
ant, ka barrn krycsore. Ajo duhct t jete ne ball t ksaj ]uftc.
Por, q ta arrij kt, ajo duhet t jete
c organizuar m mire dhc c bashkuar si nj
trup i vetm. Prandaj, nc i bjm thirrjc
gjith klases puntore t Kosovs q t'i or
ganizoje Tadhet e vcta n do ndrmarrje,
do repart, do brigad c do njsi punonj
se,me gellim t mbrojtjcs s t drejtave t
saj nepermjet t luftes s perditshme klaso
re, t zhvillimit t vazhducshm t ksaj
luftc pr kerkesa ckonomike c politike. T
lidhcmi mc besa-bese me njri-tjcrin qe,bashkerisht, t mbrohemi dhe t luftojm pr
t drejtat tona.
Fshatar t Kosovs,
Kerkesa c t gjith popullit ton pr republike, sht krkcsa pr shptimin ton
nga sundimi i eger shovinist scrh,i cili,ne
bashkpunim mc shovinizmin malazez dhc maqc
donas, shtyp dhc shfrytzon edhe vellezerit
tan ne Maqedoni e Mal t Zi, sht krkes
kundr grabitjcs s pasurive t tokes son,
per t ciln fshatari patriot shqiptar ka
luftuar mc shekuj, sht krkes kundr rr
mbimit t drithit t arave tona, buks son,
bagetive tona.Eshte kerkese pr nj jete m
t mir c m t lir, per shkolla shqipe,
pr kulturn ton, pr rrug c ambulanca n
fshatrat tona, kerkese pr zhdukjen c varf
ris s mjerueshme dhe kurbctit t hidhur,
papunesise e analfabetizmit, krkes pr t
gene zotr n trojet tona. Bashk mc bijat
dhc bijt tuaj, mc puntort, studentet, mo
nxnsit e intelcktua]t,me kto kerkesa n
goje dhe n zemrat q ndizeshin flak, u dc
rdht edhe ju rrugvc c shesheve t Kosoves,
u gjakoset mc hcroizm me zhelatet fashist.
Pr krkesa t ktilla populli yn,dhe jo
"kunder popullit scrb c popujvc t tjcr t
Jugosllavise", si mundohen t gnjcjn armiqte tan t pafytyr c t poshtr, do t
luftoje dcri n fitorc.
Ne kohn kur shovinizmi scrb po digjte e
masakronte fshatra t tra shqiptarc, n m
nyren m barbarc, kur Kosova po vershohej
nga kolont scrb c malazcz, Azem Calica,
trimi legjendar i bjeshkeve t Drenices,the
rriste pr luft t pameshirshme kundr ush
tris dhe xhandarmerise shovinistc scrbe,po
njkohsisht porosiste popullin: "asnje dm

gusht 1981

L 1 R 1 A Nr. 4 - 5

fqinjvc scrbe c malazcze:" Dhe ashtu ndodhi denteske c Kosovs trime, rini c barrikadascpsc populli yn dhc udheheqesit e tij nuk ve dhe aksioneve heroike revolucionare.ti i
ishin shovinist. Edhe sot ne i hjm thirr vure gjoksin e para tiraneve shtypes e gjajc gjith popullit ton q te trajtoj mir katare, ti c para derdhe ejakun rinor n p
popullsine serbe c malazeze ne Kosove.sot c rleshjet e pergjakshme me armikun.
Dhjetera vite mc radh armiqt u munduan,
n t ardhmcn, megjithqe shfaqje t shovini
zmit shqiptar ne Kosove nuk ka.Ate c ka tri mc do mjet c me do form, t t degjenero
lluar shovinizmi serb pr te diskrcdituar jne, t te fusin ne n e jete t shthurur,pa
idcale c pa kuptim, por ti ruajtc mc besnin syt c t tjereve luftn ton burrrorc,
pr t'i armiclesuar mc nc popujt c Jugoslla- keri traditn c t pareve, trimrin e haba
Ilareve, idNlin c aspiratat e popullit q
vise. Por, perpjekjet c armiqvc pr t na
izoluar nga popujt c Jugosllavis dhc per- t lindi, dhc ne ngjarjet c fundit shembe
krahja nga ana c tyrc c lufts son t dre- pr tok gjith ato perpjekje t ethshmc c
t vazhducshmc t armikut kundr teje,i trc
jte, shpcjt do t trctcn si vcsa n rreze.
Ne historin c popullit ton jan t njo- gove gjithe bots sc: n Kosov po rritct e
hura luftrat dhe perpjekjet heroike t fsha ngritct nj rini c madhc, c fort, c bashku
tarsis pr t drejta e liri, pr bashkim ar, trime dhc c vendosur, qe nuk do ta duro
kombtar. Ky patriotizm revolucionar i pa- je me shtypjen dhe robrin. Ja pr sc, sho
suruar' n traditn luftarakc t popullit vinistet c terbuar kan drejtuar pikerisht
ton, arrin dcri n ditt tona m i pasur kundr rinis gjith at forc sulmesh barse kurr, m i zjarrt se kurr. Prandaj,n bare. Ata vran e plagosen qindra t rinj,
luftn c popullit tone per t drejta dhc li arrestuan mijra t tjcr, q ta friksojn
ri, fshatarsia patriote shqiptare c Kosovrinine ton, mbylln Universitetin dhe shko
es, Maqedonis dhe Malit t 2i, prbn for- llat, arrestuan dhe prjashtuan nga puna ar
cen m t madhc, e cila, bashk mc gjith simtaret patriot c revolucionare shqiptar
popullin dhc nn udhehcqjen c klass punto kudo n Kosov, Maqedoni, Serbi c Mal t Zi
re dhe pararojs s saj marksiste-lcniniste, zvogluna numrin e nxenesve c te !:tudenteve
do te marshoj drejt fitores s sigurt.
dukc lene n rrug mijra djem c vajza shko
Por kjo force c madhc c fshatarsis duh- llarc, na ndan nga profesoret c dashur t
ct te organizohct c t bashkohet mc luftn Univcrsitctit t Tirans per t'i zevendesue perditshme t fshatarvc pr prmirsimin ar ata mc scrbomedhenj nga Nishi, dhe tani
e kushteve te jetcses, pr rrug, ambulanc po bjn planc pr shkaprdcrdhjcn c Univee shkoll, pr tokn c buks, pr driten c rsitetit ton dhc pr largimin c studenteve
drejtesine, kundr taksave e tatimcvc, kun- shqiptar cdhc npr universitete jugosIlader'dhunes c presionit fashist, q sidomos ve dhc, m n fund, ndryshimin c te gjitha
tani pas demonstratave po manifestohct bru- planprogrameve mesimore, duke filluar nga
talisht cdhe ne fshat.
klast m t ulta t shkolls fillore c de
Cili fshatar i ndershem shqiptar duron t'
ri te universiteti, duke hcqur prej tyrc ci shahen n syt c tij bijt c bijat q ra- dhe ato pak elemente q mund t'i cdukonin
nC n fushn c ndcrit, n ngjarjet heroike te rinjt tane mc ndjenjen kombetare c patte marsit dhc prillit, t'i shahen c t'i njo
iotikc shqiptare.
llosen ata mijra bij c bija q po dergjen
burgjeve t crrta, t'i shahet e njolloset
Shok studente c nxns,
vete lufta c popullit ton pr t drejtat c
Protestoni n mnyr t organizuar dhe me
tij t ligjshme, t'i shahet historia c tij, forc kundr organcve qcvcritare q duan t
kultura, gjuha, flamuri c nna shqiptare? A lene rrugeve, jasht universitetit e shkoka m t tmerrshme c m t rnd pr fshata Ilave shokt tuaj!
rin ton t ndershem e patriot, mc dinjitct
- Kerkoni me kembenguljc q t kthehcn n
burri shqiptar, scsa t Roshterohet dite c radht tuaja shoket dhe shoqet c perjashtunat, t bastisct e kontrollohct nga bandi- ara nga shkollat dhe fakultetet!
tCt shoviniste dhe t'i shkilet ndcri i sht
- Krkoni q t'u lejohet vazhdimi i studi
pis dhe kombit?
meve n gjuhn shqipc vllczrvc tan nga
Armiqte tan kan shperthyer nj fushat Maqedonia, Serbia c Mali i Zi:
t flliqur donkishotcske kundr Shqipris
- Protestoni kunder ndjckjcs c persekutis kuqc t Enver Hoxhs.Ata mendojne se mu- mit q po ushtrohet ndaj studenteve, nxenend ta diskreditojn e ta rrezikojn at,por sve c profesoreve te ndershem!
te Ichura qcnsh ne - hene jan sulmet c tyrc.
- Protestoni kundr hallakatjcs c shkapr
Ata mundohen t na armiqsojn nc shqiptar- dcrdhjcs s Univcrsitctit dhe studentevc:
et mc vellezerit tan, mc atdheun ton t
- Protcstoni kundr censures shoviniste
dashur, por harrojn sc t part tan, edhe n planprogramet mesimore, ne historin tobaballaret c vellezerit tan kan dhn je- ne kombetare, gjuhn, letersine e kulturn
ten pr Shqiprin c Kosovn pa dallim, dhc ton!
ne sot jemi gati si nj t gjith t vdesim
- i(rkoni q profesoret nga Universitcti
me nder pr kete Shqipri socialiste. Lc t shteteror i Tirans t vazhdojn ligjratat
mos c varin kurr shpresen shovinistet ser- n Universitetin ton!
bomedhenj, as alcatet e tyrc, se do t na
- Vazhdoni kerkesat tuaja t drejta pr
gjejne te perare c t armiqsuar ndonjehe- kushtc shkollimi c s.tudimi!
re ne shqiptart, kudo q t jemi.
- Orgaaizoni n fakultctc c shkolla shok
sht mjaft domethenes pr armiqte tan c shoqc a besnike,te vendosur pr t luftu
fakti se q m I e 2 prill, kur shperthyen ar me do sakrifice pr t drejtat tuaja c
.demonstratat c mdha popullore, dhjetera fa
per t'u bashkuar mc luften c t gjith popu
milje shqiptare, te gjakosura m par mes Ilit pr t drejta c liri!
veti, faln gjacict dhe u prqafuan vellazeVetem kshtu mund te quhcmi hij e bija t
risht pr interesin c pergjithshem, pr hir popullit tone trim c patriot, q na lindi e
t bashkimit. Ky nuk ishte nj fcnomcn, por na rriti, na cdukoi c kaliti si thesarin c
nj proes q po vazhdon cdhe sot. Nc per- tij me te muar, lulen e tij m t bukur,si
shendesim nga zemra keto familje dhe thrra
trima c hcronj,lufttar t lavdishem t bc
sim t gjitha familjet c tjcra q akoma ja- tcjave revolucionare.
ne n hasmri, te vcprojn sipas ketyre she
Nuk ka mjct as metode degjencrimi,dhune c
mbujvc t trimerise s vrtct.Apo t marrtcrrori, oemagogji c mashtrim qe mund va la
im nj fakt tjeter: Vllczrit tan n kur- rgoje rinin ton nga rruga c lufts pr t
bet t hidhur, kudo q u ndodhen,'me t de- drejta t ligjshme t popuilit ton.
gjuar 'ndodhi n Kosov, u hodhen cdhe ata
n demonstratat e shumta dhc n protcsta,du
Gra dhe vajza heroikc t Kosoves,
Re u bashkuar kshtu mc luftn tone te dreAsnje;tere n historin c Kosoves nuk eshjte. Edhe larg i(osovs ata jetojne mc Koso- te par nj pjesemarrje aktive kaq c gjcr
ven dhc pr Kosoven c tyrc t shtrenjt.
e grua% shqiptarc n levizjet popullore Si
kjo, n ngjarjet c fundit historikc t popu
Rini e kuqc c Kosovs,
Ilit ton t robruar. puntore, fshatarc, shkollorc e stuPer ke t flassh me par? Pr ato mijra

Faqc 3
vajza trimeresha, qe qndronin n ball t
demonstratave popullore,bile shpcsh cdhc n
udhhcq,jc t tyrc, pr ato mijra Shot GaIlca, Margarita Tutulanc, Bule Naibc c Gani
metc t gjalla, apo per ato gra trimresha
t qyteteve dhe fshatravc t Kosoves q gatuan buk per demonstruesit, i strchuan ata
ua lAhen plagt c i mjckuan, pr ato gra c
vajza q po u perplasin shqiptare gjith
urrejtjen c indinjaten c tyre armiqvc n tu
bimet "diferencuesc", q po organizojn ata
kudo edhe pr grat, apo pr nnat tona t
forta e heroike, q bijat c bijt c tyrc t
dashur, lulct e tyre t jetes i prcolln
duke u thene: "Hajt, zemra e nns, edhe po
t mos kthchosh, nga shokt mos u ndaj, mos
na turpero...!"
Ju, nna t dashura, qe u ndat nga bijte
c bijat tuaja t pavdekshme, nuk keni mbctur t vetmuara. Ju keni sot qindra mijera
Ojern c vajza t popullit, q ju thrrasin
nn, ju kcni dashurin dhe respektin c gji
th popullit ton patriot e luftarak, i cili perulet para bijave dhe bijvc tuaj, dukc
thirrur: "Lavdi e perjetshme deshmorevc te
lirise!"
Vazhdoni, ju nna te dashura shqiptare,t
rrisni e edukoni djem e vajza t tilla, se
sot m shum sc kurr i duhen ata Kosovs
son te roberuar! Fal i qofshim t gjith
atdhcut c lirise!
Vazhdoni, gra e vajza trimresha, t luftoni krah pr krah me vellezerit tuaj, n
do beteje pr t drejtat tuaja, t drejtat
c popullit, psc vetm kshtu mund t dilni
nga robria c dyfisht q po jua z frymn!
Ju prbni gjysmn e popullit dhc - forca
juaj sht c madhe, e tmerrshmc pr armikun
Organizoni kete forc, radht tuaja, dhc sh
prtheni zjarrin c urrejtjes c t zemerimit
q ju zjen n zemrat tuaja heroike!
I gjith populli shqiptar n Jugosllavi
shtypet c shfrytezohet, por akoma m shum
gruaja shqiptarc, c cila nuk ka pothuajse
asnj t drejt n jetenshocierorc, politikc c ckonomike. Sistemi revizionist dhe zakonct c egra prapanike, q ruhen nga ai te
gjalla, kan br q grat t lidhen n pra
nga vctm n rritjen c fmijvc dhc t mbyIlura n burgun shtpiak, n nj erresire e
prapambeturi mcsjetarc. Pa luft c perpjekje nuk mund te dilct nga gjcndja c rnd n
t ciln ndodhct sot gruaja shqiptarc ne Ko
sov dhe n viset c tjcra t banuara me shqiptare.
Intelektuale patriot c revolucionare,
Si bej besnik t popullit,nga gjiri i t
cilit keni dal, juvc u bie nj barr c rende dhe c vshtir c luftes dhc perpjekjevc
te popullit ton t shumevuajtur pr t dre
jta c liri.
Mijra intelektuale patriot c revolucionare shqiptar n Kosov, Maqedoni, Mal t
Zi c Scrbi, msucs, arsimtare, profesore,ne
puns, mjek, artsite, shkrimtar, kengetare c puntor t shquar t shkences e kultu
res c kan kuptuar drejt detyren e tyre dhc
me vetemohim jan br shrbtor t denje
t popullit, t interesave t tij t mdha.
Armiku yne barhar c ka vene n shenjester
inteligjencien ton popullorc c revoluciona
re, duke prdorur mjctc dhunc,tcrrori c prc
sioni kunder saj, kulturn, Shkencen, gjuhen, letrsin, historin ton t lashte,dukc zbatuar kundr tyrc nj inkuizicion t
tmerrshm shovinist.
Por, nc do t'i mbrojm ato mc guxim. Gjuha e kultura jon u kan rczistuar shckujvc
plot rrebeshe, aq m pak sot ato mund t sa
katohcn c t zhdukcn.
Prishjet c kontratavc t lidhjeve tona mc
Shqiprin, ne fushn c kulturs, arsimit,
shkcncs etj., nuk mund t'i shembin kurr
lidhjet -tona t zemres mc Shqiprin c kuqc
Censura c eger shoviniste ndaj krijimtari
s letrare c artistikc, shkencore, publicistike etj., q eshte vendosur n Kosov,nuk
mund t'ua mbyll gojn intelektualeve revolucionare t Kosovs. Ashtu sikursc librat,

Faqe 4
nga Shqipria q po qarkullojn ilegalisht
n Kosov, edhe ato t shkruara nga autort
kosovar, jasht censures, do t qarkullojne fshehurazi dore m dor. Kshtu na kan
msuar intelektualet patriot t Rilindjes
son kombetare'.
- Shfrytzoni te gjitha format dhc mundesite n veprimtarih tuaj krijuese shkencore, kulturore, arsimorc, edukative, letrare
e artistikc, dukc hcdhur tej konceptet borgjeze e shoviniste.
- Edukoni fmijt, rinin dhe popullin n
frym patriotike,kudo q t veproni,pa perfillur presionin c egr shovinist.
- Luftoni bashk me popullin pr t drejtat c tij, pr nj jete t tij t lir.
- Luftoni pr t drejten e fjals c t sh
typit,pr krijimtari pa ccnsur te egr sho
viniste.

'

L I R 1 A

Nr. 4 - 5

nga ky trajtim i Kosovs dhe popullsis shqiptare, serbe, malazeze etj.,q jetojn n
te.
Lufta pr t drejtat 'e Kosovs, lufta e
saj pr shkeputje nga vargonjt shtyps dhe
shfrytezucs, eshte pr t drejtat e serbeve
dhc malazczvc n Kosov, sht cdhe n t
mir t tyrc, sepse edhe ata jetojne n varferi, nga e cila shpesh detyrohen te ikin,
duke braktisur Kosovn. Ky dhe vetem ky sh
t ai "presioni shovinist" q ka br t sh
perngumen familjet serbo-malazeze nga Kosova. Por, nga ky "presion" i kan braktisur
vatrat e veta akoma m shum familjc shqiptare. Ky fakt sht tashm i njohur prej t
gjitheve.
Klika shoviniste serbe n Beograd dhe sh
rbtort c saj serbe n Kosov, nuk mund t
jcn mbrojts t interesave t popullit serb, ashtu sikursc nuk sht dhe nuk mund t
Popull shqiptar i Maqedonis, Serbis dhe jet mbrojtse c interesave t popullit shMalit t Zi,
qiptar klika tradhtare shqiptare,ne krye me
Republika shqiptarc n federaten jugosIla Fadil Hoxhen e pa%tiosit e tij. Shovinistet
ve, q do t prfshinte n vetc t gjitha
viset shqiptare n Kosov, Maqcdoni, Serbi
c Mal t Zi, do t ishte njsoj si republika serbe, kroate, maqcdonase, malazezc etj.
Krkesa e shqiptarvc ne Jugosllavi pr republike nuk ka asgj nacionaliste e shovini
ste, por sht kerkese pr nj t drejt ko
mbtarc, q do te duhej ta kishim mc koh.
Krkcsa jon pr republike nuk do t thot
aspak dbim pr pakicat serbe, malazeze dhe
maqedonase, si na akuzojne shovinistet.
Shovinistt revizionist jugosllav padre
jtsisht na kane copCtuar ne shqiptart, q
jemi nj popu]1 i vetm me truall unik e t
pandashm. Asnj popull n Jugosllavi, shum prcj t cilvc jan me t vegjl se yni,
nuk sht ndar e copetuar kshtu.
Edhe shqiptart e Maqedonise, Serbis dhe
Malit t Zi, gjat gjith sundimit revizionist n JugosIlavi, i jan ekspozuar nj sh
typjeje t egr shoviniste, gjenocidit n
mas dhe shfrytzimit barbar, duke gene t
detyruar shncshher t ln edhe vatrat e
tyre njehere e prgjithmon,pr t marr n
sy rrugt c bots, si rcfugjat t perjeteshem.
Sot, kur i gjith populli yn i shtypur e
i sunduar u ngrit n kmb, shovinistt, si
n Kosov, ashtu edhe n Maqcdoni, Serbi e
Mal t Zi, po ushtrojn nj dhun e presion
fashist t papar. Edhc ato pak t drejta
elementare q kishin shqiptart e ktyre vi
seve, tash po u higen nga shovinistt barbare.
Por, ne do t vazhdojm t gjith s bash
ku luftn pr t drejtat tona t ligjshme, serbomdhenj n Beograd flasin shpesh n cderi n realizimin e plot t tyre. Ne shqi mer t intcresave t popullit serb, ashtu
ptart trima t Maqedonis, Scrbis e Malit si fliste Hitleri n emr t interesave t
t Zi, bashk mc vellezerit kosovar,nuk do popullit gjerMan. Ata jan antishqiptar t
t kursejme as gjakun, as jetn ton pr fi trbuar dhc po bjn do perpjekje pr t
toren e ksaj t drejte.
armiqsuar t gjith popujt jugosllav me po
pullin shqiptar, por edhe patriote serbe s'
Popull se11, e malazez n Kosov,
jan e as mund t jen kurr,ata jan armiq
Armiku yn i prbashkt po mundohet t'i t popullit t vet dhc luftojn kundr inte
genjeje popujt e Jugosllavis se gjoja shqi resave t tij.
ptart jan ngritur n luft kundr tyre, e
Ata, q t sigurojn sundimin e tyre jo
jo kundr regjj.mit shtyps e shfrytzues t vetem mbi popullin serb por edhe mbi gjith
Beogradit, q sht edhe armiku i popujve popujt e Jugosllavish, po prgatisin komplo .
t tjer n Jugosllavi. Ju, serbt e malaze
tinefshbakveprimsocale
zt e ndershm n Kosov, e dini m s miri rialistet sovjetik. Kjo politik sht the
t verteten mbi luften e popullit shqiptar Ilesisht antipopullore dhe antikombtare,
pr t drejtat e tij t ligjshme. Ne nuk du sht shitje c interesave t vendit, sht
ate luftojm me asnj popull t Jugoslla- prsritjc e historise s 1941-s. Populli
vise,as me popullin serb e as mc popullsite scrb duhet ta dije se agresioni eventual so
serbe c malazeze n Kosov. Kt c din ar- vjetik n Jugosllavi, Shqipri e gjetke, do
miqte tan shovinistC dhe duhet ta dine dhc t sillte nj roberim t eger edhe pr vete
t gjith popujt c Jugosllavise.
scrbt. Mjafton t prkujtojm Cekosllovaki
Ne themi se Kosova shtypet e shfrytzohet n dhe Afganistanin.
nga klika shoviniste serbe e Beogradit,kurNe mc t drejt presim dhe shpresojme q
se nga revizionistet jugosllave shtypet dhe . scrbt dhc malazezt c ndcrshm n Kosov
shfrytezohet je vetm populli shqiptar, por do t luftojne s bashku me shqiptaret pr
cdhc ai serbo-malazez n Kosov, sepse nuk t drejtat c tyre, q populli i Scrbis dhc
i shfrytzojn vete pasurit e vendit ku jc popujt e tjere t Jugosllavise do te na pr
tojn,nuk i gzojn as t drejtat e tyre t krandn, t na mbeshtesin n luftn ton t
"garantuara" me kushtctut.
drejte. Cdo armiqsi mes nesh sht n inte
Popullit t ndershem serb dhc popujvc t res t armiqvc tan, kundr t cileve nj
tjere jugOsIlave nuk u vjcn asnj e mir dite do t ngritemi domosdo t gjith s ba

Gusht 1981
shku.
Komunist e revolucionar shqiptar n Ko
sov, Maqedoni, Serbi e Mal t Zi!
Populli yn i robruar po kalon aste t
vshtira. Nj rrezik akoma m i madh, q po
i kanoset nga shovinizmi i shfrenuar dhe ag
resioni i ri fashist i socialimperialistve
sht iminent.
Ncvoja e organizimit t t gjitha forcave
popullore n nj front t vetem pr t'u bere ball ktyre stuhive t trbuara, sht
br nevoje dite dhe krejt e domosdoshme.T
organizojm radht tona, t rrisim e forcojme lvizjen komuniste, duke shkrir idet
c marksizm-leninizmit, socializmin shkencor, me levizjen e gjer popullore!
T punojm me popullin, dukc u lidhur ngu
sht me t, q bashk me popullin e n ball
t tij, t luftojme pr t drejtat e tij,li
rine e popullit!
Lufta e popullit tone sht e drejt dhe
e ligjshme. At po e prkrah sot gjith opi
nioni prparimtar ndrkombtar.

Luft pa sakrifica nuk ka. Shum komunist rcvolucionar e patriot,na i rrmbeu ar

miku kto koht e fundit. Por, t tille populli yn ka plot. Mkot armiqt tan prpi
qen t na nendhtrojne, ne dhe popullin ton
trim.
Nc jemi gjalle dhe kurr nuk do t'zhduke
mi, nga asnj armik, sado i fuqishm e barbar t jet ai.
Luftn nuk do ta ndalim kurr, deri n fi
tore!
Prpara, pra, drejt fitores son t sigurt!

RROFFTE POPULLI TRIM SHQIPTAR!

RROFTE REPUBLIKA SOCIALISTE E KOSOVES!
JASHTE.NGA TOKAT TONA POLICIA FASHI
STE JUGOSLLAVE!
LAVDI MARKSIZEM-LENINIZMIT FITIMTAR!
LAVDI INTERNACIONALIZMIT PROLETAR!

Gusht 1981

Shovinistet serbomedhenj kan shprthycr

keto koht c fundit nje fushat t cgr dhc
t papar ahtishqiptarc. N cmr te.luftes
gjoja kundr "nacionalizmi", "iredentizmit"'
c "shovinizmit shqiPtaromadh", po sulmohct
me egrsi jo vetem populli shqiptar n Koso
v, Maqcdoni c Mal t Zi, por edhe i gjith
populli yn, kudo q t ndodhet, po sulmohct kultura dhc historia c tij c lavdishme,
po'sulmohen traditat, zakonet dhc virtytet
e tij m t larta, po sulmohcn librat, kngt dhc simbqlet c tij kombetarey po sulmohct, mc nj fjal,gjithka q eshte shqipta
rc.
Me an t britmave histerike kundr "naci
onalizmit" e "shovinizmit" te trilluar shqi
ptar, vojvodet c rinj,te Beogradit po mundo
hen ta fshehin shovinizmin e tyrc t cgr
antishqiptar, t justifikojn masakrn c ty
re t prgjakshme, bn gjat ksaj pran
vere n Kosov, t arsyetojne masat e papara t dhuns, terrorit c gjenocidit, q u
ndermoren dhe po vazhdojn te ndermirren ku
ndr popullit ton liridashs. Dukc sulmuar
mc t gjitha mjetet popullin ton dhc do
gj t tij, duke e fshchur dhe shtremberuar
t verteten rreth gjendjes s tij t paduru
eshme, rreth aspiratavc dhe qllimeve t lu
fts s tij t drejt, ata po orvaten t'i
nxisin kundr popullit ton cdhe popujt e
Jugosllavis, t'i prajn e armiqsojn ata n mes veti, ne mnyr q kshtu t'i largojne ata nga lufta kundr regjimit titist
dhe t'i sundojn m leht n kt situat t
vshtir po kalon Jugosllavia revizioniste.
Por, misioni q i kan parashtruar vetes
kta revizionist shoven sht teper 1 vshtir dhc i destinuar t dshtoj mc turp.
Nuk sht leht t akuzosh nj popull t tr, nj histori e nj kultur t tr. Pr
ta br kt, duhen fakte e argumente t fo
rta, c ato revizionistet nuk mund t'i gjejne kurr te populli yn, sado q t'i krkojn edhe me mikroskop. Kjo munges faktesh
nuk mund t kompensohet me akuza,sharje dhe
etiketime, mc shpifje, gnjeshtra e trillime, sado "ustallare" t mbaruar c me prvoj q t jene pr kt autort e tyre, dhc
as me "fakte" e "argumente" t sajuara e t
kurdisura nga vet revizionistt, t atilla
si dmtimi i monumenteve dhe varrezave serbe n Kosov, shprndarja e t ashtuquajturs "harte c Shqipris ethnike", vcndosja
e eksplezivit n ambasadn jugosIlave n Ti
ran e t tjera veprime si kto, t kryera
nga vet revizionistet me
q ta bindin botn se shqiptart na genkan jo vetm
"nacionallste", "shoviniste" c "ckspansioni
ste", por edhe t egr, kriminel e terrori
st! "Faktc" e "argumente" t tilla, autor
ve t tyre mund cdhe t'u duken cdhe "te menura" e "dermuese", por n t vrtet, ato
jan aq naive e primitive sa jo vetm nuk
mund t mashtrojn asknd, por, prkundrazi
u ndihmojn njerzve q ta identifikojn kriminclin q ka drejtuar duart e prgjakura
n drejtim t viktims dhc irret me t madhe: "Kapeni vrasesin!"
Shqiptart kurr nuk kanC clenC
shovinist
Le t'i kthehen, sa t duan, revizionistt
t kaluars son t lavdishme pr t krkuar edhe atje "shovinizmin shqiptaromadh",lc
t shfletojn ata sa t duan libra, kronika
c dokumenta t s kaluars. Atjc, ata mund
t gjejn sa t duan luft pr liri, sc t
part tan nga nj lufth e bnin prvjet,po
ata nuk mund t gjejn kurr luft shqiptare pr robrimin c t tjerevey mund t gjejn ata sa t duan vetmohim e qndres heroike, mund t gjejn sa t duan xhamadane
t trimris npr termopilet c shumta shqi
ptare, por ata nuk mund t gjejn kurr sho
vinizm, terror e zullum shqiptar.
N historin ton,revizionistt do t gje
jn Skhnderbene, vllczrit Frashri e Mic
Sokolin, Ismail Qemalin e Isa Boletinin,Ceriz Topullin e Bajram Currin, Azem Bejtn

L 1 R I

Nr. 4 5
-

emi patdote",
sjemi
,
shoumst

e Shot Galieen, Qemal Stafn c Emin Durakun, do t gjcjn shum trima shqiptar, qe
luftuan pr lirine c popujvc t tjere,do t
gjejne shum lufttar t Spanjs republika
ne, do t gjejne mijra partizan, komisar
e komandant t lavdishm, q dcrdhn gjakun c tyre n Sanxhak e Vishegrad...,por ata
nuk do t gjejn atje Karagjorgjevie e Obrenovie, Mark Milan e Veshovi, Kerste
Peanr e Krst Mili, nuk mund te gjcjn
Nikolla Pashie e Drazha Mihajlovi, Jovan
Cviji c Cubrilovi dhe as satrap Tito e
Rankovi.

Faqc 5
bindshme, eshte "nacionalist" c "shovinist"
dhe "iredentist", "reaksionar" e "kunderrevolucionar". Dhe, mecienese gjith populli
yne, kudo qe t jete, sht shqiptar(dhe jo
jugosllav, si u pelgen shovinisteye serbomedhenj), mcqcnse gjith populli shqiptar
sht patriot (pikrisht patriot shqiptar e
jo "patriot jugosilav", si dshirojn ata)
dhe megenese si i tille populli yn po ua
prish atyre planet e mendura, atChere, pr
ta, me prjashtim t ndonj zagari, gjith
populli shqiptar sht Wkacionalist", "shovinist", "iredentist",
'egCr", "injorant"
"i trashe", "reaksionar", "kunderrevolucionar" c gjithka tjctr.
Mc qllim q ta diskreditOjne popullin to
n dhe aspiratat e tij t drejta n syt e
popujvc t tjere, sidomos t atyre jugosIla
v, shovinistt serbomedhenj po mundohen ta
paraqesin gjith luftn lirimtarc t popu1lit ton dhe n mnyr t veant grevat e
demonstratat e mdha t ketij viti, si lufte t drejtuar kundr popujvc t Jugosllavi
s! N kt mnyr, ata jo vetem shtrembro
jn karakterin e vrtet t lufts son,por
cdhe mundohen t identifikohen me popujt q
ata shtypin c shfrytzojn. Por, nj identi
fikim t till, sigurisht qe nuk e bjn po
pujt e JugosIlavise,c at nuk e ka br dhe
nuk c bn as populli,yne.
Kundr zaptuesve shovinist serbo-malazeze, populli shqiptar ka luftuar pa mshir,
por lUfta c tij nuk ka gene e drejtuar kurr
kunder popujvc t Serbise e t Malit t Zi.
Luftrat c tij t mdha lirimtare, populli
yne gjithmon i ka br n tokn c vet, dhe
kurr n tok t huaj. Ai ka qen gjithmon
i pushtuar, po kurr pushtucs. Luftrat e
tij jo vetm nuk drejtoheshin kundr popujve t tjere jasht trojeve shqiptare, po as
kundr pakicave joshqiptarc q jetonin n
tokat e tij, qofshin kta kolon t hershem
apo t mvonshm. Esht fakt i njohur dhe i
pranuar se gjat periudhs s luftes antifa
shiste nacionallirimtare, edhe m parC,popullsia serbe e malazeze n Koso've sht d
mtuar shum me pak sesa popullsit e tyre
motra n Serbie Mal t Zi.Lufta q populli
shqiptar ka br n shekuj pr lirin e tij
jo vetm q nuk i ka dmtuar popujt fqinj,
po pCrkundrazi, ajo ka qen kurdohere edhc
n interes t liris s tyre t vrtet.
Lufta jon nuk drejtohet kundr popujve,
po kundr shovinistve jugosllavC
'

Populli yneliridashes, gjat gjith Nistorise s tij shumeshekullore,ka ]uftuar me

heroizm kundr shovinistve t huaj, e pra
edhe kundr atyre serb e malaieze, por, me
prjashtim t revizionisteve titist,askush
nuk ka folur ndonjehere pr "nacionalizem",
"shovinizem" dhc "ekspansionizem shqiptaromadh".
Kurr populli shqiptar nuk ka lenguar nga
kjo smundje e rrezikshme, gjat historis
s vet shumeshekullore,. nga kjo smundje aq
mepak lngon sot q sht bashkuar si kurr
njher m par rreth flamurit te kuq t ma
rksizem-leninizmit.Semundjen shovinizm nuk
e gjen jo vetm n Shqiprin socialiste,qe
sht i vetmi vend i vrtet socialist, por
at nuk mund ta gjesh as n popullin ton
t robruar nga shovinistet jugosllav.
Le t irren klysht e Rankoviit n JugosIlavi c Kosov kundr "nacionalizmit shqiptar", lc t vrapojn ata, si t mcndur,
n do qytet, fshat a kolektiv kosovar, pr
ta gjuajtur "shovinizmin shqiptaromadh"!
Frym t lart e t shndosh patriotikc rc
volucionarc c komuniste, ata mund t gjejn
gjithkund,madje edhe m shum sc ajo q pane n grevat dhe dcmonstratat e fundit. Por
"shovinizmin shqiptaromadh", q aq shum po
e krkojn, ata mund ta gjejne vetm n shkrimet e fjalimct e tyre m shum se shovinistc.
Pr shovinistt rankoviist, gjithka q
sht shqiptare,gjithe 'eshte patriotike
c revolucionare, gjithka q nuk u pelgen
atyrc ose q ua,prish planet e tyre t phr-

Popujt jugosllav dhe sundimtart e tyre

shoviniste, nuk jan nj. Prandaj, edhe populli yn ata nuk i ka futur dhe nuk i fut
as sot n nj thes. Lidta q po bn populli
yn i robruar pr t drejta e liri, jo vetem q nuk drejtohet kundr proletariatit e
popujve jugosllav n Kosov e jasht saj,
por, prkundrazi, ajo sht edhe n interes
t tyre. Prandaj, n mos sot, ncsr me sigu
ri q do ta fitoj edhe perkrahjen dhe mbeshtetjen e tyre.
Llomotitjet e panderprera t shovinistve
jugosllav se gjoja grevat dhe demonstratat
e Kosovs ishin t drejtuara kundr popujvc
jugosllave, kundr unitetit dhe federats
s tyre, sado u bn nn parulla t tilla,
si: "kunder serbeve", "te gjithe serbt t
dbohen nga Kosova", "per "Shqiphrine e madhe", "per Kosovn e pastr etnike" etj.,
jan vetm shpifje t poshtra. Oelllme c k
rkesa t tilla nuk kan pasur demonstruesit
Ato po 1 trillojn e po i prhapin vet shO
vinistt serbomdhenj dhc lakejt e tyre shqiptare, duke treguar n kt mnyr se sa
ua duan ata t mirn edhe popujvc jugosllave.
Gjat grCvave dhe demonstratave t tij he
roike, populli yn krkoi kushte m t mira
t jeteses, krkoi pun, kerkoi kthimin e
kurbetinjve c ndalimin e ngritjes s mimc
vc, krkoi q bijt e tij t burgosur t kthehen n Kosov, kurse t pafajshmit t li
rohcn, krkoi q pasurit e shumta t Kosoves te shfrytezohen nga vet kosovart, kr
koi q t'i jepet fund trajtimit t Kosovs

Faqc 6
dhc viscve t tjera shqiptarc si koloni c
thjeshte c rcpublikavc jugosIlavc, qe popullit shqiptar n Jugosllavi t'i njihct c drejta c tij c ligjshme pr vetevendosjc (t
ciln kushtctuta jugosllavc ua njch popujvc
t tjer edhc m t vegjel sc yni), q Koso
va t fitoj statusin c republikes s fedcruar. Kto kerkesa t drejta jo vetem q s'
jan kundr popujve t tjer ne Kosov c n
visct e tjera shqiptarc, por, prkundrazi,
ato jan edhe krkesa t tyre, sepsc,ndonese jo sa shqiptart, edhe ata shtypen c shfrytezohen nga sunducsit e tyrc revizioniste, edhe ata jan t paknaqur me kushtct c
tyre t jetess gjithnje e m t veshtira,
edhe ata vuajn nga papunesia,kurbeti,ngritja c perditshme c mimeve, cdhc ata mbajn
mbi kurriz pasojat c shfrytzimit kolonial
t Kosovs dhe viseve t tjera shqiptare.
Populli yn gjat dcmonstratave te tij,s'
krkoi dbimin c serbeve, malazezevc c maqc
donasvc nga tokat shqiptare, nuk krkoi kurrfare kufinjsh t pastr etnik, si po sh
pifin revizionistet. Ai krkoi vetm q t
lirohet nga robria kolonialiste dhe t b
het zot i vetvetes, krkoi rcpubliken e tij
ku do te jctontc i lir e i pavarur, n barazi, harmoni c bashkjctes t vertete me
pakicat joshqiptare dhc njkohsisht n marredhenie t sinqerta vllazrorc mc popujt
c Jugosllavis dhc ata te Bal]kanit,prandaj
krkesa pr Republikn c Kosovs, ashtu si
edhe krkesat e tjera, nuk ka asgj shovini
ste. Republika c Kosovs jo vctm q nuk do
t ishte robrim pr popullsine joshqiptarc
ne Kosov, si po irren revizionistt, por
perkundrazi, ajo do t jete fitore e madhe
cdhc pr ta.
Parulla "Kosova-republike" nuk drejtohet
as kundr popujve t Maqedonise c Malit te
Zi. Rcpublika c Kosovs do t jct grusht i
rnd pr borgjezine shovinistc jugosIlave-,
por ajo nuk do t'u sjelle asnj t keqc pro'
letariatit dhc liopujvc t JugosIlavise. Nga
shfrytzimi kolcnial i Kosovs dhe viseve
t tjera shqiptarc prfiton borgjczia c Serbise, Maqedonise e Malit t Zi, dhc jo aspak masat punonjese t ketyre republikave,
t cilat gjithashtu shtypcn c shfrytezohen
egersisht. Sa m i madh q t jet shfrytezimi kolonial i popullit shqiptar nga borgjezia jugosllave, aq m c vshtir sht
gjendja e klass punetorc dhe masave t tje
ra punonjsc t Jugosllavis. Robrimi i Ko
sovs dhe viseve t tjera shqiptare nuk i
sjcll asgj t mire proletariatit jugosllav
por e veshtireson edhe m shum gjendjen e
tij, e veshtireson luftn c tij pr t drejta c socializm t vertc2C.
Pr ta bindur opinionin jugosllav dhe at
botror gjoja pr rrczikun q iu kanoska sc
rbeve dhc Serbise nga populli "shovinist"
shqiptar,(ashtu si i kanosej ujkut nga qcngji n perrallen e La Fontenit), shovinistet serbomedhenj po ngrene shume re pluhuri
pr gjoja dhunn c tcrrorin q paskan ushtruar shqiptart e Kosovs gjat demonstrata
vc t tyre t fundit ndaj "serbeve c malazc
zeve t pafajshem". Sipas asaj q thon ata
del se te gjith scrbet dhe malazezet, jo
vetem n Kosov por edhe n Bcograd c Cjene
v, paskan qcn n rrezik t madh: Demonstruesit c "eger","vandaliste" c "terroriste"
i paskan ndjekur, i paskan rrahur e krcnu
ar, u paskan hyr brenda, u paskan djegur
pasurin dhc shtpit... Pr t'i br sa m
t besucshmc akuzat c tyrc, kalemxhinjt rc
vizionist po mbushin faqct c gazetavc e t
revistave me "rrefime" e "dcklarata" "tronditese" t "viktimave", mc fotografi dritaresh t thycra e shtpish t djegura.Cerdhe
etnikesh e kriminclsh si familja Delibash
i jan bere hcronj te dits dhc fotografite c tyrc i gjen n do gazete c reviste te
Bcogradit. Hcronj t dits jan br kriminelet ctnik, q kishin lyer duart mc gjak
shqiptari, para e gjat lufts, ata klysh
t Rankoviit, q kishin gjakosur popullin
ton gjat aksionit famkcq t armeve, ata
gjakatar q tani, ashtu si edhe m 1968,

L I R I A

Nr. 4-5

qllonin tinezisht mc arm zjarri mbi turmat c paarmatosura t demonstrucsvc shqiptare, t cilat nga ana tjctr qllohcshin nga
milicia serbc me bomba c mitraloza. Ishin
kta krimincle, q, si kundrvcprim, u qeIluan mc gure c shishc nga demonstrucsit, c
jo aspak njerezit e pafajshm serbe e malazeze. N rrugn e Sremit, kishte edhc familje t tjcra serbe, por populli demonstrues
c qlloi mc gur dhc i vuri flakn vetm sh
tpis s Dclibashivc, dhe vctm athcr,
kur prej dritareve dhc pullazit t saj u vrane njri pas tjetrit shtat demonstrucs.
Kt t vertete, q po mundohen ta fshehin
shovinistet dhc propaganda c tyrc, c din
mir dhc e kan par jo vetem demonstruesit
por edhe shum banor t asaj lagjeje, q
jo vetem nuk sulmohcshin nga demonstruesit,
por u drgonin atyre sa mundnin fasho,uj c
ushqime. Kshtu kishtc ndodhur n rrugn c
Srcmit dhc kshtu kudo tjeter, ku shovinistet serbo-malazeze qllonin mbi popullin de
monstrucs.
Jo vetm shqiptart, por, cdhc do serb c
malazcz i ndcrshm i dnon vcprimct c tilla
t etnikeve, q n mnyr tinzarc e qllo
nin prapa shpinc mc arm c snajper popullin ton duarthat, q krkontc t drejtat c
tij dukc brohoritur pr marksizem-leninizmin dhc internacionalizmin prolctar.
Pse shperngulen nga Kosova
serbet dhe malazezet?
Nje zhurm c madhe po behet kudo n Jugosllavi edhc rrcth shprnguljes s serbeve c
malazczeve nga Kosova, gj q serbomCdhenjte po mundohcn ta paraqesin si pasoj gjoja
te "presionit", q ushtroheshka mbi ta nga
ana c shqiptarvc "nacionaliste" e "shovini
ste" q nga viti nga viti 1966 c ketcj, dhe
sidomos pas demonstratave q u bn n Koso
v. Kjo eshtje sht br teme e preferuar
dhc c perhershme n faciet c gazetave c revi
stavc t Bcogradit, si dhe n fjalimet c krerevc nga m krycsoret n Kosov, Scrbi e
Jugosllavi.Pr hulumtimin e ksaj "dukuric"
jo vetem qe jan angazhuar gati gjysma c ga
zctarvc t Serbise, por, cdhc jan formuar
komisione t posame,t cilat gjat "punes"
s tyrc t madhc hctucsc po "zbulojne" plot
"faktc" t tilla "presioni", si pyctjet: "A
po c shct shtepine?", "shkelje t aravc mc
biiklete" (!), pcmt c rrzuara, kafsht c
ngordhura, disa gure "te hedhur" ne ballkon
gjctja c ndonj kafshe n t lashta, kryqat
c thyer n varrcza, zjarri i shperthyer n
nj pjese t Patrikans s Pcjes ctj., ctj.
Fajtore pr te gjitha kto dhc shume vcprime t tjera "rrengethese" si kto, sipas
asaj q thuhet, genkcmi nc, "nacionalistet"
shqiptar! Nc jemi "fajtore" pr do gj te
keqc q u ndodh serbo-malazezeve, jo vctm
n Kosov, por cdhc n Scrbi c Mal t Zi!S'
sht udi q nj dite t na fajsojn edhe
pr vrshimet c vjetme n Serbi apo pr tr
mctin q c pat goditur Malin c Zi!
Mo "faktc" te ketilla, shovinistt serbomedhenj po mundohen te "argumentojne" "presionin" q gjoja po c dctyron popullsin sc
rbo-malazezc ta lshoj Kosovn, por, "faktet" c tyre jan aq te poshtra, naive c qcsharakc, sa vshtir mund t gnjcjn njeri
Shovinistet rankoviist mundohen t paraqi
ten mbrojts t serbve e malazezve t Kosoves, por n t vrtet n kt mnyr ata
ua bjn t kcqen edhe atyre, i nxisin t
shprngulen nga Kosova, i armiqsojn me
fqinjt e tyre shqiptar dhc, n t njjtn
koh, nxisin kundr serbeve c malazczeve edhe ndonj shqiptar t papjckur.
Zjarrin n Patrikann c Pcjes nuk c shkak
tuan "nacionalistet" shqiptar, por, si v
rtetuan edhe ekspertet scrb, ai shprthcu
s brcndi nga dhoma ku, si u vrtetua m
von, po ngrohej nje "mysafir" scrb i Patri
kans, pr t cilin as sot nuk dihct gj.
Eshte krejt c sigurt q "mysafir" t till,
mistcrioz, t jene ndodhur edhe ne Bresje,
natn q u dmtuan kryqct dhc gurt c varrc
zave t ktij fshati. Metodat c tilla t lu

Gusht 1981

fts, q "udbashet" c Rankoviit i kan mesuar prcj t parvc t tyre shovinist, t

cilt te veshur si shqiptare plakitnin e
terrorizonin popullin c pastaj per kt aku
zonin lufttart c Azcm Calices, atyrc mund
t'u duken ende t vlefshme. Por, n t vertete, atyrc tani u ka dal boja. Mc kto mc
toda shovinistt jo vetem po behen qcsharake, por cdhc po c vrasin vetvctcn.
Esht c vertete sc ka serbe c malazeze q
shperngulen nga Kosova, ashtu si shperngulen edhe m shum shqiptart. Esht c vrtc
t q ndonjehcre mund t ndodh edhe ndonj
znk c mosmarreveshje mes fqinjvc shqiptar
e serbe, ashtu si ndodhin cdhe mes shqipta
reve apo mcs serbve. Por, t nxjerrsh kon
kluzionin se kjo shpernguljc c scrbvc eshte pasoj c "presionit" t shqiptareve t
robruar, kete mund ta bjn vetem shovinistet serbomedhenj. Shkaqet c verteta t shpernguljes s serbeve e malazezeve nga Koso
va, ashtu si edhe t shqiptarevc, jan kush
tct e vshtira t jetess, skamja,papunsia
c mjerimi i madh, q jan rrjedhim i drejtperdrejte i Marredhenieve kapitalistc n prodhim dhe' i shfrytzimit kolonial t Kosoves. Kjo sht e vrteta dhe kt po e thone hapur cdhc qindra c qindra scrb c malazeze t shperngulur osc jo t shprngulur,
q po hedhin posht shpifjet shovinistc pr
gjoja "presionin" e shqiptarvc. Statistikat flasin sc popullsia serbe po shperngulet
edhe nga komuna e Leposaviqit dhe nga viset
periferike t Serbis, ku ka pak ose aspak
shqiptar. Mos vall edhe atjc scrbt po i
nxjerrin tabelat "Kuea na prodaju" (Shtpi
n shitje) pr shkak te "presionit" t "nacionalisteve shqiptare"?:
T gjith shivinistet scrb, malazcz dhe
maqedonas, t gjall c t vdckur, jan ngri
tur n kmb, pse disa scrb c malazeze c
kan lshuar Kosovn pr pun, shkollim ose
kushtc m t mira te jeteses, kurse pr shpernguljet masive, vertet t dhunshme, te
qindra mijra shqiptarvc nga Kosova c nga
visct e tjera shqiptare pr n Jugosllavi,
Turqi,-Amerike c Australi, nuk thuhct asnj
fjale c vetme. Po ata shovinist c tradhtare, po ata Kolishcvske, po ata Stamboli c
Risti, po ata Markovi c po ata via shqiptare q dbimin e dhunshm t shqiptareve c quanin liri pr t lvizur e banuar si
pas dshirs s secilit, tani lvizjcn vertet vullnetare t serbeve c malazezevc po e
quajn pasoj t gjoja prcsionit t shqipta
reve.
Vetm shovinistt mund t bjn gjith ate zhurme pr katr gur t hedhur n ballkon, pr ndonj kafsh t gjctur n ara,apo
pr zjarre e demtimc t nxitura c t shkaktuara nga vet ata, n nj koh q rruget c
qyteteve tona skuqeshin mc gjakun c bijvc e
t bijave me t mira t popullit, kur i gji
th populli ndiqej,rrihej c poshtrohej nga
policia scrbc, kur bandat shovinistc serbe,
malazeze e maqcdonase, me uniform e pa uni
forme, rrahin c masakrojn n mnyr shtaza
rake njerzit tan t pafajshm, kur monume
nte t kulturs son t lasht rrafshohen
mc cskalator, kur varrezat shqiptarc lvro
hen me zingjirt e tankeve scrbc...Jo vetm
nc shqiptart, por cdhc t tjcret nuk c kane vshtir t shohin sc cila sht e vrte
ta rreth presionit t vertete dhc presionit
t trilluar ne Kosove, sc kush po c bn pre
sionin dhe kush sht nn presion.Kthimi aq
i shpeshte i shovinisteve serbomedhenj n
vitin, pr ta tragjik, 1966, sht mjaft do
mcthns c kuptimplote.
Kultura shqiptarc
dhe inkuizicioni rcvizionist
Pr t justifikuar masat c papara, q po
ndermarrin kundr ndergjegjes kombetare t
popullit ton, shovinistt serbomedhenj po
sulmojn t gjith kulturen, arsimin, shkencen, artin dhe letersine shqiptare, e deri
cdhc simbolet e veshjet tona kombtarc. Sipas tyre, gjith kjo kultur shqiptarc genka c ngarkuar me "historicizem" c "romanti-

Gusht 1981

LIR1A

Nr. 4-5

zm nacional", mc "mite", "shpirtra t vdc- Tempo e Lalii, q filmat shqiptarE, q jakur" c me "idcale tE tejkaluara", dhe, si c n hequr nga repertori, t zCvendCsohen mc
till, ajo paska br q rinia t edukohet filma kaubojsh, kriminclsh c prostitutash,
"keq", t hutohet c t mashtrohet aq shumC, qC kngt dhc vallet e bukura t zevendCsosa t ngritct n grcva e demonstrata aq t hcn me hritmat dhc ICvizjet c mcndura t
mdha. Q t mos persCritet ajo q ndodhi, psikopatEve c hipive t droguar t Beogradshovinistft c Bcogradit i kan hyr puns it e PerCndimit, q n t njjtn mbledhje,
pr ta "shkarkuar" kulturn kosovare nga f- t kritikohet si "nacionalizCm" c "pabarazi"
ryma kombtarc "c tejkaluar" dhc pr ta sh- mbajtja e ligjCratave pr studentft serb c
ndrruar at n nj kultur "vetadministru- malazez, edhe psc ata i mbanin n gjuhn
ese", n nj kultur q kultivon jo "nacio- serbokroatc, dhe n t njjtn koh, t nj
nalizmin shqiptar" por t ashtuquajturin pa jtt shovinist t krkojn q n vend t
triotizm jugosllav! Pr t'ia arritur ktij profesorCvc tiranas, studcntvc shqiptar
qllimi, shovinistt kan vn n shCnjest- t'u mbajn ligjrata n gjuhCn serbokroate
Cr t gjitha institucionct c arsimit c t 'profesorC nga Nishi c Beogradi, q, n cmCr
kulturCs si Universitcti, Akadcmia e Shken- t unitetit t fmijve dhc "cdukimit" t
cave dhc c. Arteve, Instituti Albanologjik, tyre t Orbashkft, t krkohct edhe heqja
InstitutiHistorisC, shoqatat c shkrimta- e mCsimit n gjuhft shqipe npr shkolla!Aq
rbve, kompozitorCve, artistCve figurativ e larg kan shkuar shovinistft jugosllav n
t gazetarEve, shkollat, shoqrit kulturo- revanin c tyrc t mcndur antishqiptar, sa
artistikc c deri te ato erdhe t pakta t t'i sulmojn si "nacionalistC", "iredentisfCmiftve q ckzistojnb n Kosov. T gjitha te", marmiqCsore" c "antijugosllave" edhe
kto po cilCsohen si "vatra t nacionalizm- gjuhn tone t njsuar, veshjet tona kombCit c t kundErrevolucionit" dhc po sulmohcn tarc, plisin c bardh dhc flamurin ton t
nga t gjitha ant c mc t gjitha mjctct. lavdishm!!!
Shovinistt jugosllav i kan hyr edhe
PCr t qen ironia edhe m e madhc,gjithC
nj her rivlcrsimit t historis son ko- kjo "hajkC" c papar kundr ndCrgjegjes sombCtare, gjoja pr ta liruar historiografi n kombtaro, gjith kjo luft kundr shovi
n ton nga "historicizmi", "glorifikimi", nizmit t paqen shqiptar, bChet n nj ko"dogmatizmi" e "nacionalizmi romantik". Si- h kur shovinizmi scrbomadh sht br me
pas ktij vlersimi "tC ri" (q nuk ndrysh- mjekCr, kur po ringjallen si asnjCherC m
on aspak nga ai i paralufts), Sknderbeu par etnikCt m t zi t lufts c t paslu
legjendar - t cilin dikur bnin mos q t fts, kur letCrsinC dhc shtypin serb e pCrna c merrnin - na delka nj "persork jo nega shkon si nj fill i zi unitarizmi e hegjemo
tiv" dhc asgj m tepr, ose barakohet mc nizmi scrbomadh, kur portreti i Karagjorgje
Car Lazarin e mc kralt c tjcr t Serbis, viit po shtypet edhe n monedhat e arit,
Ismail Qemali quhet nj agjent i Austris, kursc uniformat e ushtrive pushtuese serbe
Isa Boletini "njC bashibozuk turkofil",Azem botohcn gati n do numr t gezetave dhc
Galica -"nft vrass i serbCve t pafajshCm" revistave t Beogradit.
e t mos flasim pr udhCheqCsit e lavdishm
Balta revizioniste nuk mund ta njollosC
t Shqipris socialiste, kundr tC cilCve
diellin e socializmit
nuk ln gj pa shpifur e trilluar. Sipas
ktij vlerCsimi "marksist", gjith lufta e N fushatn e tyre t egCr antishqiptarc,
popullit shqiptar pr liri e pavarsi del revizionistft jugos]lav nj vCmendje t vc
nxitje dhe vepCr e forcave . t ndryshme nga ant po i kushtojn lufts kundr Shqipri
jashtC, Lidhja Shqiptarc e Prizrenit quhet s socialiste dhe politiks s saj t drej"krijesC e sulltanve t TurgisC", Kryengri t marksiste-leniniste c konsckuente intertja e vitit 1912 si "luftC fanatikCsh e ba - nacionali ,;te.
shibozukCsh", q gjoja drejt-ohet kundr popujve tE Serbis, Malit t Zi - dh'ushtrive
t tyre lirimtarej formimi i Partis Komuniste Shqiptare dhe gjith revolucioni n
Shqipri na dalin vepCr e mcritC e "komunistCve" jugosllav dhc agjentvc t tyre si
Koi Xoxe etj., etj. Ja fare historic "kombCzare" dshirojn shovinistt q t mCsohet n shkollat tona! Ja ku qndron "ngarki
mi" i saj mc "romantizCm nacional", "dogmatizCm", e "historicizCm"!
Kshtu po veprojnC shovinistt edhc me lc
trsin, artin dhe muzikEn ton. Cdo vlcr
c vrtet me sado pak frym kombCtare po ku
alifikohet si "nacionaliste" e "arniqEsore"
dhe inkuizitort revizionist po i heqin
nga vitrinat e librarive dhe bibliotekavc,
nga programet c shkollave e t televizionit
kiirse autort e shumt kosovar jan jo vetCm objekt kritike e presioni, por edhe janC prplasur burgjeve. Si "t papCrshtatshme", "nacionaliste" e "armiqCsore" po ci1Csohen jo vetCm vcprat e mdha t letCrsisC
dhe artit t realizmit socialist (kundr te
cilit po flitet krejt hapur), por edhe ato
t rilindasvc tan, cdhe veprat e De Rads,
veprat c Naimit ton t madh! Po ndalohen e
po sulmohen si "nacionalistc" c "armiqCsore"
jo vetCm kngt c produksionit t Tirans,
q u kushtohen ngjarjeve t mCdha e figurave t ndritura t s kaluars son t lavdi Hicnat q mbjellin vdekje n Kosov
shme, por edhe kngt lirike si ajo "Kam q
Me qllim t njollosjes s emrit t Shqindisur nj shami" etj., etj.
pCrisE dhe uljes s prestigjit t saj t ma
Aq hapur kan dal shovinistt rankovii- dh n bot, e njkohsisht me qllim t nxi
stC sa t krkojn edhe mbylljcn e Universi tjcs kundr saj t popujvc t JugosllavisC,
tetit ton, mbylljen e shkollave dhe shoqE- dhe sidomos t popullit shqiptar, rcvizioni
rive t ndryshme, te krkojn ndCrprerjen c stt po mundohen ta paraqesin me do kusht
do lloj komunikimi dhe kontakti mc vllez jo vetm politikn c Partis sC. Puns, por
rit n Shqiprin socialiste,tE kErkojne q cdhe kulturn, shkencn, artin dhc letCrsiveprat e shkrimtarCve tan, q po ndalohen, ne e rcalizmit socialist, q po lulzon att zCvendCsohen me "vepra" t antishqiptar je, si "nacionalistc" c "shoviniste", "ireve t trbuar si Cosii, Andrii, Dedijeri, dentiste", "paternalistc" e "luftEnxitCse"!

Faqe 7
Askush deri m tash nuk ka br kundCr Shqi
pris akuza, shpifje c trillime t tilla
t poshtra si ato q po bCjnC revizionistt
shovenC t Jugosllavis. Propagand t tiIIE t hapt e t theksuar antikomuniste,
nuk bjn sot as vendet m fashistc dhc as
Vatikani.
Vet.Cm shovinistCt mund t'i quajn "ndCrhy
rjc n punt c brendshme t JugosllavisC"
artikujt c "ZErit t popullit", q dnuan
dhunn c tcrrorin e pashembullt t ushtruara mbi popullin c Kosovs dhe q prkrahn
krkcsat m sc t drejta, ashtu si bri cdhe,i gjith opinioni Orparimtar botCror.
Vctm shovinistt mund ta quajn "shovinist"
c "antijugosIlav" qndrimin kurdohcr t
drejtC e internacionalist t Partis s Punes ndaj popujve t Jugosllavis, vetm ata
mund t shpifin sikur Shqipria po na nxit
ne, shqiptarCt e Kosovs dhe t viseve t
tjcra, t luftojm kundr popujvc jugosllavC, sc ajo po bn politikn e superfuqive e,
absurditcte t tjera si kto. VetCm shovini
st t urryer, si Herlevii e Ristii, dhe
ndonj kClysh i tyre shqiptar, mosmirhnjohCs, mund t akuzojn pr "ndCrhyrje n punCt c brendshme t JugosIlavisC" profesort
c respektuar t Universitctit t Tirans,t
cilt, si po pranojn edhe vetC revizionistft, gjat qndrimit t tyre n KosovC,ka11C genC t ndjekur e t kontrolluar n do
hap! Vetm shovinistt dhe tradhtart mund
t'i akuzojn shkrimtart, kngtart, valltarCt, artistt dhe sportistt e pakt q
kan ardhur nga Shqipria, se gjoja me veprat, kngt, vallet dhe lojn e tyre,paskan
rrezikuar sovranitetin dhe integritetin e
Jugosllavis.
Aq larg kanC shkuar revizionistCt n pCrpjekjet e tyre pr ta diskredituar Shqipri
n, sa jo vetCm t mbushin eterin,shtypin e
libra t tr me sharje, shpifje, gCnjeshtra c trillime nga m t poshtrat e mC t pa
dgjuarat, por edhe ta akuzojn udhChegjen
shqiptare edhe pr t ashtuquajturn "hartC
t Shqipris s madhe", t prpiluar e t
shprndar nga emigracioni reaksionar shqip
tar (i cili shum shpesh sht n shrbim

te kliks titiste), apo pr eksplozivin, q

ata c vendosn vetC n ambasadn jugosllave
n Tiran!
Me metoda t tilla, revizionistCt po mundohen ta diskreditojnC Shqiprin, po n t
vCrtetC ata po demaskojn kshtu dhe po dis
kreditojn vetveten. Balta, me t ci]n revizionistCt po mundohcn ta njoMsin diellin c socializmit, po u bie revizionistCve
fytyrs. E famshmja "hartC c Shqipris s
madhe", pas s cils u kapn aq fort reviyi

L I R I A

Faqe 8
onistt, me shpres se kshtu do ta nxitnin
kundr Shqipris edhe popullin grek,tashm
u b cop-cop, e pas saj popujt e Ballkanit pan fytyrn e vrtet luftnxitesc t
krajlve t rinj serbomdhenj, kurse eksplo
zivi q u vendos n Tiran,u nxori syt "us
tallarvc" t tyre n Beograd. E vrtcta ma
rksiste-leninistc po i bn pluhur e hi clrdelisjet bajate c banale t revizionsitve
dhe intrigat c manovrat c tyrc t poshtra.

()

.)

>

**,
fr,r

dp 4,Z=

,
r.W

(f.

"-- 1.;

Harta famoze e "Shqiperis ethnike",botim i

"Lidhjes kosovare", organizat e reaksionit
shqiptar n Perendiel, pr t ciln shovinistet jugosllav deshn ta fajsonin Shqiperine socialiste si "autore", po n vend t
ksaj vet e morn baltn fytyrs
Ci1t jan
shovinistt e vrtet

Nr. 4-5

solln n tokn ton gjysmn c ushtris dhe

policis jugosllave, gjysmn e tankeve, avi
onve c mj.tralozave, pr t na mbytur n
gjak popullin ton t paarmatosur, q krko
nte t drejtat c veta t ligjshme,ata q na
i vran, na i plagosn c gjymtuan qindra mo
tra e vllezr nga m t mirt, vetm c vetem pse krkonin buk c liri pr popullin,
ata qe na c burgosn dhc po vazhdojn t na
e burgosin, rrahin c torturojn ajkn c popullit ton, ata q po mundohen t na i fri
ksojn fmijt mc tankc, avion c me topa.
Shovinist jan ata qe po na i plakisin pa
surit tona t mdha, ata q na c mbylln
para kohe Universitetin dhe shkollat tona,
ata q po mundohen t na ndajn, izolojn e
armiqsojn me vllezrit tan t nj gjuhe
e t nj gjaku,. me Shqiprin socialiste,
ata q po botojne libra "t bardhe", "te ka
ltr" e lloj-lloj librash t tjera t zeza,
antishqiptare, ata q po na i sulmojn c mo
hojn heronjt tan t pavdckshm, historin, kulturn dhe gjith trashgimin ton,
ata q po na i sulmojn e ndalojn kngt,
librat, veshjet e simbolet tona kombtare,
jan ata q po bjn mos pr ta penguar sh
timin e popullit ton, ata q duan "ta lro
jn tokn ton mc plug e mc pushk". Shovinist jan ata q godasin c rrzojne shtpi
t tona edhe me helikopter e artileri, ata
q nuk ua japin familjeve tona bijat c bijt e tyre t vrar, ata q vrasin edhe t
plagosurit c zhvarrosin edhc t varrosurit.
Shovinist jan ata q kan hapur dosjc pr
t gjith popullin ton, ata q i urdhrojn njerzit pr t'i mbajtur t hapura dycrt
me qllim q t bastisin e kontrollojn m
leht, ata q po burgosin, ndjekin e maltretojne njerzit e ndershw, vetm psc u kan
dhn ndihm mjekesore demonstruesve t pla
gosur, pse kane krkuar shkoll n gjuhn
shqipc, psc nuk u kan duartrokitur fjalimc
ve t tradhtarve, pse para dhjet vjetsh
kan shkruar ndonj reagim a artikull, apo
psc e kan prmendur fjaln masakr n ndonj fjalkryq t gezetes!!!
Kta jan shovinist dhe jo popilli yn i slmanevalaj
tur q lufton pr lirin dhe t drejtat c tij t ligj
Shme, pa u rere me qaf poixijve te tjere dhe pa u ble atyre asnj t keqe. Ky sht shoviniznd i vrtet
n Kosov, dhc kundr tij nund t wos jete vetem ndonj bastard "shqiptar", ndonj sahanlpires i
q sht rhytur aq thell n lumin c rdyr t tradhti
s, sa t mos i vij ndot e trishtim q t gelltis
gjith at vrer t nweritShem antishqiptar,q po vje
llin padroret e tyre nvikoviian. Kundr ktij shovi
nizaa sht ngritur sot populli yn liridashs dhe jo
aspak landr njerzve t pafajshem t popujvc t tjere.
Ne, shqiptart c Kosovs, Maq(donis, Scrbis e Malit t Zi, kcni luftuar c do t haftojrre me vetairilim
e herodzm deri n fitore kunder andqve tan shovini
st, por ne nuk kemi qcn dhe nuk do t lejojme kurr
q t biem n ujrat e ndyta t shovirdzwit. Ne jemi
patriote, e s'jend shovirdst. QeMrimi yn ka gene e
sht: NIbtl POPUPW AWEEEM - NLIAI SHCNINISTEEMNUEMEEKW Prandaj, ne i bjm prsri thirrje popu
llit tane q, krahas intensifildrnit t netejshm t
lufts s gjithansIvre kunder regjimit robrues t sho
vinisteve ~fllav, ashtu si edhe deri tash, t mos
lejoj asnj dem, asnj presion e zullun ndaj njerezvc t pafajshm scrb e nnlazeze. Veprime t tilla jo
veten q jan n kandrshtim me karakterin e lugts
son,por jan odhe shrbim i madh pr shovinistt ser
bomedhaaj,te cilt po bejne mos me qllim q ta njollosin e dislon^editojn luften tcrie t drejt.Shoviniz
mit t armiqvc tan ne nuk i kundrvm Shovinizdn,
por gpushtin popullor,revolucionin.Luftn tonelirdm
tare ne do ta bjne kurdoher me flaralrin e kuq t nn
rksizhim-lcsainizmit n balle,me tingujt e Internaciona
les ne goje,we parulln c pavdd<s+rne laldrdste: "PRO-

Gjith kjo fushat e eger, e papar, kundr popullit ton dhe gjithkaje q sht
shqiptare, sht vazhdim i drejtprdrejt i
politiks s egr antishqiptare t krajlvc
t Beogradit, sht shprehje e procesit t
rankoviizimit t mtejshm t Jugosllavis
revizioniste, rrezikun e ringjalljes s t
cilit, shoku Enver Hoxha c ka thcksuar qysh
n Kongresin e 7-t t Partis, para 5 vitcsh. Zhurma shurdhuese q po bhet kundr
nacionalizmit e shovinizmit t trilluar shqiptar,s'shte gj tjetr pos prpjckjc pr
ta fshchur shovinizmin e hegjemonizmin c v
rtet rankoviian. Por,shovinizmi scrbomadh
ashtu si dhe ai malazez e maqedonas, sht
aq i zi e i dukshm.sa nuk mund t mbulohct
me kurrfar "potere" kundr gjoja nacionali
zmit t shqiptarve t robruar dhc as mc
fraza c parulla boshe dhe monotone per"veIlazi'rim-bashkimin", "barazine","demokracine" e "humanizmin". Nuk sht vshtir pr
asknd q t dalloj sc kush jan shovinistet e vrtet dhe kush sht preja e tyre,
se kush jan ujqit e kush qengji, q po ua
turbullon atyre ujt!
Shovinist jan ata q e kan robruar, c
kan ndar e coptuar me bajoneta popullin
ton liridashs, ata q nn parulln c "Scr
bis s madhe" t Car Dushanit e t "pastr
tis s saj etnike", i kan dbuar mc dhun unw, TE TE GJITELA VETIDEVF
.: UHE PCPW TE SIMPUR, BAnga trojet tona qindra mijra shqiptar,ata SITIINP!
q kan vrar, prer, djegur e masakruar me
dhjetra mijra burra, gra,pleq e fmij t
pafajshm shqiptar para, gjat dhe pas luf
ts, ata q bn masakrat e tmerrshme t Drenices, Gjilanit c Tivarit ; jan ata qe rra
hn e poshtruan gati t gjith burrat koso
vargjat aksionit famkeq t armvc,ata q

Gusht 1981

Populli shqiptar n
KOSOVA - REPUBLIKE! Kjo ishte krkesa, q
dominoi n demonstratat historike q u bn
gjat pranvers s ktij viti anemban Koso
vs dhe n shum vende t bots. Kt krke
s t drejt po c shprch sot populli yn n
mbledhjet e shumta q po organizon armiku,
n traktet q po shprndahen gjithku apo n
parullat e panumrta q po skuqin rrugt,mu
ret c ndrtcsave dhe lndinat tona.
Cizmja c rnd fashiste u mundua ta shkel dhc t na c mbys kt krkcs t ligjsh
me, t na e mbyll gojn njher e prgjith
mone. Dukc u munduar ta kompromentojn c de
nigrojn popullin shqiptar n Jugosllavi p
rpara opinionit jugosllav dhe atij nclrkombtar, aparati borgjez shovinist serbomadh,
kt kerkese, si dhe te tjerat, e quajti si
pas konvenimit t tij si "reaksionare", "ku
ndrrevolucionare", "iredentiste", "shovini
ste", "naciona
liste" etj. Shovinistt jugosllav mundohen
t'ua mbushin mendjen popujvc jugosllav se
gjoja krkesa e popullit t Kosovs drejtohct kundr popullit serb; atij maqedonas c
malazez dhe kundr integritetit territorial
t republikave prkatsc dhe t vet JugosIlavise, sc na qenka kundr rregullimit kUshtetutar t RSFJ dhe, po t realizohej, do
ta shkatrronte at! N adres te popyllit
ton nga revizionistt ka vetm mallkime,k
rcnime, fycrje e sharje nga m t poshtrat
por, ne qarqet udhheqse t revizionistve
asnjher nuk pati arsye e gjakftohtsi n
vlersimin e ksaj krkese t drejt t popullit ton.
Duke mos pasur asnj arsye bindse pr ta
hcdhur posht krkesn ton t ligjshme per
republik, revizionistt po mundohen t spe
kulojn jo vetm me t sotmen, por edhe me
t kaluarn c ndritshme t popullit ton.Du
ke c mohuar, falsifikuar e shtrembruar n
mnyr t palejueshme t vrtetn historike
urryer dhc shrbtort e ty
armiqt
re po mundo en t na bindin se gjoja vet
populli yn paska vendosur t jet kshtu,
si sht, nn zgjedhn c huaj shovinistc,
te jet i robruar, i ndar e i coptuar!
Si mbeti Kosova
nn sundimin e Serbis

Coptimi dhe nxjerrja n ankand e trojeve

shqiptare, filloi para m se nj shekulli,
kur fuqit e athershme t mdha dhe shtetct shoviniste fqinje nisn thurjen e komplo
teve n dm t popullit shqiptar. Pazarllqct m scrioze n trojet shqiptare filluan
me t ashtuquajturin Traktat i shn Stefanit, q u b n mars t vitit 1878 n mes t
Rusis dhe Turqis. Sipas ketij traktati fa
mkeq, Bullgaris, perve krahinave t tjera n Ballkan, i jepeshin cdhe tokat shqiptare q shkonin deri n malet e Voskopojs.
(Shovinistt bullgar i ndrrojn edhc sot
e ksaj dite tokat q dikur ua kishte dhuru
ar Rusia cariste.) Ndrkaq, Malit t Zi Tra
ktatai i njihte sovranitetin mbi Ulqinin,
Krajn, Anamalin, Hotin, Grudn, Kelmendin,
Vrmoshin, Plavn, Gucin e Rugovn, kurse
Serbia zgjerohej n sanxhakun e Prishtins
dhc n nj pjes t rrcthit t Mitrovices.
Meciense vendimet c traktatit t Shn Ste
fanit nuk u pranuan nga fuqit e mdha t
kohs, sepsc ishin t njanshme dhe t diktuara arbitrarisht nga Rusia cariste, pr
t'i rishikuar ato u thirr Kongresi i Berlinit. Vendimet krycsore t krij kongresi,q
filloi punn m 13 qershor 1878,ishin marr
qysh m par n bisedime t fshehta. Serbia
dhc Mali i Zi, nprmjet Rusis, kishin fituar pozita t mira pr t aneksuar territo
re shqiptare. Fuqit e mdha o mohuan n t
rsi shtjen qiptare, kurse Shqiprin e
quajtn "shprehje gjeografike". Delegacioni
shqiptar, i krycsuar nga Abdyl Frashri, u

Gusht 1981

R I A

Nr.

4- 5

Jugosllavi asnjher nuk vendosi pr fatin e tij

-rrefuzua t merrte pjes n kongres, ku vendoscj pr fatet c Shqipris. N kto rrethana, coptimi i atdheut ton u b fakt i
kryer.
Kundr coptimit t tokave shqiptarc,i ba
shkuar si nj trup i vetm, qe ngritur gjith populli shqiptar, n t gjitha vilajetet. M 10 gershor 1878 n Prizrcn thcmclohet Lidhja Shqiptare, c cila shnon faqc t

c filluar nga kryeministri serb Garashanin,

qysh n vitin 1847 ka vazhduar dukc prdorur kurdoher kundsx. popullsis s pafajshmc
shqiptare dhunn dhc terrorin m t egr.
Politika shfarossc si ajo e knjaz Milanit,
i cili bashk me urdhrat ushtarvc t tij u
jepte edhc porosin: "sa m shum shqiptar
q t shprngulen, aq m t mdha do t jen meritat tuaja para atdheut",vazhdoi edhe

Faqe 9

dhec quan at vepr t t huajvc apo t nj

shti njerzish, bile agjentsh t huaj.Shpa
Ilja e Pavarsis nuk ishte vcpr e t huaj
vc, as c nj grupi t vcant patriotsh,po
vepr c nj kuvendi kombtar me prfaqsucs
nga t gjitha krahinat c Shqipris, q erdhi'pas lufts dhc pCrpjekjeve m sc shtat
dhjetvjeare. Kosovn n kt kuvend e pr
faqsonte trimi i madh Isa Buletini. Pavar
sia u shpall njkohsisht pr t gjitha kra
hinat me popullsi etnikc shqiptare. Por, q
t fitohej pavarsia e vrtet, popullit to
n do t'i duhet t bj edhe shum luftra
t tjera, do t'i duhet t derdh shum gjak
t bijvc t tij m t mir.
Thika e diplomacis evropiane
copton atdhcun ton

lavdishme n historin shckullore t popull

it ton. Me heroizm t pashoq t ushtris
s Lidhjes, vullnetarve dhe t vet banCr
ve, u mbrojtn me sukses Plava e Gucia,Hoti
e Gruda q i ishin caktuar pr aneksim Malit t Zi. Vethi n nntor t vitit 1880 ush
tria turke mundi t'ua merrte nga duart krye
ngritsve qytetin e Ulqinit dhe t'ia dorzo
nte ushtris malazcze. Po Mali i Zi nuk mja
ftohej me kaq, por donte me do kusht edhe
Shkodrn dhc territore t tjera shqiptarc,
deri n ]umin Drin, n jug, dhe deri n Gja
kov - n lindje. Qarqet shoviniste serbe,
nga ana e tyre, i kishin vn syrin tr Ko
sovs, Dibrs, Shqipris s veriut, mc nj
dalje n det etj.
Pr kto krkesa, n munges t argumente
vc t tjera,shovinistft scrb bazoheshin n
"argumente" gjoja historike, sepse prej she
kullit XIII - XV n kto krahina kishte sunduar Serbia, e kto "argumente" krert e
Beogradit i prdorin edhe sot pr t "mbrojtur" "Kosovn serbe" si "djepin c Serbis"
Pa fije turpi, revizionistt e sotm mbrojn hapur dhe vazhdojn politikn serbomadhe
t Obrenovive, Karagjorgjevive, Stojadi
novive, Pashive dhc Rankovive.
Politika pushtucse ndaj tokave shqiptare,

n Jugosllavin c re t Titos, gj q u vrtetua edhe gjat ngjarjeve t fundit n Ko

sov. Politika shoviniste krkonte kthimin
c prbrjes etnike t krahinave t pushtuara nPe favor t elementit s]lav.Prandaj,pr
ve shfarosjes Ormes terrorit e masakrimit
u aplikua edhe dbimi i dhunshm i shqiptarve jasht trojevc t tyre.Por,megjithat,
Kosova dhe krahinat e tjera shqiptare n Ma
qedoni, Serbi c Ma] t Zi mbetn dhe do t
mbcsin gjithmon shqiptarc.
Lufta e pandrprcr e popu]lit shqiptar
pr liri c pavarsi u kurorzua n 28 Nnto
rin historik t vitit 1912, kur plaku i urt Ismail Qemali e ngriti,pas afr pes she
kuj roUrie,flamurin e lavdishm t Sknder
beut. Vcndimi i 28 Nntorit kishte rndsi
edhc m t madhe pasi drejtohej kundr inte
resave t fuctive t mdha imperialiste dhe
synimeve t poshtra t monarkive t Ballkanit.
LCvizjen kombtare shqiptare, t mbushur
prplot luftra t gjata c t prgjakshmc
pr liri e vetZvendosje, historiografia bor
gjczc u mundua ta paraqes sikur ajo paska
gen rcaksionare, primitive, c drejtuar kundr reformave "Wparimtare" turke, kundr
ushtrive "lirimtare" t shteteve fqinje

Vetm 19 dit pas shpalljes s Pavarsis

n Londr u mblodh Konferenca e Ambasadorvc. Ajo u mblodh gjoja pr t caktuar kufijt e Shqipris, por n t vrtetC qllimi
i saj ishte ndarja e tokave tona q "kishin
mbetur pa zot" pas mundjes s Turqis nga
Alcanca ballkanike. Pa pritur vendimet c Ko
nferencs, ushtrit e shteteve shoviniste
fqinje vrshuan n trojet shqiptare, duke
shfrytzuar kshtu paaftsin e V]ors s
sapoformuar, e cila ende nuk ishte konsoliduar,si dhc ]odhjen e popullit shqiptar nga
luftrat e mdha me pushtuesit turq.Ushtria
serbe pushtoi Kosovn, Shqiprin e mesme e
kishte dal n Durrs. Ndrkaq,Mali i Zi po
bnte mos q ta pushtonte Shkodrn e pampo
shtur. Luma, nga ana tjetr, kacafytej me
hordhit e panumrta t.ushtris serbe dhe,
si thot knga popullore, "Ia mbushte asaj
shpinn plot me plumba"...
Megjith luftrat e mdha rezistuese ndaj
ushtrivc serbe e malazeze, Konferenca e AmbasadorCve vendosi q Rrafshi i Dukagjinit,
Kosova dhe krahinat shqiptare n Maqedonin
e sotme t'i jepeshin Serbis dhe shum krahina rreth kufirit malazez t'i njiheshin Ma
lit t Zi.
Me coptimin e tokave shqiptare, populli
shqiptar nuk u pajtua kurr. Vendimet c padrejta t ksaj konfcrence, patriott tan
t mdhenj si Ismail Qemali, Isa Buletini e
Luigj Gurakuqi i hodhn posht q n Londr
Nn
. udhheqjen e Isa Buletinit, Bajram Cu
rr#, Hasan Prishtins etj., n Kosov filloi organizimi i Kryengritjes pr lirimin
nga zgjedha e re, q ishte edhe m e rnd
se ajo turke. M 22 shtator 1913, populli i
Dibrs i dboi pushtuesit set"..b dhe n qytet ngriti flamurin kombtar. Trupat serbe u
dbuan edhe nga Struga e Ohri, ndrsa vullnetarft shqiptar sulman Tetovn e Gostiva
rin, c m von edhc Gjakov'n. Mirpo, me ann e nj ofensive kundr kryengritsve dhe
popullit, ushtria serbe, pas luftimesh t
ashpra, i shkel ato prsri, dukc masakruar
barbarisht popullsin e duke ln pas vetes
vetft grmadha. Nj ushtarak serb, n nj
letr t botuar n gezetn socialiste "Radnike novine" (22 tetor 1913)shkruante:"...
mund t them se ktu po bhen gjra t tmerrshme. Jam i tmerruar dhe pyes gjithnj se
si njerzit mund t jen kaq barbar pr t
kryer t tilla mizori... Mund t them q Lu
ma... nuk ekziston m. Nuk ka vese kufoma,
pluhur e hi". Socialdemokrati serb Dimitrije Tucovi dhe gazeta c tij "Radnike novine" e dnuan borgjezin serbe pr kto ndr
marrje pushtuese, ndersa "Rabotenicski ves
nik", organ i socialistve bullgar, ato di
t shkruante: "Serbia mobilizoi prsri ush
.trin pr ta goditur Shqiprin, e cija kr
kon lirimin kombtar dhe vetvendosjen."
Ndrkaq, Lenini 1 madh, duke e gjykuar cop
timin e popullit shqiptar nga Konfcrenca e
Londrs, i dha - Orkrahje t plot lvizjes
kombtare t shqiptarve kundr mbretris
s Scrbis dhc m von kundr Jugosllavis
borgjeze.
Edhe pas rnies s Kosovs dhe krahinave
t tjera shqiptare nn sundimin serbo-malazez, rezistenca dhe lvizja kundr regjimit
t ri nuk pushoi asnjher. Ceta t shumta

L I R I A

Faqc 10

Nr.4-5

Gusht 1981

patriotikc si ajo e Azem Calices organizoh- kulturor, arsimor ctj. Kjo gjendje, para s
Si e shihte PKJ
en ne Krahina t ndryshmc, si n Drcnic,Mo gjithash ishte pasoj e politiks shtypsc
t drejtn pr vetevendosje,
rav, Llap ctj. Pr t organizuar m mir dhc shfrytezuese t borgjezise serbo-malaze
para dhc gjat Lufts?
kt luft, formohct m 1918 n Shkodr Ko- :c. Dukc br planc t poshtra jo vetem pr
N
kundrshtim
mc borgjczin shovinistc
miteti "Mbrojtja kombtarc c Kosoves".
shfrytzimin c tyre, por cdhc pr asimilimNje pazarllek tjetr i fuqivc t mdha me in dhc dbimin c popullit shqiptar, Nikola scrbc, c cila kishte aspirata t vazhducshtokat shqiptarc u b n vitin 1915, kur u Pashii planifikontc q pr 20 - 30 vjct po mc dhc perpiqej mc t gjitha forcat pr t
nnshkrua Traktati i fshcht i Londrs. Si- kulturore
pullin shqiptar
c kombtarc.
ta asimiloj
Sipas tij,
n pikepamj
"shkrirje aneksuar sa m shum territorc shqiptare,Pa
a rtia Socialdcmokrate c Serbise mbajti ciendpas ktij traktati, Shqipria duhej t cop
r afirmativ ndaj luftes s popullit shqip
tohcj prsri mes Italis, Malit t Zi, Ser c ketyre viscvc n Scrbi duhej t kryhej n rim
bis c Greqis. Traktati i Londrs ishte mnyr t plot si jan shkrir pas 1878-s tar pr liri dhc bashkim kombtar. Udhhcq
nj traktat imperialist, i cili shkcltc n Nishi, Leskovci dhe 'Vranja". Dukc zbatuar si i ksaj partie, D. Tucovi, ishte kundr
a
mnyr brutalc pavarsin dhc trsin tok planct c saj t poshtra, qevcria shovinisteneksimit
t Kosovs nga Serbia dhc c dnoi
sorc t Shqiperise dhc merrte npr kmb jugosIlavc shprnguli pr Turqi dhe vende borgjezine scrbomadhe pr ndermarrjet pusht drejtat sovranc t popullit shqiptar.
te tjcra qindra mijra shqiptar, c n vend tucsc n krahinat shqiptarc.
Edhc Partia Komunistc e Jugosllavis, m
Mirpo, qevcria sovjetike, me Leninin e t tyre solli kolonist t cicmcntit sllav.
Por, politika c ktill shovinistc s'mbe- von,mbajti gjithashtu qndrim pozitiv ndaj
madh n kryc, dukc botuar traktatct c fshct drejtes s popullit shqiptar n Jugoslla
hta t fugive imperialisze q ndanin botn ti pa rezistence e kundrshtim t organizu- t
vi pr vetevendosje.Ne Konfcrencen e saj t
midis tyrc, nxori n drit edhe prmbajtjen ar t popullit shqiptar. Lufta e shqiptare3 -te ajo dnoi borgjezine serbc pr "politi
e Traktatit t fshcht t Londrs, q u ci- ve duhej t'u sherbente qargeve serbe si mek
lesua si "Qefini i Shqiperise". Populli sh- sim "sc jan vjetruar mctodat e Miloshit t kn pushtuese dhc kolonialc n Maqedoni dhe
vitit 1883 dhc ato t Ristiqit t viteve kundr Shqiperise". Ajo krkoi q "t'i njiqiptar i kuptoi planct c verteta t fuqivc
het do populli c drcjta c sovraniteti n
t mdha c t shtetevc fqinje kundr Atdhc- 1878 - 1879 pr Maqedonine dhc Kosoven."
Ndrkoh, krahinat shqiptarc n mbreteri- c aktimin e marredhenieve t vcta, prandaj
ut. Ne sajc t zbulimit dhc t dcmaskimit
nga ana c Leninit t ktyre planeve t rre- ne jugosllavc, ishin prfshir prej kohsh edhe e drejta c shkeputjes s lir dhe e fo
r
t shteteve t tyre, respcktivisht e
zikshmc antishqiptarc, Atdheu yn shptoi nga veprimet dhe luftimet c etave krycngri rmimit
nga nj coptim i ri, kursc botimin c Trak- tese (komitave),t cilat sulmonin njsi dhc bashkimit me shtetct e tyrc ame". Nga ana
tjetr,
Kongresi i 4-t i PKJ-s, mes t tje
tatit populli yn e quajti "sy pr t verbe reparte t ushtris c t policis armike.
rit c vesh pr te shurdherit".
Si Shqipria, ashtu cdhc Jugosllavia,gja- rash, thrrct klasn punetore jugosllavc q
Cshtja c kufijvc t Shqipris u shtrua t Lufts s Dyt Botrore u sulmuan dhe u tat ndihmoje nga t gjitha ant luften c po
edhe m 1919 n Konferencen c Paqes n Par- pushtuan nga fuqit c athcrshmc nazifashi- pullit shqiptar t coptuar dhc t shtypur,
is ("Pagja c Versajes"), e cila filloi puni stc. Popujt c ketyre dy shteteve fqinjc u per nj Shqiperi t pavarur dhc t unjisuar"
met m 18 janar t atij viti. Kjo konferen- hodhn n luftn nacional-lirimtare, krah ( Kosova" 2, 1973).
Dukc dhn iniciativn pr rregullimin c
ce, n vcnd q t'i rishikontc vcndimct c pa pr krah njeri-tjetrit, kundr armikut t
drejta t konfcrencave dhe traktateve t m prbashkt. Mirpo, qysh gjat lufts,n u- ardhshm fcdcrativ, PKJ vendosi q m 1937
parshme, i rikonfirmoi 'ato, bile edhe mori dhheqjcn c PKJ-s u vrejtn shcnja t sho te formoj komitete ciendrore pr Sllovenine
vendime pr nj coptim t ri t Shqipris vinizmit dhc t mendjemadhesise.Udheheqja e c Kroacin dhc Komitetin Krahinor pr KosoPlanct djallezore t Konferences s Paqes Partise "Komuniste" Jugosllave, nprmjet vn, i cili prcj vitit 1940 lidhct drejtper
per coptimin c Atdhcut ton i hodhi posht perfaqesucsve t saj n Shqipri, si Dushan drejt me KQ t PKJ dhe kishte t gjitha t
populli shqiptar nprmjet Kongresit t Lu- Mugoska, Velimir Stojnii dhc agjente si Ko d rejtat dhc atributct q kishin edhc komite
shnjes t vitit 1920.Ky kongres shpalltc se i Xoxe ctj., kishte filluar punn c saj sa tet c organizatave partiake t Maqcdonis,
shqiptart ishin t gatshm t bnin t gji botuesc dhe pergatiste tcrrenin pr aneksi- Serbis, Malit te Zi etj. Ne kt mnyr
tha sakrificat dhc t dcrdhnin cdhc piken e min c Shqipris nga Jugosllavia.Ky komplot shtc i lidhur gjat lufts cdhc Shtabi i
fundit t gjakut kundr do vendimi q vin- i rrezikshem u duk q n Plenumin c Bcratit UNC pr Kosove c Metohi."Gjate LNC-se, shqi
te n rrezik trsin toksorc dhc pavarsi q u mbajt n vitin 1944 Qllimct c mbrap- ptaret n Jugosllavi kan pasur trajtim t
n c atdhcut. M tutje ky kongres shpallte shta t ktij plenumi dhe vendimet e tij te n jejte n do pikpamje, e edhe sa i perket
sc "Shqiptaret din t vdesin pr t mos sh nxitura nga perfaqesuesi jugosllav, u mbuluet drejtes pr vetevendosje, sikur t gjith
kuar nga njra dor te tjetra" si tuf del- an dhc u dcmaskuan nga Partia c udhhcqsi popujt e JugosIlavise' ("Kosova", 2, 1973).
Lidhur mc shtjen c vetvendosjes s kom
esh c t bhen plak e atyre q drejtojne i saj legjendar shoku En%er Hoxha.
Udheheqja rcvizionistc jugosllavc, jo vc- beve, n nj artikull programatik n gezetsot diplomacin c Evropes." Mcgjithkt,n
nj konfercnce t mvonshmc t ambasadoreve tem q nuk kishte ndr mend t zgjidhtc dre n "Prolcter" nr. 16, 1942, vete Titua shkr
se "eshtja c Maqedonis, shtja e
t organizuar nga fuqit imperialiste,ne vi jte shtjen e Kosovs dhc viseve t tjcra ruantc
tin 1921, u mor edhe nj vcndim qe i shkpu shqiptarc, n baz t s drejts leninistc Kosovs dhc Mctohis, shtja e Malit te Zi

stc Atdheut nj pjes t krahins s Lums, t kombeve pr vetevendosje dcri n shkpu- shtja c Scrbis, shtja e Kroacis, sh
t e Sllovenise, shtja e Bosns c HerceHasit dhc Colloberdes.Ne nj proteste t ko tje,por po kurdistc plane t rrczikshmc pr tja
g
hsthuhcj: "Mjcrisht, po bahet c trcta here gllaberimin c t gjith Shqipris, pr sh- govins
do t zgjidhen Icht, duke i knaqur
q thika c ftoht c diplomacis po pret n nderrimin c saj n nj republike t Jugos- t gjithe". Gjat lufts, duke folur pr
s
mish t gjall t atdhcut ton c q po na llavise. Pr kt qllim, udhhcqja c PKJ-s shtjcn c vetevendosjcs s kombeve t veankputen visc t mueshme, t cilat, nga do
kishte punuar nn rrogoz nj koh t gjat ta pas lirimit, Titua dcklaron: "Populli
pikepamje q t vshtrohcn, nuk mund t'i mo dhe kishtc arritur q, me an t agjenteve maqcdonas ka t drejt t vetvendos, c ma
dje cdhc t shkputet... Por, populli maciehohen kurrscsi Shqipnis, kshtu q t ndam te saj si Koi Xoxe, Pandi Kristo etj., te
it c tync prej trupit t saj formon patjet- siguronte shumicn n udhhcqjcn c Partis donas, sovran n t drejtat c veta, ka t
drejt cdhc t bashkohet n bashksin fede
er nj padrejtsi t hapte".
Komuniste Shqiptare. Ne rrcthana t tilla
Edhe m von politika pushtucse c qarqeve ShqipCria mundi t shptoj nga pushtimi 1 rative t popujvc t tjer... Ne mnyr t
shovinistc t Serbise ndaj Shqipris nuk srishm n saje t vigjilencs s lart e ngjashmc duhet shtruar cdhe shtja c KosoV
pushoi asnjhcr. Esht i njohur interveni- vendosmerise s patundur t shokut Enver Ho vs dhc Metohise". (Letr
c Titos drguar
mi jugosllav i vitit 1924, pr permbysjen e xha dhe udheheqesve t tjer t Partise, si Tempos, 1943)*
Keshtu c shtronin athcr shtjen kombeqeveris demokratike t Fan Nolit dhe kthi- dhe n sajc t grushtit t rnd q u dhan
min n pushtet t satrapit Ahmet Zogu."Kthe klikes Tito-Rankovi Partia Komuniste (b) e t are kreret rcvizionist t PKJ-s, por pra
ktika tregoi se ata nuk mendonin kshtu.Ata
sa kunderrevolucionare c Ahmct Zogut n Sh- Bashkimit Sovjetik dhe Stalini i madh.
qiperi, shkruante asokohe Cjergj Dimitrovi,
Edhc pas lufts, nderhyrjet, shantazhet c prpiqeshin t krijonin prshtypjcn se kie krycr mc ndihmn e Jugosllavis dhc mc fo kercenimet e revizionistvc jugosllav kun- s
shin qndrim t drejte ndaj eshtjes s parcat c saj t armatosura, zgjcroi frontin e dr Shqipris socialistc nuk kan pushuar zgjidhur kombetare n Jugosllavi, por n t
reaksionit ballkanik deri n Detin Adriatik asnjehere.Permes diversionevc c provokacio vertete ata zbatonin qndrimet c hershme t
nevc t panderprera, klika Tito-Rankovi n- Simiit mc shok, t cilat ishin kritikuar
Bashk mc Italin, c cila po prgatitej dermori edhe hapa t till si prpjckja pr ashpr nga Kominterni dhc Stalini, si yZnds'kishin asgj t prbashkt me zji
t pushtontc Shqiprin, ortakc n kt nd invadim n Shqiperi, gjoja pr ta mbrojtur rimc
d
rmarrje donte t bhej edhc JugosIlavia c at nga pushtimi grck,komploti i'vitit 1956 dhjen
marksiste-leniniste t shtjcs komb
Stojadinoviit dhc kral Alcksandrit. Mirpo n Konferencen c Tirans, apo komploti i ba tarc.
Italia nuk pranonte ortak n Shqiperi,sepse nds s Abdyl Kellezit e Bcqir Ballukut me
Cka u vendos ne "AVN0J"
konsideronte ta kct at nj koloni pr vc- shok. Dshmi c ksaj politikc antishqiptadhc ka n Bujan?
tc.
re jan edhe sulmet, provokacionet, intrigGjat gjith sundimit t regjimit borgjcz at c krcnimct, q po bjn revizionistt
Qndrimi i vrtet i PKJ-s rrcth eshtt Jugosllavis s vjeter, krahinat c banu- kunder Shqipris pas demonstratave t Koso tjcs kombetare, c sidomos rreth asaj shqipara me shqiptar, si Kosova, Maqedonia Pere ves. Por, populli shqiptar nuk frikesohet tare, dcl n shesh cdhc n ndrhyrjet bruta
ndimore, nj pjes c Malit t Zi,krahinat c nga t lehurat e armiqvc t tij. Nn udhhe lc n punt c brendshme t Partis KomunisPreshcvs, Bujanovcit e Medvegjs, dhe Pesh qjen c pagabueshme t Partise s Punes, ash te Shqiptarc, c sidomos gjen shprehje n te
tcri benin pjese n visct m t pazhvillua- tu si.deri m tani, ai do t'i bj pluhur c ashtu ua . turen "Mbledhje t AVN0J-it".Ne k
ra dhc m t prapambetura t Jugosllavis, hi sulmet e planct c armiqvc t tij, ngado t mbliedhjc, populli yn, edk, pa .1snje desi nga aspekti ekonomik, ashtu cdhe nga ai qe t vijn. legat shqiptar,"vendos ,1 dhe shprchu
'

Gusht 1981

L I R I A

Faqe 11

Nr. 4 - 5

s pr fatin c vet, por atyre u duket c uditshme kjo pergjigje, sepse krkojn q t'
bashkohct Kosova Shqiu thuhet se a do
perise n kohn c pasluftes'. Edhc Miladin
Popovii, qysh n vitin 1943 i drgoi n le
tr Komitetit Qndror t PKJ-s, ku kerkontc q t prcaktohej prmbajtja konkrete e
vetevendosjes dhe mnyra se si t zbatohej
ky parim tc shqiptart c Kosovs. "Ne kemi
theksuar gjithnj parulln e vetevendosjes,
pr nesr. N kt mnyr nuk ka mundur t
mobi]izohet populli shqiptar kundr pushtuesit". M von, Miladin Popovii krkon q
KQ i PKJ t mbaj nj qndrim konkret dhc
te prcaktoj formn e vetevendosjes s shqiptareve n Jugosllavi.
Megjithse shtja e Kosovs ishte ende e
pazgjidhur, kosovart c vazhduan luften,duke shpresuar q s paku pas lufte do t'i fi
tonin t drejtat e veta kombetare. Lufta po
intensifikohej gjithnj e m tepr, dhe nga
fundi i saj formacionet luftarake n Kosov
numronin rreth 50 mij lufttar q luftonin deri n krahinen m t ]argt t Jugosllavise. Kosova, ]ufts i dha nja 6 mij d
shmor, por kur i shtojm cdhc ata mijra
te tjere t vrar nga ushtria "e re" jugosIlave, ky numr shumefishohet. Deri sa bri"Kosova c Metohia sht regjion n t ci
gadat kosovare luftonin ancmban Jugosllavi
lin jcton, n pjesn m t madhe, populli s, n Kosov, Igjate vitit 1945, u vrsuln
shqiptar, i cili si gjithmon, ashtu edhe divizionet serbe, malazcze c maqedonase, q
sot dshiron t bashkohet me Shqipnin, vran dhe masakruan popullsin shqiptarc.

tin e tij t lire" q t mbetet ashtu si

ishte m par!
Edhepse populli shqiptar n JugosIlavi
shte si prnga numri, ashtu edhe prnga tcrritori ku jeton, m i madh se disa kombe
jugos]]ave q fituan t drejtn pr republi
k, ai u desh te."kenagej" vetm me konstatimin demagogjik se pakicave nacionale u ja
n njohur t gjitha t drejtat nacionale.Du
kc u klasifikuar si "pakice kombetare", ose
"popullsi" ("narodnost"!), populli shqiptar
u zhvesh nga shum t drejta t tij t ligj
shme, t cilat i ishin premtuar mc koh nga
udhheqja e Partis "komuniste" jugosllave.
Populli shqiptar n Jugosllavi u privua
nga e drejta q t vendos vete pr fatin e
tij.
N zjarrin e luftes, kur popujt e Jugosllavise dhe t bots vendosnin pr fatin e
tyre dhe formonin organet e pushtetit popullor, m 31.XII 1943,u mblodhen n Bujan t
Malsis s Gjakovs perfaqesuesit c popull
it t Kosovs, n Konferencn e Par t Keshillit Naciona]-lirimtar. Konferenca, n
t ciln merrnin pjes 49 delegat, prfaq
sues t popullit dhe njsive partizane (nga
t cilet 6 ishin scrb c malazez), n Rezo
lutn q u aprovua, konkludoi se:

prandaj ndjejm pr detyr t vm riC dukje rrugn e drejtC, t ciln duhet ndjekC populli shqiptar, q shqiptart e Koso
vs e MetohisC t bashkohen me Shqipnin,
- kjo asht lufta c prbashkt me popujt e
tjer t Jugosllavis, kundr pushtuesit
dhe bashkCpunCtorCve t tij t vendit,sepse kjo sht e vetaja rrug q t fitohet liria, kur t gjith popujt prandaj,
edhe shqiptart - do t shprchen pr fatin e tyne me t drejte t vetCvendosjes
deri n shkputje. Garanci pr t gjitha
kto jan UNC e Jugosllavis dhc UNC e Sh
qipris, me t ciln asht e lidhun ngu
sht. Prve ksaj, janC garanci aleatft
tan t mdhenj: Bashkimi Sovjetik, Brita
nia c Madhe dhe Amerika (Karta e Atlantikut, Konferenca e Mosks dhe e Teheranit)." ("Kosova", nr. 2, 1973)

Edhcpsc ky vendim ishte i drejte, ishte

shprehje c lire e fatit t popullit ton, c
n prputhje me dokumentet e PKJ-s pr vet evendosjc, ky u kundrshtua dhe ukritikua
nga udhellegja e partis jugosllavc dhe nga
vete Titua, si "vendim q sht n kundrsh
tim mc vcndimet c "AVN0J"-it.
N nj letr drguar Komitctit Krahinor,
Titua ua trheq verejtjen komunisteve kosovare se "sot nuk sht fjala pr caktimin e
kufijvc n mes t Shqipris e Jugosllavis
t dyja vende t pushtuara, por,pr lirimin e tyrc mc luft t armatosur... Pra, sot
do t ishtc krejt gabim t parashtrohen dhe
t zgjidhen fardo eshtjesh kontestuese.
Kto mund t zgjidhen n mnyr t drejt
vetm nga ana e popujve t lire".keshtu,kur
ia dontc puna, Titua me demagogji deklaronte sc "punet q sot nuk po mund t'i zgjidhim, do t'i zgjidhim nesr, pas lufte". Duke
iu kundrvn yendosjcs s pushtctit popull
or mc kompetenca t plota pr qcverisjc n
Kosov, Tito i porosit "shoket" kosovar se
"nuk duhet ta krijoni komitetin provincial,
pr shkak se krahina juaj nuk sht nj qark kompakt i veante (1).Ky kshill mund t
jet vetm iniciator, vetem organ i unitetit politik t masavc, por nuk duhct t'i japim atij karakter pushtcti" (!) ctj.
Dcri sa organet partiakc jugosllave ose
heshtnin ose e prcil]nin punn "per neser"
populli kosovar, komunistt dhe simpatizucsit e LNC krkonin qndrim t prere pr fatin c shqiptarve. Komiteti i Partis pr
rrethin e Prizrenit, n nj leter drguar
Komitetit Krahinor, v n dukje sc simpatizucsit c LNC nuk c kuptojn shtjcn c vet
vendosjes ashtu si e shpjcgojn ata dhe tho
n: Ne u flasim sc vet populli do t vendo

Pas "lirimit",
Kosova prsri n ankand
Dcrisa n Kosov ishtc vendosur sundimi i
egr i administrats ushtarake jugosIlave,
n Bcograd ishte vn n ankand e tr Koso
va dhe krahinat e tjera shqiptare n Jugosllavi. Kujt do t'i takonin krahinat shqipta
re? Ishte udheheqja "e re" e Jugosllavise
"socialiste" ajo q c shtronte tani kt py
etje, q c kishin shtruar sa e sa her ujqit shovinist e imperialiste.
N Jugosllavi kishte edhe probleme t tjc
ra t pazgjidhura, por pazarlleget m t m
dha u bn, si zakonisht, rreth tokave shqi
ptare, dhe pikrisht rreth Kosovs, pasi q
krahinate tjera, pa diskutim, u ndan mes
tri republikave t sapoformuara jugosllave,
Serbise, Maqedonise dhc Malit t Zi.
Varianti i par q u propozua n udheheqjen jugosllave ishtc sc Kosova duhej ndar
n mcs tri republikave, q c rrethonin. Nd
rkoh, pas nj konsultimi me Titon, rrjcdh
vendimi sc Kosova duhet ta gzoj statusin
c autonomis n kuadr t federates jugosllave, por me(jithate,kjo "autonomi"
do
t ishtc gjysmake, pasi Kosova duhej t'i ba
shkohej si njsi autonomc ,njeres nga njesite federale - republIkavc. Por, cils republike t'i bashkohej? ishtc pyetja tjeter q
u shtrua n Beograd.
- Ka pasur mendime (kuptohct, te udhheq
sit jugosIlave) sc Kosova duhet t'i bashkohet Malit t Zi, me arsyctim sc kishte nj
tradite te lidhjcs s Komitetit krahinor t
PKJ pr Kosov e Metohi me Komitetin provincial t Malit t Zi, Boks dhc Sanxhakut,
prej vitit 1937 dcri m 1940, si dhe pr
shkak t "mentalitetit t ngjashm t popuIlit shqiptar dhc atij malazcz"!
- Kan ekzistuar mendimc pr bashkimin c
Kosovs me Maqcdonin, sepsc populli shqiptar dhc ai maqedonas, sipas udhellegjes jugo
sllavc, jan t ngjashm prnga numri,sc n
t kaluarn kar pasur fat t ngjashm dhe
se ckziston lidhmria c Kosovs mc Maqedoni
n!
- Kosova, sipas disa mendimeve, duhej t'i
bashkohej Serbis. Si arsyetim u morn nj
mori "faktesh": se n Kosov rreth 20 pr
qind t popullsis ishte popullsi serbe, q
synon t jete n kuadrin c Serbise, se Vojvodina duhej t'i takonte Serbis per shkak
t perberjes nacionalc, prandaj t dy autonomite duhej t ishin n kuadrin e nj njesic federaley se Kosova ishtc m c pazhvilluara n JugosIlavi, c Serbia njsia m c
madhe, kshtu q do t mund t jepte "ndih

me t rndsishme ekonomike" pr zhvi]limin

e shpejtuar t Kosoves, scpse, "nga motivet
e internacionalisteve dhe komunisteve t na
cionalitetit shqiptar dhe t atij serb pr
bashkim me Serbine federale, kishte nevoj
qe, me ann e nj jete t prbashkt, t afrohen populli shqiptar dhe ai serb, t cilet n t kaluarn, pr shkak t politiks
s qarqeve sunduese,kane vepruar kundr nj
ri-tjetrit! Nga ana tjetr, bashkimi me Serbine federale "ka qen deri diku (Sic!) ko
mpromis ndaj paragjykimeve t vjetra pr Ko
sovn serbe, me t cilat kan qen t ngarkuar jo vetm disa shtresa sociale t Serbi
s, por edhe nj numr komunistesh dhe njerezish udheheqes t ksaj njsie federale",
(nnvizimi sht i "Lirise").(ShIh "Kosova"
nr. 2, 1973.)
Kshtu, n baz t t gjitha ketyre "argu
menteve" e "fakteve", n favorin c Scrbis,
nuk pat sc si t mos fitoj propozimi i tre
t, q Kosova t'i bashkangjitej Serbis.Ane
ksimi'arbitrar i Kosovs, i vcndosur nga qa
rqet e larta udhheqse t partis dhe t
shtetit jugosllav, ishte plotsim i aspiratave shovIniste serbomdha. Vet A. Rankovi
i, i cili ishte edhe autori krycsot i ketij aneksimi, n prill t vitit 1945, deklaronte me mburrje se"ky aneksim sht prgji
gjja m e mir pr ata q trumbetojne rrezi
kun e coptimit te toks serbe, q akuzojn
LNC-ne sikur do t'i dobsoj serbet pr llo
gari t kroatve e t tjereve".
Ancksimi dhe shitja e Kosovs te shovinistet serbe ishte edhc nj veper e nj grush
ti udhheqsish tradhtar t Kosovs, si Fa
dil Hoxha, Xhavit Nimani, Ali Shukrija etj.
t eilet, ashtu si Koi Xoxe me shok, ishin vn n sherbim t plot t kliks TitoRankovi.
Populli i Kosovs, gjat pranvers s vitit 1945 nuk dinte se 'po bhej me fatin e
tij n Beograd. N pri]1 t ktij viti, Dushan Mugosha, q ather ishtc serkretar i
Komitctit krahinor t partis, shpreh "desfiiren" e Keshillit Nacional-lirimtar pr
Kosov e Metohi, q edhe "ne, popujt e Koso
vs dhc Metohise, t'i aneksohemi Serbise fe
derative moter". Kjo deklarate e nj shovinisti t trbuar n Mbledhjen e Kshillit
Antifashist t Serbise m von u b "shprehje e vullnetit t lir dhe e vetevendosjes
s popujve t KosovCs". M 9 prill 1945,gazeta "Borba" njoftontc se "Mbledhja . e Keshi
llit AntifAshist t popullit t Serbise pra
noi deshiren c popullit t Kosovs e Mctohi
s pr bashkim me Serbine fedcralc". Mirpo
po kjo gazct, dukc harruar ' tha njher,
botoi m 30 gershor 1945 vazhdimin c fjals
s Dushan Mugoshs,ku ky zbulonte sc Kosova
nuk kishtc bere asnj krkes dhe nuk kishte marr asnjC vendim pr t'iu aneksuar Ser
bis. "Ne, theksonte D. Mugosha, nuk e kemi
marr ende kt vendim n kuvendin tone,sepse n Kosov c Mctohi vepron pushtcti ushtarak. N rastin e par, sapo t hiqct push
tcti ushtarak n Kosov e Metohi, ne do tC
vendosim n kuvendin ton t'i anchsohemi Se
rbis federative".

Kshtu, pra,,si shihet, pr Kosovn m

par u vendos n Beograd. Por, ka mbcti t
behet n Kosove?.
N baz t dallavereve nga m t ndryshmct,nga t cilat ishte vendosur q Kosova t
mbetej nn Scrbi, u be edhe Konferenca e Dy
t e Keshillit Antifashist t Kosov c Meto
hise rreth prcaktimit t fatit t Kosovs,
vetem sa pr t'iu br "amini" asaj q ishte Yendosur n Bcograd.Dhe populli yn c di
mir se n far rrethanash u zhvillua kjo
konference (Konferenca c Prizrenit), ku delegatet hapur u krcnuan nga njerezit e
OZNA-s se, po t mos dcklarohen "pro", nuk
do t kthehen m npr shtepite e tyre.Dhe,
vertet, shum delegate q votuan kundr vendimcve t Bcogradit, nuk u kthyen m kurr
qe andej. Vendimi "historik" i ksaj konference propagandohet sot nga tradhtart si
"shprehje e vullnetit dhe e dshirs s popullit t Kosovs q ta lidhe fatin e vet

Yaqc 12
kuadr te saj - me Jugosme Serbine dhe
Ilavine":
Nga t gjitha yiz u thane dhe u vendosen
pr Kosoven, asnjehere nuk dol i n shesh ar
e popullit
sycja, nuk u fol pr Te drejten
te Xosoves pr te vetevendosu per fatin
tij, q Kosova kishte tij drejte edhe t te
shkeputej cdhe t mbetej n kuadrin c federates jugosllave, ne t drejta te barabarta
me popu,jt c tjere t kCsaj federate.
Kto t drejta ia presupozonte popullit
tone gjaku i mija deshmoreve i derdhur para
dhe gjat LNC-se, ia garantonte marksizem-leninizmi, ia premtonte edhe vct udheheqja c PKJ-s. Sn per krahinat c tjcra shqlptare jasht Kosoves, n udhhcqjcn jugoslla
ve as q u fol, por, arhitrarisht u vcndos
q ato t ndahen n mcs t tri republikave
jugosIlave. Edhe vct Kosova pothuajse nuk
fitoi gje; ajo mbeti nj "obllast" i republikes s Scrbis dhr asgj me teper.
Kerkesa pr Republike eshte e drejte
dhc do t triumfoj!
Populli shqiptar n Kosov, Maqedoni, Ser
bi e Mal t Zi me shckuj ka luftuar pr
rine c tij, pr ce drejtat q i takonin.Nga
kto aspirata ai kurr nuk hoqi dor, pa ma
rr parasysh sc mc k kishtc t bntc. Edhe
pas Lufts Nacional-lirimtarc, populli yn
nuk u mashtrua mc regjimin e ri,q ishtc po
aq i eger c i urrycr sa cdhc ai i Pashiit,
por c vazhdoi luften per t drejtat c tij,
pra cahc pr t drejten c vctvcndosjcs. Pa
marr parasysh kushtct c rnda t sundimit
rcvizionist, si dhuna c terrori, debimi i
dhunshm, prapambetja c thcksuar ekonomike,
prapambetja arsimore e kulturore, populli
shqiptar asnjhcr nuk pushoi s kerkuari
t drejtat e tij t ligjshme, statusin c rc
publiks n kuadr t Jugosllavise etj.
Cshtja e statusit t rcpubliks u shtrua
sidomos n vitin 1968, m rastin c pergatitjeve t disa amandamenteve t kushtetutes
sC JugosIlavise. Pervese n shume tubime,
kt krkcs ia paraqiti Titos cdhc nj dclegacion krahinor. Por Titua refuzoi t'i p
rgjigjej nj kerkese t till, duke u arsye
tuar se "republika nuk sht faktor i vctm
i cili i zgjidh t gjitha problemet" ("Rili
ndja", 4.XI.1968). Ishte c qart se udheheqja jugosllave nuk kishte ndr mcnd t pergjigjej n kerkesen e kosovareve.Prandaj,ne
nntor t vitit 1968 shperthyen demonstratat c mdha t rinis dhe popullit. Demonstruesit, pos t drejtes pr vetevendosje,ker
kuan cdhe njohjcn c statusit t republikes,
barazin c prdorimit t gjuhs shqipc me
at serbo-kroate, hapjcn e Univcrsitctit t
Kosovs, etj . Demonstratat u shuan me gjak
nga forcat policorc. Por, pas tyrc, udhelleqja jugosllavc u detyrua t'i plotesonte disa nga kerkesat, si lejimin e perdorimit t
flamurit kombetar, barazin c gjuneve, hapjen c Universitctit, por kerkesa pr republike nuk u pranua, vesc, si satisfaksion,
u forcua statusi i autonomis dhc, nga nj
"obllast", Kosova u shndrrua ne nj KrahinC Autonomc dhe u b clement konstituiv i
fedcrats.
Xosova fitoi "autonomine", por, megjithate, ajo mbcti nj koloni e thjeshte c Scrbi
se dhc c rcpublikavc t tjera, kursc pozita
c shqiptareve ne republikat c tjera pothuaj
sc nuk ndryshoi farc. 1.1bi popullin ton vazhduan shtypja c shfrytezimi i eger kapitalist c kolonial.
Eiliona c miliarda tonclata xche plumbi,
z1r.ku, ari c argjendi, q ka nentoka e pasur kosovarc, drejtohet n Scrbi dhc rcpubli
ka t tjcra jugosllave, ose marrin rrugen c
kontinenteve. Sc 'behet mc xchen gjysme t
prpunuar t "Trepes" tashm po c din, si
minatoret e kCiij gjigandi, ashtu edhe popu
lli i Xosoves; se ajo merret mc rnim shume
te ult sesa mimi ekonomik dhe ai nderkombetar, se shkon si xehe gjysme c prpunuar,
sc shkon pr t'i paguar borxhet e shumta t
regjimit jugosllav tc kapitalistt nderkombetare ctj. Rrug te njjt ndjek edhe then

LIRIA

Gusht 1981

Nr. 4-5

gjilli (ari i zi i ..:osoves), rryma elektrike, bereqei- i i arave tona, mishi i bagetise
sone... trajtim i tille ka bere q Koso
va, edhepse eshte m e pasura me begati natyrore, t jete ne t vrtct krahina m c
vafe dhe me e pazhvilluar ne federaten ,ju
gosIlave!
Populli shqiptar ne JugosIlavi dhc rinia
e tij heroike, nuk jan pajtuar dhe nuk paj
tohcn kurr me nje pozit dhe tra,jtim t ti
Ile te Kosoves dhe viseve te tjera shqiptare. Prandaj, ai nuk c ka pushuar asnjehere
luftn c tij pr t drejta c liri.Xjo sht
cdhe arsycja q populli yn, i bashkuar si
nje trup i vetem, gjat pranveres q shkoi,
e fshatrave t
vershoi rrugeve t qytctevc
Kosoves,duke brohoritur:Kosova sht jona!"

"Trepa , sht jona!", "Kosova-kosovarCve!

"Mjaft m shtypje c shfrytezim!", "Kosova -

RepubIlkC!", "RepublikC, RepublikC!" etj.Me

keto 2aulla n goje, populli yne u prlcsh
heroikisht me kordone policesh scrb, u pr
lesh me ushtrine fashiste t JugosIlavise e
me tanket e tyre.
Kerkesa c popullit shqiptar n Jugosllavi
per vetevendosje e republike, sht e drejte dhc krejt c liejshme. Pr kt t arcjt
populli yn ka luftuar shckuj mc radh, per
t lufton a1 sot c do t luftoj pa marr
parasysh asnj sakrific, deri n rcalizimin c saj te plot, deri sa ai t bhet zot
i toks dhe fatit t tij.

Kosova dhe tokat e tjera shqiptan Jugosllavi jan t atyge q

jetojne ne to, dhe vetem ata kane
t drejt t vendosin pr fatin c
tyre!

re

Tradhtart e vjetr dhe tradhtart e rinj

Cdo pushtues, pr te br zap popullsin e pushtuar, rekruton n organet e pushte
tit t vet nj numr vendsish,t cilet bhen pres t politiks, t ideologjise dhe
t urdhrave t atij pushtcti.
Nga viti 1912, kur tokat shqiptarc n Kosov c Rrafsh t Dukagjinit, n Maqedoni,
Mal t Zi si dhc ato n Serbine e sotme t ngusht iu shkeputen padrejtesisht trungut
shqiptar dhe hyn nn zgjedhn c egr scrbomalazeze, n shrbim t pushtctit t huaj
hyn edhc njcrz nga radht c popullsise vcndsc shqiptarc, q nga "povereniket" m
t thjcsht c deri te deputetet n parlament.
Prfaqsucs tipik t indigjeneve t rekrutuar n aparatin shtetror t pushtuesve jugosllave ishin dikur Dragajt c Mitrovice, Begollet c Pcjes, Kruezite e Gjakovs
ctj., dhc m pastaj, n aparatin revizionist titist - Fadilj Hodiet, Diavid Nimant,
Mahmud Bakalt btj.
Ne kohn c Jugosllavise s vjetr kishtc ndodhur q populli shqiptar, duke u nisur nga t drejtat formalc qe garantonte kushtctuta c atehershme, bnte edhe prpjckjc
pr te zgjedhur perfaqesuesit c vet n organet e pushtctit (rasti i Zef Lush Markut,
Lufta e Baranit c 1937-s) dhc, pr ta real,i7ar kt t drejt, ishtc prg,jakur sa c
sa here me pushtctin shovi, st. NDrkaq, n JugosIlavine e Titos, pushteti e ka kursy
cr popullin: ai sht kujelesur vet pr njerezit q do t zgjedhen n organct shteterore. "Povereniket" dhc deptctet shqiptar ne "parlamentin" titist i gjejme n nj
pozit m t mir sc ata ne :ugesllavine mbreterore: kta s'kane nevoje as t luajn
veshin pr t br kado pr popullin ne menyre q t fitojn simpatine c tij.Mjafton
q t'U prgjigjcn kerkesave t pushtucsit dhc c kan t siguruar kolltukun c bute.VuIlneti i popullit prjashtohct farc, sepsc . , n vendet udhhcqsc (qoft edhe pr nj
drejtor t thjeshte), funksionart nuk zgjedhen por emerohen nga forumct c larta loka
le dhe gendrore. Pasi t'i kete zgjedhur pr qejfi, pushtcti i quan kta njerez - perfaqesues t popullit. Po edhe populli, logjikisht, ata i quan - tradhtar t popullit
Sepse, sipas praktiks s deritashme, eshte dashur t japsh provime t shumta t gatishmerise pr t bere politik antishqiptare, ani pastaj t t emroj pushteti n
ndonj organ lokal apo gendror.
S'ka tjctr emer pr keta sahanlepires q i shrbycn mc besnikerine c qenit, jo
popullit, nga gjiri i t cilit kan dal, po regjimit t cger antipopullor c antishqi
ptar, tc i cili jan shitur badihava. Ata u bene thjeshte nj vegel e vcrbr n reali
zimin e politikes shoviniste dhe t gjcnocidit mbi shqiptaret.
Mc pajtimin c plot t ketyre tradhtarvc u masakrua, m 1945, popullsia shqiptare n Drenice e Gjilan, n Tetov e gjetke. , Mc heshtjen e tyre aprovuesc u likuiduan
dhjetra mijra partizan shqiptar n Tivar, n Srcm c Slloveni, ku kishin vajtur pr
t'u dal n ndihm popujvc fqinj jugosllav n debimin e izmes fashiste. "Povereniket" dhc funksionaret titist ishin kok c kmb t pranishm kur u shkel mc t dy k
mbt vullneti i popullit shqiptar n Kosov dhe n viset c tjcra shqiptare, i shprehur n Rezoluten e Konfercnces s Bujanit, m 1942, c cila shqiptarevc u garantonte t
drejtn pr vetevendosje deri n shkputje dhc bashkimin me vendin am, Shqiprin, e
q ishtc aspirat c natyrshmc shekullorc e popullit ton t martirizuar.N vend q t
viheshin me guxim n ball t popullit ton t shkrct c t drmuar luftrash, masakrimcsh e skamjeje, t'i prinin atij n rrugn e metejshme t lirimit kombtar dhc kla
sor (kur JugosIlavia shkeli t drejtat c premtuara, pr t cilat populli yn pat derdhur pa kursim gjakun e bijvc t vet t shtrenjt), tradhtart Fadilj Hodza e Dzavid
Nimani me shok, paraplqyen qyqarin dhe pajtimin n heshtjc mc t gjitha t zezat
q kishte prgatitur pr shqiptart klika titistc. Ata ishin ketu edhe kur zbriti dhc
u shkel pr m se 20 vjct flamuri shqiptar. (T vcrbrit: Pse cdhc ata nuk krkuan t
ndaloheshin flamujt c kombeve t tjera n Jugosllavi - n emr te "internacionalizmit
proletar" - si bn jugosllavt mc shkaben ton dykrenare?!) Ata puk paraqitn kund
rshtimin m t vogl as m 1947, kur u zbrazn drithniket c Kosovs dhe populli yn i
uritur u detyrua t ushqehej me barishte, sc kopallat e demagogjit revizioniste nuk
jcpnin buk. Pr m teper, tradhtari Dzevdet Hamza u ndodh n kryc t detyres pr rca
lizimin c aksionit famekeq t armeve, m 1956, kur populli shqiptar u masakrua, kur
dinjiteti i popullit ton u krcnua t ulej deri n balte nga zullumct c gjakpiresve
titist-rankoviist. Qyqarin e tyre nuk c preku as vajtimi i djcpcve shqiptarc,loti
i nenave as malli i burrave shqiptar, q u dbuan nga vatrat strgjyshorc dhe morn
n sy shkretetirat e Anadollit. Tradhtart ishin gjithnj ktu, t pranishm kudo, si
bibcri n tav, dhe bnin jeten e tyrc t rchatshmc n kushtct c "vellazerim-bashkimit" t xhclatit mc viktimn. Dhe pr kt merrnin shprblim racionin c turpshm prcj
sahanlpirsish: s pari n triska t majmc pr ushqim e veshmbathje, pastaj n shtepi t mdha e apartamentc, e m pasta,j n vila c vetura.
Kur krimet individualc e masive t ushtruara nga klika titistc mbi popullin ton,
s'e preken dot at lkur bualli-mamuth t renegateve shqiptar, marrzia m c madhe

(Vijon n faqen 17)

N Konferenc iu dha fjala edhe Bllazho Jovanoviit, deleguarit t Partis Komuniste t JugosIlavis. Al tha se sfllte prshndetjet e Komitetit Qendror t Partis Komuniste t Jugosnavis, t t gjith
popujve te JugosIlavise, q luftonin kunder okupatorve, sillte solidaritetin e tyre me Partin Komuntste
ti Shqipris dhe me luftn heroike t popullit ton.
Ai, gjithashtu, shprehu gzimin pr njohjen e Partis son nga Kominterni.
Rllazho Jovanovii n fjalimin e tij prshndett
tuften dhe sukseset e Partis son. Ai moi luftn q
kishte br Partia jon kundr elementve grupashe,
i theksoi keta si t rrezikshm pr unitetin e Partis
dhe pastaj tregoi shkurtimisht eksperiencn e Partis
Komuniste t Jugosllavis n zhvillimin e lufts dhe
n organizimin e saj.
N Konferenc e mori, gjithashtu, fialn edbe
shoku yn i shtrenjt. internacionalisti jugosllav. Miladin Popovii. Diskutimi q bri n Konferencn e
Par t Vendit ishte i pjekur dhe mendimet e tlj ishin
te drejta. Me vlersimin e lart q i bri ne: Konferenci puns s Partis son, ashtu si edhe m pare e m
pas ni e tregoi veten se qe nj komttnist i vrtet :nternacionalist, nj mik 1 dashur e i sincrert i Partise
e i popullit ton.
Midis t tjerash, n mendje m ka mbetur edhe
nj moment tjetr gjat Konferencs q tregon m tr
miri se kush qe Miladin Popovii. N prshndetjen
e tij Bllazho Jovnnovii, pasi vlersoi punn dhe veprimtarin e Partis son Komuniste, foli edhe pr
Miladinin e Dushan Mugoshn dhe n njfar mnyr
brl aluzion se kta ishin krljuesit.. (!) e Partis sone.
Miladlni, si internacionalist, duke qen kundr prIcpamjeve t tllla, n ndrhyrjen e tij theksoi:
Askujt nuk duhet t'i shkoj ndr mend se Partin Komuniste t Shqipris e kemi krljuar ne. dy
t drguar t Partis Komuniste t Jugosllavis. Jo,
e vrteta esht se Partin Komuniste t Shqipris e
krijuat vet ju, komunistt shqiptar dhe, nese duhet
folur per rolin tim, ose t dokujt tjetr tii jashtm
ky rol s'sht gj tjetr vese ajo q n marrdhniet
midis partive motra quhet ndihm e prkrahje internacionaliste, vllazrore. Partin tuaj Komuniste ju do
ta krijonit si e krijuat, edhe sikur t mos vinim ne
ktui.
I till qe Miladin Popovii prandaj ne e nderonim
dhe e respektonim at pr cilsit e tij t larta dhe pr
mirkuptimin q arrinim, kur bisedonim pr njrin apo
pr tjetrin problem. Si thash, n ato vite, ne qem
njohur edhe me Dushan Mugoshn dhe n prag e
gjat punimeve t Konferencs, edhe me BIlazho Jovanoviin. Dushani qndroi n Shqipri pothuaj deri
n prag t lirimit, por nuk i aftrthej Miladinit as
nga kapaciteti, as nga kultura, as nga bonsensi e theIlsia e mendim:t dhe as nga karakteri. Miladini ishte
i iltr, i dashur me shok, i rrept me armiqt, njeri
me kultur e me horizont t gjer, komunist nga zemra e nga botkuptimi, kurse Dushani, pa ia mohuar
q ishte trim e puntor, ishte i ngusht, sektar, i prelpt, i nxituar dhe q me intrigat e tij, orientoi e
dikntoi ahum organizata e kuadro. Por fytyrn e tij
t ndyr prej shovinisti e titisti, t nj agjenti t ult
t Rankoviit e armiku t betuar kundr shqiptarve
te Kosovs, ai e tregoi m mir kur Partia BolshevtIce
e Stalmi i madh dhe, pa.s saj, Partia jon demaskuan
klikn trockiste t Titos.
Gjat ditve q ishte n Shqipri, si thash, ne
njohm edhe Bllazho Jovanoviin.
Ni: nj nga bisedat q patm me t ky -shfaqi
rnendimin se n ndonj rast Partia jone kishte rn
n sektarizm- (e kishte fjaln pr konsiderimin e
gahuar t ndonj pete partizane si -eta e partis-, gj
qc ne vet c kishim kritikur qysh rn par dhe e kritikuam edhe n Konference); gjithashtu, si prmenda
m lart, n Konferene. pr her t pare aluzionin se Partin ton e kishin krijuar jugosllavt.
Ne ia kundrshtuam me forc Bllazho Jovanoviit
thniet e tij, argumentuarn se si qndronte e vrteta
mbi ashtuquajturat eta t partis dhe u duk se
ky ra dakord me ne. M pas, mbaj mend q as
as Miladini nuk patm me t ndonj frkim a mosmarrveshje. ai qndroi brenda funksioneve t tij, bile
megjithese ishte antar i KQ t PK t Jugosllavis, ai
dgjonte me vemendje bisedat, argumentet, raportimet etj., t Miladinit se e shihte q ky e njihte mire
gjendjen e Partis e l lufts n Shqipri dhe, si

Faye

13

Shoku Enver Hoxha pr Kosovn:

JUGOSLLAVET TE VRASIN NATEN E TE QAJNE DITEN

thash, n pshendeljen
bri Konferencs si: Par
t Vendit, vlersoi lart realizimet q ishin arritur nga
Partia jon e re, si n ngritjen e forcimin e saj, ashtu
dhe n zhvillimin c luftes antifashiste t popullit
shqiptar.
shti: e uditshnse se si pak koh pas Konferenes
s Par t Vendit erdhi S. V. Tempoja, dhe, me nj
amtgance e prepotenc t papar, deshi ti hidhte poshtae gjith vijen e Partis son. Si duke.t, udhiMeqja e
PKJ nuk ishte knaqur ngaq Bllazho Jovanovii
nuk mundi ta kryej si deshen ata rolin qe i kishin
c
ngarkuar, prandaj drguan Tempon me
me plane per Shtabin ballkanik, pe l futur n nj thes federativ Shqiprin, Bullgarin e
Greqin. Vrejtjet e propozimct e tij absurde e arrogante nuk mund pranonim dhe u grindem e u ndam keq me t si un dhe Miladini. Q n Ict kohe

ai perpunoi Koi Xoxen dhe e nxiti pr prapaskena

kundr udheheqjes s shendosh t Partise son, por
Tempoja 's'kishte koh t ndalej shum n Shqiperi se
kishte plane -t medha- dhe me komunistt greke c
bullgar.
Pikrisht n kt periudh nisi t shfaqej konnikti i a.shpr midis nesh dhe udhheqjes s PK.1 e q
m pas erdhi gjithnj duke u acaruar. Ky konflikt
n fillim dukej sikur shkaktohej nga personat e ckrguar, si qe rasti i Tempos n vern e 1943-s ars) i
Volimir Siojniit e Nijas Dizdarcviit niE veren e vjeshtiM e 1944-irs, por koha do t vrtetonteserrnjtdhe
synimet e konfliktit ishin shum m t thella, t paramenduara prej kohsh e tepr armiqsore. Lufla
jon e vazhdueshme me elementt q prmenda Ini:
lart si dhe me pjestart e tjer t klanit t tyre, si
Dushan Mugosha, Velirnir Stojnii. Nijaz DizdarevIi,
Josip Cjergjia, Boris Kidrii, Svo ZIlatii Serget
Kraiger. gjenerali Kupreshanin, Serzhentii e t
tjere, t cilt gjat viteve t lufts, por edhe pas lirimtt erdhn n Shqipri t drguar nga KQ i PKJ, na
bindi se konflikti q shprtheu mes nesh nuk vinte
nga -gabirrte- t njrit apo t tjetrit t dcrguar, por e
kishte burimin e vrtet te vija dhe te synimet antimarkstste e antishqiptare t vet udhheqjes jugosIlave me n krye Titon.
N dokumente t shurnta t Partis son e ne
mjaft shkrene t miat jan pasqyruar gjersisht qndrimet e drejta dhe lufta jon e ashpr dhe parlmore
me drguarit e Titos n Shqipri (pr tc gjith kita
kam hedhur n letr, gjithashtu, nj cikl kujtimesh),
por ktu, meq sht rasti, dr:shiroj t ritheksoj dy-tri momente:
Ashtu si Miladin Popoviiri edhe t drguarit c

tjere t.c Jugosllavis, q erdhn ne Shqipri n vitet e

rnda t lufteS (bile edhe n vitet e para pas luftirs),
ne i kemi pritur kurdoher me zemr t hapur, pa
prapamendime: i kemi pritur si komuniste, si vllezr
ideale.sh dhe nga ana jon kenni br gjithka q t'i
respektonins si t till e t na respektonin si t
Ardhjen e tyre n Shqipri ne e monim si nje rdihrn
c perkrahje internacionaliste q na jepte nj parti motr, antare c Kominternit, dhe jo si nj ndihm q na e
jepte ky apo ai person i veant, qoft ky edhe Titoja.
Ather ne qem t rinj, shum gjra cdhe s'i dinim,
por ama, si kornuntste, ne e din.im mir se i.zhtjet m
kardizale, m thelbsore t Shqipris na takonte t'l
zgjidhnint e t'i vendosnim vet ne e, me luft e perpjekje, me mund e sakrifica, i zgjidhm e i vendoem
veW ne, komunistt shqiptar. Por edhe eksperienen
e nj partie motr qern t gatshrn ta pranonim me
gjith zemr.
Pr problernet e ndryshme t punies e t ndrtimit t Partis ne kishim nj mendim tonin, kishim
nj prvoj t fituar nga studimi i literatura marksiste, prvojn sado fillestare t kohs ee grupeve
etj. Por me v&nendje e respekt degjonim edhe fjalen
c miqvc, n rastin konkret t t drguarve t Partise
Komuniste t JugosIlavise. Kur ajo q na thoshin ata
ta dukej me vend, ne e aprovonim dhe pr ket s'kishte si t mos i faknderonim.
Kur jeta, praktika e justifikonte at qtr na kishin
sugjeruar ata, ne, si komunist e si shqiptar nuk
kursenim shprehjen e mirnjohjes m te thell. Por
kur jeta nuk e justifikonte at q na thoshin, ateher
ne vet vendosnim dhe gjenim nj forme apo nj rrug m t prshtatshme. Gjer ktu s'kishte asnj t
kcqe. As ne s'kishte pse t zemroheehtm me miqt,
por as ata sitishte pse t zemrohe,shin mc ne, meq
s'doli e tyrja. N procesin e lufts e t puniLs
fenomene s'ka si t mos ndodhin. Mjaft q0 gjithelca
t jet e sinqert dhe. e ndershme, mjaft q gjithka
te jet thn apo sugjeruar me pastrti komuniste, me
synimin pr t mirn e iShtjes. Kshtu e shihnim
ne, komunistt shqiptar, eksperiencen q na jepnin
t drguarit e PKJ, dhe pikerisht se e shihnim kshtu, prandaj dhe i ornonim ata, i nderonim, e n shum raste u lepnirn m teper, bile shume: m tepr se
'u takonte. Si komunist mendonim se dashuria,
ahpesh e tepruar, q u shfaqnim miqve, nuk sillte ndonje t keqe midis komunist.sh vllezr; ai shqiptar
kahtu na thoshte t veprontrn tradita e lashte e nderimit t mikut q t ka ardhur n vatr.
e v1teve t para, apo aniqt e
Por kur
dekadave m von abuzuan me ne e synuan bhen
zotr t shtpis, ne ditm t'i bindim sc shtpia jon prve vatrs s ngroht ka dhe nje dere, bile dhe
penxhere...

Por nuk i shihnin kshtu, nuk ruseshin nga kto

pozita marksiste shumica, pr t mos thn t gjith
t drguarit e Titos, me prjashtim t Miladin Popoviit. T rnd e sertoze t mdhenj-, kush me poza
strategu- e kush me fraza --mendirntart-, me presione, intriga e me hipokrizi, hap pas hapi ata filluan
ta shfacmin qart thelbin e tyre. Akademi e kurse
speciale partie ne s'kishim br, por q ata blofonin,
qe ata shpesh ngatrronin m tepr sesa ndihmonin,
ket nisrn ta vm re. Me kta t derguar kemi pasur frkime. e kundrshtime pr oeshtje parimore, pr
probleme vije: duhej t ndrtonim kshillat apo sovjetet; brigadat duhej t'i quanim brigada sulmueseapo ..brigada proletare; shqiptart e Kosovs e t Maqedonis duhej t luftonin sipas pikparnjes son marksiste-leniniste, apo sipas pikparnjes shovinLste t
Vukmanovi Tempos; duhej ta fshihnim Pakin nn
maskn e Frontit dhe ta mbanim n gjendje pak a
shum ilegaliteti edhe pas lirimit, apo Partia t qndronte n ball, flamur, si donim ne dhe jo si pretendonte i drguari i Titos, Velimir Stojnii. Ky Stoj-

Eaqe 14
nii, me nj pretendim te mendur dhe kriminal, krkonte t na impectonte at vij likuidatore q Partia
nuk e kishte pranuar as n kohn e lufts. Dhe kur
e krkente ktk? Pikrisht kur Partia, vija e saj e
drejt, kishte fituar dhe kur duhej gTurnbul:uar gjith
populli n luftn e ardhshme pr rindrtimLn dhe pr
zhvillimin socialist t vendit.
Mblidhesoim tok me Miladinin dhe rrinim me net
t tra pa gjurn, duke diskutuar pr t'u rezistuar n
mnyr luftarake ktyre elementve, me t cilt, ecilte
pse i njihnim si shak, nuk bashkoheshim n shtje
vije. 'sht e verteta edhe Miladini, edhe une, edhe
shokt e tjer, fillimisht, pa e njohur, kishim besint
te Titoja. Kur bisedonim t dy, thoshim se nuk mund
t mencloj Titoja kshtu, por jan kta njerz q. gabojn.
Miladin, i thosha un, ne nuk gabojm.
Situatn e vendit ton, mentalitetin e popullit ton i
njohim ne dhe jo ata, prandaj nuk mund t dalim kurrsesi me parulla t majta, duke u nisur nga fakti q n
Sugosllavi u krijuan brigada proletare. Vija e PKSH
nuk sht oportuniste, si pretendoi Tempoja kur u gri_
ndm me t n Kucak. dhe as sektare, si pretendon
Velimir Stojnii.
Jam dakord me ty. Taras, m thoshte Miladini, ju keni t drejt q nuk lvizni nga mendimet tuaja. Ata le t mendojn far t duan.
Fundi i fundit, i thosha (kt pseudonim i kishim vn Miladinit), ne, Komiteti Qendror i Partis Komuniste t Shqipris, jemi t vetmit prgjegjs prpara Partis dhe prpara popullit
ton.
Kto kundrshtime parimore zhvilloheshin shum m prpara se t demaskohej grupi i Titos si renegat e tradhtar i marksizm-leninizmit dhe. si thash edhe m lart, Miladin Popovii jo vetm s'Icishte
asnj kundrshtim me vijn e ndjekur nga Komiteti
Qendror i Partis son, por edhe ndihmonte q kjo
vij t zbatohej e t mbrohej. Por ndihma dhe sinqeriteti i tij komunist binin n kundrshtim me planet djallzore t Tites ndaj nesh, prandaj Miladini u
thirr n mnyr t hapur armiqsore nga Titoja, q
t gjykohej pr veprirntarin e tij -armiqsore, dhe
pr t'i ln dor t lir Velimir Stojniit, i cili kishte
ardhur ato koh n Shqipri, si prfaqsues dhe -instruktor- i PK t Jugosllavis dhe i drguar i Titos
dhe q m 1944 organizoi prapaskenn e Beratit kundr Partis son heroike, kundr vijs s saj t drejt dhe t pamposhtur marksiste-leniniste, kundr Partis q i ngriti masat n kmb dhe i organizoi e i oi
n fitore. Ai luftoi me porosi t Titos edhe kundr
Sekretarit t Prgjithshm t Partis. Titoja synonte
t dobsonte e m n fund t likuidonte Partin ton,
t dobsonte vendin akoma m shum n pragun e fitores dhe, me an t kliks s Koi Xoxes, ta bashkonte Shqiprin me Jugosllavin.
M kujtohet si sot q, n kohn kur Miladini u urdhrua t kthehej n Kosov, para se t ndahej nga
ne, duke shtitur un dhe ai u ngjitrn n kodrat e
Odrianit, e, duke biseduar, ai m tha:
Taras, dgjo! Kta, Stojnii dhe Dizdarevii,
jan armiq. Vetm n mos u pjeksha dot me Titon,
se kta dhe t gjith ata q i kemi luftuar s bashku,
do t'i demaskoj.
Por shpejt ne do t bindeshim q vet udhheqja
jugosllave, me Titon e Rankoviin n krye, ishte dora
q i kishte prgatitur e i kishte drguar te ne, pr veprimtari antiparti e antishqiptare, Mugosht, Vukmanovit, Btojnit e t tjer. Dhe m pas, kur tradhtia e tyre doli sheshit, fabrikuan libra t bardh- e
broshura, artikuj e -4cujtime, nj propagand t tr
false e t ndyr pr t detyruar opinionin q t besoj
se ata kan krijuar kt e at, se ata e bn kt e
at, shkurt, ata na e paskan br diellin t dal mngjeseve n Shqipri!
Kta flasin shum pr t drguarit jugostlav,
t cilt erdhn pr her t par nga Kosova n Shqipri n gjysmn e dyt t vitit 1941, por nuk prmendin nj fakt real: qysh n pranvern e 1939-s e
m 1940, por sidomos pas prillit 1941, kur hyn italiant n Kosov, nga Shqiprla u drguan n Kosov
nj numr komunistsh, me origjin nga ato an, por
q prej kohsh ishin br ktu komunistk e vepronin
ktu si komunist. Ata dhan atje kontributin e tyre
pr organizimin e Partis e t Lufts Nacionalclirimtare n Kosov e gjetk, shurn prej tyre dhan jetn

LIRIA
n zjarrin e lufts.
Po kshtu n vitin 1941, por edhe m pa, nga
Shqipria shkuan n KOS<JV e n krahina t 1jera me
populLsi shqiptare n Jugosllavi, dhjetra e dhjetra
msues shqiptar. Ne, komunistt e athershm, duke
shfrytzuar kt rast legal, u prpoqm dhe mundm
t futnim n prbrjen e atyre q u drguan me pun
n Kosov elernent patriot e revolucionar, shum
nga shokt, miqt e simpatizantt e grupeve tona komuniste e m pas, t Partis Komuniste q krijuam.
Ata me porosin ton dhani , atje nj kontribut tC ,

Dgjoni
RADIO
TI RANN

ndjeshm,ukpradehuktivs
n luftn antifashiste t popullit trim kosovar, vl1ezrve tan t nj gjaku.
Dihet edhe kjo e vrtet: njsi t tra t Ushtris son Nacionallirimtare, me urdhr t Shtabit ton
t Prgjithshm, q n ditt e para t tetorit 1944, kur
akoma s'qe liruar plotsisht Shqipria, vazhduan luftn heroikisht n Kosov, kurse pas lirimit t vendit, brigada t tjera t ushtris son (dy divizione: V
dhe VI), vazhduan luftn edhe n vise t tjera t Jugosllavis, krah pr krah me njsite't e partizanve
kosovar e t Ushtris Nacionallirimtare t JugosDavis. Disa qindra prej partizanve tan dhan jetn
n Kosov, n Malin e Zi, n Sarnxhak e n Bosnj
ku luftuan.
Pa qen nevoja t rreshtojm fakte t tjera, le t
bjm pyetjen: Sikur t ndiqnim edhe ne logjikn e
Ternpove robi rolin e -t drguarve, ather n 'konkluzione auhej t arrinim e 'pmtendime duhej t
paraqitnim, t pakt4.kt pr zonat ku shkuan e luftuan
jo m 5 a 6 -t drguar- me anta n sup, por qindra
e mijra veta me arrn n krah?!
Historia, koha e kan thn e do ta thon fjaln
e vet t padiskutueshrne, kurse shpifjet e pafund t
Tempove me kompani do t mbeten shpifje q s'qndrojn n kanb. Por ata neve s'kan 'na bjn tjetr,
le t vazhdojn t fabrikojn shpifje, ..kurora dafine
pr lavdin- e tyre aspak t lavdishme.
Terrenin e faLsiftkimeve t ardhshme ata e prgatitn qysh m 1945. Jo shurn koh pas
Kosovs Miladin Popoviin e vran prapa krahvc
njerzit. e UDB-s, sepse ishte shprehur pr t drejtn
e popullsis shqiptare t Kosovs pr vetvendosje.
Pr kt kemi bindje t plot jo vetm nga bisedat
q bnim me Miladinin, kur ishte n Shqipri, por
n Arkivin e Komitetit Qendror t Partis son kemi
dokumente q flasin qart pr kto pikpamje t komunistit internacionalist, Miladin Popoviit. Pas ksaj
njerzit e Titos trumbetuan se vrasjen gjoja e pasksh bn... rtj shqiptar kosovar! Dhe ku? Mu n
tavolinn e tij t puns, n shtpin q ruhej nga
partizan jugosllav! E gjith kjo fars krIminale
qe organizuar, pra, me cinizmin m t madh nga Titoja
me Rankoviin e njerzit e tyre, n mes t t cilvc
edhe Dushan Mugosha, pr t fshehur gjurmt e
tradhtis s tyre karshi nesh. Njeriut, q ata e urrenin
dhe e vran, sepse ai s'mund t pajtohej me veprn
e tyre armiqsore ndaj komunizmit, i vun dekoratn
e heroit t popujve t Jugosllavis. Ky veprim u
shkon vetm banditve t till, pr t cilt populli
yn thot: T vrasin natn e t qajn ditn...
M kujtohet se, kur vajta pr her t par n
Jugoshavi, as Titoja dhe askush tjetr nuk m tha
fjaln m t vogl pr Miladin Popoviin. Vetm n
nj miting m'u afrua nj plak e thinjur, e cila, duke
m puthur e prqafuar, m pshpriti: Jam nna e
Miladinit dhe e Mihajllos, q luftuan tok me ty, djali
irn Enver Hoxha-. E shtrngova fort n kraharor, po
m'u zu fjala n gryk dhe. m'u mbushn syt me lot
pr kujtimin e shokut tim t dashur, Miladin Popoviit.
Nuk mund t duroja t heshtja dhe n fjaln time
atje fola pr Miladinin fjalt m t mira e m t
ngrohta q ai i meritonte.
Shpejt do t vinte dita t'i thoshim edhe pr tr;
tjert ato q meritonin, do t vinte, pra, dita kur nc,
hapur e botrisht, do t denonconim e do t demaskonim veprimtarin antimarksiste e antishqiptare t
udhheqjes s PKJ me Titon n krye. N kt kuadr
do t flisnim edhe pr t vrtetn mbi veprimtarin
antishqiptare t t drguarve jugosllav n Shqipri,
veprimtari e cila filloi t shtohej e t egrsohej pas
Konferencks s Par t Vendit t PKSH.

NE
A

57

V ALE

t mcsmc
(MW)

t shkurtra
(SW)

221 m .

60 m.

275 m .
463 m .
7-8

275 m.

8-12

221 m.

60 m.

463 m.
60 m.

300 m.
12 - 18

275

60m.

463 m.
18-20,30

221 m.
275 m.
463 m .

20,3 0 - 23

221 m .
275 m.
463 m.

m.

EMISION1 PER SHQ1PTARET JASHTE ATDHEUT

NE

0RA

te mcsmc
(MW)

V A L E

t shkurtra
(SW)

1-2

31 m.
41 m.
49 m.

3-4

31 m.
41 m.
49 m.

14-1 S
19-20

247 m.

49 m.

206 m.

42 m.
42 m.
49 m.

Gusht 1981

Fa e 1 5

L I R I A

Kongresi i 2-t i ,vetadnnistmesve":

DESHMI E KALBEZIMIT TE ,YETADMINISTRIMIT" TITIST

Ka koh q propaganda rcvizionistc ne Jugosllavi po bn nj zhurm shurdhucsc rrcth Kon
gresit t ashtuquajtur t "vetadministrucsve", q u mbajt kto koht e fundit n Bcograd. N fjalimet e krcrvc revizionist si dhe n komcntct c shumta q kan mbushur fa
get e shtypit jugosllav, po ngritet n qiell "rndsia e madhe" e ktij kongresi, i ci11 po cilsohet si "ngjarje c madhc", "e jashtezakonshme", bile cdhc "historike"! Si za
konisht n raste t tilla, kjo zhurmC po shoqrohet edhc me himne c ditirambe plot absu
rditet e monotoni kushtuar Titos e "vetadministrimit", "vllazrim-bashkimit" c "mosangazhimit" ctj., etj.
N gjendjen c rnd ku sht katandisur Jugosllavia, revizionistt e thirrn ket kon
gres me qllim q t'i vn ndonj shtyll
sistemit t tyrc t kalbur, q t'i -bindin
masat punonftse se nuk sht sistemi kapita
list i "vetadministrimit" shkaktar i gjendjes s tyre t rnd, por fajtor genka moszbatimi i tij n praktik, sc udhllegja jugosllave gjoja shqctsohet jo vetm pr gje
ndjen e vshtir t masave, por edhc "lufton" e "punon" pr prmirsimin e saj.
N kt mnyr po mundohen revizionistt
t mashtrojn proletariatin dhc popujt jugo
sllav, duke u br atyrc petulla me uj.Po
opinioni jugosllav sht msuar me propagandn e till mashtruese, dhe nuk gnjehet
lcht. Po kto fraza stercotipe, po kto lav
data, gnjcshtra e premtime boshe kan dgjuar punonjsit jugosll.av edhe n dy kongreset e mparshme, nga t cilat atyre s' u
erdhi asnj e mir. Prandaj, jan t pakt
naivt q mund t varin ende ndonj shpres
te ky kongres apo te farsat e tjera t ngja
shme, q inskenojn revizionistt.
Si n rezolut,ashtu edhe n referatet q
u paraqitn n Kongres, flitet pr "suksesc
t mCdha" c "prparime t papara" q qenkan
arritur ne periudhn mes dy kongreseve.Por,
se far jan n t vrtct kto "rezultatc'
tregon m s miri gjendja e tanishme, t ci
ln edhe vet revizionistt po e vlersojne
"gjendje shum c rnd dhe e ndrlikuar".
Kriza e rnd dhe c gjithanshme q e ka
mbrthyer ekonomin jugosllavc sa vjen c
thcllohct. Ritmet c ngadalsura t prodhimit, e n shum deg t rndsishme edhe rnia e tij, humbjet gjithnj m t mdha financiare, aftsia akumulucsc gjithnj n r
nic, defiiti i madh tregtar, borxhet e shu
mta, rritja e pafrenueshme e mimeve, infla
cionit dhe kostos s jetess, konkurrenca e anarkia n treg, e kan sjell at
n nj gjendje kritike t pashrueshme.
Gjat vitit 1980 mimet shnuan rritjen e
tyrc m t madhe n 15 vjett c fundit, dhc
n maj t ktij viti ato ishin jo m pak se
52,6 pr qind m t mdha se n majin e vitit t mparshm. Vetm gjat muajve t par t ktij viti inflacioni, sipas t dhna
ve q japin vetC revizionistt, arriti n
nivelin rekord - $3 pr qind, q sht jo
vetm niveli m i lart n Evrop, por cdhe
ndr m t lartt n bot. Pr pasoj, do
dit shtrenjtohet edhe kostoja e jetess, c
cila n maj t ktij viti ishte $3,4 % m e
shtrenjt sc nj vit m par,kursc t ardhu
rat reale t puntorve gjat tre muajvc t
par t ktij viti - 11% m t vogla se gja
t t s njjts periudh t vitit t mpar
shm.
Pr vite me radh, n Jugosllavin rcvizi
onistc pothuaj se asku nuk arrihen rczultatet e planifikuara. N dekadn e kaluar,shkruante gazeta "Komunist", vetm nj objekt
i madh u ndrtua n afat, dhe ajo pikrisht
nj ur q lidh pjesn kontinentale me ujdhesn Krk. Vetm tcjkalimet n investime
gjat gjysms s par t ktij viti arrinin
n rreth 500 miliard dinar, q sht sa
gati tri buxhete t federats, kurse gjat
tre muajve t par t ktij viti humbjet u
shtuan pr jo m pak se 63%.

Borgjet e jashtme t Jugosllavis, q m

1976 silleshin n rreth 8 miliarde dollar,
tani, sipas t dhnave t vet rcvizionist
ve, po i afrohen shums prej 20 miliard do
llaresh. Se far barre jan kto borxhe r
fletmsircdhnaegjtkiv
vetm pr kamatat c kredive t marra, Jugosllavia do t'i paguaj kapitalit t huaj
1,55 miliard dollar, q sht rreth 3 % e
t ardhurs s prgjithshme kombtare, osc
sa c tr rritja e saj vjetore. Gjendjcn e
rndon edhe m shum defiiti i madh tregtar, i cili n vitin 1980 kaptc shumn prej
2,30 miliarde dollarsh, kurse vetm gjat
pcs muajvc t par t kCtij viti ai arriti
n mbi 3,5 miliard.
Kto dhe plag t tjera, q po e brejn
ekonomin kapitaliste t Jugosllavis, jan
aq t mdha c t dukshme sa nuk mund t f-

shehen, prandaj ato po detyrohen t'i pranojn edhc vet krert revizionist. Ato q
ata po mundohen t'i fshehin me do kusht ja
n shkaqet e vrteta q uan n kt gjendje kaq t rnd. N rezolutn dhe n refera
tct e ktij kongresi bhen prpjekje q gje
ndja e vshtir, n tb ciln ndodhct ekonomia jugosllave, t paraqitet jo si pasoj c
sistemit kapita]ist t ashtuquajtur "vetadministrucs", por gjoja si pasoj e krizs
ekonomike ndrkombtare, c cila, sipas tyre
ka prfshir t gjitha vendet e bots.Ushtu mundohen revizionistt t arsyetojn disi rczultatet e palakmueshme t sistemit t
tyrc. Por, ky "arsyetim" nuk qndron.
Nga plagt e krizs po vuajn sot vendct
kapitaliste c revizioniste, por jo edhe t
gjitha vendet, si u plgen revizionistZve
t na c mbushin mcndjen. Nuk mund t mos c
din ata sc ne Shqipri, ku ndrtohet socia
lizmi i vrtct, nuk ka kriz, inflacion,

ngritje mimesh, kurbet e plag t tjera si

kto.
Krizat n Jugosllavi dhe n vendet e tjcra kapitaliste c revizioniste, nuk jan dhe
nuk mund t jcn rezultat i ndikimit t jashtm. Ato jan pasoj e natyrshmc dhe c pa
shmangshme e marrdhnicve kapitaliste n
prodhim. Kt t vrtet, q tani po mundohen ta fshchin, revizionistt titist e kanh pranuar cdhe vct n raste t ndryshmc.
"Arsyctimin pr ecuritC pavo]itshme inflatorc, u theksua n mbledhjen e Kshillit
pr marrdhnie ckonomikc t bots,nuk mund
ta krkojm m n inflacionin e importuar e
n vcprimin e emimeve t jashtme m t larta se t brendshmet,sepse analizat kan tre
guar se, p.sh. vitin c kaluar, n rritjen e
prgjithshmc t mimeve, shtrenjtimi i impo
rtuar ka ndikuar vetft 11%,kurse 89% t rri
tjeve t tjera t mimcvc, jan rezultat i
ecurive tona t brendshmc ekonomike" ("Poli
tika", 21. V.1980).
Rendja pas fitimcvc,q sht karakteristi
k e ekonomive kapitaliste, kohve t fundit e ka ashprsuar edhe m shum konkurrencn dhe luftn pr tregje n mes t firmave
kapitaliste jugosllave. Kjo ka uar n nj
mbylljc t till monopoliste t ekonomive
t rcpublikave jugosllave, sa q sot pothuajse nuk mund t flitet pr nj ekonomi uni
kc jugosllave. Ashtu si n t gjitha vendet
kapitaliste, n Jugosllavin revizioniste
gjitheka kryhet ipas ligjeve t xhungls.Pc
shku i madh e ha t voglin...
Kjo dukuri, e cila ka koh q e shqctson
udhllegjen jugosllave, ishte nj nga shtjet rreth t cilave u b shum poter edhe
n Kongres. Pothuajse t gjith c dnuan t
ashtuquajturin "nacionalizm ekonomik",i ci
si u tha, sht baz pr lindjen e nacionalizmave t tjera, por, n diskutimet
rreth masve q duhet ndrmarr,ashtu si cdhe m par, doln n shesh dy tendenca t
kundrta. Deri sa njrA pal, n emr t unitetit t tregut dh t gjith ekonomis
jugosllavc, thcksonin'nevojn e nj centralizimi m t madh t ekonomis, t politiks s mimevc dhc t sistemit monetar e devizor, pala tjeter i kundrvihej ksaj dhe
e vinte theksin n nevojn e decentralizimit t mtejshm dhc t veprimit t lir t
ligjeve t tregut.
Sccila nga palt mundohet t paraqitet si
mbrojtse e socializmit, por n t vrtet,
n kt mes asgj nuk ka t bj me sociali
zmin e vrtet. Kjo luft sht vazhdim i
kontradikts n mes t dy tendencave t ndryshme kapitaliste,q rivalizojn kaher n
udhllegjen revizioniste jugosllave: t centralizmit burokratik, q mbrohet nga borgje
zia unitariste serbomadhe, dhe t liberalizmit borgjcz perndimor. t klanit kroato-slloven. Lufta n mes kftyre dy rrugve sht cdhe shprehje e rivalitetit t ashpr,
q Shtetet c Bashkuara dhe Bashkimi Sovjetik zhvillojn rreth Jugosllavis dhe j si po
dshmojn edhe ngjarjet e fundit n Kosov
dhe masat e ndryshmc centralizuese q u nd
rmorn kto koht e fundit, situatn gjithnj e m shum po e marrin n dor klani se
rbomadh dhe aleatt e tij, socialimperialis
tt sovjetik.
Ka koh qe n Jugosllavi flitet c shkruhet mc t madhc pr t ashtuquajturn "pun
c bashkuar" dhc ligjin e saj, pr "pozitn
dominuesc t puntorve n t", pr "zotri
min c riprodhimit nga punftorft", pr "ndarjen sipas puns" etj. Se far sht gjend
ja e vrtet n kt fush, tregon m s mi
ri gjendja e vshtir dhe gjithnj m e padurueshme, n t ciln ndodhen masat punonj
se; tregon edhe ajo q u tha n Kongres.

Faqe

LIRIA

Edhc vct Mika Shpilaku, q paraqiti refera

tin krycsor, u detyrua t pranoj se "ne dc
kadn c shkuar... tjetersimi i te ardhures
nga punetoret edhe m tcj ka ngclur dominues", kursc shume delegate puntor thcksuan
hapur sc puna c mundi i tyrc po shfryiezohen ne mnyra t ndryshmc, t hapura c t fshchta.
Revizionistet titist kan ndrtuar nje
sistcm t tille hurokratik, mc orgalle, orga
nizata c instituciene t panumerta, q, mc
an t obligimeve c tatimeve t ndryshme,ko
ntributcvc e "vetekontributeve" t shumta,
me an t "marreveshjeve" c "ujdive" t ash
tuquajtura "veteqeverisese", u thithin pune
toreve e fshatareve edhc pikn e fundit te
djerses c t gjakut. "Ne kohn kur n shum
ndrmarrjc puntort nuk merrnin pr muaj
t tr kurrfar pagash, mjetet c bashkesive shoqrorc politike (pa fcdcratn), organet dhe organizatat e niveleve t ndryshmc,
kah gjysma c vitit 1979, si shkruante revi
sta NIN, arrinin n rreth 40 miliard dinare, q sht gati sa gjith akumulimi i eko
nomis s vitit 1978, kursc t ashtuquajturat BVI, vctm si teprica, gllaberonin gjithnje akumulimin c industris jugosllave.
Sipas t dhenave t Institutit t Shkencave
Shocierore n Beograd, gjat vitit t kaluar
t ardhurat personalo.ne ekonomi ran n ni
velin 35,6% t t ardhurs s rcalizuar."Ky
nivel, konstaton Instituti, sht deri tash
nivell m i ult, dhc kjo sht dukshm nn
proporcionct q jane t domosdoshmc pr riprodhimin normal t ekonomise".
Mjaftojn kto fakte, pr t par se kush
sht zot i "punes se bashkuar", sc kush e
zotron riprodhimin shoqror.
Kjo plakitjc e madhe q i behet ekonomise nga burokracia shteterore, eshte shfryt
zimi m i madh q u behet punetoreve.por jo
edhe i vetmi. E keqja do t kish ciene shum
m c vogel sikur cdhc ai "kula" i votel q
i mbetet ekonomise t ndahej n menyre te
drejt, por, kjo, si theksuan shum diskutucs, nuk bhct pothuajse -askund. Diferenca
n mes t ardhurave t rcalizuara n deget
c ndryshmc t ekonomis, c kalon cdhc shkallen 3 me I,
kjo sigurisht nuk mund te'va
ret nga puna q bhct. Si u dctyrua t pra
noj cdhc referuesi tjetr n kt kongres.
D. Bogdanov, "ndikim dominant kane endc faktoret c jashtem, gje qe !-ffiume organizata
t puns s bashkuar i sjellin n pozit te
pabarabart... pozita c disa degeve dhe gru
pacioneve nuk varet n rcnd t par nga rezultatet c arritura dhe nga produktiviteti
i punes".
Akoma me t mdha jan diferencat mcs pagave brenda s njjts organizat. Ato jo
vetem q jane m t medha sc diferencat e
pagave ne vendc t tjera kapitaliste, por
cdhe kan tendence t vazhdueshme rritjeje.
Nj shcf i "Pankomercit" t Novi Sadit,p.sh
gjat dhjctorit te vitit 1978,si shkruante
gazcta "Politika", Mori t ardhura n shum
prej 89 667 dinaresh, kursc te ardhurat e
nj puntori t s njjts organizat, mezi
arrijn n 3 454 dinar, pra, rreth 30 here
m pak! Ky shembull nuk sht ndonj perjashtim dhe as rast ckstrem. Shefa c "buxhova
ne" q marrin sa ai i "Pankomcrcit",c madjc
edhe me shume, ka sa t duash n Jugosllavi
n "vetadministruese" t Titos, kurse numri
i punetoreve mc paga me t vogla sc .4 000
dinar, si shkruante revista NIN, arrin n
mbi 670 ijC vete.
N kushtct c nj realiteti t till,q v
shtir mund t krahasohet mc ndonj vend
tjeter, n kushtet kur,si u detyrua t pra
noj cdhc vet Mika Shpilaku, "nje nga qenOrimet genesore kushtetuese - c drejta pr
pune mc mjete shoqrore silpesh ndrrohet n
;:e drejte pr vcnd t puns, garancon sigurimin social, kurse puntort ckzistencen c vet c krkojn n punn plotesucse, jasht organizats s tyre thcmclorc",
Zingellojne qcsharakc dhe cinikc derdelisjet revizionistc rreth "vetadministrimit pu

Nr. 4 - 5

netor", "mbizoterimit t punetoreve mbi pu 7

nen.e baslikuar", "ndarjes s t ardhurave
sipas rezultateve t punes" ctj.
Gjendja c mjcruar dhe pozita skllaveruese
e klases punetore, fshatarsis dhe masave
te tjera popullore, renia e vazhdueshme c
standardit t tyrc t jeteses dhc, njekohesisht, t pagave q marriny rritja e metejshme e armatave milioneshe t t papuneve c
t kurbetinjvc , ctj.,flasin m s miri edhe
per absurditctin c zhurms q bjn revizionistet titist rFeth gjoja "demokracise s
madhe".qe ckzistoka n Jugosllavi dhe t si
stcmit t tyre t ashtuquajtur "te delegimit".
Edhe vet Stanc Dolanci, n referatin q
paraqiti, u detyrua te pranoj se sistemi i
delegimit, "marre ne ter'esi, nuk ka arritur
rezultate t knaqshmc dhe ka pasur ngecje
n punn e tij", kurse delegate t shumt,
n diskutimct c tyre, folen edhe me hapur
pr "~unksionimin c sistemit t delegimit", pr "pjesemarrjen formale
c simbolike
dhc hapesirat c ngushtuara pr vendosjen e
punetoreve", pr "mungesen c do kontrolli
puntor dhc pamundesinZ, qe puntori t thote fjaln c vet dhe t ndikoj n vendosjen
c eshtjeve m t rendsishme", pr "dispro
porcionin e madh mes asaj q thuhet e asaj
q bhet, n mcs te normatives dhe reales",
pr faktin sc "per eshtjet kryesore vendosin organct ckzekutive t bankave, kursc dc
legate kryesisht jan antart c keshillave
punedrejtuese" etj. Esht domethenes fakti
qe ecEle n kt kongres gjoja t punetoreve
shumica dermuese c delegateve ishin jo pune
tore, por burokrate c funksionar tC rangjc
ve te. ndryshme.
Masat punonjese n Jugosllavi po c kuptojne se 'eshte n t vertete "demokracia re
vizionistc", prandaj edhe po ngriten kundr
saj gjithnj c me.shume. Sipas t dhnavc
t vete revizionisteve,vetem gjat vitit t
kaluar n Jugosllavi jan hr rrcth 250 greva t punetoreve, c kt vit numri i tyre
me siguri q do t jete akoma m i madh.Por
m mir se kushdo tjeter, kt "dcmokraci"
fashistc e njch populli i roberuar i Kosoves dhc i viseve t tjera shqiptare, i eili,
jo vctm q sht lene n erresire,skamje e
mjerim te maa, jo vetem q po i ekspozohet

Gusht 1981
nj shtypjeje e shfrytzimi t egr dhe t
shumCfishtC kolonial c kapitalist,por Cshte
bCre cdhe objekt i nje dhune, terrori c gje
nocidi t pashembullt. N emer t ksaj "dc
mokracie", ai po vritct e gjakoset, po burgoset, po rrahet c poshterohet si kurr ndo
njehere m par, vetem c vetem psc ngriti
zrin c krkoi ne rrug paqcsore nj te dre
jt t tij t ligjshmc, t cilen kushtetuta
jugosllave ua njch popujvc t tjere ne Jugo
%Ilavi. N emer t ksaj "demokracie", atij
po i mohohet e sulmohct historia, kultura,
letersia, arti e deri cdhc kngt c simbolet e tij kombtarc. Prandaj ai,
me par se
dokush, cdhe po e kupton natyrn c vertete
fashiste t Icesaj "demokracie t mitralozave" dhc karakterin e vertete kapitalist t
sistemit tashm t diskredituar te "vetadmi
nistrimit" titist. Prandaj ai m pak sc do
kush tjetr mashtrohet nga zhurma q bejne
armiqtee tij revizioniste dhc nga kongreset q organizojne ata.
Kongresi i "vetadministruesve" nuk ishtc
"deShmi e vitalitctit t sistemit t vetadministrimit", si c quajtn at revizionistet, po prkundrazi, ai ishte deshmi e kalbezimit dhe c diskrcditimit te,tij t metej
shm. Kriza c thelle c ktij sistemi,e cila
ashtu si u theksua cdhc n kongres, "eshte
c pranishme q nga organizata themelore, c
deri n federate",nuk mund t shrohet e as
t mbulohct mc farsa t tilla qcsharakc. Ai
nuk do t'i sjelle asnj t mire proletariatit dhc masavc t tjcra punonjese te Jugosllavise, ashtu si nuk'u sollen asgj kongreset c mparshmc. Gjendja c rnd n t ci
ln ndodhct Jugosllavia titiste, eshte paso
j e pashmangshme c sistemit kapitalist t
"vetadministrimit", prandaj ajo nuk mund t
permiresohet mc kurrfar lustrimi dhc arnimi t ktij sistemi t kalbur c t falimontuar. Rrugn pr te dale nga kjo gjendje e
tregon vetem marksizem-leninizmi, dhe kete
rrug shpetimi mc siguri q do ta gjeje cdhe proletariati dhc popujt c Jugosllavis.

THELLOHET KRIZA EKONOMIKE NE KOSOVE

VetCm gjate tre muajvc te par t ktij viti,ne Kosov u
rcgjistruan mbi 1,4 iliarde dinar humbje m shumC se
gjat gjith vitit t mCparshem/ N krahasi me nj vit
me par, n maj te ktij viti ffilmet u rritCn 52,6%,kurse kostoja e jetcss 53,4% / Gjat pesC vjeteve t ardhshme, pun do t krkojn edhc rrcth 180 ift t papun
t rinj / Po zhvillohet "me shpejtC" apo po ngcc edhe m
shum Kosova?
Ne fushatn e gjcr propa
gandistikc,q po bjn revi
zionistet jugosllav rreth
demonstratave t Kosovs,po
flitct me t madhc cdhe pr
gjoja sukscsct q cienkane
arritur n ekonomine e Koso
vs gjat muajvc t par t
ktij viti, e sidomos gjat
kohs s demonstratave t
medha qe u bene! N kCte me
nyr, revizionistZt duan t
thon se klasa punCtore, jo
vetCm q nuk mori pjcs ne
kto grcva e demonstrata,po
prkundrazi ajo i dnoi ato
dhc u mobilizua q t punoje edhe m teper,bile ta te
jkaloj planin c prodhimit!
Revizionistet e niveleve
t ndryshme n Kosov e JugosIlavi po mundohen t'i fshchin plagt c repda t c-

konomis s Kosovs dhe t

krijojn prshtypjcn sikur
gjendja c saj po permiresohet. Por,pavarsisht nga de
klaratat t tyrc demagogjike
gjendja e vertete ne t cilen ndodhet ckonomia e Koso
vs, sht skUme e rnd, c
at nuk mund ta mbuloj pro
paganda revizioniste.
Gjat katr muajvc t pare t ktij viti, prodhimi
industrial,sipas t dhenave
q japin revizionistet,ishte rret 3 % nn shkalln c
planifikuar.
N shum dcg
t rndsishmc t ekonolise
c n ndrmarrjc t medha si
"Trepa", "Kosova" ctj. nuk
po arrihen as pr s afermi
rezultatet e parashikuara.
Veanrisht t rnd e b
jn gjendjcn n ckonomin

kosovarc humbjct e mdha fi

nanciare,te cilat,tii shkru
ante "Nilindja",vetem pr 3
muajt e par t ktij viti,
u shtuan pr jo m pak se
1,4 miliard dinare,c qC ja
n m te mdha sc t gjitha
humbjet q u regjistruan
gjat vitit t mparshm,
shumica dermuese e t cilave jan akoma t pambuluara
Pjesa m e madhc c ktyrc
humbjeve, ashtu si edhe m
par, shnohet n deget kry
esorc t ekonomise, n indu
stri, xchtari, ndertimtari
etj.
Nga propaganda revizioniste po bhct nj zhurmC c
madhe cdhc rreth t ashtuqu
ajturit "nacionalizem ckono
mik", i cili, sipas asaj,qc
nka prczcnt edhe n Kosov.
MirCpo, faktet tregojne se
ckonomia c Kosovs, m pak
sc do ekonomi tjeter n Ju
gosllavi,CshtC c mbyllur nC
vetvete. Mallrat e firmavc
jugosllavc bjn gara konku
rrence ne tregjet q Kosoves,
ne nj koh q mallravc kosovare u kufizohet plasimi

Gusht

12

Nr.

Faqc

17

Tradhtart e vjetr dhe tradhtart e rinj

(Vijon nga faqja I2)

sht t pritsh prej tyrc qe te preken nga t re - te Kosoves, n mars c prill.
pabarazit ekonomike, shogerore c kulturore
Por, nuk dihcj nj gj tjeter.Megjith be
nn regjimin titist.N qoft se t ardhurat snikerine e tyrc t pashoqc ndaj Bcogradit,
kombtarc n Kosov jan ejasht here m t tradhtart shqiptar
%i Dzavidi c Mahmudi,
vogla sc ato n Slloveni, kurse zhvillimi i a . e meritonin ata q Dcogradi t'i nxirtc n
Kosovs behet me nj ritm 106 pr qind nn rrugn c madhe? Dyzet vjet luft antishqipzotimet e jugosIlaveve; n clort sc papun- tarc te shkurtabiqit-bullafiq Dzavid Nimani
sia te nc sht njzet her m c madhe sc nuk i siguruan atij as nj pcnsionim te rcajo n Slloveni, dhe krahu i lir i puns hatshm nga gospodari!
Si qcni i zgjebosur
dcrdhct var - dar nga Kosova npr rcpub- e i shogur i stanit, t cilit i jan rrallu
likat c Jugosllavis dhe n shtetet e Per- ar t lehurat dhe i sht dobsuar nuhatja,
ndimit; N qoft sc n Kosov punohet n zh ai u detyrua t lr stanin c kaorrcn, t
villimin e nj industric nxjerrese, q e pa lr koritn dhe qullin c prbashkt mc qcsuron Bcogradin, dhe jo t nj industrie p nt c tjer t gospodarit. C'mund t bntc
rpunuesc - q do t pasurontc Kosoven; nse pr Bcogradin me shum se ka br, i shkrc
fshatarsia kosovarc eshte varfruar dcri ti Dzavid! Stazhi m sc l0-vjcar i shrbin kufirin e zis s buks dhc rnkon n ku mit t Mahmudit qc vertet m i shkurtr, po
shtet e nj jete asociale; n qoft sc gru- . ky ishte nj qen mc dresur dhe sherbimi i
aja shqiptarc ka mbetur edhe n fund te shc tij - shum m intensiv e efektiv. Mcgjitha
kullit XX n erresirn mesjetare, e diskri- t, Edhc Mahmudin c hodhi n shport Beogra
minuar nga aspekti shoqror dhe familjar;n di si lvorn e limonit t shtrydhur.
qoft sc, m n fund, ky mjerim perjetohet
Po pse?
n prmasa t shumfishuara n viset shqipEdhe budalla c di se ajo q krkon aktuatare n Maqcdoni,. Serbi e Mal t Zi; 'kan lisht prj tyre Bcogradi, nuk sht m-fare
t bjne t gjitha kto me rcnegatt shqip- n mundsin c tyre. Populli i robruar shtar!!! Ata c kan kolltukun e tyre, kan qiptar kishte nevoj t madhc t'ia qanin ha
pallatet dhe veturat, kan rrogat e tyre,t llet e t'ia mjekonin plagt c mdha,q ishmajmc, si gjith funksionart dhc borgjczia in pezmatuar sa s'bCn m. Kurse Bcogradi k
jugosllave. Dhc, mbi t gjitha - nse popu- rkon q renegatt shqiptar t'i flasin kti
ka ardhur shpirti n fyt dhc ngre z populli ashtu si i kan folur qc 40 vjet,me
rin c tij t fuqishm pr t krkuar buk, dcmagogji, friksimc c shantazhe. Krkon q
t drejta e liri, kushte t njjta a t pr ata t injektojn edhc m n popullin shqip
afrta me popujt e tjer t mozaikut jugo= tar po ato mendimc q kan Bcogradi, Mahmusllav, me t ci]t c lidhin "vllazrimi" c di c Fadilji. Por, kjo sht c kot. Aq e
"bashkimi" - tradhtart c kan n dor mili kot, sa do t kish qen e kot sikur shqip
cin dhc ushtrin. Natyrisht, jo pr t pr tart te krkonin nga Beogradi q ky t'ua
t prkrahur interesat e krkesat e popull- jap fa]as ato t drejta e liri, t cilat
it, po pr t'i shtypur n gjak ato. Dhe,kur s'fitohen vcsc mc luft kmbengulese e me
t mos u mjaftojn milicia e ushtria c sta- gjak.
cionuar n tokat shqiptare t robruara,ata
Duhet t jesh i verbr farc nsc nuk shch
mund ta thrrasin cdhe milicin dhe ushtri- se s'qitet m n krye me shqiptarin. Ka ndo
n e Beogradit. E din se, pr t br zap dhur dika c re me t. Ai gjithmon e ka ushqiptart, Beogradi nuk kursen ushtri as rryer regjimin antipopullor jugosllav, i ci
as milici. Tanke as avion. Helikopter as li mban nn thunefrn c vet t pergjakshme
municion. cdhe popujt c tjer t . ktij mozaiku artifi
Kjo gj, 'shte c vrteta, dihcj mirfi- cial, por dmton veanrisht shqiptarin. Po
Ishte par n ngjarjet e 1945-s e n sot kjo urrejtje ka dal haptazi dhe sht
ato t 1968-s. U pa cdhc n tragjcdin m br mur i pakapereyeshem pr pushtusin dhc
RENTABILITET

(Si e "ndihmon" Kosovn federata jugosIlave)

n tregjet c tjera, dhc, si rmarrjeve kosovarc mbushen ndrmarrjc t t gjitha repasoj e ksaj, depot e nd me stoqc t shumta. Firma c publikave te Jugo.i. -,:s
1
(Vi'on n fa en I

tradhtart e vcndit. N ngjarjet c marsit e

t prillit, populli yn tha njher dhe pr

fundimisht: Jo! Kjo i kushtoi gjak.Ndermjet
nesh dhe qeverise s Bcogradit tani ka hyr
gjaku i bijve t shtrenjt t popullit ton'
Dhc ky gjak sht ai q i fshin t gjitha perspcktivat e kthimit n gjendjen c mparshme.Bcogradi krcno
het haptazi mt gjakderdhje t re.Por,s'i bn dobi."Ze
mra jon ka gjak sa gurra!" Dhc mbi gjakun e derdhur
forcohen edhe m shune themelet c vetdijes kembetare
c klasore t shqiptarit t robruar. Ndjenja c fusish
me c liris c ka bashktru- popullin tone trim si nj
trup t vetn.Me tarket c acroplanet,mehelikoptert e
natralozet,me ushtrin e milicin speciale,Bcogradi s
bri gj tjetr po q dogji etapat c lufts sone t
pashnangstinedhenandihmoi shmeneafriminsamete

shpejt kah dita e fitores s sigurt.

Edi mire Bcogradi sc nuk gjcndet dot ila per
shruar te populli yn kujtimin e vrasjeve e t plago
sjeve,as e burgjevc t ksaj pranvere.
Por,kt sikur nuk po c din ca tradhtare t rinj
q pushteti i ka futur n loj si kartn e fundit.Kry
esia e Serbirk e pat thn q n fillim t prillit se
disa udheheqs vasal kosovar si Fadilji, Dzavidie e
Mihmudi "jan te pjekur pr t'u larguar nga skena politike". Kjo i gjeti tashme Dzavidin c Mahmadin, pritet ta gjej edhe Eadiljin. Nga ana tjeter, kur popuIli shqiptar shtroi eshtjen e republikes s federmar
t Kosovs,ishte c vetekuptueshme q, kur t shpallej
republika,ngapostetetyreduhej tebirxindhetmermin nga populli denimin c nerituar t gjith ata udhhoas e kriminel kosovar c jugosllave,q aprovuan apo urdhruan gjakderdhjen n Kosov. (Si nund t
jetoj shqiptari nn shkopin dirigjues t atij q i
vrau, i plagosi e i burgosi bijt m t shtrenjt?!Ta
ni plaga po pezmatohet gjithnj m sinste,scpmc Beogra
di,i vetedijskem pr krinet c deritashme dhc pr rntgen e krimeve me t mdha q ka rdr mend, erneroi n
vende kye t pushtctit krahinor rarega t rinj shqiptar me kendicion edhc we t madh per tradhti t
reja.Candtura e vjetr c tradhtarve t urryer u zevendsua knbadoras mc nj gannitur findo te re tradhtarsh q irren si t flaresur,duke pandehur sc do
ta friksojn c ta perulin nj popull q kurr s'shte perulur, c prulet, aq m pak sot q ka vardosur te
luftoj pa u rrnbrapsur pr t drejtat dhe lirit e ve
ta.
Ta%fl q s'ka buk, dhe shteti ka hartuar pLane per
nj "otkup" t ri,kta renegat t rinj thrresin:"Mi
rqonia","begatia"! Kur popurli kerkon me, t drejt,
republiken q c kan t gjith popujt e tjer t Jugo
sllavis,ata thrresin: "E kani republikn - Serbin"
Kur begatit tona plakitch pa deshire dhe munin rru
gn c Boogradit,ata thrresin: "Vellazerim-bashkimi"!
Kur tishtria e milicia fashiste mbulojne n gjak Kosovn,duke shkelur mbi popullsin e pambrojtur,ata irr
cn: "T distancohemi nga nacionalistet,shovinistt,re
aksicnaret c kmderrevolucicnaret shqiptare, q duan
t rrezikojne rcvolucionin dhe integritetin territori
al t Jugosllavis"! Mc nj fjal,ata therresin si qy
qaret me t nedhenj t ksaj bote pr nj nenshtrim
akerra me te radh t popullit tone, pr t'u pajtuar me
humbjen cdhe t atyre pak t drejtave formale q kishhnderi ne tash nn Serbin. Ata e therresin kshtu
popullin shqiptar q ky,mc sy n tall,t'ia hap vetvetes mc duart e vcta varrin e sigurt.
Ku e shchin vall perspdktivn kta renegat t rinj?Ata s'e kan as prvojn e paraardhesve t tyre, e
kushtet kur u ngjitn n skene-jan pakrahasueshem m
t rdrlikuara sc ato kur mbretronin renegatt e vje
ter.Per pushtuesit jugpsIlave,sherbinte re t medha se
Fadilji,Dravidi e Mahmdi mk nind q nuk ffuld t bjn.Kirrse populli shqiptar jo vetn q nuk po frikso
het nga Niuntazhet e tyre, po pendit po i kensolidon
m shume radhet c veta,po c forcon frontin c lufts c
t hakmarrjes s radhe popullore.
U mbetet nj nindsi e vetme tradhtarvc: t irrcn
c t perpeliten si peshku n zall, c kur t'i %htrydh
deri n fLnd pushtuesi e t'i hcdh n rrttg, atjc t'i
prese dora hakmarrse c popullit.
T mjeret tradhtar, ' po u prgatit populli!

Faqc 18

L I R I A

Nr.. 4-5

Gusht 1981

se 0,63 metra katrore. Ne kohn

kur n Kosove po ndertohen insti
tucionc t shumta fctarc. burgje
e stacionc policie,revizionistet
hasiM mc dhjetorin e vitit
(Vijon nga faqja 17)
jugosllave dhe 'veglat c tyrc ne,
,41.1tre Kosov morn vcndimin q n e nukan hapur an c knd Kosovs, ne maj te ktij viti ajo u
njtua pr 23,8 5, kursc n kraha mri t shkollave t larta t'u vi
qindra njsi t tyre tregtare,ku sim me 6
je vit m par - 53,4
hct dryri.Ne kt menyre,nje nursc ndrmarrjct kosovarc detyromer i madh nxenesish c .studenthen t'i mbyllin shitoret e tyre
Perba;re ksaj krize t thelle
sh do t mbctcn jasht bankave
edhe n KosoV.
"
c t gjithanshme,pozita materiate shkollave c fakulteteVe.
c puntorit kosovar po kcqso
Veshtiresi t shumta. i
Per shkak t vshtirsivc fina
Kosovs cdhe pr plasiMin e mall hct do dit c m teper.Paga rcnciare,mungess s mjeteve inveit t saj n trcgjet e jashtme. ale, edhe ashtu c vogel, po,u1ct
stuesc ctj., zhvillimi i ketyre
Shume mallra kosovare, q do t vazhdimisht. N vitin e kaluar,
veprimtarive kaloi n plan t dy
mund t cksportoheshin n tregje ajo ra pr 5
kurse gjat kette. N nj mbledhje t Ods ekote jashtme, grabiten me mime fa ij viti mc siguri q do t bjcr
nomike t Kosovs u vendos q n
re t ulta nga borgjczia jugos- akoma m shum. (N JugosIlavi,
kt vit t hiqet dor nga inveIlave, c cila pastaj nxjerr prcj gjat tre mua,;/e t par t kti
stimct n keto vcprimtari.
tyre fitimc t mdha. Dihet nga viti, ajo ra pr 11 %.) Puntori
u
Pr t '
treguar "zemergjere" e
t gjith se prodhimet e "Trep- kosovar nuk trajtohet
j
n elloj as
"solidare" mc popullin tone, rc- Kshtu - po! Mbase, vetem kshtu
es", firmat jugosllave i marrin me puntort jugosllav. Pr te
vizionistt jugosllav flasin punonjsit kosovar mund t'i fimcmimc shum t ulta, q s'u njjtn pun ai merr m sc 30 %
shpesh cdhc pr zhvillimin e "sh
tojn t drejtat e tyre
afrohen mimevc realc n tregun m pak sc mcsatarja asaj q ma
"
botror, kurse cncrgjin elektri rrin puntort n Jugosllavi.Per pcjtuar t Kosovs. Mirpo vete
gjendja e rnd n t ciln ndoN nj koh q dhjetra mijra
ke,qe prodhohet n Kosov, ne ko t ciene c keqja edhe m c madhe,
d
sovart e paguajm m shtrenjte ndodh shum shpesh q punetorevehet
Kosova, pozita e saj koloni t papun bredhin rrugve,kur mi
a
scsa c paguajn at n republik- kosovar te,mos u paguhen pr mule
dhe shfrytzimi i eger i pa- jra familje nuk mund t sigurosurivc t saj, tregojne sc far jn as kafshatn c gojs, kur me
at j ug osll.avc.Per si gurimin e le a j t tr edhe atopaga t vog"zhvillimi" .deshirojne ata pr simi mbahct npr shtpi private
ndve t para dhc t teknologji- la, ose q ato t' u jcpcn t perKosoven.
kur qindra fshatra jan t paele
s nga jasht, Kosovs i japin gjysmuara. Mirpo, kur revizioni
Sc sa sht zhVilluar "m shpe ktrifikuara ende, kur studentet
farc pak leje e deviza, kursc v stt jugosllav e shohin t ngri
jt" Kosova, tregon edhe fakti se tan teren npr bodrumet e borc pcngcsa t shumta ad- tur grushtin c fuqishm t punem
ministrative
ministrativc i nxirren asaj edhe toreve,ata din t bjn edhe le 1978 pjesmarrja c Kosovs n gjezis, pa bursc c kredi, pa te
popullsine c pergjithshme t Ju- kstc e vcshmbathjc, regjimi titn fushn e eksportit. N kushte shimc.Ne shum ndermarrje,ku puishte rreth 7 %,kurse ist,q t forcoj aparatin e tij
t ktilla, nuk sht udi q vc ntort ngriten zrin c protestte
pjesemarrja c saj n t ardhurat t dhuns, po hap .vende t reja
tm gjat 4 muajvc t par t vi s kundr shtypjes c shfrytezimtit deficiti tregtar te arrij it t eger q u behet, ata u nxi kombetare te JugosIlavise, vetem t puns pr forcat policore.Ke11 ,9 % Ndrsa n vitin 1953 pro- to dit nga Sekretariati Krahinedhe n mbi 1,6 miliard dinar. tuan t'u rrisin pagat puntorve
Ne gjendje m t mir nuk sh- t'u paguajn regrese dhc t'u plo dhimi shoqror i Kosovs pr nj or i Punve t Brendshme u shpall
t as tregu i brendshem n Koso- tsojn krkesa t tjera. Vetem banor ishte 46,1 % nn mesataren konkursi pr pranimin brenda nj
v, i cili ka koh q sht bo- n kt mnyr mund t'i fitojn jugosllave, me 1979 ai ra n gji kohe t shkurtr t mijra polithsej 28 %, kursc gjat dy vjet ceve e spiunvc. Pagat q u jepshatisur. Para demonstratave i,sh punetoret tane t drejtat c tyrc
te vshtir t gjeje edhe artik- t mohuara dhc jo mc prralla te ve t fundit, ai ka rn edhe m cn atyrc dhc kushtet e tjera q
u t m t domosdoshm er etese mrzitshmc er "veteqeveris en" shum. Gjat pesevjearit q sh- u krijohen, jan nga m t mirat
j
p
j
p
' koi, ckonomia e Kosovs jo vetm mjafton q ata t trcgohen t zc
si miellin, kripn, sheqcrin, de "punen c bas hkuar" etj. j
Gjat muajvc t par t ktij q nuk u zhvillua 60 % m shpejt llshm pr t vrar e tortur.uar
terxhentct etj. Gjate kohs sa
.
sc mesatarja jugosllavc, si pla popullin.
zgjatn demonstratat dhe menjehe viti me t madhe u shtua edhe uPrapambetjen c thcllimin c kri
T pas tyrc, furnizimi i tregut, shtria c te papuneve. Numri i a- nifikohej, por, prkundrazi, ajo
mbeti pr 50 % nn kt mesatare zs n Kosov,revizionistt jugo
sikur u permiresua.Pse ndodhi k tyrc q krkojn pun n t ashRevizionistt jugosllav mundo sllav dhc tradhtart shqiptar,
shtu? Nuk u ndie m mungcsa c ma tuquajturat "bashkesi t punes"
hcn t paraqesin si shembull t mundohcn ta shpjegojne me prapallravc, u thyc ajo krize,apo ato kalon n mbi 72 mij,kursc numri
kujdesit e "ndihmes"se bashk mbetjen shckullore t popullit
dite u punua "mc vullnet t pa- i vrtet i t papunve, si dethyeshem" dhe u prodhua m tepr tyrohcn t pranojn edhe vete re sis jugosllave pr Krahinn e ton, mc dobsit subjektive n
cie t kete cdhc pr Kosoven?Pati vizionistet, sht mbi 200 mije Kosovs ndarjen e ndonj krcdic kto koht c fundit edhe me "deteprice mallrash, apo borgjezia vet. N kete pesevjear jo vet- te brendshme, apo garantimin pr met'! q gjoja kan shkaktuar grc
jugosIlave u tregua e "arsycsh- m q nuk do t zvogelohet numri ndonj borxh t jashtm.Por,kto vat e dcmonstratat q u bn n
"ndihma" jcpen jo pr ta zhvillu Kosov. Mirpo, as njri, dhe as
me" pr furnizimin m t mir t i t papunvc; por ai do t rritregut edhe n Kosov. Jo.Ndodhi tet cdhe m shum. Sipas te dh- ar Kosovn, po pr ta skllavru- arsyetimi tjeter, nuk mund t ma
keshtu jb pr tjetr, por psc bo nave q japin vete revizionistt ar at akoma m shume.Republikat shtrojn knd. Populli yn nuk u
rgjczia jugosllave dhe krert e n vitin 1985, vetm numri i t jugosIlave nuk invcstojn zhvill ngrit n luft pr t shkaktuar
saj u gjenden n pozit t rnd papuneve q do t krkojn pun imin e atyre degeve q i duhen thellimin e ksaj krizc, por pidhc mungesat n treg c rndonin ne "bashkesi",do t arrij rreth Kosoves, por kryesisht n kapaci krisht pse nga kriza c rnd jc
cdhe m shum gjendjen n Kosove 180 mij vet, kursc, edhe sikur tete nxjcrrsc t lndvc t pa- ta c tij qc br c padurueshme.
r
ra,
prej t cilave atO nxjerrin
Nuk jane "liria e tepert", "bo
Kt c dshmon m s miri ajo q t realizoheshin parashikimet
llku i madh" dhe as dshira pr
ndodhi m pas. Tani q lufta si- dhur me hapjen c vendevc te reja fitime t mdha.
Kohvc t fundit Kosovn c vi- t mos qcverisur veten, ato q e
kur u getesua pak,dollapct c shi t punes,. prapescprape, m shum
toreve u zbrazn prsri,anarkia sc 110 mij t evidentuar do t zituan funksionare c grupc t n- detyruan popullin ton t ngritc kaosi n trcg po vazhdon.Popu- mbeten n rrug, pa permendur k dryshmc punuese nga Scrbia c Ju- ct n kmb, por gjendja c padu111 i Kosoves nuk gjen shecier as tu ata q nuk paraqiten fare n gosllavia. T gjith ata i "pre- rucshmc, n t ciln ndodhet,
pr ila, ne koheh q sheqcri i keto fare bashksish. Gjendja n okupoi" gjendja e vshtir n t shtypja dhe shfrytezimi i egr
tij eksportohet jasht Jugoslla- kt fush behet edhe m c rnd ciln ndodhet ckonomia c Kosovs q ushtrohet mbi t.
vis apo dergohet neper republi 7 nga fakti se mbi 70 % t t papu dhe u angazhuan per"zhvillimin c Lufta revolucionare c klass puPor, se ka,netoa
kat jugosllavc. Vetem n dhjetor neve jan t rinj nn 30 vje, c saj m t shpejte" !
re dhe c gjith pOpullit tot vitit 1980 nga Fabrika c She- rreth 43 % jane me kualifikime i preokuponte ata n t vrtete, n . per t drejta dhe liri, jo
sc far zhvillimi t Kosovs d
cierit n Pcj u derguan n Itali profesionale, mc shkolla t mcscietm
e vshtirson gjenata, tregon m s miri vctm q n k
jo me pak se 1533 ton shecier.Ke mc, t larta c fakultete t krynr.1 Kosov, por ajo sht e
potcncimi
nga
t
gjith
ata
i
ne
je
shtu veprohet edhe me miellin,va era.
vetmja rrug pr prmirsimin c
N gjendjc jo t mir jan dhe vojs s intensifikimit t cksp- ,
jin c produkte t tjera.
loatimit t metejshm t thngji saj,
aj c vetmja rrug pr ta nxjcNje rritje t papar gjat mu- vcprimtarit shqrorc. Kushtet
rr Kosovn ton nga kriza dhc
llit
dhc
pasurive
tona
t
tjcra.
ajvc t pare te ketij viti shnu per pune n institucionet arsimo
prapambetja c madhc, e vetmja
Ja,keshtu duan ta "zhvillojne m
an edhe mimet c mallrave dhc t re, kulturorc, shndctsorc etj.
rrug q t mos kete ngritje mi
sherbimeve t ndryshmc. N fund jan shum t pabershtatshme. Nu shpejt" revizioniset Kosovn tote majit t ktij viti ato ishin mri i godinave shkollore jo vct- n t pasur dhe njkohsisht t mesh, mungese mallrash, papunsi
c kurbet, skamje. dhe mjcrim, c
52,6 > m t larta sc ne majin e em q nuk shtohet, por cdhc ato varfr.
Gjendjen edhe ashtu t rnd vetmja rrug q6 njerzit t jeto
vitit t mparshm. Si pasoj c ckzistueset jan te paprshtatsh
kesaj, edhc kostoja c jctcss u me pr pun c mesial.Ne vitin1975 t ckonomis s Kosovs, po e r jne t lire, t lumtur dhe zotr
u shtua si asnjhcr m par, du p.sh., nj nxenesi i takonin0,67 ndon dhc m teper perballimi i t puns dhe t tokes s tyrc.
kc e br edhc m t padurueshme metra katrore lokal shkollor, n shpenzimeve pr policine, UDB-ne
jctn c masave punonjese. N Kra kt vit atij i takojn m pak dhe ushtrIne fashiste, qe u dynden n Kosov pas, dcmonstratave.

L I

Gusht 1981

R 1

Faqe

Megjithe rrethimin e cgr kapi

vc t kaluara pesevjeare,por etalisto-revizionist,Shqiperia so
dh m madheshtore do t jene fi
cialiste po marshon c sigurt dhe
toret qe do te arrihcn n t armc hapa kilometer drejt majave
dhmen. Projektdirektivat e Parti
Shqipria
socialiste
n
40-vjetorin
e
themelimit
t
Partis:
m te larta t socializmit.N ko
se pr Planin c shtat pesevjehn q bota borgjezo-revizionisar i hapin perspektiva t rcja c
t sigurta marshimit te pandalte po lngon nga plagt e pasheshem t Shqipris socialiste.
rueshme t krizs s rnd e t
Dukc u mbshtctur krejtsisht
pergjithshme, Shqiprin sociali Para sa kohe n Tiran zhvilloi punimet Plenumi i 10-t i KQ t
ste do vit e pesevjear e- gjen Partis s Puns t Shqipris, i cili bri bilancin e sukseseve n forcat e brendshme njerezore,
n lartsi t reja dhe me fitorc madhshtore t arritura gjat pesevjearit t kaluar dhe miratoi materiale c financiare, ShqipeProjektdirektivat pr zhvillimin e ekonomis dhe t kulturs gja- ria socialiste do t arrij sukt mdha n t gjitha fushat.
Nn udhehegjen e pagabucshmc c te planit t shtat pesevjear, t cilat do t'i paraqiten pr ap- sese t reja, akoma m t mdha,
n te gjitha fushat e jetes. N
largpamsc t Partis, klasa pu- rovim Kongresit t 8-t ne nntor te ketij vit.
krahasim me vitin 1980, sipas di
netore dhc masat c tjera punonj
sc n Shqipri, mcgjith veshti- tn. Shqiperia c kuqc e Enver Ho an asgj pr shkollim dhe shrbi rektivave te' Partise, n vitin
resite c shkaktuara nga revizio- xhs sht sot i vetmi vend i v min mjeksor,i vetmi vend ku nje 1985, shtimi i prodhimtaris dhc
nistet kineze, arritn t reali- rtete socialist, i vetmi vend q rzit jetojne mc t vrtct t i t ardhurave n RPS t Shqiperisedo t duket si n tabcln vi
zojne me sukscs detyrat - krycsorc nuk njeh kriz e inflacion, ngri lir dhc t lumtur.
Madheshtore jane sukseset q juese:
t planit t gjshte pcsvjcar. tje mimesh, kurvct c - papunesi;
Gjate periudhes 1975-1980 pro- i vetmi vend ku populli nuk pagu ka arritur Shqipria gjatk' plane
dukti shoqror u rrit rreth 25 %
q sht rreth dy her m shum
sc shtimi i popullsise,kurse pro
dhimi i prgjithshm industrial,
pr do vit, u rrit mesatarisht
pr 6,1 %. Vetem gjat dy vjeteve t fundit t pesevjearit,megjithe ndrprcrjen e ndihmave e
kredive nga revizionistet kineze
produkti shoqror u rrit rreth
10 %, kurse ritmi mcsatar vjctor
i prodhimit t prgjithshm indu
strial ishtc 17 % m i lart sc
gjat dy vjeteve t para. N kra
hasim mc vitin 1975, nxjerrja c
qymyrgurit n vitin 1980 u shtua
pr 63 %, kurse prodhimi i energjise elektrike nga hidrocentralet pr jo m pak sc tri here.Industria metalike arriti t realizoje detyrn pr plotesimin c
95% t nevojavc t ckonomis pr
pjese ndrrimi, kurse prodhimi i
maqincrive dhe pajisjevc m 1980
ishte pr 57,7 % m i madh se n
vitin 1975. Si rezultat i zhvillimit te shpejte t industris
sse lghte dhe asaj ushqimore,prodhimi i mallrave t prdorimit
t gjere ishtc pr 6,5 hcr m i
lart se shtimi i mesatares s
popullsis.
Suksese t mdha u arritn cdhe n prodhimin bujqsor,i cili
n krahasim me at te pesevjearit, u rrit pr 21,4 %. Siperfaqja toksorc c ujitshmc u shtua
cdhc pr afro 40 mij hektare, e
prodhimi i pleherave kiMike u
rrit pr jo m pak se 50 %.
lk-'4WZ,, 3.PPS11
Vellimi i investimeve gjat pc
,4 ......
sevjearit t gjasht ishtc pr
414 .........
15 % m i madh sc gjat pesevje'
14
'0(#
"1N
't
I,, .* 1; ; ..:
04
4 e
arit t mparshm, ndrsa velli
itli
oo ,.
mi i transportit t mallravc u
..14
,. i. ....,,el, r, .1
..111 M .1
rrit rreth 30 %.
I % f % i 1)
w,r!ll .. .
pi,ItTISE
orl 111.--
Rczultatc t mdha,ashtu si n
r 1
-)\
,:'L
1
ea
r
.011
ee
.9
r),
.
.
,
do fush tjgter, u arriten edhe
n fushn c arsimit c t kultures. Gjate pesevjearit u prgati
tn 20 mije kuadro t specialite
tcvc t ndryshme,qe sht 27' . mc
shum se n pcsevjearin e mpa
shm.
Keto. suksese madhshtorc deshmojne me s miri pr vitalitetin
e sistemit socialist dhe
n c tij ndaj si;:temit t kalbu
kapitalisto-revizionist. Ato hedhin posht m s miri edhe shpi
fjet c trillimet c propagandes
borgjczo-revizioniste kundr
cializmit fitimtar q po lulezon
ne Shqipri.
Lc t Ichin sa te duan revizio Shtypi revizionist jugosIlav ra cop duke na "bindur" sc ne Shqipri jetohet veshtire.Ve t tjcrash
nistt titiste kundr Hhqiperise ai sjcll nje mori fotografish me diitura monstruozc dhe sht kujdesur qe ne ato fotografi t kct
Genjeshtrat, shpifjet c trillim- rrugvc te qytetcvc shqiptare sa m pak njorez. Tani po sjcllim edhc nc ktu kto dy fotografi, nga
et nuk mund ta mhulojn t verte t cilt shihet sc n Shqiperi, mcgjithat (!) ka njcrz dhe po shtojm sc ata spara i gjen rrugeve

SUKSESE DHE PERSPEKTIVA MADHESHTORE

..... 111111111.4 ,

ne orar t puns

por mbushin sheshet plot gjalleri pas ktij orari

Faqe 20

Produkti i prgjithshm shoqror

Produkti i prgjithshm industrial
Produkti i prgjithshm bujqsor
Investimet themelore
; Transporti i mallrave
. Aendimenti i punes
Te ardhurat kombetare
T ardhurat reale
Te ardhurat c pergjithshmc financiarc
Gjate pesevjearit t ardhshem
parashikohet nj zhvillim me rit
mc t shpejta industris dhe i
t gjitha degeve t saj.Ashtu si
edhe m par, nj kujdes i veante do t'i kushtohet shtimit t
prodhimit t mjeteve t prodhimit. Ne vitin 1980 ky grup perbente 64 % t prodhimit t pergji,thshem industrial,kursc gjat pc
Sevjearit t ardhshm sht parashikuar q prodhimi n t te
rritet 38 - 39 %.
N krahasim me vitin 1980 nxje
rrja e naftes n vitin 1985 para
shikohct t rritct 56 - 58 %,ajo
e qymyrgurit rreth 48 %,c bakrit
52 % etj.Rritje t dukshme do t
shenoje edhe prodhimi i cliqcvc
t petezuara, i cili, m 1985 do
t jete 67% m i inadh se.me 1980
kurse ai i ferokromit karbonik,
cdhc m i madh.- 80 %.
Rritje t dukshmc gjat ktij
pcsevjeari do t ket cdhc indu
stria mekanikc, prodhimi i s ci
ls do t rritet per 38 - 40%,ri
prtrirja e pjeseve t nderrimit - 54 deri 56 %, kursc prodhimi i makinerive pr pajisje do
t rritet 51 %.
Nj rndsi c madhe gjat vitc
ve t ardhshme do kushtohet
cdhc zhvillimit t industris ki
mikc, prodhimi i s cils do t
rritet pr jo m pak se 60 - 63%
N zhvillimin e bujqsis soci
alkste, rendesi e veant do t'i
kushtohet rritjes s rendimentit
t prodhimit,nga i cili do t si
gurohet rreth 90 % c shtimit t
prodhimit t pergjithsh8m bujqesor. Krahas ksaj,do t hapcn cdhe rreth 26 hektare tok t rc,
kursc toks s ujitshmc do t'i
shtohen cdhe rreth 45 mij hekta
r. Nj pun c madhc do t behet
gjat Pesevjearit t 7-te cdhc
drenazhimin e perhershem nn
tokesor,siperfaqja c t cilit do
t arrij n 85 mij hcktar. T
gjitha kto do t bjn t munds,m.e q prodhimi i drithravc t
bukes gjat Pesevjearit t rritet rreth 20 %, rendimenti mesatar vjetor i misrit rrcth 26%,ku
rsc prodhimi mcsatar vjetor i pa
ngjarshcqcrit do t jct 42 -45%
m i madh sc gjat pcsvjcarit
t mparshm, ai i lulediellit
56 - 58 %, i pambukut 56 - 59% c
ai i duhanit 46 - 49% etj.
Me kujdcsin q do t'i kushtOhct prmirsimit racor t t gjitha llojeve t kafsheve, gjat
viteve t Pesvjearit, do t arrihet nj ngritjc cilsorc e sa
siorc c prodhimit t mishit dhc
prodhimeve blegtorale. N vitin
1985 kundrejt vitit 1980, prodhi
mi i mishit do t rritet 53 - 55
pr qind, i qumshtit 29 - 31 %,
i vezeve 50 - 52 % dhe i Icshit

32
34
31
23
36
12
33
8
34

IRIA

- 34 pr qind
- 36 pr qind
- 33 per'qind
- 25 pr qind
- 38 pr qind
-16 per qind
- 35 pr qind
- 10 pr qind
T 36 per qind

34 - 36 %.
Rezultate t mdha gjat Pesevjearit t 7-t do t arrihen
cdhe n zhvillimin e pemtaris.
Prodhimi i frutave, gjat ktij
Pesevjeari, do t jete 35 - 37%
m i madh se ai i planit t mpa
rshem,.i rrushit 40 - 43%, i agrumeve 48 - 51%, i ullirit 66 70% etj.
N projcktdirektivat pr Planin c 7-te pesevjear, eshte para
par q fondi i akumulimit t
rrltet 67 - 69%,kurse norma c akumulimit pr pes vjet t marr
s bashkU 31 - 33%.Vllimi i in
vestimeve do t rritct 23 - 25%,
kursc 75% e vellimit t tyrc t
prgjithshm do t perdoret-per
zhvillimin e industrise e t bujqesise.
Nj zhvillim t hovshm do t8'
kct cdhc transporti c tclekomunikacioni. Do te hapen linja t
reja hekurudhore, do t permirCsohet me , tej rrjeti automobilistik, do t shtohet komunikacioni
ujor dhe ai mc tekcferik. N kra
hasim mc vitin 1980, vellimi i
pergjithshem'i transportit t ma
llrave,me 1985 do t rritet 36 - 38%, kursc ai i transportit t
mallravc n hckurudh pr jo m
pak sc 80 - 84%.
Nj rritjc t shpcjt gjat vi
teve 1981 - 19R5 do t shnoj
edhc tregtia c jashtme c Shqiperise.Vellimi i prgjithshm i cksportit do t rritet pr 56-58%
kursc shumicn c tij dermuese do
ta prbjn mallrat c prpunuara
n vcnd. Ashtu si dcri m tash,
eksporti do ta mbulojc importin,
e do t'u siguroj vendin cdhc rc
zervave valutore.
Zhvillimi i hovshm dhe i gjithanshem q sht arritur n Shqiperi, bn t mundshme ngritjcn
c mtejshme t mirqenics materi
alc c kulturorc t masavc punonjesc. T ardhurat rcalc t puno
njsve do t kene ngritje te vazhdueshme,ndersa qarkullimi i ma
Ilrave me pakic do t rritet 22
- 24%. Ashtu si dcri m tani, n
Shqipri nuk do.te ket ngritjc
mimcsh,renie Ogash,mungese mallrash e plag t tjcra si keto
q po e brejn sot botn kapitalisto-revizionistc.
Gjat Pesevjearit t 7-te parashihet q me mjete financiare
t shtetit dhc me kontribut vull
netar, t ndrtohcn rreth 50 mije apartamente banimi, si dhc do
t sigurohet matcrial ndrtimor
per ndrtimin c 31 mij bancsave
nga vet fshataresia koperativiste. Shrbimct, riparimet, meremet-imet dhc punimet me porosi
pr popullin nga ndrmarrjet komunalc do t rritcn 45 - 47%,kurse ato n koperativat bujqsorc

Gusht 1981

Nr. 4-5

deri n
Rezultate te medha do t arrihen gjate ktij pesevjeari cdhc
n zhvillimin e kultures, artit. letersise, shendetesi
se, kaltures fizikc dhe sportit.
Numri i studenteve n shkolla t
larta n vitin 1985 do t jete
m i madh se m 1980, kurse
ai i nxnsvc n shkolla te mesme mc shkputjc nga puna - rrcth
44%. Mbi bazn e botkuptimit ma
rksist-leninist dhe t politikes
s Partis, nj zhvillim t mtc
jshm do t shnoj revolucioni
tckniko-shkcncor n t gjltha fu
shat c ekonomise dhc te kulturs
Detyrat q shtrohen n projekt

direktivat e Kongresit t 8-t2

jane vertete t mdha, por klas
punetore, fshataresia koperativi
ste dhc i gjithe populli shqiptar, nn udhehegjen c Partis 81
Puns c shokut Enver Hoxha,me si
guri q do t'i realizojne ato m<
sukses,duke i treguar n kt ml
nyr bots sc 'eshte n gjendj<
te beje nje popull,qoft ai edh<
i vogel n numr, kur udhelliqe;
nga nj parti c vertete marksiste-leniniste. Ashtu si edhe deri
m tani,Shqipria c kuqc e Enve]
Hoxhs do t vazhdoj t gendroje kshtjell e pamposhtur e socializmit, fener ndriues pr t1
gjith botn.

ZEMRA SPECIALE
N dy an t barrikads
Qndrojn grushti e bajoncta;
N njrn an yje,
N tjetrn - helmeta.
Hresher bombas h se na hidhtc
Polici c zcz, "specialc";
Po mc gjokset t shpalosur
Hidhet Djalri a kosovare.
"Shperndahuni" , irren helmetezilljte,
"Eshte c kot q8ndresa juaj;
Rrobat tona s' i shpon plumbi,
Pa lc m gurt tuaj..."
Por, s'na trembni, klysh t Drazhs,
Ju t ctur gjarpinj t gjakut;
Nc jemi bijt c Mic Sokolit,
Motra, v811ezer t Emin Durakut.
Arm, clik - e dime - ju keni,
Keni tanke e avion,
Po grushti yn i bashkuar
Esht me i fort se do atom.
Jeleke special
Ju, ujq t zinj
Porse ne veshur
Mc xhamadana t

mund t
t Serbise,
kemi lindur
trim8rise.

Rrobat c hekurta sa ju bjn pune,

Pasi nuk keni ideales
Nc kemi rroba t zakonshme,
Po zemrat i kemi speciale!

T gjith shqiptart - Mic Sokola

Kam par birin e Kosovs
Tankut para si i doli,
Para gryks hapi gjoksin,
Sokllin si Mic Sokoli...
Kam par djemt e Kosovs
Si nga syt nxjerrin shkndija,
Vrsulen mbi mitraloza,
Si dikur Sclam Salaria.

Prmbi tanke i kam par

Sikur Vojo Partizanis
Pionicrt mbi mitraloza
Si dikur elo Sinani.
Kam pare vajzat e Kosovs,
Kam par nna shamizeza,
Qndronin prball dushmanit
Si Shot Galica e Mine Peza...
E kam par xhamadanin
Q c vcshi gjith Kosova,
Dhe n t - me gj2k- t shkruar:
gjith shqiptart - Mic Sokola!"

Paqe 21

LIRIA Nr.4-5

Gusiit 1981

ATENTAT KUNDER PERANDORIT

N. JORGAQI

Ne prIll t vitit 1939, Italia fashis-

njesve q al

perfaqsonte, ishte

te pushtoi Shqiprin, duke kryer

nje agresion barbar kundr vendIt

shprehje e dshirs dhe pasqyr e

ton. Me kt akt ajo synonte t

pullit tone. N kt mnyre akti i

rcallzonte ambIolet e sa1 imperlaliste per ta kthyer Shqiperin n njf

kolonl te saj t perhershme.

gjalle e rrItjes se rentstenes s poVasil Lait hynte -nf hIstotIne

Sholperise sia c ka cdesuar shoku

Enver Hoxha sl slmbol t gualrnIt

Per t vn n jete planet e tyre

e 1 trImerisf -s1 flillm 1 kryensrl-

aneksionIste, n maj te vitit 1941,

tashlstt organizuan me pompozitet

tj,s se armatosur-. duke i treguar

t madh vizitn ne, Shqiperi t

tar ge duhej luftuar njekohttsiaht,

VIktor Emanuelit te III-t, te mbi-

kunder mbretlt aahtta edhe kundr

okupatorlt qf al perfagesonte-.

quajtur edhe -mbret i Shcliprls e

me shembulltn e tlj

thgip-

sl

imperlalizrnit italian. Ushtria e Pe-

tur, qe kishte provuar skamjen dhe

snpirterisht
perpjekjet e komunistve pr klasn
e tij, merrte pjes n demostratat
antifashiate q mbushnIn aso kohe
sheshet dhe rrugt e Tiranes, ai Iexonte literature kornuniste e nnhej
drejtprdrejt me kom:mist t gru-

shtypjen; at i jetonte

peve revolucionare.
Te gjitha kto i hapnin syt punetorit petriot, i ndiznin zemrn flake, mbrunin urrejtjen, e hidhnin
n mendIme serioze pr fatin

mallee. Mbi t gjitha, ky mbret IcIsh

flrmuar dy here aktln e turpehm te
pushtimlt te Shqlperlse, m 1920 dhe
mi 1939. Mbret1 dhe pushtimet e
Itallse fashIsta IshIn per Vasilin sinonime te njer1 tjetr1t.
Kjo ahpjegon ate ndjen1e tZt fuqlshme patrlottke q u zgjua te VasIll
e q u rrIt gjati javes qe mbretl
udhtonte neper Shqlpert. Al I ndoql
me kuldes levIzjet e -korteut- mbreteror, duke mposhtur n heshtje
zemrimin e prgalltej shpirterisht

perandor i Etlopise-.

pr aktin e tij heroik.

N at kohe rezistenca e popuIlIt shqiptar kundr zaptonjesve fashIste lshte n rritje. Antart e gru-

Me hetimin dhe pergatitjen e gJYqit t Vasilit u moren Jo vetm

organet m t larta t administrates

peve komuniste ishin hedhur n veprime konkrete. Cetat e para krye-

mbreterore, por u krijuan dhe grupe

hetuese t veanta, si nga monarkis-

ngrItese po organIzoheshIn n krahina t ndryshme te vendit: kurse pa-

tt ashtu dhe nga fashistt, jo vetrn per shkak t mosbesimit reci-

triott puntor, fahatar e intelektuale perpar1mtare zhvillonin

prok dhe t dIvergjencave q ekzistonin ndrmjet tyre, por edhe q

nje rezistente gjithnje n rritje ku-

t mposhtnin morallsht heroin, t

benin qe te mohonte aktin e tij. Por
m kot. Vasili mbajt-i qndrim burre-

nder masave kolonizuese e kombetarlzuese qe kIshIn ndrmarr fashIstet ne t gjitha tushat e jets.
N kt situate shum te rende, dolt

ror perpara torturave t fashistve

rihe e prbuzi vdekjen me krenart.

nga radhet e tyre, si shprehs i as-

Stuhise se pyetieve, presioneve e

plratave liridasheee t gjith petrlo-

torturave ai iu prgitgj me fjalet e

teve e t masave t gjera. I rlu punetor 21 vjear VasI1 Lal, blrl 1 nje
familjeje t varfer nga katundt Pl-

thjeshta -E bera nga dashurta per

Shuiprine-.
Atentati i Vasil Lacit pati jehnne

qeras I BreedetIt t Sarandes, I clIl

shtlu me revolver kunder perandorIt fashIst n TIrane, ndersa po lar-

t rnadhe ne Shqipri e n arenen

nderkombetare. Akti i tij u b she-

mbull frymezimi n luften e madhe

gohej nga Shertprla.

Antifashiste t popullit ton, e cila

me themelimln e Partise Komuniate

Vas111 e kreu atentatin ne mes te

nje turme ofIceresh fashIste dhe ndo-

randorit fashist kIshte pushtuar jo

vetem tokat e Shcilpental, por edhe
ato t Llbk, te Etloplae dhe tt So-

Krkimet dhe gjurmImet n jeten

atdheut t

Shqiptare, n nntor 1941, u shndrrua

n lutt te organlzuar revolucionare

dhl q n astin me nevralgjlk t

e Vasil Ladt nxjerrin para stu-

robruar. Pikrisht ne
kt koh ai zur1 te shkruante dhe

veprImIt, ntati nrel fashIsteve, n

dJuesve fakte dhe hollsi q hedhin

vargje e vjersha patrlotike.

q shpuri ne lirimin e plot t

prpjekje pr ti

kapur doren, ua

drit mbi figurn e heruit Kshtu,

idrroi drejtlmin goditjeve. Megjith-

duke e -rindertuar- sot jetn e tlj

Ata q e njohn nga afr Vasilin,

tregojn se nn ndikimin e fakto-

Shgloperise dhe e bfri popullin zot t

plctfugishem t fateve t tlj.

ate. vullneti I popullit shqiptar

t shprndar n kujtesn

e popuIlit dhe neper dokumentat arklvale,

duke I Ildhur faktet me logjIken e

rve t rinj revolucionar q po

hynin n jetn e populIlt ton, ndodhi tek ai nj zgjim i shpejte i ndr-

Fasada e butaforls e pompoziteti i

tyre t pakundQrshtueshroe, duke e

venclosur tlgurn e herolt ne shtratin

gjegies politike, nisi procesi i formirnIt te tiJ 9i luftetar kundr pushtuesve fashiste.

npermjet dors s Vasilit ishte

shprehur, urrejtja kunder mbretit
pushtues ishte shpallur botrisht.
pritjes fashiste t perandorit ishin

e hIstorlse, duke e pare at nga lar-

rrzvar pr toke. Megjithse peran-

tesla e kohes son, kuptojm edhe

dori nuk u vra, politikisht atentati i

m mlre medheshtine e gjestlt his-

Vasil Lait ishte nj mohim i gvxirrtshm I perandorit dhe i zapto-

torlk te 41j.
VasIll Ishte puntor, njerI I vusj-

Ne ditt q erdhi ne Shqlpri Vilttor Emanueli 1 III-te, Vasili e kuptoi

se me emrin e tIj 11dheshin tr
pushtimet dhe luftrat grabltqare t

Letr e hapur puntorve kosovar n

mrgim
T dashur vellezer,
Nj mjet i rendesishem n duart e armiqve
tan shovinist pr sllavizimin e tokave sh
qiptare,ka qen dhe mbetet shprngulja csh
qiptarvc nga trojet e veta shekullore. Titistet, kta armiq t prbetuar t popullit
ton, si erdhn n fuqi, kurdisn plane t
reja pr ta ngritur n sistem kt politik
Atyre nuk u mjaftuan marrveshjet e konstra
ktuara t Jugosllavise Monarkistc mc Turqine pr dbimin e shqiptareve dhc vendosjen
e tyre n shkrettirat c Anadollit,por arri
tn marrveshje t reja me rcaksionin turk,
pr drgimin n Turqi. t kontigjentevc t
reja t shqiptareve.
Sipas statistikave qe japin vet revizionistet, del se regjimi antipopullor i Titos
dboi me dhun e presione qindra mijera shqiptare n shkrettirat e Anadollit e gjetke. M von, kur shovinisteve serbomedhenj
iu b c pamundur nj form e tille,e vrazh

det, c shpernguljes se shqiptarevo.ata shPi

kn nje form t rc. m t rafinuar, at t
emigriMit ekonomik, q n fakt nuk ndryshon
nga e para.
Skamja dhc mjerimi i madh,papunsia e pre
sionet q ushtron pushteti, ku%htezuan q
kurbeti pr popullin ton t behet nje feno
men masiv. Sot jan t pakta ato familje q
nuk kan s paku nj antar t merguar. Keshtu njerezit tan u detyruan t shiten'tek
kapitalistt e huaj, t shkojn c t mekembin ekonomin e revanshisteve gjerman, q
na vran e na pren gjat luftes s fundit.
Revizionisteve e tradhtarve, jo vetm q
nuk u vjen kcq pr kt tregti t poshtr
me njerz, por mburrcn dhe mundohen ta para
qesin kurbetin si dika te mir, si nj merite t tyre t jashtezakonshme, si shprehje t "lirise" dhe "demokracise", q ekzis
toka n Jugosllavi. Kta t fantaksur s'ngu
rrojn t na i servirin edhe poshtersite me

Vasil Lait i eshte dhn titulli

Shtpla e
larte Hero
llj
vendllndje eshle bere muze,
ku vizitoret e ndryshern njlhen me
jetn e tij revoluclonare. N vendin
ku ai krtu atentatin, n nj rrug
kryesore t Tlrans, sht vendosur
nj skulpture q e tregon heroin
dttke gelluar me revo1ver.

t m&lha
virtytc t sigurta, duke shitur
dhallen pr gjalpe, sado q bota
c shquan
dhallen dhall c ejalpin gjalpe. Sikur kurbeti t kish qcn shprehje c liris dhe demokraelse, atehere liria c demokracia do ta
kishin burimin te Spanja fashiste, tc Turqia anarkiste, tc Portugalia c Italia dhe,
natyrisht, tc Jugosllavia, q dallohen per
eksportin m t madh n bot - t krahut pu
ntor. Popullit ton do t'i behej shum qej
fl po t'ia merrnin kt "Iiri" e "demokraci"
dhc t'u siguronin bijve t tij pun ne atdhe.
Kurbcti sht nj plag e vjetr c popullit ton. Pr t tregohen rrfimt m rregethese e kendohen kngt m t trishtuara.
Ne, vellezerit e motrat tuaja n Kosove,jemi t vetedijshem pr gjendjen tuaj t vsh
tir c jctn e rnd q bni. E dil sa rende sht pr ju kur e shihni veten t shty
pur e t perbuzur - si mos m keq, kur ju mun
gon fjala e njerezishme dhe ju jepet me bollek vrazhdesia e perbuzja. Kur i huaji t
irret, t shan e te poshteron pr asgj. E
rnd eshte kjo jct, por 'te bjm. Rnd

LIR1A

Facie 22

tusht

Nr. 4-5

1981

t ,d1Kolido i MCtille dhe atre f:IIore

Nipas "Iirkve" c "demevend
eShte te kalohen dhjetera Ute. nje rini e.
Jane hedhtM. ne ; . ruce qindra punetore t nd
kracisese madhe. t interesohen perknshtere. ne kthina barrakash, te cilat %/endasit nuk i bejne kabull as per kafshet t 're tet c r.Zrda te Jeti's s t puu s s pun:'ter- rmarrjevc . pse kane Marre pjese ne grcva c
demonstrata. ape pse nuk i kan dnuar ato.
it tone t mercuar. titistet kujdesen qe pu
Rnd kur kthehesh nea puna.i lodhur c i k
T cjitha kZ, to masa t tipit fashist nuk
netoret tane te prishen c t deeJetwrohen
putur dhe s'ke-prane njeri nca te tut.te fa
sa m shume. te humbin do ndjenje kombeta- c lieeshtojne ase nnshtro,jn popullin tone
miljes satc t dashur, t krijuar mc shpirt
po perkundrazi. e kan forcuar ate edhe m
re e progresive. Per kete gellim. titistet
ndr dhembe c t neritur mc trcqind mundimc
shume. I bashkuar si kurr m pare,ai po q
kane ncritur %i kepurdhat pas shiut, klubet
skamnore. Ne vend qe te 'rrish mc njerezit e
e ashtuquajtura t punetoreve, ku shfaqin ndron kryclarte para xhelateve titist dhc
tu, t gezohesh dukc u mallur. ti detyrohsht i vendosur c kembeneules ne realizimfilma pornografike. q i sjellin nea Jugosesh t pergatitesh darken q t vjen c hidh
in c kerkesave t veta t drejta. Ne mbledh
Ilavia, oreanizojne n kto klubc koncerte
ur pclim. E rende .eshte t lesh rinin neper metropolct e Evropes, t mplakcsh c thi- me hipike Made in Jugoslavia.shperndajne re jet qe po organizon armiku per t dnuar de
monstruesit, populli po c shprch revoltn e
njesh larg njerezve t tu, t sosesh ditet. vi%ta c gazeta te degjencruara,qe titizmi i
urrejtjen c tij t papermbajtur kundr kty
ka mc bollk.
n dlu; t huaj, t bicsh e t ohesh mc forc denimeve dhc pushtetit antipopullor. Kjo
Mc veprimet e "keshillat" c veta,titistet
toerafine e fmijvc n gji, por edhe m r
rezistence e mrekullueshme e ky unitet i pa
u thone punetoreve Ne. mund t hjn 'te du
nde kur shkon pr pushim n atdhe c atie %'
par i popullit ton, jo vctm q po shpre-an. se jan t lir t hhcn rrtgage c pit njch m fmija yt, se c ke ln foshnj,
het n tubimet c kolektiveve punonjese dhe
e tash q ka zn t shquaj njerezit c sh- janece. aventuriere c kauboje, mund t vjet atyrc t lagjeve. por ka dal sheshit cdhin c bile edhe t vrasin edhe njeri-tjettepise, ty te quan t huaj, se s'te ka par
dhe n ato organizata q kan qcn leva t
rin. Nc s'kemi gj kundr, thone ata, burgasnjhcr. Ose, t te therrase :daj, femititizmit, duke filluar q nga organizata c
ja ,yt! E rnd dhe e ftohte sht g,jithka ut mund t'i shpetoni duke dhn disa mijera
Lidhjes se "komunistevc", ku jan perjashtu
n kurbetin c mallkuar. Por, tjeter shtee marka c franga ryshfet. Mund t beni gjithar qindra antar e jan shprndar dhjetes'u la regjimi titist njerezve tan. Ose n ka, vctm me politik nuk euxoni t merrera organizata baze, c deri tc organizata c
shtpi c pa bukn c gojes pr femijet. ose ni. pra nuk euxoni t mendoni pr gjendjen
rinise dhc ajo e Lidhjes Socialiste. Armiku
tuaj t mjcruar, pr ardhmrin tuaj dhe t
n kurbet, dukc shitUr kraht dhe rinin, e
eshte dctyruar ta poho,j mc gojen c vct se
femijeve tuaj.Pr keto mendojne kokat e "me
pr t'u siguruar n,j kafshat gojc fmijvc
i kan dal tclashe scrioze edhe n organidha" e te "ndritura", zoterinjte Mini, Koq - t t therresin daj!
zaten.e oficereve rezerve dhc n at te Lilishevski c Deva mc shoke.Ai q guxon t me
Pr do dit bijt e Kosovs marrin validhjes s Luftetareve, nga radht c t cilaxhet n duar,pershendeten me njerezit - e vet ndoj e t veproje ndryshc, do t hidhct n
vc jan perjashtuar dhjetera antar. Hile,
pranga.
me lot n sy c mc dhembje te thelle, prsh
rezistence po bhct edhe ne radht c polici
9far nuk hjn titister pr t mashtruar
ndeten mc prindrit q, ndoshta, nuk do t'i
se kosovare.
shohin kurr me t gjalle, me grate q pran c perare punetoret tane.Aejentura e UDB-se
jashte sht e prhapur kudo. Ajo vepron ku
burravc mbeten t veja, mc femijet q mbetVellezer punetore n mrgim, .
en jctim, ndonese mc babn gjalle. Pershe- do, mundohet t'i gnjcj c mashtroje punto
Sot qe i gjithe populli yn heroik sht
rt, t'i peraje ata, duke vene njrin kunndeten mc vatrn c tyre t dashur, me token
ngritur n kmb si nje trup i vetm dhe po
e lumin. me malin c fushn, c cila nuk ble- der tjetrit, ben lojn c premtimeve t rrekrkon t drejtat c vcta t liejshme, edhe.
jshme, komprometon mc t holla ndonj eleron pr ta, mc burimet pran t cilave kan
juvc, si bij hesnik t ktij populli, ju
kaluar ditt e bardha t femijerise, pershe ment t dobt e .mendjelehte.Disa t tjere i
dalin prpara detyra t shumta c te rndsi
kercenon. E far nuk bjn udbashet e perndeten mc varret e t parvc, pershendeten,
shme. Nc, marksiste leninistet dhe revoluci
faciesive diplomatike dhe te tjcrt q vijne
sc eshte pun q nuk i dihet. Rruga q maonart c Kosovs, kcmi bes.im t plot te ju
rrin sht e gjat, rrug e zcz, dhc kthi- nga JugosIlavia.
dhc jemi te sigurt se, ndonese larg atdhcut
Por.ju, puntort tan trima c atdhctar,
mi - kurr i sigurt. Shum u nisen n kt
cdhc ,ju do t qndroni t patundur me kerke
c keni kuptuar mir kush jan titistt,c kc
rrug t trishtucshmc dhc s'u kthyen kurr.
sat e drejta t popullit ton dhc t ngreni
Nj ndarje c vetmc c kurbctarit mc njere ni kuptuar me far armiqsh keni t bni.Fy
lart c m lart zrin kunder shtypesve gjaka
tyrn c vertete prej xhclati t titisteve e
zit dhc vendin c vet, do t duhc,j ta piketar titist e t'i tregoni bots dhc armikpat m s miri kohn e fundit, mc terrorin
llonte botn. Kursc kurbetaret tan s'jane
ut se edhc ju jeni bij besnike t keSaj toe pashpirt q ushtrojne ata ne Kosove.E panj c dy, po me dhjetera mijera. Dhembja c
kc c t ktij populli. Ju punoni n ato ve-,
te atehere kur, shum prej jush, mort tele
ndarjes bhct keshtu m e madhe. Dhc tc nc,
ndc ku vepruan e luftuan patriot e komunierame, me t cilat ju ftonin e ju njoftonin
kjo eshte br nj dhembje c cjithe popullste t shquar shqiptar si Ali Kelmendi,Avte shtepia pr vrasjen e t afermve tuaj n
it.
ni Rrustemi, Halim Xhclo, c shum t tjere.
T gjithe puntort n kapitalizem jan dcmonstrata, kurse xhandart fashist t Ti
Shembulli i tyre i ndritur duhet te.jete
tos ju ndalen n kufi dhe nuk ju lejuan t
t shtypur, t shfrytzuar, t perbuzur e
frymzim edhe pr ju.
vini c t varrosni vllczrit c motrat tuat poshtruar. Por, puntort c huaj,dhc n
Sa gezim c krenari ndiejme, kur dgjojm
ja.
mes te tyre sidomos shqiptart, jan m te
pr prottstat c demonstratat tuaja t fuqishfrytzuarit ndr t shfrytzuar. Ata i kc
shme dhe pr perpjekjet tuaja prcj patriotBashkatdhetar t shtrcnjt,
n punt m t veshtira e me rreziqe,te dis
esh zemerzjarrte. Ju ngritet zrin c grushAtdheu yn i perbashket,Kosova jon e dakriminuar me paga simbolike, e shume prej
tin tuaj t fuqishm kundr padrejtesive q
shur, po perjeton momente shum t vshtira
tyre cdhe pa asnje mbrojt,jc sociale. Pr t
i bhen popullit ton te shumevuajtur. Ju
etniket serbe u vrsuln mc trbim drejt
siguruar buken e fmijvc,puntort tan n
mbrojtt vellezerit e motrat tuaja n Kosomrgim duhet t hane hukn that. Edhe ato Kosoves. U dyndn ktu dhjetera mijera poli
ve. Ju u neritet ashtu si gjith populli yc e ushtar t rinj..Ata shuan me gjak depak t holla q kursejne, regjimi titist ua
ne n mbrojtje t nderit t motravc, nnavc
monstratat paqesore t popullit tone,c kthy
rrmben nga duart akoma pa i derguar n shc vatrave tona t shtrenjta, q u prpoqn
en n kasaphan t tmerrshme Kosovn ton
tepi.
Rankoviit
ta marrin npr kembe etnikt
Njeri pas tjctrit vijn perfaqesuesit c t dashur. shtine me tankc c mitraloza mbi
c t Drazha Markoviit.
bankave pr t mashtruar sa m shum punto vellezerit e motrat tona t pambrojtura,vra
Populli yn, sot, para se gjithash kerkon
n c plagosen shume bija c hij nga m t mi
r q t mhushin me deviza arkat c shtetit
rt t popullit, hurgosn c arrestuan me mi
q t mos i cenohcn ato pak t drejta t fi
t tyre t falimentuar. Vijn gjithfare emi
tuara me gjak n demonstratat c vitit
jera t tjcr dhc po ushtrojne tortura shta
sarsh t shtctit, mc genjeshtra e premtime
Kerkon q Kosoves t'i njihet patjeter statu
ejoja do t hapin vende .te reja punc pr zarake mbi ta. Masa t shumta antishqiptare

%i i republikes s fcdcruar.
po ndrmirrcn n do fushe. Shovinistet jupunetoret tan t mereuar. Vijne si korba
Amancti e porosia e gjithe atyre heronjvc
gosIlave kan ndermarre nj fushat t gjepr t'i bindur t marrin pjes ne t ashtuq dhan jeten n lulen e rinise pr t dre
re shpifjesh c akuzash kunder popullit ton
quajturat vetekontribute q duhct t japin
dhe historise s tij t lavdishme. Po sulmo 'jtat dhc lirin e popullit, amancti i atyre
puntort gjoja per ndertimin c rrugeve,shq jan dukc lnguar nga plagt e rnda dhe'
kollave c ambulancavc. Llafazan c demagoge hen e po fyhen heronjte dhe simbolet tona
i atyrc mijra trimavc q po dergjen npr
t tjere vijn njri pas tjctrit c u flasin kombetare,kultura e traditat tona, po behen
burejet fashiste jugosllave, si pr gjith
punetoreve pr gjoja "parajsen" titiste,per perpjekje pr t na rrmhycr edhe ato pak
popullin,ashtu edhc pr ju,ka gene dhe mbet drejta q i kishim fituar mc ejak pa% vi
"zhvillimin c perparimin" e Kosoves,per "ba
tet:
tit 19b.
shkim-vellazerimin" titist q gjoja ckzisto
- T luftoni pareshtur c mc t gjitha forKt vit u mbyll para kohc Universiteti i
ka kudo n JugosIlavi, c sidomos n kosov.
Kosoves e po kurdisen plane edhe pr shkap
mat, deri sa te realizohen t gjitha t dre
Gjakpiresit titist nuk harrojne t oreajtat c popullit ton,
rderdhjen e tij t plot. U anuluan t ejlnizojne cdhc "pritjc" per puntort c mrgu
tha marreveshjet me Shqiprin n fushen e
- t kundershtoni mc force dhunn e terro
ar kur kta vijne pr pushimc. N kto far
artit, shkences, kultures dhe arsimit.Esht
rin c pashoq q po ushtron regjimi mbi popu
"pritjesh". udbashet c shumt i krcnojn
vendosur t ndryshohen
e sakatohen tekstet
Ilin dhe rinine_tone.
puntort t mos shocierohen me puntort e
shkollore t historise e te ejuhes dhe lete
- t forconi pareshtur unitetin luftarak
vendove ku punojne, t mos solidarizohen me
rsise shqipe. Shqiptaret rrahen c denohen
t radheve tuaja.
ta e t mos organizohen n sindikata,te mos
vetem psc mbajn nj distiktiv a nje pli%
- t prkrahni c te nduhmoni me t gjitha
lexojne ndonj reviste shqiptare e t mos e
te bardhe. Ne t ashtuquajturin "proces t
mundesite bashkatdhetaret q keni n Ko%ove
degjojne radion socialistc t Tiranes etj.
diferencimit", jane larcuar nga puna shume
- t zbnloni dhe demaskoni pa meshire ata
Pr t gjitha keto raste, kercenohen udbash
profesore te Universitytit e shume mesimdhe
elemente t shitur qe bejne punn c armikut
t, ne do t'ju bureosim e t'ju marrim pasa-

qe.

Gusht 1981

Djali i kurbctarit. - "Babe, psc s'vjen tc

shtpia c t punosh si gjith bota? S'na do
nc, njcrzit c shtpis, apo ke ndonj halt
tjeter... Sidoqoft, kthchu n shtpi,prap
mund t jetojme me arna e me kothcrc bukc.
Ktu po ndodh dika...

L 1 R 1 A

Nr. 4-5

Faqc 23

q mbjellin panik c konfuzion n radht tua fshataret.gjithe populli yn trim c patriot

ja,qe hejne punen e agjentvc t felliqur, per t krkuar t drejtat c.vcta, dukc qene
t ndergjegjshem edh.c.per. sakrificat q dudukc ju denoncuar juvc te armiku,
- t kerkoni mc kembeneulje q t'ju sieu- het br. Populli nuk doli mc pahir n demo
nstrata. 'AL e dinte se,titistet nuk do t'i
robet puna n vcndlindjc,
- te sabotoni ato .te ashtuquajtura "klubc duartrokasin.kerkes'at c tij-te liejshme,kU ,jugosllave t punetoreve", q jan shnderru rsc policia c ushtria fashiste , jugosIlave,
ar n erdhe t rrezikshme antishqiptare, c nuk do priste mc lulc demonstruesit tane vend t tyre t formoni klubet dhc shoq ne.
Shum armiq jan munduar ta robrojn e
rit tuaja t pavarura kulturorc c artistizhdukin popullin ton. Por, t gjithe jan
ke dhc sportive,
- t mos mashtrohcni nga demagogjia c pre mbuluar vctm me turp, kursc populli yn ka
mtimet'boshe t armikut, t mos u besoni sh mbetur gjithnj i lavdishm e hcroik ne luf
tn e tij pr liri. Prandaj sot populli yn
pifjeve c trillimcve te.shumta t tij,
- mos lejoni q t humbni gjuhn, kultur- sht m i vendosur c m i bashkuar sc ku
rfe n luftn c tij t drejt dhc e ka bind
.en c traditat tona t mira.
Demonstratat e grevat masivc q kan per- jen e plot sc edhe ky rrebesh i shovinist
fshire mbar Kosoven, armiku po mundohet t' ve do t kaloj si shume furtuna titiste q
i paraqcse n sy t bots si vepr t "naci u egersuan n Kosov. Demonstratat m t re
onalistvc dhc irredentisteve shqiptare".Ne ja . qe shperthyen kto dit n Gjakov c Pri
fakt,ato jan veper c popullit dhe rezulto- shtin, i treguan qart armikut sc populli
jne drejtperdrejt nga politika antishqipta- yn nuk e ka ndr mend t gjunjzohct as pa
re q ka ndjekur regjimi pr 40 vjet mc ra- ra denimevc fashiste q po u bhen njerezve
tane ne gjyqet titistc n proccsct c shumta
dhe. Ato jan rezultat i shtypjes dhe shfry
tzimit t egr t masave punonjese, i pozi t kurdisura nga udbasht e Herleviit.
Prpjekjet c shovinisteve serbe dhe t k
ts koloniale t Kosovs dhe i vendosjes se
marredhenieve kapitaliste n t gjitha fush .lysheve t tyrc n Kosov jan perpjekje t
at c jetes, Ato jan rezultat i ashpersimi, nj bote t pernduar dhe perpelitje t nj
n kulm te t gjitha kontradiktave dhc i s- t smuri rnd,q sht shtrir n shtratkamjes c mjcrimit t paprshkrueshm, n t in e vdckjes, po, para se t ngordh,egrso
cilin c kan katandisur titistt popullin het si nj bish mc fuqi t shumfishuar.Fu
ton. Prvoja c gjat historike c luftarake qia c titizmit jugosllav,si po dihet tashc kan msuar popullin ton sc tC drejtat e me, pa dyshim, sht fryma c fundme e t d
lirite nuk t'i fal kush, por ato fitohen ve shpruarit, t cilit, h tash h tevona, do
tm ne rrdeen revolucionare. Prandaj doln, t'i shklas kmba dhe ai do t bjcr n hum
te bashkuar, ruggeve puntort, studcntt c neren q ua ka hapur t tjereve.

Shovinistt scrb; t trbuar si kurr m par kundr popullit ton, m 13 maj t ktij Mbahu Prekaz, ti kulle graniti,
per t rrethuar shtpin c Nc- F. tr Scrbia t ka marr n thumb!
viti drguan reparte t tra policsh n Prckazin c Ult
bih dhe Tahir Mehajt, fshatar t ndcrshm c patriot t dgjuar. Babe c bir,mc t dgju Eshte po.ai scrb prej shovinisti,
ar perartjen c xhandarve scrb dhe vringellimen c tankeve, zun vend tc frengjite c ku q mc ty lufta i shkoi n lume.
lles dhe vendosen t qndrojn t paprkulur dcri n fund, t prtrijn epopene c patri
otit t shquar Ahmet Delia. Regjimi, pr t thyer qndresn hcroike t ketyre dy patrio- "Te fort e kemi kullen!"
teve, u detyrua t drgoj njsi t tra tankcsh c t mbuloj qiellin e Prekazit me hcli tc frengjia i qcshi buza plakut.
koptere ushtarak. Pas shum or luftimesh, gjat t cilavc armiku la mc dhjetera t vra T fort e kemi Kosovn,
r c t plagosur, policia hyri dhe i bri rrafsh me tok muret e oborrit dhe kullen c fa ne po bicm, po kush na merr hakun."
miljcs Mchaj. N betcjen c pabarabart ran, m n fund, hcroikisht cdhe Nebihu c Tahiri
Ata c dhan jeten pr ndcrin c familjes, pr ndcrin c Prckazit famemadhy ran si burra c N at ast mbi kull gjmoi
lan pas vetes nj shembull t ndritur. Populli yn do t'i kujtoj gjithmone me nderimet nj i paudhe hclikoptcr.
m t medha.Tashme, mbi varret e tyrc mengjes pr mngjes po gdhijn kurora lulcsh,q po Dhc plaku ra, po n dor t Tahirit
ua drgon dora e dashur c popullit, kurse qndrimit heroik t Tahir e Nebih Mchajt pocti kepuste breshrima njai maliher.
anonim i ka kushtuar kngn q po c botojm ktu.
Pritc Prekazin, o bish e ndyt,
n pancir e veshur e me tankun shok!
S'me le vend tjetr t t gelloj, pos syt,
dhe m kapardisesh si nj maok.
"Dorezohi, se s'ka tjeter",
Fshati ruantc t kaluaren,
u tha, c i thirri vrazhd n emer.
fshati donte ardhmrin:
S'te than, kur u nise, n Bcograd,
pa pranga ta shihtc Kosoven,
se dhe njehcre ktu, n Drenice,
"Qerou, shpirt i shitur, ik!"
n liri t'ia ndicje dashurin.
q nga kulla plaku tha.
kur u versulen etnikt e tu,
Mes vetullave i qlloi Murseli* sakic?
"Le t vijn milict serb,
Kngt pr Azcmin rriteshin,
kcmi pun vetem me - ta."
shtrngoheshin armt n gji,
Dhc vazhdoi lufta, c gjat rrepte:
n kulla historia shpaloscj,
"Me kto duar do t'ju lidh",
Dhc u drodh trimi, pa t shtrir plakun.
n zemra gufontc liri!
po i nxchte fjalet tradhtari,
"Duhet t trhiqem, t aj rrethimin,
"Gjithmone preja i takon,
shumfish t'ia marr Prekazit hakun."
Dhc bashk mc at madhrim armsh
kumbontc mbl
atij q c z i pari."
Po drit' c henes c tradhCtoi,
n kujtimin c gjalle t Shots mc trimat,
Shkrcpi flak pushk' e Tahirit,
mbi malihcrin kur i ra,
rritej n Shpres e tr Drenica.
mcrr tradhtarin n lule t ballit.
nga mitralozat n duar barbarc,
Kendej crdhen c thycn qafn panumr ushtri, "Vafsh n plch, qcn i mallkuar,
u shtri skaj prozhmit, Tahiri, u vra.
turpin c tyre c namin ton lane pas.
o qclb c plag e shqiptarit!"
Lindjet perhere m t dashura bhcshin
4.
e flamuri valonte n Prekaz.
Sakaq dhc fshati mc milice,
Dhc s'lane t'u bhej as gjma trimave,
si korba te zeza, u resh i tri.
t vrart e vet vajtonte Scrbia.
2.
Ndr motc, pra, atyrc lc t'u mbetct gjma,
Por, a tunden muret e kulls?
Por n prag t nj stuhic
A dridhct n dor t trimit, maliheri?
Shqipja bn edhe pa gjeme, i mbetet lavdia.
n gardh t fshatit vuri putrat
ujku i vjctr prej Serbie
Kendej crdhn c thycn qafn panumr ushtri,
Nj dit e gjate, pa fund, luftimesh,
hallakati t gjitha kullat.
u ngrys e kafshuar nga pabaratia:
turpin c tyre e namin ton lan pas.
njri tabor - dy pushk te frcngjia,
Dhe lindjet prher m t dashura na behen,
N gjm u mblodh fshati at nat,
dhe Shqiponja e lir n Prckaz.
tabori tjeter - me tanke ordia!
qcni scrb n rrug u shirr.
Na rrcthuan, bab Ncbih!
3.
Na rrethuan, bir Tahir!
' Murscl Ahmeti, i biri i Ahmet DelisC, baKot qllonin tankct murin,
shkCluftftarit t Azem Galices,i cili u vra
kot murtaja rrahte atin.
Dhe hungroi ze' i tradhtarit
Kendej gendresa m e fort bhct,
po n Prekaz nga hordhit etnike, por vete i lndoi trimat ne zemr:
andej fashistet nj pas nj bien.
Cm pasi shpartalloi me te birin c mc shok,
nj ete t tr serbomdhcnjsh.
,

Shqipja bn edhe pa gjm, i mjafton lavdia

LIRIA

Faqc 24

Ntlihma
pr lliosolvn
T dashur vellezer e motra:
Sot populli shqiptar n Jugosllavi ndodhct n nj gjcndjc t vajtucshmc. Regjimi fa
shist i kliks titistc c katandisi at ne
nje skamjc e mjcrim t papershkruar.Por,fatkcqesite e popullit ton jan shtuar pa ma
s kta muajt c fundit, pasi rinia, punetoret c fshatart tan u sulmuan mc tanke dhe
avion, me polic c ushtar nga mbar Jugosllavia. -Ne demonstrata na u vran e plagosen shum vellezer e motra. Shum nga familjet c tyre,ne skamjen dhe mjcrimin ku i ka
katandisur shovinizmi serbomadh, e kan veshtire t mbulojn qoft cdhc shrbimct e
varrimit t bijve t tyrc,t mos flasim pr
sigurimin e barerave e t mjekeve pr t
plagosurit, q nuk guxojn t shtrihen neper spitalc, se.atje i presin kthetrat e mi
licise fashiste serbe dhe burgu i rnd.Pr
vc kesaj,perdite po purgoscn mc qindra shqiptare dhe po marrin dnime t rnda me bu
rgim. Prej tyrc ka cdhc njcrz q ishin pr
gjegjes n familje dhc ckzistenca c t afr
mve t tyre varet krycsisht nga t ardhurat
q siguronin ata.
Nj numr tjctr mjaft i madh i shqiptar
ve jan larguar nga puna,psc morn pjes n
demonstrata osc i perkrahen ato,dh,' tash ar
miku yn i ka hcdhur n mcs t Ka fa

Gusht

Nr. 4 - 5

11,1
Fr.

Ahschnitt
Coupon
Cednia

Emzahlungsschein
Butletin de versement
Polizza di versamento

Empfangstchein
Racapiss6
Ricevuta

2 54,7 c. 1,*

Fr.

Fr. 421-4, c.

c. ir; o
WWW

1 or gmo

coNenall w.1,Fte 94, 1 na,

11* .91410*
lewant r cn
Onte 40tWO

Hilfe fr Kosova
Katharina Asal
Biel
25-4647S

Cmtle
Cw. <oo.n.r. , x

Hilfe fer Kosove

Katharina Asal

W cw cow , amml.

Biel

wtw,,i14

Ir

25-45475
:::" 2545475

Biel/Bienne

Hilfe hir Kosova

Katharina Asa:

410e,NowewOhlmilm

rwWww

Ble:

,wiheNtm.
Nw IVNA laWc
relh. MIWtt

......

lwan aroew
Owei (4~....4
www. ftd WwWwWww www

412.41 116 EllA10 111 Nal ,op

.111

kursejne niihmen c tyre vellazerorc c t njerezishme, po japim ktu shcrnbullin se si duhet

ata q s'do
plotesuar ckul. Kush nuk matrron, ntrel ta shenoje cdhe enrin e vet, n tri vijat . e prera.
milje t tjera t ndcrshmc, q jan pa stre
h mbi kok dhe u mungon edhe kafshata c go
jes.
Me veprimet e tij barbarc, armiku ka pr
qllim t na shtyp me dhun c terror,e nj
herit t na nnshtroj edhe me armen c urise. Ai prpiqet t lere pa shkolluar femijet e njerezve tane q po kalben burgjeve, e
t demoralizoje familjet c tyrc, q kto t'

Njoftim
Njoftojm bashkatdhetaret tan q ndodhen n pun t perkohshme n Perndim sc literatuBIEL-BIENE.
ra shqiptarc mund t sigurohet n kto librari. N Zvicr: BADHAUS STR. 35,
Kjo sht nj librari shum e pasur mc libra, rcvista e gazeta shqiptare. Perve librari
s s prmendur, n Zvicr dhc n Gjermanine Federale, libri dhe shtypi shqiptar mund t
gjenden edhe n librarit perkatese t shoqatave t miqsis Zvicr-Shqipri dhe Gjermani-Shqiperi, t cilat nuk do ta keni vshtir t'i gjeni n qytetet osc n afrsi t qyte
teve ku punoni.
Natyrisht, libri c shtypi shqiptar mund t porositen edhO drejtpersedrejti edhe nga Shqi
pria. N kt rast, porosia mund t bhct n adresen: NDERMARRJA E LIBRIT, TIRANE, ALBA
NIEN.

i mallkojn bijt c vet.

Dhe ne, me qllim q t shkatrrojm planet djallzorc t armikut dhe t paksojm
fatkeqsin e vellezerve dhc motrave tona,
kcmi nj detyr patriotikc dhc t ngutshme:
ndihmojm edhe materialisht, mc t gjitha mundsit q kemi. Ndihmat mund t'i dre
jtoni n kt xhiro-llogari:

25-45475
HILFE FUR KOSOVA
BIEL
SUISSE
SUISSE
Dhnia e ndihmave pr Kosovn nuk duhet
t behet ne form fushate. Ndihmat duhet t
jen t vazhducshme dhe me afat t gjat,se
edhe nevojat tash pr tash jan t tilla.Du
kc ndihmuar vellezerit tane,ne ndihmojm
shtjen ton: i japim'nje grusht t fort ar
mikut, ojm luftn ton perpara dhe njeherit forcojm solidaritctin c unitetin ton
t pathyeshm.

PoEsul
Di- GLIALBANESI

IMPERIALISMUS
UND REVOLUTION

L'IMPRIALISME
ET LA REVOLUTION

DHE

REVOLUC1ONI

EL IMPERIALISMO
LA REVOLUCION

k
41 .4

%114
j ;I gl .13 1 ----IMPERIALISM
AND TIIF. FIF: OLUTION