DAYA DAN TENAGA

PENGUKURAN (MEASUREMENT)
Bi
l
1

SUBTOPIK
Panjang(leng
th)

PENERANGAN

Tarikh
baca

T.Tangan ibu
bapa/mento
r

Makna
>Jarak antara dua titik(Distance between two
points)
Alat yg digunakan
>Masa silam guna objek atau anggota badan
seperti
batang
mancis,kayu,jengkal,hasta,depa,langkah dan
tapak kaki.
>Tidak seragam kerana objek atau anggota
badan manusia tidak sama.
>Pembaris,pita ukur lebih tepat dan
menggunakan sistem piawai[digunakan di
seluruh dunia]

>Tali/benang da pembaris digunakan untuk

mengukur garisan melengkung seperti ukurlilit
batang.

Luas(Area)

Unit
>Kilometer(km),Meter(m),Sentimeter(cm),Mili
meter(mm)
> 1km = 1000m
> 1m = 100 cm
> 1cm= 10 mm
Makna
>Saiz suatu kawasan/permukaan (size of
surface)
Alat
>Luas permukaan bentuk tak tetap
menggunakan kertas petak yang sama saiz
atau kertas graf(graph paper)
Formula
>Digunakan untuk mencari luas bentuk tetap
seperti segiempat sama(square) atau
segiempat tepat(rectangular):
Luas(Area) = Panjang (Length) X Lebar (Width)
Unit
>Persegi (squared) misalnya kilometer persegi
(km)

DAYA DAN TENAGA

PENGUKURAN (MEASUREMENT)
Bi
l
3

SUBTOPIK
Isipadu
(Volume)

Jisim(mass
)

Masa(Time
)

PENERANGAN

Tarikh
baca

T.Tangan ibu
bapa/mentor

Makna
>Besarnya suatu ruang yang dipenuhi.
(Quantity of space occupied)
Alat
>Isipadu air diukur menggunakan silinder
penyukat(measuring cylinder)
>Bacaan pada silinder penyukat mestilah
pada aras meniskus.Unit cm,mm dan L.
>Isipadu objek tidak tetap bentuk(irregular
shape object) diukur menggunakan silinder
penyukat dengan menyukat isipadu air
sebelum dan selepas objek dimasukkan ke
dalamnya.
>Isipadu objek berbentuk tetap seperti
kiub(cube) dan kubus(cuboid) diukur dgn
menggunakan formula:
Isipadu(Volume)=
Panjang(Length) X Lebar(Width)X Tinggi(High)
Unit> padu(cubed) misalnya sentimeter
padu(cm)
Makna
>Kuatiti jirim (Quantity of matter)
Alat
>Neraca mampatan,neraca spring,alat
timbang,alat timbang elektronik,bathroom
scales,
Unit
>Kilogram(kg),Gram(g)
>1 kg = 1000g
Makna
>Tempoh antara dua ketika(Period between two
moments)
Alat
>Masa silam guna jam lilin,jam matahari,jam
pasir,jam tali,titisan air.
>Sukar untuk membawa jam ke mana-mana
da meggunakan banyak bahan.

DAYA DAN TENAGA

>Masa kini guna jam tangan,jam dinding,jam

radik[mengukur masa yg sangat singkat].
>Masa diukur lebih tepat dan sistem
piawai[digunakan oleh seluruh dunia]

>Ayunan bandul dan denyutan nadi boleh

digunakan untuk menyukat masa kerana
pergerakannya atau denyutannya berulang
secara seragam.
Unit
>Jam,Minit,Saat,hari,tahun,bulan
> 1 jam = 60 minit
>1 minit = 60 saat
TENAGA (ENERGY)
Bi
l
1

SUBTOPIK
Sumber
tenaga

Jenis-jenis
tenaga

Perubahan
tenaga

Tenaga
Diperbaha

PENERANGAN

Tarikh
baca

T.Tangan ibu
bapa/mentor

>Matahari
>Angin
>Air
>Makanan
>Bateri
>Bahanapi spt arang batu,petroleum
>Tenaga Cahaya
>Tenaga Bunyi
>Tenaga Haba
>Tenaga Kinetik
>Tenaga Elektrik
>Tenaga Kimia
>Tenaga Keupayaan(Potential)
>Tenaga boleh berubah
>Simbol anak panah () menunjukkan
perubahan
>Contoh:
1.Metol menyala
Tenaga KimiaTenaga elektrikTenaga
cahaya+Tenaga haba
2.Radio berbunyi
Tenaga elektrikTenaga Bunyi
3.Televisyen berfungsi
Tenaga elektrikTenaga cahaya+Tenaga
bunyi
4.Kipas elektrik berpusing,kereta bergerak
Tenaga elektrikTenaga kinetik
5.Seterika elektrik,periuk elektrik & cerek
elektrik
Tenaga elektrikTenaga haba
>Tenaga yang tidak akan habis dan sentiasa
boleh diperbaharui.(Energy can be replenished)

DAYA DAN TENAGA

rui
(Renewable
energy)
Tenaga
tidak
boleh
diperbahar
ui
(Nonrenewable
energy)

>Contohnya air,angin,cahaya matahari dan

biomass.
>Tenaga yang akan kehabisan sumbernya
jika digunakan.
>Tidak boleh diperbaharui atau diganti.
(Energy cannot be replenished)
>Contohnya bahanapi seperti
petroleum,arang batu,arang kayu dan gas
semulajadi(natural gas)

ELEKTRIK (ELECTRICITY)
Bi
l
1

SUBTOPIK
Arus
elektrik

Sumber

Litar

PENERANGAN

Tarikh
baca

T.Tangan ibu
bapa/mentor

Makna
>Arus yang dihasilkan apabila terminal
positif bateri bertemu dengan terminal
negative bateri.
>Boleh dibuktikan kehadirannya dengan
menggunakan mentol atau buzzer.
>Arus elektrik boleh terputus jika mentol
terbakar,wayar terputus atau kehabisan
kuasa bateri.
>Sel kering atau bateri
-Digunakan di banyak objek seperti jam
tangan dan dinding,kereta mainan.
>Dinamo
-Digunakan pada basikal.
-Tayar yang berpusing membuatkan dinamo
berpusing dan menghasilkan elektrik.
-Mengandungi wayar dan magnet.
>Akumulator
-Menggunakan cecair asid sulfurik atau air
bateri dan plat plumbum untuk menghasilkan
arus elektrik.
>Sel solar
-Menggunakan plat plumbum untuk
menyimpan tenaga daripada cahaya
matahari dan ditukarkan kepada tenaga
elektrik.
1.Litar Bersiri
-Susunan lebih dr satu mentol secara
bersebelahan.

DAYA DAN TENAGA

-Mentol menerima kuantiti elektrik yg tidak

sama.
-Mentol yg berhampiran terminal positif
bateri lebih terang berbanding mentol lain.

Suis

Wayar

Mentol

2.Litar Selari
-Susunan lebih dr satu mentol secara
berasingan wayar.
-Mentol menerima kuantiti elektrik yang
sama banyak.
-Kecerahan mentol juga sama.
Makna
>Alat untuk menyambung dan memutuskan
arus elektrik.
>Diperbuat drp bahan konduktor seperti
besi.
>Alat yg digunakan untuk mengalirkan arus
elektrik.
>Diperbuat drp bahan konduktor seperti
kuprum .
>Dibalut dengan bahan penebat supaya
tidak terkena arus elektrik seperti getah atau
plastik tahan haba.
>Wayar terputus tidak boleh mengalirkan
arus elektrik.
>Alat yg boleh menghasilkan cahaya dan
dapat membuktikan suatu litar itu lengkap
atau tidak.

ELEKTRIK (ELECTRICITY)
Bi
l
7

SUBTOPIK
Langkah
berjagajaga

PENERANGAN

Tarikh
baca

T.Tangan ibu
bapa/mentor

1.Bahaya salahguna peralatan elektrik

>Kejutan elektrik
>Kebakaran
>Melecur
>Electrocution
2.Langkah-langkah keselamatan
>Jangan sentuh alatan elektrik dgn tangan
yg basah.
>Jangan biar wayar basah
>Jangan sentuh mangsa kejutan elektrik.
>Jangan guna penyambung wayar yang
panjang atau banyak.
>Jangan betulkan peralatan elektrik sendiri.
>Jangan biar pembalut wayar rosak.
>Jauhkan kanak-kanak dari peralatan
elektrik atau sebaliknya.

DAYA DAN TENAGA

CAHAYA (LIGHT)
Bi
l
1
2

SUBTOPIK
Cahaya
Cahaya
bergerak
lurus

PENERANGAN

Tarikh
baca

T.Tangan ibu
bapa/mentor

Makna
>Sejenis tenaga
1.Fenomena cahaya bergerak lurus
>Cahaya dr lampu suluh,lampu
kenderaan,lampu jalan.
2.Kesan cahaya bergerak lurus
>Terhasil bayang-bayang di sebalik objek.
>Satu bahagian objek sahaja yang menerima
cahaya iaitu bahagian yg menghadap
cahaya.
>Satu bahagian lagi kelihatan gelap kerana
tidak mendapat cahaya.
>Saiz bayang-bayang berubah mengikut
perubahan jarak antara sumber cahaya
dengan objek.
>Saiz bayang-bayang juga berubah mengikut
perubahan jarak antara objek dengan skrin.
>Bentuk bayang-bayang berubah jika

DAYA DAN TENAGA

Cahaya
boleh
dipantulk
an

kedudukan objek dengan sumber cahaya

berubah.
>Bentuk bayang-bayang juga berubah jika
kedudukan sumber cahaya berubah.
1.Cahaya boleh dipantulkan oleh semua
permukaan.
>Permukaan yang licin dan rata
memantulkan cahaya paling baik.
>Permukaan yang kasar dan berlekuk tidak
dapat memantulkan cahaya dgn baik.
>Permukaan berwarna cerah atau putih
memantulkan cahaya dengan baik.
>Permukaan berwarna gelap memantulkan
sedikit cahaya sahaja dan selebihnya cahaya
diserap.
>Menghasilkan imej.
2.Kegunaan sifat cahaya boleh dipantulkan
>Cermin muka, cermin di kedai gunting atau
pasaraya.
>Cermin melengkung di selekoh jalan.
>Periskop dapat lihat objek di sebalik
dinding.
>Kaleidoskop dapat lihat corak menarik.
>Mikroskop cahaya,cermin digunakan utk
memantulkan cahaya supaya dpt melihat
spesimen.
>Cermin sisi kenderaan.
-Dapat melihat objek atau kenderaa lain di
bahagian sisi.
>Cermin pandang belakang kenderaan
-Supaya dpt melihat objek atau kenderaan
lain di bahagian belakang.

HABA (HEAT)
Bi
l
1

Haba

Suhu

SUBTOPIK

PENERANGAN

Tarikh
baca

T.Tangan ibu
bapa/mentor

Makna
-Sejenis tenaga, tidak dpt dilihat tetapi boleh
dirasai.
-Rasa panas bila disentuh.
Makna
>Darjah kepanasan atau kesejukan suatu
bahan.
Alat
>Termometer makmal
-Digunakan untuk menyukat suhu air di

DAYA DAN TENAGA

Cara
membaca
termomet
er

Bacaan
termomet
er

Kesan
haba
terhadap
pepejal
Kesan
haba
terhadap
cecair

makmal
-Menggunakan cecair raksa.
-Bacaan pd termometer antara -10C hingga
110C
-Takat didih air 100C
-Takat beku ais 0C
>Termometer klinik
-Digunakan untuk mengukur suhu bada
manusia
-Menggunakan cecair alkohol.
-Suhu badan manusia yg sihat ialah 36C
-Bacaan pd termometer ialah 35C - 42C
>Termometer bilik
-Digunakan untuk menyukat suhu bilik.
-Suhu bilik ialah antara 27C-30C.
-Bacaan pada termometer ialah 26C-34C.
>Termometer digital
-Termometer menggunakan bacaan secara
digital.
-Pegang termometer di bahagia atas bukan di
bebulinya.
-Mata diletakkan separas lengkungan
merkuri.
-Mata mestilah berada di aras meniskus
untuk mendapatkan bacaan yg tepat.

>Suhu meningkat apabila haba bertambah

dan sebaliknya.
>Suhu menurun apabila kehilangan haba dan
sebaliknya.
>Bahan pepejal mengembang apabila
menerima haba dan mengecut kembali ke
saiz asal jika kehilangan haba.
>Saiz bertambah semasa menerima haba.
>Bahan cecair akan menaik didalam turus
salur air menunjukkan cecair mengembang
apabila menerima haba.
>Bahan cecair menurun jika kehilangan
haba.

HABA (HEAT)
Bi
l
7

SUBTOPIK
Kesan haba
terhadap

PENERANGAN

Tarikh
baca

T.Tangan ibu
bapa/mentor

>Gas mengembang apabila menerima

haba.

DAYA DAN TENAGA

gas.
8

Aplikasi
pengemban
gan dan
pengecutan
bahan.

>Belon yang tidak ditiup mengembang

apabila menerima haba kerana udara
didalam belon mengembang.
>Kabel elektrik mempunyai panjang
melebihi jarak sebenar. Kabel akan
mengecut pd waktu malam dan ia akan
berada dlm keadaan yg tegang.Kabel
mengembang pd waktu siang dan ia
mengendur.
>Landasan keretapi mempunyai ruang
(gap) antara landasan untuk mengelakkan
landasan membengkok semasa hari panas.
>Air minuman tidak diisi penuh didalam
botol.
>Jambatan besi mempunyai ruang
pengembangan.
>Menggunakan air panas untuk membuka
peutup botol yg ketat.Caranya
merendamkan penutup botol ke dalam air
panas.
>Menggunakan air panas untuk
mengembangkan bola ping pong yg
kemek.Caranya siram atau masukkan bola
ping pong ke dalam air panas.

DAYA DAN TENAGA

DAYA (FORCE)
Bi
l

SUBTOPIK

Daya

Kesankesan
daya

Daya
geseran

Kesan
daya
geseran
Faktorfaktor yg
mempengaruhi
geseran

Kelebihan
daya

PENERANGAN

Tarik
h
baca

T.Tangan ibu
bapa/mentor

Makna/Konsep
>Tolakan dan tarikan.
>Tidak boleh dilihat tetapi boleh dirasai
kesannya.
>Boleh menggerakkan objek pegun.
>Boleh mengubah pergerakan objek seperti:
*memberhentikan objek yang bergerak.
*megubah arah objek yang sedang bergerak.
*memperlahankan pergerakan objek.
>Boleh mengubah bentuk objek apabila
*ditekan (squeezed)
*ditarik (stretched)
*dibengkok(bent)
*dipintal (twisted)
*dipicit(squashed)
Makna
>Daya yang menentang arah gerakan.
>Berlaku apabila dua permukaan bersentuhan.
>Menghasilkan haba
>Menyebabkan permukaan haus dan koyak.
>Memperlahankan pergerakan dan berhenti.
>Jenis permukaan
>>Permukaan yang licin kurang daya geseran.
>>Objek yg bergerak di permukaan yg licin
mempunyai jarak yg jauh pd suatu masa yg
ditetapkan.
>>Objek yg bergerak di permukaan licin
mengambil masa yg singkat untuk sampai di
penamat pd suatu jarak yg ditetapkan.
>>Permukaan yang kasar mempunyai daya
geseran yg tinggi.
>>Objek yg bergerak di permukaan kasar
mempunyai jarak yg lebih dekat pd suatu masa
yg ditetapkan.
>>Objek yg bergerak di permukaan kasar
mengambil masa yg lama utk sampai ke penamat
pd suatu jarak yg ditetapkan.
>Berat objek
>>Objek yang ringan mempunyai daya geseran
yg kecil berbanding yg besar.
>>Objek yang ringan mudah dibawa atau
dipindahkan.
>Saiz permukaan.
>>Permukaan besar yg bersentuhan
memberikan geseran yg tinggi dan sebaliknya.
>Dapat memegang objek di tangan.
>Tidak mudah tergelincir ketika berjalan.

10

DAYA DAN TENAGA

geseran

>Dapat memberhentika kenderaan dgn

menggunakan brek.
>Dapat menajamkan pisau atau pensil.
>Dapat menghasilkan api apabila dua batu
diketuk.

DAYA (FORCE)
Bi
l
7

SUBTOPIK

PENERANGAN

Kelemaha
n daya
geseran

>Permukaan menjadi haus iaitu semakin

nipis akibat geseran.
>Permukaan yg haus membahayakan
pergerakan.
>Menghasilkan haba dan bunyi yg tidak
diperlukan.
>Membazirkan tenaga.
>Merosakkan mesin.
>Menyapu gris dicelah-celah mesin atau alat.
>Menggunakan roda dan bering.
>Menggunakan bedak(talcum powder).
>Menggunakan kusyen udara(air cushion)
>Menggunakan bentuk aerodinamik.
>Melicinkan permukaan dengan
menggunakan minyak atau lilin.
>Menambahkan corak di suatu permukaan
seperti di tapak kasut da tayar kenderaan.
>Menggunakan permukaan yg kasar
misalnya tar atau rumput.
>Menggunakan saiz permukaan bersentuhan
yg lebih besar.
>Menambahkan berat suatu objek.

Menguran
gkan
geseran

Menamba
hkan
geseran.

Tarikh
baca

T.Tangan ibu
bapa/mentor

Tarikh
baca

T.Tangan ibu
bapa/mentor

PERGERAKAN (MOVEMENT)
Bi
l
1

SUBTOPIK
Laju

Pengiraan
laju

PENERANGAN
Makna
>Berapa cepat suatu objek bergerak.
>Pergerakan yang mengambil masa yg
singkat dalam suatu jarak yg ditentukan.
Atau
>Pergerakan yang jauh dalam masa yang
ditetapkan.
Formula laju iaitu
LAJU = JARAK
MASA
Unit laju ialah:

11

DAYA DAN TENAGA

Kilometer per jam (km/j) = kilometer per

hour (km/h)
Meter per minit (m/min)
Meter per saat (m/s) = meter per second
(m/s)
Sentimeter per saat (sm/s) = centimeter per
second (cm/s)

12