#

M
e
s
u
e
s
e
A
u
r
e
l
a

Pyetjet dhe prgjigjet n letrsi shqiptare

Ese Dhe Projekte Per Studentet

Pyetjet dhe prgjigjet

n letrsi shqiptare
1. Cili sht dokumenti i par i shkruar n shqip?

Dokumenti m i hershm i shqipes s shkruar sht Formula e pagzimit e vitit 1462

Formula e pagzimit

2. Si quhet libri i par i shkruar n shqip?

Libri i par i shkruar shqip quhet Meshari. E shkroi Gjon Buzuku n vitin 1555. Ekzemplari i

Meshari libri m i vjetr shqip

3. Ku dhe kur u mbajt Kongresi i Alfabetit?

Kongresi i Alfabetit t gjuhs shqipe u mbajt m 14 - 22 nntor 1908 n Manastir.

Morn pjes 150 delegat nga qytete t ndryshme dhe nga klube e shoqri patriotike brenda e jash

Ndrtesa ku u mbajt Kongresi i

Manastirit

Pyetjet dhe prgjigjet n letrsi shqiptare

Ese Dhe Projekte Per Studentet

4. Si quhet autori i Abetares s par n gjuhn shqipe?

Autor i par i Abetares n shqip ishte Naum Veqilharxhi. Veqilharxhi u lind n vitin 1767 n

Naum Veqilharxhi

5. T dim pr shkrimtarin
(Cili shkrimtar dhe me ciln vepr konsiderohet nismtar i
Romantizmit n letrsin shqiptare?)

U lind n vitin 1814. Studioj letrsi antike e moderne n Itali. Ishte i ndikuar nga idet e Revolucion

Jeronim De Rada

6 Si quhet albanologu i sotm suedez q shkroi veprn Mera hjltemod n

vete?

Ky albanolog quhet Ullmar Qvick. Flet pr lakmi shqipen, sht njohs i thell i historis e letrsis son

Ullmar Qvick

Pyetjet dhe prgjigjet n letrsi

shqiptare
Ese Dhe Projekte Per Studentet

7.Cili shkrimtar suedez sht i prkthyer n gjuhn shqipe?

Pippi jeton n nj fshat t vogl suedez, ndarjen e shtpis ajo stilet "Villa Villekulla" me majmun e saj, z. Ni

8.T dim pr shkrimtarin

Pyetjet dhe prgjigjet n letrsi

shqiptare
Ese Dhe Projekte Per Studentet

(Kush sht autor i ktyre veprave: Dr. Gjilpra,

Shqipria kopsht shkmbor i Europs juglindore, Katr

Faiku u lind m 1875 n Konic. U shkollua n Shkodr, Stamboll, Paris dhe Harvard t SHBA. Konic

prralla nga Zullulandidhe Albania ?)

Pyetjet dhe prgjigjet n letrsi

shqiptare
Ese Dhe Projekte Per Studentet

9.T dim pr shkrimtarin

(Cili prej vllezrve Frashri konsiderohet Bilbil i gjuhs
shqipe?)

Naimi u lind n Frashr n vitin 1846. Ishte shpirt poeti -u quajt edhe ikon e poezis shqipe. Poeti romantik fliste e shk

Naim Frashri

10 N suedisht jan prkthyer deri m tash njmbdhjet

vepra t Ismail Kadares. Si quhen kto vepra t Kadares
n gjuhn shqipe?

Den hrda vintern 1980

Ismail Kadare

(Dimri i madh)

Vem frde hem Doruntina 1988

Monstret 1994

( Kush e solli Doruntinn )

( Prbindshi)

11T dim pr shkrimtarin

(Cilat jan veprat e Ndre Mjeds?)

U lind n vitin 1866 n Shkodr. Msimet e para i mori n Shkodr. Studioi n Spanj, Itali, Poloni e Kroaci kryesisht pr
Vdiq n Shkodr m 1937.

Ndre Mjeda
(1866-1937)

Pyetjet dhe prgjigjet n letrsi

shqiptare
Dhe Projekte Per Studentet

Ese

12.
Libri i par i Ismail Kadares me poezi (e shkruan
kur ishte gjimnazist) quhet?

Libri i par me poezi i Ismail Kadares quhet Frymzime djaloshare dhe sht shkruar

13.
Kush sht autor i gjith ktyre romaneve e poezive aq t
bukura pr fmij?
Romane: Bardhi e Mirushja poezi: Zogu i
Lasgushit Lepuri me pes kmbDeti u
bft kos

Autor i gjith ktyre veprave t bukura sht Rifat Kukaj. U lind m 1933 n Drenic. U shkollua n P

Rifat Kukaj

T dim pr shkrim
(14. Kush sht autor i ktyre veprave:
Album, Historia e Sknderbeut, Autobiografia, Izraelit e
Filistin, Betoveni dhe Revolucioni francez?)

U lind m 1882 n Ibrik Tepe t Turqis. Ishte poet, prkthyes, historian, publicist, muzikolog, orator, diploma

Fan Noli 1882 -1965

Pyetjet dhe prgjigjet n letrsi

shqiptare
Dhe Projekte Per Studentet

Ese

15. Cila fjali sht tekst i Formuls s pagzimit?

Kt fjali t nnvizuar me t kuqe mund ta shihni edhe ju n faksimilen prbri. Kryeipeshkvi i Durrsit Pal En

16.N vitin 1933 botohet Kanuni i Lek Dukagjinit - Kush ishte

autori i ktij botimi?

Lek Dukagjini
Shtjefen Gjeovi
Kanuni i Lek Dukagjinit
sht botuar
nga shkrimtari e patrioti i madh Shtjefen Gjeovi n vitin 1933. Kan

17. Sa mendoni se sht e hershme letrsia jon pr fmij? Kur

ka filluar ajo?

Pyetjet dhe prgjigjet n letrsi

shqiptare
Ese Dhe Projekte Per Studentet

Vjersha m e hershme e shkruar pr fmij n letrsin ton sht ajo e Kostandin Kristoforidh
Kristoforidhi bri shum pr fmijt dhe shkolln shqipe. T msojm vjershn e tij:
Ylli i vogl lart n qiell, duket porsi zjarr n pyll. Sipri dheut lart qndron Xixa, xixa xixllon.

18. Gjat lufts n Kosov m 1999 u vran nga forcat serbe dy

shkrimtar t dashur pr fmij. U vran pse ishin shkrimtar dhe
shqiptar pse shkruanin pr lulet, fmijt dhe lirin. Ata i vran duke
besuar se ne do ti harrojm. Por, ne do ti kujtojm e do ti duam
prgjithmon. Cilt ishin ata?

Forcat serbe gjat lufts n Kosov masakruan edhe dy shkrimtar t njohur pr fmij. N Mitrovic vran n shtpin
Latif Berisha ishte profesor i njohur i Letrsis s Rilindjes n Fakultetin Filologjik n Prishtin dhe autor i librit me vjers

Latif Berisha

Ymer Elshani

19. Cili prej ktyre shkrimtarve shqiptar konsiderohet Baba i

gjuhs shqipe?

Baba i gjuhs shqipe konsiderohet Kostandin Kristoforidhi. Gjith jetn e vet Kristoforidhi ia kushtoi shkolls dh

Prmendorja e
Kristoforidhit
n Elbasan

Pyetjet dhe prgjigjet n letrsi

shqiptare
Ese Dhe Projekte Per Studentet

20. Brenda viteve 1508 - 1510 u botua pr her t par

n Rom n latinisht vepra Historia e Sknderbeut.
Kush e shkroi Historin e Sknderbeut ?
Marin Barleti sht kronisti dhe historiani i
par q shkroi pr jetn e luftrat e
Sknderbeut. Barleti luftoi personalisht pr
mbrojtjen Shkodrs nga turqit. Kur ra Shkodra
Barleti u shprngul n Itali. Atje studioi histori,
letrsi klasike dhe gjuh latine. Vepra q i solli
fam Barletit sht Historia e Sknderbeut e
cila pati 21 ribotime dhe brenda nj kohe t
shkurtr u prkthyer n italisht, gjermanisht,
portugalisht, polonisht, spanjisht, frngjisht dhe
anglisht.
Vepra e Barletit u b literatura m e dashur e
kohs pr lexuesit europian dhe vepra prej se
cils nj kontinent i ter msoi pr Sknderbeun
dhe sakrifcn e popullit ton.
Ballina e Historis Marin
Barleti S Sknderbeut

Barleti shkroi edhe Rrethimin e Shkodrs t ciln e

botoi n Venedik n vitin 1504.

21.

T dim pr shkrimtarin
(Para Lufts s Dyt Botrore kishim nj shkrimtar
shqiptar t propozuar pr mimin Nobel n letrsi. Pr
cilin shkrimtar sht fjala?)

Fishta sht poet gjenial, epiku m i madh i letrsis son, Homeri i shqiptarve q para Lufts s Dyt

Gjergj Fishta

22.

Kush jan autort m t njohur t kritiks letrare shqiptare?

Pyetjet dhe prgjigjet n letrsi

shqiptare
Ese Dhe Projekte Per Studentet

Sot, kritikt letrar m t njohur jan: Rexhep Qosja, Razi Brahimi, Ali Aliu, Adria

10

23.
Kur prmendim kta emra:
Gustav Majer, Erik Hans Thunman, Johan Georg fon Hani, Holger
Petersen, Norbert Jokli, Ullmar Qvick, Robert Elsie etj ather flasim
pr:

Albanologt e nderuar q bn aq shum pr kulturn shqiptare. Gustav Majeri (gjerman) botoi t parin Fja
Peterseni (danez) studioi natyrn e brendshme t shqipes, botoi 10 prralla, 12 kng, 18 gjegjza dhe 18 besime p
Norbert Jokli (gjerman me origjin ifute) studioi etimologjin dhe fjalformimin e shqipes;
Ullmar Qvick (suedez) shkroi nj vepr pr shqiptart kurse
Robert Elsie (kanadez) sht sot njri nga njohsit m t mir t gjuhs e letrsis son dhe nj nga prkthyesit m t

24 Kush sht autori i romanit Lkura e qenit q n

vitin 2006 u shpall libr i mujit qershor n Gjermani?

Autor i romanit "Lkura e qenit" sht Fatos Kongoli. Fatos Kongoli ka studiuar pr matematik por ka punuar nj
Si-do-re-la etj. Sot, Kongoli sht nj nga shkrimtart m t njohur t letrsis bashkkohore shqiptare .
U lind n Elbasan n vitin 1944.

Fatos Kongoli

24. Cila gazet konsiderohet e para n historin e gazetaris shqiptare?

Gazeta e par n historin e gazetaris son besohet t jet Shqiptari i Italis e De R

25.

Cilat gazeta botohen sot n Shqiperi ? Prmend s paku katr tituj.

Gazeta
Gazeta
Gazeta
Gazeta
Gazeta
Gazeta
Gazeta
Gazeta
Gazeta
Gazeta

Korrieri
Koha Jone
Shqiptare
Ekspres
Shqip
Metropol
55
Abc
Celesi
Intervista

Kur populli yn prdor kt proverb, ai ather dshiron t theksoi rndsin q ka PUNA pr zhvillimin e
Proverbat kan fuqi t madhe shprehse. T formuluara shkurt e bukur ato pasqyrojn urtsin popullore, flozofn dhe

26.
far dshiron t thot
populli yn kur prdor proverbin Ai q prton sot do
t`pendohet nesr?

27.
Fjalori latinisht-shqip sht vepra e par n leksikografn shqiptare
t ciln e botoi:

Veprn e par leksikografike, fjalorin Latinisht shqipe, e botoi Frang Bardhi n vitin 1635. Leksikologjia stu

Frang
Bardh

28.

Kush mblodhi n Kosov anekdota popullore, folklor e etnologji

N Kosov ka mbledh anekdota popullore, ka sistemuar folklor e etnografi shqiptare profesor Anton etta. N vitet 90

shqiptare?
Anton etta

29. Pesqind vjet m par ishte Marin Beikemi q hapi shkolln e

par jasht atdheut. N cilin qytet t Italis u hap kjo shkoll?

Mes viteve 1500 1504 shkodrani Marin Beikemi hapi t parn shkoll shqipe n Venedik t Italis. Msues t par ish
Fasada e jashtme e ktij objekti paraqet pamje nga lufta e popullit ton pr liri dhe pr habi, si e till ruhet edhe sot.

Venediku

30. Voskopoja dikur ishte qendr e rndsishme kulturore jo vetm

pr shqiptart. Kishte shkolln e vet t quajtur Akademia e Re si
dhe shtypshkronjn. N cilin shekull Voskopoja ishte qendr e
famshme e arsimimit dhe e kulturs shqiptare?

Ne shekullin e XVlll qendr shum e rndsishme arsimore e kulturore n jugun e Europs ishte Voskopoja. Vosjkopoja

Pamje nga
Voskopoja

31.
Si quhet romani i fundit i Kadares i prkthyer ne suedisht n prill t
vitit 2007?

Vepra e fundit e Ismail Kadares prkthyer n suedisht titullohet Grymma april. Vepra sht prkthyer ng

Ballina e romanit
Prilli i thyer n
suedisht

32.

Tekstin e hymnit ton kombtar e shkroi ?

Tekstin e hymnit ton kombtar e shkroi Asdreni.
Asdreni shkroi edhe kto vepra:
Rreze dielli (1904) ndrra e lot (1912) Psalme murgu (1930) Kambana e Krujs (1937)

Asdreni

33.

Si quhet drama e par e shkruar n gjuhn shqipe?

Emira e Anton Santorit sht drama e par e shkruar n gjuhn shqipe.

34.

T dim pr shkrimtarin
(Librin me vjersha Baba Tomori dhe komedin e bukur 14
vje dhndr e shkroi?)

Veprat Baba Tomori dhe komedin Katrmbdhjet vje dhndr i ka shkruar ajupi.
ajupi u lind n Sheper t Zagoris n vitin 1866. U arsimua n nj shkoll franceze kurse n Zvicr doktoroi pr drejt

ajupi

35. N ltrsin ton nj shkrimtar i madh quhet Poet i mjerimit. Po,

kush sht ky poet i dashur q me art luftoi mjerimin shoqror t
kohs s tij?

Ky poet i madh sht Migjeni.

Migjeni u lind n Shkodr n vitin 1911. U shkollua n Shkodr dhe n Manastir t Maqedonis. Nj koh punoi msues
Vdiq n Itali n vitin 1938, ende pa i mbushur 28 vjet. sht shkrimtar shum i dashur nga lexuesit shqiptar.

Migjeni

36. Vjershat e bukura Vdekja e Nositit dhe Poradeci i shkroi

liriku m i madh i shekullit XX. Kush sht ky shkrimtar?
Ky shkrimtar i madh i letrsis shqiptare ( liriku m i madh i shekullit XX ) sht Lasgush Poradeci.
Lasgushi ka shkruar kto vepra:
Vallja e Yjve lirik 1933 Ylli i zemrs lirik 1937
Ekskursion teologjik i Sokratit Mbi ta
Kamadeva
U lind n vitin 1899 dhe vdiq m 12 nntor t vitit 1987.

Shtatorja e
Lasgush
Poradecit

37. N Spanj luftoi fashizmin, n letrsin ton botoi poezi,

tregime, romane dhe prktheu bukur nga gjuht tjera n shqip.
Lexuesit shqiptar e kujtojn me respekt sidomos pr romanin
Hasta la vista. Fjala sht pr...?

Fjala sht pr romancierin e njohur shqiptar Petro Marko. Petro Marko u lind n Dhrm
Hasta la vista 1958, Qyteti i fundit 1960, Nj emr n katr rrug, Ara n mal

Petro Marko

38. N historin e letrsis son nis i pari fllet e prozs moderne

shqiptare. Shkroi Poemin kosovar, Sulm e lot, Tregime t
mome shqiptare etj. Si quhet ky shkrimtar?

Ky shkrimtar quhet Mitrush Kuteli. Kuteli shkroi shum vepra. Ja disa prej tyre:
Net shqiptare, Pylli i gshtenjave, Ago Jakupi e rrfime tjera, Sulm e lot, Shnime letrare, Ba

Mitrush Kuteli

39. Romani Lumi i vdekur ka pr subjekt dashurin mes Adilit

kosovar e Vits myzeqare. Kush e shkroi Lumin e vdekurromanin me prmbajtje gjithshqiptare dhe stil t prkryer?

Kt roman t bukur t letrsis son e ka shkruar Jakov Xoxa.

Xoxa ka shkruar edhe kto vepra:
Lulja e krips dhe
Juga e bardh
Jakov Xoxa sht nj nga stilistt m t mdhenj t prozs shqipe.
Jakov Xoxa

Kto vepra i shkroi Dritro Agolli.

U lind n Menkulas
t Devollit
n vitin
1931.kto vepra: Njeriu me top, Komisari Memo
40.
Kush ka
shkruar
Lexuesit i lexojn mShklqimi
dshir vjershat
e
tij, kngtart
kndojn
me knaqsi poezit e tij (kujto Poari ), regjisort b
dhe rnia
e shokuti Zylo
etj,?

Dritr
o
Agolli

41. Romanet Dhjetori i shqetsuar dhe Dikush me buzqeshte

jan vlersuar lart nga kritika letrare. Autori i ktyre veprave sht
...?

Ky shkrimtar sht Fatos Arapi.

Edhe romanet edhe poezit e tij jan kryevlera t letrsis son te re. Arapi ka shkruar poezi t fuqishme dhe proz mj

Fatos Arapi

42. Miq, Kosova sht gjaku im q nuk falet tha kur ishte fare i ri
shkrimtari gjakovar q sot sht poeti m i madh i Kosovs. sht
prkthyer n shum gjuh dhe ka marr shum shprblime letrare
kombtare dhe ndrkombtare. Si quhet poeti?

Ky poet shqiptar quhet Ali Podrimja. Podrimja ka flluar t shkruaj poezi fare i ri. Librin e par me poezi e boton ku

Ali Podrimja

43.

U lind n Rugov m 1938. Kur u b poet tha:

Mos u bj poet nse smund t vdessh
pr secilin varg, t vdessh pr seciln
fjal.
Vepra Karvani i bardh e bri romancier modern shum t
njohur n Kosov. Si quhet shkrimtari?

Ky shkrimtar i madh i Kosovs quhet Azem Shkreli. Ka botuar kto vepra me poezi: Bulzat, ngjujt e rrug
Poezit e tij jan prkthyer n shum gjuh. Ishte drejtor i Kosovaflm-it dhe i Teatrit kombtar. Vdiq n pranvern e vit

Azem Shkreli

44. Vjersha Mori Shqypni e mjera Shqypni (botuar m 1873) sht

nj nga poezit m t njohura dhe m popullore n mbar letrsin
shqiptare. Kush e shkroi?

Vjershn Mori Shqypni e mjera Shqypni e shkroi Pashko Vasa.

Ishte shkrimtar e lufttar i madh i Rilindjes kombtare. Punoi edhe si diplomat, shrbeu sekretar n ambasadn e Brita
Vjersha Mori Shqypni... u b nj hymn i shqiptarve. N vitin 1890 boton n frngjisht romani e par shqiptar Bar

Pashko Vasa

45. Kur u shfaq si krijues pati pak lexues e shum mohues.

Shkroi kryesisht proz moderne si bie fjala romanin Oh!.
sht ky...?

sht ky shkrimtari i njohur Anton Pashku. Ky shkrimtar n fllim nuk sht kuptuar mir nga lexuesit tan. Konsid

Anton Pashku

46. U lind n Plav t Malit t Zi m 1916. Botoi librat me poezi: Pr

ty, Avsha Ada dhe Brigjet. Ky shkrimtar sht?

Ky shkrimtar sht Esad Mekuli.

Ishte nj nga shkrimtart m t mdhenj shqiptar n Mal t Zi. Ka botuar kto vepra: Pr Ty, Avsha Ada dhe Brigj

Esad Me