KOMPONEN

ELEKTRONIK DAN
APLIKASI PADA LITAR
ELEKTRONIK
1. MUHAMMAD HASRI
BIN IDRIS
2. NUR AIN ADLINA
BINTI AZAHARI
3. NURFATEN NABILAH
1

SUIS
Digunakan untuk
menyambung dan
memutuskan bekalan arus
elektrik di dalam litar.
Disambung secara bersiri
pada wayar hidup untuk
mengawal litar.
Jenis suis:
Suis Togel untuk membuka
dan memutuskan arus dalam
litar elektronik.
Suis tekan digunakan pada
hon kereta, loceng rumah.
Suis tekan tutup
Suis tekan buka

PERINTANG

Berfungsi mengawal
jumlah arus dan
mendapatkan susutan
voltan dalam litar.
Nilai disukat dalam unit
OHM ().
Ada 2 jenis:

Perintang tetap jenis

karbon dan dawai berlilit.
Perintang boleh laras
meter upaya dan reostat.

Nilai rintangan dicatat pada

perintang atau
menggunakan kod warna.

Perintang tetap

PERINTANG TETAP

SIMBOL

FUNGSI
- Untuk mengawal pengaliran arus dan
mendapatkan susutan voltan dalam litar
- Digunakan pada radio, televisyen dan
amplifier.
- Unit sukatan diukur dalam ohm
4

Perintang tetap

Nilai rintangan tidak dapat

diubah
Terdiri daripada jenis
karbon (karbon dan
tanahliat) dan jenis berlilit
dawai (nikrom dan nagan)

simbol

Perintang boleh laras

-Nilai

rintangan boleh
diubah
Digunakan pada
peralatan eletrik yang
memerlukan nilai
arusnya yang berubahubah upaya dan rheostat

simbol

Contoh mengira
nilai rintangan
2
MERAH

1
PERANG

BIRU

PERAK

NILAI RINTANGANNYA

2 1 000000 OHM
21000 K
21 M
HAD TERIMA
PERAK = 10%
21000000 X 10%

HITAM
PERANG
MERAH
JINGGA
KUNING
HIJAU
BIRU
UNGU
KELABU

0
1
2
3
4
5
6
7
8

PUTIH

Warna

Emas

Perak

Tiada

Had Terima

5%

10%

20%

= 2100000 OHM
= 2100 K = 2.1 M

Unit Nilai Rintangan

100 ohm = 1 kilo ohm
1000 ohm = 1 Mega ohm
1 000 000 = 1 Mega ohm

Perintang peka cahaya

FUNGSI
Sebagai perintang boleh ubah
Nilai rintangan bergantung kepada
cahaya yang diterima

Nilai rintangan menjadi rendah

apabila didedahkan kepada cahaya

Digunakan dalam alat-alat

elektronik
kendalian cahaya, spt kamera
automatik, lampu malam automatik
dsb

KAPASITOR
Kapasitor merupakan Komponen Elektronik yang terdiri dari 2
pelat konduktor yang pada umumnya adalah dibuat daripada
logam dan sebuah Isolator diantaranya sebagai pemisah.
Dalam Rangkaian Elektronik, Kapasitor disingkat dengan huruf
C.
a- kapasitor juga dikenal sebagai pemuat dan berfungsi
menyimpan dan membuang cas elektrik.
b- keupayaan kapasitor untuk menyimpan cas ini
disebut kapasitan dan unit asas nilai kapasitan ialah Farad
(F).
c-Semakin tinggi nilai kapasitan sesuatu kapasitor,semakin
banyak cas yang dapat disimpan.
8

1.

2.
3.

Fungsi-fungsi kapasitor :
1.
Komponen yang boleh
menyimpan dan
melepaskan cas elektrik.
2.
Untuk menyimpan dan
membuang cas elektrik.
3.
Sebagai penstabil voltan
dalam litar
Unit asas ialah FARAD (F)
2 jenis :
1.
Kapasitor berkutub
Elektrolitik dan
Tantalum.
2.
Kapasitor tidak berkutub
Seramik dan Mika

10

DIOD
Komponen yang
membenarkan aliran arus
elektrik ke satu arah
sahaja.
Diod juga boleh digunakan
untuk menukar arus ulang
alik ke arus terus
Kutub positif dikenali
sebagai anod (A) manakala
kutub negetif dikenali
sebagai katod (K).

11

Diod Pemancar Cahaya

(LED)
Sejenis diod yang tidak
berfilamen yang
membenarkan arus
elektrik mengalir dalam
satu arah sahaja.
Mempunyai 2 kaki,
anod (+) dan katod (-).
Jangka masa
penggunaannya lebih
lama daripada mentol.

12

DIOD KUASA

Diod kuasa berfungsi

menukarkan arus ulangalik kepada arus terus.
Badannya plastik(hitam)

DIOD ISYARAT

Berfungsi untuk mengesan

gelombang isyarat &
melindungi komponen
elektronik
Badannya kaca (lutsinar)

13

DIOD ZENER

Berfungsi menstabilkan
voltan arus ulang-alik
Badannya plastik(hitam)
14

TRANSISTOR
Digunakan untuk
meninggikan arus, voltan
dan kuasa.
Boleh juga digunakan
sebagai suis kawalan.
2 jenis :

1.

2.
3.
1.
2.

Mempunyai 3 kaki:

4.
1.
2.
3.

5.

NPN
PNP
Pemancar (E)
Pemungut (C)
Tapak (B)

Diperbuat daripada bahan

separa pengalir seperti
silikon dan germanium.
15

GEGANTI

Geganti adalah sejenis komponen

yang digunakan sebagai suis
kawalan pada litar yang berkuasa
tinggi seperti lampu isyarat jalan
raya. Kendalian geganti dikawal oleh
aruhan magnet.
16

Jenis Geganti
1. Geganti kutub tunggal satu arah (Single
Pole Single Throw SPST)
a) Mempunyai 4 kaki
b) Kaki 1 dan 3 ialah tamatan gegelung
c) Kaki 2 dan 4 ialah tamatan sesentuh NO
(Normally Open)

2. Geganti kutub tunggal dua arah (Single

Pole Double Throw SPDT)
a) Mempunyai 5 kaki
b) Kaki bernombor 1 dan 3 ialah tamatan
gegelung
c) Tamatan sesentuh NO (Normally Open) ialah
kaki
bernombor 2 dan 4
d) Tamatan sesentuh NC (Normally Close) ialah
kaki
bernombor 2 dan 5

17

LITAR BERSEPADU (IC)

Litar besepadu (IC)
- IC pemasa 555 adalah seperti
jam analog yang dapat diset masa
permulaan dan akhirnya
- Tanda titik atau notch (potongan
separa bulatan) menentukan pin
nombor 1 terletak di sebelah kiri
-Manakala nombor pin yang
lainnya adalah mengikut turutan
lawan jam

Simbol IC 555
Simbol litar bersepadu (IC 555)
pemasa adalah berbentuk segi
empat dan dilebalkan jenis dan
kedudukan pinnya

Simbol IC 555
Kedudukan titik, notch
dan pin nombor 1

18

Fungsi IC
- Fungsi IC adalah untuk mengecilkan saiz litar yang kompleks
dan menjimatkan ruang
- Fungsi pin yang terdapat pada IC adalah ditentukan oleh
lembaran data pengeluar atau pembekal komponen elektronik
tersebut
- Rajah menunjukkan fungsi pin bagi IC pemasa 555 yang
mempunyai 8 pin atau kaki. Setiap pin mempunyai fungsi
tertentu

Fungsi setiap pin IC 555

19

Litar

LITAR
SKEMATIK
LITAR
BERCETAK
LITAR
20

Litar Skematik

Digunakan untuk mempersembahkan suatu litar yang besar atau

kompleks.
Rajah ini membolehkan suatu litar besar dilukis dengan kemas dan
dimuatkan dalam ruangan yang lebih kecil.
Garisan-garisan digunakan untuk menunjukkan sambungan di antara
komponen-komponen. Selain daripada simbol, komponen-komponen
juga dilabelkan dengan huruf-huruf (seringkali berserta nombor)
tertentu
Biasanya satu rajah litar skematik disertakan dengan senarai
komponen yang mengandungi maklumat penting mengenai sesuatu
komponen.
Rajah skematik tidak memberi gambaran sebenar tentang perkara
berikut:
Susun atur fizikal komponen-komponen yang bakal dipasang
Saiz dan ruang yang diperlukan oleh sesuatu litar yang hendak
dipasang kerana saiz, bentuk dan warna suatu komponen adalah
berbeza-beza walaupun saiz simbolnya sama

21

22

Ciri-Ciri Sewaktu Melukis

Litar Skematik

23

Menterjemah Litar Skematik

Kepada Litar Bergambar

24

25

26

27

Litar Bercetak(PCB)
Ciri utama PCB ialah penggunaan balapan kuprum
tercetak menggantikan kebanyakan wayar-wayar
penyambung komponen-komponen.

28

Beberapa kebaikan PCB:

1. Binaan litar biasanya kecil kerana kurangnya
penggunaan wayar-wayar penyambung. Ciri ini
menyebabkan penjimatan ruang.
2. Pemasangan litar lebih kemas dan komponennya
tersusun rapi
3. Pembinaan litar boleh dijalankan dengan cepat
cuma perlu letakkan komponen di tempat yang
disediakan dan pateri.
4. Kesilapan semasa memasang litar dikurangkan
kerana pendawaian dan susunan komponen telah
ditentukan lebih awal.
5. Kaedah yang ekonomik jika litar yang sama
hendak dihasilkan dengan banyak.
29

 Kerja penting semasa melukis rajah litar jenis ini

ialah menentukan susun atur komponenkomponen yang akan dipasang serta melakar
balapan kuprum yang menyambungkannya.
Saiz sebenar sesuatu komponen perlu diberi
perhatian semasa melukis rajah papan litar
bercetak.
Pastikan anda melakar satu lubang untuk setiap
pin (kaki) komponen.
Kedudukan suatu komponen di atas papan litar
bercetak boleh ditunjukkan dengan lukisan bentuk
fizikal komponen berkenaan atau simbol
skematiknya.
Kedudukannya juga dilabelkan dengan label huruf
(bernombor) untuk mengelakkan kesilapan semasa
memasang komponen.
30

Langkah-langkah mencetak
papan litar bercetak :

1.Dapatkan sekeping bod berlapik kuprum untuk cetakan PCB.

2. Bersihkan permukaan kuprum dengan bahan penggilap logam atau

atau berus keluli yang halus.
3. Pindahkan rajah papan litar bercetak yang telah disediakan ke
permukaan kuprum.
4. Surih semula rajah yang telah dipindahkan ke atas permukaan
kuprum dengan pen berdakwat kalis bahan kakis.
5. Punarkan permukaan kuprum dengan merendamkannya dalam
larutan ferik klorida. (Larutan ferik klorida disediakan dengan
melarutkan 250g hablur ferik klorida dalam 1 liter air). Berhenti
menunar apabila semua bahagian kuprum yang tidak dikehendaki
telah dikakis. Cuci bod kuprum dengan air dan keringkan bod.
6. Buat lubang pandu pada setiap tempat untuk memasukkan kaki
komponen.
7. Tebuk lubang pada lubang pandu menggunakan gerudi mini

31

Litar Bergambar
Dalam

rajah

ini

komponen-komponen

dilukiskan

menyerupai bentuk fizikal yang sebenar.

Rajah di bawah menunjukkan rajah litar bergambar suatu
projek

yang

di

pasang

menggunakan

bongkah

penyambung.
Rajah

ini

sesuai

digunakan

oleh

orang

yang

baru

menceburi bidang elektronik. Ianya juga sesuai digunakan

untuk membina projek elektronik yang kecil dan mudah.
Ciri penting rajah ini ialah ianya menunjukkan susun atur
fizikal sebenar sesuatu litar.
Rajah ini membolehkan kebanyakan orang memahami
suatu

litardengan

mudah

kerana

kurang

32

berbentuk

33

Sekian..

34