TRNG I HC VN HIN

KHOA KHOA HC X HI V NHN VN

NGNH TM L HC
Mn: Tm l hc lm sng

******

BI KT THC HC PHN
TI: M NHC S DNG TRONG TR LIU

Ging vin hng dn: BS. Lm Hiu Minh

Nhm thc hin: nhm 3

Thnh ph H Ch Minh thng 4 nm 2016

Danh sch thnh vin

STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

H v tn
Trn Ngc Bng Tm
V Quang Cng
o Xun Sn
Nguyn Thi Nguyn
ng Th Dim Hng
V Ngc Hong Doanh
Trn Vn Ti
T Th M Hng
Thi Th Kiu Loan
Nguyn Thin Hn

MSSV
131A100088
131A100010
131A100029
131A100074
131A100078
131A100082
131A100086
131A100089
131A100105
131A100110

im

Mc lc
A. M bi ........................................................................................................................ 1
B.Ni dung...................................................................................................................... 3
I.GII THIU CHUNG V LIU PHP M NHC.............................................. 3
KHI QUT LCH S ......................................................................................... 3
Liu php m nhc trong cc nn vn ha tin vn t ........................................... 3
m nhc v cha bnh trong nn vn minh sm ................................................... 4
S dng m nhc thi c i: cc nghi thc cha bnh ......................................... 5
m nhc v cha bnh trong thi trung c v thi k phc hng ......................... 6
m nhc v cha bnh thi cn i ....................................................................... 7
S pht trin liu php m nhc chuyn nghip ..................................................... 8
II. CC L THUYT V M NHC V Y HC.............................................. 9
L thuyt v s rung ng trong th gii vi m v v m .................................... 10
Y hc kh cht ....................................................................................................... 11
Hc thuyt bn cht tinh thn ............................................................................... 12
m nhc v tinh thn ............................................................................................ 12
S phc hi nhng tng c in qua vt l lng t ...................................... 13
III. NHNG KHI NIM V LIU PHP M NHC .................................... 14
Liu php m nhc l g? ...................................................................................... 14
IV. CC CCH TIP CN TM L C DNG TRONG LIU PHP M
NHC ................................................................................................................... 16
V. NGHA CA M NHC LIN QUAN N IU TR ......................... 21
m nhc l mt tc nhn iu tr.......................................................................... 22
m nhc v nhng hiu lc siu t nhin ............................................................ 23
m nhc l mt s din t cm xc...................................................................... 24
m nhc trong cc th ch x hi ........................................................................ 25
Li ch ca liu php m nhc .................................................................................. 26
Liu php m nhc c th vn dng i vi nhng ngi km pht trin v tm
thn, mt kh nng hc hi. .................................................................................. 28
3

m nhc lm sng li k c ................................................................................. 29

Bn s chn cho mnh loi nhc no? .................................................................. 31
NG DNG LIU PHP M NHC TRONG IU TR BNH NHN TM
THN VIT NAM ............................................................................................... 33
Mt s k thut tr liu m nhc vit nam ......................................................... 36
K thut ha tu nhc c Ty Nguyn ................................................................. 36
Hng dn nhc c c nhn.................................................................................. 38
BIU DIN HT TP TH ................................................................................ 38
Mt s hnh thc ht tp th ................................................................................. 39
Hng dn ht c nhn ......................................................................................... 39
Phng php ng tc h nam b .......................................................................... 40
Kt lun......................................................................................................................... 42
Ti liu tham kho ........................................................................................................ 44

A. M bi
m nhc l biu hin s vui v ca con ngi, khi ngi ta vui, ngi ta ca ht.
V m nhc l phng tin biu l cm xc ca con ngi m con ngi th khng
phi lc no cng vui, v th ngi ta li ch ra loi nhc ht trong lc bun. Vy l
m khng nhng xut hin khi ngi ta vui m cn c mt khi ngi ta bun. m
nhc li tr thnh mt phng tin na con ngi bc l s au kh, tuyt vng, c
n, hn gin, than phn, trch thn. m nhc gip con ngi bc l nhng cm
xc ca mnh.
Trong cuc sng, khng phi tt c mi iu chng ta gp phi u tt p.
Chng ta vui mng, hn hoan khi gp nhng iu tt. Cn gp nhng iu xu, iu
khng nh , chng ta c nhng cm xc tiu cc, v nhng vn trong tm l con
ngi ny sinh khi chng ta c nhiu th cm xc v suy ngh xo trn trong tm l
v gy nh hng ti sc khe cng nh cuc sng .
Khi cc vn v tm l xut hin, phn ln chng ta bc u tin s chn
chnh l tm n nhng nh t vn khng chnh thc hot ng trong mt hon cnh
khng bnh thng. Nhiu ngi trong chng ta th quay sang nh s tr gip t cc
thnh vin trong gia nh, hay t nhng ngi bn thn thit, mt bc s ring, cc lut
s hoc mt gio vin no c c s tr gip, hng dn v t vn.
Nhng ai theo tn gio th tm n s ch dn t cc gio s. Mt s ngi khc
c c li khuyn v c hi ni chuyn khi tm s vi ngi no sn lng nghe
h by t mc d gia h c mi quan h quen bit hay khng.
Trong x hi ca chng ta, nhng liu php khng chnh thc ny gim bt
phn ln gnh nng hng ngy, gim bt s bi ri v xung t. Khi cc vn xy ra
c b hp trong mt phm vi, cc nh tr liu khng chnh thc thng c th gip
.
Ngy nay, c nhiu ngi tm n cc liu php hn trc kia, c bit ngi
ta thng quay sang v tm n nhng chuyn gia sc khe tm thn c o to khi
cc vn v tm thn ca h tr nn nghim trng hay ko di.
1

Cc cch tr liu khc nhau c tin hnh trong nhiu bi cnh : cc bnh vin,
phng khm, trng hc, phng tham vn .
Hin nay c rt nhiu cc liu php iu tr cc ri lon tm l v cng c
nhiu l do khin mt s ngi tm n s gip . Kt qu ca mc ch tr liu,
nhng bi cnh iu tr v cc dng tr liu cng thay i. Tuy nhin, cho d c s
khc bit gia cc liu php, nhng tt c u nhm mt mc ch l can thip n
cuc sng ca mt ngi. c to ra thay i hot ng c nhn theo mt cch
nht nh. Nhng iu quan trng nht khi bn bc vo mt tin trnh iu tr, bn
nn tin rng mnh c th mnh c th thit lp s hp tc iu tr vng vng vi
chuyn gia liu php.
Cc liu php tm l hc c gi chung l tr liu tm l, tp trung vo vic thay i
nhng hnh vi khng ph hp m con ngi hc c: ngn ng, suy ngh, hiu
bit v s hi p ch o cc hot ng hng ngy trong cuc sng. Cc liu php
ny c cc nh tm l hc lm sng cng nh cc bc s tm thn thc hin. C bn
cch iu tr chnh bng tm l: tm l ng hc, hnh vi, nhn thc v sinh tn nhn
vn.
V ti y chng ta cng tm hiu mt liu php mi c cc nh tr liu s
dng: Liu php m nhc.

B.Ni dung
I.GII THIU CHUNG V LIU PHP M NHC
KHI QUT LCH S
T thi c xa, m nhc c dng lm mt phng tin cha bnh. Nhng
nghi thc cha bnh bao gm m thanh v m nhc tn ti nhiu nn vn ha.
Trong hu ht cc nn vn ha ghi li nhng huyn thoi v hiu lc cha bnh ca
m nhc. V d, truyn v Saul v David l truyn ni ting nht phng Ty. David
dng n hc (harp) cha bnh cho vua Saul nh mt loi thuc an du thn
kinh. Mt nhn vt khc, Orpheus cng l mt huyn thoi y hp dn cho cc nh
liu php m nhc. Orpheus l mt trong nhng i thi ho, nhc s thu s khai, thi
Hy Lp c i. ng l ngi sng to v ci tin n lia (Lyre). Tng truyn rng
nhng bi ht ca Orpheus c th lm siu lng vn vt v khin cho t tri, thn
linh phi ri l. Ngay Vit Nam, ting n ca Thch Sanh khin cho cng cha
mc chng cm ni c tr li cng l mt huyn thoi. Sau y l tm lc v
lch s ca vic s dng m nhc trong cha bnh trn th gii.
Liu php m nhc trong cc nn vn ha tin vn t
Cc x hi tin vn t l cc x hi cha c h thng giao tip, truyn thng
bng ch vit. Nhng ngi du mc tp hp li thnh nhng nhm nh duy tr
s sinh tn v b khuyt cho i sng ca h nh sn bt, tm kim thc n. H cha
c nn nng nghip, cha c cu trc i sng chnh tr, v cha c nh lu di.
Nhng nhm n ny dn dn hnh thnh, pht trin cc phong tc tp qun, nghi l
khc nhau v iu to ra s khc nhau gia cc nhm ny vi cc nhm khc.
H nhn thc c rng ma thut l mt phn khng th thiu c ca sc khe
v cuc sng bnh yn ca h.
Nhng ngi thuc nn vn ho tin vn t cng tin vo hiu lc ca m nhc
i cm xc, tinh thn v sc khe th cht. H cho rng m nhc l s kt ni vi cc
th lc siu nhin. V d, mt s x hi nht nh dng mt bi ht trong nhng
3

nghi l quan trng. H cho rng nhng bi ht ny c ngun gc siu nhin, siu
phm v n c quyn lc khng th gii thch ni. Nhng bi ht ny nhm cu tri
hoc cu xin s gip th hin trong nghi thc cha bnh.
Trong mt s x hi tin vn t, mt ngi bnh c xem l nn nhn ca
nhng cu thn ch v b ba ca k th ch. H l ngi v ti v do c
hng s iu tr chuyn bit t cng ng (nhm b lc). Tuy nhin cc x hi
khc, ngi ta li tin rng mt ngi mc bnh l chuc li ti li, chng li
Cha b lc ca h. Trong cc nn vn ho nh vy, nguyn nhn v iu tr bnh s
do ngi thy thuc xc nh v quyt nh. Ngi thy thuc ny chnh l nhng
ngi lun p dng cc yu t ma thut v tn gio m ba, tr ta ma, xua ui
linh thn c tm hoc yu ma t c th ngi bnh. Loi m nhc c dng cha
bnh c xc nh ty thuc vo bn cht ca tinh thn ang xm ln c th. Do c
s khc nhau cht t v khi nim bnh trong x hi tin vn t, vai tr ca nhc s,
ngi cha bnh v kiu m nhc c la chn cha bnh c khc nhau. i khi m
nhc c chc nng m u cho nghi thc cha bnh thc t. iu quan trng l ngi
nhc s cha bnh khng bao gi hnh ng n l. Cc x hi tin vn t nhn thc
c hiu lc ca nhm bao gm cc thnh vin trong gia nh v x hi trong nghi
l. Ht ng thanh cha bnh s to ra s tr gip cho tinh thn v cm xc bnh
nhn phc hi nhanh chng.
m nhc v cha bnh trong nn vn minh sm
Nhng ngi sn bt v tm kim thc n ca nn vn ha tin vn t chim
u th khong 500.000 nm. n khong 8.000 n 10.000 nm trc Cng Nguyn,
vi s xut hin ca nng nghip dn n cuc sng n nh hn, dn s pht trin
ln hn v xut hin nn vn minh. Nn vn minh c c trng bi s tin ha
trong giao tip ch vit, s pht trin thnh ph v nhng thnh tu k thut cc lnh
vc bao gm khoa hc v y hc. Nhng c trng l phng thc sng cho nhm
ngi ng c hn, h sng trong mi lin minh lin kt lu di hn vi h thng
c bit v tp qun v cch nhn v thin nhin. Nhng nn vn minh u tin xut
hin vo gia nm 5.000 v 6.000 trc Cng Nguyn l vng m ngy nay l Iraq,
c thit lp vng chc vo nm 3.500 trc Cng Nguyn. m nhc tr thnh b
4

phn quan trng trong y hc l tr, hp l (rational medicine) ng thi cng cn

nhng nghi l cha bnh ma thut, tn gio
S dng m nhc thi c i: cc nghi thc cha bnh
Vi s xut hin ca nn vn minh, cc b phn cu thnh ca nn y hc trc
l ma thut, tn gio v l tr bt u pht trin theo khuynh hng chia tch. Ai
Cp c in ngi lm ngh cha bnh bng m nhc thng c hng c n v
h c mi quan h cht ch vi tu s v nhng quan chc nh nc quan trng khc.
Thy thuc tu s, thy tu Ai Cp cho rng m nhc l thuc cha bnh cho linh hn v
lun s dng ht tng nim nh mt b phn thc hnh y hc.
Trong thi nh cao ca vn ha Babylon (1850 trc Cng Nguyn), bnh tt
c nhn nhn trong khun kh tn gio. Nu ngi bnh c c php cho iu tr
th phng php iu tr bao gm cc nghi l tn gio xoa du ni kh chu ca
thn thnh. V cc nghi l cha bnh nh vy lun bao gm m nhc
m nhc c cho l hiu lc c bit trn suy ngh, cm xc v sc khe thn
th thi Hy Lp c i. Nm 600 trc Cng Nguyn, Thales c uy tnh trong vic
cha dch bnh bng hiu lc m nhc Sparta. in, n th v nhng bi ca tng
c bit cng m nhc c dng cha bnh cho nhng ngi ri lon cm xc.
Qua vic dng m nhc cha cc ri lon tm thn phn nh nim tin thi
rng m nhc c th nh hng trc tip n cm xc v pht trin tnh cch. Trong s
nhng ngi Hy Lp ni ting tn thnh hiu lc iu tr ca m nhc c Aristotle,
ng nh gi n nh mt s phn khch cm xc; Plato, ngi m t m nhc l thuc
cho linh hn; Caelius Aurelianus, ngi cnh bo phng s dng ba bi m nhc
trong cha bnh tm thn.
Vo th k th 6 trc Cng Nguyn, y hc hp l (l tr) hu nh thay th
hon ton cc nghi thc tn gio, ma thut Hy Lap. Mc d vn cn mt thiu s qui
cho bnh tt l do lc lng siu nhin, nhng a s ng h nhng nghin cu hp
l vo nguyn nhn bnh. Ln u tin trong lch s, nhng nghin cu v sc khe
v bnh tt da trn nhng bng chng kinh nghim.

Mt s gii thch v sc khe v bnh tt chim u th thi gian ny l l

thuyt v bn kh cht ch yu. L thuyt ny c Polybus, con r ca
Hippocrates,m t trong lun thuyt ca ng v bn cht con ngi, vo khong
nm 380 trc Cng Nguyn. Bn kh cht hay dch th l mu, m, mt vng v
mt en, v mi nguyn t cha cht lng ring. Sc khe tt l kt qu ca s duy
tr cn bng gia bn dch th, trong khi mt s mt cn bng ca hai hay nhiu hn
cc nguyn t ny s dn n bnh. C nhn mc bnh c xem l ngi cp thp
hn. Cho n thi k ny, ch vi mt s thay i nh quan im v bnh tt, l
thuyt ny nh hng n y hc 2000 nm tip theo sau , tr thnh l thuyt
quan trng nht trong thi c i
m nhc v cha bnh trong thi trung c v thi k phc hng
Mc d nhng s huy hong v trng l ca Hy Lp c i b mt i trong
thi trung c, thi k trung c ny (khng nm 476-1450 dau Cng Nguyn) l i
din cho s kt ni quan trng gia c xa v ngy nay. Sau s sp ca quc La
M, o c c tr thnh lc lng ch yu ca vn minh phng Ty. nh hng
ca o c c thc y s thay i v bnh tt. Tri vi suy ngh trc , ngi
bnh khng cn b coi l ngi thp km v cng khng phi b cha trng pht.
Khi o C c pht trin khp chu u, cc x hi bt u chm sc vo iu tr cho
cc thnh vin m au ca h. Cc bnh vin c thit lp cung cp s chm sc
nhn o cho nhng ngi au m v c th.
Mt s ln cc chnh khch v trit gia tin vo hiu lc cha bnh ca m nhc
trong gm c Boethius, ngi tuyn b rng m nhc hoc lm ci thin hoc lm
suy gim o c con ngi; Cassiodorus, ging nh Aristole, xem m nhc nh s
phn chn tim tng; trong khi St.Basil bin h cho m nhc nh mt phng tin
truyn b dng tnh cho cm xc thing ling thn thnh. Nhiu bi thnh ca c tin
l c tc dng chng bnh h hp khng chuyn bit nht nh.
Trong thi k Phc hng, nhng tin b trong gii phu hc, sinh l hc v y
hc lm sng nh du bt u s tip cn khoa hc vi y hc. Tuy nhin, mc d
c s pht trin labo thc nghim, vic iu tr bnh nhn vn cn da trn bi ging
ca Hippocrates v Galen v nhng gii thch phc tp ca bn loi kh cht. Trong
6

thi k ny c mt s lng ghp m nhc, y hc v ngh thut. V d, nhng bi

vit ca Zarlino, mt nhc s, v Vesahus, mt thy thuc cp n mi quan h
gia m nhc v y hc
Trong thi k Baroque (1580-1750), m nhc tip tc c lin kt vi thc
hnh y hc hng ngy, nh trc da vo l thuyt v bn kh cht. Thm vo ,
l thuyt v kh cht v cm xc ca Lircher (1602-1680) cung cp quan im
trong lnh v s dng m nhc trong iu tr bnh. Kircher cho rng c tnh ca con
ngi gn kt vi kiu m nhc nht nh. V d, c nhn trm cm p ng vi m
nhc bun; ngi vui v hu nh b tc ng bi nhc ma v n kch thch mu. Do
iu cn thit l phi la chn nhng kiu m nhc chnh xc iu tr cho tng
ngi bnh. ng h cho vic s dng m nhc iu tr trm cm, Burton tuyn b:
bn cnh hiu lc xut sc, n phi trc xut nhiu bnh khc, n l phng thuc
thn hiu chng li s tuyt vng v trm ut, v s xua ui ma qu trong ngi.
Shakespeare v Armstrong cng vit nhiu v m nhc l liu php, th hin trong
cc tc phm kch v th ca h.
m nhc v cha bnh thi cn i
Cui th k 18, m nhc vn cn c cc thy thuc chu u ng h trong
iu tr bnh, nhng ang hnh thnh s thay i nh ngha v liu php m nhc
trong trit l, l lun. Vi s nhn mnh nhiu v y hc khoa hc, m nhc khng
c s dng nhng ca bnh chuyn bit v ch c mt s t thy thuc p dng iu
tr theo khun kh da liu php. Tuy vy, nhng bo co v liu php m nhc vn
xut hin M trong sut cui th k 18 khi cc thy thuc, cc nhc s, cc nh tm
thn hc s dng iu tr cho cc ri lon c th v tm thn.
Trong sut th k 19 v u th k 20, liu php m nhc c s dng u
n bnh vin v mt s ni khc nhng hu nh lun kt hp vi cc liu php
khc.
Trong i chin th gii 2, liu php m nhc c tng cng s dng
nng nhu kh cho nhng cu chin binh. m nhc cng c dng trong phc hi

chc nng cm xc, tm thn v x hi. T gia th k 20, liu php m nhc c
pht trin mang tnh chuyn nghip cao chu u v c bit l nc M.
S pht trin liu php m nhc chuyn nghip
Nhng nm 1940 , nc M, vic s dng m nhc trong iu tr ri lon tm
thn tr nn rng ri hn, mt phn v s thay i dn v trit l iu tr. Nhiu nh
tr liu, bao gm Karl Menninger, nh tm thn hc li lc, bt u bo v cch tip
cn iu tr a liu php (sp nhp nhiu phng thc iu tr). Vi s thay i v
trit l iu tr nh vy v vi kin thc tng ln trong vic p dng iu tr bnh nhn
c hiu qu, liu php m nhc cui cng tr thnh mt phng thc iu tr c
chp nhn nhiu bnh vin. Ngi ta tha nhn rng nhng n lc ny l do Frances
Paperte, ngi sng lp qu ti tr nghin cu liu php m nhc nm 1944, v sau
ch o p dng m nhc ti Bnh vin a khoa Waiter Reed Washinton. DC.
Trong th chin th hai, nhiu t chc, bao gm qu khn cp cho nhc s, dch
v m nhc bnh vin cu chin binh v nhiu t chc khc cung cp cc nhc s
cho cc bnh vin. Nhng ngi tnh nguyn ny tr gip cho nhn vin bnh vin
t chc cc chng trnh m nhc iu tr cho bnh nhn.
Nhiu ngi nhn ra rng tng lai pht trin ca ngh phi da vo s lnh
o c hiu qu ca nhng nh liu php m nhc c o to. Trong nm 1940, cc
c s nh Trng i hc Tng hp quc gia Michigan, i hc Tng hp Kannas,
Trng Cao ng m nhc Chicago, Cao ng Pacific, Cao ng Alverno bt u
chng trnh o to cc nh liu php m nhc trnh i hc v sau i hc.
Trong khi nhng chng trnh o to ang c pht trin nhng trng
cao ng v i hc, phong tro hng v thnh lp cc t chc quc t cng xut
hin. Hi ng v m nhc trong tr liu ca Hi Gio vin m nhc Quc gia M
trnh by mt chng trnh trong nhng nm 1940 o to cc nhc s, bc s, cc
nh tm thn hc v nhng thnh vin khc v phng php p dng liu php m
nhc trong nh trng v trong bnh vin. Ray Green ch tr mt hi ngh thnh
lp Hi liu php m nhc quc gia M. Hi ngh u tin ca t chc mi M
tin hnh vo thng 6 nm 1950. Sau , Hi quc gia v Liu php m nhc lin
8

kt vi Hi Gio vin m nhc Quc gia v hot ng tp trung vo ci thin o to

v gio dc v lm sng, cng nh thit lp tiu chun v qui trnh cho vic chng
nhn nh liu php m nhc cng tng ln.
Vo nhng nm 1960, cc nh tr liu m nhc iu tr m nhc cho nhng
ngi chm pht trin tm thn c ngi ln v tr em, nhng ngi khuyt tt c th,
v nhng bnh nhn gim cm gic. Vo nm 1990, c hnh thc iu tr iu
dng ti nh cho ngi cao tui, iu tr cho nhng bnh nhn b bnh ni khoa, v
cn iu tr cho c nhng t nhn. Nhng nm cui th k 20, cc nh liu php m
nhc tip tc lm vic vi cc i tng lm sng khc nhau ngy cng tng ln. Mt
s lng ng k cc nh liu php m nhc gip ci thin cuc sng ca nhng
ngi mc hi chng Retts, AIDS, lm dng cht v giai on cui cng ca ngi
bnh.
Mt t chc th hai, Hi Nc M v Liu php m nhc (AAMT) c thnh
lp nm 1971. Rt nhiu mc ch ging nh ca Hi Quc gia v Liu php m nhc,
nhng khc nhau v cch thc m cc nh liu php m nhc c o to v l lun
v lm sng. Thng ging nm 1998, hai t chc Hi Quc gia v Liu php m nhc
v Hi nc M v Liu php m nhc thy cn phi hp nht vo mt t chc, v
Hi Liu php m nhc M ra i (AMTA)
T s khi u ca Hi Quc gia v Liu php m nhc nm 1950, v Hi
Nc M v liu php m nhc nm 1971, s chuyn nghip ca liu php m nhc
ngy cng pht trin, nhn mnh vo tiu chun cao v gio dc, o to lm sng v
thc hnh lm sng. Cc n phm gi tr cng ra i v c uy tn M nh Liu php
m nhc, Tp ch Liu php m nhc v Nhng Vin cnh ca Liu php m nhc,
Ngh chuyn nghip v liu php m nhc s tip tc pht trin mnh m trong th k
21.

II. CC L THUYT V M NHC V Y HC

cp n lch s liu php m nhc mt cch khoa hc, hiu lc cha bnh ca m
nhc l mt ch ph bin trong cc ti liu v trit l v l thuyt m nhc t thi
9

Plato, tuy nhin cc chuyn lun v iu tr bng m nhc mt cch nghim tc cn c

t v tht thng trong lch s y hc. Mi n thi trung c, Boethius mi trnh by
mt chuyn ni ting l De Institutione Musica v chuyn ny lu hnh khp
chu u. Chuyn l mt ti liu yu cu sinh vin phi c Trng i hc
Quadrivium v n c a vo danh mc kha trnh ca sinh vin y khoa. y c
coi l l thuyt v s tip ni gia m nhc v y hc.
L thuyt v s rung ng trong th gii vi m v v m
m nhc v sc khe c mt mi lin h cht ch, iu ny Pythagoras (trit
gia Hy Lp ni ting khong 500 nm trc cng nguyn) nhn thy t 2500 nm
trc, mc d nhng khm ph c bn ca ng l n gin v trit l ca ng cng
kh kh hiu. Pythagoras l nh khoa hc nghim tc va l nh khoa hc thn b v
cng lm vic mt cch kinh nghim ch ngha. ng nghin cu th gii bao
quanh v c khm ph th v ng gp cho con ngi v cho nn vn ha nhn loi.
ng cng tm ra mi quan h ca cc nt nhc vi thc ca con ngi.
m nhc tn ti di dng vt cht. Mt si dy n sinh ra mt m thanh gi
l tng (tone) do s rung ng ca si dy vi mt tc nht nh. Chng ta nghe
c m thanh nt do si dy rung ng vi cng tc . Khi tc rung ny
n tai nghi nghe, s din ra qu trnh tri gic v thc phc tp trong no v ngi
nghe kt lun tone l nt g. Nt nhc tht ra la mt qung ha thanh v n l
mt s tha thun lch s.
Nhng tm hn con ngi khi tri nghim (nghe) m nhc th v phng din
tm l hc th s ra sao? Chng ta cm nhn c nhng rung ng to ra nt nhc,
nhng s tc ng qua li ca cc nt nhc to thnh m nhc. Nhng nt nhc v
m nhc l cht lng. Khi nghin cu s rung ng theo quan im cht lng,
ngi ta khm ph ra rng si dy c chia i s sinh ra cng mt nt nhc
(ng m) nhng cao hn mt qung tm (gi l octave) so vi nguyn si dy. V
d, nt v nt l ng m nhng cch nhau mt qung tm. Qung tm l mt
nguyn l c bn ca m hc v tm l hc m mi ngi cm nhn v tri nghim
c v n. Ging ht ca n v tr em cao hn nam gii mt qung tm. iu quan
trng l nu khng c qui lut bn tm th nam n v tr em khng th ht chung mt
10

dn hp xng. Qung tm l mt hin tng ca v tr. m nhc, l m thanh do

con ngi sinh ra v sp xp theo trt t thi gian, cng khng th thiu qung tm.
Nhng con ngi phn khi qung tm v xp t trt t cc qung bc, thang m
khc nhau, to nn cc iu khc khc nhau. y l s chuyn bit mt cch vn ha
ca cc dn tc.
Vi h thng m nhc phc tp, con ngi sng ch ra cc h thng giai
iu, iu chnh t l qung t nhin theo yu cu ca thc hnh m nhc, thng
qua cng ngh dng c n. Nhng tng ca ngi ngh nhn lm n v s a
thch trong m nhc b cong nhng qui lut t nhin v chuyn dng chng vo
trong thc hnh m nhc.
Pythagoras khm ph rng m nhc da trn cc quy lut ca t nhin. ng
tin thm mt bc na, rng tm tr ca con ngi c kh nng cm nhn nhng rung
ng v t l m thanh theo cc nt nhc v qung cch m nhc. Mt trit l, theo
ng, nt nhc v qung cch m nhc l phn nh mt mc v tr v tinh thn. Trt
t c t chc ca cc nt trong m nhc l mt s phn nh th gii vi m ca th
gii v m, bao gm mi th trong v tr, c c th, tr tu v tinh thn. Trit l ny
c Plato pht trin thm.

Y hc kh cht
Y hc kh cht l mt hc thuyt c nh hng ln qua nhiu th k. Hc
thuyt ny cho rng sc khe b nh hng ca bn cht dch c th hoc kh cht l
mu, m, mt vng v mt en. Sc khe tt l kt qu ca s cn bng, hi ha gia
kh cht, trong khi bnh tt l phn nh mt s kiu mt thng bng gia cc kh cht.
Hc thuyt ny c t khong 400 nm trc cng nguyn v mt trong nhng ngi
ni ting pht biu nhiu v n l Galen, nh l thuyt y hc c tm nh hng ln
thi k ch La M. y l c s l thuyt y hc cho ti th k 18.
m nhc c xem l phng tin iu tr c tc ng v thm ch c kh nng
phc hi cn bng gia cc kh cht trong c th

11

Trn c s lin quan n l thuyt v kh cht, Cc tc gi th k 16, 17 nh

Robert Fludd (1617), Agrippa Von Nettesheirn (1510) nu ra mi lin quan gia
m nhc v con ngi theo 3 mc . Con ngi c hiu bao gm c th, tr tu v
tinh thn (body, mind and spirit). Mi lin quan theo 3 mc l:
* Th gii vt cht tng ng vi c th con ngi v tng ng vi rung ng
ca m nhc
* Th gii ngn ng tng ng vi tr tu con ngi v tng ng vi nt v
qung ca m nhc
* V tr tng ng vi tinh thn con ngi v tng ng vi t l siu phm
ca m nhc.
Hc thuyt bn cht tinh thn
Theo cc ti liu trit hc trong lch s, cc trit gia phng ty nh Plato,
Aristole, Augustine, Schopenhauer, Nietzsche xem xt k lng v vai tr c
tnh cht l thuyt v thc hnh ca m nhc cc mc nh sau:
- m nhc c vai tr vi c nhn: l vn sc khe c nhn.
- m nhc c vai tr vi nh nc, l vn iu chnh sc khe theo dch
v y t, gio dc v gii quyt xung t
- m nhc c vai tr vi x hi: l vn gi tr x hi, nhng nguyn tc
o c v tn ngng.
m nhc v tinh thn
Plato cp n nh hng ca m nhc ln tinh thn ca con ngi, th
hin trong bi vit state ca ng. Socrates nu ra v ca ngi nhng iu thc nht
nh ca m nhc khuyn khch con ngi vn ti cuc sng hi ha v dng
cm, ng thi ng cng nu ra s hn ch ca nhng iu thc khin ngi ta li
bing v bun ru.
Nhiu l thuyt m nhc v l thuyt y hc qua nhiu th k c tng
tng t cc nh trit hc ni ting nu trn v nh hng trc tip ca m nhc trn

12

tinh thn con ngi. m nhc thc s tc ng ln tinh thn con ngi v nh vy,
nh hng n trng thi cm xc, tnh cch v sc khe con ngi.
S phc hi nhng tng c in qua vt l lng t
Do s pht trin ca khoa hc t nhin, ca gii phu hc v y hc theo tnh
cht thng tin v kinh nghim sau thi k phc hng, m nhc v l lun c in
dn dn lui vo lch s. Ch c mt s t bc s cn thc nghim m nhc v vit bo
co hoc chuyn v m nhc. Ni chung trong khoa hc y hc, ngi ta vit v
nhng vn khc.
Mi cho n ln sng mi nhng nm 1960 v 1970, c bit l nhng trit
l, nhng m hnh thi i mi v vt l hc, tm l hc v m nhc th nhng
ch v hc thuyt c in li c phc hi v c kt hp vi nhng khm ph
khoa hc ng thi. Th k 20 chng kin s quay tr li ca nhiu tng c
in. Ngi ta xem xt li vn c th v tinh thn ca con ngi v s phn nh
ca th gii v m vo th gii vi m ca m nhc.
S phc hi ny tr nn nghim tc hn, lin quan cht ch ti vt l hc
lng t hin i vi s chng minh y n tng v mi quan h nghch thng gia
trng thi vt cht nh s ng thi ca sng v ht. Nhng pht minh ca Bohr v
Emstem c nh hng to ln ti t duy koa hc v cng c phn nh trong liu
php m nhc.
Ngi ta khng cn nghi ng rng cuc sng l mt cuc hnh trnh vnh cu
gia cc mc khc nhau ca s tn ti ca con ngi, i t vt cht ti tinh thn.
m nhc l mt trt t c bit, nh hng n c th, tr tu v tinh thn con ngi
v n phn nh nguyn tc v tr ca cuc sng. y chnh l nhng l thuyt kinh
in v m nhc v y hc, n l mt l tng c c t trong khun kh mi.

13

III. NHNG KHI NIM V LIU PHP M NHC

Liu php m nhc l g?
Trong liu php m nhc, t m nhc ng m t phng tin c bit c
s dng. y m nhc c s dng lm phng tin iu tr, nhng li ch ti u
ca n trong vic iu tr ph thuc vo vic nh tr liu s dng n mt cch thch
hp. m nhc khoog phi l thuc cha bnh. V d, iu g s xy ra khi chng ta
a v xem ha nhc hay bng a nhc cho nhng ngi b no hoc b trm cm ?
Nhng ngi ny c th thch m nhc thm ch c th thay i tm thi v kh sc do
h yu thch m nhc. Nhng chc chn h khng th ci thin c lu di v chc
nng c th hoc cm xc theo nhng tri nghim ngn hn ny. Mt khc, m nhc
m chng ta thng thc hng ngy cha phi l cng c iu tr. Tc dng ca m
nhc nh mt cng c iu tr khi n c p dng mt cch chuyn bit v cn ty
thuc vo k nng v kin thc ca nh tr liu. Tuy nhin, bi v m nhc l mt hin
tng v tr cho nn loi ngi bao gm tt c cc th h v tt c cc nn vn ha
u nghe, chi, sng to v thch n. Mt s loi m nhc c tnh phc tp cao, thch
thc s hiu bit ca con ngi. Loi m nhc khc li rt n gin v d theo. Mt s
ngi thch sng tc v chi m nhc. Nhng ngi khc thy d chu ng k n
gin khi nghe m nhc. Rt nhiu kiu m nhc v cch thc a dng ca m nhc c
th li cun con ngi nn n c th l phng tin iu tr rt linh hot.
T liu php c hiu l php cha bnh, thng c s dng ch mt s
gip hoc tr gip cho con ngi, y l nhng con ngi c vn c cc vn
v c th hoc tm thn. Trong cuc sng hng ngy, liu php c th xy ra di
nhiu hnh thc. Th d, nhng nh tm l hc nghe v ni chuyn vi thn ch ca
h ; chuyn gia dinh dng gio dc mi ngi v thc n no c dinh dng cao,
ph hp vi nhu cu c nhn ca h ; nh iu tr c th ch nh cc bi tp c th
khc nhau; nh phu thut s dng dng c chuyn bit nh dao m v kp sa
cha cc b phn c th b hy hoi V nh liu php m nhc dng m nhc v
hot ng m nhc to thun li cho tin trnh tr liu.
Liu php m nhc l mt lnh vc ni ln hn 50 nm qua nhiu nc. Tuy
nhin, nh ngha v liu php m nhc ph thuc vo nh hng v hon cnh ca
14

cc nh thc hnh liu php hoc nhng nn vn ha khc nhau. Hng nm c s liu
ln nh ngha v m nhc. Trong thp nin u pht trin ngh nghip, cun sch
mang tn Liu php m nhc l mt ngh nghip (Hi Quc gia v Liu php m
nhc, M, 1960) nh ngha.
Liu php m nhc l s p dng khoa hc ngh thut m nhc t cc mc
ch iu tr. l s s hu m nhc v bn thn nh tr liu tc ng ti nhng
thay i hnh vi
Hai thp nin sau, khi ngh nghip pht trin ng , trong cun sch:
Ngh nghip trong Liu php m nhc (Hi Quc gia v liu php m nhc, 1980)
miu t liu php m nhc nh sau:
Liu php m nhc l s dng m nhc trong vic thc hin mc tiu iu tr:
phc hi, duy tr v pht trin sc khe tm thn v c th. l s p dng c h
thng v m nhc, do nhng nh tr liu m nhc trc tip thc hin trong mt mi
trng m nhc, dn n nhng thay i mong mun v hnh vi. Nhng thay i nh
vy lm cho c nhn c kh nng hiu bit su sc hn v bn thn v th gii xung
quanh, thnh cng trong iu chnh x hi thch hp hn. Nh tr liu m nhc
chuyn nghip tham gia vic phn tch cc vn c nhn v hnh thnh trong u
nhng mc tiu iu tr chung trc khi t kt hoch v tin hnh cc hot ng m
nhc chuyn bit. nh k nh gi xc nh hiu qu ca qui trnh cng vic
lm.
nh ngha Liu php m nhc c th khc nhau phc thuc vo thn ch v
nh thc hnh liu php. Vi mt s thn ch hoc bnh nhn, tin trnh liu php
ch yu l phc hi cc k nng hoc cc chc nng tm l. Vi mt s ngi bnh
mn tnh, h mt mt s nng lc tm nng nn mc tiu l gii quyt v c th, cm
xc v cc kh khn v mt nng lc, v tm l do bnh mn tnh.
Liu php m nhc cng c dng cho nhng ngi khng bnh khi ngi
ta mun qua liu php khm ph nhng ngun lc ca h, mun pht hin bn thn
t kt qu tt hn v sc khe v cuc sng.
Nh vy, mc dch ca liu php m nhc gip thay i i vi cc i tng,
tuy nhin, s tip cn ca cc nh liu php l khng thay i.
15

IV. CC CCH TIP CN TM L C DNG TRONG LIU PHP M

NHC
S pht trin ca liu php m nhc nhiu nc trn th gii chu nh hng ca
cc l thuyt v phng php tm l. Nhng nhn chung, cch tip cn nhn vn
hin sinh l cch c s dng rng ri trong liu php m nhc.
Theo qua im nhn vn hin sinh, cc ri lon bnh l l kt qu ca s tht bi trong
vic tm ra ngha v chiu trch nhim v cuc sng ca bn thn mnh v ngi
khc. Th nn, l thuyt nhn vn hin sinh quan tm n vic xc nh cc nhu cu
trung tm cho chc nng con ngi.
Abraham Maslow, mt trong cc nh t tng nhn vn sm nht v c tm nh
hng nht, ng i lp vi thuyt hnh vi v bn cht con ngi. ng m t nhu
cu con ngi c sp xp theo h thng th bc hnh chp, t s cn thit v sinh
hc n t hin thc ha, chnh l khuynh hng ti s trn vn v y . S hin
thc ha ca c nhn l lm sao to ra kh nng lm vic c mc ch, hnh ng theo
k hoch, chin lc v theo nhng la chn c nhn. Khi s t hin thc ha b cn
tr s pht sinh mt s ri lon v khi c nhn khng th ng u vi nhng vn
c bn nht trong cuc sng. Th d, bnh nhn b vng mc trong cc cu hi ci
g l ngha ca cuc sng? Lm sao ti c th sng vi tim nng thiu khuyt, km
ci ca ti? Lm sao ti c th i mt vi ci cht?
M hnh tip cn nhn vn hin sinh khng a ra quy trnh k thut chuyn bit cho
ri lon tm thn m n gi v cch c x hin ti, thi hng n s thay i,
phng php hng dn bnh nhn gii quyt cc vn c bn, hin sinh ca con
ngi.
3.1 Liu php tm l con ngi l trung tm
Liu php tm l con ngi l trung tm- person centered psychotherapy do Carl
Rogers pht trin u tin vo nhng nm 1940. Liu php tr nn ph bin v l nn
tng cho mi tng tc v mi quan h bnh ng gia nh iu tr v bnh nhn trn
c s nim tin.
Quan im ca Rogers nhn mnh vo nim tin v chp nhn bn ng ca bnh nhn
nh mt c th bnh thng nhng c o. ng ngha vi vic cho bnh nhn ch
16

ng mt s vn trong qu trnh tr liu: thi gian, iu hc mun ni nh mt

nh kin trc t thit k cuc sng ring ca hc. ng thi nhn mnh vo tri
nghim ca bnh nhn hin ti hn nhng kinh nghim trong qu kh.
3.2 Liu php Gestalt
Nm 1940, Frederick Saloman v v Laura Perls l ngi sng lp ra liu php
Gestalt. Gestalt cho rng nhng thnh phn cu thnh cc tri nghim ca con ngi
khng th kho st mt cch ring l m phi xem xt di dng tng th.
Trng phi tr liu Gestalt chng li phn tm ca Freud. Do phn tm chi phi qu
hiu i vi bnh nhn v iu ny khng gip bnh nhn tng trng nhn thc. Do
, h ch trng thit lp h thng tr liu nhm tng trng kh nng nhn thc thay
v ch n gim thiu trng thi tm l bnh l.
Vi khuynh hng hin sinh, liu php Gestalt nhn mnh n s hin hu ng nh
nhng g con ngi c th tri nghim m khng t nng nhng cch thc l gii
tru tng. Nh tr liu Gestalt t nim tin vo con ngi , vo kh nng , s tng
trng v t iu chnh ca h thng qua s tip xc gia ngi vi ngi v s thu
hiu t bn trong.
Mc tiu chnh ca liu php Gestalt l s nhn bit- mt s nhn bit su sc v cc
khu vc c bit, nhn bit v ngi khc, nhn bit v tnh trng m bnh nhn ang
phi i ph, nhn bit v cc iu vng mt hay bnh l v lm sao gii quyt
chng. C th hn, mc tiu ca liu php ny l gip bnh nhn nhn bit c h
ang lm g, lm ra sao, v s lm nh th no h thay i tt hn, ng thi phi
h chp nhn v t nh gi v mnh.
3.3 Liu php nhm
Joshep Pratt( 1974) l mt thy thuc Boston c tha nhn l ngi xut liu
php tm l nhm. Vo u th k XX, ng nhm nhng bnh nhn lu khi li ch
dn cho h cc kha cnh v y khoa ca cn bnh h ang gp phi.
Nhiu nm sau , mt s nh tm thn hc M kt hp cc tng ca Pratt
ng dng iu tr bnh nhn tm thn. Lazell ( 1921) v Marsk ( 1974) cng p

17

dng m hnh tng t, t chc cc nhm bnh nhn m bnh nhn c xem l
nhng sinh vin, c dy v sc khe tm thn.
Cc k thut tr liu bng m nhc s dng trong m hnh ny khuyn khch bnh nhn
nhn vo s cha bnh ring ca mnh. Mc tiu l gip bnh nhn t nhn bit, lm
sng t gi tr c nhn, gii phng ngun nng lng trc gic b nghn, mang v s
th gin su.
3.4 KT LUN
Nhng ngi i u trong liu php m nhc M l E. Thayer Gaston,
William Sears nu ra nhiu nh ngha v liu php m nhc nm trong liu
php hnh vi.
Juliet Alvin , nh liu php m nhc, ngh s cello, pht trin tin trnh da
trn liu php m nhc v y hc.
Mary Priestley ngi i u v sng lp liu php m nhc theo tm l hc
phn tch dng c dng c l thuyt ca Freud v Jung .
Helen Bonny, ngi sng lp phng php hnh tng m nhc c hng
dn.

Do , c nhiu nh ngha v Liu php m nhc phc thuc vo trit l hoc

tip cn ca nh thc hnh hoc nhm thc hnh. V d:

Liu php m nhc hnh vi

Dng m nhc nhm tng cng hoc bin i hnh vi cho thch hp, lm gim
hoc loi b nhng hnh vi xu, khng thch hp. trong liu php hnh vi ny, m
nhc c th c dng lm gia tng (hay cng c) hnh vi (theo cch thc dng tnh
hoc m tnh) theo nguyn l phn x c iu kin kinh in hoc iu kin thc thi.
Liu php m nhc trong liu php tm l
y, m nhc c s dng gip thn ch thu hiu th gii ni tm ca
h, nhu cu ca h v cuc sng ca h. Liu php m nhc lin quan kh cht ch
vi liu php tm l ng lc tm thn (Psychodynamic)
18

Liu php m nhc gio dc

Liu php m nhc t trong nh trng, hc sinh c th tip cn Liu php m
nhc. Nh liu php tm thy tr em s lin quan ca m nhc n tin trnh hc tp,
nhn ra tm nng pht trin v p ng cc nhu cu ca tr.
Nhm lm sng t cc loi nh ngha v Liu php m nhc, GS. Kenneth
Bruscia vit cun sch Defining Music Therapy (nh ngha liu php m nhc,
1998). ng nh ngha liu php m nhc nh sau: Liu php m nhc l mt tin
trnh can thip c h thng, nh liu php gip thn ch c sc khe. Tin trnh
can thip ny s dng nhng tri nghim m nhc v nhng mi quan h pht trin
thng qua tri nghim m nhc lm sc mnh ng lc cho s thay i thn ch.
Trong cun sch trn, Bruscia nh ngha cc lnh vc khc nhau v cc
mc khc nhau ca Liu php m nhc. Cc lnh vc Liu php m nhc khc nhau
v d nh: dy hc, y hc, cha bnh, liu php tm l, ti sng to v sinh thi
hc. cc mc thc hnh, Bruscia m t bn mc can thip chuyn bit:
- Mc ph tr: s dng chc nng m nhc hoc bt k cu trc m nhc
no khc khng nhm mc tiu iu tr, nhng c lin quan n mc ch ca liu
php.
- Mc tng cng: bt k thc hnh no, trong m nhc v liu php m
nhc c s dng nhm tng cng hiu qu ca cc phng thc iu tr khc v
ng gp cho ton b k hoch iu tr cho thn ch.
- Mc tp trung su: bt k thc hnh no, trong liu php m nhc
chim vai tr trung tm v c lp. nhm vo mc tiu hng u trong k hoch iu
tr cho thn ch, a n kt qu thay i ln, ng k tnh trng hin ti ca thn ch.
- Mc ch yu: bt k thc hnh no, trong liu php m nhc chim vai
tr khng th thiu hoc c nht nhm p ng nhu cu iu tr chnh v a n kt
qu to ra nhng thay i ton b cuc sng ch th.
Tc gi Dileo (1993) b sung v pht trin cho phan loi nu trn ca
Bruscia, ngi a ra ba mc lm sng
1 Tr gip
19

2 Chuyn bit
3 Ton din
V d minh ha cho m hnh ny cha cc triu chng au thn ch nh
sau:

Cc mc ca liu php m nhc

Thc hnh gii quyt chng au

1. Mc tr gip
Nhng nhu cu ch th:

Gim au tm thi

Trnh nh liu php:

Mi vo ngh hoc trung bnh

Kh nng gii quyt:

Lm sao lng au, cung cp k nng

chng
Chc nng liu php m nhc:

Tr gip cho can thip y hc

Liu php m nhc can thip chung:

Th gin da trn c s m nhc, liu

php rung ng m thanh

2. Mc chuyn bit
Nhng nhu cu ca ch th:

Hiu bit v au

Trnh nh liu php:

Trnh cao hc

Kh nng gii quyt:

ng u vi au

Chc nng liu php m nhc:

Bnh ng vi can thip y hc

Liu php m nhc can thip chung:

ng tc, cc k thut hnh tng m

nhc

3. Mc ton din
Nhng nhu cu ca ch th:

Hp tc vi nh tr liu gii quyt au

Trnh nh liu php:

Bc nht

Kh nng gii quyt:

Gii quyt au

Chc nng liu php m nhc:

c lp gii quyt au

Liu php m nhc can thip chung:

Mc cao cp/luyn tp chuyn bit

20

Nhng nh liu php m nhc lm vic trong h thng chm sc sc khe

thng thit lp mi quan h chuyn nghip cng tc vi cc bc s, y t, cc nh iu
tr vt l, lao ng ngh nghip, cc nh chnh sa m thanh v ngn ng v cc nh
tm l hc l mt s kt hp ton din iu tr bnh nhn.
i tng iu tr ca liu php m nhc
Trong qu kh cc nh liu php m nhc thng lm vic nhiu nht vi
nhng ngi bnh tm thn v chm pht trin tm thn. Ngy nay do nhn mnh
nhiu vo cng vic cung cp chm sc d phng, lng ghp tr em gim nng lc
vo nh trng cng cng, tng cng dch v cho ngi cao tui, cc nh liu php
m nhc ang m rng cc lnh vc m nhc mi. Liu php m nhc ngy nay c
s dng trong qun l au, qun l stress, kch thch tr s sinh, chm sc ngi ln
ban ngy, iu dng ti nh, cc chng trnh chm sc b m mang thai v tr s
sinh, chm sc y khoa v c nh t. Di y l thng k nm 1998 ca liu php
m nhc M v i tng c tin hnh iu tr bng m nhc:
- Ngi cao tui
- Ngi khuyt tt trong pht trin
- Ngi c vn sc khe tm thn
- Ngi khuyt tt c th
- Tui nh trng
- Tui th u
- Lm dng cht
- Gim cm gic
- Suy gim, h hi cc chc nng thn kinh
- Bnh v phng cu cha
V. NGHA CA M NHC LIN QUAN N IU TR
i vi nhiu nh liu php m nhc, m nhc lun c xem nh mt ngn
ng tng trng, cho php nh tr liu khm ph ngha ca n i vi thn ch trong
k thut ng tc m nhc tip theo s hi thoi bng ming.
21

Trong l thuyt m nhc v l thuyt tm l hc, cc nh liu php m nhc thng

php tr li ba cu hi kinh in:
1 m nhc c phi l ngn ng khng? Nu n cng l mt ngn ng th
ngn ng m nhc khc ngn ng ni nh th no?
2 m nhc c ngha vt qua nhng nguyn tc hay qui lut bn trong m
nhc khng? Nu c, th s din t m nhc c lin quan n th gii bn ngoi nh
th no?
3 m nhc c phi l c ngha khng th din t bng ngn t khng? Nu
c, th ngha khng th din t c hoc khng t c ny c phi l mt th
ring bit ca kin thc hoc nhn bit ca co ngi khng?
Ngi ta tr li cho 3 cu hi nu trn:
1 ng, m nhc l mt loi ngn ng din t theo cch ngh thut. m nhc
c h thng k hiu ring bit (k php m nhc) v n c ngha cho hu ht mi
ngi. Tuy nhin, ngn ng m nhc khng phi l ngn ng thuyt trnh. m nhc
c trng cho mt ngn ng tng trng, khng c th, r rng nh ngn ng ni.
2 ng, m nhc cha ng v din t ngha vt qu nguy tc m nhc
hay thm m thun ty. ngha ny c xy dng thng qua tc ng qua li phc
tp gia nhng ngi tham gia m nhc, nh ngi sng tc ngi biu din
ngi nghe hoc bnh nhn nh tr liu. m nhc c th l s din t trc tip cm
xc ca bnh nhn. N cng c th l mt s tng trng hoc n d ca trng thi
tm l phc tp ca bnh nhn.
3 ng, m nhc c ngha khng th din t c bng ngn t. Kin thc
ngm hoc ngha khng th din t ny th hin cc mc khc nhau, mc
truyn t gia cc c nhn, khi nim hai mt gia ch quan v khch quan (nh
gia ngi nghe v i tng m nhc) b ha tan v tri nghim ny vt qu
ngn ng ming, thm ch n c thc v rt r rng.
m nhc l mt tc nhn iu tr
C mt thc t l m nhc khng h c gi tr i vi s sinh tn ca con
ngi mt cch r rng, nhng ti sao hng nm n vn c duy tr trong vn tit
22

mc m nhc mi ngi chng ta. Mi con ngi chng ta, chc chn ai cng c mt
s vn v m nhc hoc n gin hn l bi ht nht nh. Thc cht m nhc pht
trin bn ngoi mt s tin trnh thn kinh nn tng. Do vy, nu ch ng trn gc
sinh l thn kinh n nht s khng th gii thch c y cho s c mt khp
mi ni ca m nhc trong cuc sng ca chng ta. Chng ta hon ton khng p
ng mt cch b ng vi m nhc qua c quan cm gic. Qu trnh tri gic v nhn
thc ca chng ta vi m nhc chu nh hng mnh m bi nim tin, hy vng v
mang nng tnh vn ha.
m nhc v nhng hiu lc siu t nhin
Cc nn vn ha tin vn t tin vo hiu lc ca m nhc tc ng ti hnh vi
con ngi. Nim tin ny cho rng m nhc c mi quan h ti siu t nhin. Nhng
bi ht m cc b lc s dng trong nhng nghi thc quan trng c tin l n t cc
ngun siu nhin hoc khng phi t tri t. Nhng bi ht ny cha ng nhng
nng lc siu nhn no ang kim sot trong tt c cc hot ng cu xin tr gip
khc thng nh nghi thc tn gio hoc cha bnh. m nhc l th ng hnh thit
yu cho thc hnh tn ngng trn ton th gii. N rt quan trng n mc m
trong cc nghi thc quan liu thi m nhc phi c c hnh mt cch chnh xc.
Bt c sai st no v biu din m nhc trong khi tin hnh nghi thc c th b cho l
ph hoi hiu lc ca m nhc v mt s chp thun ca thn thnh.
Trong nhiu nn vn ha tin vn t, s kt ni gia quyn lc ma thut v m
nhc c s dng ph bin trong cc hnh thc ba, ngi chng li bnh tt. Ngi
thy thuc hoc php s s dng ci lc lc, trng v bi ht nh mt b phn khng
th thiu ca nghi thc cha bnh v xua ui cc th lc ma qu.
Nhn thong qua, vic s dng m nhc ma thut tn ngng ny c v
khng lin quan n thc hnh y khoa ng thi. Tuy nhin, chng ta c th thy
nh hng ca cc truyn thng vn ha ny trong liu php m nhc. Ngay trong x
hi hin ai ca chng ta, m nhc vn cn c mi lin quan khng th thiu ti gi tr
v thc hnh tinh thn. m nhc c vai tr u th trong phc v tn gio ca nhiu
gio phi, hn na, n cn din t cc gi tr o dc v hnh vi c chp nhn.
Trong khi m nhc cn c s dng trong thc hnh tn gio ngy nay ging nh
23

tng c trong qu kh, c s hp l cho vic s dng m nhc trong liu php m
nhc hin i khc xa vi nghi thc cha bnh thi tin vn t. Cc vn ha nguyn
thy cho rng hiu lc cha bnh ca m nhc l nhng hiu lc siu nhin, cn cc
nh liu php m nhc hin nay cho rng nhng thay i trn bnh nhn l kt qu
trc tip ca m nhc vi gi tr biu tng ca n trong nim tin, thi v hnh vi
c hc tp theo nguyn tc phn x c iu kin t qu kh ca bnh nhn, to
nn p ng sinh l vi m nhc trn bnh nhn. Ni cch khc, nhng tri nghim
cm xc thm m m nhc hot ha khuynh hng tm sinh l ti p ng vi m
nhc, to nn nim tin vo hiu qu cha bnh ca m nhc. Cng nh trong cc liu
php tm l, nim tin ca bnh nhn l yu t quan trng i vi thnh cng ca liu
php. V d, trong s dng m nhc kim sot au trn bnh nhn. Melzack (1973)
pht hin ra rng, nim tin ca bnh nhn v hiu qu ca m nhc tc ng
quan trng ti sc chu ng au.
Tm li, truyn thng vn ha ca con ngi v m nhc c hiu lc cha bnh
gp phn cho m nhc c tc dng nh mt tc nhn iu tr.
m nhc l mt s din t cm xc
Nghin cu v cc nn vn ha nguyn thy v tin vn t, chng ta pht
hin ra rng m nhc l mt li thot cm xc quan trng. Nn vn ha hin i cng
vy, m nhc c s dng din t cm xc. Mt c im ph bin cho c nn
vn minh nguyn thy v vn minh cng nghip ha l s dng ngh thut trong
chc nng v gi tr an ton. Trong ng cnh thm m, m nhc c s dng
din t cng khai nhng ch b cm k m khng b ph bnh, ch trch. V d,
vn ha phng Ty, nhiu ch biu hin gii tnh b cm on hoc ch nhy
cm chnh tr c din t ci m trong khun kh m nhc qun chng.
Vi tnh cht nh vy, trong liu php m nhc p dng cho iu tr c nhn v
nhm, ngha quan trong l m nhc to c hi cho bnh nhn bc l s chn thc,
s giao tip cm xc nhy cm. Ngh thut l mt s chuyn ti cho din t v p
ng cm xc. Cc liu php ngh thut sng to thng qua phng tin khng ngn
ng ming tc ng n cc tin trnh cm xc trc tip v ngay lp tc hn l cc
liu php tm l ming truyn thng. Do vy, trong ng cnh m nhc cho php
24

mt c nhn rt r, hoc b km ch c th thm d v din t cm xc v bn thn

c nhn. m nhc c th khi gi cm xc tnh cm cng nh m ra kh nng din t
s thay i cho bnh nhn, nht l nhng ngi c kh khn trong vic din t bng
ngn ng ming.
m nhc trong cc th ch x hi
S gn kt x hi ca m nhc l yu t quan trng cho vic p dng iu tr
ca liu php m nhc. V d, nhng ngi cao tui c xu hng sng bit lp, l
do h suy gim kh nng ha nhp. S khng hi lng hoc cc mi quan h khng
thch hp l iu ni bt trong hu ht cc ri lon cm xc. Nhng ngi chm pht
trin tm thn c kh khn trong hc tp x hi v ng x thch hp Do vy, gip
cho bnh nhn ci thin mi tng tc x hi l mc tiu hng u ca nhiu chng
trnh iu tr cho nhng i tng k trn.
m nhc c nhng c im thch hp cho c hi ha nhp ca c nhn. c
im th nht v quan trng nht l, m nhc c nhn thc mt cch d dng rng
l mt ngh thut x hi. C nhn tri nghim m nhc khng ch cht liu m
thanh th m cn vi nim tin v gi tr ca m nhc. l nim tin rng m nhc to
s hng th v s c o. iu ny khuyn khch s ch v khi gi nhng p
ng hnh vi vi kch thch m nhc. c im th hai, m nhc l hnh thc duy nht
c th thay th cho giao tip ni. Do , m nhc gip cho c nhn bnh nhn kh
khn trong giao tip ni c mt phng tin thay th cho tng tc c nhn vi nhm.
c im th ba, m nhc khng phi l mt k nng qu to tt, m tht ra l s thu
gom cc k thut nh. C nhn c th tham gia vi nhiu mc nng lc, t nghe
nhc n biu din m nhc mt cch thnh tho.
Vi nhng c nhn khng c k nng m nhc, bnh nhn vn c li cun
thng qua hot ng nghe v nh tr liu khuyn khch bnh nhn p ng vi m
nhc. Cc kiu v hnh thc m nhc rt a dng, cho nn n c th p ng vi s
thch m nhc ca mi c th khc nhau. Trong vn dng m nhc liu php, nh tr
liu c th thay i cht liu m nhc mt cch linh hot, ph hp vi mc tri
nghim v pht trin nhn thc c nhn. Vi s linh hot nh vy, m nhc c tim
nng ln cho vic ha nhp nhm a dng ca cc c nhn vo cng ng.
25

Nh vy, m nhc l ngun linh hot to cho con ngi ha nhp vo kt cu

ca tn ti x hi. m nhc c kh nng cun ht bnh nhn vo cc hot ng da
trn thc ti, i hi s tng tc v thc hin cc chc nng tm thn mt cch ti
u. Trong vic chm sc sc khe thi hin i, nhng mi quan h con ngi c
hi lng v tha mn l iu c quan tm hng u. V m nhc vi c tnh l a
dng, bt nh v linh hot, vi truyn thng vn ha v lch s, n l ngun iu tr
hiu lc cho din t cm xc v x hi ha mi quan h, tng tc ca ngi bnh.

m nhc gip th gin tm hn

Nh vy, b my vn ng ca con ngi c nhng vng tip nhn m nhc.
Khi nghe nhng m thanh c tit tu, ta khng ch b cun theo chng bng tr c, m
cn b cun theo bng cc hot ng c bp, bng tay, chn, u, tim v h h hp.
iu chng t rng trong bt c trng hp no, b my vn ng ca c th vn
b kch hot v a vo trng thi vn ng bi cc m thanh. C mt mi lin h tm
- sinh l trc tip gia vic nghe cc m thanh c tit tu vi khuynh hng mun
thc hin nhng c ng.

Li ch ca liu php m nhc

Ngoi vic hng th v mt cm xc, m nhc cn c cng dng trong vic iu tr
mt s bnh l con ngi, c bit l nhng bnh thin v phng din tinh thn.
Mt trong nhng mc ch ca tr liu m nhc l ngi ta gn gi v cm c
nhng xc cm ca mnh qua m nhc, hiu v ng cm vi vt thng lng,
c thm sc ri vc dy chnh bn thn mnh. V th, nu bn cm c ni au th
ni au y t c cha lnh phn no, if you can feel it, you can heal it. l
tc dng ca ngh thut m nhc, sn khu, hi ha, v.v...
Tuy vy, trong tm l, nhiu ngi cho rng, cm khng cha , con ngi phi lm
g em li ngha cho xc cm mnh mt cch lnh ln. Gio s m nhc Arthur
Harvey - i Hc Hawaii cho bit no b c 4 cch tip nhn v p ng vi nhc
iu:
26

 No b tri tip nhn, phn tch, thng thc nhc iu.

No b phi p ng vi nhc iu bng cc xc cm khc nhau.
C th p ng m nhc bng s thay i cc chc nng sinh hc nh nhp tim,
hi th, huyt p, sc cng bp tht, cm gic au, sn xut kch thch t.
Trong p ng vi c th, m nhc c dng thin suy, th gin, hc hi
Vic s dng nhc l trong tr bnh lun mang li kt qu kh quan cho ngi ln,
v thnh nin v c tr em:
Liu php m nhc gip con ngi c th bc l cm xc, khng ch v gim
cng thng:
m nhc c th gy nh hng mnh ti tm trng ca chng ta, gip bi
dng nhng trng thi tch cc nh s hng hi, phn khi v lc quan yu
i. ng thi m nhc cng gip con ngi gim nhng trng thi tiu cc
nh lo u, bun ru, chn nn, cng thng, tc gin.
S cng thng l nguyn nhn ph hoi h thng min dch ca chng ta. m
nhc c th hn ch hoc ngn nga nhng m thanh v cm xc gy cng
thng. Nhc nh l th loi m du gip chng ta c cm gic an ton, tin tng
v to s hng phn cao.
Qua hot ng biu din m nhc, bnh nhn c phc hi cc chc nng tm
thn nh sau:
o Phc hi chc nng cm xc: bnh nhn hng say vi hot ng luyn
tp v biu din cc tit mc, qua c kh nng din t v biu hin
cm xc ca mnh
o Phc hi chc nng tr nh: bnh nhn phi hc nh giai iu bn
nhc, nt nhc trong bn nhc.
o Phc hi chc nng ch : y l iu rt c bit ca hnh thc ha tu
nhc ny: mi bnh nhn trong dn nhc ch ph trch mt nt nhc
thng qua nhc c ca mnh. Ngha l nhc c m mi bnh nhn ang
s dng ch mang tn mt nt nhc. Khi bn nhc c din tu, bnh
nhn phi i chnh xc n khi xut hin nt nhc ca bn nhc mang
27

tn trng vi tn nt nhc ca mnh, khi bnh nhn mi c g vo

nhc c. iu ny i hi bnh nhn phi n lc tp trung ch cao .
o iu chnh hnh vi: ha tu nhc gip bnh nhn ha ng vi tp th
nhm hon thnh tc phm biu din, tng cng kh nng t ch v
t chu trch nhim v hnh vi ca mnh.
o iu chnh kh nng nhn thc: bnh nhn tng kh nng nhn thc v
trch nhim bn thn trc nhm, bit t nhu cu c nhn phc tng
mc ch m nhc ca nhm, tha mn vi thnh cng trong tri nghim
thm m m nhc.

Nm 2007, mt cuc nghin cu c ch ra rng tr liu bng m nhc gip

ci thin nhng chc nng vn ng cho cc bnh nhn ang hi phc t nhng cn
t qu. Nhng cuc nghin cu khc nhn thy rng tr liu bng m nhc c th
tng cng h thng min nhim, ci thin s tp trung tm tr, gip ch ng nhng
cn au nhc, to cm gic khe mnh, v gim bt s lo lng cho nhng bnh nhn
ang ch i gii phu.
m nhc cn gip th gin tm hn v cc c bp ngi ang c cng thng,
lo u. m nhc gip tm hn ta ci m v gii thot nhng cm xc tiu cc. Khi b
bnh, bnh nhn thng ri vo tnh trng lo u, s hi, cm thy au n, bun ru,
i khi km t tin. m nhc c th gip h khuy kha, gim thiu cc cm xc tiu
cc, khin h vui hn, t tin hn, c nhiu phn khi hn trong i sng.

Liu php m nhc c th vn dng i vi nhng ngi km pht trin v tm

thn, mt kh nng hc hi.
Liu php m nhc gip h vt qua nhng tr ngi trong vic hp thu nhng
iu mi, gp phn h tr cho cc bnh nhn mc chng gim tr nh, nht l ngi
cao tui, cng nh cc bnh l khc c lin quan n tr nh, nhng ngi phi i
mt vi nhng cn bnh au n v th xc d mn tnh hoc cp tnh, ngi b tn
thng no b, ngi b chng cng c, ngi nghin ru v.v...
28

Hin nay, mt s bnh vin tin tin trn th gii cn vn dng liu php m
nhc gip bnh nhn ci thin tm trng, chng suy nhc c th. Ti mt s
trng hc dnh cho tr em khuyt tt v th cht hoc tinh thn, m nhc cn ng
vai tr tch cc trong vic gip cc em phc hi mt s chc nng nht nh, ci thin
k nng giao tip v tng cng cc hot ng v mt th cht.

m nhc tc ng mt cch tch cc n tr thng minh, nht l tr em.

B no ca tr em c khuynh hng pht trin t nhng kinh nghim trong
cuc sng hng ngy v s tip thu ca no b. V th, nhng tc ng v thnh gic
bng cch nghe nhc c kh nng tng cng tr thng minh, kh nng tp trung vo
vic hc tp ca tr.

m nhc lm sng li k c
Cc nh khoa hc cng xc nhn rng m nhc c kh nng kch ng tr
nh. Khi chng ta ch cn ngh ti mt bi ht l bao nhiu k nim hin ra trong tm
tr, ch khng cn phi c nghe li chnh bi ht . Phn no thi dng bn phi
c coi l ni ch yu ca b c x l m nhc, v c nhng cuc nghin cu
cho thy khi ngi ta ch tm lng nghe nhc th vng c gia tng nhng hot
ng.
m nhc cn gip gim thiu nhng cng thng v tinh thn c nguy c gy
tn thng cho no b ca tr. Vic cho tr hc s dng mt nhc c no cng s
tc ng n tc suy ngh v nim v khng gian ln thi gian mt cch hon ho
hn, gip tr hc tt hn, nht l v b mn ton hc.
m nhc v giai iu di nhiu hnh thc khc nhau l mt phn khng th
thiu trong i sng ca tr th. Vi tr th, m nhc c sc mnh tht k diu. N
gip mt a tr nht nht, rt r tr nn mnh dn v t tin hn hoc bin mt a
tr ng nghch tr thnh mt a tr trm tnh hn. Qua mt bi ht, tr c th tip
nhn thm nhiu vn t mi, khi nim mi, tn gi ca mt s loi vt, mu sc, cy
c, vt dng... Nhng khi nim mang tnh tru tng i vi tr nh yu chung ha
29

bnh v t do, tnh cm gia nh, lng yu t nc... C th gip tr cm th mt

cch d dng hn, nh c m nhc.
Phng php cha bnh bng m nhc qua i tai
Gia ting vang t cuc tranh ci v vic chm sc sc khe hin nay, ngi ta yn
tm hn khi bit c rng mt giai iu p hn ang chy vo th gii y dc.
Nhng khc m mn v nhng bn giao hng ang dn ng vo bnh vin khi
ngy cng nhiu nghin cu xc nhn cc hiu qu c li trong phng php cha
bnh bng m nhc.
Hiu qu ca liu php m nhc i vi nhng s thay i sinh l hc cng d nhn
thy nh tc ng ca n n tm trng.
Mt cuc thm d kin t 1.900 c s khm cha bnh Hoa K nm 2007 pht
hin ra rng 35% trong s a ra cc loi phng php tr liu bng m nhc, v xu
hng ny ang ngy cng ph bin.
Cc bnh nhn tham gia vo nhng chng trnh phc hi chc nng bng liu php
m nhc cho thy cc biu hin cm xc v giao tip x hi tch cc hn so vi nhng
bnh nhn ch nhn c phng php cha bnh thng thng. Da trn iu ny,
mt s nh nghin cu bt u xut vic a m nhc vo iu tr nhng ngi
b bnh nhi mu c tim.
Hiu qu ca phng php tr liu bng m nhc i vi nhng thay i v sinh l
cng d nhn thy nh tc ng ca n n tm trng. Mt cuc nh gi 23 nghin
cu nm 2009 tm ra cc bng chng thuyt phc cho thy rng nghe nhc c th
gim h hp, nhp tim v huyt p ca bnh nhn mc bnh tim mch. L do sinh l
khin m nhc em li nhng thay i ny cn cha r rng, nhng mt nghin cu
ca Tin s Claudius Conrad thuc Trng Y Harvard, Bnh vin a khoa
Massachusetts a ra mt ci nhn mi.
Tin s Conrad v cc ng nghip ca ng cho ng mt bi bo vo nm ngoi,
trong xut rng tc dng cha bnh v xoa du ca m nhc c c nh s kch
thch v hn ch ba loi hoc-mn lm gim stress. Trong nghin cu ca mnh,

30

Conrad cho cc bnh nhn b bnh nng nghe nhng bn s-nt chm ri ca
Mozart trong khi h khng dng thuc gim au.
ng nh d kin, cc bnh nhn tri qua tr liu bng m nhc gim 20% lng
epinefrin v interleukin-6, cc hoc-mn gy tng nhp tim v cc phn ng gy vim.
Nhng tr tru thay, nhng bnh nhn cng phn ng lm tng 50% hoc-mn
sinh trng, loi hoc-mn kch thch s pht trin ca t bo v trao i cht. S gia
tng hoc-mn sinh trng li lin quan ti stress, ch khng phi th gin.
Conrad a ra li gii thch cho vn nan gii ny rng: s gia tng hoc-mn
sinh trng ng vai tr lm gim au tr hnh. ng ni rng s gia tng hoc-mn
sinh trng s dn ti vic lm gim hot ng ca interleukin-6, dn ti gim s
vim nhim v c th dn ti tng huyt p v nhp tim.
Trong khi l thuyt ny cn cha c cng nhn rng ri trong cng ng y hc,
nhng tc dng c li ca phng php tr liu bng m nhc l khng th chi ci
c, v chnh l m nhc cho i tai ca bn.
Bn s chn cho mnh loi nhc no?
Khi bn cm thy nhc mi lng hoc au u : Bn hy chn th loi
nhc jazz khi au nhc cc b phn trn c th. Vi nhng ngi mc chng vim
khp mn tnh, khi nghe loi nhc jazz mi ngy gip gim thiu cn au khong
20%. Chnh nhc jazz gp phn kch hot no b tit ra cht endorphin, ha cht c
kh nng lm gim nhng cn au nhc.
Khi bn cm thy lo lng: Bn hy chn th loi nhc c giai iu chm ri khi
bn lo lng. Khi bn lng nghe nhng m thanh v giai iu nh nhng, chm ri s
gip huyt p gim, nhp th n nh v iu ha hn. T , bn s c cm gic th
gin v mi lo lng hu nh khng cn na.
Khi cn kch hot tr no: Bn hy chn th loi nhc c in kch thch tr
no hot ng tt hn. Nhng loi nhc c in nh ca Mozart c tc dng kch hot
no b, tng cng tr nh v ci thin ch s thng minh. Nhc Mozart l loi nhc
mang tnh t duy cao, c s pha trn v t chc tit tu phc tp t n trnh cao.
Do , khi nghe loi nhc ny, ngi nghe nh c nh thc mt s chc nng
31

no. No ca h nh c truyn nhng lung sng kch thch mnh, ging nh sng
in no v chnh iu gip cho no hot ng hiu qu.
Nhng on nhc c s thay i v tit tu, m thanh trong cc sng tc ca
Mozart khng ch to nn s kch thch chc nng no m cn gy ra tc ng n
nhiu chc nng khc ca c th. Nhng hin tng tng t khng xy ra khi nghe
nhng loi nhc khc, bi k thut thit k m thanh c o ny ch c thin ti
Mozart.
Cc nh khoa hc v cc chuyn gia phn tch m nhc pht hin ra rng: trong m
nhc ca Mozart, thng xuyn c s xut hin nhng on nhc lp li vi tn s cao
hn nhiu so vi cc tc phm m nhc ca nhiu nh son nhc ni ting khc nh :
Beethoven, Bach, Wagner hay Chopin.
Khi bn cn tng hiu qu ca cc bi tp th dc: Bn hy chn th loi nhc
khiu v tng hiu qu ca tp th dc. Nhng loi nhc c tit tu nhanh, dn dp
c tc dng mt cch mnh m nh cht caffeine, gip kch thch no b tit ra cht
adrenaline mt cch nhanh chng v mang li cm gic hng phn trong khi tp
luyn. Hn th, nu bn thc hnh tp luyn trn my chy b, khi nghe nhc s
khng cm thy mt mi m cn tp luyn dai sc hn so vi nhng ngi khc
khng nghe nhc.
bt u mt ngy mi y vui v v hnh phc hn: Bn hy chn th loi
nhc tnh cm s khin bn lun vui v. Nu bn ang trong tm trng u su hy m
to m thanh ca nhng bn nhc tnh ca. Nhng ca t cha chan tnh cm ny c tc
dng lin kt con ngi li vi nhau v lm du i nhng cm xc, mang li nhng
tnh cm m p tht diu k.

V khi mun gii quyt vn tt hn: Bn hy chn th loi nhc rockn roll.
Khi bn phi i din vi nhng vn nan gii v hc ba, hy th gin bng mt
iu nhc rockn roll, n s gip ci thin tnh hnh v gip bn tm ra li thot cho
vn ca bn.

32

NG DNG LIU PHP M NHC TRONG IU TR BNH NHN

TM THN VIT NAM
GII THIU CHUNG
Vit Nam vic s dng m nhc cha bnh c nhng nt chung nh m nhc
cha bnh trn th gii. l nhng nghi thc cha bnh c tin hnh bi cc thy
tu, thy mo t thi xa xa. D m ca hnh thc cha bnh ny cn c thy hin
nay cc vng dn tc t ngi, khi c ngi m vn mi thy mo n ht v cha
bnh.
Tuy nhin, ni v m nhc cha bnh thi cn i, khi th gii pht trin liu
php m nhc chuyn nghip th nc ta, liu php m nhc vn cn ht sc mi
m. Ngi khi xng p dng liu php m nhc trong iu tr bnh nhn tm thn
Vit Nam l Ph gio s L Hi Chi. PGS. L Hi Chi khi l Ch nhim Khoa tm
thn Vin Qun y 103, Trng i hc Qun y (nay l Hc vin Qun y) xut
p dng liu php m nhc cho bnh nhn tm thn nhng nm 1970 1980.
Cc loi hnh liu php m nhc c th lit k nh sau: Vi loi hnh m nhc tip
th, hot ng ch yu l bnh nhn c nghe mt s bn nhc th gin. V vi loi
hnh m nhc hot ng, tch cc, bnh nhn c hc tp, dn dng mt tit mc n
ca, tp ca v thng c nhng bui t chc biu din cng cc ngh s chuyn nghip,
ni ting ca quc gia nh cc ngh s Qu Dng, Trn Hiu, Kiu Hng, Thu Hin,
L Dung, i Xun, Quang Th, Quang Huy V c bit ngh s Piano Tn Tht
Trim l ngi ng h nhit tnh cho liu php m nhc, lun lm cng vic t chc,
a cc ngh s vo bnh vin biu din phc v bnh nhn tm thn.
Nhng nm 1990 2000 n nay, sau khi chuyn vo cng tc v qun l Bnh
vin Tm thn Trung ng II, cng vi nn kinh t t nc c ci thin v pht
trin, TS. Nguyn Vn Th y liu php m nhc pht trin mt cch mnh m.
Tip thu kin thc t cc nc chu u, chu M, TS. Nguyn Vn Th cng cc
cng s trn bnh vin nghin cu ng dng mt cch sng to cc k thut iu tr
m nhc kh phong ph, a dng v ang ngy cng chuyn nghip ha.
33

Nhng hnh thc liu php m nhc c p dng ti Bnh vin Tm thn Trung
ng II v cc k thut liu php m nhc ch yu c trnh by nh sau:

34

CC HNH THC LIU PHP M NHC

Liu php m nhc c nhn

Liu php m nhc tp th

Liu php m nhc Liu php m nhc

Liu php m nhc

Liu php m

tp th tip th

tp

nhc
c nhn tip th

c nhn hot ng

th

hot

ng

khng

ht c nhn

hng

hng

chi nhc c nhn

c hng dn

khng

ht tp th

hng

ha tu nhc

c
dn

dn

ma

dn

m nhc v luyn
tp
tr chi m nhc
nghe nhc (th gin)

hon thin tit

nghe nhc th gin

xem biu din AN

mc biu din

xem biu din

hon thin tit
mc biu din

Biu din ngh thut m nhc gia bnh nhn, nhn vin vi ngh s, ca s a phng
v quc gia

35

MT S K THUT TR LIU M NHC VIT NAM

K THUT HA TU NHC C TY NGUYN
Khi nim
Ha tu nhc c Ty Nguyn l hnh thc liu php m nhc hot ng, tch cc,
thuc k thut ha tu nhc c, nh hng sn phm. y l k thut s dng k
nng m nhc c ca bnh nhn hoc k nng mi tip thu c trong hot ng
m nhc iu tr. Do k thut ny nhn mnh vo kt qu biu din m nhc nn gi l
nh hng sn phm.
Nguyn l
Ha tu nhc c Ty Nguyn l hnh thc liu php m nhc da theo nguyn l
liu php hnh vi (Behavioural Therapy). Qua hnh thc hot ng m nhc ny, bnh
nhn bit t nhu cu c nhn phc tng mc ch m nhc ca nhm, thc hnh tp
trung vo cc hnh vi biu th trch nhim nhm, pht trin cc m hnh hnh vi trong
cc mi quan h tng tc vi cc bnh nhn khc hon thnh mc tiu ca nhm,
tc l biu din hon chnh tc phm m nhc. Bnh nhn cng hc tp c cch
thc bit chp nhn s hng dn ca ngi ch huy, s phn hi ca x hi, ngha l
s ng gp, phn hi ca ng bnh. Bnh nhn bit lm vic theo hng lm ch
bn thn, chu trch nhim vi hnh vi ca mnh v tho mn vi thnh cng trong
biu din tc phm m nhc, l tri nghim thm m m nhc.

Hiu qu ca k thut
Nhng mc tiu iu tr t c qua liu php m nhc ny:
-

Phc hi chc nng cm xc

Bnh nhn hc c cch biu l cm xc qua m nhc. m nhc gip iu chnh

cm xc ca bnh nhn. Vic hot ng nhm m nhc cng gip bnh nhn c
chia s, nhn c s nng ca cc bnh nhn khc v nh tr liu.

36

Phc hi chc nng tr nh v ch

chi c chun xc nt nhc ca mnh trong bn nhc, bnh nhn phi nh

c giai iu, tit tu ca bn nhc, v tp xng m bng tn nt nhc c
chuyn thnh ch. Hot ng ny khin bnh nhn phi vn dng tr nh m nhc.
ng thi, chnh vic bnh nhn phi i n khi nt nhc ca bn nhc trng vi tn
nt nhc ca mnh vang ln th mi c g vo nhc c i hi bnh nhn phi tp
trung ch cao .
-

Ci thin v hnh vi

Trong qu trnh iu tr, bnh nhn hc c cch sp xp lm vic theo lch luyn
tp, sp xp duy tr i hnh, bo qun nhc c Bnh nhn hc c cch sp xp
ngn np, trt t trong cuc sng v sinh hot hng ngy, mt trong nhng k nng
sng cn phc hi cho ngi bnh.
c bit qua lm vic nhm, nhiu bnh nhn c nhng thay i ln v hnh vi
khng mong mun (gy hn, bo lc). Mt s bnh nhn cng b c nhng thi
quen c hi.
-

Ci thin v nhn thc

Bnh nhn nhn thy rng mi tit mc biu din ca nhm u c s ng gp

ca c nhn mnh v cc thnh vin khc trong nhm. V s tit mc biu din s
ngy cng c tch ly tng ln, cc thnh vin s ng vin nhau tp luyn tit
mc thnh cng tt p.
Dn nhc thng xuyn c t chc biu din phc v cc hi ngh, cc on
khch tham quan bnh vin cng nh giao lu vi cc ngh s ni ting ca quc gia.
Trong tt c cc bui biu din , bnh nhn c khn gi tn thng nn bnh
nhn c khch l rt nhiu v nhn thc r hn v gi tr ca bn thn mnh.
Phng php iu tr Ha tu nhc c Ty Nguyn vi k thut s dng cc
nhc c n gin, d s dng. Phng php mang ngha iu tr cao, t c cc
mc tiu iu tr t ra nh phc hi chc nng tr nh, ch , cm xc, thay i
hnh vi v nhn thc cho bnh nhn.

37

HNG DN NHC C C NHN

Khi nim
Hng dn nhc c c nhn l hnh thc liu php m nhc hot ng, tch cc. k
thut ny tp trung vo vic lm sao bnh nhn bit chi mt nhc c, t c
mt k nng m nhc.
Nguyn l
Hng dn nhc c c nhn l hot ng iu tr m nhc da trn nguyn l liu
php hnh vi, ngha l dng m nhc nh mt tc nhn cng c hoc kch thch, khi
gi gia tng hnh vi c li, bin i hay dp tt nhng hnh vi km thch ng v a
ti mt hnh vi thch ng, mong mun.
BIU DIN HT TP TH
Khi nim
Biu din ht tp th l k thut liu php m nhc m nh tr liu l ngi dy cho
bnh nhn ht v dn dng cc tit mc ht tp th nh song ca, tam ca,
V hnh thc, k thut ny thuc liu php m nhc hot ng (hay tch cc, ch
ng), v l liu php m nhc nh hng sn phm.
Nguyn l
Biu din ht tp th da theo nguyn l liu php tm l hnh vi. Qua hot ng
nhm, bnh nhn s hc tp c cc hnh vi lnh mnh, thay i nhng hnh vi
khng thch hp:
- Bit phc tng ngi hng dn (nh tr liu) v ngi ch huy (nhm trng ca
bnh nhn).
- Bit phc tng v iu chnh hnh vi qua phn hi ca nhng ngi xung quanh.
- Bit t nhu cu c nhn di mc tiu m nhc ca nhm.
- Pht trin kh nng tng tc ln nhau gia cc bnh nhn.

38

- Hon thnh mc tiu nhm t ra: biu din tit mc ht tp th, t c s tha
mn qua tit mc biu din.
Mt s hnh thc ht tp th
-

Biu din song ca

y l hnh thc tit mc cng ht ca 2 bnh nhn. Nh tr liu chn 2 bnh nhn
c cht ging ph hp, 2 bnh nhn lm quen v phi hp vi nhau tp luyn, kt thn
v gip nhau hon thnh tit mc biu din.
-

Biu din tp ca

y l tit mc i hi s hp ng biu din ca nhm bnh nhn. u tin, nh

tr liu bnh nhn trong nhm lm quen v to mi quan h gn gi thn thit vi
nhau.
-

Biu din hp ca, hp xng

Bao gm cc nhm bnh nhn nam v na, t 30-50 bnh nhn tham gia vo tit
mc. Th loi tit mc c th l hp ca hoc kh hn l hp xng.
Nh tr liu cn t ra mc tiu, d kin thi gian s hon thnh, la chn bnh
nhn v phng tin h tr cho vic luyn tp v tin hnh tp luyn cho bnh nhn.
Vic luyn tp, ghp cc b ca bi ht l cng vic rt kh khn, nh tr liu cn kin
nhn hun luyn bnh nhn. Tuy nhin l thi gian bnh nhn giao tip vi
nhau, c gng, n lc cng ng bnh hon thnh mc tiu ca hot ng m nhc.
Thng qua tin trnh luyn tp, nh tr liu lng vo nhiu k thut ca liu php tm
l v phc hi cc chc nng tm thn cho bnh nhn. Khi bnh nhn c th biu din
thnh cng tit mc hp xng ny, bnh nhn rt t ho, hnh phc v sn phm lao
ng ca mnh.
HNG DN HT C NHN
Khi nim
y l hnh thc liu php m nhc hot ng tch cc, s dng cc bi tp ht c
nhn to cho bnh nhn c c hi pht trin v ci thin k nng ht.

39

K thut iu tr ny nhn mnh vo sn phm m nhc do bnh nhn hc tp,

thc hnh di s hng dn ca nh tr liu. Nh tr liu dy bnh nhn cc k nng
ht, hc thuc v biu din cc bi ht, gip bnh nhn n lc hon thin bi ht c v
hnh thc ln ni dung.
Nguyn l
K thut ny da theo nguyn l liu php hnh vi. Mc tiu ca k thut nhm:
- Ci thin s giao tip cho bnh nhn trong tnh hung hai ngi.
- Tng kh nng chu ng ni tht vng.
- Ci thin k nng ht, tr gip ci ti ca bnh nhn.
- Ci thin mi quan h vi cc bnh nhn khc.
- Gip gii ta cm xc ni tm c nhn ca bnh nhn.
Sau khi bnh nhn hon thnh xong qu trnh tr liu, s c mt bui bnh
nhn biu din thnh qu lao ng ca mnh. Bui biu din ny s gip bnh nhn t
tin hn trc m ng, khng c mc cm bnh tt.
PHNG PHP NG TC H NAM B
Khi nim
Nu xt v hnh thc, phng php ng tc h Nam B l liu php m nhc nh
hng tin trnh, ngha l khng nhn mnh n sn phm m nhc. Nu xt v k
thut, y li l phng php theo m hnh Liu php m nhc nh hng phn
tch ca tc gi Priestley.
ng tc l sng tc mt cch ngu hng, ti ch, khng cn thi gian suy ngh, cn
nhc k cng. ng tc h Nam B l hnh thc h trn c s ln iu h Nam B.
Nguyn l
Phng php tr liu ny l phng php theo k thut Liu php m nhc nh
hng phn tch, v th n cng da trn nguyn l ng lc thn, k thut ch yu l
k thut phn tch s chuyn dch.

40

Nguyn l th hai trong phng php tr liu ny l cch trc tip bnh nhn
tip xc v din t cm xc m tnh mt cch mnh m, t gip bnh nhn ha
nhp cng ng, x hi.
Nguyn l th ba l khi bnh nhn tham gia nhm ng tc h, bnh nhn s c
rn luyn kh nng ha nhp x hi v hc c cch thay i hnh vi, gii quyt vn
ca mnh. y l nguyn l Liu php hnh vi trong Liu php nhm.

Hiu qu ca ng tc h Nam B
Cng vi s vui v, phn khi, bnh nhn cn th hin s ci m v on kt hn
vi nhng bnh nhn khc, ngoi ra bnh nhn cn th hin tinh thn gip ln
nhau.
Nhng chc nng tm thn ca bnh nhn c phc hi:
- V cm xc: bnh nhn c th hin cm xc qua cc cu h.
- V nhn thc: qua hot ng h ng tc, bnh nhn c rn luyn tr nh v
phn ng t duy trong giao tip. Bnh nhn cm thy rng h hiu thm v bn thn
mnh v ngi khc.
- V hnh vi: bnh nhn tng kh nng giao tip v ha nhp x hi. Bn cnh ,
bnh nhn cn tng kh nng thch nghi, nhng hnh vi khng thch hp dn dn c
thay th bng nhng hnh vi thch hp.

41

C.Kt lun
Trong i sng tm l ca con ngi, m nhc c th em n cho mi ngi nhng
phn ng tnh cm d chu, thoi mi v bnh tnh, hay kch thch s sng to v hng
khi. Sc mnh ca m nhc cn gip chng ta loi b bt cc cm gic tiu cc t
nhng vic qua, qua c thchn lc ra nhng thng ip lnh mnh v tch cc
nht. Chnh v th, m nhc l mt trong nhng nhu cu khng th thiu trong i
sng ca mi ngi. C m nhc, chng ta cm thy yu i hn, gn gi nhau thm
v mang li cho chng ta s cn bng v tm - sinh l.
y c 6 hnh thc, BS. Th phn tch: m nhc v biu din. Hnh thc ny khi p
dng cha tr li c chia lm 2 yu cu nh hng: bnh nhn th hin hon chnh
mt ca khc, tc phm no ; ca ht ch nhm dn khi phc li mt s chc nng
ca bnh nhn, khng ch trng s hon chnh ca th hin tc phm, ca khc.
Th hai, m nhc v vn ng. C th l s kt hp ca ca v ma nhm gip phc
hi c v tm l ln s vn ng ca c th. S kt hp ng iu ca ng tc chn,
tay, u; xoay, chuyn vi cc tit tu, giai iu s gip bnh nhn phc hi dn v
tm l mt cch ch ng nh mt s dn dt tm l ngi bnh bng cc tit iu.
Th ba, m nhc v tm l. y c th mn quan im phn tm hc ca Freud
din gii. Ngi bnh tm thn lun b dn nn cm xc, kim ch bn nng. H pht
bnh v b c ch tm l nn thy thuc cn tr chuyn, lng nghe bnh nhn tng
hp li tt c cm xc m ngi bnh bc l. v thay v ch ngi trao i, y c
thm ng tc cho bnh nhn cng thng thc nhc. i vi nhng ngi mc bnh
trm cm, ri lon tm l th phng php ny c hiu qu r rt. Tuy mi ngi c
s cm nhn khc nhau, nhng qua phng php h vn c th din t c
mun ni, bc l ni tm ngi cha tr bit c nhng xung t tm l c
giu ng sau v b ngoi ngu ng ca h
42

Th t, m nhc kt hp. S kt hp y, c th l nghe nhc trong khi bnh nhn ang

tp vit vn, lm th, v hoc tham gia tr chi vn ng no . Th nm, m nhc
gii tr. Cc chng trnh tr chi m nhc l nhng v d. Theo BS. Th, nhiu
quc gia, vic chun b cho bnh nhn tm thn lnh bnh v sng ho nhp vi cng
ng, thng kt hp vi a phng ngi xem c th gip ngi y khi v c
th tham gia vo nhng i nhm, hi on no c th tm c cuc sng vi
nhng cn bng tm l. Ca ht l hnh thc ph hp nht.
Th su, m nhc v th gin. Tm hiu xem bnh nhn thch nghe nhc g c th
la chn bi ht thch hp. Lu , nu ngi bnh ang trm cm, s cho nghe nhc
bun ngi y c ngay s chia s, ng cm. Liu lng nhc bun gia gim dn,
dng nhc vui ti t t xen vo bnh nhn quen dn. Vi bnh nhn hiu ng,
nhc chn d nhin phi mang sc thi vui sng iu chnh dn tm l
Ngay c nhng ngi ang kho mnh c v th cht ln tinh thn vn cn n m
nhc nhm gip gim thiu nhng cng thng. Nghe nh nhp theo ting nhc c kh
nng gip c th hon ton th gin. Hn th, m nhc cn kch thch nhng hot
ng v th cht, mang li cm gic phn chn. iu ny l gii ti sao khi thng
thc m nhc, nhiu ngi c khuynh hng lm vic bn b v hng hi hn.
Nh vy, ngoi vai tr l mt loi hnh ngh thut, m nhc cn l mt liu
php tch cc i vi tm l con ngi. S dng m nhc hp l s lm cho cuc sng
ca chng ta tt p hn.

43

D.Ti liu tham kho

[1] http://audiostore.vn/t5181-tac-dung-chua-benh-cua-am-nhac
[2]
http://ione.vnexpress.net/tin-tuc/nhip-song/nhung-dieu-tuyet-voi-khi-coban-than-khac-gioi-3299989.html
[3]
http://yume.vn/ngocphuong56/article/tinh-ban-giua-hai-nguoi-khac-gioi35CBCB6E.htm
[4]

http://cunghoangdao.blogspot.com/2014/10/tinh-ban-cung-gioi-khac-gioi-

va-hai.html
[5]

http://cafebiz.vn/song/nuoc-nhat-soc-khi-nan-bat-nat-hoc-duong-len-muc-

cao-ky-luc-20151029091008577.chn
[6] http://laodong.com.vn/giao-duc/bao-luc-hoc-duong-va-noi-am-anh-cua-phuhuynh-hoc-sinh-sinh-vien-379600.bld
[7] http://vnexpress.net/tin-tuc/giao-duc/hoc-sinh-danh-nhau-chi-vi-bi-cho-lanhin-deu-2171112.html
[8] http://laodong.com.vn/giao-duc/bao-luc-hoc-duong-va-noi-am-anh-cua-phuhuynh-hoc-sinh-sinh-vien-379600.bld
[9] http://vinhphuc.edu.vn/thpttranhungdao/news/new6888/thuc-trang-van-hoaung-xu-cua-the-he-tre-o-nha-truong

44