:

:
:
:
:

,
,

, , (SIN, COS)
2.
,
SOFTWARE: POWER POINT, FLASH PLAYER,
PODRKA ZA JAVA APPLETS

Word
!

TRIGONOMETRIJSKE FUNKCIJE

TRIGONOMETRIJA

U sledecih 90 min.
pokusacemo da saznamo sta
je to TRIGONOMETRIJA
ODNOSNO...
Ugao, merenje ugla, trigonometrisjki
krug,
krug ITD

TRIGONOMETRIJSKE FUNKCIJE KOJE

CEMO UCITI NA OVOM CASU:

SINUS(sin)
KOSINUS(cos)

POTREBNO ZNANJE

Geometrija (slicnost trouglova)

Algebra (rukovanje algebarskim
izrazima, resavanje jednacina)

KAKO UCITI TRIGONOMETRIJU?

Kao i ostale delove (oblasti)

matematike.
RESAVANJEM
ZADATAKA,OBNAVLJANJEM,
RESAVANJEM
ZADATAKA,OBNAVLJANJEM......
MOTIV: KAKO RESITI ZADATAK
(PROBLEM) JE MOJ CILJ!!!

PRIMENA TRIGONOMETRIJE U RAZNIM

OBLASTIMA
ASTRONOMIJA I
GEOGRAFIJA
PRE 2 HILJADE
GODINA!!!! ljudi su koristili
trigonometrijske tablice
(ucicemo kasnije) za
izracunavanje polozaja
planeta
zvezde su pretstavljene na
zamisljenoj sfernoj
kristalnoj kugli
Eratosten, Ptolemej,
Kolumbo....

 TEHNICKE NAUKE I FIZIKA

Sferna trigonometrija => ravanska
trigonometrija
Geodezi su koristili trigonometriju vekovima
Vojni inzinjeri, itd...
Fizicari (najranije optika i statika), fizika je
veoma povezana sa trigonometrijom
Fizicka hemija...

MATEMATIKA I SRODNE OBLASTI

Koristi se skoro u
svim oblastima
matematike

PITANJE:

NAVEDITE JEDNU OBLAST

MATEMATIKE?

ODGOVOR:

ALGEBRA,
STATISTIKA,
GEOMETRIJA,
ITD...

STA JE TRIGONOMETRIJA?

TRIGONOMETRIJA KAO
RACUNSKA GEOMETRIJA
TRIGONOMETRIJA (METRIJA =
MERENJE, TRIGONOmetrija) =>
MERENJE UGLOVA
Ravanska geometrija

PITANJE: KOLIKI JE ZBIR UGLOVA U

TROUGLU?

ODGOVOR:
180

MERENJE UGLOVA I TABELA VREDNOSTI

TRIG. F-JA
U geometriji mozemo samo porediti uglove,
dodavati, oduzimati, deliti
U trigonometriji ih mozemo i MERITI!!!
Vrednosti trigonometrijskih funkcija sin, cos, tan,
ctg datog ugla (broja) trougla se dobijaju pomocu
odredjenih stranica trougla (videcemo kasnije i
kako!)
Za odredjene vrednosti uglova potrebne su vam:
1. TABLICE vrednosti sinusa, cosinusa, tangensa,
kotangensa
2. Digitron
3. Znanje

REZIME POTREBNOG GRADIVA

PITAGORINA
TEOREMA
Kako glasi?
a+b = c

OBJASNJENJE PITAGORINE TEOREME

dokaz Pitagorine teoreme se

nalazi u knjizi Euklidovi
Elementi Tvrdjenje I47,
Tvrdjenje I48 obrnuti smer

SLICNOST TROUGLOVA

Odgovarajuci uglovi slicni

AB/DE = BC/EF = CA/FD

MERENJE UGLOVA I TABELA

VREDNOSTI TRIGONOMETRIJSKIH FJA

POJAM UGLA
Najvazniji pojam u geometriji (dodavanje,
oduzimanje, itd.)
Merenje uglova najvazniji pojam u
trigonometriji

RADIJANI, STEPENI I MERENJE LUKA

KRUGA

da se podsetimo....
pitanja:
1. Koliko jedan stepen ima radijana?
2. Na koliko stepeni je podeljen KRUG?
3. Koliko radijana ima centralni ugao
kruga?

ODGOVORI:

1. /180
2. 360
3. 2 radijana

MERENJE LUKA KRUGA

formula =l/r
,
(PLAY)
!!!

VEZBE, SAVETI I ODGOVORI

Zadaci:
pretvoriti 270u radijane
Pretvoriti 3/2 radijana u stepene
Ako je poluprecnik kruga 10cm,
a ugao izmedju dve tacke na krugu
30, kolika je razdaljina
izmedju te dve tacke na krugu?

SAVET:
ZAOKRUZIVANJE REZULTATA

Zaokruzivanje na 4 cifre (na 5 ako je

vodeca nula)
Medjurezultat ne zaokruzivati

ODGOVORI
270*/180 = 3/2
3/2*180/ = 270
= 30* /180 r = 10cm l = *r =>
l = 0.523*10 = 5.2360cm

STA JE TETIVA?
Rec TETIVA predstavlja PRAVU LINIJU koja
povezuje dve tacke na krugu (uopstenije, na
bilo kojoj krivoj liniji). Prva trigonometrijska
tablica bila je tabela tetiva. U modernim
vremenima, SINUS se koristi umesto tetiva,
odnosno f-ja SINUS je tesno povezana sa
tetivom.
Npr. ugao AB na dijagramu je TETIVA.
Naravno duzina tetive zavisi od radijusa
(poluprecnika) kruga.

TRIGONOMETRIJA POCINJE SA TETIVAMA

Hipparchus (190 120 g. p. n. e) napravio je prvu tabelu trig.

f-ja koja se koristila u astronomiji. Kasnije Ptolomy (100 178
g. n. e.) konstruise potpuniju trigonometrijsku tabelu. Obojica
su koristili trigonometrijski krug sa fiksiranom velikom
vrednoscu poluprecnika ne bi li izbegli razlomke. Sasvim
suprotno, danasnja tabela se bazira na krugu poluprecnika 1,
i koristi razlomke koje nije tesko izracunati.
Ipak, trigonometrija se bazirala i jos uvek se bazira na
TETIVAMA, ali se danas koristi rec SINUS za opisivanje te
funkcije. Prvi zapisi SINUS f-je nalaze se u Indiji, a kasnije i u
Grckim spisima.

RELACIJE IZMEDJU SINUSA I TETIVA

Razmatracemo samo SINUS ugla izmedju
0 i 90. Kasnije i sinus proizvoljnog ugla.
TRIG. KRUG POLUPRECNIKA 1
SINUS = TETIVE

REC SIN
Rec sinus, potice od indijske reci jyaardha, skraceno jiva. Arapi su je
preveli kao jiba, skraceno (jb). Latini
su kasnije preveli skracenicu jb u
sinus misleci da je to skaracenica
Arapske reci jaib. Od sinusa Englezi
su napravili skracenicu sin koju danas
koristimo.

SINUS I PRAVOUGLI TROUGAO

Mozemo koristiti slicnost trouglova da bi povezali sinus
sa pravouglim trouglom
ABC pravougli trougao
ugao C=90
napravimo trougao sa
hipotenuzom proizvljne velicine
kako su trouglovi slicni
AB/AB=AC/AC=BC/BC
BC = BC/AB =>
sinA = BC/AB =>
SINUS UGLA = SUPROTNA
STRANICA/HIPOTENUZA

Pitanje:
sinB=?
Odgovor:
sinB = AC/AB

VEZBE, SAVETI I ODGOVORI

1. sin30=?
2. sin60=?
3. U pravouglom trouglu ugao B=55,
b=6, naci c i a

Odgovori:

1.

3
2.
2

3. sinb = b/c = > c = b/sinb

=> c=6/sin55

KOSINUS

DEFINICIJA KOSINUSA
coSINUS = COplement SINUSA
(suprotno od sinusa)
Skracenica od cosinus-a je cos
sinA = cosB (trugao)
cos t = sin (90 t) ili
cos t = sin (/2 t). u radijanima

KOSINUS I PRAVOUGLI TROUGAO

slika
KOSINUS UGLA = NALEGLA
STRANICA/HIPOTENUZA
cosA = sinB = b/c

PITAGORINA JEDNAKOST ZA SIN I COS

sin A + cos A = 1

Pitagorina teorema za pravougli trougao

a + b = c
deljenjem izraza sa c dobijamo:
a/c + b/c = 1
Ali a/c = (sin A) , i b/c = (cos A) . Usvojeno pravilo je
da je sin A zamena za (sin A) , tako dobijamo
sin A + cos A = 1
gde je A proizvoljan ugao. Za bilo koji ugao t vazi:
sin t + cos t = 1

SINUS I KOSINUS ZA SPECIJALNE UGLOVE

slika
Mozemo lako izracunati sinus i kosinus uglova od 0, 30,
45, 60, 90 stepeni na trigonometrijskom krugu
(poluprecnik r=1)
45 ugao:
Trougao 45-45-90.
c = a + b
a = b => c = 2a => c = a2. Zato je sin i cos od 45
jednak 1/2 sto mozemo napisati i kao 2/2.
30 i 60 ugao:
30-60-90 trougao
odnos stranica je 1 : 3 : 2. (OBJASNITI!)
to znaci da je sin 30 = cos 60 = 1/2, i
sin 60 = cos 30 = 3 / 2.

TABELA VREDNOSTI TRIG. F-JA

VEZBE, SAVETI I ODGOVORI

Zadaci za domaci:
1. b = 2.25, cos A = 0.15. Naci a i c.
2. b = 12 cos B = 1/3. Naci c i a.
3. b = 6.4, c = 7.8 Naci A i a.
4. A = 23 15', c = 12.15. Naci a i b.

PITANJA???
HVALA NA PAZNJI!!!

Sadrzaj:

CILJ PREDAVANJA IZ TRIGONOMETRIJE

a. TRIGONOMETRIJA ZA VAS
b. PRETHODNO ZNANJE
c. KAKO UCITI TRIGONOMETRIJU
PRIMENA TRIGONOMETRIJE U RAZNIM OBLASTIMA
a. ASTRONOMIJA I GEOGRAFIJA
b. TEHNICKE NAUKE I FIZIKA
c. MATEMATIKA I SRODNE OBLASTI
STA JE TRIGONOMETRIJA
a. TRIGONOMETRIJA KAO RACUNSKA GEOMETRIJA
b. MERENJE UGLOVA I TABELA VREDNOSTI TRIG. FJA
REZIME POTREBNOG GRADIVA

a.PITAGORINA TEOREMA
b.
OBJASNJENJE PITAGORINE TEOREME
c.
SLICNOSTI TROUGLOVA
MERENJE UGLOVA I TABELA
a.
POJAM UGLA
b.
RADIJANI, STEPENI I MERENJE LUKA KRUGA
c.
VEZBE, SAVETI I ODGOVORI
d.
ZAOKRUZIVANJE REZULTATA
STA JE TETIVA
a.
STA JE TETIVA
b.
TRIGONOMETRIJA POCINJE SA TETIVAMA
SINUS
a.
RELACIJE IZMEDJU SINUSA I TETIVA
b.
REC SIN
c.
SINUS I PRAVOUGLI TROUGLOVI
d.
VEZBE, SAVETI I ODGOVORI
KOSINUS
a.
DEFINICIJA KOSINUSA
b.
KOSINUS I PRAVOUGLI TROUGLOVI
c.
PITAGORINE JEDNAKOSTI ZA SIN I COS
d.
SINUS I KOSINUS ZA SPECIJALNE ISTE UGLOVE
e.
VEZBE, SAVETI I ODGOVORI
PITANJA