Anda di halaman 1dari 35

Snehapana – Critical Analysis

Vd.Santhosh B
Dept. of Rasashastra
AMüÉsÉå cÉÉÌWûiɶÉæuÉ qÉɧÉrÉÉ lÉ cÉrÉÉåÎeÉiÉÈ I
xlÉåWûÉå ÍqÉjrÉÉåmÉcÉÉUÉŠ urÉmɱåiÉÉÌiÉxÉåÌuÉiÉÈ II (ch
su 13/79)

AÌiÉxÉåÌuÉiÉ = MüÉsÉ mÉëMüwÉåïhÉ xÉåÌuÉiÉÈ I

1. MüÉsÉ
2. xlÉå½/AxlÉå½
3. qÉɧÉÉ
4. EmÉcÉÉU/mÉjrÉ
5. MüÉsÉ mÉëMüwÉï
Broadly,

Shodhananga

Snehapana Shamana

Brumhana
Brumhananga
oÉ×ÇWûhÉÉå UxÉqɱÉSæ xÉpÉ£üÉåÅsmÉiÉ ÌWûiÉ xÉ cÉ I
oÉÉsÉuÉ×® ÌmÉmÉÉxÉÉiÉï xlÉåWû̲hqɱzÉÏÍsÉwÉÑ II

mÉëɉkrÉÉå¨ÉUpÉY¨ÉÉåÅxÉÉuÉkÉÉåqÉkrÉÉãkuÉïSåWûeÉÉlÉç I
urÉÉkÉÏgeÉrÉå¯sÉÇ MÑürÉÉïS…¡ûÉlÉÉÇ cÉ rÉjÉÉ¢üqÉqÉç II
(A.H.Su.16/20)

mÉËUWûÉUå xÉÑZÉÉ cÉæwÉÉ qÉɧÉÉ xlÉåWûlÉoÉ×ÇWûhÉÏ I


uÉ×wrÉÉ oÉsrÉÉ ÌlÉUÉoÉÉkÉÉ ÍcÉUÇ cÉÉmrÉlÉÑuÉiÉïiÉå I I
(Ch.Su.13/40)
Cont…
Dose : Alpa

Time : Anytime with food

Duration : Continuous

Snehya : Jwara, Atisara, Kasa, vruddha…

Form : Vicharana

Purpose : Brumhana
Shamananga

zqÉlÉÈ ¤ÉѲiÉÉåÅlɳÉÉå qÉkrÉqÉɧÉɶÉ


zÉxrÉiÉå IA.H.Su.16/19

cÉ zÉoSÉSÒ¨ÉqÉrÉÉ qÉɧÉrÉÉ cÉ zÉxrÉiÉå I


Hrudayabodhika

ÌmÉoÉåiÉç xÉÇzÉqÉlÉÇ xlÉåWûqɳÉMüÉsÉå


mÉëMüÉÇͤÉiÉÈ I Ch. Su. 13/61
Cont…

• Vikaran shamayetyesham sheegram

• Doshanukarshini

• Sarvamarganusarini

• Balya

• Punarnavakari

• Sharirendriya chetasam (Ch)


Cont…
Dose : Uttama (Ch)
Madhyama ( Vag)

Time : Annakaala (Kshudhita)


Duration : Till Vyadhi subsides
Snehya : Prabhutasnehanitya…… gulmina..
Form : Achcha pana
Purpose : To subside the disease
Shodhananga

zÉÑSè±jÉïÇ mÉÑlÉUÉWûÉUå lÉæzÉå eÉÏhÉåï ÌmÉoÉå³ÉU


I Ch.Su.13/61

qÉɧÉæwÉÉ qÉlSÌuÉpÉëÇzÉÉ lÉ cÉÉÌiÉoÉsÉWûÉËUhÉÏ I


xÉÑZÉålÉ cÉ xlÉåWûrÉÌiÉ zÉÉåkÉlÉÉjÉåï cÉ rÉÑerÉiÉå I I
Ch.Su.13/37

½xiÉlÉå ÎeÉhÉåï LuÉɳÉå xlÉåWûÉåÅcNûÈ zÉÑ®rÉå


oÉWÒûÈ I A.H.Su.16/18
Cont…
Dose : Madhyama (Ch)

Uttama (Vag)

Time : Laghukoshta
Kruta mangala swasti vaachana

Udayagirishiikhara samsthite

Pratapta kanaka nikarapita (Su)


Cont…

Duration : Maximum 7 days

Snehya : Arushka sphota…..

Form : Achcha pana

Purpose : Doshotklesha
Time
Sarpi : Sharad
Vasa-Majja : Madhava

Taila : Pravrut

VP & Ushna : Ratri


[if not, murca, unmada, kamala]

K & Sheeta : Diva

[If not, anaha, aruchi,shula, panduta]


Cont…
For Brumhana : Along with food

For Shamana : Annakala

For Shodhana : Akshudhita


Atura Pariksha

Ghruta : vata-pitta prakruti / vikruti

vruddha, baala, abala

Ayu prakarshakaama

deeptyoja, smruti, medha, agni,

buddhi, indriyabalaarthina

daha, shastra, vishagnibhi


Cont…
Taila : pravruddha sleshma, meda, mamsa

vata prakruti / vyadhi

krimi koshta

krura koshta
Cont…
Vasa : samshushka reto rudhira

nishpita kapha medasa

maha agni

Majja : deeptagni

ghasmara
krurakoshta
Cont…

 Saama / Niraama :

- Jihwa pariksha

- Appetite

 Laghu Koshta :

- Satisfactory bowels
xlÉåWûmÉÔu SÏmÉlÉ- mÉÉcÉlÉ
Éï äÉhÉ

xlÉåWûxrÉ
• qÉÉÇxÉsÉ mÉÉlÉÉimÉÔu
• qÉåSÒUÉ ÉïÇ S¨ÉxrÉ
qÉ×SÒ
• pÉÔUÏvsÉåw pÉåwÉeÉÇ |
qÉÉhÉÉå • vÉÑhPûÏ
YuÉÉjÉ
• ÌuÉwqÉÉÎalÉ
• uÉQûuÉÉlÉsÉ
cÉÔhÉï
• ̧ÉMüOÒû
Matra & Kala Prakarsha
Agni : variable
Koshta : non-variable

xlÉåWûlÉxrÉ mÉëMüwÉÉæï iÉÑ


xÉmiÉUɧȨ́ÉUɧÉMüÉæ I (Ch)

qÉ×SÒMüÉå¸Îx§ÉUɧÉåhÉ
ÎxlɽirÉcNûÉåmÉxÉåuÉrÉÉ I
ÎxlɽÌiÉ ¢ÔüUMüÉå¸ÉxiÉÑ xÉmiÉUɧÉåhÉ
qÉÉlÉuÉÈ I I (Ch)
Cont…
• Maximum limit (days) of snehapana – Koshta

i.e. Krura –7
Mrudu – 3

• Dalhana : Mrudu – 1, 2, 3
Madhyama – 4, 5, 6

Krura – 7, 8, 9
Assessment of Koshta

Mrudu : Udirna pitta alpa kapha grahani


manda maruta

Krura : grahanyatyulbana anila


Cont…

AWûÉåUɧÉqÉWû M×üixlÉqÉkÉÉïWÇû cÉ
mÉëiÉϤÉiÉå I
mÉëkÉÉlÉÉ qÉkrÉqÉÉ WØûxuÉÉ
xlÉåWûqÉɧÉÉ eÉUÉÇmÉëÌiÉ I I (ch.Su.13/29)

MüsmÉrÉå²Ï¤rÉ SÉåwÉÉSÏlÉç mÉëaÉåuÉ iÉÑ


WØûxÉÏrÉxÉÏqÉç I (A. H. Su.16/18)
xlÉåWû eÉÏhÉï
MüqÉï
MüÉsÉ
cÉiÉÑpÉÉïaÉaÉiÉåÅ
SÏmÉlÉ, AsmÉSÉåwÉ
WûÌlÉ
uÉ×wrÉÉ, oÉ×ÇWûhÉÏ,
AkÉï ÌSuÉxÉå
qÉkrÉqÉ SÉåwÉ
cÉiÉÑpÉÉaÉÉuÉvÉåÌ
oÉWÒûSÉãwÉ,
wÉiÉå
AWûÈ ´Éå¹ (asÉÉÌlÉ, qÉÔcNûÉï, qÉS)
MÑü¹, ÌuÉwÉ, ElqÉÉS, aÉëWû,
AWûÉåUɧÉ
AmÉxqÉÉU lÉÉÍvÉlÉÏ
rÉjÉÉÎalÉ mÉëjÉqÉÉÇ qÉɧÉÉÇ
mÉÉrÉrÉåiÉç ÌuÉcɤÉhÉÈ | WØûxÉ
rÉÉqÉmÉËUhÉÉÍqÉlÉÏ ÏrÉxÉÏ
qÉɧÉÉÇ, mÉËUMüsmÉrÉåiÉç |
Calculation
Hrusiyasi : 30ml in 3 hours
Therefore,
in 1 hour = 10ml
For krura koshta,

Shodhananga snehapana matra will be


12 x 10 = 120 ml
Cont…

1st Day : 30ml

2nd Day : 90ml / 120ml

3rd day onwards : Depends on Agni


Jeeryamana – Jeerya lakshana

qÉÔcNûÉï SÉWûÉåÅUÌiÉxiÉ×whÉÉ eÉ×qpÉÉ qÉÉåWû pÉëqÉ


YsÉqÉÉÈ I
pÉuÉÎliÉ eÉÏrÉïiÉå xlÉåWåû eÉÏhÉï: xrÉɨÉæ: zÉqÉÇ aÉiÉæ: I I

eÉÏhÉÉïeÉÏhÉïÌuÉzɃ¡ûÉrÉÉÇ mÉÑlɶÉÉåwhÉÉåSMÇü ÌmÉoÉåiÉç


I
iÉålÉÉåªÉUÌuÉzÉÑή: xrÉɨÉiÉ¶É sÉbÉÑiÉÉ ÂÍcÉ: I I (A. H. Su 16/23)
Sometimes…
Vamana : Soon After snehapana
Because of aversion

: After 4-5 hours

Vyapats : tandra, jwara, kandu, pandu etc


: takrarishta, rukshannapana,
mutra prayoga, Triphala
Upachara

Before Snehapana :
o Drava

o Ushna

o Anabhishyandi

o Na ati snigdham

o Asankirnam
Cont…

After Snehapana :
o Ushnodakopachara
o Brahmacharya
o Na vegandharana

o Avoid Vyayama, uchcha bhashana, krodha,


pravata, etc
Snigdha – Asnigdha lakshana

Snigdha :
o Vatanulomyam

o Deepto agni

o Varcha snigdham, asamhatam

o Mardavam

o Anga snigdhata
Cont…

Asnigdha :
o Purisha grathitam

o Ruksham
o Vayurapraguno
o Kharatwa
Discussion

• Ghrta : samskarasyanuvartanat
Ajanma satmya
laghu for digestion
nitya sevana dravya

lipophilic property
Cont…

• Dose : fixed increasing &

calculated increase / decrease


• Duration : should be based on snigdha
lakshanas
• Achchapeya – high fat diet – Lipid profile
Conclusion

• Snehapana is a prime factor for getting the desired results

of Panchakarma

• Charaka’s view of Maatra seems to be logical

• Dose should be fixed on basis of Koshta and Agni

• Duration should be based on the samyak snigdha lakshanas


Thank you…

Anda mungkin juga menyukai