INTERAKSI ANTARA BENDA HIDUP

Haiwan berkumpulan dan haiwan bersendirian

Bersendirian
Ciri-ciri :
Mencari makanan sendiri
Mencari tempat berlindung sendirian
Melindungi diri sendirian
Contoh :
Harimau, beruang, burung helang, harimau
bintang, ular
Sebab :
Untuk menghindari persaingan mendapatkan
makanan dan ruang

Berkumpulan
Ciri-ciri:
Mencari makanan bersama-sama
Membina tempat berlindung bersama-sama
Melindungi diri dengan bergerak secara
kumpulan
Contoh:
Semut, singa, lebah, gajah, kuda belang
Sebab:
Untuk keselamatan
Untuk mencari makanan
Untuk membina tempat perlindungan

Persaingan
Bersaing untuk :
a. Makanan
b. Air
c. Pasangan
d. Tempat
e. Ruang

Antara haiwan

Antara tumbuhan
Bersaing untuk :
a. Cahaya matahari
b. Air
c. Ruang
d. Nutrien
Jenis Persaingan

Intraspesies
Persaingan antara spesies yang sama

Interspesies
Persaingan antara spesies yang berbeza

Persaingan yang sengit berlaku apabila:

Bilangan hidupan bertambah
Sumber keperluan hidupan terhad
Melindungi spesies yang terancam

Haiwan pupus

Dinosaur, burung dodo,

gajah berbulu, aquagga,
harimau tasmania dan
harimau siberia

Haiwan dan tumbuhan yang terancam

Orang utan, harimau, penyu belimbing, panda, tapir, badak
sumbu, paus biru, burung enggang, bunga pakma, pokok periuk
kera, pokok bakau

Faktor:
Pembalakan haram dan berleluasa
Pemburuan haram dan berleluasa
Pembangunan yang meluas
Pengambilan telur
Pencemaran air
Cara untuk mencegah:
Mendidik orang awam
Kuat kuasakan undang-undang
Membina pusat pemulihan/pemuliharaan
Memelihara hutan simpan
Pembalakan terancang
Penanaman semula

Kesan daripada aktiviti manusia

Aktiviti Manusia

Kemusnahan alam Sekitar

a. Pembalakan haram dan berleluasa

b. Pemburuan haram dan berleluasa
c. Kelemahan pengurusan pembangunan

a. Hakisan tanah
b. Runtuhan tanah
c. Banjir kilat

d. Pencemaran air
e. Pencemaran
udara

TENAGA
Daya
Tidak boleh dilihat tetapi kita boleh rasa dan lihat kesannya
Adalah tolakan dan tarikan
Tolakan
Tarikan
Menggerakkan objek jauh dari badan
Menggerakkan objek dekat kepada badan
Contoh :
Mengetuk pintu, membuka suis, menyepak
bola

Contoh:
Menarik keluar paku, mengangkat kotak,
membuka pintu

Tarikan dan tolakan

Mendayung sampan, memerah kain basah, mengepam tayar, memetik gitar, menggergaji kayu

Kesan-kesan daya
a. Mengubah pergerakan objek

Boleh gerakkan objek yang pegun :

menendang bola
Memberhentikan objek yang bergerak :
menangkap bola
Mengubah arah pergerakan objek yang
bergerak : tendang bola dari arah yang
berlainan
Mengubah kelajuan objek yang bergerak :
objek bergerak laju atau perlahan

b. Mengubah bentuk objek

Sementara
Memicit span
Meregangkan gelang
getah

Objek elastik

Tetap
Mengoyakkan kertas
Mengemekkan tin

Objek tidak elastik

Geseran
Daya yang menentang pergerakan
Berlaku apabila dua permukaan yang bergerak bersentuhan antara satu sama lain
Contoh :
a. Menggolek bola di atas lantai
b. Memadam perkataan
c. Memegang gelas
d. Mengelap tingkap
e. Mengetuk paku

Faktor
a. Keadaan permukaan
Semakin bertambah kasar jenis permukaan semakin bertambah geseran dihasilkan
b. Berat objek
Semakin bertambah berat objek semakin bertambah geseran dihasilkan

Kesan-kesan geseran
Hasilkan haba
Berlawanan pergerakan
Menyebabkan haus dan koyak
Memperlahankan dan memberhentikan objek
yang bergerak

Cara kurangkan geseran

Gunakan penggolek atau guli
Melicinkan permukaan
Guna pelincir (minyak/gris)
Guna bentuk aerodinamik
Gunakan bedak talcum/kusyen udara

Kelebihan geseran
Menghentikan kenderaan bergerak
Memegang objek
Menetapkan posisi
Mengelakkan daripada tergelincir

Kelemahan geseran
Memperlahankan kenderaan
Menyebabkan permukaan objek haus
Menghasilkan haba
Pencemaran bunyi

Mengasah pisau

Meningkatkan kos

Pergerakan
Laju
Berapa laju objek bergerak
a. Setiap objek yang bergerak mempunyai kelajuan
b. Objek yang berbeza mempunyai kelajuan yang berbeza
i.
Objek yang lebih laju melalui jarak yang lebih panjang mengikut masa yang diberi
ii.
Objek yang laju mengambil masa yang lebih singkat melalui jarak yang diberi

Pengiraan laju
a. Halaju = jarak bahagi masa (Halaju = jarak/masa)
b. Unit : km/j, m/s, cm/s

PENGAWETAN MAKANAN
Kerosakan Makanan
Dikenalpasti melalui : pemerhatian, sentuhan, bau dan rasa
Ciri-ciri makanan yang rosak
Keadaan untuk mikroorganisma bertumbuh

Bau tidak menyenangkan : masam, busuk

Rasa tidak menyenangkan : masam, teruk
Berubah warna : kegelapan, kekuningan
Berubah jalinan : melekit, layu, mendakan
Berkulat : tompokan hitam

Udara
Air
Nutrien
Suhu yang sesuai
i.
Suhu tinggi mati
ii.
Suhu rendah tidak aktif
Keadaan asid yang sesuai

Makanan yang rosak boleh menyebabkan keracunan makanan : muntah-muntah, cirit birit, sakit
perut

Pengawetan Makanan
Kekurangan
Cara Pengawetan
1.

Pengeringan

Proses

2.

Pemanasan

3.

Pendinginan

4.

Penyejukbekuan

5.

Pengasapan

6.

Penjerukan

7.

Pempasteuran

8.

Pelilinan

Keringkan makanan
di bawah terik
matahari
Panaskan makanan
pada suhu yang
tinggi
Panaskan atau
masak makanan
Simpan makanan
pada suhu yang
rendah : 0 50C
Simpan makanan
pada suhu yang
sangat rendah :
bawah 00C
Asapkan makanan
di atas api
Rendam makanan
dalam larutan
berasid (cuka) atau
larutan gula tepu
Panaskan makanan
pada suhu 630C
selama 30 minit
diikuti dengan
penyejukan yang
pantas bawah 100C
Gosokan makanan
dengan lilin

Contoh-contoh
makanan
Ikan, udang, sotong,
buah

Daging, ikan, sayur

Sayur, buah

Kurang nutrisi

Mengubah rasa dan

kurang nutrisi
Makanan mudah rosak
apabila dikeluarkan

Ayam, daging, udang,

sotong

Makanan mudah rosak

apabila dikeluarkan

Daging, ikan

Mengubah rasa
makanan
Mengubah rasa
makanan dan kurang
nutrisi

Buah, sayur

Susu, jus, ais krim

Makanan hanya
bertahan selepas
beberapa hari dibuka

Sayur, buah

Makanan hanya
bertahan beberapa
minggu

9.

Pembotolan,
pengetinan

10.

Pengasinan

11.

Pembungkusan vakum

Panaskan makanan
pada suhu yang
sangat tinggi dan
simpan makanan di
dalam tin atau botol
yang kedap udara
Letak garam yang
banyak pada
makanan
Rendam makanan
dalam larutan gula
Simpan makanan
dalam persekitaran
bervakum

Daging, ikan, buah,

sayur

Mengubah rasa
makanan dan kurang
nutrisi

Ikan, daging, telur,

sayur, buah

Mmengubah rasa
makanan dan kurang
nutrisi

Kacang, biskut, susu

tepung

Kurang nutrisi

Kepentingan pengawetan makanan

Makanan tahan lebih lama
Makanan lebih mudah disimpan
Buah-buahan, sayur-sayuran, ikan
dan daging boleh disimpan lebih
lama

Mudah diedarkan dari satu

tempat ke tempat yang lain

Mengurangkan makanan
terbuang
Lebih makanan boleh disimpan di
dalam peti sejuk untuk masa
makan yang berikutnya

Pengurusan bahan buangan

Bahan yang tidak diperlukan lagi dan perlu dibuang
Pepejal
Lebihan makanan, surat khabar
lama,
beg plastik, tin minuman

Jenis Bahan
Cecair

Gas

Pencuci, minyak, sisa kimia, sisa

kumbahan

Asap, gas bertoksik, habuk, gas

beracun

Sumber Bahan
Rumah, kilang, pertanian, kenderaan bermotor, gerai makanan, pembakaran terbuka
Cara buang bahan buangan
Cara yang betul

Kesan

Buang bahan buangan di tempat yang betul

Rawat bahan buangan sebelum mengalir
keluar
Tanam bahan buangan yang boleh reput
dalam tanah
Asingkan bahan buangan dan guna semula
bahan kitar semula

Cara yang tidak betul

Buang sampah merata-rata

Pembakaran terbuka
Melepaskan bahan buangan ke dalam sungai
Melepaskan asap ke udara

buruk daripada pembuangan bahan buangan yang tidak betul

Pencemaran air boleh membunuh ikan dan tumbuhan
Pencemaran udara merosakkan paru-paru, tidak elok dipandang
Banjir kilat merosakkan harta benda
Hujan asid boleh membunuh tumbuhan dan menghakis bangunan
Kesakitan dan penyakit tifoid, demam denggi

Bahan buangan
Bahan buangan yang boleh reput (biodegradasi)
Bahan buangan yang tidak boleh reput (nonbiodegradasi)
Makanan, suratkhabar, kayu, kain kapas
Plastic, gelas, logam, bekas polisterin

Kelebihan
Mengurangkan jumlah bahan buangan dalam
persekitaran
Untuk menyuburkan tanah sebagai nurien

Kekurangan
Mengeluarkan gas beracun dan bau yang
tidak enak
Menganggu kesihatan manusia
Menarik kedatangan haiwan perosak
Mencemari sumber air
Mengurangkan kandungan oksigen dalam air

GERHANA
Gerhana Bulan
Bumi berada di antara Matahari dan Bulan dalam satu garis yang lurus
Bumi menghalang cahaya Matahari daripada sampai ke Bulan
Berlaku pada waktu malam dalam masa 1 jam
Hanya berlaku pada hari yang ke-15 dalam Takwim Qamari
Boleh dilihat mengguna mata kasar
Bulan kelihatan kemerahan, kelabu atau perang
Gerhana Bulan separa berlaku apabila sebahagian permukaan bulan dilindungi oleh baying-bayang
Bumi
Gerhana Bulan penuh berlaku apabila keseluruhan permukaan bulan dilindungi oleh bayang-bayang
Bumi

Gerhana Matahari
Bulan berada diantara Matahari dan Bumi dalam satu garis yang lurus
Cahaya Matahari dihalang oleh Bulan
Berlaku pada waktu siang dalam masa hanya beberapa minit
Bayang-bayang Bulan jatuh ke atas permukaan Bumi
Tidak boleh dilihat mengguna mata kasar
Hari siang menjadi gelap menjelang gerhana penuh
Gerhana Bulan separa berlaku apabila sebahagian bayang-bayang Bulan jatuh pada permukaan
Bumi
Gerhana Bulan penuh berlaku apabila keseluruhan bayang-bayang bulan kjatuh pada permukaan
Bumi

MESIN
Mesin Ringkas
Mesin ringkas bermaksud alat yang membenarkan kita menggunakan kurang daya untuk
melakukan kerja dengan mudah dan pantas
Mesin ringkas

Ciri-ciri

Fungsi

Contoh

Tuas

Terdiri daripada bar yang

disokong oleh
penyokong yang
dinamakan fulkrum

Untuk menggerakkan
objek dengan mudah

Pembuka botol, tukul,

pengetip kuku

Roda dan gandar

Terdiri daripada roda

yang bersambung
dengan gandar

Untuk menggerakkan
atau memusingkan
objek

Spanar, stering kereta,

tobol pintu

Takal

Mempunyai roda yang

bergerak bebas dengan
tali

Untuk menggerakkan
objek ke atas, kebawah
atau ke tepi

Kereta kabel, kren

Baji

Mempunyai satah
condong pada satu
bahagian permukaan
atau kedua-duanya

Untuk memotong atau

mengasing objek

Kapak, penyendal pintu,

pahat

Satah condong

Satu permukaan rata

yang condong untuk
menyambungkan aras
yang berbeza

Untuk menggerakkan
objek ke tempat yang
lebih tinggi atau lebih
rendah

Tangga, gelongsor, cerun

Skru

Mempunyai satah
condong yang
membentuk lilitan

Untuk mengetatkan dua

benda bersama

Bukaan botol, skru

Gear

Roda atau silinder yang

bergigi

Untuk megubah kelajuan

atau arah pergerakan

Gerudi, jam tangan,

rantai basikal

Mesin Kompleks
Terdiri lebih dari satu mesin ringkas
Pemukul telur : roda dan gandar, gear

Basikal : roda dan gandar, gear

Jam tangan : gear, roda dan gandar

Kereta sorong : tuas, roda dan gandar

Gerudi tangan : gear, skru, roda dan gandar

Mesin
Menghargai mesin yang dicipta membuatkan hidup menjadi senang
i.
Untuk membawa atau mengangkat benda dengan mudah (jimat tenaga) : kren, lif
ii.
Untuk berkomunikasi dengan manusia lebih cepat dan mudah : computer, satelit
iii.
Untuk pergi dari satu tempat ke tempat yang lain : kapal terbang, bas
iv.
Untuk emngsan penyakit : mesin dialysis
v.
Untuk membuat kerja lebih cepat (jimat masa) : traktor
Rekacipta mesin untuk menyelesaikan masalah
i.
Kenalpasti masalah (lukis pelan)
ii.
Kenalpasti bahan
iii.
Bina model (prototaip)
iv.
Uji model (samada boleh digunakan atau tidak)