Anda di halaman 1dari 23
et oi ac perans Qerritin 2.2 PROCESSOS DE FABRICAGAO DE TUBOS Ha quatro grupos de processos industriais de fabri- cacao de tubos: Extrus{o (extrusion) Fundicao (casting) Tubos sem costura Laminagio (rolling) (seamless pipe) Tubos com costura — Fabricacao por solda (welding) (welded pipe) EE cei 6S engefiioc’ UNIVERSIDADE hi POSITIVO mec mica 2.6 TUBOS DE ACGO-CARBONO Entre todos os materiais industriais existentes, 0 ago carbono € 0 que apresenta menor relagdo custo/resisténcia mecAnica, além de ser um material facil de soldar e de con- formar, e também facil de ser encontrado no comércio. Por todos esses motivos, 0 ago-carbono é o chamado “material de uso geral” em tubulagGes industriais, isto é, s6 se deixa de empregar 0 ago-carbono quando houver alguma circuns- tancia especial que o projba, e desta forma todos os outros materiais sdo utilizados apenas em alguns casos especiais de excegao. Em uma refinaria de petréleo, por exemplo, mais de 90% de toda tubulagio é de ago-carbono; em ou- tras industrias de processo essa percentagem pode ainda ser maior. Emprega-se 0 ago-carbono para 4gua doce, vapor de baixa pressio, condensado, ar comprimido, dleos, ga- ses € muitos outros fluidos pouco corrosivos, em tempera- turas desde 45°C, e a qualquer pressao. ie UNIVERSIDADE S engennaFhnica POSITIVO, : _—_ Em temperaturas superiores a 530°C 0 aco-carbono sofre uma intensa oxidagdo superficial (scaling), quando exposto ao ar, com formagio de grossas crostas de éxidos (carepas), 0 que o torna inaceit4vel para qualquer servico continuo. Deve ser observado que em contato com outros meios essa oxidagdo pode-se iniciar em temperatura mais baixa. A exposig&o prolongada do ago-carbono a tempera- turas superiores a 420°C pode causar ainda uma precipita- ¢4o de carbono (grafitizag&o), que faz o material ficar que- bradigo. EE POSITIVO a UNIVERSIDADE @ereriaserics Por todos esses motivos, recomendam-se os seguin- tes limites méximos de temperatura para tubulagGes de aco- carbono (*): — Tubulagées principais, servico continuo: 450°C. -— TubulagGes secundarias, servigo continuo: 480°C. —- Maximos eventuais de temperatura, de curta dura- ¢4o e n&o coincidentes com grandes esforgos meca- nicos: 520°C. EE Posts Ooo 2.7 ESPECIFICAGOES DE MATERIAL PARA TUBOS DE ACGO-CARBONO As principais Especificagdes de Material de origem norte-americana para tubos de ago-carbono sao as citadas a seguir. E importante lembrar que os materiais de todos os componentes de qualquer tubulagao industrial devem obrigatoriamente obedecer a alguma Especificagio de Material, porque com os materiais sem especificagao nao se tem nenhuma garantia quanto a sua qualidade. Essa exi- géncia se aplica nao s6 aos tubos como também a todos os outros componentes de uma tubulagao (valvulas, acessé- rios diversos, flanges, parafusos etc.). A norma ASME B.31 enfatiza essa exigéncia para todas as tubulagdes dentro do 4mbito da norma, proibindo o emprego de qualquer material que no obedega a algu- ma especificagao(*). — Pe cB ) engenhars J ensenmecPinica UNIVERSIDADE POSITIVO a) Especificagdes da ASTM (American Society for Testing and Materials): 1. ASTM A53 2. ASTM A106 3, ASTM A120 4. ASTM A134 5. ASTM A135 6. ASTM A333 7. ASTM A671 8. ASTM A672 2 ‘Ce positivo tt 1 engenhari UNIVERSIDADE oni POSITIVO = met ca b) Especificagdes do API (American Petroleum Ins- titute) 1. API SL 2, API SLX- 2.8 Acos-LIGA E ACOS INOXIDAVEIS Casos GERAIS DE EMPREGO Denominam-se “acos-liga” (alloy-steel) todos os agos que possuem qualquer quantidade de outros elementos, além dos que entram na composic¢&o dos acos-carbono. EE ie UNIVERSIDADE 6S engenheePhnica POSITIVO, > Os principais casos em que se justifica o emprego dos agos especiais (agos-liga e inoxidaveis) so os seguintes: a) Altas temperaturas — Temperaturas acima dos limites de uso dos acgos-carbono, ou mesmo dentro desses limites, quando for exigida maior resisténcia mecAnica, maior resisténcia 4 fluéncia, ou maior resisténcia a corro- sao. b) Baixas temperaturas — Temperaturas inferiores a —45°C, devido a possibilidade de fraturas frageis com o acgo-carbono. EE et UNIVERSIDADE if POSITIVO = ne ca c) Alta corrosdo — Servigos com fluidos corrosivos, mesmo quando dentro da faixa de temperaturas de empre- go dos agos-carbono. De um modo geral, os agos-liga e inoxiddveis tém melhores qualidades de resist6ncia 4 cor- ros4o do que os acos-carbono. Existem, entretanto, nume- rosos casos de excec4o: a Agua salgada, por exemplo, des- tréi a maioria dos acos especiais t&éo rapidamente como os acos-carbono. EE et oe S engentacia: UNIVERSIDADE if POSITIVO. pe * Mechica a) Exigéncia de néo-contaminacado — Servigos para os quais néo se possa admitir a contaminagao do fluido circulante (produtos alimentares e farmacéuticos, por exemplo). A corrosiio, ainda que s6 seja capaz de destruir 0 material do tubo depois de muito tempo, pode causar a contaminacao do fluido circulante quando os residuos da corrosdo so carregados pela corrente fluida. Por essa ra- z4o, nos casos em que nao possa haver contaminac4o, empregam-se muitas vezes os acos especiais, embora do ponto de vista propriamente da corrosao nao fossem ne- cessarios. EE ed 6S engenhari UNIVERSIDADE acl POSITIVO emeermeEica e) Seguranca — Servigos com fluidos perigosos (em temperatura muito elevada, inflam4veis, t6xicos, explosi- vos etc.), quando for exigido o méximo de seguranga con- tra possiveis vazamentos e acidentes. Também nesses ca- sos, estritamente devido a corrosao, nao seriam normalmen- te necess4rios os acos especiais. EE tt = © engenhari seca 2.9 TUBOS DE Acos-LIGA Duas classes de acos-liga sao importantes como ma- teriais para tubulagdes: —Acos-liga molibdénio e cromo-molibdénio. — Acos-liga nfquel. 2 ‘Ce positivo tt ea Oereeriaz UNIVERSIDADE POSITIVO. pe * Mechica 2.10 TuBos DE ACOs INOXIDAVEIS Existem duas classes principais de acgos inoxidaveis para tubulagoes: os austeniticos (ndo-magnéticos), conten- do basicamente 16% a 26% de Cr e 6% a 22% de Ni, e os ferriticos (magnéticos), contendo basicamente 12% a 30% de Cr, sendo os austeniticos o grupo mais importante. A Tabela 2.2 mostra os tipos de agos inoxidaveis mais em- pregados para tubos. EE tt 1 engenhari UNIVERSIDADE oni POSITIVO = is i 2.11 DIAMETROS COMERCIAIS DOS “TUBOS PARA CONDUGAO” DE Aco Os diametros comerciais dos “tubos para conducdo” (steel pipes) de ago-carbono e de acos-liga estao definidos pela norma americana ANSI. B.36.10, e para os tubos de acos inoxiddveis pela norma ANSI. B.36.19. Essas normas abrangem os tubos fabricados por qualquer um dos proces- sos usuais de fabricacdo. EE rae oi 6S engenbariay, UNIVERSIDADE i POSITIVO = ne ca Todos esses tubos so designados por um niimero chamado “Diametro Nominal IPS” (Iron Pipe Size), ou “bitola nominal”. A norma ANSI. B.36.10 abrange tubos com diametros nominais de 4” ¢ até 36” 4, e anorma ANSI. B.36.19 abrange tubos de %” @ até 12” &. De %" até 12” 0 diametro nominal ndo corresponde a nenhuma dimensdo fisica dos tubos; de 14” até.36”, o diametro nominal coin- cide com o didmetro externo dos tubos. EE tt oi @: engenha: UNIVERSIDADE POSITIVO. ineCBnica 2.12 ESPESSURAS DE PAREDE DOS “TUBOS PARA CONDUCAO” DE ACO OO@ Série 40 Série 160 DIA INT. = 26,64 mm DIA wre oa: 26 mm DIA INT. = 20,70 mm ESP = 3,37 mm ESP = 4,54mm ESP = 6,35 mm DIAMETRO EXTERNO = 33,46 mm A. (Cel positivo rae ea erence, UNIVERSIDADE if POSITIVO. pe * Mechica Tipos de extremidades de tubos de aco. VZLL Cone da rosca PONTALISA PONTA CHANFRADA PONTA ROSQUEADA - — Pontas.lisas, simplesmente esquadrejadas. — Pontas chanfradas, para uso com solda de topo. — Pontas rosqueadas (rosca especificagao API-5B e ANSI ASME.B.1.20.1). EE ie UNIVERSIDADE S engenheePhnica POSITIVO, = _— 2.13 DADOS PARA ENCOMENDA OU REQUISICAO DE TUBOS Os “tubos para condugio” s4o sempre referidos ao seu didmetro nominal. Para a encomenda ou requisigdo de tubos os seguin- tes dados minimos devem ser indicados: quantidade (em unidades de comprimento ou de peso), diametro nominal, espessura de parede ou ntimero de série, norma dimensional que deva ser obedecida, especificacfio completa do mate- rial (especificacdo, grau ou classe do material), tipo de EE tt cB i UNIVERSIDADE engentacPhica POSITIVO * extremidades (especificagao do tipo do chanfro ou da ros- ca, quando for o caso). Em alguns casos, é ainda necess4- rio indicar no documento de compra o processo (ou pro- cessos) de fabricago e de acabamento dos tubos, revesti- mentos internos ou externos, e condigdes ou exigéncias especiais que houver, em particular quando existirem exi- géncias fora ou além do que é exigido pelas normas. EE tt cB i UNIVERSIDADE engenheePhnica POSITIVO * Exemplo: 500 m de tubos para condugio de 8” de diametro nominal, espessura série 40, de acordo com a norma ANSI B.36.10, de ago-carbono, sem costura, ASTM A-53 Gr. B, extremidades para solda de topo, com chanfros de acordo com a norma ANSI B.16.25. EE et oe ari pares Oewteens 2.14 TuBos DE Acos FABRICADOS NO BRASIL Sao as seguintes, em resumo, as principais linhas de fabricagdo de tubos de acos no Brasil (tubos para condugao): 1. Tubos sem Costura: — Tubos pretos (*), com pontas lisas ou chanfradas, de %" a 14” diametro nominal, de acordo com as especificagées ASTM-A-106, ASTM-A-120, ASTM-A-53, API-5L, API-SLX, ASTM-A-333 (Graus 1, 3, 6,7) e ASTM-A-335 (Graus P1, P2, P5, P7, P11, P12, P21, P22). EE ie { hari UNIVERSIDADE @erveriaztnica POSITIVO, : _— — Tubos pretos ou galvanizados, com rosca e luva, de ¥" a 10” de diametro nominal, nas séries 40 e 80, de acordo com a especificagaio ASTM-A-120. — Tubos pretos, pesados, para vapor, com rosca e luva, de ago comum, de 10 a 200 mm de didmetro nomi- nal, de acordo com a norma alem4 DIN-2441. — Tubos pretos ou galvanizados, leves, para dgua, ar ou gas, com rosca e luva, de 10 a 200 mm de dia- metro nominal, de acordo com a norma alema DIN- 2440, EE ie UNIVERSIDADE 6S engenheePhnica POSITIVO, > 2. Tubos com Costura de Solda Longitudinal por Arco Submerso: —— Tubos pretos com pontas chanfradas, de 12” a 48” de didmetro nominal, e espessuras de até 25 mm, de acordo com as especificagées API-2B, API-5A, API-5L, API-SLX, ASTM A-53, ASTM A-120, ASTM A-134, ASTM A-135, ASTM A-139, ASTM A-252, ASTM A-671, ASTM A-672, AWWA C- 200.(*) EE

Anda mungkin juga menyukai