TAHAP TEKANAN DAN PENCAPAIAN AKADEMIK PELAJAR

DARI KELUARGA YANG MENGALAMI PENCERAIAN.

NORASYAKYILA BINTI ABDULLAH HASHIM

UNIVERSITI SULTAN ZAINAL ABIDIN

2016

TAHAP TEKANAN DAN PENCAPAIAN AKADEMIK PELAJAR

DARI KELUARGA YANG MENGALAMI PENCERAIAN.

NORASYAKYILA BINTI ABDULLAH HASHIM

LATIHAN ILMIAH YANG DIKEMUKAKAN UNTUK

MEMENUHI SEBAHAGIAN DARIPADA SYARAT
MEMPEROLEHI IJAZAH SARJANA MUDA SAINS SOSIAL
(ANTROPOLOGI DAN DAKWAH)

FAKULTI SAINS SOSIAL GUNAAN

UNIVERSITI SULTAN ZAINAL ABIDIN
KUALA TERENGGANU

2016

PENGAKUAN

Saya akui hasil penulisan ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan
ringkasan yang tiap-tiap satunya saya jelaskan sumbernya

TARIKH

....................................
NORASYAKYILA BINTI ABDULLAH HASHIM

II

PENGHARGAAN

Alhamdulillah segala puji hanya bagi Allah s.w.t, Tuhan sekalian alam, Tuhan
yang memiliki sifat-sifat yang terpuji, Tuhan yang menguasai hari akhirat dan selawat
serta salam ke atas junjungan besar Nabi Muhammad s.a.w, ahli keluarganya, dan para
sahabat baginda s.a.w. syukur kepada Allah s.w.t kerana dengan taufiq dan inayahNya,
saya telah dapat menyempurnakan tugasan latihaan ilmiah ini walaupun menghadapi
pelbagai halangan dan rintangan.
Besar harapan ini semoga tugasan yang telah disiapkan diterima oleh penyelia
iaitu Puan Hafiah bt Yusof. Diharapkan tugasan yang dilakukan ini mengikut dan
menepati syarat-syarat yang ditetapkan. Di samping itu, dengan berbesar hati
mengucapkan ribuan terima kasih kepada puan yang telah meluangkan masa dengan
penuh kesabaran dan bimbingan yang penuh dedikasi, serta nasihat yang bernas,
membina dan menyuntik motivasi diri dan menjadi penyokong moral untuk
melengkapkan Latihan Ilmiah ini dengan penuh keyakinan dan sempurna.
Ucapan penghargaan dan terima kasih juga kepada En. Abdullah Hashim bin Ali
dan Puan Norazilah bte Usor atas sokongan dan dokongan dari segi moral dan
kewangan bagi menyiapkan tugasan ini.
Dalam pada itu, sekalung penghargaan juga buat seluruh warga sekolah yang
terlibat dalam kajian serta responden-responden yang merupakan tulang belakang bagi
kejayaan penulisan latihan ilmiah ini. Tidak dilupakan juga kepada sahabat-sahabat
yang banyak membantu dan memberi tunjuk ajar, terima kasih diucapkan.

III

TAHAP TEKANAN DAN PENCAPAIAN AKADEMIK PELAJAR DARI

KELUARGA YANG MENGALAMI PENCERAIAN.

ABSTRAK

Kajian ini dijalankan bertujuan untuk hubungan antara tahap tekanan, kebimbangan
dan kemurungan terhadap pencapaian akademik pelajar dari kalangan mereka yang
mengalami penceraian ibu bapa. Responden yang dipilih adalah sampel yang
bertujuan seramai 30 orang responden iaitu pelajar sekolah yang mengalami
penceraian ibu bapa. Tahap tekanan, kebimbangan dan kemurungan diukur
menggunakan Depression Anxiety Stress Scale (DASS-21) versi Bahasa Melayu.Data
ini dianalisis secara kuantitatif menggunakan Statistical for Social Science (SPSS).
Dapatan kajian ini dihuraikan dengan menggunakan pendekatan deskriptif korelasi
Pearson dan kaedah tabulasi silang. Kajian mendapati bahawa tidak terdapat
hubungan yang signifikan antara tahap tekanan dan tahap pencapaian akademik
pelajar. Dalam pada itu, kajian juga mendapati tidak terdapat hubungan yang
signifikan antara tekanan dan penceraian ibu bapa secara keseluruhannya.
Kata kunci: Tekanan,
Penceraian

Kebimbangan,

Kemurungan,

Pencapaian

Akademik,

IV

STRESS AND ACADEMIC ACHIEVEMENT AMONG STUDENTS FROM

DIVORCED FAMILY

ABSTRACT

This study was conducted to the relationship between the level of stress, anxiety and
depression on their academic performance among those who experienced parental
divorce. Respondents was a selected sample of 30 respondents those who experienced
parental divorce. The Malay version of Depression Anxiety and Stress Scale (DASS21) has been widely used as a tool to measure stress, anxiety and depression level. The
findings are described using Pearson correlation descriptive approach and method of
cross tribulation. The study found that there was no significant correlation between
stress levels and the level of academic achievement. In the meantime, the study also
found there is no significant relationship between stress and dissociation parents as a
whole.
Keywords : Stress, Anxiety, Depression, Academic Achievement, Divorced

SENARAI ISI KANDUNGAN

Daftar Kandungan

Halaman

PENGAKUAN

PENGHARGAAN

II

ABSTRAK

III

ABSTRACT

IV

SENARAI ISI KANDUNGAN

SENARAI JADUAL

IX

SENARAI RAJAH

XII

SENARAI SINGKATAN

XV

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1

Pengenalan

1.2

Penyataan Masalah

1.3

Objektif Kajian

1.4

Persoalan Kajian

1.5

Skop kajian

1.6

Definisi Kajian

1.7

Pendekatan Teori

15

1.8

Kepentingan Kajian

17

VI

BAB 2

TINJAUAN LITERATUR

2.1

Pengenalan

2.2

Kajian-kajian Lepas (Dalam Negara)

2.3

19

2.2.1 Isu-isu Penceraian dan Tekanan

20

2.2.2 Penceraian dan Pencapaian Akademik

21

Kajian-kajian Lepas (Luar Negara)

2.3.1 Isu-isu penceraian dan tekanan

23

2.3.2 Tekanan dan Pencapaian Akademik

25

BAB 3

METODOLOGI KAJIAN

3.1

Pengenalan

3.2

Reka Bentuk Kajian

28

3.2.1 Kajian Korelasi

29

3.2.2 Kajian Tinjauan

29

3.3

Tempat Kajian

30

3.4

Sampel Kajian

3.5

3.4.1 Saiz Sampel

32

3.4.2 Populasi Kajian

32

3.4.3 Kaedah Persampelan

33

Instrumen Kajian
3.5.1 Soal Selidik

33

3.5.2 Analisis Statistik Menggunakan

Statistical Package for Social Science
(SPSS)

35

3.5.3 Temubual

36

VII

3.6

Prosedur Kajian

3.7

Kesahan dan Kebolehpercayaan Instrument

36

Kajian

37

3.8

Kesimpulan

42

BAB 4

DAPATAN KAJIAN

4.1

Pengenalan

43

4.2

Maklumat Demografi Responden

44

4.3

Maklumat Keputusan Terkini Responden

47

4.4

Inventori Depression, Anxiety, Stress

Scale (DASS-21)

49

4.5

Skor SaringanKeputusan Ujian DASS-21

87

4.6

Korelasi Tahap Tekanan dengan

Pencapaian Akademik

4.7

Korelasi Tahap Kebimbangan

dengan Tahap Pencapaian Akademik

4.8

4.12

100

Hubungan antara Status Tempat Tinggal

dan Tahap Kebimbangan

4.11

97

Hubungan antara Status Tempat Tinggal

dan Tahap Tekanan

4.10

94

Korelasi Tahap Kemurungan

dengan Tahap Pencapaian Akademik

4.9

91

101

Hubungan antara Status Tempat Tinggal

Dan Tahap Kemurungan

103

Kesimpulan

104

VIII

BAB 5

PERBINCANGAN, CADANGAN DAN KESIMPULAN

5.1

Pengenalan

105

5.2

Hasil Dapatan Kajian

106

5.3

Perbincangan

108

5.4.1

Individu

108

5.4.2

Sekolah

109

5.4.3

Masyarakat

110

5.4.4

Kerajaaan

111

5.4

Cadangan

112

5.5

Kesimpulan

112

5.6

Penutup

113

SENARAI RUJUKAN

IX

SENARAI JADUAL

NO JADUAL

PERKARA

HALAMAN

Jadual 3.7. 1

Items - jumlah statistik

40

Jadual 4.1

Jantina

44

Jadual 4.2

Umur

44

Jadual 4.3

Tahap pendidikan tertinggi

45

Jadual 4.4

Status penempatan

45

Jadual 4.5

Bangsa

46

Jadual 4.6

Keputusan terkini subjek Bahasa Melayu

47

Jadual 4.7

Keputusan terkini subjek Bahasa Inggeris

48

Jadual 4.8

Keputusan terkini subjek Matematik

48

Jadual 4.9

Keputusan terkini subjek Sains

49

Jadual 4.10

Rasa susah untuk bertenang

50

Jadual 4.11

Cenderung bertindak secara berlebihan

kepada sesuatu keadaan

52

Jadual 4.12

Rasa terlalu gelisah

53

Jadual 4.13

Mudah resah

55

Jadual 4.14

Sukar untuk relaks

57

Jadual 4.15

Tidak boleh menerima apa jua yang

menghalang meneruskan apa yang sedang
dilakukan

59

Jadual 4.16

Mudah tersinggung

61

Jadual 4.17

Sedar mulut rasa kering

63

Jadual 4.18

Mengalami kesukaran bernafas

65

Jadual 4.19

Pernah menggeletar

67

Jadual 4.20

Risau akan keadaan yang menyebabkan

Panik dan berkelakuan bodoh

68

Jadual 4.21

Rasa hampir panik

Jadual 4.22

Walaupun tidak melakukan aktiviti fizikal

70

sedar degupan jantung lebih cepat

72

Jadual 4.23

Rasa takut tanpa sebab

73

Jadual 4.24

Rasa seolah-olah tidak dapat mengalami

Perasaan positif sama sekali

Jadual 4.25

75

Rasa tidak bersemangat untuk memulakan

Sesuatu keadaaan

77

Jadual 4.26

Rasa tidak ada harapan (Putus harapan)

79

Jadual 4.27

Rasa muram dan sedih

80

Jadual 4.28

Rasa tidak bersemangat langsung

82

Jadual 4.29

Rasa diri tidak berharga

83

Jadual 4.30

Rasa hidup ini tidak beerti

85

Jadual 4.31

Skor saringan tahap tekanan

87

Jadual 4.32

Tahap tekanan

87

Jadual 4.33

Skor saringan tahap kebimbangan

88

Jadual 4.34

Tahap kebimbangan

89

Jadual 4.35

Skor saringan tahap kemurungan

90

Jadual 4.36

Tahap kemurungan

90

Jadual 4.37

Korelasi tahap tekanan dengan keputusan

terkini (Bahasa Melayu)

Jadual 4.38

Korelasi tahap tekanan dengan keputusan

terkini (Bahasa Inggeris)

Jadual 4.39

92

Korelasi tahap tekanan dengan keputusan

terkini (Sains)

Jadual 4.41

91

Korelasi tahap tekanan dengan keputusan

terkini (Matematik)

Jadual 4.40

91

93

Korelasi tahap kebimbangan dengan keputusan

terkini (Bahasa Melayu)

94

XI

Jadual 4.42

Korelasi tahap kebimbangan dengan keputusan

terkini (Bahasa Inggeris)

Jadual 4.43

Korelasi tahap kebimbangan dengan keputusan

terkini (Matematik)

Jadual 4.44

97

Korelasi tahap kemurungan dengan keputusan

terkini (Matematik)

Jadual 4.48

97

Korelasi tahap kemurungan dengan keputusan

terkini (Bahasa Inggeris)

Jadual 4.47

96

Korelasi tahap kemurungan dengan keputusan

terkini (Bahasa Melayu)

Jadual 4.46

95

Korelasi tahap kebimbangan dengan keputusan

terkini (Sains)

Jadual 4.45

94

98

Korelasi tahap kemurungan dengan keputusan

Terkini (Sains)

99

XII

SENARAI RAJAH

NO RAJAH
Rajah 4.1

PERKARA
Perbandingan jantina bagi item rasa
rasa susah untuk bertenang

Rajah 4.2

HALAMAN

51

Perbandingan jantina bagi item cenderung

bertindak secara berlebihan kepada
Sesuatu keadaan

Rajah 4.3

Perbandingan jantina bagi item rasa

terlalu gelisah

Rajah 4.4

56

Perbandingan jantina bagi item perasaan

sukar untuk relaks

Rajah 4.6

54

Perbandingan jantina bagi item perasaan

mudah resah

Rajah 4.5

52

58

Perbandingan jantina bagi skor tidak boleh

menerima halangan daripada meneruskan
apa yang sedang dilakukan

Rajah 4.7

Perbandingan jantina bagi item mudah

perasaan mudah tersinggung

Rajah 4.8

66

Perbandingan jantina bagi item pernah

menggeletar

Rajah 4.11

64

Perbandingan jantina bagi item kerap

mengalami kesukaran bernafas

Rajah 4.10

62

Perbandingan jantina bagi item sedar

mulut rasa kering

Rajah 4.9

60

Perbandingan mengikut jantina bagi item

risau berlaku keadaan yang menyebabkan

67

XIII

panik dan berkelakuan bodoh

Rajah 4.12

Perbandingan skor mengikut jantina bagi

item rasa hampir panik

Rajah 4.13

69

72

Perbandingan mengikut jantina bagi item

sedar degupan jantung lebih walaupun tidak
melakukan aktiviti fizikal

Rajah 4.14

Perbandingan mengikut jantina bagi item

rasa takut tanpa sebab

Rajah 4.15

74

76

Perbandingan skor mengikut jantina bagi

kenyataan tidak dapat mengalami perasaan
positif sama sekali

Rajah 4.16

78

Perbandingan skor mengikut jantina bagi

kenyataan tidak bersemangat untuk
memulakan sesuatu keadaan

Rajah 4.17

78

Perbandingan skor mengikut jantina

bagi item rasa tidak ada harapan (putus
harapan)

Rajah 4.18

Perbandingan skor mengikut jantina

bagi item rasa sedih dan muram

Rajah 4.19

100

Hubungan antara status penempatan

dan tahap tekanan pelajar

Rajah 4.23

85

Perbandingan skor mengikut jantina bagi

item rasa hidup ini tidak beerti lagi

Rajah 4.22

82

Perbandingan skor mengikut jantina bagi

item rasa diri tidak berharga

Rajah 4.21

81

Perbandingan skor mengikut jantina bagi

item rasa tidak bersemangat lansung

Rajah 4.20

79

Hubungan antara status penempatan dan

101

XIV

tahap kebimbangan
Rajah 4.24

Hubungan antara status penempatan dan

tahap kemurungan

103

XV

SENARAI SINGKATAN

Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM)

Jabatan Agama Islam Selangor (JAIS)
Depression Anxiety Stress Scale -21 (DASS-21)
Generalized Anxiety Disorder (GAD)
Obsessive-Compulsive Disorder (OCD)
Statistical Package for Social Science (SPSS)
Ujian Penilaian Sekolah Rendah (UPSR)
Penilaian Menengah Rendah (PMR)
Sijil Pelajaran Malaysia (SPM)
Sijil Tinggi Pelajaran Malaysia (STPM)
Sijil Tinggi Agama Malaysia (STAM)

BAB 1

PENGENALAN

1.1 Pengenalan.
Masalah penceraian merupakan satu masalah yang sangat meruncing dalam
masyarakat di Malaysia. Penceraian memberi implikasi yang mendalam terhadap
kehidupan anak-anak terutamanya perubahan dalam hubungan dengan ibu bapa dan
perubahan tingkah laku dan emosi ibu bapa (Kim Leon, 2003). Hal ini demikian
kerana, anak-anak yang mengalami penceraian ibu bapa perlu berhadapan dan
menyesuaikan diri dengan perubahan ketara seperti pemisahan atau pemergian salah
seorang ibu atau bapa dari isi rumah, perubahan taraf hidup, keterpaksaan berpindah
ke kediaman baru dan kejiranan baru, mengalami pertukaran sekolah dan perpisahan
dengan rakan sebaya, terpaksa menerima pasangan baru ibu atau bapa, terpaksa hidup
dengan adik-beradik tiri atau hidup dengan hanya sebahagian adik-beradik sahaja
(Cherlin, 2009).

Dalam pada itu, emosi ibu bapa yang mengalami tekanan akibat penceraian
turut mempengaruhi emosi anak-anak terutamanya emosi ibu yang mempengaruhi
tingkah laku anak-anak dan emosi pembelajaran anak-anak semasa belajar (Larson
dan Gilman, 1999).
Penceraian ibu bapa akan mewujudkan keluarga tunggal yang mana
menyumbang kepada banyak masalah sosial termasuklah kemiskinan, jenayah
penyalahgunaan dadah, dan penurunan tahap akademik (Booth dan Amato, 2000).
Individu yang mengalami penceraian juga mempunyai taraf hidup yang lebih rendah,
mempunyai masalah kewangan yang lebih besar daripada individu yang berkeluarga
dan tidak bercerai (Hao, 1996). Selain itu dari aspek kesihatan pula, individu yang
mengalami penceraian mempunyai lebih banyak masalah kesihatan mental dan lebih
tinggi risiko berhadapan dengan kematian berbanding individu yang tidak bercerai
(Amato, 2000).Oleh sebab itu, terdapat pelajar yang menangguhkan atau menarik diri
daripada meneruskan pengajian ke peringkat yang lebih tinggi (Amato, 2000).
Kajian Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) mendapati perkahwinan
dalam tempoh 10 tahun pertama amat terdedah kepada keruntuhan rumah tangga
sekiranya tiada kesabaran. Timbalan Ketua Pengarah (Dasar) JAKIM, Othman
Mustapha berkata, kajian JAKIM pada 2008 itu mendapati, pada tempoh berkenaan
perkahwinan menghadapi cabaran hebat seperti rumah tangga mudah goyah sehingga
berlakunya penceraian. Dalam pada itu, dalam kajian pada 2007 pula mendapati
32.2% perkahwinan untuk tempoh lima tahun pertama mengalami perceraian. Selain
itu, 27.7% perceraian berlaku untuk tempoh enam hingga sepuluh tahun pertama

perkahwinan. Kajian juga menunjukkan 44.9% perceraian berpunca daripada

pasangan gagal menjalankan tanggungjawab masing-masing selain masalah akhlak,
kewangan, seksual dan campur tangan orang ketiga. Sebanyak 135,136 perkahwinan
didaftarkan pada 2009, manakala 27,116 kes perceraian pula direkodkan pada tahun
berkenaan. Rumah tangga yang kucar kacir juga mewujudkan anak-anak atau
keluarga yang rendah jati diri dan lemah harga diri (Utusan Malaysia, 26 Februari
2010).
Dilaporkan hampir 156 pasangan Islam bercerai setiap hari dan lebih 274,000
pasangan bercerai dalam tempoh enam tahun dan dianggarkan secara purata 156
orang wanita menjadi janda, 156 orang lelaki menjadi duda serta ramai anak-anak
yang hilang nikmat untuk hidup sebagai sebuah keluarga lengkap (Kosmo, 12 Januari
2016). Kajian mendapati, kecelaruan mental didapati lebih sering berlaku dalam
kalangan individu yang tidak mempunyai teman hidup seperti orang bujang, janda
atau duda berbanding dengan individu yang mempunyai pasangan (Hatta Sidi dan
Mohammed Hatta Shaharom, 2005).
Apabila berlaku penceraian, anak adalah individu yang paling kuat menerima
kesannya lebih-lebih lagi sekiranya ayah tidak mengambil tanggungjawab berjumpa,
memberi kasih sayang dan menyara mereka sebaiknya (Berita Harian, 04 Mac 2016).
Banyak kajian menunjukkan anak yang kehilangan kasih sayang terjerumus ke
lembah negatif, bersikap pemarah dan jiwa bercelaru (Berita Harian, 04 Mac 2016).
Hal ini berlaku kerana ibu bapa dan anak yang mengalami penceraian sentiasa
menghadapi cabaran dalam usaha untuk menyuburkan hubungan antara ahli keluarga

daripada dua buah generasi berlainan (Hatta Sidi dan Mohammed Hatta Sharom,
2005). Sebagai contoh, ibu atau bapa akan mengalami masalah dengan hak penjagaan
anak-anak di mana anak-anak akan terpaksa berpisah dengan ibu atau bapa dan juga
terpaksa berpisah dengan adik-beradik lain. Isu hak penjagaan anak bukan sahaja akan
memberi tekanan pada ibu atau bapa bahkan pada anak-anak yang terpaksa memilih
untuk tinggal bersama ibu atau bapa dan dalam masa yang sama berkemungkinan
terdapat anak-anak yang berasa terpinggir disebabkan oleh sikap ibu atau bapa yang
saling menolak hak jagaan anak di antara satu sama lain.
Justeru, penceraian dilihat memberi pelbagai implikasi yang negatif terhadap
sistem keluarga yang membawa kepada kepincangan dalam masyarakat itu sendiri.
1.2 Pernyataan Masalah.
Di Malaysia, penceraian dan perpecahan rumahtangga mempunyai stigma
sosial yang negatif dan ingin dibendung oleh pelbagai pihak. Penceraian ibu bapa
seringkali dikaitkan dengan kesan negatif seperti kemurungan kepada anak-anak dan
orientasi pencapaian akademik yang rendah. Menurut Datuk Seri Liow Tiong Lai,
hasil kajian yang dilakukan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia terhadap 6540
orang murid menerusi projek rintis Program Minda Sihat Menangani Stres Dalam
Kalangan Murid Sekolah 17.1% daripadanya mengalami tanda-tanda keresahan yang
teruk, lima perpuluhan dua peratus kemurungan yang teruk dan empat perpuluhan
lapan peratus daripada jumlah berkenaan mengalami Stres yang teruk (Utusan
Malaysia, 06 Oktober 2011).
Oleh itu kajian ini bertujuan untuk mengenalpasti tahap depresi, Stres dan

kebimbangan dengan pencapaian akademik yang dialami oleh anak-anak yang

mengalami masalah penceraian dalam keluarga.
1.3 Objektif Kajian.
Kajian ini mempunyai beberapa objektif yang ingin dicapai ,iaitu:
1. Untuk mengukur tahap pencapaian akademik pelajar selepas penceraian
ibu bapa.
2. Untuk mengenalpasti faktor-faktor peningkatan atau penurunan tahap
pencapaian akademik selepas penceraian ibu bapa.
3. Untuk mengukur tahap depresi, stres dan kebimbangan pelajar dan
mengenalpasti perkaitannya dengan pencapaian akademik.
1.4

Persoalan Kajian.

1. Adakah terdapat pelajar yang mengalami penceraian ibu bapa mempunyai prestasi
akademik yang baik?
2. Sejauhmanakah penceraian ibu bapa memberi implikasi terhadap pencapaian
akademik?
4. Sejauhmanakah penceraian ibu bapa menimbulkan depresi,stres dan kebimbangan
terhadap pelajar dan memberi kesan kepada pencapaian akademik pelajar?
1.5

Skop Kajian.

Kajian ini mempunyai skop dan limitasi seperti berikut :

I. Kajian hanya melibatkan pelajar sekolah menengah yang berada di kawasan
sekitar Kuala Terengganu sahaja.

II. Populasi kajian hanya tertumpu pada keluarga induk tunggal yang mengalami
masalah penceraian rumahtangga.
III. Kajian ini menggunakan skala inventori Depression, Anxiety, Stress Scale (DASS)
dan borang soal selidik sebagai instrument kajian. Oleh sebab itu, maklumat
ini bergantung kepada ketelusan dan kefahaman sampel dalam mengisi
inventori dan soal selidik serta temuramah.
1.6

Definisi Kajian.
Penceraian berpunca daripada beberapa sebab iaitu perbezaan darjat dan

latarbelakang suami isteri, keganasan rumahtangga, suami atau isteri berlaku curang,
cemburu yang keterlaluan, kelemahan daya seks, penyakit, beban ekonomi akibat
tiada kerja, dan isteri yang mengabaikan tugas rumahtangga (Spanier dan Thompson,
1987). Sabariah Baharum (1989) dalam Norhayati Suhaidi (1994) menyatakan
penceraian mendatangkan kesan psikologi, sosial dan ekonomi kepada semua pihak
yang terlibat. Hal ini demikian kerana, terdapat segelintir ibu bapa yang bercerai tidak
dapat menjalankan tanggungjawab terhadap anak-anak disebabkan kesibukkan ibu
atau bapa dengan kehidupan masing-masing terutamanya ibu atau bapa yang telah
bercerai dan telah berkahwin lain ( Syafyny A. Rahman,Salasiah Hanin Hamjah dan
Zuliza Kusrin, 2013).
Dari perspektif Islam, penceraian dari segi istilah ialah membuka ikatan,
melepaskan ikatan, pembebasan dan seumpamanya (Jabatan Agama Islam
Selangor,2004-2011).

Dari

segi

syarak,

penveraian

ialah

membuka

ikatan

perkahwinan dengan melafazkan perkataan talaq, cerai dan seumpamanya (Jabatan

Agama Islam Selangor, 2004-2011). Penceraian boleh terjadi dengan beberapa cara
iaitu melalui persetujuan bersama, cerai taklik, khulu(tebus talak), fasakh, dan lian
(Mohd Jiffry, 2009).
Penceraian atas persetujuan bersama bermaksud kedua-dua pihak mempunyai
alasan dan mengakui tiada jalan lain untuk menyelesaikan masalah rumah tangga
mereka melainkan dengan penceraian (Mohd Jiffry, 2009). Segala isu dan alasan yang
berbangkit sehingga timbulnya persetujuan bersama untuk bercerai perlulah difahami
oleh kedua-dua belah pihak dan mereka perlulah mengemukakan permohonan
penceraian. Sekiranya mahkamah mendapati tiada jalan penyelesaian lain melainkan
penceraian kedua-dua belah pihak maka mahkamah boleh meluluskan permohonan
penceraian terbabit setelah melalui beberapa prosedur.
Penceraian melalui tuntutan cerai taklik adalah berdasarkan ikrar suami pada
masa aqad nikah, di mana suami bertaklik sekiranya suami memukul atau
mencederakan isteri atau meninggalkan isteri selama empat bulan atau lebih tanpa
sebarang sebab yang munasabah, atau tidak memberi nafkah zahir atau batin selama
empat bulan, dan apabila isteri mengadu pada mahkamah dan mahkamah mendapati
pengaduan isteri itu benar, maka gugurlah talak satu (Mohd Jiffry, 2009).
Penceraian melalui khulu berlaku apabila seorang isteri tidak suka kepada
suaminya, tidak sanggup untuk bergaul bersama, dan tidak ada jalan lain bagi
menyelesaikan masalah rumah tangga, maka isteri boleh menebus dirinya dengan
mengembalikan harta atau mas kahwin yang diberikan suami kepada isteri mengikut
persetujuan bersama untuk suami melafazkan talak kepada isteri. Namun begitu,

Islam menggalakkan suami untuk tidak mengambil lebih daripada apa yang pernah
diberikan kepada isteri yang menuntut khulu. Ini bertepatan dengan firman Allah
SWT yang bermaksud :
Jika kamu khuatir mereka berdua tidak dapat menjalankan hukum-hukum
Allah, maka tidak ada dosa atas keduanya tentang bayaran yang diberikan isteri
untuk menebus dirinya.
( Al-Baqarah:229)

Berdasarkan ayat di atas, sekiranya kedua-dua pihak bersetuju dengan kadar

pembayaran dan penceraian secara khulu maka mahkamah akan memerintahkan
suami agar melafazkan talak secara tebus talak di hadapan mahkamah setelah
pembayaran dibuat oleh isteri.
Seterusnya penceraian melaui fasakh iaitu membatalkan perkahwinan atau
membubarkan perkahwian atas oleh isteri melalui perintah mahkamah atas
sebab-sebab tertentu yang dibenarkan oleh syarak (Sulaiman Endut, 2001). Alasan
atau sebab-sebab yang diizinkan syarak bagi fasakh antaranya ialah suami telah hilang
melebihi tempoh satu tahun, suami tidak memberi nafkah selama tempoh tiga bulan,
suami telah dihukum penjara tiga tahu atau lebih, suami tidak menunaikan nafkah
batin tanpa sebab yang munasabah, selama tempoh satu tahun, suami mati pucuk
namun sebelum berkahwin isteri tidak tahu, suami gila selama tempoh dua tahun atau
sedang menghidap penyakit kusta atau sedang menghidap penyakit kelamin dalam
keadaan boleh berjangkit dan lain-lain berdasarkan Akta Undang-undang Keluarga
Islam (Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1984 (Ismail Yahya, 2015).
Seterusnya pembubaran perkahwinan melalui lian. Lian ialah suami atau isteri

menuduh

pasangan masing-masing dengan tuduhan zina atau suami menafikan hak

keturunan anak dengan lafaz sumpah (Sulaiman Endut, 2001). Anak lian adalah anak
yang dilahirkan dari perkahwinan yang sah, tetapi tidak diakui oleh suami sebagai
anaknya, sedangkan dia tidak mempunyai bukti iaitu empat orang saksi bagi
membenarkan tuduhan terhadap nasab anak berkenaan. Menurut tatacara lian yang
ditetapkan ialah suami dikehendaki bersumpah sebanyak empat kali dengan kata-kata;

Bahawa aku bersaksi dengan nama Allah sesungguhnya aku dari orang yang
benar.
Dan pada kali kelima dia akan menamatkan sumpahnya itu dengan ucapan ;
Dilaknat oleh Allah ke atasku jika aku berdusta (dengan tuduhan itu).

Berlian hanya sah apabila dilakukan dengan perintah hakim dan disaksikan oleh
empat orang saksi dan segala syarat lian dipenuhi maka si suami akan terlepas dari
dikenakan hukuman qadhaf disebabkan menuduh isteri. Isteri pula boleh menafikan
tuduhan yang dikenakan oleh suami bagi mengelakkan dikenakan hukuman hudud
dengan bersumpah sebanyak empat kali dengan kata-kata;
Aku bersaksi dengan nama Allah bahawa dia adalah orang yang berdusta.
Dan pada kali kelima dia kan menamatkan sumpahnya itu dengan ucapan;
Dimurkai oleh Allah ke atas diriku jika dia (suami) dari orang-orang yang benar.
Kesannya setelah berlian, perkahwinan akan terbubar dan tidak boleh untuk rujuk
selama-lamanya dan perhubungan nasab anak dengan suami akan terputus seterusnya
anak lian akan dianggap sebagai anak luar nikah (Mohd Jiffry, 2009).

10

Mahupun Islam telah menggariskan undang-undang dan menhalalkan penceraian

namun penceraian pasangan yang berkahwin tidak digalakkan. Ini bersandarkan
hadis;

Sesungguhnya Allah tidak suka kepada lelaki-lelakiyang suka kahwin cerai dan
perempuan-perempuan yang suka kahwin cerai.
(Riwayat Tabrani).

Hal ini demikian kerana, hasil daripada penceraian akan terbangkitlah beberapa isu
yang perlu diberi perhatian oleh pasangan yang bercerai iaitu hadhanah (hak
penjagaan) anak-anak, pembahagian harta sepencarian, mutah dan lain-lain yang
membawa lebih banyak persengketaan dan tekanan, kebimbangan serta kemurungan
kepada kedua-kedua pihak serta orang sekeliling terutamanya anak-anak.
Stres merujuk kepada tindak balas badan terhadap perubahan yang
memerlukan penyesuaian emosi, fizikal, atau mental. Stres juga dikenali sebagai
tekanan yang dialami oleh individu. Stres mampu menjejaskan kefungsian individu
dalam aktiviti harian dan prestasi dalam sesebuah organisasi. Sebagai contoh, masalah
penagihan alkohol, penyalahgunaan dadah, mental breakdown, masalah rumah
tangga dan juga masalah ibu atau bapa tunggal (Intan Nurhaila Meor Safari,et.al.,
2011). Namun begitu, terdapat juga individu yang tidak menyedari dirinya dilanda
Stres dan mereka hanya menyedari diri dalam keadaan Stres apabila ahli keluarga atau
orang di sekeliling merasai perubahan tingkah laku atau emosi mereka dan
memberikan tindakbalas (Nor Azah, 2011).
Stres boleh berpunca daripada perkara yang paling asasi, iaitu perihal hak dan

11

keperluan manusia seperti sumber makanan, kasih sayang dan kesihatan yang baik.
Stres lahir akibat pelbagai alasan hidup lantaran tekanan perasaan yang dialami (Hatta
Sidi dan Mohamed Hatta Shaharom ,2005). Namun begitu, Stres juga boleh tercetus
disebabkan oleh kehendak-kehendak selalin daripada keperluan asasi seperti
kebebasan bersuara, hak individu, keuntungan dalam perniagaan dan lain-lain (Hatta
Sidi dan Mohamed Hatta Shaharom, 2005).
Secara amnya, stres mula meningkat pada peringkat awal keremajaan (Hatta
Sidi dan Mohamed Hatta Shaharom, 2005). Hal ini demikian kerana pada peringkat
awal keremajaan, berlaku perubahan dari segi biologi dan psikologi bagi individu.
Pada peringkat remaja, individu perlu menyesuaikan diri dengan perubahan bentuk
badan dan rupa paras dan dalam masa yang sama turut behadapan dengan konflik
dalaman seperti perasaan terdesak untuk menerima nilai dan norma masyarakat
seperti adab berpakaian, cara pergaulan dan tanggungjawab untuk berdikari.
Justeru itu, stres merujuk kepada manifestasi sistem minda dan tubuh yang
boleh diramalkan, akibat daripada tekanan dalaman dan luaran yang sekiranya
berterusan, boleh memudaratkan diri atau membawa penyakit. Oleh itu, adalah
penting untuk mengetahui tahap Stres kerana stres yang berlebihan akan
menyebabkan individu mudah resah, cepat tegang dan menganggap bahawa hidup ini
membosankan (Hatta Sidi dan Mohamed Hatta Shaharom,2005). Simptom-simptom
ini akan membawa kepada kebimbangan atau kecelaruan keresahan.
Kegelisahan menggambarkan penderitaan batin dalam yang membakar diri
dan secara spesifik dikenali sebagai anxiety disorder iaitu sejenis penyakit neurotik

12

(Mohd Jamil Yaacob, 2007). Ia menyebabkan simptom seperti dada berdebar-debar,

jari-jemari menggigil, rasa tersekat semasa bernafas, tapak tangan dan dahi
berpeluh-peluh

dan

rasa

seperti

kematian

hampir

tiba.

Spielberg

(1976)

mendefinisikan kebimbangan sebagai suatu proses yang terdiri daripada tekanan,

ancaman dan keadaan kebimbangan. Proses tersebut berjalan mengikut satu urutan
iaitu bermula daripada kognitif, afektif, fisiologi dan tingkah laku. Proses itu
digerakkan oleh suatu rangsangan tekanan yang tinggi samada dari dalaman atau
luaran. Jika seseorang itu mempersiapkan rangsangan tersebut sebagai berbahaya
ataupun mengancam, ia akan menjadi emosional. Seterusnya, ia akan mengalami
kebimbangan keadaan yang tinggi.
Terdapat beberapa kategori kecelaruan penyakit mental yang mempunyai
simptom keresahan yang serius. Mengikut DSM-IV (American Psychiatric
Association 1994), antaranya ialah kecelaruan keresahan menyeluruh (Generalized
anxiety disorder, GAD), kecelaruan panik, kecelaruan jenis mudah, kecelaruan fobia
sosial, kecelaruan obsesif-kompulsif (obsessive-compulsive disorder, OCD) dan
kecelaruan Stres selepas trauma (Post traumatic stress disorder) (Hatta Sidi, 2012).
Kecelaruan keresahan menyeluruh (GAD) mempunyai simptom seperti
ketengangan

otot-otot,

perasaan

kerisauan

mengenai

perkara

kecil

yang

berpanjangan,terasa tegang dan tidak mudah berasa relaks dan beberapa gejala fizikal
lain yang ketara (Hatta Sidi, 2012). Kecelaruan panik ialah berlakunya rasa ketakutan
yang serius an tidak rasional. Biasanya dicirikan dengan serangan keresahan secara
tiba-tiba, seperti rasa berdebar-debar, sesak nafas, sakit dada, perut memulas, rasa

13

mudah hendak terkencing, menggigil dan kebas-kebas anggota badan. Ia biasanya

diikuti dengan gejala pening, rasa hendak rebah atau tumbang, terapung-apung, rasa
tidak stabil dan perasaan takut akan menjadi gila atau mendapat serangan jantung dan
lebih parah lagi, adakalanya perasaan tersebut berlaku di tempat awam seperti di pasar
malam atau semasa sembahyang Jumaat. Perasaaan ini dipanggil sebagai
Agorafobia( Hatta Sidi, 2012).
Kecelaruan fobia jenis mudah pula dicirikan dengan gejala keresahan di mana
berlakunya rasa ketakutan yang terlampau terhadap sesuatu objek, haiwan atau
peristiwa tetapi tidak rasional (Hatta Sidi,2012). Sebagai contoh, takut kepada objek
yang spesifik seperti takut kepada pembalut plastik. Seterusnya, kecelaruan fobia
sosial dicirikan dengan gejala-gejala keresahan seperti mempertontonkan kebolehan
dihadapan khalayak ramai. Asas utama gangguan kecelaruan fobia sosial ialah
perasaan tidak selesa apabila individu terlibat menjadi perhatian ramai orang
walaupun melakukan perkara biasa (Hatta Sidi, 2012).
Kecelaruan Obsesif-Kompulsif ialah terjadinya obsesi iaitu idea, impuls, imej
atau pemikiran yang kerap, berulang-ulang yang menyebabkan seseorang itu tidak
berupaya untuk menghalangnya, diikuti aktiviti perlakuan yang berulang-ulang (Hatta
Sidi, 2012). Tingkahlaku kompulsif ini adalah untuk mengurangkan keresahan yang
terhasil dari idea dan atau pemikiran tersebut (Hatta Sidi,2012). Contoh kecelaruan
obsesif-kompulsif ini ialah seseorang akan mandi berkali-kali dalam masa sehari
kerana memikirkan terdapat bakteria pada badan yang masih belum terkawal.
Seterusnya, kecelaruan Stres selepas trauma (Post traumatic Stres disorder, PSTD)

14

merupakan sejenis penyakit dalam kumpulan yang dicirikan dengan perubahan mood
diri seseorang secara ketara, selepas terdedah kepada trauma (Hatta Sidi, 2012).
Sebagai contoh, anak-anak yang menyaksikan pergaduhan dan pertelingkahan ibu
bapa akan berasa takut dan menggigil dan sering membayangkan ibu bapa sentiasa
bergaduh walaupun anak-anak tiada. Anak akan menjadi takut apabila mendengar
jeritan atau teriakan dari rakan-rakan atau guru-guru yang menyebabkan anak terbabit
menutup telinga, rasa ingin mengamuk dan menangis walaupun tidak dimarahi.
Holtzman (1975) telah menunjukkan bahawa tahap kebimbangan mempunyai
hubungan dengan pencapaian akademik. Speielberger dan Daiz Guerrero (1976)
menyatakan bahawa pelajar yang mempunyai tahap kebimbangan yang tinggi akan
mengakibatkan pelajar kurang bermotivasi dan mereka mempunyai pencapaian
akademik yang rendah. Ini bermakna kebimbangan dapat mempengaruhi pencapaian
akademik seseorang pelajar (Nora Azlin Sidek, 2006).
Depresi atau kemurungan adalah reaksi emosi yang terhasil daripada
pengalaman traumatik dan tekanan akibat daripada kehilangan orang yang tersayang,
bencana alam, atau kegagalan dalam mencapai matlamat hidup. Kemurungan adalah
penyakit biasa di seluruh dunia, dengan anggaran 350 juta orang terjejas dan
dianggarkan satu juta kematian dicatatkan setiap tahun akibat mengalami depresi
(World Health Organization, 2012). Menurut

Krantz & Hammen (1979) dalam

Mohamad Daud Hamzah (1994), seseorang yang mengalami depresi kebiasaannya

sering melayani pemikiran-pemikiran negatif, kritik diri dan pesimis yang terbentuk
daripada pengalaman-pengalaman lalu. Justeru, kemurungan mempunyai hubungan

15

yang rapat dengan aspek psikososial.

Dalam konteks psikososial, fenomena kemurungan berlaku apabila individu
berasa gagal dalam membentuk hubungan positif dengan orang lain, kehilangan orang
dikasihi atau sesuatu yang ingin dicapai tidak tertunai (Yahya Don, 2006).
Tanda-tanda tipikal seseorang mengalami kemurungan adalah individu sukar untuk
melelapkan mata ataupun terjaga di tengah malam atau awal pagi, susut berat badan,
hilang selera makan, mudah letih, hilang tumpuan, pelupa dan tidak bermaya (Mohd
Jamil Yaacob, 2007). Namun begitu, ada sesetengah individu memperlihatkan
tanda-tanda yang sebaliknya seperti tidur berlebihan, makan berlebihan dan
penambahan berat badan secara drastik (Mohd Jamil Yaacob, 2007).
Depresi mempunyai perhubungan yang rapat degan pencapaian akademik dan
masalah-masalah di sekolah.(Tesiny, Lefkowtiz dan Gordon, 1985). Hal ini kerana,
pelajar sekolah adalah merupakan remaja yang sedang mengalami konflik
penyesuaian terhadap perubahan dari segi biologi dan psikolgi.
Pencapaian akademik ialah tahap prestasi pelajar dalam pelajaran. Pencapaian
pendidikan merupakan agenda penting yang sering dibincangkan. Ini kerana
pembangunan dan kemajuan negara pada masa hadapan amat bergantung kepada
sistem pendidikan dan rupa bentuk pelajar yang akan dihasilkan. Pencapaian
akademik yang baik mempunyai implikasi taraf sosioekonomi jangka panjang
terhadap seseorang (Krein & Beller, 1988).
1.7 Pendekatan Teori
Kajian ini akan menggunakan teori fungsional yang dipelopori oleh Emile

16

Durkheim. Melalui teori ini, keluarga dilihat sebagai satu sistem yang saling
mempengaruhi antara satu sama lain. Setiap anggota keluarga dianalogikan sebagai
organisma binatang yang saling melengkapi dan perubahan terhadap satu bahagian
akan mempengaruhi bahagian lain. Penceraian memberikan kesan yang amat
mendalam terhadap anak-anak dan mampu memberi tekanan yang seterusnya
memberi implikasi terhadap pencapaian akademik anak-anak.
Teori ini tercetus daripada idea Aguste Comte, Herbert Spencer dan Emile
Durkheim. Kadangkala teori ini dikenali sebagai teori struktural-fungsional atau teori
sistem sosial (Rohana Yusof, 2006).Istilah struktur dan fungsi adalah dua konsep yang
berasingan tetapi mempunyai hubungkait yang rapat dan dominan. Struktur boleh
dibandingkan dengan bahagian atau organ badan haiwan atau manusia dan fungsi
boleh disamakan seperti fungsi yang dilakukan oleh organ tubuh.
Istilah fungsi dalam sosiologi bermakna tujuan atau tugas tertentu bagi setiap
anggota masyarakat kepada sistem dalam masyarakatnya dan akibat yang dihasilkan
terhadap orang lain (Rohana Yusof, 2006). Ahli-ahli fungsi menyatakan masyarakat
ialah satu sistem yang terdiri daripada kombinasi benda, bahan dan manusia yang
membentuk keseluruhan masyarakat yang mana masing-masing saling berkait dan
saling bantu-membantu (Rohana Yusof, 2006). Perubahan dalam satu bahagian akan
mengubah bahagian-bahagian lain sehingga mencapai satu titik keseimbangan.
Justeru secara amnya, teori fungsional banyak dipengaruhi oleh bidang biologi. Ini
berdasarkan analogi antara organisma biologi dengan organisma sosial yang maa
setiap bahagian mempunyai fungsinya yang khusus dan perlu bagi melicinkan

17

perjalanan sistem keluarga.

Menurut perspektif fungsional, oleh kerana penceraian menyebabkan
perubahan kepada keluarga, maka peristiwa itu dianggap sebagai disfungsional kerana
menjejaskan struktur keluarga yang selama ini dilihat sebagai berada dalam keadaan
yang seimbang (Fatimah Abdullah, 2015). Disfungsional pula ialah perkara atau
perubahan yang menimbulkan ketidakseimbangan terhadap sistem. Disfungsional
adalah keadaan yang mengurangkan lagi proses penyesuaian dan adaptasi kepada
sesuatu sitem.
Penceraian dilihat akan menjejaskan fungsi asas bagi sesebuah keluarga
sebagai satu sistem. Dalam peyelidikan ini, kesan penceraian dilihat akan
mempengaruhi

tahap

emosi

anak-anak

dan

tahap

emosi

anak-anak

akan

mempengaruhi pencapaian akademik. Hal ini kerana, kehilangan salah seorang

daripada ibu atau bapa akan memberi tekanan terhadap anak-anak di samping
anak-anak terpaksa menyesuaikan diri untuk menjalankan fungsinya dengan baik.
1.9

Kepentingan Kajian

Kajian ini amat penting berdasarkan perkara-perkara berikut :

I. Dapatan kajian ini membantu pihak yang terlibat bagi mengenalpasti tahap
tekanan yang dialami oleh pelajar-pelajar dari keluarga tunggal yang
mengalami penceraian ibu bapa dan membolehkan satu intervensi dirancang
bagi mengatasi dan membendung masalah sosial dan pencapaian akademik
pelajar.
II. Bagi pihak sekolah pula, dapatan kajian membolehkan pihak sekolah merancang

18

gerak bantuan dari aspek sokongan sosial dan bantuan yang perlu bagi
membantu pelajar-pelajar yang mengalami masalah penceraian ibu bapa
meningkatkan tahap pencapaian akademik pelajar.
III. Bagi Jabatan Pelajaran Negeri dapatan kajian dapat membantu untuk merangka
dan merancang program dan kursus-kursus tertentu bagi membendung
masalah sosial dalam kalangan pelajar dari keluarga tunggal khususnya pelajar
yang menghadapi tekanan atau trauma akibat penceraian ibu bapa dan
meningkatkan tahap pencapaian akademik pelajar.
IV. Kajian ini juga diharapkan akan menjadi sumbangan bagi menambah bilangan
penyelidikan dalam koleksi bahan rujukan di masa akan datang.

BAB 2

KAJIAN LITERATUR

2.1 Pengenalan

Bab ini akan menerangkan kajian secara literatur mengenai isu-isu berkaitan
tahap tekanan individu, masalah pencapaian akademik dan juga isu-isu penceraian.
Dalam pada itu, pengkaji juga akan menghuraikan lebih lanjut mengenai teori yang
mendasari kajian ini. Bagi kajian ini, permasalahan tahap tekanan dan pencapaian
akademik

serta

maklumat-maklumat

situasi
yang

penceraian
yang

akan

diperolehi

hanya
melalui

berpandukan
kajian-kajian

kepada
terdahulu,

informasi-informasi berbentuk sekunder yang berbentuk data dan pengalaman

pengkaji sendiri. Rujukan melalui sumber-sumber literatur adalah dari kajian-kajian
tempatan dan luar negara.

20

2.2 Kajian-kajian Lepas - (Dalam negara)

2.2.1 Isu-isu Penceraian dan Tekanan

Menurut Roslelawati Abdullah & Nordin Husin (2014) isu ketidakstabilan dalam
institusi perkahwinan orang Melayu merupakan satu isu yang hangat diperkatakan
sejak 1950-an lagi. Kadar penceraian yang tinggi dalam kalangan masyarakat Melayu
ketika itu telah menarik perhatian pelbagai pihak. Rekod nikah cerai yang diperolehi
lewat tahun 1940-an hingga 1957 menunjukkan bahawa negeri-negeri di pantai timur
memiliki kadar perceraian yang lebih tinggi berbanding negeri-negeri di pantai barat
Semenanjung. Kadar perceraian di Selangor dan Perak di antara tahun 1948 hingga
1957 masing-masing hanyalah sekitar 36.29% dan 45.61%. Manakala Kelantan pula
muncul sebagai negeri yang memiliki kadar perceraian tertinggi apabila sebanyak
70.96% kes perceraian berbanding perkahwinan direkodkan di negeri tersebut pada
tempoh yang sama diikuti Terengganu sebagai negeri yang memiliki jumlah
perceraian kedua tertinggi dengan kadar perceraian berjumlah 71.27%.
Kadar penceraian direkodkan semakin meningkat setiap tahun dan rekod terkini
mencatatkan sebanyak 92,678 pasangan di seluruh negara mendaftarkan penceraian
masing-masing dalam tempoh 2012 hingga 2014 dengan ada diantaranya yang hanya
berkahwin dalam tempoh kurang draipada lima tahun (Utusan Malaysia, 04 Mac
2016).
Hatta Sidi dan Mohamed Hatta Shaharom (2005) mendapati kecelaruan mental
lebih kerap berlaku dalam kalangan mereka yang hidup tanpa teman, seperti orang

21

bujang, janda, duda dan mereka yang telah bercerai berbanding dengan mereka yang
mempunyai pasangan melalui perkahwinan. Dalam pada itu, individu yang
mengalami penceraian mempunyai lebih banyak masalah kesihatan mental dan lebih
tinggi risiko berhadapan dengan kematian berbanding individu yang tidak bercerai
(Amato, 2000).

2.2.2 Penceraian dan Pencapaian Akademik

Kajian lepas mengenai depresi dan pencapaian akademik telah disentuh oleh Siti
Nor Yaacob dan Anita Abdul Rahman (1997) yang mengkaji menegenai depresi dan
pencapaian akademik dari keluarga berbeza struktur. Menurut kajian, remaja dari
keluarga induk tunggal mengalami depresi yang lebih tinggi dan memperolehi
pencapaian akademik yang lebih rendah berbanding dengan rakan sebaya dari
keluarga dua induk. Kajian juga menunjukkan skor depresi bagi pelajar lelaki tidak
berbeza secara signifikan namun bagi terdapat perbezaan signifikan bagi pelajar
perempuan. Kajian mendapati, remaja dari keluarga induk tunggal mengalami tahap
depresi yang tinggi dan tahap pencapaian akademik yang lebih rendah berbanding
remaja perempuan dari keluarga dua induk.
Dalam pada itu, menurut Sapora Sipon (2000,2001), Stres mempunyai kesan ke
atas pencapaian akademik pelajar. Terdapat pelbagai faktor yang yang menyumbang
kepada pencapaian akademik pelajar dan Stres merupakan salah satu faktor penentu
tahap pencapaian akademik pelajar. Punca Stres dalam kalangan pelajar pula berkait

22

rapat dengan pelbagai faktor antaranya ialah faktor latar belakang keluarga.
Menurut Samuel Chan Hsin Chlen dan Mohamed Sariff Musa (2008),
kanak-kanak yang mengalami penceraian ibu bapa kebiasaanya mengalami skor lebih
rendah dari segi pencapaian akademik disebabkan kedua ibu bapa dan guru-guru
sering memandang rendah atau tidak menyedari kesukaran kanak-kanak mengadaptasi
diri dengan situasi penceraian tersebut.
Menurut Norlizawati (2006), tekanan memberikan kesan kepada pencapaian
akademik namun tanpa tekanan pelajar akan menjadi pasif dan tidak bersemangat
semasa di dalam kelas. Tekanan yang normal dan terkawal amat berguna berguna
kepada seseorang bergantung kepada kekerapan dan tempoh masa seseorang
menghadapi tekanan. Namun begitu, sekiranya seseorang menghadapi terlalu banyak
tekanan, risiko untuk mengalami kebimbangan dan kemurungan akan bertambah.
Menurut Hanina et, al (2010), secara umumnya tahap tekanan tidak mempunyai
hubungan yang signifikan dengan pencapaian akademik pelajar. Walaubagaimanapun,
tahap tekanan mempunyai hubungan yang signifikan dengan tahap kekecewaan dan
emosi. Tahap tekanan berbeza mengikut jantina, jenis program yang diambil, jumlah
kursus dan jumlah kredit yang diambil.
Faridah Hanim (2007), mendapati terdapat hubungan yang signifikan antara Stres
dan pencapaian akademik. Individu yang mempunyai tahap tekanan yang sederhana
dan tinggi memperolehi pencapaian akademik yang rendah berbanding pelajar yang
mempunyai tahap tekanan yang normal.

23

2.3 Kajian-kajian lepas - ( Luar negara)

2.3.1 Isu-isu penceraian dan tekanan

Menurut Cashmore (1985) di dalam Hamidah Ab. Rahman (2008), sekitar tahun
70-an di negara-negara Eropah seperti Britan dan USA, kadar penceraian telah
meningkat dengan tinggi sehingga dikatakan setiap perkahwinan pertama hanya boleh
bertahan sebanyak enam puluh peratus sahaja.
Menurut Cherlin (1992) Perceraian adalah merupakan perkara biasa di Amerika
Syarikat, dengan unjuran menunjukkan bahawa hampir separuh daripada semua
perkahwinan baru akan berakhir secara sukarela oleh pasangan (Wang dan Amato,
2000). Sebilangan besar kajian menunjukkan bahawa individu yang bercerai
mengalami tahap yang lebih rendah daripada psikologi kesejahteraan daripada
melakukan individu berkahwin (Aseltine & Kessler, 1993; Davies, Avison, &
McAlpine, 1997; Doherty, Su, & Needle, 1989; Gove & Shin, 1989; Marks &
Lambert, 1998; Shapiro, 1996; Tschann, Johnston, & Wallerstein, 1989).
Kajian sebelum ini menunjukkan pasangan bercerai yang mempunyai anak akan
mengalami kesukaran dalam penyesuaian kehidupan mereka. Hal ini kerana ibu yang
mendapat hak penjagaan anak-anak akan berhadapan dengan masalah ekonomi
walaupun mereka mempunyai pekerjaan yang stabil atau berkahwin semula.
Walaupun ibu berkahwin semula, kehadiran anak-anak boleh membawa kepada
hubungan kompleks yang meningkatkan tekanan kepada ibu (Cyosh et al, 1989).
Gerstel (1987) menegaskan bahawa wanita yang mempunyai anak yang diceraikan

24

menerima lebih penolakan daripada saudara-mara berbanding wanita yang tidak

mempunyai anak (Cyosh et al, 1991).
Walaubagaimanapun, terdapat kajian yang menyatakan bahawa penceraian tidak
mempunyai kesan negatif kepada anak-anak dalam lingkungan umur tertentu (Kim
Leon, 2004). Penyesuaian anak-anak terhadap penceraian ibu bapa bergantung kepada
beberapa faktor termasuk hubungan mereka dengan ibu atau bapa yang tidak tinggal
bersama, pendedahan kepada konflik keibubapaan dan persekitaran pra penceraian
(Amato dan Gilberth, 1999). Anak-anak lebih cepat menyesuaikan diri apabila ibu
atau bapa yang walaupun tidak tinggal bersama tetap menjalankan tanggungjawab dan
memainkan peranan seperti sebelum penceraian (Amato dan Gilberth, 1999).
Perkahwinan semula selepas berlakunya penceraian merupakan perkara biasa,
dan hampir separuh daripada perkahwinan semasa merupakan perkahwinan kedua
untuk satu atau kedua-dua pasangan. Walaubagaimanapun, perkahwinan kedua
mempunyai kemungkinan yang lebih besar untuk mengalami pembubaran daripada
perkahwinan pertama. Akibatnya, kira-kira satu daripada setiap enam orang dewasa
diandaikan mengalami dua atau lebih perceraian (Cherlin, 1992). Peralihan dari corak
dominan perkahwinan sepanjang hayat untuk satu perkahwinan siri diselangi dengan
masa yang tunggal mewakili perubahan asas dalam cara orang dewasa memenuhi
keperluan mereka untuk keintiman lebih perjalanan kehidupan. Peningkatan
pembubaran perkahwinan telah mempunyai implikasi yang besar terhadap
kanak-kanak di mana kanak-kanak diasuh dan disosialisasikan. Hal ini kerana, lebih
daripada separuh daripada perceraian melibatkan kanak-kanak di bawah umur 18

25

tahun (Amato, 2000).

2.3.2 Tekanan dan Pencapaian Akademik

Menurut Rajni Kumari & Radhakanta Garita (2012), hasil kajian yang dijalankan
terhadap 120 pelajar senior sekolah menengah yang dipilih secara rawak daripada
enam buah sekolah menengah Utara-Barat Delhi menunjukkan hubungan positif
antara tekanan dan pencapaian akademik. Kajian mendapati terdapat perbezaan yang
signifikan dalam pencapaian akademik dalam kalangan pelajar-pelajar yang
mempunyai tekanan yang tinggi, sederhana dan kurang. Pelajar yang mempunyai
tekanan yang tinggi dan sederhana mempunyai pencapaian akademik yang lebih baik
berbanding pelajar yang mempunyai tahap tekanan yang kurang.
Lama M. Al-Qaisy (2011) mendapati bahawa pelajar yang mengambil jurusan
pendidikan, kesenian, pentadbiran dan kewangan, mempunyai skor kemurungan dan
kebimbangan yang lebih tinggi berbanding dengan pelajar yang mengambil jurusan
sains dan kejuruteraan. Sebahagian daripada kesusasteraan yang terdapat markah yang
lebih tinggi kemurungan dan keresahan di kalangan perubatan pelajar (Dyrbye et al.,
2006). Dalam pada itu, kajian juga mendapati bahawa pelajar-pelajar yang mengambil
jurusan sains sosial dan politik mempunyai skor kemurungan, kebimbangan dan
tekanan yang lebih tinggi berbanding dengan pelajar yang mengambil sains asas dan
kejuruteraan.
Kajian yang dilakukan Agolla dan Ongori (2009) terhadap pelajar prasiswazah di
University of Botswana menunjukkan bahawa bebanan akademik, ketidakcukupan

26

sumber, rendah tahap motivasi, pencapaian akademik yang rendah, pencapaian

akademik rendah yang berterusan, bilik kuliah yang padat, dan keadaan yang tidak
dijangka ketika mendapatkan pekerjaan selepas bergraduasi adalah pendorong kepada
stres dalam kalangan pelajar.
Sbrocco (2009) dalam Nor Yuzie Yusof et. al (2014) menyatakan bahawa terdapat
hubungan yang signifikan dan positif antara penglibatan akademik dan purata nilai
gred. Hal ini menunjukkan bahawa pelajar yang memberi komitmen dalm penglibatan
tingkah laku di sekolah seperti melakukan kerja sekolah mereka, mengambil bahagian
dalam perbincangan kelas akan mencapai pencapaian yang lebih baik. Kajian
mendapati terdapat hubungan yang kuat antara penglibatan tingkah laku dan purata
nilai gred.
Dari perspektif gender, kajian mendapati terdapat perbezaan skor antara jantina,
kemurungan

dan

kebimbangan.

Perempuan

mempunyai

lebih kebimbangan

berbanding dengan lelaki, manakala lelaki lebih tertekan berbanding perempuan.

Wong et al. (2006) memperoleh keputusan yang sama iaitu terdapat perbezaan ketara
di antara min skor kemurungan pelajar lelaki dan perempuan. Pelajar lelaki
mempunyai skor kemurungan jauh lebih tinggi berbanding dengan pelajar perempuan.
Beberapa kajian sebelum ini, yang disiasat tekanan mental dalam kalangan universiti
atau kolej pelajar yang menggunakan kaedah tinjauan dan skala penarafan yang lain,
mendapati tahap yang lebih tinggi kemurungan dalam kalangan pelajar wanita. Satu
kajian Nigeria, menggunakan International Mini Temuduga Neuropsychiatric,
kemurungan didapati dua kali lebih lazim dalam kalangan pelajar universiti lelaki

27

(Adewuya et al., 2006).

BAB 3

METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan.
Bab ini akan menerangkan mengenai reka bentuk kajian yang akan digunakan,
tempat kajian yang dipilih, sampel kajian yang dipilih, instrumen kajian yang dipilih
dan bagaimana prosedur kajian dijalankan. Dalam pada itu, bab ini juga akan
menerangkan mengenai kebolehpercayaan dan kesahan instrument yang digunakan.
Secara umumnya, kajian ini dilakukan menggunakan kedua-dua kaedah penyelidikan
iaitu kuantitatif dan kualitatif. Tujuan penggunaan kedua-dua kaedah ini adalah untuk
memastikan data yang diperolehi mencapai objektif penyelidikan ini dan
mendapatkan maklumat yang lebih telus daripada responden.

29

3.2 Reka Bentuk Kajian

Reka bentuk kajian ialah perancangan yang menentukan cara penyelidikan
dijalankan bagi menemukan jawapan kepada permasalahan dan persoalan kajian
(Sulaiman Masri,2005). Kajian ini akan menggunakan kaedah kajian korelasi, kajian
tinjauan dan temubual berstruktur seterusnya hasil kajian akan dianalisis
menggunakan Statistical for Social Science (SPSS).
3.2.1 Kajian Korelasi
Kajian kolerasi merupakan reka bentuk penyelidikan berbentuk inferensi yang
menyatakan ciri-ciri subjek kalian melalui penghuraian perhubungan antara variabel
bersandar dan variabel bebas (Chua Yan Piaw, 2006). Penghuraian antara
variabel-variabel dinamakan korelasi dan kekuatan sesuatu korelasi diwakili oleh
pekali korelasi .
Reka bentuk kajian korelasi digunakan untuk kajian satu kumpulan (Sulaiman
Masri, 2005). Jenis reka bentuk ini memerlukan pengamatan tanpa pengubahsuaian
keadaan pengamatan terhadap keadaan eksperimental namun reka bentuk ini
mengutamakan pengukuran ciri atau variabel sekumpulan unit analisis dan perkaitan
antara variabel yang ditentukan (Sulaiman Masri, 2005).
3.2.2 Kajian tinjauan
Kajian tinjauan digunakan untuk mengukur pembolehubah yang berkait rapat
dengan dengan sesuatu fenomena yang dialami. Pengkaji memilih untuk membuat
kajian tinjauan bagi mengumpul data berkenaan sifat atau ciri-ciri responden. Hal ini

30

kerana, responden atau sampel kajian dipilih menggunakan kaedah persampelan

bertujuan. Oleh sebab itu, amat penting bagi pengkaji untuk memilih sampel melalui
kajian tinjauan ini.
3.3 Tempat kajian
Kajian ini akan melibatkan pelajar dari dua buah sekolah menengah di
kawasan sekitar Kuala Terengganu. Sekolah yang terlibat ialah Sekolah Menengah
Kebangsaan Ibrahim Fikri dan Sekolah Menengah Kompleks Gong Badak.
Sekolah Menengah Ibrahim Fikri telah dibina pada tahun 1965 di atas
sebidang tanah seluas 11,903 ekar di lot 6860, Mukim Kuala Nerus, dengan nama
asalnya Sekolah Menengah Seberang Takir. Pengambilan pelajar tingkatan satu telah
dimulakan pada tahun yang sama dengan menumpangkan pelajar di Sekolah
Menengah Padang Midin. Pembinaan sekolah ini siap sepenuhnya pada Januari 1966.
Sekolah Menengah Seberang Takir telah ditukarkan namanya kepada Sekolah
Menengah Ibrahim Fikri pada tahun 1978 sempena nama Allahyarham Tan Sri
Ibrahim Fikri yang merupakan bekas Menteri Besar Terengganu bagi mengenang
jasanya. Sepanjang penubuhannya, Sekolah Menengah Kebangsaan Ibrahim Fikri
telah berkembang dari semasa ke semasa selaras dengan arus perkembangan
pendidikan negara dan telah ditadbir oleh 13 orang pengetua sehingga kini.
Sekolah Menengah Kebangsaan Kompleks Gong Badak merupakan sebuah
sekolah yang terletak di Jalan Gong Badak, Kuala Terengganu, Malaysia. Sekolah
Menengah Kebangsaan Kompleks Gong Badak merupakan sekolah versi Kompleks
Kedua di negeri Terengganu selepas SMK Kompleks Mengabang Telipot dan sebelum

31

wujudnya SMK Kompleks Seberang Takir.Asal usul nama sekolah di ambil

berdasarkan nama kampung iaitu Kampung Gong Badak. Nama tersebut diambil
kerana kawasan sekolah terletak di kawasan Gong Badak. Sekolah ini terletak di
dalam mukim Kuala Nerus, Kuala Terengganu telah dibuka pada 3 Januari 1999
dengan menyediakan permulaan kelas untuk pelajar-pelajar Tingkatan 1 hingga
Tingkatan 3. Pada ketika itu 650 orang pelajar telah mendaftar dan seramai 22 orang
cikgu dan 8 orang staff sebagai perintis Sekolah Menengah Kompleks Gong Badak.
Sekolah Menengah Kompleks Gong Badak memiliki 1711 orang pelajar yang terdiri
daripada pelajar lelaki (866 orang) dan pelajar perempuan (845 orang) bersama-sama
88 tenaga pengajar.
Pengkaji memilih kedua-dua buah sekolah berdasarkan beberapa faktor iaitu,
geografi yang strategik dan mudah diakses oleh pengkaji, kesediaan pihak sekolah
untuk memberikan kerjasama dalam penyelidikan dan mengenal pasti responden.
Selain itu, kedua-dua buah sekolah yang dipilih mempunyai majoriti pelajar yang
hanya berasal daripada Kuala Terengganu dan kawasan sekitarnya sahaja.

32

3.4 Sampel Kajian

Pemilihan responden kajian adalah berasaskan prinsip persetujuan dan
kesanggupan mereka melibatkan diri dalam penyelidikan yang berasaskan kaedah
persampelan bertujuan (Shazana Muhammed, 2011). Responden kajian adalah pelajar
yang berada di tingkatan dua hingga tingkatan enam. Golongan pelajar dari tingkatan
dua hingga tingkatan enam dipilih sebagai responden disebabkan pelajar terbabit telah
pun menjalani peperiksaan di sekolah menengah semasa kajian dijalankan.
3.4.1 Saiz sampel
Sampel kajian terdiri daripada 30 orang pelajar

dari

dua buah sekolah di

sekitar Kuala Terengganu yang telah dikenalpasti mengalami masalah penceraian ibu
bapa berdasarkan rekod pendaftaran pelajar. Pelajar dipilih berdasarkan kaedah
persampelan bertujuan. Saiz sampel dipilih berdasarkan reka bentuk kajian yang
dipilih oleh pengkaji dan jumlah minimum yang ditetapkan bagi saiz pekali korelasi
(Sulaiman Masri, 2005).
3.4.2 Populasi kajian
Populasi kajian meliputi pelajar-pelajar yang telah dipilih dan dikenalpasti
oleh pihak sekolah berdasarkan rekod pelajar. Pelajar yang dipilh adalah pelajar yang
telah pun menduduki ujian atau peperiksaan dan mempunyai rekod pencapaian terkini.
Populasi ini hanya meliputi kumpulan pelajar yang dikaji sahaja iaitu kumpulan
pelajar yang mengalami masalah penceraian ibu bapa. Dalam pada itu, golongan
pelajar sekolah menengah yang dipilih berada pada peralihan iaitu dari kanak-kanak

33

ke alam remaja dan lebih mudah untuk memahami soalan yang terdapat di dalam soal
selidik.
3.4.3 Kaedah Persampelan
Pengkaji menggunakan kaedah persampelan bertujuan. Persampelan bertujuan
atau purposive sampling / judgment sampling merujuk kepada prosedur persampelan
iaitu sekumpulan subjek yang mempunyai ciri-ciri tertentu sahaja dipilih sebagai
responden kajian berdasarkan pengetahuan dan tujuan khusus penyelidikan pengkaji.
Ini bermakna tidak semua kajian lain dalam populasinya

dipilih oleh pengkaji

sebagai responden.
Dalam penyelidikan ini, responden-responden kajian adalah terdiri daripada
pelajar-pelajar yang mengalami masalah penceraian ibu bapa

yang tidak mewakili

seluruh populasi pelajar di sekolah. Oleh itu, sampel begini bukan merupakan sampel
rawak dan hasil kajiannya tidak dapat digeneralisasi kepada seluruh populasi pelajar
di sekolah kerana sampel tersebut hanya mewakili semua pelajar dalam kumpulan
subjek kajian yang dipilih sahaja.

3.5 Instrumen kajian

3.5.1 Soal Selidik
Soal selidik yang digunakan pengkaji mempunyai dua bahagian iaitu bahagian
A dan bahagian B. Bahagian A merangkumi maklumat demografi responden dan
bahagian B ialah Inventori kemurungan, kebimbangan dan tekanan (DASS).

34

A) Soal Selidik Demografi

Soal selidik bahagian demografi ini mempunyai struktur soalan untuk
mengenali serba sedikit latar belakang responden. Antara maklumat yang perlu
diberikan oleh responden dalam soal selidik demografi ini ialah persoalan latar
belakang seperti umur, tahap pencapaian peperiksaan terkini, bangsa dan agama.
Maklumat demografi ini penting kerana pengkaji meggunakan teknik sampel
bertujuan bagi mengenalpasti responden yang benar-benar menepati kriteria dan
tujuan kajian.
B) Depression, Anxiety, Stress Scale -21 (DASS-21) Inventori
Inventori kemurungan kebimbangan dan tekanan (DASS) telah diterjemahkan
dalam pelbagai bahasa termasuk bahasa Melayu. Ia juga telah digunakan secara
meluas di seluruh dunia sebagai alat kajian untuk mengukur psikologi. Oleh satu
pentadbiran yang penyelidik akan dapat mengukur 3 utama domain psikologi iaitu
kemurungan, kebimbangan dan tekanan. Versi asal DASS adalah 42 item dan DASS
21 item adalah diubahsuai versi pendek. Iventori DASS-21 telah diuji untuk pelbagai
aspek ciri-ciri psikometrik dalam berbeza populasi. Oleh itu, DASS-21 sah, ia telah
menerima sambutan yang sungguh menggalakkan dan ia telah digunakan secara
meluas di Malaysia. Hal ini kerana DASS-21 merupakan soal selidik ringkas dan
mudah untuk ditadbir untuk orang awam (Ramli M, Rosnani S, Aidil Faszrul AR.,
2012).
DASS-21 terdiri daripada 21 item laporan diri mengikut tiga sub skala
(dengan tujuh perkara dalam setiap subskala) yang mengukur kemurungan,

35

kebimbangan dan tekanan, masing-masing sejak seminggu lalu. Setiap item terdiri
daripada satu kenyataan, dan empat jawapan ordinal menjaringkan gol dari 0 (Tidak
pernah sama sekali ) kepada 3 (sangat kerap berlaku kepada saya). Skor daripada
setiap set tujuh perkara adalah disimpulkan untuk menghasilkan skor subskala tunggal
dan ditafsirkan sebagai sama ada 'normal' 'sederhana,' 'sederhana,' 'teruk,' kepada
'sangat teruk' mengikut kriteria yang telah ditetapkan. Skor setiap subkategori telah
didarab dengan dua untuk membandingkan dengan DASS-42 penuh. Markah yang
lebih tinggi menunjukkan tahap yang lebih besar kemurungan, kebimbangan, atau
gangguan tekanan (Nur Azma Amin,et al., 2014).
3.5.2 Analisis Statistik Menggunakan Statistical for Social Science (SPSS).
Hasil dapatan kajian melalui inventori DASS-21 dianalisis menggunakan
program

SPSS menggunakan ujian pekali korelasi bagi mengkaji sejauh mana kesan

penceraian terhadap emosi anak-anak seterusnya mengkaji perkaitan tahap tekanan,

kebimbangan dan kemurungan mempengaruhi prestasi akademik pelajar.

36

3.5.3 Temubual
Kaedah temubual yang digunakan di dalam penyelidikan ini ialah temubual
secara individu terhadap beberapa responden yang terpilih. Responden yang terpilih
terdiri daripada pelajar yang mempunyai skor tahap tekanan, kebimbangan dan
kemurungan yang tinggi. Kaedah temubual tinjauan yang digunakan adalah
berasaskan soalan berstruktur bagi memperolehi jawapan terperinci daripada
responden.
3.6 Prosedur kajian
Soal selidik yang digunakan pengkaji mempunyai dua bahagian iaitu bahagian
A dan bahagian B. Kedua-dua bahagian ini adalah hasil gabungan soal selidik
demografi dan inventori DASS-21 versi Bahasa Melayu. Bahagian A adalah untuk
mendapatkan maklumat responden dari sudut latar belakang responden bagi
mengenalpasti responden yang benar-benar menepati kriteria yang telah ditetapkan
menurut objektif kajian ini.
Bahagian B merupakan soal selidik DASS yang mempunyai tiga bahagian
iaitu bahagian pertama merupakan bahagian utama soal selidik yang mempunyai 21
struktur kenyataan yang menggambarkan keadaan responden dalam tempoh seminggu
yang lepas. Seterusnya setelah selesai mengisi skor bagi setiap kenyataan, skala
markah akan dimasukkan di bahagian kedua. Bahagian ketiga bagi soal selidik DASS
adalah keputusan ujian yang telah diperolehi berdasarkan skor saringan. Masa yang
diperuntukkan untuk menjawab soal selidik yang diberikan adalah 15 minit.
Secara umumnya, DASS mempunyai 21 struktur kenyataan bagi mengukur

37

tahap tekanan, kebimbangan dan kemurungan individu. Kenyataan 1, 6, 8, 11, 12, 14

dan 18 mewakili kategori tahap tekanan individu, kenyataan 2, 4, 7, 9, 15, 19, 20
mewakili kategori tahap kebimbangan/keresahan individu, dan kenyataan 3, 5, 10, 13,
16, 17, dan 21 mewakili kategori tahap kemurungan individu, Responden akan
menandakan skor tidak pernah, jarang, kerap atau sangat kerap bagi setiap kenyataan.
Skor markah bagi tidak pernah = 0, jarang = 1, kerap = 2, dan sangat kerap = 3.
Skor saringan bagi kemurungan adalah 0 hingga 5 bagi kategori normal, 6
hingga 7 bagi kemurungan ringan, 8 hingga 10 bagi kategori kemurungan sederhana,
11 hingga 14 bagi skala kemurungan tinggi dan sekiranya skor yang diperolehi 15 dan
ke atas, ini bermakna responden mempunyai skor kemurungan yang sangat tinggi.
Skor saringan bagi kebimbangan diukur berdasarkan skala 0 hingga 4 bagi
kebimbangan normal, 5 hingga 6 bagi skor kebimbangan ringan, 7 hingga 8 bagi
kategori kebimbangan sederhana, 9 hingga 10 bagi tahap kebimbangan teruk dan
sangat teruk bagi skor 11 dan ke atas. Skor saringan tekanan diukur berdasarkan skala
0 hingga 7 bagi tahap tekanan normal, 8 hingga 9 bagi kategori ringan, 10 hingga 13
bagi tahap tekanan sederhana, 14 hingga 17 bagi skala tahap tekanan teruk, seterusnya
skala 18 dan ke atas bagi kategori tekanan yang sangat teruk.
Setelah sesi soal selidik dijalankan, sesi temubual responden terpilih
dijalankan. Kriteria pemilihan responden dipilih berdasarkan skor tahap tekanan,
kebimbangan dan kemurungan yang tinggi.
3.7 Kesahan dan kebolehpercayaan instrument kajian
Kesahan dan kebolehpercayaan instrument kajian amat penting dalam

38

mempertahankan kejituan hasil kajian yang diperolehi daripada ralat kajian. Kesahan
adalah ketepatan sesuatu ukuran yang digunakan (Kamaruzzaman, 2009). Kesahan
adalah untuk memastikan instrument yang digunakan memenuhi indikator yang
ditetapkan dan bertepatan dengan objektif kajian. Kebolehpercayaan ialah satu konsep
yang merujuk kepada tahap ketekalan dan kestabilan instrumen yang digunakan
dalam kajian. Kebolehpercayaan terhadap instrumen penting bagi memastikan
jawapan yang diterima daripada responden diyakini.
DASS-21 ini telah diuji kesahan dan kebolehpercayaan secara meluas bagi
kegunaan klinikal dan juga bukan-klinikal (Ramli Musa, Mohd Ariff Fadzil dan Zaini
Zain, 2007). Selain itu, DASS-21 telah diterjemahkan dalam pelbagai bahasa dan
disahkan dalam populasi yang berbeza. Soal selidik adalah mudah untuk dikendalikan
oleh orang awam tanpa sebarang latihan khas diperlukan. Tidak seperti ujian
psikometrik tertentu, dengan hanya menggunakan soal selidik ini, penyelidik akan
dapat mengukur tahap kemurungan, kebimbangan dan tekanan pada masa yang sama.
Hampir semua 21 item dalam soal selidik ini bebas daripada kekangan budaya kerana
tiada item yang disebutkan berkait dengan

aspek budaya atau agama tertentu (Ramli

Musa, Mohd Ariff Fadzil, & Zaini Zain, 2007).

Kebolehpercayaan (ketekalan dalaman) BM DASS-21 ditentukan dengan melihat
pada nilai Cronbach Alpha. Nilai Cronbach Alpha

bagi perkara-perkara keseluruhan

adalah sangat baik iaitu .904 (CI 95%). Untuk kemurungan, kebimbangan dan tekanan
skala nilai masing-masing 0.84, 0.74 dan 0.79 manakala kesahan konstruk telah
dinilai dengan menggunakan analisis faktor pengesahan. beban faktor sebanyak 0.4

39

atau lebih telah dianggap baik (Ramli Musa, Mohd Ariff Fadzil, & Zaini Zain, 2007).

40

Jadual 1 menunjukkan beban faktor untuk pengesahan analisis faktor (CFA) bagi
setiap item dalam BM DASS-21.
Jadual 3.7.1 : Items - jumlah statistik

Items

Skala min jika

item
dipadamkan

Skala varian jika

item dipadamkan

Item
dibetulkan jumlah
korelasi

Cronbachs
Alpha jika
item
dipadamkan

S1- S

15.41

73.53

.58

.894

S2- A

15.53

77.62

.33

.902

S3 - D

15.87

76.61

.52

.896

S4 - A

16.14

77.75

.45

.897

S5 - D

15.38

74.92

.56

.895

S6 - A

15.57

76.67

.46

.898

S7 - A

15.83

77.18

.39

.899

S8 - S

15.20

74.93

.53

.896

S9 - A

15.37

75.20

.48

.897

S10 D

16.03

76.48

.53

.896

S11 S

15.62

73.30

.71

.891

S12 S

15.62

74.38

.67

.892

S13 D

15.63

74.39

.63

.893

S14 S

15.45

75.98

.49

.897

S15 A

15.83

75.20

.66

.893

41

S16 D

15.82

76.14

.53

.896

S17 D

16.19

76.42

.60

.894

S18 S

15.21

76.13

.43

.899

S19 A

15.78

76.11

.49

.897

S20 A

16.00

77.26

.50

.897

S21 D

16.35

79.24

.50

.897

( Sumber : Ramli Musa, Mohd Ariff Fadzil, & Zaini Zain, 2007).

Daripada jadual ini, ia membuktikan bahawa BM DASS-21 berjaya

menggambarkan item ke dalam 3 kategori utama (kemurungan, kebimbangan dan
tekanan). Tiga perkara mempunyai faktor, beban kurang daripada 0.30. Antara semua
item, item 18 adalah yang paling rendah nilai beban faktor (0.20). Item "Mudah
tersentuh" (Saya merasakan bahawa saya agak sensitif) tidak menyentuh sensitiviti
mana- mana budaya untuk mengukur tahap tekanan tetapi mempunyai beban faktor
tinggi untuk kebimbangan (0.65).

42

Item 7 dan 12 mempunyai beban faktor sederhana iaitu 0.29 bagi skala kebimbangan
dan skala tekanan. Sebagai perbandingan antara skala kemurungan, kebimbangan dan
tekanan, item kemurungan secara amnya mempunyai beban faktor baik (0.51-0.73)
berbanding dengan skala yang lain. Korelasi antara skala adalah dalam lingkungan .54
dan .68. Terdapat korelasi yang tinggi antara item tekanan dengan skala kemurungan
dan

skala kebimbangan (masing-masing 0.65 dan 0.68) (Ramli Musa, Mohd Ariff

Fadzil, & Zaini Zain, 2007).

3.8 Kesimpulan

Bab ini telah menghuraikan secara terperinci mengenai kaedah perlaksanaan

kajian ini iaitu melalui kajian kolerasi dan kajian tinjauan serta instrument yang
digunakan. Penggabungan kaedah-kaedah ini dijangka akan menghasilkan satu
dapatan yang berkesan dan menyeluruh.

BAB 4

ANALISIS DATA

4.1 Pengenalan

Bab ini akan membincangkan tentang pengumpulan dan penganalisaan data kajian
bagi melihat tahap tekanan dan pencapaian akademik pelajar yang mengalami
penceraian ibu bapa. Secara ringkasnya, pengumpulan data kajian terbahagi kepada
dua iaitu pengumpulan data melalui borang soal selidik terhadap responden.
Soal selidik yang digunakan pengkaji mempunyai dua bahagian iaitu bahagian A
dan bahagian B. Kedua-dua bahagian ini adalah hasil gabungan soal selidik demografi
dan inventori DASS-21 versi Bahasa Melayu. Kajian ini telah dianalisis dengan
menggunakan sistem Statistical Package for Social Science (SPSS), versi 22.0. Semua
keputusan yang diperolehi dibentangkan di dalam bentuk jadual.

44

4.2

Maklumat Demografi Responden

Jadual 4.1 : Jantina

Jantina
Lelaki
Perempuan
Jumlah

Kekerapan (Orang)
15
15
25

Peratus (%)
50.0
50.0
100.0

Jadual 4.1 menunjukkan maklumat berkenaan dengan bilangan responden mengikut

jantina. Jumlah responden bagi kajian ini adalah seramai 30 orang. 15 orang (50%)
adalah responden lelaki dan 15 orang (50%) merupakan responden perempuan.

Jadual 4.2: Umur

Umur
13-15 Tahun
16-19 Tahun
Jumlah

Kekerapan (Orang)
17
13
30

Peratus (%)
56.7
43.3
100.0

Jadual 4.2 menunjukkan bilangan dan peratusan responden bagi kategori yang telah
ditetapkan oleh pengkaji. Pengkaji mengkategorikan umur respoden kepada dua
kategori iaitu 13 tahun sehingga 15 tahun bagi kategori pertama yang mewakili aliran
menengah rendah dan kategori 16 tahun sehingga 19 tahun bagi mewakili aliran
menengah atas. Pengkaji mendapati bahawa responden dalam kategori pertama lebih
ramai daripada kategori kedua. Responden yang berumur lingkungan 13 tahun
sehingga 15 tahun adalah seramai 17 orang (56.7%) dan responden yang berumur 16
tahun sehingga 19 tahun adalah seramai 13 orang (43.3%).

45

Jadual 4.3 : Tahap pendidikan tertinggi

Pendidikan Tertinggi
PMR
SPM
STPM / DIPLOMA
Lain-lain
Jumlah

Kekerapan
13
8
1
8
30

Peratus (%)
43.3
26.7
3.3
26.7
100.0

Jadual 4.3 adalah berkenaan tahap pendidikan responden. Majoriti tahap pendidikan
responden adalah berada pada tahap Penilaian Menengah Rendah (PMR) iaitu seramai
13 orang (43.3%) diikuti dengan tahap pendidikan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM)
iaitu seramai lapan orang (26.7%), seorang responden (3.3%) yang mempunyai tahap
pendidikan Sijil Tinggi Pelajaran Malaysia (STPM) dan lapan orang (26.7%)
responden yang mempunyai tahap pendidikan lain-lain. Lapan orang responden yang
menyatakan tahap pendidikan lain-lain ialah responden yang terdiri daripada pelajar
tingkatan satu.

Jadual 4.4 : Status penempatan

Status Penempatan
Tinggal bersama ibu
Tinggal bersama bapa
Lain-lain
Jumlah

Kekerapan
22
6
2
30

Peratus (%)
73.3
20.0
6.7
100

Jadual 4.4 adalah berkenaan peratusan maklumat status penempatan responden yang
terkini. Seramai 22 orang responden (73.3%) tinggal bersama ibu dan seramai enam

46

orang responden (20%) tinggal bersama bapa serta seramai dua orang responden
(6.7%) yang tinggal bersama penjaga. Hasil temubual, penjaga responden yang
pertama terdiri daripada nenek sebelah ibu dan penjaga responden kedua merupakan
ibu saudara responden.

Jadual 4.5 : Bangsa

Bangsa
Melayu
Cina
India
Lain-lain
Jumlah

Kekerapan
26
1
1
2
30

Peratus (%)
86.7
3.3
3.3
6.7
100

Jadual 4.5 adalah maklumat berkaitan dengan bangsa responden. Majoriti responden
adalah berbangsa Melayu iaitu seramai 26 orang (86.7%) diikuti seorang responden
berbangsa Cina (3.3%) dan seorang berbangsa India (3.3%) serta dua orang responden
(6.7%) yang merupakan lain-lain bangsa.

47

4.3 Maklumat Keputusan Terkini Responden

Maklumat keputusan terkini responden diukur melalui keputusan terkini subjek-subjek

tertentu yang wajib diambil dalam peperiksaan di sekolah. Subjek-subjek yang diukur
dalam kajian ini ialah subjek Bahasa Melayu, Bahasa Inggeris, Matematik dan Sains.

Jadual 4.6 : Keputusan terkini subjek Bahasa Melayu

Keputusan terkini
(Bahasa Melayu)
A
B
C
D
Jumlah

Kekerapan

Peratus (%)

9
3
12
6
30

30.0
10.0
40.0
20.0
100

Jadual 4.6 menunjukkan keputusan peperiksaan terkini bagi subjek Bahasa Melayu.
Seramai sembilan orang responden (30%) mendapat gred A, tiga orang responden
(10%) mendapat greb B, 12 orang responden (40%) mendapat gred C, dan enam orang
responden (20%) mendapat gred D bagi subjek Bahasa Melayu.

48

Jadual 4.7 : Keputusan terkini subjek Bahasa Inggeris

Keputusan terkini
(Bahasa Inggeris)
A
B
C
D
Jumlah

Kekerapan

Peratus (%)

1
6
12
11
30

3.3
20.0
40.0
36.7
100

Jadual 4.7 menunjukkan keputusan terkini responden bagi subjek Bahasa Inggeris.
Seorang responden (3.3%) telah mendapat gred A, enam orang responden (20%) telah
mendapat gred B, seramai 12 orang responden (40%) telah mendapat gred C dan
seramai 11 orang responden (36.7%) telah mendapat gred D dalam peperiksaan terkini
bagi subjek Bahasa Inggeris.

Jadual 4.8 : Keputusan terkini subjek Matematik

Keputusan terkini
(Matematik)
A
B
C
D
E
Jumlah

Kekerapan

Peratus (%)

2
4
9
13
2
30

6.7
13.3
30.3
43.3
6.7
100

Jadual 4.8 menunjukkan keputusan terkini bagi subjek Matematik. dua orang
responden (6.7%) telah mendapat gred A, empat orang reponden (13.3%) telah
mendapat gred B, sembilan orang responden (30.3%) telah mendapat gred C, 13 orang

49

(43.3%) responden mendapat gred D dan dua orang (6.7%) responden mendapat gred
E bagi subjek Matematik.

Jadual 4.9 : Keputusan terkini subjek Sains

Keputusan terkini
(Sains)
A
B
C
D
E
Jumlah

Kekerapan

Peratus (%)

0
8
10
10
2
30

0
26.7
33.3
33.3
6.7
100

Jadual 4.9 menunjukkan tiada responden yang mendapat gred A bagi subjek Sains.
Lapan orang (26%) responden telah mendapat gred B, 10 orang (33.3%) responden
mendapat gred C dan 10 orang (33.3%) reponden memperolehi gred D serta dua orang
(6.7%) telah mendapat gred E bagi subjek Sains.

4.4 Inventori Depression, Anxiety, Stress Scale 21 (DASS-21)

DASS-21 mempunyai 21 struktur kenyataan bagi mengukur tahap tekanan,

kebimbangan dan kemurungan individu. Kenyataan 1, 6, 8, 11, 12, 14 dan 18
mewakili kategori tahap tekanan individu, kenyataan 2, 4, 7, 9, 15, 19, 20 mewakili
kategori tahap kebimbangan/keresahan individu, dan kenyataan 3, 5, 10, 13, 16, 17,
dan 21 mewakili kategori tahap kemurungan individu, Responden akan menandakan
skor tidak pernah, jarang, kerap atau sangat kerap bagi setiap kenyataan. Skor markah
bagi tidak pernah = 0, jarang = 1, kerap = 2, dan sangat kerap = 3.

50

4.4.1

Kenyataan berkaitan tahap tekanan (Stress Scale)

Jadual 4.10 : Rasa susah untuk bertenang

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
6
18
6
0
30

Peratusan (%)
20.0
60.0
20.0
0.0
100.0

Jadual 4.10 menunjukkan bahawa seramai 6 orang (20%) reponden memberikan

respons tidak pernah sama sekali rasa susah untuk bertenang, 18 orang (60%)
responden memberikan menyatakan jarang rasa susah untuk bertenang dan seramai
enam orang (20%) responden menyatakan kerap rasa susah untuk bertenang manakala
tiada responden yang memberikan skor sangat kerap bagi pernyataan saya rasa susah
untuk bertenang.
Rajah 4.1 : Perbandingan jantina bagi item rasa susah untuk bertenang

51

Rajah 4.1 menunjukkan perbandingan skor antara jantina bagi item berkenaan jadual
4.10. Rajah 4.1 menunjukkan seramai empat orang (13.3%) responden lelaki
menyatakan tidak pernah sama sekali rasa susah untuk bertenang manakala dua orang
(6.7%) reponden perempuan menyatakan tidak pernah sama sekali rasa susah untuk
bertenang. Tujuh orang (23.3%) responden lelaki menyatakan jarang rasa susah untuk
bertenang manakala 11 orang (36.7%) responden perempuan menyatakan jarang rasa
susah untuk bertenang. Empat orang (13.3%) responden lelaki menyatakan kerap rasa
susah untuk bertenang manakala dua orang (6.7%) responden perempuan menyatakan
kerap rasa susah untuk bertenang.

52

Jadual 4.11 : Cenderung bertindak secara berlebihan kepada sesuatu keadaan

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
13
8
7
2
30

Peratusan (%)
43.3
26.7
23.3
6.7
100.0

Jadual 4.11 menunjukkan bahawa 13 orang (43.3%) responden memberikan skor tidak
pernah sama sekali, lapan orang (26.7%) responden memberikan skor jarang, tujuh
orang (23.3%) responden memberikan skor kerap dan dua orang (6.7%) responden
memberikan skor sangat kerap terhadap kenyataan Saya cenderung bertindak secara
berlebihan kepada sesuatu keadaan.

Rajah 4.2 : Perbandingan jantina bagi item cenderung bertindak secara berlebihan
kepada sesuatu keadaan.

53

Rajah 4.2 menunjukkan perbandingan skor antara jantina bagi item berkenaan jadual
4.11. Seramai lapan (26.7%) responden lelaki menyatakan tidak pernah sama sekali
cenderung bertindak secara berlebihan kepada sesuatu keadaan manakala lima orang
(16.7%) responden perempuan menyatakan tidak pernah sama sekali cenderung
bertindak secara berlebihan kepada sesuatu keadaan. Tiga orang (10.0%) responden
lelaki dan lima orang (16.7%) responden perempuan menyatakan jarang cenderung
bertindak secara berlebihan kepada sesuatu keadaan. Empat orang (13.3%) responden
lelaki manakala tiga orang (10.0%) responden perempuan menyatakan kerap
cenderung bertindak secara berlebihan kepada sesuatu keadaan. Tiada pelajar lelaki
yang menyatakan sangat kerap cenderung bertindak secara berlebihan kepada sesuatu
keadaan dan dua orang (6.7%) responden perempuan menyatakan sangat kerap
cenderung bertindak secara berlebihan kepada sesuatu keadaan.

Jadual 4.12 : Rasa terlalu gelisah

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
9
15
5
1
30

Peratusan (%)
30.0
50.0
16.7
3.3
100.0

Jadual 4.12 menunjukkan bahawa sembilan orang (30%) responden memberikan skor
tidak pernah sama sekali, 15 orang (50%) responden memberikan skor jarang, lima
orang (16.7%) responden memberikan skor kerap dan seorang (3.3%) responden

54

memberikan skor sangat kerap bagi kenyataan Saya rasa terlalu gelisah.

Rajah 4.3 : Perbandingan jantina bagi item rasa terlalu gelisah

Rajah 4.3 menunjukkan perbandingan skor antara jantina bagi item di dalam jadual
4.12. Rajah 4.3 menunjukkan enam orang (20.0%) reponden lelaki dan tiga orang
(10.0%) responden perempuan menyatakan tidak pernah sama sekali rasa terlalu
gelisah. Lapan orang (26.7%) responden lelaki, tujuh orang (23.35) responden
perempuan menyatakan jarang rasa terlalu gelisah, lima orang (16.7%) responden
perempuan menyatakan kerap rasa terlalu gelisah dan seorang (3.3%) reponden lelaki
menyatakan sangat kerap rasa terlalu gelisah. Ini menunjukkan bahawa secara

55

keseluruhannya pelajar perempuan didapati lebih kerap rasa gelisah berbanding

pelajar lelaki.

Jadual 4.13 : Mudah

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

resah

Kekerapan
5
15
8
2
30

Peratusan (%)
16.7
50.0
26.7
6.7
100.0

Jadual 4.13 menunjukkan bahawa 5 orang (16.7%) responden memberikan skor tidak
pernah sama sekali, 15 orang (50%) responden memberikan skor jarang, 8 orang
(26.7%) responden memberikan skor kerap dan 2 orang (6.7%) memberikan skor
sangat kerap bagi kenyataan Saya dapati saya mudah resah.

56

Rajah 4.4 : Perbandingan jantina bagi item perasaan mudah resah

Rajah 4.4 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item dalam jadual
4.13. Tiga orang (10.0%) responden lelaki menyatakan tidak pernah sama sekali
mudah rasa resah manakala hanya dua orang (6.7%) reponden perempuan menyatakan
tidak pernah sama sekali rasa mudah resah. Lapan orang (26.7%) responden lelaki dan
tujuh orang (23.3%) responden perempuan menyatakan jarang rasa mudah resah
manakala tiga orang (10%) responden lelaki serta lima orang (16.7%) responden
perempuan kerap rasa mudah resah. Hanya seorang (3.3%) responden lelaki dan
seorang (3.3%) responden perempuan yang sangat kerap rasa mudah resah. Oleh itu,

57

responden perempuan secara keseluruhannya mempunyai skor yang tinggi bagi rasa
mudah resah.

Jadual 4.14 : Sukar untuk relaks

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
8
12
9
1
30

Peratusan (%)
26.7
40.0
30.0
3.3
100.0

Jadual 4.14 menunjukkan bahawa lapan orang (26.7%) responden menyatakan tidak
pernah sama sekali berasa sukar untuk relaks, 12 orang (40%) responden menyatakan
jarang berasa sukar untuk relaks, sembilan orang (30%) responden kerap berasa sukar
untuk relaks dan seorang (3.3%) reponden sangat kerap berasa sukar untuk relaks.

58

Rajah 4.5 : Perbandingan jantina bagi perasaan sukar untuk relaks

Rajah 4.5 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item yang terdapat
dalam jadual 4.14. Rajah 4.5 menunjukkan empat orang (13.3%) responden lelaki dan
empat orang (13.3%) responden perempuan menyatakan tidak pernah sama sekali
sukar untuk relaks. Tujuh orang (23.3%) responden lelaki dan lima orang 16.7%)
responden perempuan menyatakan jarang rasa sukar untuk relaks. Empat orang
(13.3%) responden lelaki dan lima orang (16.7%) responden perempuan menyatakan
kerap rasa sukar untuk relaks manakala hanya seorang (3.3%) responden perempuan
sahaja yang menyatakan rasa sukar untuk relaks.

59

Jadual 4.15 : Tidak boleh menerima apa jua yang menghalang meneruskan apa yang
sedang dilakukan
Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
7
15
4
4
30

Peratusan (%)
23.3
50.0
13.3
13.3
100.0

Jadual 4.15 menunjukkan bahawa tujuh orang (23.3%) responden memberikan skor
tidak pernah sama sekali, 15 orang (50%) responden memberikan skor jarang, empat
orang (23.3%) reponden memberikan skor kerap, dan empat orang (13.3%) responden
memberikan skor sangat kerap bagi kenyataan Saya tidak boleh menerima apa jua
yang menghalangi saya daripada meneruskan apa yang sedang saya lakukan.

60

Rajah 4.6 : Perbandingan jantina bagi skor tidak boleh menerima halangan daripada
meneruskan apa yang sedang dilakukan

Rajah 4.6 menunjukkan empat orang (13.3%) reponden lelaki dan tiga orang (10.0%)
responden perempuan menyatakan tidak pernah sama sekali mempunyai perasaan
tidak boleh menerima apa jua halangan daripada meneruskan apa yang sedang
dilakukan. Tujuh orang (23.3%) responden lelaki dan lapan orang (26.7%) responden
perempuan menyatakan jarang mempunyai perasaan tidak boleh menerima apa jua
halangan daripada meneruskan apa yang sedang dilakukan. Dua orang (6.7%)
responden lelaki dan dua orang (6.7%) responden masing-masing memberikan skor
kerap dan sangat kerapmempunyai perasaan tidak boleh menerima apa jua halangan
daripada meneruskan apa yang sedang dilakukan.

61

Jadual 4.16 : Mudah tersinggung

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
7
15
6
2
30

Peratusan (%)
23.3
50.0
20.0
6.7
100.0

Jadual 4.16 menunjukkan bahawa tujuh orang (23.3%) responden tidak pernah sama
sekali mudah tersinggung, 15 orang (50%) responden menyatakan jarang untuk
mudah tersinggung, enam orang (20%) responden kerap mudah tersinggung dan dua
orang (6.7%) mudah tersinggung.

62

Rajah 4.7 : Perbandingan jantina bagi item perasaan mudah tersinggung

Rajah 4.7 menunjukkan skor perbandingan menurut jantina berdasarkan jadual 4.16.
Rajah 4.6 menunjukkan bahawa empat orang (13.3%) responden lelaki dan tiga orang
(10.0%) responden perempuan menyatakan tidak pernah sama sekali mudah
tersinggung. Lapan orang (26.7%) responden lelaki dan tujuh orang (23.3%)
responden perempuan menyatakan jarang mudah tersinggung. Dua orang (6.7%)
reponden lelaki dan empat orang (13.3%) responden perempuan menyatakan kerap
rasa mudah tersinggung. Seorang (3.3%) responden lelaki dan perempuan menyatakan
mereka sangat kerap mudah tersinggung.

63

4.4.2

Kenyataan berkaitan tahap kebimbangan (Anxiety Scale)

Jadual 4.17 : Sedar mulut rasa kering

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
11
14
3
2
30

Peratusan (%)
36.7
46.7
10.0
6.7
100.0

Jadual 4.17 menunjukkan bahawa 11 orang (36.7%) responden tidak pernah sama
sekali sedar mulut rasa kering, 14 orang (46.7%) responden jarang sedar mulut rasa
kering, tiga orang (10%) responden kerap sedar mulut rasa kering dan dua orang
(6.7%) responden sangat kerap sedar mulut rasa kering.

64

Rajah 4.8 : Perbandingan jantina bagi item sedar mulut rasa kering

Rajah 4.8 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item yang terdapat
dalam jadual 4.17. Rajah 4.8 menunjukkan lima orang (16.7%) responden lelaki dan
enam orang (20.0%) responden perempuan sedar bahawa tidak pernah sama sekali
mulut rasa kering. Lapan orang (26.7%) responden lelaki dan enam orang (20%)
responden perempuan jarang sedar mulut rasa kering. Dua orang (6.7%) responden
lelaki dan seorang (3.3%) responden perempuan kerap sedar mulut rasa kering serta
dua orang (6.7%) responden menyatakan sangat kerap sedar mulut rasa kering.

65

Jadual 4.18 : Mengalami kesukaran bernafas (contohnya, bernafas terlalu cepat,

tercungap-cungap walaupun tidak melakukan aktiviti fizikal)
Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
18
10
2
0
30

Peratusan (%)
60.0
33.3
6.7
0.0
100.0

Jadual 4.18 menunjukkan bahawa 18 orang (60%) responden menyatakan tidak

pernah sama sekali mengalami kesukaran bernafas, 10 orang (33.3%) responden
menyatakan jarang mengalami kesukaran bernafas, 2 orang (6.7%) responden
menyatakan kerap mengalami kesukarakan bernafas dan tiada responden yang
memberikan respon bahawa sangat kerap mengalami kesukaran bernafas.

66

Rajah 4.9 : Perbandingan jantina bagi item kerap mengalami kesukaran bernafas

Rajah 4.9 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina berdasarkan kenyataan

jadual 4.18. Rajah 4.9 menunjukkan sembilan orang (30.0%) responden lelaki dan
sembilan orang (30%) responden perempuan tidak pernah sama sekali mengalami
kesukaran bernafas. Lima orang (16.7%) responden lelaki dan lima orang (16.7%)
responden perempuan jarang mengalami kesukaran bernafas. Rajah juga menunjukkan
bahawa hanya seorang (3.3%) responden lelaki dan seorang (3.3%) responden
perempuan kerap mengalami kesukaran bernafas serta tiada responden yang
memberikan skor sangat kerap mengalami kesukaran bernafas bagi kedua-kedua
jantina.

67

Jadual 4.19 : Pernah menggeletar (contoh tangan)

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
10
15
4
1
30

Peratusan (%)
33.3
50.0
13.3
3.3
100.0

Jadual 4.19 menunjukkan bahawa 10 orang (33.3%) responden tidak pernah

menggeletar, 15 orang (50%) responden jarang menggeletar, emapat orang (13.3%)
responden menggeletar dan seorang (3.3%) responden sangat kerap menggeletar.

Rajah 4.10 : Perbandingan jantina bagi item pernah menggeletar

68

Rajah 4.10 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item berdasarkan
jadual 4.19. Rajah 4.10 menunjukkan bahawa enam orang (20%) responden lelaki dan
empat orang (13.3%) responden perempuan menyatakan tidak pernah sama sekali rasa
menggeletar. Enam orang (20%) responden lelaki dan sembilan orang (30%)
responden perempuan menyatakan mereka jarang rasa pernah menggeletar. Dua orang
(6.7%) responden lelaki dan dua orang (6.7%) responden perempuan kerap rasa
menggeletar serta hanya seorang (3.3%) yang sangat kerap rasa menggeletar iaitu
responden perempuan.

Jadual 4.20 : Risau akan berlaku keadaan yang menyebabkan panik dan berkelakuan
bodoh.
Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
9
12
6
3
30

Peratusan (%)
30.0
40.0
20.0
10.0
100.0

Jadual 4.20 menunjukkan bahawa sembilan orang (30%) responden menyatakan tidak
pernah sama sekali risau akan berlaku keadaan yang menyebabkan panik dan
berkelakuan bodoh, 12 orang (40%) responden menyatakan jarang risau akan berlaku
sesuatu yang menyebabkan panik dan berkelakuan bodoh, enam orang (20%)
responden menyatakan kerap risau akan berlaku sesuatu yang menyebabkan panik dan
berkelakuan bodoh, dan tiga orang (10%) responden menyatakan sangat kerap risau
akan berlaku sesuatu yang menyebabkan panik dan berkelakuan bodoh.

69

Rajah 4.11 : Perbandingan mengikut jantina bagi item risau berlaku keadaan yang
menyebabkan panik dan berkelakuan bodoh.

Rajah 4.11 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item berdasarkan
jadual 4.20. Rajah 4.11 menunjukkan enam orang (20%) responden lelaki dan tiga
orang (10%) responden perempuan menyatakan mereka tidak pernah sama sekali risau
akan berlaku keadaan yang menyebabkan panik dan berkelakuan bodoh. Lima orang
(16.7%) responden lelaki dan tujuh orang (23.3%) responden perempuan menyatakan
mereka jarang rasa risau akan berlaku keadaan yang menyebabkan panik dan
berkelakuan bodoh. Dua orang (6.7%) responden dan empat orang (13.3%) responden

70

perempuan kerap risau akan berlaku keadaan yang menyebabkan panik dan
berkelakuan bodoh. Hanya dua orang (6.7%) responden lelaki dan seorang (3.3%)
responden yang sangat kerap risau akan berlaku keadaan yang menyebabkan panik
dan berkelakuan bodoh.

Jadual 4.21 : Rasa hampir panik

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
14
12
3
1
30

Peratusan (%)
46.7
40.0
10.0
3.3
100.0

Jadual 4.21 menunjukkan 14 orang (46.7%) responden menyatakan tidak pernah sama
sekali rasa hampir panik, 12 orang (40%) responden jarang rasa hampir panik, tiga
orang (10%) responden kerap rasa hampir panik dan seorang (3.3%) responden sangat
kerap rasa hampir panik.

71

Rajah 4.12 : Perbandingan skor mengikut jantina bagi item rasa hampir panik

Rajah 4.12 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item yang terdapat
dalam jadual 4.21. Rajah 4.12 menunjukkan sembilan orang (30%) responden lelaki
dan lima orang (16.7%) responden perempuan tidak pernah sama sekali rasa hampir
panik. Empat orang (13.3%) reponden lelaki dan lapan orang (26.7%) responden
perempuan jarang rasa hampir panik. Seorang (3.3%) responden lelaki dan dua orang
(6.7%) responden perempuan menyatakan kerap rasa hampir panik serta hanya
seorang responden sahaja yang sangat kerap rasa hampir panik iaitu responden
perempuan.

72

Jadual 4.22 : Walaupun tidak melakukan aktiviti fizikal, sedar degupan jantung lebih
cepat.
Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
10
10
8
2
30

Peratusan (%)
33.3
33.3
26.7
6.7
100.0

Jadual 4.22 menunjukkan bahawa 10 orang (33.3%) responden memberikan skor tidak
pernah sama sekali, 10 orang (33.3%) responden memberikan skor jarang, lapan orang
(26.7%) responden memberikan skor kerap dan dua orang (6.7%) responden
memberikan skor sangat kerap bagi kenyataan Walaupun saya tidak melakukan
aktiviti fizikal, saya sedar akan debaran jantung saya (contoh, degupan jantung lebih
cepat).

Rajah 4.12 : Perbandingan mengikut jantina bagi item sedar degupan jantung lebih
cepat walaupun tidak melakukan aktiviti fizikal

73

Jadual 4.23 : Rasa takut tanpa sebab

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
9
13
5
3
30

Peratusan (%)
30.0
43.3
16.7
10.0
100.0

Jadual 4.23 menunjukkan bahawa sembilan orang (30%) responden tidak pernah sama
sekali rasa takut tanpa sebab, 13 orang (43.3%) responden jarang rasa takut tanpa
sebab, lima orang (16.7%) responden kerap rasa takut tanpa sebab dan tiga orang
(10.0%) responden rasa takut tanpa sebab.

74

Rajah 4.14 : Perbandingan mengikut jantina bagi item rasa takut tanpa sebab

Rajah 4.14 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi kenyataan yang
terdapat dalam jadual 4.23. Rajah 4.14 menunjukkan enam orang (20%) responden
lelaki dan tiga orang (10%) responden perempuan tidak pernah sama sekali rasa takut
tanpa sebab. Lima orang (16.7%) responden lelaki dan lapan orang (26.7%) responden
perempuan jarang rasa takut tanpa sebab seterusnya dua orang (6.7%) responden
lelaki dan tiga orang (10.0%) responden perempuan kerap rasa takut tanpa sebab.
Hanya dua orang (6.7%) responden lelaki dan seorang (3.3%) responden perempuan
menyatakan sangat kerap rasa takut tanpa sebab.

75

4.4.3

Kenyataan berkaitan tahap kemurungan (Depression scale)

Jadual 4.24 : Rasa seolah-olah tidak dapat mengalami perasaan positif sama sekali
Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
15
10
3
2
30

Peratusan (%)
50.0
33.3
10.0
6.7
100.0

Jadual 4.24 menunjukkan 15 orang (50%) responden memberikan skor tidak pernah
sama sekali, 10 orang (33.3%) responden memberikan skor jarang, tiga orang (10%)
responden memberikan skor kerap dan dua orang (6.7%) responden memberikan skor
sangat kerap bagi kenyataan, Saya seolah-olah tidak dapat mengalami perasaan
positif sama sekali.

76

Rajah 4.15 : Perbandingan skor mengikut jantina bagi kenyataan tidak dapat
mengalami perasaan positif sama sekali.

Rajah 4.15 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item yang terdapat
dalam jadual 4.24. Rajah 4.15 menunjukkan bahawa tujuh orang (23.3%) responden
lelaki dan lapan orang (26.7%) responden perempuan menyatakan mereka tidak
pernah sama sekali rasa seolah-olah tidak dapat mengalami perasaan positif sama
sekali. Enam orang (20.0%) responden lelaki dan empat orang (13.3%) responden
jarang rasa seolah-olah tidak dapat mengalami perasaan positif sama sekali. Hanya
seorang (3.3%) responden lelaki dan dua orang (6.7%) responden perempuan kerap
rasa seolah-olah tidak dapat mengalami perasaan positif sama sekali. Dalam pada itu,
hanya terdapat seorang (3.3%) responden lelaki dan seorang (3.3%) responden

77

perempuan yang sangat kerap rasa seolah-olah tidak dapat mengalami perasaan positif
sama sekali.

Jadual 4.25 : Rasa tidak bersemangat untuk memulakan sesuatu keadaan

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
8
13
6
3
30

Peratusan (%)
26.7
43.3
20.0
10.0
100.0

Jadual 4.25 menunjukkan bahawa lapan orang (26.7%) responden tidak pernah sama
sekali rasa tidak bersemangat untuk memulakan sesuatu keadaan, 13 orang (43.3%)
responden jarang rasa tidak bersemangat untuk memulakan sesuatu keadaan, enam
orang (20%) responden kerap rasa tidak bersemangat dan tiga orang (10%) responden
sangat kerap rasa tidak bersemangat untuk memulakan sesuatu.

78

Rajah 4.16 : Perbandingan skor mengikut jantina bagi kenyataan tidak bersemangat
untuk memulakan sesuatu keadaan.

Rajah 4.16 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item yang terdapat
dalam jadual 4.24. Rajah 4.16 menunjukkan empat orang (13.3%) responden lelaki
dan empat orang (13.3%) responden perempuan tidak pernah sama sekali rasa tidak
bersemangat memulakan sesuatu keadaan. Tujuh orang (23.3%) responden lelaki dan
enam orang (20%) responden perempuan jarang rasa tidak bersemangat untuk
memulakan sesuatu keadaan. Dua orang (6.7%) responden lelaki dan empat orang
(13.3%) responden perempuan kerap rasa tidak bersemangat untuk memulakan
sesuatu keadaan. Hanya dua orang (6.7%) responden lelaki dan seorang (3.3%)
responden perempuan sangat kerap rasa tidak semangat untuk memulakan sesuatu
keadaan.

79

Jadual 4.26 : Rasa tidak ada harapan ( Putus harapan)

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
14
8
7
1
30

Peratusan (%)
46.7
26.7
23.3
3.3
100.0

Jadual 4.26 menunjukkan bahawa 14 orang (46.7%) responden tidak pernah sama
sekali rasa tidak ada harapan, lapan orang (26.7%) responden jarang rasa tidak ada
harapan, tujuh orang (23.3%) responden kerap rasa tidak ada harapan dan seorang
(3.3%) responden sangat kerap rasa tidak ada harapan.

Rajah 4.17 : Perbandingan skor mengikut jantina bagi item rasa tidak ada harapan
(Putus harapan)

80

Rajah 4.17 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item yang terdapat
dalam jadual 4.26. Rajah 4.17 menunjukkan enam orang (20.0%) responden lelaki dan
lapan (26.7%) responden perempuan tidak pernah sama sekali rasa putus harapan.
Lima orang (16.7%) responden lelaki dan (3.3%) responden perempuan jarang rasa
putus harapan. Empat orang (13.3%) responden lelaki dan dan tiga orang (10.0%)
responden perempuan rasa kerap putus harapan namun hanya seorang (3.3%)
responden perempuan sahaja yang sangat kerap putus harapan.

Jadual 4.27 : Rasa muram dan sedih

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
5
13
10
2
30

Peratusan (%)
16.7
43.3
33.3
6.7
100.0

Jadual 4.27 menunjukkan bahawa lima orang (16.7%) responden tidak pernah sama
sekali rasa muram dan sedih, 13 orang (43.3%) responden jarang rasa muram dan
sedih, 10 orang (33.3%) responden kerap rasa muram dan sedih dan dua orang (6.7%)
responden sangat kerap rasa muram dan sedih.

81

Rajah 4.18: Perbandingan skor mengikut jantina bagi item rasa sedih dan muram

Rajah 4.18 menunjukkan skor perbandingan menurut jantina bagi item yang terdapat
dalam jadual 4.27. Rajah 4.18 menunjukkan tiga orang (10.0%) responden lelaki dan
dua orang (6.7%) responden perempuan tidak pernah sama sekali rasa muram dan
sedih. Lima orang (16.7%) responden lelaki dan lapan orang (26.7%) responden
perempuan jarang rasa muram dan sedih. Enam orang (20.0%) responden lelaki dan
empat orang (13.3%) responden perempuan kerap rasa muram dan sedih manakala
seorang (3.3%) responden lelaki dan seorang (3.3%) responden perempuan sangat
kerap rasa muram dan sedih.

82

Jadual 4.28 : Rasa tidak bersemangat langsung

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
7
16
4
3
30

Peratusan (%)
23.3
53.3
13.3
10.0
100.0

Jadual 4.28 menunjukkan bahawa tujuh orang (23.3%) responden tidak pernah sama
sekali rasa tidak bersemangat langsung, 16 orang (53.3%) responden jarang rasa tidak
bersemangat langsung, empat orang (13.3%) responden kerap rasa tidak bersemangat
lansung dan tiga orang (10%) responden sangat kerap rasa tidak bersemangat
langsung.

Rajah 4.19 : Perbandingan skor mengikut jantina item rasa tidak bersemangat
langsung

83

Rajah 4.19 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina berdasarkan item yang
terdapat dalam jadual 4.28. Rajah 4.19 menunjukkan empat orang (13.3%) responden
lelaki dan tiga orang (10.0%) responden perempuan tidak pernah sama sekali rasa
tidak bersemangat langsung. Tujuh orang (23.3%) responden lelaki dan sembilan
orang (30.0%) responden perempuan jarang rasa tidak bersemangat langsung. Tiga
orang (10.0%) responden lelaki dan seorang (3.3%) responden. Hanya seorang (3.3%)
responden lelaki dan dua orang (6.7%) responden perempuan sangat kerap rasa tidak
bersemangat langsung.

Jadual 4.29 : Rasa diri tidak berharga

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
17
7
5
1
30

Peratusan (%)
56.7
23.3
16.7
3.3
100.0

Jadual 4.29 menunjukkan bahawa 17 orang (56.7%) responden tidak pernah sama
sekali rasa diri tidak berharga, tujuh orang (23.3%) responden jarang rasa diri tidak
berharga, lima orang (16.7%) responden kerap rasa diri tidak berharga dan seorang
(3.3%) responden sangat kerap rasa diri tidak berharga.

84

Rajah 4.20 : Perbandingan skor mengikut jantina bagi item rasa diri tidak berharga

Rajah 4.20 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item yang terdapat
dalam jadual 4.29. Rajah 4.20 menunjukkan seramai sembilan orang (30.0%)
responden lelaki dan lapan orang (26.7%) responden perempuan menyatakan tidak
pernah sama sekali rasa diri tidak berharga. Tiga orang (10.0%) responden lelaki dan
empat orang (13.3%) responden perempuan menyatakan jarang rasa diri tidak
berharga. Tiga orang (10.0%) responden lelaki dan dua orang (6.7%) responden
perempuan kerap rasa diri tidak berharga manakala hanya seorang (3.3%) responden
perempuan yang menyatakan sangat kerap rasa diri tidak berharga.

85

Jadual 4.30 : Rasa hidup ini tidak beerti lagi

Tahap
Tidak pernah sama sekali
Jarang
Kerap
Sangat kerap
Jumlah

Kekerapan
12
11
4
3
30

Peratusan (%)
40.0
36.7
13.3
10.0
100.0

Jadual 4.30 menunjukkan bahawa 12 orang (40%) responden tidak pernah sama sekali
rasa hidup tidak beerti lagi, 11 orang (36.7%) responden jarang rasa hidup ini tidak
beerti lagi, empat orang (13.3%) responden kerap rasa hidup ini tidak beerti lagi dan
tiga orang (10%) sangat kerap rasa hidup ini tidak beerti lagi.

Rajah 4.21 : Perbandingan skor mengikut jantina bagi item rasa hidup tidak beerti
lagi

86

Rajah 4.21 menunjukkan skor perbandingan mengikut jantina bagi item yang terdapat
dalam jadual 4.30. Rajah 4.21 menunjukkan lima orang (16.7%) responden lelaki dan
tujuh orang (23.3%) responden perempuan tidak pernah sama sekali rasa hidup tidak
mempunyai erti lagi. Enam orang (20.0%) responden lelaki dan lima orang (16.7%)
responden perempuan menyatakan jarang rasa hidup ini tidak beerti lagi. Dua orang
(6.7%) responden lelaki dan dua orang (6.7%) responden perempuan kerap rasa hidup
ini tidak beerti lagi. Hanya seorang (3.3%) sahaja responden lelaki dan dua orang
(6.7%) responden perempuan sangat kerap rasa hidup ini tidak beerti lagi.

87

4.5

Skor Saringan Keputusan Ujian DASS-21

Berdasarkan kenyataan-kenyataan yang terdapat di dalam Inventori DASS-21maka

wujudlah skor saringan keputusan ujian DASS-21.

4.5.1

Skor saringan tahap tekanan

Skor saringan tahap tekanan terbahagi kepada beberapa tahap iaitu tahap normal =
skala 0-7, tahap ringan = skala 8-9, tahap sederhana = skala 10-13, tahap teruk = skala
14-17, dan tahap sangat teruk = skala 18+. Ringkasan skor saringan tahap tekanan
diringkaskan oleh pengkaji berdasarkan jadual di bawah.
Jadual 4.31 : Skor saringan tahap tekanan
Skor Saringan
Tahap
Skala Tekanan
Normal
0-7
Ringan
8-9
Sederhana
10-13
Teruk
14-17
Sangat teruk
18+

Jadual 4.32 : Tahap tekanan

Tahap
Normal
Ringan
Sederhana
Teruk
Sangat teruk
Jumlah

Kekerapan
16
6
5
2
1
30

Peratusan (%)
53.3
20.0
16.7
6.7
3.3
100

88

Jadual 4.32 menunjukkan bahawa 16 orang (53.3%) responden mempunyai tahap

tekanan yang normal, enam orang (20%) responden mempunyai tahap tekanan yang
ringan, lima orang (16.7%) responden mempunyai tahap tekanan yang sederhana, dua
orang (6.7%) responden mempunyai tahap tekanan yang teruk dan seorang (3.3%)
responden mempunyai tahap tekanan yang sangat teruk.

4.5.2

Skor saringan tahap kebimbangan

Skor saringan tahap kebimbangan terbahagi kepada beberapa tahap iaitu tahap normal
= skala 0-4, tahap ringan = skala 5-6, tahap sederhana = skala 7-8, tahap teruk = skala
9-10, dan tahap sangat teruk = skala 11+. Ringkasan skor saringan tahap kebimbangan
diringkaskan oleh pengkaji berdasarkan jadual di bawah.
Jadual 4.33 : Skor saringan tahap kebimbangan
Skor Saringan
Tahap
Skala Kebimbangan
Normal
0-4
Ringan
5-6
Sederhana
7-8
Teruk
9-10
Sangat teruk
11+

89

Jadual 4.34 : Tahap kebimbangan

Tahap
Normal
Ringan
Sederhana
Teruk
Sangat teruk
Jumlah

Kekerapan
11
8
4
3
4
30

Peratusan (%)
36.7
26.7
13.3
10.0
13.3
100

Jadual 4.34 menunjukkan bahawa 11 orang (36.7%) responden mempunyai tahap

kebimbangan yang normal, lapan orang (26.7%) responden mempunyai tahap
kebimbangan yang ringan, empat orang (13.3%) responden mempunyai tahap
kebimbangan yang sederhana, tiga orang (10%) responden mempunyai tahap
kebimbangan yang teruk dan empat orang (13.3%) responden mempunyai tahap
kebimbangan yang sangat teruk.

4.5.3

Skor saringan tahap kemurungan

Skor saringan tahap kemurungan terbahagi kepada beberapa tahap iaitu tahap normal
= skala 0-5, tahap ringan = skala 6-7, tahap sederhana = skala 8-10, tahap teruk =
skala 11-14, dan tahap sangat teruk = skala 15+. Ringkasan skor saringan tahap
kemurungan diringkaskan oleh pengkaji berdasarkan jadual di bawah.

90

Jadual 4.35 : Skor saringan tahap kemurungan

Skor Saringan
Tahap
Skala Kemurungan
Normal
0-5
Ringan
6-7
Sederhana
8-10
Teruk
11-14
Sangat teruk
15+

Jadual 4.36 : Tahap kemurungan

Tahap
Normal
Ringan
Sederhana
Teruk
Sangat teruk
Jumlah

Kekerapan
15
3
4
7
1
30

Peratusan (%)
50.0
10.0
13.3
23.3
3.3
100

Jadual 4.36 menunjukkan bahawa 15 orang (50%) responden mempunyai kemurungan

tahap normal, tiga orang (10%) responden mempunyai tahap kemurungan ringan,
empat orang (13.3%) responden mempunyai tahap kemurungan sederhana, tujuh
orang (23.3%) responden mempunyai tahap kemurungan yang teruk dan seorang
(3.3%) responden mempunyai tahap kemurungan yang sangat teruk.

91

4.6

Korelasi Tahap Tekanan dengan Pencapaian Akademik

Jadual 4.37 : Korelasi tahap tekanan dengan keputusan peperiksaan terkini (Bahasa
Melayu)
Korelasi

Tekanan

Pearson Correlation

Keputusan
peperiksaan
terkini (Bahasa
Tekanan
Melayu)
1
.035

Sig. (2-tailed)
N
Keputusan
peperiksaan Pearson Correlation
terkini (Bahasa Melayu)
Sig. (2-tailed)
N

.853
30
.035
.853

30
1

30

30

Jadual 4.37 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tekanan dan dan keputusan
peperiksaan terkini bagi subjek Bahasa Melayu. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu
pada p <0.05.

Jadual 4.38 : Korelasi tahap tekanan dengan keputusan peperiksaan terkini (Bahasa
Inggeris)
Korelasi

Tekanan

Pearson Correlation

Keputusan
peperiksaan
terkini (Bahasa
Tekanan
Inggeris)
1
.157

Sig. (2-tailed)
N
Keputusan
peperiksaan Pearson Correlation
terkini (Bahasa Inggeris)
Sig. (2-tailed)
N

.406
30

30

.157

.406
30

30

92

Jadual 4.38 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tahap tekanan dengan
keputusan terkini bagi subjek Bahasa Inggeris. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu
pada p<0.05

Jadual 4.39 : Korelasi tahap tekanan dengan keputsan peperiksaan terkini

(Matematik)
Korelasi

SumT
SumT

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Keputusan
peperiksaan Pearson Correlation
terkini (Matematik)
Sig. (2-tailed)
N

1
30
-.088
.645
30

Keputusan
peperiksaan
terkini
(Matematik)
-.088
.645
30
1
30

Jadual 4.39 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tahap tekanan dengan
keputusan terkini bagi subjek Matematik. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu pada
p<0.05.

93

Jadual 4.40 : Korelasi tahap tekanan dengan keputusan peperiksaan terkini (Sains)
Korelasi

Tekanan

Pearson Correlation

Tekanan
1

Sig. (2-tailed)
Keputusan peperiksaan
terkini (Sains)

Keputusan
peperiksaan
terkini (Sains)
-.068
.723

30

30

Pearson Correlation

-.068

Sig. (2-tailed)

.723

30

30

Jadual 4.40 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tahap tekanan dengan
keputusan terkini bagi subjek Sains. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu pada <0.05.

94

4.7

Korelasi Tahap Kebimbangan dengan Pencapaian Akademik

Jadual 4.41 : Korelasi tahap kebimbangan dengan keputusan terkini Bahasa Melayu
Korelasi

Kebimbangan

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Keputusan
peperiksaan Pearson Correlation
terkini (Bahasa Melayu)
Sig. (2-tailed)
N

Kebimban
gan
1
30
.106
.578
30

Keputusan
peperiksaan
terkini (Bahasa
Melayu)
.106
.578
30
1
30

Jadual 4.41 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara kebimbangan dengan

keputusan peperiksaan terkini bagi subjek Bahasa Melayu. Bacaan korelasi tidak
signifikan iaitu pada p <0.05.

Jadual 4.42 : Korelasi tahap kebimbangan dengan keputusan terkini (Bahasa

Inggeris)
Korelasi

Kebimbangan

Pearson Correlation

Keputusan
peperiksaan
Kebimban terkini (Bahasa
gan
Inggeris)
1
.269

Sig. (2-tailed)
N
Keputusan
peperiksaan Pearson Correlation
terkini (Bahasa Inggeris)
Sig. (2-tailed)
N

.150
30
.269
.150

30
1

30

30

95

Jadual 4.42 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tahap kebimbangan dengan
keputusan terkini bagi subjek Bahasa Inggeris. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu
pada p<0.05

Jadual 4.43 : Korelasi tahap kebimbangan dengan keputusan terkini (Matematik)

Korelasi

Kebimbangan

Keputusan peperiksaan
terkini (Matematik)

Kebimban
gan
Pearson Correlation
1
Sig. (2-tailed)
N
30
Pearson Correlation
.007
Sig. (2-tailed)
.970
N
30

Keputusan
peperiksaan
terkini
(Matematik)
.007
.970
30
1
30

Jadual 4.43 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tahap kebimbangan dengan
keputusan terkini bagi subjek Matematik. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu pada
<0.05.

96

Jadual 4.44 : Korelasi tahap kebimbangan dengan keputusan terkini (Sains)

Korelasi

Kebimbangan

Pearson Correlation

Kebimban
gan
1

Sig. (2-tailed)
N
Keputusan
terkini (Sains)

peperiksaan Pearson Correlation

Sig. (2-tailed)
N

Keputusan
peperiksaan
terkini (Sains)
-.008
.967

30

30

-.008

.967
30

30

Jadual 4.44 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tahap kebimbangan dengan
keputusan terkini bagi subjek Sains. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu pada <0.05.

97

4.8

Korelasi Tahap Kemurungan dengan Pencapaian Akademik

Jadual 4.45 : Korelasi tahap kemurungan dengan keputusan terkini (Bahasa Melayu)
Korelasi

Kemurungan

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Keputusan
peperiksaan Pearson Correlation
terkini (Bahasa Melayu)
Sig. (2-tailed)
N

Kemurung
an
1
30
.246
.190
30

Keputusan
peperiksaan
terkini (Bahasa
Melayu)
.246
.190
30
1
30

Jadual 4.45 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tahap kemurungan dengan
keputusan terkini bagi subjek Bahasa Melayu. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu
pada <0.05.

Jadual 4.46 : Korelasi tahap kemurungan dengan keputusan peperiksaan terkini

(Bahasa Inggeris)
Korelasi

Kemurungan

Pearson Correlation
Sig. (2-tailed)
N
Keputusan
peperiksaan Pearson Correlation
terkini (Bahasa Inggeris)
Sig. (2-tailed)
N

Kemurung
an
1
30
.318
.087
30

Keputusan
peperiksaan
terkini (Bahasa
Inggeris)
.318
.087
30
1
30

98

Jadual 4.46 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tahap kemurungan dengan
keputusan terkini bagi subjek Bahasa Inggeris. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu
pada <0.05.

Jadual 4.47 : Korelasi tahap kemurungan dengan keputusan peperiksaan terkini

(Matematik)
Korelasi

Kemurungan

Pearson Correlation

Kemurung
an
1

Sig. (2-tailed)
N
Keputusan
peperiksaan Pearson Correlation
terkini (Matematik)
Sig. (2-tailed)
N

Keputusan
peperiksaan
terkini
(Matematik)
-.051
.791

30

30

-.051
.791

30

30

Jadual 4.47 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tahap kemurungan dengan
keputusan terkini bagi subjek Matematik. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu pada
<0.05.

99

Jadual 4.48: Korelasi tahap kemurungan dengan keputusan peperiksaan terkini

(Sains)
Korelasi

Kemurungan

Pearson Correlation

Kemurung
an
1

Sig. (2-tailed)
N
Keputusan
terkini (Sains)

peperiksaan Pearson Correlation

Sig. (2-tailed)
N

Keputusan
peperiksaan
terkini (Sains)
-.101
.595

30

30

-.101

.595
30

30

Jadual 4.48 menunjukkan tidak terdapat korelasi antara tahap kemurungan dengan
keputusan terkini bagi subjek Sains. Bacaan korelasi tidak signifikan iaitu pada <0.05.

100

4.9

Hubungan antara status penempatan dan tahap tekanan

Rajah 4.22 : Hubungan antara status penempatan dan tahap tekanan pelajar.

Rajah 4.22 menunjukkan hubungan antara status penempatan dan tahap tekanan
pelajar.
Berdasarkan rajah 4.22, 22 orang (73.3%) responden didapati tinggal bersama dengan
ibu dan 12 orang (40.0%) responden mempunyai tahap tekanan yang normal, lima
orang (16.7%) responden mempunyai tahap tekanan yang ringan, tiga orang (10.0%)
responden mempunyai tahap tekanan yang sederhana dan dua orang (6.7%) responden
mempunyai tahap tekanan yang teruk.
Rajah 4.22 juga menunjukkan seramai enam orang (20%) responden didapati tinggal

101

bersama bapa. Tiga orang (10.0%) responden mempunyai tahap tekanan yang normal,
dua orang (6.7%) responden mempunyai tahap tekanan sederhana dan seorang (3.3%)
responden mempunyai tahap tekanan yang teruk.
Dalam pada itu, rajah 4.22 juga menunjukkan dua orang (6.7%) responden tinggal
bersama penjaga selain daripada ibu bapa dan masing-masing mempunyai tahap
tekanan yang normal dan ringan.

4.10

Hubungan antara status tempat tinggal dan tahap kebimbangan

Rajah 4.23 : Hubungan antara status penempatan dan tahap kebimbangan

102

Rajah 4.23 menunjukkan hubungan antara status tempat tinggal dan tahap
kebimbangan pelajar. Berdasarkan rajah 4.23, seramai 10 orang (33.3%) responden
yang tinggal bersama ibu mempunyai tahap kebimbangan yang normal, lima orang
(16.7%) responden mempunyai tahap kebimbangan yang ringan, tiga orang (10.0%)
responden mempunyai tahap kebimbangan yang sederhana, seorang (3.3%) responden
mempunyai tahap kebimbangan yang teruk dan tiga orang (10.0%) responden
mempunyai tahap kebimbangan yang sangat teruk.
Bagi responden yang tinggal bersama bapa, seorang (3.3%) didapati mempunyai tahap
kebimbangan yang normal, tiga orang (10.0%) responden mempunyai tahap
kebimbangan yang ringan, seorang (3.3%) responden mempunyai tahap kebimbangan
sederhana dan seorang (3.3%) responden mempunyai tahap kebimbangan yang sangat
teruk. Rajah 4.23 juga menunjukkan dua orang (6.7%) yang tinggal bersama penjaga
selaian daripada ibu bapa mempunyai tahap kebimbangan yang teruk.

103

4.11

Hubungan antara status penempatan dan tahap kemurungan

Rajah 4.24 : Hubungan antara status penempatan dan tahap kemurungan

Rajah 4.24 menunjukkan hubungan status penempatan dan tahap kemurungan pelajar.
Berdasarkan rajah 4.24, 14 orang (46.7%) responden yang tinggal bersama ibu
mempunyai tahap kemurungan yang normal, seorang (3.3%) responden mempunyai
tahap kemurungan yang ringan, dua orang (6.7%) mempunyai tahap kemurungan yang
sederhana dan lima orang (16.7%) responden mempunyai tahap kemurungan yang
teruk.
Rajah 4.24 juga menunjukkan bahawa seorang (3.3%) yang tinggal bersama bapa
mempunyai tahap kemurungan yang normal, dua orang (6.7%) responden mempunyai

104

tahap kemurungan yang sederhana, dua orang (6.7%) responden mempunyai tahap
kemurungan yang teruk dan terdapat seorang (3.3%) responden mempunyai tahap
kemurungan yang sangat teruk. Dalam pada itu, rajah 4.24 juga menunjukkan dua
orang (6.7%) responden yang tinggal bersama penjaga selain daripada ibu bapa
mempunyai tahap tekanan yang ringan.

4.12

Kesimpulan

Secara kesimpulannya di dalam bab ini, penyelidik telah menjelaskan dan

menghuraikan tentang dapatan kajian hasil analisis data yang telah diperolehi. Hasil
analisis kajian telah dihuraikan dan dijelaskan berdasarkan data-data yang diperolehi
penyelidik melalui kaedah korelasi pearson dan tabulasi silang. Berdasarkan dapatan
kajian bab ini, dapat disimpulkan bahawa tidak terdapat hubungan yang signifikan
antara tahap tekanan dan pencapaian akademik pelajar yang mengalami penceraian
ibu bapa.

BAB 5

PERBINCANGAN, CADANGAN DAN KESIMPULAN

5.1

Pengenalan

Bab ini akan membincangkan rumusan tentang kajian dan dapatan kajian, kesimpulan
daripada dapatan kajian, dan perbincangan berdasarkan dapatan kajian. Dalam pada
itu, beberapa cadangan juga dikemukakan oleh penyelidik bagi membolehkan
pemasalahan berkaitan dapat dijadikan sumber maklumat oleh pihak yang tertentu dan
rujukan di masa akan datang.

106

5.2 Hasil dapatan kajian

Kajian ini bertujuan mengenalpasti tahap Stres, kebimbangan dan depresi yang
dialami oleh pelajar yang mengalami penceraian ibu bapa. Dalam pada itu, kajian ini
juga bertujuan untuk mengkaji apakah terdapat hubungan di antara tahap Stres,
kebimbangan dan kemurungan terhadap pencapaian akademik pelajar yang
mengalami penceraian ibu bapa. Kajian ini dijalankan di dua buah sekolah iaitu
Sekolah Menengah Kebangsaan Ibrahim Fikri dan Sekolah Menengah Kebangsaan
Kompleks Gong Badak.
Dapatan kajian mendapati bahawa majoriti pelajar yang mengalami penceraian
ibu bapa dalam kajian ini tinggal bersama ibu. Hal ini disebabkan ibu merupakan
penjaga yang paling berhak mendapat hak jagaan anak-anak selepas penceraian
berlaku. Namun begitu, terdapat juga pelajar yang tinggal dengan bapa dan penjaga.
Responden 1 telah menyatakan kepada pengkaji melalui temubual semasa dijalankan,
faktor responden memilih tinggal bersama bapa ialah disebabkan oleh mahkamah
memberikan hak penjagaan kepada bapa dan telah memilih untuk tinggal secara
sukarela bersama bapa. Berikut merupakan petikan temubual bersama beliau :
Saya lebih suka dan selesa tinggal bersama dengan ayah dan masa di tanya oleh
mahkamah saya memang setuju nak tinggal dengan ayah.
Dalam pada itu, terdapat responden yang tinggal bersama nenek dan terdapat juga
responden yang tinggal bersama dengan ibu saudara.
Penemuan kajian menunjukkan bahawa majoriti responden mendapat gred C di
dalam subjek Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris. Bagi subjek Matematik, majoriti

107

responden mendapat gred D. Bagi subjek Sains, majoriti responden mendapat gred C
dan D.
Penemuan kajian mendapati majoriti responden mempunyai tahap tekanan,
kebimbangan dan kemurungan yang normal. Terdapat 1 orang responden yang
mempunyai tahap tekanan yang sangat teruk, 4 orang responden yang mempunyai
tahap kebimbangan yang sangat teruk dan 1 orang responden mempunyai tahap
kemurungan yang sangat teruk.
Secara keseluruhan, penemuan kajian menunjukkan penceraian ibu bapa memberi
tekanan, kebimbangan dan kemurungan pada tahap normal terhadap anak-anak. Tahap
tekanan, kebimbangan dan kemurungan yang normal dikategorikan sebagai tekanan
yang sihat dan tidak memberi implikasi yang negatif kepada pencapaian akademik
pelajar di sekolah.

5.3

Perbincangan
Dapatan kajian yang diperolehi secara keseluruhannya menunjukkan bahawa

tidak penceraian ibu bapa hanya memberi sedikit tekanan kepada anak-anak dan
tekanan yang dialami adalah pada tahap normal. Tekanan, kebimbangan dan
kemurungan yang berada pada tahap normal tidak mempunyai pengaruh yang kuat
terhadap pencapaian akademik pelajar.
Hasil dapatan kajian ini agak berbeza dengan kajian-kajian sebelum ini yang
menyatakan bahawa pelajar yang mengalami penceraian ibu bapa mempunyai tahap
Stres yang tinggi berbanding pelajar yang tidak mengalami penceraian ibu bapa (Siti

108

Nor Yaacob dan Anita Abdul Rahman, 1997). Namun begitu, hasil kajian ini
mempunyai persamaan dengan kajian yang menyatakan bahawa tahap tekanan
individu akan berkurangan apabila mengalami penceraian (Amato, 2000).
Penemuan hasil kajian mendapati bahawa walaupun tidak terdapat hubungan yang
signifikan di antara tahap tekanan dan pencapaian akademik dalam kalangan pelajar
yang mengalami penceraian ibu bapa namun pelajar yang mengalami penceraian ibu
bapa mempunyai tahap pencapaian akademik yang rendah. Hal ini disokong dengan
hasil dapatan kajian yang menunjukkan majoriti responden memperolehi gred C
dalam subjek-subjek teras di sekolah.
Penemuan kajian ini menyokong dapatan kajian oleh Sapora Sipon (2000,2001),
Amato (2000), Samuel Chan Hsin Chlen dan Mohamed Sariff Musa (2008), yang
mendapati anak-anak yang mengalami penceraian ibu bapa mempunyai skor
akademik yang lebih rendah.

5.4 Cadangan
Dapatan

kajian

ini

diharapkan

membantu

pihak

yang

terlibat

membuat

penambahbaikkan terhadap sistem masing-masing agar setiap anggota dapat

menjalankan fungsinya dengan baik. Melalui dapatan kajian, berikut disenaraikan
beberapa cadangan bagi menangani penceraian agar implikasi negatif terhadap
anak-anak dapat diminimumkan.
5.4.1 Individu
1. Asas bagi setiap individu adalah fitrah beragama. Oleh sebab itu, bagi menangani

109

masalah akibat penceraian individu perlulah menimba ilmu agama dan kembali
menyusun kehidupan selepas bercerai dengan pasangan. Bagi individu muslim
khususnya, solat merupakan tiang agama yang membantu menyusun kehidupan. Hal
ini bersandarkan firman Allah SWT yang bermaksud :

Sesungguhnya berjayalah orang-orang yang beriman, iaitu mereka yang khusyuk

dalam solatnya, dan mereka yang menjauhkan diri daripada perbuatan yang sia-sia.
(Al-Mukminun :1-3)
Individu perlu mempelajari ilmu pengurusan stres yang berkesan. Penceraian
akan mengakibatkan perubahan hidup yang pada peringkat awalnya akan memberi
tekanan. Pengurangan terhadap perubahan persekitaran perlu bagi memastikan
individu dan anak-anak yang mengalami penceraian dapat menyesuaikan diri dengan
situasi dan persekitaran yang baru.
2. Penemuan kajian ini mendapati bahawa penceraian ibu bapa sebenarnya tidak
menjejaskan fungsi keluarga namun perselisihan atau pergaduhan yang datang
bersama struktur itu yang menjejaskan fungsi keluarga. Perselisihan dan pergaduhan
yang terjadi itulah yang menjejaskan emosi anak-anak seterusnya memberi implikasi
negatif. Oleh yang demikian, pasangan yang bercerai perlu mengamalakn sikap
toleransi dan saling bertolak ansur serta rasional dalam menangani isu-isu yang
berbangkit selepas penceraian seperti hak penjagaan anak dan urusan harta
sepencarian.
5.4.2

Sekolah

1. Pihak sekolah melalui guru kelas perlu sentiasa mengemaskini rekod pelajar dan

110

mengenalpasti pelajar yang mengalami penceraian ibu bapa. Pengalaman pengkaji

semasa penyelidikan ini dilakukan, terdapat pelajar yang merahsiakan penceraian ibu
bapa disebabkan takut dan malu terhadap stigma yang bakal dihadapi sekiranya
mendedahkan status ibu bapa.
2. Pihak sekolah juga boleh menganjurkan program-program yang berkaitan
pembinaan sahsiah bagi pelajar yang mengalami masalah penceraian ibu bapa.
Program-program yang dianjurkan perlulah menggalakkan penglibatan ibu bapa dan
pihak guru seperti Program Guru Pelawat yang telah dipraktikkan di negara-negara
maju seperti Jepun, Korea Selatan, Hong Kong, New Zealand dan Singapura
(Zulkarnain, 2009). Program Guru Pelawat ialah program yang memerlukan pembantu
guru atau pekerja sosial sekolah mengadakan lawatan ke rumah keluarga pelajar bagi
meninjau dan mengetahui masalah pelajar (Nurzaimah, Ezarina dan Haris, 2012).
3. Unit Kaunseling Sekolah perlu mengadakan lebih hebahan dan promosi bagi
menggalakkan pelajar yang mempunyai masalah penceraian ibu bapa dan mengalami
masalah dalam akademik tampil untuk dibantu. Pelaksanaan kaunseling kelompok
perlu lebih diberikan perhatian bagi membantu pelajar yang mengalami masalah
tekanan akibat penceraian ibu bapa.

5.4.3 Masyarakat
1. Masyarakat perlulah peka dan cakna terhadap sebarang perubahan yang berlaku
dalam komuniti masyarakat itu sendiri. Penceraian yang memberikan tekanan
kebiasaannya mempunyai perkaitan dengan kemiskinan atau masalah ekonomi

111

pasangan. Oleh sebab itu, jiran tetangga sebagai salah satu komponen masyarakat
perlu lebih cakna terhadap perubahan yang berlaku dalam komuniti berkenaan.Sikap
peka dan cakna perlu diterapkan bagi memberi bantuan yang diperlukan. Amalan
ziarah-menziarahi merupakan salah satu cara mengaplikasikan sikap peka dan cakna
sesebuah masyarakat.
2. Stigma terhadap keluarga tunggal perlu dikikis dalam masyarakat. Masyarakat perlu
lebih memberikan sokongan moral terhadap keluarga tunggal. Stigma negatif terhadap
keluarga tunggal merupakan salah satu punca tekanan individu terutamanya anak-anak
yang mengalami penceraian ibu bapa.

5.4.4

Kerajaan

1. Jabatan Kemajuan Islam Malaysia dan jabatan agama negeri perlu sentiasa
menambahbaik modul-modul yang terdapat di dalam kursus pra perkahwinan. Salah
satu slot dalam kursus perkahwinan iaitu penerangan mengenai penceraian perlu lebih
diperkasakan. Modul tersebut perlulah menerangkan lebih lanjut bukan sahaja
mengenai proses daftar penceraian malahan perlu diterangkan mengenai cara untuk
menangani penceraian.
2. Kementerian Kesihatan Malaysia perlu lebih mempromosikan perkhidmatan
kaunseling dan perkhidmatan psikatari di hospital-hospital kerajaan. Ibu bapa perlu
membawa anak-anak yang mengalami tekanan, kebimbangan dan kemurungan untuk
hadir ke hospital bagi menjalankan sesi terapi kaunseling atau mendapatkan rawatan
psikatari. Pihak KKM juga dicadangkan untuk menjalin kerjasama dengan pihak

112

sekolah melalui program sekolah angkat bagi hospital-hospital, pejabat kesihatan

daerah dan klinik kesihatan yang berhampiran.
3. Kementerian Pelajaran Malaysia melalui Jabatan Pelajaran Negeri dan Pejabat
Pendidikan Daerah perlu merangka program-program berbentuk pengurusan Stres
bagi meningkatkan pencapaian akademik pelajar terutamanya pelajar-pelajar yang
mengalami masalah penceraian ibu bapa. Dalam pada itu, pihak KPM juga
dicadangkan agar mewujudkan jawatan pekerja sosial di sekolah bagi menjayakan
Program Lawatan Guru dan membantu guru-guru di sekolah melakukan kerja-kerja
urus tadbir perihal pelajar.

5.5 Kesimpulan
Secara kesimpulannya, walaupun terdapat banyak kajian yang memberi perspektif
bahawa penceraian ibu bapa mempengaruhi tahap tekanan anak-anak namun dapatan
kajian ini menunjukkan tahap tekanan yang dialami oleh anak-anak adalah pada tahap
normal dan tidak membimbangkan.
Kajian ini mendapati penyesuaian anak-anak bergantung kepada kualiti hidup
selepas penceraian dan tahap umur anak-anak. Penceraian ibu bapa tidak memberikan
tekanan secara menyeluruh kepada anak-anak apabila ibu bapa dan anak-anak cepat
menyesuaikan diri dengan perubahan yang berlaku. Gangguan fungsi juga tidak
berlaku namun masih terdapat beberapa perubahan yang mempengaruhi fungsi sistem
keluarga.

113

5.6 Penutup
Hasil kajian ini perlu ditinjau berdasarkan limitasi kajian yang melibatkan saiz sampel
dan lokasi sampel yang kecil serta berdasarkan persepsi remaja sahaja. Di samping itu
kajian ini memberi tumpuan kepada tahap tekanan, kebimbangan dan kemurungan
pelajar tanpa mengambil kira faktor-faktor lain yang mempengaruhi pencapaian
akademik pelajar yang mengalami penceraian ibu bapa seperti status sosial dan
sebagainya.
Oleh sebab itu, satu kajian yang melibatkan bilangan responden yang lebih ramai,
bilangan daerah yang lebih banyak, melibatkan negeri-negeri lain di Malaysia dan
menggunakan gabungan pelbagai inventori dapat dijalankan pada masa akan datang.
Kajian ini tidak mengambil kira jangkasama tempoh penceraian responden dalam
analisis data. Justeru, item demografi bersandarkan tempoh masa penceraian dan tahap
tekanan mungkin memberikan hasil kajian yang berbeza.

SENARAI RUJUKAN

Abdul Rashid Mohamed dan mohamed Daud Hamzah. (2005). Kajian Korelasi Emosi
Malu dengan Pencapaian Akademik di Kalangan Mahasiswa Melayu. Jurnal Pendidik
dan Pendidikan, 20:153-167
Amato, P.R. (1987). Family processin one-parent,stepparent and intact families : The
childs point of view. Journal of Marriage and the Family, 49(2):327-337.
Amato, P.R. (2000). The Consequences of Divorce for Adults and Children. Journal of
Marriage and the Family, 62:1269-1287
Amato, P.R. Kane Jennifer B.,& Spencer James (2011) Reconsidering the Good
Divorce. Journal of Family Relations, 60: 511-524 DOI:10.1111/j.17413729.2011.00666.x
Amato, P.R., dan Gilbreth, J.G., (1999). Non-resident Fathers and Childrens Well-being :
Meta-analysis. Journal of Marriage and Family, 64:703-716
Benson, M.J., Buehler, C., and Gerard, J.M., (2008). Interparental Hostility and Early
Adolescent Problem Behaviour : Spillover via Maternal Acceptance, Harshness,
Inconsistency, and Intrusiveness. Journal of Early Adolescence, 28:428-454
Doi:10.1177/0272431608316602
Chua.Y.P. (2006). Kaedah dan Statistik Penyelidikan : Asas Statistik Penyelidikan Buku 2.
Kuala Lumpur. McGraw-Hill (Malaysia) Sdn. Bhd.
Edimansyah, Rusli, B.N. dan L. Naing (2007). Reliability and Construct Validity of the
Malay Version of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS) in Automotive
Assembly Workers in Malaysia, 7(1):25-30
Fatimah Abdullah. (2015). Keluarga dan Pemodenan di Malaysia: Pengaruh Kemodenan
pada Institusi Keluarga. Selangor. PTS Akademia
Hatta Sidi dan Mohamed Hatta Shaharom. (2005). Mengurus Stress: Pendekatan yang
Praktikal. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka
Hakimi Ismail. (2011, Oktober 6). Tahap Stress Pelajar Kita Tinggi. Utusan Malaysia.
Retrieved from http://ww1.utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2011&dt=1006&pub
=utusan_malaysia& sec=muka_hadapan&pg=mh_04.htm
Intan Nurhaila Meor Safari et al., (2011). Tahap Pengetahuan Mengenai Kesihatan Mental
dalam Kalangan Pelajar Institut Pengajian Tinggi Awam (IPTA) : Kajian Kes di UKM,
Bangi. Jurnal Personalia Pelajar, 14 : 37 44 Retrieved from
http://www.ukm.my/personalia/wp-content/uploads/2015/06/4-Intan-Nurhaila-Meor
Safari -et-al.pdf

Ismail Yahya.(2015). Undang-undang Keluarga Islam di Malaysia bersama Dato Ismail

Yahya, Mantan Mufti Terengganu: 55 Soal Jawab. Selangor. Suka Buku Enterprise.
Jabatan Agama Islam Selangor. (2011). Penceraian. Retrieved from http://ncr.jais.gov.my
/index.php/dashboard/pengenalan.
Jabatan Kemajuan Agama Islam Malaysia. (2014). Selepas Penceraian : Apakah Hak
Wanita yang Perlu Dituntut?, Retrieved from http://www.islam.gov.my/en/selepasperceraian-apakah-hak-wanita-yang-perlu-dituntut.
Jas Laile Suzana Jaafar (2008). Pengenalan Kepada Psikologi Kanak-Kanak dan Remaja.
Selangor, Arah Pendidikan Sdn. Bhd.
Jones, R.C., (2008). The Effect of Depressed Mood on Academic Outcomes in Adolescents
and Young Adults. Graduate theses and Dissertation. University of South Florida
Retrieved from http://scholarcommans.usf.edu/exd/322
Kim Leon (2003). Risk and Protective Factors in Young Childrens Adjusment to Parental
Divorce : A Review of the Research, Journal of Family Relations, 52: 258-270.
Krein, S.F. & Beller, A.H. (1988). Educational Attainment Of Children From Single-Parent
Families : Differences By Exposure, Gender, And Race. Demography, 25: 221-234.
DOI 10.2307/2061290
Mohamad Daud Hamzah (1994). Perkembangan Kanak-kanak dan Pembelajaran (Siri
Pengajian dan Pendidikan Utusan), Kuala Lumpur , Utusan Pblications & Distributors
Sdn. Bhd.
Mohamad Jamil Yaacob. (2005). Mental Sihat : Ok di Rumah, Ok di Tempat Kerja.
Selangor. PTS Millenia Sdn. Bhd.
Nur Hidayah Hashim. (2016, Januari 29). Penceraian Berpunca Perkara Remeh-temeh
Membimbangkan. Berita Harian. Retrieved from www.bharian.com.my/node/119233
Norila Daud.(2010,November15). 10 Tahun Pertama Terdedah Penceraian. Utusan
Malaysia. Retrieved from http://www.islam.gov.my/10-tahun-pertama-terdedahperceraian
Nur Faridah Hanim Mohd Mokhtar (2007). Kesan Stress terhadap Pencapaian Akademik
dan Personaliti Pelajar Politeknik. Universiti Tun Hussien Onn. Retrieved from
https://www.scribd.com
Nora Azlin Sidek.(2006). Punca-punca Kebimbangan di Kalangan Pelajar Sekolah
Menengah. Fakulti Pendidkan Universiti Teknologi Malaysia.
Nur Azma Amin, Rusli B.N., Quek. K.F.,R.M. Noah. (2014). Psychometric Properties Of
The Malay Version Of The Depression Anxiety Stress Scale-21 (M-DASS21) Among
Nurses In Public Hospitals in the Klang Valley. International Journal of Collaborative
Research on Internal Medicine & Public Health. Retrieved from
http://www.iomcworld.com/ijcrimph/files/v06-n05-01.pdf

Norlizawati Yaacob. (2006). Hubungan antara Tekanan dengan Pencapaian Akademik

Pelajar Tahun Akhir Fakulti Pendidikan Universiti Teknologi Malaysia. Universiti
Teknologi Malaysia
Nurzaimah Asalal, Ezarina Zakaria & Haris Abd Wahab (2012). Intervensi Kerja Sosial
Sekolah dalam Menangani Masalah Sosial Pelajar. Jurnal Pendidikan Malaysia, 38(1).
Polasaari,U. & Aro, H (1994). Effect of tiing of parental divorce on the vulnerability of
children to depression in young adulthood. Journal of Adolescene, 29: 681-690.
Rohana Yusof. (2006). Asas Sains Sosial dari Perspektif Sosiologi. Kuala Lumpur. Dewan
Bahasa dan Pustaka.
Rajni Kumari & Radhakanta Garita (2012). Relationship between Stress and Academic
Achievement of Senior Secondary School Students. Asian Journal of Multidimensional
Research
Roslelawati Abdullah & Nordin Hussin (2014). Perkahwinan dan Penceraian Masyarakat
Melayu Terengganu 1950an-1970an. Kajian Malaysia. 32:81-117 retrieved from
http://web.usm.my/km/32(1)2014/KM%2032(1)%202014%20-%20ART4%20(81-117).
pdf
Ramli Musa, Mohd Ariff Fadzil, & Zaini Zain. (2007). Translation, Validation and
Psychometric of Bahasa Malaysia Version of the Depression, Anxiety and Stress Scale
(DASS). ASEAN Journal of Psychiatry, 8(2):82-89. Retrieved from http://www2.psy.
unsw.edu.au/ dass/malaysian/ramli_Bahasa_article.pdf.
Sami AR Al-Dubai et al., (2014). Concurrent Validity of The Malay Version of Perceived
Stress Scale (PSS-10). ASEAN Journal of Psychiatry 15(1) : 8-13
Siti Nor Yaacob & Anita Abdul Rahman (1997). Depresi dan Pencapaian Akademik dari
Keluarga Berbeza Struktur. Jurnal Pendidik dan Pendidikan, 15: 89-98
Sulaiman Endut.(2001). Ingin Tahu? Perkahwinan. Kuala Lumpur. Utusan Publications &
Distributors Sdn. Bhd.
Sulaiman Masri. (2005).Kaedah Penyelidikan dan Panduan Penulisan (Esei,Proposal,Tesis).
Kuala Lumpur. Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd.
Shazana Muhammed. (2011). Kaedah Penyelidikan. Retrieved from http://www.scribd.
com /doc/ 59406659/Kaedah-Kajian#scribd
Wang. H. And Amato, P.R.,(2000). Predictors of Divorce Adjustment : Stressors,
Resources, and Definitions. Journal of Marriage and the Family, 62:655-668
William S. Coysh , Janet R. Johnston, Jeanne MTschann, Judith. S.Wallerstein., & Marsha
Kline., (1989). Parental Post-divorced Adjustment in Joint and Sole Physical Custody
Families. Journl of Family Issue, 10:52-71 retrieved from doi: 10.1177/01925 1389
010001003
Wu, Z., Schimmele, C.M., and Hou, F., (2015). Family Structure, Academic Characteristics,
and Postsecondary Education. Family Relations, 64:205-220 Doi:10.1111/fare.12112

Yahya Don. (2006). Psikologi Sosial dalam Pendidikan. Kuala Lumpur. PTS Professional
Publishing Sdn. Bhd.
Zulkarnain A.Hatta (2009). School Social Work in Malaysia : Challenges and Prospects.
Universiti Sains Malaysia.