gePsf] .
%=
of]ubfg .
kl/R5]b@
;ldlt4f/f ;+rfng x'g] tflnd sfo{qmdx?
@=! k[i7e'ld
g]kfnsf] cfly{s ;+/rgfdf s[lif If]q dflysf] cTolws
lge{/tfnfO{ sd u/L cf}Bf]lus ljsf;sf] ultnfO{ ltj|t/
t'Nofpg' cfhsf] 68\sf/f] cfjZostf xf] . o;} kl/k|]Ifdf u}x|
s[lif If]qdf cfod"ns /f]huf/Lsf yk cj;/x? h'6fpgsf] nflu
3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldlt P+j cGtu{tsf sfo{fnox?
4f/f ljljw ljifodf ;Lk ljsf; tflnd, pBdlzntf ljsf; Pj+
Aoj:yfkg ;DalGw tflnd Pj+ pBf]u k|j4{gfTds
sfo{qmdx? lg/Gt/ ?kdf ;+rfng x'b} cfPsf 5g . o; k|sf/ ;
+rfng ul/g] cfod"ns tflnd tyf pBf]u k|j4{gfTds
sfo{qmdx?nfO{ :yfgLo dfu / ;DefAotfsf cfwf/df cem
5
uf=lj=;=g=kf=
af6
sltslt
hgf
k|
sfo{qmdsf]
nflu
cfjZos
k|lzIfssf]
;+Vof
cfk"lt{ Aoj:yf .
;se/ cfgf] lhNnfdf lgoldt tflnd sfo{qmddf gk/]sf]
ljifodf dfq sfo{qmd dfu ug'{ kg]{5 .nfdf] cjlw -Ps
dlxgf eGbf a9L_ sf] tflndsf] nflu kmfu'0f d;fGt leq /
5f]6f] cjlw -! dlxgf eGbf sd_ sf] tflnd eP a}zfv d;fGt
leqdf k|wfg sfo{fnoaf6 l:js[tL lnO{ ;dod} sfo{qmd ;
+rfng ug'{ kg]{5 .
@=%=!=# k"gtf{huL tflnd
;ldltn] ;+rfng ug]{ laleGg tflnd dWo] k'gtf{huL tflnd
klg Ps xf] . of]
tflnd ljifo a:t'sf] cfwf/df a9Ldf @ -b'O{_
dlxgf
;Ddsf]
x'g]5
.
;f]
eGbf
a9L
cjlwsf] tflnd ;+rfng ug'{ kg]{ ePdf ;ldltsf] k|wfg
sfo{fnosf]
k"j{
l:js[tL
lnO{
;+rfng ug'{ kg]{5 . of] tflnd ;+rfngsf] qmddf k|
lzIffyL{
5gf}6
ubf{
lgDg
s'/fx?nfO{ Wofg lbg' kg]{ x'G5 .
-s_ ;ldltljefuaf6 tflnd k|fKt ul/ pBf]uAoj;fodf ;+nUg
AolQmx? .
-v_ pBf]uAoj;fodf ;+nUg t/ ;Lksf] k"0f{ bIftfdf sld e}
o:f lsl;dsf] tflnd
k|fKt
u/]kl5 cem ;kmntf /
lgk"0f{tfk"j{s pBf]uAoj;fo ;+rfng ug{ ;Sg] k|jn
clenfiff P+j rfxgf ePsf AolQmx? .
9
10
tflnd
kZrft
pBf]uAoj;fo
ug{
k|ltj4
ePsf
AolQmx? .
-u_ ljlQo ;+:yfx?af6 C0f nufgLsf] k|s[ofdf k/]sf
AolQmx?
-3_ :yfgLo pBf]u jfl0fHo ;+3 jf 3/]n' tyf ;fgf pBf]u dxf;
+3af6 pBf]uAoj;fo ;+rfng ug]{ egL k|ltj4tf
bzf{O{ l;kmfl/; ul/Psf AolQmx? .
-_
;+:yfx?af6 pBf]uAoj;fodf ;
11
12
13
15
sfo{fno
:t/af6} ;Demf}tf ul/ sfo{ ug{ u/fpg ;lsg]5 . ;f] eGbf
a9L k|lzIf0f z'Ns ltg'{ kg]{
ePdf k'i6\ofO{ ;lxt l:js[tLsf nflu k|wfg sfo{fnodf k7fpg'
kg]{5 .
_ a9Ldf b'O{ xKtf ;Ddsf] tflnd ;+rfng ubf{ tflnd lbg]
pBf]u, ;+:yf jf AolQmsf] ;Dk"0f{ ef}lts ;'ljwf, pQm
pBf]u ,;+:yf jf AolQm dfkm{t Aoxf]/L tflndsf] ljifo /
cjlw cfbL ljrf/ u/L cf}lrTotfsf] cfwf/df lhNnf l:yt zfvf jf
d'Vo zfvf sfo{nox?n] k|lt k|lzIffyL{ a9Ldf ? &)).-;ft
;o_ ;Dd e'QmfgL lbg] ul/ ;+rfng ug{ ;lsg]5 . ;f] eGbf
a9L ;]jf z'Ns lbO{ tflnd ;+rfng ug'{ kg]{ cj:yf ePdf k|
wfg sfo{fnosf] l:js[tL lnO{ ;+rfng ug'{ kg]{5 .
@=^=# d]lzg cf}hf/ sRrf kbfy{ Joa:yf
@=^=#=! d]lzg cf}hf/ Joj:yf
tflnd ;+rfngdf cfjZos kl/df0fdf d]lzg cf}hf/ pknAw
x'g' kg]{5 . ;fdfGotof @
hgf k|lzIffyL{x?sf] nflu
sDtLdf Pp6f d]lzg Aoj:yf ug'{ kg]{5 . o:tf] Aoj:yf
ubf{ eP ;Dd sfo{fnodf df}Hbft d]lzg cf}hf/x? k|of]u ug'{
kg]{5 .
@=^=#=@ sRrf kbfy{ Joj:yf
tflnd ;+rfngsf] nflu k|ofKt kl/df0fdf cfjZos sRrf
kbfy{ pknAw x'g' kg]{5 . sRrf kbfy{sf] Joj:yf ldnfpbf
tflndaf6 pTkfbg ul/g] kl/df0f / u'0f:t/nfO{ ;d]t Wofgdf
/fVg' kb{5 . k|lzIfssf] vr{ / k|lzIffyL{ eQf afx]s
sfo{qmd vr{sf] sDtLdf *) k|ltzt ;Dd sRrf kbfy{ vl/bdf
vr{ u/L tflnd cjlw e/df vkt u/L tflnd ;+rfng ug{' kg]
{5 . tflndsf] nflu sRrf kbfy{ vl/b ug'{ kbf{ ah]6sf]
kl/lwleq /xL tflndnfO{ :tl/o agfpg] u/L pRr u'0f:t/sf]
sRrf kbfy{ vl/b ug'{ kg]{5 . s'g} sf/0fa; sRrf
kbfy{ a9L x'g uPdf tflnd ;dfKt ePsf] & lbg leqdf
sfo{fnodf lhG;L bflvnf u/fO{ ;Sg'kg]{5 .
18
19
pNn]lvt
hfgsf/Lsf]
cfwf/df
#)
@=z}lIfs of]Uotf
!)
!)
@)
!= AolQmTj
@=pBdlzntfsf] nIf0f
!)
&
23
+of]hs
@= lhG;L x]g]{ sd{rf/Ln]vfkfn
;b:o
;b:o
+of]hs
@= ;+alGwt sfo{qmd x]g]{ clws[t
;b:o
#= ;DalGwt k|lzIfs
;b:o
;dfj]z
ltzt_
!= Pqm]lns pmgaf6 ag]sf] wfuf]
!)
!)
@%
#)
5_ xfp; k]lG6
/+ufpg' kg]{ ;txsf] If]qkmn v'nfO{ ;+rfng ug'{ kg]
{ of] tflnd ;se/ sfof{nosf
ejgx?df
/+u
/f]ug ug]{ ul/ ;+rfng ul/g] ePsf]n] klg /+u /f]ug ul/g]
7fpFsf] If]qkmn
:ki6
v'nfO{ ug'{ kg]{5 . aflx/sf cGo AolQm jf sfof{nosf]
ejgdf
/+u
/f]ug
u/fpg'
kbf{ s'g} klg cj:yfdf sRrf kbfy{df vr{ ug{ kfO{g]
5}g . tflnd cjlw e/df
k|lzIffyL{x?n]
l;Sg] qmddf /+u /f]ug u/]sf] If]qkmnsf] ;Dk"0f{ ljj/0f
v'nfO{ ;dfkg
k|ltj]bgdf
pNn]v ul/ k|wfg sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
h_ cGo ljifosf tflndsf af/]df ;ldltn] ;do ;dodf tf]s] cg';f/
x'g]5 .
@=!! tflndaf6 pTkflbt ;fdfgsf] lalqm Aoj:yf
tflnd sfo{qmdaf6 pTkflbt a:t'x?sf] u'0f:t/ sfod u/fpg]
tkm{ sfo{fno k|d'v Pjd ;DalGwt k|lzIfsn] ljz]if Wofg
lbg' k5{ / To:tf pTkfbgx? k|lzIf0f cjlw d} ljlqm u/fpg]
k|oTg ug'{ kg]{5 . ljlqm gePsf pTkflbt ;fdfgx? tflnd
;dfkg ePsf] & lbg leq :6f]/ bflvnf ug'{ kg]{5 . pTkfbg
nfut tyf a]nfa]nfdf ePsf] lgb]{zg cg';f/ ljlqm d'No
lgwf{/0f ul/ To:tf ;fdfgsf] lalqm ug]{ u/fpg] lhDdf
sfo{fno k|d'vsf] x'g]5 . ljz]if sf/0fj; pTkfbgsf] u'0f:t/ sd
e} jf pTkfbg nfut a9L x'gu} nfut d'Nodf ljlqm
ug{ sl7gfO{ dxz'; ePdf lgDgfg';f/sf] pk;ldltsf] lg0f{o
cg';f/ ljlqm ljt/0f ug'{ kg]{5 .
28
;+of]hs
;b:o
u_ k|fljlws sd{rf/L
;b:o
lnnfd
of]Uo
;fdfgsf]
d'Nof+sg u/L lnnfd ljlqm ug{ l:js[ltsf] nflu k|wfg
sfof{nodf k7fpg' kg]{5 .
-_ kmnkm"n tyf vfB k|zf]wg tflndaf6 pTkfbg ePsf a:t'
nufot l56f] gf; x'g]
a:t' ljlqmsf] nflu of]Uo gePdf d'Vo zfvf sfo{fnon] jif{df
a9Ldf ? !))).-Ps
xhf/_ ;Ddsf] To:tf ;fdfg w'Nofpg ;Sg]5 . o:tf] sfo{ d'Vo
zfvfsf] l:js[lt lnO{
dftxtsf zfvf sfo{fnox?n] klg ug{ ;Sg]5g . ;f] eGbf
a9Lsf] ;fdfg
w'Nofpg kg]{ ePdf k|wfg sfo{fnosf] l:js[tL lnP/
ug'{ kg]{5 .
@=!@ ;dfkg k|ltj]bg
x/]s tflnd ;DkGg eP kl5 cg';'rL !) adf]lhd ;dfkg k|
ltj]bg tof/ u/L k|To]s rf}dfl;s cjwL ;dfKt ePsf] !% lbg
leqdf clgjfo{ ?kdf k|wfg sfo{fnodf cfOk'Ug] u/L
k7fpg] lhDd]jf/L sfo{fno k|d'vsf] x'g]5 .
30
eGbf
a9L
;dosf]
nflu
;]jf pknAw u/fpg' kbf{ To:tf sfo{sf] nflu v6LO{ hfg] k|
fljlws
sd{rf/Lsf] nflu lgodfg';f/ x'g] ;a} vr{ /sd ;DalGwt
pBf]upBdL;+u lnO{
k|fljlws ;]jf pknAw u/fpg' kg]{5 . dfu cg';f/sf] sd{rf/L
sfo{fnodf gePdf ;DalGwt d'Vo zfvf sfo{fno jf k|wfg
sfo{fnodf ;Dks{ /fvL pknAw u/fpg ;lsg]5 . o;f]
ubf{ klg pknAw x'g g;s]df tf]lsPsf] ;]jfsf] nflu tflnddf
lgo"QmL ul/g] k|lzIfsnfO{ lbg] ;'ljwf / eQfsf] cfwf/df
k|lzIfs lgo"Qm ul/ ;]jf lbg ;lsg]5 .
_ pBdL cGt/b]lzo pBf]u cjnf]sg e|d0f sfo{qmd
tflnd k|fKt ul/ pBf]u Aoj;fodf ;+nUg pBdLx?nfO{ ;f]xL
lsl;dsf cGo
pBf]ux?n]
s]
s:tf] lsl;dsf pTkfbg s;/L u/]sf 5g / ahf/sf] dfunfO{ s;/L
k"lt{ u/L /x]sf 5g eGg] hfgsf/L u/fO{ cfgf] pBf]u ;
+rfngsf /0fgLltx? agfO{
;kmntfk"j{s
Aoj;fo ;+rfng ug{ o; sfo{qmdn] ;xof]u ug]{ ljZjf;
lnO{Psf] 5 .
sRrf
ePsf]
&
lbg
leqdf
vftfdf blfvnf ul/ ;Sg' kg]{5 .
w/f}6L
35
@=!% ljljw
-s_ tflndsf] pko'Qmtf / :ynut ;+DefAotf af/] cWoog
ljZn]if0f ul/ dfu / ;+DefJotfsf] cfwf/df sfo{qmd ;
+rfng ug'{ kg]{5 .
-v_ tflnd sfo{qmd ;+rfng ubf{ ;ldltljefu jf ;DalGwt
cfof]hgfx?af6 tof/
ul/Psf] kf7\oqmd cg';f/
ug'{ kg]{5 . To:tf] kf7\oqmd pknAw gePdf ;/sf/L tyf
u}x| ;/sf/L ;+3 ;+:yfaf6 tof/ ePsf] kf7\oqmd cg';f/ / ;f]
pknAw gePdf dfq
tflndsf] k|s[lt tyf cjlw
cg';f/ ;}4flGts tyf Aojxfl/s 1fgsf] cg'kft v'Ng]
ul/ tflndsf] ljj/0f tof/ ul/ ;+rfng ug'{ kg]{5 .
-u_ ;ldltsf] sfo{fno jf ;+3 ;+:yfsf] sfo{fnodf sfo{qmd ;
+rfng ug'{ kg]{5 . ;f] pknAw x'g g;s]df dfq k|
Tofof]lht clwsf/sf] kl/lw leq /lx k|lzIf0f :yn ef8fdf
lnO{ tflnd ;+rfng ug'{ kg]{5 .
36
kl/R5]b#
Aoj;fo :yfkgf tyf ;+rfngsf] nflu ;fem]bf/L ljsf;
sfo{qmd
#=! k[i7e"ld M
:yfgLo dfu / ;DefAotfsf] cfwf/df :yfgLo ;/sf/L tyf
u}x| ;/sf/L ;+3 ;+:yfx?sf] ;dGjo / ;xof]udf cfod"ns
tflnd sfo{qmdx? ;+rfng ug{df ;3fp k'ofpg] u/L
s]Gb| tyf lhNnf :t/df ;xefuLtfd"ns tflnd sfo{qmdx? ;
+rfngsf] nflu Aoj:yf ul/Psf] 5 . o:tf tflnd sfo{qmdx?
cfod"ns tflnddf ;+nUg cGo lgsfox?;+u ldn]/ ;+o'Qm ?
kdf ;+rfng ug'{ kb{5 . ;+o'Qm ?kdf ;+rfng
ug]
{ ul/ ;xefuLtfd"ns tflnd sfo{qmd th'{df ubf{ ss:n] s]
s:tf] vr{ Aoxf]g]{ P+j cfjZos ;]jf k'ofpg] eGg] af/]
lnlvt ;dembf/L sfod ug'{ kg]{5 . of] tflnd sfo{qmd ;
+rfng ubf{ cg';"lr& adf]lhdsf] k|s[of cjnDag ug'{ kg]
{5 . k|wfg sfo{fnoaf6 dfu ul/ sfo{qmd ;+rfng
ubf{ klg of] k||s[of k"/f ul/ l:js[lt lnP/ dfq ;+rfng
ug'{ kg]{5 . o:tf] tflnd ;+rfng ubf{ k|lzIfssf] vr{ /
;Dej ePdf d]lzg cf}hf/ ;ldltsf] tkm{af6 Aoxf]l/g] /
cGo ;Dk"0f{ vr{x? tflnd dfu ug]{ lgsfon] Aoxf]g{'
kg]{5 . sfo{qmd ;+rfng ul/ ;s]kl5 lhNnfdf ePsf
u}x| ;/sf/L ;+:yfx?sf] lqmofsnfk / l:ylt ;DjGwL hfgsf/L
sfo{fnonfO{ e}/xg' kg]{ x'Fbf cg';"rL &=! / *
adf]lhdsf] /]s8{ sfo{fnodf cWofjlws ?kdf /fVg] / ;f]sf]
37
cfwf/df k|ult ljZn]if0f ul/ ;Gtf]if hgs eP, gePsf] x]/L k'g
M sfo{qmd ;+rfng ug]{ gug]{ lg0f{o ug'{ kg]{5 .
++++#=@ sfo{qmd ;+rfng k|s[of M
#=@=! ;fem]bf/L ljsf; sfo{qmd cGtu{t tflnd ;+rfngsf]
nflu ;Da4 lgsfox?af6 dfu k|fKt u/L ;DefAo ;d]t
b]lvPdf ;DalGwt kIfx?af6 vr{ Aoxf]g]{ P+j ;]jf
k'ofpg] zt{df s/f/ u/L tflnd sfo{qmd ;+rfng ug'{kg]{
5 .
#=@ =@ ;fem]bf/L ljsf; sfo{qmd ;DalGw k|:tfj tof/
ubf{ lgDg s'/fx? :ki6 ug'{ kg]{5 .
tflndsf] p2]Zo .
nlIft ju{ .
k|lzIffyL{ 5gf}6 .
tflnd ;+rfng ug]{ :yfg .
tflnd cjlw .
38
#=@=$
tflnd ;DalGw vr{x? Aoxf]g]{ af/] ;Da4
lgsfox? lar afF8kmfF8 u/L d'Votof lgDg vr{x?sf]
;DaGwdf ls6fgL ug'{ kg]{5 .
s_ d]lzg pks/0f tyf cf}hf/sf] Aoa:yf -tflndsf] nflu cfjZos
kg]{ d]lzg, pks/0f tyf cf}hf/x? s:n], s'g zt{df
Aoa:yf ug]{ eGg] af/] z'?d} :ki6 ug'{ kg]{5 _ .
v_ sRrf kbfy{ tyf ;xfos sRrf kbfy{sf] Aoa:yf .
u_ k|lzIfsx?sf] kfl/>lds .
3_ k|lzIffyL{x?nfO{ pknAw u/fO{g] ;'ljwf .
_ ;fem]bf/L ljsf; sfo{qmd cGtu{t tflnd ;+rfng ubf{ k|
lzIffyL{x?af6 ;Da4
/sd tflndsf]
kl/R5]b $
dlxnf pBdL ljsf; sfo{qmd
$=! k[i7e'ld
pBf]u Joj;fosf] If]qdf dlxnfx?sf] ;+nUgtf Go"g dfq
x}g ;+nUg JolQmx? klg k/Dk/fut pBf]udf sd k|ltkmn k|
fKt x'g] l9nf], k'/fgf] k|ljlwdf cfwfl/t pBf]u Joj;fodf g} ?
dlNnPsf] kfOG5 . dlxnfx?sf] o:tf] l:yltnfO{ kl/jt{g u/L
41
44
kl/R5]b%
k|j4{g, k/fdz{ Pj+ cf}Bf]lus ;r]tgf sfo{qmd
%=! e"ldsf
pBf]ux?sf] :yfkgf / ;+rfngsf r/0fdf lgtfGt cfjZos x'g]
k|fljlws k/fdz{ tyf ;]jf sfo{qmd df cf=j=)^%.^^ b]lv
cf}Bf]lus ;r]tgfnfO{ ;d]t ;dfj]z u/L k|j4{g k/fdz{ Pj+
cf}Bf]lus ;r]tgf sfo{qmdsf] ?kdf ;+rfng ul/g]5 . ljutsf]
cg'ejaf6 o; k|sf/sf] ;]jfn] 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux?sf] k|
fljlws sl7gfO{x? lg/fs/0f e} z'?jft b]vL g} pBf]usf] ;
+rfng / ljsf;df ;3fp k'Ug] b]lvPsf] 5 . of] sfo{qmd ;
+rfng ubf{ ;fwf/0ftf lgDg sfo{x? ul/g]5g\ .
s_ d]lzg, pks/0fx?sf] u'0f:tl/o cfk"lt{sf] >f]t / d'No jf/]
hfgsf/L u/fpg] . d]lzg
h8fg, ;+rfng tyf ;+ef/ sfo{x?
ug{ tflnd lbg], k/fdz{ lbg] sfo{df ;xof]u ug]{ .
46
47
%=^ ljljw
s_ l:js[t ePsf] sfo{qmd p2]Zod"ns kfg{ / pQm
sfo{qmddf ljlgof]lht /sd, lgb]{zg
/
lgodfg';f/
ldtJooLtfsf ;fy vr{ ug'{ kg]{5 .
v_ pBf]unfO{ k/]sf] ;d:of jf cfjZostfsf] k"0f{ lgSof}{n
ug{ k|fljlwsnfO{ :ki6 u/fO{ sfo{cfb]zdf pNn]v ug{'
sf ;fy} k/fdz{ ;]jf k|bfg u/L ;s]kl5 ;DjlGwt k|fljlwsaf6
k|ltj]bg k|fKt u/L k|efjsf/Ltfaf/] n]vf hf]vf ug{' kb{5 .
pknAw u/fO{Psf] k|fljlws ;]jfsf] clen]v cg';"rL!^
jdf]lhd sfof{nodf cWofjlws ?kdf /fVg' kg]{5 .
49
kl/R5]b^
jhf/ lj:tf/, pBdL cGt/lqmof, cf}Bf]lus j:t'
tyf k|ljlw k|bz{gL
^=! cf}Bf]lus k|bz{gL tyf ljqmL sfo{qmd
3/]n' tyf ;fgf pBf]ux?sf] ljsf; lj:tf/ / k|j4{g sfo{df ;dlk{t
3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldltn] ;+rfng ub}{ cfPsf ljleGg
sfo{qmdx? dWo] cf}Bf]lus k|bz{gL sfo{qmd
klg
Ps
xf] . ;ldltn] cfgf] sfo{If]q /x]sf ljleGg lhNnfx?df ;do ;dodf
o:tf] sfo{qmd ;+rfng ub}{ cfPsf] 5 . o;sf] cltl/Qm g]kfn
50
v_
54
dxf;+3n] Ps hjfg
!),))). -bz xhf/_
h_
/fli6o 3/]n' tyf ;fgf pBf]u dxf;+3 g]kfnn] ljz]if
k'/:sf/ :j?k ?=!),))). -bz
xhf/_ gub / k|df0f kq k|
bfg ug]{5 .
em_ n3' pBdL ;d"x ;+3n] k|yd llto / t[lto k'/:sf/ :j?k ?
=%,))). -kfFr xhf/_
?=#,))). -ltg xhf/_ / @,))).
-b'O{ xhf/_ gub / k|df0fkq kbfg ug]{5 .
d"n Aoj:yfkg ;ldltn] ;+DalGwt lgsfo ;+u k/fdz{ ul/ Pj+
k'/:s[t ug]{ k|s[of lgwf{/0f Pj+ k'/:sf/sf] /fzLdf yk36
ug{ ;Sg]5 .
^=@=$ ;'ljwf M
55
56
;+:yf
Pj+
;DalGwt
sfof{nox? .
@= 3/]n' tyf ;fgf pBf]u sfof{nox? .
#= g]kfn 3/]n' tyf ;fgf pBf]u dxf;+3sf] lhNnf l:yt
sfof{no .
$= g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;+wsf] lhNnf l:yt
sfof{no .
^=@=!@
5gf}6 k|lqmof M
59
5gf}6 ;ldtL
!= 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldlt3/]n' tyf ;fgf pBf]u
sfof{no k|d'v
+of]hs
@=
hgf_ ;b:o
#=g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;+3sf] k|ltlglw -Ps hgf_ ;b:o
$= :yflgo ljlQo ;+:yfsf] k|ltlglw -Ps hgf_
%=
;b:o
{ sd{rf/L ;b:o
^=@=!#
60
kl/R5]b&
d"Vo zfvf tyf zfvf sfof{nodf ;+rfng x'g] ahf/
lj:tf/,
pBdL cGt/lqmof, cf}Bf]lus j:t' tyf k|ljlw k|
bz{gL
3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldltn] pBf]ux?sf] k|j4{g
Pj+ ljsf; ug]{ p2]Zon] ;+rfng ug]{ ljleGg sfo{qmdx?
dWo] d"Vo zfvf tyf zfvf sfof{nodf ;+rfng x'g]
3_
k|bz{gL ;+rfng ul/g] :yfg ;s];Dd sfof{no d} ;f]
geP s'g} ;+3, ;+:yf,sfof{noaf6 k|bz{gL sIf jf :yfg
lgMz'Ns k|fKt u/L ;+rfng ug{' kg]{5 ;f] klg x'g g;s]df
ljlgof]lht jh]6sf] kl/lw leq /xL :yfg, ejg ef8fdf lnO{ ;
+rfng ug'{ kg]{5 . o;}sf] nlfu 5'} ;]8 tof/
ug{ jhf/af6 ;fdfg vl/b ug]{ h:tf sfo{ ug{ x'b}g .
_ cf}Bf]lus k|bz{gLsf] cjlw d'Vo zfvf sfof{nodf slDtdf
# -ltg_ / zfvf sfof{nox?df @ -b'O{_ lbgsf] x'g]5 .
r_ k|bz{gLaf6 ;s];Dd a9L pBdL Joj;foLx?nfO{ nfeflGjt
u/fpg a9L ;] a9L ?kdf
;xefuL u/fO{ k|bz{gL ;+rfng
ug{, k|rf/ k|;f/df oyf;So Jofkstf Nofpg' kg]{5 .
5_
d'Vo zfvf sfo{fno4f/f ;+rfng
x'g] / zfvf
sfo{fno4f/f ;+rfng x'g] k|bz{gLdf
qmdz
k|wfg
sfof{no / d'Vo zfvf sfo{fnoaf6 k|ltlglw v6fO{ k7fOg]5 . k|
bz{gL
cfof]hgf x'g] ldltsf] hfgsf/L k|wfg sfof{no /
d'Vo zfvf sfo{nfonfO{ ;dod} lbg'
kg]{5 .
h_
cf}Bf]lus k|bz{gL ubf{ d'Vo zfvf sfof{non]
cfgf] dftxtsf lhNnfx?af6 lhNnf
l:yt
sfof{nosf]
l;kmfl/;df ! hjfg pBdLnfO{ ;xefuL u/fpg' kg]{5 .
em_ cGo lhNnfaf6 cfpg] pBdLx?nfO{ b}lgs tyf e|d0f
eQf jfkt b}lgs ?=@)) -b'O{
;o_ n] a9Ldf & lbg ;Ddsf]
eQf / j; rNg] ePdf cft] hft] a; ef8f ;d]t
pknAw
u/fOg] 5 .
`_ 5gf}6 pk ;ldltsf ;b:ox?nfO{ jh]6sf] kl/lw leq /xL k|lt
j}+7s a9Ldf ?=#))
-ltg ;o_ ;Dd j}+7s eQf pknAw u/fO{g]5 .
6_
d"Vo zfvf tyf zfvf sfof{no /x]s]f lhNnfsf] ;b/d'sfd
eGbf rf/ =-$_ sf]if 6f9faf6 cfpg] ;xefuL pBdLx?
nfO{ jh]6sf] kl/lw leq /xL a9Ldf b}lgs ?=@)) -b'O{
63
u_
3_
;b:o
;b:o
66
kl/R5]b*
d'Vo zfvf sfof{nodf ;+rfng ul/g] sfo{qmd
;ldIff
tyf of]hgf th'{df uf]i7L
*=! e"ldsf M
3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|j4{g, ljsf; tyf lj:tf/ ug]{ p2]Zo
lnO{ $* lhNnfdf sfo{/t o; ;ldltn] ;+rfng ub}{ cfO/x]sf
ljleGg sfo{qmdx? dWo]
lhNnfl:ytsfof{nox?df
:yflgo
nfOg Ph]G;L
-;+3 ;+:yfx?_, g]kfn ;/sf/sf ;DjlGwt
sfof{nox?, pBdL tyf 3/]n' tyf ;fgf pBf]u;+u ;DjlGwt
ljleGg
lgsfox?nfO{
;dfj]z u/L uf]i7L ;+rfng ub}{ cfO/x]sf] 5 .
*=@
3_
67
70
71
sfo{qmd
klxnf] lbg
;do
pb\3f6g sfo{qmd
lrofkfg
k|yd ;q cWoIftf
lh=lj=;=
;efklt
d'Vo zfvfsf] sf=k|= af6 sfo{kq k|:t't / 5nkmn
lrofkfg
bf]>f] ;q
cWoIftf
k|
bf]>f] lbg
k|yd ;q cWoIftf
d"Vo zfvf
sfof{nosf k|d"v
zfvf sfof{nosf sf=k|=x?af6 sfo{kqx? k|:t't .
lrofkfg
bf]>f] ;q
cWoIftf
sfof{nosf k|ltlglw
k|:t't sfo{kqdf 5nkmn Pj+ lg:sif{
72
k|wfg
73
kl/R5]b(
zfvf sfof{nox?df ;+rfng ul/g] sfo{qmd ;ldIff
tyf of]hgf th'{df uf]i7L
(=! e"ldsf M
3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|j4{g, ljsf; / lj:tf/ ug]{ p2]Zo
lnO{ $* lhNnfdf sfo{/t o; ;ldltn] ;+rfng ub}{ cfO/x]sf
ljleGg sfo{qmdx? dWo] lhNnfl:yt sfof{nox?df :yfgLo
nfOg Ph]G;L -;+3 ;+:yf_, g]kfn ;/sf/sf ;DjlGwt
sfof{nox?, pBdL tyf 3/]n' tyf ;fgf pBf]u;+u ;DjlGwt
ljleGg lgsfox?nfO{ ;dfj]z u/L ut cf=j= / rfn' cf=j=sf]
uf]i7Lsf] ;do ;Dd ePsf] sfo{qmdsf] k|ult ;ldIff, rfn'
cf=j=sf] sfo{qmd sfof{Gjogdf ;dGjo tyf cfufdL cf=j=
sf] of]hgf th'{df ug]{ p2]Zon] sfo{qmd ;ldIff tyf
of]hgf th'{df uf]i7Lsf] cfof]hgf ul/g]5 . nlIft p2]Zo
k|fKt ug{ lgDgfg';f/ u/L uf]i7L ;+rfng ug'{ kg]{5 .
(=@
uf]i7Ldf 5nkmnsf ljifox? M
ut cf=j=df ;DkGg sfo{qmdsf] k|ult Pj+ sfof{Gjodf
b]vfk/]sf k|d'v ;d:ofx?, rfn' cf=j=df sfo{qmd k|efjsf/L ?
kdf ;+rfng ug{ sfof{non] v]n]sf] / v]Ng' kg]{ e"ldsf
/
cfufdL cf=j=df lhNnfdf ;+rfng ul/g] k|:tfljt sfo{qmdx? .
sfo{qmd th'{df ubf{ pknAw :yfgLo ;Lk, sRrf kbfy{,
jhf/sf] cj:yf Pj+ ;Defjgf / :yflgo cfjZoQmf Pj+ hgk|
ltlglwx?sf] dfunfO{ Wofgdf /fvL oyf;Dej Jojxfl/s /
pkof]uL sfo{qmdx? th'{df ug{df hf]8 lbg' kb{5 .
lhNnfaf6 k]z ePsf ;Dk'0f{ sfo{qmd ljleGg sf/0faf6
l:js[t gx'g klg ;Sg] ePsf]n] sfo{qmdsf] dxTjsf] lx;fjn]
;jeGbf dxTjk"0f{ sfo{qmdnfO{ qmd ;+Vof ! b]lv ;'?
u/L dxTjsf] cfwf/df qmd ;+Vof sfod ug{' kb{5 .
sfof{no k|d'vaf6 k|:t't ljifodf tof/ ul/Psf] sfo{kqdfly
5nkmn u/L ;d:of / ;'emfj ;lxt k|ltj]bg tof/ ug{' kb{5 .
(=# uf]i7L cjlw M uf]i7Lsf] cjlw Ps lbgsf] x'g]5 .
74
ul/g]5 .
3_
uf]i7L ;+rfng ubf{ ?=@,))) -b'O{ xhf/_ df
ga9fO{ lrofkfg u/fO{g] 5 .
_ uf]i7Lsf ;xefuLx?nfO{ d;nGb sfof{noaf6 g} pknAw
u/fpg' kg]{5 .
76
kl/R5]b!)
cg'udg sfo{qmd
!)=! e"ldsf M
cg'udg sfo{ eGgfn] 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldltf/f ut
cf=j=df ;+rflnt ;Lk ljsf;, cgbhj, l/k|m];/, pBdlzntf
ljsf; Pj+ ljleGg Joj:yfkg ;DjGwL tflnd sfo{qmddf ;l/s
u/fO{Psf k|lzIffyL{x?sf] xfnsf] cj:yf pBf]u k|j4{gfTds
sfo{qmdsf ;fy} sfof{nosf] cfly{s Pj+ k|zf;lgs Joa:yfkg
jf/] hfgsf/L lng] k4ltnfO{ hgfpFb5 .
;ldltaf6 ;+rflnt sfo{qmdx? k|efjsf/L ?kdf ;+rfng u/L
pknAwL xfl;n ug]{
k|of;df kl/ cfPsf ;d:ofx? klxNofP/
To;sf] ;dfwfgsf] pkfox? dWo] pko'Qm
pkfo cjnDjg ub}
{ hfg] l;nl;nfdf cg'udg sfo{nfO{ cema9L k|efjsf/L agfpb}
nUg' kg]{df ;ldltsf] Wofg s]lGb|t /x]sf] 5 .
!)=@ p2]Zo M
n3' 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] :yfkgf, k|j4{g, ljsf; Pj+ lj:tf/
ug]{ 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldltsf] p2]Zo cg'?k
;ldlt4f/f ul/g] s[ofsnfk k|efasf/L 9|+uaf6 ;+rfng
ug'{ u/fpg' g} cg'udg sfo{qmdsf] d"n p2]Zo /x]sf]
5.
s_ ;ldltaf6 ;+rfng ul/g] sfo{qmdx? lgb]{lzsf cg';f/ ;
+rfng u/fpg] .
v_tflnd
k|fKt
k|lzIffyL{x?nfO{
k|lt:yfkLt
u/fpg
sfo{qmd
sfof{Gjogdf
b]lvPsf
sld
sdhf]/Lx?
k]z ug]{ .
77
nlIft nfe M
;xof]u x'g]5 .
78
80
!)=%
kmf/d eg]{ lgb]{lzsf M
3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] ljsf; Pj+ lj:tf/ ug]{ l;nl;nfdf
g]kfn ;/sf/n] w]/} jif{ cuf8L b]lv ljleGg sfo{qmd ;+rfng
ug]{ l;nl;nfdf cg'udg tyf d"Nof+sg sfo{nfO{ clt
dxTjsf
;fy jflif{s sfo{qmddf ;dfj]z u/L k|efjsf/L ?kdf ;+rfng ub}{
cfPsf] 5 . o;} k|lqmofnfO{ kl/dfh{g ub}{ cfzfltt
p2]Zo k|fKtLsf]nflu k|of]udf
cfO{/x]sf
cg'udg
tyf
d"Nof+sg kmf/ddf s]xL yk36 ul/Psf]n] ;f] kmf/dx? eg{sf
nflu lgDgfg';f/ AofVof Pj+ :ki6 ul/Psf] 5 .
!)=%=! pknAwL d"Nof+sg kmf/d -s_ M
s_ o; lzif{s cGt/ut sfof{nosf] jflif{s l:js[t sfo{qmd, nIo,
k|ult, ah]6jf/] hfgsf/L tyf l:js[t sfo{qmddf s'g} sf/0fn]
yk36 jf kl/jt{g ul/Pdf ;f] af/] s}lkmotdf pNn]v
ug'{ kg]{ 5 .
M
lgldQ
k|wfg
sfof{noaf6
zfvf
kb{5 .
#=
kmfOndf
;"rgf
k|sfzg,
lgj]bg
kmf/d,
83
kl/R5]b !!
pBdL ljsf; sfo{qmd
!!=! k[i7e'dL
3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldlt n3', 3/]n' tyf ;fgf
pBf]usf] ljsf;sf ;fy ;fy} o;If]qsf] k|j4{g lglDt cfkm\gf]
sfo{ cg'ejsf] cfwf/df 7f]; cfwf/lznf tof/ u/L cl3 a9\g
;Ifd /x]sf] 5 . o; cl3 ;ldlt4f/f ;+rfng ul/Psf sfo{qmdx?
5'f 5'} ?kdf th'{df u/L nfu' ub}{ cfOPsf]df h]h;/L /
h]htL pknAwL x'g kg]{ lyof] tL To;/L / Tolt g} dfqfdf
xfl;n
ug{
sl7g
ePsf]n]
ljut
jif{x?sf
sfo{qmdnfO{ kl/dfh{g Pj+ kl/is[t u/L pBdL ljsf;sf]
lglDt cTofjZos kg]{ ljleGg tLg r/0fsf sfo{qmdx?
nfO{ Pp6} Kofs]hdf ;dfj]z u/L Pp6f l;f] eofsf] ?kdf
cf=a= )^^^& b]lv sfof{Gjogdf Nofpg] u/L pBdL
ljsf; sfo{qmd tof/ kfl/Psf] 5 .
klxnf]r/0f
!!=@ >f]t klxrfg
s'g ljifosf] tflnd s'g :yfgdf ;+rfng ug]{ xf] eGg]
s'/fsf] lg0f{o ug{sf nflu lhNnfdf pknAw ;fwg / >f]t
af/] ljz]if hfgsf/L lngsf] ;fy} lhNnfsf cGo ;/sf/L,
u}x| ;/sf/L ;+3 ;+:yfn] tof/ u/]sf ;DjlGwt c+fs8f / >f]t
gS;fsf] cfwf/df
cfjZos kg]{ >f]tsf] klxrfg u/L
sfo{qmd ;+rfng ug'{ kb{5 .
k|To]s
cf=a=sf]
l:js[t
sfo{qmd
;+rfng
ug'{ k"j{ pQm >f]t klxrfg ;lxt lhNnfsf] s'g :yfg
-uf=lj=;=g=kf=Onfsf / If]q_ df ;+rfng ug]{ eGg]
ljifodf pBf]u k|j4{g ;dGjo ;ldltsf] a}7sdf 5nkmn u/L
lg0f{o ug'{ kb{5 . o;/L lg0f{o ubf{ sfo{qmd ;
+rfng :yn tyf ;f] If]qdf pknAw >f]t / ;fwgnfO{ klxnf]
k|fyldstf lbg' kb{5 . tflnd :yfg 5gf}6 ubf{ o; cl3 ;
+rflnt ;dfg k|sf/sf tflndsf] pknAwLnfO{ klg cfwf/
dfGg ;lsG5 . cGtt s'gs'g uf=lj=;=df s'gs'g ljifosf
84
85
3_
:6]zg/L
v_
vfhf vr{
u_
3_
ljljw
87
;b:o ;lrj
bf]>f] r/0f
89
t]>f] r/0f
91
kl/R5]b !@
!@=! k[i7e'dL
n3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]u Joj;fo ug{ OR5's ;fdfGo pBdL,
?U0f jf k"0f{ Ifdtfdf ;+rfng x'g g;s]sf n3', 3/]n' tyf ;fgf
pBf]ux?nfO{ dfu cg';f/ ljleGg ljifodf ;Lk ljsf;, pBdzLntf ljsf;
Pj+ ljleGg ljifosf Joj:yfkg ;DjGwL tflnd k|bfg ug'{sf ;fy} k|
fljlws / Joj:yfklso ;xof]u k'ofO{ k"0f{ Ifdtfdf pBf]u ;+rfng
ug{ ;Ifd t'Nofpg' of] sfo{qmdsf] d"n p2]Zo /x]sf] 5 .
k"0f{ Ifdtfdf ;+rflnt n3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux?nfO{ klg
cfjZostfg';f/ cfw'lgsLs/0f u/L gofF 9+uaf6 ;+rfng u/fpg of]
sfo{qmdn] d2t k'ofpg] 5 .
!@=@ pBf]u k|j4{gsf] lgDtL lgDg sfo{x? dWo] cfjZostf
klxrfg u/L of] sfo{qmd ;+rfng ug'{ kg]{5 .
!@=@=! tTsfn ;Lk ljsf; tflnd M
pBf]u k|j4{gsf] nflu ;DjlGwt pBf]usf] pBdL jf
sfdbf/nfO{ s'g} ljifosf] ;Lk l;sfpg cfjZos b]lvPdf dfq
of] sfo{qmd, lgb]{lzsf cg';f/ ;+rfng ug'{ kb{5 .
!@=@=@ pBdlzntf ljsf; tflnd M
cfjZostf x]/L pBdL sfdbf/nfO{ 3/]n' tyf ;fgf
pBf]u ljsf; ;ldltn] tof/ u/]sf] !) lbg] pBdlzntf ljsf;
tflndsf] kf7\o k':ts cg';f/ of] sfo{qmd ;+rfng
ug'{ kb{5 .
!@=@=# Joj;fo :yfkgf / ;+rfngsf] nflu ;fem]bf/L
ljsf; sfo{qmd M
lhNnfl:yt cGo s'g} ;/sf/L, cw{ ;/sf/L / u}x ;/sf/L ;
+3 ;+:yfn] n3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|j4{g lgDtL k|
ToIf ;xefuL eO{ s'g} ljifosf] tflnd ;+rfng ug{ rfx]df
;ldltn] To:tf lgsfo;+u ldn]/ of] sfo{qmd ;+rfng ug{
;Sg]5 . ;DjlGwt lgsfon] sDtLdf *) ef}lts pknAwL
xfl;n ug]{ s'/fdf k|ltj4tf bzf{Pdf dfq of] sfo{qmd ;
+rfng lgb]{lzsfsf] kl/R5]b # cg';f/ sfo{qmd ;+rfng
92
93
94
kl/R5]b !#
96
k|ltlglw
;b:o
k|ltlglw
sf]=n]=lg=sf=
;b:o
kbflwsf/L k|ltlglw
;b:o
kbflwsf/L k|ltlglw
g]=3=tyf=;f=p=dxf;+3
;b:o
!#=$=@
o; sfo{qmdaf6 Ps hgf n3' 3/]n' tyf ;fgf
pBdLnfO{ clwstd ?= !%,))). -kGw| xhf/_ a/fa/sf]
pko'Qm k|ljlw x:tfGt/0f ug{ ;lsg]5 .
!#=$=# ;xsf/L;d'xdf cfj4 n3' 3/]n' tyf ;fgf pBdLx?sf] nflu
Ps k6s clwstd ?= %),))). -krf; xhf/_ a/fa/sf] pko'Qm k|
ljlw x:tfGt/0f ug{ ;lsg]5 .
!#=$=$ pko'Qm k|ljlw x:tfGt/0f ul/g] ;j} pBf]ux? g]kfn
;/sf/n] tf]s]sf] lgsfodf btf{ ePs]f x'g' kb{5 . t/ ;f]
adf]lhd ug{ tTsfn ;Defjgf gePsf] cj:yfdf x:tfGt/0f u/]sf]
97
ldltn] # -tLg_ dlxgf leq pBf]u btf{ ug]{ zt{df klg dfu
adf]lhdsf] k|ljlw lgod adf]lhd x:tfGt/0f ug{ ;lsg] 5 .
!#=$=% ;ldltsf] df}h'bf Joj:yf adf]lhd lhNnfx?sf] lgldQ
;ldltsf] sfo{qmd ;+rfng lgb]{lzsf @)%* / ;f] df kl/dfh{g
ePdf ;f]xL adf]lhdsf] lhNnfut jlu{s/0fsf] cfwf/df pBdLx?
nfO{ pko'Qm k|ljlw x:tfGt/0f ug'{ kb{5 .
!#=$=^
x:tfGt/0f ul/g] pko'Qm k|ljlwsf] 9'jfgL vr{ k/n
d"Nodf hf]l8g] 5}g .
!#=$=& pko'Qm k|ljlw x:tfGt/0f ;DjGwL k|ltj]bg !% -kGw|_
lbg leq ;DjlGwt sfof{non] k|=sf=df clgjfo{ ?kn] k7fpg'
kg]{5 / ;f] ;DaGwL /]s8{ 5'} /lhi6/ v8f u/L cfgf]
sfof{nodf l7s b'?:t /fVg' kb{5 .
!#=$=* pko'Qm k|ljlw x:tfGt/0f ;DjGwL a}7s eQf / 9'jfgL
vr{ pBf]u k|j4{g lzif{ssf] jh]6af6 Joxf]g]{ t/ a}7seg]
Ps cf=j=df a9Ldf # -tLg_ k6s dfq a:g' kg]{5 . / a}7s
eQf k|ltJolQm ?=#)). -tLg ;o_ sf b/n] pknAw u/fpg] .
!#=$=( x:tfGt/0f ul/Psf pko'Qm k|ljlw ;DjlGwt pBdLn] %
-kfFr_ jif{ ;Dd s;}nfO{ ljqmL tyf x:tfGt/0f ug{ kfpg] 5}g
. ;f] sf] lgldQ ;ldltsf] sfo{qmd ;+rfng lgb]{lzsf @)%* /
;f] df kl/dfh{g ePdf ;f]xL kl/dflh{t lgb]{lzsfdf Joa:yf eP
adf]lhdsf] ;t{gfdf ug]{u/fpg] .
!#=$=!) dfly bkmf -$=@_ / -$=#_ sf] ;LdfeGbf a9Lsf] d"No
a/fa/sf] k|ljlw x:tfGt/0f ug'{ k/]df 3/]n' tyf ;fgf pBf]u
ljsf;
;ldlt
k|wfg
sfof{nosf]
k"j{
:jLs[lt
lng'
clgjfo{ x'g]5 .
!#=$=!! pko'Qm k|ljlw x:tfGt/0faf6 k|fKt /sd 3/]n' tyf ;fgf
pBf]u ljsf; ;ldltsf] w/f}6L vftfdf hDdf ug'{ kb{5 .
!#=$=!@ pko'Qm k|ljlw x:tfGt/0f u/L k|j4{g ul/Psf pBdLn]
cfgf] cw{ jflif{s k|ult ljj/0f ;DjlGwt 3/]n' sfof{nodf k]z
ug'{ kg]{5 .
!#=$=!# dflysf bkmfx?df pNn]v gePsf ljifox?sf ;DaGwdf
bkmf -$=!_ adf]lhd ul7t pk;ldltsf] l;kmfl/;sf] cfwf/df
3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldlt k|wfg sfof{nosf] k"j{ :jLs[lt
lnP/ dfq sfof{Gjog ug'{ kb{5 .
!#=$=!$ s]Gb|:t/df 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldltsf] k|wfg
sfof{non] dfly bkmf -@_ / -#_ sf] cfwf/df bkmf -$_ sf]
pkbkmf -$=$_, -$=%_, -$=^_, -$=(_, -$=!!_ / -$=!@_
adf]lhd pko'Qm k|ljlw x:tfGt/0f ug'{ kb{5 .
98
100
kl/R5]b !$
!$=@=%
sf]z]nL3/sf] ;+rfngaf6 To; If]qdf cf}Bf]lus
hfu/0fsf jftfj/0f l;h{gf x'g] .
!$=# nlIft tyf nfeflGjt ju{ M
!$=#=! ;;fgf k"FhLaf6 ;+rflnt n3', 3/]n' tyf ;fgf pBdLx? /
pgLx?sf ljljw pTkfbgx? .
!$=#=@
3/]n' pTkfbgsf pkef]Qmf, Jofkf/L /
Joj;foLx? .
!$=#=# d]lzg pks/0fsf Jofkf/L / Joj;foLx? .
!$=#=$ sRrf kbfy{ laqmL ug]{ Jofkf/L / Joj;foLx? .
!$=#=%
cfo cfh{g sfo{df ;l/s ;/sf/L tyf u}x ;/sf/L
lgsfox? .
!$=#=^ :jb]zL tyf ljb]zL ko{6sx? .
102
104
kl/R5]b !%
lhNnf :tl/o
pBf]u k|j4{g ;dGjo ;ldlt
!%=!
k[i7e"ld M
!%=@=$
;ldlts]f e"ldsfnfO{ yk k|efjsf/L /
pknAwLd"ns agfpg o:sf] gLlt, /0fgLlt / sfo{gLltsf
;DjGwdf ;d;fdflos ;'emfjx? ;+sng u/L ;DjlGwt
lgsfodf k7fpg] .
106
;b:o
;b:o
k|jGws
s[lif
+of]hs
ljsf; a}+s
;b:o
k|jGws
;b:o
;b:o
;b:o
;b:o
cWoIf
s[lifkz'jge';+/If0fljB't
sfof{no dWo] sf=k|= n] cfjZostf
cg';f/ cfdGqLt ug{ ;Sg] ! hgf ;b:o
dlxnf ljsf; clws[t
107
;b:o
cWoIf
n3'
;b:o
jh]6sf] Joj:yf M
lalgof]lht ah]6sf]
vr{ ug'{ kb{5 .
!%=&
kl/lw
leq
/xL
ldtJoLtfsf;fy
k|ltj]bg k7fpg] M
109
kl/R5]b !^
k[i7e"ld M
p2]Zo M
v_
u_
!^=#
nlIft ;d'x M
v_
u_
3_
;/f]sf/jfnf
!^=$
(Stake-holder)
lgsfox? .
nlIft nfe M
v_
u_
!^=%
;xefuLx? M
u_
3_
!^=^
;xefuL ;+Vof M
v_ sfo{qmdsf
ug'{ kb{5 .
;DjGwdf
Jofksdfqfdf
k|rf/
k|;f/
u_
3_
r_
!^=*
112
kl/R5]b !&
!&=! e"dLsf
;]jf
;Gbe{df
s]Gb|n]
o:tf
dxTjk"0f{
;]jf
e"ldsf
s]Gb|nfO{
v]n]sf]
>f]t
s]Gb|
p2]Zon]
sfo{qmd
k|f/De
cf=a=
ePsf]
)^^)^&
xf]
o;
af6
of]
sfo{qmd
113
k|j4{g
Pj+
ljsf;df
;3fp
k'Ug]
u/L
114
kl/R5]b !*
(ICT)
!*=! e"ldsf
;"rgf / k|ljlwsf] If]qdf ljZj ;f3'l/b} uPsf] ;Gbe{df o;sf] k|
of]uaf6 n3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] ljsf;, lj:tf/ / k|j4{gdf ;
3fp k'ofpg] d"n Wo]osf;fy ;"rgf k|ljlw k"jf{wf/ ljsf;
s]Gb|sf] :yfkgf / ;+rfng ug]{ ;ldltsf] sfo{qmd /x]sf] 5 .
k|wfg sfof{noaf6 :yflgo >f]t / ;fwg, k|ljlw ahf/ /
Joj:yfklso Ifdtf clea[l4 ;DjGwL ;"rgfx?sf] ;+sng / k|jfx
u/L pBdLx?nfO{ yk k|f]T;fxg ug]{ sfo{df sfo{qmd
kmnbfoL x'g] ljZjfz /x]sf] 5 .
!*=@ p2]Zo
!*=@=! n3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]upBdLsf] nflu cfjZos
:yfgLo tyf lhNnf :t/df pknAw >f]tx?sf] cg';Gwfgd"ns
n]v tyf ;"rgfx? k|jfx ug]{ . !(=@=@ pko"Qm k|
ljlwsf] cGj]if0f / ljsf; af/] k|rf/ k|;f/ ug]{ .
!*=@=# n3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] gLlt, P]g / lgodfjnLsf]
k|rf/k|;f/ ug]{ ;';'lrt ug]{ u/fpg] .
!*=@=$ Ps ufpFm Ps pTkfbg sfo{qmdsf ultljlwx? ;
+rfng u/L k|rf/ k|;f/ ug]{ .
!*=@=% jf}l4s ;DkQL P]g / sfg"gdf Joj:yf ePsf pBf]u
Joj;fo ;DjlGw ;"rgfd"ns ;fdu|Lsf] k|rf/ k|;f/ ug]{ .
!*=@=^ n3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] ljsf; lj:tf/ tyf k|
j4{gsf ;a} kIfx?sf] af/]df ;"rgf ;+sng tyf k|rf/k|;f/
ug]{ 5 .
115
!*=@=&
Internet
cg';"rLx?
cg';"rL !
3/
kl/jf/
;+Vof
=============================
hg;
+Vof
===============================
u_ pBf]uJoj;fo/f]huf/L
k|j4{gdf
;xof]u
k'ofpg] ;/sf/L, u}x| ;/sf/L ;+3
;+:yfsf
gfd -a}+s, dlxnf ljsf; zfvf, cGo u}x| ;/sf/L ;+:yf,
g]kfn 3/]n'
tyf ;fgf pBf]u dxf;+3, g]kfn
pBf]u jfl0fHo dxf;+3, cflb_
!=
@=
#=
$=
%=
^=
&=
3_ tflnd cfjZostf cWoog;+u ;DjlGwt cGo
lgsfosf4f/f ;+rflnt sfo{qmdx? M
!=
@=
#=
$=
%=
@= :yflgo >f]t;fwgsf] pknAwtf
s_sRrf kbfy{
117
gfd
of]u kl/df0f
kl/df0f
pknAw :yfg
xfnsf] k|
!=
@=
#=
$=
v_ ljB't zlQm
!=
:yfg / b'/L
pknAwtf
@=
#=
u_ :yflgo >f]t ;fwgsf] kl/rfngdf xfn pknAw
;Lko'Qm hgzlQm
ljifo
;+Vof
;Lk pkof]u
-;+Vof_
!=
@=
#=
$=
3_ ;Lk clej[l4 ug{ cfjZos
ljifo
+Vof
!=
@=
#=
#= ahf/ ;DefJotf
;DefJo pTkfbg
kl/df0f
118
s_
v_
u_
3_
_
$= :yflgo cfjZostf klxrfg
:yflgo lgsfouf=lj=;= / cGo sfo{/t ;/sf/L
u}x| ;/sf/L ;+3, ;+:yfx?;+u 5nkmn ubf{ pQm
:yfgdf pko'Qm b]lvPsf tflndsf ljifo j:t'x? M
s_
v_
u_
3_
%= pk/f]Qm pNn]lvt ljifoj:t' dWo] tflnd ;+rfng
ug{ ;e]{If0f ug]{ clwsf/Ln] pko'Qm 7x/ u/]sf]
ljifox? -k|fyldstfsf] cfwf/df_ M
s_
v_
u_
3_
r_
h_
em_
^= ;+:yfut ;xof]u
;+:yfsf] gfd
ljj/0f
;xof]usf] lsl;d
119
;xof]usf]
lhNnf ========================
=================================
=
3/
kl/jf/
;+Vof
=============================
hg;+Vof
===============================
120
;+Vof
s_
v_
u_
3_
tflnd lng
O{R5's ;+Vof
s_
v_
u_
3_
ug]{ ;+Vof
!=
@=
121
#=
$
%=
v_
;+Vof
!=
@=
#=
$=
%=
%= :yflgo cfjZostf klxrfg
:yflgo lgsfouf=lj=;= / cGo sfo{/t ;/sf/L
u}x| ;/sf/L ;+3, ;+:yfx?;+u 5nkmn
ubf{ pQm:yfgdf pko'Qm b]lvPsf tflndx? M
s_
v_
u_
3_
_
^= pNn]lvt ljifoj:t' dWo] tflnd ;+rfng ug{ ;e]{If0f
ug]{ clwsf/Ln] pko'Qm 7xofPsf] tflndsf
ljifox?
-k|fyldstfsf] cfwf/df_ M
s_
v_
u_
3_
r_
122
5_
h_
k|fKt x'g]
;xof]usf] ljj/0f
s_
v_
u_
3_
_
*= ;e]{If0fdf ;+nUg clwsf/Lsf] ;'emfj M
123
u_ ;Dks{ 6]lnkmf]g M
#= z}lIfs of]Uotf
%= ln
ljjflxtcljjflxtljwjf M
&= k]zf M
(= kl/jf/sf] k]zf M
$= pd]/
M k'?ifdlxnf ^=
*= kl/jf/ ;+Vof M
124
cfj]bssf]
gftf M
b:tvt M
5g\ .
126
cg';"rL$
127
sfd k|
ltsf]
k|
ltj4tf
!)
cGt/jftf{sf] cfwf/df
@)
Joj;flos
pBlznt
JolQ
k|
;Lk
fsf]
mTj
fyldst
pkof]lutfs
nIf0f
f
f] :t/
!)
#
!)
&
s'n
hDdf
===========================
d'Nofg stf{sf] ;lx
gfd M
kb M
7]ufgf -sfof{nosf] gfd_ M
ldlt M
128
cg';"rL%
%
%
jt{dfg kfl/jfl/s k]zf tyf ;f] sf]
jt{dfg kfl/jfl/s k]zf tyf ;f] sf]
;sf/fTds kl/jt{g ug{ ;xof]u
!= kfl/jfl/s k[i7e'ld /
;xof]usf] :t/ %
@= z}lIfs of]Uotf %
%
tflndsf] ljifo j:t' x]/L Go"gtd z}lIfs
of]Uotf ePsfnfO{ .
!)
pBf]u
Joj;fo ;
+rfng
ug{
*
/f]huf/L k|
fKt ug{
@
eljiodf
sfd
nfUg]
b]v]/
!)
k/Dk/fut kfl/jfl/s k]zf jf ;Lk Joj;flos ?
kdf pkof]u u/]sf] .
lgj]bg kmf/dsf] qm=;+=&,( / !
@ sf] cfwf/df
^
;+:yfut tflnd ljgf ;Lk hfgL Joj;flos ?
kdf pkof]u u/]s]f Pj+ cfj]bg u/]sf]
tflnd ljifo ;f]lx ljifo;+u ;DjlGwt /x]s]f .
lgj]bg kmf/dsf] qm=;+= !@ sf]
cfwf/df
@
o; cl3 tflnd k|fKt u/L ;f] ;+u ;DjlGwt
Joj;fo ;+rfng ul//x]sf] / yk ;Lk k|fKt
ug{ clek|]l/t ePsf] .
lgj]bg kmf/dsf] qm=;+= !! sf]
cfwf/df
)
dfly pNn]lvt s'g} klg s'/f gb]lvPdf .
v_
k'0ff{
130
@)
!=JolQmTj
@=
pBdlzntfsf] nIf0f
!)
#=
&
#=!
;fdflhs ?kn] lk5l8Psf blnt ;d'xx? h:t} M -sfld, bd}, ;fsL{,
d';x/, b';fw, jflw, jflwgL,
r]kf cflb_
#=@ b'u{d tyf lk5l8Psf ufFp ljsf; ;ldltsf o"jf o"jtLx?
#=# ljwjf tyf c;xfo dlxnf
#=$
tflnd kZrft cfod"ns sfo{ ;+rfng ug{ k|ltj4 JolQmx?
#=% hftLut k]zfsf] ?kdf ;+nUg /xL cfPsf JolQmx?
#=^ a]/f]huf/ JolQmx? .
b|i6Jo M cg';"rL$ jdf]lhdsf] kmf/d k|of]u u/L dfly pNn]v eP
jdf]lhdsf] ljifo j:t' jfkt c r9fO{
k|To]s k|lzIffyL{x?n] k|fKt u/]sf]
hDdf k|fKtf Plsg u/]/ ;f] sf] cfwf/df ;a} d'Nofgstf{ 4f/f
d'Nofg ul/Psf cnu cnu -5'f5'}_ d'Nofg kmf/dsf s"n k|fKtfx?
nfO{ hf]8L -Compile ul/_
s"n d'Nofg stf{ -kmf/d ;+Vof_ n] efu
ul/ s"n k|ftf lgsflng' kb{5 o;/L ul/Psf] lx;fa cg';f/
al9 c+s k|fKt
ug]{ cfj]bsnfO{ p;n] k|fKt u/]sf] s"n c+ssf] cfwf/df qmdz M k|
lzIffyL{ 5gf}6 ;"rL
tof/ ug'{ kg]{5 .
cg';"rL^
u_
3_
_
r_
5_
@=
ln+u M
gful/stf M
j}jflxs l:ylt
:yfoL 7]ufgf
xfnsf] 7]ufgf
M
M
M
kf7\oqmd cg';f/
d"Nof+sg, ;xfos
sfof{nodf
zfvf
b]lv
&=cGo ljj/0f M
=====================================
=====
*= tflnd ;Gtf]ifhgs gnfu]df ;ldltn] Ps tlkm{ ?kn] of] ;+emf}tf
s'g} klg jvt /2 ug{ ;Sg]5 / o:tf] cj:yfdf s/f/ /2 eP kl5sf] cjlwsf]
kfl/>lds ;ldltn] e"QmfgL ug]{ 5}g .
;xL M
gfd M
gfd M
132
ldlt M
bhf{
ldlt M
cg';"rL&
tflndsf] ljifo
@= tflndsf] p2]Zo
#= nlIft ju{ M
$= tflnd
;+rfng
x'g]
:yfg
=====================
lhNnf
g=kf=uf=lj=;=
===============================
!)= k|lZfIffyL{
5gf}6
k|lqmof
-s;/L
5gf}6
ug]{_
===================
!!= k|lzIffyL{af6
z'Ns
lnO{g]
========================
133
xf]xf]O{g
!@=lng]
eP
slt
================================
dfl;s
===================================
hDdf
!#= k|lzIffyL{x?af6 z'Ns lnO{g] eP s] k|of]hgsf] nflu lnO{g] <M
!$= k|lzIffyL{nfO{ eQf ;'ljwf pknAw u/fpg] eP b}lgsdfl;s slt
lbO{g] M =============
?============
b}lgsdfl;s
!%=tflnd ;+rfng ug]{ ;Da4 lgsfo M -;+:yf ePdf lgodljwfg ;
+nUg_
!
@
#
!^= tflnd ;+rfngJoj:yfkg s;n] ug]{ M
!&= tflnd kZrft k|lzIffyL{ cg'udg ug]{ lgsfo M
!*= ljutdf ;ldlt;+u ldn]/ sfo{qmd u/]sf] eP sfo{qmdsf] ljifo / ;
+rfng ldlt M
M
tflnd vr{ Joxf]g]
ljj/0f
{ lgsfox?
3/]n'
134
hDdf ?
=
;ldlt
!= k|lzIfssf] tnjeQf
@= d]lzg cf}hf/ -ljj/0f ;
+nUg ug'{kg]{_
#= sRrfdfn
$= cGo tflnd ;fdu|Lx?
%= cGo
hDdf M
dfyL pNn]v ul/P cg';f/ tflnd ;+rfng ug{ dGh'/L 5 .
b:tvt M
b:tvt M
gfd, kb M
b:tvt M
gfd, kb M
k|d'vjl/i7
pBf]u
;+:yfsf] gfd M
clws[t
;+:yfsf] gfd
ljsf; ;ldlt
5fk M
5fk M
5fk M
ldlt M
ldlt M
ldlt M
135
cg';"rL&=!
k|lzIffyL{sf] gfd
7]ufgf
cfkm}
pBf]u ;
+rfng u/]sf]
eP To:sf]
lsl;d
136
c?sf] pBf]udf
sfd u/]sf] eP
pBf]usf]
gfd7]ufgf
s}lkm
ot
cg';"rL*
@= :yfoL 7]ufgf M
ln+u M
#= tflnd ljifo M
cjlw M
k|lzIf0f :yfg
pd]/ M
M
7]ufgf M
s_
v_
d"Nof+sg cfwf/
qm=;+=
If]q
k|fKtf
137
k"0ff{
! ;}4flGts kl/If0f
@)
@ k|of]ufTds kl/If0f
#)
!)
% cg'zf;g
!)
@)
!))
d"Nof+sg stf{sf]
;lx
gfd M
kb
ldlt M
d'=kmf=g+= =================
cg';"rL(
138
================================ =:yfg
M==================
tof/L j:t'sf] gfd M
=====================================l
dlt
M====================================
============================
pTkflbt j:t'sf] ljj/0f M
=====================================
=====================================
============================
j:t'sf] kl/df0f M
==============================pTkfbg d'No
M ====================k|lt O{sfO{ d'No M
===================
sRrf
kbfy{sf]
=;
gfd
vkt
hDdf
kl/d
b/ ?
f0f
hlt{
hlt{ ;
s}lk
kl/df d'No
d'No
lxt
mot
0f
?=
s'n
d'No
+
=
139
hDdf
d"Nof+sg ;ldltsf] 7x/ M
===========================
==============================
==========================
k]z ug]{
?h' ug]{
;b/ ug]{
cg';"rL!)
tflnd ljifo M
+Vof M
140
s_ dlxnf M
v_ k'?if M
k|lzIfssf] gfd7]ufgf M
s_
v_
k|lzIfssf] >f]t M
s_ k|wfg sfof{no v_
d'Vo
zfvf
sfof{no
-sxfFaf6 xf] lrGx nufpg]_
u_ zfvf sfof{no
ljj/0f
kl/df0 b/ ?=
f
141
hDdf
d'No ?=
s}lkmo
t
!=@
ljj/0f
kl/df0 b/ ?=
f
hDdf
d'No ?=
xfnsf]
cj:yf
ljj/0f
kl/df0 b/ ?=
f
142
hDdf
d'No ?=
xfnsf]
cj:yf
ljj/0f
kl/df0f
:6f]/
vl/b
df}H
bftaf
6
143
hDdf
b/ ?
=
hDdf
d'No
s}lk
mot
ljj/0f
d'=k kl/df
mf=
0f
g+=
b/ ?
=
hDdf ?
=
pTkfbg
sf]
u'0f:t/
ljj/0f
ljqmL ljj/0f
df}Hbft x:tfGt/0f
kl/df b/
hDdf kl/df b/ ? hDdf s}lk
0f
?= d'No ? 0f
=
d'No mot
=
?=
144
ljj/0f
ljqmL ljj/0f
df}Hbft x:tfGt/0f
kl/df b/
hDdf kl/df b/ ? hDdf s}lk
0f
?= d'No ? 0f
=
d'No mot
=
?=
ljj/0f
k|of]u
ljqmL
df}Hbft
s}lk
ljj/0f
ljj/0f
ljj/0f
mot
kl/d d'No kl/d d'No kl/d d'No
145
+
=
f0f
f0f
f0f
jh]6 lzif{s
ljlgof]lht /
sd ?=
146
vr{
/sd ?=
af+sL / s}lk
sd ?= mot
k|ljlw
sRrf kbfy{sf] pknAwtf
jhf/ ;DefJotf
k|lzIfs ;DjGwdf
-k'gM sfddf nufgp x'g], gx'g], n]Vg]_
;du| d"Nof+sg
147
================================
===================================
=================================
tof/ ug]{
k|d'v tflnd ;+rfns
sfof{no k|d'v
cg';"rL!!
qm
=;
+=
lhNnf
qm
=;
+=
lhNnf
qm
=;
+=
lhNnf
bfr'{nf
!#
hfh/sf]6 @% l;Gw'kfN
rf]s
j}t8L
!$
8f]Nkf
@^ /fd]5fk
88]Nw'/ !%
f
;Nofg
@& ;
f]n'v'Da'
aemf
!^
?s'd
@*
cf]vn9'
+uf
8f]6L
!&
/f]Nkf
@(
vf]6f
afh'/f
!*
Ko'7fg
#)
;+v'jf;ef
148
&
c5fd
!(
DofUbL
#!
ef]hk'/
x'Dnf
@)
d':tf
#@ tfKn]h'
d'u'
@!
u'NdL
##
t]x|y'd
!)
sflnsf]6 @@ dgf
#$
kfFry/
!!
b}n]v
@# kj{t
!@
h'Dnf
@$
/;'jf
@= v ju{sf lhNnfx? M
qm=
;+=
lhNnf
qm= ;
+=
lhNnf
;'v]{t
wflb
jfUn'
g'jfsf]6
c3f{vfFrL
!)
bf]nvf
:ofhf
!!
l;Gw'nL
tgx'F
!@
pbok'/
ndh'
!#
wgs'6f
&
uf]/vf
!$
Onfd
cg';"rL!@
j8f
============================
a:g]
=====================================
======
sf]
gftL
============================
sf]
5f]/f
jif{
==========================
sf]
d
=====================================
============== n] 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldlt, d'Vo
zfvfsfof{no =============================
af6 lgodfg';f/ kfpg] lgDg jdf]lhdsf d]lzg cf}hf/ 9'jfgL afx]s hDdf
vl/b
d'No
?
==============
df
=================== k|ltzt 5'6 u/L hDdf d'No ?
=====================================
============= df cfkm}n] pBf]u Joj;fo ;+rfng ug]{ u/L
vl/b u/L lnPsf] 5' . pQm d]lzg cf}hf/ cfhsf ldltn] @ -b'O{_ jif{ ;Dd
s;}nfO{ ljqmL ljt/0f jf ef8fdf lbg] 5}g / lbPsf] cj:yfdf d dfly
;ldltsf] lgodfg';f/ x'g] sf/jfxL Joxf]g]{ ;xif{ :jLsfg]{ ;xdltsf ;fy d]/f]
dgf]dfgL /fhLv'zLn] of] zt{gfdf u/L lbP .
d]lzg cf}hf/sf] ljj/0f M
q
m
=;
+
=
kl/df
0f
150
vl/b
d'No
5'6
d'No
hDdf
d'Nof
s}lk
mot
151
cg';"rL!#
j8f g+=
g=kf=uf=lj=;= lhNnf
g=kf=uf=lj=;= lhNnf
v_ pBf]u
u_ Jofkf/
3_ gf]s/L
_ u[xL0fL
r_ ljwfyL{
v_
u_
3_
v_
u_
3_
153
cg';"rL!$
pkof]uL
cg'kof]uL
/fd|f]
l7s}
g/fd|f]
/fd|f]
l7s}
g/fd|f]
$_
nfdf]
154
l7s}
155
cg';"rL!%
gfd, y/ M
kmf]g g++ M
#_ z}lIfs of]Uotf M
$_
cg'ej M
%_ lgDg ;]jf dWo] s'g dfu ug]{ xf] -k|fyldstfsf] cfwf/df lrGx
nufpg]_
%=!;Lk ljsf; tflnd -tflndsf] ljifo v'nfpg]_
%=@
pBdlzntf ljsf; tflnd
%=#
Joj:yfkg tflnd
s_
v_
u_
%=$
%=%
cf}Bf]lus e|d0f
%=^
l8hfO{g pknAw
156
s'g j:t'sf] s:tf] l8hfO{g pknAw u/fpg] xf] ;f] af/] pNn]v ug]{ .
%=&
s_
v_
ug'{
@= 7]ufgf
#= lhNnf
k|fljlws
k/fdz{
$=! s:tf] lsl;dsf] k|fljlws ;]jf pknAw u/fPsf] xf] pNn]v ug]{ .
$=@
nufgpg] .
k|ljlw jf/] .
gd'gfl8hfO{g jf/] .
jf/] .
d]lzg
;ldltsf]
sfo{If]q
pBf]uJoj;fonfO{ cfjZos sRrf
157
jf/]
%= k|fljlwsk/fdz{
;]jf
pknAw
u/fPsf]
=============================
=====================;Dd
cjlw
b]vL
^= pBf]usf]
k|sf/
M
s[lif
jghGolgdf{0f;]jfko{6gpTkfbgvlghcGo .
tyf
tyf
;lx
k|fljlws
gfd M
ldlt M
kb
;lx
ldlt M
cg";'rL17
pBdLsf] gfd M
2=
pBf]usf] gfd M
3=
&]ufgf M ========== gkfuflj; ========= j*f g++ ===== lhNnf M
==============
4=
5=
6=
k|bz{gL ug]{
158
ljqmL ug]{
7=
jflif{s pTkfbg M d'Nodf ?= ================== kl/df)fdf -;+Vof_
===========
8=
gug]{
pBdLsf]
;xL
====================================
ldlt
M
====================================
cg";'rL18
5= pBf]udf s"n k'+hL nufgL -s_ rfn" k'+hL M === ==== -v_ l:y/ k'+hL ===
==== === ====
6= jflif{s s"n pTkfbgM d'Nodf M === ==== ===== === ==== =====
kl/df)f M === ==== =====
7= pTkflbt j:t"sf] ahf/M - lrGx nufpg]_
-s_ :yfgLo ahf/
9= k|lt OsfO{ d'No -pTkflbt j:t"sf]_ M ?= === ==== === ==== b]lv ?= ====
===== ===== ;Ddsf] .
10=
jflif{s ljqmL -d"Nodf_ === ==== ===== === ==== ===== ===
==== ===== === ==== ===== ===
pBdLsf] ;xL M ================================
ldlt
M ================================
cg";'rL19
160
:yfkgf ldlt === ==== ===== === ==== ===== === ==== =====
===;+rfng ldlt === ==== =====
3= &]ufgf M uf=lj=;=g=kf= === ==== ===== === ==== j*f g+=
===== lhNnfM ==== ===== ====
4= pTkflbt j:t"sf] gfd M=== ==== ===== === ==== ===== === ====
===== === ==== ===== === ====
5= pBf]udf s"n k'+hL nufgL -s_ rfn" k'+hL M === ==== -v_ l:y/ k'+hL ===
==== === ====
6= jflif{s s"n pTkfbgM d'Nodf M === ==== ===== === ==== =====
kl/df)f M === ==== =====
7= pTkflbt j:t"sf] ahf/M - lrGx nufpg]_
-s_ :yfgLo ahf/
9= k|lt OsfO{ d'No -pTkflbt j:t"sf]_ M ?= === ==== === ==== b]lv ?= ====
===== ===== ;Ddsf] .
10=
jflif{s ljqmL -d"Nodf_ === ==== ===== === ==== ===== ===
==== ===== === ==== ===== ===
pBdLsf] ;xL M
================================
ldlt
M
================================
;DjlGwt ;+:yf jf sfof{non] eg"{kg]{ M
k|dfl)ft ug]{ ;+:yfsfof{nosf] gfdM
====== ======= ======== ====== ======= =====
k|dfl)ft ug]{ clwsf/Lsf] gfdM === ==== ===== ====
;xLM ==== ==== ==== ==== ==== ==== === ====
bhf{ M === ==== ==== ==== ==== === === ====
ldlt M ==== === ==== =====
;+:yfsf] %fk ===================================
cg';"rL@)
?= !
%).
?=
#)).
?=
$)).
v_
u_
3_
_
r_
5_
dfly h'g ;'s} s'/f pNn]v ul/Psf] ePtf klg ;ldltn] ;+rfng ug]
{ lgDg ljifosf ;Lk ljsf; tflndsf k|lzIffyL{x?nfO{ eQfsf] ;'ljwf
pknAw u/fOg] 5}g M
162
s_
v_
u_
3_
_
@= ljljw tflnd, k'gtf{huL tflnd, cgbhj tflnd, tTsfn ;Lk ljsf; tflnd,
j:t' ljsf; tyf
k|lzIf0f s]Gb|df ;+rflnt tflnddf ;xefuL x'g] k|
lzIffyL{x?nfO{ klg bkmf ! cg';f/ g} eQf pknAw u/fpg] .
cGo aflx/L
lhNnfaf6 k|lzIf0fdf efulng cfpg] k|
lzIffyL{nfO{ eg] dfl;s ? !%)). eQf lbg] .
#= ;fem]bf/L ljsf; sfo{qmd cGtu{t ;+rfng x'g] ;Lk ljsf; tflndsf k|
lzIffyL{x?nfO{ sfof{nosf] tkm{af6 s'g} klg eQf pknAw
gu/fpg] .
$= k|:tfjgfsf] cfwf/df x'g] tflnd sfo{qmddf k|:tfjgfdf pNn]lvt
zt{ / lklIfo ;Demf}tfdf
pNn]v eP jdf]lhd sfo{qmd ;+rfng ug]
{, u/fpg] .
%= pBdlzntf ljsf; tflndsf k|lzIffyL{x?nfO{ eQf pknAw gu/fpg] t/
k|lt lbg k|lt JolQm ?=#). a/fa/sf] lrof vfhfsf] Joj:yf ug]{ .
^= n]vfjhf/pBf]u Joj:yfkg tflndsf k|lzIffyL{x?nfO{ k|lt lbg k|lt
k|lzIffyL{ ?=#). a/fa/sf] lrof, vfhfsf] Joj:yf ug]{ .
v_
?=%).
163
?=@)).
u_
cGtu{tsf
k|lzIffyL{x?
164
cg';"rL@!
?= #)).
^= tflndsf] nflu 3/ef8fdf lng' kbf{ ah]6sf] kl/lw leq /xL dfl;s ?
= !))). ;Dd e'QmfgL ug{
;Sg] .
&= tflndsf] pb\3f6g / ;dfkgdf rLof kfgsf] lgldQ ah]6sf] kl/lw
leq /xL a9Ldf ?=!))).
;Dd vr{ ug{ ;Sg] .
*= dlxnf pBdL ljsf; sfo{qmddf lgDgfg';f/ Joj:yf ug]{
165
cg'ej
^ dlxgf
kfl/>lds
^ dlxgf
^ dlxgf
^ dlxgf
tx ^ sf] z'?
167
cg';"rL@@
zfvfd'Vo zfvf
tTsfnLg sf=k|= M
xfnsf] sf=k|= M
s=
v=
!= sfof{nosf] :jLs[t jflif{s sfo{qmd tyf jh]6 -:jLs[t ;a} sfo{qmd tyf jh]6
pNn]v ug]{_
qm
=;
+=
sfo{qmdsf] gfd
nIo
168
jflif{s k|
ult
dlxn k'?if
f
;+rfng :yfg
jh]6
s}lkmot
sfof{no k|d'v
cg'udg stf{
nIo
;xefuL
u}=;=;+=
sf] ;xof]u
jh]6
s}lkmot
jh]6
s}lkmot
nIo
;xefuL
u}=;=;+=
=
;
+
=
sf] ;xof]u
tflndsf] ljj/0f
5gf}6
cfwf/
dlxnf
sfof{no k|d'v
stf{
k'?if
hDdf
cg'udg
jflif{s hDdf
s}lkmot
k"hL ?
gljs/0f
/fhZj ?
qm=;
+=
!
@
#
$
%
^
&
*
sfof{no k|d'v
s}lkmot
cg'udg stf{
172
?=
?=
?=
?=
?=
?=
?
?
173
?=
174
?=
?=
;+:yfsf] gfd
7]ufgf
sfof{no k|d'v
;Dks{sf] sf/0f
;xof]usf] k|sf/
cg'udg
stf{sf] k|
lts[of
cg'udg stf{
175
176
!)= sfo{nosf] ultljlw tyf sd{rf/L k|zf;g af/] cg'udg stf{sf] dGtAo
s= sfof{nosf] s'n b/aGbL M
v= b/aGbL cg';f/ ePgePsf] M
u= sfof{nosf] ;+/If0f / ;Da4{g af/] M
3= ef}lts ;"ljwf af/] M
= sfof{nodf lgDg s'/fx? ePgePsf] 6]nLkmf]g nua"sk|utL rf6{, sfo{ tfnLsf rf6{ df]6/ ;fOsn
nua"s, k|lzIfssf] /f]i6/, k|To]s tfnLdsf] kmfOn
h;df ;"rgf k|sfzg b]vL cg'udg k|ltj]bg ;Dd 5
5}g .
!!= s]Gb|af6 ljsf; ul/Psf] gd"gf l8hfO{g k|of]u ePsf] 55}g ePsf] eP s:tf] / slt k|of]u ePsf] 5 .
177
sfof{no k|d'v
stf{
cg'udg
s=
v=
178
cg';"rL@#
l;
=
g
+
=
ju{
ljifo
cfkf9 d;fGt ;Dd kmd{ jlu{s/0fsf cfwf/df btf{ ePsf 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux?sf]
ljifout ljj/0f
pBf
]us
f] ;
+V
of
k"FhL
nufgL
l:y rfn s'
/
'
n
k" k" k"
Fh Fh Fh
L
L
L
! pTkfbgd"ns
!
@
#
hDdf
@ [phf{d"ns
!
@
hDdf
# ko{6g
!
@
#
hDdf
$ ;]jf
!
@
#
hDdf
% s[lif tyf
jGohGo !
179
pBdL
dlx
nf
k'?
if
jflif{
s
pTkf
bg
Ifdtf
/
fhZ
j?
=
xhf
/ df
sfg'gL :j?k
k|
f=k
m=
;
f=k
m
k|
f=
nL
pBf]usf]
lsl;d
3/] ;fgf
n'
/f]huf/L
vf/]hL ;
+Vof
dlxn k'? 3/]n ;fgf
f
if
'
@
hDdf
^ lgdf{0f
!
@
#
hDdf
& vlgh
!
@
hDdf
! b]lv & ;Ddsf]
s'n hDdf
sfof{no k|d'v
cg'udg stf{
cg';"rL@$
k|
lzIffyL{sf]
gfd,
7]ufgf
ln
+
u
tflnd ljifo M
/f]huf/Lsf]
l:ylt
j]/f]h
/
uf/
f]huf
/
/f]huf/ eP
:
j/f]huf
/
180
Hofnf
/f]huf
/
:j/f]huf/
eP
Joj;fosf]
gfd
lhNnf:t/s]lGb|o:t/
Joj;fo z'?
u/]sf]
tflnd
tflnd
cl3
kl5
C0f ;xof]u
a}
+ssf]
gfd
/sd
M
cGo ;xof]u
;
;xof]u
+:yfsf lsl;d
] gfd
gf]6 M != ut cf=j= / rfn' cf=j= df ;DkGg tflndsf k|lzIffyL{x?sf] cg'udg ug{ of] kmf/d k|
of]u ug'{ kg]{5 .
@= of] kmf/d k|To]s sfof{non] e/L cfgf] sfof{nodf cWofjlws ?kdf /fVg' kg]{5 .
sfof{no k|d'v
stf{
cg'udg
181
cg';"rL@%
nI
o
;xeflutfd"ns tflnd
k|ult
k|lt:yfkg
nI
k
k
o d ' hD d ' hD
= = df = = df
!
@
#
$
%
^
&
*
(
!)
!!
!
@
!
#
!
$
hDdf
182
n]vfjhf/xf]6n
Joj:yfkg
k|ult
k|lt:yfkg s}lk
mot
nI
k
k
o d ' hD d ' hD
= = df = = df
sfof{no k|d'v
cg'udg stf{
183
cg';"rL@^
zfvf sfof{no
cg'udg ldlt
cg'udg ug]
{ d'=zf=k|d'v
xfnsf]
sf=k|=
tTsflng
sf=k|=
s}lk
mot
nI
o
;xeflutfd"ns tflnd
k|ult
k|lt:yfkg
nI
k
k
o d ' hD d ' hD
= = df = = df
s
v
184
n]vfjhf/xf]6n
Joj:yfkg
k|ult
k|lt:yfkg s}lk
mot
nI
k
k
o d ' hD d ' hD
= = df = = df
u
3
hDdf
sfof{no k|d'v
cg'udg stf{
185
k/fdz{ ;]j
f
nIo k|ult
d]lzg cf}hf/
ut
jif{;Dd
sf]
hDdf
ut
jif{sf]
vl/b
hDdf
sRrf kbfy{
s'n
hDd
f
ut
jif{
;Ddsf]
hDdf
ut
jif{sf]
vl/b
hDdf
pTkflbt ;fdfg
ut
jif{
;Ddsf]
af+sL
o;
jif{sf
]
pTkf
bg
s'n
hDd
f
ljq
mL
o; jif{sf]
cGTo
;Ddsf]
af+sL
zfvf sfof{no
dGtJo
186
;'emfj
s}lk
mot
187
cg';"rL@&
cg'udg stf{n]
kmf/d e/]sf] ldlt M
-;a} tflnd
lgl/If0f ug{ clgjfo{ 5}g_ k|lzIfssf] gfd M
@% k|ltztn] eg'{
s=
:yfoLc:yfoL
v=
l;= tkfO{n] l;s]sf]
g+
vf; vf; l;kx?
=
-;a} k|
lzIffyL{x?n]
5'} n]Vg
cfjZos 5}g_
k|lzIfsn]
l;sfPsf
s'/fx?
a'em]sf]
55}g
188
d]lzg
cf}hf/ l7s
55}g
;f]lwPsf k|Zgx?sf]
;+rfng
k|lzIffyL{x?
cg'udg stf{
cg';"rL@*
tflndsf] ljifo
k|
lzIffy
L{ ;
+Vof
pBf]udf
sfd u/]sf]
cfg
f]
189
c?
sf]
sfd gu/]sf]
C0f ;'ljwf
lnPs glnP
f]
sf]
cg'udg stf{sf]
k|ltlqmof
cg';"rL@(
sfo{qm
nI
dsf] gfd
o
tfln ;"rg
lgj]
d ; f k|
bg
+rf sfz
;
ng :
g
+V
yfg ldlt
of
190
egf{ ;+Vof
dlx
nf
k'?
if
hD
df
tflnd
z'? k|
lzIffy
L{ ;
+Vof
tfln
d;
dfk
g
ldlt
k|ult
dlx
nf
k'?
if
hD
df
sfof{no k|d'v
cg'udg stf{
cg'udg ljj/0f
191
cg';"rL#)
cf=j= ============
l;=
g+
=
sfo{qmdsf] gfd
nI
o
hghft
L
d k'
192
k|ult
blnt
Gk
Ll8t
d k d k'
'
cGo
hftL
d k'
hghf
tL
d k
'
blnt
d k
'
k|lt:yfkg
GkL
cGo
l8t
hftL
d k' d k'
s'n ;
+Vof
d k'
s'n k|
lt:yfkg
k|ltzt
d
k'
s}lk
mot
Joj:yfkg, p=lj=tf=
hDdf
s'n
gf]6 M -s_ GkLl8t dlxnf / k'?ifsf] ;+Vof afx]s hghftL blnt / cGo hftLsf] dlxnf / k'?ifsf] ;+Vof dfq hf]8L s'n ;+Vof
/fVg] .
-v_ rfn' cf=j= sf] klxnf] rf}dfl;s cjlw leq k|To]s sfof{non] l7s Ps cf=j= cuf8Lsf] of] ljj/0f cWofjlws /fVg' kb{5 .
sfof{no k|d'v
tflndsf]
ljifo
k|
lzIffyL{
nIo k|
ult
s'n
ah]6
193
vr{
sRrf
kbfy{ vl/b
d'Nodf
-k'/fgf]
df}Hbft ;d]t_
pTkflbt
j:t'
d'Nodf
tflnd
cjlwdf
ljqmL
d'Nodf
cg'udg stf{
cg';"rL#!
xfn
;Dd
ljqmL
d'Nod
f
pKkfl
bt j:t'
df}H
bft
sRrf
kbfy{
df}Hb
ft
d'Nodf
pk/f]Qm tflndx? afx]s ut jif{x?df cGo ljifosf tflndx?df vl/b ePsf / ljqmL x'g g;s]sf pTkflbt j:t' / sRrf
kbfy{ df}Hbft ;d]t pNn]v ug]{ .
sfof{no k|d'v
stf{
cg'udg
cg';"rL#@
tflndsf] ljifo
d]lzg cf}hf/sf]
ut
rfn'
k|
af+sL
d]lzg cf}hf/sf]
ljj/0f -d'Vo
cf=j=
cf=j=sf] lzIffyL{n df}Hbft
cj:yf
d'Vo
;Ddsf]
vl/b
fO{ ljqm
d]=cf}= / ;xfos df}Hbft
L
d]=cf}=_
kl/df d'N kl/d d'N kl/df d' kl/d d'N 7Ls ;
dd{t
0f
o
f0f
o
0f
No f0f
o
+Vof ug'{kg
]{ ;
+Vof
194
vl/b ul/Psf d]=cf}= dWo] d'Vo d'Vo d]=cf}= / ;xfos d]=cf}= u/L @ txdf dfq pNn]v ug'{
xf]nf .
pk/f]Qm tflnd afx]s ut jif{x?df cGo tflndx?df vl/b ePsf / ljqmL x'g g;s]sf d]=cf}= af+sL
df}Hbft ;d]t eg]{ .
sfof{no k|d'v
cg'udg stf{
cg';"rL##
g]kfn ;/sf/
s'n hDdf
196
gf]6 M -s_ rfn' dlxgfsf] clGtd lbg of] ljj/0fx? e/L clgjfo{?kn] k|=sf=sf] cg'udgdf ljefu ofS; jf l56f]
;fwgf/f k7fO{lbg' kb{5 .
jfl0fHo ljefudf k7fpg' kb}{g dfl;s, rf}dfl;s / jflif{s?kdf k|=sf=af6} k7fO{lbg] Joj:yf ePsf] 5 .
sfof{no k|d'v
cg'udg stf{
cg';"rL#$
g]kfn ;/sf/
kmd{
btf{ g
+=
197
gljs/0f
ljj/0f
/fhZj
s}lk
mot
s'n hDdf
gf]6 M -s_ rfn' dlxgfsf] clGtd lbg of] ljj/0fx? e/L clgjfo{?kn] k|=sf=sf] cg'udgdf ljefu ofS; jf l56f]
;fwgf/f k7fO{lbg' kb{5 .
jfl0fHo ljefudf k7fpg' kb}{g dfl;s, rf}dfl;s / jflif{s?kdf k|=sf=af6} k7fO{lbg] Joj:yf ePsf] 5 .
sfof{no k|d'v
cg'udg stf{
198
cg';'rL #%
=====================================
======= .
To; sfof{noaf6
=====================================
========================== g=kf=uf=lj=;=
df ldlt
=====================================
========== df ;+rfng x'g] pBf]u Joj;fo :yfkgf / ;
+rfngsf] nflu cfof]hgf ul/Psf] =============== lbg]
199
lgj]bs
gfd M
7]ufgf M
;xL M
200
cg';'rL #^
g]kfn ;/sf/
pBf]u dGqfno
;xefuLsf] gfd, y/ M
@_ :yfoL 7]ufgf M
j8f g+=
g=kf=uf=lj=;=
lhNnf
#_ c:yfoL 7]ufgf M
j8f g+=
g=kf=uf=lj=;=
lhNnf
$_
v_ pBf]u
_ ljBfyL{
u_ Jofkf/
3_ gf]s/L
i.
================================
==== .
ii.
================================
==== .
iii.
================================
==== .
iv.
201
================================
==== .
v.
================================
==== .
v_
========================
=============================
=============================
====== .
ii.
========================
=============================
=============================
====== .
iii.
========================
=============================
=============================
====== .
u_
ii.
ahf/sf] ;DefJotf M
iii.
cGo sf/0f M
;xefuLsf] gfd M
;xL M
ldlt M
203
cg';"rL#&
k"j{k|lzIffyL{ cg'udg cGt/lqmof sfo{qmdsf]
;xeflutf kmf/fd
;xefuL k|lzIffyLx?n] lgDg ljj/0f k|i6;+u eg'{ xf]nf M
!=
gfd, y/ M
@= 7]ufgf M
#= pd]/ M
$= tflnd lnPsf] ljifo M
%= tflnd lnPsf] cfly{s jif{ M
^= :yfg M
&= xfns]f k]zfJoj;fo M
*= pBf]u ;+rfng ug{ g;Sgfsf sf/0fx? M
(=
204
cg';"rL#*
============================
a:g]
=====================================
======
sf]
============================
jif{
gftL
sf]
==========================
5f]/f
sf]
=====================================
============== n] 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldlt, d'Vo
zfvfsfof{no
=============================
af6 lgodfg';f/ kfpg] lgDg jdf]lhdsf d]lzg cf}hf/ 9'jfgL afx]s hDdf
vl/b
d'No
==============
df
kl/df
0f
vl/b
d'No
5'6
d'No
hDdf
d'No
s}lk
mot
206
cg';'rL #(
PSn}
kfl/jfl/s ;xof]u
cfkm' / Hofnfbf/L
sfdbf/sf] ;xof]u
hgf
sd{rf/L
hgf
207
kl/df0f
b/
/fli6o
j:t';]jfsf]
cGt/fli6o
ahf/df
hfg]
ck]lIft
ldlt
========================
Joj;flos
ca;/x?
=====================================
=====================
208