Scribd Logo
Unggah

Selamat datang di Scribd!

  • F Pettijohn Psikologjia Nje Hyrje Konceze PDF

    Diunggah oleh

    Bardhi Quku
    11K tayangan354 halaman

    Judul Asli

    F-Pettijohn-Psikologjia-Nje-Hyrje-Konceze.pdf

    Hak Cipta

    © © All Rights Reserved

    Format Tersedia

    PDF atau baca online dari Scribd

    Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

    Apakah konten ini tidak pantas?

    Laporkan Dokumen Ini

    Hak Cipta:

    © All Rights Reserved
    Unduh sebagai PDF atau baca online dari Scribd
    Tandai sebagai konten tidak pantas
    11K tayangan354 halaman

    F Pettijohn Psikologjia Nje Hyrje Konceze PDF

    Diunggah oleh

    Bardhi Quku

    Hak Cipta:

    © All Rights Reserved
    Unduh sebagai PDF atau baca online dari Scribd
    Tandai sebagai konten tidak pantas
    dari 354
    TERRY F. PETTIJOHN PSIKOLOGJIA Njé hyrje koncize (Botimi i dyté) Fondacioni SOROS “Programi pér mbéshtetjen e Arsimit té Larté né Shaipéri” Shtépia Botuese “LILO” Tirané, 1996 LF Pettijohn - Psychology - % The Dushkin Publishing Group, Inc. “Botimi i kétij libri bén pest né projektin e Fondacionit SOROS, Tirané” - Prograthi pér mbéshtetjen e Arsimit té Larté - Drejtore e Programit - VALDET SALA Koordinatore _TLDA KEKEZI er pérkthimin shaip- Fondacioni SOROS Hyde, kapitulli 1,2,3.4,5,6,2,11,12-pérkthyer nga Theodhori Karaj Kapitull 513,16 - pérlahyer nga Jani Panolli Kapitulli 8.9,10,14,15 dhe fialori- _pEridhyer nga Adem Tamo ‘Treguesi - pérlthyer nga Theodhori Karaj dhe Adem Tamo. Redaktorletrar- Virgil Mugi Redaktor teknik - Ing. Orlando Ls Kompjuterizimi- Ing. Adnan Zaloshn: I jemi mirénjohés dhe falenderojmé: Kapaku: Terapité e sé Ardhmes, kombinim nga Frederik Otnis, Raporti vjetor Pfizer 1984, botuar me lejen ePfizer Inc. Fage 5 Arther Tress-Studjues té Fotografist Inc. Faqe 7 Ken Robert Bak-Kubii Fotografisé; Pamela Karli Petersen - DPG, Fage 8 Vellezérit Braun, Fage 9 Arkiva Betman. Fage 10 Arkivat e Universiteit Harvard; UPl/Fotografipér Shtyp Betman. Fage 11 Arkiva Betman; Fotografité Kalver. Fage 14 UPl/Fotografit pér gazeta Betman, Fage 16 Baroni Hjugo van Leuik (c) Shogéria Kombétare Gjeografike. Fage 17 - shérbimi i fotografive pér shtyp Monkmajer. Fage 35 AP (Esoshiejtid Pres-Shtypi i bashkuar)/Bota e giere. Fage 36 Mendja e Integruar nga MS.Gezeniga dhe Xh.E.Ledu, 1978, Nju Jork: Piknum. Fage 37 profesor Hose M Delgadho. Fage 38 Buksbaume te tjeret, Universitet i Kalifomnise, vin, Kalifori, Fage.39 Daivid Pauerz-Stok, Boston. Fage 45 Enriko Feroreli/DOT. Fage 50 Per Sandstrom - Lidhja Gama, Fage 52 “Origjina e Perceptimit té Formés” Nga R.L Franc, 1961. Shkencorja Amerikane, 264, 66-72. Fage 53 Xheisen Lori, 1978 - Wudin Kemp dhe Ortaket. Fage 55 Z. dhe Znj. Richard Jarien. Fage 56 Pamela Karli Petersen-DPG. Fage 57 (c) Erika Stoun, 1985. Fage 58 Laboratori Primat i Universiteit t& Wiskonsinit. Fage 59 Lenerd Frid (c) Foto Magnum, Fage 61 Iv de Bren - Yllii Zi. Fage 62 Zimbel - Sherbimi pér fotografi shtypi Monkmajer. Fage 63 Bob Fitch - Yili i Zi. Fage 68 foto e OKB nga Xhon Aizek, Fage 69 kkortezi ¢ Qendrés Fotografike te Kompanise A.T.& T.(Telegrafi dhe Telefoni Amerikan), Fage 70 Foto ¢ OKB nga Xhon Aizek. Fage 71 Fotoe OKB nga F. B, Grunzvaig. Fage 86 Sheri Kini-DPG. Fage 88 Deivid H Wellz-Punimet e imazhit Fage 89 Shkolla e Re pér Studime Shogérore, Nju Jork; UPI/Fotot Betman, Koleksioni Greinxher. Fage 90 Zyra e Konferencave dhe e Turizmit e Bostonit t& Madh, Fage 91 Shteti i Minesotés, Departament i Zhvillimit Ekonomik, Fage 93 Toupem - Punimet e Imazhit. Fage 94 Muzeumi i Artit Modem, Nju Jork, Fage 96 Pol Hjuz - Fotofii. Fage 99 Pamela Karli Petersen-DPG. Fage 101 ““Mekanizmat e Dhimbjes: Njé Teori e Re”, nga Melzak dhe Woll, Néntor, 1985, Periodiku i Shkencés, 150(3699), 975. Fage 102 Ouen Frenkin-Stok, Boston. Fage 103 Don Hougen Catlz-Foto NYT. Fage 107 Foto Niy Jork Taimz. Fage 108 Zyra e Lajmeve te Floridés, Departamenti i Tregetise, nga Xheims Geinz. Fage 110 Psikologjia Biologiike, iiga D. P. Kimbell, 1988, Nju Jork: Holt, ee Rainhart, dhe Winsten. Fage 111 Qenia e gregullimeve te giumit né Stenferd Fage 112 Psikologiia Biologike, nga D.P. Kimbell, 1988, Nju Jork: Holt, Rainhart dhe Winsten, Fage 113 korteie Insitutitt Arteve té Detroit. Fage 116 Foto e OKBnga Xhein Shraibmen, Fage 117 (¢) Frenk Saitmen - Kubi i Pikturés. Faqe 118 EPA Dokumerika. Fage 121 Dr. H.W.Limen dhe R.W-Frai, 1955 ‘Trekéndéshi, Periodik i Shkencave Mjeksore Sandoz, vol Il, fage 119-123, Fage 123 Rei Ellis - StudjuesiteFotografisé. Fage 129 kortezie Dr. B.F.Skinet. Fage 131 Atkiva Betman. Fage 132 Pamela Karli Petersen-DPG. Fage 133 Ilein Word, Fage 137 Xhorsh N. Pit- Kubi i Fotografsé. Faqe 138 Kolegiii Mesuesise, Universiteti i Kolambias. Fage 139 Marineland(Bota Marine), Rancho Palos Verdes, Kaliforni. Fage 140 Will Repert. Fage 141 William S.Sakahian, Doktor 1né FilozoB. Fage 142 “Kurbat e Pergiigieve té Pellumbave”, nga BF-Skiner, 1961, Shkencorja Amerikane, 205(5), 96. Fage 143 Zyra e Lajmeve té Las Vegasit, Fage 145 Xhon Wolter - Miami Herald (Lajmétari i Maiemit); Deivid Pauerz-Stok. Boston, Fage 146 Foto e OKB nga Xhon Aizek. Fage 147 (©) Xhoreh W Gardner - punimet Imazhit, Fage 149 0) Tre Luanét. Fage 150 Tom Bellerd-Ekm-Nepenthi, Fage 151 Thomas Mekevoi, Revista Jeta, () 1955, Taim Ine. Fage 156 Arkivi Betman, Fage 162 “Memorja Afatgjaté pér nje Objekt te Perbashkét” nga R.S.Nikerson dhe M.J Adams, 1979, Psikologjia Njohése, 11, 287-307, Fage 164 UPI/Potografi pér shtyp Betman, Fage 165 foto ¢ OKB nga DSigel. Fage 166 kortei e Elizabet Loftus, Faqe 177 foto ¢ OKB nga Xhein Henkel. Fage 179 Zinzhirii t# Folurit: Fizika dhe Biologjia e Gjuhés sé Folur, nga PB Dinz dhe E.N.Pinsen, 1963, 1973, Meri Hill, Nju Xhersi Laboratoret 'ATACT Bell. Fage 180 Aspelde té Teorisé sé Sintaks8s nga N.Chomsky, 1966, Keimbrixh, MIT (Instituti teknik i Michiganit): “Te mesuarit e giuhés” nga BA Moskowitz, Néntor, 1978, Shkencorja Amerikane, 239(3),92-108. Fage 181 Les Films de Carrosse (Blmat e Karrosé), Pari, Francé. Fage 182 Yilti Zi Fage 185 “Zgjidhja e Problemeve”, nga M.Shirer, Prill 1963, Shkencorja ‘Amerikane, 208(8), 119; Qenda Kérkimore Primate Rajonale Jerks, Universiti Emery, Atlanta, Xhonchia, Fage 193 Arkivat Betman, Fage 197 Z. dhe Znj Langenderfer, “Studime familjare te inteligiencés”, nga Bushar & Mekgiu, 1981, Shkenca, 212, 1055-1059. Fage 200 foto e OKB nga Xhon Aizek; Deivid S Striker - sherbimi fotografik pér shtyp Monkmaier, Fage 201 foto e OKB nga ‘Y Nagata, Fage 202 foto e OKB nga L.Solimsen. Fage 203 Frenk Loxh -Fotografi teNYT. Fage 209 kortez e Piter M. Milner, Universiteti Mekgill, Fage 211 Ron Gerrison (c) Shoqéria Zootogjike e San Diegos; Lorens E. Perkins ~ Studjuesit ¢ Fotogratise. Fage 214 Pamela Kari Petersen-DPG. Fage 215 foto e OKB nga Gasten Guarda. Fage 216 foto nga William Karter, kortezi e Berta Mestou. Faqe 218 Keri Volinski-Stok, Boston, Fage 220 kortezi ¢ Dr. Nil E Miller. Fage 222 F.D Shmidt (c) Shogéria Zoologiike e San Diegos. Fage 223 foto ¢ OKB nga Xion Aizek; Laboratori Primat i Universiteit te Wisknsinit. Fage 225 kertezi¢ Lili K Lei, Fage 227 foto e OKB nga Margo Granicas. Fage 232 Hein Werd. Fage 233 Henri Wilks-Stok, Boston. Fage 234 Departamenti 1 Policise i Los “Anxhelesit. Fage 235 foto OKB uga Xhon Aizck. Fage 236 Emocioni: Njé pn ee GE Sinteré Psikorevolucionare nga RPlacik, 1980, Nju Jork: Harper dhe Row; Deiniel Broudi-Stok, Boston. Fage 237 Arkiya Betman. Fage 241 M Markus slander, Sherit Kini-DPG. Fage 244”Gardner, Departament i Psikologjsé, Universite: i Tiranes; Kortezi e Qendrés kerkimore Primate Jerks, Universiteti 1 Emert, Atlanta, Georgia. Faqe 245 Laboratori Ekman dhe Frizen indérveprimit njerezor. Fage 246 foto e OKB nga Maikell Covaras. Fage 247 kortezie Shon ‘Konellit. Faqe 250 Roubert V. Ekest-EKM-Nepenthi. Fage 251 AP/Foto Bota ¢ gjéré; Rik Brauni - Grupi i Fotografisé. Fage 257 “Kontrolli i Jashtem dhe Kontrolli i Brendshem” nga XhRoter, 1971, Psikologjia Sot. Fage 262 Fotografté Kalver. Fage 263 UPU/ Foto pér shtyp Betman. Fage 264 Instituti i “Testimit Personalitetit dhe Aficsist. Fage 267 Motivacioni dhe Personaliteti nga EMeslou, 1970, Nju Jork: Harper dhe Rou. Fage 268 foto © OKB; (©) Konferenca Jugoree Udhhegies Kristiane; Arkiva Betman. Faqe 269 Kompjuterat Epl. Fage 271 (c) Frida Lainvand - sherbimi fotografik per shtyp Monkmajer. Fage 272 Mimi Forsaith - shérbimi fotografi per shtyp Monmaier. Faqe 274 Profil i Inventarit Shuméfazor té Personalitetit te Minesotes, 1948, Nju Jork: ‘Korporata Psikologiike. Faqe 275 Manuali i Testit é Aperceptimit Tematik Kard 12F, nga HMeri dhe personeli i Shtypit te Universitet té Harvardit, 1934, Keimbrixin, Mesechusets, Shtypi i Universitetit te Harvardit. Fage 279 foto ¢ ‘OKB nga P. S. Sudakaran, Faqe 281 “Shkalla ¢ Klasifkimit té Ripérshtatjes Shogerore”, nga TS.Houlmz dhe R.H.Ruh, 1971, Periodiku i Kérkimit Psikosomatik, 15,221-227. Fage 282 Melani Kestner Ker - Agjensia Fotogratike ‘Zafsr, Fage 284 M Markus Oslander. Fage 285 (c) Idith G.Haun-Stok, Boston. Fage 286 Stresi i Jets, nga HSili, 1976, Nju Jork: Mekgrou-Hill. Faqe 287 ‘Arkivi Betman, Fage 288 Pol S Konklin ~ Sherbimi i Fotografive per Shtyp ‘Monkanajer. Fage 289 Sheril Kini-DPG. Fage 293 (c) Daion Ougast - Punimet © Imazhit. Fage 295 foto nga Ogi Bevill, Manjolia, Teksas, kortezi e Cmimeve té Fotografive Shkoltore Kodak. Fage 296/AP/Bota e giéré. Fage 303 Zaleski Klemmer. li Zi Fage 305 UPL/Fotografi pér Shtyp Betman, Fage 307 Shoqata Peikjatrike Amerikane: Manual Diagnostik dhe Statistiki grregullimeve Mendore, Botimi itrete, 1980, Washington, DC: Shoqata Psikiatrike Amerikane. Faqe 308 foto ¢ OKB nga Xhon Alzek. Fage 309 Sheril Kini-DPG. Fage 310 (¢) W. Mark Bernsau - Punimet ¢ imazhit. Fage 311 UPLifoto pér shtyp Betman. Fage 313 Derik Beiz-Revista Jeta, (¢) Taim Inc. Fage 315 Granitus - Shérbimi i Fotogrative pér Shtyp Monkmaier. Fage 319 AP/Bota e gj. Fage 323 Qendra Zhvillimore Shtetgrore e Njukeslit. Fage 325 Foto Kalver. Faqe 326 Xhudith D.Sedwik - Rubi i Fotografisé. Fage 327 Tim Kurs-fotografite ¢ NYT. Fage 328 Maikell Rugler- Revista Jeta, (c) Taim Inc, Fage 329 foto nga Alen Grent, kortez ¢ Dr Ivar Lovars. Faqe 332 Albert Bandura, Universiti i Stenfordit. Fage 333 Kert Ganter-Kamera 5. Fage 334 Mark Entmen - Punimet e Imazhit. Fage 336 Bohdan Hrinevie-Stok, Boston. Fage 340 Will Mekintair-Studjuesit ¢ Fotografise, Faqe 345 (¢) 1965 nga Stenli Milgrem , filmi Bindja, kortezi ¢ Aleksandra Milgram. Fage 347 Roubert Kelmen - PunimeteImazhit, age351 Robert Kelmen Punimet ¢ Imazhit. Fage 352 UPI ffotografi pér shtyp Betman. Fage 353 Shogeria ——— igaK exch Zebulen, kortezi e Leon Festinger. a 6 foto « OKB nga Faust. Faqe iige BHK’Kroll, Kortezi nga Aleksandra jee BedritwGrimnxvaig. Fage 363 Foto c WHO ‘Page 365 Deiniel S. Broudi-Stok, Boston. Fage Boston. Fage 368 Albert Bandura, Universiteti i SPiter Menzi Stok, Boston, Fage 370 (c) ABC - Lajme age 371 “Veshgusi gk reagen: Pe mk ‘Bilataiic dhe Nh. Darl, 1970, pérshtatur me lejene Prentis eo Univer Sted Fae 76 Konen Fil page 377 foto e OKB. Fage 380 Arkivat Kombétare, Fage 381 Xhim hi Fage 382 kortezi ¢ En Anastazi. Fage 383 Elen Keri - ‘ YeUinachit. Fage 385 (c) Revlon Inc. Fage 386 Pamela Karli Petersen - _SppG: Fage 387 Foto e OKB nga Deivid Bemet. Fage 388 Pamela Kari Petersen “ADPG. Fage 389 Zyra e Konferencave dhe e Vizitoréve t Nju Jorkut. Fage 390 ‘Robert V.Ekert, I Riu-Stok, Boston. Fage 391 M.Markus Oslender. Fage 393 ‘Herriet Genz - Punimet e Imazhit. PERMBAJTJA ME PAK FJALE Hytje i xvi Per Studentin i xv PJESA [- BAZAT Kapitulli 1. Studimi i Psikologiisé 3 Kepitulli 2 Biologia e Sjelies a 8 pital 3. Zhi Eoin 70 PIRSA It. PROCESET PERCEPTIVE Hit 0 Kapitulli 4. Naijimi dhe Percept... : nz Kapitull 5: Gjumi dhe Néérgjegia : Hues PJESA it -TE MESUARIT DHE PROCESET KOGNITIVE........ 189 Kepitll 6, Té mésuart GH 191 Kapil 7. Kujtesa njerézore : : 231 Kapitlli 8. Gjuha dhe intligenca sl : 265 PJESA IV - MOTIVACIONI DHE EMOCIONT 312 Kapitull 9. Motivacioni 314 Kapil 10. Emocioni 348 PJESA V - PERSONALITETI DHE PERSHTATJA 385 apitull 1, Personalitet : 387 apitull 12. Stresi he Pershtaja can 420 PJESA VI-SJELLJA ANORMALE DHE TERAPIA ... 453 apitull 3, Sjelia anormale 455 epitul 14. Terapia na. fam 487 PJESA VII - PROCESET SOCIALE ut sis Kapituli 15. Psikologia sociale 520 Kapituli 16. Psikologia e zbatuar ; cn 568 Fjalori Reterencat Treguesi vii PERMBAJTJA E LENDES Hyrje. er Studentin . PJESAI- BAZAT .. Kapital. STUDIMI 1 PSIKOLOGIISE. ‘OBJEKTIVAT E KAPITULLI C:ESHTE PSIKOLOGIIA? ..... GEcuIMET E PstkoLcosise ZHVILLIMI I PSIKOLCC..'SE SI SHKENCE .. ‘Strakturalizmi Funksionalizmi Bihejviorizmi Psikologjia geshtaltiste Prikoanaliza Drejtimet aktuale né studimet epsikologisé ‘NENDEGET E PSIKOLOGHISE METODAT E KERKIMIT SHKENCOR ‘Vézhgimi natyror. ‘Studimi korrelativ os Mendime per aspektet etike ne studimet shkencore 30 MATJA NE STUDIMET PSIKOLOGIIKE wor : Statistika deskriptive (pershlenyese) Statistika deduktive a PERSERITIE E KAPITULLIT.... ‘Kapitulli 2 - BIOLOGJIA E SJELLIES OBJEKTIVATE KAPITULLIT. GESHTE PSIKOLOGIIA BIOLOGII NEURON... Impulsinervor Sinapsi SISTEMI NERVOR QENDROR, Palca kurrizore... Truth on SISTEMI NERVOR PERIFERIK Sistemi nervor somatik. Sistemi nervor autonom SISTEMI ENDOKRIN .. ‘TRASHEGIMIA DHE SJELLIA Parimet bazt gienetike Gjenetikae sjelljes } PERSERITIEE KAPITULLIT Kapitulli 3 - ZHVILLIML uennrmu 0 OBJEKTIVATE KAPITULLIT. 2 ESHTE ZHVILLIMI?...... oT j Z}IVILLIMI PRENATAL DHE LINDJA B | FOSHNSERIA. 76 "76 Teoria e Piaget (Pats) ‘ezhvillimit ogni ‘Teoria e Kohlbergut e zhvillimit moral ADOLESHENCA .. Zhwillimi fizik dhe pubertet i Personaliteti dhe zhvillimi social... Teoria e Eriksonit e zhvillimit Psikosocial _ Stadet psikologike t procest 8 vaekjes. PERSERITJE EKAPITULLIT PJESA II - PROCRSET PEREEPTUESE api ¢- NL ef PERCEPTION OBJEKTIVAT, ‘ULLIT. ESHTE NDITIMI DHE PERCEPTIMI?. PROCESET NDUORE 7 ‘Veshtrim i pérgiiths i shaisat ‘Shndésrimi dhe pérshtatja shqisore. Matja e ndijimit ‘TE PARIT Syri. Proceset pamore Teorité e perceptimit PERCEPTIMI PAMOR .. i (Qéndrueshmeria pereeptuese. Muzionet pamore. ‘TEDEGJUARIT .. Vesti. we Proceset ete dégiuarit. 13 Perceptimi dégjimor 145 SHQISAT KIMIKE 146 Te muhaturit 146 ‘Te shijuarit 147 SHQISAT E LEKURES DHE TE TRUPT 148 Té prekurit 148 Dhimbja on 7 149 Temperatura. 151 inasteaia 152 Shgisa vestibulare... 152, PERSERITIE E KAPITULLIT 154 Kapitulli 5 - GJUMI DHE NDERGJEGSA .. 137 OBJEKTIVATE KAPITULLIT. 159 CESHTE NDERGIEGIA? 159 GJUMI 161 Dyti 162. Teoritée giumit 166 Endérrat 168 Grregullimete giumit. m DROGAT PSIKOAKTIVE, 1B Depresantét 74 Opiatet 176 Stimuluesi 176 Drogat psikedelike dhe Mariuana 178 Drogat antipsikotike .. “181 HIPNOZA so “181 MEDITIM!.. 183 BIOINFORMACION| Biofidbeku) “185 PERSERITIE E KAPITULLIT 187 PJESA II - TE MESUARIT DHE PROCESET KOGNITIVE wen 189 Kapitulli 6 - TE MESUARIT ... ‘OBJEKTIVAT EKAPITULLIT. *ESHTE TE MESUARIT? KUSHTEZIMI KLASIK. inblogjiae kushtézimitklasik Parimet themelore t& kushtézimit kl ‘Mospélgimi i kushtézuar i shijes. Zoatime t8 kushtézimit klasik. KUSHTEZIMI VEPRUES ...... Formésimni (Pérafrimi i shkalléshkallshém) Paimetthemelor é kshiézmitveprues TE MESUARIT KOGNITIV .. Insight (Insajti). ‘Te mésuarit latent dhe ‘Temésuarit pérmes vézhgimi KUFIZIMET BIOLOGJIKE STE TE MESUARIT PERSERITJE E KAPITULLIT Kapitull7- KUJTESA NJEREZORE .. OBIEKTIVATE KAPITULLIT ESHTE KUJTESA? BROCESET E KUJTESES. FAZAT E DEPOZITIMIT TE INFORMACIONIT NE KUSTES! Kejtesa shgisore 3 Kujtesa afatshkurtér Keytese afatgaté HARRESA “Te mésuarit verbal dhe kjtesa Masate mates s¢informacionit n kates Teortée arrests... fe PERMIRESIMI | KUJTESES “Tekikate pérmirésimit 8 bajeses Teknikate studimit SQ3R BIOLOGJIA E KUJTESES PERSERITIE E KAPITULLIT Kapitulli 8 - GJUHA DHE INTELIGJENCA ‘OBJEKTIVATE KAPITULLIT.. GESHTE KOGNICION?? .. GIUHA ‘Strukturate giuhés. Zhwillirai gjuhésor i Emijéve.. ‘Teorite e zhvilimit giuhésor. ‘TE MENDUARIT. (Gjuha dhe té menduarit PJESA IV - MOTIVACIONI DHE EMOCIONT... Kapitulli 9 - MOTIVACIONT Formim i konceptit snot ua ZGNDHSAE SITUATES PROBLEMORE DHE TE QENURIT.KRUUES... i “Teoritépér 2gjidhjen esituatés problemore Efikasitti i zgjidhjes s@ situatés problemore ‘Te génurit krijues.. PERKUFIZIMI DHE TEORITE E INTELIGIENCES Perkutfizi i ‘Teoritee imtelighencts.. MATJA E INTELIGIENCES Karakteristikat e testeve ‘Shkalla Stanford - Binet e intligjen Shkallat Wechsler t#intelighences NDIKIMET NE INTELIGUENCE o.oo Ndikimet gjenetike mbi inteligjencén... Naikimet mjedisore mbi inteligjenctn.. EKSTREMET E INTELIGJENCES ‘Vonesamendore Individet me dhuati ose talenteintelektuale PERSERITIE EKAPITULLIT OBJEKTIVATE KAPITULLIT. GIESHTE MOTIVACIONI? ‘TEORITE PER MOTIVACIONIN Teorité biologiike Teoria ¢ impulsit Teoria e shtysés . ‘Teoria e nivelit té nxitshmérisé.. Teoria humaniste e Maslow Teoria kognitive .. MOTIVET BIOLOGJIKE Uria ja... : Motivacioni seksual MOTIVET STIMULUESE. Stimulimi ndijor Ecja pérpara (suksesi, karriera) PUSHIEE vnneransns _Motivimi i atashimit... PERSERITJE E KAPITULLIT Kapitulli 10 - EMOCIONI ‘OBJEKTIVATE KAPITULLIT.. G’ESHTE EMOCIONI? KARAKTERISTIKAT E EMC Fiziologjiae emocionit Zawillimi dhe klasifikimi iemocioneve ‘TEORITE PER EMOCIONIN Teoria e James -Lange Teoria e Cannon - Bard 359 Teoria eksitim-kognicionit e Sct 359 Teoria funksionale e Plutchik. i 360 ‘Teoria e kalimit nga njéri emocion tek i kund&rt i tj nnn 360 PELQIMI NDERPERSONAL: DESHIRIMI DHE DASHURIM ...... 361 Dashirimi i: Tees 362 Teorité¢ dashtise sums i 363, KOMUNIKIML 367 Kornunikimi midis kafshéve. 368 Komunikimi njer8zor joverbal 371 ‘SEKSUALITETI NJEREZO! 374 ‘Pércaktimi seksual “ 374 Cikii i reagimit seksual t@ njerézwe 376 Sjellja seksuale njerézore. Shgetésimet seksuale 7 380 PERSERITIEEKAPITULLIT 382 PJESA V - PERSONALITETI DHE PERSHTATIA .. 385 Kapitulli 11 - PERSONALITETI zt 387 OBJEKTIVATE KAPITULLIT.. 389 CESHTEPERSONALITET?, a 390 SYNIMET £ TEORIVE TE PERSONALITETIT “391 TEORITE PSIKOANALITIKE . . “Teoria Psikoanaltike e Freud (Frojéit) Psikologja analt aa Psikolo kologja kulturore e Homey (Hori). TEORITEE TIPARIT Teoria e tiparite Allport (Ollport) ‘Teoria féktoriale e Cetell (Ketell) i ‘Modeli i tipareve te personalitett i Eysenck (Aisenk). Modeli S faktorésh i personalitetit ns ‘TEORITE HUMANISTE, ‘Teoria e vetes e Roxhersit (Rogers) Teoria e veté-aktualizimit e Maslow SJELLJA DHE TEORITE E TE MESUARIT SOCIAL Biheviorizmi i Skinerit dhe Personaliteti xi ‘Teoria e miodélimit e Bandura-s . Teoria e Lokusit t8 kontrollit nga Rote. \VLERESIMII PERSONALITETI. Testetprojektivetépersonalitetit PERSERITIE E KAPITULLIT ..... Kapitulli 12 - STRESI DHE PERSHTATJA OBJEKTIVAT E KAPITULLIT (’ESHTE PERSHTATIA?... SHKAQET E STRESIT sn ‘Naryshimetjetésore dhe shgetésimet Shkaoet madhore psikologjke tstresit. REAGIMET NDAJ STRESIT ‘Ankthi Sinroma pgitshmn «pei Konsumim: Probleme personaletépérshtates PSIKOLOGIJIA E SHENDETIT H Efektct psikologiike n& gjendjen shendetésore... Tipi A i sells Pérshtatja dhe miseqgnia TERNIKAT E PERSHTATIES ‘Mekanizmat mbrojtse Tekaikat ¢ pétballimit w stesit _Administrimi i kohes PERSERITIA E KAPITULLIT PJESA VI - SJELLJA ANORMALE DHE TERAPIA Kapitulli 13 - SJELLIA ANORMALE .. OBJEKTIVATE KAPITULLIT. G°ESHTE SIELLIA ANORMALE?. QASIET NDAJ STUDIMIT TE SIELLJES ANORMALE, Modelete selljes anormale . Klasifikimi dhe DSM-IIL-R . (GRREGULLIMET E ANKTHI 2 ‘Grregullim i panikut dhe agorafobia Fobit8e thjeshta dhe ato sociale. Greeali ‘obsesiv-kompulsiv ankthit w pérgjithésuar cekECULLIMET © GIENDIES SHPIRTRORE. Depresioni madhor .. Grregullimi bipolar SKIZOFRENIA, ‘Simptomat kinike t€ skizofrenis® Llojete skizofrenisé . Shkaget e skizofrenise KLASIFIKIME TE TJERA TE DSM-III-R ‘Grregullimi deluzor Grregullimet mendore organi Grregulimetsomatoforme dhe te shkepues Erregullimet e personalitetit .. gullimet seksuale PERSERITJE E KAPITULLIT Kapitulli 14 - TERAPIA .. “OBJEKTIVATE KAPITULLIT GESHTE TERAPIA? PANORAME HISTORIKE E TRASTIMIT ‘TE SIELLIES ANORMALE ... a TERAPIA E KTHJELLIMIT PSIKIK. Terapia geshtaltste TERAPIA BIHEVIORISTE ‘Terapia kognitive e selle TERAPIA NE GRUP «... Grupet e ballafagimit. ‘Terapia familjare VLERESIMI LEFIKASITETIT TE, PSIKOTERARISE ‘TERAPIA BIOLOGHIKE .. ‘Terapia me medikamente Psikokirurgi Terapia elelarokonvuisive.... PERSERITIE E KAPITULLIT...... PJESA VIL- PROCESET SOCIALE Kapitulli 15 - PSIKOLOGIIA SOCIALE ... OBJEKTIVATE KAPITULLIT..... ESHTE PSIKOLOGIIA SOCIALE? a KOGNICIONI SOCIAL worn QENDRIMET Matjae géndtimit Néryshimii géndr Mospérputhja kognitive « Paragjykimi NDIKIMI SOCIAL. Komformizmi Kompliainca Obedienca .. PROCESET GRUPALE Efikasitet i grupit. Lehtésimi social PERSERITIE E KAPITULLIT... Kapitulli 16 - PSIKOLOGJIA E ZBATUAR.... OBJEKTIVATE KAPITULLIT.. @ESHTE PSIKOLOGIIA E ZBATUAR? PSIKOLOGIIA LIGIORE .... Rajonete poicise PSIKOLOGJIA E MIEDISIT... Hapesira personale Ngjeshja Zhurma dhe sjellja ZBATIME TE, “THERA TE PSIKOLOGIISE Kontributet ¢ psikologjisé néjetén e verse. PERSERITJE E KAPITULLIT Fialori.. Referencat i ‘Treguesi... ZBATIMET DHE KENDET BIOGRAFIKE Wilhelm Wunet.. Botimi isudinev pioog ke Roger Sperry Biofidbeku Jean Piaget Stadet e ahvllimit ww qénurit pind. Max Wertheumer; Wolfgang Kohler; Kurt Kofi Kamuflini.... William C.Dement Ritmet biotogjike . Wan Pavlo BF Skinner Kompjuterat dhe te mésuarite programuar Hermann Ebbinghaus.. Déshmia e té pranishmi Elizabeth Loftus .. aie Per te permiresuar kujtesén tua). Alfred Biner. Edukimi dhe paafteste per té mésuar Abraham MM&slow nn Grregullimete te ushayerit. William James Sigmund Freud... ISHPM, Hans Selye me Stresi dhe Produktivitei Gménduria dhe Lig. Vetsvrasja Carl R, Rogers wan z ‘Modifikimi i sjelljes pa ndihmen eterapisteve Qendra pértratim me telefon t krizave. Leon Festinger Stanley Miligram . Teoria e ndikimit social Televizioni dhe agresioni Filip Zimbardo su Perzgjedhjae trupt giykues ‘Anne Anastasi Hyrje “auje pené e forts éshté kongize”, késhillonte William Strunk, Jr. né Blementet e Stilt. “Kjo nuk kéckon’”, vazhdonte ai “gé shkrimtari ti beje te gjitha falitéetijt shkurtraose qé ai té shmange te gjithédetajet dhe ti trajtoje subjektet vetem né linjat kryesore, por gé ¢do fale t& percjelle informacion” ‘Une jam perpjekur shumé gé térugjstilin kongiz te botimit té pare dhe te zgjeroj né ményre logjike disa géshtje t& tilla si SIDA dhe seksualitetinjerézor, Nenjé perpjekje pér te bere njé crganizim pamor ‘me t& qarté se pérpara kam shtuar mé shumé tituj geshtjesh. Perveg kesoaj kam parfshiré njé numar t# konsidemeshem referencash té reja dbo kam rffeskuar shumeé t tjera ‘Kam riorganizuar disagéshtje brenda kapitujve si dhe kapituj brenda tekstit Pér shembull, apitulli 4: “Ndijimi dhe Perceptimi” éshte njé kkombinim i dy kapitujveté verante te méparshém dhe éshté zhvendosur ‘me afer fillimit t& tekstit né pérgjgie te kérkesés st pérderuesve t8 botimit te pare, Gjithashtu, kam kombinuar kapitujt ¢ botimit té paré “Inteligjenca” dhe “Gjuha dhe té Menduarit” né kapitullin 8: “Gjuha dhe Inteligjenca”, Per kete arsye, numti i pergjitishem i kapitujve eshte 16 né vend te 18. Pérver shtimitténje pjese te rendesishme mbi seksualitetin njerézor né kapitullin 10 “Emocioni”, kam zgjeruar trajtimin ¢ adoleshencés dhe moshés st rritur n€ kapitullin 3 “Zhwillimi”, Ne kapitullin 8 “Gjuha dhe Inteligjenca”, kam shtuar njé diskutim te teoriss triarkike t8inteligjences t& Stemberg-ut. Né kapitullin 11 “Personaliteti” kam pérfshiré modelin pesé faktorésh te personalitett dhe teorté« Homey dhe Eysenck, Ne kapiallin 12 “Strési ‘dhe Pérshtagja” kam shtuar njé seksion mbi psikologiiné e shendett duke pérfShiré informacionin mé té fundit mbi modalin¢ Tipit A te sjelles. Né kapitullin 15, “Psikologjia Sociale” kam zhvendosur ‘geshtjet e njohjes sociale dhe t2 agresionit, ndersa né kapitllin 16 “Peikologjia e Aplikuar” kam shtuarnje diskutim per psikologgine & sportt dhe psikologjiné e edukimit. Te gjitha referencat per sjlljen anormale bazohen né doracakun eri tédiagnostikimit dhe statistikes $8 ‘qregullimeve mendore (DSM-IUC-R). ‘Uné beso) se psikologiia éshté njé mpleksje delikate e shkencés rigoroze dhe perspektives humaniste. Ne permbajtjen e librit jam pérpjekur qe t& baraspeshoj trajtimin intelektual me shembuj dhe Anekedota vetake,técilatshpresoj se doi japin muncesiné studenttve te kaptojne dhe vierésojné shkencen e Psikélogiisé. Ashtu si dhe me paré, kam pérfshiré né tekst njé numér aparatesh konceptuale pér ta adihmuar até té behetnjé mjet mésimorefektv. ‘Skica e kapitallit. Ne fill te gdo kapituli be) njé skc®t8 shkurter gé perbehot nga ttuite géshtjeve kryesore, me qéllim qé studentet té kené nj paraprake dhe t€ diné gfaré t€ presin nga kapitulli, Pér t patur njé program té ploté té té mésuarit, skica e kapitullit éshte e lidhur me objektivat ¢ Kapitullit dhe pérséritjen e kapitullt. Objektivat e kapicull. Objektivat € kapitulitu sherbejne studenteve si pike drejtimi per te filluar mesimin e materialit te kapitullt. Objektivat _gjenden giithmoné né faqen e dyté te kapitllit, Keshtu q@ studentet ‘mund ti gin? lehtsisht dhe tu referohen gjaté kohés g@ studiojne ‘Tek objektivat jané perfshiré géshtjet kryesore né gdo Kapitull. Cdo “objektiv pérkon né ményréte drejtperdrejté me njéseksion né pérséritjen kapitullit, i cili ndodhet né’fund té kapitullit. Paragrafi hyrés. C40 apitul lon me njé paragrafte shkurtér, shkruar me germa italike g&jep njé pamje te shpejté te asaj qékapituli trajton. Kjo duhet 1 jete veganerisht © dobishme kur studentet bgjue lexiuin © past te shpejté t& kapitullit. Tregimé hyrés. Co kapitullfillon me njé tregtn pér njé studim té rendésishem shkencor n& psikologii. Gjuha e tregimeve nuk éshté teknike ndaj dhe Jexohen lehtesisht. Shpesh ata ngrené probleme gé diskutohen né pitull dhe paragesin informacion interesant dhe té dobishém per até student i cil eshte iintegruar me materialin ekapitullt. Njémnga gelimet ce tregimit hyrés éshté te motivojé studentin per te kuptuar géshtjet q& ‘tajtohen né kapitull, Seksionet hyrése pérkuficuese. Cdo kapitull pérmban njé scksion, CFARE BSHTE? i cil pason tregimin hyrés. Nekete seksion paragigen géshtjet e pérgithshme dhe pérkufizohen KonceptetkryesoretéKapitullit. Ph, pas leximit te seksionit “Cfaré eshté Terapia?” né kapitullin 14, “Terapia”, studentét mésojne se format mé téréndesishme téterapisé pér erregullimet psikotogike jané dy dhe mésojné emrate secilés pre} ‘yte, Natyrisht, mé pas ata duhet télexojné pjsén tetert kapitulit qé 18 zbulojne detajete terapive te permendura. Kendet ¢ zhatimit. Shumica e kapitujve kané njé ose dy pjest té ndérfutura,t& mbyliuara né kuadrat,técilat demostrojné sesi mundi zbatohet teoria psikologjike né situatat e pérditshme. Zbatimet pérfshijne géshtje te tile si, eregullimet ¢ te ngrénit, déshmia okulare, stadet e té qemurit prind, televizioni dhe agresioni, juria seleksionuese, pérmirésimi i kujteses, kompjuterat dhe t& mésuarit e programuar, edukimi dhe paallesité¢ te mesuarit,sttesi dhe prodhimtaria € veprimtarise. Cdo ~batim mbaron me disa pyetje, qé Kérkojne pre} studentit te mendojé rreth géshtjeve te ngrtura pér diskutim Kéndet biografike. Sburaica e kapitujve kané njé rubriké biograGke qé paraget ‘je informacion t ploté mbi njépsikolog gé ka paturndikim thelbésor xix ne formimine Psikologise.né até formé gen enjohim sot, Kéto biograli e bejne Psikologiiné me intime per studentét dhe i pajisin ata me dije per figurat mé te réndesishme né keté fushé, sig jane psikologet rendésishém nga pikpamja historike, Sigmund Freud, William James, John Watson, Abraham Maslow dhe psikologét me bashkekohort si Elizabeth Loftus, Stanley Milgram, Anne Anastasi dhe William Dement. Perserija e kapiuullit. Né fund 1 gdo kapituliéshte nj perseritie, g& pérbehet ‘nga njé permbledhje e shkurtér e géshtjeve kxyesore né kapitull. Cdo paragraf i permbledhjes pérkon me njé objektiv te kapitullit @ gjendet ne fillim tty, P-sh.,n kapitullin 2 “Biologjia e Sjelljes”, objektivi 2 u kérkon studenteve te pércaktojné pjesét e njé neuroni, dhe né Pérseritjene kapitulit,numri 2 e pérshknuan neuronin si digka qe ka nie trup, dentitet dhe njéakson. Une ekonsideroj ketenje element kyg t tekstit, pér i ndihmuar Stadentet né menyré efektive, gété mésojné materialin pérmes marrjes 5¢njé informacioni te ndersjellté specifik, te ‘menjehershém, Pér njé stidim efektiv u sugjerojmé studenteve gé ti pergjigjen me shkrim seksionit “Objektivat c kapitullit” dhe pastaj t€ kontrollojne pergjigiete tyre né seksionin “Pérseritja kaptullit”. Tustrimet, Né hartimin e Ketij teksti eshte perfshiré nje program ilustrimesh i Shenimet referuese. Njé element Fjalori. Shtesat pércalauar mekujdes. Shume nga shifrate zgerojne materialn tekstit, duke paragitur hollési téstudimeve shkencore ose duke ilustruar teorite, Ky botim ka mé shumé grafké, t& cilat ndimojné g@ t& pérmblidhen, eshijet kype. Pérmes paragitjes s¢ shembujve, fotograité i ndihmojné studentét gé tu belen té qarta konceptet. Fjalet ge shogerojné ilustrimet, né shumicén e rasteve japin njé informacion tehollesishem a@ zgjeron ose mbéshtettekstin dhe qe mund 18 pérdoren si njé persénite e shpejte nga studentet. sdésishem eshté sistem: i gjéréishénimeve referuese te perdorura né ¢do pjesé tekstit, pér tétheksuar rendésin€ cendérlidhshmerist sé parimeve ne psikologh. ‘Termat dhe konceptet e réndésishme jané nénvizwar dhe pérkufizuar ne fjalorin né fund te tekstit. Koncepte te tjera te rendésishme jané shksuar me germa italike. Pérver kesaj seksionet e falort pérsecilin Japitul jané pérfshiré né kapitullin korrespondues té Udhezuestt pér 16 studiuar, keshtu gé studentet kané mundesiné qé Vi perdorin pérkufizimet kur studiojné ‘Tekst éshte pjesa mé ¢ rendésishme ¢ njé programi te mésimdhénies dhe tte mesuarit. Ndryshe nga programet ¢tjera te teksteve, uné kam skruar t& gjitha shtesat Se bashku me tekstin. Ka njé Udhézues pér Student pér té studiuar qe pertShin si aktivitete te te mesuarit, ashtu dhe te vetétestimit, te hartuara me qellim qe te perforoojne dhe te zajerojné materialin e tekstit. Mund te perdoret nje Manual 1 burimeve 16 mésimdhénies gé pérmban njé larmi mjetesh ndihmese per ésimdhénic, duke pértshiré sugjerimet pér diskutim, aktivitetet ¢ kKlasés, informacion .sgjimor-pamor dhe njé seri Késhillash praktike —_— | pésté permirésuar mésimdhénien. Permbledhjae testeve pérmban njé seri gjeré géshtjosh te testeve per matjen arritjeve té studenteve né mésimin ¢ Koncepteve dhe parimeve t& psikologjse. Nje Program imikrokompjuteri per test, Testi E-Z, round ti nditnojné mésuesit te pégatisin teste per studentet. Materialet projektive mund te pérdoren, pr tndihmuar demonstrimin e koncepteve té réndésishme ne klasé ‘Te giitha kéto shtesa jané kombinuar né ményré té kujdesshme pér té patur njé efektivitet maksimal Fleksibiliteti.Pér shlcak se ky tekst ésht# kongiz, pedagogét e psikologjist do te kken€ mundésin€ t zgjerojné céshtjet ¢ réndesishme dhe t'u japin studentéve pér te pérgatitur kapituj té téré. Pérdorimi i shpeshte i shénimeve referuese pér kapitjt jee, néteciletgjthashtu diskatohen ‘she, i Fehteson studentet te gjejne materialin ge ka lidhje me to. Mesuesit do te Kene mundesine te perdorin lexime jashté tekstit ose libra te shurtr per disktimin e géshtjeve specifi. Njé 2gjedhje mund teishte Annual Ealtions: Psychology, njé antologiieshkrimeve tésotme né psikologji, publikuar né njé botim t€ ri gdo pranveré. Shumé nga Teximet jané t€ ngjashme me diskutimet né tekst dhe i ndihmojné mé hum studentet gt kuptojne thellénatyren e psikologiise. Per ata qe dduan t& perdorin njé mjet me te strukturuar pér ti ingranuar studentet ne ato géshtje ge shetésojné sot psikologgine, njé mundesi teter eshte teksti Taking Sides: Clashing Views on controversial Psychological Issues. Perarésye te gmimitté ult té ket teksti, studentét kané mundési 1 blejnt ne liber leximesh shtesé perver tekstit, me ¢mim mé te ulet nga ¢' eshte gmimi i njé tekstit vetem me njé lidhje t mire, ‘Saktésia, aktualiteti dhe studimi shkencor. Psikologjia éshté njé shkencé qé zhvillohet gradualisht, prandaj duhet te sigurohemi ge studentet te marrin nje informacion bashkekohor dhe té sakte reth zbulimeve t€ studimeve shkencore né keté fushé. Uné kam kontrolluar dhe rikontrolluarté githé burimet e tekstit Psikologjia: Nje hyrje kongize. Botimi i dyté. Shumé nga referencatné libéripérkasin dhjettvjogait te fundit, por pérté patur njé pamie te plote te psikologiise,jané pértshiré sgjithashtu edhe teorité klasike dhe studimet shkencore historke. Zoalimet dhe teorte gé diskutohen né liber e kané burimin né studime te réndesishme shkencore dhe jané dokumentuar né pérputhje me praktiken standarte. Studentet mund té gjejné lehtésisht njé citim té ‘Veganté né seksionin e Referencave. + Zbatimi. Te mbajturit mend te teorive dhe pérkufizimeve té shumta, i ndimon pak studentét né qoft se ata nuk do ti pérdorin ato pér té kuptuar mé ‘mire njerézit dhe sjllet tyre, Permes pérdorimit te kéndeve t Zbatimit te ndérfutura né gdo kapitull, une jam perpjekur t'i ndihmoj studentét te vlerésojné réndésiné e inforiacionit te fituar pre) studimeve psikologiike duke u treguar se si zbatohet né situatat e pérditshme. Perveg Kesaj, né pjesé t2 tera t&libit, kam perfshiré seksione mbi zbatimet praktike. P.sh. né kapitullin 6 “Té mésuarit”, scksionet xxi speciale shpjegojné zbatimin ¢ kushtezimitklasik dhe veprues. Teknikat ceadministrimit te kohes dhe stresit diskutohen né kapitullin 12 “Stresi ‘dhe Pérshtatja”. Procedurat e aplikimit per njé vend né njé profesion diskutohen né kapitullin 16 “Psikologjia e Zbatuar™. Cdo kapitall pparaget informacionin bazé teorik té géshtjeve te réndesishme né psikologii si dhe ményrén se si keto zbatohen ne jetén e pérditshme, Lidhja me jetén dhe debati. Studentét mésojné mé miré Kur i lidhin géshtjet gé studiojné me jetén personale. Uné jam pérpjekur t'i ndihmoj ata té nidjejné se, informacioni i paragitur éshté vetjak dhe lidhet me secilin prej tyre. Ne pérputhje me kete kam paragitur njé larmi situatash, té Gilat i ojné studentet te mendojné dhe te debatojne rreth géshtjeve. ‘Seksionet e zbatimit, t nderfutura né cdo kapitull, prmbajné pyetje te shprehura qarte dhe, né gdo pjesé te tekstit, ngrihen géshtje né te cilat studentét vierésojné ndjenjat dhe besimete tyre. Organizimi. Organizim i tekstit Psikologyia: Njé hyrje kongize. Botimi i dye €shté tradicional. Pjesa I: Bazat, paraget parimet baze pér studimin © psikologiisé, duke pérfshisé historiné, metodat, céshtet pér biologjiné dhe zhvllimin njorS2or. Né pjeoén Il: “Proceset Perceptive”, trajtohen proceset ndijimit, perceptimit dhe ndérgjegja. Né pjesén Il: “Té mésuarit dhe proceset kognitive”, studentét marrin informacion per temésuarit, kujtesén, gjuhén, té menduarit dhe inteligjencén, Ne pjesen IV: “Motivacioni dhe Emocioni”, studentét njihen me teorité dhe _zbulimet e studimeve pér motivacionin dhe emocionin. Né pjesén V. “Personaliteti dhe pérshtatja”, pérver materalit per stresin dhe pérshtatien parashtrohen teorté dhe vlerésimi i personalitett. Pjesa VI “Sjellja anormale dhe terapia”, mbulon fushén e psikologjisé normale dhe terapise. Pjesa VII: “Proceset sociale” trajton né ményré te hollésishme psikologiiné sociale dhe psikologjiné ¢ zbatuar. ‘Te shkruarit enjé teksti mésimor kerkon shumé mé tepér puné nga .¢'mund te perfytyrohet. Para dy vjetésh u publikua botimi i paré. Tani kam pérfunduar botimin ¢ dyte, i cili, besoj se éshsé shumé mé i permirésuar se sa botim i paré dhe kombinen té githé elementete njt pprogrami mesimor te suksesshém pér instruktorin. Ndjehem krenar per punen e perfunduar dhe shpresoj se do te jetépér ju jashtézakonisht € ‘lefShme lidhur me problemet tuaja debatuese, interesante dhe informa- tive. Mua me pélqen mésimdhénia e psikologjist ndaj dhe né liber jam perpjekurté pércjell entuziasmin tim pér kété lend Falenderimet, Edhe pse ky libér mban emrin e njé autori, shumé individ kane ndihmuar né hartimin tin rrugé téndryshme. Njé numér psikologésh ‘dhe instruktorésh e rishikuan até né faza té ndryshme te procesit tt shkruart, Uné jam vevanerisht me fat qP kam kolegé nété githé vendin, te cilet shpenzuan oré te tera duke lexuar pjest kapitujsh ose githé librin, né kohe té ndryshme te realizimit te projektt Deéshirojt falenderoj psikologét dhe instruktorete méposhtem, ideté do sugjerimetetécileve shin jashtzakonisht te dobishme né drejtimin cepérpjekjeveté mij pert shkruar dhe ripunuar ket liber: John Broida, Universiteti i Souther Maine; Robert Bruel, Kolegii i Kean i New Jer- sey; Edward Caldwell, Universiteti i West Virginia; Emest Chavez, Universiteti Shtetérori Colodaro; Dan Christie, Universteti Shtetéror i Ohio; Michael Compton, Universiteti i Hawaii; Christopher Cozbi, Universiteti Shteteror i California - Fullerton; Garry Dunbar, Universteti Qendrori Michigan; Thomas Edclde, Koleg(i Junior; Robert Gordon, Universiteti Shtetéror i Ohio; Marge Hazelett, Universiteti Shtetéror i Ohio; W Richard Kraull, Kolegii i Komunitetit Qendror Jugor, James Lamiell, Universiteti i Georgetown; Richard MeCrady, Universitet Shtotéror i New Mexico; Marilyn Milligan, Kolegii Junior i Santa Rosa; Alicia O,neill, Kolegji i Peninsula Monterey; Chris Paterson, Universitet Miami; Mary Helen Spear, Kolegjii Komunitetit i Prine George; Sara Stats, Universteti Shteteror i Ohio; Gary Veret, Kolegjii Richland; David Wolfe, Kolegii i County Ocean. Né vierésimin pérfundimtar té nje teksti mésimor, mendimi i studenteve eshte sigurish jashtezakonisht rendésishém. Gjate procesit te shlrimit dhe ripunimit te ketj libri shumé students ndihmuan né rishikimin, né analizén kite dhe korrektimin e disapjeséve. Mbi 300 studepté béné analiza kritike te plota per gdo kapitul télibrit. Ndér ata ge ndihmuan né ményré t& verantt né realizimin e kétij projekti pérfshihen: Mary Trimner, Crag Philips, Suise Sobas, Juli Svartz, Roger Wren, Linda Banks, Meg Hiss, Joan Hemigan, Gretch Walket, Ed Shirley, Pat Ellefion, Tina Thompson, Kathy Barkley, Ray Coleman, Debbie Monroe, Glenn Mc-Cleese, John Matthews dhe Sisan Matthews, Punonjesit ¢ Shtepise Botuese Dushkin Publishing Group kane qené ‘mjaft t€ gatshem dhe uné dua ti falenderoj gé té githé per drejtimin dahembéshtetjen etyre. Keshillat e tyre qené githmonété vletshme dhe rriten né ményré te dukshme nivelin e librit. Né realizimin e miré té ket) botimi, njé rol veganérisht te rendesishem kané luajtur botuesi Rick Connelli dhe redaktori drejtaes John Holland. Né botimin ¢ paré falenderova Michac! Werthman pér pérpjekjet e admirueshme gé beri pér pérgatitjen c doréshkrimit tim. Né botimin ¢ tanishém déshirojt'i shpreh nje mirénjohje te vevanté Marcuss Oslander pér frymén kritike, tedobishme dhe pér shprehité redaktoriale te shkelqyera. Ajo beri gmos pér té realizuar nje tekst cilésor ndaj i jam shumé mirénjohes pér perpiekiete béra. Gjithashtu do t& déshirojat falenderoja familjen time, ddurimi, mbéshtetja, ndihma, informacioni, mirékuptim i sé clés qené jashtézakonisht te vieShem gjaté gjith® procesittété shkruarittéketij libri. Ne perfundim, tani mund tju them atyre se jam duke beré digka, ‘me tepér se sa thesht “ripunimin e librit tim”. Terry F-Pettijohn xi Pér studentin NJét FTESE PER NE SHKENCEN E PSIKOLOGSJISE Psikologiia éshté njé shkencé interesante gt do t'u ndihmojé shumé ne jetén tua). Ky libér sherben si njé pjesé e domosdoshme pér kompietimin e kursit tuaj né psikologii. Ai do tu ndihmoje né ‘mage té ndryshme gjaté kursit e me vone. Pej jush kerkohet pak pérpjekjepértéparéorganizimin e pérghshém dhe gelimet e tekstit ‘dhe, procedurat e studimit q@ sugjerohen né t dou ndihmojne per t€ kuptuar mé miré psikologjiné (dhe pérté marré njé note te mité), Kur te lexoni tekstin do 1 njiheni me shumé fate, teori dhe zbatime téinformacionitpsikologik, técilat dot'u pajisin me njohuri bazé mjaftté mira pér psikologjiné. Shume nga keto koncepte jane 18 ndérlikuara dhe ju do t8 mésoni te njibni parimet e psikologlise cdo dite t jtés tua 4Ju githashtu do t& aftesoheni te kuptoni’ mé miré sjellen tua} dhe té njerézve te tjeré rreth jush. Do te kuptoni mé mité motivet, personalitein, ndérveprimet sociale dhe forcatbiologjike qéndikojné né sjellje. Kjo dot'u ndihmojé te mermi vendime mé t€ mira qe lidhen me aié se cfare ju doni te beni, dhe pse njerézit e tere sillen nnékét® apo até menyré, Né fund kjo do te beje qe ju te ndjeheni me rmiré dhe tépérshtateni me sukses. ‘Une mendoj se psikologja éshtelenda mé interesante, pjesérisht per aresye se ajo perbea nje aktivitet qe eshte né progres. Ne nuk i dime te gjitha pergjgiet, dhe né ményre t vachdueshme, studimet © ssotme synojne informacion téri, sig evidentohet nga num i madh i referencave te vitt 1980, Uné shpresoj me gjthé mend, se libri do {Pujapé kenagési dhe dot’ u ndihmoje tekuptoni mé mire psikologet, ‘studimet psikologiike dhe natyrisht, vehten tui ‘S1TESTUDJONI METEKSTIN PSIKOLOGSJIA: NJE HYRJE KONGIZE. ‘Temésuarit eshte njé aventurt komplekse qérealizohet ne shure menyra Ju do té mésoni shumé gjéra né klast si dhe prej leximit dhe studimit t librit. Ka disa procedura gé do t'w néihmojné ts rrisni cilesité ¢ te mésuarit nga ky liber. ‘Nékapitullin 7, “Kujtesa njerézore” ne diskutojmé tekniken © studimit, SQ3R. Kjo proveduré kérkon gé t'i beni njé sondazh apitullit, te beni pyetje, te lexoni me kujdes, té thoni permendesh me 2é té larté pér tu sigéruar se ¢ keni kuptuar até qe Keni lexuar dhe pastaj te persérisni até gé keni mésuar, Kjo éshte nje procedure e shkélgyer studimi dhe éshté shpjeguar me mé shumé hollési né rubriken “udhézues per te studjuar”. Testi, Psikologiia: Njé hyrie koncize, botimi i dyté eshte shkruarné njé ményré tile qéju té mund té mésoni me efektivitet rej tij, Ai ka njé numer karakteristikash te réndésishme a¢ tudheheqin ne procesin e té mésuarit. Ne gdo kapitull ge studjoni ka disa shkalle q& duhet ti kaloni né ményré qé risnicilesiné e te mesuarit, 1, BENI NJE SONDAZH KAPITULLIT. Ekzaminoni skicén ¢ shkurtérné fillim té kapituli, lexoni paragrafin hyrés, lexoni né -ményrété shpejté tregimin hyrés, de pastaj beni njé lexim te shpeité pests tjeter te kapitullitduke vene re titujt dhe cishtjet e rendesishme {ge ju interesojné. Ky lexim i shpejte nuk ka pér qéllim té jape hhllésira, por njé pamje té pergiithshme ose véshtrim paraprak te aij material q& do te studjoni, 2. PYESNI, pér até gé do t# mésoni. Nie strukturé e veganté e libri éshte rubrika “Objektivate kapitullit” qé ndodhet né fillim te «do kapitulli, Pérdomi keto objektiva né ményré g€ té formuloni pyetjerreth materalt te rendésishém né kapitull Ju dot vini re se ‘do objektive i korespondon nj seksioni te rendesishem te libri, i cili-zakonishttregohet me ne titull, Perver kes, libri eshte ndértuar néményté ttle gé ¢do objektivee kaptulltdiskutohet ne rubriken “Pérsérita ekapitullit” géndodhet né fund t¢ cdo kapitull, Shndero- jini objektivat né pyetje né kohén kur ju lexoni kapitullin, 3. LEXONT giithé kapitullin me kujdes duke u pérpjekur te kapni ‘dete kryesore dhe hollésitée réndésishme né ¢do seksion. Vini re se, zakonisht kare gjer ne peseseksione kryesore, me disa seksione ‘te detajuara,né gdo seksion kryesor. Ju mund te déshironit tf lexonit vetém nje seksion pérpara se tndaloni dhe te persérisni ate gé keni ‘mesuar, Por lexoni me kujdes né gdo seksion si dhe pjesét sociale te nérfutara né kuadrat ¢& ju ndihmojné té kuptonithellé sei zbatohet, psikologiia né jetén ¢ pérditshme. Gjeni kohén per te menduar pt até gé ju ndjent eth géshtjeve gé ngrihen né kapitull, Thelbésorja né progesin et lexuarit éshté qé ju te mésoni dhe te kuptoni informacionin qé ju prezantohet if ‘4. THONI ME ZE TE LARTE PERMENDESH até gé keni rmésuar duke u rikthyer né objektivat e kapitullit dhe duke shkruar je pérgfigje shume t& shkurter per ¢do objektive.Pastaj Kontrolloni pérgjigjettuaja né seksionetkorresponduese né rubriken “Perséritja kapitullit”, Ju mund t& jepni pérgjigit tuaja me gojé, por vetém. nése i shkruani ato mund té jeni absolutisht t& sigurté se ¢ keni ‘mésuar materialin. Nése do té Keni ndonjé véshtirési né dhénien ¢ pérgjigjeve, ju mund t& rikthcheni tek seksioni perkates né liber, dhe te studjoni perstri materialin giersa ta mésoni, Gjithashtu shiytézimi né Kete Kohé i rubrikes “udhézues per te studjuar” do {°'u ndihmojé te siguroheni se ju i keni pérvetesuar idete kryesore ‘he hotlesitee rendesishme. Ju dunet po ashta, t't kushtoni kujdes termave té nénvizuara né ¢do Kapitull dhe te shihni nése jeni né _jendje gé tf shkruani shkurt pérkufizimettcilat pér saktési mund {é kontrollohen né fjalorin né fund t librt. 5. PERSERISNT até ckakini mésuar dukei hedhur njé véshtsim t8shpeite skies, objeltivave tékapitullit dhe pérsrites sé kapitullt. Kontrolloni qé té siguroheni se edo gi ka kuptim per ju dhe nuk keni pyetje. Perseritja eshte nje shkallé gé ju duhet ta kaloni periodikisht me qélim qé té siguroheni se nuk keni harruar asgi¢. Rubrika “udhezues per té studjuar” do tu ndihmoje perseri te pérsérisni informacionin e réndesishém, Ajo duet te pérdoret né ményré t rregult. Rubrika “udhézues per te studjuar” éshté njé pjesé e domosdo- shme pér kompletimin e programit tuaj té studimit dhe duhct perfshiré né progesin e studimit sa mé shumé gé t&jeté e mundur. Koha ideale pér te then me 2été late dhe pér téperséritur me anen ce rubrikes “udhezues pér te studjuar” ésht& past ju té Keni lexuar tekstin. Kjo do t'u lejojé t persérisni konceptet¢ réndésishme tt prezantuara né kapitull,té studjoni teorité e psikologiisé qe kant lidhje me materialin e kapitullit dhe t& praktikoni permes testeve njohurite tuaja per materialin, i Rubrika “udhézues pér t studjuar” ka disa struktura té réndési- shme pér edo kapitull né tekst, Ka njé paratest té kapitulit q@ ju Jejon té zbuloni nése keni dobési t& pérgiithshme né t& kuptuarit e materialit, Aktvitetet e pérséritjes Jané hartuar me géllim gé ('u indihmojnété pérvetésoni konoeptet dhe pérfshin punén me.clemente speciale t teksti ttilla si "Kendet biografike” dhe t “zbatimit” si dhe pérséritjae programuar ideve kryesore né kapitull. Kur te jeni duke stugjuar tekstin ju duhet t pérdomi falorin perfshiré né rubriken “udhezues pér te studjuar”. Rubrika “pérséritjae objekti- ‘ave te kapitulit” ju jep nje mundési pér té kontrolluar nivelin ¢ pergithshem tte kuptuaritteoncepteve bazé né kapitull,Ushwimet pér objektivate kapitullitjané hartuar pértéstimuluar té menduarit krtikpér perfhirjen dhe zbatimet eparimeve tépsikologiisé, Pastesti i kapitullitju jep shansin e funcit per t# veresuar gadishmérine tuaj pét nje test. Po ata gé kane pretendime té larta,rubrika “lexime t& ‘vlefshme” jep sugjerime pér studimin ¢ géshijeve mé né thellesi Rubrika “aktiitetet debatuese” ju offon pérvoja te pasura ge duhet *undihmojné gété vierésoni ne ményré kritike konceptct e pergjith- shme psikologjike. Uné e mendova dhe e shkrova “udhezuesin per {8 studjuar” g& tt siguroheni se ai do te rrsecilesiné e pérvojés sua} teté mesuarit. Nese doté ndiqni procedurate studimittepershkruara ‘me sip, ju nuk duhet téndeshni véshtirésiné t@ mésuarite materialit te hyrjes né psikologi. PAS PERFUNDIMIT TE KETIJ KURSI JU DUHET TE JENI NE GJENDJE: ‘Ts diskutoni pér psikologjné si pér nje shkeno& qé merret me ‘studimin sjelljes njerézore né menyré sistematike, ‘Te pérshlauani se sirrtja dhe zhvilimi ndikon mbi personalietin, ‘bi ményrén © t& menduarit dhe sjlljen tug ‘Te beni listen e shgisave trupore dhe te tregoni se si ato ndikojne bi perceptimin ‘Te njhni proceset me ane té te cilave ne parvetésojmé shprhité dhe informacionin. ‘Te pérshkruani réndésin€ ¢ kujtesés né arritjen e qillimeve afatshkurtra dhe afatgjata. Te pérkufizoni llojet © ndryshme té nxitjeve dhe nevojave 4 ‘motivojne sjellen tone. ‘Te diskutoniteoitée personalittt géna ndihmojne t¢kuptojme se kush jemi, ‘Té njihni shkaget e stresit dhe té mésoni se si'u pérshtateni ‘Te pershkruani né ményré te permbledhur natyren dhe shkaget e sellies anormale. Te pershkruani metodat e ndryshme té trajtimit t8 problemeve psikologike ‘Te beni nje liste ku te pércaktoni se si studimet dhe parimet psikologiike mund té zbatohen néjetén e pérditshme. Se fundi, uné shpresoj se ju do téjetoni po até entuziazém dhe énagési g& ndje) edhe une prej studimit te sjeljes dhe kognicionit. agi fat né aventurén tua interesante tt mésuarit! Terry F. Pet | PJESA I i Piesa e pare, jep bazat e njohurive per 1@ kyptuar shkencen e sjelljes dhe te njohjes. Ne kete seksion trajtohen metodat e studimit shkencor té pérdorura nga psikologet; ndikimet biologjike né sjellje dhe zhvillimi njerezor i shtviré prej fillimit gjor ne fund t& jetes. Pas leximit té pjesés sé part ju duhet t jent né giendje: Te pérkufizoni shkencén e psikologiist. “Te pershkruani metodat e ndryshme te studimit psikologjik Te krahasoni metodat e ndryshme t& matjs statistikore ' pérshkruani anatominé dhe funksionimin e sistemit nervor ‘Te kuptoni ndikimin etrashégimisé né sjellj. ‘Te parshkruani fazate zhvillimit njerezor ‘Te njibni njohurite e réndésishme w zhvillimit qe HEH EEE Kapitulli 1 - STUDIMI I PSIKOLOGSISE i 'Ndonése me njé histori pothuajse njé shekullore i disipliné formale, studimt i psikologisé ka revolucionarizuar ményrén se i ne véshtrojmé vetveten. Megjithése psikologet jané té pérfshiré né njé numér té madh specialitetesh, ata kané qéllimin fe pérbashket t& te kuptuarit & sjellies. Pér t realizuar kété psikologét pérdorin njé larmi metodash t& kérkimit shkencor dhe teknika té matjs. Kapitulli 2 - BIOLOGJTA E SJELLJES Pr té kuptuar plotésishtsjelljen njerézore ne na duhet dime dicka pér ndikimet biologiike mbi njeriun, Psikologet studjojne sistemin endokrin, sistemin nervor dhe i kushtojné réndési w veganté funksionimit té trurit. Pér psikologét interes t& ‘madh Ka gjithashtu dne fakti sesi trashégimia dhe mjedisi ndérveprojné pér t& shkaktuar zhvillimin e sjelles. Kapitulli 3- ZHVILLIMI t ‘Studimi i zhvillimit njerézor pérfshin gjithé hapsiren jetésore pre} ngjizies foshnjérisé, femijérise, adoleshencés, moshés sé rritur duke e mbaruar né t€ fundit, me vdekjen. Psikologet e zbvillimit interesohen pér zhvillimet q@ ndodhin gjaté kohés né aspektet fizike, nohése dhe sociale 8 sjelljes. | 2L120¢% 1 Kapitul STUDIMI I PSIKOLOGJISE - C'ESHTE PSIKOLOGIIA? - QELLIMET E PSIKOLOGJISE. - ZHVILLIMI I PSIKOLOGSISE SI SHKENCE. geshtaltiste. Psikoanaliza, Drejtimet aktuale ne studimin e psikologjisé. = NENDEGET E FSIKOLOGJISE. - METODAT E KERKIMIT SHKENCOR. ‘Vezhgimi natyror. Metoda ¢ intervistimit. Metoda e testimit. Metoda e studimit té rastit. Eksperiment Metoda Korrelative. ‘Mendime pér aspektet etike té studimeve shkencore. MATJA NE KERKIMET PSIKOLOGJIKE. deskriptive (pérshkruese). Ndonese me njé histori pothua) nje shekullore si disipline formate, studim! i psikologjise ka revolucionarizuar menyrén se si ne t@ veshirojme vetveten. Megjithése psikologet jané te perfehire nna njé numer 18 madh specialitetesh, ata kane qéllimin e perbashket 1¢ (é kuptuarite sjelljes. Pér t# realizuar kite, psikologet perdorin injé larmi metodash té kérkimit shkencor dhe teknika te mates. C fare do 18 benit ju nése do t d&gjonit Klithma n& Kohén q@ jeni duke shkuar né klas8? Mendimi i paré qé do t'u vinte ndérmend, do t8 ishte t8 ndalonit et shkonit né ndihmé apo do t vazhdonitté ecnit? Psikologu social, Bibb Latané. ka VEné re se njerdzit nuk ndihmojné gjithmoné né situata urgience. Ai dhe kolegéte tijudhehogén dise studime shkencore pér rethanat nétécilat njertzit nuk nethmojne OO eet pris nuk reagon (1970 shan ekspermentt 5 mbt fon pena co at oe Univer t Columb cleve jist tenes hin ert meshed eg nceum mb ga dhe rebut ttre pe je by.0 ur je subjekt cerdhi pér eksperimentim, ai u prt nga njé grua ere simpatike, 2 ae rede etn. Af slo! peor de poi hl n Sree amy ne doman eet me fe der eshte ply See ene sync ate llguarngaboma cst subj dea dita nn secant agi gan gn ela A a a dae siphrd Me pose jucuk se grav rea che va Memba, Nuk mundem ta levig, Nok mundem ta argo} Kee” lth ao. wa ena aie Sad! Ge metas ehkenore pee sua pen pe © case aj eel naa stjl! pig] rahmoneviktmen ose ode eae potaxohe des ube pr rep. a * Spurmate aktdenit shiner reeset some ane Reng sijlt dhe Koha jucesht) pri ver eee PS ishin sjellje qe mund té vézhgoheshin Srerenisvoeshn me ens Suge ater mebona adgahine Din sek osu hr Tn reanentboats ger hur gee re shokape nt paehor sh qk eed ese. kts etna hin tpt tte sje ne a sok Stbjekt menjtpnjnur ose suet Retest cena Do i nihmont ju po iki né sje stunte te ane sulle 8 _Shume ojeréz jan ne giendie te ndinmojne té varej nga fakti n&se ju ishit vetém sere nOechonencw ge Petes 2p me t tert. 70% esubjekteve ge u sealer racer oe rescest san vet. raha, Kor ot _gé shojegojné se, kurka t@ ngjaré gé njerézit panjohur u testuan bashké. 8 pakién tendinmojné. Keta faktore perishne aesine Fieri person ndihmoi né 40% té gifteve. espektaton i nares pt lobe ria se Por, kur qené té gifttzuar me njé selisugence che mandésine ereaginit hat i FER Eamevewm ose me one getey bashkepuntor &eksperimentuesit a& € Figura 4.1. Pega péeté ndihmuar. NE eee assay shpfille néményrpasve aksidenin vetem 7% subjekteve ofan ndihme CilidowWishte ream jug i sakté nese judo tdeshironitnitmonit? Latane hulol se 61% e subjekteve @éndihmuan hapen deren meshaitese dhe fen né art, Ver KES, 24% e atyre ge ndihmuan thie pert tethequs vémendjon ¢ rdokujt dhe 14% ju drejtuan deres kryesore té 2yrés, Shumica devemucce ¢ subjekteve (90%) ge aktvalsht ihmaan ebéns ket brenda minut te pre Prej kati) dheeksperimenteve te jera te ngjashme, psikologet kane ater né pérfunciminse nj spektatormund t ndinmoje me shume née rast rgjence hur suk ka njeréz tere per meth. Same shure te pranishem te ketene Ne nujae urgience, aq me pak mundési kage te ndihmoe secili pre} re. Ky zbuisfoneye shpérndarjae pérgjegisise siguron dia de gé mond te pérdoren per sour pritjenpert# ndihmuar nd seljene njerézve. Bibb Latané eka studiuargitesishe prj pr & ndinmuar.Shperdarja epergjeajsise hue diskutuar me per ne kapitullin 15: “Psikologjia Sociale”. Heer ease ae a OBJEKTIVAT E KAPITULLIT Cfaré do té mésoni pér studimin e Psikologjisé ——— Pas studimit wketij kapitulli ju duhett& jeni né gjendje: Té pérkufizoni psikologjiné. Te njihni katér qsllimet bazé 18 psikologiisé, Te pérshkruani né ményré 1 pérmbledhur pesé shkollat ¢ réndésishme 18 mendimit t cit u zhvilluan me von si shkolla psikologjike. ‘Te ptsyiton; listen w pese degeve t& readesishme t8 psikologiisé (¢faré bijné psikotoget 5. T8 pérshkruani pérmbledhtazi metodat e pérdorura nga psikologét. 6. Te pérshkruani metodén studimore te vézhgimit natyror. 7. TE pérshkruani metodén studimore t intervistimit, 8. 9. Te pérshkruani metoden studimore té anketimit ‘Te pérshkruani metodén studimore tétestimit. 10, Te pérshkruani metodén e studimit trast, 11, Té pérshkruani metodén studimore 18 eksperimentit dhe t& njihni ményrat studimore té pérdorura pér té kontrolluar burimet e mundshme té gabimit. 12. Te pérshkruani teknikén studimore t@ korrelacionit. 13, Té njihni kodin e etikes qé ndjekin psikologét kur pérdorin subjekte né studimin shkencor. 14, Té njihni koneeptet e matjes sé vicishméris® dhe besueshmerisé. 15, Té pérshkruani procedurat ¢ pérdorura né statistikén deskriptive (tendencén gendrore. ndryshueshméring), 16, Te njibni Konceptet nt statistiken deduktive (pérgjithésimi, probabiliteti dhe ends), ee C’ESHTE PSIKOLOGJIA? _Eksperimentt i Latang, i plrshkruar aé ngjarjene mésiprme tipizon ményrén ¢ studimit shkencor né psikologi. Ai ari né ptrfundimin se prirja pert ndihmuat frenohet kur njerez t Gere jané te pranishem, jo ag pérmes Konstatimitrastésor, por pérmesstudimit te problemitné je seri eksperimentesh shkencore qf zijatén tke = -Sepen po ashtn specifikat ¢ materialeve dhe t& aparateve (8 i menyr6 q@studini té mvund téreplikohet, Procedurataktuale + 1 pérdorura pérshkrutien n€ ményré t kujdesshiie. a4 ‘Neuron crear paraien dno ch pes graf shpjeinie pér konkluvionet dhe béhen rekomandime. Edhe pse artikujt ¢ revistave shkencore shkruhen zakonishi pér © shikencétarét, pérmes leximit (tyre student@t mund t€ pérfitojn€ mjatt informacion mbi tendeneat aktuale t8studimeve shkeneore. Pyetje 1. Citat jan soksionet mé té réndésishme t& njé artikullishixencor?, 2. Bérse ka réndési pir psikologét botimi né revistat shkencore? = 3. Cila ésht@ ngjashmria a¥ orgauizim mes njé artikulli shkencor dhe rmetodés shkencure t8 studi Mendime pér aspektet etike té studimeve shkencore Peikologet dubetté zbatojnénjé kod ek strikt kur pérdorin n& studimet e tyre ajerBzt ose kafshat. Studiuesit duhet t8 paragesin pr diskutim né njé “komitet, subjektesh humane” ajé plan t studimit & tyre me qenietnjerézore, i ill shikon rmetodologiiné per tu siguruarnése ésht né regull nga piképamja ete. Komitetii subjekteve humane interesohetq& stdimi mos shkaktojéankth ose dhimbje te subjektet. Kurné stadime pérdoren subjektenjerézoreatyre zakonishtu kérkohet qe te nénshkrajné nj maréveshjenéteilén shpjegohet qéllimikryesori eksperimentit si dhe jepet informacion mbi streset apo dhimbjet © mundshme, Studivesi ka pérgjegjsiné morale get'i mbrojénjerézitnga démtimet ike dhe mendore. PErgjigjet_ fe subjelteve jane teptr konfidencale che studiuesi nuk duhet ua bE t ditur tjeréve emrat dhe pikete tyre né goté se nuk kane réné dakort per ket gjé qe prpara ‘Shogata psikologjike amerikane ka publikuar njé numér parimesh etike pr studimet shkencore. Pérgjegiésia kryesore i takon eksperimentuesit. N8 ndonjé cksperiment specifi disa her, mund it prdoret tru. Né ki rast ekoperimentusi . eee na pikoogiist ests hupti i sjljes Psikologe perpigen ota ee jlo pees Kar qeirieve baz: pérhlsint,parashikiit kontrollt dhe shojesimit aaa tpolistnenclor mendimitndihmané pert skiuarhistorine 2ytare eee opie. Laboratori part psiclogise uns nga Wthelm Wundt né Universitetin e Leipzigut mé 1879, per t8 ‘analizuar elementet e jetés mendore oar prorelsionit ne kuadrn eho gé bet fanksionliztm, Wiliam pees Pet ratetine Harvasd, nko nb forimin efurksionliznt dar perttin studimn ¢ sels s& shfaqur 28 jashum, asta si edhe tke Fa wetedishme. Pakologt geskalst®stuiuan pereetimet eksperiencén & plete né vend 18 elementeve t& vegan, Psikoanaliza,nén rr oe sipmund Freud i giro! Kendveshrmin © psiklogis duke ae ae ode rherékoncepin e wees. Ne dees e sume aaa: ptkologise pershinen ai bologjik, amanistk,psikoanali kognitiv dhe bihejviorist. An, Soeloglike amerkane ka seksion w shumta tila prfagtsjne degé dhe fushe t& ndryshme te psikologiise. ‘Disa nga degét pérfshijne ete ine Miike pikologin®e Késilimt,pskeloging shkolore, aeedlne edukimit.prikologiné sociale, industrial. pskologig € lint dhe psikologjne ekeperimenale , eenteuec pedorn metodén skencoret tui, me ae ws ils beet Pike og eave, interpret (t dhénave dhe pulikimt i rezultateve ee eae coybet pe te perfitarajé informacion pér gli tj nds” sei abatuar kryhet me gélim ge te rdihimojé ne zjidhjen enjé problems praktik. «6, Patoda e vézhgimit natyror ka te bejé me reiistimin ¢ asa) a& shihe: ape Segjonis ne Kohn kur ent duke véehguar njrézt dhe kafshet ne mjedisin¢ tyre natyror. 7, Ne motodén e intevistimit,subjekti bashkvepton me psikologun duke je Terpilur pyedeve ge i behen. Intersstim mund jet strukturuar ose | pastrukturuar. g, Nemetoden e anketimit, tj anketohetparasten py teshkvars Sai erage ue nje ankete ose pyetesor i lejon pskologet t& grumbullojné a Jnformacion mjftté madh né njé kohé té shut. 9, Paikeloget perdorin shumé loje testesh pér t@ matur atest iteresat 36 personalitetin dhe inteligenct 0 in eneriut 10, Studimi i rastit she i i njé rindértim i jetés sé personit i ce 1 ite adhe tan oro ine atic periment alejon gt amit én ead pr mani stkak peso mes fakovve gf nt interesone. Faltor | pavrur eshte ksh _ feria pr tener Aiae tA eshté sjellja ose reagimi 42 eksperimentohen pér fektorin e pavarur formojné arupin (Se jmp Dive ae = Soares | tap [Resor in infrmacon,e pépuncnd Steet reagimitelogiané pes 8 up at mbleshin in olan oe sao ramon She pasty vara mb fo. Nozomi tet permes Sintvor net, ko eimerpretohet Pasta 2 ra te oajeave dhe rant me ane te sister nerVor nu, Ku tere {or omendon museut dhe generat endoksne @ 8 reagoine 40 a C’ESHTE PSIKOLOGJIA BIOLOGJIKE? Demonstrimi dramatik i Penfield-it i rolit q& ka truri pér kujtesen, eshte njé itustcim i mire i bazave biologiike 16 sjlljes. Megjithate nuk éshté e nevojshme bérja operacionit pér t8 demonstruar ge biologjia ndikon né sll. Sillni ndér mend herén e fundit gé shkuat né klas8. Ndoshta ishit pak me vonesé

    Anda mungkin juga menyukai