BAB 12:

PETEMPATAN

1. PETEMPATAN AWAL
2. JENIS PETEMPATAN DI MALAYSIA
3. PETEMPATAN LUAR BANDAR
4. POLA PETEMPATAN LUAR BANDAR
5. FUNGSI PETEMPATAN LUAR BANDAR
 DEFINISI PETEMPATAN= Tempat manusia
tinggal & berinteraksi antara satu dengan yang
lain melalui pelbagai aktiviti ekonomi.

SEJARAH PETEMPATAN AWAL

Petempatan awal manusia bermula di : 
1. Lembangan Sungai Tigris-Euphrates 
2. Lembangan Sungai Nil 
3. Lembangan Indus 
4. Lembangan Hwang He
Tapak Petempatan
Awal Di Dunia
 Tamadun
Mesopotamia
 Tamadun
Mesir Purba
Tamadun
Indus
Tamadun
Hwang He
Kawasan lembangan sungai sesuai sebagai
petempatan awal kerana: 
1. dataran sungai yang rata & kaya dengan
tanih aluvium 
2. sungai membekalkan sumber air kegunaan
domestik & pengairan 
3. sungai sebagai jalan pengangkutan 
4. terdapat kawasan rumput subur untuk
binatang ternakan
 PETEMPATAN AWAL DI MALAYSIA
Kawasan Petempatan Lokasi Kawasan
Muara Sungai 1. Zaman Kesultanan Melaka di
Sungai Melaka.
2. Kerajaan Johor-Riau di Sungai
Johor

Tebing atau Lembah Sungai Lembah Bujang di Sungai Merbok,

Kedah
Bukit atau Gua 1. Gua Niah, Sarawak.
2. Kota Tampan di Lenggong,
Perak
Pinggir Laut 1. Teluk Darvel, Sabah.
2. Kuala Berang, Terengganu
Tanah Pamah Pekan, Pahang
 PEKAN

Tapak Petempatan Awal di Malaysia

LEMBAH
BUJANG

Tapak Petempatan Awal di Malaysia

 Gua Niah

Tapak Petempatan Awal di Malaysia

 KOTA
TAMPAN

Tapak Petempatan Awal di Malaysia

 TELUK
DARVEL

Tapak Petempatan Awal di Malaysia

 KUALA
BERANG

Tapak Petempatan Awal di Malaysia

 MELAKA

Tapak Petempatan Awal di Malaysia

 JOHOR
LAMA

Tapak Petempatan Awal di Malaysia

JENIS PETEMPATAN DI MALAYSIA

2 jenis iaitu:
1. Petempatan Luar Bandar
2. Petempatan Bandar
di mana kedua-dua jenis petempatan ini
berbeza dari segi:
a) Saiz penduduk 
b) Kepadatan penduduk 
c) Fungsi
 Petempatan Luar Bandar mempunyai saiz
penduduk yang kecil & kepadatan penduduk
rendah dengan aktiviti ekonomi ialah
pertanian, penternakan & perikanan
 Petempatan Bandar mempunyai saiz
penduduk yang lebih besar & kepadatan
penduduk tinggi dengan kegiatan ekonomi
seperti perdagangan, perniagaan,
perkhidmatan & perindustrian.
 1. Bentuk
Muka Bumi

2. Keselamatan

Faktor-faktor
Mempengaruhi
5. Mata Petempatan Awal di
Pencarian Malaysia

3. Pengangkutan
& Perhubungan
4. Bekalan Air
PETEMPATAN LUAR BANDAR

 Terdiri daripada petempatan Kampung & Pekan. 

 Jumlah penduduk di kampung di antara 1 hingga 1 999
orang. 
 Jumlah penduduk di pekan di antara 2 000 hingga 9 999
orang. 
 Kegiatan ekonomi penduduk: pertanian & perikanan. 
 Contoh: Dataran Kedah-Perlis - kawasan penanaman
padi, Pulau Ketam - kawasan nelayan. 
 Hampir di semua negeri mempunyai petempatan luar
bandar kecuali Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur &
Putra Jaya.
 1. Bentuk Muka Bumi
• Tanah pamah di
lembah sungai &
6. Ketersampaian dataran pantai 2.Tanih
Mudah sampai Aluvium, laterit,
dengan gambut & pasir
pengangkutan

Faktor-faktor
Mempengaruhi
5. Dasar Kerajaan Petempatan Luar Bandar
Petempatan
terancang di luar
bandar (FELDA)

3. Sumber Air
Keperluan domestik
4. Kegiatan Ekonomi dan pengangkutan
Pertanian, perikanan
dan perlombongan
Jenis Tanih Tanaman Petempatan Luar Bandar
Aluvium Padi 1. Delta Kelantan
2. Dataran Kedah-
Perlis
Laterit Getah & Kelapa Sawit Kaki bukit yang beralun di
Semenanjung Malaysia
Berpasir Kelapa Pantai timur
Semenanjung Malaysia
Gambut Nanas Pontian, Johor

JENIS TANIH YANG SESUAI UNTUK

TANAMAN DI MALAYSIA
SISTEM SALIRAN DI MALAYSIA
Kegiatan Ekonomi Petempatan Luar Bandar
PERTANIAN 1. Dataran Kedah-Perlis
2. Dataran Terengganu
3. Tanjung Karang, Selangor
PERIKANAN 1. Kuala Kurau, Perak
2. Kuala Sedili, Johor
3. Besut, Terengganu
4. Mukah, Sarawak
5. Kunak, Sabah
PERLOMBONGAN 1. Sungai Lembing, Pahang
2. Bau, Sarawak

JENIS KEGIATAN EKONOMI DI

PETEMPATAN LUAR BANDAR
RANCANGAN PEMBANGUNAN TANAH
(FELDA) DI
SEMENANJUNG MALAYSIA
 KESEDAR (Lembaga Kemajuan Kelantan
Selatan)

KETENGAH (Lembaga Kemajuan

Terengganu Tengah)

KEJORA (Lembaga Kemajuan Johor

Tenggara)
POLA PETEMPATAN LUAR BANDAR
POLA BERSELERAK  POLA BERJAJAR 
Ciri-ciri: susunan rumah/ bangunan Ciri-ciri: rumah/ bangunan dibina
tidak teratur & dibina di atas tanah secara selari dengan jalan raya,
sendiri.  sepanjang pantai, sungai, permatang &
Contoh: kebun kecil, dusun, kawasan parit. 
sawah padi & kebun sayur. Contoh: kawasan sawah padi &
perkampungan nelayan.
 POLA BERPUSAT  POLA BERKELOMPOK 
Ciri-ciri: rumah/ bangunan dibina rapat, Ciri-ciri: rumah/ bangunan kurang
padat & berpusat.  rapat, disusun secara teratur &
Contoh: Kawasan petempatan yang terancang. 
bertumpu pada sesuatu objek seperti Contoh: Terdapat di simpang jalan
di persimpangan jalan, pasar, kedai, raya, jalan kereta api & kuala sungai
sekolah atau klinik. serta di kawasan ladang getah &
kelapa sawit
 FUNGSI PETEMPATAN LUAR BANDAR
FUNGSI EKONOMI
Pusat Pengeluaran & Pengumpulan Hasil
Pertanian
Pengeluar Sumber Hutan: pucuk kayu,
buluh, rotan & akar kayu
Kawasan Rekreasi & Pelancongan (Agro-
pelancongan & Eko-pelancongan)
Industri Kecil: hasil kraf tangan,
tembaga, songket, batik & makanan
Perniagaan Kecil-kecilan: kedai runcit
menjual barangan keperluan harian
CONTOH
1. Dataran Kedah-Perlis & sekitar Sg.
Manik (padi)
2. Kundasang, Sabah & Tanah Tinggi
Cameron (tanaman teh & sayur-sayuran)
3. Bagan Datoh (tanaman kelapa)
4. Chuping, Perlis (tebu)
1. Pedalaman Sabah, Sarawak, Pahang,
Terengganu & Kelantan
1. Taman Agro, Selandar, Melaka
2. Gua Tempurung, Perak
3. Gua Mulu, Sarawak
4. Air Terjun Sekayu, Terengganu
1. Kampung Sayong, Perak (labu sayung)
2. Air Hitam, Johor (tembikar)
3. Pulau Pangkor, Perak (ikan kering)
Terdapat di hampir semua petempatan
luar bandar
SEKIAN, HABIS DAH…