ANG MGA MAKAPANGYARIHAN

Noli Me Tangere KABANATA 11

SUMMARY. Iilan tao lamang ang kinikilalang makapangyarihan o casique sa bayan ng San Diego.
Katulad ito ng Roma at Italya sa mahigpit na agawan sa kapangyarihan sa pamumuno sa bayan. Hindi
kabilang dito sina Don Rafael, Kapitan Tyago, at ilang namumuno sa pamahalaan. Bagamat si Don Rafael
ang pinakamayaman sa bayan, ang iginagalang ng lahat at pinagkakautangan ng marami, hindi pa rin siya
ang nagmamay-ari ng kapangyarihan sa bayang iyon. Si Kapitan Tyago na may mga ari-arian din at
kabilang sa mataas na antas ng lipunan, sinasalubong ng banda ng musiko, at pinagsisilbihan ng
masasarap na pagkain ay walang posisyon sa lipon ng mga makapangyarihan dahil marami pa ring
palihim na nangungutya sa kanya at tinatawag siyang Sakristang Tyago. Ang posisyon naman sa
pamahalaan tulad ng gobernadorcillo o kapitan sa bayan ay mabibili sa halagang limanlibong piso at
madalas pang kinagagalitan ng alkalde mayor. Walang ibang mayaman sa San Diego kundi ang kura
paroko sa simbahan at ang Alperes na siyang puno ng mga gwardiya sibil. Ang kura paroko na si Padre
Bernardo Salvi, ang batang pransiskano na mukhang masasakitin at siyang pumalit kay Padre Damaso.
Higit na may kabaitan ito kumpara kay Padre Damaso at maayos niyang napatakbo ang San Diego. Kung
dati ang parusa ay pagpapahirap, ngayon ay multa na lamang. Ang Alperes, sila ang mga namumuno sa
mga guardia civil. Subalit ito naman ay lasinggero, mapambugbog sa asawa at malupit sa kanyang mga
tauhan. Nakapag-asawa ito ng Filipina, si Donya Consolacion, na mahilig magkolorete sa mukha. Dahil
sa agawang ito sa kapangyarihan ng dalawang Kastila, natural lamang na may palihim na hidwaang
nagaganap.
POINT OF CHAPTER. Pinapaliwanag sa Kabanatang ito ng Noli Me Tangere ang kapangyarihan na
tinataglay ng mga namiminuno sa lipunan. Ang kapangyarihan na tinutukoy dito ay ang kakayahan ng
isang tao na kontrolin ang kapaligirang nakapaligid sa kanya, kabilang ang ugali o asal ng iba pang mga
taong nasasakupanNangangahulugan lamang na kadalasan ang mga may kakayahang maminuno sa
lipunan ay nagiging sakim sa kapangyarihan.
SOCIAL ISSUES. Ang kabanatang ito ay maaaring iugnay sa ibat-ibang issue na kinakaharap ng
lipunan. Una, hindi lahat ng mayaman ay may kapangyarihan sa lipunan gaya na lamang ni Don Rafael na
nagmamay-ari ng pinakamalaking lupain at may utang na loob ang mga tao sa kanya, dahil siya ay
mapagpakumbaba sa huli ay kinalaban pa siya ng mga tao dahil sa masamang kapalaran. Pangalawa,
maging ang mga mayaman at may kakayahang mamuno sa lipunan gaya ni Kapitan Tyago, ay hindi rin
makamit ang kapangyarihan. Sa kabila na marami ang animoy tila mga tagasunod nya, sinisiraan pa rin
sya sa lipunan at tinatawag syang Sakristang Tyago. Pangatlo, kung sino pa yung mga taong may
kakayahang mamuno sa lipunan at masasabing may kapangyarihan, sila pa yung mga hindi magkasundo
tulad na lamang nina Padre Salvi at Alperes. Pareho silang sakim sa kapangyarihan.
REFLECTION. Para sa akin, ang kabanatang ito ay tumutukoy sa kapangyarihan ng tao sa lipunan. Ang
kapangyarihang tinutukoy dito ay ang kakayahan ng isang tao na kontrolin ang kapaligirang nakapaligid
sa kanya, kabilang ang asal o ugali ng ibang mga taong nasasakupan niya. Si Don Rafael na mayaman at
mapagpakumbaba, subalit sa huli hindi nya nakamit ang simpatya ng iba. Si Kapitan Tyago ay mayaman
at iginagalang subalit may masasabi pa rin sa kanya ang ibang tao na mga paninira sa kanyang pagkatao.
Silang dalawa ay masasabing walang kapangyarihan sa lipunan. Sina Padre Salvi at Alperes ang
masasabing tunay na may kapangyarihan sa lipunan noon subalit pareho silang sakim at makasarili. Para
sa akin, ang tunay na kapangyarihan ay ang kakayahan ng isang tao na dalhin ang kanyang nasasakupan
sa ikabubuti nito. Hindi basehan ang yaman kundi ang impluwensya ng isang tao sa lipunan na kanyang
ginagalawan, kung paano niya ito baguhin, ito ang basehan ng tunay na kapangyarihan.

ARAW NG MGA PATAY

Noli Me Tangere KABANATA 12
SUMMARY. Ang sementeryo ng San Diego ay nasa kalagitnaan ng isang malawak na palayan at may
bakod na lumang pader at kawayan. Lubhang napakakipot ng daang patungo rito. Ito ay maalikabok Kung
tag-araw at nagpuputik naman kung tag-ulan. Mayroong isang malaking krus na nasa gitna ng libingan.
Ito ay mayroong nakatungtong na bato at nakatitik ang INRI sa isang kuping lata na niluma na ng
panahon. Masukal ang kabuuan ng libingan. Sa ibang bahagi ng libingan, may dalawang tao ang
humuhukay ng paglilibingan na malapit sa pader na parang babagsak na. Ang isa ay dating sepulturero at
ang isa naman ay parang bago sapagkat hindi siya mapakali, dura ng dura sa lupa at panay ang hitit ng
sigarilyo. Sinabi ng naninigarilyong lalaki sa sepulturero na lumipat na sila ng ibang lugar sapagkat
sariwa at dumudugo pa ang bangkay na kanyang hinuhukay. Hindi niya matagalan ang gayong tanawin.
Sumagot ang kausap na siya raw ay napakaselan at marahil kung siya ang nasa kanyang kalagayan na
ipinahukay ang isang bangkay na may 20 araw pa lang nalilibing sa gitna ng kadiliman ng gabi,
kasalukuyang bumubuhos ang malakas na ulan at namatay ang kanyang ilaw ay lalo siyang mandidiri at
kikilabutan ang buong katawan.Ang bangkay anya ay kailangang pasanin at ilibing sa libingan ng mga
intsik. Gayunman, dahil nga sa malakas ang buhos ng ulan at kabigatan ng bangkay, minarapat na lamang
na itapon niya ito sa lawa. Ito ay dahil sa utos ng malaking kura na si Padre Garrote
POINT OF CHAPTER. Ang kabanatang ito ay nagpapakita ng pagpapahalaga nating mga Pilipino sa
pumanaw nating mga mahal sa buhay.. Ipinakita rito ni Rizal ang kawalan ng lohika ng purgatoryo ang
isang namatay na ipinagdadasal ng kaniyang anak sa maraming taon, kapag namatay ang anak na ito ay
maaring magkakasama pa sila sa purgatoryo. Ang mga pagkakaroon ng purgatoryo at Todos Los Santos
ay siyang malaking katunayan na ang mga yumao sa Pilipinas ay hindi namamahinga sa kapayapaan. Ang
mga detalyeng inilagay ko, ay ayon mismo kay Rizal.
SOCIAL ISSUES. Ang kabanatang ito ay nagtataglay ng ilang mga isyung panlipunan. Una, ang
pagkibit-balikat ng sepulturero nang siya ay tanungin ng matanda. Maihahalintulad ito sa isang
empleyado ng pamahalaan sa mga katanungan ng karaniwang tao. Maaaring hindi niya alam ang isang
partikular na tanong subalit ang pamahalaan ay isang network na ang empleyado ay may paraan upang
gabayan ang nagtatanong. Pangalawa, ang suhulan na nagaganap sa buong bansa. Sepulturero ang lalaki,
trabaho nya yun subalit bakit kailangan pa siyang suhulan, dahil alam niyang mali ang kaniyang
ginagawa. Katulad sa ilang mga sangay ng gobyerno, may ilang mga sangay ng gobyerno ang
tumatanggap ng suhol para mapadali ang isang gawain. Gaya nga ng nasa kwento, kahit gabi at umuulan
pa ay ginawa pa rin niyang hukayin ang pinapahukay sa kanyang libingan. Isipin na lang natin na ang
sepulturero ay public servant o empleyado ng gobyerno, naipakita rito na ang isang empleyado ng
gobyerno ay tumatanggap ng suhol. Makikita rin dito ang isyu na dahil hindi makita ang bungo na
ipinahahanap ay nasabi ng sepulturero na ihahanap na lamang ng iba. Ito rin ang katulad na paraan ng
mga tiwaling empleyado ng pamahalaan, na gumawa ng palsipikadong mga dokumento.
REFLECTION. Para sakin ang kabanatang ito ay tumutukoy sa mga tradisyon ng Pilipino na nakuha
natin sa kolonyalismo tulad ng pagpapahalaga sa mga pumanaw nating mga mahal sa buhay. Bilang isang
Pilipino, pinapahalagahan ko rin naman ang mga yumaong mahal ko sa buhay. Subalit, para sakin bilang
Kristyano, di na dapat pinapagdasal na makalapit sa Diyos ang mga yumao na, di ako naniniwala sa
purgatoryo. Dalawa lamang ang mapupuntahan ng tao kung siya ay mamamatay, langit o sa impyerno.
Bilang isang Pilipino at tao, wala nang mas aayos pa kung ang mahal mo sa buhay ay mailibing ng
maayos at hindi yung parang basura lang na nagkalat sa paligid at hahanapin mo pa ang mga piraso ng
buto para mapagtirikan ng kandila, bagamat di ako nagtitirik ng kandila sa Araw ng mga Patay. Para sa
akin ang kabanatang ito ay puno ng kahulugan na maaaring di ko nailagay sa repleksyon na to subalit
kung babasahin mabuti makikita ang ibat ibang kahalagahan nito bilang isang Pilino.