Contenidos gramaticales
y modelos de prueba terica
(CAPITVLA I-XV)
NDICE
INTRODUCCIN
INTRODUCCIN
En la actualidad hay cierta unanimidad a la hora de ponderar el estudio de la gramtica en el
aprendizaje de una lengua. Este aprendizaje, sin embargo, ha de ser bsicamente
procedimental1 y en contextos comunicativos que permitan al alumno una prctica efectiva.
Dicho de otro modo, no puede desligarse el aprendizaje de la gramtica de las otras
competencias comunicativas y funcionales.
En este documento, complemento de otros publicados anteriormente sobre dichas
competencias2, deslindamos los contenidos gramaticales (morfologa y sintaxis) de los
captulos I al XV del manual LLPSI. Ofrecemos a su vez varios modelos de pruebas tericas
sobre las cuestiones gramaticales. La tipologa de preguntas responde fundamentalmente al
formato de los Pensa del manual de Oerberg, a saber: hay preguntas de completar huecos con
palabras y de completar palabras con desinencias, pero tambin se incluyen ejercicios de
traduccin directa e inversa. Adems, las pruebas incluyen cuestiones relacionadas con el
lxico, la etimologa y los contenidos culturales de cada captulo.
Morfologa
Sustantivos y adjetivos: Masculino,femenino, neutro 1 y 2 decl. nom. -us (-r) -a -um.
Genitivo (posesivo): 1 y 2 decl. -i -ae, -orum -arum; numerus + gen. plur. (partitivo).
Adjetivos posesivos: meus a -um, tuus -a -um.
Interrogativos: nom. quis, quae, qui, gen.cuius; indecl. quot.
Conjuncin: -que.
Numerales: centum; m. f. n. duo duae duo, tres tres tria.
Sintaxis
Funcin del caso genitivo.
Probatio (cap.II)
Praenomen et nomen:
1. Comple vocabulis quae absunt
ceterae, oppido, vir, meus, meae, in, -que, est, mea, quoque,
servi, servorum pauci, quot, tres, et, una, sunt, filius, quae
Cornelius: Ubi est ____ tuus, Aemilia?
Aemilia: Iulius, vir _______ , in _____ Tusculo est. Sed ecce Marcus, ______ meus et Delia.
Cornelius:_____ est Delia?
Aemilia: Delia ancilla ______ est.
Cornelius: Estne Syra ________ ancilla tua?
Aemilia: Delia et Syra et ________ multae sunt ancillae ____ . __
multae ancillae multi__
familia
servus
novus
femina
filius
3. Scribe
Caractersticas de la familia romana: miembros, pater familias, deberes y derechos de una
domina.
4. Translatio
5. Comple sententias
Iulius pater Iuli__ est. Iulius quoque dominus mult____ serv____ est.
Aemilia est mater Marc__ et Quint__ et Iuli__. In famil_ Iuli_ sunt tres liber__. Non
mult__ liber__ sunt, sed pauc__.
Aemilia quoque domin___ mult____ ancill_____ est. Numerus serv__ est centum. Syra
ancila graeca est. Ceter__ romanae sunt.
CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Verbos: 3 pers. sing. pres. ind. act. 1, 2 y 4 conjugacin. -at, -et, -it.
Pronombres: anafrico ac. sing. m./f. eum/eam; personal ac. sing. me, te; interrogativo y
relativo: nom./ac. sing. m./f. quis/quem, quae/quam
Adverbio: hic; interr. cur?
Conjuncin: neque; causal quia.
Sintaxis
Oraciones predicativas con complemento directo.
Relativos con qui, quae, quod / quem, quam (nom. / ac:)
Interrogativos con quis, quae, quem, quam.
4. Comple sententias
CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Vocativo -e de masc. sing. 2 decl. -us.
Verbos: Imperativo singular -a, -e, -e, -i; - Compuestos ad-est -sunt, ab-est -sunt.
Pronombre demostrativo (nominativo sing. masc. is, gen. sing. masc. eius); posesivo
suus; personales y anafrico en acusativo me, te, eum eam; relativo neutro sing. quod.
Indefinido nullus-a-um
El verbo de la 3 conjugacin.
Sintaxis
Vocativo
Complemento del nombre eius.
Comparar indicativo e imperativo.
3. Translatio
4. Comple sententias
Aemilia ad___ Davus ab___.
Salve Domin__ Quid est? Medus pecuniam tuam hab__.
In sacculo I li__ est pec nia. Iulius pec ni__ in sacculo habet.
Davus venit. Iam duo serv__ adsunt. Ceter__ servi absunt.
In saccul__ Davi null__ pecunia est: sacculus vacuus est.
5. Cultura: nummi romani
Expn brevemente algunas de las caractersticas fundamentales de la numismtica latina.
CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos y adjetivos: Acusativo plural 1 y 2 decl. -os -as -a. Ablativo 1 y 2 decl.
o -a -o, -is, con preposiciones: ab, cum, ex, in, sine.
Verbos: 3 pers. plural pres. ind. act. -ant, -ent, -unt, -iunt. Imperativo plural -ate,
-ete -ite, -ite; age/agite + imp.
Pronombre: Declinacin de is ea id (excepto dativo).
Preposiciones: ab, cum, ex, in, sine .
Conjuncin: etiam.
Sintaxis
Sintagmas preposicionales ( + ablativo )
ridere + ac.
Probatio (Capitulum V)
Praenomen et nomen:
1. Comple textum vocabulis quae absunt:
sumunt ex ostium agit quaerit in voca ab horto carpiunt
Cornelius _______ villae Iulii pulsat: Toc toc
Delia venit _____ atrio et dicit: Quis est vir qui ostium pulsat?
Cornelius respondet: Ecce Cornelius, amicus familiae Iuliae. Ubi est dominus tuus?
Delia: Dominus ____ oppido est.
Cornelius: O, iam rursus abest Iulius! Cur is discedit?
Delia: Quia Medus abest. Iulius eum quaerit in oppido, quia nummi eius in sacculo suo insunt.
Cornelius: Adestne Aemilia? Quid____?
Delia: Aemilia est cum sua parva puella Iulia. Rosas ______ ex ________ et aquam ________
ex impluvio.
Cornelius: Age, dominam tuam______.
Delia prima tantum verba Cornelii audit. Pueri in impluvio sunt. Quid agunt? Marcus ridet,
Quintus et Iulia plorant. Delia ____ Cornelio discedit et dominam_______.
5. Comple sententias
Quintus et Marcus in un__ parv__ cubicul__ dorm____
In Hispani___ multae pulchr___ villae cum magn___ hort__ sunt
Davus servus est; dominus e____ est Iulius
Medus ab Davo disced___; ancillae non disced_____
Aemilia: carp___ rosas, Iulia. Rosae me delect_____
6. Cultura: domus
Explica las diversas dependencias de una domus romana.
CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos: Locativo (= genitivo): Romae, Tusculi; acusativo: Romam, Tusculum;
ablativo: Roma, Tusculo. Ablativo instrumental.
-Verbos: Pasiva 3 pers. sing. pres. ind. act. -atur -antur, -etur -entur, -itur -untur, -itur iuntur. Irregular pres. ind. it eunt.
Preposiciones: ad, ante, post, inter, prope, circum, apud, per + acusativo. Formas ab/a.
Adverbios: procul (ab); interrogativo quo? unde?
Conjunciones: autem; (non) tam... quam; itaque; nam.
Sintaxis
Sintagmas preposicionales ( + ablativo )
ridere + ac.
Los complementos de lugar: ubi?, quo?, unde, qua?
Ablativo agente.
6. Cultura: La va romana
Explica cmo era construida una va romana.
CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos y adjetivos: Dativo 1 y 2 decl. -o -ae, -is.
Verbos: Imperativo es! este! (salve! salvete!).
Pronombres: Demostrativo dat. ei, iis; interrogativo y relativo dat. sing. cui;
Reflex. ac. se; demostrativo nom. sing. hic haec hoc.
Preposiciones: in con abl./ac. Formas ex/e.
En verbos compuestos: in-est, ad-venit, ad-it, ex-it, ab-it
Adverbios: illic; immo.
Conjunciones: num...?/nonne...?; (Uso de Immo). et... et, neque... neque, non solum...
sed etiam.
Imperativo del verbo sum: es
Sintaxis
El complemento indirecto
Sintagmas preposicionales ( in + acusativo, in+ ablativo ; e(x), a(b) + ablativo)
Preguntas con num...?/nonne...?.
Correlativas et... et, neque... neque, non solum... sed etiam.
Pronombre reflexivo se
Oraciones interrogativas introducidas por: nonne...est? Num...est?
4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Ostium aperitur ab ostiario.
In saccis quos servi portant mala et pira sunt.
Sacci non vacui, sed pleni sunt.
Quid inest in saccis? In sacco Leandri mala insunt.
Iulius Marco malum dat: Ecce malum tuum, Marce.
5 Comple verba
Aemilia in cubicul__ su_ ancillas suas expectat, neque ancillae ven____. Itaque Aemilia
e__ vocat. Ancillae, q____ dominam suam vocare aud_____, ex cubiculo Iuliae ex____ et in
cubicul___ Aemiliae intrant. Illic non solum Aemilia, sed etiam Iulia ad____. Aemilia imperat: Ite
in hort____! Illic inter rosas ambul___, nam Iulia rosis delecta___ . Syra cum Iulia discedit.
Aemilia ad Deliam dicit: Sum_ speculum, Delia, et a___ me tene! Delia respondet: Sed
speculum tuum hic non est. Aemilia interrogat: Q___ ? Ubi est speculum meum? et Delia
respondet: Iulia __ cubiculo suo habet speculum tuum, domina.
6. Cultura: Los regalos en Roma
Explica cmo eran los regalos de los romanos.
Morfologa
Sustantivos y adjetivos:
Verbos: 3 conjugacin 3 pers. sing. pres. ind. act. -it -iunt, imp. -e -ite.
Pronombres: Demostrativos is-ea-id, hic haec hoc, ille illa illud; interrogativo quis/qui quae
quid/quod; relativo qui quae quod;
indefinido alius -a -ud.
Conjunciones: aut; ut.
Numerales: viginti, octoginta, nonaginta.
Sintaxis
Pronombre relativo sin antecedente
Quam en oraciones exclamativas.
Ablativo de precio (hic anulus centum nummis constat)
Multi domini pecuniosi ante tabernam Albini __________ . Aemilia multa __________ a viro
suo __________ . In collo eius __________ margaritarum est, et digitus anulo __________ .
Feminae ____ ornamenta habent pecuniosae sunt!
4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Ornamenta quae vendit Albinus lineae cum margaritis et anuli sunt.
Tanta gemma ad tam parvum anulum non convenit!
Iulius tabernario pecuniam dat.
Ante tabernam Albini consistunt.
5. Comple verba
Medus: Aspic___ illam tabernam, Lydia! In hanc tabernam libros vend___. Qu___ parvam
pecuniam habent libros aspiciunt tantum, non em___. Sed Medus emit librum c___ pretium est
HS L.
H___ ancilla Syra, ill___ Delia est. Davus ill___ ancillam amat, non h___, quia nasus h___
ancilla foedus est.
Qu___ est oppidum ubi villa Iulii prope est? Est Tusculum.
videt
aqua
nulla
lucet
sub
3. Translatio
En la colina hay un rbol grande que da sombra al pastor.
En el cielo no se ve ninguna nube.
La oveja negra vaga en el bosque lejos de las otras ovejas blancas.
El perro recibe la comida del buen pastor.
Quien camina por la via Apia de Roma a Tusculo ve muchos pastores en el campo con
sus ovejas
4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Pastor arborem petit et oves sub umbra arboris ducit.
Oves aquam e rivo bibunt et herbam im campo edunt dunc pastor iacet.
Lupus ovem nigram quae per silvam errat sine timore est.
Ubi est ovis ipsa? Duc me ad eam, canis!
Canis pastoris vestigia lupi in terra prope rivum reperit.
5. Comple verba
Iulius et Cornelius ad silvam ex___. Ii equ__ suis veh_____. Equi laeti in silvam intrant et
inter arbor___ ambulant. Hic equus Cornelii consistit, terram ante s___ aspicit et nasum ponit
ad terr___. Iulius equum suum vert___ et interrogat: Cur equus tuus, Cornelie, consistit?
Cornelius, qui iam in terr___ est ante equum, terr___ aspicit, dum Iulius in equo suo exspectat.
Cornelius vestigia reperit, quae digit__ monstrat, et dicit: Ecce vestigia lupi. Non procul abest
lupus ipse!
Lupus autem procul in mont__ ululat: huhuhu! Equus Cornelii, qui lup___ ululare audit, hinnit:
Hihihi!
Cornelius etiam alia vestigia in terra reperit: Quid hoc est? Non solum lupi, sed etiam ov___
vestigia hic sunt!
Morfologa
Sustantivos: 3 declinacin n. (flumen -inis, mare -is, animal alis), m.f. (-o -onis, -o -inis, x -cis, -s -dis).
Verbos: Infinitivo pres. act./pas. -are/-ari, -ere/-eri, -ere/-i, -ire/-iri, esse, esse/edi.
Pres. ind. potest possunt, vult volunt.
Impersonal necesse est.
Pronombre: nemo.
Conjunciones: Temporal cum (iterativo); causal quod, enim, ergo.
Sintaxis
Ac. + inf. con verbos de percepcin.
Temporal cum (iterativo); causal quod
necesse est + dat
______________ sed aqua. Aves nidos _________ in arboribus inter ramos et folia. Cum aquila
supra hortum ________, parvae aves ________ non __________ , et inter folia se occultant.
3. Translatio
Los nios oyen que Iulia canta en su habitacin
Julia quiere jugar a la pelota con los nios Marco y Quinto
Nadie puede contar los peces de los ros y de los mares
Cuando el lobo est cerca de la casa, las ovejas asustadas no se atreven a balar.
El ser humano necesita respirar y tener comida
4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Marcus et Iulia Quintum vivum esse vident
Aemilia filium suum a Iulio ad villam portari videt
Magnum ostium a parva puella neque aperiri neque claudi potest
Pisces marium numerari non possunt
Dei ab hominibus neque videri neque audiri possunt
5. Comple verba
Iulia pil__ ludit cum cane sua Margarita. Iulia: Capi pila__, Margarita!
Canis pilam capit et caudam mov___ . Iulia procul ab can__ pilam iacit. Ecce pila in nid__ cum
quattuor pull__ . Quintus in arbor___ ascendit sed Iulia ipsa ascendere non aud___.
Iulia interrog__ : Ramus tenu__ puerum tam crassum sustine___ non potest!
Quintus respondet: Ego non tam crassus sum qu___ Marcus .
Quintus de arbore cum nid___ et pull___ ad terr____ cadit. Pulli autem spira____ et mortu___
non sunt, quia Iulia nid___ suis man_____ capit. Pater perterritus currit et Quint___ oculos
aperire videt, ergo vivus est.
5. Comple verba
Marcus intrat in cubicul__ Quinti et Syr__ dicit: Quintus hodie valet, Syra!
Syra mal__ audit et Aemiliam interrogat: Qu__ dicit Marcus?
Aemilia: Marcus Quintum hodie vale__ dicit.
Marcus ad lectum adit atque puerum aspicit. Quintus quiet__ super lect__ iac__ nec oculos
aperit. Marcus digitum ad ped__ appon__ . Puer digitum Marc__ in pede suo sent__ : Ei, ei,
pes dolet!
Aemilia caput Marci tangit et iubet: Marce, aquam arcess__ ex impluvi___!
Quintus a Syra interrogat___ : Quid imperat Aemilia?
Quintus: Ea Marcum aquam arcesse___ iubet.
Marcus abit atque revenit cum poculo aqu___ plen__ . Aqua supra cap__ Quinti vertit. Frons et
genae eius alb__ sunt ut lilia.
4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Rhenus ac Danuvius flumina, quae Germaniam ab imperio Romano dividunt, fines imperii
nostri sunt.
Germania non solum armis defenditur, sed etiam altis montibus, magnis silvis atque altis
fluminibus.
5. Comple verba
Aemilius, Marci et Quinti avunculus, q___ in Germania militat, hodie est in villa prope
Tusculum, ubi pueri cum parentibus suis habitant. Aemilia, mater Marci et Quinti, fratr__ suum
adesse gaudet.
Pueri Aemilium interrogant: Cur in Germania habit___, avuncule?
Aemilius: Magnus est exercit__ Romanus in Germania inquit Aemilius qui contra host___
pugnat; in eo exercit__ sum miles.
Marcus: Quo in oppido habitas, dum in Germania milit___ ?
Ridens respondet Aemilius: Non in oppido, sed in castr_____ habito. Castra sunt oppida
milit___. Habito in magnis castris mille passus a fine imperi___.
6.
Cornelio via latina Roma Tusculum it. In via Latina militis Romanus, qui ipse Romam Tusculum
it, Cornelium post se venire audiunt. Miles, quae in sole ambulat, fessus est, quia arma grave
fert. Cornelius dominus, qui equos vehitur, non est fessus, sed fessus est equitatus qui
dominum gravis vehit. Itaque equites Cornelii non currit, sed ambulat, nam Cornelius non
verberat equum suum fessum.
1. non Cornelio sed Cornelius
2. ...
3. ...
4. ...
5. ...
6. ...
7. ...
8. ...
9. ...
10.
...
7. Cultura: El ejrcito en Roma
Explica cmo era el ejrcito en Roma.
4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Hora sexta, quae hora media est inter horam primam et duodecimam, meridies nominatur
Cum exigua pars lunae tantum videtur, luna nova esse dicitur
Mensi Augusto nomen erat Sextilis, quia sextus erat, nunc Augustus nominatur a Caesare
Augusto
5. Comple verba
Cornelius suo Sexto filio kalendarium monstrat: Ecce kalendarium Romanum, Sexte, cum
nomin__ mensium et numero di___ .
Sextus: Annus totus quot mens__ et quot di___ habet, pater?
Cornelius: Duodecim mens__ et trecent___ sexaginta quinque di__.
Sextus: Este h__ kalendarium antiquum aut novum?
Cornelius: H__ est kaledarium novum. In Kalendari__ Roman__ antiquissim__ numerus
mens__ erat decem tantum, non duodecim.
Tunc mensis anni prim__ erat Martius, id est initium ver__. Ante Martium hiems erat sine
nomin___ mensium. Ergo necesse erat anno dare du__ nov__ menses, Ianuarium et
Febrarium.
Sextus: Q___ longus est mensis Ianuarius?
Cornelius: Ianuarius triginta di__ longus est
Sextus: Qui mensis brevissimus est?
Cornelius: Februarius, q__ duodetriginta tantum di___ habet.
Cornelius interrogat: Qui dies ann___ brevissimus est?
Sextus non respondet, neque enim dies nominare pot___.
Cornelius: Dies brevissimus et nox longissima est ante d__ octav___ kalend___ Ianuar___.
Sed hoc satis est. Iam necesse est t__ ad scholam i___.
6. Kalendarium romanum
CONTENIDOS GRAMATICALES
Morfologa
Sustantivos: 5 declinacin res rei.
Defectivo inquit. Irregular imp. fer! ferte!
Pronombres: uter? neuter, indefinidos alter, uterque.
Pers. dat. mihi, tibi, abl. me, te, refl. se, (mecum, tecum, secum). Indef. nihil, omnes -ia.
Adverbios: quomodo? hodie, adhuc, primum, deinde.
Preposicin: praeter + ac.
Conjuncin: an.
Sintaxis
Verbos: Participio de pres. -ns -ntis. Su sintaxis
Dativo de interes (dativus commodi)
5. Comple verba
Lydia e lecto surgit et Syram ________. In aurem ancillae ________ magna voce clamat:
Syra!, ________est! Sed Syra male audit et oculos non aperit. Lydia apud lectum
________bracchium dextrum eius movet et hora prima est, inquit, surge e lecto.
Syra oculos ________speculum ________iubet: affer mihi speculum, Lydia.
Lydia: Primum lava ________et manus! Facies tua sordida est. Et aures quoque lava!.
Syra caput ________in aquam mergit. Aquam qua Syra lavatur frigida est. Caput et manus
________Lydiam interrogat: Sumne pulchra hodie?
Lydia: Puto te formosissimam esse.
Syra ridens ________ sua induit.
6. Emenda decem errores texti (narrator 2, Aemilia 5, Iulius 3)
Vesper est. Aemilia in peristilum est cum Iulio.
Aemilia: Veni mecum in hortum. Delectat me tecum ambulat in horto nostro.
Iulius: Me quoque delectat. Sed sol iam non lucente. Vesper est
Aemilia: Hac nocte hortus obscurus non est, nam luna et stellae lucere. Ecce magna luna quae
supra montem ascendet.
Lunam spectans Iulius Luna plena est hac nocte inquit quae est ante kalendas Iunius
In horto Aemilia Nonne pulchra est luna? inquit est ut facies humanus. Ecce os eius quod ad
te ridet.
Iulius primum lunam spectat, deinde faciem Aemiliae ridentes: Ad me inquit non solum os
lunae ridet, sed etiam os tuum rubra ut rosa
Aemilia: Tua verba me delectat
1. non peristilum sed peristilo (N)
2. (A)
3.(I)
4.(A)
5.(A)
6.(I)
7.(A)
8. non ridentes sed (N)
9.(I)
10.(A)
7. Cultura: La vida cotidiana de un nio romano
Explica cmo era la vida cotidiana de un nio romano
4. Tua lingua hispanica aut catalana has latinas sententias rursus scribe
Mane magister in ludum it.
Qui in ludo discunt discipuli sunt.
Antequam magister recitare incipit omnes discipuli dormiunt.
Nos non dormimus, immo vigilamus et omnia verba te audimus.
Magister intrans Sextum solum in sella sedentem videt.
5. Comple verba
Magister fessus est Marcum virg___ verber___. Improbus est puer sed non stultus. Necesse
est alio modo facere.
Itaque man___ Magister intrans Sextum solum in sella sedent___ videt. Antequam magister
dicit : Salve, Sexte, conside, Marcus ad lud___ advenit, neque is ianu___ pulsat antequam
intr___.
O Marce! inquit Diodorus, cur non me salut___ cum ad ludum venis?
Marcus: Quia cotidie necesse non est te saluta___. Cum ego te saluto, tu ips___ iratus es et me
pulsare incipis.
Diodorus: Ver___ est, rubr___ est posterior pars tui corporis. Nimis te pulso. Conside ad sellam
et aper___ librum.
Marcus: Libr___ non habeo, tantum malum quod meus pater mihi dat. Num necesse est me hoc
puniri?
Diodorus: Lege librum cum Sext___. Et desine os aperi___ in ludo!
6. Cultura: La educacin en Roma
Explica cmo eran la educacin del nio romano.