Buber - de weg van de mens

Buber toont ons de weg van de mens die bewust in dit leven wil staan. Een
achterliggende vraag aan deze mens is of hij open naar voren zal treden als
hij, net als Adam, ter verantwoording wordt geroepen.

Hoe schoon is onze lei, hoe waar zijn onze woorden, hoe zuiver onze
beweegredenen?

Buber gaat uit van de Chassidische traditie, en geeft daarmee een

aanzet voor een houding van geestelijk verzet: Bij zichzelf beginnen,
maar niet bij zichzelf eindigen; van zichzelf uitgaan maar niet naar
zichzelf toe streven: zichzelf zijn, maar niet met zichzelf bezig zijn.

verbeter de wereld, begin bij jezelf.

de andere kant de mensen die veel doen aan zelfontplooiing, aan

bezinning, maar daarbij vergeten dat ze een deel uitmaken van de
wereld, dat ze verantwoordelijk zijn.

De mens moet worden aangespoord om orde in zichzelf te scheppen,

stelt Buber.

De mens moet eerst zelf inzien dat de conflictsituaties tussen hem en

anderen slechts uitvloeisels zijn van de conflictsituaties in zijn eigen
ziel, en dan moet hij trachten dit innerlijk conflict te overwinnen, om
nu, herboren en tot innerlijke vrede gekomen, zijn medemensen
tegemoet te treden en een andere, nieuwe verhouding tot hen op te
bouwen.

Als volledig mens, zegt Buber.

Maar juist in deze zienswijze, waarin de enkeling zichzelf slechts als

individu beschouwt waartegen andere individuen botsen, en niet
werkelijk als volledig mens wiens ommekeer meehelpt aan een
ommekeer in de wereld, juist hier ligt de fundamentele dwaling
waartegen de chassidische leer opkomt. Het enige wat mij te doen
staat, is bij mijzelf te beginnen, en op dat ogenblik heb ik mij om niets
ter wereld te bekommeren dan om dit begin. Ieder ander standpunt
leidt mij af van dit begin, verzwakt mijn initiatief ertoe, verijdelt deze
gehele moedige en geweldige onderneming. “Zoek de vrede daar waar
je staat”.

Maar dat is niet het einde van het verhaal, dat is het begin.

Wat hier wordt gezegd, is ogenschijnlijk in tegenspraak met alles wat

ik tot dusver uit de leer van het chassidisme heb vermeld. Wij hebben
gehoord: ieder moet zich op zichzelf bezinnen, hij moet zijn bijzondere
weg kiezen, hij moet zijn wezen tot eenheid brengen, hij moet bij
zichzelf beginnen: nu wordt er echter gezegd: men moet zichzelf
vergeten.

Men behoeft maar een vraag te stellen: “Waarom?” . Waarom moet ik

mij op mijzelf bezinnen, waarom mijn wezen tot eenheid te brengen?
Het antwoord luidt: Niet ter wille van mijzelf. Bij zichzelf beginnen,
maar niet bij zichzelf eindigen: van zichzelf uitgaan, maar niet naar
zichzelf toe streven: zichzelf zijn, maar niet met zichzelf bezig zijn.

Iedere ziel zal zichzelf bewust moeten worden, zichzelf louteren, maar
niet om der wille van zichzelf, noch om het aardse geluk, en ook niet
om der wille van de hemelse zaligheid, zegt Buber. Maar ter wille van
Gods werk in de wereld.

Men moet zichzelf vergeten en de wereld gedenken. Daar waar men

staat.

Buber benadrukt dat de weg voor elk mens uniek is, en niemand zegt
dus dat die kwantitatief te meten zou zijn, al heb ik persoonlijk wel de
neiging om te vinden dat mensen meer moeten doen dan leven voor
zichzelf.