APFM/RE/60/2006
JHÀì|~ü – 2006
October - 2006
Nourishing Traditions
Local Greens
iii
"≥∞Ou‰õÄ~° ......................................................................................................52
QÀOQÆ∂~° ........................................................................................................54
|K«Ûe P‰õΩ .....................................................................................................56
ѨÙn<å ........................................................................................................... 58
á⁄#QÆO\˜ ‰õÄ~° ................................................................................................ 60
‰õΩã¨∞=∞ P‰õΩÅ∞ ................................................................................................. 62
áêʼnõÄ~° ........................................................................................................64
zO`å‰õΩ .........................................................................................................66
ã¨#fláêÜ«∞Å .....................................................................................................68
`«OQˆ _»∞ ѨÙ=Ùfi .................................................................................................. 70
P_»q ™ÈÜ«∞‰õÄ~° ............................................................................................... 72
J`≥Îe ........................................................................................................... 74
Ñ≤ÃÑÊO@ ‰õÄ~° .................................................................................................. 76
|OHõO\˜ ‰õÄ~° .................................................................................................. 78
K≥#flOy/`«y~åû‰õΩ .............................................................................................. 80
Z#fl„k ...........................................................................................................82
L`«Îˆ~x ........................................................................................................... 84
QÆ∞#H͉õΩ .........................................................................................................86
|∞_»¤ HÍâ◊ ........................................................................................................88
QÀ~°∞=∞_ç ........................................................................................................90
`«y~åû‰õΩ ........................................................................................................92
ZÅ∞Hõ AqfiP‰õΩ ................................................................................................ 94
JOy aOy ......................................................................................................96
<ÕÅ Lã≤i .......................................................................................................98
J_»q "≥∞Ou‰õÄ~° ............................................................................................ 100
`«∞q∞‡‰õÄ~° .................................................................................................... 102
QÆ∞~°∞=∂+≤ ..................................................................................................... 104
#Å¡HÍâ◊ ........................................................................................................ 106
^Œ∂ã¨i ......................................................................................................... 108
J_»q á⁄#OQÆO\˜ ‰õÄ~° ..................................................................................... 110
`≥ÖÏ¡~°˚"£∞ ....................................................................................................... 112
~ˆ ŠѨÙ=Ùfi ..................................................................................................... 114
P_»q ѨÙÅ¡‰Äõ ~° ............................................................................................... 116
`«ÅO\ωõΩ ..................................................................................................... 118
`≥Å¡ QÆO*ˇ~å‰õΩ ................................................................................................ 120
=ÚÅ¡ ^˘QÆeæ .................................................................................................. 122
`«_H» õ ^˘|∞ƒ_»∞ ................................................................................................ 124
K«OK«e ‰õÄ~° .................................................................................................. 126
áêÜ«∞ʼnõÄ~° .................................................................................................. 128
Le¡ HÍ_»Å∞ ................................................................................................... 130
=ÚÅ¡Oy ....................................................................................................... 132
iv
Menthikoora ...................................................................................... 53
Gongura ........................................................................................... 55
Bachchali .......................................................................................... 57
Pudina .............................................................................................. 59
Ponnaganti kura ................................................................................ 61
Kusuma akulu ................................................................................... 63
Palakoora .......................................................................................... 65
Chinta chiguru ................................................................................... 67
Sanna payala .................................................................................... 69
Thangedu puvvu ................................................................................ 71
Adavi soya koora ............................................................................... 73
Atheli ............................................................................................... 75
Pitta kura .......................................................................................... 77
Bankani kura ..................................................................................... 79
Chennangi / thagirsaku ...................................................................... 81
Yennadri ........................................................................................... 83
Uthareni ........................................................................................... 85
Gunugu ............................................................................................ 87
Budda kasha ..................................................................................... 89
Gorumadi ......................................................................................... 91
Thagarencha ..................................................................................... 93
Yelaka chavulaku / elaka juvvi aaku ..................................................... 95
angi bingi ......................................................................................... 97
Nela usiri .......................................................................................... 99
Adavimentham kura ......................................................................... 101
Thumi kura ..................................................................................... 103
Gurumachi ...................................................................................... 105
Nalla kasha ..................................................................................... 107
Doosari ........................................................................................... 109
Adavi Punnaganti alam ..................................................................... 111
Tellarjam ........................................................................................ 113
Rela puvvu / Railapuvvu ................................................................... 115
Adavi pulla koora / pulachitha aaku ................................................... 117
Thalaila / thantaaku ......................................................................... 119
tella garjala / Tell ganjaraku .............................................................. 121
Mulla Doggati .................................................................................. 123
Thadaka dobudu .............................................................................. 125
Chemachali kura .............................................................................. 127
Payala kura ..................................................................................... 129
Ulli poraka ...................................................................................... 131
Mullangi .......................................................................................... 133
v
Z.Ñ≤.ZѶ.π Z.Ü«∞"£∞.l.Ü«∞ãπ „áê*ˇ‰Ωõ ì – XHõ ѨijÅ#
Z.Ñ≤.ZѶ.π Z.Ü«∞"£∞.l.Ü«∞ãπ. Ü≥ÚHõ¯ =ÚM’º^ÕâÌ O◊ ~ÚÖÏ K≥Ñʨ |_çOk. '' PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò ~å„+¨Oì Ö’ J<å=$+≤ì
Ñ‘_`ç « „áêO`åÖˇ#· 7 lÖÏ¡ÅÖ’x 650 „QÍ=∂Ö’¡x ~Ô `· ∞« Å∞ "åi Éè∂í QÆ~ƒ° [ù Å =º=ã¨#÷ ∞ ã¨iÜ≥∞ÿ #
q^èŒOQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«∞HÀ=_®xH˜ ~°OQÆO ã≤^Œú"≥∞ÿOk —— ^ŒH˜∆} ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x ~å„+ì̈O, PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’x
7 J<å=$+≤ì Ñ‘_`ç « lÖÏ¡ÅÖ’ D „áê*ˇ‰Ωõ ì ™ê÷ÑO≤ K«|_çOk.
™êOѶ∞≤ Hõ, ™êOˆHuHõ „áêuѨkHõÅÃÑ· D lÖÏ¡ÅÖ’x H˘xfl ÉèÏQÍÅ∞ QÆ∞iÎOK«|_®¤~Ú. ã¨∞=∂~°∞ 650
x"å㨠„áêO`åÅÖ’ QÆ∞iÎOѨ|_ç# „Ѩ^âÕ ßÅ#∞ 62 [Å qÉèÏQÍÅ∞QÍ "Õ~∞° Ѩ~z° ~ˆ MÏ z„`«} KÕÜ∞« |_®¤~Ú.
D x"å㨠„áêO`åÅÖ’ x=ã≤OKÕ „㑖ΠѨÙ~°∞+¨µÅO^Œ~∂° (D „áê*ˇ‰Ωõ ì „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ) ‰õΩÅ, =∞`« ÉË^•è Å∞,
Pi÷Hõ `å~°`=« ∂ºÅ‰õΩ `å=ÙÖˉΩõ O_®, D „áê*ˇ‰Ωõ ì „Ñ¨Ü∂≥ [<åÅ ÅaÌ^•~°∞Å∞QÍ QÆ∞iÎOѨ|_®¤~∞° .
ÉèÏQÆ™êfi=∞ºÑ¨Ù [Å x~°fiǨÏ} ÖË^• Ñ≤.ÃÇÏKü.Ü«∞"£∞. Jx Ñ≤Å∞=|_Õ 'Ѩ^Œúu „Hõ=∞O— ("≥∞^äŒ_®År)
q[Ü«∞=O`«OQÍ xÅz# ˆH∆„`« ѨsHõ∆Ö’ 'Ѩ^Œúu „Hõ=∞O— „ѨHÍ~°O Ô~·`«∞Å∞ âß„ã‘ÎÜ«∞OQÍ Éèí∂QÆ~°ƒù[Å
x~°fiǨÏ}Ï HÍ~åºÅ∞ KÕÑ\¨ Ïì~∞° . D ~Ô `· #« flʼnõΩ (JO>Ë „áê^äqŒ ∞Hõ) JkèHÍ~° |ÅO ã¨=∞‰õÄ~ˆ Û kâ◊QÍ
™êQÆ∞`«∞#flk. U.Ñ≤.ZѶ.π Z.Ü«∞"£∞.l.Ü«∞ãπ „áê*ˇ‰Ωõ ì JO>Ë, [Å qÉèÏQÍÅ#∞ z„fHõiOK«_O» , [Å x~°fiǨÏ}Ï
<≥\ò=~ü¯ Hˆ O„^•Å#∞ ™ê÷ÑO≤ K«_O» , ã¨=∂Kå~° ¿ãHõ~} ° , xÅ∞= KÕ¿ã q^è•<åÅ∞, Ѷe¨ `åÅ#∞ qâı+¡ O≤ z
Éèí∂QÆ~°ƒù[Å qxÜ≥∂QÆ^•~°∞ÅO^ŒiH© `≥e¿Ñ q^è•<åÅ#∞ g@xflO\˜Ö’ Ô~·`«#flʼnõΩ tHõ∆} W=fi_»O
~ÚO^Œ∞HÀã¨O U~åÊ@∞KÕÜ«∞|_»¤ ã¨Oã¨÷Å∞ Éèí∂QÆ~°ƒù[Å x~°fiǨÏ} KÕѨ@ì_®xH˜ `«Ü«∂~°∞QÍ =Ù<åfl~Ú.
U.Ñ≤.ZѶ.π Z.Ü«∞"£∞.l.Ü«∞ãπ „áê*ˇ‰Ωõ ì =¸_»∞ ã¨O=`«û~åÅ J=∞Å∞ HÍ~°º„Hõ=∂xfl =ÚyOK«∞H˘x KÕã#≤
Ѩxx ÉËsA "Õã∞¨ ‰õΩ<Õ =ÚYº"≥∞#ÿ Ѷ∞¨ \ÏìxH˜ KÕiOk. „áê*ˇ‰Ωõ #ì ∞ J=∞Å∞KÕÜ∞« _»O ^•fi~å 6882 =∞Ok
„ã‘ΖѨÙ~°∞+¨ Ô~·`«∞Å∞ Éèí∂QÆ~°ƒù [Å =º=ã¨÷#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀQÆey# ™ê÷~ÚÖ’H˜ KÕ~å~°∞. 7029 Ô~·`«∞
‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ =º=™êÜ«∞ Ѩ^`úŒ ∞« Å#∞ J=ÅOaã¨∞<Î åfl~°∞. ã¨∞=∂~°∞ "≥~Úº=∞Ok ~Ô `· ∞«
™È^Œ~∞° Å∞ ã¨=∞~°=÷ O`«"∞≥ #ÿ h\˜ qxÜ≥∂QÆ Ñ¨^`úŒ ∞« Å#∞ J#∞ã¨iã¨∞<Î åfl~°∞. 574 Éè∂í QÆ~ƒ° ù [Å =∂x@iOQ∑
Hõq∞\©Å∞ „ã‘,ΠѨÙ~°∞+¨µÅ ã¨=∂# „áêux^躌 O`À U~åÊ@∞ KÕÜ∞« |_®¤~Ú. ã¨∞=∂~°∞ S^Œ∞ ÅHõÅ∆ =∞Ok
Ô~·`«∞Å∞ Éèí∂QÆ~°ƒù [Å x~°fiǨÏ}Ö’ K«∞~°∞‰õΩQÍ x=∞QÆfl"≥∞ÿÜ«Ú<åfl~°∞.
„áê*ˇ‰Ωõ Öì ’ =ÚYº áê„`«^•~°∞Å∞ Éè∂í QÆ~ƒ° ù [Å qxÜ≥∂QÆ^•~°∞ÖË. „Ѩu „QÍ=∞OÖ’ „QÍg∞}∞ÅO^Œ~∂°
„QÍ=∞ ã¨ÉèíQÍ ÖË^• „QÍ=∞ Ѩi+¨`«∞ÎQÍ U~°Ê_ç LO\Ï~°∞. D „QÍ=∞ ã¨Éèí‰õΩ „áêux^ŒºO =Ç≤Ïã¨∂Î,
„Ѩ*Ï™êfi=∞º Ѩ^`úŒ ∞« ÅÖ’ Z#∞flHÀ|_»¤ Éè∂í QÆ~ƒ° ù [Å =∂x@iOQ∑ Hõq∞\© U~åÊ@∞ KÕÜ∞« |_»∞`«∞Ok.
x"å㨠„áêO`« ™ê÷~ÚÖ’ =ÙO_Õ „Q“O_£ =∂x@iOQ∑ Hõq∞\©Å∞ _Õ\Ï ¿ãHõ~} ° =∞iÜ«Ú =ã¨∞=Î ÙÅ∞ xÅfi
KÕ¿ã Ѩ#∞Å∞ KÕÑ>¨ ìË ™È÷=∞`« Hõey LO\Ï~Ú. ѨijÅ<å É’~°∞ÉÏ=ÙÅ∞ =~°¬áê`« #"≥∂^Œ∞ Hˆ O„^•Å
=O\˜ =∞øoHõ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞ "å_»∞Hõ, x~°fiǨÏ}Å∞ x"å㨠„áêO`« ™ê÷~ÚÖ’x „Q“O_£ =∂x@iOQ∑
Hõq∞\© Ü≥ÚHõ¯ =ÚYº ÉÏ^躌 `«Å∞. [Å qÉèÏQÆÑÙ¨ ™ê÷~ÚÖ’x l.Ü«∞"£∞.ã≤Å∞ `«=∞ [Å =º=㨉÷ Ωõ `«@ã≤O÷ KÕ
ã¨=∞㨺Å#∞ qâı+¡ O≤ z J~°O÷ KÕã∞¨ HÀQÆÅ ™È÷=∞`« Hõey=Ù<åfl~Ú. =$uÎÑ~¨ "° ∞≥ #ÿ ã¨Ç¨ Ü«∞O J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ѨÙÊ_»∞
ã¨O|Okè`« ã¨Oã¨Å÷ `À ѨiK«Ü∞« O, [Å qÉèÏQÆÑÙ¨ ™ê÷~Ú l.Ü«∞"£∞.ã≤ ã¨=∞#fiÜ«∞O ^•fi~å [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
vi
APFAMGS Project – An Overview
The Goal of APFAMGS Project is stated as: “Stage is set for enabling the farmers
to manage their groundwater systems in about 650 villages in seven drought-
prone district of Andhra Pradesh by the year 2008”. The project is located in
seven drought prone districts of Andhra Pradesh, a southern state of Republic
of India. Parts of these districts are identified based on the socio-technical
criteria and delineated into 62 Hydrological Units, in about 650 habitations. All
the inhabitants, both men and women are targeted for project benefits,
irrespective of economic status, caste, creed and religion.
The primary stakeholders in the project are groundwater users. All the people
in a village are organized as Gramsabha or Village Council, represented by a
democratically elected Groundwater Management Committee. GMCs at the
habitation level are equipped to take up the data collection and storage tasks.
Operation and Maintenance of the physical infrastructure such as observation
wells and rain gauge stations is the mandate of habitation level GMC. HU level
GMCs are capable of analyzing and understanding the problems beset to their
aquifer system. Linkages with relevant institutions for professional support are
coordinated by HU level GMC. Efforts are presently made to go further and
organize groundwater users at River Basin level.
vii
Éè∂í QÆ~ƒ° ù [Å qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Öˇ#· ~Ô `· ∞« Å#∞ #n Ѩi"åǨÏHõ „áêO`« ™ê÷~ÚÖ’ ‰õÄ_® ã¨OѶ∞¨ \˜`Ñ« ~¨ K° _« ®xH˜
„Ѩã∞¨ `Î O« „ѨÜ∞« `åflÅ∞ H˘#™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú.
<≥^Œ~å¡O_»∞ „ѨÉèí∞`«fiO D „áê*ˇ‰õΩì‰õΩ 'Pi÷Hõ ã¨Ç¨Ü«∞O— PǨ~°O, =º=™êÜ«∞O J<Õ ã¨Oã¨÷ (ZѶπ.Z.F)
^•fi~å KÕã≤Ok. D ã¨Ç¨Ü«∞ HÍ~°º„Hõ=∂xfl „ѨÉèí∞`«fiѨ٠<ÕÅ, h~°∞, Jaè=$kú qÉèÏQÆO ã¨=∞#fiÜ«∞O
KÕã≤Ok. 'ÉèÏ~°`«— ã¨OѶ¨∞\˜`« „QÍg∞}Ïaè=$kú ã¨Oã¨÷ (|~ü¤û) J<Õ „ѨÉèí∞`Õfi`«~° ã¨Oã¨÷ „áê*ˇ‰õΩì‰õΩ „Ѩ^è•#
„Ѩuxkè. ~ÚOHÍ Zxq∞k W`«~° „ѨÉèí∞`Õfi`«~° ã¨Oã¨÷Å∞ =∞iÜ«Ú '™êOˆHuHõ ã¨Ç¨Ü«∞ |$O^ŒO— ‰õÄ_® D
ã¨O㨉÷ Ωõ JO_»QÍ =Ù<åfl~Ú. H˘O`«=∞Ok „Ѩ=ÚY∞ÅÖ’ U~°Ê_»¤ ™ê~°^ºŒè ã¨OѶ∞¨ O „áê*ˇ‰Ωõ ì ZÖÏ J=∞Å∞
[~°∞QÆ∞`«∞#fl^À Ѩ~º° "ÕHã∆˜ ∂¨ Î "Õ∞^è•=ÙÅ ã¨ÅǨÅ#∞ JO^Œ*Ü
Ë ∞« _»"∞Õ QÍHõ *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’¡
HÍ=Åã≤# J#∞ã¨O^è•<åÅ∞ ÖËHõ ѨiK«Ü∂« Å∞ ‰õÄ_® U~åÊ@∞ KÕã∞¨ OÎ k.
„áê*ˇ‰Ωõ ì =ºÜ«∞O 91.17 q∞eÜ«∞#¡ Ü«Ú.Ü«∞ãπ. _®Å~°∞.¡ <≥^~Œ å¡O_»∞ „ѨÉ∞íè `«fiO ZѶ.π U.F ^•fi~å JOk#
ã¨Ç¨Ü«∞O 67.85 q∞eÜ«∞#¡ Ü«Ú.Ü«∞ãπ. _®Å~°∞¡. J^Œ#OQÍ =ÚYº „ѨuxkèÜ≥ÿ∞# „ѨÉèí∞`Õfi`«~° ã¨Oã¨÷
2.11 q∞eÜ«∞#¡ Ü«Ú.Ü«∞ãπ. _®Å~°∞¡, ~Ú`«~° „ѨÉèí∞`Õfi`«~° ã¨Oã¨÷Å∞ 5.33 q∞eÜ«∞#¡ Ü«Ú.Ü«∞ãπ.
_®Å~°∞¡ q~åà◊O JOkOKå~Ú. Ô~·`«∞ ™È^Œ~°∞Å∞ D „áê*ˇ‰õΩì‰õΩ 15.88 q∞eÜ«∞#¡ _®Å~°∞¡
ã¨Ç¨Ü«∞=∞OkOKå~°∞.
"å`å=~°}OÃÑ· D „áê*ˇ‰Ωõ ì Ü≥ÚHõ¯ =ÚYº „ѨÉÏè =O `«~∞° QÆ∞`«∞#fl Éè∂í QÆ~ƒ° ù [ÖÏÅ qxÜ≥∂QÍxfl `«yOæ K«_O»
XHõ [Å qÉèÏQÆOÖ’x Éèí∂QÆ~°ƒù ã¨=∞`«∂HÍxfl ‰õ∆Ω}‚OQÍ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl Ô~·`«∞Å∞ „H˘`«Î É’~°∞ÉÏ=ÙÅÃÑ·
=º~°O÷ QÍ Y~°∞Û ÃÑ@ì_O» =∂<Õâß~°∞. JO^Œ∞Hˆ „H˘`«Î É’~°∞ÉÏ=ÙÅ ã¨OYº „Hõ=∞OQÍ `«Q∞Æ `æ ∂« =zÛOk.
=_ô¤ "åºáê~°∞Å ÉÏi#Ѩ_»‰õΩO_® Ô~·`«∞Å∞ `«=∞#∞ `å=Ú HÍáê_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë „H˘`«Î
É’~°∞ÉÏ=ÙÅ∞ ã¨`«Êùe`åÅx™êÎÜ«∞x #=∞‡HõO "åiH˜ ÖË^Œ∞. D q^èŒ"≥∞ÿ# =∂~°∞Ê ÅHõ∆ „QÍ=∂Ö’¡
PO^Àà◊#Hõ~"° ∞≥ #ÿ "å`å=~°}Ïxfl `˘ÅyOz"ÕãO≤ k. „H˘`«Î É’~°∞ÉÏ=ÙÅ∞ „`«=fi_®xH˜ `≥K∞« Û‰õΩ#fl |∞∞}ÏÅ∞
f~°ÛÖËHõ ~Ô `· ∞« Å∞ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ Ñ¨iã≤u÷ ~ÚѨÙÊ_»∞ ÖË^∞Œ . JO^Œ~∂° Hõeã≤ Éè∂í QÆ~ƒ° ù [Å ã¨O|Okè`«
ã¨=∞㨺Å#∞ K«iÛOK«∞HÀ=_®xH˜ K«H¯õ \˜ J=HÍâ◊O HõeÊOKå~Ú „Q“O_£ =∂x@iOQ∑ Hõq∞\©Å∞. ѨO@
h~°∞ É_≥˚\ò „ѨÜ≥∂QÆO „Ѩã¨∞Î`« `«Åã¨i Éèí∂QÆ~°ƒù [Å qxÜ≥∂QÍxfl ÖË=<≥uÎ ã¨=∞<åºÜ«∞OÃÑ· K«~°Û#∞
~ˆ HÔ uÎã∞¨ OÎ k. Z‰õΩ¯= h\˜x qxÜ≥∂yOKÕ ~Ô `· ∞« Å∞ H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ =∞O^ŒeOѨ|_»∞`«∞<åfl~°∞. h\˜
x~°fiǨÏ}Ö’ h\˜ J=ã¨~åxH˜ (qxÜ≥∂QÍxH˜) ã¨O|OkèOz# JOâßÅ∞ – ѨO@Å =∂~°∞Ê. ѨO@
qã‘~Î å‚xfl `«yOæ K«_O» , ã¨=∞~°=÷ O`«OQÍ h\˜x "å_»∞HÀ=_»O, h\˜x P^• KÕ¿ã q^è•<åÅ∞, h\˜áê~°∞^ŒÅ
x~°fiǨÏ} – W@∞=O\˜ JOâßÅÖ’ ~Ô `· ∞« Å∞ Z<Àfl Ѩ^`úŒ ∞« Å#∞ K«iÛ™êÎ~∞° . h\˜ ã¨~Ñ° ~¨¶ å q+¨Ü∞« OÖ’<≥`· Õ
(`«iyáÈ`«∞#fl Éèí∂QÆ~°ƒù [Å~åâ◊√Å#∞) Hõ$„u=∞ Éèí∂QÆ~°ƒù [ŠѨÙ#â◊≈H˜Î=∞O`« q^è•<åÅ`À „áê*ˇ‰õΩì
`«iyáÈ`«∞#fl Éèí∂QÆ~°ƒù [Å~åâ◊√Å#∞ W#∞=∞_çOѨ*Ëã≤Ok. HÍ|\˜ì Z<Àfl`«~åÅ∞QÍ xÅz h\˜x
JOkOK«QÅÆ [Å =º=ã¨#÷ ∞ ã¨$+≤Oì K«_®xH˜ „áê*ˇ‰Ωõ ì `À_»Ê_çOk.
Pi÷HOõ QÍ ~Ô `· ∞« Å∞ Z<Àfl „ѨÜ∂≥ [<åÅ#∞ J#∞Éèqí OKå~°∞. =ÚYºOQÍ Éè∂í QÆ~ƒ° ù [Å ¿ã^•ºxH˜, q^Œ∞º`ü‰Ωõ
J=ã¨~=° ∞ÜÕ∞º ÃÑ@∞ì|_ç Y~°∞Û `«yáæ È~ÚOk. =s‡ HõOáÈãπ,ì q`«#Î ¿ãHõ~} ° =∞iÜ«Ú Hõ$„u=∞ Éè∂í QÆ~ƒ° ù
[ŠѨÙ#â◊≈HÎ̃ ÖËHõ U.l.P~ü =ã¨`∞« Å Hõ@_ì O» =O\˜ Ѩ#∞Å∞ ^˘~°H_õ O» `À „áê*ˇ‰Ωõ ì „áêO`«O #∞O_ç
~Ô `· ∞« Å∞ Ѩ#∞Å H˘ã¨O =Å㨠"≥à§ı J=ã¨~O° `«yáæ È~ÚOk. [Å =º=™ê÷ <≥\ò=~ü¯#∞ ™ê÷ÑO≤ KÕ@ѨÙÊ_»∞
„áê*ˇ‰Ωõ ì ã¨$+≤Oì z# Ѩ#∞Å ^•fi~å ™ê÷xHõ "≥∞HÍxH±Å∞ ZO`À Pi÷Hõ ÖÏÉèOí K≥O^•~°∞.
viii
Development Society or BIRDS, a Non Governmental Organization (NGO) is
the Nodal Agency of the project, supported by Technical Support Team and
eight other partner NGOs. Project Steering Committee constituted with the
membership of people of repute oversees the project implementation and
provides necessary intellectual inputs and linkages at national and global level.
The total project cost is USD 91.17 million. Total FAO costs, through the
Government of the Netherlands are USD 67.85 million. Additionally, USD 2.11
million is contributed by the Nodal NGO, apart from USD 5.33 million by the
other Partner NGOs. Farmer contribution in the project is USD 15.88 million.
The most important impact the project made is on the environment side,
decreasing the groundwater draft in depleting aquifer systems. With the clear
understanding of groundwater balance in a Hydrological Unit, farmers have
realized the futility of investing in new bore wells, reflected in declining numbers
of new bore wells. Farmers no more take the risk of taking loans from money
lenders, as they know that chances of success are none. This has eradicated
the distress situation in its target villages as farmers no more take their lives
for inability to repay loans taken to drill bore wells.
Economic benefits of the farmers are many, the most import being the reduction
in capital costs on groundwater irrigation system and electricity. Vermicompost,
seed collection and construction of Artificial Groundwater Recharge or AGR
measures generated direct employment reducing the migration from the project
area. Local mechanics benefited from the work generated out of the project,
for establishing hydrological networks. Establishing functional linkages between
GMCs and line departments is another important component of the project
that benefits the farming community to access different government programs
such as micro irrigation equipment, botanical extractors, bio-pesticides and
vermiculture. It also decreased inorganic agriculture inputs by encouraging
organic methods of agriculture.
ix
„Q“O_£ =∂x@iOQ∑ Hõq∞\©Å∞ =∞iÜ«Ú ã¨O|Okè`« ã¨Oã¨Å÷ ∞ qÉèÏQÍÅ =∞^躌 ã¨O|O^è,Œ ÉÏO^è"Œ åºÅ∞
U~°Ê~°K«_»O „áê*ˇ‰õΩì Ü≥ÚHõ¯ =∞iÜ≥ÚHõ „áê=ÚYº"≥∞ÿ# ÉèÏQÆO. nx ^•fi~å Ô~·`«∞ Ö’HõO ZO`À ÖÏÉèíO
á⁄OkOk. z#fl h\˜ áê~°∞^ŒÅ ™ê=∂„y, "≥ÚHõ¯Å Z„HÍìH~ìõ ∞° ,¡ r=# `≥Q∞Æ Å∞ x"åi}∞Å∞, =i‡HõÅÛ~ü
"≥Ú^ŒÖ#·ˇ q á⁄O^Œ_O» ã¨∞ÅÉè"í ∞≥ Oÿ k. ~°™êÜ«∞xHõ Z~°∞=ÙÅ∞, =∞O^Œ∞Å "å_»HOõ `«yæ ¿ãO„nÜ«∞ =º=™êÜ«∞
Ѩ^Œú`«∞Å∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«|_®¤~Ú.
ѨijÅ`å ÉÏ=ÙÅ∞, =~°¬áê`« #"≥∂^Œ∞ Hˆ O„^•Å∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« |_»_O» `À, g\˜ <≥\ò=~ü¯ Hˆ O„^•Å∞
™ê÷ÑO≤ K«_®xH˜, ã¨=∂Kå~° (ÖË^•) ¿ãHõ~}
° HõÜ∞Õ º ^è#Œ =ºÜ«∞O PѨ|_çOk. ¿ãHõiOK«|_ç# [Å =º=㨉÷ Ωõ
ã¨O|OkèOz# ã¨=∂Kå~°O ^ÕâO◊ Ö’ Éè∂í QÆ~ƒ° ù [Å =º=ã¨#÷ ∞ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜ ZO`À `À_»Ê_çOk.
„áê*ˇ‰õΩì „áêO`«OÖ’x XHõ ÉèÏQÆOÖ’<≥·`Õ ¿ãHõiOK«|_ç# =~°¬áê`« ã¨=∂Kå~åxfl Ô~·`«∞Å∞ „ѨÉèí∞`åfixH˜
`≥eÜ«∞*Ëã,≤ P „áêO`åxfl J<å=$+≤ì „áêO`«OQÍ „ѨH\õ O˜ Ѩ|_Õ@@∞¡ KÕÜ∞« QÆeQÍ~°∞. „áê*ˇ‰Ωõ ì „Ñ¨"∞Õ Ü«∞O
^•fi~å Ѩ~ÀHõ∆OQÍ Hõey# ÖÏÉèÏxH˜ ~Ú^˘Hõ ã¨Ê+ì̈"≥∞ÿ# x^Œ~°≈#O.
„áê*ˇ‰õΩì Ü≥ÚHõ¯ „áê=ÚYº"≥∞ÿ# n~°…HÍeHõ x|^Œú`«, Éèí∂QÆ~°ƒù [Å x~°fiǨÏ}Ö’ „ã‘ΖѨÙ~°∞+¨µÅ∞
áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ<Õ@@∞¡ KÕÜ∞« _»O. nxfl ™êkèOK«_®xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ „ѨÜ∞« `åflÅ∞ JѨÙÊ_Õ "≥Ú^ŒÖ<·ˇ å~Ú.
L^•Ç¨Ï~°}H˜ „Q“O_£ =∂x@iOQ∑ Hõq∞\©ÅÖ’ „㑖ΠѨÙ~°∞+¨µÅ∞ ã¨=∂# „áêux^ŒºO, ™êOˆHuHõ q+¨Ü∂« Ö’¡,
~Ú`«~° q+¨Ü∂« ÅÖ’ ‰õÄ_® „㑖ΠѨÙ~°∞+¨µÅ‰õΩ ã¨=∂#OQÍ tHõ} ∆ x=fi_»O, „㑖ΠѨÙ~°∞+¨µÅ∞ ã¨=∂#OQÍ
áêÖÁæ<Õ q^èOŒ QÍ J=∞Å∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ ~°∂á⁄OkOK«_O» .
ã¨fiÜ«∞OQÍ ã¨OáêkOz# âß„ã‘Ü Î ∞« , ã¨=∂Kå~° |ÅO`À, ™ê÷xHõ q*Ï˝# ã¨Oã¨Å÷ ∞ âßGA˝Å ã¨Ç¨ Ü«∞,
ã¨ÇϨ HÍ~åÅ`À l.Ü«∞"£∞.ã≤Å∞ '„ѨÉÏè = =∂~åæÅ∞— QÍ `«Ü∂« ~Ô · „ѨÉ∞íè `«fi áêÅã‘Å#∞ Ãã`· O« „ѨÉÏè q`«O
KÕã≤ |Å=O`«"≥∞ÿ# Éèí∂QÆ~°ƒù [Å x~°fiǨÏ} =∞iÜ«Ú Éèí∂QÆ~°ƒù [Å qÉèÏQÆOÖ’ „Ѩ*Ï ÃÑ@∞ì|_»∞Å
qãÎ̈~°}‰õΩ `À_»Ê_Õ q^èŒOQÍ „ѨÉèí∞`«fi áêÅã‘Å#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞QÆÅ=x qâ◊fiã≤OѨ|_»∞`«∞#flk. Éè∫uHõ,
=∞øoHõ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å "å_»∞Hõ, x~°fiǨÏ} =∞iÜ«Ú Éè∂í QÆ~ƒ° ù [Å x~°fiǨÏ} K«∞@∂ì U~åÊ@∞ KÕÜ∞« |_ç#
ã¨=∂*Ï^è•~° ã¨Oã¨Å÷ Pi÷Hõ ÉÏQÀQÆ∞Å∞ XHõ ÃÑ^ŒÌ ã¨"åÅ∞QÍ =Ù#flO^Œ∞KÕ`« Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ nx q+¨Ü∞« O
PÖ’zOK«_O» „áê*ˇ‰Ωõ ì Ü≥ÚHõ¯ L^ÕâÌ O◊ . „Q“O_£ =∂x@iOQ∑ Hõq∞\©Å x~°fiǨÏ} Y~°∞ÛÅ#∞ ~å|@ì_O»
HÀã¨O, P^•Ü«∞Hõ~"° ∞≥ #ÿ J=HÍâßÅ#∞ ã¨$+≤Oì K«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞#flk. ѨOKåÜ«∞f~å*ò ã¨Oã¨Å÷ Ö’
LѨ Hõq∞\©QÍ =º=ǨÏiOKÕ q^èOŒ QÍ l.Ü«∞"£∞.ã≤. x `«Ü∂« ~°∞KÕÜ∞« _®xH˜ „áê*ˇ‰Ωõ ì ã¨fiÜ«∞OQÍ Hõ$+≤
KÕã∞¨ OÎ k. nx ^•fi~å „Ñ¨*Ï ã¨Oã¨Å÷ ∞ áê~°^~Œ ≈° HõOQÍ =∞iÜ«Ú ÉÏ^躌 `åã¨ÇÏ≤ `«OQÍ =º=ǨÏiOK«_®xfl
Hõ@∞ìk@ìO KÕÜ∞« =K«∞Û.
U.Ñ≤.Ü«∞Ѷ.π Z.Ü«∞"£∞.l.Ü«∞ãπ. „áê*ˇ‰Ωõ ì „Ñ¨"∞Õ Ü«∞OÖ’ „Ѩ=ÚY q+¨Ü∞« O U=∞O>Ë ã¨=∞~°=÷ O`«"∞≥ #ÿ h\˜
qxÜ≥∂QÆ ã¨Oã¨Å÷ #∞ =∞iÜ«Ú ¿ãO„nÜ«∞ =º=™êÜ«∞ Ѩ^`úŒ ∞« Å#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_O» h\˜ qxÜ≥∂QÆ Ñ¨^`úŒ ∞« ÅÖ’
™ê=∞~°º÷ O ÃÑiy#ѨÙÊ_»∞ h\˜x á⁄^Œ∞Ѩ٠KÕÜ∞« =K«∞Û. h\˜ =$^ä•#∞ `«yOæ K«=K«∞Û. ¿ãO„nÜ«∞ =º=™êÜ«∞
Ѩ^Œú`«∞Å ^•fi~å Éèí∂QÆ~°ƒù [Å HÍÅ∞ëêºxfl =∞iÜ«Ú ÃÑ@∞ì|_ç Y~°∞ÛÅ#∞ `«yæOK«=K«∞Û. Ô~·`«∞ á⁄ÅO|_ç
q^è•#O D ÅH∆ͺxfl ™êkèOK«_®xH˜ LѨÜ∂≥ yOѨ|_»∞`«∞#flk.
x
Observation wells and rain gauge stations established saves public costs on
establishing representative hydrological network stations, apart from saving
costs on data collection. The worth of hydrological data thus generated is of
immense value to broader understanding of the hard rock aquifers in the country.
In one block in the project area, farmers used the rainfall data to lobby with
the government to declare it as drought affected area. This is a clear case of
indirect benefit resulting out of project intervention.
The most important long term commitment of the project is to make men and
women participate in groundwater management on an equitable basis. Efforts
are already on to achieve this through various initiatives such as; ensuring
equal membership of men and women on GMCs, training both the sexes on
both technical and non-technical aspects of the project, making the
implementation process sensitive for participation of men and women on equal
footing.
xi
D „ѨK∞« ~°} P=â◊ºHõ`«
ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ , PǨ~° L`«ÊuÎÖ’ ã¨fiÜ«∞Oã¨=∞$kÌ ™êkèOz#ѨÊ\˜H,© áÈ+¨HÍǨ~°O XHõ ֒ѨOQÍ<Õ
q∞yeáÈ~ÚOk. UÑ≤áê¶ "£∞û ѨxKÕã∞¨ #Î fl (7 lÖÏ¡Ö’¡ L#fl) 650 „QÍ=∂Ö’¡ x~°fiÇ≤ÏOz# ã¨~ˆ fi
Ѷ¨e`åÅ∞ JkèHõ™êú~ÚÖ’ áÈ+¨HÍǨ~°Ö’ѨO L#fl@∞¡ `≥eÜ«∞KÕã¨∞Î<åfl~Ú. =ÚYºOQÍ P_»"åà◊√§,
Ñ≤ÅÅ¡ Ö’ D ֒ѨO JkèHOõ QÍ LOk.
J=QÍǨÏ<å ֒Ѩ"∞Õ D Ѩiã≤uú H˜ =ÚYº"≥∞#ÿ HÍ~°}=∞x áÈ+¨HÍǨ~° xѨÙ}∞Å #=∞‡Hõ=Ú. =∞~À"≥Ñ· Ù¨
#∞O_ç K«∂¿ã,Î „QÍg∞}∞Å =^ŒÌ =ÚYºOQÍ =∞Ç≤Ïà◊ʼnõΩ "åi Ѩiã¨~åÖ’¡ ÅaèOKÕ P‰õΩ ‰õÄ~°Å∞,
‰õÄ~°QÍÜ«∞Å∞, ѨO_»∞Ñ¡ Ö¨¶ ÏÅ QÆ∂iÛ ZO`À `≥Å∞ã¨∞. =ÚYºOQÍ, Jq ^˘iˆH HÍÅO, W`«~° LѨÜ∂≥ QÍÅ∞,
"≥^· •ºxH˜ ZÖÏ Ñ¨xH˘™êÎ~Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ J<ÕHõ q+¨Ü∂« ÅÃÑ· Jáê~°"∞≥ #ÿ `≥eq „QÍg∞}∞Å ™⁄O`«O
J~Ú#, JO^Œi JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ D q+¨Ü∂« Å∞ ÖË=#flk HÍ^Œ#ÖËx ã¨`º« O.
D „ѨK∞« ~°} ^•fi~å „QÍg∞} „ã‘ÅÎ *Ï˝<åxfl, âß„ã¨"Î `Õ Î« Ѩi*Ï˝<åxfl XHõ ^ŒQiæÆ H˜ `≥z≥ Û, JO^ŒiH©
J~°O÷ JÜÕ∞ºÖÏ q=iOKåÅ<Õk „áê^äqŒ ∞Hõ ÅHõ∆ ºO. D „ѨÜ∞« `«flOÖ’ ÉèÏQÆOQÍ=O^ŒÅ =∞Ok „QÍg∞}∞Å∞
"≥Å_¡ Oç z# q+¨Ü∂« Å#∞ WO^Œ∞Ö’ á⁄O^Œ∞Ѩ~K° _« O» [iyOk.
*ÏfÜ«∞ áÈ+¨HÍǨ~° ã¨Oã¨,÷ ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£, JO`«~« å˚fÜ«∞ ã¨Oã¨Ö÷ #·ˇ ZѶ.π U.X, S._ç.P~ü.ã≤, =∞iÜ«Ú
ã≤x–"≥∞Q∑Öò Ü«¸x=iû\©, HÔ #_® J#∞ âß„ã‘Ü Î ∞« Ѩiâ’^è#Œ ã¨Oã¨Å÷ #∞O_ç „Ñ¨K∞« iOz# q+¨Ü∂« Å#∞
Hõ$`«[`˝ Å« `À "å_»_O» [iyOk.
_ç._ç.Ü«∞ãπ "≥ÉòÃã\· ò #∞O_ç qiqQÍ _Õ\Ï#∞ LѨÜ∂≥ yOK«∞‰õΩ#flO^Œ∞‰õΩ "åiH˜ =∂ ǨÏ$^ŒÜ∞« ѨÓ~°fiHõ
^è#Œ º"å^•Å∞. qâı+O¨ QÍ D *Ï˝<åxfl =ÚO^Œ∞ `«~åʼnõΩ JOkOK«@OÖ’ x~°O`«~« O° =ÚO^Œ∞#fl
„QÍg∞} =∞Ç≤Ïà◊ÅO^ŒiH© =∂ Hõ$`«[« `˝ åO[e.
xii
The need for this publication
Nutritionists believe that lack of awareness is the main cause for high nutrition
deficiency while on the other hand it is seen that there is wealth of wisdom
available with rural people in general and women in particular about wild fruits,
vegetables, greens etc.
It is seen that rural folk are very knowledgeable about the wild plants and its
therapeutical use for humans and animals. Systematic information on the various
wild foods and their uses is common knowledge across all villages. However
there appears to be lack of mass awareness on the nutrient content of the
various plants.
This publication is an attempt to blend the knowledge of the farmers with the
scientific data for the different plant available with the nutritionist/scientist. It
is believed this integration will help the rural folks especially women to
understand the nutrition content of many wild species available in the
neighbourhood. The scientist shall benefit from the inventory of the availability
of different wild plants, their places of occurrence and local name.
xiii
=ÚYº"≥∞#ÿ áÈ+¨HÍÅ∞ – "å\˜ Ѩ#∞Å∞
Ñ≤O_ç Ѩ^•~åúÅ∞ : =∞# â◊s~åxH˜ â◊HxÎ̃ ™êÎ~Ú. Z^ŒQ_Æ ®xH˜, Ѩ#∞Å∞ KÕÜ∞« \ÏxH˜,
r=~°™êÜ«∞# „Ѩ„H˜Ü∞« ʼnõΩ HÍ=Åã≤# â◊HxÎ̃ ™êÎ~Ú.
Ñ‘K«∞Ѩ^•~°úO : Ñ‘K«∞ Ѩ^•~°úO, â◊s~°OÖ’x ǨxHõ~° =∞e<åÅ∞ qã¨i˚OK«_®xH˜ J=ã¨~°O.
r~°‚O HÍ=_®xH˜, áÈ+¨HÍÅ∞ XO\˜H˜ Ѩ@ì_®xH˜, T|HÍÜ«∞O (ÖÏ=Ù)
`«Q_æÆ ®xH˜ ZO`À J=ã¨~O° .
„H˘=ÙfiѨ^•~åúÅ∞ : P~ÀQͺxH˜, Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ HÍ=Åã≤# â◊H˜Îx™êÎ~Ú. H˘xfl q@q∞#∞¡
XO@Ѩ@_ì ®xH˜ ã¨ÇϨ Hõi™êÎ~Ú.
=∂Oã¨Hõ$`«∞ÎÅ∞ : â◊s~°x~å‡}ÏxH˜, ~ÀQÆx~À^èŒHõ â◊HÎ̃H˜ ã¨Ç¨ÏHõi™êÎ~Ú. â◊s~°OÖ’x „^Œ"åÅ
r=~°™êÜ«∞xHõ „Ѩ„H˜Ü∞« ʼnõΩ ‰õÄ_® KåÖÏ J=ã¨~O° .
h~°∞ : â◊s~°OÖ’x „Ѩu ѨxH˜ Ju =ÚYº"≥∞#ÿ ^è•`«∞=Ù.
W#∞=Ú : Z„~°~H° HÎõ }õ ÏÅ x~å‡}ÏxH˜, PH˜û[<£ ~°"å}ωõΩ, "≥∞^Œ_∞» ã¨iQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _®xH˜
J=ã¨~°O.
q@q∞<£–Z : HõO\˜K∂« ѨىõΩ, "åºkèx~À^èHŒ õ â◊HHΘ ,˜ P~ÀQƺ=O`«"∞≥ #ÿ K«~å‡xH˜, TÑ≤iu`«∞ÅÎ ∞
ã¨iQÍ Ñ¨x KÕÜ∞« _®xH˜ J=ã¨~O° .
q@q∞<£–a : r=~°™êÜ«∞# „H˜Ü∞« ʼnõΩ, #~åÅ∞ Ѩx KÕÜ∞« _®xH˜ J=ã¨~O° .
á¶ÈeÜÕ∞\ò : ~°HHÎõ }
õ ÏÅ `«Ü∂« sÖ’#∞, Ñ≤O_»O x~å‡}OÖ’#∞ „Ѩ=ÚYOQÍ Ñ¨xKÕã∞¨ OÎ k.
q@q∞<£–ã≤ : W#∞=Ú â◊s~°OÖ’ W=∞_»_®xH˜, "åºkèx~À^èŒHõ â◊HÎ̃ ÃÑ~°QÆ_®xH˜, QÍÜ«∂Å∞
=∂#_®xH˜ KåÖÏ J=ã¨~O° .
HÍe¬Ü«∞O : QÆ\ ˜ì Z=ÚHõÅ∞ =∞iÜ«Ú Ñ¨O_»¡ x~å‡}ÏxH˜, r=~°™êÜ«∞# „H˜Ü«∞ʼnõΩ
J=ã¨~°O.
xiv
Important uses of some Nutrients
Dietary fibre : Fibre makes faeces soft and bulky and absorbs harmful
chemicals, and so helps to keep the gut healthy. It slows
digestion and absorption of nutrients in meals, and helps
to prevent obesity.
B-group vitamins : To help the body use macronutrients for energy and
other purposes. To help the nervous system to work
properly.
xv
XHõ ~ÀA‰õΩ HÍ=Åã≤# áÈ+¨HÍÅ q=~åÅ∞
„QÆ∂Ѩ٠q=~åÅ∞ â◊s~° "≥Ú`«ÎOâ◊HÎ̃ „á⁄\©<£ „HÀ=Ùfi HÍe¬Ü∞« O W#∞=Ú a– ^äŒÜ«∂q∞<£ iÉ’ÃѶ¡q<£ xHÀ\˜x „Ñ≤_®H˜û<£ P™ê¯iƒH± „Ѷ‘á¶ÈeH± q@q∞<£
|~°∞=٠Ѩ^è•~åúÅ∞ HÔ ~À\˜<£ Pã≤_£ Pã≤_£ Pã≤_£ a12
HͺÅsÅ∞/ q@q∞<£–ã≤
ˆHrÅÖ’ ~ÀA‰õΩ „QÍ/~ÀA „QÍ/~ÀA q∞.„QÍ/~ÀA q∞.„QÍ/~ÀA q∞.„QÍ/~ÀA q∞.„QÍ/~ÀA q∞.„QÍ/~ÀA q∞.„QÍ/~ÀA q∞.„QÍ/~ÀA q∞.„QÍ/~ÀA q∞.„QÍ/~ÀA µ„QÍ/~ÀA
ѨÙ~°∞+¨µ_»∞ `ÕeHõáê\˜ Ѩx 2425 1.2 1.4 16
XHõ=∂ki Ѩx 60 2875 60 20 400 28 2400 1.4 1.6 18 2.0 40 100 1
Hõ+"ì¨ ∞≥ #ÿ Ѩx 3800 1.6 1.9 21
xvi
6–12 <≥ÅÅ∞ 50 +400 +18 45 1000 30 3800 +0.2 +0.2 +3 2.5 80 150 1.5
Ѩã≤Ñ≤Å¡Å∞ 6–0 <≥ÅÅ∞ 5.4 108/kg 2.05/kg 500 1200 55µg/kg 65µg/kg 710µg/kg 0.1
6–12 <≥ÅÅ∞ 8.6 98/kg 1.65/kg 50µg/kg 60µg/kg 650µg/kg 0.4 25 25 0.2
Ñ≤ÅÅ¡ ∞ 1–3 ã¨O,,Å∞ 12.2 1240 22 25 400 12 1600 0.6 0.7 8 0.9 30
4–6 ã¨O,,Å∞ 19.0 1690 30 18 0.9 1.0 11 40 40 0.2-1.0
7–9 ã¨O,,Å∞ 26.9 1950 41 26 2400 1.0 1.2 13 1.6 60
=∞QÆÑ≤Å¡Å∞ 10–12 ã¨O,,Å∞ 35.4 2190 54 22 600 34 2400 1.1 1.3 15 1.6 40 70 0.2-1.0
P_»Ñ≤Å¡Å∞ 10–12 ã¨O,,Å∞ 31.5 1970 57 19 1.0 1.2 13
=∞QÆÑ≤Å¡Å∞ 13–15 ã¨O,,Å∞ 47.8 2450 70 22 600 41 2400 1.2 1.5 16 2.0 40 100 0.2-1.0
P_»Ñ≤Å¡Å∞ 13–15 ã¨O,,Å∞ 46.7 2060 65 28 1.0 1.2 14
=∞QÆÑ≤Å¡Å∞ 16–18 ã¨O,,Å∞ 57.1 2640 78 22 600 50 2400 1.3 1.6 17 2.0 40 100 0.2-1.0
P_»Ñ≤Å¡Å∞ 16–18 ã¨O,,Å∞ 49.9 2060 63 30 1.0 1.2 14
RECOMMENDED DIETARY ALLOWANCES FOR INDIANS
Group Parti- Body Net Protein Visible Cal- Iron β-caro Thia- Ribofla- Nico Pyri- Ascorbi- Freefolic Vit.
culars wt. energy Fat cium tene min vin tiniacid doxin acid acid B12
kg Kcal/d g/d g/day mg/d mg/d mg/d mg/d mg/d mg/d mg/d mg/d mg/d µg/d
Man Sedentary work 2425 1.2 1.4 16
Moderate work 60 2875 60 20 400 28 2400 1.4 1.6 18 2.0 40 100 1
Heavy work 3800 1.6 1.9 21
xvii
6-12 months 50 +400 +18 45 1000 30 3800 +0.2 +0.2 +3 2.5 80 150 1.5
infants 6-0 months 5.4 108/kg 2.05/kg 500 1200 55µg/kg 65µg/kg 710µg/kg 0.1
6-12 months 8.6 98/kg 1.65/kg 50µg/kg 60µg/kg 650µg/kg 0.4 25 25 0.2
Children 1-3 years 12.2 1240 22 25 400 12 1600 0.6 0.7 8 0.9 30
4-6 years 19.0 1690 30 18 0.9 1.0 11 40 40 0.2-1.0
7-9 years 26.9 1950 41 26 2400 1.0 1.2 13 1.6 60
Boys 10-12 years 35.4 2190 54 22 600 34 2400 1.1 1.3 15 1.6 40 70 0.2-1.0
Girls 10-12 years 31.5 1970 57 19 1.0 1.2 13
Boys 13-15 years 47.8 2450 70 22 600 41 2400 1.2 1.5 16 2.0 40 100 0.2-1.0
Girls 13-15 years 46.7 2060 65 28 1.0 1.2 14
Boys 16-18 yeas 57.1 2640 78 22 600 50 2400 1.3 1.6 17 2.0 40 100 0.2-1.0
Girls 16-18 yeas 49.9 2060 63 30 1.0 1.2 14
P‰õΩ‰õÄ~°Å∞ =O_Õ q^è•#O
`å*Ï P‰õΩ‰õÄ~°Å∞ "å_®e.
â◊√„ÉèíOQÍ Hõ_»QÍe.
=O_Õ@ѨÙÊ_»∞ `«Ñʨ Hõ =¸`« ÃÑ\Ïìe.
`«y#O`« =∂„`«"∞Õ L_»Hxõ ¿ã,Î q@q∞#∞¡ #+ì̈áÈ=Ú.
u<Õ ™⁄_® "Õã≤ =O_»~å^Œ∞. ^•x=Å# áÈ+¨HÍÅhfl #+ì̈áÈ`å~Ú.
P‰õΩ‰õÄ~°Å∞ h_»# P~°É\ˇ ì̃ xÅfi LOK«=K«∞Û.
xviii
Principles in cooking greens
Always use fresh greens.
Cook greens just enough, never over cook as over cooking destroys
Nutrients.
Variety in consumption
Blend finely chopped greens in all flours of roti making – wheat, Sorghum,
Bajra and Ragi flours.
Blend finely chopped greens in batters of Idly, vada and dosa just before
cooking.
Blend finely chopped greens in fresh curd along with onions chilies.
xix
q@q∞<£ – Z
â◊s~°OÖ’ Hõ#∞^Œ$+≤ìH˜ ã¨O|OkèOz# =ÚYº"≥∞ÿ# „Ѩ„H˜Ü«∞ʼnõΩ Wk KåÖÏ J=ã¨~°=Ú. K«~°‡=Ú, W`«~°
Hõ}*ÏÖÏÅ∞ P~ÀQƺOQÍ LO_»_®xH˜ ‰õÄ_® J=ã¨~°=Ú. HõO\˜áêѨ `«_çQÍ LO_»_®xH˜ ‰õÄ_® KåÖÏ
J=ã¨~°"≥∞ÿ#k.
q@q∞<£–Z, P‰õΩ‰õÄ~°Ö’¡ c\Ï–ÔH~À\˜<Q£ Í ã¨=∞$kÌQÍ ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok. â◊s~°OÖ’ c\Ï–ÔH~À\˜<£ #∞O_ç
25% q@q∞<£–Z QÍ =∂~°∞`«∞Ok. P‰õΩ‰õÄ~°Å∞ ^è•~åà◊OQÍ u#_»O =Å# =∞#=Ú q@q∞<£–Z #∞
á⁄O^Œ=K«∞Û#∞.
„áêOfÜ«∞OQÍ ÅaèOKÕ P‰õΩ‰õÄ~°Ö’¡ c\Ï Hˆ ~À\˜<£ qÅ∞=Å∞ „Ѩu 100 „QÍ=ÚÅÖ’
„áêOfÜ«∞ <å=∞O Ñ‘K«∞ HÍe¬Ü«∞O W#∞=Ú a–ÔH~À\˜<£ q@q∞<£–ã≤
=Ú#QƉõÄ~° 0.9 440 0.85 19,690 220
QÀOQÆ∂~° 172 2.3 17,700 20
Kå=∞ P‰õΩÅ∞ 2.9 227 10 15,700 12
JqÃã, 2.2 1130 3.9 15,400 169
QÆ∞~°∞=∞ã≤ 1.6 344 11.5 14891 391.16
#Å¡HÍâ◊ 2.4 367 71 13919 257.7
J_»q ѨÙÅ¡‰õÄ~° 4.1 331 139 11380 249.59
`«Öˇ·ÖÏ 3.5 2245 212.9 11183 106.23
`«QÆ~°OK« 2.7 869 9.7 10418 225.01
<ÕÅ Lã≤i 4.2 767 59.4 9404 1045.52
JOy aOy 2.1 554 16.7 9344 239.87
`«_»Hõ ^˘|∞ƒ_»∞ 5.3 556 49.1 9321 175.85
"≥∞Ou‰õÄ~° 1.1 395 1.93 9,100 52
K≥#fly 3.3 882 10.7 9029 260.85
ZÅHõK≥=ÙÅ ‰õÄ~° 5.4 1350 97 8787 163.96
`À@‰õÄ~° 1 397 3.5 8,340 99
Hõi"Õáê‰õΩ 6.4 830 0.9 7,110 4
`«∞q∞‡‰õÄ~° 4.5 719 81.6 7020 174.96
|OHõO\˜ ‰õÄ~° 2.8 366 15.4 7019 151.2
J`Î≥e 1.7 320 13.6 6454 91.53
K≥OK«e ‰õÄ~° 8.8 3237 111.3 6438 127.42
|∞_»¤HÍâ◊ 1.5 424 24.5 6340 135.48
`≥Å¡QÆ~°˚Å 1.9 219 20.7 6112 88.58
QÀ~°∞=∞_ç 4.2 1641 49.9 5739 441.72
xx
Vitamin - A
Locally available greens with high beta carotene values per 100g of edible portion
xxi
q@q∞<£ – ã≤
P™ê¯iƒH± Pã≤_£ ÖË^• q@q∞<£–ã≤, =∞# â◊s~°OÖ’ KåÖÏ ~°HÍÅ „Ѩ„H˜Ü∞« ʼnõΩ J=ã¨~=° Ú. q@q∞<£–ã≤
`«‰õΩ¯"≥·`Õ h~°ã¨O, zQÆ∞à◊§ #∞O_ç ~°HõÎO HÍ~°_»O "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ÅHõ∆}ÏÅ∞ Hõ#|_»`å~Ú. W#∞=Ú â◊s~°OÖ’
WOHõ_®xH˜ ‰õÄ_® q@q∞<£–ã≤ J=ã¨~O° . ѨO_»∞¡ =∞iÜ«Ú P‰õΩ‰õÄ~°Å ã¨ÖÏ_£û (ѨzÛq) u#_»O =Å#
=∞#‰õΩ q@q∞<£–ã≤ Åaèã¨∞ÎOk. á¶È¡i<£ iãπ¯#∞ q@q∞<£ – ã≤ `«yæã¨∞ÎOk.
„áêOfÜ«∞ <å=∞O Ñ‘K«∞ HÍe¬Ü«∞O W#∞=Ú a–ÔH~À\˜<£ q@q∞<£–ã≤
<ÕÅ Lã≤i 4.2 767 59.4 9404 1045.52
`«OˆQ_»∞ѨÙ=Ùfi 3.7 167 12.7 1940 968.56
QÀ~°∞=∞_ç 4.2 1641 49.9 5739 441.72
QÆ∞~°∞=∞+≤ 1.6 344 11.5 14891 391.16
Ñ≤@ì‰õÄ~° 3 1342 40.7 4904 296.03
K≥#fly 3.3 882 10.7 9029 260.85
J_»q "≥∞O`≥O‰õÄ~° 3.4 171 34.9 2957 260.12
#Å¡HÍâ◊ 2.4 367 71 13919 257.7
J_»q ѨÙÅ¡‰Äõ ~°, 4.1 331 139 11380 249.59
Ñ≤e¡Ü«∞^Œ∞QÆ∞Ö‰õÄ~°
JOy|Oy 2.1 554 16.7 9344 239.87
^Œ∂ã¨i, pѨÙ~°∞‰õÄ~° 7.6 1152 10.7 4305 232.17
z#fl `≥O>ˇO‰õÄ~°
`«QÆ~°OK« 2.7 869 9.7 10418 225.01
=Ú#QƉõÄ~° 0.9 440 o.85 19,690 220
J_»q ™ÈÜ«∞‰õÄ~° 2.4 412 26.6 3770 219.68
`«_»Hõ ^˘|∞ƒ_»∞ 5.3 556 49.1 9321 175.85
`«∞q∞‡‰õÄ~°,z#fl`«∞q∞‡‰õÄ~° 4.5 719 81.6 7020 174.96
JqÃã, JQÆu 2.2 1130 3.9 15,400 169
ZÅHõK≥=ÙÅ ‰õÄ~° 5.4 1350 97 8787 163.96
|OHõO\˜‰õÄ~° 2.8 366 15.4 7019 151.2
|∞_»¤HÍâ◊, ã≤ÖË¡~°∞‰õÄ~° 1.5 424 24.5 6340 135.48
H˘uÎg∞~° 1.2 184 1.42 4,800 135
K≥OK«e 8.8 3237 111.3 6438 127.42
QÆ∞#QÆ∞, QÆ∞~°∞O‰õÄ~° 2.1 398 20.9 3967 125.45
Z#fl„k 1.9 243 17 4165 123.6
J_»q ѨÙ#flQÆO\˜ 2.2 535 11.2 5434 110.18
`«Öˇ·ÖÏ 3.5 2245 212.9 11183 106.23
`À@‰õÄ~° 1 397 3.5 8,340 99
L`«Îˆ~}˜ 3.3 417 12.5 5311 94.56
J`≥Îe 1.7 320 13.6 6454 91.53
`≥Å¡ QÆ~°˚Å 1.9 219 20.7 6112 88.58
Z„~°|K«Ûe, =∞Ü«∞Å∞ 200 10 2,840 87
ã¨#fláêÜ«∞Å 1.3 124 25.3 2470 60.16
"≥∞Ou‰õÄ~° 1.1 395 1.93 9,100 52
xxii
Vitamin - C
xxiii
W#∞=Ú
Z„~°~H° HÎõ }õ ÏÅ `«Ü∂« sÖ’ W#∞=Ú J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ^è•`«∞=Ù. PH˜û[<£ ~°"å}ωõΩ ‰õÄ_® W#∞=Ú KåÖÏ J=ã¨~=° Ú.
PǨ~°OÖ’ W#∞=Ú ÖËHõáÈ`Õ ~°HõÎx~å‡}O [~°QÆHõ KåÖÏ h~°ã≤Oz áÈ`å~°∞. D Ѩiã≤÷ux ~°HõÎÇ‘Ï#`«
(Zxq∞Ü«∂) JO\Ï~°∞. ~°HÑÎõ Ù¨ +≤Hª ,˜ „Ѩu~ÀA P‰õΩ‰õÄ~°Å∞ u#_»O KåÖÏ J=ã¨~O° . =ÚYºOQÍ q@q∞<£–ã≤
L#fl P‰õΩ‰õÄ~°Ö’¡ W#∞=Ú ‰õÄ_® LO@∞Ok. Hõ#∞Hõ ~°HõÎO `«Ü«∂sÖ’ LѨÜ≥∂QÆѨ_ç, ~°HõÎÇ‘Ï#`« #∞O_ç
HÍáê_»`å~Ú.
„áêOfÜ«∞ <å=∞O Ñ‘K«∞ HÍe¬Ü«∞O W#∞=Ú a–ÔH~À\˜<£ q@q∞<£–ã≤
`«Öˇ·ÖÏ 3.5 2245 212.9 11183 106.23
J_»q ѨÙÅ¡‰õÄ~° 4.1 331 139 11380 249.59
*Á#flK≥OK«e,Ñ≤Öˇ·¡^Œ∞QÆ∞ʼnõÄ~° 8.8 3237 111.3 6438 127.42
ZÅ∞HõK≥=ÙʼnõÄ~° 5.4 1350 97 8787 163.96
`«∞q∞‡‰õÄ~°,z#fl`«∞q∞‡‰õÄ~° 4.5 719 81.6 7020 174.96
#Å¡HÍâ◊ 2.4 367 71 13919 257.7
<ÕÅ Lã≤i 4.2 767 59.4 9404 1045.52
QÀ~°∞=∞_ç 4.2 1641 49.9 5739 441.72
`«_»Hõ ^˘|∞ƒ_»∞ 5.3 556 49.1 9321 175.85
Ñ≤@ì‰õÄ~° 3 1342 40.7 4904 296.03
J_»q "≥∞O`«O‰õÄ~° 3.4 171 34.9 2957 260.12
J_»q ™ÈÜ«∞‰õÄ~° 2.4 412 26.6 3770 219.68
ã¨#fláêÜ«∞Å 1.3 124 25.3 2470 60.16
|∞_»¤HÍâ◊, ã≤ÖË¡~°∞‰õÄ~° 1.5 424 24.5 6340 135.48
QÆ∞#QÆ∞, QÆ∞~°∞O‰õÄ~° 2.1 398 20.9 3967 125.45
`≥Å¡QÆ~°˚Å 1.9 219 20.7 6112 88.58
xxiv
Iron
In general rich sources of iron are also rich sources of vitamin –C which helps
in iron absorption in the body.
xxv
HÍe¬Ü«∞O
r=„Ѩ„H˜Ü«∞ʼnõΩ HÍe¬Ü«∞O KåÖÏ J=~°~°=Ú. =∞# Z=ÚHõʼnõΩ, ѨO_»¡‰õΩ QÆ\ ì̃^Œ<åxfl Wã¨∞ÎOk. =∞# â◊s~°
HõO_»~åÅ∞ ã¨iQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« _®xH˜ ("åºHÀK«, ã¨OHÀKåʼnõΩ) HÍe¬Ü∞« O J=ã¨~=° Ú. HÍe¬Ü∞« O áêÅÖ’¡,
P‰õΩ‰õÄ~°Ö’¡ ã¨=∞$kÌQÍ LO@∞Ok. áêÅ∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_»=Ù Hõ#∞Hõ P‰õΩ‰õÄ~°Å∞ uO>Ë =∞#‰õΩ
HÍ=Åã≤# HÍe¬Ü«∞O ^˘~°∞‰õΩ`«∞Ok. „`åˆQh\˜Ö’ ''á¶È¡i<£—— Z‰õΩ¯=QÍ L#fl"å~°∞ HÍe¬Ü«∞O#∞ `«y#O`«
fã¨∞HÀ=_»O =Å# ''á¶È¡i<£iãπ¯—— Å#∞ `«yæOK«=K«∞Û#∞.
xxvi
Calcium
In order to meet calcium needs of the body milk and greens leafy vegetables
are recommended. Since the milk is costly affair, locally available greens are
good source of calcium if taken generously. Risk of fluorine high content in
drinking water can be safeguard by adequate intakes of calcium in diet.
xxvii
Ñ‘K∞« Ѩ^•~°O÷
â◊s~°OÖ’ h\˜x xÅfi LOKÕ QÆ∞}ÏxH˜, ÔH\ÏÜ«∂<£Å |O^èŒ<åxH˜ r=~°™êÜ«∞xHõ „H˜Ü«∞ʼnõΩ Ñ‘K«∞Ѩ^•~°úO
J=ã¨~°O. PǨ~°OÖ’ Ñ‘K«∞ Ѩ^•~åúÅ∞ LO_»@O =Å# r~°‚â◊HÎ̃ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. =∞Å|^ŒÌHÍxfl x"åiã¨∞ÎOk.
QÆ∞O_≥[|∞ƒÅ#∞, K«HÔ ¯~° "åº^è∞Œ Å#∞, T|HÍÜ«∂xfl `«yãæ ∞¨ OÎ k. =∞#O ~ÀA P‰õΩ‰õÄ~°Å#∞ u#_»O =Å#
=∞#‰õΩ Ñ‘K«∞Ѩ^•~°úO Åaèã¨∞ÎOk.
„áêOfÜ«∞ <å=∞O Ñ‘K«∞ HÍe¬Ü«∞O W#∞=Ú a–ÔH~À\˜<£ q@q∞<£–ã≤
K≥OK«e 8.8 3237 111.3 6438 127.42
^Œ∂ã¨i, pѨÙ~°∞‰õÄ~° 7.6 1152 10.7 4305 232.17
Hõi"Õáê‰õΩ 6.4 830 0.9 7,110 4
^˘QÆæe‰õÄ~°, ѨÙ=Ùfi`À@‰õÄ~° 6.1 330 18.7 179Ô~
ZÅ∞HõK≥=ÙʼnõÄ~° 5.4 1350 97 8787 163.96
`«_»Hõ^˘|∞ƒ_»∞ 5.3 556 49.1 9321 175.85
`«∞q∞‡‰õÄ~°, z#fl`«∞q∞‡‰õÄ~° 4.5 719 81.6 7020 174.96
QÀ~°∞=∞_ç 4.2 1641 49.9 5739 441.72
<ÕÅ Lã≤i 4.2 767 59.4 9404 1045.52
J_»q ѨÙÅ¡‰õÄ~°, Ñ≤Öˇ·¡^Œ∞QÆ∞ʼnõÄ~° 4.1 331 139 11380 249.59
`«OÔQ_»∞ ѨÙ=Ùfi 3.7 167 12.7 1940 968.56
`«Öˇ·ÖÏ 3.5 2245 212.9 11183 106.23
J_»q "≥∞O`«O‰õÄ~° 3.4 171 34.9 2957 260.12
K≥#fly 3.3 882 10.7 9029 260.85
L`«Îˆ~}˜ 3.3 417 12.5 5311 94.56
Ñ≤@ì‰õÄ~° 3 1342 40.7 4904 296.03
`≥Å¡~°˚OѨÙ=Ùfi 3 639.1 4.1
Kå=∞ P‰õΩÅ∞ 2.9 227 10 15,700 12
|OHõO\˜‰õÄ~° 2.8 366 15.4 7019 151.2
á⁄#flQÆO\˜‰õÄ~° 2.8 510 1.63 5,440 17
`«QÆ~°OK«, z#fl`≥O>ˇO‰õÄ~° 2.7 869 9.7 10418 225.01
J_»q ™ÈÜ«∞‰õÄ~° 2.4 412 26.6 3770 219.68
#Å¡HÍâ◊ 2.4 367 71 13919 257.7
`«=∞Åáê‰õΩ 2.3 230 10.6 5
J_»q ѨÙ#flQÆO\˜ PÅ"£∞ 2.2 535 11.2 5434 110.18
JqÃã, JQÆu 2.2 1130 3.9 15,400 169
JOy|Oy 2.1 554 16.7 9344 239.87
QÆ∞#QÆ∞, QÆ∞~°∞O‰õÄ~° 2.1 398 20.9 3967 125.45
HÀ_çÉÁK«∞Û‰õÄ~° 2.1 530 18.4 81
ѨÙn<å 2 200 15.6 5,480 27
â◊#QÆ P‰õΩÅ∞ 2 340 23.8
xxviii
Fibre
The dietary fibre is essential for water holding capacity, Cation binding capacity
and viscosity. It adds bulk to diet. Helps in digestion and reduce constipation.
It also reduces incidence of coronary heart disease, type II diabetes and obesity.
Inclusion of greens rich in fibre in the diet provides certain amount of fibre in
our meals.
xxix
xxx
™êO„Ѩ^•Ü«∞Hõ áÈ+¨HÍǨ~°
ã¨=∂Kå~åxfl WzÛ# ~Ô `· ∞« Å∞
1
|~üû¤ – Pà◊§QÆ_¤»
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ =∞O_»ÅO lÖÏ¡
1 J~°∞}‰õΩ=∂i KåQÆÅ=∞„i KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
2 ~å=∞Hõ$ëê‚Ô~_ç¤ =Ú`«ÎÅ∂~°∞ ~°∞„^Œ=~°O Hõ~°∂flÅ∞
3 =∞™êÎ#=∞‡ =Ú`«ÎÅ∂~°∞ ~°∞„^Œ=~°O Hõ~°∂flÅ∞
4 ÅH©∆ ‡^Õq =Ú`«ÎÅ∂~°∞ ~°∞„^Œ=~°O Hõ~°∂flÅ∞
5 ã¨∞Éσ~åÜ«Ú_»∞ =∂z<ÕxѨe¡ ~°∞„^Œ=~°O Hõ~°∂flÅ∞
6 ã¨∞^Õq =∂z<ÕxѨe¡ ~°„^Œ=~°O Hõ~°∂flÅ∞
7 =∂Ô~=∞‡ ^˘~°H˘\ÏìÅ Pà◊§QÆ_»¤ Hõ~°∂flÅ∞
8 eOQÍÔ~_ç¤ ^˘~°H˘\ÏìÅ Pà◊§QÆ_»¤ Hõ~°∂flÅ∞
9 áêáÈ_»∞ ^˘~°H˘\ÏìÅ Pà◊§QÆ_»¤ Hõ~°∂flÅ∞
10 QÀáêÖò Ô~_ç¤ ÖÏÖˇ·¿Ñ@ ~°∞„^Œ=~°O Hõ~°∂flÅ∞
11 ~å=∞ã¨∞|ƒ=∞‡ a.Ü«∞<£.P~ü.Ѩe¡ ~°∞„^Œ=~°O Hõ~°∂flÅ∞
12 ~°`«<åÅ∞ a.Ü«∞<£.P~ü.Ѩe¡ ~°∞„^Œ=~°O Hõ~°∂flÅ∞
13 ѨH©¯~°=∞‡ =∞„iѨe¡ Pà◊§QÆ_»¤ Hõ~°∂flÅ∞
14 u~°∞áêÅ∞ =∞„iѨe¡ Pà◊§QÆ_»¤ Hõ~°∂flÅ∞
15 #~°ã≤OǨïÅ∞ JǨϟaÅO Pà◊§QÆ_»¤ Hõ~°∂flÅ∞
16 ã¨∞|ƒ=∞‡ JǨϟaÅO Pà◊§QÆ_»¤ Hõ~°∂flÅ∞
17 q[Ü«∞=∞‡ =Ú^Œ∞~åà◊§Ñ¨e¡ KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
18 ÉÏÅ=∞‡ ÔH.Ñ≤.`åO_» KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
19 J=ÙÅHõ¯ _ç.K≥OK«∞QÆ∂_≥O KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
20 ã¨∞=∞~°ÎÜ«∞º HõkiѨÙ~°O KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
21 ™ê=∞^•#=∞‡ HõkiѨÙ~°O KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
22 ѨÙÖÏ¡Ô~_ç¤ _ç.H˘`«ÎѨe¡ KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
23 <åQÆ=∞‡ _ç.H˘`«ÎѨe¡ KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
24 ã¨`º« <å~åÜ«∞} ~Ô _ç¤ Ãã\˜ìg_»∞ KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
25 bÖÏ=u Ãã\˜ìg_»∞ KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
26 ѨÙÅ¡Ü«∞º Ü«∞"£∞.áê_»∞ KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
27 ã¨~À[=∞‡ Ü«∞"£∞.áê_»∞ KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
28 =Ú`åºÅ=∞‡ Ü«∞"£∞.`åO_» KåQÆÅ=∞„i Hõ~°∂flÅ∞
2
BIRDS - Allagadda
S.No. Name Village Mandal District
1 Aruna Kumari Chagalamarri Chagalamarri Kurnool
3
Hˆ ~ü – JK«ÛO¿Ñ@
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ lÖÏ¡
1 „Ѩg∞Å=∞‡ eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
2 J~°∞} eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ
3 J=∞$`«=∞‡ eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
4 J~°∞} ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
5 ¿ã"åº<åÜ«∞H± ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
6 z>ˇì=∞‡ aÅ¡HõÖò =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
7 áê~°fi`«=∞‡ aÅ¡HõÖò =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
8 eOQÆ=∞‡ aÅ¡HõÖò =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
9 x~°O[#=∞‡ aÅ¡HõÖò =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
10 ÅHõ∆ ‡Ü«∞º aÅ¡HõÖò =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
11 Je"ÕÅ∞ aÅ¡HõÖò =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
12 J~°∞}ÅH˜∆ ‡ ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
13 Hõ$+¨‚Ü«∞º LѨÙÊ#∞O`«Å =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
14 ÉÏÅ=∞‡ LѨÙÊ#∞O`«Å =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
15 Ѩ^Œ‡ LѨÙÊ#∞O`«Å =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
16 J~°∞} ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
17 [=Ú# ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
18 ÅH˜∆ ‡ ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
19 áê~°fi`«=∞‡ ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
20 ÉèÏq∞x ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
21 QÀ=~°ú<£Ô~_ç¤ ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
22 „ѨÉèÏ=u eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
23 =∞<≥=∞‡ eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
24 ~å=ÚÅ=∞‡ eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
25 Hõ$+¨‚Ü«∞º eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
26 ~°q eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
27 Ѩ~°fi`åÅ∞ ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
28 =∞Å¡=∞‡ eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
29 áê~°fiu LѨÙÊ#∞O`«Å =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
30 x~°O[<£ LѨÙÊ#∞O`«Å =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
31 Hõ$+¨‚Ü«∞º aÅ¡HõÖò =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
32 J=∞$`« eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
33 #~°ã≤OǨïÅ∞ eOQÀ@O =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
34 Åe`«=∞‡ ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
35 u~°∞Ѩ`«=∞‡ ÉÁÖÏæ\òѨe¡ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
36 =∞}≥=∞‡ LѨÙÊ#∞O`«Å =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
37 ZÅ¡=∞‡ LѨÙÊ#∞O`«Å =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
4
CARE - Achampet
S.No. Name Village District
1 Prameelamma Lingotam Mahabubnagar
2 Aruna Lingotam Mahabubnagar
3 Amrutamma Lingotam Mahabubnagar
4 Aruna Bolgatpalli Mahabubnagar
5 Sevya Nayak Bolgatpalli Mahabubnagar
6 Chittemma Billakal Mahabubnagar
7 Parvatamma Billakal Mahabubnagar
8 Lingamma Billakal Mahabubnagar
9 Niranjanamma Billakal Mahabubnagar
10 Lakshmaiah Billakal Mahabubnagar
11 Alivelu Billakal Mahabubnagar
12 Aruna Lakshmi Bolgatpalli Mahabubnagar
13 Krishnaiah Uppununtala Mahabubnagar
14 Balamma Uppununtala Mahabubnagar
15 Padma Uppununtala Mahabubnagar
16 Aruna Bolgatpalli Mahabubnagar
17 Jamuna Bolgatpalli Mahabubnagar
18 Lakshmi Bolgatpalli Mahabubnagar
19 Parvatamma Bolgatpalli Mahabubnagar
20 Bhamini Bolgatpalli Mahabubnagar
21 Govardhan Reddy Bolgatpalli Mahabubnagar
22 Prabhavathi Lingotam Mahabubnagar
23 Manemma Lingotam Mahabubnagar
24 Ramulamma Lingotam Mahabubnagar
25 Krishnaiah Lingotam Mahabubnagar
26 Ravi Lingotam Mahabubnagar
27 Parvatalu Bolgatpalli Mahabubnagar
28 Mallamma Lingotam Mahabubnagar
29 Parvathi Uppununtala Mahabubnagar
30 Niranjan Uppununtala Mahabubnagar
31 Krishnaiah Billakal Mahabubnagar
32 Amruta Lingotam Mahabubnagar
33 Narsimhulu Lingotam Mahabubnagar
34 Lalitamma Bolgatpalli Mahabubnagar
35 Tirupathamma Bolgatpalli Mahabubnagar
36 Manemma Uppununtala Mahabubnagar
37 Yellamma Uppununtala Mahabubnagar
5
HÍ~üfi – =∂~å¯Ñ¨Ù~°O
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ lÖÏ¡
1 Hõ@O ~åA ÃÑ^ŒÌ <åQÆ∞Å=~°O „ѨHÍâ◊O
2 Ѷ¨„‰õΩnÌ<£ ÃÑ^ŒÌ <åQÆ∞Å=~°O „ѨHÍâ◊O
3 JÖÏ¡Ü«ÚnÌ<£ ÃÑ^ŒÌ <åQÆ∞Å=~°O „ѨHÍâ◊O
4 ~°Ç¨Ï=∞`ü c =∞<≥fl"åi Ѩe¡ „ѨHÍâ◊O
5 q. JOHõ=∞‡ =∞<≥fl"åi Ѩe¡ „ѨHÍâ◊O
6 q[Ü«∞‰õΩ=∂i H˘\ÏìÅѨe¡ „ѨHÍâ◊O
7 u~°∞Ѩ`«=∞‡ QÀ~°∞QÆ∞O`«Åáê_»∞ „ѨHÍâ◊O
8 ÅH©∆ ‡^Õq QÀ~°∞QÆ∞O`«Åáê_»∞ „ѨHÍâ◊O
9 QÍÅÜ«∞º É’_»áê_»∞ „ѨHÍâ◊O
10 "≥OHõ\ò Ô~_ç¤ É’_»áê_»∞ „ѨHÍâ◊O
11 ~°OQÆ=∞‡ É’_»áê_»∞ „ѨHÍâ◊O
12 *ˇ. ~°=∞}Ï Ô~_ç¤ "Õ=ÚÅHÀ@ „ѨHÍâ◊O
13 Ñ≤. JHõ¯=∞‡ "Õ=ÚÅHÀ@ „ѨHÍâ◊O
14 "≥OHõ@=∞‡ "Õ=ÚÅHÀ@ „ѨHÍâ◊O
15 J#∞~å^èŒ "Õ=ÚÅHÀ@ „ѨHÍâ◊O
16 l. ã¨~°ã¨fiu H˘\Ïì =∂ź=O`«∞xáê_»∞ „ѨHÍâ◊O
17 "≥·. u~°∞Ѩu Ô~_ç¤ H˘\Ïì =∂ź=O`«∞xáê_»∞ „ѨHÍâ◊O
nѨ – y^ŒÅÌ ∂~°∞
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ =∞O_»ÅO lÖÏ¡
1 a. ã¨~ã° fi¨ u *ˇ.Ñ≤.K≥~°∞=Ù ~åà◊§"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
2 F. ~°=}=∞‡ *ˇ.Ñ≤.K≥~°∞=Ù ~åà◊§"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
3 ÔH. ã¨~À[ JHõ¯Ñ¨e¡ ~åà◊§"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
4 Ñ≤.Ѩ^Œ‡ JHõ¯Ñ¨e¡ ~åà◊§"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
5 a.~å[ºO JHõ¯Ñ¨e¡ ~åà◊§"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
6 PkÅH˜∆ ‡ JHõ¯Ñ¨e¡ ~åà◊§"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
7 Zãπ.ѨÙëêÊ=u JK«ÛO¿Ñ@ áêÅ"≥∂`«∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
8 HÀ>Ëâ◊fi~°=∞‡ JK«ÛO¿Ñ@ áêÅ"≥∂`«∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
9 q.ã¨~À[ÅH˜∆ ‡ JK«ÛO¿Ñ@ áêÅ"≥∂`«∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
10 ~°=∂^Õq Z.q.HÀ@ áêÅ"≥∂`«∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
11 ã¨∞|ƒ=∞‡ z#QÍxѨe¡ áêÅ"≥∂`«∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
12 ~å[ºÅH˜∆ ‡ KÀÅg_»∞ áêÅ"≥∂`«∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
13 "≥OHõ@ÅHõ∆ ‡=∞‡ JHõ¯Ñ¨e¡ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
6
CARVE - Markapur
S.No. Name Village District
DIPA - Giddaluru
S.No. Name Village Mandal District
1 B. Saraswathi J.P.Cheruvu Rallavagu Prakasam
2 O. Ravanamma J.P.Cheruvu Rallavagu Prakasam
3 K. Saroja Akkapalli Rallavagu Prakasam
4 P. Padma Akkapalli Rallavagu Prakasam
5 B. Rajyam Akkapalli Rallavagu Prakasam
6 Adilakshmi Akkapalli Rallavagu Prakasam
7 S. Puspavathi Achampeta Palamotuvagu Prakasam
8 Koteswaramma Achampeta Palamotuvagu Prakasam
9 V. Sarojalakshmi Achampeta Palamotuvagu Prakasam
10 Ramadevi A.V.Kota Palamotuvagu Prakasam
11 Subbamma Chinaganipalli Palamotuvagu Prakasam
12 Rjayalakshmi Cholaveedu Palamotuvagu Prakasam
13 Venkatalakshamma Akkapalli Uppuvagu Prakasam
7
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ =∞O_»ÅO lÖÏ¡
14 F|∞Å=∞‡ JHõ¯Ñ¨e¡ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
15 Hõ$+¨‚"Õ}˜ á⁄\˜ìѨe¡ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
16 ÅH©∆ ‡^Õq á⁄\˜ìѨe¡ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
17 áê~°fiu X_»∞¤Å"åQÆ∞Ѩe¡ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
18 Hõ$+¨‚"Õ}˜ X_»∞¤Å"åQÆ∞Ѩe¡ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
19 „j^Õq X_»∞¤Å"åQÆ∞Ѩe¡ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
20 ~å=∞ã¨∞|ƒ=∞‡ ~å=∂ѨÙ~°O LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
21 q[Ü«∞ÅH˜∆ ‡ ~å=∂ѨÙ~°O LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
22 =∞ǨÅHõ∆ ‡=∞‡ Zãπ.q.Ѩe¡ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
23 =∞OQÆ=∞‡ Zãπ.q.Ѩe¡ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
24 âı+¨=∞‡ ã¨OQÆ¿Ñ@ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
25 ~°∞H˜‡}˜ ™È=∞"å~°Ñ¨Ù¿Ñ@ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
26 ã¨∞ÉèÏ+≤}˜ ™È=∞"å~°Ñ¨Ù¿Ñ@ LѨÙÊ"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
27 "≥OHõ@ÅHõ∆ ‡=∞‡ ~åK≥~°¡ #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
28 ã¨`«º=u #~°=H˜OkѨe¡ #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
29 Ǩï¿ãû#=∞‡ ~åK≥~°¡ #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
30 l.㨈~fiâ◊fi~°‰õΩ=∂i ÃÑ^ŒÌ#Å¡HõÅfi #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
31 ZÖò. ã¨~°ã¨fiu #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡ #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
32 *ˇã≤ûO`«=∞‡ ~åK≥~°¡ á¶êO #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
33 =∞ǨÅHõ∆ ‡=∞‡ =∂^Œ~üѨe¡ #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
34 WO^Œ∞=∞u QÆOQÆOѨe¡ #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ „ѨHÍâ◊O
35 ã¨∞|ƒÅHõ∆ ‡=∞‡ QÆOQÆOѨe¡ #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
36 PkÅHõ∆ ‡=∞‡ QÆOQÆOѨe¡ #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
37 Z"£∞. ã¨∞=~°‚=∞‡ áêÅ∞QÆ∞O\˜Ñ¨e¡ #iûÔ~_ç¤Ñ¨e¡"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
38 ‰õΩ=∂i ǨÏã¨<åѨÙ~°O Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
39 r==∞‡ `å\˜K≥~°¡ Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
40 ~°=}=∞‡ =Ú`«Î~åã≤Ѩe¡ Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
41 "≥OHõ@ÅHõ∆ ‡=∞‡ "≥∂Hõ∆QÆ∞O_»O Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
42 Hõã‘â◊fii ÃÑOzHõÅáê_»∞ Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
43 ÅH©∆ ‡^Õq ÃÑOzHõÅáê_»∞ Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
44 [Ü«∞ÅH˜∆ ‡ ѨÓã¨Åáê_»∞ Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
45 Hõã≤~å*Ëâ◊fii áêáêÜü∞Ѩe¡ Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
46 "≥OHõ@ÅHõ∆ ‡=∞‡ K≥„\˜K≥~°¡ Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
47 ~°=}=∞‡ XO_»∞@¡ Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ „ѨHÍâ◊O
48 ÅH˜∆ ‡ XO_»∞@¡ Ñ‘`«∂~°∞"åQÆ∞ ѨHÍâ◊O
8
S.No. Name Village Mandal District
14 Obulamma Akkapalli Uppuvagu Prakasam
15 Krishnaveni Pottipalli Uppuvagu Prakasam
16 Lakshmidevi Pottipalli Uppuvagu Prakasam
17 Parvathi Oddulavagupalli Uppuvagu Prakasam
18 Krishnaveni Oddulavagupalli Uppuvagu Prakasam
19 Sridevi Oddulavagupalli Uppuvagu Prakasam
20 Ramasubbamma Ramapuram Uppuvagu Prakasam
21 Vijayalakshmi Ramapuram Uppuvagu Prakasam
22 Mahalakshamma S.V.Palli Uppuvagu Prakasam
23 Mangamma S.V.Palli Uppuvagu Prakasam
24 Sheshamma Sangapeta Uppuvagu Prakasam
25 Rukmini Somavarapupeta Uppuvagu Prakasam
26 Subashini Somavarapupeta Uppuvagu Prakasam
27 Venkatalakshamma Racherla Narsireddypallivagu Prakasam
28 Satyavathi Naravakindipalli Narsireddypallivagu Prakasam
29 Hussenamma Racherla Narsireddypallivagu Prakasam
30 G. Sarweswarakumari Peddanallakalva Narsireddypallivagu Prakasam
31 L. Saraswathi Narsireddypalli Narsireddypallivagu Prakasam
32 Jessinthamma Racherla Form Narsireddypallivagu Prakasam
33 Mahalakshamma Madarpalli Narsireddypallivagu Prakasam
34 Indumathi Gangampalli Narsireddypallivagu Prakasam
35 Subbalakshamma Gangampalli Narsireddypallivagu Prakasam
36 Adilakshamma Gangampalli Narsireddypallivagu Prakasam
37 M. Suvarnamma Paluguntipalli Narsireddypallivagu Prakasam
38 Kumari Hasanapuram Peethuruvagu Prakasam
39 Jeevamma Thaticherla Peethuruvagu Prakasam
40 Ravanamma Mutharasipalli Peethuruvagu Prakasam
41 Venkatalakshamma Mokhshagudam Peethuruvagu Prakasam
42 Kasiswari Penchikalapadu Peethuruvagu Prakasam
43 Lakshmidevi Penchikalapadu Peethuruvagu Prakasam
44 Jayalakshmi Pusalapadu Peethuruvagu Prakasam
45 Kasirajeswari Papaipalli Peethuruvagu Prakasam
46 Venkatalakshamma Chetricherla Peethuruvagu Prakasam
47 Ravanamma Ondutla Peethuruvagu Prakasam
48 Lakshmi Ondutla Peethuruvagu Prakasam
9
l.q.Ü«∞ãπ – =∞^Œ#Ѩe¡
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ lÖÏ¡
1 Jx`«=∞‡ P~ü.Hõ=∞`«OѨe¡ z`«∂Î~°∞
2 "≥OHõ@=∞‡ P~ü.Hõ=∞`«OѨe¡ z`«∂Î~°∞
3 Jx`« P~ü.Hõ=∞`«OѨe¡ z`«∂Î~°∞
4 ѨÙÅ¡=∞‡ P~ü.Hõ=∞`«OѨe¡ z`«∂Î~°∞
5 „j ÅH˜∆ ‡ P~ü.Hõ=∞`«OѨe¡ z`«∂Î~°∞
6 <å~åÜ«∞} Ô~_ç¤ =∞@¡"åiѨe¡ z`«∂Î~°∞
7 Z„~°=∞‡ =∞@¡"åiѨe¡ z`«∂Î~°∞
8 "≥OHõ@Ñ¨Ê =∞@¡"åiѨe¡ z`«∂Î~°∞
9 QÆOQÍ^èŒ~° =∞@¡"åiѨe¡ z`«∂Î~°∞
áê~ü#ì ~ü – áÈ~°∞=∂q∞à◊§
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ lÖÏ¡
1 „|Ǩχܫ∞º H˘O„_®AѨe¡ Hõ_»Ñ¨
2 K≥<åfl~åÜ«Ú_»∞ H˘O„_®AѨe¡ Hõ_»Ñ¨
3 a. "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ Ñ≤_»∞QÆ∞Ѩe¡ Hõ_»Ñ¨
4 HÔ . ã¨∞Éσ~åÜ«Ú_»∞ Ñ≤_»∞QÆ∞Ѩe¡ Hõ_»Ñ¨
5 Ü«∞"£∞. ã¨`º« <å~åÜ«∞} =_≥¤=∂#∞ Hõ_»Ñ¨
6 ÔH. QÆ∞„~°=∞‡ =_≥¤=∂#∞ Hõ_»Ñ¨
7 [Ü«∞~åq∞ Ô~_ç¤ P~ü.Ñ≤.Ѩe¡ Hõ_»Ñ¨
8 áÈÅ=∞‡ P~ü.Ñ≤.Ѩe¡ Hõ_»Ñ¨
9 K≥OK«∞Ô~_ç¤ H˘\ÏìÅ Hõ_»Ñ¨
10 z#flHõ¯ H˘\ÏìÅ Hõ_»Ñ¨
11 ã¨`«º<å~åÜ«∞} áê`« ~å=∂ѨÓ~ü Hõ_»Ñ¨
12 z#fl=∞‡ áê`« ~å=∂ѨÓ~ü Hõ_»Ñ¨
13 Z. "≥OHõ@=∞‡ |QÆflѨe¡ Hõ_»Ñ¨
14 Ü«∞ãπ. ÉÏe Ô~_ç¤ |QÆflѨe¡ Hõ_»Ñ¨
10
GVS - Madanapalli
S.No. Name Village District
PARTNER - Porumamilla
11
¿ãÑ¶π – HõOÉèOí
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ lÖÏ¡
1 *ˇ.~°=∞}=∞‡ *ˇxfl"åiѨe¡ „ѨHÍâ◊O
2 ѨÙxˆQ\˜ F|∞Å=∞‡ HÍHõ~°¡ „ѨHÍâ◊O
3 K«ÖÏ¡ "≥OHõ@™êfiq∞ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
4 ã≤.ÃÇÏKü.Z. F|∞ÖòÔ~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
5 P~ü. Dâ◊fi~°Ü«∞º É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
6 ã≤.ÃÇÏKü.~å=∞Hõ$ëê‚ Ô~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
7 \˜. "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
8 ^˘OQÆi áÈÅÜ«∞º ã≤OQÆ~åѨe¡ „ѨHÍâ◊O
9 |O_ç z#flÜ«∞º ã≤OQÆ~åѨe¡ „ѨHÍâ◊O
10 ~å*Ëâ◊fii ã≤OQÆ~åѨe¡ „ѨHÍâ◊O
11 ã≤.ÃÇÏKü.~°OQÍÔ~_ç¤ z#flHõO^Œ∞‰õÄ~°∞ „ѨHÍâ◊O
12 Z<£. K≥<åflÔ~_ç¤ "≥ÚÇ≤ÏnÌ<£Ñ¨Ù~°O „ѨHÍâ◊O
13 Hõ~°}O HÍã¨=∞‡ a~°∞^Œ∞Å#~°= „ѨHÍâ◊O
14 <å~°Å =∞ǨÅH˜∆ ‡ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
15 ^˘OQÆi =∞Å¡Ü«∞º ã≤OQÆ~åѨe¡ „ѨHÍâ◊O
16 ÅHõ∆ ‡=∞‡ Ñ≤@ìHÍÜ«∞QÆ∞Å¡ „ѨHÍâ◊O
17 ‰õΩ=∂i QÆO@ѨÙ~°O „ѨHÍâ◊O
18 a. ~åq∞Ô~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
19 Ü«∞<£. ã¨∞|ƒ=∞‡ HÍHõ~°¡ „ѨHÍâ◊O
20 ~åAÅÜ«∞º =∂QÆ∞@∂~°∞ „ѨHÍâ◊O
21 Ü«∞ãπ. ~°OQÍÔ~_ç¤ z#flHõO^Œ∞‰õÄ~°∞ „ѨHÍâ◊O
22 áê#∞QÆO\˜ ÜÕ∞ã¨#fl HÍHõ~°¡ „ѨHÍâ◊O
23 q. ǨÏi„Ѩ™ê^£ *ˇ.ã≤.J„QÆǨ~°O „ѨHÍâ◊O
24 Ü«∞"£∞. HÍã¨=∞‡ HÍHõ~°¡ „ѨHÍâ◊O
25 ^Œ∞=∂=`ü ÉÏÖÏl<åÜ«∞H± HõOÉèíO „ѨHÍâ◊O
26 =„~° PkÅHõ∆ ‡=∞‡ <å~åÜ«∞#Ѩe¡ „ѨHÍâ◊O
27 =Öˇ¡Å PkÅHõ∆ ‡=∞‡ <å~åÜ«∞#Ѩe¡ „ѨHÍâ◊O
28 áÈÔ~_ç¤ ~°OQÍÔ~_ç¤ <å~åÜ«∞#Ѩe¡ „ѨHÍâ◊O
29 ™êye u~°∞Ѩu Ô~_ç¤ <å~åÜ«∞#Ѩe¡ „ѨHÍâ◊O
30 =„~° ~å=ÚÅ∞ <å~åÜ«∞#Ѩe¡ „ѨHÍâ◊O
31 Z^Œ∞áê\˜ ~å*Ëâ◊fii a~°∞^Œ∞Å#~°= „ѨHÍâ◊O
32 a. eOQÍÔ~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
33 ã≤. ã¨`«º<å~åÜ«∞} Ô~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
12
SAFE - Cumbum
S.No. Name Village District
1 J. Rangamma Jennivari Palli Prakasham
2 Punigeti Obulamma kakarla Prakasham
3 Challa Venkata Swamy Bogolu Prakasham
4 C.H.A. Obul Reddy Bogolu Prakasham
5 R. Eshwaraiah Bogolu Prakasham
6 C.H. Ramakrishna Reddy Bogolu Prakasham
7 T. Venkateshwarlu Bogolu Prakasham
8 Dongari Polaiah Singarapalle Prakasham
9 Bandi Chinnaiah Singarapalle Prakasham
10 Rajeshwari Singarapalle Prakasham
11 C.H. Ranga Reddy Chinnakandukuru Prakasham
12 N. Chenna Reddy Mohiddinpuram Prakasham
13 Karanam Kasamma Birudulanarava Prakasham
14 Narala Mahalakshmi Bogolu Prakasham
15 Dongari Mallaiah Singarapalle Prakasham
16 Lakshmamma Pittakayagulla Prakasham
17 Kumari Gantapuram Prakasham
18 B. Rami Reddy Bogolu Prakasham
19 N. Subbamma kakarla Prakasham
20 Rajulayya Magutur Prakasham
21 S. Ranga Reddy Chinnakandukuru Prakasham
22 Panuganti Yesanna kakarla Prakasham
23 V. Hari Prasad J.C.Agraharam Prakasham
24 M. Kasamma kakarla Prakasham
25 Dumavath Balaji Naik Cumbum Prakasham
26 Varra Adilakshmamma Narayanapalli Prakasham
27 Vallela Adilakshmamma Narayanapalli Prakasham
28 Porreddy Ranga Reddy Narayanapalli Prakasham
29 Sagili Tirupathi Reddy Narayanapalli Prakasham
30 Varra Ramulu Narayanapalli Prakasham
31 Yedupati Rajeshwari Birudulanarava Prakasham
32 B. Linga Reddy Bogolu Prakasham
33 C. Satyanarayana Reddy Bogolu Prakasham
13
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ lÖÏ¡
34 Ü«∞"£∞. J#O`« ÅHõ∆ ‡=∞‡ HÍHõ~°¡ „ѨHÍâ◊O
35 ™ê^èŒ∞Ô~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
36 #ÖÁ¡O_» HÀ@Ü«∞º É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
37 Ñ≤. "≥OHõ@ ~°=∞}ÏÔ~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
38 <å~°Å ã¨∞|ƒ~°OQÍÔ~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
39 K«O„^ŒHõà◊ Ñ≤@ìHÍÜ«∞QÆ∞Å¡ „ѨHÍâ◊O
40 Ñ≤. z#fl Dâ◊fi~üÔ~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
41 ã≤.ÃÇÏKü. QÍeÔ~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
42 ã≤.ÃÇÏKü. ã¨`«º<å~åÜ«∞} Ô~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
43 "≥∂^•Å u=∂‡Ô~_ç¤ É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
44 W=∞‡_ç áÈÅÜ«∞º É’QÀÅ∞ „ѨHÍâ◊O
45 "≥·. ~å*Ëâ◊fii a~°∞^Œ∞Å#~°= „ѨHÍâ◊O
46 =¸Å ~å=∞K«O„^•Ô~_ç¤ =OQÆáê_»∞ „ѨHÍâ◊O
Ãã_£ – q∞~åºÅQÆ∂_»
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ =∞O_»ÅO lÖÏ¡
1 \˜. HÀ\˜Ô~_ç¤ *ˇ.ÔH.`åO_» ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
2 l. ã‘`å~å=∞Ü«∞º Z._ç.Ѩe¡ ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
3 Ü«∞Öò. 㨄H˜ QÀxÜ«∞`åO_» ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
4 Ü«∞"£∞. ÅHõ∆ ‡=∞‡ H˘`«Î#OkH˘O_» ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
5 a. ÉèÏëêº<åÜ«∞H± =„ã¨O`«O_» ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
6 a. eOQÆÜ«∞º HõÅfiHõ@ì ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
7 Ñ≤. <åˆQâ◊fi~ü ~å"£ ^Œ∞kÜ«∂`åO_» ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
8 HÔ . ÅÅ∂<åÜ«∞H± ^Œ∞kÜ«∂`åO_» ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
9 Z. ™êO|t=~å"£ LÖÏûÜü∞áêÖˇO ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
10 Z. ¿ã"å<åÜ«∞H± `å\˜K≥@∞ì`åO_» ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
11 a. áÈ`«∞Å~åKåi QÆOQÍ^Õq¿Ñ@ ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
12 \˜. HõàÏ=u QÆOQÍ^Õq¿Ñ@ ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
13 Ü«∞<£. Ѩ^Œ‡ QÆOQÍ^Õq¿Ñ@ ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
14 Ñ≤. =∞OAÅ LÖÏûÜü∞áêÖˇO ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
15 _ç. Ѩ^Œ‡ LÖÏûÜü∞áêÖˇO ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
16 \˜. "≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ QÆOQÍ^Õq¿Ñ@ ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
17 _ç. ~°∂áê¡<åÜ«∞H± WOk~å#QÆ~ü ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
18 _ç. <å#∞‰õΩ |OQÍ~°∞QÆ_»¤ ^•=∞~°K≥~°¡ #ÖÁæO_»
14
S.No. Name Village District
34 M. Anantha Lakshmamma kakarla Prakasham
35 Sadhu Reddy Bogolu Prakasham
36 Nalgonda Kotayya Bogolu Prakasham
37 P. Venkata Ramana Reddy Bogolu Prakasham
38 Narala Subba Ranga Reddy Bogolu Prakasham
39 Chandrakala Pittakayagulla Prakasham
40 P. Chinna Eshwar Reddy Bogolu Prakasham
41 C.H. Gali Reddy Bogolu Prakasham
42 C.H. Satyanarayan Reddy Bogolu Prakasham
43 Modala Timma Reddy Bogolu Prakasham
44 Immadi Polayya Bogolu Prakasham
45 Y. Rajeshwari Birudulanarava Prakasham
46 Moola Ramachandra Reddy Vangapadu Prakasham
SAID - Miryalaguda
S.No. Name Village Mandal District
1 T.Koti Reddty J.K.thanda Damaracherla Nalgonda
2 G.Seetharamaiah A.D.Pally Damaracherla Nalgonda
3 L.Sakri Goniyathanda Damaracherla Nalgonda
4 M.Laxmamma Kothanandikonda Damaracherla Nalgonda
5 P.Bashya Naik Vasram thanda Damaracherla Nalgonda
6 B.Lingaiah Kalvakatta Damaracherla Nalgonda
7 P.Nageswar Rao Dudiya thanda Damaracherla Nalgonda
8 K.Lalu Naik Dudiya thanda Damaracherla Nalgonda
9 A.Sambasivarao Ulsayapalem Damaracherla Nalgonda
10 A.Seva Naik Thatichettuthanda Damaracherla Nalgonda
11 B.Pothularachari gangadevipeta Damaracherla Nalgonda
12 T.Kalavathi gangadevipeta Damaracherla Nalgonda
13 N.Padma gangadevipeta Damaracherla Nalgonda
14 P.Manjula Ulsayapalem Damaracherla Nalgonda
15 D.Padma Ulsayapalem Damaracherla Nalgonda
16 T.Venkateswarlu gangadevipeta Damaracherla Nalgonda
17 D.Rupla Naik indiranagar Damaracherla Nalgonda
18 D.Nanuku Bangarugadda Damaracherla Nalgonda
15
Zãπ."≥.· Z – QÆ∞uÎ
„Hõ.ã¨O ¿Ñ~°∞ T~°∞ lÖÏ¡
1 <åQÆÜ«∞º z`«∂Î~°∞ J#O`«Ñ¨Ó~ü
2 „Ѩg∞Å ÃÑ^ŒÌ=_»∞QÆ∂~°∞ J#O`«Ñ¨Ó~ü
3 ã¨∂~°º<å~åÜ«∞} áÈ`«∞^˘_ç¤ J#O`«Ñ¨Ó~ü
4 ÉèÏ㨯~ü Ô~_ç¤ z`«∂Î~°∞ J#O`«Ñ¨Ó~ü
5 `«∞Åã¨=∞‡ q~°∂áêѨÙ~°O J#O`«Ñ¨Ó~ü
6 ã¨∞ÉèÏ~°u ÉÏK«∞Ѩe¡ J#O`«Ñ¨Ó~ü
7 ~åѶ¨∞"ÕO„^Œ ^èŒ~°‡Ñ¨Ù~°O J#O`«Ñ¨Ó~ü
8 z#fl ~°OQÆ#fl Hõi_çH˘O_» J#O`«Ñ¨Ó~ü
9 ÃÑkÌÔ~_ç¤ =∂q∞à◊¡K≥~°∞ J#O`«Ñ¨Ó~ü
10 <åQÆÅH˜∆ ‡ k=∞‡QÆ∞_ç J#O`«Ñ¨Ó~ü
11 ã¨∞#O^Œ ÃÑ^ŒÌ=_»∞QÆ∂~°∞ J#O`«Ñ¨Ó~ü
12 ã¨∞OH˜Ô~_ç¤ HÍ¿ãѨe¡ J#O`«Ñ¨Ó~ü
13 Pk<å~åÜ«∞} Ô~_ç¤ =Ú#∞^˘_ç¤ J#O`«Ñ¨Ó~ü
14 ~°OQÆ<åÜ«∞‰õΩÅ∞ ^èŒ~°‡Ñ¨Ù~°O J#O`«Ñ¨Ó~ü
15 ÅH©∆ ‡~°OQÆ=∞‡ ÃÑ^ŒÌ=_»∞QÆ∂~°∞ J#O`«Ñ¨Ó~ü
16
SYA - Gooty
S.No. Name Village District
1 Nagaiah Chitturu Anantapur
2 Prameela Peddavaduguru Anantapur
3 Suryanarayana Pothudoddi Anantapur
4 Bhaskar Reddy Chitturu Anantapur
5 Tulasamma Virupapuram Anantapur
6 Subharathi Bachupalli Anantapur
7 Raghavendra Dharmapuram Anantapur
8 Chinna Ranganna Karidikonda Anantapur
9 Peddi Reddy Mamillacheru Anantapur
10 Nagalakshmi Dimmagudi Anantapur
11 Sunanda Peddavaduguru Anantapur
12 Sunki Reddy Kasepalli Anantapur
13 Adinarayana Reddy Munudoddi Anantapur
14 Ranganayakalu Dharmapuram Anantapur
15 Lakshmi Rangamma Peddavaduguru Anantapur
17
18
19
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : Pqâ◊
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : PQÆu
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Ãããπ ÉËxÜ«∂ „QÍO_ôá¶È¡~å
Thiamin 0.21 mg
Riboflavin 0.09 mg
Niacin 1.2 mg
Vitamin-C 169 mg
21
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : Pqâ◊ ѨÙ=Ùfi
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : PQÆu
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Ãããπ ÉËxÜ«∂ „QÍO_ôá¶È¡~å
22
LOCAL NAME : Avise Puvvu
SCIENTIFIC NAME : Sesbania grandiflora
23
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : `À@ ‰õÄ~°
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : J=∞~åO`ü
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : J=∞~åO`«ãπ QͺOl\˜Hõãπ
25
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : `À@ ‰õÄ~° HÍ_»
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : J=∞~åO`ü
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : J=∞~åO`«ãπ QͺOl\˜Hõãπ
26
LOCAL NAME : Thota Koora kada
ENGLISH NAME : Amaranth stem
SCIENTIFIC NAME : Amaranthus gangeticus
Calcium 260 mg
Phosphorous 30 mg
Iron 1.8 mg
Carotene 255 µg
Thiamin 0.01 mg
Riboflavin 0.18 mg
Vitamin-C 10 mg
27
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : ѨÙ=Ùfi`À@‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : J=∞~åO`«ãπ áêºx‰õΩºÖË@ãπ
Calcium 530 mg
Phosphorous 60 mg
Iron 18.4 mg
Carotene 14190 µg
Thiamin 0.01 mg
Riboflavin 0.24 mg
Niacin 1.1 mg
Vitamin-C 81 mg
29
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : z„~å‰õΩ
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : J=∞~åO`«ãπ „\˜ã≤ìãπ
30
LOCAL NAME : Chirraaku
SCIENTIFIC NAME : Amaranthus tristis
Phosphorous 52 mg
Iron 38.5 mg
31
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : ^˘QÆæe‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : J=∞~åO`«ãπ qi_çãπ
32
LOCAL NAME : Doggali kura
SCIENTIFIC NAME : Amaranthus viridis
Calcium 330 mg
Phosphorous 52 mg
Iron 18.7 mg
Carotene 7160 µg
Vitamin-C 179 mg
33
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : K«∞Hõ¯‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ~°∞"≥∞H±û W™ê¯iãπ
35
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : ѨѨÙÊ â◊#Q͉õΩ
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : zH±Ñ‘ bѶπ
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ã≤ã~≤ ü Pi\©#O
36
LOCAL NAME : Pappu Sanaga akulu
ENGLISH NAME : Chickpea leaf
SCIENTIFIC NAME : Cicer arietinum
37
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : `«=∞Åáê‰õΩ
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : c\˜Öò bѶπ
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ÃѷѨ~ü c\˜Öò bѶπ
39
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : HͺÉËl
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : HͺÉËl
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : „ÉÏã≤HÍ JÖÁˆ~ã≤Ü«∂ "å~ü
41
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : Kå=∂‰õΩÅ∞
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : H˘eˆH+≤Ü∂«
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : H˘ÅˆH+≤Ü«∂ PO\˜HÀ~°"£∞
43
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : H˘uÎg∞~°
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : H˘iÜ«∂O_»~ü
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : H˘iÜ«∂O„_»O Ãã>ÿ̌="£∞
45
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : Hõi"Õáê‰õΩ
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : Hõ„sbѶπû
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : "≥Ú~°Ü∞« º H˘xyæ
áÈ+¨H=õ Ú 100 „QÍIIÖ’ =ÙO_Õ qÅ∞= „Ѩu ÃÑ~°\’¡#∞ HõxÑ≤OKÕ ™ê^è•~°} "≥ÚHõ¯.
=∂Oã¨H$õ `«∞Å Î ∞ 6.1 „QÍ „Ѩu =O@HÍxH˜ `«Ñʨ xã¨i.
„H˘=Ùfi 1.0 „QÍ
ѨzÛP‰õΩÅ∞ #∂i Ѩ~Q° _Æ ∞» ѨÙ# H˘kÌQÍ
Yx[ Å=}ÏÅ∞ 4.0 „QÍ fã¨∞‰õΩO>Ë "å`åxfl `«yæã¨∞ÎOk.
Ñ‘K«∞ Ѩ^è•~°úO 6.4 „QÍ
Ñ≤O_ç Ѩ^•~åúÅ∞ 18.7 „QÍ
â◊H˜Î 108 H˜.HÔ ÅsÅ∞
HÍe¬Ü«∞O 830 q∞.„QÍ
á¶êãπÑ~¨¶ ã° π 57 q∞.„QÍ
W#∞=Ú 0.9 q∞.„QÍ
c@ Hͺ~˘\©<£ 7,110 µ.„QÍ
^äŒÜ«∂q∞<£ 0.08 q∞.„QÍ
~Ô É· ’ÃѶq¡ <£ 0.21 q∞.„QÍ
hÜ«∂ã≤<£ 2.3 q∞.„QÍ
q@q∞<£–ã≤ 4 q∞.„QÍ
á¶ÈÖˇ\ò 93.9 q∞.„QÍ
46
LOCAL NAME : Karivepaku
ENGLISH NAME : Curry leaves
SCIENTIFIC NAME : Murraya koenigii
47
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : =ÚÅQÆ P‰õΩÅ∞
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : „_»"£∞ã≤ìH±û b"£û
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : "≥ÚiOQÍ FbÃѶ~å
49
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : =Ú#QÆ Ñ¨Ù=Ùfi
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : „_»"£∞ã≤ìH±û b"£û
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : "≥ÚiOQÍ FbÃѶ~å
50
LOCAL NAME : Mulaga puvvu
ENGLISH NAME : Drumstick flowers
SCIENTIFIC NAME : Moringa oleifera
51
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : "≥∞Ou‰õÄ~°
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : ÃѶ#∞„wH± b"£û
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : „\˜QÀ<≥Å¡ á¶È#O–„ÔQÃã"£∞
Riboflavin 0.31 mg
Niacin 0.8 mg
Vitamin-C 52 mg
53
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : QÀOQÆ∂~°
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : QÀQÆ∞
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ÃÇ·Ïa㨯ãπ Hõ<åflaÜ«∞ãπ
55
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : |K«Ûe P‰õΩ
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : =∞Ü«∞Å∞
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ɡã≤ÖÏ¡ ~°∞„|
56
LOCAL NAME : Bachchali
ENGLISH NAME : Mayalu
SCIENTIFIC NAME : Basella rubra
57
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : ѨÙn<å
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : q∞O\ò
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : "≥∞O`å ã≤ÊHõ\Ï
áÈ+¨H=õ Ú 100 „QÍIIÖ’ =ÙO_Õ qÅ∞= U_®k JO`å ^˘iˆH ™ê^è•~°} ѨO@.
=∂Oã¨H$õ `«∞Å Î ∞ 4.8 „QÍ Ñ¨iâ◊√„ÉèOí QÍ Hõ_yç =O_®e.
„H˘=Ùfi 0.6 „QÍ r~°‚â◊H˜Îx ÃÑOá⁄Okã¨∞ÎOk.
Yx[ Å=}ÏÅ∞ 1.9 „QÍ Ñ¨O_»∞QÆʼnõΩ, „Ѩ`ºÕ Hõ =O@HÍʼnõΩ
Ñ‘K«∞ Ѩ^è•~°úO 2.0 „QÍ "Õã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
Ñ≤O_ç Ѩ^•~åúÅ∞ 5.8 „QÍ
â◊H˜Î 48 H˜.HÔ ÅsÅ∞
HÍe¬Ü«∞O 200 q∞.„QÍ
á¶êãπÑ~¨¶ ã° π 62 q∞.„QÍ
W#∞=Ú 15.6 q∞.„QÍ
c@ Hͺ~˘\©<£ 5,480 µ.„QÍ
^äŒÜ«∂q∞<£ 0.05 q∞.„QÍ
~Ô É· ’ÃѶq¡ <£ 0.26 q∞.„QÍ
hÜ«∂ã≤<£ 1.0 q∞.„QÍ
q@q∞<£–ã≤ 27 q∞.„QÍ
á¶ÈÖˇ\ò 114 q∞.„QÍ
58
LOCAL NAME : Pudina
ENGLISH NAME : Mint
SCIENTIFIC NAME : Mentha spicata
Phosphorous 62 mg
Iron 15.6 mg
Beta carotene 5,480 µg
Thiamin 0.05 mg
Riboflavin 0.26 mg
Niacin 1.0 mg
Vitamin-C 27 mg
Folate 114 mg
59
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : á⁄#QÆO\˜ ‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : PÅì~ü#O`≥~° ã≤ã≤e¡ãπ
61
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : ‰õΩã¨∞=∞ P‰õΩÅ∞
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : ™êѶ¨¡=~ü b"£û
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Hõ~åÎ=∞ãπ uOHÀÎiÜ«∞ãπ
áÈ+¨H=õ Ú 100 „QÍIIÖ’ =ÙO_Õ qÅ∞= ~°cÖ’ ѨO_çOKÕ #∂<≥ yO[ŠѨO@.
=∂Oã¨H$õ `«∞Å Î ∞ 2.5 „QÍ ÖË`« P‰õΩÅ#∞ =O_»∞`å~°∞.
„H˘=Ùfi 0.6 „QÍ ÖË`« P‰õΩÅ∞ h_»Ö’ P~°É\ ˇ ì̃ xÅfi
Yx[ Å=}ÏÅ∞ 1.3 „QÍ LOK«∞`å~°∞.
Ñ≤O_ç Ѩ^•~åúÅ∞ 4.5 „QÍ Ñ¨iâ◊√„ÉèOí QÍ Hõ_yç =O_®e
â◊H˜Î 33 H˜.HÔ ÅsÅ∞
HÍe¬Ü«∞O 185 q∞.„QÍ
á¶êãπÑ~¨¶ ã° π 35 q∞.„QÍ
W#∞=Ú 5.7 q∞.„QÍ
c@ Hͺ~˘\©<£ 3540 µ.„QÍ
^äŒÜ«∂q∞<£ 0.04 q∞.„QÍ
~Ô É· ’ÃѶq¡ <£ 0.10 q∞.„QÍ
hÜ«∂ã≤<£ 0 q∞.„QÍ
q@q∞<£–ã≤ 15 q∞.„QÍ
62
LOCAL NAME : Kusuma akulu
ENGLISH NAME : Safflower leaves
SCIENTIFIC NAME : Carthamus tinctorius
63
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : áêʼnõÄ~°
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : ã≤Ê<åKü
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Ãã·<+Õ Ü
≤ ∂« XÖˇ~ˆ +≤Ü∂«
65
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : zO`å‰õΩ
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : \Ï=∞iO_£ b"£û
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : \Ï=∞iãπ WO_çHÍ
67
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : ã¨#fláêÜ«∞Å
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : áÈ~°∞ÛÖÏHõ
68
LOCAL NAME : Sanna payala
SCIENTIFIC NAME : Portulaca sp
Iron 25.3 mg
Beta Carotene 2470 µg
Vitamin-C 60.16 mg
69
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : `«OˆQ_»∞ ѨÙ=Ùfi
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : HÍã≤Ü∂« Pi‰õΩºÖË@
70
LOCAL NAME : Thangedu puvvu
SCIENTIFIC NAME : Cassia ariculata
71
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : J_»q ™ÈÜ«∞‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : J<Õ`«"£∞ „QÍq∞Ü≥∂Öˇ<£û "≥·Öò¤
72
LOCAL NAME : Adavi soya koora
SCIENTIFIC NAME : Anethum graveolens wild
73
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : J`≥Îe
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ʼnõÄìHÍ ~°∞xû<å\Ï
74
LOCAL NAME : Atheli
SCIENTIFIC NAME : Lactuca runcinata
75
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : Ñ≤ÃÑÊO@ ‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : JˆH¡á¶ê =∞ÖσiHÍ
76
LOCAL NAME : Pipintta kura
SCIENTIFIC NAME : Acalypha malabarica
77
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : |OHõO\˜ ‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : HÀ~üHÀ~°ãπ Xe\’iÜ«∞ãπ
78
LOCAL NAME : Bankanti kura
SCIENTIFIC NAME : Corchorus olitorius
Calcium 366 mg
Phosphorous 77 mg
Iron 15.4 mg
Beta Carotene 7019 µg
Vitamin-C 151.20 mg
79
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : K≥#flOy / `«y~åû‰õΩ
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ÖÏ*ˇ„ã≤ìÜ≥∂q∞Ü«∂ Ѩifiá¶È¡~å
80
LOCAL NAME : Chennangi / thagirsaku
SCIENTIFIC NAME : Lagerstroemia parviflora
Calcium 882 mg
Phosphorous 125 mg
Iron 10.7 mg
Beta Carotene 9029 µg
Vitamin-C 260.85 mg
81
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : Z#fl„k
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Hõ"≥∞‡e# ɡOQÍe<£ã≤ãπ
82
LOCAL NAME : Yennadri
SCIENTIFIC NAME : Commelina benghalensis
Calcium 243 mg
Phosphorous 44 mg
Iron 17 mg
Beta Carotene 4165 µg
Vitamin-C 123.60 mg
83
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : L`«Îˆ~x
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : JKåºÔ~Ouãπ Jã¨Ê~°
84
LOCAL NAME : Uthareni
SCIENTIFIC NAME : Achyranthes aspera
85
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : QÆ∞#H͉õΩ
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ã≤Ö’ã≤Ü∂« JÔ~x˚ Ü
¬ ∂«
86
LOCAL NAME : Gunugu
SCIENTIFIC NAME : Celosia argentia
87
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : |∞_»¤ HÍâ◊
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ÃѶ™· êeãπ q∞x=∂
88
LOCAL NAME : Budda kasha
SCIENTIFIC NAME : Physalis minima
Calcium 424 mg
Phosphorous 96 mg
Iron 24.5 mg
Beta Carotene 6340 µg
Vitamin-C 135.48 mg
89
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : QÀ~°∞=∞_ç
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ZxHÀÃãì=∞‡ ÃÇ·Ï™ÈÑ‘áÈeÜ«∞O
90
LOCAL NAME : Gorumadi
SCIENTIFIC NAME : Enicostemma hyssopifolium
Calcium 1641 mg
Phosphorous 81 mg
Iron 49.9 mg
Beta Carotene 5739 µg
Vitamin-C 441.72 mg
91
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : `«y~åû‰õΩ
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Hõãû≤ Ü«∂ `À~°
92
LOCAL NAME : Thagarencha
SCIENTIFIC NAME : Cassia tora
Calcium 869 mg
Phosphorous 108 mg
Iron 9.7 mg
Beta Carotene 10418 µg
Vitamin-C 225.01 mg
93
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : ZÅ∞Hõ AqfiP‰õΩ
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : "≥∞„~°q∞Ü«∂ W=∂i˚<å\Ï
94
LOCAL NAME : Yelaka chavulaku/elaka juvvi aaku
SCIENTIFIC NAME : Merremia emarginata
Calcium 1350 mg
Phosphorous 166 mg
Iron 97 mg
Beta Carotene 8787 µg
Vitamin-C 163.96 mg
95
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : JOy aOy
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : |ã≤ûÖÏ
96
LOCAL NAME : Angi bingi
SCIENTIFIC NAME : Bascila sp
Calcium 554 mg
Phosphorous 112 mg
Iron 16.7 mg
Beta Carotene 9344 µg
Vitamin-C 239.87 mg
97
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : <ÕÅ Lã≤i
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Ѷ≤ÖÏ¡O`«ãπ =∂_≥~åÃãÊ@xûãπ
98
LOCAL NAME : Nela usiri
SCIENTIFIC NAME : Phyllanthus maderaspatensis
99
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : J_»q "≥∞Ou‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : „\˜<À<≥ÖÏ¡ Ѷ¨Ó#"£∞–„QÍÃã"£∞
100
LOCAL NAME : Adavimentham kura
SCIENTIFIC NAME : Trigonella foenum-graecum
101
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : `«∞q∞‡‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Å∂ºHõãπ JÃãÊ~°
102
LOCAL NAME : Thumi kura
SCIENTIFIC NAME : Leucas aspera
103
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : QÆ∞~°∞=∂+≤
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : q∞~åc+≤Ü«∞ãπ *ˇÅѨ
104
LOCAL NAME : Gurumashi
SCIENTIFIC NAME : Mirabilis jalapa
Iron 11.5 mg
Beta Carotene 14891 µg
Vitamin-C 391.16 mg
105
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : #Å¡HÍâ◊
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ™ÈÅ#"£∞ h„QÆO
106
LOCAL NAME : Nalla kasha
SCIENTIFIC NAME : Solanum nigrum
107
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : ^Œ∂ã¨i
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : H˘‰õΩ¯Åãπ Ç≤Ï~°∂û@ãπ
108
LOCAL NAME : Doosari
SCIENTIFIC NAME : Cocculus hirsutus
109
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : J_»q á⁄#QÆO\˜ ‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : PÅì~ü<≥O`«~° Öˇ<≥Å¡
110
LOCAL NAME : Adavi Punnaganti alam
SCIENTIFIC NAME : Alternanthera lenella
111
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : `≥ÖÏ¡~°˚"£∞
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : WO_çÜ«∞<£ HÀ~°Öò„\˜
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Z~°„u# W<£_çHõ
112
LOCAL NAME : Tellarjam
ENGLISH NAME : Indian coraltree
SCIENTIFIC NAME : Eraythrina indica
113
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : ˆ~ŠѨÙ=Ùfi
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Hͺã≤Ü«∂ Ѷ≤ã¨∞ÛÖÏ
114
LOCAL NAME : Rela puvvu / Railapuvvu
SCIENTIFIC NAME : Cassia fistula
Calcium 184.6 mg
Phosphorous 94.1 mg
Iron 10.6 mg
115
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : J_»q ѨÙÅ¡‰Äõ ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : PHõûeãπ HÍi‡‰õΩºÖË\Ï
116
LOCAL NAME : Adavi pulla koora / pulchitha aaku
SCIENTIFIC NAME : Oxalis corniculata
117
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : `«ÅO\ωõΩ
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : H˜Ü
¡ ∂≥ q∞ Qͺ#O„_®
118
LOCAL NAME : Thalaila / thantaaku
SCIENTIFIC NAME : Cleome gynandra
119
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : `≥Å¡ QÆO*ˇ~å‰õΩ
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : „\˜Ü«∂Ou=∞ _≥HÍO„_®
120
LOCAL NAME : Tella garjala / Tell ganjaraku
SCIENTIFIC NAME : Trianthema decandra
121
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : =∞ÚÅ¡ ^˘QÆæe
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : J=∞~åO`«ãπ Ãã·ÊO_£
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : J=∞~åO`«ãπ Ãã·Ê<Àã≤ãπ
122
LOCAL NAME : Mulla Doggali
ENGLISH NAME : Amaranthus spined
SCIENTIFIC NAME : Amaranthus spinosus
Calcium 800 mg
Phosphorous 50 mg
Iron 22.9 mg
Carotene 3560 µg
Vitamin-C 33 mg
123
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : `«_»Hõ ^˘|∞ƒ_»∞
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : "≥∞„iq∞Ü«∂ „>ÿ̌_≥O@\Ï "å~ü Ǩϙêì\Ï
124
LOCAL NAME : Thadaka dobbudu
SCIENTIFIC NAME : Merremia tridentata var. hastata
Calcium 556 mg
Phosphorous 140 mg
Iron 49.1 mg
Beta Carotene 9321 µg
Vitamin-C 175.85 mg
125
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : K«OK«e ‰õÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : _çÔQ~å JÔ~fixûãπ
126
LOCAL NAME : Chemachali kura
SCIENTIFIC NAME : Digera arvensis
127
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : áêÜ«∞ʼnõÄ~°
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : áÈ~°∞ÛÖÏHõ XÖË̂~ã≤Ü∂«
128
LOCAL NAME : Payala kura
SCIENTIFIC NAME : Portulaca oleracea
129
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : Le¡HÍ_»Å∞
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : PxÜ«∞<£ ™êìÖ¯ò û
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : Je¡Ü∞« "£∞ ÃãѨ
130
LOCAL NAME : Ulli poraka
ENGLISH NAME : Onion stalks
SCIENTIFIC NAME : Allium cepa
Minerals 0.8 g
Fibre 1.6 g
Carbohydrate 8.9 g
Energy 41 Kcal
Calcium 50 mg
Phosphorous 50 mg
Iron 7.43 mg
Carotene 595 µg
Riboflavin 0.03 mg
Niacin 0.3 mg
Vitamin-C 17 mg
131
™ê÷xHõ ¿Ñ~°∞ : =∞ÚÅ¡Oy
WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞ : ~å_ç¤+π
âß„ã‘ÎÜ«∞ <å=∞=Ú : ~°á¶ê#ãπ ã¨\˜=ãπ
132
LOCAL NAME : Mullangi
ENGLISH NAME : Raddish
SCIENTIFIC NAME : Raphanus sativus
133
Z_ç\’iÜ«∞Öò:
_®II Z"£∞. =∞^è∞Œ Hõ~ü ~Ô _ç¤
N=∞u. ã¨Ö’q∞ Uã¨∞^•ãπ
ã¨ÇϨ HÍ~°O:
ÔH. HÍO`«=∞‡
Z"£∞. N^Õq
Ñ≤. ã¨∞^è•~å}˜
HÔ . ~°=∞}˜
HÔ . ÉèÏQƺ=∞‡
\˜. +¨i‡ÖÏ
Z<£. ~åOÉÏ|∞
\˜. QÀáêÅ „H˜+‚¨
Editorial team:
Support:
K. KANTHAMMA
M. SRI DEVI
P. SUDHA RANI
K. RAMANI
K. BHAGYAMMA
T. SHARMILA
N. RAM BABU
T. GOPALA KRISHNA
134