Grégoire IV (pape). Gregorii IV, Sergii II, pontificum Romanorum, Jonae, Freculphi, Frotharii... episcoporum, Opera omnia...
accurante J.-P. Migne,.... 1851.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.
CURSUS COMPLETUS
SIVE
. ' BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODÀ, GECONOMICÂ,
OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORM SCRÎPTORUMQUE ECCLESÎiSTICORUM
QUI
AB.iEVO APOSTOLICO AD INNOCENTE III TEMPORA
FLORUERTJNT;
'
RECUSIO CHRONOLOG1CA
OMNIUMQVJE ËXST1TERE MONUMENTORUM CATHOLICË TRADITIQMS PER DUOOECÎMPRIORA
ECCLESÏJÎ SPECULA,
IUXTAEBITIONES ACCURATISSIMAS, INTERJSECUMQtlE NONNULLIS COMCIBUS HANL'SCRIPTIS COLLATAS^
PER.QUÀM DÎLIGENTERCASTIGATA ;
MSSEB.TATWNIBIIS,COMMENTARHS LECTIONIBUSQLE YAMANUBUS CONTINENTER 1LLUSTRATA ;
OHNiBUS OPERIBUS POSTA.MPLISS1MAS EDITIONES QVM TRIBUS NOVISSIMIS S^CUUSBEBEN1UR ABSOLUTAS
BETECTIS,AUCTA ;
1NDICIBUSFARTICULARIBUS ANAtïTICIS, SINGULOSSIVETOMOS, SÎVEÂUCTORES AL1CUJUS MOMJ^TI
SUBSEQUENTJBUS, DONATA J
CdPITULIS
INTRA IPSUM TEXTUMRITEDISP0S1T1S, NECNON ETTITULIS SINGVLARU» PAGINARUM MAttGINEM SUPERIOIlEM
IIISTINGUENTIBUSSUBJECTAMQUE MATERIAMSIGNrFICANTIBUS, ADORNATA ;
OPERIBUS COUDUBUS TUMAPOCRYPMS, ALIQUAVEÎIOAUCTORITATE INORDINE AD TIUDI110NIÏM
ECCLESIAST1CAM POLLENTIBUS, AMPLIFICITA;
eUOBUS iNBICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTliROSCIL1CET RERUM, QUOCOKSULTO, ^JUIKQUI»
UNUSQ.UISQUE PATRIJHIN
~ SCUlPTURiE SACREE,QUODLIBET THEHA SCRiPSERIT UNO INTUITU CONSPICIA1UI\; ALTtKO
EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES»
ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM L1BRORUM
SCRIPTUR* TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIOACCURATISSIMA, CGTERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPONENDA , SI PERPENDANTUR : CIHRACTCRUM MT1DITAS
CHARTJE QUALITAS, INTEGMTAS TEXTUS, P ERrECTIOCORRECTIOMS, OPERUM RUCUSORUM 1UMVARICTAS
TUMNUMEROS, FORMAVOLUMINUM PERQUM1 COMMODA IN
SIBIQUE TOTOOPERIS DliCURSU CONSTANTER
SIMILIS, PR.ESERTMQUE
PRETII-EXlGUFr.AS, 1STACOLLECTIO, UNA, METHOD1CAETCHIiONOLOGICA,
SEXCENTORUM TRAGMENTORUM 'OPUSCULORUMQUE HACTENIIS 1IICILLIC SPAltSORUM,/""/JN.^y
PRIMUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA,EX OPERIBUS AD OMNES /ETAT ES, £, f^X^Z
LOCOS,UNGUAS FOKMASQUE TERTINENTIBUS , COADUNATORUM. 1^\\
SEMES SEGDNDA,
m QUAPRODEUNTPATRES,DOCTOUES SCRIPTORESQUEECCLESÏJILATINJE !r
A CRËGOIUOMAGNOAD INNOCENTIUM III. -
^
flccurcmfe 3.*^3. ïïli$nt,
BIBLIOTSBCS GE.ERI BEIÏÏEEBS,
SIVE
COMPLETORUM
CURSCUM IN SINGULOSSCIENTIJEECCLESIASTlCiERAMOSEDITORE.
PATROLOGIABINA EDITIONETYPIS MANDATA EST, ALLANBMPELATINA, AtlA GRiECO-LATINA.—
, YEXEUNTMILLEFRANCISDTJCENTA YOLUMINA EDITIONISLATINE ; OCTINGENTIS
ET
—
MILLE TRECENTAGR.EeO-LATIN.a3. MERELATINATJNIVERSOSAUCTORESTUM OCCIDENTALES,
TUM
ORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR;HI AUTEM,IN EA, SOLAYERSIONELATINADONANTUR.
PATROLOGIJE TOMUS CVI.
GREGORIUSIV,SERGIUS II, PONTIFICESROMANI;JONAS, FRECULPKUS,FROTHARIUS,EPlSCOPIii
AGNELMJS, HILCUINDS, ABBATES, ETC.
TOMDSTJNICUS.
EXCUDEBATDR ET VENIT APDD J.-P. MIGNE EDITOREM,
m YIADICTAD'AMVOISE, PROPE PORTAMLUTETIJE PARISIORUMVTJLGOD'ENFER NOMINATAM
SEU PETIT-MOKTRGUGE.
1851
SPECULUM IX.
GREGORII iy, SERGIIII,
POKTIFICUM RQMANORUM
JOXffMâ FREGULPBI» FROTHARII,
1EXOVIEXSISET TULLENSISEPISCOPORCM
AURELIANENSIS,
3UXTA MANS1AMPLISSIMAMCOLLECTIONEM ET EDITIONES SURTÎ, MURATORÏI, UGHELL1,
• PLZU , MABILLOSU,PERTZ1I ET B1BLIOTIIECASPATRD1I RECUSA.
1NTERM1SCENTUIU
AMUTUM;THEGÂ'NICirOnEPISCOPI
AGNEIX1RAYENNATIS,HILmHM SA"NTnTONYSIANl, TREVIREN'SIS,
PATRIARCH
MAXENTIIAQUJL-UIENSIS K, CANBIDIFOI.I>E\SISMOSACIH,I1EVEDICTI
DIACONI, CBRISTIANIDRUTHMARICOKBEIE'NSiSMONACM, JOSEPIII SACERDOTIS,ETC., ETC.,
SCR1PTA TEL SIBIPMDI FRAGMENTA QUI EÏSTANT.
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIBLIOTHECa: CZ.ERI UKIVERS.E,
SIVE
•CORSUCM IN SINGULOSSC:KNTMîI CCL!ÏSIASTIC,"E
COMPI.ETORCM T.AMOS,EHITOItE.
TOMUS UNICUS.
VEMT 8 FRANCISGALLICIS.
EXCUDEBATDR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,
INYIADICTAD'AMBOISE, PROPEPORTAMLUTETI^EPARISIORUMYULGOD'ENFER N0MINATA1I,
SEU PETIT-MONTROCGE.
1851
ËLENCHUS
AUCTORUM QUI IN HÔO T055G CVI CONTINENTUR
HILDUINUS,abbas sancti Dionysii. Col. 9
MAXENTIUSJAquileiensis patriarcha. 49
•
CANDIDUS,Fuldensis monachus. 57
DODANA,sive DUODENA. 109
JONAS, Aurelianensis episcopus. 117
• 393
ARDO, seu SMARAGDUS.
BENEDicTcsdiaconus. . 393
HILDEMARUSet LAMBERTUS. 393
THEGANUS,Trévirensischorepiseopus. 401
AGNELLUS,qui et ANDRÉAS,abbas sanctae Maria? ad Blacliernas
et sancti Bartholomoei RaYennatis. 429
GREGORIUSIV, pontifes. Romanus. ' 841
FROTHARIUS,Tullensis episcopus. 863
ELDEFONSUS,Hispanus episcopus. 881
"
JOSEPHUSsacerdos. 889
SERGIUS papa II 905
FRECULPHUS,Lexoviensis episcopus. • 915
COLUMBANUS, sancti Trudonis abbas. 1257
CEOISTIANCSDRUTHMARUS,Corbeiensis monachus. 1259
AURELIANUS,Reomensis monachus. . 1521
Ex typis MIGNE,au Pelit-Monlrotige.
ANNODOMINIDCCCXL.
HILDUINUS
ABBASS. DIONYSII.
NOTITIA HISTORICA IN HILDUINUM.
[Gall.Christ.,inter abbatesS. Dionysii.]
Hildumus, qui et aliquando Aldoinus, discipulus A magnâtes imperatoris cum Jesse Ambianensi prse-
Alcuini, illustri génère ortus, ut pote qui frater Wi- sule. Walaffiâus Strabo in carminibus ad eum scri-
grini comitis Petragoricensis et Engolisinensis, Ca- ptis «tomo sexto Antiquarum Lectionum Canisii vo-
roli Calvi propinqui, ilemque frater Bernardi et cat magnum Aaronem, J cujus, nitor morum cum
Gairoldi comitis, qui in necrologio Sangermanensi sensus probitate commendatur. Denique Agobardus
memorantur, sin minus erat monachus, cum ad S. Lugdunensis archiproesul eum « sanclissimum ac
Dionysii nionasterium accessit, in hoc induisse mo-- beatissimum t vocal in epistola ad proceres palatii,
nachum non incongrue colligilur, ex antiquo Argen- et pêne solum cum Wala abbàte « in via Dei adju-
tolii necrologio, atque etiam Dionysiano, ubi ad de- torem christianissimi imperatoris Ludovici. i Atta-
cimum Kal. Decemb. i beati Dionysii monachus et men cum anno 850 una cum Wala Corbeiensi ab-
abbas i appellalur. Eligilur abbas anno 814 ex libro bàte filiorum imperatoris patri rebellium partihus
primo de Miraculis S. Dionysii,anni cap. 1, seu 81S, adhajsisset, amissa' ejusdem imperatoris gratia in
secundum hodiernam incboandi ralionem. Sane exilium ad Corbeiense in Saxonia monasterium mis-
hoc anno Ludovici Augusti primo, Kalendis Decem- sus est. Inde revocatus paulo post Hincmari disci-
bris, indiciione vm, regise defensionis duo privilégia puli sui favore, pristinas dignates, Dionysianam vi-
obtmuil ab hoc principe, qui et anno circiler 822 prse- delicet ac Germanensem praîfecluras recuperavit.
ceptum dédit pro commutatione quorumdam praedio- Inde contigit, -ut liberior lactus Hilduinus, quippe
rum Hildainum abbatem inter et Hidulfum de quibus- qui non jam alienis distraclus, propriis ovibus re-
dam bonis in Âlsatia sitis. Hilduino Ludovicus et gendis se totum dederil, quas ut ad meliora pabula
Lotharius Augusti tribuunl remissionem pensionis y, reduceret, precibus induxit Ludovicum Pium ad or-
annua3 ducentorum vini modiorum, quos quidem dinem monasticum in abbatia S.-Dionysii per epi-
primum graluito Dionysianùs abbas occasione cujus- scopos renovaudum. Àudiendus ea de re Ludovicus
dam vini penuriaj, ad Yern (Yenrvillam) palalium, in diplomate : « Inter coetera visurn est illis (episco-
dein ex quadam consuetudine successores persolve- pis, qui Parisiis Ludovici jussu conventum agebanl)
rant, jam vero regii exactores pro lege et debilo ut monasterium praeclarissimi et eximii Christi mar-
censu exigehant. Datum est hoc praeceptum anno tyris B. Dionysii, sociorumque ejus, quod constat
circiter 825, quo jam tempore Hilduinus eral archi- lantorum martyrum nomine dedicatum, et a regibus"
capellanus, seu major eleemosynarius, abbas S. Me- Francorum, progeiiiloribusque gloriae nostrae, am-
dardi Suessionensis et S. Germani a Pralis. Anno plissimis rébus ditatum, quo in eo monasticus ordo
sequenli Ludovicus Pius imperator misso Romani religioseDeo deserviret, magna emendatione et cor-
Lolhario pro sedandis super eleclione Eugenii II rectione opus haberel quam causam tam per
papse motibus exortis Hilduinum abbatem consilia- se quamque et per venerabilem prudentemque vi-
rium adhibuit. Habelur ad annum 828 Ludovici et rum Hilduinum meniorati monasierii religiosum ab-
Lotharii praxeplum pro commutatione quorumdam batem, noslraj serenitatis auribus ïnlimarimt, uti
bonorum in pago Andegavensi inter Fulcricum et nostra piissima imperiali poiestate per eorum auclo-
Hilduinum abbatem, qui et memoratur hoc circiter ïitatem corrigeretur. DatavnKalend. Septemb. anno,
anno in praecepto eorumdem imperatorum decer- Christopropitio, 19 imp. Ludovici serenissimi imp.,
nentium ad pièces Theodradse abbatisssebeaLseMa- indictione 10 (852). Aclum monasterio Sancti Dio-
rise de Argentolio, ut post ejus decessum ad S. Dio- nysii in Dei nomine féliciter, amen, i Ad hoc proe-
nysium ista reverlatur ecclesia. Circa 850 Rabanus G cepîum Ludovici alterum accessit ibidem eodemque
Fuldensis abbas Commentarios suos in librum , re- tempore editum, quo parlilionem bonorum mona-
gum misit ad Hilduinum abbatem et sacri palatii chis ab Hilduino factam conflrmavit. Hilduini ea de
archicapellanum, qui aliquam Rabani scriplionem re litierae ex authentico inslrumento, sed aliquot in
sibi utilem ab eo petierat, per quemdam Fuldensem locis mulilo a Mahilloniovulgataî sunl, libro vi de
monachum, quem Rabanus ad palatium direxeral. Re Diplomatica pag. 519, ei post hune a Felibiano
Multis laudatur Hilduinus ab omnibus illorum lem- in Prob. Hislor. S. Dionysii n. 72, ubi hanc parli-
porum scriptorihus. c Excellentissimum abbatem » lionem Hilduinus «non ambitione vani nominis, aul
vocat Lupus abbas Ferrariensis, quicum in adole- cupiditale proesentis gloriae, sed sola futuraî relri-
scentia vixeraL.Idem epistola 110, « nobilitatis, di- butionis mercede a se factam dieil cum consilio et
gnitalis et moderationis apice conspicuum > proedi- consensu Ludovici domini sui, ut ne monasticus ordo
cat, nempe oh dignitalem archicapellani qua prav in eodem loco unquam deflcial, sicut prosteritis^lem-
ditus erat, unde et « ecclesiasticorum magisler > ab poribus contigit, in tantum ut pastorali negligentia
eodem auctore dicitur. Frotharius episcopus epist. diuturna, et incuria temporalis subsidii, monachi a
11 c excellentïssiniae virum nobilitatis et gloriosse majori parte ipsum habîtum abjecissent Ne igi-
dignitatis apice sublimalum, a ûeo electum rjatrem tur aliquando ex subsidii temporalis defectu mona-
et magistruni ; t et epist. 16 « inclytum et omni chi in similem lapsum corruerent, >et a via rectitu-
nobililale proeclarum,» compellat, qui et in epistola dinis et régulas sancti Benedicti instilulione, i qua-
ecclesiaj Senonensis pro eleclione Jeremioe, « sacris libet cavillatione in futuro aberrarent, aut devia-
negotiis a Deo prolatus » exhibetur; propiefôa quod D renl, statuil Hilduinus, ut denlur eis annis singulis
res ecclesiasticas hic solus, aut certe cum rege mo- de tritico puro ad eorum et hospilum in refeclorium
derarelur. Ad hoc Theganus eum recensel inter venientium opus modia duo milîia centum ; » ad
PATROL.GVI. 1
il HILDUINUSABBAS'S. DIONYSU. NOTITIA. 12
proebendam famulorum eis servientium « de sigale A sanclofùm martyrum reliquias" Warino ejus Ioei
modia nongenta; de vino puro ad eorumdem mo- abbali, jtidemque"monasterii Resbacensis, pollicitus
uachorum et bospilum usum modia duo millia quin- fuisset, corpus sancti Yili pueri ac marlyris Lucani,
genta, proeter cervisiam ad usum famulorum; de quod Pippino régnante translatum in Franciam, in
legumine modia trecenla; de adipe modia triginta quadam Parisiensis agri cella Dionysiana asserva-
quinque; de butyro seslerlia triginta; volatilia in lum fueral, êidem eoncessit, cum assensu impera-
Pascha et Natale Domini, etc., J quai omnia « ad cen- toris, episcopi Parisiensis, et nobilium vicinorum.
tuniquinquaginla monachorum numerum âssignala,s Nithardus, Bistoriai Mb.i, auclor est Hilduinumuna
niinui unquam velat a successoribus abbatibus ; au- cum Gerardo Parisinaî civilatis comité an. 858 Ca-
geri vero cupit, ut « multiplicalis opibus, àccumu- rolo fidem suam sacramento Armasse, non 828, uti
îentur et servilii divini cullores, etc. » Subscribunt legiluï,- errore forsan lypographi, lomo primo Hi-
Aldricus Senonensis, El»Rhemensis;0!garius Mo- sloriaeuniversilalis Parisiensis pag. 604. Eodem anno
guntinus archiepiscopi; Drôgo Mettensis episcopus, visum est Hilduino abbali fratribusque Sandionysia-
Witgarius Taurinensis, Erchanradus Parisiacensis, nis suffragioiuni inire socielatem cum Reinigianis
Jonas Aurelianensis, Heribaldus Antissiodorensis, monachis, qui sacrai confoederationiultro assense-
Tractarius episcopus incerti loci. «Aclum in mona- runt, si non ipsi primi hujus fuerunt auclores. Editai
sterio sancti aposlolorum principis, excellentissimo- sunt hac de re lilterae ex memhrana Remigiana
runique martyrum Dionysii, Ruslici et Eleullierii lomo IY Spicilegii, pag. 229, et in proh. Hislor. san-
aiiiio 19 Ludovici serenissimi imperatoris indiclione dion., nuni. 77, in quibus id factum legilur Fulcone
10. Data xi Kalend. Februarii in Dei nomine féli- r> Sancti Remigii abbate. Subjiciuulur in veleri mem-
citer, s Hanc autem Hilduini abbatis constilutionem brana nomina monachorum ex monasleiio Sancti
ratam habuit poslea uti supra diximus Ludovicus Dionysii, atque eliain jllorum, quibus communio
imperator vu Kalend. Septemb. iisdem anno ct.in- suifragiorum ab iis concessa fuerat, qui fratres con-
diclione, et quidem in monasterio Sancti Dionysii. scripii aliis dicebantur. Horum in numéro primi re-
Ex quo intelligilur, ait Mabillonius, annum deci- censenlur Hludovicus imperator, item Hludovicus
mum nonum imperii Ludovici in praidiclis Hilduini rex, tura Hilduinus abbas, item Hludovicus abbas,
litteris expressum, repetendum esse ab eo tempore, quorum primus Dionysianùs abbas erat, alii^duo
quo Ludovicus imperii consors a paire dictus est, confoederali,et forte ex Dionysianisassumpti : quan-
non a Caroli parentis Obitu, qui tanlum v Kalendas quarn Ludovicusabbas videtur esse Ludovici Augu-
Februarii accidit. Hilduinus circa eumdem annum sti frater, qui Hilduinoabbati Dyonisianosuccessif,
exslruxit ecclesiam, seu polius oratorium B. Marise, jam alienorum coenobiorum abbas. Hos sequuiHur
qutfd hactenus visitur in crypia subterranea ad pe- nomina ejusdem loci monachorum numéro 125. 1
des veteris lumuli sancti Dionysii ejusque sociorum, Mabilloniuslomo II Annal., pag. 608, habel centinn
ut palet ex ipsius litteris nonnihil mutilis, quibus viginli scplem, quos inter memoratur Godoi'redus
huic oratorio, cujus dedicatio Kalendis Novembris episcopus. Anno 859, quamdam bonorum factam
facta dicitur, in dolem assignat « viculum , qui Er- peruiutalionem Hilduinuminter ahbatem Sancti Dio-
medonis dicitur et mansum in Aqua picta i ad lu- nysii et Ermenlrudem abbatissam bealse MariseJo-
minaria suppeditanda, prailer ea qùas de thesauro Irensis Ludovicus imperator ratum habuit x Kalcn-
ad pedes sancloium ex antiqua consuetudiue, dona- das Februarii, indiclione secunda, anno imperii 2ô.
bantur. Insuper slatuit, ut « ex monachis sanctse G Icscquenti anno 27, régnante Ludovico serenissimo
hujus congregalionis octo sibi per vices omni tem- Augaslo, die nonomensis Februarii, duonobiles eon-
pore in ea capella tain diurnum quam noclurnum juges Lanifridus et Teulgildis varia prsedia apud
more Romano ofliciumfacianl. J El hoc quidem am- Biùolidumsita contulerunl Hilduino abbati sancti
plius constat ex diplomate Ludovici imperatoris, Dionysii, qui moiluo Ludovico die Dominica 20
quo villam pagi Parisiaci vocabulo Minlriacum, Mi- Junii ejusdem anni 810, dum Lotharius ex Italia in-
try, contulil ecclesise, quam « vir venërabïlis Hil- tegrum, si possel, imperium occupaturus Parisios
duinus, abbas religiosus monasterii sancti apostolo- tendit, una cum Gerardo comité Parîsiensi, Carolo
rum principis, excellentissimorumque marlyrum i'ruslrata fide, Lothario obviam occurrit; eoque
Dionysii, Rustici et Eleullierii, » quos imperator tempore dumfrater in fraires insurgit, ac Nortmanni
spéciales prolectores suos 'socal, t aille pedes eo- occasionem rati opportunam devastandi oras roari-
rumdem bealissimorum martyrum J ad laudem Dei timas, jamjam Rolhomagum expilarunt, Hilduinus
ac Domini Jesu Christi « in honore sanctoe et in- Sàndionysianum ihesaurum in abbatiam Ferrarien-
violalaî semper virginis coeii, loliusque niundi re- sem deportari voluit ; sed cum Lupus Ferrariensis
giuse, ac sancti proecursoris Christi, i pro impera- abbas epistola 110 tutum salis non esse locum ad-
toris ejusque Conjugis ac prolis salule recens sedi- monuissel, quo severlerit Hilduinus, incertum. Sane
fîcaveral; ubi « permulta et pretiosissima san- circa hune annum 840exstant in Probalionibus Hi-
cldrum pignora » collocavil. lisec vero donalio storiai sancti Dionysii, num. 81 et 84, duo pro valle
eidein Joco facta esl ad luminaria et ornamenla Tillina, la Yalleline, inllalia, Lofharii imperatoris
ibidem proenranda, eo pacto, ut in purificatione S.. D indulta sancto Dionysioprivilégia preeibus Hilduini,
Marias,ac die martyrii bealissimorum Pétri et Pauli, horum in primo diplomate dicti simplieiler « Yené-
ôl in solemnitate gloriosissimi marlyris Sebastiani, rabilis abbatis, r in altero t Yenerabilis vocati ar-
atque in anniversario ipsius imperatoris et dilectoe chiepiscopi, sacrique palatii noslri notarii summi. j
ejus conjugis Judith, quando ipsi ex hoc mundo de- De Hilduini obitus anno variant auctores : Mabilïo-
cessissenl; ex rébus ejus villasmonachi ipsius san- nio non ultra annum 840 vilain produxisse videtur,
cti coeiiobii refeclionem habeanl, semolis solatiis cui conduit auclor Historiai Genealogicosmagnatum
chafilatis, « quoede rébus ecclesise in solemnitaii- Francise lomo YL pagina 242, cum ipsius niorlem
bus depulalis ex impérial! auclorilate jam habebant, consignai anno 810. Fallitur autem Jacobus Brolius,
et in iisdem diebus, juxta possibililalem, paupe- cum uno anno ejus obitum anteierlit, Aslronomo
rum rèfeclio fiât, etc., data ini Kalendas Februa- contra lestante, Ludovico mortuo Hilduinum abba-
rias anno Christo propitio decimo nono imperii tem S. Dionysiiuna cum Gerardo comité Parisiensi,
domni Hludovici piissimi Augusti, indiclione unde- Lothario Parisios aecedenti obviamprofeclum fuisse.
cima. Actum Yern Palalio regio. J Hilduinus an. Neque minus a vero abesse tam in anno quam in
856 Areopagitica scribere aggressus esl (ita nomi-i die videtur scriptor Historiai universilatis Parisien-
nant lucubrationes quas de geslis B. Dionysii con- sis, cum lomo primo, pag. 604, mortuum tradit anno
texuit), jussus epistola Ludovici Pii, quas iisdem 842, die 30 Octobris. In necrologio Sangermanensi
Areopagelicis praafixa reperitur. Eodem anno, cum ejus tempore scripto notalur ad x KalendasDecem-
imper apud Gorbeiam novam relegatus, quasdam bris, depositiodomni Hilduini abbaiis, eodemque in
15 YITÂ S. DIONYSII AUCTORE HILDUINO. — PROLEGOMENÀ. 14
Dionysiano : Omit Htlduinus B. Dionysii monachus A pultum fuisse in choro Sancti Medardi Suessionensis
et abbas; fulurus omni ex parle gloriosus, si Ludo- e regione praicipui altaris, ubi aille dirulam a Cal-
vico imperatori et post eum Carolo ejus filio fideni vinistis ecclesiam visebatur adhuc lapis sepulcralis.
haud fefellisset, ut Lothario assentaretur. Laudatus Quod si ila est, ait Mabillonius, hune ad obitum
Brolius, quem secutus est auclor Historiai universi- usque ejus loci abbatem persévérasse concedeuduin
tatis Parisiensis lomo I, pag. 604, asserit eum se- esl.
ABEOPAGITICA
SITE
BMMûTi momat WÏTM
Jussu Ludovici PU ab HILDUINOscripta.
(ExSufio.)
PROLEGOMENA.
i. ïB omnium studiorum ilïum auctorem esse non dubium
domini Ludovici, ad Hildui- esl, qui quorum incitât mentes, quo sibi placet in-
Augusti
Epistola piissnni abbatem monasterii sanctissinio-
num venerabilem genio adjuvat actiones. Sed et in hoc valde exsultat
rum martyrum Dionysii sociorumque ejus, de colli- spiritiis meus in Deosalutari meo, quoniam Chrislia-
qendis in corpus unius texlus-his quoein Groecorum
notifia nissimus animus vester sic evidenlissime erga se
historiis ex preliûsissimj marhjris Dionysii
- divinai bonitàlis bénéficia, et sanctorum cognoscit
passim scripta repérerai.
solatia, et tain se accensum ostendit
In nomine DominiDei et Salvatoris nostri Jesu circa auctoris etprornptissime
reparaloris sui, seu suf-
Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia, fragatorum suorum, venerationem speeialium
atque obsequium.
imperator Augustus, Hilduino, etc. (Hanc epistolam "Non enim sic ab intimis pia anima vestra divina
require inter opéra Ludovici PU hujusce Patrologice confiteretur vera et justa judicîa, nisi se ipsatn
tomo GIT, col. 1526.) sancto illuminatàm cognosceret spiritu : nec ila de-
Q. volissime amici Dei bene gêsta et dicta, maximaî
Rescriplum Hilduini abbatis ad serenissimum tmpera- sagacitatis vestrae prudentia perquireret, nisi sum-
tore'm, dominum Ludovicuin. TJnde et qualiter mum bonum, a quo et per quem omnia sunt bona,
siimpta sunt ea quoein corpus unius textus, secun- * diligeret. Cujus amore religiosa devotio vestra ac-
dum jussionem ipsius, redegerat ex Groecorum et G
excellentissimimar- censa esse dignoscitur, ut Christi militum gloriosos
' Lalinorum historiis, de notitia
tyris Dionysii. triuïnphos inquireret. Quos cum noverit, per eorum
Dominobenignitate admirabili et aucloritatis re- adjutorium robustius contra vitia vitiorumque au-
vcrenlîa honorabili, Ludovico Pio semper Augusto, ctores pugnabit : quatenus martyrum exempla sec-
Hilduinus humilis Christi famulus, et domini mei tando, qui viriliter certavere etfideliter satis vicere,
Dionysii pretiosi, ac sociorum ejus malTicularius, ad palniam, qua illi munerati sunt, et ipse pertin-
veslroeque imperiali dominationi in omnibus de- gat. Hue accedit ad voti et sollicitudinis veslraî in-
volissimus, preesenlem in Clnïsto prosperilatem citamentum, quia-Esdras sanclai Scripturoe repara-
alque seternaifelicitatis benedictionem optat.et glo- tor, magnum remunerationis donum exinde apud
riam. Deum promeruit, et laudabile sibi nomen apud ho-
I. Exsultavit cor meum in Domino, et exaltatum mmes acquisivit.
est cornu meumin Deo meo. Dilatation est os meum, H. Quocirca et veslraî sedulilatis instantia, cum
et gaudebunt labia mea, ut annuntiem prsecoriiado- pro magna antiquitate hujus sanctissimi patris no-
mini mei gloriosissimi martyrîs Dionysii, ab eximio stri, quantum ad generationem lerrenam, et conver-
imperatore domino meojussus,quse reticere nonpo- D ] sionem seu obitum attinet, mira sanctilate et mira-
teram, etiamsi a quoquam fuissem forte prohibitus, culorum prodigiis, orbi pêne cunclô innotuit : noti-
et rêvera magna mihi est ratio gralulandi, quoniam tia ipsius paucis nostrofum cognila, plurimis adhuc
cumulalius mihi effeclum desiderii mei prsestare inanens incognita, cum per vestrum studium patue-
voluit divina dignalio, ut mentis meaî conceplum ei rit, et meritum, ul melius ipsi scitis, grande vobis
placere cognoscerem, cum quod agere spontanée conciliabitis, et memoriale perpetuum acquiretis.
disponebal mea humililas, in agendo data manu Facial autem Dominus, ul et nos idonei cooperato-
auctoritalis, cooperarelur vestra Deo plaeens subli- res inveniamur, ad bonaî voluntatis vestrae-perfeclio-
uiilas. Qua de re bonorum operum et spiritualium nem, qui lanto sine aliqua haîsilallone vestris jus-
15 -
{V1TAS. DIONYSIIAUCTOBE HILDUINO. . 16
sionibus obedimus, quanto illa rogatis seduli exac- A vidit : el quia lune viginti et quinque erat annorum,
tores, quai exhibemus voluntarii exsecutores. ipse in epistolis, ad Polycarpum Smyrnoeorumepi-
"Ideirco quia reperta quaique, tam in Groecisquam scopum, et ad eumdem Apollophanium missis,
in Lalinis codicibus, ex domino el patrono nostro ostendit. Quia vero cum omni domoet Damariiixore
Dionysio, quoe hactenus minus cognovimus, vobis sua crediderit, lectio Actuum apostolorum docet, et
- ocius in unum collecta mittere poscitis, et incon- evidentius dialogus Basilii et Joannis,
capitulo S li-
gruum ducimus, aucloritatis vestrae pio desiderio bri quarti,.demonstral. Sed el beatus Ambrosius in
differri, quod ex debito servilutem nostram constat epistola ad Yercellenses, eamdem uxorem ejus ex
debere largiri, quantum connivet brevitas temporis, - nomine designans, perspicue manifestât. Beatus de-
quidquid ori suggesseril memoria citai recordatio- nique Pater Âuguslinus in sermone a pulcherrimo,
nis, favente Domino, velociter scribenlium commil- quem de seminatore verbi scripsit : « Apostoli ser-
lemus nolariorum articulis : deprecanles vestram mone finilo, audita illic resurrectione morluorum,
humililer sapientiam, ne in his, quse re%erentia et qusepraîcipue est fides Christianorum, refert dixisse
amore sanctissimi marlyris, et proptei jussionis ve- Athenienses, Audiemuste dehocilerum. Erant enim
strse obedienliam scribenda aggredimur, verborum quidam inter eos irridentes, quidam dubitantes,
pompositatem, aut dictatîonis leporem, sed purissi- B quidam credentes, atque in eis nominalur quidam
mse veritatis, sicut ab antiquorum dictis, sumpsi- DionysiusAreopagila, id est Atheniensium principa-
mus, quserere sludeatis sincerilalem : nosque re- lis : el mulier qusedam nobilis, nomine Damaris, el
prehendere de casuum, proeposilionum atque con- alii plures. J Et in eodem sermone, ubi de scan-
junclionum virlute, seu lilterarum in subséquentes dalo Judoeorum et stultitia geniium scribit, diceus :
immutatione, vel punctorum secundum artem grani- « Judoeis quidem scandalum, gentibus autem stulti-
malicam p'osilione, nolite : quia non id sludendum, tiam : sed ipsis vocatis Judoeis el Groecis,hoc est ipsi
sed noslrse deservitionis obsequium, ac commenda- Paulo ex Saulo, et DionysioAreopagila, his talibus
tionis vestraî officium, accelerandum suscepimus : et illis, Christum Dei virtutem et Dei sapientiam. >
maxime cum IISPC,quse ab aliéna lingua expressi- IY. Cseterum de notitia librorum ejus, quos patrio
mus, in tenoris série, sicut de prselo sunt eliquata, sermone conscripsit, el quibus petenlibus illos com-
texemus : quai licet in inlerpretalione non redoleani posuit, leclio nobis per Dei gratiam et vestram ordi-
supparem sermonis odorem, sapidum lamen réfé- nationem, cujus dispensatione interpretatos sciïnia
rant veritatis et intellectus sui saporem. Ordinem noslra petentibus référant, satisfacil. Authenlieos
igitur historiée, sicut vestra jussil dominalio, in autem eosdem libros Grseca lingua conscriptos,
unum congestum, et singulatim postea pleniludinem (C quando oeconomusecclesise Constantinopolitanse, et '
ejus discretam, cunclis legentibus atque audien- cseteri missi Michaelis legatione publica ad vestram
tibus pandemus. Nam divina erit inspirationis et gloriam Compendio funcli sunt, in ipsa vigilia so-
.exsecutionis, id quod desideramus fideli animo pro- lemnilalis sancti Dionysii pro munere magno sus-
palare, verum atque probabile demonslrare. Ex quo cepimus, quod donum devotioninoslraîâc si coelilus
nos laborandum non magnopere sestimamus, quia allalum, adeo divina est gratia prosecuta, ut in
quid tenendum de hoc sanclissimo martyre Christi. eadem nocte decem et novem nominatissimsevirili-
sit, quid credendum, notée et probalissirnsepersonse tés in segrotorum sanatione vaiiarum inûrmitatuni,
veracibus dictis déclarant. ex notissimis et vicinilaii noslrse persorîis conti-
HI. Geuere si quidem eum nobilissimum, et phi- guis, ad#laudem et gloriam sui nominis, orationibus
losophie. magisterio insignem apud Athenas cla- et merilis excellentissimi sui martyris, Christus Do-
ruisse, el aliarum historiarum, et Acluum aposto- minus sit operari dignatus.
lorum teslimonio, sseculaprisca seu instantia eogno- Y. Quoniam autem beatus Clemens hue eum, vi-
verunl : maxime autem ex historia Arislarchi Groe- delicet in Gallorum gentem, direxerat, et qualiter
chorum cronographi, qui in epistola adOnesiphorum per martyrii palmam diversissimis et crudelissimis
primicerium, de Alhenae civitatis, et gestis ibidem ][} affliclus suppliciis, ad Christum perveneril, et quo-
apostolorum lemporibus scribens, ortum prosapiai, modo caput proprium, angelico ductu coelestis mili-
et doctrinam ejus, atque conversationis ordinem, tioein celebratione exsequiarum honorâtes obsequio,
sive oetalis tenvpus, nec non et ordinationem ipsius, ad locum, ubi nunc requiescit, detulerit, et quo or-
ac prsedicaiionem, subrogalionem etiam episcopi dine a Catulla quadam malrefamilias sit sepultus,
loco suo, et adventum illius Bomam, ordinabililer libellus antiquissimus passionis ejusdem explanat,
narrât. Quam epistolam vestrse domination! dirigi- praîcipue lamen conscriptio Yisbii qusein tomo sa-
mus, et quisque studiosus apud nos proevalet inve- lis superque abdilo Parisiis divino nutu inveula,
nire. Curiosus autem ex Graecorum fonlibus, unde inter alia memoranda, sicut in ea legilis, verba Do-
el nos illam sumpsimus, poterit mutuare. Quod mini nostri Jesu Christi ad eum prolala, quaudo
aiim anle conversionem suam Heliopolimastrologise sacra mysteria perageret illi cunctis videntibus ap-
$ralia migraveril, ubi et tenebras in cruciflxione parentis, contîuere dignoscitur. Cui astipulari vi-
Salvatoris nostri una cum Apollophanio sodali suo denlur anliquissimi, et Himia pêne vetuslale cou-
aHuuc sermonem Possidius in indiculo vocal tractatum; el est rêvera Augustim.
17 PROLEGOMENA. 18
sumpli, missales libri continentes mksaî ordinem A . rum, sub vaiïis imperatoribus inlerfeclorum, conti-
more Gallico, qui ab initio receptse fidei, usu in bac neant eosdem cum hoc sanetissimo viro has partes
Occidental! plaga esthabilus , usque quo tcnorem, adiisse, quod ipse sensatorum manifeste refellit au-
quo nunc ulilur, Romanum susceperit. In quibus ditus, et quod Gregorius Turonensis, sicut in pas-
voluminibus habenlur duse missse, quse sic inter ce- sione sancti Saturnini legisse se dixerat, sub autu-
lebrandum ad provocandam divinae miserationis matione memoret, islum ipsum tempore persecu-
clementiam, et corda populi ad devotionis studium tionis Decii sub beato Sixto cum aliis sex episcopis,
excitanda, tormenta martyrîs sociorumque ëjus suc- quorum vitse vel passiones nequaquam ejus dictis
cincte commémorant, sicut et reliquoe missse ibidem in ratione temporum consonant, in has regiones
- scriptoe, aliorum Apostolorum vel martyrum, quo- fuisse direclum.
rum passiones habentur notissimaî, décantant. Qua- IX. Eece omnis minus scientium, sibi ipsi discor-
rum missarum cantus, sensus et verba, adeo passio- dans, auctoritas, cui velul ex superfiuo propter sa-
ns eorumdem, quam Yobis misimus, seriei concor- lisfactionem insipientium respondemus, cum veram
dare videntur, ut nulli sit dubium, a teste illorum ex hoc sancto pontifice et martyre narrationem ve-
martyrii, agones eorum fuisse descriptos, et ex ipsa racium historiarum praî manibus habeamus : primo
veraci hisloria, memoriam tormenlorum suorum in B • quidem petenles, ut in hoc jure conlentiosi, ab albu-
prsefatis precibus fuisse mandatam. gine contracta arroganlise, ex usurpala sapientia,
YI. Yidetur porro in his missarum obsecrationibus quia videri se scioli volunt, oculos lergant, quo per-
non contemnenda auctoritas de memorata passione spicacia perspicaciter, et vera fideliter relegant. Et.
sanctorum, cum exstent apud nos epistolse Innocen- si.non nisi unum oculum aperuerunt, quando lege-
tii, et post eum Gelasii, nec non et modernius beati rent, quod per subreptionem venerabilis Bedse pres-
papse Gregorii, aliorumque pontificum ad episcopos byteri in prsefato opère, secus quam debuit," dixe-
urbium Galliarum, et antistitum nostrorum ad rat, ubi idem se reprehendit, et reprehensorum suo-
ipsos, de more Romano in cunctis ecclesiaslicaî au- rum voeem prseveniens, retraetationem scripsil :
ctoritalis muniis imitando, quibus datur intelligi ab scrobem, in qua oculus aller esse debuerat, ape-
annis pluribus hune missse tenorem de Gallica con- riant, et in ecclesiaslica historia discant, quia Dio-
suetudine recessisse, et hanc passionis marlyrum nysius Corinthiorum episcopus, de Dionysio Athe-
islorum memoriam, longo superiori tempore his narum episcopo in epistola sua ad eosdem Athenien-
Occidenlalibus partibus per supplantationum [Forte ses directa, commemoret, ita enim ibi lib. iv, cap.
supplicationum] postulationes inolevisse : quibus 25, scriptum est : exstat quoque et alia ejus (Diony-
tanlo cerlius fldem accommodamus, quanlo in tem- ^ sii Corinthiorum episcopi) ad Athenienses epistola,
pore vieino post consummationem eorum, easdem in qua ad Evangelii credulilalem eos invitât, el con-
fuisse composilas sine dubilatione concredimus. citat segniores, simul et arguit quosdam, velut pêne
YII. Nec lamen quisquam putabit beatum Diony- prolapsos a tide, cum episcopus eorum Publius fuis-
sium ejusque successores, ab institulione aposto- set martyrio consummatus. Sed et Quadrati, qui
lica propter hujus modi missse ordinem, Gallicis Publio martyri successerat in sacerdotium, memi-
consuetudinibus in primordio tradilum, discrepasse, nit, simul et memorat, quod labore ejus ac indu-
si ei consliterït, ipsorum apostolorum et aposlolico- stria redivivus quidam in eis calor fidèi
reparatus
rum virorum, ipsiusque eliam urbis Romse sensus sit. Et illud in eadem désignât epistola, quod Dio-
proprii notam esse. Nec mirari quis poterit cur nysius Areopagites, qui ab apostolo Paulo instru-
hymnum sancti Eugenii Toletani de bealo Dionysio ctus, credidit Christo, secundum ea quas apostolo-
habemus, et vicinorum sapientium «criptis, exceptis rum Àctibus designantur, primus apud Athenas ab
paucis, videamur carere : eum et hsec, quse habe- eodem Apostolo episcopus fuerit ordinalus : cujus
mus, ut exorata priorum nostrorum venia dicamus, epistolse , sed et aliarum epislolarum ipsius Diony-
abdila et negligenter relicta reperimus, et alia sii Corinthiorum episcopi, et ejus ulique,
quam ad
needum prolata, quia non adhuc sunt ad liquidum Soterum episcopum miserai, beatus
Hieronymus in
enucleata, nos possidere lsetamur. libro de Yiris illustribus facit apertissime mentio-
YIÏÏ. Cseterum super garrulitate levitatis eorum nem. Unde quisque videns sub quibus imperatori-
mirando defecimus, qui contendentes hune Diony- bus quîque eorum fuerint, liquido potest oolligere
sium Areopagiten esse non posse, ad munimentum quantse absurditati ratio sit isla obnixa, cum inter.
sui lisec. qjoe sequunlur, inaniler conlrahunt.Yene- hos duos Dionysios lam plura discreta sint tempora.
rabileai videlicet et sanctum Bedam presbyterum, " X.
Legitur item sicin eadem ecclesiaslica historia.
dixisse in tractatu apostolorum Actuum, Areopagi- cap. 4, lib. m : Memoranlur autem ex comitibus
tem Dionysium non Athenarum, sed Corinthiorum Pauli, Crescens quidem ad Galatas esse
fuisse episcopum : addentes, eumdem inibi diem Linus vero et Clemens in urbe Roma Ecclesise profectus,
oLiisse. El quoniam libellus passionis istius testelur, prse-
fuïsse, qui comités el adjutores ejus fuisse ab ipso
hune a Clémente pontifice Romano episcopum ordi- Paulo perhibentur : sed et
Dionysium Areopagitem
natum, et in has Gallisepartes fuisse transmissum, apud Athenas, quem Lucas descripsît, primum Paulo
quia eliam passiones diversorum sanctorum marly - praîdicanle, credidisse, ac inter socios ejus fuisse.
19 - YITA S. DIONYSII AUCTORE HILDUINO. 20
et Ecclesise Atheniensium constat sacerdotium sus- A innumerabiha per eum fieri, prout unicuique sensus
eepisse. De cujus, videlicet Dionysii Areopagilse, abundavit, curaverunt scriptis commiltere. Sic et
obitu, nil Graîcï scrïp tores dixenmt, quia propter de sanctorum apostolorum geslis ac passionibus fac-
longinquitalem terrarum, transitus ipsius penitus eis tura legimus, et de alîis quibusque historiis, Eccle-
fuit incognitus. Habemus lamen Greccaeauctorita- sise necessariis, manifeste comperimus. Fuerunt si-
tis Martyroîogîon de tomo chartiscrinîis Conslan- quidem, qui de bealorum apostolorum virlutibus
tinopolîtanis adeptum, qui tanta vetustate dissolvi- vera dixerunt : sed de eorum doctrina, falsa sunt
tur, ul maximam cauleîam a se contingenlïbus exi- commenlati. De ecclesiasticis itidem historiis, at-
gat : in-quo diem natalitîi ejus designatam, et quia que orlu, veï actu, vel obitu Patrum, quidam, quan-
Alhenîensium episcopus fueril reperimus adnolatum. tum ad reruin gestarum spectat fidem , veracia
Quod Marlyrologium, ut antiquitas ejus demonstrat, conscrîpserunt : quantum vero ad temporum vel lo-
ex eo tempore conslare posse non incongrue remur, corum attinet veritatem, minus caute confinxerunt.
quo, Constanlino jubenle, nata occasîone martyria Sicprofeclo, ul notum est, in scriplurïs canonicis
Sanctorum Domini de toto orbe collecta, et Csesa- diversorum inlerpretum varielas exstitit : in quibus
ream sunt convecta. Sed el usque liodie Grascorum quîque [pro quidam] minus dixerunt, alii qusedam
majores, et Athense încolse perhibent, Msloriarum B addiderunl, quousque earuni per bealum Hierony-
scriplis el successionum traditionibus doclî, in ea- mum lingua nostra meracam veritatem ab ipso fonte
dem civitate Dionysium tum temporïs primum fuisse suscepit.
episcopum, quando Timolhseus Panli seque discipu- XII. Quocirca nulla historia sic probabilis polerit
'
lus Ephesiorum rexit Ecclesîam : ipsumque, su- vel débet haberi, quam ea quse de veredicorum^
brogalo sibi episcopo, Romain adiisse, el ut compe- prseeipue orthodoxorum, coilatîone poterit colligij.
renral, apud Gallorum genlem, glorioso martyrio Et ideo certius tenenda sunt, quse mpdo -de hoc
consummalum fuisse. Quod el Tharasius palriarcha eximio martyre collecta conscribimus, quam illa!,
Constantinopolilanus per legalos suos sollicite in- quse de quolibet alio sancto sine auctoris nomine
quîsîvil, et ila seremhabere certus, eamdem Athe- passim scripta relegimus : prsesertim cum hsec. quai,
niensium civîtatem pallio archiepiscopali, quod jam scribimus, de Antiquarîorum anliqua scriplura sint,
ex ea diuturno tempore, orla quadam contentione, velut ex pralo non Parisiaco, sed Paradisiaco. Csete-
subtractum fueral, redonavit, et synodali consensu, rum parcendum est simplicitati viri religiosi Gregorii
Metropolis auclorilate, qua ante functa fueral, ho- Turonensis episcopi, qui multa aliter quam se veri-
noravit. Nam a prsecedenlïbus annis usque ad ilhid tas liabeat sestimans, non calliditatïs astu, sed be-
tempus, ejusdem cîvilatis episcopus nec suberat al- nignitatis ac simplicitatis voto, litteris commendavil.
teri, nisi patriarchse, nec juri ejus debitarum sibi Patenter et quidem noscere possumus, non adeo
episcopi civilalum subdebanlur. qusedam solerter eum învesligasse, cum ei e,ontemT
XI. Quod aulem dicunt, in passione istius beati poralis existens vir prudens et scholasficissimus
Dionysii scriptum haberi, quia eum sanctus Clemens - Forlunatus, qui plura fréquenter ad eum scripserat,
episcopum ordinaverit, Galliasque misent, procul hymnum rhythmiese compositionis pulcherrimum, de
dubîo sciant, quod aut praidictam passioneraex veris isto gloriosissimo martyre composuerit : in quo com-
et emendalioribus exemplaribus non susceperuot, mémorât eum a beato Clémente deslinatum, sicut in
aut scriplorum vitio depravalam legerunt, quoniam Lalinorum paginis didicit : de nalione aulem ejus et
non ibî scribitur, eum episcopum a bealo Clémente ordinatione episcopatus menlionem nonfacit, guia
consecratum, sed apostolum lolius Gallioefuisse ,or- liftguse Groecoepenilus expers fuit.
dinalum : de qua ordinalipne apostolatus, nisi ad XIII. Tantis igitur el tam inapifestis testimonio-
alia se înlenlio nostra dirigeret, et ex Apostolorum rum assertionibus de hoc sanGlissirao et antiquis-
actibus et ipsius Domini actione, auctorilatis exem- si-rnoPâtre, ad liquidum elucubratam el propalalam
plum sulficienler in bis scriptis possemus, inferi'e. TVomnibus scire volentibus veritatem, et ila neseire
Fieri enim potes!, nt diximus, qnod lexium passio- yolentibus ingestam -ceVtJssimamralionem, ul eliam 1
nis hujus sancti Dei, ex authenticis scriptum non si velint, quod ex illo ver-uniesl, jgnorarenou pos-J
habeant, el ideo in hoc errent ; quia et nos plures sint 4 oesset, fuoâ idem Aveopagites non sit Biony-1
codicellos exinde vidimus, qui in quibusdam sensu sius, exitiabiliseî profana nimis contentio : quia qui 1
videbantur concordare, sed lilleratura dissonare ; in faisais martyris derogare aliquo modo gestit, veri-
quibusdam autem nec sensu, nec oralionis tenore tati sine dubio, cui lestimonium perhihens, tanta
poterant sociari. Quod manifestum est hujus vene- transfretando maria» in tam longinquam regionem
rabilïs et antiquissimi patris vetusla longjnquitate, eisulari, et pro ea paii sic acerbissime isiistulit, de-
et ignotse atque peregrinse lingnse, ubi de ejus noti- trahere eoeca fronle et jmbecilli virtule contenait.
tia maxime scriptum erat, inscitia, seu devolione fl- Nam ut vere impius et pervieax judicandus eril, qui
deliumaccidisse : quinonstuduere ad priscas hislorias post tôt ratus senfentias, opinioni suse hinc aliquid
pro Gognitione ejus recurrere, sed ea quse audita aniino penerso tractandum reliquerit : ita quisquis
eollegerant, ut Gregorius Turonensis, non x'otiyo post veritatem reperlam quiddam ex hoc ullerius
errore fallens, yidenles insigoia magnifica atque dubitayerit, quoniam ex studio \pro <îe induslria]
21 PROLEGOMENA. 22
mendacium quserit, cornes et discïpulus ejus, qui ab A ignobiliose, flagellis publiée csesus, cum omni dede
ïnitio mendax et pater mendacii exslitit, non imme- eore interiret. Unde et cenlesima undecima olym
rilo rectorum decreto erit. piade Romanorum consul Manlius Torquatus fdium
XIY. Et quanta sit hebetudo susurronum, pessimi suum, licet victorem, quod contra imperium in
^eneris hominum, oestimarenon valeo, qui cum do- hostes pugnaverit, virgis csesum, securi percussit.
ctorem egregimn et eximium marlyrem se hahere, si Quapropter ex his vos et qnique legentes advertite.
gloriam patrise suse, suamque qusarerent, conlendere quanti» nobilitatis hic sanctus Dionysius secundum
debuissent ; polius se, eum habeanl, non habere im- terrenam regeneraiionem fuit in sseculo, quantse
murmurent. gublimitatis secundum spirilualem regeneraiionem
XY. Quanta quoque sit amentium perversitas, do- in Domino, quanti fervoris el fidei, tanta terrarum
lere, ut res postulat, nequeo : quaî cum votis et lau- spatia pio zelo veritatis perlustrando in chrisliana
-dum praîconiis martyrem gloriosum suis iniquitati- religione, quantse aistimalionis etiam apud orbis prin-
bus debuissent conciliare propitium, detraclione et cipes, qui ut Irucidarelur, hue -Roma apparitores
famne minoratione laborant, quantum ex ipsis est, suos direxeril, in nobilitale prosapise et fanatici
sibi habere infeslum. Sed isdem in coelislalium nec cultus eversione, quantse fortiludinis in tormenlorum
Jaude crescil, nec derogatione decrescit : qui Salya- B perlatione, quam abjeGtissimsevilitatis in occisioné,
tori jûnctus, et concivis angelorum effectus,-de quam preliosissimse sanctitalis coram Deo in morte,
summa coelorum arce singulorum vpluntates inten- quam excellentissimse et incogitabilis glorise cum
dit, et sequens agnuni quocunque ierit, corda om- Christo in coelo, quam maetse virluljs sii in adju-
nium, divino lumine plenus, perscrutatur et péné- torionostrai fragilitatis, adhuc laboranlium in agone,
trai. In hoc quin etiam sseculo non indiget glorise quam felix cum proprio el beato recepto corpore
testimonio hujusmodi hominum , si lamen dicendi gaudebiî perpeluo cum sociis suis, et omnibus
sunt homines, qui detrahunl etiam in coelisimmor- angelicis choris, cunclisque sanctis Domini et ele-
taliler regnanli , quem adhuc in mortali corpore ctis in selerna felicitate, per eumdem Dominum et
veneraloe sunt bestice agonizantem. Sufflciens enim _ Salvatorem nostrum Jesum Christum, veruni Deum,
est illi suisque comitibus laus illa in sseculo, quam Deique_et hominis filium, qui in unius substantise
splendidissima eorum monumenta teslantur, et ce- ac potestatis trinitate perfecla vivil et régnât Deus,
lebri adoralione Christianus orbis fere lolus pro- per omnia ssecula sseculorum. Amen.
clamai. Nec mirum, si martyr Domini Jesu istorum HI.
sustineat cavillalioneni, cum idem, Deus majestatis,
Hilduini abbatis indigni, ad cunctos sanctoe
qui resurgens a mortuis, jam non morilur, el in C Epistola Catlwticoematrîs Ecctesioefilios et fidèles, pandens
coelisad dexteram Patris sedet, subjectis sibi prin- quomodo invenire quisqu-escire desiderans valeat in
cipalibus, et omnium angelorum potestatibus (Rom. epistola, ad Chrislianissimum imperatorem domi-
vi), per tanta annorum volumina adhuG ab incre- num Ludovicum exinde directa, unde et qualiter
dulis indebifa patiatur praejudicia. sumpta sint ea quoein corpus unius texlus secun-
dum jussionem ipsius redegerat ex Groecorumet
XYI. Hsecintérim, donec plura sutnalis de cogni- Latinwam Mstmiis, de wsiilkaexcellentissimi mar-
tione suffragaloris vestri, Auguste serenissime, su- lyris Christi Dionysii.
mite, el veraciler innotescite omnibus , quia haie fi- Hilduinus humilis Christi servus, et domini mei
deliter vestrse dominalioni dirigimus, veraciter ex Dionysii pretiosi, sociorumque ejus matricularius,
veracibus historiographis et liisloriarum paginis col- omni catbolicse dileetioni, quaquaversum Spiritu
ligere procuravimus 4 quoniam veritas, pro -qua sanclo diffusai, pacem continuam et gloriam optât
pretiosum sanguinem hic servus et amicus Domini ailernam.
fuderat, nostro mendacio astipulari non indiget, I. Cum nos Scriptura generali definiiione admo-
rrusesuo sibi teslimonio sufficil, quseque testes vera- neat, dicens : Quodcunquepotest manus tua, inslan-
cissimos quos repleveril, lestificanles veracia efficit. ter operare (Ectle. ix), et pii Augusli sîmulque pluri-
"
Denique quod nos diu multumque anxianles qua?si- morum ad hoc desideria cognoscerem anhelare, vi-
vimus, aliquis alius fprje mirabitur, videlicei cur sum est mihi, eliam in bac parte quiddam sudoris
post omnia tormenla novissime, velut ab inilio, hi inapendere, jst notitiam de ordine conversionis [con-
sancti \iri nudi publiée virgis csesi, et ex studio versationis] et prsedicationis atque adventus Romam,
hebelatis securibus sint decollati : quod tanlo magis seu iriumphalis martyrij bealîssimi Dionysii, quse
polesl cogitando mirari, quanto aliis sanctis Dei hoc maxime Groecorum continetur historiis, et quasi
genus decollationis rarius aut nusquam legitur ad- sepulta, antiquorum sçriniis apudLalinos non modica
hiberi. Qui noveril, uti ex verbis passionis illorum portione servabatur ôblecta, in lucem Christo juvanle
conjicimus , et mulla velerum gesta revolventes reducerem : quatenus devotis exinde erga Dei el
discimus, anliquitus morem fuisse Romanum, ut excellentissimi martyris sui cultum devotio climu-
quisquis nobilissimorum reus Majestatis, a militia lata suceresceret, et débitai servituli noslrse, in do
et defensione Reipublicse alio se conferens, contra mo Domini, quantum ad exiguitalem noslram et
senatus votum agerel, vel aliter quam se sententîa ingenioli nostri attînet, cyatho guslum fidelibus pro
haberet docere quo modo prsesumpsisset, securi pinanti, ejusdem amici Dei, cujus id amore studuimus,
23 YITA S". DIONYSII 24
inlerventio glorîosa divinam misericordiam impelra- A quod in litteris divinitus inspiralis legitur (IF Reg.
rel. Ut enim et ante nos diclum est, gesta bene vi- ' xxn), de legis libro diu latente, et denuo sub ad-
ventium, elementa sunt vitam volentium : et exem- miratione invento. Et cum Daniel dical : Pertrans-
pla martyrum , exhortationes sunt martyriorum. " ibunt plurimi, et multiplex erit scientia (Daniel, xn) :
Quapropter sequentia relegens , poculo debriatus quanlo magis nullus abjurare debebit, quod multis
praidaro, lidem pietatis eructet, et non obsequium comitibus aliorsum inluentibus, segnis quique aut
noslrum nomini temeritatis assignet. Quia vero, ut tardus post gradiens, perditionem in via, quam pré-
per quemdam sapientem dicitur, multoties in vili cédentes triverant, invenire non possil. Abjeeta
persona despicitur veritas, cui nihil prseferri debuis- denique omni ambiguitate, quod isle ipse Dionysius,
set, suppliciter omnes, in quorum manus hsec ve- cujus hic gesta scribuntur, non sit Areopagiles et
nerint, deprecor, ne in his nostrse personse humili- Alhenarum episcopus, quid quisque dixerit, veluli
îalem et agreslis oralionis indisciplinationem atten- de autumalione Gregorii Turonensis episcopi, et
dant, cum personarum acceptatorem in h'ac dun- subreptione Bedse sancti presbyteri, atque aliorum
taxat parte non' esse Dominum sciant. In qua scili- quorumque sine auctorilate jactatur : qui curiosius
cet me imperitum sermone, non tamen scientia, hoc scire voluerit, ut de mullis quaidam designemus
fateor. Quin polius hune, de quo res agitur, inely- B ex nomine, Eusebii Gsesariensis hisloriam, et Ari-
tum el verum Christi militem ante oculos ponant, starchi Grseeorum chronographi ad Onesiphorum
cui humanse vocis dignitate impar omne erit, quid- primicerium epistolam , el Yisbii conscriptionem
quid in laude ejus aliquis mine mortalium dixerit, perquirat et relegat. Ibique discere poteril quis
quoniam ab eo solo digne potesl laudari, a quo et iste Dionysius fueril, el qualiter per martyrii pal-
per quem talis meruit fieri. Yera itaque a veracibus maui ad Christum pervenerit, si hic eis in sui con-
de eo scripta, et simpliciter in unum collecta fideliter ^nexione manus dare fidei detreclaverit. De his
relegant, et si noslrae imperitise fueiïnt indignati, aulem et aliis quibuscunque, unde sumpta sunt
. ad velerum monumenta recurrant : quia nos non omnia, quseprae manibus tenentur collecta, si beni-
nostra, nec nova cudimus, sed àntiquorum antiqua gnitali legentis commodum ac placitum fuerit, el
dicta, de abdilis admodum tomis eruimus, et veri- alibi ea invenire nequiveril, litterarum noslrse par-
tatis sinceritale servata, paginis manifeslioribus " vitatis ex hoc ad serenissimum Augustum aflalim
indimus. illustralione valebit. Nam et si eis credere dignatus
IL Cseterum neminem sani capilis haec minus ac- non fuerit, illse sibi lamen sine quolibet supeicilio
ceptare putamus, quia anteriori tempore repetita G prodent, ubi hsec universa, et qualiter el quo ordine
non fuerant, cum liquido noscat quod is qui creavii dicta manifeste reperiat, ipsorumque librorum pleni-
omnia simul (Eccli. xvm), noluit revelari euncta, ~tudineni, si indiguerit, ab archivo nostrse Ecclesise
vel cunctis simul : multaque manifesta iterum esse mutuare quibil. Yaleat fidelis el charus frater om-
tempore occultata. Ad mentem enim débet redire, nis in Domino, cum pielate el gralia memor nostri.
IHCIPIT
| PASSIO SANCTISSIMI DIONYSII
QUI
A loco AREOPAGITA,et patriotico proenomine IONICUS,Chrisliano autem agnomine est appel-
latus MACARIUS,a sanclo Paulo apostolo Àlheniensium ordinatus archiepiscopus, aposto-
licavero auctoritale beati démentis papoe, totius Gattioe constitutus apostolus : cujus in-
victa pro fide Christi devotio, sub Domitiano Coesare a et proefecto Sisinnio apud urbem
1
Parisiorum post multa cerlamina, inter quw ei Dominus noster Jésus Christus apparuit,
coram quamplurimis seplimo Idus Octobris martyrium consummavit cum Rustico et
Eleutherio : sanctusque Dionysius cavut suum tulit ubi nunc requiescit.
i
ÇÂPUT PRIMUM. D profutura successif, ita ut fide creseente, multi me-
Post beatam ac salutiferam Domini nostri 3esu rerentur fieri Christi nominis confessores, quos ca-
Christi passionem, el adorandam ejus ab inferis re- tholica postmodum mater Ecclesia , promeruisse
surrectionem, seu in coelos gloriosam ascensionem martyres el fidei bellatores, quoe laetahatur in apo-
qua se manifeslavit divinitate nunquam defuisse, quo slolis lantos se habere duces et redores. Qui si
rediil, in universis gentibus apostolorum prsedicatio quidem cum imminere suas cernèrent passiones,
« Polius sub Trajano aut Adriano.
25 ABCTORE HILDUINO. 26
quce, Domino Jesu Christo docente, didicerant, re- A sub qua Sylvani el Fauni agreslium hominum simu-
pleti Spiritus sancti gratia, docuerunt, ut ad sanctse lacra statutis diebus a pastoribus venerabantur ;
confessionis gloriam et prsemium transmigrarenl. quse regio Pagos appellatur ex nomine Sylvani et
Unde gratias agimus libi, Domine Jesu Christe, qui Fauni : Grseci enim Sylvanum Pan, et Faunos lica-
infestantis inimici jacula probalionem fidelium tuo- rios Panitas vocitant. Tertia regio Possedonos pa-
rum prseslitisti esse, et non vulnera : sed inter cse- gos appellatur, quse intendit portum Neptuni : Posse-
tera charismatum munera, talem tuis teslibus Iri- don namque Grsece, Neptunus dicitur, cujus simu-
buists pro labore mercedem, ut nullum tuorum fuisse lacrum et Dianoe efflgiem Mgii ibidem colebant : et
gaudeal bostis imbellem : quinimo perpetuum illis quo recursus totius populi, luna renascente, in mul-
es largitus triumphum, ut Ecclesise tuai semper sint tis functionibus confluebat. Quarta regio in eadem
in exemplum. De quorum collegio beatus Paulus urbe est, ubi idolum Martis et simulacrum Herculis
apostolus, quem coeloproesidens humanitas' et beni- in colle Tritonii monlis, in mediourbispositi, steie-
gnilas Salvatoris nostri Dei, compellans Saulum stra- rat, ad colendum mullîs immolalionibus et delatio-
vil, ac Paulum statuit, eorumque merito ac numéro nibus Mariera el Herculem, quos illi deos maximos
sociavit, replens Christi Evangelio, non solum ab et fbrtissimos adorabanl. Ubi etiam exercebantur
Hierosolyniis usque in Illyrieum, verum et usque ad •" judicia et docebantur fora, ingeniique omnis soler^
terminos, quomodo aBeo constitutus magister om- tia, qui locus Areopagus appellatur a-Marte : Mars
nium gentium, peragrans superiores' ei vicinas ci- enim Ares Grsece vocalur. Quinla regio civilatis
vitates, tempore quo prineeps Claudius agebal in sce- ejusdem versa est ad portam Schseam, Hermis pa-
ptris devenit Athenas. gus ex nomine Mercurii, qui Hermès Groecedicitur,
CAPUT II. appellata, in qua staliculum ipsius Mercurii vencra-
tione sui, mente ceperal urbem.
Quse una urbium magnarum metropolis in confi-
nio Thracise prospiciens Lacedsemoniseterminos, po- CAPUT IV.
sila média inter Achaiam et Macedoniam jacet, Hsec cîvitas munitissimis moenibus , mari floridu,
qua nihil habuit Grsecia clarius situ terrarum, emi- mellitis, ut sic dictum sit, rivulis et fluminibus, salis
nentibus et frequentibus collibus montuosa, antiqua pinguissimis nemoribus, consitis et aromatibus odo-
scriptorum facundia, paterna viscera et materna ratis, vinelis nectareis etuberlatis copia effluentihus,
ubera appellala : Ionici maris faucibus, bilbalassi olivelis abundanlissimis, viretis florentibus, pascuis
more, inlerclusa, JSgeum pelagus a Iseva contingit. pecoribus sufficientissimis, auri, argenti, cselerorum-
Urbs inclyta et antiqua, sola prseter externum incre- G que metallorum omnium copiis, navium quoque ac
mentum gîoriosa : cujus civibus non dedil initium vectigalium commeatibus el voluplatum cunctarum
collecta nativitas : sed quse illis sedes, eadem esl et aliuentiis, ultra urbes alias exornata, quondam 110-
origo : terrarum fertilitate opulenla, fandi et elo- bilissime floruit. Sed quse suo priori soeculocunctis
quentise nutrix, philosophorum et sapientium geni- mundi felicitalibus supererat, modo gentium frequenti
trix, artium liberalium et divitiarum omnium copia etcondenso impetu oppressa et intercepta dirimilur.
prse urbibus cunctis emicuit. Hsec sila est in Attica Ubi in advenlu Pauli quidam vir nobilis erat qui
Hellàdis provincia, qua Cecrops et Menander, reges Symmistes, id est, consecretalis Apollo Kronospa-
generosi, splenduerunt : ubi Àpollo et Hippocras ac gcta,' quoniam in eadem urbis regione caeleros prse-
Aristoteles, cseterique inventores et propagatores ceUebat, nominabatur, cujusdam Apollinis nobilis-
totius peritise sunt exorlî, et in toto orbe suis prse- simi Alheniensium principis prosapia derivatus : cu-
sentia, el temporibus nostris memoria fulgent. In jus pater Nicolau.s, vir magni ingenii, litterarum
hac summopere urbe temporibus Cecropis et Me- studio
pollens civis et Argolicse arlis magister fuit.
nandri , regumque succedentium cultus simulacro-
Hujus igitur filius Apollo, dum inter philosophorum
rum et staluarum adoratio, idolorumque snpersti- scholas clarus haberetur, et authenticas bibliothecas
liosa religio primo est reperla, et sanclionibus pro- " revolveret,
deditusque esset philosophise, et vanis
palata. Hsec quoque in provectu sui est Minervsesa-
superstitionibus ritu paganorum, audivit Paulum
crala, el ipsi ejus de nomine nomen aptalum. Bsec apostolum nova elinaudita antea dogmata piseôcan-
prima cunctarum urbium leges condidil, et aliis tem : et cum ei resistere non valeret, invenil ve-
jura vel tradidit, vel mutuavit [mulavitl. ram esse doclrinam, quam Paulus apud Athenas do-
CAPUT IH. cuit. Relinquens ergo dsemoniaeas ludificationes et
adinvenliones, provolulus apostoli pedi-
Quiuque sane regionibus dislerminata signatur : gentilitias esl eum, ut illi veram doclrinam el
Prima regio est, quse Jîgeum mare respicit, in qua bus, deprecatus
viam salutis ostenderet, seque Christi, et non Sa-
situs mons exstal supereminens urbi, ubi Salurni
esl fore discipulum.
et Priapi auresa statuse variarum illusionum cole- lurni, professus
bantur dementiis : hsec enim regio Kronos pagos ap- CAPUT Y.
pellalur ex Salurni nomine, qui GrseceKronos voea- His ita gestis, cum vocis novitate Athenienses
tur. Secunda regio Athense est, quse respicit Thra- permoli, quadam die Paulum ad Areopagum duxis-
ciam, ubi terebynthus mirse magnitudinis inerat, - sent, ut ibi examen sua doctrina aceiperel, adorsus
m YITA S. D10NYSH §8
est Dionysium, qui ob plenitudinem divinaî super- A j est. El ait Paulus : Illum Deum prssdico vobis, quem
norum numiuum scientise, Theosophus, id est Deum incognitum appellatis. Natus enim ex Maria virgine,
sapiens, et a regione urbis, qua sedulo commoraba- passus suî> Pontio Pilaio pro salute humana mor-
tur, et ïnnatus principabatur, areopagila genuinp tuus, resurrexit, coelosque ascendens, sedel in dex-
quasi vocabulo ulebatur, âltissimo sanguine primi tera Dei Patris, veius Deus et verus homo, per quem
et magni Dionysii, non ïllius Senielsevel Deucalionîs, facta sunt omnia, et venturus est in fine sseculi ju-
sed ejus qui vilis inventer 'apud Athenas insignis dex omnium quse geruntur. Qui natus est in Judoea
esthabïtus, longissima et cîara propagine propagatus, Deus, et magnum in Israël, el sanclum nomen ejus
Hic namque annos setatîs quinque et viginti agens, {Psal.hXTf). Quapropter quem incognitum usque
et cunctis pêne artibus copiose imbutus, cremenlî nunc habuistis, modo cognoscite, quia ipse est Deus
studio excîlus, una cum Àpollophanio conphilosoplio solus, et proeter eum non est aller (I Reg. H), qui
suo aslrologicai disciplinai voto iEgypti Beliopolim nos de morte, sanguinis sui pretio reduxil ad yi-
transmigravil. Ubi simul cum eo degens, quando tam, qui coelumet terram, hommes sciîicet el an-
Deus homo, Dominus nosler Jésus Chrisius pro gelos, in unitate regni sui conjunxit, qui morliilcat
mundi salule invidia Judseorum cruci pependil affi- justus et vivificat pius : qui claudit, et nemo apeiil; '
lais, et sol sui Domini mortem pavescens, lucîs suse B I aperit, et nemo claudit (Apoc. m).
radios in lelrse mutavit noctishorrorem, atque orbis
CAPUT YII.
climata tenebrarum obtexit caligine, earumdem te-
Haîc et alia'plara Paulo proedieanie et templa sin-
nebrarum signo'anlea inviso et ïnaudflo atlonilus,
ut omnium.litterarum disciplinis edoclus, dixit : hsec gula perlustrante, cammendando Christum Jesum
Dei Filiuni et Deum verum esse, quse arnica curiosi-
nox, quam noslris oculis novam descendisse mira- late Athenienses, propter ipsam novilatem oflicio-
mur, totius mundi veram lucem advenluram signa- sissime acceplabanl, Dionysius veram
vit, atque Deum humano generi effulsurum, serena doclrinam! et
dogma salutîs audiens, et nihil esse idola, quibus
dignalione dictavit.
serviebat, quin magis dsemonia quam deos esse co-
CAPUT YI.
sanclum vero Spiritum et verba vitaliajïn
Unde explelis, pro quibus perrexerat, féliciter re- gnoseens,
Pauli doctrina evidentissime sentiens, divînoImnîne
diil, aréique totius urbis Athènes prseerat, et curise corde
lactus, eidem Paulo cessît, el ab illo expeliil,
Areopagi prsesidens oinnium negelioram ciyilium
quatemjs pro illo ipsius Dei, quem prcedicabal, mi-
publiée el privaliai ut noMlior nobilissimis niodera- ! sericordiam
mina disponebat, atque inter primes primas sophis- deprecaretur, ul illius eullor verus et
lica et syllogislica universalisai doctrinarum acu- £" suus mereretur esse discipulus.
mina, et strophas, infulatus toga pbilosophica ciyi- CÂPCT YHI.
bus ac uudique ad id sludium coiifluenlibus pro- Postera autem die, euniPaulus'ageret iter, csecus
fundebal. Hune si quidem yalem, qui olini paganus quidam co?pit eum obsecrationis vocibus compellare.
adliuc visceribus tanli nyiterii quod venlum erat, -Sanctus autem apostolus, cracis signum clausis a
quasi venluruin valait reserare, ut poie loci prima- siativilate' ejus eculis imposuit, dicens : Chrisius
lem, cum Areopagum adissel, erectis ad verbum Dominus el magister noster, qui oculis lutum im-
omnium auribus, interrogare specialiler cxenit Pau- posuit caecinaii, et lumen reslituit ei (Joan. ix.),
lus, quid coleret, et quibus numinibus iu tam spa- ipse te potentia sua illumlnel. Quem mox videniem
tiûso et yenerabili loco inservîrel. Cui respon- his esl verbis affalas : vade, inquiens ad Dionysium,
dil Dionysius : Deos quos coluerunt patres no- et die ei quia Paulus servus Jesu Christi ad te me
stri , quorum virtule et solerlia mater terra contine- misit, ut memor sponstoiiis tuse, ad eum venire non
r
ïur, hos colimus et adorainus ; aras, quas' vides,, différas, quo baptismuni salutis accipiens, ab omni-
Martis el HercuUs, Mercurii el Priapi npniine et; i bus possis absoM nexilius delictorum. fs autem, qui
honore sacratse sunt, -Dum vero Paulus siugula. „ lumen r-ecepil, obedienter verba jubenlisiinplevil, et
altaria et simulacra falsorum deprum perlustrasset, ad Dionysium properans, Pauli ei verba per erdinem
inter cseleras aras reperit altare unum, cui erat nuntiavit. Dionysius vero, eîectionis gratia jam pree-
titulus superscrîptus, Deo ignoto. Et conversus adI ventus, ut caecuni respexit non ante habitis lumi-
eum Paulus, interrpgavit illum dicens : Quîs est ille: nibus coniuenleoi, ait ad eum : esne tu ilîe, quem
Deus incognitus? Ad quem Dionysius : adhuc, in- caecumnatum cuncti eognoverunt affines? Cui ille
quit, non est ipse Deus demonstralus inter deos, respondit : Ego nempe suro, cui cseco nato haclenus
sed est incognîtus nobis, et sseculo futuro venturus. sol non luxit : sed ipse Paulus, cujus tibi defero
Ipse enim esl Deus, qui regnaturus est in coeïoet in mandata salubria, Jesu Christi magislri sui învocala
terra, et regnum ejus non aceipiel flnem. Subjun- virtule, sanitalis mihilumen induisit, qui prolinus
gens ilaque Paulus ait : Quid vobis yidetur? ho- surgens, cum omni domo et Damari uxore sua quam
mo erit, an spirilus deorum? Respondens Dionysius,, ut sumeret more terreuse nobilitatis, propter amo-
dixit : verus Deus cl Yerus homo, et ipse renovaturus; rem suscipîendsecharsesobolis, eum sui coegere pa-
esl mundum : sed adhuc incognitus est Jiomîni- rentes, ad mandata properat sancti Pauli. Credeus-
i)us, quoniam apud Deum in coelo ejus eonversalio» que fideliter, etabnegatis errorîbus paganoruni, sa-
29 AUCTORE HILDUINO. 50
cri estbaptismatisundarespersus : ac sic demum se A quse sunt zonse? quse sunt illse virgse? quse sunt illse
tradidit ejus magislerio plenius imbuendum, inque lancese? quse sunt illa? secuies? quis est ille geo-
sanctai trinilatis fide, et inearnationis, passionis ac metricalis funis? qui sunt illi venli? quse illse nu-
rêsurrectionis Jesu Christi Domini nostri myslerio, bes? quod est illud ses? quod est'illud electrum?
seu cunctis arcanis ecclesîasticse sanclitalis affalim, qui sunt colores differentium lapidum? quis visus
ul cornes ejus inseparabilis, quocunque gressum leoninus? quis visus aquilmus? quis visus vitulinus?
moverat, a bealo Paulo per triennium institutus. qui sunt illi equi? quse sunt differenlîai equorum
Thessalonica, magistro obsequendo, reverlens, coloratorum ? quse sunl illa flumina? qui sunl eur-
ab eodem bealo Paulo apostolo Atheniensium est rus? quse sunt rolae? quid est quod diclum esl gau-
ordinatus antistes, ac deinde, ipso jûbente, Christi dium angelorum ?
Evangelium prsedicavit, eamdemque civitatem el CAPUT X,
maximam parlem palrise ad fidem veritatis convertit. Ad eumdem etiam Timolheum allerum scripsit
CAPUT IX. librum de ecclesiastico sacro principalu, dislinctum
Scripsit et per idem tempus ad Timolheum Ephe- per capitula^ quse infra sequuntur, elegantissime
siorum episcopum, suum autem condiscipulum, mysticum sacramenlum prius ponens, el sic singu-
divino usus stylo, fulgurant! sermone, se ejusdem B - las singulis capitulis myslicorum sacramentorum
panis verbo quo vivunt angeli replelum oslendens, theorias subjungens. In quibus ostendit cuncla quse
de coelesti principatu, id esl de ordinibus angelo- in ecclesiasticis et sacratissimis mysleriorum con-
rum insigni eloqueulia, et reverenda profundissi- secrationibus fiunt, angelico piinisterio secundum
maque mlelligenlia, sicut rêvera is qui in coelo os convenientiamuniuscujusque ordinis, una cum mi-
suum posuerat, cum de coelestibus loquebalur, ubi nistris sancti altaris, et prsecipue bjerarcha, id est
eorde et conversatione degebat. Hsec, inquît, per sacerdote, qui unus de angelis secundum fas effi-
sequentia capitula sufficientissirnedisscrens. Primo, citur coelitus operari : maxime in ministerio sacri
quia omnis divinus splendor secundum benignitatem sacrificii Dominicse passionis, sanctîssimi'principa-
varie in providenlibus procedens, manel simplex : tus mililise coeleslis, cum consorlibus suis in pro-
et non hoc tanlum, sed et coadunat illa quse splen- prio ordine et laudis officio semper assislunt, et in
dorem accipiuiit. Secundo, quia decenler divina el consecralione sacralissimi chrismaliSj quse unifor-
coelestia,per insimilitudinum symbola, monstranlur. mis et uniordo est symbolis sanctissimse eucharislise :
Tertio, quid esl hier*archia,îdesl,sacer principalus, in qua videlicet chrismalis initiatione, ordinem
elquiseslergahierarchiamprofeclus. Quario, quid seraphim, benignum Jesuro, qui in omnibus sanctis-
"
significet angelorum cognominalio. Quinlo, cur om- simus sanctificat seipsum pro nobis, el omni nos
nes coelestessubstanlise in commune angeli dicuntur. sanctificatione replet in ipso perfeclos, atque ex
Sexto, quis est primus eoîleslium substanliarum or- Deo nalos pircumstare, et multilauda illa hymno-
nalus, quis médius, etquis ultimus. Seplhno, de sera- logia, quam prophela seraphim se audisse clamare
phini et cherubim et thronis, et de prima eorum hié- describit, eumdem Dominum noslrum Jesum Chri-
rarchie, idesl, de primo eorum sacre prmcîpalu. stum intelligibililer laudare obsequentibus eliam
Octavo,de dominationibus et virtulibus et poteslati- cseteris angelorum ehoris, et sensualiter Alléluia
Lus, el de média eorum bîerarchia, id esl sacro prin- concinentibus, liquido manifestai : cujus libri est
cipalu. Nono de principalibus et archangelis, el an- prima ista capitulatio, quse est ecclesiaslici princi-
gelis, el ullima eorum hierarchia, id est, sacro prin- palus Iraditio, el quae est ejus speculalio. De his,
cipatu. Decimo, repetilio et congregatio boni el an- quse in baplismatis illuminalione perficiunlur. De
gelici chori [ordinis]. Undecimo, cur omnes coelestes his, quse in collatione eueharislke perficiuntur. De
polestates, communiter virtutes coelestesvocantur. his quse in chrismate perJlciunlur, et in ipso eon-
Duodecimo, cur qui apud homines sunt hierarchi, id secrantur. De saeerdotalibusperfeclionibus. De per-
est, sacri principes, videlicet sacerdotes, angeli vo- nr. feclis ordinibus, id est, monachorum et sseculo re-
cantur. Tertio decimo, eur a seraphim dicitur niun- îiuntianliurn etiam post baplismum." De his quse in
dari Isaias. Decimo quario, quid significal tradilus dormientibus periîciunlur.
angelorum numerus. Decimo quinlo, quse sunt for- CAPUT XI.
mates angelicarum virlutum imagines el ordines. Tertium quoque ipsi -conscripsil tomum de di-
quid, quod igneum est. Et quid esl, quod humaria vinïs nominibus, quem el appellat de symbolica
specie angeli apparent? qui sunt illi oculi? quse theologia, examussim et orthodose, ut sufficil,
illsenares? quse sunl illse aures? quse illa ora, qui in eo disputans ; primo capitulo, quai est verbi
sunl illi lactus? quce sunt illse palpebi'oe?quse sunt speculalio, et quse est de divinis nominibus Ira-
illa supercilia? quis ille auditus? qui sunt illi dentés? ditio. De coadunala el disereta theologia el qusa
qui sunl illi humeri ? quse sunt jilst brachia et ma- est divina eoadunalio, et divina discrctio, quse est
nus? quod illud os? quse sunl illa peclora? quse orationis virtus, et de bealo Hierolheo, et dereve-
sunt illa dorsa? qui sunt illi pedes? quse sunt illse reutia et conscriptione theologica : in quo ostendit
alaî? quseesl illa nuditas? quis est ille vestilus? quse se apud sanclam civitatem pênes sepulchrum Jesu,
esl illa splendidissima veslis? quis ille sacerdolalis? vilse principis, a Jacobo fratre Dominij et Petro
' YITA S. DIONYSB 52
54 i
apostolorum principe ; nec non et a Theologo Joan- A timatum sibi a bealo Barlholomeo aposlo o, qualiter
ne una cum praîfalo Hierolheo, et sancto Timotheo theologiam, sanctumque Evangelium debuerit intel-
aliisque quam plurimis sanctis fratribus audisse hgere : quod etargule coepit, el brevibus, sed pro-
dispulatïonem, et fidei sacramentum, quomodo ab fundissimis yerbis ejusdem apostoli, scriptis suis
omnibus tenebatur theologis, de divinitate et huma- ea inferendo, definivil. In secundo aulem capitulo
nitate Domini Salvatoris : sed et ex consequenlibus, tradidit quomodo oporleat coadunari, et hymnos
suppresso nomine, beatum Paulum his interfuisse, reponere omnium causse et super omnia. In tertio
demonstrat. De benigno, de luce, de bono el cupidi- vero, quse sunl kataphaticae, id est, afïirmalivaîtheo-
late; et ecstasi, el de zelo, et quia malum nec logise, et quse sunt apophatiese, id esl, negativee.
esl, nec de existente, neque in existentibus est. In In quarto, quia nihil est sensibilium, quod omnis
quo capitulo beati Ignatii cupiditatem, eliam in bo- sensibilis secundum supereminentiam causa. In
no accipi'debere asserens, cum venerationis laude quinto, quia nihil est inlelligibilium, quod omnis
commémorât, scribentis in quodam loco sic : mea intelligibilis secundum supereminentiam causa.
cupidilas, inquit, crucifixaesl a, Dominum Jesum vo- CAPUT xm.
lens intelligi. Sed et capitula suprascripti Hierothei
_ Sed et Gaio scripsit epistolam, per sentenlias dis-
contra philosophos non pauca interserit. In quibus serenlem,
quomodo quadam ignorantia cognosca-
ita per slrophatos syllogismos de malô dispulans, tur
Deus, et quomodo visus sit ab his, qui eum vi-
constringit eos, ut in neutram partem deflectere, disse leguntur : et quod benignifico et deifîco mune-
neque post tergum regredi, sed et nec alio seipsos re
aliquo modo intelligaïur, et quod non solum divi-
possint dirigere, nisi quo ipse eos cogil impingere.
In sensum nitatis, sed et humanilatis Christi minislerium, et
De est, et de paradigmis. quo Clymis dictu arcanum maneat, et intellectu ignotum ; et
philosophi acule redarguit. De vita, et in hoc amen-
et contentiosos ser- quomodo Jésus-, qui est super omnia, hominibus esl
liam refellit Magi Simonis, ejus substantialiter constitutus, et quod secundum homi-
mones a divino choro repellil. De sapienlia, de men- nes, de hominum
de subslantia, substantialilei est sub-
te, de verbo, de veritate, de fide. De virtule,
inse- slantiatus, sicut ostendit virgo superexcellenter pa-
juslilia, de salute, de redemptione, et de
an- riens, etaquainslabilis, materialem etterrestrem gra-
qualitate : ubi Elymam Magum (Act. xm) vitatemsustinen s : el quod nondivise secundumDeum
cipiti gladio percutil dicentem : Si omnipotens lantum divina egilbenignusJesus, nequehumanatau-
esl Deus, quomodo dicitur quid non posse ? Et Pau- lum secundum hominem : sed vir Dei
factus, novaiu
lum calumnianlem syllogislicospiculo terebrat, et _
qu'amdamDeivirilemoperationemnohispercivilitavit.
cor cerebrumque ejus, id est, intelleclum et sen- Dorotheo quoque ministro direxil litteras, innote-
sum perfodit atque comminuit. De et
magno minore, scens quod divina
caligo sii lux inaccessibiîis, in qua
el de idipsum, et de altero, et de simili et insimili, habilare Deus et in sit omnis qui eum
de slatu, de motu, et sequalitate : de omnipotente, scire et videre dicitur,in hoc qua
dignus corpore fuerit; Sosipa-
de antîquo dierum, el de sseculo, et tempore : de Irem autem sacerdotem brevi diplomate monuit, ne
pace, et quid vull ipsum, quod ipsum dicitur, et
bona sua non manifestata judicet esse neglecta, et
quse est ipsa vita et ipsa virtus, et quse sic
ut careat conlenlione verborum.
dicuntur : De sancto sanctorum , Rege regum,
Dominodominorum. De Deo deorum : De perfecto. CAPUT XIY. -
el uno. Polycarpo etiam Smyrneonim episcopo, beati vi-
CAPUT XII. delicet Joannis apostoli discipulo, epistolam quasi
Epiloma quin etiam eidem Timotheo composuit apologeticam misil, innuens quod peninaces con-
capitulatim, de mystica Theologia per calapbasin, Iradiclores veritatis ssepius correpli aliquanluluni
id est affirmationem, el per apophasin, id est nega- sint ileclinandi : simul et Grsecos accusans, quod
lionem, atque per hypolhelicos, id est, conditionales per sapientiam a Deo acceplam, non sancie div.inis
syllogismes, omnia sensibilia et intelligibilia, et D in divina utentes, divinum elicere tentent cultum,
quai in terra sunl, el quse in coelo, sensu transcen- et per multam vanam gloriam poetarum, servilutem
dons, ac prout morlali possibile est alque licilum, inducere studeant crealurse polius quam Creatori.
usque ad ipsius divinitalîs sacrarium penelrans. Unde el Âpollophanii sophislse, culloris scilicet so-
Quapropler a Groecorumsapienlibus ex lune el ho- lis, faciens mentionem, et sancto Polycarpo de eo
dieque Dionysius mepvyiovTOÛoùpavoO,quod Lati- suadens, actiin sole sub Ezechia miraculi recorda-
nus sermo explicat, ala coeli, vocatur ; quia illuc lur, cui fidem accommodare isdem Apollophanius
spiritali intelligenlia et reverentissimse revelationis detrectavit; alque ut ei nonpossit monenli resislere,
gratia evolans, non solum illa multimoda el magni- beatum Polycarpum instruit, et rememorari cum
fica el mysteria ac minisleria sanctorum spirituum, Apollophaniopetit de signo tenebrarum, in Salvato-
verum et sempiternseDeitatis saporem palato cor- ris crucifixiouefacto, earumdemque tenebrarum ac-
dis degusians, didieit,.unde hsechumansenotitise lit- cessionemet recessionem ab occidenle in orientent
teris eruelavit. In cujus libri capitulo primo dieil in- exstitisse mirabilem. sicut in Heliopoli civitate pari-
a Alii vertunt, meus amor crucifixus esl.
55 AUCTORE HILDUINO. 54
ter conslituti viderunt : .addens et verba, quai ei A &usque in Iliacos [Italicos] terminos, ut putavimus,
tune ssepe fatus Apollophanius dixerat, uti plenius proferentes reeondere Occidentis, proesertim cum
in epistola ad ipsum directa infra docebitur : quam, ' lunse deesset, et nec conventus tempus propinquaret,
oh pleniorem g'estarum rerum cognitionem, huic aio ad te peritise vastse sacrarium, adhuc nescius
suhuectere indicavimus, habentem se in hsec tantse rei mysterium : Quid, inquam, spéculum do-
verba : ctrinai Apollophani, his secretis ascribis? ad quse
t Apollophanio concrelo el conphilosopho. mihi tu inquiens omine divo, et non bumani sensus
c Nunc ad te mihi sermo dirigitur, prsecordialis sermone : Jsta, o bonejtionysi, divinarum retribu-
amor, multos tibi sollicitudinum mearum angores de tiones sunt rerum. Denique nolatum ferise diem et
te replicans, tequemiti mente, super vecordinota tibi annum annuntialioni, quam Paulus auribus noslris
frivolitalis diutina perlinaeia arguens, et de te fanati- suspensis insonuit, signis acclamantibus, concordare
ca illusionumphanlasmata insullans, supernaturalem expertus, dedi veritati manus, et falsilatis sum
modificationem benignitalis Dei magnificenlissime nexibus absolutus : quam ineffabiliter eflero,-tibique
etdiligentissime adorando, tibi bene resipiscenli, pars infero, quai est et via ac vita, et verum lumen est,
aninisemese,conjubilo,tuisque te despectionibus com- quod illuminât omnem hominem venientem in mun-
pellabo, ul illa tibi iteralo commendem, quorum B I dum (Joan. i\. cui tu tandem, ut vere nrudens, ces-
pridem conlempseras notionem. Frequenlissime qui- sisli ; cessisli neinpe vitse, cum abdicasti morlem,
dem et diligenter sacris dilucidavi tibi, Moysepro- cuique bene faciès inhserendo, cum hinc nobis arclius
dente, a Domino hominem de limo factum, et trans- junctus eris. Is inest illud est a, cujus me fulgore
gressiones ejus ealaclysmopiatas. Sequenler quoque obtenebrans, eras solitus hinc inde fucis mullicolis
eum in amicitia sumptum, multaque in JEgyplo et el mulliplicibus, etiam intra penetraiia infuliginare,
egressionis suse itinere pro eo, el in eo fecisse ma- et accuminatis spiculis tenebrare. Quoniam, ut fate-
gnalia : atque theologos multimodos effecisse, quo- bare, illius notitia sapida nosci, ut inhiabas, mentali
rum pramoscentia Deus humanatus fieri ex Yirgine palalo se resullabal, et dedignans, in ventre luse
est dignatus. Unde mihi responsalia multoties re- notitise sedem sumere abnuebat. Sic, si modo co-
misisti non solum te hsec esse verafunditus ignorare, gnoscentia et provida corda gerens, suscipe, ne pro
verum et quis idem Moysesfuerit, pernescire ; Evan- his qui non sunt, est verum temules : et pertinacior
gehumque Jesu Christi, Dei totius majestatis, quod ad falsa lentantibus eslo, quam ad verum est sugge- ,
meum vocabas, renuere ; Paulum vero hominem rentibus noslris votis 'exstiteras. Ita nam in Jesu
mundi circuitorem, et seminiverbium, de materiali- esse et,vita mea, laetusjam moriar, cum ipse in eo
bus ad immaierialia non velle suscipere ; imo me re- 'J vives. »
CAPUT XY.
fêllendo,-quoniam paterna religionis jura degener
omiitens, in sacrilega nefaria me transfuderim ; bor- Demophilum nihilominus de'proprio actu horribi-
tabaris autem ea, quibus innitebaf, dediscere, aut liter increpans, quoniam eum, qui a fide apostatave-
his derelietis [deletis], paterer mea mihi sufficere, rat prohibuit recipi, valde ulilem scripsit epistolam,
etnonnuniina divina,' seu palrias leges derogarem. exemplis ac Scripturaruni teslimoniis in modum
Ut aulem lux superna paternse glorise splendorem serli, de agro pleno sacrse Scripturse, cui benedixit
in lusemenlis tenebras radiare, suo proposito desli- -Dominus, collecti redolenlem. In qua ubicunque vo-
navit, penetralibus cordis mei infudit, ut tibi menio- cabulo Domini Salvatoris uti illum causa poposce-
riale piissimum recordarer, qualiter in Heliopoli rit, benignum eum appellat, quam etiam si quis in-
pêne coseve [coseveni]mihi, ego quinque et viginti tente perlegeril, non mediocriter, cujus benignitalis
annoruni fere tempus exsolvens, pariter morabamur : et misericordise sit Jésus Dominus, quantum possi-
cum feria quodam sexta ferme hora etiam quasi bile est homiui cognoscere, intuebitur, el qua fidu
sexta, luna se ei injiciente, sol est horribiliter ob- cia post lapsum, si contigerit, ad benignum recur-
scuratus, quia non Deus, sed crealura Dei lucis suse-p.rere quisque debeat, pervidebit. Ministrorum etiam
occubitu lucere nequivit :'queslusque sum apud le, ecclesiasticorum ordinem et excellenliam atque au-
quid bine tibi, prudentissime, videretur : ex quo cloritatem saeerdotum, in ea plenissime salis osten-
prudenlia tua respondit quod adeo tenaciler cordi dit. Gui hanc quoque, non dicam fabulam, sed rem
mentismeseinhsesit, utnullaobliteratione abradi, nul- spiritalem spiritaliter gestam subjungit. Quam hic
la morlis imagine valeal aboleri. Obfusi namque ob ulilitatem ista legentium, in quorum manus for-
orbe imiformiter tenebrarum caligine labescente, ut tasse plenitudo" ipsarum non perveniet lillerarum,
purgalum rediil 'solis diametrum, regulam Philippi narrare censuimus. Ait enim post multa et inter
Aridei [Arridei] assumpsimus ; cumque reperimus alia : « Non habemus, inquit, ponlificem qui non
quod et erat notissimum, eo tenus fagilalione ecli- possit compati infirmitatibus noslris, sed ipse inno-
plica solempati molestias non debere, et lunam ab cens et misericors, non erumpet neque clamabit.
orienie solarem fulgorem velis ^Elhiopicis obducen- Mitis enim est, et propitiatio pro peccatis noslris.
tem,'solere in occidua ora captare perfugia, lune au- Quapropter non recipiemus, o Demophile, tûos ze-
lem lucigenos thesauros caligines,' quas genuerant, lanles impetus, etiam si decies millies résumas Phi-
a AMuditad illud Exodi, qui est, misit me; ilemque, Ego sum qui sum.
Kg YITA S. DIONYSU 36
neem et Eliam, cum audierimus illa, quse placebant. A num, ut igné coelesti ambo simul immisericorditer
el displicebanl benigno Jesu a discipulis ejus, qui amilterent vitam. Quod cum dixissel, slalim est
fuere in carnis commoralione participes mansueli raplus in spiritu, etyisum sibi fuisse dixit, vidisse
etbenignl ipsius spiritus. Docere enim, non cruciare, se repente domum, in qua slabat, concussam, et a
oportel ignorantes, sicut et csecos non cruciamus, culmine per médium in duas partes divisam, et ila
sed manu ducimus. Benignus namque errantem in- se sub dio remansisse. Quemdam etiam rogum
quirit, et refugientem vocal, alque vix invenlum in multo igné flammantem, usque ad ipsum descenden-
lîumeris tollil. Qui et refugientibus cupide jungitur, tem; coelum autem ipsum tolumaccensum, atque
el non dedignatur dedignari.a se rejicientibus, et in parte Àustrali, Jesum benignum in throno seden-
sine causa provocantes se tolérât, et ipse excusât. tem, el astanlem ei in hominum speciébus insesti-
Imo promittit mederi eos , et appropinquanlibus mabilem angelorum numerum. Hsec videns desuper,
sibi prseoccurrit et obviât, et totus lotos compleciens el admirans Carpus, cum se inclinasset deorsum,
deosculatur , el non accusât aut improperat eis vidit terrain horribili hiatu apertam, et lenebrosum
priora eorum ; sed diligit prsesenlia, et diem festum "barathrum hiscens, et eosdem viros de quibus ten-
agit, et convocat amicos, benignos videlicet ange- tabatur, ante se in margine lubrico lenebrosissimi
los, ut sii omnium delectantium habitatio. Quicun- g] baralhri, stare tremenles et miseros nimis, nondum
que igitur inique agere aut benefacere incipiunl, tamen dejeclos ab inslabilitale lubricationis in qua
illos spiritus benignitale aut malitia sociant, quorum vacillantes collabehantur. De deorsum verotbara-
voluntatem facere inçboani. Et hi quidem benigno- thri, vidit serpentes horribiles repère, et circa pe-
rum angelorum discipuli ac comités, ad semper exi- des eorum se subjicere, alque interdum illos trahere,
slens spéculum beatas suas delegaut terminationes, involventes se eis, simul.el crueiantes eos. Aliquan-
ubi semper cum Deo erunt : quod est bonorum om- do etiam denlibus trahebant, et vellebant iidem
nium maximum : isli autem et hic décident a divina seipenles eosdem viros, qui coelesti igné consume-
simul et perpétua pace, el post mortem cum dome- bantur, el conabantur illos trahere in barathrum,
slicis suis dsemonibuserunt. Non ergo oportel nos unde ipsi exierant. Yidil quoque et esse viros
mulla feslinalione cumDeo benigno per multam beni- quosdam in medio serpentium, cum tumultu jperso^
gnilalem et misericordiam fieri, el semper manere, nantes et percutientes, atque impellenles m bara-
cum eo el segregari de malis injuslificantibus nos? thrum eos qui cruciabantur. Yidebatur ilidem ei,"
atque post pauca : Et si vis, ait, divinam visionem quosdam alios viros accessisse ad illos ; qui vole-
sancli cujusdam viri referam tibi, quam non deride- bant, ul ipsi miseri in brevi cruciarentur, et saiis-
bis : vera enim dicam. Cum essem aliquando secus 'G facerenl : sed illi qui pereutiebanl et inipellebant
'Crelam, hospilio me suscepil S. Carpus, vii-el si eos, nolebant. Cumque bis, quse deorsum conspe-
aliquis alius, per mullam mentis munditiam ad xerat, Carpus intenderet, et superna, quai ppius vi-
Dei visiones divinissimus [dignissimus]. Qui non derai, negligeret et taedere coepisset atque cessari,
inchbabat sanctas mysleriorum consecrationes , quia jam rei non caderent in profunditatem vora-
nisi prius ei ostenderelur de supernis propitia ginis, insuper immisericorditer maledixisset eis,
visio, oranli ante oblationem sanctissimi sacrificii. respexit sursum, et vix se videreposse coelumde-
Conferenlibus namque nobis qusedam ad invicem, nuo dixit ; Sed Jesum benignum intuitus est, mise-
retulit mihi idem, se nimis conlristalum a quodam rantem super peccatores qui torquebantur ; et ex-
infidelium. Causa autem erat ipsius tristitise, quo- surgentem illum de coelesti throno, ac descenden-
niam isdem infidelis, dum celebr^renlur dies fesli tem usque ad illos, et manum benignam in tormen-
eorum, aberrare fecil quemdam fidelem a benigno tis positis porrexisse : moxque angelorum multitu-
Jesu Domino nostro. Quem consolans suasi ei op- dines, qui cum.eo descenderant, coaceeperunt illos
porlunum esse, ut pro illis divinam clementiam pe- de ulraque parle, in qua stabant, dum torqueren-
lerel, el a Deo Salvatore opitulationem accipiens,. tur, quando eis manum porrexit benignus Jésus,
infidelcm quidem converteret, apostalam autem be- " et eruerunt illos. Et conversus ad Carpum Jésus
nignilate vincerel, et horlando eos converti, donëc dixit ei : Carpe, manu in istos consliluta, et non
esl hodie, non deficeret, sicque illos in divinam per misericordiam rétracta, percute adversum me,
scientiam duceret. Sed is hoc patienter non sufle- nam paratus sum pro hominibus resalvandis iterum
rens, et nescio quo modo multa quadam infestiua- pati, et complaceo super his, quam super aliis ho-
tione ci amaritudine labescens, donnitum perrexit, minibus qui non peccaverunt. Yerumtamen vide,
ex hoc maie habens (vespere enim erat). Circa nie- si sic bene libi habetur in baralhro, cum serpenti-
diam aulem noctem (solilus namque erat isto, in bus mansiones commulare, sicut mecum ac cum
tempore ad divinos hymnos evigilare), surrexit ex benignis ac humanis angelis esse. Ista sunt, quse
somnis, et turbatione niniia anxians, sletil ad ora- ego audiens, credo vera esse, i Hsec ad Demophi-
tionein, non benedicens. Tristabalur enim et gra- lum dicta sunt.
vabalur ultra modum, dicens non esse justum ut CAPUTXYI.
viverent viri, qui erant sine Deo, et pervertebanl Tito vero interroganti per epistolam, quse est
vias Domiui reclas. Et hsec dicens postulavil Domi- sapienlisedomus, et quis esl crater, el quse sunt
'
57 ' ' AUCTORE HILDUINO. 58
escse ejus, et qui polus, luculentissime et disertis- .A sensus videtur exeedere. Plura etiam scripsit, quse
sinie salis respondet. Et quamvis brevis, tamen, non est dubium nostram Jaîtitiam laterc. Paulo au-
sermonum lepore, sensusque honorabililate egregia, tem Romoe, et post primam suant defensionem in
ad Joannem apostolum et evangelistam in Palhmo Occiduis partibus, ul sibi ipse prsedixcrat, Chri-
insula relegatum, consolatoria et prophetalis exslat stum teslificante, pretiosus et facundissimus Dio-
ipsius epistola, qua prsedixit ei,- sicul ex Deo dîdi- nysius, qui a palrialonicus, ChriSliano aulem agno-
cerat, quod adhuc de eodem exsilio rediturus, et mine, propter maximam sanctilatem vocabatur Ma-
in Asia Evangelium foret proedicalurus. Quam etiam carius, quod interprelatur beatus, ne post disces-
hic gestorum narrationi inserere dignum duximus, sum magistri, lupi rapaces et gregi non parcenles,
ita exordientem : Joanni Theologo apostolo et evan- Dominicas oves invaderent, quod instilutor suus
gelislse, delerminato et credilo Palhmo insulse. Ap- planlavit, abundanti sollicitudine rigare contendit.
pellans sacram animam, dilectissime. est mihi hoc Unde vicinas el longe positas pertransiens civita-
apud le, apud aposlolos prsecipuum. Ave vere dile- tes prsedieando, et ad fidem populos convertendo,
ctissime a dilecto et desiderabili, alque charissimo fidelesaue in verbo eonfirmando, atque oppressos
valdeque amantissimo. Quid mirum, si Chrisius variis langoribus sanando, usque Troadem seces-
verum dixit, et iniqui ejus de civitatibus perse- ]B sit Evangelii gratia. Atque in iisdem parlibus ali-
qùunlur discipulos ? Digna siquidem eis agunt, cum quanto tempore degit. Sed el post aliquot annos
a sanctis scelerati se segregant. Yerum abigentes cum Pelio Lacedsemoniorumposilus, Pelrum etPau-
el secernenles eos, ex visibilibus invisibilium prse- lum apostolorum capita Romsetentos, et Petrum erga-
tendunt imaginem. Neque enim in sseculisventuris slulo, Paulum secundo vinculis, pervulgala fama affici
erit culpandus Deus de juslis segregationibus, cum comperisset, Athenas rediens, subrogalo sibi epi-
impii se ipsos fecerint secretos ab illis, et pios scopo plebem tradidit, et per contiguas parochias
jam cum Deo inde videamus effeclos. Quoniam ve- verbi spargens semina, quatenus Romam perveniret,
ritatis cum sint amatores, a libidine quidem rece- cum quibusdam officialibus, quos sibi comités sum-
dunt rerum materialium , ac in omnibus malorum pserat, gnaviler minislravit^ sicque Achivse alum-
omnium liberi cupiditate, divina bonorum omnium nus fortunse, et doctus architectus, Ecclesiss se Ro-
pacem diligunt et sanctificalionem, el de praisenti manai amplitudini contulit et Graeciam, cui doctri-
inchoant vitam futuram, angelice decenterque in na ac miraculorum memoria manel, hequaquam
medio hominum conversantes, cum omni animée deseruit. Magtio enim apostolorum amore, et mar-
affectione, et divina nominatione, atque benigni- tyrii desiderio, festinanlise itineris Romam accelë-
lale, seu caeleris bonis. Quapropter non vos hoc <G rans insistebat, ut simul cum eis, si ita vellet Chri-
conturhel, quasi suspicantes non pati, sed et cor- stus, occumberel. Sed vota ejus proevenit disposi-
poris passiones tanlummodo judicare, non aulem tio divina, et viri diaholici dementissima salis ve-
eas te credo sentire. De his vero qui inique agunt _ sania.
in vos, el déterminant vos non reete, Evangelii so- Nam cum impiissimus Nero, terra mârîque impe-
lem conveniens invoco. His omissis, qui se ipsos rii sui frena laxassel, el nimise voluptalis successu,
agunl in bonum convertere, nobis vos opto adjun- inter cselera nequitiàrum suarum cumulenla, etiam
gere, et luminis participes esse. Nos aulem nulla furor crudelitalis ejus dira rabie in Christi famulos
adversiias privabii a Joannis splendidissimo radio. ebullisset, quarto decimo imperii sui anno, antequam
Nunc quidem inierpello memoriam, et renovatio- beatus Dionysius Romam adiret, sauclos Dei aposto-
nem tuse verse Theologise, paulo post, etsi auda- los, alterum per crucis tropseum, allerum aulem
cler, dico vos ipsos mihi coadunari. Idoneus autem gladio animadversùm, felici cruore perfusos etmar-
omnino sum prsenuuliare tibi, et discens ex Deo, et tyrii gloria dignos Iransmisit ad superos i>, seque,
dicens : quia et Palhmo carcere dimitleris, et in vîvendi faciens finem obitu nefando, ul fueral et vita,
Asialicam lerram revërteris", ibique âges benigni in brevi destinavil ad inferos.
Dei imitationes, et his qui post le fuluri sûnt eos •* 9 CAPUT XY1H.
trades. Pretiosus denique Dionysius, cum arcis Romause
CAPUT XVIL moenibus sui auspice Christo prsesentiam intulit,
û Multa prseterea tam voluniinibus, quam diflë- quoniam fidei nécessitas, et ad suscîpienduîh Dei
renlibus ad diversos epistolis, ut fiuvius eloquii my- verbum, evidentis in gentibus, quas pertransierat,
siici edidit, et yelut oraculum sancti Spiritus, prse- ostii apertio eum morosius delinuit, beatum Cle-
cipuo opère et vero ac philosophico magisterio, mentempontificem, sanctse et suromse sedis aposto-
proesagivit, ad subvertendos errores el destfuen- liccejam apicem gubernanlem invenil, À quo idem
dos nodôs syllogismorum genlilium, atque evacuan- gloriosus Domini Atheniensium archiep'iscopus Dio-
duni cultum idolorum, seu commendandam patrise nysius mox, ut se poluerunt invicem salutare, digno
coeleslis bealitudinem, el selernaivitse immortalita- esl cum honore susceplus, ac pro sanclitalis ac eru-
tem : quorum magnificaexeellenlia exiguilalem nostri dilionis suse reverenlia seu anterioris fralernitatis
a Lege Baronium anno 109. fcPetrum et Paulum anno 15 Neronis, Christi 69,
marlyrium subiisse docel Baronius.
59 YITA S. DIONYSII 40
conjunclione loco masimse venerationis est habilus.. à simi principis apostolorum et Magistri sui informa-
Cum quo etiam pro'mutua collocutione aposlolicarum tus exemplo, qui Romansecrudelitati se propter Jesu
"
sanctionum, et dulcedine spiritualis dilectionis, ali- Christi nonien immerserant, quo amplius apud Gal-
quandiu familiarissime conversatus, immodici amo- lias'gentilitatis fervere cognovil errorem, illuc intre-
ris uterque vinculis sese construixerunl- Sed cum pidus et calore fidei armatus accessit, ac Luletiam
Deus omnipolens - veri Solis, Domini scilicet Jesu Parisiorum, Domino ducenle, pervenit, doctrinaque
Christi, radio splendidissimo et orienlali, id est proeclarus, miraculis coruscans, el virtutum signis,
sanctissimo Dionysio, occidentales tenebras vellet quseÀtheniensium magister Pauk docente didicerat,
gratia suailluslrare, el murum validissimum infide- Galliis ministravit : non verilus incredulse gentis
litatis qui tolius Galliseet Germaniseterminos pêne expetere feritalem, quiavirtutemsuampraeterilarum
irremediabiliter occupaverat, provideret ariete lali poenarum recordatio roborabat, tormentis expertus
destruere, tantoque perilissimse eloquentise spiculo multis, morte tandem assecuturum se vitam : Iota
gentililatem perfbdi, quo ante, ut munitissima defen- uihilominus intentione desiderans , ut qui §am erat
sione erat solita gratulari, alque omnem banc Christi nominis inter multa tormentorum flagella
Galliam ipsius Dionysii apostolatu disponeret sub- perfectus confessor, fieri mortis mulctalione mere-
levari, quam Mercurio dsempnîaca servitute consla- B retur el martyr. Tune memorata Parisiorum civilas,
bat miserabiliter ancillari, beati Clemenlis cor teti- ut sedes regia, et conventu Gallorum ac Gei'mano-
git, cl ut islius modi verbis pretiosum Dionysium rum, et nobilitate pollebat : quia erat salubris aère,
alloqueretur, accendit. jucuuda flumine, fecunda terris, arboribus nemo-
CAPUT XIX. rosa, et vineis uberrima, constipata populis, referta
sanctus mi frater charis- commerciis ac variis commealibus, unda fluminis
Yides, inquit Clemens, circumfluente. Qusesiquidem inter multimoda com-
sime Macari Dionysr, quanta est messis Dominicse
modilatum gênera, etiam alveo suo magnam piscium
sationis, et quam pauci sunt operarii, quia ergo de
omnibus catholicse pietalis es sufiicienter edoclus, et copiant civibus ministrabat.
omni Chrisliana virtule ac religione admodum robo- CAPUT XXI. ,
ratus, perge in nomine Domini, partes aggrediens Hune ergo locum Dei famulus elegit expetendum.
Occidenlis, el ut bonus miles Chrisii proeliare prse- Ad quem cum primo fide armatus et confessionis
lia Domini Dei lui ; alque sicut Dominus Jésus Chri-' constantia roboratus accessisset intrepidus, quem-
stus ntagislro meo Petro iradidit, el ego sanctae hse- dam Lisbium, virum honoratissimum civilatis
reditalis jure suscepi, ut in ligandi solvendique Q Parisiacse, qui ejus praedicatione in Dominum Jesum
aucloritate tibi semper prsesto sit divina potestas, no- Christum crediderat, et illi fideliter adhserebat, allo-
stris orationibus comilatus, etsanctoruni apostolorum culusest, dicens : Yirillustrissime, quia jam opérante
inlercessionibus roboratus, in lui aposlolalus sorte, gratia Jesu Christi Domini nostri plurima populi
aposlolica nostra aucloritate, omnem suseipiens multiludo in credulitate et confessione sui sancti no-
Galliam, opus fac evangelistse, ministerium luum minis, benedictione baptismalis consecratur, el quo-
impie, ut Christi nolitia per te uhique diffusa, a Do- tidie fidelium numerus augmentatur, visum est mihi
mino in diebus retribulionis merearis audire : Euge, secretarii tui agrum pretio a tua fratemitate susci-
serveboneel fidelis,quiasuperpauca fuisti fidelis,supra pere, et domum baptismatis ibi construere, et cha-
multa te constituant, inlra in gaudium Domini tui; el rismala divina percipere. Cui Lisbius : Gratis, in-
ne verearis multitudinem et alrocitatem genlis bar- quit, eum, pafer beaiissime, oflero per sanelitatem
baricse, pro cerlo sciens quia qui plus laborat, plus tuam Domino Jesu Christo. Non, ait, beatus Dio-
mercedis accipiel. Socios quoque ei et comminislros nysius, ita nobis in hujusmodi negotio est agenduin,
verbi plures elprobatosviros adhibuil, illique dixit: quia Deus et Dominus noster Jésus Chrisius pro no-
Sicul fuit Dominus cum dominis et patribus el ma- stra sainte, opérante Spiritu sancto, ex beala Maria
gistris noslris aposlolis suis Petro et Paulo, ita sit D semper virgine, cum ipse fecerit mundum, in loealo
tecum in omnibus, quocunque te verteris. Esto ro- est diversorionatus. Quapropler non videtur sequum,
bustus : lu enim maximam el innumerabilem populi ut gratis accepte agro, proeparem domum, in qua ei
multitudinem introduees in veram repromissionis filii adoptionis per nostrum ministerium renascan-
terram filiorum Israël. Et dans pacem omnibus, tur. Sed et de ejus prelio caplivorum est sepultura
ita banc verse fralernitatis societatem solvit abire. comparala. Proplerea rationabile judicatur, ut pre-
lio sumam locum, ubi illi, qui in comniercio san-
CAPUT XX.
simul el circumcirca Dominum guinis illius, morte intercedente, de captivitale dia-
Qui properanles, boli et mortis perpétuai baptizati fuerint, rediman-
proedicantesappuleruntportui Arelalensium civilalis.
tur. Commutationem vero pretii tu Christi paupe-
Et exinde quibusdam in partes necessarias, prout ei
ribus largieris, qui te illi devotissime obtulisti.
visum fueral, destînatis, idem Macarius Dionysius,
qui sedis apostolicseprivilegio, tradenle sibi bealo CAPUT XXII.
Clémente Pelri apostoli successore, verbi divini se- His ila expletis, ecclesiam illic, Dei se oumipo-
mbla genlibus Gallicis eroganda suscepcrat, bealis- tentis semper in omnibus el ubique comitanle auxi^
4i AUCTOREHILDUINO. 42
lio, juxla facullatem virium suarum. ulque novus L rum suormn veneralioni consuleret, qusejam eliam
adhuc advena poterat, in honorera Domini nostri ab ipsa hominum memoria per Dionysium, ut asse-
Jesu Christi, quse necdum locis illis et populis nota rebant, quemdam prsesligiatorem et magum invi-
erat, construxit, ac officiadévote Domino servien- clissimum, ejusque sequaces abolebalur. Quseaudiens
lium clericorum ex more constiluit, probatasque immanissimse crudelilatis bellua Domilianus, in
personas honore secundi ordinis ampliavil, inces- tanlam rabiem indignationis exarsit, ut ubicunque
santer resliluens populos creatori, quos a devio per se vel per suos satellites Christianum quempiam
cultu revocaverat creaturse. Cinctus ergo fide et reperisset, aut cogeret diis sacrificare incestis, aut
devotione populi, quam In constructione et reverenti diversis poenis indietum, gladio iraderel puniendum.
basilicse frequentalione cernebat, admodum robora- Sed et totum per sibi subdilum orbem in cunctis civi-
tus, Deum et Dominum nostrum Jesum Christum, talibus, oppidis, municipiis quoque el vicis publicum
quem pectore purissimo noverat, et corde ardentis- pependit edictum , ul administrationis infulis ser-
simo diligebat, insinuare gentibus non cessabat; vienles, omnes Christi nominis amalores exponere
cunclisque misericordiam ejus in hoc tempore, et diversitali supplicii maturarent, ne superesse pos-
judicium futurum proponens, paulatim sociabat Deo, D set, qui valeret acquirere, quod peribat.
quos diabolo subtrahebat, atque lotis exhorlalionis CAPUT XXIY.
nisibus, et signorum prodigiis satagebat, qualenus Persecutionis ergo publicata sententia, iniquorum
quos abripiebat mundo, dignos faceret coelo. Tanlas turba in omnem mundi partent bacchando
enim Dominus per illum dignabatur exercere virlu- gaudens et contra Dominicum populum pugna-
les , ut rehellium corda gentilium non minus mira- progreditur, lura conspirai, non cunclali appetere gladio, quos
culis quam praedicationibus obtineret. Et cum sse-
Dominus suos monslvaverat esse signaculo. Qua de
pissime ab idolorum pontificibus contra eum sedilio
re nulla jam pro Christo cerlantibus prsesentis vilse
excitaretur in populis, ita ut plèbes innumerse, eliam
indulgebatur tranquillilas, nulla sanctorum marty-
et de vicinis regionibus cum armis ac bellico appa- rum erat excusata libertas ; sed cuncli, proh dolor !
ratu, propter fidèles, qui jam per illum in Christum autimpiisjussionibus obediebant, aut quod slatulum
credide.ranl, adperdendum eum gregatim, ubi ipsum a crudelissimo csesare fuerat, perferebant.
esse audiebant, eoncurrerent ; mox ut illum cernere Dirigitur
tanta et ila ineflabiliter In eo lux cceleslis proinde prsefeclus Fescennius Sisinnius, tradila sibi
~ poterant, ut aut omni ferocitate una cum ar-
electa apparilione, cum ingenli strepitu ad parles
gralise radiabat, occidentalium regionum, ul sanctum senem, nomina-
mis deposita.se illi prosternèrent : aut qui compun- doctrina virum, et virlutum insigni-
dono ad credendum non Q lissimumque
cli Spiritus sancti erant, bus proecîpuumMacarium Dionysium,-ubicunquere-
pavore nimio solverenlur, et territi a prsesentia ejus perire potuisset, perquirens, aut decreto
principis
aufugerent. Miroque modo inermi viro non valebat idolis thurificare compelleret, aut tormentis lacera-
plebs armata resistere, -sed suhdebat se illi potius lum iramensis et poenisexquisilissimis tormenlatum,
certatim Gallicanus cothurnus, atque Germanica inter csetera eliam secundum
leges Romanas, ut pote
:
cervicositas jugumque Christi suave sibi imponi eum, qui prsestantissima nobililate lerrena
floruerat,
poscebat. Ab ipsis quoque deslruebantur idola, quo- ei contra senatus ac Reipublicse promulgationes,
rum sumptu fueranl -et studio fabricata : et invento
imperium egerat, nudum, publiée virgis
salulis porlu, idolorum gaudebant naufragio. Luge- contraque securi perçuteret.
bat quoque portio victa diaboli, cum de ea victrix caesum, '
Ecclesise legio triumphabat. CAPUT XXY.
CAPUT XXIII. Itaque cum prsediclus Fescennius Sisinnius [suique
Tune hostis antiquus videns sibi perire, quod Do- commanipulares praeceplum principis suscepissent,
mino conslabat assidua populorum conversione pro- pro Macarii Dionysiiinquisilione Galliarum pénétrant
ficere, lotam artificii sui machinam adimpugnanda, fines. Quibus adhuc procul positis, sancti viri célè-
qusefuersmt constructa,' convertit. Unde partis suse bre nomen innotuit. Unde amplius efferali, cursu ve-
auctores, deoruni suorum fientes exsiha, quos ad im- lociori, tumentibus animis, vultibus trucissimis, Pa-
pietalem persecutionis in eos armaverat, qui- unum risius adiere : ubi beatum Dionysium contra incre-
et verum Deum, DominumJesum Christum cum Pa- dulos dimicantem, et prsedicatione continua populi
ire et Spiritu. sancto colendum prsedicaverant et multitudinem ad fidem inveniunl exhortanlem. Cum
timendum, pariterque in eos, qui hanc salulis fidem quo etiam beatum" virum Rusticum archipresbyle-
devoto corde receperant; cum quod maie cupieranl, rum, et Eleutherium archidiaconum, quos ipse fa-
perlicere propter fidelium multitudinem non vale- mulusDominiin suis ordinibus consecrarat, prsedica-
rent, hac calliditate suse artis instruxit, quo effice- lionis et divini obsequii comministros, persecutorum
rentur compotesvoti sui, ut Domitiano, qui posl dirus furor invenit. Hi sancli viri a bealissimi Diony-
Neronem, perdilionis fllium, secundam persecutio- sii nunquam sustinuere abesse praesentia : quos di-
uem in Christianos exercuit, super virtutem et proe- vina dignatio seterni regni jam prsesciebal esse con-
dicalionis prseconio sancti viri, quod se jam longe sortes, quosque ab invicem ignitse tempestatis
laleque diffuderat, inlimarent : quatenus ocius deo- inseclatio, per martyrii cerlamina nullo susecallidi-
PATROL.GVI. 2
m YITA S.. DIONYSII M
4alis, aut severitatisaslu sep'arare prsevaluil. Denique Anna cum magicis prsestigiis, orbi pêne Romano eal-
.adventus prsefecti Fescennii Sisinnii, eum Romano- lere dmioluerît. Ex his enim Romai satis audivi-
x«m militum apparitione, >inurbe Parisiorum, et per nius ; tantum edicito si magni principis Domiliani
•omnem regionem subito personalur, et a primori- •jussis obedire, et immortalium deorum jura venerari
bus «ivitatum 'Galliarum ei occurritur imperialis disponilis; sin autem, nonYerborum, sed verberum
jussio urgens super captura sancti pontificis Macarii •eonflictafione vohiscum viriliter decertabo.
Dionysii,*um omni-imperio divulgatur. CAPUT XXVII.
GAPUT XXYI. }. Gumqueha3cagerentur,etsecum,praîfectus scilicet
, Et quia Dominus Jésus Christus diu laboranti seni xt sancti Domini, quairerentur, qusedamînclylai fa-
-sanctissimo, sudores certaminum suorum decreverat •miliaimatrona nobilis, multo comitalu stipata, no-
•proprii sanguinis fonte abluere, quo posset liberius, .mine Larcia supervenil, compellans prsefeclum, a
carnis sarcina liberalus, et super nivem dealbatus, -Dionysio lonico, agnomine Macario, virum siium
.praisentise illius astare, et qui semetipsum holocau- i.isbium magicis artibus mente captum , et ejus
.stum odoriferum offerebal, sacrificium laudis Jupiter jtransgressionibus sociatum. JQUÎstatim qusesitus,
immolare : ab innumerabili pêne caterva dsemoni- jepertus est el addtictus, atque in Christi nominis
corum virorum cernitur, et sanclus Domini eapitur, " «onfessione, -prsèfecto dictante senlentiam mortis
illudilur, loris durissiïhis crudélissime ligatur, tra- excipiens, transmissus esl vilse perpétuai. Sancli
liitur, et una cum sancto Rustico archipresbytero., Yero Domini, lortbribus traditi , ad poenalia Ioca
et Eleulherio archidiacono suo, prsefecti praisenliai •ducti sunt, et in eohspectu sanctorum Rustici el
sistitur. Quem cum nimia severilate praefectus allo- •Eleullierii, ut tormeiilorum ipsius lerrore ab inten-
quitur, dicens : Tune es ille infandissimus sehex, lione sua resipiscerenl, pretiosus campiductor eo-
~qui dieeris Dionysius Ionicus, et agnominaris Maca- «rum,et fortissimus athleta Dbmini Dionysius exspo-
rius, qui etiam deorum nostrorum culturam évacuas,, lialur, et toto corpore nudus, a ternis militum ter-
et ihviciissimi principis statuta contemnis ? Gui bea- -nionibusviGissim flagellatur, necvincilur. Qui inter
tus "Dionysiusait : Senex quidem sum corpore, sed ferepitus verberum Dei gloriam -collaudare, et com-
fervore devotionis et fidei alque salulari confessione snililones .suos, ut ad liset se Invictos prsepararent,
Dominiel Salvatoris mei Jesu Christi, maneo sem- îeommonere : omriesque fidèles, ul'hinc in Dominîca
per novus, et novos illi genilos per ministerium fide eorroborarentur, non desinit prsedicare, dicens :
ptsedicationis mese infantes, quos Illi Ions sacri •Laudem Tlomini loquetur os meum, et Denedicat
baptismatis parturit, ratiôriâbili lacté pascere sine .,J omnis carb nonien-saiictum ejus :-quoniam stigmata
dolo non eesso. Sed et illius.principis scita, qui vere passionisChristi perferre dignus habitus sum pro
est ihvictissimus, innocent! opère et jmundo corde eonfessione ejus ïn corpore meo : quod esl glorïa
'conserve Gui prsefectus : "Dic'ergb cujus numinis te vestra, o viri fidèles, et diléetissîmi fratres. Ideoque
profileris esse ciiltorem, et cujus conditionis le as- vîdete, ne deficiatis in tribulatîbnibus meis, sed ma-
seois. Tune hi très bealissimi viri,'Dionysius, Rusli- gîs armentur corda vestra , el ad similia propter
ctis et Eleutherius, ita dono sahcti'Spiritus inspirali, amorem Domini nostri J'esuChristi offerre promptis-
et zelo fidei mflamrrïati, sono unius vocis eisdemque sime eorpora Yestra.
vernis, cum non nisi unus'interro'garelur, reddidere CAPUT XXYBI.
'
rë-sponsùm, ac si imius li'ominîs ore sermo pfocede- Magéllahiur etiam Rusticus et Eleutherius satis
ret. In hoc, inquiunt, manifeslum est nos esse veris- âcerrime, et iinménSo catenàfum pondère simul
simôs Christianos, "cumcorde credamus, ore èonfi- sancli Domini oneranlur, et In ergastulum tenebro-
teamur, et «père j>io colamus Patrem, et Filium, et sissimi carceris retruduntur. 'Irideque ad prsefecti
Spiritum sanctum, unum Deum ac Dominum, ita ut âuditionem redlicti, iii catàstis extënsi et flagëllali,
in trinitateperfècta, etplenitudo sit divinilatis, et Domino gràtias referëbahl. Tune bealissimus el ac-
unitas potestatis. Dominum autem nostrum Jesum •' 5 ceptabilis Domino hoslia Dionysius, in oculis suorum
Christum, unam ex [eadem sanota Trinitate perso- super lectum ferreùm, supp'ositis flammi's, nudus
nam, Deum ante tempora ssecularia, hominem verum . extensus est el cantabat, dicteni : ïgnitum ëloquium
propter -salutem hominum ex beata Maria semper tuum, Domine, vehemenler, 'et servus tuus dilexit
virgine in fine temporum factum, passum, moriuum illiid. Proptërea, Domine Jesù Christë, omnipotentis
et sepultum, et ab inferis resuscitalum, sedere ad Dei Patris,YirluS el sapieiitia, oui dixit: Cum trans-
dexteram paternse majestatis in excelsis, super ieris per ignem, flaminsenon nocebimt te : et de-
omnem principatum el potestatem coelestem, veh- disii "mihi -pericùlosidrem ignëth in cupiditatibus
turuin 'ad -judicandos vivos et mortuos, et sseculum Yincere, fac et ad nominis tui gloriam hanc aduslio-
per ïguein, in melius immutandum, fideliter praifli- nem me superare, et sic cum ambusto toto corpore '
camus. Tune prsefectus dixit : Non mihi jussum est iuissel 'levatus, ad beslias ferocissimas, in rabiem
de his quiddam Yobiscum agere, proesertim cum te mullo jejunio excilatas, projectus subrigitur. Quos
decrepitse et pessimse seneclutis nimia eloquenlia, cum.impetuYalidissimoconspexisset accurrere,contra
et profundissimorum verborum tergiversatione, at- eas faciens signum crucis, el suspicieas in coelum,
que -ultra naturam humanam in populi seduetione, ait : Tu, Domine, qui semper idem es, adesto niraç
as -AUCTOREtïILDUINO. . 46
mihi, eamdem poientiam exerendo, quam in lacu w1 Ruslicus et Eleutherius, In agonîa pari confessione
serso luo Danieli mîsericorditeT conliilisti. Perve- fidei et virtutîs constantiarobora'ti, post nimia lor-
nientes autem ad eum bestise, mansuetissime pro- menta glorîosum complcre martyrîum elegerunt. Et
"
cidebant ei. Trsepararitur quoque ingentia clibani judieis àhstracti eonspeclibus, ac funeribus sibi san-
Incendia, et m ea Yir DominiS. Dionysius, vexillo ctorum ostensis, -divina justa el occulta laudavere
sanctse crueis armatus,' "projicïtur, ^t Me, inquiens, judicias qui sic eos ïn-proesenlî humiliare disponit,
'înihi non deeris, Do'mine Jesu Christe, ut illcesus quos in coelestiregnotain-gloïiose 'e'xallàrianteomnë
bac etiam perpetui tormenti imaginaria concremà- tempus decrevit. Deindè terïbre sùbjuncio, mullîs-
"tîone egrediar : roreqûetuî ;sanctî "Spiritus, hos îrae injuriis et non ante perlatis suppliciis maeerati,
fidei meai-sedes rogos, qui*ihomphaiâm ighitaîn in Christi se famulos magna confessionîs voce pronun-
cuslodiam pâradisî, crûorîs tui latice, fideîibus tuis "tiant : lacerabaturque prsecipue sanctus Dei sacer-
'advitamproebéns transitum, exslirixisti. dos humana rabie, cul servivit et bestîa : qui prso-
CAPUT XXIX. eurrebat adtormenta, ne tarde iret ad gloriam.'Pro-
Rustïcus et "Eleutherius vocabat in se poenam, utinajor esset Victoria. Con-
' Eitér Uséesancti Domini
Hérites, et ad poehas similes voto promptissimo pro- Higebant iriter se, îllinc carnifices, hinc palmata vox
perantes, vincti differuritûr, non dimiltûnlur. Gusu- B marlyris. Ahibiebat-supplicia, ut tormenlo crescente,
que exstiricto ald orâtionem ejus fornacis incendio, creseeret et corona. Quapropter iterum, velut ab
„' beatus Domini pbntifëx Dionysius fuïsset splendidior ~initio, virgis in conspectu omnes sancti martyres
àùro eductus, patibulo crûeîarii stipitis, tormenta- ~nudi csesi, et suis vestib'us reinduli, e Tëgione idoli
ad locum constitu'tum educti," addecolla-
" liuih instrumentorum ëonfixiône'appenditur. Unde Mercurii,
sëmpèr'Jésum Christum verum Dominum esse cun- tionem sunt genua flecterè jussî.
ètis spéctâhtibus-praiQicans/<iiutius tortus nec mor- CAPUT XXXI.
tuus, deponitur, et in èarcefe'GIaucini, très simul Tune beatus antistes-Domïni Dionysius manus ëx-
eleeti Domini, cum'fidelium mùltitudine recluduntur. pan'dens, et oculos ad ceélos erigens, ait : Deus, Deus
JJucebantur sànea delicto obligatis, justîin vinculis, meus, qui creasti me, et -gratia tua in vitam hanc
eondemnandi à dàmnatis, et innocentes à ndcehlibus induxisti me, qui seterna sapientiâ tua docuisti me,
. exponuritur. Ubi cum post militas et pérnecessarias et consilia secretorum tuorum non abseondisli a me :
populi, qui eum'séqueiïdô, "cârcerëm irrupërant, ' sed seà'per in misericordia et miserationibus multis
éxhortationes, et ad absentes directe înslitûtioiîûm consolâtus es me, et fuistî mecum in omnibus, ad
p"roecepta,~Dominïcamissariim solemnia, ut corifîr- qusecunque perrexi ; tibi gratiàs ago pro cunctis quse
marenlurparticipsîtiohe co'rporis et sânguini's Domini " ïëcisti et ostendisli mihi, alque dignatus es operari
fidèles, véluljâm in coelis,posîtus -eeleb'ràrel : hora, - per me. Maxime quia nunc liumilitatem meam visi-
qua frangebàturpânis sanctus; quo ipse et popuîus tasti per te, el vocasti senectutem meam, tuo desi-
eommuiiicare dëbebârit, Tèsplëhdûit hujus modi lux derio fatigatam, ad te : scïens quia jam ex multo
"
de coelo super eùm et ômnes'qui ibiâaeïant, qua- tempore largius concupivi vîdere le ; nunc jam,- Do-
vïdërat ": in "qua véniens ap- mine, per coronam maTtyrii cum fratrihus meis ser-
' leni riëhio eorum ânlea "
parmi ei Dominus Jésus Christus, etiâm cunctis vi- vis tuis suscipe me : tuosque tuse custodiae com-
dentibus, quibus "est datum vidërë, cum mùltitudine mendo, quos ministerio nostro, et tibi tuo sanguine
'
angelorum~:et âccipîeris p'ânëm sânetum, dédit illi, " acquisisti : cunctosque etiam, qui te, per nos in no-
dicens: Âccipôlioc,chàréîneus,"quoamox complebo mine tuo pétierint, ul pollicîtus es, clemenler ex-
tibi una cum Pâtre meo : qîiôniam mecum est maxi- audi : quoniam tuum est regnum et potestas cum
ma mercès tua, et liis qui audièrïnt te, sâlus in re- Pâtre el sanclo Spirîtu ànte omnia, et in omnia sav
gno meo. Nunc faciès fortitêf,- et membria tua erit. cula sseculorum. Cumque beatus Ruslicus et Eleu-
in laude, Dilectio auteur et benignitas, quam habes therius, cunctique fidèles, et multi etiam pagano-
lamentantes prosequebantur, respon-
" semper, pro quibûscunque petiefit, impetrabit. ^ TÙm,quieum
Tlîfjusvefo terribîlis ëtadmifandi spectâculi myste- -dissent, amen : positisgenibus, et "protensîs cervici-
rio, quanqiiam àdhûc p'àgana curiosïtàte, tamen mi- hus, nno èodëmque mémento, hebetatis, secundum
raculôrûm sollicita, prsedicta Larcia intererat. prseceptum principis, seeuribus deeollati sunt : atque
CAPUT XXX. in hac fidei constantia permanentes, reddentes lerrae
His quoque explicitis, àasiint carnifices, qui Christi corpora, beatas coelo animas intulere. Talique ad
famulos de squalore càrcërisedueehles, prsefecti ob- Dominum meruereprofessione migrare, ut amputa-
tutibus ileruni praisehtaruht. Quibusprsefectus ait : 1is capitibus adhuc putaretur lingua palpitans Jesum
Si prudenti consilio tandem ad vîtam tenditis, im- Cteislum Dominum confiteri.- Quoniam unde menti-
! molàte diis, et virile : si vero mori eligitis, mortuo- bus inerat amor, licet prsecisis capitibus, quod ore
rum quos seduxistis, cadavera înfélicïter inhuma'ta, ~ jam sumpserat; sermonibus sestuabat ardor. Yere
et tormentorum adhuc signa servantia, euntës cër- beàtà nimium et Deo nôstto -grata sobietas, inter
- uite, et si non respùeritis, "infelicitatem eorum in- quos nec primus aller potuît esse, nec lertius : sed
felicilàte excedite, et infeliciter , ut desideratis, Trinitatem confilenles, trinojneruere decorari -mar-
ohite. Ad hanc vocem Christi-martyres, Dionysius, tyrio, quatenusfide pares, gloria coronarel sequalis.
m VITA S. DIONYSII AUCTORE HILDUINO. 48
CAPUT XXXII. A idolorum occubuit baptizata in remissionem pecca-
Tantaque multitudo fidelium, quse per eum credi- torum. Cujus filius Yisbius, quem ex praescriptoLis-
derat, eadem die cum illo, et in circuilu civitatis pro bio viro suo susceperat, Romam ductus, Domitiano
Christi nomine csesa et diversissimis ac antea inau- evespillato a per 1res Csesaresmilitavit, et sub sancto
ditis suppliciis est affecta, utParisiis videreturimple- Masso episcopo, qui lertius a beato DionysioParisio-
tum quod de Hierusalem prophetico valicinio fuerat rum rexit Ecclesiam reversus, omnibus quse sunt
peroratum : posuerunt mortalia servorum tuorum in mundi reliclis," baptizalus, et religiosorum Chrisli-
circuitu ejus, et non erat qui sepeliret. Namque ad que pauperum numéro est socialus. Caîterum me-
declaranda sancti martyris et Galliarum primi sacer- tuentes persecutores et gentilium phalanges, ne con-
dotis mérita gloriosa, ut ubi salutifer primo coeperat versi populi fidelissima probataque devotio, sancto-
fruclus oriri, eo amplius gloriseipsius pateret trium- rum corpora Rustici et Eleullierii, quse in monte,
phus, maximus cunctos honor assistentes invasit, ac ubi ipsi una cum beato Dionysio'fuerunt martyrisai!,
lux ineffabilis cunctis resplenduit; ethealissimi Dio- jacebanl, profulura sibi ad patrocinium colligerent,
nysii se cadaver erexit, sanctaque manu capul a el lumularent, inito consilio, eligunt terris Sequanse
corpore dolabra lictoris truncaluni, angelico dactu * profundisque gurgitibus martyrum corpbraperdenda
gressum régente, et luce coelesti circumfulgenle, B committere. Quae imposila navibus, ad provisuni
pendulis coepit brachiis veclitare. Et facta est co- gurgilem ministros jubent demergenda perferre ;
rnes multitudo coelestis exercitus exanimi ejus eor- sed Deus omnipotensprsescius futurorûm, qui mutât
pori caput proprium, ab ipso monte, ubi fuerat de- tempus, et quod prsedeslinavitnon mutai cousiUum:
collatus,"per duo feremillia deportanti usque ad lo- qui malum Holophernis conceptum prudentia be-
cum, in quo nunc Dei dispositione el sua eleclione nevolenlis feminseimmutavit, iniquorumconsilia suse
requiescit humatum, sine cessatione hymnis dulci- disposilionis arti, induslria qua voluit, servire coegil.
sonis Deum laudans. ; Sed et coelospeienlia divino- CAPUT XXXIY.
rum spirituum innumerabilia agmina sunt audita, ca- Nam nobilis qusedam mater familias, Calulla no-
nore inaeslimabilissuavitatis modulanlia : Gloria tibi, mine, quse licet paganorum adhuc erroribus neces-
Domine, adjunclo frequentius, Alléluia. Nam prout sitate potius quam volunlate, teneretur addicta, con-
discerni potuit tantus audilus, velut alternatim verti tamen ad fidem Christi, per exempla marty-
chori angelici, hsec et alia, quorum intellectus non rum, alque ad baptismi gratiam pervenire se desi-
'
potuit percipi, concinebant. Quod videnles et au- derare, et mente demonstrabat et opère, Dei mise-
dienles innumeri populi, et mulli etiam persècuto- ricordia inspirala, maclse virtutis consilium appe-
ruffli, iii Dominum Grediderunl. Non credentes au- 'C tivil, atque ad convivium venire postulat sancto-
. tem, nimio terrore perculsi, quique in suas partes rum corporum perditores. Et dum eis copiam obla-
fugerunt. tse humanilatis expendit, a memoria eorum quse
CAPUT XXXIII. susceperant agenda, discussil, fidelibusque suis et
Competens profecto erat divinse digualioni mirifi- familiaris voti consciis sécréta ordinatione commit-
catum sanclum suum in coelis taliter demonslrare lit, ut sublracto furlo preliosa corpora beatoruni
in terris, qui ad ferocissimos populos inclytus nun- diligens laboret occullare provisio. Qui dominse vo-
tms et confessor ipsius pretiosus, succensus igné luntale et jussione comperta, festinanter, quod eis
divini amoris, conslanter sustinuit supplicia passionis, praecepluin fuerat exsequuntur, furtumquelaudabile,
et per immanem lormentorum pervenit ad societa- quod nemini damnum intulit, et omnibus pie creden-
tem angelorum. Nempe novum, prius et inauditum, tibus lucrum maximum contulit, sexto a memorata
miraculum, exanime corpus vivenlis curreremore, urbe lapide, in sulcis autumnalibus, quos lune se-
et hominem jam mortuum recto gressu incedere. minibus jacendis, praescripta matrona in abundah-
Sed quanquam sit mirum, non est lamen difficile, lia parabal arantium, speciem agricolanlium prse-
prseciso capite, sanciissimi viri corpus angelicomini- '. lendenles, velut quiddam ruralis operis laborantes
sterio in modum vivenlis ambulare, cum idem Deus abscondunt : locum eliam certo notamiue assignare
sua omnipotentia efflato spiritu, cadaver ejus facile procurant. Ex quo eadem Dei futura plenius femina,
propter fidei susecommendalionem, quam idem suus ac sibi collegseChristiani, inter noclurna sécréta si-
fidelis servus prsedicaverat facile ut iret, poluit re- lenlia, praescripta martyrum corpora tollentes, beati
gere, qui idipsum corpus de pulvere terrai compin- Dionysii corpori conjunxeru'nt, et veneratione, qua
gens, spiritum, quo vegetarelur, dignatus est inspi- inter perseculorum rabiem poterant, devolissime
rarc : idemque redactum in cinerem dignabitur frequenlabanl. Facta deineeps salione, nec suunl
reparare, et qua viserai anima, vividum perenniler seges negavil obsequium, quse tali esl fecundata pin-
reddere. Quod stupendum miraculum, cum supe- guedine, alque sic se in eam beneficium ubertatis
rius fata Larcia conspexisset, prosiluit in infidelium effudit, ut centuplicalos fructus devolissima cultrix
lurhas, et vociferala est se esse Christi gralia chri- acquireret, et patria mererelur salulem.
stianam. Quseinox capta, et in Christi Domini no- CAPUT XXXV.
- slri confessione, sanguinis sui fonte ab immundilia Prsedicata itaque maler familias, cum priuiuui vi-
a Evespillato, id est a vespillonibus exportato. Fia erat ad inarginem ms. codicis antiqui.
49 MAXENTIUS AQU1LEIENSISPATRIARCHA.— NOTITIA HISTORICA. 50
dit persecutionis tepuisse fervorem, locum lantorum A monstrari frequentia. Quorum miraculorum insignia,
•martyrum ossa servantem , qua oportuit honorifi- non solum sermo non praevalet enarrare ; veram nec
centia una cum sanctis Domini sacerdotibus et fide- ipsis queunt humanîs mentibus comprehendi. Unde
lium turbis reverentissime satis aggreditur, et in- nec dignitas honoris el magnificentise eorum homi-
comparabilem thesaurum, quem diù sibi et posteris nis cogitatu potest allingi. Experiunlur tamen in-
profulurum seryavit, omnibus patenter eadem sa- firmi ac quibuscunque anxietatibus afflicli, in eodem
cratissima die innotuit, qua beatus Dionysius cum loco et ubicunque Domini clementiam per eorum-
sociis suis triumphans agonem explevit, et coronam deni martyrum mérita invocantes, quantum Dei fa-
victorise accipere de manu Domini meruit, atque mulos conveniat honorari, quorum inlerventu reci-
lestis Jesu Domini pretiosus sidereum senatum pos- pit csecitas visum, débilitas gressum et obsiriclse
sedit, ipsumque locum eminentis mausolei sedifica- aurium januse recipere merentur audilum. Sed nec
tione signavit. Sanctorum quoque "corporibus digna illud silendum est, quod immundorum spiriluum in-
venëralione sepullis, eorum veslimenta, tunica vide- festatione vexati, dum ad memoratorum Christi
licet, cilieium, el caligse Dionysii preliosi, el casula testium lumulos examinandi virtule divina ducuntur,
sancli Rustici, archipresbyteri, atque dalmatica sanctorum ipsorum coguntur imperio, quo quisque
beat! Eleutherii archidiaconi, exceptis porlionibus B martyrum sit posiius loco, designalis nominibus m-
quse pro reliquiis electorum Domini, a fidelium de- dicare. Quorum memoranda et gloriosissima passio
votione sumptoe sunt, usque hodie debiti cullus re- e regione urbis Parisiorum in colle qui antea nions
verenlia conservanlur, quorum meritis et precibus, Mercurii, quoniam inibi idolum ipsius principaliter
-eadem venerabilis feinina, in nomine sancla? Trini- colebatur a Gallis, nunc vero nions Martyrum voca-
tatis ex aqua et Spiritu sancto renata, cuncta, quae lur, sanctorum Domini gratia, qui ibidem trium-
habere potuit, DominoJesu Christo Salvatori noslro, phale marlyrium perpelrarunl, celebrala estviildus
alque ipsis marlyribus tradidit, et sacras excubias Oclobris, anno ab incamalione Domini nostri Jesu
apud eorum corpora, quandiu superviserai, cele- Christi nonagesimo sexto, a passione aulem sexa-
brans, in bona confessione ac conversatione, ad gesimo quario : setatis vero bealissimi Dionysii cir-
Christi et sanctorum martyrum gloriam, ipsis inteï- citer nonagesimo, imperii quoque Domiliani crude-
cedentibus migrare promeruit. lissimi Csesaris decimo sexto ingruenle. Quem ullio
divina, ut et Neronem, cujus hicporlio fuerat, post
CAPUT XXXVI. necem apostolorum, sine ulla est procrastinatione
- Processu vero temporis, multiplicata fidelium nu- secula, qua percuss'us, vitam cum tyrannico princi-
merositale, Christiani et beati Dionysii patrociniis G palu miserabiliter, ul par erat, amisit : régnante
devolissimi, basilicam super pretiosorum martyrum Dominonoslro Jesu Christo, cui est honor et gloria,
corpora, magno sumptu , cultuque eximio con- virlus etimperium cum Paire, in unilale Spiritus
slruxerunt : ubi quolidie, opérante Domino nostro sancti ab seterno, et nunc et per omnia ssecula sse-
Jesu Christo, mérita eorum virtutum probanlur culorum. Amen.
ANNODOMINI DCCCXL.
MAXENTIUS
AQUILEIENS1SPATRIARCHA.
NOTITIA HISTORICA IN MAXENTIUM
(Ugùelli, Italia sacra, t. IV, p. 58.)
• Maxentius, Urbani successor, subscripsit dona- D suasionem, curante Lothario, Eugenius II pontifex
tioni Rolaldi episcopi Yeronensis -an. 815 (a) die concilium Manluse statuit, in quo Gradensis insula
24 Junii. Erulfum Mantuanum episcopum suffraga- Aquileiensi Ecclesiae adjudicala est Yenereo, qui
neum suum consecravil an. 825. De quo Dandulus falso patriarchatus nomine utebatur, deposilo. Hic
in chronico": t Maxentius patriarcha Aquileiensis , ex templi ruderibus, prisci patrii Beli dei, monaste-
Lotharii régis fullus favore, Gradensem Ecclesiam rium S. Benedicti monachis Belinense Aquileise
et suffraganeos Islrise turbare nilitur, nec a Grego- exstruxit. Quod demum, ob aeris inclementiam pror-
rîo papa .admonitus desistere voluit, imo, repetito sus deslitutum, Gregorius XI, pontifex, coenobioUti-
saecularisubsidio, antedictos episcopos ad sibi reve- nati divorum Gervasii et Pr'otasii ejusdem ordinis
renliam et subjectionem metropolitano debitam ex- annexuil, prsedia redditusque parijure concedens :
hibendam, in lotum coegit. i Candidus vero de eo cujus quidem privilegium poslea, Urbanus et Boni-
sic narrât : t Urbano successit Maxentius, ad cujus facius lalissime comprobarunl : quanquam periïdla
(a) Vel Dotius 814.
M MAXENTIIAOUILEIENSîS PATRIARCHE: - 52
eorum qui rdpublioai administrationem invaserant, A tes evertunt. .Cum autem in patriarchalu annis 1S
omnia .ut pleraque alia inversa sint, sibi ipsis ma- "vixissel, in civitâte Austriaî-=moritur.i Hsec ille de
gnam eorum parlem impietate solita vindïcanlibus : Maxentio. De obitu Maxenùi non constat quo annô
f eliquum vero, perinde ac rieglectum, canonicorûm ille migraverit. Oportel' tanîen illum excessisse post
Aquileiensium collegium sibi Nicolai Y ponlificis concilium Manluanum, habitum ex aucloritate Eu-
çollatione asciverit; sic.fere raptores publici, dum genii,papseII, anno 826.
propriis nimium invigilant, communia parvifacienr
. MAXEBHTII
EPISTOLA AD CAROLUM MAGNUMIMPERATOHEM
DE SIGNIFICAT0RITOUBÏBAPTISMI.
{Pez, Thés. Anecd.)
Piissimo ac Christîanissimo, gloriosoque principi, :B sicut in eadem actione dicit Accinesalem saptentioe
a Deo coronato et conservalo, pacifïco, victori ac propiliatus tibi in vitam oeternam; quia quod per sa-
triumphatori sereniêsimo, et perpetuo Augusto, cerdotum minisleria agilur, a Domino.«anelifieatur,
domno Carolo Magno imperatori, atque Romanum et fit accipienlibus perfeeta medicina, permanens in
gabernanti imperium, Maxentius, exiguus servorum visceribns eorum. Deinde exorcizantur et exsufflan-
Domini servus, sancioe catholicse Aquileiensis Ec- lur, ut spiritus ab eis immundus abjiciatur. Non
clesise humilis episcopus, in Domino oelernam salu- enim creatura Dei in infantibus exorcizatur aut ex-^
tem. eufïlatur, sed ille sub quo sunt omnes qui cum pec-
I. Magnas igitur Domino nostro gratias agimus, cato naseuntur ; ut tune vere appareat, secundum
quia hanc sanctam Ecclesiam, ,seu me tantillum fa- quod scriptum est, quod princeps hujus mundi mil-
mulum vestrum, ad vestrse celsitudinis memoriam talur foras, et quomodo prius alligetur fortis, et
dignati eslis reducere. Quia, cum sim minimus om- deiuceps vasa ejus diripiantur in possessione trans-
nium decessorum meorum, vestra lamen benigna lata victoris. Scrulinium namque est inquisilio vel
clementia non est dedignata familiari colloquio ad- invesligatio, quia opéra diaboli et ejus pompai, quse
monendum per sacras syllabas de singulis quibusque primum hominem in paradiso per pravam suggestio-
necessitatibus sanctae Dei Ecclesiae sludiosius per- G nem maudato Dei separaverant, el vas illud ex limo
quirendo adhortari. De eo vero quod nosse cupitis, terrae formatumet animatum veneno susemalili» in-
qualiter nos el suffraganei nostri doceamus et in- feceranl, per ora sacerdotum et manus impositio-
struamus sacerdoles Domini et populum a Deo no- nem scrutiniatum atque purgatum, et ejectum exinde
bis commissuni, de baplismatis sacramenlis, juxta spiritum immundum, ex omni parle sïgpatum oleo
tarditatis noslroe inlelligentiam, quidquid, Domino sancîificato, ad benediclionis gratiam revocatum, et
opitulante, sentire valemus, ad notitiam ëxcellentise vas fiât Domini, et templum efliciatur Spiritus san-
vestrse perducere festinamus. cti/ sicul dicit Àpostolus : Erit vas in honore san-
H. Dlud etiam quod circa baplizandos sancta Eç- ïtificatnm, el utile Domino ad omne opus bonum pa-
clesia uniformiter agit non olioso contemplamur ratum.
intuitu. Cum sive parvuli, sive juvenes ad regenera- III. Âbrenu-ntiarevero est respuere atque renuere,
tionis Yeniunt sacramenlum, non prius fontem vitse id est, gentilitatis errore et simulacrorum cullura
adeunt quam calechumeni efficianlur. Catechumeni derelicta, colère Deum -Patrem omnipotentem, et
etenim instrucli dicunlur, sive subjacentes eastiga- Jesum Christum Filium ejus, et Spiritum sanclum,
lioni, et liberum ad Christum habenles arbitrium : exspolians se velerem hominem cum aclibus suis, ut
quia principium sanctitatis est Dominum Christum B ait Apostolus, et induitur novum, qui secundumDeum
Dei Filium confileri, secundum quod scriptum est : CKalus esl in juslitia el sanclitale veritatis. Post hsec
Corde crcdilur adjustiliam, opère aulem confessiofit vero ingressi fontem baptismalis, sub Irma mersione
ad salutem. Confilentium etenim locus est, qui ad baptizati in nomine Palris, et.Filii, el Spiritus san-
Dei gratiam feslinantes aliquid amplius, quam fue- cli ; deinde translali ad gremium matris Ecclesiai per
rant, esse desiderant. Qui ideo compétentesdicunlue, lavaevum regeneraiionis , adoptionis filii effecli,
id est, poscenles Dei gratiam ; ut, priusquam acc- scripti in libro vitai Christi Domini nostri, a cujus
piant baplismum, serviant Domino per fidem;;et| I sancto nomine clirisma nomen accepit, peruncti
post acçeptam fidem Dei dona non perdant, aut ifn- etiam hujus sacnseunctionis clirisma salutis, id est, 1
lam faciant gratiam ejus, cui servire voluerunt. Nal sancli Spiritus largissima infusione in Christo Jesu,
autem proplerea catechumenis in ministerio daji;, Domino nostro in vilain aeternam, regenerati quo-
ut nos simus sicut Dominus in Evangelio dixit /os que Jesum ducem sequentes, et loti in sanguine
eslis sal terroe, id est, condiraentura sapientiaaP j ; et Âgni, albis induli, id est, nuptiales vestes ad nien-
-
m _ COLLECT. DE ANTIQUIS RITIBUS BAPT1SML M
sam coeleslis regni, ad illam veram repromisgionis _, 4.* gratiam; quia quod oiïertur a plurimis, tinum Chri-
terram, sacro veîamine fidei teetis aceeptura corojaas sii corpus sandi Spiritus infusione perficitur ; et aç:
peiYeniunt. , cipientes singuli corpus, et sanguinem Domini no-
IY. Symbolum aulem plurimis ex causis appella- stri Jesu Christi, fit eis remissio omnium peccato-
lum esl. Symbolum enim Grsece, Latine aulem et rum.
indicinm dici pqtest, et collatio, aut pactum, vel VI. Hsec omnia' in charlis bibliothecsevestraâ non
complacitum fidei, quod plures in unum conférant. dubium scripta esse noscuntur; sed melius-credi-
Ratio igitur symboli hujus omni breyitate connexa mus, quod in scrinio sacralissimi pectoris vestri, seu
est : cujus quidem pauca sunt verba, sed, magna in tabulis spiritalibus cordis vestri, qui manu Dei re-
mysteria. Hic Dei Patris, et Filii, et sequalispronun- gilur, plenius sacratiusque credimus retineri. Scimus
liatur potestas ; hic Unigenitus Dei de Maria virgine eliam et peritissimos viros coram serenitate vultus
et Spiritu sancto secundum carnem natus osleudi- vestri assistere, ei a vestra saluberrima imbutos do-
tur; hic ejusdem crueifixio, et sepultura, ac die ter- ctrina, qui hucplenissime retinere noscuntur. Nos
tia resurreclibpraîdicatur; hic aseensio super coelps, vero tenemus, praîdicamus et docemus; secundum
etconcessio in dextera paiernse majestatis, agnosci- quod Deo inspirante, et illius gratia praeveniente,
tur, venturusque ad judicandos MVQSet mortuos. « juxta quod Yires intelligentiae nostrse suppetunt,
déclaratur, hic Spiritus sanctus in eadeni, qua Pa- quod prsedicaverunt apostoli, annunliaverunt evan-
ter et Filius , deitale, indiscretus accipitur; hic gelistaî, et eliam, quod in sacris paginis,, canonum
postremum Ecclesise vocalio, peccatorum. remissio, bene digesta sanctorum. Pajrum leginras régula.; nec
et carnis resurrectip, ac vita seterna prsedicatur. non et sanctse sedis apostolicoe.venerabilium Roma-
Y. De corpore vero et sanguine Domini nostri iiaeEcclesia; catholicofum pontjfieunî décréta puris-
Jesu Christi nihil aliud quam ipse D.ominus in sima fidei sinceritale sequiinur sacratissima docu-
Evangelio dignatus est dicere : Ego, sum -panis vivus menta. His prsalibatîs, oplamus imperialem excel-
qui de coelodescendi;etr: Qui manduçaverit ex hoc lentiam vestram" semper-- incolumem permanere ;
pane, vivetin cetemum, etpajns, quem ego dabo, cato ôptamus longo in tempore jucundam ac tranquil-
mea est pro, mundi vita. Carp, enim mea, inquit, vere lam proesenfem agerevitam; optamus seternsegaudia
est cibus, et sanguis metts,vere est potus. Qui niand,Ur vilse sine fine cum sanctis omnibus possidere. Pas
cal meam.carnem et,bïbjt mgum sanguinem^,in me Dei quse exsuperat omnem' sensum custodiat corda
Vianet, et ego,in iljo. Hoc ergo eslillâriî earaen^man;-, vestra, et intelligentias veslras in Christo Jesu Do-
ducare, et illum bjberé sanguinem, in Christo, ma- mino nostro., qui cum Pâtre et Spiritu sancto vivit et
nere per fidem, et manenlgrn illum in se habere per <3, régnât Deus, per ompia ssecula soecul'orusn.Amen.
- . COLLIfflli 1T AIT11IÏS- 11IIBK BIPIiai.
(Pez., ibM.)
De caleçhumenis.. testas, autem, diaboli.exorcizatur et insufflatur m eisj,
, I. CalechujnenLsiuU qui priraum.de g&ntîljta.teve-. m- ei reniinlieç.t ; atque erepti a pojest.ate tenebra-
niunt, habentes voluntatem çredencli in Christum., çum, in regnum sui Domini, per sacramentuni bap-
Exhortationis prseceptum est in Lege : Mi^i, Israël j tis,m,a|is, transferantur. Quod eum parvùli per se
Dominus Deustuu&Dens unus est. Un,de estait iscul renuntiarë non ppssunt,per corda et ora gestantium
per sacerdotem, quasiper Jïoyseji, Dominus prinjum adimpletur. Sed in.'ministerio catechumenis dandum
loquitur, calechumenuss, id,est audiens, nominetur ; a JÇatribus^ideo es.t institutum, ut ejus gustu con-
SGilicet ut, unum agnoscens. Dominum^,, rejinquat dimentum sapientiai percipiant a sapore Christi, ne
varios errores idolorum. Puto autem et omnes a et sint fatui, et rétro respiciant sicut uxprLol; ne
Jqanne in poenitentiam baplizatps, catecWmeno/um malum exemplum chantes ipsi remaneant, et alio,s
prstuhsse figuram.
• R. Exorcizantur autem cpnterant, quejnadmodum illa quse cum,liberaretur
primum, deinde sal acci- a Sodomis, in yia postea relrq aspexit; ibique reman-
piunt et unguntur oleo sanetificalo.: Exorcismus sit facta statua salis ; quo. signpv<condirentur ii qui
autem sermo increpatipnis, est eontra-immundum per fidem mun,do,et açtibus, desideriis.que ejusre-
spiritum in energunienis. sive catechumeais factus, nunliant, ut afieclionis pristinai non recprdenlur,
per quod ab"illis diaboli nequissima virtus, et inve- neque ad sseculi illecebras revocent ; quia secundum
terata-malitia, vel violentia, et ineursio expulsa fu- Salvatoris sententiam ponens manunî suam super
giatur. Hoc significavit lunaticus ille quem increpa- ajatrum, et respiciens rçtro, regno coelorum aplus
vitJDomînus. Jésus, et exiit ab isto iaemonium. Po- esse non potesi.
m MAXENTIIAQUILEIENSIS PATRIARCBJE COLLECT. DE ANT1QUISRITIBUS BAPTISMI. SG'
De competenlibus. A est, ad praedicandum.slud, unanimitatis et fidei suse
III. Post catechumenos secundus competentium apostoli indicium imposuere. '
gradus est. Competenles autem sunt qui jam post Y. Est autem Symbolum signum per quod agno-
doclrinam fidei, post conlinenliam vitse, ad gratiam scilur Deus quodque proinde credentes aecipiunt, ut
Christi percipiendam festinant : ideoque appel- noverint qualiter contra"diabolum fidei certamina
lantur competenles, id est gratiam Chrisli petentes. proepararent : in quo quidem pauca sunl verba, sed
Nam catechumeni tantum audiunt, necdum pelunt : omnia continentur sacramenta. De totis enim Scrip-
sunt enim quasi hospites el vicini fidelium ; deforis " turishuc omnia breviatim collecta sunt ab apostolis;
audiunt mysteria, audiunt gratiam, se'd adhuc non ut, quia plures credentium litteras nesciunt, vel qui
appellantur fidèles. Compétentes aulem jam pelunt, sciunt, prseocciipatiouibus sseculi, Scripluras légère
jam accipiunl, jam calechizantur, id est, imbuunlur non possunt, hoc corde relinentes, habeant suffi-
inslructione sacramenlorum. Islisenim salulare sym- cientemsibi scienliam salutarem. Esl enim brève fidei
bolum tradilur, quasi commonitorium fidei, et san- verbum, et olim a propheta praediclum: Verbumbre-
claî confessionis indicium, quo instructi agnoscant vîatum faciet Dominus super tenant.
quales jam ad pratiam Christi exhibere se debeant. YI. A paganis quis, vel a gentilitate veniens cate-
B chnmenus fil, habens volunlalem credendi in Deum.
De Symbolo. Hic a sacerdote instruitur quomodo credere debeat,
IV. Symbolum autem , quod iidem compétentes et exhoftationis prseceptum accipit, qualem se ad fidei
aecipiunt, tali ratione inslilulum majores nostri regulam et ad cultum Dei vivi de,beat exhibere. Lo-
dixerunt. Tradunl enim his verbis, quod post ascen- quitur ei Dominus per sacerdotem ad instar, ut per
sionem Domini et Salvatoris nostri ad Patrem, cum Moysenprseceptum in lege est : Audi, Isiael, Domi-
per adventum sancli Spiritus discipufi ejus in flam- nus Deus tuus, Deus unus est. Exorcizatur catechu-
marum linguis omnium gentium loquerentur : quo menus, id est conjuratur malignus spiritus, ul exeat
prsesagio conseculum est, ut nulla illi gens extera, et recédât, dans locum Deo vero. Accipit calechu-
nulla lingua, barbaris inaccessa, aut invia videretur, menus salem, ut per hoc primitus pabulum lluxa et
prseceptum eis a Domino dalum ad prsedicandum pulrida peccata ad rudimenta fidei vementis sapien-
Dei verbum ad singulas quasque nationes abire. Dis- tise sale munere expurgentur divino. Catechumeni
cessuri itaque ab invicem, normam prius sibifuturse enim audientes , vel audilores dicuntur ; fidelibus
proedicationis in conimuni constituunt, ne localiter tamen interesse nequeunt, mysteria cum celebrautur
ab invicem discedentes diversum aliquid vel dis- ^ divina. Et hoc ex antiqua Patrum instilutione cen-
soimm prsedicarelur his qui ad fidem Christi invita- J situm. Secundus post catechumenos competentium
banlur. Omnes igitur in uno positi, et Spiritu san- gradus est : catechumeni enim tanium audiunt, nec-
cto repleti, brève sibi proedicationis indicium confe- dum petunt; competenles autem post doctrinam
renduiîi in unum, quod sentiebanl componunt,"atque petunt, et festinant ad pelendam gratiam Christi, et
hanc credentibus dandam esse regulam slatuunt. sua coram sacerdote ad Ecclesise januas per aco-
Symbolum autem hoc multis et justissimis ex eau- lythuni nomina dant: verum etiam eorum, a quibus
sis appellare voluerunt. Symbolum enim Graeceet suscipiendi sunt, ex hoc jam calechizantur, id est
indicium dici potesl collalio, hoc est, quod plures imbuuntur inslructione sacramenlorum. et fidei pu-
in unum conférant ; id enim fecerunt apostoli in his rilate docentur.
sermonibus, in unum conferendo unusquisque quod YH. In hisfiunt scrulinia. Explorantur servi utrum
sensit. Judicium autem vel signum ideirco dicitur, in eadem doetrina fidei consistant qua pridem docti
quia illo in tempore , sicut Âpostolus dicit , et in a sacerdotibus fueranl ; vel si renunlient maligno
Aclibus apostolorum refertur, multi simulabant se spiritui, atque malilise , el pompis illius damnosis.
esse apostolosChristi, nommantes quidem Christum, Exsufflantur etiam, ut fugato diabolo cui renun-
sed non integris traditionem lineis nuntiantes. Idcir- JJ>tiare admonentur , Christo Domino nostro prsepa-
co ituri istud indicium posuere , per quod agnosce- retur introitus. Fideshis apostoliciSymbolilraditur;
renlur hi qui Christum vere secundum ' aposlolicas ut vacua domus, et prisco habitatore derelicta ; per-
régulas praedicant. Denique et in bellis civilibushoc fectafidei ralioneornetur etprseparetur habitalio Deo.
observari référant, quoniam et armorum habitus -Ungunturoleopeclora cum expressione sanctsecrucis;
parit sonus vocis, idem el mos est atque eadem ut ex eo diabolo claudalur ingressus. Tanguntur et
inslituta bellantis, symbola discreta unusquisque nares; utodorenotiliseDeiperfruanlur, et illud aposto-
dux suis militibus tradil, quse Latine ut signa, ut licum in eis impleatur quod dicitur : Gralias Deo, qui
indicia nuncupantur ; ut si forte occurrerit quis de sempertriumphare nos facit in Christo Jesu, et odorem
quo du-bitetur, interrogalus Symbolum, prodat si sit nolitioesum manifestât per nos in omni loco. Sive
hostis an socius. Ideirco autemPatres hoc nonscribi eliam sub haesponsione, ut quandiu spiritum naribus
in membranis, sed retinere cordibus tradiderunt ; ut trahant, in ipsa fidei sponsione perdurent ; signanlur
cerlum esselneminemhoc exlectione,quseinlerdum el scapulse,ul undique muniantur ; ut in ipsa pecto-
pervenire eliam ad infidèles solet, sed ex apostolo- ris et scapulse unelione fidei firmitas et bonorum
rum traditionedidicisse.Discessuri itaque, ut dictum operum perseverantia designetur. Qui cumad fontem
"
S7 CANDIDIFULDENSIS MONACffl OPUSCULUMDEPASSIONE DOMINI.' S8:
veniunt, per sacerdotem explorantur si ex toto A per lavacrum regenerati concives suos particulatim
abrenuntiare velint, ul jam pridem fuerunt admo- adhuc, utqueunt, inchoantimitari, quorum in seter-
niti. Cunique more solilo abrenunliavérint, iterum num beato perfruantur consortio. Tuuc sacro chris-
de fide symboli sciscitanlur , et cum per ordinem mate capitaperunguntur, et myslico teguntur vela-
omnia recte resppnderint, juxta integritatem illius mjne, ul inielligant se diadematici regni et sacer-
je symboli credere, sic in nomine sanctse Trinita- dotii dignitatem porlaturos ; talibus enim per bea-
tis trina submersione baplizanlur. Et recte homo tum apostolum Petrum dicitur : Vos estis genus
qui ad imaginera sanctse Trinitatis conditus est, per eleclum, régale sacerdotium. Corpore denique et san-
mvoealionem iterum sanclse Trinitatis ad eamdem guine Dominicq confirmantur, lit illius sint capilis
renovatur imaginera ; et qui tertio gradu peccati, membra , qui pvo nobis passus est et resurrexit :
id est, consensu, ceciditin mortem, tertio elevatus manducant enim et bibunt prelium redeniptionis
de fonte per gratiam resurgat ad vilain. noslrse : Empli enim estis, ail proedicator egregius,
VIR. Tune albis induuntur veslimenlis propter pretio magne ; glorificate et portale Deum in corpore
gaudium regeneralionis, ad proefiguralionem vitse veslro.
angelicoe,ut ejusdem splendore decorentur. Candor Novissime per imposilionem manus a summo sa-
etenim vestium gaudium commorantium in illa coe- B cerdote sepliformis gralise Spiritum aecipiunt ; ut
lesti Jérusalem mystîce proefiguratur, sicut Isaise roborentur per Spiritum sanclum ad praedicaiidum
vaticinioperhibetur: Illic enim commorantur, ait, aliis qui fuerunt in baptismo per gratiam vita do-
millia loetantium. Ad seternam enim beatitudinem - nati seterna.
ANNODOMINIDCCCXL.
CANDIDUS
FULDENSIS MONACHUS.
NOTITIA EISTORICA IN CANDIDUM.
(Fabric, Bibl. med. et inf. Lat.)
Candidus Fuldensis, scriptor Vitse sancti Eigilis, Q nulla dicavit circa annum 790. Scripsit etiam Candi-
in Antiquitalibus Broweri Fuldensibus etiam obvise, dus Fuldensis opusculum de Passione Domini, quod
monachus erat circa annum 822. Diversus est ab eo edidil Pczius 1.1, p. 259', Thesauri novissimi Aiîec^
Caudido presbytère inBritannia, cui Alcuinus non- dotorum.
VITA SANCTI EIGILIS
PROSAÎCAET METRICA,
Auctore Candido Fuldensi monacho.
(Vide Patrologiae tom. GV, col. 377.)
GANDIBÏ
OPUSCULUM DE PASSIONE DOMINI.
(Pez., Thésaurusnoviss.Anecdolorum.)
PR^EFATIO. D unigenitum miltere in hune mundum dignalus est;
Notuni est vobis, fratres charissimL, et frequenti qui ei semper coseternus et coomnipolens, quasi ad
sancli Evangelii lectione compertum, quod Deus om- nos venire dicitur, cum humanam naturain induit,
nîpolens pro' salute humani generis Filium suum ut ab hominibus videri potuissel, assuuipsit. Est
- ~ "
B9 CANDÏDIFULDENSIS MONACHI 60
enim, fratres, divina natura invisibilis, et incom- £L Mallhaîus scilicet, et Marcus, el Lucas, et Joannes,
prehensibilis, el ubique lola. Hoc est ergo quod vo- bisloriam nobis Dominicoepassionis, quoordineper-
bis dicimus : Ille in sua natura divina ubique est ; acla fuisset, enarrant : sed quia longum est unius-
dicitur aulem venire ad nos in hune mundum, cum cujusque eorum verba per ordinem omnia vobisex-
humanam naluram induit, ut videri potuissel. Na- plicare, omnium quatuor simul vobis, quasi unius
tus est ergo, ut scitis, ex sancta virgine Maria his verba, passionem Dominicain enarrare breviterque
hovissimis temporibus, qui ante soeculaex Deo Pâ- explanare volumus
tre natus, Patri est et Spiriiui sancto coaeternus. CAPUT PRIMUM.
Natus est, inquam, secundum humanitalem, qui in TEXTUSPASSIONIS DOMINI ORDINABILIS PER QUATUOR
divinitate semper ex Deo natus est.-Ad hoc aulem EVANGELÎSTAS.
natus ut boulines suo exemplo el verbo doceret, el Sicut igitur evangelisiîs narrantibus agnovimus,
via esset omnibus credentibus ad regnum coelorum. cum consummasset Jésus sermones doclrinoe suse
Ita dico via, quia sicut per viam, ila hobis per ejus omni populo dicendo : Cum dilexisset suos, qui
doetrinam et exempla veniendum est ad regnum erant in mundo, in finem dilexit eos. Et dixit discim-
coelorum. Venit igitur Filius Dei ut doceret; venit, lis suis : Scitis quia post biduumPascha fiet, et Filius
ut, quoe docuit, implerel ; docuit, ut unusquisque î'* hominis Iradelur ut crucifigalur (Joan. xm ; Matth.
homo diligerel Deum, el diligerel proximum sicut se- xxvi) ; consummata, ul diximus, doclrina Evangelii,
îpsum. Ille semper Deum diligebat, et diligil ille qua totam plebem docere disppsuit, proedixit tune
proximos, id est fidèles animas, quas sibi proximas discipulis, quod prope fuisset Pascha, id esl:post bi-
fecit; quia hunianam animam ad unilatem suse per- duum, quod nobis intelligendum reliquit, videlicet
sonse assumpsit : dilexit, inquam, proximos ita, ut post duos dies legis naturalis, et legis litterse. Yenit
seipsum pro suis frairibus et proximis ad mortem ille, ut nobis quid Pascha fuisset exemplo osten-
traderel. Nam aliter humanum genus ab seterna deret; sciebat enim, inquit evangelista, quia venit
morte redirai non potuit, nisi ut aliquis innocens pro ejus hora, ut transeat ex hoc mundo ad Palrem
omnibus morerelur. Sed quia post proevaricationem (Joan. xm). Hoc ipsis discipulis voluit his verbis
primorum hominum nullus et vivo et femina nalus osiendere, scilicet quod Filius hominis tradendus erat
innocens apparaît, ideo Deus Filius Dei ex sola vir- in manus occidentium eum, ut post mortera trans-
gine natus innocens et sine peccalo in mundo appa- iret ad Palrem. Pascha enim Transitus inlerpreta-
raît ; ut pro mullis peccaioribus unus morerelur non tur. Ergo ipse verbis illis ostendit quid esset Pascha,
peccalor, sed peccaiorum redemptor. Hoc ergo sa- n id est, ul Filius hominis traderelur, et crucifigere-
cramentum Dominicoepassionis modo tempus illud u tur, et a morte transiret ad Patrern, cum quo sem-
agimus, quo faclum esse legilur. Sic enini solet san- per fuit.
cta Dei Ecclesia omnibus armis memoriam passio- TM»Ccongregati sunt principes sacerdotum, et se-
nis ejusdem, qua mundusab seterna mqrle redemptus niores populi, in atrium principis sacerdotum, qui ,di-
est, solemnijer ageïe, seque bonis operibus, ul ad cebatur Caiphas, et consilimrpfecerunt ut Jesum dolo
resurrectionis,ejus consortium pertinere mereatur, tenerent et occideregt. Dicebant aulem : Non in die
prseparare ; quod in omni quidem tempore, sed in festo, ne forte lumuilu-sfieret in po]mlo*Illi principes
hoc devotissime agendum esl. Igilur audiamus, fra- sacerdotum, et seniores populi Judseorum, qui ad
tres, inlenlo corde et mente devola, quomodo ipse hoc eonstituli sunt ut legem Dei medilarentur, el
Dominus noster ad hanc pro nostra safule susci- populo proedicarent, mutaverunt ofiieium suum, el
piendam passiouem venire dignatus est; et quam se ad hoc congregabanl, ut salutem suam a se au-
patienter sibi illatam tolerarel, qualeque exemplum ferrenl, et quantum ad illos perlinebat, occiderenl.
palientiae suis fidelibus proebere (ut eum sequeren- Dicebant autem hoc non agendum in die festo, hoc
tur) dignatus est; ut his auditiset mémorisa com- est Paschse, ne tuniultus fieret in populo. Magis ti-
mendalis possimus Deo auxiliante ad gaudium ejus ,r. mebanl populum quam Deum : solebat enim ad so-
J
resurreclionis parali, el bonis Operibus impleli, au- ' lemnitalem Paschoemultitudo populi convenire : ti-
diendum.p,ervenir,a>.Si.eninL, ait-Apostolus, compa- mebant autem ne eum populus tolleret de manibus
timur, et conglorificabimur. Et, si sequimur vestigia eorum. Sed vellent, nollent, tempus illud a Deo el
mortis ejus, simul et resurreclionis participes eri- prsefinilum, et longe ante praefiguratum erat, ut
mus ; quia si lalis nécessitas evenerit, parati esse quando agnus paschalis immolari solebat, ipse ve-
debemus mori pre Christo,,sicut ille.pro nobis mor- rus Agnus a'dvenjens.pro totius mundi immolaretur
tuus est. Attamen, si usqaHi ad moçtem nos nemo salute. Ipse enim Agaus^Dei,quitulit peeeata mundi,
persequitur, menle tamen debemus parati esse, ut ipse tradilus est propter delicla nostra. Traditor
ei commoriamur, ut et convivere mereamur. Aga- aulem ejus fuit unus ex illis duodecim, quos elegit,
mus semper gratias divinsepietati, quse tantum nos discipulis ': nam ul Joannes evangelista ait :
"
diligere dignala est, et non solum verbis, sed-etiam CAPUT IL
mandalis, quse ipse proecepit, probemus nos eum di- Sex diebus ante Pascha venit Jésus Bethaniam,
ligere qui prius dilexit nos, et tradidit ^semetipsum ubi erat Lazarus morluus, quem suscilavit Jvsus. Et
pro nobis ad inorteî% Ergo quatuor eyangelista»,. fecerunt ei çoenamibi in domo Simonis,cujusdam te-
61 OPUSCULUM DE PASSIONE DOMINI. -fi2
prosi, et Martha soror Laz-ari minislrabat, Lazarus , lin omnem terrain exhit-sonus eorum (Psal.xvxiî).
vero ipse unus erat ex discumbentibus cum eo. Acces- Videntes aulem discipuli indignali sunt, et unus ex
sit autem Maria soror ejus altéra, et accepit libram illis Judas Schariotes, qui erat eum traditurus, ait :
unguenti nardi spisticipretiosi, el unxil capul et pedes Utquid perditio hoeç? quare hoc unguentum non ve-
Jesu recumbentis, et extersit capillis suis pedes ejus, jiiit trecentis denariis, cl datum est egenis,? Dixit au-
el domus impletaest ex odore unguenti (Joan.xiï). tem hoc, non quia de e_genispertinebat ad, eum, sed
Fratres mei, ista, coena facta est, sicut dixi,'sex die- quia fur erat, et loculos habens, ea quoe 'mUtebaij-
,ius ante Paseha : sed ad hoc vobis modo dicitur, tur exportabat (Joan. xu). Videtis, fratres, quia
ut sciatis qupmodo ille nefandus proditor Judas ad Judas iste miser non tune primo peccavit, quando
Uoc venisset, ut Dominum teaderet Judseis, sicut *per avaritiani Dominum vendidit pecunia : sed ante
modo in sequentihus audietis. Venit ergo Dominus jam fur erat, et ea quoe illis dabantur, portans fu-
in Bethaniam. Bethania castellum est in Judoea, et ralus est. Hujus ïudse simililudinem habent ministri
nomen illud interpretatur, domus obedientioe.Signifi- Ecclesiaî qui ad hoc serviunt Ecclesise ut pecuniam
cat autem Ecclesiam istam Ghristi, quse non aliter inde sibi colliganl, et turpe lucrum sectantes, utun-
ejus Ecclesia est, nisi domus obedientioe sit. Qui tur Ecclesia sicut tune Judas Domino otebatur, ut
enim eam primo fundavit Chrisius Jésus Dominus, * sub ejus nomine colligant sibi pecunias et thesaurps.
ille obediens Deo Patri fuit usque ad mortem : qui Et heu, pro dolor ! jam in mundo taies Jadoeproditores
ergo ejus Ecclesioeparticeps esse volueril, per obe- multi sunt. Usque hodie populus Judaioram hoc agit
dientiam hoc se sciai posse mereri. Sed in ista Ec- quod tune Judas fecit, indignans scilicet, quod Ec-
clesia Christi duo gênera hominum esse soient : -clesia gentium Deum sua fide et credulitate ungit;
unum eorum, qui proedicant fidem Christi, alterum Dixit ergo Jésus : Sine, ul in diem sepulturoe mea)
eorum qui fidei doclrinam a proedicatoribus acci- servet illud. Quid molesti eslis mulieri?*Bonum opus
pientes, ipsos proedieatores de subslantia terrena operata-est initie: semper enim pauperes habetisvo-
sustentant, ut opus proedicationis implere valeanl. biscum, et cum volueritis potestis illis benefûcere; me
Ista aulem coena facta dicitur in Bethania, quasi in autem non semper habebitis vobisçum. Nam quod ha-
Ecclesia et in domo Simonis leprosi, quasi in po,- buit hoecfecit,mittens unguentumhoc in corp.usmeum,
pulo gentium, qui ante peecatis leprosus a Deo mun- proevenit ungere illud ad sepeliendum me faciens.
datus, dignus factus est ut in ejus domo coena Dor Amen dico vobis, ubicunque, proedicatum fuerit hop
mini fieret. Ubi, ut diximus, duo gênera hominum Evangelium in loto mundo, dicetur et quod hoec fe-
sunt qui Christo servirait : praedicalores et quibus cit in memoriam ejus (Joan. xu; Matth. xxvi;.Mare.
proedicatur. Num et in ista-coena Dominica duoeso- 2 xi v). Alii autem discipuli Domini indignati, sunt pro
nores fuerunt, Martha et Maria : Martha minislra- perdito, ut eis videbatur, unguento, quod lantum
bat, et Maria cum unguento unxit, Dominum. Quse valuit, trecentos scilicet denarios. Sed illi cseteri
minislrabat, significat homines qui proediealores vere-pro hoc fecerunt ut asgenlum illud pauperibus
suos de sua substantia sustentant et adjuvant ad da'retur ; Judas autem solus.,qui. fur erat, voirai illud
opus proedicationis; Maria autem ipsos prsedicatores furari. Respondit ergo eis Jésus, id est, aliis disci-
désignât quoe unxit Dominum, quia, qui proedicat pulis, non Judse, et ostendit- eis, quod bene fecisset
Christum yerum Deum, ipse, caput Domini ungiU illa-mulieç. Rio enim unguento unxit, corpus Domini,
et qui eum hominem proedicat, ipse pedes ejus ungit, quia post mortem ejus, cum iterum hoc ei facere
el extergit pedes Dominieapiljis. Nam ad hoc parati vellet, ante résurgente Domino, non invenit jam ia
debent esse prsedicatores, ut sicut ipse pro nobis sépulcre, corpus ejus. Hoc est enim quod Dominus
mori dignatus est, ita et, illi pro ejus .fide semper ait : proevenitungere <orpus meum. Ideo, ûnite, in-
mori parati sint : Qhristus enim passus est pro nobis quit, illum, ut in diem sepulturoemeoeservptrillud, id
i;elinquensnobis expmplum-,ul seqtuimur.vestigiaejus. est, hoc mundo. faciat quod, si eum invenisset, tune
.Si ergo tempus taie sit ut pro ipso mortem patine- factura erat. Amen, inquit, dico wbis, ubicunque
cesse sit, parati simus; sin autem vel capillis terga- proedicatum fuerit hoc Evangelium. Recordamini
gamus pedes, id est, soeculi duvilias, honpres relin- modo, fratres, quod supra dixi vobis, scilicet quod
quàmus.pro ejus nomine ; hoc enim significant capilli hoc ^unguentum significat Evangelium. Et quod ibi
quibus pedes Doniini illa millier tergebat. Impleta dixit, : domus impleta est ex odore unguenti, hoc hic
esi^inquit, domus ex odore unguenti. Diximus ante, dixit : Proedicabitur Evangelium hoc in toto mundo.
domum Simonis leprosi significare populum gen- Ex ista ergo causa perditi ut ei videbatur unguenti,.
tram, qui ante leprosus erat pecca.lis mullis et va- quod in turpe lucrum- mutare voluit, post quatuor
riis, sed a Domino,mundatus per. sanguinem passio- dies biduo ante Pascha abiit ille ipse.
nis suoe; ipse est enim Agnus, qui tulit peccata Judas unus -ex duodecim, qui dicebatur Judas Sca-
mundi. In hujus er,go.Simonis domo unctus est Do- rioth,abiit ad principes sacerdotum,^, ait illis : Quid
ininus unguento, id est, in illo populo gentium proe- vullis mihi dure, el ego vobis eum tradamllllïfautem
dicatum est Evangelium Christi, et domus ex illo gavisi sunt, et pacli sunt pecuniam Uli dare triginta
odore impleta est : quia, sicut Dominus proecepit, argenleosj et spopondit, et quoerebat opporfrunitatem,
emtes docebant omnes génies. Et sicut Psalmista ait J uttraderet illum sine turbis (Matili. xxyi; Lw, xm)\
' '
RX CANDIDIFULDENSIS MONACHI 64
Ille dixit : Quid vultis mihi dure, ut ego vobis eum .A et multorum mysteriorum revelalio, ac Novi Testa-
tradam ? In illorum oeslimalione posuit Dominum menli initium, sic illi misero proditori milîuni plense
suum. perdilionis fuit. Tune enim immisit diabolus in cor
• Prima autem die Azymorum, quando Pascha ne- ejus ut traderet eum Judas. Hoecnamque pravorum
cesseerat occidi, accesserunl discivuli ad Jesum di- maxime solel esse perdilionis causa, quando pravo
'
centes : Ubi vis paremus tibi comedercPascha ? At corde el iniqua cogilatione plena accedere audel ad
Jésus misil Petrum et Joannem dicens : Euntes pa- sacramenla Dei, et se corpore sanctis jungere nili-
rale nobis Pascha, et ite in civitatem, et occurret vobis tur, a quibus malilia longe est. Cavendum est hoc
homo amphoram aquoeportons; sequiminieum in do- vobis, fralres, el yalde cavendum, ne ad sancla
mum in quam intrat, et dicite patrifamilias domus : mysteria cum fermento malitioe accedere proesuma-
Magister dicit : Tempus meum prope esl : apud le fa- lis. Qui enim sibi conscius est iroe et malitise, vel
'ciam Pascha cum discipulis meis. Ubi est diversorium concupiscenliseperpetralse, vel aliorum malorum cri-
ubi Pascha manducem ? Et ipse vobis ostendetcoena- minum, el non hoecde corde expellit, proque per-
culum magnum stralum, el ibi parate. Euntes autem pelralis poenilentiam non gesserit, si ad sacramenla
^hwenerunl sicut dixit illis, el paravcrunl Pascha divina aecesserit, diabolo accessum prsebet, quo eum
(Luc. xxii ; Matlh. xxvi). Duos discipulos misit Do- :B• tentet et ad barathrum perdilionis, unde non exeat,
minus, ut sibi iransitum pararent, quo transirel ex prsecipilet. Ideo, fralres, ut Apostolus ait : Munde-
-hoc mundo ad Palrem. Isli duo Petrus et Joannes mus nos ab omni inquinamento carnis et spiritus. Et,
fuerunt; Petrus significat fidem, Joannes charila- probet se unusquisque, et sic de pane illo edat, et de
tem : per istas namque transit ad incorruptionis glo- calice bibal.
riam, el ad vitam beatam. Fide, qua credimus in CAPUT m.
Deum Patrem, et in ipsum Filium ejus et in Spiritum Surgit autem a coena Dominus, el ponit vestimenta
sanclum. Charilate vero, qua eum, in quem credi- sua, et cum accepisset linteum proecinxitjse. Deinde
mus, diligamus. In tali ergo transita dignatur Do- misit aquam in pelvim,et' coepillavare pedes discipu-
minus accumbere ; nam et solemnilas illa apud Ju- lorum suorum (Joan. xu). Hoc humile ministerium,
•doeosAzyma vocabalur, quod est sine fermento. El quod Dominus proebere dignatus esl discipulis suis,
apostolus Paulus, quid hoc esset ostendit ubi ait ; et foris humililalis nobis magnoedat documentum,
Eputemur non in fermento veleri, neque in fermento et intus totum plénum est nrysleriis salulis et re-
malitioeet nequilioe,sed in azymis sincerilalis et ve- demptionis noslroe. Humilitatis magnoe,et vere inoe-
ritatis. Yidete, fratres, quales duo discipuli miltun- slimabilis, quod Dominus noster secundum divini-
tur ad parandum Pascha, sinceritas et veritas; sin- G t-atem Deus, crealor omnium, et secundum huma-
ceritas cordis ad charitatem pertinel, veritas ad nitatem caput nostrum el totius Ecclesioe, dignatus
fidem ; nam in veleri lege scriptum est : Diliges ami- est pedes lavare discipulorum, exemplumque nobis
cum luum, et odiohabebisinimicum luum. Remansit proebere quo invicem et in pedum lavatione, et in
ibi fermentum odii et malilse in corde ejus qui odio omnibus quoecunqueevenerint necessitatibus servïre
habebat inimicum suum, Chrisius aulem vult Pascha curemus : pedes quippe inûma corpor-ismembra, et
- -sine fermento; ait enim : Diliges proximum luum si- terrée proxima sunt. Sic, fratres, sic debemus infir-
cut leipsum, et non dimisit aliquem quem odisses; mioribus membris Christi in necessitatibus suis suc-
omnes enim, inquit, fraties estis. Velus lex vindicare currere, eosque de nostra humilitale et charilate,
proecepit sanguinem proximi, ibi fermentum iroere- quantum volemus, curare. Illud nobis in hoc mystico
mansit. Chrisius aulem : Orale, inquit, pro perse- Domini minislerio foris innuitur, sed et magnum in-
-quentibus vos; et iterum : Dimillite peccata fratrum tus hoc facto conlinetur myslerium ; surgit quidem
vestrorum, de cordibus veslris. Vult enim, ut dixi, a coena Dominus, quando a prsedicatione sancti
ubi ille manere dignatur, mansionem habere sine Evangelii exaltalus est pro nobis in cruce, ponit-
fermento malitioe. Cor ergo, ubi Christus Pascha vult -j, que vestimenta, cum anima, quam pro nobis as-
manducare, fide sit et charitate paratum, et tune sumpsit, ad horam corpus deserenle morlem gusta-
dignum est ut Christus in eo maneat. Ile, inquit, vil pro omnibus, in ipsoque mortis momento acee-
ad quemdam. Non nominavit aliquem, ut liberum pit linteum, et se proecinxit, duram scilicet carnis -
unicuique esse signaret, utrum Chrislum susciperet passionem sustinens, per quam spirilum reddidit.
an non. Prope, ait, est tempus meum. Tempus vide- Misil aquam in pelvim,quia de latere ejus fluxil san-
licet quo finiendum erat vêtus fermentum, ut im- guis redemplionis nostrse, et aqua baptismi quo
molàrelur Agnus sinemacula pro peccalis hominum : abluuntur peccata fidelium, sanguine quidem quo-
hoc est enfm, ut supra diximus, Pascha, quo ille tidie, aqua vero semel, et hoc in pelvi ; in sola enim
transivit de morle ad vitam oelernam. Ecclesia baplismo peccatorum remissio agiiur. Nam,
Vespereautem coenafacta, cum diabolus jam mi- ut dixi, aqua el sanguis exiit de latere '
Christi, et
sissel in corde ul Iraderel eum Judas Scharioles, aqua semel lavamur in remissionem peccatorum,
sciensquia omnia dédit ei Pater in manus, el quia a sanguine vero, quolidie ut lavemur, necésse est :
Deo éxivit, el ad Deum vadit (Joan. xm). Ista coena hoc est enim quod ait : Coepillavare et exlergerelin-
Dominica' sicut bonis et electis* discipulis bona fuit, teo, quo erat proecinclus.Nain linteum, ut supra au-
6S OPUSCULUM DE PÀSSIONE DOMNI. 66
dislis, dolorem duroepassionis désignât, quam susce-./A morte Christi mundandi erant. Sed si, inquit, ego
pit pro nobis, qua passione ipse Chrisius in dextera mundavi vos, qui proedestinali eslis ad vitam oeter-
Dei Patris interpellât pro nobis. nam, non tamen (licet vobiscum mundenlur increduli,
Venit ergo ad Simonem Petrum, et dicit ei Petrus : etproditoresfidei, hsereticiscilicet etschismatici), non
Domine, lu mihi lavas pedes? Respondit Jésus, et dixit lamen, inquam, mundi permanebunt, quia post di-
ei : Quod ego facio tu nescis modo, scies autem post- missa peccata ad priora mala revertuntur, ideoque
ea. Dixit ei Petrus : Non lavabis mihi pedes in et polluuntur a seipsis, qui a me mundati sunt. Hoc
oelernum.Respondit ei Jésus : Si non lavero te, non lia- autem dixit tune de Juda tradilore, qui licet cum
bebis parlem mecum.Dicit ei Petrus : Non tanlum pe- apostolis lune lavarelur, stalim tamen post lavacrum
des meos,sed et manus et capul (Joan. xm). Venit Jé- introivit in illum Satanas, et illum perdidit. Ille ergo
sus ad Simonem Petrum; ab illo enim primo coepil: Judas significat eos qui inEcclesia quidem cum electis
at Petrus, ut pote homo, expavit ad ministerium, cu- baptismum suscipiunt, non tamen cum electis ad
jus nesciebat mysterium. Timuit quippe, quamvis vitam oeternam pervenient; quia dimissa peccata
bonus, et super cujus fidem Ecclesia fundanda erat, répétait, et inique agentes EcclesioeDei vel publiée
t-amenhomo timuit, inquam, ut a Deo sibi servire- répugnant, vel, quod .gravius est, eam occulte deci-
tur; sed nesciebat quid hoc significaretur : scilicet B ] piunt-
quod Dominus sua passione mundum a peccatis la- CAPUT IV.
varet, et quoeeunquepost baptismum peccala corn-- Poslquam ergo lavit pedes' eorum , accepit vesti-
misimus, ejus quotidie misericordia, ul mundenlur, menta sua, et cum recubuisset iterum, dicit eis:Sci-
indigemus. Hoc autem nesciens adhuc Petrus, quod tis quid fecerim vobis? 'Vos vocalis me Magister et
Dominus significare vellet, ail : Non mihi lavabis pe- Domine, et benedicitis; sumetenim. Si ergo ego lavi
des in oelernum. Quod ulique omnes dicturi erant, si pedes veslrosDominus et Magister, et vos debetis aller
ejus non terrerentur exemplo , et eo quo Dominus allerius lavare pedes. Exemplum enim dedi vobis, ut
ait : Si non lavero te, non habebisparlem mecum. Hoc quemadmodumego feci vobis, ila et vos faciatis (Joan.
enim limentes, et quanlulamcunque facli illius ra- xm). Postquam lavit pedes discipulorum, accepit
tionem percipienles consenserint, quod nullus con- vestimenta sua, id est, postquam ille per suum san-
sensurus esset, si hoecPetro dicta non audirenl. guinem nostra lavit peccata, et mortem pro nobis
Respondit Jésus : Si non lavero te, non habebis par- guslavit indebitam, resurrexil tertia diè, et corpore,
tent mecum. Nisi enim quis renatus fuerit ex aqua et quo passus esl, vivus apparaît discipulis suis. Dixit
Spiritu sancto, non potest introire in regnum Dei. -ergo eis, cum recubuisset : Vos scitis quid fecerim
El nisi illi quotidie clamemus : Dimittè nobis débita G ' vobis? vos vocalis me Magister et Domine ; scitis quse
nostra, non.poterimus ad ejus partem, id est regnum mandata vobis dedi? Si me Magistrum vocalis, fa-
coelorum,pervenire. Laval ergo ille semel in baptis- cite quoe doceo ; et si Dominum vocatis, servite ut
mo omnia ante acta peccata, lavât quotidie per no- Domino. Sum enim, inquit, Magister qui mandaladedi,
stram poenitentiam quoe committimus peccata. et Dominus, qui et creavi vos, et perdîtes redemi.
Dicit ergo ei Jésus : Qui lotus esl, non indiget, nisi Si ergo lavi veslros pedes Dominus el Magister ; si,
ut pedes lavet, sed esl mundus tolus. Et vos mundi -inquit, ego qui vos redemi, qui vos docui et erudivi,
'
estis, sed non omnes; sciebat enim quisnam esset qui si ego vestra peccata dimisi, cui non habetis quod
traderet eum, propterea dixit : Non eslis mundi om- dimitlalis ; et vos debetis aller altcrius dimittere
nes (Joan. xm). Qui lotus est, inquit, no» indiget, peccata, quorum unusquisque habet certe quod al-
nisi ut pedes lavet. Qui in bapiismo lotus est, non in- -teri dimiltat. . Exemplum enim dedi vobis ul quem-
diget, imo non débet, iterum baptizari; qui enim admodum ego feci vobis , et vos faciatis. Exemplum
•baptizatur, in morte Christi baptizatur , scilicet ut - nobis dedil Dominus dimitlens nostra peccata, et sua
omnibus ante actis peccatis moriatur. Qui ergo bapti- nos passione redimens, ul et nos sequamur vestigia
zalur in morte Christi, quoe semel fuit, baptizatur, ejus quolidie inter nos peccata dimittentes, et si ne-
et qui rebaptizari vult, quasi iterum velit Christum u cessitas evenerit, etiam pro Christi nomine mori pa-
mori. Ideo, fratres, dixit Dominus : Qui lotus est, rati simus, sicut ille pro nobis mori dignatus est.
non indiget, nisi ut pedes lavet. Cum enim post ba- Amen, amen dico vobis, non est servus major do-
ptismum multa peccata committimus , illa, necesse mino suo, neque apostolus major eo qui misit illum
est ut quotidie laventur; per pedes enim significa- (Joan. xm). Vocatis, inquit, me Dominum et Magi-
tur ista conversio terrena, quia sicut pedibus terram strum ; ergo si servi estis, sicut vere estis, non estis
taugentibus adhoeret pulvis, sic in hoc mundo viven- majores me Domino vestro ; et si apostoli mei estis,
tibus nobis adhoereteliam soepe nolentibus de mun- non eslis majores me qui misi vos. Apostolus enim
dana occupatione peccalum, quod quotidiana poeni- Grsece, Latine missus dicitur. Si autem majores non
tentia indiget ut Iavelur. Et vos, inquit, mundi estis, estis, sequimini me majorem vobis; et si ego feci
sed nonomnes.làest, per hoc ego quod hoc minislerio - vobis minoribus tanta, quanto magis debetis vos fra-
significarevolo, mundandi estis, et quasijam mundi; - tribus in necessitatibus succurrere, et sicut ego be-
a Domino jam factum erat quod hominibus fu- - neficus vobis fui, vestra non
' quia jndigens beneficenlia,
turum erat : nam et illi, et omne genus humanum sic et vos fralribus vestris bëfiefici silis :
si, inquit,
"
,'87 CANDIDIFULDENSIS MQNACHI 68
' liocscilis,T)èati eritis, si leceriîis ea, nonscilicet in A Cui, inquit, inlinclum panem porrexero, ipse est.
hoc solo justificati, si scitis, sed si qusesciiis, fece- Respondens aulem Judas qui tradidit eum, dixit :
rilis. • Nunquid ego sum, Rabbi? Ait illi : Tu dixisti. Et
'
Non de omnibus vobis dico, egoscioquos elegerim : cxnantibus eis dixit Jésus : Desiderio desideravï man-
. sed ut implealur Scriplura : Qui manducat mecum ducare vobiscumhoc pascha, antequam paliar, et ac- ;'
- panem, levabit contra -mecalcaneum: nnwdo dico,vo- 'Hpiens panem benedixit ac frëgit, deditque discipulis,
bis priusquam fiât, ut cum factum fuerit credalis quia - et ait : Accipite%t comedite, hoc est corpus meum
-
ego sum (Joan. xm). Non, .inquit, de omnibus vobis • quod pro vobis Iradetnr-, hoc facile in meam comme-
dico quod beati sitis, auttacturi silisea quoemandavi moralionem: et àccipiens calicem gralias egil, el dédit
vobis. Sed ego scio quos elegerim. Omnes enim illos -illis dicens : Bibite eic'iioc omnes; hic est enim san-
duo'decim elegit; Judaiiï solum, ut per eum imple- guis meus Novi Teslamenlï, qui pro multis efpundctur
_ relur ista Scriptura : 'Qui manducat mecum panem , in -remissionempeccatomm. Dico autem vobis quod
i levabit contra me calcaneum. Illos alios elegit ad se- non bibam amodo de hoc geniminevitis usquein diem
^.minandum sëmen saneti Evangelii .per mundum. illum, cum illud bibam vobiscumnovum in regno Pa-
..Sic, fratres, videtis quotidie in Ecclesia falsos Chri- tris mei. VerumtUmenecce manus tradenlis me me-
stianos, qui nobiscûm manducant panem, corporK-B cum eslin mensa; el cum intinxisset panem, dédit Jû-
videlicet Chrisii et'sanguini ejus communicantes, "dâ Scharioli, et post buccellam, tune inlroivitin illum
, iios, inquam, videtis-levantes contra 'Ecclesiam cal- '~8alanas (Matlh. xxvi; Luc. xxn). Respondit, ,irt-
..eaneum ; quia In fine parebit quid anlea fuerunt, •quit, Judas : Nunquid egosum, Rabbi? Jam non di-
- cumnobiscûmviderenlur esse, sed non erant ex nobis :
gnatus esl eum Dominumvocare sicut céleri disci-
et isti elecli sunt, ,sed ad -tenlationem Ecclesioe,ut - puli ; hoc enim solel esse perditorum, -ut, cum dë-
per eos scandala fiant, et Ecclesia per patientiam -prehensi in scelere arguuntur, stalim irasei et sû-
1proficiat. Nam semper necesse est in mundo ut scan-
-perbia tumere incipiant, quasiper hoc se de peccalo
dala fiant, sed voeilli homini per quem scandala ve- excusantes. Et Jésus, tu; inquit, dixisti. Nec aperte
niunt. Dt credalis, ait, quia ego sum , id est., quia revelavit, -nec lamen negavit ; sëd, tu, inquit, dixisti.
. ego sum de quo et ista Scriplura el omnes sanctse Eodem modo respondebal Pilato proesidi, qui utique
^Scripluroeteslimonium danl; quidquid enim in ve- - quod interrogabat, non fuit dignus ut sciret.
totum in Ghrislo CAPUT T: '
leri lege proedielum fuit, impletum
fuit, et quod remansit adimplendum est in secundo Coenanlibus'aUlemèisacèëpit J'esus panem, et re-
ejus adventu, cum ille veniens omnibus scandalis fi- liqua. Hsecsunt, fratres,"Sacr&mentasaluiis nb'stroe;
xera imponet, et Ecclesiam, ab omni macula et ruga (S hic nosler spiritalis Yictus ; hoec ariiniarufh riostfâ-
.purgalam,introducetin regnum suum, paleas aulem rum salus ; lioc sacraïnentum quOlidie m sancto al-
çomburel igni inexstinguibili. tari agimus ; hoc modo a Domino post vêtus Pascha
" Amen dico vobis quia qui accipit quem misero, me peractum sicut audis'lis, coepit. Panem ergo accepit:
,accipit ; qui aulem me -accipit,accipit eum qui me misit ideo sacramenlum hoë in pane voluit agi, quia Ec-
(Joan. xm). Hoc vobis notum esl, fratres, quod-in clesioesuoesîmilitudinem apte panis convenit ; panis
, proedicatoribus suis Christus aecipitur ; sic enim di- enim ex multis granis contritis et conjunctis per
cturus est in âne mundi : Quolies fecislis uni de his •ignëm transit, et aptus efiîcitur unde vita hominis
5minimis meis,-mihi fecistis. Et qui Christum accipit, - sustentetur : et Ecclesia ex multis sanbtis juncla et
^totius sanctoe Trinitatis adventu gaudebit. <.multis tribulationibus, vel interrtis Yel Citerais,
Cum hoecdixisset Jésus lurbalus est spiritu, et-pro- - quasi contrila -per mortem transit ad vitam coele-
iestatus est, et dixit : Amen, amen dico vobis quia stem. Hune autem panem aecepit Dominus , cum
unus ex vobistradet me. Et contristali valde aspicie- corpus humanum assumpsisset, et accipiendo bene-
bant ad invicemdiscipuli, lioesitantesde quo diceret. dixit; nam primo parënti noslro Adam posl trans-
^Et {.oeperuntsmguli dicere : Nunqmd -egosum, Do- gressionem diclum est : Maledicla terra iji opère tuo.
. mine? Erat ergo recumbensunus ex discipulis ejus inJ® Cum -ergo Christus de hac terra corpus assuriipsis-
sinu Jesu, quem diligebat Jésus. Innuit ergo -huic Si- , set, de qua et Adam fâctus est, benedixit illam ter-
mon Petrus, et dixit ei : Quis est, de quo dicit ? Ila- rain sua assumptibne a maledicto eam absolvehs,
- - que cum recubuisset ille super peclus Jesu, dixit ei : fregitque illam, cum in cruce mori permisisset, de-
Domine, quis est? Respondit Jesu : Ille est cui ego ditque discipulis Suis, cum eis ministerium proedi-
i inlinclum panemporrexero, Et filius quidem hominis -candi in gentibus dans, diceret : Ite, doceteomnes
vadit, sicut scriptum est; voeautem homini illi per gentes. Hoc est enim quod hic ait : Accipite el co-
, quem Filius hominis tradeiur ; bonum erat ei si natus medite. Id est, génies, facile meum corpns, quod
non fuisset homoille (Jaan. xm ; Matlh. xxvi). Proe- vos jam eslis, istud est eorpus quod pro nobis da-
qixitDbmmus audienle ipso prodilore, quod unus ,.tur. Quod enim ex illa massa generis humani as-
- ex eis eum Iradituras esset, dans locum poeuiten- , Sumpsit, passione fregit et fractum 'resuscitavit;
lise, ul si voluisset, a tam grandi scelere adhuc abs- necesse est enim til panis per ignem transeat. Quod
tinere potuisset. Cumque nec per hoec verba resipi- - igitur ex nobis coepit hoc pro nobis tradidit. Et
sceret, addidit adhuc manifestius eum designans : vos comedite, hoc est, corpus illud Ecclesioeperfi-
(B9 OP0SCULUM DE-PASSIONE-DOMINI. 7j)
cite, ut -iota perfecta unus panis efficiatur . quasi A proditoris pertinentes, qui manum mitlunt super ai-
unum corpus, cujus caput Christus sit. Et si adhuc tare meum, et tamen ad illud regnum Patris mei non
eomeditis panem doloris, cum tamen Deus dederit pertinent, ad quod ducturus sum illas animas, quas
dilectis suis postlabores somnum, lune est hoerediias bibilurus sum in regno Patris mêi, id est : quas unum
.Domini, in qua in oelernummauebit. jn me effecturussum. Soient enim multi modo in'hac
. Accipiens autem et calicem gratias egit (Matlh. Ecclesia manum mittere ad sâçràmenta Christi, qui
xxvi). Gratias egit Deo, qui omnia cum Pâtre dat, ut lamenad regnum coelesteyêntufi non surît; quia etsi
nobis exemplum daret ut omnia quoehabemus a Deo foris oves apparëânt, ihtùs lamèn.sunt"lupi rapaces.
nos accepisse sciamus. , Inlinxil ergo Dominus panem, et dédit Judoe Si-
Dédit, inquit, illis dicens : Bibile ex hoc omnes; moni Schariotes, et post buccêllam 'lune introivit in
-hic est enim sanguis meus Novi Teslamenti (Malth. eum Salanas (Jodn. xni). Hoc est, ïràtrës mei, hoc
xxvi). Unusquisque homo ex duabus constat sub- est quod agi solet in "Ecclesia Ista, ciiiii ënihi "prse-
.stantiis, corpore scilicet et anima ; ut ergo utrum- sumunt immunda ,el prava conscientia accedere ad
que salvaretur, utrumque a Domino assumptum est. sacramehta Christi, lune nimirum 'judicium 'sibi
Jdeoçue in nostro sacramento eteorporis ejus et sari- 'mandùcant et bibîint; scilicet illud jiiaieium, quo
.guinis (hoc est animse, quampro nobis tradidit) com- 3 traduntur Satahoe., pbsl enim aëceptam buccêllam
memorationeni agere jubemur. Mie est, inquit,"san- intravil Sàlanas in Judam. Vos autem jjrdbalb "vos,
guis Novi Teslamenti, in cujus proeiîgurationem in "fralres, et mundale consciëntias'vestrâs'àb odio, et
rVeleri Teslamento sanguine agni signabantur utri- ab omni malitia, et sic de pane illo édite , et "deca-
""
que postes domorum filiorum Israël, ne percussor lice bibile. :
-angélus inlroiret. Et ut Apostolus ait : Omnem popu- Dixit ei Jésus, quod .fa'cis, fac cilius; ~hoc autem
iuni Moysessanguineaspersit, dicens : Hic est sanguis nemo scivit discumbentium ad quid dixerit ei. Qui-
J^estamenti, quod mandavit ad vos Deus. Et onmià dam enim putabant, quia loculoshâbebat Judas, quôd
;penein^anguinemundantur secundum legem. Panis diceret ei Jésus, Eme ea quoeopus sunt nobis ad diem
.ergo corpus est Christi, quod assumpsit ex corpore festnm, aut egenis ut aliquii daret. Cum ergo accepis-
Ecclesia sua ; .sanguis vero animam ejus désignai, sel ille buccêllam exivït continue ; erat autem nox
quam in unitatem suoe pèrsonoe suscepit, et sicut hic (Joan. xm). Quod facis, inquit, fac cilius, non quod
.audistis Apostolum dicentem : Omnia pêne sanguine Dominus jùberet eum perire; sed "quia Jjam judica-
miindabantur, ita oinnia peccata nostra effuso san- tus est, voluitùtpër illumqùod fulurum erat im-
guine Christi, id est emisso spiritu ejus, mundaban- plereiur. Fac, inquit, citius, ûi impleanlur Scripturoe,
tur. -Nam-ethoc idem Apostolus subjungit : Aeceda- J quoe de mea traditiohe et morte proedixerurit. Hoc
mus, inquit, cum vero corde in plena fide aspersi autem nemo scivit discumbentium; coeteri enim dis-
-corda, conscientia bona. Hic enim videtis, fratres, cipuli simpliciter ômhia, qûoe dicebantiir , percipie-
..quodsanguis ille animoeChristi figurain tenet, cum.âit baht, sicut ante de ûrigûenld élïuso, alii discipuli
aspersi corda; spiritus enim spiritum boho exemplo .vere causa pauperum 'dixerunt': Ul quid perditib
aspergere potest, non autem sanguis cor aspergere hoec? Potuit enim isiud vëhundàri'multum , et dari
valet. Panis vero comparatui" corpori ejus ; ejus au- .pauperibus. Sic et hic quidam piilâbaht, quod Ibculos
lem anima corpus deserenle (hoc enimfuitmors ejus), hâbebat Judas, qùbd diceret eiïësu's : Eme ea quoe
tilla, inquam, anima ejus aspersoe et sanclificatoeno- opus,sunl nobisad diem'festum, aut egenis ut âli'quiU
slroe animoe efiîciuntur mundoe et immaculatse : et daret. Solebat foflèjdem Judas ante, cum pauperibus
JiineDominus dixit-'Hic esl, inquit, sailguis Novi aliqua danda erant, ea fuflo siïb'trabere, et ante jam
Teslamenti. Nam Moyses de illo sanguine vitdli, quo Dominum occulte vendiflit, quod modo aperteper-
^populumIsraël aspersit, dixitzltic esl sanguis Te- fecil. Cum ergo accepissetJudas buccêllam, exiit con-
slamenti, quod mandavit vobis Dominus. Sed isle linuo; non enim pdteràni "tenebroediutius cumluce
Christi sanguis in remissionem emissùs est peccato- -. mancre. Erat autem, inquit, hox. Vere illë erat n6x
rum, nam ille sanguis Yeteris Testaïnenli riulliùs et tenebroe, qiiia jam lotus â diabolo possidebatur.
. peccata -dimisit, figuram ipsius tenens, non autem -CAPUTm.
remissionem potens facere peccatorum. Cum ergo exis'setille, dixit Jëstis : Nunc clarificà-
Dico, inquit, vobis, non bibam ex hoc genîhiinevi- tus,est Filius hominis, et Deus claiificatus est in e'o.
lis, donecbibam illud nobiscûm nôvumin regnoPatris Si Deus cl'arificdtuseslih eo, et Deus clarificavileumin
mei (Malth. xs.ii; Marc. xiv). Doc de calice,-quem semelipso, et c'onlhiuoclarificabit eum. Filioli, adhuc
tune discipulis bibendum dédit, dixissé videtur Do- modicum vobiscumsum ; quoerelisme , el sicut dixi
minus; quia-prqpe tùnc fuit-,quod mundum redimens Judoeis: Quoego vado, vos non p'olkslisvenire, et vo-
et sua morte vivificans regnum faceret Dei Patris. bis dico modo. Mundatum-no'vum 'do vobis, ut di-
Verumtamen,ait, manus tradenlis me mecum est tigalis invicem. sicut dilexi vos, et dUigatis invi-
in mensa (Luc. xxn). Si ego, inquit, non bibam de ' cem. In. hoc 'cognôseentomnes , quia mei discipuli
hoc genimine vitis, lamen in ista mensa, Ecclesia 'estis, si dileclionem habuerilis ad invicem ( Joan.
scilicet proesente,et nunc manus tradenlis me me- xm). Cum exissel Judas, jam nox, et tenebroefa-
cum est, et sic futuri sunt multi ad parlem ejusdem ctus, dixit Jésus : Nunc clarificaius esl Filius homi-
71 CANDID1FULDENSIS MONACHI 72
nis; nam ille Judas omnium perditorum hominum A Dei et proximi dileclione dissereret, sublevatis ocu-
figurant tenuit ideoque cum ille exisset, dixil Domi- lis in coelumdixit :
nus : Nunc clarificatus estl'ilius hominis; cum enim Pater, venit hora; clarifica Filium tuum, ut Filius
nox exivit, dies solus remansil. Sic fralres, tuus clarificet te; sicut dedisli ei poleslatem omnis
sic fulurum est, cum omnes perditi in ignem carnis, ut omne quod dedisli ei, det eis vitam oeter-
aîlernum ibunt, tune ibunt jusli in yilam oelernam, nam. Hoecest aulem vita oeterna, ut cognoscanlte so-
lune Filius Dei clarus fiel, cum in corpore ejus, id lum verum Deum, et quem misisti Jesum Christum.
est in Ecclesia nihil remanel tenebrosum, sed totum Ego le clarificavi super terram, opus consummavi
clarum erit. Et Deus, inquit, clarificatus est in eo : quod dedisli mihi ut faciam; et nunc clarifica me, tu
nam ipse FiliusDei, secundum quod Deus est, semper Pater, apud temetipsum, claritate, quam habui,prius-
clarus est et manet : sed in corpore suo, quod est quam mundus esset, apud te. Manifestavinomen tuum
Ecclesia, multoe adhuc tenebroe remanserunt, quoe hominibus quos dedisli mihi de mundo ; lui erant, et
omnes cum exierint.remanebil Ecclesia Christi sine mihi eos dedisli, et sermonemluum servaverunt. N^inc
macula. Si-Deus, inquil, clarificatus est in eo, etDeus cognoverunt quia omnia quoededisli mihi abs te sunl;
clariûcavit eum in semetipso ; Filius enim in Paire quia verba quoe dedisli mihi, dedi eis, et ipsi accepe-
est, el Pater in Film, secundum illam naturam, qua B runt, et cognoverunt vere quia a te exivi, et credide-
ille in Pâtre esl, et Pater in illo semper ^ ut dixi, runt quia tu me misisti. Ego pro eis rogo, non pro
clarus est, et tenebroein eo non sunl ulloe. Sed Deus, mundo rogo, sed pro his quos dedisli mihi, quia lui
inquit, continuo clarificabit eum; futurum est enim, sunt; el mea omnia tua sunt, et tua mea sunt, el cla-
inquit, ut Deus eliam corpus meum, id est, Eccle- rificatus sum in eis. Et jam non sum in mundo et Id
siam, clarificet totum, ut el illud clarum sii. Et hoc in mundo sunt, et ego ad te oenio. Pater sancte, serva
cito erat fulurum, videlicet quod corpus illud, quod eos in nomine tuo, quos dedisti mihi, ut sint unum
pro nobis ex nobis assumpsit, clarificandum erat sicut et nos. Cum essem cum eis, servabam eos in no-
gloria resurrectionis, et immortalitatis, et ad dex- mine tuo. Quos dedisti mihi, cuslodivî, et nemo ex
teram Dei Patris collocandum. his periit, nisi filius perdilionis, ut Scriplura implea-
tur. Nunc autem ad te venio, et lioecloquor in mundo,
'
Modicum, inquit, vobiscum sum, et quo ego vado, ut habeant gaudium meum in semelipsis implelum.
vos non poteslis venire (Joan. xm). Modicum fuit, Ego dedi eis sermonem tuum, et mundus odio eos ha-
quod ille tune cum discipulis morlalis fuit : et quo buit, quia non sunt de mundo, sicut et ego non sum
ille ibat, id est ad immortalitatis gloriam, non "pole- de mundo. Non rogo ût tollas eos de mundo , sed ut
ranl adhuc tune venire : sed ut scirent, quomodo <] serves eos a rnalo. De mundo'non sunt, sicut el ego
illuc eundum erat, vobis, inquil, dico modo, man~ non sum de mundo. Sanclifica eos in veritale. Sermo
datum novum do vobis, ut diligatis invicem, sicut luus veritas est. Sicut me misisti in mundum, el ego
dilexi vos. Ista, inquit, est via, qua vobis venien- misi eos in mundum. Et pro eis ego sanctifico me-
dum est ad immortalitatis gloriam, scilicet, ut dili- ipsuni, ut sint et ipsi sanctificali in veritale. Non pro
gatis invicem, sicut ego dilexi vos. Supra enim idem his autem rogo tanlum ; sed et pro his qui credituri
Dominus dixit : Ego sum via et veritas. Factus est sunt per verbum eorum in me, ut omnes unum sint,
ergo ille discipulis via ad immortalitatem et ad vi- sicut et lu Pater in me, et ego in te : et ut ipsi in no-
tam oelernam, dicens : Sic diligite invicem, sicut ego bis unum sint, ut mundus credat quia tu me misisti.
dilexi vos. Ac si diceret : Sic illuc ite, sicut me, vi- Et ego claritatem quam dedisti mihi, dedi eis, ni sint
'
distis euntem. In hoc, inquil, cognoscent omnes unum, sicut et nos unum sumus. Ego in eis, et lu in
quia mei discipuli eslis , si dilectionemhabueritis ad me, ut sint consummali in unum, et cognoscat mun-
invicem, et reliqùa, quoe mulla illis de eadem dile- dus quia tu me misisti, et dilexi eos, sicut el me di-
clione Dei et proximi dixerat. Cum enim exiret Ju- lexisti. Pater, quos dedisti mihi, volo ut ubi egosum,
das ille proditor, remanentibus secum electis disci- et illi sint mecum; utvideant claritatem meam quam
pulis, multa aperuit mysteria quoeante eis non ape- dedisti mihi, quia dilexisti me ante constitulionem
.ruit, cum ille proesens fuisset, qui periturus erat. In mundi. Pater juste, mundus te non cognovil, ego au-
hoc, inquit, cognoscent omnes , quia mei discipuli tem cognovi, et hi cognoveruntquia tu nie misisti, et
estis, hoc est sjgnum discipulalus Domini. In hoc, nolum feci eis nomen tuum, et notum faciam, ut dite-
fratres, semper cognoscuntur discipuli Dei, et dis- ctio qua dilexisti me , in ipsis sit, et ego in ipsis
cipuli diaboli : si videas hominem diligentem fratrera (Joan. XVII).
suum, scias quia discipulus Christi est ; si autem CAPUT VU.
eum videas odisse fratrem suum, quem videt, scias Et hymno dicto exierunt in montem Oliveti (Matlh.
eum nec Deum diligere, quem non videt ; ideoque xxvi). Postquam hymnum laudis et orationis pro
necesse est ut diaboli sit, qui Dei non est. Semper, r omnibus credenlibus Deo ofîerret (sicut modo audi-
fralres mei, ista verba Domini in mente tenete, sem- stis, fratres), surgeutes tune ibant in montem Oli-
per operibus ostendite ; quia in hoc cognoscemini, veti Illo scilicet significansquod per illam orationem
si ad Deum pertineatis, si fralres vestros diligitis. qua pro illis oravit in montem misericordise Dei
Guni ergo, ut dixi, Dominus multa discipulis suis de asceusuri essenl; oleum enim, quod in illo monte
73 . OPUSCULUM DE PASSIONE DOMINI. 74
abundabat, misericordiam in sancta Scriptura si- £A est ; et nos pro nostro peccato, non pro suo
gniiicare solet. In montem ergo Olivarum, quasi ad morimur.
altitudinem misericordioe Dei, discipuli per viam Tune venit Jésus cum discipulis suis in villam quoe
quam tune eis ostendebat, pervenerunt. Tune dixit dicitur Getlisemani,ubi erat hortus, in quem introivit
eis Jésus : ipse et discipuli ejus. Sciebat autem et Judas, qui Ira-
Omnesvos scandalum patiemini in me in ista nocte ; debat eum, locum, quia fréquenter Jésus convenerat
scriptum est enim : Percutiam pastorem, et disper- illuc cum discipulis suis; el dixit Dominus discipulis
gentur oves gregis. Postquam autem surrexero, proe- suis : Sedete hic, donec vadam illuc et orem. Et
cedam vos in Galitoeam (Matlh. xxvi). Proedixit Do- assumpto Petro et duobus filiis Zebedoei coepit con-
minus discipulis suis quod eum relicturi fuissent, tristari et moestus esse (Matth. xxvi; Joan xvm).
et hoc in ipsa nocte. Ideo, fratres mei, eis praedi- Venit Dominus in locum qui dicitur Getlisemani.
cere curavit, ne cum reliquissent et in eo scandali- Elue venit, ubi eum sciebat traditor suus solere ve-
zassent, salutem desperarent : sicut enim eos terre- nire, ut ibi eum, cum quaesisset, invenirel : non
bal cum eos negaturos prsedixisset, sic eis miseri- enim fugiebat passionem, ad quam in mundum venit
cordiam promisil cum se resurreclurum et in Ga- et quam se pro nobis susceplurum toties ante proe-
lilseamproecessurum eos promittefet ; ac si dicat : **dixerat. Assumpsitergo Petrum el duos filios Zebedoei;
Vos quidem me negaturi estis ; sed mea tamen mi- coepit contristari et moestusesse. Ipsos discipulos ad
sericordia vos non deseret. Proecedam autem vos in videndam humanitalis suoe veritatem assumpsit,
Galiloeam, id est, ego fiam immortalis, et ad illam quos ante ad videndam claritatem suam in monte,
gloriam transmigrando proecedam, vosque ne limea- ubi cum eo Moyses et Elias in majestate visi sunl,
tis, quia et illuc me sequemini : 4ialilsea quippe assumpsit; ut qui fuerant testes glorioe fièrent et
transmigratio dicitur interpretata. Cum, inquit, mi- humanitatis ; et qui eum multis indiciis edocti Deum
gravero ab hac mortalitate ad immortahtalis glo- non dubilabant, scirenl etiam hoc indicio trislilise
riam, tune et vos me proeeedentem sequemini. hominem esse. Contristabalur autem non pro sua
Respondensautem Petrus aitilli : Etsi omnes scanda- morte, ad quam suscipiendam, ut prsediximus, in
lizati fuerintin te, egonunquamscandalizabor. Ail illi mundum venerat, sed pro illius discipuli sui pro-
Jésus : Amen dico tibi, quia hac nocte, antequam gal- ditoris perdilione, et pro illius populi obetecatione,
lus cantet, ter me negabis. Ait illi Petrus : Etiamsi qui eum ad mortem tradiderat. Nam quaie pro se
oportuerit me mori tecum, non te negabo. Similiter et contristaretur morituro, qui ante proedixit discipu-
omnes discipuli dixerunt {Matlh. xxvi). Non est hoc, lis : Filius, inquiens , hominis tradetur ad crucifigen-
-
fratres, mendacii aut temeritatis, quod Petrus et *G dum ? Et hoc soepius discipulis ipse prsedicens non
eoeteri apostoli promiserunt se tune etiam cum Do- se limere ostendit, quod ad perficiendum in hune
mino morituros, et nunquam illum negaturos ; sed mundum venire dignatus est, sed sicut supra dixit :
quia ardens erat eorûm circa Dominum aflectus, sed Filius, inquit, hominis vadit, sicut scriptum est, de
earnalis : nondum enim erat Spiritus datus, quia hoc non est contristatus, sed de eo quod sequitur :
Jésus nondum fuerat glorificatus. Habebant quidem Voeautem homini illi per quem tradetur ; per Judam
Spiritum a Domino datum, sed plenius erant eum enim traditus est Judseis, et per Judoeosgentibus. Pro
post Domini resurreclionem accepturi, ut pro Do- illorum ergo perdilione contristabalur, non pro sua
mino mori non limèrent ; quod nunc promittere passione, sine qua mundus salvari non potuerat. Ait
quidem spiritu prompti non dubîlabant, sed carne ergo discipulis :
infirmi perficere non poterant. Permisit ergo Domi- Tristis est anima mea usque ad mortem; sustinete
nus Petrum tune negare, ut disceret illum carna- hic et vigilate mecum (Matth. xxvi; Marc.
xiv). Au-
leni aflectum, quem erga eum tune lenebal, aufe- distis, fratres, quod Dominus ait : Tristis esl anima
rendum, et Dei amore Christum diligendum, sicut mea usque ad mortem, non pro morte, lantum enim
et postea fecit ; et cum hoc fecisset, nulla eum mundi T
- proevaluit ei illa passio quantum ille permisit ; nam
*
potestas ad negandum cogère potuit. Permisit eum et ideo dixit : Coepit contristari. Tantum enim con-
tune negare, ul postea Ecclesioe princeps futurus tristabatur quantum ille voluit, et hoc inter illum
delinquenlibus ipse dimitteret, cum sibi a Domino distabat et coeteroshomines, quod omni affeclu hu-
dimissum peccatum negationis viderei. El vere mano tantum utebatur.
quidem beatus aposlolus Petrus dixit : Etsi oporteret CAPUT VHI.
eum mori, non Dominum se negaturum, sed nondum Et progressus, inquit, pusillum quantum jaclus est
adhuc tempus illud advenerat. Non enim ille cum lapidis, procidit in faciem suam orans et dicens :
Domino mori, sed post Dominum et pro Domino -de- Pater mi, si possibile est, transeat a me calix isle
buit. Prius namque Christus pro Petro et pro omni- verumtamen, non sicut ;
ego volo, sed sicut tu vis
bus fidelibus mortuus est, postea Petrus, non cum (Luc. xx-ii; Malth.xxvi). Hoc humana natura,
quam
eo, sed pro eo mortuus est : nullus enim potuit ex Judoeis assumpserat, preca'oatur, non ut mortem
mori cum Domino, -quia solus sine culpa mortuus non susciperet, sed ut non ab eis eam, qui secundum
est; hominibus vero coeteris mors peccati poena carnem propinqui erant, susciperet. Verumtamen,
est. Ble pro nostro peccato, non pro suo mortuus inquit, non sicut ego volo, sed sicut 'tu vis. Non in-
PATROL. CVI. 3
75 CÀNDIDIFULDENSIS MONACHl 76
quit, secundum volunlatem iiumanilalis ex Judoeis.h. ad promiltendum, sed carne ïragîli gravatus non po-
assumptoefiât-; sed secundum noslram semper unam test implere quoepromisit.
et oelernam Volunlatem fiet hoc, et omiiia; omnia Iterum secundo abiil et 6'ravit dicens : Pater mi,
enim quoecuuque voluit Dominus per Filium suum si non potest hic calix trànsirè, nisi bibam illum, fiât
fecit, el una semper Patris et Fiîii yoluntas esl. voluntastua. Et venititerum, et inveniteosdormienles;
Ad hoc hoecorabal Dominus, ut suam quidem vo- erant enim oculi eorum gravatl, ei îghorabant quid
ltiùtatem esse scirenl homines, ut non lanlum cri- respoïiderent ei. Et ipse reliclis illis abiil el oravit
men iri eum conlmisissent uteDominum glorioecru- tertio, eumàem sermonemdicens (Matth. xxvi, Marc.
cifixissent : ille namque omnes salvos vult fieri, et xiv). In secunda et tertia oralione ait : Fiat, Pater
neminem vult perire. mi, voluntas tua ; quasi diceret : Si istuni caliceni
Appamit, inquit, illi angélus Domini de coelocon- bibiturus "suhi, fiât voluntas tua, slcul in coeîoet in
forlans eum, et factus in agonia prolixius orqbut. Et terra ; ut per guslum calicis hujus fiât in tola terra
faclus est sudor ejus sicut guttoe sanguinis decurrenlis pax hominibus bonoevoluntatis. Et sï a Judoeisocci-
in terrain (Luc. xxn). Apparuit Domino suus ange- dendus sura, in omnibus coeteris gentîbus liât volun-
.us de coelo eonfbrtans eum, sicut ante, cum esu- tas tua, jit illoruin deliclo salus sit gentîbus. Et hoG
rivel; accesserunt angeli, el minislrabanl ei. Quando B tertio oravit, ul iterum plenîludine gentium mirante
ergo ipse voluit, adfuerunt ei coelestes illi angelici salvus fiât omnis Israël. Primo petit ul a Judoeisca-
spiritus. El factus in agonia, prolixius orqbat. Pro liceni morlis non acciperet. Secundo, ut si hoc suo
omnibus orabat unus, Dominus pro servis, ul servos et Patris consilio disposilum rnutarî non posset>
suos amicos efficeret, magna enim fuerunt peccata fieret eorum delicto salus gentium. Iterum tertio,
hominum, ideoque Chrisius omni génère bonitatis ut post salutem gentium fierel etiam salus Judseo-
eorum salulem operalus est. Ille eis exemplumproe- rum.
buil baptizatus in Jordane sine culpa semper exi- Tune venitad discipuloss'uds,et aixk illis : Dormite
stons : ille vivendi proecepta dédit ; ille corporum sa- jam et requiescite: Sufficil.Ecce appYopinquaviliwra,
nitatem omni fideliter petenti proebehal ; ille ora- et Filius hominis tradetur in nianus peccatorum.
tioni frequentius installât,' pernoctans aliquando ; Surgile, eamus : ecce apprbpinquavit qui me tradet
ille jejunabat; ad ullimum, sicut modo audislis, (Matth. xxvi).
lanlo pro nobis certamine orabat, ut fieret sudor ejus CAPUT IX.
.sicut quttoe sanguinis decurrentis in terrain. Hoec Judas ergo, cum accepisselcohorteîiiet a pontifici-
omnia exempla proebendo nobis fecit, non horum . bus et Pharisoeis ministros, venit illuc, et cum eb
u
-aliquo-indigensille, sed nobis, quos saîvare veneral, turba multa cum gladiis, et fustibus, et taternis, et
exemplum pr«bens. Sudabai autem ut Adam sudan- facibûs, missi a principibus sacerdoïum el senioribus
tem liberaret. Ei enim dictum esl : In sudore vultus populi (Joan. XYIII).Ideo cum turba mulla, et cum
iui vescerispane. Ac sidiceretur : Non ante vesceris armis Judas venit, ne si forte eum turba populi in-
pane coelesti quam ex tua carne natus pro te sudet. venîretur Dominus, aut ille eomprehenderelur quasi
Ei erat, inquit, sudor ejus sicut guttoe sanguinis de- tradilor Domini sui, aut Jésus a turba defenderetur.
currentis in terram, Hoc enim sudore, et hoc san- Lalernas autem et faces secum tulerunl, quia nox
guine "terra, id est humanum genus, lo'luni esl ab erat. Et aple, ipsi enim in tenebris opéra egerunt
illa malediclione, qua primo sudanti dielum est : tenebrarum, et ideo, sicut Joannes evangelista ~ ait :
.Maledicta terra in opère tuo; el primo sanguinem Tenebroenon comprehendehintlucem 'ut eïs ïûceret,
fundenti : Malediclus, inquit, eris super terrain, quoe sed eain quantum in illis "erat, "occidërunt 'ut aliis
aperuit os suum, et suscepitsanguinemfralris lui de non lucerêt.
manu tua. Jésus aulem sciens omnia quoevëntura efajït sûp'e'r
Et venit ad discipulos suos, et invenit eosdormien- eum, processifet dixit eis :Qûem quoeriljs?Responde-
tes. El dixit Petro : Sic non potuîsiis unahora vigi-,. runl ei : Jesum Nazarenum. Dicit eis Jésus : Ego
lare mecum? Vigilate el orale, ne \nlrelis in tenta- ' sum. Slabat aulem et Judas, qui Iradëbat eum, cum
lionem; spiritus quidempromptus esl, caro aulem in- ipsis; ut ergo dixit eis : Ego sum, abierunt'relrorsum'
firma (Matth. xxiv; Marc. xiv). Apostoli, nondum et ceciderunt in terram, Videte, fratres, qualis fuit
Spiritu sancto confortati, soppre oppressi sunt, qui- potestas illa lenebrârum eônlrà lucem"! Uno verbo,
bus ait : Vigilate el orale,'ul noninlrelis in tenlatio- quo eis dixit : Ego sum, abiertîhl ôimies retfdrSum,
nem. Hoc quotidie Ecclesia facit dicens : Ne, "inquil, et ceciderunt in terram. Talis eslpolestas hominum
nos inducas in lentalionem. Âliud esl enim non ten- contra Deum, et ita solet fieri, ùt ubicunque lux ve-
iarij quod in hoc sseculo fieri non potest; aliud nërit, tenebroequasi fetrorsùm eûn'ies ïugiànl. Sèd
non, induci in tenlalionem,, quod ul fiât, oramus et aliuatioC agendo innuit Dohiinus";cura enim primo
qup'iidie,, scjlicet ne nos hnlucàl in tentationem ut Judoeisdixissël quod ipse esset Jésus, non lûîic cré-
eadamus lentati, sed ut tënla.lionëmslantes virilîler aideïuiil Judoeî, sed abiefunl retrorsùîn incrëduli
pugnemus. Unde et apostolus Paulus : "Vigilate, et pëïmàheîîtes, èl ceëidër'unl"inlërreha "operà. Sed :
state, inquit, in fide, et viriliter agile. Spiritus, in- Iterum, inquil, inïêrrogavit eos, ~Quemquoeritis?
quit, vesler promptus esl, sed caro m/mua.'Promptus Wt autem àixerunt : Jesum Nazarenum. (Joan. xvm.)
"
77 OPUSCULUMDE PASSIONE DOMINI. '/S
.Tune non ceciderunt, quia qui primo non credi-j ^ genlibus proedicassent, quasi aùriculam dexteram,
derunl, in fine mundi crediluri sunt. -id est spiritalem legis inlelligentîam, abstulerunt,
ResponditJésus î Dixi vobisquia ego sum; -si ergo ne audireut quod apostolus Paulus ait : Littera oc-
me quoeritiSismitehos abire :utimpleretursermoquem eidit. Et hoecbnimV in figura conlingêbant illis, et
dixit : quia quos dedistimihi, non perdidi ex eis qwem- nescirenl quod spiritus vivifical, et scripta sunt ad
quam(Joan, xvui ). Cumeos iterum interrogaret quem -nostram justificatibnem. Erat autem nomen servi
quoererent : et illi dixissenl : Jesum, Naaafenum: Si •cujus auricula abscissa est, Malchus-; hoc nomen
jne, inquil, quoerkis,sinite hos abire. Potuit apostolos Latine rex inierprètatur, quiâ scilicet regnum, quod
permittere ire, quandiu Judoeicadentes in terra.ja- Judoeî ante habuerunt, iransiit ab éis, sicut ipse
cueruut; potuit el facere, ut cadentes non resurge- Dominus : -Auferëtur a vobis, inquit, regnum Dei, et
rent : sed hoecverba ideo dixit, ne si illos non per- tradetur genii facienti fmelus ejlis. Omnes, inquit,
milteret se coniprehendere, non fieret redemptto -qui gladium«eéépeïint, gladio peribunt. Omnes qui
hunjani generis, ad quam perficiendam veneral, et acceperint gladium illum-, de quo Dominus dïxil :
si eis non diceret t Sinilehos abire, eomprehendefeht Non veni pacem mittere in terrain, sed gladium, sci-
simul et discipulosmoriique traderenl; quià ad hoc licet verbum diiectionis Dei; hoc qui acceperil, gla-
fuerant proedestinati, lit per illos génies credereût. 3ti dio islo vlsibili peribit. Non enim proedicator ulîtur
Sed et aliud potest intelligi his verbis Dominumsi- gladio se in adversarium sanguinis effusionëvindi-
gnificasse, ac si aperle diceret eis : Sinite ïslos pri- cans, sed gladio, id est, verbo Dei, ipsi utendum
mum ire, et proedicaregenlibus, ul postquam intra- esl ut videlieet eodefendat'fidèles et separel al) eis
Yeril pîenitudo gentium, tùnc el vos convertamini iafideles. Nam cum proedicanti Paulo verbum Dei
el salyi sitis, ut ex omnibus quos ei Deus Pater dé- obslitîsset Elimas magus quidam, dixit ei Paulus :
dit ut corpus ejus fièrent, "non perderët quemquam, Inimice, fili diaboli, non desïnîs subverterévias Do-
sed salvarel utrosque, scilicet Judoeôset génies. mini rectas ? et nunc eccemanus Domini super le, et
Qui autem tradidit eum dédit illis èîghum diceiis: eris coecus.Et jipse- Petrus alio gladio usus est con-
Quemainque oscutalus fuero, ipse est, lënèleeum. Et tra Simonem Magum. Non enim, Inquit, est tibi
confeslim accedèns aà Jesum, ut oscularelur eum, pars, neque sors in sermone hoc, separans eum àb
dixit : Ave, Rabbi, et osculaius est eum; dixilqttè illi eis quorum pars erat in sermone Evahgeliî. Tali
Jésus : Amice, ad quid venisli? osculo Filium-ho- ergo gladio ulénduni est proedicator!fidei ; îlâm illo
minis tradis ? (Matth. xxvi ; Luc. xxn). Quia nox erat, gladio visibili periit, cum opus proedicationis-acci-
ut scirenl quem comprehenderenl, dédit eis ille qui -peret-, sicut et-Omnibus mundi negotiis mbritur,
eum eognoveraî, sîgnum oseuli. Signum pacis fecit *G quimdo Christi solius servitio se dederit. An putas
signum belU. Quahimulli hodie, fralres, labîis tan- quia non possum rogare Patrem meum, et exhibêbit
gunl, et mente longe sunl ; ore pacem dant, et cor -mihi modo plus quam duodecim teglonêêangelorum?
eoruin maehînatur îniquaï Hic implehïm est quod Won indigeô auxilio duodecim apostolorum; mea
Dominus"perprôphelam dixit : Populus hic labïisme ~eslenim omnis terra et pîenitudo ejus; nam legio
honorai, cor autem eorum longe est à <më.Dixit ei Jé- hominum antiqua eonsuetudine sex nîiilîà fuefunl,
sus : Amice, ad quidvenisli? Hoc illum hOniinat quod duodecim ergo legiones sepluagïnta éuo hïiilîa sùnt,
esse, si vellet, potuerat ; nam et ad alios discipulos "et tôt gentium linguoesunt.TJlqùî'd, inquit, mihi taie
dixit : Jam nondicamvos servos, SeU'amicos. vestrum auxilium, ut pro mepugiiêlis, qui si vêllem
Tune accesserunt et munus injecerùnt in Jesum, -adunare omnes -linguas gentium cum angelis, qui
el lenuerunt euin. Yidenïés Id qui circa ipsum'erant "singulisgenlibus proesunt, potiiissem? Qtiod et ipse
quod fulurum erat, dixerunt ei : Domine, si percu- Dominus faclurus festin diê'judicii, quando côngré-
thnus in gladio ? El ëcce Simon Petrus habensgla- gabuntur ad eum omnes'genles et tribus et'lihgîïoe.
dium eduxit eum, et percussit servum principis sa- Ac si diceret ï Jam modo p'oluissem omnês ad me
cerdotum, et âmpulavil aùriculam ejus dextëfam. " ôongregare "génies, quod taniên non modo Tâcio,sed
Erat aulem nomen servi Malchus. Respondens autem judicabor ego prius ab' hominibus injuste, ut iterum
Jésus ait': Sinite usquè 1iuc, couverte gladium luum veniam ut judicèm juste ego vivos et mortuog. Quo-
in locum suum; omnes enim qui acceperint gladium, inodo 'ergo 'implebûMu'rScfipt'ufoe,quia sic bportet
gladio peribunt. An putas qûîa non possum r'ogare fieri ? Scripturoe aliter impleri non pot'erant,'nisi se
Palrem meum, et exldbebil-mihi modo plus quam pèrmitterel comprëiieffdi, et'fiâgéllari, et occidi,
duodecim legiones angelorum? Calicem quem dédit imo totius generis humani salus për ejus pâssionem
mihi Pater, non bibam illum ? quonwdo ergo imple- perficienda erat. ÂppYehèndensautem Jésus aùricu-
bunlur Scripluroe?quia sic opd'rlelfieri. El cum te- lam, sanavit eam. Gum apostoli ad prsedicationem
tigisset aùriculam liominis, sanavit eam ( Matth. irenl gentium, tunè ablâtaest Judoeisâu'ricula dex-
xxvi; Luc. xxn; Joan. xvm). Petrus el apostoli eo tra, id est illi hommes qui dextrum înlêllectûm saii-
carnali amore quo adhuc Dominum diligebant, ctarum Scripturaïum habueruiil ; cum Vero Intfa -
hoec faciebani. Sed et hoc al'ïquid nobis ad intelli- verit pîenitudo gentium, tune et Ipsa aurîcula'aextra
geaduin significare potest : scilicet quia Petrus et eis a Dominorestituetuf.
coapostoli ejus, cum, Judoeis nolenlibus credere,
'
79 CANDIDIFULDENSIS MONACHI 80
CAPUT X. jA quia Ecclesia fidem et charitatern Christi imitaba-
In illa hora aixit Jésus turbis : Tanquam ad la- tur. Sed de longe, quia Christus sine suo peccato
tronem existis cum gladiis et fustibus comprehendere pro Ecclesia mortuus est, Ecclesia autem pro seipsa;
me; quotidie apud vos sedebam docens in templo, et et longe interesl utrum quis pro se morialur, an pro
non me lenuistis. Sed hoecest hora vestra, et poteslas alio. Timuit adhuc Petrus hommes, simul et amavit
tenebrarum. Hoc enim totum factum esl, ul adimple- Dominum; sed cum venit ei perfecta charitas, fo-
renlur Scripturoeprophetarum. Tune discipuli omnes, ras misit timorem hominum, ut tantummodo araa-
reliclo eo, fugerunt (Matth. xxvi; Luc. xxn). Judsei ret Dominum, non autem timeret et minas et ter-
armati et cum turba exierantad Jesum, tanquam ad rores.
latronem, cum toties antea inter manus illorum Pontifex ergo interrogavit Jesum de discipulis suis
fuisset, el non comprehenderunl eum, sicut nec et doctrina ejus. Respondit ei'Jésus : Ego palam lo-
modo fecissent, si noluisset ipse : nam, ut supra au- cutus sum, et ego semper docui in synagoga et in tem-
distis, uno istos omnes suo verbo sternebat ; et su- plo, quo omnes Judoei convenerant. Quid me inter-
pra soepius volebant eum comprehendere, sed non rogas ? inlerroga eos qui audierunt quid locutus sum
potuerunt, quia nondum venerat hora ejus. Nunc tpsis, ecce Id sciunt quoedixerim ego (Joan. xvm).
autem, inquit Dominus, hoec est hora vesira, et po- ]j> Non ad hoc eum interrogabat ul veritatem disce-
lestas tenebrarum; tenebroe enim in tenebris ad lu- ret, hanc enim antea soepius, si voluisset audire,
cem comprehendendam vénérant. Discipuli omnes, potuisset, sed ut insidiaretur ei, si forte poluisset
relicto eo, fugerunt. Hoc eis supra dixerat : Omnes, eum audire verbum aliquod dicenlem contra Deum
inquil, scandalum paliemini in me in ista nocte. Non aut contra Coesarem, ut eum reum mortis judi-
enim adhuc fuerant Spiritu confbrtali, et contra eos caret.
adhuc proevalebant tenebroe; tenebroe enim eos te- Hoeccum dixisset, unus assistens ministrorum de-
nuerunt, ut fugerent : postea vero, Spiritu sancto dit alapam Jesu, dicens : Sic respondes pontifici? Re-
aecepto, minas principum et sacerdotum con- spondit ei Jésus : Si maie locutus sum, testimonium
temnentes, nec flagellis eorum nec gladiis cesse- perhibe de malo ; si autem bene, quid me coedis
ront. (Joan. xvm) ? Dominus pontifici dixit : Quid me in-
Cohors ergo, et tribunùs, et ministri Judoeorum terrogas ? interroga eos qui audierunt, quia non erat
comprehenderunt Jesum, et ligaverunt eum, et ad-" aptum, ut ab eo magisterium veritatis audirei, quem
duxerunt eum ad Annam primum; erat autem socer vinctum lenebat ; et pro hoc verbo dédit unus mi-
Caiphoe,qui erat pontifex anni illius. Erat autem Cai- nistrorum alapam Jesu. O nefanda manus, et mens
phas qui consilium dederat Judoeis, quia expedit C ' iniquorum, recte respondentem ferit! Ecce, fratres,
unum hominemmori pro populo (Joan. xvm). Cohors apparet quare Christus agnus dicitur, qui lollit pec-
et tribunùs Romanorum milites erant, quos cum suis cata mundi. Creator a creatura percutitur, et susli-
hominibus miserunt Judoei ad comprehendendum net, nihilque aliud nisi justitise et modestioe verba
Jesum; non enim habuerunt polestatem ut sine Ro- respondit. Si, inquit, maie locutus sum, perhibe testi-
manis militibus eum comprehendere proesumerent. monium; si autem bene, quid me coedis? In lege enim
Ligaverunt ergo Dominum: ad hoc namque venit eorum scriptum est : Innocentem et justum ne af-
ille, ut suis vinculis nos a vinculis peccatorum no- flixeris. Ante ergo debuit perhibere leslimonium de
strorum solveret. Longe ante fecerunt Judoei spiritu erimine, et tune ferire ; sed ille non solum non cri-
quod tune corpore fecerunt; ligantes scilicet Jesum, men probavit, quod in Domino invenire non potuit,
id est, tenentes clavem scientioe, legis el propheta- sed eliam pro veritatis verbis perculiebat. O mira et
rum , et nec ipsi intrant, nec alios intrare permi- meflabilis patienlia! Die cujus manus fecerunl nos
serunt. et plasmaverunt, qui terram pugillo continet, et coe-
Petrus autem sequebatur eum a longe, et alius di- lum palma pondéral, sustinuit se coedia servo pen-
scipulus; discipulus autem ille erat notus pontifici, et lificis Judoenrum! Implevit quod ante discipulis proe-
iniroivit cum Jesu in atrium principis sacerdotum : " cepit : Si quis, inquit, te percusserit in dexteram ma-
Petrus autem stabat ad ostium foris. Exivit ergo xillam, proebeei et alteram. Proebuitenim cum dixit :
alius discipulus, qui erat notus pontifici, et dixit os- Si maie locutus sum, perhibe testimonium, et per-
liarioe, et intioduxil Petrum. Ingressus autem intro cute, si crimen invenias.
sedebut cum ministris ut videret finem (Joan. xvm ; CAPUT XI.
Matth. xxvi). Petrus sequebatur Dominum a longe Et misit eum Annas ligalum ad Caipham pontifi-
cum alio discipulo, scilicet qui negaturus erat Domi- cem, ubi erant scriboe, et ubi seniores convenerant.
num ; nam et ille alius discipulus postea relicto eo Principes aulem sacerdotum et omne consiliumquoe-
fugerat. Sed et aliud in hoc potest inlelligi, quod rebant falsum testimonium contra Jesum, ut eum
alii discipuli proe coeleris sequebantur Dominum, morti traderent; multi enim falsum testimonium di-
Petrus, et, ul oestimatur, Joannes, quia isti in san- cebant adversus eum, et convenientialestimonia non
cto Evangelio soient totam Ecclesiam designare ; erant (Joan. xvm; Marc. xiy). Falsum quoerebant
Petrus namque fidem Ecclesioe,Joannes vero chari- leslimonium, quo reus mortis inveniretur, non enim
tatem désignât : isti ergo sequebantur Dominum, verum poluerant invenire : nam quomodo inveni-
81 OPUSCULUMDE PJASSIONE DOMINI. . 82
rent verum in eo crimen, qui venit sine peccato, ut Ji. set : Sed non hoc contra Deum fuit, vere enim ipse
mundi tolleret peccata? Illi quoerebant falsa testi- aseendil in coehim, et sedet ad dexteram Dei, inde-
monia ad eum puniendum ; sed, sicut Sa'lomon ait : que venturus est ad judicandos vivos et mortuos.
Falsus teslis non erit impunitus. Et non erant, in- Illi autem condemnaverunt eum reum esse mortis.
quit, convenienliatestimonia eorum, quia falsitas in Ecce, fratres, pro quo peccato Christus judicatus
seipsa solet esse divisa. est reus esse mortis, scilicet quia se proedixit
Et cum multi falsi testes accessissent, novissime sessurum a dextris Dei, et venturum in nubibus
venerunt duo falsi lestes, et dixerunt : Nos audivimus coeli.
eum dicenlem : Ego dissolvam templum hoc manu Tune viri qui lenebant eum exspuerunt in faciem
faclum, et post triduum aliud non manu factum oedifi- ejus, et colaphis eum ceciderunt; alii autem palmas
cabo. Et non erat conveniens testimonium eorum. Et in faciem ei dederunl; alii velabant faciem ejus, et
exsurgens princeps sacerdotum in médium, interro- coedentes dicebant : Propheliza nobis, Christe, quis
gabat eum dicensi Nihil respondes ad ea quoe tibi est qui te percussit? et alia multa blasphémantes di-
objiciuntur ab his ,' Jésus tacebat. Et princeps sacer- cebant in eum (Matlh. xxvi). Hoecomnia proborum
dotum rursus interrogabat eum dicens : Adjuro te per gênera pro nobis sustinuit Dominus, ut nos ab
Deum vivuni ut dicas nobis si tu es Christus Filius B ' seterno opprobrio liberaret. Velabant faciem ejus, et
Dei? Dixit illi Jésus : Tu dixisti; verumtamen dico perculientes, dicebant : Prophetiza, quis te percus-
vobis: Ego sum, et videbitis amodo Filium hominis sit ? facilius erat hoc dicere quam quid cogitarent
sedentem a dextris virlutis, et venientem in nubibus in cordibus; ille tamen, qui omnia potest, et horum
coeli.Tune princeps sacerdotum scidit vestimenta sua utrumque potuit, sed non fuit tune tempus osten-
dicens : Blasphemavit : quid adhuc egemus testibus? dendi bigna incredulis : nam supra in Evangelio le-
Ecce nunc audistis blasphemiam, quid vobis videtur ? gimus ipsum Dominum cogilationes cordis eorum
Et omnes condemnaverunt eum reum esse mortis manilëstare, cum diceret ; Quid cogitatis in cor-
(Matlh. xxvi; Marc. xiv). Novissime, inquit, vene- dibus vestris mala? Ille qui coelum el terram im-
runt duo falsi lestes. Falsi testes fuerunt, qui hoc plet, facile potuit dicere quis se ex astantibus per-
'
dixerunt, quod Dominum non audierant dicentem ; cussisset ; sed tune fuit tempus quo judicarelur:
dixit enim Dominus : Solvite templum hoc. Illi refe- veniet autem tempus quo judicabit ipse illuminans
rebant eum dixisse : Ego dissolvam templum hoc. abseondila tenebrarum, et manifestans consilia cor-
Sed Dominus quod futurum erat proedixit. Illi autem dium, et reeipiat unusquisque secundum opéra ma-
contra eum falsum dicunt testimonium. Dominus nuum suarum, sive bona, sive mala.
dixit Judoeis: Vos solvite templum hoc, quia Judoei G CAPUT XII.
occisuri erant Dominum, et post triduum, inquit, Petrus vero sedebat foris in atrio calefaciens se,
excitabo illud, non, sicut falsi testes dixerunt : re- quia frigus erat, et accessit ad ey,muna ancilla, et cum
oedificabo.Die autem hoc dicebat de corpore suo, vidisset eum sedentem ad lumen, et fuisset inluita, di-
quod, sicut dixi, Judoei occisuri erant, el hoc ille xit : Et hic cum Jesu Galiloeoerat. At ille negavit co-
tertia die excitavit. Et princeps sacerdotum ait illi : ram omnibus, dicens : Nescio quid dicis. Exeunle au-
Nihil respondesadeaquoe isti adverswmte teslificantur ? tem illo januam, vidit eum-alia ancilla, et ait his qui
Jésus autem lacebal ; sciebat namque Dominus quod erant ibi : Et hic erat cum Jesu Nazareno. El iterum
hoec insidiando interrogabat princeps sacerdotum, negavit cum juramento, dicens : Quia non novi homi-
ut posset illum accusare ; ideoque ei non respondit : nem. Et post pusillum accesserunt qui stabant, et di-
ad quid enim ei responderel, quem non çrediturum xerunt : Vere tu ex illis es; nam et loquela tua mani-
sciebat? Ait ^utem princeps sacerdotum : Adjuro te festum te facit quia Galiloeuses. Tune coepitdetestari
per Deum vivum. Adhuc, ul supra dixi, ul ab eo et jurare quia non novisset hominem. Et continuo
exigeret verbum aliquod, quo eum accusare posset, adhuc eo loquente gallus cantavit; el conversusDomi-
el morli adjudicare. Sed ipse Dominus tune ei Te- - nus respexit Petrum, el recordatus est Petrus verbi
"
spondit, et dixit : Amodo videbitis Filium hominis se- Domini sicuti dixit : Prïusquam gallus canlet, 1er me
dentem a dextris virtutis. Proedixit Dominus suum negabis. Et egressus foras flevit amare (Joan. xvm ; '
judicium futurum, qua judicalurus est genus huma- Luc. xxn ; Matth. xxvi). Quod Petrus princeps apo- /
num ; ac si dicerel : Jam quia me adjurasti per illud stolorum et primus Ecclesioe pest Dominum pastor I
magnum nomen Patris mei, dico tibi quod, velis constitutus permissus est ut negarel, non frustra
nolis, futurum esl ; visurus enim es eum, quem actum est, sed ut omnes prsedicatores sanctse Ec-
modo ligatum injuste judicas, sedentem a dextris clesioeet redores exemplo ejus discerenl peccantibus
Patris, el venientem ad judicandum jusle qui modo et poenitentibus peccata posse dimitti, cum illi prin-
a te injuste judicatur. Tune princeps sacerdotum cipi Ecclesioetanlum negationis crimen fuisset dimis-
scidit vestimenta sua. Moris est Judoeorum ul cum sum ; et ul omnes discerent hommes non in propriis
aliquod- verbum audierint contra Deum, scindant suis confidendum viribus, sed omnia scirent in dono
vestimenta sua, non ferentes blasphemiam. Pulavit Dei consislere quoeaguntur a nobis bona. Ipse nam-
autem tune Dominum contra Deum loculum, cum que beatissimus apostolus Petrus nondum Spiritus
se sedentem a dexlris virtutis Dei videndum dixis- sancti plénum accepit donum, ideoque statim seosit
85 GANDIDIFULDENSIS MONAGHI SI
quia possit humana fragilitas si non Dei dono sub- ^ genlibus ad deludendum, et flagellandum, et crucifi-
levatur. Nam qui tune tinîidus et fragilis verba vilis gendum. Sed et ipsi Judoei, et génies malo animo
ancilloe expavit, postea Neronis imperatoris totius ista fecissent, Dei tamen dispensalione actum est,
ifiundi lune imperium tenenlis minas et verba con- scilicet ut hoc designarent quod primi proedieatores
tempsit, babeiis pleriàm Spiritus sancti gratiam, quoe ex Judoeistradiluri essenl fidem Christi gentîbus, el
eum indus accensum non sinebat irigore infidelitatis ibi exaltanda esset gloria ejus super omnem terram.
tentari, sicut modo in Evahgelio audivistis, quod Ipsi aulem , inquit, non introierunt in proetorium, ut
slans calefaciebat se, quia frigus erât. Vere enim non contaminarentur. Videbatur eis contaminatio, si
tune jam in eo impletum esl quod Doniinus antea m una domo cum genlibus essent, et non videbant
futurum proedixefat, quia, abundanie iniquitaïe, re- majorera in se contaminationem, quod iniqua cogi -
frig'escel charitas. Sed qui permissus est ut caderet, tatione pleni consilium inierunl quomodo Jesum
sialim Dèo miserànie ërectus esl; nam cum terlio niorii traderent, el hoc per falsorum testimonium
negasset Petrus, ïespëxit eum Dominus, et recorda- testium. Nam el hoc Dominus de eis aate proedixit :
lus esl Vërbi ëjus qiio ëi prsedixeral casuirï. Et egres- Calicem, inquit, exspuentes, camelum autem glulien-
sus, inquit, foras, flevit anïare. Delevit fflendoquod tes. El hoc illi egerunt, cum parvam illam vel nul-
commisit in se prsesumendo. Staiim, inquit, gallus B lam contaminationem vitassenl, et magnum crimen
canlavit. Postquam enim aliquis peccaverit, necesse homicidii incurrebant.
est ui statim verbo prsedicatoris, quasi gaïli canlan- Tune videns Judas, qui eum tradidit, quod damna-
tis voce, ad poenilentiam provocelur; gallus enim lus-esset, poenitentiaductus, retulit triginta argenleos
cantans vicinam lucem prienuiitial, el proedicator principibus sacerdotum et senioribus , dicens i Pec-
per poeuiteiitiam ad lucem misericordioe Dei rëdilum cavitradens sanguinem juslum. At illi dixerunt : Quid
paratunî esse prsedicâre débet. S'cieudum autem vo- ad nos ? tu videris. Et projeclis argenteis in lemplo
bis esl, fratres, propter" hoc quod ille qui Petrum' recessil, et abiens laqueo se suspendit (Matth. xxvii).
arguebat dixil : Nam' loquela mnnifestûm te facit, Infructuosa quidem hoec Judoe poenitentia fuit, sed
non alterius sermonis éssé Petrum credendum, quam ad hoc ideo actum es£ut inexcusables Judoeifièrent,
coetëros Judoeos, sed, ut ipsi scitis, unaqusëque quibus ab ipso traditore Juda diclum est, Dominum
provincià et regio aliquid proprium habet qûod lo- innocentera, et sanguinem ejus injuste efiusuni. El
quitur, qiiasi nativum tenel, et inde conjici solet de abiens, inquit, laqueo se suspendit. Non enim dignus
qua prôvincia vel regione sit qui loquilur. Nam el erat ut vel coelum tangeret moriens, vel terram; sed
Jesum Gaîilseunivel Nazarenum dixerunt, quia ibi a inter ulraque periil, qui utrorumque Dominum ad
parentibus nuiriius erat pro timoré régis Herodis et G < mortem tradidit. Sperabat lamen ipse miser
prodi-
Archelai filii ejus; Nazareth"enim civitas in Galiloea tor quod flagellatum Dominum dimissuri essenl; sed
est; nalus aulem in Belhlehem secundum yalicinia cum eum jam gentibus traditum videret, intellexil
prophelarum, quia et ipsi parentes de domo et fami- eum morte damnandum : moris enim erat Judoeorum
Iia David erant, cujus progenies et nativitas in Bethr ut quemeunque mortis reum invenissent, proesidi
lehem fuit. Ergo, fratres, qui negantem principem eum puniendum traderent.
aposloïorum Petrum audivimus, audiamus elagamus PÏ incipes autem sacerdotum, acceptls argenteis, di-
quod ipse post negationem fecit. Flevit enim amare; xerunt : Non licet miltere eos in corbanan [Vulg<,
nam si flemus et non amare, non esl adhuc plena corbonani], quia pretium sanguinis est. Gonsilioautem
poenitentia ; sed amarescanl nobis peec*ataquoefeei- iniio, emerunt ex illis agrum figuli in sepulluram père?
mus, et fugiamus ea, quia amara sunl. Et si sic giinorum; propter hoc vocalus esl ager ille Achelde-
agimus, aderit et nobis Dominus, sicul el ei admit, mach [Yulg., Éaceldama], hoc esl ager sanguinis,
et restiluel nos in id quod fuimus, cum bene nobis usque in hodiernum diem. Tune impletum est quod
fuisset. dictum esl per Jeiemiam prophetam, dicentem s Etac-
CAPUT XUI.
'n ceperunt trigintaa argenleos pretium appreliati, quem
Sune autem facto consiliuminierunl omnes pr'mci- appreliaverunt filiis Israël, et dederunt eos in
pes sacerdotum et seniores populi adeersus Jesum ^ et agrum figuli, sicut constiluil mihi Dominus. (Matth..
duxerufli illum in bdnciliuin sumn, dicentes : Si tu es xxvn). Corbanan Hebraice, quasi donarium Latine
Christus, die nobis, ut eum morti traderent. Et ait potest dici, ubi dona qua; Deo offerebantur, a po-
illis Jésus : Si vobis dixero, non credelis mihi ; si au- pulo millebantur. Blalahoc voluntate egerunt Judoei,
tem inlerrogavero, non respondebilis mihi, neque di- sed noleniibus illis nobis hoc factura illorum pro-
mittetis. Exsurgens autem munis multitudo eorum, phelia fuit; nam pretio sanguinis Ghristi couiparatus
vinciùm eum addùxenmt ei tradiderunt Ponlio Piialo est nobis ager, id est, Ecclesia, in qua morientes,
ut
proesidi. Ipsi "autemnon inuvierunt in proeiorimn, ne peccatis in baplismo sepelimur, vivenles justitioe,
cont'dffiinareniur, Sed manducarent Pascha (Matth. requiescamus in ea. Ecclesia autem ager est figuli,
xxvii; Luc. xsn; Joan. xvm). Impletum est quod id est Domini %qui finxil prémuni hominem de limo
Dominus proedixferal: Oportel, inquil [Filium homi- terne.
nis}, ire Hierosolymam, et multa pnti o senioribus, et E-xivitigitur PilalUs de proetorio ad Judoeosforas,
seribîs, et prineipibus sa'cé'rdotuili,-'et pûUeû Iradeiur et 'itxit : Quam accûsalionem affertis advenus homi-
85 OPUSCBLUM DE PASSIONE DOMINI. «6
nem irnnc? Responderunt illi, ei dixerunt ei : Si non À. Deo Pâtre accepit ut Rex, et Filius Dei, Deus omni-
esset hic malefactor, non tibi trgdidissemus eum ; in- polens esset. Non coepit ergo ejus regnum ab illa
venimus eumsubvertentem gentem nostram, et prohi- mortalitate quam ex mundo sumpsit •;sed ipse *em-
bentemtributa dore Coesari, et dicentem se Christum - per sine initio Rex et Deus; factus est pro nobis
regem esse. Et cum accusaretur n principibus sacer- homo mortalis, ut tempor'aliter regnaret in hoc
dotum, nihil respondit, Twjzç dicit ei Pilalus : Non mundo, sed nt illos propter quos ïedimendos vene-
audis quanta adversum te dicunl testimonia? Et non , rat, regnum suum faceret oeternum. Si ex noc
respondit ei ad ullum verbum-,ita ut tnirarelur proeses niundoi, inquit, xsssnl^ ministri mei decertarent ut
vehementcr. Dixit autem Pilalus Judoeis: Accipitemm -non traderer Jwdoeis'.Si hoc voluisset ille, ut tempo-
vos, et secundum legem vestram judicote eum. Dixe- rali regno hominibus proeessel mortalis, ministeriis
runt Judoei : Nobis non licet interficere quemquam; posset ad hoc angelieis uti> qui cum jejunasset qua-
ut sermo Jesu impteretur', quem dixit, significans, qua draginta diebus et noclibus accesserunt et ministra-
esset morte moriturus. {Joan. xvm; Luc. xxm; bant eij nunquam scilicet eum deserentés, quia ei
Matth, xxvn.) Judoei'dixerunt : Nobis non licet inter- semper proesentes minislrarent, ut pote, qui eum eo
ficerequemquam, et PilatuS voluit ut secundum legem ex Virgine nato de coelis adveniunl, et cum quibus
suam judicarent eum. Quare non liceret illis eum B i ipse venturus est ad judicium in gloria Patris sui.
inlerficere, si malefactor fuisset, cum in ïege eorum Nunquam ergo eidem deerant eliam homini facto
scriptum sii : Mcleficos~nepaliaris yivere? Jied Do- angelica ministeria, quibus quidquid vellet, scilicet
minus, qui non malefactor, sed omnium auctor est omnipolens, peréïeere posset. Non igitur traderetur
bonorum, proedixit ante se tradendum gentibus ad Judoeis.,si- npllet, cui millia millium astaht angelo-
flagellandum et cruçifigendum; hoc est enim quod rum. Cum enim -Judoeistradi vellet, apparuilj quan-
evangelista ait, Significans qua t&set morte moritu- tum ille tune yalebat, potestas ejus, eum audito une
rus. Necesse erat impleri quod ipsa de se Veritas ejus verîso abierunt.retrorsumj et ceciderunt in ter-
implendum proedixit; quod videlicet tradendus erat ram, quse eos, si ipse vellet-, slâtim vivos absofbuis-
gentibus, et sicut supra diximus» Nec illud mysterio set-, Sed et hoc de Judoeis intelligi potest, quod Do-
vacal quod Judoei, hoet mala ipsi hoc volunlate fe- minus ail : Regnum meum non est de hoc mundo. .
cissenl, tradebanl Dominum genlibus. Apostoli enim Nam cum Pilalus dixisset, Gens tua et pontifices lui
ex Judoeis proedicabant Christum genlibus, ubi cor- tradiderunt te mihi; Regnum, inquil, meum non est
pus ejus, id esl Ecclesia, multis ex', illo tempore de hoc mundo, id est-, jam peccatis eorum exigenti-
usque in hodiernum diemaffîciluf adversis. Per mul- ^ .bus de hoc mundo Judseorum et pontific'um eorum
tas, inquil, Apostolus, tribulationes oportet nos m-4G non est regnum meum. Ablatum enim erat tune ab
trafe in regnum, Dei-. Ipsa jenjm Ecclesia, quoe est eis regnum Dei, et datum est genli facienti fructus
corpus Ghrisli, semper usque ad ûnera mundi non ejus.
desinit persecutionibus laborare, quoetamen omnes Dixit ei Pilalus : Ergoj-ex es JU? Respondit Jésus :
novissimo resurreclionis omnium die fmientur, et Tu dicis, quia rex sum ego. Ego in hoc naius sum-,el
poslea nunquam fuluroe in oeternum cessabunl. ad hoc venijif mundum, ut testinlonium perhibeam
CAPUT XIV. veritali; omnis eninXi,qui est ex vëritate, audit rneàni
Iniroiit iterum m pmtofium Pilalus^ et vocavitJe- vocem.Dicit ei Pilatus : Quid est veritas? Et cnmdivc
sum, qui sletit ante eum?; et ihterrogavit eum proeses dixisset^,iterum exivit ad Judoeos (Joan. xvm). Egx>,
dicens : Tu es rex Judoeor'ûw? Dixit illi Jésus : A te- inquit Dominus, in hoc natus sum j et ad hoc veni in
metipso hoc dicis; an Ulii tibi dixerunt de me? Re- mundum, ut testimonium perhibeam veritali: Ad hoc
'
spondit Pilalus Nunquid ego JudoeuSsum ? Genstua natus est Dominus, et ad Jrofi venit in mundum ut
el ponlifiées tradiderunl te mihi. Quid fecisti? (Joan. veritatem, quoeipse Dominus est, mundô ostenderet;
su.) Stetit Jésus anle pfoesidem, judex coelorum veritas est enim ipse, et veritali perhibuit testimo-
jusius anle judicem terroe miquum. Adam primus nium , quandb eam in mundo proedicav'il.Velus lex
homo sletil ante Deum superbus, et excusans se a 5D quasi qusedam metnbra fuluri adventus Ghrisli ërat;
peccato quod conmiiserat;- Dominus, Redemptor hu- Christus autem ipsa veritas est.Mmis; inquit, diii -
main generis, non se exeusavit, qui sibi nullius uu- esl ex vëritate, audit meam vocem; qui ënim ex Chri-
quam peccati conscius erat, quod nullum unquam sto et in Christo est, audit vocem Christi: Nos nam-
commiseral. Ut autem nos humilitale sua a nostra que sumus membra ejus, ideoque et vocem ëjus au-
supérbia liberaret, dignatus est judiciunl sustinere dimus, id est, veritali nos docenti credimus:,
iniquorum, qui venturus esl judicare omnës justos Iterum ergo exivit Pilatus ad JudoeûS; et dixit eis >.
el iniquos. Ego nullam in eo inveni'ocausam. At illi invalesce-
Respondit autem Jésus Pilato : Regnum meum non bant dicentes : Gommovitpùpulum per universam J%-
est dé hoc mundo; si ex hoc mundo esset regnum doeaindocens,et incipiens a Galiloeausque hue. Pilalus
meum, ministri mei ufique decertatent; ut non tra- aulem audiensSalilwam inlerrogàvil si homo Gulilcehs
derer Judoeis : nunc autetn regnum meum non est esset ? Et ut cogiiovitquod de Herodis potestate esset,
hinc (Joan. xviii). Non est; inquil, regnum meum de -remisit eum ad Herodem, qui et ipse Hierosolymis
hoc tnUndo; quia' non ex mundi mortalitate, sëd èx erat illis diebus. Herodes autem viso Jesu gavisus est
'
87 CANDIDIFULDENSIS MONACHI S8
valde; erat enim cupiens ex mullo temporevidere eum, A lectione privali [erantj, nullum in se benevolentise
eo quod audiret multa de illo, et sperabat signum ali- locum habebant, vel sequilatis, qua scirent benefa-
quod fieri ab eo. Interrogabat aulem illum multis.ser- ctorem non esse damnandum. Nam et ipse genlilis
monibus; atillenihil respondebal. Slabant autem prin- proesesPilatus plus oequitati sludere videbatur, qua
cipes sacerdotum et scriboeconstanter accusantes eum. loties eum innocentera asserere conabatur. Unde,
Sprevit autem illum Herodes cum exercitu suo, el fratres, quemeunque dilectioni Dei et fraiernse slu-
illusit indutum veste alba, et remisil ad Pilatum, et dere videatis, non dubitetis Dei esse templum et
facli sunt amici Herodes et Pilatus in ipsa die ; nam quod Spiritus Dei habitat in eo ; qui autem charitate
antea inimici erant ad invicem. (Joan. xvm; Luc. vacuus est, nullam uhquam veram virtutem habere
xxin). Quod a prseside Judseorum mitlitur Dominus poterit. Corda ergo Judoeorum, charitate vacua,
ad regem gentium, licet ipsis nescienlibus, signum Christum nequaquam amare poterant ; ideoque se-
fuit quod agebant, scilicet, quia a Judoeispraedican- ditiosum latronem sibi dimitti maluerunt, quam pa-
dus erat Christus, et quasi genlibus mittendus ; ite- cem, quoe Christus est, lenere, reprobanles eum qui
rumque a rege gentium ad proesidem remiltitur Ju- sanilatesfaciebatîn populo, eligentes aulem illum qui
doeorum, quia in fine mundi, inlranle pleniludine in seditione homicidium fecerat. Barabbas inlerpre-
gentium, omnis Israël salvus fiel. Et facli sunt, in- ' 3 tatur filiusmagistri eorum ; filium magislri sui elege-
quit, amici Herodes et Pilatus. Injusla Christi dani- runl Judoei, id est diaboli ; ipse enim, ut Dominus
natio impiorum regum impia fuit et perfida concor- ail, homicida erat ab initio et in vëritate non stetit.
dia ; sed, ut Psalmista ait, Destruendi sunt, et non , £APUT XV.
oedificandi, inimici veritatis. Pax enim est Christus Tune ergo apprehendil Pilatus Jesum, et fiagellavit,
angelorum et hominum, qui autem paci contrarias et milites plectentes coronam de spinis imposuerunt
est, amicus nec suus potest esse, nec alicujus. capiti ejus, et veste purpurea circumdederunt eum,
Pilalus autem, convocalisprincipibussacerdotum, et et veniebant ad eum, et dicebant : Ave, rex Judoeorum i
magislralibus, el plèbe, dixit ad illos : Obtulistis mihi (Joan. xrx). More Romanorum fecil hoc Pilatus,
hune hominem quasi averlentem populum, et ecce ego cum Jesum reum sestimaret, voluit flagellis modum
coram vobis interrogans, nullam causant inveni inho- culpoepro qua sibi traderetur, inquirere ; sed divina
mine isto ex his in quibus nunc accusalis, sed neque sua dispensante pietate, hoc pro nobis genus sup-
Herodes : nam remisi vos ad illum, el ecce nihil di- plicii sustinere dignatus est Christus, ut plagas pec-
gnum morte actum est ei; emendatum ergo illum di- catorum, quse contraximus , suis iunocenlibus cu-
miliam. Per diem autem solemnem consueveral proe- raret vulneribus. Sed et mystice hoc facto Pilali el
ses dimitlere populo unum vinctum quem voluissenl. ' piililum Romanorum designabatur fulurum corpus
Habebant autem tune vinctuminsignem, qui dicebalur Christi, id est Ecclesiam, frequentihus gentilium
Barabbas, qui cum sediliosis erat vinctus, qui in sedi- persecutionibus quasi flagellis esse laniandam; et
lione fecerat homicidium. Et cum ascendisset turba, tamen, eosdem qui persequebantur, postea in eum
coepitrogare, sicut semper faciebal illis. Pilalus autem crediluros, regemque glorioe adoraluros. Potest et
congregatis illis dixit : Est consuetudo,ut unum vobis perspineam coronam capiti Christi impositam scelus
dimiltam in Pascha; quem vullis dimiltam vobis, idololatrioe designari, qua gentes veram ejus deila-
Barabbam, an Jesum qui dicitur Christus? Sciebat tem ignorantes variis idolorum figmenlis divinum
enim quod per invidiam tradidissent eum. Ponlifices nomen imposuerunt. Veste autem purpurea corpus
autem concitaverunt lurbam ut pelèrent Barabbam, Ghrisli circumdantes effusiones sanguinis crebras,
Jesum aulem perderent. Exclamavit autem simul uni- imo continuas a sanguine Abel justi usque ad san-
versa turba dicens : Toile hune, et dimitte nobisBar- guinem ipsius Domini, et ejus corporis proefigurabanl,
abbam; dixit illis Pilatus : Quid igitur faciam de quibus innoxium sanctorum sanguinem effundentes
Jesu, qui dicitur Christus? Dicunt omnes : Crucifi- corpus Christi, id est Ecclesiam, circumdederunt.
gatur. Ait illis proeses: Quid enim mali fecilt? At illi -i-v Exiit ergo iterum Pilatus foras, et dixit Judoeis':
magis ciamabant dicentes : Crucifigatur. (Luc. xxm ; Ecce adduco vobis eum foras -,ut cognoscalisquia in
Mdith. xxvii; Marc. xv). Quod tanto odio ardebant eo nullam causant invenio. Exiit ergo Jésus portons
populus et principes Judseorum conlra Jesum, ut eum spineamcoronam, et purpureum vestimentum.Et dixit
morli traderent, nihil aliud causse fuit, nisi quia ipsi eis : Ecce homo. Cum ergo vidissent eum ponlifices
veritatis inimici veritatem prsesenteni sustinere non et ministri, ciamabant dicentes : Crucifige, crucifige
potuerunt ; sed et ante actis eorum peccatis actum eum. Dixit eis Pilatus : Accipiteeum voset crucifigite;
est ut a cordibus eorum omnis Dei et proximi di- ego enim non invenio in eo causam. Responâerunt
leclio recederet. Si enim Deum dirigèrent, eum qui ei Judoei : Nos habemus legem, et secundum legem
eis Dei mandata quotidie docens in templo prsedi- débet mori, quia Filium Dei fecit se (Joan. xix). More
cabat, nequaquam persequerentur; aui si proximum suo populus Judoeorum legem verbis tenuit, non
diligerent, beneficiorum ejus memores, quibus coecis factis ; sed hic falso legem quam susceperant, expo-
visum, et elaudis gressum, et ipsis mortuis vilam suerunt dicentes, Christum ideo mori debere,-quia
reddebat amissam, ab ejus persecutione desislere po- Filium Dei se feeissel. Nam ipse Dominus in lege :
tuissenl. Sed quia, ut diximus, Dei et proximi di- -Filios, inquit, genui, et exallavi. El, Ego dixi: DU
89 OPUSCULUMDE PASSIONE DOMINI. 90
estis et filii Excelsi. Et, Filius meus primogenilusjA Iribunali misil ad eum axor ejus, dicensut nihilmali
Israël. Et : JSrcJEgyplo vocavi filium meum. 'El ad fecisset justo illi. Putalur a multis diabolumjam in-
ipsum Dominum noslrum Jesum Christum dixit : lelligere coepisse profectum passionis Domini, et
- Filius meus es lu, ego hodie genui le. Quomodoergo quid humano generi boni fulurum ex ea esset, el
secundum legem moreretur, qui Filium Dei se fecis- suasisse feminoe ut impediretj utilitatem mortis
set, cum ipse DeusPaler tolies eum Eilium dixisset, Christi.
et non solum illum, sed el totam illam plebem soepe Dixit eis Pilatus : Regemvestrum crucifigam? Re-
filiorum nomine appellat? Non igitur pro hoc debuil sponderunt ponlifices : Non habemus regem nisi Coe-
mori, quia Filium Dei se fecit, quod vere erat. sarem. Hoc est quod Dominus supra dixerat : Re-
Cum ergo audisset Pilatus hune sermonem, magis gnum, inquit, meum non est de hoc mundo; nam
timuit; el ingressusesl proetorium iterum, et dixit ad mundus, ille populus videlicet infidelis, regem Chri-
Jesum. Vnde es tu ? Jésus aulem responsum non de- stum negantes, subdiderunl se reguo Coesaris,ne
dit ei (Joan. xix). Ad caetera verba Pilati Dominus fièrent regnum Dei. Nos autem e contrario, fratres
aliquoties respondit ; sed cum ab eo interrogaretur mei, quotidie in oratione precamur ut advenial re-
unde esset, non ei respondit ; quia non eum digmim gnum ejus, et regnet in nobis ipse, qui nos fecit
sciebat quod tantum ei mysterium aperiret. Ille enim ]B genus electum, regale sacerdotium. Unde ipse Domi-
a Pâtre est ipso dicente : Exivi a Pâtre et veni in nus : Ego, inquit, constitutus sum rex ab eo, non
mundum; et : Ego ex Deo processi. Hoc ergo Pilato super eos qui dicebant : Non habemus regem nisi
incredulo dicendum non erat, unde esset Dominus. Coesarem, sed super Sion montem sanclum ejus,
" '
Dixit ei Pilalus : Mihi non toqueris ? nescis quia ut prsedicaret prseceptumDomini, Ecclesiam scilicet
polestalem habeo crucifigerete, et potjistatem httbeO gentium, imo imam es utroqjie populo Judaeormaet
dimittere te ? Respondit : Non httbere'sadversum me gentium.
potestaUmvllam, nisi tibi data esset desuper. Pro- Videns autem Pilatus quod nihil proficeret, sed
pterea qui tradidit me tibi, majus peccatum habet magis tumullus fieret, accepta aqua lavit manus coram
(Joan. xix). Nonhaberet Pilatus polestalem adversus populo dicens : Innocens ego sum a sanguinejusti
, Dominum, nisi Iraderet ipsi Dominus ; et qui tradi- hujus; vos videritis. El respondens omnis populus
dit eum Pilato, nec ipse polestalem tradendi eum ha- dixit : Sanguis ejus super nos et super filios nostros
buit, nisi quantum permiserat Dominus. Traditus est (Matth. xxvn). Pilalus manus lavans significatpopu-
ergo quia voluit, sicut et homo factus est quia voluit. lum se baptismale purgantem ab immundilia sangui-
Judoeiaulem tradiderunt Pilato, et majus peccatum nis innocenlis. Hoc apud Yeieresmoris esse dicitur,
habebant ipsi, qui tradebant eum ad mortem quam " cum se quis innocentem ostendere voluîsset, ut
illi qui eum crucifixerunt. Unde et evangelista Mar- coram testibus manus aqua lavaret. Unde et Psal-
cus tune eum crucifixum refert, id'est, hora diei mista : Lavabo, inquit, inter innocentesmanus meas.
lertia, eum a populo ad crucifigendumpeteretur : ut CAPUT XVI.
per hoc aperte oslenderet ab eis eum crucifixum,qui Tune ergo tradidit eis illum ut crucifigeretur; tune
sua cum mala voluntate ad mortem tradebant. sroesidismilitessuscipientesJesum in proetoriumcon-
Exinde quoerebat Pilatus dimittere eum, Judoei .gregaverunt ad eum unpersam cohortem, et exuenles'
autem ciamabant dicentes : Si hune dimillis, non es eum, chlamydem coccineam circumdederunt ei, el
amicus Coesaris; omnis enim qui se regemfacit, con- plectentes coronam de spinis, posuerunt super caput
tradicit Coesafi (Joan.xix). O perfidia crudelis, et ejus, et arundinem in dexteram ejus, et genu flexo
Sseva malilia ! Supra dicebant ideo debere quia Fi- ante eum, illudebant dicentes: Ave, rex Judoeorum.-
lium Dei se fecisset, sed in hoc se nihil profleere vi- Et exspuenlesin eum acceperunt arundinem, et per~
denles, vertebanl se ad aliud argumentum, dicentes culiebant caput ejus (Joan. xix; Matlh. xxvn). Uni-
reum esse mortis, quia rebellasset Coesari; sed hoc versa hoecprobrorum gênera pro nobis suslinuit
falso dixerunt, nunquam enim viderunt Christum -î ~ Dominus, ut ab opprobrio diaboli nos liberaret. Sed
lerreni regni affectasse potentiam, cujus est coelum et singula, ipsis qui hoec fecerunt nescientibus, sa-
et terra, el omnis pîenitudo eorum : imo censura cramenta Christi et Ecclesioeintelligi possun*
pro se et_discipulis suis solvere non renuit, et in Et postquam illuserunl ei, exuerunt eum chlamy-
prima descriptione census nasci dignatus, parentes dem, et induerunt eum veslimenlis ejus, et duxerunt
ad proïessionem census venire voluit. eum ut crucifigerent(Matth. xxvn). Illusio militum,
Pilalus ergo cum audisset hos sermones,adduxit ul supra diximus, Illis nescientibus, nobis lamen in-
foras Jesum, et sedit pro Iribunali, in locoqui dicitur telligenlibus, hoc salubre prophétise documentum
Lilhostrotos, Hebraice autem Gabbalha. Erat autem fuit : nam quod exuerunt eum vestimentis ejus, hoc
ParascevePascha hora quasi sexta ; sedenteautem illo soepius elegit crudelitas hominum, scilicet exstin-
pro tribunali misit ad eum uxor ejus dicens: Nihil guere conantes sanclos Dei, quoe vestimenta ejus
tibi el justoilli; mulla enim passa sum hodie per vi- ' sunt. Et circumdederunt corpus ejus chlamyde coc-
sum propter eum. Dixit ergo Pilatus Judoeis: Ecce cinea. Crebris sanguinum effusionibus et coedibus
rex'vester.Illi autemciamabant : Toile, toile, crucifige sanctorum Ecclesiam Christi cruentabant. Plecten-
eum! (Joan. xix; Matth. xxvi.) Sedente Pilato pro tesque coronam, imposuerunt capiti^ ejus. Capu*
91 CANDÏD1FULDENSIS MONACHI 92
Ghrisli Deus est Pater; illa ergo adoratione qua A vinum ei felle inistum dant. Crucifixerunt autem
Deo ^erviendUm esl, homines vel animalia quoegue Jesum jnmedio duorum Iatronuro. Quod genus mor-
adorabant Dederuntque arundinem in ,dextera ejus. tis ideo voluit pati, ut genus humanum, quod fruciti
Temporale scilicet mundi regnum proeferentesdexle- veliti lignï perierat, in ligno crueis salvaret. Nam
roe, quoe est coeleste regnum ; sinistra panique Do- pendenlem in ligno scientioe bpni et mali frucluin
mini proesens soeculumin Seripturis solet intelligi, interdictum comedit Eva, et mortua est; et per pen-
dextera vero oeternum sanctorum regnum in coelis. denlem in ligno crueis fruclum vitoe «ternas genus
Datur ergo arundo in dëxtera Christi, quando hujus humanum a morte resuscitatum est. Qui manducat,
siuistroe fragilitas proefertur a stultis regno Deï inquil, meam carnem, habet vitam oelernam. Sed et
oelerno. Quem iterum ipsi accipienles perculiebant ideo Dominus extensus esl in cruce, ul significaret
caput ejus. Hoc solel agere fragilis hujus mundi po- suum futurum esse totius mundi regnum ; per ex-
testas, non solum videlicet Deo digna servitule _se slensa namquebrachiaejus totius mundi lalitudinem
non subjiciens, sed eliam ejus nomini persecutiones, ad se trahendam monstrayit. Si enim, inquit, exal-
quantum in se est* exGitanss Exuebant autem eum latus fuero, omnia traham ad meipsum. Inmedîo au-
chlamyUe-,elinduerunt eum veslimenlis ejus. Illi enim tem lalronum crueifixus est, quorum unus infidelis
qui prius eum persequebantur, posiea ipsi Dominum B ; permansil, aller fidelis factus regni coelorum nierait
iuduebanl suis vestimentis, imo ipsi persécuteras ve- ingressum ; quia videlicet Chrisius inter duos popu-
stimenta Domini facli suntr credentes in eum quem los justus est judex venturus, unum pro malis meri-
odio habuerùnt gratis: lis igni deputans oelerno, allerum sua salvans mi-
Suseiperunt autem Jesnm^ et eduxerunt, et baju- sericordia Patris sui regno remunerabit oeterno.
lans sibi crucem exivit. Exeunies autem invenervnt Scripsit et titulum causoe ejus Pilatus, et posuit
hominem Cyrenoeumvenientem de villa, palrem Ale- super caput ejus ; erat aulem scriptum : Jésus Naza-
xùndriel Rufi. Hune angarïaverunt ut tolleret crucem renUs rex Judoeorum. Hune ergo litulum multi lege-
ejus. Et venerunt in eum locum qui dicitur Calvarioe runt Judoeorum, quia prope civitatem erat locus ubi
locus, Hebraite autem GolgoihA,et dederunt ei vinum ciucifixus esl Jésus ;et erat scriptum Hebraice, Groece
bibere eum felle mislum; el cum guslasset, noluit et Latine. Dicebant ergo Pilato ponlificesJudoeorum :
bibere. Et crucifixermil eum-, et cum eo alios duos Noli scribere rex Judoeorum ; sed quia ipse dixit :
hinc inde, médium autem Jesum {Joan. xix ; Marc, xv ; Rex sum Judoeorum. Respondit Pilalus : Quod scripsi,
Matth. xxvn). Dominus exiens de proetorio portabat scripsi (Joan. six). Quod Pilatus scribens titulum
suam cruCëni; ipse sibi portabat crucem; qui suis . ait : Hic est rex Judoeorum, futuram gentium signifl-
ante proecepit : Si quis, inquiens, vult poslmevenire, 'G cabat fidem ; quod autem Judoei contradicebanl scri-
tollal crucem suam, et seqïialur me. Preeibal ergo benti, hoc agebant quod usque hodie gens illa agit,
ipse, quo cseleri sequerê'rituiV ïnventus est autem contradicens gentibus credentibus quod Jésus est
Simon, et coactus est pûrtarecrucem Domini. Simon Chrisius Filius Dei. Sed velint, nolinl, Jésus esl rex
obëdiëns inlërprelalur ; qui ergo obëdire vult prseee- îudsëeruni; id est eonfessorum ; qui enim confitetur
déntis Domini jussioni, tollit crucem el sequitur Do- eum coram hominibus, el ipse confitebitur illum coram
minum. Videte, fratres, qûia Simon iste coactus est ahgelis Dei. Talium ergo eonfessorum rex est Bomi-
poftare cfucëm Domini ; ipse autem Dbminus sponte , nus : Ego, inquit, constitutus sum ab eo super Sion
portabat; quia nimirinri passio Domini spontanea montent sanclum ejus. De hoc litùlô cujusdam
fuit; sanctorum aulem martyrum, licet bona, quan- psalmi ïnscriptione dieiltir : Ne co'rrumpas tituli
tum in se erat, vôluntâte suscepta, pro suis lamen inscriptionem.
unusquisque peccatis inortuus est. Ipse autemnon Jésus autem dicebat : Pater, diinitte illis, nesciunt
sibi, sed nobis necessafiam mortem suscipere di- enim quid faciunt (Lut. xxm). Implevit Dominus quod
gnatus esl. El nos, fratres, licet non ab aliquo usque ante discipulis prâscépit : Orale, inquit, pro pet-sa?
ad mortem persecutionehi pàtiamur,possumus tamen . quenlibus et calumnianlibus vobis. Et utique ilOh
et nos crucem Domini portare, videlicet niortifican- "J irrita potuit esse ejus oratio; multi enim Judoeorum,
tes membra nostra, id est voluntales illicilas quoe prô quibus tune oravit, nesciebles quod Filius Dei
sunl super terram, castiganies corpora et in servilu- erat quem morte damnabant, postea conversi credi-
tem redigentes, ut corpus sicut ancilla subditum sit derunt, et fidelium numéro addili sunt, sicut uno die
animoe quasi dominas. El quando fralres nostri âli- tria millia, et ailero quinque millia eorum credidisse
quid in nos commiserini, crucem Domini pôrtâmus, referuntur.
si dimiserimus comrhissa eisque benigno corde red- CAPUT XYI1.
dimus bona pro malis. Dederunt avlem ei vinum li- Milites ergo cum crùcifixissent Jesum, acceperunl
bère cum felle mistum. Judoei, qui cognitionem unius vestimenta ejus, et fecerunt quatuor parles, ùhicuique
Dei habentes, legem tamen ejus non seryabanl, quasi nïiliti partent, et tunicant. Er'at autem tûnica incon-
unum cum felle mislum Domino dabant, cum ei, sulilis, desupër conlexta per totum. Dixerunt etgo ad
• quem sciebant, pravis actibus répugnabant, et scien- invicem : Non scindamus eam, sed sortiamur de illa
liain peccatis amaram faciebanl. Sed et usque hoâe cujus sit, ut Scriplura implëréiur : Partili ëûtti vesti-
qui Deumbene sciunt, sed mandata ejus contemnunt, men(a niea êibi,'et "inveslem medrn mîseïùnt sortent
"
93 OPUSCULUMDE PASSIONE DOMINI. M
(Joan. xrx). Milites qui Dominum crueifixerunt, ac- A bat ad Jesum : Domine, mémento mei, cum venerisin
ceperunt vestimenta ejus, et fecerunt quatuor par- regnum luum. Et dixit illi Jésus : Amen dico tibi,
les. Hi quatuor milites qualuor totius orbis plagas hodie mecum eris in paradiso (Luc. xxm). Et hic
désignant, ex quibus omnes génies vestimenta juslus inter credentem et inevedulum latrones
Christi suscipienles, id est, apostolos et proedicato- oequilatis susejudicium ostepdit, Unus ex laironibus
res, fideiunam efficiunt Ecclesiam catholicam ; quoe cum Judoeis blasphemabat eum dicens : Si lu es
tamen vestimentain quatuor, ul diximus, orbis pla- Christus, salvum fac temelipsum el [nos. Iste namque
gas divisa, una tamen sunt charitate tunica Christi. significat corpus illud diaboli quod, incredulum per-
Est enim Ecclesia Christi, et locis divisa, et chari- oeanens, a veritale Dei alienum est; cujus corporis
tatis unilate eonjuncta, de qua dicitur : Erat, inquit, caput eodem dubitationis verbo : Si lu es, inquit,
tunica inconsntilis, desuper contexta per totum. Non Filius Dei, die ut lapides isti panes fiant. Ille vero
enim hominis esl arte vel ingenio charrias constructa, alter se quidem cum socio sub justam professus est
sed Dei est donum unilas et charilas Ecclesioe con- suscepisse damnationis sententiam, Dominum vero
texta ex multarum animarum insolubili socletale. nihil mali agenlem pro suis et totius populi fidelis
Non ergo scindenda fuit tunica, quia nec charilas cognovit passum esse peccatis. Nos, inquit, juste
scindi potest sanclbrum, nec unilas dlvîdi. Timeat •* damnamur, nam digna factis recepimus; hic autem
igitur facere Christianus quod non ausus esl facere nihil mali fecit.'O magna lalronisfides, imo magnum
paganus. Dixerunt enim milites : Non scindamus in latrone ejusdem Domini el -pielate plénum opus !
eam, sed sortiamur de illa cujus sit. Sors et pars Hominem vidil pendenlem in ligno; non eum vidit
nostra Dominus est ; îiac sorte possidebimus chari- coecosilluminantem, leprososmundantem, doemones
talem. Sive quatuor milites qualuor désignant evan- ejicientem, surdis auditum restituentem, mortuos
gelistas, qui sibi gesta Domini narranda diviserunl, suscitanlem", de quinque panihus quinque millia po-
unam lamen omnes quatuor tunicam, id est, chari- puli satiaiitem, pedibus super mare ambulanlem,
tatem Christi proedicanles. Omnis enim, ut ait Apo- sed secum tormentis afflielum, Dominum tamen ma-
stolus, lex uno dilectionissermone adimplelur. Cuncla jestatis eredidit, regemque cogndvil. Domine, in-
ergo quoea qualuor evangelislis gesta Domini nar- quit, mémento mei, cum veneris in regnum luum !
rantur, ad unum charilalis finem lendunl, quoe de- Crucifixum vidit, el Dominum appellavit; moritu-
super contexta scindi vel dividi nequit. rum bon dubitavit, post mortem ejus credidil re-
Proetereuntesaulem blasphemabant eum, moventes gnum esse fulurum. Hoc, fratres, non hominis illius,
çapita sua et dicentes: Vah, qui deslruis templum ,' serl Reî est in corde hominis opus inirabile. De do-
Dei, et in triduo illud reoedificas! salva temelipsum : ctrina ejus foris nihil audivit, sèd qui docebal intus
si Filius Dei es, descende de cruce (Matth. xxvn). fuit. Et dixit illi Jésus : Amen dico tibi, hodie mecum
Verum nescientes dicebant; hoc enim quod nunc èris in puradiso.ln ipso passionis Dominicoetempore
Dominus egit, ad solutionem templi Dei, corporis unus ex illis qui cum Domino crucifixi sunt, latroni-
videlicet sui, perlinëbat, quod post triduum resusci- bus reprobus, aller invenlus est eleclus ; ul scilicet
tans a mortuis reoeaificahat. nos admonëremur duo esse gênera hominum : unum,
Illudentes autem ei, et milites accedenles, et acetum quibus in sinistra pônendis dicturûs'esl ipse Domi-
afférentes,illi dicebant : Si lu es rex Judoeorum, sal- nus : Discedilea me,maledicti, in ignem oelernum;
vum te fac. Similiter et principes sacerdotum illuden- alterum, cui in dextera glpriîicahdis diciùrum se
tes cum scribis et senioribus dicebant : Alios salvos fe- pfomitlit : Vcnile, benedicli Patris mei, possidete
cit, scipsum non potest salvum facere. Si rex Israël regnum paratum vobis ab origine mundi. Nam et hic
esl. desccndat nunc de cruce, et credimus ci; confidit elèclus hoc ipsum precalus est, Domine, inquiens,
in Deo, liberetnunc eum, si vult; dixit enim, quia mémento mei, dum veneris in regnum tuum. Regiii
Filius Dei sum (Lue. xxm ; Matth. xxvn). Et hOG ipsius adituni postulavit, qûbd Dominus in fine suis
principes sacerdotum quodam modo prophetanles , dahdum electis proriiiserat. Videté, fratres, lantum
dicebant : Alios, inquit, salvos fecit, se ipsum non Dei pielatis indicium uno verbo, et htie jamjamque
potest salvum facere. Génies enim salvas fecit, Judoei morilurus omnia anle actoevite delevit peccata. Do-
autem, secundum carnem cognali et proximi, infi- minum confessus est, el illa confessione pafadisi
dèles permanserunt. Si rex Israël est, desccndat nunc meruil ingrêssuih ; martyr namque fafctus est ex
de cruce, et credimus ei. Dominus, quod impossibi- latrone. Cum cruceni ascendisset, lâtro ërat : cum
lius videbatur, mortuus surrexil de scpulcro ; illi in cruce penderet, confessor factus esl ei martyr.
tamen resurgenti non crediderant, qui se promise- Nbn desperemus, fralres, de peccatis proelerilis; non
rant crediiuros," si vivus descënderet de cruce. est mora àpûd dimittentem Dominum, siparatus est
Unus aulem de his, qui pendebant, latry.ibus, ànimus nosler ad confitenda el relinquenda peccala
blasphemabat eum dicens : Si tu es Christus, salvum quoe fecimus, semper enim ejus misericordioe simis
fac temetipsumet nos. Respondens autem aller incre- est paralus. Et videte quod ainbb ante eïânl latrones,
pabat illum dicens : Neque lu limes Deum, quod in quia scilicet omne genus humanum peccatis erat
eadem damnationees; et nos quidemjuste, nam digna obnoxium ; sed pars electofum a peccatis desiriens,
factis recepimus, hic autem nihil mali fecit. Et dice- el ad fideîn conversa ingressii esl digna paradisi :
9S CANDIDIFULDENSIS MONACHI . 96
pars aulem reproba, quasi lalro infidelis perma- L A traverit pîenitudo gentium, quoeper Joannem desi-
nens, igné punienda est oeterno. Hodie, inquil, me- gnatur, tune salvus fiel omnis Israël, qui per Ma-
cum eris in paradiso. Christus Filius Dei divinitate riam intelligi potest designatus. Ex illa, inquit,
semper est in paradiso, imo ipse fidelium suorum hora accepit eam discipulus in sua. Postquam enim
paradisus, id est delicioe, el félicitas est oeterna.Cum crediderit populus ille Judaicus, tune ex duobus' fiet
Domino ergo in paradiso futurus erat, qui ad ejus unum ovile et unus pastor.
divinitalis cognitionem perducendus erat, cujus hu- A sexta autem hora tenebroefactoesunt super uni-
mauitatem divinitate potentem, eliam in cruce pen- versam terram usque ad horam nonam ; et circa ho-
dentem agnovit : nam anima Christi illo die infer- lam nonam clamavit Jésus vocemagna dicens : Heloi,
num despolians eleclorum suorum animas ad paradisi Eloilamazapactani ! Hoc est : Deus meus ; Deus meus,
gaudia produxit ; corpus vero in sepulcro positum utquid dereliquisti me? Quidam aulem illic slantcs et
tertio abhinc die a morte est resuscitatum suscepta audientes dicebant : Eliam vocal iste (Matlh. xxvn).
pro nobis. Anima ergo lalronis cum ipsius Domini A sexta hora tenebroe factoe sunt usque ad horam
anima ad paradisi gaudia ipso die quo hoc Dominus nonam. Luminaria quoe posuit Deus ut lucerent in
promisit, perducla esl. Mecum, inquil, eris in para- firmamento coeli, creatorem suum non poluerunl
diso, id est, sicut mea anima Dei semper est contera- IB videre pendentem m ligno, et eis splendoris sui
platione beata, et ab hoc ab omni peccati corruptione lumen exhibere, quorum corda obtenebrata bonum
et mutabililate immunis, ila et tua eadem est felici- dicebanl malum, el malum dicebant bonum, et tene-
late, miserante Deo, beala futura. Et bene hodie; bras lucem, et lucem tenebras, Barabbam eligentes,
ad illas enim delicias oelèrnoe vitoe felix illa anima et Jesum, ut perderelur, pelenles. Sed et aliud in
perducenda erat, in qua non nox el dies,.sed solus hora tenebrarum potest intelligi secretius mysterium
unus dies est oeternus. figuratum, scilicet quod post peccatum Àdoe ad
CAPUT XYÏÏL aurampost meridiem factura, tenebroe erant super
Stabant autem juxta crucem Jesu mater ejus, et totam terram, ignoranlibus hominibus Deum creato-
soror matris ejus Maria Cleophoe,el Maria Magda- rem suum, usque dum in novissimis temporibus Do-
lene. Cum vidisset ergo Jésus matrem et discipulum minus miserlus generis humani carnem sumerel, el
stantem quem diligebal, dicit matri suoe: Mulier, ecce crueis poenam subirel. Et nona hora emittens spiri-
"
filius tuus. Deinde dicit discipulo : Ecce mater tum mox resurgens mundum sua dignatus est illu-
tua. Et ex illa hora accepit eam in sua discipulus mînare veritale. Et circa horam nonam clamavit
(Joan. xix). Pius Dominus pietatis suoe excellens Jésus voce magna : Deus meus, utquid me dereli-
ostendit documentum, malrem scilicet earnis suoe G quisli? Pro génère humano unde corpus assumpsit
non despiciens, ad divinitalis Palrem transilurus, Christus oravit; quasi enim se derelictum dixil, cum
sed eam dilecto commendans discipulo, évidentes genus humanum secundum humanitatem sibi pro-
nos inslruens parenlibus noslris pios exhibendos pinquum tenebroe cbtinerent ignorationis Dei. Hoe
affectus. Et videle, fralres, quia virginem matrem sunl ergo tenebroe quoe factoe sunt a sexta hora pec-
vkgîni discipulo commendare dignatus est; ut scili- - cati Adoeusque adnenam hpram mprtis Chrisli, quod
cet maternai virginitalis custos esset, qui pro ipsius homines ignorantes veram lucem, quoe Deus est,
amore suam a carnali inquinamento corpus nierait lenebris peccatorum tenebantur inclusi. Pro his ergo
conservare inviolatum. Sed et 1res feminoeistoetria oravit Dominus, et ut non derelinquerelur obtinuil ;
EcclesioeChristi gênera désignant, quse in agro Do- nam illucescenle Dominico surgens a mortuis, data
minico irinum ubertatis fruclum afferunt, centesi- est, inquit, mihi omnis polestas in coeloet in terra,
mum, sexagesimum, el trigesimum. Mater enim ejus . et ul tenebroe a mundo auferanlur. Ile, inquil, in uni-
virgo et soror malris Maria nupta, et Maria Magda- versum mundum, proedicale Evangelium omni crea-
lene jam coiitinens. Tota ergo sanctorum Ecclesia luroe. Deus meus, quare me dereliquisti? Id esl, quare
hi très sunt gradus : virgines, continentes et conju- _] genus humanum a le tam diu derelictum est, ul lui
gali, quarum tamen omnium irium non aliud quam non accipial cognitionem, quibus tenebris nulla
Maria nomen est. Ex omnibus enim istis eligunlur, major esse polesl caligo? Quidam vero dicebant :
de quibus ipse ait : Qui fecerit volunlatem Patris Eliam vocat iste. Propter aliquantulamsimilitudinem
mei, ipse meus frater, et soror, et mater est. Frater, Dei nominis, quod est Heloi, et nominis Elioe,puta-
ni virgo Joannes; soror, virgines generans ul eon- bant Hebraicoelinguseignari Dominum sibi in auxi-
jugati; mater jam carnalibus nuptiis abstinens spi- lium Eliam vocasse.
rilualiier Christum in corde generans continentia : Postea sciens Jésus quia jam omnia consummata
eo modo quotidie Ecclesioeefficiuntur filii, quo modo sunt, ut consummarelur Scriplura, dicit : Silio. Vas.
Joannes legitur filius fieri Marias.Sed et aliud mysie- ergo positum erat aceto plénum, et conlinuo currens
num hoc lo.co Dominus designare videtur, scilicet unus ex eis acceptant spongiam implevit aceto, et
quod sicut hoc prope mortem egit matrem commen- hyssopo circumponens, oblulit ori ejus. Coeleri vero
dans discipulo, sic et prope finem mundi populus dicebant : Sine videamus an venial Elias libéronseum
Judoeorum, ex quo secundum carnem nalus est, po- (Matth. xxvn). Dominus, homo factus, humanos
pulo commendandus esl credentium ; cum enim in- affectas sibi cum voluisset, admisit, eisque, proul
Ï7 OPUSCULUM DE PASSIONE DOMINI. 98
voluit, ulebatur. Sitîre se dixit, utique veram dixit ; . ^spiritus Deo Patri obtulit, sive proecedenlium in-
sitivit ergo quando voluit, et quantum voluit. Ut carnalionem ejus, sive subsequentium; hoc est
ail in fine mundi futurum.
ergo consummarelur Scriptura, dicit: Silio. Hoc enim quod Apostolus id est
silivit, ul consummarelur Scriptura quoe ait : In siti Cum, inquit, tradiderit regnum Deo Patri,
mea potaveruntme aceto. Sed sitis hoec Domini ma- electos suos omnes solum effeceril Dei regnum, nul-
gnum nobis innuit suoebonitatis sacramentum ; nam loque régnante peccalo illi in Deo regnabunt, et in
el supra in Evangelio aquam se daturum dixit, quam, illis Deus, dicente ipso : Venile, possidete regnum quod
Suum ergo im-
qui biberet, non sitiret in oelernum, aquam scilicet vobis paratum esl ab origine mundi.
vivam salienlem in vitam oeternam.Qui ergo coeleris maculatum et sine peccato spiritum in manus Pa-
hanc dare potuit, utique quam hâbebat, dédit. Ali- tris dédit, el hoc in nobis operatur, ut Ecclesiam
non habentem maculam neque rugam in ipsius
quid ergo sitivit et esuriil, illud scilicet quod ait : suam
Meus cibus est ut faciam volunlatem ejus qui misit manus tradat cui suum commendavit spiritum.
me, ut perficiam opus ejus. Sitis Domini et esuries CAPUT XIX.
fuît ut perficeretur opus Dei, ut salvum fieret genus El ecce vélum templi scissum est in duas partes a
humanum; hoc in cruce pendens intelligi voluit, summo usque deorsum ; et terra mota esl, et petroe
cum sitire se diceret, videlicet, ut perficeretur opus B scissoesunt, et monumenta aperta sunt; et multa cor-
Dei, et morte carnis suoeperacta fieretgenus huma- pora sanctorum, qui dormierunt, surrexerunt, et ex-
num a morte seterna liberatum. Sed cum hoc ipse euntes de monumentis post resurrectionem ejus vene-
vellet, Judoei offerebant ei acetum, cum contrarii runt in sanctam civitatem, et apparuerunt multis
Dei pioe voluntati existèrent, et usque hodie adver- (Matth. xix). Moriente Christo vélum ante Sancta
sarii permaneant. Acetum quoque Domino ouerunl, sanctorum expansum scissum est in duas partes a
perfidiam scilicet suam el maliliam contra proedica- summo usque deorsum. Fralres mei, mors Christi
tionem evangelicoedoctrinoe, quasi acetum amaris- aperuit nobis sécréta coelestium sacramentorum ;
simum ori Domini opp'onentes; nam cum vinum nobis, qui credimus, aperia sunt ea quoe velantur
salubre sit quod Dominus dédit dicens : Diligeb Do- ab incredulis mysteria divina. Quandiu enim popu-
minum Deum tuum ex toto corde. El diligesproxi- lus Judseprum et increduli quique non credunt in
mum tuum sicut te ipsum, Judoeide hoc saluberrimo Christum, velamen positum est ante oculos eorum,
potu acetum horrendoe amaritudinis effecerunt, cum ut non videanl gesta illa anliqua novam significasse
et Domini salubria proecepta dantem audire mallent evangelicoegralioe vitam ; cum vero Christum crédit
quam docenli obedire, et eumdem, Deum jam proxi- incarnalum, passum, et a morluis suscitatum, se-
mum sibi hominem factura non sicut se ipsos dili- denlemque a dextris Dei, vélum ei scindetur, ape-
gerent, sed quasi suoesalutis hoslemlurpissimo mor- rienturque, quoe ante velata erant, divinoe dispen-
tis génère condemnarent. - sationis secrela mysteria.. Ad hoc quippe pendebat
Cum ergo accepisset Jésus acetum, dixit : Consum- vélum in teroplo Veteris Teslamenti, ne populus et
malum est. Et damans voce magna ait : Pater, in intrantes quique indifferenter vidèrent Sancta san-
manus tuas commendospiritum meum ; et hoecdicens, ctorum in quibus erat arca Domini, et super eam
inclinato capite tradidit spiritum (Joan. xix; Luc. duo cherubim, et coelera, quoe non toto populo, sed
xxm). Consummatum dixit Velus Testamentum, solis sacerdotibus videnda erant. Cum ergo Christus
quidquid ante ejus mortem consummandum erat; pro nobis mori dignaretur, aperta sunt, quoe anle
sive consummatum dixit opus salulis hunianoe, de velata erant, Yeteris Testamenti mysteria. Nam om-
quo, ut supra diximus, ipse Dominus : Cibus, inquil, nia illa hostiarum et sacrificiorum gênera, quoe in
meus est, ut faciam volunlatem Patris mei, ut perfi- veteri lege offerri mandata sunt, unam illam san^
ciam opus ejus. El alibi : Ego, inquit, te clarificavi ctam et singularem hostiam Dominicoe passionis
super terram, opus consummaviquod dedisti mihi. Hoc proenuntiahant. Cum ergo ipse pro mundi salute Dee
ergoopus-cumconsummasset, inclinato capite tradidit JJ super altare crueis hostia suavissimi odoris immo-
spiritum; quasi enim fquoedam inclinatio capitis laretur, tune aperlumerat, quod diu antea celaba-
Christi fuit, quod Deus, qui omnium vita esl, cor- tur, scilicet quid illa quoeibi gerebantur, significa-
pore mori pro nobis dignaretur; factus, ul Aposto- rent. Et terra,,inquit, mota est. Terrenoevidelicet
lus ait, obediens Patri usque ad mortem. Inclinalio promissiones, sicut illud quod eis promittebatur,
ergo capitis humilis ejus obedientïa esl, qua, ut opus terra lacté et melle fluens, et filiorum nopotumque
quod dédit ei Pater consummaretur, mortuus est, multitudo, et eselera, m quibus tune ille populus
ut nos DeoPatri vivifieatos offerret. Tradidit, inquit, delectabatur, promissa. Per mortem ergo Christi
spiritum, quasi polestalem habens ponendi animam ista jam vilescere coeperunt, meliora sperantibus et
suam, et potestatem habens resumendi eam. Tra- vfirmïora oelernaifelieilatis promissa. Et petroescissoe
didit spiritum, dicens : Pater, in manus tuas ^com- sunt. Dura et gravia veteris legis onera ad miseri-
mendo spiritum meum. Nullus spiritus a mundi ini- cordiam novoegratioe transferuntur, ut peccata, quse
tie traditus fuit in manus Dei, antequam Dominus tune sola semper morte plectebantur, poeniientioe
suum in ejus manus traderet. Cum ergo suum in -nunc suavi medicamine deleantur. Et monumenta
manus Patris traderet, omnium electorum suorum aperta sunt. Prophetarum prsesagia vëritate appa^
"
$9 CANDIDIFULDENSIS MONACffi 10Û
rente panduntur. Nec sine causa, fratres mei? erat J^ À quia vera dicit, ut el vos credâtis. Facta sunt enim
quod, Christo résurgente, multorum etiam corpora hoecut Scriptura impleatur : Os non comminuelis ex
exibant de monumentis, et apparuerunt multis, vi- eo. Et iterum alia Scriptura dicit : Videbunt in quem
delicet, ul sicut primitiae morientium Christus re- transfixërunt (Joan. xix). Paraseeve, fralres, apud
surrexit a mortuis, ita el nos non dubitemus resur- antiquos dicebalur dies ille quem nos sextam feriam
recturos çarne in novissimo die, Solus enim pro dicimus; diclus est aulem Paraseeve, id esl proepa-
omnibus mortuus est, non autem solus résurrexit, ratio, quia in eo, unde sabbato viverent, proepara-
mors namque ejus yivificatip est mortuorum, quia bant : sabbatp enim nihil eis operis agere iicebat,
nemo aller sjc mori potuit, ut sua merle mertuos ideoque sabbatum, id est, requies dies ille dictas
suscitarel. Solus igitur, ut diximus, ita mortuus est. Sed illi hoeç secundum solam litteram intelligen-
est, ut mors ipsa resurrectio fieret mortuorum. tes, quid his divini mysterii contîneretur prorsus
Cenlurio aulem, et qui cum eo, erant, custodienles ignorabanl ; nobis aulem, ut supra diximus, fratres,
Jesum, viso terroemotuet his quoe fiebant, timuerunt vélo templi scisso, aperta sunt mysteria quoe illis
valde, et glorificaverunt Deum dicentes : VereFilius adhuc non credentibûs velata sunt. Sexta feria proe-
Dei erat iste. Et omnis turba eorum, qui simul àd- senlis hujus soeculi, quod sex diebus faelum esl,
erant ai spéctaculum islud, et videbant quoefiebant, B ^ figuram tenet, hoc aulem soeculumviloe est ninii-
percutientes peclora sua revertebantur (Matlh. xxvn; rum proeparatîo futuroe : hic namque proeparandum
Luc. xxili). Judoeis in Inerëdulitate permanentibus, est nobis meritum, quo requiem habeamus oelernam,
gentilis cenlurio et milites Romani, visîs mirabilibus Paraseeve ergo nostra, îd est proeparationîs dies,
quoe fiebant, Unièmes, ÏTlïum Dei cohfessi sunl: proesens est soeculum multis pressurarunt angustiis
Vere, înquiunt, Filius Dei erat iste. Morluuni jam obnoxium; quem diem sequitur sabbatum, id esl,
videbant, Filium lamenDeiratebantur ; et hoc fuluram requies animarum ; post vero sabbatum Doïoinicus
fidem gentium proesignabat. Vîdete, inquit Dominus, erit dies, quando eliam corporibus susceptis totum
regiones, quia alboesunt jam ad tiessent. Parata enim hominem gloria suscipiet senipiterna, et sicut Chri-
jain tune erant corda gentium ad credendum. Nam stus sexta feria passus sabbato in sepulcro requies-
isti antequam proedicatoris alicujus vocem atidirent, cens, diem Dominicum suoe glorioe resurreclionis
solis signis passionis Domini movebanlur ad fidem. sanctiâcavil, el surgens a mortuis jam iwn morbur,
Percutientes, inqUit, pectora sua. Dolentes scilicet se mon illi ultra non dominabitur, sic et Ecclesia ejus,
interesse his quse a Judoeisin Dominum gerebantur. finitis proesentis soeculipassionibus et oerûmnis, re-
Erant autem ibi mulieres mUlloea longe quoe se- quîe suscepta felici, in illa resurreclionis corporum
cutoe eranl Jesum a Galiloea minislrantes ei, hiter G ( proestoîalur adventum, ut et ipsa surgens jam non
quas erat Maria Magdalene, et Maria Jacobi, et Jo- morîatur, nec ei mors ultra dominetur, sed unum
seph mater, et Maria mater filiorum Zebedoei,et alioe habens oeternum et infinituni Dominicum, quoe et
multoe, quoesimul cum eo ascenderanl Hierosolymam vesperam non habet, luce pSrfrUatur oelerna. Hoec
(Matth. xxvn ; Marc. xv). Mulieres isioe opulêntoe est, fratres, sextee ferise, qua passus est Dominus,
Christo de suis substanliis minîslrabant, ut ppte ei el sabbali, quo requievit in sepulpro, et diei Domi-
qui suum proprium in hoc mundo nihil possidere nicoefigura, qua resuri'exit a mortuis, proesens scili-
voluit, cujus lamen proprium tota est terra et pîe- cet soeculum el requies animarum futura, et resur-
nitudo ems', sed pauper pro nobis faclus esl, ul in rectio omnium novissima, in qua recipientur mérita
illo divités essenms. Eadem érgo devolione moriuo sine fine beata. Judoei igitur, quasi ne dies sanctus
niinîstrare. cupiebànt, qua ante viventi serviebant; ille sabbali jrucifixoram poenâ foedaretur prsevi-
sed et ubi vîrorum nuiras appropinquare audebal, dere volentes, rogaverunt Pilatum ut frangerentur
feminas tamen nullus quin ei aslarent prohibebat. crura et tollerenlur; sed eorum providentia non
Cupîebant ôuidem corpori et exsequias adhibere, eguit Dominus ipse qui crucifixus est, ipse omnium
sed proevenit eas gaudium resurreclionis, quod primoe . dïspensalor, et gubernalor temporum : cum enim
videre meruerunt, ut sexus qui malediclionjs el jn- " ipse vellel, passus esl et mortuus, sicut et cum vel-
ohedienlîoe mundo inlulil causam, ipse obedientioe let, mortem vincens a mortuis resurrexil. Ipse qui
proemium el resurreçtionis gloriam prior mundo sexto die hominem plasmavit, sexta eum feria sua
hunliaret. morte redemit. Ipse, qui consummalis operibus die
Judoei ergo, quoniam Parffsceve erat, ut non rému- seplimo requievit ah eis, septimo eliam, id est sab-
nèrent in cruce corpora sabbato {erat enim tmgnus bali die, requievit in sepulcro, consummalis scilicet
dies ille sabbali) rogaverunl Pilatum ut frangerentur salulis humanse, ad quoeperficienda yeuerat, operi-
eorum crura, et IpHerenlur. Venerunt ergo wttifess bus, Nam el in cruce, cum accepisset acetum, dixit
et primi quidem fi\eger.unterura et alternas qui cr^ici- et ipse Dominus : Consummatumesl, et inclinato ca-
fixus est cum eo ; ad Jesuni autem cum nenisseitt,ut pite tradidit spiritum. Hoc ergo opère consummalp,
viderunt eum jam mortuum, non fregerunt ejus crura, requievit Dominus corpore iii sepulcro, anima in
sed unus militum lancea lalus ejus qperuit, et conti- paradiso triumphante. Ipse, qui prima die Dominica
nua exivit sanguis et aqua. Et qui pidit, testimonium lucem fieri jugsit, Dominica mundum suse luce re-
per'liibuit, et verum esl testimonium ejus, el ille scit surreclionis irradiare dignatus est. Ipse etiam no-
101 OPUSGÙLUMDE PASSIONE DOMINI. 402 •
vissimam Dominicain diem resurrectione ommupi, A corpus Jesu. Pilgtus aulem mkabatur, sijani jibisset,
'
homiuum cîarificaturus esl, quando omnes resurge- et qcçersfto cenlurioife interrogavit euin si jam mor-
mus, et nos immutabimur in gloriam. De qua die tuus esset? Et pum epgnovisset a centurions, donavit
Psalmista : Melior esl, inquit, dies una in atriis tuis corpus Jesu. Venit ergo ipse, qt4vlit corpus; venit
super millia, Rogabant Judoei Ut frangerentur crura aulem el Nicodemus, qui venerat ad Jesum nocte pri-
eorum qui erucifixi erant, et lollerentar, sed Do- mum ferais mistumm myri'hoest alpes quasi libras
mino jam mortuo non frangebantar ejus fcrura. Fra- centum. Accepemnt ergo corpus Jesu, et mercatus est
tres mei, quidquid in passione Domini actum esl, Joseph sindonem, et ligaverunt eum Unteis cum aro-
nobis salutis et exempli salubris causa fuit; nam malibus, sicut mos est Judoeis sepelire. Erat autem in
quod cum iniquis crucifixus est, hoc nobis exempli loco ubi crucifixus est, Itortus, et in horto monumen-
causa TUit,lit non gYavëmûr, licet in istiïis soeculi tuin novum , quwd excidevat Joseph in pelra, in quo
tempère transeunte sine iniquis hominibus esse non nondum quisquam positus fuerat. Ibi ergo propter
sinaniur. Quod caput coelum versum, terram pedes, Parasceven Judoeorum, quiajuxla "rat monumentum,
significat caput nostrum Christum ad coelos proe- posuerunt Jesum, et advalverunt saxum magnum ad
isse, nosque, qui pedes sunius, èxlremî gciïicel cor- ûslium monumenii, et abîerunt. Eranl autem ibi Ma-
poris, ipsum secuturos. Quod manus dextra Iseva-B n'a Magdalene , et Maria Joseph sedenles contra se-
que porrectoe extendebantur, charitatem duplicem, "pukrunt; et viderunt quemadmodum positum erat
Dei scilicet et proximi, jier totam mundi latitudinem corpus; et reverlentesparaverunl aromata etunguen-
proedicandamintelligerë "possu'mus. Quod latus lan- ïa, ut venientes Ungerent eunï-, et sabbato quidenvsi-
cea perforatur, unde exivit unda et sanguis, signifi- luerunl secundum mandatum (Matth. -xxvn; Luc.
cat unum esse Ecclesioecalholicoeingressum, aquam xxm^ Joan. xix; Marc xv). Homo quidam divês
scilicet et baptismi, vel baptismum sanguinis. Nisi, venit ad Pilatum, el peliit corpus Jesu. Non enim
inquit, guis renatus fuerit ex aqua et Spiritu, non po- poterat aliquis pauper accedere ad proesidem, et hoc
test introire in 'regnum Dei. Vel àqua igitur, vel san- ab eo impelrare, quod tamen necessarîô agendum
guine quis baptizetur, baplismus tamen ingressus erat : proedixerat enim ipse Dominus corpus suum
OEkdesioeest. Sic et coetera omnia in passione Do- triduo în terram futurum. Et vide Dominum inter
mini gesta vitoe nostroe salutisque Vel documenta duos Joseph, unum Virum Tferîse,testera ihlegritâtis
vel signa sunt. ïta et quod crura Domini non fran- ejus; aîteram istum, qui m suo monumenîo, ïn quo
gerentur, morte Domini jam peracta, factura est, hoc nondum quisquam positus erat, posuît corpus Jesu,
désignât quôd xoïumnoe corporis Christi, id est Ec- ne sî in êo aller aliquis antea poheretur, posset dici
clesioepastores, "utfiée minis frangâiitùi", nec blan- G Illum nondum înde resurrexisse. Et vide duos utëros
dimentis molliantur. Eo actum est, quod Chrisius ÏHimacuïatos : Màrioe, ex qua înleinerata Dominus
passus est pro nobis, relinquens nobis exemplum lit natus est; et sepulcri novi, in quo -ante Dominum,
sequamur vestigïa -ejus; mors enim Ghrisli proe ocu- Vel post eum, nullus hominum positus erat. In terra
lis eordis habita confortai corda fidelium, ùt pro eo ënîu'i ponendum eràt corpus Domini ex homme as-
patî non timeanï. Facta sunt aulem hoec ut Scri- suïhplum, quia ad parèntem generis huïnani primum
ptura implealur : "Osnon comminuetur ex eo. Et alia Adam, êx quo omne corpus humanum seminatum est,
Scripturai Videbunl in quem trailsfixerunl. Ât duo post culpam a Domino' diclum est: ferra es, et in
•in passione Domini ffacla duo hoec teslimonia sau- ïe'fràm ibis. Ad implendum ergo liumansfieonditionië
ctoe Seripluroe ppnuntur : quod crura non frange- 'déVitum, cerpus Domini in terram ppsïïum esl. Fra-
bantar, ad hocperlînelut os non comminuetur ex eo. tres, scire debetis qued Filius Dei, ut mimahuùi
Et quod miles lancëa latus aperuit, ad hoc respicit genus redimôret, mortuus est, non débiter ipse mor-
quod propheta ait : Videbunt ire quem transfixerunt. tis, sed sponte, pro ea charitate qdà nos dilexîly
Per Moysen enim Dominus mandavit ùl cum agnus mortis debitum, quod non dëbuit, exsotvlt. Cum enim
paschalis immolaretur, os ejus. non comminuetur, primus homo Adam pro înobedienlioe culpa mortis
Ita et quîcunque in corpore Domini os est, id est, " poeïia -pleclerëtûr, in Iota generis humani massa
membram forte in Ecclesia Ghrisli, îmllis lerroribus, ipsa morlis condilio permansit. Éx uno enim omnës,
nullis minis frang'i potest. lîl' quod illa altéra Scri- et in uno omnes pëecaveruut, el cum pëcfca^isn'ati,
ptura dixit : Videbunlin quem transfixerunt, fulurum peccati etiam poenam omnes luere cogebâinur. Non
est în judicio novissimo, u.t persecutores Christi autem potuit ab hujus maledi'ctionis vinculo absolvï
eum videant ëujus corpus modo vafiîs passionum genus humanum, antequam vëiïiret alîquïs 'qui sine
genermùs'alDiguht. - peccato natus, poensepeccali debitor noii fieret. Nain
~
"CAPUT XX. ideo coeteris omnibus poena debeba'tur, quia cum
Cum autem sero esset factum, venit quidam homo peccatis omnes nati sunt.'Soli 'ergo non luit débita
'dïvës ab Afimatlùa, no'bilis dêcurio, qui et ipse erat poena ëi qui peccatum, pro quo poena irrogata est,
exspectahs regnumBei} et]discipulus Jesu, occultus non fecit, quia sine illo et natus est. Yenit igitur
dûtémpropter metûm Judoeorum'; hic non condense- "Filius Dei assumen§ sine culpa genus liùmàuuifl ;
rai consilio et actibus eorum, vir bonus et justus, no- mater enim non eencUpisceatia wi, sed charilate
mine Joseph; et audacter introivit ad Pilatum, et peliit Spiritus sancti impraegnata est, genuitqueFilium sine
103 CANDIDIFULDENSIS MONACffl m
. ipse dilexit nos, et tradidit semetipsumpro nobis obla-
peccato, quem sine concupisceutia concepit. Iste sua A
morte spontanea poluil redimere ees qui morlis dé- ïionem Deo in odorem suavitatis. Hoec, fratres mei,
bita lenebantur, eseteri omnes inviti peccato cogente causa fuit mcarnaiionis Christi. Ad hoc enim natus
mortui sunt. Ideoque aliorum non potuerunt esse re- est carne, ut carne morerelur ; ad hoc mortuus est
demptores, qui suoeerant poenoedebilores. Venit, ut sponte, ut nos a necessitate mertis oeternoeIiberaret;
dixi, Filius Dei, fuitque omnium redemptor, qui ad bec etiam pesitus in sepulcro, quia sicut primo
non pro debilo peccati, quod nullum fecit, sed pro homini dictum est : Morte morieris, sic et ei di-
charitate, qua nos dilexit, mortem suscepit, et hujus clum est : Terra es, et in terram ibis. Totum ergo pec-
charitatis mercedem. suscepit salutem nostram om- cantis debitum exsolvit, ut totam, quam susceperat,
nium, qui in eum credimus, et eum diligimus sicut humanam naturam redimeret. 4
ÎNCIPIT
EPISTOLA CAMDIDI
FULDENSIS
JMONACHI
Num Christus corporels oculis Deum mdere potuerit.
(Pez., Thés, noviss.Anecd.)
I. Domino in Christo venerabili, summa charitate ;B eoniparatione tamen summoe illius mvinitatis loca-
diligendo fratri, presbyter a Candidus salutem. les sunt : quia etsi non altero, ipso tamen mundo ,
Non omnimodis ab re agis, qui relativo loquendi qui utique locus est, continental*. Deus autem nec
more loquens, te filium, me autem palrem appellas, mundo, nec creatura aliqua continetur ; quia ab ipso
qui utique Patrem habens in coelisChristum, hujus de continentur omnia creata, ut sint et maneant. Qui
dignitate et charitale honorandum amplectendumque ergo hoc a te quoerebat, scilicet, utrum Deus corpo-
non dubitas. Sed hune Patrem nobis omnibus com- ralibus oculis videatur, aut Yideretur, aut videndus
munem simul credimus, speramus et amamus. Quod sit, hoc et a me, et a cunctis catholicïs Chrislianis
autem me patrem vocare voluisti ad hoc quod agere responsum audiat : quod Deus .spiritus spiritu cerni-
disposuisti, non inconveniens esse videtur. Nam cum tur, non carne. Mundo corde videtur ab hominibus,
in sanctis Scripturis prsecepluin sit ut inlerrogenlur non, licet mundissimo, corpore : a spiritali substan-
patres, ut annuntient el seniores, ut dicant si ille qui tia et cernitur, et cernendus esl, non autem camali
interrogatur pater est et presbyter, quare non recte per carnem.
patrem appellas, quem inlerrogare non dubitas? Sed III. Si autem forte respondeat ille, et dicat: Et
ulinam tibi sic utilis ad interrogata fierem sicut de- hoc, quod modo per corpus videmus, spiritus per
sideras, qui me lalem putas qui libi vera charitate C corpus videt, et nobis omnibus futurum promissûm
velim, el scientia valeam, solvere quoe quoeris! Est est post judicium, corporibus jam incorruptibilibus,
autem quseslio de qua pulsatum te a quodam dicis : Dei visione oeterna gavisuros ; vere, ut est, ita dicit
Quod Christus Dominus noster, in quantum hom& qui hoc dicit; sed spiritus ideo modo per corpus
fuit, cum hic mortalis inter mortales viveret, Deum corpora videt, quia non aliter videri corpora valent,
videre potuisset? quoequidem quoestio, si jam dudum nisi per corpus ; nec aliud quid per corpus, nisi cor-
a sanctis Patribus mota simul el soluta fuerat, nescio, pus videri potest. Nam si interrogas, utrum Chrisius
utrum vel a te, vel ab aliquo veterum sic exposita corporalibus oculis Deum videret? et ego interroge,
habeatur, sicut iste, de quo scripsisti, interrogare di- utrum ta modo aut possïs, aut si possis, velis veri-
citur : videlicet, si corporels ejus oculis Pater videre- tatem corporalibus oculis videre? Et si mihi dicis,
lur ? Sed sive habeas illius quoestionis ab aliis jam nec te hoc velle, nec posse, scias quod et Christus
solulionem exposilam, sive non habeas, ego te, quid Deum nec aliter voluit videre, nisi sicut videri po-
inde sentiam, non celabo. test. Née aliquid vult, aut voluit, nisi quod potuit ;
ïï. Deus sicut summus spiritus est, sic et summe nec aliquid potest, nisi quod vult : quia voluntas et
incorporalis est. Hoc autem ideo dico, quia et angeli potestas Dei ipsa [Forte ipse] Deus sunt, nen aliud
et animoe, et quieunque spiritus creati sunt, licet in- " aliquid. Ideoque Chrisius seipso, quo spiritus est, et
corporâtes et dicantur, et sint, ejus tamen incorpo- ipso spiritu, quem implevit, hominem assumens, se-
ralitatis, et ut ita dicam spiritalitatis eoniparatione ipso, inquam et ipso spiritu, quem impievit, Deum
corporales quodam modo sunl. Licet namque alias vidit; corporalibus autem eum cernere oculis, qui
forte inlocales vel animoe, vel angeli dici possint; in summus spiritus est, ideo,-ni fallor, notait, quia non
a Sic lego. Forte legend. Pater. God. habet PR.
10S , EPISTOLA. 106
potuit; 'et ideo non potuit, quia jîoluit. Vult enim 1i. VI. Ei ergo qui tibi hoc genus quoestionis propo-
omnia, ut dixi, quoepotest, et pptest omnia quoe suit, lu ita responde : Si DeunUu videre desideras,
vult. munda cor, et videbis. Nam Christus ita Deum Pa-
IV. Et ut hac tibi quantulocunque exemplo ma- trem videre voluil sicut potuit, et ita peluit ut vo-
nifestius fiât, si tamen potest,imo quia non potest luit : et quia nos .mundis cordibus Deum visuros
tali rei simile inveniri exemplum, ex parte tamen esse proedixit, non est dubilandum quin ila eum ipse
aliqua simile est quod dicam : ac si média die lu- videret, sicut nos ad eum videndum pervenire posse
cente sole velis lucerna aliqua materiali uti, cum docuit. Nam tria sunt quoe mihi modo occurrunt,
tibi sufiiciat undique circumfusus solis splendor. Hoc unum quod Deus a ereatis spiritibus mundis videri
autem eo solo rei de qua agitur simile est, quod non potest, non quantum se ipse yidet, sed quantum se
quoerendum erat corpore videre Deum, quem sem- ipse videri concesserit; el a corporibus, licet mun-
per spiritu .cernebat. Ego de me ipso dico : si mihi dis, videri non poteslDeus ipse in sua natura divina :
corpora ad videndum necessaria non fièrent, ego ni- et ab immundis, et spiritibus, et corporibus non so-
hil corporeis oculis videre curassem ; et hoc forte lum non videtur, sed eliam longe ab eorum visione
omnibus est. Nam die mihi, si Iitteras aut habere, recedit : el quanto ille, ut pôle vita et salus, longius
aut videre curasses, si omnia quoe scire voluisses, 1B ab eis reeesserit, tanto illi miseriores et infeliciores
sine litteris scires el memoria retineres ? Ego certe fiunt. Videtur ergo Deus tolus a seipso, a spiritu
invitas litteris utor vel ad me admonendum, vel ad bono creato, quantum ille concesserit, ab homine
alos docendos : qui si dblivisci nihil possem eorum bono per spiritum : ab immundo, nullo modo. Nam
(rasea me scita sunt, vel scire valerem sine litteris corpora per corpus videt spiritus, et cerpus per spi-
ea quoescienda erant, et eadem indesinenter scire, ritum creatum videl spiritum non creatum, per
jam litteris non indigerem, quod ipsum et mihi, et se autem, non. O anima, te ipsam fide munda; cor-
omnibus futurum est, videlicet ut sine litteris et pori dominare , et ad bona ulere ; Deo, ut fruaris,
sciant et non obliviscantur ea quoescituri sunt. stade.
Y. Non ergo infirmiore visus génère quoerendum
erat, ut videretur Deusa Christo, qui firmiore et me-' Yïï. De anima autem Christi, utrum illo modo
liore semper ab illo visus est el videndus. Non hoc Deum Patrem videat, nullo modo dubitandum est,
aulem ita dico quasi puteni Deum non potuisse suo quin ipsa eum plus omnibus creaturis videat. Nam
corpori concedere ut aliquid excellentius proe coete- et nostris, ut supra dielum est, animabus mundatis
ris corporibus haberet. Potuit enim, et fecit, concé- ejus visio in fine promittitur, qua illa Christi anima
dons scilicet corpori suo quoeconcedenda erant, raa- G semper munda jam fruitur. Quod autem evangelista
gnam plane ineffabilemque proe coeteris corporibus dixit : Deum nemo vidit unquam, attende quid dicat
gratiam ; primo, si tamen hoc primum est, ut Dei nemo, quasi nec homo, nemo, hoc est hominum,
caro fieret, et ut sine peccato ex hominis, et hoc nemo Deum in natura divinitalis vidit unquam. Ipse
Yirginis, carne fieret caro, et matrem suam non ma- autem unus, qui est Deus homo, suo spiritu illum
cularet.naseendo : quin potius Dei, propter illam videre non dubitatur, nisi ab infidelibus. Et quod
diceretur genitrix, el esset, et ul sine peccato vive- dixil: Deum nemo vidit, attende quod dixit proeterito
ret, et ut ex fide ipsam tangentes sanarenlur ; et tempore, vidit, non aulem : Nemo visurus est; quia,
quod mihi vel maximum videtur, vel non minimum, ut idem evangelista ait, visuri sumus eum sicuti est,
ul talis fieret quoepro omnibus humanoe naluroe con- quod Christi anima semper habuit, ex quo ab eo as-
sorlibus, et ad salutem prsedeslinatis yiclima cunctis sumpta est et impleta. Nisi forte dicat aliquis quod
corporalibus creaturis Deo Patri acceptabilior fieret, aliquod tempus ante fuisset illa sancta et vere san-
et quod corruptionem mortua non videret, et quod clissima omnium creaturarum anima Christi sine
gloria resurrectionis exaltala super coelos coelesti Deo, et postea accessisset illi divinitas. Sed hoc ca-
fieret sede sine fine beata. Hoecsunt quoeconcedenda tholicse fidei contrarium est. Tene ergo illam animam
eidem carni Christi, et concessa non dubitantur. Ut " Deo semper plenam, Deum sicuti est semper vidisse.
aulem corporalibus suis sensibus Patrem suum sum- . Tene, et non dubiles, Christum, ex quo homo esse
mum spiritum videret, hoc quid ordini illi summo coepit, suo semper spiritu Deum vidisse, quem et
et intransgressibili conferret, non satis mihi appa- ante assumptionem humanoe naturoe semper vidit.
ret. Nam quia hoc ab humana natura quoerebatur ut Nam et angeli nostri vident faciem Patris, qui in coe-
quia adhuc tune spiritu videri non valuit corporali- lis est, quanto magis illa anima, quoeomnibus crea-
ter, corporalis videretur Deus, ille fragilitati eius- turis, ut pote Deo plena, excellentior est? Neme ergo
deni naturoe consulens, ipse corporalis faclus cor- nominum Deum vidit in sua natura, extra illum so-
poris oculis videri voluit et corpore tangî. Et hujus lum qui solus peccator non est. Visuri sunt autem
rei causa facta est tota illa singulariter mirabilis et omnes justi, el a peccatis purgati. Nam si unigenitus
mirabiliter singularis dispensatio incarnationis Chri- Filius, qui est in sinu Patris, ipse enarrabit, attende
sti, scilicet, ut per eum quem mortalem et corporalem cui narrabit, videlicet creaturoe : et quali creaturse
videraut, ad ejus visionem perducerentur homines, narraturus est, si suoeanimoequam suscepit, nonnar-
qui non eorpore, sed spiritu videndi sunt. rai? Narrât itaque, et, ut dixi, eam fecit omnibus
PATROL, CVL k
407 CANDM FULDENSIS MONACHIEPISTOLA. 108
•creaturis excellentius et magnificentius Deumvidere. 1h. non inflelur contra nescienfem ; quia scientia infiat,
YIII. Si hoecila se habere, ut dixi, libi videantur, charitas autem non infiat, sed oedifîcat. Sciens sçiat
lus contentas sis. Sin autem aliquid extra videris, se debitorem esse ut oedificet; ideo enim lactus est
ignosce, quia homo sum el falli possum : et verita- ipse sciens a Deo, ut oedificeturnesciens : quia Deus
tem lamen amo, ideoque et corrigi. Obsecro frater- utrorumque Deus est. Et rêvera sicut omnes potuit
nitatem tuam ut me commilitonibus suis soepius divites facere, si vohiissel; voluil autem aliquantos,
commendare dignetur. Ego certe si quid yaleo illis non pûmes; ut divitum misericerdia utilis fieret, et
utilitatis conferre, satis desidero, nimirum, quia me inopum humilitas : sic, sic potuit quidem Omnipo-
debitorem intelligo et illis, et omnibus Ecclesioeca- tens omnes scientes facere, qui vult omnes salvos
tholicoe filiis. Admone etiam illos verbis meis et fieri ; séd voluit quosdam per se docere, ut per illos
tuis, ut se sobrie, et pie, el juste agant. Et quia mar alii docerentur, et charitas inler omnes firma habe-
gnoeoestimalionis apud homihes sunt, eurent esse in retur, sciens diligeretdiscernera humilem, et discens
conspectu Dei quod dicuntur. Dicuntur namque servi diligeret docentem benevolum.
Dei, et quid servis Dei opus sit, non dubitant : vide- X. Hoecnpn ideo dico, frater mi în Christo di-
licet, ut servial Domino suo servus ; nam servi eslis leclissime, quasi aliquid de vobis audirem sinislrum,
Dei, non autem soeculi hujus, nec mammonoe.Ei *3 sed vere ab omnibus qui eam sciunt, laudalur vestra
ergo serviendum est volendo, cujus servi sumus, sublimis et sancta çonverealiq : sed quia boni eslis
eliàmsi nolimus. Fides recta legatur et teneatur ;. et sapientes, Iibenler etiam me suffertis insipientem,
spes indubitala habeatur, el omnia nostra cum cha- qui hec, quo nihil ego melius scio, vobis ingero,
ritate incipîant, transeant, finiantur. Charitas autem charitatem scilicet, de qua pauca dixi, de qua nemo
nunquam excidat. Ex omnibus virlutibus animoeni- tanta dicere valet, quanta illa digna est. Est enim
hil vobis specialius, nihil familiarius, nihil amabi- virtus maxima, et Deus est,ipse charitas, et quicun-
lius débet esse charilale ; et taiis est, quoeplena ipsa que vere Deum et proximum diligit, Deum in se esse
sola sufficiat. Humilitas esl conversionis vestroefun- non dubilet. Commendome charilati vestroeomnium
damenlum ; patientia parietes, fides tectum, spes in patrum ut filius, fratrum ul fraler, filiorum ul pa-
Deo culmen ; cum charitate autem hoec orpnia si. tër. Omnipolens Deus sùa misericerdia vos protegat,
sunt, valent ; sine illa, horum nihil. Si enim humilis regat'et iu se profieientes ad perfectionem sanclita-
'
es, et eum non amas cui humiliaris, Deum, falsa est tis perducat. Yâlete semper in Christo. Si aliter tibi
humilitas. Si paliens es, et eum non amas cujus resp'onderi quam tua interrogalio flagitasset, forte
causa pateris, inanis est patientia. Si credis, et non nimum tuoe charilatis offendat; scias etiam hujus
amas Deum, in quem credis^ et doemonesita agunt. -*rei causam hanc fuisse. Cum primo scriberem, non
Si speràs el eum non amas a quo spéras, spem pa- habui in proesenliepistolam tuàm,.el ob hoc non be-
scis inànenî. Ideo omnia_cum charilate fiant, primo ne recordatus sum quid interrogàsti. Sed postquam
Dei, et postea proximi, et iterum Dei; ut omnia illam hiveni, eliam ad hoc quod interrogàsti, respon-
quoe'aguntur, Dëi amore agantur. Rie sit auclor di. Si aulem aliquis adhuc in mente scrupulus re-
operis, ille ductor, ille perfectb'r,"ille merces, per- niansit; et hoc scriptis innotesce; ut et ille, Deo
fectio operis. donante, aperta vëritate illuminari valeat. Tempus
IX. Humiliamini invicem, diligite invicem , pa- erit, quande fraler cum fratre lequetur. Tempus
tientes estote invicem, diligite invicem. Credite( in erit, quando gaudens gaudente fruetar. Omnia tem-
Deum, él diligite 'invicem. Sperate in Deum, el pus habent : charitas. sine fine. Valelo.
diligite invicenï Qui' sciât (Ita cod.), instruat ner Pasce jubenle p.iopatres juvenesque novellos
scientem-; qui-nescit, diligat inslruentem;, el. ab j-*
ambobus diligatûr"Deus, qui fecit scientem scire, et Çhrisjtp,quo valeant dulces guslare loquelas.
dédit illum neseienti'ut et ipse scire diseàt. Qui scia Explicit.
ANNODOMINIDCCCXX.
'
DOPAMA TO BUOBEMA
HOTITIA HISTOBICA.
DODANA, sive DUOBENA,femina pia, inquit Fahficius (Bibl. med. et inf. Lat.), quse Bèrnàrdo ducï Sépti-
manioe, comiti Barcinonensi, sancli Wilhelmi filio nupsil, anno Christi 811/Ejus Libellum manualem ad
Wilhelmum filium vulgavit Mabillonius, ssec. rv Âet. SS. ord'. S. Benedicli, ex quo illum reeudimus cum
hiatibus in mânuscripto exstanlibus. EDIT.
IN "NOMINESAHCiaa ET INDIVIDUS TRINITATIS.
INGIPIT ,.
Quemrad filium suum direxit WILLELSITJM
Cernens plurimos cum suis in soeculôgaudere pro- A das Aprilis iïï Uzëëia urbe', Deo miserante,-exorta
ies, et me Dodanam, o fili Willelmey a~le^longatani est.- Etenim parvulum illum,- antequam baptismatis
conspiciens-procul, obid quasi anxiaet utilitalis de- accepisset gratiam, dominus et genitor utrique ve-
sidefio plena, hoc opusculum ex nomine meo scri- slrum B. [Bernardus] una cum Elefanto proedictoe
ptum in tuam specie tenus formant legendum dirigo; : civitatis episcopo, et cum coeleris fidelibus suis, in
gaudens quod, si absens sum corpore, iste proesens Aquitanioepartibus ad suarn. fecit adduei proesen-
libellus tibi-âd mentem reducal quid erga mé, cum liaru. Sed çum diu ob absentiam prsesentisevestroe,
legeris, fili, debeàsagere. sub jussione seniorismei, inproedicta cum agonè il-
lius jam-gaudens residerem urbe, ex desiderio utro-
PRJ1FATI0, runique vestram hune codicillum secundum parvi-
Anno"féliciter, Christo propitio, xi, domino nostro talis meoe intelîigentiam tibi transcribi et dirigera
Ludovico quondam mlgente in imperio, concurrente curavi.
vril Kalendarum îulii die, in Aquisgrani palatio, ad ITEMEJUSDEM. -
meum dominum tuumque genîtorem Bernardum le- Licet ex multis sim occupata angusliis ut tûum
galis in' eo'njugio accessi uxor ;- et iterum in xm anno aliquando intuerer aspeclum, lamen hoecuna sécun-
regni ejus, m Kalendarum Recembrium, auxiliante, B dum Deum in arbitrio Domini constat priori. Yolue-
ut credo, Deo, tua ex me,fdesideratis"simefili primo- rani quidem, si daretur mihi virtus de Deo, sed quia
genite, in soeculoprocessit nativitas. Yolvente itaque longe est a me peccatrice salus, volo, et in hac vo-
et crescente calamitalis miseria hujus soeculi, inter luntale meus marcescit animus. Audivi enim quod
multas-fluetuationes et discprdias regni,- imperator genitor tuus Bernardus in manus domini te commen-
proedictùsviani -omnium iisse nomdubium esl. Nam dayit Karoli régis. Admoneo te u,thujus negolii digni-
infra xxvm regni ejus non perveniens ad summum, tatem usque ad- perfeclum, voluntati operâm des.
vitam soeculi debitsim finivit. Post mortem quoque Tamen, ul ail Scriptura, primuni in omnibus regiïum
ejus in anno sequente nativitas fratris- tui, qui ex quoere Dei, et tune adjicientur ea quoe necëssaria
meo post te secundus egressus est utero, xi Kalen- sunt animoeet corppri tuo,fruenda féliciter.
INCrPlfJNT
CAPITOLA. LÏBRÏ SEQUÉNTIS.
L-De.diligendo.Deum. fj If! De âUUuaiHe'Def.
II. De qaoerendoDeum. Y. Item ejusdemde Deo.
III. De magnitudineDei. YI. Item moralisejusdem.
ill D0DANJ3 SIVE DUODENJî 112
YII. Admonilioejusdem. A XLIII.Ut quomodoesse possis inimaculalusjuvante
YIII.De sanctaTrinilate. Deo oslendo.
IX. De Dde,spe et charilate. XLIV.De seplemcompolipartibushis qui in le pecca-
X. De reverenliaorationis. verini, ut dimiuas,proponendum.
XI. Item ejusdem. XLV.De gemiiianativitalescieuda.
XII. De reverenlia erga genitoremluum. XLVI.Ut in primanaiivilatevigeasoplo.
XIII.Item ejusdemde paire. XLVII.ULin secundapersévèresadmoneo.
De
XIV. exemplis Patrum piorumaccipiendis. XLVIII.De primaet secundamorle.
XV.De seniore tuo,"alia, alia. XLJX.Ut mortemprimamconspiciasdenunlio.
XVI. De consilioaccipiendo,alia, alia. L, Ut mortemsecundamfngiascerlare.
XVII. Item ejusdemde consiliariis,alia, alia. II. Ut inlelleclioneet oraiionevigeasadmoneo. '
XVIII. Admouiiio singularis ad te reverlendum. LU. De proeleritis,proesenlibuset futuris. <
XIX.Ad propiuquosseniorumtuoram,-alia, alia. LUI. Qualiterpro omnibusgradibus Ecclesioeoresin-
XX. Adoptimatesducumejusdem. sinuo.
XXI.Ul sacerdolibusu onorem impendas. LIY.Pro episcopiset sacerdolibus.
XXII. Ut animummagniset mimmisfleclas. LY. Pro regibus et sublimitateeorum.
XXIII. Ejusdemadmonilioad mores eorrigendos. LVI. Pro senioreluo.
XXIV.Hem ejusdemde quosupraalia. LVII. El pro genilore tuoassidueores admoneo.
U l
XXV. superbiamfugias. LYI1I.Ilem pro omnibusqui sequunlur,concludein
I n
XXVI. septemplici d ouosancti Spiritus mililare.Item hoc ubi dicilur: eLpro omnipopulosanctoDei.
ejusdem. LIX.Ut pro omnibusfidelibusdefuncusores, pro valde
XXVII.Admonitioulilisad comprimendavilia. bonis, et pro non valdebonis.
XXVIII. Ut conlra\itia vinuies opponas. LX. Pro immerilisdigna inveinesquidagas.
5$ LXI.Pro
Ut
XXIX. palientiam meutiset corporis teneas. defunctisparentibusgenilorislui ora.
XXX.Ul facileviua viiicas,octobeaiitudmesore lege, LXI1.Pro domnoTheudericoquondam,et pro omnibus
et corderetme semper. iterum defunclis,ut requiescantin pace.
UL
XXXI. pauperibus, c um valueris,adjnves. LXIII.Item specialilerpro pâtre.
XXXII.De diversistribulaiionibussi ubi eveneriut. LXIV.Deailiculiset melrûrumcomposilis.
XXXIII.De reconciliaudosi aliquiddeliqueris. LXV.De liileris Adamel ejusdemsensibus.
XXXIV.Dediversislenlalionibus s i tibi eveuerint. LXVI.De quinquies ternis benediclionibusin le offe-
XXXV.Si tnbulatiofuerit. renlium el manemiumsemper.
XXXVI.Si perseculiofuerit. LXVII.Item de eademre ad eumdem.
XXXVII.Si nécessitasfuerit. LXVIII.De lemporibustuis. Ilem ejusdem.
XXXVIII.Si angustiaingruerit. LXIX.De\ ersis et litteris composilistuis.
XXXIX.Si infirmitas.Ilem ejusdem. LXX.Post \ erba praescriptade re publica.
XL. Ul in omnibusDeo gloriamdes. LXXI.Ut pro me tam in corpore \olvenle, quam et
XLI.Item coniparatiosex et octobeatiludineswrtutuni postjfuuebrasepulcri,pro saluleanimoemeoeexoresrogo.
conterentiumtibi. LXMI. Nominadefunclorumsubtustranscripla.
XLII. Ut vir perfectusesse valeasadmoneo, LXXI1I.De epiiaphiosepulcrimei ut scribasrogo
CAPUT PRIMUM. veslibxte.^Et quid plura ? Hortatrix tua D. [Dodana]
De diligendo Deum. C semper adest, fili; etsi defuerim, deficiens quod fu-
DiligendusDeus alque laudàndus, non solum a su- turum est, habes hic memoriale, libellum 0. M. R.
pernis virtitulibus, sed eliam ab omni humana crea- ut quasi in picturam speculi, me mente et corpore
tura, quoegraditur super terram, et ad superos ten- legendo et Deum deprecando intueri possis ; et quid
dit. Inter quos adhortor le, fili W., ut in quantum erga me obsequi debeas pleniter intueri potes. Fili,
vales, illa semper perquiras, ubi cum dignis et aptis habebis doctores qui te plura et ampliora ulilitalis
Deumque diligentibus, ad certum possis scandere doeeanl documenta ; sed non oequali condilione,
culmen, atque una cum illis ad regnum valeas per- animo ardenlis in pectore, sicut ego genilrix tua.
tingere sine fine mansurum. Amen. Fili W. primogenile, hoec verba a me tibi directa
Item rogo et humiliter suggero tuam juventulis lege, inlellige, et opère comple, fralremque tuum
nobilitatem, quasi proesens,'nec non etiam illos, ad parvulum, cujus modo inscia sum nominis, cum
quos hune libellum ostenderis legendum, ne me baptismatis in Christo acceperit gratiam, insinuare,
damnent vel reprehendant pro eo quod sim lemera nuli'ire, amare, ac de bono in melius provocare ,non
in tali subintrare agonisalorio acumine laboris, ut pigeas : atque hune codicillum Manualis a me com-
tibi aliquid de Deo dirigere audeam sermonis, etc. prehensuin, et in tuo nomine conscriptum, cum per-
CAPUT YII. D feclum loquendi vel legendi acceperit lempus, "illi
Item admonilio ejusdem. ostende, el admone legendo : caro enim et frater
Admoneo te etiam, o fili mi W. pulchre.et amahi- luusest. Admoneovos, jam quasi utrosque ego D. ge-
lis, ul inter mundanas hujus soeculi curas, plurima nilrix vestra, ut inter mundanas soeculicuras op-
volumiua librorum tibi acquiri non pigeas, ubi de pressi, saltem ad tempus sursum teneatis cor. Aspi-
Deo creatore luorum per sacratissimos dpclorum cite regnantem in coelis illum qui dicitur Deus. Ipse
magislros aliquid senlire el discere debeas, plura vos omnipolens, cujus quanquam indigna mentionem
atque majora quam supra scriptum est. Ipsum obse- facio, frequens una cum genilore veslro Jomno et
cra, dilige et ama. Quod si feceris, erit tibi cuslos, seniore meo B. in soeculoprsesenli facial felices at-
dux, cornes, patria, via, veritas et vita, tribuens tibi que jucuudos, prospère in omnibus agentes, el post
prospéra in mundo largissime, el omnes inimicos explelum hujus vitoe cursum, notum faciat cum san-
tuos convertet ad pacem. Tu autem, ut scriptum ctis mlroire loetantes.Amen.
est in Job, accinge sicut vir lumbos tuos ; sis hu- CAPUTX.
milis corde, castusque et corpore, atque erectus in De reverenlia orationis.
'
sublime. Esto gloriosus valde, et speciosis induere " Oralio dicta quasi oris ratio, etc. Ora ore, clama
IIS LIBER MANUALIS. "'. 1U
'corde, roga opère, ut tibi Deus suceurrat semper j\. XI.
diebus et noelibus, horis alque momentis; cum quie- Item.
veris in lecto, die tune : Deus, in adjulorium meum Cum egrederis foras, in mente habe Deum cum
intende. Domine, ad adjuvandumme festina; et Glo- signo crueis, et die : Miserere mei, plus Pater, et
ria usque in finem. Deinde Orationem Dominicam; perfice hodie gressus meos in semilis tuis ; deduc me
quaexpleta, die : Custodislime,Deus,perdiem, cuslodi in via tua, et dirige in veritale tua; adjuva me, Deus
me et in hac nocte, si jubés, et sub umbra alarum lua- meus, hodie, et semper, ut non mihi occurrant calum-
rum merear esse protectus, Spiritu sancto repletus, nioe'nec dominetur in me omnis injustilia : sed loeli-
munimine regio seplus, angelorumque custodia cir- fica'cor meum gradiens in bonum, quatenus ea agendo
cumdatus, ut in hac nocte, quamvisparum quiescens, quoetibi placita sunl, merear, te auxiliante, ad vespe-
somnum capiam pacis, et si quando evigilavero,infra rum perlingere. Die quoque : Benedictus es, Domine
te per soporemsentiam cuslodem, qui bealo Jacob in- Deus, qui adjuvisti me et consolatuses me; tu es be-
nixus apparuisti scaloeSalvator. Cum hoc compleve- nedictus a quo cuncta bona procedunt, qui vivis, etc.
ris, fac crucem in fronte el super lectunftuum in
similitudine crueis illius a quo redemptus es hoc XV.
modo t, ita dicendo : Crucemtuam adoro, Domine, \g Admonilioerga senioremtuum exhibenda.
et sanctam resurrectionemtuam credo. Crux tua san- Seniorem quemhabesK. [Karolum], quandoDeus,
cta mecum. Crux est quam ut cognovi,semper amavi, ut credo, et genitor luus B.in luoeinchoalionis juvén-
semperqueadoro; crux mihi salus, cruxmihi defensio, ilité florigerum vigorem tibi ad serviendum elegit,
crux mihi protectio semperque refugium, crux mihi adhuc tene, quod esl generis ex magno utrumque
vita, mors tibi, diabole inimice veritatis, cultor vani- nobilitatis exorto [Forte, exortum] progenie; non
nitalis ; crux mihi vita , mors tibi semper. Et item : ita serviens, ut tantum placeas oculis, sed etiam
Tuam, Domine, f crucem adoro, luamque ac glorio- sensui capax, utrumque ad corpus el animam puram
sam passionem recolo, qui dignatus es nasci, pâli, el certam illi in omnibus tene utilitatis fidem.
mori ac resurgere a mortuis , qui cum Pâtre, et Spi-
ritu sancto -j-. Benediclio Patris et Filii el Spiritu XIX,
sancli desccndat el maneat super me servum luum W. Ad propinquosseniorum tuorum.
minimum.Amen.Ista crux atque benediclio sit sem- Inelytosatque proeclarosseniori tuo regioe potesta-
per cum illis, cujus supra menlionem ego fragilis D. tis eximios parentes alque propinquos tam ex pater-
facio frequens, et sicut ros Ermon qui descendit in nitalis illustrera, quam ex malrimonii dignitaturn
montem Sion, vel sicut unguentum in capite fusum G ascendenle originein , si ad hoc perveneris, ut cum
declinansque in barbam barbam Aaron, ita infusio commilitonibus infra aulam regalem atque imperia-
Jesu Nazareni Filii Dei descendat et maneat super te lem, vel ubique utilis merearis esse servitor, time,
ubicunque perrexeris, et super fralrem tuum, qui ama, venera, et dilige eos, atque in omni negotio
post te ex meo secundus egressus est ulero. utilitatum illorum purum et aptum cum exsecutioni-
- Quod si plus Deo auxiliante fuerinl, id eonsçquan- bus fidelitate, tam mente quam corpore, certum illis
tur una vobiscum, quod a me invocatum est supra, omnibuspara obsequium, etc. Tu ergo, fili V., ilem
* famulantis
et
proestante adjuvante illo qui vivit et régnai per obtempéra jugum normam, sisque fide-
infinila semper soeculasseculorum.Amen. lis seniori tuo K. quisquis ille est, el suis dignis
ulrorumque sexuum parentibus atque regalium ge-
Item. neris ortis. Est enim dignum ita agere tibi, et omni-
Cum auxiliante Deo surrexeris mane, vel qua hora bus in illorum regni imperio militantibus lotis nisi-
tibi permiserit tempus, die iterum tertio Deus, ut bus te inler eos utiliter atque fideliter oplo servien-
supra, deinde Orationem Dominicam : qua expleta, dum. Deus enim eos, ut credimus, elegit el proeelegit
die, Deus meus et Deus meus, exsurge, adjuva me, in regno, dans illis gloriam ad illam tendentem, con-
^
inlellige clamoremmeum, quam ad te oro mane, ex- formem similitudinis magnoe, quam pollicitus est
audi vocem meam, surge el intende -in judicium Abraham, Isaac, et Jacob, prolisque dignis et semini
meum, ut sis hodie proesens in causa mea, Deus eorum faciat eos Omnipolensalmus, Rëxque forlis
meus.El quid plura, fili? Surgens calcia le, ut mos atque proeclarior summus conformes atque concor-
esl, para te in proeparatione Evangelii pacis. Dé- des, genitorumque more pacem sequentes hoc proe-
canta horas canonicas, comple officium tuum, ut senti in soeculo,prospéras fulgere, mundumque cum
scriptum est : Seplies in die'laudem dixi tibi. Die populo in Dei et sanctorum servitio viriliter regere,
per omnis proeparatîonis tuas capitulas, sicut melius protegere, gubernare, et ab hostium et inimicorum
nosli, vel sicut inveneris. Completis ut supra, die undique assurgenlium cuneis tensare, atque defen-
orationës per proprielates horarum, et tune in no- dere, sanclamque Dei videlicetEcclesiam in religione
mine Dei summi egrederein servilio tibi accreseenle vera firmius coadunare in Christo ; videanlque pro -
temporali, aut quod domnus el genitor luus jusserit les filiorum suorum digne Deo placentes, crescënles,
B., aut senior proeceperitfaciendum K., ila tamen si florentesque, et per multorum annorum curricula ad
Deus permiserit. alla lendentes, etc.
JHK DODANA SIVE DUODENJ3 LIBER MANUALIS. 416
.XX. ALdorici in sinibus Abrahoe, Isaac et Jacob, ut cum
Ad optimales ducum. dies agnilionis luoe venerit^ inter sanctos et eleclos
tuos eum resuscitare proeçipias,per Dominum.
Optimales ducum et censiliarios illprum, suisque
similibus fldeliter ,servientes, totum in partes, et LXI.
partes per totum, quisquis ille est, ,vel sunf.fulgente_s Missarum namque et saerificioram solemnîancn
in aula, ama, dib'ge,~et .servi fréquenter. -ExempJa solum pro eo, verum etiam pro omnibus lîdelibus
dïgnilalum illorum perquire humiliter, et jene fir^ -défendis fréquenter facias offerri. Nulla enim Orâlîo
missime. In tdomo etenim magna, ut est illa, fuit- in îiac parle melior, quam saerificioram libamina.
que, et erit post, collationes conferimlur multoe. Dicitur de viro fortissimo Juda : Sancta et salûbris
Unus ibi ab alio potest, sj vjilt, discere humililatem, est cogitalîo -orare pro mortuis, et pro eis sacrificium
charitatem, caslilalem, palienliam, mansuelûdinem, offerre, ut a peccatis solvantur. Requiescal in pace.
modestiam, sobrietatem, .astutiam, coelerasque cum Amen.
studio operis boni yirtules. Tu ergo, ut puerulus LXVfll.
Quadrans in quatuor jam habes annos usque per-
accrescens, disce a majoribus sensuque capacibus duclcs. Si proies secundus tôt tempus haberet, in
quidquid bonum ab illis auxiliante capi summo ,
po- B sui
leris almo, ut possis Deo in primis placere, etc. personam illi alium transcriberem libellum : et
si tantum et aliud tantum, et médium dimidii tan-
. LX. tum, in annis'volvens, ut speeîem cemerem tuam,
Ora pro parentibus genitorrs tui, qui illi res suas fortiora tibi in verbis prolixis copularem. Sed quia
in légitima dimiserunt hoereditale, qui fuissent, vel tempus resolutionis non tardât me meum, et aigri-
quorum nomina in capitplis hujus libelli in fine in- tudo angustiarum corpus undique eônterit, islum
venies conscripta. Et licet Scriplura dicat i.In bonis tibi et fratri, utprosit, quodcollegi feslinans, sciens
alienis gaudel alius, tamen eprum, ul proedixi, hoe- me ad tempus proediclum pervenire non posse, velut
"
reditates non extranei, sed luus possidet dominus et mcllifluum polum favumque permistum in cibum
paler B. TBernardus] in lantum quod illi remanse- oris utile gustes semper adhortor. Tempus namque
runt, ora hoc possidentes, ora ul eis vivens nmlto ex quo ad genitorem tuum perveni, vel tuus ex no-
fruaris féliciter tempore. Credo enim quod si digne bis in sseculo processit status, Kalendis mensarum
et humiliter erga eum certaveris, pium tibi ex hoc [Leg., Decembrium] cuncta feruntur in nobis. Ex
augebit incrementam frugalitatisdignitatum_suarùm, primo namque hujus versu libelli usque ad uilîmani
sicut cedente prius clementia omnipotentis Dei tuus ejusdem syllabam cuncta tibi ad pensum salulis
genitor aliquid exinde tibi jusserit largiri, in quan- G scripta cpgnosce, et quid ibidem geratur lege capila
lum valueris per amplipra, ut illi merces. accrescat versorum, ut ad ea quoe sublu's sequuivtur, iacilius
ex eorum animabus, quorum cuncta fuerunt. Ex oc- valeas ingredi.
'
cupationibus enim mullis illi non licet ad tempus. Tu LXXI.
ver.o dum vales, el licenliaro habes, pro animabus Ad merecurrens lugeo.
eorum jugiler ora. Nec hoc proetereundum esl, fili, Ex nimii ameris dulcedine et desiderio pulchritu-
de illo qui te ex meis suscipiens braGjiii.s,per lava- dinis tuoememetipsam quasi ohlitam postpoueus, ja-
crum regenerationis filium adoplavil in Christo. No- nuis dausis intus interdum ingredi desidero. Sed quia
men autem ejus appellatum est, dum visit, demnus neG digna in numéro sum eomputari prsescriplo, ta-
Thepdoricus a : nunc vero quondam nutritor etiam men rogo ut innumeros numerabili affeetu pro ahiinoe
atque amator tuus fuerat in cunctis, si ei licuisset. remedio meoe orare non cesses. W., tibi non latel,
Suscepit eum, ut credimus, Abrahoe sinus, te quasi qualiter pro infirmitatibus meis assiduis, et pro cer-
primogenilum parvulum relinquens in sseculo, sua tis ex causis, secundum cujusdam sermonem qui ait,
- cuncta domno et seniori noslro, ut prodesse tibi va- pericuiis ex génère, periculis ex genlibus, etc. Hoec
lerent, in omnibus remanserunt. Pluriora autem et omnia vel caeterahis similia pro meis proepedientibus
specialia cum plurimis, in npeiurnis, matutinis, ve- meritis in meo fragili suslimîi corpore. Auxiliante
sperlinis, coeterisque horis.per horarum lempora et etenim Deo et merito gënitoris tui de his omnibus
spatia locorum pro ejus delictis, si aliquid injuste evasi fidenter; sed in has ereptiones animus meus
egit, et non pcenituit, in quantum vales, cum valde , refleclilur, et recurrentium tempora multis in Iâu-
; bonis pluraliter, in quantum potes per orationes dibus divinis pigra remansi, et quod agere dëbui per
\ sanctorum sacerdotum, el eleemosynas in pauperi- horasseplenas, septenas septena desidiosa astili in
bus erogando, Domino sacrificium pro eo offerre ju- cunctis. Ideirco supplici affecta lotis viribus precôr,
beas fréquenter. Cumenim pro eo ad Dominumtuas ut pro meis offensis atque delictis Domini misericor-
effuderis preces, die Gapitulationes tali modo : Re- diam jugiler exorare delectet, et nie ailisam alque
quiem oelernam, etc. Anima ejus in bonis demorëïur, gravatam ad superos erigere dfgnetur. Dum me vir
In memoria oeternaerit justus, vel sicut melius nosti. vam in soeeulo conspicis istô, vigîl àffectu ita certare
Cum compleveris hoc, die orationem : Collecare di- stade, non solum in vigiliis et oralîonibus, sed et in
gneris, Domine, corpusaet animant fmnuli tui Theo- eleemosynis pauperum; ut ex viueulo peccatorum
i Theodoricus an frater Heccardi comitis,
cujus testamentum apnjl Perardum, pag. £5.
117 JONAS AURELIANENSISEPISGOPUS. — PROLEGOMENA. 118
meorum corporaliter erepta, a pio Judice pie merear .&.quasi ulrosque simul admoneo conjunctos, ut saeri-
esse in omnibusrecepta. -Estmihi modo necesse tua ficiorum "fibaminâ cum wilatïoh'îbùs hosliârum pro
vel aliorum frequens orafio : erit postea plus et per me fréquenter offerre dignemihi, etc.
amplius, ut credo, citius ita esse ventura. Ex nimio Finit hic Liber Mdnu'alis.Amen. Deo gratias.
amoris dolore, quid in luturis mihi evenial, valde NOMINADËFUNCTORUM.
meus undique animus discutitur ; el qualiter valeam Quos de quibusdam p'rsëdictissùpra proeiermissis
in fine liberari, incerta sum ex mériiis. Quare? quia personis his breviatos âghoscé, id sunt Willelmus,
peccavi in cogilatione et locutione. Ipsa autem locu- Cuhngundïs, "Caribérga, Y?ilhbiïrgi's, Theodericus
tio inulilis ad opus, pravum usque pervenit. Licet Gothzelnius, Guarnarius, Rodlih'dis.Sunt namque ex
ita sint, de Dei misericôrdia nunquam desperans proedicta genealogia, Deo auxiliante, jungeh'tes in
ero, nec sum, ero nec unquam ; et ut ad recupera- sseculo,quorum vocatio illi mânét per cuncta, qui eos
tionem ahquando pervenire possim, nullum similem creavil, ul voluit. Qiîid in his âgéndûni est, fili",nisi
lui superstilem relinquo, qui ita cerlet in me, sicut dicere cum Psalmista : Nos qui viviinùs, beneàicimûs
lu, el multi ex te, nobilis puer, pro ulililatibus do- Dominum, ex hoc nunc et usque in 'soeculum.
mini el seniorismei, ut meum erga illum in mar- ITEM.
chis, vel in mullis locis non vilesceret servilium ; B Quisquis de. tua migraverit stirpe, quod non est
nec a le, vèl a "me, se separasset, sicut mos est, in aliud nisi in poiestate Dei, quando jussefit, ipse si-
aliquibus multum me sentio debitis aggravatanî. De militer et de domino Àriberto » àviïncuio tao, rogô
multis vero necessitatibus, non solum de Christia- tu si superstes fueris, nomen illius cum proescï'ipiis
nis, vèruin etiam de Judoeis;multa ex illorum rébus personis supra jubé 'trahscribi branuo illum.
manibus ïneïs fréquenter recepi : in quantum valuit LXXIÎ.
reddidi, et in quantum potero semper reddam deiu- Cum aulem el ego ipsa dies finiérim mëos, nomen
ceps. Quod si post meum uîscëssuni aliquid reman- ineum cum illoruni\iîomiriîbus jubé trahscribi de-
serit ad solvendum, rogo et supplico, ut lu ipse dili- fûhctum. "Quodvolo et quasi àd proesens toli's flagilo
genler exqûiràs qui sint débiteres mèî : qui cum nïsibus, utïn loco in que îûerihi sepulta, super ipso
reperli "fuerint, non solum ex fâcûltatibus meis, "si tèclo sepulcri quod opefuërit corpus, îids vôrsibulos-
rémanserint, vérum etiam de luis "quaihabes, et ad- ju'be transcribî firmaîtim, ut cernenies ipsum epil'a-
huc Deo adjuvante juste acquisieris, cuncta în pm: pliium sepulcri, pré me indigna "digiiàsâd Deum jii-
bus facias persolvL Quid plura ? De fratre tuo mi- beant fundere preces S S S.-Sed etistum Manualcm
nimo quid erga illum agere debeas, admonui supra, quem legis, qui legerit unquam verba quoe subtus
admoneo deinceps. Hoc rogo, ut si Ad id pérvenërit G sequunlur, medi'tetur ipse, et me jam quasi intus
tempus, et ipse pro me exorare dignelur. Jam enim reclusam Deo commendet solvendam.
a Heriberto, qui coecalusest anno 850, ex Vita Ludo\ici Pii.
ANNODOMINIBCCCXLII.
"
ÀURÊI4ÀNENSI8 EPISGOPUS. *
NOTITÏÂ HÏSTORÏGA.
(Èx GaÙîaChrlsilâna.)
Theodulphi successor Jonasmonasticum ordinem, D' Parisiensi interfuerunt^ anno 829. Subscripsit par-
in Miciacensiaseelerio a se restitulum, ineonvulsum tioni bonorum sancli Dionysii, factoe anno 832 ab
esse cupîens, imperîali Ludovici aucloritate commu- Hilduino abbale. In synodo Senonensi anno 833, sub-
niri curavit privilegio dato xm Kalendas Martii,,an- scripsit privilegio pro monachis Sancti Remigii Se-
no Ludovici 12, indiclione 3. Hic est annus 825, nonensis. Synodo Theodonis vilîoe annô 835, et de-
quo conventui apud Parisios de cullu imaginum Êa- positioni Ebonis Rhemensis archiepiscppi inlerfuit.
lendis Novembrishabita adîuit, cujus ut acla dili- Anne eodem cum Hugene comité a Ludovico Pi»
genter recenserel, recensitaque Eugenio R summo delegatus est ix Kalendas Septemb., qui Floriacehses
pontifici legenda exhiberet, legatus a LudovicoAu- in possessionem milteret villse Suncanti, quam ab
guste cum Jeremia Senohensi archiepiscopo missus avo sûo Pippino.iisdëni concëssani violenter ndbiles
est. Recénsetur inter episcopos qui alieri synodo usurpavërânt. Miciacensimdnàsterio'ïdrise ad precefc
119 " JON^EAURELIANENSISEPISCOPI 120
Ludovicus Augustus aliud concessit privilegium xiv A defensione sacrarum imagiuum, Ludovici Piijussu,
Kalendas Maii anni 836. Testamenlo Aldrici Ceno- elucubravit, quos [Caroloejus filio nuncupavit anno
mauensis episcopi subscripsit anno 837, Kalendis 840, a quo confirmalionemterrarum Ecclesioe Au
Aprilis, in die sancto Paschoe, indiclione 15. Anno relianensis obtinuit. Scripsit, ad preces ejusdem Lu-
eodem, pridie KalendasMaias,apudAquisgranumlato dovici, librum de Cruce Domini adoranda, quem
in causa Anisolensiummonachorum astilit judicio, Claudio Taurinensi episcopo misit, opus idem forte
et vin Mus Seplembris placilo apud Carisiacum ac prius. Très item libros de Institutione clericalî
eadem de re habita. Exstant apud Baluzium duoe exaravit, quosprimus in lucem edidit D. Lucas Ache-
imperatoris ad Jonam epistoloe,u traque absque data, rius, sicut et alterum opusculum de Institutione
quarum prima hune el Henricum abbatem commit- regia. Huic quoque Vitam sancli Hubert! Leodiensis
tit, ut res ecclesiasticas a monachis Sancti Carilefi episcopi tribuil Baluzius în notis ad Capitularia
ablatas restitaere faciânt ; altéra, quoeCarisiacum Obiil Jonas anno 843, post annos 22 in episcopatu
placitum forsan proecessit, eosdem missos suos esse exactes. Epitaphii loco sint hi versus Berloldi, mo-
vult, ul monachos et monasterio egressos redire nachi Miciacensis, Jonoe dicantis Vitam sancti
compellant, contumaces vero ad proximum Carisiaci Maximini, cujus reliquias e loco sepulcrali elatas
placitum venire. Jonoecum laude meminit Lupus B ad locum ubi nunc coluntur detulerat Jenas, lempo-
Ferrariensis abbas, eique scrihit epîslolas 21, 27 et ribus Ludovici imperatoris :
28. In priori lamen videtur eum viluperare quod
propinqui sui Agii, quem verisimile est ejus fuisse Ingeniosi quidemealles, sopliiaqueredundas,
Ambrosioprudenseloquïoqueniles.
successorem, rapacitalem non compesceret. Adre- AllerHomerusenimnoslrojam dicerisoevo,
valdus Floriacensis de Miraculis sancli Benedicli, EstviacuifandiPubliusipse Maro.
lib. i, cap 25, récital litem inter advocatos Floriaci Moribuses gratus,nulli pielale secundus,
Et >ulluplacidus,alloquioquegraus.
el Sancti Dionysii institutam, cujus dirimendoegra-
tia missi fuere Jonas proesul et Donatus Miledu- Ludovicus Cavalli in Syllabo auctorum quibus
nensis cornes, quos judices legis Salicoe appellat. usus est in cornponenda Janua Musarum, ait Vara-
Scriptis quoque clarus fuit Jonas; nam adversus nium" scripsisse carminé heroico Vitam JonoeAure-
Claudium episcopum Taurinensem très libres prp lianensis.
NOTITIA LITTERÀRÏÂ.
(ApudFabricium,Biblioili.med.et inf. Lut.)
Jonas episcopus ab an. 821 (o) post Theodulphum, iG Deum ilagitare, quoeuti aliorum sanctorum nec ne-
usque ad an. 843, Aurelianensis, variis conciliis et ganda nec parvipendenda sit; nec imagines eorum
Parisiensi an. 824 interfuit, et an. 840 Carolo régi, ejiciendas templis, sed ad ornatum ac memoriam et
Ludovici filio, obtulit libros ni adversus Claudii epi- eruditionem fldelium servandas. Prodiere hi libri
scopi Taurinensis, jam defuncli (b) opus cultui ima- primum Colon. 1554, deinde in Orthodoxographis
ginum oppositum, excerpla ejus tantum vidisse se utrisque Basil. 1555, pag. 1199; et an 1569, pag.
teslatas. Lupi Ferrariensis censuroe opus suum 1526; tum Antaerpioe 1565 in-12, emendatiores,
submisit Jonas, qui nihil in illo mutândum esse apud Christoph. Plantinum : deinde in editionibus
duxil. Vide Pagium ad an. 825, n. 16; et Baluzium BibliolheeoePatram omnibus," Parisiensibus, Colo-
notis ad Lupum, pag. 355, ubi refert manibus se niensi, tomo IX, etiam novissima Lugdunensi, tom.
suis tractasse vetustissimum et elegantissimum li- XIV, pag. 167. De aliis duobus Claudii Taurinensis
brorum Jonoeexemplar, iUud ipsum nimirum quod adversariis, Dungalo et Theodomiro abbate, sicut
Carolo Calvo a Jona oblatum est. Hoecaulem est de Claudio ipso quoque, diclum suo loco.
Jonse sentenlia (c), non idololatras habendos cul- Libri m de Institutione laicorum ad Malfreduni,
tores qualescunque imaginum, nam et se illas ad- Aurelianensem coniitem, vulgati ex'ms. Corbeiensi
orare more ecclesiastico, hoc est eas salutare : ali- ;O a Dacherio, tom. I Spicilegii, p. 1203 (edit. novoe
quem enim honorera et cullum sanctis eorumque tom. I, pag. 258).
memorioeac reliquis deférendum ; neuliquam tamen De Institutione regia, ad Pippinum regem liber,
eas se adorare ut Dominum, sed superstiliosam ac cujus magna pars repetitur in concilio sexto Pari-
perniciosam imaginum adorationem emendatione siensi an. 829. Integer primum luci datas ab eedem
utique indigere : nec adorare se Mariam, sed con- îaudalissime Dacherie tom. V Spicileg., pag. 57
gruo honore venerari, ejusque intercessionem apud (edit. novoe tom. I, pag. 324-355). Etiam carminé
(a) Albericus ad illum annum, pag. 167; Andreoe (6) Vide Orthodoxographa,pa'g. 1199 edit. primai.
Saussay Annales EcclesioeAurel., pag. 313; Caro- (c) ConferDalloeumde Imaginibus,IY, 5; Friderici
lus le Cointe, tom. VIII Annal. Franc, pag. 613 Spanhemii Opéra, tom. R, pag. 863.
seq. ; Sammarthani, tom. II, pag. 239.
121 DE INSTITUTIONE LAICALI.— PR^EFATIO. 122
valuisse Jonam patet ex dodecasticho, inslitaliom . que illustrât Barlhius xix, 17, Adversar., Théodul-
huic proemissc, in qup inter alia : phum Aurelianensem auctorem habel, alque conse-
Qui quondammetricisludebampromptusiu odis, crata ab eo esl advenlui Ludovici Augusti apud Au-
Corporenuncquassonilnisi flere lubet. rélia nos. Vide Canisii antiquas lectiones edit. no-
Sed oda Sapphica sub Jonae nomine édita a Cani- vissimoeBasnagianoe,tom. II, parte n, pag. 75.
sio, atque inde per Andream Rivinum Lips. 1653 Non diversus a Jona noslro est Jonas qui Huberti
HI-80 cum Drepanii Flori et aliorum carminibus, Leodiensis episcopi translationem scriplo con-
quoeincipil : En adesl Coesarpius el benignus, quam- signavit.
NOTITIA LITTERARÏA ALTERA.
(Ex Bellarmino,de Script, eccles.)
Jonas, episcopus Aurelianensis imperante Ludo- B Agobardus et reliqui ejus oetatis Galli, qui negabant
vico Pio, scripsit libros 1res, qui exslant, adversus sacris imaginibus ullum debericultumreligiosum. De
Claudium episcopum Taurinensem pro defensionesa- qua re vide Anastasium Bibliolhecarium proefatione
'crarum imaginum, etc. Sed hic tamen auctor caule in septimam synodum.
legendus est, quoniam laborat eodem errore quo
IN OPUS SUBSEQUENS
MONITUM BASNAGII.
Aureum hoc opus, non a laicis modo, verum ab fatione comperiês. Plura reeonditoedoctrinoeelucu-
ipsis potissime qui Christi oves pascunt perpétua bravit opéra, quorum hic nomenclaturam recensera
manu versandum est, ait Acherius. Eo enim unicus instilulimei non est.Lege, si lubet, inter aliaAnnales
Jonoescopus, eo tola collimavit industria, ut excerpia C Ecclesioe Aurelian. ab Carolo Sausseyo Aureliano,
divinoeScripluroe, sanctorumque Patrum amoenilale pag. 313.
proecipua dectrinoeinde Christianoemellitas SUCCPS Varias deinde lectiones Àcherio submînistravit D.
more argumentosoeapisexprimeret; perordinatas hu- Petrus Sauret ex codice mss. Carmelitarum discal-
jus operis partes velut alvearis proprii lolidem favos ceatorum apud Clarummontem in Arvernia, qui olim
ac cellas distribueret ; cordibus humanis medendis, fuit Laudunensis ecclesioe cathedralis. lis vero usi
revendis, porrigerel. Unicum mihi apographum, a sumus ad emendandum textum, perinde atque iis
quingentis circiter annis exscriptum, veteris Corbeioe quas Baluzius adnotavil ex veteri editione hujus
bibliètheca suppeditavil. Porro antisles ille episco- operis quoeDuaci prodiit anno 1645ex mss. codice
docte gerebat, monasterii Elnonensis ; neenon iis quas ipsi depre-
patam quam religiose, prudenter, acGallioe
proef'ulgebaïque celebriores inler proesules, hendimus cum conferremus aliquot libri primi ca-
imperante Carolo Calvo, opus hoc tribus libris distin- pita, cum ejusdem Jonoe opusculo de Institutione
ctum Malfrede Aurelianensi comiti ccnsecravit : Regia, qued infra edimus.
qua vero id mente proestiterit, ad hune ipsum proe-
DE INSTITUTIONE LAICALI
LIBRI TRES.
JOM PRJEFATIO.
Dilectoin Christo Mathfredo Jonas in Dominoper- D meam extremilatem » eommonefecisti, ut tibi citiS-
petuam"salutem. sime et quam brevissime scriberemus qualiter te coe-
Tuoe nuper strenuilatis litleras suscepi, quibus terosque qui uxorio vinculo ligantur, vitam Deo
a Extremilatem. Sic Acherius legi oporlere con- legebalur exlrenuilalem. Infra cum itaque in cunctis
jecerat, sicque editum est Duaci ; sed hic in lextu totum hoc reslilutum esl e codice Claromontano ; ac
123 JON.E AURELIANENSISEPISCOPI 124
pîacitam ducere oporleret. Opusnempe, mi charis- A galem vitam honeste ducere debeas, ejus crebra '
sime, quod a më omnium imperitissimo fiëri tibi fla- lectione valeas ihstrà'i.
gitas, magnum esl, viresqu'éInt'elligêntioemeoepr'oï- Ât si quispiam objicere volueht, frustra et es
sus excedunl, quod etiam nen nisi a doclis et ëlô- superflue in hoc bpùsculo meàm desudasse parvi-
quentissimis viris arripiendum est. Cum itaque pri tatem, proesertim cum modus vitse Chrisiianaé in Ie-
*
cunctis] ad salutem animoe tûoe pertinéniib'us îiu- galibus, propheticis, evangelicis, aposlolicis constat
"milliinoepeliti'ohi tuoe [parère semper optaverim, dictis ; përfeetequë Thsermone Dominiin monte ha-
solummodo huic speciali peiilioiii t'use]ccnscius im- bita, Ul beatus ait Augu'stînus, idem digestus sit
becillitalis el imperilioe meoe, magis reniti quam modus: nôverit quod prisci Pàtre's sylvam sanctarum
obsequi prius -slaïueram-;quoniam me ad hoc con- Scripturarum pénétrantes, diversos alque innumeros
ficiendum imparem minusque idoneum sentio : ma- sauoe fidei ex ea ramos proeciderint, e quibus ob
gnant namque petilio tua et inéhià mea in corde multoram utilitalem, et divinoe servitutis honorera
meo confliclalipnem generaverunt : illa scilicet ut saluliferas formulas ediderint, e quibus etiam con-
[idem opus aggrederer persuadendo, hoecautem] ne sistit Christo quoedévote famulalur, canonica atque
lanli ponderis discrimen subiretaf abnuendo. monastica inslitutio. Porro Iaicalis, licet in divinis
Igitur cUm [in] hujuscempdi conflictationéaniraus B eloquiis sparsirn sit digesta; propter eos tamen qui-
meus diutissime alternaretur, trulinaque judicii sui bus aut cordi aut posse non est, latos d'Yinarum
semelipsum sUbtilissime proeponderans , ad idem Scripturarum campos percurrere, utile dignuruque
opus subeundum modis omnibus impotens agnosce- judicatam est, inlioc negolio tuoe benevoloepetitioni
retur; eousque deliherando ventum est, ut idem assensum proebere, el sentenlias, urdicium est» Ve-
opus omillerelur ; sed charitas, quoe omnia suffert, teris, Novique Teslamenti, et sanctorum Patrum
omnia sperat, omnia crédit, omnia tolérât (I Cor. dicta excerpere, quibus ad petilionem tuam hoc opus
xm, 4), impatiens tanloe omissionis, prosilivil in mé- congessi, ei tuoe devotioni dedicavi ; imo pro te cae-
dium, propulsans limoris infirmilatem, tribuens ar- lerisque, quibus studii fuerit, id cum charilate sus-
ripiendi audaciam , pollicens etiâm per eum qui cipere, et pia devotione amplecti.
aperit ora mutorum, et linguas infanlium facil di- Et ne ob sui prolixitatem toedio esset legentibus,
serlas (Sap. x, 21), possibilitatis copiam ; tandem id tribus libellis a dislinxi : videlicet ut primus et
idem opus me aggredi compulil. Fretus quippe ad ullimus omnibus generaliter fidelibus, médius autem
idem opus subeundum, in eo magna ex parte exslili, magna sui ex parle conjugalem vitam ducentibas
qùud npn mei sensUs verba style elequentioe, quoe specialiter conveniret. Moneo interêa tuam expe-
nulla mihi inest, exarala, sed sentenlias ex divinis C rientissimam sagacitatem, et erga Christi famulatam
oraeulis promulgalas, el a sanctis Patribus faeelis- devolionëm humillimam, ut hoc crebro legâs, ait
sinie expelilas, huic forem innexurus operi. Qua- tibi legi îacias : eisquë quibus animo est magis aliéna
pi'Optersludii inêi fuit pro capta ingénii eloquia di-. carpere, quam fralerno affectu diligere, non facile
vina, sanctorumqiie Patrum dicta scrutai! ; ac veluli prodas. Si quid vero in lioc opère secus quam debtfl
ex diversis pratis diversos flosculos carpere, et quasi cengêssi, per Dominummihi humiliter peto ignosoi.
in quodam cârtalld cohgerëre, tiioeqdépioedevotioni, Si quid aulem in en legentes, sive audientes, siii
nec non et eorum quibus id forte placuerit, hoc com- prpfulururù inëssë CPgndverint,non mihi, sed Deo,
mentariolum condere ; ul in eo quasi iîi quodam mecum gracias agére mfemineriht;
speculo te assidue conlemplari, qualiterque conju-
ne eadem soepiusrepetamus, lectorem scire volumus « Id tribus libellis. Sic codex Clar. el edilio Duac:
quidquid ex eo codice adjectum est, nos uncis in- Parisiensis hâbebat id tibi libellis.
cludi curavisse.
LIBER PRIMUS.-
CAPUT PRIMUM. D justse damnationis poenam transfudit. Liquet enha
nos etiam eum illo pactuia
Quod generaliter omnesfidèlesnosseoporteat in quan- quia, illo proevaricante,
tam prolapsionisdamnalionem,propter reatum primi Domini proevaricati sumus ; unde ait Psalmista :
hominis, devenerint. Proevaricatoresreputavi omnespeccatoresterroe(Psal.
Protoplastus totius humani generis pàrens mirà- cxvni, 119). Ex Apostolus : Per unum, inquit, ho-
bililer a Deo de limo terroe creatus, et in paradisi minempeccatumintravit in mundum , et per peccatum
felicitate coilocalus, quia, maie suadente uxoris con- mors : ila et in omnes homines perlransiit, in quo
silio, acquievit et interdictoe arboris fractura co- omnespeccaverunt(Rom. y, 12). Ecce quaîëm hoere*
medit, non solum ipse divini prsecepli proevàricator ditatem idem parens noster, cui peccanti dictum est:
exstitit, verum eliam in nos, qui ex illius peccati Terra es, et in terrant ibis (Gènes,ni, 19), nobis di-
traduce nascimur, suoe proevaricationis noxam, et misit ; pro p'atria, scilicet, exsiliùm ; pro felicitate
125 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LTB. I. 126
rniseriam, pro gloria ignobililatem, et pro immor- A originale peccatum, que genus humanum damh'abi-
tahtate inflixit nobis corporis et animoe mortem. liter obstringebatur, non poterat snlvi ac dilui, nisi
Valde namque cum diabolo miserabile fecit com- per eumdem mediatorem Dei et hominum hominem
mercium. Diabolus per supérbiam de angelica digni- Jesum Christum : nec aliter per ipsum liberari opor-
tate in apos'tasiam lapsus, cujus invidia mors in- tebat, nisi sicut verus homo, verus esset el Deus.
travit in orbem terrarum (Rom. y, 12), felicitati ejus Manifeslum est ergo quod per gratiam Redemploris
invidens promisit ei diviniiateni, et ademit immor- nostri Jesu Christi sîmus salvati ; et per indëbitam
talitatem, et de habitalore paradisi fecit essuiera ejus mortem, quamvis a morte communi npn im-
mundi : et non solum eum, sed etiam suam slirpem munes, a débita lamen et perpétua erepti merle, et
suo exîtîabili subjugavit imperio ; in quo eatenus de filiis tenebrarum filii lucis, et de vasis iroevasa
miserabiliiêr et exiliabililer detentus est, donec ille simus misericerdioe efiècli. Preinde opoi'tët ut unus-
Samaritahus, Dominus videlicet noster Jésus Chri- quisque fidelis agnoscat ubi mérita corrùeril, et
stus, iter faeiens misericordia motus, appropinquans, unde per gratuitam Christi pietatem ërutas ïiïerit,
vulnera ejus alligans, vihûni et oleum infundeiis, et tantum ereplorem el liberatorem toto corde, tota
euinquein jumentum suum impenens, in slabulum anima, tota virtule diligere sâlagat, et ab amore il-
duxerit, altéra die stabulario duos denarios ad sau- B lius in nullo lepescal ; sed omne tempus viloe suoein
eium sanandum protalerît ; et id quod supra ero- ejus servilio insumat.
gassetreoiens se rediturum promiserit (Luc. x, 33). CÂPUT II.
Scribit itaque Auguslinus in libro Sermonum ad po- Qniodin baptismale velus homo éxuatur, et novus in-
pulum : t Lapsus inyidltTstanti, eumque dejecit, sed duatur, et Christo commoriâtur, -etconsepeliatur.
Christus descendens jacentem erexit. i Scribit eliam Exuendum veterem hominem cum actibus suis, et
in libro Enchiridien (Cap. xxxm) : i Tenebalur autem induendum novum Apostolus admonel dicens : Exul-
justa damnatione genus humanum, et omnes eranl te vosvelerem hominem cum actibus suis ; et induite
filii iroe. De qua ira scriptum est : Quoniam omnes novum qui renovalur in agnitîonem Dei (Col. ni, 9).
dies nostri defecerunt, et jn ira tua defecimus. Anni Et idem"alibi : Quotquot aulem in Chrislb bapii'zali
nostri sicut aranea meditabunlur (Psal. LXXXIX, 9). eslis, Christumin'duistis (Gai. m, 27). Item : Induite
De qua ira dicit etiam Jeb : Homo nalus ex muliere, .vos DominumJesum Christum (Roîn. xm, 14). Ilem :
brevis viloeet plenus iroe (Job. xiv, 1). De qua ira Induite novumhominemqui secundum Deum crealus
dicit Dominus Jésus Christus : Qui ^crédit in Filium est (Ephës. iv; 23). Iste quippe est ncvUs hôino, quo
Dei, habet vitàm oeternam; qui aulem non crédit in „ univers! credentes debemus indui alqué vesliri : unde
Filio, non vita, sed ira Dei manet super eum (Joan. scribilur in Apocalypsi : Beatus qui vigilai et cuslo-
m, 56) ; npn ait véniel, sed nianet ; cum ea quippe dit vestimentasua, ne nudus ambulët, el appàreat tur-
omnis homo nascilur : propter quod dicit Apostolus : pitudo ejus (Apoc.xvi, 15). Et in Ecclesiaste : Omni
Fuiinus et nos natura filii iroe, sicut et coeteri (Ephes. temporesint vestimenta tua candida, et oleum de ca-
II, 3). In hac quippe cum essent homines per origi- pite tûo non deficial (Eccles. ix, 8). Hujus nempe novi
nale peccatum, tanto gravius et perniciosius, quanto hominis indumentis veslili erant, de quibus iri eadem
majora vel plura insuper addiderunt, necessarius Âpocatypsi legitur : Habeo paucà nomina in Sardis,
erat medialor, hoc est reconciliator, qui hane iraui qui non înquinaverunl vestimenta sua, ei ambulaveruht
(cujus erant umbrae omnia sacrificia legis et pro- mecum in Ubis. Qui vicerit, aie veslietur vestimenlis
phetarum) oblalione placaret (Hebr. vin, 6 , el ix, albis, et non delebo nomen ejus de libro vitoe (Apoc.
11). Unde dicit Apostolus : Si enim cum inimici esse- in, 4). Hujus etiam novi boîninis iMûmehfis rie-
mus, reconciliati sumus Deo per mortem Filii ejus : queunt vesliri hypoefitoe, et hujuscemodi hequam.
multo magis nunc reconciliati in sanguine ejus, salvi homines. Nam qui ejus Yestimentis, id est virtUti-
erimusab ira per ipsum (Rom. Y, 10). bus, veraciter fuerit induttis, merito poterit dicere
Scribit etiam Prosper-s : « In Adam omnia bona -i} cum Apostolo : Vivo aulem, jam non ego ; nivit vero
quoepotuimus habere, perdidimus ;-in Christo eliam in me Chrisius (Gai. n, 20).
majora, et sine fine habenda reeepturi sumus, si Velus quippe homo quid est, nisi vita prior quam
persévérantes ejus vestigia teneamus. Adam nos ob- duximus in peccatis? Novïïs homo quid est, nisi
noxiavit malis omnibus per prepriam culpam, a qui- Ghristus, qui esl utique justifia, et vérilas, et saii-
bus nps liberavit adventus Christi per gratiam. Ille clificalio : cui juxtà Apostoluni côminorimur et con-
in nés culpam suam transmisit ac poenam ; hic qui sepelimur iri baptismale, sîcu'Cipse ait : An ignora-
eulpam noslram suscipere, ut pote conceplus el natus tis quoniam quicunque bàptizdiî sumus iîi Christo
sine peccato non potuit, de susceplione poenoei>no- Jesu, in morte ipsius baptizati sûmus? (Rom. vi, 3.)
stroe culpam nostram simul aboîevil et poënam; et Quoe verba beatus Augustinus c ita exponit : t Ut
ut tolum dieam, Adam eripuil nobis paradisum, nihil aliud in Christo baptismum intelligaraus, nisi
Christus donavit et eoelum. hPatet igitur quia idem mortis Christi simililudinem ; nihil aulem aliud
"Imo JulianusPonlërîus, de Vita contemplai., lib. ceptione culpce,quod ferri non poterat.
H, c. 20. « Enchirid. cap.'52
b De susceplionepoenoe.In
priori ediiione, de sus-
127 JONJS AURELIANENSISEPISCOPI 128
mortem Christi erucifixi, nisi remissionis peccati A k.menla scire voluerit, noverit ejus indumenta esse
similitudinem : ut quemadmodumin illo vera mors innocenliam, patientiam, benignitalem, mansuetu-
faeta esl, sic in nobis fiât vera remissio peccato- dinem, fidem, humililatem, charitatem, modestiam,
rum ; et quemadmodumin illo vera resurrectio, ita castimoniamsine qua nemo videbitDeum, et cseter
in nobis vera juslificatio. s El idem, post pauca : ras virtutes, quas dinumerare longum est. Provi-
« Mortem, inquit, Christi sic insinuavit Apostolus, deal eliam necesse est ne ad peccatum, cui in ba-
ul etiam ipsum mortuum esse diceret peccato; cui ptismale merluus esl, redeat, quoniam nec bapli-
peccato, nisi carnis in qua erat, non peccatum, sed snius iterari potest, nec Christus pro eo semelmor-
siniililudo carnis peccati, et ideo nomine appellat tuus rursum ad passionem redilurus est. De qua
peccati? Baptizaris itaque in morte Christi, in qua Apostolusait : Christus resurgens a mortuis jam non
non soli majores, verum etiam parvuli baptizantur. -" moritur, mors illi ultra non dominabitur(Rom.vi, 9).
Ait : Sic et vos, id est, quemadmodum Christus, CAPUTin.
Sic et vosexislimatevosmorluos esse peccato, vivere Ut fidèlessemper meminissedebeantpacti quod cum
autem Deoin Christo Jesu (Ibid., 11).t Scribit idem Deo in baplismatefecerunt.
Apostolusad Colossenses: Morlui enim estis, et vita Duarum pactionum nexibus unusquisque fidelis
vestra abscondilaest cum Christoin Deo (Coloss.ni, "B Deo in baptismale se obligavit: allera qua abrenun-
3). Morlui scilicet, quia in morte ipsius baptizati tiare diabolo, et omnibus operibus ejus, et omnibus
eslis : et quoniam velushomonoster simulcrucifixus pompis ejus; altéra qua se in Patrem, et Filium, et
est cumeo (Rom. vi, 6), oporlet ut sicut propter Spiritum sanctum credere professus est ; unde et
nos Christus crucifixus,mortuus, et sepultusest, et sub ejusdem sanctoe Trinitatis invocalionem bapti-
resurrexit, nos quoque ad passionis suoesimilitudi- smalis gratiam accipere promeruil. Si quis igitur
nem volunlales et cupidilatesnostras crucifigamus, post hujuscemodi abrenuntiationem, quibuslibet il-
et in baptismale mysterium mortis, sepulturoe et lecebris vitiorum illeetus, ad ea quibus renunliavit,
resurreclionis ejus imitemur. Item idem : Si enim redierit; nec non et post tanlsefidei pereeplionem
mortui sumus cum Christo, credimus quia simul vi- in aposlasiam, aut infidelitalis, aut hoereticsepravi-
vemus cum eo (Ibid., 8). talis, aut fraterni schismatisprolapsus fuerit, pro-
Elaborandum est itaque ut de sordibus veteris1 cul dubio ulriusque pactionis transgressor existit.
hominis nihil remaneat in nobis. Christus aulemL Quarum altéra, quia baplismi iteralione nequit, poe-
non ex parle, sed integer, esl crucifixus, ut nos ex: nitentioe lamenlis, eleemosynarum largilionibus,
toto moriamur peccato, etvivamus Deo. Ille vero „ coeterisquebonorum operum exseculionibusdilui po
'
vivit Deo, qui Christi vestigiahumilitate, sanctifica- u lest. Altéra vero, quoe proedicloecontagionislepra
tione et pietate sectatur. Ille, inquam, vivit Deo, commaculata fuerit, nisi hac primum per Christi
efiicilurquetemplumejus, qui proeceptiscoeleslibus, gratiam caruerit, el ad unitatem Ecclesioeredierit,
quoe novi hominis efllciunt indumenlum, fuerit ve- mundari et pristinoefidei colorem, sanitalisque vi-
slitus ; quibus carebat ille qui cum veste sordida gorem recuperare non poterit.
eonvivium inlraverat nuptiale. Dicil autem beatus Quia ergo constat quod propter peccatum primi
Hierenymusa in ccmmentariis : «Si quis igitur in hominis flammeusille gladius, cujus obice janua pa-
tempore judicii inventas fuerit sub nomine Chri- radisi hominibus claudebatur, in sacrosanclo ba-
stiano non habere veslimenlum nuptiale, hoc est plismalis fonteexstinctusesl, et eademjanua creden-'
vesteni supercoelestis hominis; sed vestem pollu- tibus patefacta, oporlet ut euncli fidèles pactionis et
tam, id est veteris hominis exuvias ; hic statim cor- sponsionis,quam cum Deo [in baplismate] fecerunt,!1
ripilur et dicitur ei : Amice, quomodohucintrasli? sint semper memores : caveanlque ne quibuslibet
(Matlh. xxn, 12.) Amicum vocal quod invitalus est vitiorum sordibus se maculantes, non solum eum-
ad nuplias : arguit impudentioe,quod veste sordida dem sibi reaccendant ignem, verum eliam immun-
munditias polluerit nuptiales. Al ille obmutuit.In j) dum spiritum a se tempore baptismatîs expulsum,
tempore illo non eril locus impudentioei>,nec ne- cum septenario doemonumsibi numéro addito, ad se
gandi facultas, cum omnes angeli et mundus ipse redire faciant, fiantque illis, ut Dominus ait, novis-
testis sit peccatorum. » Proinde scire débetunus- simapejora prioribus (Matth. XII,4); et impleatur
quisque fidelis quia nisi hoc novo homine, Domino in eis quod ail beatus Petrus apostolus : Melius
videlicet Christo Jesu, indulus fuerit, licet in proe- enim erat illis non cognoscereviam juslilioe, quant
senti purpura et bysso, auro et gemniïs ornatus in- post agnitionem retrorsum converti ab eo quod tra-
cedat, miserabililer tamen atque fiebiliter in oculis ditum est illis, sanctomandato. Apteturqueeis quod
divinoemajestatis nudus exislit : et si in hac nudi- idem post pauca ait : Canis reversus ad vomilum
tate diem clauserit exiremum, non solum a rege suum,.et sus Iota in volulabro luti (II Pelr. n, 21,
Christo in futuro corripietur, sed eliam a nupliali, 22 ). Proinde omnibus Christianis sollicite sluden-
oeternoqueconvivioexcludelur. dum est, ut tantoe sponsionis, taraque salutiferi
At si quispiam quoesint hujus novi hominisindu- pacti memores, idque indiscusse inviolabiliterque
a Comment,in Matth. cap. xxn, vers. 11. antea legebatur locusvoenitentioe,onraino erat in-,
î>Locus impudentioe.Sic opiimuscodex Clar. quod eptum.
129 DE INSTITUTIONELAICALI. — LIB. I. ISO
servantes, bosteinque antiquum, cui abrenuntiave- Ai SUPS-Slips Zebedoei: Potestis bibere calicem quem
rant cum vitiis suis, sperneutes, ad atria supernoe ego bibiturus sum : et baptismo quo ego baplizor,
civitatis mysterio sacri baptismatis, et Spiritus baptizari (Matlh. xx, 22; Marc, x, 38)? Itaque aqua
*
sancli dono, credenlibus reserata, infatigabiliter et sanguis gemini est figura baptismatis : unum
scandere contendant. quo regeneramur ex baptismo, d aliud quo conse-
CAPUT IV. cramur in sanguine. Est et terlium baptisma lacry-
Quodin Veleri Testamento diversafuerintbaplismata; marum, quod laboriosius transigilur; sicut et ille
in Novo aulem unum tribus modis conférât remis- qui per singulas noctes stratum suum rigabat Iacry-
sionempeccatorum, mis (Psal. - vi, 7) ; vel qui imitantur eoniéssionem
*
Legimus in Exodo quod Moyses, qui typum Chri- Manassoe, et humilitatem Ninivitarum, per quam
sti tenuit, in mari Rubro, quod figuram baptismatis misericordiam consecuti sunt ; et orationem publi-
gerit eo quod Christi sanguine rubricatum sit, po- cani illius in lemplo stantis a longe, et perculieulis
pulum Dei baptizaverit, Apostolo testante atque di- pectus suum; quique nec ausus erat oculos levare
cente : Nolo enim vos ignorare, fratres, quoniam ad coelum. s Quorum etiam oculi, juxta prophelam,
omnes patres nostri sub nube fuerunt, et omnes mare divisiones deducunt aquarum, etc. (Thren. ni, 48);
transierunl, et omnes in Moyse baplizali sunt, in B J isti procul dubio peccata sua baptismo lacrymarum
nube et in mari (I Cor. x, 1). Mare, ut dictant est, mundafe noscuntur.
ïaptismi,-nubes Spiritus sancli, manna panis vitoe De his tribus baplismis, licet alio quo superius
formam gerebat. Fiebant el alia baplismata in Ye- dictum sit ordine, Psalmista ait : Beati quorum re-
teri Testamento, quoe dispensatione temporum acti- missoesunl iniquitates, et quorum tecta sunt peccata
tabantur; sed usque ad a Baptistam Joannem nus- (Psal. xxxi, 1). Id est, in baplismate per confessio-
quam baptismus in poenitentiam legitur fuisse da- nenvpeccatorum et fluenta lacrymarum : Beatus vir
tas. Scribit namque Isidorus in libro Officiorum cui non imputavit Dominus peccatum, nec esl in spi-
(Lib. il, cap. 24) : « Baplizavit et Joannes, sed non rilu ejus dolus ( Ibid., 2 ) ; per martyrii coronam. *
ei toto Judaice. Non enim solum in aqua, nec tan- Quia ergo primum baptismum ob fidem Christi scien-
tum * in Spiritu ; sed hoc solum addidit quod in poe- ter petitur, salubriter percipilur. Secundum, Chri-
nitentia baptizavit, sicut ait Paulus in Actibus sto pacem Ecclesioe suoe tribuente, per sanguinem
apostolorum : Joannes baptizavit baplismo poeniten- martyrii hodie non efficitur. Tertium valde neces-
lioe populum, dicens, in eum qui venturus est post sarium non' desidiose, nec cum aliqua dejeclione,
ipsum, hoc est in Jesum, ut crederenl in eum ( Act. sicut a multis, quod periculosum esl, fieri assolet/
xix, 4). Coepit ergo perfectum baptisma a Jesii : ^ sed cum magna acceleratione el animi devolissima
ipse ergo baplizavit primum in Spiritu sancto, sicut intentione, dum tempus est acceptabile, et dies sa-
Joannes dicit : Ego quidem baptizo vos in aqua ; mé- lulis, et Dominus invenïri potest, ab omnibus Chri-
dius autem vestrum stelit, quem vos nescilis, ipse vos slianis est appelendum et amplectendum.
baptizabit in Spiritu sancto et igni (Joan. i, 26). Hoec CAPUT Y. '
estperfeclio baptismi : Deus est enim qui baptizat, De septem remissionibuspeccatorum.
utpossint et qui baptizanlur fieri Filii Dei. » Hujus In proecedenti capilulo dictum est quod tria sint
nempe unum exslal bapiismum salutare, de quo baplismata, per quoe ablulio et purgalio fit peccato-
Apostolus ait : Unus Dominus, una fides, unum rum. In hoc capitulo demonstrandum est quibus m'o •
baptisma (Ephes. iv, 5). Quod.etiam quamquam tri- dis fiât remissio peccatorum. Scribit namque Orige-,_
bus modis conférât remissionem peccatorum, unum nés in homilia prima libri Levitici ita : « Audi nunc
tamen est, per quod mundantur peccata. Scribit quantoe sint remissiones peccatorum. Est ista qua
namque proefatus Isidorus în eodem libello tria esse baptizanuïr in remissionem peccatorum. Secunda
baplismata. « Primum, inquit, de quo Apostolus ait, est in"passione martyrii. Tertia est quoeper eleemo-
quo sordes peccatorum per regeneralionis lavacrum synam datur ; dicit enim Salvator : Verumtamen
abluunlur. » «Jn quo, ut beatus AuguslinUs h ait, date eleemosynam,ecce omnia munda sunt vobis(Luc.
parvuli originali tantum moriuntur peccato ; majo- xi,'4i). Quarla nobis fit remissio peccatorum, per
res eliam his omnibus [moiïunlur] peccatis, quoe- hoc quod et nos remiltimus peccata fratribus no-
cunque maie vivendo addiderunt ad illud quod slris ; sic enim dicit Dominus ipse Salvator ; . quia
nascendo traxerunt. » t <=Secundusest baptismus, ul si remiseritis ex corde fratribus vestris peccata îpso-
> proefatus ait Isidorus, quo .quis sanguine suo per rum, et vobis remittet Pater vester
peccata vestra.
\ martyrium baptizatur ; qup baptismo etiam Christus Quod si non remiseritis fratribus vestris ex corde,
baptizatus est, ut et in hoc sicut in coeleris for- nec vobis remittet Paièr vester peccata vestra (Matth.
mam credenlibus daret ; sicut dicebal ad discipulos xvm , 35 \. Et sicut in oratione nos dicere docuit :
a Sed usque ad. Sic emendavi, cum ante legeretur ex aquoelavacro. Supra ex codice Clar. reslilui
si usque ad. Infra ubi editum nec tantum in Spiritu, mini est figura, nam edilum erat gemina est. ger An
Acherius recte vidit legi oporlere, nec tamen. deinde reponendum sit conversionem, Manassoe ut
1 Enchirid. cap. 44. Acherio placuil, alii yiderint : mihi confessionisvox.
c Isidorus, ibid. non maie usurpata videtur.
d Ex baplismo. Hic etiam Acherius recte emendat
131 JONJË AURELIÂNENSIS EPISCOPI . 152
Dimitta nobis débita nostra ( Matth. vi, 12 ). Quinlai A ' CAPUT VI.
peccatorum remissio est cum eonverterit quis pec- Quoa patres spiriluales eos quos de sacro fonte sus-
catorem ab errore, vïoe suoe; [ila enim dicit Scri- cipiunl, verbis et exemplis ad meliora provpcare
ptura divina : Qui converti fecerit peçcatorem ab er- debeant.
rore vioe suoe,] salvabil animam ejus a morte,, et ço- Provocamur Danielis paoplieioemagisterio, utnon
operiet multitudinem peccatorum (Jqc. v, 20), Sexta. modo nos ipsos ad doclrinam salutarem capessen-
quoque fit remissio peccatorum per abûndanliam i dam exeitemus, yerum etiam alios ad justitiam eru-
charilatis, sicut ipse Dominus dicit : Amen dico,tibi, dîamus; ait eniin : Qui autem docti fuerint, fulge-
remiltunlur ei peccata, quonjam.dilexit multum (Luc. bunt sicut splendor firmamenli, et qui ad justitiam
vri, 47). El Apostolus ail.: Quoniam charitas copperit erudiunt alios, sicut stëlloe in perpétuas oelernitate_s
multitudinem peccalomip (I Petr. iv, 8). Esl adhuc et (Dan.xu, 3). Beatus quoque Augustinus in Ser-
13
septima, licet laboriosa et dura per poenîtentiani,, mone ad populuni ait : « Quicunque igitur viri, vel
remissio peccatprum, cum lavât peccator in lacryr quoeeunquë mulieres de sacro fonte filios spiritaliter
nus stratum suum , flunt ei lacrymoe suoepanes die exceperinl, cognoscant se pro ipsis fidejùssores
ac nocte (Psal. XLI,4). J Cum non erubescit sacer- apud Deum exstilisse. Et Ideo necesse est, ut sem-
dbti Domini indicare peccatum, ut acquiral médici- B per illis sollicitudinem veroe charilatis impendant,
naux secundum eum qui ait : Dixi : Pronuntiabo ad- admoneant et castigenl, alque corripiant, ut "castita-
versum me ïnjustiliam meam ; et tu remisisti impieta- tem custodiant, virginitalem usque ad nuplias ser-
teni peccati mei(Ibid., 5),;El illud : Gpnversussum in, vent; a mâledicto, vel a pénurie linguam refrè-
eerumna mea, dum confiqilur spina (Psal. XLI,.4). , nent ; cantica turpia vel luxuripsa ex ore non profé-
Harum itaque remissjoiium, quoe modo in Ecele- rant; non superbiant, npn invideant, iraeundiam
sja fiunt, tvpus erant sacrifiçia quoe fiebant in lege. vel odium in corde non relineant; auguria non ob-
Rçc enim vacat a mysterio, quod seplem dicuntur servent, phylacteria vel characteres diabolieos nec
esse remissiones, quoniam Spiritus sanctus, per sibi, nec suis aliquando suspendant; proecantatores
quem remissio peccatorum confertur, septiformis vel ministros diaboli fugiant ; fidem catholicam ve-
gratise dicitur. Cujus dona cum de Christo, qui est raciter téneantj ad Ecclesiam frequentius Gouve-
virga virtutis a Domini, Isaias prophelaret, ait: rnant; contempla verbositate, lectiones divinas at-
Egr,edietur,-vir,ga, de radiée Jesse, et fios de radice ejus tentius aure percipiant, Esurientes pascant, sitientes
asceifdet, et requiescet super eum Spiritus Domini, potent, nudos vestiant, pauperes et perégrinos exci-
spir,i[3is sapientim et intellectus, spiritus consilii et ^ piant, infirmos et in carçere positos visitent, eisque
for.litudifiis,spiritus scientioeet pietatis, et replebit eum in necessitatibus suis adminîstrare procurent, pa-
spjrit/us timorjs Domini (Isai., xi, 1). Non quod di~ cem teneant, et discordes ad concordïam fevocare
versus siljuxta differenlias.nominum idem Spiritus çontendant, saeerdotibus honorera impendant. Hoec
sanctus, sed quod unus atque idem cunctarum vir- ergo omnia et his similia si filios el filias vestras ad-
tulum fons sit atque principium. Sicut enim, Apo- monere eontenditis, cum ipsis ad oeternam beatilu-
stolo lestante, Chrisius dicitur virtus Deique sapien- dinem féliciter pervenietis. Nemo. se circumveniat,
tia; et in, Rrov^rbiis legilur.: Deus- in sapienlia sua fratres charissimi, nuiras homo sibi moritar ; sed
fundayit lerrarn, et paravit, coelos,prudentiq (Prov.^ sicut fréquenter suggessi, quanloseunque quilibeî
m, 19); et quomodo idem sermo voeatur lux, el exemplo sanctoe vitoe oedificaverit, cum tôt lantis-
et pro tantis mercedem beatoe relributionis ac-
vita,, et, resurreçlio : sic Spiritus sanctus dicitur spi-, que,
rilus sapientioe el intellectus, spiritus consilii et for- cipiet. Et qui tanlîscunque exemplum maloeconver-
titudinis, scientioe et pietatis, ac timoris Domini. sationis, etiamsi illi eum non sequanlur, proebuerit,
Conlinet itaque in eisdem septenarius numerus ter- pio tantis se malis noverit rationem redditumni. Et
narkmi et quaternarium numeruip,. In ternario my- ideo, sicut jam supra suggessi, neophylis nostris,
.sterium sançtoe-Trinita,tissin quaternario, Evangelii; j_ auxiliante Domino, exemplum bonoe conversalionis
ostendere. debemus, ut non pro
s|ve enim très., per, qualppr, sive quatuor per 1res quantum. p.ossuiPjUS
irmîthilicentur, ad duodenarium nunierum pervepi- illojçum^destru.élione poenam recipere, sed potius
tur-; quia, mysteriura sanctoe Trinitatis, el doctrina pro oedificatione ad indulgentiam peccatorum me-
duodecim in mundi reamur pervenire.. » Et quia vobis c 'quid vitare,
Evangelii per appstolos quatuor
vel quid fugere debeatis, fréquenter est ostensum;
pjagas porrigitur.. Si quis autem plenius et latius
de ejusdem <sep,tenariLnumeri mysterio nosse desi- et quid agere, vel expetere debeatïs, assidua proe-
dicatione monstratum; sic Deo auxiliante agite,
deral, légat, librum primum Gregorii papoe in. Mo-
ut vobis admonitio nostra magis ad proemium,
raUbus, in .quo coropsissime de eo disputatum inve-
niet. quam ad judicium, ante tribunal oeterni judicis pro-
flciat. s
a Virgqmrtutis. Acherius edidît virga et virtus, ° Et quia vobis. Hoecvelut ex sancto Augustirio
non qùïdem omnino rnïile, sed magis plaeuit lectio referri nemo non intelligit, quoe tamen laudato loco ,
codicis Cîar.; sic enim ad illud Psalmi «x rëspexisse non exstant. Quod deinde uncis inclusum est, totum t'
videtur Jonas : Virgam virtutis tuoeemittet, etc. déerâl in priori" editlonè. *ï
b Serai.'165, de Tempore.
133 DE'INSTITOTIONE LAICALI. — LIB. I. 154
[His et hujuseemodi doetori's tanti documentis J\. zatorum venerit Spirilus sanctus, nisi per. imposU
aperte mstruimur, quia cum omnes quos possumus, tionem manuum. apostolorum. Credendran vero est
verbis et exemplis ad honestatem vitse sanctse infbr- quia sicut baptismatis, et eprporis, et sanguinis Do-
Kiare, bonisque operibus insïstendum provocare de- mini sacraoeenta, per sacerdotum mysteria visibilia
beamus : potissimum tamen, vigilanliusque erga fiunt, et per Dominum invisibiliter consecrantur,
eos quos de sacro fonte suscepimus, id nobis agen- ita nimirum Spiritus sancli gratia per impositio-
dum sit. Multi sane hanc salu'tiferam susceptionera nem manuuttv ministerium administratum episco-
nsn illius salutis causa qui suscipitur, sed magis porum fidelibus invisibiliter- tribuatur. Cur autem
mundi exercent amore. Hi autem utrum merito pa- lion a presbyteris, sed ab episcopis, apostolorum
tres spirituales appellarî debeant, ipsi dijudicent. successoribus, credentium fronles ob percipienduni
Quicunque igitar- spiritaîis quilibet in baptismale sancti Spiritus donuni saerosanclo chrismate si-
pater effieitur, elaborare necesse est quantum po- gnentur, sanctus papa Innocenlius in Decrelalibus
test, ut idem quem suscepit spiritaîis fiïius perma- suis, plenissime scribit : ad quem locum curiose di-
neat, ne rursus maie vivendo ëjus filius fiai, à cujus ligenterque scire v'olentem mille a. Proemissis ita-
servilio per gratiam baptismatis ereptus, et per que documentis plenissime proedocetur nequaquam
adoptionem filius Dei est effeetas.] 3B a fidelibus tanti doni pereeptio negligenter difle-
CAPUT Yff. renda, sed polius remolo torpore negligentise, eum
Ut ad accipiendum per manus pontificis imposilip- magna animi aviditate el devolione petenda et per-
nem Spiritus sancti donuni; éollicUeet dévote con- GÏpienda; ne [quod absil] sine ipsius doni munere
curralur. quis rébus humanis eximalur.
Pereeptio sancti Spiritus, quoeper manus impo- CAPUT TDLT.
sitionem ab episcopis"tribuitur, a quibusdam co'n-
Quod parvnli instruendi sunt, çunt ad inlelligibilem
grueuter,-a quibusdam vero negligenier appetitur. oetalem venerint et fidei sa'cramenlo, et baptismatis
Sunt enim quidam nobiles, quod est laudabile, qui mysterio, et sepliformis graûoe Spiritus dono.
hujuseemodi dono se suosque însigniri accélérant Salutaris disciplinai domus est, ut beatus ait Au-
ardenter; sunt etiam quidam, quod emendatione gustinus, Ecclesia Christi, in qua ideirep dicitur
dignum est, qui in Iongum id facere différant. Porno- benê vivere, ut perveniatur ad semper vivere. Ergo
, ignobiles partial incuria, partira ignoranlia, in tan- quicunque in schola hujus sunt disciplinée, in qua
tum in hac re négligentes existant, ut etiam quidam docet summus doctor, et magister Ghrïstus; taiiti
illorum, non nisi jam in-decrepita selale, hujus doni- „ doetoris magislerio humiliter-colla submittantur ue-
eonsecrationem percipiant. '- ' cesse est. In hac quippe multimoda sanoe fidei di-
Quod.vero solius episcopi sit- per manus imposi- seuntur proeeepta; quoe cum multa sint; et ab uno
tionem fidelibus tradere. Spiritum sanctam, Àcta sapientioe fonte profluanl, et- parvulos lii apertis, et-
docent apostolorum, in quibus legilur : Faclum est magnos exercearit-in-obscuris', oportet ut qui nec-
aulem cum Apollo esset Corinthi, el Paulus, pera- dum profundiora Christi proeeepta1discere queunt,
g'ratis superioribus partibus, veiûsset Epltesum, ibique humiliora intérim-discere salagant : donec adju-
cum invenisset quosdam discipulos, dixit ad illos : Si vante divina misericordia altiora percipere valeant;
Spiritumsanctum açcepistis.cr£dentes?>At Uti dixe* unde et Dominus in monte discipulos docet, in cam-
runt ad eum,:_S,ed.neque.si: Spiritus sanctus est au- pestribus turbas pascit.
divimus. Djxitque eisj.hi quo,erqo.baptizati eslis?*At ' Si quis aulem forte exislit-, qui tarditatem et ob-
illi dixerunt.:Jn Jsannis. baptismate..Ait autem Pau- 4unsionem- sensus sui ostendatr, et dicat : Non
lus : Jêannes baplizavit baptismo poenilentioepopu- possum discere, quia nec tantoe sum. capacifatis, ut
lum, dicens., in eum,qui.ventur,y,s^estpost ipsum, hoc - tôt lanlaque Christi proeeepta-,quse utique mirabilia
est in Jesum,, ut. crederentin eum. Quod cum audis- et innumerabilia sunt, disGerevaleam : audiat quid
s,ent, bgplizati sunt in_nomine.Domini Jesu. Et, cum •p.proefatus beatus Augustinus in-libro de Disciplinai
imppsuisset_illis. manum,Paulus, v.erât Spiritus san- 1 Ghristianoram scr-ibal: n-Pr^ecepta, inquit, multa
. ÇÎMS, supfij..eosjj et. logu^hajitur. linguis, et. propheta- sunt in lege, quibus ipsa vita"bona' eontinetur, im-
banl (Act. xrx-,.1); Attende, quod, post baptismatis peratur et discilur. Multa_omnino proeeepta sunt,
perceptionem,, illico, per impositipneni manuum a ejt înnuMerabilja sunt. Çraîpeptoram ipsorum pa-
beato I>aulo acceperint, Spiritum. sanclum. Itenijalio ginas vix.quisque numéral, quanto magis ipsa? Vo-
loco.:. Cum, audisserit,.apojsfoli qui, erant Jerosolymis luit tamep Dominus propter. eos quis se possent ex-
quia, recepissef.Samaria vejbum.Dei, misenmt. ad UT cusare, vel- quia eis non vacat légère, vèl quia nou
làs Petrum et Joannept. Qui cum, venissent, orave- norunl légère; vel quia non possunt- facile intelhV
mntpro ipsiS-Ut.aspiperentSpiritum.sanctjim: nonr gere,-ut excusationem nemo. habeat in die judicir;
dum enim in. quemquam illorum^venernt; sed bapti- voluit, sicut scriptum est, consummare.el breviare
xati tantum erant. in nomijie Domini Jesu. Et impo- verbum- super terram, sicut de illo propheta. proe-
nebantlMlis.manus, et'accipiebanl. Spiritum sanclum dixerat : Verbum enim consummans e} brevians f«r
[Act. vin, 16). Notandum est auod in neminembapti- ciel Dominus super, terram (bah x, 25.;.Rom- rx,
a Innocent, 1epist. 1, cap. 3. b Serai, de disciplina Christ,.cap, %
135 JON^E AURELÏANENSIS EPISCOPI . «R
28). Hoc ipsum verbum consummatum et brevia- A ad quod nos per propheticam et evangelicam hor-
tam, non obscurum esse Deus voluit. Ideo brève, tatur indifferenfer currere admonitionem. Clamât
ul vacaret légère, ideo apertum, ne dicas, non mihi enim Isaias propheta : Quoerite Dominum dum inve-
licuit inlelligere. Thésaurus ergo est magnus divi- niri potest, invocale eum dum prope esl. Derelinquat
narum Scripturarum, habens in se mirabilia et impius viam suam, et vir iniquus cogitationes suas, et
proeeepta multa; tanquam multas gemmas, et pre- revertatur ad Dominum, et miserebilur ejus ; -et ad
tiosa mouiliâ, el vasa ingentia et magni metalli. Deum nostrum, quoniam multus est ad ignoscendum
Sed quis potest scrutari thesaurum istum, et uti eo, (Isai. LV,6). Et per Ezechielem Dominus ait : Nolo
et pervenire ad omnia quoe ibi sunl? Quando hanc mortem impii; sed ut convertatur impius a via sua,
similitudinem Dominus dédit in Evangelio suo, et et vivat (Ezech. xxxm, 11). Item : Convertimini, el
dixit : Simile esl regnum coelorum thesauro invenio agite poenitentiam ab omnibus iniquitalibus vestris :
in agro (Matth. xm, 44), ne quis se minus idoneum el non erit vobisin ruinam iniquilas (Ibid., xvm,-30).
diceret ad perscrutanduin thesaurum, continuo dé- Ilem : Peccator in quacunque die convenus fuerit,
dit aliam similitudinem : Simile est regnum coelorum omnesiniquitates ejus in oblivioneerunt (Ibid,, xxxin,
homini negotiatori quoerenti bonas margarilas : qui ' 12). Et Salomon : De perpétrât o peccato noli esse sine
invenit unam pretiosam margaritam ; et vendidit om- B metu : neque adjicias peccatum super peccatum (Ec-
nia quoehâbebat, et émit illam (Ibid.,%5) : ut si piger cli. v, 5). Item : Ne tardes converti ad Dominum, et
eras ad perscrulandum thesaurum, non sis piger ne différas de die in diem (Ibid.^ 8). Item : Aliissimus
unam margaritam sub lingua-ferre, et quo vis se- odio habet peccatores : et miserlus est poenitentibus
curus ambulare. Quod est ergo verbum consum- (Ibid. xu, 3). Ilem : Relinque peccata tua, et couverte
mans et brevians 1? Diliges Dominum Deum luum ex ad Dominum (Ibid., xxn, 21). Item : Fili, peccasti, ne
toto corde tuo, el ex tota anima tua, el ex Iota mente adjicias iterum : sed et de pristinis deprecare, ut tibi
tua (Mallh. xxn, 37).Et, Diliges proximum tuum remittantur (Ibid., xxi, 1). El Dominus in Evangelio :
sicut teipsum. In his duobus proeceptis tota lex pen- Poenitentiam agile : appropinquavit enim regnum coe-
det el propheloe (Ibid., 39). Ecce quod discitur in lorum (Matlh. ni, 2). Joannes Baptisla : Facile, in-
domo disciplinoe : 'diligere Deum, diligere proxi- KLuc.m, 8). Et Apo-
quit, fruclus dignos poenitentioe.
mum : Deum. tanquam Deum , proximum tanquam stolus ait Paulus : Ecce enim tempus acceptabile :
te. » ecceenim nunc dies salutis (H Cor. vi, 2). Et Petrus :
In primordio namque sanclse Dei Ecclesioe non Poenitemini igitur et convertimini, ut deleanlur pec-
baptizabantur nisi primum inslructi fuissent, et fide cata vestra (Act. m, 19). Hieronymus in exposilione
sanctoe Trinitatis, et mysterio sacrosancti baplis- <HEcclesiastoe : Ne impie agas multum, et noli esse
maris. Nunc aulem quia nomen Christi ubique pol- stultus, cum morieris in tempore non tuo : cum Do-
let, el parvuli de Christianis parentibus nati, ad per- minus loqualur Nolo mortem morientis, sed tantum
cipiendam baptismatis gratiam needum loquenles ut revertalur, et vivat. Semel peccasse sufliciat. De-
incunctanler deportantur : (nec immerito : quippe bemus ergo nos erigere post ruinam. Si enim juxta
ut qui alienis peccatis obnoxii sunt, aliorum depor- eos qui de physicis disputant, novit hirundo pullos
tatione et responsione a proevaricatione originalis de succo oculare chelidonioe, et dictamnum caprae
noxoe absolvantur, qualenus eruli de "potestate te- expetunt vulneratoe, cur nos ignoramus medicinam
nebrarum , in regnum Domini sui transferantur,) propositam esse peccantibus ? Auguslinus in libro
summopere procurandurn est, sive parentibus, sive Sermonum *>: t Scio ego, inquit, et mecum omnis
his qui eos de sacro fontis Iavacro susceperint f ut homo qui paulo attentius consideraverit, neminem
cum ad intelligibilem oetaiem pervenerint, et fidei Dominum timentem sub verbis ejus non se corri-
et baptismatis mysterio instruanlur : ul si forte la- -gere, nisi qui putat quia plus hahel vivere. Ipsa res
tius, uberiusque in sensu divinarum Scripturarum est quoe multos occidit, cum dicunl, Cras, eras ; et
proficere aut noluerint, aut nequiverint, saltem fide.-" subito oslium elaudilur. Remansit foris cum voce
Trinitatis sanctoe et mysterio sacri baptismatis inex- corvina, quiajion habuit- gemilum columbinum, sed
cusabililer existant inslructi. corvi vox est. Geme ut columbus, et tunde pectus ;
CAPUT IX. sed plagas tibi dando, coesuscorrectes esta. »Et paulo
«
Quod quia baptismus iterari non potest, necessario posl : Die mihi, rogo te. Ecce ego consentio, con-
poenitenlioesecundus sit baptismus. cedo, el eognosco, quia indulgentiam tibi promisit
Propitiatio divina nos per baptismi gratiam a Deus. Graslinum enim diem quis tibi promisit? Die
primi hominis realu absolvit, et de filiis perdilionis mihi ubi legis te indulgentiam acceplurum, si te
filios fecit salvalionis, et de filiis alienis filios fecit non correxeris? Lege mihi quantum victurus sis.
adoplionis, unde eliam superius dictum est. Sed Non lego, inquit. Nescis ergo quantum yicturus sis.
quia post baptismum multa amisimus, et in multis Correctus esto el semper paratus. Noli timere diem
collapsi sumus/ et idem baptismus nullo pacte ullimum, tanquam furem, qui te dormiente efibdiat
iterari polest, eadem propitia divinitas quoddam et -parietem ; sed vigila et corrige hodie quoe differs in
saluberrimum poenitentioenobis çontulil remediurn ; crastinum. »
? S. Aug. ubi suora, cap. 7,- J>De Verbis Domini serm. 16, cap. 11.
137 DE INSTITUTIONELAICALI. — LIB. I. '
138
Gregorius in homilia de novem ordinibus angelo- A CAPUT X.
rum a : « Sinum Dominussuse pietatis aperil ; nos- Quod poenitentioemodus in arbitrio sacerdotum
que in se recipere per posnitentiam quoerit ; sed - sit constitutus.
'
poenitentiam digne agere non possumus, nisi mo- Quia peccati vulnus' poenitentioe remedio sanari
dum quoque ejusdem poenitentioecognoscamus. Poe- ' valeat, ea quoein'proecedenti capitulo collecta sunt,
nitentiam quippe vere agere esl, perpetrata mala testantur ; modus"vero ejusdem poenitentioe, tera-
plangere,' et plangenda non perpetrare. Nam qui pusque poenitendi in arbitrio sacerdotum, quibus
sic alia déplorât, ul tamen alia" committat, adhuc ligandi~atque solvendi polestas est a Chrislo collata,
poenitentiam agere, aut dissimulât, aut ignorât. est constitutus. Unde"scribit beatus Auguslinus in
Quid enim .prodest si peccata quis luxurioe defleat, libro Enchiridii (Cap. 65) : « Certa, -inquil, con-
et tamen adhuc avarilise oestibus anhelat ? Aut quid stiluunlur'ab his qui praisunt in ecclesiis lempora
prodest si iroe culpas jam lugeat," et.tamen adhuc poenitentioe,-ut fiât salis eliam Ecclesioe,-in qua re-
invidioefacibus,tabescat ? Sed minus est valde quod miltuntur ipsa peccata : extra eam quippe non re-
dicimus, ut qui peccata déplorai ,'ploranda .minime, Kiittunlur. Ipsa namque - Spiritum sanclum pignus
committat ; et qui plangit vitia, perpetrare vitia ti- accepit, sine quo non remittunlur ulla peccata ; ila
meat. Nam' cogitandum summopere esl, ut qui se But quibus remittunlur, -vitam-' consequantur oeter-
illicita meminit commisisse, a quibusdam etisrm li- nam. i Perrari namque sunt hodie in Ecclesia, qui
citis studeai, abstinere : > exemplo .David nolentis talem agant poenitentiam, qualem antiquorum'Pa-
„ aquam,bibere cum periculo suorum allatam. Item trum poenitenlium exempla , el auctoritas canonica
idem * : _cFacile fructus dignos poenitentioe( Luc. sancit. Quis namque criminis reus, qui utique poe-
m; 8 ). In quibus verbis nolandumTest, quod ami- nitentia publica debuit mulctari,' cingulum militioe
eus sponsi non solum fructus poenitentioe, sed di- deponit,' et a liminibus Ecclesioe coeluque fidelium
guos poenitentioe admonet [faciendos. Aliud nam- afcetur,' et a Ghrisli ccrppre separalur ? Quis porre
-
que esl Iructus facere, aliud dignos poenitentioe] in cinére, et cilicio, more poenitenlium antiquorum
facere ; ut enim secundum dignos poenitentioe fru- lamenta poeniludinis suscipit ? Isidorus quoque in
ctus loquamur, sciendum est quia quisquis illicita libro Sententiarum d : « Bene, inquit, in cilicio et ci-
nulla commisit, huic jure conceditur ut licitis uta- nére poeniténs déplorât peccatum, quoniam in cilicio
tur ; sicque pietatis opéra facial, ut tamen si no- asperitas et compunctio peccatorum ; in cinere
luerit, ea quoemundi sunt non relinqual. At si quis autem pulvis ostenditur mortuorum. El ideirco in
in fornicalionis culpam, vel ferlasse, quod gravius utrbque poenitentiam agimus,' ut et inpunilione
est, in adulterium lapsus est, tanlo a se licila dé- C cilicii e agnoscamus vitia
" quoe'per culpam commisi-
bet abscindere, quanto se meminit et illicita perpé- mus, et per favillam cineris perpendamus mortis
trasse. Neque enim par fructus esse boni operis sententiam, ad quam peccando pervenimus. »
débet ejus qui minus, et ejus qui amplius"deliquit : Unde colligitur quia religionis nostroe priscis tem-
aut ejus qui in nullis, el ejus qui in quibusdam fa- poribus ; dum quis secundum constitulum sibi a sa-
cinoribus cecidit, et ejus qui in mullis est lapsus. cerdote.usque ad sali'sfaclionem cilicio indulus, et
Per hoc ergo quod dicitur : Facite fructus dignos cinere conspersus, habita incultus, humique pro-
poenitentioe, uniuscujusque conscientia convenitur ; , stratus,' lacrymisque profusus videbatur, statim poe-
ul lanlo majora crescanl bonorum operum lucra per- nitens agnoscebatar, ul ei a Domino ignosceretur,
poenitentiam, quanto graviora- sibi inlulit damna " ab omnibus deprecabalur. Nunc aulem in coetuChri-
per culpam. J Item ipse in Moralibus : « Omnis pec- sliano ideirco vix prenilens agnoscitur,' quia pêne
cator in poenitentia duplicem habere gemilum de- nihil horum erga poenitenies agitur. Quapropler cre-
bel : nimirum quia et bonum quod potuit, non fe- dibile est, ut sicut alia multa in religione Chrisliana
cit ; et malum quod non debuit, fecit. Cum in bona viluerant-, ila quoque proemissus poenitentioe mo-
opéra non assurgimus, necesse est ut nosmelipsos dus, ab usu, quod formidolosum est, recesserit.
dupliciter defieamus : quia et reelanon fecimus, et ' . El ideirco a mullis diversa fiagitia perpelrantar
prava operati sumus. » audacter. Verum eliam si quispiam nostri tempo-
Multa siquidem et alia divinoeSeripturse existant ris Ghristianus hodie aut homicidium , aut aliquid
teslimonia,quoe nos de perpetratis peccatis absque aliud admiserit ; quia hujuseemodi poenitenlia non
dilatione conversionem ad Deum facere hortantur, pleclitar, ideo eras conventai fidelium irreverenter
et per poenitentiam divinoe misericordioe indulgen- se adjungere non veretur. Et ideo Ecclesiam, cui
tiam nobis promereri posse pobicenlur. Non est poenitendo satisfacere debuit, scandalizare convin-
ergo parvipendenda poenitentioemedicina, quoe dum citur. Soient enim aut publiée, aut tacite, inlrâ se
parvipenditar, morbus plus invalescens « necem adversus hujusmodi dicere : o interfeclor ! o flagi-
oegrotogignere comprobatur. tiosel heri illud et illud admisisti ; et hodie collegio
a Homil. 34, post médium. d Lib. n 16. '
' h Homil. Offic, cap.
20, ante médium. * In eilicii. Quin melius. sit quod
c Morbus plus invalescens. Sic emendavimus ex Acheriuspunilione ad marginem annotavit in compunctione
ingenio. Antea legebalur parvipenditur moribus, plus cilicii, dubitare nemo potest.
invalescens.
PATROL. CVI. 5
139 JÔN& AURÈLÎANENSISÈPÏSCÛPI l'ib
nostro, sanguine proximi a lui cruentatis manibus ài demdnstrat. Coetefum de pondère oe'stiînandodéli-
te iropudenter in'seris : et, quod majôris est impu- ctoruin sacefdotis est judicafè, ut at'lendat ad con-
dentioe, nobiscûm participare non trépidas corpus fessioném poeni'tentis, el ad fieras ël lacryïnas cor-
el sanguinem Domini nostri Jesu Christi? Quod rigenlis, ac tam jubërè dimittî, cum vident con-
dico plus usu quam volo expertus sum. gruam saiisfactibnëm. Sanè si quis iri oegriiudinem
Cum igitur lempora poenitentioeideirco sint con- inciueril, atque Usque ad desperalioriëm deverierit,
slitula, ut satisfociat poenitens Ecclesioe, quam pec- ei esl ante teinpus Paschoerelaxandûhi, né de sse-
cando loesit, nescio utrum ille poenitentiam digne culo absque communione diseedai. » ]
agat, qui Ecclesiam quam primum peccando loesit, Rlud etiam minime proetereundumest, quod qui-
postea tam impudenti consortio in sui murmura- dam peccatorum suorum conscii, imperilos anima-
tione et detractione devenire compellil. Hoec non rum suaruni medicos
de occultis, sed de nianifëslis criminibus dicta sunt, expetunt, ut sibi ad votum
suum poenitentioelempora ïmponant ; el peritos id-
quoe dum publiée admiltuntur, publica poenitentioe eirco déclinant, «e auslerius
satisfaclione diluantur necesse est. poenitentioeeos addi-
canl. Si enim përitus mëdicus ad morbos corpbris
[ Qualiter autem in his Occidentalibus partibus „ pellendos quoerilur,
mos in Hi-. quanto magis ïnëdicus animoe
anliquitus erga poenitentes servabatur,
storia ecclesiastica tripartila' Sozomenus transcri- peritissimus quoerendusest? Ul ergo -arlismedieinoe
dum curare ïiescit vulnus corporis, non
bit : c Quoniam omnino, inquit, non peccare divi- nescius, illud minuit ; sed magis plerumque iricrementum ei
num, et supra humanam naturam esse cognoscitur, addit : ita et
imperilus medicus animarum, dum
peccanlibus et poenitentiam agenlibus veniam Do- eorum
minus proecepit ; qui vero confileri refugiunt, majus languoribus rnederi videri vult, quia his
medicamenla neseil adhibërë -,eosdem lan-
peccatum acquirant. Proplerea visum est anliquis congrua créditer incrementare: De talibus
guôïes
pontificibus, ut velui in theatro sub testimonio ec- Dominus inquit
clesiastico populi delicta pandantar; et ad hanc cau- per prophelam : Vhificobant animas quoe
sam probum, bonoe convefsalionis, servanlemque non vivebaiit : et morlificabant'animas quoe non mo-
rièbanlur ( Ezëch. xm, 18 ).
secretum, ac sapientem virum staluerunt ; ad quem
accedentes hi qui delinquebant, delicta propria fa- Sunt eliam plerique spiritales medici, qui me-
tebantur. At ille secundum uniuscujusque culpam dendi animarum vulnera habent scientiam, sed aut
dicebal el mulctam ; quod etiam haclenus diligenter amoris proprii, aul adulationis causa errata, qui
in Occidentalibus servatur ecclesiis, et maxime . sibi eorum confessionem peccatorum suorum fa-,
apud Romam,- ubi eliam locus erectus est poeniten- iu ciunt, saluberrimoe poenitenlioerigore ferire refu-
tium. Stant enim rei et velut in lamenlalionibus giunt. De quibus rursus Dominus per prophelam :
conslituti ; dum enim sacra celebralio fuerit adim- Voe, inquit, his qui consuunt pulvillos sub omni cu-
pleta, illi communionem non percipientes, cum ge- bitu manus : et faciunl cervicalia sub capite univer-
mitu et lamentalione semelipsos in terrain proster- soeoelatisad capiendas animas ( Ibid. ). Hune locum
nunt, ad quos eoncurrens episcopus, el ipse cum papa Gregorius in libro Pastorali ita exponit :
laerymis et gemitu spirilali proslernitur, ut omnis « Pulvillus quippe sub omni cubilu manus est po-
ecclesioeplebs flelibus intendatur. Posl hoc autem nere, cadentes a sua rectitudine animas, atque in
prior surgit episcopus, et élevai jacentes a terra. hujusmodi se delectatione reelinantes blanda adula-
Tune conipetenter pro poenilenlibus facta oratione, lioue refovere : quasi enim pulvillocubitus, vel eer-
dimitlit omnes ; at illi afflictionibus sponte vacan- viealibus caput ponentis excipitur, cum correplionis
tes, aut jejuniîs, aut abslinealia lavacri, aut sus- duritia peccanti suhlrahitur, eique mollilies favoris
pensione ciborum, aut rébus aliis quoe«jubealur, adhihelur, ul in errore molliter jaceat, quem nulla
exspectanl commune tempus quod decernit episco- asperitas contradictionis puisai. » Hi autem qui im-
pus. Consliluto vero tempore velut quoddam debi- - perilos adulatores animarum suarum medicos quoe-
tum exsolventes affliclionem, peccato curali cum ^^ runl, vana securitate se ipsos decipiunl. Ad hoc
populo communionem participantur. i Hoecergo an- nempe taies quoereresoient, ut in poenilendo pêne
tiquitus Romani ponlifices usque ad nostruin con- nihil afflictionis corpus eorùm sentiat : proeseriini
servaverunt tempus. Qualiter autem'et quomodo cum proefaius papa Gregorius dicat : « Caro loeta
poenitentes ad suscipiendam corporis et sanguinis nos traxit ad mortem, afflicla reducal ad veniam. J
Domini gratiam accedere dcbeanl, Innocentais papa Porro de abslinenlia cui quidam poenitentes dis-
in Decrelalibus suis plenissime docet, transcribens : erete et laudabiliter, quidam vero indiscrète et ne-
« De poenitentibus autem, qui sive ex gravioribus gligenler se subdere soient, Prosperi sententià hoec
eommissis, sive ex levioribus poenitentiam gérant, est i : t Membra, inquit, sua, quoe sunt super ter-
si nulla interveniat oegritudo, quinta feria ante Pa- ram, morlificant, quando insolens corpus jejunioru'ni
scha eis remiltendum RomanseEcclesioeconsuëtudo continualione castigani ; quando ihlrâ nécéssarium
a Sanguine proximi. lia oplimus codex Clar. ptum "este codice Clarom.
Prior edilio cum manibus sanguine ptenis. Quod i Lib. H de Vita cônlëmp., cap. 22.
sequitur ex Sozomeno et Innocentio papa exscri-
441 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LE. I. 142
moduui suum tempêtant appôlitum -; quando non so- A raîili proestafe, hë cum illi licita concedere èoepé~
lum a delicatioribus eibis modëïàta dislrictione rimus, poscat illicita ; el sibi obsequehtes in mini-
sdspêriduiit, sed etiam in ipsis commuùibus nihil mis, in flagitia puniënda côthpellat ; ac naturali
tarai sdoepro"dèsidêriOj sed pro suslèntaridoe viloe ordine pertarbato, non spirilui corpus, sed spiri-
nfecessilate përrùittûnt : cerli quod liée delibioe tus corpori dominanli deserviat. » Et post pauca :
qHàelibet,si absquê desidëfio percipiahiur^ ôfficiunt ; t Coeterum si a quâdf upedibus abstinentes, phasia-
et viles cibi plerumqtië abslinentioe"profëelum, si nis alilibus, capris, atque pavonibus, vel aliis avi-
appetenler âecipîanlui1, impediuhl. Hinc est qtibd bus preliosis, aut piscibus perfruantur, non mihi
sanctus David âqlïoe visse a concupiscentiam câsll- videntur resëcare delectationes sui corporis, sed
gavit; et éam sibi a Shis oblalam. ne desiderio siio mutare ; nec pro abstinenlia, sed velut pfo nescio
-ex ea satisfacerfe videretur, effudit.- Et sarictoÈlioe qua immundilia, tel cerfe, quod vërius eslj pro sto-
pereeptio carnidm, quoniam non concupivit, non machi nauseantis tênerilùdinê dellcias illas fcoriïirlu-
iibcuil. Unde dâtur intelligi, quod veraciter absti- nes ac viles carnes abjicere, quo possir.t àîiis non
nentes escaruni non hâteras, sed ooncupiscentiàs solum carnibus, sed eliam delicatioribus ac pretio-
damnent; ac voluptates suas desiderati cibi vel pé-" sioribus suas voluptates explere, cum, sicut supra
tus abusione mortîficenl. Qui autem non splum a B jam paluit, non aliquarum carnium quoe usui hii-
qualilate, sed etiam a quantitale ciborum cupiunt mano coiîCëssoesunt, nobis naturoe dafflnàiidoesint,
abstîneré, nihil aliuu student, nisi ut quaiïtum std- quas Deus instituit ; sed cârnales concup'iscerilioe
iliacho reficiendo ac fami êxmieridoesatis ésse vi- fugiendoe, quas sensui carnis diabolus introduxil.
detur, indulgéanl ; nec expleant suos appetitus avi- Illi aulem qui p'àrciores videri volunl,el gioî'ialn
ditale pèreipiendi, sed comprimant ; atque eis non sibi velut de abstinenlise dislrictione conquirùiit,
saluritas edendi finem faeiat, sed voluntas ; quia sifc ab omnibus animalibus jiidièant lemperàndum,
tam a cupiditate pretiosiorum ciborum animés, ut peregrinis pomis, aë sorbis poëùlis * dêlicâlis,
*
quam a nimia perceplionb vilium continëbuht, qui coeleriSqUe aliis" ifiimanem sui corpur'ii impleant
cibis nec lauiiorlbus voluht, carne luxuriante, dis- àppelilum, eum spiritaîis abstinenlia, lion aliquo-
solvi, nec distenlione ventris viiibus bnerall; rum ciborum Usum, sed desidefium suàdeàl com-
"quandoabstinentes viri nec deliciosi solëànt é'ssé, pescehduin. El illi magis parcimenioe sef'vire cën-
nec avidi. Jam de vino abstinen'do vël percipiéndd séndi sunt,- qui sibi non aliqùardm rerum përee-
quiddicam? Unde sanctus Apostolus certain fixit pliones, sed delectatidnes êerppris intëfdîcuht. Illi
regulam diceris : Notit'éineb'nari vino, în quo est lu- quoque qui, negata sibi vini percep'liô'rië,' dîverso-
xurià (Eplws. v, 18). Quasi diceret : Luxufiam fa- C rum ppculorum potîohîbus iiiuiidantur, -iieqUfiqiîam
cil el nutrit vini pereeptio nimia, non natura ; et mihi abstineniiam vîdéntar implëre. Qiii et à"dliée
proptërea non vos uti vino', séd inébriâii prohibeo. se forlassis a -vino suspenduht, ul mërceritùr ab
Quaridoquidem infirmum stomachum modérâtes hominibus laiidëih, êl intérdicli siti vini compen-
usus vini confortât, ebrieias ahinrum corpusque sant poculis suâVioribus voluptalém. i
dëbiiilat. Dënîqûé Timotheo suo discipulo, qui se Liquel igitur ° quia ad vaincra, pecfiàtorurn-sa-
longâ abstihéhtioe dislriclibrie jariî îrégerat, et sto- nanda,.non indbeti, 61 peccatis favehtes,- sed docti
machum suum aquoe perceptione corrûpëfat, mo- et spirituales mëdici sinl expetendi; et ad eorum
cîicd vino uti deberë proecepit, dicens : Noli adhuc arbîlfiuûi poenilëfitioelempora humiliter subeunda,
aquam bibere ; sed modico vino utere propter stoma- et de capitalibùs mahîfeslisqUe peccatis publica sit
chum tuum et fréquentes îhfirmitales tuas (I Tint. irfetraciabiliteï agenda poenilehtiâ. -De mensura
Y, 23). Ac per hoc nihil contra abstineniiam faciunt, vero atque perceptione cibi éi p'otus, poenitentibus,
qui vinum non pro ébrietalë, sed tanthni pro cor- qui rigore abstinenlise corpora sua discrète dofriare
poris salute pércipiuht ; nec hoc eis offert voluntas, stàtuunt; supra notata Prosperi sentèntia consulta
sed permiltit infirmilas : quoe si defuerit, a vino est sequendà. Deeèt quippe ut cum quis poeniten-
abslinendum, ne vini pereeptio, quoe infirmum sus- tioe mancipatur, ita cerpus sudnï jejuniorum con-
tentât , saïium corpus inceridat : quoniarn quidem tinualione, vigiliàrum et oratforium assiduitate; éoe-
vino Uti, ëtusùi habere bleuir!, nullus dixerit esse terarumque sahetafuni virtutum cxercitàtïôné dô-
peccatum', séd hoecideo 'noii débeinus carni dëside- riîare studeats ut mérita cum Psalmista dicere va-
.a. Aquoevisoe. Acherius, mayult aquoe in se. Ihfra quod non eorum pereeptio, sed potius Jmmpderata
quam a nimia perceptione, etc., sic optimus codex dèleclalio sit culpa. Qûaprppter cpm quis vult
Glarom. Prior edilio hoc in loco foedùm in modum agere poenitentiam', opertët ut in cibo et p'otû su-
corrupta eiat ; nam iri ea sic legèbatur : qiiam a mendo supra comprehensum teneal mtfdum. Decet
perceptione anxmi continebuntviliUnt. quippe ut qui illicita admisil, .licita etiam ,sibi in-
1 Sorbis poculis. Alias, Acherius, sorbjtiunculis. terdical. Castigéi etiam membra sua quoe sunt su-
c Liq'uetigitur. Hsêc reliqua capitis ab his ver- per terram,-'jejùmis," vigiliis, et oralïonîbus, etcoe-
bis désuni in codice<3rifoih.et horUiri loco haberi- teris salutiferis afflictionibus ; Ut, juxlâ Apostolum,
lur sequentia verba, quoe quidem editis prsefero : hostia viya, sancta., el Dpmino. placées fieri,,.et
« Palet igitur quia cibi polusque pereeptio absti- cum Psaïmista dicere valeat : Sitivit in te anima
nentibus non ad voluplatem, sed ad neeessarium . mea, quam multipliciter et caro mea: >
corporis moderate sit vitanda [Lego usitanda], et
143 - JON^î AURELIANENSIS.EPISCOPI: - .144
leat : Sitivit in te anima,mea , quam mullipliciler et A eslis intenti ; sed communes et ex,usu fabulas teri-
cdro mea (Psal. LXH,2). ., . lis, el verbo Dei vel lectionibus divinis Jerga con-
. , ,,..'. CAPUT. XI-. vertitis. Vereor ne et vobis dicatur a Domino : Con-
Quod ad ecclesiam orandi gratia fréquenter conve- verlerunt ad me dorsa, et non faciès. suas(I Jer.
. , • niri debeat. , xn). > El post aliqua in eadem : c.Dicile mihi, .vos
Quia moderno tempore Christiani populi devotio qui tantammodo feslis diebus ad ecclesiam conve- '
adevotione. plebium fidelium, quoe sub apostolis nitis : çoeteri dies non sunt fesli ? Non sunt dies Do-
exstitit, ; longe sit impar,* in ultimo libelli hujus ca- mini? Judoeorum esl dies, certes et rarosobservare
pitulo breviter commemorabitur. Procul ; nempe solemnes,et ideo ad eos dicit. Dominus4 Quia neo-
quorumdam Christianorum devotio, sicut el in non- menias vestras, et sabbata, et diem magnum non sus-
nullis. aliis, ila et in eo quod ad ecclesiam lepide tineo. Jejunium, et ferias, el dies festos vestrosodit
conveniunVab illius plebis religiosa devotione di- anima mea (Isa. i, 15). Odit ergo Deus eos qui
stat.-Verum sicut suntplerique, quipio religiosoque una die putant esse, festam Domini ? J Quia ergo
studio,-orandi.gratia. ecclesiam soepissimefréquen- Christiani instar templi Jerosolymitani, ubi sanguis
tant,^ ita;e'-contrario existant, quidam,. qui licet.e bratorum animalium effundebalur, basilicas in ho-
Yiçino-i.habeant.basilicam, ,id tamen, perraro, quod B - nore el amore , Dei construunl, ubi non jam san-
emendatione dignumest; \faciunt. Ut>ergo templa guis taurorum effunditur, sed corpus el sanguis
divinis'cultibus mancipata fréquenter adiri,-ibique Christi conficitur, el a fidelibus percipitur ; el Deus
Deum ,constanter.,et dévote oporleal invocaii, di- tam evidentihus oraculis loca nomini suo dicata in-
vinoeScripturoe testimonia Subtus collecta tesiantur. habitare, ibique supplicum preces se exaudire polli-
Legitui"itaque in libro Paralipomenon : Apparuit no- ceri dignatur ; et ponlifices sub tanta invocatione
cte {Dominus Salomoni et ail : .-Audivi orationem eas Deo . dedicant, ut omnes qui illuc deprecaturi
tuam,'efoelegi locum istum mihi in domumsacrificii, conveniunt, de quacunque tribulatione ad eum cla-
etc. (II'parai. xii). Et paulo post : .flculi quoque maverint, ^onsolalionis -ejus bénéficia- conseauan-
mei érunt aperti, et aures meoeerectoe ad orationem tur :' oportet ut fidèles, remoto negligentioe tepore,
ejus qui in loco isto oraverit : elegi. enim et sanctifi- hujuseemodi loca ad Deum exorandum, sibique pro-
cavi locum istum, ut sit nomen meum ibi in sempi- pitium faciendum, fréquenter ac dévote adeant, di-
lernum ;'el permaneant oculi mei et t cor meum ibi gnosque se aspéclibus angelorum, quorum conven-
cunctis .diebus. Et in Evangelio JLucoe: Et faclum tus ibi mirrime adesse dubitalur, exhibéant.
est. dum \benediceret illis, ,recessit ab eis et ferebalur , Quod si etiam memoralum templum, in quo pe-
in coelum.Et ipsi adorantes regressi sunt in Jerusa- Y - cudes mactabantar, tanloe vénération! habebatar,
lem cumgaudio magno. Et erant .semper in templo ut "ad illud non solum Judoei ' divinoelegis notjliam
laudantes,~etbenedicentes Dominum (Luc. xxiv, 52). habentes, verum'etiam nationes a testamento Dei
Et inActibus apostolorum : Erant autem, .inquit, 'onge remotoeorandi gratia concurrerent, sicut ha-
persévérantes in doctrina apostolorum, communica- betur in Actibus apostolorum de viro ^thiope eunu-
tione fractionis panis, et.orationibus (Act. n, 4,2).'Et cho, qui venerat adorare in Jérusalem, et reverle-
paulo post : Quotidie quoque perdurantes unanimi- batur, et a Philippe, catechizatus," et baptizatus est
ter in templo, et frangenles circa domos panem, su- (Act. vin,' 26) : quanto magis "templa Christi, "ubi
mebant cibum cum exsullationeelsimplicitate cordis; ejus caro et sanguis immolatur, a fidelibus sunt re-
collaudantes Deum, et habentes gratiam ad omnem ligiosis obsequiis veneranda, et assiduis precibus
plebem (Ibid., XLVI).Item .ibi : Petrus et Joannes inexcusabiliter frequentanda." Non'igitur sicut seia-
ascenderunt in templum ad horam orationis nonam bet quorumdam reprehendenda et emendanda con-
(Ibid., m, 1). Origenes quoque in homilia de Re- suetudo,'propter oediculasquas sibi advotumsuum
becca a : c Vereor, inquit, ne si lis matri vestroe, construunt, ibique Deo sacrificium ofièrri posse et
Ecclesioeadhuc in tristitia et gemilu, cum non con-_- debere contendunt, templa per sacerdotum minisle-
'
~
venitis ad audiendum verbum Dei, et vix festis die- ria nomini divino dicala penitus sunt negligendaac
bus ad ecclesiam proceditis ; et hoc non tam desi- relinquenda : proesertimcum Dominus dicat in lege :
deriô verbi quam studio splemuilalis, et publicoe Ad locum quem elegeril DominusDeus de cunctis
tribubus ut nomen suum et '
quedammodp remissionis obtenlu. Quid igitur ego) vestris, ponat ibi, habi-
faciam, cui dispensalio verbi crédita est ? Ubi vel[ tel in eo, venietis et offeretis illo loco holocausla ac
.
quando vestram tempus inveniam ? Plurimum ex viclimas vestras (Deul. xn, 6). El post pauca : Cave
hoc, imo pêne totum mundanis occupalionibus te- ne offeras holocausta tua in omni loco quem videris;
ritis ; in fbro aliud, et aliud in negolialione consu- sed in eo quem elegerit Dominus in una iribuum
mitis ; aliud litibus vacat, et ad audiendum verbum tuarum offereshostias (Ibid., 13). Et in sacris cano-
Dei nemo, aul pauci admodumvacant. Sed quid vos nibus, in concilio scilicet Laodicensi sit instilulum
de occupalionibus culpo ? Quid de absentibus con- (Cap. 58) : Quod non oporteat in domibus oblaliones
quoeror? Proesentes etiam in ecclesia positi non( ab episcopis el presbyteris fieri.
B-Homilia 10 in Gen.
14S DE'INSTITUTIONE LAICALI. —LIB..I. . , . ,146
. CAPUT XII. . A lus semper orare nos jubeal, et sanctis etiam ipse
De instantia orationis. somnus oratio sit, lamen divisas orandi -horas,ha-
Religiosaedevotioni orationis a multis ut oporte- bere .debemus ; ut si forte alîquo fuerimus opère
ret, et ut exempla sanctorum antiquorum Patrum detenti, ipsum nos ad officium tempus admoneat :
docent, non insislitur ; quorumdam etiam orationis horam terliam, sexlam, nonam^ diluculum quoque
intentio lerrenarum rerum curis, el illicitis cogita- et vesperam, nemo esl qui nesciat. Nec cibus,ante-
tionibus miserabililer proepeditur.' Quod cum ita sit, sumatur nisi oratione prsemissa ; ,"nec recedatur^'
quanto in oratione acrius adversilatibus mundi con- mensa nisi 'referanlur, gratioe Creatori. [Noctibus]
cutimur, et cogitalicnum carnalium graviores tu- bis terque surgendum : revolvenda de Scripturis
'
multes patimur, tante ardentius oràtioni et vehe- quoememoriter tenemus. » Ilem Isidcrus ^ ::t Sicùf
menlius insistere debemus. Instantia quippe "oratio- enim mililic sine armis ad hélium exire non.-conr
nis auxilium nobis tribuit in adversis, quoniam ubi Yeuit, ila omni Chrisliano procédera. quolibet .sine
non suûîcit .humanum, necesse. esl* ul imploretur oratione non expedit. Hoc"est remedium ejus ^qûi
oralionibus divinum auxilium. \ fitiorum temperamentis exsestuai, ul,quoties-quo-
Quantum autem oràtioni'insisten dum sit sequen- -- libet impugnatur vitio, lotiesjn oratione .subdatai;
lia' docent. Ait eiiim Psalmisla : [ Mentor fui nocte 1B " quia frequens oratio vitiorum' impugnaiionem
hominis tui, Domine (Psal. cxvm, 55). Item-: Me- exstinguit. Tam perseveranter ,inteudere ; oporlet
dia nocte surgebam ad confitendum tibi (Ibid. xn). ànimum nostrum orando atque pulsando, quousque
Item :.In noctibus extollile manus vestras in sancta, importunas desideriorum carnalium suggestiones, •
et benedicite Dominum (Psal. cxxxin, 2). Item : ] quoenostris subrepunt sensibus, fortissima,iniên-
Lavabo per singulas noctes lectum'meum : lacrymis tione superemus : ac tandiu,insistere, quandiu.ex-
meis-stratum meum rigabo (Psal."Yi,7). Existant surgendo vincamus. » Et paulo posl : « Oratio cor-
et alia ejusdem psalmographi de orationis usu-'jugi- dis est, ; non' labiorum ' ; neque enim verba depre-
lër habendo plura documenta ; quoe hic prolixilatis cantis Deus intendil, sed orantis cor aspicit. Quod
causa-non ponuntur. Habes et" in libro Ecclesia- si tacite cor oret, et vox sileat, quamvis Imminent
stico '.'Ne impediaris, inquit, orare semper : et ne ve- lateal, Deum latere non potest, qui conscientioe
réaris usque ad mortem justificari : quia merces Do- proesens est. Melius est cum silenlio orare „corde
mini manet in oelernum (Eccl. xvm, 22). Ante ora- sine sono vocis, quam solis verbis, sineintûitu
tionem' proepara animant tuam, et noli esse quasi mentis. Nunquam est sine gemitu orandum, nain
homo qui tentai Deum (Ibid. 23). Qui conservât le- peccatorum recordatio moerorem gignit _;l'.dum
gem, muiliplical orationem. Precationem loesi exau- (C enim oraraus, ad, memoriam culpam reducimus,
diet Dominus (Ibid. -xxxv, 1). Oratio cum humili- et magis reos tune nos esse cognoscimus. Ideoque
tatej super nubes penetrabit {Ibid. xxi). Dominus cum Deo assistimus, gemere et flere debemus-; re-
quoque in Evangelio ait : Oportel semper orare, et niiniscentes quam gravia sint scèlera quoe commi-
non deficere (Luc. xvm, 1). Et alibi : Petite et da- simus, quamque dira inferni supplicia .quoe ti-
bitur, quoerite et invenielis. Pulsate et aperietur vo- memus. t
bis. Omnis enim qui petit' accipit ; et qui quoerit in- Porro sunt nonnulli qui oràtioni fréquenter insi-
venit : et pulsanti aperietur (Matth. vu, 7). Item :' stant, et a eoeteris bonis operibus vacant.": quibus
Vigilate itaque omni tempore; ut digni habeamini' necesse est ut oràtioni coeterarum quoque virtutum
effugereista omnia quoe futura sunt, et astare anle adjungant operalionem. Sunl, e contrario, qui aliis
filium hominis (Luc. xxi, 26). Et Apostolus : Semper bonis operibus inserviunt, et assiduoeorationis usum
gaudete : sine intermissione orale : in omnibus gra- negligunt : quibus etiam convenit ut bonis operibus
tias agile (I Thés, v, 17). Item idem : Oràtioni in- orationem quoque assiduam annectant. Ait, autem
'
state, vigilantes in ea (Coloss. iv, 2). Item idem : Jeremias prophète : Levemus corda nostra cum mani- '
Dominus in proximo est : nihil solliciti silis : sed in bus ad Dominum (Thren. ix, 41). Quod Isidorus ita >
omni oratione et obsecratione cum gratiarum actione ^ exponitd : « Cor, inquit, cum manibus levât, qui
petïtiones vestroe innolescant apud Deum (Philip. orationem cum opère subleval. Nam quisquis oral, i
îv, 6). Et Petrus : Estote, inquit, prudentes et vigi- et non operatur, cor levât, et manus non levât. '
late in orationibus (1 Pelr. iv, 7). Isidorus in libro Quisquis vere operatur, et non oral, manus levât, et
Sententiarum : t Oralionibus mundamur, lectioni- - cor mm levât, Sed quia operari necesse est et orare,
bus instruimur ; utrumque bonum esl si liceat ; si bene juxta utrumque dictum est : Levemus corda
non liceat, melius est orare quam légère ; quia in nostra cum manibus ad Dominum. s
lectionibus agnoscimus quid facere debeamus, et-in Quia ergo Salvator noster non solum formam
crationibus eadem accipimus quoe pestulamus. » orationis , sed instantiam frequentiamque tradidit
Hierenymus ad Eustachium a : t Quanquam Aposto- orandi, oporlet ut imporlunitatem illius viduoe ju-
a Epist. 22. Acherius. Idem ubi habetur in oratione subdatur,
h Isidor. Sent. lib. m, cap. 7. alias legi monet ad orationem se convertal.
c Sicut enim militi. Hoec usque ad Hoc est d Ibid. ubi supra.
remedium , in Isîdoro nunc non reperiuntur, ait
Ul JON/E ADRELIANJENSISEPISCOPI 148
dicem iniquum crebris vocibus interpellantis, nec i oculis intentas, corde tamen et cogitatipnibùs eva-
non et illius amici ostium amici sui constanter pul- galur, aversus esl. Quid erge est converti? Si his
santis, tresque sibi panes commodari petentis, quos omnibus terga vertitis, et studio ac mentis sollici-
nobis exempli gratia ad inslantiam orandi, seque jugi- ludine verbo Dei operam detis, in lege ejus die ae
ler humiliterque deprecandi exbibuit, imitantes (Luc. nocte meditemîni : hoc est conversum esse ad Domi-
xi, 5), eumdem Dominum et' Salvatorem nostrum, num c. Àliqui vestram, ut recitari audierint quoe
remolo torpore desidioe,jugiler exoremus, ut scili- leguntur, statim discedunt; nulla ex his quoe leeta
cet a cunctis erratibus'noslris nos absolvat, et sunt inquisitio adinvicem, nulla collalio, nusquam
oeternoepatrioeparticipes efficiat. memoiia mandati illius, quo le divina lex commu-
ne! : Interroga. patres tuos, et dicent tibi; presbytères
CAPUT xm. et annunliabunt tibi (Deul. xxxn, 7). Alii ne
in
Qupd ecclesia Dei non tuos,
sit oliosis turpibusque fa- hoc
bulis vicandum. Et quod qui hoecfacinnt, non so- ipsum quidem patienter exspectanl, quod le-
lum sibi peccatum'non minuant,'sed etiam majora ctiones in ecclesia recitentur. Alii vero nec si reci-
accumulent. lentur sciunt, sed in remotioribus Dominicoedomus
Mulli ecclesiam ingressi, non ad Deum puram locis, soecularibusfabulis occupantur. De quibus ego
simplicemque orationem dirigunt, quoniam quod 8 ausus sum dicere, quia cum legilur Moyses,jam non
ore precanlur, hoc etiam mente non meditanlur. De velamen super cor eorum, sed paries quidam et mu-
talibus Beda in homilia 17 Evangelii a. « Sunt, in- rus est positus. >
quit, qui intrant in ecclesiam, multis psalmodiant Auguslinus in homiliis a ad populum : ç Quando
vel orationem sermonibus prolongent, sed alibi corde conyenitis, inquit, ad ecclesiam, pro peccatis yestris
inlendendo, nec ipsi quid dicant, recolunt : ore qui- orale ; nolite [rjxas cpnimiltere, nelite ljtes et] scan-
dem orantes, sed mente foris vagantes, omni se oratio- dala concilare, aut otiosas fabulas dicere. [Qui ad
nis fruclu privant; putanles a Deo precem exaudiri, ecclesiam vpRiens hoecfecerit, ibi se liligando vul-
quam nec ipsi qui fundunt, audiunt. Qupd antiqui iigraj, ubi se prando sanarp poluerat.l In ecclesia
hoslis inslinctu fieii nemo esl qui aqimadvertere slanlps nolite verbosari, sed sacras Séripturas pa-
nequcal. Sciens enim utilitatem orandi, et homini- tienter audiie. Qui enim in ecclesia verba vana le-
bus invidens gratiam impetrandi, immittit orantdnis eulus fuerit, et pro [se et pro] .aliis ralionem reddi-
multimoda cogilationum leviupi, el aliquando eliam tarus est ip die judicii, quia verbum Dei nec ipse
turpium nocentiumque phantasmata, quibus oratio- audit, nec alios audire permiltit. J Item idem :
nem impediat; adequl non nunquam laies lantosque -, « Plures sunt de quorum perdilione nimium con-
discurrentium cogilaiionum fiuptns prosfrati in ora- J trislor; illos dico qui, venientes ad ecclesiam, ma-
tione loleremus. J Sunt ilaque plerique, quibus po- gis pligare cppiunl quam orare, el quando lectiones
lius cordi esl vanis et obsçoenis confabulationibus diyings dehept in ecclesia inlenlis auribus et tota
vacare, quam lectionibus divinis aurera accpmmp- pietatp suscipere, tune foyis causas dicere, et diver-
dare; quibus etiam nusquam tam delectabile videtar sis [se] sludent calumniis impygnare, Aliquando
esse susurrationes aliorum auribus ingerere, cachin- etiam, qupd pejus est, aliqui ninijqm iracundia suc-
nis ora dissclvere, quam in ecclesia D,ei, ubi pnm ce.ndqp.tur, amarjssime rixant'ir, et turpiter sibi
humiliter devoteque debuerunt invocare, el peccata çonvicia, et crimina, et caleibus el pugnis invicem
sua deÛere : sed et hoc ejusdem hoslis antiqui in- cojliduntur. Melius enim fueral talibus ad ecclesiam
stinclu fieri dubium non esj. non venire, quant toi pialis contra se dhinsm iram
Quod aulem domus Dei non sit hujuscpmodi illi- provocare. Isti enim e[si cum minoribus peccatis ad
cilarum actionum, sed potius orationum, Dominus ecclesiam yeniunt, cum multis cripiinibus de eccle-
docet in Evangelio, dicens : Domus mea, domusora- sia reyertunlur. Item idem : i Sjin,tnamque aliqui
tionis est, vos aulem fecistiseam speluncam latronum qui in natalitiis sanclerum, aut in. qualibet feslivi-
(Luc. xix, 46). prigenes quooiie ubi de velamine -vtaie, causas aut dippre, aut audire volunt; et, quod
Moysis scribit *, ita dicit : « Dicendum nobis prius pejus est, non pro veritale!, sed pro avaritia et cu-
est quid.sii homo ayersus a Domino, ul scire possi- piditate. Debenl enipi causas dicere et puni justi-
mus quid sit conversus, Omnis qui, cum recitanlur tia deliberare; sed aliis diebus, ahp tempore, non in
verba legis, communibus fabulis oecupatur, ayersus sanctorum solemnitale, quandp omnes liomines ma-
est. Omnis qui, cum legilur Moyses, de negoliis soe- gis-debent Deo yaçdre, quam se diversis liljbus jm-
culi, de pecuniis , de lucris sollicitudinem geril, pugnare. s Item ideni : « Quandq ad ecclesiam con-
aversus est. Omnis qui possessionum curis stringi- vertis, nolite vos talibus fabulis qcçupare, unde
tur, et divitiarum cupiditate distendilur, qui gloria- possilis peccata açquirere. Nplite ygsocçupare ad
tur sseculo, et mundi honoribus studet, aversus est. liligandum, sed potius ad prand.um, ut non rixandq
Sed et alius qui ab his quidem videtur alienus, Deum offendere, sed supp]iGando gratiam ipsius
assistit autem el audit verba legis, et vullu atque possitis açquirere. t Beda e in hcmilia Evangelii
a Dominica secunda in Quadragesima. ^ De Tempore sermo 214.
3>lu cap, 34Exodi, hom. l@,. e Beda, cap. 2 in Evang. Jpannis.
c Ibid. paulo post.
149 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LÏB. I. 150
vigesima : Cum fecisset Dominus quasi flagellnm de A mina frequenlare negligunt, ita e contrario existant
-fnniculis, omnes ejecit,de templo.(J,oa,n.n, 15). Quid pleriqpe, qui pro eo,quod basilieas adiré nequeuut,
ergo, fratres mei, quid putalis faceret Dominus, et reliquias sanctorum proeslo npn habent, ideirco
si rixis dissidentes, si fabulis vacantes, si risu dis- vota precum suarum ad Dominum, ut opprteret,
jointes, vel alio quolibet scelere reperiret irrelitos, supplici devotiene non fundunt : non animadverlen-
qui hostias guoesibi immolarentur, ementes in tem- tes quod Deus non sit minus in parte quam in toto ;
plp [yidit, et] eliminarefeslinavil? Hoecpropter illos sed ubique tolus, ubique proesens, ubique mirabilis.
diximus, qqi ecclesiam ingresçi, non solum jntentio- Unde ait Psalnùsta : Quo ibo a spiritu tuo; et a fade
neçn orandi negligunl, verum etiam ea pra quibus 'tua quo fugiam? Si asçendero in.coelum, tu illices :
orare debuerant, angent. Insupar. et arguent es se si descendero in infernum, ades (Psal. cxxxvm, 7).
pro hujpsmodi stullitia, ponviciis odiisque vel detra- Item : In omni loco dominalionis ejus benedie, anima
ctionibus insequuntur : addenles videlicet peccata mea, D.omino(Ibid. en, 22). Legitur itaque in libro
peccatis, et quasi fpnem sibi lqngissimum incaute Regum : Si egressus fuerit populus tuus ad bellum
eorum augmentalionem lexentes,nec timentes exeo contra inimicos suos per viam, quoeunque miseris eos,
distrieti judicis examinatione daïmiari. J Et paulo orabunt,le contra,viam civilatis quam elegisti,et contra
post : « Unde niullum trenienda sunt hoec, dilectis- ]B domum quam oedificavinomini tuo : et exaudies in
simî, et digno expavçscenda timoré,, sprlulaque coeloorationem eorum, et preces eorum, et faciès ju-
prsecavendum iridustria, ne veniens improvisas per- diçiunt eorum. Quod si peeçaverinl, np$ esl enim
Yërsum quid immerita, nobis, unde [merito] fiagel- hopip qui nofipeçcet, et iratus tradideris eo,s inimicis
lari ac de ecclesia ejiei debeamus, inveniat; et suis, et caplivi ducti fuerint in terram inimicorum
maxime in illa qusespecialiter domus orationis vo- suorum longe vel prope, et egerint poenitentiam in
cctur, observandum ne quid ineptum. geramus, ne corde suo in loco captivitatis, -et conversi deprecati te
cum Corinlhiis audiamus ab Aposlolq : Nunquid do- fuerint h} captivitate sua dicentes ': Pecçavimv.s, ini-
mos non hakelis ad agenda vel loquenia temporalia, que eghnus, impie gessimus; et reversi fuerint ad te
aut ecclesiam Dei contemnilis? (I Cor. xi, 22.) Item in universo corde suo et tota anima sua in terra ini-
idem in eadem : Zelus domus tuoeconte-ditme (Joan. micorum suorum, ad quam caplivi ducti sunt, et ad-
II, 18). Zelemus et nos, fratres charissimi, domum oraverint te contra viam terroe suoe, quam dedisti pa-
Dei, quantum possumus, ne quid in ea pravum ge- tribus eorum, et civilatis quam elegisti, et templi quod
ratur insislamus; si viderimus fratrem, qui ad do- oedificavi nomini tuo : exaudies in coelo, in firma-
mum Dei perlinet, superbia tumidum, si detraclie- menlo solii tui orationem eorum el preces; et faciès
nibus assuetum, si ebrietati servïentem, si luxuria (^ judicium eorum (III Reg. vin, 44). Et in libro Da-
enervatam, si iracundia. turbidum, si alie cuiquam nielis : Quod cum Daniel comperisset, id est, consti-
vilio substratum, studeamus in quantum: facultas tutam legem, ingressus est domum suam, et fenestris
suppetit, castigare, polluta ac perversa corrigere ; apertis in coenaculosup contra Jérusalem, tribus temr
el si quid de talibus emendare nequimus, non sine poribus in die fleclebatgenua sua, et adorabat; con-
acerrimo menlis sustinere dolore; et maxime in fitebaturque Deo suo, sicut et ante facere consueverat
ipsa domo orationis, ubi corpus Domini conseera- (Dan. vi, 10). Apostolus quoque ait : Volo igitur
tur, ubi angelorum proesentia semper adesse non viros orare in omni loco, levantes puras manus sine
dubitatur, ne quid ineptum, ne quid nostram, sive ira et disceptatione. Hieronymus a ad EuslQchium :
fralernam orationem impediat, lotis viribus aga- « Egredientes hospitium armet oratio; regredienti-
mus. s bus de platea oratio occurrat antequam sessio. Nec
Apostolus namque omnibus Christianis stultilo- prius corpusculum requieseat, quam anima verbo
quium et scurrililatem penitas cavendam esse de- Dei pascatur. Ad omnem actum, ad omnem inces-
cernit : quibus magis convenit lugere quam ridere, sum, manus pingal crucem. »
juxta illud evangelicum : Beati qui lugent, quoniam Joannes Os aureum : « Quando, inquit, accubue-
ipsi consolabuntur (Matlh. V, 5). Quapropter sum- ris super stratum tuum, et neminem infestum pate-
mopere onmibus fidelibus procurandum est, ut ris, antequam veniat tibi somnus, profer in medio
nihil in ecclesia inhonestum, aut cogitalione, aut - codicem conscienliam tuam, reminiscere peccata
dicte, aut facto gérant; ne forte peccatis, pro qui- tua, si quid in verbo, seu in faclo, vel in cogi-
bus absolvendis .confluxerant, peccata accumulan- tatione peccasli. Hoec enim dicit Prophçta : Ira-
tes, non absolutionem peccatorum acquirent; sed scimini, et nolite p.eccare; quoedicitis in cordibus
magis fanes, quibus quodammodo ligentur, sibi ac- vestris, et in cubilibus vestris compungimini ( Psal.
cumulent. iv, 5). Per diem nonhabuisti tempus, sed pbser-
CAPUT XÎV.- vasti judicia tua ; el injunctum negotium, et con-
Quod et in aliis competenlibuslocis, si locus basilicoe fabulatio amicorum, et domestiça nécessitas, et
procul fuerit, oratio ad Deûm, el eonfessiopeccato- filiorum cura, et conjugis sollicitudq, et mililioe .
rum fieri possit et debeat tiraor et mille circumdederunt causoe. Quando in
-Sicut sunt nonnulli qui orandi gratia ecclesioeli- lectalum tuum veneris ut sopori membra concédas,
a Epist. 22, sub finem.
' '
151 JON/E ÂURELIANENSISEPISCOPI 152
ad tranquillum poiiurn nemo tibi molestus est, A Vide enim quid sit : si tu memor sis, Deus non erit
nëmo puisai : dicito in corde tuo et'animoe tuoe: memor; situ ejus oblilus fueris, Deus ejus meinb-
Expendimus diem| o anima, quid boni fecimus? aùl ' rabitur. Nec enim, si non dixeris",ignorât ea Deus.
quid mali operati sumus? Et si quid boni fecisti, • Nunquid a le vult ea cognoscere ? cum faciebas ea,
gratias âge Deo tuo; si quid vero mali, de coetero " prsesto erat ; cum admitteres, noverat! Peccare non
ne facias : et reminiscens peccatorum tuorum, ef- erubuisti, et confiteri erubescis ? Dicito in hac vita,
funde lacrymas, et poteris in lectulo tuo positus éa ' ut in illo requiem habeas. Dicito ingemiscens et la-
delere. Roga Dominum tuum, et sic "permitte ani- ' crymans.' In codice scripta sunt peceala tua : spon-
'
mam tuam soporare. DHis et coeleris sanctoeScri- ' gîa peccatorum tuorum lacrymoe tuoesunt. Grandis
ptura innumeris teslimoniis aperte demonstratur, enim virtus".Dicam tibi quid valeanl lacrymoe. Quid
si basilica prope fuerit, et possibilitas permiserit, martyribus majus, quianimam suam "ponùnt-pro
in basilica ;'sin aulem procul fuerit ; ubique Deum 'amico suo? Grandis gloria'martyrum". Martyres ef-
pro peccatis exorandum, eique confessionem" pec- 'fundunt sanguinem. Peccatpres'effundunt lacrymas.
catorum faciendam, supernorumquo civium, quorum •Meretrix illa "non*fudit sanguinem, sed .fontes
virtus apud Allissimum magna est, suffragia de- lacrymarum profudit, et delevit"peccata sua.-Et
poscenda. B quid dicam de'meretrice et immunda-muliere?
CAPUT XV. Golumna Ecclesioe, et fundamentum fidei," primus
'
- Quod confessio peccatorum, excepta ea quoe sacer- apostolus Petrus ad ancilluloevilissimoe mulierculoe
dotibus ad consilium' accipiendum Deumque ' pla- interrogalionemtertio negavit Deum :; nunquid san-
candum fit, Deo in oratione sit facienda. guinem fudit? Norinc amare profudit lacrymas, ej.
Fidèles ideirco peccata sua sacerdotibus confiten- ". abstalil peccatum suum, el recepit pristinam digni-
'
tur, quoniam illis polestas est a Domino "eollata "tatem? Habetocodicem conscientiam tuam, et scribe
: ;
ligandi alque solvendi. Ad quorum etiam judicium, peccata quotidiana. ' »
poenitentioelempora subeunl." Quod vero poenitentia Proemissa igitur saluberrima lestimonia indicant
prolixitale temporis non sit pensanda," sed centri- •quod, excepta confessione, quoesacerdotibus absque
tione cordis, poenitenlia David et cseterorum san- -cunctationé fieri debeal, unicuique in oratione Deo
ctorum poenitenlium ' in prompte est. •Quanquam ïsua jugiler sint confitenda peccata,' et geniitibus et
autem peccata sua quispiam sacerdoti confiteatur, lacrymis abluenda. Si quis auteur curiose scire vo-
et ad ejus consilium lempora poenitentioeperagat, in " luerii, ubi in'Novô .Testamento legatur quod~pec-
oratione tamen Deo, quem sibi peccando iratum catores sacerdotibus confessionem peccatorum suo-
fecit, peccata sua 'confiteri, et ab'eo contrite corde ] rum facere debeant, audiant quod secundum Marci
et lacrymosis suspiriis veniam sibi deposcere débet. evangelistoe,testimonium,.qui a Joanne baplizaban-
Tune enimpeccator recte Deo dicere potest : Averte tur, peccata sua confitebantur (Ifarc. xv).' Audiant
-
faciem tuam a peccatis me<s, et omnes iniquilates autem quod, proedieante Paulo Ephesiis,- Multi cre-
meas'dele (Psal. L, 11), cum peccata sua poenitendo dentium veniebant, confilenles et annuntiantes actus
et deflendo coram se ponit, juxta illud Psalmistse": suos (Act. xix, .18)."Et in Epistola Joannis apostoli :
Et peccatum meum contra me est semper (Ibid. v). Si autem confileamurpeccata nostra, fidelis et justus
Et illud : Conversussum in oerumnamea dum confi- est, utremitlal nobis peccata (IJoan. i, 9). Item in
-
gilur spina. Deliclum meum cognitum tibi feci, et Epistola Jacobi apostoli : Confiteminialterulrum pec-
injuslilias meas non abscondi. Dixi : Confiteborad- cata vestra, et orale pro invicem ut salvemini (Jac.
versum me injustiliam meam Domino, et lu remisisli v,'l6). - . s
'
impietalem peccati mei (Ibid. xxxi,' 4). El, item: CAPUT XVI.
Révéla ' Domino viam tuam, el sperain eum, et ipse
De eo quod majora peccata. sacerdoti, quotidiana
faciet (Ibid. xxxvi, 3). Et- Salomon quoque ait : Qui vero et levia alierutrum sint manifestanda.
abscondit scelera sua, non dirigetur : qui aulem con-
versus fuerit et reliquerit ea, misericordiam conseque- ) - Moris est Ecelesioe de gravioribus peccatis sacer-
lur (Prov. xxvm, 12). Joannes apostolus ait : Si au- dotibus, per quos homines Deo reconcilianlur, con7
lem confileamur peccata nostra, fidelis,etjustus est, fessionem facere; de quotidianis vero et levibus
ul remittat nobis peccata, et -mundet nos ab - omni quibusque, perrari sunt- qui invicem confessionem
peccato"(I Joan. i, 9). Joannes. Os aureum : Quo- faciant, exceplis monachis, qui id quotidie faciunl.
niam iniquitalem meam ego, cognosco, et peccatum Quod vero de levibus el quotidianis peccatis confes-
meum contra me est semper (Psal. t, 5). O mentis sio mutua fieri debeat, sequentia manifestant. Jé-
inlegritas! Nonesl oblilus peccati sui et iniquilatis ; sus- filius Sirach dixit : Non confundaiis confiteri
quamvis concessum sibi fueril, ille lamen in con- peccata tua (Eccli. iv, 51). Et alibi : Justus in prin-
scientia sua tanquam in imagine adullerium et ho- cipio accusator est sui (Prov. xvm, 17). El Dominus
micidium depictum hâbebat, et per singulos dies vi- in Evangelio : Arcta et angusta est via quoeducil ad
debat putredinem, ideo dicebat :_Et peccatummeum vitam (Matth. vu, 14) : hoc est peecalorum eonfes-
contra me est semper: Ego illud video,,tu Domine, .sio^Jacobus-apostolus ait : Confitemini alierutrum
bonsideras. Ego illud scribo, lu quasi Dominus dele. peccata vestra : et orale pro invicem, ut salvemini
155 DE INSTITUTIONE LAICALI.— LIB. 1 154
(Jac. v, 16). Hune locum Beda Yenerabilis a presby- A occulta gerimus,' si quid in sermone solo, vel etiam'
ter ila exponit : <rIn hac sententia illa débet esse dis- intracogitationum secrela commisimus, cuncta ne-
" cesse esl publicari : proférri autem ab illo, qui 'el
cretio, ut quotidiana leviaque peccata alierutrum
cooequalibus confiteamur, eorumque quotidiana accusalor peccati est et incenlor. -Ipse enim el nos
credamus oratione salvari. Porro gravioris leproe ut peccemus instigat; ipse etiamicum peccaverimus
immunditiam, juxta legem," sacerdoti pandamus ; accusai. Si ergo in hap vita proeveniamus eum, et
alque ad ejus arbitrium, qualiter et- quanta tem- ipsi nostri accusatores simus, nequitias diaboli ini-
père jusserît, purificare curemus. J Hieronymus . mici nostri et accusatoris effugimus : sic énim et
h iu"expesilipne Ecclesiasloe: «Si quem saneserpens alibi propheta dicit : Die tu, mquit,iniquitales tuas
diabolus occulte momorderil, et eum, nullo conscio, prior, 'ul justificeris (Isaï XLIII).-Nonne evidenter
peccati veneno infecerit : si tacuerit qui percussus mysterium quod tractamus ostendit,- cum dicit :
' ' '
est, et non egerit poenitentiam, : neque vulnus Die tu prior? lit ostendat'libi 'quia -prsevenire illum
suum fratri et magistro 'voluerit confiteri,'magis- debeas, quTparatus esl ad accusandum. Tu ergo,'
'
ter et fraler qui liriguam habenl ad curandum," inquit, die prior; "nelé ille proeveniat: Quia si prior
facile ei prodesse non poterunt. Si enim erubescat „ dixeris, et sacrificium poenitentioe-obtuleris, el tra-
'
oegrotus vulnus médico confiteri,' quod ignorât me- '.B dideris carnem tuam in interitum,- ut spiritus sal-
dicina non curât. > Item in expositione c Proverbio- vus 'fiât in diem Domini (/ Cor. v," 5), dicetur .et
rum : Os impiorum operit iniquilatem (Prov. x, il); tibi, quia recepisli in vita tua mala tua, nunc vero
c Impii sunl qui vulnera sua vel proximorum errata, requiesce" hic '(Luc. xvi," 25).' » Ille enim' qui non
ne ad sanitatem pervehiant, defendendo conte- sponte compmigitur,,sed alio arguente convincitur,
gûnt, quod' exsecrans Propheta Dominum orat, difficiliusremedium corisequilur. i. .
ut non" declinel cor suum in verbum malum "ad -' His documentis colligi potest, quod sicut quotidie.
excusandas excusaiiones in ""peccatis (Psal'. civ," iu multis onendimus, ita quotidie de admissis confes-
' ' • - '- / .•'.•-
i). i sionem alierutrum facere, ,et oralionibus, et eleemo-
-
Gregorius in-homiliis a: « Humilitatis testimo- synis, et humilitate, etconlrilionécordis et corporis
niàsûnt, el iniquilatem suamvquemque cognoscere, eadebemus purgare. ... , s
et cognilam voce cpnfessionis' aperire. Usitatain "'
CAPUT xvn.
'
humanî generis vitium esl, et labendo peccatum De cogitationibus-immundis cavendis.: et quot mo-
coiumittere, et commissum non confitendo prodere ; - dis peccatum in corde, et' quot• perpetrelur in
sed negando defendere, alque convicluni defendendo opère.
Tiiultiplicare. Ex illo quippe lapsu primi -hominis irj Sicut sunt plerique qui in turpiloquiis, el scurri-
hoec augmenta, nequitioe• ducimus : ex quo ipsam litatibus, conviciisque, atque otiosis .sermonibus
radicem traximus culpoe. Ad'hoc primus homo're- vacando, -ita existant quarhplures, qui dum vauis
quisitus "fueral, ut peccatum; quod transgfêdiendo etimmundis cogitationibus delectantur, se minime
'
coramiserat, confitendo - deleret : el - interrogatus deliquisse credant. Illa quippe nen solum dicenfci-
ubi esset,"ut perpelratam culpam .confitendo cogno-" s.bus, verum etiam .aurem libenter accommodant>i-
sceret, et quam îonge a condiloris,suifacie abesset.xs bus peccati maculam ingerunt. Por'ro cogilalioncs
c e l'n'diciaveroe*ccnféssionis sunt,-si cum quisque.; - immundoe plerumque ,ad- prava pertrahunl,. juxta
seipeccktorem.dicit, id de se dicenti etiam alteri, , illud evangelicum : Ex corde enim exeunt cogitationes
non conlrâdicit. Scriptum est : Justus in principio maloe, homicidia, adulleria, fornicationes, et retiqua
âccusator esl sui (Prov. xvm,' 17). Non magis pecca- (Matlh. xv, 16). Manifestum est autem quia sicut
lor," sed justus videri appétit, cum peccatorem se cogitationes sanctoe custodiunt, ita e contrario im-
qûisirae nullo arguente confilelur. » El "post pauca :. mundoe. dum délectant, inquinant : quoecunqueau-
« Curandum summopere est, ut mala-quoe fecimus,,. tem (ut Beda Yenerabilis presbyter scripsit) soepius
etsponte fateamur, et hoec aliis arguenlibus non .. agere,' loqui, ,vel audire solemus, ,eadem necesse
negefnus. Supei'bise quippe vitium est, ut quod; se JD est soepius ad animum "quasi solilam propriamque
fateri quisque quasi .sua sponte dignatur, hoc sibi_ recurrant ad-sedem. El sicut .volutabra sues palu-
dici ab aliis dedignetur. J Pignus débiloris . esl, slria, columboe limpida soient frequentaré iluenla,
confessio peceatoris. A" debilore enim pignus acci- ita, cogitationes impuram menlem immundoe per-
-pitur," cum a peccatore jam confessio peccati, tene- turbant, castam spiritales sanclificant. Scribit etiam
lur.'Origenes f in Leviticiiibri expositione « Si pec- Isidorus in libro Sententiarum : « Quamvis , inquit,
caverit, inquit, unum aliquid de islis, pronuntiet „el si ab opère'malo quisque vacet,""pro solius ta-
-peccatum.suum quod peccavil.-Est aliquid in hoc men pravoe cogitationis matitia ^non'erit innocens. »
"mirabilesecretam, • quod -jubet : pronuntiare pecca- Unde Dominus per Isaiam : Anferte," inquit, ma~
tum;-etenim omni-généré pronuntianda sunt, et in -Jum cogitationum.vestrarum,ab-oculis meis (Isa. i,
publicum proferenda".cuncta' quoegerimus, si quid in 16). Non enim solum factis, "sed et cogitationibus
- a. In cap. 5 Epist., Jacobi. d Habetur quid simile in psalmoPoenit. 3, vers. 4.
fc,Hièronymi Comment, in cap. 10, vers. 11. e, Moral, lib. xxn, cap. 10.
c In expos., cap. 10, f Origen. in cap. 3 Levit., homilia 3. ;
Î55 JQNJE AtJRELIANENSIS EPIS.COPI 156
dpliiiqiunius, si eis illicite occurrenlibus délecte-, A hominis reetiludinem antiquus hostis his quatuor
mur : sicut yipera a filiis in utero ppsitis lacerata ictibus fregit. Nam serpens suasit. Eva deleetata
perimitar, ita nos' cogitationes npslroe intrsi nqs a est, Adam consensit, qui etiam reqpisitus confiteri
eiuilritoe ocpidunt, et conceploeinterius viperep ve- culpam per audaciam notait. » Quatuor item modis
neno popsuprunl, animamque npstram crudeli yul- peccatum epnsummatar in opère : prius namque in-
nere perjmunt. tus culpsj agiter; poslmodum vero etiam ante
Nostrse quippe voluutatis est cdgitationes illicitas oculos hominum sine confusiene reatas aperitur,
animo versare, eisque oblectari : doemonpm vero dehiqp el in coiisuetudinem ducitur, ad extremum
est eis inci tamenta proebere. Non ergo diabolus au- qupqpe vel falsoespei seductionibus, velobstinatione
ctor, sed ipcentor est immundarum cogitationum ; "miseraidesperationis enutritar. Hoec qualuor pec-
sicut beatus Hieronymus in commentariis Matlhoei cata non abs re possunt intelligi quadrigoePharao-
evangelistoe djcil * : e Arguendi sunt qui cogitatio- nis, id est, diaboli : proinde necesse est ut ab
nes a diabolo immiui pulant, et non ex propria omnibus caveantur. Cum enim prius suggestioni
nasci yoluntate, Diabolus adjutor esse et inçentor, repugnatar, delectatio non sequilur; si vero de-
malarum, cogilationum polest, auclor esse non po- lectationi renisum fuerit, consensionis mate opus
test ; sin autem semper in Insidiis possit, * levem 9 non perlicitur. Al si consensio non repellilur, rnise^
cogitationum nostrarum scintillam suis fomitibus rabiliter in defensionis audaciam et desperationis
inflammarit, non debemus opinari eum cordis quo- obstinationem labilur, ossaque, id esl, yirtates
que occulta rimari, sed ex corporis habita el gesli- animoe illius, quse his viliis niancipata fueril, juxta
bus oestimare quid versemus intrinsecus. Verbi gra- illud psalmegraphi invpterascunt ; ait enim : Quo-
tia, si pulchram mulierem nos crebro viderit respi- niam tacui, id est, non sum peccata mea confessus,
cere, inlelligit cor amoris jaculo vulneratum. Sunt inveteraverunt omnia ossa mea, id est, virtutes
sane nonnulli qui dum corde peccatum ccncipiunt, animoe meoe. Quod vero suhjungil, dum clamarem
faciendumque délibérant, id aut timoré omittunt, tota die (Psal. xxxi, 3), idem est ac si diceret : dum
aut djûlcullate adimplere nequepnt : hi profëctp in defendercm peccata mea : defensip quippe et qbsti-
domo, id est, in corde moriuntur, ideoque necesse natip peccatorum in Scripluris sanclis clamer ap-
esl ut hujuseemodi in talibus cogitationibus se de- pellatur. Quapropter summopere perpepdendum his
liquisse cognospanl; el per confessionem ad poeni- est qui noxiis cpgilalionibus delectantur, in qualem
tentioe lamenta confugiant, sanclorumque inler- ab his culpam prclabi soleat.
cessiones et auxilia deposcant; quatenus a Domino CAPUT XYDl.
Jesu Christo, cui omnia vivunt, instar illius filiaear- p
Quod quorumdam alienorum peccatorum conseil, nisi
chisynagogoein domo, id est, in corde, ad vitam re- ea emendalionis causa et salulis prodiderint, dé-
suscitari mereanlur. linquant.
Oporlet itaque ut omnes a suis cordibus noxias Cenfitentes sécréta confessione sacerdotibus pec-
cogitationes, veluti musoas immundas, divina opéra cata sua, el ea dignoe poenitentioe satisfaclione de-
suffragante, propulsent : ul enim quis a veste sua, si lentes, nequaquam sunt prodendi. De peccatis vero
quidpiam sordium in eam cecideril, protinus id ab- quoefraler in fratrem admiserit, evangelicum doeu-
jicit, ita nihilominus cogitationes immundas a corde menlum promis est sequendum Quod aulema con-
suo abjicere débet : quoniam sicut ignilus earho cum scii quorumdam alienorum peccatorum, nisi ea aut
in aliqua parle corporis lapsus fueril, nisi illico correxerint, aut emendalionis gratia manifestaverint,
Tejiciatur, exurit, ita et cogitationes sordidoe, quse in discrimen adducunlur, ea quoe sequuntur mani-
se meiilibus humanis importune immergunl, nisi a festant. Scribit itaque Origenes in homilia e libri
mente cite repellanlur, peccati quodammodo vulnus Levitici : i Videamus, inquit, jam quid ait et ista
gignunl. anima, quoe audit vocem juramenti, et teslis est,
Nosse etenim oportet, quot modis peccatum in •i) vel quoevidit aliquid, et eonscia, et non indicat : ex
corde, et quot perpetrelur in opère. Unde beatus quo accepit eliam ipsa peccatum ejus. sine dubio,
Gregorius in Moralibus <": « Quatuor, inquit, modis qui inique aut egit aliquid, aut jura vil. Hoc etiam
peccalum perpetratur in corde ; quatuor consumma- secundum hisloriani nos oedificat, et docet, ne un-
lur in opère. In corde namque suggeslione, delecta- quam in peccatis allerius polluamus conscienlias no-
tione, consensu, et defensionis audacia perpetratur. slras, nec consonsum maie agentibus proebeamus.
Fit enim suggeslio per adversarium, deleclatio per Consensum autem dico, non snlum pariter agende,
carnem, consensus per spiritum, defensionis auda- sed etiam quoe illicite gesta sunt relicendp. Vis
cia per elalionem. Plerumque culpa, quoe ler-rere autem scire quia censentianl hoecetiam evangelicis
mentem debuit, extoliit, et dejiciendo élevât, sed prseceplis? Ipse Deminus dicit : Si videris frqlrem
inter te et ipsum solum; si
grayius elevando supplantai. Unde et illam primi tuum peccare, argue eum
a Nostroeintra nos. Sic codex Clar. emendate : c Lib. iv, cap. 25, in cap. 5 Job.
Infra ubj legitur in à Quod aulem conseil. Sic edidimus deleto verbulo
prior edilio nostroenon comvpte,
tnsidiis possit, Acherius recte monuit legendum ln est post adverbium autem. Acherius, qui autem sunt
insidiis positus. conseil, quam réete, cuilibet patebil.
l>Ex Comment, in Matth. cap. 15, e Homil. 3; Levit. cap. 3, vers. 1.
157 DE INSTITUTIONE LAICALI. ^LÏB. I. 1S8
te audierit, lucratus eris fratrem tuum; quod si te non A Neschis quia modicum fermentum iplam mgssam
audierit, adhibe tecum alios duos vel 1res. Quod si eprruinpil; expurgale vêtus fermentum, ut sitis nova
nec ipsos audierit, die Ecclesioe. Si vero Ecclesiam conspersio, sicut estis azymi (I Cpr. v, 7). Gregorius
non audierit, sit tibi sicut elhnicns et publicanus in libro Paslorah : t Qui enim, inquit, proximorum
(Matth. XYIH,15). Et paulo post : « Cum ergo Evan- niak respiciunt, et tamen in s^lentjo lhiguam pré-
gelii taie mandatera sit, et lex proecipiat, quia si muni, quasi conspeetis vulnerjbus usum medicaniinis
tacueril, accipiet peccatum ejus : sçiendum est qupd subtralmnt : et eo mortis au'clores sun$, quo virus,
si quis ea quoevidet in delicto proximi sui, vel nqn quod poterant curare, noluerqnl. t Audiant hoc illi
indicat secundum regulam superius dictani, vel in qui prppter amorem, aut limoreni, aut muneris
testimonium ypeatus, non quoe vera sunt, dixerit, apeeptionem malorum lethalia peccata detegere ré-
peccatum quod commisit ille, quem celai, ipse sus- fugiant : quod nisi ea correctipnis ,el salulis causa
cipiet ; et poena comniissi revplvetur ad çpnscium: » prodiderint, similes peccanti fiant; et uno peccante,
Item idem in homilia de Achan furante hnguam coeleris lacentibus, eç non corripientibus, periculum
auream : Si pecçaverit, inquit, anima et,qudierit ivo- inimineat. Qui enim malum videt, et lacet, non so-
çem jurantes, testisqv.efiterit, quod aut ipse vidit aut lum in illud psalmisloe labitur diceutis : Si videbas
conscius est, nisi indiçaverit, portqbit iniquitatem B furent, currebas cum eo,: et cum adulteris parlionem
suam (Levit. Y, 1) : Ilem idem in eadem a : j Sed tirant ponebgs (Psal. XLIX, 18) : verum etiam cum
et illud non otiqse transcurrendum est; quod uno Isaia, necesse est clamet etdjcal: Voemihi quiatacui :
pecGanteira super omnem populum yenil. Hoc quo- quia virpollutus labiis ego sum (Isai. vi, 5). Quisquis
modo accidit? quando sacerdoles qui pppulo proesunt, igitur mala videt, et tacet, prpcul dubio vir pollulus
erga delinquentes benigni volunl yidpri; et verentes jabiis pxistit, et peccantis façinus in semeiipsum
peccantium linguas ne forte maie de his loquantar, retprquet.
sacerdolalis severitatis innnemergs, nplivnf implere CAPUT XIX.
qupd scriptum est : Peccanles eprapi omnibus argue, Quod gravius punianlur qui fidem Christi percepe-
ut cceterimetum habeant (I Tint, v, 20). Et iterum : runt, et in malis vitam finierunl, quam illi qui sine
Auferte malum de vobisipsis (l Cor. v, 13). Nec zelo fide mortuï sunt, et lamen bona opéra egerunt!
Dei suceensi imitantur Apostolum dicentem : Tra- Bjei solet a nonnullis Chrislianis, qupd hi quj in
didi hnjusmodi hominemin interitum carnis ; ul spiz Christo repali sunt, quanquam scélérate vivant, pt
ritus salvus fiât (Ibid. 5). Neque illud evangelicum in malis operibus diem claudanl exlremuni, djutufne
student, ut si viderint peccanlem primo secrète con- alque purgalorip, non tamen perpetup igpj sunl
veniant; post etiam duobusvel tribus dicant arbi- G puniendi. Cum multi hoc asseranl, et nuljis ex h
tris : quod si contempserit, elpostEcclesioe correptio- divinis oraeulis id afjîrmare verum esse queant,
npm non fuerit emmdatus de Ecclesia, velut gentilem caypnduro esl illis, ut hoc non solum non credant,
habeat et publipauum. Et dum parerait uni, umyersoe verum etiam riep ex ore prpfprant • ne fprlp hoc di-
Ecclesioe moliuntur interituni. Quoeest ista bpnitas? çendp, et se et alios qpodapimodo vana securilate
Quoe ista misericordia est? Uni pareere, et omnes deludant. Quod ergo neminem sola fides Ghrisli
in discrimen adducére? Polluitur enim ex uno ppc- sine operibus-ad. regnum prpvehal oeternum, in
eatore populus : sicut una ove morbida grex uni- subsequenti demonstrabitaj'. capitale. Quod autem
yersus inficitur, sic etiam uno vel fornieante, vel qui in flagitiis viyeptes, e.t hoeGnec poenitentioela-
aliud, guodcunque sceleris committente, plebs uni- mentis nec eleemosynarum largitionibus redimentes,
versa polluitur. El ideo pbservemus nos invicem, ut sed in eis potius persévérantes d,iem oheun.1, atro-
uniuscujusque ponversalio nota sit maxime sacerdo- piora sint tormeata passiiri, quain illi qui, licgl lava-
tibus et ministris. Nec putent secrète dicere : Quid. cro Christi in Ecclesia nequaquani sunt baplizali,
hec ad me spectat, si alius maie agit? Hoe esl dicere bona tamen opéra feeerunt : subius testimonia col-
caput ad pedes : Quid ad me pertinet, si dolent, si lecta déclarant.
maie habent pedes mei? non pipa interest, dummqdo u Ait itaque Petrus : Melius enim illis fuerat non
caput in sanitate perduret. Aut si dicat oculus ma agnoscere viam justitioe, quant post agnitiomm veri
nui, Non indigep opéra tua, quid ad me pertinet s Salis retrorsum redire ab eo quod traditum est illis
doles, si vulnerata es? Nunquid ego peulus con- VarictPmandata, Qpntûjit enim eis illud vert prover-
turbor ex oegfitudme tua? Taie ergo est qupd agunt pii : Cç-nisreversus gd suum votnitum: et ms Iota in
hi qui Ecclesiis proesunt, non cogitantes quia unum volutçibroluti (II Pelr. n, 21).'Et Dominus in Evan-
corpus sumus omnes qui credimus, unum Deum' gelio : Ille autem servus qui cognpvitvolunlatem do-,
habentes, -qui nos in unjtate ponstringit et con- mini sui,, et non proeparavil, et n,pn fecit secundum
linel. i voluntatent fy'îfs, vapulabit multis; qui autem. non
Et Apostolus : Non solum, inquit, qui faciunt ; cognovit, et fecit digna plagis, vapulabit paucis. Omni
sed etiam qui çonsentiunl facientibus digni sunt morte aulem cui multum ç[qtiva% est, mulfum. quoeritur ab
(Rom. h 52). Item idem in epistola ad Coiinthios : eo; et cui commendaverunl multum, plus pèlent ab
a Homil. 7 in Jesu Nave. lus id verum. esse çlivpiis,prqculis a$ruere vqle.gfc j
h Et nullis ex. In cap. 12 Instit Reg. infra : et nul- qupd mihi "quideni melius yidetar,
159 JON^E AURELIANENSISEPISCOPI 160
eo (Luc. xn, 47, 48). Item : Cum immundus spiritus , ^alvalur, et sic esl accipiendum quod ail beatus
exierit ab homine, vadit per loca arida,.el quoent re- Paulus : Ipse autem salvus erit, sic tamen quasi per
quiem, et non invenit : el tune dicit, Reverlar in do- ignem (I Cor. m, 15) poleril ergo salvare sineope-
mum meam unde exivi. Et si veniensinvenerit eam ribus fides, et falsum erit quod dixit ejus coapostolus
vacantem, mundalam, et ornalam, vadit, et adducit Jacobus : falsum erit el illud quod idem ipse Pau-
secum septem alios spiritus nequioresse : el inlrant in lus dixit-: Nolite, inquit, errare; nequefornicatores,
domum illam', et habitant in ea. Et erunt novissima nequeidolis servientes, neque molles, neque masculo-
hominisillius pejora prioribus (Matth. xn, 44). Ori- rum concubilores, neque fures, neque ebriosi, neque
genes quoque in homilia de initio Decalogi a : « Ha- maledici, neque rapaces regnum Dei possidebunl
bilavit enim in nobis immundus spirilus, antequam (Ibid. vi, 19). Si enim in istis persévérantes crimi-
crederemus, antequam veniremus ad Christum, cum nibus, tamen propter fidem Christi,salvi erunt; quo-
adhuc fornicaretur anima nostra a Deo, et esset cum modo in regno Dei non erunt? » Si igitur dum juxta
àmatbribus suis doenronibus.Sed posteaquam dixit : évangelicam sentcntiampôst agnitionem Christi quis
Reveriar ad virum meum priorem, et venit ad Chri- nequam vivendo spiritum immundum, qui a se tem-
stum, qui eam ab initio ad imaginera suam creavit, pore baptismatis expulsus est, cum doemonumseple-
riecéssarib locum dédit adulter spiritus, ubi vadit ad ? narie sibi minière addite ad se redire facil, prisli-
legitiihum virum. Suscepli ergo sumus a Christo, namque demum in se quedammpdp vindicare sinit,
et mundata est domus nostra'a peccatis prioribus, fiunt illi nevissima pejera prioribus ; palet profecto,
el ôrnala est ornamentis'sacramentorum fidelium,' "siiii eisdem nequitiis vitam finierit, gravius illum
quoe norumVqui initiali sunl. » Item post pauca: quam eos qui licet fidem Christi non perceperiut,
j; Non enim domus tantum, sed templum esse dé- bonis tamen operibus operam dederunt, puniendum.
bet, in quo habitet Deus. Si ergo acceptam gratiam Proinde necesse est ut unusquisque fidem Christi
negligat, et implicet se negotiis soecularibus, conti- quam perceperit, operibus exornet. Et sicul nulli de
nuo ille immundus spiritus redit, et vendicat sibi misericordia Dei desperandum est, ita nemo post
domum vacantem. Et ne iterum possit expelli, alios hanc vitam judicîum Dei, quod nisi justum esse non
securii seplem spiritus adbibet nequiores'se, etfiunt potest, sibi aliisque favorabiliter molliendo temperel,
novissima hominis pejora prioribus. n Et Beda in et propter hoc in hac vita bonis operibus deditus
expositione b Evangelii Lucoe : « Quemcunque enim esse negligat. Quapropler procurandum esl ut dum
pesl baptisma sivepraviias haereiica, seu mundana in' hac vita vivitur, bonis operibus insislatar, Do-
cùpidilas aïripuerit, mox omnium prosternel in ima mino monenle per' prophetam : Date Domino Deo
vitiorum.- Unde recte nequiores spiritus dicuntur veslro gloiiam, antequam conlenebrescat,el antequam
ingressi; quia non solum habebit illa septem vitia,' offendant pedes vestri ad montes caliginosos (Jerem.
quoe septemfspirilalibtfs contraria sunt virtulibus J xm, 16). Et alibi : Quoerite Dominum dum inreniri
sed et per hypocrisim ipsas ' se virtutes habere si- potest; invocaleeumdumprope est. Derelinquat impius
mulabit,' et sunt novissima hominis illius pejora viam suam, et vir iniquus cogitationessuas, elc. (Isa.
'
prioribus Melius quippe erat ei viam veritatis non
' retrorsum con- LV,6,: 7).
Et Dominus iri Evangelio : Vigilate , et
cognoscere, quam post agnitionem orale quia nesciiis diem, neque horam (Matth. xxvi,
verti (II Petr. il,- 21). Quodin'Juda" traditore, vel 41). Item : Dies Domini sicut fur, ita in nocte véniel
Siinone Mago, coeterisque talibus specialiter legi- (IF Petr. ni, 10). Item : Ambulale dum lucem habe-
niûs impletum. J '- ' lis; ne tenebroevos comprehendant(Joan. xn, 55). Et
- Augustinus quoque in libro Enchiridii c : « Cre- Apostolus : Ecce nunc tempus acceptabile : ecce nunc
duntuiy inquit, a quibusdam" eliam ii qui~ nomen dies salulis (II Cor. vi, 2). Quibus documentis per-
Christi non relinquunt, et ejus lavacrô . sancto ini- docemur quod indulla lempora poeniienlioe nequa-
tiantur, nec ab eo ullo schismate vel hoeresi prse- quam in vanum deducere, sed potius bonis operibus
ciduiitur, in quantiscunque" sceleribus vivant, quoe r. indesinenler debeamus insistere.
nec diluant•poenitendo, nec"eleemosynis redimant; [Hue usque quid generaliter cunctis fidelibus con-
sed in eis usque ad ultinium hujus vitoediem perli- vèniat, ex' divinis oraeulis , et sanctorum Patrum
nacissime persévèrent, 1salvi futuri per ignem; licet senlenliis breviter concessisse a sùffieial: ab hinc
pro magnitudine facinorum flagitiorumque « diutarno omissis ordinibus qui salutiferoeinstitutionis suppo-
non tamen seterno igné puniri. Sed qui hoc credunl, silo * congruenlissimis formulis ad divinoe potenlioe
et-tamen calhclici sunl, humana quadam benevelen- famulandum constringunt, * qualis esse conjugato-
tia mihi falli videntur : nam Scriptura divina aliud rum, qualiterque eis vivendum sit, ex proefalis au-
consulta respondet. J El paulo post : c'Porro aulem ctorilatibus psiendetur. Primum lamen de proposilo
si homo sceleratus propter solam fidem per ignem Christianitatis, quod operibus a plerisque. ut opor-
a Hpmil. 8 in Expd. tionis proposito.... conslringuntur; atque ita inlel-
1 In exposit. cap. 11, vers. 26. ligo omissis quoe pertinent ad ordines clericorum ,
«Enchirid., cap. 67. monachorum , etc., qui ad Deo peculiari quodam
° Breviter concessisse. Potest restitai comnton- medp serviendum ipsa sua condiliene astringun-
strasse, aut aliud quiddam simile; nec displicet tur. Addendum etiam verbum debeat post vocem
breviter conlextis demonstrasse. Slatim lego institu- conjugatorum censeo.
161. DE INSTITUTIONELAICAUI.— LIB. I. 162
tet, non exprnetar, dicendum ; pestea qued pollici- i i. fixerunt cum vitiis et concupiscentis (Galat. v, ' 24).
tum est, capitulatim prosequendum. ] Ait autem beatus Augustinus in proefatolibro ser-
monum *>: t Dicc charitati vestroe, fralres, omnes
. CAPUT XX.
- mali. catholici confitentur Christum in carne venisse,
Quod multi Christianam professionemverbis teneant, factis autem negant. Nolite ergo esse tanquam fide
sed operibus negligant. . '
securi ; adjungite fidei rectoe vitam rectam ; ul
Si mundanarum legum jura ob jurgiorum foren- Christum confiteamini in carne venisse, el verbis
sium negotia dirimenda a mortalibus édita, homines ' vera dicendo,' et factis bene vivendo. Nam si confi-
avidissime discere, et intelligere aculissime sal- temini verbis, et' factis -negetis, fides talium prope
' ' '
agunl, ut his bene notis, quid verum, quid falsum, fides est doemoniorum. Jacebus itaque apostolus '
quid justum, quidve injuslum sii in hac terra mo- ' cum de fide el operibus loqueretur adversus eos ,
rientium liquido discërnere queant; quanto magis qui sibi putabant fidem sufïïcere, et opéra horia ha-'
'
jura coelestia a summo opifice Deo omnium creatore bere nolebant^ ait: Tu credis quia unus est Deus,
horiiinibus promulgala, salubrîterque collafa, qui- ' bene facis : ' et doemones eredunt, et conlremiscunt
bus cavendum malum, faciendumque bonum per- (Jac. n , 19). Nunquid ideo doemonesab oelerno
docetur ; quoeetiam sectalores suos-ad terram pro- B igné liberabunlur, quia eredunt et contremiscunt? »
vehunt viv'enlium, cunctis"fidelibusdiscere el intel- ' Miserabilis plane et valde lamentanda fides, quoedoe-'
ligere intenlioni esse débet. monum ' fidei eomparatur. Apostolus nempe fidem
Lex itaque Christi non specialiter clericîs, sed ge- credentium a fide doemonumdistinguens, ait : Fides
neraliter cunctis fidelibus observanda, esta Domino quoe per dileclionem operatur (Galat. v, 6). Claret
altributa. Licet in Evangelio qusedam sint proeeepta namque quia fides nisi dilexerit quod crédit, seque
specialia, quoeselummodo contemptoribus mundi et bonis operibus exornàverit, meritum Mei amittit.
apostolorum seclàloribus conveniant ; coetera tamen Quam multi hodie in Ecclesia existant (quod non
cunctis fidelibus, unicuique scilicet in ordine quo se sine magno animi moerore prosequi potest), qui-fi-
Deo deservire devdvit, indissimulanter observanda dem Christi perceperunt, et opéra habere cbntemnùnt,
censentar. Multi namque laicorum existant, qui le- vitiis inserviunl, et Christianitatis nomen sibi suffi- '
gem evangelicam et apostolicam sibi datam eredunt, cere putant. Nunquid-spla'fides superbes, invidos,
et intelligere .procurant, et secundum eam vivere avaros, adultéras, perjuros," raptores,' fornicatores, '
pro viribus invigilant. Sunt alii qui eam sibi datam homicidas,' et coeleris innumeris vitiis mancipatos ,
eredunt, hanc tamen intelligere. et - secundum eam ' proveclura est ad regnum Dei, cum Dominus"in '
vivere. delrectant. De talibus beatus Augustinus in G Evangelioj et Apostolus dical, quod hujusceriiodi;
libro .Sermonum ad populum a : « Homo , inquil, "regnum-Dei nen ppssidebil? Quam multi etiam-qui-
nimium aliquando menle perversa limet intelligere, prepter mundi amorem, dileclionem sui, parvipen- :
ne cogatur quod.intellexerit facere. Unde ait Psal- dunl Creatorem, cum mundus cadat et concupiscentia _
mista : Noluit intelligere, ut bene agerel ( Psal. - ejus, et qui Christo adhoeret,'maneat in oeternum ;
xxxv, 4). Taies-vero nisi improesentiarum se cor- sicut et Christus 'manet: in'oelernum,' et qui, ipso'te-
rexerint,.quid eis in futurum proveniat si animad- slante, suum sermonem servaverit; mortem non-vi-
vertere curaverint, et in Evangelio el in Apostelô in débit'in oeternum!-(Joan: vin, 51.) Ait autemDomi--
prpmptu hahent. » nus per Prophetam : Atlendite, popule meus, legem
,. Perrp sunt alii lantoe vecerdioe, qui eam npn ad meam :-inclinate aurem. vestram in verba orismei
se, : sed- selummpdpad .clerices pertinere conlen- (Psal. LXXVÏI, 1). Qui populusDomini est, ejus legem.
dant; gloriantes se • nomine Christi insignitos, et attendere, illiusque verbis aurem accommodare pro-
putantes fide tenus tantum salvari. ppsse ; •cum De- curet : qui aulem'facere negligil, populum ejus se
minus .in Evangelio dicat : Non omnis qui dicit mihi non esse demonstral. . •
Domine,' Domine, intmbit inregnum coelorum: sed Verum sunt nonnulli qui legem divinam non splum
qui.facït volunlatem Patris mei, qui in coelisest, ipse D «père complere , sed nec audire dignantur. Et quid
inlrabit in regnum coelorum(Matth. vu, 21). Et apo- "rogo facmnt de eo quod scriptum'est : Qui obturai
stolus Jacobus : Fides, inquit,, sine operibus oliosa aurem suam-ne audiat- legem, oratio'ejus exsecrabilis
est,(Jac.n, 26). Item : Quid proderit,'fratres .mei, erit? (Prov. XXVIII,9.) Quod si oratio legem divinam
si fidemquis dicat se habere, opéra aulem non ha- audire nolenlis exsecralur, nihilominus ejus cor
beat? nunquid fides poteril salvareeum (Ibid. 14)?E1 despicitur ; si ejus cor despicitur, Christus in eo ha-
paulo post : Fides, inquit, si non habuerit opéra bitare dedignatur. Nequaquam igitur ad ejus cor. ve-
mortua est in semetipsa. Joannes apostolus : Qui di nit qui suas leges odit; quoniam cor hujuseemodi
cil, inquit, se nosse Deum , et mandata ejus non eu- subditum peccato tantum hospiterii_habere non me-
stodit, mendax est; et in eo veritas non est (j retur, Scriptura testante, quoeait : Spiritus sanctus
Joan. il, 4). Paulus : Confitentur, inquit, se nossi disciplinoe e/fugiet fictum: nec habitabit in corpore
.Deum, factis_autem negant (Tit. i, 16). Item ali- subdito peccatis(Sap. i, 5). Audiant hoc illi qui..dies;
bi : Qui autem sunt Christi, carnem suam cruci suos in peccatis durant, quod vitiis substrati nequa-
a De verbis apost, serai. 15. t De verbis apost. serm. 31, cap. 9.
16$ JON.E AURELIANÈNSÏSEPtSÊÔPI 4CÏ
qùâm Spfritam sanction hâbitatôrein haberepôssint, ATtumqùbd afferrart/hec illud est satiabîle quod réser-
et quod rieriio peccato Christoque pariter servira vant. Dixit autem Dominus ad Gain cum onerret
possit, Domino in Evangelio dicente ; Nemo potest munera : Si autem recte offétâs, recte aulem non di-
duobus dominis servire (Matlh.xYi, 24; Luc, vi,13). vidas, peccasti, Quiesce, sic tu, Ghfistiane, recte non
Et per Prophelam : Coangustatum est stratum, brève dividis, qui de tarilo aura tuo riiajorem parlem
est pallium : utrumque operire non polesl {Isai. xxvi, mammonoeservas, quam Deo largiris. t
20). Ac si patenter dicat : Nemo me, aucloremque In primordio igitur sanctoeDei Ecclesioecirca cre-
peccati in suoe mentis leeto pariter recipere potest : dentes ardor fidei ita vigebal, ut perseverarenl in
Quoeênim, ut Apostolus ait, conventioChristi ad Be- doctrina apostclprum, et communicatione fractionis
lial? Et quoeparticipalio luci ad lenebras ? (II Cor. panis, et oralionibus, et bàberent omnia communia;
vi, ï5.) et sumerent cibum cum exsultalione, et simplicitate
Negligilur eliam professio Ghristiana a multis, et cordis, collaudantes Deum, Nunç autem devotio
in multis, propter deleclationes carnales et diversis- Christianilatis apud plerosque longe aliler se habet :
simas hujus soeculi vanitates; quibus quanto plus quoniam a quibusdam h doctrinoe apostolorum prse-
juste, imo inaniler inserviunt, tanto minus operibus ponilur amor lerrenorum negotiorum; communica-
Chrislianse professionis vacare inveniuntur. Quod si B tioni fractionis panis, tenacilas; frigus charita'tis,
Acla apostolorum relegamus et devotionem Chri- et cupiditas ambiendoerei aMenoe,polius quam pro-
stianoe plebis, quoe sub eisdem apostoiis floruit, dili- prise largiendoe; oralionibus delectatio carnis, curio-
genter animadvertimus, multum nostri soeculiChri- sitas rerum, sollicitudo mundi, et multimoda men-
stiani populi devotionem ab illorum distare reperie- tis in diversa vagalio. Quoe autem illis erant com-
mus. El quanto illi ardentius aG devotius eam sunl munia, nunc quibusdam ita sunt propria, ut perraro
sectati, tante nonnulli ab ejus operibus longe sunt in alterius ex his qùidquam retorqueater usinn, \ Illi
disgressi. Proinde sicut lune initie nascentis Eccle- sumebant cibum curii exsidtatione et simplicitate
sioeeadem fides operibus fierait* ila nunc eisdem, cordis, collaudantes Deum; nunc autem yix a qui-
negleclis, apud quesdam marcescit. Ut enim verbis busdam sumitur cibus sine detraetiene, sine simula-
beati Augustin! a utar, « Christus in nobis est idem, tione, sine insultalione, sine hislrienum saltatione,
qui et in illis : eadem fides in nobis, sed non eadem et obscena jocalione, et turpiloquiis, et scurdlitati -
devotio. In illis enim major erat fraternitas Christi, bus, et coeleris innumeris vahitatibus," quse ariimum
quam sanguinis. In illis sicul una fides, ita erat et Christianum a vigôre sui status emolliani Illi in
una subslantia ; et quibus erat communis Christus, simplicitate cordis, isti autem, e fcontrario,sûbdolo el
communis fuit et sumptus. Nefas enim putabant eum J duplici animo, cum Scriptura diGat : SentUé Ûe Do-
sibi participera non adsciscere in subslantia , qui mino iti bonitale : et in shnplicilale -cordis quoerite
parliceps esset iu gratia. Non ergo yerebanlùr ne illum (Sap. i, 1). Illi sumentes cibuin, Deûmcollau-
egurirent, sed potius timebantne alii esuï'irenl. Nunc dabantj isti diversorum ciborum gênera ad suum li-
autem, ut idem beatus Augustinus ait, ita aller de bitum exigenles, erga laulissimos sibi cibos proepa-
alterius inopia non cogitât, ut illud sit quod dicit ratps arlem cellaudant coquorum : et ideo in -corne
Apostolus: Alius quidem esurit, alius autem ebrius dendo et bibendo jiimir existant, ut Nabuzardan
esl (I Cor. xi, 21). » Et paulo post : « Nunc est illud princeps coquorum muros Jérusalem, id est virtutes
tempus, quod Dominus in Evangelio ait, Abundabit animarum suaram, subruere yidealur, Nec iion et
iniquitas, refrigescet charitas mnltonum (Matth. xxiv, illius evangelici ita sunt immemores , qùo proecipi-
12). Modoenim abundat avarilia et iniquitas, quoe tur : Videte ne gravenlur corda vestra in -ebrielate , et
anle largitalis bonitale cessabat, et refrigescit fra- crapida, et curis hujus mitai(Luc. xxi, 34), uldeli-
lernitalis charitas, quoeprius amore Christi fervebal. ci6sis cibis venlribus dislentis,-et Biversissimis 'po-
Tune enim sub àpestolis tanta ifralernilalis dileclio lionibus irrigatis, non ad laudes Dei, sed ad cachin-
fuil, ul-in conventu suo non inveniretur indigentia., ' nationes ora dissolvant : non altendenles'illud quod
Tanta autem modo Chrislianitatis dissimulatio est, Dominus in Evangelio ait : Voevobis qui ride'Js
ut in coelunostro vix invenias locuplelem : locuple- nunc, quia lugebilis, et flebitis (Ibid. yi, 25). El .ali-
lem autem vix inveniri dico, rioh facultatibui, sed bi Scriplura dicit i Risus dolore misccbitùr : et ,ex-
operibus. Ail .aulem Apostolus : Bivites situ in ope- tremagaudii luclus occupai (Prov. xrv; 13). Et e con-
ribus bonis (I Titn. vi, 18). Loeupletem enim intel- trario, de jusliss Bëali igitur quHugënt, qùoniumipsi
ligi voluit in Ecclesia, qui divës in .Christo esl. s> consolabuntur (Matth. v* 5): Non enim a magno my-
Et idem post pauca : t -Raro igitur hoc tempore in- sterio vacat, quod Dominus noster" Jésus Glhrislus
venimus in Chrisliano populo loeupletem ; el si ple- flevisse; non risisse, in Evangelio legitur : scilicet ut
rique in ddmibns âuro sint divites, in Ecclesia ta- in hoc, sicut el in coeleris membris suis exemplum
men sunt meridici. Dum enim circa pauperès non daret, quod in hac convalle lacrymarum non -propter
pro eo quod proevalentoperantur, nec hoc est gra- fumea et fugiliva gaudia ridenduni, sed oiagis pro-
a Seriho sânctî "Mâxïriiiepiscopi de flivérs. Inter ais ahteà scateritem eméndavimus confererido cuiii
Ambrosianos 9. capite 11 opusculi qudd infra edinius de Institutione
h Quoniam a quibusdam. Hune locum foedismen- regia.
16S DE INSTITUTIONE LAIGALL — LD3.-h — - 166
pler amissam nostram seternoepatrioe baêredilatem, A et ego "reficiamvos. Et idem alibi : Discite a me quia
a qua diu exsulamus, nobis esset deflendum. mitis sum et humilis corde, et invenietis requiem ani-
Terrendi sunt ergo epulis multiloquioque vacan- mabus vestris : jugum enim meum suave esl et onus
tes damnatione illius purpurati divitis, qui micas meum levé(Matth. xi, 28-30). Et venire ad talemtan-
Lazare indigenti dare neluit (Luc. xxvi, 24) ; et turhquê vocantëm, et ab eo humïiitai'ëiii; et marisué-
ideo, ul beatus Gregorius ait, usque ad minima pe- tudinem discere, ejusque jugum suscipere reeusàtur.
tenda përvenit ; qui ideirco linguam sibi refrigerari Hoc qui faciunl, quid aliud faciunt, nisi a salute
poposcit, quialoquacitali, quoe inter epulas maxime propria deliciunl? Quod quam miserabile el exilia-
fieri solet, insolenter inservivit. Mulcendi sunt vero, bile sit explicari non potest.
atque ad opus misericordioe provocandi, ,exemplo Providendum est ergo omnibus fidelibus, ut divi-
bëati Job dicenlis : Si negavi, quod volebant, paupe- nis legibus humanas, et divino amori mundi non proe-
ribus, et oculosviduoeexspectare feci : si comedi buc- ponant amoreni. Amatoribus namque mundi lata et
cêllam meam solus, et non comedit ex ea pusillus spatiosa via est, quoe ducit ad mortem : amatoribus
(Job. xxxi, 16). Igitur ne mulliloquio impune se va- vero Christi, arda et angusta via esl, quoe ducit ad
care posse quis pulel, audiat quod Psalmista canit : vitam.' Majoris quippe numeri sunt hodie in Eccle-
Quis est homo qui vult vitam , diligit dies videre bo- B sia, quod valde lugubre est, qui per latam ei spa-
nos? Coercèa'tlinguam suam a malo -, et labia ejus tiosam viam, quoe ducit ad mortem,, ambulare,
ne loquantur dolum. Divertat a malo et facial bonum quam qui per arctam et anguslam viam, quoe ducit
(Psài. xsxni, 13J. Multi nempe propter dies malos, ad vitam, contendant intrare. Et hoc ideirco fit,
quos fallente mundi amore pulant esse bonos, per- quia videtur illud impletum esse quod Apostolus ad
duut dies bonos oeternos, ubi est summa félicitas, et Timotheum scribit : Hoc autem scio, inquit, quod
perpétra gaudii inenarrabilis beatitudo. in diebus novissimisinslabunt tempora periculosa ; et
Estel aliud in Ghristiana religione magna admira- erunt homines seipsos amantes^ etcoetera quoe in ea-
tione dignum, eo quod leges humanoe, quoeplerum- dem prosequitar Epistola (H Tim. ni, 2). Et idem
que peecare volentibus terrarem potius quam Christi alibi : Omîtes enim sua quoerunt, non quoeJesu Chri-
proeeepta incutiunt, majorera vim quam divinoeha- sti (Piiil.ii, 22). Perspieue sane animadverti, quod
bere videantur, cum utique illse sibi parentes, a tem- professio Ghristiana modérais temporibus a pleris-
porali, hse quoque ab seterna libèrent poena. Cum que non sic dévote ac religiose colilui> sicut a pri-
enim quispiam regioe aut imperialis dignitatis api- .scis colebatur Christianis.
cem tenens, mortalibus temporaliter imperans, ali- Hanc itaque fidei regulam (de qua superius bre-
quod edictum proponit, quod a sibi subditis et audiri " viles, et in memoralis .Actibus apostolorum plenis-
diligenter, et impleri fideliter sagaciterque velit, sime -dictum esl) apostoli, imo per apostolos Chri-
quis, rogo, subdilorum non inhianter id audire, il- stus tenendam fidelibus censuit. Si igitur hanc Chri-
liusque jussionibus fideliter accélérât obtemperare ? stus docuit, imo quia -docuit, ut quid toi tantisque
Quisintantam vero audaciam prorampere audeat? consuetadinibus ad votam quorumdam reperlis con-
Quis id nisi ad sui discrimen contemnere proesu- temnitur ? Quoe quamvis, Deo annuente, veraciter
mal? Cum hoecquippe dico, stupor et ineffabilis ad- percipiatur, operibus tamen a -nonntillisdiversissi-
miratio gignitar in animo meo : homines condunt mis negligilur modis. Et hoc idGirco àccidisse reor,
leges, et a subditis custodiuntur : Deus creator quia irrepsil inter quosdam laicos nimiuni deplo-
omnium oeternaliter imperans, qui nostro augmento randa consuetudo : qui utique legibus divinis, qui-
non crescit, nec nostro detrimento decrescit, in cu- bus se per fidem subdiderunt, non-ut-oportel anim-
jus manu ila sumus quasi lutum in manu figuli, dédit adversis, non solum quod libel et licituni non est,
ob salutem animarum capesceudam legem, et audire sed et id quod licet, non 4amen espedit, legem sibi
cofliemnitur; etsi aure corporis auditar, aure cordis faciunt; el secundum id quod tamen libitum fuerit,
nonpercipitur, operê non adimpletur. Quid autem. r. vivere se posse linculpâbiliier eredunt : qued quia
excusationis Christiani Domino afferre polerunt, qui " hic per singula ex craculis divinis, et sanciorum
mundanoelegis censuram ob mundialem metum susci- Patrum sententiîs ostendere magnoe est prolixilatis,
piunl; et jugo Christi, quod levé et suave est, et ad in sequëntibus, prout Deus posse dederil, démon*
-vilain dueit oelernam, colla submittere renuunt. Do- strabitur capitalisa
minusdicit: Veniteadme,quHâboralisëtoneratiestis :
~
JONJE AURELIANENSIS-EPISCOPI 168
167
LIBER'SECUNDUS.
CAPUT PRIMDM. i. i Illud nunc dicîmus secundum.istam condilionem
sit instilutum; et nonsit appe- nascendi et moriendi quam novinius, et in qua creali
Quod conjugiumaDeo
lendum causa luxurioe ,~ sed liberorum procrea- sumus, aliquid boni esse conjugium masculi et fe-.
lione a. minoe: cujus se'detractionem b ita divina" Scriptura
Cura Deus summe bonus, cuncta quoe bona commendat, ut nec dimissoea viro nubere liceat, al-
' fecit,
sint valde, dicenle Scriptura : Et vidit Deus cuncta teri, quandiu vir ejus vivit, nec dimisso ab uxore li-
quoefecit, el erant valde bona (Gen. i, 31) : plerique ceat alteram ducere, nisi mortua" fuerit quoereèes-
quibusdam bonis a Deo bono creatis,' quibus maie sit. Bonum ergo conjugium, quod'etiam Dominus
utuntur, in malum sibi eadem bona eonvërtere no- in Evangelio confirmavit,'non solum quia prohibuit
scuntur. Innumerabilia quippe sunl, et ineffahilia dimittere uxorem-nisi exeepta causa" fbrnicationis,
>
ejus bona; inter quoe bonum esse conjugium,"el in sed etiam quia- invitâtes ad nuptias venit." Item
exordio creationis humanoe a Deo esse institutum, idem in eedem : « Cur sit bonum conjugium mérite
cum liber demonstrat Geneseos, in quo legitur : Pro- quoeritur. Quod mihi non videtur propler solam fi-
- liorum
pter hoc relinquet homo palrem suum el matrem, et procrealionem, sed propter ipsametiam na-
adhoerebit uxori suoe; et erunt'duo in carne una turalem in diverso sexu societatem.' Alioquin "non
n, 25). Item ibi : Et fecit Deus hominem, ad g jam diceretur conjugium in senibus, prseserlîm si
(Ibid.
imaginent Dei fecit eum : masculum et feminam crea- vel amisissent filios, vel minime genuissent. Nunc
vit eos, et'benedixit eis dicens : Crescite et mullipli- verô in bono, licet annoso conjugio, etsi emarcuil
camini, et replète terram (Ibid. i, 27). El Salomon : ardor câstitatis inter masculum"et feminam, viget,
A Deo, inquit, proeparatur viio uxor (Prov. xix, 14). tamen ordo charilatis inter virum et uxorem : quia
El in Evangelio : Non legislis, quia qui creavit ab quanto"meliores sunt, tanto maturius a commislipne
initio masculum et feminam creavit eos? Quod ergo carnis suoe.pari consensu se ccntmere coopérant ;
"Deus co'njunxit; homo non separet (Matth. xix, 6). non ut necessitatîs esset postea nen posse quodivel-
Et Paulus ad Corinthios : Si aulem acceperis uxorem, lent, sed ut laudis esset prius noluisse quod'pos-
non pec'casti: et si nupserit'virgo, non peccavil (I Cor. sent. J Scribit etiam idem beatus Augustinus ad Ya-
vu, 28). Item idem ad Bebroees : Honorabiles; in- lerium comitem « : « Copulatio maris etfeminoe ge-
quil, nuptioe^el 'cubile immaculatum (Hebr. xin, 4). nerandi causa bonum "est naturale nupliarum ; sed
Quod aulem si causa libidinis, et non potius fruclu isto bono maie utitur, qui bestialiter utilur, ut sii
prepaginis âppetatur,. tantum ,-bpnum in culpam ejus inlentio in voluptale libidinis, non in vpluntale
converlatar, habes in libro beati Augustini deBono prepaginis. i Et"paulo post : « Yerurn-quod dixi ad
conjugali (Cap. 19) : « Bonum ergo, inquil, sunl nu- C'nàluram perlinere nupliarum, ut masculus et fe-
ptice, in quibus tante -meliores sunt conjugati, quantp mina' generaudi socieiate jungantur, et ita invicem
-eastieres ac fidëlieres, si Deum liment, maxime si 'nen fraudent, sicut omnis societas fraudulentum
filîos, qupscarnaliter.desiderant, eliam spiriLaliter socium naiuraliter pati non vult : hoc tam eviuens
-nutriant. J Item idem in eodem (Cap. 9) : t Sane bonum, cum infidèles habent, quia infidëliter iitan-
'
. videndum est -alia *bona" nobis Deum dare, quoe lur, ' in malum peccatamque converlunt. j Idem
propter-seipsa expetenda.sunt, sicut sapientia, sa- post pauca (Cap. 1) : «Proinde nuptioe quia etiam
lus, amicitia ;• alia quoepropler. aliquid sunt neces- 'de illo malo aliquid boni faciunt, gloriantur; quia
saria, sicut doctrinâ, cibus,, potas, somnus, conju- vero sine illo fieri non potest, erubescunt : tanquam
gium, concubitus.- Horum enim qusedam sunt neces- si quispiam pede vitiato ad aliquod "bonum eliam
.saria propter sapientiam, sicut doctrinâ ; quoedam claudicando pervenial; nec propter claudicationis
propler salutem, sicut cibus, polus, somnus ; quoe- malum mala est illa pervenlio, nec propter perven-
dam propter amicitiam, sicut nuptioe, vel concubi- tionis bonum, bona est claudicatio. Ita nec propter
tus. Hinc enim subsistit propagatio generis humani, libidinis malum, nuptias condemnare ; nec propter
in quo societas amicalis magnum bonum est His nupliarum bonum, libidinem laudare debemus. i
itaque bonis, quoepropter alia necessaria sunt, qui " Isidorus m libro d Officiorum: t Illoesoesunt," in-
non ad hoc utilur, propter quod instituta sunt, pee- quit, cerloe nuptioe, quoein conjugio non libidinem,
cat alias venialiler, alias damnabiliter. Quisquis vero sed prolem requirunt ; neque enim sic institutoe
eis propter hoc utitur, propter quod data sunt, bene sunt, ut carnis voluptalibus serviant, sed tantum ut
facit. Cui ergo non sunt necessaria, si non eis uti- fructum propaginis quseranl. Nam ut ipsse dotales
tur, melius facit. t Item idem in eodem (Cap. 3) : tabulée indicant, causa procreandorum libereruin -
a Liberorum procreatione. Ut in indice capital^ b Cujus se detractionem. Acherius hoc loco legi
ita hic in cedice Clar. additur, el quod bonorum con- oporlere censet, cujus confoederalionem: quod qui-
jugalorum vita per Job sit significata, quod in priori dem non displicel ihodo scribatur quorum.
editione haud mirum est démisse : quippe quoeador- c De Nupi. et Concup. cap. 4.
nata est ad fidem ccdicis, in quo desiderabatur quid- d Lib. n, cap. 19.
quid de Jobo exscripturi sumus ex codice Clarom.
'
iB5 DElNSTITUTIONE LAICALI. —LIB. ïï. 470
ducitur uxor. Quando ergo quisque luxuriose vivit jA in agro proepositorum,JI duabus"vero molenlibus in
amplius, quam nécessitas procreandorum liberorum unum conjugatorum vita demonstratur. De tertio
cogit, jam peccatum est. » Bona igitur sunt conju- itaque ordine ita Yenerabilis Beda presbyter scri-
gia, sed bono virginali et conliuentioe viduali non bit : « Erunt, inquit, duoemolenlesin unum. Molen•
sunt cooequanda.Ail autem Isidorus in eodem li- tes appellal eos, qui in plebibus constituti reguntur
bello : « Cenjugia tantum per se bena sunt, per ea a decloribus, agentes ea quoesunt soeculi: quos et
vero quoe circa ea sunt, mala fiunt. Per id namque feminarum nomine significavit, quia consiliis, ut
mala sunt, per id quod dicit Apostolus : Qui autem dixi, peritorum régi eos expedit; et molenles dixit
cum uxore est, cogitât ea quoe sunt mundi. El ite- propler temporalium negotiorum orbem alque cir-
rum : Propter fornicationem autem unusquisqueuxo- cuitum; quas tamen in unum molenles dixit, in
rem suam habeat (I Cor. vu, 34). Quod autem non quantum de ipsis rébus et negoliis suis proebelur
unus et multoe, sed unus el una copulantur, ipsa usibus Ecclesioe. Unaquoeque enim hujus mundi
primum divinitus facta conjunctio in exemplum est. actio mola esl, quoe dum mullas curas congerit,
Nam cum Dominus hominem figurasse!, eïque pa- humanas mentes quasi per gyrum vertit, atque ex
rem necessariam prospexisset, unam de costis ejus se velut farinas projicit, quia inquiéta cordi semper
mutuatus, unam illi feminam finxit. Sicque Adam et g; minutissimas cogitationes gignit. Una assumetur, et
mulier Eva inter se nuptiis functi, formant homini- altéra relinquetur. Assumetur ea pars quoeconnubia
bus de-originis auctorîtate, et prima Dei volunlale tantum propler amorem generis exercuerit, lerre-
sanxerunt. i namque substanliam ob acquirenda coeleslia dispen-
Proefatus quoque Augustinus in libro sermonum a saverit : relinquetur autem quoe... conjugii ob il-
.. ita scribit de laude conjugatorum : « Est, inquit,- lecebras carnis servierit : lerrena vero si qua Eccle-
conjugalis vita laudabilis, et habet in corpore Chri- sioevel pauperibus tribuerit, ideo feeerit-quasi re-
sti locum suum. i Et paulo post : « Novimus mem- dempto Domino his amplius abundat. i Liquet igi-
bra Christi esse -quai conjugalem agunt vitam ; si tur quia juxta Ezechielis pràphetoe vaticinium et
membra Christi sunt, id est, si fidèles sunt. s Item evangelicum decuriientum très sunt in Ecclesia or-
idem : < Audeo, inquit, dicere conjugalem agentes dines ac dislincliones fidelium. Unde, quia de or-
vitam, si tenent humilitatem, superbis-eastis melio- dine conjugatorum hic agitur, summopere eis proevi-
res esse, i dendum esl, ut sic ea quoe mundi sunt agant, qua-
His et coeleris innumeris documentis manifesta- tenus conditori suo minime displiceant. Caveant
tar conjugium, de- quo sancta et humilis nascitur ergo reliclionem, quoea Domino terribililer intermi-
virginitas, bonum esse et honestum, si tamen caste < G natur, el amplectanlur assumptionem, quoe.ab eo-
utatur. Et quisquis illud pro eo quod inslitutum est, dem Domino pronunliando féliciter promittltur, ut
appétit, ïono bene utitur ; quisquis eo maie utitur, ab eorum consorlio qui relinquendi sunt (non) adnu-
procul dubio bonum sibi in peccatum converlere merentur. Ul ergo dictis beati Gregorii ular in ho
probatur. Ac per hoc cpprtet ut cenjugatî hujusce- milia Ezechielis prophète ociava, « ita bonorum
mndi admîssum inlelligant, caveantque ne id qued conjugatorum vita in castris Domini moderanda est,
licitum est, causa libidinis sibi in peccatum conver- quatenus vivenles concorditer in amore omnipoten-
tant. Qui aulem thori conjugalis pudiciliam hujus- tis Domini, sic vicissim sibi carnis debitum servant,
eemodi inconlinentioe noevîs fuscaverint, id necesse ut tamen quid Dpminp de bénis operibus debeant,
est quotidianis eleemosynarum largitionibus, oralio- nullatenus obliviscantur, sed et si qua ul homines
num jugibus preeibus, poenitentioelacrymis, et coe- délinquant, hoecincessanter pris actibus redimant. J
leris bonis operibus diluere satagant. CAPUT II.
[Illud namque non incongrue in hoc capitulo Ut qui uxores ducere voluerint, sicut eas castas et
subjungendumfuit, quod-Ezechiel propheta très li- incorruptas cupiunt invenire, sic ad eas casli el in-
bérales viros se audisse asserit, Noe scilicet, Danie- corrupti sludeant accedere.
lem et Job. Et cum per Noe proeposilorum Quidam laicoruni amore libidinis superati, qui-
ordp, per Jeb quoque bonorum conjugum vita signa- dam vero ambiendi honoris terreni cupidilate ducti,
tur, restât ut conjugati tantse probitatis, lot tantis- imo proeslolandi tempus, quo honores mundi nan-
que saerarum virtutum proeconiis a Domino laudali cisci valeant, intérim in coeno luxurioe se volutan-
viri vitam aolusque pro viribus, suffraganle divina tes, antequam ad copulam connubii accédant, diver-
gratia, imilentur, ut ejus collegio merito adscisci sissimis modis se eorrumpunt, et virginale decus,
mereantur. Nam ut in domo nuptiarum, quoe est quod usque ad tempus légitimai uxoris accipiendoe
Ecclesia Christi, triclinium esse describitur, qui conservare debuerant, amiltunt, nec non et benedi-
nimirum très sunt in Ecclesia ordines fidelium, do- ctione, qua Deus copuloeprimorum hominum bene-
ctorum, abstinentium, el conjugatorum. Et alibi in dixit, et ea quoe nunc in Ecclesia per sacerdotum
Evangelio iidem très ordines fidelium ita distinguun- ministeria 1' secundum canonicam auctorilatem, et
tar, ut in duobus in lecto conlinentium, in duobus sanctoe Romanoe Ecclesioe morem nupturis exhibe-
, aDe Verbis Domini, serm, 53, cap. 4-. conjectura quidem, sed quoe fallere nequeat : antea
J> Sacerdotum ministeria. lia emendavimus : ex legebatur mysteria.
PATROL. CVI. 6
171 JONiE AURELIANENSISEPISCOPI 172
tu,r, se privant. Unde etenim damnanda consuetudo Ai ubi te non videat, et fac quod vis. J Item idem iu
inolevit, ut perraro sponsus et sponsa in missarum sermone ad populum, cujus litulus esl de decein
celebralione, secundum proemissum ordinem, bene- ehordis (Cap. 20) : « Noli, inquit, dicere tibi, quando
dicantur. Nam et filii, qui ex taU_çraiçubita generali forte luxurianter aliquid vis agere : Adhuc uxorem
sunt, licet uterque parens liberoe sit conditionis, in non habee, facio quod VPIP; npn enim post uxorem
hoeredilate tamen cum fratribus ex le^itimo.matri- meam pecco. Jam nosti pretium tuum; jam nosti -
monip natis, quod dolendum est, minime juxta mun- quo aGcedis, quid manduees, quid bibas. Abstine te
danoe legis censuram, succédera valent. De qua re a fornicationibus : ne forte dicas mihi : Ad fornicem
beatus Ambrosius'in libro primo, cujus, lilulus est vado, ad meretricem pergo, ad prostitutam eo ; nec
De Abraham, ita scribit : t Discant ergo hommes illud proeceptum violo quo dictum est : Non moecha-
conjugia non spernere, nec sibi sociare impares, ne beris (Exod. xx, 14), quia uxorem nondum habeo,
hujusmodi suscipiant libéras, ques hoeredes habere nec post illam aliquid facio ; nec illud proeceptum
nen ppssint; ut vel transfundendoe hoereditalis ccn- violo, ubi dictum est : Non concupiscesuxorem pro-
templalicne, si nullo cpntuilu pudoris moventur, ximi tui (Ibid., 17), quia ad publicum vado; în quod
digno stadeant matrimonio. » Audiant igitur qui proeceptum incurro? Non invenimus chordam quam
nxores ducere cupiunt, qualiter angélus Raphaël] B tangamus. Quo nervo ligemus fugitivum istum? Non
Tobiam de uxore sibi conjungenda instruxeril : Hi fugiat, habet unde ligetur. Decein enim proecepla ad
namque, inquit, qui conjugium ita suscipiunt,ut Deum duo illa referuntur, sicut audivimus, ut diligamus
a sua mente excludant, et suoe libidini ila vacent, Deumetproximum. El duo illa, ad unum illud. Unum
sicut eqms el mulus, quibus non est intelteclus, habet est autem : Quod tibi fieri non vis, alii ne feceris
polestalem doemonsuper eos. Tu autem cum acceperis (Matth. YII, 14)., Intelligal sanctilas vestra. Etenim
eam, ingressus cubiculum, per 1res dies conlinens esta quod fieri tibi non vis, alii ne feceris, ad duo .proe-
ab ea : nihil aliud nisi oràtioni vacabis cum ea. Ipsa eepta pertinet Si homini non feceris quod pati non
autem nocte, incenso'jecore piscis, fiigabitur doemon. vis ab homine, ad proximi proeceptum pertinel. Si
Secunda vero nocte in copulalione sanctorum patriar- autem quod non vis pati ab hominé, ipsi Deo vis fa-
charum admitteris. T-ertiaautem nocte benediclionem cere, nonne facis alleri quod pâli non vis? Charior
consequeris, ut filii ex -vobis incolumes procreenlur. "tibi factas est hemp quam Deus. Ergo quomodo ipsi
Trafisgcta, autem tertia nocte, accipies virginem cum facio, inquis, Deo? Corrumpis teipsum. El unde in-
timoré Domini, amore fdiorum magis quam libidinis juriam Deo facio, quia corràmpo meipsum? Aposlo-
ductus, ut in semine Abrahoe benediclionemin filiis lum audi : Nescilis quia templum Dei estis, et spiritus
consequaris(Tob.Ti,i6). Si qui forte sunt qui in G Dei habitat in vobis? (I Cor.m, 16.J Hpc dicit Chri- .
accipiendis caste uxoribus sacerdotalem parvipen- stianis, îioe dicit fidelibus : Si quis templum Dei cor-
dere voluerint admonitionem, prorsus necesse est rupit, corrumpet illum Deus (Ibid., 17). Yidetis quo-
ut angelicam maguipendant inslructicnem. modo minalur? Non vis corrumpi domum tuam,
Qui autem impuri et nen casti, eastas et puias quare corrumpis domum Dei? Certe facis alicui qued
voirait dppere uxores,, audiant quid beatus Augusti- pati non vis. Non est ergo quo, evadatur. Tenetar
nus in libre S.ermenum a,dicat : « Vos qui ducturi ille qui se teneri non putabat. J |
estis uxoreg, serate vos uxoribus vestris. Quales His igitur qiioe proelibala sunt diligenter perspe-
eas vullis inyeniro, taies vos debent et ipsoeinvenire. ctis, summopere studendum est conjugii copulam
Quis jiivenis est qui. non castam velit ducere uxo- adeunlibus, ut nec clanculo cumrmerelricibus, nec
rem? Et s,i accepteras est virginem, quis non inla- palam cum ancillulis, anlequam uxorio vinculo se
ctam desiderat? Intaçtam quoeris, intactus este. innectant, corrumpantur : ut scilicet quia centesi-
Puram quoeris, neli esse.impurus. Npn enim illa po- mum virginilatis nequeunt, sallim caste copulati tri-
test, el tu npn potes. Si fieri non possit, nec illa cesimum fructam a Domino percipere valeant.
posset. Quia vero illa potest, doceat te quia fieri CAPOT Ul.;
pplest. Et ut illa possit, Deus régit. Sed tu glorio- Quod conjugatis carnali copuloejndiffermler'servire
sior eris, si fpceris. Quare gloriosior? Blampremit non convéniat. '
\!
pareutum custodia, refrénai infirmipris sexus, ipsa Sunt plerique conjugalem ducentes vitam, qui 1
yerecundia. Postremo leges timet, quas ta non limes. lempora coeuridi et non coeundi cum uxcribus pudi-
Ideo gloriosior eris si feceris ; quia tu. si fecerjs, cissime discernere student; sunt etiam qui hujus
Deum times. Habet illa multa quoetimet proelerDpum, diseretionis modum npn splum habere renuunl, quin
- tu seîum Deum times. Seçl tu quem.times, major est pplius Se castigantibus et
redarguentibus impudentei;
- omnibus (Cap, 3), Ipse timpn.diisest in publicp, ipse ôbjicere scient. Uxeres,
inquiunt, npstroe npbis lege
iu, secrpto, Praçpdis, videris ; intras, videris ; Iucerna cenjunctoe sunt; si pro libitu nostro eis quando et
ardet, videt te; Iucerna exslincta. est, videt te; in qualiter volumus, ulimur, non peccamus. Majoris
cubieulum intras, videt te ; in corde versaris, videt aulem criminis rei efiieimur, si ab uxorum amplexi-
te. Ipsum time, illum cui cura est ut videat le, et bus abstinemus, et filios, quos generare
debuimus,
vel timendo castes este. Aut si peccare vis, quoere non generamus. Quod dico, soepissimeraihi
objectum
a De Verbis Dom. serm. -46,cap. 2.
-
j75 DE INSTITUTIONE"LAICALÏ.— LIB.n. . 174
est; quorum impudenlissimoe assertioni, imo libidi- i&.qui sic per illam carnali consolatione utilur, ut ta-
nosoevpluntati, quam sibi hujuscemedi facere legem men nunquam in prava opéra a melioris inlentidflis
gestiunt, renititur Ecclesiastes dicens : Tempus am- recliludine ejus amore flectatur. Uxorem quasi non
plexandi, et.tempuslonge, fieri a complexibus(Ecoles. habendo habet, qui transitoria cuncta esse conspi-
m, 5). Et Apostolus,: Tempus, inquit, brève,est; re- ciens; curant carnis ex necessitate tolérai, sed oeterna
liquum est, ut qui habent.uxores, tanquam non haben- gaudia spiritus ex desiderio exspeclat. Non flendo
tes sint; et qui uiuntur hoc mundo , tanquam non flere est, sic exteriora adversa plangere, ul tamen
utantur; et, qui gandent, tanquam non gaudenles; et noverit selernse spei consolatione gaudere. Et rursum
qui emunt, tanquam non, possidentes. Proelerit enim. non gaudendo gaudere esl, sic de infimis animum at-
figura hujus mundi (I Cor., vu, 30). tollere, ut tamen nunquam desinat summaformidare.
[Scribit itaque Hierenymus in Expositione Eze- Ubi apte quoque paulo post subdidit : Proelerit enim
chielis prophète : c Proecipilur ergo, inquit, viris, figura hujus mundi (Ibid.,51); ac si aperte diceret :
ut non splurii in alienis mulieribus, sed in suis quo- Nolite constanter mundum diligere, quando et ipse
que, quibus videntur lege conjungi Scriplura dicente : non potest, quem diligitis, stare. Iiicassum ergo cor
Crescite, et multiplicamini, et replète terram (Gen. i, quasi manens figitis, dum fugit ipse quem amatis.
28),certa concubilus norint lempora, quando coeun- ]B Admonendi sunt conjuges, ut ea in quibus sibi ali-
dum, quandoque ab uxoribus sit abslinendum. Quod quando displicentj et patienter invicem tolèrent, et
quidem et Ecclesiastes sonat : Tempus, inquit, am- exhortantesjnvicem salvent. Seriptam namque est :
plexanài, et-tempus longe fieri ab amplexibus (Eccles. Invicem oneya vestra portate, et, sic adimplebitis legem-
m, 5). Caveat ergo uxor ne forte vicia desiderio Christi (Gai. vi, 2). Lex quippe. Christi charilas esl :
coeundi, celet virum-a, et jçnaritus ne vim faciat quia ex ille nobis et largienter sua bona contulit, et
uxori, putans omni tempore subjectam sibi debere aequanimiter mala nostra portavit. Tune ergo legem
esse conjugii voluptatem. J] Christi et ejus mandata imitando.complemus,quando
Papa enim Gre^erius in libro Paslorali (Part, m, el nostra bona benigrie conferimus,. et nostrorum
'
cap. 28) : J Admonendi, namque sunt conjugiis obli- mala pie suslinemus. /o
gali, ut cum vicissim quoesunt alterius cogitant, sic His ergo quoe supra"memorata sunt auditis, dili-
eorum quisque sludeat placere conjugi, ut non dis- genterque perspectis, omittant impudici conjugati
pliceat conditori : sic ea quoehujus mundi sunt, agant, voluptuosum libitum suum sibi facere legem; elî
ut lamen appetere quoe Dei sunt, non omittant. Sic disçant ex proemissis anctoritatibus, quod eos non ,
de bonis proesentibus gaudeant, ut lamen intentione opprteat suis immoderate uti debere uxoribus. '
sollicita mala oeterna pertimescaut. Sic de malis, 1G CAPUT IV. i
temporalibus lugeant, ut lamen consolatione intégra De conservandafideinter virumet uxorem: et quod non
i
spein in bonis futuris figant : quatenus dum in liceat [nequepellicem,neque] concubinamhabere.
transita cognoscunt esse * quod agujit, in mansione Non.convenit Ghristjanse réligioni ut unus multas,
quod appetunt, nec mala mundi cor confringant, aut una diversos in uno eprppre societ. Apud Ju-
cum spes bonorum coelestium roborat;, nec bona doeosnempe et quosdam alips incrédules hoec impu-
proesenlis vitse decipiant, cum suspecta subsequentis dica censuetudp perdurât. Non enim fas est, neque
judicii mala contristant. Itaque animus Christiano- decet Chrislianum, relicta conjugalis thori fide, per
rum conjugum et infirmus et fidelis, qui et plene diversa scorta vagari. Quodeliam ea quoesequuniur,
temporalia despicere non-valet, et tamen se contin- fieri non debere demenstrant, Ait autem Denihius
gere * per desiderium valet, quamvis in deleclatione per, Malachiam : Hoc rursus fecislis. Operiebatis la-
carnis intérim jaceat, supernoe spei refectione eon- crymis allare Domini, fieiu el gemitu; ita ul non re-
valescat. Et si habet quoe.mundi sunt in usu itineris, spiciam ad. sacrificium, nec accipiam placabile qpid
servet*quoe Dei sunt in fruclu perventionis. Nec to- de manu vestra. Et dixistis : Quam ob causam ? Quia
tum se in hoc quod agit inférât, nec ab eo quod ro- Dominus leslificatus-est inter le et uxorem pubertgtis
buste sperare debuit-,funditus cadat : qupd.bene ac D tuoe,iquqni:tyjdespeixisti..Etlioec,parlicepstua,et uxor
breviter Paulus exprimil, dicens : Qui habent uxores, foederistui. Nonne unus fecit, el residuum ejus spi-
tanquam non Aabenlessint ; et qui fient, tanquam non ritus ?,Et quid unusquisque quoerit, nisi semen Dei ?
flottes; et qui gaudent, tanquam non gaudentes (I Cor. Custodile spiritum veslrum,, el uxorem adolescenlioe
vu, 30). Uxcrem quippe quasi non habendo habet, - tuoe noli despicere (Malac. il, 13). Et Apestelus :
a Celetvirum. In his emendandis etsi haud adme- tate, vel per vim corpori illatam exigera. Infra c. 10,
dum utilem operani noslram mtelligimus, propterea ubi idem eloquium exsciibitur, monel Acherius alias
quod inter lectores pajieissimi erunt quos talia tan- legi,
i>
illiciat virum, quod non, displicet.
gant; quia tamen-nihil, cui quidem' medelam afierre In bonis futuris. "Alias,,ait Acherius, in bonis
possimus ', corruptum relinquere animus esl, ex perennibus; quod magis' placét. Statira vôculam se
ineptissima sentenlia idoneam effici pesse'menemus éxpunximus post verbum -cognoscunt.Haudita miilto
unius verbi mutatipne ; nam si legatur cogai virum, post, ubi. s_econlingere habetur, haud paulo melior
apparat ex mente scriptoris parem esse marili et leptio erat in mar.gine oeiernis-se,conjungere; item
uxoris conditïonem quantum ad id'quod Paulo au- infra, quo'loco servetqûoeDëïsnnt; narii ilïlc verbum
ctore matrimonii debitum vocant, ac nentri licere _ speret, quod alias.reperi monuit Acherius, tam aptum
id ab allero, certis quidem temporibus, importuni- est quam hoc servet ineptum.
17S JONJS AURELIANENS1SEPISCOPI 176
Uxorl, înquît, vir debitum reddat : similiter el uxor ,i. tibi enim facit, dole, sed ipsum noli imitari, ut maie
viro (I Cor. vu, 3). Et paulo ppst : Nolite, inquit, facias ; sed ipse le imitelur in bono. Nam in eo quod
fraudare invicem : nisi forte ex consensuad tempus, maie facil, neli eum putare caput tuum, sed me.
ut vacelis oràtioni. Et iterum reverlimini in idipsum, Nam si in en quod maie facit, caput est, secuterum
ne tentet vos Satanas, propler incontjnentiam vestram est corpus caput suum ; eunl ambo in proeceps. Ut
(Ibid., 5). Item idem : Mulier, inquit, non habet sui autem non sequatur malum caput suum, terieat se
corporis poteslatem, sed vir. Et vir non habet sui cor- ad caput EcclesioeChristum. Huic débet charitatem
poris polestalem, sed mulier (Ibid., 4). suam, huic defert hcnprem suum. Absens sit vir,
Augustinus in libro de Bono conjugali (Cap. 11) : proesens sit vir, non peccat illa, quia nunquam est
< Décris eïgô" conjugale est casiilas procreandi, et absens, cui débet ut nen peccet. i
reddendi carnalis debiti fidem ; hoc est opus nuplia- Item idem in libre de adulterinis cenjugiis (Lib.
rum, hoc ab omni crimine défendit Apostolus di- n, cap. 8). Illi, inquit, quibus" displicet, ut inter
cendo : Et si acceperis uxorem, non peccasti ; ei si Yiruni et uxerem par pudicitise forma servetur, et
nupseril virgo, non peccat ; et quod vult facial, non potius eligunt maximeque in hac causa mundi legi-
peccal si nubat (I Cor. vu, 28). Exigendi aulem debiti bus subditi esse quam Christi, iegant quid impera-
ab alterulro sexu immoderatior progressio, propter illa ;B ter Antonius, npn utique Christianus, de hac re
quoesupra diximus, secundum veniam conceditur. > ccnslitaerit. Ait enim inter reliqua : « Periniquum
Item idem in eodem (Cap. 23) : t Ad caslitatem s enim mihi videtur esse, ut pudicitiam vir ab
namque pertinet npn fornicari, non moechari, nullo t uxere exigat, quam ipse non exhibet ; quoeres
illicite concubitu maculari : quoe qui non observant, « potest et virum damnare, et ob confessionem mu-
contra proeceptum Domini faciunt, et ob hoc extor- 6 tui criminis rem inter utrumque componere, vel
res sunl a virtute obedientioe.» Item (Cap. 6) : « De- « causam facli tollere. » c Si hoec observanda sunt
bent ergo sibi conjugati non solum ipsius sexus sui propler decus lerrenoe civilatis, quanto castiores
commiscendi fidem liberorum procreandorum causa, quoeril coeleslis patria el societas angelorum. t
quoeprima est humani generis -in ista mortalitate Beda in Expositione Proverbiorum : « Cerna charis-
societas, veram eliam infirmilatis invicem excl- sima,'et gratissimus hinnulus {Prov. Y, 19). Illa, in-
piendoe, ad illicites concubitus vitandos, mutuam quit, sit tibi semper charissima conjux, quoesicut
quodammodo servitutem ; ut et si alteri eorum per- cerva serpentes, ita persequatur scorta, et suis effu-
pétua conlinentia placeat, nisi ex alterius consensu get ab oedibus. i Hieronymus in Epistola- de morte
non possit. Et ad hoc enim uxor non habet potesla- Fabieloe(Epist. 30) : « Quidquid, inquit, vïris jube-
tem corporis sui, sed vir. » Ilem idem in eodem (] tur, hoc eonsequenter redundat ad feminas. Neque
{Cap. 3) : «Si ergo servalur fides honoris, et obse- enim adultéra uxor dimitlenda est ; el vir moechus
quiorum invicem debilorum ab allerutro sexu, eliam tenendus : si quis meretrici jungitur, unum corpus
si languescentibus, et prope cadaverinis ulriusque facit. Ergo quoe scorlalori, impuroque sociatar,
membris, animorum tamen rite conjugatorum, lanfo unum cum eo corpus efficilur. Alioesunt leges Coesa-
sincerior quanto potenlior, et tanto securior, quanto rum, alioe sunt Christi. Aliud Papinianus, aliud
placidior castitas perseveret. » Item idem in libro Paulus noster proecipit. Apud illos viris pudicitise
de decem chordis (Cap. 9) : t Intuemini sermonem froenalaxantur ; et sclo stupro atque adullerio con-
Dei : Non moechaberis(Exod. xx, 14). Nolite moe- demnato, passim per lupanaria el ancillulas libido
chari post uxores vestras, quia non vullis ut moe- permitlitur : quasi culpam dignitas faciat, non vor
ciientur post vos uxores vestroe. Nolite ire vos quo luptas. Apud nos quod non licet feminis, oequenon
sequi non vullis. Sine causa vos excusare conamini, licet viris : eadem servîtes pari conditionecensetur.
quando dicilis : Nunquid eo ad uxorem alienam? Ad - Scribit autem et Laelanlius a : « Cum quis habet
ancillam meam eo. Vis ut dicat uxor tua tibi : Nun- uxorem, neque servant" nëqué liberara habere po-
quid eo ad virum alienum, ad servum meumee? terit, ut matrimonio fidem servet. Neque enim, ut
Dicis : Npn est uxor aliéna ad quam vado. Absit ut ]} viris publicatio esl, sola mulier adultéra est, quoe
dicat hoc illa ; melius enim ul doleal de te quam virum habens ab altero polluitur : dum divina Iex
imitelur te. Illa enim casta et sancta femina, el vere ita duos in unius matrimunii corpore conjunxerit,
Chrisliana est, quoedolet fornicayiem virum, el nen ut adulter sit quisquis coriipagemcorporis in diversa
dolet propter earnem, sed prepter charitatem delet. detraxerit. Iniquum est enim ut vir id exigat ab
Non ideo nen vult ut facias, quia et ipsa non facit, uxore, quod proestare non possit. s Ambrosius in
sed quia tibi non expedit; nam si proplerea non libro de Abraham (Lib. i, cap. 5) : « Imitemur ergo
facil, ul non facias, si feceris, faciel. Si autem Deo Abraham, ut hoeredessimus terroeper justitiam fidei,
illud debeat, si Christo illud debeat, quod tu exigis, per quam ille mundi liserés faclus est. Sed ferlasse
et ideo reddit, quia jubet ille, etsi fornicalur vir, dieat aliquis : Quomodo Abraham nobis imilandum
castitatem illa Deo exhibet. Christus enim loquitur proppnis, cum de ancilla susceperit filium? Aut quid
in eordibus bonarum feminarum ; loquitur intus bu- sibi hoc vult, ut tantus vir huic errori fuerit 'ob-
jusmodi verbis : De injuriis viri tui torqueris : quod noxius. cujus tanta opéra miramur? Sed considere-
s Et Laelanlius. Hoec sane Laclantius, de vero Culîu, lib. vi, cap. 25, sed non iisdem verbis.
" "
177 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LIB. II. 478
mus primum, qûia Abraham ante legem Meysi, et. A viri debent diligere uxores suas, sicut
corpora sua
ante Evangelium fuit; nondum inlerdiclum adulte- {Epkes. v, 29). Augustinus quoque in libro ad Ya-
rium videbatur. Poena criminis ex tempore legis lerium contra PelagTum"aT;"« Dubitari non potest, na-
est quoe crimen inhibuit; nec anle legem ulla est turali ordine viros potius feminis, quam viris femi-
rei damnatio, sed ex lege. Deus. in paradiso licet nas principari. Quod servans Apostolus ait :
Caput
coujugium laudaverit, non adulterium damnaverat. mulieris vir. El, Mulieres, subditoe.jestoteviris vestris
Habes unam Abrahoe defensionem. Secunda illa est, (Coloss. m, 18). Et apostelus Petrus : Quomodo,,
quod non ardore aliquo vagoe succensus libidinis, inquit, - Sara obsequebatur Abrahoe, dominum eum
non pelulanlis formoecaptus décore, ancilloecontu- vocans (I Petr. m, 6). Quod licet ila se habeal, ut
bernio conjugalem posthabuit torum, sed studio po- natura facilius
prin^pjp^m_^met^singjdaritatem,
steritatis, et prapagandoe spbplis. Adhuc post dilu- tamen pluralitatem videmus in subditis ; tamen plu-
vium raritas erat generis humani. Erat etiam re- res feminse uni viro nunquam licite jungerenlur, nisi
ligionis ne quis non reddidisse videretur debilum fex hoc plures filii nascerentur. Unde si una concum-
naluroe. » bat cum pluribus, quia non est ei hinc multiplicatio
Vos ergo moneo, viri maxime, qui ad gratiam prolis, sed frequentatio libidinis, conjux non potesl
Domini tenditis, non conjungi adulterino corpori; B 3 èsse, sedmerelrix (Cap. 10). Quoniam sane non tan-
qui enim se meretrici conjungit, unum corpus est. tum fecunditas, cujus fructus in prple est-, nec tan-
Nec dare hanc occasionem divortii mulieribus. Ne- tum pudicitia, cujus vinculum est fides, verum etiam
mo sibi blandiatar de -legibus hominum : omne stu-, .. -quoddamsacramentummiptiaruincommendalurfidc-
prum adulterium est ; nec vira licet quod mulier! libus conjugalis. Unde dicit Apostolus : Viri, diligite
non licet. Eadem a vinf quoe ab uxore dêbelùr cà- uxores vestras, sicut et Christus Ecclesiam (Coloss.
stimonia. Quidquid in ea quse..non sit légitima uxor- m, 19). Hujus procul dubio saçramentL.res est, ut
ccmmissum fuerit, adulterii damnatur crimine. Ergo masculus et femina connubio copulaîi, quandiu vi-
advertistis quid debeatis cavere, rie quis sacramen- yunl, inseparabiliter persévèrent, nec liceat, excepta
tis se indignum proebeal. Accipite etiam illud : quia causa foruicalionis, a conjuge conjugem dirimi. i
hujusmodi inlemperantia solvit charitatem conjugii, Biëronymus in libre contra Jovinianum {Lib. i) :
superbas ancillas facit, iracundas matronas, discor- « Si, inquit, Chrisius sancte, si caste, si ab'sque
des, contumaces, concubinas prooaces, inverecun^ ulla macula Ecclesiam cliligil, viri quoque in casti-
dos maritos. Simul ut de domino ccnceperit ancilla, tate uxores suas diligant ; et sciât unusquisque suum
spernit dominam suam tanquam ditior parte; do- vas possidere in sanctificatione et honore (/ Thess.
mina se despici dolet; maritum auctorem injuria- G iv). j Ambrpsiujï. in libro primo, cujus litulus est,
rum suarum arguit. Patet nempe quod inter virum De Abraham : ubi ejusdem Abrahoe hospitalitalem
et uxorem par pudicitise forma, et conjugalis tori quam angelis exhibuit, deseribit (Gen. xvm, 6), ila
fides sitconservanda; neque fas sit viro, aut causa dicit (Lib. i, cap. 5) : «.Et dixit Saroe : Festina, et
prolis, aut causa luxurioe cum altéra, neque mulieri consperge très mensuras similaginis, et fac subeine-
cum allero vinculum conjugale dissolvere. ritia. Bonus marilus exsortem religiosi muneris esse \
CAPUT T. non patitur uxorem ; nec avare sibi totum murius \
Quod viri in castitate uxores suas diligere, eisque-ut usurpai. Becte igitur et pietatis et verecundise causa
pote vasi infirmiori honorem debeant impendere. servatur. Quod pietatis est, vult esse commune ;
In proecedenti capitulo de fide conservanda inter quod pudoris esl, inlegrum manet Saroe. Ante ta-
virum el uxorem breviter colleclum ; in hoc qupque bernaculum vir hespiium explerat adventum ; intra
sequenli de diligendis a viris uxoribus amore, caste tabernaculum Sara tuetur feniinoe verecuudiam, et
restai celligendum. Legilur in Preverbiis : Sit vena opéra muliebria toto exercet pudore. Foris maritus
tua benedicla, et loelare ,cum muliere adolescentioe invitât, intus Sara adornat convivium ; nec solum ipse
tuoe. Cerva charissîma, et gralissimus hinnulus; feslinat Abraham, sed etiam festinandum dicit uxori,
ubera ejus inebrienl te. omni tempore, et in amore " sociam devolionis ostendens, nec fide disparem. t
illius delectare jugiler (Prov. v, 18, 19). El in Eccle- ", Qui ergo magis pulchritadinem corporis, eldesi-
siaste : Perfruere vita cum uxore quam diligis, cun- derium voluptatis quam decorem mentis in uxori-
ctis diebus viloeinstabililatis tuoe, qui dati sunt tibi bus diligunt, audiant quid proefatus Ambrosius in
sub sole, omni tempore vanitalis tuoe (Eccles. ix, 9). memorato primo libro dicat (Lib. i, cap."2)"":"ÏDoéetur
Petrus vero Apostolus ait : Viri similiter cohabitan- quisque non magimpere decorem quoerendum conju- ,
tes secundum scientiam, quasi infirmiori vasi mulie- gis, qui viro plerumque necem gignere solet. Non
bri imperiientes honorem; tanquam cohoeredibusgra- enim tara pulchritudo mulieris quam virtus ejus
tioe vestroe, ut non impediantur oraliones vestroe et gravitas delectat viruro. Qui suavitatem quoeriî
(I Petr. m, 7). Paulus quoque : Viri, inquit, diligite conjugii, non superiorem censu ambiat quam néces-
uxores vestras, sicut et Christus Ecclesiam (Coloss. sitâtes non teneant maritales ; non monilibus orna
ni, 19). Item, idem : Nemo enim unquam carnem tam, sed moribus. » Augustinus in libro de Sermone
suam odio habuit, sed nulrit et fovei eam : ita et Domini in monte (Cap. 15) : « Invenitur, inquit, ba-
« De.Nupt. et Coneup., cap. 9.
178 - JONJS AURELÏANENSIS"EPISCOPI 180
nus Christianus diligere in una fem'ina creataranw A quoque Augustinus in libro &, quem ad Valèrium
Dei, quam renovari et reformari desiderat ; odjsse comitem scribit, expenens sententiam Pauli : 'Hoec
.autem eonjunctionem copulationemque corruptibi- 'est enim voluntas Dei sanctificatio vestra, abslinere
lem atque mortalem, hoc est diligere in rea quod vos a fornicatione,-ut sciât unusquisque veslrum suum
èomo est, odisse -quod uxor est. i Et paulo post : vas -po'ssidere in sanctificalione et ^honore, non. in
c Potest igitur Christianus cum^onjuge concorditer rhoi'bo"desiderii, sicut et géniesquoe
ignorant Deum
vivere-: sive indulgentiam earnalem cuin ea-supplens, '(ÏT/ièss.'iv,-'5) -: ila dicit : t Nen solum igitur con-
quod secundum'veniam, non secundum débiterai, jugatus fidelis Vase non utitur alieno, qùod faciunt
dicit Apostolus : sive filiorum propagationem, quod a "quibus uxores -appetuntur alienoe; sed nec
ipsum
jam nonnullo gradu potest esse laudabile; sive fra- proprium in eoncupiscentioe carnalis morbo possi-
ternam socielatem sine ulla corporum "commistione, dendum sciât. Quod non sic accipiendum esl, tan-
habens uxorem "laiiquam non habens, quod est in quam prohibuerit Apostolus conjugalem , Jioc, est
conjugio Chrislianorum excellentissimum atque su- licitum honestumque co'ncubirùm-; sed ut iste con-
blime : ut tamen oderit in. ea nomen temporalis ne- cubitus, qui nihil morbidse libidinis haberet adjun-
cessitatis, et diligat sempiternse beatiludinis. n Scri- clura, si non proecedente pecca'toin eo periisset li-
bit etiam idem ad Yalerititn comitem a : Absit ergo B ] bertatis arbitrium ; quod nunc ideo habet adjun-
ut fidelis homo, cum audit ab Apostolo, Diligite ctum, ut non sit causa voluptatis, sed necessitatis;
uxores vestras (Coloss. ni, 19),concupiscénliam car- sine qua tamen in proereandis filiis ad fructam
nis diligat in uxore, quam nec in seipso débet di- perveniri non potest ipsius voluntatîs : quoevoluptas «
ligere, audiens allerum Apostolum : Nolite diligere iu connubiis fidelium, non eo fine determinalur, ut
mundum, et nec ea quoe in mundo^sunt {I Joan. transituri filii naseanlur in sseculo ist'o , sed ut
H, 15). » permansuri renascantur in Christo. Quod si prove-
Perpendant itaque 'conjugal!, quod sicut proem'issa nait, fnerces erit de conjugio plenoe fidelilalis ; si
dccumenta déclarant, exlerior.pulchritudo, et car- autem non provenerit, pax eril conjugibus bonoe'vo-
nalis uxorum delectalio, earum interiori caslo a'mori lurftatis. Hac intenlione cordis qui suum vas
possi-
nullatenus sii proeïerenda. Non sunt igitur in uxori- det, id est conjugem suam, procul dubio non possi-
bus divilise tantum et pulchritudo, sed potius pudi- det in morbo desiderii sicut gentes, quse ignorant
cilia, .et morum probitas quoerenda. Deum, sed in sanctificalione et honore,Jsicnl fidèles,
CAPUT VI. qui speranl in Deurn. Illo quippe eoncupiscentioe
Quod cumuxoribus carnis commistio, gratia fieri de- , malo utitur homo, non vincitur, quando eam înor-
béat prolis, 'non voluptatis. (C dinatis alque indecoris motibus oestuantem frenat
Audiant-hoc fidèles conjugati, apud qiios in ex- et cohibet; nec nisi propagini eonsulens relaxât
plenda cum uxoribus carnali voluptale, pêne quid- alque adhibet, ut spiritalitér genérando's "càrnaliter
quid libitum est, licilum pulatur : quôd non expé- gignat, non -ut spiritum carni sordida servitate sub-
diât eis secundum ritum gentium quoeignorant Deum, jiciat. » •
in morbd desiderii vasa sua, id est conjuges suas, Item idem in libro de Bono conjugaîi (Cap. 10) :
sed in sanctificaticne et honore possi'dere, sicut ple- c Coneubitus enim necessarius causa generandi,
nissime sanctorum Patrum documenta subnexa dé- inculpabilis, et sôlus ipse nuptiaîîs. Ille autem qui
clarant. Hieronymus in expositione Ecclesiaste ultra istam nécessitaient progreditur, jam non ra-
(Cap. lu, S) : s Nolite fraudare, inquit, invicem, nisi lioni, sed libidini obsequitur. Î Item idem in eodem :
forte ex consensu ad tempus, ut vacetis oràtioni « Nupliarum quippp usus ita se liabet, ul si quid in"
(I Cor. vu, 5). Liberis scilicet dandam operam, et eis per carnis commistipnem quod excédât gône-
rftrsum continenlioe. J Item idem in expositione Epi- randi necessitatem, quamvis venialiter factum fue-
sloloe ad Galatas, 'imniimdiiiam, et luxuriant tra- rit , contaminatio sit. » Et paulo post (Cap. 6) :
ctans, ita dicit : « Sequilur enirri immunditiam co-. « Conjugalis enim coneubitus generandi -gratia rion
mes luxuria. Quomodo enïni in vëteri legé de nefan- "- habet culpam ; eoncupiscentioe vëro satiandoe, sed
dis criminibus, quoein occulta fiunt, et'ea nominare cum cenjuge propter iheri fidem, veniaiem habet
lurpissimum esl, ne el dicentis os et aures audien- culpam ..adulterium vero, sive Icrnicalie, lelhalem
tium polluerentur, generaliter Scriptura complexa habet culpam. Ac per hoc irielior quidem ab omni
est dicens : Verecundos,- vel reverentes facile filios concubitu conlinenlia, quam vel ipse matrîmonialis
Israël ab omni immunditia : sic in hoc loco coeteras coneubitus, qui fit causa gignendi (Cap. 7). Sed
extaaordinaria's voluptates, ipsarum quoque opéra quia illa continentia meriti amplioris est, reddere
nupliarum, si non verecunde et cran honeslate quasi vero debitum conjugale nullius esteriminis; exigera
sub oculis Dei fiant, Ul tantum-liberis servialur, autemtiltra generandi necessitatem, culpoevenialis ;
immunditiam, et luxuriam nominavii. DT^otandum fôrnicari porro, vel moechari, -puniendi criminis;
quod coitus cum uxore, nisi causa prolis fiai, im- f cavere débet chara castitas, ne dum sibi quoerit unde
munditia et luxuria ab Apostolo nominelur. Beatus amplius henoretur, conjugi faciat unde damnétur. s
aDe Nûpt. et Coricup., cap. 18. c Quoevoluptas. Lege, ut in ma'rgine prions edi-
i>De Nuptiis elConcup., cap. 8. lionis legendum monueral Acherius, qua; voluntas^
181 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LIB. IL 182
'
Ilem idem in eodem (Gfep.16) : « Quod eniih est k.in magna boneslate conjugii aliquid"de volup'tiie lar-
cibus ad salutem hominis, hoc est coneubitus ad giretur, paulo post adjungit : Hoc autenvdico secun-
salutem -generis '. et utrumque-non est sine delecta- dum indulgentiam, 'nonsecundumimpe'riumiîbid:,^).
tione carnali. Quoelamen modiûcata, el temperantia Culpa quippe esse innuitûr, quod iridulgerè prohi-
refrénante in usum nataralem redacta, libido esse betur. "Sedquoe tanto citius ;relaxetur, ^quanto non
non potest. Quod est -autem in suslenlando victu per hanc illicituih quid agataï; sed hoc quod est
illicitas cibus, hoc eslin quoerendaproie fornicarius licitum, sub moderamine non l'enetur. » Exemplum
vel adullerinus coneubitus. Et quod est in luxuria Loth, qui ne cum Sodomis quasi in incendio libidinis
ventris et gutturis illicitas cibus, hoc est in libidine deperiret, non ad montem castitatis conscendit,'sed
nullam prolem quoerenleillicitas cencùbilus. Et qupd in Segormansil conjugii (Gen. xix). Legilur eliam
est in eibe licite immoderatior appetitas, hoc est in in historia Anglorum1', ila "beatum Gregerium ad
conjugibus venialis ille "coneubitus. Sicut ergo satius ccnsulta Augustini scripsisse : i Opertet itaque légi-
est morifame quam idolotbytis vesci, ita salius esl tima carnis ccpula ut causa sit prelis, non volupta-
defungi sine liberis quam ex illicita concubiiu stir- tis; et carnis commistio, procreaîido'rum liberorum
pem quoerere. Undecunque autem n'ascantuï homi- sit gratia, non satisfactio vitiorum. Cum vero non
nes, si parentum vitia non sectentur, el Deùm recle 8 amor procreandoe sobolis, sed voluptas dominatur
eolant, honesti el salvi erunt : semen enim hominis iu opère comriiistionis, habent conjuges etiam de
ex qualicunque hpmine Dei creatura est ; et eo maie sua commistipne quod deûeant. »
ulentibus, maie erit, non ipsum aliquando malum Qued quia deflendum esse tet tantaque documenta
erit. Sicut autem filii boni adulterorum nulla defen- perhibent, caveri-prorsus oporlet. Quapropter at-
sio est adulieriorum, sic mali filii conjugatorum, tendant conjugali quod ipse coites cum uxore, si
nullum crimen est nuptiarum. s Item idem in libro non amore suscipiendoeprolis, sed causa libidinis
de Doctrinâ Ghristiana (Lib. m, cap. 18) : « Nam si exislit, flëta ôpûs habeat.
mullis uxpribus caste uti quisquam pro lempore po- CAPUT YII.
tuit, potest alius una libidinose. Magis enim probo Cbntra'eos qui a coitu'uxorum proegnantium 'se mi-
mullarum fecunditate utentem propter aliud quam nime abstinere debere conlendunt.
unius carne fruenlem propter ipsam. Ibi enimquoe- Si causa prolis uxor dupitar, et ecihrnistio maris
ritar utilitas temporum opporlunitalibus eongrua, et femînseamore filiorum, nen ardore libidinis débet
hic saliatar cupiditas temporalibus voluptatibus im- exerceri, pestquam fructiim'oriundoe prolis tumefa-
plicata; inferiorisque gradus ad Deum sunt, quibus T êtes uxoris venter indicaverit, quid coilus cum
secundum veniam concedit Apostolus carnalem cum J uxore, jam nisroeslum libidinis demonslraf? Noiine
singulis conjugibus consueludinem propter intempe- ab hujuseemodi coitu abstinere nolenli quodàmmodo
ranliam eérum, quam illi qui plures singuli-cum dicit Dominus : Si causa liberorUm uxorem duxisli,
haberent, sicut sapiens in cibe et petu non nisi salu- jam me opérante adeptus es quod voluîsli ; utquid
tem corppris, sic in concubitu non nisi proereationem operi meo morbidoelibidinis quidquam supëraddere
filiorum intuebantur. J praësumpsisti? Hi aulem qui cum prsegnanlibus uxo-
Gregorius in libro Rastorali (Part, m, cap. 28) : ribus licenter coire pos'sê'contendurit, legant beatum
« Admonendi sunt conjuges, ut suscipiendoeprolis
[Ânibrosium iri Expositione Lucoe evangeli'sloe"ila
se meminerinl causa conjunctos, el cum immoderate scribentem': «'Quid mirum, inquil-, de-hominibus,
admistioni servienles i propagatioriis arliculum in si pecudes quoque :muto quddaïri opère loquunlur,
usum transférant voluptatis, perpendant, ut per hoc, generandi sibi sludium,ne"n-desideriumesse cceundi.
quod licet exlra non exeant, in ipso tamen conjugio Siquidem ubi semel gravera alvum sibi senserint, et
et conjugii jura transcendant. Unde necesse est, ut genitali alve semen perceptum, jam nec concubitui
crebris exorationibus deûeant, qued pulchram CP- indulgent, nec Iasciviam amant, sed curani'parenlis
puloe speciem admisûs velUplatibus foedant ; hinc j assumunt. _AtYero homines nec conceptis, nec Do-
est"enim quod peritns medicinoecèelestis Appslolus, mino parcunt : illos contaminant, hune éxaspéfaiît.
npn lam sanos inslituit,'quam irifirhiis medicàmënta Priusquam, inquil, te f'ôrmai'emin utero, 'novi te, et
menstravit, dipens: De quibus scripsistis mild^bonùm in vulva sanclificavi te (Jer. xv). Ad 'ôohibendam
esl Iwminimulierem non langere. Propter fornicatio- petulantiam tuam manus quondani lui auctoris în
nent autem unusquisque suam uxorem hqbeat; et una- utero hominem forraautis advertis ? Ille operalu'r, et
quoequesuum virum habeal (I Cor. vu, 1). Qui enim ta'utéri secretum incestes libidine : vel pecudês iriii-
feraicalionis metum permisita, profecto non stan- lare, vel Dominum (reverere). Quid de pecudibus
tibus proeceptumcontulît; sed rie'ferlasse in terram loquar? terra ipsa a.generandi opère soepeTequiés-
ruèrent, lectum cadënlibus ostendit. Unde -adhuc cil, et si impatienti hominum desiderio jactatis fré-
infirmanlihus subdit : Uxofi vir debilum reddat : quenter seminibus occupétur, imprudenliam mul-
similiter autem el uxor viro (Ibid., 5). Quibus dum ctat agricoloe, fecunditatem sterilitate commutai.
a Metumpermisit. Acherius in margine monet alias i>Bedse Hist. lib. 27 • et Greg. epist.
. Angl. i, cap.
legi proemisit,quoequidem tam bona est, quam hsec 31, lib. xn.
mala.
183 JON.E AURELIANENSISEPISCOPI 184
Ita quidam in Ipsis démentis, ac pecudibus ab usu k « Cujus séries septem gradibus dirimitur hoc modo :
non cessare generandi naturoe pudor est. i Legant filius et filia, nepos et neptis, pronepos el pro-
etiam beatum] Augustinum a in libre de Bonp con- neptis, abnepos et abneptis, adnepos et adneptis,
jugali ita scribenlem : « Sunl item viri usque adeo trinepos et trineptis, trinepotis filius et trineptis
incontinentes, ut conjugibus nec gravidis parcant. filia. Hoec consanguinités dum se paulatim propagi-
Quidquid ergo interne conjugati, immodestum, num ordinibus dirimens, usque ad ultimum gradum
inverecundum, sordidumque gérant, vitium est ho- sese subtraxerit, et propinquitas esse desierit, eam
minum, non culpa nupliarum. Est etiam el cujusdam rursus lex matrinionii repetil, et quodammodo revo-
sapientis sententia L a beato Hieronymo approbala, cal fugienlem. Ideo autem usque ad sexluni gradum
hune habens moduni : « Àduller esl, inquit, in suam generis consanguinitas conslituta est, ut propinquitas
uxorem amator ardentior. » In aliéna quippe uxore J generis lot gradibus terminarelur. »]
omnis amor lurpis, in sua nimius. Sapiens vir ju-' Item papa Gregorius e Junior in decrelalibus suis,
dicio débet amare cônjugem, non affecta : régit inter coetera eos qui de propria cognatione uxores
f
impelus voluptatis , nec proeceps fertur in coitum. ducunt, apostolico anathemale percellit, dicens :
Nihil est foedius quam uxprem amare quasi adul- « Si quis. fratris uxorem duxerit in conjugio ana-
térant Certe qui dicunt se causa reipublicse, el * thema sit : et responderunt omnes ter, Anathema
generis humani uxoribus jungi, et libères tellere, sit. Si quis nuplam duxerit in conjugio, anathema
imitentur sallem pecudes. Et postquam uxorum sit : et-responderunt omnes, Anathema sit. Si quis
venter inlumuerit, non perdant filios, nec amatores novercam aut nurum suam duxerit in conjugio,
se uxeribus evhibeant, sed maritos. anathema sit : et responderunt omnes ter, Anathema
Liquido igitur c palet, quoniam sicut clarissimo- sit. Si quis consobrinam duxerit in conjugio, ana-
ram doctorum dicta sanciunl, et antiqui cenjugati thema sii; el responderunt 1er omnes, Anathema sit.
Patres in exemplum sunt, prorsus a coitu uxorum Si quis de propria cognatione, vel quam cognatus
prcegnanlium sit abstinendum. At si quispiam con- habuit, duxerit uxorem, anathema sit : et respon-
tendere voluerit, se aut nolle", aut non posse, aut derunt 1er omnes, Anathema sit. » At si quis obji-
certe non debere hujuseemodi coitu abstinere, no- cere voluerit aliter beatum papam Gregorium de
verit quod culpa nen careat coneubitus cum uxore, gradibus propinquitatis Augustino Ànglorum epi-
. quando non prolis, sed causa exereetur libidinis. scopo scripsisse s, noveril illum non ut Jiuctoritali
CAPUT Vffl. Ecclesioecontrairet, sed polius ut eidem rudi populo
De incestis. -, consuleret, id fecisse.
Cum omnis illicitas coneubitus incestus sit, multo Quia ergo Christianis incesta conjugia omnino
magis cencubitus cum prepinquis Deoque dicatis sint vitanda, aperle demonslratar. Ul quid igitur
feminis, habetur incestus : qui enim vel cum virgi- appelilur taie conjugium, ubi et culpa innuitur, et
nibus Deo sacratis, vel sanguine propinquismisee- mundanse dignitatis nobilitasinfamioe denotatur?
tar, incesti, id est, incasti judicantur. Tandiu vero, Denolatur dico, quia qui tali conjugio innectitur,
ut Chrisliana religio, el auctoritas sanctoe Ecclesioe denobilitalur, et filii qui ex tali conjugio naseuntar,
sanxit, conjugia inter propinquos vilanda sunt, in hsereditatem secundum humanoe legis censurant
quandiu necessitedinum nomina persévérant. Quo- non admittantur. Porro inde necesse est, ut unus-
niam nunquam Chrislianis convenit, ut duoeaut très quisque fidelis hujuseemodi incesta conjugia caveat;
necessiludines, ut beatus ait Augustinus a, in homine ne id quod licite, et inculpabiliter potesl cum aliis,
uno fiant. Aucloritate quippe sanctoe Dei Ecclesioe, id illicite, el culpabililer gerendo cum propinquis,
quam apostolis sibi traditam créditer observare, et peccati lapsum incurrat, et apostolico anathemate
cui refragari fas non est; et mundanse legis censura, percellatur.
nec non et ipsius naturoe honestissimo ordiiie perdo- CAPUT IX.
cetur, propinquitatis conjugia usque in sepliimmi } cum genitalia a sapien-
: et tune Contra impudicos qui dicunt,
gradum difiêrenda (ut idem beatus Augusti- tissimo creatore Domino sint creata, cur mutuus
nus in libro de Civitate Dei dicit) ne ipsa propinquitas paliatur ardor, et non potius pro uniuscujusque li-
longius abeat, et esse désistai, hanc matrimonii vin- bitu libido exerceatur.
culo rursum colligari, et quodammodo fugientem Non désuni suoe libidini vacare volentes, qui di-
revocari. cant : Genitalia membra idée a summo opifice Deo
[Isidorus itaque de consanguinitate sic loquitur : in utroque sexu creala sunl, ut pariter commiscean-
a In comment. Ezech., cap. xvm, vers. 6. lur, non ad cachinnalionem ora dissolvere, sed magis
1 Ex Xisti Pythagorici sent., in Bibliolh. Pa- ad correctionem, et ad contritionem et poenitudinem
trum, 222. vordis se debeant converlere.
c Liquido igitur. Horuin verborum loco sequentia d De Civitate Dei lib. xv, cap. 16.
leguntur in codice Clarom. quoe magis placent : e Item papa, etc. Sic codexClaroni. In priori edi-
Perpendant igitur conjugati, quod juxta dignitatis tione : Beatus quoque papa Gregor. in, quasi hoec
humanoe ralionem, tantorumque clarissimorum Pa- Magni Greg. essenl.
trum saluberrimam inslructionem, a coitu proegnan- f Greg. H Coneil. Rem. i, cap. 1 cl seq.
tium uxorum usquequaque eis conveniat abstinere. s Lib. xn, epist. 51, resp. 7.
El quod cum super Itujuscempdi concubitu admonen-
185 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LIÉ. IL 186
- CAPUT X.
lur ; quid ergo delinquimus, si pro libitu nostro. A
coneubitus exercemus? Quod qui dicunt, perpendant Quoa tempore-menstruoomnino ab uxoribus sit absti-
necesse est, quod non solum genitalia, verum etiam nendum.
et coetera cerppris membra idée Deus creaverit, ut [Cum dignitas humanoe cpnditionis post primi pa-
his licita, nen illicite agantur : [membris igitur suis renlis Iapsum propter Christi gratiam merueril, ut
quandiu quis ordinabililer, et sua lege utitur, pro- per mundiliam bonorum operum ad societatein va-
cul dubiobonis bene utitur : al si] ea in illicites, et leat pervenire supernorum civium, cavendum sum-
extraordinarios usus cenverterit, bena quibus bene mopere conjugalis est, ne quibuslibet immunditiis
uti debuit, iu sui perniciem relorquet. Scribit itaque mancipando, eorum consortio.se quodammpdo indi-
beatus Hieronymus:contra objecta Jovïniani (Lib. i) gnos faciant : quoniam sicut ad eorum societatem
dicentîs": Cuïf inquit, creata sunt genitalia, et sic a per munditiam pervenitur, ita ab ea per imrnÛÎTdP
condilore sapieniissimo creati sumus, ut mutaum tiamTêcéditur. Sunt eniih plerique, qui, ut ait bea-
nostri paliamur ardorem, el gestiamus in naturalem tus Hieronymus, putanl omni tempore subjectam sibi
copulam? Ita PjaMtlamurj"ejppmù^ debere esse conjugii vpluplalem, et nen discernunt
et quasi inter duos scopulos, et quasdam nécessitâ- certa cencubitus tempera, quande coeundum, quan-
tes el pudicitise Gvp.nl-ny&.l'açhinc alque inde, vel *" doque ab uxoribus sit abstmendum ; et ideirco sicut
puderis vel causoenaufragium sustinemus. Peteram prsegnantibus non parerait, ila etiam ab his quoe
quidem dicere, qupmpdp poslerior pars coiporis et menstrua paliuntur minime se abstinent. Sunt enim
meatus, per quem alvï stercora egeruntur, relegatus qui id nec scienter, et sunt qui scienler agunl ; quod
est ab oculis, et quasi post lerguni positus : [ita et quantum sit obnoxie Domino proecipientecavendum,
hic qui sub ventre est, ad digerendos humores po- subter oracula divina collecta déclarant.]
situs] quibus venoe corporis irrigantur, a Deo con- Ezecbiel propheta, cum bona viri juslificata enu-
ditus est. Compellor aliquh3Joquiije^Jnsipiens fieri, merarel, sexto loco ita inlulit : Ad mulierem men-
_sed vos me ut lqquLaûdeam coegistis. Dominus rio- strualam non accesseril(Ezech. xvm, 6). Quem locum
stér atque Salvator, cum in forma Dei esset, for- ita beatus Hieronymus a exponit : t Per singulos,
mam servi dignatus. est accipere; faclus obediens inquit, menses gravia atque torpenlia mulieruih cor-
usque ad mortem, et mortem crueis (Phil. H) ; "quid pora , immundi sanguinis eflusione relevantar. Quo
necesse erat ut cum his membris naseeretur, quibus tempore si vir coierit cum-muliere, dicuntur con-
usurus non erat, qui certe ut sexum ostenderet cept! foetus vitium seminîs trahere; ila ut leprosi et
etiam ciraamcïsus est? Cur Joannem apostolum et _,elephantiosi ex hac conceptioue nascanlur, et foeda
baptislam sua dileclio caslravit, quos viros nasei J in utroque sexu corpora parvitate vel enormitate
fecerat? Qui in Christum credimus, Christi sectemur membrorum sanies corrupta degenerel. Prsecipitur
exempla. Et si noveramus eum secundum carnem ; ergo viris ut non solum in alienis uxoribus , sed in
sed jam nunc non novimus eum. Ilem idem in ex- suis quoque, quibus videntur lege conjungi, Scri-
positione libri Ecclesiastoe (Cap. ni, v. 11). « Uni- ptura dicente : Crescite et mulliplicamini, et replète
versa enim bona fecit Dominus in tempore suo : terrain ( Gen. i, 18 ), certa coneubitus norint tem-
bonum est vigilare atque dermire ; nec tamen sem- pora, quando coeundum, quandoque ab uxoribus sit
per vigilare alque dermire bonum est; quia vicissim abstinendum. Quod quidem et Apostolus et Eccle-
juxta dispesitipnem Dei, benum est unumquodque, siastes sonant : Tempus, inquit, amplexandi ; el tem-
cum opus est. s pus longefieri a complexibus (I Cor. vu ; Eccles. m,
Ex quibus, non ut quidam oestimanl, ad luxuriam 5). Caveat ergo et'uxor ne ferte vicia desiderio
, et ad delicias instar animalium provocanmr. Ait et ceeundi celel virum * ; et maritus ne vim faciat
Psalmographus : Nolite fieri sicut equus et mulus, uxori, pulans omni tempore subjectam sibi debere
quibus non est intelleetus. liera : Homo cum in honore esse cenjugii vpluplalem. J Unde el Paulus : Ut no-
esset, mon intellexit; comparatus est jumentis insi- T. verit, inquil, unusquisque vas suum possidere, in san-
pientibus, el similis faclus est illis (Psal. xxxi, 11 et ctificalione et justiiia (I Thess. iv, 4). Augustinus in, '
XLYIII,15). In libro queque Tobise : Hi namque, in- libro sermonum ° ad populum. t Quotiéscurique, in-
quit, qui conjugium ita suscipiunt ut Deum a sua quit, dies Dominicus venerit, aut feslivilatis, nullus
mente excludant, et suoelibidini ita vacent sicut equus uxorem suam cognoscat. Quoties sanguinis fluxum
et mulus, habet polestalem doemonsuper eos (Tob.vi, patiuutur mulieres, simililer observandum est; quia
16). His enim testimoniis tantoe impudentioe asserto- qui tune concepli fuerint, aul doemoniaci, aut curvi,
res convieti, intelligant, quod membris genitalibus a aut epileptici erunt. Et si animalia sine intelleclu
Deo bono creatis, non liceat ad uniuscujusque libi- non se conjugunt, nisi cerlo et legilimo tempore,
tum, sed ad ea pro quibus a Deo ordinabililer institula quanto magis homines, qui ad imaginera et similitu- j
sunt, secundum ejus volunlatem, tempera^ et ordine dinem Dei creati sunt, debent se observare ? » |
suo uti. Scribitur etiam in Levilico : Mulier quoeredeunle
mense palitur fluxum seminis, septem diebus sépara
11In comment, in Ezech., ad eumdem versum. vel illiciat.
ï Celel virum. Supra monuimus legi oportere co- gai,
c De Tempère serm. 3, post médium.
'
m JONJî AURELIANENSIS EPISCOPI ,188
'iilur. Omnis qui tetigerit eam, immundus erit usque i L provincias propter immunditiam carnis ab'oedibus'se
ad vesperam; et in quo dormierit, vel sederit in diebus nihllcminusbasilicoeareenlibus. Etlicethoee, utbëalus
separatlonis'èuoe, polluetur. Qui tetigerit lectum ejùs, papa Gregorius deeet, spiritaliter sint ihtelligerida,
lavabitvestimentasua ; et ipse lotus aqua immunduserit non est tamen indecens, nec irihenestum, neespîri-
usque ad'vésjkram. Omne vas 'super quod'illa sederit, tuàliintellectui conlrarium, si-juxta pïiscoruhi Chri-
quisquis tetigerit, lavabit vestimenta sua, et lotus stiancrum usum ad iitleram, -preptér id qued prae-
aqua pollulus erit usque ad vesperam. Si coierit vir missum 'est b, obsefveritur.]
cum ea tempore menstruali, imniûiidus erit septem Scribit ergo idem papa Gregorius ° consulenti Au-
diebus : et 'oninestratum in quP 'dormierit, "polluetur. gustino Ang'lomm episcopo : n Gum enixa fuerit
'Mulier quoe palitùr 'multis diebus 'fluxum sanguinis mulier, 'post quot dies ecclesiam inlrare debeat, Te-
non in teritpo're'menstruali, vel'quoepost menstruum slamenti Yeleris proeceptione didicisti, ut pro ma-
sanguinem 'fluere non cessât, quândiu lïuic subjacel seulp 'diebus triginta 'tribus, pro Temina autem die-
passioni, immûnda èrit quasi in tempère "menslruo; bus sëxaginta sex, debea't abstinere a. » lEl'paulo
omne stratum 'in quo dormierit, 'et vasjn quo sederit, post -: « Prava aulem, inquil, in conjugatorum mori-
pollutum erit. Quicunque 'tetigerit 'eam, lavabit vesti- ' bus consuetudo obrepsit, ul centemnant ees lactare
menta sua; et ipse lotus aqua immundus erit usque ad B quos gignunt, aliisque mulièribus ad nutriendum
vesperam. Bocebilïs ergo filio's Israël ut caveant im- tradant : queà videlicet ex sola causa incontinentiae
munditias, 'et non moriantur in sordibus -suis, cum videtur inventùm; quia dura conrtiiere se notant,
"polluerint tabernaculnm meum quod est inter eos. despieiunt lactare quos gignûnl. (Ibid., paulo post.)
Item ibi : Ad mulierem quoe menstrua patilur, non Yir autem eum propria conjuge dormions, nisi lotus
accèdes : nec revelabis foedilalem ejus. Item ibi : Qui aqua inlrare ecclesiam non débet; sed neque lotus
coierit cum muliere in fluxu menstruo, 'et revelaverit iritrare" statim-debet : lex aulem veleri populo proe-
lurpitudinem ejus, 'ipsa peribit quoe aperuit fontem cepit , ul mistus vir mulieri, el lavari aqua debeat,
sanguinis sui, interficienlur àmbo de ntedio populi et ante solis oecasum ecclesiam non intrare. Quod
sui (Lev. xv, i'9). tamen intelligi s'piritaliter petest ; 'quia mulieri vir
• 'Cum enim Apostolus dicat : Quoecunque scripta miscetùr,
quande illicite ceneupiscentioe animus in
sunt, ad nostra'mdocliinam scripta sunt (Rom.xv, 4) : cogitalione per delectatîonem conjungitur : quianîsi
et lex spiritaîis sit, et spinlaliter intelligi debeat, in prius ignis eoncupiscentioe"a 'mente deferveal, *di-
hoc loco sicùl proemissa sanctorum Patrum decu- gmrm se congregationi fratrum oesiimarenon débet,
menta declàTani, et superficies Mitera demonslrat, qui se gravari per nequitiam pïavoe voluptatis videt.
salvo spirilali inleUecta, viris omnino ai) uxoribus G Quamvis de hac re divérsoe hominum nationes di-
menstruum patientibus est ahstinendum. versa sentiant, atque alia custôdire vîdeantur : Ro-
manorum tamen semper a"b antiqùieribus usus fuit,
CAPUT XL
post admistionem prppfioe conjugis, et lavaeri puri-
Post quot diés z'parius mulier ecclesiam ingredi, et ficationem quoerere, et abingressu ecclesioepaululum
post quantum lemporis in carnis copulationem cum reverenterque abstinere. i Hic 'contra illos e agiter,
viro suo conjuvgi; et quod vir conjugi suoe per-
mistus, noîiiiisi primo 'aqua lotus ecclesiam debeat qui a coitu uxorum surgentes, irreverenter ecclesiam
inlrare. ingressi, nonsolurii ad saorosanctam allare indis-
Quanquam'pppulus fidelis ab oneribus legis, qui- crète accedunt, verum etiam cerpus et sanguinem
bus adhuc propter încredulitàteni"-s'uainJudaîcus 3e- Demini indifierenler sumunt. Intelligant erge, quod
primiterpopulus,^ler-gratiam Christi sit immuuis, ecclesiam Christi ingressi, corpus et 'sanguinem ejus
quoniam spirilùalis est, el spiritualiler leg'ém iniel- non nisi mundo corpore, pùroque corde percipere
ligitet dijudical, surit'lamen quoeflaniquoemos Chri- debeant. ]
s'tianus salvo mystico întelleclu, ob horieslatem mun- 'CAPUT xn.
ditiamque corporis, jùxta legem hactenus serval. Sic- Quod'nisi causa fornicationis, ut Dominus ait, non
ut est de mulièribus parluiieriûbus ab ragrê'ssù D sit 'uxor dimihenda, sed potius sustinenda.
lempli se cohibëntib'us, simililer el de his quoemen- Varias ob causas 'qjuidam suas dimittere soient
Struum'fiuxumquesanguinispatiuritur,apudplërasque uxores. Quatuor 'quippe sunt, quibus feriiinoeviris
a Post quot dies. Titulum. hune e codice Clarom. admistionem proprioe conjugis' ante lavaeri purifica-
repositum loco ejus quem Acherius ediderat, supra tipnem irrèventer ecclesiam intrare posse et debere
monuimus in Indice capitum. centendant, spllicile perpendânt quantum hujusee-
* Quod proemi'ssïanest. Ita edidi, cum in priori modi inconlinen liant orac-ula divina, et tanti egregii
editioïie Iegeretar quod permissum est. doctoris documenta, inhibeant. Sunt.igitur nonnufli,
c Lib. xn, epist. 12; et Beda Hist. Angl. lib. i, quod emendatione dignum est, qui a ccitu uxorum -
cap. 27. surgentes, pos'tposita lavaeri purificatiene, irreve-
& Debeat abstinere. In cedice Clarém. lace Ipco renier ecclesiam ingrediuiïlur, et non solum ad sa-
describitur centinenter quod sequitur in Gregôrii crosanctum altare accedunt indiscrète, veram etiam
epistola ad hoecverba, Prava autem. et sanguinem Domini indiûerenter aecipiunt.
e Hic contra illos. Hoe'cet'pluribus verbis, et me- . corpus
Quapropter intelligant necesse est, quod in ecclesiam
lius deseripla habenlur in cod. CI. t Si qui forte Christi reverenler oporleal ingredi, ejusque corpus
incontinentes existant, quia ante ablactalionem illius et sanguis iiounisi mundo corpore puroque corde sa-
oui gignilur, ad concubiwm uxoris accedere, ei pof-t lubriler debeat percipi. t
189 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LIB. IL 190
appetibiles fiunt, genus, prudenlia, divitioe, et pul- iAliter suslineri; et moechum dicit etiam virum, qui
chritudo. Sunl namque nennulli qui, duniliberoeeen- ' eam duxerit, quoesoluta est a viro. » Et paulo post
ditiènis sortitos se putant esse uxores, si aliqua cc- '{Cap.16) : « Nihil enim iniquius qiiam fornicationis
càsipne postea servituti subactoe fuerint, illico eas a causa-dimittere uxorem, si et ipse co'nvincatur for-
"jure conjugii scindunt : et hoc lege mundi faciunt, nicari. Occurrit enim illud : 'In quo enim allerum
"non lége Christi. Sunt etiam alii qui dum prudentes, ~judicas,1eipsumcondemnas; eadem enim agis qui ju-
et fernipsas, et divites sertiuntur in conjugium, si dicas{Rom. n, 1). Quapropieïquisquis fornicationis
postea aut mente capte, aut aliqua alia incommodi- causa vult abjicere uxorem, prior débet èsse a fo'r-
'tate "corporis correptoe, aut earum patrimenip pro- nicatione purgatu.s; quod similiter eliam de femina
diga effusiene censumpto in pauperlatem fuerint re- dixerim. J
dactoe, impudenter èas dimillunt, prudentibus, et Hieronymus in commenlarîis Matthoei evà'ngeli-
pulchrioribus ac ditioribus délectantes. Qued ne liât stoe (In cap. xix, v. 4) : « Interrogatus Dominus
Domini senlentia prohibetar, dicentis in Evangelio, dixit : Non legistis quia qui fecit, ab initio masculum
quod qui uxorem suam, excepta causa fernicationis, el feminam fecit eos ? Hoc in exordio Geneseos scri-
dimiserit, moechetur : et qui dimissam duxerit, si- ptum esl. Dicendo aulem masculum et feminam,
mili modo moechelur {Matth. xix). Sunt enim -pleri- \B ostendit secunda vitanda conjugia. Non enim ait
que laicorum, qui huic senlentîoe, imo legi Christi masculum et feminas fecit, qupd ex prierura"repudio
résultantes, libitum carni suoesibi legem facere non quoerébatur ; sed masculum et feminam, ul unius
verëntar. Quod quantum nefas sit, et a religione cpnjugis consortip necteretur. Propler hoc dimiltet
Chrisliana remotum, ea quoesequuntur indicant. homo patrem suum et matrem, el adhoerebituxori
Scribitur enim in Genesi '.Quamobrem relinquet suai (Matth. xix, 5). Similiter ait : Et adhoerebit
homo palrem suum el matrem suam, et adhoerebit uxori suoe, ncnuxpribus. El erunt duo in carne una.
uxori suoe: et erunt duo in carne una (Gen. ïi, 24). .Proemium nupliarum esl e duabus unam carnem
Et in Evangelio : Quod Deus conjunxit,. homo non fieri. Caslilas juncla spiritui, unus efficitur spiritus.
separet (Matlh. xix, 6). El Apostolus : His autem, Quod ergo Deus conjunxit, homo non separet. Deus
inquit, qui malrimonio juncti sunt, proecipio-nonego, cenjunxit unam faciendo carnem viri el feminoe,
sed Dominus, uxorem a viro non discedere; quod si hanc homo non potest separare, nisi fersitan Deus
discesserit, manere innuptam, aut viro suo reconci- solus. Homo séparât, quando propter desiderium
liari; et vir uxorem non dimittat (I Cor. vu, 10). Et seeundoe,uxoris primam dimîttit. Deus séparât, qui
paulp post : Unumquemquesicut vocavil Deus, ila . el conjunxerat, quando ex consensu propter'servi-
ambulet: sicut in omnibus Ecclêsiis doceo. Circumci- 'G tutem Dei, eo quod tempus in arclo sit, "sichabënius
sus aliquis vo'catusest; non inducat proeputium. In uxores quasi non habentes. Dicunt illi, Quid 'ergo
proepuiioaliquis vocatus est; non circumcïdatur- Cir- mandavit Moyses dari libellum repudii, et dimittere
cuntcisio nihil est, et proeputiumnihil est, sed obser- (Ibid., 7) ? Aperiunt calumniam quam paraverant. Et
vatio mandatorum Dei. Unusquisque enim in qua certe Dominus non propriam sententiam protule-
vocationevocatus est-, in ea permaneal (Ibid.-, 17). rat, sed veteris historioe, et mandatorum fueral re-
Augustinus în librp de sermene Domini in monte cordatus Dei : Ait illis : Quoniam-Moysesad duri-
(Lib. m, cap. 14) : t Dictum est autem : Quicunque tiam tordis vestri permisit vobis dimittere uxores
dimiserit nxorem suam, det illi libellumrepudii (Matlh. vestras; ab initio aulem non fuit sic (Ibid. 8). Quod
Y, 31). Hoecjuslilia miner est Pharisoeorum, cui non dicit istius modi est. Nunquid polèst Dominus sibi
est conlrarium quod dicit Dominus,: Ego autem dico esse conlrarius , ut aliud ante jusseïit, 'ël senten-
vobis, quicunque dimiserit uxorem suam-, excepta tiam suam novo frangat imperio? Non ita sénlien-
causa fornicationis, moechalur, et qui solutam a viro dum est : -sed Moyses cum videret propler deside-
duxerit, moechalur (Ibid., xix, 7). Non enim qui proe- rium secundarum conjugum, quoeVel ditiores vel ju-
cepit dari libellum jepudii, hoc proecepit, ut uxor niores, vel pulchriores essenl, alibi iriâiilg"ôrépi'imas
dimittatur; sed, qui dimiserit, inquil, det illi libellum ^ uxores, aut interfici, aut malam vilain duëere ': ma-
repudii : ut iracundiam temerariam projicientis uxo- tait intercédera discordiam, quam odia et hoinicidia
rem, libelli cegitatio temperarel. Qui ergo dinlit- perseverare. i Et paulo post-: s Dicunt ei 'discipuli :
lendi moram quoesivit-,significavit quantum potuit. Si ila esl causa hominis cum 'u'xoïe, non expedit nu-
'duris hominibus, se nolle dissidium. Et ideo ipse bere. Grave pondus est uxorum, si, excepta causa
Dominus alio loco inlerrogatas-, ita respondit : Hoc fornicationis, eas non licet*dimittere. Quid enim si
Moyses propler dufiliam cordis vestri fecit (Ibid.). tetnulenta fuerit, si iracUnda, si malis inoribus, si
Quantumvis enim -duras essel -qui vellet dimittere luxuriosa, si gulosa, si vaga , si jurgatrix, et male-
uxorem,, cum cogilarel libello repudii date -jam sine dica; istiusmodi tenendaerit? velimus nôlhuûs, su's-
periculo eam posse alteri nubere, facile placaretur. tinenda est. i
Dominus ergo ad illud cohfirmandum , ut non facile Ex evidenlissimîs indiciis comprobalum est uxo-,
uxor dimittatur, solam causam fornicationis exce- res, nisi causa fornicationis'interveniente, penitus'di-
pit : coeterasvero universas molestias, si quoe exsli- îuitti nec posse, nec debere. Sicut enim viri'nulla
teriut, jubet pro fide conjugal!, et fro castitate fof- adversitaie fracti^ nulla. adversitàle corporis COITU-
191 30NJ! AURELIANENSIS EPISCOPI 192
pli, ai) uxoribus suis se paliuntur dimitti, aut ne- A nerent. Denique mortao .ro, cum quo verum con-
gligi ; ila nihilominus propler quasdam adversitates nubium fuit, fieri verum connubium potest eum quo
et calamilates, nisi, ut proemissum esl, causa forni- prius adulterium fuit. Ita manet inter viventes quod-
cationis, viri uxores suas dimittere, aut négligera dam vinculum conjugale, quod nec separalio, nec
sine periculo animoe suoenon possunt. Et sicut pu- cum adultéra copulatio possit auferre. Î Item idem
dicis et honestis feminis moris est, virorum suorum de Sermone Domini in monte (Lib. i, cap. 14):
infirmantiuni, et longa oegritudine tabescentium le- Moechum dicit virum, qui eam duxerit, quoesoluta
ctulis jugiler assidere, eisque famulari, et pro viri- est a viro. Cui rei Apostolus lerminum ostendit,
bus opitulari, et in nullo a conjugalis thori fide de- quia tandiu dicit observandum, quandiu vir ejus
ficere; ita prorsus decet, et Chrislianoe professioni vivit : illo autem mortuo, dat nubendi licentiam. i-
congruit, ut viri eamdem vicem uxoribus suis re- Hoc igitur tantum nefas contra proeceptum Do-
pendant. mini et Salvatoris nostri Jesu Christi, de dimil-
CAPUT XIII. tendis uxoribus, et aliis ducendis, ideo inolevisse
Quod hi qui causa fornicationis, dimissis uxoribus dubium non est ; quoniam nefandi tanti crimînis
suis , alias ducunt, Domini senlentia adulteri esse operatores severissima canonica censura, ut ppprtet,
notantur. j* non percellunlur. De qua re ita Innoeentius papa in
Quod qui uxorem suam, excepta causa fornicatio- decretalibus h scribit : J De his etiam, inquit, re-
nis, dimiserit, et aliam duxerit, moechussit : et qui quisivit dileclio tua, qui intervenienle répudie aliis
dsmissam duxerit, simili modo moechus sit, el supe- se matrimonio eepularunt; quos in utraque parte
rius ex Domini senlentia declaratum, et in hoc ca- adultéras esse manifestera est. Qui vero vel vivente
pitulo non ex superfluo est replicandum. Apostolus uxore, quamvis dissocialum videatur esse conju-
quoque ait: Quod si discesserit mulier, manerein- gium, ad aliam copulam festinarunt, neque possunt
nuptam, aut viro suo rcconciliari (I Cor. vu). Hiero- adulteri non videri ; in tantum ut etiam lise personoe,
nymus etiam in Commenlariis Mallhoei evangelistoe quibus laies conjuncli sunt, etiam ipsoe adulterium
(Cap. 19) : t Quia poteral, inquit, accidere ut ali- commisisse videantur, secundum illud qued legilur
quis calumniam faceret innocenti, et ob secundam in Evangelie : Et qui dimiserit uxorem suam, et duxe-
copulam nupliarum veteri crimen impingerel ; sic rit aliam, moechalur : similiter qui dimissam -duxerit,
priorem dimittere jubeter uxorem, ut secundam moechalur (Matth. v, 52). Et idée pmnes a cèmmu-
prima vivente non habeat. Quod enim dicit, taie nipne fidelium abstinendps.
est : Si uon propter libidinem, sed propter injuriam , •
CAPUT XIV
djmillis uxorem, quare expertes infelices priores ]
nuptias, novarum teimmitlis periculo? Nec non quia Ut parentes libères suos diligenter in timoré Dei eru-
ut eamdem uxor diant, docentes eos qualiter caste vivere , Deumque
poterat evenire, juxta legem qum- colère, et parentibus honorem de'beant impendere.
que marilo daret repudium : eadem cautela proecipi- Et quate periculum eis immineat qui id facere ne-
tur, ne secundum accipiat virum. Et quia meretrix, glïgunt.
et quoesemel fueral adulterala, opprobrium non ti- Sunl multi qui libéras suos plus spiritu quam
rhebat, seeundo proecipitur viro, quod si talem duxe- carné, et sunt qui'plus came quam spiritu diligunt.
rit, sub adulterii crimine sii. s Augustinus in libro ad Sunt item alii qui plus eos legem coeli quam mundi,
Yalerium contra Pelagium a : « Hoc enim custodi- et sunt e contrario qui plus leges mundi quam coeli
tur in Christo et in Ecclesia, ut vivens cum vivente discere suadenl. Sunl etiam qui plus coelestibus
in oeternum nullo divortio separelur : cujus sacra- quam terrenis, et sunt e contrario qui plus lerrenis
menti tania observatio est in civitate Dei nostri in quam coelestibus eos Inhiare doeent. Audiant igitur
monte sancto ejus , hoc est in Ecclesia Christi, qui carnaliter filios suos diligunt, et legibus mundi
quibusque fidelibus conjugalis, qui sine dubio petius quam coelestibus ees instruere satagunt, quid
membra sunt Christi, ut cum filiorum procreando- £>Dominus in Deuteronomio dicat : Erunt, inquit,
rum causa vel nubant feminse, vel ducantur uxores, verba mea hoec quoe egoproecipiotibi hodie, in corde
nec sterilem conjugem fas sit relinquere, ul alia fe- tuo ; et docebit ea filios tuos, et meditaberis ea sedens
cunda ducalur. Quod si quisquam fecerit, non lege in domo tua (Deui. vi, 6). Ilem post pauca : Ponite
hujus soeculi,ubi intervenienle repudio sine crimine hoecverba mea in cordibus , el in anintis vestris , et
conceditur cum aliis alia copulare connubia : quod suspendite ea pro signo in manibus, et inter vestros
eliam secundum Moysen Dominus propter duritiam oeuloscollocate:Docetefiliosvestros ut illameditentur.
cordis illorum Israelilis permisisse testatur : sed lege Imilentur ergo beatum Job, cujus stadium circa filios
Evangelii reus est adulterii; sicut etiam ipsa, si al- erudiendos taleexslitit, utnen splum eos exterius per-
leri nupserit; el usque adeo manent inter viventes fectes opère el sermone efficerel; verum eorum etiam
semel inita jura nupliarum, ut petius sint inter se corda -sacrificii oblatione mundaret. Scribit enim
cenjuges, qui ab alterutre separali sunt, quam cum beatus Gregorius in Moralibus (Lib. i, cap. 4) :
bis, quibus aliis adhoeserunî. Cum aliis quippe adul- « Cumque in orbem transissent dies convivii, mitlebat
teri nen esseut, nisi ad alierutrum conjuges perma- Job, et sanclificabatillos, surgensque diluculo, offe-
/a De Nupt. el Concup., cap. 10.. î> Innocent. I, epist. 3, cap. Q-
~ -
iq* DE INSTITUTIONE LAICALI. — LIB. II. 194
rebat holocausla per singulos. Cum dicitur miltebat, A j Quod ab alio odis fientibi, vide ne aliquando tu al-
et sanclificabat illos, aperte monstratur quid districte teri facias, Panem luum cum esurientibus et egenis
erga illos proesens agerêt, quibus absens sollicitu- comede, et de vestimentis tuis nudos tege. Panem -
dine non deesset. J Item idem post pauca : « Sed tuum et vinum tuum super sepulturam justi consti-
quia beati Job filii tanta fuerant disciplina bonoe tue, et noli ex eo manducare et bibere cum peccalori-
accincti inslitutionis, ut neque per facta in conviviis, bus. Consilium semper a sapienle perquire. Omni tem-
neque per verba delinquerent, aperte monstratur pore benedic Deum, et pete ab eo ut vias tuas dirigat,
cum subditar : Ne forte peccavermtfilii mei, et bene- . et omnia consilia tua in ipso permaneant. Item idem :
dixerint Deo in cordibus suis (Job. i, 5). Perfectos Audite ergo, filii mei, patrem vestrum: servite Domino
quippe in opère esse et sermone docueràt ; pro qui- in veritale , et inquirile ut faciatis quoesunl placita
bus de sola pariter cegitatipne metuebat. > Et pest ejus. Et filiis vestris mandate ut faciant justilias et
pauca (Ibid.,-cap. 5) : « Sed in hac re solerler in- eleemosynas, ut sint memores Dei, et benedicant eum
tueudum esl, quanta pater potuit severitate filiorum in omni tempore in vëritate, et in tota virlute sua
opéra corrigera, et quanta sollicitudirie studùit corda (l'bid. xiv, 10).
mundare. » _, Legitur et in Proverbiis : Erudi Mium luum, ne
Attendant etiam et David instruentem Salomo- IB desperes : ad inlerfectionem aulem ejus ne ponas ani-
nem filium suum. De quo ila in primo libro Mala- mam tuam (Prov. xix', 18). Ne subtrahas a puero
cbise Iegitur : Ego ingredior viam universoeterroe. disciplinam ; si enim percusseris eum virga , non
Confortare el esto vir forlis, et observa custodias Do- morietur. Tu virga percuties eum, et animam ejus
mini Dei lui, ut ambulesin viis ejus, et custodias coe- de inferno liberabis (Prov. xxnr, 13, 14). Erudi
remonias ejus, et judicia ejus, et proeeeptaet testimo- filium tuum , et refrigerabit le, et dabit delicias
nia (III Reg. n, 2) : sicut scriptum esl in lege animoe tuoe (Ibid. xxix, 17). Qui pareil virgoe, odit
Moysi, et in libro Paralipomenon : Tu autem, Salo- filium suum : qui autem diligit illum, instanter erudil
mon fili mi, scilo Deum patris tui, et servi ei corde (Ibid. xm, 24). Jésus filius Sirach : Filii, inquit,
perfecto, et' animo voluntario. Omnia enim corda tibi sunt, erudi illos; et -curva illos a pueritia illorum.
scrulatur, et universas menlium cogitationes inlelligil. Filioe tibi sunt, serva corpusillarum, et non ostendashi-
Si quoesieriseum, invenies : 'si autem dereliqueris larem faciem tuam ad Mas (Eccli. vu, 25,26). Aposto-
illum, projiciet te in oelernum(I Parai, xxvm, 9). lus quoque ait : Patres, nolite ad iracundiam provo-
Attendant et Tobioe; de quo ila Iegitur, quod cum care filios vestros, sed educale illos in doctrinâ et
factus esset vir, accepit uxorem Annam ex tribu sua ; correctione Domini (Ephes. n, 4). Item idem : Patres,
et genuit ex ea filium, nomen suum imponens ei. C G nolite ad indig'nationem provocare filios vestros, ut
Quemab infanlia sua tintereDeum docuit, et abstinere non pusillo animo fiant (Coloss.m, 21). Hieronymus
ab omni peccato (Tob. i, 9). Item idem post pauca ad Loetam (Epist. 7) : n Si perfecta oetasel sui juris
filium suum Tobiam alloquens ait : Audi, fili mi, imputatur parentibus, quanto magis lactans et ,fra_-
verba oris mei, et ea in corde tuo quasi fundamentum gilis, et quoejuxta senlentiam Domini ignorât dex-
construe. Cum acceperit Deus animant meam, corpus teram et sinislram (Joan. vu), id est boni et mali
meum sepeli; et honorem habebis malri tuoe omnibus nescit diûerentiam? Si sollicita provides, ne filia
diebus viloe ejus. Memor enim esse debes quoe et perculiatur a vipera, cur non eadem cura provideas
quanta pericula passa sit propter te in utero\suo. Cum ne feriatur a malleo universoe terroe ; ne bibat de
autem ipsa compleveriltempus viloesuoe, sepelies eam aureo calice Babylonis (Jer. L, SI) ; ne egredialur
circa me. Omnibus autem diebus viloe suoe habeto cum Dina, et velit videre filias regionis alienoe
'
Deum in mente : et cavene aliquando peccato consen- (Gen. xxxiv) ; ne ludat pedibus ; ne trahat tu-
tias, el proetermittasproeeeptaDei nostri. Ex subslan- nicas? Venena non dantur nisi melle circumlita.
tia tua fac eleemosynam, et noli averiere faciem tuam Et vitia non decipiunt nisi sub specie nmbraque
ab ullo paupere. Ita enim fiel ul nec a te avertalur virlulum. J Et infra: « Qui autem parvulus est,
faciès Domini, Quomodo potueris, ita esto miseri- *D et |sapit ut parvulus , donee ad -annos sapientioe
cors : si multum tibi fueril, abundanter tribue; veniatl, et Pylhagoroe Y littera eum perducat ad bi-
si exiguum fuerit, etiam exiguum libenter imper- vium, tam bona ejus quam mala parentibus imputan- -
lire slude. Proemium enim tibi bonum thesaurizas ter : nisi forte existimes Christianorum filios, si ba-
in die necessitalis : quoniam eleemosyna ab omni ptisma non receperint, ipsos tantum reos esse pec-
peccato et a morte libérât; et non palitur animam cati; et non etiam scelus referri ad eos quidare
ire in lenebras. Fiducia magna erit coram summo neluerinl, maxime ee tempore quo contradicere non
Deo eleemosynaomnibusqui faciunt eam. Attende tibi, ppterant, quae aecepturi erant : sicut e regiene salus -
fili,ab omni fomicaiione, el proeteruxorem tuam nun- infantium, majerum luprum esl. s
quam paliaris crimen scire. Superbiam nunquam in Ambrosius in libro de Joseph (Cap. 2) : i Instrui-
tuo sensu, aut in tuo verbodominari permittas, in ipsa inur igitur qualis esse debeat affectas parentum, fi-
enim initinm sumpsit omnis perditio. Quicunque tibi liorumque gratia; sed fréquenter amor ipse patrius
aliquid operatus fuerit, statim ei mercedem restitue, nisi moderationem teneat, nocet liberis, si aut nimia
et merces mercenarii apud te omnino non maneat. indulgentia delictum resolvat, aut proelatio unius
*9K ÎONJï AURELÏANENSISEPISCOPI I<JC
coeteros ab affecta germanilalis avertat. Plus acqui- A A diis tenebris. El Apostolus : Filii, obedileparentibus
rilur filio, cui fratrum acquiritur amor. Hoecproecla- vestris in Domino : hoc enim est justum : honora pa-
rior munifipentia patrum, hoec ditior hseredilas filio- lrem tuum, el matrem tuam (quod esl mandalum pri-
rum. Jungat filios oequalisgratia, quos junxitsequalis mum in promissioné), ut bene sit -tibi, et longoevus
natura. Lucrum pietas nescilpecunioe, in quo pietatis sis super terrant (Ephes. vi, 1). Et Tobias filium suum
dispendium est. Quid miraris si propter fundum instruens ait : Cum acceperit Deus animam meam,
aut domum oriuntur inter fratres jurgîa, quando corpus meum sepeli : et honorent habebismalris tuoe
propter tunieam inler Jacob sancti filios exarsit in- omnibus diebus vitoeejus. Memorenim esse debesquoe
vidia?- Quid ergo? reprehendendus est Jacob, quia el quanta pericula passa sit propter te in uter'o suo.
proeferebat unum coetëris? Sed nec libertatem pos- Cum aulem et ipsa compleveriltempus vitoesuoe,sepe-
sumus auferre parentibus, ne eos plus diligant ques lies eam circa me (Tob. iv, 5),
- Augustinus in decem proeceptorum
plus credant mereri, nec filiis resecare sludium de- expositione
bemus plus placendi. Denique et Jacob plus illum ila «
scribit : Quarlum proeceptum est : Honora pa-
amabat, in quo majora virtutum insignia proe- trem luum, el matrem lûam. Huic contraria inquinta
videbat. s JSgyptiorum plaga cynomia est. Quid est cyne-
Quidam autem sunt qui filios SUPSblandis tantum B I mia? Musca canina, groecum vocabulum est.Caninum
horlantar sermonibus, et non delerrentur exemplo est parentes non agnoscere. Nihil tam caninum quam
Heli sacerdolis, qui filios suos verbis lanlum eoer- cum illi qui genuerunt, non agnoscunlur. Merilo
cuil,1, et severissima dislrictione ferire detrectavil ergo et catuli canum coeci nascuntur. s Hieronymus
a in Epistola ad Furiam (Epist.
(I Reg. n). Porro sunt plerique parentes, qui filios 10) : t Bonum est
suos dumlubricoe oetalis existant, verberibus ad bene quidem post Deum amari parentes a filiis; sed si né-
agendum corrigera negligunt : qui cum ad intelligi- cessitas veneril, ut amor parentum et filiorum Dei
bilem oetalem pervenerinl, et malis operibus deser- amore comparetur, ei non possit utrumque servari,
vire coeperint, non facile a malo cohiberi parentum tanc odium in prcpinquis, pietas inDee est. Honora
castigatione possunt ; quorum peccata parentibus, patrem tuum ( Exod. xx) : sed si te a vero paire non
qui eos in teriera oetate castigare noluerunt, impu- séparai. Tandiu scito sanguinis copulam, quandiu
tari dubium non est. ille suum noverit creatorem. » Ambrosius in libro
CAPUT XV. cujus titulus est De Joseph h : « Primum- omnium
Quod filii dfibilum honorem parentibus qoeantam discimus parentibus déferre reverentiam,
' impendeye
debeant. cum leginvus, quoniam qui benedicebatur a pâtre,
[Sicut sunt qui parentibus honorem digne rêve- G ( benedictus erat; et qui maledicebatar, maledictus
renlerque impendurit, ita surit e contrario qui id fa- erat ? Ideo hanc parentibus gratiam donavit Deus,
cere negligunt; non animadvertentes, aut certe ut filiorum pietas provocaretur. Proerogaliva paren-
animadverlère nolentes, quod qui parentes dehono- tum, disciplina est filiorum. Honora ergo patrem, ut
rant, Deo, qui omnium crealor verusque paler est, benedical le ; honoret patrem pius propter gratiam,
injuriam' faciant, et quod Dominus injurias paren- ingratus propler timorem. Etsi pauper est pater, el
tum, nisi digna poenitentia subsecuta fuerit, minime non habet divitiarum copias, quas relinouati filiis,
impune remanere patitur. Quanloeigitur sii damna- habet tamen ultirase benediclionis hsereditatem, quas
tionis, quantumqué ab huraana dignilale remotum sanclificationis opes successoribus largialur. Et mé-
parentes venerabiliter non agnqscere, quantoeque rite plus est beatum quam divitein fieri. s Sunt
sii remuneralionis eis débiterai honorera obedienter nempe perversoe volunlalis filii, qui honprem paren-
iinpendere, subler lestimonia breviter collecta de- tibus impendendum maie intelligentes , eum in eo
monstrant.] solo constare dissimulant, qu'od parentes recogno-
Ait Deus in lege : Honora patrem tuum et matrem scunt, eisque se cerppre nen animo
humiliant; et
luam,Misis longoevus,superterram, quam Dominus ea quibus indigent, eis admiuistrare refugiunt.
Deus tujis. dalur&s est tibi (Exod, 'xx, 12). Item ibi : jB madvertant erge, quod honpr in Ani^
Scripluris, ut bea-
Qui maledixeril patri et matri, morte moriatur tus Hieranymus aitc, non tantum in salutationum
(Ibid. xxi, 17). Salomon : Oculus, inquit, qui sub- officiis deferendis, quantum in eleemcsynis, ac mu-
sannat palrem, et despicit parlum malris suoe,effo- nerum c-blatione sentitur. Et idem pest pauca :
diant eum corvi de torrenlibus, et comedant illum filii « Proecepit, inquil, Deminus vel imbecillitates, vel
aquiloe.fProv. xxx, 17). Item : Slultus irridel disci- oelates, vel penurias parentum considerans, ut filii
plinant patris,sui, qui autem custodit increpationes, honorarent, eliam in vitoe necessariis ministrandis,
astulior fiel (Ubid. xv, 5). Item " Filius sapiens loeli- parentes suos. »
ficat palrem, et stultus despicit matrem suam (Ibid. " Restai
igitur tune filios digne honorem impendere
n; 20). Item -..Qui affljgit patrem et fugil matrem, debitum parentibus, cum eos suos generaiores humi-
ignominiosus est et infelix. Item : Qui maledixerit liter veneranterque recognoscere, eisque necessaria
patri siço et matri, exstinguetur Iucerna ejus in me- procuraverint administrare.
a Hieronymus. Hoec ille quidem t De Benedict. patriarch., cap. 1."
scripsit laudato
IQCQ,sedjnon iisdem plane verbis. c Ex comment, in Matth. cap.'iv, Yers. 4.
191 DE INSTITUTIONE LAICALI. ~ LIB. H. 198
CAPUT XVI. 4.gnum vel supplicium ei'rantidenuntiat. Cum verba
^ î Ut conjugati in domibus suis pastorale se noverint sanctaï, annuiitiatienis impendit, prefecto angélus
">. _ exercere debere ministerium. exisl.it. Et nemo dicat : Admonere non sufficio, ex-
Existunt in utroque sexu, qui in sibi subjectis plus hortari idoneus non sum. Quantum potes exhibe,
animarum lucrum, quam commodum terrenum quoe- ne maie servatum, quod acceperas, in tormenlis
ruut: sunt etiam e contrario, nonnulli potentes, et exigaris. Neque enim plus, quam unum talentum ac-
qusedamnobiles matronoe, qui ab eis quoeslum tan- ceperat, qui hoc abscendere magis sluduit quam
tum terrenum avare exigunl, et salvationem anima- erogare. Et scimus quod in tabernaeulo Dei non so-
rum illorumaut dissimulant, aut certepenilus parvi- lum phialoe,- sed prsecipiente Domino etiam cyathi
pendunt : putanles se nullum in illorum Iapsibus faeti sunl. Per phialas quippe doctrinâ exuberans ;
periculum subituros , nullam que pro eis Deo ralio- per cyathos Yero parva atque angusta scientia de?
lioneni reddituros; quibus ne illud prophelicum "signalur. Alius doctrinâ veritatis plenus, audientium
quoquo modo aplarLpossit,'verendum est, in quo mentes"inebriat : per hoc ergo quod dicil, profeclo
legilur : Lac comedebalis, et lanis operiebamini; el phialam po'rrigit, Alius expiera quod sentit, non va-
quod erassnm erat, occidebalis; gregem autem meum let; sed quia hoc utcunque denuntiat, profeclo per
non pascebatis, el caetera quoe de pastoribus prophe- B cyalhum gustum proebet. In Dei ergo tabernaeulo,
ticus sermo exsequitur (Ezech. xxxiv, 5). Si lan- idest, in sapeta Ecclesia positi, si per doctrinoe sa-
guente capite, ut beatus ait Gregorius a, membra pientiam ministrare phialas minime potestis', in
incassum vigent, languentibus utique membris, quantum pro divina largitate sufficitis, proximis ve-
caput aut languidum, aut languori vicinum sit, ne- stris boni verbi cyathos date. In quantum vos per-
cesse esl. Tecisse existimalis, etiam alios trahite, in via Dei
Qualem autem sollicitudinem et curam erga sub- habere soeios desiderate. Si quis vestrum, fratres,
jectam sibi domum Tiujuscemodi exhibera debeant, ad forum aut forlasse ad balneum pergit, quem otio-
sequentia docent. Ait Salomon în Proverbiis : Dili« sum esse censiderat, ut secum veniat, invitai. Ipsa_
genter,attende vultum pecoris lui, tuosque grèges consi- ergo terrena actio vos vestra convenial, et si ad
déra. Item : Ubinon.estgubernafor, populus corruit. In 'Deum lenditis, curate ne ad eumsoli veniatis. Hinc
doctrinâ noscitur vir, : cor sapientis quoerit doctrinam enim scriptum : Qui audit, dicat veni (Apoc.xxii, 17). s
(Prov. xxvn, 23; xi, 14; xn, 8; xv, M). Beda în Item idem in homilia de novem ordinibus angelo-
homiliis de pastoribus i>: « Non solum, inquil, pa- rum 4 : « Nam sunt plerique qui parva capiunl, sed
stores episcopi et presbyteri, el diaconi, vel etiam tamen hsec eadem parva pie annuntiare fratribus
redores, monasleriorum, sed el omnes fidèles, qui G non désistant. Isti itaque in angelorum numéro dis-
parvulse suoedomus custodiam gérant, paslores recte currunt. s>
voeantar, in quantum éidem suoe domui sollicita Augustinus in sermone ad populum : « Filios, in-
vîgilantia proesunt. Et quicunque vestrum saltem uni quit, et omnes familias vestras admonele, ul caste,
aut duobus fratribus quolidiano regimine proeest, el juste, el sobrie vivant, el ad bonum exemplum
pasloris eisdem débet offîeium implere; quia in et bona opéra provocale. » Ilem idem in libro ser-
quantum sufficit, pascere hos verbi dapibus jubetur, monum e : « A malis corde semper disjungimini ; ad
Imo unusquisque vestrum, fralres, qui etiam priva- tempus caute corpore copulamini ; nec lamen né-
tus vivere creditur, pasloris officium tenet, et spiri- gligentes sitis in corrigendis vestris, ad curam sci-
talem pascit gregem," vigiliasque noclis custodit su- -Iicet vestram quoquomodo pertinenlibus, monendo,
per illum, si bonorum acluum, cogitationumque hortandô, docendo, terrendo, quibuscunque modis
rmmdarum sibi aggregans multitudinem, hune juste potestis, agite. Nec cum invenîtis in Scripluris, et
moderamine gubernare, coelestibus Scripturarum in exemplis sanctorum, sive qui ante, sive qui post
pascuis nutrire, et vigili solertia contra immundo- Domini adventum in hac vita fuerunt, quod mali
rum spirituum-insîdias ser^are contendit. J Grego- bonos in unitate non maculant, efficiam'inipigii ad
rius in homilia ° Evangelii : « Ulinam, fratres cha- corrigendos malos. t Clamât enim Isaias propheta :
- rissimi, non ad judicium noslrum dicamus, quia 'Recedite, exite inde, pollutum nolite tangere (Isai.
omnes qui sacerdolii nomine censentar, angeli vo- xv, 11). Quod idem beatus Augustinus ita exponit
eantar, propheta attestante, qui ail ":Labia sacerdo- (Gap. 20) : « Quid est enim, inquit, tangere immun-
lis custodient scientiam, et legemrequirent ex ore ejus, diîm, nisi consentira peccatis? Quid est autem, exire_
quia angélus Domini exercituum est (Malac. n, 7). inde, nisi-facere qued pertinet ad cerreclibnem ma-
Sed ejus allitudinem nominis etiam vos, si vullis, Iprum, quantum pro uniuscujusque gradu atque pér-
potestis mereri : nam unusquisque vestrum in tan- sona, salva pace, fieri potest? Displicuit tibi, quod
tum sufficit, in quantum gratiam supernoe aspiratio- quisque peccavit, nen teligisti immundum. Redar-
uis accepit, si â sua pravitate,proximum revocat, si guisti, corripuisti, monuisti, adhibuisti eliam, sï
exhortari ad bene operandum curât, si oeternum re- reS exigit, congruam, et quoe unitatem non violet
a PastoraUs curoe part n, cap. 7. c Homil. 6.
h Ex honni, in aurora Natâlis Domini, Luc. n, in- à Homil. 54.
ter hom. Memales de sanctis. e De Verbis Domini, serai. i% cap. 18.
499 - JON^'AÙRELIANENSISIEPISCOPI ", 200 -
disciplinant, existi inde. > Multi nempe sunt, qui j i, niens offeresmunus tuum (Matth, v, 25). Et alibi in
hanc recessionem, el hune exitum facere, et hoc Evangelio : Accedens,inquil, Petrus ad Jesum dixit :
immundum non langera parvipendunl. Dum enim in Domine, quoties peccaverilin me frater meus, dimil-
domibus suis rapinas, oppressiones pauperum, furla, tam usque seplies? Cui [respondit Dominus : non us-
adulteria, el coelera innumera mala fieri sinunt, et que septies ; sed usque septuagies seplies (Ibid. xvm,
talium obsequiis deliniti, socielale deleclali, eis 21). Et post aliqua : Sic et Pater meus coelestisfa-
corde junguntur, proeul dubio non inde recédera ciel vobis, si non remiseritis unusquisque fratri suo de
comprobanlur. Cum vero talibus peccantibus consen- cordibus vestris (Ibid. xxxv). Quod ita bealus edis-
liunt, ab eorum consortio non exeunt. Cum igitur serit Hieronymus a : t Formidolosa, inquit, senlen-
erga hujuseemodi delinquentes congruam discipli- tia, si juxta nostram mentem senlentia Dei flecti-
nant non exhibent, pollutum, el immundum minime lur, atque mutalur. Si parva fratribus non dimilti-
tangere cavent. Videanl itaque hujuscemediproelali, mus, majora nobis a Deo non dimittuntur. Et quia
qualem erga maie agentes rigerern disciplinai, et potest unusquisque dicere, nihil habeo contra eum,
erga eppresses ppera misericerdioe beatus Job iin- ipse ne vit : habet Deum judicem, nen esl mihi curoe
pendebat. Ait namque : Auris audiens bealificabat quid velit agere, ege ignpvi ei : confirmât senten-
me : et oculus videnstestimonium reddebat mihi, quod 13 liam suam el omnem simulalionem ficloepacis ever-
libérassent pauperem vociferantem, et pupillum cui tit, dicens : Si non remiseritis unusquisque fratri
nonessetadjutor. Benediclioperituri supra meveniebat; suo de cordibus vestris (Ibid. xxxv). »
et cor viduoeconsolatus sum. Justitiaindulus sum, et Augustinus in libro de Sermone Domini in monte
vestivi me sicut vestimenloet diademutejudicio meo. (Lib. i, cap. 10) : nJubemur ergo illaluri munus in
Oculus fui coeco,et pes claudo : pater erampauperum ; altare, si recordati fuerimus aliquid adversum nos
et causant quam nesciebam, diligentissimeinvestiga- habere fratrem, munus anle altare relinquere, et
bam. Conlerebammolas iniqui, et de dentibus illius pergere, ac reconciliari fratri; deinde venire, et
auferebam proedam (Job. xxix, il et seqq.). Item munus offerre. Quod si accipialur ad litleram, for-
idera post pauca : Cumque sederem quasi rex cir- tassis aliquis crédit ila fieri oportere, si proesens sit
cumstanle exercitu; erant tamen moerentium conso- fraler : non enim diulius differri potest, cum munus
lator(Ibid., 25). tuum relinquere ante altare jubearis. Si ergo de.ab
Videanl etiam qualem solliciludinem domus suse sente, et quod fieri potest etiam trans mare consti-
beatus Tobias coecuscorpore, videns corde, gerebat, tulP, aliquid taie veniat in mentem, absurdum est
qui cura hoedibalantis vocem audisset, ait : Videte credere ante altare munus luum relinquendum, qued
ne forte furtivus sit : reddite eum dominis suis : '^ ppst terras, et maria pererrata efferas Dee. Et ideo
quia non licet nobis ex furto aliquid aut edere aut prersus inlrp ad spirilalia refugere cogimur, «t
contingere (Tob. n, 21). Quibus verbis innuitur, hoc quod dictum est, sine àbsurditate possit inlellig»i.
quod sicut a furto, ita quoque a coeteris vitiis do- Altare itaque spiritaliter, in interiore Dei templo
mum suam pervigili sellicitudine immunem effi- ipsam fidem accipere possumus, cujus [siguum est
ciebat. Summopere igitur his qui proesunt prdeu- altare visibile. Quodlibet enim munus offerimus
randum esl, ut providam sollicitudinem domui suoe Deo, sive prophetiam, sive doclrinam, sive oratio-
indesinenler gérant, ne, quod absit, quispiam sub- nem, sive hymnum, sive psalmum, et si quid taie
jeclorum suorum instinctu hostis antiqui decipia- aliud spiritalium donorum animo occurrit, aece-
tur; el eis dissimulanlibus , aut consentientibus, plum esse non potest Deo, nisi fidei sinceritate ful-
aut non redarguentibus, in peccatum convertatur. ciatiir.
CAPUT XVII. Gregorius in Moralibus (Lib. xxn, cap. 8) : £ Ah
Quod peccata prius fratribus sint remittenda ; et tune omnipotente, inquit, Deo munus ex manu non acci-
munus Deo offerendum. pilur, quod corde obligato in malilia perfertur.
Sunt quam plures qui frigido corde, nullo scilicet Mundari etenim débet prius animus, qui munus of-
charilatis ardore succenso, Deo el munus ad altare u ferre vult Deo : quia omne quod datai- Deo, ex dan-
offerunl, et orationes et eleemesynas frequentare tis mente pensatur. Omnis malitioemacula ab inte<
non cessant, pulantes isla sine charitate Deo pla- riore nostro homine, cogitationis immulalione ter-
cera ; proesertim cum nulla bona sine charitate, cum genda est : quia iram judieis placare nescil oblatio,
charitate aulem ei omnia placeant. Tune enim Deo nisi ex munditia placeat ofierenlis, sicut in Itbro
exleriora gratis dari, et offerri possunt, cum inte- Geaesis scriplura est : Respexit Dominusad Abel, et
rior homo charitatis ardore succenditur, et templum ad ntunera ejus; ad Cain aulem, et ad mimera ejus
sancti Spiritus efficitur. non respexit (Gen. iv, 4). Neque etenim sacrum elo-
. Qualiter vero munus Deo offerri debeat, Dominus quium dicît : Respexit ad ntunera Abel, et ad Cain
docet in Evangelio dicens : Si offers munus tuum ad munera non respexit; sed prius ait : quia respexit
altare, et illic recordalus fueris quia frater luus ha- Dominus ad Abel, deinde subjunxit : et ad munera
bet aliquid adversum te, relinque ibi munus tuum'ante ejus. Et rursutn dicit : quia non respexit ad Cain ;
altare; el-vadeprius reconciliari fratrituo ; et tuneve- ac deinde subdfdit : nec ad munera ejus. Ex dantis
a Lib. ni in Matth., cap. 18,
201 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LB3. IL 202
namque corde id quod fit, accipitur : ideirco non 1Apiunt. Sunt etiam nonnulli, qui tanti sacramenti
Abel ex inuneribus, - sed ex Abel munera oblata parlicipatione ob reatuum suorum
obligatïonem,
placuerunt. Prius namque ad eum Iegitur Dominum sacerdotis judicio, merito privantur. Sunt item ple-
respexisse, qui dabat, quam ad illa, quoe dabat. i rique (quod valde periculosum et congrua emenda-
Ut audito scilicet hujus ordine narralionis, disca- tione dignum est) qui ah hoc sacramenlo
parlim
mus quia exteriora munera ex interna cordis mun- incuria, partim desidia adeo se
subtrahunt, ut vix
ditia condiuntur. ut virtus hujus discretionis unum- in anno, nisi sub tribus tantum feslis
proeclaris [ ex
quemque riestrum dppeat, qualis apud se esse de- consuetudine h] potius quam ex devotione faciant ;
beat, cum exteriera bona non solum Deo per obla- nescientes aut scire nolentes, quod sicut cerpus
lionis votum, sed etiam proximis subministral. A sine cibo et
potu, ila et anima sine spiritali cibo
discordantibus Deus accipere non vult sacrificium, moritur.
holocaustum suscipere récusât. Hinc ergo perpendi Quanti autem sit discriminis, nisi accipialur, et
débet quantum sit malum discordise, propler quod quanti, si indiscrète sumatur, subito breviter colle-
illud abjieitar, per quod culpa laxatur. In libro Ee- cta evangelica et apostoliea testimouia, et sancto-
clesiastico scriptum est : Qui offert sacrificium ex rum Patrum dicta démonstrant. Ait autem Dominus
subslantia pauperis , quasi qui viclimat filium in ]B in Evangelie : Qui manducat carnem meam, et bibil
conspectu patris sui (Eccli. xxxiv, 24). Quid nam- sanguinem meum, in nie manet, et ego in eo (Joan.
que esse inlolerabilius potest, quam mors filii ante vi, 57). Et alibi : Amen dico vobis: nisi manducave-
oculos patris? Hoo itaque sacrificium, quanta ira ritis carnem filii hominis, et biberilis ejus sanguinem ,
aspiciatur, estenditer, cum orbati patris dolori com- non habebitis vitam in vobis. Qui manducat carnem
paratur. Aliud est pro peccatis misericerdiam fa- meam, el bibit sanguinem meum, habet vitam oeter-
cere, aliud pro misericordia facienda peccare : quoe nam :et ego resuscitabo eum innovissimo die (Ibid.
jam nec misericordia nuncupari potest, quia ad 54,55). Paulus ad Corinthios : Catix, inquit, cui be-
dulcem fraclum non proficit, quoeper virus pestiferoe nedicimus : nonne communicalio sanguinis Christi est?
radicis amarescit. et panis quem frangimus, nonne participalio corporis
Improborum hominum sacriûcia per prophelam Domini est? (I Cor. x, 16.) Item : Itaque quicunque
Dominus reprobat dicens : Ego Dominus diligens manducaverit panem, et biberit calicem Domini indi-
judicium : et odio habens rapinam in holocausto (Isa. gne, judicium sibi manducat et bibit, non discernons
txi, 8). PJerique etenim indigenlibus subtrahunt, corpus Domini (Ibid. xi, 27).
quoe Dee largiuntar. Sed quanta ees animadversiene Hieronymus in libro adversus Jovinianum (Lib. i) :
renuat Dominus, demenslrat, dicens : Hostioeimpio- (Q « Omnis populus accessurus ad montem Sina, el
rum abominabites, quoe offeruntur ex scelere (Prov. Dei auditurus eloquium, tribus diebus sanctificari
xxi, 27). Plerumque homines pessimi quanta per jussus est, et se ab uxoribus abstinere. Quod quidem
oblaliouem Deo tribuant, pensant, quanla autem scimus etiam et ad David fugientem ab Abimelee
rapiant, dissimulant considerare, quasi mercedem sacerdote dictum : Si mundi sunt pueri ab uxoribus ?
operum numerant, et perpendere scelerum culpas Et ille respondit : Ab heri et nudius terlius (I Reg.
récusant. Item idem in libro paslorali ; Si offers xxi, i). Panes enim propositionis, quasi corpus Chri-
munus tuum ad altare, et coelera(Matth. xv, 23). «a Ex sti, de uxorum cubilibus consurgenles edere non
qua scilicet perceptione pensandum est, quorum ppterant. Et in transita centemplandum quod dixe-
hostia repellitur, quam intolerabilis culpa monstra- rat : si mundi sunt pueri ab uxoribus ? videlicet quod
tur. Ram cum mala cuncta bonis sequenlibus di- ad munditias corppris Christi omnis coites sit im-
luantur, pensemus quanla sint mala discordise, quoe mundus. » Gregorius in libro Meralium : « Quis
nisi exstincta fuerint funditus, bonum subsequi non namque sit sanguis Christi non jam audiendo, sed
permittunl. » bibendo discimus : qui sanguis super utrumque po-
His itaque proelibatis sententiis, affalim instrui- stera juxta exemplum antiqui pepuli ppnitur, quandp
mur, tune nos exterius hostiam mundam Deo offerre jD non solum ore corporis, sed eliam ore cordis hauri-
posse, cum a corde nostro omne nubilum discordioe lur : in ulroque etenim poste agni sanguis est posi-
deterserimus : el, juxta Apostolum, hostiam vivam, tus , quando sacramentum passionis Christi, cum
sanclam, Deo placentem (Rom. xu, 1), ante divinoe ore ad redemptionem sumitur, ad imita tio'nem quo-
majestatis oculos nos exhibuerimus. que intenta mente cogitatur. Quasi in nocte agni
CAPUT xvm. carnes comedimus, cum in sacramenlo medp domi-
Quod ad perceptionem Domihici corporis el sanguinis nicum corpus accipimus, quando adhuc ad invicem
fréquenter et discrète sit accedendum noslras conscientiàs non videmus. Nam nihil prodest
Sacrosanctum corpus et sanguinem Domini no- corpus et sanguinem Christi Jesu ore percipere, et
stri Jesu Christi, ubi et redemptio totius salulis, et ei perversis moribus contraire. Qui scélérate vivunt
niysterium fidei noslroe consislit, quidam reverenter in Ecclesia, et communicare non desinunt; el pu-
et salubriter, quidam indiscrète et indigne perci- tant se tali communione mundari, discant nihil ad
a Ex Greg. ubi supra, cap. 23. . t Ex consuetudine. Hoecquoe omnino necessaria
erant ad'ecimus.
PATROL. GVlk 7
" ^ÔN^ AURELtANENSÏSEPISCOPI 204
203
emundationem profieere sîbi, dicenlé propheta : A lauduta solemnia participatio corporis et sanguinis
Quid 'est quod difecfltsmeus în domo mea feeit sce- Demini celebretur, salis mirari nph potest urideusUs
lera multa ? Nunquid tûmes saiitlw uuferent a te ma- valde reprehensibilis irrepserit; ut quidam tarilo sa-
litias mas?{Jeteni. xi, 15.)Et Apostolus : Qui enim cramenlo se privari non pertimescant ; el si conti-
hoc accipit indigne, judicium sibi manducat et bibit geril Ul aliquo intervenientê peccato ab en sepa-
(I Cor. xi, 29). rentar, nec dolore nec contritione cordis eonleran-
Isidorus in libro Offlciorum {Lib. i, cap. 18) : tur. Porro idem reprehensibilis usus in tantum ino-
i Dicuril, inquit, aliqui, nisi aliquo irilerveniente litus est, lit quasi pro lege haberi, et lanto sacra-
peccato, eucharistiam quolidienobis, jubenteDoniino, mentel non participantibus quamdam impunitatem
postulamus, dicërites : Panem noslrunl quotiâiaiium du proiiliiiere videatur. Proinde necesse est, ut unus-
nobis hodie (Luc.xi, 5); qupd quidem bene dicunt, quisque fidelis sibi hinc inde pericula imminere co-
si hoc cum Teligiene, et devolione; él humiîitate gnoscat ; scilicet quia nisi manducaverit el biberit,
suscipiurit; ub confidendo de juslilia, superbaproe- vitam in se non hahebit : si indigne manducat el bi-
sumptiene id faciant. CoelerUmsi talia sunt peccata, bit, judicium sibi manducat et bibit. Proeparel ergo
quoe qiiasi mortaum ab altari remeveant, prius se, ul mundo pectore el corpore redemptionis suoe
agenda pcenîlentia est, ac Sic deinde salutiierum B munus et fréquenter et discrète accipere valeat ; ut
medicamentam suscipiendum ; quia dicit Apostolus: Christum in proesenti seeum habere et ab eo in fu-
Qui enim manducat et bibit indigne, judicium sibi taro ad vitam resuscitari mereatur.
manducat et bibit '(I Cor. xi, 29). Hoc est ènim in- CAPUT XIX.
digne accipere, si eo tempore quis accipial, quo De decimis fidelium.
'
debeat agere poenitentiam. Coeleruin si tanta non Cum oblatiories et decimsé fidelium soliiis Dei
sunt peccata, ut non excûnimmiicatus quisque judi- causa dari debeant, mullifarià disiribttlione; emen-
celur, nbn se débet a medicina Doniinici corporis datione valde indigente, a plerisque dari soient;
separare ; ne dum forte diu abstinere prohiberai", quoniam sicut sunt nonnnUi qui Deo dévote, ita exi-
a Christi corpore sëparelùr. Manifeslum esl enim stant quainplures, qui eas non honoris divini, sed
eos vivere qui corpus ejus attingunt. Unde timen- quseslus sui causa, sacerdotibus distribuunt, eosque
dum est, rie dirai "diu quisque separalur a Christi quibus proesunt, distribuera cbmpellunt : scilicet ut
cerpprë, àliènus rërhaneat a salute, ipso docente : id quod datam fuerit, aut totem, aut pêne tolum in
Nisi comederitis carnem filii honïinis, et Mberilisejus suos suorumque retorqueatur usus ; hi namque licet
sanguinem, noil habèbïiis vilain in Vobis(Joan. vi, ab hominibus honoratores Dei videri velint, deho-
v
54). Qui eriim jam péccare quievît, communicare nefatores lamen, Imo divini dati subreptores, ad sui
non désinat. Conjugatis aulem abstinenduin est â perniciem existent.
coitu, plurimisqûe Siëbûs oràtioni vacâre, et sic Porro sunt plerique qui possessionum limitibus
deinde ad Christi corpus accedere. t Et 'paulopost : coan'gustali, et reditibus carentes, aut in juris sui
« Quapropter eligèndi sunt aliqiti dies, "quibusprius proprio,aut certe ex munera alicujuspolentis habent
homo continenlliis vivat, quo ad tantum sacrameia- basilicas, ad quas r'eligiosa devetip fidelium oblalio-
tum dignus accedere ppssil. i num et decimarum magnam conferre solet copiam.
Item idem, iri libelle a qui Syriphyma inscribitar : Supeï qua hujuseemodi cupiditate ducti soient di-
i Quotidie, inquit, eucharistioe comniiinionehi per- cere * Ille presbyter multa de mea acquirit ecclesia,
cipere née laudo nec vitupéra : omnibus tamen do- quapropter volo, ut de eo quod de meo acquirit, ad
minicis diebus côrariiumcanduîh suadeo et horlor : votam meuui mihi servial, sin alias; meam ullra non
si tamen mens in affecta peccaridi non sit. Nam ha- habebit ecclesiam. Sed el in talibus basilicis consti-
bentem adhuc volunlatem peccandi, gravarî magis luinon sîuulit presbylerës, nisi ab eis munus quod
dico eucharistioe perceptione, quam purificari. Et optant, accipiant.
ideo quamvis qui! peccato mordeatur, peccandi de Sunt eliam plerique potentes, qui oblili ordinis et
caetera non habeal voluntatèrii, et communicaturus " ministerii sui, hujuseemodi basilicas possidenles, ré-
satisfaciat lacrymîs, et orationibus, el confidens dé bus tenues, fidelium vero largissirais decimis abun-
Demini misèraliprie, qui peccata pioeconfessioni dp- dantes, contra fas suis aut clericis aut laîcîs beneli-
nare consuevit, accédai ad eucharistiam inlrepidus Ciariomunere conférant, ut de hujuseemodi oblatio-
eljsecùrus. Sed hoc deillo dico, quem capitalia el mor- nibus el decimis sibi serviant : quod quam sit ex-
talia peccata nen"gravant. Nam quem merlaha ppst traordinarium, et religioni Christianoe incongruum,
baptismum criminà cemmissa prémuni, hortor priufe nec nbn el facientibus periculosum, qui animadver-'
publica poenitentia satisfacerë, et ila sâëërdetis ju- lit, inielligit. Non enim ad laicorum, sed ad ponti-
dicio reconciliatùm communiéni sociari, si vult non , ficum ministerium, per quos basilicoe Deo dediean-
ad judicium et condemnatioriem sui eucharistiam tur, pertinet, qualiter oblationes et decimoefidelium
accipere. Deo ûblatoedispensentur, ordinare. Ponlificum sane
Cum igitur coriventas Christianorum ad ecclesiam *; miuisterium est, quantum ex eisdem fidelium obla-
ideo proecipue institalus sit,- ut inter hymnorum et :,: tionibusin fabricis applicetar ecclesioe, quantum in
a Est S. Aug. c. 53, de ecclesiasl. Dcgmat.
205 DÉ INSTITUTIONE.LAICALI. —LIB. II. 208
iuiiiiu&ribUseoncinhândis, qu&nlutri in hespitibus ^ sine de pbiïïis tirbormti, Domini sunl : el illi sânclifi-
eolligeudis, et pauperibus recreandis, quautamque cant (Lèvit. xxvn, 50). Item : Omîtes dbSimoebPum
iïi presbylëi'ôfritri êoruinque qui secum militiâih U ovium; et oiiiile tjuodbûhque iraûsit sùb virga, in
Christi gérant iieëessitalibus sUblevândis experise- numerUm decimunt tjuPâcitnque eveitêrit',sahetifica-
tar, disponérë; non laicorum, ut in suos suordiri- tumoerit Domino. Non mûtabis illum bonum malo,
què ex his quidqUani retOrquëatUr usus, exigéfe. neque ihaluin boiiâ (Num. xv, 17). In libro quoque
Hoc netnpè gërttis avaritioe in tantum quosdanl dbîi- Nuriierorum : Sepàràbitis primitias Domino de ci'bis
gaverat Iaiëdsj Ut hoc se juste et'râtiohabililër, iltlo vestris; sive de areis'primitias sêpdi'abii'is; ila et de
inculpabiliter sêctari poSsôputarërit, donec glorlO- pulmëntis dabilis primitias Domina. Item : Omnem
Sus oHbodoxus donliiiis Ludovicus imperator â, in- medullam vini, olei ac frumeiiii, quidquid offerunt
ter fcoetefâ pietatis sfioebëtieficià, poe hdiibrë et primiliarum Domino, tibi dèdi (ibid., xvm, 12).
aniefe Demini nôstii JëSU Ghrisli sarictoe cbntalii Item : Dixiiqûë Dbminu's ad Âàroii : th terra eorum
Ecclesioe, àb hoc qttoqùe eàhi immunerii ëffecerit. nihil pos'sidebis; nec habebis partent inler eos : Ego
Caveant ergo se laici necesse est, ab appelilu dëci- pars et hoereditastua in mediô filiorum Israël. Filiis
marum et oblalitinuin fidelium ; nefc qttidqu&nisibi autem Levi dèdi Omnesdécimas Isfaelis iri posséssio-
ex his per vim, nisi ad periculum suum, vendlcàre B' nem prô ministerio quo serviuhi mihi in tabernaeulo
posse sciant, suoque conlenli sint ministerio; ne ' foederis. Iri Deuleronomiô : In loco quem élegerit
dum alterius usurpant, sUo, quo contenli esse de- Dominus Deus Vester, ul sit nomen ejus in eo : illuc
bent, ministerio, quodammodo se iridignos faciànl ; omnia qUoeproecipioconfefelis h'olbcàûslàet hostias,
él aliorum qiîoquepiâ vota Sibi iri pëëcatuin conver- ac viclimas; décimas ac primitias manuum véslra-
laht,- et sacrilëgii noiam incurrant. Ozias itaque rex ritnt, et quidqtiid proecipUuiAest iii muneribus quoe
quia temerario aûsu sacerdotale ministerium arri- vovhtis Doniinp (Deut. xu, îl). Item : Décimant par-
puit, illico immundilia leproe mulclatUë est. Baltha- tent sepUrabiè de cunctis frugibus luis, quoenascun-
zar quoque rex, quia vasa divinis usibus fconsëcrala lur in terra pë'r annos singulbs : et cbmedes eam in
in siios usus conlfâ fas convertit, vita cîim rëgiio cotispeclu Domhli Dei lui, in loco quem élegerit ; Ut
caruit. lit e'Pnbmen illius invocelur. Dëcimam frumenli tui,
Quisquis ërgo de hoc génère avaritioe Sibi ifiipUni- et vim, et olei, et primogenita de arriienlis, el ovibus
lâlem promittit, audial quid sacri caiiones in con- tuis; ut discas llmerë DomiiîûM Dëuin tuum bhïni
cilid Gangrensi de hac re décernantb : « Si quis obla- "tempore (Ibid., xiv, 22). In libro Tob'ioe': Hic s'olus-
liones ecclesioeextra ecclesiam accipere vel dare fùgiebat consortia omnimh; et pergebat ad Jerùsaletn,
voluerit, proeter cousensum episcopi vel ejus cui G ad templum Domini, et ibi adorâbal DominumDeum
hujuseemodi officia commissa sunt, nec cum ejus suum Israël.' omnia primitiva sua el décimas Suus
voluerit agere consilio, anathema siL J>Scribil quo- fideliter offei'em (Tob. 1, 6). In Malachia : Ihferte
que Hieronymus in epistola ad Nepotiânum (Epist. omnem decimatû in lïorreuhl meum, el sit cibùs in
2): t Ecclesiamfraudare sacrilegium est. J Et infra: domo tnea, et probaté nie 'super hoc, dicit Dominus.
<Aut quod apertissimi sceleris est, exinde aliquid Si non aperutro vobis caluracl'as coeli,et effuderô vo-
subtrahere, omnium proedonum crudelilalein supe- bis benediclionemUéijuead abuhdanliâm : el incre'pabo
ral. Î Scribit etiam in Commentariis Malthaelevan- pi'o vobis devoràitlem, el non corrumpël frûctum terroe
gelistoe: « Omnes igitur qui slipe templi, et his qrioe iiesli'oe: net erit sterilis vinea in agt'o, dicil Dominus
conferuntar ad usus ecclesioe,abutunlur, in âliis ré- exercituum. Et beatos Vosdicent ômhes génies (Ma-
bus quibus suam expleant voluntatem, similes surit ine, m, 10). Jésus fllius"Sirach : lit omni dato hila-
scribis el sacerdotibus redimentibus mendacium et rem fac vulluni tuum : in exsullalione sanctified dé-
Salvaloris sanguinem. t cimas tuas (Eccli. xxxv, 11). Paulus : Eqùidem de
Quod aulem decimoe sacerdotibus, imo in sacer- filiis Levi sacerdolium ucclpieiités, mandalum Itâbënt
dotibus Deo dari debeant, subtus leslimonia col- décimas suinere a populo Secundum legem, id est, a
lecta déclarant : Scribitur in Genesi ': Et dédit ei, id O fratribus suis (Ilebr. vii, S).
est, Abraham Melchisedech, décimas ex omnibus Augustinus ili Serrhohe ad populum c : t Pi'opitio
(Gen. xrv). Item : Votum vovit Jacob dicens: Si fuerit Christo gratias agile, fratres charissifrii : jâin prope
Deus mecum, et custodierit me in via per quant am- Sunl dies in quibus fractura telluris, el messes colli-
bulo, et dederit mihi panem ad vescendiînii, et te- gere debemus : et ideo' gratias agentes Deo qui dédit,.
stem ad induendum, reversusque fuero prospère ad de offerendis, imo de reddëîidis decimis cogitemus.
domum patris mei : erit mihi Dominus in Deum, el Deus enim nosler qui dignatus esl totum darë,
lapis iste quem erexi, in titulum vocabitur domus "declmam â nobis dighaiur répétera,' nen sibi, sed
Dei : cunctorumquequoe dederis mihi, décimas offe- Bôbis siiië dubid profdturam.' Sic eriiin ipse
ram tibi (Ibid. xxvm, 20). Et in Exodo : Decititas per prbphetaftl promittit, dicens : Inferlé, in-
tuas et primitias non lardabis offerre (Exod. xxn,29). quit, omnem décimant in hor'rea mea :'et sit cibus
In Levitico : Omnes decimoeterroe, sive de frugibus, in domo mea; el probate me in his, dicit Dominus, si
a Ludov, Plus Capit. lib. v, cap. 22. c De Teriipore serra. 219.
h Gao. 7. Ex interp. Bienysii Exigui.
207 -JON.&AURELIANENSISEPISCOPI 208
non aperuero vobis calaractas coeli,et dedero vobis j Lhomo quem feci, mea est terra quam colis, mea
fructus usque ad abundanliam (Malac. m, 10). sunl semina quoespargis, mea animalia quoefatigas,
Ecce,probavimus quomodo decimoemagis nobis quam meoesunl pluvioe el imbres, venlornm flamina mea
Deo proficiant. O homines slulti, quid mali impe- sunt, meus solis calor, et cum omnia mea sint ele-
rat Deus, ut non niereatur audiri ' Sic enim menta, tu qui mànus tantum accommodas, solam
dioit : Primitias areoe tuoe et torcularis lui offerre decimam merebaris. Qui ergo aut proemium com-
mihi non tardabis (Num. xvm, 30). Si tardius dare parare, aut peccatorum desiderat indulgentiam pro-
peccatum esl, quanto pejus esl non dédisse? el ite- mereri, reddat décimas, etiam de novem partibus,
rum dicit : Honora Dominum Deum tuum de tuis stadeat eleemosynam dare ; ita tamen ul quidquid,
justis laboribus, deliba ei de fructibus jusiitioe tuoe, excepte victu mediocri et veslitu rationabili, su-
ul repleanlur horrea tua frumento, vinoque torcularia perfuerit, non luxurioe reservetar, sed in ihe-
redundabunt (Prov. ni, 10). Non prseslas hoc gratis, sauro coelesti per eleemosynam pauperuin rëponatur.
quod cilo recipies cum magno fenore. Quoeris forte Quidquid enim nobis Deus plusquam opus esl, dede-
cui proficiat quod Deus accipiat reddilurus ? Quoeris rit, non nobis specialiter dédit, sed per nos aliis ero-
iterum cui proficiat, quod pauperibus dater? Si gandum transraisil ; si non dederimus, res aliénas
credis, tibi proficit : si dubitas, perdidisti. Decimoe B invasimus. >
enim, fratres charissimi, tributa sunt egentium ani- Evidentibus itaque indiciis declaratam est, quali-
marum. Redde ergo tributa pauperibus, offer liba- ter decimoe Deo dari debeant. Si igitur, Scriptura
mina sacerdotibus. Quod si décimas non habes fru- mcnente, decimis, et primiliis, et coeteris terrene-
cluum lerrenorum, ulagricola; quodcunque te pa- rum fructibus Deus honoratur, utique quia honora-
scit ingenium Dei est, inde décimas expetit, unde tura;procul dubio qui hoecDeo dare negligit;el si
vivis : de mililia, de negotio, de arlificio tuo redde ille in non dando Deum dehonorat, multo magis ille
décimas. Aliud enim pro terra dependimus : aliud Deum dehonorat, qui suis militibus Deo oblata *
pro usu vitoe pensamus. Redde ergo, homo, quia contra fas usurpât. Propter banc nempe avaritiam
possides ; redde, quia nasci meruisli ; sic enim dicit quoe sacerdotes Domini exinanivit, et ad pauperta-
Dominus. Dabunt singuli redemptionem animarum temperduxit, exstant hodie nonnulloe basilicoe ita
suarum, et non erunt in eis morbus neque casus. cariosoe, culminibusque egentes, et, quod majus est,
Ecce habes in Scripturis sanctis cautipnem Demini paupertate proepediente pêne ad solum usque cel-
lui, per quam tibi promisit, quod si décimas dede- lapsoe, ut in his Christo famulari, ejusque cerpus
ris, non solum abundanliam fructuum recipies, sed et sanguis confici digne nequeat. Quas etiam dum
etiam sanilatem corppris consequeris. Replebuntur, G pagani, et increduli conspiciunt, nomen Christiano-
inquit, areoe tuoe frumento : vino quoque torcularia rum blasphémant, dicentes : Ecce qualia templa
redundabunt : et non erunt in eis morbi neque casus Christiani Christo Deo suo fabricant; et impletur
(Ibid., 3). Cum enim décimas dando, terrena et coe- illud Apostoli : Nomen Domini per vos blasphematur
lestia possis munera promereri, quare per avaritiam in genlibus (Rom. n, 24). Sicut enim priscorum Chri-
duplici te benedictione defraudas? Audi ergo inde- stianorum devotio circa basilicas Christi fabricandas,
vota mortalilas : Nosti, quia Dei sunt cuncla quoe et diversis donariis cumulandas, earumque sacerdo-
percipis, et de suo non commodas rerum omnium tes venerandos flagrabat, ita nunc perversis et in-
creatori? Non eget Dominus, non proemiumpostu- prdinatis ccnsuetudinibus emergentibus, multerum,
lat,.sed henprem, de tuo aliquid exigil, qued refun- quod emendalione dignum est, in his exspoliandis
dat. Primitias rerum et décimas petit, el negas et dehonorandis avaritia oesluat. Quisquis vero in
avare. Quid faceres, si nevem partibus sibi sumptis, eorumdem Christianorum numéro a Christo Domino
tibi decimam reliquisset? Qued certe jam factura connumerari desiderat," eorum exempla sequi non
est, cum messis tua, pluviarum benedictione sub- negligat, ac seipsum filium, non prsedonem Ecclesioe
tracta, jejuna defecit, et vindemiam tuam aut grando efficiat.
percussit, aut pruina deeoxit. Quid est avide quod D CAPUT XX. i
supputatur? Novem tibi partes relractoe sunt, quia Quod sacerdotibus; per quos hominesDeo reconcilian-
decimam dare noluisti. Constat quidem, qued ipse tur, honor debitus sit exhibendus.
npn dederis, sed tamen Deus exegit. Hoecest enràn Cum igitur sacei dotes, mediatores videlicel in-
Domini justissima consuetudo, ut si tu illi décimant ter Dominum et populum, ob amprem et henprem
non dederis, lu ad decimam revoceris. Scriptum. illius cujus ministerium gérant, ccngrup honore,
est enim, quia decimoe agri tui, et primitioe terroe remota personarumj et divitiarum acceptione, sint
Yobiscum sunt. Video vos, el fallere me existima- venerandi, multi in eis non ministerium Christi,
stis : intus in thesauris vestris et in domibus vestris sed quod fas non esl, divilias el honores veneran-
erit direptio. Dabis impio militi quod non vis dare tur mundi. Et quanto polentiores et ditiores exi-
sacerdoti. Quid diceret Dominus? Nempe, meus est stant, tante majoris honoris et veneralionis al) eis
a Utique quia honoratur. Ex hoc loco nullus ido- hoec verba servari, et addi Deum dehonorat. Infra
neus sensus elici petest, nisi legatur, utique ab eo inepte éditera esl suis militibus Deo oblata : non
dehonoratur, aut aliud quiddam simile : malo lama displicerel suis ministris a Deo dala.
209 DE INSTITUTIONE LAICALI. —LIB. H. 210
habentur. Sunt etiam quidam sacerdotes divinis et. i. pervigilant quasi pro animabus vestris ralionem reddi-
honorîbus mundi carenles, qui adeo contemptui a iuri; ut cum gaudio hoc faciant et non gemenles
quibusdam laicis habentur, ul eos non solum admi- (Hebr. xm, 17). Paulus iterum : Qui bene proesunt
nistratores et procuratores rerum suarum faciant; presbyleri, inquit, duplici honore habeantur, maxime
sed fetiam sibi more laicorum servire compellant, qui laborantin verbo et doctrinâ (I Tim. v, 17). Hie-
eosque convivas mensoe suoe habere dedignentar : ronymus ad Heliodorum (Epist. i) : z Absit, inquit,
qui videlicet habere sacerdotes nomine tenus sibi ut quidquam de his sinislrum loquar, qui apostolico
videri gestiunt, re autem ipsa propter quam habendi gradui succedentes Christi corpus sacro ora con-
sunt, notant, lalesque intercessores apud Deum ha- ficiunt : per quos et nos Christiani sumus; qui
bere volunt, quales esse prorsus despiciunt. Hoc claves regni coelorum habentes (Matlh. xvi, 18),
quam sii periculosum, ac reprehensibile, et religioni quodammodo ante judicii diem judicant, qui spon-
Chrislianoeincongruum, et inhonestam, verbis expli- sam Domini sobria castitate conservant. Clerici oves
cari fas non-est : hoc nempe non solum propter quo- pascunl, ege pascpr. » Joannes Constanlinopolita-
rumdam negligentiam sacerdotum, verum etiam nus a : € Sicut corpus cohserere necessarium est ca-
propter quorumdam superbiam et ignorantiam lai- piti, ita et Ecclesiam sacerdoti, et principi populi;
corum accidere dubium non est. B ulque virgulla radicibus et fontibus fluvii, ita et
Quantse autem sint veneralioni habendi, et lega- filii patri, et magistro discipuli. Obedientia discipu-
lia, et evangelica, et apostolica instituta, et sancto- lorum clarescat in vobis, et quantum afleclum patri
rum Patrum dicta breviter sublus collecta sanciunt : defertis appareat. Adornate me, filii, et imponile
scribitur enim in Deutercnpmio : Diis non detraltes; mihi obedientioevestroe coronam; facile me apud
et principi populi lui non maledices (Exod. xxn, 28). omnes beatum judicarî, et doctrinam meam magni-
Item : Si difficileet ambiguum apud te judicium esse ficate per ohedientiam vestram, secundum Apostoli
perspexeris inter sanguinem el sanguinem, causam et verba dicenlis : Obedite proepositis vestris, et obtem-
causam, lepram'el non lepram; et judicii intra portas perate eis : quia ipsi pervigilant pro vobis, quasi pro
tuas videris variari verba; surge, et ascende in locum animabus vestris ralionem reddituri (Hebr. xm, 17).
quem élegerit Dominus Deus tuus, veniesque ad sa- HPC ergo proemoneo, ne quis pro parvo habeat com-
cerdotes Levitici generis, et ad judiccm qui fueril in monitionem noslram. Pater "enim sum, et necesse
illo tempore, quxresque ab eis : qui indicabunt tibi est me filiis consilium suadere : quod enim in car-
judicii veritatem. Et faciès quodcunque dixerint qui nalibus patribus natura carnis, hoc in nobis gratia
proesunt loco quem élegerit Dominus, et docuerint te : u spiritus agit. »
juxta legem ejus sequeris sententiam eorum, nec de- Ex Historia ecclesiaslica Eusebii i allocutio Con-
clinabis ad dexteram vel ad sinistram. Qui autem su- stantini ad episcopos : « Deus vos constiluit sacer-
perbierit nolens obedire sacerdotis imperio, qui eo dotes, et polestalem vobis dédit de nobis quoqueju-
tempore ministraverit Domino Deo tuo, ex décréta dicandi : et ideo nos a vobis recte judicamur. Vos
judicis morietur homo ille; et auferes malum de mé- aulem non potestis ab hominibus judicari : propler
dia Israël, cunctusque populus audiens pertimescat, quod Dei solius inter vos exspeclate judicium, ut ve-
ut nullus deinceps întumescat superbia (Deul. xvn, 8 stra jurgia quoecunque sunt, ad illud divinum réser-
etseq.). Et in Ecclesiaste : In tota anima tua time vent» examen. Vos etenim nobis a Deo dati estis
Dominum : el sacerdotes illius sanctifica. In omni dii, et conveniens non est ul homo judicet Deos, sed
virtule dilige eum qui fecit le : et ministres ejus non ille solus, de quo scriptum est : Deus stetit in syna-
derelinquas. Honora Deum ex tota anima tua; et ho- goga deorum : in medio aulem deos dijudicat (Psal.
norifica sacerdotes ejus. Ilem : Ne despicîas narratio- LXXXI,1). J Sicut in nonnullis aliis, ita et ineo forma
nem presbyterorum sapientium : et in proverbiis illo- vitoeChristianse fuscatur : eo quod quidam laicorum
rum comiersare. Ab ipsis enim disces doclrinam et sacerdotes Domini debito honore non venerantur.
inlellectum, el servire mandatis sine querela (Eccles. J Gregorius quippe ait in libro Pastorali : u Facta
YII,50 et seq.). El in Evangelio : Qui vos recipit, me quippe prsepositorum oris gladio ferienda non sunt,
recipit. Item idem : Qui recipit prophetam in nomine etiam cum recte reprehendenda judicantur. Si quando
prophetoe, mercedem prophetoe acçipiet. Et qui reci- vera conlra eos vel in minimis lingua labitar, necesse
pit justum in nomine jusli, mercedem ju'sli acçipiet. est ut per afflictionem poenitentioe cor prematur,
Item : In quamcunque autem civitatem, aut caslellum quatenus ad semelipsum redeal, el cum proepositse
intraveritis, interrogate quis in ea dignus sit; et ibi potestati deliquerit, ejus contra se judicium, a quo
manete donec exeatis. Et infra : Quicunque enim non sibi proelata est poteslas, perhorrescat. Nam cum
receperit vos, neque audierit sermones vestros, exeun- proepositis delinquimus, ejus ordination!, qui eos
tes foras de domo vel de civitate, excutite pulverem de nobis proetulit, obviamus. J Scribit et Isidorus in
pedibus vestris.Amen dico vobis, tolerabilius erit terroe libro Sententiarum (Lib. m, cap. 39) : « Reçtores
SodomorumetGomorrhoeorumin diejudicii, quam illi itaque a Deo judicandi sunt, a suis autem subditis
cmtati (Matth. x, 40 et seq.). Paulus : Obedite, in- nequaquam sunt judicandi. » Et paulo post : « Quod
quit, proepositisvestris ; et obtemperate eis. Ipsi enim si a fide exorbitaverit reclor, tune erit arguendus a
a Homil. de recip. Severiano. i Rufini lib. i, cap. 5.
211 JQNiE AURELIANENSJSEPISCOPI 212
subdUis. Pro minoribus vero reprobjs, tolerandus A gâta etin'eoelç : et quoecunquesolvcrilis super terram,
magis quairi dislripgendus a plebp est. ? Non ergo erunt soluta el in coelo.Hune locum ila beatus Hie-
propter qppsdam sacerdctes uegligenler vivenles, ronymus in Commenlariis exponit (Gap.18) : « Quia
i*eclpagentps ppnteroptm'habendi sunl. Bene itaque dixerat, inqqil, Si a%\tcmEcclesiam non audierit, sit
agentes non sclum venerandi, sed etiam jmilandi tibi sicut Ethnicus et Publicanus : et poterat con-
sunt : niale vero .agentes venerandi quidem sunt prp- temptoris fratris hoecocculta esse responsio, vel ta-
pter ministerium Christi, npn lamen imjlandj. Undp pita ppgitatip : si me despicjs, et ego te despicio : si
Dominus ait in Evangelio : Omnia ergo quoecunque tu me condpmnas, et mea senlentia condeninaris :
di.xefml vobis sexyate, et facite : secundum opéra poteslatpm tribuil Âpostolis, ut sciant qui a talibus
vero eorum nolife facere (Matth. xxm, o). çondempanlur divina senlentia roborari, et qupd-
Quapropter cavendum est quibusdam htieis, ne punque ligatum fuerit in terra, ligari pariter in
sapprdples Demini tanta despeclui habeant, ne eps coelo. j llerji Dominus in Evangelio ; AccipiteSpiri-
ppprimentes exsppiienl, pec jure feri cpnstringant, lïim sanclum, quorum remiseritis peccata.,remittunlur
atque diyersissimis injuriis, sicuti facere scient, eis: efquorum relinuerilis, retenta sunl (Joan. xx, 25).
afficiant ; gupniam cu.m eos quibusljbel modis de- Quoeverba ila béates Gregprips exponit 1!: ( Ubet
bonorant, Chrisîuni, cujus ministri sunl, dehono-;B intueri, illi discipuli ad onera humililatis vocali, ad
ranl, dicentem ip Evangelio : Qui vos spennt, me quantum culmen glorioesint perducti. Ecce non so-
sperpit ; el q\â Dps recipit,, me recipit (Luc. x, 16). lum de spmetipsis securi fiunt, sed etiam aliênoe
Qïîfid.beatas Augustinus ila in libro sermonum obligatipnis polestatem relaxatipnis aecipiunt; priri-
a edisseril ; « Si solis, jpquit, Apostojis dixit, qui vos cipatum. Ëupernijudicii serliuntar, ut vice Dei qui-
spewU nie speniit, spej'nile et nps. Si aulem sermp busdam peccata relineanl, quibusdam relaxent. Sic
pjus,pprvepit ad nos, el vocavit nos, pt jn poram IpcP ces a Dep dpcebat erigi, qui lanlum pro Deo consens
nps^ppnstituil, videle ne sperna|is nos,, pt ad illum serant humiliari. Ecce qui districlum Dei judicium
perveniat injuria, quam.nebis fecerilig. Si enim nés niptaunf, animarum judices fiunt; et alios damnant,
npn limetis, limele illuni qui dixit : Qui vos,spernil, vel libérant, qui gemelipsos damnari meluebant.
me spernil. ? ïmilentur ergo in veiiprapdjs et ob(cn> Horum prpfep(p punGin Ecclesia episcopi locum le-
perandis sacerdetibus peleplia, et cepipsissiniis lip- neul : ligandi ac splvendi auetorilatem suscipiunt,
noribus sublimalum Thppdp.siumorthQdqxuin impe- qui gradum regiminis sortiuntar. (Et vostmulta ibid,)
ratorem ; quam humiliter reverenterque beati Ani- Sub inagnp erge_moderamine pastorps Ecclesioevel
brosii meinorabilis viri monitis, et increpaiionihiis, solvere stadpant, vel ligare. Sed utrum juste, vel in-
atque exconimunicglipnibiisparuerit, Sciebat nempe C juste pbliget pastor, pasloris tamen senlentia gregi
polestatem imperialem, qpa insigpitus erat, ab illius timeiida est : ne is qui subesl, et "cum injuste forsi-
pepdere potestate, cujus famulus et mipisfer An> tan Ijgalur, ipsam pbligatîonis spag genlentiam ex
brpsius eraï, Hoc qui plçnius nosse vpluerit, lihrup alia pplpa mereatur. Pastor ergp vel absolvere in-
histerioe tripartite nqnum, sub tilulo tricesipio légal discrète liineat, ypl ligare ; is autem, qui sub manu '
1
(Lib. ix, cap, 30). pasteris est, ligari limpat yel juste, rei injuste, nec
CAPUT XXL pasloris sui judicium temere reprehepdat : ne etsi
nosse sacerdotibus ipjusle ligatus est, ex ipsius tumidoereprehensienis
Quod oporteat laicos, hgandi atque
solvendi polestatem a Domino esse collatam. Et superbia, culpa, quoenen erat, liât, J Hieronymus
quod eorum monitis libenter pqrere, alque exç.pm- ad,Heliodorum (Epist. 1) : t Cleripj, inquil, de altari
munichlïonibus humiliter debeanl succumbere. viyunf : mihi quasi infructuosoearberi seeuris peni-
Quidam laicorum tanloe (pmerila.ljs,existant, ut t;ir ad j-adicem. Si munus ad altare non défera, nec
monita, el objurgationes, alque excommunicalioii.es pqssum oblendere paupertatem, Gum in Evangelio
sacerdotum nihili dpcant ; quod quantum a Chri- viduam duo quoesola sibi supererant oeramittenlem
stiana. professione abhprreal, qui animadvertit, ip-.. laudet Dominus. ^p|ii anle presbvteram sedere non
lelligil, Ssnamque usus valde reprehensibilis et ex.se- licet. Illi, si peeçavero, Jicet traderp me Satanoe jn^
crabilis adeo apud quosd.aniexcrevit, et ul ita dj- interiluta carnis, ut spiritus salvus sit in diem Do-
xerirq, in legem devenit, ut jussionem sacerdotis, pt mjni Je^u- Et ip veleri quidem lege, quicunque sa-
excqninnin,icationemoequppi cujusdam laici ducant; cerdetibus nen obtemperasset, aut extra castra po-
quos suadeo ut paulq perpendant ea quoe subjecta situs, lapidabalur, a populo, aut gladio eervice sub-
sunt. jecla, contemptam expiabat cruore. Nunc vero in-
Ait autem Dorninu.sin Evapgeljo specialiter Eccle- ohediens spiritali mucrone truncatur, aut éjectas de
sioeprincipi beato Petro apostolo : Tibi dabo claves Ecclesia rabidp daimonum ore diseerpituy. i
regni coeloru.m;et q\iodcunqueligavetis super leiram, De multis quoedambreviter, de potestate sacerdo-
erit ligatum et in coelis: et quodcnnque solveris super tibus a Domino collata teslimonia collecta sunt :
terrain, erit solutum et in coelis(Matth, xyi, 19). Ajt seianl ergo laici huic potestati se subjectos esse de-
etiam generaliter omnibus discipulis : Amendico vo- bere; et quoniam oui huic superbil, aut in aliquo
bis : quoecunquealligqyeritissuper terram, erunt li- pcrlinax exislit, ejus prdinalioni, a quo attributa est,
a De verbis Domini, serai. 24, çao, 1," i Homil. 26. .
"
213 DE INSTITUTIONS LAICALI.—LIB. IL 214
superbissime, imo periculosîssime reniti convincitur. .4. Augustinus in sermone ad populum : c Nonnulli
CAPUT XXR. - autem divinorum proeceptorum immemores, jt.a
De his qui propter honores terrenos el caducos adeo circa servos suos et subditps sibi potestatem dpmj-
exlollunlnr, ut pauperes), natura sibi similes, non nationis exercent, ul in diebus jejunii non dubilent
recognoscant. flagellis eos coedere, poenisafficere, compedibus proe-
Cavendum bis qui proesûnl, ne sibi subjectos, sicut pedire. Et si forte cum ad refipiendum venitur, tar-
ordine, ita natara inferiores se esse putent : provida dius minister adfuerii, statim eum verberibus Ja-
namque dispensatione divina aclum esl, ut mortalis -niare, el prius se satiare servuli sanguine, quam
a mortali, non natura, sed quadam mundana digni- convivii voluptate. Horam taie jejunium est ; quod
late inferior, ut pote imbecfflis a valido pïa proela- îdeo(jejunatum est, non ut divinitalis misericordiam
tione et gubernatione tueretur ; ila lamen ut natara provocaret, sed ut clamorem familioe ingemiseentis
semper sequalis agnosceretur. Quod cum ita sit, effiinderet. Quisquis autem cupil Dei misericordiam
multi rébus perituris, et cito proelerlabentibus tu- promereri, ipse débet esse prior misericors : spri-
mentes, tam eos, quibus proesunt, quam etiam eos, ptum est enim : In quainensura mensi fueritis, eadem
quos potentia "et honoribus, et divinis proecedunf, mensura remetietur vobis (Matth. vu, 2). Et quod ma-
sibi natura oequalesnon reeognoscunt ; et si verbis ;B gis dolendum est, Christianus dominus Christiano in
ag-aoscunl, affectione tamen non agnoscunt. Quod his diebus serve non parait, minime respioiens, quod
nitium ex fonte superbioe emanare manifestera est. si servus est conditione, gratia lamen frater est.
Cur enim dominus et servus, dives et pauper, natara Etenim similiter Ghrislum induit, iisdem participât
non sunt oequales, qui unum Deum non aceeptorem sacramentis, eodem quo et tu utilur Deo.Pâtre, cur
personarum habent in coelis? te non utatur ut fratre. J Item idem in libro sermo-
Quod ergo Domini id quod oequum et justum est num i>: t Mendici Dei sumus : ut àgnoscat ille men-,
servis proestare debeanl, Paulus docet dicens : Do- dicos suos, agnoscamus nos nostros. Sed et eliam
mini quod justum est et oequum servis proestale; ibi cogitemus, quando pelitur a nobis, qui petunt, a
scientes quod vester et illorum Dominus sit in coelo quibus petunt, quid petunt : Qui petunt? homines. A
(Coloss.iv, 1). De qua etiam re ita ait beatus Gre- quibus petunt? ab hominibus.Qui petunt? mortales.
gorius : € a Potentibus viris magna est virtas humili- À quibus petunt? a morlalibus. Qui petunt? fragiles.
tatis, considerata oequalilas conciilionis. Omnes nam- A quibus petunt? a fragilibus. Qui petunt? miseri, A
que homines natura oequales sumus; sed accessit quibus?amiseris. Excepta subslantia faeultalum,ta-
dispensatorio ordine, ut quibusdam proelali videa- ' ies sunt qui petunt, quales sunt a quibuspetunt. Quam'
mur. Si igitur hoc a mente deprimimus quod tempo- ? frontem habes -petendo ad Dominum tuum, qui non
raliter accessit, invenimus citius quod naluraliter agnoscis fratrem tuum ? Non sum, inquit, talis : absit
sumus. Plerumque enim se ânimo accepta potestas a me ul talis sim. Inflatus, obsericatusista loquitur de
ohjicil, eumque tumidis cogitationibus fallit. Manu pannoso. Sed ego nudos interrogo : non interrogo
ergo humillimseconsiderationis dpprimendus est tu- in veslibus quales sitis, sed quales nati fueritis.
ïnor elationis.Si enim apudsemelipsam mens descendit Ambo nudi, ambo infirmi, àmbo miseram vitam în-
-devertice culminis, citius planitiem invenit nalura- choantes , ideo ambo plorantes. Ecce racole dives
lis oequàlitatis. Nam, ut praéfati sumus, omnes homi- primordia tua, vide utrum hue aliquid altuleris. Jam
nes natura oequales genuit, sed variante merîtorum venisli, et tanta invenisti (Cap. 8). Die, rogo té,
ordine, alios aliis dispensatio occulta postppnit. Ipsa quid atlulis'ti? Die quid attuleris? Aut si dicere eru^
autem diversilas, quoeaccessit ex vitio, reete esl di- bescis, Apostolum audi vNihil inlulimus inhunemun-
vinis judieiïs ordinata ; ut quia omnis homo iler vitoe ~dum(I Tint, vi, 7). Sed forte quia nihil attulisti, et
oequenon graditur, alter ab altero regatar. Sancli hic multa invenisti, aliquidhinc tecum ablaturus es?
autem viri cura proesunt, non in se potestatem ordi- Et hoc ferlasse amere divitiarum trépidas confiteri.
"
nis, sed oequalitaterp,conditionis attendrait; nec proe- Audi, et hec Apcstolus dicat, qui te non palpât :
esse gaudent hominibus, sed prodesse : sciunt enim 35 Nihil intulimus in hune mundum (Ibid.) : utique
quod antiqui patres nostri, non tam hominum reges, quando nati. sumus, sed nec auferre aliquid possu-
quam paslores pecorum fuisse memoranlur. Et cum mus, utique quando de eorpore eximus. Nihil attu-
Noe Dominus filiisque ejus diceret : Crescite et inul- listi, nihil hinc auferes : quid le infias contra pau-
tipliçamini, et replète terrain; subdidit : Et terror perem? Quando nascuntur infantes, recédant de
vester ac tremor sit super cuncta animalia terroe medio parantes, servi, clientes, recédant de medio
(Gen. ix, 2), Non enim ait, sit super homines qui turboe obsequentes, et agnoscantur pueri divites
futari sunt; sed, sit super cunc\a animalia terrai : fientes. Pariant simul dives et pauper ; pariant simul
homo qilippe animalibus irrationabilibus, non autem mulier dives et mulier pauper"; non attendant quod
coelerishominibus natura proelatus est, et ideirco ei partant -.discedant paululum, redeanl el eognoscant.
dicitur, ut ab animalibus, non ab homine timeatar : Ecce dives, nihil atlulisti iri hune mundum ; sed nec
quia contra nataram superbire est, ab oequali velle auferre hinc aliquid potes, J Item in sermone ad po-
l'imeri. n pulum : i Quare pauper tecum non accipit cibum, qui
a Moral, in Job lib. xxi, cap. 10. h De verbis Domini serm. 5, cap. 7.
215 JONJL AURELIANENSISEPISCOPI 216
tecum accepteras est regnum. Quare pauper nen A legem Christi sectantes mercedis, quidve a lege
accipit veterem tanicam tuam, qui tecum accepta- Christi propter legem mundi exorbitantes damna-
rus est immerlalitatis stolam? Quare pauper nen tionis percepturi sint. Nam et hoc summoe est de-
meretur accipere panem tuum, qui tecum meruit mentioe, cum propter venaliones quis dpminicis et
accipere baptismi sacramenlum? Cur indignus est aliis festis diebus a solemnibus missarum celebratio-
accipere vel reliquias" ciberum taorum, qui teoum nibus et divinis laudibus vacat : et propler hujusee-
venturus est ad epnvivia angelerum? t modi venaliones salutem animoe suoe, eorumque
His el coetererum divinorum eloquiorum senten- quibus proeest, et prodesse debuit, negligit: hi
tiis, potentes ettiivites edocti, agnoscant et servos namqueplus deleclantur Iatratibus canum, quam me-
suos, et pauperes sibi natura oequales. Si igitur servi Ipdiis interesse hymnoram coelestium.
Dominis natura oequales sunt, utique quia sunt, non Beatus itaque Augustinus in homiliis ad populum ,
se pulent impune domini laturos, dum tarbida indi- venalioni immoderatoe ineumbentes ita alloquitur :
gnatipnp, el cpneitanti animi furore adversus errata t An putatis illum jejunare, fralres, qui primo dilu-
servorum inflàmmalï, circa eos aut in soevissïmisver- culo non ad ecclesiam vigilat, non beatorum marty-
beribus coedendo,autinmembrorum amputatione de- rum loca perquirit, sed surgens congregal servulos,
bilitando, nimii existent, quoniam unum Deum ha- ;g disponil retia, canes producit, silvasque perlustrat.
benl in coelis. Eos vero quos in hoc soeculoinfirmos Servulos, inquam, secum pertrahit (ferlasse magis
abjectosque cullu, et cute, et opibusse impares con- ad ecclesiam festinantes) et voluptatibus suis peccata
spiciunt, natura pares, et oequales sibi esse prorsus accumulât aliéna, nesciens reum se futurum lam de
agnoscant. suo delicto, quam de perdilione servorum. Tota igi-
CAPUT XXHI. tur die venalibus inimoratiîr, tune clamorem imme-
De his oui proplef venaliones et amorem canum, cau- deratum ofièrens, lune silenlium latenter indicens ;
sam pauperum negligunt. loetussi aliquid ceperit, iratus si id quod non hâbe-
Cum causam pauperum Christi, quidam fasta po- bat, dimisit, et tanlo studio gerit, ut venetar. In his
tentioe tumefacti, quidam diuturna requie delectati, ergo luxuriis, fratres, dicite, quis cullus sit Dei,
quidam eliam corporales delicias, in quibus nimiuni quoementis possit esse devotio. Qui proplerea jeju-
metas discrelionis excedentes resolvuntur, amplexa- nat, non ut Deo aut oralionibus vacet, sed ut tota
ti, non magnppere ducere soleant, existant nihilo- die otiosus et liber propriam exerceat volunlatem.
minus quamplures qui ob amorem canum et diver- Quamvis igitur qui hujusmodi es, frater, vespere ad
sissimas venaliones, quibus miserabiliter insistant, domum redeas ; quamvis déclinante jam sole nian-
el se, et pauperum curas quodammodo negligunt. (te duces, pôles videri voluplatem tuam exercens, fecisse
Miserabilis plane et valde deflenda res est, quando Domini voluntatem? Hoecenim voluntas est Domini,
pro feris, quas cura hominum non aluil, sed Deus in ut jejunemus a cibis pariter et a peccatis : abstinen-
commune morlalibus ad utendum concessit, paupe- tiain indicamus corpori, ut a vitiis magis animoeab-
res a poleniioribus spoliantur, flagellantur, ergastu- stinere possimus : frenum enim queddam est luxu-
lis detruduntur, et multa alia patiuntur. Hoc enine riantis animoe, corpus exhaustum; quisquis autem
qui faciunt, lege mundi se id facere juste posse con- jejunal et peccat, lucrum escarum fecisse videtur,
tondant : quos convenio ul justo libramine décer- non salutis ; et parcendo copiis replesse cellarium ,
nant , utrum lex mundi legem evacuare Christi de- non mentem saginasse virtutibus. Sunt enim pleri-
beat , nec ne ; qui profecto, sicul fidèles respondere que qui de venatibus redeunles, magis canum quam
oporlet, legi Christi legem mundi proeponinequaquam servorum curam gérant, et faciunt eos juxta se vel
dehere respondebunt. Christus enim docet in Evan- dormire vel recumbere, quolidianum illis cibum in
'
gelio, ut si quis nostra abstulerit, non repetamus ea. sui proesentia minislranles : qui utrum servus ejus
Et Apostolus : Jam quidem omninodelielum est quia famé moriatur, ignorant ; et quod gravius est, si
judicia habelis vobiscum; quare non magis iniquila- diligenter bis proeparatum non fuerit, pro cane servus
tem patimini? Quare non polius fraudamini? (I Cor. B ] occiditur. Vides enim in nonnullorum domibus niti-
vi, 7.) Si enim ille qui sua ablata repetit, contra dps, el crassos canes diseurrere; homines autem
Evangelium facit, multo magis ille in auclorem patientes, et titubantes incedere. Isti ergo non niise-
Evangelii delinquit, qui ea quoe sua non fuerunt, rebuntur aliquando pauperibus, qui minime suis fa-
violenter exigit. Quis igitur negel contra regulam mulis miserentar. »
Christianitatis fieri, cum propter unius hominis de- Item idem in expositione Psalmi centesimi secun-
licias, tet pauperes Christi diversissimis injuriis di : « Paululum, inquit, attendat charitas vestra,
aûiciunter; quod ita multifarie fit, ut vix explicari donec evolvatar res etiam exemplis, multum utilis
queat. Palpent vero et pramittant lalia facientibus ad intelligendum. Hoc dixit cum esurierit nescio quis,
impunitatem, qui volunt el audent : ego vero nemi- si habes unde des, da ; si vides dandum esse ad sub-
nem palpare, imo securum super hac re reddere veniendum, da. Ne pigreseant in te viscera miseri-
audeo, quod hoec impune ullo pacte facere possit. cordioe, quia tibi peccator occurrit. Occurrit enim
Quisquis vero in hoc facto sibi impunitatem promit- tibi peccator hemo : cum dico occurrit tibi peccator
til, perpendal meneo,quid in tremendi judicii die homo, duo nomina dixi : hoec nomina non superflua
217 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LIB. II 218
sunl. Duo nomina, aliud quod homo, aliud quod. A facimus quidve delinquimus, si aleis ludimus ? Qui-
peccator : quod homo, opus est Dei; quod peccator, bus respondendum est, qued multis modis in eodem
opus hominis est. Da operi Dei ; noli operi hominis. lusu delinquilur. Primo quia vix sine mendacio, aut
Et quomodo, inquis, me prohibes dare operi hemi- perjurio, aut ira, aut discordia peragitar : quod si
nis? Quid est dare eperi hpminis? Peccalori dare forte in nullo horum delinqualur, in eo solo proeul
propter peccatum, placenti tibi propter peccatum. dubio peccatur, quia otiositati, quoeinimica est ani-
Et quis hoc faciet, inquis? Quis hec faciet? Ulinam moe,inservitur. Noveris ergo quicunque es,o aleator,
nemo, utinam pauci, ulinam nen publiée. Qui vena- quia de singulis diebus et horis, quas aleis inser-
toribus denant, quare douant? Dicant mihi, quare viendo insumis, Deo es ralionem redditurus. Ad hoc
douant venaleribns ?HPCin ille amal; in quo nequis- etiam scio niultos turbida indignatione responsuras.
simus est; hoc in illo parcit, hoc in illo vestit, ipsam Quid, inquient, soeculari hemini prodest mundus
nequiliam publicam speclaculis omnium. Qui donat iste, si his et aliis diversissimis jocis ad vetum suum
histrionibus, qui donat auguribus, qui donat mere- reperlis nonperfruitur? Cui verbis Domini respon-
iricibus; quare donat? Non tamen ibi attendit natu- deo ; Quid prodest homini si totum mundum lucre-
ram operis Dei, sed nequitiam operis humani. Vis lur ; animoe vero suoe delrimentum palialur (Matth.
videre quid honoras in venatore, quando illum vestis ? '.B xvi, 26) ? Manifestant est autem quia dum aleis in-
Dicater tibi, sis talis ; amas illum, gaudes ad illum, servitur, millum exinde animoe lucrum acquiritur.
vis quodammodo spoliare le et illum vestire. Noli Audiant etiam hujuseemodi Joannem apostolum me-
cum injuria accipere, si tibi dicatur de meretricibiis : nenlem alque dicentem : Nolite diligere mundum,
taies sunt filioetuoe. Injuria est, inquit : quare injuria neque ea quoein mundo sunl : si. quis dilexerit mun-
est, nisi quia illa iniquitas? Quare injuria esl, nisi quia dum , non est charitas Patris in eo : quoniam omne
illa lurpitudo?Non ergodonas cum donas fortitudini, quod est in mundo, concupiscentia carnis, el concu-
sed turpiludini. Quomodo ergo qui venatori donat, piscenlia oculorum est, et superbia vitoe, quoe non ex
non homini donat, sed arli nequissimoe. Nam si ho- Pâtre sed ex mundo est : et mundus transit et concu-
mo tanlum esset, et venator non esset, non dona- piscentia ejus : qui autem fecerit volunlatem Dei, ma-
res. Henpras in eo vitium, non naturam. Sic contra, netin oeternum(I Joan. n, 15-18). Audiant et Jace-
si des justo, si des prophetoe, si des discipulo Christi bum : Quicunque, inquit, voluerit amicus esse soeculi
aliquid cujus indiget, et non ibi cogites quia disci- hujus, inimicusDei constituetur (Jac. iv, 4). Cum ergo
pulus Christi est, quia minister esl Dei. i Perpen- dilectio mundi ila ab apostolis inhibeatur, ut quid
dant itaque qui venalionibus insistant, quod magis caduca et fumea tam casso amore diliguntur? Ut
sibi debeant consulere, quam his inservire; magis- 'C quid mundus tanlum diligitur, qui diu non tenebi-
que debeant pauperum, suorumque servorum curam, tur? Ut quid ejus iransiloria dileetip oeterni regni
quam canum gérera. Nequaquam igitur fidelibusChri- dilectipni proeponilur? Sio igitur a Christiano di-
sti cura canum curoe hominis ad ' imaginera Dei ligendus est mundus, ut eo cadente non cadat
conditi ullo pacto anteponenda esl. Christianus.
His ita dictis, restât de aleatoribus necessario di- CAPUT XXIV.
cendum. Sciant proeterea aleatores, quia, ut beatus Juste judicandum et munerum acceptionem vi-
Cyprianus eximius martyr scribit, dum aliis inser- tandam.
viunt, delinquunt; qui adeo illud opus execratur, et Sunt qui bonis bene, et sunt e contrario qui bonis
detesialur, ut laqueum diaboli esse protestetur; maie iituntur. Quisquis Dei donis non ad Dei volun-
quod eliam ab omnibus fidelibus, modis omnibus tatem, sed ad suam cupiditatem utitur, Deo ingratus
vilandum esse denuntial : cum enim multa de alea- existons bonis maie uti probatur. Scienliam porro
toribus grandiler seriberet, ad extremum hoc inlu- recte judicandi a Deo morlalibus conferri dubium
lit : <rAléa ne luseris ; ubi lusus nocivus est, et non est, apostolo Jacobo testante et dicente : Omne
crimen mortale ; ubi dementia sine consideratione ; datum optimum, et omne donum verfectum desursum
ubi nulla veritas, sed mendaciorum mandra. Abscin- " est, descendais a Patreluminum (Jac. i, 17). Acper
de inde manum tuam, et averte inde cor luum. hoc qui a tramile justitioe, quoe sua unicuique tri-
Abstrahe caliginem inimici ab oculis tais, J Et-in- huit, aut timoré, aut cupidilate, aut odio, aut amore
fra : t Esto tibi, el viloe tuoein operationibus justus reflectitur, Christum utique, qui justitia est, deho-
el providus. Fuge diabolum persequenlem te, el norare convincitur. Sicut enim oequum est ut qui
fuge aleam inimicam rerum tuarum ; stadium sit tibi recte sapit, recte agat, ita iniquum est recte sapera
sapientioe;evangelicis monitis erudire; puras ma-, el non recte agere. Per justitiam quippe stabilitur
nus ad Christum exlende, ut promereri Dominum regnum, et per injustitiam everlitur : unde et multa
possis, aleam noli aspicere. i De hac re qui ple- régna jam per injustitiam eversa, in exemplum sunt.
uras nosse vult, légat ejusdem sancti viri ex asse Cum igitur el legalia el evangelica doceant docu-
allocutionem , quam inde fecit : ubi prefecto inve- menta Deum inter illos habitare, qui ejus monitis
aiet, quantum illud opus unicuique Christiano re- parentes a calle justitioe non déviant; cur homines,
spuendum sit. quos ipse ad suam imaginem creavit, et îiohilitate
Scio namque quid amatores aleoedicant. Quid mali dilavit, el scientia recte judicandi sublimavil, in non
219 JOM ABRELIANENSIS EPISCOPI 1220
recte judicando a medie sui eum repellunl? Quem A j acceptio, nec cupido munerum (II Parai, xix, 17).
procul dubio qui a se prave judicando repeflunt, ini- In Psalmo : Si vere utique jusljtiam loquimini, recte
micum suoesalutis in medio sui conslituunt ; quo- judicate, filii hominum (Psal. i/ra,l).Item : Judicate
niam sicut illi qui tastitioeet veritali student, Christo egeno et pupillo : humilem et pauperem juslificate
adhoerent, ita illi qui pro justo injuste, et pro vero (Ibid., LXXXI,5). In Proverbiis : Misericordia et ve-
falso judiGant, illi absque dubio qui niendax est, et ritas non te deseranl (Prov. ni, 5 et
seq.). Item in
pater ejus, se quodammodp manpipant. Quid, in- eodem : Munera de sinu impins accipit, ut pervèrtat
quam, iniquius, Deeque odibilius potest esse, quando semitas judicii. îtein ibi : Qui cognoscit in judicio
in fora plus sectalur amor nummi, quam Christi ? faciem, non facit bene. Item ibi : Facere misericor-
Qui enim pro recte judicando nummos aecipiunt, diam et judicium, magis placent Domino quam victi-
more Judsa Christum, qui utique justitia est, accepta moe. Item ibi : Acciperepersonam impii, non est bo-
pecunia venduni. Nam et ille qui alicujus rei gratia num in judicio. Item : Qui hislificat impium, et qui
falso judical, et qui veritatem occultât, utique abo- condemnat justum, abominabilis est ulerque apud
minabilis est apud Deum, et pêne oequali crimine Deum. Ilem : Novit justus causam pauperis : impius
apud eum delinetur. Quapropter his. qui judiciaria ignorai scienticm. In ïsaia : Voequi justificatis impium
potestate proediti sunt, magna cireumspeclio, et vi-1B pro mnneribus, el justitiam justi aufertis ab eo : voe
gilantia necessaria est ; ne ab eis, vel coram eis ju- qui condunl 'eges iniquas, et scribentes mjustitias
dicium rectum in aliquo perverlatur. Quoniam si scripserunt, ut opprimèrent in judicio pauperes, et
propler suam incuriam, et diulurnam quietem, diver- vim facerenl 'causoe humilinm ponuli mei : ut essent
sasque delicias, qpibus dum plus justo ineumbunl, viduoeproeda eorum, et pupillos airiperent. Quid fa-
pauperum causa contemniter, et soepeoequiiasjudicii cietis in die visitalionis et calamitatis? (Isa. v, 23, et
violalur, pravum, iniquumque quid gestum fueril, seq.) Item : Hoecdicit Dominus : Custodite judicium,
in eus procul dubiu id reterquebitur. et facile justitiam : quia juxta est sa\us mea, ul ve-
Quod autem remola personarum el munerum niat; et justitia mea, ut reveletur. Beatus vir qui facil
acceplione recle judicandum sit, sequentia indicant. hoc, et filius hominis qui apprehendet istud : ensto-
Legitur in Exodo : Non declinabis in judicio pau- diens sabbatum, -ne polluât illud : custodiens manus
peris. Mendacium fugies. Insonlem et justum non dé- suas ne faciat omne malum. In Zacharia : Hoec
cides: quiaaversor impium; nec accipies munera quoe sunt, inquil, verba quoefacietis, loquimini veritatem
excoecanteliam prudentes, et subvertunt verba justo- unusquisque cum proximo suo, veritatem el judicium
rtrtii (Exod. xxvi, 3). Ilem idem in eodem : Non con- pacis judicate in partis vestris.Et unusquisque malum
iemnas pauperem in judicio. In Levilieo : Non faciès '-<contra amicum suum ne cogiletis in cordibus vestris;
quod iniquum est : nec injuste judicabis ; nec consi- et jvramentum mendax ne diliqalis : omnia enim hoec
• deres personam pauperis, nec honores vultum polenlis : sunt quoeodi, dicit Dominus
(Zac. vin, 16). Scribit
juste judica proximo tuo (Levit. six, 15). Item ibi : itaque in Job : Congregalio hypocritoesterilis, el ignis
Nolite facere iniquum aliquid in judicio, in régula, devorabit tabernacula eorum qui munera libenter deci-
in pondère, in mensura : statera jusla et oequa sint piunt (Job. xv, 54). In Evangelio : Nolite judicare,
pondéra : justus modius, oequusquesextarius; Ego et non judicabimini : nolite condemnare, et non con-
Dominus Deus luus. In Deutercnomio : Dixit itaque demnabimini. In quo enim judicio judicaveritis, judi-
Moyses : Proecipe eis (haud dubium quin judieibus) cabimini (Matth, vu, 2). Joannes in Epistola sua :
dicens : Audite illos, et quod justum estjudicate, sive Nolite, inquil, judicare secundum faciem, sed justum
civis sit ille, sive peregrinus, nulla erit distantia per- judicium judicate (I Joan. vu, 24).
sonarum : ita parvum audietis, ut magnum ; nec ac- Gregorius in Moralibus : « Judices soeculi hujus
cipielis cujusquam personam, quia judicium Dei est pro terrenis lucris multas injurias tolérant, et pro
(peut, i, 17). Item ; Judices el magislros constituein coelesti mercede vel tenuissimi verbi ferre contume-
omnibus portis tuis, quas Dominus Deus luus dederit lias récusant. Terreno judicio tota etiam die m-
•"
tibi, per singulas tribus tuas : ut judicenl populum sistere judices fortes sunt, in oratione vero ccram
justo judicio, nec in altérant partent déclinent. Non Domino ad unius horoe momentum lassantur. Ple-
accipienl personam, nec munera : quia munera ob- rumque nonnulli judices terrena proemia appetunt,
coecantoculos sapientum, et mutant verba jnstorum. et justitiam defeodunt, seque innocentes oestimanl,
Juste quod justum est persequeris. Item idem in eo- et esse defensores rectitadinis exsulfant; quibus si
dem : Maledictus qui pervertit judicium advenoe spes nummi subtrahitur, a defensioneprotinus justi-
(Ibid., xxvn, 19). In Paralipomenon libro secundo : tioecessatur; et tamen defensores se justitioe cogi-
Constituitque judices Josaphat terroein cunctis civita- tanl, sibique redores asserunt,.qui nequaquam reeli-
tibus munilis, per loca singula, et proecipiensjudiei- tadinem, sed nummos quoerunt. Isidcrus in libro
bus : Videte, ait, quid facitis. Non enim hominis ju- Sententiarum (Lib. m, cap. 54) : « Ad delictum, in-
dicium exerceiis, sed Domini : et quodeunque judica- quit, pertinet principum, qui pravos judices contra
verilis, in vos redundabil. Sit timor Dominivobiscum; volunlatem Dei populis fidelibus proeferunl. Nam
et cum diligentia cuncta facile. Non est enim apud sicut populi delictum est,quando principes niaii sunt,
Dominum Deum nostrum iniquitas, nec versonarum sic principis est peccatum, quando judices iniqui
221 DE INSTITUTIONE LAICALI.— LD3, II. 222
existant, t Item idem .(Gap. 55) : « Gravius laceran- i {.iniquitate, et non dispedit de domo illius plaga (Ibid.,
lur pauperes a pravisjudicibps, quam a cruentissi- 42). Et in Evangelio : Audislis quia dictum est anti-
mis iicslibus. Nullus enim proede tam cupidps est in quis, redde Domino juramenla tua. Ego autem dico
alienis, quam judex iniquus in suis. » Et paule ppst : vobis, non jurare omnino, neque per coelum,quia sedes
e Soepe judices ipsam justitiam, quam ad obfinen- Dei est : nequeper terram, quia scabellum est pedum
dam salutem oeternam suscipiunf, muneribus acceptis ejus : neque per caput tuum, quia non potes facere
destruimt ; pt cum de justo judicio temporalia lucrâ unum capillum album, aut nigrum. Sit autem sermo
conquirent, proemio oelerno privantur, i Item idem vester, esl, est; non, non : quod autem amplius esl, a
(Cap. 58) ; e Qui recte judicat, et "proemiuminde malo est (Matth. v, 53, 54).
remuneralionisexspectat, fraudera in Deo perpelral : Augustinus de sermone Domini in monte (Lib. i,
quia justitiam, quam gratis imperlii'e debuit, ac- cap. 17) : e Ita, inquit, inlelïigitar proecepisse Do-
ceptione pecunioe vendit. > Et paulo post : « Très minum ne juretar, -ne quisquam sicut bonum appelai
sunl, inquit, munerum acceptiones, quibus contra jusjiirandum ; et assiduitate jurandi ad perjurium per
justitiam lumiana vanilas militai, id esl, favor ami- congueludinem dilabatur. Quapropter qui inlelligil,
ciliaram, adulafio laudis, el corporalis acceplio non in bonis,.sed in necessariis juralionem haben-
muneris. i Ilem idem posl pauea : t Qualupr mpdis JB dam, refrenel se quantum potest, ut nen ea ulatur,
judicium humanum pervertiîur ; timere, eupidilate, nisi neeessitale, cum videt pigres esse homines ad
odio, amore. Timoré, dum meta potestatis alicujus credendum, quod eis utile esucredere, nisi juratione
veritatem loqui pavescimus ; cupiditate, dum proemio firmetur. Ad hoc itaque pertinet quod sic dicitur :
muneris alicujus corrumpimur ; odio, dum contra Sii aulem sermo vester, est, est; non, non, hoc bonum
quemlibot adrersa moliinur; amore, dum amico et est el appetendum : Quod aulem amplius est, a malo
prppinquis proestare contendimus. His enim qua- est (Matth. v, 57) : Id est, si jurare cogeris, scias de
tuor modis soepe oequilas viplatur, soepe innecenlia neeessitale venire infirmitalis eorum quibus aliquid
loeditur. » suades. Quoe infirmitas utique malum est : unde
•Plura quidem et alia exstant divinoe auctoritatis nos quotidie liberari deprecamur, cum dicimus :
proeeeptade seclanda justitia, et munerum aecepiienp Libéra nos a malo (Ibid. vi, 13). Itaque dixit : Quod
eavenda, quoe necesse est ut unusquisque, qui cfli- aulem amplius est, a malo est (Luc. xi, i). Tu aulem
cium recle judicandi suscepit, diligenler perpendat non malum facis, qui bene uleris juratione i quoe
et tractet : et secundum ea et recle vivere, et recle etsi non bona, tamen necessaria est, ul alleri per-
judicare satagal. Caveal ergo ne accepta pecunia suadeas, quodutiliter suadeas : sed a malo est illius,
Christum vendat; ne pro lucro terreno oeterna remu- cujus infirmitate jurare cogeris. Sed nemo novit,
nèratione se privet : Deique judicia anle oculos sem- nisi qui expertes est, quam sit difficileet consuetu-
per proeponat, timens tremensque ne de justitioe dinem jurandi exstinguere, el nunquam temere fa-
tramite devians cadat, e{unde justiueari debuit, inde cere, quod nonnunquam facere nécessitas cegit.
condemnetur. Quoeriautem potest eum diceretur : Ego autem dico
CAPUT XXV. vobis non jurare omnino: cur additum sit : Neque
De vilanda juratione. per coelum,quia thronus Dei est, et caetera usque ad
Cum in multis omnes, appstelp Jaccbo teste, oflen- id qued diplum est, nequeper caput tuum (Matth. v,
damus, apud utrumque ordinem, clericalem videli- 54). Credo propterea, quia non putabant se Judoei
cet et laicalem, imo apud utrumque sexum, in lenerijurejurando, si per ista juravissent : el quo-
incaula jurationp valde et miserabiliter delinquilur. niam audierant : Reddes autem Dominousque jusju-
Pulatar enim a quibusdam quod selummodo ille qui randum luum {Ibid., 53), non se putabant Dominode-
falsitatem super ossa alicujus sancti viri, aut super bere jusjurandum, si per coelurn, .ut terram, aut
reliquias, aut super altare, aut Evangelia jurai, per- Jerosolymam, aut per caput suum jurarent : quod
jurii crimine tenealnr obnoxius : ille vera qui pro -,p. non vitip proecipienlis, sed maie intelligentis est
qualibet re magna, aut parva Deum testera inyocat, factam. Itaque Deminus docet, nihil esse tam vile in
et per sanclam Trinilalem, supernosque cives jurare creaturis Dei, ut per bec quisque perjurandum arbi-
non trépidât, immunis habeatur a perjurio; proeser- Ireiur : quande a summis ad infima divina prpvi-
tim cum omnis qui lestem adhibel Deum, jurare dentia creata regerentur, inpipiens a throno Dei
eomprobetur, sicut beatus Augustinus in libre ser- usque ad capillum album aut nigrum. Neque per
iconum ait a. Dominus quoque ait in lege : Non coelum,inquit, quia thronusDei est : neque per terram,
assumasnomen Domini Dei lui in vanum : nec enim quoescabellumest pedum ejus (Ibid., 36).
Dominuseumhabebilinsontem, qui assumpserit nomen Item idem in libro Sermonum ï>: c Plura sunt,
Dei sui frustra (Exod. xx, 7). Et Zacharias pro- inquit, plerumque juramenta, quam verba. Si discu-
pheta : Juramentum meniqx ne diligalis (Zac. vm, tiat homo quoties juret per totum diem, quoties se
17). El Salomon : Juralioni non assuescat os luum vulneret, quoties gladio linguam feriat, et transfigai,
(Eccli. xxm, 9). Ilem : Qui multum jurai, non effu- quis in illo locus invenitur sanus? Quia ergo grave
giet peccatum. Item : Vir multum juranst replebitur peccatum est perjurare, compendium tibi dédit
a Sermo de Décollât, sancti Joan. cap. 3. t>De verbis Apost. serm. 28, cap. 2.
223 ÏONJE AURELIANENSISEPISCOPI S24
Scriptura : Noli jurare (Jac. v, 12). s Item : s Vis .A Rie enim perjurio suo se périrait : sed iste manum
ergo longe esse a perjurio? Jurare noli : qui enim inlerficienlis et expressit et pressit. t Item (Cap. xi) :
jurât, aliquando verum jurare potest : qui autem" i Nam tantum mali habet juratio, ul qui lapides co-
non jurât, mendacium jurare nunquam potest. Juret tant, timeant falsum jurare per lapides ; tu, non
erge Deus, qui jurât securus, quem nihil fallit, times Deum proesentem, Deum viventem, Deum
quem nihil lalet, qui emnino fallere ignerat; quia scientem, Deum manenlem, Deum in contemplore
nec falli petest. Cum enim jurât, se adhibet vindicantem? Claudit ille templum super lapidera,
teslem. Quemodo tu cum juras Deum adhibes et vadil ad domum suam ipse ; super domumsuam
testera : sic ipse cum jurai, se testera adhibet. claudit, el tamen quando illi dicitur, jura per Jo-
Tu quando illum adhibes lestem, forte supra men- vem, proesentis oculos timet. (Cap. xn.) Et ecce
dacium tuum accipis in vanum nomen Domini dico cbaritati vestroe, et qui per lapidera falsum
Dei tui. Ne mendacium jures, ergo jurare noli. Ipsa jurât, perjurus est. Unde hoc dico? quia multi et in
esl angustia : perjurium proecipilium esl : qui jurât, hoc falluntur, et putant quia nihil est per quod ju-
juxta esl; qui non jurât, longe est. Peccat et gra- rant, non se crimine teneri perjurii. Prorsus per-
viter, qui falsum jurât : non peccal, qui verum . jurus es, qui per id quod sanclum putas, falsum 1
jurât; sed nec ille peccat qui omnino non jurât;" " juras. Sed ego'illud sanclum non puto. Sanclum pu-
sed qui non jurai, et non peccat, et longe esl a pec- tas cui juras, non enim quando juras, tibi juras, aut
cato; qui autem verum jurât, non peccat; sed lapidi juras, non, sed proximo juras. Homini juras
prope est a peccato ad peccatum. » Item (Cap. 6) : ante lapidem ; sed nunquid ante Deum? Non le au-
Intendite, quseso, et advertite : Non vos fallant qui dit lapis loquentem, sed punit te Deus fallentem.
nescio quomodo volenles ipsas juraiiones discer- Beda in expositione Epistolarum canonicorum a :
nera, vel potius non intelligere, dicunt non essejura- «Quidelrahere, inquit, adalterum, quijudicareproxi-
tionem, quando dicit homo : Scit Deus, testis est mum interdixit, qui in adversitatibus ad alierutrum
Deus, invocoDeum supra animam meam verum me ingemiscere prohibuit, quse sunt aperta peccata, ad-
dicere. Invocavit, inquit, Deum, teslem fecit Deum; didit etiam hoc, quod quibusdam levé videtur, ut
nunquid juravit? Qui hoec dicunt, nihil aliud votant, juris quoque jurandi consuetudinem tollat. Nam hoc
nisi iuvocato Deo testera menliri. Itane vero quis quoque illis parvlpendendum nequaquam patenter
es pravi et perversi cordis, si dicas, Per Deum, ju- apparat, qui illam Doniini sententiam sollicite consi-
ras ; si dicas, Testis est Deus, non juras? Quid est dérant, qua dicitur : Omne verbum otiosum, quod
enim Per Deum, nisi. Testis est Deus? Aut quid est, ^ locuti fuerint homines, reddenl de eo ralionem in
teslis est Deus, nisi per Deum ? J Item : i Sed si J die judicii (Matth. xn, 36) : ut non sub judicio in-
aliquid teste filio tuo faceres, et amîco vel proximo cidatis. Ideo, inquit, vos a jurationis culpa compesco,
tuo, vel cuilibet homini diceres : Non feci, et tan- ne fréquenter vera jurande etiam in perjurium deci-
geres filio tuo caput, quo teste fecisti, el diceres : datis, sed ee longius a perjurandi vilio sleiis, quo
Per hujus salutem quia non feci ; exclamaret forte nec verum jurare nisi proxima neeessitale velilis. »
filius tuus sub paterna manu tremens, nec tamen Isidorus in libro Sententiarum (Lib. n, c. xxxi) :
paternam manum, sed divinam tremens : Noli pa- « Cavendam igitur esse jurationem dicimus, nec ea
ter, non tibi sit vilis salus mea ; Deum super me in- utendum, nisi in sola neeessitale : non. esl contra
vocasti, ego te vidi, fecisti, noli perjurare ; te qui- Dei proeceptum facere ; sed dum usum jurandi faci-
dem habeo genitorem, sed plus et meum et luum mus, perjurii crimen incurrinius. Nunquam érgo
limeo crealorem (Cap. vu). Sed quia Deus, quando juret, qui perjurare timet. Multi dum loquuntur,
per eum juras, non tibi dicit : Ego te vidi,'fecisti, jurare semper deleelantar, dum oporteat hoc tantum
noli jurare : sed times ne te iste occidal, tu te anteocci- esse in ore : Est, est ; Non, non : Amplius "enim
dis : quia ergc non dicit, ego te vidi, putas quia non quam Est et Non, a malo est (Matlh. v, 37). Multi
vidit. Et ubi est quando dicit : Tacui, tacui, nunquid -i> enim ut fallant, perjurant ; ut per fidem sacramenli,
semper tacebo ? »Item (Cap. vin) : i Breviter audite, fidem faciant verbi : sicque fallendo dum perjurant,
fralres mei, concludam sermonem, figens in cordi- et menliunlur, hominem incautum decipiunt. Inter-
bus vestris curam salubrem, ante omnia nolite ju- dum et falsis lacrymis decipimur, et creditur dum
rare. » Item (Cap. x) : « Tene ergo linguam et plorant, quibus credendum non erat. Plerumque
consuetudinem, quantum potes : non quomodo qui- sine juramento loqui disponimus ; sed incredulitate
dam, quando illis dicitur, verum dicis, non credo, eorum qui non eredunt qued dicimus, jurare com-
non fecisti, non credo, Deus judicet, jura mihi. Et pellimur, talique jurandi neeessitale, consuetudinem
ipse qui exigit jurationem, mullum inlerest, si facimus. Sunl multi ad credendum pigri, qui non
nescit illum falsum juraturum, an scit; si enim moventur ad fidem verbi. Graviter autem delin-
nescit, et ideo dicit, jura mihi, ut fides ei fiât, non quunt, qui sibi loquentes jurare cogunt. Quacunque
audeo dipere non esse peccatum, tamen humana arte verborum quisque juret, Deus tamen, qui cou-
lenlatio est. Si autem scit eum fecisse, novit fe- scientioe testis est, ita hoc accipit, sicut ille cui ju-
cisse, vidit fecisse, et cogit jurare, homicida est. ratur, intelligil. Dupliciter aulem reus lit. qui el
a'In expos. Epist. Jac. cap. 5, Y. 12.
225 DE INSTITUTIONE LAICALI.—LIB. II. 226
Dei nomen in vanum assumit, et proximum dolo AL sicuti fieri assolet, in perjurium impellit, nullatenus
capit. Non est conservandum sacramentum quod de eorum perdilione seeurus existai, sed pro certo
malum incaute promittit, veluti si quispiam adul- sciât quod omnium animarum, quos aut in falsita-
térai perpetuam cum ea permanendi fidem pellicea- tem, aut perjurium perduxit, reus apud Dominum
tur. Tolerabilius est enim non implere sacramenlum, leuebilur. Proinde censoribus diligens ac subtilis-
quam permanere in stapri flagitio. » sima indagalio necessaria est, ut falsos testes, more
Perspicuis itaque testimoniis astruilur nequaquam Danielis prophetoe, separatim examinent, ut quid
passini, ul a multis fieri solet, acquiescera debere jus, quid verum, quid falsum sit agnoscere valeant.
jurationi : nec ea etiam, quoe peccato caret, uten- Falsi quoque lestes diligentissime perscrutari in
dum nisi in sola neeessitale ; ne scilicet dum ni- libro Deuteronomiijubentar : Si steterit testis men-
miuni in usu habelur, in perjurii crimen labalur. dax contra hominem, accusans eum proevaricationis:
CAPUT XXVI. stabunl ambo, quorum causa est, anle Dominum in
De falso lestimonio. conspeclu sacerdotum, et judicum qui fuerint in die-
Inter decem proeeeptaquoeDominus in monte Sina bus illis. Cumque diligentissime perscrutanles inve-
per famulum suum Moysem Israelilico populo dédit, nerint falsum teslem dixisse contra fratrem suum
falsum testimonium specialiter prehibuit : Non IB mendacium, reddant ei sicut fratri suo facere cogi-
falsum, inquiens, testimoniumdices (Luc. xvm, 20). tavit, et auferes malum de medio lui; ut audientes
Justus itaque Dominus justitiam diligendam monuit, coeteritimorem habeant, el nequaquam talia audeant
et falsitatem promendam inhibuit. Attende quis, facere, et non misereberisei (Deut. xix, 18). De falsis
quale edictum mortalibus servandum proposuerit, quoque testibus Salomon ait : Testis falsus non erit
rex scilicet regum, et Dominus Dominantium, om- impunitus (Prov. xix, 5, 9). Et alibi se Deus odisse
niumque creator, inter flammas ignium, et fulgura dicit testem fallacem, et proferentem mendacium
micanlia, fragorem quoque tonitraorum, et clango- ad munera (Ibid., vi, 19). » a Beda quoque in expo-
rèm buccinoe, hanc legem terribiliter promulgavit, sitione Lucoe(Cap. xxn, v. 5) : t Multi, inquit, hodie
qua malum vetatur, et bonum jubetur, qua etiam ve- Judoe scelus, quod Dominum ac magistrum Deura-
ritas sectanda, et falsilas cavenda censetar ; et quod que suum vendiderit, veluti immane et nefarium
valde tremendum, et expaveseendum est, contemni- exhorrent,nec tamencavent; nam cumpromune-
tur : quoniam in tantum transgressio hujus Donii- ribus falsum contra quemlibet testimonium dicunt,
nici proecepli in usum quibusdam devenit, ut pêne profecto quia veritatem pro justitia negant, Deum
illud, ut pote legem fréquentent, et cum illud pro- peeunia vendrait. Ipse enim dixit : Ego sum veritus
férant, aut nihil, aut pêne nihil se delinquere cre- (2 (Joan. xiv, 6). Qui eliam si nullus pecuniam dei,
dant, nisi id quod falso prolulerint, verum esse jure- Dominum argenteis vendunt : quia principis soeculi
jurandp ppniirment. Hi certe vana spe semetipsos imaginera, id est,xexempla hostis antiqui, neglecta
decipiunt. Videanl ergo quod Dominus in sancta condiloris, ad quam creati sunt, imagine sumunt.
sua lege specialiter falsum testimonium, specialker Nam sicut Joannes Baptista, qui non pro Christi
perjurium, specialiter quoque mendacium prohibue- confessione, sed pro defensione veritatis occubuit,
rit : quicunque igitur unum ex his transgressus ideo tamen pro Christo, quia pro veritale, marty-
fueril, Domini proecepti proevaricaior sine dubio rium suscepit; ita e contrario qui charilatis et veri-
existil. Hi namque qui contra justitiam falsitaténi tatis jura spernit, Christum utique, qui esl veritas
opponunl, similes sunt falsis testibus qui in pas- et charilas, prodil : maxime cum non infirmitatis
sione Christi falsum contra eum dixerunt testimo- causa, vel ignorantia subripienle peccat, sed in
mum. similitudinem Judoequoerit opportunitatem : ut arbi-
Luctuosa nempe nimium res est, eo quod non- tris absentibus veritatem mendacio, virtutem cri-
nulli nihil vilius, imo nihil venalius in hac morta- mine mulet, t Isidorus in libro Sententiarum (Lib.
litate ducunt, quam animas suas : cum enim dsver- m, e. 59) : « Testis falsidicus tribus est personis
sas pecunias aecipiunt, et crapula, et ebrietate obnoxius. Primum Deo, quem perjurando contem-
usque ad vomitam se ingurgitant ut falsitatem pro- , nit; sequenter judici, quem mentiendo fallit : postre-
férant, quid aliud nisi animas suas vénales faciunt ? mo innocenli, quem falso teslimonio loedit. Testibus
Hi namque vili pretio magnam rem vendunt ; quod falsis conviclis, tarde mendacii falsitas reperitur :
aecipiunt, fumeum et momentaneum ; quod amit- quod siseparali fuerint, examine judicantis>cito ma-
tunt, oeternum, et sine fine mansurum est. Misera-' nifestatur. i
bilis plane mercalio ; quando quis pro alterius num- Ecce quam abominabile, Deoque odibile falsum
mis, et cibo, et pota, animam suam tradidit diabolp ; sit testimonium, breviter colleclum est. Sollicite
sed et ille, qui nejuste superetur, el id qued injuste itaque vigilanterque studendum est judicibus, ut ju-
retinet amittat, et pudoreiri publicum - incurrat, dicii causas patienter audiant, diligenterque exami-
parvamque legis jacturam subeat, diversis munuscu- nent, et juste libramine décernant; ne ab eis, vel
lis hujuseemodi testes corrumpit, insuper etiam, coram eis quispiam aut libertate, aut quibuslibet re-
y a Mendacium ad munera. Sic emendare libuil;- Elam quod antea tegebatur admunerat omnino erai
ineptum.
227 SON;EAUREL1ANENSISEPISCOPI 228
bus injuste privetur. Hi aulerû qui munerum àceep- i. dam, nec mentiar : fecit hoc episcopus quondam
tione, aut cujuslibet alterius rei gratia, injuste judi- Tagasterisis ecclesioe, Firmus nomine, firmior vo-
cando, et falsum testimonium proferendo, quoslibet lttntate. Nam cum ab eo quoerereter homo jussu im-
ad servitulem addicunt, aul rébus injuste carere fa- peratoris per apparilores ab eo missos, quem ad se
ciunt, magnum sibi dainn&lionis cumiiluni acqui- confugientêm dlligëntia quanta poterat, oecultabàl,
ruut : quoniam non solum proesenlibus obsuiil, sed respondit quoerentihUs;nec meutiri se possps nec
eliam in futuram eorum posleritatem eamdem inju- hominem prodere, passusque est tam mulla tor-
riant transmiltunt. menta corporis (ncndum enim erant imperatores
GAPUT XfXVII Christiani), permansit in senlentia. Deinde ad impe-
De mendacio. fatorem ductus, usque adet»ibirabilis apparaît, ul
Omne mendacium Yelëris Novique Testamenti ipse homini quem servabat indulgentiam sine ulla
séries derrionslrat esse vitandum. Cui plerique difficultale impelrarel. Quid lioe fieri polesl fortius
coaclë, multi vera sponte flebiliter implicaritur, et atque constantius'? (Cap. 14.) Octavum esl genus
se delinquere non suspicantur, eum Scriptura di- mendacii, quod et nulli ebest, et ad hoc prodest ut
cat : Os qui nientilur, occidit animam (Sap. i, 11). ab immundilia corpofali queinquam lueatur. Non
Et alibi : Perdes omîtes qui loquuniûr mendacium B igitur est meiitiëndUriiiii doctrinâ pietatis. Magnum
(Psal. v, 7). Et in lege Dominus vetat : Non men- enim scelus est, et primum gelius delestabilis men-
tieniini, inquit, nec decipiel unusquisque proximum dacii. (Cap. 21.) Non mentiendum secundo génère,
suum (Levit. xix, 11). Et Salomon : Qui autem men- quia nulli est facienda injuria. Noii est mentien-
titur, testis est fraûdulenlus : qui aulent testis est dum tertio génère, quia nulli cum alterius injuria
repentinus, concinnal linguam inendacii (Prov. xn, consulendum est. Non est mentiendum quarto gé-
17). Abominalioest lingua mendacii(Ibid., 19). Libéral nère, propter mendacii libidinem, quoeper seniel-
animas testis fidelis : profert mendacium versipellis ipsam vitiosa est. Non esl mentiendum quinte gé-
(Prov. xiv, 25). Testis fidelis non mentietur : profert nère, quia nec ipsa veritas firië placendi hominibus
mendaciumtestis dolosus (Ibid., 5). Jésus filius Si- enuntianda est ; quanto magis mendacium, quod per
racb : Nolite mentiri omne mendacium . assiduitas sëmetipsum quia mendacium est, utique turpe est!
enim illius non bona (Eccl. vu, 14). In Evangelio : Non est meiiliendùm sexto génère : heqfiê enim
Omne mendacium a diabolo est. Et Apostolus : Dé- recle eliath lestimenii veritas, pro cujusqûâm tem-
ponentes, inquit, mendacium, loquimini veritatem pdràli commodo ac salule corrùmpiluivAd sempi-
unusquisqiie cum proximo suo (Ephes. iv, 25). Item : ternairi vero salutem riullus ducendus est, opitulante
Nolite mentiri invicem (Coloss. ni, 9). mendacio : hèmo eriim malis converlenliuhi înori-
Augustinus in libro contra mendacium (Cap. 14) : biis ad bonos riiofes convertendus est ; quia quod
« Primum est capitale mendacium longeque fugien- erga illurii facienduhi ësi, déb'el etiam ipse conver-
dum, qudd fit in doctrinâ religionis ; ad quod men- sûs facere ërga àlios. Atque ila non ad bonos, sed
dacium nulla condilione quisqûam débet adduci. malos mores convërletur ; cum hoc ei proebeliir imi-
Secundum, ul aliquem lsedat injuste, quod talp est, tândum converse, quod eiproestitum esl conveften-
ut el nulli presit, et ebsil alicui. Terlium, quod ila dp. Neque septimp généré mentiendum est : nen
prodest alteri, ut obsit alteri quamvis non ad im- enim cujusquam commeditas, aul salus temporalis
munditiam obsil corporalem. Quartum, sola mën- perficiendoefidei praeferenda est. Nec si quisqûam
liendi faciendique libidilie ; quod verum mendacium pro recle factis noslris larii maie movetaf, ut fiai
est. Quinlùm, quod fil placendi cupidilate, de suavi etiarn aniriio deteriôr, longeque a pietatè remotior,
eloquip. His omnibus penitus evilatis, atque rejeclis, propterea recta facta deserenda sunt ; cum id ridbis
sequitar sëxtum genus, qued et nulli ebesl, et pro- proecipueréférendum sit, quo vocarë atque invitare
dest alicui, velul si quispiam pecuniam alicujus in- debemus, quos sicut nosuietipsos diiigamus ; foîlis^
juste tollendam, sciens ubi sit, nescire se meiîlia- -r>simoque animo l)ibenda est illa sententia Apostolica :
taï. Septimum, quod el nulli obesl, el prodest ali- Aliis quidem sumus odor vitoeiîi vilaiii, aliis odor
cui, velut si nolens hominem ad mortem quoesilum mortis in mortem (II Cor. n, 2). Et âd hoecquis
prodere, menlialur, non solum justum âtque inno- idoneus? Née Dctavo gênera mentiendum est; quia
centera, sed et reum, quia Chrislianoe disciplinai, et in bonis castitas animi pudicitia corporis ; et in
est, ut neque de cujusdam correclione desperetur, mâlis id quod ipsi facilitas, eo quod fieri sinimus,
neque cuiquam poenilendi aditus iniercludatur. De înajus est. tnhisâulem DctogeneribuS,'tanlo quisque
quibus duobus generibus, quoe soient habere ina- minus peccat ciim mèntilur, quàrite eînergil ad
gnam eontroversiam, satis tractavimus, et quid ôctavuni : tanto amplius, quanto erhergît ad pri-
nobis placerai osteiidimus, ut suscipieudis ineom- mum. Quisquis auïêm èsse aliquid genus menda-
moditatibus, quoehonesle ac fortiter tolefenlur, hoec cii, quod peccatum non sit, putâverit, decipiët
quoque gênera devitentur a fortibus, et fidelibus, et seipsum tarpiter, cum henestum se deceptorem ar-
veracibus viris et feminis. J Non ergo mentiendum bitratur aliorum. »
quoerentiubi sit, qui se fidei cujuspiam commiserit : Isidorus in libro Senlentiarum (Lib. n, c. 5) *-
sed potius respondendum : t (Cap. 13) Nec pro- t Mendaces faciunt, ut nec vera dicenlibus credatur ;
229 DE INSTITUTIONE LAICALt: — MB. J. §â0
reddit enim soepe hbniin&mmulta falsitas, etiam in &.que extra ordineih proprium vagâtur. Quam Siehem
vëritate suspectant. Soepe vera proemitlit, qui falsa Princeps terroe opprimil ; quia videlicet invenlam in
diclurusest; ut cura primum acquisierit fidem, ad curis exterioribus diabplus cerrumpit.
reliqua mendacia audientes crédules faeiat. Mullis Plura siquidem et alia exslant divinarum scriplu-
videntur vera esse, quoefalsa sunt; el idée non ex rarairi documenta, quoe vitium cùriositatis vitandum
Deo, sed ex suo mendacio loquunlur. Ndnnun'quam esse demenstrant, e quibus quoe'dambreviter subne-
falsitas veriloquio adjungitur, ël pleruriique a vëri- ctanlur. Ait enirn Jésus filius Siràch : In.superva-
tate incipit, qui falsa confinglt. t Idem post pauca : cuis rébus noli scrulari, ne mullipliceiilur (Eccl. m,
c Summopere cavendum esl omne mendacium; 24). Non esl tibi hecessariumea quoeabscondita sunt
quamvis nunquam sit aliquid inendacii gerius culpoe videre oculis tuis (Eccli. m, 23). De re aulem quoete
leripris, si quisqù'sm pro salule hominum menlia- non molestât, ne certes (IbidJ.xi, 9). In libro autem
tuf ; sed quia scriptura esl : Os qui menlïtur, occidit Èccl. Sed et cunctis, inquil, sermonib'usqui dicuntur
animam {Sap. i, il). Et, Perdes omnesqui loquunlur ne accommodes cor tuum, ne forte aûdiâs servum
mendacium (Psal. v, 7) : hoc quoque mendacii ge- tuum maledicenlem tibi : scit enim tua conscientia
nus perfecti viri summopere fugiunt, ut nec vila cu- quia crebro hialedixisti aliis (Eccl. vil, 22). Et Pros-
juslibet per eorum ïallaciam defendalur ; nec suoe 3 per : i> « Tahdiii enim quis peccata sua, quoenosse
animoenoeeaht, duré,proeslare alienoecarhi nitanlur: et defiere débet, ignorât, quandiu curiose aliéna
quanquam hoc ipsum peccati genus facillime creda- considérai. Quod si hiores suos ad seipsum rever-
mus relaxari. Nam si quoelibet culpa sequenli nier- sus aspiciat, non requirat quid in aliis speeialiter
cede purgatur, quanto magis hoec facile abstergitur, reprehendat, sed in seipse qppd iugeat. Proinde fra-
quam merces ipsa comilalur i t trum nostrorum vitia non faeile debemus aecusare,
Quod ergo mendacium omnino cavendum sit, late sed gemere : ut invipem onera nostra portantes, le-
patel : proinde necesseesl ut unusquisque hoc vitium gem Christi possimps implere. » Gregorius c in ex-
cavcre sludeal : quisquis huic mancipatur, liep peni- positione Evangelii : « Aller dixit : Juga boum enti
tus reliriquens, ad poenitentioe lamenta recurrat, et quinque, et eo probare illa, rogo te, habe me excusa-
de ee inier coetera alia peccata quoe admisil, Deo et tum (Lucxiv, 19). Quid in quinque jugis boum, nisi
sacerdeti cenfessienem facere non negligat. quinque sensus corporis accipimus? qui recte quo-
CAPUT XXVUL que juga vocati sunt; quia in utroque sexu gemi-
nanîur : qui videlicet corporales sensus, quia interna
De curiosilate.
comprehendere nesciunt, sed sola exteriora cogno-
Multi scienter, mulli hescienter iii cùriositatis la- u scunt, et deserentes intima, ea quoe extra sunt, tan-
buntur Vitiuin : cui dum-quis inservit, semetipsuiâ gunt, recte per eos curiositas designatur, quoe dum
flebilitër n'egligit. Nostra quippe quoemala gessiraus, alienam quoerit vitam discutera, semper sua intima
sunl deflenda, non aliorum errata (quoenec emen- neseiens, sludet exteriora cogitare. Grave namque
dare nolumus, nec possumus) curiose înquirenda, cùriositatis esl vitium, quoe dum cujuslibet mentem
morsuquë detrâclionis carpenda. Sunt itaque quo- ad investigandam vitam proximi exlerius ducit, sem-
rumdam pia facta, quoe nobis diligenter sunt scru- per ei sua intima abscondil, ut aliéna
sciens, se ne-
tanda, et ad exemplum benoeaplionis sumenda. Sunt sciat, El curiosi animus quanto peritas fuerit alieni
item qUorimidahiqùoedamfacta, quoe nobisnescien- meriti, tanto fil ignarus sui. Propler hoc namque
tibus nihil periculi, scienlibus nihil momenti affe- de eisdem quinque jugis boum dicitur ; eo probare
runt ; sed dum cuviose in his scrutandis dies insumi- illa, rogo te habe me excusatum. Ipsa enim excusan-
mus, procul duLiodelinquimus ; quo vilio mulli cano- tes verba a vilii sui significatione non diserepant,
nicorum et monachorum suum négligentes proposi- dum dicitur, eo probare illa; quia videlicet aliquando
tum, laboranl. Nam et sunl plerique laici, qui in pertinere probalio ad curiosilatem solet. J Habes et
hujuseemodi curiosilate pêne a mane usque ad vespe= in libello qui dieitur Synonyma d : t Quod ad te quo-
râm deleclabililër versantur, et se détraquera, aut v que non pertinet, noli quoerere':quod inter se lo-
nen inlelligunt, aut intelligere récusant • hi necesse quuntur homines, cognoscere nunquam desideres.
ëslul perpetidant factura DhioefiliseJacob, quoedum Noli quoerere quod quisque dicat, vel faciat : évita
Curiositateducta egreditur, ut mulieres extraneoere- curiositatem : omitle curam quoe ad causam tuam
gionis videat, a Siehem filio Emmor adamatur, et nen pertinet. Curiesitas periculosa proesumptioest.
rapitur, el vioppressa violatar, ejusque delestabili a Multi aliorum vitia discernunt, sua non aspiciunt. t
sociatur ( Gen. xxxiv, 1 ). « Dina quippe, ut bea- Patel igitur quod cùriositatis vitium omnibus Chri-
tus Gregorius in libro Pastoràli scribit (Part, m, Stianissummpperesilcavendum. Quia ergo de singti-
cap. 50), ut mulieres videat extraneoe regienîs, lis temperibus, quoeloquiétagèredebuimus, fructum
egreditur, quando unaqûoequë mens sua sludià ne- bonoeoperationis Dominus a nobis esl exacturus,
gligens, actioues aliénas curans, extra ambitum, at- oportet ul unusquisque fidelis ab hujuseemodi curio-
a Ejus aeiestabili. Deesl, ait Acherius, aut copufa, » Homil. 36. °
aul commercio: prius proefero. d Lib. II Synon., cap. 15 de curiositate, sed verbis
h Seu Julian. Pomer. de Yila contemplât, c. 6. diversis.
23Ï JON^E AURELIANENSISEPISCOPI 232
silalibus et supervacuis rébus scrutandis, prorsus, ^ visci (Hebr. xm, 1). Ambrosius in libro de Abra-
se alienum efficiat. ham primo (Lib. v) : « Disce quam impiger esse de-
CAPUT XXIX. beas ut possis proevenire hospilalitalem, ne quis
De sectanda hospilalilale. proevenial, et te boni muneris defraudet copia : quia
Quanquam hospilalilas intra sex opéra miseri- npn salis est recte facere, nisi etiam mature quid
cordioe breviter in Evangelio commemorata sit, ne- facias : uberieres enim fructus habet celerala devo-
cessario lamen in hoc capitulo propter quosdam qui tie. Bpna est hespitalitas : habet mercedem suam
eam negligunt, prolixiora testimonia colligenda re- primum humanoe gratioe, deinde quod magis est, re-
stant. Inler coetera quippe Christianoe religioni con- munerationis divinoe. Omnes in hoc incolata hospi-
traria, quorumdam libitu in consuetudinem eousque les sumus : ad tempus enim habitandi habemus
deducta, ut Iris pro lege videantur insistera : hespi- hospilium. Emigramus prepere ; caveamus ne si nos
talitas quoque, quoeesl apud Chrislianos insigne at- duri aut négligentes in recipiendis fuerimus hospiti-
que excellenlissimum opus misericordioe, ila a plu bus, etiam nobis post vite ipsius cursum sanctorum
rimis negligilur, ul el in hoc, sicut et in nonnullis hospilia denegenlur. Sed pauperiem proetendis, non
aliis, Chrislianilatis decus magna ex parte fuscetur; opes a te hospes requirit, sed gratiam : non ornalum
quoniam in tantum a quibusdam parvipenditur, ut -B convivium, sed cibum obvium. Hoec grata homini-
cum amplas et spatiosas domos habeant, vix di- . bus, accepta Deo. Unde Dominus Jésus in Evange-
gnentur sub técium suum recipere peregrinu'm, imo lio, eum quicunque dederit hospili polum aquoe fri-
in peregrino Christum, dicentem in Evang. : Hospes gidoe, coeleslium asserit proemiorum non exsortem
fui, el collegistis me (Matth. xxv, 55). Sed neque futurum (Matth. x, 42). » Aug. in lib. Sermonum a :
advenienles hospilie carentes, in domos suas aliter c Cogimur, inquit, loqui vobis quod non debuimus :'
recipiunl, nisi prius pari convenlione statuatur, quid invenire enim in vobis debuimus quod laudaremus,
pro solo, quid pro singulis vasis, quid pro igné ac- non quoerere quod admoneremus. Ecce tamen bre-
censo, el coeleris innumeris rébus, quibus usi fue- viter dico, non immpror. Agnoscite hospitalita-
rint, dare debeant. Yerum si contigent ut sine hac tem, per hanc perventum est ad Deum ; suspicis ho-
pactione eos primum blande ac simulatoe charilatis spitem, cujus et tu es cornes in via : quia omnes
officio suscipere videantur, tante toedio postea eos peregrini sumus. Ipse est Christianus, qui et in
afficiunl, ul nullalenus quiescant, donec id quod domo sua et in patria sua peregrinum se esse co-
avare ab eis exigunt, eos dare compellant. Quod gnpscit. Patria npstra sursum est, ibi hospites nen
factam a Christiana religione ita abhorret, ut quis- erimus : nam unusquisque hic et in demp sua hpspes
quis huic vilio incumbit, licet nomine, non tamen 'J est, sed dimiltet illam demum filiis suis, hpspes
opère discipulus Christi existât. Hic autem ab eodem hespitibus. Quare? El in slabule si esses, norme alio
Christo in tremendi examinis die (nisi se antequam veniente discederes? Hoc facis et in domo tua. Ces-
diem claudal extremum, correxerit) benediclus vo- sit tibi lopum pater tuus, cessurus es filiis luis, nec
cari non merebilur, eodem dicente in.Evangelio : mansurus mânes, nec mansurus relinques. Si omnes
Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum : quia transimus, aliquid quod transira non potest, opere-
hospes fui, et collegistis me, el coetera (Ibid., xxxiv). mur, ul cum trausierimus, el illuc venerimus, unde
Cum qua ergo fiducia diem exspectat judicii, qui - non transeamus, opéra nostra bona ibi inveniamus.
Christum in hospitibus renuit suscipere ? Inhumani Custos esl Christus, quid limes ne perdas qupd ero-
itaque circa hospilalitalem audiluri sunt : Recedite gas?»
in ignem oelernum(Ibid., xu). Humani vero et be- Gregorius in Moralibus : Hospitalilatem fraterni-
nevoli : Venite,benedictiPatris mei, percipite regnum tatis amore, charilatis opéra diligere, nobis valde
quod vobis paralum esl ab origine mundi (Ibid., necessarium est; unde egregius Proedicator nobis
xxxiv). Ecce qualem benediclionem hospilalitalem utïaque commendans ail : Charitas fraternitatis ma-
seclantes percepluri sunt : ad hoc nempe Christiani neat in vobis. El, hospitalilatem nolite oblivisci(Hebr.
vocati sumus, Ut, testante beale Peire aposlolp, I xm, i). Beatus princeps apostolorum hujus hospita-
eamdembenediclionemhoereditalepossideamus(IPetr. litalis gratiam cum benignitale fratribus habendam
m, 9). nobis commendat dicens : Hospitales invicem sine
-Quisquis illa se privari timet, necesse est ut in murmuratione (I Petr. iv, 9). Hinc ipsa Veritas dicit :
hac peregrinalione hospitalilati studeat. Qualiter Hospes fui, et suscepislisme (Matth: xxv, 55). Mira
aulem sectanda sit, ea quoesequunlur breviter insi- pietate Redemplor nosler loquitur ex suorum com-
nuant. Ait enim Isaias propheta : Peregrinos vagos- passiene membrorurii, dicens : Quodcunque uni ex
que indue in domum tuam (Isai. LVIII,7). Job : Foris minimis meis fecistis, mihi fecistis (Ibid., 40). Ipse
non mansit peregrinus : oslium meum vialori potuit igitur nés per hec [qui] capul ncslrum est, adjuvai,
(Job xxxi, 32). Et in Evangelio : Hospes fui, et col- qui per nestra bpna pppra in suis membris adjuva-
legistis me (Matlh. n, 35). Petrus : Hopitalilatem, lur. Pensandum est nebis quantum hpspitalitas
inquit, seclantes.Paulus : Charilas fraternilatis maneat fraternoe cempassionis valeal, quantum nos omni-
in vobis (Rom. xn, 15). El, hospilitatem nolite obli- potent! Domino misericordioe viscera conjungant
a De verbis Domini serm. 32. -
255 DE INSTITUTIONS LAICALI. — LIB. III. 234
Inde enim ei qui est super omnia appropinqua- A tet ergo ut unusquisque fidelis regulam Christiaui-
nius, unde nos per compassionem proximi etiam sub latis in sectanda hospitalitate cuslodiat, eair'jue
nosmetipsos deponimus. In rébus corporalibus nemo Christi amore, non mercédis temporalis retribulione
alla tangit, nisi qui tenditur. In rébus vero spi- sectelur. Nemo quidem pauperlalem obtendat, di-
rilalibus, eerlum est quia quanto plus per compas- cende : Non possum hospites suscipere, quoniam non
sionem atlrahimur, tante altius et verius propin- habeo unde illis necessaria ministrem : quia Deminus
quamus. Jésus Christus ut hanc occasionem tolleret, eliam
Plura itaque sanctorum Patrum exstant docu- de calice aquoe frigidse sitienli porrecto se merce-
menta, quoehic ob brevitalem non ponuntur. Opor- dem pollicitas est redditurum-
LIBER TERTIUS.
CAPUT PRIMUM. itaque est coram hominibus, adversarios tolerare ;
. De charitate. sed virtes coram Deo, diligere; quia hoc solum Deus
Jlle charitatem habet, qui et Deum plus quam se, et sacrificium accipit, quod ante ejus oculos in altari
proximum tanquam se, diligil : In his duobus proe- ,' boni operis flamma charitalis incendil. » Item idem:
ceplis tota lex pendet, et prophetoe(Matth. xxn, 40). t Cum cuncta sacra eloquia Dominicis plena sunt
Porro Christianorum proprium esl et amicum dili- proeceplis, quid esl quod de dilectione, quasi de sin-
gere in Deo, et inimicum propler Deum. Unde dicitur gulari mandate, Dominus dicit : Hoc est proeceptum
in psalmo : Lalum mandatum tuum nimis ( Psal. meum ut diligatis invicem (Joan. xv, 12) ? nisi quia
cxvm, 96). Ideo latum dicitur mandatum , quia et omne mandatum de sola dilectione est, et omnia
amicum et inimicum pari dilectione complectilur. unum proeceptum sunt. Quia quidquid proecipitur, in
Judoeis nempe moris est amicum diligere, el inimi- sola charitate solidatar. Ut enim multi arboris rami
cum odiis exsecrabilibus insectari. Christianis vero ex una radice prodeunt, sic multoe virtutes ex una
uterque, Dominoproecipienlein Evangelio, oeque di- charitate generanlur : nec habet aliquid viridilatis
ligendus est : Audislis, inquit, quia dictum est anti- ramus buni oppris, si non remaneal in radice chari-
quis : Diliges proximum tuum, et odio habebisinimi- talis. Proeeepta ergo Deminica et,multa sunl, et
' cum tuum.
Ego autem dico vobis: Diligite inimicos unum : multa per diversitatem operis, unum in ra-
veslros, benefacitehis qui oderunt vos, et orale pro dice dileclionis. Qualiter autem isla dilectio sit le-
persequentibus et calumnianlibus vos, ut sitis filii Pa- nenda ipse insinuât, qui in plerisque Seripturoe suoe
tris vestri qui in coelisest ; qui soient suum oriri facit „ senlentiis el amicum jubet diligi in se, et inimicos
super bonoset malos,el pluit super justos et injustos, propter se. Ille enim veraciter charitatem habet, qui
etc. (Matth. v, 43 seq.). Et alibi : Mandatum novum et amicum diligit in Deo, et inimicum diligit propter
do vobis, ut vos invicem diligalis. In hoc cognoscent Deum. J Item idem : Omni enim habenti dabitur et
omnes quod mei discipuli estis, si dilectionem habue- abundabil : ei autem qui non habet, et quod videtur
rilis ad invicem (Joan. xm, 34). In hac quippe prse- habere, auferetur ab eo (Matth. xm, 12); habenti
ceptiene non solum amici, verum etiam inimici con- namque dabitur et abundabil ; quia quisquis chari-
tinetur dilectio : nec quispiam gloriari potest vera- tatem habet-eliam dona alia percipit ; quia quisquis
citer se Deum diligere, si ab inimici a exorbitaverit charitatem non habet, eliam dona quoe percepisse
dilectione. Dominus enim in Evangelio ait : Si enim videbalur, amittit. i
dimiserilis hominibus peccata eorum, dimitlet vobis [Cum enim, Apostolotestante, pleniludo legis sit di-
Pater vester coelestispeccata vestra. Si non dimiseritis lectio, sciendum est quia nemo proximum sine Dei,
hominibus, nec Pater vester dimittet vobis peccata ve- nec Deum sine proximi dilectione diligere valet. Unde
stra (Matlh. vi, 14). Adttam magnum tonitruum, ut quia ] de charitate, quoeDeus est, pauca hic collecta
beatus Augustinus ait, quis non expergiscîlur ? qui sunl, quisquis ad eum pervenire desiderat, qui cha-
non dormit, sed mortuus est : sed tamen potens est ij. ritas est, oporlet ut Dei et proximi dilectione vera-
Dominus êtiam morluos suscitare. citer ignilus existât.
De charilate autem Salcinon ita dicil : Odium su- CAPOT n.
scitât rixas, el universa delicla operit charitas (Prov. De humililale.
x, 12). Petrus: Ante omnia, inquit, in vobismetipsis Sicut superbia de angelis doemones,ita humilitas
charitatem conlinuam habentes, quia charitas operit de hominibus angelorum efficitcives. Diabolus itaque
multitudinem peccatorum (I Petr. iv, 8). Paulus: per superbiam corruens de coelo, hominem primum
Charitas paliens est, benigna est, el reliqua ( / Cor. stravit et de paradiso expulit. Christus autem Dei
xm, 4). Joannes : Deus, inquit, charitas est : et qui filius ad redimendum genus humanum humilis venit
manet in charitate, in Deo manet, et Deus in eo (I in mundum. Unde ait Apostelus : Qui cum in forma
Joan. iv, 8). Gregorius in Libro Pastorali i>: « Yirtus Dei esset, non rapinam arbilratus est esse se oequalem
a Ab inimici. lia sane scripsit Jonas ; nihilque rius ediderat, ab amici.
erat ab ejus mente alienum magis quam quod Ache- i>Homil. 55.
PATROL. CYI. 8
235 JON.& AURELIANENSIS EPISCOPI , 236
De'j, sed semetipsumexinanivit formant servi accipiens j Lneslris, ne Deus superbis résistai, ne se exaltantes
(Phil. n, 6). Et infra : Humiliavil seipsumfaclus obe- humiliet, ne inflati per viam angustam transira nen
diens usque ad mortem, mortem aulem crueis (Ibid. possimus. J
v. 8). De humililale autem ait Dominus per Prophe- Ecce quantum humilitati studendum esl, breviter
lam : Super quem requiescelSpiritus meus nisi super demeiislratur. Proinde necesse est ut superbia cum
humilem, etquielum, et trementem sermones meos auctore suo diabolo vigilanler cavealur, et humilitas
(Isa. LXVI,2) ? Saiomon : Ubi erit superbia, ibi et Christi obedienter ampleclatur, quoniam sicut illa
contumelia. Ubi autem humilitas, ibi et sapientia. Su- se imitantes ad ima prosternit, ita ista se ample-
perbum sequitur humilitas, el humilem spiritum susci- ctentes ad summa erigil.
piet gloria. Priusquam conteralur, exallatur cor ho- CAPUT m.
minis : et antequam glorificelur, humiliatur (Prov. De patientia.
xi, 2; xvm, 12; xx, 25; xxix, 23). El in Evangelio: Patientia quoeChristi amore sufièrtar, laudanda
Quicunqueergo humiliaverit se sicut parvulus iste, hic et proedicandaesl : quandorautem amore terrenorum
major est in regno coelorum(Matth. xvm, 14). Petrus fit, non est virtus palientioe dicenda, quoenulla est,
in Epistola prima : Omnesauleminvicem humilitalem sed, ut beatus Augustinus scribitc, miranda duritia,
ïusinuale : quia Deus superbis resislit, humilibus au- '.i neganda patientia. Patientia ergo tune est laudanda
temdat gratiam (I Petr. v, 5). El, Humiliamini in et virtus proedicanda, cum ob Christi amorem non
conspecluDomini, et exallabit vos (Jac. iv, 10). Jésus" solum in aceidentibus exteriorum rerum adversita-
filius Sirach : Quanto magnus es, humilia le in omni- libus habetur, sed etiam in cerde pelissimum reli-
bus, et coram Deo inveniesgratiam (Eccli. m, 20). netur. Nec enim prodest exterius demenstrari pa-
Gregorius in Moralibus a : Ad IIPPerge unigenilus tientiam, et interius bella dissensienum, et eoelere-
Dei Filius fermam humilitatis suscepit : ad hoc invi- rum fomenta relineri vitiorum. Quando igitur foris
sibilis, non solum visibilis, sed eliam despeclus ap- proetenditar sapientia, el interius regnanl bella vi-
paraît, ad hoc contumeliaram ludibria, irrisionum^ tiorum, non est hujuseemodi patienlioe virtus, sed
probra passionumque tormenta loleravit, ut super- virtutis simulatio oestimanda. Exstat igitur "beatus
bum hominem non esse doceret humilis Deus. Quanta Job exlerioris interierisque exemplumpalientioe: qui
ergo humilitatis virtus esl, quamque sublimis celsi= non solum exteriorum damna rerum, et orbitates
fado, propler quam solam veraciler edocendam is, filiorum, el injurias illalas amicorum, verum etiam
qui"sine oestimalione magnus est, veniens ad passio- flagellum sui cerporis patienter sustinuil, el in1er lot
hem faclus est parvus. Quia originem perdilionis adversa non ad murmuralionem, sed ad Dei laudem
nostroe se proebuit superbia diaboli; inslrumentum '•' erupil dicens : Si bona suscepimus de manu Domini,
redemplionis nostroe inventa est humilitas Dei. Ho- mala autem quare non suslineamus (Job. n, 10)?
slis nosler magnus inter omnia conditus, videri su- Item: Dominus dédit, Dominus abstulit; sicut Do-
per omnia voluit elatus. Redemptor aulem nosler mino placuit, ita faclum est : sii nomen Dominibene-
magnus manens super Omnia, fieri inter omnia di- diclum (Job. i, 21). De patientia autem ait Saiomon:
gnatus est parvus. t Et humilitas magistra est om- Qui patiens est, multa gubernat prudenlia ; qui autem
nium, materque virlutum, sicut Veritas ait : Discke impatiens, exaltât slultiliam suam (Prov. xiv, 29).
a me quia milis sum et humilis corde : el invenietis Item : Melior est patiens viro forli, et qui dominatur
requiem animabus vestris (Matth. xi, 29). Quia dum - animo suo, expugnalore urbium (Prov. xvi, 32). Hem:
se humiles dejiciunt, ad Dei similitudinem ascen- Doctrinâ viri per paiienliam noscilur (Prov. xix, 11).
dunt. Quid igitur humilitatesuhlimius? Quoedum se Dominus in Evangelio : Beati, inquit, pacifia, quo-
in ima depri.mit, auclori suo manenti super summa niam filii Dei vocabuntur (Matth. v, 9). Item : In pa-
se çenjungit. tientia vestra possidebitisanimasvestras (Luc. xxi, 19).
Coesariusepiscepus in hpmiliis h : « Humilitalem Paulus : Si fieri potest,.quod ex vobis esl, cum omni-
erge, fratres dilectissimi, anle emnia teneamus ; nen " . bus hominibus pacem habete (Rom. xn, 18). Item :
illam quoealiquuties fbris tantum ostenditur, sed il- Patientia vobis necessaria est, ut volunlatem Dei fa-
lam quoein conscientia retinelur. Sunt enim aliqui, cientes, reporletis promissionem(Hebr. x, 56). Item :
qui quandp aliqua tranquillitas fuerit, humilitalem Pacem sequimini in omnibus et sanctimoniam, sine
et in ore et in corpore soient estendere: et si aliqua, qua nemovidebil Deum (Hebr. xn,'41). De his autem
ut assolet, tribulatio, vel scandali procella surrexeril, qui propter hpnores lerrenps nanciscendos, el diver-
effrenato ore, erecta cerviee, superbia, quoein corde ses cupiditates explendas, joeesque et mullimedas
tegebatur, multis conviens profértur ex ore. Quare deiectatienes, et vanitates inseclandas, multa dura
hoc factam est, fratres ? quia fundamentum veroe et acerba patientissime, et niclestissime, ac pericu-
humilitatis non habuit; quia humilitalem, quam lesissime tolérant, cum loqueretur beatus Augustinus
prius promittebat in corpore, non hâbebat in corde. in libro de Bono palientioe(capp. 5-10), ila ad extre-
Et humiles ergo simus, fratres charissimi, non so- mum intulit : < In his, inquit, hominibus miranda
lum senioribus, sed etiam cooequalibus,et junioribus est polius quam laudanda patientia, imo nec miranda
a Lib. xxxiv in c. XLHJob, c. 18. 0 De Patientia cap. 2.
h Homil. 18.
"
237 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LIB. III. 238
nec laudanda,-quoe nulla est, sed miranda duritia,. A proeterea est, quod tribus modis patientia exerceri
neganda patientia. Nihil aulem illic jurelaudandum, solet. Alia namque sunl quoea Deo, alia quoe ab ad-
nihil utiliter admirandum. Tanteque rectius majcre versario, alia quoea proximp sustinemus. A proximo
supplicie dignum judicabis animum, quanto magis namque perseculiones, damna et contumelias, ab
vitiis subdit instrumenta virtulum. Patientia cornes adversario tentamenta, a Deo autem flagella tolera-
est sapientioe,nen famula cpucupiscenlise. Patientia mus. Sed in omnibus tribus his modis vigilanti
arnica est cohscientisebonoe,-non inimica innocentioe. oculo semelipsam débet mens cïrcumspicere ; ne
Cum ergo videris quemquam patienter aliquid pati, contra mala proximi perlrahatur ad retribulionem
noli continue laudare patientiam, quam non ostendit " mali ; ne contra tentamenta adversarii seducatur ad
nisi causa patiendi. Quando illa bpna est, tune ista delectalionem, vel consensum delicti; ne contra fla-
vera est : quande illa noii pnUuitur cupiditate, tanc gella opificis ad excessum proruat murmuralionis.
a falsitate dislinguilur. Cum vero illa tenetar in cri- Perfecte enim adversarius vineitur, quando mens
mine, tune hujus multum erratur in nomine. Non nostra et inter tentamenta ejus a delectatione, atque
énim sicut homines qui sciunt, sunt participes scien- consensu omnimodis refroenalur, et inter contume-
tioe, ila omnes qui patiuntur sunt participes patien- lias proximi custodilur ab odio; et inter flagella Dei
lioe: sed qui passione recte utuntur, in palientioe 3B compescitur -a murmuraiione: Nec hoec agentes,
vëritate laudantur; hi palientioemunere coronantur. retribui nobis proesentia bona requiramus. Nam pro
Yerumlamen eum pro libidinibus, vel etiam .scele- labore palientioe bona speranda sunl sequentis vite,
ribus ; cum denique pro ista temporali vita ac salute ut proemium nostri laboris incipiat,,quando jam om-
multa hemines herrenda mirabiliter sufferunt, satis nibus labor funditus cessai, i Item idem : « In pa-
nés admphent quanta sufferenda sunl pro vila bona,- tientia vestra possidebitis animas vestras (Luc. xxi,
ut et possit esse ailerna; et sine ullo temporis ter- 19). Ideirco possessio animoe in virlute patienlise
mino, sine utilitatis ullius detrimento, vera felicitate ponitur; quia radix omnium custosque virtutum
secura. Unde Dominus ait : In patientia vestra possi- patientia est. Ter patientiam vero possidemus ani-
debilis animas vestras (Luc. xxi, 19). Non ait villas- mas nostras ; quia dum nobis ipsis dominari disci-
vestras, laudes vestras, luxurias vestras, sed animas mus, hoc ipsum incipimus possidere quod sumus.
vestras. Si erge tanta suffert anima ut possideat, Patientia vera est, aliéna mala. oequanimiler perpeti,
undepereat; quanta débet sufferre ne pereat? » Et contra eum quoque qui mala irrogat,- nullo dolore
paulo ppst : « Quamvis autem patientia virtus sit morderi. Nam qui sic mala proximi portai, ul ta-
animi, partim tamen ea utilur animus in seipse,-par- men tacites doleat, el tempus dignoe retribulionis
tim vere in corpore suo. Iri seipso utitur-patientia, ^>*qu'aeral,-patientiam non exhibet, sed ostentat. Scri-
quando illoesoet intacte corpore aliquid qupd npn ptum quippe est : Charilas benigna est, patiens est
expédiât, vel qued npn deceat, facere aut dicere,. (I Cor. xm, 14). Patiens namque esl, ut aliéna mala
quibuslibet adversitalibus aut foeditatibus rerum, seu toleret, benigna vero est, ut ipsos etiam quos porlat
verberum stimulis incitalus, et patienter mala omnia amel. Hinc namque per semetipsam Veritas dicit :
tolérât, nec ipse mali aliquid-opère vel-ore conmiit- Diligite inimicos veslros,1 benefacite his qui oderunt
tit. Per hanc patientiam suslinemus eliam cum cor- vos. Orale pro persequenlibus el calumniantibus vos
pore sani sumus, quod inter hujus soeculiscandala (Maïlh. v, 44-).Virtus itaque esl coram hominibus
beatitudo nostra differlur. i Item post quoedam: adversarios tolerare, sed virtus coram Deo diligere :
t Hoecomnia, et si qua sunt alia,- quoe commemo- quia hoc solum Deus sacrificium accipit, quod .ante
rare longum est, ad eum palientioe modum pertinent, ejus oculos in altari boni operis flamma charilatis
quo animus non sua peccata, sed quoecunqueexlrin- incendil. Sciendum vero est, quod plerumque pa-
secus mala patienter sustinet in seipso, suo prorsus tientes videmur, quia rétribuera mala non possu-
corpore illoeso.Alius autem palientioemodus est, quo' irius ; sed qui ideirco malum non retribuit, quia ne-
idem ipse animus quoecunquemolesta el gravia in sui T-. quaquam valet, procul dubio, ut diximus, patiens
""
corporis passionibus perferl, non sicut stulti' vel ma- n'en est : quia patientia non'ïn' ostensione acqUirilur,
ligm homines propler adipiscenda vana, vel scelera sed in corde, i
perpetranda, sed sicut a Domino definitum esl pro- Hoeequippe et his similia"eximia ac saluberrima
pter justitiam (Matlh. v, 10). Utroque sancti marty- testimonia nos ad palientioe virtutem informant. El
res modo cerlaverunt. Nam- et impiorum .... sa- quia sine charitate in nobis non potest vera esse
turati sunt, ubi animus corpore intacte quasdam patientia, imitemur ejus exemplum, qui propter nos
veluti plagas suas integer sustinet, et in corporibus flagella, et ludibria, et crueis palibulum patienter
vîncii sunt, ïnclusi sunt, famé ac siti affecti sunt, suslinuit, ul exterius interiusque ejus amore virtu-
torli sunl, secli sunt, dilaniati sunt, inceusi sunt, tem palientioe exhibentes, illo quo>ille proeeessil,-post
trucidati sunt, et pietateiiûmobili subdiderunt Deo1 rhortem pervenire valeamus.
• - CAPUT IV.
îtfentem', cum paterenTur in carne, quidquid exqûi-
renti crudelitati venit-in mente, v De superbia.
Gregorius in homiliis Evangelii a : c Sciendum Aliquando propter donuni alicujus virtutis, ali-
a Homil. 35. quando propter mundi honores, aliquando vero
"
239 JOftE AURELIANENS1SEPISCOPI 240
propter carnis fragilitatem Iabitar in superbiam,. A corporis. Unde per Osée prophelam contra Israelitas
guse totius peccati initium est. Unde scriptum est : dicitur : Spiritus fornicationis in medio eorum : et
Initium omnis peccati superbia (Eccli. x, 15). Hoec Dominum non cognoverunt {Oséev, i). Qui u^osten-
de angelis doemonesfecit; humilitas autem homines deret, quod causa libidinis ex culpa proruperit ela-
oequales angelis reddil. De superbia namque ait Psal- tionis, mox subdidit dicens : Et respondebit arro-
misla : Populum humilem salvum faciès : et oculos gantia Israël in faciem ejus (Ibid. v, 5). Si auctorem
superborum humiliabis (Psal. xvn, 28). Item : Su- suum homo superbiendo cpntemnit, jure et a sub-
perbi inique agebant usquequaque : a lege aulem tua jecla carne proelium suscipil : unde et ille primus
non declinavi (Psal. cxviu, 51). Item : Increpasli inobediens mox ut superbiendo peccavit, pudenda
supeibos, maledicli qui déclinant a mandatis luis contexil : quia enim ealumniam spiritus Deo intulit,
(Ibid., v. 21). Item : Non habitabit in medio domus mex ealumniam carnis invenit. t Et paulcppsl:
meoequi facil superbiam (Psal. c, 7). In Proverbiis : t Superbi quippe eu ipsp quo videri alii appelunt, a
Domos superborum demolitur Dominus (Prov. xv, vera essentia Dei longe per elationem fiunt : sub-
25). In Ecciesijste : Quid superbis terra et cinis ? sistera etenim nequeunt qui ab oelernoeessentioe so-
(Eccli. x, 9.) In Amos : Juravit Dominus in anima lidilate dividuntur; sicut per Psalmistam dicitur;
sua, dicit Dominus exerciluum : Detestor ego super- ]B Dejecisti eos dum allevarenlur (Psal. LXXII,18). Qui
biam Jacob, el domos ejus odi (Amos vi, 8). Tobias eo inlriusecus corruunt, quo maie intrinsecus sur-
alioquens filium suum : Superbiam, inquit, nunquam gunt. Sic aurarum flatu in altum stipula rapilur; sed
in tuo sensu, aut in tuo verbo dominari permiltas : in casu concile ad ima revecatur. Sic ad nubila fumus
ipsa enim initium sumpsit omnis perditio (Tob. iv, 1A). tollilur, sed repente in nihilum tumescende dissipa-
El Saiomon : Ubi, inquit, fuerit superbia, ibi erit et tur. Sic ab infimis nebula densande se erigit, sed
conlmnéda (Prov. xi, 2). Item : Melius esl humiliari exortus solis radius ac si-non fuerit, abstergit : sic
cum milibus, quam dividere spolia cum superbis in herbarum superficie nocturnis horis humor âsper-
(Prov. xvi, 19). Jésus filius Sirach : Odibilis coram gitur, sed diutarni luminis subito calore siccatar :
Deo et hominibus superbia. Initium superbioehominis, sic spumosoeaquarum bulloeinchoantibus pluviis ëx-
apostalare a Deo. Initium peccati est omnis superbia. citatoe ab intimis certalim prodeunt, sed eo eelerius
Qui tetigerit picem, inquinabilur ab ea : et qui com- disruploe depereunt, quo inflatoeallius exlendunlur :
municant superbo, induetur superbia {Eccli. x, 7 cumque excrescunt ut appareant, crescendo per-
seq. ; xm, 1). Et Dominus in Evangelio : Omnis, in- agunt, ne subsistant. Scriptum est : cunctis diebus
quit, qui se exaltât, humiliabilvr; et qui se humiliât, suis impius superbil. Selent etiam electi in quibus-:
exaltabiiur {Luc. xiv, 11). Petrus : Deus superbis re- (C dam suis cogitatienibus atque actibus superbire,
sistit, humilibus autem dat~gratiam (I Petr. Y, 5). sed quia electi sunt, cunctis diebus superbire non
Paulus : Noli allum sapere, sed tinte (Rom. xi, 20). possunt ; quia prius quam vitam finiant, ad humili-
Augustinus in libro sermonum a : « Sola, inquit, tatis metum ab elaiione corda commutant, > Coesarius
diaboli superbia, et invidia miltit in ignem oeternum. Massiliensis episcopus ° in homiliis (Homil. 18) :
Non potest superbus esse non invidus : invidia su- i Duo, inquit, sedificia,- et duoe civitales a mundi
perbioe filia esl. Sed ista mater superbia nescit esse initio construuntur : unam oedificatChrisius, alteram
sterilis, ubi fuerit, continuo parit. J Et paulp post : diabolus : unam humilis, alteram superbus. Atlen-
t Pripr est in vitiis superbia, deinde invidia. Nen dat erge unusquisque conscientiam suam, et si in
enim invidia peperit superbiam, sed superbia invi- se viderit dominari superbiam, in civitate diaboli
diam. Nen enim invidet, nisi amer excellentioe. se infeliciter oediûcare, imo proecipilare non dubitet
Amor excellentioe superbia vecatur. Gregcrius in ad ruinam. Non enim discernunlur filii Dei et filii
Moralibus h : « Occasio perdilionis nostroe facta est diaboli, nisi humilitate alque superbia. Quemcunque
superbia diaboli : et argumentum redemptionis no- esse superbum videris, diaboli esse filium non dubi-
stroe inventa est humilitas Dei. Quid elaiione deje- tes. Quemcunque esse humilem conspexeris, Dei fi-
clius? quoe dum supra se tenditur, ab alliiudine verae ]D Hum esseveraciter credere debeas. Etui hoc verum
celsitudinis elongalur.' Initium omnis peccati, super- esse cognoscas, audi Scripturam dicentem : Initium
bia esl. Quid est aulem superbia, nisi perversoe cel- apostatare a Deo omnis superbia (Eccli. x, 14). De
situdinis appetitus? Perversa etenim est celsitudo, superbia namque nascitar 'contempius mandatorum
cum déserte, cui débet animus inhoerere, principio, Dei, et de bonis quoeaguntur vanoelaudis appetitas. >
sibi quodammodo fieri vull,- alque esse principium. HoecCoesariusdixerit.
Multis soepesuperbia luxurioeseminarium fuit ; quia Fit vero et in eo superbia, quando quis aut pro
dum eos spiritus quasi in altum erexit, caro in infi- virtutibus, aut pro divitiis mundi aliis meliorem se
mis mersit. Qui superbia in secreto cordis prius ele- oestimal : cum ulique in eo pejor sitd, quo se melio-
vanlur, postea publiée cerruiint : quia dum cccullis rem aliis arbitratur. Nascitur -etiam ex superbia
intumescunt melibus cordis, apertis cadunt lapsibus contumacia, inobedienlia, conténtiones, hoereses et
a De verbis Dom., serai. 55, c.4 et 5. luit, quod Acherius recte monuit.
i Lib. xxxiv. e. 18. à In eo pejor sii. Antea legebatur in eo 'pnor sit,
c Massiliensis episcopus, Arelatensem dicere vo- falso el contra mentem auctoris»
241 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LIB, HI. 242
cselera innumera vitia, quoe omnia humilitate per- A j pro malp reddunt ; eosque quibus invident despi-*-
facile famulus Dei superare potest. Putantur autem cienles, conviciis et diversissîmis contumeliis fati-
nonnulli propter cultam et splendorem vestium, su- gant, et crimen lethale in promptu sit, potius viri
"perbia tumescere; quod dum plerumque ex fente fortis, quam erubescentis, et poenitentis npmen ha-
superbioespleat emanare, plures tamen sunt qui ex- bere diligunt.
"terius his ernantur, et interius humilitate pellent. Hoec igitur vitia quam vigilanter sint cavenda,
De talibus erat ille purpuratus, et régie diademate oracula divina subtus collecta docent. Habes in ve-
insignilus, qui dicebat : Vide humilitatem meam et teri lege : Ne oderis fratrem luum in corde tuo : sed
eripe me, quia legem tuam non sum oblitus (Psal. publiée argue illum, ne habeas super illo peccatum
CXYIII,155). Item : Vide humilitatem meam, et labo- (Levit. xix, 17). In Salomone : Vita carnium sanitas
rem meum: el dimitte universa delicta mea (Psal. xiv, cordis , putredo ossiuminvidia (Prov. xiv, 50). Item :
18). Quia igitur per superbiam parentis nostroeAdoe Virum slultum interficil iracundia, et parvulum occi-
cecidimus, et per humilitalem Christi resurreximus, dit invidia (Job. v, 2). Jésus filius Sirach : Per invi-
operaepretium nobis procurandum est ut super- diam diaboli mors introivit in orbem terrarum (Sap.
biam, ut pôle venenum diaboli, caveamus, el humi- n, 2). Joannes apostelus : Qui odit fratrem suum, ho-
litati Ghrisli semper adhoereamus, qui dicit in Evan- B 3 micida est (I Joan. m, 15). Item idem : Qui dicit se
gelio : Discite a me quia mitis sum et humilis corde, in luce esse, et fratrem suum oderit, in lenebris est, et
et invenielisrequiemanimabus vestris (Matth. x, 29). in lenebris ambulat, el nescit quo eal, quoniam tenebrai
Quisquis igitur superbioevilio inservivit, necesse est obcoecaveruntoculos ejus (I Joan. m, 15). De invi-
ut de éo, sicut et de coeteris vitiis, sacerdoti confes- dia autem ita scribit Augustinus in-libro de Disci-
sionem faciat, Deumque supplicet ut sibi ignoscere plina Chrislianorum (L. H, c. 7) : t Avertat enim
dignetur. Deus pestem invidioe ab omnium hominum animis,
CAPUT V. nedum Christianorum : vitium est diaboli, quo so-
De odio et invidia. lum diabolus reus est, et irremediabililer reus. Non
Sicut per concordiam parvoe res crescunt, ita e enim dicitur diabelo ut damnetur, adulterium cem-
contrario per odium et livorern magnoe decrescunt. misisti, furtum fecisti, villam alienam rapuisti, sed
Odium enim et invidia mullos miserabiliter ac letha- hemini slanti lapsus invidisti. Invidia diabolicum
liter afficit. Hoecquoque duo pestifera peccata quanto vitium est ; sed habet matrem suam. Superbia voca-
occultiora, lanto perniciosiora • atque periculosiora. lur mater invidioe. Superbia invidos facit. Suffoca
Eorum nempe morbus cum mullorum mentes tabefa- . matrem, et non erit filia. Ideo humilitatem docuit
ciat, nonnulli tamen per qusedam exteriora indicia G Christus. Nam non ego loquor invidis, bene oplan-
se interius eodem morbo laborare produnl, quia vi- tibuslpquor. Illis lpqupr qui optant bene amicis, u'
delicet hujuseemodi sectator cum de odio cavendo haheant tantum quantum habeant et ipsi. i
admonetur, respondere solet ; non possum hoc ma- Scribit etiam et Prosperus : a « Invidus est certe
lum a corde meo vellere, quia hic, pro quo admones, qui alienum bonum, suum facit invidendo suppli-
multas injurias et diversa mihi mala intulit. Faciat cium; nulla videtur ad invidendum coneupisceiilia.
Deus quod vult, non quiescam donec ex eo ultionem provocari, sed tantum superbioe modo vexari. Sed
capiam. De invidia autem cavenda et charilate am- si anîini ejus pestem, qua proecipilatur incensus,
plectenda, cum admonilio fil, ita ab hujuseemodi sûbtililer alleque rimemini, invenielis eum et perdi-
responderi solet : illum et illum non deeuerat habere tionis cupidum, cujus cupit interitum, et superbioe
quod adeptes esl, quia non est tam nobiliter natus, malo teneri, quod sibi jugiler ingemiscit meliorani
ut hoc nancisci ,meruerit. Solet etiam subjungere : cui invidel meliori. Quis facile potest quale sit hoc
Ego qui inserviendo plurimos multo labore consum- malum verbis exprimera, quo invidus odio hominis
p-i annos, non perveni ad honorem ; et ille qui parvo persequiter divinum munus in homine, cum potius
aut pêne nullo -servivil tempore, me in honore acci- _-, amari homo debeat, etiam pro sui meriti sanctitate ?
piendo proecedit. Hoc nempe vitium invidenlioeet in Tantes invidus habet poenajusla tortores, quantos
majoribus, et in minoribus fit rébus. Verum si de invidiosus habuerit laudatores. Si quidem invidiosum
cujuslibet invidiosi sanctitate et honestate vite aga- facit excellenlia meriti, invidum poena peccati, nec
lur ; et id quod dicitur verum esse asseratur, hujus- ei ab homine potest adhiberi remedium, cujus esl
eemodi invidia tabescentes cuncla falsa esse quoe vulnus occultum. >
dicuntur, contendunt. Fiunt et alia multa indicia, Gregorius in Moralibus (Lib. v, c. 31) : c Invidere
quibus edientes et invidi se pradere selent ; et for- non possumus nisi eis quos nobis in aliquo me-
silan quantum in hac re délinquant, ignorant. Cum liores pulamus. Parvulus ergo est, qui livore
sint itaque capitalia crimina,- perrari sunt, quod occiditur, quia ipse sibi testimonium perhihet, quod
valde periculosum est, qui inde Deo" et sacerdoti eo minor sit, cujus invidia torquetur. Hinc est quod
confessionem faciant, et per poenitentioe satifaciio- hostis callidus primo homini invidendo subripuit,
nem hoecdiluera procurent. Sed dum secundum le- quia amissa beatiludine, minorem se immortalitatis
"gem mundi, non secundum legem Christi, malum illius agnovit. Cain ad perpetrandum fratrioidiuia
a De Yita contemp., c. 5.
245 ÏONJS AURELIANENSÏS EPISCOPI 244
-eôrruit, quia despectq sue sacrifieie, proeiatum sibi, A ille qui ferro, verum et ille qui odio fratrem iuse-
infremuit, cujus Deus liestiam apeepit, et quem ouïtur. J
melierem se esse exhorruit, ne ulcumque esset, His èl his similibus divinoeSeripturse aueloritati-
"amputavit. Esau ad persecuticnem hac de re fratris bus percensetpr et odium, quod seclatores sues spi-
exarsit, qui primogenitorum benedictione perdita, ritaliter nepat, cavendum, et invidiam, quoe rubi-
quam tamen Ësau .lenliçula ipse vendiderat, minp- jgine sua invidorum mentes consumit, vitandam.
rem se eo, quëm nascendo proeibat, ingemuit. Joseph Çujuslibet enim mens his malis infecta fuerit, tem-
sanctum fratres sui Ismaélitis transeunlîbus ideo" „plum sancti Spiritus esse non merebitur, nisi his
vendic erant, quia cognîto revelationis mysterio, ne caruerit. -
eis mîlior fieret, ejus profectibus obviare conati CAPUT VI.
sunt. > SciendUm summopere est quia quamvis per De octo vitiis p\jncipalibus.
omne vitium, quod perpetratur, hunrano cordi anti- Quia longum est octo, vitia principalia capitulatim
qui hostis virus infundatur, in hac tamen nequitia enumerare, utile judicatam est ea sub "unius eapituli
tota s Liaviscera serpens concutit; et imprimendoe adnetatipnem cengerere. Herum primum est super-
malitioe peslem vernit. Per inyidiam cclpr pallprp bia, de qua superius dictum est. Secundum gula, in
afficitir, et cculi deprimuntar, mens accenditar,, B qupd vitium cum multi labuntur, impunitatem sibi
meirib'a frigescunt, fit in cogitatione rabies, in den- pramittunt dicentes : Quid delinquimus si potam et
tibus stridor. cibum, quoe Deus ad utendum hominibus tribuit,
Isidorus in libro Senlentiarum (Lib. m, c. 25) : ad libitum npstrum percipimus? Quoe dum aul ante
« Invidus membrum est diaboli, cujus invidia mors tempus, aut in tempera ultra mensuroe medum in-
introivit in prbem terrarum. Nulla est virtus, quoe discrète percipiunt, procul dubio delinquunt. Qui-
non hjabeat contrarium invidioe malum : sed sola bus perpendendum illud est, quod Deus in Evange-
miseria caret invidia : quia nemc invidet misère, J lio ait : Videtene graventur corda vestra in ebrietate,
Et pest pauca : t Hoc omnis invidus alienis virtuti- et crapula, et curis hujus vitoe (Luc. xxi, 34). Et
bus proeslat, quod beato Job Satan proestitit. Nam Apostolus : Esca et polus nos non commendantDeo
dum oemulalur prosperitatibus, commovet adversa. s (i Cor. vm, 8). Et Isaias : Voequi patentes estis ad
Non hb'mines, sed vitia odio habenda sunt. Flebïliter bibendum vinum, et viri fortes ad miscendumebrieta-
deplorandi sunt qui odio in fratrem tabescunt, et tem (Isai. v, 22). Item : Ecce gaudium el loetilia oc-
contra alios pernieiosum animoe dolum servant; cidere vitulos, jugulare arietes, comedere carnes, et
a regno enim Dei se séparant, qui semetipsps a bibere vinum. Vivo ego, dicit Dominus, si remittelur
charitate dissociant. Beda in expositione Joannis G vobis iniquitas hoec,donec moriamini (Isa. xxn, 15).
Epistoloe (Cap. n, v. 9 ; cap. m, v. 15)": « Dominus, " Et Saiomon : Luxuriosa res vinum, el lumultuosa
inquitj proecipit in Evangelio diligere inimicos. Qui ebrietas : quicunque enim his delectatur, nàn erit sa-
ergo uicit se esse Çhrislianum, et fratrem suum, piens {Prov. xx, 1 ). Item : Ne inluearis vinum
odit, in peccatis est usque adhuc ; bene addidit quando fiavescit, cum splenduerit in vitro color ejus:
usque adhuc, quia nimirum omnes homines in le- ingreditur Mande, se'd in novissimomordebit ut colu-
nebris, nascuntur vitiorum. In tenebris manent ho- ber; 'etsicut rêgutus venena diffundet. Nullum secre-
minesj donec gratia baptismi per Christum illumi- lum est 'ubi régnât ebrietas (Prov. xxm, 151).Item:
nentur. Sed is qui eum odio fratris accedit ad fon- Patentes iracundï si sunt, vinum non bibant, ne cum
tem vite, qup renascatur, ad-pdtum sanguinis pre- biberint obliviscanlur sapientiam (Prov. xxxi, i).
tipsi, quo redimatur, etsi se illuminatum a Domino Jriel propheta : Expergiscimini, ebrii, et flete, ululate,
oestimet, in tenebris est usque adhuc : neque ulla omnes qui bibîlis vinum in dulcedine (Joël i, 5).
rations peccatorum umbras exuere potuit, qui vi- Job : Cumsat,uràtus fuerit, arctabitur, et omnis dolor
scera charilatis induere non curavit. J Item idem : irruet in eum (Job. xx, 22). Jésus filius Siraçh :
« Omnis, inquit? qui odit fratrem suum homicida esl. Operarius ebriosusnon locuplela.bilur.Vipum et niulie-
Si eqntemnebat quisque odium ftaternum^ nunquid D res apostatare faciunt sqpientes, et arguunt sensalos.
et homicidium in ccfde suo contempturus est ? r^oja Vinum potalum multum irritationem, et iram, et rai»
movirmamts ad o'ccidendum hcminein; hemieida nos ptullas facil (Eccli. xix, 1 ; xxxi, 28). Ex gula
jam tenetur a Dee. Vivit ille, et iste jam interfe- quippe nascitur inepla loetitia, scunilitas, levitas,
clor judicatar : Et scitis quoniam omnis homicida Yaniloquium, immunditia corporis, instahilitas men-
non habet vitam oelernam in se manentem. El si hiç tis, ebrietas, libido ; ut enim béates Hieronymus ait,
per .fidem inter sânctos vivere cernitur, non habet ventrêm cibo distentam et diversis potionibus irri-
in se perpeluam vitam manentem. Nam ubi retri- gatum statim voluplas genilalis sequilur.
bulioriis, tempus advenerit, cum Cain, qui ex mali- Tertium vitium forniçatio dicitur ; quoe non solum
gno èrat, danmabitur : etiam qui hoc homicidii gé- per corpus, sed etiam per mentem fieri solet. Per cor-
nère tenetur, ut discorde!, et dissideat, et pacem pus quidem fit, per commixtipnem carnis cum femina
cum fratribus non habeat. ïïotandum est quod non qualibet, vel etiam alia quacunque immunditia ad
ait absolute, homicida non habel vitam in se manen- explendum libidinis ardorem. Per mentem vero,
tem, sed, omras,inquit, homicida, scilicet non solum cum anima, relicto connubio legilimi YM sui, id
245 RE INSTITUTIONELAICALI. — LIB. III. 246
est Ghristi, aut per îdololalrîam, aut per qUodlihët|K.ôtiosi? ite in vineammeam "(Matth.xx,1?). Qua peste
aliud peccatum connubio adullèrino, iriitoexitiabili, multi clericôrùm et laicorum laborant, et se détra-
antiqui hestis se cepulat. De hac quippe femica- quera minime iritelligunt. Sicut enim exercilium
tione dicit Psalïnista : Perdes omnes qui fornica'niur boni operis anîirium hilarescit, et ad melius semper
abs le (Psat. LXXH,27). Nascitur vero ex ïprniea- âgenduni ignescit De qua nascitur somnolenlia,
tione csecitas mentis, uicoristàntia opuîpruîn, Yel pigrilia operis boni, instabllilas loci, pervagalio de
totius corporis, anaor iminoderatas, soepeperieulum loco in locum, tepidilas laïiorandi, toedium cerdis,
vitoe, lascivia, joca, pelulSntia, et omnis inconli- murmuratip'et inaniloquia.
nenlia; odium mandatorum Dei, mentis enervatio, Septimum vitium est tristitia. Tristitia itaque
et injuste cupîditates, negligentia vite futuroe, et cum duobus modis fiât, id est âîiquandp salubriter,
proesentis delectatio. aliquande lethaliler : quande salubriter fit, nen est
Quartum vitium est avaritia, de qua scribit Saio- vitium cpnipulanâa, sed virtus : salubriter quippe
mon : Avarus non impletilr pecunia (Eccli. v, 9). fit, quandn quis Ipnga inedia et alia qualihet casti-
Quoea Deo in Evangelio bydrepici morbp compafa- galiene corporali decoclus, multis sanclarum virlu-
tur, qui quanto plus bibit, tante amplius silît; sic tam cerlaminibus exercilatus, a dulcedine oeternse
el avarus quanta plus habet, tanto amplius habere B ' patrioe se diu exsulari tristatur. De talibus"dicit in
desiderat, et dum modum discretionis ïn habendo Evangelio Dominus: Tristitia vestra converletur in
non tenet, eum in niriiiûm concupiscendo amittit. gaudium (Joan. xvi, 20). Lethaliter aulem tristitia
De avarîs autem tremenda senlentia a Domino in fit, quando quis de amissionc terrenarum rerum,
Evangelio, et ab Apostolo deprompta est, quod illatisque sibi ab aliis injuriis ita tristatur, ut nihil
avari regnum Dei non possidebunl. De arbore au- boni operis eum agere deleclel ; quoniam dum hoec
tem avaritioe prodeunt pestiféri ramusculi, invidioe ei accidunt, ita animum ejus perturbare soient, ut
scilicet, furta, Ialrocinia, homicidia, mendacia, per- non solum a bonis eum retrahant, verum eliam in
juria, rapinoe,violentioe,inquieludo, injusta judicia, proecipilium desperationis ire compellant. Quisquis
centemptus veritatis, futuroe bealiludims oblivio, igitur tali absorbetur tristitia, patel quod in funda-
obduralio cordis, quoe contraria est operibus mise- menlo mentis suoeaniorem terrenum amori proepo-
ricordioe. suit Christi. Quod aulerii tristantes non ad murmu-
Quintum vitium esl ira : de qu'a ail Saiomon: rationem, sed potius ad orationem, et ad Dei lau-
Vir iracundus provo'catrixàs ; qui patiens est, initigat daïionem se converlere debeant, Jacohas apostolus
suscitatas (Prov. v, 18). Item : Névelox sis ad xra- •, docet, dicens : Tristatur aliquis vestrum, oret oequo
scendum,quia ira in sinu stulli requiescit (Eccli. vu, animo et psallat {Jac. v; 25). Quoe verba ita venera-
10). Semper jurgia quoerit malus : angélus autem bilis Beda presbyter exponit : n Si quis, inquit, ve-
credulis"mittétur centra ëum. Spiritum vero ad ira- strum aliqua tristitia deprimitur, vel ab aliis ho-
scendum facilem quis poterit sustinere? (Prov. xxvn, minibus illala forte injuria ingruerit, vel culpa ac-
il; xvm, 14.) Item: Ira non habet misericordiam, cedenle, vel domesliç'o damno proeoccupante, vel
nec erwnpensfuror :et impetu'm concildli ferre quis alià qualihet vos-ratione contristari contigerit, ne-
poterit? (Prov. xxvîij 4.) Jésus filius "Sirach: Cum quaquam illa hora ad invicem murmuraturi, et de
iracundo -non facias 'rixas (Eccli. vin, 19). Item: Dei judiciis querelaturi conveniatis, sed potius ad
Homoiracundus inceMit ignem:Zelu's et ira ininuenl Ecclesiam concurrentes flexis genibus Dominum
dies, el ante tempus ad sen'eclutemp'erducent (Eccli. ofate, ut consolationis suoe gratiam mittat, ne vos
xxvni, 11; xx,-26). Et in Evangelio : Xlmnisqui ira- tristitia soeculi, quoe mortem operatur, absorbeat.
scitur fratri suo, reus -erit juâicia (Màtlh. v, 22); Ipsi quoque crebra psalmodioe dulcedine nocivam
Paulus : Sol non occidat super i'racundiam vestrum moestiîioepestent vestro de corde pellite. i
(Eplies.iv, 26). JacobuS: Ira' enim viri .justitiam non 'Oclavu'mest cenodoxia, id est vana gloria, quod
operatur {Jac. i, 20). Quisquisnamque motum animi ._ proprie arrogantium et vanoelaudis amatorum est.
sui ratione non régit, facile ifi -furôrenl intidit, De hac enim ail Dominusin Evangelio: Omnia opéra
et cuncta quseagit, proecipitanteragere comprobatur : sua faciunt, ut videantur ab hominibus (Matlh. xxm,
quoniam liujuscemodi vitio Captiis, el màtuHtatem 5). Item : Amen dico vohis, receperuni mercedem
consilii, et modum rectoe discretionis, et lioriesta- suam. Arrogantium quippe quatuor sunt species,
tem pioe actionis -facile ahiillit. Nam et de ila cum bôhum aut. a semetipsis habere sestimant, aut
pullulât tumor mentis, rixse; conlumelise, clamor, sibi datum desuper pro suis se accepisse meritis
indignatio, proesutriplio,blasphemioe;sanguinis effu- pulaht; aût cêrte cum jactant se habere qued non
siu, homicidia,ulciscendi cupiditas, injuriarum me- habent, aut despeetis coeteris, singularltér videri
moria, et alia quamplurima. appetunt habere qued non habent. Docet namque
Sextam vitium acedia, id est otiositas, de qua ait ' Apostolus, ut qui gloriatur, in Domino glorietur (I
Saiomon: Otiositas inimica est animoe(Prov. xx, 4). Cor. i, 31). Et Dominus in Evangelio discipulis suis
Jtem : Propter frigus piger orare noluit : mehdica- ait : Sine me nihil potestis facere (Joan. xv, 5). Cum
bit oestate, et non dabitur ei. Otiososvero Dominus igitur bona quis agit, nequaquam laudem ab homini-
arguit in Evangelio dicens-. Quid hic stalis tota die . bus caplare, sed retribulionem oeternam "aDeo de-
247 JONJÏ AURELIANENSIS EPISCOPI - 248
bet exspeelare. ( Hi sunt, ut Yenerabilis magister L fecisti, et tacui. Existimasti inique quoa ero tui simi-
Alcuinus scribita, octo totius impietatis duces lis ; arguam te et staluam contra faciem tuam {Psal.
cum exercitibus suis, el fortissimi contra humanum XLIX,26), subauditur sermones tuos, et cuncta quoe
genus diabolicoe fraudis bellatores, qui, Deo auxi- de aliis es locutus, ut tua senlentia judiceris, in his
liante, facillime vincuntur a bellatoribus Christi per ipsis deprehensus, quoe in aliis arguebas. Neque vero
virilités sanctas. Prima, scilicet superbia, per hu- illa justa excusatio : referentibus aliis injuriam fa-
militatem; gula per abstineniiam; fornicatio per cere non possum. Nemo invite auditori libenter re-
castitatem; avaritiaper largitalem; ira per patien- fert. Sagitta in lapide nonnunquam figitur, interdum
tiam ; aeedia per instantiam boni eperis ; tristitia resiliens perculit dirigentem. Discal detractor ,dum
mala per loetitiam spiritalem ; vana gleria per cha- le videt non libenter audire, non facile detrahere :
ritatem Dei. > CBIWdetractoribus, ait Saiomon, ne commiscearis:
His plane octo vitns principalibus multi intelli- quoniam repente véniel perditio eorum : et ruinam
gendo multi non intelligendo subslernuntur. Quoe utriusque quis novil? (Prov. xxiv, 21.) Tam videlicet
adeo m usum devenerunt, ut a quibusdam aul nulla, ejus qui detrahit, quam illius qui aurem accommodât
aut pêne nulla peccata esse arbîtrenlur. De quibus delrahenli. » Gregorius in Moralibus : Qui aliéna
multa hic sanctorum Patrum dicta aggregari pote- ' vita detraclione pascuntur, alienis procul dubio car-
rant, quoe ob prolixitatem vitandam prsetermissa nibus satiantui'j sicut scriptum est : Ne comedas cum
sunt. Coeterum oportet unumquemque, ut hoec, di- eis qui carnes ad vescendum conferunt (Prov. xxm,
vina ope suffraganle, eaveat : et si forte his tandem 20). Carnes quippe ad vescendum conferre est in
mancipatus fuit, Deo et sacerdoti inde puram hu- locutione derogationis vicissim proxiinorum vitia di-
milemque confessionem facere non negligat. cere. De delractoribus recte per Salomonem dicitur.
CAPUT VIL Qvia vacantes polibus et dantes symbola consumeniur,
De detraclione. et veslielur pannis dormitatio (Ibid. v. 21). Polibus
Detractionibus inservire non debere patenter di- vacant, qui de opprobrio alienoe vitoe se inebriant.
vina indicat Scriplura. Legilur itaque in libro Nu- Symbola vere dare est, sicut unusquisque solet de
nteri : DescenditDominus in columna nubis et stelit parte sua cibos ad vescendum, ita iu confahulatione
in introilu tabernaculi. vocans Aaron et Mariam detractionis verba conferre. Vacantes, inquit, 1poli-
(Num. xn, 5). Et infra : Quare igitur non limuistis bus et dantes symbola, consumeniur, quia (sicut;scri-
detrahere servo meo Moysi? Iratusque contra eos abiit, ptum est) : Omnis detractor eradicabitur. Multi nempe
nubes quoque recessit, quoeerat super labernaculum; , in populo .Christiano dum hoc vitio laborant, quan-
et ecceMaria apparuit caitdens lepra quasi nix. Habes ' tam a propria salute deficiant, ignorant. Soepeenim
el in psalmo : Detraheniem secreto proximo suo, per- detracteres pia acta proximorum perversa volunlate
sequebar (Psal. c, 5). Et Saiomon : Remove ab ini- mala esse proteslantur : soepe etiam eorum errata
quitate os pravum : et detrahenlia labia sint procul non studio corngendi, aut amore compatiendi, sed
a te. Qui detrahit alicui rei, ipse se in futurum obli- sola curiositate nosse desiderant, ut scilicet eorum
gat : qui autem timet proeceptum, in pace versatur. detractionibus pascantur. ni procul dubio aliéna
Cum delractoribus ne commiscearis, quoniam repente peccata per detractionem sua faciunt, quoniam qui
consurget perdilio eorum, et ruinam utriusque quis hoc faciunt charilatis viscera se non habere demori-
novit (Prov. iv, 24; xm, 13; xxiv, 21)? Jacobus strant. Et congratulandum quippe est proximis recte
apostolus : Si quis putat se religiosum esse non re- viventibus, et recte agenlihus non detrahendum.
frénons linguam suam, sed seducenscor suum, hujus Condolendum est eliam his et compatiendum qui a
vana est religio (Jac. i, 26). Hune locum BedaYene- semitis veclitudinis exorbitant, nen insultandum.
rabilis presbyter ita exponit : « Monuerat, inquit, CAPUT YIH.
supra verbum Dei non solum audire, sed et facere. De conviciis, et otiosis sermonibus, et maledictionibus
Nunc addit, quia et si mandata quis Domini, quoe cavendis. i
didicit, factis exercera videtur, si non etiam lin- Qusedam sunt peccata, ut beatus ait Gregorius,
guam a detractionibus, mendaciis , blasphemiis, quoedum in usum venerint, aut levia aut nulla esse
slultiloquiis, ab ipso eliam multiloquio, coeterisque pulantar : e quibus sunl convicia, et otiosi sermo-
quibus peccari solet, refrenaverit, frustra se de nes, et maledictiones. Convicia enim in aliis gérera,
operum justitia jactat : t Item : Nolite detrahere in et otiosps sermones preferre, neenon maledictioni-
alierutrum, fralres mei. Qui detrahit fratri, aut qui bus exsecrabilibus aliorum vitam insectari, inolitus
judicat fratrem suum, detrahit legi, et judicat legem usus jam pêne culpa carere falso promittit. Hoec
(Jac. rv, 11). enim vitia perfecti viri summopere student cavere.
Hieronymus ad Nepotiamim (Epist. n) : « Gavene Porro nonnulli imbecilles et infirmi sensu et acta
aut linguam, aut aures habeas prurientes, id est, ne periculosissime his insistant, et se, qupd pejus est,
aut ipse aliis detrahas, aul alios delrahenles audias. in his peccare npn reeegnpscunt. Ait enim Saiomon :
Sedens, inquit, adversus fratrem tuum loquebaris', et Propter peccata labiorum ruina proximat malo
adversus filium malris tuoe ponebas scandalum. Hoec {Prov. xn, 13). Et Dominus în Evangelio : Dico au-
f Lib. de Yirtutibus et Vitiis, cap. 34.
249 DE INSTITUTIONE.LAICALI. - LIB. RI. 250
tem vobis,quia de omni verbo otiosoquod locuti fue- A compeseant, altendentes beatum Paulum apostoJuni
rint homines, ralionem reddent de eo in die judicii dieenlem : Neque maledici regnum Dei possidebunt
(Matlh. xn, 56). Unusquisque enim aut ex verbis (I Cor. vi, 10). Ait autem et Jacobus apostolus : Lin-
suis justificabitur, aut ex verbis suis condemnabitur. guam autem hominum nullus domare potest; inquie-
Paulus apostolus : Inepias et inanes fabulas devila tum malum, plena veneno morlifero. In ipsa benedi-
(I Tint, iv, 7). Item in Evangelio : Qui autem dixerit cimusDominum et patrem, el in ipsa maledicimus ho-
fratri suo, Racha, reus erit gehennoe ignis (Matlh. mines qui ad imagihemet similitudinemDei facli sunt.
v, 22). Hieronymus in Commentariis Matlhoei (In Ex ipso ore procéda benediclioet malediclio. Non
c. v) : GRacha enim dicitur inanis et vacuus,quem nos oporlet, fratres mei, hoecita fieri. Nunquid fons de
possumus vulgata injuria absque cerebro nuneupa- eodem foramine émanât dulcem et amaram aquam ?
re. Si de otioso sermone reddituri sumus ralionem, (Jac. m, 8-11.) Quod ita Beda exponita : « Sicut dul-
quanto magis de centumelia ? Sed et signanter ad- cis et amara aqua non possunt simul de una, vena
ditur : Qui dixerit fratri suo, Racha. Frater enim fontis ebullire, sed et si misceantar in vase vel ci-
noster nullus est, nisi ille qui eumdem nobiscûm slerna, dulcis quidem mox amarescit ab amara,
habet et patrem. Cumergo similiter credat in Deum, amara aulem el admistione dulcedinis in dulcedi-
et Christum Dei noverit sapientiam, qua ratione B nem nescit mimutari ; ita benediclio el malediclio
staltitioe elogio denolari potest? » in uno ore nullalenus possunt cenvenire ; sed qui-
Augustinus In libro de Sermone Domini in mpnle cunque sic Deum henedicere erandp, vel verbum
(Lib. i, c. 9) : « Gradus itaque sunt in istis peccatis, ejus proedicande ppnsuevit, ul etiam maledicere ho-
ut primo quisque irascatur, et eum motum retineat mines non omiserit, constat quia dulcedinem bene-
corde, mente conceptum. Jam si extorserit vocem. diciionis ejus amariludo maledictionis consumit,
indignanlis ipsa commolionon significantem aliquid, quoniam juxta appstolum modicum fermentum totam
sed illum anîmi motum ipsa efuptione testantem, massam corrumpit, et non est pulchra in ore pec-
qua ferialur ille, cui irascilur, plus est utique,'quam catoris laudatio. t
si surgens ira silenlio premerelur. Si vero non solum CAPUT IX.
vox indigrianlis audiatur, sed etiam verbum quod De turpiloquio, et scurrilitale.
jam certam ejus rituperationem, in quem profer- Non solum qui turpiloquio et scurrilitali, verum
tur, designet et notet.quis dubitet amplius hoc esse, etiam in his quoenecessaria esse videmus, superflue
quam si solus indignationis sonus ederetar? Itaque vacal, delinquere cemprobalur. Turpilpquium quippe
in prime unum esl, id esl ira sola : in secundo duo, et scurrîlitas ab Apestelp inhibentur. De multiloquio
et ira et vox quoeiram significat : in tertio tria, et u namque Saiomon ait : In multiloquio non deeril pec-
ira el vox quoeiram significat, et in voce ipsa certa catum (Prov. x, 19). Porro Jacobus ait : Si quis in
vitaperationis expressio. Unde nunc etiam 1res rea- verbo non offendit, hic perfeclns est vir (Jac. m, 2).
tus judicii, concilii el gehennoeignis. J Gregorius in Illo videlicet verbo, ut Beda exponit, cujus offensio-
horuiliis Evangelii : c Mecumvos admoneo.Ab otioso nem humana potest vilare fragilitas, ut est verbum
sermone parcamus, inutiliter loqui declinemuSjin doli, detraclionis, maledictionis, superbioe,jactantioe,
quantum refroenare linguam proevaleamus; in ven- excusationis in peccatis, oemulationis,dissensionis,
tum verba non defluant,cum judex dicat : Omnever- hoeresis, mendacii, perjurii, sed et otiosoe loeulio-
bum otiosum quod locuti fuerint homines, reddent nes, nec non etiam superfluoe loculiones in his quoe
ratknem in die judicii (Matt. xn, 56). Otiosum ver- necessaria videntur. In quo nimirum verbo, quisquis
bum quippe est, quod aut utililale rectiludinis, aut se sine offensione custodit, hic perfectus est vir ;
ratione juste necessitalis caret. » Qui enim custodit os suum et linguam suam, custodit
De maledictione autem vitanda ait Dominus in ab angusliis animam suam (Prov. xxi, 23). Paulus :
lege : Non maledices surdo, nec coram coeco pones Fornicalio, inquit, et omnisimmunditia aul avarilia,
offendiculum(Levit. xix, 14). Et Saiomon : Benedi- --. nec nominelurin vobis, sicut decet sanctos, aut turpi-
clio patris firmat domos filiorum, malediclio malris ludo, aut stultiloquium, aut scurrilitas quoe ad rem
eradical fundamenla (Eccli. xxvn, 16). Uterque igi- non pertinet, sed magis graliarum actio (Ephes. v, 3).
tur sexus, qui malediclionibus inservire sole'., atten- Hieronymus in expositione Epistolse ad Ephesios.
dat quid beatus Augustinus, in libro de Civitate Dei, s Stultiloquium esse oestimo non solum eorum qui
de quadam feinina dicat, quoeinstinpta hoslis anti- aliqua narrant turpia, ut risum moveant, et fatuilate
qui liberis suis maledixit, quam poenam eadem ma- sisnulata magis illudant eis quibus placere deside-
leflictione subierint, vel quid postremc illa perpessa rasul; sed etiam eorum qui sapientes soeculiputan-
fuerit. Nam dum et illi totis membrorum eompagi- tuï", et de rébus physicis disputantes dicunt se are-
bus quaterentar, illa pro eisdem cruciatibus dolore naS liltorum, gultas oceani, coelorum spalia, terroe-
commota laqueo se suspendit. Qui vere id plenius que punctum liquido comprehendisse. Inter stullilo-
nosse desiderat, légat sermonem beati Augustini de qupum et scurrilitatem hoc interest, quod stultilo-
hac re habitum ad populum. Quapropter necesse quium in se nihil sapienler habet, scurrilitas vero
est, ut omnes ab hujuseemodi malediclionibus se de jprudenti mente descendit, et consulte appétit
a Cap. 5, in Ep. B. Jac.
'
2S1 JQNJE ATJRELIANENSlàEPISCOPi . 252
quaedamurbana verba, vel rustica, vel faceta, quam .A sequantur peccata. Dura enim causa jactanliss pau-
nos jocnlarilatem possemus alio verbo appellare, per pascitur, eliam ipsum misericordiae opus in pec-
ut risum moveal audienlibus. Yerum et haec a san- calum convertitur. In tantum inisericordiaî opéra
ctis viris penitus propellenda, quibus magis convenil y peccata exstinguunt, ut etiam judex coelestisin fuluro
lugere : Beaii enim qui lugent, quoniam ipsi consola- judicio veniens in dexleram consistentibus dicat :
bunlur (Matlk. v, S). » Veiiile,benedicli Patris mei, possideteparatum vobis
Augustinus in libro Sermonum ad populum (serin. iegnum a conslilulione mundi. Esurivi enim et dedistis
21S) : « Anle omnia ubicunquefuei'ilis, sive in domo, mild manducare; sitivi et dedistis mihi bibere: hos-
sive in itinere, sive in convivio, sive in consessu, peseramét collegislis me; nudus, et cooperuistisme;
verba turpia et luxuriosa nolite ex ore proferre, sed infmnus, et visilaslis me, in carcere eram, et oenislis
semper quod bonum est et honestum loqui studete. J ad me (Nattli. xxv, 54). »
Ànimadverti sane et evidenter potest, quod nec in Quod autem nemo eademopéra misericordiae aliis,
domo interioris, née aliquo membro exlerioris ho- si sibi crudelis est, digne exhibere possît, Dominus
minis aliquem locum peccato Deus inesse, sed potius docet in Evangelio ; qui cum increpasset Pbarisoeos,
cuncta et interiora ejus. et exleriora sibi, non pec- quod forinsecus se lavabant, intus autem rapina et
cato, famulari voluerit. B iniquitate pleni erant, admonens quadam eleeniosy-
CAPUT X. na, quam sibi bomo débet primitus dare, interiora
De operibus misericordire, et quod uiiusquisque a mundari : Yerumlamen, inquit, quod superest, date
seipso eleemosynam incipere debeat. eleemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis{Luc.
Quisquis in treraendi examinis die auditum malum xi, 41). Quod etiam post paulo apertius exsequitur
exliorrescit, et se benedictum Patris a Christo optât dicens : Mundale quai intus sunt, et quoe foris sunt
vocari, operibus misericordiaein Evangelio.ab eodem munda erunt. Ail itaque beatus Augustinus in libro
Domino nostro Jesu Christo promulgatis studeat de- Euchiridii (cap.75) : « Qui sceleralissime vivunt, nec
dilus esse. ïlle quippe digne his vaiet insistere, qui a curant talem vîtam moresque corrigere, et inter ipsa
se ipso primum eleemosynam incipit facere. De nii- facinorâ et fiagilia sua, eleemosynas frequentare non
sericordia namque ait Dominus per prophetam : Mi- cessant, frustra ideo sibi blandiunlur, quoniam Do-
sericordiam volo, et non sacrificium(Matlh. ix, 15).Et minus ait : Date- eleemosynam, et ecce omnia
Job : Ab infantia, inquil, crevh mecum miseralio, et munda sv.nl vobis. i Et paido post (Cap. 76) : c Qui
de utero matris r.ieoeegressa est mecum (Job. xxxi, enim vult ordinale dare eleemosynam, a "seipso dé-
18). Salomon : Misericordia et verkas no\i le dese- bet incipere, et eam sibi primum dare. Est enim elee-
rant (Prov. m, 3). Item idem : Benefecit anima?suoe'u mosyna opus misericordia;, verissiineque dictum
vir misericors : qui autem crudelis est, eliam propin- est : Miserere animoe luoe placens Deo (Eccli. xxx,
quos abjicit. Facere misericordiam et judicium magis 24). i In eodem post pauca (Cap. 77) : « Non ergo
placent Deo, quam viclima; (Prov. xi, 17; xxi, 5). se fallanl, qui per eleemosynas quaslibet largissi-
Jésus filius Sirach : Fili, miserere animce lum, pla- mas frucluum suorum, vel cujuscunque pecunlas,
çais Deo (Eccli. xxx, 14). Et Dominus in Evangelio : impunitatem se emere existimant, in facinorum
Eslole ergo miséricordes, sicut et Pater vesler miseri- suorum immanilale ac flagiliorum nequilia pernia-
cors est (Luc. vi, 56). Item : Beuti miséricordes, quo- nendi ; nec soluni haec faciunt, sed ita diligunt, ut
niam ipsorum miserebilurDeus(Mailh.y,"i). Paulus: in eis semper optent, tantum si possint impuné, ver-
Eslole, inquit, in invicem benigni et miséricordes sari. Qui autem diligitiniquilalem, oditanimam suam
(Ephes. rv, 52). Induite vos sicut elecli Dei, viscera (Psal. x, 6) ; et qui odit animam suam, non est mi-
misericordioe(Coloss.ni, 12). sericors, sed crudelis. Diligendo eam quippe secun-
Augustinus in libro de Sermone Domini in monte dum saîculum, odit eam secundum Deum : si ergo
(cap. 2) : c Beatos, inquit, esse dicit qui subveniunt vellet ei dare eleemosynam, per quam ilîi essent
miseris, quoniam ila eis rependitur, ut de miseria munda omnia, odisset eam secundum SEeculumet
liberentur. i Et paulo posl (cap. iv) : « Misericor-1^ diligeret secundum Deum. n Item idem in eodem
dibus, inisericordia tanquam vero et optimo consilio (Cap. 70) : e Sane cavendum est ne quisquam exi-
utenlibus, ut hoc eis exhibeatur a potenliore quod stimet nefanda illa crimina, -qualia qui agunt, re-
invalidiovibus exhibent t Cypi'ianus in Expositione gnum Dei non possidebunt, quotidie perpelranda,
orationis Dominiez « : « Neque, inquit, merexi Dei et eleemosynis quotidie redimenda. In melius quippe
misericordiam poterit, qui misericors ipse non fue- est vita mutanda, et per eleemosynas de peccalis
ril, neque enim impetrabil a divina pietate aliquid proeteritis est propitiandus Deus, non ad hoc emen-
in precibus, qui ad preceni pauperis non fuerit hu- dus quodammodo, ut semper liceal impune commit-
manus. >Isidorus in libro Senlentiarum (Lib. in, tere. Nemini enim dédit laxamenlum peccandi,
c. 64) : i Yerum est quod peccata omnia misericor- quamvis miserando deleat jam facta peccata, si non
dioeoperibus expurgentur, sed si jam caveat peccare satisfactio congrua negligalur. i Et post pauca (Cap.
qui misericordiam impertit. Caeterum nulla est de- 71 et 72) : t Eleeniosyna est, inquit, veniam petenti
licti veilia, quando sic praeeedil misericordia, ut eani ignoscere. Ac per hoc ad omnia quae utili miseri-
a In libro de Opère et eleemosynis.
"
255 DE ÎNSTITUTIQNE LA1CALI. — LIB. III. 254
cordia flunt, valet quod Dominus ait : Date eleemo- A . sicut est tenacia, et prodiga effusio, et multa Lis
synam, et ecceomnia munda sunt vobis (Luc. xi, M). similia. Sicut enim rapina Deo est abominabilis, ita
Non solum ergo qui dat esurienti cibum, sitientipo- et tenacia reprobabilis. De qua cavenda ait Domi-
tum, nudo vestîmentum, peregrinanti hospilium, nus in lege : Si unus de fralrtbus tuis qui morantur
fugienli latibulum, oegro vel ineluso visilationem, intra portas civilatis luoe, in terra, quam Dominus
captivo redemptionëm," debili subvectîonem, coeco Deus tuus daturus est Ubi, ad pauperlatem venerit;
deductîonem, iristi consolationem, non sanomede- non obdurabis cor lunm, nec contmhes manum, sed
lam, errantiviam, deliberanti consilium, et quod- aperies eam pauperi, et dabis mutuum quo eumindu
cunque necessarium indigenti ; verum eliam qui dat dere perspexeris. Cave ne forte subripiat tibi impia
veniam peceanti, eleemosynam dat ; et qui emendat cogilatio, el dicas in corde luo, appropinquat septimus
"verbere, in quem poteslas dalur, vel coercel aliqua annus remissionis : et avertas oculos a paupere fralre
disciplina, et'tamen peccatum suum, quo ab illo tuo, nolens ei quod postulat mutuum commodare, ne
loesusaul offehsus est, dimittit ex corde, vel oral ut clamet contra le ad Dominum,, cl fiah tibi in pecca-
ei dimittalur, non solum etiam in eo quod dimittit tum, sed dabis ei, nec agas quidpiam callide in ejus
atque orat, verum'etîâm in eo quod corripit, et alia necessilatibus sublevandis, ut benedical tibi Dominus
"emendatoria poena plectit, eleemosynam dat, quia •B Deus tuus in omni tempore, et in cunctis ad quoe ma-
misericordiam proeslat. » num miseris. Non deerunt pauperes in terra liabita-
Greg. in libro Moraliùm~(iifc. xxix, c. 14) : -aQui tionis luoe.Idcirco ego proecipiotibi ut aperias manum
indigenti proximo exteriorem substanliam praîbet, fratri tuo egeno et pauperi, qui lecum versantur in
"sed vitam suam a nequitia non cuslodit, rem suam terra (Deul. xv, 7, seq.). Et Dominus ait in Evange-
Deo tribuit, et se peccato. Hoc quod minus est, lio : Yidete et cavete ab omni ayarilia, quia -non in
obtulit auctori, et quod majus est, servavit iniqui- abundanlia cujusquam viia ejus est ex lus quoe pos-
tati. J Et paulo post (Lib. xu. c. 25) : s Nam, qui et sidet (Luc. xu, 15). Et cum praemisisset simililudi-
semper peccare vult, el quasi semper eleemosynam nem de, quodam divite, cujus ager uberes fructus
largiri, frustra pretium tribuit, quia non redimit allulërat, ad extremum intulit a Deo eidem divili
animam, quam a vitiis non compescit. » Item idem a : dictum : Stulte, hac nocte animam tuam repetemus a
\ Qui vero escam aique vestimentum pauperibus te.' quoeautem proeparasli, cujus erunt ? Sic est, inquit,
ïargltûr, sed "taïneh ànimae vel. corpbris iniquitate qui sibi thesaurizat, et non estin Deq dives (Ibid. v. 20).
polluitar, quod minus est, juslitise ol)tulii, el quod Deejusdem namque divitis tenacîtate beatus Au-
"majusest, praebuit culpis : sua enim Deo dédit, el se gustinus in libro Sermonum ait (Serm. 19, cap. 2) :
diabolo prseparavit. Î ! n Qua'ndomihi audet dicere Christianus, bonum esse
C
Ecce sicut oracula divina et clarissimorum docto- rapere res aliénas ? quandoquîdem non audet dicere
"rumexîmîa documenta ostendunt, nemo et flagiiiis bqnum esse servare tenaciler res suas. Nunquid
Jnservire, et operibus misericordiae valet recte in- dives ille, cui successerat rcgio, et non inveniebat
cumbere. Multi nempe sunt, sicut superius dictum ubi poneret fructus suos, et se consilium invenisse.
est, qui scélérate vivunt, et id quod admitlunt, pro- gaudebat destruendi vëteres apolhecas , et con-
ïusis eleemosynarum largitiônibus se redimere posse struendi Jiovas ampliores, ut impjeret eas erdiceret
putant. Unde etiam quamplures vana, imo perversa animae suae :.Anima, habes multa bona in mullum
fiducia deceptî, adulteria, homicidia, falsa testimo- tempus, lselare, jucundare, satiare. Nunquid et isle
nia, perjuria et caetera alia multa audacter admit- dives aliéna quaerebat? Non de, cujusdam vicinï
lunt. Solet enim quilibet hujusmodi, cum arguitur, agri limite perturbato, non spoïiato paupere, non
objicere : si me de injuriîs mihi illatis ultus fuero ; circumvento simplice, tantummodo de suis colli-
elîllud, vel illùd quod animo mihi sedet, perpetra- gendis cogitabat. Audite quid audieril,, qui lenaci-
v'ero ; laudo Deum : habeo multa quîbus taie admis- ter sua servabat ; et hinc intelligite quid exspeclant
sum facillime redimere possum ; quasi T)eum mer- ..p. qui rapiunt aliéna. Cum ergo se prudentissimum
cède cdnducerè posait, ut sibi libitusuo liceat, quod consilium invenisse arbitraretur de, apothecis vele-
Dei sancla lege înhibetur ne fiai. Non est itaque rfbus angustjs dejiciendis, et amplio'ribus novis aedi-
Deus ut peccemûs ïnercede cqndueendus, sed ne, flcandis,, et in iis, omnibus, fructibus coliigendis et
peccemus, et a peêcalis prafteritis absqlvamur, ro- recondendis, non alienis concupiendis atque rapien-
gandus. Quisquis vero fastu potentiae elatus, divitia- dis ; ait illi Dominus : stulte, ubi tibi sapiens videris,,
fumque copiis confïsus, laie quid âdmiserît, non fa- ibi stultûs es. Stulte, inquit, hac nocte répètent a te
cile hujuscemodi divitiis illtid expiâri possé credat. animam tuam; ea quoeproeparasli, cujus erunt? (Luc.
Sed potius necesse ïes't, et ad poenïtenliae lamenta se xii, 21.) Si servaveris, tua non erunt; si erogaveris,
toto corde cônv.erlat, et contritione corporis id quod tua érun't. » Item idem in homilia in die judicii :
néquiter admisit, diluere satagat. « Allendite, fratres, el videte quia non dicil Domi-
CAPUT XI. nus, Discedite a me, maledicti, quia furtumfecislis,
De tenacia. quia falsum testimonium dixistis, quia homicidjum
Pleraque sunt quae levia putantur, et' non sunt, et adulierium conmiisistis, quod grayius est, IIOR,
a Lib. Past. parte ni, cap. 21.
255 « KMM AURELÏANENSISEPISCOPI ! 256
hoc dixit, sed ait : Esurixi enim, et non dedistis mihi À A Beali servi illi, quos cum venerit Dominus, invenerit
manducare (Matih. xxv, 35). Non dixit : Discedite a vigilantes (Luc. xn, 57) ; et accipere mereamur il-
nie quia res aliénas tulislis, quod magis iniquum est ; lud quod sequitur : Yeredico vobis, quia super omnia
sed ait, quia de substantia vestra pauperibus non bona sua constiluet eum (Ibid. v. 44). Quod vero in
dedistis. Non quia mala opéra fecistis, sed quia bona omnibus actibus nostris novissimorum nostrorum
facere noluistis. At sicut illos qui in dextra sunt, sola memores esse debeamus, prolesiatur Salomon di-
misericordia liberabil ; ila et illos qui in sinistra cens : In omnibus operibus tuis memorare novissima
sunt, sola tenacia condemnabit. In ista enim senten- tua, et in oeternumnon peccabis (Eccli. vu, 40).
tia Domini, qua dixit, quia qui esurienlem non pavit, Et Dominus in Evangelio : Yigilate itaque, quia
et nudum non veslivit, mitteiur in ignem aaternum, nescitis diem neque horam (Mallh. xxv, 15). Quod
possumus evidenter agnoscere, fratres, quali lor- beatus Gregorius in bomiliis suis ita exponit (Homil.
mento vel quali poena damnandi sunt illi qui mala 12) : « Quia, inquit, post peccata Dominus poenilen-
faciunl, quando illi in ignem mittuntur qui bona non tiam suscipit, si sciret quisque de prsesenti saeculo
faciunt. Si enim cum diabolo condemnalur, qui pan- quo tempore exiret, aliud tempus voluplatibus, atque
"peribus non dédit panem suum, ubi damnandus est aliud poenilenliaeaptare poluisset, sed qui poenitenti
ille qui tulit alienum? si in ignem mitlitur, qui nu- B - veniam spondit, peccanli diem crastinum non pro-
dum non vestivil, putas ubi damnandus est ille qui misit. Semper ergo diem extremum debemus me-
exspoliavit ? i tuere, quem nunquam possumus praevidere. ! Ecce
Gregorius in homilia de divite et Lazaro : i Non mine ipsum diem, in quo loquimur, ad inducias
enim dicitur quod dives quempiam vi oppressif, sed conversionis accipimus, et lamen mala quaefecimus,
quia in acceptis rébus se exlulit. Hinc ergo summo- flere recusamus. Nos omissa non solum non plan-
pere colligendum est qua poena mulctandus sit qui gimus, sed eliam quoe defleantur, augemus. At si
aliéna diripit, si inferni damnatione perculitur qui aliqua nos oegritudo corripiat, si signa segriludinis
propria non largitur. Nemo itaque securum se existi- vicinam morlem denunlient, inducias vivendi,quse-
met, dicens : Ecce aliéna non rapio, sed concessis rimus, ut peccata nostra defleamus, et eas cum ma-
licite rébus fruor ; quia dives iste non idcirco puni- gno oestudesiderii petimus, quas acceptas modo pro
tus esl, quoniam aliéna abstulit, sed quia in acce- nihilo habemus. i Et post pamo : « Nos ergo, fratres,
ptis rébus semetipsum maie dereliquit. Hocque fuit nos sollicite ista cogitemus, ne nobis in vacuum tem-
quod hune in inferno tradidit, qui in sua felicitate pora pereant, et lune quoeramus ad bene agendum
timidus non fuit ; quia percepta dona ad usum ar- vivere, cum jam compellimur de corpore exire. Me-
rogantiae inflexit, quia viscera pietatis ignoravil, quia 'G mentote quid Veritas dicat : Orale ne fiât fuga ve-
peccata sua redimere, etiam dum sibi abundaret stra hieme vel sabbato (Maltk. xxiv, 20). Per legis
pretium, noluil. » quippe mandalum ambulare longius in sabbato non
Yitium ergo tenacitatis quam sit pesliferum et de- licet. Hiems quippe ad ambulandum impedimenlo
testabile patenter innuitur, quod valde omnibus con- est, quia gressus ambulantium torpor frigoris astrin-
venu fidelibus cavere, ne, quod absit, illud sectantes git. Ail ergo, Orale ne fiât fuga vestra hieme vel sab-
aut cum divite sua tenaciter recondere cogitante, bato. Ac si aperte dicat : Videte ne tune quseratis
stultiliae elogio denolari, aut cum altero divite, qui peccata vestra fugere, quando jam non licet ambu-
aliéna non rapuit, sed sua erogare neglexit, damnari lare. Illud ergo tempus quo fugere non licet, modo
conlingat. Tribuant ergo pauperi, si nolunt flam- débet cogitari dum licet. Illa hora est noslri exitus
mis exuri ; dent in terra Christo, quod eis reddat in semper intuenda ; ista Redemptoris admonitio ante
coelo. mentis oculos semper ponenda, qui ail : Yigilate
CAPUT XII. itaque, quia nescitis diem neque horam (Ibid. xxv,
Quod mors ante oculos semper sit constiluenaa. 13). » Item idem (Homil. 15) : « Horam vero, inquit,
Qui ullimam vitae suae horam, qua ex hoc luteo . ultimam Dominus noster idcirco nobis voluit esse in-
habilaculo eximendus est, ante oculos ponit, seque cognitam, ut semper possit esse suspecta, ut dumillam
vas fragile, citoque conlerendum, et in pulvere redi- praevidere non possumus, ad illam sine intermissione
gendum gestare meminit, poenasque impiorum, et proeparemur. Proinde, fratres mei, in conditionemor-
gloriam sanetorum, sedula medilalione iraclat, aut talilalis vestroementis oculos Agite,venienli vos judici
vis aut raro peccat. Quia ergo nos horum, ut opor- per iletus quotidie et lamenta proeparate. Et cum certa
tet, non reminiscimur, idcirco in multa offensionum mors maneat omnibus, nolite de lemporalis vitaeprovi-
abrupta labimur. Paralos autem nos esse debere in dentia incerta cogitare. Terrenarum rerum vos cura
occursum Domini, utriusque Testamenti paginée co- non aggravet ; quantislibel enim argenti et auri molibus
piosissime instruunt. Oportet ergo ut tôt tantisque circumdetur ; quibuslibel pretiosis vestibus iuduatur
saluberrimis admonilionibus et exhorlationibus ob- caro ; quid est aliud quam earo ? Nolite ergo atten-
tempérantes; mortem quotidie anle oculos nostros dere, quid habetis, sed quid eslis. Yultis audire quid
constituamus , talesque nos praeparemus, ut cum estis ? Propiiela indicat dicens : Yere fenum est po-
Dominus venerit, el pulsaveril, confeslim ei ape- pulus (Isa. XL,7) ; si enim fenum populus non est,
riamus, et impleatur in nobis illud Evangelicum : ubi sunt illi qui ea quae hodie colimus vobiscum.
257 DE INSTITUTIONS LAICALI. — LIB. lll. 253
transacto anno leatèe Felicitalis natalitia celebrave-,A sione damnenlur. Locata est autem nobis vinea, et
runt?0 quanta el qualia de proesenlis vitae provi- locata est ea conditione, ut reddamus Domino fru-
denlia cogilabanl - sed subripienle mortis articulo ctum temporibus suis, et sciamus uuoquoque tem-
repente in lus, quaeproviderenolebant, inventi sunt; pore quid oportcat nos loqui vel facere. i Nota quod
et cuncta simul temporalia, quoe tractala quasi sla- de singulis temporibus Domino fructus bonoelocu-
biliter habere videbantur, amiserunl. Si ergo trans- tionis, vel bonoe actionis reddendi sunt. Excludun-
acla mullitudo generis liumani per nalivilatem viruit turergo lempora delrahendi, perjurandi, mentiendi,
in carne, per mortem aruit in pulvere ; videlicet falsum testimonium proferendi, turpiloquio, et scur-
fenum fuit. Quia igitur momentis suis horoefugiunt, rililati, et conviciis, et otiosis sermonibus, el coe-
agile ergo, fratres charissimi, ut in boni operis mer- teri's quampluribus vanitatibus vacandi, et jubentur
cede teneantur. Audite quid sapiens Salomon dicat : nobis tempora viloenostroe in bene loquendo', et far
Quodcunque polest manus tua facere, instanter ope- ciendo, absque interruptione malarum diclionum
rare : quia nec opus, nec ratio; nec scienlia, nec sa- et actionum deduci.
pienlia erunt apud inferos, qivo lu properas (Eccli. Quod aulem unicuique ob sui custodiam angélus
ix, 10). Quia ergo adveuluroe mortis tempus igno- sit deputalus, proefalus Hieronymus in eodem Com-
ramus, et post mortem operari non possumus, su- ]B mentario scribit : i Amen dico vobis quia angelico-
perest ut ante mortem lempora indulia rapiamus. rum semper vident faciem patris. Magna dignitas
Sic enim mors ipsa cum venerit, vincetur, si prius- animarum, ut unaquoequehabeat ab orlu nativitatis
quam veniat, timeatur. i in custodiam sui angelum delegatum. Unde legimus
Prosper a : « Si eo, inquit, tempore, quo quis pec- in Apocalypsi Joannis: angelo Ephesi, Thyaliroe, el
care délibérât, sana, mente consideret quae poena àngelo Philadelphie, et angelis quatuor reliquarum
exspectet in suis facinoribus ac flagitiis deprehen- Ecclesiarum scribe hoec.i Beda igitur in Exposi
sos, quod supplicium convictos excruciel ; qui tre- tione Actuum apostolorum ila scribit : « Nunc scio
mor quatiat, pallor ora perfundat; quantum de- vexe quia misit Dominus angelum suum, el eripuit me
nique humiliet, et exsecrabiles omnibus reddat, de manu Rendis, et reliqua. (Ad. xi, 12.) Quod
eliam ipsum sordidoe opinionis' opprobriuni, nescio unusquisque nostrum habeat angelos ,et in Libro
an possit quibuslibet vitiis accommodare consen- Pastoris, et in multis sanctoe Scripturae Iocis inve-
sum. J nitur. Nam el Dominus de parvulis : Angeli, inquit,
Exstant et alia innumerabilia documenta de hora eorum semper vident faciem Patris mei (Matlh. xvm,
diei ullimoe jugiter cogitanda, et ante oculos po- 10). Et Jacob de se loquitur, Angélus qui émit me
nenda. His igitur diligenler animadversis, dum pos- C de cunctis malis (Gen. XLVIII, 16). El hi discipuli an-
sumus, et tempus habemus, bona indeficienler ope- gelum apostoli Pétri venire credebarit. >
remur, juxla illud Apostoli : Bonum, inquit, facientes Quia ergo constat nos angelorum praesidio mu-
non deficiamus: tempore enim suo metemus non dé- niri, dignum et necessarium est ut eorum aspectu
ficientes (Gai. ix, 6). In proesenli enim vita est tem- neque in cogitalione, neque in locutione, neque in
pus seminandi, id est, bonoe operalionis... fructum opère nos quodammodo indignos faciamus. Quanto
recipiendi. Quam segetem nemo polest metere de- aulem magis illicitis cogitalionibus, et locutionibus,
ficiens : Qui enim perseveraverit, dicit Dominus, us- et pravis operibus insistimus, tanto a nobis longius
que in finem, hic salvus eril. recedunt, et hosles animarum nostrarum appropin-
CAPUT XHI. quant. Cum vero bene loquendo, et bene operando,
nos festivos mundosque efflcimus, non solum eorum
Quod de singulis temporibus quidquid boni loqui aut
agere debuimus, fructum a nobis Dominussit exa- proesidio... verum etiam eorum conspeclui grati
cturus : et quod unicuique ob sui custodiam angé- existimus, ut merito cum Psalmista dicere valea-
lus -sit deputalus. mus : In conspecluangelorumpsallam tibi, Deus meus
Vineain (quoetropologice animam nostram signi-. (Psal. cxxxvn, 1). Si vero taies exstiterimus, ut in
ficat, quam Dominus de tenebrosa liujus mundi conspeclu angelorum psallere Deo nostro digne pos-
^îgyplo liberavit, et per mare rubrum, id est ba- simus, el in hac vita eoruin custodia muriiri, et cum
plisinum, transvexit, suoeque fldei annulo subarra- ex hac migraverimus, spretis inimicorum nostrorum
vit, et in spécula suoe cognilionis et visionis consti- irrisionibus (de quibus Psalmista ait : Deus meus, in
tuit) sanctorum operum continuis cultionibus ne- te confido, non erubescam : neque irrideant me ini-
cesse est excolamus, ut cum venerit ejus Dominus, mici mei [Psal. xxiv, 2]), ad eorum consortium féli-
de singulis temporibus dignos ei fructus bonorum citer transire merebimur.
operum reddere valeamus ; sicut beatus Hierony- CAPUT XIY.
mus in Commenlariis Malthoeî evangelistoe scribit : De infirmis visilandis oleoque^anclo perungendis.
< Cum' ergo venerit, inquit, dominus vineoe,quid fa- Sicut tuba evangelica terribililer pronuntiat :
ciet colonis illis, et reliqua. (Matth. xxi, -49; Luc. Cum sederit filius hominis in sede majestalis suoe
xxu, 16.) Interrogat, inquit, eos dominus non quoi (Matth. xix, 28) ; idcirco malos ad sinistram positu-
ignoret quid responsuri sint, sed ut propria respon- rus est, quia in sex operibusinisericordiae stériles
« De Yita contemp., lib. m, c. 11, in med.
'
259 JON.E AURELIANENSISEPISCOPI 260
fuerunt; idcirco bonos ad dexteram, quia his de-A L Sunt etiam plerique et sublimions et inferioris
diti fuerunt; e quibus unum est, infirmos visitare, ordinis homines, qui infirmitate mentis proepedienle
sicut ipse in eodem pavendi examinis die dicturus infirmos visitare refugiunt, verentes ne aliquid con-
est : Infirmus fui, et visiiastis me (Matth. xxv, 55). tagium ex ipsa visitatione trahant, quasi mors non
Cum ille ergo non sit personarum acceptor, qui in possil eos invenire, nisi in infirmorum visitatione,
infirmis visitari se voluit, quidam, quod Christianis et ipsi mortem possint sublerfugere, quam nulla-
non convenit, boe proeceptum personaliter et favo- tenus ullus moitalium potest vitare. Unde ait qui-
rabiliter adimplere videntur. Polenles" quippe et di- dam : i _
viles cum infirmantur, non a pauperibus, quorum
Quïsnone limidisoegriconlagiaïitat,
persona ad taies visitandos non admiltilur, sed a Yicinummeluensne trahat indemalumï
suis similibus visitantur ; ut scilicel sibi in lalibus
vicem rependant : pauperes vero vix a potentfbus - Sunt item plerique qui dum infirmantur aut ipsi,
visitari soient. Sicut enim omnes conditione naturoe aut eorum -parentes et propinqui, non sibi presby-
oequales existunt, ita sequaliier cum infirmantur, tères Ecclesioe induci, seque sanclificato ^oleose-
postposila personarum acceptione, visitandi sunt. cundum traditionem apostolicam, et sanctoe Eccle-
"Nonsolum autem infirmus cum visilatur, ut in fia- I sioeroorem perungi ; sed magis divinos et divina-
gellis Dei nequaquam murmuret, sed potius propter trices, imo in illis diabolum consulere expetunt, si-
peccata sua se flagellarirecognoscat, Creatorique suo bique divinari quo casu morbum infirmilalis incur-
gratias référât, est admonendus : verum etiam his rerint, et utrum eamdem infirmitatem evadere pos-
quibus indiget, adminiculandus. sint, necne. Quod qui faciunt, exemplum OGhozioe
Ut autem superbia eorum confunderetur, qui fa- profani régis imitanlur, qui pro eo quod Deum Is-
stu potentioe el divitiis tumefacti, polentes splum- raël dereliquit, et Beelzebub deum Acheron per nun- -
modo et divites visitant, et ad pauperes ire despi- lios consuluit, merito a Domino per Eliam propke-
ciunt, idcirco Dominus ad filium reguli ire noluit, tam audivit : De lectulo super quem ascendisti, non
et ad servum centurionis se iturum promisit, sicut descendes, sed morte morieris (IV Reg. 1,4). Saul
bealus papa Gregorius in homilia ejusdem Evangeliï quoque res .propter inobedientiam derelictus a Do-
(Homil. 28) : « Quid est, inquit, quod eum regulus mino, quia divinari sibi a pythonissa postulavit, id- ,
rogat, ut ad ejus ûlium venial, et tamen ire corpo- circo audire promeruit : Dabit Deus eliam tecum Is-
raliter récusât ; ad servum centurionis non invita- raël in manus Philisthinomm. Cms enim, inquit, tu
tur, et tamen se corporaliter ire pollicetur? Reguli ' et filii lui mecumeritis (I Reg. XXVIII, 19).
filio per corporalem proesenliam non dignatur ad- Quod vero hujuscemodi divinationes ab omnibus
esse, centurionis servo non dedignatur occurrere. prorsus vilandoe sint, et unctio sanclificati olei ex-
Quid est hoc?nisi quod superbia nostra relunditur, petenda, Marcus evangelisla indicat : Et exeuntes,
qui in hominibus non naturam, qua ad imaginera. inquit,, pr<pdicabanlut poenitenliamagerent, et doe-
Dei facli sumus, sed honores et divitias veneramur: monia multa ejiciebant, et wigebant oleonmltos oegro-
cumque pensamus quoecirca eos sunt, profecto in- tos, et sanabant (Marc, vi, 15). Unde patet, ut Beda
teriora minime proevidemus,dum ea consideraDius scribita, hune sanctoe Ecclesioe morem esse tradi-
quoe in corporibus despecta- sunt. Redemptor vero tram, ut energupieni, vel alii quilibet oegroli,ungan-
nosteiy ut oslenderel, quia quoe alla sunt homini- tur oleo pomiflcali benedictione consecrato. Docet
bus, sanetis despicienda sunt, et quoedespecta sunt quoque Jacobus apostolus dicens : Infirmatur quis
hominibus, despicienda non sunt; ad filium reguli in vobis? inducat presbyteros Ecclesioe,ut, orent su-
ire noluit filius Dei, ad servum centurionis ire para- per eum, ungentes eum oleo in nomine Domini, et
lus fuit. Increpala est ergo superbia nostra, quoene- oralio fidei salvabit infirmum, et allevabit MumDo-
scit pensare boulines propter homines, sola, ut di- minus : et si in peccatis sil, dimitlenlur ei (Jac. v,
ximus, quoe.circumstaut hominibus, pensai, naturam _. 14). Quod etiam proefatus Beda ita exponit : c Sicut
non- aspicit, honoreni Dei in hominibus non agno- * dederat,, inquit^ çontristato, sic dat et infirmant!
scit. Ecce ire non vult Filius Dei ad filium reguli, consilium, qualité^ se a murmurationis stullilia
et tamen venire paratus est ad salutem servi. Certe "lutetur, juxtaque modum vulneris, modum ponit et
si nos cujuspiam servus rogaret ut ad eum ire de- medeloe,.tristato proecipiens,ut ipse pro se oret et
'
beremus, protinus nobis nostra superbia in cogita- psallatj infirmanti autem vel «orpore, vel ûde man-
tione tacita responderet dicens : Non eas, quia te- dans, ut qui majoremisustinuit plagam, plurimorum
melipsum dégénéras, honor tuus despicitur, loeus se, adjutorip, et hoc seuiorum, curari meminerit :
vilescit. Ecce de coelovenit, qui servo occurrere in neque ad junioçes minusque dodos curam suoe im.-
terra non despicit; el tamen humiliari in terra con- becillitalis référât,, ne forte quid per «os allocutio-
temnimus, qui.de terra sumus. Quid vero apud Deum' nis aut eonsiliinpeentis' accipial. Et orent super eum
- viliuSi quiôjesse despeclius potest, quam servare ho-, ungentes eum,oleo in nomine Domini (Ibid., v. M).
norem apud homines, et interni lestis oculos nonL Hoc et apostoli in Evangelio leguntur fecisse, et
tiinere? « ïranc Ecclesioeconsuetudo tenet, uLinfirmi oleocon-
a InEpist:I>eali Jacôbi, c.Vr
"
261 DE INSTITUTIONS LAICALI. — LÏB. 111. 262
secralo ungantur a presbyteris, et oratione comitante A sanctorum marlyrum, sed etiam in aliorum quorum-
«anentur. J libet cadaveribus sepeliendis devotam humanitatem
Ndii solum presbyteris, sed, ut Innocentius papa proebuerunt.
a scripsil, etiam omnibus Christianis Titi licitum est Quoecum ila sint, multi hodie sunt Ghristiano-
in eodem loco, in sua aut suorum nécessitais un- rum, qui hujus nnïneris solatium pauperum fune-
gendi. Quod tamen oleum non nisi ab episcopis li-; ïibus subtrahunt, et solummodqdivitum, potentum,
cet confici. Nam quod ail, oleo in nomine Domini suorumque carorum, id sppctabiliter atque ambi-
consecralo, vel certe quia etiam cum ungunt infir- tiose, cum omnis ambitio, ul beatus ait Hieronymus,
mum, nomen Domini super eum irivocare pariler in morte cessare debeat, iippendunt., Ul enim dives
debent, et si in peccatis sil, dimiltenlur ei. Mulli pro- el pauper oeque ab omnibus Christianis sunt visi-
-pler peccata in animo faeta, infirmitate, aut eliam tandi, ila nihilominus ab omnibus sunt, sepeliendi ;
morte plectuntur corporis. Unde el Apostolus Corin- quoniam quicunque ex massa peeeati Adoenascun-
thiis, quia corpus Domini indigne percipere erant tur, necesse est moriantur. Hoc nempe debituni ila
solili : ideo, inquit, inter vos multi infirmi et imbe- est inevitabile atque ineluclabile, ut nullus filio-
cilles, el dormiunt multi (I Cor. xi, 50). Si ergo in- rum Adam ab eo immunis esse .possit ; Chrisli enim
firmi in peccatis sint, et hoee presbyteris Ecclesioe]B sanguis a perpétua, non a çommuni nos morte libé-
confessi fuerint, ac perfeclo corde ea relinquere rât. In Adam juxta Apostoluni omnes morimur ;
atque emendare sategerint, dimiltenlur eis. Neque sed in Cbristo vivificamur. In Adam igitur ruimus,
enim sine confessione emendalionis, peccata queunt sed in Cbristo resurreximus., Ergo melius post rui-
dimitti. Mullis namque propter ignorantiam, mullis nam crevimus. Sed quia terra sumus, el in terrain
propter incuriam, hoec olei unetio ab usu récessif. redigendij resurrectionisque tempore in melius re-
Quibus aulem in nsu non est, necesse est ut m parandi, débet Christiana. pietas spe resurreclionis
usuni veniat. Unde oportet ut quando quis infirma- erecla in sepeliendis mortuis, curaque pro animabus
tur,,non a divinis et divinatricibus, quoeutique ha- eorum gerenda, devolissimam habere misericordioe
bitationes sunt doemonum, sed ab Ecelesia, ejus- diMgenliam. Unde ait beatus Augustinus in libro
que sacerdotibus, et unctione sanctificaii olei, sermonnm h : t Sit pro viribus cura sepeliendi, et
sibi remedhnu non solum in corpore, sei ëûam sepulcra conslruendi, quia el hoecin Scripturis san-
in anima a Domino Jesu Cbristo poslulet adfu- dis inler bona opéra deputala suql. Nec solum in
lurum. corporibus patriarcharum, aliorumque sanctorum
CAPUT XY. et humanis cadaveribus quprumque jacenlium, ve-
De mortuis sepeliendis, et cura pw eorum animabus \e rum etiam in ipsius Domini corpore proedicati at-
gerenda. que laudali sunt qui ista fecer<unt.Impleant hoec
In sepeliendis cadaveribus, non solum affectus homines erga suos officia postremi muneris, et sui
circa charos, sed etiam humanitas generaliter im- humani lamenta moeroris. » Contristamur itaque
pendenda est circa omnes defunctos. In Yetere amissione carorum nostrorum^ et erigimur spe fu-
quippe et in Novo Teslamenlo magnls laudibus proe- turoe immortalitatis, donoque. resurrectionis hilare-
dicantur illi qui erga mortuos sepeliendos devolis^ scimus el consolamur.^ Admonet quippe nos Apo-
simam exhibuerint humanitatem. In Yetere nam- stolus, ut de dormienlihis, hoc est morluis, non con-
que, sicut habes de Tobia : Esurientes, inquit, ale- tristemur, sicut coeteri qui spem non habent (I Thess.
bat, nudis veslimenla proebebat(Tob.i, 20). Et post iv, 12 )~.Spem scilicet resurreclionis et incorruptio-
pauca : Cumqueabiissel, reversus nuntiavit unum ex nis oelernoe.Quos aulem dorniientes appellat, et vi-
filiis Israël jugulalum jacere in platea, statimque ex- gilalur-ostandem demoustrat.
siliens de accubilu suo, relinquens prandium jejunus Item Augustinus in eodemlibro (capA , 2) : « Con-
pervenit ad corpus, el lollens illud, portavit in domum tristamur, inquit, nos in nostrorum mortibus neces-
suam occulte, ut dum sol occubuisset, caute sepeliret sitate amitiendi, sed cum spe recipiendi. Inde an-
eum (Tob. n, 5). Et post quoedani, angélus ad To- -*gimur, bine consolamur. Inde infirmitas aflicit, hinc
biam : Quando, inquit, orabas cum lacrymis, et se- fides reficit. Inde dolet humana conditio, hinc sanat
peliebas mortuos, et derelinquebas prandium luum, divina promissio. Proinde pompa funeris, agmina
et mortuosabscondebasper diem in domo tua, et nocte exsequiarum, sumptuosa diligentia sepultjiroe,monu-
sepeliebas eos, ego obtuli orationem tuam Domino mentorum opulenta constructio, vivorum sunt .qua-
(Tob. xu,12). Habes etiam et alia multa exempla liacunque solatia, non adjuloria morluorum. Ora-
in eodem Testamento de his qui circa sepulturam tionibus vero sanctoeEcclesioe, et sacrificio salutari,
regum, et prophetarum, et coeterorum sanctorum el eleemosynis, quoepro eorum spiritibus erogantur,
virorum liberalissimi ac devotissimi exstiterunf. In non est dubilandum mortuos adjuvari : sed talibus
Novo autem Testamento, non solum Joseph, qui ' qui ita vixerunt ante mortem, utpossintèis hoecutilia
corpus Ghristi involvit in sindone, et in monumento esse posl mortem. Non ergo mortuis nova mérita
suo novo sepelivit, verum etiam alii innumerabiles comparantmy cum pro eis boni aliquid agitur, sed
sunt saucli viri tibi in exemplum, qui non solunVin eorum proecedenlibusmeiïîis consequentia ista red-
a Episl. i, c. 8 ; et.Beda ubi supra. J>De verbis apost., serm. 52, c. 5.
2G3 JO&E AURELIANENS1SEPISCOPI ' 264
dunttir. i Palet namque quia in humandis corpo-- A sed Deo soli, cui charïssimum sacrificium est, opus.
rîbus humanis opus misericordioe exercendum est. juslum. t
Quod si illis hoec humanitas ad animoe remedium1 Oporlet nempe ut cum coelestis origo materiam
nauciscendum non proficit, nobis utique proficit ; carnis, quam ealenus inhabilavit et rexit, reliquerit,
elsifacieatibus proficit, nec facientibus ofiîclt. Igitur? pietas humana eamdem non a feris et avibus dila-
si pium est mortuos sepelire, impium et inhumanumL cerari sinat, sed terroe mandare vigilant! cura stu-
est non sepelire. deat. Offlciumnamque Christianorum est, ut non
Quid porro de illis putandum est, qui mortuos ini solum defunctorum corpora sollicite ac dévote se-
agris suis nec sepeliunt, nec sepelire sinunl, sine: pelianl, quin potius eorum spiritibus, orationibus
, etalicujus muneris pecunia? lmitantur quippehi, quii et eleemosynis opem ferant. Yeruni licet desint pa-
gratis in agris suis mortuos sepeliunt, Joseph, qui rentes, propinqui et amici, qui specialiter ista gé-
corpus Domini in sepulcro suo sepelivit. Illi vero qui rant pro mortuis, generaliter tamen hoec pro illis
oestuantesavaritia mortuos in agris suis absque pe- facere non cessât mater Ecclesia, quoeeosspiritaliter
cunioepretio sepelire non sinunt, videntur imitari genuit ; unde sicut in libro sermonum beatus ait
Ephron, qui a famulo Dei Abraham pecuniam postu- Augustinus : A sanclis Patribus traditum universa
lavit et accepit, et agrum ubi mortuum suum sepe- B observât Ecclesia, ut pro eis qui in corporis etsan-
lirel, vendidit. guinis Christi communione defuncli sunt, cum ad
Hi vero qui cadavera mortuorum in basilicis se- ipsum sacrificium loco suo commemorantur, oretur,
peliri, et sepullis fructuosum esse dijudicant, legant ac pro illis quoque id offerri commemoretur. Nulla-
librum Dialogorum, a et invenient quibus prosit se- tenus itaque audiendi sunt illi, qui dicunt quod nulloe
peliri in ecclesia, et quibus obsit. Sunt namque uon- alioeeleemosynoeopitulari possinl defunctis, nisi so-
nulli qui propter domos sibi pulchras oedificandas, lummodo quoe sacerdotibus dantur, et sacrificia quoe
sepulcra mortuorum effoderenon trépidant, ossaque per eos Deo offerunlur. Hoc qui credunt et dicunt,
et cineres eorum ad solem projiciunt : et hoeccon- aut ignoranlia, aut cerlealiorum persuasione fallun-
sueludo in tantum quibusdam irrepsit, ut se in ho6 tur. Credibile sane est quod hoec persuasio, qua
facto peccare non intelligant, dicentes nihil obesse simplices id credere et dicere videntur, ex fonte
illis, quorum ossa impiant; cum utique si illis non avaritioeprocesserit. sancta quippe et mater Ecclesia
obsit, plurimum sibi tamen noceat. Nihil enim no- pro defunctis suis non solum sacrificia allaris, sed
cuit martyribus cumeorum corpora besliis et avibus eliam quaseunque alias eleemosj'nas offerre con-
dilanianda projecta fuerunt ; illis qui projecerunt suevil. Unde et quotidie pro eorum spiritibus, qui
plurimum obfuisse dubium non est. Inhumanum " res suas Deo oblulerunt, offerùntur Deo sacrificia,
nempe esi mortuorum corpora effodere, et ad solem et multifarioe supplicaliones atque orationes, hospi-
projicere, et humanum piumque ea terroe mandare. lum receptiones, et pauperum recreationes, capti
Quicunque igitur sepulcra mortuorum absque inevi- vorum redempliones, el alia innumera adjumenta ;
tabili necessitate pieiatisque honore violant et effo- sed tamen illis prosunt qui ita vixerunt, ut possint
diunt, merito Assyriis comparantur, qui juxla olim «liam ista eis.prodesse post morteni,, sicut beatus
proemissamDominicomminalionem, projecerunt ossa Augustinus in libro Encbiridii (Cap. 1.09, 110) :
regum, et prophetarum, et eorum qui habitaverunt <t Tempus autem, inquit, quod inter hominis mor-
in Hierusalem, de sepulcris suis, et ad solem proje- tem et ultimam resurrectionem interpositum est,
cerunt. Quoe impietas inter csetera quoepopulo Dei, animas abditis receplaculis continet; sicut unaquoe-
ob eorum peccata intulerunt, quantum Assyriis que digna est vel jequie vel oerumna, pro eo quod
obfuefil, rei eventus probavit. Desinant ergo homi- sorlila est in carne cum viveret. Neque negandum
nes impiare ossa mortuorum, et sinant ea in urnis est, defunctorum animas pietate suorum viventium
suis diem resurreclionis exspeclare : exhibeanlque reievari, cum pro illis sacrificium mediatoris offer-
potius pietatis opus erga mortuos sepeliendos. tur, vel eleemosynoein Ecclesiafiunt. Sed hoeceis
De qua re ita Lactanlius in libro de OpificioDeiJ" prosunl, qui cum viverent, ut hoec sibi postea pos-
scribit * : « Non ergo, inquit, patiamur figuram et senl prodesse, meruerunt. Est enim quidam vivendi
figmentum Dei feris ac volucribus in proedamjacere, modus, nec tam bonus, ut non requirat ista post
sed-reddamus id terroe unde ortum est. Et quamvis mortem : est vero talis in bono, ut non requirat ista;
in homine ignoto necessariorum munus implevi- est rursus talis in malo, ut nec his valeat, cum hoec
nms ; in quorum locum, quia desunt, succédai hu- vita transieril, adjuvari. Quocirca hicomnemerilum
manitas, et ubicunque homo desiderabitur, ibi exigi comparatur, quo possil post banc vilain reievari quis-
offlcium nostrum putabimus. In quo autem magis piam, vel gravari. Nemo autem se speret quod hic
justitioe ratio consislit, quam in eo, ul quod proe- neglexil, cum obierit, apud Deum promereri. Non
slamus nostris per affectum, proestemusalienis per igitur ista quoe pro defunctis commendandis fré-
humanitatem, quoe est certior multo justiorque; quentai Ecclesia, illi apostolicoesunt adversa sen-
cum jam non homini proestamus qui nihil sentit, lenlioe, qua dictum est : Omnes enim astabimusanle
a B. Gregorius, Dialog.'lib. iv, cap. 50 seq. ii De ^>i'0 cultu. Mb. vi. 12.
265 ' DE INSTITUTIONSLAICALI. — LD3. III. 266
tribunal Christi, ut référât unusquisque secundum ea j!^ mortuorum non est, nequeChristus resurrexit. Inanis
quoeper coipus gessit, sive bonum, sive malum (Rom. enim est proedicalionostra : inanis ergo et fides no-
xiv, 10); quia etiam hoemerilum sibi quisque cum stra. Invenimur enim et falsi testes Dei, quoniam le-
in corpore viveret, tsomparavit, ut ei possint ista stimonium diximus adversus Deum, quod suscitave-
prodesse. Non enim omnibus possunt. Et quare non rit Christum, quem non suscilavit, si mortui non re-
omnibuspossunt, nisi propter differenliamvi toequam surgunt, Nam si mortui non resurgunt, neque Chri-
quisquegessit in corpore? Cum ergo sacrificia sive stus resurrexit. Quodsi Christus non surrexerit, vana
altaris, sive quarumeunque eleemosynarum pro est fides vestra : adhuc enim eslis in peccatisvestris.
baptizatis defunctis omnibus offerunlur, pro valde Ergo et qui dormierunt in Christo, perierunt. Si in
bonis gratiarum actiones sunt ; pro non valde malis hac vita tantum in Christo speranles sumus, misera-
propiliationes sunt ; pro valde malis, etiamsi nulla biliores sumus omnibus hominibus. Nunc autem
suni adjumenta mortuorum, qualescunque vivorum Christus resurrexit a mortuis, primitioedormientium;
consolalionessunt. Quibus autem prosunt, non ad quoniam per hominem mors, et per hominem resur-
hoc prosunt, ut sit plena'remissio, aut cerle ut lole- rectio mortuorum. Et sicut in Adam omnesmoriun-
rabifior fiât ipsa damnalio. » tur, ita et in Christoomnesvivificabuntur.Unusquis-
Si quis igitur de hac re plenius el copiosius nosse ]B que autem in suo ordine, primitioe Christi : deinde
desiderat, légat librum ejusdem beali Augustini de qui sunt Christi in advenlu ejus : deinde finis, cum
Cura gerenda pro mortuis. tradiderit regnum Deo et Patri. Item in eadem : Sed
CAPUTXYI. dicit aliquis : Quomodo resurgunt mortui ? Quali au-
Quodde resurrectionemortuorum fidelibusminimesit tem corpore veniunt? Insipiens, lu quod seminas non
dubitandum. vivificatur, nisi prius moriatur, et quod seminas, non
Quanquam igitur condilione illatoemortis affleia- corpus quodfuturum est seminas, sednudum granum.
inur, spe lamen fuluroe resurreclionis erigimur. Et infra : Sed alia quidem coeleslium gloria, alia
Quia ergo a quibusdam de resurrectione mortuorum, autem terrestrium ; alia claritus solis, alia lunoe,
infirmitate mentis proepediente, ambigitur, necesse alia claritas stellarum. Stella enim ab Stella differt
est ut quod de ea minime sit ambigendum, ulrius- in gloria : sic et resurrectio mortuorum. Semina-
que Testamenti paginis et sanctorum Patruni sen- tur in corruptione, surget in incorruplione. Semi-
tentiis demonstretur. natur in ignobilitale, surget in gloria. Seminalur in
Ai' nempe Dominus In lege : Ego sum DeusAbra- infirmitate, surget' in virtule. Seminalur-corpus ani-
ham, Deus Isaac, Deus Jacob, non est Deus mor- male, resurget corpus spiritale (I Cor. xv, 12, seq.).
tuorum, sed vivorum(Marc, xu, 27 ; Luc. xx, 58). *G Augustinus in libro 'Enchiridii (Cap. 84) : « Jam
Et Job, Scio, inquit, quod Redemptormeus vivit, et in vero, inquit, de resurrectione carnis, non sicut
novisshnodie de terra surreclurus sum, et,rursum cir- quidam resurrexerunl, iterumque sunt mortui, sed
cumdabor pellemea, et in carne mea videboDeum. in oeternam vitam sicut Christi ipsius caro resur-
Quem visurus sum ego ipse, el non alius : el oculi rexit, quemadmodum possim breviter dispulare, et
mei conspecturisunt, et reposila est hoec spes mea omnibus quoestionibus, quoe de hac re moveri as-
in sinu meo (Job xix, 27). Item : Cunclisdiebus qui- solent, satisfacere, non invenio. Resurrecturam ta-
bus nunc milito, exspeclo donecveniat immutatiomea men carnem, qui nati sunt hominum, aut nascen-
(Job xiv, 14). Ezechiel : Ossa, inquit, aiida, uudite tur, mortui sunt atque morientur, nullo modo débet
verbum Domini. Hoec dicit Dominus Deus ossibus dubitare Christianus. » Et paulo pôst (Cap. 86) :
his : Ecce ego inlromittam in vosspiritum et vivelis; i Ex quo autem, inquit, incipit homo vivere, ex
et dabo super vos nervos, et succrescere faciam super illo utique jam mori potest. Mortuus vero, ubicun-
vos carnes, el superexlendamin vobiscutem, et dabo que illi mors potuerit evenire, quomodo ad resur-
spiritum, et scielis quia ego Dominus, etc. (Ezeclt. rectionem non pertineat morluoruni, reperire non
xxxvii,4, seq.). In Evangelio: Sicut enimPater suscitât. possum. Ï El paulo post (Cap. 88) : « Non autem
'°
mortuos, et vivificat, sic et Filius quos vull vivifi- périt Deo lerrena materies, de qua morlalium
cat (Joan. v, 11). Item : Hoecest enim voluntas ejus creatur caro ; sed in quemlibet pulverem cinerem-
qui misil me Patris, ut omne quod dédit mihi, non que solvatur, in quoslibet alitus aurasque diffugiat,
perdam ex eo, sed resuscitem illud in novissimodie in quamcuuque aliorum corporum subslanliam,
(Joan. vi, 59). Item : Qui matiducat camem meam, vel in ipsa elementa vertatur, in quorumeunque
et bibit sangubiem meum, habet vitam oelernam: el animalium, eliam hominum cibum cédai, carnem-
ego resuscitabo eum in novissimo die (Ibid. v. 55). que muletur ; illi anima humana in puncto lem-
Paulus ad Thessalonicenses : Si enim, inquit, credi- poris reddit, qui illam primitus, ul homo fieret,
mus quodJésus mortuusest, et resurrexit; ita etDeus cresceret, viveret, animavit. (Cap. 89.) Ipsa ita-
eos qui dormierunt per Jesum adducet cum -eo(I que terrena materies, quoe discedente anima fil
Thess. iv, 15). Item idem ad Corinthios : Si autem, cadaver, non ita resurrectione reparabitur ut ea
inquit, Christus proedicalurquod resurrexit a mor- quoedilabuniur, et in alias atque alias aliarum re-
tuis, quomodoquidam dicunt in vobis quoniam re- rum species formasque verluntur, quamvis ad
t surrectio mortuorum non est ? Si enim resurrectio corpus redeant, unde dilapsa sunt, ad easdem quo-
PATROL. CVI. 9
267 • JON^ AURELIANENSISEPJSCQPI 208
que corporis partes, ubi fuerurjt, redire necesse sit. ,À Aut quid mirum si hominem ex pulvere resuscitet,
Alioquin si in capillis redit quod lam crebro tonsura qui simul omnia ex nihilo creayit ? Mirabilius est
detraxit, si unguibus quod loties dempsil exsectio, Deo coelum ac terrain ex nullis exislentibus çondi-
iinuioderala et indecehs cogilanlibus et ideo resur- disse, quam ipsum hominem ex terra reparare.
reclionem carnis non eredenlibus occurril informi- Quid mirum est si ossa, neryos, carnem capillosque
tas. Sed quemadmodum si statua cujuslibet solubi- Deus reducal ex pulvere, qui lignum, fructus, folia
lis metalli aut igné liquesceret, aut conlererelur in in magna mole arboris ex parvo quotidie semine
pulverem, aut confunderetur in massam, et eam restaurel? Cum ergo dubilans auimus de resurreclio-
vellet artifex rursum ex illius malerioe quantitale nis polentia ralionem quoerit, earumdem ei rerum
reparari, nihil interessel ad ejus inlegrilatem quoe ' quoestiones inferendoe sunt, quoe et ineessanter
parlicula malerioe cuique membro slatuae reddere- fiunl, et tamen raiione exprimi nequaquam pos-
tur, dum tamen lolum ex quo constituta fuerat, re- sunt"; ul dum non valet es visione rei penetrare
sunieretur : ita Deus, mirabiliter atque ineffabiliter quod conspicit, de promissione divinoe p.ofentioe"
artifex, de toto quo caro nostra consliteral, eam mi- credat quod audit. Soepeinfidi homines dum pnlve-
rabili atque ineffabili celeritale restiluet. Nec ali- rem putrescenlis carnis aspiciunl, dicunt : Unde
quid attinebit ad ejus redinlegrationem utrum ca-. B ossa et meduUoe, unde caro et capilU polenint in
pilli ad capillos redeanl, et ungues ad ungues, an resurrectione reparari ? Hoec itaque requirentes
quidquid eorum perieral mutelur in carne, el ad parva semina ingentium arborum videant, atque, si
partes alias corporis revocetur, curante arlificis possunt, dicanl uni in eis latet tanta moles roboris,
prudentia ne quid indecens fiât. (Cap.-90.)Nec illud tanta diversitas ramorum, tanta multitu^o ac viri-
est consequens ut ideo diversa statura sit revivis- ditas foliorum, tanta species floruni, tanta ubertas
centium singulorum, quia fueral diversa viventiuni, saporum atque odor fructuum? Nunquidnam semina
aut niacri cum eadem maeie, aut pingues cum ea- arl orum odorem vel saporem habent quem ipsoe
dem pinguedine reviviscant. Sed si hoc est in consi- post arboxes in suis fructibus proferunt? Si non po-
lio Creatoris, ut in effigie sua cujusque proprietas tes resurrectionis effeclum ratione eomprehendere,
et diseernibilis simililudo servetur, in coeterisaulem perpende quam multa sunt, quoenon intelligis, qua-
corporibus bonis oequaliacunct3 reddantur, ila mun- liter sint, et tamen esse non dubitas. Resurrèctiq
dificabitur in Ma in unoquoque materies, ut nec plane mortuorum his et aliis quamplurimis exem-
aliquid ex ea pereal, el qpod alicui defuerit, ille plis, et potissimum ipsius capitis nostri Domini
suppléât, qui etiam de nihilo polqit quod voluit ope- nostri Jesu Christi resurrectione, in quo omnes re-
rari. Si autem in corporibus resurgentium raliona- *-"surreximus et con^ivificamur, astrui veraciler fide-
bilis inoequalitas erit, sicut est vocum cum quibus literque potest. Quid enim congruentius sanoefidei,
implelur canlus : hoc fiet unicuique de maleria, cor- quidve credibilius, quam ut membra caput sequan-
poris suis quod et hominem reddat angeliçis coeli- lur? Quo illud igitur proecessit, membra sequantur
bus, et nihil inconveniens eorum ingeraf sensibus. necesse est. »
Indecorum quippe aliquid ibi nqn erit, sed quidquid Quod vero resurrectio aliis ad vitam, aliis sit ad
fulurum est, hoc decebit, quia nec fuluruni est, si poenam, teslalur Daniel propheta : Multi, inquit,
non decebal. (Gap. 91.) Résurgent ergo saneloium qui dormiunt in terroe pulvere, evigilabunt, alii in vi-
corpora sine ullpvitio, sine.ulla deformitale, sicut tam aslernam, alii in opprobrium (Dan. xn, 2). In li-
sine ulla corruptione, onere, difficultate. In quibus bro secundo Machaboeorum: Tu quideni, sceleslis-
tanta facilitas, quanta félicitas erit. Propter quod el sime, in proesenti vita nos perdis : sed rex mundi de-
spirilalia dicta sunt, cum procul dubio corpora sint functos nos pro suis legibus in oeternoevitoeresurre-
futura, non spiritus. Sed sicut tune corpus animale ctione susçitabil (II Mach. yii, 9). Item : Potius est
dicitur, quod lamen corpus, non anima est ; ita ab ho,minib,us morli dalos spemexspeclare,Dei, iterum
nunc spirilale corpus, tamen non spiritus erit. ab ipso resuscitandos, tibi enim resurrectio ad vitam
Proinde quantum attinet ad corruptionem, quoe" non erit (Ibid. v. 14). Et Dominus in Evangelio :
nnne aggravai animam, et vilia quibus caro adver- Nolite mirari quia venit hora in qua omnes qui in
sus spiritum cpneupiscit, tune non erit caro, sed monumenlis sunt, audienl vocemFilii Dei, et procè-
corpus, quia et coelestia corpora perhibenlur. » dent qui bona fecerunl in resiirrectionein vitoe, qui
a Gregorius in Moralibus : « Sunt nonnulli qui de veromala egerunl, in resurreclionemjudicii ( Joan. v,
resurrectione carnis incerti sunt, et dum carnem in 28). Item : Ibunl Ifi in supplicium oeternum,jusli au-
putredinem ossaque in pulverem redigi per sepulcra tem in vilfqn oelernam.Et aposlolus Paulus : Omnes
conspiciunt, reparari ex pulvcre carnem el ossa quidem resurgemus , sed non omîtes immutabimur
diffidunt; sicque apud se quasi ratiocinantes dir (I Çor. xv, 51). Résurgent quidem omnes et justi et
cunt : Quando ex pulvere homo reducilur, quomodo injusli, sed justi ut immulentur, id est, de corru-
agitur ut cinis animetur ? Longe minus est Deo re- ptione ad incorruptionem ; injusti autem de cor-
paiare quod fuit, quam créasse quod non fuerit. ruptione ad3perpeiuam el ineffabilemcorruptionem.
a Ex diversis tract, sumpla sunt quoe' sequunlur : Moral, in Job, lib. xiy, c. 28*.item lib. n in Ezech.,
homil. 20 ; et homil. 27 in Evang. -
269 DE INSTITUTIONE LAICALI. — LIB. III. 270
De quibus per prophetam dicitur : Yermis eorum 1A brarum et caljginis, dies nebjuloeet lurbinis, dies tuboe
nonmorielur, et ignis eorum non exstinguetur (Isa. et clangoris ( Soph. i, 14 ). De hac enim die iterum
LXVI,24). P.roinde omnibus satagendum est ul re- per prophetam dicitur ; Adhuc semel et ego movebo,
surrectio nobis ad gloriam, non ad opprobrium ; ad non solum terram, sed etiam coelum ( Jer. xn, 26,).
incorruptiqnem, non' ad corruptionem, proyeniat. Jtem : Olulale, quia prope est dies Domini (Isa. xin,
GABUTXYR> 6). Et Dominus in Evangelio : Filius enim, inquit,
Dç diejudicii. hominisventurus est in gloria Patris cum angelis suis;
In tremendi judicii die nullius fere conseienlia el lune reddet unicuique secundum opus ejus (Mgtth.
secura esse potest, praesertim cum non solum de xxiv, 44). Et alibi : Sicut enim fulgur exit ab oriente,
opère, verum etiam (le.olioso sermone ibi D.eora- et paret usque in occidentem, ita erit et advenlus filii
tiones sint red^endoe. A nobis autem quibus %de- - hominis. Ubicunquefuerit corpus, ibi cçngregabuntur
lectalur niundus, el concupiscenlia ejus, qui in sla- et aquiloe.Statim aulem vosl tribulationem dierum il-
dio illius currentes et in, agone certantes, de perci- lorum sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum;
pienda coxona imniprialitatis adhuc incerti insisli- et stelloecodent de coelo,et virtutes coelorumcommove-
mus, qui eliani in multis offendimus, et quotidianis bunlur; et lune pqrebit signum filii hominis in coelo,
peccalorum remissionibus indigemus, merito eadem IB el tune plongent se omnestribus terroe, et videbuntfi-
dies iremenda timetur et expavescitur. Cum enim lium hominis venientem in nubibus cceli cum virlute
juxta Apostolum, Omnes ante tribunal Christi asta- magna, et mqjestate : et millet angelos suos cum
bimus(Rom. xiv, 10) reddituri rationem de his quoeper tuba et voce magna; et congregabunt eleclos ejus a
corpus gessimus, sive bonum, sive malum, patet quatuor veniis, a summis coelorumusque ad terminos
profeclo quod nemomortalium in transitoriis et cito eorum (Ibid. v. 27, seq.).
perlâbentibus rébus amorem intentionis suoe, sed Et Apostolus : Gmtias agere debemus semper Deo
polius in coelestibus, lotis nisibus debeat figere, el pro vobis, fratres, ita ut dignum est, quoniam sfiniper
ita se ad çonventum talem lantumque proeparet, et crescit fides vestra, et abundal chantas uniuscujusque
çqraiu Christo Deo judice taliter raliones valeat de- veslrumin invicem, ila ul et nos ipsi in vobisgloriemur
ducere, ut non de malis damnari, sed magis de bo- in Ecclesiis Dei pro patienlia vestra, et fide, in omni-
nis mereatur remunerari. Al) illis aiiteni quibus bus perseculionibul yestrip et tribulalionibus quas
çarcei iste niundus, et non pro. patria, sed pro pe- susiinelis in exemplumjusti judicii Dei, ut digni ha-
regrinatione babeatur, quibus autem ipsum viverp Ijeamini in regno Deit,pi;o quo et patimini : si tfiyiicn
toeaioest; quorum scilicet conversatio in çoelis^sl; justum est apud. Dominum relribuere retributionem
de quibus erat ille qui dicebat (Phil. i, 23.): Cupio (2 lus qui vos tribulant, et vobis qui iribulamini requiem
dissolviet esse cum Christo ; el idem alibi : (II Tim. vobiscum,in revelalionemDomini nostri Jesu Christi
iv, 7) : Bonum, inquit, certamen cerlavi; cursum de- coelo, cum angelis virlulis ejus, in flamma ignis
zonsummavi, fidem servavi. De reliquo reposita est danlis vindictam de his qui nonnoverunl Deum, et qui
corona justitioe , quam reddet mihi Dominus in die nonobediunt EvangelioDomini nostriJesu Christi. Qui
illa jusius judex : non solum autem mihi, sed et his poenasdabunt in interitum oelernasa fade Dbniini, et
qui diligunt adventum ejus; non tantum quantum a a gloria virtutis ejus, cum veneril glorificare in sanctis
nobis, qui longe inferioris merili sumus, ille perti- ejus, et admirabilis fieri in omnibus qui crediderunt
mescitur dies. Credibile est igitur quod a sancto- (I Thess. 1, 5). Petrus : Adveniet dies Domini ul fur,
rum spiritibus, quibus est sabbatum perpeluoe re- in quo coeli magno impelu transient ; elemenla vero
quietionis, exspeclanlibus corporum suorum resur- çalore solventur (II Pelr* ni, 10). In Apoealypsi : Tu-
reclionem quoerilur vera circumcisio verusque ju- midis autem et inçredulis, et exsecratis, et homicidis,
biloeus, quando revertentur ad antiquam possessio- et fornicatoribus, el veneficis,el idololatris, el omni-
nem, accepluri, juxta Apocalypsim, binas stolas, et bus mendacibus, pars illorum erit in stagna ardenti
implebitur in eis illud propheticum : Sancli in terra igné el sulphuré, quod estmors secundo(Apoc.xxn, 8).
sua duplicia possidebunt(Isa. LXI,7) ; memorala no-1D Prosper h : jAge jam, inquit, cum ad illud ulli-
bis iremenda dies inexplicabîliler diligitur, et uf,ve- rmrai judicium yenerimus, ab eo judice judicandi
nial desideralur. qui nec falli ocçultatione criminum potest, nec ad
Quod autem eadem dies cunctis. mortalibus ante impunitatem promerendam alicujus oblatione cor-
oculos sit ponenda, et die nocluque tractanda, et rumpi, cum coeperint omnium sécréta revelari, et
timenda atque expavescen'd.a, teslimonia subter non solum actus ac verba, sed etiam ipsaecogitalio-
collectainnuunt. De bac quippe die ait Dominus per nes ostendi. Quid faciemus sub lanli judicis maje-
prophetam :"Juxta est, inquit, dies Domini magna et state ? Quid excusationis obtendere poterimus ? Qua
amara nimïs. Yox diei Domini amqra valde, tribula- nos defensionis arte purgabimus? Quoe nobis sub-
bitur ibi forlis : dies iras, dies illa, dies tribulationis yentura est poenitenlia, quam in hac carne con-
et qnguslioe., dies<calamitatis et miserioe, dies tene- tempsimus? Quoe nos defensura sunt opéra bona,
a Delectatur mundus. Delectatur ? imo luctatur, mescitur reposui, ubi id est pertimescitur antea
atque itaJonam scripsisse censeo. Infra illeperti- lu m erat.
h De vita contemp. lib. m, cap. 12.
271 JONJE AURELIANENSISEPISCOPI 2-72
quoe in hac vita non fecimus? Ad quos apostolos, A ducare, etc. ( Joan. m, 18. ) Alterum eorum qui fi-
aut ad quos àlios sanclos confugituri sumus, quo- dem el mysteria Christi, vel nunquam suscepere,
rum exempla simul ac verba despeximus ? An forte vel suscepta per apostasiam rejecere ; de quibus di-
aliquos ibi fragilitas corporis excusabit? sed excu- cit : Qui autem non crédit jam judicatus est, quia
sationi eorum reclamabunt omnium exempla san- non crédit in nomine unigeniti Filii ejus; qui quo-
ctorum, qui cum fragilitate carnis in carne viventes, niam non verbo tenus colère Christmn voluerunt,
fragililatem carnis in carne vincentes, quod fece- nec verba saltem ejus, quibus coarguantur in judi-
runt, utique fieri posse docuerunl : maxime quia cio, merenlur audire : sed ad hoc tantum venienl in
nec ipsi peccato sua virtute, sed Domini miseranlis judicium, ut cum eis qui judicantur peccaloribus in
auxilio restiterunt ; qui se non quoerenlibus ul quoe- damnationem mittantur setemam. i
ïanl, atque in eum ut credatur, ostendit ; el cre- Isidorus in libro Sententiarum (Lib. ni, cap. 50) :
déntes in se, ne a peccato vincantur, invicia pro- a Duoe sunt, inquit, differentioe,vel ordines homi-
lectione défendit. Quid ergo responsuri sunt, si eis num in judicio, hoc est eleclorum et reproborum,
Dominus dicat : Si potuistis, quare non restilistis qui tamen dividuntur in quatuor. Perfeetorum ordo
desideriis peccatorum? Si non potuistis, quare meum unus est, qui cum Domino judicat, et alius qui ju-
contra peccata non quoesistis auxilium? Aut, vulne- g dicatur, utrique tamen cum Christo regnabunl. Si-
rali, quare poenilendo non adhibuistis vulneri ve- militer ordo reproborum partilur in duobus, dam M
stro remedium? Nonne ad hoec obmulescentes, et qui intra Ecclesiam sunt mali, judicandi sunt el
quid excusationis référant non habenles, dicet : Li- damnandi; qui vero extra Ecclesiam inveniendi
gate eos manibus et pedibus, et mittite in lenebras sunl, non sunt judicandi, sed tantum damnandi.
exleriores, ibi erit fletus et stridor dentium ( Matth. Primus ergo ordo eorum qui judicantur et pereunl,
xxn, 15), ubi vermis eorum non morielur, el ignis opponitur illi ordini bonorum, de quo sunt qui judi-
eorum non exstinguelur ? i (Isa. LXVI,24). cantur el régnant. Secundus ordo eorum qui non
Quia ergo lot evidentissimis teslimoniis dies judi- judicantur et pereunl, opponitur illi ordini perfe-
cii lerribiliter denunlialur, et nobis nullus suffugiendi etorum, in quo sunl ii qui non judicantur et régnant.
patebit adilus, quin ad eum reddiluri rationes ve- Tertius ordo eorum qui judicantur et régnant, illi
niamus, nullusque ibi erit poenitentioefructuosoelo- ordini est contrarius de quo sunl qui judicantur et
cus, nulloeque inducioe poenitendi, nullum effugium pereunl. Quartus eorum qui non judicantur et ré-
ad sanctorum suffragia poscenda : restât ul, dum gnant, opponitur illi contrario ordini in quo illi
vivimus, indulta lempora poenitentioein vacuum non sunt qui non judicantur et pereunt. i
deducamus ; sed dum possumus, et Dominum prope H Hi quatuor ordines, duo metuendi, et duo pro vi-
habemus, ad eum, a quo peccando fugalapsi sumus, ribus sunt imitandi. Quisquis in eorum numéro de
poenitendo vitamque in melius commutando, mores- quibus dictum est : Qui non crédit jam judicatus est
que corrigendo, confugium faciamus; quatenus in (Joan. m, 18), timel ascisci, veraciter percipeye
eodem die eum judicem mitissimum sentire me- debeat fidem Christi, caveatque ne ab ea per apo-
reamur. stasiam penitus aberrel. Quisquis vero ab eorusi
CAPUT XYffl. numéro optât secerni quibus dicitur : Disceditea me,
De quatuor ordinibus in die judicii futuris. maledicti, in ignem oeternum,etc. (Matth. xxiv, 54),
Quatuor esse ordines in pavendi examinis die fu- rectoe fidei recta opéra adjungat necesse est, seilicet
turos ïn Evangelio perspicue demonstralur : duorum ut non sterilis, sed liberalis atque hilaris in omnibus
scilicet eleclorum et duorum reproborum. De qui- operibus misericordiae fiât. Ecce qualiter a duobus
bus in homilia Evangeliia. « Nolandum, inquit, ordinibus reproborum valde metuendis et pavendis
quod duo sunt ordines eleclorum in judicio fuluro, omnis catholicus, divina misericordia proecedenteet
unus judicantium cum Domino, de quibus hoc loco subséquente, expers fieri potest : restant duo, alter
memoratur, qui reliquerunt omnia et secuti sunt perfeetorum, imo paucorum, alter generaliter coete-
"
illum; alius judicandus a Domino, qui non quidem rorum justorum.
omnia sua pariler reliquerunt, sed de his tamen Quisquis autem ad culmen perfeclionis divina ope
quoe habebant quolidianas dare eleemosynas paupe- suffragatus aseendere valet, ut scilicet amore apo-
ribus Christi curabant. Unde audiluri sumus in ju- stolicoevitoeomnia sua relinquat, et pauper paupe-
dicio : Yenite, benedicliPatris mei, percipile regnum rem Christum sequalur, hic procul dubio cum Deo
quod vobis proeparatum est a conslitutione mundi in judicio non judicabilur, sed ut judicel, sedebit.
(Matth. xxv, 34). Sed et reproborum quoque duos Is igitur qui ad arcem speculalivoevitoe conscendere
ibi futuros ordines, Domino narrante, comperimus : nequit, si in actuali vita operibus misericordiae de-
unum eorum qui fidei Christianoe mysteriis iniliati ditus fuerit, in eodem judicii die a reproborum nu-
opéra fidei exercere conlemnunt, quibus dicendtmi méro secerni et in eorum admitti merebilur quibus
in judicio testalur : Discedite a me, maledicti, in dicotur : Percipile regnum Dei, quod vobis paratum
ignem mternum, qui proeparatus est diabolo et sociis est ab origine mundi.
angelis ejus. Esurivi enim, et non dedistis mihi man-
a In homil. super evang. Ecce nos, etc., in festo S. Benedicti, nempe Biscopi.
â73 DE INSTITUTION LAICÂLI.— LIB. III. 274
CAPUT XIX. A men non una omnes qualitate comount, qu a quod
De oelernissuppliciis reproborum. hic agit dispar valetudo corporum, hoc illic exhibet
Quod pracmia juslorum sint ineffàbilia testatur dispar causa meritorum.
evangelista dicens : Quod nec oculus vidit, nec auris In libro Dialogorum *, Petrus : c Nunquidnam,
audivit, me in cor hominis ascendit quoe proeparavit quoesole, dicimus eos qui illic semel mersi fuerinf.
Deus diligentibus se (I Cor. n, 9). Unde eliam credi- semper arsuros? Gregorius : Constat nimirum, el
bileest quod sicut proemiajustorumsunlmortalibus incunctanter verum est, quia sicut finis non estgau-
incomprehensibilia , ita etiam tormenla impiorum diorum bonorum, ita finis non erit tormentorum
sint ineffàbilia. Quia igitur utraque existant incom- malorum. Petrus : Scire velim quomodo justum sit
prehensibilia, necesse est ut ferventer ad justorum ut culpa quoe cum fine perpetrata est sine fine pu-
proemia capienda tendamus ; et reproborum suppli- niatur. Gregorius ; Hoc recte diceretur, si dislrictus
cia, dum possumus et tempus habemus, bene agendo judex non corda hominum, sed facta pensaret. Iui-
caveamus. De suppliciis autem reproborum ait qui enim ideo cum fine deliquerunt, quia cum fine
Isaïas proplieta : Yermis eorum non morietur, et ignis vixerunt. Nam voluissenl utique si potuissent sine
eorum non exslinguelur (Isa. JLXVI,24). Et Dominus fine vivere, ut potuissent sine fine peccare. Osten-
in Evangelio : Millile eum, inquit, in lenebras exte- B dunl enim quia in peccato semper vivere cupiunt,
riores : ibi erit fletus el stridor dentium {Matth. xxn, qui nunquam desinunt peccare dum vivunt. Ad ma-
15). Item : Sicut ergo colliguntur zizania et igni com- gnam ergo justitiam vindicantis pertinet, ut nun-
buruntur, sic erit in consummalione soeculi.Millet quam careanl supplicio, qui in hac vita nunquam
filius hominis angelos suos, et colligent de regno ejus voluerunl carere peccato. J
omnia scandala, et eos qui faciunl iniquilatem, et Prosper <=: t Fletus, inquit, et stridor dentium
mitlent eos in caminumignis : ibi erit flelus et stridor acerrimos eorum dolores oslendunt qui, supplicio
dentium. oeternoemortisaddicli, non videndi sensum habituri
Gregorius a : n Omnipotentis Dei justifia, futu- sunt, sed dolendi. Quorum conlinuus gemitus, cru-
rorum proescia, ab ipsa mundi origine gehennoe «iatus oeternus, dolor summus, poenalis sensus tor-
ignem creavit, qui in poena reproborum esse semel quent animos, nec extorquent, puniunt corpora dam-
inciperet, sed ardorem suum etiam sine lignis nun- nata, nec finiunl. Quos ideo sibi deputatos ignis
quam finiret. Sciendum est quod omnes reprobi, inexslinguibilis non exstinguitur, ut permanente
quia ex anima simul et carne peccaverunt, in oeterno sentiendi vita, poenapermaneat, et ad dolendum ma-
supplicio in anima pariter el carne cruciabuntur. gis, quam ad videndum oelernis corporibus compe-
Unde per Danielem prophetam recte dicitur : Pones 'C ditos habeat, quod in flammis vivacibus immortali-
eosut clibanum ignis in tempore vultus lui (Psal. xx, tatis secundoe mortis occidat.-Jam vero quod dicit :
lu). Clibanus namque intrinsecus ardet, is vero qui Yermis eorum non morietur et ignis eorum non ex-
ab igné devoratur, ab exteriore parte incipit concre- stinguetur (Isa. LXVI,24), ad totam refertur damnati
mari : ut sacra eloquia ardere et exterius et inté- hominis poenain, quem inefficacis poenitentioe ignis
rims reprobos demonslrent, eos et ab igné devorari, exurit, et consumentis conscientioevermis immorta-
et sicut clibanus ponî lestantur, .ut per ignem cru- liter rodit. Proindeque omnes qui in gehenna dieun-
cientur in corpore, et per dolorem ardeant in men- tur occidi, non id cum illis a'gilur, ut maximis con-
te. » In tempore vultus Domini injusli omnes ut cli- sumpti doloribus aliquando deficiant, sed ul in illis
banus ponuntur et ab igné devorantur, quia appa- poenaliter vivant, i
rente judice cum visione illius eorum multitudo Hoecet his similia libenter audire vel légère, jugi-
repellitur, el inlus per desiderium ardet in conscien- ter ante oculos mentis adducere, futura credere,
lia, et foris carnem crucial gehenna. Isaias proplieta sine ulla perturbatione, et vere cogitare quale ma-
ait : Propterea dilatavil animam suam infernus, et lum sit ab illo gaudio divinoecontemplalionis excludi,
aperuit os suum absque ullo termina (Isa. v, 14). ." beatissima sanctorum omnium societate privari,
Sicut enim infernus dilalatus dicitur sine termino, fieri patrioe coelestis extorres,mori vitoebeatoe, morti
quia ad se plurimos trahit, ita sine fundo altus non vivere sempiternoe, in oeternum ignem cum diabolo
incongrue vocatur, quia eos quos in se suscipit, et angelis ejus expelli : ubi sit mors secunda dam-
quasi in quadam abysso suoeimmensilatis absorbet. uatis exsilium, vita, supplicium ; non sentire in illo
Infernus namque recte fundum non habere creditur, igné quod illuminât, sentire quod crucial : exundan-
quia,quisquis ab illo rapitur quasi in immenso de- tis incendii terribiles strepitus pati, barathri fuman-
voratur. Quoe scilicet gehenna quamvis cunclis una tis aniara caligine oculos coecari, profundo gehennoe
sit, non tamen una eademque qualitate succenditur: fiucluantis immergi, edacissimis in oeternum dila-
sicut plerumque uno sole omnes tangimur, nec ta- niari vermibus, nec finiri; hoecet mulla his similia
men sub eo uno ordine omnes oestuamur, quia juxta cogitare, nihil est aliud quam viliis omnibus repu-
qualitatero corporis sentitur etiam pondus caloris ; dium dare, omnia blandimenta carnalia refrenare.
sic damnatos et una est gehenna quoeafficit, et ta- Quis tam slolidoe mentis, tamque ferrei peetoris
a Moral, in Job, lib. xxv, c. 17. « DeYita contemp., 1. m, c. 12.
* S. Greg., Dialog. lib. iv, cap. 44.
275 JON.E AURELIANENSIS ËPISCOPI 276
existit, quem isla non lerreaht? ïvïiserabilis plane ;A aquarum : et abstergét Dominus omnem lacrymam ab
el valdê îùgubrïs hùmària «onditib, quoeîn hac m'o'r- ocidis eorum (Apoc. vil, 14).
talilate nunquam sine labore vivit. Quîd, inquam, în libro Enchiridii (Cap. 94) • * Remanenlibus
ihiserabilius et infelicius esse potest, si dé labore itaque angelis et hominibus réprôbï's în oeterna poena,
proesenti ad laborem oelérnum et nullum finem habî- lune saneli scient plenius îjuîd boni eis conlùleiït
turum pefvenilur ? -Ndnhesatius fuerat eum non na- gratia. Tùbc rébus î'psis evîdeniibus appàrebit quod
sci, quam nâtum; et fidei s'aeramentîs imbutum, et in psalmo scriptùm lest : Misericordiam et judicium
périculis hujus vitoe exûfem, propter s'celerum im- cantabo tibi, Domine (Psal. c, 1). i Gregorius in lîo-
manilatem oeteriiis mahcipari suppliciis? Proinde râlibus (Lib. xxxv, cap. 9, ini't. aliis vervis) : Sancla
necesse est ut hoc p'arvo tempo'ris spatio sic ab om- Ecclesia post finem hujùs soeculi dupîîcia recîpit.
nibus vivere slûdeatiïri ut quando exîioc exitum fue- Undeïenfe per prophetam dicitur : In \zrra sua du-
ril', oelerna supplicia évadanlur, et perpetuoe vitoe plicîa possidebunt (Isa. ixr, "7).Sancti quippe in terra
proemîa nanciscanlur. viventiuih duplicia possîdent, qui nimirum beatitu-
CAPUT XX; Àine mentis sinrâï et corporis gaudèit. Joaiinès in
De eleclorum sempiterna relribuiibne. Apocalypsi, qui resûrrectionem corporum clan\ànles
Quid majoris rémunératiôhis post resûrrectionem:-S sanctorum animas vidit, accepisse eas stolas singulas
consequi polerunt sancti, quam perpetim esse cuai aspexit, dicens : Et'daioe sunt eis sloloesinguloealboe,
Domino suo? Unde Christus ad Pairem : Yolo, in- et dictum est illis ut requiî'scèrent tempus adhuc mo-
quit, ut ubî ego sum, et ipsi sinkmeciim (Joan. xvri, tficum, donec impleàlur numerus co'mervorum el fra-
14). Ipse quippe captit nostr'umBst, et *quÔille ascen- iHim 'eorûm {Afôc. vî, 11); Ànté rèsurreetib' hèm sah-
dit, nos procul dubio aseensuri sumus,'et percepluri eli stolas singulas âccépisse tlicti suM; quia sola
illud. Unde Psalmista inhianter aieb'at: Quam ma- adhuc meMs frëatiiutiiflé pêrfruubtur. Binas îsrgo
gna multitude dul-cedinisluoe,-Démine, quam abscoh- accepturi sunl, quando cum animarum perfectb
disli limenlibuste (Ps'al. xxx, 20), etc. Item ". Domi- gamiio, etiani côrpofùni ihcorrupliône vesiientur.;
nus régit me et nihil Wiihidécrit -:in foco pàscuoe¥bî tune 'enim veî'à in nobis libèrl'as erit, cum ad glo-
me "collocavit(Psal. xxn, 1): Item : Ego autem sicut riàm filiôruhi Dêi àdôptio nostra per^enerit. Multï-
olivà fructifera in domo Dei, iperavî in mïser'icoi'dia tudo eleclorum nunc ad fidéni për sanbtbs 'ddctbïes
Dei in oeternumet in soeculumsâfculi (Ps'al. Li, Ml). ti-ahilur, sed quandoqutead coeltesièm pâtriam con-
Item : Credo videre bona Domini in terra vîvehtiu'm gre'gatur-, ut ibi omnes "ëleclisine fine laùdent; buîh
(Psal. xxvi, Ity. In libro Sapientioe : Juslu's'quacun- viderm't sine fine quem laiideht, Ih oetem'a vilâ pêr-
que morte proeoccupatusfuerït<,adimâ illius in refrige- G ïècte corpus Redemptbris efficitur dmnis m'ultSludô
rio erit (Sap. iv, 7). Item : Beatus vir qui suffeït sanctorum, eique ita tune îûhoerent, ut eis de cor-
tentationem; 'quoniam cum probatus fuerit, dcàpiet rupti'one, quoe per resûrrectionem vih'citur, jam ïiï-
coronam vitoe, quam repromisiï Dominus diiigenlîbus hiî iii suo sancto amore 'cohtradical, sed tlhita gl'O-
se (Jac. i, 12). Item : Jùsti autem in perpetuum vi- rioe sui Redemptbris fiât. Egregiùs proedicator ait :
vent; el apud Dominum est mèrces eorum,-et coljita- El ipsa creatura liberabitur à servituîe corruptionis
tio eorum apud Altissimum; ideo a'ccipientregnum 'àe- hi libertate glo'rioefiliorûm Dei (Roih. vnt,
21). a Ele-
coris et diadema specieide manu Domini (Sap. v, lu). ct'os enim nunc poena corruptionis aggravai, sed
Daniel propheta : Qui autem docli fuerint, fulgebunî "tuneincorruptionis gloria exsultal. Et quantum à'd
sicut splendor firmamenti; et qui ad justilhim eru- proe'seulishecessitaiis pondéra, mine in Dei filiis dé
diunl muitos, quasi stelloe in perpétuas oetemitfales libertate nihil ôstenditur, tanlum ad subse'quentis
(Daû. xn, 5). In Evangelio : Yerate, 'benedicù Patris iibertatis gloriam, tune in Dei ïamulis de se'rvitute
mei, p'ercipileregnum quod vobis paraiùm eà ab ori- nihil appàrebit. "Creattira ergo à servitîile corrûptio-
gine mundi (Multh. xxiv, 54). Item : Tune justi ful- , nîs exula, el Iibertatis dignit'ate "accepta, in îïliorum
gebuiïl sicut sol in regno Patris eorûm (Mal'th. -xin*, Dei gloriam vestitiir; quia ùhità Deo per spiritum,
H
41). Paulus : Cum Christu's'j inquit, apparuerit vïtà - quasi hanc ipsam, quôd cfealura est, transisse àc
veslras,luncet 'app'arebitiscum ipso în'gloria (Coloss. subegîsse iiêclâralur. Hinc Psalmista ait : In 'locb
ni, 4). Item : De Yëliquorèpàsila 'estmihi coronâju- pas'cuê ibi me collocavit (Psàl. xxn, 1). Pasc'ua
stitioe, quam reddet mihi Dominus in illa die jùsîus etenim S'criptura sacra, illa viridifatis oetefnoepabula
juclex, non solunl Taulenimihi; sed et his 'qui diligunt vocal, ubi jam nostra refeetîo nullius défectus àridi-
adventùm ejus (II Tim. iv, 7). In Apocalypsi . Hi taté marcescit. De quo pastore rursus ait : Nos au-
sunt qui venerunt ex magna %'ribuialiohe,et laverunt lem populu's ejus, et ôaes pascïioe'ejus. TJridëper "se-
stolas suas in sanguins agni ; ideo sunt ànte ihronum metipsam Yeritas ait : Per me si quis ïnïroierît, sal-
Dei, el se'rviuntei 'dieac nocte in leinplo 'ejus, el qui vabitur, et ingre'dielûr, et eg'redîèl'ur,'et vascua in-
sedet in throno h'abilabit super eos. Non esurient-, veiïiet (Joan. x). Jtisli 'cum iniqu'ôs omnes extrema
neque sitient amplius, neque 'cadet super illos sol-, ùliibne perculi cônspiciunt, ipsi de gloria dignoere-
neque ullus wslus; quoniam Vgnus, qui in medio tributioriîs liilarescûnt, nec damnatis jain tune es
throni est, reget illos et deducet eos ad vitoe'ontes humanitatë compalîiintur, quia divihoejuslilioeper
a Gregor., Moral, lib. vin, c. 4s i
>2Ï7 DE INSTITUTIONÉ REGIÂ AD PÎPPJDSÏJMREGEM. — MONITUM. 278
speeiem inhaèrentes,-inconcussd 'districtionis intimée A pro tantis munenbùs gratias agant, et iiulluni fasti
vigore solidantur. Erectas in clàrRale suptema recti- dium ex ipsà àfllueiitiuni bonorum perceptione sus-
lùdinis Blec'tb'ruînmentes huila iiiiséria aîïïeit. quia tiheant. ibi ita patëbunt sirigulorûm singulis men
eas a miseriis altitudo béatitùaims aliénas'reddit. tes, sicul cdrporalibus oculis subjacent faciès cor-
Bene per Psalmis.lam dicitur : Yidebuntjusti et lime- porales ; quia humanorum peccatorum tanta ibi erit
b'unl; ei super etirn, rîàeburit', êï dicenl : Ecce liofno fet tain perfebta munditiâ, ut habeaht unde munda-
'qui non p'osuit Dèùm a'djulorem suûm (Psal. ii, 8). tori suo Deo gratias agant, non unde offensi àïiqui-
Iniquosenim justi nunc vident et metuunl; tuncvi- bus sordibus erubéscant \ quia ibi nulla peccata nec
surî suiit et ridébunt ': quiâ efiini iiibdb ad e'oriim péecatbres 'erûnt, et qui ibi iuerint, jam peccare
lahi iniitationem pbssUiii, M hàbëht formidineni : non polerunt. Nec latebit jam perfecte beatos ali-
quia vero damnalis tune prodesse nequeuni, illic ne quid secretorum, qui, quod est longe proestanlius,
liabeant pàssioriem; oelernis suppliciis dedilis non ip'sum visuri sùnï mundis edrdibus Deum. ï
essé misereiidiini; " in ipsa qua beati sùhl justïlia ju- Eccë qiialis gloria nobis promitlitur ; ad quam ut
diéântis ieguht. , infatigabililer tendamus a Domino bortamur, atque
Prospei'a: s Hoecest, inquit, "vitabeata, ad quam nt team tandem consequi mereamur, ab êodem hor-
qui bonorum 'operum consummâtiorie pervënéi'int, B taldre adjiivamur. Utquid pigri sumus? Utquid bona
bëâtis angelis Minile'serunt, et simiil "cumDeo suo operari negligimus ? Utquid tantoe glorioe; tantaeque
sine fine regnabuntï Quod hic credideranl, ibi vîde- rëmuneratibnis dàtorém audire "contemnimus? Non
bilnl, 'sûî crè'atofis silb'stanliatil iiibndis cordions enim dênëînlis cUnctari quin taleni vdcaîitem sëqua-
contemplantes, oeternâ ëxsûltâtiôné gaûdèbunl, oi- mur, ejusquê monitis obtemperemiïs, ut ab eo tâh-
rina ac mùtua-dilëetione possessi, Deo suo in aster-' tam gloriam adipisci valeamus. Ad hoe.nempe nâ-
num et invicem sibi féliciter adhoerebunt. Recëptis scimur, ut Christo renascariiiiï. Ad hoc etiàiii ¥eh"a-
cum ineorruptione atque immortalitale corporibus, scïmur, ut cum eodëin'Christo Do"miholinelhé in
munieipatum patrioe coelestis accipieut; atque ejus seternum vivamus-. -
in oeternum cives eflecti, promissa proemia reporta-
bunt. Ibi eis exuberabit tanta loelitia, tanta coele-- Explicit Liber domniJonoe, quomodo laici vivere
stium gratia gaudiorum, ut et remuneraioH siîB ' debeant h.
a De Yita eontemp., lib. i, cap. 4. Dursensis, qui pro amore Dei et utilitate legentium li-
i Vivere debeant. In endice quo Ach'erius usus brumi islum renovari fecit.
est, hoc addilur : Obs'ecrote, leclor, mémentoWefbeVti
MONITUM IN OPUSCULUM SUBSEQUENS.
Hoc opusculum conscripsit Jonas Aurelianensis 2 clandestinas factiones, tumultus, barbarorum irru-
épiscopus eddem stylo -eademque hiéthodo quibus ptiones, cladesque diversasi regno victoriis pacato ;
laicalem Institutipneni, imo vero qjiinque capila re- videlicet a,n. 828. Nec longe mihi quoerenda est sen-
pelit ejusdem Instjiutibnis. Unde si Jonàs hujus àu- tentiaè liujuscê probàtiô,sic-éûm, ëx Ipsis Jbnoe vèrïis
clbr assëratûï, ilîiiis qubijùe asseri néeëssuht est. in PraâfatiohfePippiiium allb'qûèntîs ad manum
Cui opusculo, cum nullam proeseferréi inscriplio- liabeatur : -Quia igitur quanlunh orthodoxum vïrum,
nem, nos de Institutione regia titulum ascripsinius, etc. Âcproeterea ex illis .quibus calamitates ante
ut secundoepartis instar fieret Instiiutionis moralis anniini 828 exhaùstâs describiL : 'Qûid enim "diËpen-
sive laicalis. dii, etc.
Coeterumeô pluHs faciëndum est hôc Jonoe opus- lis porro Jonoeverbis suffragàtur epislola Ludovici
culum, quod integrum, proeter Proefationem et duo et Lotharii imperatorum, qua, jubent apud Mogun- •
extrema capita, in concilio Parisiensi vi, quod ahno tîam, Luteliam, Lugdunum et Tolosahi "concilia ce-
Christi 829 çelebratuiii est, habëatur. Aut eiiim Pa- lebrafi. Istâ iniëf alia âdVertéîé est : i Yoluei'amus
tres concilii Lùaoviëd Pio et L'othàrio inipéràloribus siquidëm tempore congruo placitum nostfum géné-
admbriitioneSj quas isti postularant, subininistrare rale habere., ^et in ,co de communi 'correctione
cupientes, consultum fpre çensuerunt Aurelianensis agere. El ila Deo miserântb fieïet, nisi coinmo'tio
opus suis innectere .decreiis : aut sahé dixerim iniinicorum, sicul n'ôstis, praëpedissétj s Infrà :
3onoe, qui concilio inlerfùit, ab iismët Patribus « Rét illùd eliam dtlbitamus.ea justa vmdicta illius
fuisse dêmandàtum ul Actà concilii iti oi'ïlinetn re- .evenire; quod soepe.scandala per tyrannps in hoc
digeret; atque ea propter cum lucubrationes,, quas -i\ regno exsurgunt, qui pacem populi "el: unitàtem irti-
paulo ante produxerat, ad propositum accédèrent perii sua pravitale nitùntûr scindère iiàih el iîliid
concilii, duxissë prétium operaâ si ëa regiis adhor- îlihilbmmus peccatis nostris dëpùtâridûm est-, quod
.lationîbus insèreret; Utrumlibet elégeris, lector, inimici Christiani nomihis proeterito tmno ih hoc
sentias tamen oportet, .antequam concilium cele- regnum ingressi, deproedaliones, et incendia eccle-
hrarélur, -Jonam suum Pippino nuncupasse opus- siarum, et captivitates Christianoriim, él ihtërfe-
culùhi,, - ctioriës servoruni Dei, evidenter et impiinë, imo et
En i'taqûê, opinor, vera senteiitià ': Cônscriptuin erudeliter feceruril. i
est illud opusculum priusquam liabërélur concilium Yis, ieelor, advocem scriptores qui non ante,
illud Parisiense, ,et needum adversus Ludovicum neque mullo post an. 828 commonstrent Pippinum
imperalorem Pippinus quidquam una cum fratribus sese abaliehato animo îoede siibdûxisse a paterna
et aliis în'olitusfuisset; quid potius cûm adhuc per- reverentia, atque oniniûm quaeAugusto inflictoesunt
severaret parenti pie obsecundare : id est, post injuriarum, miseriarumque, ac proecipue captivitalis
279 J0NJ3 AURELIANENSISEPISCOPI 280
et abdicationis conscium esstitisse? Adsunt Egin- À légère el audire dignemini.î Nonne actum egisseJo-
hardus, Theganus, scriplor YitoeLudovici PU, An- nam Pippinus objicere potuisset, ea quoe proescrïpta
nales Fuldenses, San-Bertiniani et Metenses. Annos fuerant tribus abbinc annis in concilio Paris, acpa-
hic non attexo, verba non Tefero ; scribo eruditis. tri el fratri dicata, iterum sibi offerendo? 2. Solet
Consulejit vel qui non légère, vel qui fidem non ipse indigitare locos unde suam mutuatus est do-
adhibent. ctrinam, ita ut aucloribus accurate citandis sibi
-
Porro adverti'n, leclor erudite, rationes et argu- placere videatur, sicul evolventi planum fiet. Audia-
menta superius a me prolata evidentissime convin- mus illum ingénue ista profitentem in Praefatione
cere voces illas, ejusque dehonorationem oegre tule- ad Institutionem laicalem : « Fretus quippe ad idem
ritis, dum Pippinum Jonas alloquitur, haudquaquam opus subeundum, in eo magna ex parte exstili, quod
de exauetoratione Coesarisesse intelligendas, sed de non mei sensus verba stylo eloquentioe, quoenulla
probris ac dedecore ante an. 828 imperatori illatis mihi inest, exarata, sed sententias ex divinïs ora-
cum Pippinus ipse fidèle obsequium proeslaret, im- culis promulgatas, et a sanctis Patribus facelissime
pense diligeret : J?i in omnibusfideliter et humililer expolilas, huic forem innexurus operi, s etc._ Qui
subjecli fueritis, aiebat Jonas. A vero enim prorsus amabo fieri potest, si épiscopus Aurelianensis hoc
alienum est ex omnibus quoe supra memoravimus, opusculum sumpsit ex concilio Paris., ul ne verbulo
scribuntque auclores tum pares, tum suppares, post quidem id indicaverit, qui lam religiose caetera ad-
imperatoris abdicationem, Aquitanicum regem exhi- notavit? Facile mihi id persuaserit nemo. Stet igitur
buisse fidem el obedientiam. At contra exauctorationi isthoee senlentia, regium Jonae opusculum fuisse
semel et iterum sua ob privata eomrnoda consensit. conscriptum an. 828. Qua de re plus salis : discu-
g
Neque alio postea ductus spiritu Pii stetit partibus, tiant oculatîores, ipsis relinquo judicium.
ut perspicue docet Nithardus, ea quoeacta sunt an- HoecAcherius. doclissime. Idem proeterea monet
nis 829, 850, 851, etc., describens. hoc opusculum erutum esse ah uno e sodalibus suis
His ex abundanli accedunl alioerationes ad epo- D. Arnaldo Boisserie e tabulario canonicorum eccle-
ebam opusculi de Institutione regia altius figendam: sioe S. Pétri Romoe. Alterum deinde codicemAure-
1. Si jam id edilum a synodo Parisiensi Jonas Pip- lioe reperit Baluzius, ex quo cum varias ïectiones,
pino post aliquot annos obtulisset, qua fronte ausus nec paucas nec contemnendas, descripsisset, eoe
est initio cap. ultimi regem ita conteslari : « Hoc nobis ad purgandum textum adjumenlo fuere non
opusculum, optime rex, ob amorem salutis vestroe mediocrL
digessimus, humiliter deprecantes ut illud libenter
SONM
mmw m ISTITIME RIMA.
EPISTOLA EJUSDEM AD PIPPINUM REGEM.
Domino nobilissimoprosapia, pulchritudine, atque C Isaiam prophetam Ioquitur, dicens : Ne timeatis
sapientia proestanlissimo, PIPPINOrégi gloriosissimo, opprobria hominum, et blasphemias eorum intuea-
JONAS'minimusfamulorum Christi famulus, proesen- mini; quoniam sicut ignis, sic,devorabit eos vermis;
tis futuroequevitoe optans beatitudinem. et sicut vestimentum, sic comedeteos tinea. Salus au-
Quod tantum temporis effluxit ex quo ignarus tem mea in sempiternum erit, et justitia mea in gene-
exstiti tantoe prudenlise vestroe erga regium hono- raliones generaliohum (Isa. LI, 7). Non igitur proe-
rem, tantoe devolionis erga divinum cultum, tantoe sumerem vestroe quidpiam celsitudini admonitionis
voluntatis erga divinum timorem et amorem, tantoe gratia scribere, nisi fretus exstitissem de vestra
etiam humilitatis erga sacerdotale ministerium, cernua sublimita te, et experimento didicissem ea
quam vobis nuper gratia administrante inesse di- quoe ad amorem et timorem Dei animarumque salu-
dici, alii nisi meoe ascribo hebetudini. Nec imme- tem pertinent, vos ferventer velle discere, et liben-
rilo; quippe cum vestroe poteslati, in cujus regno ter audire. Quoniam memores illius senlentioe, qua
ortus et altus, litterisque admodum imbutus, coma- dicitur : Qui obturât aurem suam ne audiat legem,
que capitis deposita Christi militioe sum mancipatus, oratio ejus exsecrabilis erit (Prov. xxi, 13), regium
jure fideliterque debui obsecundare ei quoquo modo ; . fastum deponilis, Creatorique nostro famulatum
nt pote verendo et delitescendo potiusque sublerfu- T) exhibetis, et ad ejus salutifera proecepta aurem cor-
giendo propter blasphemias, et- opprobria, atque dis et corporis supponitis. Licet enim donanle a
mendacia quorumdam pravorum hominum, qui quo est omne datum optimum et omne donum per-
meam extremilatem apud serenitatem vestram aslu fectum, quid vobis agendum, quîdve «avendum sit
diabolieo, odio et invidia pleno persoepe diffamave- apprime noveritis, et ad id exsequendum plurimos
runt; me corpore, non animo subtraxerim, non famulatores Christi consullores in promptu habea-
altendens illud quod Dominus in consolatione eorum tis ; tamen quia pars illorum fidelissima ex isto et
auorum vita malevolorum ore discerpitur, per illorum collegio me ascisco, et deîneeps totis nisi-
281 DE INSTITUTIONE REG1AAD PIPPINUM REGEM. 282
Iras ascisci exopto, non absurdum débet videri, nec Aetperegrinus sicut omnes patres mei (Psal. nu, 15).
subsicivum haberi exiguum admonitionis munuscu- Et Apostolus : Scimus enim quoniam 'si terreslris do-
lum, quod ex modico pectoris mei thesauro vobis mus nostra hujus habitationis dissolvalur, quod oedi~
domino meo porrigere proesumo. Proinde, mi do- ficationemhabemus, domum non manufaclam, oeler-
mine rex serenissime, officii memor et salutis ve- nam in coelis(II Cor. v, i). Igitur quia uniuscujusque
stroe, quam plurimum cupio, fidelis atque indissi- fragile luteumque habitaculum, quo peregrinalur,
mulatus debitor existens, moneo humililer celsilu- cito est dissolvendum, summopere cavendum est ne
dinem vestram ut sedulo perpendatis qualiter lem- propter illius amorem et incentiva desideria, vanas-
pora mundi perpete cursu proeterlabantur, el quod que ac noxias delectationes, anima, quoeest coele-
ejus gaudia omnibus mortalibus luctu finianlur, seu stis origo, pereat in oeternum; sed ita exterior
quod bonor, et amor, illius pompa atque dulcedo, homo obnoxius corruptioni suhjicialur servituti,"ut
omnibus amaritudinem generet; nec non et illud, interior de die in diem renovatus ad oeternam glo-
quod omnis filius Adam vermis sit et pulredo : et riam féliciter capessendam proeparetur. Satius quippe
quod secundum illud quod voce Dominica primo unicuique mortalium fuerat non subsislere, quam
parenti nostro dicitur, quod pulvis sit et'in pulve- propter delectationes carnales, et fumea caducaque
rem eito redigatur. Unde scribit quidam : B gaudia mundi, a felicitate paradisi sanctorum ange-
Brachianonretrahunt fortes, nec purpura reges : lorum et hominum consortio extorrem fieri. Yerum
Sed quieunquevenit pulvere,pulviserit, quia conditio humana, et cursus istius mundi ita
Quia ergo constat tam Iabilem, tam fragilem exi- se habet, oportet ul idem mundus, ejusque divitioe
stere hanc vitam, morborum diversorum generibus, non in desiderio, sed in usu leneantur, juxta illud.
et multifariarum calamitatum miseriis plenam mor- Apostoli : Qui utuntur hoc mundo, tanquam non utan-
talibus attributam, débet unusquisque, dum ei vi- tur (I Cor. vu, 51); sciaturque quod amicitia illius,
vere concedilur, atlendere ne, aliquo lorpore de- teste apostolo Jacobo, inimica sit Dei, dicente : Qui-
pressus, aut qualibet incuria, aut securilate illectus, cunque voluerit gmicus esse soeculi hujus, inimicus
tempora indulta poenitentioein vacuum deducat, sed Dei constituilur (Jac. iv, 4). Quibus verbis liquido
magis propheticis, et evangelicis, atque apostolicis colligitur quod milli amico Dei amicitia hujus mundi
salutariter provocalus eloquiis, Creatorem suum, a amplectenda sit, et quod semper amicis Dei inimi-
quo peccando recessit, poenitendorequirere studeat, cus fueril. Miserabilis plane et valde dolenda Tes est,
eumque per dignam poenitentioe satisfactionem, et quando quis inimici sui amicitioe jungitur, el pro
eleemosynarum largilionem, sibi propitium facere noxia mortiferaque amicitia, oeternum et immorta-
satagat, juxta illud propheticum : Quoerite Deum C lem amicum, Creatorem videlicet suum, amitlit.
dum inveniri potest, invocate eum dum prope est. Quapropler summopere omnibus qui Christiana
Derelinquatimpius viam suam, et vir iniquus cogita- professione censentur, vigilandum et procurandum
liones suas,'et revertatur ad Dominum, et miserebi- est ne différant de die in diem ad Deum convërsio-
tur ejus, et ad Deum nostrum, quoniam mullus est ad nem facere ; neque vana se spe deludant, prbmilten-
ignoscendum (Isa. LV,6). Et illud : Date Domino tes sibi aul propter juventutem, aut propter sanita-
vestrogloriam, anlequam contenebrescat, et antequam tem corporis longinquam vitam, scientes quod
offendant pedes veslri ad montes caliginosos (Jer. mors nulli oetati parcat, et quod omnibus finis diei
xiii, 16). Et illud evangelicum : Ambulate dum lu- sui ineerta sit. Ergo spreto antiquo hoste, spreto-
cem habetis, ne tenebroevos comprehendant (Joan. que mundo, qui in maligno posilus est, sprelisque
xu, 55). Et illud : Yigilate, quia nescitis diem neque ejus divitiis atque calcatis, quotidie de vilns ad vir-
horam (Matth. xxv, 12). Et illud : Ecce nunc tempus lutes, de visibilibus ad invisibilia, de Iransiloriis ad
acceptabile: ecce nunc dies salutis (II Cor. n). El oeterna salutiferum transilum faciant, quatenus,
multa lus similia quoelatius propheticus et evange- finito labentis hujus vitoe excursu, ad eum perve-
licus et apostolicus exsequitur stylus. niant a quo, cum non essent, sunt creati," cum pe-
His itaque salutiferis exhortamentis quisque fidelis J riissenl, sunt recreati ejusque fide salutariter insi-
admonitus, et de imis ad superna erectus, totaque gniti, et ab eo percipiant ea quoe nec oculus vidit,
fiducia et spe in Creatorem suum suspensus, procul nec auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt,
dubio cavet ne non modo mente ruât, sed potius quoeproeparavitDeus diligentibus se (I Cor. n , 9).
Christo Redemptori suo, qui ruere nescit, totis ni- His ita per antecessum exseculis, ad te, rex
sibus adhoeret, dicens gratulabundus cum Psalmo- bone, rex pulcherrime, specialiter sermo mediocri-
grapho '. Mihi autem adhoerereDeo bonum est : po- tatis meoe rursus dirigitur. Obsecro itaque el per
nere in DominoDeo spem meam (Psal. LXXII, 18). Dominum supplico, ut ea quoe paulo supra genera-
Sed et hoc nihilominus unicuique vitandum est ne liter dicta sunt vestra excellenlia specialiter sibi
terrain diligat plus quam coelum ; sed neque hanc assumere dignetur. Humililer etiam vestroemansue-
peregrinationem oerumnis oppleiam pro palria dili tudini suggero, ut Dominum Deum tuum, sicul se
gat, sciatque se hic peregrinum et advenam, alibi diligendum cultoribus suis proecepit, ex loto videli-
civem et domesticum futurum esse debere. Unde cet corde, ex tota anima et ex tota virlule semper
proplieta David: Quoniam advena ego sum apud te, diligas (Deut. vi, 5), ejusque amorinihil proeponas.
283 JON.E AURELIANENSIS EPISCÔPI 284
Porfd quod jproxîmûm veslhim sibul voshieiipsos :A solertia, tel libenter audiri, et inhiahter cilpio ad-
diligerè debéatis, àdmOhilione mea nOii îndlgetis. impleri. Primiibi, lit quotidie unusquisque potius
Quia igitur quantum orlh'bdoxhm virum piùmque animoequam corpori consulat, animoesuoe quiddam
Coesareni, dOmmum ïibslruni, gënitorem vestrùm magnum peculiare acqtiiràt, 'qUddi'ri oeternum pos-
diiexeriiis, éique Vnomnibiis fidelitèr et hùmilitèr sideàt : qu'bhiam sicut evangelicb instr'uiinur ora-
subjecti fuerltis, dehohoralioriem ïègre tuleritis ; cùlb, de "omnibusvitoenbstfoe leriiporibus, annis vi-
omnibus habiliter, imo memorabiliter, inànifestastis : aëlicel; meiîsibus',diebiïsqdë aiqùëîioris, ex quo IJeus
int'ernis 'éhim pr'ecibiis DominUni exoro, vosquë hu- discretidiiem boni ei mali nbîiis tribuit, bonoe opé-
mililer adnioneo, ùl semper in eadem ftilectibhe' rations fructum à vineà nostra, id est anima, exa-
sincerissiniè", Domino vobis opem ferente, permâ- ctûrus est.
neaiis, et riùllât'ehus vos qualibet oecasi'on'e;"aut cù- Secundum, ut quotidie, excepta illa quam sacer-
juslibet hortâlu, àb ejiis amore disjungatis, fiequë tiôtibus ad cbnsilium salutis suoe capiendum, Deùm-
eum in alîqûô cbirtrist'étis ; qûia testante Scriptura que sibi propitiandiini facit, de omnibus peccatis
divina, iiiier èoeterâ quibus de iîatre diligendb et suis Creatori suo cônfessionem facial, et peccata
amandb filium instruit, lio'cjubet ut filius non bon- sua ante se constituât, dicens cum Propheta : Quô-
tri stetpatrênï in vita suâ. ijdàlitum deniqùe p'atër a B niant iniquitaleni meâm ego côgnosco, et pe'ccalum
filio dïligi èit h'onbrari debeit, Dominus specialiter meum contra me est semper (Psal. L, 4). Ciimnilnc
dèîn'onstrat, cum in prima tabula de cultu et dile- quis peccata sua Deo confitehdo coràm se ponit,
clioné sua mandata dè'dissel, in s'ecunda primum iuhc sâlubriter alque veràelier illdni A'ersi'eUlum
proeceptum de pâtre honorandd "dédit, ita inquiens : Déo décantât, 'quo dicitur : Avertit faciem tuam a
Honora pat'rem tuum etmatrem tuam, ut sis lohg'oevus peccatis meis, et omnes iniquilates ineas dele (Ibid.
super terràm, quam Dominus Deus tuus daturus est v. 12). Et multa quoe de hac confessione in diviiiis
tibi (Ibid.). Multa quidem sunt legaliâ, et ev'ange- ëloqiiiis continental'.
lica, atque âposlolicâ a Domino promuigatà proe'ce- Tèrtitim, ùl diem mortis suoequotidie ante oculos
pta, quibus pater a iili'd diligi et honorari proecipi- sibi ponat, ut anima sua irrisionem inimicbrum suo-
tur ; "quoe 'quia vestroe sâpientioehbtà sunl, idcirco rum, qiiahdo pulsata fuerit ut à corpore egrediàtur,
bmitluntuï file:.Pro bertd autem scièndum est quiâ non erûbescat; sed bonis operibus dilata, illufl in
quisquis pàtfem honorât, Deum, qui omnium pater ea "adimpleàtur quod dicitur ". Non confuhdelu'r cum
est', honorât'; et qui 'eum 'delîbhoràt, illi procul dubib Toquelur inimîcis suis \n porta (Ps'al. Cxxvi; 5).
irïjurîam irigerit ; quia omnium paler est, ei a filiis r Quaiiluh) iiunc illa dies, et illa horà tremtehdà sit,
patreni hbnôrandum sancit. Quid enim dispendii> " 'die ac noble vigilantbr perpëndendùni est: Propter
quid màlorum, quid moerbris, quid bpprèssiohis, hocmonet Scriptura : Fili,in omnibus 'operibusluis
quidvè miseriârum simulantes et 'discorilioe, quae m'emorarehovissfnia tuà, et in oele'rn'ûnin'oiipëèc'àbis
proel'êritb annb, sicul vestra "èxcèllentîanbvii, emer- "(Écc'li.vn, 4). Yerunl si èailidein ;horâm fsedulà më
seruhl, populo Dei ihflixefùnt, regniïin hoc ihisera- ditatiOnesluduissemus, et quia in'evitâbiliset inelucta-
bilil'ér expert'um est, "el iripudmm diabolo suîsquè lîilis est, juànlum sit tréniendà perpbndere curasse-
mémbris niagnum fabtum est. Sed quia, ul credo, mils, âut raro aut nîm^ùàin peccare proesùmeremus.
D'ômihus sërvdrum suorum precibus pulsatus, et pa- Quai'lum, lit diem tremendi examinis, quoe a
tri vestro prbpler sua pia religi'osàqué factâ, vbbîs- proplieta dicitur : Dies iroe, dies tribulationi'set an-
qiië et fratribus vestrîs doihihis nostris propter mu- gu'sïioe, dies càlanïitalis el miserioe, dies tenebrarum
tiiam dilectîohëm firni'aridamevidenl'er propilius Fa- et càlighiis, dies nebuloeet iurbinis, dies tuboeel clan-
bius, né sahguis pbpiïli Gtirisliani vobTscbmniissi, gàri's \Sop)i. i, 16), et "coetera quoe de ba prolixius
qûé'ni 'diàbol'usplurimum sîtiebat, civililer et plus in diviriis eloquiis scïibiintur; quando astabimus
qùairï biviliter fundërelur, bëllùm quod àsui diabo- ante tribunal Christi, fet réddiluri suinùs ratïbiiem
lic'o ihlentâbatur avertit; ôpbrtet, imo necesse est, j. de his quoe per corpus geSsimus, sive bonà, sive
ut vos et fratres véstri, Iiëriles nbstiî, in niutua di- màla ; reinolà bmhi niorliferâ "sëcUritàte,et corporis
lèclione iiidi'ssblubiiiter consistàlis, patrique vëstrô "qtiàlibel"dêlebtalidne,èenip'ërproe oculis habeâmus,
juxta paternani reverenliam, et divinâm ordinatio- et mente traclemus, et ita nos Domino adjuvante
neiii atqùë "pr'oeceplionem ; unanimiter cbngruâm proeparemus, Ut cum illb ventait» fuerit, non eum
sùbjeclionem ihipeh'dâtis, et debiidm honorent cdn- réprobis damnàri in oeternum, sed potius cliih elb-
s'ervetis, et iridissimùlàtum hondrem ëxliibealis; ctis bëriedicti in perpeluuni, regnum cum eis m'e-
qu'aliter illb temporaliter principauté, vbbisqde ei rôamur sortir!.
pare'ntibùs, et populus vobis coniniissus quiète et Restant proeterëa"plûraqùoevestroecelsitù'dinicha-
pacifiée vivere, et vos pro officiovobis a Dèb com- nta te dictante scrib'ehda loreni, hi véritus fuissem et
misse strenue fidelitërque âdmihislralo, cum Cliristo ih'ôdum epi'slolarem excedere, et vestroe dignationi
in perpetùûm féliciter iiiërëamirii regnaré. qu'oquo niodo oneri esse : quoequia hic praelennil-
Quatuor itaqliè exslanl, domine mi réx, qùoeol- tuhtur, in sequehtibus ex oraculis divinis el saiicto-
ctdbrevia, actuvero, Christi gratia adjuvante, îacï- ruhi Pâlriim diclis congesla capi'tulaiiiii pouiihiur.
lia, et observantibus valde prbûcua, quoe a vestra yuoe "si légère, aut ab alio vobis âdmiuicuîahle,
285 DE INSTITUTIONE REGIA AD PIPPINUM REGEM. 286
quam profulura sint salis dici non potest. Sancta el ;\. Yerum si vbslris fuerit ebhsjSô'ciîbûstiptum,
iiidividua Trlniias, te, bbné -rex; iiiieriiis exteriùs- Âptius et prcpëreiiostra Tlialià dâbit.
que custodiàt, et ab hdstiuni visibilitini 'et îùvisi- Nain pôtiora fériiht docti sa'tis aïtbjiïaroms-,
bilium insîdiis ïîiumat atque defendat, et jrosl haùc ffis qùîà cura iiiàiibt, ârs quibus am'pîà cluil.
-
peregrinationem sanctorum règum "consorteniefficiat: Qui qùbh'dâm metribis lûdebam prômpftis in bois,
IKCIPIDNT Gdipbre n'ùhc qùassb nihil hisî ÏÏerê lubet.
VERSUS BREVITER DIGESTI "SilBteùsipse tibi tùtor ïâùtorque per-oeviiih;
t6t] rêr àiïém rêgnaré te unis Ômnis âinât;
, ,
Ad dotninùm Pippïnum regem fidèlitêr direch. Culmina re'gnah'di leriêas sic caulus in arvis;
Rex pie, siimme precor inunus quod d'efero pai'Vum,' Ul sis post mortem mansor îh aree poli;
Ut tibi saepe lihens munera grata feràmi
~
SEÙUÎTÏJR OPUSCULUM -
SCRIPTISPÈRMÔDÏCOM
,
GraeuKs tdinvn ûtmtds p'ergfdvMum,- sffîïque seclatorïb'iïs pr'ofuiurWn:
CAPUT PRIMUM B CAPU1ÏL
xlhrù'li et De potestate et auctoritate sacerdotalis
Quod Ecclesia- corpus sit, in ea duoe sirit
principaliler eximioe personoe; et qifod pro regibus 'Quod poiêslas et auclôfitas aBsolvendi et ligandi
sacerdotes Deo sint ralionem reddiluri. sacerdotibus, id est subcêssoribus âpôstolorum, a
Christo sit attributa, eva'ngelica patenter déclarât
ScieMûm omnibus fidelibus "est quià ùniversalis et vestroe sapientioe non ignorât pleni-
lectio, quod
Ecclesia corpus est Christi. et tejûs Capul idem est tudo. Unde exbellentiam vestram
et in ea uuoe testant eximioe suppliciter conve-
Christus, principaliler nimus ulper vos proceres, caèlerique fidèles ve'stri,
personoe; a sacerdotalis videlicèt "et regalis, tantd-
nomen, potestateni, vîgorem, et auctoritatem, atque
que est proeslantîor sacefdûialis, qûanto pro ipsis
Deo est ralionem reddilura; Unde Gelasius dignilatem sacerdotalem cognoscant ; ne eam igno-
rêgibus rantes animarum quoquo modo suarum perieulum
Romanoe Ecclesioe veneràbilis ponlifex ad Anasta-
subeant. Qualis igitur sit pbtestas ei.auctoritas sa-
siuni imperatorem scribens (Epist. 8) -. i Dlio quip-
cerdolalis ex verbis Domini facile animadvei'tilur,
pe iunt, imperator Auguste; quibus principaliter beatb Pelrb, cjrjus vicem indigne gerimus,
hié regïtùr intilimis; auctorilas sacra ponlificunij quibus
ail : Quodcunqueligaverîs super terrant, erit ligatum
et regalis polestas : in squibùs lanlo esl gravius pon-
et coelis; et quodcunque soheris super terrain, erit
dus sacerdôtuM;. quanlo etiam pï'ô ipsis regibus C jn
sôlutum e\ in coelis (Ma'iïh. xvi, î'à). Et alibi disci-
Uoniinum in divinO sunt examine ralionem reddi-
'
turi. i Fuigehtius quoque in libro de Yeritate proe- pulis generaliter dicitur : Quoecunque ailigaverûis
deslinationis elgrâtioe (Lib. h) ita scribit. « Quan- super terram, erunt ligata et in coelo; el quoecunque
solveritis super terram, erunt solut'a et in coelis(Matth.
tum, altinet ad liujus leniporis vitam; in Ecclfesia Et alibi : Accipite Spiritum sanclum;
nëmo pohtifi'ce potior, et in soeeulo Chrisliano im- xvni, 18).
nemo celsior ihvbiiitur. J Ergo quia lantoe quorum remiseritis peccata, remitluniur eis; et quo-
peratore rum retinueiilis, relpntà sunt (Joan. xx, 25). Elînullà
auctoritatis, iino tànli discriminis esl ministerium
his similia quoe texlu's evangelicus uberius evidenter
sacêrdbtum, ûl de ipsis etiam regibus Deo sint ra- Illud quoque admemoriam, imo ad exem-
ti'onetn feddituri; oportet et valde necesse est, ul depromit. eis reducéndum est, quod in ecclesîastica tiisto-
de vestra salute semper sinius solliciti, vosque ne a ptera ria Cônstanlinus imperator episcopis ait : « Deiis
voluntale Dei, quod absit, aut a niinisterio-quod vo-
vos constituit sacerdotes, et pbtestatem dédit de
bis c'ômmisit, erretis, vigilanter admoneamus, et si,
nobis quoque judicandi, et ideo nos a vobis recte
quod absit) ab co aliquo modo exorbitaverilis, pon-
: vos autem non poteslis >abïiomihibûs
tificali sludid humililer admonendo, et saîubriter juciicamur
consultum "saluti vestroe j) judicari ; propter quod Dei soliùs inler vos exspe-
proburan'dB, opporUmum
ut non de silentio taciturnilalis noslroe ctale judicium, ut vestra jurgia, quoecunque sunt,
conferamus, ad illùd divinum reserventur exainéii :vbs ehihi
damnêmur, sed magis de solerlissima cura et
a Deo dati eslis dii, et conveniens non est ùt
admoriitione salutiferâ remunerari a Christo mterea- nobis
homo jùdicet deos, sed ille_ solus de vquoscri'plùm
mur.
esl: Deus stetit in èyhagoga âeo'rûm; ïnmeâiô'au-
lem deos dijudicai '(Ps'al. LXXXI, i). v
a Sacerdotalis videlicà.'Tôïûm hoc li'squë dûm ex quo etïâm infra bdidiriius el faidè necesse, iibi
repetitur vox sacerdotalis, cum in priori editibilb èrat imo ne'ces'se,tiibxque wuî%,mihtsterïï', ubi 18ge-
dëesset, reslitutum est ex, codice Aurelianensî. batur m WiinistèHo:
'
287 J0NJ3 AURELIANENSIS EPISCOPI 288
Licet enim sacerdotes moderno tempore in mullis A eamdem viam reverlamini. Non habebit uxores plu-
sint négligentes, non sunt tamen viluperandi ac de- rimas, quoe alliciant animum ejus, neque argenti et
spiciendi, sed propter illum a cujus ministerium auri immensa pondéra. Postquam autem sekerit in
gerunt, audiendiet congruo honore venerandi. Post solio regni sui, describet sibi Deuteronomium legis
apostolos enim ad ipsos hoecDomini senlentia diri- hujus in volumine, accipiensexemplar a sacerdotibus
gilur : Qui vos audit, meaudit ; et qui vos spernit, me Levilicoetribus, et habebit secum, legetque illud om-
spemit (Luc. x, 16). Altendendum quod Christi sa- nibus diebus vitoe suoe, ut discat timere Dominum
cerdotum sprelio ad injuriam Christi pertinet : plura Deum suum, el custodire verba et coeremoniasejus,
sunt quippe legalia- et evangelica proecepta, quibus quoein lege proecepta sunt. Nec elevetur cor ejus in
sacerdotibus oblemperari debere proecipilur. Qualis superbiamsuper fratres suos, neque declinetin partent
porro vita et actio sacerdotum esse debeat, quales dexleram, vel sinistram, ut longo tempore regnetipse
ipsi esse, qualiter ad culmen regiminis venire, et filii ejus super Israël (Deut. xvn, 14, seq.). At-
qualiler vivere, qualiter subjectos dictis et exeni- tende quod timor Dei, et custodia proeceptorum
plis debeant docere; alibi a sanctis et venera- ejus, et humililas, quoenon patitur eum extbllere
bilibus docloribus salis expressum esl. Hic autem super fratres suos, et juslitioe rectitudo, non solum
de regibus quorum saluti ministerium sacerdotum B regem, sed et filios ejus longo faciat regnare tem-
solerter prospicere, quorumque armis et pro- pore. Ut ergo princeps extollentiam cavere debeat,
lectione Ecclesia Christi debel lueri, prosequen- Ecclesiasticusadmonensait : Principemteposuerunt,
dum est. noli extolli, sed eslo in illis quasi unus ex ipsis (Eccli.
CAPUT in. xxxn, 1). In Proverbiis : Rex qui judicat in veritale
Quid sit rex, quid esse, quidve cavere debeat. pauperes, thronus ejus in oeternumfirmabilur (Prov.
Rex a recte regendo vocatur ; si enim pie, et ju- xxix, 14). Item : Misericordia et verilas custodiunt
ste, et misericorditer régit, merilo rex appellatur : regem, et Toboratur clemenlia thronus ejus (Prov.
si his caruerit, nomen régis amittit. Antiqui autem xx, 28).
omnes reges tyrannos vocabant ; sed postea pie, et Yerum quia sanctorum qui cum Domino régnant,
juste, et misericorditer régentes régis nomen sunt documenta sancti Spiritus munere prolala, in cor-
adepti : impie vel injuste, crudelilerque principan- dibus auditorum plus valere, quam nostroe exiguila-
libus, non régis sed lyrannicum aptatumest nomen. tis verba non dubitamus, idcirco pauca de verbis
Quia ergo rex a recte agendo dicitur, primo ei stu- beati Cypriani martyris Christi huic opusculo parvi-
dendum est ut semetipsum suamquedomum, Christi n tatis nostroe quoedam inséminais, quoevestroe sere-
adjuvante gratia, ab operibus nequam emaculel, nilali proe manibus babenda, et soepe legenda, atque
bonisque operibus exuberare faciat, ut ab ea coeteri iractanda'offerimus; qualenus in ejusverbisi quasi
subjecti bonum exemplum semper capiantj ipse in quodam speculo, quid esse, quid agere, quidve
etiam salutiferis Christi proeceptis fideliter atque cavere debealis, jugiter vos contemplemini ; cujus
obedienter obsecundet, et recte agendo eos, quibus verba sunt hoec : « h Nonus, inquiens, abusionis
temporaliter imperat, in pace et coneordia atque gradus est rexiniquus : etenim regem non iniquum,
charitale, coelerorumque bonorum operum exhibi- sed iniquorum correctorem esse oportet; unde in-
*
lione, quantum sibi divinitus datur, consistere fa- semetipso nominis sui dignitalem custodire débet :
ciat, el diclis atque exemplis ad opus pietatis et nomen enim régis intellectualiter lioc retinel, ut sub-
juslilioe et misericordiae solerter excitet, attendens jeclis omnibus xectoris offlcium procuret. Sed qua-
quod pro iis Deo rationem redditurus sit : quatenus liter alios corrigere polerit, qui proprios mores,
ita agendo sanctorum regûm, qui Deo sincère ser- ne iniqui sint, non corrigit ? Quoniam justitia régis
viendo placuerunt, post hanc peregrinalionem con- exaltatur solium ejus, et verilate "solidantur guber-
sors efficiatur. nacula populorum. Justitia vero régis est neminem
De rege aulem qualis esse, vel quid cavere de- •) injuste perpotentiam opprimere, sine acceptione per-
beat, ita in Deuteronomio legitur : Cum ingressus sonarum inter virum et proximum suumjudicare,
fueris terram quam Dominus Deus tuus dabit tibi, et advenis et pupillis et viduis defensorem esse; furta
possédais eam, habitaverisque in illa, et dixeris : cohibere,- adulteria punire ; iniquos non exaltare,
Constituam super me regem, sicut habent omnes per impudicos et histriones non nulrire, impios de terra
circuilum nationes; eum constitues quem Dominus perdere, parricidas etperjurantes vivere non sinere ;
Deus tuus elegerit, de numéro fratrum tuorum : non Ecclesias defendere, pauperes eleemosynis alere,
poleris allerius genlis hominem regem facere, qui non justos super negotia regni conslituere; senes et sa-
sit frater tuus. Cumque conslitutus fuerit, non multi- pïentes, et sobrios consiliarios habere, magorum et
plicabit sibi equos, nec reducet populum in Mgyptum, hariolorum, pylhonissarumque superstilionibus non
equilalus numéro sublevalus ; proeserlim cum Domi- inlendere, iracundiam differre, patriam fortiter et
nus proeceperil vobis, ut nequaquam amplius per juste contra adversarios defendere ; per omnia in
a Cujus ministerium. Sic codex Aurel., emendate ; J>Cyprian. sive alius, cap. de duo.decimAhusibus
Alia sunt soeculi.
prior edilio, cujus myslerium, corrupte.sedleviora.
quoe emendavimus ex eod. cod. Aurel.,
289 - " DE INSTITUTIONE REGIA AD PIPPINUM B.EGEM. - 290
Deo vivere; prosperitatibus non- elevare. animum,. A omnem terram consulitur, quam cum in parte qua-
cuncta adversa patienter ferre : fidem catholicam cunque terrarum pro a (temporal! securitate "pugna-
iu Deo habere ; filios suos non sinere impie agere," lur.
certis horis orationibus insislere, ante horas con- Isidorus h : i Qui recte utitur regni potestate, ita
gruas non gustare cibum. Voeenim terroe cujus rex se proestare omnibus débet, ul quanto magis honoris
esl puer, et cujus principes mane comedunt (Eccli. celsiludine claret, tanto semetipsum mente humiliet,
x, 16J. naec regni prosperitatemin proesenti faciunt, proponens sibi exemplum humilitalis David, qui de
et regem ad coelestia régna meliora perducunt. Qui , suis merilis non tuniuit, sed humiliter se dejiciens
vero secundum hanc legem non dispensât, multas ni- dicit : Vilk incedam, et vilis apparebo ante Dominum
mirum adversitates imperii tolérai. Idcirco enim soepe qui elegit me (II Reg. vi, 22). » Item Isidorus : « Qui
pax populorum rumpitur, et offendicuîa etiam de "intra soeculum bene temporaliter imperat, sine fine
regno suscilantur, terrarum quoque fructus dimi- in perpetuum régnai, et de gloria hujus soeculiad
nuuntur, et servitia populorum proepediuntur. Multi oeternam transmeat gloriam. Qui vero prave regnum
eliam dolores prosperitatem regni inficiunt, charo- exercent, post vestem fulgentem et lumina lapillo-
rum et Uberorum mortes tristiliam conférant; hos- ru«n, nudi el miseri ad inferna torquendi descen-
lium incursus provincias undique vaslant, bestioe B dent. Reges a recte agendo vocati sunl, ideo quia
armentorum et pecorum grèges dilaceranl, tempe- recte faciendo régis nomen îenetur, peccando amit-
slates veris el hiemis terrarum fecunditalem et ma- titur. t Gregorius in Moralibus c : « Nam et viros
ris ministeria prohibent, et aliquando fulminum sanctos proinde reges vocari in sacris eloquiis novi-
ictus segetes, et arborum flores, et pampinos exu- mus, eo quod recte agant, sensusque proprios bene
runt. Super omnia vero régis injustitia non solum regant, et motus resistentes sibi ralionabili discre-
proesentisimperii faciem fuscat, sed etiam filiossuos tione eomponant. Recte igitur illi reges vocantur,
el nepotes, ne post se regni lioereditalem teneant, qui tain semetipsos quam subjeclos . bene regendo
obscurat. Propter piaculum enim Salomonis regnum paciûcare d noverunt. Quidam ipsum nomen regimi-
domus Israël Dominus de manibus filiorum ejus di- nis ad immanitatem transverlunt crudelitalis, dum-
spersit, et propter meritum David régis lucernam de que ad culmen polestatis vénérant, in apostasiaui
semine ejus semper in Hierusalem reliquit. Ecce confeslim labuntur, lantoque se tumore cordis ex-
quantum justitia régis soeculo valeat intuentibus lollunt, ut cunclos subditos in sui comparatione de-
perspicue patet : pax populorum est, tutamentum spiciant, eosque quibus proeesse contigit, non agno-
patrioe, immunilas plebis,munimentum gentis, cura scant. J Et paulo post : t Dum mundi reges subli-
languorum,gaudium hominum, temperiesaeris, sere- G miores se coeteris senliunt, mortales^ tamen se esse
nitas maris, terroe fecunditas, solatium pauperum, agnoscant, nec regni gloriam, qua in soeculo subli-
hoereditas filiorum, et sibimetipsi spes futuroe beati- mantur, aspiciant, sed opus quod secum déportant,
tudinis. Atlamen sciât quod sicut in throno homi- intendant. » Item non post multa : l'Reges quando
num primus constituais est, sic et in poenis, sijusti- boni sunt, muneris est Dei; quando ver,o mali, sce-
tiam non fecerit, primatum habiturus est. Omnes leris est populi. Secundum enim plebium meritum
namque quoscunque peccatores sub se in proesenti disponitur vita rectorum, lestante Job : Qui regnare
haïrait], supra se in illa futura poena habebit. » facit hypocritam propter peccata populi (Job. xxxiv,
Fulgentius in libro de Yeritate proedeslinationis et 30). Irascente enim Deo talem rectorem populi sus-
gràtioe : i Clementissimus , inquit, imperator, non cipiunt, qualem pro peccato merentur. Nonnun-
ideo est vas misericordioe proeparatum in gloriam, quam pro malitia plebis etiam reges mutantur; et
quiaapicem terrëni prîncipatus accepil; sed si im- qui ante videbanlur esse boni, acceplo regno fiunt
periali culmine recta fide vivat, et vera cordis hu- iniqui. »
"militale praeditus, culmen regioe dignitalis sanctoe His ila proemissis , studendum est régi ut non so-
religioni subjiciat : si magis in timoré servire Deo _ lum in se, verum etiam in sibi subjectis régis nomen
quam in timoré dominari populo delectetur ; si in impleat, prbvidealque ut populus sibi subjectus, pie-
eo lenilas iracundiam mitîget, omet benignilas po- tate, pace, charitale, justitia, et misericordia atque
testalem ; si se magis diligendum quam metuendum concordia et unanimitate, coeterisque bonis exuberet
cunctis exhibeat; si subjectis salubriter consulat ; operibus ; ut hoechabentes Deum secum habere me-
si justitiam sic teneat, ut misericordiam non relin- reantur ; sciatque certissime quod non solum de se,
quat ; si proe omnibus ita se sanctoe malris Ecclesioe verum etiam de ipsis Dominus ab eo fructum bonum
catholicoememinerit filium, ul ejus paci atque tran- bonoeoperalionis exaclurus est.
quillitati per universum mundum prodesse suum fa- CAPUTIV.
cial principatum. Magis enim Chrislianum regilur ac Quid sit proprie ministerium régis.
propagalur imperium dum ecclesiastico statui per Regale ministerium specialiter est populum Dei
a Temporali securitate.' Optima leclio codicis Àu- 0 Sive Isidorus, lib. ni Sentent., cap. 48.
relian. Âcherius ediderat templi securitate, qui error 'a Pacificare. In priori editione, modificare; eadem
ortus erat ex compendio scribendi. slatim habebat immunitatem.
b Lib n Sentent., capD.49, 48.
291 . JONiE AURELIANENSIS EPISCOPI 292
gubernare et. regere cum oequitate et justitia, et ut A\_aures «JOS qui conlinelis multitudines, et placelis vobis
paeem et concordiam habeant sludere. Ipse enim in turbis nalionmn. Quoniam data est a Domino po-
débet primo defensor esse Ecclesiarum et servorum testas vobis, el virtus ab Allissimot, qui interrogabit
Dei. Ipsorum etiam a offlciumest saluti et ministerio - opéra vestra, et £OjgUationesscrutabitur. Quoniam
sacerdotum solerter prospieere, eoramque ar.mis el cum esselis ministri regni illius, non recte judicaslis,
prolectione Ecclesia Christi débet tueri : viduarum, nec cuslodistis legem justitioe, neque secuudum vohm-
orphanorum, coeterorumque pauperum, nec non et tatem Dei ambutaslis. Horrende et cilQ apparebit vo-
omnium indigentium inôpia defendi. Ipsius enim Ms, quoniam judicium durissimum his qui proesunt,
lerror ac studium hujuscemodi, in quantum possi- fiel. Exiguo enim conceditur misericordia : potentes
bile est, esse débet : primo ut nulla injustitia fiai ; autem polenter tormenta patientur. Non enim sublra-
deinde, si evenerit, ul nullo modo eam subsistera het personam cujusquam De%s,nec verebitur magnl-
perniiltat, nec spem delitescendi, sive audaciam maie ludinem cujusquam : quomam pusillnm et magnum
agendi cuiquam relinquat; sed sciant omnes quo- ipse fecit, et oequaliler-cura est illi de omnibus; for-
niam pi ad ipsius notitiam pervenerit quidpiam raali iioribus aulem forlior instal cruciaMç (Sap. vi,
quod admiserint, nequaquam incorreptùm ^ aut inul- 2, seq.).
fum remanebit; setl juxta facti qualitatem erit et IB Isidorus ? : s Principes soeculinonnunquam inlra
'
mochisjustoe correptionis. Quapropter hoc in throno Ecclesiam poteslatis adeptoeculmina lenent, ut per
regiminis positus est ad judicia recta peragenda, ut eamdem polestatem disciplinam ecclesjasticam mu-
ipse per se provideat el perquirat, ne in judicio ali- niant. Coeterum inlra Ecclesiam poleslates neces-
quis a veritate el oequitate declinet. Scire etiai® dé- sarioe non essent, nisi ut quod proevalet sacerdos
bet quod causa, quam juxta ministerium sibi coni- efficere per doctrinoe sermonem, poteslas hoc impe-
missum administrât, non hominum sed Dei causa ret per disciplinoeterrorem.Soepe per regnum terre-
existit, cui pro ministerio quodsuseepit, in exami- num coelesle ;regnum proficit ; ut qui inlra Eccle-
nis tremendi die ralionem reddilur-ûs est. Et ideo siam positi contra fidèm et disciplinam Ecclesioe
oporlet ut ipse, qui Judex "est judicum, eausam agunl, rigore principum conlerantur; ipsamque dis-
pauperum ad se ingredi faciat, et diligenter'inquiraV ciplinam quam Ecclesioe utilitas exercere non proe-
ne forte illi qui ab eo constituti sunt, et vicem ejus valet, cervicibus superborum potestas principalis
agere debent in populo, injuste aut negligenter pau- imponal; el ut venerationem mereatur, virlûlem
peres oppressiones °-pati permitlanl. potestas impertial. Cognoscant principes soeculiDeo
De ministerio "autem régis ita Job ïoquitur : Cum- se debere reddere ralionem, propter Ecclesiam quam
quesedemn quasi rex, circumstaute exérciïu, erami ] a Christo tuendam suscipiunt. Nam sive augéatur
tamen moerentium consolator. Auris audiens beatifi- pax et disciplina Ecclesioeper fidèles principes, sive
cabal me, et oculos videns lèslimonium reddeb'at solvalur, ille ab eis ralionem exigôt, ouï eorum
mihi, quod liberassem psmpepemvociferanlem, el pu- potestati suam Ecclesiam credidit. »
pillum cui'nonerat adjutor. Renedictio perituri super Sunt et alia utriusque Testament! oracula copio-
me veniebat, et cor viduoeconsolalus sum. Justitia in-
sa, quibus ! affatim astruïiur quod rex ministerium
dutus sum, et vestivitme sicul vestimentoet diademate suum sibi commissum secundum voluntatem Dei
judicium meum. Oculus fuit coecoel pes claudo. Pa- exercere et adimplere débet, quoe hic ob prolixita-
ter ejam pauperum, et eausam quam nesciebam dili- tem vitandam proelermittuntur. '. ,
genlissime ïnvestigabam. Conterëbam molas iniqui, et CAPUT Y.
de dentibus illius auferebam proedam (Job. xxix, 25).
Depericulo régis, et quod beneagentes remunefare,
Salqmon : Rex qui sedet in solio judicii, dissipât mate vero agentes sua auctoritale comprimeré, cau-
omne malmn in inluitu suo (Prov. xx, 8). Item : Dis- sàmque pauperum ad sejngredi debeat facere.
sipât impios rex sapiens , et curvat super eos forni- Ad peccalum régis pertinet, quando judicibus mï-
cem (Ibid. v. 26). Item : Judex 4 sapiens judicabit nistrisque iniquis ministerium suum impîendum com-
populum suum , et principatus sensali stabilis erit H\ mittît, neque enim ministerium suum per aliqs tan-
(Eccli. x, 1). Item : Rex justus erigit terram, et vir tum administrare, et se ab eo débet alienare. Non
avarus deslruit eam (Prov. xxix, 4). In libro Sapien- ergo dicimus ut solus jurgia' et querimoliias populi
tioe : Diligite justitiam qui judicatis terram. Sentile audiat et investiget, el definiat, quoniam nequaquam
de Domino in bonilate, et in simplicitale cordis qua- ad hoecsufficere potest; sedmagis ut taies sub se
lité, illum (Sap. i, 1). Item ibi : Audite ergo, reges, timentes, et avaritiam ô'dientes constituai, per quos
et intelligite; discite, judices finium terroe. Proebete
Regem règum non offendal. Quales autem cpnsli-
a Ipsorum eliam. Hoecusque ad verbuni
tueri, ad- perum : infra quod ex libro Job hic vides, desinebat
jecta sunt e codice Aurelian;, ex quo etiam infra ad- in illis verbis moerentium consolator.
didimus inppiq defendi. Statim ille codex babet ut "à Sapiens judicabit. In codice Aiirelian. vjndicabit,
nullqm injustitiani faciat, quod non displiçet.
h Nequaquam quod eo minus est contemnendum, quo magis con- •
'incorrêptum. Hic etiam codice Àû- slat ex mente auetoris ita eum scribere debuisse.
relîan. usi priorem edilionem emendavimus ; nam e Isidpr., lib. ni Sentent., cap. 51.
antea legebatur, neque"incorrectum : idem er'ror in- * Affatim astruiiur. In 'codice Aurelian., affatim
frajus'toe corr'ectionis, eadem ope sublalus est.
c Pauperes instruîmur : utrum legas, perindé,1' est. Sequehs càput
oppressiones. Antêa edilum erat vau- in laudato codice non exstat."
293 DE ÏNSTITUTIQNE REGJA AD PIPP1NUMREGEM. • 29i
tuendi sipt, liber Deuteronomii manifeste demqn- A . . Parcere subjectis,et debellare superposy. »
sirât, in quo legitur ; Judices.et magislros constitues Quod quando prayi judices pp^ulp, Dei gr_oeferun-
in omnibusporlis luis, quas Dominus Dç.us tuus dede- tur, ad delictum illius pertineat a qug cpnstjtuqntur,
rittibi, per singulas tribus, tugs_; uf judicent popu- dicta Isido'ri manifestant, qiijbus îdi f : « Aç[ deli-
lum justo judicio, nec in altergm portera déclinent ctum pertinet prinqpum, gui pravos judices con-
(D,eut.xvi, 18). Item idem : Dixique vobis i(lo in tra voluntaiem Dei pp'pulis fidelibus proeférjmt. Nam
tempore: Nonpossumsolui sustinere vo$; qu\a Dp- sicut popqli deHetum e.st, quando principes malî
minus Deus ves^ermullipliçavit vos, ejt estis hodie.si- sunt ; sic, prinçnpis. est peççatuip, quando judices
cut stelloecoeji, plurimL (Dpminuç D,eus patrum ve- injqui existant. Bonus jud,ex sjcuj, çiyibus noepre
sirorum ad^gt ad hune nuirieKVtnmulta mil(ia, et be- pescit, ila prpdesse,om<iibiîs no,vit. ^ips vero proe-
nedicgtvob\ssicut Iç.culusest) non valeo SO/MS( negotia _stat censura justitioe, alios bonitate jp,d,icii sine per-
vestrasustinereetpgpdus acjwrgia,. D.aleex vpbisviros sonarum acceptipne, suscipi. Non infirmât justiliam
sqpientes et gngros, el quorum çpnversatio sit probata avaritioe flamma, nec stu^et aufe,rre alteyi quod cu-
, in tribubus veslris (Dj%ut.i, 9). Jpb : Qfando proce- piat sibi. Boni judices justiliam ad splani qbtinen-
debam ad porlain civitqtis, et in platea parabant dam salutem oeteynamsuscipiun.1, nec eam mune-
calhedram mihi. YAdebjmtnie juvenes, et absconde- B \ ribus acceptis (îislribuunt ; ut dum $e justo judicio
banlur; el senes assurgent.esstabant. Principes cessa- temporalia lucra non appetunt, proeniip oeterno di-
bant loqui, et superpçnebant digiliim ori suo (Job. ten^r. ç His quoeproemissasuçt declaratur quod hi
xxvn, 9). , qui post regeni populum De[ regere:'debent, id est
Cum quibus etiam rex pondus regjminis sui par- dupes et comités, necesse. est ut taies ad, çopsti-
tjri debeat, liber Exodi demonstrat, in quo legitur : luendum prpyideantur, qui s|ne periçqlp.ejus, a quo
Provide aulem de omni plèbe viros potenles, et timen- conslUuu,nlur, cqnslitui possint, sçieiites se aç{hoc
les Deum, in quibus sit veritas, et qui oderunt avari- posilos esse ut plebcin Christi sibi natara, oequalem
tiam, et constitue ex e,is tribunos et cenluriones, et recognoscant, eamque clementer salyent, et juste
quinquqgenarios et decanos, qui judicent populum regant, non ut dominenlur el a|ïïigant, nequp,Ji\ po-
omni tempore: quidquid autem majus fuerit référant pulum suum oestiment, aut ad suam gloriam sibi
ad te, el ipsi minora tantumniodo judicent: leviûs- iPum subjicianl ; quod non pertinet ad justiliam,
que sit tibi parlilo in alios onere. Si l}ocfeceris, im-, sed potius ad lyrannidem et iniquam pqtestaitem.
plebisimperium Dei, et proeceptaejus poteris susten- Yalde enim exigit nécessitas ul]quia ipse prpçul du-
tare ; et omnis hic populus reveitetur ad loca sua iio rex oequissimojudi,ci de çommissp. sibi-mipiste-
cum pace (Exod. xvm, 21). Quibus auditis, Moyses Q ( rio ralionem redditurus est, ut etiam Singuh qui
fecit omnia quoe ille suggesserat ; et eleclis viris sub eo corislituti sunl minislri diligenlissime ab eo
strenuis de cuncto Israël, constituit eos principes po- inquirantur," ne ipse pro eis judicium incurrat divi-
puli, tribunos et centuriones, et jquinquagenarios et num. Ipsis eliam ministris denuntiandum est quod
decanos, qui judicabant plebem omni tempore : quidquid judicaverint în eqs redundabit, juxta illud
quidquid autem gravius erat, referebanl ad eum. quod in libro Paralipomenon legitur : Hgbitabit ergo
Quod vero rex eausam pauperum ad se ingredi fa- Josaphal in Hierusalem; rursusque egressus est ad
cere, et diligenter debeat inquirece , dat intelligi populum de Bersabee usque ad montem Ephraim, et
illud quod legimus, antiquilus judices idcirco in revocavit eos ad D.ominumDeum patrum suorum.
porta ad .judicandum sedisse, ut nullus accedendi Çonsliluitquejudices terrm.in cunctis civitalibus Juda
difficultalem, aut quispiam civium vim aut calum- munitis per singula loca, et proecipiens judicibus :
niam necesse haberet sustinere. Ideo et Hierusalem Videte, ail, quid facialis, non enim hominis_exercetis
civitas jusji yocata est, quandiu in ea exercebasiur judicium, sed D.omini, el quodcunque,judicaverilis,
judicia, quod non permitleliatur" in- ea recloribus in vos redundabit. Sit timor Domini vobiscum, et
permanere. Quod vero rex bonos sublimare, quod cum diligentia cuncta facile : non esl enim apud Do-
malos debeat cpmprimere, apostolus felrus docet ]D minum Deum hostrum iniquités, nec personarum ac-
dicens : Subdili igitur eslote omni humanoe,creatu- ceplio, nec cupido munerum (II Par. xix, 4). Hoec,
roe propter Dominum, sive régi quasi prxecellenli, et his'similia quoeproelibata sunt, rex ejusque mi-
sive ducibus_tanquqm ab eo missis ad vindictam ma- nistri non desidiose, se.d diligenter debent perpen-
lefactorum , laudem vero bonorum (I Petr. H, 13). dei;e, et studium de ministerio sibi commisso,taie
Quoeverba ila Beda exponita : « Non quod omnes adhibere, ut noii pro. eo. oeternaliter damnaçi, sed
qui a regibus, mittuntur dijçgs , vel. m,alefacientes potius a. Domino mereantur féliciter remunerari.
punire, vel benefaeientes laudare nqverint : sed CAPUT YI.
quoedeb.eatesse actio boni duçis simpliciter narra- Quod oequitasjudicii, stabilimentum regni, et inju~
tur, hoc est ut nialefacienles coerçeat, et bene agen< C slilia sit ejus eversio_._
les remuneret. Hinc in historia gentili refertur moris Quod per justiliam stet regnum, Salomon in Bro-
fuisse Romanis, yerbiis astruit, ita inquiens : Justitia élevai gentem,
a Beda, in expos, ejusdem Epistoloe. DIsidor., lib. ni Sent., cap. 52."
i Yirgil., vi. ^Ëneid.
ouK JONiE AURELIANENSISEPISCOPI 290
misères autem populos facit peccatum (Prov. xiv,, A el sermo sanctorum, et petitio, donec cognoscantvi-
5-i). Item : Misericordia et veritas custodiunt re- venles quoniam dominatur Excelsus in regno homi-
gem, et roboratur justitia thronus ejus (Prov. xx, num, et cuicunque voluerit, dabit illud, et humilli-
28). Item : Aufer impielatem de vullu régis, et fir- mum hominem consliluet super illud (Dan. iv, 14).
mabilur justitia thronus ejus (Prov. xxv, 5). Item : Item loquens de Nabuchodonosor ad Balthasar :
Facere misericordiam et judicium magis placet Do- Donec cognosceret, inquit, quod potestatem haberet
mino, quam victimoe (Prov. xxi, 5). Et infra : Ra- Allissimusin regno hominum : et quemcunquevolue-
pinoeimpiorum detrahent eos, quia noluerunl facere rit, suscitabit super illud (Dan. v, 21). El per Jere-
judicium (Ibid. v. 7). Item ibidem : Qui sequilur ju- miam : Hoecdicit Dominus exerciluum Deus Israël :
stiliam et misericordiam, inveniet vilam, justiliam Hoec dicetis ad dominos vestros : Ego feci terram et
et gloriam (Ibid. v. 21). homines, et jumenla quoe sunt super faciem terroe,in
Quod vero per injustitiam cadal, Isaias demon- fortiludine mea magna, et in brachio meo extento :
Strat : Tu enim, inquit, terram tuam disperdidisli, et dedi eam ei qui placuit in oculis meis (Jer. xxvn,
lu populum tuum occidisti : non vocabitur in oeter- 5). Hi vero qui a progenitoribus sibi succedefe re- ,
num semen pessimorum. Proeparate filios ejus occi- gnum terrenum, el non potius a Dominodari putant,
sioni in iniquitate patrum suorum : non consurgent, " illis aptantur quoe Dominus per prophetam impro-
nec hoereditabunt terram, neque implebunt faciem or- bat, dicens : Ipsi regnaverunl, et non ex me ; princi-
bis civitalum (Isa. xiv, 20). In Amos : Ecce oculi pes exsliterunt, et non cognovi (Ose. vin, 4). Igno-
Domini super regnum peccans, et conteram illud a fa- rare quippe Dei procul dubio reprobare est.
de terroe, dicit Dominus (Amos.ix, 8). Daniel loqui- Quapropter quisquis eoeteris mortalibus tempora-
lur ad Balthasar : 0 rex, Deus allissimus regnum et liter imperat, non ab hominibus, sed a Deo sibi
magnificentiam et gloriam et honorem dédit Nabu- regnum commissum credat. Multi namque munere
chodonosor patri tuo : et propter magnificentiam divino, multi etiam Dei permissu régnant. Qui pie
quam dederat ei, universi populi, tribus et linguoe el juste et misericorditer régnant, sine dubio per
tremebant et metuebant eum ; quos volebat, interficie- Deum régnant ; qui vero secus, non ejus munere,
bat, et quos volebat, percutiebat ; quos volebat, exal- sed permissu tantum régnant. De lalibus Dominus
tabat, et quos volebat, humiliabat. Quando autem per prophetam : Dabo, inquit, tibi regem in furore
elevatum est cor ejus, el spiritus ejus obfirmalus est meo (Ose. xm, 10). Et Job : Qui regnare facit ho-
ad superbiam, depositus est de solio regni sui, et minem hypocrilam propter peccata populi (Job xxxiv,
gloria ejus ablata est : et a filiis hominum ejectus, 5). Ut enim Isidorus exponit &: t Irascente Deo ta-
sed el cor ejus cum besliis vositum est (Dan. v, 18). lem rectorem populi suscipiunt, qualem pro peccato
In libro Sapientioe : Sedes ducum superborum detra- merentur. J Constat ergo quia non aslu, non voto,
icit Deus, el sedere fecit mites pro eis (Eccli. x, 17). neque brachio fortitudinis humànoe, sed virtule,
Item : Radiées genlium superbarum arefecit Deus, et imo occulto judicio dispensationis divinoe, regnum
plantavit humilesex ipsis gentibus (Ibid. v. 18). Item : conferlur terrenum, et idcirco cuicunque ab eo
Regnum a gente in gentem transferlur propter inju- commitlitur, ita illud secundum ejus voluntatem
slilius et contumelias et diversos dolos (Ibid. v. 8). disponere et gubernare procurel, quatenus cum eo,
Quibus verbis liquido claret quod pietas, justitia a quo illud suscepil, féliciter in perpetuuni regnare
et misericordia stabiliant regnum ; et loesionesvi- valeat, quoniam nihil prodest cuiquam terreno re-
duarum et pupillorum, calumnioeque miseiorum, gno principal!, si (quod absit) contigerit eum oeter-
violentaque judicia, et perversio justilioe evidenter no extorrem fieri.
illud evertant. Unde el mullorum regnôrum colla- ' '
CAPUT vin.
psio, quia pietatis, justilioe et misericordiaenon ha- Quod potestati regali, quoe nonnisi a Deo ordinala
buerunt stabilimenlum, his quoeproemissa sunt pa- est, humiliter atque fideliter cuncti parère de-
tenter a fidem altribuit. beant.
D Constat
CAPUT VU. regalem potestatem omnibus sibi subje-
Quod regnum non ab hominibus, sed a Deo, in cujus ctis secundum oequitatis ordinem consullum ferre
manu omnia régna consistant, detur. debere ; et idcirco oporlet ut omnes subjecli fideli-
Nemo reguni a progenitoribus regnum sibi admi- ter, et utiliter, alque obedienter eidem pareant po-
nistrari, sed a Deo veraciter alque humiliter cre- testati ; quoniam qui potestati a Deo ordiuatoere-
dere débet dari, qui dicit : Meum est consiliumet sistil, Dei utique ordinationi, juxta Apostoli docu-
oequitas',mea esl prudentia, mea est forlitudo. Per me mentum, resislit. Sicut enim subjecli a rege sibi
reges régnant, et legum conditores jusla decernunt volunl pie et juste opitulari, ila specialiter ei pri-
(Prov. xvni, 14). Quod non ab hominibus, sed a mum ad salutem animoe suoeprocurandam, deinde
Deo regnum terrenum tribuatur, Daniel propheta generaliter ad honestatem et utilitalem regni se-
teslatur, dicens : In scnlentia vigllum decretum est, cundum Dei voluntatem disponendam alque radiui-
a Fidem attribuit. Quoe sequuntur non exstant tentiarum
in codice Auielian., sed horum loco, ut quidem pro negoliis rei publicoeconsulendis.
i' Lib. m Sent., cap. 48.
scribit Baluzius, babcnlur Capitula diversarum sen-
297 DE INSTITUTIONS REGIA AD PIPPINUM REGEM. 293
nistrandam, îndissimulanter atque" irrelractabiliter A nobis : quoniam Filium suum umgenitum misil Deus
solatium opportunum debent exhibere. Quod cum in mundum, ul vivamus per eum. In hoc est chari-
faeiunt, et divinum"proeceptum adimplere, et fidem tas : non quasi nos dilexerimus Deum, sed quoniam
régi debitanf evidenter probanlur conservare. Hu- ipse prior dilexit nos ,, et misil Filium suum propilia-
jusceniddi ergo obsequium a subjectis regioe pote- tionem pro peccatis nostris. Charissimi, si sic Deus
stati impendi debere, et legalia proecepta aperte dilexit nos, et nos debemus alterutrum dilige're;
lestanlur, et Dominus in Evangelio admonet, di- Deum nemo vidit unquam. Si diligamus invicem,
cens : Reddile quoesunt CoesarisCoesari, et quoesunt Deus in nobis manet, et charitas ejus in nobis per-
Dei Deo (Matth. xxn, 21). Petrus quoque ail : Sub- fecla est. In hoc cognoscimus quoniam in eo mane-
jecli igitur eslole omni crealuroe propter Deum, sive mus, el ipse in nobis, quoniam de' Spiritu suo dédit
régi quasi proecellenti, sive_ducibus tanquam ab eo nobis;M nos vidimus et teslificamur, quoniam Pater
missis (I Petr. n, 15). Et non post multa : Deum misit Filium suum Salvalorem mundi. Quisquis con-
limete, regem'honorificale(Ibid.,v. 17). Paulus etiam fessus fuerit quoniam Jésus est Filius Dei, Deus in eo
apostolus m idipsum concordans ait : Omnis anima, manet, el ipse in Deo. Et nos c'ognovimuset credidi-
potestatibus sublimioribus subdila sit. Non est enim mus charitati quam habet Deus in nobis. Deus cha-
potestas nisi a Deo : quoe aulem sunt, a Deo ordinales B ritas esl, et qui manet in cliaritale, in Deo manet, et
sunt. Itaque qui resislit potestati, Dei ordinationi Deus in eo (IJoan. iv, 6 seq.). Perpendat quisque si
resistit (Rom. XIII, 1), el coetera, quoe de bujusmodi in cliaritale manet, Deum manere in se ; si chari-
potestate apostolicus sermo exsequilur. Idem eliam tatem non habet, non Deum, sed hoslem animoe
scribit ad Titum : Admone illos principibus et pote- suoehabitare in se. Cum charilate quippe cuncla
statibus subdilos esse (TU. ni, 1). Item ad Timo- bona, sine charitate vero nulla haberi possunt, ne-
theum, quanti pendat eausam et salutem régis, de- que etiam digne angelicum hymnum charilate ca-
monstrat ita scribendo : Obsecroigitur primo omnium rens Domino decantare valet. Sed quoeritur quare ?
fieri obsecrationes, oraliones, postulaliones, gratiarum Attende quare : quia non esl bonoevoluntalis ; defi«
actiones, pro omnibus hominibus, pro regibus el om- nilio quippe charitas est (ut doctores nostri tra-
nibus qui in sublimilate sunt, ut quielam et tranquil- dunt) bona voluntas. Ergo quieunque bonam volun-
lam vitam agamus, in omni pietate et castitale. Hoc tatem non habet, charitatem non habere conipro -
enim bonum est et acceplum coram Salvalore nostm batar : et ideo pacem, qui Christus est, qui bonoe
Deo, qui omnes homines vult salvos fieri, el ad agni- voluntalis non est habere non meretur. - Gloria, in-
lionem veritalis venire (I Tint, n, 1). Si enim Jere- quit multitudo coeleslis exercitus, in excelsis Deo,
niias propheta Dei pro vita idololatroe régis Nàbu- G et in terra pax hominibus bonoe voluntalis (Luc.
chodonosor orare admonet, quauto magis pro sa- n, 14).
lute Christianorum regum ah omnibus ordinibus Miserabiliter plane decipiuntur plerique, qui sine
Deo est humililer supplicandum ! Qualiter igitur re- charilate aut Deo placere, aut ad eum sine illa se
gioepotestati parendum, qualiter ejus salulï cousu- putant pervenire. Yerum si in nobis charitas non
lendum est, breviler ex auetoritatibus divinis dictum est, sed odium, et invidia, et avaritia, et discordia,
sit. Quapropter necesse est ut unusquisqne fidelis et simulatio, et luxuria, et coetera mala régnant,
tantoepotestati ad salutem propriam, et ad honorem quoe omnia a Christianitatis proposito abhorrent ;
regni secundum Dei voluntatem, ut pote membrum mirum non esl si animadversiones divinoenos inte-
capiti, opem congruam ferai ; plusque in illo gêne- rius exteriusque diversissimis malis feriant, et im-
raient profectum, et utililalem, atque honorem re- petum inimicorum adversum nos commoveant. Qua-
gni, quam lucra quoeratmundi ; quatenus his salu- propter si pacis tempora quiète el tranquille ducere
berrimis opitalationibus sibi vicissim suffragantes, volumus, pacis et charitatis amatorem diligamus
oeternoregno pariter mereantur perfrui felices. et limeamus, ejusque proeceplis humiliter colla sub-
CAPUT IX. mittamus. Hi autem qui palalinis honoribus ful-
D
Quod ubi charitas non est, nulla bona inesse pos- ciuntur, sive clerici sint, sive laici, dignum est ut
sunt. vinculo charitatis connectantur ; nec alterutrius in-
Magnum in ùtroque ordine, clericali videlicet et juriant aut dehonorationem contra fas mediteniur ;
laicali, periculum esse cognoscimus, quod charitas, ne desides aut dolosi ad invicem existant, ne forte
quoe Deus est ac decus Christianitatis, et in qua qui dolosi sunt incîdant in illud Psalmistoe dicen-
summa totius fidei nostroe consistit, in multis utrius- tis : Qui loquuntur pacem cum proximo suo, mala
que ordinis (quod non sine magno animi dolore autem in cordibus eorum. Da illis, Domine, secun-
dicimus) non regnare convincitur. Quoevirtus cha- dum opéra eorum, et secundum ncquitiam adinven-
Tilas sit, et evangelica et apostolica lectio, et san- tionum eorum, etc. (Psal. xxvn, 5). a Qui vero de-
ctorum Patrum exposiliones plenissime docent. Ex- sides existant, patenter ab unanimitate, quam in
pressissime namque Joannes apostolus ait quod Christo Paulus habitare docet, scinduntur, caveant-
Deus charitas est : In hoc apparuit charitas Dei in que hypocrisin Judoeproditoris Domini. Sunt et alia
Qui vero desides. Hoec profecto cum proecede itibus non cohoerent. An legendum qui vero dissidii
auctores ? Sane quiddam hujusmodi requiritur.
PATROL. CVL 10
'
299 'JO&E AURELIANENSIS EPISCOPI 500
ltuic rei convenientia, quoe longum est numerare. th. regnum interiisse propier unius peccalum vel inobe-
Cerle cum dignitalis palatinoe hujusmodi homines dienliam, •sive pradati, sive subjecti, longum est
honoribus suffulti, morsibus invidioe se vicissim la- enumerare : «cuti contigit in Saul, pro cujus in-
cérant, et in proximi rninam 'cl dehonbralionem obedientia regnum -ab eo ablatum, alterique datum
oestuant, et Deo cujus muneribus -utuntar, in pro- legimus. Nam ei-filius ejus Jonathas, in cujus fidei
ximi adversitalibus injuriam Inferunt ; et Tegi, cui forlitudine Victoria data est de adversariis, postea
familiariter inhoerent, eladjutores secundum Deum sanctificationis votum transgressas, licet Ignarus
esse debuerunl, debitani ifidemnon servant ; et ho- concupivit, .et victoriam totius populi perturbavit.
norem palalinum, *rnalum«xemplum aliis dantes, Sed et Heli -de.ordine sacerdolali, iquia filios suos
commaculant;'et, quodUis"in'deoenliusesl, adînimi- non tsalis correxit, decidit ; imo *J51îissuis merilo
cos nominis Christi magnum 'tripudium transmit- suoe iniquilatis eorraentibus corruit, sacerdotium-
tunt. qUe de progenie ejus «ublatum est ; quorum negli-
CAPUT X gentia et iniquitate .populus in bello fugatus accoe-
De iransyfessoribus mandatorum Dei. sus est, et gloria cum arca Dei ^e israel translata
Mala quibus Deus offenditur vel periclitatur re- esl, simùlet locus-eorum dissipâtes est. Achanvero
gnum , si quis liquido vult cognoscere, divinani, id .S propter concupiscenliam inobediens faclus, tolum
est, -legalem, prophelicam et evangelicam, atque populum perlurbavit. 'Pauca -quippe de mullis prosc-
apostolicam perspicial auclorilalem, ubi plene in- cuti sumus, ut «diligebilcr-ariknadverlatur, si lot
veniel omnia mandata atque proecepta quibus Dei divinis ullionibus, totque peficulis, -tôt etiam dam-
-
adempletur voluntas ibi eliam inveniet quoe Deus nationibus stibjacuerunt contemptores 'mandatorum
fier! prbhibuit ; pro quibus ad omnem ordinem di- Dei, -quorum infinitus estimmerus, et non solum
vinoe coihminatiohes multoe^sunt, et in quibusdam illi qui proecepta susceperuul, -verum'eliam qui na-
qui audire contempserunt, "ultio divina compléta turalem legem corruperunt, quanta putas reatui su'b-
est. Primus quippe homo propier 'transgressionem jacebunt gratia-Christi redempti, et aib eodem Bo-
divini proecepli de paradiso éjectas, et exsilio dam- m'ino in viam justilioe edocli et instructi, si proece-
natus, et morte multatus est, quod malum adhue pêis ejus obedire contempserint. Pi-dindeTiecesse est
hodie genus humaiium quasi nalura -sibi insertum ùt unusqùisque in ordine suo pro viribus sludeat, et
experilur. Inde facta est alia generalis damnatio in quantum Deum amaverit, quoe jussit adimpleal, et
diluvio, quoe multiplicalis viliis el diversisinalis, quoe vêtait caveat : ut "non cum contemploribus
naturali lege corrupta, -evenisse manifeste proba- damnari, sed potius cum exsceutorîbus divinorum
tur. Quam sit etiam proesumptio^graviset periculosa G proeceptorum vâieat remunerari, quoniam non est
quoe ex contemplu proeceptorum Dei nascitur, oedi- dubium qùin tpropter inobedîentiam et contemptum
fiealio turris , et confusiolliifguaïumiprodit. Sodoma proeceptorum Déi, regni periclilâtio et animarum
aulem et 'Gomorrha et finitîmoeicivitates, quibus proveniat damnatio.
flagitiis deletoe, el quomodo -seierna damnatione in CAPUT XI.
exemplum humanigeneris-sint'përdiloe manifestum Quod multi ,professionemChrislianam verbis tantum
est ; et tamen in comparatione earum Hierusalem 'teneant, sed operibus negligant.
duplum ma'lum îecisse legitur, eo -quod noiitiam e? Si mundanarum legunTjura ob jurgiorumibren-
proeceptunrDei'habuerît, et-servare eontempserit, sium negolia dirimenda a mortalîhus édita, homines
seciita propria "vbluntate. Nam iniquitas ^odomiticâ avidissîme discere etiniellîgere aculissime salagunt,
juxta prophetam 'fuit superbia, 'saturilas et àbun- et coeteraut cap. 20 'libri i de Inst. laie, usque ad
dantia, et otium, et quod e'geno et pauperi manum indissimulanter dbservanda censentur. i
non porrîgebanl : unde recessit oblivio "Déi, et ope- Quod vero fides sola neminem ad regnum prove-
rati sunt adhuc abominatîones. Obduratio quoque hat coelorum, jam in superioribus eapitulis demon-
Jîgypliorum, qui ndllis signis nec .prodigiis, sed " stratum esl. Verum prol'essio Christiana a mullis et
neque flagellis corrigi potuerunt, ad quem finem in mullis propter delectationes carnales, et propter
perveneril notum esl : nam Dathan et Abiron atque diversissimas hujus soeculivanitates, et perversissi-
Core cum sociis eorum qui cum iis perierunt, quam mas consuetadines, miserablliter negligilur ; quibus
horribili terroe Mata, propter contemptum,et în- quanlop'lus inaniter înserviunt, tanto minus .operi-
obedienliam contra Deum consumpti sunt, manife- bus Christianoe professionis vacant, ijuod si Acta,
stum esl. .Quomodoetiam niultitudo populi Dei per- et coetera ut in eodem cap. 20 libri i usque ad erga
ierit in deserto propter concupiscenliam et con- lautissimos sibi cibos _proeparatos artem collaudant
temptum et.perversas consuetadines a Deo illis pro- coquorum.
Mbitas, donec diversis cladibus consumerentur, ita a Est et,aliudim:Ghristiana.religione magna admi-
ut nullus eojpum ad terram .perveiierit repromis- ralione dignum 4 eo quod legesJrumanoe, quoeple-
sionis proeter duos tantum obedientes voci Domini, rumque peccare volentibus terrorem potius ,quam
omnibus perspicuum est. Christi [vroeceptaincutiunt, majorera vira quam divi-
Quolies autem acciderit populum corruisse, vel noe habere yideantur ; eum utique illoesibi parentes
a Est et «Kud.Hoec quidem etiam habentur laudato capite 20', sed aliis plerumque verbis.
501 DE INSTITUTIONS REGIA AD PIPPINUM BEGEM. 502
a temporali, hoe quoque ab oeterna libèrent poena. A tat. Non ergo mirum esl si muero divinus grasse-
'
Cum nunc quispiam regioeaut imperialis dignitatis lur, ubi fides Christi non veraciter, sed simulanter
apicçni tenens, coeterismortalibus lemporaliler im- lenetur. Semper enim dicimus nos Deum velle quoe-
-perans, aliquod ediclum proponit, quod a sibi sub- rere, et de praeteritis admissis ab eo veniam postu-
ditis et audiri diligenter, et impleri fideliter sagaci- lare, et mentimur ; quia quod dicimus, adimplere
lerque velit.; ,quis, rogo, subdilorum non inhianter differimus. Quotidie etiam dicimus viam Dei, a qua
pbaudit, illiusque jussjpnibus eblemperare satagit ? peccando exorbilavimus, nos quaerere yelle, per
Quis vero in tantam audaeiam prorumpere audel 9 quam ad Deum revertamur, et Deus stravit eam in
,qui id nisi,ad suum discrimen contemnere proesu- conspeclu oculorum noslrorum, et per eam ingredi
.mal? -Unde satis jnirari non potest cur homines contemnimus. Quis ralione utens ignorât nos debere
tanta coecitale percussi existant, ul Creatpris sui semper poliora eligere, el viliora contemnere ? Di-
legem tam temerario ausu postponant. Homines versis divinoe ultionis cladibus merito nostroe ini-
condunt leges, et ,a subdi.tis custodiuntar ; Deus quitatis atterimur, et ad eum a quo percutimur re-
crealor .omnium seternaliter imperans, qui noslro verti contemnimus, adimplentes illud proplieticum :
augmenta non crescit, in cujus manu ita sumus Ei populus non est reversus ad percutientem se, et
sicut lutum in manu figuli, dédit legem ob salutem B Dominumcxercituum non exquisierunt (Isa. ix, 15).
animarum capessendam, et audiri conlemnitur ; et si Verendum porro salis est, ne nobis .loties a Domino
aure corporis auditur, aure cordis non percipîtur ; et per légales et prophelicas, alque evangelicas et apo-
si aure cordis percipitur, opère non impleiur. Quid slolicas denuntialiones sive comminalibnes, admo-
aulem excusationis Christiani Domino afferre.pote- nitis et ilagellatis, et ad Deum veraciter redire con-
runlj quimundanoe legis censuram ob mundialem temnentibus, illud tandem proveniat :quod Israeli-
metum,suscipiunt, etpugo Christi, quod suave et lico populo prophelis Domini insullanli, et ad Deum
levé est, et ad vitam ducit oeternam, colla subrait- revert i contemnenii, provenit ; quorum iniquitates
tere renuunt 1 Dominus dicit : Jenite ad me, omnes Dominus diu patienter pertulit, et ad extremum
.qui laboratis et onerali eslis, et ego reficiam vos : lol- iis propitiari nolens, eos in Assyriorum .eaptivita-
litejugum meum super,vos, et discile a me quia mitis tem migrare permisit. Assyrii a namque significant
sum et humilis corde ;M invenielisreguiem animabus etinterpretantur captivantes. Unde satis vigilanter
.vestris. Jugum enim meum suave est, et onus meum providendum est ne sicut illi corporaliter, ita nos,
levé (Matth. xi, 28). Et venire.ad talem lantumque quod absit, spiritualiter in eorum deveniamus ca-
vocantem, el ab eo"humilitalem et mansuetudinem ptivitalem.
discere, ejusque jugum suscipere recusatur. ÎIoc G CAPUT XII.
qui faciunt, quid aliud faciunt, nisi a salute pro- Quod gravius puniantur qui fidemChristi perceperunt,
pria deficiunl? Quod quam mîsërabile et exiliale sit et in malis vitam finierunt, quam illi qui sine fide
explicari non polest. Perspicue sane animadverli po- mortui sunt, et tamen 'bona opéra egerunt.
test quod professio Christiana nïodernis temporibus Diçi solet a nonnullis Christianis quod hi qui in
a plerisque non sic dévote acTeligiose colituf, sic- Christo renati sunt, quanquam scélérate vivant, el
ut a priscis colebatur •Ghrislianis. in malis operibus diem extremum claudant, diu-
Hanc itaque fidei Tegulam, de qua superius bre- turno, et,coetera ut in lib. i,
cap. 19, de Inslit. laie,
vîter, et in -memoratis Àctis aposlolorum plenissime usque ad, quam post agnitionem relrorsum converti.
dictum est, apostoli, imo per apostolos Christus Quapropter procurandum est ut dum in hac vita
tenendam fidelibus censuit. Si igitur hanc Christus vivitur, bonis operibus insistatur. Admonet quippe
docuit, utquid tôt tantisque perversis consuetudini- .Dominus in.Evangelio : Yigilate et orale, quia nesci-
bus ad votum quorumdam repertis contemnîtur? Quoe tis diem horam ( Matth. :xxv, 15 ). Item : Dies
neque
quamvis Deo annuente veraciter percipiatar, operi- ,Domini,sicut furinnocte, ita véniel (II Petr* m, 10).
bus tamen a nonnullis diversis negligilur modis, et rv Item : Ambulate dum lucem habetis, ul non vos lene-
idcirco accidisse cognoscimus, quia irrepsit inter , broecompyehendant(Jqan.xn, 55). Et Apostolus :
'
quosdam nimium deflenda consuetudo, qui utique, Ecce nunc tempus acceptàbile, ecce nunc dies salutis
legibus divinis quibusseper fidem subdiderunl non .(JI Cor.yi). His documentis perdocemur quod in-
ut oportet animadversis^ quod libet et licitum non dulta lempora poenitentioe.invanum non sint dedu-
est, sed et quod licet, non tamen expedit, legem cenda, et quod fides Christi bonis semper operibus
sibi faciunt, et secundum id quod libitum fuerit, sit exornanda.
vivere se posse inculpabiliter credunt. His ita'proe- CAPUT XIII.
missis, necesse est ut unusquisque fidelis penetralia
cordis sui rimetur, et si fidem Christi quam perce- Quod<adecclesiam omndi gratia.frequenter
non eum-Deo , convenir}debeat.
pit, operibus exornal, pacti quod in
baptismale ïecit se proevàricatoremesse-cognoscat. Quia moderno tempore Ghristiani populi devotio
ôDuin ergo ienmus,habet,Xlirislîgadjûvanlejralia, ..-ajdevotioneplebium fidelium, quoesub.appstolis ex-
'viani'salutis non^verbis-tantum, sed operibus repe— -slitit,-longe-sit impar, in proecedentibus.jam ,com.
a Namqas significant. Edilum erat namque Dominussiani<icant.
505 JONiE AURELIANENSIS EPISCOPI 304
niemoralum est, et coeteraut in lib. i cap. il de In- A gredientibus de plalea oratio occurrat antequam ses-
slit. laie. sio ; nec prius corpusculum requiescat, quam anima
CAPUT XIV. pascatur ; ad omnem aclum, ad omnem incessum
Quod in ecclesia Christi non sitt otiosis turpibusque manus pingat crucem. t i
fabulis vacandum ; et quod qui hoecfaciunt, non CAPUT XVI.
solum sibi peccata non minuant, sed et majora ac-
cumulent. De observationediei Dominici, et perceplione corporis
et sanguinis Domini nostri Jesu Christi.
Multi ecclesiam ingressi,: non ad Deum" puram
Nam et in hoc obnixe deprecamur ut in observa-
simplicemque orationem dirigunt : quoniam quod tione diei Dominici, quo Deus lucem mundi condi-
ore precantur, hoc etiam mente non meditantur, et
dit, et quo auclor vitoe a mortuis resurrexit, quo
coetera ut în lib. i cap. 15 Inslit. laie. eliam Spiritum sanclum paracletum de coelis apo-
CAPUT XV. stolis misit, siculi dudum genilorem vestrumi admo-
Quod et in aliis compelentibuslocis , si locus basilicoe nendo deprecati sumus, debitam adhibealis curam,
procid fuerit, oratio ad Deum et confessiopeccalo- et tanto diei debitum
rum fieri possit et debeat. impendatis honorem ; scilicet
a Sicut sunt nonnulli, qui orandi gratia ecclesioe ut ipsa die, quantum potestis, a curis et solliciludi-
limina frequentare negligunt, ita e contrario exi- B nibus mundanis vos exuatis, et quod tanti diei ve-
stant, plerique, qui pro eo quod basilicas adiré ne- nerationem competil, et vos faciatis, et vestros
queunl, et reliquias sanctorum proesto non habent, exemplo vestro ad id faciendum erudialis et agere
idcirco vota precum suarum ad Dominum, ut opor- docealis. Ad perceplîonem vero sacri corporis et
tel, supplici devotione non fundunl, non animadver- sanguinis Domini nostri Jesu Christi, nihilominus
tenles quod Deus non sit minus in parte quam in- monemus, ut sicut Chrislianse Teligioni expedit, con-
toto, sed ubique tolus, ubique proesens, ubique mi- gruis temporibus salubriter [vos] proeparelis, atten-
rabilis. Unde ait Psalmista : Quo ibo a spiritu tuo, denles illud evangelicum : Qui manducat meam car-
et quo a fade tua fugiam ? Si ascendero in coelum, nem, et bibit meum sanguinem', habet vitam, oeter-
tu illic es; si descendero in infernum, ades (Psal. nam , et ego resuscilabo eum in novissimo die. Caro
cxxxviii, 7). In omni loco dominalionis ejus, bene- mea vere est cibus, el sanguis meus vere est polus. Qui
dic, anima mea, Domino (Psal. en, 22). Legitur ita- manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem,
in me manet, et ego in illo (Joan. vi, 55). Quatenus
que in libro Regum : Si egressus fuent poputus tuus
ad bellum contra adversarios suos , per viam in qua id exsequentes, veslro exemplo vobis famulantes ut
miseris eos, adorabunl le contra viam in qua civilas hoc faciant instruatis.
hoecest quam elegisti, et domus quam oedificavino- C v CAPUT xvn.
mini tuo , tu exaudies de coelopreces eorum, et obse- Qui imperatorum vel regum veraciter felices diei pos-
cralionem , et ulcisceris. Si autem peccaverint tibi sint'et debeant. ,
(neque enim est homo qui non peccel) et iratus fueris . Hoc opusculum, oplime rex, ob amorem salutis
eis, el tradideris hostibus , et caplivos duxerint eos in vestroe digessimus, humiliter deprecantes ut' illud,
terram longinquam, vel certe quoejuxta est, et con- sicut jam in proecedentibus dictum est, libenter lé-
versi in corde suo in le\ ta ad quam captivi ducli fue- gère et audire dignemini, quatenus libentius .atque
rint, egerinl poenilenliam, et deprecali te fuerint in fréquentais deinceps serenitali vestroe ea quoe ad
terra captivitatis suoe, dicentes : Peccavimus, inique salutem animoevestroe el honorem regni perlinere
fecimus, injuste egimus, et reversi fuerint ad te in toto cognovero, alaeri animo scribam. Quod tamen opu-
corde suo, et in tota anima sua, in terra captivitatis sculum non meis, sed beati Augustini doctoris exi-
sua;, ad quam ducli sunt, adorabunt te contra viam mii verbis finiendum ralum dignumque duxi, ut in
terroe suoe, quam dedisti palribus eorum, et urbis eis perspicue eognoseatis qui imperatores, quive
quam elegisti, et domus quam oedificavinpmini luo, reges felices diei possintet,,debeant. Scribit autem
tu exaudies de coelo,hoc est, de firmo habiiaculo luo in libro v de Civitate Dè|ir{Cap. 24), inter coetera,
preces eorum, et faciès judicium eorum (III Reg. ita : t Nçque nunc nos Chrislianos quosdam Jimpe-
vin, 44 seq., et II Par. vi, 54 seq.). Et in libro Da- ratores ideo felices dicimus^,quia vel diulius ,impe-
niel : Quod cum Daniel comperissel, id est, conslitu- rarunl, veWniperatores filios morte placida relique-
tam legem, ingressus in domum suam, et feneslris runt, vel hdsles reipublicoe domuerunt, vel inimicos
apertis in coenacido contra Hierusalem, tribus tempo- cives adversus se insurgentes, et cavere, et oppri-
ribus in die fleclebat genua, el adorabat, confitebalur- mere poluerunt. Hoecenim et alia vitoe hujus oerum-
que coram Deo suo, sicut et ante facere consueverat nosoe vel munera vel solatia quidam etiam cuîtores
(Dan. vi, 10). Apostolus quoque ait : Volo ergo viros doemonumaccipere meruerunl, qui non pertinent ad
orare in omni loco, levantes puras manus sine ira et regnum Dei, quo pertinent isti; et hoc ipsius 1mise-
disceptatione (I Tim. H,- 8). Hieronymus ad Euslo- ricordia factum esl, ne ab illo ista, qui în eum cre-
cliïum : « Egredienles hospilium armet oratio ; re- derent, velut summa bona desiderarent : sed felices
a Sicut sunt nonnulli. Hoc quidem caput ïnte- mus, quod in iis quoe hic exscribit Jonas ex libro
grum reperitur supra, in cap. 14 libri de Instit. tertio Regum, occurrunt varioe lectîones non paucoev
laie. ; sed idcirco iterum edi oporlere arbitrati su-
505 DE CULTU IMAG1NUM.— PRiEFATlO. 506
eos dicimus, si juste imperant, si inler linguas su- A quod aspere plerumque coguntur decernere, mise-
blimiter honorantium, et obsequia nhnis humiliter ricordiae lenitate et beneficior'um largitate com-
salutantium non extolluntur, sed se homines esse pensant : si luxuria tanto eis esl castigatior, quanlo
meminerunt : si suam potestatem ad Dei cultum ma- possil esse liberior : si malunl eupiditatibus pravis,
xime dilatandum, majestati ejus famulam faciunt ; quam quibuslibet gentibus imperare ; et si hoecom-
si Deumtiment, diligunt, colunt; si plus amant il- nia faciunt non propter ardprem inanis glorioe, sed
lud regnum, ubi non timent habere cousortes : si propter charitatem felicitatis oelernoe; si pro suis
tardais vindicant, facile ignoscunt ; si eamdem vin- peccatis, humililalis, et miseralionis, el oralionis
diclam pro necessitate regendoe tuendoeque reipu- sacrificium Deo suo vero immolare non negligunt.
blicoe,non pro salurandis inimicitiarum odiis, exe- Taies Christianos împeralores dicimus esse felices,
runt : si eamdem veniam non ad impunitatem ini- intérim spe, poslea re ipsa futuros, cum id quod ex-
quitatis, sed ad spem correctionis indulgent : si speclamus advenerit. » Deo gratias.
DE CULTU IMAGINUH
LIBRI TRES,
Quos, imperante Luaovico Coesare, edidil adversus blasphemias Claudii Taurinensis Ecclesioe
episcopi.
(Ex BibliolhecaveterumPatrum, soec.îx.)
JON.E PMFÀTIO
In sequens opusculum Carolo régi porrectum.
Dilecto Carolo, inclyto régi, Jonas, minimus fa- B natione Hispanum, nomine Claudium, qui aKqmd
t mulorum Christi famulus, geminam optai salu- lemporis in palatio suo in presbyleratus mililaverat
tem. honore, cui in explanandis sanctorum Evangelio-
Quantus dominus noster gloriosissimus genitor rum lectionibus quantulacunque notilia iuesse vide-
vesler, Deo dileclissimus, Ludovicus Coesarreligio- batar, ut Italicoe plebis, quoemagna ex parte a san-
sissimus, in fidei sineerilale totius bonitatis virtute, ctorum evangelistarum sensibus procul aberat, sa-
proborum morum claritudine, sapienlioe ac sancli- croe doetrinoe consultum ferret, Taurinensi proesu-
tatis dote, divinique amoris ac timoris fervore ex- lem subrogari fecit Ecclesioe.Sed quam pestiferum
sliterit, et in eeclesiaslicis negoliis, Domino admi- dogma et ab Ecclesioeauctoritate abhorrens in ple-
niculante, ad honorem el cultum divinum pertinen- bem sibi transfuderit commissam, libellus quem ad
tibus augmentandis et gubernandis emicueril; quan- Theodemirum venerabilem abbatem, se, charilate
tumque imperium palernum (quia sic Deus voluil) imperante, corrigenlem el a superslitiosa doctrina
jureoequissimosortiras, rectissimo justitioe libramine avertere volentem, scripsit, eumdem légère et nosse
tenuerit rexeritque, et contra hoslium impetus mili- volenlibus patenter demonslral. Memoratas denique
tariter muniverit, et Ecclesiam Christi pretioso san- libellus eidem domino nostro, genitori vestro, sin-
guine redemptam, suoque regimini divinitas com- Q cerissime ac religiosissime orthodoxam fidem cO-
missam, moram patris tui,-videlicet pii et homo- lenti, ob defensionem sanctoe matris Ecclesioe, quoe
nymi viri Caroli nobilissimi Augusli, imitans, imo ab eodem Claudio, sicut texlus suarum Iitterarum
supergrediens, disciplinis liberalium artium educa- prodit, hostiliter impugnabatar, delatus est. Qui ab
verit, et mriusque Testamenti sancti paginis atque eo suique palatii prudenlissimis viris examinalus,
eximiorum Patrum dictis, ad propellenda hoerelico- justo judicio repudiatus. Quem licet ego nec lege-
rum dogmata venenata, et instruxerit et instrui fe- rim, nec viderim, quoddam tamen ex eo excerplum,
cerit, cunctis catholicoe aposlolicoeque fidei filiis eodem genitore vestro mittente, suscepi. Proecipiens
perspicuum esse non ambigitur, quoniam rêvera id el monens [Forte, proecipiebatet monebat] memoratas
quod dicitur in promptu esse cernitur. Is namque Deo charus Coesarut ad refellenda et improbanda
Deo dilectissimus princeps, inter coetera bonitatis ejusdem Claudii, quoein eodem excerpto perversis-
suoe studia, erga divinum cultum ainplificandum sima continebantur, dicta, el in blasphemiam vitu-
iuulliplici modo ferventia, quemdam presbyleruw perationemque sanctoe Dei Ecclesioe irrcverenter
307 JON^E AURELIANENSIS EPISCOPI 308
erant jaculata, secundum tenuilatem sensus mei, A lii- Sed his geminis pestibus minime contentas, al
quantum Deus annuisset, nullatenus rescribere omit- tiorï perdilioms suoebarathïo sese proecipitemdédit,
terem. Cujus jussioni libentissime parens, prout dum infestissimi hostis sanctoe Dei EcclesioeÂrii se
Deus posse dédit, et facultas lemporis sivit, quod- seclatorem discipuluriique et in vita et in morte
dam opusculum dirigere coeperamet magna ex parte exstilisse monstfavit : in vita quidem, docendo et
digesseram. Sed âudiens eumdem Claudium juxta proedicàndo; in morte quoque, in nefandis codicl-
humanam condilionem ultimum clausisse diem, ab bus suis eumdeiii errorèm a se scriptum relin-
eodem opère perficiendo stylum meum feriendum qùendo. Secta quippe ejusdem Arii, olim a sanctis
statui. Rebar enim quod illo moriente pariter ejus Palribus damnala catholicoque mùcronesubperpetuo
error nusquam comparuissel, secundum Domini analhemate corifossa, quoeah eodem Claudio dicitur
senlenliam dicentis : Delebo memoriam Amalec sub resuscilata, necesse est ut sagacissimo quoesîtu et
coelo (Exod. xvii), nihilominus memoria illius per- diligenlissimo scrutamine exstet inventa et in lucem
versoe doctrinoe deleta fuisset in omnium virorum proeferenda [Forte, proferenda],elcumresuscitatore
prudentium pectore. Sed quia, ul relalione veridica suo ab ecclesiasticis viris rursus sanctarum Scriptu-
didici, non modo error de quo agitur in discipulo- rarum lelis ferienda alque frustranda ; ne, quod
rum suorum mentibus reviviscil, quin potius, ëb '.B absit, si delituerit, simplicium mentibus in processu
dicenle, hoeresis Ariana pullulare deprehenditar, de temporis virus mortiferum propinet, et in perpe-
qua fertar quoedam monumenta librorum conges- luam damnationem indueat. Humiliter igitur fiagito
sisse, et ad simplicitatem et puritatem fidei catho- clementiam serenitalis vestroe, rex prudenlissime,
licoe et aposlolicoeoppugnahdum in armario episco- ut si quid in eodem opuscùlo ulilitalis invenerilis,
pii sui clandeslina calliditale reliquisse; non sum graianler suscipiatis, eumque habeatis el haberi fa-
ausus quin, monilu el hortatu filiorum sanctoe Dei ciatis, vosque legatis et vobis legi jubeatis. a Ex-
Ecclesioe,opus quod p'roetermiseramenucleatim dis- cerptum porro mihi missum ideo inler hanc proefa-
cutiendum repelerem, et singulis quoe supererant iionem et opusculum suhsequens interserui, ut quis-
perverse objeetis ralionalibus atque piissimis anti- quis idem légère et scrutari volueril, primum, rogo,
thetis adliquidum obviarem. Quod ergo pro viribus hac proefationelecta, idem excerptum légat et exa-
exsecutus, idem opusculum juxta imperium patris minet. Et tune demum ad memoratam opusculum
vestri, ob capacitatem mei seusus digerens, vobis aut probandum aut improbandum manum mittat.
offerendum mérita judicavi, ul quod patri vestro El quidquid minus responsum minusque proemissis
imperanli reddere non quivi, id vobis et illi pari 1er pravis objeetis conlraitum repererit, suoe sanioris
reddam. Sufficere namque Claudio poterat ad cumu- ^^ uberiorisque intelligentioescriptis et dictis, ob ho-
lum miseriarum suarum error quem secutus est, norem et defensionem sanctoe Dei Ecclesioe, sup-
duorum scilicet ïioereticorum, Eustathii et Yigilan- pléai.
a Excerptum cûjus meminit hic desideratur ; ne- proeterea reperitur infra ante libruni responsionum
que vero eo magnopere opus est, cum singula ejus Dungali adversus eumdem Claudium ( Patrologioe
excerpti verba impugnet auclor in sequentibus, et lom. CY, col. 459).
-LIBER PRÏMUS.
Disertissimos viros et eloquentissim'os,atque ca- scopus, qui, juhcto sub scelératissîmo terrbri Êli-
iholicoeel aposlolicoefidei inviclissimos defensores, phanlo Toletanoeurbis episcopo, secundum huma-
Hispaniam prôtulisse manifestum 'est. Quorum imi- nitatem non esse proprium filium Dei, sed adopti-
tanda exempta et documenta sequen'daquia injrom- vum proedicare âusùs est, el hac virulenta doctrina
ptu liabenlui", et Ecclesioe amplectunlur, ab eis, ûierque Hispàniàm magnà ex parle infecll. Deinde
Christo îâveute , non ab jure [Forte abire] sancta âpostolorum Christi actus ïmitari vider! volenles ,
salubriler inslruitar et fovetur Ecclesia. Sed quo- '.D cum ipsi non âpbslol' Chrisli, sed proeconesessent
niam soepissimeet hoeresiarchas simplicitatem ca- hostis antiqui, un'usquisqûe separalim divérsas pro-
lliolicoe fidei pervërsis doginatibus commaculare co- Viiicias, ëadem sua in'sana doctrina imbuehdas, ap-
nan'les, el multifariis superstitiohibus auctoritati petiVer'e.Eliphantùs scilicet Astarias et Galliciam,
sanctoe Dei Ecclesioecontraeuntes, creavit, et bac- cujuk di'scip'ulosapùd Aslùres më aliqu'andb vidisse
tenus cre'are ribn cessât, cunclis valde fidelibusdo- memini, 'quos et c'alh'olicorùmvirorum rêgionis il-
lendùm test. Ut igitur coelerosomittam, emersit ex lius, qui éorum vesanab doctrinoe secundum sanam
eadem Hispania, tempore sanctoememorioe Caroli doctrinam ràliohabiliter renîtebantar, relata, per-
piissinii alque invietissimi Augusti, quidam Félix spicuilatisque meoeprobatu, secundum eorum actum
nomine, actu xnfelix, Urgelilanensis civitatis épi- et habitum, eertissimbs antichristos esse liquidb
509 - DE CULTU IMAGINUM.— LIB. I. 310
deprehendi, manifeste cernens in illis illud beat! A J sanoe doctrinoe arietibus conquatere el ad sibi ce-
Ambrosii eompleri a • Habitas mentis in corporis dendum passim convertere possel; sed quantum
statu cernitur. Et illud cujusdam,:- hac opinione seipsum irriserit, liquido claret. Quo •
Fronshominisproprioementis depromitamiclum. uiam ejusdem piissimi principis solertissimo studio,
Qualisvultuserit, laliacordagerit. ita quotidie, Domino'opilulante, ad meliora succre-
Quibus verissime [et aperlissime cognïtis, et quia scit, ut omnibus sanoe fidei perspicuum sit eam et
jam secundum apostolicum proeceptum, ut ab eadem in fidei sinceritate salubriter roborari, et in cogni-
sua erronea proedicatione désistèrent admoniti fue- tione divinarum Scripturarum sapienter dilatari et
rant, et tamen in eodem errore permanebant, ul spirilaliler fructificari. Quoeeliam ita super firmis-
hoerelicos devitavi. Porro idem Félix, cum mullis simam petram fundata consistit, ut nec portoe inferi
apud Seplimaniam eumdem hauslum pestiferum ei proevalere (Matth. xvi), nec vis fluminum, nec
propinaverit, eum tamen Gallioe" Germanioeque, flatus ventorum a suo eam fundamenlo possint
quantum in illo fuit, propinare volait. Sed, divina quoquo modo amovere. Unde non inconvenienter de
gratia admimeulante, nulluni apud Galliam Germa- illa illud decantatur evangelium: «Yenerunl flumina,
niamque ejus error locum invenire quivii, quoniam fiaverunl venli, et non potuerunt eam movere, fun-
non solum apud Germaniam studium litterarum et B ] data enim erat supra pelram'(.îia»/i. vn ; Luc. vi). i
amor sanctarum Scripturarum, verum etiam apud Quia igitur idem charissimus Deo princeps, divino-
eamdem Galliam (quoesola, leste Hieronymo, mon- que plenius amore succensus, et coelesli gratia ad-
slra non habuit, sed viris semper fbrlibus et elo- jutus. eamdem Ecclesiam sibi creditam instanler
quentissimis abundavit), ejusdem memorabilis viri erudit, armisque spiritâlibus munit, el dicti's et
solertissimo studio et fervenlissimo desiderio actum exemplis incessanter ad alla sustollit, dignum est
esl ut, Domino opem ferente, in sibi commissoeEc- ut, sicut paler illius magislri ejusdem Claudii, adlii-
clesioefiliis et liberalium artium apprime disciplina bita sanctarum Scripturarum aucloritate, damnavit
et divinarunTScripturarum perfecte polleret intel- eiïorem i>,ita nihilominus isle gloriosus filius ejus,
ligentia ; quibus milites Christi, ut pote inviclissi- nulli pielate, sapienlia et fortitudine secundus, di-
mis armis munili, ejus vesanam doctrinam propul- scipuli ejusdem Felieis vesanas damnel blasphe-
savei-unt. Ejusdem namque principis jussu in unum mias, divinarumque Scripturarum telis confodiat,
coacti, adhibîta etiam sanctoeRomanoeEcclesioeau- Ecclesiamque commissam, Christo secum pugnante,
ctorilate, eumdem Felicem damnaverunt, imo eum, ab his et hujuscemodi erroribus immunepi liberam-
auclore sui erroris, Nestorio, quem imitatus est, "que Teddat. Quod quidem qualiter ejus pio,sagacis-
perpeluo anathemati mancipaverunt. Mem'oratoau-' G simoque studio actum sit, in processu hujus operis,
tem orthodoxo principe Carolo rébus humanis Deo annuente, patebit. Is itaque de quo agitar,
exempta, gloriosus filius ejus Ludovicus, pîetate, exortus ex eadem Hispania, ejusdemque Felieis di-
sapienlia et fortitudine, lanto non impar genitori, scipulatui ab ineunle oetate inhoerens, per aliquod
paternum (quia sic Deus Voluit) triumphaliter sor- tempus in palatio memorati gloriosissimi ac sere-
tilus est împerîum. Quo féliciter imperante, idem! nissimi, Deoque amabilis Augusti, in officio presby-
Félix in quodam discipulo suo nomine Claudio, ut teratus militavit. Sed ul aliorum uiilitati doctrina
pote (ul verbis beatï Hierouymi utar) Euphorbus în proedicationis evangelicoe, quoe illi adniodurn inesse
Pytbagora, renascilur : utique, etsi non ut' pridem videbatur consuleret, ipsius piissimi principis cle-
fidei ealholicae regulam, ecclesiasticas tamen tradi- mentia proesulTaurinensis subrogalus est Ecclesioe.
liones quam venenàtis telis per eumdem discipulumi Qui dum super gregem sibi creditum pro viribus
suum jaculari nisus sit, lireviter mémorandum esl. superintenderet, eumque proedicationis suoeinslantia
Antiquus etenim hostis, iuimicus generis humani,; ad amorem coelestis pa.lrioe, quantum videbatur,
ecclesiastieoequietis impatiens, qui non cessât lo- accendere satageret, vidit eum inter coetera quoe
lium *malitioesuoe, quantum sibi diyinitus permitti-. emëndatiorie digna gerebat, superslitiosoe, imo per-
tur, in agruni-sanctoe Dei Ecclesioejugiter superse-. v niciosoe, imaginum adoralioni, qua plprimmft non-
rere, exagitavit memoratum Claudium qujbusdami nulli illarum parlium lahorant, ex inoblta consue-
insidiarum suarum furiis, et in tantam audaeiamx ludine deditum esse: Unde immpdevato et indiscrète
prorumpere suasit, ut contra Ecclesioe auçtorilatemi zelo succensus, non solum pictaras sanctaruni re-:
nonnulla frivola et inepla scriptitarit, quoe in sub-. rum gestarum, quoenon ad adprsipdum, sed splum-
sequentibus demonslrabuntur. Reor igitur eum opi- modo (teste beatp Gregorio) $d instrueqdas nesçien-
natum quod obeunte piag memorioepio principe Ca- tium mentes, in ecclesiis suis antiquitus fieri ppr-
rolo, adeo in Ecclesia, quam sanctis proeçedenlibuss missoesunt, verum etiam eruces materiale,g, qpibus
meritis idem inclytus filius ejus, nutu divino, re- ob honorem et recordationem redemptionis suoe
, gehdam tuendamque suscepit, cognitionem divina- sancta consuevit uti Ecclesia, a cunctis parochioe
rum Scripturarum labefactaverit, ut eam suoeve- suoe basilicis dicitur delevisse, evertisse et penitus
^ Ambros. in Episl. I ad Timotheum. est ut seripserit libellum illum impium, qui ex hoe-
h Carolus Magnus damnavit errorem Claudii ico- reticorum officina prodiit illius nomine conlra ima-
ïfomachi, ex Scripturarum aucloritate; tantum ab- gines, anno 1549#
311 iONM AURELIANENSISEPISCOPI 512
abdicasse : sed quia errorem gregis sui rationeeor- j&.amore provocatus, eidem Claudio, ut ab his se quoe
rigere neglexit, et eorum animis scandalum ge- reprehensibiliter agebat et docebat eompesceret, lit—
neravit, et in sui detestationem eos quodammodo teris charitate refertis mandari curavit. Ille e contra,
prorumpere coegit. Nam si beati Gregorii dictis fraternoe admonitionis impatiens, turbidaque indi-
ad Serenum Massiliensem episeopum scribentis gnatione permolus, non solum in illum juste se red-
obedienter parère, nec non et apostoli Pauli salu- arguenlem, verum etiam in omnes sanctoe calho-
bria facta sequi, voluisset, nequaquam tam irratio- licoeet aposlolicoe Ecclesioe sincerissimos cultores,
nabili facta se proecipitem dedissel. Sicut enim ex Galliam Germaniamque incolentes, Christoqub Do-
libro Aetuum aposlolorum (Cap. xvn) didici- mino devotissime militantes, et ah imaginum super-
mus, atque Histarioe tripartitoe auctoritate asti- stitiosa adoralione immunes, diversarum reprelien-
pulante cognoscimus , cum venisset idem beatus sionum ac viluperationum jacula inlorsit, eosque
Paulus Aihenas, et chitalem replelam idolis con- et idololatrioe abominatione, et falsoe religionis su-
spexisset, aras ab illis honoratas non destruxit, perstitione, et innumerïs aliis sceleribus irretitos,
sed ralione ignorantiam redarguil, veritatis jura sicut textussuarum litterarum demonslrat, appellare
monstravit. Dicitur etiam Claudium eumdem adver- non erubuit. Unde mirari satis hominem nequeo, ut
sus reliquias sanctorum non conlemnendas (ut pote B '. qui disciplinam recte loquendi nescit, non solum do-
quorum mors pretiosa in conspeclu Domini, eorum- \ cere, verum eliam alios reprehendere, et, quod his
que sepulcra, ut a sanctis Patribus .iraditum esl, ho- ineptius est, in reprebensionem peritorum virorum
norànda) quoedam nefanda dogmatizasse, et usque Iibrum proesumpserit evomere. Yerum nisi ob ejus
uunc dogmalizare. Quoelicet séries litterarum sua- errorem vanissimum refellendum, et quorumdam
rum manifeste non indicet, ex his tamen quoeinnuit, simplicium deceptionem cavendam, videlicet ne illius
et ex veridica quorumdam fidelium relatione, ila se pestifera doctrina eorum quoquomodo miserabilis
rem habere liquido claret. Quapropter verisimile fierel ruina, nequaquam illius imperila scripta in
Videtur hujus novilii sanctoe Ecclesioe hostis mauibus forent sumenda. Quoniam si ab his qui
animam ex duorum animabus priscorum cornpaclam, litteraria arte imbuti sunt vel tenuiler diseutiantur,
alque uno corpori indeptam, Yigilantii videlicet et pêne nihil in eis reperitur quo ars recte loquendi et
Eustathii, qui, ut verbis Sedulii ulamur, ambo errore scribendi non offendatur, exceplis his quoe deialio-
1
pares, quanquam sunt diversa seculi. Licet enim in rum opuseulis furlim subripuit, et quibusdam sub-
plurimis ab alterutro desciverint, in contemnendis tractis atque mutatis, eompilatoris usus officio, ut
tamen sanctorum martyrum reliquiis eorumque se- stsa, suo inseruit operi. Fertur inlereà in suggilla-
pulcris dehonorandis, et nonnullis ecelesiasticis tra- G lionem ejusdem abbatis totiusque GallicanoeEccle-
ditionibus reprehendendis, unum perversissime sen- sioe, tantoeprolixitatis evomuisse libellum, ut magni-
serunt. Quorum alterius error a bealo Hieronymo, tudiue sua qûinquagenis psalmis Davidicum supera-
sanctoe Dei Ecclesioeeximio doelore, veritatisque fi- veritPsalterium, de quo nonnisi quoddam excerptum
delissimo assertore, et vesani erroris experientissimo in manus parvitatis nostroe est perlatum, cujus hoc
exsecratore, strenue superalus ; alterius vero in est exordium : TITULDSLIBRI.Apologelicum atque
Gangrensi concilio perpetuo analhemate a sanctis Rescriptum Claudii episcopi adversus Theodemirum
Patribus est destructus. Necesse est ergo ut quicun- abbatem.
que hujuscemodi damnatorum errores imilalur, et Quam absurdissima et rïdiculosa, quamque auri-
canonica aucloritate percellatur, el eorum perpetuo bus virorum peritorum tituli istius sit faslidiosa con-
analhemali socielur. Is quippe de quo agimus, quia structio, ipsorum puerorum qui adhuc liberalibus
non simpliciter graditar, sed a recto tramiteaberrans, initiantur discipb'nis, facile aperteque potest probari
sanctorum Patrum terminesjactanler transgreditar, judicio. Sed idcirco certoe personoe ejusdem tituli
non frustra, sed quodam, ut creditur, vaticinio, rusticitatem patenter non adscribimus, quia incertain
Claudii sortitus est nomen. Quoniam, quanquam habetur utrum dictatori an scriplori, vel certe ex- '
-°
magistri sui (quod qui nos régit longe faciat !) non ceptori, ascribenda sit. Ad sequenlia ergo, ' quoe
videatur aperte sequi errorem, in eo tamen quod propria tua, o Claudi, esse non ambigimus, apostro-
ecclesiasticoe auctoritati claudicando contraire niti- phen facimus, et non de his quoein eodem opère luo
tur, non immerito nomen Claudii sortitur, eorumque perverse scripsisti cum aliis, sed magis tecum ma-
numéro jure asciscitur de quibus Psalmista : Filii, num volumus conserere. Ais namque contra memo-
inquit, alieni mentili sunt mihi, filii alieni inveterati ralum Theodemirum venerabilem abbatem :
sunt, et claudicaverunt a semilis suis (Psal. xvn). i Epistolam tuam, cum adjunctis super capitulis,
Quidam sane sanctoereligionis proposito venerandus, « plenam garrulitale atque stoliditate, per quemdam
et honeslate vitoe imitandus, debitoque honore no- c accepi rusticum portitorem, in quibus capitulis
niiuaudus, Theodemirus Pater monachorum, nunc e denuntias te lurbatam, ita inquiens, eo quod ru-
jam rébus humanis exemptas, cum jam longelateque » mor abieril ex Iialia de me per omnes Gallias,
fama crebrescente, ab eodem Claudio talia geri el t usque ad finem Hispanioe,quasi ego sectam quam-
proedicari contra auctoritatem ecclesiasticam didi- i dam novam proedicaverim conlra regulam fidei ca-
cisset. ^charitatis Officio duclus, et unie» gentis « tholicoe, quod omnino faïsissimum est. » Esta hoec
SIS DE CÙLTU IMAGINUM.— LIB.. I. 514
apdlogetice Theodemiro abbati scripseris, cur a coe-A num, bonus seductor est ; si abono admalum, malus
terorum loesione, inlemperanlior insontes noevisin- seductor est. Si lanti viri, o Claudi, dicta nota tibi
ficis falsitatis? Nam si diligenter eadem scripta tua fuissent, non tam proecipitanter, aperto ore spumo-
animadversa fuerint, ' procul dubio non solum in sisque labiis seductorem solummodo in malam par-
eumdem Theodemirum abbatem, sed etiam in Italos, tem posuisses. Quapropter quia constat nos veraciter
elGallos, atque Germanos, venennm quodlethaliter caput noslrum Christum, non ut membra diaboli,
potasti, utique lethaliter éructasse reperieris. Enim- sicut scripsisli, sed eum magis, ut illius fidelia
vero si per singula monstruosorum verborum taorum membra, bonum seductorem credere, et proclamare,
constructiones reprehendendo discutere coeperimus, et proedicare : procul dubio oequissimum est quod
magni erit operis exseculio, opportunique temporis tam detestabile vilium non exsecranti, sed potius
supervacua impensio, quas lecloris prudentissimo infideliter jaculanli, ascribendum sit. Sequitur in
judicio tempore suo reprehendendas relinquentes, eodem opère tuo :
quem sensum textus litterarum tuarum conlineat, « Ego enim, inquis, non sectam doceo, qui unita-
pro capta intelligentioe nostroe sçrulari nitamur. ii tem teneo, et veritatem proclamo, sed sectas, et
Videris itaque primum in earumdem litterarum tua- c schismata, et superstitiones, atque hoereses in-
rum exordio impatientioeet levilatis atque iracundioe B « quantum valui compressi, contrivi, expugnavi, et
arguendus, eo quod fralernoe dilectionis' immemor, « expugnare in quantum valeo, prorsus Deo auxi-
poslposita moderala diclione el gravitate sacerdo- c liante, non cesso. i Mirari satis nequeo, quanquam
tali, tibi amicabiliter familiariterque scribentem, artis grammatieoe ignarum, utcunque tamen exerci-
garrulitatis et stoliditalis elogiodenolaveris. Ais etiam tatum in divinis Scfipiuris sensum habentem, tanta
post pauca : oblivione captum, ul te neges sectam docere et uni-
« Necmirum est si de me ista dixere diaboli mem- latem profitearis tenere, et veritatem proclamare :
« bra, qui ipsum caput noslrum et seductorem et cum utique proedicator Christi et sectam docere et
« doemoniacumproclamaverunt. » Quos itaque hoc unitatem catholicoefidei tenere et verilalem possit
loco diaboli membra, qui ipsum caput noslrum et proedicare. Illam sectam dicimus, quoe finem boni
seductorem et doemoniacumproclamaverint, solulis sectatur. Unde ait beatus Augustinus in libro de
moderationis habenis, vocitas, nisi Gallos, ad quos Civitate Dei (Lib. ix, cap. 1) : Nulla est igitur causa
superius tuum rumorem pervenisse, et in subsequen- philosophandi, nisi finis boni. Quamobrem, quoe
tihus ora sua ad le blasphemandum aperire scripsi- nullum boni finem sectatur, nulla philosophioesecta
sti ? Unde patienter le interrogo quinam potius dia- dicenda est. liem idem paulo post : Proinde quo-
boli membra vocandi sint, utrumne illi qui nec hoe- 'G niam Marcus Yarro, bas quatuor adhibens differen-
resi,nec schismate, nec alio quolibet errore ab tias, id est, ex vita sociali, ex academicis novis, ex
ecclesiastica auctorilate scinduntur, an illi qui, Cynicis, ex islo vitoe génère tripartilo, ad sectas du-
superbioe fastu elati, ei quodammodo resullare centas-octoginta octo pervenit, et quoe'alioepossunt
proesumunt. Qui cum responderis : Insultatores, imo simililer adjici liis omnibus, quoniam de seclando
impugnatores, merito diaboli membra appellari, summo bono nullam inferunt quoestionem, et ideo
alteri hujuscemodi erroribus subactoe,non Gallicanoe sectoe non sunt nec vocandoesunt, etc. Hoecbeatus
Ecclesioe, lam funestam nomen poterat aptari, quoe Augustinus de secta quoesolummodo summum bo-
caput suum Chrislum non, more infidelium'Judoeo- num sectatur, adversus philosophos dixerit. Coete-
rum, doemoniacum, quod utique illorum proprium rum, quod secla et in bonam et malam accipiatur
est, eorumque qui spiritu agitantur immundo, sed partem, aposlolico instruimur documenta : in bonam
in Spiritu sancto doemonum ejeclorem et fideliter siquidem, sicut habes in Epislola ad Tiinolheum :
- crédit et veraciter praedical. Seductoremporro, quem Seclare vero justiliam, veram fidem, charitalem, pa~
slylo inerti in malam absolute posuisti partem, de- cem cum his qui invocant Dominum de corde puro
monstras te in hoe dicta, sicut et in aliis multis,. (II Tim. n); in malam aulem, sicut habes in Epi-
inscium ecclesiasticoetraditionis fore, quoeseducto- ' stola ejusdem apostoli ad Galatas (Cap. v) : qui inter
rem, juxta documenta sanctorum Patrum, et in bo- coetera opéra carnis sectas quoque duodeeimo ponit
nam et in malam accipit partem. Patet enim te dicta loco. Sectoeigitur Latine, Groecedicunlur hoereses:
beati Augustini in Expositione Evangelii Joaunis a seclando quippe sectoe nominantur. Quod autem
Evangelistoe{Tract, vn), de cujus dictis nihil le la- aiste et schismata et superstitiones pro viribus com-
tere jactitabas, penitus ignorasse, quoeita se habent : pressisse, videris procul dubio tibi conlrarius exi-
Alii dicebant : Bonus est, alii autem non, sed seducit slere. Ille namque qui irrationabiliter subjectarum
lurbas (Joan. vu). Dictum esl enim hoc ad eorum sibi plebium mentes scandalizare traditionesque ec-
solatium, qui postea proedicantesverbum Dei futuri clesiasticas tam impudenter reprehendere, et lot
erant ut seductores et veraces : si enim seducere de- tantisque sanoefidei sincerissimis cultoribus abomi-
cipere est, nec Christus, nec apostoli ejus. nec quis- nationum nomina non metuit ascribere, nequaquam
quam seductor débet esse Chrisiianus; si autem se- compressor, sed potius èrector et auctor schisma-
ducere , aliunde aliquem ad aliud persuadendo du- - tum ac superslitionum judicandus est. Quod vero
cere esl, quoerendumunde el quo : si a malo ad bo- dicis sectas et hoeresesle contrivisse et expugnasse,
315 JON^E AURELIANENSISEPISCOPI 516
magna tibi fallaciter promitlis. Si contriioe sunt, A lur, eorumque dictis, ne in lalibus delinquatur, sa-
cur instinctu diabolico rursus emergunt? Si expu- lubriter obediatur. Reor itaque, si coram adfores,
gnatoe, cur redeunt, et ecclesiaslicoeauctoritatis pa- Claudi, te forte responsurum : Idcirco imagines ana-
cem jaculantur? Verum si calalogus illustfium vi- themala appellasse, eo quod se ea adoratione ado-
rorum qui in proeinctu fideî viriliter decertavere, rantes, quoe soli Deo debelur, analhema efficiunl.
el hoeretica agmina catervatim subruere, exacte re- Bene quidem responderes, quia nobiscum, imo cum
c'enseatur, nequaquam tuum nomen in eo reperietur. omni catholica Ecclesia, in hac sentenlia sobrie
Hoereses porro quas adhuc, ul dicis, expugnare non concordares. Omnis quippe res divinitus prohibita,
"cessas, cum nusquam in iota mundi lalitudine a elsi non uatura sui, eadem tamen prohibitionc qua
se expugnarî aut sciantur, aut audiantur, nullos prohibila est, sese contra fas appetenlem, colentein,
compendiosius quam auditores luos opinari possis, adoranlem, inexilium anathensatisdemergat necesse
quos forte, quia schismati luo soeios facere nequis, esl. Unde est illud in libro Josue : Analhema in me-
idcirco ut hoereticos le expugnare scribis. Sequilur : dio lui, Israël (Josue vu). Ob cujus reatum Achan,
c Hoc autem, inquis, idcirco provenit, quia post- Dominici proecepli transgressor, grandine lapidum
t quam coactus suscepi sareinam pastoralis officii, occubuit. De qua" re multa alia in divinis eloquiis
t missus a pio principe, sanctoe Dei Ecclesioe filio, "' exempla reperiri possunt. Yerum, quanquam hoec
c Ludovico, veni in Italiam, eivitatem Taurinis, in- ila se habeant, in vitaperalionem tamen ac repre-
e veni omnes basilicas (contra ordinem veritalis) hensionem proedecessorum tuorum, et in eo quod
€ sordibus anathematum et imaginibus plenas. i eumdem errorem discrète, ralionabililer ac patienter
Iïorum verborum valde informem constructionem, corrigere detrectasti, quam procaciter ac culpabili-
barbarismis ac soloecismis oppletam, spernendo ler egeris, nemo nisi qui sanum non sapit ignorât.
bmittimus, sensum ut possumus indaganles. Verum Subneclis post hoecin proseculione tua :
est, inquam, quod intulisli quod a pio principe, san- « Et quia quid homines colebant, ego deslrui [pro
cloeDei Ecclesioefilio, domino Ludovico Taurinensi i deslruere] solus coepi. J Veritas esforsan ne asinos
Ecclegioeproelalus sis : utrum coacle, ut asseris, an pulareris dicere, ideovoluistihomines nescio quidco-
sponte, soli Deo relinquitur. In eo vero quod inerli lenles ex superfluoponere: el quanquam conjici datur
conslructione prosequeris, ita inquiens : « Inveni quod sùbaudiri voluisti, aut imagines, aut cruces,
omnes basilicas sordibus anathematum et imagini- aut reliquias sanctorum martyrum, aut certe preliosa
bus plenas, calumniaris proedecessores tuos easdem corpora eorum : sed quid horum sùbaudiri volueris
basilicas, non servilute divina, sed anathematibus „ ignorantes. Hoc nobiscum te scire scimus, quod
"
replevisse, et non solum illos, verum etiam plebem cullus adversarum rerum sit, propriequerationalium
illius parochioe in ejusdem basilicoe anathematibus, creaturarum. Bruta vero el irrationalia animalia non
non cullibus divinis eatenus deseruisse. Quod si ve- colunt, sed coluntur : idcirco quam superflue homi-
rum esl ut omnis clericalis ordo parochioe luoe, nes posueris, ipse videto. Si igitur a cultu supersti-
relicto eultu divino, pro Deo sordes anathematum tiosarum rerum homines rationabiliter (ut decue-
colat et adoret, largissimis fidelium lacrymis lugen- rat) avertisses , laudabiliter utique egisses, et re-
dum et plorandum est, Deique immensa misericor- prehensione indiscretoe actionis caruisses. Sed quia
dia suppliciter exoranda, ut hujusmodi a salute hoc facere renuisli, reprehensione dignus exislis.
propria aberrantes cilo resipiscant, el ad viam ve- Quod vero ais : Ego destrui solus coepi, cum dictïo-
ritatis redeant, eumque qui jure colendus et adoran- nem tuam forsitan schemaie quod vocatur by.owxi-
dus est, colant et adorent. Sed credibile est quod, >,eurovornare voluisti, in vitium soloecismi inci-
licet et in cultu et adoralione imaginum, ignoranlia disli. Jam itaque quem litteroe tuoe sensum eon-
fallenle, aliquid lemporis insumpserint, nullo tamen tineant, discutiamus. In eo quod ais : « Ego destrui
paclo ab unilale fidei calholicoedefecisse et ad idola [deslruere] solus coepi, i videamus an forte spiritu
conversi esse credendi sunt. Unde constat quodhu-1JJ prophetioeafflatus, ad ruinam luoe tam incomposiloe
jusmodi errorem non tam grandi ter et indiscrète sordi- distinctionis hoc lexueris : sed in eo quod Jte solum
bus anathematum cômparare, sed magis temperalo deslruere dixisti, procul dubio veritati contraisti,
usus sermone, ignorantioedebueris deputare. Porro si quoniam non tu solus, sed alii quilibet in suis fri-
quippiam proedecessorestuï, salva fide Christi, sim- volis et ineplis diclionibus destruendi sunt, et non
pliciter tenuerint, nequaquam decuerat eos, jam in solum in hujusmodi 'diclionibus, verum etiam in his
coelestisPatrisfamilias domo quiescentes,a successore quoemaie et perverse sentirait. Discutiamus etiam
suo tam arroganter longe lateque diffamari et elo- secundum modum quem te dicere voluisse arbitra-
gio analhemalis denotari, pïoeserlim cum nil obesset mur, quoniam alio propositum tuum atque materia
sanoedoctrinoe proesentium simplicitas incautapris- tendit, alio dictatio decurrit. Ut enim arlis gramma-
corum. Quanti autem sit delicti, quantoeve arro- ticoe nescius, pro infinito aclivoe significationis,
gantioe, qui, ut sua laudabiliter statuât, aliorum er- quod esl, deslruere, posuisti infinitum passivoe,quod
rata indiscrète et irrationabiliter reprehendit, non est deslrui. Slruere quippe verbum, habet contra-
est meum dicere. Sanctorum inde Patrum documenta rium, destruere; quapropter quoniam structuram
affatim proe manibus habentur : legantur, discutian- cullus, quem te destruxisse gloriarjs, non permi-
517 DE CULTU IMAGINUM.— LIB. I. §18
sisli, iocirco valde imperite atque inconvenienler A non eos, quos propier hoec ad te (ut asfruis) bla-
deslruere verbùm posuisli. Nam et in eo quod te sphemaùdum, tuisque noeniis rationabilïter resi
solum deslrueto'rem dixisti, utrumne bonarum an stendum, sua ora aperire compulisli. Sequilur paulo
certe sinistrarum te proedices rerum eversorem, an- post in eisdem scriptis tais :
cipiti nutare quisque poleral senfentia, nisi forte in ' c Cum enim distincte dicatur non faciendam si-
eo eam absblvérenitaris, quo verbi sancti Elioepro- c niilitadinem omnium quoe in coelo sunt, aut quoe
phètes videris abuti, ita dicenlis : Domine, aliaria tua t in terra (Exod. xx), non de solis similitudinibus
destfuxerunt. prophelas llios occiderunt, et remansi c alienorum deérum intelligitur dictum, sed et de
ego solus, et quoerunt animam meam (III Reg. xix). « coelestibus creaturis. i Hoec itaque el nostra sen-
Sed quid Elias a Domino audieril, optime nobiscum tentià esl. Verum esl, ïnquam, sanoeque fidei con-
nosti. Quanlam vero, dum tibi soli tanta attribuis, gruentissimum, nullam prorsus similitudinem om-
eximiis doctoribus sanctoeDei Ecclesioe injuriam in- nium quoein coelo, vel quoein terra, vël quoe subter
géras, tibi cônsulendo necesse est perpendas : si ta terram sunl, faciendam, cui cullus aut adoralio, quoe
soins, o Claudi, déstructures perversorum dogma- soli Deo debetur, quodammodoexhibeatur. Quia igi-
tum, rerumque supersliliosarum, ergo excipiuntur tur Deus ubique est omniaque continet, et nusquam
omnes doclores qui pro sola catbolica Ecclesia for- g conlinetur, estque invisibilis, teste Apostolo (I fini.
titef agonizaverunt, et agonis sui bravium jam féli- i etxi), omni creaturoe ejus, idcirco, ne corporeus
citer adipiscuntur. Et si coeteros excepisli, beatum credatur, et horum quoe dicta sunt similitudinem
Augustinum, quein constat inter omnes Latinos do- nobis facere inhibetur. Sed cum hujusce senlentioe
ctores disertissimum exslitisse doctorem, sancloe- manifestas sit sensus, qui utique a sanctis Patribus
que Dei Ecélesioefortissiiïium defensorem et propu- nobis copiosissime constal expositas, et non salis
gnalorem, excipere nullatenus debueras. Iste enim, ad rem de qua agitur pertineat, inluendum est ne
elsi non solus, divina tamen sibi suffragante gratia, forte similiiudinis nomine, imagines sanctorum et
aliis facundius copiosiusque diversarum boeresum historias rerum geslarum in ecclesîîs ob pùlchrita£
el schismatieorum pérversa slaluta forliler ratiOna- dinem et fecordationem depiclas, voluerîs compre-
biliterque evertit, destruxit atque substravit. Quem, hendere. Quod si ita esl, quoero abs te cur, proeci-
quia ejûs saluliferîs doclrinis jugi meditatione as- piente Domino, Moyses duos cherubim aureos et
sucfactas, îiiter coeteros, magnarum laudum proeeO- coetera quoein Exodo (Cap. xxxvn) legunlur in ta-
niis meritb efferre solitus eras, nullo pacto excipere bernaculo Domini fecbrit, et Salomon in domo Do-
debueras. Vêrdm si ejus documenlis contentas esse mini simililudines' boum et leonùm expresserit?
voluisses, nunquam te solum maie slructarum re- C JIII Reg. vu.) Quod cum responderis, siculi te fe-
rum destructorem gloriatus fuisses : et si illum sal- sponsurum credimus, hoec in mysleriorum figura
temlibi soeiurïiiisciscere dignatus esses, deslructîo proecessisse, nullatenus tamen negare poteris quin
tua, quia illius doctrina duce rationabilis foret, simililudines coelestiumterrestriumque creaturarum
tanta utique haberi poluisset. Igitur quia non solum exsliterint. Et'si illa non a Deo ad adoralionem, sed
beato Augustino, sed etiam aliis eximiis doctoribus, ut typos futurorum proetenderent, in tabernaculo in
te supereilioseproetulisli, mérita solilaria deslru- domo Domini sunt facta, sinantur a te imagines
clionis tuoe glorialiô, in immensum sese extendens, sanctorum el hislorioe quaeque sanctorum, non ut
in irritum dedùcitur. Voenamque eidem gloriationi adorentur, sed potius ut quahidam pulchriludinem
tuoe(juxta illud Ecclesiasiîs) imminet, quia non ha- Teddant, et quarumdam proeteritarum rerum memo-
bens folum ex consortio aliorum, frigore solilario riam sensibus imperitorum ingérant, in ecclesiis de-
torpet, et cum ceciderit, non haïiebit sublevantem. pingi. Creaturamvero adorari, eique aliquid divinoe
Quod vero subneclis : servitutis impendi, nefas ducimus, hujusque scele-
t Idcirco aperuerunt ohmes ora sua ad blasphe- ris 3>alratorem deleslandum îl analhematizandum
« mandum me, et nisi adjuvisset me Dominus, for- libéra voce proclàmamus, isq'uequantoesit punitionis
« sitan vivum déglutissent mê. s Id nulli nisi tibi D Dominus terribiliter intonat dicens : Sacrificans, nisi
imputandum est. Debueras siquidem cavere ne se- Domino soli, eradicabitur (Exod. xxn). Quod vero
ctatores Christi tam infauste feprehendere's, eisque subjungis, ita inquîens :
sacrilegii notain iriuieres, tradilionesque quas sibi a « Aut quoe in honore Creato'ris'humanus sensus
sanctis Patribus tradilas sancla simpliciter tenet t ponit excogitare; J quo sensu accipi queal, non
Ecclesia, etsi non vota luo, saltem silenlib, gravi- "salis elucet. Nihil autem de Deo sibi corporeum, ut
taie magistracbmprobâre. Oporlet namque ut unus- Videris voluïsse inlelligi, humanus sensus cogitando
quisque fidelis injuriam sibi illatani oequanimiterob permitlitur imaginari. Illud quoque satis mirari non
Dei amorem ferai. ECclesiasticsé "vero auctoritatis possum, cum de omni similitudine non facienda, se-
viluperationem ac rôpreliënsionem, sanetorumqué cundum Decalogiproecëptum, assumpseris quamdam
Dei contemptum, patienter quis ferre potest? Re- lascivatti, agililate proecipitatas, conclusionem ejus-
stât igitur te auctorem esse hujus delicti, qui in sug- dem proeeepti, quam proetermisisti, exponere tenla-
gillatioiiem auctoritatis ecclesiastîcoe ejusque devo- veris, quoe hujusmodi est : Non adorabis ea, neque
torum famulormn tam blasphéma verba evomuisti, coles, ego sum Dominus Deus tuus, fortis, zelotei
319 JON^EAURELIANENSISEPISCOPI 520
(Exod. xx), el coetera quoe sequunlur. Liquet igi- j1 GroeceBp-tiuxeLu dicitur ; tamen quia Latine loquendi
tur, ut pace tua dixerim, in eodem facto te minus consueludine, non imperitorum, verum etiam do-
perite egisse ; quod enim adorationem et cultum ctissimorum, et cognationibus humanis atque affini-
multiplicibus et iucongruentibus verbis exponere tatibus, et quibuslibet necessitudinibus dicitur exhi-
voluisti, et regulam recloeloculionisoffendisli,el ad benda religio, non eo vocabulo vitalur ambiguum,
sensum quem expleri voluisti, non plene pervenistï. cum de cultu Divinitalis verlitur quoestio,ut fidenter
Debueras siquidem sanctorum Patrum in eisdem dicere valeamus religionem non esse nisi cultam
verbis explanandis exposilionem, non tuam pro- Dei ; quoniam videtur hoc verbuoe a significanda
priam sequi, quod quia facere renuisli, ut dictum observanlia propinquitatis humanoe insolenter au-
esl, vim proprielatemque eorumdem verborum non ferri, Pietas quoque proprie Dei cultus intelligi so-
satis expresse declarasti. Alia quippe esl adoratio let, quem GroeciEÙO-SSEÎKV vocant. Hoectamen et erga
quoe non nisi soli Deo debetur, alia quoea mortali- parentes officiose haberi dicitur. More autem vulgi
bus, humilitalis et subjectionis gratia, oeque morta- hoc nomen etiam in operibus misericordioefrequen-
libus exhibetur. Rursus alius esl cullus quo non nisi latur : quod ideo arbitrer evenisse, quia hoec fieri
divinoepotentioe famulandum est, et alius est qui proecipuemandat Deus, eaque sibi, vel pro sacrifi-
non solum rationabilibus, verum etiam irrationabili- B ciis, vel proe sacrificiis placere teslalur. Ex qua lo-
bus creaturis juxia modum proprium impenditur. quendi consuetadine factura est ut et Deus ipse di-
De diversitaie itaque cultus habes una nobiscum calur pius : quem sane Groecinullo suo sermonis
bealum Augustinum in libro de Civitale Dei decimo usu Evaeëeîvvocant, quamvis EÛ<reësî«v pro miseri-
(Cap. i) plenissime docentem : Hic est-enim, inquit, cordia illorum etiam vulgus usurpet. Unde in qui-
divinitati, vel, si expressius dicendum, deilati débi- busdam Scripturarum locis, ut distinctio certior
tas cultus, propier quem uno verbo significandum, apparerel, non eùc-E€si«v,quod ex bono cultu, sed
quoniam mihi satis idoneum non occurrit Latinum, QzoGeëùuv,quod ex Dei cultu compositum resonat,
Groeco (ubi necesse esl) insinuo quid velim dicere. dicere maluerunt. Utrumvis aulem horum nos uno
A«T/Jsiavquippe nostri, ubicunque sanctarum Scri- verbo enunliare non possumus. Quoeitaque Isetpùa.
pturarum positum esl, interprétât! sunt servilutem. Groecenuncupatur, el Latine interpretatur servitus ;
Sed ea servitus quoedebetur hominibus, secundum sed ea qua colimus Deum, vel quoe9p«O-XEÎK Groece,
quam proecepil Apostolus servos dominis suis sub- Latine autem religio dicitur ; sed ea quoenobis est
dilos esse debere (Ephes. vi), alio nomine Groece erga Deum vel quam illi eùo-eêeÎKv, nos vero non
nuncupari solet. a Aoirpda.vero, secundum consuetu- uno verbo exprimere, sed Dei cultum possumus ap-
dinem qua locuti sunt qui nobis divina eloquia con- pellare : banc ei lantum Deo deberi dicimus, qui
diderunl, aut semper, aut tam fréquenter ut pêne verus est Deus, facitque suos cultores deos. Quicun-
semper, ea dicitur servitus quoepertinet ad colen- que igitur sunt in coelestibushabitalionihus immor-
dum Deum. Proinde si lantummodo cullus ipse di- tales et beati, si nos non amant nec beatos esse nos
catur, non soli Deo deberi videtur. Dicimur enim volunt, colendi utique non sunt. Si autem amant et
colère etiam homines, quos honorifica vel recorda- beatos volunt, profecto inde volunt; unde et ipsi
lione vel proesentia frequentanius. Nec solum ea sunt. Salis igitur abundeque sufficiunt lectoris pru-
quibus nos religiosa humanilate subjicimus, sed dentioede diversitate cullus hoecquoea beato Augu-
quoedametiam quoe subjecta sunt nobis perhibentur stino dicta protulimus. Porro de adoratione quoe
coli. Nam ex hoc verbo, et agricoloe, et coloni, et morlalibus humilitatis et subjectionis gratia oeque
incoloe dicuntur : et ipsos deos non ob aliud appel- morlalibus exhibetur, multa in divinis eloquiis
lant coelicolas, nisi quod coelumcolant; non utique exempla reperiuntur, e quibus illud est in libro Ge-
venerando, sed inhabilando; tanquam coeli quos- neseos : Surrexit, inquit, Abraham et adoravit popu-
dam colonos; non sicul appellanlur coloni qui con^ lum terroe, filios videlicet Helh (Gen.xxin). Et alibi
dilionem debent genitali solo, propter agriculturam, •r, in eodem libro : Cumque adorassent Joseph fratres
sub domino possessore, sed sicut ait quidam Latini sui, et cognovisseleos, quasi ad alienos durius loque-
eloquii magnus auclor (Virg., JEncid. I. i, v. 12); batur. Et paulo post : Igitur ingressus est Joseph in
Urbsautiquafuit,Tyrii tenuere coloni. domum suam, attulerunlque ei munera, tenentes in
Ab incolendo enim colonosvocavit, non ab agricul- manibus, el adoraverunt proni in terram (Gen.xxrv).
ture. Hinc et civitates amajoribus civitatibus, velut Et in libro Melachim: Inclinavit, inquit, se Belhsa-
populorum examinibus, conditoe,colonioenuncupan- bee, et adoravit regem (III Reg. i). Et paulo post :
lur ; et per hoc cultum quidem non deberi nisi Deo, Nuntiaveruntque régi, dicentes : Adesl Nathan pro-
propria quadam ralione verbi hujus, omnino verissi- plieta; cumque intrasset ante conspectumrégis, et
mum est : sed quia et aliarum rerum dicitur cullus, adorasset eum pronus in terram, dixit Nathan régi
ideo Latine uno verbo significari cultus Deo débitas ea quoeibi sequunlur. Hoecpaucis dicta sint. Coele-
non polest. Nam et ipsa religio quamvis distinctius rum cui cordi fuerit divinarum Scripturarum pagi-
non quemlibel, sed Dei cultam significare videatur; nas diligenter légère, hujusmodi adorationis ube-
unde isto nomine interpretati sunt nostri eam quoe: riora potest pgrfacile testimonia reperire. De ad-
s Nempe §OV),EΫ.
521 DE CULTU IMAGINUM.— LIB. I. 322
ratione vero quoe soli Deo debetur, multa et innu- .K.slinus in libro septimo de Civitate Dei : Unum ve-
niera in utroque Testamento exslanl salutifera rum Deum, id est omnis animoe corporisque creato-
documenta. Quoe cum plurima et innumera suit, rem, colère quisque contendat. Non ideo peccat quia
adeo ut non facile etiam ab ipsis perilissimis et elo- non esl colendus quem colit, sed quia colendum, non
quenlissimis'viris explicari queant, restât ut exposi- ut colendus est, colit. Qui vero et rébus talibus, id
liones eorum quoe a sanctis Patribus sanclo Spiritu est lurpibus el scelestis, et non Deum verum, id est,
afflatis digestoesunt et ad nostram nolitiam perlatoe, animoe corporisque factorem, sed creaturam quam-
paucas de multis, brevitati studenles, huic operi vis non viliosam colit, sive illa sit anima, sive cor-
subnectamus. Scribit utique Origenes in Expositione pus, sive anima simul et corpus, bis peccat in Deum,
Epistoloe ad Romanos (Lib. i) : « Cum possent, in- quod et pro ipso colit quod non est ipse, et talibus
quit, homines Deum agnoscere, ab ejus cultu décli- rébus colit qualibus nec ipse colendus est. Item idem
nantes, ad imagines hominum adorandas et anima- in libro x de Civitate Dei : Multa denique de cultu
lium se diverterunt. Ut enim breviter et omnia in . divino usurpata sunt quoehonorîbus deferrentur hu-
unum collecta deflnitione dicamus, adorare alium manjs, sive humilitale nimia, sive adulatione pesti-
proeler Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum, fera, ita tamen ut quibus ea deferrentur, homines
impietatis est crimen. Idem item in eodem opère : B haberentur, qui dicuntur colendi et venerandi ; si
Ego sic arbitror accipiéndum quod, verbi causa, si autem multum eis additur, et adorandi : quis vero
quis in quolibet métallo, aurei, vel argenlei,'vel li- sacrificandum censuit, nisi ei quem deum aut scivit,
gni, vel lapidis, facit speciem quadrupedis alicujus, aut pulavit, aut finxit? Item idem in eodem opère,
vel serpentis, vel avis, et slatuam illam, non idolum, lib.x : Putaverunt quidam angelis deferendum hono-
sedsimililudinem fecit, vel etiam si piciuras ad hoc rem (vel adorando vel sacrificando) qui debetur Deo,
ipsum statuai, nihilominus simililudinem fecisse di- el eorum sunt admonilione prohibili, jussique
cendus est. Sermo Dei universa compleclens, simul hoecei déferre cui uni fas esse noverunt. Imitali
abjurât et-abjicit, et non solum idolum fieri vetat, sunt angelos sanctos etiam sancti homines Dei. Nam
sed et similitudinem omnium quoe in terra sunt, et Paulus el Barnabas in Lycaonia facto quodam mi-
in aquis, et in coelo; addit aulem et dicit : Non raculo sanitatis putati dii, eisque Lycaonii victi-
adorabis ea, neque coles (Exod. xx). Aliud est colère, mas immolare voluerunt, quod a se humili pietate
aliud ad'orare. Polest quis interdum et invitus ad- removentes, eis in quem crederent annuntiaverunt
jorare, sicut nonnulli regibus adulantes, cum eos in Deum (Act. xiv, 4). El post pauca (Cap. 4) : Quoe-
hujusmodi studia -deditos viderint, adorare se simu- t* cunque igilur immortalis potestas quantalibet vir-
lant idola, cum in corde ipsorum certum sit quia ni- tuteproedita, si nos diligit, sicut seipsam, ei vultesse
hil sil idolum. Colère vero est toto hic affectu el subditos, ut beati simus, cui et ipsa subdila beata
studio manciparî. Utrumque ergo resecat sermo di- est. Si ergo non colit Deum, misera est, quia priva-
vinus, ut neque affectu colas, neque specie adores. tur Deo ; si autem colit Deum, non vult se coli pro
•Hieronymus în expositione Danielis prophète : No- Deo : illi enim potius divinoe senlentioe suffragatur,
tum tibi sit, inquit, rex, quia deos luos non colimus, el dilectionis viribus favet, quia'scriptam est:
el statuam auream quam erexisii, non adoramus Sacrificans diis eradicabitur, nisi soli Deo (Exod.
(Dan. in). Sive statuam, ut Symmachus, sive hna- xxn). Nam ut alia nunc taceam quoepertinent ad
ginem auream, ut coeteri transtulerunt, voluerimus religionis obsequium quo colitur Deus, sacrificium
légère, cullores Dei, eam adorare non debent. Ergo certe nullus hominum est qui audeat dicere deberi,
judices et principes soeculi, qui imperalorum statuas nisi Deosoli. Item idem in eodem opère libro x (Cap.
adorant et imagines, hoc se facere intelligani quod 26) : Non itaque debemus metaere ne immortales et
1res pueri facere nolentes placuerunt Deo. Et no- beatos uni Deo subditos non eis sacrificando offen
tanda proprieias : deos coli, imaginera adorari dicunt, damus. Quod enim nonnisi uni vero Deo sancti de
quod utrumque servis Dei non convenil. Item idem beri sciunt, cui el ipsi adhoerendo beali sunt, pro-
in Expositione Ezechielis prophetoe : Et septuaginta D cul dubio neque per ullam significantem figuram,
viri de senioribus domus Israël, et Jezonias filius Sa- neque per ipsam rem quoe sacramentis significa-
phan, stabal in medio eorum stantium ante piciuras, lur, sibi exhiberi volunt. Doemonum est hoec arro
et unusquisque habebat thuribulum in manu sua, et gantia superborum atque miserorum, a quibus longe
vapor nebuloe de thure consurgebat (Ezech. vm). diversa pielas subditorum Deo. Item idem in eodem
.Quando dicil septuaginta viros fuisse de senioribus opère (Lib. ult. c. 10) : Nos autem martyribus no-
domus Israël, qui tenerent thuribula manibus, stris non templa sicut diis, sed memorias sicut ho-
ostendit multos alios fuisse presbyteros qui hoc non minibus mortuis, quorum apud Deum vivunt spiri-
faciebant, sed forsilan peccatis aliis tenebantur : tus, fabricamus. Nec ibi erigimus altaria, in "quibus
unumque nomine Jezoniam filium Saphan stetisse sacrificemus martyribus, sed uni Deo, et martyrum
in medio eorum quasi principem sceleris atque sa- el nostro, sacrificium immolamus, ad quod sacri-
-crilegii eorum qui, omissa religione Dei, colebant ficium sicut homines Dei, qui mundum in ejus con-
idola, et in templo non adorabanl Deum, cujus erat fessione vicerunt, suo loco et ordine nominanlur,
'et templum, sed piciuras parietum. Sanctus Augu- -non tamen a sacerdote oui sacrificatinvocantur;
323 ÏONJE AURELIANENSISEPISCOPI 324
Deo quippe, non ipsis sacrificat, quamvis in me- b_tibus nostris, melius est enim qualecunque verum,
moria sacrificet eorum, quia Dei sacerdos est, non quam omne quidquid pro arbitrio fingi polest : et
illorum. Ipsum verum sacrificium corpus est Christi, tamen animam ipsam, quamvis anima vera sit, cum
quod non -offerlur ipsis, quia hoc sunt et ipsi. Item falsa imaginalur, colère non debemus. Melior est
idem in libro QuoestionumVeteris ac Novi Tesla- vera stipula quam lux inani cogilalïone pro suspi-
menti : Ghrisliani, inquit, ut pote pauperes quos cantis voluntale formata, et tamen stipuiam quam
stultos vocant, unum Deum colunt in mysterio, ex sentimus el tangimus démentis est credere eolen-
quo sunt omnia, nec aliquid quod ab eo conditum dam. Item idem in sermone evangelico de pole-
est «veneranlur. Ipsum enim solum sufficere sibi et state data doeinoiiïbusnl a'birenl in porcos :Nolï, in-
abundare seiunt <ad-salutem. Item idem post pauca : quit, inclinari angelis, ut eis sacrificandum putes,
Nonergo nobis -videturut .quod homo -facit adorari nolunt enim : quando lacis, non intelligunt; dili
debeat. Faclor enim a factura, non factura a factore gunl si cum eis adores quem adorant. Item idem
adorari judicalur. ;Ilem-idemin Expositione psalmi in libro de Quantitate animoe -. Homo aulem qui-
c-xni,: "Nôli ergo addere manus hominum, ut ex libet alius, quanquam sapientissimus et perfe-
eodem 'métallo 'quod fecit verus Deus, velis facere ctissimus, vel prorsus quoelibet anima ralionîs
falsumdeum, imo falsum hominem, quem pro vero*B compos atque beafissima, amanda tantummodo
venereris Deo, -quemquisquis pro vero Deo in ve- et imitanda est, eique, pro mérita el ordine, quod
Tam amiciliam reeiperet, insaniret ; ducit enim ei congruit deferendum, nam Dominum Deum tuum
ef'affectu quodam infirmo rapit infirma corda mor- adorab'is, et illi soli servies ( Dent, vi ). Item
talium formoe 'similitudo, et membrorum imilata idem in libro de vera Religione (Cap. 65) : Non no-
compago. 'Item .idem in eodem opère, -psalmo bis religio corporum oetbereorum alque coeleslium
- xcvi : iHomines autem in sanctos atlendite, qui
cullus, sed ejus cujûs contemplatione beati sunl. Ne-
sunt similes angelis. -Cuminveneritis hominem ali- que enim el nos videndo angelum beati sumus, sed
quem sanclum servum Dei, si volueritis illum co- videndo Veritatem, qua etiam ipsos diligimus ange-
lère, et adorare pro ©eo, prohibel te, non vult sibi los et his congratulamur. Nec videmus quod eo pa-
arrogare îionorem Dei, non vult -tibi esse pro Deo, ratiores elnullismolestiisinterpedientibus perfruun-
sed -tecum esse sub Deo. !Et postpauca ; Sic el tur, sed magis eos diligimus, quoniam el nos taie
. sancti angeli illius gloriam quoerunt quem diligunt, aliquid sperare a communi Domino jussi sumus.
_ ad-ejus cultam, ad ejus adorationem, ad ejus'con- Quare honoramus eos charilate, non servitate. ~Nec
=_ templationem omnes quos diligunt rapere etinflam- eistempia [construimus], nolunt ènim se sichono-
- mare sludent, ipsum illis annuntianl, «non se, quo- ' J rari ano'bis, quia nosipsos, cum boni sutous, tem-
jniam angeli -sunl, et quia milites -sunt, non norunt pla summi Dei esse noverunt. Fulgentius, in "libro
gloriam quoerere, -nisi imperatoris sui. Item post de "Fide ad Donalum : Quia ipse 'Deus sibi soli
- pauca ': JNemo dicat : 'Timeo lie irascatur mihi an- proecipiens tantummodo serviendum, sëquejubens a
gélus, s! non illum colo pro Deo meo. Tune enim fidelibus adorandum, prorsus inlerdixlt ne quis au-
tibi irascitur, quando ;ipsum colère volueris ; bonus fleat creaturam .adorare creaturoeque servire : pro-
" est enim -et'Deum amat. -Quomodo doemonesira-
, pterea in fine illius proecepti, de omnibus quoe crea-
scuntur si "non -colaritur, sic angeli in'dignantar, si vit ita loquitur : Nvn adprabis ea, nec servies eis.
pro T)eo colantar. Item idem in epistola ad Maxi- Et postpauca : Vera enim religio in unius constat
- mum grammaticum : Scias, inquit, a Christianis Dei servilio. Item idem post pauca : "Si veraciter
, catholicis quorum in vestro oppido etiam Ecclesia unum Deum cum Pâtre Filium vera n'des adorât,
èonstituta est, nullum coli mortuorum, nihil deni- quoesic Deo novit a creaturis omnibus serviendum,
que adorari quod sit factura et conditum a Deo, sed ut noverit crealuroe non deberi divinoe servitutis
unum ipsum Deum, qui fecit et condidit omnia. Item obsequium. Firmianus "Lactanlius lib. n de falsa
idem«in'libro de vera'Religione inter coeteraita dicit. p.Tteligione : Duplici ralione, inquit, jeccatur ab iu-
-. (Cap. *5)•: Ad •percipienflam verilalem nihil magisJ sipienlibus.Primum quod elementa, id est, Dei opéra.
impedire qu'am'vitam libidinibus deditam, et.falsas Deo proeferuiît; deinde quod elementorum figuras
imagines Terum sensibilium, quoenobis ab hoesen- îiumana specie comprehensas colunt. Item ipse :"Ni-
sibili mundo per corpus impressoe, varias opiniones hil aliud adoremus, nihil colamus, nisi solius arlifi-
erroresque generarenl : nec.errorem in religione esse cisparentisque nostri unicum nomen. "Item : Supra
pOtuisse,ïi anima pro Deo sue non coleret animam ergo, non'infra est Deus, nec in ima, sed in summa
- 'aul corpus, 'aut
pharitasniâ'ta sua, quoe nihil ,sunt potius religione quoerendus est. Et infra : Nihil co-
• aliud quamdespecie corporis corpo.reosensu auracta lendum esl-quodoculis morlalibus cernitur. Poterant
mgnienta. Item in eodem : 'Non sit nobis religio'liu- siquidem de cùltu et adoratione, quoesoli Deo debe-
manorum operum cullus améliores enim sunt ipêi tur, nberiora-sanctorum Patrum dicta sufficienter
artifices iqui lalia 'fàbricanlur, quos tamen colère proferri, nisi ob-prolixitalem vitandam proelermitte-
non debemus. Non -sit nobis religio in phantasma- renlur. Sequitur ex opère Claudii
non,autem ex,charitate; sic.enim .paulo-èifpare^rjpiitquodrlatriamifit.duliam
^cjticet^Xîsqrvitute,
325 _ DE-CULTU IMAGINUM. - LIB. I. 326
•cDicunt isti, in quis,-contra quos Ecclesiam"de- A « tanc et nunc idem ipse pefmanet semper. » Quis
fendendam suscepimus. i Optima et.egregîa gloriatio non intuealur in hac prosecutione tua, levilaiis et
tua. Supra dixisti, magna tibi tribuendo, te secta- indiscretionis plena, sicul et in coeteris fecisti, Gal-
rum et schismatum superslitionumque "atque lioere- liam te .quoque complexum ? Quoe utique imagines
sum compressorem et contritorem .existere ; et nunc sanctorum .ob proemissas causas et haliet et "habere
infers et contra imaginum adoratores Ecclesiam .Dei sinit : eas vero adorari, et In doemonum cultum ve-
defendendam le suscepisse. tPluraliler scilicet eorum nerari, magn'oe detestafioni et abominationi habet.
personam -assumens., ita inquiens : « Dicunt isti Non igitur, ut asseris, colit îdola,-et nomen muta-
contra quos Ecclesiam Dei defendendam -suscepi- vil, quia reliquit diabblum, et secula est "Christum,
mus, » et singulariter eis respondens,.paulo post ac de infideli facta est fidelis. Torro imagines san-
subjicis : < >Cuirespondemus. » Omittimus itaque ctorum, ut dictum esl, habet, non tamen eas in
hanc dietionem viliosam.tuam, quoe-apud gramma- doemonum cultum "veneratur. Nam et illi qui nimio
ticos soloecisniusperjiumeros vocatur, eamque,cae- elindiscreto amore db honorem sanctorum eorum
terisTifiosisetincompositis luis diclionibus, socian- imagînibus supplicanl, nescio an ;temere idololatroe
dam xelinquimus, intellectum .tantummodo .ejus qui sint vocandi. Videntur sane potius ab 'hac supersti-
vitiosus"riiiose -prolalus est aimantes. Beatus igitur g tione,- adhibito jationis moderam'ine, revocandi,
Augustinus .Gontrapaganos.agens,-Ecclesiam Dei de- quam idololatroe, cum utique sanctoeTririitatis'fidem
fendendam <se-suscepissenon .immérité scrîbi^, quo- veraciter credant etjroeclicent, nuncupanfli. Coetera
rum .infidelitalem polenter Tationabiliterque jedar- vero in eadem assertione tua faciuril nobiscum,
'
guit, sanctamque Ecclesiam -ad eorum infidelitatem excepta eo quod in ea ultimum posdis'ti, Ita 'in-
refellendam-ac-superandam, saluberrimis nioriîtis quiens : 4 Ac per hoc nomen mutalur, error tamen
instruit, fetcaraiis «piritalibus affatim .munit; tu et tnne et nunc idem "ipsepermanet semper. » "Quod
vero nihil taie nspiam legeris fecisse. Unde mirari superioribus, ubi dixisti : c Noniflola ïeliquerunt,
non isatis possum cur glpriatus fuerisJe Ecclesiam sed nornina mutaveranl, J non inconveirienter-aptafi
Dei defendendam solum «suseepisse. Sed quoniam potest. Item ais : -
ejusdem doctoris verbis .abutens, imaginum -adora- « Certe si adorandi 'fuissent, vivi potiusiquam mor-
tores parochioe 4uoeitanta invectione pereellendos « tui, ut tu posuisU, adorandi esse debuerunt. » Ut
judicasti, cullores tamen ,-smcerissimos sanctoe Dei nonere debueras, adorançli 'fuissent, aut certe ad-
Ecclesioe-Galliam-incolentes,-et ab liac-superstitione orari debueranl.
immunes (quos tam .in proecedentibus-.quamin.sub- ,tld-est, ubi similitudinem Dei liàbenl. j In his
sequentibus scriptis tuis jfalsoe.religionis atque su- ;3 verbis nobiscum "sobrie sentis : de qua re suffi-
perstilionis cultores vocitas), .in .eadem iperseculione cientia divinoe Scripturoe testimoriia ^habentur, quoe
tua minime videris excepisse. .IUûd quod imaginuist MeJirevitatis .causa non ponuntur. "Quodautem illico
adoratores, tibi, ad -suum .erroremominiendum,, ;re- jsubnectis :
spondisse.scripsisti, ita inquiens,: c Non ubi pecoram, vél, quod verras est,*lapi-
.«Non putamus imagini /quam>adoramus .aliquid dum, sive lignorum vita, sensu et ratiohe, nl'tuno*
4 inessedivinum,«edtantummodo.pro>honDre, cujus suisti, car.enlem. i Ulponere debueras, « carentium
Ï .effigies est, ;tali eam veneralione^adoramus.f» -Una similitudinem habent. »
muterajeprchendimus ae-,deteslaniur, quia xumeo- Quantum ab liis qui sanum sapiunt nerverse. "dis-
•r.umSGientiamnon^subierfugit limaginibus nil .inesse sentias res -ipsa liquido prodil, plena quippe sunt
Iliviui, majori-digni.suntinvectione,-eo quod ,debilum blaspliemioe verba quoe in conteinptum sanctorum
•honorem iDivinitati impemlerint infirmo et egeno si- "impudenti oreprotulisti. Wimium ergoe'tlni'eliciler
anulacro, «Quantumque Jiujiisce erforis ^ectatores errando a sensu cunctorum vfidelium discrepasli,
ACdefensores a-vera,-exorbitenl jreligione,, non opus quando sanctorum pretiosa corpora quoe'DeoUedi-
esl;per singula mea yJeclarare «narratione. Idipsum " caverunt, et în quibus bfficioslssime ^î servierunt,
tetiàoi nonnulli Orienlalium, irai, eodem seeleratis-' quaeutique organum sancti Spiritus exstiterunt, pe-
tsimo mancjpantur errori,, se pbjurgantibus .re- coribus et, ut verius.te scrips'isse dixisti/lapidibusiet
-spondereisolent. TxibuatiDominjisisua gratuita.pie- lignis cooequasli. Hac quippe prosecutione tua, qua
.tate nt tandem aliquando et asti et -illi;ab eadem te sanctorum corpora despecta! habere manifestas,
•eruanlur superstitione,-et -àpostolicis disciplinis -sa- errorem.Eustathii.etYigilantii omnino isequi eonvin-
-lubriter instructi,traditioniievjocentur ecclesiasticoe. ceris. Uterque igitur, .sicut jamproemissumest, Te-
'illud autem quodJadnectis : liquias sanetprum contemnendas et àlia multa con-
t Quia si sanctorum -imagines in doemonum«ul- tra slatuta ecclesiastica insaniendo dogmatizavit, et
i tum venerantur, .non idqla '.reliquerunt, ,-sed ,np- .idcirco merito sub perpetuo anâthemate hoeretico-
-< mina mulaverunt. a:Efconlinuo «subjungis : «,Si ^rum collegio datas est. "Si igitur, ut astrûis, sancto-
-c scribas in.'pariete, vel spingas imagines Pétri-et jum corpora similitudinem necorum habent, ergo
cPauli, Jovis et Saturni, <sive Mercurii,, nec iisti non more Jmmano.lenroe mandanda.sunl, sed^'uxta
« sunt dii, nec illi ^apostoli; »nec-isli,aieciili flioaii- , cujusdam erroneum dogma (Diogenem scilicet Cyni-
-enes,-ac-per hoc -nomen mulatur, error :tamen et euin .dico) feris ,avibusnue projicianlur, aul certe
327 J0NJ3 AURELIANENSISEPISCOPI . 528
quaquaversum, velut lapis inulilis et lignum infru- A fugiunt et absiliunt. Non enim naturam eorum aV-
ctuosum, dispergantur. Quis catholicorum, rogo te, lendunt, sed in arcanam dignilatem et gloriam Chri-
tam impia lamque blasphéma verba patienter vel sti, qui in agone certaminum induta corpora mar-
légère, vel audire possit? Quis, inquam, nisi mentis tyrùm suorum sicut arma porlavit. Hujusmodi enim
inops tam profana non exsecretur dicta ? An nescis arma non angélus, non archangelus, non ulla alia
paganis moris fuisse ossa martyrùm, quos diversis- creaturoe virtus induta est, sed ipse Dominus virtu-
simis generibus mortium necabant, ne a Christianis tum el angelorum, sicut Paulus clamât, II Corinth.
honorabililer sepelirentur, diversissimis modis oc- xin dicens : Si experimentum quoerilisproeliantis in
culuisse, aut igni concremasse, aut certe feris avi- me Christi. Pretiosa enim sunl niarlyrum corpora,
busque exposuisse ? Hoc videlicet per hos, quantum quoniam plagas pro Domino susceperunt, el quia
eis possibile fuit, caventibus impuris spiritibus, ne stigmata propier Christum membris suis impressa
per cineres sanctorum augmentarentur bénéficia ferunt ; el sicut corona regalis, undique decorata,
morlalium, confunderetur pertinacia infidelium, et fulgores varios emiltit, ila el sanctorum martyrùm
detegeretur dolositas ipsorum. Ad sanctorum quippe corpora, sicul pretiosis lapidibus, exceplis pro Chri-
cineres, ut beatus Hieronymus adversus Yigilantium sto vulneribus distincta, omni regum diademate
scribil, doemonesrugiunt, et de obsessis corporibus B pretiosiora et spectabiliora reddunlur. Hoecille. -Quia
aufugiunt, et alia multa innumera , eorum inter- igitur his et innumeris aliis sanctorum Patrum docu- j
ventu suffragante, et Christi gratia coopérante, fiunl. mentis declaralur quod sanctorum corpora pretiosa ;
Ad pecorum vero cadavera, et ad lapides, et ad sint, et a cunclis fidelibus veneranda et honoranda, •
ligna nil laie fieri haud dubium esl. Scribit itaque liquet profecto quia infidelium est ea contemnere,
beatus Augustinus in libro Civitalis Dei ociavo : et fideliumj ea humaniter terroe mandare, et ob ejus
Nempe, inquit, spiritus fallax, cujus instinctu Her- amorem pro cujus nomine passi sunt, honorare.
mès ista diccbat, per eum ipsum coaclus est confi- Quorum altenim impielalis esl quidem, allerum
teri, jam lune illam lerram sepulcrorum mortuorum, vero pietalis constat esse indicium. Quapropler
quos pro diis colebant, fuisse plenissimam, sed do- quisquis ea contemnenda judicat, aut corporibus
lor doemonumper eum loquebatur, qui suas futuras pecorum, vel lapidibus, aut certe lignis simillima
poenas apud sanctorum martyrùm memorias immi- esse contendil, non Christianus, sed Eustathianus
nere moerebant. In mullis enim talibus locis tor- et Yigilantianus, et, quod verius ferendum est, infi-
quentur et confiientur, et de possessis hominum delis habendus est. Quod si (ut perversissime sentis)
corporibus ejiciuntur. JoannesChrysoslomus inhomi- pretiosa corpora sanctorum, pecorum, vel lapidum,
lia de Natali Machaboeorum: Quam speciosa, inquit, 'G et lignorum similitudinem habent, quid dicturus
et grala festivitas nobis eniluit, el lotius anni diebus es de miraculis quoe,Christi potentia opérante, apud
splendidior dies hodierna proefulgel? Non densatis eorum memorias mirabiliter fiunt? Manifeslum est ,
solis radiis illuminata proeclarius, sed de lumine enim cunclis fidelibus0eorumdemsanctorum corpora l
martyrùm supra coruscum fulguris micantem il- multis magnisque miraculis divinilus honorai!, nec J
lustrata sublimis, mullis enim solibus illustriores immerito ? JEqmim quippe est ut qui corpora sua
sunt martyres et magnis luminaribus clariores; pro- membra justilioe' utiliter exhibuerunt et in eis dia-
pterea hodie, si diei potest, coelo ipso ornalior lerra bolum triumpharunl, tam evidenlibus coruscent ,
loelatur..Sed in bac comparatione non altendas ci- miraculis, quatenus proeclaris divinoeremuneralionis j
nerem sanctorum corporum, nec favillam reliquia- appareat indiciis quam pretiosa sit mors in con- /
rum carnis, omniaque ossa consumpta temporibus, speclu Domini, et quod magna sit eorum virtus apud
sed aperi oculosfidei,et vide eos divina virtuleet gra- Altissimum (Psal. xxv). At si nunc corpora sancto-
tia Spiritus sancti amiclos, el divini luminis claritate rum in pulverem cineremve jam pêne redacta, lantis
radiantes. Hi ergo ipsi de superno Solis circulo in divina pielate munerantur miraculis, quantis pulas
lerram radii, Christo emiltenle, jaciuntar, et a cor- , resurreclionis tempore perpetais donabuntur proe-
•*miis? Quod autem
poribus suisprosilientes corusca luce fulgoris, sicut corpora defunctorum, maxime i
speciem Ecclesioe gaudentis illustrant, ita faciem justorum, non sint abjicienda, sed potius terroe !
diaboli invidentis obcoecant. Nam ut audaces latro- mandanda, docet beatus Augustinus in libro de Ci- j
num duces, sive inipii sepulcrorum effossores, si vitale Dei primo : Nec contemnenda sunt, inquit, et
forte dum proedasagunt, aut spolia capienda conqui- abjicienda corpora defunctorum, maximequejusto-
rent, in arma vel ornamenla imperaloris incurre- rum atque fidelium, quibus tanquam organis el vasis j
rint, quamlibet cupidi proedarum, tamen agnitis ré- ad omnia bona opéra sanclus Spiritus usus est. Si /
gis insignibus deterrentar ut fugiant, neque co- enim paterna vestis et annulus, ac si quid hujus-
ntinus accedere vel attingere audeanl, unde sibi modi tanlo charius est posteris, quanta erga paren-
non compendium procedere, sed periculum proevi- tes major exslal affectas : nullo modo ipsa spernen-
denl imminere, si quid inde audeant usurpare. Ita da sunt corpora, quoeutique multo familiarius at-
profecto et doemones,qui vere lalronum et principes que conjunctius quam quoelibetindumenta geslamus.
et magistri sunt, ubi coronalorum martyrùm corpora Quod vero corpora sanctorum sint a fidelibus hono-
1yiderint posita? longe illico a conspeclu eorum pavidi randa, scribit beatus Hieronymus ad Riparium con-
529 DE CULTU IMAGINUM.— LIB. L „ - 530
tra Yigilantiûm : Honoramus, inquit reliquias mar- A terrenam, sive spiritualem, sive corpoream creaturam
> lyrum, ut eum, cujus martyres sunl, adoremus. pro Deo colit,. creaturoe non Creatori servire-con-
. -Honoramus servos, ut honor servorum redundet vincitur. Salutem sane animoe nostroe a solo Deo
ad Dominum, qui ait : Qui vos suscipit, etc. (Matth. dari fideliter credimus ; sed quia, meritis nostris
x). Tantorum autem doctoram salutiferis declaralur proepedientibus, eam ab eo nancisci non meremur,
documentis, quod sanctorum corpora non sint (se- si suffragiis coelestium, sive spiritualium creatura-
cundum noeniaset ineptias tuas) pecoribus, vel lapi- rum illius nos compotes fore veraciter confidhnus,
dibus et lignis cooequanda,sed magis a cunctis fi- nequaquam creaturoe, ut scripsisti, sed potius Crea-
delibus pio amore amplectenda et honoranda. Quia tori servire comprobamur. At si per sanctorum
ergo liquel te negare non posse quod sanctorum cor- suffragia salus animarum non acquiritur, utquid ''
pora non sint his rébus quas scripsisti comparanda, eorum intercessio in missarum celebrationibus et '
sed magis ab-Ecclesioecalholicoefiliis honoranda, et coeteris humillimis supplicationibus apud divinam
-quod ob meritorum proerogativam tôt lanlisque ru- majeslatemflagitatur? Salus igitur animoe, scimus
tilent miraculis, necesse est ut, omni obstinatione quia non nisi a Deo dalur, sed fideliter credimus ?
reinota, humiliter confilearis te errasse quando ea quod per eorum inlerventum nobis immeritis ab (
'
pecorum et lapidum, et lignorum similitudinem B eo largiatur, el pro eo quod id credimus et spera-
habere dixisti : et licet pertinacioe deditus hoc fa- mus, non creaturoe, sed Creatori nostro servimus.
cere contempseris, veritate tamen el ralione evi- Item ais :
denter errasse convinceris. Utrum autem ipsi exa- « Quid te ad falsas imagines humilias el inclinas?
nirais corporibus suis proesto sint, cum bénéficia c Quid ante inepta simulacra, et figmenta terrena,
proestantur mortalibus, neene, beati Augustini salu- « captiva, corpore incurvas? Rectum te Deus fecit,
tiferis documentis, scribenlis in libris de Civitate c et cum coetera animalia prona el ad lerram, situ
Dei et in libro de Cura agenda pro mortuis, nec « urgente, depressa sint, tibi sublimis status et ad
non beati Gregorii libro Dialogorum, plenissime « coelurnatque ad Dominum vultus reclus esl. Illuc
inslruimur, ad quorum lectionem diligentem cu- « intuere, illuc oculos tuos érige, in supernis Deum
riosumque miltimus leclorem. Sequitur in eodem « quoere : ut carere inferis possis, ad alla et coele-
opère tuo : « stia suspensum pectus attolle. Quid le in lapsum
t Ex qua re, inquit, summopere pensandum est, t mortis eum -insensata imagine, quam colis, sler-
• c quia si opéra manuum Dei non sunt adoranda et « nis? Quid in ruinam diaboli per ipsa et cum ipsa
« colenda, quanto magis opéra manuum hominum « cadis? sublimitatem serva qua natus es ; perse-
c adoranda et colenda non sunt ? Prorsus nec in ho- ^ J vera talis qualis a Deo faclus es. t Hoec non tua,
e nore eorum quorum simililudines essedicuntur. » Claudi, sed beati Cypriani sunt martyris verba, e
In hujus sententioe sensu nobiscum sobrie sapis. Ve- quibus quoedam sublraxisti, quoedam immutasli, et
rum est, inquam, quia neque opéra manuum ho- ut tua propria posuisti. Scribit itaque idem eximius
minum sunt adoranda et colenda, illo videlicet doctor ad Demelrianum, idololatrioecuîtui deditum
cultu et adoratione qui solius Divinitatis est. Opus hoec verba, ita inquiens : Quid te ad falsos deos
namque manuum Dei corpora sanctorum proece- humilias el inclinas ? Quid ante inepta simulacra et
dentia opnsculi tui te dixisse produnt, quoe non figmenta terrena captivum corpus incurvas? Re-
adoranda adoratione Divinilali débita, sed' pio ctum te fecit Deus : el cum coetera animalia prona
. sunt amore amplectenda et honoranda, ut pote et ad terram situ vergente depressa sint, libi subli-
j sancti Spiritus templa sacrala. Sed et illud quod sub- mis status et ad coelum atque -Deum tuum vultus
jungis : ereclus est : illuc intuere, illic oculos tuos érige,
; « Quia si imago, quam adoras, Deus non est, ne- in supernis Deum quoere, ut carere inferis possis.
," c quaquam veneranda est honore sanctorum, qui Ad alla et coelestia suspensum pectus atlolle. Quid
t nequaquam divinos sibi arrogant honores; Î om- le in lapsum mortis cum serpente (quem colis) ster-
nino approbamus congruumque fidei catholicoeesse " nis? Quid in ruinam diaboli per ipsum el eum ipso
judicamus. Item paulo post : cadis? sublimitalem serva qua natus es ; persévéra
t Et ideo, inquit, sciendum summopere est quia non talis qualis a Deo faclus es : cum slatu oris el cor-
c solumqui visibilia figmentaatque imagines colit, sed poris animum tuum statue; ut cognoscëre Deum
t etiam quamlibet, sivecoelestem, sive terrenam, sive possis, te ante cognosce. Mirari nequeo salis quod
< spiritalem, sive corpoream creaturam, vice nomi- tam clanculo alterius verba furari volueris, et quod
c nis Dei colit, el salutem animoe suoe quoe a Deo idem furlum alios latere posse ratus sis. Nescisne
c solo est, ab illis sperat, de illis est, de quibus quid Dominus de furantibus verba sua per prophetam
e dicit Apostolus : Et coluerunt, et servierunt crea- dicat? (Jer. xxni.) Credo etiam te legisse Cassiodo-
i turoe potius quam Creatori (Rom. i). i His tuis rum, qui quale offlcium sit compilatorum in expla-
verbis breviter respondemus : Nos figmenta et ima- natione plenissime exsequitar Psalmorum. Constat /
gines non eolimus. Imagines tamen et habemus, et igitur te in hoc facto imperile el reprehensibililer -[
habentibus non proejudicamus.Quisquis vero visibi- egisse, et idcirco necesse est ut ingénue fatearis le
lia figmenta atque imagines, et sive coelestem, sive in eodem facto errasse. Verum quicunque sua errata
'
PATHOL.CVI. " 11
'
534 JON/E AURELlÂNEîëis 1 EPBèOPÏ 5Sl
confiteri delreclât,, aliorûm procul dubio iïbë'rà A rie'm'6'ftisi (Jtriab'1 ëccleSÎaMca ffâditïÔnë dissèïitïf,
frbnte hècféprëiîendëreriec cb'fr'igerevaîei, âudiens ignorai. Ùftdè ob rëcbfdàtiônëm salutifèroe' pd§sib-
a Dôniirib: Qùarè lu éiiârras juèiitids m'eas, el àssk- n'is Do'minièoea'riiitfâtii'riin sariclis'sim'ô'die Païëseè-
mis Testamentûm bièum per os luuni ? Tu veroodisli xeè, sècuûdum tràditibiiêifl e'cciesia'sticâffi, 1 cfnc'em
1
discîptinàm, et projecîslr sermohés meés reîrôrsum Clii-istî àdo'ra't, id est, supplicaiiuo sa'hita't, 4ioe
(Psal. XLIXJ.Èî in Evangelio : Quid ergo vides festu- ëtîâ'm tô'fum diffusa pef brb'ém'iit Ch'ris'ti Mdém
cam in oculofralris lui, trabem aûièm quoeesl hi bcûl'o p'rSrump'eris'g'ràtnlâbùh'dà'fian'if: Cruèëin tuam àdo-
tuo non considéras? èî reliqua. (Matth. vii, Luc. vi.)" r'imus', $6minè,-et sanctam resurrectitiiièmtuam Idû-
Quia ergo ceflùni esl alterius verba tua prbpria fe- ddh'iuset glofificamus.Et iterum : E'cct lighum brheis;
cissë violenter, quoeroàb té cur in lbcb ubi beatus" in quo salus mundi pependit ; veniie, adoremuh. Et
Cypriàmis pbsùit : t Quid te adfalsbs deos humilias" beatîts Grë'g'o'riùs,fie cujus diefis rièmb'nisi immë-
et inclinas? i Tu i falsas imagines » scripseris ? Ille mor saltitis suoe sinïbîgit, îh libre Sa'cfam'entûTUm
falsbs déos dixit, quia véri non sunl : imagines ita m'êm'inif: D'eus, ijùi ùhi§eniti lui Homini Inb'slri
p'ofrô, si imagines sùnt àût hominum, aùl quaruin- îesu Cliristi pretio'soèhntjuine liuinarium gehils rëdi-
libet àïiàruin reriini, quomodo falsuiïi sit eas ima- mèrèdignatus es, concédépfêpilius Ht tjki ad adoran-
gines non esse, non salis video".Qu'bd si rèsp'ùnde- '.B dam vivificaiiî crù'cem advèhiuni, à pèccàtoikm suo-
ris èàs fàlsàs ésse idcirco"quià nihil vërîtatis in se rum nèxibus iiberentùr. Quoerb abs"te,' Claudi,- si
cum habeant simililudines biuinà- aliqûando' banc oraiio'ùém Dbminb décàh,fâ!sfi,- cïïm
" habent, quoniam non îamën verà sùht
ribrum ebrporum, corpora, a"te ven'lunï fuit ad loeurfi à'dôrandoe cfu'bïs', quid
ideireb eas mbrito falsâs âppëlîàrî : imagines lainérï ibi dixefis : sed reof le ïmitaluin Jufloe'ô's,qu'osApo-
iri veritâiè eas esse nullatenus hégàré pbferis. Qu'bd stblû'i fle'Mb ihimiebs crucis Clitisli (Phil. in) dicit;
cum non possis, jûsïà repreherisiohe supérfacùe' a;dëo ejûsdèm crficis inimiedm' faëfîrm', ut verbum
falsas eas pbsuisse dénbta'ris. Nàhï et in eo' quod àdora'ndoe crucis àut pënitas1p'roetèriefis, aut certe
p'âulopbsl pbsuistî : i Quid te' ante' inepta' siniutacra' imniùiândb jiixta famiïiarissimuni tibi modum aliud
et Pigmenta terrena captiva, Cbrpore' incurvas? i p"roaïib dixeris, sieùt îh verbis b'é'ati Cypfiani riiar-
ùtqùid figmenta lerrënà captiva' ducére volueris, ne- tyris continebris fecisse. Quapropter, sicut in ever-
cesse est ut bxporia's. Quid figmenta terrena sint, tendis imaginibus sanctorum el ab ecclesiis penifus
non igrîoramus ; Captiva vëro quôià'odo diei possint, peDeiidis, beati et ëxcëïlè'ntissim'idbcto'rîs Gre'gorii
mérita' qùoerituf. Si fcajitivasunt, a' quo in hujusino'di scrib'èiitîs ad Serenfiiù Massilieiiiéni èpîsëopu'm,
càptivitâlèna deveheruiil? Quod cù'rîitûà expositione' salnbëfrimis dictis coritàma'éîter cbnlraisti
1
: ïi& ni-
non egeàt, quia ip'sb dic'tu ab'surdu'mest, constat le'1'C hïiô'urinris'in abdicandis ab' ecclesia Chfisti crûeîbus"
iairi vésario fuiore cbrreptùm, ut prorsus' neseias ël dèsp'ectui lia'b'ën'dis, ejusdem dOctorïs faétis' et
quid dîcis. Exstant et alia quoe de' verbis ejtisdeni dictis irréveréntér impTu'deritercfûëébinprobatrisob-
sanclissimi viri furlim usurpàsti, et iibn èb ordine viasse. Scribit itaque idem doctof ad Janirariu'nï
verbbrûin quo ab ipso posita, vel e'b sensu flfùo'dicta episbop'u'm,ita inquiens : Judoeî; de èivitàie vestra
sùnt, sed ad perëgrinùm queriidam iriiellëctu'ni vio- hue venierites, questi nobis sûnf quod s"ynSgo'ga'm
lenter pro libita tuo Tetorsisti à". Quoesi; ut a le eoruni quoe Cafalis sita est, Peiru's qui ex ê'bfum
immulata et posilâ sunl, Iecloris prudèntia discuti supersiitionë ad Christiari'oe'fidei bullum,' Deo voleri-
étexâmïnari coeperih%quàh'toeabsur'dilàlis,qua'ntoeve te; perductus est, adlïibitis silii q^ibus'dam fndisei-
rëprehensionis sint; et quam coaeie iluenta, quoe plirialis, sequenti diè b'aptîsmatis su!, hoc est, Do-
ïimpida liaùsisti, p'ède pravi iritelleCtas lurbaveris, fninica [in] ipsa festivita'te Paschà'li, èùm' gravi
liquido pafebii. Item âis : scandalo sine vestra oecupaverit voluntate, aiquè'
« Sèd dicunt isti fâlsoe religionis â'tque su'p'ersti- imagiftem illic genitricis Dei, Domiriiquenostri, et
« tionis Cullores : Nos bl>rè'cbïda'tîohem Salvaloris venerandarri crucem, vel pyrrhum albani qua de
i ribsDl Crucem' pîclâm atque îh ejus honorem' ,. fronte surgens indulus fuerat, apposnisset. Et paulo
« ima'ginatamcblimu'SjVenera'inufalqueadoranius. » ' ^ pOst : Considérantes, inquit, bac de re v'es'tfoe' volun-
Quos sùpïâ membra dia'boli, hos Iïîé' infausto et im- talis inlentum ac magis jridiCiùm\ his librlariiur
1
pùd'eu'ti éfe fa'lsoe religionis' àtqli'é' superstitionis' affalibus, ut, sublata exhibe, cunï éa' qua digriu'niest
cultdfeê a'pp'ellas,cànsamqùe' pïolinus réddere vi- vëneratiohe, imagine âto^u'ècrucë, débealis' quod
dèri vis, cur faïs'oe'religionis âtquë superstitionis' ail- violenter ablatum' est, reform'aré. item idem,ad Re-
lâtes appellan'tuf, eo qùbd scilicet ob memoriani cti'àï'edumregem Wisigothorum scrioît iritëi; fc'oetera
p'assion'iéChristi crucem' piblam a'tqù'ein ejus hono- ila! : Crucem quoque Iatofi pfoesénlitrih dedimus
1
rem imagniatam' cotant,' veûbrentur' a'tqïïè''âdorenit. vbbis offerendam, iù qua lignûni Domînicoecrucis
Quod érgo ODreèordatïônéiù' redeiïipïiohis' suoe'san- ïnest, et càpîïli beati Joannis Baptistoe;ex qua' sem-
cla Ecclesia' ei sarictoruni Pâ'trùïiï tra'dïtibhe cru- per sdlatiùm nostri Sâlvatbris pëf intereesâoÀèm
cem Christi' vèïïèrètaV, à'doréty eblat, non èultû et proecufsoris Domini habbâiis. Scribit étiailn Beda"
adoratione' quoe soliùs Dîvmi'tatis est, éed1eô' potius •veneràbilis prësbytéf, m'ôderniqué témpori's hujus /
unde [de quo] salis abundéque supïa dictum' est, peritissim'us a'C proeclafissimus doetor, in Historiâ -
a Sic soient hoeretici.
§35 DE CULTU IMAGINUM.— LÎB. 1. 354
Anglofïïîn, qu'aliter ébdém Leafo' Grégofîo diligente _, ^tioneËvângëïîiJoaririis, h'bmilia Sexagésîmà qùàha.
salùbritêrquê' dôc'ëntë1, Augustinus épiscopus cuîn Quid est, mquît, qûod omnes fiovëruiiE signùni
sâe'iis suis Brîià'nriiam venerit, fégêmquë Anglbrùhï Christi? q'uo'dsïgnflnï!nisi âdhibôa'ttir Sife'iù' frO'uii-
â'û'iéïît, ita dibë'ris":'Pb's't dîês efgo aliquo't véïïit ad bus fidéliùin, sivé'ipsi alqu'oeex qu'ar'egé'nerârilur,'sive
înâittam'i ex, ëtresidén's' sub diô,Jû'ssit Àùgustinum oleo 6;ùo clirisrn'atè ungurilùr, sive sacïîficio' quo
cum ébciïs ad sùîM îiiïaènî âdvé'fiirë côllôquimn. aluntur, nihil itbïùM rite per'ficîtùr.- Sed Aune" inté-
CâHerât énim'ne'ni âîîquam dbiù'ùih'ad se iritfoirèrit, rim dé* nrystefîo' crucis; qu'bd ap'o'stblicûs sèrnio
vétere usuS â'dgtfrïô, né sùp'értentu sud si quid ïria- ëxsëquitar; et Bé'àtiAùguâtihi' côpidsièsinid,"înïo si-
lè'ficoeartis habuîsseni, ètihi Sùpéran'dô dëcipéfent. lutiferà ëipbsîlibne, scribëfltis in libro de Dcféîrïna
-At illi non doemoniaca', séd divina' praëditi vïîtulô Chrisiiâha, Hëcflân et iii paulo ante niemôfata ho'iiîi-
vémeb'à'iit,-cfùceïii pro vexillb ferëritës ârgeïifs'a'iii, lia Evarigëlli Jdâft'nis, pleriissime instrûimur : Non
et îinâginem BoiMrfi Salvâtorîs iU taib'ulâdëp'ictâoï, est hbstrî prbp'bbiti ui a'Iiquidhïc' dispùtôtùf. Quâûtoe
liiamàsqiîë éariéfite's,'ffrO sua' simul et èdfurfî ~$ïô- véxillum crucis vif talis, quah'toeve laudis Sit, qùia
ptef quoS vénérant êàlùte oetefnà Dbmiiio supplibà- ihe imp'arem matèrié' laflloe proesentio ad m'télligen-
banl. Eî post pâiifia : Fértar âtttem qiiia âpprop'in- dum, et ëlihg'ueni ad pToferèndùm, satius râlùs"siun
qùàirtës civitàti, morë suo cum -crtïcë sâïtcta' et B iàtërim meis fehipërarê vérb'is. Auariiên c'ùiii ad
îfnagine mâghi régis Domini rio'Slri Jesu Christi eùdi Jdcuiîi téritùni fùe'rif ùî)i, iii delibiibralio'ne'm
liane litâ'iîiaih cbnsmia voce inôdù'larentùr : Bépre- crucis, àsinuni addi'andùhl docùisti, et mulià, ut
étiinur te, Donlihê, in omni mïsèric'ârdià lild, Ht 'aù- ntentis iriops, deliramenta sdbtêiisti, qtiid ifide
feraiur fnror îkuî, et ira tdd d civiiâîe istà, el de sanctiéteximii doctofes bxponèndo dixèriril, àd tlia
donio sailbià tii'd, ijuohi'amp'eccavïinii's,alleluià. At- - incë'ncinna dicta tèfutarida,pfbut Deùs âiinberil, bre-
tende; hof'tbf të, Claudi, batienler, qiianlùs qualis- vitér êubdëndûhi est. Cdnstat igitur è't e*ideïïti rà-
qùe doetbr, et sù'perius cfuceiri jùïla pfoem'iss'ùm iïone dëclafàtùr, non illos qui crùcém Christi jùxla
modùmadorâridarn,etiii scriptis erûceni veriè'randam superius pTéëmissunihiodum vënerânlùr et âdbi'âril,
àstruat; veneratiàmsqùé cafisà ac behediëtiônis, séd té jjoliùà ejuS éxsecrâldrem, falsoe religionis
Reeharedô légi crtfceîn miseril, ffùaiitaqùé ddfc'triua êi sùpëistiliônis cultbrem existérë. Quià êi'go"{idtiëa
discipuliim sûùtn Aùguiiirium sdéiosquë ejus imtiue- per excessum dixîmùs, necëssafio ad lbc'uni littë-
rît, ut crùcém et imaginent Déi îîoslri JéSù Christi raî-ûni tùârùlh undë digr'éssi sùmùs redire bôgimuf.
ad fera borda gehliliùrii demanda et prabaicâMa, et Ubi inqutè :
ad fidem Christi c'onvertëridà, secùin ferret : ei jjfer- i Quibus fliltil aliùd pldcët in ëalvâtoie .nôstr'o;
pendë qùià sailoesôDrioeqùëejus bb'e'trinaëtuainlànà G « nisi quod et iinpiis plâcuit, opjïrobritiin pâssiôhis
et inepta résultat doctrina. Qù'oitiam' quod ille de c et irrisio inoftis : bob dé illo credùnt. Éjfiodet
érùee et imaginibus sànëtb'rdhî disferiiisinia asser- c impii homines, sive Judoei, sivè pagani, qui éuùi
lionë et cautissima iristilulibnè-tenenâum dd'euit, '< iesùrrexissé diffiduht, "etnon iiSVëruhide illo àliûd
homb tu pofteriluosis dispùtalionibus Iaberaclàndurii é cogitare, riïsi eum tbtuiri et nibftùuiii, et sétiipër
oblatras: Scita éi-go quia nisi lùa ëi-rala' Hùîriiîiter 'i iii pâssione pbsitum in corde sub Crëduîit et reti-
confiteri el corrigere proepropere sludùè'ris, procul i tient, et non attéhdùnt, neque iiîtèlligunt qùbd ait
dubio ad periculum salutis tuoe et ad ruihàm gradus « Àpostblùs : Et noveramus secunâiimîiârnem Chrî-
tùi, lanti doctoris excell'ëniissimisdictis et discreiis- i stem, sed nunc jam nonn'ovîm'us(H Coi-.v). i Po-
simis institutiohibus contraria ddgm'atizasli : Ùtqùid, teràt, o Claudi, si tibi ebrdi fuisse!, jam "siylustùùs
Togole, tam vesàno furorë fàperis, ui Jùliaiiùiii Àpb- iréperitus et ihcultus feriàri, Suoequëimnibdefatoe et
statam imitatils-, crucem Imâgiriem Christi gëst'an- Mtemperatoe dictibni limitera q'uodâinmodô'figere,qui
" tem
ab ecclesia àbstulëris, àc rie à fidelibus, jù'xlà ïieque submissohëqùë tèmperàiô dicëhdi'gënerë con-
traditiohem ëcclesiàsticam, in bàsilicis Christi lia- tentas , sëd s|mpef "granditër lbqùens et'sinè lege
•beretur ihhiberis? Utqiiid etiam vexiilûni. érdeis fiifens , nuilumque Italùm , neque Gallûmî'neqùe
exhdrrescis? Nescisnb qùia doenïdniini est ejusdem Gehnanum câtholicùm ëxeipît, quin in bmn'es,'aniis-
crucis rëxililim èxhbrrésceïë? Quid, rbgb, sôrduit sî's rationis et alscrelîbnls iiàbenis, se'pràêcîpîtéiu
tibi tautîifii "bhixChriki? PulÔ'sarie quia si te cfuce ïnyeiiat/divers'arùmqûe superslitioiiûm aiqùè âbômi-
Christi rfedëhlptum fideliter crédidisses, nùhqùaîn te Viâiîonùmtalé ne'qûîdqùâmi'n'tbï'queat.Pblëraint etiam
infestîihi ejtii iriimicunï et exsêcratorêm atquë ab"di- t!l)'iaffatim àd r'abie'm îuroris ïui satiâhaâm "tôttan-
catoièùi 'c'ôhsiitaiss'ës. Per crùcém namque mortis taque bpprobriorumeti'rïisionumproecedentia verba,
aublbi supëfalus est, et mortalibûs vitâ reddiia esl. qùoe în nos injuste jàculatùses,' suifiëëre. "Quanloe
Et nemo fideliùni nisi spirit'aliter brucè Christi ve- autem sit ïmpietâtis qùâ'ntoequeïalsîtâtis conîmen-
felus, inare Inrus soeculiIransïrë et ad pbrtum salu- luin q;ùod imperîtis, imo vîfuleniî's "së'rmohibus,
tis oetel'iloevalet përtériire. Àh ignoras "qùiâ arma éructas, 'qïïà'rifùmque a Chrisliana abh'orrea'l reli-
fidelium est crùx Christi? Hoc vexîllo fron'tes fide- gione Tjubd lbqûéris, omnis quiïècte crédit recteque
lium mùhiûnlùr". Hoc quippe vexillo hëstes invisibi- întéUigït ïacîlê animadver'ti't.Bî nîhîl âliûd nobis
les pelluntùr. Per îioc signùm cùiicta nobis sancti- piaeet In "Salvatore noslro ( ùl Miacrtèr argumen-
ficantUr. Unde scribit beatus Augustinus in Expbsi- taî-is") nis! qùod etimpiis'placùit, opprobrium scili-
'
535 JONiE AURELIANENSIS EPISCOPI . 33C
cet passipnis et irrisio mortis, et coetera quoe exse- xA cundum carnem Christum, sed nunc jam non novi-
queris, ad eumdem blasphemioe tuoe exsecrabilem mus (II Cor. -f), » cum coeleris noeniis luis rejici-
pertinentia sensum, ergo sine causa pro salute nostra mus, falsumque esse verissima assertione fidei
Christum in ea mysterium redemptionis nostroe per- catholicoe, quam lenemus, comprobamus. Altendimus
tulisse profitemur. Veraciter aulem fideliterque ea siquidem et intelligimus quod Apostolus dicit : Et si
Christum pro ereptione nostra pertalisse credimus et noveramus Christum secundum carnem, sed nunc jam
falemur. Non igitur'nobis cum impiis ejus ludibria non novimus. Novimus quippe secundum carnem
quoe ab eis in passione sua ignominiose , imo inno- Christum, quoniam is qui in subslantia sua i apud
center, perpessus est, vel displicent vel abs re pla- Patrem oeternaliter invisibilis et impassibilis ,atque
cent, nec de illo hoc solum credimus quod et impii, immortalis exstitil, in nostra temporaliler fieri digna-
sive Judoei, sive pagani credunt, qui eum resurre- tus est visibilis et passibilis atque immortalis : se-
xisse diffidunt. Evidenter itaque impudenterque, cundum carnem autem illum jam nunc non novimus,
postpositoaliquo reverenlioe obstaculo, nos impietatis quia sicut idem Apostolus ait : Christus resurgens a
atque infidelitatis arguis, el cum Judoeis et paganis mortuis jam non moritur, mors illi ultra non domina-
Christum resurrexisse a mortuis diffidere scribis. bitur (Rom. vi). Reliqua operis tai videamus :
Scio certe, etcertissime credo, quia si vexillo crucis, B \ i Contra quos, inquis, respondendum est quia si
quod, ut séries litterarum tuarum demonstrat, exse- « omne lignum schemale crucis factura volunl ado-
craris, interius exteriusque munitus fuisses, nun- « rare, pro eo quod Christus în cruce pependit, et
quam ille spirilus qui mendax est in ore pseudopro- « alia multa illis convenit [adorare] quoe Christus
phelarum idololatrae régis Achab (III Reg.x-MÏ),tanti t egit per carnem. Yix enim sex horis in cruce pe-
juris in tuo ore esse potuisset, ut te tam sacrilega Î pendit, et tamen novem mensibus lunaribus, et
el prolana dicere persuasisset. Quod vero ais di- . « super undecim diebus in utero Yirginis fuit, qui
versa ludibria Redemploris nostri contumelîasque et t simul'dies solares ducenti septupginla'sex, id est
irrisiones, quas in passione suslinuit, cum paganis € novem menses, et supra dies séx : adorenlur ergo
et Judoeis nobis placere, vere fateor, quia falsum lo- e puelloevirgines, quia virgo peperit Christum. Ado-
queris. Neque enim cum eis nobis placent, quia nec « renlur et proesepia, quia mox natus in proesepio est
noseorumcommunicavimus infidelitati, necillinostroe t reclinalus. Adorentur et veteres panni, quia con-
redemptioni. Hoecporro ludibria et coetera quoede- « tinuo cum natus essel, pannis veleribus esl invo-
lirando alienata mente exoestuas, impiis speclacula, « lutus. Adorenlur et naves, quia fréquenter in
piis aulem ingenita mysleria, et fidei exstilerunt « navibus navigavit, et de navicula turbas docuit,
G e et in navi dormivil, et in dextera navigii rele mit-
grandia munimenta. Constat autem nos veram sin-
ceramque pietatem erga fidem Redemploris nostri « tere- jussit, quando perpedita illa magna captura
Jesu Christi inviolabililer tenere, el impietatem Ju- « facta est piscium. Adorentur asini, quia asellum
doeorumsive paganorum exsecrari. Unde merito tuoe ( sedendo ad Jérusalem usque pervenil. Adorentur
nequissimoe assertionis tela scuto fidei repellimus, « agni, quia de illo scriptum est : Ecce AgnusDei,
gladioque sancti Spirilus confodienda iradimus, t qui lollit peccata mundi (Joan. i) ; sed isti perver-"
imo perpetuo anathemati mancipamus. At si eum c sorum dogmatum cultores agnos vivos volunt vo-
Judoeiset paganis Christum resurrexisse diffidimus, « rare, et in pariele pictos adorare. Adorentur et
et nonnovimus de illo aliud cogitare, nisi eum tortum e leones, quia de illo scriplum est : Vieil leo de tribu
et mortuum, et semper in passione positum in corde « Juda radix David (Apoc.v). Adorenlur et petroe,
nostro credimus et retinemus, et non attendîmus « quia quando de cruce est'depositus, in saxeo se-
neque intelligimus quod ait Apostolus : Et si nove- t pulcro est positus. Et de illo dicit Apostolus (ICor.
ramus secundum carnem Christum, sed nunc jam « x) : Petra aulem erat Christus. Sed Christus,
non novimus (II Cor. v) ; ergo, ut verbis beati « petra, agnus, leo,tropice, non proprie, esl dictas,
Pauli utar,miserabiliores omnibus hominibus sumus. t per significantiam, non per substanliam. Adoren-
Non nostris igitur, sed ejusdem Apos'oli verbis D « tur et spinoeruborum, quia exinde spinea corona
objectionem tuam falsissiraam et impietatis plenis- t tempore passionis capiti ejus imposita est. Ado-
simam convincimus atque refellimus. Yere si Chri- « renlur et arundines, quia ab eis colaphis a mili-
stum resurrexisse diffidimus, nullatenus resûrrectio- c tibus capu ejus coesumesl. Poslremo adorenlur
nem credimus. Quia si Christus non resurrexit, neque t et lanceoe, quia unus militum lancea latus ejus
mortui résurgent, et inanis est fides nostra (I Cor. vi), t aperuit, unde fluxit sanguis et aqua, Saeramenta,
inanis est ejusdem egregii doctoris proedicatio. Fi- <runde formatur Ecclesia. J Cum debueris , Claudi,
deliter itaque resûrrectionem mortuorum credimus, memor salutis tuoe esse, landemque vanissimai
quia nullatenus Christum resurrexisse diffidimus : garrulilati tuoe modum imponere, e contrario in
elquia membra ejus sumus, quo caput nostrum proe- barathrum blasphemioe eo usque misérabiliter de-
cessit, eo nosutique perventurosminimeambigimus. mergeris, ut virtutem veneralionemque crucis qui-
Illud vero quod in conclusione ejusdem capïtuli tai busdam ahsonis comparationibus et frivolis decla-
posuisti.ita inquiens : c Neque attendunt, neque in- rationibus alque arguuienlalionibus quodammodo
telligunt quod ait Apostolus : Et si noveramus se- annullare nitaris. Quia igitur persecutionis tuoe
357 DE CULTU IMAGINUM.— LIB. I. . 558
assertio, et secundum litterarum disciplinam, et A teret, duos vitulos aureos fabricans unum in Dan,
secundum catholicum inlellectum fragili structura alterum constituit in Bethel (III Reg. xu) : ita quo-
constabilita esl, non habens fuudamenlum supra que ta illius exemplo plebem Christi a traditio-
petram, merito in utroque labefactatur. Repre- nibus ecclesiasticis avertens, duos, ut dictum est,
hensiones porro, quoe, secundum arlis gramma- asinos adorandos eis eligas, quorum alterum in
ticoeperitissimos scriplores, huic insunt pericopoe, urbe Taurinensi, quem Italia; alterum vero in aliqua
eommenli tui brevitati studentes omittimus, et quid civitatum Gallioe, quem non solum eadem Gallia, sed
in eadem prosecutione tua stolidissima innuere vo- et Ger'mania supplex adoret, constituas. O detestan-
lueris, pro modulo capacilatis nostroe discutere ni- da et abominanda proedicalio, o inconcinna ei abso-
tamur ; ais namque : na crucis et asini comparatio ! Quoete, o Claudi, de-
« Si adqratur crux, adorentur et puelloevirgînes, menlia cepit, ul ad tam vesana tamque cunclis ca-
« quia Virgo peperitChrislura. i Âtlendite, obsecro, tholicis exsecranda scribendo et proedicando proru-
pietatis et auctoritatis ecclesiaslicoe sincerissimi peris? Apostolus quippe non in asino, sed in cruce
| cultores et amatores, metaphorice et syllogislice glorialnr, dicens : Mihi aulem absit gloriari, nisi in
loquiturdoctorîste, ab inanimali enim faciens trans- cruce Domini nostri Jesu Christi, per qùem mihi
formationem ad animale argumenlatur el dicit : « Si B mundus crucifixus est, ego mundo (Gal.vi), et coetera
adoralurcrux, adorentur et puelloevirgines, eo quod quoedecruce in ejusdem apostoli reperiuntur verbis.
Yirgo peperit Christum. De adoratione quippe et ve- Ettu ex obliquo eidem apostolo resultans, quid vi-
neratione crucis, quam discrète ob memoriam pas- deris dicere in eo quod ais : « Si adorelur crux,
sionis Dominicoelenendum agendumque sit, beatus adoretur elasinus, s nisi ul si quis glorietur in cruce,
Gregorius eximius doctor, sicut in superioribus jam - oeque glorietur in asino? Videre itaque mihivideor
dictum esl, plenissime docet; ut autem puelloevirgi- te in scena tergore aselli adopertum quaquaversum
nes et proesepia,et veleres panni, et naves, et agni, pueriliter agitari, multisque te nndique circumse-
el leones, et petroe, et spinoe ruborum, el arundines, pientibus, imo contuentibus, esse miraculo, secum-
et lanceoe adorentur, nemo doctorum, nisi furiosus que mutuo de te digitulo protento sermocinari : Ecce
etmente eaptus^Claudius solus docel. Quapropler ubi homo qui cum in honore positus esset episcopali, non
secus quam beatus Gregorius Claudius isle de cruce intellexit, ac per hoc asino compareras, similis fac-
dicit, ab omnibus calholicoe et aposlolicoe Ecclesioe fus est illi (Psal. XLVIH).Non enim, o Claudi, pularis
finis omnino beatus Gregorius, non Claudius sequen- absque alicujus certa ratione mysterii asinum ado-
dus est. Nova-veroet inepta quoe solus persequitur randum proposuisse, el in eo ila ut in cruce glorian-
adoranda, cum eo mbdis omnibus non solum sunt( J dum pioedicasse. Quia profecto in adoratione asini
rejicienda , verum eliam detestanda. In hoc sane quam docuisti magnam stultitioe notam acquisisti.
libello brevitati studentes, tuam, o Claudi, absurdis- Asinus quippe stullum significat hominem, juxta
simam doctrinam de crucis el asini adoratione, quam illud Deuteronomii : Non arabis in bove simul et in
syllogistica declamatione oeque fieri docuisti, refel- asino (Deut. xxn), id est, stultum in proedicatione
lendam statuimKS. Coetera vero quoe ad injuriam sapienti ne socies. Verum eum de asino oeque ut
crucis adorandoe scripsisti, in sequenti libello com- crucem adorando in proesenti libello tais ineptiis
modius improbanda decernimus. Est proeterea stn- utcunque sil obviatum, breviterque et in sequenti,
pendum et admiratione dignum, imo novum et Domino in cujus manu sumus nos et sermones nobis
inauditum , et (ut verius inquam) cachinnis puero- tribuente, de eadem, crucis videlicet et asini, hinc
rum aplissimum, hujusmodi adoralionis doeumen- venienti adoratione, et aliis insensalis rébus quas
tum. Forte enim eidem adorationi, crucis videlicet insensata raenle ut crucem adorandas proposuisli,
et asini, alias noeniasadorandas subtexuîsti, ut si latius prolixiusque sit tractandum ; adhuc tamen
in tnemorata adoratione conlemplui et abominationi conclusionem tuam quam ejusdem rébus secundum
habereris, sicuti et haberis facilius ad eas adorandas tuam doctrinam adorandis sublexuisti, disculiendam
araditorestuos provocare valens. Ais itaque, Si ado- ' * slaluimus, ubi inquis :
ratar crux, adorentur et asini, illico reddis eausam c Ridiculosa ista omnia sunt, et lugenda potius
eo quod asello sedens Dominus Jérusalem usque « quam scribenda ; cogimurque contra stultos stulta <
nonverbi '
pervenerit. Quia ergo asinos adorandos proponis, « proponere, et contralapidea corda, sagit-
necesse est ut taies nobis quoeras quales adorari de- J tas, vel sentenlias, sed lapideos projicere ictus. >
ceat ; scis enim quia Ilalici et Germanici maie sunt Verum est quod asseris quia ridiculosa sunt omnia
auritî et ob deformitalem et exiguitatem corpo- et polius lugenda quam scribenda, quoe de asini
ris non merentur adorari. Manifesium esl aulem adoTatione, et crucis exsecratione, et coeteris quoe
quia regionis tuoe asini magnorum sunl corporum, in repreliensionem ecclesiaslicoe traditionis alienala
magnarumque aurium, suaque pulchritudine in-se mente scriptitasti , cogimurque contra stultitiam
oculos intuenlium spectabiliter convertunt. Quia tuam talia scribere, tibique,.utentes verbis Salomo-
ne tibi sa
igitur adorandos asinos proedicas, ex his duos ad nis (Prov. xxvi), juxta stultitiam tuam,
instar Jéroboam régis idololatroe assume, quate- piens esse videaris, respondere, et ad penetrandum
nus sicut ille ut populum Dei a cultu divino aver- atque confodiendum lapideum cor tuum, et ad sub-
339 JONiE AURELIANENSISEPJ.SCQPJ UQ
ruendum errons tjai dçgroa perversjssimum, diyini A modo autem -hic sermo prppjipjjcjis flpbj| fidem .ca-
verbi.sagijtfasacuitas eligere, sancjfcorupi.quePatrum iholicam et apostoji.camjnconcusse jtenentibns, Jradj.-
senteptias congerere, Jusque, ut pote siliceis ictibus, tionesque e.eclesiasticas, quas a sanctis Patribus ac-
os .taujmbjasphemuni oppilando conterere. Patenter cepimus, incprrppte geryantijjns ponyeflia^,cy,nin.ul-
taa pyopria tela quoein nosjaculari nisuses, lis jn.dj.cjispullis,g(u,e
' ergo et
^dppupienljs apprpbarp yaleas,
yjriljler in le yibrando, yei-sa vice rétorquerons, r(es,tatprPofeploul non nos, spd te ppljug -proevari-
hjs ut David suppi^issjmpm Goliath te luo lelhifero cartorem? qui slaiu,ta ,e,cclesias.ficaausu jtemerario
dogmate tpucidapius. Rursum prophetico ex pirle cpnv.ellerecopariSjjntelligas; p,l a.d cor^ id est, ad
abufens alloquio, ita inqujs,: « Redite proevqricafprcs sensum ,e.cc^esiasti,cae taadjîiojn .congrM,efltemquanto-
« tqd tcpr (Isa. XLVI),qui reeessîstis a yeritate, et cius redire festines, sciens quopiam impuap no» ee-
« diligitis vahilatem, elestis vani factj. t Et illico det ,omm'ab ,eoaliorsum per,egripanli? et cum exlra-
ap.os.toliPauli spr/bentis ad lîebroeos subneclis do- n.eoIbrnic.apli. Qupd agens, prob.abis non nos, sj.cut
curapplum, ita subinferens : « Qui rurs.uni crucifi- S.cripsisti-,sed te magis a veritatf rece.derp,,et A-ani-
$ gitjs Fjlium JDeL,eipstentpi habefis (Ilebr. VJ).J tajpm diligere, el yanjunifaptum esse, sicut tua ine-
Dejnde quia non ahenjs, se,d tluispropriis uteris ver- pta sprjpta demonslrant. B-epefamps.etiam apostoli-
bis, iper^en) alque imcomposilarn dicti.pnem subin- B cpm sermonem , quem ut tuum proprium posnisii,
fers, jta subneptens ; quo ,ai.s: ,« .Qui rursupi crupi/igilis filiupi Dei et os-
« Ej;ner Jbqcçajerva/ini animas mjserpruni so.cias tentai Jiabetis ,(iïebr. vi). » Idcirco enipi pos apps.to-
« facjas doemonum halietjs, ali.enand.çeas per "ne- li.co serpjone p.ercelleré putaljs, rursuniqup prucifi-
€ fanda sacrilegia^siniulacjroruip a creatore suo, ha- gere Filium Dej, et osteptui habere p.alun'mjajtis,po
« be.tjs eas dejppîas ejt -prpjectas in danmationeni quod ob mpm.orjam p.agsiopisDomjflicoeijpagjpepi
perp.ej.yam. » Ubipunmie in opuscuip tup quod dis- çrnpifixi Chris(tiin apro argentovp pxprimjmus, aul
culimus alippis .ulerjls yerbis f ponstructio dielionis certe in labuljs jdivpjspruni cojprum fucis .depin^i-
littera^jam yjm quam a conditore sup,accepit, rpli- mps. Qpod .si j.la est, quantum a spnsu appstolico
net ; sensum .lamen nrpprium, ut pote caupqpisprar sensus iste abhorreat^ qujsqnis scrppulosissime proe-
vitale porraptpm,heu, prph dolorî amitti.t : quoniam ceden^ja,et se.queptiaEpisloloeejusdem anpstoli lege-
non eo -modoquo posjta, vel eo sensu q,u,odicta vel rjlf, perspicue animadvertet. Apos.t.olusquippe bis
intellepla spnl? a le ponpptar ypl inlellig,uptar. Ubi- qui per gratiam bapiismi semel fuer.anj,illuminati, et
cjuuque yerp tuisprpprijs yerbis aliquampileris ppp- coetera quoe pnpjnerat sancti Spirilus dona conse-
slruerp diclionem, quia figura ,arlp3 gramnialicoe, cutj, ha^clç.quitur. Hj namque qui peccata quoe posf
gpam epntemptai habere dfcerisf non leyjgatur?quam G baptismum admiserapt^ non .nisi baptismatis ilera-
fragiljs 0 quamque rppioevicjna illico agnoscilur. tione .(J^lpinpssep.i^taljant,nierito ab eodem aposlolo
Mprito .quippe absqup paleis linitur mina", et ojjm argjunntpr, po qnod rnrsus sjbimpiipsis crucifigerent
a prophète proedicilur(Ezec/i. xin). Ypruin, quap7 Filiuni ppi pl.os^luj baberent, quod pmnin.oijnpps-
quam J,o.ca,tJQnjs ign^jrus, qpia assidujlatp tamen le- sihile esge affirmât. Ille pnim qui s .pupdo se liapti-
clionis adm.odumdétritus es, divjnorqm ejoqniorium zar.i posse putal, rurçus Christum {sj.cut a Palri))us
pagipas, et non ^olui» saftctorpm Pati-ppi, ver,um tra,ditam a,ecepjpms)sibjmp.lipsicrpcifigit ej. osteptui
etiam geatjlium philosophoruni appurala .dicta enu- ballet. .Sicu.t)gitar ipip.ossipile est rursus crucifigi
àeaiim sci\utar.e, e$ nequaquap) jij ej§ copstrppljp.- Çhrisjtam, hoc psi, ostenjtui eum habere, quoniam,
num taarami exempla yalebjs jepcrire. Unde maj>noe ut Apostolps ait : Ç/iristus resurgeys a morluisPjam
admiraJioni habe»s4 e.t cum recte lo/juj nescias, le tiçn nioptur, niprs ei uffra npn flominabitur (Rom.
quoque çesçire non jntelligas, nés t^cere stalfilia \f) ; itanimirupi jmpossjliile est peccata qpoeppst
knpellente queas, secundum pr.udenlissinii wri'icq.n- bapjLismjimadjif^upipr Jiaptjsmajjs itérationppur-
silium : Stidius si tacueijl, sapiens feputajiiiur ; et si garL tQuiasicut Chrislps spmelmgrlpus est çariie in
compressent labia sua, inlelligens (Prov. ,xyji), Qua- • cruce, sic el nos sempl moriniur jn baptismale, non
propter necesse est ut tibi prospicias, et ab hujjjsee- carpe, sed peccato. Ac per hoc sicul ille rursus cru-
modi sconstruclionibus,quibusexir&ordi.aane uferis, cjfigi p.on po|esl, ita ef pos rursus baptizari nequi-
te cohibeas; scilicet iul ea quoe non didicisti non mus. pepcala ppi'jroquoeppstbaptismum coipinittan-
doceas,et libres conderc nequaquam proesiunas,iqnp- tur, poenjteptioe,j^crymi.s,el pleemosynarum largifio-
niam cum in maiiBSperitorum deyeneript, mi.pime njbus diluuntpr..Quia igitur ita lenpraus et .credimus,
morsu Ji-eprehensionis ac vitupe-rationis frirebiunl. nçq^aqiîani?u(,in1ep"dacjter asu-uis, rursus Filium Dei
Recurramus igitur ad id quod jntalisli, ubj cum fre- npbjs prupifigimnset osleptaj habemus. Ac per hoc
pheta ais: Rediteproevaripatpres ad cor. (fsq. XJ/VI). in hac prosecutione taa, sicul el in çoeleris. te déli-
Soepissime namque DomÎBBSImnc sern)pnem per rasse pyidpntibus indjciig decîaratar. Telum vero ri-
Prophetam inculcat el replicat, meritaque populum dipulosoeppnsfrijçfjppis tpoe, quod px tuo sensu fabri-
suum proevaricalorem appellal, ep quod a cujtu legis catas es, quo ai^ : « Ej. per hpc cateryati.m animas
divinoeaversus, ad idola se conyerjtit, eumque, ul ad miserpruni soci.asfaptas doemonumhabetis, alienando
cor redeat, admonet, scilicet, pt relicla idplolatrioe eas ner nefanda sacrdegia simulaçroruni a creatore
supersiitione, ad Deum ex loto porde redeat ftuq- sup,, |ja^et)s eas jdeiectaç et m-ojectas in nerp.e.tuam
— fl. f
-341 _BJE,GULTUIMAGJpM. L|B. §42
damnatipnem, » quia in nos frustra jaculatur, jupe A pora sapctorunîeontepmjtaj Jiabpri, p%yexijjjp» eru-
pbtundetur, meritoque in apcjpris çu| papuf.exapur pis abominari., poeteras^ie ecclesjas,tiças tradijtjppes
tum retorgjiebjtar. g;gnjjji> panjqpe est ut quia in contra |as spprni, et asipuni pos dppuijtadprarp. Go-
nobis nihil quqd ferjret ipypniff pd eum a qup frustra ^imur aptis congruisgue resppnsionibus yapas et
direeipni est, redeat atque jçopfpdial. (Juppiam npp ànpptas refellprp objectjones/miod quia per $pguia
nos animas miserornm socjas fecjrops doenipnnm? prpjixifate vitapda în JbqcUbeUç facere pmi^mps,
easque per nefanda sâprilegia sjmulacrprum a crea- |andem pi hic Çnpm impopnpps. pt pe qujppiam lan-
tore suô ayertinjus, et in danipati.open)pprpejnam farum noepiarnin jpdisppsspm proeterpsse vjdpamur,
dejecinius r.spd ille potius /îoemppibus eas socjayjt ea quoe restant, in sequenti JjbpHodiscbjienda djgr
atque jn p.erpptuam"dampaj,jpiïem dpjepjj;, api eop- |ulimus.
LIBRI SECÏÏMDI PMFATIO.
In proecedenli libello, o Claudi, portentuosis nor B îlaqae tops, $audj, rudit fam.ej mt Innjiteyrprp sti-
stroeque religion! indecenlibus objectionibus luis, mulâtes ; crux Christi purpureo preliosoque sanguine
quantum divînîlûs dalum, ex parte rëTragâtum essè~ ejus rubêtl in qua vitis véra pependit, ex cujus botro
constat ; nam et quod asinus salutiiëroe prpffs yene- _ sjlirps icrppjs xoruscoe rutilât, quadralumque orbem
rationi et adorationi non sit cooequandus, evitienti " suis sacralisquatuor cornibus circumfovet, et fide-
ratîone breviler probatum el adhuc prolixius-pro- lium frontibus defixa, procul ab eis propellit doemo-
bapdumesl- ResfatigStarutea qusejjepjt mçmpra?», nfjni pr^sîigj|s. Wamsi Isaap jjpn asiaum ad jngu-
Indjspusfa Janipp, pmisga, ef ad feppjopusJisqju.esjj.&it Jandupi, feiaj'jusïpseèosîia, sedligpaporiayit(fî«w.
dilata, quoescilicet, jn dehonpralipnpjp prncjs, oeque xxn) ; i»ee ujjque VATHS îsaac aositef asellum taum,
pi erucpm adprapda docuisti, epupjea^im discpjjajî- ;gM smeem bajulMJ, futurps jlla ealulifera àoslàa
tnr, Per singpla ergo qpoe causa annullapda} prjipjg Patfis. In fe'apgelfo qupqpe ^secundum iïalJ.hoeiiHP î-
oeqnipararpcopatus p§, yentjlatip discussjonjs nostioe ' Et nws ppreMh wmti> égnum fiiii lionmis m mlm
percurret, et qupl anpmqnpdqpp inppjtiarpm çonjj- [Mafpji. xxiy), pop dixit aspws CJaudji, spd sjjffliim
peaf; ad nçrajdnmdisqpirpt, ej, qparp EceïesJ,oefiliis, fil\\ hgmfnis.|ïjl|e poeterpa et pp ampiips jnvppimi'r
1ns posîhabijjs, çrax ypperaljpni Jjabeajtar, ëimpjjr JJHJ,tara |p Jefen fesjpmento, salufjfppoecyugjs jp
cihus conteniplppmr.obtajtibus. Yi&s Jamen pri- iG $$W PF^/te^J 3, fli^Hf jP MoyOîfebftorpjam ejujç
mmp quajiter doptor gentipm ip cruce gloriari, a^-? dpm Jonge latequp[jdiûusp], ip qpataor scilf.ce^pjagas
qnp ejus jmysterijum comprebendpndum nos gaîu.tar mpn.dj7quoe eliam gpatpor ,eprïj/Jbfj§^us.dem crpejs
riter instrpa,t (fiaf,. IJ), per quam gpagnam diyinoe ap^ari npn ipponvep^epter ppssppt. Posfremo mp]ta
piejatis djgpa^ip armatprapi saoe fortjtadinis nobjs supîtquoe mps sapctoe Ecclesioe, sipp,t a niajpribps
sulimjpifirayjjL,quoeejiam eum de perspeptore proe- tradjfa s.upl pt ^pr.ejicla, guadam jç^i.ta atqpp najiyp
dicatprem, ep dp vase jpjquifali§ vas npbis trihpijt celebratjpnpjffgqpeptat. Nequpepim nqsjrp (tempore
electionjs, flpiflpe rapjtas jusque ad ter.tjpm coelum, usus irrep^t-figui-ani cpppis jp basjjjpi§ sanctorpm
apiivit $rpapp verba, quoe pee hppppi loqui ficet.. statpj, ,sed pws apjiguoe pbsprya^ipnis fegjtimus jd
Qui ejiam c^ejesjtirpyeîatjpne pdoçl,us,,e},sanptj ,Spi.- insfjtaijt^ptppppt^s, sapieptibps et rusfjpis, npp ^pj
rjta,s grajtja" inebrjalps, inter coetera proedicalippis Ipm menjoria spirif,alem fpfprpjej; quam^am jmagjpe
suoedocumenta, non in asino, sçd ip c^ppe ad iiisitar çrpcjs Jjguram., sed etiam cprppralis ipsips ifl/.pî,tus
sui pos gloriari perdopuit, dicens : Mi(n autem qbsif crpbram m-enti pjr»figaj p.oniinjpoeppssiopjs yi^tp:
{jîpnari, nisi jp tcruçe ppmini ^oslrj Jesu Christi, per riapj. ^ enjm qpan^itas jlapjta^vpnerabjlis jljgpi, ip
qyeni ^nijiimundiis pruçiji$us est, et ego mu\ido ( II qpo Dominps pt Sajyajtor ppstgr pependit, ippet^ pj
Cor. xu), Ef ad Ephesiqs -spribens, pop apt ppudam, ]D ex ep minpiajtjm d|yJso cupcla jbe§ ^pata .templa
aut la^eja ,taj poniprelieni|^ hp^alpr asellj, sed fie.- ppsseiitin]a|ijiipm pyupjs habefg, pcujlatepps ex pjijs
clendo gppp orat pf obsecrat, ul fn cfi/irffaferadiç0 ljgpis pjugdem formam ni >bagjjjpis Igcarpmps. Nec
et fundatj, possfjffçomprfhendere cum .ompibus saii? tanien ip^eoprapem ul Dpm^pm ador,amus?spd ma-
ciis, quoesjt ejus crucis non asjni, latlUtdo,lpngilvdfif gis pum qpj per prupgm mpr^ desfrn^t jimpprium, '
allitndg, supputas, et profundun^ (Ep/it. pi). Ip qui- çupjue cïiyfpgfaDbumpppcatinpslri affixjl^napificans
bus yerbis niysterium crupjs npp ashii, &b ppdpm ip ea sanguipe sup ^yp gpoe ip tejrfip, ,siyp qp,aeip
Paplo apostolo ,sj^j ,tra,dila sapcts^ fe^ejt Ecclesia. coejjs sunt. Porro elsi ospula jnfignpps, npn ^fiqpe
Qaijras yerbis flpa'm^ilpbs.urda aselfi ,tai pryififiçoe capsa ligpi, sed potius amppe jllius id a n.pbisagj.tar?
crncjs nosjroe ppmparatîo, apeptp pomprobatur, et qui jn,eaypteris lignj ^ampa" restapray^ J[Ç^_,i).
cpn,çti| Chnslum veraciter poJppf.jibjusnxanifpslum Miror ^j upqpam lpgi D^pi,,quaî pjtique pepbps ejt
habetur. Npque enim, ait i.dem sf^phîs{Eff'i. m), ati^amenlodjgesj.a hab.ptur, ca|ut sppposuisJ.i pt ps-
qpç.d Chpjstps Jisello tup principatas p ei pgleslales cujjim d,edis,ti,^rte respondebiSj si famep yprifatem
tejieprarum liamm quoesunf spiritalia jieauilioefa cçe- prpfitearis, mnhptjes ,tp id egis;sp: vplo .er^p ,ut mihi
(esfilijis, sed crgcp pas ]triumpban,sdey^1cp^l;A^sellu.ç re&npn^easçpjpseausa^aput tnpjhia,sti, pplliiim, ye|
343 JON^E AURELIANENSIS EPISCOPI ! 344
atramepti, an Dei auctoris légis ejusdem. Nam sacroe .A runt, illud applicans ex lâtere tibi, quia qui scanda-
religionis usus in sancta Ecclesia adhuc servatar, si lizaverit unum de pusillis istis, expedit ei ut suspen-
tamen apud te, ut perlecta sacri Evangelii leetione, datur mola asinaria in collo ejus, et demergalur in
ab episcopo vel presbyteris, coelerisque sacri ordinis profundum (Malth. xi). Nam quod majores scandali-
religiosis, codex in quo Evangelii leclio recitata est zare nequeas manifestissimum est, cum nec litaera-
multiplicibus osculis veneretur : sed hoc cujus causa, rum te eruditio adhuc imbuerit, nec sanctorum pa-
nisi illius, cujus esse verba creduntur, agimus ? Ac ginoe doctorum usque adeo inslruxerint, ut
jure id
per hoc quidquid cruci exhîbemus, ob honorem et facere queas. Gaule ergo de te sentiri oportet a te,
amorem illius ac venerationem qui in ea pependit ne dum terminos Patrum transgredï niteris priorum,
totum agimus, atque utinam tanlo quanto deceret te «d termimim usque venire non possis, unde fessus
honore veneraremur. Desine itaque a seplasiariorum in via tempeslatum imbribus obruaris, non perve-
pigmentulis potionari, ut non lalia ganniendo, man- miens ad domum quoe est supra firmam petram im-
suetis incutias terrorem volucribus, quoenecdum for- «nobiliter constructa (Luc. vi).
tiori penna robuste aéra sudum transcendere polue-
8 Utitur hac voce Lampridiusin Heliogabalo pro ttnguento.
LIBER SECUNDUS.
Ecce jam tempus exigit et locus congruit ut, sicut ]B gelorum multitudo illud signum humeris portabunt
paulo superius polliciti sumus, de laude et virlute excelsîs, et regalem nobis adventum annunliabunt.
crucis pauca de pluribus sanctorum Palrum dicta ad- Sola enim Ghristi crux est quoe dissolvitJenebras,
neclamus. Scrihit itaque Origenes in Expositione et regnum doemonum dissipavit, et omnem terro-
EpistoloePauli ad Romanos, lib. vi : Est enim, inquit, rem malignanlium abstulit. Crux sanctitatem provi-
tanta vis crucis Christi, ut si ante oculos ponatur et dit, crux nobis sol justîtioe facta est, ut illuminati
in mente fideliter retineatar, ila ut in ipsam mortem misericordia ejus, glorilicemus Patrem, et Filium, et
Christi intentis oculis mentis aspiciatar, nulla con- Spiritum sanctam in soeculasoeculorum. Amenlllem
cupiscenlia, nulla libido, nulla superare possit invi- idem in homilia de cruce Dominica : Etsi nosse desi-
dia, sed conlinuo ad ejus proesentiam, totus ille, quem deras, charissime, virtalem crucis, et quanta possmn
supra enumeravimus, peccati el carois fugatar exer- ad ejus laudem dicere, audi : crux spes Christianorum,
citus. Scribit Joannes Chrysostomus in homilia de crux resurrectio mortuorum, crux coecorum dux,
cruce et latrone : Hodierna, inquit, die nosler Domi- crux desperatorum via, crux claudorum baculus,
nus pependit in cruce, et nos festivitatem ejus exi- crux consolatio pauperum, crux refrenatio divitum,
miam nimia loetitia celebremus, ut discamus crucem crux destruclio superborum, crux maie viventium
totius spirilalis gfatulationis esse substantiam. Et- Cl poena, crux adversus doemonas triumphus, crux de-
enim ante ipsum vocabulum crucis poena fuit, sed victio diaboli, crux adolescentum poedagogus, crux
nunc ad gloriam nuncupatur. Anlea condemnationis suslentatio inopum, crux spes desperatorum, crux
ferebat horrorem, nunc salutis indicium est. Crux navigantium gubernatio, crux periclitantîum portas,
enim nobis totius beatitudinis causa est. Hoecnos a crux obsessorum murus, crux pater orphanorum,
coecilale liberavit erroris, hoec ex lenebris jeddidit crux defensor viduarum, crux judex injustorum,
luci, hoec debellatos quieti soeiavit, hoec aliénâtes crux justo eonsiliarius, crux tribulatorum requies,
Deo conjunxit, Ipnge eonstîtutos proximos proesenr crux parvulorum custos, crux virorum caput, crux
tavit; hoec peregrinantes cives ostendit, hoecdiscor- senum finis, crux lumen in lenebris sedentium, crux
dioe amputatio esl, hoecpacis firmamentum, hoecbo- regum magnificenlia, crux scutum perpeluum, crux
norum omnium abunda largilio. El post pauca : Volo insensatorum sapientia, cruxlibertas servorum,icrux
ef alia ratione cognoseas. Crucem non solam reliquit imperatorum philosophia, crux lex impiorum, crux
in terra, sed secum eam levavit ad coelum. Sed ais : prophetarum proeconizatio, crux annuntiatio aposlo-
Hoc unde demonstratur ? Et ideo audi quod cum ipsa lorum , crux martyrùm gloriatio, crux monachorum
veniet, cum ipsa secundam gloriosam suam proesen- abslinenlia, cruxvirginum castitas, crux gaudium
tiam faciet, ideo gloriosam crucem nuncupavi. Item -" sacerdotum, crux Ecclesioefundamentam, crux orbis
post pauca : Et tune signum videbilur filii hominis terroe cautela [tutela], crux templorum destructio,
in coelo(Eph. vi). Yidisti gloriam signi, id esl, cru- crux idolorum repulsio, crux scandalum Judoeorum,
cis, solis lumen reddelur obscurum, lunoenon dabitur crux perdilio impiorum, crux invalidorum virtus,
gratia, sed illud lumen radiabit et lucebit. Et sicut crux oegrotantiumme.dicus, crux emundatio leproso-
imperatorem regalis pompa proecedit, et militaris rum, crux proedicatorum [paralylieorum] requies,
ordo proeeundo vexilla humeris portare consueverat, crux esurienlium panis, crux sitientium fons, crux
et ejus declaratur [declarabilur] adventus : sic Do- nudorum protectio. Nuditatem autem cum dixero,
mino de coeloveniente angelorum coetus et archan- non corpoream oestimes, sed infidelitatis -poenam,
34S DE CULTU IMAGINUM.— LIB. H. 546
cum autem in Christum crediderit, vestitus invenie- A Constantinum reor nobilissimum decus imperii Ro-
tur. Perpende, quoeso,Claudi, rogo te, quam mirabi- mani in signum mutasse crucis, ut frequenti visione
lis quamque eximius doctor, cujus saluberrimam atque cura desuescerent a priore more subjecti, et
doctrinam sancta veneranter recipit Ecclesia, proe- eum solum arbitrarenlur Deum quem coleret impe-
conando asseveret quod in secundo adventu oeterni rator, vel quo duce alque auxilialore uterelur adver-
judicis angeli atque archangeli in humeris excelsis sus hostes. Semper ënim hoc signum proponebatur
crucem, non asinum, gestaturi sint, et quod per ante ordines universos, quod maxime laboranlibus
crucem, non per asinum, diversa nobis virlutum faciebus in proeliis adesse proecipiebat. Constituit
charisinala quoe idem' doclor enumerat conferantur. ilaque certos signiferos qui in eo laborarenl quorum
Et erubesce quod vesano furore correplus crucem opus erat ul vieibus humeris eum veherenl, et om-
asino oequiparaveris. Audi eliam quod Eusebius in nes acies translustrarent. Fertur enim quidam eo
historia Ecclesiaslica, inter coetera quoe de actibus quod aliquando ferais hoc signum repente hos'.ibus
Conslanlini imperatoris laudabiliter refert, ac de invadentibus expavisset, dedissetque illud alteri ve-
cruce scribit. Erat quidem, inquit, jam nunc Chri- hendum, cumque se de proeliosubtraxisset et jacula
stïanoe religionis faulor, Deîque veri venerator, noii- declinasset, subito -percussus interiisse. Ille vero qui
dum tamen ut solemne, nostris initiatus, signum " sacrum suscepit tropoeum, multis "se jaculanlibus
Dominieoepassionis acceperat. Cum igitur anxius, et permansit illoesus.Mirabiliter enim divina régente
multa secum de imminenlis belli necessitate pervol- virtute, sagittoe hostium figebant in signo, et a si-
vens ïter ageret, atque ad coelum soepius oculos gnifero inter pericula prolinus evolabant. Dicitur
elevaret, et inde sibi divinum precaretur auxilium, autem neque alium unquam hujus signi ministrum
vidilper soporem ad Orientis partem in coelosignum (ut solel) in bello vulnere mortuum aut cladem ca-
crucis igneo fulgore" rutilare. Cumque tanto visu ptivitatis perpessum. Idem libro secundo opefis ejus-
fuisset exterrilus, ac novo turbaretur aspectu, asta- dem : Audivi et Probianum virum in palalio haben-
re sibividit angelos, dicentes: Constantine , in hoc tem militiam medicorum, crudeli podagroe passione
vince. Tune vero loetus redditus, et de Victoria jam detentum, ibi doloribus liberalum, eique apparuisse
securus, signum crucis quod in coeloviderai, in sua sanctam mirabiliter visionem. Cum enim dudum pa-
fronte désignât, et ila coelitus ad fidem invilalus, non ganus esset, factus postea Christianus, aliquatenus
mihi videtur illo inferior cui de eoelo simililer dictum dogma sequebalur. Totius vero salutis eausam, id
est : Saule, Saule, quid me persequeris ? Ego sum Jé- est, sacratissimam crucem nolebant adorare. Hanc
sus Nazarenus (Act. ix), nisi quia hic non adhuc habenli sententiam divina virtus apparens, signum
persequens, sed jam consequens invitatur. Exinde C monstravit crucis quod erat positum in allari ejus-
signum quod de coelosibi fuerat demonstratuaa , in dem Ecclesioe, et aperle palam fecil, quia ex quo
mililaria vexilla transformat, ac labarum, quem di- Christus est crucifixus, omnia quoe ad utililatem hu-
"cunt draconem in speciem crucis Dominieoeexaplat, mani generis facta sunt, quolibet modo (proeter vir-
et ita armis vexillisque religionis instructus, adver- tutem crucis adorandoe) gesta non essent,"neque ab
sum impiorum arma proficiscitur. Sed in dextra sua angelis sanctis, neque ab hominibus. Hem in eodem
nihilominus crucis ex auro fabrefactum signum ha- opère libro nono. Eadem siquidem tempestaie pluri-
buisse perhibetur. Scribitur eliam in historia tripar- mi inter episcopos effulgebant, sicut Donatus Hiperi,
tita, lib. i : In his igitur sollicitudinibus constilutas, de quo dum provinciales miracula multa testenlur,
in somno vidil crucis signum coelo splendide collo- maximum tamen est, quod de dracone gessit. 1s enim
catum, mirantique visionem astiterunt angeli dicen- circa pontem in via publica jacens, cibum habebat,
tes : O Constantine, în hoc vince. Fertur autem et oves, capras, equos, boves, homines arripiens devo-
ipsum Christum apparuisse ei, signum crucis mon- rabal. Ad quam bestiam Donatus sine gladio, sine
strasse, ac proecepisse ut figuram similem faceret, et quolibet jàeulo veniens dum illa levasse! caput, quasi
in proeliis hoc auxilium haberet, quo victorioejura voratura virum, tam ille vexillum crucis ante faciem
•
conquireret. Eusebius ilaque Pamphili, cumjureju- ejus, digito designans in aère in os ejus expuit. Be-
rando, ipsum imperatorem dieenlem audisse se re- stia vero sputum in ore suo suscipiens rxpiravit.
fert, quia circa meridiem déclinante jam sole crucis Scribit etiam beatus Augustinus in libro Civitatis Dei
signum ex luminefaclum, et scripturam consertam xxn (Cap. 8) : In Carthagine Innocentia religiôsis-
ei dicentem : In hoc vince, vidisset ipse et milites sima de primariis ipsius civitalis in mammilla can-
qui cum eo tune essent. Pergenti namque aliquo cum crum habebat, rem,sicul medici dicunt, nullis medi-
exercitu per iter, hoc, inquit, ei miraculum est camentis sanabilem. Aut ergo proescindi solel, et a
ostensum. Dumque cogitaret quid essel, supervenit corpore separari membrum ubi nascîtur; aut, ut
nox, dormienli Christus apparuit cum signo quod in aliquanto "homo quielius vivat, fomentis esl peslis
coelo vidil, jussitque ut fieret ejus significatio, quoe mitiganda frequentibus. Nam ut inde mortem quan-
foret auxilium in congressionibus proeliorum. Item tumlibet tardius adfuturam coufidamus, secundum
idem in eodem : Hoc enim signum bellicum inter alia Hippocratis (ut fertur) sententiam, omnis est omit-
pretiosius erat eo quod imperatorem proecedere, et tenda curatio. Hoc illa a perito medico acceperat, et
adorari id a mililibus moris esset. Unde proecipue suoe domui familiarissimo, et ad solum Deum se
§47 JGN$ AURELippN.SIS EPISGOPJ 548
erandp pcn.verter.at. Adpiopptar j» sopmis appro-j k.Potestatem hqbeo ppnendi animam meam et iterum
pinqpap^e Pascka, nt i» parte ferainar.umpbservanli sumendi egm (Joan.x). Primum quod crucis ipsius
ad bapjisteripm, qipepnnque jUi paptizata primi tas ppsitio talis pral, ut pars ejus sppërior coelo spectet,
ocpurrisspf, signaret eï jppum signp prqcis Christi : inferior terras non deserat; fixa, ima contingai, et-
feoijl et confestim praias se-cuiaest. Hieronymus in velut quibusdam brachiis exlensis, laiitpdo ejps to
exppsitipne epistploe ad Ephesios, libro primo, de iras parles appetal mundi; jaceps vero, quatuoricar-
1
crùep ita scribit : Goelerumqui illud Apostoli legit dines orbis désignât. Sic in parvo posita, cuncta
de Christo mpmorantis, Pacem faciensper sanguinem videtur esse complexa. De cruc.e Domini dico, quoe
crucis suoe,his gfiCB in terra erant, et his qui in coelis de poenali loco peccaloruni, facta est honesta rer
et coelera, quoein eodem dicuntar loco (Gai. i), non demptio, postea iribuens salutis bonum, quoepridem
putavit nos, qui juxta spiritum Israël vocamur, fuis- dabat inleritam, palibuluip salutare mors, indicans
se longe, et Judoeos,qui tantummodo Israël nuncu- vitam, humiUtas divinitatis proclamaps summita-
panlur in carne, fuisse jrope, et hanc totapi intelli- lera ; ut Christum in coelo; Christum in terra, Chri-
geniiani ad angélos virtutesque coelestes, ad animas stum. per cunctam orbem, Christum .quoque ad in-
teraperabit humanas, quod|in suo Christus sanguine ferna per figuram crucis esse cognoscas. Qupd si alia
et terrena et eoelestia copularit, quoe inter se antea B qualibet morte proeventas fuisset, qup signo, rogo?
dissidebant ; et bonus pastor morbidam ad montes diabolus pellerelur, quo vexiljo frpns Chrislîanorum
ïevectans ovem, fecerit esse cum coeteris ; drach- tuta mansissel, qua figura corporis et animoefirma-
mamque perditam drachmis quoesalvoefuerant copu- retur inflrniitas? îfulla niors tantoe niajestali me-
larit (Luc. xv), el mandata legalia ad illa retraxeril lius cpnvenire poluil, nisi quoe ppbis perfectoe salu-
dogmata f ad quorum typum et iniaginem Moyses tis indicîa dereliquil. Quapr.opter merito a Christo
quoe,essent in labernaculo fabricanda conspexït, at- electa esl crux, in qua et sîngulariter occumberel
que ita fieri, ut crux Domini non solum terroe , sed et communi sorte moreretur.
et coelo profuerit, non tantum hominibus, sed et jp tertio Jibro Paschalis carmiais :
^edulius
angelis, et omnis creatara Domini suo cruore mun oeenibris
data sit. Scribit autem Cassiodorus in expositione Pax pj'ftcis ipse fuit, yioieptaqja,erobpra
Etjerit Illustraps prapriis, p.oenamyestjjil hopprp,
primi psalmi, tanquam tignum quod plantatum esse saluiLis,
est secus decursus aquarumi: Bene, ut arbitrer, iigno SuppîicLsH»q»edédit sigfl»ffl magis
fructifero comparâtes est Dominus Christus, propter Ipseque saneitificaps in se iqrmenîa beayii.
Névé quis ignoret ,sj3e.ciemjcru,cjsessp cplendapi,
crucem quam pro hominum salute suscepit. Quoe
mérita ligmim vitoe dicitur, quando ibi Dominus Q QuoeDomipum portavit oyans raïiopeppippli,
inde plagas quadrati cp?,ljgitprbjs.
Christus qui est vita nostra, suspensus esl, et latroni Quattaor
de verU.cefulget Eojs,
in ea confitenti dictum est: Amen dico Ubi, Iwdie Splendidus ratcîoris
mecum eris in paradiso (Luc.xxm). Denique el ho- Occidiio sacroe la|>untpr si4ej-'epl^ptoe,
die omnis in eam credens oeternoevitoe dona conse- Ar&lps dexM'atenet, mediiîm loeyaprigit axppj.
sicut terrestrîs decunens vita est Gjupc&aque4e membris yJF'<-natara crpapljs,
qujlur, pain aqua
Et icriifiecpmplexumGhrigtas régit jindiqu,emPîfdum.
lignorum viremîum, sic aqua spiritalis signum cru-
cis inundat, quoe sains esse fidelium cognoscitur Paulînus in libro octavo Gestorum sancti Fplicif
animarum. Item in expositione quarti Psalmi : Si- marlyris :
gnalum esl super nos lumen vultus lui, Domine(Ibid.) : Nps erucjs inyictoesjgnum pt çopfessip munit,
Sicul nummus imperatoris portat'imaginem, ita et Armalique Deo
meptem, npp qyoerimns arma
fidelibus signa coeleslis principis imprimuntur : hoc Çorppris, .et quanquam membris videamur inermrs.
munimine diabolus multiformis expellitur, et frau- Arma tamen gerimus, quibus et sub ,pac,eserppa
dulenla machinatione non proevalet superare tenta- Coi),trajpcQrppr.epsapjmjs d.ecerpinips bpsies. ;
lum, quem habuît primi hominis suasîone eaplivum. D Item in eodem oppj-plibro deeimp.
Crux est enim humilium invicta tuilio, supérborum
domum remeans, modicum, sed grande salutis*
dejeclio, VictoriaChristi, perditio diaboli, infernorum Ipse
De crucis oeteraoesumplum miiri fragmine iigiuuu
deslruclio, coelestium cpnfirmatio, mors infidelium,
manu adversis procul jagerpflaw-
juslorum vita. Ecce vera munera7 ecce dona proesen- Promo, tenensque
tia, qmbus maledicorum linguoe damnalis faucibus Ut clypeum relinens pro peetpre
obstruunlur. Item idéni subjungil : Lumen vultus lui, qup tegerpm pae,
Domine (Psal. iv) in crucis impressione, lupien est Arceremque l^osten)pollalo umbpne pelisupi,
Crédite npc donate mihi, sed pe,dditeChrjsta
vultus Dei, quia semper in eis noscitur radiare, qui
date laudes opmipotentj.
se aliqua non eligunt pravitate polluere, sicut dicit .Grafeset jusias
T^ostra sahis etenim jp erpee Chi'isli .el nopi|se
' cop-
Apostolus : Nolite contristare Spiritum sanclum Dei, Jsfci?-
'
in quo signali esiis in diem redemptionis. Item in ex- Inde fides nobis, et in hac cruce nixa, periclo"
planaiione vigesimi primi psalmi : Sed antequam, Profuit, et noslram cognovit flamma sa'lutem.
inquit, ad passionis veniamus exorditim, perscru- Nec mea vox aut dextra illum, sed vis crucis ignem
fapdum esl cur talem elegeril sibi mortem, qui dixit; -Terrait, iuqueloco de quo surrexerat ipse,
349 m GULTU aiAGIHOM, — Lffi, If. 3S0
Ut circumseptam proeseriptp limite flammam A..Jpdoeusfidem crpcis minime habens, signo tamen
Sidère, et exslingui frémi lu niprieptg cpegijt. prpcjs se piimire curaserit. Qai dum, necessitate
Et cinere exortani cinerî remeare prpeellinn., ,ductps, juxta Apojljnis templum se ad manendum
Quanta crucis virtus, ut se natura relinqual cpptaliss.et, pt rppente maligporum spirtoum tw-ba
Omnia ligna vorans? ligno .crpciç jirilur igpis, ad.essetj jussepit spiriitas nequam, qjji coeteris proe-
Multa màpus crebris tanç illa incendia yasjs erajj ul fequirprep^ gpjsnapi esset ille qui jacere jn
Aspergens; largis cupiebat vjncere b/mphis, £emplp ppdem pragpmpsigset. Ad quem ipaligai spi-
Sed licet exhaustis pensarept fonijous irabres, ïjljugigergentes, el subti%s intUjentes,crueis myste-
Yi majore lamen, lassjs spargentibpsf p.mpcpi yio ^ignatum viderppp;,miraiilesque dixerpsit : ¥sh,
Yiceral ignjs aniiam, sed ligno exsjlinjimps igpem, yafj, yas yacu^m, sed gigpa}um- Qpibus hoc rennn-
Quamque aqua ' ' ' ppp * "yicit bl'evjs.
' " ppteraï., ' haustula jliani^bus, eupeta illa maligppr.um spjritaum inrba
Jflàniniam. djsppruif. 0 adjB.irandapi p0j,^lîsquam eparrandam
Rursum pbsecrp perspicaciierj .Glapdi, adyerte lçp^em ïjrtal.ejiique f'rucis ! Quis mortalipm tantae
quanta laps quapjave yirtas adorapdoe pppcis, pop ipteJligeptiaeconspos, tanlaque dicendi facundia erjt
asini, a tôt tanljsque jpsigwibps doctoribps describa- pra?,djtag, qui ejus yirlutem et îaudem aut sensu
lur? ,eî salubjjter confpnàprep gppd prupeoe asinp pi & ^«omprebendeiie,aut vérins y^îeaiesplicare? Si hoc
yet.eribus papnis el praîsepibps, et seplfbus coeteris vexillum, infidelem, imo inimicum crucis, ab hos(|-
quoeinsana m.epte prospputjus es. eomparayeris. Ap iug invjsjpijjbus taptopere piBiùyiit,eï a Ipco idolola-
ignoras .qpo.dnpp per hoec qpai empperasti, sed per Irioe sordibusp.olluto, tur3>ammalignorum spiritaum
crpcem pp.cifipanlprcoelpslbippfp tejrestribus, ter- afeesse compulil, quanio magis putas illud pie ani-
rena cupi poelesiibus?^jcpl pnimAppstajus dicit: ple.cienjjï)us virtus et salvatio aique tuitïo est,
In ipso complacuil omnem plenitudinem divinitatfs Slultil sptem iïliid exliorrentibus alque 'afeonrinanti-
cofporaliter inhabitar^ et per eum reconçiliari omnia bus fM infelicissima perdîfcio?-Unde esl illud Apo-
in ipsum pacifiçans per ggitgifjpfWffrficjs ejus, sive #lplj ; Verbmn etépi cruch peuuniibus quidem stuili-
quoein terris, sive quoe in coelissunl {Col, i). Qua- lili -est, his fluffini ijvi suivi fiunt, mrlus Dei est
propler omissis typicis figuraljppibng, gpibus in Ve- {I Gftr. i). Ppterajjt quippe copiosiorade lande et vir-
teri Testamento niullifarie eadwn crpx figprata egf, tute prucjs sapctorssra Palr«m colligi dicta, sed ad
quoe jam in veritate .conmjetoesunt, luçe elarips tuunj enwem isanifesiandum, et rajionabililer con-
contestari non ambiginius, quod pobjs omnia per si- •yincejndum, ssfficiunt ista, quanquam magnoe sis
gnum crpcis, non per asinupj .sanclificaptar. I]ljps perfjjjacix, quoetoreviter sunt congesla. Mis igitur
- nempe armis muniti, malignos "
spirjtus a nsips m'p- de laude et arirtute crucis brevîter expositis, Teliqua
pellimus, et sanctorum angelomm proesepiiamnobis appris lui videamus. Ais namque :
quodapimodo conciliamus. Sed et per ypxillum prp- f Aliud enim ©eas jnssit, aliter isti faciunt. »
eis. non p.er aspnnp, ipppmerps sapctos, yjros ef Kps f.ubtpriiigi.t s.cjentiam peritorum, quam ïneon-
mortuos spscitassej doepippesab ohsessis porgpribus ypniepiter bp.ceoion texaeiis. Debueras enim ponere
effugasse, poecpsiljuminassp, ej, mujia fis ginjjlla fe- ita i jilind Dpus jugsijt, aliud isti faciunt» Aut certe
eisse legimus. Ljqiue.t igitur qppi judlps fidpliupi Jta ; Aliter D.é«sjussit, aliter isti faciunt. Sed quia
tantoe demenlioe taptoeqpe exsliterit spcorjdioe, qui il? no» posuigtj, te imperite locutam fuisse cogno-
- hujuscemodi comparationes pliqpando pruci, nisi tu spe. Sensum ergo hujusce imconvenjeatis didionis
solus, aptare teplaverit; pjllipe idpirco fepjssp icrpde- "luoerimemur : verum «slj,£>teor, quod his verbis le
ris, quia, ut patenter conjjei .datur, ypxillum crucis seatirc idemosslras, quia aiiud Deus jussit, et aliud
nihili pendis. Majoris panique Jipnoris et jrevereplioe fecimus- Ruliam quippe apologiam ad idquod inta-
(quod non sine magno animi dplore prpseqpiinur) Jisïi obipndere possumus, quin in mutes offenda-
idem ypxillum cfppis apud pagançs quam apui ,te mnf, Apsstolo Jacobp attestante. ïn mullis enim,
npscitar fujsgp.Legijtar itaqpe ip Historia trjpaft&a, »j inquit, nffendimus ximties{Jap. m). ïneo sane quod
libro secundo, qppd de hoc ligno sjbylja dixerit apud diyina pracppta non adimplemus.delinquimus; in
paganos : ,0 ter beatam jignpm, ia quo Dpus exten- po etiam quod prohibita gerimus, peccamus. His
sus est. Et alibj in epdpm operp, libro sexto, capite etenim malis cum pâtre noslro Adam a paradisi se-
secpndp, qppp\Juliapus ipippfialia sceptra dessde- dibus sumus expulsi, et in hanc plorationîs vallem
rans, ei a Chrjsp'anilate ad paganitatem paufalini demersi. Cumqueabhac ruina per Christi gratiam
deficieps, jnvenerit Rr.um qpi ei desiderata se dicere simus erecli, -et p,er adoptîonem filii Dei effectî,
fassus sil, jsqpe eum pepdncens a4 quemdam idofo- Pfoh doior! ïursus, ut pote homines, fragilitale
rum Jocum. et iptrpp?iUens jp adytum, seductores carnis circumdali, multa quoe facienda sunt deliu-
doepionespypcaveril, qpij-.jupsojemnitei- apparepli- quepdoemiltimus, multa quoque quoeprohibita sunt
bus, lerrpre cpmpellilgr Julianps in frpnle sua cra- peccando admitiinms. -Sed cum lia se habeat Ira-
"cisforroare sjgnacu}um. ÏWflCdoemones tropoeiDo- mana eondMo, rogo le, ut si hominem le esse co-
minici figprapi respiciepteSj et sase recoj-^ali desi- gnoscis, humanoe fragilitalis prorsus consortem le
çtjopjs, repente disparuerpiit. J^egitar eliam in Dia= esse memineris. Porro si illius eonsorlem te esse
logoruin librp terfjp, papite geptimo, qaod qjiidam negare nequis , non nostroe imbeciîiilati tam arro,-
351 JONJE AURELIANENSISEPISCOPI 3S2
ganter instare, sed potius communis fragilitatis, imo A modo eam portare jactitasti : prospice ergo tibi,
fraternoe charitatis memor, nobis quodammodo moneo te, el perpende, quam supei-ciliose,quamque
compati debueras. At si te putas in habitaeulo hu- arroganler coelerismortalibus le his verbis proetule-
jus mortalitatis adeo soliditate virtulum roboratum, ris. Yideor itaque mihi videre te ad instar Pharisoei
ut ruinam humanam nullatenus perlimescas, frusti-a superbi lumore arrogantioe inflatum, in Ecclesia
blandiris, non attendens illud propheticum : Male- Christi stanlem , despectisque aliis sanctorum ope-
dictns vir, qui confidit in homine, et ponit carnem rum mérita tibi singulariter Iribuentem ac dicen-
brachium suum, et a Domino recedit cor illius (Je- tem : Deus, gralias tibi ago, quia non sum sicut
rem. xvi) ; et illud Apostoli : Qui se putat stare, vi- coeterihominum (Luc. xvni), Galliamscilicet Germa-
deat ne cadat (I Cor. x) ; Et illud B. Hieronyrai in niamque incolentium, crucemque Christi, quam ego
expositione Ezechielis propbeloeita scribenlis (Tom. et spiritualiler et corporaliter portare nolentium : el
Y) : Semper limendum est et cavendum ne ve- ob id jure illis proeferor qui mihi in porlandoe cru-
terem gloriam et solidam firmitaiem unius horoe cis virtate et sanctilale oequiparari non merentur.
procella subvertat. De qua re plura et innumera O cavendum detestandunique singolaris justilioetuoe
poterant lestimonia aggregari, quoeob prolixilatem lum®rem. Liquet enim nullique dubium exslal, quin
vitandam proelermittimus. Subjungis etiam paulo B hujuscemodi arrogantioe morbo laborans, a propria
post : salule deficiat, quia dum menlirise nescit, aliisque
« Deus jussit crucem portare (Luc. xiv), nonado- proeferri gestit, poena elationissubvectus, eo usque
c rare; isti volunt adorare, quia nolunt necspirita- in alla se subripil, donec in foveam miseroe humi-~
« liter nec corporaliter secum portare. > QuodDeus liationis corruat, Domino attestante atque dicenle :
Dei Filius suis sequacibus crucem portare jusserit, Omnis qui se exaltât, humiliabitur. Rursus paulo
nec quempiam sine illius gestamine el bajulatione post inquis :
suo discipulatui posse adhoerere, seque dignum exi- « Taliter Deum colère, ab illo recedere est. s Hic
stere docuerit, sanctorum evangelistarura paginis etiam commenti tui prosecutio, quem cultum dicat,
plenissime inslruimur, eximiorumque Patrum copio- quo Deus colalur, et ab illo recedatur, non salis
sissimis ac facundissimis utimur expositionibus. perspicue claret. Sed ex proecedentibus et subse-
Quapropter prolixitatem caventes, imo brevitati stu- quentibus operis tui stolidissimis assertionibus'con-
dentes, evangelica lestimonia el sanctorum Patrum jici datar, quod eumdem cultum in crucis venera-
dicta omittimus hic inserere. De gestamine tamen tionë et adoratione subintelligi volueris, et pro eo
crucis, quomodo a nobis et corporaliter et spirita- p quod nos crucem Christi veneramur, et juxla mo-
liter teneatur, satis dictum sit. Porro de adoratione dum superius comprehensum adoramus, id esl, sa-
ejus non illa quoe solius divinitalis esl, sed illa po- lulamus, a Deo recedamus, o lingua non loquens
tius unde satis abundeque in proecedentibusdictum -veritatem, sed concinnans mendacium, o gutlur se-
esl, et in subsequentibus restât dicendum, superse- pulcrum païens, o linguam dolose agenlem, o labia
dendum ducimus hoc in locofrivoloeobjectioni quid- venenum aspidum distillantia (Psal. m), o linguam,
piam respondere. Duorum vero quoe conjunciim inquam, juxta documentant beati Hieronymi proeci-
paulo post subnectis, ita inquiens : Isti volunt ado- dendam, el parliculatim feris avibusque ad devoran-
rare, quia nolunt nec spiritaliler, nec corporalitei dum exponendam! Quis calbolicorum auctorem talia
portare secum, in altero verum loqui tu probaris, loquentem non exhorreat? Quis talium dictorum
in altero aulem mendacii et falsitatis argueris. Vo- perpetuo anathemale dignum non judicet? Nonigitur
lumus siquidem more ecclesiastico ob recordalio- nos crucem Christi vénérantes et adorantes, ul fal-
nem passionis Dominieoejuxta superius proemissum laciter astruis, a Deo recedimus, sed tu potius, ut-
modum crucem adorare, id est, salulare. Aposlolico pote arreptilius, mentisque inops, qui in dehonora-
vero documenta edocti, stigraata Jesu in corpore tionem ejusdem crucis, lot tantaque inepta scripli-
noslro circumferentes (Gai. vi), crucem ejus et spi- jy tasti, recedere convinceris. Porro teslimonio evan-
ritaliler et corporaliter, prout ipse qui jubet annue- gelico quod posuisli, ila subinferens :
rit nobiscum portare, et desiderabililer optamus, et « Ille enim dixit : Qui vult post me venire, abne-
optabiliter desideramus. Quod aulem duobus modis « get seipsum, et tollat crucem suam, et sequalur
crux Christi portanda sit, nec nostra indiget expo- « me (Matth. xvi). J Videris aslipulari voluisse, nos
sitione, nec tua ullo modo opus habebit porlentuosa ideo post Dominum non venire, nosmetipsosnon ne
oslensione. Beatus quippe Gregorius, doctor exi- gare, crucemque ejus'non portare, eumque nolle
mius, qualiter et corporaliter el spiritualiler portan- sequi, quia videlicet ejus crucem, nec spiritaliler,
da sit, plenissime in expositionibusexsequilur evan- nec corporaliter nobiscum volumus portare. Quid,
gelicis. Illud autem sublilius disculiendum est, quod inquam, est aliud nos crucem Christi"nec spiritaa
turbidus oris lui fonticulus ebullit : nos scilicet cru- liter nec corporaliter nobiscum portare, nisi aperle
cem Christi nec spiritaliter, nec corporaliter, velle dicere nos post eum venire, nosmetipsos abnegare,
portare. In eo igitur quod nos generaliter neulro ejus crucem portare, eumque sequi contemnere?
modo illam portare velle scripsisti, te utique singu- Luce clarius igitur palet quia nemo nisi gestatoret
lariter, imo jactanter proecunctis morlalibus utroque bajulator crucis Christi, ejus sequax, imo discipulus
3S3 DE CULTU IMAGINUM.— LW. IL 354
esse meretur. Quia enim a nobis nihil bonoe volun- A i proedicas, adoratione adhuc subtilius loqui : norunt
tatis nobis inesse, nihilque virium nos habere posse quippe unius virginis, videlicet sanctoe Ecclesioe,
seimus , quoniam non volentis -neque currentis, sed filii semper virginem auctorem vitoe suscepisse, et
miserenlis est Dei (Rom. ix), sed ab illo potius cui sine crucis ascensione, ejusdem virginis partum
inniti, cuique adhoerere bonum est (Psal. LXXII),a sibi non fuisse profutarum. Meminerunt etiam an-
quo etiam et velle nostrum et posse existit ; ab eo, tiquoevirginis suasione, in exsilium, a quo per cru-
inquam, nobis tanti roboris vires adminislrari non cem redempti sunt, se devenisse, ideoque virgini
diffidimus, quibus exhilarati et confortati, post Do- cuiquam adoralionem non rependunt, quia ab altéra
minum venire, nosmetipsos abnegare, crucemque earum mortem, et- altéra vero guslavere salutem.
ejus tollere, eum sequi valeamus, quatenus illo di- At vero detrimenta quoevirginis primoe sensere sua-
gni esse mereamur. Tu vero stolidissime mortalium, sione, sciunt et credunt per crucem se recuparasse,
nullatenus te Christum sequi existimes, quandiu inimicumque qui semet in duroe captivitatis vincula
lantoinanis jactanlioe morbo vexarîs. Ad instar enim conjecerat, ejus virtute pérculsum,necnon coeleslis
illius, cui dictum est : Nunquid tu sapientior es Da- sibi patrioe aditum patefactum. Norunt eliam fide
niele (Ezech. XXVIII) ? adeo superbioe fastu raperis, armali hoc vexillo crucis omnia nequissimi inimici
ut te solum Christum sequi glorieris, et "contra di- 1B propulsare tela, et idcirco tantum ac laie régis sui
sciplinam Christianorum, ecclesiasticoe auctoritati tropoeum (quod vident mortalium caplivitatem sui-
impudenter contraire nitaris. Audi ergo bealum visse, paradisi damna reparasse, interna damnasse,
Augustinum, in libro de Sermone Domini in monte, inimici virtutem contrivisse, primoe virginis deli-
ita scribenlem (Cap. 9) : Non enim Christum sequi- ctum non tam per secundoe virginis partum , quam
tur, qui non secundum veram fidem et catholicam delevisse per crucis mortem), jure omissa adoratione
disciplinam Chrislianus vocatur. Quanquam ergo quarumeunque puellarum virginum, decernunt ve-
aperte veram catholicamque. fidem impugnare non nerandum. Inter hoecconsiderandum videtur, quanta
- videaris, in eo tamen quod contra
disciplinam Chri- perspicuitate novicios venerandoe crucis hostes jam-
stianorum ecclesiastica statuta convellere moliris, dudum Apostolus sacer proeviderit, eorumque lethi-
Christum sequi contemnere comprobaris. Hoecita- feram doctrinam, Spiritu sancto calamum verbi ré-
que quoe paulo post subnexuisti et non satis conve- gente , depinxerit. Ait namque : Observate eos qui
nienterproecedentibus aptasti, et solito more, com- ila ambulant, quos soepedicebam vobis, nunc autem
pilatoris usus officio, ut tua posuisti, quoe ita se ha- flens dico, inimicos crucis Christi, quorum finis inle-
bent: ritus, quorum deus venter est, et gloria in confusione
t Quia videlicet, nisi quis a semetipso deficiat ad *G ipsorum, qui terrena sapiunt (Phil. m). Quam bene,
« eum qui super ipsum est non appropinquat, nec quamque eleganter crucis "Christi inimicos, deum
« valet apprehendere quod ultra ipsum est, si ne- ventrem , et gloriam dixit in confusione habere !
c scierit mactare quod est. J Quia stylo et sensu quia videlicet venter dislentus superfluis epulis éru-
nullo modo libi congruunt, quoniam B. Gregorii ctât spumam libidinis, cui esl puella familiaris,
propria noscuntur, omninoapprobamus, laudumque quoniam (ut verbis beali Hieronymi ular) ventrem
proeconiis ad alla suslollimus. Post adoralionem cibo distentum et diversis passionibus irrigatum,
quippe asini quem cruci adorandoe et venerandoe stalim voluptas sequitur genilalis. Hi ergo, inimicos
malesana mente cooequasli, prima, ut tibi videtur, crucis Christi dico, antequam nascerentur, nolati
syllogistica tua conclusio ita se habet : sunt, qui nunc diabolo auctore pullulant, virtulem-
i Si adoratur erux, adorentur puelloe virgines (et crucis puellis confusioni, id est, libidini, ami-
que
e illico reddidisti eausam), eo quod scilicet virgo pe- cissimis At contra de amatoribus Chri-
oequiparant.
c pererit Christum. Î Quid, rogo te, bac conclusione st! ita idem
Apostolus : Qui autem, inquit, sunt
absurdius, quidve ineptius esse polest? Si adoratur, Christi, carnem suam crucifixerunt cum vitiis suis et
inquis, crux , adorentur et puelloe virgines, quia ..•p.concupiscentiis. Perpende, quoeso,Claudi, quantum
, virgo peperit Ghristum. Crux itaque juxta proemis- hoec comparalio inepta a crucis virtute sejungatar,
sum modum adorando salutatur. Virginem porro cum Apostolus dicat unumquemque eorum, qui
quoe peperit Christum, non adoramus, sed sanctam Christi est, membra sua crucifixisse, et intellige quia
Dei genitricem congruo honore veneramur, ejusque Christi non esse convincitur, qui crucifixionem
intercessionem apud divinam majeslatem humiliter membrorum abhorret, et puellas adorare suadel ;
Jïagitamus. Nec immerito, quippe, quoniam per eam nemo enim potest et in confusione sua, et in cruce
auclorem vitoe suscipere meruimus, et pro eo quod gloriari.'Quod si ut crucem puellas proecipis adora-
eadem sancta. et intemerata virgo Maria utique re, debes eas nobis ostendere quoe a nobis tanta do-
Deum et hominem nobis edidit, Dominum videlicet nentar honore, quoe-forlassis alicubi hactenus deli-
Jesum, a cunctis fidelibus pio eolitur amore, et dé- tescunt, et, adinstar Montani, a le loco Maximillae
bita veneratur honore; ut autem puellis virginibus et Priscoe
pro vatibus habentur. Sed sit cui placet,
adoralionem, sicut stèrtendo proedicas, impenda- crucis inimico, deus venter, et, ut gloria ei in con-
mus, ineptissimum ducimus,imo perversissimum ju- fusione esse possit, puella sit adoratui. Nos qui
^icamus, Libet igitur de hac absurdissima, quam Christi esse optamus, membra npstra crucifigimusj
558 JONM AURELIANENSISEPISCOPI 588
et crucifi'xmn'hbforà'mùs' religîb'fié sibi débita, et A ekim èitikg'elizo vobii g'duShtlUmaghùm, quod éril
araici cïu'cis' et esse et côgnômmàri graiulamirï, ac .onihi pdpulo, qùia rialiïs ésl vobièhbdie sàlbator;-qui
1 éëtt èruce'm1vën'éra'mù'f'.SbCuù-' esi CliriMs bbéimii in cihilate David, el hb'c mbis'
per lio'criôn puellas",
da prop'bsitio tùâ hoecéonlln'ét. signum : inventais infhhiem pàiiniê itivvlutum et po-
J Âdorédiur et prtes'ëpla, quia în'6'xnatuS, iii p'roe- silum in proesepio(Bile, ri)'.- Ho'e evaegelico of aeulo'
« sép'io est recîinatais,.i Altonitam rfié?tà'm indë- ifistruiniur, iroû ùt ttt senMa's, parinis vêtetibns,
céfis féddit cowjïaMib; ht iralëtti ialîâ serifrénténi, sed absO'lûle;Donfinùrn'riâtûm pânflis fuisse involti-
aut somiid âllîsslmo s'të'rtéirtëm"b'oecsô'mniaM, aùt thm. Credo etiam'j Èfùiiifisî m'êntëfn luâflî hebetasset
certë m'ëro'àdèb iiidùlsissë ; ùt mbmbrîa eicéssêrit; oblivio, àut fcèfté qùoecùnquè fâlionis jactù'rà, n'On'
quia Sa'Ibmb'n; ih'tër eoe'tëfa quibus"Deù'in b'ffeâdït, credo tè dbhrtsci p'o'tùissë Paùluta apùstolunï tafâ
nârra'tnr quod jftùrima p'roesepîâ'equ'brupï contra Dei ereliTOproecéplsse, nos vetereflllioininèmbum actibus
lëge'Hi ha'b'ùèfil : tàîèïtë îâh'u'enle"; ùt moto ei est; silis exuere; kl noisiliHinduèfe (Col: tu) ; nàtff si ho-
divina Scriptura; quod spiritibus rië'quam,qui equé- rurfi recofdatas es, mirum ût eum .ille semper novis
fum nomine' cehâêniùf ; îiastuni lam' iii se ; quam' è't nos proecip'iat indui vestimentis, tu e contrario
in1aliis, qiiibus exenip'ld ad ihalùih fuit; praSbuerît: dogmatizatus es ut eo cultu quo cruèeni venferamur,
ïllé igitur; equisjih'ip'ûrisviaelifcèt spiritibus, proesè- B eliam pannis veteribus famulemur. Crucem namque
piâ fàb'fica'l; qui aliqiiofl dbgtna frôrvëràùm aùt selïi- assidue in fronle pingimus : veteres parmos, aut ipsi
snra qnb dià'holùs delectatur et p'aSbitùr pbslhabito ut algoribùs resislamus ; membris aptamus ; aut
tiihore et âifiôre divirio construit. Ergo noû qùili- certe ut pauperum prosint ùsibus^ charitate cogente;
bet bathOlicoe'fiffëi sincérissiitifis cultér,- sed irfâgis eos largimur; Sane si ad mysteriom recurritur, cruce
- bùjuscembdi fabrifcâtof p'roesepibrù'ffl,digriiiè èxistil inimici fugamus" ineufsionem. Et si holosericam ;
adbfator. HoriM porrtf èqutiruïii jfer brùfcëniDo: quam a Domino novatto in baptismale acceptons in
minicam galub'ris"o'liirii Bomirio'reprbm'ittitur rui- pânù'bs veteres peccando redegimus ; per -\irlulem
na; bùm për ZacHariain Dominus lestafnf dicens : crucis eam renovare cupimus. AdOret ergo pamio's
Sic erit ruiiia eqili etmiili, eainèli, et asinv, et ont- veteres ; qui niaculare peccando Christi tunicam
hhun juineiltorûm qum fuerint in castris illis, sicut non verelur; el quam nec miles scindere potuil in
ruina hoec (Zach: xiv): His"vero' ita Cogriitis',-crhx â passione,-in Ecclesioelaeeret pace. Nos novi hominis
noliis congfua moderatiôrié veneratur, prèsépîa tunica indutos gratulamur; novam et sanam* id est<
antem non digna riostro adoraui judieamas, sed a perversilate hoerelica immunem, conservare, quan-
magis ùt utililati sint animalibus, fabricanda decer- tum ipso donante possumus, satagimus, aut maculas
nimùs. Post hoecinquis : " ejus per crucem diluere, et rugas vetustatiSj ut pote
« Adorentur et panni veteres, qùoniamimox natus, Christi in ea confixi, exlendimus, ut membra Ec-
« pânriïs vetefibus est involutus. J Familiare est tibij clesioe esse possimus ( de qPa dixit Apostolus : ut
Claudi ; èx aliorum opusculis quoedam subripere, exhiberel sibi (haud dubium quin Christus) Ecclesiam
quoedam subtrahere ; quoedam imrfmtare, quoedam gloriosam non habentem maculam aut rugam, aut
etiam bis de tuo contra fas superaddere, tùisque aliquid ejusmodi (Ephes. v). Cui ergo cordi esl, ve-
dietiohibus $ ut tua propria furtim aptare,' quod in terenf, cum suis pannis veteribus j colat hominem.
proeeedenlibus hujus operis persoep'e fecisse proba- Nos vero nOvumhominem induentes, nova ejus irisi-
ris j et ob id meriio reprehensionis telis jacularis. gnia, munduni mundique principem victoribsissime
Nemo quippe ad libitum suum in verbis sancti triumphantia, veneramur. Post hoecinfers:
Evangelii quidpiam superaddere, aut niutare, aut « Adorenlur el naves, quia fréquenter in navi
detrahere, nisi ad ruinam salulis suaevalet. Ubi, « navigavit et de navicula lurbas docuitj el in navi
rogo te, legisli, quod Dominus natus, mox pannis « dormivit, et de navi ventis imperavil, et in dex-
\eteribus sit involutus? Fortassis enim sicut tradi- « tera navigii rete mittere jussit j quando proepedila
lionibus ecclesiasticis impudenter insultas, ila et j. « illa magna captura facta est piscium. f Res mira,
evangelieoe translalioni qua uîimur, irreverenter pro bis quoeDominum in navi egisse credimus, sci-
cbmmunicare detrectas, ut sicut habes traditiones licet quia in eo sedii, docuitque vel coetera quoeque
schismalicas, quibus nostras calumniaris, ila liabeas peregit, le vomisse navem cruci coaptare ! Constat
et Evangeliorura interprètes, quos catholica non ilaque quia in diluvio homines arca liberali sunt
recipil Ecclesia, quorum leclioni assuefaclus, Do- ab ingruente mundi calaclysmo, quoefiguram gessil
piinum pannis veteribus involutum fuisse conlendas. Crucis, nec tamen quemquam successorum eorum,
Tu his, si plàcel, contentas esta. Nos vero sicut quanquam essent superslitiosi et cultaroe superva-
- Luca evangelisla narrante didicimus, ita fideliter le- cuoe dedili, arcam vel navem pro tanto beneficio in
nemus, tenepdumque cunctis fidelibus proedicamus. deoruni numernm ascivisse. Quanto minus ergo nos,
Ait enim : F actum est aulem cum essent ibi, impleti qui sanclam Trinitatem veneramur, alteramque
sunt dies ut parerei, et peperit filium suum primoge- culturam proeler Divinitali debitam exsecramur,
niium, el pannis eum involvit, et reclinavit eum in congruum esl ut navibus a nobis honor exhibeatur !
proesepio,quia non erat ei locus in diversorio. Et Nàvibus ergo a nobis non adoratio ut cruci debetur,
pauTd post : Eî dixit angélus : Nolile timere, ecce sed, tanquam necessarioe elemento liquido, usibus
— '
587 - DE CULTU IMAGINUM.- LB3. H. 358
huîn'ânîs pro'fa'roVàïerëdaiïcùr. Si aûtem mysteriis. A est, confusio. A vero confusio, I. Homo eonfixuni ac
irileddiiur,' Ëéelèsiâ sânclâ navibùsj in quibus' glo- triumphalum, attestante etiam Aposlolo : ampîexa-
riautur' Cbaldoeiqui ïMerpiétaritù'f ca'plivantes \ xel mur, amamus et congruo honore veneramur. Agno-
q'fià'fidàffflonëê;mihiffië vënèfatîbniëiri ësh'ïbët; Sic rum autem pecualium neminem -adoratione dignuni
effroi pfbp'Èëta ait : Fropiér vtiSëmisi hi Rdbyio'oem ducimus. Sane inter coetera noeniarum luarum-dëli-'
èl detraxi vèctès univèrsô's; ei Chdl'doebi in n&vibus ramenla addis eliam :
êhis 'glàhkittes (Ish: lini). Has" ergo' naves minime c Sed isti perversorum dogmalùm cultores agnos
adoramus, deceptofias" àftès (quibus diabolus glo- c vivos volunt vorare,- et in pariete pictos adorare. s
fia'bà'iffl', él fïfoe hùmarioe*ifisidiàba'tur)' pet crucis Qui, quoeso le, sunt isti,- qui agnos pictos vetint
îimctiss"nmnn'vëxifhmï iovîmuë ebiitritàs,1 et Chri- adorare? Nupquid nam Galli atque Germani; qui
sto pfbp'itid âfm'uilataS1.'His p'âr est et mr?i§ Tyri; cuicunque picturoe adoralionem non solum déferre
q'rfoe'fmïM dive'r'lâ supelléëfïlè c'ô'mptâ• -et fbbore delrectantf sed et adorantibus libéra voce fesuilant,
diverse*iù'iîs'sinïa,'advétiiènte Crucis slgnâculoj quoe eosque quanta posSunt inveclione redarguunt, et ut
màié ëtèieraf; subvërsâ,1qùoe'për'nicibse ôrfiata erat,- adsanam mentem redeapt, loto conamine élaborant?
saidbritèr eët eispoliStaL' Yictriceid h'arîim' navium' r. Si ergo taies reperiuntur, et eos lecum, salvo fra-
cïucëm âmpïèètimïïf, et èârùm tâm corjiOTaquani " ternilatis amore, in quantum laies sunl detestamùr.
et bas sig'nificàtio'Éiës" ab âdoraliorie exéludimus. Agnos porro' fi'on vivos, ul tu caluniniaris, sed
Sâfïë proes'èritîsmundi flùctus hinc inde contra eam coquoram arie paralos j et in cibo liabémus, et
iùsù'rgeh'tèsévàeiiiiùs,- et ad lérràs viventiuffi/ Chri- vescentibus eerum carnibus baud proejudicamus. In
sto1gùbëinatdre, ût ferarfiur dptànïû'Sî atque inimi- qua re res stupore digna a'nimo occurrit. Aut enim
etirn ejùs' toto nisu sefaffhdùmApostoli prïeëbptum tu ipsë àghos comedis, el inanlier lô talia scripsisse
(Phil: in) observamus, id est; bavëinùê. Pûrrff ne- con'vlncëris ; aut certe si, superstilione. dictante,
qnè haveni,- fàctâm videlicet Ecclesiâfi! i cujtfs illa eOru'm carnibus abstines, Manicheoe el Novalianoe
typ'ùs èral adoramus, séd ejùs iïïeïrïbïa fieri satagi- haarésis batatbrum non evasissc probaris,' ac per
nurs,- dé' qua usque iriMb"turbas creflëntium doeët b!éc cultui perversi dogmatis-tu deservire potius in
(Mtitlh: viii) ; et vëfiiis cbhtfâ'riïs, inïpu'ris videlicet tali aëtu convinceris. Sin a'ulem frugalilalé ulens
spiritibus,-procelîàS boerësîrinèxeitanlibus, hactenus tali temperas eduliô, oportet ul simpliciter eisvescen-
silënlîum' iftpéfans; Ûîè'ît: T'aceel obmutesce (Marc. tibus non tam graviter succenseaSj ne aposlolicoe
îv). Deinde ais : doctrinoeobvies qui proecipit dicens : Is qui non man-
« Adôïên'tar et agni ;• quia de eo scriptura est :-=f, duedï, manducantem nonjudicet (Rom. xiv).
c Ecce agnus Dei, qui tollit peccdt'a mudtti (Joan. i). J u t Posihoec (inquit) adorentur el leones, quia de
Quoe" le àd cônferëndûm cruci agnum èaûsa impule- t illo scrip'tùm est : Vicit leo de tribu Juda, radix
tits nisi té dicénte ihtèlléSerO, p'er.me seire nequeo. « David (Apoc. v). » Omnis' qui alicui rei aliquid
Nëqitè eïfiin us'piâm reperio qoo'dper agnum aliquod eonferfe nititur, vel ex toto, vel ex aliqua parle,
ctriquatn mortalium collatam sit beneftcium; nisi cum ejus similifudinem habere cui eam comparai ne-
eximén'doefami aliquod dé eo conficitur edulium. cesse est ut ostendat. Quod egit, qui Domino leonem
Nam et si Domino hoc nomen scribitur, sciendum consimilavil. Attendit namque in eo imperiosam
est non ab eb nômen hoc datanr quod pecus esl, sed bestiarum potestatem ,- non autem truculenlam va-
qui proeeoeteris anîmalibus vacuus loesionisexternoe, cuamque misericordia soeviliam. Al quomodo crucis
et mutas permanet tempore injurioe. Si autem oc- leonis Consimilatio comparetur non video,- quia el
curreris et dixeris j Israelilico populo aliquod per crucis virtuli; dum sanctorum vitam recenseOj feri-
agnum collatam em'blumenlum , scito non per ejus talem eorum cessisse fréquenter iiiveniOj et leonum
aut corpus aut effigiem, sed salutem esse datam per nusquam memoriam ut pote ralionis ignaram j nisi
sanguinem; et per eum non simplicilerj sed quo quantum oinnipolëniia domantur divina,- sine feri-
aspersus sit pastis osliorum (Exod. i). Hoc signifi- ,k late reperio. Quomodo ergo sibi convenianl crux |
cante jam lune .Spiritu sanclo, cujus illa gerebanlur quoevisibilibus et invisibilibus creaturis Deo sfiï"»-
inslinctu, nullo modo nos posse a'dversarium aliter ditis cunclis profuit ; el leo,- qui nulli invislliilium
a noblris arcefe domibus, nisi agni immaculati san- quidqùâm proestitit, el in corpora viventium quanta
guine illilum fuerit passionis lignum, domusque potest feralitale desoevit,-ipse videris. Sane signifi-
nostroe aditum, ioe insigniverit sacrum vexillum. catio quoe in médium sita, nunc Christi significa-
Etenim dum super "utrumque postera et in super- lioiie gaudet, ut ibi catulus leonis Juda; nunc dia-
liminaribùs domorum. cruor ille propellendo hosti boli intelligentia animos fidelium deterrel, de quo
congruus aspergilur, tam expositione parlium quam .dicitur : Adversarius vesler diabolus lanquam leo ru-
et gravedine mysièriorum crux ipsa non tam proefi- i/iens circuit quoeretisquem devoret; quantum Christo
gurstur, quam efiîgiatar. a Nos itaque crucis Do- -propinquatj pie a nobis suscipilur; et non proplerea
minieoe invictissimum triumphmn , quo et patres leo, sëd Christus adoratur. Quando autem vel ipsum
nostros nactos esse salutem novimus,- et in qua re- diabolum xei aliquem ministram ovili Dominico in-
geni, Ait {Jos. vu, vni)j qui interpretatar Chaos, id sidianlem désignai^ qui .dogmati suo quosque filio-
a Loeus obseurus, ac mendosus forte.
359 JON^E AURELIANENSIS EPISCOPI 360
rura sanctoe Ecclesioesubdit, de quo et de quibus A in corde tuo sibi fecerit sedem, et ad tam exsecra-
dicitur per Nahum : Leo cepit sufficienler catulis suis bile mendacium proferendum, os tuum aperuent.
{Nahum n), modis omnibus abhorremus, et ut eos Ille, inquam, qui ab inilio in veritate non stetit, el
vilare possimus, crucem laoquam fortissimum pro- est mendax, et paler ejus, cujus agitalu evangelicae
pugnaculum et mente tenemus, et eorpori imprimi- verilali (totius noevi mendacio careniî) idem men
mus. Post hoecaddis : dacium ausu temerario atque proecipitiasserereproe-
« Adorentur et petroe, quia quando de cruce depo- sumpsisli. Verum cum diversa sint mendaciorum
i situs est, in saxeo sepulcro esl positus, t et reliqua. gênera, et in hac mortalilate vix mendacio carere
Si aliquid sapiens aut sapientioe contiguum verba possimus (Joan. i), a cujus lapsu qui pêne nobis quo-
tua conlinerent, juste utcunque audireris, ut pote tidianus est, divinoe pietatis remissione quotidiana
in cujus quisquiliis aliquid sanum sapienlis percipe- indigemus,qua nobis venialiter indulgeri confidimus,
ret auditus. Nunc vero quia penitus inepta proponis, illud tamen mendacium quod ejus verilali résultat,
el argënlo sordido, ut Sapientioe liber ail, ornare omnibus modis deleslamur, el divina adminiculanle
eupis A-asfictile (Prov. xvi), verendum tibi est, ne gratia cavere gestimus, leque in illud corruisse, cha-
inter eos connumereris qui in convivio Balihasar rilate imperante condoleudo deflemus, imitantes
régis deos lapideos inter coeteroslaudabant (Dan.x). B illud Apostoli : Quis infirmatur, et ego non infirmor ?
Sed reor te hoc muneris pétris reperdisse, ul cruci Quis scandalizatur et ego non uror (I Cor. xu) ? Nemo
eas oequiparares, dum cordi tuo stoliditalem earum quippe evangelicis paginis Spirilus sancti calamo
inesse senlires. Sed orandus esl ille qui voluntalis digesiis, ubi, ut dictum est, fides nostra consistit,
suoenulu cuncta peragit, de quo dicitur per prophe- quidpiam superaddere, aul subtrahere, aut immu-
tani : Indignatio ejus effusa est ut ignis, et petroe tare, ad dehonoralionem illius de quo scripla sunt,
dissoluloesunt ab eo (Nahum i), ut hanc tuam duri- et fidei nostroe insultationem, et animoe suoeperdi-
tiam et slolidilatem igné suoemisericordioedissolvat, lionem, potest. Quapropter necesse esl tibi consulas,
ut mtelligere possis quare Dominus, qui pro nostra el quantum perbujuscemodi mendosam adjectioneni,
salute disposuerat mori, oblatam a Judoeis lapidum id esl, ruborum spinis coronam contextam capiti
mortem sese abscondendo distuleril (Joan. vin, xn), Domini imposilam asseverando, oberraveris, ailen-
atque cum ad crucifigendum peterelur, ultro se das. Nescio itaque ulrum sciens, an nesciens, te
obtuleril, dicens ad discipulos : Surgile, eumus hinc immaniler in vinculum excommunicationis caponicoe
(Joan. xiv). Nos ergo pétris coementa murorum et conjecisti, eo quod-fidei evangelicoede tuo aliquid
domorum noslrarum, necnon et ecclesiarum con- superaddere praesumpseris. Definitio quippe sanclo-
struimus, cruces autem, vel ad memoriam Domi- C rura patrum in concilio Chalcedonensi super his qui
nieoe passionis cum honore congruo in ecclesiis fidei evangelicoeet aposlolicoequidpiam superaddere
stabiliinus, vel juxta quod in Ezechiele propheta proesumunt, hujuscemodi est (Act.xx) : Statuit sancta
didicimus (Ezech. ix), foribus noslris, id est, fron- el universalis synodus alleram fidem nulli licere
tibus, atque quinque corporis sensibus ob tutelam proferre vel conscribere, aut componere, aul sentire,
nostram proeiigimus. Deinde ais : aut docere aliter. Eos aulem qui ausi sunt compo-
« Adorenlur et spinoeruborum, quia exinde spinea nere fidem alleram, aut proferre, aut docere aut
« corona tempore passionis capiti ejus imposila esl. » tradere alterum symbolum volenlibus converti, vel
Quam bene quamque eleganter atque urbane com- ex gentilibus ad cognilionem veritalis venire, vel
parationem el hanc sicut coeterasconlexueris, videat ex Judoeis, vel hoeresi quacunque, hos si episcopi
qui sanum sapit. A turbido enim arrogantioe tuoe fuerint aut clerici, alienos esse ab episcopalu el
fonticulo, et clarissimis arlis grammaticoe fluenlis episcopos a clero ; si vero monachi, aut laici fuerint,
prorsus alieno, sicut alioenoeniarum tuarum compa- anathematizari decernimus. Quia ergo evidenler
raliones, ita el hoec tam indecens ratiopeque carens sanctorum Patrum analhemate percelleris, quibus a
emanavit comparatio, quoeproculdubio et absona et Domino ligandi solvendique esl attrihuta potestas
falsa esse comprobatur. Absona quidem, quia spinoe D (Matth. xvi), si vis salvus fieri, redi ad illud poeni-
nullo modo cruci sunt conferendoe,sicul in sequen- tentia, in cujus verbis errasli, ut abhac perculsione,
tibus, Dominolargienle, demonslrabitar. Falsa vero, illius munere qui omnes homines vult salvos fieri,
quia in trium evangelislarum, Mallhoeividelicet, et ad agnitionem veritalis venire, salubriter merearis
Marci et Joannis, scriplis (Malth. xxvu; Marc, xv; sanari. Scimus autem et Débiliter fatemur, justis-
Joan. xix), quibus salutariter utimur, et in quibus sime a Deo illatum bomini peccanti pro poena, ut
anchoram fidei nosiroefirmiler slabilimus, qui utique terra ejus spinas et tribulos germinarel ei, ut qui
mentionem spineoecoronoe capiti Dominico impositoe noluit subditus esse Deo, et in patria féliciter, et
faciunt, minime reperiri potest quod eadem corona, absque labore consistere, projectus in exsilium, co-
sicut tu commentatus es, ex spinis ruborum com- geretur punctiones spinarum perferre. Ab hac ergo
pacta fuerit, sed simpliciler eam memorati sancti peregrinalione Salvalor eum misericorditer volens
evangelistoespineam coronam capiti ejus a militibus liberare, crucem dignalus est conscendere, et in ea
illusionis gratia imposilam fuisse commémorant. inimicum triumphare. /Equum est ergo ut poena
Palet ergo nullique dubium est, quin hostis aatiquus exsilii similiter sit ad patriam rêdeupli ? El, uimod
5Gi DE CULTU IMAGINUM.-• LD3. II. 36-2
dico clarius sit. Nunquid fieri potest ut eo amore ALpassionis beato Petro dixerit : Omnes qui acceperinl
complectatur quis spinam tribulantem quo ample- gladium, gladio peribunt (Matth. xvi); sienimoequa
ctitur se a diabololiberantem, et coeiestisregni ad- lance pensandoeessent crux etlancea, sicut Dominus
itum aperientem ? Crux namque fixa est ut spinoe dixit : Omnesqui gladium acceperint,gladioperibunt,
incolatus nostri consumerentur. Nam vis certius id ita subinferret : Omnes qui acceperint crucem, cruce
nosse ? Cum angélus in persona Domini ad Mosen et peribunt; itemque, cum discipulis diceret : Qui
pro eductione populi loqueretur (Exod. m), cui le- vult post me venire, abnegetsemetipsum, et tollat cru-
gem dalurus erat, et plurima alia bénéficia colla- cem suam, et sequatur me; et : Qui non bajulat cru-
taras, visum esl Moysi rubum ardere, nec tamen cem suam, et sequitur me, non est me dignus ( Luc.
cousumi, hoc jam tum rébus clamanlibus, quia xiv ), eo modo diceret : Qui vult post me venire, ac-
populi peccata lex quidem per ostensionem atque eipiat lanceàm suam in manu, et sequatur me. Et
reprehensionem erat inflammatara, nec tamen com- qui lanceam suam non portât in manu, non est me
bustura. Satius ergo erux veneratur quam spina, dignus. Nam Petrus increpatus est puni gladium ac-
quia hoeccaptivum et exsulem eruciat, crux aulem cepisset, el admonilus ut crucem ferret, quando di-
et captiviiatem eripit, et spinam tribulantem com- ctum est ei : Sequere me. In quo autem eum sequi
burit. Post hoecaddis : 1 deberel, manifeste Dominusei ostendit, cum dicit :
B
« Adorentur et arundines, quia ab eis cola- Cum essesjunior, cingebaste, et ambulabas ubi vole-
phis a militibus caput ejus coesum est. i -Coetera bas, etc. (Joan. xxi). Et ne dubia sententia in hac
quidem vel risui niovendo apta- suât, vel quia re animus noster duceretur, evangelista subseculus
àrrident alicui Dominieoe significationi, possunt est : Hoc aulem, inquit, dixit, significans qua morte
utcunque audiri. Porro arundihum et crucis com- clarificaturus esset Deum (Ibid.). Adoret ergo hoe-
paratio tam longe secernitur, ut putelur nequa- relicus quilibet lanceam, doginalis videlicet sui ne-
quam vel a vigilante, vel a sana mente profecta, sed quitiam, admistisque agminibus Gog et Magog, qui
potius ab eo qui impos mentis funibus Hippocratis interpretantur lectum, vel de lecto, contra sanctam
vinciendus tradilur. Legimus namque in figura Do- Ecclesiam magno cum supercilio et pompa armorum
minieoecrucis amaras aquas eremiticas per ligni bellaturus, pauperina-fjForte pauperrima] ejus arma
immissionem insipidos olim deposuisse sapores contemnens procédât. Ejus autem erit de fortitudine
(Exod. xv ). Nunquid non aliter nequivit virtas régis sui confidere, el crucis vexillo sese munire,
Omnipotentis earum dulcorare gustum, nisi eas at- atque-eis expugnatis, eorum arma per septem annos
tigisset per lignum ? Sed sicul poscebat tempus, va- igni succendere, id est, in septenario numéro Spi-
riis figurarum umbris et allegoriarum figuris ulili- 'G ritas sancti donis sacralo atque perfecto, armaturas
tatem ligni victoriosissimi adumbrabat, cujus atta- eorum omnes comburere, contos, et lanceas, et ba-
ctu legis lillera, dudum, amaritudine impedienle, culos, manus, sicut scriptum est : Arcum conteretet
impossibilis, nunc ejus contacta facta est potu ha- confringet arma, et scuta comburet igni (Psal. XLV);
bilis. Legimus eliam de cruce proedictum : Et erit eodem etiam non momentaneo, sed oeterno, arma
(haud dubium quin sive beatus vir ajpio beatitadi- tuoe perversoe doctrinoe comburenda sunt igni. Hac-
nem adipiscuntur omnes qui beati sunt, sive quilibet tenus stylo proseculionis nostroe ex -auctorilale di
membrorum ejus) lanquam lignum quod plantatum vina et sanctorum Patrum doctrina, et ex his quoe
secusdecursus aquarum (Psal. i). Nunquidnam di- Dominus sobrie subminîstrare dignatus est, luis, o
citur ? Et erit tanquam arundo secus ripas fluviorum Claudi, ineptis el stolidissimis oppositionibus ratio-
palustrium? Scio certe, scio quid in his tibi velis. nabiliter obviasse suflicial. Nunc autem quia liquet
Recoluisti fortassis siccitalem jEgyptio calamo a ob proedicationem adorandorum asinorum et caete-
Dominocomminari, id esl, sermone vacuo et nihil rarum insensalarum rerum, quas oequeut veneran-
in se solidum habenli, dum de eo dicitur : Atienua- dam crucem adorandas vecorditer dogmatizasti, tuam
bunlur et siccabunturrivi aggerum, calamus el juncus doctrinam nullo pacto confern posse ulli sanoeveroe-
marcescet(Isa. xix). Ideoque calamum tuum, va- D que fidei doctrinoe,quoerendum nobis videtur cujus
cuum prorsus raiione, hoc. consolari voluisti modo, - comparari possit falsoe doctrinoe. Et quia catholicoe
ut conareris eum similem cruci ostendere; et pari fidei doctoribus cooequari et in nullo assimilari po-
modo, ut crux a fidelibus adoratur, tu quoque cala- test, merito eorum qui extra Ecclesiam sunt dictis
mum tuum eos cogères adorare. Ad ultimum, quasi el factis applicanda est. Quia ergo compellimurgen-
tuafmn palmam noeniarum, adjungis-. lilium factis et dictis proedicationis tuoe assimilare
« Adorentur et lanceoe,quia unus militum in cruce documenta, nullius aplius congruentiusque dicto et
flatus ejus aperuit, unde fluxit sanguis et aqua, sa- facto adoequaripotest quam Sileni vatis temulenti,
i cramenta unde formatur Ecclesia. i Jam dudum simillimi'tui, de quo scribit Naso :
in tui admiratione altonito, conslricto gutture, proe Ebriuseccesenex pandoSilenusasello
mulio stapore verba deficiunt, et solummodo tanta Yix sedet, et pressascommetarte comas.
rei novitaie permotas hoesito: quidnam illud fuerit De quo ita Maro (Eclog. vi, xm) :
quod lanceoeDominieoepassionis faciens mentionem
non recoluisti quid Dominus de gladio suo tempore Pergite, Piérides.Cliromiset Mnasylusin antro,
Silenumpueri somaoviderejacentern,
PATROL. CVI. 12
3G5 JONJl AURELIANENSISEPISGOPI^ 364
Infîatumnesternovenas,ni semper,Japcho; jLVtlwpihies,(Judic.xi), sed illppotius dequoincap-
Serta procul.tantumpapilidelapssjacebant, tico Mpysi legitur ; Fel draconûm vinum eorum, et
Et gravisâtiritàp'endebale'anîharusansa.
venempi aspidyminsanabile[peut, XX^II)3nujiqjiaip
Et post paupa ; ab ecclesiastieis traditipnibus te avertisses, et asi-
Solviteme, pueri; satisest potuissevideri. nos et caetera inepte, quae scripsisti adoranda pro-
Carmins,quaevqltispognoscite,carminavobis posasses. Pueros nanyju.equi le eodem fellito yiuo
Coginmryapig yana, ineptis ipepta, falsis pppo- inflatuip, et ad,sjpiiîiludinem mortai jacentem rp-
nere falsa, Quopiampterque poet» eumdem Sjlenpm pererunl, luisque propriis rpgtibus deyinxerunt,
ebrhim vanitate degçripserit poelica ; aller enim, nullos melius quam spiritum lupm, qui, secundum
scilicet pando asellq gedentem, etproeniroiaebrietate Aposlolum(Ephes. ix) renovari,et novuni hominem,
vix sedeutem, et amissis habenis quibus idem fuerat Christam videlicet Dppiinipn noslrum, induerp, pt
moderandus agellus, solummodoarte imbecilli.pres- inlellectam, qui sapam doctrinam proferre debuerat,
sis ejusdem comis aselli, se ne laberetur continen- aecipere possumus. Eisdem igitur pueris adep ludi-
lem; alter vero, ut conjici polps!, jam eum modo brio et irrisioni fuisti, ul sicut a Sileno memorati
eodem asello lapsum, et ut pi moris erat h,esternp pueri carmina inepta sibi fieri exlorserunl, ita el lui
Iaccho venas ipfîatpm, mprluo simillimumjaçenlem, g pueri, spiritus videlicet "tuus parvusque inlelleetas
et ejus nimia pqlatiope ansam illius grayjs canthari in tantoe proesumptioniset proecipitalibnisbarathrum
fractam, serteque capitis ejus procul delapsajacen- te demerserunl, ut eorum persuasione et assensione,
tia, et duorum pperorum fraude circumventum, imo subripiente atque proe\alente antiquo hoste, ea
suprqmqpe sertorum restibus ab eis vinctum, et ut proedicaresquibus te et captura mente et ratiqnis
mmio merp, vacantibps atque stertentibus a lascivis impptem bstenderes. Calalôgo filioruni Ecclesioeex-
pueris fieri assolet illusum, eademque plusione esei- torrem te infeliciter efficeres,quia tpa plena erroris
tatum, pqllicitumque eisdempueris carmina quoevel- blasphemiaruniquedogmatauna te'cumfloccipendunt,
lent se facturnm, quoeutique, sicut sequeptia illius et rdderibus socianda decernunl. Tuum porro can-
libri lestantar, fecit : non abs re tamen ejus facti tharum cum ansa fracta, de quo, ul pote calice Ba-
siniilita.do,qpamdam, ul quidam volunl, in persqna bylonio, potum niortiferum hausisti, et quem usque
Sileni allegorice Vjrgilius alterius personam subin- adfoeces potasli, merito, ^uia nullo usu> humano
lelligi yoluprit, tibi non ab jure, Claudi, aptari po- aptum norunt, abjiciunt; elneex ep quîsquam sapas
test. Videris itaque ad ipstar ejusdem gimillimi tui mentis haustam sumat, sub perpétua cbntritione
Sileni pandb sedere aspllo, et adep nimio mero in- inulilem et inhabilem subsistere dijudicant. Sane si
duisisse, ingenlique pptaUone mentem tuam he- Q sobria ecclcsiasticoequedignitati" convenientia proe-
igtasse, el habenag nioderationis et discrpfionis dicasses, jure in tapite tuo sertum, id est, corona
amisisse, e\ poelera quoede eo idem Naso exsequi- mansisset sacerdotalis. Sed quia contra auctorita-
tur, exegisse, quando asinum oequepi prucem ad- tem religionemque sanctoe Dei Ecclesioe seribere
orandum qpcuistj. Epmdera porro asellpni cui sede- proesiunpsisti, idcirco ad ignominiam dehonoralio-
bas, npn alios, ad adprandum proponere nobis de- nenique tuam proesulatustui coronam a capite luo
bueras; sed repr, qpia pandus erat, tua sessione procul delapsam, tibi valdeindecenter abessé fecisti.
dignum : nostra yero adoratione non pandos, sed Hanc ergo similitudinemex fabulis poetaruni sum-
generosos magnorinpqup corporum asinos, beneque ptam, tibi non inconvenienter aptatam, o Claudi,
auritos. e\ Inrrita cervice jncedentes, caputque in agnosçe, el ne ulterius sanciam Dei Ecclesiam luis
allum subrigepteb, optimejudicayerifdignos. Verum, vfrulenlis objeclionibus lacessere proesumas, cave.
secunduni Yirgilium, ejusdpm Sileni similitudinem At vero ne hujus libelli exiensio et immoderata pio-
habuisse cpmpro.baris, quia pisi multo madefactus Iixilas legentïbus generet loedium, cursus'sui hic
fuisses vino, non illo plique de quo Psalmisla ait : sortialur terminum : reliqua vero operistui,o Claudi,
Vinum loelificatcor {wi)iinis(Psal. cm), neque de in tertio hune sequenti, Domino auxiliante, exami-
illo. de quo in libro Judicum, quod Deum loetifwatD nabuntur libello.
LIBRI TERTII PaSFATIO.
In duobus qui hune proeceduntexactis libeîiis, non que rimanda, el ad liquidum sano sobrioque intel-
ex asse, luis, o Claudi, refragatam esl absurdissimîs lectu disculienda, ac telis sanctarum Scripturarum
et inhonestissimis prop'ositionibus. Âtlamen ad ea et paginis eximiorum doctorum perimenda, quoe
refellenda et improbanda quoeoequeut venerandam inpnemor reverenlioesacerdotalis fraternoeque dile-
crucem adoranda proedicare non erubuisti, satis clionis exislens, adversus jam soepe memoratum
abundeque, quantum Deus annuit, ul reor, slylo veuerabilemvirum Theodemirum abbatem, le, im-
obviafionis nostroeproseculum est. Restant igitur ea perante charilate, monentem, et a superslitionihus
orbibus limpidissimisac simplieibus coutuenda at- tais, quibus inutiliter inserviebas et miserabililer
'
3G8 DE CULTU ÏMAGBiUM.^ LIB. III. 566
irretiebaris, revocare volenlem, absque ullo disere- jli rienlur, quas adyprsus sanclam mafrepi et allricem
tionis et moderationis obstaculo, et, ul yerius dicam, nostram patliolicapi apostolicam Eeclpsiam yitupera-
impudenlissimo ore specialiter eructasti. §i igitur tôt lionis el insulralionis gratia scriptilagti. Quapreplpr
iantisque nugarum tuarum noeniis quoe supradicfo necesse esl ut si adlmc in lenebris.jpyplufus dplite-
continental' excerplo, npn nisi tribus libeilis, pro- scil, in lucem proferatur, ut videatur, legatur, exa-
• pler enormilalem inconeinnarum et vitiosarum di- minetar, et quidquid errqris, et bjasphepioe contra
ctionum tuarum resultatum est, quantoe putas pro- nos a te jaculatam ponjinet, sçiajnr, eique epçlesia-
lixilatis, quantoemagnitudinis libri necessario con- sticis allegatignibus jpste rationabjUterque refrage-
gerendi et exarandi erunt, cum intpgertotius hujusce lur. Quoniam nisi modernp temporp, pjalurpque
inepli et exsecrabilis operis tui codex, quem contra quoesitu inventas et in médium prplalug, splerliguè
aucloritatem et siraplicitalem eçclesiasiicoe disci- studio examinâtes fit répudiâtes , ignjqup fe'adjtas
plinasdigessisti, et jam fato venerabili siro Theq- .fuerit, yerendum est ne si futuris temporibps ad,np-
derpiro abbali misisli, in manus peritorum virarum titiam simplicium fratrum delalus fuerit, texlus
devpnerit? Sicut enipt ea testantur, et cernenlibus illius exitiabilis ab eis leclus atque proeppgnitas,
.atqpe legenlibus fidem attribuupt, qua}a-te in eodem mortifero sui erroris morbo eos coptaminet sappjos-
excerpto, seripla leguntar niullo sceleratiora et dete- B que efficial, et pestiferam perniciem animabps po-
stabiliora in podepi pprversissimo cpdice tuo repo- rum flebiliter inmndat. -
-
LIBER TESTIUS.
Ecce jam tempus instat et ordo rei de qua agiter perlenuis, el flatuievitalis raptabilis, quaquaversum -
exposcit ut tandem veniamus ad ea quoespecialiter vîsum fuerit incaule inscienterque discurrit. Unde
memorato Theodemiro venerabili abbali, o Claudi, el nolam falsilatis, quam fratri luo invehere cona-
objecisti, et per eum eadem in nos callide retor- ris, ,ex verbis tais incurrisse convinceris, et eum-
quenda proeparasli, quia dum missili tuo aiium te dem venerabilem virum effugisse,' quantum' ad pré-
ferire simulasli, eodem nos aperle fraudulenterque sentera rationem altinet, testaris. Et ipse enhp alie-
lanceare voluisti : nam et cum mullis aliis insani nus a falsilale ëxstitit, quia quod tu in dictapdo
dogmatis tui noeniisnos inficere tentaveris, adeo te delestaris , te prohibuisse dixit : et teipsunï falsa-
eliam inimicùm adversariumque sanctoe Dei Eccle- G rium comprobas , quia quod hic prohibuisse te ne-
sioeconstituisti, ut divini cultus honorem, quem re- gas, in sequentibus delestaiido et insultando,' quid
j ligiosi tenemus et veneramur, annullare, et satcto- de hac re sentias, apêrte demonslras. Quod autem
IrumDei inlercessionem penitus et parvîpendendam quasi ralionem redditurus subneclis :
| inverecundafronte proesumeresdogmatizare. Proinde « Ego enim iter illud non approbo. i Et veluti
scriptistuissensimlegendoperagralisetanimadversis, exponens quare dixeris,"infers :
contra singula taafalso objecta, et pro nobis, et pro c Qùia scio quod nec omnibus obest, nec omnibus
eodem venerabili ahbaie, imo pro defensione sanctoe c prodest, nec omnibus proficit, nec omnibus
niatris Ecclesioe nostroe catholicoe, incongrua veri- c ôfficil. » Quid bis verbis stolidius reperiri possit,
iateque referla responsa, el lima sancti Spirilus arma non facile invenerim. Quid enim? Nunquid ea quoe
aposlolica exacuta, in hoc libello contra ponenda média in vitoe nostroe actibus dîcuntur, ïd est, quoe
slaluimus. Processus sane proseculionis tuoequa le in bonam malamve partem a sese utentibus infleeli '
-lotam in jam diclum venerabilem abbatem Theode- queunt, nequaquam sunl approbanda ; nunquidnam,
mirum effreniter ac proecipitanler invehis, ita se ul multa proeteriens de aliquibus breviler perstrin-
habet : gam, abjicienda 'sunt jejunia, corporisque extenuati
« Quod vero ais quod ego prohibeam homines poe- B abstineniioe, quia aliis quidem gloriam préparant
« nitentioecausa pergere Romam, falsum tu loque- futuram oetenîamque salielalem , dicente judice :
« ris. s Yalde, nec tamen scio s! digne, adniiror, Venile, benedicti Patris mei, percipile regnum quod
adeo te mente captum, aul certe ita hebetasse tibi vobis paralum est ab origine mundi; esurivi enim, et
mentem obiivione, ul hoec proemittens nequaquam dedistis mihi manducat e, etc.; alios autem per ina-
in proecedentibuseorum memineris. Invenirîs nam- nem oslentationem, et propter auroepopularis appe-
que in poslerioribus luis'dictis, non modo iter illud, titura peraela, vacuos mercede detrudant se secian-
• quantum in te fuit, prohibuisse, sed etiam Romam tes in poenamgehennaiem, dicente cordis inspeetore :
pergentes, et per illud iter apostolicam inlercessio- Amen, dico .vobis, recepistis mercedem vestram.
nem quserentes, ruptis moderationis habenis, toto Nunquid caslitas reprobatur, _quoe sectatores suos
suffusus felle, in eorum contumeïiam debacchasse, non solum in fulura beatitudine angelis cooequalnt,
insipienlioequeatque slultitioe nolam eis impegisse. sedeliam inmortalibus adhuc corporibus imitationem
Sed agit hoc lymphalica et înanîs stabilitalisque ne- angelicam videre contendit, dicente Domino : Quia
scia levitas, quoe"quod radicilus tanquam arbor sa- filiiresurrectionis non nubent, nequenubenlur, sedsunt
pientioe aquis non irrigatur divinis , veluti pulvis sicul angeli Dei in coelis(Matth. xxv),-propterca quia
§67 JON^E AURELIANENSISEPISCOPI 568
multi, cum non appropinquent corporibus mulie- Acompactam, et a foris, intusque deauratam, conti-
rum, pudor tamen in eis patiatur naufragium, aut nentem urnam manna plenam, el virgam unam labu-
meruit nobililari, tanlaque fre-
per immundum appetitum, aut certe per jactaniioe lasque lapideas ,
vitium : forte eleemosynarumlargilio hacoccasione quentia populi honorari (Exod. xxv; Hebr. ix) :
annullabitur, de qua Scriptura dicit quod résistât cujus putandus est ille religionis, qui complectitur
peccatis sicul aqua exstinguiturjgni (Eccli. m), corpus Apostoli, tanquam coelestis thesauri arcam, -
quia data pecunia alii ad tenuem sustenlandam vilain corpore et animo virtute conspicuam. intus tegen-
abutuntur, forsan per ejus liberalitatem ad res ob- tem vas animoesplenùidumsapientioe dulcedinerefer-
scenas delabuntur : sed el dantium alii fulurum ex- tum, legemque spiritalem non in tabulis lapideis, sed
tabulis cordis carnalibus (II Cor. v) exaralam, in-
spectantproemium, alii favorem, pro his requirentes
humanum fructum, non requirunt divinum. Satius super et virgam pastoralis auctoritatis, qua possil
itaque erat le hoc opus ex mentis pensasse judicio : parcere piis et debellare superbos? Longum est eliam '
el sicut alia média bona, ila et hoc quoque, aut enumerare quomodo sparsim in sanctis Scripluris
cordis devotione judicasse utile, vel certe ob inde- hujusce rei, tanquam flosculi purpureo alque rosec
votionem minus piofulurum sanxisse. Si enim cuili- vernantes fulgore, reperiantur testimonia. Quomodo
bet proficit, alii aulem offieit, non islud ex nalura B scilicet David a Domino proeceptumacceperit, ut in
procedit operis, sed ex qualitate operantis, qui hoc area Areuna placandum offerret sacrificium (II
quod sibi profuturum erat in ramis operis, loesitin Reg.xxiv). Et Salomon prius dicens Domino : Si enim
radice inlenlionis, et quia non habuit purum oculum coelumet coelicoelorumte capere non possunt, quanlo
inlentionis, ideo tolum"corpus lenebras perpessam minus domus hoec quam oedificavi(Il Par. vn)?
esi operationis. Novimus certe quosdam id sludii posthoec orans ut in loco eorum oculi Domini aperli
habuisse ut sanctorum lirnina adirent apostolorum, essent atque aures intente, devotissime precatur,
et eorum iniercessionem humiliter quoererent, ac et ipsius Domini lestimonio exauditum esse refertur,
non modo a sanctis viris laudatos esse, sed ul ab tam pro indigenis ibidem exoranlibus, quam unde-
hac intentione non desinerenl admonilos divinilus quaque confluentibus, seu de ullimis terroe finibus
fuisse, sicul de quodam scribit beatus Gregorius in oratum eumdem locum adeunlibus. Quomodobeatus
libro Dialogorum, qui cura id haberel studii inter Elias non novum altare conslituerit, sed anliquum
eoeterabonorum actuum exercilia, ut singulis aimis adiens euraverit, qualiter montera Carmelum ora-
reliquias apostolorum adiret, admonilus esl ul ageret tionis gratia fréquenter inviserit (III Reg. svm).
quod agebat, manus et pes ejus nequaquam cessaret, Quibus omnibus docemur non improbandos nec
et naiali apostolorum, quorum erat assiduus visita- G more luo staltos insipienlesque appellandos eos qui,
tor, meritorum suorum mercedem recepturus esset. devotionis augmentandoegratia intercessionisque per j
Neque enim novilia res est loca quoedam intuitu suffragia quoerendoe,apostolorum adeunt limina : i
orationis conventibus frequentari humanis, sed po- quia credimus quod per hoecnon solummodo eorum !
tius auetoritate patrum priscorum et divinorum ad mentibus adolescal arnor circa divini cultes servitu-
id agendum provocamur auctorilale eloquiorum. lem, sed etiam laboris sui atque ilineris, quoesubire
Licet namque Deus ubique proesens sit et omnia volunt intentione divini amoris, mercede doneutur.
loca manus ejus fundaverint, tamen beati Abraham Sane est etiam proprium' humanoementi non adeo
fidem probaturus, non in quoeunque loco, sed in compungi ex auditis sicut ex visis. Sicut enim, leste
monte quo sibi placuil, filium offerri proecepil, et beato Hieronymo, melius Scripturas divinaslintelli-
trium dierum spalio ad eumdem locum supradictom git, qui nomina locorum atque civitalum peragrando
virum ire voluit. Eumdem autem locum poslea ob id circuit : ila credendum est eos amplioris posse fieri
fuisse clarum atque insignem traditur, atque a mul- devotionis, qui loca" apostolorum adeunt, et in alio
lis freqnenlalum, -unde et nomine, In mente Domi- quidem audiuntunumquemque eorum, in alio autem
nus videbit, est insignitas. Beatus idem Moyses, qui tortum, in alio decollatum, -aut certe erucifixum ,
populum Israël docuerat Domini esse terram el ple- D alibi vero terroe mandatera , oculis etiam corporeis
nitudinem ejus coelum et coelos coelorum, tamen perluslrant. Unde beatus Hieronymus lapsum cujus-
proecepit eis ne in omni loco quem vidissent, id est, dam demirans, qui intra consepta speluncoe,in qua
qui eis placuisset, victimas et hostias offerrent ; sed Dei Filius ortas est, tractaral de stupro, slupore
locum quem DominusDeus eorum elegisset, ascendere afficilur quare a facinore conceplo nec locorum de-
eos jussit, et ibi iinmolare hostias (Deut. xxxn). Ubi lerrelur visione sanctorum, dicens a : infelicissime
quanquam subtiliori intellecta sanctoeEcclesioeuni- mortalium, tu speluncam illam,. in qua Dei Filius
tatem per unius loci voluerît signilîcare positionem, natus est et Veritas de terra Qrta, et terra dédit fru-
attamen Deus, pensans humani generis mentem, ne- ctum suum , de stupro condicturus ingrederis ; non
quaquam. cultum suum per multorum voluit vilescere limes ne de proesepio infans vagiat, ne piierpera
ac tepescere mullitudinem locorum, sed polius com- virgo te videat, ne mater Domini conlempletur?
mendabilem reddere per unius loci conventum célé- Angeli clamant, pastores currunt, Stella desuper ru-
brera. Si enim locus retinens arcam insensibili ligno tilât, Magi adorant, Herodes lerrelur, Hierosolyina
A Epist. ad Sabinianuni.
369 DE CULTU IMAGINUM.— LIB. ffl. 570
conlurbatur, et tu in cubiculum Virginis, virginem .A aut regionem placet subjectos esse episcopo, et quie-
decepturus irrepis? Et post pauca : Deinde curris ad tem diligere, el intentes esse tantummodo jejunio
pastorum locum, et angelorum desuper strepitu con- el orationibus, in locis quibus renuntiayerînt soeculo
cinente, in eadem verba testaris. Itemque post non permanentes : nec ecclesiasticis vero, nec soecula-
multa : Jam iter depositum, décréta navigia, con- ribus negoliis communicent, vel alicui sint molesti,
dicia dies, fuga animo pertractata. Et ecce angélus propria deserenles monasteria, nisi forte eis proeci-
ille cubiculi Marioejanitor, cunarum Domini custos, piatur propter opus necessarium ab episcopo civita-
et infanlis Christi gerulus, coram quo tanta facie- tis. Et post non multa : Transgredientem vero banc
toas, ipse te prodidil. Certe ut ad apostolos venia- nostram definitionem excommunicatum esse decre-
mus, novimus eos, quandiu Hierosolymiticum tem- vimus, ne nomen Dei blasphemetur. Hi namque qui
plum stetit, crebro illuc orandi^ gratia convenisse, hac professione non arcentar, si ob amorem coele-
unde et in Aclibus apostolorum leguntur omni die stis patrioe tantorum itinerum subeunt laboriosa dis-
in teraplo et circa domos docuisse, et in panis fra- crimina , et quia necdum spirilibus eorum jungi
ctione mysteria corporis Domini célébrasse, et po- queunt, terunt tamen apostolorum basilicas, et hu-
pulis sumenda tradidisse. Inde est quod nona hora, militer ipsorum expetunl suffragia, laude dignos
ut se habet mos ecclesiasiicus, templum adoraturi B duco. Quia et si Apostolus dicit : Volo vos viros
Petrus et Joannes adeunt, claudum ad limina domus orare in omni loco, levantes puras manus sine ira et
Domini jacentem imperiosa aucloritate divinis vin- discrepatione (I Tim. n), propier eos dictum accipio
ctuin vinculis absolvunt (Act. ix). Hinc est quod qui nesciunt orare, nisi ubi viderinl erectum altare
Paulus magnopere exoplat, et tolo nisu feslinat, ut aut certe sanctorum reliquias adesse. Quam autem
diem Peniecosies Hierosolymis faciat. Dum ergo ita opinionem hujusce rei habueril ipse testis est, qui
se habeant, facessat, ut ita dicam, tandem tua irra- templum adoraturus adiit, in quo el comprehensus
tionabilis ratio, qua muliercularum sensibus persua- est, ad quod ut diem Pentecostem inibi fac'eret, fesli-
dere niteris, et scorpionis more, ore palpando, clan- nabal (Act. xx). Hi autem qui ut securi ab exlernis
culo cauda venenum infundere conaris, ut ab amore tuniultibus esse queant monasterii secretam petunt,
sanctorum locorum atque apostolorum animos fide- si causa vagationis extrinsecoe soecularia negotia
lium avertere possis. Postboec quasi cornutum per- adiré tentaverint, improbo, reprehendo et ad perdi-
plectens syllogismum, eumdem venerabilem virum tionem animarum illorum pertinere non ambigo,
le, quantum in tali actu intelligi decet, charitatis quia magistri mei dieentis sententiam recolo, ut non
officio corripientem, involvere conaris hoc modo : sit nécessitas monachis vagandi foras, quia omnino
G non expedit animabus eorum. Quod autem dicis eos
« Teipsum primum interrogare volo : Si poeniten- mihi servire fecisse, quanquam me ab hac re iimnu-
t tiam agere esse Romam pergere nosti, cur tu tante nem nen judicem, ut pote cui multoesunt deforinîta-
« tempore tanlas animas perdidisti, quas in mona- tes morum quibus serviat in supportando devotio
c sterio retinuisli, el poenitentioecausa in monaste- pia fratrum, tamen aucloritalem divinam in hac re
t rio recepisii, et non eas Romam misisti, sed po- sequi conor ita dieentis : Qui vult inter vos esse
« tius tibi servire fecisti ? » Omnis qui sano intelle- major, sit vesler minimus ; et : Qui proecessor est,
ctus cerebro sanctoe Ecclesioe gremio conlinetur, sicut mmistralor. Esl etiam nobis reciproca servi-
variis professionum ordinibus, non diversa fide, tus-, de qua instiiutionis nostroe proecepta continent
dislanti tamen cqnversatione, eam consistere novit : ita : Fratres invicem sibi serviant ; 'et alibi : Infir-
aliosque esse qui conjugio operam dent, alios qui mitates suas, sive corporum, sive morum, patientis-
coelibatuivacent, alios qui obedientiam proelalis ex- sime tolèrent. Itemque obedientiam sibi certatim
hibeant, alios autem qui subdilos sibi grèges sub impendant. Sed el Apostolus : Per charitatem, in-
norma divinitus tradita constringant, alios qui liber- quit, spiritus servite invicem (G&l.v). Hac ergo ex-
late generali quaquaversum pro libitu suo per di- cepta, privalam me servitutem, nec imponere subdi-
versa orbis climala discurrunt, atque alios qui freno ° lis debere scib, nec imposuisse Tecolo, sed voce Ge-
regulari atque canonico coerciti, nullum quo pedem deonis circa subditos utor : Non dominabor ego
ferant referantque sibi reliquerunt aditum, per ma- vestri, nec dominabitur in vobis filius meus, sed
jorum ac sibi proelalorumjussum. His ita se haben- dominabitur Dominus. Vereor namque ne mihi cum
tibus,voce ejusdem venerabilis abbatis respondemus : superbis infidelibusque pastoribus pars ponatur, et a
Ideo, o Claudi, tanto tempore tôt animas non per- pastorum pastore in terribili examine, cum eis dica-
didi, quas in monasterio retinui, quia patris nosiri tur : Cum auctoritale imperabatis eis el cum poten-
proeceptasecutus, videlicet beati Benedicli, offici- lia. Imo, si voluntalis effectusnon negetur, opta cum
nam ubi instrumenta bonorum exerceantar, clau- Aposlolo veraciter dicere : Quis infirmalur, et ego
stra monasterii, et stabilitatem in congregalione non infirmor? Quis scandalizatur, et ego non uror ?
novi. Sed el sententiam canonum, quam tu periculo (H Cor. xu) Itemque : Factus sum parvulus in medio
animoetuoeuescire probaris, huic sententise concor- vestrum. tanquam si nutrix foveat filiossuos (II Thess.
dantem retineo, quoeinsynodoChalcedonensi,act..., n). Sed et sapientissimi vin salubre consilium audi
ita legitur : Monachos per ùnamquamque civitatem dieentis : Rectorem te constituerunt? noli exlolli, sed
571 J0NJ5 AURELIANENSISEPISC0P1 572
esto in eis quasi unus ex ipsis (Eccli. xxxn). Quod, 4. culo Iransfertur locis? Et rursum s Quid pulverem
vero adjungis, quasi meis verbis i linteamine circumdalum adoranda oscularis? ita ejus
« Habere me catervam monachorum centum qua- insano cerebro malleum verbi illidit : Quis enim, o
« draginta, qui omnes poenitentioecausa ad me ve- insanum caput, aliq'uando martyres adoravit?! Quis
« nerint ; i numerum vero recognosco, subsequenlia hominem putavit Deum? Et post paiica : Quid est
autem non modo a me dicta abnegoj sed diei ab alio illud e nescio quid s ? scire desidero, eîpone mani-
perhorresco. Cuncli namque illi qui poenitentioe feslîus, ut tota liberlate blasphèmes. PulviSculum,
causa, ut se habet veritas,- monasterio tradiderunt, inquit, in modico vasculo prelioso liritfeamiue Cir-
non ad me, ut ta asseris, venerunt5 sed ad Domini cumdalum: Dolet martyrùm reliquias prelioso ope-
misericordiam convolaverunt, cui per Psalmistam riri velamine, el non vel pannis vel cilicio colligari,
dicitur : Ad le omnis caro véniel (Psal. i/xiv) ; et cui vel projici in sterquilinium ; ut solus Yigilamius
poenitens in psalmo loquebatur : Domine, ad le con- ebriûs et dormiens adoretur. Ergo sacrilegi sumus
fugi, doce ine facere voluntatem tuam, quia Deus qiiandb apostolorum basilicas ingredimur? Sacrile-
meus es tu (Psal. CXLIÎ); et cui per Jeremiam : Do- gus fuit Constanlius iinperator, qui sancti reliquias
mine, forlitudo mea, et robur meum, ad te omnes gén- Andrëoe; Lucoe et TimOthei, tràhstulil Constantiho-
ies venientab extremis terroe (Jer. xxi). Recte nam- '.B poliraj apud quas doemonesrugiunt ; et hâbitatores
que Scriptura divina (IV Reg. xx) principem justis- Yigilantii illorum se senlire proesentiam cônfitentur?
simum atque-niissimum (Ezechiam dico) his verbis Sacrilegus nunc dicendus est et Augustus Arcadius,
Dominum offendisseindicat. Posiquam enim naturoe qui ossa beati Samuelis longo post tempore de Jn- -
quodammodo jus abstulit, el rapido solis discursu doea tranbtulit in Thraeiam? Omnes episcopi noii
pro libitu suo obviavit, venientibus de prodigio in- solum sacrilegi, sed Cl fatui judicandi, qui reniivilis-
terrogare extemoe geotis nuntiis, cum inlerrogare- simans; el cineres dissolûtes-, et in sérico et vase
tur a proplieta unde venerint viri illi, non ul sese auree portavérunt? Stulli omnium Ecclesiariim po-
habebat veritas, ad Dominum interrogandum venisse puli 5 qui occurrerunt sanctis reliquiis; et tanla la.~
eos respondit, sed elatione tumidiore distentus ait : tilia quasi proesenlemviventemque cernèrent susce-
De terra longinqua venerunt ad me, deBabylone, quo'd perunt-, ut de Palaéslina usque Chalcedonem junge-
ne îorsan meo sensu dictum, et non auctoritatear- rentar populorum examina, et irt Christi laudes una
bitrera divina, audi librum Paralipomenon dicen- voce resonarent? Videlicet adorabaril Sanmelem et
tem : In diebusillis oegrotavitExechiasusque ad m'or- non Christum; cujus Samuel et Levitâ et prophètes
tem, et oravit Dominum, exaudivitque, et dédit ei si- fuit; -Jlorluum suspioaris; et idcirco blaspheinas.
gnum, sed non juxta bénéficia quoe acceperat, rétri- G Lpge Evangelium : Deus Abraham, Deus Isaac^Deus
bua : quia revelatum est cor ejus, el facta est contra Jutob mon e'st D'eusmortuorum, sed vivorum (Exod.
eum ira, et contra Judani et Hierusalem; humilia- m; Mutih. xiii). Audi; quoeso*consuetadinem; et
tusque est postea eo quod exaltatum fuisset cor ejus, antiquunï sanctoeEcclesioeinorem, et noli transgfedi
tam ipse quam habitatores Hierusalem, el idcirco non termines quos pOsuerimi patres tai (Prov. xxri); ne
venu super eos ira Domini in diebus Ezecliioe; et non forsan qui humilia eoruin despiciens, ad alla tibi vo-
post mulla : Atlamen in legalione principum Babylo- lage videris, qtto altius apùd temetipsum sublevai-is,
nis qui missi fuerant ad eum ut interrogarent de eo proFundius a damnatare supérbientium in iraa
porlando quod accideral super terram, dereliquit tarlàri demérgarisi His eïiim instrui documentis
eum Deus ut tenlarelur, et nota fièrent omnia quoe poteris (si loevoedurilia non obsliterit mentis) qùia
erant in corde ejus ( Il Par. xxxn ). Non ergo in veneralione sanctarum reliquiarùni a san'eta Ec-
eos ad nie venisse dixerim, qui non mei causa^ clesia Christus adoratur sanctificator et vivilîcatbr
sed salulis suoe. soeculo renuntiaverunt. Non ad eàrum-. In homilia de Ascensions Domini Jbarines
me eos confugisse unquam faiebor , quod est'pro- Chrysostomus : Quando de cruCé nostra pi-ocessit
prie superboruni et sui nominis favorem quoeren- oratio, foris civitàtém sblehinitaleni celebramùs, et
tium, quos Apostolus jam dudum notât, et pseudo- " nunc quando de Grucifm ascensione tractaînùs, proe-
christos nominal, qui in hoc ïaborant ul discipulos clarum diem et omni loetilia cPruscantem; fines civi-
post se adducant (II Cor. xi). Non ergo meam ego lalis egressi, stimina cum grafulatiohe cëlbhran?bs;
ab bis exigo servilulem, quia eos in monasterio reti- el non ad eontumeliam civitalis, sed ad hohorfeifibb-
nëo, sed ut a me et ab eis noster compleatur ordo, servatur sanctarum, ne eos causa dissiniulàlibnis
contendo : quo autem favore Hieronymus sacroe legis accusent, dicenles : Quoi pro Doniiûo sensimus lor-
interpres, et, ut ita dicam, bibliolheca matris Eccle- nienla ? Yexantium manibus universa nostra videmus
sioe, martyrùm corpora compleclatur, el contra ob:a- ossa carne nudata; patientioe hoslroe lortor cessit
trariiem eehsùetudini ecclesiasticoe consanguineum iralus, libenti anima pro Christo noster /Sânguis
tuum ei iiequitia parem, qua auctoritate eorum ho- effusus est-, decisâ capila sunt pro ejùs gloria; hoec
norem defendat, audi : a Illo enim dicente : Quid omnia meruimus sustinere, nec liiysleriorum ai-cana
necesse est tanto' honore non solum honorare, sed in nostris tabernaculis celebrantur. Ideo*dilectissimi
eliam adorare, illud nescio quid quod in modico vas- fratres, hodie ad loca convenimus beatorum uiârly-
;a Hieronj mus contra Vigilanlium;
375 «E'GULÎÛ ÎMAGINUM.^ LÏB.-ftl. - ' '374
rum, ad sanctorum hàbitacula festinamus, ut con- jA t ddlizàv'erît unum de pustllis istis qui in me crednnt,
'-ventas noster ipsorum quoqiîëprassentia clarior red- c expedit ei uï suspehdatur mola as'inarid in collo ejus,
xlerettir. Non enim in hoc theatro tantum martyres « et defhërgatUrin profundum maris; quam ut scan-
proesunf, sed àiïgelôrum ilislahliâ locus decoratur, « ddlizet unum de pusillis istis qui in me crednnt
nam et angpli proesunt. Et si martyres videre desl- %(Matth. xvni ; Marc, ix) ? i Divinitate propitia, re- /
deras, si angelos eupis inspicere, aperi oculos fidei, tia tua frustra ante noslros ocfllos jaclala transili-
et illud tibi thpatrarii facile demonslralur : narn cum ,mus, quia aucloritate multiplici tanquam pennoe ad-
in omni ^ere angelorum multiludo vcrsetur, multb julorio fulti sublevamur. Juxta superiorem enim
magis in ecclesia, multoamplius hodiérno die quando modum î-espondemus quod eis qui quo pergere vo-
eorum Dominusascendil-in ccsium. Et ut scias quod luerint libertate utuntur, si eis cordi est Romam
angeli ubique versautar, aùdi quid beatus Paulus pergere tumbasque sanctorum adiré apostolorum,
femiueo pudori proecipiehsait : Bibênl mulleres vela- causa deflendorimi reatupm propriprum, et pom-
men habere, propter angelos, super caput (I Cor. xi) ; mendaliores per hoec se reddere Domini eonspectui,
elllerum Jacob : Angélus, ail, qui me iiberavit -a jii- non solum non înulilem judicamus talem actum, sed
venlûteméa (Gen. XLVIII).Et- illi qui cum apost'olïs, el valde putamtis proficuum. Favenl namque, ut
erant, aiunt ad Rhoden : 'Angélus ejus est (Act. U). iB proefati sumus, nostroe opinioni, non modo institutio
El Jacob: Vidi,inquit, caitm migelorum (Gen. xxxli). Patrum, sed et bracula divihorum eloquiofum, juxta
Et merito angelorum. castra videKantar i» terra ; quod îoânnes Chysostomus in allocutione Actuum
nam sicut imperatoris optimi urbes omnés( mriversoe apostolorum hortalur : Coeterum et ih nobis si^quis
civitales, castelia singttiâ, maiiu .militari âdversùs claudus est, si quis luscus, si quis debilis est^ in
hoslileni muniimturadventam, et bmhia loca dili- templum intrare non polest, sed licet débiles simus,
genter armantur, néliarbarica hicursiohë deieantûf, inlerpellenras Pelrum et Joannem ; illi nobis dabunt
ita et Deus, quoniam ¥arbaîica -él ag'rèsli mente manum, illi îios sùblevaliunt, el postquam sani fueri-
ïapien'tes doemonesad pacis eversidném"ubique vër- nius, lunfc poterimus templum ingredi; Porro autem
"sanlur, ad lotelam nbstrani consistait texercitus an- êos quos in nostro coenobîolo, non ego, sed àmor
gelorum, ut eorum proesentiâ doemonumcbnfringâtar Christi relinet; ideo non scandalizo, quia jùxta praj-
audafcia; et per eos nobis pacis "gratia minîstretur- falum canonem regularemque auctorilatem; non hue
Yides quod angeli proesûnt; assistant martyres; et illucque nobis conceditur vagandi discursus, sed se-
ubique nobis proeparâniur afuxïliâ; qiïid Chim nîise- -questfatus imperalur secessus. Ipsi namque molam
rius est illis qui convëhtum isîùm splendidum déré- r asinariam jam dudum reliquisse se gaudent, quia
linqumit? Et quid vobis neatius est; qui ad tantam " teirfeuitum laboriosoe vitoe, Christo propitio, mecum
^olemnitatem properare voluistis? Sed et Gregorius, évaseront, quem adhuc retinent, dé quibus dicitur :
safictoeEcblesié qtiasï iingulàrfe éi pïaéei^ûuni decus In cireuîtu ihipii ambulant (Psal. xi). Sane profun-
eloquentioe,"h'ecnbn Romanoesedis gloria post bea- dum maris eos evasisse gralulaniur; quia i-eti apo-
tum Petfuhi; in libro Dialbgoïum, quid deobrporibus slolico"a turbùientis soecûli coenosisque fluctibus vo-
palrociniisque sanctorum senliat, his te verbis in- luplatum elàli, atque ad littus monasteriale laadem
struat. Pe«i"-«s-•Qaidhariî èsse dicimus quod plerum- videmur adducli, "quo et Dominus primum illum pi-
que in ipi's quoque patroeîniis martyrtim sib èsse . scatus est, cujus invisere sepulcram prohibes {Pe-
senlimus, Utnon tabla per sua corpora, quanta béné- îrum loquor) dicendo : Quicuiupiereliquerit domûm,
ficia per reliquias ostëmiaîit, atque illic majora signa aut fratres, am sorores, el coetera, propter nomen
jaciant, ubi minime pef semëtipsoS jacent? Greg. ïneufn, centu'plum accîpiet, et vitam oeternam possitie-
UM in suis coïporibus sancti martyres jacent, dû- Mt (Matth. vin). Itemque cuidam loquitur : Si vis
bium, Pelre, non festquod multa valeant signa osten- perfectss esse, vade, vende omnia qwoehabes-, et da
dere, siciit et faciunt; et pura mente qùoerenlibus pauperibus, et habebis Ihesaurumin coelo,et veni; se-
innumera miraeula demonstrant. Sed quia ab iiîfir- -, quereme (Matih.mx, Luc. xvni). Evangelicum an-
mis potest mentibus dubifâri ulruhme ad exaudieu- tem testimonium, ut tibi moris est$ secundum nul-
dum Ibi proesentessiilt, Ubi constat quia' in suis Por- lum evangelistai-um protalisse reperiris, sed pro U-
poribus uori-sint, ibi eos necesse est majora'signa biUi tao alia de alio inlermitlenS, alia de alio assu-
ostendere, ubi de eorum proesentiâ potest mens in- mais, totam confudisse videris. Eîenim in eo quod
firma dubitare. Quorum vero mens in Deo fixa est, ais : Qui scandaliaaverit unum de pusîilis istis iqui ïn
tanto magis habet fidei mentiras, quanto illic eos me crednnt, expedit ei iït suspendalur mola nsinarlu
ïiovit, el non jacere corpore, et tâmbn non deessë ab in zoHo ejus, et deniergatur in profuhdum maris^ etc.
exaudilione: His ergo repagulis os tûum obslrùatur, (Matth. XVIH). Quod intermiitis mûris, cùm nullo
ul amodo dignitas martyium non iaceretur. Sanë èvangeiistarum concordare cognosceris. ^Qùodautem
conclusio tua, ut tibi videtur syllogïslica, ita ad cal- subjungis : quam ut scandalizel unum de pusiUisistis,
cem perducitur. a Luca mutuasse videris, qui ideo islud post supe-
«Sï hoec, ïnquis, ita se habent ni tu dibis et poe- riora verba adjecit, quia coinparalionis factoe su-
* nitenliam agere, Romam pergerë est, quid acturus perius nihil proluleral, videlicet scandali et demer-
f es de sententia illa qua Dominus dicit ; Qui scan- sionis cum mola asinaria in profundum. Subnectens
375 JON.E AURELIANENSIS EPISCOPI *7fi
vero, qui în me credunt, ab omnium evangelislarum .A dibus qui coeteris proestare cernuntur. Hoc est enim
diclatione alienissimus admodum reperiris et sensu a. quod agere conaris, dicens cum arrogantioefastu, im-"
Cesset ergo jam tandem tua compilatio, quoe el se- peritum hominum genus pro acquirenda vita oeterna
cundum soeculilitteras arguitur ignorantioe; et juxta postponere omnem spiritalem intelligentiam verbis
ecclesiasticam disciplinam , aut vecordioe aut certe Dominicis, et velle pergere Romam. Multi namque
insanioe. Neque enim sani capiti s est tan ta ausu et peue omnes petrani super quam oedificalurEccle-
Scripturarum divinarum mutilare sententias. Quod. sia fidem intelligunl beali Pétri, quoe communis est
autem ad ultimum dicis : totius sanctoeEcclesioe,videlicet eam quoepaulo ante
t Nnllum scandalum majus esse quam hominem promissionem hanc proecesserat, id est : Tu es Chri-
i illam prohibere pergere viam per quam possil ad stus Filius Dei vivi (Matth. xvm), el huic petroe su-
« gaudia pergere sempilerna, i>punis viderelur fluere peroedificandam Ecclesiam suam Dominum promi-
rivuslocutionis, nisi corrupta sentirelur venainten sisset. Quis esl enim, vel exigui inlelleclus, qui hanc
tionis. A contrario enim mihi succenses quod te eor- fidem non leneat et dicat : Credo in Deum Patrem
ripuerim prohibuisse commeantes Romam pergere, omnipotentem, et in Jesum Christum Filium ejus ?
quasi qui aliud faciam, et idipsum faeîenlem le cor- Claves vero regni coelorum, potestatem ligandi at-
ripiam ; sed ego scio non esse quidem summam per- 1B que solvendi, quanquam non omnes, ut se res habet,
feetionis in itinere quo Romam pergitar. Novi eliam inlelligant, tamen imperitia nescientium non proeju-
quod dévote illuc properantes plurimum juvantar, dicat scientioe dignoscentium. Ideoque frustra non
quibus professio non reluctatur : atque ideo missile quasi singularem tibi scienlioetribuis palniam, dum,
tuoe redargulionis cum levilate insultationis in caput quantum ad verba tua attinet, omnes tenebris igno-
revertitur proprium sui jaculaloris : quia obstruere jantioe obvolvere niteris. Quid est enim genus homi-
conaris ora infirmorum, ne pelant eorum interces- num imperitum nisi omnes homines imperiti? Si
sionem qui, devicto soeculo,Domini conspectuSfruun- enim hominum imperitorum dixisses, utcunque ali-
lur securi : cum eos adhuc deprimens terrena in- quos excepisses : nunc vero dum generaliler cunclos
habitatio cogat multa cogitare eorum quoe sunt soe- imperilioe arguis, nec te excepisse videris, nisi for-
culi perituri. His de apologia Theodemiri explicata sitan ab hominum génère dividere te nilaris. Ergo
verbis, videamus et coeteraquoesequunlur sapienlium virorum in sanctoeEcclesioegremio con
- c Scimus enim quod non inlellecta evangelica sisfenlium esl, dicta Salvatoris intelligere, et pro
t verba Domini Salvatoris, ubi ail beato Petro apo- absolulione animoe suoe beatum Petrum coeterosque
« slolo : Tu es Petrus, et super Hanc pelram oedificabo sanctos non quasi Deum, sed quasi familiales Dei
t Ecclesiam meam, et Ubi dabo claves regni coelorum(J exorare, eorumque confessionis ac sepulluroe loca
e (Matth. xvi). Propter ista jam dicta Domini verba amore dictante visitare ; simplicium autem majorum
« imperitum hominum genus, pro acquirenda vita suorum vestigia imitari, et quatenus valeant in cor-
c oeterna, poslposila omni spirilali inlelligentia, vo- pore sanctoe Ecclesioe uniri : luum vero tuorumque
« lunt pergere Romam. > Fuisse slaluta ecclesiaslica sequacium ac proedecessorum contra matrem suam
convellere nilentium, ea semper quoeinfirmiora sunt quasi de singulari se jactare scientia, et ejus despi
in médium adducere, ut per hoecintentionem majo- cere membra humilia, atque in proesenti aliquando
rant quasi quibusdam machinarum suarum arieiibus palam superbia duce, ab ejus corpore abscmdi, ul a
valeant labefaclare* nemo dubitat, qui hoerelicorum futura ejus beatiludine, in qua concordes et unanimes
reminiscitur vel lemporum vel acluum. Ideoque non loetabuntar, mereamini secerni : quando rex ejus at-
miramur te, imperilorum et inscientium imperitia que sponsus a superbis per semelipsum recedet, di-
in médium adducta, eorum etiam devotionem laces- cendo : Recedite a me : humiles autem perpétua do-
sere conari qui coeteris proestare videntur. Novimus natit "beatitadine, addendo : Venite, benedicti Patris
namque et ab initio nascentis Ecclesioe, et usque ad mei (Matth. xxvi), etc. His ita dictis, transeamus ad
ejus terminum perseveraturum non dubilamus, ut •* reliqua.
paucos habeat qui doctrina proefulgeant, plures au- . J Qui hoc modo, ut supra dictum est, claves regni
tem qui simplicilate «ralenti, ea quoe operanda t coelorum intelligit, intercessionem beati Pétri lo-
agnoscunt, sibi sufficere ad salutem, solummodo t caliter non requirit. i In tantum veriia tua stulli-
credant. Quorum simplicitas hostium sanctoeEccle- tise plena et socordioenoscuntur, ut solummodo ad-
sioesemper palet derisioni, ut quia minoris fbrtilu- mirationis sit, si te hoec loquenlem vel ipse intelle-
dinis ad repugnandum credunlur, primum in eis xeris. Quid enim si, ut supra dictum est, claves regni
veluti fragilia proteranlur antemuralia, ut liberinr coelorumquasi eminentissimo sancloeEcclesioemem-
paleat via ad concutienda sanctoe civitatis Ecclesioe bre intelligo iradilas, beato videlicet Petro, ul per '
mcenia. Ideoque tu, o Claudi, tanquam hostis reli- illum ad coeteroshoecdignitas transeat? Num idcirco
quiarum apostolicarum, primum ab earum dileclione mens mea ab ejus amore tepescet, quem pluris vi-
revocare aniraos quoeris simplicium, ut, paulalim deam a Domino honorari? Potior namqne in ejus
cessante inerudilorum frequenlia, veneni tui frigus devotione amoris concalescit ignis, qui adeo inter
exstinguere queat ignem amoris in eorum eliam cor- reliquos consiituitur insignis, ut quod omnium est
a Fallitur Jonas, cum illa verba qui inme credunt, diserte habeat Matlhoeus,cap. xvm.
377 - DE CULTU IMAGINUM. - LIB. m. 378
commune, ipse quodammodo aceepisse videatur sin- Aetvenimus. Cumque nobis omnia retalissel, etiam
gularis. Localiler autem non ita ejus intercessionem hoc petivit ut infoderelur alicubi, atque ibi oratio-
requirimus, quasi qui non ejus aspectui pateamus, num locus fieret, ubi etiam possent Christiani ad
nisi in eo loco quo exuvias ejus venerari scimus : celebranda quoeDei sunt congregari. Non reslitimus,
firraiter tenentes quod illi omnis creatura sit an- factum est. Perpende, quoesote, Claudi, beatum Au-
gusta, qui videntem omnia videt, continenti oninia gustinum tanli habuisse pulverem ex Hierosolymis
inhoeret. Sed devotioni salisfacimus animi, qui ea delatum, ut illum alicubi abscondi proeciperet, quo
quoesibi amare summopere persuasit, etiam conti- orationum loca fièrent, ubi etiam ad celebranda quoe
nere omnimodo, quanlum sibi posse datur, satagit : Dei sunt posset congregari fidelium multiludo. Qu:
talemque devotionis ardorem eum remunerare cre- ideo lanti meruit honorari proerogativo miraculi,
dimus, qui se usque ad mortem diligentes dilexit, quid in ea verba anctor ejus passus est, resurrexit
sepulcrum suum adeuntes el crebro visitantes mu- et coetera redemptionis nostroe mysleria exhibuil,
lieres ultra sexum suum provexit, el apostolo- cum ipse pulvis nihil eorani ut pote insensibilis,
rum. ut ita dicam, proedicatrices conslituil, pri- conscius fuerit. Et vide quanto majoris sit meriti
misque mortalium se resurrexisse innotuil. Audi corpus apostoli et polentioris auctoritatis ad pro-
denique beatam Augustinnm in libro de Civitate B pellenda noxia, et impetranda profutura, quod et
Dei primo (cap. 13), quanti habeat corpora san- habitaculum Dei exstilit et vesligia Dominieoepas-
ctorum : Non contemnenda sunl, inquit, et abji- sionis per seipsum experiendo consummavil. Jam
"cienda corpora defunctorum maximeque justerum vero quid ais :
atque fidelium, quibus tanquam organis et vasis ad « Quia si proprietatem verborum Domîni sublili-
omnia bona opéra sanclus usus esl Spiritus. Si enim « ter consideremus, non esl ei dictum : Et quodeun-
paterna vestis, vel annulus, ac si quid hujusmodi c que ligaveris, erit ligatûm super lerram, et quod-
tante charius est posteris quanlo erga parentes ma- e cunque solveris in coelo, erit solutum et in terra, t
jor exstal affectas, nullo modo ipsa spernenda sunt Quis non videat stultissimos tergiversalionis tuoe
corpora, quoeutique multo familiarius atque conjun- anfractus? Repente namque ab intercessione san-
elius quam quoelibet indumenta gestamus. Hoec ita- ctorum transis ad judiciariam dignitatem apostolo-
que venerabilis viri verba vel admonitus percipe, et rum. Et ut stultorum mentibus îlludas, et inlerces-
ab amore sanctorum corporum mentes fidelium re- sionis spem adimas, astruere conaris non eos pro
vocare desuesce.Refert idem sanctissimus atque ca- nobis intercedere, eo quod non morentar in corru-
tholicoe defensor fidei in eisdem libris plura quoe ptibili corpore. Et sicut non videtur Petrus sedere
i'acta sunt apud sanctorum reliquias miraeula, inter C în cathedra Romanoeurbis, ita non habeal eum cura
quoeaddit corpora beatorum sanctorum martyrùm ecclesiasticoe defensionis : quasi non multo magis
Gervasii atque Protasii, cum laterent, et penilus et familiarius pro nobis intervenire possil liber a
nescirentar, episcopo Ambrosio per somnium reve- mortalitatis vanilatei quam olim depressus terrena
lata, reperla sunt, ubi coecus, depulsis veteribus le- inhabitatione. Sed audi quid contra hoecbeatus Au-
nebris, diem vidit. Quid, rogo le, tantopere, Claudi, gustinus in libro de Civitate Dei vigesimo secundo
Dominus sanctorum suorum per venerabilem epi- dicat. Post enumeralionem enim miraculorum quoe
scopum Àmbrosium voluit révélai! corpora, nisi apud memoriam sanctorum palrata sunt, subsequi-
sciret ea morlalibus profulura ? Interea refert idem lur : Cui, nisihuic fidei, attestantur ista miraeula, in
fortissimus sanctoeEcclesioemuras, et aliud miracu- qua proedicalur Christus resurrexisse in carne, et
lum hujusmodi inter coetera, libro vigesimo secundo in coelumascendisse cum carne? Nam et ipsi marty-
Civitatis Dei, ita dicens : Habet Hesperius in terri- res nujus fidei martyres, id est, hujus fidei lestes
tcrio Fussalensi fundum Cubedi appellatum, ubi cum fuerunt, huic fidei testimonium perhibentes, mun-
afflictioneanimalium et servorum suorum domum dum inimicissimum et crudelissimum pertulerunt,
suam spirituum malignorum vim noxiam perpeli _ eumque non repugnando, sed -moriendo vicerunt.
comperisset, rogavit noslros, me absente, presbyte- Pro ista fide mortui sunt, qui -hoeca Domino impe-
ros, ut eorum aliquis illo pergeret : cujus orationi- trare possunt, propier cujus nomen occisi sunl. Pro
bus cédèrent. Perrexit unus, obtalil ibi sacrificium hac fide proecessit eorum mira palientia ut in his
corporis Christi, orans quantum potuit ul cessaret miraculis tanta ista polentia sequeretar. Hierony-
illa vexasjo : Deo protinus miserante, cessavit. Ac- mus adversus Yigilanlium : Dicis in libello tuo quod
ceperat autem ab amico suo terram sanctam, de dum vivimus muluo pro nobis orare possumus;
Hierosolymisallalam, ubi sepultus Christus die ter- postquam autem mortui fuerimus, nullius sit pro
tio resurrexit, eamque suspenderat in cubiculo suo, alio exaudienda oratio, proesertim cum martyres
ne quid mali etiam ipse pateretur. At ubi domus ejus ultionem sui sanguinis obsecrantes, impetrare non
ab illa infestatione purgata est, quid de illa terra quiverint. Si apostoli et martyres adhuc in corpore
fieret, cogitabat, quam diutius in cubiculo suo reve- constituti possunt pro coeleris orare quando pro se
rentioecausa habere nolebat. Forte accidit ut ego adhuc debent esse solliciti, quanto magis post co-
et collegatune meus épiscopus Sinnitensis Ecclesioe ronas, victorias et triumphos? Unus homo Moyses
Maximusin proximo essemus : ut veniremus rogavit, sexcentis millibus armatorum impetral a Deo ve-
ST9 $mm AURELIANENSISEPÏSCOPT '38Ô
liîâm, el St'épliaiius imltatbr Domiiil sùi, et primuS Àinueriht; hec illos âffilttere jura judielarlaj cùùihO'-
martyr iii Christo, pro pers'bcut'oribusveniam deprë- mihèm exùbiiles ad vltahi transeunl potibrëm;
calur fetp'bslqùâm cûm'Christo esse coêpermi.nihVils a Quia enim injiisli sâcerdbtës câreanl itotéstale
valebunl? Paultis apostolus ducentaS septuaginta séx sanctis pasteribus altributa, si àmiserint jura, leslis
sibi dicit in navi animas condonatas, et pbslqùani re- est beatus Gregorilis ' ita dicetfdo: Unde fil ùl ipse
solUl'u'sesse coe'peritcum Christo, tune ora claUsu- hac îigandi et sblvehdi pbléslate se privel qui hahc
rus est, proque his qui iii loto orbe ad suum Evali- pro suis voluplaiilms, et non pro subjeclbrum mori- _
gelhim crediderunt, mulire bon poterit? Meliorque bus, exercet. Qùod autem salictis exuvias animai
erit Yigilahiius cànïs viverts, quam ille leo mortuus ? suoe terroe lînquen'tibus, intégra mâheat judicandi
Recte hoc de Ëcclesiaste propouerem, si Paulum in proerogativa, Paulus tesialur de se suisque sihiilibus.
spiritu morltfum confiterer. Denique sancti non ap- An nescitis, inquit, quia angelos judicamus, quanto
pellaniur nibrtùi-, sed dormieilies. Unde et Lazarus, mugis soecîil'atia(1 Cor. vi) ? ïïin'c îsaias ail : Bbmi-
qui resurrectur'us erat, dormisse perhibetùr. Et nus ad judicium vénielcum seûioribuspopuli sui (Isa.
Apostolus velat Tliéssalonicenses dé dormienlibus m). Hinc Saloraon de Domino asserit dicens : Nobi-
cortlristari. Joannes Cbrysosiomus in homilia de , Ils in partis vir ejus (haud dubium quin sancloeEc-
psalmo quinquagesimo : Yidelis, charissimi, quanta -° clesioe) cum sederit cum senûioribus terroe (Prov.
est poehitbntîoevirtus, el conversionis ad Deum ab xxxi). Sed el Dominusin Evangelio : Amendico vobis
operibus malis : hic enim sanctus David, non solum quod vos qui reliquislis oiMiia, hi regeûeratione, cum
eum in corpore esset, placuit Deo, sed et post mor- sederit Filius homhiis ht sède majes'tatissum, sedebhis
tem suam vivîs invenilur proestitisse grande so- êlvàs super sedesduodecim, judicanlesduodetim tribus
lalium. Cbntigit namqùë temporibus Ezechioe ré- Israël (Maïth. xix). Parce ergo jam tam invidë lacerare
gis, Allophylos, inimîcas Judoeorum gentes, circum- sanctorum requiem, eorumque, quantum in le esl,
vallassè civitatem Hierosolymam. Et cum esset Eze- annullare poleslatem, ne hivernas contra te severos,
chias justus" vir, rogavit Dominum, et prostralus quos despicis quasi nullius moment! oestîmahdos.
lacrymis deprecabatur, uîlionem de adversariis po- Inlerea ab iufreni levilalisque plena iiijuribsa'que
stalans. Yenit ad eum îsaias et dicit, ne putaret ille jaclan'tîa, qua diu lacessivil superos, redit ad mor-
quia justitia sua exauditùs "est(el certe jam defece- iakum lacerationëra, el verbis fellilis Omnium impe-
ral David, et habebat multos annos requiescens) ; til fidelium sanctoe Ecclesioecastra dicéndo :
quid ergo dicit ei : Protegam dvilaïem hanc, propter c Redite, coeci, ad iuihen verum, quod illuminât
me, el propier bavid servum meum (III Reg. xix). t omnem hominem venientem in hùnc muhduiu,
David mortuus est, et riierîta ejus vivunt : o rem " t quod lumen in lenebris lucet, et lenebroe eùin non
admirandam ! o ineffabilem clementiam Deï, homo c comprehenderunt (Joan. i), qui islud lumen non
mortuus vivo patrocinatarl o justorum, et post c aspiciendo iii lenebris e'stis, et in tënebris amlra- "
consummatiohem inexpugnabilis pugna virorum ! c latis, et nescitis quo eatis, quiatenebroe obcoeva\e-
Quod vero quasi exposilurùs subiilitatem luoeconsi- « runt oculos veslros (1 Joan. n). i 'Quos, rogo te,
deralionis addis, lia dicens : eoecosvocas, nisi forte veneratores reiiquiarum bea-
« Ac per hoc sciendum est quod landiu antisliti- lorum apostolorum ; nec diffitemur."Nos ehira1qui
Î bus Ecclesioe islud ministerium concessum est, eorum cineres pio amore complectimur, submissa
e usque dum ipsi peregrinanlur în hoc morlali cor- devotione veneramur, eovuin proedicàlione a coeci-
« pore : cum vero debilum mortis exsolverint, alii tate nostri cordis ad lumen veritalis adduclî cogno-
t succeduùt loco ipsorum, qui eamdem obtinentju- scimur, teste Isaia, qui de nobis ohm dixit: Tune ape-
« dicîariam potestatem, J adjungis eliam exeinplum rientur oculi coecorum(Isa. xxxv). Sed, quseso te,
beali David : Pro patribus luis nati sunt tibi filii; nunquid ideo coecisumus, quoniam circa sanctorum
constitues eos principes super omnem terram (Psal. cineres corporum affecta ducimur benigno; quos Dei
XLIV).Verum quidem est sanctis 'apbslolisaposlolo- „ Filius in lantum se dilexîsse probat, ul eorum ne
rumque suceessoribus, illis decedentibus, alios eo- quod minimum est in vanum cadere sinat, diceiido :
rum loco subrogari, ut quia labiliexcessu et moiïa- El capillus de capile vestro non peribit (Luc. xxi). An
libus inevitabili débita proesentem deserunt lucem, forte, quod verras esl, invenimus velle vocari lumen
alii eorum vice sdbsliluautur, a quibus sancta Ec- verum, el secundum Manichoeum,in te descendisse
clesia pastorali auclorilaiegubernetur : nec tamen asseris Paraelelum? Neque enim tam detestanda ja-
credendum est vel istos percipere proedecessorum clares, nisi inania, aut cerle ci simillima laborareê.
dignitalem, nisi in quantum oequilatislibramen te- Sed puto magis tibi complacebit in Emiomio, cujus
« Duohic affirmai Jonas a sinceroe doctrinoesensu lib. ni, can. 81 el seq., et Alphonsum de Castro,
aliéna, primum injustes sacerdotes carere dignilate lib. xu, adversus hsereses, cap. Potesias. Secundum
et poiestate sanctis proelatïs altribula ; alterum proe- vero pugnal cum placitis theologorum, qui docent
laios justos eamdem potestatem jurisdi'etionis quam potestatem ordinis, id esl characterem nuiiiere in
c'iun viverenl habebanl, relinere quoque post mor- bealis, non tamen potestatem jurisdictiouis quam
tem. Primum est boeresis Hussiiarum, damnata in hic in vita babebant. Judiciaria enim potesias quoe
concilio Constaniiensi, sess. 1S, in art. 22 et 30, el apostolis in universali judicio tribuetur, no"\â erit
Joan. Hus., el in cohcilio Tridenlino, sess: l, sub et alterius ïalioms ab illa quam duta viverent.
fuîio III, canone 10. VideThoaiam Waldensem, tom, I
581 DE CULTU IMAGINUM.— LIB. III. 5S2
et s'éclater jléne e vestigio prdbaris : qui libros in A x justi super eum erili et impielasimpii erit super eum
quibus vënenà suoe ihalitioefevomuit, mâjoris quam (Ezech. xvm). Sed cernere est te testudineo gra-
Evahgëlia àùfctorîtâtis esse voluit. Te éigb asseris dientem incessu, ut hatura esse tradilur scorpii,
fortàssis llinîëii iii ïnùndum hune venisse, bec mi- blandiri quidem orej et innocuum quasi appetere
rum; ApbstOlbdicente : ï'pse enim Sat'anas Yransfi'gu- dente, in posterioribus autem tuis arcuato vulnere
lal se in an$èluhiluiis (II Cor. xi). Tu luineti, tu per fi6talam veneno oppletam diabolico in corde
lux in lenebris lùbes ! In lenebris tuoe'pervefsitalis te audientium velle virus infundere. His enim sta-
jacens, tibi videris lucére, cum palani sit magis më- tim addis, quasi exponens sententiam prophelicam :
rito tuoe p&rversilatiste tenebrescere. Tenebroeau- « Hoec idcirco dico»ut nemo de merito vel inter-
tem te non ebmprehendunt, quia hi qui humiliter e cessione sanctorum confluât» J
dicunt : Eabilâvi cum habitanlibus "GMât (Psal. Jam quidem in superioribus, proul occurrimt,
exix), quodihterpretatar tenebroe.Et item eum Jftîi-. lestimoniis ab ecclesiasficis viris sumplis»approba-
Nos quippe obvoiviniurlenebris (Job xxxvn), lumen viinus, falso te loties prosecutum, quod sancti viri
tuum dedignamur eôniprehendere. Islud lumen non pro viventibus non exorent. Sed quare tanta rabie
aspiciendO;in lenebris adhuc versantur humilitatis, infiammeris, ul apostolorum martyrumque reli-
et aiigu'sliis vite pi-seêentis, et nes'ciuiil quo eant, B1 quiis honorem polentiamque a Divinitate collatam
quia tenebroe excoecaverunt oculos eorum, quando annihilare coneris, quia a nobis forsitan audire di-
se in proesenti Domini potentioe ei disposilioni non gnariB, verbis sanctorum doctorum neoesse esl per-
submittahtj et incertî exilus sui spdnsum trépida eellaris. Beatus enim Augustinus in libro de Civitate
exspëctatione suslinent quando reverlatur a nupiiis. Dei oclavo (cap. 26) quemdam Hermen dicil dolendo
Hoeca te more phreneticb in nostram conlumeliam proedixissequod sui temporis celebrala templa fiè-
debacchala, laiiter a nObi's sùnt intellecla. Moris rent postraodum martyrùm &epulcrasin hoecverba :
quippe est Ebdesioe filii etiam ItoSliUmdictis abuli Tune terra isia sanclissima sedes delubrorum atque
ad ihtelleclum proprioeutilil&lifeiPost hoecvero -: templorum, sepulcrorum eril mprtuorumque plenis-
« Promitlénti, inquis,. Deo débet fidelis quisque suna, et contra hoeclam illi, quam tibi paria dolenli,
« credere, quahto magis juranli? s Oifinës qui sa- ita respondet. Nempe spiritus faliax cujus inslinctu
num sapiunt, et Dfeunisiculi credendus eSlereduntj Hermès ista dicebat, per eum ipsum coactus est con-
sicùti ei fidem accommodant promiltenlij ita et ju- fiteri jam nunc terram illani, sepulcrorum et mor-
ranli : neque enim Deus idcirco jurai Ut a mutabi- tuorum quos pro diis colebant esse plenissimam. Sed
litatë sehtenlioeeum delerreai vinculum sacramenti, dolor doemonumper eum îoquebatur, qui suas fulu-
sicul moi-taies,qui ne a promissis deficiant, sabra- Q-ras( poenas apud sanctorum martyrùm memorias im-
mentis obligenlur ; sed jurare Dei esl stabililer atque minere moerebant. In multis enim talibus locis tor-
hcommutabiliterpromittere. Quid est enim dicere : quentur, et confilentur, et de possessis hominuni
Vivoego, nisi Ego dico, cujus sentëntia non alior- corporibus ejiciuntur. Et Hieronymus adversus Yigi-
sum se flecleudo mutatur, utpole qui nescio immu- lanlium : Sed responde, quomodo in vilissimo pul-
tari? Cum hoecergo ita se babbant-,nescio quos gra- vere et favilla nescio quoe tanta sil signorum virta-
dus inter promissionem Dei et juramenlum facere tumque proesentiâ. Sentio, sentio, infelicissime mor-
'
velis, ïiisi forte Antbropomorphitarum lapsus in talium, quid doleas, quid timeas? Spiritus iste ini-
errorein, sicut Deolineamenta corporiSj sic hùma- mundus, qui hoec le cogil scribere, soepevilissimo"
nas passiones atlribuis, et Deum secundum le pen- hoc lortus esl pulvere, iino- hodieque torquetur, et
sas, qui promissionestuas nescis adiraplere; nisi eas qui in le plagas dissimulai, in coeteris confitelurt
le conlingat jiiramento affirmare. A nobis autem nisi forte in niorem gentilium impiorum Porphyrii
sicut Deo créditai- pr'Oïnittenti, ila et juranti. Et et Eunomii has proesligiasdoemonumesse conûngis,
quia per semétipsùmjurât, iiîlelligitur non affirmare et non vere clamare doemones, sed sua dissimulare
juramëhlo quoestatait, séd coiiimendare incircum- lormenta. Si quid tibi agendum sit talibus irrelito,
scriplam et incomprehehsîbilem'sui naturam, dum, j) I modernorum virorum consiliis acquiescere detre-
sicut Aposiblus dicit : Non habet per quem se ma^- ctas : saltera proedicli reverendi docloris oportel ut
jorem jurare possit (Hebr. vi). Deinde addis : consiliis pareas. Do consilium, ingredere basilicas
c Quid est dicere : Si fuerint in medio ejus Noe, marfyrura et aliquando purgaberis. Iuvenies ibi
a et Daniel-,et Job (Ezech. xiv), id est, si tantoesan- multos socios tuos, et nequaquam cereis martyrùm
i ctilalis, iantoejuslitioe,tantique nierili sinl, quantoe qui tibi displicent, sed flammis invisibilibus com-
c illi fuerunt, non liberabunt filium neque filiam ? ï burere, el lune faleberis quod nunc negas, et tuum
Hoec dicendonobiscum facis. Eadëm etenim credi- nomen, qui in Yigilanlio loqueris, libère proclama-
mus,.non tais scripiis edOCti, sed auctoritate divini bis te ësse aut Mercurium, propter nummorum cu-
eloquiiins'.ructi,dieentis per legislatorem : Non mo- piditalcm, aut Nocturnium juxta Plauti Amphitryo-
rientur paires pro fdiisj nec pro patribus filii (IV nem, quo dormiente, in Alcmenoe adulterio dùas
Reg. xiv). Itemque per prophetam : Anima quoepec- noctes Jupiter copulavit, ut magnoefortitudinis Her-
caverii, ipsa morietur. Pater non porlabit iniquilatem cules nasceretur; aut certe Liberum Patrem pro
filii, nec filius portabit iniquitalem putris\ Juslilia ebrietate, et canlharo ex humeris dependente, et
383 JONJË AURELIANENSISEPISCOPI 384
semper rubente faeie, et spumanlibus labris, effre- A alio ponens, ut aliquos lui sensus complices habere
natisque conviciis. Sane id quod adjungis : possis, quasi de divinis Scripluris eum roborare
€ Quia nisi eamdem fidem, justiliam el veritatem conatus es. Quod autem contra eos qui Romam ora-
« teneat, quam illi lenuerunt, per quam placuerunt tum pergunt, be'atum Augustinum hoecverba ejus
« Deo, salvus esse non poteril, J scimus quidem dixisse prosecutas es, nequaquam veritati ullo
quia sine fide impossibile est placere Deo (Hebr. xi), modo concordat. Item namque venerabilis Pater
et eo quisque longe a salule est, quo a fideproeul. Sed cum in libro quem ipse nolasli, id est, octavo de
sijuslîtiam, quoe générale nomen esl totius corporis Trinilate, conaretur mentes hominum ab eorum quoe
honarum virtutum, veritatemque teneat quam sancti legunt vel audiunl in sanctis Scripluris imaginibus
lenuerunt, et per hoec placeal Deo sicut illi placue- revocare, ut scilicet nullus legenlium de Deo ali-
runt, quomodoindigeat eorum inlercessione quorum quam sibi phantasticam imaginationem confingere
par esl mérite, non satis video. Sed scio et veraciter audeat, addueil in exemplum non solum beatam
cognosco quod fides quidem, nisi immuiilata in quo- Paulum, sed et beatam virginem Mariam, et ipsum
libet perduraveril, eum a coeleslis regni aditu infi- Domininostri Jesu Christi vultum, et ratione osten-
delitas secernit. Si aulem in injustiliam aut certe dil quia, sicut vultum eorum aut effigiesnequaquam
in aliquam falsitalem incurreril, el secundum Âpo- B sicut fuerunt vere aliquis imaginatar, aul cerle
stolum (I Cor. m), super fundamentum fidei ligna, credere debeat quod ita fuerit sicut eis mens effi-
fenum stipulamque oedificaverit, id esl, solubilia et gial, ita eos homines vere fuisse nullo modo dubi-
levia peccata commiserit, hoecnecesse erit igné tri- tare debeat. Inter coeteraergo sic dicit : Redi ergo
bulationis decoqui, et ut citius ab his absolvi possil, mecum, ad eam scilicet ralionem, unde ad momen-
sanctorum intercessionibus sublevari. Si enim cre- lum discesserat ; ostendere enim coeperat quod effî-
dimus mutais nos intercessieuum suspiriis a pecca- giem quidem Apostoli quisque de ejus vultu con-
tis purgari, apostolo dicente : Confiteminialterutrum ceptam corde abolere deberet : quod autem homo
peccata vestra, et orale pro invicem, ut salvemini fuerit, nequaquam dubilare, et admonuerat islum
(Jac. v) ; quanto magis credibile est eorum nos eum fuisse non solum credere, sed et amare unum-
citissime posse veniam promereri precibus, qui Deo quemque debere. Consideremus, inquit, cur diliga-
junguntur familiarius, si tamen cor noslrum poeni- mus Aposlolum. Nunquidnam propier humanam
tentioeconteratur cruciatibus? Perpende ergo te mi- speciem, quam notissimam habemus, eo quod cre-
nus caute in hoc quoque locutum, et ut deinceps dimus eum hominem fuisse? Non utique. Alioquin
lamlethiferam doctrinam caveas mémento. Post hoec nunc non est quem diligamus, quandoquidem homo
subsequeris : G ille jam non est : anima enim ejus a corpore sepa-
« Audite hoc, insipientes in populo, el stulti ali- rata est. Sed id quod in illo amamus, etiam nunc
t quando sapite, qui intercessionem apostoli Romam vivere credimus. Quid ergo contra t eos faciat hic
« pergendo quoerilis, quid contra vos dicat soepe sermo venerabilis Auguslini qui suffragia expetunt
« dictas beatus Augustinus. i Debuerat jam tandem apostolica non video. Dicit enim quod non propter
os tuum impurum, et si non honeslati parendo, sal- humanam speciem diligat Apostolum, quod nec ali-
tem pudori cedendo, ab injuriis membrorum Christi quis agit fidelium. Neque enim vel minuit dileclio-
ferialum obtundi, et quoepoena conlumeliosos ma- nem nostram, sive fuerit prolixioris corporis, sive
neat reminisci. Nam cum Dominus lerribiliter dicat: brevioris ; neque interest nostra utrum (sicut ha-
Quicunque dixerit fratri suo, Falue, reus erit ge- bet rumor) calvities fronlem ejus nudaveril, an
hennoeignis (Mailh.x), quod tibi confugium arbi- capillorum densilas texeril. Sed neque propterea
traris, ne tali senlentia plectaris, quin fratribus quod homo fuerit, sed quia justus fuerit, amatur.
luis insipienlioe et stultitioesine causa elogium obji- Quod autem subjungit, Nunc non est quem diliga-
cis ? Beatus namque David his verbis jure abusus mus, quandoquidem homo ille jam non esl, subjun-
est contra eos qui putabant Deum oculos aliis dé- gendo exponit : Anima enim ejus a corpore separata
disse : el ipsum, ea quoe gerereniur a morlalibus, " est, liquido ostendens de vultus ejus se dixisse effi-
non videre; auditum aliis tribuisse, el ipsum au- gie, quam utique non possunt servare arlus ejus in
ditu carere, et coeteraita dicendo : Audite, insipientes pulverem redacli. Non ergo eum propter illa linea-
in populo, el slulli, aliquando sapite. Qui plantavit au- menla corporis- aliquis fidelium dixerit, aut lumu-
rem, non audiel; et qui finxit oculum non considérât? lum ejus aliquando visitavil, quoeutique, sicul ipse
Qui corripil gentes, non arguet, qui docel hominem dixil, jam non sunt : sed ideo quia justus fuerit, et
scientiam? El quid contra hoecipse senliat, eorum meriiis exigenlibus apud Deum vivat et inlercessio
errorem damnans subjungendo manifestât : Dominus ejus plurimum valeat. Igilur non contra nos, ul falso,
scit cogilaliones hominum quoniam vanoesunt. Palet Claudi, asseris, hoecverba heali Auguslini faciunt,
ergo te hoc leslimoriio, non modo inepte, sed et sed pro nobis, qui ideo sancti Apostoli reliquias ve-
callide abusum. Inepte quidem, ut pote qui tôt neratione dignas ducimus eo quod eum vivere, jusli-
tanlisque viris qui modo in sanctoe Ecclesioeflorent lioefacientibus meritis, scimus, et cliaritale exigente
sludiis, voluisti illudere. Quantum aulem tibi visum cineres illos qui in justilioe operibus exercendis
est callide, qui ea quoe alterius intellectus-sunt, pro snimo paruerunt justo visitamus. Ultimam tuam
386 DE CULTU IMAGINUM.— LD3. UL 386 .
Tesponsionem discutiamus ex his dunlaxat luis ii- . Lerat, fiât. Debuerat etiam te beati David commo-
ctis quoein noslras devenerunt manus quoe hujus- nere exemplum. Qui cum sciret se, reprobato Saule,
modi est, respondens supradiclo abbati : « Quinta electam esse in regnum, et eum cerneret Soepenia-
« tua in me objectio est, el displicere libi dicis, eo ligni spirilus furiis agitatnm, et se percîperet ejus
« quod dominus apostolicus indignâtes sit mihi. i persecutionibus valde gravari, non modo se ab ejus
Quantum ex verbis luis cognoscimus, magnus chari- loesione lemperavit, sed ne comilum quisquam suo-
tatis erga te iste venerabilis vitoe abbas exstitit, quoe rum in eum insurgeret inhibuit, dicendo : Quis enim
le vana docentem bénigne eorripuit, el salubri con- miltet manum suam in Christum Domini, et innoxius
silio ut te ab his compeseeres adraonuit, et quia Ro- erit (IReg. xxvi)? Ad postremum evangelicum exem-
manoe Ecclesioeproesul tibi indignâtes fuerit indo- plum quasi eo confirmans tuam sententiam annectis
luit. Sed quo animo hoec ejus a te accepta sit casti- subdens:
galio, audiamus. i De illis qui eum locum lenent, et non implent
«Hoc dixisti, inquis,,de Paschali Ecclesioe Ro- Î ofificium, Dominus dicit : Super cathedram Moysi
e manoe episcopo, qui proesente jam corruit vita. > i sederunt Scriboe et Pharisoei : omnia ergo quoecun-
Quid enim? Nunquid si Paschalis decessit, nullus « que dixerinl vobis, servate et facile; secundum opéra
erit qui tais vel lèvitatis actibus, vel improbis ver- 8 i vero eorum nolite-facere (Matth. xxiv)<» Hoecqui-
dis resislere possil? Sed improbilas hominum habet dem "Verba veritalis pleniludine gaudenl, nt pete
ex eo sibi scelerum - ab eo prolata cujus senlenlia non incurril in ali-
proprium, promittere impunita-
tem, si eos contingat evadere judicii humani seve- «piani falsilatis decipulam. Sed sciendum est tune
ritalem : ideoque cum debueris ad temetipsum vel bona bene diei, cum bono animo proferuntur, tune
admonitus reverli, et ne quid libi succenseri possit autem etiam bene dicta, quantum ad dicenlem per-
sinistri, caute cavere, ex obliquo ejusdem Paschalis tinet, perdere vim bonitatis, cum non procedunt ex
vitam morsu oblocutionis cerneris impetere, cum fonte dilectionis. Lege dicta amicorum sancti Job,
addis : t Apostolicus aulem dicitur quasi apostoli qui multa bona et salubria suis dictis inserueruiif,
custos. » Quod abhorret a raiione. Qua enim de sed senlenlia jùdicis, animum pptius quam verba
causa Apostolicus dicitur apostoli custos, cum non pensantis, reprehendi meruerunl, ita dieentis : Non
apostoli tanquam poedagogusvel certe oediluus ad- esMscoram me recte loculi, sicut servus meus Job
Mbeatur, sed tanquam vicarius apostolo substitui- (Job. XLII).Pharisoei ergo a Domino juste reprehendi
lur ? Unde et sequens tua inlerpretalio, quanquam potaerunt, et tali notari correptione, tanquam a
vitiose posila juxta structuram verborum,- proxima cordis inspeetore, et qui immunis perseveraret ab
tamen invenitar juxta veritalis inlelligentiam. Cum C omni conlagione. Aitamen quia proelati erant, et
dicere debueris : Apostoli fungens officio,-accesaÉ- sibi sacerdoiii honorera vindicabant, cum fecisset
vum casum pro ablalivo vitiose posuisli. Apostolicus quod suum erat, id est, horum torluosos actes cor-
namque dicitur apostoli similis ; unde et aspectum reclione dignos demonstrassel, quid nobis reverentioe
angelicum dicimus, quasi angelorum similem : urbi- talibus impendendum sil subsequenti sermone nos
cum jus, simile eorum qui urbibus continental'. Quia instruit. Hortalur enim ul subjiciamur eis, non opéra
autem hoectua inlerpretalio ad carpendam supradicii sed doctrinam considérantes. Recordare percussio-
viri tendal vitam, subjuncla manifestât persecutio nis Ozoe (II Reg. vi ; I Par. xm), qui quoniam ar-
lua, ila dicendo : cam Dei proesumpluose suslentare voluit, senten-
c Certe non ille dicendus est Apostolicus, qui in tiam mortis illico experiri nierait. Tangit namque-
c cathedra sedet apostoli, sed qui apostolicum im- hoc exemplum eos qui incaute proelatos sibi indigne
«.plet offlcium. J a Verum quidem esse falemur non iepi ehendendo et despiciendo, quasi casuram eorum
aliquem sedili apbstolico ad apostolorum sùblevari vitam manu reprehensionis sustentare nitanlur, et
ùiguilatem, nisi eum constilerit implere apostoli- Deum ottëndunt cujus hi qui proesunt in proelatione
cam operationem. Sed cavere te decuerat, ne in- vice funguntar. Disce item vel apostolo Paulo (Rom.
caute eum reprehensione tua loederes, quem libi D xi) credens alienum servum suo domino slantem
proelatum nosses, juxta consilium Sapientis : Fiti, aut cadentem non judicare, et deinceps a tam super-
ne conlemnaspatris tui seriectam, et si defecerit sensu, fiua levitatisque plena reprehensione animum atque
veniam da (Eccli. m). Quomodo namque éjus onùs ora compesce. Navis interea hujus operis per oequoris
charilate duce supportasses, si eum exorbitare a ve- mundialis scilicet pelagi discrimina discurrens, gu-
ritalis itinere vidisses, quem portare nequisti, dum bernanle Christo Spirituque sancto fiante, et a ventis
tuarum reprehensorem nugarum sensisti ? Audi de- conlrariis, impuris videlicet spiritibus, sese inu-
nique quid beatus Gregorius de incautis reprehenso- niente, suaque carbasa prospère in directum exlen-
ribus dicat in homilia sancti Evangelii vicesima denie, tandem bic tuto optatoque potilur litlore.
sexla : Is autem qui sub manu pastoris est, ligari At si quispiam'leclorum aut auditorum hoc repre-
liineat, vel injuste : nec pastoris sui judicium te- hensione dignum judicaverit, pro eo quod modicis
mere repreîiendat, ne, et si injuste ligatus est, ex brevibusque objeetis plus justo longa et grandia sint
ipsa tuinidoereprehensionis superbia, culpa quoenon contra objecta, ideo mérite sit repudiandum, quoeso
a Caute lege.
387 - JON^É AURELIANENSIS EP1SCOPI Sg8,
supplicitër et per Dominum obsecro, ut -ipse se-. Alala, brevius stricliusque eopdat opuSj ef illud ad
cundum capaciorem perfeclioremque suoe scieniioe manus légère, et audire, vel habere volentium, sinat
sensum, ad supra memorata objecta frustranda quoe proferri placatus. i
utique adversus religlonem Christianam sunt jacu-
HIS.TOMA
TEA1LATMÎS S. fiTCBlffl EPIMPI TD1RHSK
IN MONASTERIUMANDAGINENSE.
Ab ,IONAtum vivente scripla.
CâondMabill. Actagg. ordipigS. Bsnedicti, tom.Y, p. 2§3.)
'
QBSERYATIONES PRJ1YLE. B strasiprum rege super Anstrasios agente, qui esl ab
incarnatione; Domini nongentesimus tricesimus se-
1. HDCBERTCS, seu HPGBERTCS, recentioribus Hu- pli'mus, J uti ipse tempus signayit. Conquerilur in
berïns, Tnngrensis post sanctam Ladebertam épi- prologo quod u.scriptpruni ignayia t sanpti Beregisi
scopus ab anno 7Â9,pd sppprps migrayil anno 728, res gesloe in lenebris eatenus latueripi : testa lui'
Leodii sepullug ip pratoriô Sancti Pétri, quod ipse vero id operis se suscepisse t desicerantibus fralribus l
construxeral. Corpus ejùs lumulb cônipositum est suis, et quoe refert se didicisse potissimum a senio-
cuhi iis ornamentis quibus « indui solilus erat di- ribus nionacbis Otberte, Wlberlo et Rerogrinno. »
vino allai! assistons, subucula sepiepL 'inea alque Printum tempus quo yixil Beregisus proenifitil, nempe
planeta. Anno aufem sexto decimo felieissimi ejus sub Pippino majore-domus Francioe, cujus Pippïni
exéessus, » qui annus Karlomani régis, id ésl dueis Beregisus capellânus fuit. Cuin de stabîliëndo Bere-
seù niajoris-tbnrus, terlius erat, Christi 74.4, ipsius gisi tempore sollicitas esset anclor, * contigit char-
corpus e Imsiuio levàlum, Teperturaque iutegrum tam reperiri, quoesub pnstodja eeplesioejpsprvaiur
esl. Sacroe ppnipoeinterfuit Karlomapnus, qui « una reposita. Iloec panique sub ipsius vênerabijis abba-
çum optimatibus et prpceribus sui palatii sanctis- tis tempore ipsius nomini data est a quodam illius
simi viri membra suslulit èx vase sepUlcri, loeulo lemporis comité, nomine Grimberlo, et per ipsam
imposùit, el detulii ante sanetum aliare ; ibidemque donatio vinearum Trpviris, quoe adhuc in jure mo-
maxima ei manera dpvoyil atque attribuit, vasa sci- nasterii retinenlur, facta. Çpm ergo', inquit, hanp
iice| argentea, et pallia peregrino opère elaborata, discuferem, et pro difficullate ïarbàrica? scripîuroe
necnon fundos fundorunique'redilus, itemque ser- ^ non facile penetrarem, adverli tandem în iiltimo
vos proediorum. > -- quod Ipsa proponebat, in quinte anno Tlieodorici
2. Quia veto ecclesia Sancti Pelri humilis et mo,- régis edilam fuisse, Inde recurrens ad volumina
dica erat, Walcandps Leodicensis épiscopus, qui ubi regum supradictorum gesta describunlur, re-
recens Andaginense monasterium înslauraveral, eo peri sub Theodorico rege Francorum Pippinum co-
transtalil corpus sancti Bucberti, qua de transla- gnoraento Minorera, filium Apsegisili, Austrasiis cum
lione hic agimus. Rei gestoe hisloriam Walcandi ro- quodam Martino ducainaj proebujsse. i Hjs de tem-
galu ip litteras relujil Jonas épiscopus, haud dpbie pore proesiitutis apcior Yilam aggreditar." eujps haie
Aurelianensis, el çpistoïam nuucupatoriam proefixit sumina. « Beregisus ex Condustro pago'Aus'trasio-
libro de Vita sancti Hùcbertî, quem iibruni ipsius rum, ex vico qui vocatar Spongius, ortus fuit, pa-
Hucberti disêipulus conditlcral. Exslat utriusquelu- renlibus non quidem quantum ad soecuîumii-.genuis,
cubraiio apud Joannem Roberii socieialis,Jesu in s.ed tamen secundum paîaîes locupletibus ac reli-
historia sancti Hucberti, una cum libro de Miraculis giosis. Patris nomine a memoria avulso, malrem
ejusdem sancti, quem librmn pôst sequenlem trans- l'erunt BerilMm vocitatem fuisse : ipsum Hasbanio
lalionis hisioriam referemus. inlra monasterium Sancti Trudonis parentum ' tra-
3. Andaginense seu Andaincnse monasteriuni, a dilione sui) religionis habita ecuieatani, litterarum-
proeterlabente amne Andagina sic dictum, postea que eruditione simulque divina ïege imbutam adeo
Sancti Hucberti, in"saltu Ârduennensi et Leodicensi salubribus incremeniis profecisse, ut pontiûcali au-
dioecesi siium est. Monasterii aucior'et abbas pri- ctoritate sacris ordinibus iniliareiur, et reverendo .
inus fuit sanctus Beregisus, in Sancti Trudonls coe- sacerdolii gradu sublimaretur. t Tum Pippinus An-
nobio educalus, qui in loco Apdagino canpnicos (vsegisili filius eum ad se ascivit « ul proecipuum sa-
rexisse perhibetur. Id factura eo tempore quo Pip- cerJolem, cujus doctrinoeinstituendum se cum con-
pinus Herislallensis domuhV regiam moderaiiatar. juge ac proie s'ubdidil. Sed vir prurfehs non imme-
Dein rébus in pejus abeunlibus, ad paucos clericos mor quo iïnctibus naufragosi soeculi se commitlere
rcdacium est islud cpllggjum, dura Walpandps Leo- impellepalur, eo fidei gpbprnapulo*navim nienlisyiT
dicensis épiscopus pollabenlia instauravit oedjfipia, riliter retorquens, ad port'um quiétis coiistânter re-
quoe nïonachis ofdinis îioslri attribuil. Pbsiéa ad labi nilebatu'r. > Pippini 'mdighatlonem incurrit, eo
augendam loci réligionem sanclî Hucberti corpus quud cum quondam in ecclesja solus crinarii orna-
eo transfei-Mjpssil •: quo, ex tempore istic mona- mentiwi gestarei, nec deponere vellelPippinus, ip^uni
stica disciplina bjptenus pers.eyprayit. Locum rexit ad osculum admiltere npluil. Post hoec Beregisus in
soeculoxi sanctus Tlîépdorlcus abbas, de quo ageu- saltu Arduennensi aliquando cum Plectrude'Pippiiïi
dum suo loco. interîni qùoéda'mde sanclo Berégiso conjuge perambulans, locum Andaginum sibi dh-ini-
hic proemiltenda et" de cuHu sancti Hucberti. îus ad habitandum concessum esse intelligii, eum-
i. Lïbellum gg. Vita sancti Beregisi alibalis ano.-r que oblinet a Pippino. Ibi i monasterium statuit,
nymus quidam monachus Ândaginensis scripsil «Au- se- basilicam construclam beati principis apostolorum
cundo anno Ollone filio Henrici Saxonum sive nomine et reliquiis conseerat, clericorum officiade-
"
S8à HISTORIA TRANSLATIONS S. HUCBERTI. 590/
légat; quibus dericis eanonico ordine niililantjbps A quidem t sub religionis habitu » îstic educatum, non
ipse Pater in codera,habilu soGialus est. » Ejus cor- tamen professum esse mqpastica vota, quoe eo in
pus post obftumi "in^îpsa oede terroe mandatum , loco ab aliis servabaotur. Waleapdus Ahdaginen-
mira'culofum' ostensione est gloriiîcatùm. » Ejus sis monasterii inslauralor Leodicensem i'nïîl se'dem
<Ldepositio eolilur sexto Nonas mensis Oclobris. » anno 810, ppslèa c comniplalo ordjne clerieallauuo
goec carptirn ex proedicti'auciqrifî anppyaù libello. Domini pclragenlegimp decimo gepljnio, Idiis Àu-
S. Ex lîifmlelligimùs "primo' Andaginense mona- gus'li, in dié sancli Làurentii martyrisa cum"cônsïlio
sterium 't anno qmntoTlieodoiicî régis ï conditum papoeLeonis et Ludovici imperatoris, 'monaéliorùm
jam'fuisse, quod de Theodorico fialensi interpréter, ibi religionem constituit, dispositis eis possession!-
non de Theodoriep Chlodp.yeiniiqoris filip, : cujus bus, quoesufficerent ibi Deo seryiptitibus, i ut iEgi-
Theodoriejannb quinte nondùni Pippinus'prineeps, dius Aureoe-Vallis nionachus scribit "AÏtueus"seu
Heristallensis dictas, major-domus erat ; céfle vis Alveus aVoasprimus mpnàchis proeîatus.
dunroedificâtura erat Trudonianum coenobium, in 6. Hactenus célèbre est Sancli Hùcberli Andagi-
quo Bercgisug pducatus est- S.eeupdo, Andaginense nense mpnasteriuin, confluenljunj populpruni fre-
monasterium pro canonicis condilupi ab iniliq fuisse, quentia illustre, eorum maxime qui rabjpsorum ca-
et Béregisuni « m habita eanonico' » eis praifuisse , num morsù cqn'tacti sùnt. Anliqùam ëjùs rei fuisse
quod eliam in subjecto libro atiestatur Jonas scri- religionem constat éx libro de Miraculis ejusdem
bpns, c cellani Andagiiun oljro inhabitatoribus babi- sancti, prxcipue ex capilibus 21 et 29,, uhi eliam
bitas canonici floruisse. » Hinc argpal aliquis San- menlio fil incigipnis el parljcploe éx stola sancti
cti Trudonis monasterium, in quo Beregisus c sub g Hucberti decisaé","" quoe
'" contàctoruin "Front! ins'ëri
i'."-
religionis habilu eduealus » fuisse dicitur, eidem solet.
nornioeaddictem fpisse, Al responderi polest ipsum
IS^CIPIT
PISTORIA TRAIfgLATIONIS
SANCTI HUCBERTI.
1, Anno siquidem octingenlesimo tertio decimo Divinilatis instinclu el mercedis intuilu, partira vero
felicissinloeincarnationis Domini nostri Jesu Christi, hujus sacralissimi principis talibus monùionibus in-
exemplo rébus humanis famosissimo imperatore cilatus, sludebat magnopere plebeni sibî a Domino
Carolo victoriosissimo piissimo Auguste, qui regni traditam bonoruni operum exercitiis nobililare, et
Francorum spatia longe laleque dilalayît, et Christi ^ de bonis ad melipra semper evebere : ac' si quid in
gloriam suis in finibus ampliavit ; insupar el mul- episcopio suo resedîsset emendalioné dignum', lotis
larum genlium coecîtatem quanta pbtait virtute nisîbus in meliorem statam recuperare. |înde inter
perculit, ereplasqueprofundis lenebris lucis clarilale coetera quoe emendationem postu\abant, obtulit se
conspicuas reddi'dit; Ludovicus gloriosus filius ejus ejus nranifieentioe cellâ quoedani, antïquo npipine
sceptra imperialia sibi débita atque a Deo tradita vocala Andagium, quoe olim guidera inhabitatori-
post eum féliciter rexit. Decebal quippe Christum bus habitas canonici floruil; sed per excessurp tem-
talem ac lântum imperio suo proeficere principem , poris vetuslaie nimia collapsa, et deficientibus ha-
in quo non modo avili spécimen eluceret imperii, bitatoribus pêne fuerat annullata. Hoecergo se ma-
sed et qui mentis nobilitate insignis, prudenlia sin- teriam quamdam obtulit ejus nmnificenlioe, in qua
gularîs, moribusque innocuus, cunclis sibi subjectis liberalitalis suoelaxatis babenis quam vacpus leiia-
fieret tôt virtutam excellenlia imilabilis. Hic ergo citatis esset non inanibus verbis, sed exsecu-
Imperii sui primordia talibus taniisque dedicare in- lione ostendit operis. Namque hanc "pêne a funda-
stitait auspiciis, ut incorrecte corrigerentar, bona menlis restauralam in melioremque slatum denuo
collapsa erigerentur, el stanlia solidarentur. Et renovatam, posthabita avaritia nobililer ejus statam
quisque ordô in regno sibi tradito non passim levi- D composuit, oedificiishoneslis nôbiiitavit", et pxceplis
tate jactatas a propria régula exorbilaret, sëd laicus p/oediis qùoe olim religiosorum virorum largilate
ordo jusiilioe deservlret, atque armis pacem sanctoe possedil, alia de episcopio suo superaddidit, incolas-
Ecclesioedefeuderet ; monasticus ordo quietem di- que illius nionachos esse voluit. Qui ut nullius rei in-
ligeret, oralioni vacaret; et qui se soeeuli actibus bpes indigentioe manus darent, atque a propbsito
secrevisset, eisdem iterum nec volunlale, nec ne- sancto defieerenl, ut dictum est, strenue proevidit,
cessitate semel subderet. Episcopalis autem ordo ut et nobiliter ordinavit. Egit namque ut sicut quoe
his omnibus superintenderel, scilicet ut si qui a's lis forent necessaria subminislrarat, ipsi quoque quoe
aut voluntate, aut necessilate déviaient, eorum so- dhinoe forent grata voluniaii, peragerent; el quan-
lerti judicio prudenfique consiïio ad lineam rectHu- tum sibi posse Divinilas conferrel, nequaquam ab
dinis correcti redirent. ea déclinaient. Adductis namque regularis yilae opti-
2. In quibus, ut rêvera decel, cum multi iinita- niis prjeceptoribus mqnaslicoeordinem vitoeeos edo-
tione dignissimam talibus ejus monitis proebergnt euit, et bonorum operum exercitiis operam dare
obtemperantiam, pars horum non minima exslilit tam voce propria quam et leclione divina suasit.
Walcaudus venerandus épiscopus. ïs enim partira Unde et acium est ut ejus stadium non inani labore
391 JONJE AURELIANENSISEPISCOPI HIST. TKANSLAT. S. HUCBERTI. 592
cassaretur, sed super optimam terram jacto verbi ,k.qui esl incarnationis Dominieoeoctingentesimus vi-
gemîne citius centuplicato verbi fenore fructus mul- cesimus quintes, undecimo Kalendas Octabris, ad
tiplicaretur. beatissimi confessoris ventum est urnam, atque a
3. Coeperunt igitur uudequaque in eumdem lo- sacerdotibus cum maxima reverentia a loco sepul-
cum religiosilatis cultores confluere, et maxime no- turoe ejus effossa, indidemque cum religiosi populi
biles viri ex monasterio Sancti Lamberli a, qui apo- gradusque ecclesiastici frequentia in beati Lamberti
slolicoe vitoe desiderio accensi erant, viriliterque ecclesiam sancti ossa sunt transvecta, ubi triduo
ejusdem ordinis vitam morum actuumque probitale orationibus et vigiliis prosecuta, pridie Kalendas
tenere. Qui postquam detrita sanctoe conversationis Octobris ad memoratum monasterium cum loculo
via, quoeolim sibi fuerant aspera, Christo duclore suo sunt perlata, ibidemque, Christo annuente, ut
coeperunt fieri levia; augmenta suoe perfectionis et tante confessori corapetebat, sunt mirifice condita.
devotionis requirentes, adierunt proefalum venera- 5. Sed quoniam insignia Christi miraeula quibus
bilem ac devotam antistitem "Walcandum, uli bea- mullifarie sanctos suos glorificat, nullo modo sunl
tissimi Hucberti proesulis ossa eis a loco ejus sepul- occulenda, sed magis magisque, quantum fari mor-
luras permitteret transferre, et in cellam suoehabi- ' lalibus datur, ob ejusdem laudem et gloriam propa-
tationis ob sui consolationem et confessons Domini 3 landam fideliter proeeonanda, valde indecens indi-
ampliorem honorem transportare. Qui vocis eorum gnumque judicavîmus, ut-ejus magnificentiam, quoe
petitionem ut pius Pater clementer audivit, indi- nostro soeculo circa memorati sancti viri cadaver
gnumque locum quo sancta membra jacebant, tanlo mirabiliter effulsit, silentio tegamus. Verum sicut
confessore judicavit. Sed et piam pelitionem eorum soepe fati venerabilis antistitis Walcandi et quorum-
impleri posse atque debere non abnuit. Attamen ne dam aliorum religiosorum virorum veraci - relatu
incaule ac passini levitatis errore dictante id fecisse didicimus, prorsus ab illa corruptione quoeob proe-
videretur, ferme tribus annis eorum petitionem dis- varicalionem primi parenlis justissime naluroe hu-
tant. Sed cum ab ipsis venerandis viris magnopere ut manoepoenaliter inflicta esl, ejusdem beatissimi viri
id eis concederet exigerelur, prudenii consilio cun- corporis totius compago ila aliéna immunisque est
cta peragens, Adebaldum b venerabilem virum me- reperla, quemadmodum tempore Carolomanni régis
tropolilem suum super hac re consuluit, qui et ipse a legitur fuisse inventa et terroe, mandata. Quod
in tanta re consilium suum, ut decebat, summoehu- quantum sub ipsius principis tempore erga proefati
militalis virum repulans, minimum ratura duxil, ut sancti viri corpus per lot elapsa soeculae incorrapie
una Christianissimum atque orthodoxum principem servalum virtus divina claruerit, si quis plene nosse
Ludovicum imperatorem adirent, et quoe eos puisa u desiderai, seriembujuslibellipaulosuperiusrepetendo
- ret fratrum pelilio, pariter edicerent. Qui et ipse perspicaciter légal : ibique quanto honore, quantave
gloriosus atque invictus Augustus considerans rem illoesioneel incorruplione protectio divina illud do-
pergraudem, atque paucorum vires magniiudine sui naveril, rationabiliter coipprehensa fidelilerque ad-
transcendenlem, ad concilium c venerabile episco- notata perfacile colligere quibit. Cum igitur nil de-
porum, quod tune temporis apud Aquasgrani con- trimenli nilque corruptionis in corporis ejusdem
gregalum erat, staluit conferendum, et quid de iis sancti viri prima translatione, quoefacta esl sub me-
esset gerendum a sententia sancti conventus ma- morato principe, compertum fuisse didicerit ; nullo
gnopere flagitandum. lsdem autem venerabilis ac modo quod in hac secunda, quoefacta esl a Wal-
prorsus Deo amabilis conventus, consideratis undi- caudo proesule sub piissimo Deoque amabili Ludo-
que partibus, scilicet qui et quam rem pelèrent, sed vico Coesare, soepedicti sancti viri corpus solidum
el reverentia Domini confessoris, sanxerunt tôt re- illoesumqueeadem Christi gratia protegenle inveniri
ligiosorum virorum volo sancti viri ossa commitli, quiverit, dubitabil, ac per hoc totius ambiguitatis
et in monasterio supradicto, ubi religiosius honora- nubilo exutus, veritatisque perspieuoeluce perfusus,
rentur, collocari. Quorum sentenlioe soepe dictes .. nil nisi quod miretur, el unde divinoepotentioemul-
pontifex obedientiam proebuit, consilio assensit, et" tipliées grales digne persolvat inveniens, Deum pro-
petentibus jam dictis venerandis viris sanctissiiîii cul dubio mirabilem gloriosumque, sicut in coeteris
viri Hucberti corpus atlribuil. sanctis suis, ita quoque in hujus fidelissimiservuli sui
4. ,Nam anno ordinalionis ipsius sexto decimo , corpore tottanlorumpuedonorumproerogativislegina-
« Sic vocatur ecclesia cathedralis urbis Leodii, statulum fuerat in concilii Moguntianensis cap. 50,
cujus ecclesia',canonici ad monasterium Andaginense anno 815. Concilium istud Aquisgranense videtur
plurimi receperunl sese. Nam eo tempore monaste- fuisse aliud ab eo quod anno 817 celebratam est.
rii nomen eliam ecclesiis cathedralibus iribuebalur. Cur enim dilata fuisset translatio in annum 825?
Lege JSgidium Aureoe-Yallismonachum in cap. 34, d Id esl majoris-domus, cujus anno tertio elevatio
de Walcando. sancti Hucberti facla est, ut superius ob-
11Àdabaldus seu Hadabaldus in sedem Colonien- corporis
servatam, id est anno 744, tertio scilicet anno ab
sem successil Hildebaldo archicapellano circiter an- obilu patris Caroli Martelli.
nura 817, idemqùe concilio apud Teodonis villâm in- e Videtur Jonas hic soeculorum nomine annos in-
terfuit anno 821, et Moguntino anno 828. Nondum enim duo soecula ab Hucberti
c Nota hic ad reliquiarum translalionem requiri telligere.
morte tam effluxerant.
consensum metropolilani régis et synodi. Nempe id
595 HILDEMARUSET LAMBERTUS. — NOTITIA. 594
luroe vim inferentibus honorato et glorificato, loto A tionem soeculi adfuturum fidelibus, eorumque ago-
adnisu proedicandum cernuis vocibus exclamabit. nibus misericorditer opîlulante, Iriumphosque fide-
6. Inlerfluxit autem spatium temporis a prima liter alque féliciter], ineffabililerque rémunérante,
nsque ad secundam translationem annorum circiter qui vivit cum Deo Pâtre et régnât Deus în unilale
septuaginta quinque a, régnante Domino noslro Je- Spiritus sancti per infinîta soecula soeculorum.
su Christo et pollicente suis se usque ad consumma- Amen.
a Imo octoginla et unius annorum; tôt enim numerantur anni ab ânno 744 ad 825.
àNNO DOMINI DCCCXLHI.
ARDO SEU SHARAGDUS
VITA
S. BENEDICTI ÂNIÂNENSIS.
(Yide Patrologioe tom. CIII, col. 351.)
AWNODOMINIDCCCXLHI.
BENEMCTUS
DIACONUS.
CAPITULARIUM CGLLECTIO.
[Yide Patrologioe tom. XCY11, col. 697.)
ANNODOMINIDCCCXLHI.
HILDEMARUS -LAMBERTUS
NOTITIA HISTORICA.
(ApudFabricium,Bibliothecamed. et inf. Lat.)
Hildemarus monachus ex Francioe partibus in Ita- B Mabillonius (b) inspexit. Sed in codice monasterii
liam cum Leutgario vocatus Mediolanum ,(a) soeculo S. Bcnighi Divionensis, qui hodie exstat in biblio-
fere medio nono, scripsit Expositionem in Regulam theca S. Germani Paris., num. 667, (e) hoc titulo
S. Benedicti, quam Paulo Diacono proeter rem tri- legitur : Incipit traditio super Regulam S. Benedicti
luerantLeo Marsicanus et Petrus Diaconus; Basilio quam magister Hildemarus monachus tradidit, el do-
ablali, nescio cùi, codex monasterii Augiensis quem cuit discipulis suis. Quocirca obsecro, cum aliquid
(a) Rampertus, Brixiensis épiscopus, apud Mabil- , (b) Id., tom. IV Analecl., p. 638 (editionis novoe)
'
lonium, tom. H Analect., p. 84 (editionis novoe pag. 20.
pag. 418). (c) Oudinus lom. II, pag. 47.
PATROL. CVI. 13
HILDEMARIET LAMBERT! 595
jncompositum sive inhonestumibÏ4nventum fuerit, non 4 dem bibliothecoe, non ante multes -annos viennoe
magistro sed discipulis imputetur. "Hoecexposilio Hil- edito.TSxstaiibipariter sine auctoris nomine epislola
demari allegatur a Guidone in Disciplina monastica ad lîrsnm proedestinatum,atque electum episcopum
(Earvensi quoe nuper prodiit in Sylloge-scriptorum de Beneventamim de ratione legendi, quoeepislola non
veleri disciplina monastica, Pari$. 1726, àn-4°, quidem inlra coinmentaiium «séria est, sed proefixa
pag. 48 ; ad quem locum adnotat eruditus éditer (a), legitur tractalui de ratione legendi et pronuniiandi
p. 48, se illam Hildemari Expositionem vulgaturum vocescollectas tam ex tradilione modernorum i magi-
in Catena commenlariorum in Regulam S. Benedicti. 'slrorum, quam ex aucloritate B. Auguslini -etcoelero-
Eliam Mabillonius hune commentarium cura aliis rum doctorum, inter quos laudatar tractatas Hilde-
luci daturam se receperat tom. II Analect., p. 86 mari in Lueam. Si epislola hoecpostrema auctorem
(editionis novoep. 418), ubi notai in capite illius 14 habet Hildemarum, ut ex codice apud Mabillonium
exsiare Hildemari epistolam ad Ursum, Beneventa- colligi non immerilo posset, certe indicio assequi-
num episcopum.
* Commenlariorum mur, quonam anno Hildemarus scribebal; nam Ur-
Hildemari monachi in ca- sum circa annum 833 assumpsisse clavum Bene-
pita 38 Reguloe S. Benedicti opus in ms. codice ventanoe Ecclesioe Ughellius notât.
bibliothecoeMellicensisexsiare lego in Gatalogoejus- i
(a) In Gatalogo bibliothecoeillustris D. Zacharioe niim. 59, éditer proeclarâ hujus Sylloges appellatur
Conradi âb Uffenbach an. i753, parte n, pag. 250, " Marquard Herrgotl
mSEM'ÊM&ME
EPISTOLA AD MM BMlTOÏTAffli JËPISCOPUM
DE RECTA LEGENDI RATIONE.
Ut magis magisque patefial, epistolam quam pars illa, cujus titulus est de Accentibus,ob enuntia-
Hildemarus magister Urso proedestinato atque eleeto lîôsé"ni"syîlabarum proecipue fuerit édita : quoniam
episcopo sanctoe Beneventanoe Ecclesioe de ratione quidem per accenluum vim ratio sonandi in sermo-
bene legendi scripsit, prius subjungere 'curamus. Q nibus demonsti-alur. Nescimus enim quomodo|sonare
Deinde coetera quoe ad lectionem pertinent, tam ex debeamus syllabam Iongam vel brevem, ulrum cir-
traditione quorumdam modernorum magistrorum, cumflexo an gravi, nisi per accentum, ut Isidorus
quam ex auctoritate Augustin! et coeterorum do- dicit. Accentus autem dictas, quasi ad cantus, quod
ctorum inferius subnectemus. Haec est proefata epi- juxta cantum sit. Et quamvis Pompeius dicat duos
slola : _ tantum accentus necessarios apud Latinos, id est
Suo sanctissimo domino Urso,. Hildemarus inutilis acutum et circumflexum, Sergius tamen dicit : Sunt
servus salutem. omnes accentus Latini octo, scilicet aculus, gravis,
Noverit denique vestra, o dulcissime Pater, sancta circumfiexùs, longus, yfen, diastole, apostrophus,
béatitude, nullum plus me morlalem quam vos dili- lus adduntur dasian JH , et psilen -=, id est, aspira-
gere : unde quia modo alio yobis prodesse nequeo, tio et siccilas. Et quia horum accenluum .virtus
divinam clemenliam super vestroe salvatione ipde- vobis manifesta est, pauca de positaris loquar, ma-
sinenter exposeo animoe : quatenus ipsius pioe mise- xime quia artem distincte legendi epistola !vestra
rationis respecta a cunctis versutiis antiqui -hostis pandere monuerit, id estsigna,per qnoe possit lpclor
eruli, et hic multarum ubertate virtatum frui, et post cola et comata atque périodes nosse. Horum quippe
hujus mortalis vitoe cursum supernorum collegio ci- Q notitia in particula, cujus titulus est Je Posïturis,
vium potiri mereamini. Ego quippe miserrimorum plenius continetar. Très quippe sunt positura, ut
cunctorum salis quoque miserior, studio hic con- Donatus ait : id est distinctio, uhi finilur plena sen-
sistehs quietis, difficile absque cordis anxietale quoe lenlia; hujùs pynctum ad summam litteram poni-
mandatis scribere possem : proesertim cum vobis mus. Subdislinclio, ubi non multum superesl de
1
plura scientibus hoecnon sint necessaria, nisi divinoe sententia; hujus punctum ad imam litteram poni-
charitatis beneficioruni vestrorum, vestra quoe lata mus. Media distinctio est, ubi fere tantum dé sen-
charitas magiiopere nobis impendere stadpl, memor tentia superesl quantum jam diximus ; hujus pun-
existerem. Vestroe igitur dilectionis causa, scienlioe ctum ad mediam litteram ponimusi Distinctio, ut
oflîeiiquemei modum excedens, vestro parère curabo Isidorus dicit, positara est figuras ad dislîpguendos
proeeeptq. Quamvis itaque ars distincte legendi po- sensus per cola el commata et périodes, quoedum or-
tissimum in posiluris consistât, 'sunt lamen et illi dine suo ponitur, sensum nobis lectionis osfendit.
accentus inenuditis lectoribus aliquo modo utiles, Sergius dicit colon esse ubi duo liberi pedes sunt, ut
quos Donatus enumerat. Nullus nempe ignorât quod terruit urbes; comma vero quando post'-duos>veltrès
a Ex Hildemari Commentario ms. in .Regulam sancti Benedicti.
S97 OPCSCULi DUO. - , _S9C8
; àccu'sabitadversus eleclos
pedes sëquiiur p'roesyllabâ,qùoe pàrtepi terminât xi. pbrcbntandolégimûi Quis sono
oratioiii's, ut est în prinib v'éïsù primo libro ÎEnei- Dei''. mùdqué quod sequilur mterrogantis prp-
dos : nùniiàtùr, Deus qui jusîifi'càl? ut tacite respondea-
lur, non. Itemqùë pércontando ; Quis est' qui con-
Armavirumquecano,Trojaequi primus ab oris.
d'emnél "r. Interrogàndb quod sëquifar, Christus
Sëd lioe'cinmétro. Nam pfbsâ liis tribus puhclis îibb -Ve'sus,'. et coetera
- ,1...'usque
' pro
'.v nobis?
w. ut respondèatur,
.--si ,--i-; •—'-.7
J, ît>
modo distïnguilur ï Beatus vir qui non abiil ïn con- non. Dictoeautem posiluroe, vel quia punetis positis
silio impiorum,et in via pêccdlorum non stetit \ ht in adh'otâniur, vel qùia ubi vox propier inlervallum dis-
cathedra peslilenlioe-nonsedit. Non ergo miremini tihctibnis depbnendo vel gravatur, vel erigitur, vel
quod
^ in medio sensu notam acuti accentus
. .3—.>fecerint,
> - i,, cifcumflëctitur ; nota vero cujps vocabuhim est yfen
quam, ut ab erudilis didici viris, his tribus punclis vërbâ necesse est jungat maie disjuneta, ut ante-
très aptaniuraccéniiis,id ésl ùsquéàd médium totius tulit. Apbstrophos autem séparât maie conjuncta,
sententioesensum, gravis ; in medio quoque tantum- ût'ebhspicitursus. Sed et lioc non est proeterniilten-
modo-sënsù, acutùs; déin'dëqué usqùe ad plénum dùm,qùod propter inertes lectores invëniuntur ali-
sensum, circùmflexus. Itâ ùt nec ante acùtùnî sit quando syilaboe, aliquando pedés in prosa nolali, ut
clrc'ùmfiëxùs,nec post âcutùm sil ullo inbdo gravis. B êdomo, êdocët, sâturo^ iînitàr, âlacër, qûandiu, Hie-
Hoc aùtem bninino a léctdrë bnservanduhi est, ïïi in 'iîmïas, Isai'as, tr'ûcido, addicii, révéra, pudicus, il-
medio solummodo totius dictionis sensu, vbx ipsius licit, Ibidem. Hoecverp àdnotatio rarissime in libris
paulo éminenliùs ëlévétùr, et ante elevationeni per mvënitur veteribus. O dominerai, ecce quod roga-
sïnguia sùbdislinctibnis piincta gr'avetur, alque post 'stis, nec brevius, nec aperiius scribere potai ; ve-
proediclamelevationeni per singula puncta cireum- TÛmtambnvidètûr niiîii rustico et insipienti, quod
flectatuf, salvô illo sensu qùpm Donatus tractât in quantum ad peritiam legendi attinet, sufficianlhoec:
accenluum ratione. Ait enim inter coeteramonosyï- tantum sonus vocis deest, qui in variis punetis et
lalia, qùoecorrëplàm voealëm habent, acuto accèniù notis varius esse débet, idcirco quod scribi non
pronuntiandks, ut fax, pax, nix, nux; quoevero pro- valet. Sane oculis sanctoe individuoeque Trihitalis
dûctanï ybcàlëm hâbëbunt, circumflexo acccèntu solummodo patet, quod almitali vestroe pleniter lit—
prbnunliâbimùs, ùt res; dos, spes. In nîedio quoque terali indagine pandere non valeo, vel quantum pre-
dictionis sénsû non ultimànî syllàbàm acuènclâm, cibus in vestris confido, vel quanlum ego ipse ve-
quod ars nonnisî in pa'ùcis discrétionis causa sinit, strimel memor existe, et palri commendo Leoni, cas-
sëd tetam illam pàrtèm orationis, quoeùitima fùèfît, . terisque qui.sunt apud vos fratribus, deprecans per
altius erïuntiandàmvel gravandam vel eifcumflecten- G communeni Redemptqrem-, ut vel mei semel sint
dàm dicimus,ialvo unicuique parti et proesyllaboesuo memores Deum orando. Mementolenihilominus,fla-
naturali sono. In interrbgalionibùs àutem atque per"- gito omnium fialrum hic degentium, ut orationibus
conta'iionibus vox legentis necesse est acuatur, sed yestris a rnalis omnibus lueantar, in bona deyotione
paulo veheinentius quam in acuto acceritu. îloeliblaè consoîidentur, et spei fideique atque charilatis gem-
înteri'ogandi ?, hoec pêrcontandiT, tioeénégahdi «j. misornenlur. Concédât vobis pia Omnipotentis mi-
Inter percbntatibnem autem et irilérrogaîibnêm hoc seratio cunctos subripienlium delictorum laqueos
veteres, Augùstino testé, interesse dixèrant, qiibd ad evadere, et per viam salutis mente devota currere,
percontationem multa r'espondëri possunt, ad inler- consummatoqùe cursu tramite recto ad coeleslia
rogationem autem, aut non, sxxleliam. Verbi gratia, régna transire.
EPISTOLA
LAMBERTI PULTARIENSIS MONACHI
AD ALBËRICUM ARBATEM
De rect'à tegéndï ratione.
Domnoabbati Àlberico et fratribus qui seeum ;D obsitus, ore balbutienti, ut pote edentulus, ipsam
sunt, frater Lambertas Sancti Pétri Pùltariensis, doceremMinervam. Sed-tamen ne forte opinaremini
salutem. me non ex veritate ignoranlioe, non ex paupertate
Quod ad me misistis, ut proeter spem vestram a intellectus, sed potius ex ignavia vel contemptu ve-
rudi erudiremini, nisi quia et vita veslra, et con- stram répudiasse petitionem, ex his, quoevel a ma-
versatio cultus justilioevideretur, quasi ironia fuisse, gistris didici, et vix recolligere potui, vel ex longo
non indigentia scientioe.Nam misistis, ut vulgo di- usu relinui, quoedampavida manu temerarius scri-
citur, ovem ad capram mutuare lanam, ul ego sci- ptor sicut in Psalterio, subnolare studui, vos amicos
licet iam desipiens,jam déliras senex, iam lethargia nostros insipienlioe supportatores arbitrâtes, non
39? HILDEMARIET LAMBERTI OPUSCULA ÛUO.t 400
subsannalores, quorum si qua placent, Dei ex merito A lis longa ante a, vel aliamvocaîem, quamvis ei, quod
vestro misericordioe; si qua vero displicent, errori esl apud Groecos in hujusmodi dictionibus in i lon-
meo imputate : et tamen, si factus sum insipiens, gam apud nos debeat mutari. Ipsi enim dicunt tra-
vos me coegislis. Dicimus itaque usque modo, quan- gedeia, comedeia, Alexandreia, pro quo apud nos ei
quam rectius videremurantepenullimam acuere ; di- mulala in i longa, debemus dicere tragedia, Alexan-
cimus aliquo modo, quoquo modo, quonam modo, dria, etc., i producta : sed sequimur inlerdum in
quodam modo, nullo modo. Est enim, dicente Pri- hoc Latinos poetas, qui in hoc more suo i correpta
sciano, quando duoepartes pro una pccipiuntur, in prolulerunt, ut Horatius :
diversis significationibus adverbiorum, ut ullômodo, '
Effutirelevés indigna tragediaversus
nullatenus, omnino, usquêmodo, et coetera hujus-
modi. Dicimus alicùjus, et alicujûsmodi, nulliûsmodi, El Juvenalis :
istiûsmodi, aliunde, prôinde, êxinde, sûbinde, deinde, '.Namquecomédiamimus
àbintus, dêinlus, déintro, déforis, àforis. Dicit enim Quismeliorplorautegula?
Priscianus, quia cum apud Groecosproepositio com- Emendavimus in Psalterio : dirumpamus et dirupisti,
posita esl cum diclionibus quibusdam penullimam s sublata; nam teste Prisciano, licel dis et di proe-
habenlibus aciilam, anlepenultimam eam idem la- T>posiliones, quoe non nisi composite inveniuntur,
lem, scilicet acutam, facit. Apud nos in uno idem in habeant eamdem significationem, tamen dis non
solo adverbio hoc solet facere, scilicet antepenulli- ponitar, nisi quando sequitar e, vel f, vel s, vel p,
mam acuere, ut inde, deinde ; intus, déintus, àbin- vel t, vel i, in loco consonantis, ut discumbo, differo,
tus ; întro, déintro ; longe, délonge , âlonge, âmodo , dispergo, distraho, disjungo : aliis vero quibuseun-
et coetera, ne si gravetur proepositio, et non acua- que consonantibus sequenlibus, rit proeponitur, ut
tur, per appositionem putetur esse ante adverbium, dimitto, diduco, digero, diluo, dirimo, diruo, dîrumvo,
quod fieri non licet. Ex his vel supradictis potest dirigo. Isidorus in libro Etymologiarum dicit Sichem
colligi, qualiter usquêmodo débet aecenlari. Et no- Samarioe urbem, quoe Latine et GroeceSychima vo-
taie quod in quibusdam usus, in quibusdam ratio catur, oedificavit Emor, appellavitque eam nomine
proevalet, in quibusdam vero usus, et ratio, et aucto- Sichem filii sui. Ipsa est nunc Neapolis civitas Sa-
ritas conveniunt. Dicunt quidam enimvero, quidam maritanorum : quod nomen per h ubique in historia
enimvéro. Sed qnia hic usu mihi vacillante, nec scriptum invenimus. In his vocabulis, scilicet càssia
auctoritas suffragatur, nec firma ratio, vestro relin- et pellicanus in plerisque anliquioribus libris s et
quo judicio vel excellent! ingenio. Dicimus équidem, / geminatam invenimus : sed hoecipsa geminatio an
quandoquidem, quoniâmquidem,âlubi, âstubi,ûbiubi, Q ex ipsorum nominum crealione fieri debeat, non
vbinam, quisnam, quinam, ubi non eversis syllabica legimus. Hoeclanlummodo de his in Etymologiarum
videtur epentesis, ul in quibusdam nominibus et suarum libro dicit Isidorus. Pellicanus est avis -<Egy-
pronominibus et adverbiis invenitur. Dicimus quam- plia, habitans in solitadine Nili fluminis, unde et
ébrem ; âltamen, sfdlamen, ûtlamen ; siquando, né- nomen sumpsit, nam Canopus dicitur «Egyptus. Ha-
quando, aliquando : a primitivo enim temporali ad- clenus de vocabulo. Item idem cum de aromaticis
verbio, quod est quando, composita sunt, siquando, arboribus tractaret : Cassia, inquit, nascitar in Ara-
néquando, aliquando, quoe, ul dicit Priscianus, anle- bia, virga robusti corlicis et purpurei, foliis ut pi-
penultimam habent aculam, ne duoepartes esse pu- peris : nibil amplius. Hoecqualiacunque hic et in
tentur divisoe,et differre causa ad aliquânlo, quod Psalterio ex amici vestri languida scientia, quoe
consimilem sonum habere videntur, acuitur penul- quasi extorsistis, cum non obedire limui, sinon dis-
lima in aliquando. Dicimus quâmdiu, tâmdiu, ali- plicent, intérim assumite : et si quid vobis aliud
quâmdiu, tanlômagis, quanlâmagis, multdmagis, si- aliunde verius illuxerit, hoec, quoeso, nostra, imo
qudminus, paulôminus, nihilôminus, multominus, non nostra, nisi quia per nos recensita, penilus ab-
tantominus, quantominus, quominus, paulôpost, atiâ- radere non differatis, ne forte alicùjus sinceritatem,
qttin, etc. Dicimus propémodum, aiphabétum, intérsit, D quod absit, fiant acescère.'Yalete, el nobis inter
tnlerest, monarchia. Dicimus tamen neoménia, sce- Scyllam et Charibdim navigantibus, sed proe nimia
nophigia, correpta penultima, ad similitudinem La- tempestate vix remigare sustinenlibus, orationis et
tinorum nominum, in quibus raro invenitur t voca- consilii vestri manu subvenite ne absorbeamur.
ANNODOMINIDCCCXLIII.
THEGAIVUS
IREVIRENSIS ECCLESIJL CHOREPISCOPUS.
NOTITIA HISTORICA.
(ApudFabricium,Iiiblioth.med. et inf. Latinilatis.j
Theganus , Trevirensis ^cclesioe chorepiscopus A Exemplum multo auctius Pithoeano asservat bibl.
soec.ix scripsit librum de GeslisLudoviciPU usque Vindebonensis, teste Lambecio tom. II, p. 391.
ad annum 857, vere magis, ut Miroeusjudicat, quam Scripsit, quoque epistolam ad Hallonem proesu-
erudite. Editas est cum aliis Francicarum rerum lem Moguntinum, cum ei librum Alcuini de Trini-
scriptorihus a Pelro Pithoeo, nec non in Scriptoribus late mïtleret, edilam in Collectione araplissima Edm.
rerum German., qui Culpisii, vel etiam Schilleri Martene et Ursini Durand, tom. I, pag. 84.
nomen proeferunt,pag. 69.
THE G A MI
VITA LUDOVICI IMPERATORIS.
{Pertz, Mon.Germ.
PERTZII JVlONITDM PR^EVJUM.
Auctorem operis subsequentis clericum fuisse, et B Quoesumos obnhe, nosne fraimetisamatis
minorem nobilis cujusdam familioefilium, cum ex Vestroedoctrinoemellifluismodulis.
toto opère, tum ex capilibus 3, 20 el 50, cognosci- Sic equidetnvobis,verl)isauriebimusipst
Donasalutisitemmittere suppliciter.
mus; Theganum, natione Franeum et chorepisco- Majeslasdivinatibi bona cunctaministret,
pum Trevirensis Ecclesioe proefixa eidem Walafridi Et faciatlaelumrégna policapere.
Strabonis proefationominat. Exsiat ejusdem ad Hat- Nunc valeas, vigeas meritis per steoolapollens,
tonem, cum ei librum Alcuini de Trinilate mitleret, Sisquememornostri,nosquelui in preclbus.
epislola , et Walafridi Strabonis versus ad eum ex Idem ad eumdem.
persona Tattonis, magistri sui Augiensis , quorum
îios ex Canisii Lectionibus anliquis, tom. VI, pag. Suscipeparva tui, proesulsanclissimeDegan
643, illam ex Amplissima Marlenii et Durandi MuneraStrabonis,quastibimitlit ovans.
Collectione lom. I, pag. 84, hic iterum proferimus : Sis memorin precibus, reddis dum vota Tonanti
His libi versiculisdoctorsanclissimeDegau Strabonis,memor-estsemper et ipse lui.
Tallo hnrmlismitlit verba salulis ovaDs. Carminapygmoimitiam,sinmlatquegigantis
Arclor in ambiguisvaria moderaminerébus, Dum vacuumfuerit, semperubiquevale.
Ulrumpaucaioquar,an potiusslleam. Amen.
Scribere cogit euimdilecliomulua memet, Theganus Halloni.
Sed vereorne nondem tibi digna, Pater. « Domino venerabili et in Christo Palri Haltoni
Tnllmsinfernoquamvisrepedaveritimo ,
Exerat aut magnusora facetaPlato', nobilissimo duci ac consuli , Theganus peccator,
Liviusaut Titus secumferai ipse Catonem, C licet autistes, in Domino Jesu Christo dicit salu -
Vel linguamterelem Sapholoquaxlerebrel , tem.
Nonpoterunlunquamlaudummirandatuarum i Cum mihi diu cogilanti quid ex paupertate mea
Digneproferri,sunt quia multasatis.
- Miramur vestroe serenoe proesentioe proesentare potuissem ,
merito sapîenlismunera mentis,
Doctrinam,mores,carmina, dicta, animum. propter immensam benignitalem veslram , quam
Xecminusexleriusmiramursanciastaturoe assidue, non meis meritis exigenlibus , oslendere
Incremenlatuoe,membra,manus,faciem. dignali fuislis , et ul nominis mei niemoriam vestroe
Nos parvos,uumiles, inuremsi forma subegit, pieiati commendarem, nihil aliud ad mentem cu-
Yosquegigantemesse gloria molishabet. currit, nisi ut aliquod opusculumsanctorum Patrum
His sed seposilistola virtnle precamur vobis dirigèrent, in quo sanctum ingenium veslruni
Ne lacères versus, prsesulamSte,datos. exercere poluissetis, et ideo islud volumen vobis
Sed poliusscriplisrecinentiascripta miuislres , transmisi, quod sanctus Alcuinus summus scholasli-
QaHnos correplosadmoneas,pelimus. cus ex variis libris sancli Augustini congregavil in
Quin eliamdabimuspuerorumpaucalegenda unum , quod peritissimo ac nobilissimo imperalori
Hincjoca nostrorum,ut vilïosaseces.
Verumde reliquosi quid mandarevelitis, Carolo tradidil, sicut prologus istius libri indicat,
Mente sumusparti, sic tua jussasequi.. vhl inveniri polesl, sicut maxima - nécessitas, -caî
405 THEGANI CHOREPISCOPI TREVIRENSIS 404
mortalium, de divina nalura ac de essentia, de 1 Nec ita prorsus singulare, Thegani opus Capuam
oeterna gignentia Dei Patris, de oeterna naliyitale , cum
psque pervenisse etWidukindi et Casinaies oplimos Gre-
Filii Dei, de oeterna processione Spiritus'sahcli ,"de gorîi''Tùt*onensis Corbeiensis |codices.
incarnatione Jesu Christi FiliïDei, quomodo sit unus manu Reneventana soeculoxi vel duodecimo |ineunte
Deus trinus, et trinus unus, sicut. vera fides cre- exaeatos hpdieque possideant. Codice anno 1820
dere jubel, et qui sic non crédit, ^Menu|| Iphristp -- YJpâpbô'hoeùsus sum.
est. Et alia manu : Inclyta gloria Gh'rrsli té diu in ^'"Cfrâex bibliothecoe ecclesiasticoe Scafhusanoe a
hoc soeculocustodire et protegere dignetur, et post beatoememorioeviro ill.Iltnero Dumgio noslro trans-
hoec mortalia tempora ad illam beatitadjnpm per- - mjssus et ab eo, çum editis collalus, soeculodecimo
ducat, cui finis appropinquàre'non "po'iest.'Yàleie. Vêl'uiideciniô'Tribmtur^ etin capilis 43 vocibus
t Salve, magne parens, felix sis semper in oevum. omjl.ej.enim desinil.
Dona superna Deus addat ubique tibi. _ 3) Codex olim Prumiensis jam Trevirensis, mem-
Sic Theganus oral, sic semper postulat ipse ; branaepus , appo 1084 ab Arnoldo scbolari proeci-
Auditor Dominus sit quoque celsitltronùs1.t pifcrite Wolfrânimo , Prumieni=is eoenobii abbate,
scriplus, a V. cl. Wyllenbachio in rem nostram ' cum
Vitam Ludoviei anno 835 scripsisse pulandus esl, cpllalus esl. ,
55 de amicorupi' LdlhaTlf'ôbitu qui editis
*
namque capile '4) Editîo Boûquetiana , vel potius Pithoeana, a
anni 830 autumno contigil, el capile 57 de Ludoviei Bouqueté repetita.
régis rebellione anno-demum 858 inceptaleguntur, o) CodexJoibliothecoe regioe Hannoveranoe çhar-
opère jam absolnta atijecta videri possunt. Appendix j tacéus iii'4» soeculo decimo quarto èxeuhfe scriplus,
annoruift""836et '837 si hopa^Thegàpp, a" 'T^reyirensi qui exceï-pra totius operis, ipsius verbis quantum
étHétû " f' ' "
cprle cleriéo arcjnepîsc.qpi'îaïpiliajVa'djécla fieri potuita'd.hibitis, continet.
èst.s Araiùnï a dîp natàli Domini inplioâÇ(cap. 56), '"G) Ctfdex'liibliolhecoe Steinwebrianoe quoe modo
De opère, ipso Cupi Yjjalafridus juslù'm jaip judicippi Wraiis'lavioe exslat, chartacèus," soeculrxvi, ut vl-
lùlehij *né.n esfqùôd" raùlia âddamus/neç tamen delur(Gf. 'Bredoiv uber Karl d~.Grossen 1814,"pag.
possumusT'qnnv quoe'ann'um 830 proecédiïnl, mâ'xï- 180) cujus lecliones emmënlîores V. cl. Slenzel -,
mam parlera multo ampliora in Eginhardi Annalibus egregio patrioe^historioepromotori,' et professpri pu-
* ~*Ja'*i"--
reperiri, moneamus, cujus et Vitam in describendis blîco^YrMsTaviénsi,"dèliemùs.""
imperatoris moribus el habita ante oculos habuisse Quibus omnibus inter se et cum Thegani fragmen-
censendus est. Seribendi genus non eximium apimi" te, annalibus Metensibus soeculodecimoexeunte
cultum prodit. 4'_fu*'i -' qjï'd'd
$3*1unâecimo scriplis ad an. 838 inseritar, collatis,
Primus operis éditer Petrus Pithoeus in SS. co- efficitur : - ,
oetaneis xn, pag. 291-521 , ut ipse. refert, codice a. Editionem Bouquetianam_ çum omnibus codici-
chartaceo, recentioSs*igitur-oetatis, m quplThe'gano bus et cup annaliste Me'tensi puçnare hos vero ra- •
Caroli Magni châtia"' divisîonis imperii sùbjeèla ter se convenire ;
esset, usus est ; cujus quidem vesligia, nullis aliis k. Codicem Yindobonensem , Metensi ad verbum
subsidiis adhibilis , Kulpisius pag. 67 , Chesiïkis coeteros proecellere ;
tom. II, pag. 273, et Bouquetus tom. VI, pag. 72 , fere'congruum, c. Scafbusanum et Trevirensem , grammalices ra-
secuti, nihil proeter Cliristophori Broweri, recenïis habite et singulas voces el syntaxin Thegano
-, lipne
scriptoris , de Thegano testimoniuîn"'îifiâ"T"cum; WE; **propriam innovasse, el Scafhusanum quidem ea in
lafridi versibus, adnotationibus paucis et annorum re haud raro longius ab auctore nostro reeessisse ,
856 et 857 appendice a Lambecio in Commen'tariis et semel tantum, quoad verborum ordinem, Melensis
de bibl. Coesarea;Vipdpbom, tom. H, pag. 541 (Kol- testimonio corifirmari ; ' --—'-- - - .----• s_
larii Anal.TomjX pàg. 59J}), lupj djàta, adjecerunt. à, Hannovër'anum in vocibus scribendis ' et collo-
Bouquetus adnotationibus'aliqupfbene meruit.'
- - " No- candis Yindbbonénsi.praeciiiueinhoereré;
stroe editionis subsidia fuerunt. " ' «"'O' e: Çroximum eis Wratisîavïenseni accedere ;
1) Codex,i"'biblîothe'coe'Caés'atreoe Vipdo.bonensîs in ffPinîbeumin Thegano, Chesmum"in Annalibus
Calalogo bistqrioe "pi-o'fâpoe T&rîi':'<532,'sfipïàtas, olim Metèrfsîbusedepdis grâi'nmalices suoeïegulis:niniium
monastgriieeiëbërçipû^^ Iribuisse; Ita,'càpiie I9~,'tehûis in tenuibus'graciles
soeculo undecimb vél înitib duôdécimi 'duânus per in. gracilibus, femoralia in' feminalïa mutaverùnt,"
paginam columnis exaratns; -quPét Reginonis Chro- quoe lamepdmnés pariter codices respuu'nl;*Pithô3iis
nicon cpnlinet. Oninium qui huepsque, innolpprunt vpces.'pro libita inseruil (E. g., çbroriam auream
solus appèpdiceni exliil/et, iii eujpsjfine eâ'déjnnia- " auro fulgenlemyet omisit, subslaniivorunï numéros
nu versus adjecti, eodiceni 'Jpannis |iye Jôrdani et casùs," verborum lenipora el *modos"corfigefe eï
principis*"jussu a. Gauzbaido conscrlptum
' ~~~ esse,
""' do- meliorem,vocabulorapi ordinem inducere sibi- vïsus
cent : • "'" *' " - -.-
est.
Hune genealoginp proecepitfieri princeps. Editionis igitur nostroe consilium fuit, ul codicis
fohannespfoeolcTus esl quondamJordanis. Vindobonensis (1^ leëlibne, ubicùnqùe vel ScaHiu-
A jussione donmiGauspaldusliaslilleras imprimi. ) sani (2)-vel "TreVirepsîs' (3)' vél'alterptpjùs^àpctori-
Ille qui sedet in altrthronpconservetuterque. _ late firmaretai-,,' in^ tèxlg"rpéeplî,' e^-rorèXsprîboe
IhctylùsJoUSonë.s'sïl sajvnsdocïusqVe'fnïrlîK' ejus imperito 'debjtop'.rpli.quqran^âuxilip.tolierém ,
Itnplet'doBipmçnle suarii: el mûrit qUijSpé -pu'piUos, '"
. RelrlbïiefreîîDDJninns'luc et niTulnro,™ir * •< quod proecipije.ip lïjtera*ûna duabusye. vel tribus
ConservetDominusnec nouet filioséjus omissis ei ex Scafhusano facile restiiuendis'lqeum
Unacnm paire,simulcustodiathicet in;*leniurn. habuit. Scriptionem quoque Vindobonensis'prècium
ParyosistôsLcons,tjtûi éxàmeiroque versiculps" ' . tercius, pocius','el alia'hujusmodi, sequi non placuil,
Adhonoremillï ôni scriber'é base jussiti ", quod in' eofsolo obiinèa't,*rièc'.s'oecu1o;nono''i'pcépta
De utrjusque persona ambigi potest; et barbarp, fuerit. 1%ièliquorîmi 'leptjqhihps ^retèrpndis "onmia
in primis sçriberidîfratio àLangbbardicà ejus, oe,yi; quoenonnïsi ïn. up'p'ç^icéécçqrrpnt'qt.riidjuis.plane
minime absona",
' et ppneeps vocabuhun dueibps 'et] momenlj sunt, spd>scr)boenegligentiaêdebenlur., ut
conutibus Salernitapis, Benevenfânis et. Çapuanis' verborum transposiliones,, omittenda duxi. Dis'tribu-
quasi, proprium., qpibpsetfàpiiliàreeis Jordanis no- tionem operis in incapila a Walafrido inslitu'tam,
mpnj in.Germa nia,haùa^frequeriter obvium^'congryit,• quamvis nonnisi "codîcibiis Pîfhoei"et '"Hànnqve-
tumcptlicXsèta^, « Joànném illum sive Jordanem » rano receptâ'sît ,""léctqrum çqmmbdîs prpyîsùrus
Jordanùîn f anni's 405ÉS.él1,078.-1090Capuoe.prinçjr retinui. Adnptàt'ionibus. perpàù"cifcbpiis fuit.; nam
penî, RjçhârdfjeJJor^aip.llpatrem., fuisse, facile Eginhardi"" Annales;' ùsque a,Q\an".'829* ampîissimi
mihi persuâdpanÇ, Gauzbàldurà lampn, cum Bene- commentarii lppo sunt, qpqrùm. ètiam, ope annos
Yjenjt^ygjgyi^^ alieaigena. habeo, margini adjeci, eka.Bouquelo.adjectos.ser.vavi,
40B VITA LUDOVICIIMPERATORIS. \406
WALAFRIDI STRABONIS PBJEFATIÔ W 1.
Hoc opuscuium m morem annalium Thegan,. na- .A 33. Poenitudo imperatoris pra moTte Bernhardi.
-lïone Françus, Trevîrepsis.Ecclesioechorepiscopus, 24. Imperator fratres suos habilum rautare fecit.
breviler quidem, el yéré potius quam lepide, com- 25. Murmannus.Britto occiditur, et Irmingardis mo
posuit. In cujus quibusdam senlentiis quod effusior ritur.
et ardenrtîorin loquendo vîdealur, ut vir nobilis et 26. Judith in regnum assumpta.
acris animi,.quod: de indigaitale vilium personarum 27. Exercitus contra Liduit missus.
dolor suggessit, lacère non potuit. Proelerea nimius 28. Quando Lolharius Irmingardam accepît uxorem.
amor justilioeet"exseeuteris ejus Christianissimi im- 29. Lollïarius Ilaliam missus".
peratoris, zeli naluralis exaggeravit dolorem. Unde 30. Purgatio Paschalis papoe de objeetis cor'am le-
-quantum sit opus ejus pro bona voluntale , non galis imperatoris. : quo-mortuo suceessilEu-
faslidiendum pro. quantulacunque ruslicitate. Novi- genius papa.
mus el nos virum multa leclione inslrùctùm , sëd 31. Imperater rursus Britanniara yastavit.
proedicationiset correctionis studiisoccupalum.Huie 52.- LegalrBulgarum suscepti-et rémissi.
opusculo egoStrabo quasdam incisiones el, capitula .35.-Herioldus Norlmannus cum suis Chrislianus
in.seruii quia sanctoememorioeLudoviei iniperatpris _ effeclus.
geste et laudes soepiusaudii'e cupio vel prpfërrê, ut 34. Exercitus- obviam Saracenis.missus.
ïaciliûs volentibus scire singula paleant titulormn 35^ Imperator Carolo filio. suo Âlamanniam et Re-
compendio. . ihiam dédît.-
-1. Séries regli- generis Franeomun a,beato Arnulfo" 56, Quam vim. Pippinus cum perfidis primoribus
usqûe ad Carolum Magnum,et ejus consecratio. " palri intalit, etdehonestatio Judith ac fratrum
2. De Hiltigardà"et filiïs ejus tribus". êjus.
5. De Ludovico-juniore et de-bonitale ejus , cum 37." Qua auctoritate imperator inimicos devicit, et
exemplis aniiquorum. reginanvaceepit.
h. De L-mingartaxegipa etfiliisex. eanalis. 38r Ubi se Bernhardus purgavil de objeetis.
5.. MorsPipp*îuiet Cafoli, filiorum îînperaloris Ca- 39."Prima-eruplio Ludoviei conlra patrem, quoe re-
roli. concilïalione sanata est.
6. Qualiter Garolus imperatarLudovicoicum con= 40.- Eolharius ab hujus- eraptionis consilio se-im-
• _ sengu Françpram>regpi summam.commisit,, munem voluit approbare.
7., Outidcirca uliima lenipora.idem impefàter fèce- 41. Quando Pippinusi a. pâtre jpssus i'rerin. Fran-
ril, et mors'ae^.sepuftara ejus. ciam, fuga rèlapsùs est.
& Ludovicuspatei-succedens-qualiter resipaternas 42~.Quoe1gésta sunt apud 'Campnm Mendacii'.
distribuit. 43.. Quam gravia susthrait piissimus impenator,
9. Legatos diversos^_et-maximeGroecorum, susce- maxime ad Conipendium»_ .
pit et absoMt. 44. Inveclio in Hebonem étsimiles.
10. Quomodo décréta patrum suorum roboraveri'l. 45: L'egati Ludovic! ad Lotlïariùnî pro"paire mft-
H. Beneventanorum.légalioGensumprofessa., tuntar.
là. Bernhardus, Pippin! filins, patruo se subdidit, 46. Gollocutioeorum apudjMo'guntiam.
15,. Quomodo legalis iri, totem regnum directis, 47. Legali Ludoviei ad patrem veniunt.
quoequeeniendanda-didicil et correxil. 48. Qualiter libérâtes"est a Lofli'ario,impèràlo'r; et
14. Habite in-Saxonia placilo , Danorum legatos; et>'G Hebo-comprehensus.*
Beraharduni suscepift et remisitv. 49. Deindulgenlia. pii Imperatoris! et palienliai,
15^ Contra Sciavos exercitam.misit, ex vicit. 80, De-ignobilibus consiliardis,vilandis
" " vel suppri-
ï<3. Qualiter Stephanus papa Leoni'succedens' hr mendis. ',
Franciam venir/,-et-Rllemis regi'OGeurriï». 5+: Revocati'oJùdilhimpeTatricirdértaiia.
17: Quomodo idem papa eum imperatorenii conse- 52. Geste' apud1GivilatemGavallonuma-LothariO.
cravit, et mutais,donis se honprarunt. S3„ Admonitio patrisjadtLolharium. peu legatos di-
18., Mortuo Stéphane Paschalis successll. recte.
l'9ï De moribus pii imperatoris, et quotidiano-usu* Sfc Quomodoad'patrem Lothariùs revertreonsensit.
et multiplici laude ejus. - S5tpQuibusq>aclisab invicem discesserunt, el quoe
20. De incongrua ignobilium ad ecelesiàsticâs dîr "poena perfidorura.
gnitatespromotioneel viliis. 66> Hebo a gradmepiscopali,dejectus.
21j. Lotliarium pater-imperaiorem'designavifc SLTiMilluntar legali'imperatoris a. Lugduno-adf Lo-
22. GonjuratioBernhardl conlra imperateremide-. thariurat
tecta, atque devieta-. 58-MbcsBerengarii-, et.eonclusio libelliv.
(a).-Broefalionem eleapitum, argumenta ex- éditions. Pithoei,recepi ; codicps,nec'îllam.rieclioeeagnospunt:
INGlf IT YWU,
'rRégnante domino-nostroLlesu,Christo in perpe^ Dimpëratoris,Kaï'oli'quadragesimus-qùintus*,",illius^Ka'-"
tuum 2. Anno incarnationis eius oclingenlesimo- rolii qui» de prosapia sanctis Arnulfi a, ponlificis
tredecimo, qui esl annus regni gloriosi el brihodoxi Christi, orlus est, sicut paterno-relalu didiCimus,et
VARIANTES-LECTIONES.
*'Inscriptio codici's2 .-VITA-HLPDOBUICI!IMPERATORIS OUIDICITUR- UT PIUS.;codich- 5 : THEGANUS- COR-
EPISCOPUS TREBERENSIS IN GESTA-LODOIGI s
PII ; reliqui nullam proeferunt. in perpetaum deest 3.4. 8 ar,
noltt 5.
407 THEGANICHOREPISCOPITREVIRENSIS 408
multae lestantur hisloriae. a Sanctus Arnulfus ' CUB t A gnatus 36 esl. Tali-a et similia enumerare proli-
esset in iuvenlute dux, genuit Ansgisum ducem ; xum est.
Ansgisus dux genuit Pippinum seniorem et ducem 4. Supradiclus sï vero Hludowieus postquam ad
Pippinus senior et dux genuit Karolum senioren aelatem pervenit, desponsavit sibi filiam nobilissimi
et ducem : Karplus senior et dux genuit Pippinum ducis Iugorammi3B,qui eral filius fratris Hraot-
2
quem Stephanus Romanus ponlifex conseeravit e ; gangi3S, sancti pontificis. Supradicta vero virgo Ir-
uncxil 3 in regem : Pippinus senior et rex 4 genui mingarda 40vocabatur, quam cum 4i consilio et con-
Karolum, quem Leo Romanus ponlifex B conseera- sensu 42 patris reginam consliluit, alque ex ea très
vit et unexit ad imperatorem in aecclesia ubi bea- filios habuit adhuc vivente paire ", quorum unus
lissimum corpus -apostolorum principis 6 Pétri re- vocabatur Hlutharius 44, aller Pippinus, terlius
quieseil, die ' natalis Domininostri Iesu Christi 8. aequivocus eius Hludowieus.
2. Qui cum in iuventule erat, supradiclus impe- 5. Imperator autem magnus Karolus bene et mili-
rator desponsavil sibis nobilissimi generis Suavo- ter regebat et diligebat regnum suum. Anno regni
rura 10 puellam, nomine Hildigardam ", quae eral eius quadragesimo secundo (810) obiit Pippinus fi-
de cognalione Goiefridi 12 ducis Alamannorum 13. lius eius, anno aetalis suae 33. Sequenti vero anno
Gotefridus " dux genuit Huoehingum; Huochingus" B (811) Karolus, priniogenitus filius 46eius 4Sex " re-
genuit Nebi ; Nebeie genuit Immam ; Imma vero ge- gina supradicta Hilligarda 4S, obiit. Solus Hludowi
nuit " Hiliigardam 18beatissîmamreginam. Postquam eus ad regni gubernacula remansit
aulem " eam supradiclus imperator inmalrimonium 20 6. Supradiclus vero imperator cum iam inlelle-
assumpsit, genuit ex ea 1res filios, quorum unus vo- xit 4Sadpropinquare sibi diem obitus sui, (815) —
cabalur nomine patris sui Karolus, alter vero Pip- senueral enim valde, —vocavit filium suum Hludo-
pinus, qui erat rex super Italiam, tertius 2! vero wicum ad se cum omni exercitu, episcopis, abbati-
vocabatur Hludowieus 2a, qui erat rex 23super Aqui- bus, ducibus, comitibus, locoposilis h : habuit géné-
taniam.Diu 24vivebat paler eorum cum eis féliciter, rale so colloquium cum eis Aquisgrani palalio paci-
et uliliter instruebat eos liberalibus disciplinis et fiée bl el honesie, ammonens ut fidem erga filium
mundanis legibus. suum ostendereni, interrogans omnes a maximo us-
3. Sed ille qui iunior natu 26 erat, semper ab in- que ad minimum, si eis placuissel, ut nomen suum,
fautia sua timere Deum et amare didicerat, et quic- id est imperatoris, filio suo Hludowico tradidisset.
quid sui! 6 habebat, propter nomen Domini paupe- Illi omnes exultando " responderunt, Dei ammoni-
ribus dislribuebal. Erat enim optimus filiorum eius, tionemesse BSillius s4 régi C5c. Quod faclum, in
sicut ab exordio mundi fréquenter iunior frater C proxima s0die dominica ornavit se cultu regio ", et
seniorem fratrem 27meritis praecedebat. In filiis coronam capiti suo imposuit; incedebat ™ clare
primi parentis generis humani primo declaratum decoratas et ornatas, sicut eic 9 decueral 60.Per-
est, quem 38Dominusin evangelio suo Abel iustum rexit ad ecclesiam, quam ipse afundamento 61con-
nominat 29. Abraham 30 duos filios habuit, sed iu- struxerat, pervenil 6Sante 63altare quod eral 64in
nior melior seniori 81effectus est. Isaac duos filios eminenliori loco constructam caeieris altaribus, et
habuit, sed iunior electus est3S. Iesse multos filios consecratum in honore ee domini nostri Iesu Chri-
liabuit, sed novissimus, qui erat pastor ovium, ad sti ; super quod coronam auream, aliam quam. 66
regni gubernacula super omnem Israelem Deo as iu- ille6ïgestabat in capile suo, iussit inponi6S.Postquam
bente in regem 34 electus et unctus esl. Cuius diu oraverunt ipse et filius eius, loculus est ad filium
de ss semine olim Christus promissus incarnari di- suum coram omni multitudine pontifieum el opti-
VÀRIANTESLECTIONES,"
1 arnolfus 5. s romanus deesl 4. 3 unxil 2—4. ita deinceps. 4 senior et deest 2—4. " s papa
remanus'4. 6 p. a. 3. 4. ,? in die 2. 8 ,a christi deest3. 9 imp. sibi iunxit 4. 10suevorum4. 13
hilde-
4. hiltigarda 5. 2. 3. gothefridi" 4. godafredi 5. almannorum 1.
gardam 2. hiltegardam godefridi I6
alemannorum 2. 14godefridus 2. 3. gotbefridus 4. « houchingum—houchingus 4. nebi autem g.
2 — 4. "peperit 2 —4. 1Shildegardam 2. "deest 2—4. 20mairimonio 4. 21 tercius 1. 2a lu-
dewicus 4. ita soepius. 23deest5. 24 dum 2 — 4. 2B qui natu minor 3. 26 quicquid 30 super se
2 — 4. 6. quicquid sui 1. " iunior frater fr meritis 1. 28 quod 3. 4. 29 nominavil 2 — 4.6 habra-
3b
iam 3. B1seniore 4. 32Isaac... esl deest 4. 33 domino 4. 84i. rex 2. de cuius 2.4..a incarnates
est. 8'suprafatus 2—i. 38ingrammil. ingerrani 2. ingorammi 5. ingorrammi 4. ingoramni 5. 39ruol-
40 4. 5. 41 cum deest 5. 4.
gangiscim i. s.
ruthgangi44 p. 4. irmigarda 5. irmincarta irmingarta
42 consensupontificis
1. 43 p. 2.
v. 4. hlotharius 2. lulharius 3. lotharius 4.49blodharius 5.
46filius deest 2.
4. t6 eius obiit 3. 4,et4. S24Shildigarda 2.b3hildegarda 3.64hiltegarda 4." intellexisset
— 56
2—4.
4.
"grande
M régis
4. ", pacifiée et h. a. 4. deesl 2. 4. esse a. 4. huius 2. rei 2 4.6* prima
4. es incedebatque c. veslilus 4. 69eum 2. 4. 60decebat 2. 6Ifundamenlis 4. pervemlque 4. 63ad
66alia inquam 1. OTipse 4. ille
5. 64quod erat deest 4. quod ipse construxerat in 3. 6Shonorera 5. 4.
deest% C8poni2—4. , ,
NOTM
a Sequenlia ex Genealogia regum Francorum de- D c ld est, rei ; forma régi soepius in noni soeculi
sumpla sunt monumentis occurrit
^>Vicariis,
409 VITA LUDOYICIIMPERATORIS, 410
matant suorum, tainmoiiens etrm inprimis omnipo- , i. neque bibens, msi iffodicum aquae 88 ad recreatio-
tentem Deum diligere hac 1 a timere, eius praecepta nem corporis, septimo die postquam laborare nimis
servare E in omnibus , aecclesias Dei gubernare secum 34 coepit, iussit familiarissimum' pontificem
et deffendere 3 a pravis hominibus. Sororibus suis suum Hildibaldum 3Bi venire ad se,' ut ei sacra-
et fratribus qui erant natu iuniores, et nepotibus et menla Dominici corporis et sanguinis tribuerel, ut 36
omnibus propinquis suis indefficienlem 4 misericor- exitum suum confirmaret. Quod faclum s', laboravit
diam semper ostendere praecepit. Deinde sacer- in infirmitate diem illum et noctem sequentem. In
dotes honorare ut paires, populum diligere ut filios, crastinuin vero, luce adveniente, sciens quod'fa-
38 erat, extensa manu dextera, virtute qua
superbos et nequissimos homines in viam salutis cturas
coaclos dirîgere, coenobiorum consolator fuisset " poterat, signum<sanctae crucis fronli inprimens, et
et pauperum pater 6. Fidèles ministros et ' Deum super pectus et omne corpus consignavit. Novissime
timenles constiiueret, qui munera iniusta odio ha- aulem colligens pedes suos, extendens bracbia 39 et
berent. Nullum ab honore suo sine causa discre- manus super corpus, clausit oculos suos 40, psallens
tionis eiecisset s, et 9 semetipsum omni tempore hune versum leniter : In manus tuas,Domine," com-
coram Deo el omni populo inreprehensibilem denion- mendo spiritum meum c. Slaiim post haec in sene-
strare I0. Posiquam haec verba et .alia multa coram B ctate bona plenus dierum perrexit in pace : ipso
multitudine filio suo osienderet " , interrogavit eodemque. 42 die humalum est corpus eius in aee-
eum 12,si obediens 13voluissel esse praeceptis suis. clesia, quam ipse construxerat4a Aquisgrani palalio,
At ille,.respondit, libenler obedire, el cum Dei ad- anno aelatis suae 72, indiclione seplima.
iulorio omnia praecepta, quae mandaverat ei paler, 8. Post obitum gloriosissimi supradicti4t _mpera-
custodire. Tune iussil eum paler, ut propriis mani- loris Karoli perrexit4b filius eius 4e Hludowieus de
bus elevasset I4 coronam, quae erat super altare, et parlibus Aquitaniae, venit 47 Aquisgrani palalium,
"capiti suo inponeret ob recordalionem omnium prae- et suscipit4S omnia régna quae iradidit Deus patri
ceptorum quae mandaverat ei pater. At ille iussio- suo sine ulla conlradictione 4S. Qui est annus incar-
nem patris implevit. Quod faetum 1B,audienles mis- nationis Domini octingentesimus decimus quarlus,
sarum solleumia Ie ibant ad palalium. Suslinuit enim qui esl primus annus regni eius. Post patrem sedit
filius patrem eundo et redeundo, quamdiu cum eo in supradicta palatio, et inprimis cum maxima so fe-
erat " filius 18. Non post multos dies magnificis stinatione iussit. ostendere sibi omnes thesauros pa-
donis et innumeris 19honoravit eum paler suus, et tris in auro, in argento, in gemmis praeciosissimis,
dimisit eum ire Aquilaniam so. Anlequam divisi et in omni suppellectili. Dédit sororibus suis partem
fuissent ", amplexantes enim **se et osculantes, " earum 6I legalem M, et quicquid remanserat, dédit
propter gaudium amoris-flere coeperunt. Ille perre- pro anima patris. Maximam partem thesauri misit
xit in Aquilaniam, et domnus 23 imperator lenuit Romani temporibus beati Leonis papae, et quicquid
regnum el nomen suum honorifice, sicut dignum super hoc remanserat, sacerdotibus et pauperibus,
erat. advenis, viduis, orfanis B3, omnia distribuil, nibi
7. Posiquam divisi fuerant, domnus imperator sibi reservans praeter mensam unam argenteam,
nihil aliud coepit agere 24, nisi in orationibus et ele- quae iriformis est, in modum c4 quasi 1res clippei
mosinis 26vacare, et libros corrigere. Et2e qualtuor in unum coniuncti ; ipsam sibi retinuit ob amorem
" nomine patris, et tamen eam alio praecio redemit quod pro
evangelia Christi, quae praetitalantar
Mathaei £8, Marti,-Lucae et Iohannis, in ultimo pâtre tradidit.
ante 29obitus sui diem cum Graecis et Siris 30op- - 9. Hoc facto eB,îegati vénérant ad eum ex omnibus
time correxerat. Sequenti vero anno, qui est annus regnis et provinciis, exteris B6nationibus, et omnes
regni eius 46 (814), mense Ianuario accepit domnum qui sub ditione erant patris sui, rameiantes pacem et
imperatorem post balneum febris 31. Cumque per fidem erga eum observare, et spontaneum obse-
singulos dies languor 52ingraveseerel.nih.il comedens quium non coacli obtulerant ". Inter quosts vene-
-
VARIANTESLECTIONES.
1 ac 2. 3. et 4. -a praeceptis servare 1. 3 defendere 2 — 4. 4 indeficientem 2—4. 6 esset
3. deest 2. 4. 6 et pauperum "esse. Fidèles 4. 7 ut 12 1. 8 eiieeret 2 — 4. * deesl% 4. I0 custo-
dire 2. demonstraret 3. 4. ostenderat 2—4. deest 4. ls ei 5. l4 elevaret 2.4. " quo
facto 4. -I 6 solempnia 2. 3. solemnia4. " fueral 5. 4. 18 quamdiu c. e. e. filius deest 2. 19et innumeris
deest i. 20in aquilaniam 2 — 4. 21essent 4. . 2Sdeesl 2. 4. 2Sdominus 4. soepius. 24 cogitare cepit
nisi orationibus 2. 26 eleemosynis 2 — 4. 26 nam et 2. nam 4. 33 27 inlilulautur 2. 4. 28 matthaei 2 — 4.
29 antedeest 1. 3° syris 2—4. 311. p. b. 4. S2-laboribus4. atque 1. S4n. s. deest Z— 4. 3e Iiil-
debaldum 2. 5. hîltibaidum 4. 36et2. S7quo facto 3. 4. 38fulurus 5. 38brachia sua 2. 40deesl 1. 2.
4. 4I deest 4. 42ipsoque die 4. 43 deest 1. 44 deest 3. 4. 4Bvenit 2. 46f. eius deest 4. 4Vdeest2. et
venit i. veniensque 3. 48 suscepit2-—4. 49contradicione 1. M,
B3 magna 3. magna corr. maxima 2.
Bldeestl. 52regalem3. et orphanisS.orphanisque 4. b4inmedio 2. 4. "factam 2. 66et céleris 3. et
ex ceteris 2. 4. " qui fuerant sub patris d ctione pacem nunciantes et fidem erga eum observâmes sponta-
neum ohsequium obtalerun* non coacti 2. ** eos 2. 4.
NOTiE.
Id est, ac. D ° Lucoe xxni, 46 ; et Psalm. xxxi, 6.
h Coloniensem.
4J$ THEGANICHOREPISCOPITREVIRENSIS 412
runt legaja G^raecprpj cugi Amalhario ' Treveren- jA ad serviliuni inclinâtes absolvit, et omnibus prae-
si. 2 episeppp , qui era^ legalus piae 3 memoriae cepta facere iussit,'et manu propria cura conscri-
Karoli adr prmcipeni. Oqnslantinopolitamim, cuius ptione 3V"confîrmavit. Fecit enim ss hoc diu lem-
nomen h mpdp. memoriae *-non qcçurritb. Illi ve-. poris 3-9.
nieples, in. splio, pains collocatam domnum Hludo- 14. Alio anno regni sui habuit générale placitnm
vyicum ipyenerunt,, quia sic Dominus 6 ordinavit. suumin-parlibusSaxoniae-(81S), et ibi multa bona
Ille eos bénigne 7 suscipiens, et dona eorum cum eonstituit, et legatio Danaorum 40 c ad eum venit
graliaruni actipjie suscepit 8-, el colloquium fami- poslïïlans pacem ; et omnes qui in circuitu erant
liare intérim quousque cum eo erant, habebat. Non paganorum 41nalionum 42 ad eum venerunt ; el su-
post multos. 9-dies magnis honoribus decoravit eos, pradiclus Bernhardus 43ibi ad eum venit, quem di-
ej dimisitir.e ad pj;opria, et ante eos misit missos 10- misit ire iterum in Ilaliam. Domnus Hludowieus,
suos, praeparaiiÇieisquicquid desiderabant ad opus posiquam confirmavit eonfinia regni sui illis par-
eorum ", quousque fuissent 12in, regno eius I3. libus.44,rediil^ ad sedem suam Aquisgrani palacio,
... 10. Eodem. anno iussit supradiclus priaceps reno- ibique 46hiemem transegil.
vare onmip,praecepta, quae sub. temporibus patrum 15. Anno sequenti (S16)direxit4I exercitum suum
suorum geste erant ecclesiis Dei, et ipse manu pro- '.B contra Sciavos 48»- in oriente positos ; qui-valde op-
pxia>a cum-subscriptione u h l'oboravit ". presserunl eos, el vieteres Deo donanle exlilerunt.
1. Interim^venerunt legali Beneveplorum. 16,qui Hoc facto, unus quisque rediil ad propria.
omnem terram Beneventi suae potestati tradiderunt, 1$-.Eodem anno Leo papa Romanus obiit, et Ste-
et mnlla " mjlia. aureprum. per annos singulos ad phamis posl eum successil 4S. Qui stalim posiquam
censuraIraderepromiserunt: quodJtïLperfecerunliB pontificaium suscepit, iussit omnem populum Ro-
usque in bod.isrpum diem. manum fidelilatem cum iuramento promittere Hlu-
12. Eodem tempore venit Bernhardus, filius fra- dowico B0; et dirigens legatos suos ad supradictum
tris sui PippiBJ, et tradidit semelipsum ei '? ad- principem, nuncians 51ei, ut libenter eum videre
pjrocerem **-, etfidelilatem 21 cum iuramento pro- voluissel in loco ubicumque ei B2lplacuissel. Quod
nijsit. Suscepit eum libenler domnus Hludowjcus, el audiens S1,-magno tripudio repletus coepit gaudere,-
magnis. donis_ac honorifiçis hoporavit. eum 22.;per- el statim t>4 iussit missos suos obviam ire sancto
misil eum iteBumire incolumem 23in Italiaro. pontifie! cum salulationibus magnis BB,et servitia-
13. Eodem tempore supradiclus.princeps misit lé- praeparare. Perrexit post missos domnus Hludo-
gales suos super 24 omnia régna sJi sua inquirere- wieus obviam supradicta ponlilîei, obviantes sibit 6
et2B investigarei si alicui aliqua iniustitia peipetrala in- campo magno Remensium, descendit uterque de-
ftu.sset2-7, et si ¥:-aliquem ievenissenl qui haec-29 equo suo-,et-princeps prosternens se cum B7- omniB!.
dicere voluisset, e{ cum verissimis»testibus 30 hoc corpore-in terra'B9 tribus-vicibus ante pedes lanti-
cpmprob.are;3i;potuisset,slalimcum eis in praesen- ""pontificis, et tenlia vice-ereclus salulavit pontifieem'
tiam 3aeius venire pr.aecepit. Qui egrcssii, invene- istis verbis dicens : Benediclus qui venit in nomine
runt innumeram, mullitudinem.oppressoram aul ab- Domini. Deus dominus, el-iidkxit'nobis^. Et-respon-
latione patrimonii; aut expolialione Iibertatis ;-quod! ditpontifèx-: Benediclus sitso- dominus-Deus tiosler-,
iniqui minislrl,. comités^ et' loçopositi3a-per- malum- qui tribuit oculis nostris vidern secundum David re-
ingeniunp exercobant. Hpec 34' omnia. supradiclus, gem. Amplexantes emau61,se-et osculantes pacifiée c\-
princeps deslruere iussit acta, quae impie-in diebus, perrexerunt ad ecclesiam; qu! cum diu orareni fH
patris sui per miquorum. 3Bynmisu>oruni- manus ^'-fa- erexit se>pontifex,- et- exoelsa.VOCG- cum clëro suo.
cta fuerant. Ratrimonia oppressis reddidit, iniuste- fècifcei laudes régales;
VARIANTES LECTIONES'.
-'-almahario 2. 3: s trevirensi^ k. 3 bonae 2: 3".5. - 4 deest 4. 6.-10 B'ad... occuml "
deest 1\ «'-deus-
4s 7-bene 1. %. accipiens-2:\ 4t 9. m. autem- dies 2-= 4. nuncios.3. eis quicquidi ne-
cessarium erat eis, quousque venirent 13 in-,regione, sua- 2.. eis necessaria quaeque,
IB quousque essent
in regno eius 3. 12 forent 4. deest 4." "" cum conscriptione 3. hoc caput in codice 3
caput undeàmum'sequitur.ï - 20'f-benevenlanorum 4. S1 " multa- corr. seple'm 5; cfi Ann. Eginhardi- ,e fe-
cerunt 2. 3. "tsibi ' 3. ad. obsequium 2. f. ei cum 2— 4'. 22 eum etp. 3. 4. *^deest~ S8hoc
% 4. Et supra 2. ix 2B deest&. 26 î. el deest 2. 27esset 4. 2§;aliqua i-. p-.f: et si deesUh.
2.4. 8-°.iurissimisvesiibus-1. " probare 4. 32provinciam 4. 33composili 1. locispositi 5^ s4 deesf-5:
4. 3«impioj'um'3. 36sipgenia3'.k. 37 subscriptione 2. 4. 38deest 4, ^ tempore 5'.&. hoc» longo tem..
42naliones-2. 4-3-bernaiMlus-2'. 44 illis m p. 44m illis p.
pore 2. 4°.danorûm2—4. Hipaganarum 5.4, 49
2-. 4Bredit2:3. ,46-aquisibique %—4. 47misit-4. 48 suavos-2j: et stephanus p. e. successit-de«st B8
1.
80ludowico 1. 3".nunciavit k. BE-
ita-soepius.régi hludowico2.b> " mandat % nuntiat B6
sibi=2i4. audiens
domnus hludowieus % B4-eonfestim-4i max-imîs2—4: obvians ei 4'. qui- cum obviasset sibi2-.
bldeesU: ^toto 2. "-terram 3. 4. 60 deest.2.-3. "-ergo 2.- 62-esculantes, p..p-. 4. 63 oras.sent 2.
oraverunfc4-.
NOT-iEi
aAdMichaelemdirectierant. Cf. Eginhardi Annales. D- c Dani infra cap. 55, el in codice 2 Danai vocan-
1 In authenjicis Ludoviei charlis linea littepoeH" tur, doctrina eadem inani, qua poslerioribus soeculis
transversa in nionogrammate manu imperaloria-du- - vel in scriplis publicis Daci audierunt.
çia est. à-Psalm. cxviii, 26.
413 . Y1TA LUDOVIC!IMPERATORIS. 414
17. Postea pontifes honoravit eum magnis hono-. à ad ecclesiam perrexerat causa orationis, flexis ge-
ribus et multis, et reginam Irmingardam 1, et omnes nibus fronleletigit pavimenlum, humililer diu orans,
optimales et minislros. eius. Et in proxima die do- aliquando cum laerimis ; et omnibus moribus bonis
, niinica in ecclesia ante missarum sollenipnia coram semper ornatus. In tantum largus, ut antea nec in
çlero et omni populo consecravit eum, et uncxit ' antiquis libris nec 29modérais temporibus àuditum
. eum 2 ad imperatorem, et coronam auream mirae esl, ut villas regias, quae erant patris 30 sui et avi
pulehritudinis cum 3 praeliosissimis gemmis orna- - el Iritavi, fidehbus suistradidil eas in possessionem
tam, quam secum adportaverat 4,- posuit super b sempiternam 31, et praecepta conslituil sa, et anuli
eapul eius-, Et Irmingardam 6 reginam appeilavit - sui inpressione cum consùbscriptione 33manu pro-
^Augustam, et posuit coronam auream super caput pria roboravit. Fecerat3l enim hoc diu tempqris 3B.
eius. Quamdiii ibi erat 7 beatissimus papa, coilidie 8 Eral enim 36in cibo potuque sobrius, et in 37indu-
- cplloquium habebanl de ulililate sanctae Dei aeccle- - mentis suis moderabilis. Nunquam aureo resplenduit
siae. Postquam 9.domnus imperator eum honoravit -vestimento 3-8, nisi tantum in summis feslivitalibus,
magnis et innumeris donis, Iripliciler etamplius » sicul patres eius solebant agere. Tune 89 nihil 40
quam suscepisset ab eo, sicut sempetsolebat agere, in 41illis diebus se induit praeler camisiam 42 et, fe-
magis dare quam accipere, dimisil eum ire Romam "moralia 43nisi cum auro texte, lembo b aureo", bal-
cura legatis-Suis, quibus praecepil ubique in itinere theo 44 aureo 46praecinetus el ense auro 4e fulgen-
suo honestum servitium exhibere. te, ocreas aureas el clamidem cum 47auro textam,
18. Posiquam Romam venit, non post multos dies et coronam auream 48 in capile gestans, et bacu-
supradiclus papa objit (817). Ppstmpdum "*,claruit lum aureum in manu tenens. Nunquam in risum 48
.Dei manjfeslaîjone in nonnullis miraculis, quod ipse exaltavil-vocem suam, nec quando in summis u fe-
erat viyens vécus Dei cultor. Post eum successif stivitatibus ad laetiliam populi procedebant thennîi-
Paschalis papa »_ ci bl °, scurri *! et mirai cum coraulis vt et citha-
. 19. Lide reyerlens, domnus imperator venit Aquis- rislis ad mensam coram eo, lune ad mensuram ride-
grani palatium ad.sedem suam. Pollebat. enim de die bal popuîus coram eo, ille nunquam nec B4dentés
in. diem,in u virtutibus sacris, quod, prelixum est candidos suos in risu ostendit. Cottidie ante cibum
.enumerare. Erat 12;enim statara mediocri, oculis aelemosinarum largitionem "" pauperibus B6exhibuît,
.magnis et claris, vuliu lucido, naso longo et recto, et uhicumque erat, xenodochia Bîsecum habebat. In
labiis. 13non nimis deDsisnec nimis tennis 14, forli mense autem Auguste, quando cervi pinguissim1
pectore, scapulis lalis, brachiis fortissimis,-ita ut „, sunt, venalione 58 vacabal, usque dum aororum
nullus ei in arcù vel lancea sagittando 1B-aequipe- J -tempus advenerat.
Tarê,16 potefat î? : manibus loiigis, digitis rectis, 20. Omnia prudenter et caute agens, nihil in-
tibiis longis et adt'mensuram graciles **, pedibùs discrète faciens l9 praeler quod-consiliariis suis ma-
longis, vbee virili. Lingua graeca et lalina valde gis cocredidil quam. opus esset; quod ei fecit occu-
eïuiditus, sed-graecam melius *? inlellegere 2Ï polerat patio psalmodiae el leclionum assiduitas 6l, et aliud,
qnam.loqui^.latinam *>vero. sicut- naturalem aequa- quod ille non incipiebat. Quia iamdudum illa pessima
liter loqui polerat?2,' Sensum vere in omnibus scri- 'd consueludo erat, ut ex vilissimis servis, fiebapt
63
pluris spiritalem et moralem, nec non et-anagogen M 6a-sumini ponlifices : hoc non prohibuil64-; tamen
oplirue noveral2^. Poelica carmina gentilia quâe in -maximum-malum est in populo christiano, sicut
iuventate didiceraf, respuit, nec légère, nec audire, leslanlur £it Regum historiaè de Hieroboam filio
necdoGere 2-Bvoluit. Erat 26-forlis in membris suis, -Nahad 66-,qui- eral servus régis ' Salbinonis, et post
agilis et impiger 24tardus ad; irascendumetf 8 facilis 67 eum prineipatum habebat super decem tribus
admiseraudum. Ouotiens mane in cottidianis diebus filiorum Israël. *Refert enim scriptura de eo e : Post
' ' '~ "
^ YÀmANTES^LECT-lÔNES."
^ermengardam 2. 2-dees£2—4. a-d«esf2. k-. 4 âsportare fecit 2. assportaveral-3-. apporlaverat )0
4-
6 supra 3.4. 6 ermengardam 2. ' mansTt' ~*l quotidie'4. '9 Ergo postquam 2. post quod 3. 4. dies
supra modum 4» média désuni. " deest Z^T4 la-hinc-ji^e, 3
Annales Mete)isesjiost£um;
i4 exsçribmt,%quorum
majoris. mèmentiléctiônes numéro 9 sianatoe,rejerentur. l- et labris,4 1S teiiuib*5Îs.4. lqngis 3. i.'dç£it
9.
$ ma-
9V "I6-aequiparàre,3,'"âèquipara>l,2.4. 9.'" \7.'pbss.efr2-,*9,jiotaisïetS. graciïibus 4., 9., spissis,2. 2. .
g!s4. 20intéiligéré'2— 4/9, 'Xlaline)\ere.ac"sïnatarau" aéqualiter.loquebata.r.9,. 22.loqueb.alpr-
apâgogem i'.27 anagbgicùm 5*. '24,spiritalem. et ïntelligibiléra habebat 2 !-B-discerp uljeripg v, 2. !J32erat
"is nec in'2^4." 30de.est'X ^possfissjpnes^empiternas 4f, iir-
ehim'f. 9. imbiger.ï. !?.deest l.
màrp't 2. construit," 3^ constraxitl." 9. 3£cbiiscriplipnp, 2.'3. ' subspriptipnè 4-° 4ê 9., 3.4. fecit4% s tem-
porel—4. 9. » de'esl&l. n+deest'.S.&, ^indumenloX. 39-deest 4 9. defist 1» ^ deest 2.,3. £.
9i." 42camisâm9J"%;femQrplia;i".fe_aiipalia4. 9. " 4.4 balteo 2. 3. 9. " ieesLl^ 46 aureOili. 47.dmtZ.
3.4. 4f auream àùro fulgerilem i." ''49.risu2-4'. 9. <"> deeèt'à. «.themehei^S.^. 9. ^2 scurrae4.; 9.
°9
t3,çlïoi'aulis2^4/'9. *-*vél'4. 'lB largionem lf " 66deest4. "'.'xenqdaçhia 1. s-?-venationi.4. 9:j taçie-
et
bat'pfàétérqùam quqd'4.' ^P mais-1. 'u"hic annalistaJLettensis
' 6e npslmm,missumfaçitfi deesl fièrent iA
5. nabath_2. 4.6.. 1-.
Hqc t, 6î qub^laménX:-
""' 6Atgstatur
"' y. historia"2-4.'
' nadabl>
NOT^;.
a Cf. Eginhardi Vitam Caroli, cap. 22 sqq. DJib. JÎVIH, c. 47. ,„.„,.,,
1 Id esl, limbo, tunica militari.^ i.- Cf, Mqp.achum Sangall.^e^Gpstis
" " -" Carpli it5j
cIdest, ihymelici, musici scënici. IsidoriOrig. "e l R'egûmxni, 33; :-
415 THEGANI CHOREPISCOPITREVIRENSIS 416
1 haec verba non esl reversus 2 Hieroboam de via .A hanc pessimam consuetadinem amodo et deineeps
sua pessima, sed, e contrario, fecit de novissimispo- eradicare el suflbeare dignetur, ut amplius non fiât
puli sacerdotes excelsorum. Quodcumque3 volebat in populo christiano. Amen.
implebat manum suam, et fiebal sacerdotes 4 excelso- 21. (817.) Supradiclus vero imperator denomina-
rum °. El propter hanc eausam peccavit domus 6 vit filium suum Hlutharium3b, ul posl obitum suum
Hieroboam, et eversa est, el deleta de superficieterrae. omnia régna quae tradidit ei Deus per manum pa-
Posiquam illi 7 taies culmen regiminis 8 arri- tris 36susciperet, atque nomen haberet et imperium
piunts, nunquam sunt i0 antea tam mansueli et patris 37; céleri filii ob hoc indignati sunt.
sic" domestici, ut non stalim incipiant esse ira- 22. Ipso eodemque anno Bernhardus, filius Pippini
cundi, rixosi, maliloqui, obstinali, iniuriosi, et minas ex 38 concubina natus, per exhorlationem 39 ma-
omnibus subieclis promiltenles, et per huiusce- lorum hominum extollens se adversus patrue-
modi '2 negotia cupiuntab omnibus timeri ac ls lau- lem 40*>suum, voluit eum a regno expellere. Habe-
dari. Turpissimam cognalionem eorum a iugo debitae bat enim 41impios consiliarios hinc inde42..Quod
servilulis niluntur eripere, el libertalem inponi 14. audiens domnus imperator, perrexit de 43Aquisgrani
Tune aliquos eorum liberalibus sludiis instruunt, palalio 44, pervenit Cavillonis 4B civitatem 40, ubi
alios nobilibus feminis coniungunt, et propinquas B obviam ei 47venit Bernhardus cum consiliariis suis
eorum filios nobilium in coniugium iB compel- impiib, el sese repraesenlabanl 48 et commendali
luntlc accipere. Nullus enim " cum eis aequanimi- sunl 49. Imperator vero celebravil ibidem naialem
ter vivere potest, nisi hi soli qui talem coniunctio- Domini b0. Inde revertens venit ad sedem suam
nemeumeis I8 habent; céleri vero cum maxima Aquisgrani ", et post pascha (818) habuit conven-
trislilia, gemendo et 19flendo, ducunl die suos. Pro- tara magnum populorum, el omnes investigavil infi-
. pinqui vero *°.supradictorum, posiquam aliquid in- , delium nequissimas conspirationes huius rei. In-
tellegunt, senes nobiles dérident alque despiciunt, venti sunt autem nonnulli in hac sedicione B2esse
sunt elati, instabiles, incontinentes 21, inpudici 22, lapsos "B 3ex utrisque s4Francorum et BB
Langobar-
inverecundi : unicuique tamen parvum bonum rema- dorum B6, qui omnes iudicati sunt ad mortem, prae-
net. Posiquam autem 23 a se sanctam verecundiam ler episcopos, qui postmodum depositi in confessione
proiciunt 24 Domini eorum 2B, nolunt inlellegere eorum facli sunl. Hoc fuit Anshelmus B7Mediola-
seripturam canonicam, quod apostolorum concilium nensis, et Thedulfus m Aurelianensis, et Wolvol-
nominatur ; ibi enim praecepit 26dicens ^: Quod si dus B9Cremonensis 60.Illud iudicium mortale, quod
épiscopus pauperes parentes habuerit, tribuat 27 eis _ céleris facta m fuerat 61, imperator exercere noluit;
quasi pauperibus, ut non res ecctesiastica pereat. sed consiliarii Bernhardum luminibus prharunl,
Librum sancti Gregorii 28 qui praetitulalur Paslora- simililer et exhortalores 6a suos Egittheum 63, Re-
lis, nolunt accipere. Nullus enim credi 29potest quo- ginhardum 64,et Reginharium 6B,qui erat filius filiae
modo se continent, nisi hi soli qui hoc maluni sine Hardrade G6, qui erat dux Austriae infidelissimus,
ulla intermissione patiuntur. Propinqui vero eorum, qui iamdudum insurgere in domnum Karolum voluit
posiquam aliquid inlellegunt, quod maximum peri- et ei regnum minuere, qui eodem supplicioipse 67dé-
culum est dantibus et aecipientibus, ad sacrum or- putâtes est, sicut filiae suae filiussuslinuit cum con-
dinem pertrahuntur. Et licet sint aliquid 80periti, sentaneis suis.
tamen superat eorum doctrinam criminum multi- 23. Tertio die post amissionem îuminum Bernhar-
tude Fit plerumque 31, ut pastor in ecclesia aliquos dus obiit. Quod audiens imperator, magno cum6Sdo-
neglegenles 32noxios ausus non est canonica iustitia lore flevit multis temporibus p9, et confessionem
.provocare propter crimina propinquorum 3a; illud dédit coram omnibus episcopis suis, et iudicmeorum
sacrum ministerium plerumque a nonnullis valde poenitenliam suscepit propier hoc tantum, quia
despicitur, propter quod a talibus exhibetur. Et ideo non prohibuil consiliariis suis 70 hanc debilita-
omnipotens Deus cura b regibus s4 et principibus JD tem 71 agere 72. Ob hanc eausam multa dédit
VARIANTESLECTIONES.
1 de-eo in haec verba : Non est 4. 2 reverssus 1. 3 quicumque 2. 3. 4 sacerdos 2. 3. "Quodcumque...
excelsorum deest4. 6domnusl. 7deesf2.4. 8 deesl4. 9 accipiunt 4. 10sunt sicut a. 2.4. " sidomeslici
1. 12huiusmodi 2. 4. 13et2. 4. 14imponere4. 1Bin c. deest4. 16cogunt4. " deeslt. 4. I8 deest4.
"dees(2-4. 2°autem2. 4. 21deest 4. ^deesti. 23deest2-4. 24proiiciunt 2. 3.
proiecit 4. 25d.'e.
deest 3. 20 2-4. 27 tribuatur 2-4. 28 29
papae 2.8B credere 3. 4. 30
81plerum 1.praecipit
a*négligentes 2-4. 83et illud 4. 34gregorii aliqul sint 4.
r. suis et 2-4. hlutarium 2. lotharium 3. 4. hludha-
rium 5. 86manus patris sui s. 2-4. 6. 37 et ob hoc c. f. 4. 88 et ex 4. 8Sexortationem 1. 40patrahelem
~
3. palruum 4. 41habebalque 4. 42Habebat. . . inde deest 1. 4Sdeest 4. 44et pervenit 2. 4. 4Bda-
villonis 2. i6deesti. 47deest4. 4Set sese repraesentabant deest2-4. 49 et c. sunt deesl1. B0et inde 4.
sl aquis 2-4. ï! seduclione 4. B3lapsi2. 4. c4utraque parte 2-4. BBatque 2-4. B6longobardorum 1.
3.4. "'ansselmus 2. B8lhedulful-1. thiedolphus 3. B9wolvodus 4. M et w. c. et th. aurelianensis 2-4.
61est 4. 6Sexoftatoresl. 63eggilheum 2.5. egitteum 4. 64reginardum 2. reinhardum 4. 6B et r.
deest3. 06hârdardi 2. hardrati 5. 4. 6Jdeest4. 6Seum 4. C9multo tempore 2. 4. 70 deest 4. ,l de-
bilitatem 2. 5. 5. crudelitaiem 1.4. 7Sfacere 5.
. NOTJE, .'
a Id est, m regibus et principibus ; cum hic Ger- * Id est, patruum.
manicum bei significat. - •
417 YITA LUDOYICIIMPERATORIS 418
pauperibus propter purgationem animae suae. A 50. Poslea (823) niisit legatos suos, Adalungum
24. Eodem tempore iussit fratres suos tohsurare S venerabilem abbatem et presbyterum, et Hunfridum
3
Druogonem 2, Hug et Theodorieum 4, discordiam qui erat dux super Redicam 37t partibus 38Romae,
ad miligandam, et liberalibus disciplinis iussit propter quandam insolentiam quam Romanus 39po-
instrui B, quos postmodum honorifice constituit, pulus super Romanum pontificem Pascalem 40dixit,
Druogoni 6episcopatum dédit, etHugoni coenobia7, inputantes ei, quod nonnullorum homicida fuisset.
monasteria 8. Qui supradiclus pontifex cum iuramento purificavit
25. Tune perrexit domnus imperator partibus ' se in Lateranensi patriarchio coram supradictis lega-
Britaniae 10 cum exercitu, et ibi Murcoman- tis et populo Romano, cum episcopis 34, el presbyte-
nus " a dux eorum interfectus est, et omnem terram ris et diaconibus quinque (824). Illis missis abeunti-
illam suae ditioni subegil. Inde regrediens invenit bus, stalim supradiclus papa obiit, cuius funu'sRo-
Irmingardam reginam febricilaniem, quae non post manus populus in aecclesia beati Pétri apostoli hu-
mulios dies obiit 12 in pace.. ] mari noluit, antequam Eugenius papa post eum
26. Sequenti vero anno (819) accepit filiam successit, et ipse iussit sepelire corpus eius in loco
Hwelfi ia ducis sui 14, qui erat de nobilissima pro- quem ipse vivus conslruxerat.
genie 1BBawariorum ", et nomen virginis Iudith, B 31. Anno sequenti imperator perrexit alia vice in
quae erat ex parte matris, cuius nomen Eigilwi ", - Brittaniam 4t, et omnem terram illam magna plaga
nobilissimi generis Saxonici, eamque reginam con- vastavil propter infidelitalem eorum.
stituit. Erat enim pulchra valde. Eodem anno Ingi- 32. Alio anno (825) erat Aquis 4a palatio cum
lenheim 18in 19villa regia générale placilum suum magno exercitu, et ibi venerunt legati Bulgaro-
inibi. 20 habuit. rum 43portantes 44 dona : quos bénigne suscipiens,
27. Sequenti anno (820) exercitum suum mi- dimisit ire ad propria.
sit 21adversus orientales Sclavos, quorum dux nomi- 53. Sequenti vero anno (826) erat in palatio re-
nabatur Liduit 22, quem in fuga 23 verterunt et ler- gio 4BIngilenhehn 4%et îbi ad eum venit Heriolt 47de
ram illam vastaverunt 24.Inde regredientes venerunt Danais 48, quem domnus imperator elevavit de
domum. sacro 49fonte baptismatis, et uxorem eiusB0 elevavit
28. Sequenti anno (821) habuit placilum suoem de fonte domna Iudith auguste. Tune domnus impe-
M
générale, et ibi Hlutharius, filius suus primogenitus rator magnam partem Fresonum dédit ei, et hono-
ex regina SB,suscepit 26in coniugium filiam Hugi 27 rificis donis ornavit eum, et cum legalis suis dimisit
comitis, qui erat de stirpe euîusdam ducis nomine eum ire cum BSpace.
Etih 28, qui erat limidus super omnes homines. Sic 'C 34. Alio anno (827) direxit exercitum suum B3ob-
enim cecinerunt ei domestici sui, ut aliquando per viam Sarracenis. ,Sequenti B4anno (828) perrexit de
dem foris sepe 2S ponere ausus non fuisset. Iam Ingilenheim, postBBgénérale placitum suum perve-
tune imminebat ei infidelitas, quam per suggestio- nit ad Commarciacum B6c.
nem supradicli soceri 30 sui et aliorum iniquorum 35. Alio anno (829) venit Wormatiam, ubi etS 7 Ka-
multorum oslendit in patrem 31.Inde 32 regrediens rolo filio5S suo, qui erat ex Iudith auguste natus,
Hlutharius venit Yvormaciamcum uxore. terram AlaraannicamB9, et Redicam 60d, et partem
29. Sequenti anno (822) habuit générale placitum aliquam Burgundiae, coram filiis suis Hlulhario et
suum Altiniaco 33 palaiio. Inde direxit filium suum aequivoco suo 61 tradidit; et illi inde 6a indignati
Hlulharium cum coniuge Irmingarda 34 in Ilaliam. sunt 63una cum Pippino germano eorum.
Domnus vero imperator perrexit inde 3B,venit Fran- 36. Alio vero anno (830) perrexit domnus impe-
chonovurt 36,ibique nalalem Domini celebravit. rator de Aquisgrani palatio, pervenit 64 ad Compen-
YARIANTESLECTIONES,
1 tonsuran 2-4. -adrogonem 4. a hugonem 2-4. 4 theodricum 1. tneooericum Â. * instruit .1-
6 drogoni 5. 4. 7 cenobialia 3. 4. 8 multa 2. 9 in partes 4. 10 brittanniae 2-4. brittaniae 3. " mur-
mannus4. la requievit 2. 13buuelmi 1. welfi 4. 14deest 4. 18stirpe 4. 16baioariorum 2. 3. bava-
rorum4. " c. n. eigilwi deest 2. 3. 4. 5. 18-ingilheim 1. ' inguleheim 2. ingulenheim 4. 19deest 4-
!".deest 2-4. 2721 transmisit 3.4. 2,2 liudewit 3. 23fugam 2-4. 24et t. i. v. deest 1. 3Bex r. deest 3.
26 deesl 1. hûgonis 3. 4. a8 edic 2. edig 5. edith 4, edit 5. 29 sepem 4. deest 2. 80soceris sui 1. 3.
31pâtre 2-4. sa inde . . . uxore deest 5. 33attinaco 1. 34irmingar 2. irmingardam italiam 1. ,3B et ve-
nit 2-4. s6 franconovurd|3. franconofard 2. franconofurt. 4. 87reddicam 1. cf. cap. 55. rethiam 4. 38 in
p.* 4. 39 romanorum 2. 4. 40 paschâlem 2-4. 41britanniam 2-4. 4a aquisgrani 2-4. 48 ferentes 4.
, bulgariorum 1. vulgarorum 5. 4Bregio 2. 3. 5. 46 ingilheim 1. inguleheim 2. ingulenheim 4. ita
sdepius. 47eriolth 4. 48 danis 3. 4. _49 deest 4. B0 eius deest 1. B1frisonum 4. 5ain 4. B3deest A.
ci s. vero 2-4. 6B et 4. "6 commerciacum 4. B7deest 1. B8deest 1. B9alamanicam t. alemanhi-
post
cam 2. 60rethicani 4. rheciam 5. 61suo lodewico 4. 62deest i. 63deest 4. 64et pervenit 2.4.
NOT^E.
Aliis Murmannus. D c Commercyii Mosam.
t>Rhaeliam sive ducatum Curiensem. Cf. Egin- d Rhaeliam Curiensem,
hardi Annales.
^4l9 THEGÂNÏCHÔREPIÎSCOPÏTREVIRENSIS I Wo
'dinin, ibique vëmt olivîam 'éi Pippinus filiuséius A ibi residens, iisqùbdum patér éius Mâgont'iâm29v&-
eum "màgriàtis 1 p'rimîs patris sui; Hilduvino 2 aV- iiieiis, et coadhnato exercitu sfecùtùs'est eùhi. Fiïius
«hicàjiellâiïb 3, et less'e Ambianënsî 4 episcopo, vero bips supradiclus revertens domum, et 3°éxpe-
Hug B 'et Mâlfriuo e, Élisa'char 7 abbate, Golë- ctavit âdveutùm patris, et voluil se defendere. Paler
ft'iïïè %,et mullis aîii's perfidis, el Vdluerùni dom- vero 31veniëns, iussit eum vehii-e ad se; quem beiiî-
-îùm imperatorem de regno expëllere; qùodprbhi- giié suscipibns; ïiâbuerunt colloquiùm pàcifieum; et
tofiit"dilectusaequivocus filius éius. Supradicli impii non postmullos dies cum 32magno amoreUivisëfûht
Obiciéntes ei multa cbnii'ârîà, 'quod înlpium est fa'rî se. Filius dôuii ISiebat, el jiater revei'sùs est in
Tel credi 9. Dixeriïnl Hi'dilh reginam violàïàm éisé Francîàm.
a 10quodato duce BerBÎràrdo a, qui eral dé s'tîr'pé 4 J. Cum ergd vênlt M pâîdlîuni Francûonovùrf,
r"ëgali,etdbmni impbraforià ex sâ'cro fonte baptîSma- ibi obviam ei venit Hlu'tharips nlius 'eius, poltalâhs
tis filius, menlientbs émùïâ; sùseipléhtes regiiîam patrem, ul semeiipsùm {lû'rnîcàrelic8issel, q'ùpdiiec
Iudith, èamque vi vëlàriies et in méiiasteïiuhi niit- per voluntatem eius, nec per exhortaiioneni eius ïra-
ténteS, et fratres eîu'sCIiu'dhfàdûrii"'et Ruodbltum é ierùlîani mblbstiam 8a patîïféclssel : et quam ^ve-
lopdentes el in monast'éiîb iE hntlëhl'esi 4. rum lioe sit3S, nonnullis esl cognilum. '
1 l37.
îpso ëbûémquè ib âïmb përveliit dbmiiùs ïm- B 41. Intérim qiid réx ibidéîn 3Gmanenât, âuditum
jjgràter ad MWlmaguîi ^"castfùm, quod sitûin est, quod Pippinus filius éius 37commoiîpnem pâtri
est " super fluviuni qttoà 'di'citùr Wàlùm *18: "etïnul- facëré v'oMïsset. "Qui coîibii'è perrexit LiniodiÈim3»
tîlùdo ho'mîrium éx omnibus règ'nis 'suis venit "ad civîtatem PByianiëius 39, iussit 40 iré filium Cuni
éùm,'îritér lqûos vénérai)! 'supradicli advérsârii eîus, ùxbre et lib'èrls in Frân'cidiii'. In pïiniis âudieris imi
ël sùp'èrâverat '9 eos domnus imperator, et dîvi- perium patris, incipiebal ire usque ad-Tiibdtuaduni4i
sit 20,eos atque commendavit *>". Èi Hlùtiiairas filius palaliùhi; indë ïéverletts perrexit in Aquila-
éiùs Cum iuramento iidelitalëni proînisit, ùt post niam t2 (855) : imperator rade 43 i'bterlehs 44, venit
Bbc 2I îîuiiquâm talîâ cônînii Itère "debuisset. Et ibi Âquis ad 4èsedem suam, ei fuît ibi iioriihultuin tem-
Iéssë iùsfô iùdicib e'pisco'pbrùîh depdsilùs est. Ibi pus. îndë i-égrëdibhs 46, venit ^Vbrinaciam civîta-
fuit àèquivbcùs filius "éius, qui in omnibus làborïbus tem 47 ante sanclum tempus quadragesimae4S.
patris admfor "eiuséxtitif. Inde venit "dbîhnùs inïpè- 42. Post paschâ âudivit, Ut 4Siterum lîiii sui ad
râtôr Aqùis ad sédeni sùâm, et supradicta cohîùx eum venire voïûissënt hbfi pacifiée : qui cbiigrcgà-sit
vênît ibi obviam ê'i, qîïàm libhbrificé suscepit, iûbénte exercitum, B0perrexit obvidm éis usque' in inagrium
Gregorio Romano ponlifice cura âlibruin èpiscopb- câmpiim qui est inter Argërilbriam " et Bàsilâm i 2;
rpm iuste ss iudicio. Q qûî ùsqùe liodié nominatuf Campus-niendibii, ubi 63
38. Sequenti vero àiîno (851) imperator 23în pa- pîÏÏi'imoram' fidelitas extincia estBt. Filii àutern éiui
latio Theodonis èrat cum iiliis suis Hluïnàrïô 'et pbffexéraht obviàni éi cum Gregorio pappà be , Ro-
Hludowico : et ibi supradiclus dux verni 24Bërnnàr- mano^ëi quicquid postûlâbân't, nihil cé éis pater
dùs, et 2B puïificàvit se dé èuprâdictb 26stupro, ebnsèntîens *'. Non post mullos dies venerunt ad
postquam îiùllùs inventas est, qui âusus fuisset cum cblîbqùiùm inip'eràlor et supradiclus ^ poritîfex^ qui
armis slspradictam 2Î ï'ém éi inponere. non diu loqùëîités, honoravit ëuin pôiîtifex inprimis
39. Àlib vero apno (832) post pâschâ auditam est, magnis et innumeris donis. £bstqùàni ùtêrqùe rediit
quocl aequivocus filius eius cum eonsilib lllulharii ad tabëfnâ'culum, misit imperator dona régàlia per
voluisset visitare patrem in hostb 28, et venit usque Adâlùngum veneraibilem abbatem atqùè i9 presbyle-
ad monasterium sancti Nàzarii, et modico tempore rùni s'ùpràdlctb pohtifici. Tûnc coùsiliati simt non-
ViRIANTES LECTIONES.
i toa^'flâtiÊus 5. 4: 2 Hldriirity 2. 4. hilduwino 5. ^scribendum archïcappellano pro môre ejus
sëiuli. ^ ^âmMéifeirl 1:., 6 hacgh 6
2. Eugoriè 5; 4: . -msihfriflo'2. 4. 7 Èlisacliar abbilé gbtfefrido
Sêêsti. 8 gbd'efridô'.2. 5. s qùbd i. e;;f. v. credi, Ûeé'st% î. 10deést L /l cuTaradum 2. coun-
fâduSî, 3.. conr>dùm'4 S. la ruddulrara 2. rudolfÙBi-k. 5. I3^mptia's%B*îim2-r5.- 14 niîsernnt 2; 3;
4., ib tehit L j u niùuirn'agun h Jiovîum'
m!ttetrtèS,etë.
' 18 " m'a'ghum 2'. nbvipma'gùni20' 5*.|. ^ q".s":e; â'èeïï
3^ y'aîum ï. 4. wàl 3:, pbstq'ù'am sujiéravit; divisit êos 2. s'ùpeîavil 5'. 4. dimisit 4: 2£post
Eâéc 2. postfïâ'c4. is'ttèé'si 5. . *? âéèsl 4. ik deest l. 2e d'eèstk ^6 de bbieeto 4. « iam
dlctam 4. 2S* iùhôlteSle t. 3'; 4. 29 30 dë'eèt2^4. sed févértëns domum
patrerii mogôntiâm' 2f4. ëxpec-
tâvif 2'. 31 deesf 4; ?2 Êiinigaudio'mà'gffo' âm.ôrë'4. - 33' ôlïàs*mblëètias 4. 34"f/sèd qùo'dl. ab vè-
36 37
fùin; Js|. m'. & 2'... ibi %:4
41 ttéôhtaaduih. eiûs-aliqtta'nï
4a
2-4 ff lèmoficâfiij. |9 èî 2-4 f0'ëtïuSsit 2. îussiteù'el.
2. ihéotwa'aum 4. et ifflip,.4. 43deesl i, 44 re'diën's I. 4Bad a^ûîs. 46'
egrédiénl
3r dîgrëtfiehs 4 tJéesli, \s q'tfà^ragesihiaiëi. \9 SiMk ™ éï g-4 B1
62 l3 «* i., perrëîit argèntafiani
"6 2L.4
argenioratuiif b7 5: baSileam4 eo qùod îbï-4. gît 4. "papa 2.'5. fbnlàntf pontifice4. nîliil
erat eis 3. 4. consensit 2. BSiamdiclus 4. °9 deest 3. et 4. I
NOTJ3.
a Filio S. Willehelmi. ducis "et monâclîi Gello- h ïd est, custodiendos distribmt.
D
nensis. BOUODET.
421- ,- -YIT-A-iUDOYIGIIMPERATORIS. - m
nulli>ut-imperatoremderelinquerenl,etad filios eius A a solio patrum suorum. Crudelis, cur non intellexisti
1 qui eum antea offende- praecepta Dominica 34 h : Non est servus supra
pervenirent, inprimis
bant 2 ; eaeterisque 3 sequentibus, quadam nocte dominum 3B. Quamobrem coritempsisii praecepta
pars maxima dimisit eum, et tenloria eorum relin- apostolica 36illius, qui usque 37 ad tertiûrà coélum
b
quentes 4, pervenerunl ad filios. In crastinum ali- raplus eral, ut inter angelos disceret, quid 3Shomi-
*° fc
qui qui remanserant, venerunt ad -imperatorem, nibus imperaret3S ? Ille sic praecîpit dicens :
quibus praecepitdicens; Ile, ait, -ad filios meos. NohG Omnibus potestatibus sublimibribus subiëcîi èstbte.
ut ullus propter me vitam aut membra dimillah Al Non esl enim 4i polestas nisi a Domino 4S.Et iterum
illi infusi lacrimis recedebanl ab eo. Iam tune sepa- alius 43 dicit d : Deum timete, regem honorificate.
ralam habebanl uxorem suam 7 ab eo, cum iura- Servi subditi estote in ômhi timbré abminïs 4%-, non
mento confirmantess, ut nec ad mortem nec ad tantum bonis et'tRodestis, sèd eliam discoiis : haec 4e
debilitationem 9 eam habere desiderarent. <Jui 10sta- est enim gratia. Tû vero Deum non timuîsti, iiëc re-
tim miserunt partibus Italiae in eivitatem Tarlu- gem honorasti. Si unusquisque gratiam Dei adipisci
nam ", ibi eam hahentes. Non multo tempore postea poterît talia J'aciendo, prpîeclo ïram Dei hâbpbit ta-
susceperunt 12patrem, etduxerunt eum cum illisla, li a conlempnendo. Crudelis, quis coiisiliàrïùs liras
quod 14facte I5, diviseront se ibi ; Pippinus perrexit g fuit, aul ductora tuus? Nonne ille, qui 'est réx super
in Aquilaniam,-Hludowieus in Bawariam. omnes filios superliiae? qui dicèbât 47T)eb 4'8 creato-
43. Hlutharius -"vero duxil-secum patrem ad ri suo e : Haec omnia tibi dabo, si prociàens adora-
Gompendium palatiunij et ibi valde " adflîxit eum beris me''* {ï O Domine Iesu Chrisïe B0, ubi erat
cum episcopis et céleris nonnullis. Iusserunt eum, angélus tuus '; qui omnia piimogenita Âegypti "una
ntiB in monasterium iret 19, et ibi fuisset 20omnibus nocle facile BI delevil ? et ille qui in caslris Àssy-
diebus 2I vitae suae. ^Juod ille rennuens, non con- riof um sub Semîacherib, rege iniquo, nocte una *2
sensit voluntati 22eorum. Omnes enim 23episcopi centam octuaginta quinque miîia perfidorum extin-
molesti fuerunt ei, et maxime hi, qui 24 ex vilissi- xit, testante s Esaia prophète ? Aut ille qui Herodëm
ma2B servili conditione honorâtes Iiabebatj cum his iuniorem B3concionantem H percussit, ùt ib statim
qui ex barbaris nationibus ad hoc fosligiuni perducti scatere coepit vermibus? Et ta, terra, ;qua~eeum
5unt. sustalistibe h illo in tempore, quare non aperuisti
44. Elegerunt tune unum impudicum et crudelis- os tuum, ut devorares eum, sicut iam olim fecisli
simum, qui dicebalur Ebo 26,Bemensis épiscopus, Dathan et Àbiron ? Tu non Intellexisti triformem le-
• 57
qui erat ex originalium servorum stirpe, ut eum in- gem tuam quae dicit i Cibaria et virga et bonus J
maniter adflixisset cum confinctionibus caeterorum. G asino, panis et disciplina et opus servo. Tibi vatici-
Inaudita locnli sunt, înaudita fecerunt, coltidie m- navit Zacharias prophète, dicens BSk j Non vivas,
properanles ei. Abstalerunt ei gladium a 27 femore quia mendacium locutuS es in nomine Demini-Deàs
suo, iudieio servorum suorum induenles eum cilicio. manifestavit malitiam tuam, et eonservavit bS illi
Tune irapletum 28 epilogium 29Hieremiae prophetae regnum et gloriam-suam. Propter 60cupiditatem et
dieentis : Servi dominati sunt nostri a. O qualem mendatium magna te 61 impietate perdidisti. Cor-
remunerationem reddidisti ei ! Fecit 30te Iiberum, rue mine in obprobrium omnibus diebus vitae tuae.
non nobilem, quod impossibile est 31. Post liberta- Per praecipilia 62 eupiditalis et falsitatis 63crescat
tem vestivit 3a te purpura et pallio ;a 3 tu eum in- ignominia tua de die in diem, sicut 64numerus par-
juriât! cilicio. Ille te periraxit inmerilum ad culmen vus per artem arilhmeticam surgit in maximum.
pontificale; tu eum falso iudieio voluisti expellere a Crudelis,- adhuc imperfectum est- Gaaonicum iudi-
VARÎANTES LEdTÏÔNESf.
iii qui 2-4. s ofienderant 4. 3 ceteris 2-4. 4 derelinquentes-4 b c. vero a. 4. 8 deest 2. 4.
7 iam t. s. h. u. suam deest 1. s confifmans 4 9"dêbil'ilâtêin 2—4. 10 quam 2—4. " darlonam
4. 12habentes n^m. t, Poslea 1. habentes. Non post mirliôs diês"susceperunt 3. i3 duxeruiît secum 2. 3.
14 quo 5. 4. ,s factam 2. 16Mutharus 1. 1! valde deest i. 18i. enim euin ire in 4. hïsserant enim
ut 3. 1Sdeest264.. 20 esse 4.- sl deest 1. 22voluptati i. 'n in!hac voce desinit codex 2v a4 quOs 3. "4.
26 deest 4.- hebo 4.- 27 de 3.4. 28i. est 3. 29epllongium 1.- epylogrum 3. ëlogîum 4v ao_feci le 1.
31esl post liberlatem. Vestivit 4. 32 vestivi te 1'. 33 bl tu 4.- 3t domini 4- 3Bd.-suûm 3'. 4. 36apo-
stolice 1. v deest l. 38 quod hominibus ille sic praec'fperët. Omnibus-i. 39impafaret 3. 40i.-enimgjc
praecepit : omnibus 5. 41deest 4. 42 deo 3. 4. 43 aGbï 5'.- 44 deêst 4. 4Bhoc 4. 46aut d".t. deest 3.
49adôraveris 3. 4.- Mdeest 4 " deest 4.- B2n. u. deest 4.- B3iuvenem 4.
47dicetl. 48deesf5. 4.
84concinantem 1. 65 et 3. i. B6sustinuisti 3. 4-. B7bonus coïr. onus 1.- oiius 3Ï 4. B8deest &.- B9con-
seeravit lr *° Propter.., surgit in nias-imam hoecomnia desuht in codice 4 61magne aie L 62prae-
cîpia 4 63et f. deest 1. 64sic 2.
NOTJ5.-
* Thren. v, 8. D tanlur.
* Matth. x,',24. - s Isa. xxxvn, 36.
c Rom. XIIÎ,1. i Eadem certe signiûcatione ac Sustitmislw
d I Petr. H, 17. i Eccli. x&x-Hi-,-25;-
e Mallh. iv, 9. i Id est, onus.
f Id est, adôraveris ; v et b invicem commu- t Zach. xiiî-, .5.
423 THEGANI CH0REP1SC0PI TREVIRENSIS. m
cium tuum. Necesse esl enim, ut perlëclum fiât iudi- j i adversarii erant patris sui iniuste; quos autem Hlu-
cium ad maiorem ignominiam tuam. Patres tui dowieus habebat secum, fidèles erant patri suo ac
erant ' pastores caprarum, non consiliarii princi- sibi. Inde revertens Hlutharius venit Aquis pala-
28
pum. Tu cum ceterorum iudieio Iesse a2 sacerdotio tium, celebravitque natalem Domini adhuc'clauso
deposuisti ; nunc iterum revocasti eum in gradum pâtre.
prislinum. Aut lune,4 aut nunc falsum iudicium 47. Post sanctum diem epiplianiae (834) iterum
exhibuisti ; imitator eius fuisti, de quo poeta in li- Hludowieus misit legatos suos ad patrem, Grimal-
bro sexto. Aeneidos B canita : dum 29venerabilem abbatem c alque presbyterum 30
Infelix Theseus, FlegiasqueBmiserrimusomnes et Gebaardum 31nobilissimum atque fidelissimum a2
Ammonet6, el magna leslalur voce per umbras:, . ducem. Qui venientes Aquis, consensit eis Hlutha-
Discile iustiliammoniiiet non tempnere Divos.
Vendidit.h ic auro patriam, clomînumquepotenlem rius, ut vidèrent patrem cum insidiaioribus, quorum
Iriposuit,flxiLleges pretioatque reflxil. unus vocabatur Othogarius 38épiscopus a, aller vero
7 34perfidus. Venientes legati ad conspe-
Quid possum tibi amplius dicere? Nisi linguam Righordus
habuissem ferream et labia 8 aenea, omnes nequi- ctum principis, 3Bhumililer prosternentes se pedi-
lias tuas explanare 9 nec enumerare potuissem. bus eius S6. Posthac 87salutaverunt eum ab aequivo-
Sedsi aliquis fuisset, quil 0 poelico carminé omnia" 1* co filio suo. Secrète vero verba 38noluerunt ei in-
facinora tua rimari voluisset, forsitan Smirna- dicare propter insidiatores praesentes, sed aliquo
mum IS vatem, vetastum Homerum, Mincianum- motu signorum fecerunl eum intelligi 39,ut 40aequi-
41 4a consentire noluisset 4Ssuppli-
que i3 Maronem cum Ovidio superare potuisset. Sed vocus eius hoc
temptatio piissimi principis, quam perlulit a ne- cium patris.
quissimis, nihil ob aliud fuisse créditai-, nisi ut pro- 48. Illis missis abeuntibus, stalim Hlutharius
baretur eius bonitas, sicut et patienlîa beati lob. compellens 44patrem, ut cum eo 4Biret iterum 46ad
Sed magna discrepalio i4 erat inter 1Bperseculori- Compendium, qui consentiens filio perrexit cum eo.
bus utriusque. Qui beato 16 lob insullabant, reges Hoc'audiens aequivocus filius eius 47, coodunata
fuisse leguntur in libro beati Tobiae " : qui istam mullitudine secutus est eos; qui cum non longe
vero maxime 18 adfligebant, légales servi eius fue- esset 48 ab eis, Hlutharius dimisit patrem, et re-
runt 19ac patrum suorum. cessit ab eo cum consiliariis suis impiis. Aequivo-
45. De Compendio postea duxerunt piissimum cus 4S vero filius eius pervenit ad eum, et honori-
principem ad Aquisgrani palalium. Hoc audiens fice i0 suscepit eum, etreduxit iterum ad Aquis ad
20
aequivocus eius filius, recessit a Bawaria magno ^J sedem suam, et Deo iubente restituif eum in regnum
dolore compulsus ob iniuriam patris. Qui veniens ad et in B1locum suum. Et ibi pariterB 2 sanctum pascha
palatium Franchonovurt, slalim inde 21direxit lega- Domini celebraverunt. bEHoc audiens Ebo bi, statim
tos suos Gozbaldum abbatem h et presbyterum 22et fugam iniil ; quiBScomprehensus, coaclus perductus
Morhardum palatinum comitem, poslùlans et impe- est ad praesentiam principis B6, qui commendavît
rans, ut erga patrem humaniorem exhibére 23sen- 'eum ad custodiendum B7. . •
tentiam. Quod frater eius 24Hlutharius bénigne non Eodem anno, qui est annus regni eius 21, opnibus
2t reversi sunt,
suseeperat 2B. Postquam illi legali .indulgentiam praestilil; qui eum coacli relinque-
stalim alios destinavit ad patrem, qui prohibiti sunt runt' 8. Et hoc non Ml B9ei el 60 honerosum 61vel
ne eum vidèrent. 62grave, qui est piissimus imperalorum,
quod an-
46. "Postea perrexit Hlutharius de Aquisgrani pa- tea 63pepercit 64inimicis suis, implens illud6Bevan-
latio, S7 pervenit Magontiam, ubi obviam venit ei gelicum praeceptum,' quo dictum 66est e : Dimittite,
frater, et colloquiuminaequale habuerant ibi propter et dimittelur vobis. Praemium bonum et magnum
hoc, quia omnes quos Hlutharius habebat secum, praeparat ei 67, qui hoc praeceptum constiiuit 68 f :
VARIANTES LECTIONES
1 fuerunt 4. s r. eum deest 1. 3 immitator 1. 4 aeneidorum 4 " feguastrae 5. &.-
6 admonet 3. 7 dicere. Nam si 3. 4. 8 labra 4. 8 explicare 5. 4. " f. qui deest 3.«egrasque
" deest
4. 12 smirmanum i. 5. smyrnaeum 4. 13 minciarumque 1. ** discretio 5. 4. JS,in 5. 4. le
beatam 3. " thobiae 4. in I. b, tobiae deest5. ls deesl 4. 1Serant 4. 20 baioria 3. 21 deest 51. 2! et
deesf 3. 4. 23exhiberel 3. 4. 2i suus 5. 2Bsuscepit 5. 4. 2b deest 5. 27 et pervenit 3. 4. s8 c. ibi
E.. 4. 29 grimoldum 3. 4. ao atque p. deest 5. 3I gebahardum 5. gebehardum 4. 3a a. f. deest 1. a3
otgarus 5. 4. 3i richardus 5. 4. 3Bet humiliter 3. 4. 36 suis 3. 4. 37deest 4. 38 deest 4. a9 intelli-
gere 444. 40quod4. 41 aequivocus filius eius 6. 42hoc essentire voluisset 1. 43noluisset scilicet s. p.
4. compulil 4. 4beo veniret ad 4. 46deest3. 47audiens lodewicus 4. . 48âbesset ab 4. 49lodewicus
A. B0honesle suscepit et 4. . B1deest i. bi simul 4. t3 celebrarunt 4. B4hebo 4. *e iniil sed c. 4. S6
imperatoris 3. B7Deo gratias 3. B8reliquerunt 3. 4. S9non sit ei 1. . 60 deest3. 4., - 61 ornerosura 3. 4.
deest. 6aneeWratislav. 63antea 1. 64praecepit 1. ' m deest Z. 4. 66quod dictum 1. 67 ei deus 4.
68 implet 3. i
|
NOm
a Vers 617-624 D d Sioguntiensis
h Altahoe inferioris, el archicappellanura. U. Ec- e Luc. vi,»37.
tardi Franc. Orient, n, 246. f Hebr. xn, 6.
s Weissemhurgensem. Eccard. 1. c. n, 198.
425 ^ VITA LUDOVICIIMP. 426
Quem enim diligit Dominas l corripit; flagellât au- G ( ut averteret se a via sua prava, ut 3a intellegeret
tem 2 omnem filium quem recipil; et qui sponte quam dislriclum iudicium esset Dominum 33 con-
correptiones Domini 3 non suscipil, filius eius fieri lempnere in praeceptis suis. Dicit enim Deus inter
non poterit 4. alia praecepta e : Honora patrem el matrem, et :
50. Sed summopere praecavendum b est, ne am- Qui maledixerit 84 patri vel matri, morte moriatur.
plius fiât, ul servi sint consiliarii sui; quia si pos- Hoc praeceptum non per prophètes mandavit neque
sunt, hoc maxime conslruunt, ut nobiles oppri- per apostates, sed ipse Deus scribendo observare
mant, et eos a cum vilissima propinquitate eorum praecepit, et quam grave sit hoc praetermittere.
exaltare stadeant. Hoc non condecet sanctae digni- in libro Deuleronomio 36 f postmodum ostendit di-
tati suae 6, hoc raro contigerat temporibus sanctae cens : Si genuerit homo filium contumacem et proter-
memoriae genitoris sui, ut aliquis de talibus ad ho- vum, qui non audiat patris aul matris imperium, et
norem conscendit. Hune maxima disciplina perdo- coercilus oboedire contempseril, adpraehendent eum,
cuit 7, ne superbire inciperet. Hoc exemplum nunc et ducent ad seniores civitatis illius et ad portam
exercere maximum 8 opus est. Quando in templa- iudicii, dicenlque ad eos : Filius isle noster proter-
tione sua 8 erat mitissimus principum, hi 10 taies vus et contumax est, monila nostra audire lemnil u,
tara molesli ei fuerunt, qui eis inmeritis omnem -g ] commessationibusvacat et luxuriae atque conviviis37:
beuignitatem exhibuit ll. Quid subieclis faciant, lapidibus eum obruet populus civilutis, el morietur,
nulli inlerrogandum 12opus est. -uta8 auferatis 39 malum de medio vestri. Et 40uni-
54 Postquam praevaluit imperator, misit fidèles versus Israël audiens pertimescat 41.
legatos suos partibus Italiae, ut reducerenteoniugem 54. Postquam Hlutharius locutus fuisset cum su-
suam saepe mendaciis la afllictam. Qui venientes pradiclis missis, legalionem eorum grave 4S ac
susceperunt eam honorifice, et perduxerunt eam dure 43 suscepit, et minas eis promisit, quod adhuc
cum iocunditale et laetitia ad praesentiam principis, non est impletum, neque postmodum fiet 4t. Illi re-
qui erat lune temporis in 14Aquisgrani palatio. vertentes 4Bab eo, venerunt ad imperatorem, nun-
52. Hlutharius vero residens in civitate Cavillo- tianles ei omnia quae audierant 46. Inde pater eius
num IB, ubi 16 multa mala commiserat, expoliando ingemiscens, congregavitmultitudinem copiosam, et
aecclesias Dei, fidèles patris sui, ubieumque eos " perrexit post eum ubi audierat eum esse. Venerunt
comprehendere potuerat, praeter legatos tantum, filii eius obviam ei, Pippinus ab occidente et aequi-
martires 18 exibuit. Insuper et sanclimonialis 19 fe- vocus eius 47 ab oriente 48, uterque cum magna
minam, quae erat soror ducis Bernhardi, noinine mullitudine ad obsequium patris. Cumque propera-
Gerbirch 20, iussit in vase vinalico claudere, et proi- G * rem 49 Aurelianensium civitatiso, ubi erat Hlutha-
cere in fiumen Ararim, de quo poeta canit b : rius prope cum seductoribus suis impiis, de quibus
Aut ÀrarimParthus al bibet 22aut GermaniaTygrim23. superius mentio facta est, noluit quiescere " exhor-
Ibi eam diu affligens, quousque extinxit eam 24 indi- ta tionibus patris; sed quadam nocte elongavit se ab
cio coniugum impiorum consiliariorum eius ">, im- eo quasi fugiendo. Tune imperator misit legatos suos
plens psalmodicam prophetiam 26 °. Cum sancto post illum -% Badaradum bsepiscopum Saxonicum sj,
sanctus eris, el cum perverso perversus 27. et Gerhardum b4nobilissimum ac fidelissimum bBdu-
55. Post hoc misit legatos suos imperator ac il- cem, et Berengarium sapientem, propinquum suum.
lum 28, Marachwardum 29venerabilem 36 abbatem a, Qui venientes ad eum, statim supradictus B6épisco-
cum ceteris fidelibus suis, cum epistolis exhorta- pus praecepitBï ei cum edictu BSomnipotentis Dei
toriis, quibus ammonuit eum inprimis ut recorda- sanclorumqpe omnium eius b9, ut se 60 alienaret a
tus fuisset 31omnipotentis Dei et mandatorum eius, socielate impiorum seductorum eius, ut licuisset
VARIANTES LECTIONES,
1 deest 4. 2 et flagellât o. 4. a eius 4. 4 3.4. B cavendum 4. 6 quando hoc 5.
7 conscenderet ; quin eum maxima cum potest quoniam
hoc 4. disciplina ne 3—4. 8 deest 4. s deest
10 " 12 regebat
A. si A. exhibuit 5.4. interrogare 4. la mendiciis i. 14 deest 5. A. ,b cabilionum A.
16 ibi 3. " deest 5. 4. 1S t. in deest 19sanctimonialem 3. 4. 20
22 5. gerbire 15. gerberg 5. 2i pardus
Pith. parlus Ghesn. bibat Pilh. Chesn. 2a 3. 4. 24 deest 3. 2bvoces quousque, eam, coniu-
26 tigriin
gum, eius désuni4. psalmiotam 3. 27perverteris 3. 4. a8 ad lotharium 4. 29 marcuardum 3. marc-
wardum4. 30deest'h. 31recordaretur A. 32 et 3. 4. 33 deum 4. 34maledicit 3. 4. 3Bdeuleronomii 4.
86 conlemnit 5. 4. 37convivio 4. 3Set3. a9auferetis 3. auferatur 4. 40 Et...
41perlimescel 5. 42 43 44 pertimescat deest A.
graviter 4. ac d. deesl 5. quae non sunt factae 1.
4bredeuntes A. 46audierant et viderant 5. viderant et audiverant4. impletae neque postmodum
47 et lodewicus 3. 48 et a. a.
oriente deest 1 49appropinquarent ad a.. 4. 60 civilatem 3. A. B1 acquiescere 3. A. B2eum 5. 4.c. *3
baradadum 5. 4. baduradum 6. 64gebehardum 3. A. SBac f. deest 3. 4. B6iam dictas 4. b7praecipil
4. B8edicto 4. B9et sanctorum eius A. 68deest 3. 4.
.NOT^E. <
a Id est, se. D * Exod. xx, 12, xxi, 17.
t Virgilii Ed. i, 63. »'xxi, 18-21.
c Psaira. xvm, 27. s Paderbornensein.
a Prumiensem.
PATHOL. GVL , 14.
m THEGANI CH0REPISCOP1 TREVIRENSIS VITA LUDOVIC!1MP. 428
fidèles * imperatoris dstêndere, si voluhlas Dei A plane dimissus est. Quod adhuc omnino emendare
esset-, ut diseordià eorum permaneret, an non 2. opus est, quia melior 83estS 4 iustum iudicium san-
Post Iegatioriem episeopi supra nominâti 3 duces ctorum patrum exercere in eb, quam faisant piela-
protulerunt quod eis imperatum fuerat. Quos statim tem sub oblenlu religionis demonslrare .
rogavit ad modicum tempus egredi foras, et statim 4 57. Ipso eodemque 3B anno perrexit imperator
iterum 8 rèvoeavit, deprécans eos, ut ei consilium parlibùs 36Lugdunensitiîn, ubi obviam Ci venerunt
dédissent 6 de Omnibus actis 7 suis. At illi in- filii sùi Pippinus èl aequivocus filius eius — qui
slruxèrunt èum, ut veniret ad misericordiam 8 pa- adhuc imilator 87filiorum esl suprascriplorum c —
tris cum ceteris sedùctoribus 8, promitlenles pa- qui nalum a8iuniores fuerunt 39.Ibi sedebat impera-
^
cem. Et ille cum eis Jo promisit venire. înaeregre- tor cum filiis suis, quousque 40"Iegati 41 in Italiam
dientes " Iegati venerunt ad principem, nunliantes venerunt 42 ad Hlutharium, et inde revertenter per-
ei quae geste erant 12. venerunt ad etim 43.Inde reversus est imperator 44,
55. Post eos 1S venit Hlutharius ubi erat impera- venit Aquis ad sedem"suam : et Pippinus revenus
tor, pater eius, sedens in p&pilionesuo, quod » erat est in Aquitanidnij et aequivocus imperatoris perre-
extensùm 14in altum valde in campo magno, ubi xit partibus4B Austriae 4e.
eum exercitus omnis conlemplari potuitlb, et filii B 58. Eodem anno ipso iii ilinereobiit Berengarius47,-
eius fidèles steteruht iuxla «ira. Tune veniens Hlu- dux fidelis el sapiens, qùem imperator eunililiis suis
tharius ceeidit ad pedes patris ie, et post éum socef luxit multo tempore: Isle est annus vicesimus se-
eius Hug " timidus. Tune Matfridus IS. et ceteri cùndus 48 4 regni domni Hludôvici piissimi itepera-
omnes qui primi érahl in facinore illo; posiquam tofis, quem conservare et prolegere diu in boG sae-
surrexefunt de lerrâ, confessi Sunt se valde deli- culo dignetur 49féliciter commorantem, et post haec
quisse. Post haec iuravil Hlutharius patri suo fide- discurreutia lempora perdùcerè eoûcédalb 0 ad so-
litatem lB, ut omnibus imperiis suis obedire debuis- cietatem omnium sanctoruin eius illë; qui est bl be-
Sëlso, et ùt irel in Italiam et ibi maneret, el inde nediclus in saecula saecùloruni 62«Amenj
don èxiret nisi per iussionem 21patris. Tune iurave- i
rtint el ceteri. Post haec piissimus princeps indul- In codice bibliothecoe Coesareoe Vindobonensis
gealiam dédit eis, si hoc iuramentum conserva- hoec subjiciuntur:
ient 22. Diinisil eos habere patrimonia el omnia Âimo vero regni sui 25 (836) habuit imperator
quae habebant, praeter quod ipse manu propria colloquium cum fidelibus suis jn praedio regali Théo-
tradidil eis. Divisèrent se ibi, et Hlutharius perrexit dolite mense Maio>Et ibi venerunt legali Hlutbarii
in ïtàliàm Cuîn conseriiaheis suis pessitais 2S, et sta- g a ba partibus Italiae, Walach qui erat abbas, et
tim î>Matfridus, qui erat maximusincentor24omnium Rihhardiis perfidus, et Ebarhardus fidelis cum céle-
illbrum malorum, mbïtuus est et ceteri nonnulli. ris nonnullis» nuncianles eum libenler, venire ad
et
Iii vero qui remaiiseranl, febre correpti sunt. patrem, si pacifiée poluisset. Tune aliqui episeppi
§6. Imperator véro, inde regrediens, venit ad pa- ceteri optimales promiserunt ei fidem cum iura-
lalium Theodouis, et ibi tolàm hiemem peregil. mento, si infirmitas non prohihuisset. Tune prae-
Post natalem Domini altero anno (855) habuit con- nunciavil domnus imperator générale concilium
ventum magnum populorum, el ibi Ebo 2b lurpis- suum YVormaciam civitatem habere, et iussil ut
Simus rusticus venit, quem ibi 2Cepiseopi firmiter Hlutharius ibi oviamBi venisset medianle mense Se-
iiiOvere2* non ausi sunl, liméntes ul2S eorum pro- ptembrio.- Cumque die statuto imperator Worma-
ditor existere debuisset. Et ideo suaserunt eum 29, ciarn deveniret cum magna multitudiue, el filii sui
ut se 80 concrederet sl ministerium sacerdotale mi- Pippinus et Hludowieus Gum exercitu eorum, ibi
nime habere posse; quod et3a ita fecit, et ideo sic iterum venientes legali Hlutbarii, et nunciaverunt
VARIANTES LECTIONES.
1 fidelitatesS. - an no 1. Malice. 3 supradieti. 5. 4. 4 rogavit ad m. t. c. f. et statim deesl ï.
8 deest 4. 6 darent A. 7 actibus 3. 4. 8 praesentiam 5. 4. 9 s. suis 5.4. 10illis 5. A. " revertentes 4.
12 ei quicquid gestum erat 4. 13postea 2. postquam 4. 14qui eral e.ttensus 5. 4. 1Bicontemplabatur4.
16eius 3. 17hugo3. 4. 18maefridus 3. raathfridus 4. 19et ut 5. 4. so_voluisset 1. 21nisi permis-
sione 3. 4. 22servaient 5> 2a deesl 4. 24intenter 1. 2Bhebo4. 26alii 3. 4a4 a7 amovere 5. 4., 28quod
4. 29ei 3. 4. 30sibi 5 4. al ostenderet 4. zi deest Ai 33melhls 3. 4. esset 5. 3BdeestA.^ ^ ad
parles 4. 37milator 1. imitator esl supradictorum qui40natu iuniores erant 6. 38natu5t42 a9pippinus
esl lodewicus qui natu iuniores erant 4. média desunt. quoadusque 4. 41 1. sui in 4. venirent 4.
43et inde r. p. ad eum inde deestA. u el venit 5. 4. 45 aquitaniam; lodewicus p. ,ad partes 4. aquila-
niam el ludowicus perrexit auslrie. B. 40austrae 5. 47berngarius 1. 48XXY. 3. XXIII..4. 49deest 5.4.
60 3. 4. B1est benediclus deus 3. est deus b. 5. 4. ** deest 5.-As bso codex. bksic.
dignetur
a Iterum Germanum âudis; das Zelt âpud ht>s ge- D postea rebellasset, adjecta sunt.
neris neutrius est. d Supra vidimus Theganum ânrios"iinpéfâtoris ab
i Anni 856 autumno. Cf. Ann. Berl., Fuld. et Vi- anno 814 compulare, quare annufe835 vieeèimus
tam Ludoviei. secundus ejus dicatar necesse est.
c Hoecfortasse opère absoluto, cum Ludovicus
429 AGNELLUSi— PROLEGOMENA. 430
Hluthâriùm In i'ébre"bis * ihter'ea valdë lâborâfe, et Allbens; etpostmissarum sollempnia nlrtulit ibi ma-
minime venire potuisse. Eodem anno supradiclus xima dona in auro el argento, el mansit ibi duos
Walah mortuus est ël Céleri nonnulli infidëliùîn. Eo- dies et fetidém fioetës ; et bohoïâvit eum supradictus
dem anno Hetli beatus Treverensis archiepiscopus a, ponlifex eum coniuge et liberis et omni cum familia
divino iussu instinctus, asportavit corpus sancti Ca- sua donis innumeris. Domnus imperator rediit Aquis
storis de loco in quo antea requiescebat, qui voca- ad sedem suam, el ibi totem hiemem permansit.
batur Caradona b ad locum qui vbcà'tuf Cbhflùëhtës, Àhiib vëro &4(857) firaenuneiavit imperator, ut
ubi Mosellain Renum intrat, ad monasterium quod cum omni exercitu voluisset ire Romam cum filiis
ipse supradiclus archiepiscopus a iuiidâniënld_ con- luis et flhidowieô, el slatttîi sediëiones ° in non-
slruxerat, sicùt éi iii visu jirâëcepit sâîictus Mater- îiùïlis îbcis cdntra Dànâds. illi Vêro Danai nave ve-
nus, qui erat tercius Treverensis archiepiscopus. Et nientes ad unam sedictionem, et interfecerunt ibi
in festivitate sancti Martini venit sanctum corpus ad mnumerabilem mulliludinem Chrislianorum ; el ibi
Confluenteseum magno honore; etin crastinum die cecidit Hemminch qui erat ex stirpe Danorum (sic),
Dominicoconseeravit supradictus ponlifex illam ec- dux Christianissimùs, etÈccihardus aliusdux, etmulti
clesiani in àônore saficti Castoris et ômrîitith san- optimales imperatoris ; et aliqui comprehensi sunt el
ctorum ebnlessbram. Et pbst eonsecrâtibnenî-Msèe-' B postea redfempli. Hoc audiens imperators dimisit jler
pit sanctum corpus, et collocavit illud iii ecclesia "quodpraënùneiâtùnî hdbeb'at, et revertéfis aa pïae-
honorifice, sicut dignum erat. Qctavo vero die post dium Gundulfi, cum omni exercitu venit Novioma-
consecraeionem, quod est 14. Kal. Decemb. die 1Do- gum caslrum, quod situm est super fluviumYalvum.
minico, venit domnus imperator tum coniligé et ExpliÉît ûiigo Regum atque Acta.
VARIANTESLECTIONES.
1 In febribus interea?
Nom
" Obiit an. 847. Regino. ë Stationes militum vel pagensium
i>Carden ad Mosellam;in pago olim Megihensi:
iRNO DOMINIDCOCXtn
AGNELLUS <*»
ANDREAS
ABBAS S; MARLÈ AC BLACHERNASET S. BARTHOLOMyEl
RAVENNATIS.
NOTÏTÏA HÎSTORÏGA m AONELLUM*
(ApudFabricium,Bibï.med. et înf. Lat.)
Agnellus, qui et Andréas; abbas S.-Maria?ad Bla- C S. Benedicti cbngregationis Gasinensis, Mutinoe,
chernas et S. BarlholomoeiRavennoe circa anuum 1708, in 4»; et tomo H Scriplorum rerum Italicarum
Ghrisii 842,-scripsit Librum Ponlificâlbra; sive Vitas eruditissimi Mtiratorii, Mediolani 1723, iii-fol.-Con-
episcoporumRavennatium, a sancto Apollinariusque fer Journal des savants 1710( nov., pag. 563; Neven
ad Petroniacum, et, qui ei circa amium 836 sutces- Bucher-Saal; tom.' I; pag. 216 ; Acta eruditorum,
sit i Georgium. Pximus ex codice bibliothecoeEsten- anno 1710, pag.-530, élan; 1724, pag. 49, etc. Vitam
sis edidit, dissertationibusque, observatibnibus et Sancli Àpollinaris exhibent etiam Acte sanctorum,
appendice monumentorum velerùm illuslrafit Bene- tom. Y Jùlii, pag. 550.-
dictus Bacchinus',abbasSvMarioede Lacroma wdinis
431 - AGNELLUSABBAS S. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. i 43Î
AGNELLE QUIET ANDREAS
4BBATIS
S. MAXIM
ADBLACHERNAS
ET S. BARTHOLOMJEI
EAVENNJE
LIBEB PONTIFIGALIS
; SIVE
YÏTM PONTIFICUM RAVENNATUM,
Quas D. BENEDICTUSBACCHINIUS,abbas S. Mariée de Lacroma ordinis S. Benedicti congre-
gationis Cassinensis, ex bibliotlieea Estensi eruit, disserlalionibus et observalionibus,
nec non appendice momimenlorum, illustravit et auxit
Omnia in proesenti editione cum ms. codice Estensi rursus collata, emendatiora et aucta.
( Ex Muratorio,Script.Rer. Ital., tom. IL)
L. A. MURATORII PRJ1FATIO.
Vitas, seu Historiam episcoporum Metensium con- A bis : <L Iste monasterium S, Marioe,quod vocalur ad
scripsit magni nominis vir Paulus Diaconus circiter Blachernas, ad Andream largivit presbyterum, erat-
annum Christi 784, el quanquam primus ille non -. que adhuc puer, » Hoc idem confirmai in Yiia Pelri
fuerit qui ejusmodi genus historiam litleris consi- archiepiscopi decirai septimi scribens : « Dum in
gnai coeperit, attamen Ilalis ingeuiis illius exem- monasterio meo bealoeet semper virginis Marioe,quoe
plum ad paria elucubranda stimuli loco fuisse mihi vocalur-ad Blachernas, residerem. i Quibus ex ver-
persuadée Et quidem paucis annis post mortem bis, uti et ex aliis ejusdem Agnelli discimus, proeter
Pauli natus Agnellus, Ravennalium archiepiseopo- monachos eliam clericos soecularesabbatiis donatos,
rum Vitas sibi conlexendas suscepit, quas iterum aut soeculariumecclesiis monasterii nomen tributam,
prelo in commodumeruditorum subjicimus. De earum fortasse quod olim monachis inservirent; ac propter-
auctore hoec habeto. Agnellus, Andréas quoque ap- ea monachorum in album non esse stalim referen-
pellatus, Ravennas, natus videlur circiter annum dos, qui olim abbatis titulum gerebanl. Tandem au-
Christi 805 ; sunt enim ejus verba in Vite Aureliani : clor est Agnellusnoster in-Vita Sergii, « avmn patris
( Hodie sex gero lustra, duobus insuper annis, et bis sui, J quod in necem Pauli Romani pontificis con-
quinos menses. » Cum vero, ut infra videbimus, af- sensisse crederetur, una cum ;iliquot aliis nobilibus
firmet ille sibi conscriptum fuisse Pontificale anno B Ravennatibus Romam advocatum, « ibique omnes
839, propterea natalem annum illius intelligimus. landiu coarctatos, quousque mortui sunt. J
Ex illustri génère ipsum descendisse satis idem pro- Quo vero potissimum tempore floruerit Agnellus,
dit, cum inter majores suos ex parte proavioeenu- et quo anno hic ei labor fuerit susceptus, ab ipso non
merel Joannicium, célébrera olim scribam impera- uno in loco prodilum est. In Yita sancti Maximiani
toris Constantinopolitani: « Joannicis Agnem genuit, archiepiscopi narrât ille, « quinte decimo anno Pe-
Agnes Andream procreavit.'Ex Andréa Basilius ge- tronacis archiepiscopi, etnostris temporibus,» trans-
nuit Andream presbyterum editorem hujus Pontifi- laterai fuisse corpus ejusdem Maximiani. Cum vero
calis. » Cléricale institutum seculus Agnellus, et in- arca effoderetur, Petronax « dixit decimoPresbytère
ter presbytères cooptatas, ex ecclesiastieis'proven- in ordine sedis suoe nomine Agnellus, qui Andréas
tibus et ipse commoda sensit ; quippe in ea urbe vocabatur (erat autem ille illo tempore artificiorum
abbas S. Bartholomoeifuit, ut ipse testalur in Vita omnium ingeniis plenus) : este hic prope,,proecipe
Ursicini. Monasterio huic proefueral olim Félix ar- artificibus quomodo facere debeant, > etc. Nescio
chiepiscopus Ravennas trigesimus octavus, cujus ipsene Agnellus se ipsum, an alius quisquain nota
tribulationes recensens Agnellus in ejus Vita, hoec addita eum laudarit. Quod si Rubeo acquiescendum
subdit : « Sic et mihi de proedicto monasterio con- ^ est, Petronax anno 817 archiepiscopatu Ravennate
tigit. A Georgio pontificeper pauca annorum curri- est auctus. Saltem hoc illi murais delatum anno 819
cula sine causa privâtes de hoc monasterio fui. » evincere videlur diploma Paschalis papoeeidem indi-
Tum in Vite Martini archiepiscopi quadragesimi ctione 12 concessum, et a Rubeo memoratum, ita ut
quinli alteri monasterio se proefuissescribit his ver- ignorem cur Bacchinius infra laudandus ejus conse-
433 PROLEGOMENA. 434
crationem anno tantum 821 tribuat. Ergo Pelronacis A Ponlificalem ego Agnellus, qui et Andréas, exiguus
annus 15 in annum epochoevulgaris 852 aut 854 sanctoe meoe hujus Ravennatis Ecclesioe presbyter,
cadil, quo Agnellus memoraloe translaiioni interfuil. rogatus et coaclus a fratribus ipsius sedis, composui,
Rursus in Vita sancti Pétri Senioris hoecille scribit : el ubi inveni quid illi certius fecerunt, vestris aspe-
c Nunc pêne anni 38 cum Karolus rex Francorum ctibus allata sunt. Et ubi historiam non inveni, aut
omnia subjugasset régna, et Remanoruni'percepisset qualiter eorum vita fuisset, neque per annosos et ve-
a Leone III papa imperium, postquam ad corpus tustos homines neque per oedificationem,neque per
beati Pétri sacramenium proebuil; revertensin Fran- quamlibei auctoritatem, ne intervallum sanctorum
ciam, Ravennam ingressus, videns puleherrimam pontificum fieret, illorum Vitam composui, etc. J
imaginera, quam nusquam similem, ul ipse testâtes Coelerum tam paucos radium soeculorumhisloricos
est, vidit, in Franciam deporlare fecit. » Anno 801 ostendere Italia potest, ul anibabus ulnis excipiendus
Carolus Magnus,Romanorum imperator reuunliatus, sit isle, el gratalandum nobis quod nondum lotus
in Franciam reversus est. Ergo anno 859 Agnellus periret.
hoec scribebat. Rursus eumdem audiamus in Vita El quidem in gravi discrimine is fuit. Ipso ad con-
Mauri archiepiscopi de miro lapide porphyretico Ra texendum Historioe suoe Ravennatis opus egregium
vennoeposilo narranlem : i Sed pêne annos 12 tem- B usus est Hieronymus Rubeus ; aliamen lib. v, pag.
pore Petronacis pontificis Lotharius Augustus tollere 258, de ipso Agnello in hoecverba scribit : « Qui his
jussit, et Franciam deportavit. J Cum Lotharius anno non solum interfuil, sed proefuit,sumrnaque doctrina
825 coronam imperii Romoeperceperit, consequens erudilus de Ravennalibus archiepiscopis volumen
est hoecab Agnello scripta circiter annum 856. Dis- gravissime scriptura reliquit. Quod cum diu in ar-
crepant hoec aliquanlulum a supputatione proemissa, chiepiscopatusbibliotbeca fuisset, superioribus annis,
sed non uno tanlum'anno Agnellus suum opus absol- cum multis aliis sublatum, nullibi invenitur, magna
verit. In Yita quoque Georgii narrai proelium teter- quidem certe jactura. s lia Rubeus. Proinde actum
rimum peractum anno 841 inter Lotharium et reli- de Agnello erat, nisi Estensis bibliotheca unum nobis
quos LudovieiPii filios. Quare vides quousque suum codicem servassel membranaceum, et circiter annum
laborem produxerit Agnellus. Christi 1540 manu exaratum. Eruditorum intereral
Ab auctore ad librum ipsum descendamus. Prima hune librum vulgari ; et eum-re ipsa laudatus nuper
fronte contemnas, cum inibi tôt barbarismos ac so- P. D. Benedictus Bacchinius Benediclinus abbas, vir
loecismosoffendas, quorum partem ut ut rejicere in solidoeel exquisiloeerudilionis, primus omnium edi-
descriptorem ineptam velis, polior certe Agnello ipsi ditMutinoe,anno 1708, typis Anlonii Capponii, simul-
tribuenda videtur, parum in Prisciani schola versato. G que dicavit serenissimo Raynaido Estensi Mulinoe,
Tum inlolerabiles anachronismi se offerant, et fa- etc., duci. Al ne sic quidem notas Agnellus ; ideoque
belloe,quas facile oetasilla amplectebatur, nos autem repelitam illius editionem poscebai Collectio nostra.
aut ridemus, aut difficile excipimus. Ad hoecubi na- En ergo illam et quidem integram, qualem Bacchi-
vigare ampliusnequit, eum aqua déficiente, adhuc nius dédit, hoc est una cum dissertationibus el ap-
subsidere nequit ; hoc est insulsis concionibus lecto- pendice doeumentorum, quibus Agnellum ipse eru-
rem detinet, et phaleris loca vacuaimplel, nejejunoe ditissimus vir correxit, illustravit ac ornavit. Ego
nimis nonnullorum archiepiscoporum Vitoeappareant. vero, ul nostra hoecedilio eruditoe gentis gratiam
Quid ? quod in episcopos sui temporis maie animatam novis litalis ineal, rursus cum eodem codice ms. bi-
se non uno in locoprodit, eum conlra sancli litulo bliothecoeEstensis Bacchinianam editionem contuli,
nonnullosex Ravennalibus proesulibusdonet, quos aut muliaque deprehendi aut non satis accurale descri-
lenlaium schisma, aut perditi mores infecerunt. Imo pla, aul ex festinalione proelermissa : quam culpam
illorum ausibus inlerdum ita plaudit, ut in ipsos Ro- non in Bacchinium, hominem veleris scripturoe peri-
manos ponlifiees, eorumque antiquissima jura, scri- tissimum, sed in descriptorem quo ipse iueril usus
ptor hic maledicodente insurgat. Veram hoecminime, rejiciendam puto. Hoec omnia in calcem cujusque
absterruerunl clarissimumvirum BenediclumBacchi- " pagelloeadnotata reperies (a). Eo vero libenlius la-
nium, quo minus librum hune, nunquam anlea édi- borem hune iterum aggressus sum, ut eruditis viris \
tera, nostris diebus publica luce donaret. Nam oeque suspicionem eriperem mutilati ab ipso Bacchinio 1
cerlum est, Agnellum, ut ul scriptorem velis rudem, Agnelli. Certe in editione Bacchiniana non paucoela-
barbarum, el dicas etiam, triobolarem, multa tamen cunoeoccurrunt, et proeseriim in poslremis archiepi-
nobis, eaque magni facienda, ex antiquiiale servasse, scoporum Vitis, in quibus tamen curiosus leclor ab
non ad celeberrimoetantum Ravennatis Ecclesioeex- Agnello leste oculalo plura exspeclabat. At nunc va-
ornandam historiam plurimum opportuna, sed el ad dem me proeslo, nihil in texte Agnelli immutatum,
mores anliquorum temporum, ipsiusque soecularis nihil additum, aut demptum. Qualia in codice Estensi
historioeacta quoedamin majori lumine collocanda, invenit Bacchinius, intégra ea evulgavit ; ac propter-
non exiguo adjumento futura. Audiendus aulem ea anliquioribus temporibus lacunoe illoetribuendoe.
Agnellus ipse, qui de suo opère hoecin Yita Exupe- Serius aulem didicimus, in Yaticana quoque biblio-
rantii archiepiscopi deciminoni habet : « Proedictum theca alterum Agnelli codicëm ms. asservari. Sitne
(a) Nos inler uncos, pro morenostro, textui inseruimus. EDIT.
Ahb AGNELLUSABRASS MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 436
ille reeentis manus, an Estensi yetastior, ignolum. A eum aliis priorum proesulum Ravennatum legitur, et
milii. D.enique,ut hoc etiam moneam, Yilam sancti quidem emendatior, quam édita ex codice Raven-
Barbatiani ex antiquo Ravennale Leclionario edidit nale. Has ego emendationes adjunxi. Sed jam au-
Baechinius in Appendice. Mirari subit cur non et diatur Bacchinius ipse, de Agnello ejusone errori-
codicem ipsum Agnelli in Estensi bibliolheca exislen- bus fusius agens.
tem laudarit, ubi post ejus Pontificale eadem Vita una
EPISTOLA DEDICATORIA
Reverendissimi P. abbatis' BACCHINÏIserenissimo RAYNAIDOESTENSI Mutinoe, Regii, etc.,
duci.
SEREIJISSIWE DDX, ejus yidelic.et qui rpligione ac probilate ducibus,
plura oMnuit confecitque quam alii armis*bellisque,
Decimustandem efïlnit fere annus ex quo dum per- ostenditque faclis immbrtalilatem promerilis, brevio-
scrutarer absolutoebibliothecoetuoecodices, serepis- B rem tatioremque in arduis ad veram gloriaip viam
simé Dux. et cûendissem Agnellj Ravennatis Opus eam esse qpam virtus proenaonslrat.Et hoec quidem
Pontificale, animum statim adjeci ut quoeab eo au- oli àrgunienli iiecessitudipemjqua consilio adnectan-
ctore quondam tradila fuerant, quanturti pro modulo tur meoj dicta , ut oequi bonique consulas supplex
jneo paierai, ilhistrata in lucem proferrentar. Non deprecor, qui bene novi quantum laudari meréaris,
est hip lpcus'raliones illas enarrapfii quibus adducta.s et' quantpm laucjari pelis.
sum ul id agerem; illud modo tantum recolendum, Coeterum iii a<i Agnellianum opus reyerter, Jioc
plura videlicet lioc diulino lemporis spatio accidisse, ipsum quod nuspiam inveniebatar ab erudilis expe-
quoeet meam operani, el libri edilionem relardaverc. tilum, quippe illi quotquol de Ravennatis ecclesioe
Scilicet felicjssirauni jpnipps exspeptepdpm praj, qup, historia scripsprp supers.truxerunt, servavere sere-
al) externo milite redditis ditionis tuoeqpbibps, acip nissjmi proedepps^orpslui, qui pro jqsito Ateslinoe
primis Mulinensi, libi reverlenli laurealis'hisce lit— gèntî in bonas lilieras amore, codiceni cum pluribus
teris gratulari concederelur. Fauslum enimvero la- aliis, tam Groecis, cum Latinis, ex l'emporunî
bpri Juuiçmeq pmpp, qpq apgurari Hcealserins hune rerumque vicibus incolumem ad nos teansipiserunt.
in âurag prodiisse, ut celebritâ|i ac inymorjalita,(j Tq , serepissime Dux, non rnopp suninia, qua nos
glorioelùoe'cullor accedens, felicius e typblhetafiim béas clenientia, ut per me illuslrarelur ac edéretar
latebris evaderel, quam fuerit ad eas sùbeuncîasper concesslsli, sed quo facilius promptiusque opus illù-
me comparâtes. Plane vix fieri poteril, ut dum am- stratam prodiret, sponje nec rogdtus liberalissime
plissim'oiropoeo, quem bepe parla erexere libj insi- editionis sumptus jpssisti suffieien$p§.Qpidni igiter
denti ad th'rbhi gradus proyolula sacra Philolpgja, P tibj per nié redderplur qqod J,ppnqniinibus tuum
librum porrigit, coronis quibus te redïmit Victoria, ^ eralf Yerumtàmen tuum non modoAgnelliRavenna-
liaijd ohqmbretur. Yerumtamen quandoquidem sta- tis Pontificale, sed tua est mea, qualiscunqué demum
dio'runi po^trprum,rafip ea esj,qua religionempr.olii- ea sit apella .Agnelloilbislrando adhibita : nam quod
tatemque solide colannis, vîrtptes e qujbus parte^ incredibilia in me ppniqleris bénéficia, puni îqus
victorias clebes, quoequclateri tuo nunquam ieces- ipse sini totus, tpa sint eliam opprtet quoeme auctbré
suraî assistant, operi huic nomini tuo sacro opinio- gignuntur. Hoecvernularum loco dorai tuoenata tibi
nem fapianique ppniparabiipl, qua animi legentium débentur ; inde et ipsis ac ipsorum parenli pretium
ad pdefsançtitalem morumque disciplinant in adveiv acpe.fit, qup alias privarept1"'- P!i,PaiPi*lsoepius le
sis servàndàm erudiantur. El hoecquidem ex hislô- sqspite àd "Nestpreosannos evperiri conlingal; »i(,i-
rioesacroemedilalionibus est haud spernenda nierees nàm serenissinîoeproli ta, viriulum omnium exem-
qpoerepqp[atar ; al insignia consiautiaa in adver-sis, plar ac proemonslralor diu superstes , qui in hanc
exppipla, qijoedjf- diem absplutem Chrisliani prineipis inslitelionem
slrenuitatjs, juslitioe pf.pr(içjpn,lioe
ficïlliinis tem'pbribpshisce proebuisti, lucuîeniissinioe aptibus tuis exhibùisti. Id enixe efiam alque eliam
historioe loco'et-nobis prosunt, et séris subdilorùm humillirae a D. O. M. precoripse, qui in signum
tpp.rum nepotjbus sunt pvofutura. ïiabebunt quo eru- olisequentissimi animi procumbens, subscribor :
dianjpr operis hujus Lpplprps,, dum, in ipsa libri Tui, serenissinwDux, humillimus, addiclissimus,
fronte serenissimi Raynaldi Aleslïiii nomen legpnl, obsequentissimus'çli.çnsj p. BENEDicrnp BAcpiHisips.
BAGGHINH PRilFÂTïO,
1. Splemne est his qui inédite ip lupem proférant, :D Ursiana Ecclesia enutrilo, sermonis barbaries, nisi
ea summis laudibps pplpbrare., Mirabere prpinde, et in coeteris ipcrerfibili rerum, tum sacrarum, tpm
lector, me alia omnino via slalipi pergere, qui Agpel- profanarum ignoranlia labprarel. î^jn^ius sim, si
lum nunc primum prodeunlem, qualis est, doscribere omnia hic enumerem loca in quibus absurde peccat.
aggrediar; horridum videlicet, squallentem, barba- Tempora, res personasque confuiidii, fiitilia, inania,
rum. Quidpitanien |'d agapi, cura ex ipsa ljbri leclione inverisimilia commiscet, sui immemor repugnantia
auctoris Inijuscé illiberale ingeniuni tandein quisquis, narrai, et ipeplissime pereas ca.pilijppgit, pt qua-
licet non àdmodum erudilus, agnoscél? Plane ila drata rotundis. Qua; legeral, viderai, audiyerat,
esse, Agnellus ipse lotus quantas est teslalur, qui congerit absque délecta, inanesqueplebëcùloerumus-
nullas grammaticoeJpgps.obsprvat, etupdique inficeta culos,veris miscet. Cum nil, vel pauca de quopiam
slribiliglne obduclus est. Pprenda ten^en esset ip Ravennale episcopp, quodnarrel, rescivit, ul oequales
scriptbre noni soeculi, quamvis ab ineunte Éetatein totius scripli partes singulas efficiat, ineptis inédite-
437 PROLEGOMENA., '438
tionibus vaeat, ex quibus difficilius est aliquid bonii A hic a me commendari egeat; illud tamen liceat fari,
exculpere, quam ialicpm^ex silice derivare. Yideasi ejus vicibus Italioe non modo, sed Europoe, imo pt
soepiushomipeni dum nonnulla Scriptura loca expli- Orientis fata nexu qupdam per.plura Jeraporis spatia
care contenait, ridiculis, maleque digestis vocibus eai ita colligata fuisse, ut urbis unius hislpria plurium
iinplicanlepi adeo, at risum vix tenere potis sit. , regnorum el dissitarum provinciarum res amplecta^
gravissimus Ipcjor. Intérim tamen in suorum tem- ter. Cum primum enim Âugustis in Occidente sedem
porum proesulesbile tumet, quorum, et simoniacami habere placuit, Ravennoeregnatum est, indeque per
labem, et vjlia adeo inseclatur, ùt qui legit, vix AfriGam, Hispanias, Gallias, Germaniam, tanquam
credat tôt sceleribus ejus oetatis episcopos infâmes: a mclropoli jura data legesque proescriptoe sunl.
fuisse, el potius de scribentis fide aliunde in similibus: Golhoi'ura regum majestas inde radiavit, hisque per
suspecta dubilet. Se vero data occasione, -a generis Conslanlinopolitanos Ooesares exactis , receptaque
_nobilitate, a muneribus delatis, ab artium perilia, Italia, exarchorum sedes Ravenna excelluil, nec suh-
glorioloe avidus, nec semel commendat, laboratque secuiis sequioris oevicalamitalibus vexata, veterem
insano philaulke morbo, el cum compositis ad mo- gloriam amisil; sed et cum éclipses pati visa est,
destiam verbis semet demiltere simulai. omnium in se oculos traxil, nominisque celebrilatem
II. De his primo loco te monuisse operoepretium ipsis periculis auxil. Porro quandoquidem ecelesias*
erat, ut parato aninio aliud in primis detestabile tica res ab ipso apostolorum principe, Apollinari
Agnelli hujus viljum inlelligeres', sciresque quam episcopo ordinato, faustissimis omnibus esl constf-
fidem merealur hujusmodi scriptor, cum sanctissi- luta, celeberriniorum proesulum coniinua série ad
mos Romanoesedis pontifices inseclatur, el ea tradit n Honorii oevum excrevit; in tantam amplitudinem
quoe primoe sedis in Ravennates episcopos jura in « postmodum, et potentiam deyenit, ut Ravennatam
dubiuni reyocent, et in Augustes devolvant. Hoc antislitum nonnulli verligines passi a Romanis pon-
saxum ursif, pioyereque nisus esl is, el quia perni- tifiGibuseoerceri meruerint.
ciosi schismatjs quod proecesserat, venenum adhuc V. Inter hoec tamen, quod sane mirpm, rara ad-r
corde fovebal, pi' quod in Romanos Pontifices vin- modum Ravennatis historioe monumenta, et si plia
dicte stimplis agebâtur, quia ayi sui pater cum aliis versuum Agnelliano libro prxfixorum auctori fides,
Ravennatam prpceribus', qui infanda in Paulum pon- omnium primus Agnellus ipse, qui et Andrpas,
lificem Maximummacliinaii fuerant, Romam abdu- soeculorudi ac barbaro pontilicum Ravennatam Acta
cltis in carcere obierat. Narrai id ille in Sergii Ra- ausus est scribere. Nemo deinde eorum qui eamdem
vennatis archiepiscopi Àctis. Inde iroe , indeque spartam sibi ornandain assumpsere id aggressus est,
factem ul homo,' alias exigui judicii vulgares fabellas quin Agnello, quousque ejus opus proe manibus ha-
in populo schismatis lenippre natas, et illam proeci- bere licuil, usus sit. Id non modo egerunt patrum
pue de Ravennatis melropolis erectione per Valen- nostrorum memoria, Ferrelus, Spretus, el Rubeus,
linianum III, traditoque lum ab initio, cum alias de quo mox, sed veteres quotquol vel Ravennatam
per Augustespallio, deeantel, laudâtodeea re diplo- rerum Chronica, vel sanctorum proesulumRavenna-
mate. Inde K\ixoY.î<fvla.[(/.ç
iniquum myslerium, ejus- tis EcclesioeVitas sermonesve scripsere. Id ex nar-
que auctorem Maurum laudal, aGob id etiam suspi- ratis laudalisve in documentis, quoeappendicis loeo
cari admodum licet factura, quod Ravennoeproesules, ad lotius operis finem exhibeo, videre est ; el facilp
qui erga Romairain pontificem, ut decebat, bene forlassis essel sanciiores antiquas de sanclfs Raveik
affecti fuere, pt Theodorum, qui tandem finem schis- U natibus proesulibus narraliones et post Agnpllum,
mati imposuit, injuriis traducat, seditiosorum ra- conscriplas, et ex Agnelli ponlificali desGriptas pror-
nimes aùgens, el proesulemobbene sancleque factura bare.
acrius insecletur. Yeruni hiec tanti sunt, ut rem Id enim vero propterea factpm est quod nullug
minime satis in ^uto posiiam exislimem, nisi, cum aplior vel sincerior rerum Ravennatam seriptoF,
nonnulla proeniisero, expresse ostendere coner, sed hic yidelieet solus, liabepetpr; et cum Agnel-
anlequam Agnelli ipsius leclionem aggrediaris, nec lus ipse exstabal, periculum omne abessel deceptip-
cujusvis laicoe potestatis, nec Àugusiorum fuisse, nis : ea enim quoe frequenlissime scriptorem ïnfi-
vel raetrppoles ecclesiastiças conslituere, vel pallii ciunt vitia, facillime a cordalis viris agnosceban-
ornatum et jura iradere, unde oninino injuste ab tur. Periculum omne coepil esse tam cum, Agnello
Occidentis patriarchoe métropolite tentalum, ut au- deperdito, reeentiorum scripia apparuerunt, ip qui-
tocephalus'fieret. bus hi Agnello laudato lanquara fide dignisgimo dp-
IU. Verumlamen, tu qui hoeclegis, in me conver- ctissimoque, ea eodem vade narranlur quoenec spite
sus, Tantoeneergo, ais', niolis erat scriplorem hu- nec vere ab illo conscripta fuerant, sed et plura
jusmodi in lucem npn modo proferre, sed labore quoe,veluti gemraoe, ex luto e^primi possunt auti-
haud exiguo exornare? Nonne satius "fuisset, vel quitatis illusirandoe gratia , contra verilatpm, et
ïllium lineis et pulveri consumendum relinquere, vel Agnello ipso adversante, narrais, fidem iuvenere.
obtenla a religiosissimo principe, cujus juris est, YI, Peccavit peccatum hocce proe omnibus Claris?
venia, manuscriptum codicem fiamniis et oblivioni simi nominis soiiptor Hieronymus Rpbeps, licet ea-
damnare'Premitnos, heunimislibrorum ineplorum D felicilale Ravennatem historiam scripseril, ul qpi-
copia, postquam lypogriphioe ars facilem nimis mul- nium doctorum calcule landatus sit. Fppjl id iùe
tiplicandi scriptaviam âperuil; athic ineptes non sane surama Latini sermpnis purilate, eoqpe accu-
modo, sed irapius etiam, et sanctissimoePétri sedi ralo scribendi génère, quo Livii glorioea^mulus au- -
ejusque juribus injurius, ac ideo pluribus ex capili- dit ; at quod pertinet ad chronologiam, rerumqup et
bus proseribendus. Nonne ridendus audies, qui, scriplorumcrisira, plura (quodea lempora ferebant)
dissertationibus nolisque adjectis, typorum ope in ex arbitrio scripsit, el soepipsverilalem ita parergis
lucem publicam profers sçriplorem quem tumet ornavit, ut, simplicitate adempta, fucum obfruserit.
prolixo sermone damnas, ineptumque, fide indi- Verum, qupd pluris est, spretis ypris Agnello naf-
gnum el impium pronuntias? Siste paululum, béné- ralis, falsa nonnulla , quoetalia lecloribus depre-
vole lector, sunl enim, quoepro me ancrant, quibus hendi facile fuisset, si Agnellus ipse Ipgerelur, ita
quod primo intaitu KT<OTO'V videlur, te judice tandem interseruil, ut Agnello tanquam grayi applqre lau-
probelur. Leclo codice animo quidem stalim occur- dato, et ejus, et yera esse, ullus vix infiçiari posset.
rere quoeab Agnelli editione mentem abslerrebant ; In Ipijusniodi errorum censp lopum princippm tenet
aire melius perpensa, adhibilo araicorum consilio, célèbre éommentam de prfpstitopev Yaîpnljnianum
in contrariant sententiam descendi. Rationum mo- III privilégie, qqo scribilur, Àuguslum Ravénnaïi
menta quoe me permoverunt, inte°ramque rem Ecclesioe,duodecim episcopossjipjeçisse, el proeterea
accipe. pallio uli in sacris dédisse. Ail quideni pallium a
IV. Ea est Ravennatis urbis dignitas, ut minime Valentiniano concessum non illud fuisse quod pon-
£3» AGNELLUS ABBAS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 440
tkfex maximus e D. Pétri corporesumptum proebere• A Ravennatum proceribus , qui alterum elegerant,
consuevit, sed quoddam quasi paludamentum, etc. ;; ediloque electionis décrète, Romam vénérant, con-
sed merito apud doctissimum Baronium ob id vapu- firmationem et electi consecralionem petentes. Nil
lat, et, rejecto apocrypho documente, castigalur. hic Agnellus de Valentiniani auctoritate, qui si re-
Quanto facilius validiusque tamen eininenlissimusi cens melropolim fundasset, et-pallium Joanni tradi-
Annalium pater narrationem omnem evertisset; disset, aliquid eliam juris vindicassel sibi in luenda
Agnello viso, ex quo illam Rubeus non modo, sed priori eleclione, et in independenti Pétri Chrysologi
Blondus et Sabellicus mutuati fuerant? Oslensaejusi per pontificem facta, invitis Ravennatibus, consecra-
fabelloeprima origine, eaque nullius fide digna, va- tione, sibi jus quoesitum asseruissel, inlercedendo
lidissimis alias rationibus momenlum insigne addi- palliumque novo electo Iradendo. Neque eo loco
dissel. Verum cum id fieri non potuerit delitescente tantum Agnellus Ravennatis métropolitain Romano
Agnelli libro, narralio hujusmodi apud plures ex eo ponlifici subjeclionem lestalur, sed et alibi proeela-
crédita esl, quod Rubeus coeteriqueAgnellum ipsum, rissime; in primis vero in Ecclesii archiepiscopi
per quem se profeeisse soepius faientur, tanquam Vita , ubi cum dissidia exposuit inter proesulem et
auctorem fide dignum commendent. Quidni autem clerum oborta, ea auctoritate Romani pontificis com-
commendarent et coeteri, enixisque volis expete- posite non modo ail, sed et insigne ejus reiidocu-
rent, quem Rubeus libro quinte plurimis bradai? mentum antea ineditum nobis exhibel, litteras vide-
« Hoec, » inquit ille, « ex Andréa Agnello descri- licet Felieis papoe ejus nominis IV. Aliundene vali-
psimus, qui his non solum interfuil, sed proefuit, diora haberi possunt argumenta, quibus et falsa
suraniaque doctrina eruditus de Ravennatis archi- •g evincaniur tradita de meiropolilani Ravennatis ju-
episcopis volumen gravissime scriptum reliquit, ris iniliis, et iniquam prorsus Mauri schismalici
quod cum diu in archiepiscopatas bibliolheca fuis- tentalam , imperatoris et exarchoe ope, KÙTOZE^K-
set, superioribus annis cum multis aliis sublatum, IKIKVIAgnellusproinde e lenebris vindicandus eral,
nullibi invenitur, magna quidem certe jactura. i Ex ob id maxime quod quoe cum falso tradita fuissent a
his factum esl quod documentum a Rubeo exhibi- recentioribus adoplata ipso laudato, sed deperdito,
tum, cum ipsa se prodat falsilas, tanquam omnino alicùjus momenti habebantur; sed et ob ea quoenon
suppositilium agnoscitur, sint autem qui narralis, spernendo veritalis el historioe bono, cura prjejudi-
Agnello non leclo, sed a Rubeo eximie laudato, fi- cala opinione haud ducitur, pluribus in locis habet,
dem habeani. Ob id dëea re agens Petrus de Mar- ac démuni etiam ob ea quoe non habet, sed magno
ca, Concor. lib. vi, cap. 6, num. 11, Baronio ultro verborum apparatu a recentioribus orbi obtrudun-
eoncedit diploma proedictum omnino c suppositilium, tur.
et egregie confulatam ab illuslrissimo cardinali ; in VIII. Porro si veritatem amamus, licet barbarus,
eo tamen, ait, cogor a Baronio dissenliri, quod enixe rerum et temporum ignarus ac indiligens sit Agnel-
contendat palliura episcopo tribui non posse ab im- lus, negari tamen nequit plura ex ejus opère nan-
peratore, eo quod indumentum sit ecclesiasiicum. J ciscilicere, quoe sacram profanamque historiam ju-
Ex eo eliam quodAgnellianum fonlem ignoraverint, vent. Omitlo in superioribus laudala, quoehominem
ex quo fabulam ebibit Rubeus, non dubilaverunt schismaticum el Romani sanctissimi juris impatien-
asserere piissimi scriptores, quod Baronius refuta- tera dixisse, prodigio simile est; dixit tamen quam-
verat, pallium videlicet dignilalis signum a Valen- p*- vis partibus sludens, et magno veritalis bono dixit.
tiniano collatum. Eam in rem iranscribere sufliciat Verum inplerisque, quoe nullo modo odoreuï quo
locum ex Marci Pauli Leonis Romani societalis Jesu testa imbuebatur, sapiebanl, cur fides ei non adbi-
libro de auctoritate, et usu Pallii ponlificii, Romoe bealur et si adhibealur, cur non utile quod pêne
édita typis Ludoviei Grignani, 1649, in-4, ex cap. deperditum opus edatur? Si quid iii chronologia Ra-
1, n. 12 : « Quod pallium, s inquit is, t prout est vennatam pontificum, quam Dissertationibus ornare
dignilalis signum et ornamentam comprehendat conatus sum , boni adinveneris, si quid tibi proba-
etiam ornamenta profana, observavit Greiserus ad bilur, erudile leclor, facem proetalil Agnellus, antî-
Codinum ex Turcogroeeia , dum asserit pallium quis diplycis perspectis, inscriptionibus descriptis,
fuisse concessum patriarchis et episcopis, ul de An- basilicarum musivis relatis , digestis eliam, quam
timo Conslantinopolilanoe Ecclesioe Patriarcha affir- vis absque deleclu, quoe sibi seniores retulerant.
mai Liberalus in suo Breviario, cap. 21 ; et Yalen- Antistitum Ravennatam sanclitatem, eorum proeci-
tinianum III adinstar imperatoris concessisse pal- pue quos publicis volis catboliea vencralur Ecclesia,
lium Ravennati ar'chiepiscopo asserit Carolus a primus omnium laudavit, eûecilque ut eorumdem
sanclo Paulo abbas Fuliensis in sua Geographia sa- Acta nosceremus, quoe alias periissent; in primis
cra, lib. ix, de Patriarchatu Conslanlinopoliiano. i vero sanctorum Apoilinaris, el Severi, quos qui ex
His adjiciendus est Ferdinandus Ughellus in episco- posleris encomiis vcnerali sunl, Agnellum proecen-
pis Ravennoe , ad S. Joannem cognoraento Angelo- lorem habuisse, nulius inficias ibit. Mdes sacras el
ptem ; ante enim et post suppositilium Valentiniani eorum ornalus deseripsit, docuilque quis aucior,
diploma, eadem quoe Rubeus dixerat, recantai. quando primum conslructoe, quibus expensis; em-
VIL Intereral itaque ut Agnellus edeieter ; de- ]) blemata quoque et epigraphas soepiusVerbatim e.ii-
leta elenim testibus hujusmodi ea, quam conlra ve- dit, quoe alias ignoraremus; veterem etiam sacro-
ritalem Rubeus obtruseral, opinione, hac via futu- rum riluum, el liturgica plurima sui el proeceden-
rum eral ut cognosceretur narralionem, a sua pri- lium temporum, nolis fere ignota servavit. Novimus,
moeva origine, nili fluxo imbecillique fundamento, ut nonnulla siugillalim atlinga n , D. Peu! Chryso-
orlam insuper schismatis tempore, el relalam in logi versus in oratorio S. Andreoe positos, qui auri-
scriplis a solo auclore noni soeculi, Roraanoedigni- cularis Exomologesis praxira probent; novimus inte-
tatis hoste , el rerum hujusmodi incompétent! ju- gram ejusdem sancli proesulis epislolam ad Euly-
dice, nec antiquiori leste tradi admodura ullo. Edite chetem dalam, quam in recentioribus Yalicanoe
Agnello, ex ipso mali fonte futurum eral ut remédia bibliothecoe codicibus duobus decurtalam vidil Ge-
validissima haberemus. Aucior idem quod protulit rhardus Yossïus, unde recenliores critici ansam ac-
de collato pallio per Yalentinianum Àugustum, et cepere, poslrema verba Romani pontificis delinientîs
metropolis erectione, subjectis duodecim episcopis, infallibililatem astruentia, tanquam recenli maugo-
Joanni Angeloplo, commenterai everlil. Verum si- nio adjecta, accusandi; novimus cleri Ravennatis
quidem nullo modo esse potest id quod de his scri- formam tum ex Felieis IV proelaudalis lilleris, tum
psit ille, si componatur cura narralis in Yita sancli soepiusalibi, el redditaum dislribuendorum r.'lio-
Pétri Chrysologi, Joannis proedicli immediati suc- nem, nec non insigniorum clericorum officia et mu-
eessoris, qui nuta divino a pontifice Rouiano Ra- nera. Hoecel plura alia ex Agnello novimus, quoe,
vennoe épiscopus consecratus sit, reluctantibus licet licet absque ordine inepteque tradita sint, non ideo
AU PROLEGOMENA. 442
apud cordâtes viros ,vili loco haberi debent. Absit Ajucunde sequanlur, aperit. Fréquenter indicanda
a litlerarioe rei cultoribus , ut vêlera sequioris oevi fuere, ul evitarentur, loca periculo plena, quorum
documenta respuanl, quod minime ad crisis et tamen insigiiiora aperta adeo nullisque durais
grainmalicoeleges conscripla sint, vel quod haud obsita erant, ul et coecus ab ipsis se proecavere
catuni scriptorem habuerint. Destiluemur, si deli- posset. Indicare tamen et hoecplacuit. Operosius ali-
caluli adeo simus, pluriura noliliarum lucro, quo cubi sistendum fuit, ubi trames minime salebrosus
usque in proesensdilati sumus lot.sanctorum Aclis, nonnihil aprici promillens, in trucis belluoe cubile
el Miscellaneorum,Analectorum, Bibliolhecarum et ducere suspicalussum. Hac diligent!circumspectione
anliquarum leclionum edilis per doclissimos viros adhihita, visum esl mihi haud irrita labore plura non
voluminibus. Sed « omnino melius est eliam in- spernenda in hac consita adeo impeditaque silva ad-
emendatis auetoribus frai, quam penitus carere, J> invenisse. Fallor forlassis, at hanc veniam damus
verissime inquit Fabroltus in Proefationead amplis- petimusque vicissim. Erunt qui potiora eruanl. Ex
simam Anaslasii Bibliolhecarii editionem. diligenli temporum collatione, et ex characteribus
IX. Salis, ut pulo, momenta rationum deduxi, Agnello, seu potius a monumenlis ipsi iudicatis,
quibus Agnellum non modo posse, sed debere a me agnovi Ravennatam proesulum chronologiam, prout
edi existîmavi. Nunc ergo tandem nonnulla de libri a Rubeo (quem coeteri fere secuti sunl) tradita est,
auctore, proeterjam dicta, proemiltcnda esse censeo. in plurimis a A-eroaberrare; hinc ante omnia illam
1s itaque duplici nomine vocalur, Agnelli videlicet pro virili ad crisim et ad calculos revocandam cre-
elAndreoe. Sancti Felieis episeopi Vitam scribens, didi. Id egi seplera Dissertationibus, quas cenis an-
aliqua de patris matrisque suoe génie nos docel, -n lislilum Yilis proemisi, ut ad sequenlem historiam
- seque Ravennoe honeslo loco natum osleudit. In lector paralus accederet. Opus lotum in duas parles
Ursianoe Ecclesioe giemio a teneris annis nulritum secrevi. Prior eorum ponlificum Vilas compleclitar
alibi se dicit. Petronacis oevointer Ravennales pres- qui a D. Apollinari ad Ecclesium floruere; altéra
bytères decimo loco sedit, el abbas adhuc adole- illorum qui ab Ecclesio ad Georgium, in quo Agnel-
scens fuit S. Marioe ad Blachernas, et S. Barlholo- lus desinit. Smgulorum ponlificum Vitas in capila
moei. Errant itaque qui hune cum Agnello archi- distinxi, et singulis capitibus argumenta proemisi.
episcopo, poslremis Justiniani auras florenle, confun- Tandem Vitoecujusque proesulis observaliones meas
dunl. Errai magni nominis acriplor Gerhardus adjeci, in quibus, quoe difficiliora sunt, explieavi,
Joannes Vossius, cum de Hisloricis Lalinis lib. m, quoeperverse dicta emendavi, quoeutilia adnotavi.
cap. 4, hoec habet : «Andréas Agnellus tempori- Codex ab indocto Amanuensi ex apographo alicubi
bus LudovieiPii Ravennaiis Ecclesioe archiepisco- mulilo circa initia soeculixv descriptas fuit. Is Agnel-
pus fuit, ordine in ea sede decimus, virlule proestan- lianam slribiliginem suis erralorumporteiitis mirum
lissimus, alque acri in omnibus rébus ingenio proe- in modumobscuriorem reddidil. Quoeproindebarbare
ditus, ni de eo Hieronymus Rubeus lib. v Historioe scripta fuerant, corruptissime descripta inveni. In
Ravennatis tradidit. « Haud mirum Vossium a Ru- Excriploris itaqueerroribus sanandisingratissimum,
beo deceptum in his quoead Agnelli ingenium spe- quamvis necessarium, laborem impendi ; agebatur
ctanl; mirum quomodo 'clarissimus vir ex Rubeo, enim non de vitiis utcunque delendis, sed id ila fieri
cui nullibiid dictum, exculpserit AgnelluraRavennoe debebal, ut omnia in pristinam deformitatem con-
archiepiscopum lemporilms Ludoviei Pii, et qua tj formarenlur. Si quando dubitavi, ne sphalma asse-
mimerandi ratione eumdem decimo loco sedisse di- cutas essem, retenta lectione, ad marginem adno-
xerit, cum ad ea lempora ex Rubeo ipso conslel tavi quod forlassis ab auctore scriptura vel mente
Ravennales episcopos quadraginta quinque ad mi- intellectum fuisse divinavi. Descriploris, ul pulo,
nus proecessisbe.Rubeus Agciellum in ordine sedis sunt notuloe quoedam in marginem conjectoe. Hoe
suoe sacerdotemdecimum, non archiepiscopumdixil. absque jactura omitti poteranl; at erunt forlassis
Quoeapud Vossium sequuntur, hoecsunt : «Mentio- quibus et illoeusui sint, licet insulsoe,jejunoe et erra-
nem, » inquit, « ejus quoque semel iteruinque facit tis scatenles. Tandem nonnulla cetera monumenta
lib. n, uti et in, ac Joannes Petrus Ferretus ad ver- appendicis loco adjeci, de quibus suo loco.
bum eum exscribere amal, ut idem aucior est. XU.Hic enim vero tandem fidemmeam, quam hujus
Meminit et Baronius, tom. IX, ad annum 824, sed Proefationis num. 2 obligavi, liberandi reus sum, et
ex Rubeo, quod indicio est ne in Valicana quidem duo, quoetamen in idem recidunt, ostendere teneor,
bibliotheca superesse. > His addendum, quod supra videlicet primo, nullius laicoe poleslatis unquam
indicavil exstitisse Agnelli codicem Blondi oetate, eo fuisse pallium Ecclesiarum proesulibusconferre, sive
enim uiiiur Dec. i, lib. m, lib. iv, lib. vn, lib. vm, in primoevametropolum inslitutione, sive cum sub-
et lib. x ; Dec. n, lib. n et alibi. seculimétropoliteordinali sunt; secundo nec Augu-
X. Ecclesia S. Marioe ad Blachernas extra Ra- storum, vel regum eousque suoe poleslatis amplifi-
vennoepomoerium fuiteo loci, ubi cum palalium non candoesiudium evasisse, utEcclesiarum juramutarent
admodum ingens Odoacrîs régis exstilissel, Palalioli métropoles ecclesiaslicas consliluendo. Quibus proe-
vocabulum usque in îecenliora lempora perduravil. cise conlra Agnellum probalis, lertiura consurget,
Ex veteris illius palatii ruderibus malerias nactus jy conlra jus fasque a Ravennale métropolite Mauro
est Agnellus, quibus domum Ravennoe sibi oedifica- tenlatura, ut avTOY.étpuloi fierel, qui tôt ex capitibus
vit in fuudo palerno. S. Maria de Palaliolo soeculo Roraano pontifici subdebatur.
decimo fuit juris abbatis el inclyti monasterii S. - XÏÏI. Pori'o quod ad pallii collationem spécial, cum
Pauli de Urbe, ut ex insigni labulario ejusdem coe- res a doctississimis viris mirum in modum sit illu-
nobii constat. Nunc omnia in ruinis inlra pinelum, strata, difficileomnino est actum non agere; quare
quod nïonachorum nostrorura S. Yitalis juris esl. supervacaneo labore me rem tandem clarissimam
De altéra S. Rarlholomoei ecclesia, cujus Agnellus persequi ingénue faleor. Al cum nunc demum in
idem abbas fuit, videatur Faber, ex quo duplicem lucem prodeal aucior hic, qui unus inter veteres, et
sub ejusdem sancti nomine fuisse, quarum una in- Valentinianum III et Justinianum expresselradil pal-
lra altéra extra urbem exstiterit, observavit Lubi- lium archiepiscopb Ravennati concessisse, et hinc
nus in Notilia abbaliarum Italioe. Agnellum abbatem (quamvis ipsese uli schismaticarum parlium leslem
S. Barlholomoeiextra Ravennam, plura pontificalis repellendum exhibeat) forlassis ansam arripere va-
libri loca évinçant. leant, qui Marci Antonii de^Dominis perversum et
XL Quid ipse Agnellum editurus mihi proeslan- impium systema sequi non erubuerunl, somnia sua
dura censuerim, ex diclis facile inlelligere potes, minus cautis altius insinuandi; visum esl officii
erudite lector. Eo animo comparâtes rem agressus mei esse ostendere falsum omnino et toli antiquilali
sum, quo solers venator, proedoeavidus, lustra du- repugnans esse quod Agnellus tradil. Inane tamen ac
mosque ingredi pergit, sociisque viam quatutoet superiluum existimavi rem ab ovo,utaiunt, incipere,
145 AGNELLUS ABBAS S. MARLjEAD BLACHERNAS, ETC. VA
et eorum quoe doclissime scripta sunt, servilem et xA' dice S. Remigii Rhemensis, in quo post Joannis Ra -
invidiosam'rhapsodiam adorn'are. Weo mihi fines vennalis laudatam epistolam scripta eral, edidit
eos proescrîpsi, quibus Agnellum unum refutarem, illam Baiuzius Miscell. lib. v; ipse autem cum e
et rationes in médium pr-oferrem quoe proecise ad re proesenti sit, hic iranscribendam existimo, et ita
Ravennatam proesulum, a Joanne Angelopto ad habet :
M-aximîanum,, lempora spectant. Plane Agnellus t Exemplum proecepti.
ipse Iraditam, de Valentiniano III pallium Joanni
A-ngeloplo concédente et episcopos EcclesioeRaven- c Dileclissimo fratri, Joannes. Convenire novimus
nati subjicienle, fabulam, jugulât statim, ut supra rationi ut eos amieta pallii decoremus quos in illis
adnotavi, qui Chrysologi electionem narrât, qua de civitatibus, divina inspirante misericordia, sacerdotii
re salis dictum. Maximiani ab Justiano ad Ravenna- honor illuminât, in quibus hoc etiam illis qui praste-
les infulas promoti historiam, schismaiicormn quis- rilis temporibus fiiere pontifices, ab apostolica sede
quiliis infeclam, Agnellus Ipse nolens fatetur, qui esse constat indultum. Ideoque charïtaïi tuoe usum
quod vulgo forobalur dethesauro invente coeterisque pallii, sicul decessores tui habuisse noscuntur, proe-
Maximiani saiiclitali repugnantibus, se referre lesia- senti auctoritate concedimus, atqpe ea omnia circa
tur, inepteque certa dicit, i publiée patefaciam, honoris lui privilegium volumus permanere, quoe
inquit, sicul a narranlibus per curricula temporum anterioribus temporibus Ecclesioe tuoe constat esse
longa .ausiivi. » At, o bone, quis suspecta nimis servata, ut nihilprorsus deprivilegiis ejus doleas di-
lempora, quibus veritas in mendacium deformala minulum. El siibscriplio Domini papoe.Deusle raco-
esl, non agnoscat? Quis optimum saneîupique di- ]la lumem custodiat. x Kal. Octobris imperante domino
vum, quem inter çoeliles catholica veneralur Eccle- Justiniano [lege Justino] Auguste, i Juxla cateulos
sia, credat, invente thesauro, ut ejus insigni portione proediclos data hoec est quinte die post Pétri arphi-
luto potirelur, imperatoris jurp fraudato, ad teclmas episcopi consecrationem.
eonfugisse, et oeqnivocaloquendi ratiope usum, ad XV. Tabulis itaque exbibilis constat .]ustini,Ju-
archiepiscopalus apipem sibi his arlibus ex liumil- nioris oelate pallium iraditam metropolitis a Romano
limo loco viamstravisse? Erilne perversi adeo ju= ponlifice, ac inter coeteros, Ravennoeepiscopis. Alio-
dieu quispiara, qui ubi de verilate eorum quoe in rum, qui proeeesserant, ponlificum privilégia misisse
Chrysologi electione evenere dubitare audet, utDu- Joannem Magno Gregorîo, ex proelaudatis epistolis
piiïius, hoeGadeo crassa et inepta devoret, ut hipc manifestum est. Aliuude pallium ïnissum usque ab
verum eliam possit asserere quoe ab Agnello inter-; anno 501 a Symmacho Théodore Laureaceusi epi-
seruntar dé Ravennalibus Coiislanlinopolimprofeelis, scopo ex hujus pontificis epislola novimus, sicul et
pallium pro novo ejigendo petiluris, et de hocce dato Coesario Arelaiensi concessum ah eodem ponlifice
a Justiniano Maximianoilli qui sibi inventera aurum testalur Yigilius, idem miltens Auxanio, litteris da-
obluîerat? Nil ipse horum credam, quam quod Maxi- lis aqno 543 ; quoequidem notavit Garnerius ad titu-
miani s.^nctiiatem decct, el quod eorum temporum lum terlium Diurnï Romanorum ponlificum, ubi
certe monumenta me docenl, de quibus in obsprva- tertia miltendi formula pallii eadem l'ère esl ac Sym-
tionibus ad ejusdem Maximiani Vitam. maçhi epistola laudata. Medio tempore qppd inier
XIV. Agnellps ilaque salis bene Agnellum refel- Syriimachum et Magnum Gregorium intèreessil,
lit, At res quantis aliunde cerlissimis argumentis .~ certum proinde ac evidens esl pallium a Romano
patet? Eorum certiora mihi seligepda censeo, ne ni- *• " ponlifice concessum fuisse, non a
Justiniano, vel
miuni patientia tua abutar, erudite lector. Porro ne Auguste-quopiam. Hune enim Symmachus tempore
a Justiniani oevp discedamus, perspeclis omnibus proecessil, qui tradidit, Yigilius synebronus tradir
sexti soeculi, quoeexstant, quoeque clare loquuntur dit, huic suceessit posterior tempore Joannes pjus
indubitatoe fidei documentis, certum est a Magni nominis III qui tradidit. Stipiles simus, nisi certe
Gregorii'«t,i!o rctrocedendo, summos pontifices me- cerlips feneavnuset medios pontifices tradidisse. Quid
tropoliîsnïs paljimn tradidisse. Plane nullus inficias contra hoec momenti habeat quod Yigilius semel vpl
ibil id proestilum per Gregorium ipsum, sed et Ra- iterum pro pallio mittendo Arelatensi episcopo Justi-
vennoe proesulibus, qui sanctissimi ejus pontificis niani consensum exspeciaveril? Id pprro haud con-
lilleras legeril. Verum et illud idem per proedeces- ficil pallii concessionem ad Augustes spectasse, sed
sores Grogorii faclum asserit Joannes ipse Ravennas tantum temppra difficillim.aid exegisse dispensatio-
archiepiscopus epistola in Gregorii Regeslo lib. n, nis, ul pius oeque ac prudens poiitifpx sibi Ecple-
num. 55, ad finem, his verbis :'t Quia eigo universa sioequeprospicerel, caveretque ne diffidenlioenolam
privilégia quoe sanctoeRavennali Ecclesioea prasder incnrrerel apud imperatorem tum temporîs Rpmoe
eessoribus veslris induite sunt, pro majori satisfa- dominum, <tira et barbari Italiam oceppabant, et| in-
clione subjeci, ea in soriniis vencrabilibus secun- ier Augustum regemqpp Francoruni pas. minime
dum coiîsecrationis decessorum meorum lempora firma esseï, sed ftissidiorum belliqup causoe glisce-
fidem nihilominus repei-ietis. i Berspicue hic et da- bant; quod eruitur ex epislolaipsa Yigilijpapoe, q-uoe
cessores suos a Romanis ponlificibus consecratos, et esl tom. YI Conc. Lapbei, col. 350- At quid ^gepl
GonseGrationisoccasione pallium collatam ab eisdem, 1D adversarioe opiniopis patroni de toi docuipenps in-
asserit Joannes. BroecedensMagni Gregorii Epistola, dubitatoe fidei, ex quibus evidenter cpnficitur pon-
quoe ejusdem libri est 54, manifeste hujus quoe 55 tifices Romanos, nullo Augusti consensu expetitp,
numeratur, responsiva est, al ex eo maxime quod pallium Goncessisse? Levé eerto, ut mpdestq verbo
asserit Gregorius mîssa a Joanne privilégia per proe- ular, ad dpnationis Constan|inia"noedocùmenlupi re-
decessores summos pontifices Ravennalibus proesu- currere, ul argumentent looge nimis petitpni pallii
libus olim cpnccssa. «Et quod, i inquit, « bene banc Romano ponlifici ab Augustis concessi nanciscanfqr,
consueludinem generalis Ecclesioenoveritis, yeslris Nos cerlis innitimur, non sppposititiis, pisye gqap
nobis manifeslissime significastis episiolis, qpibus OEdipum, uf inielligantar, requirunt.
proecepturabonoememorioe decessoris nostri Joanpis XVI. Ul auteni in viam reyeriamùr, Joapnis litfpr»
papoe nobis in spbdilis transmisislis annexuin, eon- ad Petrum Spniorera, cura ad annuui 568 spèptent,
jnens omnes consuetadines ex priyilegio proedecesr el cpm Jusjluus impprare coeperit Npvenibri cadbnte
sorum nostroruin conccssas vobis, el Ecclesioevestrce aiinj 565, paulo ante Jusiinianus ergo depesserat;
debere servari. i Joanpis papoeprivilegium, dp quo qui itaque faclum est, pp jure pallii melrbppliiis
- hic, quodque cum aliis praedecessorum pontifippni dandi uso, ut successor statim assumplus nijrj adeo
iniserat Joapnes Rayonnas, datpPî fueral Belrp co- liberalitaie a dapdo pallio pessayeril? Proetefeà quo-
guomento Seniori, Joappis proed|îces.sori, qui juxta niodo Joanpes fetro Ravennali pallium conçeqëns
calcules a me spo loco inites, ordinalus fuif ar-po, scripsissci'coiivenire id illis, i quibps proeler^is
§68, Justino Jpniore imperante. Ex pianuscripto pq- temporilms. ab apostolica sede cpnsfai^èssg conpps-
445 PROLEGOMENA. - 446
sum, t Si Yigilius, pêne Joannis immediatus proe-- A XIX. Yerum bis adversatar omnino tolius Eccle-
decessor, Maximiano pallium non dedisset? Ruitt sioe non modo, sed el imperalorum ejus oevi, uni-
ilaque undique Agnelli assertum posterius, trahitque3 icrsalis et perspicuus consensus, non solum pro
ruina sua, et alterum prius de pallio a Valentiniano) Ecclesia Occidentali et Latina ad jus patriarchoe Ro-
IH primo Ravennoemétropolite?,concesso. mani spectante, sed eliam prb Orientali, Ghalcedo-
XVII. Nolanda in eam rem sunt, uti a GarnerioJ nensis synodi Acta, quippe quoe eorum fere tempo-
nolanlur, formuloe ejus quoe ad Symmachi oelatem i rum sint, quibus, Augusti auctoritate, Ravennali
pertinet, seu potius epistoloe ipsius Symmachianoe, , EGelesioeduodeeim episeopi subjecti dicunlur, id
verba illa : More majorant, el secundum morem luoe 3 apertissime docent. Post pacem Ecclesioe redditam
Ecclesioe; quoe ostendunt non pmnium ponlificumi a Magno Constantino, nova imperii forma inducla
primum exstitisse Symmachum qui pallium Occiden- est. Episeopi, concilii Nicoeni canone perperam in-
tis metropolitis tradiderit, quod tamen nonnulli vo- tellecto, eum civiles métropoles ab Auguslis de novo
luerunt ex maie inlelleclis Vigilii ad Auxanium lit- dicebanlur, sibi inde ex canonibus lilulum fieri
teris. Quidni autem, quod niore majorum fieri aitt proetendebanl quo abslractas a veteri metropolita
ponlifex, anliquitatem dimidii saltem soeculi noni parochias sibi asciscerent. Bene tamen facta sunl
imporlei? Plane ila esse ac ita significari, ponlifici,i distinguenda, nec ènim Auguslorum ea mens fuit
controversiarum quoe nostro oevoexoriri debebantL ul Ecclesiarum statum mutarent, vel jurisdiclipnem
haud proescio, cujus legilimum documenlum iiabe- episcopis darenl, sed quod suoepolestalis fines haud
mus, credendnm potius est quam Agnello schisma- - excedebat, imperii civilem typum constiluere, ha-
tico , longe post illa tempora scribenli, cum jam ini J5 " bita raiione eàrum urbiurp quoe frequenlia et splen-
Ravennale Ecclesia obtinuissenl de jure veteri mi- dore crevissenl, quoeve sua in eis mora illustres
nime veri rumores. Certe, seposilis partium studiis, fieri contigissel. .Nec episeopi eo usque processore,
qui conferretmriusquesenlentioe momenla, Symma- ut exislimarent quidquam juris ab imperatore sibi
cho credet, non Agnello. tradi posse, sed omne sibi jus, metropoli civili con-
XVin. Quandoquidem vero pallii dali quoeslio ideoi slitutà, censuerunl ex canonibus derivari. Id pra>
momeutum habet, quia necessario quodam nexui fert canon nonus concjlii Anliocheni, ita explieans
potestatem per pallium signiftcalaui importai, exiguoei canonem apostoli cum et Mcoenum. Inde nihilomi-
jacturoe erft quod antiquioribus documentis desli- nus et canones et velerum metropolitanorum jura
tuamur, quoepallium daium nos doceanl a ponlifice, violabantur; quare ei Orientalipm abusui el resti-
dummodo certi simus de poteslate -tribute el metro- tere Romani pontifices, ao inter coeteros Innocen-
polibus per eosdem constitutis. De ea autem re adeo tius I, episl. 18, ad Anliochenum scribens, el Afri-
evidenler lïquet, ut a nullo veriiatis amante in du- cana Ecclesia, ut ab eo maxime sibi caveret, anti-
bium id veni possit. Unus omnium ex veteribus rei que mori instilit, quo nulli certoe urbi melropoli-
clarissimoe nubem obduxit Agnellus ; cui Rubeus laiii affixi essent. Ex laudala autem Chalcedonensi
nimium credens efiecil ut his qui noduni in scirpo synodo duo evidentissime patent. Primum, summum
quoerunt viderelur salis sibi proesidii esse quo rem Romanum pontificem id vehementen curasse, ut qui
loti antiquilati igeotam orbi oblrudeient, pallium irrepserant ex civili urbium gloria abusus, lolleren-
yïdelicetper Augustes metropolitis iraditam, et cum lur. Apostolici legati constanter canoni 28 resislen-
pallio metropoliticam potestatem. .Porro in ea re n', tes, quod a Leone Magnoponlifice Romano in man-
mirarisubit Rubei judicium, qui cum de pallio agens dalîs acceperant, ex schedalegerunt, cujus lenor la-
ea sibi cautione utendum censueril, ut pallium tra- lis erat : « Sanctorum quoque Patrum consiilulio-
ditum dixerit, non illud quidem quod a summo nem prolatam nulla patiamini lemerilate violari vel
ponlifice metropolitis traditur, sed quoddam impé- imminui, servantes omnimodis personoe nostroe in
riale indumentum ; absolute et absque distinciione vobis, quos vice nostra transmisimus, dignitatem,
ulla, et ali Agnello acceperit, el posieris tradiderit, ac si qui forte civilatum suarum Swccp-u(polentia)
Valentiniaiium Ravennali archiepiscopatui duodeeim confisi, aliquid sibi lentaverint usurpare, hoc, qua
vel quatuordecim episcopos subjecisse. Rem avide dignum est, eonstanlia relundatis. » Secundo, quod
arripuit fabulaque usus est Marcus Anlonius de Do- licet ejus concilii Patres canone illo 28 Constantino-
minis de Repub. EGCI.lib. vi, num 156, hoec scri- politani episeopi anibitioni abjecli nimis obsecunda-
bens : Meiropoliticumjus Ecclesiis aliis auferre, aut verinl, abusus tamen qui nimis excre^oranl ob no-
saltem imminuere, et dioéceses dividere, ampliare yas métropoles civiles, quarum episeopi aliéna jura
el coarclare fuit eliam in imperalorum poteslate. violaverant, lollere decrevere. In quoeslionc de me-
Ravehnatem Ecclesiam Valenlinianus imperator vo- tropolilano jure, quod Beryli épiscopus Eustadiius
luit esse arehiepiscopalem ac tolius jEmilioemelro- sibi asseruerai, obleuto quod Phoenieia, quoe omnis
politanam. Privilegium recense! Rubeus, quod ta- obediverat Tyrio métropolite, in duas a Thoodosio
men Baronius plurimum conatur elevare et arguerG Juniqré dissecarelur, res in pristinum restiluta est,
imposlurse Oppositiones aulem ipsius et Rubei el aedamâtam ' : «Contra régulas pragmalica nihil
titubatio circa pallii concessionem non sunl magnj valéanl, reguloe Patrum teneant, pt universa pra-
momenli. J Post hoec ex communi sysfemate a me D I gmatica cessabunt, reguloe teneant. s Tandem vero
in Disserlatione aîj Hierarch. Origin. impugnalo, de canone 12 expresse decretum est in hoec verba :
metropolibus ab iralio juxta imperii formam consti- i Pervenit ad nos quod quidam cum proeler ritus
lulis, proesidium quoerens, hoec adjicit : « Conse- ecclesiasticos ad potentalus aceessissenl, per pra-
quenter Valenlinianus slaluit suo privilegio ul Ra- gmalicas unam provinciam in duas diviseront, ut ex
vennas archiepiscopus el pallio uterelur el plena eo duo essent 'métropolitain in eadem provincia.
haberet alioruùi metropolitanorum privilégia, s Hoec Statuit ergo sacra syliodus ne épiscopus' deinceps
ille, quoemagno religionis dispendio catholicorum taie quid audeat, quoniam is qui hoc aggreditur, a
nonnulli aliquanlulum emollila tradere non erubue- suo graàu excidil. Quoecunqueautpm civitates per
Tunl. Intérim apostata ille Spalaiensis veritalis fidi- litleras imperalorias meiropolis nomine honoraloe
culis tortus in fine ejus periodi dicta salis recanlat, sunl, solo honore fruaniur, et qui ejus Ecclesiam
ut intelligamus sibi non conslare, quod catholici au- administrât épiscopus, servato scilicet veroemetropoli
ctores niinime agunl. Habet autem : t Si tamen suo jure. i> Observari etiam meretur quod cura aclio-
pallium omni et parte sit ecciesiasiicum, intelligere nis 6 fine Marcianus Àugustus Chalcedonem urbem
debemus Valentinianum in hoc Ravennatensi privi- nomine tantum metropolim declarasset, salva Nico-
legio velle et proecipere ut Ravennas archiepiscopus mediensis 'propria dignilale, acclamarunl Paires ju-
a suopatriarcha pallium acciperel, reliquam haberel stuni judicium imporaloris, et quod cautum esset ne
ab Ecclesia potestatem,
' illo tamen sic jubenie et quid Nicomedioe dignilati decederet, adjecisse i tàs
ordinante. » KUpmTTKVSlÇ VÛVJîVtO'JtOB'WVÙUSÏÇÈXWAWKTe « Clr->
447 AGNELLUSABBAS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 448
cumvenliones cpiscoporum vos abegistis t ; nec auid- A cere, nisi Leonis consensus accederel. Id constat
quam in canonibus de ea re décrétera est. ex eorumdem litteris ad Magnum Leonem datis, ad
XX. Hic enimvero doctissimi Thomassini, de annum 451 spectantibus, relalisque in laudato Ro-
nova et vel. Disc, part, i, lib. i, cap. 39, mentis mano Bonifacii concilio. Petenles ul Constantinopo-
aciem mirari subit, qui in his Chalcedonensis sy- litairas épiscopus secundus a Romano patriarcha ha-
nodi Aclis cujusdam mutai honoris vices videt, quo .'teatur, id imperiali auctoritate fieri non posse co-
se imperator et Paires prosecuti sunt. «Exclamant,» gnoscunt, proferuntque utriusque oecumenicoe sy-
inquit ille , « concilii Paires exerte liberrimeque : nodi décréta , quibus petitionem suam fulciunl,
Contra régulas pragmatica nihil valeant, reguloe Pa- orantque enixe ut quod decrelum fueral Romanus
trum teneant. Verum id lum demum aurtent, ubi ponlifex confirraet. « Quoniam vero , i inquiunt,
judices imperatorii votis permiserunl concilii, cano- « et hoc slalutum est, ut ea quoe centum quinqua-
nibus an legibus lites ecclesiaslicoe iste dirimendoe ginta sanctissimi episeopi sub D. Theodosio Majore
essent, et in votis esse imperatori ipsi cerliores Pa- de honore venerabilis Ecclesioe Conslantinopoliianoe
tres fecissent, ul omnia ex proescripto canonum ter- statuerunt, el quoe nunc a sancta synodo de eadem
minarenlur. » Emollivil scilicet solerlissiraus scri- re statuta sunt firraa serventur: scilicet ut post se-
ptor quoe durius effutiverat Spalalensis loco supra dem apostolicam Constantinopolitanoe sedis autistes
cîtalo, n. 137, Patres videlicet recanlasse quod im- secundum obtineat locjm, quoniam et eadem splen-,
perator défraierai. Id enim vero (ipso proede) non didissima civilas junior Roma nuncupatur, dignetur j
ausissent, nisi Augusius jussissel. Profecto nobis sanclitas tua eliam huic parti proprium adbibere'
non licet esse tam aculos, qui pa videamus quoeisli g consensura. » Reslitit enimvero Leo sanclissimus
oculalissimi vident. Prior qui de discrimine ulrius- veteris Romoe épiscopus, et piissimi Augusti, qui
que criterii ad litem dirimendam verba fcceril, Eu- suoe potestalis fines optime noveranf, ita aicoeptis
stachius fuit, rei partes agens, qui leclo Pbotii li- destitere, ut Anatolius Constantinopolilanus épisco-
bello, cum judices interrogavissenl, «Quid ad hoec pus factura in Chalcedonensi synodo sibi minime im-
allegat reverendissimus épiscopus Berytiorura Eusla- pulandum scripserit Leoni, séd Ecclesioesuoe clero.
thius ? » respondit : « Jubele eum dicere ufrum secun- Quod ilaque Yalentinianus sibi minime licere cen-
dum canones moveat, an secundum leges. » Ob hoec suit extra Romani patriarchatas fines, etiamsi de
Photius antequam quidquam adjungerent judices, Consiantinopolilana sede ageretur, et licel id ipsum
statim inslavit se velle juxta Patrum régulas rem per oecumenicamsynodum decretum fuissel; fecisse
decerni, et a Patribus concilii definiri. « Quod, » in- inlra Romani patriarchoe dilionem ecclesiasiicam,
quit, «vetuslum morem stadueril everlere Eusla- irao inlra Romani métropolite diqecesim, el ita du-
thius reverendissimus épiscopus, interrogenlur do- plici ex capile jus sacrosanctuin Romanoe sedis vio-
mini et sanctissimi episeopi; ego enim a regulisuon lasse, id enim vero ab omrii credibilitaie distat.
discedo, nec volo lypos Patrum everlere, sed poslulo XXII. Ut nil omittamus quo cognoscamus eorum
ne illa jura everlântur. t Inter actoris ilaque et rei temporum opinionem circa ea quoespeclant ad pote-
instanlias'petunt judices ut Patres décernant an statem conferendi jus metropolilicum , dissimulari
juxta leges vel juxla canones lis dirimenda esset. ha\id polest aliquando irrepsisse et in Occidentali
Monent quidem, quod prius dixeral Photius, princi- Ecclesia Orientalis abusus. Unum tamen ejus rei
pis sententiam esse quoe canonibus faveal ; at quid exemplum habemus, sed el novimus novoe metropo-
inde? Pielatem Augusti commendant, non definiendi G lis conslituendoe ex civilis urbis gloria ralionem mi-
potestatem circumscribuni in Patribus. Excipiente nime pontifici Romano probatam. Trabebat ad se
reo, et contradicenie adore de arliculo incidente, Arelalensis proesulprdinaliones episcoporum provin-
decernere debebant Paires. Judices insinuant de cioeYiennensis, eo proetexta, ut créditai', quod aucla
quo ante omnia senlenlia ferri debebal. Nec id est décore ob principum moram Arelatensis urbs metro-
defînire, venia data, alias et venia data, quod proeci- polis effecla sit, qualis erui posse existiraat Pelrus
pue agebatur, definilum quis credal, cum judices de Marca, seu Baluzius, ex Honorii Conslitutione re-
iidem dixerint act. 5 : « Dioscorus dicebat quod ex lata a Sirmondo in notis-ad Sidonium. Ei opinioni,
duabus naluris est suscipio, duas non suscipio ; san- quod metropolum civilium episeopi melropolitauo-
ctissimus aulem archiepiscopus Leo duas naturas rum eeclesîaslicorum juribus gauderent , instilit
dicit esse in Christo unitas inconfuse, inconvertibi- Taurinensis synodus anni 597 ; al dubilarit quoenam
liler, et indivisibiliter in uno unigenilo Filio Salva- melropolis essel civilis, Arelalum videlicet, an Yien-
lore nostro. Quem igitur sequimini ? sanctissimum na, et decrevil, «ut qui ex eis, » episcopis videlicet,
Leonem aut'Dioscorum?» Plane cum nimis lyncei «'approbaveril suam civilalem esse metropolim, is
videri amamus, coecutimus. tolius provincioe honorem primates obtineat. s Ve-
XXI. Ipse aulem ejusdem concilii canon 28 quod rum alia via, ul quod semel arripuerat relineret, Pa-
agimus proeclare demonstrat, Augustes videlicet mi- troclus Arelalensis existimavit sibi pergendum, cum
nime sensisse sui juris esse episcoporum jurisdictio- apud Romanum pontificem, cui nil de civilalis glo-
nein decernere. Consiantinopolilana synodus," eau. ria luto diei posse noveral, eausam egii, ac ideo so- _
5, ejusdem urbis episcopo decreverat -rà npsaëûa TW?D lius anliquilalis ecclesiaslicoemomento se tueri vo-
ripis, hinc proediclo canone id ila intebectam est, luit, ob quam a Zosimo pontifice oblinuit sibi con-
ut voluerint Constantinopolilanura secundum a Ro- secrationem confirmari episcoporum provinciarum
mano patriarcha locum tenere. De prions synodi Yiennensis et Narbonensis. «Quoniam, » inquit pon-
canone iramerîto dubitari a Binio et a doelissimo lifex epist. 70, « Trophimus sacerdos quondam Are-
Baronio, cum de eo tesletar canon Chalcedonensis, latensi urbi ab apostolica sede transmissus ad illas
observavil Holstenius in notis ad concilium Roma- regiones, tanli nominis reverentias primus exhibuii. »
num Bonifacii papoe II. Quod enimvero minores Regulis eisdem insislendum pontifices subsecuti cen- ,
episeopi sibi vindicaverant ex urbium splendore, id suere, cura de eadem re 462 quoeslionesinciderunl. Hi-
sibi asserendum censuit novoe Romoe épiscopus, larius papa circa annum episcopis diversarura
Constantinopolis Augustorum sedes, ad quam e\ toto provinciarum Gallioerescripsil epist. 8, cum Leon-
orbe causoe deferebanlur. Urbis ejus épiscopus ad tius Arelalensis lamenlaretur parochias suoe Eccle-
palriarcham Occidentis minime speefabat, sed nec sioe a proedecessore Hilario in alios, quod non licue-
ad Alexandrinum, vel Antiochenum, quare nullo rat, fuisse translatas, episcopis illi querelara remil-
modo palriarchale Romani episeopi jus loedebatur. tens, « ut quoe ecclesiaslicis regulis congruerenl,
Gloriam Conslantinopoliianoe Ecclesioeoplavere Va- decernerentur. D Epistola vero sequenti conlra Ma-
lenlinianus et Marcianus Augusti. Yide lamen qua mertum Viennensem, qui indebite Deensem 'episco-
via pergant. Nil sibi juris in ea re decernenda com- pum ordinaverat, disserte asserit, principes appro-
petere existimant ; sed nec concilii decrelum suffi- bare quod Romanus ponlifex in rébus hujusmodi de-
'
449 PROLEGOMENA. 450
crevisset. » Fratri enim nostro Leontio, » inquit A dilo pallio, nec id ab ejus temporis pontifice Romano
deces- oblenlum fuisset, non ignoravisset Gelasius. Hoec
ponlifex, t nihil constituli a sanctoe mémorise honori
sore meopoluil abrogari, nihil valuit, quod itaque quoe magnoelaudï Ravennalibus eorum tem-
ejus debeuir, auferri, quia Chrislianorum quoque porum proesulibus sunl, scripta a Gelasionon fuis-
principum lege decrelum esl, ul quidquid Ecclesiis sent, et exemplo Ravennatam tueri se potuisset Aca-
eorumque recloribus pro quiète omnium Domini cius, seu Acacii memoriam defendere potuissent,
sacerdotum, alque ipsius observanlia disciplinas in qui ejus defuncli partibus adhoerebanl. Metropolim
auferendis confusionibus aposlolicoe sedis anlistes civilem in novam formam Valenlinianus conslituerit
suo pronuntiassel examine, veneranter accipi, tena- Ravennam, id enim poterat; oraverit etiam pontifi-
citerque servari cum suis plebibus, charitas vestra cem ut metropolitani jura et pallium conferret, pri-
cognosceret. J vilégia eliam,et favores'concesserit; id poterat, et
XXIfl. Quoe omnia sufficienter ostendunl opinio- fecisse non invidemus ; at subjicére episcopos, qui
nem quoeYalenliniano imperante obtinebat in Occi- ad episeopi vel Romani, vel Mediolancnsis,dioecesim,
denlali certe, sed eliam in Orieniali Ecclesia, non et ad Occidentis patriarchatum spectabant, et spiri-
modo apud episcopos, sed et apud principes, et Ya- lualera potestatem requirebant, imperatoris minime
ïentinianum ipsum, eam fuisse qua crederenl pole- erat. « Alia, » rursus inculcari débet, « poiestas est
slatis ecclesiasticoe, non vero Augustalis esse, jura rei soecularis, alia ecclesiasticarum dislribulio digni-
metropolitanorum immulare, novos métropolites tatum. J Nullus sanoe mentis plus fidei adhibebit
constituere, illis pallium proebere, et coetera ejus- Agnello schismali addicto, scriplori noni soeculi
modi proestare- Id insuper in primis viguisse favore g inepto, quam summo pontifici, canonum et rerum
jurium patriarchalium et metropolitanorum "ponlifi- peritissimo, el Valentiniani temporibus adinodum
cis Romani, strenui conlra abusus qui irrepserant proximo.
jurium hujusmodi assertoris. Quod si ex Valenti- XXY. Superfluum, his omnibus probatis, erit quid-
niani beneficio Ravennas épiscopus metropolitanum quam addere contra Mauri temerilalem, qui in
jus et pallium habuisset, Chalcedonentis synodi can. Occidenle, et inlra ipsos fere Romanoe dioece'seos
12 vigore, retinuisset tantum TKaptaêiia. TMÇ -cip.yç, fines, «ÙTozEiyKlatav lentare non erubuit, eo tempore
ul a Patribus eautum fuerat; al certissimo con- cum et ipsi Orientalis Ecclesioeexarchoe,qui a primis
stat, et post Chalcedonensem synodum episcopum apostolorum temporibus taies fuerant, jam démuni
Ravennatem melropoliticis juribus gavisum. Non aîteri parebanl. Quid, quod omnium proedecessorum
ilaque vel ob civitatis splendorem, vel Valentiniani suorum obedientia ergaRomanumpontificem, quoeque
beneficio, sed ex Romani pontificis Iiberalitale fue- Patrum suorum memoria Ravennates episeopi sub-
rat ille et jus et pallium melropolilani assecutus. jectionis omnimodoe, et cum consecrarenlur, et cum
XXIV. Sunt eliam quoe clarissime el presse id pallium reciperent, el cum ad synodum vocarentur,
probent. Exerciiiumplenissimoejurisdictionis, commi- argumenta nota erant, ac in primis Gregorii Magni
nalio poenarum, ac proecipue auferendi meiropoli- Acia, cujus nobis longius ab ea oelate dissitis in ejus
licam potestatem interminalio, ejus sunt certe qui rei teslitnomum episloloesuperslites legunlur? Nec
meiropolitoepoleslaiem concessit et pallium, per quod ipse demum ignoraverat se suamque Ecclesiam Ro-
poiestas ipsa siguificatur. Hoecaulem clare diseriis- mano pontifici subjici, qui ab eo ordinatus, pallio
que verbis enunliata habemus in epistola Simplicii -,
J ornatus, exhibila, quoetune invalueral cautionis, ut
summi pontificis, quoe ad annum 482 pertinet, con- vocabant, formula, et ejus rei païens argumentum
tra Joannem Ravennatem episcopum, immedialum, dederat, occasione Monolhelitarum hoeresis. At su-
ut quidem puto, Pelri Chrysologi successorem, qui perbus homo el subjectionis impatiens, nactus lem-
Gregorium quemdam invitant, episcopum Mutinen- pora difficillima, el imperatorem et exarcham om-
seni ordinaverai. Perpendantar ea proecipue ejus nium bipedum sceleslissimos, artibus illis quoe ejus
episloloe: i nam privilegium meretur amillere,-qui moribus respondebant, contra jus fasque se subdu-
permissa sibi abutilur polestale. J Et in fine : De- cere tentavit a sui patriarchoe dilione, indeque in
nunliaraus autem quod si posthac quidquam taie proe- horrendum schismatis crimen proecepsruil. Id unum
sumpseris, et aliqueni sive episcopum, sive presby- ab Agnello in Mauri Vita rite proeslitum, ut ejusdem
terum, sive diaconum invilum, forte facere credi- vafritiem et avariliam, seu patrimonii Siciliensis di-
deris, ordinationes libi Ravennatis Ecclesioe vel lapidalionem, non obscure indicaveril. At juvat con-
jiEmilieusis noveris auferendas. i Ita qui in proede- cludereBertherii doelissimisverbis Pilhanon Dialrib.
cessoribus suis dederal, minari polerat se ablalu- H : « Taceo (ul verbum Anaslasii in Dono usurpeni)
rum, melropoliticam poleslaiem; coeterum vanum autocephaliam indignum hercle facinus, et silenlio
terriculamentum fuissel hoec minari, si quod aufer- oeterno obruendum. »
ret poritifex, laica poiestas restiteere potuisset. Certe XXVI. His in antecessum proemissis, salebrosa
evidens proestitoe a ponlifice Romano melropolilicoe Agnelliani libri spatia tulo percurret quisque. Tibi
potestatis Ravennalibus argumentura habemus ex porro, erudite lector, ea minime scandalo fuissent;
celeberrima illa GelasiiI ad episcopos Dardanioeepi- mei tamen officii esse censui non modo superiora
stola, quoein Labbeana collectione est 15, speclatque ) proefari, sed el ubi aliquid minime piura cubai, pe-
ad annum 495. t Risimus, » ait Gelasius, quod proe- riculum indicare. Tu intérim laborem meum oequi
rogalivam volunt Acacio comparari, quia épiscopus boniqueconsule, et antequani ad Agnellum accédas,
fuerit regioe civitalis. Nunquid apud Ravennam , seriem accipe chronologicam Ravennatum pon-
apud Mediolanura, Sirmium, apud Treviros mullis tificum, quorum Acta Agnellus scripsit, uti a me in
temporibus non conslilit imperator ? nunquidnam Dissertationibus reslitui debere visum est. Vale.
liarum urbium sacerdotes ultra mensuram sibimet SERIES PONTIFICUM
antiquitus deputatam quippiam suis dignitatibus S. Ravennatis
usurparunt? nam, J ul infra idem ponlifex, J alia Ecclesioe, quorum Vitoe ab Agnello
potesias est rei soeeidaris, alia ecclesiasticarum dis- narranlur.
tribulio dignitatum. i Hoec sanctissimi pontificis Sanctus Àpollinaris, ordinatus anno 50, die 19
verba brevissime sunt perpendenda. Certum esl Ra- Junii. Martyrio coronatus anno 78, Kal. Julii, post-
vennatam antistitum Petrura -Chrysologum omnium quam sedit annos 28, mens. 5, diebus 4.
primumjura metropolitanorum exercuisse. Sit tamen, Aderitus.
ut quidempulo, poslremis ejus vite annis id Joanni Eleucadius.
AngeloploPétri proedecessoricollatam. Ab eo tempore Martianus.
disietit Gelasius annis vix quinquaginta quinque. Si Calocerus.
.Valenlinianus GalloePlacidioefilius Ravennali proe- Procuras.
suli duodeeim civitalum episcopos sirbjecissel, tra- Probus.
451 AGNELLUS ABBAS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. ' 4S2
Dathus» A Joannes III, ordinatus anno 575 die 25 Novem-
Liberius. bris, obiit anno 595 die 2 Januarii.
AgapeWS: llarinianusj ordinatus ante diem 5 Juin 595; obiit
MarCëllinus: 25 Oetobris 604. . „
Severus coipit sedere circa antiutn 346, obiit cir- JoanhesIV, ordinatus circa initia anni 605; obiit
ca 591. circa Septembr. anni 610.
Liberitis II; Joannes V» ordinatus circa iinem anni 610 ; obiit
Probus II. circa annum 629: . '
Florentius. Bonus, ordinatus circa annum 650 ; obiit anno 642,
Liberius IH. die-25 Augusti.
Ursus, créâtes circa annum 400 ; elfiit anno 412* Maurus^ ordinatus mense Septembris anni 642 ;
die 13 Aprilis ad vesperato. obiit circa Juliùin anni 671. . .
Petrus, ep anno croates; obiit anno 425. ReparatiiSj .ordinatus die 4 Oetobris 674 ; obiit
Neo, eodem annb suffectaSj obiit circa annum 430, die30Julii677.
m Idus Februariit Theodorus ordinatus die 29 Septembris anni '677 ;
Exuperantius, obiit anno 452* iv Kal. Junii. obiit 18 Januarii 69Î. . ,
Joannes Angeloptes, eodem anno creatus, obiit Damîanus, ordinatus die 24 Decembris anni 691 ;
circa annum 439i Obiitdie 12 Martii anni 708.
Petras Ghrysologus, OTdinatuscirca annum 459 ; Félix, ordinatus die AAprilis anni 708 ; obiit anno
obiit circa annum 450. o Ï!6, die 25 Novembrisr
Joannes II, eo anno ordinatus ; obiit circa annum Joannes VI, obiit fcfrcaannum 752.-
496. Sergius, circa annum. 752 ordinatus, ôbiit circa
Petrus III, circa ënnurii illud créâtes; floruitSym- finem anni 769 vel initia 770.
machi summi pontificis temporel Leo, perid tempus ordinatus, mortuus est cirea
Aurelianus Petro suiïectus, obiit circa annimi523. annum 779: ._
Ecelesiusj circa initia anni 824 créâtes-, circa Ju- Joannes VIL, sedere crepit circa annum 779 ; obiit
lii menseni anni 534 obiit. anùo 7865 post fesium S. Apollinaris. Sedit annis 7
Ursicinuss ëodem anno cirëa Augustum ordinalur, mens. i\ dieo; 3.
moritar circa Aprilem anni 558. Graiiosus? ordinatus anno 7861 obiit circa annum
Victor s ordinatus die 4 Martii anni 540; moritar 794, die 23 Februàrii.
xiv Kal. Martii anni.546, SanctusYaleriùs, circa -amium794 ordinatus; obiit
MaiimianuSj ordrnaiura Vigilio papa.Patris in circa annum 809.- _ „ _ ...
Aëhaia, pridie Id» Oetobris anni 546 ; obiit anno Marlinus, sedeàe coepit circa aunum 810; obiit
552, -vm Kal. Martii. circa 819.
Agnellus, ordinatur anno 553^ die 22 Junii; obiit Petronacius, posl annum 821 ordinatus» mortuus
anno 566, Kal. Augusti. ante annum 837.
Petrus IVj Senior dictas; electus anno §67, die 28 Georgius, post annum proedictum ordinatus ; viteni
Maii ; ordinatus anno 568,1S Septembris; obiit anno produxit post annum 841.
575, die 16 Augusti.
OBSERYÀÏÏONES
m
Yèrëiculos quosdam AtîftEixi Libro Pontificali prwfixos;
PRiEFATTUNCULA. G quoe Libri Pontificalis opus et scriptoris Agnelli
Tanta est versuum qui Agnelliariooperiproemittun- vilain illustrant: Hinc versus ipsos proeponendos sta-
tur barbaries, ut de illis ômiltendis coetera descri- tui,-interjeCtis observationibus meis. Aliqua non in-
pturus, cogilaverihi. Oum nulloe grammaticoe leges tellecta lubens fateor; quoeproinde salius duxi intacta
in ipsis sint observai», ac proinrle recte syntaxis ielinquere, ne dhinaudo$ arbitraria potius quam
ordo passim perturbâtes (omitto syllabarum el probanda leCtorioblruderem. Yersibus lalis pwsfigi-
versus quanlilalem negleclam), vix quîdquam Jboni tar litulus.
elici posse videbatur; quinimo minime sperabam Incipiunt versi'cùli cujusdam minimi scholasticorum
alicubi me ineptissimi scholastici -sersificatoris sen- titultittles opus libri sequenlis.
sum assecuturum , cum temere tempus pro tem- OBSERVATIO PRIMA.
pore , modum pro mOda, casum pro casu assumpse-
et implicatissimus OEdipum
Îil ille, unde &p.ifi@o),os Scholasticum (ul aliquid de hac re adnotem) se
potius quam i^nyntw pelai. El profecto quamvis dicit inautem titalo, versiculomm hujusmodi auctor. In-
soeculinoni barbaries aliunde sit cognita , ut minus lelligit eo nomine litteratum proul opponitur
mirari liceal si summam Lalini sermonis cOrrupte- idiotoe. Quamvis enim multipliée!» acceptionem sor-
lam in bis quoesupersunl eorum leraporum scriptis lita sil hoecvox apud scriptores medioe et infimoe
deprehendamus, quoeetiam eorùmdem sincerilatem, Latiniiatis, ut docemur ab^eruditissimo Ducangioin
et authentiam commëhdat; tanta' nihilotoinus ho- Glossario, nulla tamen aptior commodiprve tempori
rum versuum est defbfmilas et stribiligo, ut vix in- el i eccasioni visa esl. Sic Ataalarius frevir. apud
veniri posse crediderim in ejus el .sequenlis soeculi'n Brourerum a laudato Dueangio relalum i Quisquefu-
scriptoribus amplius ejusmodi characterismi argu- lurusSÎSiSivepotensin soeculo,sive pauper,sivenomen scola-
mentum ; taie sane quod, scripti sinceritalem ape- siicus j sive idiota. Novi eqùidem schoîasiici
riens, scribentis mentem abscondil. Hoc tamen non oûlciumisignificasse in Ecclesiis ejus qui s.choloeproe-
distante, nil omissum volui, el intègre quidquid ad ponëbatur, ut dirigerez ac doceret,simul vel liriguas,tan-
Agnelli opus spectat publici juris faciendum existi- tum, et humaniores litteras, vel lias cum Theo-
mavi, ne inde quidquam ab eruditis desiderarelur, logia, speetantibusque ad rem liturgicam et ârvinam.
quod ex Estensi Codice suggeri posset: Descripsi At hoectempo'ribus Carolo Calvoposterioribus conve-
ilaque ineplissimam versuum sériera, oamque atlen- niunL-Proeterea is unus erat qui cujuslibet Ecclesioe
tius'contemplatus, nonnulla eruisse mihi visus sum Scholoe proeficiebatur, cui subseculis recenlioritas
455 PRQLEGOMENÀ. AU
sacdlis théologale munùs successit, de quo vide A qîiod alii fôcerant proesiarê, et pbrilifiëùih suo-
ddctissinium Tbomassinùm in veteri novaque disci- rum , qui Ecclesioe per spaliurii 800 circiter anno-
plina de Beneficiis. Aucior àulem horum versieulo- rum proefueranl, vitas et acta dbliviônî Iraditas reli-
rum se unum ex pluribiis eodem lita'lo seu munere qiïisse.
gaudentibus seholaslicum dicit, dum se minimum Vespere quanquam elenim, tamen orsa fidesque,
scholaslicoruin vocal. Ordinem igitur virorum .Ra-
vennoe vigenlein soeculo nonp procedente mihi vi- [ manusque
deo? TÎdere, qui in maxima allas bonarûhi arûum Seribere féliciter nbstratuln Pontificale
caliginé nonnihil m dicendi ârte lihguoeque latinoe Agnelli lepidi palriarcharuiti » islud opûscùiùhi
usû profecisse videbantur suprâ coeteros, et scho-
lastici voGabantur,quo nomine et is qui talis habeba- Tempore apostolicus Gregorius alla salubris
tur al sque jaclahtioe vitio ùii potuerit, quod servata Solvendi, el conlra, almifici, qub riïun'efa Pétri
pfoportione proeitiserit rëeentiori ma'gisiri docto- Compte habet, el sceptra imperii Augustes ténèt
risve elogio. Scholaslicorum hujusmodi ordinem
pbunt Rà^ëuha ex Groecis aceepisse, qui titulo eo- [almus
dem honoris causa dislinxere viros éloquentes, quod Armipotens sàlus màgho Kafolo; LudOVibus,-
bene actum est cum Zacharia scholastici çognomine Pacificus, liatusque suis Lotharius àèré [acer]
decoraio Jusliniani oevo,ùl sentitTarinus in iiotis ad
ZaehafloeDialogum de mundi opificio contra Gene- Belliger ïtalioe [Ilaîa] régna tenens, Romaque pontus
brardi menlem. Scholâsticuni eliam Ravennoevirum [(potitus)
'
ex magislfatu illuslîém fuisse Giegorii Magni oevo, Regibus, et pppuîis léctas sôli'b iîhpêriàii,
indica'nt hujus ponliïîcis episloloe. An hic scholasli-
corum minimus ecclesiasticus fuerit, necn'ë, defi- Archiepiscopus almis [almus] ovans Petronacis,
niendo argumenta désuni; verumlamen si qùis il- agitque
lum, quod huic operi illusirando inànùm àdmoveril, Tuoque [tunique] Ravenhâlis clerùm Ecclesioe,jiopù-
ecclesiaslicoevite addictum velit, non abnuo.
ïiuriiqife
In PatriSj nalique, et sancti nomine Flalus, alterum ab undecimo, quem presbyterum que beavit
Cura certum propter secli indicium studuissent, Summus is antistes nlerilo sedë urbis Opitnoei
Alque Redemploris hominum nalalis Jésus
OBSERVATIO QUARTA.-
Regum et ponlificum multi scripsisse magistri
Quod quisquis tempus sedisset, impëriali Adjicit tandem licet vespere, id est sero, Agnellum
el presbyterum hiiië optalo operi proestando se ad-
Hector, egregius pastor quod pontificali dixisse, et tempus ipsiiin quo id lacium fuit nmlti-
Sede. Auguslorum scripseruul ferrea régna, farie expriinit, Gregorio videlicet IV Suinmo ponti-
îîce Petfi jura solvendi alque ligandi ténenlé, itnpë-
Impërium quorum tandem seu claruit altum ranlibus Ludovico Caroli Magni filio, âc Lothario,
Partibus occiduis, laticùm qua copia surgit; moderahlé autein Ravelmatum Eeclêsiain Petro-
Et sanctoevite ; ceii tempus apostolorum p'J hace àrchiepis'copo, quem summus ponlifex conse-
Quoquo modo insignes radiafunt ore, manuque. Çravit undeeiriio loco jroslquam a Theodori tempore
Ëcclësia ipsa Ràvehnas reSipiscens, Romani proesulis
OBSERVATIOSEGUNDÂ. obedientioe se submisit. Quoe quidbm merentur ut
Ut aulem ad versus ipsos aecedanij et eorumdem aliquanlo diligchlius iii tëmporùin dësignatorùih
sensum, quaiilum lieuerit; commodum eliciam , ita examine imhioremur.
undecim priores supra descriptos intelligo, ul Para- Porro manifesterai est characteres lëiripori slgnifi-
phrasiicé in hune modum expohi possint, quod scili- cando quo Agnellus librum hune ponlifiealem scri-
cet, proemissa invocatibne sanclissimoe Trinitatis, psit a scholastico vërsificatore adhibilos non sub-
dicat aucior multos magislros, doctes videlicet vi- sistera, nisi intelligantur de illo spàtii teiiipore qùo
ros, cogitasse de scribeiidis hisloriis a Redemploris Agnellus scriplionem intermissam aggfessùs est.
ortu aûspicantes, propter clarum indicium secli, id est Etenim ex Agnello ipso Constat raajoris operis par-
ad posterorura uotiliàm, aceruditiOnem,tum regum, lera non modo post Petronacis, sed et pôst Geoi'gii
tum ponlificum, ac proecipue quo quisque tempore episcopalumscriptani.Georgii ipsius Vilain postreùo
vel imperator impëriali, vel ponlifex pontificali sede, loco consignatara legimus, sedel fleeodëm agit in
sedisseï ; inventes proelerea fuisse qui utrorumqtie Vita Felieis, agilque tanquam de archièjiiscopo mi-
acte scriberenl, et imperalorum quidem ëorum nime inter vivos degente, ait enim : « Sed el mihi de
etiam, qui claruere lalicum qua copia surgit, Ra- proetliclo monasterio S. Bartholomoei éonligit. A
vennoevidelicet, et ponlificum, qui sermone, et ope- Georgio ponlifice per pauca annorum eui'ricula Sine
ribus exempla apostolorum sunl oemulali. Laudis. causa privâtes sùm. Nain anlequam àd taie Culmen
vero argumentera ex eo sumptani, qud Ravennoe-D aâcëhdissel, sic efâmus adihvicem quasi ex uno duo
urbs commendaretur, quod aquoe omnes regionis vere germani, et posiquam accepit archiëràticam
universoeeis el trans Padum sitoe, ab ejusdem flu- dignilatem, Deum ofi'endil, et omnes sacerdotes dê-
miuis origine usque ad celebriora ostia quibus in molivil, cuncta occùpafis monasteria, totasque gazas
Anriaticum mare se exonérant, sed et ex Flamiiiioe Ecclesioe, quas proedecessores sùi acquisierafil, pro
conterm'rais montibus defluenles, circa Ravennam reatu sui corporis expendil. t
confluèrent; quod novimus ex aliis libri hujus Ponli- Gëorgii aulem obiluS, ut ei. ejus Vita app'âret; ac-
ficalis locis. Coeptam semel versuum explanatiouem ctdil post alîqùot ânnbs a Victoria Caïoli Calvi de
prosequaihur. Lothario reportala Fontanis, quoe quidem ineidit in
Ravennatam circiter annos vu Kal. Julii anni 841. Hinc deiîrèliëndilur et alium
Scriptorumque per chaî-actefeni ex imperio isiidOVibiet Ldlharii hon
Pénna diu segnis neglexil, centies octo slibsistefé; LudoviCus eniîh dèfunbttls fuèràt anno
Almoesummôrum moderâ'mîna Clara per orbem 840, et Vix siistiheri pbtët hoeb scripta Grëgo-
Pontificum Vite, passim narrasse suorum. rio IV sëdënle, cum is diêni obierit ànno 843.
"Sed et Maximiani archiepiscopi Yita scripta fuit
OBSERVATIOTERTIi. post PëtrbnaeiS tetatefii; in ea siquidem narrât
Hic ait Ravennalum pennas neglexisse id ipsum Agnellus quintodecimo Petronacis archiepiscopi
a luepie palriarchas vocat, qui métropolite tantum fuere. BACCHINIUS.
455 AGNELLUSABBAS S. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 456
anno elevatum Maximiani corpus, presbyteris id A 812 staluamus Agnellum agentem annum tere quar-
enixe curantibus, seque ex pontificis astanlis jus- tumdecimum (cum se ipse adhuc pue.rum dicat) Ec-
sione rem ipsam agenle. Demum Petronacis mor- clesiam laudalam obtinuisse, consequens fit ut Au-
tem ante plures annos accidisse ostendit in Yita reliani Vitam scriberel circa annum Domini 829,
Mauri archiepiscopi, memorans lapidera pelluci- agens oetalis suoe annum trigesimum lerlium, de-
dum sepulcri ejus ante duodeeim annos Petronacis cimo ejusdem mense currente. Huic anno conve-
tempore a Ludovico imperalore in Gallias trans- niuni characteres omnes a scholaslico designati,
latant etenim Gregorius IV Romanus ponlifex sedebat, ini-
Verum ex Peiri Senioris cognomento episeopi perabant Ludovicus et Lotharius, ac Petronax archi-
Vite quid distinctius argumenta illustrando evinci- episcopum Ravennatem agebal. Eo ipso tempore
lur. Ibi siquidem auctor narrans equum oereumRa- consequens est versus hosce exaralos fuisse, quibus
vennoequondam exstantem translatant a Carolo im- opus tantum coeplum,nec finiendum, nisi post plures
peralore, hoec ait : t Et nunc pêne ann. 58 cum Ca- annos Iaudaretur, addendi gratia auctori stiraulos
rolus rex Francorum omnia subjugasset régna, et segnius quam compresbyleri voluissent procedenli.
Romanum percepisset a_Leone III papa imperium, Versus illos
postquam ad corpus B. Pétri sacramenlum proebuit, Alterum ab undeeimo, quëm presbyterumque beavil
revertens Franciam, Ravennam ingressus, videns Summus is anlisles mérite sede urbis
pulcherrimam imaginera, quam nunquam similem, lia opimoe,
ut ipse testâtes est, vidit, Franciam deportare fecit, inlellexi, ut ad Pelronacem referrem, undecimum
alque in suo eam firmare palatio, quod Aquisgranis g Ravenne episcopum, numerando a Théodore, qui
vocatur. s post Ecclesioeillius schisraa , Romano pontifici se
Carolus ex Annalibus Francorum a Baronio relalis submisit; at, ul fatear quod est, in hujusmodi ex-
circa inilium Junii anni 801Roraa reversus, Ravennoe plicaiione minime quieseo , alter enim ab undeeimo
per aliquot substitit dies, quare cumetallata scribe- non est undecimus. Nullus tamen comrnodior intel-
bal Agnellus, annus currehat 859, paulo ante lectus suppetit.
Maximiani archiepiscopi Vitam scripserat, Petro- Quis [queis] cunctis s'anclo [sancle] sapienlior isto
nax autem archiepiscopus et corpus laudali Maxi-
miani elevaveral anno sui archiepiscopatus quinlo- [[iste], sacerdos
deeimo, etipse e vivis abierat, ut ex modo proedicta Claruit ingenio, et nalura? nomine dictas
narrandi manifeste indical aucior. Porro descriptor A puero Agnellus fuit, Andreasque juvenla
codicis hujus, qui ex apographo se id iecisse ait, Euge salus, cretusque nimis de stirpe superba ,
cum Petronacis Vitam déesse coniperisset, supplens
e\ aliis Cbronicis, et eamdem interjîciens, narrât Euge. Ravenna dédit quantum, nullique secundum,
eum jurasse honorem Carolo imperalori, quod nullo Formosum facie, verbo rutilum, ore loquacem ,
modo temporum ratio consentit, etenim Carolus Corporis exiguum membris, sed mente capacem
obiit anno 814, cum adhuc in vivis esset Leo III
ponlifex, qui non nisi anno 816 détendus est, cui Quem magnum sensum, quanquam de corpore Pau-
successit Stepbanus V, dictas IV, quo ex Galliis [lura
Romam redeunte, et Ravennoe missas célébrante, OBSERVATIO QUINTA.
Marliuus Peironacis proedecessor sedem tenebat, J Laudatur hic Agnellus a sacerdolio , ab ingenio ,
ut in ejus Vita narrât Agnellus. Cujus quidem Vitoe naturaque nomini respondenie , a stirpis et paien-
cura plura desinl- consentaneum esl credere Marli- tum generosilale , qui Paulo comparalur , corpore
num vila'm produxisse aliquot annis post Stephani quidem exiguo, sed mente grandi :
obitum, qui ^épiera lantam mensibus sedem tenuil, Qualis inesl canlilla canens Philomela suave
eamque Paschali successori suo reliquit anno 807 a.
Consecratio tamen Petronacis non polest differri ul- Fiorigeris verno sylvis, cum guitare llexo
tra annum terlium Eugenii, Christi 826, quo ipse Yociferans coelum complet ciamoribus alfam,
prior subscripsil in concilio Romoehabite se.xaginia Stirpe sedens viridi ; subter solio tnoderatrix [mo-
triuni episcoporum. Quare ejus episcopatus inilia
recidunl in posteriores annos Paschalis, qui sedit [dulatrix]
post Stephanum, el ante Eugenium septem annis, et Sub dio enim modulatur ovans ; audire vialor ,
aliquot mensibus,-proindeque circa 822 collocanda, Pastor, eques vigilans, cupientes dulcia cujus
et hac temporum ratione firmala, clevatio corporis
Maximiani ad 857 referenda est, de qua scribebat Carmina gratis ubique optant, et sedula curant,
Agnellus circa annum 859, sicut et de Pétri Senioris Quam nequeunt unquain longo ulloevincere canta.
actis, cum jam a Gregorio IV Georgius in archiepi- Talis el iste sedens tectis nimiumque superbis
scopum Ravennatem l'uerat consecratus. Verum quoe Quoegenitor procerus cessil sibi jure paierno
proecedunl Vite, scripta necessario sunl ante ali-
quot annos. Id ex eo agnosco, quod in Vita Aure- ) Sede suburbanis Ravennoe, quoevoeilatur
liani, ubi se improbe vexatum mullis lamentatur a Antiquo Blacherna locis de nomine structa ;
consacerdolibus auctor, ul Pontificale jam coeptum In Genilricis honore
finiret, inter coeterahoec de sua oelaledicit : « Hodie Dei, Dominique Marioe,
denique sexgero lustra duobus insuper annis, et bis Qua lepidus scriptor proefatusPontiùealis,
quinos menses, ex quo lumen recepi, de vulva Ma- Neglectoque diu suspirans oesluatangens
tris meoeegressus. » Hoec autem aptari nequeunt hians gratis tante dare sese
anno memorato 839, etenim in Vita Martini ait eum Molilurque - ]
sibi dédisse monasterium S. Marioe in Blachernis ; Moli operis.
nec enim consentaneum esl ejus narration!, postre- OBSERVATIOSEXTA.
mis Martini annis id factura fuisse, cum post earum Descripta illud ferunt , quod sicut Philomela in
rerum seriem mortem Pippini Longobardorum régis, silvis verno tempore dulce melos canens cespide
et Caroli Magni, ac coetera ad Martini Vitam spe- viridi sub dio sedens, mulcet aures, animumque
ctantia, plura addat soli Leonis ponliûcatui aptabiiia. viatoris, pastoris, equitisquepertranseunlium gratis,
Cum autem Leo anno 816 obierit, Agnellus S. Ma- cantus eo génère quod dulcedine minime oequari
rioe ad Blachernas Ecclesiam obtinuisset oetatis suoe possit : ila Agnellus sedens sub tectis nimium su-
annum agens vix seplimum. Si aulem circa annum perbis , id esi admodum eleganlibus, quoe geniior
« Lege 817.
4g7 - PROLEGOMENA. 458
procerus, generosus, cessit sibi jure paterno in sub- ,A Deposito fastu, fandi stricto ore, loquaci
urbains locis Ravennoe, ubi ecclesioe S. Marioe Yeridico breviter , sermoneque promere eorum [co-
antiquo de nomine ad Blachernas vocilatatexensgratis me- Iraml.
ditatur expetentium votis satisfacere , vice
OBSERVATIOSEPTIMA.
cantus historiam neglectum diu ponlificum.Raven- • Descripti reliqui versus id fere inlenduul, ul Pon-
natam. Quoe ad genus et Vitam Agnelli ac de ec-
clesia sanctoeMarioead Blachernas dicenda hic fuis- tificalis Libri condendi rationem ab Agnello obser-
sent, proemisi in libri totius proefatione, minime vatam in médium afferant. Primo scilicet loco fontes .
prohibe repetenda. ex quibus historioe materiam ebibit aperil schola-
sticus, qui fere fuerint seniorum-lestimonia juxta
recolens monimenta palrumque, senumque Mosis monitum , Deut. 'xxxn : Inlerroga patrem
Haud surdus natum auditor, sed mente volente tuum, et annunliabit tibi, majores tuos, et dicent
tibi, quoequidem explicare conatur prioribus ver-
Dieentis solers Mosis proecepta secutus , sibus ; picturoe, et musiva, quoe sedulus exquisieril,
Posce luos patres libi nam erant [nuntii erunt] se- et ex illis non modo anlistitum effigies, sed mure
[niores depiclum nomen seriemque excerpsit eorum ; ac dé-
muni libri. Id fere prosequitur usque ad versum
Te multum, semperque petentem gesta priorum sexagesimum quintum. Quatuor proxime sequen-
Atque Dei, Dominique lui miraeula prisca libus tolius libri contenta brevi sermone concludit
», in Aderito coeplum, finiendum in Petronace,
Et visu, audituque monebunl vera dicenles. " dicens
-Tum patriarcharum simul aggerat acte priorum, corpusque meiiam quatuor undecies ponlificum Yitas
comp'lexurum; pontifices enim medii inler Aderitum
Edidit islud opus tempus quorum, quia niuro ac Petronacem ipsum quadragesimum quartam con-
Depiclum nomen, seriemque excerpsit eorum ficiunt nuraerum. Ac ita quidem scholasticus iste fu-
Et vitoepartem [partira] lecta moderamina partem lurum fore credebat; veram Agnellus et Petronacis
Yiloe successoris ejusdem Georgii aliam adjecit,
[partira] quam , Petronacis Yita deperdita, superslitem a
Colligit aure sua, biblis glomerare suetus. leniporis injuria servalam habemus, jaclura ut-
Aderiti capite scripsit, calée, et Petronacis cunque' compensata Yitarum non modo laudati Pe-
tronacis , sed et Yalerii, nec non ex parle Sergii,
Utrius medio componens corpus opuscli, Leonis, Joannis^ ac Marlini, quas vel acephalas, vel
Qoattuor undecies patriarcharum sapienter apodas dolemus. Si autem numéro allato quadra-
Exarans cujusque nuirais [manus] linguoe, modera- ginta quatuor ex undecim per quatuor ducto résul-
tant! addas utrosque terminos, Aderitum videlicet,
[men <xcPetronacem, ac proeterea cum postremo Georgio
Magnificum,regulans auditaque, lectaque, certa omnium primum sanctissimum apostolicum virum
Obtutu vigili [vigilans] studioque incerta reliquit. Christique martyrem Apollinarem, fiel integer om-
nium Ravennatam anlistitum numerus , quorum
Instar agens cupidi quoerentislilore curvo Vitas Agnellus scripsit XLVIII.Qui sequunlur versus
-Terrigeri Padi refluentis, fulva metalla IQ ad Agnelli fidem judiciumque commendandum spe-
Acre sibi, qui délecta conculcat arenam ctant ; modico tamen judicio usus esl Agnellus, et
cum scripsit de his quoe ad Romanam sedem spe-
Quorumdam, nigrum fundeus, ehartoequeJiquorem, ctanl, soepius,haud bona fide scripsit. Duplici aulem
Sancla beatorum pandens miraeula vulgo simili assumpto explicat quod dixerat scholasticus ;
Nbbiliter sermone locavit arundo sonora , ac primo sàne :
Mulliplici cujus quantum fuit aure relatu Cupidiquserentislitore curvo
Yeridico plenus, quam sed tiwbans aliorum Terrigeri Padi refluentis,fulvametalla.
Maluit is compte breviter sermone monere HincPado laus data, quod non modo picis copiam,
ex Metrodori fide, ad fontem, ob arborem quoePades
Sicut ovans sedens transiris, et pocula sumens gallice vocata, unde fluvio nomen, quod Plinius
Lancibus adlatis, fartis, el carmina ruclans tradit lib. ni, cap. 16, icrat, sed et quod auri scro-
bem aquis lumidus secum vehat,quatn refluensarenoe
Suspiciens placidum coelum, nauta ore sereno
lonsilis certalim vêla secundis limoque mixtam in litlore deponat. Id Agnelli oevo
j®quora circa Ravennam iactum, versus allait evin'eunt, quod
Flaminibus tribuit decurrens vitrea rura nostris temporibus, vel desiit dudum, vel fieri jgno-
Quando liniore caret scopuli, nec conspicil arva, ralur.' Augelur certe Padus fluminibus his quorum
Née tangit demissa lenax alto anchora Syrtes. aquoe id sunt proestando, ut enim de coeteris sileam,
quoe ex Mutinensis et Regiensis Ditionis monlibus
At moeslusdensis coelumcum nubibus atrum ,j> descendunl, metallorum et auri etiam scrobe ditarî
Per vacuum quoniam cursanles undique ventes probant circumsedentium diversis in locis fodinarum
non spernenda indicia , nostris eliam temporibus
Conspicit, aut scopulum speclat, vel cominus esse, lentalarum. Secundum simile naulam exhibel, qui
Tum remis cursum trahens, et vêla deorsum -, cum placidum esl coelum , et omnia tuta circunispi-
Et navim timidus neclitque rudenlibus agens, ciuntur, loelus relinquens vêla secundis ventis, resi-
Demissoque [demissisque] mari plumbo uno Vesli- limor det; at cum lurbatur mare, vel scopuli latenlis
unco obrepit, contrahit vêla, régit remos, el fun-
[bus [imo vestibus] dum plumbo tentatum anchora tenere curât, el in
Exoptat multum cupiens statione potiri. tulo figi. Sic et Ponlificalis hujus auclorem egisse
Cum suis [conscius] haud secus is voluit sermone ait scholasticus , nam cum plura eaque certa suppe-
lebant, multiplici uberius sermone vêla quodammodo
[locasse omnia expandil, al cum hoerebat, ut in proverbio
Multiplici uberius passu [passim], comensque Io- esl, aqua, aplanit paulula verba, et stricto ore loculus
' verosimilia saltem dicere sancie esl professus.
[quelam
Magnifico auditu loelus, famaque priorum , OBSERVATIUNCULA
Alloquitur Iaxis, qui glofius orishabenis • Ad versiculosprioribus adjectos in eodem codice.
Iuscius auditus, aptavit paulula verba Yersiculorum subsequenlium argumentera, inge-
PATROL. GVI. 15
459 ÂGNELLÏ ABBATIS S. JHABLE AD BLACHERNAS. ETC. Jim
niumve, si ex titulo proefixo intelh'gere .quis curet, A filausa yidenterjn audita nudare petendo [pateudbj.
profecto oleûm «peramqué perdeî. Satins itaque est :
-leetori.dimittere, elJilulum. et versus, qui ita sunt Tristamur oimium Presbyterlcmdelis *mice
comparât!, ut dialogum exhibeant inter clerum Ra- -quantum !
vennatem rogantem et Agnellum primo se.modeste Agnellus :
excusantem , inde pnus in se recipientem scribendi .Tum quoniam.victus rogo vos prate Tonanlem
•Pontiflcalis libri Codicem. Daclylici qui sequunlur
versus quem sensumlialièant diyinare minime vacal, Sydera quitorquet, latices refrenalque marinos,
nec tanti id est, pt me ab opère ipgq demum cop- iYita proecîpite cursum convertat in prtum,
siderando remoretur. -Sp'fficît itaque versus ipsos Etsensum tribuat scribendi Pontificalem.
exhibêre -cum suo "ittulp.
pKsbyteri v
Jncipit carmen 'âachjlicum senarium pemplicon, id Sic ifeimm [mimhim-] cupidi faciemus, cumque
estmissum; sed primum éstracticum*, dehinc dis-
tiphon monaslicum, quoe întentiones magnas ... [precaùtem
Sit ifirmus, opas verbis respondeat nsque,
Fortuite quondam venisse presbyterpriim Hic quanquam duras tamen laborat tamen ultro.
Turba Ravennatam simul, inter quos ifuit unus
Agnellus :
Andréas jflictus, fratres quem TOceprepari Actas Pontifieum referam, nomenque ralorum.
Dem'issa ^scripsisse sui, quo porïtifica'lem; -B Ptesbyleri :
Tupi répondit ei immilis, sed »©ceisagaci. Agnellus quondam, nunc Andréas juge salve.
Agnellus : Agnellus :
Quiniihi'Sensusïinest, autestiquoelecHo, possim Salvete sacerdotes per .saaeula«meta.
Tantillo -sensu comprehendere centies octo Clare -fidelis . Carmina parva
Annorum cursus yita [vilain], vel geste priorum ? Edita vobis Suggère tu, qui
ïalia dum fallens promiscujs ironie dueli Musa ïegalis Erga fidelis
Assolitus ijugiter, quia «obis intima quoeque. Dicere-laudes iSemper amicis.
" " '
JàfïllElLIil
LIBEE PO-NTIF1Ç4U5.
PARS PRIMA,
- Somptycteifê Y4ta$$orwniqm flortyere a sancti APOLLINABWMnpvre msgwe EKÎÏICCLESÎTJM.
ÏROTiOGUS INCIMT.-'
^Historioeseribendoe fontes wperit, eisdem fid.eminstruit; operis<dijfi-ctdta1emJexaggemt;
Numims-opem
"imnlprat aucior-.
-Sfobisrogantibus «rçlmatnm îibellum de sOrdine Q nunliabuntitihi;-seniores tuos, et'dicent'tibi; etïob":
pontificalis sucfeessionis-pontifieum, qui sedem san- Interroga Jjeneratioms pristhms, et diligenter -invesli-
ïti Apollinaris nutriverunt, sicut veritas et arjgu- ga patrum memorias. Ex -stirpe-enim Aro-ahoelloyses
.mentatio vestri Agnelli. qui esl Andréas, ipsius SÏ; descendit, et antequam Abraham nascerelur -tolius
thodoxoesedis Ravennoe, -potuit ïeperire et cogne- hujus-mundi JÏabiàea a Deo.facta fuisse-menioratur.
scere; gratias-vobis necesse est agere Deo PatrL/et Marcus«tiam .Pétri apostoli -discipulos-et in bapti-
Filio ejus, simùlque Spiritui sancto, trinoe majestali, smale filius," non corporaliter JDenirai -seeutas fuit
nnicoe potestati, quod me pollutis labiis redusil, et vestigia, neque ùl!a miraeula aijj&o-fecta vidil, sed
linguam-aridam, in quantum illi placuît, Bisertam Pplre -enarranle Evangelium .exaravit. Lucas vero
ïecit. Confido etenim orationibus vestris gratiam Pétri [Pauli] saposloli ministrator iinbutas ab eo do-
ïandi meis sermonibns Deum dpna.re, ut-sanctoram ctrina .JEyangeliiaperait fontem. fMuitieiiam alii-ex
proecedentium .sedis anlistitum Patrum Ravennatis audita yoluminacondiderunt; sicut i» Jitas Patrum
Ecclesioe , jqualiter unusquisque suis temporibus legitur i/.Narravit mihi quidam senex, » etc. Nonne
facta perggit, pro eo .quod vos nie .sermonibus coe- Gregorius sedis RpmanoeEcclesioe autistesdnpluri-I
gjstis., in quantuni potuero., ad memoriam revoea-' mis-locis libri Bialogorum retulitJdicens : c Narra-
re; non «olum-.quod eorum -facta perspexi, verum JJ vit-milù ille et ille homo ? i et reliqua. Sed minime
etiam ex saudilu,'quoe mihi seniores nostri retale- me fari possum similem illis. .Nam-xsonfiteorquippe,
runt, vestris auribus patefaeiam. Mpyses enim proe- , sicut modica scintilla posila in aspectu solis obum-
excellentissimus vir, inspirapte Deo, Genesis librum bratur, el ejus non apparetluraen, sic et mea aute
descripsil. Ipse enim .ait.: Interroga pattes tuos. et conspectaui -tantorum philosopliorum esslinguitur
461 .'_ t LIBER PONTmCAWS:-^ PARS I. AC%
'
pagina,. Quantum est hoc, possum alia et his similia Atrepido, quia obsecrationibus yeslns ppne - litus *
prolelare sermone, chartes et alramentum expendo. sum, et Dominus mecum est, qui, est bénedjetus in
Similis enim sum illis qui in silvis vel in eremis soecula.-Charilate vestra transeam ad superius .stu-
positi sunt, et videntes densas erga se arbores, .opa? dium, quod ybbïs urgenlibus semel incoepi. Duduni
ca, et ohscura loca, alque jntransmeabilia yepriuni enim auribus yestris jqtimavi, quod de supradicta"
multarum, etnescientes parlera qua pétant vel jnce- sede aliquid facere debeam, quod mihi narratum
dant, nisi tota via facta fuerit et incullum exierint; fuit. Fortasse si fefelli, indulgete. Exactor non mo-
sic et ego proplerea jelationeni sanctorum ^pontifi- lestas débet esse, quando debitor est reddilurus.
eum sedis Ravennatis hujus ingressus sum, quasi in Sed in his nmnibus benedicamus Deum Patrem, et
discrimina maris et quasi procellas, lenipestas adver- filium, et Spiritum sanctum, qui yivit et régnât in
suni me conluetarel iplius gurgitis, vel tumultes un-r .soecula soeculorum.Amen.
darum iidata.me seçliret » coerulearum. -Tamen non Explicit prologus.
a Porte, in me soeviret.BACCH. p Fprte, oblilus, id' es.t, periculi. BACCH.
DÏSSERTATÎ0 ïWlfA
CHRONOLOGICO HISTORIÇA
j)e oetatepriorum duodeeim episcoporum, proecipue vero de tempore sedis
' AGAPITI, - ET
- SEVERI
>--> . J.MARCELLIHI »
', ac de eorumdem'successions.
Nil difficiliusin re eGclesiaslica quam temporum B bus, circiter annum Domini teecentesimum quadrar
eorum digestio quoe prioribus soeculis definiùntur. 'gesimum primum, Agapilum sub Julio I Romano
ïïine uniuscujusque Ecclesioeea est condilio, ut ve- jioniifice fuisse, et in concilio Romano sedisse ; verum
terum episcoporum oelasvix certis terminis assigne- ob Liberios archiepiscopos, qui plures fuerunt, sunt
' suffecerat
jtur, acta ignota sint, successio soepeperturbata. Cla- 'decepti. t Huic Marcellinum circa trige-
j-issima el antiquissima Ravennas Ecclesia loetatur ;siraum anrium supra ducentesimum ab oi-JuChristi,
ïelicius aliquanto secum rein actam. De ejus priori- lOrbano adhuc Romano ponlifice sedente, eumque
lius episcopis Agnellus noraina, sanclitalem et suc- fixerai septem et quadraginta annis Ravennali Ëç-
cessionis ordinem ex seniorum fide leslalur, coetera iclesioeproeluisse, morluum proinde circa lempora
^tanquam incomperla silentio legit. Inventi sunt quibus Aurelianus ad imperium evectus in Christia-
"autem recentiores clarissimî viri, qui (proeter plura pos soeyire coeperat. Hinc riâctus initia episcopatus
Agnello ignola scriplis consignala, de quibus alias) 'Severi, ejusdem mortem consignaverat circa prï-
[cujuslibet episeopi annos certis numeris poncludere mordiâ imperii Conslanlîni, Constantis et Constaiir
yoluerunl, sed et numerum seriemque antiquîssimo- 'tiijSubrogatoLiberio quidem, sed addilis quoesequun-
Tum Ponlificum alicubi augere el immulare. Id po- rtar; t Sont tamen 'qui' post Seyernip, Agapitum
Jissimùm oelas et successio Agapiti, Marcellini",et âlium archiepiscop.uni constituant, huncqùe aiunt
TSeveri passa est; quare operoe prelium futnrum "concilioRomano a Julio I ponlifice maximo celebra-
fore credidi, ex Agnelliano labore et coeteris per- lo, simul cum Bénédicte, Aquiléiensi, Rufo Garlha-
Ispectoeveritalis documentis Ravennalùpi pontifieum giniensï, Julio Médiolanensi, Luciano JMLiurilanorum.
.cbroiiologiam illustrare, et decernere'quoe Inc'erlîs,, p aniislilihus, el reliquis aliis centara sexdecim episco-
^quoeveprobabilibus, si non certis, sint accensenda. pis interfuisse. Alii hune Agapitum post Liberium
Id semel proestitapi vires ànimosque faciet ut reli- ponunt. Sed quoeunque loco'collocelui^ constat et
quam Rayennalis Ecclesioe chronplogiam successive 'eo iiilerfuisse concilio, el parum admodum in ar-
pro viribus restitaere aggreuiar, dispositis suis qui- chiepiscopatu vixisse, queïnadmodum et Liberius,
busque locis similibus Dissertationibus. Illud autem qui cum decessisset..... Probuni successorem
hic semel proemissumaccipialur velim, tanquam ubi- ' accepit. t Hoecquidem Rubeus scripseral, cum Ba-
que Tepeiitum, quod scilicet cum aliorum cog^r renias edens in' Romanum' Martyrolbgium Notas,
.dicta vel cogilata negare, el argumentis impugnaie, 'tempus assertum pontificalus Severi confùtandum
îd a me fiel, salvo obsequio quod ex corde profiteur "assumens, ad diem primani Februarii lus fere argu-
"erga scriplores eximios quorum scripta ad crisim mentis laudalum scriplorem aggressus fuit. Cum
rêSoeare res ipsa coget. Vix alias de Agnello edendo Teperiatur Sëverus épiscopus 'Ravennas mtérfuisse
cogilassem, nisi hinc lumen noyu'ni historioe acce- et sutscripsisse concilio Sardicen'si, habite Ruiino et
dere posse cognovisseni. Hoc aulem vix fier! polest, Eusébio'coss., ex Aciis ejusdem concilii etexÂpolo-
. quin soepius in lucem a pecentioribus prolata ad gia secunda Athanasii, si Severi episcopatus coeperit
trufinapi revocenlur. Ulbr'jure quo quisque scri- temporibus Aureliani el Gaii, conficitar vixisse in
bens gaudet aliéna legens ea probandi, vel reji- 'episcopalu annos, ad minus, sexaginla' quatuor.
" ciepdi ; utantur et coeterijure suo mea Iegentes, et, "Gaius enim papa creatur anno 283, concilium autefti
* siquidem solo veritalis inluitu id faciapt, gratias Sardicensecelebratur,anno'5,47.
dis his terminis
Tempus autem se-
agam. Severi,
D videtur, conclusum,nimis djulurnum
CAPUT PRIMUM. cum maxime includ.at pérsecutiopuni perî-
"cula. Inde ex eo inficiatar S.everuin Marcéllino suc-
Hieronymi Rubei el Baronii circa quoeslionemdissi- '"eessisse, quod ex Actis synodicis constat Agapitum
dium. '{Jlriusque rationes -exponuiitur.Boliandi et sedisse in' concilio Romano' sub Julio
sociorum senlenlioe.Dictorum epitome. papa anno
quarto Constantii el Conbtaptis, sepiem annis ante
I. Rubeus in priori HistorioeRavennatis editione, 'Sardicénse consilium, qû.o'dfièri ^npii pplui't, si Se-
' narralo
' AlexandriAgapiti' episeopi oîiilu circa iiiîtiâimperii ""verus"ieûere" coepit Aureliahi •imperatoris et Gaii
" oam Severi xvm Kal. Aprilis, addiderat : «Qtti- pontificis Romani temporibus. Aâdit ^upd licel ex
censent, Cpnslan'ljno ei Constante .imperami- "lus cîare cons'tet nn-'i jcyipqre sê^erit''Sevërus^ et,
'465 AGNELLI ABBATISS. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 464
cui episcopo immédiate proecedenti suffectus sit, i. slis et manuseriptis codicibus asserit non Foriuna- F*
talia adhuc aliquid firmilatis nanciscuntur ex Yita lianum, sed Fortunalum legi; et proeterea novum
Severi, quam Mombritius récital, in qua Severus non esse ait duos ejusdem nominis episcopos invi-
ipse créâtes ponitur Constantio IV el Constante HI cem in eadem sede successisse, exempla aftërens ex
coss. Démuni decernit, si nihilominus contendatar série pontifieum Romanoe et aliarum Ecclesiarum,
Severum successisse Marcellino, necesse esse ut episcoporum diversorum, qui ob nominis similitudi-
alter agnoscatur ab ista ejusdem nominis, vel post nem ex pluribus in unum conflati sunt. Nec, ait, in
Agapitum alium sedisse Marcellinum dicatur, quod concilio Romano menlionem fieri de Sardicensi,
nec prioris" "senlenlioe asserlores autumat admis- sicut fit de Nicoeno,tum quia eo loco necessariura id
suros. non eral, tam quia ea de quibus actum fuerat in
II. Rubeus in hune modum a Baronio vexatus, Sardicensi, ex Nicoenasynodo sumpla fuerant. Quod
.
nova editione, spécial ad Severi oetatem, quoeproducla plus quam
parata Historioe suoe Ravennatis
quam supra dimidium auctam Venelis typis Franci- par sit videalur, reponil id mirum non debere videri
sci Franciscii Senensis, anno 1590, in publicumpro- ei qui oelates amphores admillit in plurimis aliis di-
duxit, sibi priori sententioe insislendum mordicus versarum sedium episcopis. Eos aulem qui initia
exislimavil, eamque ut fulciret et opposite tela re- episcopatus Severi consignant Constantio IV et Con-
tunderet, staluil aperte Severum reversum a Sardi- stante Ulcoss., nec verum, ait, nec verosimile fari,
censi concilio diem obiisse, et successive Agapitum quandoquidem ea re admissa Severus in Ravennali
ejus nominis secundum ; et hoece in scënam produ- sede vixissel annum vix unum, cum ex Panvinio
clo, objecte de Romano concilio satisfaciendi gratia, g senlial Augustes laudalos iniisse consulalum proedi-
concilium ipsum celebratam asseruit post Sardi- clum eo anno qui proecessit Sardicense concilium,
cense. Huic sententioe se adactum multiplici ex ca- circa anni ejusdem médium. Hinc censet duos fuisse
pile ait, ac primo quod omnium Ravennatum scri- Agapitos, unum, qui Marcellinum proecessit, alte-
plorum consensu, et etiam ex picturis Ursianoe ec- rum, qui Severo suffeelus sit, el hune ait, sicut et
clesioe, ac templi nunc leinporis Spirilui sanclo Liberium successorem ejus, brevissime sedisse, ac
dicali, constet Marcellinumarehi episcopum, Severum mortuos dum in vivis esset adhuc Julius, « in exsi-
diu vixisse : quare lium, t ait, c a Constantio Coesaremissus. t
proxime anlecessisse, satisque concilio
non Agapilus, sed Marcellinus Romano in- HI. His Rubei argumentis nihil permotus Baro-
lerfuîsset. Proeterca, cum concilium illud, cui Aga- nius edens Romoe anno 1594 Annalium suorum lo-
pitus interfuisse memoratur, numeraverit 121 epi- mum lerlium ad annum 557, cui altigavit concilium
scopos, arguit diversum exslilisse ab eo quod Sar- Romanum sub Julio, de quo conlroversia erat, Ru-
dicense proecessil, quodque solis quinquaginta epi- beum ipsum, quem dicit debuisse amice admonilura
scopis conslasse dicit. Hinc ad characteres chrono- emendare quoe scripserat in priori suoe Ravennatis
logicos ejusdem concilii, cui Agapilus interfuit, Historioe editione, majori quam antea conatu aggre-
convertitur, et innilitur indictioni in Aclis, quoe dilur. Censet igitur concilio illi qui interfuerint ex
exslant sextoe, quoe soli anno 348 convenit, ailque centam sexdecim episcopis recenseri Benedictum
certiorem omnium numerandi modum in publicorum Aquileiensem, qui proecessit Fortunatianum ; Ru-
Acluum consignatione eum esse qui ex indictione fum Carlhaginiensem, qui successit Coeciliano et
desumitur, quem proinde proeceperil concilii Nicoe- p, u proecessit Gratum; Agapitum Ravennatem, qui prae-
a
ni canon observari, el habiium usu non modo D. cessil Severum; Julium Mediolanensem, qui, post
Gregorio, sed ab eo qui eum longe antecessit Cas- Eusloigium, habuit Protasium successorem. Id pro-
siodoro, imo ab Athanasio, in consignando concilio- bare hilitur exeo quod successores nominali lauda-
rum sui oevi tempore. Marcellinum eliam comitem, torum ponlificum qui'inlerfuere concilio Romano,
licet consules scribal, primo tamen loco indiclionem noscuntur plerique subscripsisse Sardicensi, et Gra-
signare, el hujusmodi characlere rem cerlius appa- tum Carthaginiensi, quoe postmodum sunt cele-
Tere dicit, cum anni imperatorum el consulum pas- brata, conciliis ; et ex eo etiam quod indictio sexta
sim controvertantur. Ad aliud proeterea argumenti semel tantum consignala fuerit Julio Romano.pon-
genus converlilur, desumptum ex série archiepisco- tifice sedente, eodem anno quo Sardicense concilium
porum Mediolanensium, quam dicit a viris doclissi- celebralum fuit. Arguit aulem severe Rubeum, qui
mis et in omni antiquilate bene peritis digestam, in indictioni sextoe fidit, quia indictio hujusmodi inci-
qua ponitur Protasium ante Julium sedisse : id au- dit in annum (quod Rubeus ipse concesseral) 548,
tem mirum in modum ejus hypolhesim confirmare et indictio eadem anno proecedenti coeperil a Se-
videlur, cum constet Prolasium interfuisse Sardi- ptembri, ut in indictionibus solemne esse nullus in-
censi concilio cum Severo, Julium vero cum Agapilo ficiatur ; quare cum concilium illud Romanum coe-
Romano concilio post Sardicense habilo. Censet plum diealur vm Kal. Oetobris, consequens fit ut
proinde quod sicul Silvester subito itaconvocatoRomoe Rubeus vel synodum illam celebratam diçat indi-
concilio Acta Nicoena confirmavit, Juliùs Roma- ctione 7, vel si id faclum indictione sexla pergat
nam synodum coegerit ad confirmanda Sardicensia defendere, concédât id actum indictione sexla anno
paulo ante celebrata, quibus quidem Athanasius est D proecedenti 547. Si aulem primum asserai, recédât
absolûtes. Ita adjicit et Damasum postea fecissepost oportet a charactere chronologico sibi probato, qui
synodum Constantinopolitanam , morem et Julium ipsum suoesententioe principale est fùndamentum ; si vero
laudasse hune EcclesioeRomanoe in epistola secundum dical, admittal Agapitum, quem anno
ad Orientales, apud Athanasium inscripla, cui rei ipso 348 subrogatum Severo dicit, interfuisse Ho-
alludere censel Julii verba de Athanasio, quibus in- mano concilio anno proecedenti 547. Quo eodem
tantum, sed a cuncta synodo anno item cogetur concedere Sardicensem et Ro-
quit : « Non at nobis autem
receptus esl. Cum animadverteret Rubeus manas synodos faclas, in quibus diversorum nomi-
sibi opponi posse in Sardicensi concilio memoratos num, earumdem tamen sedium episeopi simul pêne
Fortunatianum' Aquileiensem, et Gratum Carthagi- ac eodem tempore convenerint. Maie insuper, ait,
niensem antistites, quos deinde pluribus annis Sar- dubilatum esse de Graii sede, cura ex Aclis Sardi-
dicensi illi supervixisse constat, quique proinde de- censibus constat illi subjeclos fuisse Africanos epi-
' buissent intervenisse, el Romano asserlo concilio scopos, et eumdem anno sequenii proefuisseCartha-
Grato ac Bénédicte ibidem expresse recensitis, giniensi synodo, in qua canone quinte de Sardi-
1 pro
occùrrit dicens Gratum in concilio Romano nomi- censi mentio habelur. Adjicit Prolasium Mediola-
nari tantum episcopum, unde alterius Ecclesioe po- nensemperperam coUocatamaPanvinio ante Julium.
Carthaginiensi ; Fortunatianos
" tuit esse pontifex afuisse cum, repugnanlibus Aclis Sardicensis concilii, Dio-
vero Aquileienses duos, quorum médius Be- nysium sedisse eo tempore ponat, quem proecesserit
nedictus sederit, proeterquamquod in aliquot vetu- Eustorgius successor Materai, cujus proedecessor
465 LIBER PONTIFÏGALÏS. — PARS I. .466
Protasius Diocletiani temporibus vixerit. Foftuna- xA hanc rem congerunt, addentes potuisse esse anti-
liauum denique maie Fortunatum diei ait, ex ali- quiorem Marcellinum, cui suceesserit alter Severus
quibus codicibus, cum si mendorum sit habenda ' aliquis, et forte Severus martyr,' de quo supra, quod
ratio, toi episcoposeodem tempore sedisse fiet, quot tamen necessarium non arbilrantur ad sancti Severi
mendis ab imperitis exscriptoribus veri episeopi stabiliendam aetalem.
nomen vexatum fuerit. Hoec fere Baronius, cui an VI. Eadem fere aiunt ad diem sextam decimam
quidquam reposuerit Rubeus, ignore. Martii de sancto Agapito agentes, et Rubeum accu-
IV. Funi »idem trahendo pro suo instituto manum sant ob multiplicaios gratis Agapitos, decrelisque
deinde admovere in insigni TXCceleberrimo suo temporum spaliis quibus episeopi Ravennates sede-
opère Bollanduset socii, Acta sanctorum sincera a runt, absque ullo teste ; quoequidem incerta futura
non sinceris discernentes, et incredibilem ecclesia- fore asserunt, quousque Rubeus, vel, quem dicunt
sticoeeruditionis copiam orbi Christiano exhibentes. materiam suppeditasse, Ferretus", ejus rei docu-
Quoestionemdiversis in locis tractant, at proecipue menta in médium proférai, excipientes conlra re-
ad primam ipsam diem Februarii, quoe sancti Se- centiorum Calalogos, et Fabrum accusantes, qui
veri Natali consecratur, nec non sanctarum Vincen- eadem cum Rubeo senserit. Fatentur tamen magnoe
tioeejus uxoris, et lnnocentioefilioe.Laudato ex ma- ' apud se auctoritatis esse Ursianoeecclesioemusivum
nuscriplis martyrologiis san'eti Severi cultu, adver- opus, ubi Marcellinus post Agapitum, et post Mar-
tunl in sibi visis antiquis Kalendariis, memoriam cellinum Severus ponitur. Id autem consistere aiunt,
sancti Severi episeopi consignari die prima Janua- licet Marcellini episcopatus ad paucos menses esset
rii, et alicubi illud legi : Sancli Severi cum sociis . conlrahendus, qui alias exlendi poluit, -salvo Ro-
suis. Arguunt itaque id faclum fuisse confuso Se-, B mano concilio, cui Agapitus interfuerit anni 557
vero episcopo cura altère ejusdem nominis martyre usque ad quinquennium, sexennium, septennium,
Ravennate, de quo Rubeus ipse libro secundo, ubi" quibus Marcellinus alicui synodo subscripserit.
hune passum dicil sub Maximiano Herculeo, ac ejus YR. Ad idem argumentum etiam pertinet quod
corpus servari in Orbite, quem Herbanum vêtus habent ad diem irigesimum primum Januarii, de
plerisque créditerai dicit^ ibique Maurolycum accu- sancto Geminiano episcopo Mutinensi tractantes.
sât, qui Severum hune martyrem, episcopum etiam Aiunt enim quod, si vera sunt quoe de sanclo Gemi-
dixerit, et Ferrelum, qui eumdem cum altero, qui niano narrantur ad Attiloe miracuium speclantia,
fuit Ecclesii archiepiscopi ex fralre nepos. Hinc Bol- necesse est duos fuisse Geminianos, quos scriplor
landus ail : e An non suspicari fas sit episcopum Vite quam exhibent in unum conflaverit. t Pri-
illum fuisse, sed cum ejus Acta laterent, posterioris mus, i inquiunt, « is esse,videtur .qui Ambrosii epi-
Severi confessoris celebriorem conservatam memo- seopi Mediolanensis,Bassiani Laudensis, el coetero-
riam ?At severe pronuntiat Ughellus tomo secundo rum episcoporum Mediolani in synodo congregalo-
Italioe Sacroe, mendacium esse asserere plures Sé- rum adversus Jovinianum sectaloresque boereticos,
vères. Non asserimus quidem, sed quo argumente ad Siricium papam episloloe,[quoeseptima est libri
severam suam censuramfirmetvir doctissimus, non primi epislolarum sancli Ambrosii, ila subscripsisse
satis perspicimus. Fuisse certe celebrem jam olim per presbyterum reperilur : Ex jussu domini Gemi-
opinionem de sanclo Severo episcopo Ravennate niani episeopi ipso proesenleAper presbyler subscri-
martyre, palebit inferius ex Yita per Luidolphum, psi. Atque hujus funeri interfuisse sanctus Severus
cui cap. 2, num. 5, ita Ravennas monachus respbn-, ç Ravennas potuit, quod et hic et in ipsius Severi Yita
det : t Severus, cujus tu Vitam scire desideras, non prima Februarii refertur. s Rubeum arguunt quod
e fuit martyr, sed confessor. J Ergo de episcopo maie constituerit initia episcopatus sancti Severi,
ita percunctatus erat Luidolphus, ut martyrem eum remissive. Vilam autem sancli Geminiani exhibent,
existimaret, siquidem quadret inlerrogalioni re- quam scriplam conjiciuni post lempora Liulprandi
sponsio. > lyEtatem vero Severi episeopi, de quo ex verbis : Sed veh tibi, Ravennd misera vicina de-
nunc disserimus, diffiniri posse credunt socii doclis- slructoe classi. At hoec ipsa conficiunt, Scriptorem
sinii sequenti modo : creatum episcopum, ut in al- illius vitoe post Agnelli nostri tempora (vixisse, et-
téra ex ejus Yitis quam exhibent, et scriplam cen- enim non modo verba illa, sed tota narratio de san-
sent soeculodecimo vel undeeimo, cap. 2, num. 6, cto Severo, sancti Geminiani funus curante de
Constantio IV et Constante III AA. coss., sive anno verbo ad verbum ex Agnello ipso descripsil, prout
Christi 546, consecratum Romoea sanclo Julio papa, ulraque conferenli constabit.
cujus is decimus erat annus; anno sequenti inter- VIII. Hoecomnia simul de implicite hacce quoe-
fuisse concilio Sardicensi, Rufino et Eusebio 'cossM stione scripte erudito alias lectori exponere visum
uti ex subscriptionibus patet. Denium adfuisse fu- est, ut facilius ralionum momenta conjeclurarumque
neri sancti Geminiani Mulinensis episeopi multis argumenta perpendantur, et unico veluti conspectu
post annis, quandoquidem tempore Siricii papoe, quidquid doctius de Ravennatam proesulum antiquis-
qui anno 585 ad ponlificalum evectus est, adhuc in simis temporibus, el successione in hanc usque diem
vivis fuit Geminianus, ul ostenderant ad diem irige- prolatum est, cognoscatur. Quandoquidem autem,
sîmam primam Januarii. Recte igitur aiunt conje- ry " et mihi pro suscepla provincia onus incumbit, quid
cisse Haroeum circa annum Christi 590 decessisse sentio in médium exponere, id pergam agere ea
Severum. quidem melhodo, ul uniuscujusque ex allatis sen-
V. His slatutis, expresse impugnant Rubei argu- tentiis ila perpendam hypoihesim, ut eorum incom-
menta ex eo quod cum tribus characteribus clirpno- moda minime dissimulera, ob quoeab illis recedere
logicis affixisconsigneniur Acta asserti concilii'Ro- cogor ; hinc progrediendo ostendam esse unum quod
mani, cui interfuisse Agapilus dicitur, duo conlra- sane considerari debuerat, nec consideralum est, licet
dicunt Rubei sententioe; nam annus imperii Augusto- in eo situs sil totius fere negotii cardo ; démuni ex-
rum convenit anno Chrisli 540, consules conveniunt ponam quoemihi necessaria conjectura dicenda vi-
anno 357. Pleraque a Rubeo absque auctore asserta debuntur. Intérim paucis hic operoe pretium esse
quoeruntur. Quod autem successisse Marcellino Se- reor complecli Rubei, Baronii, et Bollandi socio-
verum ille asseruerat, non inde aiunt consequens rumque senlenlias, quoe in hune fere modum in
fieri Agapitum minime interfuisse synodo Romanoe, epitemem redigi posse censeo.
aut Marcellinum eidem intéresse debuisse : « Unde IX. Rubeus, diffinita certis terminis singulorum
enim,» quoerunt, «constat, Marcellinum, quod episcoporum oetate,Agapito defunclo circa lempora
scribit Rubeus, satis diu vixisse in episcopatu ? Po- Alexandri Severi successorem dicit Marcellinum, qui
luil sane post primam illam sub Julio Romanam sedemtenuerit usque ad initia Aurehani imperatoris
synodum, ebiisse Agapitus, alque ipse quoque haud et Gaii pontificis, unde coeperit episcopatus Severi
multo post ejus successor Marcellinus. s Alia in paulo post Sardicense concilium, defuncti anno 548,
467 . AGNELLIÂB'Mtis S. MÀÉiaSÂb-ëLACHERNAS, ETC. 468
, Severo subrogat Agapitum R, et Agapito Libe- jSquare ih episcoporum eléetionibus convémsse qui-
rium, qui vivente Julio ppfltifibe defùncti sint. . . denî par est cum clefb popùlùhi, sed admissis tau-
"
Concilium Romàriùrri,alias âhno'537 consignatum, tum proceribùs, qui teslinfonium grave de ebgendi
delëbratûm dicil-ànhb 548, cui adfuerit Agapitits IL "merito proebituri crederentur. Quod pertinet âd
Baronius ante Severum tenel immédiate sediSSe ' teihplorum seù ecclesiarùrâ formâm et publibilalem,
Severum probabiliter ëpiscopàtuiii co> prôiantes sancli alicùjus noinine vocatam nullibi
• Agâpituni;
pisse Coiîstantib IV et Constante RI cb'ss. , ,sacram.oedem fuisse, multa cohgerent ex veteri ec-
Concilium Romanum, cui Agapitus interfuil, , !clësia"slicâliistbria, ac maxime Tiiulbs in Urbe
•anno 357 celebratam. ,Equitii", Pammachii, Callisti, Pastoris, quibus sicut
Bollaudus el socii cônveriiùiftcum Baronio circa indicàbântur fidelium patrimonia, ita loca ipsa ad
initia episcopatus Severi et tempus cônëilii Romani quoe conventus fiëbant,significabantur, quare mone-
cui Agapilus iuterfueril. "bùnt diserte a Nicolao I, episl. 7, ad Michaelem im-
Sêntiunl Severo proec'essisseMarëellinum,'Mar- ^peratorem scriptum : s Ecclesia Salvatoiis, quoe ab
cellino Agapitum: 'auctore vocabatur Constanlîniâna,prima quoejn loto
Severum circa annupt 590 obiisse. terrarum orbe conslructa esl. » Yideantur eruditis-
Potuisse ante lempora Agapiti, et Marcellini Se- . simededucta in hanc rém a Baniele Papebi'ochio
verum alterum sedisse, illum videlicet quem uti in responsionibus ad exhibiiibhes errorum per P. Se-
-martyrem Ecclesia Ravennas veneratur, qui aller! bastianum a Sanclo Paulo, parte "H.
antiquiori item Marcellino successerit. III. Âgâpitùm secundum eliam gratis invenluni
b quisquis judicabit, qui noveril ignotem omnibus
i
CAPUT SECUNDUM.
ex allatis sententiis. Très qui ante Rubeum scripsèrunt, nec-de eo scriplum
Jncbmmoda uniuscujusque memoralumve quidquani a majoribus, licet Rubeus
solum episcoposspalio 142 annorum implendo non phrasi sibi familiari in priori Ëislorioe suoeedilione
sufjicere.Acta velerum episcoporum anliquis scri- scribat, esse aliquos qui Agapitum illum Severo sue-
ploribus fere ignola. Ecclesioesanctis dicatoe, con-
Christianorum an Aute- .cessisse dicanl, nonnullos Liberio; pètent enim ut
venlusque frequenlissimi ex aliquibus illis unus fide dignus proferatur, queni
?
liani tempore Agapitus II ignolus omnibus ante protulisse debueral inseeunda Historioesuoeeditione,
Rubeum scribenlibus. Concilium Romanum perpe- ,Barbnianoe crisi respondens, cum demum ejus quem
ramad annum 548 dilalum. Marcellinus irilerAgâ- prolùlisset opiriioni subscribere decreverat.
. pilum et Severum sedil. Idem incommodun'l in IV. Vix proeterea intelligent quomodo Rubeus po-
. Bollandi senlenlia. Marcellinum salis diu vixisse 'tùerit concilium Romanum post Sardicense ad an-
Agnellus asserit. num 548 differre, cum nullus ex characteribus chrp-
I. Senlentia Rubei plura sane incommoda patitur; nologicis anno illi respondeat ex prpduclis supra a
etenim nisi ejus rei testes anliqUissimos proférât, Baronio et Bollando, ex his videlicet quibus conci-
vix bblinebil a cordalo lectore ut credat spatiunl lium illud consignatum ferunt Acta quoecircumferun-
fere 142 annorum a solis tribus episcopis Agapito, "tur, quoequenil habeiit speçtans ad Sardicensexon.-
Marcellino et Severo, occùpatumfuisse, cujus quidem piliuin, vel ad Athanasii àbsblutionem, sed bene
temporis niajof parssoevasperseculiones, ac inter alias nonnulla ad Nicoenoesynodi confirmalionem perli-
TMocletianeani,diutarniorem crudelioremque coeteris,.*. nentià. Et hoc quidem tanti esl momenti, ut ob id
sit perpessa. Quod si de aliis sanctis longoevissa'nô G tota Rùbei raliocinalio, ingeniose plane excogitata,
similia narrantur, id créditer, cum lestes rem talem ruât. .
<astruepdbido'neiproferunlur, alias minime. Verum , Y. Baronii senlenlia de Severo immédiate Aga-
qui fieri potùil ul Rubeo soeculosexto decimo scri- pito subseculo vix videlur sustineri posse,' eum mé-
benti notera fuerit tempus quo quisque Rayeùuas dium inter Agapitum el Severum Marcellinum ex-
épiscopus anliquus sederit, cum id ignoraverit Agnel- Stilisse probent picluroe Ravennates, et ipsum
lus soeculonono scribens, qui proihdë so'lius sancti Agnelli Pontificale." Proeterea si Severus anno ab
Apollinaris tempus apponit; et paucorum insupef ipso âssignalo sedere coepit, et imniediatuni proede-
eorum a quorum oelate minus abfuit? Longoevosqui- cessoreni habuit Âgapiluni, necessario episeppis
dem honnullos indiçat, sed a decernendo annorum, proedecèsspribus tempus prelixum nimis episcopatus
mensium, dierum numéro, fere ubique abstinel. tribuel, el sic culpa illa peccabit cujus accusât Ru-
At id quidem Agnelli oevoignoratum illud conficil beum. Quod apprime in ejus asserto accidel, qui ad
quod omnia quoeis de Severo narrai, non lecla, sed annum septuagesimum quintum dixeral Eleucadiunî
a senioribus sibi relata dicit, unde agnbscilur, née illis Yespasiani temporibus in episcopalum Aderilo
proedecessorum, nec Severi Acta scripta Unie adhuc successisse, etenim ah anno 81, Yespasiani poslre-
exstilisse, el illud unum ex tabulis prObari potuisse, mo, ad annum 537,quo electum cpntendit Severum,
quod scilicet certa série unus alteri sufieclùs fuisset, anni interçedunt oinnino 256, qui mimeras, si per 9
Severumque Sardicensi concilio subscripsisse. dividatur, totidem enrai ab Éleucbdio ad Agapitum
II. Illud etiam incommodi accedit quod facilius . inlerceisereepiscopiRavénnates,reSullabunlanui28,
multo emunctioris naris eruditi solemnitatëm ele- D nienses £j dies 10, quos oequata ratione unusquis-
clionis, et loci qualilatëm, ubi sit facta, descriptas que proedecessorum Severi vixisse conficilur. Id au-
ab Agnello, el ex Agnello a RubeOînitio libri secundi, lem videbilur oeque saltem improbabile per ea tem-
acquiescent, ut credant, si "hujusniodihistoria eve- pora persecùtîommi plena, ac tempus episcopatus
nisse dicatur temporibus filiorum Constantin!, quam a Rubeo Marcellinoel Severo tribulum.
si accldisse narretur Aureliano, seù, ul ibidem,Pro 1 ,. VI. Idem fere incommpdum ,sequitur in senlentia
bo, vel Caro cum finis Carino el Nunieriarib impe- Rollandij quandoquidem Marcellinosedem ultra se-
ranlibus. Templum tribus munitam porlis D. Theo- piennium oegrepiolrahendam eognoscuni. Id tamen
dorodicatùm erectumque vix credenl (quorum tamen evitaretur, si constarét Severum illum, Ravehnatem
sententiam non probe-)qui tenent ante Constaiitihi martyrem, episcopum etiam sedisse, el alleruni
teinpora0 eliam cum Ecclesia persécutibriibus fespi- Marcellinum proedecessoremhabuisse; al hoecnullô
rabat, loca Christîanos babuisse quidôm, ùbi àd idoneo teste fulciuntur, fides enim Marlyrologioruni
synaxes congregabanter, sed ea in domibus privato- allatorum vix sufficit ad inanem coujecluram fun-
rum, el in sublimioribus oedibuscollocata, quoe non dandam. Illud etiam caccedit quod de diulurniori
alio quam domini lotius domus nomine, vocaban- Marcellini sede vix videlur dubilari posse, ac de ea
lûr.-Ibidem aulem, aiunt, conventus factos ea fre- re festem optimum habuit Rubeus, licet neglexerit
quenfia, quam sedes hujusmodi non salis inagnoe âiferre, Agnellumvidelicet, queni modo iîlustramus.
paiiebanlur, et eà prudent! caulela, ne conveniendi ac e tenebris yindicainus, qui îlarcellinum laudans
îùodus geriiiliûm animos religionemquè movôrelj conclût m hoecverba; « trausaclàque plunniaj
469 . - LIBER PONTIFICÂLIS. — PARS I. 470
al Julium ante hujusmooi concilium çum
r[siveplurium] annorum. eurricma spatii, poptifica-.A cïpiéndum; communicasse
*tum amisit et vitam. s Hoecenim non dieerenlur de Alhahasio faleri debent, si negant
eo qui septeunium in ponlificalu explesset. priorem synodum aclam fuisse ; Ariani enim de nullo
CAPUT TERTIUM. magis in epistola Julio scripta conquesti sunl, quam
de Athanasioin communionem recepto; quodprobal
Concilia Rômaha sub Julio plura. De illorum nu- Pagius ex Valesio loco laudato. At de ea quoesliohe
méro, occasionene tempore confroversioe.Acta Ro- aliorum esio judicium; Hoec pauëa summatira mihi
manoe synodi prions supposititia Pagio, Labbeo, delibànda sumpsi, ut ap'pareai quam conlroversa
crilicis.Séries epikc'oporuniMediolanensîum.Julius sint concilia Romana sub Julio Romoehabita, ex.
Fhmicus Maternûs minimeMediolanénsis autistes. quibus proinde Certumvix sperari possil ad slatuen-
Loca ex opère de mysteriis profaharum feligionum dam anni cujuslibet hisloriam.
illuslrala. - II. Nunc, quod proeeipuum in hac re esl, agen-
I. Baronius tria agnoscit concilia Romana sub Ju- dum de priori Romana synodo quoe Baronianoesen-
lio pontifice celebrata. Primum hoc, de quo nunc tentioede tempore quoAgapitusépiscopus sedit, fun-
quoerimus,quod a Julio ait convocalum, ut Stalim -damentùm est, el a qua Cum se prend Rubeus seiiti-
pon'tificatussui inilio Nicoenumconfirmarel, célébra» -ret, nil aptius ihvenil quam ab anno 557, quo illam
.tuinque ipso, qub magnus Constantinus decessit," celebratam fuisse asserit idem Baronius, ad 348
anno Christi 357. Secundum, anno 540, in causa transferre. Baronio in hacparle adhoesere Bollan-
Athanasii, qui diu exspectaverat ibi judicium epi- dus sociique, nec exquirendum censuere de ejusdem
.scoporum, quique post concilium Alexandriam sta-j B synodi veritate. Mihi vero rem serio perpendenti
lim regressus est. Terlium anno 342, post cladem visum est, quidquid sil de ea synodo, quam cele-
Alexandrinam; inlrusumque in illam sedem Grego- -bratamfuisse negare nolim, scio etenim per ea lem-
rium, ob quoe denuo Alhanasius Romam reversus pora frequentissime concilia celebrata fuisse, sed et
sit. Petrus de Marca aliud concilium Romanum lis singulis annis juxta Nicoenoscanones, Acta ta-
agnoscit ex sancti Hilarii fragmentis, et ex epistola men quoeejus esse dicunlùr, supposititia esse et fide
Osii ad Constantium, quod celebratum dicit biennio indigna. Farraginem esse hinc inde collectera àb
post Mediolanenseanni 347, id est anno 349, in quo eodem qui binas Julio epislolas affixit,Isidore, actio-
damnâtes Photinus Sirmiensis épiscopus fuit. In eo nem illam quoe.Baronio imposuit, quidam dicunt
concilio Ursacius et Valens, quod in Mediolanensi apud Labboeumin marginali nota ascripia eidem in
fecerant, « poenitentioelibello consubstanliali assen- Collectione Couciliorum tom. H, pag. 527 ; el Pa-
liuntur, ac lilteris ad Albahasium missis, de coetero gius in Critîca supra citata, ad annum Christi 537,
cum illo communicaturos falentur i ut Socrates § 8, hoecscribit : « Synodus Romana sub Julio papa
lib. îi, cap. 19, licet Sozomeneslib. ni, cap. 22, li- aliud non est quam farrago quoedamab Isidore Mer-
beîlum ipsum exhibens, ante scriptes Athanasio lit— catore collecta ex iripartita aliisque, et in formam
feras illum ab Ursaeio et Yalente.proediclis datum concilii redacla. Certe nùlla ejus in libello synodico
dicat, cum hi simul cum Theogui'de in Mareotem menlio. » Hinc est quod ejus nullam ralionem ha-
proficiscebantur. Libellumeumdem afferlAthanasius beant recentiores crilieij inter quos laudari me-
apolog. n. De hoc lerlio asserlo Romano concilio relur Doviatus in opère oplimo Proenotionumcano'
nihil in rem proesenîera agere operoe est pretium. ,n nicarara.
Vide, si lubet, Baluzium in nova Collectione concil., III. Porro si a doctor'um viro'rum auctoritate ad
pag. 27. Secundum concilium a Baronio assertam in rem ipsam transeamus, illud mihi evidens videtur
controversiam verlilui' ab eruditis, qui negant Atha- quod si errpr in assignandîs consulibus signum laie
nasiuin Romam venisse bis, ut Contenait Baronius, suppositionis habitum est a Bihio, ùt ëx solo hoc
et semel tantum id fàctum admiitanl, cum subau- capile illegitimas merito censueril epislolas Julio
disset Arianos, décréta ejus expulsione, Gregorium ascriptas, quoehabenlur in Labboeana Collectione,
subralrusisse. Yide rem totam diffuse traclatain ex pag. 475 et 485 tomi secundi, fieri non pbssit quod
Valesio ad annum 542 a Pagio in Critifca.hislbrico- si coetera dicenda dëessent; hinc saltem et hujus
chronologica Baronii. In eo .tamen falli Valesium le- concilii Acta supposilâ non judicentur. Etenim eum-
nentalii,'quod synodum ijomanam, ,db qua ulla dem cmnino errorem erravit ille qui epislolas me-
cônlrovérsia minime haberi potest, ceiebralani as- moratas tanquam ex synodi decreïo emanatas inlen-
serit anno 342," cum cerise videaniur- rationes dens propinare ëk mendoso Ahastasib, eisdem con-
astrùenles habitant, fuisse vergentë ad linem anno sulibus signavit Acta synodi et ëpistdias -, « Feli-
341, ex eo quod Julius papa aperte lestëlur episco- ciano » videlicet, « et Maximîano viris clarissîrhis
pos adfuisse indicta die, legatosquë ab Arianis dé- coss. t At si ex hoc capité episloloe Julio ascriptoe
tentes tandiu, quoad regressi sint Ihullo.post quam fictiiioe existimantur j quanto magis Acta synodi
ea synodusindicta fueral. Quodsi Athanasius apologia ipsa, ,quoe nullo charactere muniuniur. probabili !
secunda ait : t Hoeccum Romoesynodus per Julium Collegiumenim consulum memoratum nulliblin tota
Romanum episcopum scripsisset, s etc.-, et epistola ,r. Faslorum série invenitur, quod proinde oequeinep-
ipsa scripta est post légalorum reditem, dicunt tamen -1
^ tum fuerat ad Baronii fundandam sententiam; «ffi-
synodum commisisseJulio provinciain scribendi quoe gendumque consilium anno 357; sicul iùdicti'ô 6 a
in synodo acta erant, el respondendi prioribus Rubeo assumpta, ut illud ipsum in annum 348'trans-
lilteris; quod poslea pfoeslans Julius, reversis le- ferret. Hoecautem, ut bene advertit Baroniusj inep-
gatis prioribus simul.et poslerioribus, Afîariorùm tissime concilium efficeret. celebratum afiiio ipso
lilteris respondisse. Alias ëhim iniprbbabile adji- Sardicensîs concilii 347, et inde monstrum ingens
ciunt, episcopos indicta die convenientes exspe- orirelur, quod eodem anno eoedemsedeS divérsos
ctasse sequentem annum; "quo demum synodum ce- habuissent episcopos duobusconciliis subscribentes.
lebfarent post legatorum adventum. Al, "ut verum Annus eliam imperii Constanlii etCbnstanlîs Àùgu-
fatear, res est implicalissima : cum énim a'dvenlum storum IV non subsistit, cum character hujusmodi
Romam Athanasii différant,quousque jam Gregorius antio 340 ineunie coeperit, quo quidem concilium
designatus fuerat ab Arianis Alexahdrioeépiscopus, indicium novimus in causa Athanasii, sëd lion cele-
el constet ex Julii lilteris, Athânasium, qui idem bratum , ut supra~dictum est. Qui igitur fieri po-
testatur de se, Romoeexspectasse annum lotum et lest ut Acta hujusmodi légitima dicamus ; qùoe
intègres _sex mensès, videtur synodum citius hou nullo modo annis quibus Julius sedit sunt applica-
fuisse celebratam quampostremis anni 542 mensibus. bilia?
Scio eam esse nonnullorum sententiam, ut credant IV. Verum conferenti coetera eorum temporum
in eanil aliud quod ad Athânasium speetaret, faclum, monumenta cum islhac ifarragine, depreliensaque
quam decernere eumdem ad communionem Tite re- hor-rida sensuum stylique barbarie^ quibus a prh>
471 AGNELLI ABBATIS S. MARIEEAD BLACHERNAS, ETC. 472
scalet, evidenler apparebit nil ibi A videlicet, Aquileioe, Mediolani, licet id in aliis Ro-
cipio ad finem Narratur
sincerum esse. Julium ponlificem dixisse manis synodis faclum non constat, el cum episeopi
sanctoe Dei el aposlolicoesynodo, el Dei voluntate et suhscribunt recentioribus soeculis, primo fere loco
gratia in indivisa communione sancti Spiritus in id agat Ravennas, ut alibi videbimus,' este quod
hac consonanter et unanimiter congregate anliqua concilio liuic Carlhaginiensis Rufus inlerfuerit; at
aima urbe Roraa ad confirmationem sacram et cor- "cur recensetur Lucianus ille Maurianensis, sive
reclionem fidei nostroe et Çhrislianorum immaculaloe Mauritanensis, cujus sedes, ut inveniretur, vexanda
disciplinoe.» Quid horridius hoc legi polest? quid ecclesiastica geographia fuerit frustra, et legendum
commodi. importât correctio fidei nostroe, et imma- vel Mariensis, vel Maranensis ? nec enim adhuc.de
culaloe Çhrislianorum disciplinoe? Post Symbolum sede ejus nominis constat, quoe aliis qualuor com-
ex Nicoeno concilio descriptum subdit consarcina- parari possit ; quamvis hoec de sanclo Joanne *
lor : «De quibus et affirmamus ila habere, el ila sa- Maurianoein Sabaudia intelligl posse crederemus.
pere, seu eliam dudum sic habuisse, et ita sapuisse, Benedictus proeterea Aquileiensis nullo alio docu-
el usque ad mortem pro hac stare fide, anathema- mente subsistit, quam desumpto ex conficlo conci-
ilzantes omnem sine Deo hoeresim. s El infra dam- lio. Ughellus aliud non produxit, nec producendum
nanter qui «pro arbitrio, malilioe atque virtutis ca- didicit a Dandulo, quem,citât, a quo se maie eliam
pabilem Filium Dei dicunt. » At omne describere 'edoclum ostendit, cura Benediclum episcopum créa-,
inepti hominis opus operoeprelium esset, si barbara tum dicit anno 332, et rexisse Ecclesiam annis 20,
omnia quoeei insunt exponere conduceret. Nunc ad . et stalim Fortunatianum subjicit anno 547 Sardi-
concilii hujusmodi eausam respiciendum est, .quoe g censi concilio interfuisse. Si Benedictus, sedis an-
duplex esse signifieatar, una conûrmandi videlicet nos auspicalus ab anno 552 sedit annos 20, conse-
diffinita a synodo Nicoena de consubstantialitale quens est ut obieril anno saltem 551 : anno itaque
Filii, altéra suppetias ferendi fratribus oppressis. 347 vel non sedebat Fortanatianus, vel duo simul in
Primum autem inepte salis proestalur, de altero hoec eadem sede sedebant episeopi. Agapitum sedisse
paueula verba in fine habentur, quibus tota fabula Ravennoe, ut vult consarcinalor asserli concilii, res
clauditur : ï Simul el pro nobis omnibus, el reliquis est adeo dubia, ut nullo certo argumente firmetur,
oppressis fratribus, ul ipsi eruantur illoesi, et ser- et forlassis ul episcoporum numerus tempori co-
ventur immaculali, ul quoe bene placuerunl firma oequetur quod intercessit inter sancti Apollinaris
permaneaiil per Dominum noslrum Jes'um Christum et sancli Severi sedem, necesse sit annos episcopa-
secundum bonam volunlalern facla, sicut credimus tus Marcellini (quem Agnellus pieturoeque Raven-
Dei et Patris in Spiritu sancto, cui est gloria in soe- nales maie a Baronio negalum conficiunl) ampliori-
cula soeculorum. Amen. » Iloecne suppetioe décrète bus mensuris dimeliri quam dimensi sint Bollandus
pro fratribus oppressis? et socii. Lucius Maurianensis omnino cum sua sede
Y. Priori assertoe concilii cogendi occasioni inni- vel incognitos est, vel oliscurus, et licet alius sedes
tilur Baronius, confirmandi videlicet Nicoenoesynodi satis sit celebris, Mediolanum videlicet, épiscopus
Acta, quod sil)ioneris incubuisse Julius pontifex Ro- tamen a tota antiquitate ignoratur.
manus crediderit in ipso ponlificates sui limine. Sint VII. Papebrochius accuratissime, ut solet, exa-
hoec porro uti doctissimo Annalium palri place! ; mini subjecit antiquum episcoporum Mediolanen-
consueverint scilicet pontifices Romani, coacta in _ sium catalogum, quem cupi observationibus doctis-
urbe synodo, concilia, quibus longe positi per lega- '-' simis lomo primo Maii proefixit, post examen suc-
tos tanlum interfuerant, coram confirmare ; Julius cessionis episcoporum Tungrensiura. In eo au-
etiam id egerit, el egerit eo, de quo quoeslio esl, tem el quidem in parle priori antiquior séries
tempore; at cardo rei in eo versatur, an Acta ejus episcoporum ita disponitur pro tempore contro-
concilii légitima exstent. Non exsiare autem, et quoe verso :
hucusque deduximus, el quoeadjungemus ostendunt. Maternus, ab anno 282 ad 303.
Àctis aulem hujusmodi cadentibus, ruet proecipua Myrocles, ad annum 515.
fere ratio cui innititar Baronii censura in Rubeum, Euslorgius, a'd annum 531.
qua iste per ea lempora quibus synodus hujusmodi Protestes, ad annum 552.
celebrata dicitur, asseruerat Agapitum Ravennoe Dionysius, ad annum 362, computatis" exsilii
episcopum sedisse ; et ex ea quidem ob aucloritatem annis.
Baronii proeconcepta opinione, panicus timor ineus- Evidentibus autem rationibus îaudalus doctissï-
sus est omnibus qui usque in hanc diem de succes- mus auctor ostendit seriem perlurbatani in hune mo-
sione Ravennatem episcoporum scripsere, ut Aga- dum reslitui debere.
pitum proedecessorem Severi omnino vixisse anno Myrocles sedit annis 22.
357 slaluerint, cui rei stabiliendoe varias inierint Maternus sedit annis 12.
vias. Inter eos tamen nullus longius aberravit, meo Protasius sedit annis 22.
quidem judicio, quam Ughellus, qui ubi Rubeus ex Eustorgius sedit annis 17.
uno duos fecit Agapitos, 1res multiplicavit, hoc Dionysius sedit annis 14, seu A ante exsi-
pacte sériera disponens. D lium.
Agapilus, electus an. 206, mortuus 237. Porro, ul vides, leclor, nihil territus est Pape-
Marcellinus, mortuus 258. brochius Baronii censura, qua ad annum laudalum
Agapilus secundus, qui interfuit concilio Ro- 557 ait, s Miramur profecto hune ipsum (Julium vi-
mano, ann. 557. delicet) ab eodem auctore (Panvinio) proetermissum
Severus, mortuus 548. nam si alicùjus Ecclesioe antiqui quoerantar
Agapitus lerlius, mortuus 549. episeopi, illi cerliores erunl quos veterum concilio-*
Ita, qui scrupulo tenebatur ne Severos mulliplica- rum Acta suppedilanl. J Ita quidem si vere ejus
ret, quod qui faceret mendacem dictalorie pro- . concilii Acta légitima - exstarent, al secus, cum ea
nuntiavit, non timuil mendacii accusari, Agapi- conficta fuisse deprehendanlur. Novi autem Baro-
tos multiplicans conlra fidem antiquissimoe tra- nium in eam inclinasse sententiam, ut crederet Ju-
ditionis Ecclesioe Ravennatis et ejus monumen- lium Mediolanensium episcopum Malernum cogno-
lorum. minalum fuisse, et illum ipsum, cujus insigne opus
, VI. Remanet demum ut Actorum usque modo ex- habemus de Mysteriis profanarum religionum sub
cussorum supposilionem ex eo etiam oslendam, quod nomine Julii Firmici Materai V. E. At proelerquam- -
nomina quinque episcoporum ex asserlis centum quod id nullo apto leste probatur, ex opère ipso
sexdecini in illis recensita dolum prodanl. Elepim apparet Commentarii auclorem diversum esse a
este quod Iionoris causa seligerenter nominandi ce- Materno Mediolanensi episcopo, cui propterea Julii
leberrimarùm. ItalioeEcclesiarum episeopi, Ravennoe, nomen alterum affigi nequeal. Etenim deprehen^.
473 LIBER PONTIFICALIS. — PARS I.
dëre poterat, ex ipsis quoe descripsit locis ex opère A , stans occisus est in Galliis, ita constat vel post an-
laudato,-auctorem anno saltem Sardicensis concilii num 548, vel saltem post 545, quibus proelium illud
seripsisse, quo Protasius cerlissime sedebat, Refert et Persarum fuga evenil, Constante bellum gerenle,
inter coetera ex cap. 29 illa, quibus auctor Constan- exaratum. Cum vero de victoriis hujusmodi ita lo-
tium el Constantem alloquilur : « Hieme (quod nec quatur auctor, ut,(quod sane probabile unice vide-
Jactum est aliquando, nec fiel) lumentes ac soevien- tur) aliquod ante tempus eas reportâtes ostendat,
tes undas calcaslis Oceani sub remis vestris. In- vix fieri potest ut Commentarium exaraverit ante
cogniti jam nobis pêne maris unda contremuit, el annum 348, quo Protasius Mediolanensis épiscopus
insperatam imperatoris faciem Britannus expavit. s in Sardicensi concilio subscripsit. Maternus itaque
His addit, ex cap. 50 alia : « Missi sunt superbi sub Commentarii ejus auctor differt a Materno, juxta
jugum populi, et Persica vota collapsa sunt, nec Papebrochii sententiam , episcopo Mediolanensi,
stare diu contra vos potuit malis suis armata crude- proedecessore Protasii, cui Julii nomen convenir©
lilas, Dei virtetem utrique diverso sensistis éven- nullo modo constat; ac proinde ex hoc eliam capite
ta, j etc., quoequidem debuisse referri, ait, Baro- ruunt asserti Romani concilii Acte, argumentumque
nius, eo quod in ipsis viclorias mémorari dicat, qua- ex eo sumptum pro Agapito Ravennati episcopo,
rum nulla mentio apud scriplores habeatur, quas anno 557, nt proetendit Baronius, immédiate ante
quidem (cum sential opus hujusmodi scriplum sub Severum, sedente.
inilium imperii Constantini minoris et Constanlis, CAPUT QUARTUM.
quod re vera scriplum' fuit Constantio et Con- Severi oelasex Geminiani Yita
stante imperantibus ) contigisse arbitra ter, Con- T> probatur. Nulla Aga-
stantino pâtre adhuc vivente, ac in ejus rei ar- pilos Severosve multiplicandi nécessitas. Episcopo-
gumentera numisma Constantini Junioris victo- rum Ravennatum successio certa, coetera obscura.
riam-Alamannicam proeseferens exhibet, quod certe Agnelli fides el sinceritas. s.
nil habet quod ad Brilannos Persasque referri I. Illud in primis censeo nullo modo dubif ari posse
possit. de Severi oetale, ex Aclis enim constat sancli Gemi-
Y1R. Porro non ad Constantini Junioris victoriam niani Mutinensis morti supervixisse. Licet enim jure
quamlibet alludit Maternus, sed ad Constantis Bri- dicendum sit Geminiani ejusdem ad superos jam
lannicam, ipsa rigenle liieme confeclam anno 345, translati intercessionibus, alterius Geminiani tem-
et Persicam Cohslantii, quam alii anno 548 ex Hie- pore Attiloe Mutina perlranseunlis oculos sic per--
ronymi et Idatii Chronico, alii 345, ex Juliani ora- strictes, ut quo loci esset non viderit, quod factum
lione prima ad Constaniium, habitera tenent. Prioris perperam, et .reclamante temporum ralione, Gemi-
duos nummos exhibet testes Mediobarbus ex Con- niano ipsi priori viventi tributum est; nulla tamen
slantinopoli Chrisiiana Ducangii, aureum unum, ratio suppetit qua dubitari possit de sancli Severi,'
oereum alterum. Eorum hic in cujus aversa parle funus sancti Geminiani curantis, historia. Hanc
triremis cum remigibus in mediis fluctîbus, in cujus Agnellus ex majorum traditione diserte tradit, hanc
prora Victoria dextra lauream, sinislra palmam, în ex Agnello ad verbum descripsit, qui sancli Gemi-
puppi duo signa militaria, in medio navis imperator niani Vitam compinxit, nec est unde inficias ire quis
galeatus dextera haslam, sinislra clypeum-i et in possit, nisi ex proeconcepta Rubei sententia. Severus
mediis fiuciibus figura nuda epigraphem habet Bo- itaque ex productis supra cap. 5, n. 6, Vitam pro-
SONIAOCEAKDS. Ammianum illam eamdem lumière l* duxit ad annum 590.
lib. xxvn sentit Pagius in Crilica historico-chrono- H. Hinc anno 546, quod sensere laudati Bollandus
logica ad hune annum, et Ducangius in opère lau- et socii, coepisse episcopum agere, consentaneum
dalo eamdem illustrât. Quodspeclat ad proelium videlur; alias, qui anno proediclo 390 obiit, vitam
apud Singaram nocturnum, vicloriamque de Persîs et sedem plusquam credibile sit protraxisset.
reportalam, Julianus loco cilato rem pluribus nar- III. Verum apparet nulla nos cogi necessitate seu
rai ; at cum subsequatur -Magnentii coedem fXTOV Agapitos multiplicandi, ut facit Rubeus, et Ughellus,
JXETK TOV Tiolep-ovi'zos accidisse, et hoec constet re- aliique eos secuti, sive Marcellini sedem ad quin-
ferenda ad annum 550, signalum coss. Sergio el Ni- quennium, sexennium septenniumve contrahendi,
griniano ex Idacii Chronico, hinc Jacobus Golho- quem Agnellus, ut ostendimus, post plurima tempo-
fredus in Chronblog. Cod. Theodos., et iu notis ad rum curricula defunctum dicit, sive Sévères alios
eumdem Codicem ad leg. v, argumentera sumpsit Marcellinosve multiplicandi. Ac porro certissimoe in
recedendi ab BUeronym!et Idatii Chronicis, et proe- hac re fidei, non modo Ursianoe basilicoe musiva,
lium illud ascribendi anno 545, quo Nisibi legem opéra, sed maxime Agnelli Pontificalis Liber esse'
eam dalam fuisse constat, cujus sententioe adhoesere débet. Novimus enim veteribus pontifieum seriem
Harduimis ad oraiionem primam Themistii, et Pa- el nomina nota satis fuisse ex diptycis, quibus inter
gius in crilica ad annum 345. Ezechiel Spanhemius missarum solemnîa per ordinem recitabantur, ex
tamen ad orationem primam Juliani, de his oinni- quibus pontifieum Ravennatum seriem collectera ab
ius eruditissime leëlorem moriens, sincère notai Agnello, vel a senioribus, qui notitias sufiecere, sive
sententioe Petavîi ac Yalesii (et hic quidem Juliano D ex Ursiana ecclesia, in qua alibi se nutritum ab'
mendum subesse existimat, et pro EXTOV ITO?legen- ineunte oetate dicit, consentaneum esl. Ab Agnello
duni T/JÎTOV) suffragari Libànium, qui in Basilico de itaque recedere periculosissimum arbitrer, et in eapt-
ea re ita loquitur, ut recentissime proelium commis- se necessitatem conjicere dicendi ea quibus proban-*
sum, Parlhorumque sive Persarum fugani subsecu- dis omnino argumenta desint.
lam innuat; quare proelium hujusmodi videri posse IV. Sicuti autem de pontifieum Ravennatum série
. comraissum, vel anno 548 juxta Idacium, vel etiam arbitrer satis superque constare, ita video nulla ar-
349, juxta Hieronymum, quo anno scriplum Basilicon gumenta suppetere quibus eorum qui ante Severum
statuerat tîothofredus in Chronologia Cod."Theodo- sedere tempus probabilibus limilibus statualur. Cum
siani, et leg. H cod., ejusdem, de Raplu virginum, enim in diptycis purum pulum nomen apponeretur,
et alia addit quoe huic sententioe favere vi- eorum eliam qui martyrio coronaii fuerant, sic nil de
dentur. eorum Actis, nil de eorum oetale ad Agnelli notiliam
IX. Ex bis omnibus Julii Firmici Materai loca al- pervenit. Elogia quibus uniuscujusque Vitam defini-
lala mirifice illustrantur, constatque verba; Dei vir- vit, ex meris probabilibus utplurimum contexuit,
t'utem utrique diverso sensistis eventu, referenda esse quod ipse sincère fatetur infra, in Vite sancti Exupe-
ad Constaniium quidem ob Persas apud Singaram rantii XIX credens tamen se minime id agens menli-
in fugam versos, ad Constantem vero, ob Brilanni- tum fuisse, quia, ait, et episeopi illi, de quibus nihil
cam reportalam victoriam. Sicut aulem apparet opus invènil, hortatores fuere, caslique el eleemosynarii, et
illud a Materno scriptanrante annum 350, quo Gon- Deo animas hominum adquisilores. Nec proinde men-~
175 AGNELLI ABBAT1SS. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 476
titi sunt qui elogia eadëm ex Agnello descripsere; ab .A disserendaque censui, ut proecoriceptaopinio de Actis
historioe tamen fide recessere annos uniuscujusque, synodi Romanoe tollatur, ob quoe seriem ponlificum
quibus episcopatus duravit, staluentes, quod Agnel- Ravennatum susdeque invertere voluerunt viri alias
lus non fecit El hoecquidem sunt quoe adnotanda eruditissimi.
MONITIUNCULA
Ad vvrsus Vitoe sancti Apollinaris proefixos.
', Et hos versus minime omittendos putavi. Alîenos Ponlificum summam sedem dans cuique, Haveunara»
ab Agnelli stylo deprehendet qui tantum leget, ejus- El populum misit recte vocâre Dei.
dem tamen, vel paulo receniiorîs oetalis ostendunt
Latihilas corrapla el mirabilia in syntaxi h'yperbata. Orbalis lumen dedil, Teclamque Ievavit 1
Illud etiam addendum est quod Bonifacii Classensîs •j> Quoequetoro membris «gra diu jacuit.
'
lumen oculorum- receplum D. Apollinaris ope reci- Loetus et [ul id.] advenil capiloîia summa, catervas
tent, de qûo.nihil Agnellus. Tecîa eliam prioribus
versibus morbo liberala dicitur, Agnello Offlissa,qui Nomine, doemonicas subruit, in Domini.
ejus loco Herenei filium anonymum coecum illumi- Àllidens cupidi lelbi relinacula, natam
naium affirmât. Quid sibi velit prius seplimi hexa- Ad vitam Rufi per Dominum retalil.
metri yerbum Ptamone, obscurum. Cum tamen in- Lumen
tégriiati versus syllaba desil, eî alias noverinms per Deum [Domini] munus lingua reparavit
Lamonem fluvium non longe a civitate Ravennoe Classensi, nomen cui Bonifacius esl.
fluxisse in Padusam, videlur exscripiori litlcra Plamone coronatus cum niartyrio fit. t
P. solilarie popenda, qiioe prius transversa linea - Ante fiagellorum vulnera plura tùlit.
Signala proepositionem post pro soeculi genio tempus
signiflcantem ebmpendiose exprimerel, ila quod sen- Lege poli revocanle petit post spiritus ejus
sus esset poît hoec Lamone, id est ad Lamoiîem flu- Coeli consessus, angelicosque choros. i
vium D. Âpollinarem niartyrio coronatum fuisse, Ille nequit quieumque capax chunprendere mertum
èequenli versù hexamètre eodem sensu exhibetur
éàdem particula post. Hinc aulem conficeretur ex [ [metrum].
mente auctorîs librum versuum, locum ubi diem Non id displieeaï, suppliciler rogito.
ôbiit D. Apblliparis, quem alii communiter extra Sed sumens iliner per set [iter prenset Bacch.] per
Classera, vicupi versus Leprosorum cognomento di- 'G
ctum, statuùnt, ad Lamonem fluvium fuisse. [pervia gressus
et Dirigat, et mecum pacem sërvalûr [pace feralur jrf.]
Jncipit [IncipiÈnt] versus metri [melrici], pronomen
beati Apollinaris hoc legitur pariler. [ovans:
Almis [Almus Batch.] apostolus, et solidus princeps Finit metrum penlametrum, etexametrum; quicun-
[aliorum, [que nbu capit, ctravertalur ad prosam.
Quem sanctis monitis discipulum docuit,
'VITA S. APOLLINA1IS.
GAPUT PRIMUM. filium coecumïlluminavit. Hefeneus Quippe paclficus
Sancti Apollinaris patria, cullus et ord natio. Raven- ïnlelligitùr, et fori'nsecus [inlfinsecus] hujus civilàtîs
) ndm venit, Glïrislï fidem proedicat, miraeula palrat. plurimas peregit virtutes. Templa deorum sùbver-
\ Rufi palricii cohvefsio, ejusdemque sepulcrum. tit, et simulacra comminuit, presbytères et diaconos
-"Sanctus Àpollinarius, nalione Anliochenus, Groecis ordinavil, infirmbs sanavil, doemones effugavit, iè-
éi Latinis litleris éfuditus, apostoli Pétri discipulus, prosos mundavit, în Bedenié fluvïb et în mare mul-
e.l cum eo in urbem Romam pervenit. Qui post plu- J0 tes baptizavit. In basilica beatoe Euphemioe, quoe vo-
rimum tempus ëum pontificem ordinavil atque per CJlur âd Arietem, primitus baptismum fecit, et ubi
ihiposïtionëm manus Spiritum sanctum tribuit, et pe'dibùs stétit; liquefactus est ille lapis, et vëstigiâ
osculum illi dédit, et ab urbë Ronia quasi terdenos quasi signum impressa surit. Filiam quoque Rufi pa-
milliarios communiter cùm eo venit. In quo situm tficii mortuam suseitavit; et illius in patrieii domo
est monasterium béat! Pétri, qui vo'catuf ad Janucu- episcopium Borioniënsis"ecclesioeusque iii proesëntem
lum, ubi Christum' apostolus ora vit, el ubi genu po- cernimus diem. Sic autem domum illam inlegram,
suil, lapis mollis apparuit, .ut cera ab igné, et in et incolumem sic, quomodo antiquitas:- Et riunb
modum ejus, lapis genu 'cofteavus est; -Et ad aliud pëîîe annos quînquB THeocloricuSBonônîënsis anli-
pionâsleriûmîpsîùs apbstblî, quod vocalur âd Ul- slês sa.team arcam, ubi Rufus patricius sua cum
pium, in ipsa nocte pariler sopili sunt, el apparent filia posîtaS fuit, abslulil, et ad suam ecclesiam B6-"
fossoein illo lapide, ubi caput, vel terga, atque nalès, rioniensem deportavît, ut postquam defunclus; ibi-
él erura lenuerunt, usque in hune diem. Et post dem sepultas fuisset. Sed quid ei profuit? qui alios
Eavennam eum direxit, et ipse beatissimus ante- exinde expulit, et ille non in illa positus est, nam
qu'am în urbein Ravennam ingrederetur; Herenei sëgnius ipsë fecit eam slabilire. .
-471 LIBER PONTIFÏCALIS. — PARS-1. 478
' - - CAPUT II. k res, âc inter coeteros Maximianus archiepiscopus,
carcer, exsilium, et post reditum , ex cujus Historiis Agnellus acte hujusmodi admodum
TJ5ancliApollinaris 1illùstfia hausisset. Ut atiiem reliqua omiltam, quoe
Àcla et martyrium.
],Irajusmodi technas destruunl, ridere libet Bivarii
-' Igitur beatissimus"Apollinaris cum ingenti pondère "lepidum argumentera, ut Apollinarem probel pro-
\ ferri in carcerem missus est non longe âd Capito- feetum cum Petro primum Hierosolymam, inde in,
-liuin islius Ravennoecivitatis. In quo custodibus cir- Hispanias,iiarrata, assumptum ex eo quéd, secundum a Me-
taphrasie Petrus Roîna discesserit ul Hie-
viclum coeleslem ministra- . rosoljmam pergeret, quasi itineri illi perficiendo
' :amspicientibus angeli
iant ei. Iterumque eum coegerunl, et ab urbe pro- ' Ravennam perlransire debuerit, qua occasione data,
assumerel. Porro si diceref Ra-
, jccerunt non longe ab hac milliario vi, ubi ecclesia Apollinarem socium venisse, ut Apollinarem sibi soeiarel,
..venrïam potius
!-eati Demetrii anliqua slrucla esl. Post hoec adpar- quid itineris ralioni minus repngnans dicere;. At cur
'
. 'tes Illyricoecaptivus duGlusest. Deinde per Salonam, non potius vorâsset,' ul Roma simul discederent,
. Pannoniam quoque, per Danubii ripam , Thraciam- ~ ^vel marilimo ilinere ab Osliis, Anlîi, Tarracinoeve
el in littore Corinihi milita " porta solvendo, vel eadem, qua vénérant, via, per
.que, ibidem, atque per Appiam Puteolos usque abeuntes? Ilâ quidem Mela-
'eum mirabilia intulit Dominus. Reversus [Rursus] Jphrastes apud Suriùm, quo abutilur Bivarius, ait :
<i Cum autem non diu mansisset apud Romanos..._...
post 1res Ravennam annos remeavit, et a fidelibus venit Tarracinam venit Sirmium civitalém His-
-suis filiis sacerdotibusque cum magna loelilia susce- Spanioe.... Carthagipem chitalem Africoe... in iEgy-
*ptus est. Quem soevienles pagani post diu csasum, 'ptaîu...... rursus Hierosolymam, J etc. Iter prorsus
.nùdis pedibus super prunas stare fecerunt, et alia a Bivariano diversum. Undique commentera se pro-
-multa tormenta in eum exercuerunl. Templum Apol- dit: Agnellus tradit Pelrum Romam venienlem An-
tiochia Apollinarem secum .duxisse, i quem po.st
.iiuis, quod ante portera quoevocalur Aurea juxta plurimum tempus pontificem ordinavil. J Raveiinani-
amphiteatruni, suis orationibus demolivit. -Cujus 'que direxit; sentit ilaque Petrum id egisse non sta-
ianla healitudo fuit, et mansueludo, ul îiunquam, lim ab Romoe degit, quod fieri necesse fuisset, si
non diu Romoemoralus ilèr capiens,
rdum palerelur, alicui injuriam fecisset, aut eum in- pertransiensque Ravennam, Hierosolymam Apollinarem jam ordi-
•prepasset, nisi dura forliler torqueretar, ait ad vica- natuin missumque, socium itineris assumpsisspl.
rium : Impiissime, quare non credis in Filium Dei, ,Semel igitur invitas ab Ecclesia Ravennali expulsus
ut infra.
ut évadas tormenla oeterna?Pro nimia dierum pleni- ,âbfùil, H. Areimti Roma Apollinari narrât se sbcium ad-
tùdine curvus eflèctus esl. Temporibus Yespasiani junxisse Pelrum per fere xxx milliaria, qua in via
Coesarismartyrio eoronatus esl. Yixil autem in pon- notai t'errainumunde discëssere/Janiculum videlicet,
et alium, ubi per noctemeubavere, quem ad Ulmum
jificale solio annos 28, mensem 1, dies 4. jlicit, et ufrobique impressa in silice, el Pétri oran-
,tis et ùtrorumque dormienlium vestigia recense!, ae
OBSERVATIONES ;E in principis apostolorum cultam ibidem per prolé-
ADVITAM SAKCTI APOLLIKAEIS. jisim dedicala postmodum monasteria, quorum no-
mine, quod sibi familiàre est, oraloria privala intel-
Pseudo-Dexter éi Bivarius.coiifulati. Ecclesi'ai p'er ligit. Ac ita quidem hoecAgnelli narralio inlelligeuda
' prolepsim ûiemoraloe. Bidens fluvius. Ècclesiarum est. Porro sicut Petrimi Romoe ad Janiculum con-
cerio sanclo dedicaliones Apollinaris oevorecenlio- stîtisse el brasse, ibidenique basilicas, pace Ecclesioe
res. Rufus pdlricius Ravennas diversus ab episcopo data, eidem dedicatas fuisse; nullus ambigat, ita
- et martyre 'Cap'uano synonymo: Capitolium Rar difficillimestalionem ad TJhium iriginta niilliaribus
- vennoe. Recenliorum commenta explosa. SauclxiS, îlomà distântem ex îlinerariis tabufisque quis "ex-
- Apollinaris quo tempore sit martyrio eoronatus. piscabitur, licet et scribeiitis tempère ibidéni eccle-
f Ejusdem ex veteri martyrologio encomium. dîv'ôPëtro dicatam fuisse ejusdem Agnelli te-
- I. Quod primo observalione dignum occurril, esl, siam stimonium "probét. Quod si via Flaminia, ut par est,
inter coetera a
qùoeAgnellus née legit nec seniori- processëre, ni'ansibnerahujusmodi et ecclesiam circa
bus audivit illud quidem esse, quod Bivarius, Pseudo- Ocïîculum exstilisse milliariorùm ratio suadere po-
Dexlrînôrum conimenlorùin propugnator, et Çom- terit. , , ». ,
nienlaioiyad annum i ex Metaphrasie nititur coin- IU. Hëîenei filio coecolumen redditum narrât, Te-
probare. Petrus ait, « cura non diu mansisset apud clàm a morbo liberatam silet, tribunumqùe ad
Roraanos, scilicet 1res làntam vel quatuor anhos, et Çhrisli fidem coiiversum, quod recenliores Agnello
Linum ëpiscopunî ordinassel, sibi scilicet suffraga^ affirmant. Credi pblèst hoecet alia signa clausula illa
neuni vel coepiscopunij ut, etc.- .-. anno quadra-i -ysignific'asse: « plurimas fecit virlules, >etc. Sic et
gesîinô seplirao , vel înilib quadragésimi, Roma altéra : « presbytères et dîacohos ordinavil, » intel-
exiit versus Hierosolymam, comitibus Marco, Mar- ligit,'quod deinde nàrrabit in Yilis sùbseculorum
cello, Eugenio, Epaphroollo, Epoenelo, Rufo, Cres- ponlificum. Porro quod ait : -s In Beàente fluvio et
cente et aliis. His igitur comitibus Petrus Raven-. in "mareinultos bâplizavil, » psiëndit eodem nomine
nam transîeus assumpsîl secum Apollinarem, et fluvium ùhum vocilaiùm. Monloném receiitiores vo-
tandem pervenit Hierosolymam,"~ubieo' anno inter- èanl, sicut eumdem Arietis nomine nùncupatum eb-
fuit AssumptionïVirginis, et sequenti concilium célé- servâvit Rubeus mox laudaîidùs, quod fere cura Mon-
brant dé legalibus non observandi's aconversis a tphis,1talicâ significatione, et arielis, et bedentis,
gentilitatè. » El hoec quidem cura his 'quoe sequun- seu bïdentis vocabula conveniànt. Fabrus, et Yerve-
lur", ut, si Deo placel, fulciat fabulas Pseudo-Dexlrî cis -iiominedictum testatur ïluviùm eumdem, :p,arte
ad annum 1 scribenlis : « Petrus ut Christi vicarius' prima, de ecclesia S. Eùpliemioe pgen's. Rubeus,
Hispanias aolil, imagines Antiochia delatas aifert, êdit. 1590, Bidéhtem ab incolis' dictum testatur al-
Epoenelum Sexifrimî in Boetica reliquit, episcopis' terum fluvium Rohchi iiomine alias indigîtaluni, qui
mullis eum comitanlibus, Marco, Marcello, Eugenio, Vilis Aiitiquorum créditer. Hoecautem Rubeus lib.
Apollinare Ravennale, quem redeunlem ad Italiam i,: Primum "bapiismatis i'ontem in éa urbis parte»
consequitur Calocerus, Bartiabas, Judasque; hinc" cpnst'iteium feruni, quoe ad Arieiem dicebalur, a-
in Africain et iEgypium migrât. » Hoecsane ignora- fiuvib cui proximb accedit, noraen sortit a; quem,
vîl Agnelles, ignbràvere Ravennales agnello seiiiy- " riùhc fluvium vulgari vocabulo Monto.nemappelle
179 AGNELLI ABBATIS S. MARIEEAD BLACHERNAS, ETC. 480
mus in ipsius tribunï domo ; quam templum fecit A musivo id asseruisse. Loquens deinde tertio loco de
ac consecravit. i Quod spécial ad postremum Ru- Rufo, eum secundum rexisse diserte affirmât. Mo-
bei asserlum, Agnellus hoec habet : t In basilica nachus ipse, ut idem observât Ughellus, duos Rufos
beatoe Euphemioe,quoevocatur ad Arietem, primitus cognoscil, et alterum dicit episcopum Thebanum,
baptismum fecit. » Rubeus post reditam, D.. Euphe- alterum Capuanum. Sint hoec nt lubel, adhuc ex
mioe idem, quod prius templum fecerat, dedicasse Agnello apparet Rufum sive terlium, sive secundum,
Apollinarem dicit, cum virginis et martyris paulo Capuoeepiscopum, toto coelo diversum a Rufo pa-
anle passoe cultum el sacra lipsana ab Hermacora triote Ravennoe cum filia-in eadem arca sepulto, cu-
Aquileioeepiscopo et D. Marci discipulo didicisset et jus domus Agnelli temporibus perstitit, qua tanquam
reporlasset. Hoec Rubeus ex Actis sanctoe Herma- episcopio utebantur Bononienses episeopi, cum Ra-
coroe, ex quibus Petrus in Catalogo, lib. vin, cap. vennoe apud suum métropolitain degebant. Marlyro-
29, ul observai Baronius ad diem 3 Septembris, et logîa antiquissima a Papebrochio publicala, de qui-
ex Rubeo Fabrus agens de sancte Euphemioe eccle- bus infra, habent vi Kal. Septemb. In Capua natale
sia. Ut ut autem ex omni parle Acta illa subsistant, sancti Rufi martyris. At hic Ughellus etiam emen-
el D. Apollinaris Ravennam attulerit ejusdem sancte dandus venit in episcopis Bononiensibus ; ubi enim
virginis et martyris corpus, nullus adducar ut cre- Irigesimo oetavo loco Theodorum nominal, qui vixe-
dam per ea lempora templum aut basilicam con- rit anno 855, proemisso Christophoro, inlerpouat
structam fuisse, cum latere Apollinarem aliunde necesse est Theodoricum, qui ex hoc Agnelli loco de-
oporluisse nowm sit, ac in teguriis privalisque do- functus sit circa annum 825 ex dictis supra ad ver-
mibus sacra facere. Agnellus autem locum ubi pri- T>sus operi huic proefixos.
mum fidèles baptizati sunt, exprimit, ecclesiamque Y. Ravennoe Capitolium memoratur ab omnibus
quod solet, post evoluta tempora ibi erectam indicare qui sancli Apollinaris Acta scripsere. Agnellus ta-
intendil; et nil proeterea. men Apollinarem minime dicit ductum a pontifici-
IV. Quod sequitur de Rufo patricîo maxime no- bus in Capitolium ut Jovi sacrificaret, quod Rubeus
tandum esl; constat enim, nunc tandem e tenebris libro eodem, sed tantum in carcerem non longe a
vindicalo Agnello, Rufum patricium Ravennoe de- Capitolio missum. Carceres autem ad Capitolium"
cessisse, ibidenique sepullum fuisse cum filia, quon- sili, sicut et Capitolium ipsum, milliarium aureum
dam ab Apollinare a mortuis revocata, in arca mar- el alia Ravennam oslendunt Romanoe magnitudinis
"morea, quam, deturbatis Rufo filiaque, Theodoricus oemulam. Solemne tamen et celeberrimis urbibus Ca-
épiscopus Bononiensis, ipso vidente ac vivente pitolium habere notavil Ricquius in Comment, de
Agnello, Bononiam deporlavit, ut ea aptata sibi se- Capit. Rom., cap. 47, per totum; qui cap. 45 e Ba-
pulcrum pararel. Consequens igitur fit Rufum hune ronio disputaverat de vero loco carceris Mamertini
diversuin esse a Rufo qui usque în hanc diem crédi- et Tulliani, quorum alterutrum carcer Ravennas imi-
tes est idem et quem apostolorum princeps Petrus tabatur.
episcopum Capuanum consecrasse ferunl, quique per YI. De sancti Demetrii ecclesia vi aburbemilliario
ea .lempora martyrio eoronatus Capuoe obiit. Rufus altum apud Ravennatam rerum scriptores silentium.
Capuoeépiscopus non patricius Romanus, sed forte Hanc Agnelli oevo superstitem conditam credo pace
ille ipse quem Raronius inter septuaginta Christi Ecclesioepost Constanlinum data eo loci, unde Apol-
discipulos ab Epiphanio numeratum observât, quem- linaris a gentilibus esl detarbatus. Addit Agnellus
que ad annum quadragesimum quartum inter socios G eumdem ad partesRlyrîcas captivum ductum, indeque
recenset Pétri venientis Romam, et lune eumdem per Danubii ripam, Pannoniam "Thraciamque per-
jam Capuoe faclum episcopum dicit, licet Apollinaris agrasse, signisque illustrasse ; coetera recentioribus
ejusdem itineris socius a Petro nondum Ravennam asserta omillit, vel clausula çenerali concluait. Nul-
épiscopus missus fuisset. Quod sane mirum est Ra- lus tamen credo intelligi hoc debere de sedilidne illa
ronio res hujusmodi erudite perpendenti minime per- quam recëntiores affirmant motam a Christianis
spectum, ila ul confusionem ob nominis simililudi- contra Messalinum et gentiles, in qua islorum du-
. nem Rufi istius cum illo, in Martyrologio ad vi Kal. cenlos ab illis interfectos recensuerit, nierilo a Ru-
Septembris non emendaverit. Excusetur tamen ut- beo reprobatam; répugnai enim veterum Christiano-
cunque Raronius, cui faculam in re hujusmodi non rum mansuetudini, unde jure mérite, et ex hoc ca-
exhibuit Agnellus; nulla excusalione dignus est Ru- pile, et ob similem ralionem argumentum nactus
beus, qui Agnellum evolvit, melioraque in suam Hi- est proeter alia eruditissimus Papebroehius repro-
storiam transtulit, ac nihilominus Rufum dicit non bandi Martyrologii Brixiensis recentia invente.
modo ad fidem ex gentilitate conversum, sed, quod VIL Marlyrii genus quo demum eoronatus ohiit
sane inauditam, vivente Petro, Capuoeepiscopumab Agnellus non exprimit, sicut nec auctor versuum
-eodem Apollinari ereatum, et infra narrato Apollina- Vite proefixorum. Nil de Tauri conversione et pa-
ris martyrio adjungit, id faclum esse « paulo post- trocinio Apollinari proeslito, cui in suhurbano proedio
quam Rufus ejus discipulus Capuoe,cujus urbis erat asylum prabuerit. Désignai lamen martyrio corona-
autistes, ab Messalino ob Christi religionem inlerfi- tum Yespasiani Coesaristemporibus, et tempus quo
ceretur. J Raronius supra laudatus in notis ad Mar- JJ sedit annorum 28,mens, i, dier. 4, quod recëntiores
tyrolog.., die 27 Augusti, ait : i Agitur de eo in numéro pleno complectuntur annorum 29, ac cum
Actis sancti Apollinaris, quoerécital Surius lom. IV, Rubeo libro.primo mortaum asserunt anno reparatoe
die 23 Julii, unde et coeteri acceperunt, ut Petrus in salutis 80, x Kal. Sextil. Baronius ad annum 75, agens
Catal., hh. vn,- cap. 119 ; Hieron. Rub., Hisl. Ra- de successione Eleucadii post Aderitum, narralis
ven., lib. i, et alii. i At apud Surium nil de episco- verbis D. Pétri Damiani, quibus martyrium sive se-
patu Capuano, nil de Rufi martyrio; quare quisque dem 29 annorum spatio metitur, compendiose quod
prior unum cum altero confudit, ad nomen tantum Rubeus recilaverat de extortis a Yespasiano rescri-
et ad synchronologiam spectavit, non Surium ejus plis contra Apollinarem, replicat. A Rubeo lamen
rei auclorem habuit. Faner in sacris Memoriis Ra- recédât necesse est, quoad marlyrii annum, quem
vennoe lertium dicit fuisse episcopum Capuanum Ru- saltem, Aderiti pontificatui anno uno assignato, con-
fum, qui Ravennoe ad fidem conversus est; quod si signe! anno74,uti divinando Baronio adhoerensFa-
verum essel, non is Rufus quem ex Orienlis partibus brus fecit. Quantum ab his diversa Rubeus, qui Ade-
Petrus in Italiam perduxil Capuoequeprimum epi- rili ponlificatura ad annum 100 differl! Obseura sane
scopum fecit, qua in re Ughellum non omnino as- omnia ; opinion! tamen mortem Apollinaris anno 74fi-
serlorem habet ; collocat enim is quidem primo loco genti nullatenus suffragalur Agnellus, quilradil Apol-
Priscum, secundo Sinotum, addit tamen de eo linarem cum Petro apostolo Romam venisse, et post
nihil reperiri in anliquis diptycis, sed primum om- plurimum tempus ordiuatam episcopum et Ravennam
nium Michaelem monachum ex quodam Capuano missum, Petrus Romam venerit anno oeroevulgaris
'
481 LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. 482
43, si Apollinaris obierit anno 74, missus fuerit ne- A sancli Apollinaris episeopi in Ravenna, qui Romoe
cesse est anno secundo ponlificatus Pétri. Id aulem ordinatus est ab apostolo Petro, et illuc missus est,
non consentit Agnello, qui post plurimum tempus a qui etiam in iEmilia proedicavit, et in partibus Co-
Pétri adventu Romam missum dicit. Diuturnioreni rintioruma, el'in Mysia, et in ripa Danubii, et in
certe Apollinaris sedem illud innuit quod < pro ni- partibus Tarachioeh, in quibus locis exsilio relegatus
mia dieruin plenitudine curvus » ineederet martyrio esl. Et ubicunque potuil innumeras virtutes fecit, et
proximus. Cum aulem ex severioribus tabulis Yespa- passiones sustinuil, nam nimia cum coede maclatus
sianum sciamus morluum anno Christi vulgari 79, est, et rursum diutius fusiibus super prunas imposi-
marlyrium Apollinaris uitra illum annum differre tus, et equuleo appensus, tensus est, et saxo os ejus
nefas; uti facit Rubeus, putoque rectius slatui D. contusum est, et cum gravissimo ferri pondère in-
Apollinaris obitum circa annum mortis Vespasiani, clusus carcere horribili, atque in ligno exlensus est
qui tamen cum defunetus"fuerit ,ex Suetenio vm (ubi hominibus quidem neglectus, sed ab angelo pu-
Kal. Julii, mors Apollinaris non potuit accidisse nisi bliée pastus est), deinde catenatus et in exsilium
anno proecedenii. Qua chronologioe ratione admissa, directes est (in quo rursum diulius fustibus coesus,
initium pontificatus Apollinaris relrocedendo affige- et rursum in "Ravenna ligatus, a paganis coesus,et^
tur, servata die qua natale ejusdem in omnibus et vulneratus, et rursum in carcerem missus, et coesus),
antiquissimis Martyrologiis signatur 23 Julii, anno sic marlyrium consummavit sub Vespasiano Coesare,
vulgaris oeroe 50, diei vero 19 Junii. Cum au- Demosthene patricio. Rexit Ecclesiam annis"viginli,
tem semel Martyrologiorum incideril mentio, juvat diebus oeto. J Ita D. ms.. ast Barbarinianum," S.
Me demum pro dictorum corouide ea afferre quoe de ^ Cyriaci, Atrebatense, el Tornacense, annis viginli
sancto Apollinari habet v-etustissimum Bedoe ascri- •" octo et dies quatuor; Vaticanum, annis triginta et
ptum, allatum a c. v. Daniele Papebrochio priori octo; Letiense, annis decem et octo, et diebus qua-
mensis Martii tomo proefixum,simul cum adjeclioni- ituor. In allata annorum mensura diverse a diversis
-bus successive a diversis factis ex celeberrimarum codicibus enuntiala, vides tamen a pluribus Agnelli
bibliothecarum laiebris erutis, ex quo apparebit assertum confirmari, quare sicut Yaticani exscriptor
quantum antiqua monumenta conveniant cum Agnelli facile potuit pro viginti triginta expressisse, ita D.
simplicitate, et cum ex omnibus constet sub Yespa- ms. et Letiense vix debent attendi, cum coetera ré-
siano Apollinarem martyrio coronatum, summa la- pugnent, et Agnellus potuerit cerlioribus niti docu-
men diversitate pugnare veterahujusmodi documenta mentis, quam qui Ravenna dissili Martyrologia scri-
in assignandis sedis ejus annis. Martyrologium ita- psere. Proeterea ex- Leliensi facile potuit nota x ex-
nuelaudatum hoechabet ad x Kal. Augusti : « Natale eidisse.
a D.,Thorithiomm; forte, Carinlhiorum. BACCH. I>T. L. ; Thracioe, Tornac, Letiense. BACCH.
VITA S. ADERITI.
CAPUT UNICUM. IG OBSERVATIONES
Aderiti ordinatio, et proedicalio.Sepulcrum ejusdem ADVITAM SANCTI ADERITI.
dubium. Aderiti sedem usque ad annum vulgarem centesi-
-Aderitus I, vir sanctus, el timoratas a beatis- mum extendunt cum Rubeo coeteri. Illud argumente
sim'o Apollinare presbyter ordinatus est, et ut sa- esse potest, Aderitum ad Trajani tempora vitam
protraxisse, quod hic ait illum post tempeslatem per-
piens architectus supra fundamentum sui magistri, secutionis multos baptismate initiasse; id enim in-
et doctoris oedificavit.Pro suis ovibus incessanter telligi débet de tempore subseculo persecutioni Do-
Deum deprecabatur, ut a cydtura- Idolorum discede- mitiani, cui proinde aliquot annis supervixerit Ade-
rent, el Deum vivum Talrem, et Filium, et Spi- ritus. abnuo
Domitiano, ilaque obeunte anno 916, minime
durante Nervoepacatissimi impe-
ritum sanctum confiterentur ; et multi in ejus ratoris Aderitum, brevi satis regimine, gentilium conversioni
temporibus post tempeslatem persecutionis bapti- operam sedulam navasse, et sub initia Trajani,
smum susceperunt. Deinde mullos ad Deum socia- circa centesimum Christi annum, ad meliorem vi-
tam transisse, cum sedem Ravennatensem ultra vi-
vit. Defunetus est in civitate Classis, sicut asserunt, gesimum annum tenuisset. Quoe ad subséquentes
ultimo Kal. Oetobris, quidam. In basilica beati Vitas adnotabuntur, Aderiti .Aclis illustrandis non-
Rrebi sepultus est non longe ab Ecclesia B. Apol- nihil proderunt.
linaris quasi stadio uno. Sedit annos mens ;
D
dies
VITA S. ELEUCADII.
CAPUT UNICUM. philosophia, ila ut plurimos de Novo et Veteri Te-
Sancti Eleucadii nomen, ordinatio, sapientia, scripta. stamento libres conderet, et de incarnalione Do-
Ejusdem sepulcrum. mini nostri Jesu Christi, atque illius passione volu-
Eleucadius H, cui nomen Latine Gandidus intelli- mina exaravit; unde et in passione Apollinaris ath-
gilur. Hic mitis, et prudens fuit, et eum sanclissi- lète Christi legitur ; Eleucadium philosophum dia-
mus Apollinarisdiaconem sacravit. Cujus tanta fuit conum fecit. Iste vere gentîbus prsédicavit, et in sua
AGNELLI ABBATIS"S. MARIEEAD BLACHERNAS ETC. .484
Ecclesia oleo pielalis perunctas -quasi lucernoelu- .A hoec verba moderalius dixit < plerpsque opinâtes
. inen effulsit. Defunetus est autem xvi Kal. Mardi, corpus ab Aistulpho transiatoni. J Ita quidem non
modo doctissinii collectores, sed et Rubeus ipse
el sepultus est extra muros Classis, ubi -usque ho- pstenderunt se de rei veritale dubitasse.
die ad laudem est nominis ejps ecclesia pïdificata, . HI. Ego sane ex D. Pétri Damiani, ac in primis
el Deoconsecrala. Sedit autem annos. mens ex Agnelli silenlio, de ea re quam maxjme dubito.
dies Qui enim fieri potuit ut quiabsane hoesilatione(quod
plias consueyit) scripsit Eleucadium sepultum.extra
~~ muros Classis, ubi usque ad sua lempora ad laudem
! OBSERVATIONES gui nominis ejus Ecclesia oedificatafuerit, quoeetiam
ADVITAM SANCTI ELEUCADII. Pelri Damiani oevoexslabat, nil addiderit de trans-
Sancti Apollinaris Acta Agnelli tempore exstasse. lalione ejusdem Ticinura aConstantino facta ? Quod si
Sancti Eleucadii corpus Papiam minime transla- id tribuatur ulFabrus Aislulpho, ul conlendit Rubeus, vel
" tum. Inter scriptores ecclesiasticosapostolicos san- Liulprando, perperam in.id citans scripto-
ctum Eleucadium référendum. res supra laudalos, creseuht argumenli vires ; etenim
incredibile mihi esl Agnellum rem tacuisse suis fere
I. .Quodin primis notandum illud videtur, exstasse temporibus aclam. Nil aulem lue, nil in Vita Sergii
nimirupi Agnelli tempore Acta passionis sancti Apol- episeopi, ubi multa de Aistulpho, qui ibi dicitur
linaris, ex quibus assumpserit, is quoe de eo supra chlamydern qua erat indulus super sanctum allare
ijarravit, plura dicteras si plura legisset. Nullus au- H Ursianoeecclesioeposuisse, el cogitasse deoedifîcanda
**
lem .dubilandi lpeus remanel, quin narrala al) Petriana ecclesia, quoe funditus eversa fuerat, Jicet
Agnello certa fide nitanlur : Eleucadium in primis bb rerum vices id non praîsliterit. De Ecclesia eliam
ex gentili philosophe ad Christi fidem conversum S. Michaelis Ticinensis Agnellus loquitur in Yila
diaconalus officio insignitum ab Apollinari fuisse. Georgii episeopi, elnullibi de translalione asserta ul-
Sanclus Petrus Damianus in sermone de sancto lum habet verbum.
bocce Eleucadio ea tantum habet quoe ex Agnello IV. Proeler hoec, ut dubitem de hujus iranslalionis
didiceral, ut sermonem totum legenli manilestum veritale, facit inconstanlia qua rem tantam tradunt
fit; coetera aecenliorum sunt. auctoresmemorati; duos testes, ul aiunt con-
• H. Palmare aulem illud esl, quod Rubeus tradit testes idem tradenles,quorum non habemus, quare ex eorum
ex fide eujusdam libri Ecclesioe R. Mchaelis.Tici- dictis quid veram sit elici nequit. Unum monumen-
nensis, in quo hoeclegi affirmât : e A parle déviera in tum, quod Rubeus afiert, mullis ex capitibus labo-
cornu ipsius lempli esl corpus S. Eleucadii archiepi- rat. Primo etenim « ex libro quodam illud sumpsisse
scopi Ravennatis, qui ..dum.ob phiiosophiam,. cujus se -dicit,-ubi de reliquiis divorûm quoeibidem locâtoe
erat perilissimus, fidem Christi sludiosissime impu- .sunl Jîtjnentip, » el nil proeterea quod libri antiqui-
g'naret, tandem superatus el conversus est àB. Apol- tatem et authéntiam comraendel ; quinimo Rubeus
linari discipulo principis apostolorum et coelestis ipse de monumenli hujusmodi fide dubilans depre-
clavigeri Pétri, qui post ejusdem conversiopepi de héndito.r,jubi ab ejusdem asserlo recedil, affirmans
fide Christi mirabiliter scripsit, et dispûlâvït, adeo abAistulphoLongobardorum rege factura illud ipsum,
ut tempore suo appellareter hoerelicorumjaietus, el quod a documente Constantino Helenoefilio tribuiiur.
primus in Italia ordinavil offlcium nocturnum pari- Ç At librum illuni scriptaribus rerum Ticinensium
ler, et diurnunv, "sblémnitér :distinguendo libres L ignotum recentioris oeditui eujusdam fuisse osien-
Novi et Yeteris Testamenli, ut hodipper totam Ec- dunt quoe;il)idem leguntur de leclionibus Veleris el
clesiam leguplur in matutinis,, et Ravennam hue Novi Testamenli disposilis, si Deo placet, a S. Eleu-
franslatum luit per Chrislianissimum imperatorem cadio (prp niatutini officii precibus, quales scribenlis
Constantinum naluni sancloeHelenoe, qui liane basi- tempore recilabaulur ; constat enim certes hujus-
lîcam fundavit anno Nalivitatis Domini 525, propter modi lectiones noii fuisse dispositas nisi post soecu-
gioriosum triumphum, queni lune obtinuît contra lum .saltem undecimum, cum antea-pro superîorîs
Gallicos imperium non yerènles, precibus signiferi in choro nutu legerentpr. Nec officii, ut vocant, dis-
sancli Michaelis. J Hoec ex^Rubeo jeferunt etiam positio una juit « per totam Ecclesiam, J quod
Bollanp'ùs/etHpnscnenius ad diém £4 .Februarii, et tradit libri ejus auctor, nisi recentioribus soeculjs.
rem pei'pendenles addunt verba Caroli Sigonii de Quinam vero triumphus ille gloriosus, quem tune,
Occidental! iipperio, lib. ni, ad ann. 514, "de tem- id est anno 325 obtipuisse dicilurConslantinus £ con-
plo S. Michaelis Ticinense a Constantino oedifteato, tra Gallicos imperium non verentes, i ex cujus oc-
et de 5. Eleucadii corpore illuc translate ;"proeierea casione S. Michaelis templum Ticini exslraxerit?
âdjiciunl eadem cum Sigonio tradita a Slephano Nullum novimus bellum contra Gallicos, seu Gallos,
Brevenlano, lib. iy Historioe Ticinensis, qui lamen Constantini tempore peraclum, quinimo circa illa
pro 314 annum exprimit-325. His adjungunt Spel- lempora Constantinum agentem in Galliis faustis
lam în Thoma episcopo Ticinense XIr,.confirmantein acclamalionibus exceptera exhibent Codices Théo-'
dicta de oede a Constantino exstructaj et Sac'cum D dos., lib.-n, de veteranis, el Justin. 1. prima de ve-
illud solum affirmantem, templum videlicet constate r terauis, ubi edioium de immunitâle veteranoruin de-
oedificalum anie Gothorum incolatum, ac denique "dit, de quo Baronius ad annum 520. Nutat.ilaque
Gualam in Sanctuario Papiensi, lib. iv, cap. primo, assertoe translaiionis historia, quousque légitima
qui4emplum illud-non-a-primo -Constantino-oedifiGa- -monuraenla -proferantur , licet alterius sanetf ejus-
tum dicit, sed a recentiori Italioe principe translatant dem nominis corpus Ticini servari iibenter cre-
asserit S. Eleucadii corpus, idque consîare ex^mo- dam.
numentis Ticinensibus. His narratis rlaudati Bollan- V. Ex Agnelli demum, veterum eliam aliorum
dus el Henschenîus desiderant distinelius nossejmo- ^Agnellocognilorum, sicul el recentiorum teslimonio
numenta hujusmodi, si quoesunl, proeler allatum a constat, Eleucadium inter ecclesiasticos scriptores,
Rubeoid "Constantino' Helenoe filio iribpens; inde et quidem apostolicos, âdn'umerandum esse, quam-
modeste ex-Rubeo quoerunf <\msint qui senliant sa- vis pmissupi ,ab .omnibusejus argumenli auctoribus,
crum' Eleucadii corpus aji Aistulpho rege transla- qui Bibliolhecas copscrîpsere. Magna saiie jaclura
tum, qui Tegiiavit soeculobetavo temporibus'Pippini, opéra ejusdem interiere. Scripsit autem : In Yplus
et Caroli ; Rubeus enim, qui in priori eîfiti'oncfli- âe Novum Teslamentum libres plures.
slorioe(suoea*em.absolutetradiderat, ;inposteriori per De Incarnalione,el Passione Domini
485 LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. 486
VITA S. MARTIANI.
CAPUT UNICUM. A'Rayennatum, pag. 55, a>quasi S. Martianus episco=-
Sancti Martiani geifus, ordinatio, vita et obitus. - -pus Ravenuatum Dertonoe oh •Christianam fidem
Martianus III, autistes praedarus, ex nobili ortus marlyrium subiissel, et sanctum ejus corpus Raven-
nam "adsuam -ecclesiamfuisset reduçtam. J Verum
est progenie. In sancta, fecundus Spiritu sancto, êonstal corpus S. Martiani episeopi Dertenensis et
permansit -Ecclesia. Hic clercs ampliavit sacro do- martyris in sua ecclesia detineri, et ibi eum ut
«ob, e contra S. .Martiani episeopi corpus
gmate eruditus, atque diaconos, presbylerosque con- martyrem ad suos fuisse sepultum, eumque supra oslendimus
secravit plurimos. Abeatissimo ApoHinareuna eum (ex officii videlicet et missoerite) "non martyrem,
prudentissimo Eleucadio diaconus ordinatus est, sic- sed coniessorem haberi. i Et sequilur laudans Fa-
ut in passione ipsius ordinatoris repente, ubi ait: bfum, el Hescribens ex eodem loca SS. Pétri Chry-
Marlianum nobilissimum virum, Eleucadium diaco- -,-de sologi ac Damiani, quoe hoc ipsum probant. Rubeus
S.' Marliano in priori Ilislorioe Ravennatis edh
nes consecravit. Post plura miraeula in pace Deo tione Âldina 1572 hoec tantum scripserat: « Suffi-
creatori animam reddidil. Unde arbitratus sum - citer Eleucadio in Kayennâti" "arcliiepiscopatu Mar-
tianus a Deo demissa columba electus, natus sublinii
quod in ecclesia iieati Eleucadii sepultus
' sit. Sedit loco, vir in primis pie, juste ac temperanter vitam
autem annos mens dies... degens, lànlo conciius ardore animi, ul Christum
.prcedicans in anîmis Ravennatum ardentes amores
^OBSERYATIONES -nexcitarel omnium yirtetum, mullique nullis rerum
ADVITAM SANCTI MARTIANI. , adversarum ictibus frangi, neque oppugnalionibus
nefariorum de gradu pietalis dejicî potuerint, sed
Martianus Ravennas perperam cum 'Dertonensi,con- -calamitales omnes, taudemque necem pro 'Christo
jusus. Rubeus in secundis curis emendatus. Jibeater pertalerint. Plui'imos sacris iniliavit, cum-
' Fabrus in sacris 'RavennoeMonumentis, qnosdam que rerum admirabilium gloria clarissimus esset,
- ait, Martianum aTcbiepiscopum Ravennatem confun- coelestem in palriam abiit xi Kal. Junii, atque, uti
dere cuni Marliano episcopopertonensi et martyre, rïn veteslissimis scriptis collegimus, in D. Eleucadii
quos Teçle corrigit. Bensehenius in Actis •sancto- .«epulturoe. teaditus anno Domini «eplimo, et trige-
rum, âd'diem'22 Maii hoecde ea reliabet «,Hie- ,^imo supra cenlesimum, dum JSlius Jladrianus im-
Tonymus Rubeus diligens alias et accuratus IScri- peraret. » Hoectantum scripserat Agnello feré fidëns
ptor, déceptus nominis .siniilitudine aut identitale, erudiiissimus aucior ; al secundis curis ab Agnello
ex quibusdam apocrypliis manuscriptis utrumque recedens, admisit quod merito et Fabrus, et Hen-
-Marlianum în unum cpnflavit lib.-primo Historioe schenius, coeleriquescripteTes refellerent.
VITA S.' CALOGERL
CAPUT UNICUM. G etiam veteres, quare Agnellus ipse infra in Vita S.
Nominis etymon, Caloceri proedicatio, obitus. ~ < Pétri ail : « A tempore B. Apollinaris una cum isto
viro proedecessores sui Syrise fuerunt. » Syrioe no-
Calocerus IV bonum tempus interpretatur, et si . mine Orieniis partes intelligit. Asserlioni hujusmodi
forte C inlvertatur etierps dicatar, senior inielli- lamen plurium antislitum, ;qui Pelrum proecessere,
nomina mère L'atina videntur ooslare, quod in C.a-
gitur, vel sacerdos, sive dominus. ls,te enim provecta locero non efficil. - s'
oetatevir grandoevus fuit. Sub illius temporibus mul- II. Addunl recëntiores ex S. Apollinaris Actis elici
tas gratias et magna', mirabilia per eum Dominus Calocerum -proedecessorum.suorum vicâfiam operam
in populo exercuit. Hujus tante proedicatio fuit, ac " egisse, cum quomodocunqué .abesse contingebat.
multo videtur S. Apollinare Vivente id
talis [talem] .çuram gessit pastoris, ut non solum Probabilius a
ex proestitam quatuor viris, qui in pontificali sede
verum etiam
" adquisilas oves erudiret, gentilium -post ipsum successive sederunt.-Nil deJhis 4amen
sede alque robore doemonisanimas evellerel, et ad Agnellus.
sacrum fontem baptismatis coelesti Domino recrea- III. Tamaii de Salazar in -MarlyrologioHîspanico
commenta référant laudati'cdlleclores, quoe'ipse orbi
ret. Defunetus el sepultus est, sicut aiunt quidam, propinavit juxta Pseudo-Dextri assertumChronicon,
i5 Eebruariiin basilicaB. Probi confessoris. iSedit ,quoequeomnia insuamducubrationemassumpsitFa-
autemannos mens...... dies ,brus. Ea aulem sicut Marianoe prius, ita sibi suspe-
pv cta dicunt. T5go nullam fidem mereri statuo, cum de
ea re nil apud veteres quos audivit legïtve Agnellus
-QRSERYATQNES .inventera îfuerit. Fragmentera Flavio Marco Dexjro
•ADVITAM SANCTI eAMTCEB.1. ascriptum, quo fruimur.,' pditum in fine Bibliothecoe
veteris Hispanoedoclîssimi quondam viri NicoloeAn-
Calocerus cujas fuerit. An proecedenliumepiscopomm -tonii ex humamlale et -bonarum -litterarum amore
vicarius. Tamaius ,de .Salazar, et Pseudo-,Dextri erudilissimi,.piissimique cardinalis de Aguirre, qui
figmenta refutala. opus insigne poslhumum.puhlici juris fecit; frag-
J. Bollandus et Henschenius ~ad diem 11 .Febmarii mentum, inquam, illud adventum ,D. Jacobi,in Hi-
suhdubitanl an Calocerus Grascus fuerit, quod ab spanias in Mme modum consignât: «Jaedbus-ad
-aliis soliusnominïs'argmnento affirmatur. ExJPon- iHispaniam venit xxxvi. t Si itaque sus.linéatur, no-
tificali Agnelliano manifesterai fit id sibi persuasisse tas huic brevi narralioni aftixas significare annum
487 AGNELLI ABBATIS S. MARIM AD BLACHERNAS, ETC. 488
ab orlu Salvatoris 36 (de qua re aliorum este judi- A commutavisse. » Hoec assumens Pseudo-Dexter Hi-
ea in suam rem ineple traduxit, non
cium) quomodo credemus Pseudo-Dexlro Calocerum guerrianus,
es. Syria cum D. Jacobo ad Hispanias navigasse, animadvertens multis porro annis Calocerum cenle-
ibidem proedicasse, indeque postquam diulius episco- nario majorem obiisse, si socius D. Jacobi inHispa-
patum Ravennatam tenuit, cenlenario licet majo- nias venit. Quoe quidem mirum est non adverlisse
ï'em, ad coelum migrasse anno 130. Sed neque su- Fabrum, qui profitetur Baronio adhoerere, et accu-
stinetur Calocerum ad eam oelaiem pervenisse. Cum rate perpendere debuerat ea quoegravissime Bare-
Rubeus Agnellum legisset scribentem : « iste Calo- nius ipse ad diem 25 Julii in Martyrologium adnota-
cerus etenim provecta oetate vir grandoevus fuit, i verat de tempore quo D. Jacobus in Hispaniam ve-
credidit sibi licere oetatem ampliori regala dimeliri, nire potuit, ac de iis quoeibidem gessisse Illum con-
dixitque. e Calocerum cum annum oetalis centesi- sentaneum est sacrarum Scripturarum et veterum
mum viridi senecta superassel, mortem cum vita scriplorum teslimonio.
VITA S. PROCULI.
" B OBSERYATIONES
CAPUT UNICUM.
-ADVITAMSANCTI PHOCPLI.
Sancti Proculî mores el obilus , sepulcrum dubium. Dies emorlualis sancli Proculi incerta.
Procuras. Y. Hic pius fuit, yelut pater in filios, et Agnellus nil de anno dieve quibus coepit finivitve
pontiflcatum Proculi rescivit, et quod in margine
plures ad ecclesiastica crebro viscera complectebat, Codicis de prima die Decembris adnolatum est, re-
et suoeproedicationis dulcedine velul rnellitus se se cenlioris manus esl parergon. Rubeus tamen testâ-
populo tribuebal, et sicut lactis silienlibus pocula tes et ipse sepulturoe incertiludinem addit : c Id
constat obiisse sub id fere tempus quo Hyginus,
ministrabat. In seneclute positus capitis canitiei qui Telesphoro in
*sacerdotium cum vite - pontifieatu suecesserat, obtrun-
gratia replètes finivit, et ubi ' calus est, eique successor datas" Pius Aquileiensis,
ejus sit sepulcTum ignoro. Ambiguitas est mihi, quemadmodum Proculo apud Ravennates Probus. »
utrum in basilica B. Probi sit conditus, an in sancti Unde aulem id constet, minime dicit ; Fabrus vero,
hoechabet Latino sermone reddita : Procu-
a. part, n,'
Eleucadii confessoris Sedit autem annos ras « post decem in pontificali' munere exactes an-
, mens dies nos, oetate demum labente, vitam cum morte com-
mulavil anno centesimo quadragesimo secundo, se-
dente in pontificali Romana sede Telesphoro eodem
„ anno suflëcto Xysto hujus nominis primo, ac impe-
u ranle Anlonino Pio, prima Decembris die. J Unde
hoec sumpserit. nec iste docet. Incerta proinde om-
nia.
a Gloss., prima die Decembris. BACCH.
VITA S. PRORI.
CAPUT UNICUM. molitam esse videmus. Sedit [autem annos
Sancli Probi miraeula, mors et sepultura. Ecclesia mens dies
speciali cultu habita.
Probus VI mitis et pius, clarus in specie, fulgidus
in opère, sapiens eloquiis , prudens corde, plenus OBSERYATIONES
gratia Spirilus sancli. Quicunque languidus ad eum ADVITAM SANCTI PROBI."
venire potuisset, suis orationibus salvus reverteba-
Clironicon Pseudo-Dexlri Rubeus muiti-
tur, quacunque fuisset infirmitate détentes, et spi- ]p. fario impugnalus. Quidconfulatum. missa super populum ?
a
rites immundos expulil, atque catervarum corpora I. Et hic quam maxime fabùlarum monstra pro-
sauciala vel dissoluta solidabal. Postquam sua ad fliganda sunt. Paulum aposlolum, quod promîserat
occasum vita angelica conspexit agmina, stalim ad Rom. xv scribens, in Hispanias venisse, ' licet vi-
sancta elapsa est de corpore anima quarto Idus No- deatur Gelasius negare, affirmant lamen plurimi ve-
vembris. Deinde cunctus lugendo populus cum nùnia teres, gravissimique viri, quos Baronius ad annum
Christi 61 collegit. Metaphrasies, apud Surium, ad
corpus ejus reverentia sepelivit, et sepulcrum ipsius diem 25 Junii tanquam ab Eusebio, secundo libro
-HîsiorioeEcclesiastieoe relata, addit quoesequunlur ;
apud nos veneralur usque in proesentem diem, el Xanlippem Probi Neroni
illius ecclesia sita est in partibus Orienlis. El in nul- , gentis, uxorem, viso in frontenoti, et in Hispanîis de-
Pauli scripto Paulus
lis ecclesîish infra civilatem Ravennoe, Classisve, Christi preco, ad fidem conversam, ac deinde simi-
missa super populum celebratur, nisi in ista sola. liter Probum ipsum cum Philotheo proefeeto, ac om-
nibus qui illam habitabant regionem, in Christum
^Edificata est jam dicta basilica juxta ardicam béate eredidisse. Notât autem Surius non modo quod Probi
Euphemioe,- quoe vocalur ad Mare, quam nunc de- nomen alias Procus scribatur, ^ed quod observaye-
« Forte catèrvatim. BACCH. I Id est inlra ; et ila passim in toto opère. BACCH.
489 LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. 490
rat Baronius, cumnusquam Eusebius hoecscripsisse A clionibus plane ficulneis, ut eas per allusionem ad
ïnveniatar, coetera quoque in suspicionem adduci auctoris nomen vocat laudatus Nicolaus Anlonius,
posse. His omnibus auctor Chronici Pseudo-Dextrini fabuloeipsoeruunt.
alia superstruxit, parergis Probi nomen ornavil, Lu- H. Rubeus sepultam dicit J Probum in eo templo,
cium Sabinum Probum vocans, et Ravennatem pon- quod a se conditum in Classensi' oppidofuerat
tificem faciens. Tamaius de Salazar, ad diem 10 a mari haud procul. t Agnellus autem indicat sepul-
"Kovembrîsex Dextro suam in Hispano Martyrologio tum ubi postmodum oedificata illius ecclesia fuit,
fabulamtexuit his verbis-: « Laminii apud Lyhiso- nec enim ipse sibi ecclesiam oedificaverit. iEdiflcata
sam in Hispania S. Probi, qui adhuc soecularis gu- aulem fuit in Classe, quam urbis' panera intelligit
bernationis ministerium in agro Laminitano féliciter nomine parlium Orientis, juxta ardicam, porticum
exercuit, ubi Xantippem sanctissimam feminamuxo- videlicet ecclesioebeatoe Euphemioead mare, quam
rem duxit, cum qua a S. Paulo gentium apostolo "scribentis lempore demolitam ipse testatur.
nndem fidem calholicam suscepit, postea Italiam re- III. Addit Rubeus quod Probus « -eorani anlisti-
versus Ravennatum épiscopus factus, ibi miraculis tum, i Aderiti videlicet et Caloceri, « cadavera cum
et doctrinis clarus, in coelum confessor clarus mi- honesle collocasset, inslituit ut ibi assidue fieret res
gravil. » Reliqua exhibet ad diem 25 Septembris, divina. t Agnellus nil de anlistitum laudaterum ca-
lepidum sane epigramma adjiciens tanquam compo- daveribus ibidem collocatis, at de sacris mysteriis
situm ab Eugenio Xantippis fratre, in quo exposita illud ait : « Et in nullis Ecclesiis infra (intellige in-
de Probo narrantur. Fabrus hoecomnia sciens volens lra) civilalem Ravennoe, Classisve, missa super po-
in suum opus transtulit, illud palmare sane et om- r, pulum celebratur, nisi in ista sola. t Missam autem
nino dictis repugnans adjiciens, Probum videlicet, - intelligit solemnem, cui populus omnis aderat, et
post triginta trium annorum sedem, obiisse anno archiepiscopus cum"omni clero sacra agens diebus
vulgaris «roe cenlesimo septuagesimo quinte, Solere maxime celebrioribus in ea populo bene precabalur.
summo ponlifice, et M. Aurelio Antenino régnante. Id in Ursiana ecclesia peractum ostendit infra Agnel-
Porro quomodo hoec fieri potuerunt, quin Probus lus in Yita Theodori, a quo cum secessionera fe-
centum triginta et amplius annis vixerit ? Etenim cisset omnis clerus, et perrexisset ad ecclesiam S.
qui Baronii chronologiam sequiter non potuit con- Apollinaris, archiepiscopus omnem movit lapidera ut
versionem probi ullra annum LXVII differre, cum redirent presbyteri et diaconi, ac demum re compo-
Paulus staluatur anno sequenti Romam r'eversus. site in ipsa Ursiana ecclesia, inclinata jam die, mis-
Fuerit sane tune Probus Neroni notus uxore Xan- sa celebrala fuit. Id ipsum innuunl ad S. Apollina-
tippe dudum ducta, et Laminitani agri gubernator ris congregati presbyteri et clerus clamantes :
annorum saltem triginta, conficietur quod annorum « Surge, sancte Apollinaris, célébra nobis missam
cv, anno Christi 142, épiscopus sit créâtes, et an- in die Nativitatis Domini. J Hinc exspeclanle plèbe
norum cxxxvni deeesserit, qui mortuus dicitur anno in ecclesia Ursiana, composite per exarcham dis-
Christi 175. Quis talia credet? Nec minori incom- sidio, demum presbyteri, diaconi et clerici vene-
niodo urgeretur, si fiderelchronologioe-Pseudo-Dex- runt, c ac missas et vesperum una hora celebrave-
tri, Tamaii, Bivarii, coelerorumque earum rerum runt. » In aliis ecclesiis missoe private tantum age-
assertorum, quandoquidem anticipalo adventu Probi bantur intra civitatem Ravennoe, et Classis, in D.
Ravennam, et tempore ejus pontificalus, et mortis, G vero Probi eliam solemnis, seu super populum. Ea-
vel aliquis ex proecedentibus episcopis e diptychis dém hoec quoealias missa publica dicitur apud au-
alradendus esset, vel implendo spatio temporis sub- ctores inlërioris oevi, et in Diplomatibus Ponlificiis.
secuto alii essent subrogandi. Verum narrato fabu- De eadem D. Probi ecclesia infra agendi occasio se
Iarum hujuscemodiprogressu, visoque quibus substru- proebebit.
VITA S. DATHI.
CAPUT UNICUM. OBSERYATIONES
Sancti Dathi pietas et obitus. AD VITAM SANCTIDATHI.
Dathus Y1I.Hic namque vir religiosus, et nimis Sancti Dathi oetas incerta. '
pius, vigilansque fuit nocturnis orationibus, alque Rubeus Probum floruisse dicit M. JElii Aurelii
proecipuus animarum adquisilor, hominum, ac gen- D Antonini temporibus, pontificalu Pii, Aniceti, Sote-
ris ac Eleulherii, ad annum ab orlu Christi circiter
tis crebro proedicator, et velut spéculum clarius vul- 175. Dathum vero novem annos cum administra-
} tus super cunêtos emicuit, nam quando is ad graliam visset Ecclesiam, obiisse quinte Nonas - Quinliles.
supernam vocatus est, sancta ipsius.anima a cor- Fabrus, rem certius definiens, Probum defunctum
dicit anno 175, Dathum aulem, assignatis a Rubeo
pore eessit. El, ut asserunt quidam, in ecclesia B. ponlificatus annis novem, anno 175. Uterque id as-
Probi sepultus est. Sedit autem annos serit nullo leste, nullaque ratione exhibita.
mens..... dies....
VITA S. LIBERII.
CAPUTUNICUM. riguus tons, fide proecipuus, mente benignus, suis
Sancti Liberii pietas, sapienlia, obitus. temporibus Ecclesiam omni honore adauxit. Im-
Liberius YHI. Magnus homo charilate plenus, ir- mensa humilitate proprioe suoe vite animam custo-
PATROL. CYI. 16
491 . AGNELLI ABBAT1SS. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 492
divit, omnisque philosophioe tenuit principalum., A-phioetenuisse-principalum. » Rubeus inde sibi asse-
ipost hoecautem c-biit, et sepultus est,-sicut quidam rendum credidil hune episcopum s Philosophuni
sub.--Seditaulem.an- maximum, GroeceLalineque doclissimum. t Coetera,
suspicantur, cumproedecessore quoeium de noç"eum de sequenlibus duobus epi-
"iïbs mens...... dies...... icbpis obsérvanda érant, dicta sunt in proecedenti
dlsserlalione hislorîco-chronologica , quoe,proinde
OBSERYATIONES lue minime sùnt repetenda ; alia quoeque vel ab Ag-
AT.VlTSia-SAKCTI LIBElilI. nello, vel a Recentioribus, tradita lenebris obsita
sunl, ac omnino "ignbta, quare cum riil adnolandum
Siiberiiphilosophia quoe? 'Subsequenliumduorum-épi- véniat, ea intacte lectori pïopbnenda cénsùi.
^scdporum Vitoe obêervatoe'in proecedenti disserta-
'tione.
Agnellus ae-sancto Libêrio ait, « eumdem philosô-
VITA S. 'A&APITI.
CAPUT UNICUM. % ad aram cordis suam animam coram omnipotenli
Sancli Afjdpililiberâlilas, obitus, Sepulcrum. 'Dominovelut hôstia-quolidie triverat. Ad quùd post-
&gàpitas IX, cujus nomen Latina Iingua "vèrtiter modum divinuhi supervenlens "manda'tum, sancta
charitosùs. Hic agapes cum [leregrinis quotidie fa- anima acarnesoluta est. Sepultus est, ut suspican-
ciebat.Isie etenim assidue anunuscula :pauperibus tur, cum superius nominalis aliis. Sèdit auterïi -a'a-
tribùéba'l, et'infra'sui corporis lëmp'lum Dbùita'tém nbs...-.. mens.-. dies.'.'..,.
VÏTà & MAl€ÈLLmL
CAPUT UMGUÏÎ. ' quà's Sanctus Vir 'omnîpb'ténti 'Do'iifihb"adquis'ieïat,
S%ncli Marcellini-vigil-cura gregis. Mtas'grdvis. De- Jièlùino gutturè "dévbrarét, ne inférhalibus connexis
<enssepulcri. Q sgehennoevinculis -ditioneananciparet. Transactoque
4iareellinus X,.juslus et iïmbratùs,-sùiséraliom- plurimo%nnbru'm'curricùlo%j)a1,iipontificalum ami-
Tîùs doemonumcastra p'ro'stravit, et 'oves quoe aïto- *s!t,et'vilain'; eùjus'tanTa corpus odbrâmenla flagra-
dinoei -tradiloe fuerant, àolpiger «ûstodivit, ne illë vit, ut prëtiosissima mirrhoe, incensi, odoramenla
immanissimus lupus, qui quotidie soevitetfù'ril,-cfe •sëpelienXiùnt'narës«émirent. Sepultus est,'ntïalen-
stra sua; Ecclesioelaniarepotuisset; et ex suis ovibus tur alii, in basilica B. Probi. Sedit aulem annos
proedam evelleret, ul non Çhrislianorum animas, mens..... dies
VITA IS. "SEVERI.
-GÂ'MJT.KRÏMUM. tcerdinaluï, ~v'oelibi, Ruv'èhiïa'inisér'a.in Sardicense
iËl&élioper columb'oe•appdrifitiiiem'hïâiç'atùr.^SHtdi- concilio scum ïegalis Romanoe Ecclesioevir -sanclus
'cènsi concilio subsefibit. -SaricîiHxëniiriiahïMulh inlërfuit. Hic Severus -beatus -superius nominàtas
%en$is'episcopilfuhus:cural. ;" dura missam oeleb'raîel, él cùrh -suis * diaconis in
Severus XI, -cujus nomen -intelligitur m -composi- pnlpituin ascendisset, et beat! 1?auli apostoli Epi-
tioneSoevnsférus. Hoc non ad sseviliàm pertinet, slolas legeret, ut populorum ^conventesspirita'libus
sed ad foriitudinem. Soevu's,id est ibrtis, vëfu's pon- verbis ïeficeret; subito sanctus vir in ecstas'im fa-
lifex maximùs-; cujus sacèrdolium àb omnipotente ctus est, velut sopore detinerétar, 'nec pleniter -dbr-
Domino tantum proedestinatum fuit, ut in illius ele- miens aut vigilans. estimantes eum sûi quod sbmno
ctione Spiritus sanctus missus fuisset in specie co- arreptas fuisset, coeperunt latera ejus pulsare. Ille
tante,-quain Tramis-populos -viderant "coTporalîbus auTem'quasidô"gravis"smi5"sôih'nôë'rig'ii se sùrsùm,
oculis, et super ejus caput requievil ; unde in pro- et trisli animo dicit illis : Oh 1 quid fecistis 1 Quare
verbium usque hodie dicitur a. singulis genirbiîs : inquieta'slïs 'me ? Quamvis a vobis hic viderer, in
Beata terra illa, ubi in electione pontificis Spirilus alio loco eram. At illi perseverabant interrogantes
sanctus descendit in columboesimilitudinem, et ordi- eum, eldicentes; Die nobis ubi fuisti, Paler? Qui-
nalur super caput, cujus requiescit. Sed voe tibi, Ra- bus ille ail : Indulgeat vobis Dominus, dilectissimi
venna misera, vicina destrùctae 'Classis, qùia nunc filii, pro eo quod expergefactum fecistis me, quia in
cum riiihia allercatione et controvefsia poritiféx in sancta "Mutinense ecclesia eram, et ibidem fratris
mx LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. 494
et coepiscopi mei Geminiani ipsius anlislitis ecclesioejA CAPUT m.
omnipotenli Domino animam commendavi, et ibidem Puer infirmus ad sancli Severi sepulcrum sanilati
reslituitur.
sleti, quousque proedictam sanctum corpus sepulcro
poneretur. Propter hanc igilur eausam, ul veritas Et iterum narrabo vobis quoenostris temporibus
probaretur, cives Ravennates el cives Classenses facta conspeximus. Ad memoriam revoco, ut reebr-
équités miserunt ad superius jam diclam urbem demini. Vir autem unus, qui- hodie animatum vivit
Mutinensem, ut sancti viri eloquia comprobarent. corpus, cum parvulus esset, et infirmitate corporis
Quod dum requisitus fuisset dies vel hora qua san- cum sua maire ad sepulcrum beati Chrisli confesso-
cta anima beati Geminiani migrasse! ad Dominum, ris Severi proslravissel, somnoque omnes arrepti
dixeruntque : Nonne dominus Severus ponlifex ve- fuissent, solus ille mfirmus puer inlempestivum no-
ster ei animam eommendavit^ et tandiu hic stetit clis expavit, et vocem emisit, cunctos excitavit. Vi-
quousque corpus ejus sepulcro clauderetur, quo derant, quoe anle candeloeexstinetoe fuerant, con-
-clausoab oculis nostris .repente evasil? Qui reversi gruo lumine fulgorem micantes. Et cum vidissent
Tnunliaverunt per erdinem civibus suis, ul eis na'r- "cuncti immensum lumen, territi mente dederunt
ratum fuerat. Ex-illo jam die coeperunl sanctitalem gloriam Deo et Severo confessori ejus. Puer autem
ejus amplius venerari. "B cum in medio eorum deductus fuisset, coepit mater
CAPUT II. ejus interrogare eum : Quid tibi contigit, fili? Al ille
"coramomnibus dixit : Yidi ex hoc sepulcro egre-
Sancti Severi conjux defuncta eo jubente in latus al-
terum vertilur, ut fdioespatium sepulcri proebeat. dtëntem virum episcopali habite, canicie capitis dé-
Ipse inter conjugem et filiam orans diem obiit. corâtes, angelico vullu ; letig'it me, et expavi. Infir-
mitas vero pueri statim recessit ab eo, et non ultra
"Cujus beata Yita viri apud nos non reperitur de-
•febficîtavil. Hoecnostris temporibus facta sunl, non
scripta historia ; sed dicunt quidam quod multa nii-
-rabilia prodigiaque per eum ïtominus exercuit in solum hoc, sed et alia multa.
populo, quoe non valuit patefacere stylus noster. CAPUT IV.'
Tanta autem illius sanctitas fuisse asserilur, ut ejus Sancli Severi eleclio ad 'episcopatum per columboe
defuncta conjuxçost plurima lempora, evoluta esset. speciem.
in latus. Dum filia beatissimi confessoris Christi De eleclipne sancti "istiusviri, qui superius incoepi,
Severi, lnnocentia nomine, "vitales auras amisissel, quod mihi narratum fuit a multis senioribus expleam.
venerunt omnes at infra sepulcrum genitricis Yicen- Quadam die lanislerii opère proegravatus cura esset
tioecorpusculumponerent, viderant sepulcrum mi- ipse cum conjuge sua, lanificium, ut dixi, neareut
nimum, dixeruntque : Non possunt hic duo requie- G offlcium, ait ad conjugem : Vadam, et yidebo visio-
scere corpora, .quia modicum est vas. dura fleluquei nera mirabilem, quomodo de alto coelo columbave-
domnus ait Sevenus J =Ohmulier, eur-mihi molestaL niet, et super electi caput conscendat. Conjux vero
-es? Quare non proebes locum filioe luoe'? "Suscipei ejus coepil eum subsannare, et increpare dicens :
qùam portasti, "extua sumpta est carne, 'needubiles i Sede hic, labora, nob otiqsus esse; sive ieris, sive
recipere. -Ecce tibi trado quod mihi dedisti, ne -lor- - non iëris, te pontifiepmpopulus non ordinabjl, rever-
peas, nndefuit reversa est. Locum tribue sepeliendi,, tëre ad opus. Ille autem dixitilli : Sine me ,ut vadam ;
noli me contristare. Ad cujus vdeem sub tanta ve- et illa : Vade, quia qua ïora iefis -ponlifex copfe-
locilalcsuoe conjugis -ossa-ad -semetjpsa in .partem slîm ordinaris. Ille aulem surgens perrexit ubi erat
aliam remota sunt, quanta ea vix animala corpora coetus populi cum sacerdotibus, et pro vestium de-
hominum sic citius movere ;[moveri] potuissent, et formilate, quia squalida indumenta indutus erat,
filioesuoespatium tribuit ad sepeliendum. Faclum abscondit se post januam ipsius loci, ubi erant om-
est autem post lioeculsancta anima, quam homines; nés congregati, orantes, et post oralionem expletam
diligebant in terra, divino jussu a sanctis angelis es-. exlemplo venit a coelis columba nive candidior, el
Set suscéptura amoeribin loco. Sicut enim ;narrare, requievit super caput beat! Severi confessoris Ghri-
audivi de transite beati viri, ila vestris auribus inti- D sti post valvas latitantis. Ille aulem dura a,se',eam
mabo. Quod eum quadam die missam celebrasseï, et compulisset, volilansque per aerem, iterum .requievit
sacrum Dominicicorporis et sanguinem percepisset, super eum secundo et tertio. Stupefactus omnjs no-
stola pontificale indutus suum jussit aperiri sepul- temptatus [polentatus], qui proesentes aslabant, ma-
crum, quod vivus ingressus, !nter conjugem et fi- ximas Deo gratias agentes ordinatus .est ponlifex.
liam jacens se jussit claudi, ubi denique orans pre- Quo audito conjux ejus, quoenuper deriserat, postea
liosam Deo animam-feddidit. In tali pace et tran- "supereum gratulabatur. Tune impletus est evangeli-
-quillitale defunetus est sub die Kalendarum Februa- cus sermo qui scriplus est : Apud hominesfipcimpos-
riarum. Et multa mirabilia ad sepulcrum Dominus sïbile est, apud Deum autem omnia.possibilia sunt;
ostendit in ipsius ecclesia, quoe sita esl in eiyilaie ëtjuxta Pauli vocem : Infirma mundi elegiCDms, ut
•dudum Glassis, non longea regione-quoediciturSa- confundat fortia. E_l,ut aiunt quidam, neatus Era-
' îutaris clianus Pensaurensis civitatis épiscopus hujus con-
usque iu proesentemdiem.
fessoris Severi fuisse discipuîus, et ab eo .eruditus
sacra doctrina episcopalem temiit sedem. 'Suffiçiat
498 ACNELLI ABBATIS S. MARIEEAD BLACHERNAS, ETC. 496
vobis nunc, obsecro, quoe de beati Severi Yita au- \. condit, sic et sancli flagellantur corpore, et caput
distis, ut de reliquorum geslis, Deo suftragante, fari omnium noslrum, quod est Christus, absconditur
valeamus, et ut vos cum desiderio magis quam eum sub velamen cordis el oralionis. Et simplices sicut
toedio legalis, et immensas Deo gratias agatis, qui est columboe.Cura coeleroeaves fel habeanl, hoec ab eo
benedictus in soecula. Sedit autem annos aliéna est omni amaritudine; sed dulce animal,
menses...... dies mansueta avis; et imo columba nomen accepil a
CAPUT Y. plausu alarum, unde percussio alarum apud Groecos
Auctoris in Vitam sancti Severi meditaliones. ntpiiTtpa. SOVE'K dicitur. Launum columba interpreta-
Sed qu'oeso, dilectissimi, ut curiosius intendatis tur multa desunt.
quantas omnipotens Deus virtutes suis fidelibus
tribuit, ut non solum vivi de carne, sed eliam OBSERVATIONES
mortui de ossibus obedirent, quia ipsa Veritas ait : ADVITAMSANCTI SEVERI.
Si habueritis fidem sicut granum sinapis, dicerelis De columboeapparilione in electionesanctorum episco-
huic arbon mon, eradicare, el transplanlare in mare, porum qui Severum proecessere. Agnelli tempore
obediret vobis. Cur inler eoeteras herbas granum sancli Severi Acta desiderabantur. Translatio cor-
sanctorum Severi, Yincenlioe,et Innocentioe
solum sinapis interposuit? Granum igitur sinapis p porum Mogunliam.
nisi leratur, illius virtus non agnoscitur ; cum lerri- I. «Nolanda sunt in primis quoe de sancti' Severi
lum fuerit, slatim ex eo fortitudo et dulcedo proce- prodigiosa electione tradit Agnellus, ac ea proeci-
dit. Sic et sancti cum ad martyrium pervenerunt, pue : « cujus sacerdolium ab omnipotenti Domino
humilitas fortia tormenla. lantum proedestinalum fuit, ut in illius electione Spi-
prudentia, et sustentanda, rilus sanclus missus fuisset in specie columboe;
et verba, vel proelia carnificum non timendo, vel ta- quam omnis populus viderant corporalibus oculis,
cendo (aliqua désuni). In mansuetudine omnes filios et super ejus caput requievit, unde et in prover-
" i etc. Quoe quidem innuere videntur aucto-
vocaret, quos ex idolorum cultu pertraxerit Do- bium, rem hoec'narrando intendere specialem explicare di-
mino est genus marlyrii, non tantumdem esse vide- vinoe providenlioe modum, quo per columboespeciem
tur ? Aliud palam omnibus, aliud in occulte. In pu- eleclionem Severi sibi gratam fore demonslravit.
blico martyrium est, ante proesiderà deiiucitur , Eamdem fuisse meniem apparet Luidolphi, qui ex-
hibilus in Actis Sanctorum Bollandianis ad diem pri-
trahitur, coeditur, vulneratur, irridetur, subsannai mam Februarii, Monachum Ravennatem de sancto
tur, vinculis astringitur, vestibulo carceris truditur, Severo ita loquenlem inducit : r« Orante aulem po-
et posthoec omnia capile necatur ". Et martyr ille pulo, ecce subito columba quoedam desupennliians
Christi nomen non negat. Occultum marlyrium ho- o super quidem caput ipsius cunclis cernentibus consedit,
quod pro signo accipientes eum sacerdotio
minis in semetipsum, abstinere, jejunare, vigilare, a dignum judicabant, alii vero indigne ferenles quod
malis viliis cavere, carnalia desideria renunciare, tam vilibus vestimenlis indutus inter primos cîvila-
sibi non vult fieri alteri non facere, nullam lis slare proesumpsisset, eum inhoneste, sicut ei
quod uxor evenire optaverat, de ecclesia exire compule-
'ebncupiscentiam soeculi'delinere, ex suis juxta ope- runt. Altéra aulem die in ecclesia latitare volens
ribus pauperum turbis elimoxinas erogare, ad incre- eliam per columbam prodites sollicitabat corda in-
"dulos et infidèles instanler tuentium. Tertia vero die, cum in ecclesia positi ali-
proedicare, et a coecoer-
rore et illis viam veritalis et luminis de- quod signum proeslolarentur, ille, quia non in facie,
. eripere, sed in corde videl et judicat, quasi duriliam illorum
monstrare, juxla quod scriplum est : Estote prudentes increpans, eum sicut prius per columbam sacerdotio
in bono, et simplicesin malo. Rursus scriplum est : dignum palam omnibus demonslravit. t Vitam de-
censent doelissimi coUectores"post annum
Estote prudentes sicut serpentes, et simplices sicut scriptam 846, quo Agarenorum insultes Classi accidere juxta
columboe,et si serpens prudens est, cui ipsa Veritas Rubeum, ac proinde post scriplum ab Agnello Li-
per Salomonem dicit : Non esl caput nequius super brum Ponlificalem. Hoec autem videntur conficere
nono soecuload finem id pecuriare Ra-
caput colubrî ; etsi prudens est, cur ergo sçriptum esl : vennoe ascriplum sancloprocedenle Severo, quod posterioribus
Serpens erat callidior cunclis animanlibus terroe ? et temporibus commune creditum est omnium eorum
si prudens, cur maledietus adeo est inter omnia ani- y. qui post Apollinarem Severum proecessere. Id sua-
"
mantia terroe ? Super pectus, et ventrem tuum dere videtur tum Agnelli de ea re silenlium, tum
comedes cunclis diebus vitoe narrationis modus, quo id primum accidisse innuit :
gradieris, et terram Clarius Luidolphus nonnihjl loquitur contra commu-
tuoe? Quare hoc? Quia subduxit hominem de pro- nem sensum , narrans, déscendente columba super
hibito pomo, cum mandere fecit. Ingressus esl caput Severi, aliquos eum dignum sacerdotio ha-
diabolus in venenoso serpeptis guitare, et prolopla- buisse, aliosnec secus, qui etiâm illum extra ecclesiam
descensui secundo columboeobedive-
expulerint,
stem de paradiso expulit. Quare non super caudam, rint, sed exspectaverint signum demonstrari. Quo-
aut cum alio loco traderetur, nisi supra pectus el modo enim hoecila accidere potuissent, si apud Ra-
ventrem gradielur, et terram comedes cunclis die- vennales comperlum ex proedecessorum ponlificum
eleclionibus fuisset, virum a Deo pontiûcem desi-
bus vitoetuoe? Hoc est, non ad coelestia élevés, sed gnari, super cujus caput columba apparebal ?
terrena coenosa coinquinamenta voluplatibus. Se<3 II. Agnellus tamen ipse videtur rem consuetam
ideo sanctos prudentes, et sapientes Dominus docel indicare, quod columba visibiliter super caput eli-
ab cor- gendi descenderet, cum Severum uxori in hoecverba
esse, quia serpens quando aliqub percutitur, loquenlem inducil : « Vadam, et videbo visionem
pus tradit ad flagellandum, solummodo caput abs- mirabilem, quomodo de alto coelo columba veniet,
* Forte, truncatur, BACCH.
- - v
497 LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. 498
'
et super e.ecti caput conscendet. s Quoe quidem A IV. Severi [et sanctorum Yincentioeet Innocentioe
nisi prophetico spiritu de propria futura electione corpora surrepla'për clericum qùëmpiam Félicem
dicta 4a Severo Agnellus voluit, intelligenda sunt nomine ex Ravennati sacrario, et Ticinum portata,
de re dudum in electionibus pontifieum accidere indeque Mogunliam ab Othgario archiepiscopo , qui
consueta. Saltem hoec suûecisse credi possunt, ut eadem post aliquot tempus Erfurdiam transtulit,
ea paulatim invaluerit opinio, omnes ab Aderito ad narrât Luidolphus in superioribus laudalus. Nemini
Severum pontifices Ravennales indicib columboe autem negotium creet Agnelli de re tam insigni si-
eleclos fuisse. Inter anliquiora ejus rei documenta lenlium, qui non modo. id narrare neglexeril, sed
recensendum est Ursianoe ecclesioe musivum opus ita de sancto Severo egerit âc si nullus dubilaverit
supralaudatum in priori Dissertalione, quod, ut ibi- _ corpus* ejusdem Ravennoe se scribente servatum,-
dem diximus , vetustatis venerabile testimonium est cum narrât prodigium suoe oetate ad ejusdem sancli
Henschenio et Papebrochio; illud tamen non nisi sepulcrum accidisse. Hoec,inquam, Historioe Luidol-
anno 1112, curante Hieremiaejus lemporis episcopo, phianoe minime officiunt; nam licet Agnellus Ponti-
novimus conditum. Ejusdem oeviesl Yita sancti Se- ficalis sui ultimas Vitas scripseril circa annum vul-
veri, descripta in veteri Lectionario, cujus priores garis oeroe480, priores tamen, usque ad Aurelianum,
sanctorum Yifoe antiquiori manu, soeculi videlicet exaravit ante annum 829, nti probavi in Observalio-
nndecimi, scriptoe sunt, quod humanissime commo- nibus ad versus operi proefixos,Observai. îv, in fine.
dalum habui ab iilustrissimo et reverendissimo do- Eo aulem tempore nondum Olhgarius in Italiam.
mino Cavallo Majoris ecclesioe Ravennatis archidia- vénérai a Ludovico imperatore missus ad filium LO-
"cono,curante dominoFrancisco Nigri, quod quidem TIlliarium pro pace firmanda, cujus occasione sancto-
sanclimonialium Sancti Andreoe ejusdem civilalis rum corpora habuit in Germaniammox transferenda.
juris est. Dolendumautem Vitoe sancli Severi folium Baronius equidem Sigeberlo Gemblacensi credidit,
déesse. Autiquior his omnibus est sanctus Petrus Da- translationem hujusmodi assignant! anno 824, et
miani. At illud attente considerandum est, sanctum conjeclatus esl Olhgarium Romam venisse cum
hune scripiorem nil fere amplius de columboeappari- Lotharioex patris niiandalo ad Eugenium ponlificem
lione habere quam Agnellus habeat, quinimo ipsis- se lune confërenle; verum hoec ea ratione ruunt,
sima ex Agnelloverba descripsisse, ubi et ipse sanctum quod anno illo Olhgarius nondum archiepiscopus
Severum uxori dicentem inducit : « Vadam et vi- Moguniinus erat, vivente adhuc Aistulpho, qui anno
deho visionem mirabilem, videlicet, quomodo co- sequenti decessit. Proeterea Luidolphus diserte tra-
lumba de coelo veniat, et super electi caput, solito dit translata sacra corpora ab Othgario, cum is a
niore, consideat. i Vides in Agnelli Historia verba - Ludovico una cum HildiVirdunense aniistile, et Uva-
illa desiderari, quoenodum tangunt, solito more. Ea rino ac Adalgiso comitibus missus fuit ad-Lotbarium
si Petrus Damiani supplevit, argumenta sunt in ea Ticini in Ilalia morantem, « pro pace, el amicitiis
eumfuisse senlenlia ui crederet sancti Severi proe- inter eos reparandis. J Missio hujusmodi ex Annali-
decessores pontifices columboeindicio electos fuisse. bus Bertinianis speclat ad annum 856, quo proece-
Certe duodecimo soeculotradilionem illam commu- denlium annorum dissidia inter Lolharium et Lu-
neni fuisse ostendit Vita sancli Severi a Bollando ex- dovieum componi posse visa sunt; quoe quidem
hibita post alleram proelaudafam antiquiorem Luir coepta ab anno 850, anno 835 in lucluosa bella
dolphi, et Ursianoeecclesioemusivum opus, quoe res -, eruperunt, de quibus non est ut plura conge-
recëntiores mirahili consensu assertores habet, Ba- -'rani, cum in eorum temporum hisloriis narrala pro-
ronio silente. Faber congessit ea omnia quoe Histo- slent. Anno igitur 856 translata sunt corpora san-
riam hujusmodi fulcire possunt, in opère supraci- ctorum Severi, Yincentioeet Innocentioe,consenlien-
talo, et soepiusadhuc laudando, de sacris Ravennatis libus Lamberto Scbafneburgensi, et Siffrido presby-
EcclesioeMonumentis, pag. 546. Porro, quod ad me tère, ac proinde seplera vel octo ad minus annis
pertinet, puto a pia Ecclesioe Ravennatis tradilione post Agnelli Vitam sancti Severi scribentis tempus.
non esse recedendum, illi lamen assentiri nequeo in Nil itaque ejusdem silentium veritali oflicit.
iis quoe ibidem tradit cum Rubeo circa tempora - V. Properante tandem ad finem operis Agnel-
constructoeecclesioeillius, quoenune Sancti Spiritus liani editione opportune inlelligo reverendissimum
titulo nuncupatur. De eo eliam quod Severus in an- P. D. Pelrum Cannetum Classensis monasterii ab-
tislitem consecralus, t confestim J (quod tradit Ru- batem pietate, eruditione ac huroanilate speclalissi-
beus lib. n) « in alium mutâtes, el divino miraculo mum, mihique a mullis annis amiciliarum jure con-
summa proeditus, sapienlia- conlinuo suggestu con- junctam oblinuisse ab emineniissimo et reverendis-
sçenso concionem habuerit pietatis doctrinoequeple- simo archiepiscopo ac eleclore Moguntino insignem
nissiraam, in qua proedixerit ne amplius divinilus corporis sancti Severi partem, qua quidem sanclis-
columboeministerium exspectaretur in creandis Ra- simus Ravennatis Ecclesioeproesulpost tôt soecula
vennatibus episcopis ; » nil habet Agnellus, nil an- reverti videtur ad suos. Nequeo equidem quin hic
tiquiora .documenta, nil Yita sancti Severi in supra- gratuler vire amicissimo pro "obtento hujusmodi
dicta codice descripta. thesauro, Ravennatique Ecclesioereddilo ; nec video
III. Duopaulo infra ex Agnello discimus : primum D quid beneficii insignius potuisset Ecclesioe illi cele-
quod auctoris tempore sancli Severi Acte non fue- berrimoe fieri, apud quam ejus rei memoriam oeter-
rant conscripta, sed omnia tradilione seniorum ni- num duraturam servandam iri certissime auguror.
tebantur ; ail enim, i cujus beata Yita viri apud nos VI. Digressio quoe ad Yilam sancti Severi sequi-
non reperitur descripta historia." J Quare Agnellus tur non habet quod observetur, licet barbariem
id omnium primus proeslitit. Secundum, Severum undique sonel. Sequenliura item trium episcoporum
plurimis annis sedem tenuisse, cum uxori diu su- Vitoe nil observatione dignum continent, proeter ea
perstes, filioeetiam funus « post plurima tempora t quoead chronologiam speclant. Sit itaque.
curaverit, quammalri miraculose, pontifice jubente,
se eolligenli in sarcophago adjunxit.
i499 AGNELLI ABBATIS S. MARIEEAD BLACHERNAS, ETC. 500
DISSERTATIG SECUNDA
CHRONOIOGICO-HISTORIGA
2)e oetate episcoporwn Ravennatum, gui floruere a Severo ad Petrum.
CAPUT UNICUM. A est cur ulteriori sermone probemus, qui supra
S. Severi initia el sedis finem expendimus; cum
Rubei et Fabri sententioede. Liberio II, Piobo, Flo- enim ad annum 591 ejusdem vitam producteur post
rentio ac Liberio III. Ûrsi epis.copi oetas apud Mediolanense concilium, in quo Geminianus Muti-
Agnellum delilescens. Rubeus multifarieemendatus. nensis subscripsit, osleoderimus, consequilur post
I. Rubeus posl Agapitum illum quem in scenam id lemporis laudatos episcopos sedisse. Quanlo au-
produxit, ul fictilio Romano concilio subscribentem tem tempore sederinl, incertum est, nec legitimis
ejus nominis episcopum Ravennatem haberet, Libe- documentis probari potest. Illud argumente rite esse
rium suûicit, qui rêvera Severo successit, de eo queat, longiori sedisse Liberium III, quod Liberii II,
autem hoecpaucula habet : « Cujus (Agapitividelicet) Probi ac Florentii nil fere habuerit memorioeman-
exigua (imo nulla apud probatos) fil menlio, parum . dandum Agnellus; quoe enim Rubeus de Sanctorum
admodum in archiepiscopata vixerit, quemadmodum reliquiis a Damaso Romano ponlifice petilis narrai,
et Liberius H illi suffectus, qui oplinie de Ecclesia nullo modo probantar, cum Romoeell'ossiscoemele-
Ravennali mérites, muneribusque perfunclus quoead riishabuerit Damasus sacrarum reliquiarum copiam,
egregium anlistilem speclare viderenlur, cum deces- qua cl p'ietalem exerceret, etsacroepoesi indulgeret.
sisset pridie Idus Quinliles, sepultus est in divorum De prioribus duobus Agnellus nec diem obitus, nec
Pétri et Pauli templo. Probum successorem accepit, sepulturoe locum novil. Id me cogil ul existimem,
senem omni virlutum génère cumulatissimura. j contra Fabri sententiam, Liberium, quem ut sanctum
Infra vero de Probo ; « Ravennoesub id tempus Ravennas Ecclesia veneratur, non ejus nominis se-
Probus archiepiscopus decessit pridie Nonas Martii, R cundum, sed terlium potius esse, quod ab antiquis-
"
sepulluroeque traditus in monumento Liberii. Flo- simis temporibus dies ei feslus tertio Kal. Januarii
rentins successit per idem fere tempus, quo Julianus décrétas sit, uli notarum marginalium ad Agnelli
Coesarsolus.... Regnopotilus, etc. t Ab hoc Florentio texlum auctor admonet, et quod Agnellusipse noium.
episcopo Damasum ponlificem narrai petiisse sanclo- sibi et Ravennatibus Liberii III sepulcrum dicat.
rum reliquias, quas Romoe honeslo loco collocarel, Litterae proeterea tumulo Florentii inscripUc, Liberius
versibus exornaret. Hune aitdefunclum Damasipon- Florentius, indicant eodem sepulcro duos lumulalos
lificatu, Flaviis Yaleuliniano, Valente et Graliano episcopos, et nisi obslarel diversilas locorum ab
jmperaloribus, sextodeciino Kal. Decembris, sepul- , Agnello asserta, conjici possel cineres inventes in
turaque in divoePelronilloe templo ad divorum Pétri eadem Liberii arca, non Probi, sed Florentii fuisse,
et Pauli, cujus tumulo inscriptam fuerit Liberius cujus, poslerioribus soeculis, sicut et Liberii lit cor-
Florentius, et conjecturas nonnullas adjicit. Demum pora eodem sarcophago condita, et in sanctorum
ail : « Florentin in archiepiscopata Ravennali Libe- Pétri et Pauli templum translata sint. Nec Rubeus,
rius IH successor est datas, quem plerique Liverium, nec alii epigraphis supradicloe sensum explicant, nec
Oliverium alii appellant, summa vir sanclitate, ora- forte iniegram epigraphem dedere; nec altéra simi-
tionis flumen fundens, cum ad populum conciona- •
liler explicaïur, quam Fabrus veteri Liberii II sepul-
retar. » De morte Liberii hujus hoechabet « Fuit cro sculptam tradit D. N. LIVERIDS A. R. S.,
autem id (Theodosi videlicet in imperii consortium Liverii nomen pro Liberio III, videlur litem dirimere,
cooptatio) non multo posiquam Ra\epnalum archi- si is, ut Rubeus, Fabrusque tradunl, Liverius etiam
episGopusLiberius vite decedens tertio Kal. Januarii dictas fuit. Verum si hueras A. R. S., ul quidem
in divi Pullionis, quod suo tempore fuerat exoedifica-C arbitror, interprétai! veîimus archiepiscopus Raven-
tum, sepulturoelocum habuit. Illi subrogalur Ursus. > nas sepultus, recentioris oeviinscriplionem esse con-
Narraveral aulem Liberii tempore Yalenlinianum stabitcum laudatorum episcoporum soeculo,episeopi,
obiisse, Graliano succedenle, el ubi Liberii mortem nom-aTehiepiscopi,dicerenlur anlisiites Ravennales.
exhibet, margini ascribit annum 578. IV. Ulud mirai! subit, quod mérite Rubeus ipse
H. Fabras Liberium II eum esse ait quem divorum mirâtes esl, Liberii HI videlicet tempore, Iraditam
culte Ecclesia Ravennas veneratar, quemque dicit apud Ravennales, Yalenlinianum MajoreraAuguslum
biennio sedem lenuisse, morluum anno 351, die Ravennoe oblruncalum fuisse, ac ob id seditionem
duodecima Augusti, sepullumque in ecclesia San- ingenlem in populo exorlam; Valentiniani enim
ctorum Pétri et Pauli. Adjicit quolannis feslum ejus senioris, seu Majoris, ut cum Paulo Diacono Jornan-
celebrari tertio Kal. Januarii, licet ejus mors notalp deque loqui f mat Agnellus, mortem alibi, et alias
fuerit die quartadecima Julii ex illius confusione cum accidisse , oomrauni velerum scriptarum calculo
Liberio ejus noministerlio, qui vere obierit supradicta constat. Rubeus id nominis asserit fuisse palricio
die trigesinia Decembris. Probum ait decem annis Ravennati, qui Liberii hujus oevo per seditionem
sedisse, ac obiisse anno 351, die sexla Maii, sepul- occisus sit, cui Félix successerit eodem falo obnoxius,
lumque cum proedecessoresuo, ex quo cum Liberii et defunetus anno 450, licet ibi eumdem dicat anno
corpus elevaretur, cinis in eodem sarcophago inven- proecedenti a Placidia patricialus honore auctam. At
tas, Probi hujus créditas est. Florentium tradit credere renuo, cum de Felieis successione sibimet-
obiisse die sextadecima'Novembris anno 374, sepul- ipsi minime constet, et spatium asserlura a Yalenti-
lumque in DivoePelronillaî, el epitaphium exhibel, -, u
niani patricii obilu circa annum 577 consignalo ad
Liberius Florentius, de quo Rubeus laudalus. Libe- obituin Felieis , anno 450 narralum, annorum LUI,
rio RI quatuor annorum sedem concedit, eumque nimis énorme videalur, cum munus hujusmodi viris
obiisse ait anno 577, die trigesima Decembris, sè- probatissimis et rerum experientia clarissimis de-
pultumque in divi Pullionis, unde Ferretus translatera mandaretur. Quod si conslaret patricium ejus no-
dicit in S. Pétri Majoris ecclesiam, et proedecessoris minis Ravennoe exstitisse Felieis proedecessorem,
sepulcro conditum. aptius ad initia quinti soeculi,imperantibus Areadio,
III. Temporum rationem minime constare, non elHonorio, speclare decernerelur, quo tempore, ex,
'
501 LIBER PONTIFI£ALIS. — PARS I, 802
, .IbStiset mox dicendis, sedisse Liberium Iïï, sentjo,. *ii." nus, lib. de Baptismo, Siricius, epist. cap. 2, Gela.-
Porro anno 408 ob Stiliehonis caedem,nonnihil. sèdi- skis, pr.impp, epist. 9^ Léo, epist. 4, ad episcopos
fiouis Ravennoetentatum per ejus servos ïamiliaresr SiçTjiae,Çregor,ius Slagnus saepius,apud quos etiam
que, auctor est Ruljeus ipse, teslatus plerosque i4 bapiisma ipsun> baptismus paschalis vocatur, Pa-
tradere. Yerum quid hoec seditio ad narrala ab schalis. ijaque dies , sive Resurrectionis , incipiebat
Agnello? écclesiastjico more Sabbali sancti bora tertia, qua
Y. Ea in re.nihil pr,obabiliusoccurrit, quam cre- ibenedictip fonlis et iniliatio competeutium fiebat,
dere Liberium IL Prôbujn aç Florenljuni, potuis.se cuni çaîteris, quseita prolrabebantur, ut nocte demum
brevi pauebruni me&jsiumspatio annô 591 sedis.se, subséquente cerei benediclio et missarum solemnia
ita ut Libérais III circa initia anni 392 episcopus sit fièrent, lia Ordines Romani antiquissimi, quos publici
rénunlialus, quare dura Yaleniinianus Yalenliniani juris fecerunt Menardus, Tbomasjus, Mabillonius,
Senioris et Justiuse flljus ab Àrbogaste apud Yien- àliique. Quae quidem antiquissimi rilus esse in Ec-
nam in Galliis occisus inleriit, Ravennaî populi tu- clefia ostendit Enppdius, cujus exstanl binaî cerei
mullus aliquis factus. sil, ex quibus rébus confia paschalis benedictiones, quamvis de eo minime lo-
varia, diversoque cujxim Prudentium ip hymno noverint eruditi. Sic
poluerit tranilip per na.payjia-ihy.a-j
tempore ac loco acta iii unum conflans, et Yalenli- Sabbatum sanclum Sabbatum Pascbse dicitur in ve-
niano Juniori Majoris nomen affigens, quod etiam lerilibro Sacramentorum manuscriplo in eminentis-
Yalenliniano III dalum video in privilégie, recenljpri sirni Otthobopi l?iijliotheca, in quo ante baplizando-
imposlura suppot.ilo, Ëcclesia; Ravennalis, dequoinl rum èxorcismum hsec habentur : « Oratio in Sabbato
Dis",de Bierarçh. Eecl. Orïs., part. ip. IJlsidsuadel D Pasch» ad reddenles.. Dicit Dominus papa ppst,
Theodosii Senioris tempore Liberium huncilôruisse, - pisteusis : ltein ad calechizandum infantes : Nec te
quoJ Clirislianoium res auctas et Genlilium nujne-* iatet Salarias, etc. » Quod eo niagis àslruit Tlrsuni,
rum imminutum tradit Agnellus, id enini appriiug die sancto Resurrectionis obiisse, licet ad vesperam.
piissimi iliius imperaloris oevoquadrat. Sabbali decesserit, cum vespere demum splemnia.
YI. Quod ad sancti Ursi setatem spécial, illud ipsa Resurrectionis inciperenîj id enim pleraque
primo loco stabiliendasRavennatum episcoporum suc- missaj ejus et cayemoniarum clamant, quibus bic
çessioni trieas injicit, quod, cum Agnellus diserte juvat addere es; veteri Codice manuscripto monaste-,
tradat Ursuni vilam cum morte commutavisse Idibus fii Keapolitani Olivelanorum, benedictionem, qua
'Aprilis ipso sancU» Resurrectionis die, quo olim ppntifex ante commuriipnem benedicebat populo,
fempluin a se aîdificatuni dedieavei'at, cum nnllo es ex iis quaî Cuilibelanni fpsto assignalse in, eodem
annis Pascbatis componi potest diès teftiadecima Codice descriptae sunt, de quarum be,nediclionum
Aprilis qui numerantur ab 596 usqu.ead 469. Sicut usu. Cardinalis Bona, lib. n Rer,um Liturgie, c. 1Î6,
âuiem Ursi mors differri nequit usque ad hune an-' agit. Benediclio auteni illa cun>,tilulo talis est : « In
num , ita contingere non pot'uit priori ;" licet' enim Sabbato Sancto :.Deus,,qni de. Ecclesiaî suaî inteme-
brevissimesedisse diceremus Liberium Illquemsegré rato utero novos populos,prpducens, eam in virgini-
étiam electum anno,552 çx copjecturis supra suslineri tate manentem nova séipper proie foecqndat, iidei,
posse cognovimus, adhuc biieve nimis Ursi tempus spei-, et çharitalis vos mupere repleat, et suse.vobis
fuisset, nçc sufficiens insigni templo construëndOj benediclionis dona infundat. Amen, Et qui baiiç
dediçandoque, cujus etiam dédicalioni perànnumad sacraiissimam noctenj Rqdemplpïis, noglrj, Resur,-.
minus supervixissej, ut'reçiir.recntesancto Pascbatis Ç rectione voluit illustrarc, mentes vestras.pecçalpruni,
die vilam cum morle commutâverit. Cum,tamen va- tenebris. mundatas, yïrtulum radiis faciat çoruscace.
lidéeme raliones compuJLennt',proul in superidribiïs Amen. Quo eorum qui mpdo renati sunt innpcçntiam,
ostensum est, ad sancti Severi Vilam post annuni ?>90 imîtari certelis, et vasculà menlium,v,estEariimexem-
p'roducendam, nullo, modo a, priori, sententia ijéce- plo proeséntiumluminum illuslrétis, utcum bonorum,
dendum arbitrer, née às'senjtiriidep poss'um Rùbeo, operùm lainpadibus ad ejus.Sppnsi ibalgmum, cujus
Çajelanove, quorum,pripr, lib, n HJs.t.'Ravenn., aller Resurr.ectjonejii celebraiis,, ciirt}iprudçntibpSiYirgini^
tbmo primo de Sanctis, Sicujis, Ùr,si morlèm anno bus, în,trâre, possitis. Ampn, Quod,ipsp, etc, \. Àt in,
38S, cyclo lunoe6, solis 2, lillera DominicaTiE con- re clarisslmai"rf)pr vifleo;, teot e.nim,
lucem,gx,quir.e,re)
signât. Sed nec doclissimis Henscbenio, Papebro- Magnus, "qurpaulo posl éa iempora floruit, dubium
cbioque, quiimmerito subdubitant an obiisse' potue- oinne. tolI}tajibj, de, sa.cris.episcopor.um-Oi:dinat.ioni=.
rit anno "596, cyclo "lunai 17, solis'15, liîteris bus, epist. 89, hoechabet : « Non passiin, sed die
Dominicalibus FE ad diem 13 Aprilis, cum memi- legitimo ordinalio celebretur,nec sibi constare status
nisse debuissent dictoruoi ad diem primant Febrùà- sui noveri'Ç firmitalem, qui sabbati vesperi, quod
rii de sancto Severo agendo, cujus obitûm accidisse lucescit m prima Sabbali, vel ipso Dominico die
sentiunt circa annum 590 cum Haîreo sibi laudata; non luerit ordinatus. i Ex veieri igitur Ecclesise
sex enim annorum spatium sufficere non polest qua- ritu , utraîque vespéral Dominica; cujuslibet, ac
tuor «piscoporum sedi, quorum postremus ea pïse- proinde Paschalis etiam, dièm ecclésiasticum claude-
stitit quibus bujdsmPdi spatium vix suffecissei. bant. lia intelligjiur., quid in sub'sequentibus velit,
YII. Quo igitur omnia sibi rite consjent, viden- B Resurrectionis.Dpniinjcoediemeô hQijO/e.dignuniex
dum est an ullo"modoi'ntelligipossint Agneili verba, Pàlruni^ sensu asseréns.'Plura in rersat]s.ap,prtà ad-
quo minime cogamur Acia S. Severi, et S. Gemi- denda suppéterërit',sedbéc su'fflcerecrediderim. Stét
niani invertere, unde omnia in dubium Ypcenlur. igituq Ursum.anno proedictô412-,ai» 13 Aprilis obiis-
Satius enim videri débet aliqtio modo a7Y,eïbpi'um se ad vesperam.
rigore recedere scriptoris quidem pro sseculi'genio "VIH.Quod "si constaret Ecclesioe Ursianoe dedi-
barbari, quam a tradila chronotaxi abludere, proece- cationem façtam. die 15, ApjJJJ-Sjsicut constat eam-
denlium et subsequentium râliôhé"àpertë répugnan- dëni sànclâéResurrectionis die celebratam ex Agnel-
te. Cum ilaque videam anno -412Paschalis festum lo, haberemus argumentum quo fere ad annum
incidisse in diem 14 Aprilis, cyclo solis 1, lunse.14, regredexemur pontificatus Ursiani proximum primo ;
lilteris DominicalibusG F, crediderim eô annô' de- Pascha'émm eodem die 14 Aprilis celebratum est
cessisseUrsum episcopum, dievidelicet 13, quoPa-, anno 407, cyclo solis 24, lunse 9, litlera Dominicali
scbale festum incipiebat, et sub ejusdem noctis ini- F, quare Liberii III sedem ad annum 400 finisseintel-
tium, in qua sancuc Resurrectionis mysteria cele- ligentes, Ursumquecirca eaïemporâ electum; ëcclesia
brabanlur; constat enim aliud Pascbatis nomine Ursiana non modo lînjri, sed et coepisse. aedificari
minime inlelligi apud Patres, et concilia, quam Sab- potuisset, et demum dedicari eodem feslo Pascba-
bàii 'sancti dies, cum de Baptismatis collatione agi- tis, ac eodem- die ecclesiastico récurrente, quo tan-
tur, quod lamen in Paschate faciendum cavent. Sic dem Ursus ex bac vita migravil. In eodem jCodice,
injer «altéras, quos longum esset referre, Terlu]lia.- ex quo Agnellum descripsi (scriptus est auteni Co^
£03 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. BOi
dex ex apographo antiquiori circa tempora Conslan- A alio Pascha celebratum est, videlicet 24 Marliî, cy-
tiensis concilii) hab'elur indiculus dierum, quibus, clo solis 1, lunaj 5, litieris Dominicalibus GF. Ocla-
ex antiquo Ecclesise Ravennalis more, cujuslibet vius Cajetanus, Rubeuni et Fabrum, secutus, hos
ecelesiaaurbis illius celebralur dedicationis memo- eosdem errores errât, et ab Mis recedens in alios
ria, in quo dedicatio majoris ecclesias consignatur, incidit crisi notâtes ab erudilissimis Actorum San-
ut nunc, die ipsa 15 Aprilis. Ex eo apparet veterem ctorum collecloribus, ubi exhibent Yitam ab eodem
esse tradilionem de die ipsa 15 mensis ejusdem, qua concinnatam ex B-ubeoet ex quodam Ravennate
récurrente Paschali solemnîtale, et Ursus obiit, et monumento. lia in Hisloriarum negotio error semel
basilica est dedicata. Id autem eommodius obtineri admissus erroribus augetur. Nullus sane video cur
non potest ut factum credamus, quam si ad Pascha Rubeus, qui ex arbilrio episcoporum Ravennatum
quartadecima die celebratum -Aprilis converlamur, Yitas sedesque ampliat, et contraint, ut Agnelii cha-
qua obiisse nocte anlecedenli diei 15 subsecuta, cum racterem Pascbatis, servaret, saltem non protraxerit
praîcedenti 407 eodem Resurrectionis Sabbato dedi- Ursi Yitam, usque ad annum 596, quotradere retento po-
cata fuisset, ne, si Pascha celebratum quaaramus luissel Ursianam ecclesiam dedicatam ante
die 13 Aprilis, cogamur longius regredi ab Ursi sela- undecim annos, anno videlicet 583, septimo ab ejus
te. Tune lemporis sedifieatum insigne templum ita eleclionis anno, siquidem Rubeus eumdem electum
habebimus, quo Honorius imperator Ravennae assi- tradit anno 378. Id certe ipse libentissime admisis-
due degens, ut apparet ex Codicibus Theodosiano, sem, nisi obstassenl quas in superioribus dictum est
Justinianeoque, et legihus ibidem datis, quas Ru- el infra dicenlur obslare.
beus diligentissime annis suis consignavit, opus ip- p X. Al rerum a Rubeo propinatarum, quse susli-
sum imperiali munificentia promovere poluit; id neri nequeunl, nondum finis. Tradit (et ex eo Fabrus,
enim probabilius existimo, quam quod sine teste as- Cajetanus, caelerique) Bassianum Syracusanum Ro-
serilur. Ursum videlicet ex opulenlissimo Siculo mae coelitus monitum Ravennam ad Ursum episco-
patrimonio, cujus decedens Ursianam ecclesiam pum affinein suum venisse, qui postmodum i ab
haîredem instituit, templum hujusnfodi aîdificasse. Exuperantio Ravennatum archieplscopo, sive ab hoc
Solemnis enim Augustorum mos-ecclesiam urbis or- Urso, ut alii arbilrantur (sic ssepius loqui amat Ru-
nandi, ditandique, ubi degebant, cum alia etiam beus) Laudis Pompeioe episcopus factus est, etc. Î
rationum momenta suadeant, ut Honorium potius Qui Rufum Capuanum episcopum ab Apollinaii
credam, et Siculos redditus Ursianaî ëcclesia? le- creatumdixerat,potuit Bassianum episcopum Laudis
vasse, ei sumplus ipsos erogasse, quibjjs templum Pompeias ad Mediolanensem Ecclesiam speetanlis, a
insigne conderelur el dedicarelur. Ravennaie item episcopo ordinatum tradere. At boec
IX. Vix autem divinare possum quid in causa quomodolibel fuerint, dudum ex Actis sancti Bas-
fuerit cur Rubeus, qui cum caateris quibusque ante sîani ad diem 19 Januarii a Bollando traditis obser-
se eamdem Spartam ornandam nactis, ex Agnello vaverunt ad diem 13 Aprilis Henschenius sociique
lotius fere Historise Ravennatis seriem sumpsit, cbronologise rationem minime subsislere. Omisso
Agnellum soepius neglexerit. Porro legerat Ursum enim quod Bassianus dicalur quidem Ravennaî fuisse
obiisse die 15 Aprilis, die sancto Resurrectionis Do- in ejus Actis, sed nulla de Urso^piscopo, nulla de
minicae, quo olim Ursianam ecclesiam dedicaverat, Bassiani cum Urso affinilate menlio habeatur, cum
quam proinde «yiav àvâareunv nominandam cen- ' eliam narretur Bassianus Laude obiisse nonagena-
suerit. Qui igilur Ursum eumdem obiisse fieri po- ^ rius anno 411, vel 415, poslquamsedisset annis xxxv,
tuît, ut Rubeus tradit, post sedem viginti annorum fit, vel ante Ursum biennio, vel eodem saltem anno
ab anno 578, quo fuerat, ipso auctore, electus, anno quo Ursus episcopus est renuntiatus, Bassianum epi-
videlicet 598, quo Pascha die 21 Martii celebratum scopum consecratum fuisse, si quidem, ut Rubeo
fuit, cyclo solis 15, lunae 19, liltera DominicaliC? placet, Ursus ipse anno 578 sedere coepit. Hsec
Fabrus ex Rubeo errorem hausit, et auxit asserens fere ad Yilas quatuor laudatorum pontificum ad
ecclesiam Ursiaûam anno 384 die Aprilis I3,dedica- cbronologiam spectantia adnotandaeranl; incaeteris
tam, « quo die, ait, incidit eo anno Paschae solem- vix quidquam observari dignum oecurrit.
nitas. s Anno tamen illo baud asserto die, sed longe
YITA S. LIBERII IL
CAPUT UNICUM. D vestras. Nil alterius quidpiam subripuit, vel oeeûpa-
Liberii eloglum. Omnia incerta. vit, ex suis juslis laboribus Deum honoravit. Post
Liberius XII, proecipuusvir, orphanorum paler lar- obitum suse vitse officiosissime sepultns est, et seter-
gus eleemosynis pontifleatum in pace rexit. Evange- nam requiem possidet. Nain de supradicta Yita Li-
licam prsedicalionem verissime custodivit, juxta quod berii, quantum retinui, vobis disserui. Sedit autem
scriptum est : In patientia vestra possidebitis animas hic beatissimus annos...... mens...... dies.....
VITA S. PROBÏ IL
CAPUT UNICUM. per quaesivit. Iste non cessavit suas admonere oves,
Sancti Pmbi elogiumet obitus. sed ingens pradicalor exstitit. Tanta autem exeel-
Probus XIII, pinguis divina gratia, et speciosus lehtia divinitatis fuit in eo, ut erudilos sapientia
forma, decrepitus asiate , gravis corpore , hilaris spiritali superarei, et ineruditos gralia Spirîtus san-
yultu, coelesli perfusus gratia, roboratus Deum sera- cti reficeret. Qui circa vicinam mortem positus, an-»
SOS LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. SOG
geloruni contemplâtes agmina lselus, et exsultans A tissimus, ut suspicatus sum, cum pradecessore suo,
tendeus ad sydera palraas, fiammanlia Iumina clau- Sedit autem annos ...... mens...... dies.....
sit, et reddidit spiritum ; sepultusque est iste bea-
VITA S. FLORENTII.
CAPUT UNICUM. ad portum salutis et poenitentiae fructus cilius con-
Sancti Florentii elogium, obitus et sepuicrum. fugerent. Sepullus est hic sanctus vir in monasterio
Florentius XIY, justus bomo, pater pauperum, sa'nctcePetronillse, baerens mûris ecclesiae Apostolo-
etrector viduarum, magnus praedicator, humilis, rum. Rexit Ecclesiam suam annis mensibus.,...
mansuetus et pius, exhortans quotidie oves suas, ut diebus
VITA S. LIBERII III.
CAPUT UNICUM. ] erubescentes poenitentiam, ut cum fiducia deberent
B
Sancti Liberii pastoralis cura. Valentiniani mors accedere. Islius denique lemporibus ocGisusest Ya-
asserta. Pontificis sepuicrum. lentinianus Augustus Major extra portam Artemeto-
Liberius XY, vir sanctus, pulcher fuit in forma, ris, non longe ad' stadium Tabulas prope campum
clarior in sensu. Latifluam [Laclifluam] habuit elo- Coriantbri, et seditio maxima in populo fuit, et mulli
quentiam, fuit enim verus Dei cultor, paganorum in "vulnerati in loco qui dicitur Puteus Benedictus,
bonis seductor, idolorum destructor, sub cujus tem- missusque extra Ravennae moenia Augustus, inter-
poribus coepit pars paganorum minuere, et sancta lectorum manibus finiyit vitam. Sepultus est in mo-
Ëcclesia ex Christiano populo populari. Cujus tanta nasterio sancti Pullionis, a quod suis temporibus
mansuetudo fuit, ut non dominus a suis sacerdotibus oedificatum est, non longe a porta quaevocatur Nova,
vocaretur, sed quasi nnus ex ipsis consacerdotibus cujus sepuicrum nobis cognitum est. Sedit autem
cognominaretur. Solummodo inter eos pontificalis praedictus anlistes annos mens dies
tituli solio praeeedebat. Exbortabatur iste quotidie
a Not., marg., ni Kal. Januarii celebratur. BACCH.
VITA SANCTI URSI.
CAPUT UNICUM. G qui [quia] prosperabatur salus in manibus eorum
Ecclesim Ursianoe constructio. Sancti Ursi «bitus, per intercessionem sui sacerdotis et eonfessoris. Qui
sepuicrum, imago. Cuserius [Euserius Bacch.] el Paulus unam parietem
Ursus XYI, castissimus corpore, sanctissimus in exornaverunt parle mulierum juxta altare [allarium]
opère, tensam et pulchram habuit faciem, modice sanclse Anastasise, quod fecit Agafhô. Ipsa est pa-
calvus fuit. Iste primus hic initiavit templum con- ries, ubi columnae sunt positae in ordinem usque ad
struere Dei,-ut plèbes Christianorum, quae in sin- numerum de positis [postis] majorem. Aliam vero
gulis tuguriis vagabanl in unum ovile piissimus parietem parte virorum comptitaverunt Janus [Sa-
colligeret pastor. Nunquam suam ecclesiam polluit, tius Bacch.\ el Stephanus nsque ad proedictam ja-
nec Spiritum sanctum vendidit, nec de impositionis nuam, et hinc atque illinc gypseis metallis diversa
manu aliqua afferendo munera suam dexteram por- hominum, animaliumque, et quadrupedum aenigmata
rexit. Igitur sediflcavitiste beatissimus prsesul infra inciserunt, et valde optime composuerunt. Sita est
banc civitatem Ravennam sanctam catholicam ec- jam dicta ëcclesia in regione Herculana. Ideo Her-
clesiam, quo omnes assidue concurrimus, quam de culana dicitur, quia ab Hercule consecrata fuit non
suo nomine Ursianam nominavit. Ipse eam suis -longe a posterula Yinceleonis, eo quod Yincilius
temporibus fundavit, et, Deo juvante, usque ad ef- ^ ipsam aedificavit. Habitabat autem sanctissimus vir
fectum perduxit. Lapidibus ptetiosissimis parietes infra episcopium, qui est positus juxta fossam amnis,
circumdédit, super tolius templi testudinem tessellis quae egreditur de loco qui vocatur Organaria, eina-
variis diversas figuras composuil. Gmnis autem po- nans sub ponte Pistorum ; mira magnitudine, et tola
pulus, quasi vir unus spontaneus animus laborabat oedificalimachina [madico id.] constructa, ubi nunc
laetus, et gaudens, et de coelis Deum cumlaudabat, déstructura stabulum esse videlur. Post haec verô
807 ACNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACEERNAS,JSTC. eos
omnia consummata, et aedificiapleniter constructa, Ji siarum Ravennatum rude et inelegans opus osten-
infirmitalem modicam sensil corporis, et quasi eru- datur, earum videlicet quae constructae f'uerant Ra-
ctans reddidit spiritum Idus Aprilis. In tali pace et vennaeante lempora sancli Ursi, quiomnium primus
de templo eleganti exeitando. cogilavil. Artificum
tranquillitate vitam finivit in die sancto Resurre- qui templi pariefes exornavere nomina, probabilité!'
ctionis ; et in tali vero die ab eo dedicata et ipsa corrupta, textus exhihet. Rejeci vocem ignolaesigni-
ficalionis madicho, et suo loco reposui machina.
ëcclesia, et vocata ANASTASIS. Sepultusque, ut asse- II. Omnium episcoporum primus hic est, quorum
runt quidam, in jam dicta ëcclesia Ursiana, quoeest iaciem Agnellus ex veteri Musivo exhibet. Cum an-
Anastasis, quam ipse construxit, ante altare subtus tiquissima illa manufacla perierit, plurimis ' sane
porphyreticum lapidem, ubi pontifex slat quando faciendum est, quod eorûm rudis licet delineatio ab
missam canit. Quamobrem non post mullum tempus autem auctore, qui eamYidit, expressa remanserit. Cujas
fuerit Ursus incerfum manet, nec Cajetani,
ejus sanctilas claruit, et in musivo camerae tribunae aliorumve senlentiae aslruendse quidquam suppelit;
beati Apollinaris nonien illius una cum sua imagine qninîmo si Jides Agnello habenda est, ex Syriaepar-
S. Ursus' descriptus est. Sedit annos 26Jmenses libus venisse affirmandum est Ursum, elenim auclor,
ut alias adnolavi, infra in Yita Pétri expresse ait :
dies t A tempore beati Apollinaris una cum isto viro
(Petro videlicet) proadecessores sui Syrio3fuerunl. i
OBSERVATIONES ïg Sieuti autem reov ex Honorii Augusti liberalitale
Siciliaeditiones Ursiano templo accessisse, qua? san-
ADVITAMSANCTI URSIr ct33 Ravennalis ëcclesia? palrimonium sunt- dictas,
Ecclesioe an Bavennoe exsliterint ante sancti Ursi ita etob id credo sanctorum siculorum Agathoe,Lu-
oetatem. Sanctus Ursus prior ex effigie cognilus. ci38, Eupulique cultum baberi coepisse Ravennae.
Cujas fuerit. Descriptoris sphalma. III. Non est ut quidquam nos remoretur, vel ne-
I. Adnotandum in hac sancli Ursi Yita quod gotium facial nota ascripta annorum 26, cu'm ex
diclis supra in disserlatione manifeste appareal spa-
Agnellus dicat usque ad sancti Ursi lempora « pîe- tium tenîporis hujusmodi sancti Ursi sedi minime
bem Christianorum in singulis luguriis s>orationis
causa s vagasse, s eumque episcopum « primum posse tribui. Sphalma igitur descriptoris illud esse
fuisse qui iniliaverit templum conslruere Dei. » Quoe consequens est, de quo emendando facile cogilare
quidem ila intelligenda sunt, ut prosnarratis in san- poterie qui pertractala perpendet, el prsecedentium
cli Severi Yita minime obsient, in qua et ëcclesia Porro ac subsecutorum episcoporum seriem consideraMt.
Ravcnnre fuisse dicitur, et in ea plebs congrcgata illud' extra omnem duMi aleam posilum cen-
asseritur, ubi sacra synaxis peragebalur, ac pro seo, quod sancli Ursi episcopi tempus vix duodecim
riovo pontifice eligendo congregabalur coetus episco- aniiorum circulo impletum sit, née ultra annum 415
porum et populi. Id itaque eo solum tendii, ui eccle- progressum,.
BISSERTATIO TERTIA
HISTOBICO-CHROKOLOGICA
De oelate episcoporum Ravennatum qui floruere a Petro ejus nomims primo ad Ecclesium.
PARS PRIOR. G cum Tbeodosio Juniore, qui imperii sui annum de-
octavum agebal. Hinc ait, c istius temporibus
Escponnntur trictp quoe ex Agnello et aliis docmnenUs cimum
Gallam Placidiam Augustam multa dona in ëcclesia
hi.storiam et clironologiamimpediunl* Ravennae obtulisse. » Galla Placidia, Yalentiniani
I. Ad implicaljssima Agnelli loca pervenimus, in laudati mater, exstinclo Joanne tyranno cum filio
quibus temporum ralionem apte disponere, nisi ex anno. eodem in Italia regnare coepit. Defunclum
eonjecturis fiai, vix sperandum. Usque in hanc diem Petrum tradit pridie Kal. Augusti. Neonem Petro
fiderunt erudili quotquot de Ravennatis Ecclesioe successorem adjicit, «qui,» ait, « aedificator fuit
episcopis scripsere flieronyan Rubei Hisloriss, qui suprascriptse ecclesiae Petrianoe, cujus ïunditus ali-
licet ex ftde documenlorum omnia se digessisse quam parlera antecessor construxerat; » quibus con-
àsseveret, apparet lamen saepiuseonjecturis tantum summatis eumdem morluum dicit tertio Idus Fe-
aedificasse quod' nécessitas ipsa suadebal.'Ipse cum bruarii. Exuperantii tempore cum reiulisset Felicem
nonnisi eodem medio salebras superare cogar, ut patricium oecisuni mense Maii, addil : < et facla est
qui conalus meos legerinl, aequi bonique consulant, Domina Eudoxia Augusla Ravennae octayo Idus Au-
tricas omnes in unum exponendas primum duxi, gusti. s Yalentinianus Eudoxiam Theodpsii filiani
qua tenus ex rei difficultalë censores eorum quas ad uxorem accepit circa annum 456, quam, cum apud
nodum implicatissimum dissolvendum adjiciam, be- Aquileiam hiemassel, Ravennam duxisse refert anno
nigniores effleiam. post nuptias sequenti Mareellinus in Ghroniep, cujus
II. Agnellus hoc ordine episcopos Ravennates re- rei Soerates meminit lib, vu, cap. 43, diversis lamen
censel. Petrus; Nêo, Exuperanlius, Joannes, Petrus j. signatis consulibus. Exuperanlius mortuus tradilur
•°
cognomento Cbrysologus , Aurelianus, Ecclesius. tertio Kal. Junii.
Petrum ejus nominjs priorem tradit celebris lempli III. Hucusque oninia commpde procédèrent, nisi
ab ejus nomme Petriani dicti condilorem, licet eum- illud unum o!)sîarjet, inveniri inter Leonis cogno-
dem dicat successori reliquisse finîendum. De ejus mento Magni ponlificis epislolas, illam qua? quon-
mortis tempore haec habet : « Cum vero coepisset dam in prioribus editionibus numerabatur trigesima
Yalentinianus imperare, in ipso introitu imperii ejus septima, nunc vero in Quesnellii editione centesiroo
beatus iste Petrus vita exspolialus vitam finivit. J trigesimo qainto loco est posita, quam dudum Mar-
Yalentinianus autem terlius, cui soli haec kpplica- liani consuîatu signatam, scriptam credidit Baro-
bilia sunt, imperare coepit anno xrae vulgaus 1*5, nius anno 4SI, Quesnellius vero existimat pro Mar-
I>09 LIBER PONTIFICALIS. — PARS f. "SiO
tiano Majoranum reponendnm, et ad annum 458 re- A.ferendo se imparem dicit, et "verba ex vernis
ferendam. Ejus epistolae tilulus scriptam praefert nectit.
Leoni Ravennati episcopo ; Baronius autem, et eaeteri YIIL Ecclesium denique tune temporis episcopum
Baronium secuti, mendum inesse in episcopi no- Ravennatum fuisse ostendil, cum Theodorico jubente
mine arbilranlur, et Leonis loco legendum esse Joannes Romanus ponlifex Constantinopolim profe-
Neoni vel Neone. Hinc Rubeus .Neonem loco-movit, ctus est ; ait enim : « Inchoâtio vero aed.ifieationis
ac Petro Chrysologo successorem dédit lib. u, pag. ecclesiae S. Yitalis parata est a Juliano postquam
-109, et Baronii conjectura?, ut quidem arbitror, proe- reversus est prasdielus Ecclesius pontifex cum Joan-
- lusit. ne papa Romam de Constantinopoli cum caeteris epi-
IY. Yerum salebras mirum in modum auget scopis rnissis a Theodorico in legationem, sicut su-
Agnellus m Yita sancti Joannis cognomenlo Ange- perius audistis. » Egeral autem de profectione illa
loptis. Ac primo quidem illud mirabile offendes, Joannis Romani ponlifleis, Ecclesii et aliorum episco-
quod cum narraveril a Lauricio ex pielatis instin- porum, sicut et de aliis ad Theodoricum spect anti-
ctu Honorio rmperatori illudente, cujus erat major bus in Yita sancti Joannis cognomenlo Ângeloptis.
cubiculi, et quo jubente regia domus oedificanda Hinc loquitur de dissidio inter episcopum et clericos
commissa fueral, ecclesiam S. Laurentii eonstru- Ravennalis Ëcclesia? transactione dirempio, quam
ctam, ac Lauricium ipsum dixerit defunclum nona- calculo suo lilterisque firmàvit Félix Romanus pon-
genario majorem « ipsius imperatoris« temporibus, J tifex, qui anno 530 sedere coepit. Concluait universa
cujus funus curaveril Augustus ipse cum militibus assignato Ecclesii episcopalui spalio annorum 10,
lugenlibus; J adjicit tamen ex musivo inscriplionem T>mensium 5, dierum 7. Successoris Ursicini tempore
liujusmodi,ex qua ecclesiam sanetorum Gervasiï et subdit Atbalaricum regem mortuum Ravenna? sexto
Piolasii a Lauricio ipso post Honorii mortem con- "Nonas Octobris, quod non nisi anno 805 accidisse
ditans novimus. Inscriplio haecest : Stephano, Pro- constat.
tasio, Gervasio, B. Marlyrio, ei sibi memorioe ceter- IX. Nodo implieando aecedunt, tricisque quas si-
noeLauricius dedicavilsub die in Eal. Gtlobris, Theo- bimelipsi nectit Agnellus, non modo ea qua? de san-
dosioXY et Placido Valentiniano Isa sanein cti Pétri Cbrysologi aetate eontrovertuntur, cum an-
codice Estensi legitur, licet Rubeus, lib. i«, pag, 94, notante Dominico Mita, qui cjusdem sermones illu-
légat : Stéphane, Protasio, Gervasio, B. Marlgrio, stravit vitamque scripsit, exislimaverint docliviriPe-
el sibi memorioe Lauricius dedicavit sub die m Kal. trnm usque ad Symmachi ponlificis lempora vilam "
Oclobris, TlieodosioXI et Placido Valentiniano coss. produxisse, anlequam Rubeus Hisloriam scriberet,
Ita quidem Rubeus, qui tamen, mutalo etiam consu- cum observassent duobus in conciliis sub eo ponti-
latu Theodosii XY in Xï,diffieull£lem non lollit; ficeÂclis Petrum subscripsisse. Sed et Simplicii item
constat enim consulalum XI anno ipsi convenir* papa? celebris epistola secundo loco inter caeteras
quo primo Yalentinianus Augustus est resunlialus cbllocala, dieque 29 Junii anni 482 conscripta est,
ex Socrate, Prospéra, Marcellino, quare Honorius qua Joannem episcopum Ravennatem severe arguit
decesserat Mariniano el Asclepiodoro coss., nec quod Gregorinm invitum episcopum ordinaverit; ex
inficiatur Rubeus ipse, qui Honorii mortem anno qua nulliis dubitandi locus relinquitur qum Simplicii
•425 consignai. Qua? auleni Lauricio accidisse nar- tempore eoque anno Joannes Ravenna? episcopus sè-
rai Agnellus ob ecclesiae S. Laurentii constructio- derit. Haeci'ere sunt qua? Sîistoriam Ravennalis Ec-
nem, ea tempori quo Joannes sedit députai, licet G,clesia? et chronologiam ad integrum saeculum spe-
antea iradiderit Petrum episcopum eo ipso anno ctantem ita turbanl, ul vix sperare liceal ex
decessisse quo Yalentinianus imperare coepit. lot ambagibus ac parachronismalum lenebris eva-
Y. At implicatissima sunt qua? sequunlur : Joan- dere.
nem etenim eumdem Attila?Ravennasincumbentioc- PARS ALTERA.
currisse tradit, cl quod mivabilius est, postquam Quoeriturprobabilis modus episcoporum sertem dispo-
Pons Apollinaris Ravenna?arserat uoetein Paschate nendi- Rubei anomalioe referuntur. Agnelli p,roba-
quarlo Nonas Aprilis, Theodorico, qui Odoacrem bilia ab improbabilibus discernuntur. Neoni locus
devicerat, Ravennam intranti, Joannem ipsum poï- restitutus. Éeliqua séries disposûa.
tas aperuisse et obviam hisse cum crucibus, et thu-
ribulis, ac sanctis Evangeliis. Atlila autem non nisi ï. Primum itaque censeo ex rejalîs ab Agnello
-circa annum 452 Ravenham venissë potuit, qui tenenda esse, qua? commode sustineri pôssunt ; nec
paulo post occubuit ; Theodoricus vero ad annum enim praeslat integrum corpus perdere, quia pars
495 Ravennam, Odoacre profligato, oblinuit. His re- ejusdem ulcus patîtur. Id feçisse videlur Rubeus, qui
censitis Agnellus denuo diserte narrai Joannem a Ya-" seriem recensiiorum episcoporum -in hune naodum
lentiniano dileclum, et ab eodem Auguste amplissi- disponii : Ursi episcopi initia anno 528 consignât,
mum Ravennati Ëcclesia? privilegîum tributum, eum ejusdemque obitum anno 598. Eô anno Exuperân-
conslet Yalentinianum anno 453 obiisse. Adjicit in- tium sedisse ait ac obiisse 418 ; hinc Joannis ange-
super a Galla Plaeidia Singlediaque constructas lum videntis initia sumit, cujus obitum ad anauin
launificentissime ecclesias. Hinc Aquileiaro captam Q 452 profen, quo Petrum Chrysologum episcopatu
memorat, ac demum defunctum Joannem dicit Noms auctum exhibet, quem'obiisse dîcil 450. Inde Neo-
Junii, ascriplo tempore episcopatus annorum 16, nem episcopum cognoseit, cujus obitum alligat anno
mensiumlO, dierum 18, cum tamen, si omnium me- 454. Eo ipso Joannis alterius episcopi initia signât,
moratorum ratio babenda esset, oporteret Joannem quem obiisse ait 494. Sequenti anno Pétri alterius,
ipsum plusquam sepluaginta annis in episcopatu se- quem Juniorem dicit, initia laudat, et obitum iliius
disse. anno 503 consignai. Eodem anno Aurelianum sedere
VI. His non obslantibus Joanni Petrum cogno- coepisse tradit, qui obierit514, quo electus Ecclesius'
- mente Chrysologum suflicit, quem a Sixto ejus no- usque ad annum 542 vitam el episcopatum protra-
-minis tertio, mirabili visione intercedente, electum xent. Disposiia série Ursum defunclum eo anno quo
memorat. Sixlus autem sedere coepit anno 452 sedit- Pascha nullo modo ad diem 13 Aprilis perlinnit,
que usque ad 450. Pétri epislolam ad Eulychetem consignai, quod supra adnotavimus in secunda dis-
datam ex pai'te î-efert, et eum cum Galla Plaeidia ait serlatione cum caeteris ad eamrem spectantibus.
curasse funus sancti Barbatiani, quem obiisse dicit Exuperanlio, quem multorum annorum episcopum
tertio Nonas. Decembris. facit, negligit Eudoxiae Yalentiniani sponsa? adven-
YII. Aurelianum Pétri successorem facil, de quo tum synclironum lacère, de qua re agit sub Joanne
tamen nil habens quod Iradat, multis conqueri- Angelople ad annum 424, ejusque tempore dedica-
tur de onere-sibi a fratribus imposito, episco- liiai ait sacellum a Lauricio aedificatum, et addil:
porum videlicet Ravennatum Yilas scribendi, cui c tieque enim de. loto eo D. Laurentii templo iniej-.-
511 AGNELLIABBATIS S. MARIAIAD BLACHERNAS,ETC.
ligrhaec dedicatio potest, eo quod lempora non con- A paret anno 458 scriptam epistolam Joanne Raven-
sentiunt ; neque enim Honorius, cujus tempore de- na? sedente, qui Attila? occurrerat, cum Attila? ejus-
dicalum-est, ad hanc diem vixit. ^ Inscriplionem re- dem obitus ultra annum 454 difierri nonpossit,et
fert anno consulatus Theodosii, diverso ab eo qui in Ravennam accedere non potuerit post annum 453.
nostro codice legitur, ut supra visum est, dissimu- Inde patet non potuisse Neonem obiisse an. 454,
latque, quod Agnellus tradiderat, mortuum videlicet quod ait Rubeus, quinimo vix inter Petrum Chryso-
Lauricium Hônorio superstite. Privilegium Joanni a logum"et Joannem locum esse ubi collocetur Neo, si
Yalenliniario dalum exhibet. Felicis caedern, quam Baronio assentiamur asserenti epistolam ad Euty-
Agnellus sub Exuperanlip accidisse tradiderat, ad cbelem scriptam anno 449, Attilanique a Leone Ma-
Joannis lempora trahit, eliunc obiisse ait NonisQuin- gno regredi coactum anno 452 ; quare Joannes ne-
tilibus. Adjicit aliqua ex altéra Joannis Yita, qua? cessario electus fuisset anno 451, ipso Martiani con-
circumferantur de Joanne hocce, ac inter caeterami- sulatu '. quae quidem cum ita sint, et cum epistola?
raculum de infante vita? reddilo, quia defunclusfue- illius titulus mendosus sit deprehensus, qui Leoni
rat ante chrismalis sacri unclionem, ut mater ejus- scriptam proeferebat, existimo mendosam etiam
dera anxie optaverai, quod Agnellus de Damiano denominalionem Ravennalis Leoni rlli seu Neoni
episcopo infra narrât. Petro sedente, Eudoxiam Ya- affictam, vel corruptam ex altéra simili voce. Quid-
lentiani uxorem Ravennam deduclam ait an. 458. ni Ravenii episcopi Àrelatensis nomen corruptum
Agnello crédit asserenti D. Barbatiani defuncti fu- ibi cubet, ad quem alias epislolas a Leone ponti-
nus a Galla Plaeidia et a Petro Chrysologo curalum. fice datas per ea lempora novimus, quibus Galbas
Lilleras a Leone Neoni scriptas asserit anno 452, •g misère ab Attila vaslatas tradunt scriptores ? Quid-
Neonemque tradit D. Pétri templum majus aedifi- quid lamen de bac emendandi ratione sit, illud con-
casse, el addit : < Sunt tamen qui scribant D. Pé- slare arbilrov inscriplionem hujusmodi médium esse
tri Majoris templum a Petro Chrysologo inceptum insufiieiens quo Leonis Ravenna? episcopi tempus
Neonem absolvisse. » D. Joannis insuper ad Fon- stabiliatur, adeo ut, si quidem commode fieri
tem et Tricolis a Petro xdificari coepli expartecon- potest, locus eidem Agnello tributus servari de-
dilorem dicit, licet eidem brève admodum sedis spa- beat.
tium tribuat. Joanni llascribit ea qua? Agnellus An- III. Joannem itaque ab Angelopte diversum im-
gelopti tribuerat, ad Altilam et Theodoricum spe- médiate post Petrum Chrysologum sedisse arbitror,
clanlia, eidemque a Simplicio Romano pontilice qui diu sedem tenuerit, cujus propterea niemoria
epistolam scriptam ait. Concilium Ravennas in causa usque ad Agnelli oetalem remanserit. Cum autem
schismatis sub Symmacbo celebratum tradit Petro inter Joannem priorem et secundum solus Petrus
sedente, quem etiam inlerfuisse synodis Romanis Chrysologus sederil, ulerque sanctitatefloruerit, Ya-
asserit. Ab hoc narrai templum Pelrianum in Classe lentiniano Placidoeque Auguslse charus, inde orlum
coeplum, illique- affigil qua?Agnellus Petro Neonis credo ut amborum Acta in unum confusa sint et
praedecessori ascripserat, sicut el quod narraverat confuse tradita. Nec ut Joannes ille cui Simplicius
de corpore ejusdem a se invente el recognito. papa scripsit, diversus credalur a Jbanne qui Alti-
Pauca Aureliano ascribil. De Ecclesio ea refert lam placavit, puto suûîcere quod hujus mores ab-
qua?Agnellus, si annorum quibus ille eumdem sedisse horrere videantur ab alterius moribus, viroque opi-
tradit, spatium excipias. Qui post Rubeum scripsere, p^ nione sanctitalis claro indignum exislimetur quod
Rubeum secuti sunt. invitum episcopum ordinaverit, et ob eam rem acri
II. Ex his omnibus ea retinenda arbitror quae reprehensioue a Romano pontifice corrigi meruerit.
teslibus ac documentis legitimis commendanlur, cae- Porro ex eadem Simplicii epistola apparet praedesso-
tera ita emendanda, ut quantum fieri potest, Agnello rem Joannis illius, cui scribilur, similem erroreni
fldes servetur ; cujus si cuneta invertantur, fiet om- admisisse , qui invilum ordinaverit sacerdotem ;
nino ut HisloriaRavennas universa, qua?fere Agnel- quare vel uimm, vel alterum Joanni illi qui opinione
lo auclori nititur, in dubium revocetur. Solide ita- sanctitatis floruit, ascribendum est. Teneo itaque
que constare arbitrer Symmachi tempore Petrum Joannem eumdem circa annum 450 electum, ad
Ravenna? sedisse, cum ejus rei cerliludiném eflî- annum 496 obiisse, cui Petrus aller successerit
cianl légitima eorum, quibus interfuit, conciliorum qui Symmachi tempore floruerit, cui Aurelianus suf-
Acta. Certum etiam statuo Petrum Chrysologum a fectus sit Hormisdse a?vodefunctus, Ecclesio succe-
laudato diversum Eutychelis haeretici, et Leonis dente, qua? sanemirum in modum confirmantur ex
ponlificis tempore. Id enim astruunl illius haeresis versibus infra apud Agnellum legendis in Yila Maxi-
hisloria, Chrysologi sermones nonnulli', inter quos miani episcopi. --
cenlesimus quadragesimus quinlus, et ejusdem epi- IY. Reliqua, quibus reprobandis argumenta ex
siola, de qua suo loco, quem etiam adTelri alterius synebronis testibus legilimisque documentis minime
dies perlingere non potuisse ex eo conficilur, quod suppetunt, et ab Agnello sunt tradila, ita lenenda
Simplicio sedenie Joannes Ravenna? episcopus fio- existimo, ut qua?inter se répugnant, salva episcopo-
ruerit. Neonem vero contra Agnelli fidem post Pe- rum série, emendentur, cui, quantum licuerit, insi-
trum Chrysologum sedisse non videlur concluden- D stendum reor, ex eo quod illam Agnello notam ex
ler probari ex asserla Joannis epistola. Quesnelli diptycbis credam, et videam potuisse quidem acci-
raliones urgent mendosam esse consulisascripli no- dere ut eadem nomina in unum confiata sint, sed
tam, quidquid in contrarium regerat C.Y. Pagius minime sit probabile seriem ipsam nominum toto
Dissert. Hypat. part, ni, cap. p., num. 6 et seqq. ; coelodiversorum inversam esse. Petrum, qui Sym-
cum enim caetera?omnes Leonis epistola?anno 451, machi temporibus floruit, haud fortasse Agnello
Martiano el Adelphio coss., Adelpbium lanlum ex- omissum arbitror,' sed Yilam ejus deperditam credo.
primant pro more scribenlis, qui, cum alterum ex Regulam itaque praemissamsequens, Agnello fidem
consulibus nominal, Occidentalem Orientali omisso babendam existimo, asserenti Petrum episcopum
eligil, haecOrienlalem Occidenlali neglecto adnotat. Ursi successorem diem eo anno obiisse quo Yalenti-
Praelerea ascribendi consulis modus diversus est a nianus Augustus est renuntiaUfs, anno videlicet 425,
Leonis more, qui solet non consulatu, ut ibi, sed eumque « fundamenta Petriani templi s jecisse e mu-
eonsule, vel consulibus scribere. Demum epistola nira per circuitum aedificando,sed non omnia com-
scripta est ex occasione redeuntium a barbarorum plendo, » ut ipsius Agnelli vernis utar. An corpus ab
caplivitale, de baplismo quorum dubilabatur, cum auclore inventum in ëcclesia S. Jacobi ad Fontem
tamen eo anno nondum barbari circa JSmilia?Fla- Petriani templi, fueritPetri illius primi, vel secundi,
miniaeve regiones occasionem qua?slioni dédissent. neene, ambigo ; nullus autem dubito quin imago
His admissis, si cum Quesnellio Majoranum pro quam Galla Plaeidia fieri jussit, et tessellis ornari
Martiano scribendum contendamus, manifeste ap- in pariete ecclesiae S. Joannis evangelista?, imago.
515 LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. S14
fuerit Pétri ejus nominis primi, cum secundus multo A ctum Theodosio XV et Valentiniano IY coss., cum
post Galla?obitum decesserit. Dona ab eadem Deo templum D. Laurentio ereclum fuisset ante viginti et
dicata spectavere non ad ecclesiam Petrianam, sed plures annos. Constat ex D. Augustini teslimonio,
ad Ursianam ; ait enim Agnellus : « Islius Pétri tem- scribentis circa annum 513 libros de Civitate Dei,
poribus Galla Plaeidia Augusta multa donâ in ëccle- Memoriam D. Laurentio posilam Ravennae ; quare
sia Ravenna?obtulit. > diverso admodum lempore templum D. Laurentii,
V. Petro suffectum Neonem eodem anno 425 exi- et sacellum divorum Stephani, Gervasii et Protasii
stimo, 'qui tandiu vixeril quandiu, Yalentiniano et aedificata fuisse, et illud quidem Honorio Auguste
Galla Plaeidia juvanlibus, Petrianam ecclesiam per- in vivis adhuc agenle , quod quidem hisloriam ab
ficere, fontes Ursiana? ëcclesia? ornare, ejusdem ca- Agnello traditam confirmât, sed caeteris ad tempus
méras musivo opère deccrare, domum quinqueDagu- quoLauricius obiitspectantibus nullamfldem aslruit.
bilarum construere, etreliqua ad effeclum, perducere In eo enim falli Agnellum necesse est, quod Honorii
qua?Agnellus narrai, potuerit. Quare existimo illum tempore defunctum Lauricium dicil, cum Honorius
circa annum 450 obiisse, tertio Idus Februarii. EÛT anno 425 decesserit, Lauricius autem, ut ex inscri-
dem anno Exuperanlius electus est, cujus Acta ptione apparet, anno 455 sacellum dedicaveril. Quod
obscura efficiunt ut credam brevi sedisse. Poluit la- sequitur non ad sacellum, sed ad D. Laurentii aedem
men ejus temporibus B. Agnetis ëcclesia construi a pertinere videtur, quod scilicet in arcu majoris tri-
Gemello subdiacono et redore Sicilia?, quam tamen nuna? scriptum legerelur in quatuor annis, et sex
post ejus obitum consummaverit. Potuil et Félix pa- mensibussedificationem consummatam fuisse ; incre-
tricius ad gradus ecclesiaeUrsianas Irucidari. Hune g dibile enim est tanlum temporis insumptum con-
Idacius in Chronico eodem anno patricium ordina- dendo soli saccllo.
lum dicit quo Yalentinianus Caesarest faclus ; Mar- VI. Petro inde suflecto Chrysologi cognomento
cellinus autem Ravenna?' occisum tradit Theodo- omnibus note, ea omnia conveniunt qua? de ipso ab
sio XIII el Yalenliniano III coss., quod evincit anno Agnello narranlur. Electus enim postremo Sixti III
450 Exuperantium sedisse. At nullo modo protrahi anno, sedem tenuit usque ad lempora Attila?Raven-
potest ejus sedes usque ad annum 437, quo Eudoxia na? imminentis. Et in hune quidem modum Acta et
Yalentiniani uxor Ravennam venit. Quod ait, Exu- chronologica séries Ravennatum episcoporum resti-
perantium « civitalem argenteam in processu » con- tui -posse visum est, servata, quantum licuit, Agnelli
struxisse, sensum ambiguum habet ; qua?enim pra?- fide, cui, cum caetera non répugnant, magis cre-
cedunt et subsequuntur indicani potius id intelligi dendum duxi quam recentioribus, qui vix historiam
debere de donario .quopiam beala? Agneti oblato, Ravennalis Ecclesiaescribere ausissent, nisi Agnelli
quam de Argenta?loco aedificalo, quod voluere re- Liber Pontificalis ordinem et materiam suffecisset ;
centiores, cum notarum marginalium auctore. Cen- quod lamen in plurimis repugnantia tradideril exçu-
seo igitur quarto Kal. Junii anni 452 obiisse Exu- satum minime velim : vera tantum ex collatiône
perantium , subrogatumque Joannem Angeloptis co- cum veris agnita e medio repugnanlium, non con-
gnomento célébrera, qui sacellum divis Stephano, temnenda, conlendo.
Gervasio et Prolasio dicaverit, a Lauricio constru-
VITA S. PETRI.
CAPUT PRIMUM. G vYolohune ascribere pontificalem, verum etiam et
Pétri et proedecessorumpalria. Petriana ëcclesia fun- caeleris meis condiscipulis et fratribus, qui nutriti in
data. Salvatoris imago laudata. Eremiloe cujusdam gremio sancta? Ursianaeecclesiae fuimus ; quod fuis-
ad eam accessus el obitus. set quidam spirilualis Pater in eremo, qui postulabat
Petrus antisles XVII, sanctissimus vir, tenui cor- quotidie a Domino ut ostenderet ei formant incarna-
pore, procera statura, macilentus effigie, prolixam tionis sua?. Qui dum post multa tempora in tali ora-
Tiabens barbam. A tempore beati Apollinaris una tione sua? anima?taedio lassaretur, astilil ei nocte vir
cum isto viro omnes praedecessores sui Syria? fuë- in candidis vestimenlis angelico babituindutus,~dixit-
Tunl. Fundalor ecclesiae Peiriana? murosper circui- que illi : Ecce exaudita est oralio tua, et laborem
tum oedificans,sed nondum omnia complens. a Nulla tuum aspexi. Surge, vade in civitalem qua? vocatur
ëcclesia in aedificiomajor fuit similis illi, neque in .Classis, et quaere ibi ecclesiam Petrianam, et cum
longîludine, neque in altitudiue, et valde exornata ingressus ibidem fueris, aspice super valvas ejusdem
fuit de preliosis lapidibus, et tessellis variis decora- ecclesiaeinfra ardicam ; ibi me videbis deplctum in
ta, et valde Iocupletata in auro , et argento, et vas- parietis calce, qualis ego fui in mundo in carne. De-
culis sacris, quibus ipse fieri jussit. Ibi asserunt af- inde ipse gaudio magno repletus, verbo audilo laetus
fuisse imaginem Salvatoris depictam, quamnunquam D et ovans eremum reliquit, comitabanturque cum eo
similem in picluris homo videre potuisset, super re- duo Ieones, 'et surgens per longinqua lerrena itinera
giam, tam speciosissima, et assimilala fuit, qualem ad civitalem Classera pervenit, et cum ingressus fuis-
ipse Filius Dei'in carne non faslidivit, quando genti- - set in praefatam ecclesiam una cum ipsis leonibus
bus praedicavit. Sed tamen volo, ut vobis notum sit diutissime plorans, et orans per parielessanetam
quod de suprascripta Domini nostri sancta effigie a eûlgiem quaerere coepit. Qui cum non invenisset, ve-
singulis audivi senioribus, tam popularibus quam nit ad locum qui dormienti revelatus fuerat, ipsa esse
sacerdotibus, sicut ipsi tradilum habuerunt ab ante- depicta effigies, et videns eam cecidit pronus in ter-
cessoribus suis. Non solum mihi ultimatum est, qui rain , lacrymosus [ lacrymans ] adoravit, et agens
f Not. marg., Ëcclesia Peiriana, el ipsius fundator. Nulla ëcclesia similis illi in oedificio, ubi dicuntttr
fuisse ecc altaria. BACCH.
»HiS AGNELLI ABBATIS S. MUURLEAD BLACHERNAS, ETC. 516
gratias, quia sic "riderai, velutiei fueral in somnis j Lsem, et jussi meis hominibus, qui nobiscum comi-
ïevelatum. Et intuens in illam diutissime disil : gra- tabantur, longius recedere, niiasi stadio medio, -et
liani tibi ago, exaudilor omnium Deus, qui non sper- ingressi sumus infra monaslerium Sancti Jacobi,
nis quaarentes le, nec desideras peccatorum mortem, quod est fundalum infra suprascriptae ecclesiaefon-
sed invôcanti te prasslo es, apud quem medialor, nec te. Yidimus sepuicrum ex lapide proconisoprêtiosoi
riuncius, nec intramissor necesse est, apud quem et elevavimus duriter, atque modice cooperculum.
non est mora deprecantium fidelium, juxta quod 'Invenimus infra ipsam arcam capsam cypressinani,
nobis per prophetas pollicitas es : Adlmc ioquente te cumque sublevassemus ejus legumen, vidimus nos"
ecce adsvm. Ecce non sectindum mea mérita, sed ambo sanclum corpus jacens quasi ipsa hora sepul-
secundum tuam misericordiam desiderium meum tus fuisset, longam habens slaturam, cutemque pal-
adimpletum est. Jam saliatus sum de sanclis divitiis Iore pra?ditam, et omnia intégra membra, pectus et
luis, jam de tbesauro coelesti locupletalus sum. Sus- ventrem integrum, nulla pars deerat, nisi pulvillus
cipe animam meam in aula sancta tua, ul invilalus capitis mlnuerat. Tantum autem odorem manavit,
ad coenam Agni merear ingredi in regno tuo, et se- ac si incensum flagrantes mixturarum myrrba, bal-
dere ad mensam tuam. Et his diclis diulîssime orans samoque senlivimus. Irruit super nos terror horri-
et gàudens, inter duosque leones circa eum xugien- ]î bilis ac vebemenlissimus, el tanta trîsiiiia, ut quod
tes reddidit spiritum. Quod dehinc capienles popu- anlea alacriler aperuimus, vix etiam sum suspîriis
lum concurrerunt apprehendentes terrain fossoriam et gemitibus claudere potuîmus. Odor denique nos
cum nimio timoré et veneratione, lam"bentesleones superabal in omnibus, et sic fuit oit amplius quam
ejus membra a'tque vesligia, el lacrymas fundenles, unam hehdomadam odor ex noslris naribus nunquam
cum ingenti luclu sepelierunt eum. -Tuneleones unus recessit. El desuper ipsam arcam illius imaginem
ad eapul ejus proslratus est, el alius ad pedes, ru- mire depictam continebatur litte'ris : Donus \Dom-
giras màgnos inter se dantes, concurrentes hinc et nus] Peirus archiepiscopus.
inde juxta sancli viri corpus, magnis vocibus per- CAPUT w.
str-epenles, atque sua colla sub ejus tumulo cupien- Galla Plaeidia curante sancti Pétri effigiesdedicata.
les subniiltere ( am'arissime populus cum ipsis Jeoni- Ejusdem Placidioe donaria. Alia per sanctum
bus flébat), ambo interierunl. Ipse vero populus in Petrum prmstita.
fovea ex utraque parte in lerra juxtaisancti viri cor- El infra ecclesiam B. Joannis Evangelista?jussit
Galla Plaeidia pro illius sanctilate ejus effigieniTes-
pus sepelivit illos bine el inde. Cum nimio autem
melu territus-populus in viam suam-reversus est, et sellis exornari in pariete tribunali post tergum pon-
narrabat mirabilia quae Dominus in hominibus et C tificis supra sedem ubi pontifex sedet. Qua? effigies
bestiis exercuerat. -ita est facta, prolixam habens barbam, extensis ma-
nibus, quasi missas canit, et bostia veluti super
CAPUT IL allare posita est, et ecce -angélus Domini in aspectu
Sancti Pétri et
obilus, sepuicrum indicalur. Ejusdem altaris illius orationes
corpus ab Agnello repertum. suscipiens est depictus. Istius
Fuit autem in Yalentiniani temporibus ; cum enim îïcclesia temporibus Galla Plaeidia Augùsta 'multa dona in
Ravenna? obtulil, et lucernam eum cereis
coepisset Yalentinianus imperare, in ipso inlroitu
totum ex auro primo fecit, pensantes, ut dicunt
imperii ejus-beatus iste Petrus vita exsp'oliatùs asira
quidam, pondère publicb libras sepfem, una cum
pelivit. Ut aiunf quidam, sepultus fuit iu sua fuiidata
sua effigie scenolactoria? artis factam, infra oriitam
ëcclesia Petriana. Cerlissime enim scialis, verita-
et per in gyro legentem : Parabo lucernam Christo
tem vobis dicam, non ullum mendacium. Dum iii meo. Et hic "beatissinius alapas evangeliorum ex au-
monasterio meo beala? et semper virginis Maria?, ro
optimo et gemmis lucidissimis fecïl, et effigies
qua? vocatur ad Blancheraas>, residerem, quod est
illius ibidem facta est, qua? permanent usque in
fundatum non longe a Guandelaria, dum velleia
présentera diem, litlëra? bd'c ôstëndeïltes désuper
ïperscTOtaïe omnium Yitas pohtificum "Ravennatum, D illius scripta? sunt : Domnus Peins antistës
haesilalbr eram anima? ineae 'de hujus sancti viri capitis ob diem ôrdinàiioriis suai sanct'oeecclesioesic obtulit,
tumulo.-Quod dum ita cogitarem,, unus-es; guéris;, Dëfunétus ëslpridie Kal. Augusti. Sedit annos.......
qui quotidie aspectibus meis consislebat, nunciavit
menses dies
inihi Georgium presbyteruto Classensis ecclesioead-
venisse. Ille vero illo tempore regebat curam ëccle-
sia? sancti Severi confessoris Cbristi, vir valde ve- OBSERVATIONES
ADVITAMSANCTI PETEI.
nerabilis, conslans in omnibus, firmus absque imbe- Pétri
eillitale.'Qui cunvfuisset ad me ingressus, postquam episcopi,ejus nominis primi, veritas asserta, An
corpus ab-Agnello inventum ejus fuerit, vel Pe-
sedisset, «talimseiscilare'enm >coepi,forsilau, Sut -trlï II ,'dubilatm\ ÀlapoeEvangeliorum'quid ? Salva-
,per antiquos bomines in audilu, aut -visu aliquid de toris imago antiquissima. Templorum Begim..Ere-
-beati hujus pontifias glosoehonio scisset. Ille autem mita, an JSgypiius? Classensisëcclesia, et clerus.
hilari vultu dixitimihi : [Yeni] ostendam tibi, quod I. Petrum hune contra Rubeum el Rubeum se-
cutos adiiiiltere, ne pontificum Ravennatum sérient
maxime cupis, ubi pretiossimus requiescil thésaurus. ab Agnello traditam jnverterem, suaserunt argu-
Qui cum ascendissemus equos, properavimus Clas- menta in pracedenti Dissertalione explicata;nunc
S17 LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. 518
addere placet^qua? ex ejusdem Yita suggeruntur. A cum recentius sa?culum sonët, et locus ipse tumuli
Primo il'aquë ïnverisimile est Agnellum deceptum reclamet, cum oïatorium "S. Jacobi post Pëtri a?ta-
fuisse a senïoribus ïelrotrahendo ad initia ferme tem sit conditura. Poluil tamen fieri ut et corpus a
quiuti sa?culi Petrum-, qui Symmachi tempore flo- veieri ëcclesia Petriana, ubi prius sepullum plurimi
ruit, cum manifeste ea narrentur de Petro antiquio- eredidere, ad oraiorium S. Jacobi iransferretur re-
fi ,"qiia? nec Chrysologo nec Jtmiori illi compelerë cenliori sevo, et tune archiëpiscopi elogium addere-
possunt. Ex Syrfae-pal'tîhusMme venisse cum 'caete- lur. Evangelîorum alapis épigraphes signala Pétri
ris prasdecessoribussuis^per'le tradit nos'ler. Id au- sevo oplinie congruil. Alap'arum autem nom'ine bar-
tem falso diceretur vel de Petro Chrysologo, quem bare , glossariôrum scriptoi'ïbus ignolo, tabulas ex-
Italum'fuisse nullus "inliane diem dubitavit, vel de leriores intelligi quibus Evangeliorum liber compa-
Petto posteriori, qui aliquos praedeccssorës Ilalos ctas fuerat, non vîdetur in dubium ve'rli posse. "Ru-
Vabûit. Barba etiam prolixior argumentum sugge- beus lib. ni, pag. 135, ubi donarium hujusinodi
jit, quo_alteruni ab altero distinguamus, inde enim Peiro III (quem ipse secundum dicit) ascribit, Agnel-
Petrum-per ea lempora fiôruisse apparet, quibus lum explical, quod Petrus «-divinaenova? legis ab
inàxime Ravennas Ecclësià graècizarê Visa est, cum Christo Deo tradila? libres tabulis exaratos, aureis
scïîicët residenlibus ibidem Âugustis, ad Hiraeca? praesta'ntissimis gemmis ornaveril. i
Ecclesiae mores in plurimis se componebant eecle- III. Domini nosiri Salvatoris imaginera ad valvas
Goihis- majores Petriani templi, quas regia? nomine, cor-
^iastici.-Exciso autem Occidental! imperio,
qué rërum Ravënnoeque pofilis, Mrbam ràsis'së rupta? Latinilatis vocabulo similibus scriptoribus
fepiscopos -Ravennates , argumente esse potest anti- j, familiari, significàri, ex conlextu eliarii palet, mullis
- vêtus hic commendat Agnellus. Popularem traditionem »
Tjuissima sancti -Ecclesiieffigies, quam exhibel
Ravenna? musrvum. Rei huic illud arbitror certitu- exhibet de imagine eadem minini in modum prolo-
dinis gradum conferre, quod in fineYita? narralur, typum suum représentante, ac de viro eremitica?
pro ejusdem videlicet sanetll'aie Gallam "Placidiam vîhe çultore nalu divino ad eam accedente, ibique
Evangelista? ba- cum duobus leonibus sibi sociis demortuo. Leoimni
•jussisse ejus effigiem in S. Joannis locus
silica tessellis fingi, cujus effigiei assignatur, societas, ul quidem reor effecit ut Rubeus traditis
et partes describuntur ita deslincte, ut minime ve- ab Agnello, qui eum lerresiri ilinere adveuisse ait,
risimilë sit Agnellum decipipoiuisse, nec distinxisse adjicerel vivum illum ex jEgypli solitudinibus ve-
inter-Petfi prioris ël Pelri -Ghrisôibgi effigiem; nam nisse. Sicuti autem in hujus rei hisloria plura esse
îîlàin.-ad Pelram 111perlinere -non potuisse, barba censeo "saeculiejus, quo Agnellus floruit, credulita-
ipsa clamât et ratio temporisloquilur, nec enim Gal- tem proeseferentia , ita nùllus dubito quin antiquis-
la? Plaeidia?"jus"supoluït Pétri Dl effigies fieri. Illud sima fuerit imago illa Salvatoris, qua? dudum exci-
%iuteni-omninome -eoegit'Tit priorem liunc Petrum derat ipso Agnelli et seriiorum ecclesiae Ursiana?
•agnoscerem , -quod alias argumenta desinl III (si me- clericornni «evo,posita ab inilio non-solum ad orna-
nant -traditionem excipias) quibus Pelrum inter lum, sed ad cultum, ad adorationem, ad Kpoant-
sanctos cultum probemus; Pelri autem prioris "san-
"ctitatemusquea'Galla? Plaeidia? aela'leexboc Agnelli 1Y. Ex liac Pétri Yita cognosc'imùs Agnëlluni in
loco cognoscimus. Petriis itaque episcopus,'-quem ëcclesia? Ursïana?'canone scriptum , 'ibîdemqûe nu- -
tEcclesia Ravennas ut -sanclum colil, non tërtius, sed 2 trilum ah ineunte aîlate, el eunidem ecclesiae San-
prior hic est. T)e tertio illud lantum novimus, Sym- cta?Maria; àd Blachernas abbatem, de quibus alibi.
-machi lîomam pontificis a?vo îtoma? in plurimus Novimus etiam eb tempore mon modo Ursianam ec-
Jconciliis sedisse, -quodperparaclironismum,osquead <cle£iam,sed et Classeifsem;suos ecclesiaslici ordinis
-Agnelli aetaiem Petro alteri ijenioris cognomine vo- viros habuisse, ex quibus Georgius presbyier r.ege-
«calo, licet tribus prîoribus posteriori, tribulum est, Jjalecclesiam Sancti Severi item Classensem. Unde
"ut Agnellus 'ipseïribuil. ccbgiH)scimus.dislntcluni vëlliti -al)'R:wennate clero
- -if. ïnpraemissâ dissertatione dubitavi "an Teper- "Classensem cîërum, qua de Te'indîeia apparent ex
"tum ab Agnello corpus esset Pétri-prioris, an lertii. JMicis papa? litteris in Ecclesii episcopi Yita le-
JDeea ,re et nunc dubilo. Inscriptio ,in qua Petro ^endis.
ipsi titulus arcbiëpiscopi ascribitur, dubium "aûgel,
VÏTA S. NEOHIS.
CAPUT PRIMUM. Demum infra -episcopium Ursiatia?ecclesiae, qua?
Neonis oedificiain ëcclesiaRavennaticonstmcta. vocatur -quinque Dagubitas-, afundamentis constru-
Néon XYHI. Iste pulchrum aspectum, sanctissi- D xil, et usque "ad effectum perduxil. Ex ulraque parte
amam et spirituaienirhabuit vilam. sËdilicator autem triclinii fenestras rnirificas struxil, ibique pavimenta
fait «iprascripta? ecclesiae ^elrianse', cujus funditus triclinii diversis lapidibus ornari -pra?cepit.flisloriam .
aliquam partem antecessor iconslruxerat, 'unde ne- psabni, quem quotidie cantamus, id est, "Laudate
xesse «rat successores antecessoris opus -implere. Domiiïum de-coelis, una cum calaclysmo in.pariete,
Debinc fuerant omnia postquam -construcia «dificia, «parte ecclesiae, pingere jussil, et in «liopariete su-
et sartatecta templi innova ta-sunt', vàriis coloribus per amnem posilo-, exornare coloribus fecit histo-
dépingere fecit. Fontes Ursiana? ëcclesia? .pulcher- riam Domini nostri Jesu Christi, quando de quinque
"rime decoTavit. Musivo et suratis tessellis aposto- panibus, elxîudbus piscibus lot-millia legimus homi- ""
iorum imagines et nomma -caméra? circumpinxi't,_ -num sà'tiavil. Ex una autem parte frontis inferius
parietes promiscuis lapidibus xinxit. Nomen-ipsius 'triclinei mulidi fabricam complilayit, in qua versus
lapideis descriptum est démentis. descr'iptos hexamètres, quotidie legimus, ita : -
Cèdevêtus nomen, novitaiicède vetnstas, Principiumnitidi prima sub origine mundi
Palchrius eece-nîtet renovati gioria foatis. Cummare, tellurem, coelicumlucida régna
MaghaaimSsîiimc, namque Keon, summusquesacerdos Yirluscelsa Palrîs, Naliqaepotentiafeoit^
Exsolvitpulchrocompouensomniaculte. Cumquenovussol, luna, dies/auroramicavit,
519 AGNELLI ABBA.TISS. MARIEEAD BLACHERNAS, ETC. 520
Et illoastrigerumradiavitluminecoelum. A Al ille ait : In nomine Domini nostri Jesu Chrisli
Unusin orbe novovir lerra \irgiae factus fiât sic. Faclumque est ita, et ex illa die postquam
Exiluit humo,insonstriecorpore servo.
Iste Dei meruit vocitarisolus imago , baptizatus est infans, fuerunt communiter patres, et
Namquesui similemhominemproduxitin orbe dilectionem habuerunt in invicem in Spiritu sancto,
Superni Genitorisamor,'Donunumqiielocavit,
HuncSator omnipotensrerum dulcissimusipse el obsculo paris, quia et sic condecet fieri, qui inler
Multifiuisopibuslongumditavilin aevum. se talia faciunt, eo quod non hommes, sed Spiritum
Isli cunctasimulsylvarumpramia cessit.
Jussit maternosloetusproducere terram. sanctum inter se mediatorem ponunt, et ut sciatis,
Hujus ovesnivea?nilida per gramina voce, major est spiritualis pater quam sit carnalis, quia
Hujus, et altecomussonipes,fulviqueleones, ille ex peccato proereavit filium, et in peccato natus
Hujuserant passimramosiincornua cervi,
Pennatique grèges avium,piscesqueper undas, est ei filius, et ipse in peccato moratur illius. Hic
Omnianamque Deushominiquoeeunqueparavit
Tradidit, et verbopariter servire eoegit. autem spiritualis pater postquam ex unda baplismi
Bùnc tamen in primis monitiscoelestibusolim eum recepit, ablato diabolo et pompis ejus, genera-
Observaresuam legem, el vitaliajussit
Proecepla, et velita auderet ne mandere poma. tur filius spiritualis ex sancto fonte, sanctificatum
Pra?ceplumspernens, sic perdidit omniasecum. recipit filium denuo natum per aquam, et Spiritum
Et in alia fronte depicta historia Pétri apostoli, sanctum b.
Contigit autem eo tempore unus ex his
subscriptique sunt versus melrici. B suprascriptis conrpatribus alteri compalri suo mu-
Accipe,sancte, libens,parvum ne despice carmen, tasse solidos trecentos, et cum devenli essent An
Pauca tua? laudinostrisdicendaloquelis.
Euge, SimonPetre, commissumlibi suscipe mnnus loco ubi superius audistis ad Brachium Fortis, di-
[En quod]sumere le voluitBex magnns ab alto. xit unus ad alterum : Mutua mihi, obsecro, occulte
Suscipe de coelopendentia lintea plena
MissaPetre Ubi, qua?diversaanimaliaponant ; solidos aureos trecentos. Cui ille respondens dixit :
HaacmactareDeuste mox,et mandere jnssit. Cras manc hic conveniamus, el deferam inler me et
In nullo [nuliis]dubilare licet, qua?mundacreavit
OmnipotensG-enitor,rerum cui summa potestas. te. Cumque inluxisset dies crastina, venerunt in lo-
Euge, SimonPetre, quemgaudet [mensaureaj ChrisLi cum ubi condixerant sibi, et numerata pecunia dixil
Lumen aposlolicumcunctosornare per annos.
In te sanctaDei pollensËcclesiafulget, ille foeneralor ad compatrem suum : Ecce, compaler,
In le firmasua?domusfundameutalocavit
Princeps aeinereictiori per saaculanalus. accipe quod pelisti ; tantum provide inter me| et te
Cunclisclara tibi est virtus, censura, iidesque. quomodo mihi debeas reddere. Non vis mihi fidejus-
Bis senos inter fratresin principe sistis sorem dare? Non vis mediatores advocare? Non vis
Ipse loco, legesque nova?tibi dantur ab alto ,
Qui fera corda domashominum, qui pectoramulces pignus dare ? Sed neque vis ut quis sciât propler vi-
Christicolasquedoces [lu] omnes esse per orbem luperium, et haec omnia tibi consentio. Cui débiter
[(Urbem),
Jamque tels meritis Chrisli parât gloriareguum. respondit, el dixit : Talis terminus inler me et te
CAPUT U. G firmatus est, quem transgredi non possumus. Da
Neonis mors, et translatio corporis. Bracliium Forte mfii tantum hanc mutuo nomine pecuniam : nihi^
quid ? perdes. In conspectu Dei libi dico ; ubi sto, tibi red-
Post ïiaecautem omnibus consummatis, tertio Idus dam. Et respondens foenerator ait compatri suo :
Februarii obiita. Sepultus olim in basilica Apostolo- Compaler sit inter nos mediator Deus omnipotens,
rum ante altare beali apostoli Pétri subtus porphyre- cujus effigies liic depicta est, et iste ut brachium
ticum lapidera, quemnunc nos inde Irahentes juxta Salvatoris forlis, et lerribilis ipse sit fidejussor, et
illius basilica? sedem.sepelivimus, iraductusque est isti duo magni principes apostolique, Petrus scilicet
per locum qui dicitur ad Brachium Fortis. Sed ubi et Paulus, lestes sinl inter me et te. Ista dexlera
Brachium Fortis dicitur, autpro qua dictum sit causa, qua? eduxit filios Israël de terra Jîgypti, et hoc bra-
ignoratis. Et quia pauci sunt velerani qui sciunt, chium forte mihi bodie fidejussor existit, quia red-
ideo volo vos scire ubi dictum sit, et pro qua dictum dam tibi pecuniam tuam. Igitur numeralos ccc soli-
sit causa. Cum ieritis ad regioneni Apostolorum non dos respicie^is ad vultum Salvatoris ait : Domine
longe a macerie Ovilionis, introeuntes vos infra Ar- Deus omnipotens, in ipsis verbis qua? Ioculi sumus
dicam beali Pétri apostoli, ubi imago Domini nostri huic compalri meo do solidos istos; tu <ùs fidejus-
Jesu Christi depicta est extenso brachio, et hinc ex sor ; per tuum sanctum brachium eos trado, ut sis
una parte effigiesvasis electionis Pauli, et in constilulum : si mihi eos non reddiderit, tu mihi
et ipsa?depicta? sunt. Dixi ubi dictum sit, dicam pro - redde. Placuit illi, bos sermones posito conslituto
qua causa sit. Duo viri cupientes foedus inler se firmaverunt inter se fidejussorem fortem brachium
jungi, dixit unus ad alterum habentem sobolem : Pe- Salvatoris, et recepla pecunia profeclus est statim
titionem parvam deprecor tibi, rogo, ut non in va- ad negotiandum, et cum coepisset hue illucque ne-
cuum revertatur obsecratio mea. Cui ille alter: Non - goliare, invenit quadruplum, ingressusque est Con-
gravabo te, quod tibiplacet, fiât. Dixitque: Da mihi - stanlinopolitanam urbem, et videns quia multiplica-
iilium tuum ut sim ei pater de sancto baplismo, et . batur pecunia in manibus ejus, nolebat Ravennam
suscipiam ego eum de fonte sanclificato. Simus reverti, et ecce tempus constilulum advenerat ad
communi1erpatres, tu carnalis, ego aulemspiritualis. reddendum pretium, et ipse minime venit. Yenit
a Not. marg., Hic fuit tempore orthodoxicematris peccato, multo magis postea sanctificatum per Spi-
GalloePlacidioe. BACCH. ritum sanctum
^Not, marg., Quomodo wleo,- natum peccatum de
soi LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. 522
autem compater ille, qui foeneraverat, ad effigiem IA duobus principibus testibus nostris. Altéra vero die
'
Salvatoris dicens : Domine Deus, aeternus jam pra?- detùlit ille débiter quadringenlos aureos. lerunt ad
teriit dies constituti, unde lu mihi fidejussor fuisti locum, ubi ipse mutuavil, étoile dédit, el numeralos
-de compatre meo, vigila causam nieani, ne daimium denuo quadringentos solidos dixit débiter ad compa-
habeam, redde mihi solidos meos, quos per tuum rera creditorem suum : Bene mihi fecisti, quia de
forte brachium dedi. In ipsa nocte apparuit illi de- paupertale me sublevasti, et benedixil omnipotens
bitori in somnis ipsum brachium Salvatoris dicens Deus negotium meum , quadruplicavit pecuniam.
ad illum: Yade, redde pecuniam compatri tuo, quam Toile modo trecentos solidos, quos mihi mutuasti in
aecepisli, unde tibi ego fidejussor sum, quia quotidie conspeclu fidejussori meo, et duobus testibus no-
moleslus est mihi ; quod cum non venisset, ivit ille stris, et insuper centum alios servio libi, ut sim in-
etenim [iterum] ad ipsam Salvatoriseffigiem, et ca- nocens, eo quod in constiluto die paratus non fui,
lumpniavit ut supra. Et apparuit in ipsa nocte san- vel ut etiam pro exenio. Et respondens ille compatri
ctum brachium illi, proteslavit, ut nuper audistis. suo dixit : Absit hoc ut plus recipiam nisi quantum
Contigit quadani die, venit ille qui pretium dederat, tribui. Non permittat hoc forte brachium, quod in-
voces increpationis coepit dicere ad sanclam Domini ter me el le mediator est, ut usuras accipiam usque
nostri effigiem; o Domine, quare non reddisjustiliam B' ad corrigiam calceamenli. Et respondens ille débiter
meam? Fidejussor meus es. Per tuum forte bra- • dixit : Juro tibi per hoc brachium forte, [et verita-
chium dedi, coelestia régis, terrena modéras, mari lem manifeste] quia quomodo multiplicabantur in
imperas, et unum non coarctas hominem ? Tu mihi meis manibus pecunia?, nisi'hoc brachium coegisset
dedisti pretium illud, et si tollere vis, quis le me tribus vicibus, non hoc anno Ravennam remeas-
prohibet? Nullus, quia omnia tua? subjacent po- sem, sed illis noclibus, el illis qua? succedunt diebus
teslati. Si terrenus homo mihi fidejussor fuisset, veniebat ad me in somnis, et protestabat dicens :
coegissem eum per judiçem, aut Civem Fecicum Vade, redde creditori tuo pecuniam quam tulisli,
{ ei vim fecissem] aut sic, aut sic recepissem prelium quia moleslus est mihi com'pater tuus, me fidejussor
meum. Tu qui coeliet terra? Dominus es, nisi jusse- tuus bodie inquielavit. Sic ammonuit me per duas
ris reddere, quid faciam? quando coeliante te mundi vices. Mensis vero istius die quadam venit ad nie no-
non sunt, et sol, et luna non splendent, et angeli et cte ista sancta Domini nostri effigies, coepitque in-
archangeli tremunt, et terra liquescit, montes de- crepare dicens : Quare non revertis reddere pecu-
fluunt, elementa omnia deficiunt, ego qui sum ut libi niam creditori, tuoque compatri, quam per hoc bra-
audeam loqui ? Tantum misericordia tua super me , chium meum spopondisti reddere. Salis mihi hodie
*
sit, et causam meam défende, et redde, quia ecce homo ille moleslus fuit, et ploravit coram me, insu-
duo testes ambo ad te apostoli elecli. In eorum pree- per dixit mihi quia si terrenum hominem fidejusso-
sentiamihi fidejussor [tuum] forte brachium exsti- rem habuissem, jam restiluisset mihi. Surge cele-
tit, et si aliter dfco ipsi testimonium reddant, quia riter, vade, redde, quia alias lamentaliones non su-
verissimi sunt," et linguas eorum claves coeli fecisti. stineo : durae mihi sunt, ne forte per duritiam bla-
Et his dictis ingemuit et recessit. In ipsa denique sphemet, et non solum pro pecunia, sed pro eo ra-
nocle apparuit ad ipsum compatrem suum debitorem tionem reddas. Non moreris, sed surge, vade. Scias
Salvatorirnostri effigies in somnis dicens : Rever- si tardaveris, ego dabo solidos de gazophylacio meo,
tere citius Ravennam, et redde solidos compalri tuo, et tu hic sta forma omnia perdes, insuper corpori
unde hoc meum brachium fidejussor exslitit, quia in- tuo noxam tradam. Alia vero die cumbum [cumbam]
crepavit me, et calumpniam ipsius sustinere non pos- ingressus propitiis venlis properavi ad istam serva-
sum, et scias si citius non ieris, et ille [mihi] plus tam a Deo civitalem Ravenna? reddere tibi omnia,
niolestaverit, perdes hic omnia qua? adquisisti, et sicut et feci, et nunc posco, ut lollas centum istos
corpus tuum flagellis tradam, et eris in tribulalione aureos, quia fefelli tibi, ut non aliqua nociva mihi
maxima omnibus diebus vita? tua?, el ibi deficies. "jj causa leneatur astrieta. Cui aller respondens dixit :
Ego vero de meis thesauris reddo solidos duplum Juravi tibi per Dominum el per hoc brachium forte,
compatri tuo. Tune surgens diluculo negotiavit, ut quod reduxit te hue, quia non accipiam usque ad
potuit, ipsa die navem ascendit, et Ravennam rever- pugillum pulveris, nisi soja tua dilectio, quam quo-
sus est. Quo audito compater ejus, qui pretium de- tidie teneo. Et ut scias ad ista tua eloquia, sicut tu
derat, gaudio plenus ivit ad domum ejus, quasi ad. dicis, quando in nocte compellabat hoc brachium
visitandum eum. Inter caetera verba coepit sciscitari de me [mea] justitia, ego interpellabam super le, et
ab eo de pecunia mutuata. Cui ille respondit, omne benedictus Deus, qui le salvum el incolumem re=
negotium suum esse perfectum, et solidos quadru- duxit ad propria tua. Et nunc innocens sis de hac
plicatos. At créditer dixit compatri suo : Si ita est, causa in conspeclu Dei seterni et a me, et nostram
lenedietus Deus, redde mihi solidos meos. Af,ille charitatem permittat ipse omnipotens Deus, .quo-
respondens dixit ei : Gratanler faciam, non liddie, modo hic firmala est, sic permaneat usque in aeter-
quia sera est. Cras mane eamus ante fidejussorem num. Videamus, et caule agamus, ut non nos unus
ineum, id est, brachium forte, quod me valde istis alterum fraudemur, quia hoc brachium forte media-
diebus impulit. Ibi tibi reddani, et in conspeclu torem inter nos constituimus. Et hoc dicens pra?
PATBOL. CVI, n
825 AGNELLI ABBATIS S. MARIASAD BLACHERNAS, ETC. 52i
et redit ad lectum mensa?. Tune dônii-
gaudio flebant, et obsculabant seinvicem. Ierunt in & nus pontifexpra?paratum tellil panem de agno, et prius porrigit
paee,.et ex ilLodie pro bac causa vocatus est locus
prioribasilicario dicens: Quod facis, fac citius; si-
ille Brachium Forte usque in liodiernum diem ; sed cut ille recepit ad damnationem, tu accipe adre-
pauci sunt qui sciunt. Inde transduetum est corpus medil. missionem. Et mittit in os ejus, qui accipit et co-
beati Neonis archiepiscopî, et sepullum est, ni su- aliis, quibus Reliquum agni dat xi discumbenlibus, et
placel, et sic omnes comedunt. Ad di~
perius notavimus. Domum quam sedificavit vidistis, midium vero convîvium ex pra?cepto arebidiaconï
et in ipsa domo, -ubi imagines aposlolorum Pelri et surgit quidam diaconus , et legît lectionem. €anto-
domini ponlificis eantant
Pauli lessellis faelse sunt bine et inde îuxta erucem res autem ex praecepto
lineam in eon- sequenliam qua? sit conveniens Pascha? modulalîs
conspexistis, et unam versiculi, qua organis, eaque finïla, eunl, el osculanlur pedes pon-
tinetur : Domnus Néon episcopus senescat nobis, le- lificis, qui dat ëis coppani plenam polione, et aeci-
gistis. Sediiannos menses.... dies piunl a sacellario unum byzanlium» t lia in Ordo lau-
.datusnum. 48, et fere eadem habenlur Ordine
Romano Centii Camerarii, num. 55, ubi correclius
OBSERYATIONES pro TÔCubitorum, legitur ilubitorium.
ABVITÀM SANCTINfeOKIS. Versus ascriptos triclinio satis élégantes vides,
vo- quique auclorem suum commendent. Sphalmata
Quinque Dagubiloe et triclinium qiiïd? €ompatris
et Muiui cmilrahendiso- a plura emendavi, qua? exscriptoribus imputari de-
cabulum, ejus siqnificalio. lient; nonnulla tamen, in quibus commode divînare
lemnitates. Civis ffecicus quid? Oumbum, cumbe, non potui quid inendi -cubaïet, reliqui corrigenda le-
cymba. clori.
I. Inler aedes quas Néon aedificandascuravit, spé- ni.AdnotatoNeonisobitu,indicaUranslationemcor
cial! observalione digna videtur, quam nosler voca- poris ejus suo tempore factam, el ex hoc etiam capite
tani ait quinque Dagnbita, cujus parteni triclinium eommendal qua?cunque de eo tradiderat. Subsequi-
videlicet accurale satis describit. Dagubita idem tur narrans rationem ob quam imago illa Salvatoris
fere, ut arbitror, significal ac accubita scriptoribus ad Brachium Forte-dicerelur. De ea forte imagine
corruplae Lalinitatis, et àr.ovênovapud auctores« cor- intelligenda sunt qua? legunlur initio synodi cele-
niptae Graecitalis. Anastasius in Gregorio III : llem îiraiae'per Gerbertum areliiepiscopum anno secundo
accubita, quae sunt ad B. Petrum in ruinis posila a imperii Olhonis ni,indictione undecinia s«6 imagine
fundamentîs noviler restauravit alque depinxit. i Salvatoris infra valvas majoris ecclesioeRavennaten-
Vide Ducangium in utroque Glossario. Distinguit sis : quam synodum ex manuscripto codice Yaticana?
autem Agnellus aedemquinque Dagubilas a triclinio Tbibuolhe'eaeedidil Ugliellus in episcopis Ravennati-
tanquam tolum a parle, el aedem quasi &à ÎTÉVTS ?« bus, tom. H, pag. 551~lu ea narrâtionë Agnelli vi-
cbt?ù@iTK propler quinque accubita a triclinio, singu- des primo quo vinculo foedereque conjungemitur
lari videlicet loco, ubi convîviis episcopus cum pra?- paler et susceplor baptizali. Hinc compatris nomen
cipuis clericorum et laicorum, cerlis solemnilalibus, sumhia? nécessiludïnîs signum habitum est, non
accumbebat. De hujusnioiMJocis petit laudalus Du- modb inler suscepterem et sirsceptum, sed etiam
cangius, ut suam videas Coastanlinopolim Christia- 3 suscepterem et suseepli parentes* ex quo cognalio-
nam lib. n, cap. 6, ubi de tribunal! ix Accubituum, nis spiritualis canonicum vinculum orlum est, de
quae quidem îllustrare possunt hune Agnelli locum. quo canones, ac postremo conc. trid., sess. 24,
TpiSo-ovxhov xix «Kouëtroi?cum siienliario seu se- de Reform. cap. % Id vocabuli usurpalum aliqùando
cretavio idem esse sentiunt etiam eruditi ; Ibi con- videtur ad significandain amîcitia? èxcellenliam. Sic
veuiebanl cupSovlot, qui videlicet silentio obligati monet Ducangius inter epistolas Slepbani HI ex-
aliquid agebant : quare apud Theopbanem lùâvziw stare unam cum liac inscriptione : Pippino régi ef
ïv.pkvnavi inlerprelaulur, synodum, sive consula~ nostro spirhuàli compatri. At fortassis ea compella-
tionem celebravit. Ea de re videsis laudatum Ducan- lione intendebatjpontifex Pippinum ad Ëcclesia?tute-
gium in utroque Glossario. Quod spectat ad accu- lam excilare, palrem secuni eumdem vocitans re-
biia convîviis ecclesiaslîcorum destinata , in ba- specte ejusdem Ëcclesia?. Amicitioe foeduset compa-
silica Leoniana R-omaesummi ponlifices hujusmodi lernitatis necessiludinemhabes apud Petrum Damia-
locum babebant prope Lateranas aedes, ubi in feslo num, lib. «, epist. 17.
Pascbatis ac solemnioribus aliis certis caeremoniis IY. Habes contrahendi mului solêmhïtales elper-
convivio exeipiebant clerum, et cura aderanl, reges sonas. Fidejussor adhibetur, qui etiam Mcdiator
et principes Roma?degenles, quem et în hune diem dicitur, et lestes ; tempus vero statutum quo mu-
musivo opère eleganter ornalum vidi. In "Ordihe lualarius mutuum fèdderê promitlit constilulum vo-
ïlomano Benedicti S. Pétri canonici, quem tomp se- catur. De his omnibus suis erudite locis laudalus
cundo MuseiItaliciedidilMabillomusnosler,.scripto, Ducangius in Glossario Lalinitatis, _qua?exscribere
ut ipseconjicit, anteCoelestini secundi pontificatu'm, n i'enuo, ne aliéna expilare videar. Difficilius est divi-
rites describilur quo pontil'ex convivio excipieb'at nare qui Çivis Fecici domine venial, ûbi eum qui
cardinales in die Pascbatis, qui eum eubiUis» sive mutuum dederat în hune hiodum Salvaiori's effigiei
accubitus, et cubitorium, sive cubitorum distinguât, loquen,tem Agnellus indueil i « Si ierrenus homo
el convivii ponipam exponat, hic loei describi me- mihi fidejussor fuisset, coegissem^umper judicem,
retur : t Judices autem ducunt eum (pâpam) illa.die aul'Civem Fecicum, aut sic, aut sic recepissem pre-
in basilicam magnam Leônianam, in cameram ûbi tium meum. » Et contexte appàfel civeni.sigriifieari,
sunt praeparata xi scannia et unum subsellium circa ,qui vel ex officio, vel ob opinïonem apud cives par-
mensam domini ponlificis, et lectiis ejus bene pré- lant in hujusmodi negotiis debitorem, vel fidejusso-
parâtes, in figura XH apostolorum circa mensam rem ad reddendum adigere poterat. Ca?terum haeret
Christi, quando comederunt pascha. Ibi jacenl in aqua. Cumbumalibi navis genus memoraimutuata-
cubilis quinque cardinales, et quinque diaconi, et rius, quaConstantinopoli Ravennam revê'rsus est;
primicerîus ad prandium, date prius presbyterio in cumbam alii quasi cymbam. Vide laudatum saepius
caméra cum manibus, sicut in die Natalis Domini. Ducangium. Alia clara sunt, nec majori examine in-
Surgit inde, el veriit ad locum qui dicitur Cubito- digent.
rum; ubi agnus assus benedicitur, quem benedicit
^25' LIBER PONTIFICALîS. — PARS I.
VITA .S, EXUPERAMT1Ï,
CAPUT PRIMUM. -JArsulrtùs porphyrëtîco lapide. "Seditannos.....ïnen-
"
Ëcclesia B. Agnetis oedïficat'a. Civitas Argentéa "in ses...... dies.......
processu constructa. Félix patricius' occiditur. Eu-
doxim adventus. Tricolos oedificatur,
OBSERYATIONES
Exuperanlius XIX, vir grandaevus, lîumilïs et ïni- ABVITAMSANCTI
bonis. iEXUPERANTII.
ïis, prudens inoperibus Quod sui anteces-
Civitas Argentéa quid, quidve processus? Agnelli fi-
sores a?dificaverunt, isteincolumistenuit, Iliiustem- des. 'Ccetera, quoe 'de Exuperanlio narrantur,
poribus ëcclesia B. Agnetis a fieinello subdiacono Agnello ignota.
Islius S. Ravenna? ëcclesia?, et reclore Sicilia? con- 1. Paucain superioris dissertationispartesecunda,
structa est, et multum eam ditavit in auro, argen- .num. 5, aliud agens pra?misi, qua? tamen possint sa-
tis lectorem docere quid "sentiam de communi sen-
toque, et palleis sacris, et civitalem Argenteam in "tenlia
conslruxit natalis et eorum, qui receriiioribus soeculisde-Rayenna?
processu ipsius martyris, usque rébus scripsere, quique ex lioc Agnelli loco se suffi-
nostfis temporibus perduravit. In diebus ejus occi- ciens documenlum hâbere crediderunt, quo scribe-
sus est Félix patricius ad gradus ecclesiae Ursiana? r.enl Exuperanlium Ravenna? episcopum Argenta?
mense Maii, et facta est domina Eudosia Augusta oppidum struxisse. Nunc l'es paulo attentius est
examinanda. Yerba Agnelli sunt ba?c: « Illius (Exu-
Ttavënna?vm. ïdus Augusli. Nihil amplius seniores ]B perantii) 'temporibus Ëcclesia B. Agnetis a Gemello
nostri, el longaevimihi de ejus Yita Tetulerant. Non subdiacono istius sancta? Ravenna? Ecclesiae, et re~
laemorabilem liabet historiam. JUdificalor Tricoli., . in ctore Sicilia? constructa est, et multum eam ditavit
auro argentoque, et-palleis sacris, et civilatem
sed non consummavit. ^Argenteamin processu eonstruxit natalis ipsius mar-
CAPUT H. tyris, et usque nostris temporibus ^perduravit. i*Fa-
tèor me hic nil solidum videre, cui superstruatur
Mistorioeratio redUitur. Sancti Exuperantii obitus, asserta Argenta? aedificatio. Etenim ex quo altero
et sepuicrum. scriptore antiquo, recentiorive oppidum illud "civita-
Et si aliqua hsesitalio vobis hune Pontificalem le* -lis nomine nuncupatum agnoscere possumus ? Agnel- "
genfibus fuerit, etvolueritis inquirere dicentes, cur lus ipse -infra in Yita Agnelli episcopi Argentam ip-
sam Rus vocal, ita enim liabet : « Adquisivitque
non istius facta ponlificis -narravït, sicut de caeteris - Rura in Ëcclesia Ravenna? Argentéa, qua? dicitur, et
.proedecessoribus, auditë,, ob banc eausani. "Nunc infra ipsius Ruris monasterium B. Georgii a fundamen-
praedictum pontificalem a tempore B. Apollinaris tisoedificavit. t Qui fieri potuil,.utidem, qui autea Ar-
post ejus decessum pêne annos 800, et amplius, gentam scivitatem dixerat, pos.tmodum Rus diceret?
Praelerea ea verba, -quaecerte ad civilatem Argenteam
ego Agnellus, qui et Andréas exîguus sancta? mea? ,reiërunlur, et quibus constructa dicitur t in processu
liujus Ravennatis ëcclesia? .presbyter rogatus, et ~ natalis ipsius martyris,' i et qua? sequuntur « usque
coaetus a fralrîbus Ipsius sedis composuî, el ubi i" jnostris temporibus perduravit, » satis, ut pute,, clara
sunt,ut videamus nullo modo referri posse ad civila-
inveni quid Illi certius fecërunt, vestris aspectibus tem seu oppidum Argenta?. Posteriora enim signifi-
allata sunt, et quod per seniores et Iongaevos au- earent scribeniistemporeArgenla? oppidum periisse,
divi, vestris oculis non defraudavi. Ubi [Et ubij hi- ulilur id enim verba ipsa sonant, et in similibus eadem frasi
storiam -non inveni, aut qualiter eorum Yita fuisset, Agnellus loquens de his, qua? se vivente pes-
sum ierant. Sic infra in Yita Maximiani < Et pra?di-
nec per annosos et vetustos homines, neque per -cta episcopia (arianorum) usque ad nostra lempora
sedificationem, neque per quamlibet auctoritatem, permanserunt, t et alibi eodem modo loqui amat. Al
ne intervallum sanctorum ponlificum fieret, secun- "quid est, civitalem Argenteam construi in processu
natalis Martyris? Dicamquod sentio. Sermo hic de
dum ordinem, quomodounus post alium hanc sedem donariis a Gemello subdiaGonorectore Siciliaeoblatis
"obtinuerunt, vestris oralionibus me Deo "adjuvante, -eivitas Ëcclesia?sanctae Agnetis a se ipso aedificata?.Inter ea
fflorum vitamcdmposui,"et credo'non mentitum esse, solito Tecurrente Argentéa fuit, quae usuieral in-processu fieri
die -uatali sancta? 'Agnetis sacro ;
'quia et oratores Tuerunt, castique et eîeemosynarii quod quidem donarium perlerai Agnelli tempore re-
et Deo animas [ariimarûni] hdminum adquisitbres. centiorum episcoporum, de quibus suo loco, prodi-
De'vero îllorum effigie si "forte cogitator fuerit inter •galitate. Hoc modo explicata rite sibi constatoratio.
Yerum cum varii anliquis -processus essent, de pro-
vos, quoJînddoscire potui^ sclàtis, quod me pictura " cessu Me agi, qui martyris ad cultum speclarel, nul-
doeuît, quia semper fîelant imagines suis tempori- lus ambigO. npoxEvcrovsiveirpôî'.Sffo'OV £^etv„seu notât/
bus ad illoru'm similitudinem. Et si altercalîo ex pi- dicebantur Byzantini imperalofes, cum solemni
pompa adhibita ad palatiaConstantînopdliproxima
'ctu'ris fuerit, quod adfirmare eorum effigies non de- procedebant, vel ibidem morabantur„ qua de re eru-
Tiuissem, Âmbrosius Mediolanensis antisles in pas- ditissime Ducangius in Conslantinopoli sacra, lib. iv,
"sionebeatoru'm marlyrùm Gervasii et Protasli, de "sect. 11, num. % et in Glossario Groecitatis. Ex his
-R. -Pauli apostoli effigie cecînît dîcèhs ; cujus vul- ftamen, quaelneam rem congessit laudatus scriptor,
-apparet eodem nomine vocatum rilum-ecelesiasticum
lum me -pictura 'docuérat. Qui jussu divino pontifi- .proeedendi, quo episcopi-cum clero et-populo certis
catum finivit, et vitam iv liai. Junii, sepultusque solemnitatibus p'rocedebant, quod ex >eo fortasse,
est in jam dicta basilica S. Agnetis Martyris ante * quia el ipse imperator cum pompa, et app'aratu esse
fieri dictum fuit. Id astruii conc.
altare sub pôrphyrelico lapide. Alii ajunt post altare soleret, xpoy.zvo-ov
Consiantinop. sub Mena Actor. m, ubi dicitur : Ev
527 AGNELLIABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 528
ffovàïei.T«SSecTtoîvïjf wp.5»)TA?6eoT6î;oo,x«iè.yiagMa- À
A vocal ipse in Commentario praevio, num. 5. At die-
iv B).a;££p>jç,jrpoxévo-ou
olaç, rHç 5iar.Eif.svus- pa- rum et occasionum distinclio quibus fiebant, aliud
ÔVTO?
cûtx.oû: « In synaxi reginae noslra? Matris Dei, et suadere videtur. Hinc et modo oratio illa quaecolle-
sancta? Maria?,qua?est.inRlachernis, cum habebatur cta improprie vocatur expiationis causa semper ad-
processus imperialis. » De processibus aulem hujus- jungilur orationibus diei. Praeterea utrasque solem-
modi, quos ex imperatoris interventu ila specialiter nes fuisse, vix dubitari posse reor ex Ordinum le-
vocalos conjici posse videtur, loqui existimo Anasta- clione, in quibus describitur pompa soleninis pro-
sium iiî Agalhone, ubi narrai, instante ponlifiee, epi- cèdent. Sic in Ordine primo, num. 2, et alibi.
scopo cuidam ab imperatore interdiclum, ne ad pro- III. 'Quae vero donarii species civitas Argentéa ?
cessum veniret. Processus hujusmodi cum imperatoris Profeclo nisi mendum descripioris vitio culiet (quod
interventu, et pompa, Exuperanlii, el successorum valde suspicor) argBere licet, civitatis Argentéa? effi-
aîiquol tempore Ravennae habites, suadet Yalenli- giem in tabula expressam, argenteis videlicei bracleîs
niani ibidem mora, et conjectura? locum faciunt, mo- obduclam, qua?in solemnioribus processibus, et po-
res etrilus Constantinopolilani in multis ab Ëcclesia lissimum in die nalali sancta?Agnetis ornatus gratia
Ravennate afleclali. Sic Ecclesiaeeadem appellalione exponeretur ; nam caeterum in processibus qua? defe-
vocalae, qua celeberrima? Constantinopoli, ut sancta? rebantur, ad missce àw>)>ov6iav pertinebani. Illud
Maria?in Blachernis, cujus operis scriplor Agnellus demum evincit hic de Argenta oppido minime Agnel-
abbas fuit. lum loqui, quod civitas illa vocaretur, qua? episcopo
II. In his autem processibus celebritatem et laeli- gaudebat, caetera loca caslra dicebantur. Vide ejus
tiam in natale martyrum intentam potius crediderim, n' rei argumenta apud Ducangium verbo Caslrum, et in
quam poenitenliam, seu expialionem, qua? caeterum appendice primi tomi, verbo Civitas. Id eliam Civi-
in lilaniis, processionibus el rogationibus primario ' tatis Argenteoe a?dificationem, sive conslructionem
inlendcbantur; ac de hujusmodi processibus frequen- tribui potius Gemello quam Exuperantio, efficit, ut
lia populi celebratis loqui arbitror Hieronymum ad mirum sit belle adeo bine Argenta? oppidi initia in-
Euslochium epist. 22, illam a processibus removens : tellecta, et Exuperantio attributa." i
« Martyres libi quaeranlur in cubiculo tuo, nunquam IY. Yerba illa oedificalorTricoli, sed non consum-
causa cleerit piocedendi, si semper, quando necesse mator, videntur hic irrepsisse aliunde, cum infra
est, progressura sis. BIdem suadet epist. 12, ad Gau- a>dem illam a Petro Chrysologo fundatam narret
dentium, et epist. 7, adLaetam. Ad processus revo- Agnellus, el versus adjecli id ipsum probent. Hoc
candam censeo pompam, qua festivis diebus per an- ipsum, qua? immédiate praecedunt et subsequuntur,
num episcopus, seu Ronwnus pontifex ad missarum vix alias separabilia",legenti suadent.
mysteriaprocedebat, dequibus in OrdinibusRomanis, Y. Qua?sequunlur astr'uenda?Agnello fidei apprime
qui dum agebantur apontifice procedenle dirimëban- faciunt ; sincère enim fatetur se cum vel ex docu-
tur lites, et causa?, ut apparet ex Ordine primo a mentis, vel ex oedificiis, vel ex majorum Iraditione
Mabillonio edito num. 2, ubi Mabillonius ipse adno- episcoporum gesta aclaque intellexit, ea scriptis
tal, « Sic causa? nonnunquam in ipso processu finie- mandasse, cum vero omnia deerant, ne seriem pon-
bantur, unde processus vocabulum Jingua nostra tificum interrumperel, ea dixisse qua? sibi probabili
Gallica (imo etltalica) pro lile fluxisse, quidam viri conjectura vera videbantur. Perperam igitur ex elo-
docii opinantur. » Porro distinclionem processuum giis generâlia tantum tradentibus, argumenlum suf-
laetilia?, el celebrilatis causa habitoruni ab bis qui G iiciens visi sibi sunt habere plerique certa nonnullis
expiationis et poenitenlice causa fiebant, apparet ex episcopis ascribendi. Yerum multo magis refellun-
ipso ri tu ; elenim in his collecta in una Ëcclesia ha- lur fabulae pseudo-dextrina? a Fabro laudata?, et
bebalur, slatio in altéra, in illis vero procedebatur refellitur conjectura de epistola Hieronymi buic
absque colleclis. Vide indicem Stationum ab ipso Exuperantio scripla ; baec enim omnia Agnellus igno-
Mabillonio editum, tom. IIMusei Ilalici,ubi collecta? ravit, et ignoravere Raveunates Agnello seniores ;
adnotanlur singulis diebus per Quadragesimam, mi- utinam autem, quam hic Agnellus in scribendo fidem
nime autem in aliis. Novi oppositum quodammodo jactat, et in an'tiquioribus narrandis utcunque ser-
docuisse Mabillonium ipsum, cujus auclorilale deter- vasse fatemur, ubique, et in reeentioribus custodis-
ritus,fere ab allatis scribendis recesseram. Staliones, set, minuaque suoruni conterraneorum fabulis, suae-
quas collecta praacedebat solemnes, alias privatas que in Romanam sedem aversioni indulsisset 1
YITA S. JOANNIS
TOY AITEÀOnTOY,
CAPUT PRIMUM. ibique jam dictanf basilicam beali martyris aedifica-
Brève Joannis elogium. Basilicoe S. Laurentii et sa- vit. Qua?cum omnibus consummata fuisset, reversus
celli S. Stephani oedificalio.Lauricii Acta.
JJ ad suum dominum, ut ei explelam aulam comniis-
Joannes XX [primus Baccli. ] virlute valde vene- sam narraret; moxque eum turbatum iuvenit, et
*
rabilis, pauperum nutritor, pudicilia ornatus, amator sedens imperiali hatitu, ita architeetum Lauricium
castimonia?, ad cujus orationem angelica agmina de- in ira interrogare coepit, si tota regalis aula, quam
scendebant. Mediocris corpore, tenuis facie, macé- 'tfc fabriearejusserat, perfecta in suis operibus fuis-
râtes jejuniis, egenorum alimonia tributor. Ipsius set. Invidiosa et prisca fraus malivolos homines aures
temporibus Ëcclesia B. Laurentii martyris, qua? sita imperatoris templaverant, quod béates Lauricius non
est in Caesarea, constructa ab Lauricio majore cubi- a?des impériales, sed ecclesiam oediiîcasset. Qui re-
CuliHenorii imperatoris, cum summa diligentia com- spondens ait,
magnam aulam honorifice strusisse,
pta esse cernimus mira? magnitudinis aedificiorum. atria, excelsas arces et cubilia promiscua ad ipsius
Sed tamen de jam dicta Ëcclesia non sileam, quo- domus latera suffulsisse. Imperatoris ira quievit,
qui
modo audivi a narrantibus. Idem Honorius Cassar dum ex longinquo itinere Honorius
Augustus ad Cas-
•jussil huic Lauricio ut in Ca?sareaei palatium oedifi- saream pervenisset, vidensque sublimia oedificia,
caret. Qui •sumpla pecunia in Ca?saream pervenit, placuit valde sibi, qui cum intus fuisset ingressus,
529 LIBER PONTIFICALIS.— PARS I, ' 530
veloci cursu Lauricius fugiens post sanctam aram,, k tuisset homo per ipsam Ecclesiam graderc. Etiam,
ut evadere potuisset. Quem cum jussisset Honorius aiunt quidam, extrinsecus fulgebat, et apparet si-
comprebendere, cecidit in faciem suam pronus in gnum lapidis, ubi infixa fuit usque in praesentem
terrain, et factus in estasim, pretiosissima gemma, diem.
quam in corona capitis habebat, infixa est in uno ex CAPUTH.
lapidibus, suumquecaput sursum erigens post nebu- Adventus Attiloe. Joannis occursus. Attila
lalis oculis, visumque receptum, vidit post ipsum placatur a.
Altare beati Laurentii, quod beatissimus papa conse- • Eo namque tempore, cum episcopalem calhe^
craverat Johannes, stanlem praedictum Lauricium, dram Ravennatis Ecclesiaebeatus jam dictes obti-
el athleta Chrisli Laurenlius manum super Lauricii neret Joannes, contigit ut Attila rex Hunnorum fi-
colla tenentem. Tune imperator Lauricium justiorem nes Italorum vastaret, atque suis mucronibus popti-
se judicavit, et relicta iracundia, ac si patreai, eum lorum corpora jugularet. Cum ad oram Ravennatum
venerare coepit, et secundum inseret omnes in pala- propera'sset, ut eam eversam, el ejus habilateres
lio habuit. Yixit autem in rnuiidi ipsius [istius] luce lelis inleremissel, atque illius hosles, utmultitudo
annos xcvi. Ipsius imperatoris temporibus defunctus locuslarum per sablonosa loca fusa jacerent, die
est-in senectute bona. Sequebalur rex cum militibus B uno, et altero Ravennam properaverunl cum thora-
lugenlibus feretrum, sepultusque est în monasterio cibus et clypeis. Ipse vero Tex lorica indutus, eteir-
sanctorum Gervasii el Protasii, juxta praedictainec- cumfultus arma bellica, pectusque suum umbone
clesiam mirabiliter decoralam musiva aurea, et di- tegebat, crislatus capile cum exercilu gradiebat.
versorum lapidum gênera, singulaque metalla parie- Quem ul sanctissimus praesul sensit Joannes, tolus
libus juncta. Arca vero illa, ubi pra?slantissimmn se cum magnis lamentis, et largissimis flelibus in
corpus requiescit, tanta perlucida, ut quidam asse- oralionem omnipotenli Domino pronus in faciem
runt, fuit, ut a proetereunlibus infra pium corpus vi- slravit, petivitque mortem anima? sua?, ut non suos
deretur, et cur non bodie. apparet, ut prisco appare- filios vel filias, Ravennatesque cives in extenninium
bat tempore, ut nuper dicam, didici. Nescio nomen aut in consummalionem videret evelli vel dissipai!,
quis ille, imperator voluit ad suam abslrahere ulili- et nec sua Ëcclesia contaminata esset ab iniquis et
tatem. Nocte quadam aslitit bealus Lauricius cu- crudelissimis hominibus, et non videret excidium
stodi ëcclesia?,et dixit : Affer cinerem et aquam, et civilalis in direplionem praedantium ; ut animas il-
hinc sepuicrum meum, etpostmodum diligenler lava. las quas ipse e superstitiosa genlilitale soli Deo àd-
Quo facto candor evanuit. Alia vero die, cum venis- quisieral, paganorum non subjugatis [subjugatas]
sent caementarii ad tollendûm, viderunt détériorera, G manibus videret, et neiterum ad errorem gentilitatis
nunciaverunt praeposito, qui super vecligalia e»at, redirent, et ne animas illas fallacissimus diabolus
deinde nunciantes in alria principis dimiserunt. suis ditionibus manciparet. Igitur dum sanctus in
Usque adhuc, et ipsam arcam non terra sustentât, [vir] tota nocte pervigilans sisteret, et pro suis ovi-
"neque lapis, el antequam in cubiculum arca? ingre- bus incessabiliter Dominum deprecaretur fixîs in
diaris, manu dextera aspexeris juxta quod effigies terra genibus, tunsoque pectore colaphis, expansis
trium pueroruin musivo depicta?sunt. Ibi litleras au- manibus Deum talibus vocibus deprecabatur : « Om-
reas invenies continentes ita : Slefano, Prolasio [Ger- nipotens Deus, cujus mirabilia inenarrabilia sunt,
vasio], B. Marlyrio, et sibi memoriaoelernaLauricius exaudi me servuin tuum humilem, el peccatorem ;
hujus dedicavit sub die m Kal. Oclobris, Theodosio suscipe oralionem meam, piissime Paler ; perve-
xv, el Placido Yalenliniano a Et in arcu maj©- niant lacryma? meaeante conspeclum misericordije
xis tribunae in quantum valuimus légère ex parte, tua?. Àdesto mihi Deus [meus], qui ex nihilo fecisti
invenimus continenlia ita ; quod in quatuor annis coelum, verboque solidasti terrain, qui super mo-
et sex mensibus aedificationemconsummassenl, et lem statuisti cacumina montium, qui formasli homi-
finila^unt omnia, et in ingressu ecclesiaereperimus nem ex liquido elemento, in cujus factura delecta-
scriptuin, quod Opilius multum eam ornavit in ar- tus es, et praecepisliei te solum timere. Sub luo,
genlo et aura [ipsam exornasset frontem, qui ipse Domine, imperio omnia conlremiscunt, ante tuum
Opilius]. Et si diligentius iuquiras, multus ornatus conspeclum fugient [fugiunt] coeli, trement terra
faralitius b majorumvasculorum, tam coronae,quam- [terra?], montes commovëbunter, fluenta quassan-
que et calices appensorii-c, quos in ornamenlis cer- lur, trement angeli, metuent [metuunl] archangeli,
nimus habere Ursianam ecclesiam ex ipsa martyris trépidant dominationes, principatus, el potestates
basilica sublati fuerunt. Et ipse sepultus est Opilius currunl [corruunt], nubes et ara disperguntur, sol
parte mulierum circa mediam subdilam. Gemma obscurat radios, lima obtenebrescil, caligine clari-
vero illa, unde superius memoravimus, tam prae- talem astrorum minuitur. Miserere nobis , for-
stantior gemmis fuit, ut ad illius lumen noctu po- mater humani generis, libéra nos in manu forli et
"Nol. marg., Jfic Theodosiusfuit filius Arcadii filii Iraneus ab ipsa ëcclesia Ursiana, quo déportâtes est. -
Theodoxiil.Hic V'aienlinianusfuit gêner hujus Theo- <c Calices appensoriiidem fuere ac ansati.
doxii II, et filius Placidioeet Conslantii, qui requie- d Haecad Joannem Ghrysologi successorem spe-
scunt Ravennoe.BACCH. ctant.
* Faralitius. Legendmn reor foralitius, id est ex-
•531 AGNELLI ABBATIS S. MÂRLE AD BLACHERNAS, ETC. 552
bracbio excelso ; salva nos per tuam sanctam viclri- ;A dium jubet demolîri ? Dicite mihi, o vos omnes qui
çem dexteram. Tu es, Deus, in coelo sursum el ili banc causam noslis, et diligentius curiose audiam ;
terra deorsum, qui Pharaonem cum curribus et quomodo potuit hic unus homo lanios filios pro-
exercilibus suis in profundum pelagi demersisli, el creare ? n Et respoudentes de aslantibus régi cum
Israelitica castra prolexisti ; qui Amalech evertisli nimio melu et veneratione, timoré lerrili dixerunt :
et Amorrhaeos conlrivisli ; qui castra Assyriorum « Non est ita ut nosler arbitratur dominus ; tamen
per angelum tuum sanctum centum quadraginta si vultis audire quomodo sui filii sunt, veris asser-
quinque millia proslravisli. Supplico, omnipotens tionibus et certissimis eloquiis manifeslemus. Non
Deus, ut tribuas nobis adjutorium de sanctis coelis ex conceplu Garnis, aut ex pollutione libidinis, sed
tuis, quia lu conteres bella. Dominus nomen est illi spirituales filii sunt, quos ipse omnipolenli Deo ad-
per Dominum nos.tr.um Jesum Ghristum Filium quisivit, et ex paganorum cullu perlraxit. Proipsis
tuum, qui lecum- vivil, et régnât Deus in unitale desiderat mori, pro ipsis se sacrificium offert, ut
Spiritus sancti, per onmiâ saecula saeculorum. antequam vel unus ex suis ovibus extinctes sit,
Amen. » Post vero, consummata oratione, surrexil antea se cupit tuo .vibrante braclîio gladio jugu-
de loco lacrymis rore pleno [plenus]. Alia vero die lai! ? i Audiens itaque rex hujusmodi verba per
valde diluculo processit bealissimus quasi ad so- JB unam scilicet horam in semetipsum conlremuit, et
lenipnia missarum, indulusque scbemmala angelica faciès ejus immulata est, vultus ipsius erat pallore
(}d est, omamenta, Bacch.) cum sacerdotibus, et praeditus, corque ejus maxima tempestas [tempe-
clericis, et cum Iburribulis anteillosincensa offeren- stale] quatiebalur, et cogitationes invicem varia?
tes, cum ingenli lumine canendo, et Deo psallendo succedebant. Mens illius vagabat, consilia ejus in
simul ad pra?diclum regem Attilam properaverunt. diversa rapta sunt, loto obstupuit corpore, in esta-
Tanla etenim divina pietas inslilit, ut cor régis non sim factus est, et quod coram illo aslaret talis san-
solum ferocis lenocinia viderentur, sive corruscan- ctissimus vir qui angelieam faciem conlemplare nie-
lia vestimenla viderentur esse deposita, verum rait, quem quotidie ad coelestia colebat [extolleba-
etiam pro sanclissimo vire rex cum suis exercitibus tur] mente, cui sanclissima? ad sydera resonabant
adversus alium, si necesse fuisset, dimicaret regem, laudes, qui sanctis prophelis assimilâtes est, el san-
el quos nuper veneral perdere, poslmodum defen- ctorum apostolorum imitâtes est praeconia, eiiam
saret. Igitur sedente rege in regali solio, vestimenla Donsinum imilavit Chrislum, qui se pro suis tradc-
auro lextilis, purpura indutus, videns eum a longe dit ovibus. Sed Christus Deus Dei Filius pro nobis
venientem ad se cum suis psallentem sacerdotibus, miseris in fixura crucis ex corpore anîmam prodiit,
ad suos ait : c Unde sunt viri isti candidissimi psal- 'G.et de fauce Draconis hominem quem ex linio dudum
lentes, vel unde venerunt, aut quid volunt?Ego condiderat, ileram reparavit, et poslmodum rediit
enim taies homines nunquam meis visibus vidi, nive ad sedem supernam. His itaque gestis sensus régis
candidiores, pra? omnibus pulcriores, et valde electi. ad eum reversus est, et qui nuper mente captes
Et iste, qui praevius eorum est, quasi angélus Dei ? i esse ab hominibus videbalur, sancti viri inlerces-
Hi qui aderant respoudentes dixerunt régi : « Do- sioenibusad propriam [suam] redditus esl inlelligen-
mine invictissime-, rex triumphator, virum istem liawi. Exclamavit autem dicens : « O bonus Pater,
quem in medio candidorum stantem et ploranlem fui pro suis filiis se obtulit morti ! O inenarrabilis
cernis, supplicare tuum potentem brachium, ut par- mansuetudo ! O beala tolerantia [amplissimaque
cas, venit, misericordiam petit, pietatem tuam po- sapienlia ! ]. Iste se pro omnibus tradidil, et talem
stulat. » Rex autem adillos : c Ob quam causam? v Domini sui fldelitatem incorruptam bajulat, ul mo-
Dixeruntque : « Ne floridam Ravennam in exter- rialur ille antequam eomniissis ovibus quîspiam
minio tradas, ut ad laetitia [loetitiam] cives civita- vinctus educatur. Bonus pastor sanctissimus vir, di-
lis restituas. > Iterum rex interrogans ait: t Et gnus, Deo suo fide probatus. i Et ait rex bealo papa?'
unde est ille ? J Et dixerunt : i Etiam ipsius epi-. Joanni : « Tibi, Pater, omnia concessa sunt. Ecce
1
scopati sedem ipse régit : i et ait rex : i Interro- non levabo lancem meam super plebem team, nec
gâte eum, quid sibi vull, aut quale solatium illi vibrantem frameam millam, nec lituus mililia?mea?
impendel, vel pro qua causa ille noslris aspectibus soi.abit ultra auribus vestris. Unum esl tantum,
slravil ; » el respoudentes régi dixerunt : « Audien- quod faeere vobis oportet. Cives autem [enim] lui
tes omnes virlutem tuam magnam, et manum tuam valde ingeniosi et solerlissimi sunt, ne dicanl illi de
validam, el tuum esse polentissimum brachium, me, quia expulimus eum fraude deceplus, postea-
phalangasque tuas robustas ; ideo hic vir venit ad quam tam mihi quamque meis exercitibus vitape-
te, et pro suis filiis cupil animam suam morli tra- rium adhaerescat [adcréscat]. Tuam [Tua] denique
dere, ne sua?subversionem videat civilatis, quia fa- sanclilalem [sanctitas] mollivit cor meum. lie cele-
ma lua victoriosa in omnem terram crevil, et ma- riter, et portas A'estrasin terram strate, et quadralô
xime divulgata est. » Dixitque ad illos rex : i Quid mûri foramine reserale, et transeam per mediam
dicitis inauditam rem ? Vestris sermonibus asperis civilatem. Equorum meorum ungula? conculcentpor
aures meas tentastis. Nonne mundana lex censuit las vestras, nihil nocemus cuipiam, nec ullas moli-
ulquicunque régis aures inulilia nunciaverii, gîa- mus insidias, neque aliam injuriant- patîetis. Ideo
SSS LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. 534
haec facile, ne alii de alia oppida dieant : Raven- A hodie explicabo. Cum istius temporibus, poslquana
nam demolire, neque subjugare poluit; ubL[ibi] pons Apollenaris Ravennae concremalus est nocte
contrites est ipse cum exercitu suo, terga dédit, in in Pascha quarto Nonas. Aprilis,- jux,la Strovilia
fugam versus est, et fiant viribus meis verecundia- Peucodis, non longe ab urbe Ravenna applicuit
pejora quam in caeteris regibus praîdecessoribus Theudericus fuisset-cum hostibus- suis in campo qui
meis, qui longinquo tempore proefuerunt. Nunc in vocatur Candiani, postquam duabus vicibus.Odoa-
extremis est dies, et nox sidus perducenle hic per- crem superavit, qui illo tempore regnum1 Ravennae
noctabo, vespere vero prima lux diei insurgente ex oblinebat. Tune exiit Odoacér ad praediclum cam-
vestris finibus proficiscar. j Tune sanctissimus pum cum exercitu suo, et superatus est tertio, et
Joannes ad suam urbem cum nimia celeritate se re- ante faciem Theuderici terga dédit, et infra civila-
cepit, et excussa? de cardinibus- porta? civitatïs in tem se clausit, et abiit ad Ariminum, et venit ex-
terra projecla? sunt, et palefacta hostia superlimi- inde cum Dromonibus in porta Lione, ubi postea
naria nuda permanserunt, hoslesque illius per to- palatium modicum aedificare jussil in insula non
tam noclem Ravennenses plaleas circumeuntes, longe a litlore maris, ubi nunc monasterium San-
una ex altéra parte civitas transmeavit. Alia vero cta?Maria? esse videtur înfra balueum non longe ab
die valde diluculo soleum rutilo procedente Attila B Ravenna milliario vi. Et nunc in nostris tempori-
rex Ravennam ingressus esl, et sedèns in veloclssf- bus praediclumpalatium servos meos demolire jussi,
mum animal cornipedem praediclaecivitalis hostia et Ravennam perduxi in aedificiodomus meae, quam
calcans, vecles cum clavibus et serris ante eum al- a fundamentis aedificavi jure materno, qua?vocatur
lata? sunt, et nihil exinde aliquid snbripere voluit. domus presbyteralis in regione qua?dicitur ad Nym-
Cives vero formidabant magno timoré perculsi, et phaeos, juxta ecclesiam sancta? Agnetis martyris,
extemplo illorum omnia ferocitate corporum revo- et ab alia parle numéro Bando primo non longe a
luta sunt, imbeeilles facti, tremenles gementesque Milliario aureo. Tandiu [Tamdiuque] exercitus
cum niagnis suspiriiscoelestem Dominum-invocan- Theuderici famé [famis] perdomuil,, quamdiu co-
tes. Igitur egressus extra civilatem magnis laudibus ria, vel alia immunda et horrida urguebanlur come-
ante illum praeibant, omatasque cunctis plateis, di- dere, et multa corpora, qua? servata sunt a gladio,
versisque florîbus civitas deeorata, fit poslmodum famés peremit. Et factus est tememotus magnus
ingens alacritas a, et majores, nec non pusilli, et valde gallorum cantu septimo Kal. Januarii. El dédit
médiocres immensa laetitia, quià quod rex suis ocu- Odoacer Theuderico filium obsidem quinte Kal., et
lis magna? civitati cumspexit, de coeloillius furia, post quatuor menses est civitate Classe ingressus.
mitigata, illaesam Ravennam post tergum reliquît. G Post haecautem vir bealissimus Joannes arebiepi-
Ex illo denique die non in tanta' crudelitate perse- scopus aperuit portas civitalis, quas Odoacer clau-
veravit, et sine bello commisso ad proprium rever- serat, et exiit foras cum crucibus, et thurribulis,
sus est regnum, et non tantum viribus fortior fuit, et sanctis Evangeliis, pacem pelens cum sacerdoti-
sed ingeniose praîlia'bat, unde de eo in proverbiis bus et clericis, psallendo in terram prostratus. Ob-
dicitur : « Attila rex, priusquam arma sumeret, tinuit qua? petebat. Invitât novum regem. de Oriente
arle pugnabat, et post haec oinniâ"a vilissihia mu» venientem, et pax illi [illa] ab eo concessa est,-non
liere cultro defossus^ mortuus est. s Sufficiat nunc £olum Ravennensis civis [Ravennensibus civibus],
vobis hodie de viri sancti istius vita audîre. Tempus sed etiam omnibus Romanis, pro quibus béates
enim prope est, jamque sol duplical umbras, et ob- poslulavit Joannes. Et subiit Ravennam tertio No-
tenebrescit dies, defirit hora. Tameû' qui me curio- nas Martias. Post paucos dies occidit Odoacrem
sius vult cogère, imde- seripsi supra, quomodo vir' rex in palatio in Lauro cum comitibus suis. Post-
isle sanctus mortali' corpore-'positus"angelicam spi- quam-jubente Theuderico interfectus est Odoacer,
rilualem contemplasset effigiem',si post' l'riduum im- solus et securus regnavit Romanorum more. Om-
becillis non fuero, divino' polente aux-ilio, antiquà nes adversarios devictos trigesimo regni sui anno
verba, qua? olim meis âurîbûs insonuerunt, velut D Ravennianum exercitam in Siciliam misil, depopu-
diversa olera calathis positï maximis cbara'cteribus lavit, et suis ditionibus mancipavit. Et ipsius tem-
literarum stylo exaratis, vestris féram conspëcti- poribus a parte aquilonis ab omnibus visumesl coe-
bus. lum arderè. Symmachus et Boelius patricii,- Theu-
CAPUTni. derico jubente, carne propinqui, civesque Romani,
Odoacer a Theodorico devincitur, qui Ravenna poti- cum securibus capitibus amputati sunt ; et Joannes
tur. Joannes regem plaçât, propiliumque Raven- papa Romanus post legationem de Oriente cum
nalibus reddit. Alia de Theodorico1). Ecclesio episcopo Ravennae jussu régis Ravennam
Externa denique die modiea molestia corporis duclus ab Theuderico coarctatus est, et tandiu dé-
- coarctatus-non vobis Omniavalut pf aedictis'ânetiviri tentes- est, quandiù mortuus, el biffa caTceré pu-
iniracula na'rrare j sed tamen divina miserante cle- blico in arca marmorea sepultus est. Et supradi-
menfia orationibus vestris , qua? ex gran- cti patricii in aha arca sepultus [sepulti], qua?per-
dsevis viris narrantibus audivi, si verba meminerO manet usque in praesentem diem. Theudericus au-
a Id est loetitia; sic passim alibi. BACCH. t Haecpariter ad alterum Joannem spectant.
SSg AGNELLI ABBATIS S. MARIAI AD BLACHERNAS, ETC.' 556
tem post triginta quatuor annos" regni sui coepit  set, ut si non tanta arma, ut opus fuisset, inventa
claudere ecclesias Dei, el coarctare Christianos, et essenl, ex ipsis vectibus sagittas lanceasque, velalios
subito ventris fluxum incurrens mortuus est, sepul- facerent gladios, aut pro aliqua utilitate, ut dixi-
tusque est in Mausoleum quod ipse aedificarejussit mus, islius moenia? ferrum expenderent, qui etiam
extra portas Arlemetoris, quod usque hodie voca- istius mûri civitalis mullum adauxit. Cingebatur au-
mus ad Farum, ubi est monasterium sancla?Maria?, tem antea, quasi unum ex oppidis, et quod priscis
qua? dicitur : Ad memoriam régis Theuderici. Sed, temporibus angustiosa erat, idem Augustus ingen-
ut mihi videtur esse, sépulcre projectus est, et ipsa tem fecit, et jussit ac decrevit ut absque Roma Ra-
urna ubi jacuit, ex lapide porphyrelico valde mira- venna esset capul Italia?.
bilis, ante ipsius monasterii adilum posila est. Sed CAPUT V.
satis vagalus sum per diversa, ad nostra rever-
tamur. Ëcclesia sanctoe Crucis oedificata a Galla Plaeidia.
CAPUT IV. Singleida alteram sancli Zacharioe construit. De
Galla Plaeidia alia.
Privilegium supposititium Valentiniani pro ëcclesia Interea cum illo tempore mater Valentiniani Au-
Ravennati. Yalentinianus Ravennam ornât , et
munit. n gusla Galla Plaeidia ecclesiam sancta?Crucis reden-
tricis nostra? oedificaret, nepta ipsius nomine Sin-
Multa sanctitas fuit in praedicto viro Joanne, et
gleida [Singledia] nocte quadam per visum amino-
cum ad aures Valentiniani Imperatoris ejus fama de-
multa eum nita, cui adstitit vir in candidis vestimentis canitie
venissel, per opéra [lempora] cupieral et dixit :
capitis décorâtes, puleherrimaque barba,
videre. Sed nihil nociva sunt, qua? superius expli- «
In illo et in illo loco non longe ab bac sancta?
care debui, ut non obmitlarnus, inferius notemus.
Crucis ëcclesia, quam amita tua aadificare jubet,
Quamobrem Yalentinianus serenissimus ex paire construe mihi mona-
Conslantio Galla?Plaeidia? filius ad sanctum ponlifi- quantum jactum sagitta? est,
sicut desigualum inveneris [et ibi ubi in-
cem properavil Joannem, et excusso diademate ca- sterium,
veneris] in terra, crucis similitudine [similitudinem].
pitis vocum metu et reverentia salulavit, atque ab Sit ibi altare consecratum, et impone meum Zacba-
eo benedictione percepla hilari vultu recessil. a Non ria?
dies idem sub consecratione vocabulum, Praecursoris pater. i Qua?mox vigi-
post multos Augustus lans cucurrit citius ad locum, ubi designatio illi
B. Joannis antistilis XIV civitates cum suis eccle- ostensa fuerit Invenit quasi ad mamusho-
siis largitus est arehieratica poteslate , el usque in minis cavalum[fuerat]. fundamentum fuisset. Quae mox
praesentem diem quatuordecim civilaies cum episcopis procurrens [praecurrens] relulit Augusta? cum gau-
sub RavennaeËcclesia redacta?sunt. Una vero episco- 3 dio
cathedra civitas destructa vocabu- magno, et petiit ab ea operarios. Largivitque illi
palis deest, cujus tredecim aedificalores, et statim coepit oedificare,ut
lum Brintum dicitur, non longe a Bononiense urbe.
designatum invenit, in bissenosque dies, et unum
Iste primus ab Auguste pallium ex candida lana ac-
ut mos est Romanorum insuper omnia construxit, et ad eûectum perduxit,
cepit, pontifici super duplo et consecravit, ditavilque eum in auro, et argento,
idem induere, quo usus est ipse et successores sui et coronis
in diem. Celsam etenim Yalenti- aureis, et gemmis pretiosissimis, et cali-
usque praesentem ces aureos, quos in Nativitate Domini procedunt °,
nianus illo in tempore Ravennam tenebat arcem,
1 regalemque aulam struere jussit in loco qui dicitur et per quos sanguinem Domini p'ortanius [pota-
in sancta Ursiana inde fuerunt. Et
ad Laureta. Ideo Laureta dicitur, quia aliquando mus], labellum calicis sic Ëcclesia,
juxta invenimus scriptum : Of.
triumphalis Victoria facta ibidem fuit. Antiquorum sancto Zacharioe Galla Plaeidia Augusta. Ipsa-
fero
lalis erat rites, ut quicumque de inimieis vel hosti- ibidem requiescit. Sepui-
que Singleida [Singledia]
bus triumpbabat, corona laurea ejus capiti cingeba- crum
ejus nobis cognitum est. Galla vero Augusta
tur, unde apud veteres laudis nominabantur. Post aedificavit ecclesiam sancta? Crucis pretiosissimis
vero sublata d litera, addita r, ipsa arbor laurus di-
D lapidibus struclam, et gypsea metalla sculpta. In
in
cia est. Et ipsa donio regia mullo tempore Yalen- rotunditate arcus versus metricos continentes ita :
tinianus commoratus est, ^et hinc atque inde ex Christumfonlelavât paradisiîu sede Joannes,
utraque parte platea? civitalis magnae moenibus [ma- Qui vilamtribuit felicemmartyrem à moslrat.
gnis moenibus] decoravit, et vecles ferreos infra Et in fronte ipsius templi intreeuntes pili januas
viscera mûri claudere jussit. Ideo tanta illi [illius] desuper depicta quatuor paradisi flumina, versus
solertia fuit ut non solum pro ornatu vectes ferreos exametros et penlametros, si legetis, invenietis.
apparerent, verum etiam, si aliquo quoquo tempore Curiste, Patris Verbam, cuncticoncordiamundi,
gens aliqua contra banc civilatem dimicare voluis- Quiut finemnescis, sic quoqueprincipium.
a Haecde melropoli Ravennate per Yalentinianum Juxta domum hanc est via, sive regio, quoe vocatur
Auguslum constituta, et pallio date, agnosce, le- Laureta, in qua passus est beaius Ênstachius, ul ha-
ctor, falso ab Agnello schismatico homine scripta. bes in Martyrologio Romano iv. Idus Octobris.BACCH.
Lege qua? de bac re in praefatione sunt dicla, qua? c Et hic donariorum mentio, qua? in processibus
sulficere Agnello, et his qui Agnello credidere, con- deferebantur. BACCH.
fulandis confido. BACCH. «I Mendum cubât, BACCH.
1 Not. marg., Domus in Ravenna nomine Laureta.
S37 LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. 538
Te circumsistuntdlcentester Sanctus,et Amen A jam suus successor introduci. Sed tua'facta, o B.
Aligeritestes, quos tua dextra régit. Petre Chrysologe, quissufficiat narrare? Etiamsi
Te coramfioviicnrrunt.per saeculafusi
Tigris, et Eupbrates, Pliisonet ipse Geon. vox mea excreverit adamantina, et a?reum pectus,
Te viacenle, luis pedibuscalcataper oevum et cenleni mei versus in ligariis fuerint, sic nec
Germana?mortiscriminasa?vatacent.
Et dicunt quidam quod ipsa Galla Plaeidia Augu- omnium facta vestrorum narrare possum.
sta super quatuor rotas rubeas marmoreas, qua? CAPUT VH.
sunt ante nonnnatas regias a jubebat ponere eereos Sanctus Joannes inter missarum solemnia angelum
videl. Ejusdem obitus et sepuicrum.
statos cum manualia ad mensuram, et jactabat se
noctu in medio pavimento Deo fundere preces, et Igitur beatissimus papa, qui Ravenna? proesul su-
tandiu pernoctabat in lacrymis orans, quandiu ipsa perius nominatus Joannes in basilica beatae Agathae
lumina perdurabant. Et si vultis inquirere annolo- missarum solempnia canens, cum omnia expleret
giam Maximiani archiepiscopi, Chronicam legite. juxta ritum sanctorum ponlificum, posl leclionem
Ibi plura de ea et de multis imperatoribus et regi- Evangelii, post protestationem, catechumeni vide-
bus invenietis. Ipsa quoque Augusta, postquam à runt mirabilia araibusdatum fuit videre. Cum autem
canonica verba cum suppli-
quodam Athulpho relicta esl, ab Honorio impera- " beatissimus inciperet
tore Constantio comiti in matrimonium data est, et cationibus Deo dare, et super hostiam signum cru j
subito angélus de coelovenit, et sle-
post se quasi successorem Imperator reliquit. Uno- cis imprimere,
altaris in conspectu ipsius ponli-
que anno Constantius post mortem Honorii gentibus tit ex altéra parle
et
imperavit, morbo correplus vitales auras afnisit. Et ficis, post expletam sanctificationem, cum corpus
reliquit filium modicum Galla?, Yalentinianum no- Domini percepisset, voluit diaconus adimplere le-
mine b. Cura bis ternos annos et quatuor tempora vilae ministerîum. Non viderat quod erat calicem,
anni Valenlinianus esset, divo Honorio patruo suo porrigere. Subito amotes ab angelo est, et sanctum
in imperium successit, qui triginta et unum annis calicem angélus pontifici porrexit. Tune universi
in imperîo durans Roma? occisus est in loco qui sacerdotes cum populo coeperunt timere, et horrere,
vocatur ad Laurum. videntes sanctum calicem a semetipso inclinatum ab
CAPUT VI. ore ponlificis, et iterum in aère se super sanctum al-
GalloePlacîdioe obitus. Aquileia capta ab Bunnis. tare recipi. Intentio magna valde in populo aderevit.
Basilica sancti Joannis Evangelistoeoedificatur. Alii dicebant, non levita dignus ; alii adfirmabant,_
Galla vero non vidit necem filii, quia antea non, sed visilalio coelestis. Et tam diutissime ange-
Roma?obiil v Kal. Decembris. Apparuit post haec _ lus juxta sanctum virum stetit, quousque expleta
Stellain coelo ardens per dies triginta, et capta et fuissent solempnia missarum. Non post multum
fracta est Aquileia ab Hunnis. Arsil Ravenna Idi- teȍoris, benedixit [benedictis] filiis suis, Ravennen-
bus Martii, et multa? opes ab igné cremata? sunt. ses cives, cum alacrilate, quasi ad dapes invitâtes
Sepulta est Galla Plaeidia in monasterio sancti Na- [invitans], alacri vultu dies cum vita finivit Non.
zarii, ut aiunt multi, ante altarium infra cancellos Junii ». Sepultus est in praedicta sancta martyris
qui fuerunt a?rei, et qui nunc Iapidei esse videnlur, basilica posl altare, in quo loco ubi angelum stan-
oedilîcavilque ecclesiam sancti Joannis Evangeli- tem vidit, effigiemque ejus super sedilia depictam
stae. Cum esset angustiosa per discrimina maris quotidie conspicimus; apparetque fuisse lenui for-
gradiens, orta procella, carina quassante [quassata ma, et nigri capilli, paucos canos; sed sanctitate
Bacch.] a fluctibus, putans mergi in profundum, Deo aetatem superavit, quia coelestis Dominus plus men-
votum vovit de apostoli ëcclesia. Liberata est a fu- tes quam asiates comprobat. In sensibus fides geri-
ria maris. Et infra tribunam ipsius ëcclesia?super tur, non in annis. Et ad ejus effigieminfra orbila
capita imperatorum et augustarum legitur ita : inlus in ëcclesia Ursiana per omnem noctem, u»-
Confirma hoc, Deus, quod operalus es in nobis: a quequo suffixa ëcclesia renovata est, clari luminis
templo tuo Eierusalem tibi offerent reges munera. j. candela fulgebat. Ego enim, fralres, sicut promisi,
Et desuper alium versum inveniens sic Iegentem : in quantum valui, favenle Deo, istius Vitam flnivi.
Sancto ac beatissimo apostolo Joanni Evangelistoe i. Modosanctum Petrum Chrysologumipsius successo-
Galla Plaeidia Augusta cum filio suo Placido Valen- rem intromittam.
tiniano Augusto, et fdia sua Justa Grata Honoria: CAPUTVIH.
Augusta, liberationis periculum maris votum solven- Auctoris ad Yitam sancli Joannis meditaliones.
tes. Iterumque aedificavitecclesiam sancti Stephani Tamen cui assimilare possumus beatissimi Yitam
in Arimino. Quid adhuc ? Melius est mihi tacendo1 Joannis si requirimus, cum multis Patribus. Si
praeterire, quam per avia et antiqua discurrere. vestris placet obtutibus non respicite [respuite], et
Redeamus ad praedictem stadium, et de nostris> si forte-fefellerOjindulgete; haecenim dico ad vestri
poniiûcibus sine mora loquamur ; dignus est enimi oedificalionemanimi. Hommes sumus, et humanis
a Régia?, roga?, de quibus passim Anastasius, et mortuus Ravennoe.Legendum Romoe.BACCH.
Ordines ecclesiastici. BACCH. e Not. marg., Obiit circa annos Domini DLXIX. -
* Not. marg., Valenlinianus successor Constantii BACCH.
in imperio; et ut hic apparet, iste Valenlinianus fuit
559 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERMS, ETC. 540-
casibus subjacemus. Propheta ergo videns nos carne A . hoc loco ideo semini dixit, id est Christo, non semi-
indutos fragililn noxa istius gurgitis volutari, ex- nibus, juxta quod dictum est Abraha? : in semine tuo
clamans ail :, Omnis homo mendax. Sed palam [omr, benedicenturomnes tribus terroe. Semini in unum,
nibus] vobis veniam peto, non parvitate [pi;olervi- seminibus in multis. Ante Dei namque oculos nullus
tate] tumida,sed humilitate plena. Hune enim virum liber invenitur, sicut ait Salomon ; non enim est
forsitan cum Jacob patriarcha similare potero? homo super terram, qui faciat bonum et non peceet.
Quando Jacob angelum tenuît, et non ire sinivit, Ante conspeclum divina? majeslatis terribiles vîsio-
dixit illi Angélus : Dimitte me, aurora est. Qui re- nes sunt ; ibi enim angeîi tremunt, archangeli nie-
spondit : Non dimitlam, nisi benedixerisme; et in tuunt, pavent tbroni, terrenlur dominationes, ruunt
eodem loco angélus benedixil eum. Huic enim non potestates, formidant principatus, commovenlur
benedixit angélus, sed corpus Domini cum sanguine virlules coelorum, perlimescunt justi, terra fugit,
dédit. Oh! mihi in parte ullima vita?, quis taie elemenla quassanlur. Et homo, qui ex inquinamen-
sanctificatum corpus et sanguinem Chrisli dedisset, lis natus, insuper peccati serras, quomodo juslifi-
ut quod mérites non sum accipere in vila, utinani catur?Audi Job: Quis potest ante eum apparere mun-
m egressione animas fuissem ! Imitavit vir iste dus natus de muliere? Charitati vestra? peto mibi
David [sicut audituri -estis. Cum vidisset autem B '. indulgentiam, vel etiam veniam inodicam concedite,
David]angelum caedentempopulum extendissemanus quia hodie fatigatus ex humanis negotiis, sed gra-
super Hierusalem ait : Obsecro, Domine, vertalur vâtes somno, non coipus refocillavi. Non vobis gra-
manus tua super me. Et iste a rege ~,cum requisitus vis appareal de islis quaestionibus, quia, largiente
fuisset quid vellel, manifestâtes est, et pro suis Domino, si vîta cornes fuerit, craslina explicabo. Et
ovibus desiderat mortem. Tune rex pacem quam si aliqua inlercesserit dilatio, et citius nodum qua?-
ponlifex petieratlârgivit; David proptersua peccata, stionis non solvero, sanctum imilamiui Evangelium,
quia praesumpsit numerum oblinere quem Deus ut sicut ait : Patienti'am habe in me, el omnia reddam
arena mulliplicaverat maris Hic autem rex tibi. Non me judicate ut inscium ; nisi dilater. Sed
expugnaturus erat Givitatem propler peccata populi, Zacharias quomodo justes? Aut quomodo David
quia aliquanti tepidi erant fidei ; sed sancli viri ora- eructuans : Nullus vivensante Deum justificatur? Aut
tionibus istius, et regem mitigavil, et Dei niiseri- quomodo Manasses dicens : Abraham et coeteri, qui
cordiam ad se inclinavit. Alio assimilabitur vira non peccaverunt libi, Domine? Aut quomodo Moyses
Tobia? nomine, ad cujus nuptias Raphaël angé- intonans ait : Dominator Domine, Deus misericors et
lus missus est, et ut imilaret palrem et visum red- clemens, nullusqueapud te per se innocensest. In poste
derel. Istum vero et visilavil, et sui ministri vicem G ' ris verbis explicabo : quid mullifaria necesse est, quam
peregil. Zacharias denique ille magnus sacerdos, istius qui ex Jîgypto plebem duxit, qui mare tumi-
cujus filius in advenlu Domini nostri Jesu Christi, dum ul molem stare fecit, qui manna populum in.
non solum aequîparavit prophetas, sed omnibus eremo cibavit, qui de caule aquam produxil, cujus
praecessil, quem ante Deum sanctum Evangelium manus gravis Amalech interiit, qui Chananaaorum
juslum commémorât, angelum intuens mutes effectus regem contrivit ; qui Ethan fluvia siccavit ; qui lati-
est. Iste angelicam contemplâtes effigiem bilans et cem potus amarum, et indictum per lignum potabi-
Iselus permansit. Quare hoc? Quia Zacharias du- lem fecit ; qui in Sina verba legis in binis lapideis
bium se credidithabere filium, eo quod frigescerat labulis accepit ; cujus faciès solis rulilum superavit,
8anguis,etprocesseratin diebus multis. Et si dubius qui aereuin serpentera pro plaga ïsraelitica in eremo
fuit de coelesti nuncio, quomodo eum evangelista exaltavit ; cujus inmiicos terra absorbuit ^ qui vitu-
juslum commémorât? ait enim de Zacharia et Eli- luîn aureum confregit; qui cum Deo, quasi cum
sabeth : Erant ambo justi ante Deum. Quid est hoc? amico, facie ad faciem locutes est ; qui per colum-
Quomodo potest fieri? Dicat David : Non justiftca- nam nubis diei et noctis igneam Israeliticum prote-
bitur in conspeclu tuo omnis vivens. Audi et Job : -gebat exercilum ; cujus super ha?c omnia angélus in
Ecce enim coeli non splendent, et slelloe non sunt D mmisterhini dates est, dicente Domino : Ecce mitlo
ntundoein conspecluejus. Quanto magis homo putre- angelum meum, qui preccedat te et custodiat semper.
do, el filius hominis vermis? Petrus autem, cui in Ita huic viro sancto Joanni custodem corporis ex
coelo et in terra potestas solvendi et ligandi data coelis angelum misit; sed ista omnia, qua? superius
est, et elaves regni coelorum tradita? sunt, dicit : nodis alligata enixius reliqui, quomodo justificetur
Exi a me, quia homopeccator sum. El si aposlolorum homo, aut quomodo in peccatis morelur vel con-
princeps se peçcatorem comperit [conspicit], quo- demnetur, in sequentï sermone, ut faslidium non
modo evangelista connubium dictum, [sacerdotem ereetur, în Yita sancti alterius viri, douante Domino,
connubio junclum] juslum commémorât ante Deum gratanler nunciabô. Rexit.autem beatissimus iste
esse? Veniat Manasses, dical cum evangelista, Abra- Joannes Ecclesiam suam annos a xvi, menses s,
ham, Isaac et Jacob [et semini eorum, justum Abra- dies xvm.
ham. Isaae et Jacob], qui non peccaverunt tibi. In
* Videpraecedentem dissertalionem. BACCH.
«AI LIBER PONTIFICALE — PARS I. • - 542
OBSERVATIONES '.A interiores ac exteriores distinguerentur, ut saltem
dignoscatur an pars illa qua? Subdita apudAgnellu'm
Ad Vitas audit, ad interiores vel ad exteriores/pertineret,
SANCTI JOANNIS ANGELOPTI ET JOANNIS II. pendere videtur a celebri quaestioneilla,.quae plures
exercuit scribentes, ulrum videlicet intra basilicas
defunctorum fidelium cadavera, quo de*
Chronologica recapitulatio. Cubiculariomm officium. sepelirentur affirniativam
Subditoein basilicis locus. Monasterii nomine apud argumente sustinens, noyissime egit
Agnellumquid veniat ? Mortuorum corpom an inlm eruditus, mihique arclo amicitiae vinculo 'charus
basilicas sepetirentur? Nonnulla ad chronologiam Ludovicus Muratorius, dissert. 7j ad claris.simum
spectantia proAltiloeetTheodorici oetate.Eorumdem virum Joannem Ciampinium in primo Ane doterum
Acta illustrala. Valentiniani privilegium pro Raven- suorum volumine nupër édite. Qua in re pluriraam
nate Ëcclesia supposititium. GalloePlacidke Stem- lucem ex Agnelli opère affulgere mihi videor videre.
mata, palemum ac maternum. Lilurgica nonnulla. Solemne enim illi est distihguere inter basilicas seu
ecclesias, et mohasleria. Basilicarum seu ecclesia-
I. Ex allatis supra in dissertatione postrema rura vocabulo intelligit quod vopes ipsa? sonanl, nec
apparet bue in unum duorum sallem episcopo- ulleriori explicalione indiget.' Monasteria vero ea
rum ejusdem npmïnis Acte confluxisse. Porro facili vocal qua? quidem divino cullui dicata erant, sed
negofioea qua?adAngeloptem spectant discernuntur, privatorum quodammodo usui inserviebanl, nec
ac ea fere sunt qua?Valentiniano ascribuntur, non- publicis utriusque sexus Christianorum conventibus
nulla vero ex his qua? Galla?Plaeidia? Augusta?.. De- paiebant, quod basilicarum juris erat; orateria, seu
dicatio sacelli a Lauricio constructi nullo modo ad " sacella alii dixere.Dislinctio inter basilicani, elmo-
Honorii lempora spectare potest ex consulari nota nasterium passim in toto opère videre est. Locus ta-
Tlieodosii, de qua suo loco. Observandum etiam est men insignis occurrit infra in Yita sancti Maximiani,
plura hic tradi a nostro de Theodorico, et aliis, quae ubi loquens de basilica sancti Stephani haec habel :
sunt per izpbltiiiu anlicipata. « Ad lalera vero ipsius basilica? monasteria parva,
H. Duorum clarissimorum virorum labore templum subjunxil, qua? omnia novis tessellis auralis.,
D. Laurentio dicatum a fundamentis sadificatum, or- simulgue proniiscuis aliis calci infixis mirabiliter
nalumque exhibet Agnellus; prior Lauricius, secun- apparent, super capilaque omnium columnarum
dus Opilio fuit Lauricium majorent cubiculi împe- ipsius Maximiani nomen sculptera est; monasteria
Taloris primo vocat, poslmodum arebitectum. De vero parte virorum, etc. J Monasteria auteni, seu
Opilione tradit ornasse eumdem templi faciem, et oraloria hujusmodi, licet etiam longius a basilicis
hasilicae pretiosa donaria oblulisse. Quod spectat ad conslruerentur, primitus tamen non nisi circa basir
Lauricium vix alias inter officia domus Augustae im~ licas aedificata facile demonstrari posset. Quod qui-
peratorum, sive Orienlalium, sive Occidentalium dem passim factum, exemplo sit non modo Yalicana
mentio occurrit majoris cubiculi. Forte tamen mu- vêtus basilica, quam exhibent inter eaeteros erudi-
nus hoc idem est ac praepositus sacri cubiculi, de tissimus Ciampinius in Opère de Anliquis Constan-
quo in Cod. Theod. lib. vi lit. 8, et lege penult., tin! jËdificiis, et novissime Bonanus in lib. de sum-
c. de Praeposit. sac. cubic., anno coccxxn, Hono- niorum pontificuni Numismatibus prodromi loco
rio XIIIet Theodosîo x. Macrobium virum illustrera exhibilo ad celeberrimum toto orbe Yaticanum
ad ejus muneris honorera proveclum ostendit laudala (Z templum speclanle, sed el inpra?senli, S. Fëlicis in
Codicis Theod. lex, vivente adbuc Lauricio, qui Pincis prope Nolam basilica? faciès. Imo etid recen-
proinde dignitatem antea gesserat. Quo autem gradu tius apud monachos consuevisse„prpbatur ex Caven-
essent ex ejus legis Décrète, qui praepositi munere sis monasterii ëcclesia, in qua corpbri medio, quod
functi fueranî, ostendit lex ipsa : t Qui sacri cubi- capsum Gregorii Turonensis vocabulo appellare lif-
culi nostri fuere praepositi, vel nunc esse coeperunt, ceal, circumposita sacella apparent parietibus ipsius
vel quos postea sors ad ascendendi hujus gradum capsi adhaerentîa; inter, qùa? illud ex Oda?i parte
fastigii devocarit, ea dignitate fungantur, qua sunt situra est, in quo antiquissimorum ejusdem mona.-
pra?diti qui eminentissimam praetorianam et urha- slerii Patrum sacra lipsana cpnduntur; adeslque
nam meruerint praefecturam, aut certe mibtarem, facto aliquorumgraduum.descensu alterum, ubi ex
magisleriam polestatem, ita ut sit inter eos posl de- antiquissimo more defunctorum corpora sepeliuntur
positas admiuistraliones nulla discretio. J Cubicularii ossibus proinde scheletisqucrefertum. Ejus rei ori-
etiam nomine X«T sfyyjivpraepositum vocatum indi- ginem ex eo petere debemus, qubd'cum minime li-
cant acta in concilio Epbesino contra sanctum Cyril— cerel intra basilicas mortuorum cojpora sepelire,
lum, ubi r.ovêmovÏKpio; honoris causa dicitur ftsy«).o- circa easdem tamen coemeleria fieri. fas erat, ubi
vf EîTÉoraToç, y.cdfùJaxpirrxQç.Epistola comilis Irenaei paulatiin, vel singulorum id ferente ingenio,. vel
au Orientales : Tàv_ptiv p.ey«),07rp£7ré!7TKT0V,
r.al fûâ- praesulum efficiente religione, sacella, qua? Agnello "
XftcTOvy.ovëmovlKpioi) S^o^KO-rixtov, è*7mo-av
àp.okayov- monasteria dicuntur, sunt condila. Hinc arbitror a
ftsvoy, qua? ad Lauricii tempora spectant, et ad' circumpositis s.acellis basilicas ipsas ex martyris
ejus dignitatem discernendam. Ita eunuebis qui eu- ]r) nomine, cui dedicata? erant-, coemeterii quandoque
biGulariorum gregem constituebant, ad summos ho- vocabulo nuncupatas. Sic fiinocehtius papa-, epist.
nores via patebat, ex quibus Lauricium unum fuisse prima ad Decentium : « Non longe porlanda sunt
consequensflt. Archiiectum aulem illum vocat noster, sacramenta, nec nos per diversa. coemeleria consti-
quod a?di struendae praefueril, el rationem praescri- tutis presbyteris destinamus. » Quare et laudataNo-
pseril." Nec aliud de Opilione staluenduni' censeo, Iana S. Felicis basilica coenieieril nomine, ob cir-
qui ornandam euraverit basilica? iaciein, et pretiosa cumpositas minores oediculas, fidelium sepultura? di-
donaria religionis causa eidem basilica? eontuleril, eatas (in quibus et modo arca?, et sarcophaga spe-
seque ibidem post fata lumulandum voluerir-. clantur, et pra?terea ingens ossium jnultitudo collecta
III. Sepulcri hujus locum désignât noster, sed visiter) vocabatur, quod,proinde in corruptam ci-
vocabuli barbarie tenebras affundit, quae efficiunt, milini vocem tandem abiit. Locum Paulinus, epist.
ut ab eo explicala ulleriori explicalione indigeant : 12, ad Severum , a Muralorio relates , explica»
« Et ipse, inquit, sepultus est Opilius parte mulie- aptissime, sed eo sermonis génère quod ei qui.basi-
rum circa mediam Subditam, » quae in basilicis lica? ipsius situm et circumposita cubicula non vidit
esset pars nmlierum satis superque constat, nec facile imponere potuerit; etenim cubicula*non eo'
plura addere vacat in re compertissima. Qua? vero pacto quo recenliorum basilicarum sacella, sive, u£
ex basilica?"aedibusSîJ&ditamuncuparelur, non licuil vocanter, capella?, ita inserta erant, ut basilica? fa-
usque in hanc diem cognoscere. Cum Christianorum cêrenl parlera, sed parietibus tanquam septp-a ba~
yeieres basilica?,tum.Graîce cum Latina? in partes silîca? corpore separabantur, de quorum uno lo'qui*
515 AGNELLIABBATISS. MARÏ& AD BLACHERNAS,ETC. 544
ter Paulinus versîbus illis, qui Muralorio disserendi jA dum conduit castrametati sunt; J et sequiturLeonis
occasionem praebuere, papse legationem, et lerritum Attilam narrans, re-
Cellulade multis,qua?per Iateraundiquemagnis gredientemque. jÉmiliaeitaque civilatibus devastatis,
Apposita? teclis proebentsecura sepaltis et Flaminia?limilibus superatis Ravennam accessisse
Hospilia; consequitur, unde recedens mitigalo animo , quod
cellulaeomnes unam veluti cum basilica média Agnellus tradit, fluctuansque an Romam accederet,
qua? direptioni Alaricus non diu super-
oedemfaciebant, circumpositis murorum septis mu- quod ejusdem Leonis sanclissimi ponlificis legatione de-
nilam, e quibus egredi cogitaverat mane l'acte fur vixisset,mum territus in Pannonias remeavit. lla?c auteni
de quo Paulinus : non nisi ad annum 452 fieri poluerunt, quo Joannes
Harurauna fur abditur,atque ubi mane aller ab Angelopte flbruîsse evictem est supra. Jor-
Claustrapatere videt, reserata prosibtaula. nandes tamen de regnor. Success. lib. i, Attilam
Aulam universam aedem inlelligit. Ita porro sepelie- mullo antea tempore accessisse Ravennam innuere
bantur, quod optaveranl fidèles, apud sanctorum videtur, cum, narrala Joannis invasoris depressione,
maïlyrum memorias, ac ita Cynegii adolescenlis et Valentiniani Ravenna?imperanlis felicilate, addit :
corpus in beatissimi Felicis basilica positum fuit a « Cujus (Valentiniani) Germana Honoria, dum ad
Paulino, qua de re Auguslinus, lib. a Retract., cap. aula?decus virginilalem suam cogeretur custodire,
64, a Muralorio relates. clam missso clientulo Attilam Iîunnorum regem in-
IV. Episcopis, quamvis a communi more recedere vitât in Ilaliam, cumque veniente Attila votum suum
liceret, quorum proinde aliquos legimus intra basili- iB nequiret explere, facinus, quod cum Attila non fe-
ca? sepla ac ad aliare ipsum scpultes fuisse, novimus cerat, cum Eugenio procuratore suo commitlit. »
tamen eorum plures, vel in aliquo ex circumpositis Hinc narrât Valenlinianum Conslantinopolim pro-
sacellis, vel in quadriporlici parte ëcclesia? adha?- fectum ob suscipiendam in matrimonium Eudoxiam
renle, quam noster ardicam (vocabulo apud alios Theodosii filiam. Sluprum Honoria?Marcellinus, Ba-
scriplores ignolo) dicil, sepullos fuisse : « Florentius ronio assentiente, consignât Theodosio xv et Valen-
in monasterio S. Pelronilla?ha?rensmûris ecclesiae tiniano iv, coss., id est 455, qua?si vera essent, et,
•Apostolorum sepultus esl. Liberius in monasterio quod ait Jornandes, Attila ab Honoria invitâtes Ra-
S. Pullionis. Petrus in monasterio S. Jacobi ad fon- vennam venisset, conficcrent de Joanne Angelopte
lem ecclesiae Pelriana?. i Post hune qui sequuntur ab Agnello narrata in bac parte verilali consenlire.
episcopos in basilicis locum habuisse narrât Agnel- Al Honoria?sluprum ut ut eo tempore acciderit, nequit
lus, praeter Chrysologum, qui cum sibi sepulcri lo- sustineri lune Attilam invitalum Ravennam venisse.
cum vivens designavissel, post sedem pmitificis et De ea re acta tempore a Jornande indicalo altum
post bima templi S. Cassiani Forocorneliensis se- apud eaeteros omnes silentium, el répugnai, eo quod
pultus fuit. Joannes autem circa Gregorii Magni summa quiète degeret tune ac eo anno Valenlinianus
lempora « in monasterio sanctorum Marci, Mareel- Ravenna?, nec Attila Ilaliam vexaverit, nisi mnlto
lini et Felicula?, quod ipse a fundamentis asdificavit> post quam soins regnare coepit, Bleda fratre occiso,
apud ecclesiam B. Apollinaris civitalis Classis. « Ma- quod accidit Theodosio xviu et Albino coss. juxta
rinianus in ardica B. Apollenaris. Joannes in ardica Cassiodori Chronicon. Paulus Diaconus laudatus
B. Apollenaris. > Ita, et ejus successor synonymus, _ narralis Leonis Magnilegatione, Atlilseque regressu
quod et factum de subsecutis arbitror, licet saepiusiG addit : t Igitur Attila tali modo a sua saevitia re-
basilica?nomen usurpetur. pressus, relicla Iialia, Pannonias repetit, ad quem
Y. Laicorum autem nobiliores, qui martyris ali- Honoria Valentiniani principis Germana, dum a fra-
cujus devolione afficiebanlur, ut post fata, quantum tre ob decus pudicilio? districte servarelur, suum
iicebal, ipsius basilica?sacrisque cineribus corpore eunuchum dirigit, quatenus eam sibi a fratre in ma-
vicini essent, sibi cellulas hujusmodi, sive, ut noster trimonium extorqueret, i et narrât ab Attila Valen-
loquilur, monasteria parietibus basilica?adhaerentia tiniano mandatum ut Honoriam cum parte regni
conslrui curabant, illaque pecunia erogala ornabant, sibi daret, addilis minis de pejoribus mox Italia?
ac donariis amplissimisditabant. Sic Lauricius, con- inferendis, nisi niorem gereret, qui deinde cum
structa S. Laurentii basilica, apud eam sacellum SS. puellam alteram adjunxisset coeterisuxoribus, fune-
Stephani, Gervasii et Prolasii adjecit, ubi condere- ste occubuerit. Quae quidem acta sunt poslremis
lur, el arcam in id ex pellucido lapide praeparavit. Valentiniani annis, Theodosio praedefuncto. Quod
Singleida Galla?Plaeidia? neptis S. Zaeharia?sacel- si post admissumfacinus Honoria missa esl Conslan-
lum non longe a S. Crucis ëcclesia construxit, ubi tinopolim cuslodienda, oportet ut multo antea stu*
et sepulla fuit, ac Galla ipsa Plaeidia Augusta ad prari se passa sit, hinc Ravennam reversa Attilam
ipsam S. Crucis basilicam sibi sacellum SS. Naza- in Pannonias reverlenlem revocare studuerit; qua?
rii et Celsi magnifico sumplu sepultura? causa con- diversis temporibus acta Jornandes in unum confla-
struxit. Ex quibus omnibus tandem conficiiur, par- vit. Maneat igitur Attilam Ravennam affiieturum
tern eam quam subditam Agnellus vocat, extra basi- semel venisse, cum, Aquileia subacta, Yenetas ur-
licam fuisse, ubi Opiliosepeliretur, ac forlasse!ex ea 0 hes, Liguriaequeac ^Emilia?regiones devastavit, et
quadriporlicus parle qua? ad interiorem mulierum Flaminia? imminens Ravennam imperatoris in Occi-
parlera perliuebal. Haecin re satis obscura disseruisse dente sedem lentandam decrevit, unde repressus ad
sufficiat. Mincii ostia inde in Pannonias reversus
VI. Attila?adventum Ravennam, de quo hic no- est, ac proindeprimum haec ad alterius Joannis tempora per-
ster, Joannis TOÛ'Ayysïôirrovtempore aceidere non tinere. Caeterum de Attila? interilu Marcellinus
potuisse supra adnotavimus, el ipse Agnellus satis Agnello consentit, aliis sanguinis vomilu oceubuisse
indicat postremis ejus vite? annis accidisse, ubi ait : narrantibus , eodem Marcellinotestante.
« Ex illo denique die non in tanla crudelitâte perse- Vil. Ab Attila ad Theodoricum ingenti sane sallu
veravit, et sine bello commisso ad proprium rever- transeundum est, ut V.KXK TZ'OSO.
nostrum sequamur.
sus est regnum ; t et post pauca : « El post haec Incendium pontis Ravennalis in Paschale iv Nonas
omnia a vilissima muliere cullro defossus, mortuus Aprilis concremati praeludium aûertur Theodorici
esl. i Paulus Diaconus ad-Eulrapium, lib. xv, ait ab advenienlis. Pascha die 2 Aprilis celebratum esl
Attila Aquileia subacta, igneque multata, « exinde anno 489, cyclo solis 22, luna?xv, liltera Dominicali
per universas Venelia?urbes, hoc est Vincenliam, A. Eo ipso anno Eusebio et Probino coss. Marcelli-
Veronam, Brixiam, Bergomum, seu reliquas, nullo nus haec liabet : t Theodoricus rex Golhorum opta»
resislenle Hunni bacchahantur. Mediolanum Tici- tam occupavil Ilaliam. Odoacer ilidem rex Golho-
numque pari sorte diripiunt, ab ignélamen abstinentes rum metu Theodorici perterritus Ravennam ingres-
et ferro. Deinde Jîmilia? civilatibus simililer exspo- sus esl. Porro abeodemTheodoricoperjuriis illeclus,
liatis, novissime eo loco quo Mineiusfluvius in Pa- inlerfectus est. Complectitur autem diversonnn an-
545 LIBER PONTIFICALIS. - PARS I. 54C
norum gesta in unum, qua? Cassiodorus suis lem- A\. convenire possunt quam priori TOO 'Ay^oVrou co-
poribus consignât, eoque anno Theodoricum narrai gnomento celebri, quod de Theodorico agens fece-
adlsontium el Yerona?Odoacrem superasse, sequenti rat, praestat Valentiniani junioris et Galla?Plaeidia?
Fauslo Juniore coss. ad Adduam denuo contrivisse, acta memorans, pleraque enim diversorum annorum
et Ravennam obsedisse, altero Olybrio Juniore coss. in unum veluti fascem compingit. Quod primum,
ad PontemCandidum devicisse, aè tandem anno 494, praecipuumque occurrit , perlinet, ad Ravennalis
Albino v. c. coss., Ravennam ingressum, Odoacrem ecclesiaemetropolitanum jus, Valenlinianique Augu-
molieniem sibi insidias interemîsse. Baronius con- sti décrétera, cujus vigore, si Agnello fides, quatuor-
sulalum Fausti omitlil, el duorum annorum gesla decim civitalum episcopi episcopo Ravennati veluti
in unum conlrahit. Cassiodoro testi eorum lenipo- metropolita? subjici coepere, et eidem pallii usus
rum slandum est, et Agnellus ita explicandus, ut concessus dicitur, datumque ex t candida lana, ut
anno 489, in Paschale Ponlem Ravenna?fiamnia con- mos est Romanorum pontifici, super duplo idem
sumpserit, sequenti Odoacer Ravenna? se recïpiens induere, quo usus est ipse (Joannes videlicet) el suc-
obsessus sit, anno 491 quo et erulorum eruptio ac- cessores sui. i Horum occasione, cum in Ravemia-
cidit, Theodoricus viceril. Quod sequitur, « el abiit tis metropolis anliquitatem inquirerem, perpende-
adAriminum, etc., i>ad Theodoricum spectat, qui remque quanta cum veritate asseralur ab ipsis
cum perrexisset Ariminum (Rubeus civilales Flami- aposlolorum temporibus id juris coepisse,longiuscula
nia? subegisse ail) cum dromonibus in Portera Leo- dissertatio de hiérarchise ecclesiastica? originibus
nemreversusest,ubiposlea cpalatium modicum ! con- emersit, quaein publicum prodiil ; intimius etiam in
slruxit sexto'ab urbe Ravenna milliario ad D. Maria?D hujus libri praefatione, quae hic tradit Agnellus, ri-
oedem, quod Agnellus ipse sui juris tandem fuisse' mari placuit. Ostendi autem, ut puto, perspicue haec
ostendit, quare ex ejusdem ruderibus domum sibi in omnia falsa, Valentiniani lit a?tati-el Agnello ipsi
fuudo materno Ravenna?aedificavit. Loci faciès adeo repugnanlia. Diploma a Rubeo allatum evidenter
immuiala esl, ut difficillimeconjiei possil a, ubi pa- supposititium esl, taie etiam quod Agnellus vidit.
latium Theodorici, Portesve Leonis, fuerit, verum Potuisse tamenYalenlinianum favoribus prosequi Ra-
sicuti Candiani Campi, ubi tertio devictum Odoa- vennatem ecclesiam, et a Romano pontifice, ut Joan-
crem noster dicit, nomen ipsum adhuc superest, sic nes perspecta? sanctitatis episcopus métropolite fie-
Palatioli vocabulum ad nostram oelalem persévérasse rel, et pallio ornaretur, precibus obtinere, haud
novimus. Rubeus ex veleri Chronico sibi nota certa negem. Plura sunt qua? id suadeant, ac in primis
loca ubi Theodoricus caslramelalus sit recenset, Valentiniani el Plaeidia? pielas aliunde nota. Cerle
Palaliolum, Pontem Candidii, et Pinelum, quorum Petrus Cbrysologus omnium primus melropolilica
poslremum, et Paulus Diaconus memorat, qui re- jura exercuil, qui a Romano pontifice est conse-
fragalur lamen Rubeo narranli Theodoricum terri- cratus. Caetera vide in pra?fatione. De pallii forma
tum in confliclu ad Ponlem Candidium facto, cum hic ideo nonnulla delibare sufficial, de qua plures
ad castra fugeret, a maire repulsum ; asserit enim scripsere. Mutalam circa decimi saeculi initia, apud
matrem Ticini relictam. Poslremis anni 493 diebus Latinos, qui anlea eodem quo Graeci omophorio ule-
Ravennam terraemotu concussam narrât noster, banlur, satis constat. Baronius veterem pallii figu-
quod alii silenl, eodemque tempore datum obsidem ram sibi haud plene compertam ait ad annum 536,
ab Odoacre, qui post quarlum mensem Ravennam P ubi pallium vêtus cum pnrygio, capitis videlicet
Theodorico dedidit. Haec adnotare visum est, cum " ornamento, confundit ; at ex Ravennalis ecclesiae
hucusque ex editis frustra petanlur. Porro episco- monumentis docemur a Theodorici fere temporibus,
pum Ravennatem cum clero a Theodorico pacis con- usque ad Gregorii Magni a?vum, eadem forma pal-
ditionesobtinuisse, quod narrât noster, assertorem lium persévérasse. Exstal Ravennaein insigni Iota-
habel Procopium de BelloGotbic. lib. i, qui et in cae- que Europa celeberrima omnium S. Yitalis basilica
leris deca?de Odoacris ex perjurio patrata, convivii duplex musivum opus, in quorum uno ecclesius epi-
occasione, suffragalur. Quod semel autem coeperat, scopus, cum basilica? ejusdem orthographia visiter,
Theodorici acta prosequitur usque ad ejus obitum, alterum, Maximianumitem episcopum exprimit im-
et sepuicrum insigne -laudal, quod usque adhuc peralori Justiniano proximum, cum utriusque culte,
superest, arca ex porphyretico lapide ad divo- vestibusque solemnibus. Pallium uterque ejusdem
rum Aposlolorum translata, de quibus consule, " figura? gerit. Priorem Ecclesii effigiem ex musivo
si lubet, Rubeum, Fabrumque. Horum prior, mihi describendam euravi; alteram Maximiani ex
cum ad annum 1509 narrai porphyreticam Theodo- intégra icône desumpsi quam protelit Nicolaus Ala-
rici urnam ex mirabili sane S. Maria?Rotunda?mar- mannius ad Procopii Anecdota. Ulramque hic Iecto-
moreo fornice bombarda? iclu dejeclam, ab Agnelli ris oculis subjiciendam volui in apposita labella A.
Hisloria recedit, qui diserte tradit, suo tempore Ar- Ex his cerniter, quid dupli nomine intelligat Agnel-
cam cadavere vacuam ante monasterii, sive sacelli, lus, etveleris pallii forma dignoscitur. Duplum ca-
illius aditum projeclam jacuisse, quod idem recenlior sula est a frequenlibus plicis rugisque ita vocata,
Chronica? auctor testatur. Quod autem Theodoricus eas etenim fieri necesse erat, cum sacerdos manus
trigesimo regni sui anno « in Siciliam exercitum D quoquo modo extrahere vehmovere voluisset. Hinc
miserit, quam depopulaverit, et suis ditionibus dinlct.Sm\wp.àSain Glossis Graecobarbarisrugam pli-
mancipaverit, i ut tradit noster, apud neminem me camque significare sentit Duchangius in Glossario
legisse fateor; quinimo Cassiodori potius consiliis, Graecitatis, et eadem ratione dictam puto ylmiv, seu
quam armorum ope Siciliam subactam ipsis regni laenam, aut potius paenulam SmloiBos nomine, non
Theodoriciani initiis, aliunde constat. Nafrata Sym- quod duplex esset, sed quia plicis rugisque abunda-
machi et Boetii caede, nec non Joannis papa? obitu ret, cum usui erat. Pallii autëm figura in allalis
implicato sermonis génère, ac si ha?comnia Ravenna? iconibus, eadem est, ac ejus, quod magnum Grego-
facta fuissent, cum lamen notum sit, Boetium Ticini rium gestasse novimus ex Joannis Diaconi descri-
obtruneatum, qua? sequuntur de eorum sepulcris, ptione in ejusdem S. Pontificis Vila, lib. iv, cap. 84 :
inteUigenda sunt juxta ea qua? aliunde sunlcerla; « Utebatur, inquit Joannes, pallio mediocri, a dexlro
Boetium videlicet Ticini condilum, ubi el hodie tan- videlicet humero sub pectore super stomachum cir-
quam martyr colitur, Joannis vero papa? corpus culalim deducto, deinde sursum per sinistrum hu-
Romani translatum. merum post tergum deposito, cujus pars altéra super
Yffl. -Congestis in unum pluribus ad Theodorici eumdem humerum veniens propria rectitndine, non
vilam et mortem spectantibus, ad Joannem revcr- per médium corporis, sed ex latere, sinistre vide-
titur, tradilisque iis qua? uulli ejus nominis alteri licet, pendet. » Arbitror igitur eadem pallii forma
* Vide praefationero, num. 10. BACCH.
-547 AGNELLI ABBATISS. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 548
usos antiquissimis temporibus Romanos el Rayenna- A eum pallio ejus forma?, quaein superioribus Raven-
tes episcopos, et diulius persévérasse morem hujus- natum episcoporum iconibus visiter. Multipliées in
modi quam vulgo créditer. D. Àbbas Dominicus omophorio Graecorum cruces, el conversus fere a
Passioneius el eruditione et raorum suavitale specla- Lalino deferendi modus conspicitur ; ex latere enim
biljs, cui "quantum debeant ha?cstudia mea non est sinistre sinistroque humero circa collum complica-
li'ujus loci explicare, ostendit mihi deseriptionem tum ad hnmerum dextrum verîitur, el hinc supra
accuratam sacelli ejus, qûod olim a S. Paulol pon- sterni regionem reflexum, ad sinisirum rursus hu-
tifice, oetavo saaculo constructum ad "crepidinem merum reflectilur, et post tergura demitlitur, ita nt
"Païatiiii montis, tribus fere ab hinc annis, fortuite pars anlerior dependeat fere per médium corpus,
reperlum'est. ïn è'o autem figura?nonnulla? visuntur ut in apposita tabella B ex Bueangio desumpta.
His autem, qua? âplurîmis de pallii usu conscn- B "Propila?!parte secunda, cum proefixo bommentano
pia sùnt, illud demum âddere placel, videlicet, qûod ad pallii argumentera speclanle.
quamyïs, palUicseu_ omophorii.ornalushohh'isiex picluris, 7 IX. Narratis qua? Valenlinianus Ravenna? conlu-
'scfipiôrib'us et. 'ordirçîbûs,èeclêsiaslîcîs supra lerit commodi, qua? seqùunlur Galla?Plaeidia?Augu-
casulâm, seu,(csideGraecis loq'u'amûr,"supra pheno- sta?, ejûsque aclîbus, gerieri pietatique commendan-
lioîi, sive pôiysta'uriôn, adhibitûs videâlur, creden7 flis, seripla suîi't.."Porro Singleida? iiotiliam ex solo
dûtolânïen es'lâb illis quibus îdlicèbat à'ntistîlibus Agnello hausere Rulieus caeterique scrïptores, qui
alia'etiam. supra sacra indùment'a delalu'm fuisse. eam laudaverunl. Cum Galla Plaeidia ejusdem Sin-
"GregoriusMagnùs, èpîst. 54, lib. iv, prohibet Joanni gleida? amita vocelur, consequens fit Arcadii, plu-
Bavennati episcopo, t ut in plateis pallium ferre non rium feminarum parenlis, filiam fuisse, cum bina?
praesumat. t Câsularii vero iïi plateis non crediderim Hohorii uxores Siliiclioiiis filiaenarrentur Jornandi
delatam. In Veleri musivo Làteranensis basilica? et Paulo Diacono defuncta? absque liberis, Maria
adesse ihte'reâe'terâS. Silvestri Constanlinum bapli- videlicet, et Thermanlia, seuHermanlia. Al nonnulla
zantis. effigiem, qu'a pbiïlifex exprimilur quadralo ad Valentiniani Augusti chronologiam Agnello ira-
longoque induménto v'esii'tes, cum pallio huic supër- dila, vel explicanda sunt, vel corrigenda. Ail ille :
posito, téstis est Y.'C. 'Cianïpinius in opère de'Con- jt Cum is lernôs annos et quatuor lempora anni Va-
stantini Magni ^din'cîis inscripte. Proeterèaad "eam- lenlinianus esset, divo Honorio patruo suo iu.impe-
dem Laleràriensem basilicam in D. Nicolai sacello, rium successit, qui, triginta et unum annis in im-
intèr plures ponlifices saccis el omophorîis indulos, perio durans, Roma?occisus est in loco qui vocatur
médius D. ipse Nicolaus visiter cum pluviali, quod n ad Laurum. r, Valenlinianum Constantii et Plaeidia?
recentras Latinorum sacrum est indumentum, et filium natum Honorio Aug. xii el Theodosio Aug. MII
recenliori eiiam Lalino pallio. Ejus auteni nionu- coss., anno videlicet 418, vi Nouas Julii tradit Pro-
nienti ÎGonem vide si ïubet apud Papebrochiuni in sper ; Marcellinusautem v Nonas Julii, anno sequenti
19 LIBER PONTIFICALIS. — PARS I.
'Slonaxio et Plinta coss; 'ïïonofiûs Valentiniani Pa- A ; Constanlius e nec dura sëptem mensibus evolutis,- -a
truas XVHIKal. Septembris Ravenna? obiit, Âscle- ut scribit Paulus diaconus lib. xiv^ ex hac luce «ub-
pradoto et Mariniano eoss., anno videlicet 425, ex tractus est, n Eustachio et Agricoîa cbss.,anho vide-
Idalio et Socrate. Theopbanes ejusdem obitum v licet 421. Honorius obiit Asclepiodo'to, et -Mariniano
Non. Septembris consignât, Olynipiodorus vi Kal. coss., anno 425.
Septembris. Hoc diligentissimo ejus oetalisscriplore, X. Yalentinianum Roma? in Campo Mârtio oc-
4iti eminentissimo Norisio laudatur Hist. Pëlagianae cisum fraude Maximi patricii, tradunt Jornandes
lib. n, cap. 13, docemur, t superstile etiam tum lib. i, Cassiodorus el Marcellinus in 'Chronicis.. In
Honorio s-Yalentinianum nobilissimum dictum. At Yicloris "Chronico pro jGà'mpo Martlo ïlampus
Caesar nonnisi pôst Honorii mortem est remmtialus, Maximus mendose scribitur.. Nos'lèr intëremptem
anno scilicet sequenti 424. Prima constitutionum eo ait in loco qui vocatur ad Làurun), de quo ïicet sî-
Caesare datarum diempraefertxvii Kal. Novembris, leant qui "Urbem descripsere, Campi Martii paflem
el est in Codic. Theodos. lib. 14, de Murilegis; po- quamdam fuisse crediderim, Qua? sequuntur de
slrema data est anno sequenti 425, xv Kal. Decem- Aquileia? excidio pra?cessere Valentiniani adeoque
hris, estque 1. ullima de Palatinis S. L. Priores Plaeidia?decessum. Cometem apparaisse Marcellinus
_aulem, in quibus Augustus vocatur, data? sunt m tradit eodem anno quo Bleda et Attila Blyricum
Non. Januarii, sunlque 1.3. de Conduct. Boni. Aug., Thraeîamque depopulali sunt' Eudôxi'o et Dioscoro
1. 23 de pelitionibus, 1. 14 de sénat, et gleb. Mor- coss., anno videlicet 442. De Bavenna? memorâbili
tuum eumdem anno 455, Kal. Aprilis, communis incendia nil contigil apud quemquara scriptbruni le-
chranologorum sententîa fert. Ex his manifestera g' gère, quare quo anno clades hujusmodi a'ceîdërit, in-
fit Agnellum imperii nomine Caesaream dignilatem certum. Verum et haec et qua? sequuntur âiverso-
intellexisse, uhi Yâlëhtinianum ait « triginta » et rum annorum gesta in "unumfascem temerë colliga-
unum aimos in ïmperio durasse, ineunte enim gavil Agneîlus , temporum ralione nëglecta. Quod
anno trigesimo primo, collecte ab anno 424 , quo pertiuet ad Ecclesias et sacella, sive, ni noster lo-
ante 16 Octobris Caesar Tenuntialus fuerat, quitur, monasteria a Gàlla Plaeidia magnificent'is-
vere diem obiit. Cum autem id ei collatum dicit sime constructa ac dedicata, difficillimum est *tem-
ïnfanti annorum sex et quatuor mensium, Prosperî pora quibus id factum -sit 'definire, licet id agat
Chronologia? consultât, natamque indicat anno 418; Rubeus; quod si C. Y.Pâgii consulatuum Caesareo-
Plaeidia enim Kal. Januarii anni 417 potuît nuptui rum régulas ^sequiluheret, et annis consignare qui-
Constantio tradîta, decem et octo mensium spatîo tus vel Yalentinianus c'onsulatus iniit, vel simul
(quoi inlercedunt inter praedictam diem et secundam cum matre triceimalia, decennalia, vel quinquen-
Julii 4Î8, Valentiniani natalem) Honoriam primo, nalia habuit, aliquid lucis iii re obscurissima nacti
inde Yalentinianum ipsum parère ; nec înde argu- essemus; verum incertaincertisiïlustrarehaud vacal.
mentera satis firmum erra posse videtur, quo Mar- XI. Illud pro Integra familiaruhi Theodosii "Con-
cellino asserenti annum 419, Prosperî 118,praefe- stantiique notilia observai! meretur, "quod Agnellus
ratur ; eo magis quia si septennis Augustus vocatus narrât de inscriptione in templï "S. Joan. evange-
est post xv Kal. Decëmbris anni 425, et si natus lista?, quam vocat, Iribunà, tîalîa Plapidia eurante,
fuisset seconda Julii anni 419, septimus annus ah posila, quamque eidem rei îllus'tranda?èx Agnello
aliquot iantunî inensîbuseoepisset; verum cum se- p^ sumpsere "viri anîiquîtalis cultores. Inscripllo haec
ptennis dicalur, de complète aptius septimo anno id est : « ^Sancto,ac bealissimo apostolo Joanni ,eyan-
videlur inteîligen'duhi. Ita cônficîtur Valëntînianum gelistaê Galla Plaeidia Augusta, euài filio suo Pla-
morluum aelatis sua? anno 57, a proecedenti Julio cido Valentiniano Auguste, et filiâ sua Jûsta Gralâ
fluente, cum 'ab inïta Caesarea dignitate abiissent jlonoria Augusta libcratîonis periculb mails votum
anni triginta, cuin fere seplem "mensihus.C. Y. Pa- soîvit. s Eilios hic Galla?.Placidiaevides Yalentinia-
gius, în dissert. Hypat. ad annum 42J, haec babet : num et Honoriam, nem'inêm praîler eos. Mirura
j Natus erat Yalentinianus Constantio et Galla Pla- proinde Honorium ex Honoria passim factum ex
eidia matre v Non. Julias, lîonaxio et Plinta coss., prava veterum îectione ab lis qui, cuin postremo
inquit idem Marcellinus, aîmô nempe 419,,quare vix imperii sui anrio tlonori'uni Auguslum dicunt, 'ob
septennis hoc anno erat. s Qui si anno 419 natus, suspicîonëm in Gallata Placidiam praeconceptam >
anno 424 vix septennis'? vix quenquennis fuisset, eamdëâi Conslantinopolim ad Theodosium misîsse
complesset enim annum quintum die secunda Julii. ^uai filiis, horum nomina recensentes ex librario-
Veriori proinde calculo, cum Agnello et Prospère, rûm vitio Honorium pro Honoria et Yalentinia-
senlio natum secunda Julii anno .418, post sex an- num laudant. Id quamvis Rubeus initio lib. m.
nos, quarloque insuper fluente niense, Yalentinia- adnotaverit, neminem lamen novi qui id cura-
num Caesareaveste indulum. Illud etiam observare verit- ante enrinerilîSsimum Norisium, qui ex hac
juvat, quod quamvis ex Prosperî Chronico Galla? inscriptione a Rubeo accepta, et ex Olympiodoro
Plaeidia; obitus alligetur anno 450, ex nunmio ta-% eruditorum scriptoru'm sphalma emendat. Pluribus
men Baronio ad annum 425, n. 4, exhibite, videatur hinc novimus nominibus Honoriam vocatam, qua?
illam diulius vilam protraxisse ; cum etenim in B 3 Plaeidia ejusdem -malèï in ima filia collegil, ut ge-
adversa parte circa ejusdem Plaeidia? effigiem épi- minoe Avise memoriam servaret, Justa? videlicet, et
graphes legatur YOTIS XXX. MULT. XXXX., argu- Gîata?, Galla? matris sua? sôrorum ix seniore Va-
mente id est Yotatricennalia ab ea cumlîlio a Caesarea lentiniano progenitarum, quas ex Justina cum altero
dignitateeolligenda, célébrasse. Laudatus Pagius in Valentiniano et Gratiano susceperat. Ëa in re agnovi
prolegomenis ad dissert. Hypatïcam, n. 30, numiiium t3. V. et dum Viveret amicissimi comitis Francisci
agnoscit in praediclis tricennalibus cusum, el nibi- Mediobarbi erratum, qui Occonis numismata recol-
lominus Placidiam obiisse tradit anno 450, cum ligens, et augens,-Gallam Valentiniani senioris fi-
tamen part, u ejusdem dissert., cap, 14, triceimalia liam eum Galla Plaeidia ejusdem Galla?filia, Yalen-
imperii CaCsareiValentiniani assignèt anno 455, liriianique tertii matre, confuderit, seu eam filia?no-
Yincomalo et Opilione eos. Plane ulrumquè verum mine vocaverit, ascribens eidem numismata filia?.
esse nequit, quod scilicet Plaeidia obierit anno 450, Eorumquidem omnia cum.prseferanl Plaeidia? co-
et quod 453 tricennalia cûm Filio celebraverit. gnomeh, liùlc non Galla?ascribenda erant. Tertium
Agnellus de die mortis scribit, mortuam videlicet autem quammaxime pra? caeteris doctissimum col-
v Kal. Decëmbris ; de anno autem silet. Insanabili leetorem ea de re monere poterat, in cujus aversa
autem errore errât noster ubi ail : t Unoque anno parte signantur « Yota XX, mulliplicata XXX. R. Y.
Constanlius post mortem Honorii geiuibus impera- CONOB.» (Pagius, disseri. Hypat. part, n, pag. 285,
vit, morbo correptus vitales auras amisït, et reliquit ex Jacobo Chiffletio legit R. M.) M enim de Galla
Slium modicum Gailsa Yalentinianum iiomine. t Theodosii senioris uxore secunda, qua? brevi post
"
«gl âGNELLI ABBATIS S. MARUE AD BLACHERNAS, ETC. 552
nuptias in puerperio decedens, nec sua, nec viri po- A Ducangio in Familiis Byzantinis, et a Mediobardore-
tuit decennalia celebrare, seu tricennalia multipli- lati. Id puto ex eo evenisse, quod detreclaverit Pe-
care, verifieari haud potest. Postremum in aversa trus Honoriam, posl stuprum ab ea admissum, no-
epigraphem habens « VICTORIA.AUGGG. R. Y. i minare piissinisematri, laleque D. inforlunium minime
ad annum ipsum, quo Galla Plaeidia Conslantium, promeritae. Quareet templum Joan. evangelista?
cui nupserat, ab Honorio in imperii societalem as- dicatum senlio circa initia Joannis Angeloplis, et rite
sumptum vidit, référendum autemo, et ejusdem Honoriae sluprum uterum gerentis consignari anno
Constantii multipliées triumphos indicari. Sic eo- 454. Erravit ergo Rubeus, qui templum illud Petro
dem anno Eustachio et Agricola coss. quatuor in Chrysologo sedente dedicalum narrât ; etenim Petrus
Codice Theodosiano observavit constitutiones Pa- a Sixte 111electus ordinatusque fuit, nec cerle primo
gius, dissert. Hypat. part, n, pag. 28, qua? trium pontificatus sui anno, qui fuit 452, quare necesse
Augustorum nomina praeferunt « Imppp. Honor., et 1ère fuerit eodem anno basilicam dedicari, Petrum
Theod., el Constant. A. A. A., » quare Conslantium ordinari, Honoriaeque stuprum agnoëcî.
anno 421 Augustam renuntiatum conficit, corrigens XIII. In ejusdem basilica?testudine narrât Rubeus
Baronium, caeterosque, qui id anno 419, vel 420, icônes fuisse Augustorum ad dexteram quinque, Con-
consignant. Ha?c autem nummi épigraphes in men- stantini videlicet, Theodosii, Arcadii, Honorii et
tem revocat sermonem 130 D. Pétri Clirvsologi ha- Theodosii Nep., ad sinislram quinque, Valentiniani,
bitum coram Augustis, ipso sua? eonsecrationis die Gratiani, Constantii, Graliani Nep., et Joannis Nep.
récurrente, ubi de Galla Plaeidia loquens, haec ha- Circa subsellia vero ad dexteram Theodosii et Eu-
bet : t Adest eliam ipsa mater Christiani, perennis "l> doxiae, ad sinislram Arcadii et Eudoxiae. Unde haec
et fidelis imperii, qua? dum fide, opère misericor- hauseril Rubeus non docet. Agnellus haec tanlum
dia?, sanctitate, in honorera Trinitatis bealam se- habet: » et infra tribunamecclesiae super capilaimpe-
clatur et imitalur Ecclesiam, procreare, amplecti, ratorumetAugustarum legitur : Confirma hoc, Deus,
possidere augustam meruit Trinitatem. » Dominicus etc. » Porro quid ad Gallam atlinuerit Conslantinus,
Mita ha?c ita intelligit, ut irinitalem Augustorum, non video; Joannis etiamNep. nienlio nulla in Galla?,
quam proereavit Galla Plaeidia, compleverit Con- vel hujus matris familia, invenireest. De relatis ita-
stanlius, quod is ob Gallae connubium Augustes sit que a Rubeo dubitare licet. Placet autem duplex hic
renunliatus, Valenlinianus, quem ex Constantio ge- stemma apponere harum rerum occasione, quorum
nuil, et eadem Galla, quam Augustam Honorius uno familia Galla?, Gallae Plaeidia? familia allero
declaraverit, i ne sororem, ait, praeler dignitatem agnoscatur. Jornandes, lib. primo : c Gralianum fi-
Constantio collocasse viderelur. t Verum non ob lium suum Yalentinianus Ambianis imperatorem
Galla?Placidiae mérita Conslantius Augustus créâtes constiteit, quem habuit de Severa priori jugali; »
esl, sed ob propria. Sozomen. lib. ix, cap. 16 : et paulo infra : t DeceptaergoJuslina, Yalentinianus
t Constanlium imperator praemii loco tum sorere, edidit ex ipsa quatuor filios Valentinianum impera-
tum corona, tum purpura, lum imperii consortio torem, Gratam, Juslamque, et Gallam, de qua Galla ;
honoravil ; » quare hune Augustam non potuit dici dehinc Theodosius imperator, Flacilla defuncta qua?
Galla procréasse. Sed nec ipsa Auguste renuntiata Arcadium Honoriumque pepererat, Placidiam gene-
est, nisi cum Valenlinianus déclarâtes est Coesar. ravil, quae mater fuit modérai Valentiniani junioris
Igitur Chrysologus juxta verborum quibus utitur pro- imperatoris. s Paulus Diaconus,. lib. n, Valentiniani
prietatem, inlelligendus est; triplici enim modo ad C senioris et Yalentis patrem dicît « Gralianum me-
Auguslalem dignitatem referunlur quam Galla pro- diocri stirpe ortum apud Cibalas. i Haec ad mater-
ereavit, Valentinianum pariens, amplexata esl Con- num Plaeidia? genus spectantia certa sunt, et passim
stantii nuptiis, possedit Augusta? honores assecula. nota ; ea tamen adnotare placuit, cum et astruendo
XII. Notari autem débet hic D. Pétri Chrysologî patris et agnatorum cognatorumque slemmali inser-
locus, cum nil habeat, quod ad Honoria? decus re- vianl, nullibi autem Constantini, Joannisve nomina
ferri possit, qua? quodammodo Augustam quaterni- leguntur. Singleidam Galla?Plaeidia?ex fratre neptem
talem coniplessel; elenim Augusta? honore ornalam ex Agnello cognoscimus, reliquas Arcadii filias ex
dubilare haud sinunt allata, et prsecipue nummi a Marcellini Chronico coeterisque.
STEMMA IGALLM.
- S55 "
LIBER PONTIFICALIS.— PARS I. .554
r' XIV. Qua?apud nostrum spectant ad S. Joannis A cum hic de solo episcopo célébrante agatur. Diver-
ecstasim, cujus causa TOÛ'Ayye)S^TOÙcognomenlum sum tradere videtur Ordo secundus, in quo, num.
promeruit, exhibent nonnullas sacra? synaxis parles. 14, exhibila pêne eisdem verbis immissione parli-
Ha?autem recensentur : « Leçtio Evangelii et pro- cula? sancta?, quam episcopus momorderit, in cali-
testatio catechumeni J ante. angeli apparitionem, cem, désuni verba, «et confirmatur ab archidiacono. «
inde canonica verba, cum sjppiieationibus et signo Infra vero post unius speciei narratam sumptionem,
crucis super hostiam, sanctificatio corporis Christi, haecsequuntur : « Episcopus primus accipit calicem
. perceptio corporis Domini, talicis per diaconumpon- de manu archidiaconi, et stat in cornu altaris, nt
tifici porrectio, quam angélus diaconi vice praestilit. confirmet sequentes ordines, deinde archidiaconus,
Haecomnia cum caeteris ad veterem Missam spe- accepte de manu illius calice, refundit in scypho,
ctantibus satis superque illuslravit vir olim doctissi- quem supra diximus, et tradit calicem subdiacono
mus et pius cardinalis Bona : illustravere etiam or- regionario, qui tradit ei pugillarem, cum quo con-
dinum edilores Menardus, Pamelius, Thomasius, Ma- firmet populum, etc. '» Pro temporum diversilate
billonius. Spéciale videtur calicem a diacono porre- diverso modo haec acta sunt, quod ex Ordinibus
cluni, ex quo ponlifex sanguinem Domini sumebat, ipsis a se editis elicit laudatus Mabillonius in com-
ore quidem,non fistula, utalibi, Roma?quepra?sertim; ment, praevio, cap. 8, num. 15. In Ordine tertio ex
c quare sacerdoles cum populo coeperunl limere, et codice Colbertino octingentorum fere annorum apte
horrere, videntes sanctum calicem a semetipso in- ad rem nostram haec habentur : « Sed ipse pontifex
clinatum ab ore ponlificis, et iterum in aère se super confirmatur ab archidiacono in calice sancto, de quo
sanctum altare recipi. i Micrologus,eap/19 : c Ipse g parum refundit archidiaconus in majorem calicem,
ponlifex confirmatur ab archidiacono in calice san- sive scyphum, quem lenet acolythus, ut ex eodem
cto. i Ita porro etiam respecte episcopi, diaconi sacre vase eonfirmetur populus. » Calicem sanctum
erat dispensare sancta : t sicut enim, t ait Raba- noster vocat, in quo f'acia fderat consecratio ad dif-
nus lib. i Institut. Cleric, cap. 7, « in sacerdote ferentiam calicum, sive scyphorum minislerialium,
-consecratio, ita in ministre dispensatio sacramenti in quibus vino consecrato cum non consecrato ab
est. Die oblata sanclificat, iste sanctificala dispen- archidiacono t confirmabantur omnes sanguine Do-
sât, Î Qua?de solius calicis dispensatione, seu dis- minico, quos communicaveral pontifex corpore Do-
tribulione accipienda sunt, cum aliunde constet epi- minico, i ut habetur in Ordine mox laudato. Sic
scopum, vel sacerdotes ministranles, corpus Domini et in tertii recentioris Ordinis fragmente dicitur,
dispensasse. Id in Romana Ëcclesia agebant epi- quod i Dominus apostolicus confirmatur de calice,
scopi papa? assistentes. Cardinalis Bona laudatus, lenenle calicem archidiacono. i Ita, et in sequenti
Rerum Liturg. libr. n, cap: 17, num. 8, rem uni- Sangallensi : « Susceptumque diaconus ab aeolylho
versam his explicat : € Ordo communionis hic erat, calicem, porrigat episcopo, el confirmet. J In altero
ut primo quidem celebrans seipsum communicaret, similiter subséquente : a Ipse autem diaconus, tenens
deinde episcopos, si qui aderant, vel presbytères si- calicem et fistulam, stet ante episcopum usque dum
niul cum eo synaxim agentes, tum diaconos, subdia- ex sanguine et corpore Christi, quantum voluerit,
conos et clerïcos, monachos, diaconissas, et sacras sumat. » Verba illa « et corpore Christi » in locum
virgines, novissime populum, adjùvanlibuspresby- non suum irrepsisse videntur. Singularis ritus de-
teris, primum vires, deinde mulieres. Idem in calicis *-, scribiturin alio Ordiûe decimo loco exhibite, quem
distribulione servabater, nisi quod presbyleri per J Mabillonius conjicit saeculo undecimo conscriplum,*
se illum sumebant, diaconi a presbyleris, reliqui a pro missa pontificis ad ecclesiam Lateranensem
diaconis, ut ex ordine Romano et ex Graecorum quinta feria in Coena Domini, ubi haec habentur :
Eucologio constat, i Non juvat hic in Graecorum s Confeclo itaque sacrificio, pontifex solus commu-
usum inquirere; in Latina Ëcclesia, ul ut distribu- nicat super altare sine ministris, et non cum cala-
tio panis ita se habueril, uti doctissimus cardi- mo, sed cum calice tantum se confirmet illo die, et
nalis tradit, certe Ordines Romani aliique ferunt sexla feria. v Haecdiaconi officio in hac parte illu-
diaconi munus exstitisse ipsum celebrantem calice strando ex Ordinibus a vire doctissimo, mihique in
confirmare. In primo Ordine Romano ab eruditis- primis colendopublici juris factis allata, sufficiant.
simo Mabillonio vulgato ha?c habentur, n. 20, pag. XV. Confirmant non posse eidem Joanni episco-
14 : c Qui (pontifex) dum communicaverit de ipsa po convenire universa, lanquam ejusdem episcopi,
sancta, quam momorderit, ponit in manus archidia- gesta ab Agnello tradila, qua? idem de Angeloptis
coni, dieendo in calice : Fiat commistio, et conse- aetate et effigie subjicil, narralo loco dieque ejus
cralio corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi depositionis : i Apparetque, inquit, fuisse tenui
accipienlibus nobis invitant oelernam. Amen. Paxte- forma, et nigri capilli, paucos canos, sed sanctitale
cum. Et cum spiritu tuo. Et confirmatur ab archidia- aetatem superavit, quia coelestis Dominus plus men-
cono. i Qua? postrema verba his illustrât lau- tes, quam aetates comprobat. i Cullum anliquissi-
datus Mabillonius; in comment." praevio, cap. 8, mum eidem episcopo in ëcclesia Rayennate praesti-
n. 11 : e Deinde in primo Ordine ponlifex confir- tum astruit, quod ante ejus îmagiriem in Ursiana
matur ab archidiacono, accipiendo scilicet sangui- ;D basilica exstantem, diutius singulis noctibus candela
nem pro complemenlo communionis, uti. Microlo- arserit. At quidni Agnellus unius effigiem Joannis
gus loquitur. > Eadem repetit in notulis Ordini ipsi pro alterius acceperil? Quaesequuntur nil habent
subjeclis : « praeclarum, adjicit, hoc sane spécimen quod observai! mereatur. Polerant absque jacturâ
communionisgeneralis etiam sacerdotum el episco- dimilti, at integrum edere volui Agnelli opus, ne
porum. J At quid ex hoc loco elici possit ad as- omissa pluris fièrent, quam debeat.
-tmendamcommunionemgeneralem, plane non video,
VITA S. PETRI CHRYSOLOGI.
CAPUT PRIMUM. ma. Ante eum nullus pontifex sapientia similis illi,
Pétri natale solum et ëcclesia. Eulychetis hoeresis. <stpost eum non surrexil. Multorum librorum et
Chrysologiepistola ea occasione conseripta. voluminum conditor, et velut irriguus fons ita in
Petrus XXÎ a, pulcher aspectu, delectabilis for- eum divina Sapientia quotidie emanabat ; unde pro
a Not. marg. Electus fuit circa annum Domini 429. BACCH.
PATROL. GVL 18
*;FSS AGNELLI ABBATISS. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. «5*6
suîseum ëloquiis Chrysologum vocavît, id est aureùs jA CAPUT ÏI.
sermocîn'ator. Kalus est [nalione] Corneliense tërri- 'Pétri 'Chrysologiordinatio coelitusimperauu
torio, siutritas, et doctes a dornelio illius sedisan- ïgitur, charissimi, illud quod residuum est de
tistite, et pro -suinutritoris amore Petrus ipse [Deest Chrysologi vila m médium proferaïnus, elïnquîr'a-
îpse] iste heatus, qui [quod] dudum Imolas prae- mus quomodo 'aut qùaliter în "tali orlhoàoxa sede
diclum vocabat [vocabatirr] territorium, ab illo jam non ex propriis ovibus, sed a subjecta Corneliense
tempore ÇSorneliens'e tiominavit : sed aiunl alii ideo -Ëcclesia, Ravenn enses eives poirtificem or'dinave-
Corneliense eo qùod Cornelii Forum fuisset. îste runt. Tempore namque illo, postquam defunclus est
temporibusprimi Leonis sanctissimi papae'Ravennatis beatissimus ante «omiuatas praesulJoannes, conve-
Ëcclesia? -cailiedram i-egebat. In ipsis diebus ssevis- nerunt aniversus coetos populi, una cum sacerdorl-
simus Eulyches preslrylèr maligno spirîlu insliga- hus, sicut mos est Ecclesiae Vite, et élegerunl sibi
tur, el circa sanctam et individuam fidem calholi- .pastorein ; cumque {omnes cum] eo properantes Ro-
cam suis pessimis cogilationibus, malignara coepit mani venerunt ad sanctum papani aposlolica?sedis„
haeresimexcilare. Quem sanctissimus Léo persuani "ul eorum ordinaret electum, netalis Ëcclesia vïduala
epistolam ïu conspeclu sanctorum mullorum Dei èsset pontifice lanlis diebus. Die vero crastina erant
episcoporum ammonîvil. Nunquam poluil ejus super- B-omnes : parali, ait eum [virum] quem elegerant
stiliosam credulitatemadhonum revocare proposi- s'aïictis apostoîicis prseseiitarent aspectibiis. Igitur
lum. 'Sancius igitur Léo ad bealurn Petrum hujus nocte "eadem apparuit ad sanctum 'Sixlum urbis
Ravennalis [Suppl. urbïs. Bacch-.] ponlificem res "Roma?episcopum per visionem B. apostoîus Christi
notas celeriler fecit, qui scribens epistolam ad ipsum «laviger Petrus, una cum Âpollinare discipulo suo,
ha?reticùm direxil, per quam in Chalcedonense sy- et inter anlbos stans B. Petrus Clhrysologus,-et pa-
nodo non consensil, demersus est. Sed ipse sanctis- runi B. aposlolus Pelrus gradum figens, dixit ad
simus Léo mullas vices per sua epigrammata Con- •sanctum papam Sixlum •: Yïde îi'uiïû virum, quem
•stanlinopolitanam urbem misil, non solum ad Gal- elegimus nos, qui stal. în médium noslrorum [no-
lam Placidiam, verum etiam ad Yalentinianum, et slrum], ipsum consecra, non alium. Hcirco experge-
Honorium, et ad ca?leros alios fidei robustes, simul- iaetus papa jussit "valde introduci dilueulo plebem
que ad divum Gralianum [Martîanum], et Eudoxïani thiivërs'ahï et virum qui ordïnandus erat. Inluitus'
sequestralim, contra praîdictum Eutychem presbyte- est eum diutissime sanctus papa, et ait ; Ite, tollile
4*um diversas, ut diximus, epislolas ; et tanto in -eufindemedio, hune non cpgnosco. Ksi addùxeritis
tempore proîata fuit, -usque ad tempora Martîanï rnihi, qui -oslensusesl, "aliumnon ordinabo. At illi
- imperatoris. Igilur, ut dixiiïiûs, cum multa allerca- XJcoepe'ruiltînquirere inter se mutuo, qua? esset hu-
tio de sancta intemerala Me calholica facta fuisset juscemodi res, ejeclisque «omnibus foras, contristati
multis diebus, conligit, «t Gumepiscoporum concilio sunt. Alia vero die jussit ut p'opulus cum -omnibus
Tùlsset allâtes praedictus haereticus, coram omnibus "electis[clericis], hiaxiniis, et mediôcri'bns, et pusil-
sacerdotibus Theodoras episcopus cum eo certare lîs, ante se introducti fuissent et cum non vidisset
coepit, ostendens singulff volumina de sanctis Scri- " lorniam viri qua? illi ostensa fiieral, ait : Requirite
ptaris, "et diversa tëstimonia, quod sancta indivisà ex vobis, forsitait non otahès venislis, et «omplures
sit Trinitas, et Paler, et Filius, el Spîritus sancius, eslïs. At illi dixerunt : Non -exnobis quempiam ta-
unus esset Deus coaequalis a ex duahUs manens vernes, Domine papa. Ile, et egredimini foras; non-
nàïuris Dei ei homihis. Won consensit. Tune auete- dum electum video. Tertia die denique iteruiu ap-
rîta'le aposlolica demonstrala non resipuît. Oslôn*- paruit ad eumdem papam, necvigilans pleniter, nue,
saque eslheali Pelri Chrysologi epistola, in qua ex pleniter dormiens aposlolorum princeps eum disci-
parte conlinehatur ita : -i Hùmaiia? lègës intra xxx pulo suo, sicut et prius, et %anetîssimùm Pè'trum
annos inter nos oni'nes îiligiosas înterimunt quaê- Chrysologum inter se tenentes, dicentes ilîi ^ Dixi-
stiones, et tu" circa quingenlos annos cur lant® mus jam tibi, ne super alium manus iraponas, nisi
°
praesuniis in 'Gb.ristum Ponvicîaré se'rmone ? Yere super hune virum, quîa multîs ïempôribus Ravenna?
oporlet te humiliai! ad sanctum Romanum pbntifii Ëbcle'sia, sicut pïnguedo oïëi lucerna? iiiumtaans,
cem, et diligenter ejus praecepta eustodire. Et non cum ab igné fuerit applicata, ita illius pinguescet el
aliter aestimesnisi quod [ipse] bëalus Petrus aposto- illuminaMlur doclrina. Altéra die introducuntur
lus vivus sit, et apostolalus cathedra? Româna?se- omhes, el non invenitur. Tùn'c 'sanctus "papa sedis
dis in -carne teneat principatum. » Post haec autem Romana?dixit ad Cm^eiîënsëm^êpîscôpum, qui in
ipse Eulyches saevissimusin ipso cecidil fconcilîo; • illô tempore cum Raveiiniensibus civibus Romam
sacerdotam vero caeteri post solutum concilium ierat : Introduc omnes sacerdotes et clericos teos,
una cum plèbe omnium Christianorum Deo im- forte ibi inveniam virum qui mihi ostensus est. Cui
mensas .gratîas agentes, et maximas laudes impera- ille cum supplicatione respondit, dicens : Non habeo
tori catholicam, et cerlam [rectam] fidem observan- talem virum, nisi unum diaconum, qui pra?estomni-
ts [observantibus] valedicentes abierunl lestantes. bus rébus meis, super cujus manus ego serras luus
incumho. Si jubés ut in médium veniat, deferatur.
a Hase de Christo Domino apte intelligenda. BACCH.
557 LIBER PONTIFICALIS.— PARS I. 558
' Cui beatissimus Auctorispretio splendescuntmûnera Pelri.
"papa: Yeniat non solum ille, sed A Huic Uonorliuic meritumiribult'slc'comerèparva;
et-caeteri omnes, et si videro quem cupiô, gratanter Ut valeanlspatïïsamplumsuperareeoaetis.
suscipio. At ubi ingressi sunt omnes, statim ut vidit Nil modicumChrislo.est.Arelas.benepossidetaedes,
sancius papa Virum qui sibi pér visionëm ostëns'us "Cujusin humanoconsistantpèctorétempla.
FundâmehPelrus, Petrus ïu'n'daior,et aula.
fuerat, conspexît eum, ïït gèmhiam fulgentem, et XjuoddpmushocDominuSjquodfactumfactoreUdem
hinc atque iilineper spiritum cognoscens vultemïi. Moribusatque opère. Chnstûspdssessorhabëlur ;
Qui duoconsôciahsmeâîâtof îeddit, et imum.
apostoli Pétri, et Apollinaris ponlificis, Chrysologi Hue venieus fundatpariturosgaudia fletus,
Pétri dexteram smîstramquè tênentes, et ut haec Contrilamsohdanspercussoin pèctorèmenteni.
Ne jâceal, se sternat ùùmi, môroosqûelatentes
omnia sanctus papa conspexit, statim de sede sur- Ant'ép'etiesïnedicicura properantejecludat; .
gens, et flbvîâm illi quasi médium atrium ivit, li- Ssepemetusmortis vita?lit causabeatoe.
benti animé ailèrufruni 'se salutaveriiht usqlie ad Mùl'tàc'on'didftvoluminà-, et vàlde sapientissimus
genua-. At ubi subirahere se S; Petrus Chrysologûs fuît. Istê "una"cum ProjectS a béate Cornelio Imo-
papa? voluit, beatissimus papa non sînuit. Statim lehsis Ëcclesia? una h'ora in diacônos âmbo cônse-
_co?pitfrèhiilumdare populus Inter se-, et maximum crati sunt. Post vérô divinà"prbvidentia ambo solium
clamorem ad coelum.Alii dicébant : Qûîâ nëôphytum
episcopàié tënue'riihl. Petrus Ravenna? Ëcclesia? ;
non recipimus; non ex nostro fuit ovile, sed subito
sërvàtus "estïniblehsî; Postquam hic pon-
invadïreaiheuram epîscopalem, quasi latro. Tollite, Projectus
ab ipso, iste alter
tollite êiïm de hiedio, non recipimus, " quia de sub- tïïëx drainâtes est, pbsimbdum
Ëcclesia non licet ad transferre. èpiscopiis Êcciesia?Corriéiiên'sis{in ëcclesia Corné-
jecta [in] majorera
Alii contra aiebant : Justes esl hic homo, nonrecle liens!] consecratus esl, temporibus Galla? Plaeidia? '
Augusta?, sicut scriptam rtepêrimu's. Corpus beali
dicîtis, "siiscipiamûs%um,utbène nostra? sit civilati-, Barbatiani idem Petrds
et et dô'c'tor Ch'rysologus cuin praedicta
quia prudentissimus est, "castïssimus, aromatibûs condideruht; et cum magno
ex Augusta
bonus, oninique gloria dignus ; nostra^côgnationë honore non longe ad Posierulam Ovi-
nihil in èûm inali timoré Domini sepelierùnt
est, sentimus; ple- lionis
nus ; sine causa éum pérdere vûltis. Sanctus vérô ; consecravi'tqué ecclesiam S. Joannis Bapti-
aedifleavit.
Sixtes H, sedis Româna?in tali altercalionê popu- sta?, quam Baduarius
lum liuc îlluc divisum cohs'piciens, palam omnibus CAPUT IV.
rétùlït vîsum, ut superîus diximùs; quomodo per
ammonilionem apbstolicam éum conseeraré debïïîs- Petrus nïôrtem suam proevidët, prédicitque. Fbruin
Gorneliî pergit; ibique decedit. Locus sepulcri-.
lët. Etsiïstum non vultïs Patrem; a me recedite, et
à sancia eathclica Româna Ëcclesia aliénai! vos i-, autem post hà?e hic beatissimus Petrus
"* Cognovit
omnès. -Tùncilli quasi ex una voeê c'oeperunt cla- per spiritum fmem vifa? sua?.Ivit àd Corneliensem
et ihfrâ basuicaih B. Cassiani
mare, et dicere : Ordmetur, ordinetur-. Conscripse- ecclesiam, ingressus
runt celèritër decretum, et per im'posilionemmanus bbtulit munèra, id est cfatèrem âiîreum unum; et
est in pateràm àrgenteàin altëraîn, etdiàdématâauréâ ma-
recepit Spiritum sanctum, ordinatusquë pon-
tificem, el eumgïo'ria ad Ravennam sédem reversus gna pretiosissimis g'emmisornata. Ha?comniaa sancli
est. Ex illo jam die coeperunleum omnes venerari Cassiani corpore imbùit, posilâque super aiam ipsius
"quasiangelum Dei. ecclesiae, et slans super cfepidiriem juxta altare
CAPUTÏIÏ. expansis "manibusbenëdixit cûnclam plebem, sâ-
JEdes Petro curante 'cànslruc'toe.Ejusdem cum Pro- cerdoles et populos, ac "oravit dicens : tu dedisti,
jeclo Corneliense synchronologia. Sancli Barba- Domine Deus, ànimam în corpore isto ; tu iterum
tiani funus. . misericors, suscipe eam, quîâ tua sum creatura. Non
jEdiflcavithicbeatissimusfontem in civitate Classîs ôeéurrat mihi inîquissimus dïaholus, sed angélus tuus
^uxta ecclesiam qua? vocatur Petriana, quam Petrus sanctus suscipia't eam, et colldcaré jubeas in sinibus
àntistesfundavit. Qui fons miroemagnitudinisduplici- pa'triarcharum, ubi lux pérmâhet, et gaudium im-
iiiis'mûriset altis moenibusslrûetùsarithmelîeà? artïs. D ïnensuin est. Et îiuhc, Domine, té 'coîittë'or Idbiis
lier umquefuudavit dénium infra êpîscopiumRavenna? {et] corde ; te qui curictà pât'râs'li ex hihilo, qui
feedis,qua? dicitur Tricoli, eo quod triacolacontineat ; seîus nosti prisca, pr'aesentïâ et futura : "dapopulo
qua? [JEdes. Bacch.] à?difieiàiiîmis ingeniosa ihferius huic cor décîbile, ul timeant lé, et agno'scaht quia
structa est. Fecitqùe non longe âb eadem domo ta es Deus in coelo sursum, et in terra deorsum, qui
monasterium S. Andréa?apostoli ; suaque effigies per sanctum Filium tuum totius generis humani
super valvas ejusdem monasterii est inferius lessellis salutenf recuperàsti; in quem credimus Deum, et
depicta. Forîs vero parietes proconnisis marmoribus Dominum angelorum, qui es benedictus in saecula
decoravit, et in ingressu janua? extrinsecus super saeculorum. Mitte illis, Domine Deus, verum pasto-
liminare versus metricos continentes ita [videlicei]. rem, qui tuas congregel oves, non disperdendo,
Aut lux hicnata est, aut capta hic libéra régnât. sed ad caulas Ëcclesia? congregando. Non sopiat ut
Lux est ante \enit coelidecusuude moderiium,
-Autpnvata diem pépererunt lecla intentera , mercenarius, non sit ul aliénéeovis custos, sed ve-
Inelusunne jubar seclusofulgetOljmpo. rus qui oves cum agnis commissas, immacu-
Harmora cumradiisvernanuacerne serenis , ' pastor,
£unctaque sereno (sidereo)pjercussa in muriee saxa. latas tuo aspectui repra?sentet ; ne ille ferox imma-
559 AGNELLI ÀBBATIS S. MARIEEAD BLACHERNAS, ETC. 560
nissimus lupus, qui proedam rapere qua?rit a le, pa- A An scripseril postremas illius periodos. JEdes Tri-
storis corda excita, rapida voluplas depellalur, velle- coli an a Chrysologo excilala. Petriana ëcclesia.
SacellumS. AndreoeanaChrysologoconstruclum sit.
ra fidelium ovium non diripiat, ne sancta Ëcclesia Munera Corneliensi ecclesioetribula.
vocis balatibus gemat. Tu bonum pastorem [bo-
nus pastor] tribue huic populo ; mitte pastorem non serlatione I. Divi Pétri Chrysologi aetatem in poslrema Dis-
sednutri to nonutallidat, seddefen- indicaviuius, quantum quidem sufûcere
percussorem, rem, poteraL ad lollendam lemporum confusionem ; nunc
dat ; nonspernenlem, sed revocantem ; nonraplorem, expresse, quanlum licuerit, de ea decernendum est.
sedlargilorem : non ut [laceret] sed compescat; non Et pro episcopatns ejusdem iniliis in ea sentenlia
cupidum, sed tributorem ; non elalum, sed bumilem ; persévère,'utvel anno440, qui Sixti Ul sumrai ponti-
ficispostremusfuil,velpraecedenli439, ordinatumcre-
non saevùm,sédblandum. Custodi eos,popùlusteus est, dam. Annus ejusdem emortualisnec ante448 collocarî,
etovesmanuumluarum,quiesbenedictus in saecula. neepost 451 differri potest. Posterioris asserliveritas
ex eo quod iEniilia?civilatibus clades et direptio,
Adlugenlempopulum ait: Filii charissimi, audileme. Attilapalet laie furenie, anno 452 esl illata, eoque Ra-
Ego vado, et ingredior viam universa? terra?, ubi vennam properanle Joannes sedebat episcopus, nec
constitula est domus omnis viventis Nunc, filii, con- fortassis is ejus sedis annus prior erat, sed pra?-
forlamini, et estote viri prudentes. Dabitvobis Domi- cedenli 451 coeperat. Prior autem asserlio ex Âclis
Germani Antissiodorensis, a Constantio fideli-
nus Deus pastorem et reetorem sicut scriptam est : à sancli 1eret accurate conscriplis evinciter, cum ex iisdem
Non repellet Dominus plebem suam in finem, et hoe- certa demonstratione elicuerit eminentissimus car-
redilatem suam non derelinquet. Ipsum audite. Ille dinalis Norisius Germanum Ravenna? obiisse an-
docebit vos. Ille vos per amoena pascua ducet, ille no eodem 448, die 51 Julii, Hist. Pelagiana? lib. n,
cap."12.Consial autemPetrum Chrysologum ejusdem
sui verbi pabulo vos reficiel ; ipsum audite, non con- sancti funus curasse. Idem eminentissimus et eru-
tarbemini. Et vos viscera mea non conlra eum in dilissimus cardinalis de Pétri Chrysologi emorteali
lumore cordis elevetis ; non cum temullu et jurgio anno haec liabet ; Petrum Chrysologum « eo anno
(450) vel superiori forte decessisse 2 Decëmbris,
pastorem eligatis ; non pairem hujus patria? pro qua die ejus memoria reeolitur, patet ex epistola
pecunia banc obtineat sedem ; sed hoc [hune] dili- Leonis 35, adLeonem Ravennatem, dala die 24oete-
gite quem Dominus elegerit. Estole perfecii filii ; bris, Marciano eos., hoc est anno 451 ; nam anno
448 idem Chrysologûs lilleras ad Eutychelem, maie
ab omni haeresi servate vos. Cavete ab Ariano do- jam ob haeresim audientem, dédit, Eulyches vero in
gmate. Sanclam et incontaminatam calholicam fidem Italia eo ipso anno ad Kal. Junias inter catholicos
tenete. Corpora veslra servate absque pollutione, quia habebatur ex litteris Leonis ad ipsum eadem die da-
in quibus Euiychetis zelum Iaudat quo contra
lempla Dei animata sunt. Haec custodite, et agite ut lis, Nesiorianos depugnahal ; ea esl epistola sexta. Haec
merealis vos eum veslro pastore in universorum placi- inserenda putavi, ut eos corrigèrent qui Petrum
lorum coelesliDominoviamparare. Praeceptaejus satis G Chrysologum circa annum 440 obiisse scribunt, qua?
custodite, obedite eiut ille pro ovibus a oret, quia omni- fuit Hieronymi Rubei et cominunis scriptorum Ra-
vennatum sententia , qua? si vera esset, sane ante
potens Deusnonvulthilarem,sedcor contritumsusci- annum 440 Germanus Antissiodorensis Ravenna?
pif, elhumiliatum spiritum. Sit benediclio DominiDei Chrysologo praesule diem obiisset. i Rubeus Pelri
omnipotentis super vos el super filiosvestrosin genera- Hist. Chrysologi obitum non anno 440, sed 450, consignât,
Raven. lib. n, unde inimerilo refellitur. Porro
tioneetprogenie, nunc et semper, et in saeculasaeculo- - cum ad Kal. Junias anni 448 Eulyches in Italia bene
rum. Cumque omnes respondissent Amen, conversus audiret, non potuit eo anno a Petro Eulycbeti epi-
ad aramB. Cassiani, ail: Deprecor te, béateCassiane, stola qua? exstat, conscribi, cum enim conscripta
intercède pro me. Tua? domui quasi vernaculus fui a est, Eulyches in Italia maie audiebal, ut ex ejusdem
epistola? tenore constat; quare epistola Chrysologi
Comelio islius sedis in Ecclesiaegreruio nulrilus : ite- non poluil ante annum 449 conscribi. Epistola san-
rum ad le reversus, animam nunc Deoomnipotenti ira- cti Leonis, qua? Leoni seu Neoni dicitur scripla ex
do ; corpus autem meum tibi commendo. Haseet his licet dictis supra in dissertalione, non probal intentera,
cum Pagio contra Quesnellum ad annum 451
similia dum diceret, quasi qui eruclans, ovans et ex- relrabatur, ac propter conjecturam, quam in dis-
sultans, flentibuscunctis qui adorant, reddidit spiritum serlatione exhibui de Ravenniinomine in inscriptio-
m Non. Decëmbris. Caementarii' vero posl sedem nis ejus mendo forte cubante, adjicere placet, Joan-
ni foriasse scriptam fuisse, qui exscriptorum vitio
ëcclesia? paraverunt celeriter sepuicrum in lo- D
ipsius in Leonem mutâtes "sit. Id tamen si admitlatur, nil
co ubi ipse praecepit, et ibidem sanctum corpus re- argumentum juvat, cum Quesnelli argumenta cogant
ceptum est, et permanet usque in hune diem. Sedit eamdem epistolam ad annum 458 iransferre, et in
autem annos menses dies... . primis quaeslio de redeunlibus a barbarorum capti-
vitate , quae referri nequil ad extorres illos qui ob
Geinserici persecutionem solum vertere coacti sunt,
quandoquidem illi non redibant a barbaris, quod
quaîstio ipsa supponit. Quod probal Joannem ante
OBSERYATIONES annum 452 sedisse, est Attiloe incursio, quae anno
eodem evenil, cui Joannes ipse occurrit, ut narrât
ADVITAM SANCTI PETRICHBVSOLOGI. noster. His omnibus perspectis, efficilur Petrum
Chrysologum anno 450 vel 451 obiisse, eodemque
Pelri oelas expensa. Narralio deejusdemelectionedivi- Joannem suffectum, nec Neoni inler bos locum esse,
noimpulsufaclacontraDupiniumasserilur. Agnellus qui ob multa praeclare gesla, qua? in ejus Vila nar-
RavennatemEcclesiam Romanoesubdilam agnoscit. rantur, pluribus annis sederit oportet.
Pétri Epistola ad Eutychelem. An aliam scrwseril. II. Ul autem ordo temporum servetur ab Agnel-
a Yobis. Mua.
561 - - LIBER PONTIFICALIS.— PARS I. 502
lo neglectus, observandaest Pétri electio ad episco- A viano ejusdem urbis episcopo, accusante Eusebio
patumNuminis nutu, et sanctorum Pelri ac Apolli- Dorileeiise, Eulyches sape citâtes, ac tandem com-
naris apparitione peracla. Rem omnium "primus ex. parens,'assereusque prolerve haeresim, damnalur..
nosiro in publicam lucem produxit Eerrelus, inde Hinc e vesligio Leoni denuo scribit, seque per nefas
diserte, ut solel, in sua Historia narravit Rubeus, ex danmatum Ianientalur, agitque apud imperatorem
eo Baronius, caeterique. Verum, quod fluminiim ut concilium générale cogatur, qui intérim conventu
aquis accidit, qui pro soli unde fluunt natura vario Consiantinopoli triginta episcoporum habite prima
imbuunter sapore, ita quod demum non sint quales Aprilis die anni'449 rem majoribus tricis implicuit.
afontemanarunt, id narralioni huic accidisse.facile Léo die 18 Februarii Flaviano scripserat ac Theodo-
deprehendet, qui Agnelli fontes gustaveril, quamvis sio, inquirens causas ob quas Eulyches damnâtes
rei subslantia servata sit. Verum mirari subit ho- fuerat, quibus a Flaviano inlellectis ejusdem zelum
mimîm plures ita comparâtes, ut facile nimis omnia pielatemque commendavit epistola data die 21 Maii
credant; alios autem, e contra, ut omnia in dubium anni ejusdem. Anle hanc diem non poteil a Chryso-
vertant. Dupiniusin BibliothecaAuctorum ecclesia- logo Ëulycheti epistola scribi, in qua diserlis'verbis
sticorum de hacce hisloria haecex Gallicoin Latinum haeresim suggillal, alias, quod summus ponlifex
versa habel: eAl nequit hisloria?hujusmodinarralioni nesciverat, ipse agnovisset. Ephesi inde coacta nova
credi, eteniniillam nullus iîde dignus auctor exhibet. s synodo, Léo ipse sancta?sedis legatos misit, eosdem-
Agnellustandem in lucem prodiens an Dupinio au- que lilteris datis munivit, inter quas omnium laudi-
ctor fide dignus futures sil ignore. Illud aio hinc bus communique Ecclesiaeconsensu ea laudatur qua?
agnosci ejus historiéetraditionem, prout ab Agnello JJ in editione Quesnelliana est num. 24, data 13 Junii
narrateT, antiquitate eximie commendari. ad Flavianum, in qua incarnationis myslerium ea
RI. Notari meretur" privilégia a Valentiniano Ra- eleganlia, puritate ac claritale explicatur, ul vix in
vennati Ecclesiaetributa, si qua fuere, quaequidem tota antiquitate monumentum illuslrius ad rectum
Joannes Pétri immédiates praedecessor naclus sit, dogma firmanduminvenire sit. Synodus Ephesicoepta
Agnello ipso teste, licet alias primates Romani im- est in die 8 Augusti ejusdem anni 449 qua?ob in ea
patiente, nullomodo episcoposipsos a Romani pon- per nefas gesta praedatoria poslmodum dicta est,
lificis jure exemisse; etenim si quando id exemplio- catbolicamquefidemin summumdiscrimen conjecil,
nis efficere valuissent, tum idipsum fieri debebat, Eutychete'absoluto, et Flaviano damnato, qui paulo
cum ipso Valentiniano imperante, qui privilegium post aerumnis-injuriisque affectes, dum in cxsilium
paulo anle tribuerat, novum episcopum ordinandum ducereiur, e vivis excessit. Ob haec Léo pontifex
esse, mors illius, cui privilegium tributum fuerat, pluribus epistolis egit apud Tbeodosium, ul concilio
efficiebat. Qui itaque narrât populum el sacerdoles generali res caiholica restitaeretur. Exslanl epistola?
( quorum nomine intelligendos eliam puto episcopos ad Augustam bina? sub die 13 et 15 Octobris, alia?-
provinciales) facto de certi viri eleciione décrète, que ad alios. Egit etiam ea de re cum Valentiniano,
eum.eo Romani properasse ad Sixlum sanctum apo- Plaçidia Eudoxiaque, et lpgalos Conslantinopolim
slolicaesedis papam, «ut eorum ordinaret electum ; Î misit. Nil lamen in re gravissima a Theodosio obti-
quique in subsequentibus adjicit dissidente et ta- nuit. At eo defuncto, substitatoque Martiano, Pulche-
mullum agente Ravennatum plèbe, Sixlum visione ria hujus uxore agente, concilium primo Constanti-
narrata dixisse : c Et si isium.non vultis Palrem, a r nopoli ab Anatolio habitum est, cui inlcrfuere apo-
mereeedite, et a'sancta catholica Româna Ëcclesia s'tolica?sedis legati, in quo lecla Leonis epistola ad
alienati vos omnes ; i quare cuncti una voce clama- Flavianum, et episcoporumsubscriptionibus signata,
verunt: c Ordinetur, i et conscripto celeriter dé- Nestorius aequeac Eutyolies damnati sunt, deinde in
crète c per impositionem manus recepit (Petrus) Chalcedonensi generali concilio, coepto célébrai! die
Spiritum sanctum, ordinatusque est in ponlificem; t octava Octobris ejusdem anni, epistola eadem magni
manifeste ostendit Yalentinianum privilegium dédis- Leonis régula fuit, qua firmatum esl dogma de dua-
se, sî quod unquam dédit (potait enim nobis igno- bus in Christo naluris conlra Eutychetis haeresim,
lum dédisse) quod nullo modo sancta? sedis jura et illique aclionibus secunda et quarta concilium lecla?
Ecclesiaecanones violaret ; nec inde factum ut Ra- subscripsit.
veunates episcopi autonomi quodammodo essent. V. His ex Eutychianae haeresis historia delibalis,
Haec et similia, qua? suis locis pro opportunitate ad Agnelli tricas revertamur. Primo itaque ait Euty-
ohservabîmus ab Agnello narrata, efficiunt ut salis chelem a sanclissimo Leone per epistolam monilum
mirari nequeam quid rei fuerit ut ipse, qui alicubi minime resipuisse, aitque epistolam in conventu
Pontificale suum scribens erga-Romanae sedis pri- multorum episcoporumlectam. Leonis epistola nulla
matum se rite recleque aflectum ostendit, alibi, et ad Eulychetem data in concilio ullo lecta est; quin-
hic pulido commente praemisso, schismaticarum imo in nullo ex pra?cedentibus Constaniinopolila-
partîum sectalorem se prodat. At ea mendacii et num sub Anatolio lecla est'epistola celeberrima.ad
malae causae conditio est ut suo se gladio périmât. Flavianum, de qua in supërioribus. De hac igitur ut
IV. Regrediendum modo ad ea qua?Agnellus de " loquatur reliquum est ; at illi concilio Eulyches non
sancto Petro priori loco narrât, licet postremis ejus- adfuit, nec res amplius intégra erat. Subjicit para-
dem annis evenerint, quaequepertinent ad Eulyche- graphum omnium implicalissimum : i Sanctus igi-
tis abbatis Conslanlînopolitani haeresim. Ea vero tur, inquit, Léo ad beatum Petrum hujus Ravenna-
tanta sermonis stribiligine rerumque confusioneinfe- lis urbis ponlificem res notas celeriter fecit, qui
cit noster, ut divinandum sit quid menle tenuerit. scribens epistolam ad ipsum haerelicum direxit, per
Actorum in causa Eulychelis hic ratio habenda est, quam in Chalcedonense synodo non consensit, de-
ut suis apte temporibus restituantur vera, si qua?ex mersus est. » Ex his, ut puto, argumentera nonnulli
Agnelli Hisloria elici poterunt; id etiam ei, quod habere credidere, quo dicerent Pétri Chrysologiepi-
numéro primo diximus ad postremos Chrysologi stolam in Chalcedonensiconcilio lectam fuisse, quod
annos spectanti, lucem affundel. Damnala itaque tamen répugnât Actibus ejusdem concilii, in quibus
Nestorii haeresi in Ephesina generali synodo, par- nil de ea re, nec potuil fieri, ut episcopi Ravennatis
tîum stadia effecere, ut qui quammaxime ab ea pro régula fidei epistola legeretur apud eos qui pri-
discedere voluere, in opposilam sequeimpiam dila- mum senliebant solummodo insislendum Symbolis
berentur. Eulyches omnium absurdius peccavit, qui conciliorumNicaeni,Constantinopolilani,et Ephesini,
in Christo natararum dislinctionem pertinax nega- admissis secunda sancli Cyrilli ad Neslorium epistola,
vit, el oppositum sentientes Nestorianismi accusavit, et altéra ejusdem ad Joannem Anliochenum, et eo
datis Leoni summo pontifici lilteris, quibus Léo ipse nomine laudalam sancti Leonis epistolam ad Flavia-
respondit prima Junii anni 448. Anno eodem in con- num recepere, quod a diclorum sensu minime ablu-
ciiio Consiantinopoli Novembri mense habite a Fla- deret, explicarelque dilucide quid de Eutychetis
563 AGNELLIABBÂTIS S. MARLE AD BLACHERNAS.ETC. 564
haeresi sentiendum. Dominicus Mita rem in hune A Constat profecto usque ad Agnelli lempora in Raven-
modum dirinii posse censel in Responsionibus ad * natis Ecclesiae, licet longo sebisniate affiiclà?,codici-
opposite Yita?Chrysologi a se conscriptoe, n. 5, 6, 7 bus integram Chrysologi exslassë "epistolam, quam
et 8, ut sanctus Léo, inlellecta a Flaviano Eutycher postmodum decurtaverint, qui sancloesedis,auclori-
lis haeresi et causa, Romain vocaverit Petrum, qui, talem in rébus fidei diffiniendis impugnavere,îdque
pontifice jubente, epistolam illam omnium celeberri- potissimum impulandumlis qui Groecafide in Gra?-
niam çonscripseril ponlificisipsius nomine ad Flavia- cara linguam Laiinam epistolam Iranstulere. Hic
num, qua?primum in Constantinopohtana sub Anfc opéra? pretium esse cogitavi Laiinam ipsam vulga-
iolio, deinde in generali Chalcedonense synodo cv&- lâm apud Baronium aliosque, el e lextura
dendornm régula contra Nestorium aeque ac Euty- ejusdem, qualem in codice "Estensi rëgione "reperd dëscri-
chetem, lecla fuit. Ut autem effugiat, quod eontra b'ere, adjectis. suo loco periodis Agnello reîatis, ût.
regeri ex styli diyersilate ab aliis Pétri monumenlis lector- quid in hujusmodi re sentiendum sît dijudicet.
potest, conjecluram ila circumscribit, ut sentiat
Leonem xonscriptam a Petro epistolam s proprio
transcripsisse stylo, et aliqua i suo marte ascripsisse." Lalina epistola divi Pétri Eadem ex codiceEstensi.
Id omne ex sermône 75 Chrysologi confinnare niti- Chrysologivulgata. Dileetissimo et mérite
tûr, ubi se ex itinere Ravennam quadragesimali tem- Dileetissimo et mérite honorabili filio Eulycheti
pore reversum, ac proplerea fessum adinodum dicit. honorabili filio Eulycheti presbylero-, Petrus ' epi-
Conjectura se veritatem asseçulum crédidisset for- presbytère, Petrus epi- scopus.
tassis Mita si noslrum legissel, cum ex ajiato loco . scopus Ravennae. Tristis legi tristes litle-
astrui vkiealur Petrum a Leone vocalum epistolam B Tristis legi tristes litte- ras, scripta moestamoe-
sçïipsissé, qua?in Chalcedonensi concilio Eutychetis ras luas, et scripta moe- rore el luctu percurri,
hà?resim jugulaveril. At ex subséquentibus agnosci- sta rooerore débite per- quia sicut nos pax sacer-
tur Agnellum de epistola a Petro omnibus consen- curri, quia sicul nos pax dotum, tranquill.las pie-
liéhlibus sefipta loçùtem ; ait enim « ostensam beati pcclesiarum, sacerdotum bis, gaudere fàcit gaudio
Pétri Chrysologi epistolam, t cujus etiam parlera concordia , tranquillitas coelesti, ita nos affligit,
êxhibel, de qua statim. Mita?itaque conjectura bine plebis gaudere facit gau- el dejicit fraternadissen-
nullo modofulciri po.tesl,qua? aliunde etiam dehiscit dio coelesti, ila nos affli- sio, praeserlini cum tali-
ruitque; etenim postqu.adragesimamanni 449_scripta . git, él dejicit fraternadis- busorialurex eausis. Tri-
est epistola Leonis, de qua fil qua?slio, die videlicet sensio, pra?sertim cum ginta annis huniana?leges
13 Junii, cum praecedensad eumdem Flavianum data talibus orialur ex eausis. humanas adimunt quoe-
fuerit etiam post quadragesimam, die videlicet 21 Triginta annis humana? sliones; et Christi gene-
Maii. At qui de éa re dubilari possit, cum slylus ac leges humanas adimunt ratio, qua? divina legé
verba ipsa Leonem sonent? quaesliones; el Chrisli ge- sçribitur inenarrabilis,
YI. Sequunlur apud Agnellum qua? spectant ad neralio, qua? divina lege post loi saecula dispula-
alias Leonis episjolas, oh inipelrandum Augustorum sçribitur inenarrabilis, tione temeraria ventila-
auxilium, quo res calholicain pseudo-synodo.Nicaena post toi saecula dispula- lur? Quid Origines prin-
maie habita, novo generali concilio reslilueretur. tione temeraria ventil-i- cipiorum scruiator ineur-.
Foede labiter, nisi, exscriptorum vilio, Augustorum tar ? Quid Origenes prin- rerit, quomodo Neslorins
étAugustarum nomina sint mutata, Honorium me^ (2" cipiorum scrutalor in- lapsus sit disputans de
jnorans ac Gratiânùm, qui e yivis dudum ante Euiy- cucrerit, quomodo Nesto- naturis, non latetpruden-
chianae hoerèsis\pmpora abieran't. Honorii loco cogi- rius.lapsus sit disputans tiam tuam. Magi Jesum
laveram an Hônpria substilui posset ; Iat cum nulla de naturis, non lalel pru- in cunabulis Deum mysti-
èxstel Leonis epistola ad èamdem, pessima etiam ob dentiam tuam. Magi Je- cis muneribus cpnfiten-
stuprum famalaboranlem, eipênda.lionémhujusmodi sum in cunabulis Deum tur, et sacerdotes quid
suslineri non posse cognosço. Martiani etiam loco, mysticis mmieribus con- sit, qui virginali parte de
façili lapsu, Gralianum inirusum suspjcabar ; at fitentur, et sacerdotes, Spirite sancto natus esl,
illud obstat'quod eadem periodo rem, usque ad Mar- quis sit, qui virginali dolenda interrogation e
lîaiiunî prôlatum dicit."Theodorura insuper, quem in parte de Spiritu sancto discurrunt? Cumjvagitum
sancto concilio ait cum Eutychele certasse, et osten- natus est, dolenda in- daret Jésus in cunis, glo-
sfs"sancta?Scriplura? voluminibussanetprumque Pa.- terrogalione disquirunt ? ria în excelsis Deo coe-
trum lestimoniis catbplicam fidem de duabus nataris Cum vagitus daret Jésus lestis clamât exercitus; et
slabilivisse, tola veterum Aclorum concilii a Fla;. in cunis, gloriam in ex- modo, quando in nomine
vlano çoacti (in quo tantum Eulyches "auditus est celsis Deo clamât coelestis Jesu omne genuflectilur
Ëusebiô Dprileense, et Flaviano ipso hsereticumur- exercitus ; et modo, quan- coelestium, terrestrium,
genlibus) séries ignorât. Omnia itaque hic apud do in nomine Jesu omne et mfernorum, originis
noslrum a veritaie abeunt. genuflectilur coelestium, ejus quoestiocommovetur?
Vil. IUud e re esse- inficiabitar nemo, quod ad terrestrium et inferno- Nos,trater,cum Paulo di-
epislolae,de quà in sjuperiorihussermo fuit, inlegri- -,, rura, originis ejus quaeslio cimus : Etsi novimusJe-
talem pertinel, qûam ex hoc Agnelli loco uberrime -'commovetur? Nos, fra- sum secundum carnem ,
probalam habemus çpntra nonmillos.,qui.contendunt ter charissime, una cum sed nunc jam non novi-
postrema verba ad summi ponlificis in fidei dogma- Apostolo. dicimus : Etsi mus, nec possumus cu-
libus supremam aueloritaîem speclanlia, Chrysologi îioyhnusJesum secundnm riose replicare, qui jube-
non esse, sed recëntius addila a Româna?sedis stu- carnem, sed nunc jam non mur honorera dare, et
dioso eîque addictoi Gerardi Yossii hi auclqritate novimus, nec possumus timorem reddere, et ex-
nitanlur, qui epistolam Chrysologi GraecoLaiinam curiose perscrutari, qui speclare, non discutere,
edidit,' cum aliis npnmillis,subjunctis Gregorii Thau- jubemur honorem dare, quem Judicem confite-
maturge pperibus bnpressis" Mogunliaeanno 1604, et timorem reddere, el mur. Hisomnibus respon-
monuitque' in dupliei Vatlçapo codice poslrema illa exspectare, non discu- di, frater, lilteris luis...
verba deesséilnde Dupinius proelaudalus in Biblio- tera quem Judicem con-_ Çoel-emdesu.nl.
Ihèca haec,qua?Latine' vérsàexhibço,, liabet : t Porro filemur. Haecbreviter re-
litteraîiniri videtur aiite~ea verba,"êl, quod sequiter spondi lilteris luis, plura rescriplurus, si ad me
additem est ad sancta? sedis aucterilâtem commen- frater et coepiscopusnosler Flavianus aliqua de hac
dandam. >At Àgiièïlp, ùt àdnotavinius, el suis lotis causa scripta misisset, si enim libi displicel, quod
coiis'tàbit erga sâncjara sedem non bene affecte, et quidem scribis, libi ip.si electum judi.cium,nos quo-
rilhilpminusverba ex epistola, seu sensum eorumdem modo de bis judicare poterimus, quos neque vidimus
re'ferènli, "nullus sane crisis* studipsus refragabitur. propler absentiam, et quod intellexerunt eorum taci-
565 LIBER POMTFICALIS. — PARS I. - 566
turnîtate nescimus? Justes mediator non esl, qui sic A " fundavit, » çonstruçtam, nep hujus operis nolitiam
unam parlera audil, ut nihil aîieii parti reserveta. Rubeus aliunde hàurire potuerit quam ex hoc
In omnibus autem horlamurle, frater honarabilis, ut- Agnelli loco, jnîrum est Chrysologo-quidem fonlis
his quaea beatissimo papa Româna?civitalis sGripta ascripsisse structuram, pag. 105, at deleto ex Ra-
sunt obedienter allendas, quoniam beatus Petrus, vennatibns djptychis priori Petro, Petrianam basili-
qui in propria sedevivit et prsesidel, prae&tatqiue= eam Petro iîli iribuisse, qui Symmachi ponlificis
renlibus fidei veritatem. Nos enim pro studio pacis tempore floruit, et Aurelianum in Ravennati sede
cl fidei extra consensumRomâna?civitalis episcopi praecessit. Ex hoc itaque loco aperte constat ante
causas audirenon possumus. Incolumem tuam dile- Petrum Chrysologum Petrum alterum sedisse, quan-
clionem Dominus "tempore longissimo conservare doquidem fontem qui eidem Chrysologo tribuitur
"dignetur, charissime et houoralissime fili. cpgimur basilicae Petrianae addîtum agnoscere, cui
YHI. Cum diversissimisverbis iidem sensus expli- primitus fons erat adjunctus cum exiguo sacello. S.
ceniur in vulgatis, e(_apud Agn.ellumin his quaeîpsi Jacobi, Agnelli aelate superslite, in qu.o Pelri epi-
referre placuit, argumente id est illum ex Chryso- scopi corpus repertunj, quod senioris esse Agnellus
logi'epistola sensum sumpsisse, non verba, quae idem eensuit. Altéra aedes Chrysologo tributa est
etiam Agnelliana stribiligine vitîata nemo non vi-. monaslerîum, sive sacolluniS. Andïose apostoli, non.
det. Quodspectat ad priora, ubi ex praescriptione longe,a domp Tricoli, in qua et,Pelri effigiem.,et ver-
annorum triginta ab humana legéinducla argumen- sus conscriptos fuisse Agnellus asserit. Hscc tamen
tera desumitur contra Eutychelem, accepta ea sunt subdubito Chrysologone, an Petro juniori sint ascri-
(vel ab codera Cbiysologo ulrobique dicta) a ser- g benda, cum videatur domus ipsius Tricoli coro:nodo
mône 145, num. 15": «Humana?leges intra triginta aedificata,et versus ipsi nec Chrysologi stylum, aç
annos liligiosas omnes interimunt quaesiiones, et ejusdem aelatem sapere videanlur , sed recentius
Cbrislus circa quingentos annos nativitatis sua?cau- quid sonet. Vox postrema secundi versus, TO mo-
sas praeslat, ortus sui lites palitur, status sui susti- d-emum,Cassiodoriaetatem sapii, et phrasis ipsa a
uel quaesiiones?Ha?retice, desine, judicare judicem Cassiodori phrasi minime abludit. Rubeus loco su-
tuum, el adora in coelisDeum, » quem «Deum. ., pracitato sacellum hoc elegans quidem dicit, « sed li-
adoravit in Terris, i Licet autem post legem a Va- gneis columnis sufluitum. i Versus ascripti nil taie
lentiniano latam Acturo et Protogene coss. xv Kal. astruunt, sed brève quidem sacellum describuiit, ex
Julii de triginta annoçum praescriptione sermo ille a fenestris angyslis diei lumini minime pervium, sed
Chrysologosit récitâtes, et circa Adventus Domini preliosis rnarmoribus. muilce comptis splendidum,
festa anni 449, attente tamen legenli apparet Nestorii excluso externo lumine, suoque lucens, ut sonanl
haeresimibi praecipueimpugnari, illosquequi «Graeco versus, «aut lux nata est, aut capta hic li-
turbine Latinam nubilare nisi sunt puritatem àvBpu- Eriores era .régnât, » cum caelerisqua?sequunter. Postremi
TTOTOZOV xpic-zotozov,u,l QsoToy.o» tollerent blasphé- versus expiationem peccatorum per secretam ex~
mantes, J" Ex quo argumenium minime levé desu- omologesimfactam oslendunt, quod.merilo adnotavit
mitur productaeposl annum praediclumYita?, et epi- Rubeus. Cum vero scripti suit lii versus post Neëla-
stola? a Chrysologo scripta? serras quam vulgo pu- rii Constantinopolitani palriarchae tempora, evidens
tatur. fit nil a celebri; controver;soquein lïistoriis ejus,pa-
IX. Liter opéra magnifiçqsumptu Chrysologocu- p trlarcha? facto habere hetemdoxçs quo, sublatam au-
rante excitali secundo loco recensetur domus intra ^ ricuiarem confessioneniexisiimenl, quînimo pi;axim,
episcopium Ravennalis Ëcclesia?, qu'ara dixere Tri- et post Neclarium persévérasse manifestera hinc
coli, eo quod, inquit noster, tria cola-continent, quia efiieilur. Effigiem etiam. quam super valvas lessellis
videlicet in'tria-insigni.a membra dislinguebatur, expressam. Agnellus Chrysologifuisse credidil, exi-
qua?GraeciT«KÛ).K dixere, unde rpiy.âlovquod tria stimo Juniori Petro potius, siçul et sacellum,, ascri-
membra habel. Audiri ergo non merentar, qui ideo hendam esse.
aedemillam Tricoli dictam volunt, quod ad speciem XI. Qua? sequuntur de sancto Project» Corne-
trium collium repraesentandumaccederel. Al Agnel- liense perspicua sont, sicuti et-Ida de peelesia S.
lum ChrysologoPetro Iribuisse quod Petro ejus no- Joannis,, quam S.. Barbalianus Plaeidia? char-us te-
minis tertio tribuendum erat, evidenter agnoscitur nuit, et Baduarius aedificaverat, ex S. Barbatiani
ex versibus quos Agnellus ipse leslater. lectos in Actis lumen mutaantur. Clara etiam sunt qua? de
a?de Tricoli a Maxhniano episcopoçoi^ummata, in obita; S. Pétri Chrysologi tradit noster, nec quid-
quibus, pontificum Ravennatem séries esppnilur " quam. habent quod legentem remorentur. Illud ad,-
qui Tricoli construéndo'operam impenderunt, et dendum videtur, ex muneribus qua?Chrysologûs ail
Petrus cognomenlo Junior, ut dislinguater a Seniori Corneliensem Ecclesiam âccedens obtulit, pateram
et a Chrysologo, fundaior dicitur ejus a?dis, quos argenteam suainia veneralione servari, cujus,exem-
juvat ex parte a suo in proesenlemlocum transferre. pluin a?rp S(.iuplum Iradidit Dominicus Mita ante
Hic PelcusJunior ChrisliçpnceptaseGulus, suam Sermoiium D.,Pelri edilionem, ad cujus^oram
Ut docuit, sacrismoribûsexposait'. versus recentioris modi sunt sculpiii' quos ascrîben-
Hancquoqaefandavilmîrandismolibusareem, p. dos puto, et sunt qui sequuntur-
Nominisipsesu.iba?cmonumentadédit.
HujuspostobitumAurelianusgessil honores, Ctuemplebs tunecliaraerneisAgnusfixitin' ara
Post huneanlisieseistitu,Ecclesius. ' '* Hostiaflugenlis, primipro labe parentis.
Petrus itaque, qui Tricoli fundamenta jecit, is fuit Idem Mitaveram, ut sibi quidem suadet, Pétri Chry-
qui Aurelianum prseçessit, non Chrysologûs, cui sologi effigiemlibre praefixit, ex ea quam opère mu-
Joannes aller successit, aç Agnellum ita Agnellus sivo elaboratam exstare ait Ravenna?,in testudine
emendat, quifortassé hinc errandi ansam habuit, cliori metrppôlitana? ecclesiae. Illa taraéu nonnisi
et Petrum cognomenlo Chrysologumponendi immé- posi undecimum a Christo nato saeculumfieri potuit,
diate ante Aurelianum, quamvis dimidip quasi sav- ul et post illud tempus templi pars illa restituta est ;
oura ille hune praeeesserit. sed et pallii forma recentior est. De paiera praedicta
X. Primo tamen loco bene Chrysologo inler ca?-. exspeclari ab, erudite vire D. abbate Pasl-rizio do-
terâs aedes tribuitur fons baplismalis mira?magnilu- ctâm lucubraiionem audio. Eam fortassis légère da-
dinis, duplicibus et altis mûris conclusus. Cum au- bitur antequam haec niea in lucem edântar. At haec
tem Agnellus diserte tradat fontem hune «juxta ec- ad Chrysologi Yuam sufficiant.
clesiam qua?vocatur Petriana, quam Petrus àntistes
? Agnelli paraphrasis. Vere oportette humiliari ad ipse beatus Peu us app&tolusvivus sit, ac aposlolalus
sanctum Romanum ponlificem, el diligenler ejus catjifidrqiRoniai)oe,sedis in carne teneat vrineipatum.
proecepta cuslodire, et non aliter oestimesnisi quod
S67 AGNELLIABBATIS S. MARIEEAD BLACHERNAS,ETC. 568
VITA S. AURELIANI.
;
CAPUT UNICUM. A Pontificibus [pontificum vita] scriptam est retinete;
Pauca de Aureliano. Quoereloein urgentes opus. In- nihil a me amplius audietis. Istius [Sed istius] Yitam
. terpretalio versiculiex psal. Tu dirupisti, etc. Mors Aureliani expleam, et poslea sileam. Aliud quid mihi
Aureliani, et ejusdem sepuicrum. plus, nisi sola palientia, quid prodest? quid me ar-
Aurelianus XXII. Insignis vir, aelate juvenis, se- . guilis? nisi Dominus mihi dederit linguam erudilio-
nior sensu, et omni elegantior gratia, ab omni opère nis, quomodo illi placet de me Hat. Per Ezechielem
malo suspensus; milis in populo, in ovibus mansue- inlonans ail : Linguam tuam adhoerere[adhoeresceré]
tus. Auxit ipse supra fundamentum domum, quam faciam palalo tuo, et eris mulus ; et ad Moysem; Quis
beatissimus Petrus fundavit jam dicta Tricoli, sed fecit os hominis? Nonne ego? el David Filius : Om-
nec ipse eam complens. Et ut sciatis, dilectissimi, nis sapientia a Domino Deo-est; el Daniel : Ipsius
maxima gravamina meam super imposuistis cervi- regnum, et sapientia, et fortitudo. Ecce vos quare
cem. De hoc denique viro non potui aliqua facta re- saevistis? Quantum permitlet mihi ille opifex, qui
perire, nisi tantum res, quas [detinel] Ursiana ëc- me ex luto suis finxit manibus, tantum loquar; non
clesia in territorio Comaclense in loco qui dicitur aliter possum. [HaecJ omnia vobis insinuare [insi-
Ignis, et Rajas, idem idolorum nomina, non longe nuavi]. Vos eondita mente tenete. Seire igitur
ubi ëcclesia B. Maria?in Pado vetere sita est, ipse vos volo, quod véniel tempus, si hune Pontifica-
adquisivit. Et ipsius temporibus praedictum aedifica- lem propter vestram laceraiiônem reliquero, cum
tum esl monasterium. Sed propter vestram oralio- legerilis, et dimidium usque hic invenietis, recor-
nem, ne ipsius historia brevis appareat, quid valde dabitis postea cum gemitu ea qua? a me vobis di-
humanus sensus ex coeli auxilio scientiam nostram cta sunt. Sed rei nihil proderit ; et si volueritis me
vos oranles inspirante Domino, sine qualibet trepi- postmodum postulare, ut expleam, non exaudiam.
datibne narremus. Ille plasmator et amator homi- Ego desidero, ut per Dei Omnipotentis dispensatio-
num, qui spiraculum vita? tribuit, et spiritum in nem labor meus ad effectum perveniat ; vos pro ni-
visceribus meis confirmavit, sensus, et argumenta, mia celeritate vultis ut relinquam. Non facio. Quia
et corda docilia dédit, et suam dilexit facturana, au- memini verba, dilectissimi, eo quod in Vita beati
geat nobis talem inlelleclum,-ut nos vestram possi- Joannis veslrorum débiter me esse professus sum,
mus postulaliouem împlere, et vos suscipiatis, ut et callide fugiens [vestris] coram flammantis [flam-
magis cum desiderio legatis, et amore, quam cum mantibus] luminibus occultavi, et quia statim inve-
fastidio, vel negligentia. Nunc replicelis volumus. nistis me, occultare non me possum, et si mea igno-
Sed ego protinus infirmus ex corporis parle, vix ho- n ralis débita, postquam me coegistis, antequam exa-
die explere queo ; [tamen] in quantum valeo Créa- minetis, verissime manifeslem. Dehitor sum vobis
ture omnium adjuvante incipiamus. Nolite facere hanc quaestionem de fluvio Ethan. Scriptam est
sicut externo fecistis die. Satis me impulit vestrum enim : Tu dirupisti fontes, et torrentes ; tu siccasli
eloquium. Videle ne multum gravetis me, quia juxta fluvios [fluvium hic et infra] Ethan. Ecce debitum
Salomonis verba : Qui veliementerpremit verba, ex- meum. Sed quare siccavit fluvios Ethan videamus.
culit sanguinem. Sic de me vestra consideret pruden- Audite per prophetam dieentem : Ecce ego feci no-
tia. Hoc cogitate; non meum, sed Omnipotentis do- vam, dicit Dominus, in deserto~viam, et in aquoso
num est. Oh miser ego,- qui sic duris quaeslionibus flumina, et si Dominus omnia flumina, etiam et ma-
quotidie a vobis flagellor ! non ila facite. Tamen si ria fecit, cur ergo solus Ethan fluvium siccavit di-
vultis me plus sermonibus confringere, ut coactus cente propheta : Tu dirupisti fontes, el torrentes, tu
hune Pontificalem citius expleam, et vestris mani- siccasli fluvios Ethan. Denique allegorice intelligi
bus tradam, considerate prius vestram fragilitatem, voluit alius fluvius Ethan, stirpem Esau, eo quod
et postmodum meam coguoscite. Hodie denique sex non propagavil sobolemin filiis Jacob, dicenle Isaach
gero lustra, duobus insuper annis, et bis quinos pâtre eorum ad Jacob : Crescas in mille mïllia, et
menses. Ex quo lumen recepi, et de vulva matris] j multipliceris, ut arena maris, et astra coeli, el velut
meae egressus sum, nunquam tanta flagella passus pulvis terroe, germines, ut herboe virentes, dilataberis
sum, nunquam sic coarctatus, quomodo externo a ad Orienlem, et Occide?item,et ad Septentrionem,et
vobis fui die. Et si tanta etiam delectatio est me vo- Meridiem.Ad Esau autem : Quid tibi faciam, fili mi?
bis cedere, et auriculis hue illuc attrectare, et ma- quia dominum tuum illum conslilui. Vives gladio, et
nibus post terga religatis vinctum ducere, insuper fratri tuo servies. Sed tamen quaerendum nobis est
dorsum pectusque flagellare, et meis scapulis plagas valde historialiter, qualis iste fluvius Ethan fuit.
superimponere eonsentiam. Facite quod vultis, et Legimus in Exodo quando transducti sunt filii Israël
post haec omnia, sinite me, el a nie cessale, patien- per mare Rubrum, non post mullos dies vénérant in
tiam trihuite, el alienate vos a me, et quantum de locum, qui dicitur Mora [Stara]. Ibi enim aquae
569 -_ . LIBER PONTIFICALIS. — PARS I. 870
amara? satis erant. Mora [Mara] vero amara inter- A misit tentai!, ut non callidus diceret seductor aliam
prelalur. Pro nimia aulem amaritadine non ex ea formam habuit Adam, aliam Christus. Videns for-
populus potabat. Sed arefacti a sili invenerunt flu- mam Christi, cogitavit Adae. JSqualis forma, sed non
men"Ethan, et hausta aqua biberunt, corporaque aequalesvirtules [aequalisvirlute]. Hominis Christus
eorum in tamorem versa sunt, atque Ethan aqua?, forma, sed deifica virtus. In multis possumus reperire
aiunt quidam, non solum amara? erant, sed etiam locis in sancta Scriptura. Ubi Adam peccavit, Chri-
bibentes in tumorem vertebant, et dirumpebantur stus recuperavil. Adam per gulam peccavit, Christus
viscera eorum. Tune vociferati sunt ad Moysem, el per abstinentiam diabolum superavit. Adam de vir-
Moyses oravit cum ipsis ad Dominum, et siccavit gine terra, Christus de virgine Maria. Terra dicta
Dominus fluvium Ethan. Potest et aliud inlelligi. est a pedibus terendo ; Maria inlerpretatur domina,
Ethan fluvius intelligilur diabolus, qui verum vene- sive Stella maris, sive illuminatrix ; et si forte [alio
num et in superbia tumida colla extollit. Ipse sagitla modo] Maria produxeris, id est breviaveris, Maria
plena tossicis succis servos [conserves] Dei semper dixeris, et plenitudo intelligilur. Adam suam [suasus]
sagittat stimulis [ineontinenliae], Sed veniens per per mulierem... Christus restaurans Ecclesiam natas
Virginem Christus Verbum, siccavit fluvium Ethan, de muliere. Adam deceptus per lignum, Christus re-
hoc est religavit diabolum principem morlis, resiau- B slauravit mundum per lignum. Adam projectus de
ravit mundum, et misertus est humano generi. Et si paradiso, Christus in cruce Latronem introduxit in
Deus hommem fecit, secundum quod legimus, et paradisum. Adam projectus in infernum, Christus
mundum totem fabricatus est solus, cur ergo ne- retrahens eum de inferno. Ecce inter ulrumque
cesse fuit homini subvenire, et mundum iterum qualis similitudo. Homo semetipsum perdidit, et
restaurare? Primum ex limo terraa fecit hominem in Filius Dei omnes liberavit, qui est benedictus in
carnem, et dédit illi spiraculum ; post multa. lem- saecula. Vir autem iste Aurelianus post pauca an-
pora regeneravit per gratiam. Non quia non potuit norum curricula defunctus est in pace VII. Kal. Ju-
Deus hominem educere de laqueo morlis, nisi sum- nii. Observans beati Pétri Chrysologipraecepta, non
"
psisset virgineam carnem. Potuit, et sine dubio, declinavit ex eis. jEdificia vero domus ineonsum-
credo, potuit, et cur non fecit? Superius jam audi- mata reliquit. Sepultus est in ëcclesia Apostolorum
stis : Quis cognovitsensum Domini, aut quis consilia- juxta ambonem non longe a tumulo ubi beatus re-
rius ejus fuit ? Sed in quantum valeo dicam veraeiter quieseit Néon, antequam a nobis Neonis corpus ad
cum magno timoré. Erat homo extra [ex terra] ter- sedem Iranslatum fuisset. Sedit autem annos
rerais, carnalipositus in paradiso, subjecla sub eo menses dies
omnia, et princeps omnis creatarae. Videns spiritua- G
lis diabolus tantas divitias ei traditas, tumidus su- . OBSERVATIONES
perbia^ accensus furore, ac si diceret : ex coelopro- ADVITAMSANCTI AURELIANI.
jectus sum, dignitatem perdidi angelicam, et quam- Pomposiani monasterii initia an hic indicentur. JEtas
vis spiritalis sum, amissus coelestia externa dele- Agnelli hoec scribenlis, et in aliud tempus reliqua
ctamenta, nihil habeo. Iste modo statim ut créâtes differentis. Aurelianus Hormisdoesynchronus.
est omnia hona tradita illi sunt, insuper gaudia pa- I. Pauca de Aureliano Pétri Junioris successore
tradit hic noster, pauca etiam habent recentiores.
radisi. Ego quid faciam? Hac invidia, charissimi, Habemus tamen unum quod hisloriam jnvet, initia
quotidie diabolus contra protoplastem inardescebat. videlicet celeberrimi Pomposiani monasterii, ut sen-
Igitur excogitata malitia ingressus est in serpenlis tît notarum auclor. Monasterium nihilominus Aure-
belvino gutture, et per gulam suasit hominem, et liani tempore constructum affirmare certo non au-
sim, qui sciam monasterii nomine ab Agnello sedem
postquam spernit praeceptum Adam, omnes secura paroeciam non haberitem intelligi, ex dictis alibi.
perdidit ; et diabolus non solum exsultavit, sed etiam jEdem potius tune aedificatameenseo,cui postmodum
delusit. Ecce trangressio morlis in Adam. Si consi- monasteriumetiam accreverit post D. Benedicti aetatem.
Ambiguum est, an Agnellus de Territorio Co- '
deretis prudenlia magna coram vobis, qua? apposita rv maclensi loqualur, quali suo tempore, an prout Au-
est quoestio; sed juvanle Domino soluturus ero. Yi- reliani aovo fuerat, in quo Bajarum et Ignis loca.
- cerat diabolus filium terra?
virginis, necesse erat ut Porro Padum velerem vocal, quem Yolana? dicïint.
aTilio vinceretar Mariée Virginis. Ex limo et sub- Comaclum, Cymaclum dicit Rubeus, urbemque
ahtiquissimam laudat a Pelasgis conditam. Ignis et
stantia terra? factus est homo carnalis terrenus. Ex Bajas idolorum esse nomina'notat Agnellus, at idola
Verbo Dei et virgineo Verbo factus est homo carnalis hujusmodi aliunde mihi ignota. De Pomposiano mo-
et spiritualis. Tenlaverat diabolus terrenum, et se- nasterio infra ad Agnelli conlinuationem nonnulla
adjicienlur.
duxerat [seduxit] ; tenlavil coelestem, et confusus II. Ex ils quae de setate sua habet noster agnovi
abscessit. Ideo necesse erat "ut qui filium virginis supra, in observationibus ad carmina operi praefixa,
circa annum 839 Aureliani Vitam cum proecedenti-
vicerat, a Filio Virginis vinceretar ; ut Yirgo iterum bus
antea Deum consignasse. Reliqua in tempus posterius dislu-
repararet, quem per generaverat Virgo. lit, ut ex ibi adnotalis constat; el quod instanliis
Quare non per angelos, aut per aliquam coeli mili- compresbyteroruni pressus minâtes fuerat fecit, re-
tiam, sed per semetipsum principem daemonumpro- liquit videlicet opus imperfectum. Intérim ne Aure-
liani Yita caeteris brevior viderelur adjecitprolixam
slravit? Diabolus non spiritualem formam inspexilin satis rudemque exegesim ad psalmi versiculum ; Tu *
Adam, sed carnalem. Ideo Christus carnalis se per- siccasli fluvios Ethan.
571 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 572
111.Quod ad Aureliani oetatem pertinet, Horsmida? A sunt, qua?tamen ex parte dicendis in subséquentibus
summi ponlificis tempore is sedit. Reliqua incerta non parum illustrabuntur.
Amsneua
LIBER. PONTÏFICALIS,
P4RS SECUNDA
CjQ.mpleçtens Vitas eqrufli qui floruere ab Ecclesii tempore usqu.e ad (reçrgium
BISSERTATIft fflM4HfflC0*HBTIRIU
De ECCLESII, IÏAXIMIAKI
YICTOWS,
URSIÇIKI, et AGNELLI
temporibus.,
ChronologiaRufefO
""" "" Qua?ex Agnelload temporamrationemspecLantperpensa. OrdinaturChronologia.
* " tradita. " Silverli
acTigilîi Acta et tempora exâminala.Séries annorumexDens£ i
Jt,. quod in praeçedentibus praestiti, chronologiam ;B S. Apouraaris : « B. Apollinaris sacerdotis man-
Ravennatum pqutificum pro, viribus illustrera, haec dante viro beatissimo Ursicino episcopo a funda-
adséquèntes quinque episcopos disseriàtip est pra?- menlis Julianus Ârgentarius oedificavit, ornavit at-
uiitienda. Rubëûs,'quem secuti sunt qui reeentius- que dedicavit, consecranle vero bealo Maximiano
scripsere, neglectjs ex parte iis qua?Agnellus tradit episcopo die 9 Maiarum, ind. 12, oelies P. C. Basi-
ad pra?dictorum lempora decernenda spectantibus, lii. » Alleram ex ardica S. Yitalis: « B. martyris, Yi-
in,hune modunVuniuscujusque pfoesûlis sedein défi- lalis basilica mandante Ecclesio viro beatissimo
nit! Aurelianum anno 510, vil Kal. Junii moriuum episcopo a fundamenlis Julianus Argenlariu,s oedifi.-
slatuil, ac ab eodem anno Ecclesii episcopi initia eavit, or-navitqae atque dedicavil, consecranle-viro
auspicatur. Ecclesji obitum anno 542 consignât, et revereadissimo Maximiano episcopo sub die 15
Uisicinum subrogat, quem, Agpellum secutus, tri- sexies P. C. Basilii Junioris. » Diem qua is obiit
bus annis^sedissë ail', defuneturaque anno 545. Hoc signât vm Kal. Hïartii, at sedis ejus tempus silei,
eodem anno Viclorem sufficil, quem etiam anno se- quod maxime dici oporteerat, proptereaque ex"se-
quenti 546, xv Kal. Marlii obiisse ait, creatamque quenlis episcopi aatate agnoscendi seu exquireodi
Maximianum, cujus, vilam. des.iisse gentil anno 556, nepessi,lalem efficit. Agnelli, itaque episcopi epiia^
vm Kal. Marlii ex ejusdem ponlificis Vita manuscripla phium a nostro exhibitum, quale in Codice quo ulor
ad divi Andréa? sancli moniales Ravenna? servata. exslat, hic describendum venit : sHic requiescit in
Tandem, de ordinalione Agnelli lo.cutus, ad annum p.ace Agnellus archiepiscopus, qui sedit annos xm,
558, pag. sequenti, licet eidem dei episcopalus an- mens, i, diesvm,, quj vixit annps LXXXIII,deposilus
nos tredecim, d.iem tamen obiisse ail, «anno a, Q est siu).die Kal. Aug., ind.. 5. t
parte Virginis quingenlesimo sexagesjuîo sexto, J In . IL Singula suis annis consignare ex Agnelli epi-
nômiullis Aghellp çonsonat, in aliis ab eodem reee- scopi tumulo facOlimiim esset, nisi tarbaret ténor
dit.7Infrascripta" ex iipstrp noianda sunt. Quod acL ejus_dem a. Rubeo exhibitas, qui esl hujusmodi.
Ecclèsinm pertinet, ait ecclesiam SAMaria?",quam « !Hicrequiescit in pace Agnellus episcopus, qui. spr
Majorera dixere,'ab épd.em inchoaiain, « postquam* dit annis xm, mensémi, dies" vm." Yixit aimis
reversus es,t cum.Jpanne papa Rpmarà'de Çonstan- LXXXXIV, depositas est "sub die Kal. Augusti, indi-
linopolî, cum caeter'i^epjscopis missjs. a, Theodorico clione quartadecima » Lectio Codicis quo ulor- sus-
in legationem ; ? qua? quidem confiçiunt anle lega- tineri nequit, et vitiata-est a recenliori exscriplore,
tionem illam Eeclesium sedere coepis&e.Vltam Çlai1- qui minime contentas archiepiscopum pro episcopo
dit addens sedisse Ecclesjum annjs. x, mensibiis v, scripsisse Agnellum, indictionem falsam 3 pro verâ"
diebus vm. De Ursicino narrât sedisse eum tum, 14 videlicet oblr-usit. Elenim non posse Agnelli epi-
cum « Atlîalaricùs. rei dgfijn,cta%es.1 Ravenna? vi scopi vitam produci usque ad annum 570, quo indi-
Non. Octobris," et alla die elevaius, est The'odaba- clio 3 mense Auguste currebat, constabit ex dicen-
tus, J et ponlificem egissp annis. m, mensibus vi, dis infra in dissertatione chronologica de a?tate
dipbus ix. Victorem quamvis dicat mbdico tempore episcoporum Agnello subsecutorum. Admillenda
Eccle'siam rexîsse, "navrât' nihilomi.n,u,splura ingen- itaque est indictio 14 Rubeo laudata ; et in eo tan-
lia et magmfica opéra excitasse, ac landem cum se- tum dubii nonnihil esse mihi faleor, quod forlassi^
disset t annis vi, nions, xi, diebus xi,' s obiisse xv pro, 14, seq'uens 15 fuerit notata, spectato diulur-
Kalend. Martii. » Maximianum ait « a Yigilio papa ._" niori duorum annorum inlerpontificip, quod servata
in civitatë Pairas 'apud'"Achàiam' pr. Id. Octobris, H indiclione admitti débet inter Agnellum et Pe-
ind. 11), quinquiesP- C, (inepte descriptor. interpré- trum. Fortassis etiam Agnelli annis unum x ab
tâtes hierat"pacifici ) B,âsilii Junipri.s, anno Nativilâ- exscriptore Rubeo lecto additum est, cum oetas
tis sua? 48, èpiscppi\ni" consecratum". Refert inscri- LXXXIannorum,, qua episcopus est renuniîalus, ni-
plionem in'basilica S."S,tephanipositàm hujusmodi: mis gravis videri possit. His non obslantibus teuea-
« în honoreip sancti- ac bpalissimi primi "martyris mns indictionem 14, qua? alijs ex capitibus com-
Siephani/seryns. Christi'Maximiahus episcopus.banc mendatur, ut ex dicendis patebit. Obierit itaque
basilicam ipso adjuvante a fùndâinentîs construxit, Agnellus episcopus Kal. Augusti anni 556 quo cur-
et dedicayit die m Id'. Decëmbris, ind. 14, novies rebat indictio 14, Tetrocedendo ner annos xni,
P. C. Basilii Jjmipris.^t Alteram exhibet ex basilica mense i, diebus vm, invenielur annus quo sedere
575 - LIBER PONTIFICALIS. — PARS II. 574
coepit555, die videlicet 22 Junii Dominica, currenle A vennatum episcoporum, ac in primis Maximiani,
cyclo solis % Iuna? 5, liltera Dominicali B. Eodem necessario nexu connectuntur. Ea vero multa cali-
autem anno obiérit Maximianus , ex Codice nid. gine offusa in banc diem fatebitur quisquis rem
nialium S. Andréa?Rubeo laudatp, vin Kal. Marlii. paulo accuratius consideravit. Anaslasius, qui in
Godicis auctoritas diem. certain reddil, at de anno îiujusmo.di negotio magno subsidio esse sblet, tur-
silet. Crediderim obiisse anno pra?çedenti 552, cyclo bide, implieiteque rem tradit. Baronius ex eo, et ex
splis 1, Iuna? 2~'lil. Dom..G, I<\ duo ob argumenta. Liberato, Yiclore Tunonensi, epistplisque Silverii,
Primum "est, quod Yigiliopontifice per ea lempora Yigiliique, aclisque conciliorum, historiam distri-
Consiantinopoli ob lî'ium Capituloruni quoestîonem .buere. cbronplogiee curavit; eruditorum tamen opi-
varie vexalo, et imperatore invite, diuturnipri tem- nione visum est Baronium" quae majoris momenti
pore opus fujt quo novus episcopus ordiparetur. Al- erant cer-tis sibi annis consignasse, adbibitis solis
terum est, quod cum videani ix Kal.. Marlii in Mar- documentis suspecta? fidei; Anastasium praeterea
tyrologio Maximianiobitum signâtam, ex anni bis- rejectem, quod systemati semel proeconcepto non
sextilis Februario ëvenissp credo ul dies una excre- suffragaretur, ex Liberati et Procopii silentio, qui
sceret apud Marlyrolpgioi'um scriptôres, et pro vm quod Anastasio narratur silent, cum extra argumenti
Kal. 9. Marlii signâtes sit dies Maximiani emortua- eorumdem orbitam existai. Porro ea ratione Silverii
lis. Porro hbentissimp" Rubeo assentirer ejpsdem mprlem in annum 540 transfert, quod fidem adhibeat
obitum in annum 556 differendo, spectatis ingenti- epistola? Silverio ascripta? ad Vigilium, inqua pon-
bus aedibus, caeterisquemagnifiée a Maximiano,per- tifex scribens inducitur haec : t Meque repulso, qui
actis , itineribusque ejusdem Constantinopolim ha- JJ favente Domino tribus jam jugiter emensis lempori-
bilis, ac denique speetata etiam Rubei ipsius aucto- bus ei (Aposlolica? scilicet sed}) praesideo, lempora
rilate ; at lumuli Agneîliani cbaracteres efficiunt ut mea niteris invadere. Î Epistola autem data dicitur
id sustineri nequeal, quare Rubeus ipse inconse- vm Kal. Julii. Hinc cum Silverius Anastasio trada-
quenter loquilur, et incompossibilia narrai ; qui tur obiisse, et deposilus dicaturxii Kal. Junii, con-
enim mortuum Agnellum tradit anno 566, quo indi- cluait Baronius nonnisi anno 540 decessisse, cum
ctio 14 currebat, et admittit sedisse eum annos quartum pontificatus annum inchoasset. Verum
xm, mens, i, dies vin, non debuera.t eumdem or- cum epistola illa cammuni eruditorum calculo sup-
dinatum asserere anno 556.,elenim spatium tempo- posititia censeatur, nil adjumenli rei decernenda?
ris sedis fuisset lantum annorum decem, et mens, i, afferre potest. Nec certe inchoasset tantum, sed
cum diebus vm. Calculis itaque rite adbibitis, complevisset fere quartum ponlificalus annum;.si
Agnelli ordinalio ad annum 55 est retrotrahenda. enim, quod Baronius ipse ait, epistola laudala
Hi. Indictio 10, quinquies P. C. Basilii, Octobri scripta a, Silverio fuit «tertio exacte sedis "sua?
mense anni 566 decurrcbal, cum, ut nosier-tradit, anno, s ei eadem data est vu Kal. Julii, anno se-
prid. Idus Maximianus ordinatus est a Yigilio apud quenti 540, die 21 Maii, pauci dies poluissent déesse
Palras Achaisaurbem. Omnia inter se probe respon- ad quartum sedis annum complendum, quandoqui-
dent, etenim eo anno, cyclo solis 23., lin. dominica- dera ordinationis dies adeo Baronio Ipsi incognito
lis G, ipsa die ordinationis ejus quarla décima Octo- cohsignanda essel posl diem 21 Maii, et ante 25 Ju-
hris, occurrit, quas mirum in modum rem firmat. nii anni 556. Praeterea si tolus epistola? ejusdem
Yixit itaque in pontifiGatu Maximianus annis quin= .-, ténor perpendatur, probat quod nollet vir praeclaris-
que, mensibus sex, diebus octo. Obierat eodem '-" simns ; cum enim videater sci'ipta epistola contra
anno Victor xv Kal. Marlii. Is.aulcm cum dicitur se-: Yigilimn tune recens Ronianam sedem" irivadenlem,
disse annis vi, menses xi, diebus xi, indicatur con- conficit Vigilium id palrassë quarte pontificatus Sil-
secratus anno 559, die 4 Marlii. At dies 4 Marlii eo verii anno. labenle. Id efficiunt ea in superioribus
anno erat feria 6, inepta yidelicet episcoporum ordi- descripta : t Meque repulso , qui favente Domino
nalionibus. Consequitur itaque in nuraeris allatis tribus jam jugiter emensis temporibus ei proesideo,
sphalma îrrepsisse, et; vel diem. déesse, et pro n lempora mea niteris . invadere. J Baronius. tamen
scribendum ni, vel et diem déesse, et annum abun- ipse, qui epistolam Yigilii adEiitherium datam Kal.
dare, seribendumque sedisse illum annis v, mens, Martii Joanne et Volusiano coss. admittit, Vigi-
xi, diebus xn, ac ordinatum die 4 Martii anni 540 lium intrusum ait ante Martium annipraecédentis
biss.extili, currenle cyclo. solis 17, lit. dom. A, G, 558. Observandum taînén"epistola?hujus characleres
ipsa videlicet die"Dominica. De Ursicini, qui Yicte- vitiatos, etenim in ea a Vigiliô dicitur'Pascba prexi-
rem pra?cessit, aetateillud tantum habemus, sedisse mura celebratum iri xi Kal. Mail. Vêrum anno 538,
videlicet annis m, mensibus vi, diebus ix, "et sedere quo Joannis consulatus signalur (Volusianum me-
coepisse antequam Athalaricus obiret, quod accidit liores cbronologi ignorant) Pascha Gelebrâtumest
anno 554, Nonas Octobris. Ordinatus itaque fuerit die 4 Aprilis, cyclo solis 15, Iuna? 7, lit. Dom. C. Nec
paucis diebus ante Âlhalarici mortem, poatremis pulo ulli ex vicinis annis epistolam illam ,assignari
Septembris diebus, desiil in vivis esse anno 558 posse, praelerquam anno 562, dummodoaddita uni taie
circa Âprilem. Longius itaque interponlifipium qui .. legatur xn Kal. Maii, in eam enim diem incidit illius
Tenuet admitlere inler Ursicini mortem et Yictoris •* -*anni Pascha, quo currebat
cyclus solis 19, lunae 11, -
ionsecrationem, ordinalunv hune asserat anno 539, lit. Dom."E. Ex hujusmodi itaque epistolis nul-
die quinta Martii, ad, vesperam videlicet Sabbati. lum prasidium haberi potest ad Silverii déjectip-
Longum sane plurium mensium, saltem spatium in- nem Yigiliique' inffusionem " -certo tempori assignan-
tercessisse nenio d.iffilebiter,qui animadvertat apo- dam.
slolicaesedis vices, quas passa est éodem anno 558, V. Anastasius tradit ordinalo Silverio, post menses.
quo et Ursiciuus mortaus est, et Silverius summus duos nulu divino exstinctam Thepdahalum tyran-
pontifex detarbatus, inlruso per Belisarium Yigilio. num , el « Yiligem elevatum. t Ex Victoris Tuno-
Qbierit itaque annp praedicto 55.4_Ecclesius, cum se- nensis Chronico nil boni ad haec elici potest, cum
derit ex noslro.annis x, mpns. v, diebus v, conse- annis non suis cuncta tradantur. Marcellinus plura
quitur cireainitiaanni5j|i eumdem ordinatuni fuisse, pro more indicl. 14 , P. C. Belisarii V. G..,qui est
quare anno subseculo 5,25 cum Joanne pontifice Ro- annus 556, congerit. Inter caeterahujus anni propria,
mano, aliisque episcopis, potuit Conslanlinopolim sequentia, qua? congruimt traditis ab Anastasio,
pergere, quod.Agnpllusipse tradit. babet : « Agapilo Consiantinopoli defuncto Theo-
IV. Temporibus in hune modum dispositis, ut daha.tus rex Silverium in episcopatem subrogat, ibi-
quod nostro Agnello duce asserlum est (irmius sla- que residens dirigit Ravennam. Vitiges Theodahatum
biliatur, necessarip ad ea sprnio vertendus est qua? occidit in loco, qui dicitur Quintas juxta fluvium
âd"^acta ppntificum Romanorum spectant, ac in pri- Salernum, et ipse subsequitur per Tusciam omnés]
jiiis Silverii ac Yigilii, quibuscum ordinationes Ra- opes Theôdahali'diripiens, qua? in insula vel in urbè'
575 AGNELLIABBATISS. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 576
Veneta congregaverat. Ravennam ingressus Mete- ji. improbabilius effieitur, quia, uti Evagrio el Proco-
suiniham neptem Theodorici regno pulsam sibi so- pio laudatis traditur, Belisarius Romam ingressus
ciam copulal ; quamobrem Belisarius, Dominofa- esl Silverii opéra ; quandoquidem ex Marcellinocon-
venle, Komam ingredilur. » Evagrius,lib.iv, cap. 18, stat a Theodabato Silverium Ravennam niissum, _
ex Procopii Historia Golhica tradit Belisarium Sil- ubi eumdem degisse quandiu Theodahatas vixit,
verii opéra, qui ob eam rem Fidelium curatorem tam verosimile est, quam quod simillimum. Plura
Athalarici ad eum miserai, Romani mirasse, « qua? itaque, imo omnia (si Silverii electionem et Theo-
denuo Romanis subjecta post annos sexaginia, qui- dahali mortem excipias) eorum qua? Marcellinus
bus a Gothis occupala fuisset, nono die Apellei, hoc ind. 14, id est anno 556, consignât, ad annum se-
est ad v Idus Decëmbris , undecimo anno imperii quenlem 557 sunt consignanda, uti quod Yitiges in
Jusliniani. i Baronius adverlit eadem tradi a Nice- Tusciam regressus, inde Yenetias abiens, quas ibi
phoro, licet Anasiasius Belisarium dicat Roma poti- divilias congregaverat praedecessordiripuerit; post
lum iv Idus Decëmbris. Annus undecimus imperii modum Ravennam ingressus Melesuintbamuxorem
Justiniani coepit Kalend. Aprilis anni 557, cura in acceperit, quibus addendum quod Justiniano scripse-
imperii consortium ascitus fuisseï ipsis Kal. Aprilis rit pacem procurans, exspeclaveritque Ravennas
a Jusiino, solusque regnare coepissetdefunctoJustino suhsistens epistolarum responsum; incertum enim
Kal. Augusti ejusdem anni Mavortio solo eos., ut omnino an ad Urbis res et slatum verba illa refe-
idem Marcellinus tradit, nec de hac re dubitandi renda sint de quibus in proecedentiparagraphe At
locus relinquilur; exslat enim Justiniani Gonslitutio et illud observai! meretur, indictionem 14, cum
édita Kal. Septemb., P. C. Belisarii anno secundo, -,n Theodahatas oecisus est, in 15 transisse, haec enim
quam exbibel Baronius ad annum 527. Haec simul a Sept, anni 536 jam numéral! coeperat, et si 14
collala videntur non cobaerere. Etenim Silverii pon- oecisus fuisset circa Decembrem, annus 555 nolari
lificis initia anle diem vm Idus Augusti anni 556 deberet. Al haec postremis 556 diebus coepta trans-
consignari nequeunl; acta enim concilii Constanli- férant in Deceml). anni sequentis 557 Belisarii in
nopolilani sub Menna, et Justiniani Conslitutio, Romanam urbem ingressum.
quorum illa nonnisi Julio mense finierunl, et base VH. Cum auteni nonnisi îv vel v Idus Decëmbris
data legitur « vm Idus Auguslas Consiantinopoli P. Belisarius anno 557 ingressus sit Romain, Urbis
C. Belisarii viri elarïssimi, i Theophanis et Pelagii item obsidio a Yitige peracla non est anle ix Kal.
diaconorum Agapeti mentioncm babent, nullam au- Martias, uti ait Anasiasius, el innuit Procopius ora-
tem successoris Silverii, qui proinde nondum créâ- culum quoddam Sibyllinum exhibens lib. primo Belli
tes fuerat. Theodahali ilaque mors, si post duos Golhici, cap. 24. Ab imminente obsidione occasio
menses a Silverii ordinatione esl patrata-, nonnisi arrepta inducendi in Silverium falsos testes, qua?
vergente ad finem anno accidit, et fortassis ipso De- Procopio laudalo his indicatur : c Cum autem esset
rembri mense, ut habet Agnellus in Vita Ursicini. suspicio Silverium Urbis antistilem cum Golhis pro-
Oporlet igitur si sexagesimo anno, ex quo capta dilionem moliri, eum quidem in Graeciarnmisit sta-
fuerat, Roma recepta sil v vel iv Idus Decëmbris, tim, alterum autem ponlificem paulo posl Vigilium
Belisarium eam mirasse eodem fere lempore quo nomine creari fecit."t Silverius igitur in bunc mo-
Yitiges regnare coepit, anno 556. Quod confirmai! dum a sede sua delrusus esl circa vigesimam diem
videtur epist. praîdicti Yitigis ad Juslinianum, qua?'_ Februarii anni 538, et slalim in Graeciamdeporta-
est 32, lib. x Yariarum Cassiodori, si ea, « El ne ^ lus, unde brevi, Justiniano jubenie, Romam-versus '
pro parvitate sua negligipoluissel, non in provinciis in suam sedem restituendus migrare jussus, Roma
tantum, sed in ipso rerum capite, probalur infli- ipsa obsidione cincla% agenleque apud Belisarium
clum, » ad Romam a Belisario receptam referri de- Yigilio, in Palmariam insulam veniens ibi posl qua-
beant, ut sentit Baronius ; etenim ante Decembrem tuor menses, die videlicet 20 Junii ad superos evo-
anni 557, imo paulo post adeplam regiam dignitatem, lavit. Haecautem aptissima sunt conciliandis melio-
epistolam scriptam facile est conjicere. Verum si id rum catalogorum characleribus, quorum plerique
adraittatur, Roma non undecimo, sed decimo labente Silverio assignant pontificatus annum unum, menses
Justiniani anno recepta fuerit, quandoquidem unde- alii quidem quinque, ad vigesimam videlicet(Fe-
cimus a Kal. Aprilis anni 557 numerandus est, ut bruarii, qua a sua sede pulsus est; alii novem, ad
calculos subducenli ab anno 526 patebil, eo enim vigesimam scilicet Junii, qua obiit, tempus omne
anno Kal. Aprilis in consortium imperii a Justino numerantes. Yideantur catalogi ipsi apud C. Y. Pa-
assumplus fuerat Justinianus. Allerulrum ifaque pebroebium in Propylaeo, quorum aller secundus
rejiciendum est: vel enim Belisarius Romam recepil vocalns, sicuti et lerlius Palatino-Yaticanus Silverio
Decembri 556, sexagesimo anno ex quo a Gothis Iribuil annum i, menses v, dies ix, in veleri autem
occupata fuerat, el hoc admisso, nondura undecimus membrana a laudato Papebroehio cum gemino Cor-
Jusliniani annus coeperat ; vel si decembri- 537 , beiensi manuscriplo collata, ad annum i, menses ix,
undecimo hocce labente id accidit, Roma recepta dies xi, ejusdem ponlificis sedes extenditur. Agente
haud est sexagesimo anno a Gothorum occupaiione ilaque Theodabato Silverius ponlificem se gessil die
collecte. D nona Septembris anni 556, licet, consentieute inde
VI. Has inler angustias, quamvis (ne sexagesimum clero, nonnisi sequenti Dominico die sit ordinatus.
a Barbarorum in eamp'em ingressu annum transi- Ad id lemporis spectant qua? Libérâtes habet de
liant) eruditorum sentenlia sit Belisarium Roma Theodora ac Yigilio posl Agapeti mortem Gonstan-.
poli tum Decembri mense anni 556, mihi lamen pro- tinopoli degente : « Theodora Augusta vocans Vigi-
babilius arridet id factum Decembri 557, currenle lium Agapeli diaconum profiteri sibi secrète, etc.
undecimo Jusliniani imperanlis anno, sexagesimo Lubenter ergo suscepit Yigilius promissum, etc., et
primo ab Herulorum in eam ingressu, quod tempus facta professione Romam profeclus est, ubi veniens
scriptores rotundo sexaginia annorum numéro enun- invenit Silverium papam ordinatum, quin et Ra-
tiarunt, uti in plurimis hujusmodi saepius factum venna?(Neapoli legendum) Belisarium. s Ad sequen-
norunt docli. Plane id credibilius, quam quod de- lem autem annum pertinent qua? Anastasio recen-
cimi loco undecimus Justiniani annus positus sit. senlur : t Theodora usa consilio cum Yigilio diacono
Porro omnia Marcellino relata in Chronico, loco misit epislolam Romam ad Silverium papam, rogans
supracitato, vix paucorum dierum brevissimo spalio et obseçrans : Ne pigriteris ad nos venire, aut certe
inlelligi possunl facta, qua? tamen his limitibus ar- revoca Anthimum in locum suum. Ha?c cum Iegis-
ctari necesse sit, si Theodahatas a Yitige oecisus set beatus Silverius ingemuit, el dixit : Modoscio
sit post duos menses a Silverii electione, et circa quia causa haecfinemvita?mea?adducit. Séd beatis-
Decëmbris inilium , et Belisarius Roma sit politus simus Silverius fiduciam habens in Dominoet bealo
ejusdem Decëmbris iv vel v Idus anni 556. Quod eo Petro, rescripsit dicens : Domina Augusta, ego rem
577 LIBER P0NTIFICAL1S. — PARS II. 578
jslam nunquam ero factures, ut revocem hominem A . Vilige devicto perrexerit, argumentera eruitur, quo
hoereticum in sua nequilia damnaîum. Tune indi- Papebrochii conjectura evertitur. Narrai Anasiasius,
gnata Augusta misit jussiones suas ad Belisarium pa- cum Belisarius Constanlinopolim venisset, eumdem
tricium per Vigilium diaconum ila continentes : Vide ab imperaiore interrogatera, « quomodo se haberet
aliquas occasiones in Silverio papa, et deponeeum illum cum Romanis, vel quomodo in loco Silverii slaluis-
de episcopate, aut festinus cerle transmitle ad sel Vigilium, et date ei responso gralias egisse im-
me ; ecce ibi habes Vigilium archidiaconum, et apo- peralorem et Augustam. » Cum itaque Belisarius
crisiarium noslrum ebarissimum, qui nobis polhcitus Conslantinopolimvenit, Vigilius illuc minime per-
est revocare Anthimum palriarcham. J Ul autem rexerat, de cujus rébus Belisarium înierrogabat Au-
Vigilius, qui Silverio Pelri sedem tenente Romam vé- gustes. Al Belisarius eo ipso anno quo inde Romam
nérât, inde Neapolim perrexil, rursus Romam, inde rediisse Vigilium conjicil Papebroehius, Constanli-
Constautinopolini, cum apocrisiarii munere accessit, nopolim cum Yitige veueral, quingentesimo videlicet
transigerel cum Theodora de Anlhimo resliteendo, • quadragesimo ; non fuerat ilaque anle hoc tempus
scriplisque a Theodora ad Silverium epislolis re- ' Consiantinopoli Vigilius. Procopius quidem Relisarii
sponsum operiretur habitisque cum imperatricis lil- profeclionem illam anno Belli Gothici quinte cpnsi-
teris ad Belisarium regrederetur, plurium men- gnat; al sexto deputanda est, quandoquidem lauda-
sium lapsu id omne faclum fuisse oportuit, ita quod lus cardinalis nos docuit Procopium secundi et ler-
ingruenle tandem Urbis obsidione a Belisario Sil- lii Belli Gothici annos pro uno numerasse, unde
verius e pontificia sede pulsus sit, et subinlrusus Vi- continua annorum prolepsis, qua? doclisshnos scri-
gilius. j,
B ptores in transversum egil. Cardinalis Baronius
VIII. Ursicino itaque Ravennati episcopo circa rite anno 540 Ravennam captam Yiligemque devi-
Aprilem anni praedicti 558 defuncto, irapediebat non clum tradit; inde adjicit : t Porro quintum annum
modo Silverii legitimi ponlificis exsilium, sed et Ro- Belli Gothici eumdem esse imperatoris decimum
mâna?urbis obsidio, qua?nonnisi sequenti anno 539 quartum, ex eo certo scies, lector, dum idem auctor
soluta est, ne novus Ravennas prsesul in demortui undecimo anno ejusdem imperatoris secundum Belli
locum ordinaretur. Sed et rébus Ecclesiae Româna? Gothici annum staluit. » Undecimus Justiniani an-
nondum composilis,arbitror dilatam Vicloris ordina- nus non secundus Belli Gothici, sed tertius est, at
tionem ad diem quartam Martii anni 540, cum tan- secundus idem est ac tertius Procopio.
dem Vigilius se non modo, sed recla? fidei dogma IX. Haecillustranda erant, ut agnosceretur Yigilio
et EcclesiaeRomâna? privilégia lueri voluit, ejusque Roma? degenle Yictorem Ravennatem episcopum
rite ponlificem agentis testera habeamus epistolam die 4 Martii ordinari potuisse anni 540 ; nunc quae
Justiniano dalam, alteram item Mennaexv Kal. Octo- Yigilii sunt reliqua. perpendere cogor, ut Maximia-
bris. Qui autem fieri poluerilut Theodora, impolen- num quarladecima Octobris anni 546 initiatum sta-
tis animi et furoris feinina, distulerit de Yigilio, qui biliam. De loco et tempore hujusmodi Agnellus nos
promîssis de restituendo Anlhimo minime sleterat, dubilare non sinit, cujus proinde verba hic deaiuo
vindictam agere, sunt inter rerum ecclesiasticarum describi oporlet : a Justinianus, n inquit, « excogi-
scriplores qui haud se intelligere asseverant, ac lalo consilio jussit consecrari bealum Maximianum
proinde aegreejusdem ponlificis a Româna urbe ab- Polensem diaconum, episcopum a Vigilio papa in
ductiouem ad subséquentes annos referont, qua? ta- civitate Patras apud Achaiam-, prid. Id. Octobris,
men citius quam anno 545 fieri non potuit. C.V.Pa- G ind. 15 P. C, Basilii junioris, anno nativitatis sua?
pebrochius, parte prima Conatus chromeo-historici 48, et dalo pallio Ravennam misit. » Rubeus, Ag-
ad Catalogum summorum ponlificum, tomo illo qui nellianis vesligiis insistons, lib. m, pag. 158, haec
Propylaeinomen habet, et alias pontificia?chronolo- habet : « Quocirca Ravennalibus pallium ab Caesare
gie est utilissimus, modeslissime conjecturam af- per legafos pelenlibus jussit Maximianum in eorum
fert, qua credi possit duplex Yigilii Constantinopo- arebiepiscopum ab Vigilio pontifice Maximo conse-
lira profeclio; prior scilicet statim post denegalam crari. Is tum pontifex apud Patras Achaia? urbem
quam promiserat Anlhimi restitutionem, et post Sil- exsulabat Theodora? uxoris Justiniani jussu
verii ohilum, quem et ipse anno 558 consignât, cum Archiepiscopnsitaque Ravennatum sacralur a Yigilio
adhuc recentisshna ob patrata flagitia Romanis es- Maximianus pr. Id. Octobris, Basilii junioris quin-
set invisus, accusâtes propterea apud Augustam di- quies P. C, ind. 10, quod incidit in annum a parte
versorum criniinum, ut Anastasio narratur. Aliera Virginis 546, cum annum aatalis ageret octavum, et
anno 546ob trium Capituloruni quaestionem. Priori quadragesimum. s Rite, apteque omnia, si exsilium
Vice praéler alia per summum nefas in eum admissa, haud ex Agnelli fide, Vigilio Theodora? jussu, ut ait
Theodora jubente eumdem exsilio afllictuin sentit, is, procuratum excipias. Cuncta enim qua? eorum
secunda vero secus licet sibi timentem in basilicam lemporum monunienta supersunt de Yigilii exsilio
sancta?Eupliemiaeconfugissenoverimus. Quare prio- silent, Anastasio excepte ; nec exsulare potuit, nisi
rem aerumnam ab anno 558 ad finem vergente ad brevi illo temporis spatio quod inter quinta? synpdi
annum 540 producit, disliuclam ab iis qua? rursus Acta, quibus damnala sunt tria Capitula , et synodl
Constanlinopoligesta sunt, anno post priorem red- D ejusdem confirmationem, per Vigilium ipsum pra?-
ilum septimo. HaecC. V. conjectura sicutiplures hi- stitam intercessit, a die videlicet v Non. Julii ad
storia?tricas componeret, ita Victoris ordinalionem dienrvi Idus Decëmbris anni 555. Eo enim tempore
diutius transferendam suaderet ; verum sunt qua? me data est collatio vin synodi, et epistola Vigilii, quam
cogunt a laudala erudiiissimi viri sentenlia rece- ex codicibus regiis edidit celebris Petrus de Marca
dere. Primo etenim nec ex tola Yigilii epistola ad cum Lalina interpretatione doctissimaque Disserla-
Juslinianum scripta, missaque per Flavium Doraini- tione. Tune autem defuncta jam erat Theodora, et
cum exconsulem el palricium, sicut nec ex altéra de Anlhimi restitulione cessaverant quaestiones.
Menna?data xv Kalend. Octobris, Justino eos., "anno Quamvis tamen anno illo non exsulaverit Vigilius,
yidëlicet 540, ullum eorum quae Papebroehius con- Patris nihilominus pr. Idus Octobris degebal, licet
jicit indicium apparet ; quinimo dum Vigilius se communis sentenlia ea sit eumdem nonnisi die sancta?
purgat a maligni cujusdam calumnia, rationem- Cecilia?sacro ejusdem anni Roma abductum fuisse.
que reddit cur a suseeplo ponlificatu in eam diem Hi abduclionis hujusmodi diemconsignantes Anastasio
scribere distulerit, ostendit se antea nec Con- credunt tradenti Vigilium f in ëcclesia S. Cecilia?'x
stanlinopoli fuisse, nec inde alio exsilii causa mi- Kal. Decëmbris, cujus dies natalis erat tradentem po-
grasse. Praalerea ex chronologie annorum belli pulo » detentum Tiberique impositum, in navi Ro-
Gothici a doctissimo cardinali Norisio in dissert, ma abductum ; i qui ingressus Siciliam in civitate
de quinta synodo, cap. 6, emendala, unde agnosci- Catanensi permissus est facere ordinationem per
tur quo vere anno Belisarius Conslantinopolim cum mensem Decëmbris ; » ab Anastasio vero paulo in-
S79 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHÊRNAS, ETC. 580
"
fra narrante eumdem Conslantinopolim pervenisse â\_irrepseril vm Kal. Februarii ? Porro AnastasioIra-
in pervigilio Nativitaïis Domini populo canenle : dita? circumstanlia? pro pervigilio Natalis faciunt.
Ecce advenif dominalor Dominus, unanimi consensu Gregorius cognomenlo Magnus lib. n, epist-. 56, ad
recedùnt, quod navigationi Calana Conslantinopo- episcopos per Iliberniam, séu per Islriam, coïnpo-
lim iiibërna iïla tempestale non potuerit suffecisse nit quidem Yigilii sententiam contra Àcephalos, et
hrevissîriium paucorum dierum spatium, quod fluxit Româna?nrbis a Tolila capta? calamitalem -;at prae-
a sabbato ordinalionibus dicalo.àd Natalis Dominici lerquamquod unius mensis discrimen lanti nPn est,
peî'vigilium, quod eo aiino 546 incidit in feriamMar- se- ul pro Januario anni 547 concludat, ex ipso Maï-
cundam, cyclo solis 25, lit. Dom. € ; quare cellini Àuctuario; si fidamus indictîoiii 10, videlur
cellino potius adhaerendum exislimanl, qui Yiaji- erui Totilam xvi Kal. Januarii anni 546 Roma po-
iium Conslantinopolim appulisse habet vin Kal. l<e- titum ; etenim a preecedenii Decembri indictio 10
liruarii anni proxime sequentis 517- . currebat. Cerle P. C. Basilii VI non benê indïclioni
X. -Atnec ita quidem res probabilis evadit-, quan- 10 Decembri mensè anni 547 colligatar, cûm tain
doquidem mensis unius spatium, nec taie est, quod undèeima decurrere coepisset. Id sf admittatur, To-
diuturnioris lemporis nomen mereatur, nec tan- lilam videlicet Roma potitaman'-.o 546-, Decembri
tum, ut poluerinl ëa omnia per Vigilium proeslarî, mense, et eodem tempore în pervigilio Natalis Do-
îqua?synchronis scripioribus narranlur. Procopius -mini Yigilium Constantinop'olim intfasse, ubi sta-
de Béllo Gothico lib. m, cap. 16 « Vigilius autem tim decretum contra Acephalos dederit, aptius Gre-
.Romandsautistes ab imperatore ex Sicilia evocatus gorius Magnus scripseril utrumque eodem tempore
Byzantium venit, ÈTiiyxavs yàp svolvvTivâ j^pôvovStà g evenisse, quam si dicamus Yigilium Conslantino-
TOÛTO èv stxE).îâ T/)eêijv%uv, « nam, ul eo conlen- polim accessisse 25 Januarii, Romamque captam
deret diulînani. ea in insula liic Iraxèral morara. » die 1.7 Decëmbris anni 547-.
Idem diulius in Sicilia moralum Vigilium innuit-, XI. At quota qualive die Conslantinopolim ve-
eumdem memorans ex Sicilia frumenlum compara- nerit Vigilius ad praesens argumentum minime
tum misisse Romain a totila obsessam, fameque spécial. Illud Agnelliana? chronologiae consonat,
laborântem, quod Gothi intercepere. « Vigilius quod anno 515 Roma abductus fuerit-, quare se-
item lilteris ex itinere ad Mennam datis, -s.inquit quentis anni Oclobri mense apiid Patras Acbaia?
Petrus de Marcain laudata Disserlatione, « damna- urbem degens Maximianum Ravennatem episco-
lîohem, triùm Capitutorum reprehendit, et legatis pum ordinaverit. Verum cum éx hac lemporis nota
ad Jusiiraanum missis pelivil ul paterelur eam re- agnoscamus pontificem încipiente Octôbri înense jam
s'cindi, i qua? ex Facundo lib. iv, cap. 4, descripta Pairis degisse, unde terreslri itinere per Achaiam
sunt Reliqua inhancreni Videsis apud cardinalem progressurus Conslahlmopolim pergere decreverat,
Norisî'u.ïhDîssèfl. de quinta synodo, cap. 4, ubi suo longius differri videtur ilineris hujusmodi finis, Si
more, dpclissinie yidelicel, celeberrimi viri Caroli post .ejusdem anni Dominïcum Natale profogetar,
Sigonii lib. xix dé Imperio Occidentali, .sententiam quandoquidem 1res fere menses ab Maximiani ordi-
confirmât, discessisse videlicet Vigilium Roma anno natione ad ejusdem anni Natale affluxërbrii. .Agnel-
545 centra Holstehium, Sirmundum, aliosque cla- lus porro Cum dilîgenlius in Maximiani Yita annos,
Mssinibs virés. Verum is in omnibus ab Anastasio diesque, ac menses rébus geslis apponat, quam in
sîbî recedendûni pulans, el yigilium Roma disces- p aliis solel, manifeste ostendit se ex legitimis Eccle-
sisse ait iriîtip anni praedicli 545, nec Conslantino- sia? Ravennalis documentis pleraquë suihpsisse, ac
polim pervenisse nisi Januarii die 25 anni 547. As- fortassïs ex ipsius Maximiani, quam laudat, Annalo-
serti prioris rationem ex Yigilii encyclica Nonis già; qu'are Actorum Yigilii ponlificis chronologia?
Februarii aiini 552 desumit, quod in ea ponlifex di- disponenda? non spernendo sùbsidio is est. Caeterum
'cal s"éRbmâ égressum anle seplem ann'os, septimus Patra? ttrbs fcelebris Pélôpotinesi Straboni Hb. vm
auteni vix "côeptùs a duobus mensibus fuisset, si laudata, sed et apud Pausaniain in Achaicis multis
Roma àbiissét die 22 .Noyemlms anni 545. Item nominibus illustris, el proecipuequod solis Patrensi-
idein aslrîMtûr ex Victo're Tunonensi, ex quo oslen- bus inler Achae'osAugustus aulon'otoiam conces-
ditu'r arnio 544 a Justiniano Vigilium Gonstantino- serit. Nunc eliaiii floret apûd Rhiiim promonto-
jVolîmvocatahi. Adjicit etiam idem p.robari ex cleri rium.
liâlià? lilteris, seu libello supplici ad Frâncorum ré- XII. Tandem de tempore lantuhi quo Agnellus
gis lègâlos, anno 55l scripto, in quo dicitur Yigi- Ravennas ordinatus sit agendum remanet; at paucis
TiumRoma discessisse ante sex annos. Al hujlo mo- res expediënda est. Cum énim \iderimus càiculis
de Anastasio reîellendo baëc apia videnldr. Libellus adbibitis non posse ejus ordinationem transfert!
stopplexcleri Italia? scriptes fuit, ut ipse doclissimus posl anni 583 diem 22 Junii, non est. cur hic para-
'cardinalis ïatelur, ëxeunte anno 551, sex. itaque graphe secundo dicta repetamus. Turbarel equidem
anni éfflùxerant a diè 2^2Novembris anni 545. Quod tolam rerum sériera Yigilii exsilium in Proconesum,
Justiniahus Vigilium vocâverit anno 544, non efficit magni nominis scriptoribus assertum ; verum certis
Vigilium ilinëri se commisîsse initio anni 545, quin- ^ adeo ârgumenlis doclissimus c'arâïhalis Norisius in
îmô eùnldem môras tràxisse consentaneum est, qui D Disserti de qùintà synodo, cap. 8, ostendit pontifi-
tum tandem Roma abiil, abiit mvitus, et prope vio- cem faullo mpdb in exsilium niissùm, ut plura ve-
lenter dèàuclus, ut clerus Italia? lestalus est, et tèi! sëuténlia? c'on'fdtanda?adjicere, Jesse'tin siivam
cohsbnât Ânas'tâsius. .Septimum autem annum non ligna conferre. Coiis'tantinopoli ilaque novus episco-
eonipleïum, sed per duos menses incboatum radi- pus ordinatus estdieprsedicta, cum dua?vix hebdo-
cal! in Yigilii encyclica, haud adeo inverisimile est, madâ? a synodi fine eflluxissent. Pro coronide Dis-
ut eogamtir àb Anastasio recedere. Solemne est in sertationis hujus visum est distincta annorum série
chronologieis "qu'aesliohûm tricas ejusmodi remedio disponere tribus ib lalerculiâ siugulis annis rêspon-
cbmpon'erë, quo cur .in nacre uti non liceat, mini- denlia, qua? àd s'a?cularèm,qua? ad Romànam, "qïïa?-
me video. Vigilium Conslantinopolim advenisse die que ad Ravennatum episcoporum rem périment, ut
2~5Januarii P. C. Basilii Y:î, id est anno 547 tradi- uno veluti intûilu quaècunque usque mode»disputata
tffr in AUcluafio Marc'élïini-,cui adhaèret eminenlis- sunt conspicianlur.
siihuâ 'cafïditiàlis; âl quiclni pro vm Kal. Januarii,
Hiâ. boss. An. Chr. Shcularia. Româna. Raiieiinoe.
XY;Symmachus,Boelius B22.
Il Maxïmifê 525. Joannespapa diê 27
Maiicrealur.
381 LIBER PONTIFÏÇAtlS. - PARS U. - 382
" '
Ind. Coss. An. Chr. Soecularia. Româna. Ravbrinoe.
II. JûsiiiïusAug.II. Opi- Ecclesiusfcircatfmii initium
iio 524. , eligilur et ordinatur
lî.l'robusïun.P-hiloxé- -Joannespapa Conslantino- Ecclesiuscum Joanne Con-
nus „ 52b. p'olmipfergit. stantinopoli.
IV. Oljbrius 526. Theodoricusmoriiur6Julii. Joannes Ravenna?jconjici- EcclesiusRavenna?.
Alhalaricus, sub -Amala- lur in carcerem 22 Fe- -
suentiia?luleia~règnâ't., bruarii, moritur18 Maii:
Félix ordinaîir 12Julii.
Y. Mavorlius 527. Juslinianus Kal. Aprilis in
-consortiumimperii sssu-
milur a 'Justino, quo Kal.
Âugusli uiorluô , solus
imperat. '
VI.Jusliuiaiius-Â-.Î2, 528. - CircalioectemporaEcclesius
contenaitcumclero,et res
a Felice componitur.
VII. Decius B29.
VIII. Lampaâiùs,"D'ré^ -Félix moritur 2S Sëpiem-
sies . 530.. bris. "Bonifaciuseligitur
27 Sept. Consensusrégis
accedit 10Novemb.
IX. P. 'G. Lamp. fet
Orestes 5S1.
-X -II. P. C. Lamp. et Bonifaciusmoritur'24*Octo-
Orestés §52. bris. Jbairaes II brdma-
tur 19 Decëmbris.
M. JustinianusAug.III 535.
XH.JusiinianusAug.1V. Alhalaricus vi Non. Oclo- ScclésiusélrcâJûliî'mèïisèïn
Decius, Theod. Pau- iris moritur.; altéra die moriturs Ursicinus circa
lmus 531. Tlieûdaliatesrégnât. Augusiûniordinatur.
XIII. Belisarius B3S. Amalssuentuain «ssilium -Joannes moritur 21 -Apri-
mittitur pr. Kal.Maias, ' lis. Agapelus ordinatur
occiditur.Selisarius Sici- 29Aprilis-.
lia potilur. Anuus pri-
mus Belli Golliicia "vere '
incipit. ,*
XIY.ï. C. îtelisarii 536\ Tlréo'dâîiàtuscirca Bée'em- ~ Syoodus sub Menna-.Aga-
brem, oçcidilur;.Yitiges petus mçriiu'r Conslanli-*
regnat. "BelisariusNea- nopoli 17 Aprilis. Silvfe-
poli politur. rius Theodabato agente
fit pontifex 9 Sept, et
. Ravennammîtlitûr.
XV. H. P.C.Belisarïi 537. VÏ't'igës in Etruïiâ , înde
Yeneliaspergit, tandem
Ravennas Metesvintbam
uxorem ducit. Belisarius
Ronlapolitur "vid Sec.
î. Joannes S3B. VHig'es Komam obsidere Silverius.detrudijur .a sua Ursicinus moritur circa
incipit ix Kal. Martias. sêdë 20 Felir. Vigiliusin- Apttleih.
truditur 38.Silveriussla-
tîm in GiEeciam.niiltitur,
indê in Palmariain.,ubi
moritur 20 feui.
ÎI. Appio. 559. Roma ab obsidionelibera-
tul'-
11I-.JuslinusJunior SÎO." Belisarius Ravennamobti- VigiliusJustinianoet Men- Victorordinaturdie 'i Màr-
net, et Vitigem captum na? scribit xv Kal. OctOi lîï.
Conslantinopolim ducit. bris.
IV.BàsiliùsJunior SU. Theodibaldoet Araricbpau-
«orum mensium regibus
occisis, Totilasrégnât.
V. P. C.Basilii 542.
VI.II. P. C. Basilii 543.
VTI.IR. P."C.Basilii 544. Justiniàiïuàedictu'mcontra
tria Capitula ad patriar-
chasscribit,vocalqueVi-
gilium èx YlctoréTuno-
neiisi.
VÏII. IV. P. C.Basilii 54b. Vigilius scribit ad Auxa- ËcclesiaS. Michaelisfinitur
-nium ârelalensem,. «t a. Baehïuda el Jnlianô
episcoposGalba?, x i Kal. Nonis .Maii.VictorËndo
Junii. Die 22 Novemb. "thimofer't die Pasehàtïss
abducitur Româ a Sèri- videlicetle Aprilis.
bone, el in Sicilia sub-
sistit,habetqueordinalio-
pes Deceinb;mense.
S83 - AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 584-
Ind. Coss. An. Chr. Soecularia. Româna. - Ravennoe.
IX. V. P. C. Basilii 846. Romacircaasslatemobside- Vigilius in Illyrico. Patris Victor xiv Kal. Martiimo-
turaT,oli]a, et Decein- in Achaia mense Octo- ritur. Maximianus ordi-
bn niense capilur. Beli- bris. Coustanlinopolim nalur a Vigilio.Palris in
sariusin Dalmalia. Jusli- intrat in pervigilioNata- Achaiaprid. Id. Octobris.
nianus cogit episcopos lis Domini.
edicto contraria Capitula
"subscribere. "
X. VI. P. C.Basilii 547. Vigilius maiehabetur Con- MaximianusconsecratBasi-
stantinopolia Justiniano, licam S. Vilalis13 Apri-
ei Theodora. lis. Conslantinopolim
per-
git.
SI. VII. P. C. Basilii 548. BelisariusUrbem recipit. Vigilius Jadicaium scribit
conira tria Capitula.,
XII. VIII. P. C. Basilii 549. Theodora Augusta moritur Maximianusconsecrat Ra-
die 27 Julii, expletis in venna?ecclesiamS. Apol-
imperio annis m. 3. - linaris
21, • mense 9Maii. Novembri
incipit condi S.
Siephani ëcclesia.
XIII. IX.'P. C. Basilii SSO. Totilas iterum Romamca- Maximianus consecrat ec-
piU clesiamS. Siephani.
XIV. X. P. C. Basilii SSL ConstitutoJustinianiresistit
Vigilius.Fugit ad eccle-
siamS.Pelri in Hormisda.
XV.XI. P. C. Basilii SS2. Narses in Italia, et Raven- Vigiliusfugit Cbalcedonem. Maximianus moritur vm
na? Julio mense quinta Ëiicyclicam scribit Non. Kal. Martii.
feria. - Febr.
I. XII. P. C. Basilii SS3. Totilasoçcidilur. Synodus v incipit iv Non. Agnellus ordinatur xxu
Maii, finit iv Non. Junii. Junii
Vigilius synodumconfir-
mât îv Idus Decëmbris.
-,H. XIII. P. C. Basilii SS4.
HI. XIV.P. C. Basilii SB3. Vigiliusin Sicilia ex calcu-
Io moritur 17 Maii.
VIÏÀ S. ECCLESII.
CAPUT PRIMUM. A Inchoatio vero aediflcationisëcclesia?parata est ab
B. Virginis ëcclesia et imago. Ecclesii tempora. San- Juliano postquam reversus est proedictas Ecclesius
cti Vitalis basilica laudalur. Ecclesii obitus et se- pontifex cum Joanne papa Romain de Constantino-
puicrum. poli cum caeteris episcopis, missi a [rege] Theode-
Ecclesius XX1U. Sanctum vas. Jîqualis slatura, rico in legationem, sicut superius audistis. jEdiflca-
nec longam attulit, nec brevem avertit. Plénum ca- vit Tricolim [Tricollem], sed inconsummalum reli-
Heu vobis gregibus, quales erant pastores!
pillis habens caput, hirsutumque, super aurem [su- quit.
. mutali estis ab illis ! Yera lucerna in Ëc-
percilium] modica canities, decorusque forma. Ipsius quantum
temporibus ëcclesia B. Vilalis martyris a Juliano ar- clesia fuerunt, quorum lumen lucerna? quotidie ful-
gentario, una cum ipso praesule fundata est. Et hic gebal his qui in domo Dei erant, sicut dicit Dominus :
Lucerna corporis lui esl oculus tuus; si oculus tuus
pontifex in suoproprietatis jure aediflcavitecclesiam
sancta? et semper virginis intemeratae Marias, quam simplex fuerit, totum corpus tuum lucidum erit; et
cernitis, mira magniludine, et cameram tribunalis in aliter, Si oculus tuus nequam fuerit, totum corpus
caméra [et f'rontem ex auro ornalam, et in ipsa tri- tuum lenebrosum erit. Sufficianl ista hodie, ut isto
bunali caméra] effigies S. Dei Genitricis, cui similem anaoto, alium pontiflcem introducamus. Sed sicut
nunquam potuit humanus oculus conspicere. Si quis B superius dixi in tempore ipsius [istius] ëcclesia R.
virausus est diutissime intueri imaginem illam conli- Vitalis martyris a Juliano argentario constructa est.
nentem, ita versus metricos sub suispedibus, videlicet : Nulla in Italia ëcclesia similis est in oedificiis el in
mechanicis operibus. Expensas vero in proedicti mar-
Virginis aula micat, Christum qua?cepit ab aslris,
Nuntins e coelisangélusante fuit. tyris Vitalis ëcclesia sicut in elogio sancta?recorda-
Mysterium! Verbi genitrix, et virgo perennis tionis et memoria?Juliani fundatoris invenimus xxvi
Auctorisquesui facta pareils Domini. millia aureorum expensa sunt solidorum ». Igitur
Vera magi, claudi, ca?ci, mors, vita faientur.
CulminasacraDeo declicatEcclesius. iste beatissimus obiit, et sepultus est in ëcclesia B.
a Not. marg. t xxvi millia solidorum aureorum ex- rum, et Ysaac, qui erat impugnalor imperii, el Arme-
pensa circa ecclesiam S. Vitalis. Nulla in Italia ëcclesia nioe magni mundi régis Armenioe. Erat enim iste
similis. Quia in ipso monasterio S. Vitalis, in capella dominus illustris, quem hic condidit fie plangens con-
qua? dicitur Sancta sanctorum, est quaedamarca,sensus scri- jux ejus Susanna, ac annis tricenorum modo soepe
plaeque sunt quaedam littera? Graecae,quarum suspirans viro privata apud viri sepuicrum Deo, opère
comrauniler ignoratur; idcirco quia ipsas déclarâtes suo bénigne,qui benedicilur in ortu solis, et in occasu,
inveni, ipsasponeredisposui, elipsarum sensus, et de- militare enim coepitin Occidentemprocédonsad Orien-
claralio esl : Hic jacel Straligus Romam custodiensilloe- tem. J BACCH.
sam, et occidentem. Conquisitor dominorum Gallico-
""
S8S LIBER PONTIFICALIS. — PARS II. 586
Vitalis martyris infra monasterium S. Nazarii ante j^tatem inflrmitalis aut causam idoneam altarls, om-
altarium in medio loco juxta corpus hinc B. Ursicini nia in suo officiovigilahter observe!. Redditas [ex-
antislitis. et inde B. Victoris, in medio autem iste cepta] vero prsediorum, sive accessiones propter rei
CAPUT SECUNDTJM. familiaris expensas, vel exenia, qua? diversis offe-
Turboeinler clerum Ravennatem et episcopumcompo- runtur, et convivia qua? eis exhibere, vel pro loci
nuntur. Felicis papoe litteroe. Rursus de Ecclesii sui, vel mérite, vel pro advenientium susceplione,
obitu nonnulla. necesse est, episcopo constiluimus debere proficere.
Contigit eo tempore, ut inter beatum Ecclesium Nullam conjurationem, nullum conventiculum, quod
pontiflcem et sacerdotes de singulis rébus ecclesiae vel apud laicos esse non potest impunitum in Ëccle-
contentio adcrevisset. lerunt ad sanctum papam Fe- sia Dei, ullus facere tentet ex clero. Nam sicut nos
licem urbis Roma?, ut inter eos justa moderamina optamus ne superna misericordia patia'turadmitli, sic _
sanciret ; qui accersitum Ttavennatem pontiflcem si quis lentaverit, sentiat auctoritatem canonum, et
cum clero universo, mox inter eos decretum statuit,?-: ecclesiasticam disciplinam, secundum Apostolum di-
atque firmavit contineiilem ita : centem : Excedentes in conspecluomnium corrige, ut
L1TTERJE FELICISVkVM. residui timorem kabeant. Mereantur boni laudem,
<LFélix [IV] episcopus urbis Roma?. Laudanda esl b• qui in operibus Dei vigilant; senliant affectera proprii
decessorum noslrorum sollicitado de pace, el quiète sacerdotis, qui per obedientiam suam videntur or-
ecclesiastiea, quia pastor, qui advigilans continere nare propositum; glorientur de sui amore ponlificis,
débet contentiones, aut damnât, aul corrigit. Opor- qui in suis officiisab operibus Deo placilis, cum ejus
• let in hune
ipsum tramitem nobis ambulantibus si- obsequiis non désistant; sicut divina loquuntur elo-
milis cum eis conspici, quia quorum per Dei miseri- quia : Dignus est operarius mercede sua. Ad patri-
cordiam locum gerimus, ipsorum sequi nos deeet monium vero Ecclesiaeex eorum episcopi judicio
exempla. Ex invidia sacerdotibus ecclesiaeRavenna- ex clero personae electa? cum solatiis qua?pro notifia
lis talia contingentai, qua? [quod] omnium Catholi- deputaverit episcopus sub idonea fide jussione mit-
corum animos contristasse noseuntur, allercationes, tantur, quorum fldes fuerit et industria comprobala,
seditiones, pravilates, qua? omnem disciplinam ec- ut et alimonia pauperum fraudem non patiatur, et
clesiasticam disrumpereniterentur.Ista nositerum... quantitas patrimonii ecclesiaelatere non possit, et
verum Dei timorem ante oeulos habentes, ut nec unusquisque clericus sub timoré Dei et proprii sa-
illicitis audaciam demus excessibus, et non abjicia- cerdotis de his qua? sibi commissa fuerint exponat
mus per Constitutum noslrum ordinare, quod fldeliler rationes. Illud vero," quod omnino ac reli-
justam est secundum Salomonem dicentem : Non p gioso débet exsecrari proposito, nos nec oportebat
dures [dares] transitum aquoe. Ergo recensentes ca- loqui, nec verbis exponere. Pervenit ad nos aliquos
pitulis a fratre noslro [Deest noslro] Ecclesio, et a de clero spectaeulo interesse, qua? res ita crudelis
presbyteris, et diaconibus, et clericis [clero], et no- est, ut animas^Catholicorum pro sui exsecratione >
lariis ëcclesia?Ravennalis nobis oblatis, praesentibus conturbet, ut quos in domo Dei divina eloquia reci-
fratre et consacerdote nostro Ecclesio, et ejus cleri- tantes audivit, eosdem contra mandata in spectaculis
cis inferius designatis, quod rationi vidimus conve- aspiciat convenire. In his disciplina confunditur, di-
nire, censemus eos clericatus officium debere susci- vina praecepta calcantur. Unde oporlet episcopum
pere, quorum vitam et conversationem sacrorum et de hac parte sollicitudinem gerere, ut si non fa-
canonum non possit impugnare aucloritas. Clericos ciunt, non faciant in future, et si
faciunt, juxta
vero secundum sanctorum Patrum régulas volentes
disciplinam ecclesiasticam corrigantur. Si qui vero
duntaxat et denuntiatos ; quantum ad presbytères de clero prasdia urbana, vel rustica, ad ecclesiam
et diaconos pertinet, statutis jubemus temporibus
pertinentia detinent, eisdem libellis sub justa pen-
solemniter promoveri.De vero Ravennatum et Clas- sionis aestimatione factis stateimus collocanda, hac
sicanorum ëcclesia, antiqua consuetado servetur. ratione [ut exinde], quod in quo modis suis soient
Clerici vero vel monachi ad indebitum obtinendum D accipere, ipsi retineant, quod superest ecclesiasticis
ordinem, vel locum, potenlium patrocinia non requi- - inférant compendiis profuturum. Circa prsedia ur-
rant, per qua?aut non faciendo ingratas, aul faciendo bana, vel rustica,' coeteraque mobilia pro anima?sua?
injustus videatur episcopus. Quarta patrimonii Ra- mercede a fldelibus nominatim diversis basilicis de-
vennatensis ecclesiae, hoc est tria millia solidorum, reMcla, vêtus consuetado servetur. Notarii vero juxta
solilis erogalionibus clericis omnibus, vel quibus ordinem matricula?, primicerii,secundicerii, tertius,
erogari est solitam, compleatur. Si quid lamen ex quartus, quintas, sextns, s'eplimus, suo periculo in
pensionibus vel haereditatibus creseere, Domino no- conspectu presbyterorum et diaconorum documenta
slro volente, contigerit, eodem Domino mediante, ecclesiastiea sub fidelium brevium descriptione sus-
etiam quarta? portioni adjiciantur [proficïat] ; sic ta- cipiant, ut quoties exegerit' causa, fideliter proferan-
men ut brevibus ordinalis, quod singulis distribuitur tur, contradant atque recipiant. Omnia tamen cum
'latere non possit secundum mérita, secundum jussione et ordinatione episcopi sui eosdem jubemus
loca, quia omnia Deus secundum justitiam et mensu- effleere. Ideo enim universa describenda sunt eccle-
ram constituit ita ul unusquisque, extra necessi- siastiea documenta."ne ullo modo, aut suscepla per-
PATROL. CVI. 19
587 . AGNELLI ABBATIS S. MAXIM AD BLACHERNÂS, ETC. S88
eant% aut tempore quo sunt necessaria utilitatibus À. Asterius lector.
Bcclesiasticis exhiberi non possint. Qui tamen nota- Petrus alter lector,
rii in oflicio suo observantes, strenui, consequantur Andréas lector.
isine imminutione commoda sibi vel prioribus suis Marinus defensor.
antiquilusdeputata. Ipsi etiam, sicut exigit ratio, et Majorânus nolarïus defensor.
antlqùitas ordinavit, libelles et securitates telius pa- Hermolaus primicerius defensor»
trimonii ecclesiastici quorum interest subscrrptos Honorius-eantor.
episcopi manu eontradant. Quibus vero cum saecula- Tranquillus cantor.
-ris.conversations hominibus nullam necessitatem rei Antonius cantor
Mëlitas cantor. '
iàimliàris tolevantibus, ecclesiastici juris praedia, vel
urbana,vel rustica-, data sunt,-episcopi solliciludine, fNomina presbyterorum, diaconorwm, qui Romam ve-
per eos quibus jusserit clericos, ad dominium revo- nerunt cum Yictore presbytero et Mustalone dia-
cet ecclesiae, nec deiiiceps,-praaler causam superius c'ô'nb i
comprehensam, dare pra?sumat. Mastalo vero-, ar- Laurenlius presbyter.
chidiaconus ecclesiae Ravennalis, commoda ejusdem Rusticus presbyter.
[eidem] loco juxta antiquam consueludinem depu- n Victor presbyter.
'
tata sine imminutione percipiat, sicul eos qui ante Thomas presbyter.
eum fuerunt claruerit consecutos. Monasteria vero Mastalus diaconus.
virorum sive ancillarum Dei ab episcopo ordinentur, Magnus diaconus.
ut omnibus ratio, justitia, pax et disciplina servetur» -Paulus diaconus.
A nobis ha?c loci nostri exigit ratio non tacere [ta- Agnellus diaconus. . '
ceri], fratri noslro Ecclesio ea imminel custodire, Maurus "subdiaconus,
quia pacem -générât cum canonibus servata justitia. Stephanus acolythus.
De-jnstitia charitas procedil, per quam Deum vide- Vincemalus acolythus.
nius, -et per eujus graliam ba?c possumus pra?cepla Thomas lector.
servare. In nullo ergo esse convenit négligentes, sed Laurenlius lector
vigilantes ad onmia, ut talentum, quod nobis est Florus lector.
créditera,-cum boni operis augumento [augmente] Heparatus lector.
ipsi omnium bonorum datori reddamus. Recognovi- Luminosus lector.
mus. Coelius. Ï Calunnlus lector.
t Félix episcopus Ëcclesia? catbolicaeurbis Roma? p. Ysaàc lector.
huic constituto inter partes subscripsi. t Lâurëntius horrearius
Pelfûs deeanus
•Nojnina presbylerorum-, diac'bnpniîn, vel vlericorum
Ravennatensis ecclesioe, qui Romam venerunt cum "Stephanus deeanus.
episcopo. Yendem'ius acolythus.
Patrilius presbyter. tlolos acolythus.
Stephanus presbyter. Cassianus acolythus.
Constantinus presbyter. Laurentius acolythus ,
Servanâus presbyter. Stephanus acolythus.
[Honorius presbyter.] Resipuit autem beatus post ]ia?c-Ecclesius, et-sic
Exuperantius presbyter. fuit ovibus vélut pater cum filiis, et largivit omnia
Clemens diaconus. clericis suis, ut eorreptas fuit a -Romano pontifice,
ïïrsus diaconus. immo et amplius îargus factus est, et post.hsec rexit
Felicissimus diaconus. Ecclesiam .suam in .pace, et nullum verbum mur-
Vigilius diaconus. murationis, nisi laudes a suis audivit clericis, 'et
Néon diaconus. p ha?c slatata-permansit suis .posteris multis tempori-
Johannes diaconus. bus. Sepultus est, ut diximus, in ëcclesia S., Vilalis.
.Stephanus diaconus. Et in atrio ipsius "fontis[fronlisj aula? versus metri-
Gerontius subdiaconus. cosjussit tessellis argenleis scribi continentes ita -:
Honorius subdiaconus. Ardua consurguntvenerandoculminéfempla
Petrus subdiaconus. NomineYitalissanctifîcataDeo.
Vitalis subdiaconus. - Gerv'asiusq'uelenëtsimùlnancProfasiusarcem,
Quosgeints,atôfuelides, templaqiïe'e&sociant.
Julianus acolythus. His genitor natis fugienscontâgia-rruindl
îauslinus acolythus. ExernpTnmfideimartyriiquéfuit.
Tradidit banc primus.JulîanoEcclësiâsarcem,
Romanus acolythus. , Quisibi commissummire peregit opus.
Severinus acolythus. Hoc 'quoqueperpétua niandavnlegê tenëhdum,
His nulli liceatcondere'membralocis. '
[ Andréas acolythus. Sed quodpontiËcumconstantmonumentapriornm
Petrus lector. Fas ibi'sit taniumpoaere, sedsimiles.
Màrcus lector. Sedit autem annos x, mens, -v-,dies vu.
£89 LIBER PQNTIFICALIS. — PARS lï. . 590
OBSERVATIONES A.ni argentarii ex mandate Ecclesii episcopi, quôd ex
ADVITAM SANCTI ECCLESII. vetusta inscriptione Rubeus probat. J Rubeus, lib.
m, pag. 1S2, ha?c hahet : « Interéa Ravennaea?difi-
Basilica S. Vitalisan Justiniani oereconstructa? De- carî coeptumest heati Vilalis martyris templum ab
ejusdem non interfuit Augustus. Mono- Juliano argentario, Justiniano, ut aiunt, Qaesareju-
- dicationihaud
{/ranima ad Narsetem pertinens. Julianus Ar- bente, qui tribus jam annis Consiantinopoli!). Sophiaa
gentarius officia, non cognomine. Ysaaci Strategi aëdeirïsacram summa impensa atque arte exstruxe-
In F-elicisConstiiulionem nnalysis.
' inscriptio. rat ac dedicaverat. i Pag. autem S60, eleganter de-
I. Primo ingens Ecclesii 61 Juliani argentarli sese scripto templo , adnotalisque aediflciis noslrorum
offert opus, nasilica videlicet S. Vitalis, ob cujus cura in praesentemeleganliam ornatis, adjicit versus
egregiam miramque structuram saeculo non admo- ex Agnello descriptos , et inscriptionem inlegram,
dum culto, afUictaque'incredibilibus calamitalibus quam in codice Estensi ex parte mulilam, in Maxi-
Italia, fahula, quam Rubens merito réfutai, Tperetui miani Yilà habemus, quamque proinde hic dandam
nonnihil minus sevëfa?crisîs : etenim vix alias cre- censeo , q\ia? tâlis est : t Beati Vilalis hasilicara
dibile-privatumhominem episcopumve urbis Arianis mandate Ecclesii episcopi Julianus argentarius aedi-
regibus parenlis, impensis suffecîsse, quas ad xxvi fleavit, consecranle vero reverendissimo Maximiano
milliuniSolidorum aureorum ascendisse noster testa- episcopo sub die xiv Kalend. Maii sexies P. C. Ba-
lur. A Valentiniani el Yalenlis temporibus, cum an- silii Junioris Y. C, ind. 10; quo loco, sequîtur Ru-
tea 84 aurei solidi auri Iibram conuarenl, et seplem beus, cum nulla fiât mentio Justiniani, neque Pro-
singulas uncias, aucta solidi extrînseca â?stimalione, g copius rhet'or, eorum temporum aequalis, libello
decretum est ut sex "solidi"unciâm, 72 hbramunam quem edidil de Justiniani"aediflciis, ubi omnia vel
auri vaierent, qu'aelibra-Occidtta dicta fuit. Ea de minima diligenlissime prosequilur, quidquam de his
re.habëmuseruditissiniaesiimmaequeulilitatis Dlsser- Ravennatibus afferat, ego nihil certi, quod scribam,
tationém Jacobi Gothofredi adCod. Theodos. lib. î, habeo. Fides esto apud horum auclores qui conse-
de 'Oblat. votorum, tit. xxiv, qua et illustralur Cod. cratum Templum Juslînianum, ac Theodoram egre-
Just, lib. n de veteris numismatis poteslate. Itaque - giis muneribus exornavisse tradunt. » Antea
xxvi n5illiaaureorum solidorumaestimabantar quatuor autem dixerat quod cum eonsecraretur basilica ih-
millia trecentam triginta tribus unciis auri cum ler- terfuerînt Justinianus et Theodora ; at id sustineri
tia uncia?parte, qua? fere wspondeant triginta qua- posse negavit Alamanus în nolis ad arcanam Histo-
tuor millibus sexcenlis sexaginia quatuor nostris riam Procopîi, cap. 9. Narsetem etiam templo S.
sculis aureis, quorum octo pro uncia una auri com- Vilalis conslruendô o'peram pecunîamque conlulisse
putantur. Porro eu! condita?basilica? gloria maneat dixerunt nonnulli, nec oh aliud argumentera quam
ex Agnello constat, tiec pluribus fabula confulari quod in ingehtiumColumnarum capilibus monogram-
meretur, quam lamen vulgus in hanc diem mordicus ma inspiciaiur ex lilteris his complicalis compo-
tueri non desinit, ac si aedis dignitas pereat, nisi, sîtum, qua? Narselis nomen componere videnlur;
commenlo accedente, ab Auguste condita decerna- alii lamen credunt Jusliniani nomen exsculpi posse.
tur. Admonet autem AgueEus opportune « inchoa- Mihi neutrum agnosciter. Certe ânlequam Narses
tionem aedifieationisËcclesia? » (intellige non modo pro Justiniano in Ilalia rerum curam ageret, S.
de ëcclesia S. Maria?Majoris , sed et de S. Vitalis) Vilalis basilica non modo ahsoluta, sed et dedieâta
t peractam fuisse ab Juliano postquam feversus est C erat, ut ex superjori Hissertatione patet. Noster
praedictus Ecclesius -pbnlifex cum Joanne papa Ro- doclissimus Montfaticonius in tomo priori recens
mam de Constanlinopoli cumcaeterisepiscopismissis edilo, in quo lier -suum ïtaîicum describit, sentit
a Theodorico in legationem ; J nec enim fringente monogramma illud -artifleis nomen împorlare, qui
Ariano rege contra catholicos, imo et minante catho- Nepos vocaretur. Mono-ramma est hujusmodi :
licorum ecclesias subvertere, liberum fuisset de ea
re cogitare. Verum sub Amalasuentha? Tegimine
fieri id potuisse nullus mirahitur, qui noverit fenii-
na? optima? sàna con'silia, «jusque cum Justiniano
concordiam. Nec templum Ecclesio vivente estabso-
lulum, sed Maximiano demum sedente postquam
Tbeodahati Yitigisque conalibus exactis, Ravenna
ab Justiniano recepta est. Tûbcël fcoronîsimposita,
et musivis operibus memoriae mandatas Augusti
fa\or ei rei impensus, et munera eidem collata ex-
pressa sunt, qua?significari puto musivis illis adhuc
superstiiïbus, qua? Rubeus ligno, Alamanus in nolis Esl et in basilica?columnartim quarum-
ad Procopium ex parle, Oclavius Ferrarius de Re damcapitalisejusdem ascriplum monogramma , quo Juliani
vestiaria, Ducangius in Familiis Byzantinis, aère nomen videtur compendiosè scriptem-. Hinc rtiihi
sculptapublica? luci dedere, sed et Ciampinius in an- u admodum «redibilt?alterum taoriOgrâmiha cùm crur
tiquis Musivis, tomo secundo. Nec enim credo de- eis signo Ecclesii episcopi nomen compheatum ex-
dicationïs ejusdemëcclesia?pompam per^aiexprimi, hibere.
cum nil coeremoniis ei congruentibus consonet, et
:CUinnecJuslimanus,nec Theodora Ravenna?unquam
lueriht. Oblata proinde mimera templo finiendo di-
tandove significantur, ubi eorum ulerque exhibet
«rnamcalalhumve, velquid simile oblalîones indicans.
Hincliceal elidlaudisinsignihasilica?aslruere, ul Jus-
tiniani Augusti mumflcentiaaccedente, quodEcclesius
et Julianus coeperant"flnliumauctumque sit, ablega-
tis ad fabulas his qua?sustineri nequeunt, universa
eorum temporum historia répugnante. Ita utrumque
verum erit quodsummusnoster eruditorum apex Ma-
billonius sub dislinclione in Itinere Italico scripsit :
« Non alia, s inquit, c apud Ravennales majoris est
dignitalis basilica quam S. Vilalis, monasterio Cas-
sineusium noslrorum insignis. Opus est sive Justi- IL Duo sunt qua? speciali disquisitione digna vî-
niani imperatoris, ut recentioribus placel, seu Julia- dentur : unum esl an Julianus cognomine, vel potius
591 AGNELLI ABBATIS S. MARIEEAD UM AD BLACHERNAS, ETC. 592
minîsterio argentarius dicalur ; alterum aedificanda?A , ficii hominem, sed munus intelligit cujuslibet, qui
basilica? quid ipse conlulerit. Plura addere, ut de- publicaepecuniaecuram habeat, sicut et fiscus saccus
monsirelur cognominum familia?gentive distinguen- publicus nuncupatur. Saccellarius tamen erat etiam
dae causa usum recenliorem mulio esse, quam quod ecclesiaeminister, cui ecclesiae saccus, sive thésau-
Juliani hujus, sed nec Agnelli scribenlis temporibus rus commitlebatur, quamvis loto, ut aiunt, coelodi-
aptari possit, bonas horas rei clarissima?astruenda?, versus a ihesaurario. Hujus officiunidescribit Isi-
perdere esset ; licet non desint qui opinionibus prae- dorus : « Ad tbesaurarium, i inquit, « pertinet ostia-
conceplis mordicus et in banc diem adhaererevelint. rii basilicarum ordinatio » (quos inter laicos recen-
Officiiilaque nomen est, quo Julianus iste distingui- silos sicut basilicarios existimat Thomasinus in vet.
tur, vir alias apud Ravennates magni nominis, cui- ac nova Eccl. Disciplina, part, i, lib. n, cap. 105),
que Bacauda gêner erat, quem laudans Agnellus « incensi praeparatio, cura chrismatis conficiendi i
sancta? recordationis virum appellat. Porro argen- (curam videlicet ea parandi qua? ad chrisma confi-
larios illos fuisse , apud quos fenebris pecunia re- ciendum requiruntur), t cura baptislerii ordinandi,
pouebalur, quique pecuniam ipsam commutabant, praeparatio luminarium in sacrario et insacrificiis. »
totum est, quiet nunimularii, trapezita?, àpyvpofi.oi8oi Quare ecclesiaeRavennatis saccellarium fuisse Julia-
vocabuntur. Is talis est qui num arbitrer, qui et argentarius, seu argenlopbilax
„sit dictas, cujus partes in construeuda S. Vitalis ba-
. .Facti mercator per utrinque metalli. silica, aliisque mandante episcopo fueriut, pecunias
Alterum,et alteriussemoer mutabilin usus. recipere, el ex ëcclesia?sacco sive thesauro suggè-
re
s rere, operisque curam habuerit.
ut habent Manilii versiculi emendati per Salmasium III. lneptus nolarum marginalium auctor, qui cor-
in Ëxercitationibus Plinianis. Horum collegium ra- , ruptam hic Ysaaci Stralegi veierem inscriplionem
lionesque contrahendi pro aevo Ecclesii Ravennalis protulit, cogit me Graecamcum Lalina versione de-
episcopi discere possumus ex novella Jusliniani nuo recudere, quamvis el olim Rubeus, lib. iv, et
COnslitlltione156, UepiKpy\>poTtpwny.£>V(jVvciù!)Myp.ÛTa>vnovissime doclissimus' nosler Montfauconius a se
data « Kal. Aprilis D. N. Justin. P. P. Aug. Basilio Ravennae descriplam dederit in supra laudato priori
V. C.coss. » Ravenna?argenlarium Joannem quemdam de suo Italico Itinere volumine. Ea Gra?ce ita se
oetate D. Gregorii Magni novimus, qui cum fidejus- habet :
sor acccssissel cuidara Imporluno palatino Romam
veneral, et diulius in ëcclesia resederat accusâtes, EVTKÛSK y.ZÏTKL
OGTfKT>2yïÎ0'«£• V.cÙ&ç
quodfidejussissetsuicompendii, lucrividelicet, causa, 'Pwfwj tpv)u^açàêXaêij,v.odTijvAûctv
qua de re se purgavit ad sacralissimum corpus beati
apostolorum principis ; quare pro eo patronum agit Toîf y«)nvoif rpl; SZUITOTCUÇ ï\ h\ ffÙTûtç
D. Gregorius apud exarclium, episl. 23, lib. ix, ad 'IO-KKKIOJ, TWV ^KCCAIUV ô tr&p.p.v.yjiç.
Joannem Ravennatem , mense Januario , ind. 4. At 'O -rifcKTikatiç,Apy-svi«çxôap.osp-éyaç,
quid ministerium hujusmodi commune habuit cum
ëcclesia?reddilibus? Videtur dubitari non posse S. 'App-évioç yàp w où-refÈy.ïapirpov^Ivou?.
Vitalis ecclesiam episcopipecuniis constructam fuisse, TOUTOU SKVÔVTO? eux)SOC,IÎ o-ùfA§t
Julïanum autem argentarium sive irapezitam illis ' Jwffavva(jâfpru-j,Tpuyovojrpima aepiiïiç
rite.' erogàndis bâsilicaeqûe exstruenda? praefuisse, C TOÛ
qua? altéra quaestio proposila est. Id mihi signiiica- (7TEV«Çet
ftl7.pS>Ç KviïpbçloTEpljpÉVlJ.
lur vertus illis exhibitae"înscriptionis, « mandante 'AvSpÔf),«?KVTO!T SX-/.KfiKTtaV
EÙÎoltKV
Ecclesio episcopo, Julianus aedificavit, s et versibus 'Ev tuïç KVazoluî;ipiou, v.al -ri)§û<m"
qui in atrïo ecclesiaelegebantar": -
ST^KTOO yàp vip^trnç A-Jcswj,XKÎTÂÎ*EÛ.
Tradidithanc primusJulianoEcclesiusarcem
Quisibi commissummire peregit opus. liejacet, qui rei bellicoeducem egit recte
Crediderim itaque Julianum islum Ëcclesia?Raven- Romam incolumemtulatus, et Occidentem
nalis argentarium fuisse, cui id muneris commissum Tranqnillis principibus ter sex annis
ut ecclesiasiicos reddilus apud se depositos baberet, Ysaacius regum commilito.
qui juxta episcopi praescriptum, vel juxta convenla Omnis Armenioe ornamentum magnum,
cum clero, ut mox dicetur, illo, adbibitis rationum
calculis, daret archipresbytero, archidiacano primi- Armenius enim erat hic ex illustri génère.
clcroque distribuendos. Thesauri episcopalis cuslo- Hoc morluo gloriose, contubernalis
dem inter ecclesiastiea officia numeratum constat, Susanna prudens more castoelurturis
quem saccellarium dixere a thesauro, quem saccum Assidue gémit viro privata;
vocabant. Ita Joannes Diaconus in Yita sancti Gre-
gorii, lib. ii,cap. 25, saccellarium laudat, cui ex' Viro, qui sorlitus est ex laboribus gloriam
consuetudine « sanctus pontifex praeceperat ut duo- In oriente sole et occidente;
decim peregrinos ad prandium inviiaret, i Gregorius Exercitum enim auxit Orienlis et Occidentis.
ipse lib. iv, epist. 54, de ingenlibus erogationibus
qua? per ea Longobardorum tempora in Ëcclesia Ro-
mâna fiebant, loquens : « Sicut, J inquit, « in Ra- Ysaaci hujus Ravenna? exarebi Rubeus Acta suis
vennae partibus domihorum pietas apud primum locis erudile tradit apud ipsum legenda. Juvat hic
exercitam Italia?saccellarium habet, qui eausis super- addere fragmenlum inedita? inscriptionis,
' apud Cy-
venientibus quotidianas expensas facial, ila et in maclum elfossa?, quod Ravennae in civis cujusdam
hac urbe in eausis talibus eorum saccellarius ego domo servalur-; in ea enim filius Ysaaci hu'us de
sum. i At hic saccellarii nomine non ecclesiastici of- functus laudatur, ut in tabula signala A.
LIBER PONTIFICALIS.- PARS IL 594
S95
IV.Exorta in Ravennati clero discordia, Félix ejus .A.Dant. torio uom tria millia solidorum quartam red-
nominis IV conslitulionem edidil, quam, magno ec- ditaum ecclesiaslieorum ëcclesia?Ravennalis parlem
clesiastiea?eruditionis bon'o ab Agnello nostro con- conficerenlEcclesii episcopi asiate, sequilur duode-
servatam, nunc primum publici juris facimus. Do- cim millia solidorumeflecissereddiluum Ravennalis
lendum tamen exscriptorum inscilia alicubi ila cor- ëcclesia?iniegram summara, qua?juxta superius di-
ruplam truncatamque, ul cum desperaverim apte cta seslimaliône respondebanl sexdecim millibus ex
emendare, satius duxerim et sphalmata ipsa, licet noslris aureis scutis, quorum oclo unciam auri effi-
sensum omnem perimentia.ut exstabant, describere. ciunt. Majores accrevisse reddites ëcclesia?Raven-
Id incommodiimprimis sub ejusdem initium offendi- nati subseculis temporibus constabil, Maximianoin
tur. In progressu cuncta salis bene cohaerent. Inscri- primis et Agnello sedentibus , quibus, Justiniano ju-
bebatur autem : Félix IV episcopus,etc. ; at notam bente, Arianorum episcoporum et Gothorum ëccle-
numeralem , uti ex arbitrio ab exscriptore apposi- sia?accessere. Benediclus diaconus, Mauri episcopi
lam, expuuxi. Id monuisse satis. An alias hujus pon- aetale, ex solo Sicilia?pairimonio « praelerquinqua-
lificis constitutiones habeamus incertum; ex tribus ginla millia modiorum iritici sine quibusvis aliis
enim qua? sub ejus nomine circumferuntur, dua? arislis, aut leguminibus,pelles arietum rubriealas, et
priores ex aliorum pontificum epistolis sunt ab im- hyacinthinas, casulas, pluviales sericis exornalos, et
postore consarcinata?; tertia, quamvis ob consula- caetera indumenta, vasa de aurichalco et argento,
tus notam a SirmundoJiuic sitasserta, olim tamen excepissedicitur solidorum aureorum xxxi millia, ex
Felicis ejus nominis tertii esse credebatur, ad Caesa- quibus quindecim millia in palatio ConstanlinopoH-
rium Arelatensem. Ideo hujus pretium ex raritate g tano, et sedecimmillia in archivo ëcclesia?deporla-
commendatur; sed et plura sunt ob qua? utililas vil. » Haectamen non unius, sed plurium annorum
ejus agnoscilur. Primo etenim Agnello alibi indicata redditus fuisse, credo.
contra Româna?sedis auctoritatem , bine facile dif- Y. Hinc etiam ëcclesia?Ravennatis cleruni agno-
flantûr; fatetur enim ipse quod episcopus clerusque scimus constantem ex novem presbyleris, diaconi-
dissentientes c ierunt ad sanctum papam Feticem bus undecim, subdiacouibus quinque, acolylhis un-
urbis Roma?,ut inler eos justa moderamina sanci- decim, lectoribus duodecim,cantoribus quatuor, de-
ret, t et tabulas exhibel ex quibus constat ab epi- canis duobus, defensore uno, nolario defensore uno,
scopo Ravennale cleroque agnitum Romanum ponti- primicerio defensore uno , et horreario uno. Licet
flcem ut Ravennatis Ëcclesia?judicem el ejusdem le- autem credam non omnes qui in canone descripti
gilimum moderatorem. Habetur secundo ex decreti fueraht Romam ivisse, et consequenler agnoscain
tenore rebusque in eo slalutis contentionis praece- praeler hosel alios exsli1isseplures,cujuslibel tamen
deniis nodum in eo sletisse, ut dissensio esset in his ordinis profeclos existimo. Nolarios plures fuisse ex
qua? ad ordinationes sacrorum ministrorum, ad re- ipsa Felicis constilutione manifeslum fil, "quiex eo
ctam distriliulionem reddiluum ecclesiae,eorurn ma- quod diversis temporibus descripti fuissent in cera,
xime qui ex fideliumpietate exlra ordinem acce.de- sive malricula, primicerius dicebanlur, secundice-
hant, ad redditionem rationum per oeconomos,no- rius, tertius, quartes, quintes, sextas, seplimus. Hos
tariés, caeterosque hujusmodi praestandam pertine- ad laicorum ëcclesia? inservientium classera spe-
bant, ejusque contentionisauctores pra?cipuosexsti- ctasse et alias constat (qua de re videndus Thoiua-
tisseYiciorem archipresbyterum, et Mastalonemar- „ sinus loco làudalo) et aperte colligilur ëx hoc eodem
chidiaconum; ac ex adjecia cleri série imioiescit,<J décrète, ubi caveter ne relinquantur bona ecclesia-
qui episcopo, quive Victori Maslalonique adhaere- stiea in manibus hominum soeoularisconversationis,
595 AGNELLIABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS,ETC 596
postquam datum est notariis hujusmodi exhiberi A nior fuerit Gelasiana, quam alii a Silvestri papa?
i sine imminutione commoda sibi, vel prioribus suis tempore trahunt ; etenim dimidium reddituum epi-
anliquilus depulala.<i Ex clericorum tamen ordine scopo, dimidium clero tribuitur a concilio Aurelia-
habemus notarium Majoranum, qui et defensor di- neusi, relate a Gratiano 10, q. 1, Antiquos canones.
citur, et in Româna Ëcclesia, sicut et alibi, ex cle- Concilium Emeritense, can. ïk, tertiam episcopo,
ricis nolarips assumptos sentit. Ducangius in. Glos- lertiam presbyteris et diaconibus assignat, c Tertia
sario Lalinitatis. Idem erudile explicat defensorum autem, s inquit, « subdiaconibus et clericis tribua-
munus, quorum hic 1res habemus, inter quos anti- tur, ut a priniiclero, juxta quod in officioeos pra?-
quior, siveprlmicerrus. Decanoshichinos in inferiori seit esse intentes, ila singulis dispenseturr i Quod
clero, el fere postrerao loco'recensïlos'légimus. Gfll- îndical non vita? communis rigorem servatum, sed a
cium itaque decani a?voisto-toto coelodiversum fuit sjngulis rem privatam curalara fuisse, quamvis red-
a posleriorum soeculorummunere decani, qui in ca- ditus omnes primo in unum saccum confluèrent.
nonicis seu collegiatis ecclesiis id fuilquod prior in Erogatipnes ha? dicta? etiam clericorum sporlula?,el
monasteriis. Ea de re Ducangius idem, qui in Glos- clericorum stipendia in synodisHispania? sexti sa?-
sario Graecitatisex codice Alatiauo agnoscil deca- culi, unde paulatim strata via esl ad fundorum ec-
nos inler minores plficialesËcclesia?,quorum mu- clesiaslicoruin divisionem, quorum singuli singulis
nus sic describitar : *0 Sexavôxmtsazi TOUS- hpeîg h clericis pro dignitalis et oflîcii gradu in beneficium
roîç kpy.op.iwigKÙTWV et rursus ."'O êexavô? sunt dat! ab episcopis, cujus rei in Ëcclesia Raven-
§iy.a.i&>p.tt.o~ï
ïva XKXÏJ TOÙ?Upeîçet? rà KÙTWV <Sty.caû>pcnay.aX-Kpou- nati initia ex hac ipsa Felicis IV epistola seu consti-
Addil doclissimus auctor :. « Illius igitur, i>_ lulione videre est, ubi statuit : « Si quis vero de
<pzpÉp.x.Ta..
decani videlicet, « munus est ul sacerdotesnomina- ** clero praedia urbana vel rustica ad ecclesiam pertî-
tim advocet, cum /«jwîk seu sporlulas suas accepter! nentia delinet, eidem, libellis sui) justa peiisionis
sunt; s et hoc ipsum munus fuisse decanorum în a?stimationefactis , statuimus collocanda, hac ra-
ëcclesia Ravennati arbitrer, quod infimo hic locp in lione, quod in quo modis suis soient accipere, ipsi
canone recenseantur. Ita Ravennas ëcclesia in pluri- retineant, quod superest, ecclesiaslicis inférant com-
bus graecizasse videtur. Ante decanos horrearius pendiis profulurum.î Goeperantitaque jam luni non-
etiam locum hab,et, de quo,nullibi quidpiam me le- nulli ex clero praedia ecclesiae detinere. Ea in re id
gisse memini. Ex nomine autem videtur innui hu- cavit pontifex, quod non modo libelli nomine detine-
jusmodi viro publici frunienli curam tradilam, quod xent certo canone solulo, sed et quod sibi ex annuis
et clero et pauperibus dividerelur aut divenderetur. redditibus relenlo, quod sibi alias pro sui ordinis et
Hoc ofliciumRavennatis ecclesiae peculiare ferlasse officiimodo erogatum fuissel, rebquum in commu-
fuit, quod ingens fruraenti vis ex Sicilia? tendis ca- nem saccum reponeretur. Res postmodum longius
piebatur, de qua nonnihil infia ex Mauri archiepi- el tandem in jus abiit, quod ab initio contra jus fieri
scopi Vita delibabimus. Ex tota autem cleri Raven- certum erat. Theodorus archiepiscopus conatus est
nalis série hic descripta apparet presbyteri, diaconi, veterem eonsuetudinem revocare, sed cleri Ravenna-
subdiaconi, acolytbi lectorisque nomina dignitatis tis odium in se eoncilavit. Goegit archidiaconum,
esse, caeteravero offleiumquodpiam significare. archipresbyterum el clerum quarlae renunliare, et
YI. Quod spécial ad reddituum ex Ravennalis se providentia?episcopi committere. Id summa cum
ëcclesia? patrimonio quartam partem, quam ponli- indignatione narrât Agnellus infra, ubi proemisso
fex deeerhil « solilis erogalionibus clericis omnibus, G quod in summa frumenti charitate is monopolio om-
vel quibus erogari erat solitum , compleri; v id nem regionem frumenlo spoliarit, adjicit : c Cum
factum juxta Gelasii Romani ponlificis epist. ad autem sacerdotes non invenirent unde emerenl,
episcopos Lucania?, in qua praescribitar ûniversos ierunt ad illum supplicantes, ut auxilium Iribueret
Ëcclesia?redditas in quatuor dividi partes, t quarum illis. Ille autem accersitum archidiaconum nomine
unam episcopus sibi retinebal, alteram clerici pro Theodorum,etc, dixit ad eos: Dicile sacerdotibus.
ofliciorum suorum sedulitate oblïnebani, tertia fabri- ecclesiae,et clero universo : Quare vos inopia famis
cis, quartapauperibuset peregrinis erogabatur. i Dis- censurait? Si dimiltitis omnem quartam ecclesiae,et
tingua hic autem Félix tria aliorum reddituum ec- tantum per anni circulum pro quarta donum acci-
clesiasticorum gênera, unum eorum qua? i expensio- piatis, secundum providentiam ponlificis, modo re-
nibus, et bacreditalibus »accedebant sùpra consue- velabo inopiam vestram. Qui diu castigati, graver
los, et haec quarta? clericorum adjicienda jubet, et seente famé, consenserunl, et ab illo tempore quarta
distr'ibuenda juxta uniuscujusque meritum ac labo- a clericis istius ëcclesia?sublata est usque in praesen-
rem ; secundum eorum qua? ex proediis de novo ëc- tem diem. Consuetudinemvero Ecclesii, quaein sin
clesia? acquisitis tralù contingebat, et haec decernit gulis voluminiJîus per unumquodque officium erat
futura episcopi, quibus is uteretar in familiaribus scripta, abstulil, et igné consumpsil. i
expensis, vel in exeniis conviviisquehospitibusprae- Y1I. Ex hac Felicis constitutione demum apparet
standis pro loci sui diguitate, et eorum quibus ha?c
Ravenna?habita spectacula, quibus clerici
parabantur mérite ac qualitate; tertium denique intéresse contrafréquenter Ecclesiae canones solebant, qua_
complectebalur t praedia urbana, vel rustica, vel jv de re
mobilia J pro anima?sua?mercede a fidelibus t nomi- ponlifex gravera adjicit querelam, cavelque
nalim diversis basilicis derelieta ; J circa qua?nil ne in posterum id fiai, praecipiens in transgressores
novi statuit, sed seryandam aniiquam consuetedi- poena animadverti. Indicari haeca Salviano concione
nem decernit, accedebant enim reliqua ecclesiaepa- ea, quam de spectaculorum vanilate habuit, pluri-
trimonio. Ex his autem et ex mox dicendis puto, nios narrans Romam,Ravennamque adirésolitos eo,-
manifestera fieri jam tum, cum ha?c agébanlur,, re- rum videiidorum causa, observavit Rubeus ad Theo-
cessum a veteri disciplina? rigore, quem servatem dori régis tempora, pag. 151. Ea lamen diebus Do,-
volueril Ecclesius, et cum olim cuncla episcopi nulu minicis fieri vetitum novimus a Leone Auguste ex
fièrent, qui ex Ëcclesia?redditibus presbyteris, dia- 1. ultima c. de feriis, et Theodoricus ipse cruenta in
conibus, et clero communi mensa domoque uienii- primis, quaeque hominibus cum besliis pugnantibus
bus, quod necessarium decensque erat per archi- peragebanlur, loleravit potius quam permiserit, ut,
constat ex epistola ad Maximum cônsulem |2, Ya-
presbyterum et archidiaconum erogabat, paulatim riarum Cassiodorumlib. v. Et haec quidem ad
irrepserit ut certa pecunia?rerumquëportio per eos- Felicis apud IV constitulionem nunc primum in lucem
dem singulis pro mérite, pro oflîcii gradu, caeteris-
que circumstanlris, eisdem darelur, cui Gelasius pon- pro-.leuniem adnotanda erant.
tifex certum modum praescripseril,juxta quem Félix YiIII. Ex versibus ab Ecclesio in atrip ëcclesia?
IV Ravennatis cleri lites composuerît. Hinc haud S. Vitalis conscriptis, egregium argumentera habe-
una ecclesiarum omnium consuetado, licet comntu- • mus ejus de quo alias disséminais non licuisse vi-
597 LIBER PONTIFICALIS.— PARS II. 598
delicet intra basilicas fidelium corpora sepelirî , A id pontificum capaveribus indultum , qua?an*ea,yj_
quod et hic prohibet Ecclesius, monens tamen jam porticibus seu in ardicis sepulla adnolavimus.
VITA S. URSIGINL
CAPUT PRIMUM. fcenedictionem percipiatis, el jejuni redeatis, Defpr
Soecularishistorioe qnalysis.. Ëcclesia sancli Apo.lliz ranlur quatuor pedes, et ppnite mensam desuper..
naris per Julianum arqe.ntarium finjta. Quatuor slabiles pedes qualupr evangelista? sunt,
Ursicinus XXiy. Humilis vir, rubicnndam haheqs qui totam quadralqm suis praedicalionibus conti-
faciem, oculosque grandes, procer statara, tepqi nent mundum. Mensa vero desuper esl sanclA ara,
corpore, sanctus de opère sancto. Jïdificatar Trir id est crux ubi occubuit Christus, et oblatus est ho-
coli, sed non explevit. Denique ipsius ponlificis. stia Patri pro salute mundi. Sicut quatuor pedes ila
temporibus defunctus est Alhalaricus rpx Ravenpa? quatuor cornua mensa?. Discubuislis? Comedite pa-
yi Non» Octobt'is, et aha die élevâtes est Deodatus, nem. Ipse panis hic apposilus esl, qui dixjt : Ego
et deposuil Malasvinlamreginam de regno, et misit sum panis vivus, qui de coelodescendu Vescirainj non
eam Deodatusin exilium inYulsenio [Yulsenis]Prid. carnales cibos, sed coelestes;non lerrenum panera,
Kal. Maiaç,et, ut aiunt quidam, domus ubi aedifi- sed angelicum. Ille panis, de quo David cantabat :
catum est monasterium S. Pétri, quod vocatur Orr Panem coelidédit eis, panem angelorum manducavit
phannm trophium, ipsa a?dificarijussit proprio jure. homo. Quomodo angeli comedent, qui incorpore!
Non postmultos dies ivit rex Deodatus Romam, et g sunt? nunquid carne induti sunt? non comedunt
revertente»occisusesl a Gothis quintodecimo millia- morsîbus, sed. de plenitudine divinitatis salian-
rio de Ravenna mense Decëmbris. Et in mense Ma-, tar, qua?est panis vivus in saecula saeculorum. Ye-
dio ipso anno ingressus est Belisarius patricius in nial bip Agnus super diseum positus, involutus sic-
civitate Classis, et ingressus est Ravennam. Dehinc ut ppsitus fuit in sancto sepulcro, ad ignem appli-
reversus est ad Siciliam, depopulavit eam. Defuncta, catus, sed non coinhuslus. Idem ad inferos descen-
est Theodora Augusta Consiantinopoli die 27 mense dit, extinxît gehenna?flammas, destruxit mortem,
Julio. Et ingressus est Narses chartularius Raven- occidit leonem, confregit tartara, abstulit justes,
nam cum exercitu magno in praedictomense, feria 5, destruit [conlrivit] aereàs portas, el vectes. adanian-
et pugnavit cum Totilanp rege, el mortuus est, eç linns dejecit, juxta illud prophe,ta?: Ero mors tua, o
mulliludo exercitus ejus egeiderunl gladio, pt re- mors; ero morsus tuus, o inferne. Resurrexit de
liqui vulnerati abierunt. Et levaverunt super se sepulcro, nobis reliquit carnem suam ; ambulans
Gothi regem nomine Teja in Ticino, et fuit modiça super pennas venlorum calcayit capita nubium, re-
quies. Sufliçiant nunc isja hodie, tempus est jam u\ çeplusest in eoelis, sedetad dexteram Palris. Ipsa
idem [in a?dem]reverlamur, et vîtam ponlificis ex- ex came comedite immaculati Agni. Si comederitis
plicemus [ expleamus ], et quod^resjduum fuerit, C ejus carnem^et biberitis ejus sanguinem, in eo.nia-
cum otium fuerit, constanter enarremus. Jussitque nebitis, et ipse in vobis, sicut ipse ait : Qui mandu-
et ammonuit hic sanctus vir ut ëcclesia B_.Apollw cal carnem yieam, et bibit sanguinem meum, in me
naris ab Juliano-argentario fundata, et consummata manet, et ego in eo. Nunquid non lex, qua? per
fuisset. Qui jussa moxadimplens, Deo volente, stru- Moysem data est praecepit ut nullus animalis san-
cta ab eo sancto est. ïiro in lapidihus Italia? parti- guis commeslus sit, quia ipsius anima est? Praece-
bus pretiosis. Nulla ëcclesia similis isti, ea quod in pit, et vere praecepit. Sed hic agnus nihil commu-
nocte ut in die p.enescajidefiat [seandeseiter], Igitur nis, nihil terrerais, sed ipse solus, solus immacula-
iste sanctus vir quotidie sacrum Agni corpus super lus„,golu,sde solo, verus de vero ; qui sua non habet
aram dominicam manibus disçerpebat, et peccata nostra tpllit, fsic et Hebraeorum populus, quando
populi lacrymis expiabal. egressus est de Jïgypto postes sanguine agni linivif,
CAPUT II. ul a perculiente angélo non esset interemptus, et ubi
Agnelli meditationes in sacrant synaxim. Ursicini non erat cruor sanguinis agni, percussa esl domus,
mors el sepuicrum. qpia Dominustransiens per médium Jîgyptam divisit
Sed quia hodie in domum meam vestra nobilitate electos,a reprobis. Ecce carnem quam tota die co-
voluislis declinare, quid faciam cum sim custos pau- D medimus Agni, et nihil minuilur, îmmo magis cre-
perae domus,et indige [indigus] sum viclu [viclus] ? scitj et se comedentibus vitam largilur aeternam.
Non mea mensa talis est, neque cordis cellarium, ut Nunc postcibum subsequatur polus. Bibilelucidissi-
possit corpora vestra reficpre. Sed tamen pinguissi- mum vinum ex cavité, qua?dixit : Ego sum vilis vera,
mum habeo Agnum, cujus comestum corpus nun- et Pater meus agricola est. Hoc vinum veniat cum
quam minuit, sed semper integer permanet. Turpe canticis, et organis, cum cytharis, choris, canticis,
est enim ut postquam aditum monasterii mei domus et psalteriis, cornibus, el cymbalis, et symphoniis,
P. Bartolomaeiintrastis, quod non ex ipso apostolo cum honore magno, et majestate [honestate] multa,
599 AGNELLI ÂBBATISS. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 600
quia dignum est. Cantica ista, laudatio spiritualis, A devaslatam. Hinc forlassis Liberati asserlio, quam
emendandam censuere, sustineri potest, qua
organa vero fauces nostra? sunt, cylhara aulem omnes tradit Yigilium a Theodora venienlem invenisse Be-
pectas humanum, quod quotidie. coram Deo per- lisarium Ravenna? degentem, quo cum inde in Sici-
cutimus, quia sicut cordis cylhara, ita pectora ' liam perrexerit, indeque solus Romani Septembri
nostra cordis pulsu percutimus. Chorus vero, sa- mense ingressus Silverium ordinatum invenerit.
Licet enim Libérâtes videatur innuere Yigilium*
cerdotum acies demonstrantur. Tuba autem vox no- Romam venisse, quiipseSilverium ordinatum repe-
stra est, quia in ipsa laudes reddimus Patri. Psalte- " rerit antequam ad Belisarium aceesserit, puto id mi-
rium a psalmorum cantu, qui totam Trinitatem nime factum, nam antequam Romam proficisceretur
cum Belisario, ex Theodora? praescriplo
et unitatem inseparabilem tenet figuram. Cymbala Vigilius agere debebat. Inlellectum hujusmodi facile patiun-
vero, et symphoniam, vox psallenles [psallentium] lur Liberati verba, quibus ait c Yigilium Romam
in choro in magno sonitu, per quam in Iota Ëcclesia venienlem invenisse Silverium papam ordinatum,
lectiones concrepant, et die nocluque Deum invocare quin el Ravenna?Belisarium. i lia sane probabilior
ratio moraequa Vigilius serius quam opor-
non cessant. Haecin suis temporibus beatus iste Ur- tuissetemergit Romam venerit, quia scilicet cum Belisario
sicinus peragens, jussu diviuo separata est ipsius res agi debebat, qui aliquo modo Yigilii eleciionem
a corpore anima. Ivit corpus in propria, sepullum- promoveret, cum intérim Theodahalus, vi adhibila,
est in basilica B. Vitalis anle alla- -g Yigilii et Belisarii studia pra?venit, Silverii eleciio-
que martyris nem et ordinationem maturari cogens. Qua?sequun-
rium S. Nazarii. Sedit aulem annos m. menses vi, tur per prolepsim narranlur, Theodoram enim
dies ix obiisse tradit Procopius anno vigesimo secundo
imperii Justiniani, qui anno Chrisli 549 respondet.
Ex Agnello alligalur ejusdem obitus diei 24 scilicet
03SERVATI0NES mensis Julii, ex quo, cum idem Procopius tradal
• JÏÏTVITAM SANCTI URSICINI. eam imperasse annum unum et viginli, mensibus-
Agnelli hislorïca emendanlur, vel explicantur. que tribus, conficitur a Justiniano in uxorem ac-
ceptant ante diem 27 Aprilis anni 528. Similiter ex
Pauca hic denuo ad chronologlam speclantia ob- Marcellini appendice apparet nonnisi anno 552 Nar-
servanda sunt. Illud nullo modo sustineri potest, setem in Ilaliam venisse, quare non potuit eodem
quod scilicet Theodahalus « non posl multos dies s mense, quo Theodora obiit, Ravennae degere. Toti-
a csedeAmalasvenlha?Romam iverit, unde dum re- las probabiliori calculo'anno sequenti 555 oecisus
vertitur sit trucidâtes, cum exProcopio constet Ra- est, cum juxta S. P. Benedicti vaticinium regnasset
vennam Consiantinopoli missum Pelrum, qui ibidem annis decem completis, undecimo coepto, quod idem
egit cum Theodabato de pace, remque eo deduxit,ut Procopius tradit.
Theodahatas ipse de se a regno abdicando promise- IL Qua? hic adduntur de imperala ab Ursicino
rit, ac de ea re ad Jusliuianum scripserit, quibus episcopo Juliano argentario basilica? S. Apollinaris
tractandis per legatos hinc inde missos pauci dies _ consummatione, confirmant ea qua?supra de Juliani
non suffecere, nec Theodahalus Romam perrexit, ^ munere adnolata sunt; quibus plura addere esset in
antequam de pace desperaverit. Haecreferenda puto re, ut mihi quidem videtur, clarissima " lumen quae-
ad mensem Maii anni 556 quo primum Belisarius rere. Reliqua de sanctissimoEucharistia?sacramento
Ravennam tentasse potuit, quod tradit noster, si- ab Agtiello pie tractala, haud omnino inutilia ad
xente Procopio caeterisque, inde Neapolim pergere, sacrant synaxim pro ea a?tale illustrandam lectori
quod Agnellus indicat, Siciliam scribens a Belisario erunt.
VITA S. VICTORIS.
CAPUT PRIMUM. pondère struclum est. Et super arces [arcos] ciborii
Ciborium argenteum ecclesioe Ursianoe. Endothis versus conscripti hi sunt
oblala. Balineoeconslructoe pro clero. Hoc votumChristosolvitcum plèbe sacerdos
Victor XXV. Victor quid est? Ex oplatione paren- Victor,qui populisauxit amorefidem.
PontificiClirislosolvenlivota mlnistral
turn sibi divinitus fuerat cognomen; ex suo ' vero j} Aligerumcingenshaeclocasanctamanus.
proprio acta et nomen [agnomen,] eo quod castra Egregiummiratur opussublalavelustas,
diaboli orando jejunandoque per multas virlutes sae- Qua?nieliorcultu nobilioreredit.
Calbolicaelegis venit si quis amator
pissirae vicit. Iste pulcra fuit facie, et alacri vultu. Moxréparâtes abit corpore,Cliriste,tuo.
iEdificator Tricoli, sed non explevit. Fecit autem et Reliquo vero quod remansit diversa vascula ad
ciborium de argenlo super altarium S. ëcclesia?Ur- mensam ponlificis extruxit, de quibus ex parte ali-
siana?, qua? a nomine aedificaloris vocatur, miro qua permanent usque in praesentem diem. Fecitque
opère. Alii aiunt una cum plèbe, et alii dicunt quod endothim super S. ëcclesia? allarium Ursiana? ex
temporibus Justiniani orthodoxi senioris imperatoris auro pure cura staminibus sericis ponderosa nimis
per suggeslionem sibi postulasset, quod taie opus mediam habens coccam; et inler quinque imagines
facere voluisset, ut auxilium praeberel ; qui miseri- suam ibidem cernimus, et subtus figurâtes pedes
pordia motus omnem censura istius Italia? in ipso Salvatoris grafia [Id est scriptara, Bacch.] contexta
anno beato Victori largivit, quem cum accepissel est purpurata : Victor episcopus, Dei famulus, hune
construxil, ut cernilis, opus, quod dehinc, sublato onialum ob diem Resurrectionis Domini nostri Jesu-
ligneo velusto, cçntics viginli librarum argenti justo Christi anno 5 ordinationis suai oblulil. Refecilque,
601 LIBER PONTIFICALlS. — PARS II. 602
halneum juxta domum ëcclesia? haerens parietibus A tii, honorifice in feretrum tteductus est, el deinde
mûri episcopi, ubi residebal, quo usque hodie miri- scissasindone.sepullus eslin ëcclesia S. Vilalis infra
fice lavatur, et pretiosissimis marmoribus parietes monasterium S. Nazarii, juxta praedecessorem suum.'
junxit, el diversas figuras, tessellis aureis, varias- Sedit annis vi, mensibus xi, diebus xn ".
que composuit, et tabulant descripsit literis aureis
tessellatis, in qua lahoriose légère curavimus, et ita OBSERYATIONES
hos exametros catalecticos versus in eadem conscri- ADVITAMSANCTI VICTORIS.
ptos invenimus : Rubeusvolens sciensqueerrai. Ciborii usus. Endothis
quid ? Fontis Petriani oedes. «
Victorapostolica tutusvirlutesacerdos
Balneaparvaprius priscovetustaIabore I. Mirari hicsiatim subit Rubeum lib. m, pag. 157,
Deponens,miraquelamen novitate refecit, scientem volentemque errasse, brevissimain pauco-
Pulchriorut cultus,majorqueresurgal al)imo. runi mensium sedem Victori tribuendo, cuin Ag-
. Hoc quoqueperpetuodecrevit more tenendum, nellus ipse licet « modico tempore Ddixerit a Victo-
Ut biduogratis clerus lavet ipsius urbis, re Ravennatem Ecclesiam reclam, teslelur nihilo-
Tertia cui cessum(cessa)est, et feria sexla lavandi. minus sedisse eumdem annis vi, mens, xi, dieb. xi.
CAPUT H. Narrât Rubeus ipse inler caetera Victore curante ad
ecclesiaeornatum factura endolhim exauro sericoque
Fontis ad Petrianam ecclesiam ornatus. Insectalio B conlextain, c inscriptis, i eodem Yiclore volenle,
vitiorum. Yictoris mors et sepuicrum. c circa endolhim lilteris, quibus suum id esse mu-
Modicum tempus régit Ecclesiam suam, sed in nus lestabalur ; >at a referendo lilterarum seu in-
quanto sedem tenuit ex ejus la,boribus, magnus la- scriptionissedenlis tenore abstinet,quod in ea annus quintes
bor apparet. Fontem vero letragonum, quem bea- Yictaris enuniietur," unde maie compara-
ta? chrpnologia? reus comparuisset. Nec paucorum
tissimus Petrus Chrysologûs aedificavit in civilatem certe mensium spatium sufficere poterat his pra?-
[civitate] Classis juxta ecclesiam Petrianam, iste standis qua? ad ëcclesia? ornatum et commodum
ornavit, et in medio caméras parte virorum suhtus Victor contulit, Rubeo ipso scribente. Illud etiam
arcum orbita modica, in qua usque hodie continetur agnoscere poteral eruditus scriplor, quod si con-
struendo argenleo ciborio Justinianus omnem Italia?
ita : Salvo Domno; ex alia vero parte mulierum censura unius anni tribuit, fieri non potuit quin sal-
aliam orbitellain, ut supra, ex auratis lilteris invi- tem annus ille elaberetur, cujus censura donaverat
cem ex parle se respicienles a legenlibus invenitur ipso, imperator. Id factum fuisse est consentaneum anno
quo Victor est ordinatus 540. Ravenna per
sic: Papa Victore.Haecut dixivalde comptavit [Id Belisarium recepta, Yitigeque Conslantinopolim
esl ornavit, Racch.], sed nunc a malignis hominibus perdueto, ob qua?potuit Augustes, Numini obsequens
ob recens partam victoriam, anni illius censura, pii
destruitur, quia in tantum coartat diabolus corda gralique animi argumentera ëcclesia?Ravennati con-
eorum, ut leniphmrDei, quod a sanctis sacerdotibus C cedere. Censura omnem cenlies viginli librarum
et fidelissimis Christianis constructum est, a falsis fuisse argenti asserit ex Agnello erui Rubeus, verum
Christianis destruatur. Quare hoc ? Quia prope est alia Agnelli mens tradentis ciborium, « sublalo li-
est et destructio mundi. Sed gneo vetusto, centies viginli librarum argenti justo
finis, prope terminus, pondère structura fuisse, i et insuper addenlis « ex
juxta Àposlolum sunt tempora periculosa, et sunt eo quod remansil diversa vascula ad mensam
liomines seipsos amantes. Mundus in malis finilur. ponlificis exstructa. > Puto ego nec pro centies vi-
ginli, scribendum centum viginli, ista ad Italia?
Quanla alacrilas in initio mundi fuit, niullo magis censum referai posse. Agnellus rumorem nonnullo-
ploralus sit in consummatione mundi. Antequam rum memoria proditum referl, cui taraen se mini-
consummelur mundus juxta Evangelium, pestilenlia, me accedere statis.innuit de unius anni censu ab
donalo. Porro inscriptio a Victore posita,
et famés, terroresque de ccelo, Ira?, rixa?, dissensio- Auguste
votum a pontifice, et a plèbe positum dicit, quod
nes et gladii erunt. Elevahitur gens in gentem, et satis ostendit nil ei rei a Justiniano collatum.
regnum fremescet contra regnum, et anteeedet juve- H. Ciborium porro quid esset, si aliunde satis su-
nis senem, el subséquentes nullum honorem priori- perque non constaret, haberetur ex versibus laudatis,
et in primis ex duobus postremis, qui non modo os-
hus reddent, sed et filii despicient patres, et non tendunt tegendo altari inservisse, quare testudinis
solum dérident, sed etiam subjugabunt. Haec juxta vocëm Rubeus substitait, sed praecipue ob id factum
sanctum Evangelium: Veh nobis [vobis] miseris! Q fuisse, ut in eo sacra eucbaristia? mysteria pro usu
ad alium enim sensum trahi non
Omnia conspeximus. Sed tu immorlalis Deus excelse, reconderentur,
possunl ea :
et terribilis, magna potentia tua salva nos. Omnia Calbolica?legis venit si quis amator
haec perspexinius, et terroemotus per loca, et signa Moxréparâtes abit corpore, Christe,tuo.
" De ciboriis plura Ducangius in utroque Glossario,
in sole et Iuna. Sed quia dicit ipsam consummatio-
nem et h'oram, qua? sanctis angelis non revelata est el in descriplione S. Sophia?ad Pauluni Silentiarium
n. 57, ubi de ciboriis eorumque forma el usu.
nescimus, sed scimus quod prope est, atque intelli- III. Idem Ducangius de endolhi loquens affert
gimùs,quia vêtus homo propinque moriturus esl, loca Rubei, in quibus hujusmodi ornamenta a Maxi-
et signum mortis in eo cernimus. Nescimus qua die miano oblata ex antiquis monumentis, praecipue ex
Agnello, in quorum uno expressa videbalur omnis
vel hora ilurus est; sic et omnia signa qua?praedixil Christi historia, in altère episcoporum Ravennatum
Veritas, eveniunt, dies vel hora abscondita est no- séries cum eorumdem efngiebus, monetque vires
. bis. Sed tibieoguilor peccatorum [peclorum] ? el doctes censere èvSÛT«v aut legi autinlelligi debere,.
eo nomine vocent mappam altaris
serutator cordium omnia cognita, et possibilia sunt.- cum et Graeci-
majorem, uti Goarus ad Euchologium Graecorum
Hic postquam beatissimus vitam finivit xv Kal.'Mar- sentit. Addil tamen, quod certum videtur, ex ma-_
a Not. marg., Obiit Victor arcldepiscopuscirca an. Dom. 563. BACCH.
60S AGNELLI ABBATIS S. MARLI AD BLACHERNAS, ETC. ! m
leria, qua Ravennatis ëcclesia? endothis constabat, A in orhitis disposila legebantur verba, : « Salvo dono
significari potjus yeluni quo al taris pars anterior papa Victore. » In Caméra eadem parlera virorum
ornaretur. Monet etiam se de eodem argumento mulierumque distinguil, quas ex ordine Iegendi a
ageré in descriptione S. Sophia?, n. 65, et bôù-rnv sinistra ad dexteram oognoscimus disposilas ut in
masculino génère conslrui. Porro et Gra?eosin. hu- basilicis. Fontem auteni muro suo circumdatam te-
jusmodi instratis, seu auleis. expressisse acu sacras tragono in média caméra ex Pelri Chrysologi Yita
historias apparet px auctore incerlo post Theopha- agnoscîmus, ubi dicitur fons ipse « mira màgniludîne
nem, pag. 459, relate ab eodem Ducangio in Glossa- duplicibus mûris et aliis moenibus i aedificalus.
rio Groecilatis, ha?c habente : K«Î Kpocey.vvno-îv zw Fontis nomine totam a?dem intelligit, mûri ad fon-
4ySÛTïiyTIJÏ l^oûcf«u TVJV kyiaa yhiott TBOnuptou. tem médium tetragonum, moenia adcameramcircum-
Idem astruunî, el plura loca Anastasii. Endothis ambientem referuntur. Quod pertinet ad oedes hu-
porro, de qua hic noster, ex auro puro fuisse dicitur jusmodi fontis nomine ab antiquioribus, baplisierii
sericp staminé textas, in quo quinque imagines ex- vero ab infiraa? aelatis scriptoribus vocitatas,plura
press», unaque Victorem repraîséntans, qui intima erudite de more Ducangius in Glossario utroque, et
parle sub pedibus Salvatoris volîvam inscriptionem in descriptione aedis S- Sophiae, n. 82, 85. Patrum
âdjecil, ex quo diguoscimus oblalum munus ipso noslrorum recentioribus saeculis foutes, seu aedes
S.. Pascbatis die, qui anno 545, quinte videlicet ab hujusmodi conslructas, ubi omngs baptizarentar, ut
ejus ordinalione, ut in superiori disserlatione os- laudet eitatus clarissimus scriptor, merilo comnien-
tensum est,jneîdilinl6 Aprilis, cyclo sobs 22, lit- dat egregiara S. Joannis Baptista? a?demFlorentia?
tëra Dominîcali A, cycloque Iuna? 14. Quid signifi- apud cathedraîem ecclesiam sitam. Mihi patria?
çent illa, s mediam habens coccam, s faleor me ne- B amori obsequenti lieeat Parma? insigne bapiislerium
sçîre, aliisque libenler relinquo divinandum veteris lamiarem constructam labente tertio decimo saeculo.
textrina? sludiosis. Balnei a Victore çonstruclî Constat universum ex ingentibus marmoribus mire
iabyiea, cum decreto, quod gratis in perpetuum cle^ compactis, figura rotunda, quam ingens tesludo
rieî lavareniur tertia, sexiaque feria, quamvis uîilem finit. In medio grandis lapis fornieibus imposilus,
nol.itiam ferat, ulleriori lamen disquisiliqne non in quos aqua derivabatur posl celebratum baptisma,
j;i,djget, quod factum per immersionem res ipsa ostendit.
ïy. Obscurius nomiibil hahent tradita de fonte Nunc in aedis angulo ad portam qua? Occidentem
ÇJassicano baptismal!; dislinguere enim videtur po- spécial, pro recentiori more fastigiatum vas aquam
ster ioiilem ipsum, quem teiragonum désignât a capit, qua per aspersionem iiifantes tolius.civitatis
caméra., a?deyidelicel fontem îpsum ciicumàmbiente, baplizantur,
îp çujus arcu seu,altiori fastigio lestudinis hinc inde
VITA S. MAXIMIANI.
CAPUT PRIMUM. G profectus fuisset, secum detulit. Justinianoque impe-
rator! obtalit, quod, ut vidit Augustus, post gratiarum
jSfaximiani patria. Thésaurus inventifs, cujus portio.
justiniano exhibelnr, altéra sagaci consilio occulta- aclionem, diligenter eum interrogavit, si plus fuiss.et.
tur. Ordinatur episcopus. Ravennates in se aversqs At illejusjurandum respondet imperator! per salu-
. morupi et acluum lenilate conciliât. tem tuam, Domine, et per salutem anima? vestra?,
Maximianus XXYI,longa?vastaxura, tenui corpore, quia non amplius inde habeo, nisi quantum in ven-
macilentus in façie, p.alvus capite, mqjlieos habuit trem, et in zanchas expendi. Die eogitavit quod de
capillos, oculos gkucos, et omni gratia décorâtes. victu dixisset corporis, et de calceamentis pedum;
Hic non ex hoc fuit ovile, sed aliéna ovis ex Polense ille autem diçebat de eo qupd occultera habebat.
Ëcclesia diaconus a suo antistite décorâtes ordina- Juslinianus autem cogitabat qualem retribulionem eî
tus est, Sed cur alienigena ponlificalum istius urbis dedisset pro, tali fide^quam ipse sibi detalerat. Contî-
tenuit? Indicabo, non ahscotidam, sed publiée pate- gîl eo tempore ut moreretur Victor episcopus hujus
faciam sicut a narranlibus per curricula temporum civitalis Ravennae, et eunles cives Ravennates sacer-
lpnga audivi, et veritas est absque ulla dulijlajlione.. dotes cum universa plèbe ad imperatorem pallium
Quadam vero die dum terram foderet, ut semina ja- postulantes ad eleclionem a. Post pra?cepit Augustes
ceret, primum tonsa eesalis [F'orte, eerealis, Bacch.] JJ peliloribus moras babere. Qui excogitato consîlio
statim invenit vas magnum aura plénum, et alias jussit consecrariB. Maximianum Polensem diaconum
multas devitiarum speejes. Qui excpgitato a seinet- episcopum a Yigilio papa in civitate Patras apud
P. C.
ipso cpnsilio, quod jam non poteral latere, jussit Açhaiam Prid. Idus Octobris, ind. 10, quinquies
bovem magnum deferri, et occidi, et ventrem ejus Bgsiliijunioris, [anno] nalivitalis sua? 48, et dalo
cum noluissent eum sic
peryacuatum stercorare [sterçore], jussit ex numis- pallio Ravennam misit.Qui
mate aureo [ex numismatis auri] inipleri. Similiter citius Ravennates cives recipere , morabatur extra
aceersivit sutores calceamentprum, pra?cepit illis ut portam S. Yicloris non longe a fluvio qui vocatur
B. Eusebii in episcopio quod
magnas zanGhasex hircorum pellibus operarent, qui Fossa-Sconti in basilica
eî ipsas ex solidis aureis replevit. Reliquum vero, Uvimundus episcopus temporibus Theodorici régis
B.
quod remansit, cum in Constanlinopolilanam urbem oedificavit. Similiter et in episcopio [ëcclesia?]
a Et hic caute lege, pie lector, schismatiea fuligine probare , electumque ordinare. Yide Praefationem.
infecta. Pallium non ab imperatore, sed a pontificp BACCH.
petebatar, cujus etiam erat episcopi eleclionem
605 LIBER- PONTÏFICALIS. — PARS H 606
Georgii, quod Arianorum temporibus asdificatum est,. A filiis. yEdificavitqueecclesiam beati Siephani hic Ra-
et praedicla episcopia usque-ad nostra lempora ppr- venna? levita? et martyris a non longe a posterula
manserunt, peuequeannos xxvi demolila sunt jubente ovilionis, a fundamentis, mira magniludine decora-
Yalerio praesule, ex quibus domum qua? nunc nova, vit, pulcherrimeque ornavit,- el in cameris tribunae
atque potius Yaleriana nuncupatur , çonsfrui fecit sua effigies tessellis variis infixa est, et in giro mi-
[jussit]. Plebs igitur, ut dixinms, cum npluisset eum rifice opère vitreo constructa est, multasque reli-
recipere, voluerunt viri ex parte pontificis., ut initiè- quias ibidem condidit de sanctorum corporibus, quo-
rent Iegatos ad ipsum mmtiantes, quod profana ejus rum nomina ita exarata invenietis : In honoremsan-
fuissent jussa, et in alrocem superbiara Ravennates cti ac beatissimi primi martyris Siephani, servus Chri-
perdurantes aoluerunt [noluissent] ordinatum re- sti Maximianus episcopus hanc basilicam ipso adju-
cipere pontiflcem, et viduata Ëcclesia bue ijlue grex vante a fundamentis construxit, et dedicavit die ter-
vagabat [grèges vagarent]. Quibus vero beatissimus tio Idus Decëmbris, ind. 14, novies P. G. Basilii Ju-
Maximianus non consensît, sed confregit eos sermo- nioris. Et gavisus est in Domino, qui ei tanta pra?-
nibus, dicens : Cessate, fratres, nolite alios accusare, slilit bona, quanta nullus hominum digne enarrare
nolite laetari in alterius ruina [ruinam.] Qualis ergp "valeat. Collocavit autem hic mérita aposlolorum et
pastor sum si ovibus meis non pepercero ? Yullis ut B martyrum, id est S. Pelri, S. Pauli, S. Andréa?, S.
laniem eos ? Non hoc bonum consilium. Sinite illos Zacchariae, S. Joannis Baptisla?, S. Joannis evange-
non per me ulla molestia erit. Yoluntas Domini fiât. lista?, S. Jacobi, S. Thoma?, S. Matthaei, iS. Stepha
Obsëcro vos modicis diebus illis inducias dare, Non ni, S. Vincentii, S. Laurentii, S. Quirini, S. Flo-
post multos dies misit fidelera nunliuni ex suis ho- riani, S. ./Emiliani, S. Apollinaris, S. Agalha?, S.
minibus, vocavit unum de sacerdotibus, et primati- Euphimia?, S. Agnetis , S. Eiigenïa?, qui orenj, pro
hus urbis. Rogavil eos secum prandere. Cmn vero nobis, et in supercilio arcus tribunae invenietis ver-
venissent, Ioetificavitse eum illis, et post cibum et sus metricos, continentes ila :
potum obtulit dona ex auro, quod duduni invenerat. Templamicant Stephanimeritis et nominesacra,,
Pacificatas cum illis çum benedictione remisit infra Qui primus(prius) eximiummartyris egit opus.
hanc civilatem Ravennae, et postal avit ah eis,ut fré- Omnibusuna datursacro pro sanguinepalma,
Plus tamenhic fruilur, tempore quo prior est.
quenter visitarent eum. Die vero craslina misit, et Ipse fidemvotomqueteurnuuni', magne sacerdos
Maxlmianejuvans, hoc opus explicuit.
rqgavit alios primates, et fecit sicut prius , similiter Nam talem subitofundalismolîbusaulam
et tertia vice. Tune retalerunt inter se invicem hu- Solamanusliorninumnon polerat facere :
Undecimumfulgens rénovât dumIuna recursum,
jusmodi res, et dixerunt : Quid est, quod facere nolu- _ El coepla,eLpulchro condiiafine nilet.
mus [vofumus]? Vir iste bonus .est, prudpnsc&t. Nos J
Ad latera vero ipsius basilica? monasteria parya
çogitavimus contra eum npciva, ille nolujt-nobjs ma-
lum pro malo reddere. Non possumus sine pontifice subjunxit, quae omnia novis tessellis auratis , simul-
et paire esse. Ecce sacerdotes yagant, populus clau- que promisquis aliis calçi infixis mirabiliter appa-
rent, super capitaque omnium eolumnarum ipsius
dicat, Ëcclesia decrescit. Surgamus, diluculo, intro- Maximiani nomen «cidplum est, Monasterio yero
miitamus eum in civilatem, e% adoremus vesligia
parte virorum sex ljtteras litboslratas invenietis,;
ejus. Tune surgente aurora ierunt unanimes omnes,
et ignorantes ad errorem perducuptar, nam scîenjes
quasi virunus, aperientes portas civitalis cum ern- ibidem esse
scripta MU. SI. VA esse intelligun.t. As-
cibus, et signis, ethandis, etlaudibusinlroduxerunt
eum honorîfice infra hanc civitalem Ravenna?, et os- seruntnonnulli,quod quadam dieaceersitum archierr
ac [id est] principem operis pontifex inter--
culaverunl pedes ejus, et ornayerunt plateas civila- gatum h,
rogavit, et cur aedificiumpraadicta?ecclesiae non per*-
tis, décorantes diversis ornatibus. Omnesque coro- fieeret. At ille
nantar aedes, fiebat milîtantihus laetilia, privatis ala- respondit dicens : Eo quod tu, domine
noster, navigasses în jsartibus Constantinopolis , cae-
çritas, et et
pusilli, magni oyanjes, et medjpcres lae-
llficantes. Et sedere rpgaverunt eum in sede Eçele- mentum, et latercula defecerunt, neque tantes habe-
D mus lapides, ut laborarepotuissemus. Tune jussupon-
sia?, et missas audierunt ab eo, et agebant illum diem nocte una tanta allata sunt omnia paramenta,
solemnîtatis cum gaudio magno, et laetilia sempi- tificis
terna. calces, et latercula, petras et bisaJos, lapides et li-
CAPUT n. gna, columnas etlastras; arenam et sabulos in una
Ëcclesia S. Siephani oedificalur. Monasteria sive oedi- nocte, ut dixi praeparaveruntveclpres, quanta vix. in
culoead basilicoelatera. Malerioenoctis unius spalio undecim lucinis [lunis, Bacc/u] laborare potaeranl.
prodigiose paratoe.
Posi haecautem fuit cum ovibus, quasi pater cum
a Not. marg. Mowslerium S. Stephani, quia hic Ra-
in tiani, quoeest non longeM,monasterio, et ëcclesia S.
vennoe civitate est
non nisiunum monasterium S. Ste- Zaccharim^ prout vidi et videri potest in 'quodam in-
in
phani quostantmoniales,et per.eaquoe videri possunl strumenta publico manu Morandi notarii,quod est in
"nonapparet de lanta oedificiorum,et rerum pretiosarum ejus protocollis in 1296, die.... mens.... a fol... et
Structura quod monasterium'est prope ecclesiam S. est in charlulario dominorum eardinalium ecclesioe
AndreoeGothorupi,quoe vulgariter dicitur ëcclesiaGo- Ravennalis. BACGH.
tliica, credo quod istud monasterium , de quo hic in I>Caout eorum qui opéras urgent. Ip, •
ista historia fit menlio, fuit pmpe tecksiam S. Barba-
flOT AGNELLI ABBATIS S. MARIEEAD BLACHERNAS, ETC. 608
CAPUT in. i4 lola nocte pervigiles exslilerunt, et post exp.eta om-
nia, oralione facta, absciditbar-
tiylva in Histria ecclesioeRavennati asserta. Tricoli bam arripiens gladium,
oedicoronis imponilur, -apostoli usque ad mentum, et ex reliquiis
aliorum sanctorum multorum reliquias detulit cum
Dumque in temporibus istius sanclissimi ponlifi-
cis orla esset conlentio de silva, qua? cognominatur Augusti alacritale a; dehinc quoque ad propriam re-
versus est sedem. Et rêvera fratres, quod si corpus
Vistrum, sila Islricatis partibus, bis in Conslantino-
Andréa? germani Pelri principis hic humasset,
jpolim se detulit, ut lalem Jusliniani Augusti praesen- [beati]
lia consumeret contentionem. Ambo canitie in eo- nequaquam nos Romani pontifices sic subjugassent.
dem tempore exornati, quantum reculèrent se a ju- Consecravit ecclesiam B. Apollinaris ponlificis in'
ventuie disjuncli [in senectete conjuncti] amanlis- Classe silam, et B. "Vitalis martyris in Ravenna, et
sime pariterque coeperunl lugere. Dehinc vero pius B. archangeli Michaelis hic Ravennae, quam Bachau-
da cum sancta? recordationis memoria Juliano argen-
Imperator Justinianus Augustus praeceptum sibi ex
eadem silva condidil perpétue, legaliterque in san- lario aedificavitin regione qua? dicitur ad Frigiselo.
cta Ravennati ëcclesia esse, quam juste, ac rationa- Ibîque invenietis in caméra tribunae ita legentem :
biliter sibi pertinere cognoverat. Iste Tricoli [Trico- Conseculi bénéficia archangeli Michaelis Bachauda et
Julianus a fundamentis fecerunt, et dedicaverunt sub
lim] suis temporibus omnia aedificia complevit, et B die Non. Maii
ubi ipse cum suis anleeessoribus depiclus esl, si lé- quater P: C. Basilii Junioris viri cla-
rissimi eos., ind. 8. Et, ut asserunt quidam, hic Ba-
gère vultis aspicientes, ita scriptum invenietis :
chauda' gêner praedicti Juliani fuisset, et in arca
Hic Petrus Junior CUristi"pra?eepta (concepts)seculus saxea non longe ab ipsa archangeli ëcclesia infra
Ut docuil (RM6.,decuit) sacrismoribusexliibuit.
Hanc (Ha!)., hic) quoque fundavit mirandis molibus turrem Bachauda requiescit. Et in tribuna B. Vita-
[arcem, lis ejusdem Maximiani effigies, atque Augusti et Au-
Nominisipse sui haecmonumentadédit.
Hujuspost obitumAurelianusgessii honores, gusta? tessellis valde computata? [Forte, compta?,
Post hune anlislesexstitit Ecclesius.
Hinc fuit Ursicinus,sequitur post ordine Victor Bacch.] sunt. Quandiu possumus de hoc sancto viro
Temporibusjunior Maximianusadest. tantam bonitatem referre déficit mihi tempus nar-
Is Polensiserat CUristi-levilaprofundus, rationis. Iste plus omnibus Iaboravil quam caeteri
Lege Dei, miserans, et pietate bonus.
Quem Deus ipse virumdecoravitculminesacra, pontifices praedecessores sui. Illius temporibus a?dï-
Ecclesiaequesuasponlificemstatuit. ficatus est numerus vieinus domui meae, qui dicitur
Tpseautem factispropriisscit (Rub.,se) nonmeruisse banchus
Culmenaposiohcum,sed pietate Dei. [Leg. bandus, Bacch.] primus non longe a
Milliario aureo, et illius nomen etiam in tegulis ex-
CAPUT IV. (G aratam ïnvenimus ita : Maximianus episcopus Raven-
Ëcclesia B. Marias Polensis. Ëcclesia S. Andreoere- noe, quod ego vidi, et In ardicaque B. Apolli-
S. Andreoe legi.
fecta. Corpus Constanlinopoli. Ejusdem naris et Vitalis tabulas
apostoli barba. JEdimn diversarum coronis et de- descriptas invenietis ma-
dicaiio gnis lilteris continentes ita:B. Apollinaris sacerdolis
jEdificavilque ecclesiam B. Maria? in Pola, qua? [basilicam] mandante viro beatissimo Ursicino epi-
vocatur Formosa, unde diaconus fuit, mira pulchri- scopo a fundamentis Julianus argentarius oedificavit,
<
tudine, el diversis ornavit lapidibus. Domum vero, ornavit, atque dedicavit, consecranle vero B. Maxi-
ubi reclor istius Ëcclesia? in ipsa civitate habitat, miano episcopo, die 9 Maiarum, ind. 12, octies P. C.
Basilii. In ardica B. Vilalis ita invenietis : B. mar-
ipse aedificavit, et omnes opes suas Ravennati ëccle-
sia? tradidit, quas usque hodie possidemus. Eccle- tyris Vilalis basilica [basilicam] mandante Ecclesio
siam vero B. Andréa?apostoli hic Ravennaecum omni viro beatissimo episcopo a fundamentis Julianus ar-
diligeutia non longe a regione Herculanea [Hercu- gentarius oedificavit,ornavit, atque dedicavit, conse-
columnis marmoreis vetu- cranle vero reverendissimo Maximiano episcoposub
lana] suffulsit",ablalisque
stis ligneis de nucibus, proconisis decoravit. Tune die 15, sexies P. C. Basilii Junioris. Corpus vero B.
ablatum corpus ipsius apostoli Ravennam ducere Probi cum caîteris sanctorum pontificum corporibus
conabalur. Dum hoc persensisset imperator Constan- D'iste sanctus vir aromatibus condivit, et bene locavit,
et în fronte ëcclesia? B. Probi, el Eleuchadii,
tinopolitanus, jussit beatum Maximianum Conslanti- et Caloceri ipsius
nopolim venire, et pium apostoli corpus secum dé- effigies [tessellis] variis decoravit, et sub
i>
ferre. Quo gavisus imperator, ail ad eum : Non sit pedibus eorum invenietis
tibi grave, Paler, quod prima unum tenet Roma fra- CAPUT V.
trem, islum vero secunda teneat. Amba?sorores, et 3Iaximiam scripta cum fragmento ex ejus Annalogia.
là ambo germain. Nolo tibi eum dare, quia et ubi HistoriéeSecularis quoedam.
sedes imperialis est, expedit et ibi corpus esse apo- Navigaverat jam hic beatissimus antea partibus
stoli. At beatissimus Maximianus dixit : Fac quo- Orienlalibus, sicut ipse in suis voluminibus loquitur
modo jubés ; tantum poslulo, ut in hac nocte cum dicens : « In Alexandria vero nulla extrinsecus maii
meis sacerdotibus ad hoc sanctum corpus psahno- causa, sed quod genus hominum ferox, seditiosum,
diam peragamus. Imperator moxque concessit. Tune semper inquiétant est, civile inter se molum esl beï-
a Votum sebismaticum, quod in observalionibus i Deestinscriptio, ID.
'
decidetur. BACCH.
'
609 LIBER PONTMCALIS. — PARS ïï. 610
Iuin, non virtutis mente, neque ob defensionem, sed A CAPUT VI
ob necera atque interitum civium. Commoti universi Vascula chrismataria, endolhes plures. Crux aurea.
proefectum suum intra ecclesiam occiderunt, quod . Libri ecclesiasticia 31aximiano emendati. Insecta-
tio vitiorum.
jam antea aliquanll similiter episcopum suum accu-
/ santés haerelicum interfecerant. Quo comperto im- Fecitque duo chrismataria vascula, quorum unus
perator in iram versus tendîtes civitalem jussit librashabuil quatuordecim mirifice anagrifa - [ana-
everli. Denique misso alio praefecto nomine Laudi- glypbtica, Racch.] operatione, sed ante hoc tempus
cio intra ipsam civitalem XL viros per singulas re- nuper periit, Petronacis arebiepiscopi temporibus,
giones in ligno suspendit. Sed tune allahoravit aliud [vero] permanet in praesenli pulcherrime ope-
TJioscurus ejusdem urbîs episcopus, et manifeste ratum, in quo legitur : Servus Chrisli Maximianus
posuit anhnara suam pro ovibus suis ; electique ex archiepiscopus hoc chrismatarium ad usus fidelium
eremo monachi apud imperatorem properant, atque fecit fieri. Jussit ipse endolhim byssinam preliosissi-
excessui civium veniam exorant. Tune imperator mam, cui similem nunquam videre potuimus, aculis
cessit sacerdotibus, et deînceps caveri a talibus man- [Forte, aciculis] faciam, omnem Salvatoris nostri hi-
davit. Huic episcopo apud Alexandriam Timotheus storiam eonlinentem. In sancto die Epiphania? super
successit, quem ego navigans in Orientem in sua S aîtarium Ursiana? ëcclesia? ponitur, sed non totam
civitate bene admmislrantem vidi. s Sed ante pauca : complevit. Successor ipsius explevit unam partem.
« Nazarba civitas Cilicia?lerraemotu facto concidit; Quis similem videre potuit? Non potest aliter aesti-
in qua periisse ferunt amplius xxx millia homi- mare ipsas imagines, aul bestias, aul volucres, qua?
num. J Haec pontificis verba sunt. Post B. Hierony- ibi factae sunt, nisi quod in carne omnes viva? sint.
"
mura, et Orosium, vel alios historiographos, iste in Et ipsius Maximiani effigies in duobus locis praeclare
Chronicis laboravil, el ipsos secutus per diversos factae sunt, una major, et altéra minor, sed nulla
libres nobiliorum principum, non solum priorum inler majorem et minorera dislantia est. In minore
[ipsorum]imperatorura, sed et regum et praefecto- habet lileras exaratas continentes ita : Magnificate
rum suam propriam chronicam exaravit. Istius Dominum mecum, qui me de slercore exaltavit. Fecit
vero temporibus pugna facta est inter Gothos et mi- que aliam endothim ex auro ubi sunt omnes prae-
lites. Exierat Nar-sis in Kal. Octobris in Campania, decessores su! ; auro textile [textiles] imagines fieri
et ca?si sunt Gothi, et corpora hominum Gothorum jussit. Fecitque tertiam et quartam cum margaritis,
mulla mortua sunt, et oecisus est Theja rex Gotho- in qua legitur : Parce, Domine, populo tuo, et mé-
rum a Narsi, et reversus est in pace, et'venit Lu- mento met peccatoris, quem de stercore exaltasti in
J
cam, et expulit inde Gothos mense Septembris. Et regno tuo. Crucem vero auream majorem ipse fieri
restitata est civitas ForiCornelii ah Anliocho praefecto, jussit, et pretiosissimis gemmis, et margaritis orna-
et iterum venit Ravennam prsdictus Narsis cum vi- vit hyacinthos, et amelhistos, et sardios, et smarag-
ctoriamagna, deinde venit Romam, etperrexitinCam- dos, et infra aurum medio loco de ligno sancta?re-
paniam in castrum Cumas, et ibi moratus est. Post deraptionis nostra? crucis, ubi corpus Domini pepen-
Iiaec autem Manichaeorumhaeresis exorta est in civi- dit, occullavil. Est autem auri maximum pondus.
tate Ravenna, quam orlhodoxi Christiani eonvin- Fecitque omnes ecclesiasticos libres, id est septaa-
cientes ejecerunt extra civilatem, in loco qui dicitur ginta duo, optime scribere, quos diu, et cautissime
Tossa-Sconii, juxta fluvium lapidibus obruerunt, et legit, absque reprehensîone nobis reliquit, quibus
mortui sunt inpeccatis suis, el ablala sunt mala a Ra- usque hodie utimur, el ullimo loco Evangeliorum
venna. Posttertium vero annum signumruhoris appa- et apostolorum epistolarum. Si requirere vultis ipsius
ruit in coelodie 11mensis Novembris, mortuusque est literas, invenietis ita mouentis [monentes] : Emen-
papa Pelagius die 5 mensis Martii. Tune Narsis Pa- davi cautissime cum his quoe Auguslinus, et secun-
tricius cum exercitu suo Romam perrexil, el in ipso" dum Evangelia quoe beatus Hieronymus Romam mi-
tempore multa signa et prodigia'facta sunt circa Ra- rv sit, et [parentibus] sais direxil, tantum ne ab idiotis,
vennam, ita ul multi signarent res suas, et domos, vel malis scriptoribus vitientur. Edidit namque Mis-
et vasa, ut agnoscerentar, et multis apparebant vi- - sales per totam circulum anni, el sanctorum om-
siones in die quasi hommes seeum loquentes facie nium ; quotidianis nainque et quadragesimalibus
ad faciem. Et pugnaverunt contra Veronenses cives, temporibus, vel quidquid ad Ecclesiaeritum pertinet,
et capta est Yerona civitas a militibus 20 die men- omnia ibi sine dubio invenietis. Grande volumen
sis Juin. Et visum est aliud signum magnum, et mire exaratam. Modicum de illis habemus, diclaque
terribile, et ecce in aère quasi hominum pugna [illius habemus dictis qua?] Romam transmeata sunt,
inter se dimicantium veluti in praelio vm Kal. Au- et quantum ibidem cogniti sunt Romulides, qui vi-
gusti hora diei tertia, secunda feria, et exinde ter- deront xu libres sub uno volumine exaratos. Pauca
ril! sunt multi. Hora est jam claudendi hanc lectio- de multis diximus, plura de eo invenietis, quam hic
nem, ut quod semiitur crastino audiamus. legistis. Nunquam suas laniavit oves, nunquam mo-
mordit, nunquam percussit, sed refovit eloquiis, nu-
trivit alimentis, mônuit vagos, revocavil errantes,
collegil dispersos, minjstravit inopi, condolivit [con-
611 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 612 .
doluil] tribulanti. Mirum [miror modo] quod iste, A\Luoverunt ? Postquam omnes diutissime, et amaris-
qui ex alterius "fuit sede, sic se cum suis disposuil sime fievimus, satialiluclu, allatum est nobis aereum
ovibus, quod nullum contra eum sermonem unquam vasculum, quod vulgo siclum vocamus ; et projecti
mulilaverint. Modo ex nobis ipsis pastorem haben- sunt sicli pleni aqua, quae erat infra arcam super
tes, postquam sedem adipiscuntur, denlibus devo- ossa beati Maximiani numéro cxv, quos ego ipse
rare volunt, et ullam nesciunt habere misericor- palara omnibus ore proprio numeravî. AUata [Ablala]
diam ; plus sublimitalem seculi quam coelestem glo- vero omnia ossa voluta sunt in syndone, qua? erat
riam quaerunl. Non participant cum ovibus, sed res super altarium B. Andréa?apostoli, et ligata syndone
Ecclesiae soli déglutirait, >et taies ex ipsis opibus sigillum ex latere suo .pontifex annulo signavit. Post
nutriti fiunt, quod nec Ecclesiae servirait, sed magis ha?c vero arca excussa est absque ulla laesione, et
depopulantur, neque pro dimissoris a anima preces levatam diligenter sursum locavimus. Quoevero ossa
Deo fundunt. Tune ipsa? oves quotidie moerendo omnia intégra inventeras tenuvia erant, sed procera,
clamant ad Dominum dicentes : Erae nos, Domine, ,et sic -ordinala ad juncturas suas, quasi pêne anno
- de caplione dentium pasloris nostri, quia non mer- uno exempta carne fuissent ; nulla minuitas, nisi
cenarii locum, sed crudelilatem lupi tenet, omnes dens unus dextera? parti deerat. Igitur lavata ossa
nos in sua exlollentia consumit. Hic vero heatissi- B 1 cum vino eleclo, condita aromalibus ordinabiliter
mus Maximianus nunquam talia .peregii, sed cum cum psallentium praîsentia, el praesulis, omnia in
mansuetudine inimicorura suorum corda humiliavit, eadem arca posita sunt, et-cum ingenli luctu ama-
ut adimpleretur quod scriplum esl : Noli vinci a biliter sepulcro «lausa sunt. Nos qui vidimus çer
maïo, sed vince in bonomalum; et alibi- Inpaiienlia multos dies fuit lalis timor et tremor-, velut ipse B*
vestra vossidebitis animas veslras. Maximianus «inspectai nostro staret. Sedit annos
......mensi .. dies..-.,.-.
CAPUT VII.
Saiiisti Maximiani o'biîus, et sepuicrum ejus Lipsa-
norum translutio. OBSERYATIONES
VHIKal. Martii obiit, sepullusque esl in basilica 'ADVITAM SAKCTI MAXIMIANI".
S. Andréa? apostoli juxta altaiiuin ubi barbam pra?- Pallium mb imperatore postulatum qui fieri potueriÛ
dicti apostoli condidit ; sed modo nostris temporibus S. Stephani ëcclesia.-quoi? Maximianuspost^sedem
-ëcclesia? sedes est. aaevtam semel Conslantinopolim venit. D. Andreoe
juxta ipsius apostoli sepultus oedesorato'rium,Tin ëcclesia? Quisnam Vitalis, ad
Quinte decimo anno Petronacis archiepiscopi, dum -auem Venantii Forïunati carminu? B. Andreoeii-
Singuli eum hortaremur verbis, quod praediclum psanû quanao Consiantinopoli? Bandus quid?
C AtexandrinoeEcclesioelurboea Maximiano narratoe-,
corpus ibeali Maximiani de sub terra traheret, el in Soecularis hislorioe quoedam. Chrismataria quid?
-sublimera poneret locum, die quadam ad semet- Libri pro «Stt EoclesioeMissalia.
ipsum rediens, jussit nosomhes sacerdotes una secum ï. Ruhéùs ex Agnello Maximiani èleetionem refe-
ad ecclesiam B. Andréa? properare, qui in cordibus réns ait, morluo Victore, Ravennates «
pallium ah
jisstris oratione facla jussit caementariis platboniam •Gesare rper legalos pelisse, t Henschenius in notis
t-isuper levai!. Sed incauie agendo fracta est. Iratus ad caput primum Vita? ex Rubeo desumpta?,haec
habet : c Solum id votait forlassis, aut debuit scri-
<modicumpnntifex coepit comminare caementariis.
pterdicere,-quia RaVentia?'se'dè'sërat exarchàrum,
«Tune-disfit decimo presbytère in ordine sedis, suo %ios terra? Italia? prae-fieiëbâtimperator, huîc Tiun-
aomiiie Agnellus, qui Andréas vocabalur (erat au- tiatam esse mortem episcopi, si quid juris forte ad
tem ille illo tempore ârtificiorum omnium ingeniis' nominaudum successorem, arrogare is -sibi .solebat,
uti etiam in 'Roman! ponlificis confirmationem arro-
plenûs) : Este hic •
prope, pra?cipe artificibus quo- %assë 'ostendit Baronius ad annum 554, num. 1 et
modo facere debealit, ne arca, aut lapis, qua? eii .2 ; J et circa pallii ab imperatore dati qualilatem et
usum pro episcopis Ravennalibus, citai Baronium
«operpositâ est, frangatm\ Quo deposito artifices'
dispulantem contra apocryphum.Valentinianiprivi-
paravcrunl omnia .juxta îpraîceptum presbyteri, ett legium, de qiiô suo loco. '"'Girea'kec "auflenschemo
•élevâtes lapis cùhl quo clabsa erat arca, apparue- adnolata, iltod primo observandûta pute, 4iil îh ele-
•rant ossa B. Maximiani subtus âquam, vas autfem ( D ctione episcopi Ravennalis sibi Justinianum arrogare
Yigini.pon'tificistemporibus exarchàrum cau-
aqua plenunrerat ; et ut vidimus, coepimus plorare1 potuisse =sa,cumpra?Fectiirahujusmodi in Italia tune nondum
fortiler, -unacum noslro "proesule,plorantesque dice- esset-, nec esse coeperit ante Longobardorum setatem,
hamus ad invicem : Ubi sunt, pastor Maximiane,; cum jam Justinianus diem obierat. Arrogasse sibi
oves tua?j ubi grex ïuus, «bi populus tuus, quem isum non modo ad Ravennatis episcopièleetionemconsen-
praestare, sëd et ad Romani pontificis, nullus
Domino adquisivisti, -ubi inonita, ubi dulcia eloquiajs dubito, cum id sibi arrogaverint efGoihorum reges.
tibi sancta pr*dicâlio, ubi tua^doclrinâ? Sidixeri- Elecloribus temporum rerutaque calamitas lerenda
mustu noster Pastor, islum praesentem îquomodo -, erat. Vigilium ponlificem pro suo jure pallium îis
quos decebat concessisse certum est, at ex Justiniani
abjiciamus? Ecce amboipasteres în «no eslis, et tu1 -consens!!-.Eistànt qua? idprobare videntur ejusdem
qui laces [jaces] exahimis, felhic quisploràt., cui noss pontificis epistola? ad Aiixentium et Aurelianum Are-
obedire oportet. Viscera noslra exemplum tuumx latenses episcopos. In éa quae data est x Kal. Se-
ptembris quinquies P. C. Basilii, ait pontifex Beh-
poiistringit. Ecce nos te requirimus, el diligmius '; sarium homini misso « laborem ad clementissimum
quarïto lîiagis amabilis fuisti illis omnibus, qui lee orincioem transeundi abstulisse, sed mox ut respon-
a Dimissor, qui bona ëcclesia?legavit. BACCH.
615 - LIBER WSTiFICAHSr— PARS H. - m
sum reeepil, sibi suis lilteris îndieasse. i Mittebatur A. l]ui sacer Andraeatampia membra Jocas.
itaque, ut videtur, ad împeratorem pro consensu Quambene pro meritis,Dominiconseditin aula
Per quem digna DeoesLoedittcaUdomus!
obtînendo, ut pallium a pontifice reciperetur. Ex his Sumpsislia Dominoculmen, cui cùlmina"fcondis
qua? ïacti sunl acres circa jus quaesiiones exorlàs f
Qui tibi-digna dédit, reddis honorevicem.
novimus inter nostrae aetatis doctissimos viros ; ea de Ermeat aula potens solidoperfecta métallo,
re vide Petrum 'de Marea" Gbïistianum Luputaj Quo sine, nocte manet fioritinuatadies.
Thomassînum, aliosque. Illud hreviter adnotare pla- învitatlocbs ipse Deumsubluce pereiini,
cè't, vix praedicta duo exempla haberi consensus a Gressibusut placidis imret amandolares
Yigilio expetiti, quae astruunt id datem a pohlifice, Qui locadas populis,Dominumquoïemper adorent,
Ut capiant v-eniam-, lu facisîpse viam.
quôd de pallio mitlendo în eam provinciam agebatar; -Gratia,mens, animus,i)Ôiiitas,dilectio plèbis ,
in quam per ea tempora credebant Con'stantinopoli- Et gradus, etjiietas et ded'itéSsse'palreta. ,
lani im'perâtores sibi aliquid juris compelere. Ea', Trosperitas se vestra prbbat,qua?gaudià slipplens
quam statusratîonemvocant,ïnHeriposseisuadébat; Iniuht egregios ad tua vota vifos.
ca?'tèrum nil juris sibi compelere eredidere Augusti, ï)ux -nitetWc armis,.prafectus'legibuslllihc-,
quo pallium tribuerent, qua de re vide proeMiohëm V'enerunt,pfer.quosfcrescerelesta soient.,
Welibitlesit honor%populumDeus ajixit opimum,
fio'strâm,
" ubi Agnellum refellimus.
IL EcclesiamS. Stephani a lïaximîano Conslrtmtàni Qui vidit sensum hpc voluissetuum.
illam èsse quam in DÎivis dictam vetera Ravennalis Hysteriuinfideî complevTt'vo'tà petënli!
Félix cui Dominus qua?cUpis,ips"eVeïît !
Ëcclesia? monumenta testanttr, nbi dudum -sicut et Plurimadiv'rnocélèbresisplemma'dôlioii
îiodiè incoluerunt sânctimoniaîes, sentit Faber part, B AtqueDei florenst'eniplaîocahdâcolas.
pr, opéris saepius laudati, Id negal notai-uni niargi- 3)e
nalium àiiclor, eo ductus argumenté, quod monia- templo D.Androeqimd-oedificavit'Yitalis episcopus
liùm ëcclesia suo tempore, ad sevum videlicet Con- Rnvennas [Al., Jlavennensis, Bacch.].
Stantiensis synodi generalis, ejus elegantia? non esset Quisquis ad ha?C'sancticoucurrislimina templi,
quam Agnellus landat, et alterani crédit îniellïgi de- Si veniaï supplei,iic:prece sumisopem;
lere sua a?tat"e sup'erstitem ad ecclesiam S. Bar- •Qttampacer amistes Vitaliscondiditarcem
hatiànï, et monasterium, sive oratorium S. 2acba- . Culmine,qua?coeloesl tempore ductabrev'i.
îiae. Id probat ex vëte'ri documente notarii fiorandi Fundavit,struxit,,dolâvit,deinde flicavil,
Et meruit templi'solverëvota sui*
anni 1296, in Cartaïarîo canonicorum Ravennatum Quo venèïanda piï requ'iescun'tviscerâ Petrî,
existante. Agnellus bedificaiam dicit non longe a pb- Qui -meruit-solus'riavehgare polos.
sterûîa ovilionis. Primum versuum, qui inscribeban- Paulus aposiolicasimuitacrelinelur in aula,
tur supëreiîio arcos tribunae corfupte expressif Rti- 'Seduclorquondam,-quimododorloTiovat.
heus, et ex Rubeo Faber, Hënschenius mendum •Hancsacer Atidreas'propriam'sibivjndicatarceni,
corrëxit ad Maximiani Yitam, lom. Hî Febr., pag. Et cum iraire pio parlicipntarégit.
H.--Csna lecta replet Laurenliusigné sereho,,
.295, in notis ad cap. 5 Yita?. ïtaque legendum, ut in Cui pia flamtnàdédit luce'p-ere'ntedieiu
Codice Estensi pro n martyris, meritis ï J Yilâlï domusIsla placet, 'quivivas "âïenis
DeïossuSTnerufe perdere moltis lier.
Templa micantStephanimeritis, èl nominesacra. 'Sunt loca Martini,qui ie>;it'veste.TQB&ntem-i
At mérita hic sancli reliquias "'signifleari, probant. ' -Wemagis algeret, se spoliare dédit.
alia hujus Vilaèah Agnello scrip'tàe loca. Inscriplio G Ecce Vigili arx est, quem i-ustica-turbaperemit,
retiam în. nonnullis diversa est à nostri Codicis lé- Unde mori voiuit, mors magisjpsaîugil.
clione. Ex his vero qiia?noster adjicit "constatMaxi- InoolithaeGparittr'Martyrius, alqueSiseniius,
mianum semel Conslantinopolim pei'rexîsse circa an- Quosgenus, atque liaes, et tefiet'utfa salus.
'SanctusAlêxàMer, t'ÉlixquëCecilia polient,
num 5l8, ut infra "dicetuï, duin D. .Siephani basilica Qu'ostoerilis Bmnesuna teoronamanet.
conderelur; ob id ënim everiit "ut deessent Iateres, Ha?cboBusantistes, Yitali urgente., îoaniie's
étcsementum, ac opus interrtfptanrsit, 'cujus morae Condidit'fegî'êgioviscerâ•sàtirialoco.
aeteraumin lumen itufe,
damnum S. episcopus prûdlgiô reparâvit, nocte una 1O nÎTOinmfelis,
êa parans quae muîtorûm dierum labori stffficeren}. >CujusV-it'asuoprolicitistaDeo,(al<^iiistudio,fie(;<!ft.).
l'une autem JusVmiahl àîtas erat fere aunoruin 68, .IY. Ex lîis nonnulla certa;siint qua? nodum impli-
Maximiani vero quasi'55. Bënèïlaquë inler se collo- cant^ unum certain, quod v'idetar mbdiim Ipsum sol-
_quipoluere de asiate salis grandi, quod ait noster. veïô. XJùa?implîcaht sunt^ Yftalem huhc, 6e quo Ye-
Tricoli aîdem tandem Maximianus e'ornplevit.Yersî- han'tiûs loquitiir, episcopum fuisse"; episcopi hujus
bus appositis id praestitît, ut de plurium episco- "nomennonpossèlii duhiuPivertî; templum Andréa?
porum successione àmhigehdi "posteris locura ad- sacrum brevi tempore fuisse 'conslruclum ; adfuisse
emerit. dedicationi exercitus ducem et provincia?pra?feCtam;
MÏ.D. Andréa? sacra ;a?dés, qua?primum a D. Pe- plefasque ex reliq'uî'is cbhvenife Cum recensitis a
tro Chrysologo"constructa oratorium fuit, a D. Maxi- 4ïostro. Ex hîs conçludi Videtur YdtalemHavenhatem
miano re'fecta ecclesiâ evasit. Ha?cnullam difficultâ- episcopum ea'omnîa pra?stilisse qua? de Maximiano
temhabent. Illud sustineri neqrfît, quod de S. Andréa?]0 nafrantùr.-Qtib'd nodum solvere videtur illud est, quod
apostoli reliquiis narrât noster, ut Rubeus, et Hen- Vilalis îstè episcopus quidem fuit, 'sî?d sub mètropo-
schenius adnotavere. Yerum in ampliorem formam lita, qui proinde inducitùr condens •sacra lipsaha
.restitutam D. Andreae aedem a Maximiano, elcon- . "lîfgèntë Yîiali. Epïscppus is Joamies nbmlna'lur illis
-ditas in eadem S. aposloli "reliquias, "una cum aliis versîbïis : ^
-sanctorum lipsanis, non potest in dubium verti, sîcut -Haec-bonus antistes5 Vitaliurgehte, Joannes
îiecde «jus lemporis Ravenna?egïscopis, quos omhës Condiditegregio viscera sancta Ioco>
probe novimus. Exs'taht hihilônunu's Venantii Eor-
-tunaticarmina adquemâam Yitalëm episcopum Ra- Miittor itaque Yitalëm Ravemïàfem pàtrîà, et 'ëpi-
vennatem aliunde .omnino ighb'tûm, Quibus hà?c s'copum cujuspiàm ex dioecesibu's RaA'ënnati toétro-
«îadem,Yitali tribuuntur. Plura de hac re, Rubeus jyoîîtÈestib|eeiis, qui et ipse D. Andréa?oedem egre-
lib. in,pag. 172. Versusîpsos Me ascriblhaud in- fiamcoiididerît,*deaicarilqUe,'è't à metropolita-éh-
ïitile erit ad nodum, si fieri possit, solvendûm. 'imuêrit reliquias 'ênarratas, eârumqoe solemîiem in
ABVITALEH EPISCOPDM -RAVESNATEH. "siiPsloculos translationeîn, intervenientîbus "Raven-
tatîs populi proceribùs, magnaque fiîiitimorum fre-
AntistesDominitnerilïs in s'aeealavivens,
Gaudiaqui Christi-deg'rege pastorhabes^ quëntia. Joannes Ravennas, episcopus, quo sedente
Cumle Yilalemvoluitvoèitarevetnstas, haec acta sunt, is fuit qui*posl Petrum Seniorem
.ftoverat seternumte meruisse diem. proxime floruit, de quo infra. Illud -etiam sobservan-
Dignusaposiolicapraafulgensmente sacerdos, du'm est, sanctorum reliquias âgtréîto îandafâs In
615 AGNELLI ABBÂTIS S. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. €16
templo S. Stephani repositas fuisse, illas vero de. A rio aureo. J In confinio ilaque regionis ad Mmpheos,
quibus loquilur Yenantius in a?de S. Andréa? a et milliard aurei sita erat domus Agnelli. Sancta?
Vilali constructa. At ha?c pro re praesenli suffi- Agnetis basilicam in Herculanea regione silam di-
ciant., cunl Rubeus elFaber; ille tamen Ravennam in se-
V. De apostoli Andréa? corpore illud adnolare plem regiones dispersit Asianam, sive iEtianara,
placel, Justiiiianum aedemdivo illi quondam a Con- Herculanam, Milliarium aureum, Summum vicum,
stanlino dicalam, quod Eusebius tradit in Yita Con- Forum Hyppodromi, Marciam, ad Yervecem; hic
staniini lib. iv, cap. 50 et 60, Socrates lib. i, cap. autem in quatuordecim. Porro mililare quid sonant
12 et 26, reaedificasse, ut narrât Procopius lib. i de numeri et bandi nomina cum infra in Yita Felicis
Jusliniani JEdificiis. Id cum fieret, « latomi artifices- temporibus difïïcillimis,civiumad patria? defensionem
que invenerunt ligneas arcas très insculptis lilteris,. paratorum exercitum, a Georgio Joannicis filio, in
indicantes trium scilicet aposlolorum esse corpora supremum ducem electo, distribulum hoc fere pacte
Andréa?, Lucae, et Timothei. » Sanclas hujusmodi intra urbem tradil : c divisit populum civitalis in
reliquias inApostolorum templum delatas solemniter undecim partes, duodecima vero pars ecclesiaeest
anno 552, vigesima nona Junii, tradit Baronius ex reservata; unusquisque miles secundum suammili-
Nicephoro, lib. xvn, cap. 26. At Pagius in dissert. tiam et numerum incedal, id est Ravenna, bandus
Hypat., part, n, cap. ultimo, pag. 505, contendit primus, bandus secundus, bandus novus invictus,
encaeniadedicationis basilica? el solemnera transla- Constantinopolilanus, Firmans, Laetas, Mediolanen-
lionem reliquiarum peractam die 28 Julii, fèria 3, sis, Veronensis, Classensis, partes pontificis cum
anni 548, ex Theophane, qui narratis Circensibus, .„ clericis, cum honore dignis, et familia, et stralori-
J"
Aprili mense celebratis, addit : t Julii mensis die bus, vel aliis subjacienlibus ecclesiis. El haec ordi-
vigesimo oclavo tertia feria Sanctorum Aposlolorum naiio, permanel usque in praesentem diem. v Bandi
oedisfacta est consecralio, et sanctarum reliquiarum ilaque nomine inlelligebantar, uti et nunc in hisce
Andréa?,Lucaeet Timothei, qui sancli apostoli,deposi- .: Italia? nostra? urbibus, civium turmae sub certo duce
lio. Episcopus vero Mennas una cum sanctis reliquiis collecta?,quas bande dicimus, forte a cujusque tur-
progressus est vehiculo aureo imperatorio gemmis mae vexillo, quod bandum dixere, et nos bandiera.
exornato vectus, 1res aulem SS. aposlolorum gesta- Porro aedes cuique numéro, sive bando, constructa
bat loculos supra genua ; atque ita dedicationem ce- erat, ubi turmatim milites certo numéro, cum opus
lebravit. Î Hinc annus eruilur quo MaximianusCon- erat excubias habebant, vel ejusdem duces rébus
slantinopolim venit, ipso videlicet 548, ubi cum re- pertractandis conveniebant, quod ex hoc loco agno-
perlum corpus beati Andréa?ab imperatore non ob- sciinus, sicuti el numeri, sive bandi primi a?des,
linerel, quod forte alias habere curaverat, impetravit earumque situm. Ut quid autem in ejus tegulis Maxi-
ul saltem cura suis clericis ad sacrum corpus vigilare miani episcopi nomen inscriptum? Arbitror et ad
licerei, qua opporlunitale arrepta, sancli barbam res- hujusmodi publiea opéra magnificentiam suam ex-
cidit, quam poslmodum, cumaliis reliquiis Ravennam tendisse Maximianum.
detulit. Ha?c ita conciliai! posse crediderim. Caete- VIII. Et bine fabella de S. Eleucadii corpore a
rum SS. Andréa? et Luca? reliquias ante multum Conslantino MagnoTicînumad D.Michaelistranslate
tempus Constaniinopolim certum est ex Achaia difflatur, cura Maximianus laudetur quod « Corpus
fuisse translatas, licet dubitelur an id factura sub B. Probi cum caeteris sanctorum ponlificum corpo-
Magno Conslantino, an sub Constantio, qua de re IC ribus aromalibus condiverit, et bene locaveril, et in
agit Baronius in nolis ad Marlyrologium ad diem 9 fronte ipsius ecclesiaeB. Probi, et Eleucadii, et Calo-
Maii. Schismatica? fuliginis horrorem spiranl ea : ceri effigies > apposuerit. Agnello ignota quaevisalia
«lEt rêvera, fratres, quod si corpus B. Andréa?Ger- Eleucadii translatio, etiam Conslantini aetaie poste-
mani Pétri principis hic humasset, nequaquam nos rior, de qua si rescivisset, minime omisisset hic lo-
Romani pontifices ita subjugassent. » Al quid novi qui. Vide qua? suo loco observavi.
juris Ravennati Ecclesiae cum corpore S. Andreae IX. Servavil Agnellus ex opère historico Maxi-
accessisset, ut inde a Romani ponlificis auctoritate miani fragmentera, quo non modo novimus eumdem
eximeretur? Et ipsa Constantinopolitana Ëcclesia, inter ecclesiasticos scriptores numerandum, sed et
qua?alias sub Heracleensi fuit, ul aliquo colore re- illud agnoscimus eum florente aetate Alexandriam
centiores conates liniret, seque ab initio Româna? navigasse, cum Timolheus Dioscori successor sedem
saltem aequalis venditaret, aliquando ob Andreae illam occupabal, quod coepit fieri secundum Baronii
corpus apud se servalum, se, ob id ab initio per calculum anno 519. Itaque tum Maximianus vigesi-
eumdem Pétri apostoli fralrem conditam dicere non mum primum aelatissua?annum agebat, natus anno
dubilavil. Id Ravennati Ëcclesia?praesidiiaccessurum 498, qui cum ordinaretur, anno 546, erat annorum
sensit noster XLVHI.Civile Alexandriuorum bellura, de quo hic
VI. S. Michaelis ëcclesia, quo anno a Maximiano Maximianus,'molum est ex occasione Dioscori ejus
fuerit consecrata, non exprimit Agnellus; finitam nominis secundi, Anastasii imperatoris jussu, Joanni
dicatamque ostendit inscriplio WonisMaii anno 545, praedefunclosuffecti, quem ex eo conabantur exelu-
at Maximianusnonnisi anni seçraenlis Oclobri sedere ]p dere, quod nec Àlexandrinus, nec juxta canones a
coepit, quare ecclesiae encaenia minime celebrari clero Alexandriiio electus fuisset, quare eo res pro-
potueruut anle Maiumanni 547. lia aedificatio, et cessif ut tumulte facto Theodosius filius Calliopii
dedicatio distinguunlur a consecratione in inscri- Auguslalis sil interemptus. Imperator ob id iratus.
ptione basilica? S. Vitalis. Bachauda?,Julianique ge- Acacius magisler railitura quolquot capere potuit
nus, afïïnitas, et pietas hinc illustrantur. inlerfecit. Haec ex Anastasio Baronius ad annum
VII. iEdificatus dicitur Maximianiaevot numéros t 516, ubi etiam dicitur Dioscorum apud imperatorem
vicinus Agneïli scribenlis domui, qui dicebatur ban- furentem intercessisse pro Alexandrinis. Ex Maxi-
dus primus (bandum pro bancho, ut corrupte lege- ¬mianiautem fragmente habemus Anastasium misso
batur, posui) non longe a milliario aureo, in cujus praefectoLaudicioex singulisregionibus Alexandrïnae
tegulis legisse se ait scriptam Maximiani nomen, urbis, quadragintaviros in ligno suspendisse, et cum
addito episcopi Ravennalis elogio. Sibi constat, nar Dioscoromonacbos ex eremo Constantinopolim ve-
ralisque consonat in Yita S. Joannis cognomenlo nisse veniam exorantes. Dioscorum et Timolheum
Angeloptis, ubi memorat ex ruderibus veleris palatii alias haereticos laudat Maximianus ob ea qua? in
a Theodorico aedificati, sibi Ravenna?domumaedifi- quolibet bomine' laude digna erant, nec enim ea
casse in fundo juris materai, « quae vocabatar do- qua? ad dogmata minime spectant, in heierodoxis
mus presbyterialis in regione qua? dicitur ad Nim- caeteroquin sana, suo honore fraudari debent, si de
pheos juxta ecclesiam S. Agnetis martyris, et ab bis scribendi occasio non studio exquisita, sed ul
alia parle numéro bando primo non longe a Millia- tronea se praebeat. Episcopus anle id lemporis ab
60 LIBER PONTIFICALIS. — PARS H. . 618
Alexandrinis oecisus Proterius fuit, de quo vide A ctione amplior quam modo chrismatis usus? Reliqua
Baronium ad annum 457. Anazarbus minoris Ciliciae dona ëcclesia?collata a Maximiano ejusdem magni-
urbs primaria quater lerraemota diversis annis con- ficenliam commendant, .épigraphes vero inscripta?
cussa narratar ab Evagrio lib. iv, cap. 8, Justino humililatem animique moderationem ostendunt, qui
régnante quassalam Augustus ipse restituit, et Justi • se ubique a Domino de stercore elevalum profilelur.
nopolim appellavit. Ca?terumhisloriam a Maximiano Quo loco Pola? natus sit ignoralur, al liberaliorem
conscriptam, quam hic noster ex Hieronymo, Orosio, educalionem ejus acta et scripta testaniur. Qua? de
aliisque scriptoribus collectam fuisse tradit, varios- thesauro invente a Maximianoet ex parte Justiniano
que in libres dispertitam, alibi sub Analogia? no- oblato narranlur, infelicissime a Ravennatibus schi-
mine laudat, eaque potissimum utitur, sîcul et Paulo smate infectis conficta arbitror. Indigna ea sunt
Diacono, cum de spectantibus ad profanam hislo- quas narranlur de sanctissimo episcopo, quem inter
riam scribit. Hic eamdem Chronicon fuisse dicit coelites relatum calholica Ëcclesia veneratur. Porro
non modo imperatorum, sed et regum et praefe- ejus fabula? finis, ni pallium ab imperatore per-
.ctorum. - Ravennates petitam et ab eodem collaium narrare-
X. Ex his qua?subsequuntur ad saecularem histo- lur. Vide qua? in praîfatione adnotavimus. De endo-
riam, sed et ad ecclesiasticam spectantibus, aliqua thibus salis supra ad S. Yictoris Yitam. Libros ad
ad Maximiani aetatem pertinent, alia pro more izpo- ecclesiasticam liturgiamet psalmodiam, quibus per
).i7TTtx5?sunt dicta. Ex Agathia?Historia, lib. i, pe- ea lempora Ëcclesia Ravennas utebatur ex hoc loco"
tenda qua? ad Narsetis viclorias hic indicatas spe- novimus, videlicet Yeteris Teslamenli, qua? Septua-
ctant post Theja? mortem, Cumarum videlicet ob- n ginta verterunt, et Novum ex Hieronymi versione, •
sidio, Luca recepta, reliqui de Gothis Francisque adhibitis Augustini lucubrationibus, Missalia (quo-
triumphi. Ea aiitem omnia qua? ab Agnello de Nar- rum hic nomen antiquissimum, quod legerim) per
sete narrantar, posl Maximiani obitum evenerunt, ex lolum anni circulum. In his ritus missarum, et ita
quoFori Corneliirestitatam civitalem per Ântiochum fere usque ad undecimum saeculum Missalia non
pra?l'ectam Agathia?laudatum, discimus. Maximiano Evangeliorum et Epistolarum lectiones, ut postmo-
ad meliora translate, accidisse puto qua? de Mani- dum, continebant, sed missa?ritum cuique diei pro-
chaeorum Ravennae cognita suppressaque haeresi prium, quod observarunt viri docti, et docet velus
Me dicuntur. Pelagii I pontificis mors non nisi post Missale in Cassinensi bibliolheca servatum. Ita et
Maximiani aetatem Agnello episcopo sedente accidit, anliqui Codices, in quibus Gelasianus Ordo, quos ex
V. C. Papebroehius in Conatu tradit eumdem, post- regina? Christinse bibliotheca publici juris fecit do-
quam sedisset annos iv, menses x, dies xvm, a* clissimus P. Thomasius, quique modo ass'ervantar in
priori qualicunque electione anuo 11 mortaum, sci- Vaticana, ubi eosdem humanissime exhibuit mihi
licet 561, die 2 Martii. Noster diem ejusdem emor- evolvendos D. Zaccagnius ejusdem bibliotheca? modo
tualem signât lertium. Ait vero hanc evenisse post custos. Yolumen aliud ingens ex duodecim libris
très annos a Manichseorum caede, quare illi multati compositam, quod Romam asportatum lamentalur
fuerant circa annum 557. Agnelli episcopi-quarto, Agnellus, minime arbitror ecclesiasticis ofïïciis depu-
prodigium enim ruboris in coelo apparentis ad unde- tatum, sed aliud insigne quodpiam Maximiani opus
cimam Novembris anni 560 speetat. Aliud prodigium fuisse indicari videtur, ex eo quod in libros dislin-
aereum ex charaelere feria? secunda? cum die 25 „ guerelur.
Julii concurrente anno 567 deputandum est, cyclo ^ XII. Ex Maximiani probitate, occasione arrepla,
solis 16, lilt. Dom. B, Yeronam a Narsetis exercitu suorum temporum corruplos mores insectando ad
occupatam cum Brixia memorat Theophanes indict. Petronacis oetatem transit, ul S. episcopi ossa ex
11, id est ad annum 565, his : « Eodem etiam anno, humili loco in digniorem translata enarret. Ex hoc
mense Victoria? triumphales nuntii Roma autem el ex aliis hujus operis locis apparet post Pe-
Gonstantinopolim delatfpervenerunt Narsetem vide- tronacis Ravennatis episcopi tempora, haec ab Ag-
licet patricium "duasurbes munitissimas Yeronam et nello conscripta fuisse, quod nolavimus in observa-
Brixiam a Gothis récépissé, s tionibus ad carmina operi toti praefixa, n. 5, ubi et
~Kl.Chrismataria duo a Maximiano ecclesiaedo- de ejus translations tempore. Porro hic se, et de-
nata, majoris certe molis quam vascula sacre ebri- cimo loco inter Ravennatis Ecclesiae sacerdotes se-
sinati servando qua? hodie adhibentur, ostendit disse, et architeclonica? peritum satis commendat
pondus alterius, qualuordecim videlicet librarum. ejus translationis narranda? occasione. Sicli vox ad
Inscriplio un! apposila probal tantum i ad- usus fi- significandam lagenam, sive urceum aqua? exlra-
delium i facta, at quisnam usus is esset, ..vix divi- hendae adhiberi solitum",adhuc apud nos persévérât
nare lïceat. Ducangius ex Rubeo, in Glossario Lali- in secchioimmutata. Gothica?hinc originis eam di-
nitatis, vasis nomen adnolavit, sed nil praeterea de cerepronum est.
usu. Anne in baptismale exlremaque fidelium un-
VITA S. AGNELLI.
CAPUT PRIMUM. ]D servivit in ëcclesia R. Agathae, unde levita fuit, et
Agnellus primum conjugatus et miles, inde diaconus. ipsam ecclesiam in titulo habuit, domusque ejus hae-
Moriens neptem hoeredemscribit. rebat suprascripta? ëcclesia? muro, quam nos cogno-
Agnellus XXVII rubicundam habuit faciem, ple- vimus usque in praesentem diem. Ex nohili ortus
nam formam, modieos in superciliis pilos, rubeam proie, diversis possessionibus et aniuialibus locu-
capitis cutem, errectos oeulos, dûplicem sub barba ples, abundans opibus. Hic ad finem vita? cum circa
habuit mentam. Hic vero aequalis statura, pulcher vicinam essel mortem, neptam suam [filiam] filia?
in corpore, perfectes in opère, sed post amissam sua? post funus marris haeredem reliquit, quam in-
coujugem relicto militare [mililiae] cingulo, se to- ter caeteras divitias quinque ornamenta mensa? vas-
tum Deo obtulil, atque donavit. Temporibus Eccle- culorum argentéa rehnquens, et multa alia qua? no-
sii episcopi [archiepiseopi] diaconus consecratas est, bis perdiversadiscurrere opus non est divitias [Forte
PATROI. GVI. 20
619 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. C20
diutius, id est serius, Bacch.] mors intervenit. Sed A In ipsius fronte intrinsecus si aspexeritis Jusliniaui
quaererïdumnobis est cur iste conjugatus laleni egre- Augusti effigiem, reperietis et Agnelli pontificis au-
giam obtinuil sedem, Si intelligatis auetorem Apo- ratis decoratam tessellis. Nulla ëcclesia vel domus
stolum dicentem unius uxoris virum, el filios ha- similis in laquearibus vel în trabibus isti. Et post-
hentem, episcopus ordinari. Recta providentia, cum quam consecravit, in ipsius confessoris episcopio
et hoc canones praecipiant. Sed redeamusad ordinem, [ibidem] epulatus est. In tribunal! vero si diligenter
et de mulieribus postea disputantes. inqiiisierilis, supra fenestras invenietis ex lapideïs
CAPUT II. lileris exaratum ita : Theodericas rex hanc eccle-
Gothorum ecclesioe et res a Justiniano Ravennati siam a fundamentis in nomine Domini nostri Jesu
Ecclesioe donantur. Plures earum recènsentur. Christi fecit. De praedicta vero ëcclesia, 1cur lalis
Singularia de ëcclesia S. Martini. Picluroe in ea stratis sic eommunita^sit, sicut audivimus, nuncie-
extanûs mystica inlerpretatio. mus. Eral quidam illo tempore non perfecle orlho-
Temporibus istius Jnstinianus, recta? fidei Augu- doxus rex Yandalorum tempore, qui ex ipsa voluis-
stes, omnes Gothorum substantias huic ëcclesia? et set ëcclesia pavimenla eruere, et ad suam propriam
B. Agnello episcopo habere concessil, non solum m depoïtare sedem. Nam quidem dum omnia parafa
urbibus, sed in suburbanis villis, et viculis eliain, et B ad evellendum lastras fuissent, subito turbine,dies
templa, et aras, servos, et ancillas, quidquid ad eo- tenebrosus fuit, nocte vero ipsius subsequenlis die!
rum jus, vel ritum Paganorum perlinere potuit, om- ventus validus per ipsam Ecclesiam discurrebat,
nia huic condotiavil, et concessit, et per privilégia mugilus ferons secum validos. Sonitus factus esl in-
confirmavit, et corporaliter per epistolam tradi fecit, gens per totam ipsius ecclesiam. Tune vero omnes
ex parte ita continentem : S. Mater Ëcclesia Ra- exinde concrepuerunl marmores ac si a maliea-
venn. vere mater, vere orlhodoxa, nam coeteroemidtoe toribus fracta? ac comminulae fuissent; tamen hoc
Ecclesioe falsam propter me'lum et terrores principum inlueri poteslis in pariete. Ibi vero, ut dixi, dua?
superinduxerunt doclrinam. Roec vero et veram el facta? sunt civilales. Ex Ravenna egrediuntur mar-
unicam sanctum catholicam tenuit fidem, nunquam tyres parte virorum ad Christum euntes ; ex Classe
nutavit, vel fiuctualiones sustinuil, a tempestate quas- virgines procedunt ad sanctam Yirginem virginum
sata immobilis permansil. Igitur îste'beatissimus om- procedentes, el magi antécédentes munera offe-
nes Gothorum Ecclesias reconciliavit, quae Gotho- rentes. Sed tamen cum variis vestimentis, el non
rum temporibus vel régis Theodorici constructas omnes unum indumentam habuissent depicti sunt,
sunt, qua? Ariana perfidia et haarelîcorum secla ideirco quia ipse divinampictorsecutasestlâcriptu-
[Forte, saeva, id.] doctrina, et credulitate tenebantur. C ram. Nam GaspaT aurum obtulit in Testimento hya-
Reconciliavit ecclesiam S. Ëusebii^acerdotis et mar- cinthino, et in ipso vestimento conjngium signifi-
tyris, qua? sila est non longe a campo Coriandri catur, Balthasar thus obtulit in vestimento flavo,
extra urbem Id. Novembris, quam oedificavitUni- el in ipso vestimento virginitatem significat. Mel-
mundus episcopus anno 23 Theodorici régis, absque chior mirrham obtulit in vestimento vario, et in ipso
fundamentis. Similiter et ecclesiam B. Georgii re- vestimento poenitentiam significat. Ipse qui pra?vius
conciliavit temporibus Basilii Junioris, sicut in ipso erat purpuralo sago indûtes, et per eundem signi-
relegitur tribunali. Reconciliavit ecclesiam B. Ser- ficat ipsum Begeni natum, et passum. Qni aulem in
gii, qua? sita est in civitate Classis iuxta viridarium, vario sago munus nato obtulit, significat in eodem
et B. Zenonis in Caesareà. Infra urbem vero Raven- omnes languidos Christum curare, et variis Injuriis,
nam ecclesiam S. Theodori non longe a-domo Drée- et diversis Judaeorum verberibus flagellai!. Scri-
donis, quae domus una cum balneo, et sancti Apol- ptam de illo est : Ipse infirmitales nostras suscepit,
linaris monasterio, quod in superiora domus stru- et languores portavit, et putavimus eum tamquam le-
ctura episcopium ipsius ecclesiae fuit. Et ubi nunc pïosum [etc.], et post : Vulneratus est propter pec-
est monasterium sancta? et semper virginis interne^ - cata nostra, affixus est propter -scel-eranostra. Qui
rata? Maria?, fontes praedictae matricis ëcclesia? fue- vero in candida munus obtulit, -significat eum post
runt. Sed de hoc fero [Id est sentio, id.] nomine resurrecfionem in claritate esse divina, sicut enim
Cosmedim quod Latinum sit (unde non solum Lalini, iUa tria pretiosa munera divina in se mysteria conti-
sed et Graeci aliquantas altercationes inter se ha- nent, id est per aurum opes regales, per t'nus sa-
buerunt), -nam sine omni reprchensîone cosmi, id est -cerdotis figuram, per mirrham mors intelligilur, ut
ornata, unde et mundus apud Graecos cosmos appei- peromnia haec ostende.rent eum esse, qui iniquitates
latur. Igitur reconciliavit beatissimus Agnellus pon- hominum suscepit, id est Christum ; sic et in sagis
tifex infra 'hanc urbem ecclesiam S. Martini con- ëbrura, Tit uîximus, tria haec dona continenlur.
fessoris, quam Theodoricus rex fundavit, qua? vo- Quare ivon qualuor, aut non sex, aut non duo, nisi
catur Coelumanreum, tribunal, et uirasque parietes tanlnm très ab Oriente venerunt? Ut significarent
de imaginibus martyrum virginumque incedentium tolius Trinitatis perfectam plenitudinem, ex quorum
tesselis decoravit, suffixa vero metalla gypso aurea amore iste beatissimus Agnellus partem endotliys
super infixit, lapidibus vero diversis parietibus ad- byssina? [endolbym byssinam], unde superius feci-
hésif, et pavimentam lythostratis mire composuil. mus mentionem , quam Maximianus proeuecessor
C21 LIBER PONTIFICALIS. — PARS H. 622
ipsius non explevit. Iste'magorum historiam perfecle j^ Corporisipsesui templumservatumut esset.
Justuscum SanctisChristomediante(medicante)re-
ornavit, et sua effigies mechanico opère oculis in- | surgel,
serta est. Sic qupque pro meritisgaudetqui talia gessit.
CAPUT ni. Hic requiescit in pace Agnellusarchiepiscopus [Leg.
sedit annos 13, mens, i, dies
Fons ad B. Martini reconciliqtus et ornatus. Crux episcopus,Bacch.] qui
argentéa. Rus Argentoeacquisilum, Ëcclesia sancti 8; qui vixit annos 85 [Rub. 94], depositus est sub
Georgiifundata. Secularia quoedam.Agnelli obitus. die Kal. Augusti, ind. 5, [Leg indict. 14, Bacch.],
Epilaphium. sedit an. xm, mens, i, dieb. vm.
Fontesque in beati Martini ëcclesia ipse reconci-
liavif, et tessellis decoravit; sed tribunal ipsius ëc- OBSERVATIONES
clesia?, nimio terraemotu exagitatum, Joannis ar- ADVITAM SANCTI AGNEIXI.
chiepiscopi temporibus quinti junioris confraetum Agnelli episcopi oetas. Hujus epistola ad Armenium.
ruit. Post a?difteiacameram coloribus ornavit. Fecit Titulus ordinati. A Tilulo ad Tilulum trdnslatio.
heatissimus Agnellus crucem magnam de argento EcclesioeArianorum. Fons baptismalis Arianorum
Ravennoe duplex. Inscriplio apud Rubeum ab
in Ursiana ëcclesia super sedem post tergum ponti- Agnelliana divèrsa. Soecularia ad sequentis dis-
ficis, in qua sua effigiesmanibus expansis orat. Ad- ]y sertalionis examenreservata.
quisivitque rura in Ëcclesia Ravennae Argentéa quae I. De Agnelli episcopi a?la(e plpra in proecedenti
dicitur, et infra ipsius ruris monasterium beali dissertatione, ubi epilaphiumjuxta Rubeo descriptam
léctionem emendandum' dixinius. Dubitavi tamen
Georgii a fundamentis aedificavit. Sed in senectule an aetalis anni slncejlus in noslro Codice descripti
positus, et sua effigies mire tabula depicta est, et essent, et an rètinendi anni LXXXIII pro xcrv. Si
ante introitum ipsius monasterii versus metrici, pïaceat annorum LXXXIIIdefunclum, fiet in diaco-
num ordinatum, cum excessisset annum
quos non potui clare videre. In diebus istius expulsi simum secundum ; etenim anno 524, quoquadrage- Ecclesius
sunt Franci de Italia per Narsetem patricium. Et episcopus factus est, annum agebat quadragesimum
post haecapparuit Stella corois mense Auguste usque primum. In série cleri Felicis papa? constitution!
in Kal. Octobris. Et mortuus est Juslinianus Augu- subjuncta,loco inter diaconos qui Maslaloni adhaeserant
recensetur. Itaque circa annum 527,
. slus Consiantinopoli quadragesimo anno imperii sui, •pôstremo reliclomilitari cingulo, etconjuge praedefuncla, inter
et luctus ingens ubiquefùil, et moeror nimis de tali clericos ascriptus fuerat, et diaconalus ordine insi-
orthodoxoviro. Et apparuerunt signa rubra in coelo, gnitas. Juxta hanc hypolhesimest annum agens aeta-
lis sua? factus, anno 553,
et civiias Fano igné concremata est, el multitudo végétasseptuagesimumepiscopus
adhuc, sanusque, ut ex ejus effigiea nostro
hominum flamma consumpta est, castrumque Cese- descripla " evincitar.
nate incendio devoratum esl. Tertio vero anno Ju- (iJ II. Exstat in Bibliotheca Patrum, toni. VI, epistola
ad Armenium de ratione fidei Agnelli hujus. Certum
Stini Minoris imperatoris Narsis patricius de Ra- est eos falli qui Agnellum episcopum cum Agnello
venna evocilatus, egressus est cum divitiis omnibus quem nunc illusiramus eonfundunt. CaeterumAgnel-
Italia?, et fuit rector xvi annis, et vicit duos reges lum episcopum Ravennatem discimus olim ab Ec-
clesio ordinatum diaconum t servisse in ëcclesia
Gothorum, et duces Francorum jugulavit gladio. Sub B.
istius pra?sulis temporibus abundantia fuit magna, titulo Agaiba?,unde levita fuit, et ipsam ecclesiam in
habuisse. s Rubeus t praefectum J Agnellum
et ordinatio in populo Italia?. Monasteria vero in ci- tradit t Ecclesiae S. Agatha?. » Faber Iialico ser-
vitale Classis, qua? Iateribus fornique ecclesiaePe- mone idem importai, illum ejus ecclesiae « custo-
dem » adhibitum dicens. Sane « in tilulo ecclesiam
triana? juncla sunt S. Majtlia?i apostoli, et Jacobi, habere » idem est ac ad ejus ëcclesia?tilulum ordi-
ipse tessellis ornari jussit. Et invenietis in caméra nal! ; minime tamen qui ad tilulum alicujus ëcclesia?
tribunae apostoli Matthaeicontinente ita : Salvo do- ordinabantur ejus ëcclesia?praefecti seu custodes ob
mino papa Agnello. De donis Dei et servorum ejus, id fiebant ; ordinabantur enim ad cerla? ëcclesia?li-
tulum non modo diaconi et suMiaconi, sed'elinferio-
quoeoblulerunt ad honorent et ornatum SS. aposlo- res clerici, acolythi, lectores, canteres. In veteri
lorum, el reliqua pars de summa cervorum qui perie- CodicebUiliolheea?Casinensis, n. 451, legi ea fere
mnt, et Deo auclore invenlisunt. Hoecabsida musivo qua?Hitorpius pulilicijuris fecilad sacros rites spec-
In ordine qualiter iii Rqniana Ëcclesia pres-
exomata est. Tempus est claudendi os, ef opilari )p.jtanlia. " byleri; diaconi,,sulidiacpni eUgeîidi,spnt, j àiitean-
sens. Cruce claves signemus, ne fur -venial, aper- tiphonam ad introitum, t aimùntiat .p.Ontifexin
lam inveniat januam, in imo cordis zizaniam non populo dicens : Auxiliante DominoDeô ac Salvàtore
n.ostro Jesu Christo, eligimus in ordine subdiacbni,
seminet, derideat, et perdat. Ideo Pone , Domine, diaconi, seu presbyleri, acolythûm, subdiaconum,
cuslodiantorimeo, et ostia cjrcumstanlioelabiis meis;. diaconum, de tilulo ilîo,,àdtitulum S. Maria?illum, ad
non déclinescor meum in verbo malilioe[malo], sed ecclesiam qua? est in pago illo, vel monasterium
illud. Si quis autem, etc. » Alligabantur itaque ordi-
adjuva me, utpossim ipsius Agnelli Yitam finire a, nati omnes certis ecclesiis, quibus servirent, sed
qui obiit die primo Kal. Augusti, et sepultus est in earumdem singulis Presbyter proeliciebatùr,qui res
ëcclesia S. Agatha?martyris ante altarium, ellile- sacras ageret, et plebem înstrueret inferiorum ordi-
ris marmore exaratis epilaphium super corpus ejus num miuisterio adjutus. Diaconi autem, subdiaconi,
sic invenies : acolythi, caeterique ad superiorem ordinem promoti
atitulo ad tilulum l.ransfenîbantur.
Pontifiasrequiemcoelestimunere III. Gothis subactis Àrianos cum suis episcopis
Agnellusvirtute Deinon p&rditfil illam, Ravenna abiisse patet, quorum bona et ecclesiae
Quioptatamruerait lueis cognoscerepacem, Justiniano jubente Ravennatis episcopijuriaccessere.
a,Kot. marg., Sepuicrum AgnelliarchiepiscopiRavennoe,obiit circa annum Domini566. Riccir.
623 AGNELLIABBATISS. MARLE AD BLACHERNAS,ETC.
Imperatoris divali, ut dicebatur, epistola id actum À médira oedificata fuerunt, alterum ad S. Martini,
esl, ex qua verba nonnulla noster excerpsit, quibus quem Agnellus episcopus reconciliavit, et tessellis
Ravennas Ëcclesia a Catholica?fidei sinceritale sub ornavit, cujusque tribunal, sive tribuna, sedente
Ariane rege servata laudatur : ex noslro eadem de- Joanne ejus nominis YTterra?motu concussa ruit.
scripsere Sprelus, Blondus et Rubeus, at in nonnul- Magnifica dona Ursiana? ëcclesia?tributa ex obser-
lis diversa. Sanctorum, quorum nominibus ecclesiae, valis ad S Maximiani Yitam lumen mutuantur. De
- qqa?quondam Arianorum fuerant, dicataeDeorecen- rure argenleo actum in Yita S. Exuperanlii. Ad la-
sentur, cultus in earum reconciliatione habites si- tera fontis ëcclesia?Petrianae duo sacella, sive, ut is
gnificatur; alias qui credi potest Arianos, vel divi ait, monasteria musivis ornata narrantur; dictaque
Martini Turonensis, vel S. Eusebii sacerdolis et unum S. Jacobi, alterum S. Matlhaeinomine. Hujus
martyris, sive Saniosalenus, sive Vercellensis is inscriplio postremis verbis quid significet divinare
fuerit, nominibus ecclesias suas Deo dicasse? Eccle- vix liceal, forte bona aedesquepost Arianos éjectes
sias hujusmodi destructas dicit Faber, exceptis S. recepta? ex quibus cultes Deo accessit, indicantur.
Maria?in Cosmedim, ac S. Martini in Coelo aureo, Inscriplionem hanc descripsit Rubeus, sed diminu—
qui priorem describit, de altéra aulem silet. Rubeus tam, et alicubi diversam, uti ubi habet : « Haec sub
hujus musiva jam lum sua aetaie decidentia, et ad abside in ossibus exornala est, i pro eo quod in
brève tempus duralura " scribebat. Qua? hic noster noslro Codice legitur : « Ha?cabsida musivo exor-
-narrât de rege Wandalorum non perfecte orlho- nala est. t
doxo, qui slrala pavimenti marmorea asportanda IV. Qua? spectant ad saecularembisteriam in hac
curaverit, et miraculo sit impedilus, non video cui **
.„ Agnelli Vila relata, in cequenti dissertatione exami-
aetati sint aptabilia, el quantum verilati nitanter. nanda sunt. Illud peculiarehabenl, quod ex scripte-
Duplicem baptismatis fontem Ravenna? habuisse ris mente videatur omnia Agnello episcopo sedente
Arianos hinc patet, unum ad S. Theodori, ubi domus accidisse ; id important illa : e In diebus istius,
Driedonis pro episcopio fuit cum balneo, ubi post- sub istius praesubstemporibus, t et similia. Id quam
modum oraloria S. Apollinaris et S. Maria?in Cos- verum sit, ex dicendis patebit.
oExslant adhuc. Vide Ciampinium in Musivis,p. 2. BACCH.
DISSERTATÏO CHR0N0IOGM0-HIST9RK1A
De oetate PÉTRI Senioris, JOANNIS,MARINIANIet JOANNISutriusque.
CAPUT PRIMUM. quod Peirum hune cum Petro Symmaeho Bomano
Rubeo et Agnello diverse tradila laudatorum episco- ^_ ponlifici coaevo confundens, eum in urbis "synodo
sedisse tradit. -Ut autem reliqua clare, quoad fieri
porum a
cet s. Incerlacapilaargumentumdividietper-
tractari debere. poterit, ordine aliquo digeraraus, de singulorum
episcoporum aelate distincte et per capita agendum
I. Rubei, ul el hic fiât quod in praecedenlibus dis- reor.
sertationibus factum est, senlentia tradenda, a quo CAPUT IL
receniiores recedere nefas duxere. Is ilaque Agnel- Pétri senioris ordinalio ab ejusdem eleclione distin-
lum episcopum morluum anno 566, Kal. Augusti, guera. Diuturnioris inlerponlificii causa. Joannis
cum tradidissel, Petrum electum ail anno 568, xvu episcopi initia. S. Severibasilica reslitula. Inscri-
Kal. Octobris. Hune vero tradit obiisse circa annum ad eam rem spectans. Joannis obitus certolem-
Kal. De plio
575, xvi Septembris. tempore, quo sequen- pori assignatus.
tes episcopi sunt ordinati nil certi alïërens, obitus
tantum eorumdem désignât, Joannis videlicet anno I. Certis adeo characteribus Pelri senibris ordi-
595, m Idus Januarii, Mariniani auno 606, x Kal. nalio explicaïur, ul de eadem dubilari nequeat.
Novembris, Joannis (utrumque enim unum fuisse « Isle, inquit noster, secunda indictione consecratus
arbilratur) aetatem usque ad annum 630 pro- esl Roma?absque jejunio xvu Kal. Octobris. i In-
movet. dictio secunda a die prima Septembris anni 568 de-
II. Qua? de lus noster exlnbet haec 1ère sunt : currere coeperat, el dies 15 ejusdem mensis Sabba-
Agnellum depositum Kal. etAugusti, ind. ind. 3, quod tum fuit, cyclo solis xvu, litiera DominicaliA, G.
corrigendum oslendimus, indictione reponendum 14, Ordinatus dicitur absque jejunio, id est ante jeju-
anni 566. Petrum secunda « consecratam D nium septimi mensis, quod sequentie seu intranlis
Roma?absque jejunio, i xvu Kal. Octobris, obiisse hebdomada? diebus futurum erat. Ad vesperam ita-
xvi Kal. Septembris, et sedisse annis vm, mens, H, que ejus Sabbali ordinatus est Petrus, jam enim in-
dieb. xix. Joannem defunctum die 11 Januarii, valuisse crediderim morem de quo vêtus Ordo Ro-
postquam episcopatas infulas gessisset annis xvi, manus a Mabillonio éditas de Gradibus Româna?
mens, i, dieb. xix. Marinianum decessissex Kal. No- Ecclesiae,ut episcopi « nocturno tempore benedice-
vembris. Joannem Mariniani successorem sedisse renlur, » nocte videlicet Dominicain diem praece-
annis v, mensib. x, dieb. xvm. Joannem vero alte- dente. At de hac re aptius nonnulla adnotabimusin-
rum annis xvm, mens, vi, dieb. vm. Singulorum fra ad Pétri hujus Yitam. Cum autem ordinationis
vero vitis plura adneclit ad saecularem bisteriam Pétri diem, mensem, annumque certum babeamus,'
speclantia ex Pauli Diaconifere libris, quos de Lango- et praedecessorem obiisse statatum sit' anno 566,
bardorum gestis habemus, descripta. De his, longius inlerpontificium duorum annorum, et men-
ut quantum fieri potest, chronologiam ad hosce sis unius cum dimidio admitlere cogimur, indeque
episcopos spectanlem digerauius, agendum est ; et- adigimur perscrutari qui poteerit is annis vur,
enim alias plura satis implexa extricare vix speran- mens, n, et diebus xix, sedere, quod scribit noster.
dum, cum et Agnellus ' sua habeat in quibus impli- « Fundavit idem ecclesiam B. Severi confessons
calur, vel decipitur, et in numeralibus notis multa Christi, sed mors sibi interveniens reliquit, i inquit
eiscriptoris vitio insanabiliter laborent. In eo lurpi- Agnellus. Item in Vila successoris : c Post B. Petn
ter lausuin hic Agnellum ante omnia lubet adnotare, admissionem opus inconsummalum quod reliquerat,
625 LIBER PONTIFICALIS.— PARS H. 6 20
id est ecclesiamB. Severi, iste eonsummavit, et us- A de ea re nunlio Constantinopolim,dilata est ordinati o
! que ad effectuai perduxit. s Porro Rubeus velcrem ejusdem, quousque ingruenlibus circum circa Lan-
inscriptionem exhibet, qua?olim exstabal, quaeque gobardis, Longinus primus exarcha cum opportuna
• hic describenda esl; annum enim exprimit quo ec- auctoritate missus, ipso anno 568 veniens, assensu
1 clesia?illi coronis est imposita. imperatoris ' nomine praeslilo, Petrus Roma?est con-
Mnltorumlucensdivinofabricacnltu secratas.
Esse sacerdotem,se manifestâtopus. III. Joannis, qui Petro seniori successit, ïnitiis ad
CoeperategregiushocPetrus coDderepastor, diem certam constiluendis,nulla aptior, probabiliorve
In quo nesciteummorsretiuere virum. via haberï potest, quam in anni dieique quo obiit in-
Sed qua?lectasenex nec dumperfectareliquit, quisitionem incumbendo. Diem ex Agnello habemus,
Romoevir natushocceperegit opus. undecimam videlicet Januarii ; annum Magni Gre-
SuccessorprudensPétri, paslorqueJoannes, gorii epistola?indicanl. Etenim certo eertius constat
Qui,quodinesl tanto. tulithonoredecus. obiisse illum indict. 15, in cujus Februario datas ha-
Ipse Pater populiveniensRomanusab urbe, bemus epistolas 64 Joanni episcopo Squillatino, et
Dignasuis meritisbasemonumemadédit. 65 clero, ordini et plebi consistentibus Ravennae.In
Haecestprisca domussanctorenovataSe\ero,
CujushonoreDeopsallunlur canticavero. hac enim infra scripta leguntur : « Vestri antïslilis
QuingenlisDominisub dénissepties annis obitum cognoscentes, cura?nobis fuit visitalionem
Amplius hisquinque,bone ïeclor, in ordine junge destitutae Ëcclesia?fratri et coepiscoponoslro Severo
a Virginis a parte, qua?pepeiit absquereatu Paulino solemniter delegare, cui dedimus in manda-
Imperium retinentesecundoJustiniano o tis ut nihil de provectionibus clericorum, reddita,
Annisundenisregnandovivusin orbe.
ornatu, minisleriis a quoquam usurpari patiatur. »
II. Placet hic illud animadvertere non unam Igitur die undecima praecedenlis Januarii anni 595,
inscriplionem hanc esse, sed in uno lapide duas, quo indict. 15 currebat, Joannes defunctus fuerat.
quarum secunda recentior admodum priori esl. Id His habilis, ad tempus sedis idem ab Agnello tribu-
evincit Leonini nonnihil in ea resonans, modus nu- tum converlendus esl sermo, cujus ebaracteres fa-
merandi a parte Virginis, el slribiligo inspersa, cile ab exscriploribus corrupti deprehenduntur. Anni
qua, ut versus sibi constet, Justinus inler caetera enim non xvi, sed xix, numerantur a 575 ad Janua-
Justinianus dicitur. His lamen non obstantibus, rium 595. Retentis itaque diebus xix, et mense uno,
qua? ad chronologiam pertinent, cuncta invicem assumptisque, loco annorum xvi, annis xix, relroce-
congruere arbitror ; etenim inviclis ralionibus de- dèndo ab emorluali Joannis die undecima Januarii
monslravit C.V. Pagius dissert. Hypat. part, m, n. 1 anni 595, eaque non computata, devenitar ad diem
et seqq., Justini imperanlis initia ad Novembris fi- 25 Novembrisanni pra?dicii575, aplani episcoporum
nienlis dies anni 565 spectare. Post diem itaque quar- ordmationibus, Sabbati videlicet, cyclo solis 24, lit—
tam decimamNovembris anni 575, numerari coepe- tera Dom. F. Basilica itaque D. Severi pêne refici
rat ejus imperii undecimus. Igitur poslremis anni finierat, cum Joannes ordinatus, et intra mensis spa-
illius diebus basilica S. Severi finita fuerat a Joanne, tium ante anni finem, juxta proemissaeinscriptionis
qui proinde jam pontifex sedebat, Petro ad meliora tenorein, est compléta. Haec aulem ex saecularium
translate. Morluum proinde arbitrer eumdem ipso rerum Agnello in cujusque episcopi Vila narratarum
anno 575, xvi Kal. Septembris. Ut autem anni, qui- examine manifestant lucem accipient.
bus ex Agnellosedisse dicitur, subsistant, electio ab G CAPUT III.
ordinatione distinguenda est. Ita electus anno 567,
die 28 Maii, ordinatus anno 568, die 15 Septembris, Langobardorum in Italiam ingressus. Narsetis mors.
mortuus die 16 Augusti anni 575, sederit ab electione Epocha regni Langobardici diversa ab epocha eo-
quidem, ut Agnellus nuniërat, annis vm, mensibus rumdem in Italiam ingredienlium.Sigonius a Ca-
II , diebus xix, ab ordinationevero annis vi, mensibus milli Peregrini censura"vindicatus.
xi. Causa, cur ab electionead ordinationem sexdecim I. Ad Pétri Senioris aetatemhaec fere ab Agnello
fere mensium mora inlerfluxerit ex eo petenda est, narrantur spectanlia. Anno quo ille ordinatus est
quod Pétri electio et Agnellipraedecessorismors lune Yenetias a Langobardis invasas et oceupatas. Anno
accidit, cum mox omniumexarchàrum primus Lon- Justini quinte boum interitura, Tusciam armis obru-
ginus anno ipso 575 Ravennam mitti debebat. Facta tara, Ticinum obsidione cinclum, et a Longino exar-
electionemittebalur de ea re Constantinopolimnun- cha Caesareampalis munitam. Narsetem Roma?ob-
tius, et exspeclanda erat principis jussio, ex quo non iisse. Âlboinum uxoris dolo inieremptum. lu ha?c
modo hujus, sed et praecedenliuminterpontificiorum omnia inquirendum. Ingressum Langobardorum in
mora longior est, quam in subsequentibus. Etenim Ilaliam narrât Paulus Warnefridi i mense Aprili,
constitata exarchàrum Ravenna?consistentium sede, ind. 1, alio die post Pascha, cujus festivitas eo anno
non ab Consiantinopoli exspectandus erat impera- juxta calculi ralionem ipsis Kal. Aprilis fuit, cum
toris consensus, sed ab ipso exarcha praeslabatur. Id jam a DominiIncarnatione anni 568 essent evoluti. t
et in summorumpontificum chronotaxi observatum Constat haecomnia anno 568 vulgaris epocha?a Chri-
viris doctis, licet serius ab exarchis Ravennalibus X)sli Natali convenire, quo ind. prima Pascha Kal.
expetitum consensum probent, qua? de magni Gre- " Aprilis celebratum est, cyclo Iuna?18, solis 17, lit.
gorii electione narranlur in ejus Vila a Joanne Dia- Dom. A, G. Respondent éliam calculi a Rubeo et a
cono, et ejusdem pontificis epist. 4 libri primi ad Baronio initi ex epislolis Gregorii ad Constantiam
Joannem Constantinopolitanumepiscopum, aliaeque Augustam et- ad Phoeam imperatorem. At Agnello
in Regesto legendae. In Ravennati autem Ëcclesia répugnât quod Rubeus inquit : n Longinum t vide-
jussib principis ab exarcha praestita est statim ac licet « ad excipiendos ac impediendos potius Lango-
exarcha? coepereRavenna?degere, quod primum fa- bardorum irapetus priore anno in Ilaliam exarchum
ctum est obeunte Petro in Joannis electione. Obti-^1 venisse. > Agnellussiquidem in praecedentiYita nar-
nuisse aulem jam tune non modo in Ravennatis epi- rât, LonginoRavennam veniente, Narsetem"ea eeres-
scopi, sed et in Romani pontificis ordinatione, ut sum tertio Justini anno coepto a Novembri 567, et
exspeclareter principis jussio, constat ex Anastasio, consentaneumrerum ordini est, adveniente Longino,
qui in Pelagio II notai eum ponlificem t ordinatum Petrum episcopum ordinatum, ut in superioribus
absquejussione principis, eo quod Longobardi obsi- observavimus. « Anno quinte Justini, » tradit noster,
derent civitateraRomanam. »Ha?cenim vero ferenda t a Langobardis Tusciam devastatam, eosque obse-
erant per ea tempora quibus Italia a Langobardis disse Ticinum. » Aiihus quintes Justini coeptus est
occupari coepta elficiebal, ut de suo jure admodum Novembrimense anni 569. Paulus Warnefridi, lib.
sollicites esset imperator. Petro itaque eleclo, misso H, cap. 25 habet, Alboinum Liguriam introeuntem
« nie versus a postremo loco in hune reslitutus .est. BACCH,
~
627 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 628
$ indict. 3, tertio Non. Septembris, s et slatim, cap. jA gobardoram in Italiam, altéra ab Albomi in Italia
. 26 : « Ticinensis, * inquit, t eo tempore civitas ultra regnanlîs initiis, quarum prima diei secunda?Aprilis
très annos obsidibnem perferens se fortiter conlinuit, anni 568, secunda diei 29 Decëmbris annî 569 alli-
, Langobardorum exercitu non procul juxla eam ab gator. Alias confuse omnia traderentur. "Necenim
Occidentali parle se continente. ïnterea Âlboin ele- exempli gratia mirum, quod ea epocharum distin-
' ctis militibus invasit omnia usque ad Tusciam, prae- etione neglecta, Baronius ad annum 571 Albomi
ter Romam et Ravennam, vel aliqua castella, quae mortem referai, licet ibidem ex Palili Diaconi yerbis
erant in littore maris constructa. » Indictio tèrStia agnoseal trucidalum illum postquam Ticinum rece-
• coepta Septembri illo cujus m Nonas Langobardi :Li- ptum fgerat,. éïarjsis obsidionîs tribus ànnis, et ali-
guriam ingressi sunt, quare Novembri proximo Ju- quot mensibus, élregnantis Alboini tribus annis cum
-sljni imperantis annus quintes coepit, cujtis Decembri dimidio, ac pràcedenti anno Alboinum el Laugohar-.
anni ejusdem 569 Ticinus obsideri coepit. Obsidione dos ni Non. Septembris ind. 3in Liguriam ingressos.
autem ccépla, annoque 570, currenle adhuc Justini Yindicandus tacien hic celeberrimus Mutinensium
anno quinte, Âlboinus usque in Tusciam excurril, lumen Carolus Sigonius, cui, ob laudalaip epocha-
latequc regionem depopulatus est. Addit Paulus, rum dislinctioneni, diem dicit aller doclissimiis scri-
cap. 27. ( Atvero Ticinensis civitas post 1res annos ptor Gamillus Peregrinus, Ba'ronii calcules secutus
et aliquol menses obsidionem perferens, tandem se in comparatione annorum "duçum Beheventanorum,
Alboino el Langobardis obsidentibus tradidit ; s et a Zottone omnium primo ad Aricbïm ejus nominis
cap. 28 : t Qui rex, postquam inltalia 1res annos et secundum, pag. 262. Sigonium is ait in Regno Italia?
sex menses regnavit, insidiis coujugis interemptas ig tradenlem, Antbarit regem salutatum aiino 585, de-
est. » Infra vero, cap. 31, Clpphata ait régnasse anno pipi, f quoniam Paulum, laudatamque a se Landul-
uno, et sex mensibus, et tandem, cap. 52, haechabet: pbum prave interpretatus, Alboini annos très cum
t Per hos Langobardorum duces seplimo anno ab dimidio ab anno ducendos putavit 570, qui compu-
advenlu Alboin, et totius gentis, spoliaiis eeclesiis, landifuerant ab anno 568. » Àt clara adeo sunt qua?
sacerdotibus interfectis, civilatibus subrutis, popu- in siiperioribus adnotavimus de tempore quo Alboi-
lisque, qui more segetum excreverant, exstînctis, ex- nus în Liguriam ingressus a Paulo dicitur, de Tici-
.cepiis his regionibus quas Âlboin coeperat, Italia 'nensî urbe obsessa per annos très et aliquol menses,
maxima ex parle capta, et a Langobardis s'ubjugala "etde Alboini morte, quas acciderit Ticino oecupato,
est. » Ex bis omnibus fit Ticinum circa priores men- "exactisque in regno annis tribus cum dimidio, ut
ses anni 573 a Langobardis caplum. Ait noster Al- assensum etiam ab invite extorquera possint, oslen-
,boinura Yeronae trucidalum uxoris opéra ? TVKal. da'ntque perspicue epocham regni plane |.diversam
Julias, >et consentit Paulus, qui Alboinum régnasse ab epocha ingressus fjangobardorum in Ilaliam, ef-
,ait in Italia tribus annis etsexmensibus. Compulan- "ficiantque proinde Sigonio oplime Paulum intclle-
Jiir itaque regni anni ab initiis Ticini obsessi die 29 ctum, quem immerito cum Paulo ipso censura afficit
Decëmbris anni 569. Verum annorum Justini chara- "Peregrinus. Constat praeterea Antbarit anno 591 ob-
cter apud Agnellum corruptus est, et pro vi scribi iisse, ex magni Gregorii epist., ind. 9, qua rex ille
débet Vin, qui decurrere coeperat anno praeeedeiïli annum sexlum in regno compleveral, teneri coepto
572. Alboino exstinclo statim Clephis rex dictas est, 585, ul Paulus tradiderat. Hinc ralionibus. initis ad
qui cum regnasset anno uno cum dimidio, obiit circa k- inilium regni ab Alboino primum suseepti, deyeniter
finem anni'sequentis 574. Anno aulem 575, quo po-i "retrôcedendo ad postremps Decëmbris dies anni 589,
stridie Kal. Aprilis cpmpjebatur septimus annus ab quibus coeptum est Ticinum obsidîpne vallari. Cum
ingressu Langobardorum in,Italiam, per duces Italia Paulus itaque prebe cum niagno Gregorip synchrono
ipsa late devaslajàvest, «jusque mense Junio sexla- convëniat, non est cur a tjâditis per eumdem -rece-
aecima die Beneâjctus pontifex Romanus ordinatus datur. Agilulphum etiam regem creatuîn dicit eodem
est. Indicantur haec ab Agnello, cum tradit '« post anno quo Antbarit mortuus est, mense videlicet No-
fundamenta ecclesiae {S. Severi videlicet, a Petro vembris, et în Paschate sequeulis anni confirmatam.
episcopo) 'posita, totam Italiam vexa'llône maxima Idem ex Gregôrio elicitar, qui ep. 17, lib. primo,
exagitatam fuisse, \ et Lo'nginum eXarchum « palis t data Decembri mense, Antbarit morteum dicit, quod
in modum mm! suffixis « Caesaream i munisse. Ila- Paulus Nonis Septembris consignavit. Ipse aulem
que anle initia anni 575, Clepho régnante, funda- Gregorius, ep. 52, lib. n, ad Joannem Ravennatem
menta ëcclesia?S. Severi posita sunt, et.primis 575 episcopum, ind. 10, Julio mense, anno videlicet 592,
mensibus «exierunt Langobardi, » inquit noster, et Agilulphum regem Neapoli imminentem innuit eum
« transierunt Tusciam, nsque Romam, et ponentes Aroge. Àroges rex, Xgilulphus, Arnulphus corrupte
ignem, Petram pertusam incendio concremaverunt, ibidem scripti, ul Vins doctis compertum
et conslruxerunt pràdlcti Langobardi Forum Cor- IV. At epochas hujusmodi omnino distinguendas
nelii, et consummâta est civitas ab eis. » esse'perspicue demonsiraudiim iri censeo si ratio a
\ H. Narsetis mortem "consignainoster circa annum Peregrino inita in àisponendis ducpm Benevenlano-
574, quem Roînâî'.ohiisse tradit' in palatio, nonage- .D rum annis considpretur, quandoquidem non dislincta
simo quintoa?taïîs spie anno, et consonat Anastasio, regum epocha al) altéra ingressus in Ilaliam, impos-
qui eodem anno morluum Na'r'spj-ëmdiçjt quo el sibile est, sérvatis annorum spatiis cuique régi a
Joannes papa obiit. De ea re plura adj'ici possent Paulo"assignatis, ad annuni 663, quo regnare coepisse
contra'Barpnii sénterîtiam ad annum £67,et 568, al Grimqaldum'Peregrinus statuit, devenire. Id, pute,
procul nimls ab instïluto evag'afemur. ÏUud tamen .patebîf ex "infra,scripta collatione Pauli, prouta me
obiter adnotandum, quod si, cum Narses defunclus iptelligitar, et ejusdem, prout a Peregrino iuteiligï
est,annum agebat nohagesîmûm quiiitum,non potuit debel, cdnfusis eppclîis in unam.
idem esse cum eo qui hïilitia clarus sub Mauricio vi- St'qtuta -regni Lango- Slalula regni Lango-
vebat. Çorrippo poêla?Narses laudâta'r, quj anno 566 bardici epocha ad finem bardici epocha ad annum
et sequénlibus 'CoiïstSntipopolidegebat, ftiversùs ab amii 569 , seu inilium .568 cum primum in Ila-
altère qui 'eodem'tempore senior in Italia clarus Jia- 570, quod vult Sigonius. liam ingressi sunt, quod
bebatur. Uterque tamen pro uno acceptas est a se- vult Peregrinus.
quioris a?viGraecisscriptoribus. Agnellus nil de Lan- Anlliarit circa inilium Ahtharil circa Aprilem
gobardis a Na'rsëte vocàiis ; illud lamen ejusdem anni 585 regnum capes- anni 583 regnum init. Mo-
min'ime'fayëns, quod Romanorum inde décora sit. Moritur Non. Sep- ritar Non. %eptemb. anni
tloria?
elcia et divitia?direptâ? dicunlur. At de bis ex oc- temb. anni 590. 588.
casione satis. Iheodetinda in regem Agilujphuseodem anno
-IL-Ex diclis constare pûlode duplicis epocha?eon- erigit AgilulphumSeptem- fit rex mense Septembri.
glilueima?necessitale, una quidem ab ingressu Lan- bri menseejusdem anni.
'
629 LIBER PONTIFICALIS, — PARS II. «30
Agïlulphus in Paschate Meiise Aprili anni 589 A xepugnanlibus. Idadnolare placuit, nepartium stadiis
sequentis anni 591Medio- confirmater in regem a teneri videamur. RatioaPatris dicendorum efficit ut nullo
lani confirmatur, die vide- Langobardis. modo Rodoaldi regnum regno distinguipossît ;
licet 15 Aprilis,cyclolunoe eo proinde régnante ea acciderimt qua?Paulus tradit,
3, solis 12, lit. Domin.G. quaeque alias videri possent evenisse post ïiotharîs
Paulus Diaconus, lib. m, cap. 36. obitum. Aliquot tamen menses post Palrem ré-
gnasse credo tara cum uxorem accepit Gondibergam,
Agïlulphus post annos Agïlulphuspost xxv an- quae, adullerii accusata, Carelli monomachia abso-
regni xxv mense Septem- nos mense Septembri fi- luta est, et viro occiso, aedificavitbasilicam Ticî-
bri finitos moritur anno nitos moritur an, 613. nensem S. Joan. Raptistae.Itaque Rodoaldus obiisse
615. intelligendus esl circa Seplembrem anni ejusdem
Paulus, lib. iv, cap, 43. 654.
Adoaldus admodum Adoaldus regnare in- Ariperius anno 654 cir- Haec omnia probe suis
puer cumTheodelindama- cipit cum maire eodem ca Seplembremregnare in- annis a Peregrino consi-
tre eodemanno615statim anno 613. cipit- gnaniur; al si, confusa
a morte Agilulphi régnât. Moritur anno 661 ad epocha ingressus Lango-
Adoaldus, cum insani- Adoaldus ejicitar anno finem vergente,anno regni bardorum in Italiam, cjim
vet, postquamcummatre 623, coepto anno undeci- ejus oclavo currente. altéra regni, calculos ad-
regnaverat annis decem, mo regni su! circa Octo- Rertaridus et Gadeber- hibuisset, anno uno sal-
ejeclus est, et Arioaldus brem. B tus filii succedunt eodem tem cuncta anticipasse!;
subslilutuscirca Octobrem tempore. etenim.
anni 626, coepta videlicet Post annum unum men- Ariperius regnare coe-
Adoaldi undecimo. ses très a morte Ariperti, pisset mensibus postre-
lib. videtur annos Grimoaldus dux Beneven- iras anno 652.
Paulus, iv, cap. 43, Adoaldi Mortuus esset anno659,
decem solidosnumeiare, sicut et duodecim sequentes tanus regnum occupât,
Arioaldi, nec alias chronotaxis staret cum sequen- primis nempe mensibus Grimoaldusregnare coe-
tibus mox dicendis. Al calculum turbaret Honorii anni 663. pisset prirais mensibus
anni 662.
pontificis summi ordinalio, si ea diei 28 Septembris Grimoaldus anno sexto Edictum
alliganda esset anni 526, ul contenait Y. C. Papebro- regni sui menseJulio,ind. anno 667. supplevisset
ehius in Conatu, etenim -de ejectione Adoaldi, et
Arioaldi electione exstal ejusdem pontificis epistola 11 auget edictum Rotharis,
ad Isaacium exarchum. Aptius itaque Sigonius haec anno videlicet668.Moritur annum Mortuus fuisset circa
ad annum 625 refert, in cujus Septembri Honorius anno 671. 669.
electas, seu ordinatus sit, quod evincitur ex ejusdem De anno quo Grimoaldus regnare coepit dubitari
Honorii epistola altéra ad episcoposEpiri data Idibus nequit, cum Peregrinus ipse Rotharis edictum sùp-
"Decëmbrisind. 14. Porro pontificisordinatio nullo pletum agnoscat anno 668, ex notis inscriptis Jegi-
modo ad Septembrem anni 623 retrahî potest, quod hus Langobardorum editionis Basileensisanni 1557,
oporteret, si anni regum Langobardorum numerari anno videlicet Grimoaldi 6, mense Julio, ind. 11.
deberent ab anno 568. G V. Haecobservare placuit, ut agnosceretur opli-
Arioaldus itaque rex Arioaldus creatur anno me Paulum a Sigonio intellectum , et rite duplicem
creatur circa Octobrem 623. epocham conslitatam, qua dislinctione neglecta, nt
anni 625. rite conslîtuanlur auni Rotharis et Grimoaldi, de
Posl duodecim annos quibus dubitari nequit obexstantesîn Langobardorum
eomplelos,vel saltem mox legibus ebaracteres, spatia a Paulo indicata, quibus
complendos,moritur Octo- Moritur anno 63S. praecedentesTegesfloruere, amplianda sunt, a quibus
bri même anni 657. tamen se haud recedere velle dixerat Peregrinus.
Certe Landulphus aliter jutelligi nequit quam consti-
Paulus, lib. iv, cap. 44. tuta admissaque duplici epocha ubi ait : « Lango-
Rolhari circa Octobris Rothari régnât anno gardosanno 568, ind. prima Kal. Aprilis, dePannonîa
finem anni 637 régnât. 635. egressos, secunda in Italia"proedari coepisse, tertia
Ediclum profert No- dominatum institaisse. » Haecad ea fere qua?noster
vemb. menseanni 644. ex sa?culari Historia In Yita Pétri Senioris narrât
Moritur completisannis Moritur completis an- observare placuit. In Joannis Yita, cujus sedentis
XVJet mensibus iv sub nis xvi, mensibus iv sub initia, et finem jam in superioribus assecuti sumus,
Marlii initium anni 654. Martiijnitium an. 652. nil horum miscuit. Spectant tamen ad Joannis aeta-
Rodoaldus pêne eodem tem-, qua?infra in Yita Mariniani commémorât de
iempore moritur, cum re- Casinensi monasterio a Langobardis destructo ; qua
gnaverit simul cum pâtre D de re nonnulla paulo infra adjiciemus.
annis v, diesvu. Succedit
Ariperius eodemanno. .CAPUTIV.
Paulus, lib. iv3cap. 44, scribit RotharimCodicem, Marinianus sedet in Romano concilioanni 595. Annus
quem edictam voeavlt, edidisse anno septuagesimo morlis Magni Gtegorii. Rubeus emendatus.
septimo, ex quo Langobardi în Ilaliam venissent, I. Pelri Senioris .et Joannis Ravennatum episcopo-
currenle videlicet a praecedentiAprili. Êdicti chara- rum aetate comperta, nunc Mariniani sedentis lem-
cteres Peregrinus ipse profert hujusmodi : irx anno pora jlluslrari debent. Die undecima Januarii anni
regni sui, ind. 12 (legendum est procul dubi© se- 595, postquam comètes diutius visus esset, ut noster
cunda), mense Novembri (producta videlicet usque tradit, ex Paulo, lib. iv, cap. IL, Joannes mortuus
ad Kal. Januarii, ut alias saepe), atque anno 77 post est- Qua die electas, sive ordinatus sit Marinianus,
"advenium régis Alboîni. Consentit idem designari quo ôbierit, quotove tempore episcopatum tenuerit,
hic Novembrem anni 644. At ex praecedentîbus, silet uhique Agnellus. Illud tantum tradit, i Kal.
octavus Rotharis annus coeptus fuisset Novembri Novembris e vivis abiisse. Constat tamen Marinia-
'anni praecedenlis 642 morsque Rotharis ad annum num quinta die mensis Julii episcopumsedissecodem
pertineret 652 nam fatente Peregrino regnavit annis anno 595, in SynodoRoma?habita a MagnoGregorio,
xvi, mensibus iv. Sigonius in defïnîendis annis regni nam primus omnium episcoporumsubscrîbil. Exstat
Rodoaldi et Ariperti a Paulo recedit, et exhîbet aulem haec lemporis nota : « Régnante inperpetuum
edictum Rotharis cum characteribus Tauli "Hisloria? Dominonoslro Jesu Christo temporibus piissimorum
631 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 652
et serenissimorum dominorum Maurilii, Tiberii et. A Paulus Warnefridi lib. iv, cap. lo, narrata praece-
Theodosii Augustorum, ejusdem domini imperatoris denli capite undecimo Joannis episcopi Ravennatis
Mauritii anno tertio decimo, ind. 15, quinte die morte, ait : i Subsequenti temporerursusRavennam,
mensis Julii, Gregorius papa, elc. » A die autem et eos qui circa oram maris erant, pestis gravissima
emortuali Joannis ad Mariniani consecrationem ali- vasiavil. Sequenti quoque anno mortalitas valida
quod non modicum tempus fluxisse ex eo agnosci- populos Veronensium altrivit. J Baronius, ad annum
mus, quod bis electio variata sit, licet principiis 590, de peste hujusmodi loquens, et Antbarit morlem
jussio haberetur. ab exarcbo Ravenna? degente, ut ad ejusdem anni Seplembrem consignans, suam sen-
ostendit Gregorii ep. 89, lib. iv, ad Andream scho- tentiam de morte Alboini anno 571 assignanda ever-
lasticum. In ea etenim pontifex jubente exarcbo Do- lit, cum enim constet ex Paulo post Alboinum Cle-
nalum dicit archidiaconum exhibitum ut ordinare- phim régnasse anno uno cum dimidio, decem inde
tur, inde Joannem presbyterum , quorum priorem annis sub ducibus Langobardos fuisse, et tandem
se récusasse ait consecrare, quod multa in ejus actis Antharit sex annis dominatum, si annorum summa
reprèhensibîlia invenissel, alterum quia psalmos colligatur, fient anni xvu, menses vi, qui additi annis
nesciebat. Inde communi concordique suffragio Ra- DLXXI , confident Antharit moriuum post Paschale
vennates Marinianum olim in monasterio diu cum feslum, seu Septembri mense anni 588, eum tamen
Grëgorio ipso conversalum el presbyterum, elegere, Baronius ipse tradat obiisse anno pra?dicto 590.
qui reluctans licet ordinatus esl. Igitur cum laudata H. Post aliquol a Marinianiordinatione annos bella-
epistola in Regeslo immédiate post synodum sit - lum est inter Francorum reges Theodeperlum et Theo-
posita, consequi videtur statim ac ordinatus est in g doricum fratres, ac Clotharium patruelem ; at nos-
synodo sedisse, ac proplerea ordinalionem ejus ad' ter hic de praecedenti certamine loquitur inter Theo-
priores Julii dies spectare. Quod pertinet ad ejusdem deperlum et Clotharium patruelem, de quo Paulus,
Mariniani obitum, videtur Agnellus eum consignare lib. iv, cap. 4, eaque occasione, ut nosler, meleoro-
eodem anno, quo magni Gregorii obitus occidit, nar- rum phasnomena memorat, quaeappendix ad Grego-
rata enim hujus morte, immédiate subdit : « igitur, rium Turonensem cap. 19 et 20, et Rhegino, lib. m,
ut diximus, mortuus est bic beatissimus die x Kal. cap. 87 et 88, comparant cum subsequenlibus cer-
Novembris. » Nil in prascedentibus de Mariniani laminibus inler duos fratres, el Patruelem, quem
obita dixerat; ilaque TÔul diximus idem significat maie Paulus patrem vocat. Ha?c nolaverat Camillus
ac, anno quo diximus. Magni Gregorii mortem eisdem Peregrinus in Chronologia ducum Beneventanorum,
pêne verbis enarral, quibus eamdem Paulus, lib. iv, qua? lumen huic Agnelli loco afferunt. Aimoinus
cap. 50, anno videlicet secundoPhoca? imp.,ind. 8, etiam, de Gestis Francorum lib. ni, cap. 87, posterius
sexcentesimo videlicet quinte. Verum si secundus hélium narrât, et refertur temporibus suppulalis ad
Phoca? annus currebat, cura D. Gregorius obiit, et si annum 603, qui eum praecessitquo Marinianus obiit.
obiit die 12 Martii, indictio non 8, sed 7 decurrebat, III. Celebris est doctorum scriptorum conatus, nt
uti Joannes Diaconus et Beda, quod merito in Paulo Paulum Warnefridi cura Leone Ostiensi, et Ostien-
casligavit Baronius ad annum i 604 , Marinianus sem ipsum cum Ostiensi componant, ubi de mona-
quidem mortuus fuerit ind. 8, fluente jam a proece- sterii Casinensis per Langobardos eversione, et de
denli Septembri eodem anno 604, secundo adhuc lemporis spatio quod inter ejus desolationem et Pe-
durante Phoca? anno, nec finiendo nisi 25 proximi „ tronacis opéra faciam reslitalionem effiuxit. Porro
Novembris, obierit, inquam, die 25 Octobris, quod ^ noster, qui Paulum exscribit, Paulum secutus est,
tradit noster." et circa postremum Mariniani annum ejus monasterii
II. Rubeus,'qui Mariniani obitum anno 606ascribit eversionem faciam videtur ostendere. Verum Illud
nihil liabet quo me a mea sentenlia removeat ; at nec in controversiam minime verli posse credo, Pelagio
sibi, nec veritali consentit, cum hune tradit sedisse summo pontifice sedente, monasterii Casinensis nio-
annos undecim, et mensem unum, mortuumque, ut nacbos Romam migrasse, et apud Lateranum mona
Agnellus habet, x Kal. Novembris, siquidem bis - sterium obtinuisse; id enim et Léo Osliensis in
admissis Mariniani consecratio caderet in diem 23 Chronico Casin., lib. p., cap. 2; et Anastasius Bi-
Spptembris, feria 6, cyclo solis currente26, lit. Dom. bliolhecarius in Pelagii Yita. Leonis ha?cverba sunt:
C, tribus fere mensibus post synodumRomanam, cui « Fratres Romam profecti sunt , atque ex con-
Marinianum subscripsisse Rubeus ipse nolaverat cessione Romani ponlificis Pelagii, qui tune sedi
pag. 189. Praeterea exstant epistola?, lib. iv, 89, aposiolica?praeerat juxta Lateranense patriarchium
Andréa? Scbolastico, el 98, Mariniano ipsi, qua?cum monasterium conslruxerunt, ibique per centum et
data?sint indict. 13, probant nullo modo ejus conse- triginta annos, quod Casinense monasterium déstru-
crationem ad Seplembrem transferri, quo indictio 14 ctura permansit, babitaverunt. » Anastasius : « Fu-
coepil.Remanel igitur tempora episcopatusMariniani gientes, inquit, ex coenobiofratres Romam profecti
maie a Rubeo supputata, etnullam causam esse qua a sunt , atque ex concessione S. Pelagii papa? Se-.
supra discussis recedam. Postrema? MagniGregorii cundi, et Tiberii Mauritii imperatoris juxta Latera-
liltera? ad Marinianum sputo sanguinis laboranleni nense patriarchium monasterium conslruxerunt. i Ca-
data?sunt ind. 6. Paucis itaque mensibus superslitem '.D millus Peregrinus saepius laudatus omnium primus
Grëgorio fuisse, el ind. 8 moriuum, rationi consen- ostendit Petronacem Casini in monasterio reslituto
taneum videtur. Sederit itaque annis novem et fere degisse anno 720, ex S. Willibaldi itînerario. Ilaque
mensibus quatuor. restilutum monasterium est paulo post Gregorii II
CAPUT Y. papa? ordinalionem, qui sedere coepil anno 714.
Lues i7igmnaria. Rursus de epocha Alboini. Pugnoe Ha?c clara sunt. At qui factum est ut Léo, qui loco
laudato ab eversione ad reslitalionem monasterii
inler 'Francorum reges. Cassinensismonasterii des- numerat annos
truclio quando acciderit. Agilulphi régis filia a sentenlia? adbaerere cxxx, in praefatione Chronici Pauli
Calinico capta. Reddila inde circa tempus quo videatar, annos tanlum ex com-
Marinianus obiit. putans? Breviorem etiam annorum desolationis nu-
merum amplexi sunt Àdrevaldus Floriacensis de mi-
I. Plura hic complecliter Agnellus ad sa?cularem raculis S. Benedicti, lib. i, cap. 115, et abbas Ur-
hisloriam speclantia a Paulo fere desumpta , de spergensis in Chronico. Vir emuncta?naris Camillus
quibus videndum est an omnia ad Mariniani lelatem Peregrinus laudatus in série abbalum Casinensium
referenda sint. Lues ilaque inguinaria, quaeRomam exislimal numerum variatum non Ostiensi imputan-
primum, cum, ob eamdem Pelagio exstincto, Grego- dum, sed vel Petro Diacono, vel alteri, qui sicut
rius sedere coepit, inde Italiam,- Galbas, Hispanias alias numerum ex in praefatione ex Paulo Diacono
funeribus laie implevit,-Mariniano ordinalo Raven- subslitueril. Angélus de Nuce in dissertatione ?d
nam, ei maritima loca, inde Verpnam afflixit, Sic et cap. n Ghrpniçi Leonis, et Bollapdus in Actis SS.
'
653 LIBER PONTIFICALIS. — PARS IL 654
ad 15 Febr., pag. 695 et sequentibus, Peregrini ve- A Joannis tempora quidem confundit, et plei aque, qua?
sligia relegunt. Bollandus tamen serius transfert priorisaevo consignanda fuissent, refert; at id ejus
S.WilIibaldi ad Gregorium III ponlificem advenlura. momenti non est, ut a sentenlia sitrecedendum, cum
Nucius firmat Grëgorio II sedente monasterium re- chronologiam in his passim negligat, nec hic tantum,
parari coeptam circa annum 718, et desolationis an- sed alibi sa?pe in unius Yita narret qua? ad alterius
nos retrogrediendo numerandos, quo ad annum ever- episcopi vitam spectant.
sïonis 688, vel 689, devenilur. Leonem consianter H. Prioris ilaque Joannis sedes durasse dicitur
annos desolationis cxxx scripsisse, uti ex coniesli- annis v, mens, x, diebus xvm. Is autem cum ordi-
bus locis ejusdem Ghronici apparere existimat, sed nal! non potueril nisi circa initia anni 605, cum
a Pelro Diacono, Pauli compulum secuto, pro cxxx Marinianum obiisse statuerimus die 25 Octobris
substitutos ex in praefatione. Et ha?e quidem rite praecedentis anni 604, mortaus itaque fuerit circa
côiislilula arbitror. At Paulus Diaconus aetale illi Seplembrem anni 610. Aller sedisse dicitur anni
proximus a vero desolationis spalio tradendo viginli xvm, mens, vi, dieb. vm, quare circa Julium déten-
fere annorum parachronismo peccavit? Ita commu- dus credi potest anni 629 vel 650. Carolus Sigo-
niler creditur. Liceat lamen observare Paulum an- nius dissentit, dum Joannem alterum priori succes-
nos ex non a monasterii eversione computare, sed sisse tradit anno 618, de Regno Italia? lib. n, at ab
ab eo tempore quo « locus ille habitatione hominum Agnelli sensu mihi recedere nefas est absque anti-
destitui coepit, s qua?ejus sunt verba, lib. vi,cap. 40. quioris testis suffragio, cum Sigonius ipse in alio-
Destructio itaque monasterii el expilalio anno 589 rum episcoporum Ravenna? temporibus designandis
evenerit, cujus causa fugeilnt monachi, at forte posl n saepius labatur.
unum alterumve annum eorum nonnulli regredien- III. Ut auteni qua? in posterioris Joannis vita nar-
tes ibi habitaverint, qui demum circa annum 604 ranlur ad calculos revocemus, illud primo animad-
omnino abire coacti sinl, quare evoluti fuerint fere verlendum, quod hic relata paucis mulatis a Paulo
ex anni, cum Gregorii É tempore per Pelronacem Warnefridi descripsit Agnellus, quae lamen duplici
monasterium est restitulum. At, ut quod sentio fa- loco abAmanuensi sunl detruncata, quoequeexPauli
tear, his minime acquiesco, Paulus enim ipse eo lib. iv, cap. 37, suppleri debent. Prior locus est, ubi
lemporis spalio intermedio agnoscit Casiui « aliquos narranlur nonnulla ad Phoca? imperium assecuti
simplices vires resedisse, » quos adveniens Petro- aevum spectanlia, deesl enim annorum quibus re-
nax reperit, quare «habitalionis hominum n nomine gnavit numerus, ac proinde ila sanari débet : « Igi-
monasterium ipsum intelligit, quod eversum expila- tur, ut diximus, Phocas, exstincto Mauricio, ejusque
tumque a Langobardis, monachis indemnibus juxta filiis, Romanorum invadens regnum, per octo anno-
S. Patris praedictionem fugientibus, testalur Ma- rum curricula principatum tenuit. J Secundus locus
gnus Gregorius Dial. lib. n, cap. 17: « Cujus voeeni,» mutilâtes est, ubi narralis Prasinorum et Venelo-
inquit S. pontifex, « lune Theopropus audivit, nos rum tumultibus, deesl, quod rem a re, et Persas a
aulem cernimus, qui déstructura modo a Langobar- Prasinis el Vendis distinguât. In hune ilaque mo-
dorum gente ejus monasterium scimus, » cum his, dum supplelis ex Paulo qua? désuni verbis, integer
qua? sequuntur, ex quibus clare evincitur circa po- sensus restilui débet : « Interea exagitalum est hél-
slremuni Pelagii pontificis annum monasterium ever- ium in Orientis partibus el iEgyptiorum. Prasini et
sum fuisse. Yeneti inter se civili certamine gravissimas slrages
' G
IV. Qua? sequuntur de Agilulphi régis filia a Gai- mactantes, J>se mulua caedeproslernunl. Persa? quo-
linico exarcbo belli inducias rumpente Parma? capta, que adversus rempublicam gravissima bella geren-
Ravennamque abduela, Sigonius refert ad annum les, « multas Romanorum provincias, etiam ipsam
601. Paulus, lib. iv, cap. 21, ait : « His diebus capta Hierosolymara, etc. J
est filia régis Agilulphi, cum. viro suo Godescbalco IV. Agnello supplelo, videndum est eidem narrata
nomine de civitate Parmensi ab exercitu Gallinici conVenianlne tempori 'prioris an secundi Joannis
palricii, et ad urbem Ravennalium sunt deducti. i episcopi. Paulus, narrata S. Gregorii morte, el quod
Cremonam ob id, Mantuam, Palaviumque, et alia ejusdem anni oestale, mense Julio, Adoaldus in prae-
loca expugnata narrai cap. 29, quod noster ad Phoca? senlia Agilulphi palris Mediolani in Circo rex est
initia spectare innuit, dum adhuc in vivis agerent salulatus, ipsique régis Theudeberti filia desponsata,
S. Gregorius et Marinianus. Smaragdus exarchatu pax cum Franchis lirmata est, et caeteris minime
abierat anno 597, succedente Galliiîico, quo éjecte, multis adjectis subjungil : « Sequenti denique mense
ut noster habet, seu revocato ab Auguste ob leme- Novembris rex Agïlulphus paeem fecit cura Smara-
rarium facinus quo Langobardos importune excila- gdo patricio iii annum unum, accipiens a Romanis
verat, ut sentit Sigonius, Smaragdus denuo exarchus duodecim millia solidorum. i At si, quod supra ob-
efiectus est. Sub eo, defunclo magno Grëgorio, eo- servalum esl Novembri 604 inducia? facta? sunt in
demque mense quo Marinianus obiit, filia régi red- proximum Pascha, vel paulo post, eaedemprorogata?
dila est, induciaeque in proximum Aprilem facta? sunt in annum unum, vel lia?posteriores induciae
sunl. Id ex Paulo constat, qui lib. iv, cap. 29, haec pacta pecunia Novemb. sequentis anni 605facta?sunt.
habet : « Reddila est filia régis a Smaragdo, et facta JQ Hoc posterius forlassis verius, nam anno sequenti
est pax mense 10 (Novembrem intelligo) usque ad post inducias, videlicet ad Pascha proximum, balneum
Kalend. Aprilis, indict. 8. Pax haec, seu inducia?, ad régis, et urbs velus a Langobardis invasa est.Verum
Novembrem anni 604 spectant. ApriliMaioque subseculo iterum pax est sancita inler
CAPUT VI. -Langobardos et Romanos ad très futuros annos.
Joannes ejus nominis duo. Utriusque episcopi anni. Haec porro ad prioris Joannis aetatem pertinent.
Joannis Consini in Neapolim irruplio spectal ad He-
Agnellus ex Paulo supplelur. Soecularia Agnello raclii tempora. Lucem his afferet Anastasius, qui in
narrata perpendunlur. Vita Deusdedit ponlificis ha?c habet : « Eodem tem-
I. Occurrunt post Marinianum Ravennates epi- pore veniens Eleutherius patricius et cubicularius
scopi duo ejusdem nominis, quos proinde Rubeus in Ravennam, occidit omnes, qui in nece Joannis exar-
unum conflandos sensuit. Nil tamen eorum qua?Ru- chi el judicis [alii ex judicibus] reipublica? fueranl
beum nioverunt me ab illis dislinguendis retrahit. misti. Hic venit Romam, et susceplus est a sanelis-
Plures ejusdem nominis in unum alibi confiâtes fa- simo Deusdedit papa oplime [alii optimo] qui egres-
cile credam, unum in plures distinctum difficilius. sus de Roma venit Neapolim, qua?tenebatar a Joanne
Agnellus unum ab altéra distinguit, et utriusque se- Composino [ seu Consino] intarta [Forte arclala] ;
dis tempus cerlis annis, mensibus el diebus définit; qui Eleutherius patricius pugnando ingressus est
lucredibile'est id ex arbitrio factum hic a scriptore, Neapolim, et interfecit tyrannum, reversusque est
ijui alias lempora hujusmodi silet. InTitasecundi Ravennam, et data roga militibus, pax facta est in
655 AGNELLI ABBÂTIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 656
tota Italia. J Rursus in Yita Bonifacii : < Eodem A Deo dicaretur; constat tamen ex Anastasio, primuic
tempore ante dies ordinationis ejus Eleutherius pa- sub Bonifacio HI aulem fuisse, secundum Bonifa
tricius el eunuchus exarchus, inlrata assumpsil re- cio IV concessum. Reliqua facile suis temporibus assi'
gnum, et venienle eo ad civitalem Romanam in Ca- gnantur. Unum esl quod ignore cui anno consignan-
stro quod dicitur Luceolis, ibidem a militibus Ra- dum sit, Joannis scilicet posterioris inclilum faci-
tveunaticis interfeclus est, cujus caput ductum est nus, quod scilicet n civitalem Classis ab hoslili po-
Conslantinopolim ad piissimum principem. t Proba- pulo ope mulla Ëcclesia? tribus vicibus eraerit, et
biliores calculi Deusdedit initia ad prirnos Januarii non solum civilatem, sed el habitantes in ea, cuin
dies anni 616, Ronifacii V ordinalionem ad Aprilem suburbanis suis omnibus, el factum. suum Tedeme-
anni 620, referont. Seqnitur ex his necem Joannis rit. D Rubeus a Saracenorum incursionibus urbem
exarchi patralam anno 615, Eleutherium anno se- liberatam ail, al eo tempore nondum Saraceni Ra-
quenti 616 Ravenna? in Joannis occisores animad- venna?littora attigerant. Tribulum potius Langobar-
•verlisse, inde post aliquol menses Roma Neapolim dis solutem reor Ecclesiae opibus erogatis , cum
Ivisse, ubi Joannis Consrai tyrannidem exsliuxil; aliunde notam sit genlem illam pecunia plaçai!
tandem ante Aprilem anni 620, eumdem ad Castrum solitam, ut oslendunt Gregorii Magni epislolae plu-
Luceolos exslinctam. Pertinent itaque haec omnia res, et constat non modo ab exarcbo solutam in-
ad posterioris Joannis aetatem. Qua? sequuntur apud géniera auri vim, sed et pro exercitu Ravenna? de-
faulum et Agnellum manifeste ad piloris tempora geiile sacellarios exslitîsse, qui expensis extra or-
spectant, imô nonnulla Grëgorio, et Mariniano su- dinem praestandis paratam servàbant pecuniam.
persiitibus acta sunt, uti Mauricii filiorunique ejus T>Vide Gregorii epist. 54, ind. 15. Redemptam itaque
laniena, initiaque Phoca?. Illud nolandum esl eidem arbitror, quod aiunl, vexalionem Ëcclesia? pecuniis
iBonifacio tribui, quod statutum fuerit Ecclesiam tribus vicibus, cum resel salus civium in discri-
Romanam tanquam omnium Ecclesîarum caput hono» mine essent, opéra Joannis episcopi, comparandi
randam, et obtenlum quod vêtus Romanorum Pan- ob id cum Magno Grëgorio, summaque laudc di-
théon ad honorera B. Virginis et omnium marlyrum guissimi.
VITA PETRI SENIORIS.
CAPUT PRIMUM. palalio, quod ipse aedificavit in tribunaie triclinii,
Basilica S. Severi reparari coepta, Petrus Romoeor- quod vocatur ad mare super portam, et in trente
dinatus. Ordinato Ravennatescum acclamationibus regia?, qua? dicitur ad Calcbi istius civitatis, ubi
obviam veniunt. prima porta palalii fuit in loco qui vocatur Sicre-
Petrus Senior 5XYHI. Iste grapdaevusa?tate fuit. - stem, ubi ëcclesia Salvatoris esse videtur. In pinua-
"Senior sensu, el corpore, capite -[capitis] canitia 'S culo ipsius loci fuit Theodorici effigies, mire tessel-
"décorâtes, sanctam et mansuelam vilam duxit. Vere lis oruata, dexlera manu lanceam lenentis [tenens],
Petrus, quia supra firniam petram templum corpo- sînistra clypeum, lorica indulus. Circa clypeum
als sui aedificavit. Temporibus Symmachi prope Ro- Roma tessellis ornaia. aslabat cum basia etgalea,
main in concilio sedit, a fundavitque ecclesiam B. unde vero telum tenens fuit, Ravenna tessellis figu-
jSeveri confessoris Chrisli b in regione qua? vocatur rata pedem dexterum super mare, sinistrum super
.Vico Salutaris. Iste secunda indictione consecratus terram ad regem properans. Miserai undique invi-
est Roma? absque jejunio AVIIKal. Octobris, et re- diam passa. Cives inler se maximo zelo c
versus in pace cum nimia alacritale cives Ravenna- in aspecta ipsorum pyramis letragonis iapidibus, et
tes eum susceperunl. Classis vero o.ccurritei obviam bîsalis iu altiludinem quasî cubitorum sex. Desuper
•ad Nonum. Tune omnes laetanles dicebant laudes : aulem equus ex acre auro fulvo perfusus, aseensor-
Deus te nobis dédit, Divinitas te conservet. Tune que ejus Theodoricus rex sculum -sinistre gerebat
jraeri anle eum cum laudibus praeibanl, ul non so- numéro, dexlero vero brachio ereclo lanceam te-
lum majores essent amabiles, sed etiam &l pusilli. nens. Ex naribus vero equi patulis, el ore volucres
in alvoque ejus aidos aîdificabant. Quis
CAPUT n. ; exibant,
enim lalem viderepotait, qualis ille? Qui non crédit
Langobardorum in Ilaliam ingressus. Ticinum ob- sumat Francia?
sessum. Theodorici statua quoe Ravennoe fuerat iler, et eum aspiciet. Alii aiunt quod
describilur. A Carolo Magno Aquisgranas aspor- supradictus equus pro amore Zenonis imperatoris
• talur.
factus fuisset; qui Zeno natione Isauricus, et pro
,' Eo anno occupata Venetia a Lango"bardisest, el himia alacritale [velocitate] pedum eum Léo impera-
invasa, absque bello expulsi sunt. Anno quinte Ju- tor generum sumpsit, et maximum apud imperalo-
stini II imperatoris peslileniia boum et interitus ubi- rem honorera accepit. Hic vero patellas geniculo-
.que fuit; post vero depredala â Langobardis Tusc'ia, rum non habuit, et sic currebat fortiler, ut arrepte
obsédèrent Ticinum, qua? civitas Papia dicitur, ubi cursu quadrigas pedibus jungeret. Post mortem vero
'Theodoricuspalatium struxil, et ejus imaginera se- filii sui, qui avo Leoni successerat in regno, iste
denfem super equumîn tribunalis cameris tessellis Zeno imperator "factusest. Sexdecim annis gentibus
ornalis bene conspexi. Hic aulem similis fuit in iste imperavit. Pro isto equus ille praestantissimus -ey
a Not. marg., Fundavit ecclesiam B. Severi circa
in civitate dudnm Classis.
ann. 578.UACCII. °
1 Not. marg;, (sed morte sibi inlerveniektereliant!) . Hic désuni nonnulla. BACCH.
657 LIBER PONTIFICALIS. — PARS II. 658
a?re factas auro ornatus est; sed Theodoricus suo À A pincerna?, dolorem geminavit in corde, duritiem in
nomine decoravit; et nunc pêne anni xxxvm cum pectore servans. Non vagemus per multa, interfe-
Karolus rex Francorum omnia subjugasset régna, clionem prodamus. Yir autem in illis diebus in ipso
et Romanorum percepisset a Leone III papa impe- erat régis palatio fortis nomine Helmegis, qui veste-
'
rium, postquam ad corpus beati Pétri sacramentum raria? regina? concubitu fruebatur, quem regina ac-
praebuit, reverlens ip Franciam, Ravennam ingres- cersilum horlabalur ut regem exstingueret. Cujus
sus, videns pulcherrimam imaginera, quam nusquam ille renuens voluntativ dixit, absit me, ut manum
similem, ut ipse testâtes est, vidit, in Franciam de- meam contra dominum meum regem levem. Tu scis
pprtare fecit, atque in suo eam ûrmavit palatio qui quia vir fortissimus est, et non queo eum superare.
Aquisgranis vocatur. Et illa : Quamvis non facias, nesciat quis. Et ille :
Certe nunquam hic sermo de ore meo egredietur. .
CAPUT IH. Alium adhibe interfeetorem ; ego non facio. Quando
Italia vastatur. Ravennoetrepidalum. Narses deleto hoc facere voluisti, non debuisti [le] cum eo sociari
Romanorum décore moritur.
|sociare], sed posiquam regina effeeta es, fidem
Redeamus ad anliquam historiam, qua? in tem- serva. Tune recepit se furibundam in cubiculum
pore istius Pétri pontificis, ut aiunt quidam, facta. B suum, et cogitare coepit quomodo maritum posset
Eo namque tempore post fundamentum ëcclesia? po- exstïnguere. Quo excogitalo consilio vocavit vesle-
situm, tota Italia vexatione maxima exagitata est. fariam suara, et ait ad eam : Jura mihi quod non
Tune illis temporibus in Ca?sarea juxta Ravennam prodas me, neque dénudes consilium meum, et qua?-
a Longino proefeclopalocopiam [AL, palorum copia] cunque dixere libi, facito. Postquam pollicila est, ut
in modummûri propter metam gentis exstructa est; audislis, ait regina : Animus meus quotidie mecum
deinde paulatim Romanus defecil senatas, et post pxpugnat in amôre istius juvenis, qui tecum concu-
Romanorum libertas cum triumpbo sublala est. A huil. Pone ei decretum in occultum locum, quando
Basilii namque tempore consulatum agentis usque ad tecum dormire debeat, el dieito ei : Repente fruito
j^arsetenipatricium provinciales Romani usque ad ni- [fruere] concubitu, quia lèstinans ego non possum
"hilumredacti sunt. Post haecvero exierunt Lango- morari, el induam ego vestimenla tua posita in ab-
hardi, et transierunt Tusciam usque ad Romam, et dito, ut non cognoscar. Quoaam die ille cum vellet
ponentesignem pelram pertusam incendio concrema- cum vesteraria dormire, sicut solitus erat, illa mo-
verunt. Et conslruxerunt praedicli Langobardi Forum nila dixit : Nisi veneris illa et illa hora in tali ab-
'Cornelii, et consummata est civitas ab eis. In diebus dito loco non possumus amplexibus constringi, quia
illis excitata est gens Avarorum, in Pannonia deventi G fréquenter vocala non possum ab aspectu regina?
sunt; Narsisque patricius obiit Roma?, postquam déesse. Ille autem consentiens, Sic fiât, inquit. Fe-
gessit niullas vielorias in Italia cum denudatione cit illa ut ammonita fuerat, et omnia verba haec re-
omnium Romanorum, Italia? in palatio quievit ; no- tulil regina?. Hora autem facta tenebrosa induit se
nagesimo quinte vita? sua?anno mortuus est. Rosmunda vestimenla mancipia? sua?, et stans in
loco nbi consummanda iniquilas^fieri deberel, tune
TGAPUTIV. ille veniens, cum coepissetobsculari, subâila el levi
Alboini obtruncatio Rosmundoe uxoris opéra. Ros- voce dixit ad eum : Hora est jam, revertar ad domi-
munda Ravennoea Longino cum honore recipitur. nant meam, ne forte quaesita tribulâlio mihi aecres-
Ibidem ex veneno moritur. Pétri episcopi mors et cat. Tune ille mansit cum ea in eodem loco, illa se
sepuicrum.
prosternente : posl quod explelo seelere dixit ad
Igitur, imperante Justino H, ânno 6, nepote Jusli- eum : Qua?ego sum ? Ille inquit : Vesteraria regina?.
niani, Alboinus, rex Langobardorum, a suis "oecisus Cui illa subjunxit : Nunquid non Rosmunda regina
esl in palatio suo jussu nxoris sua?Rosmunda?,iv Kal. ego sum ? Nonne dix! tibi, quod sponte lacère no-
Julias. Causamvero interfectionis sua?,quamscimus, _ luisti, cogam invite?Illeverocum agnovissetquia re-
non praetermittam, sed alacriter in medio proferam, gina esset, coepit plorare et diccre : Heu mihi, ut quid
ut caveatis. Quadam vero die, dum laetus ducerel induxisti super me hoc peccalum?-Quare sine omni
prandii horam, et cibus regius sibi allalus fuisset, et occidisti me gladio?Quis thorum régis aliquando ma-
çrapula vini subsecuta êsset, inter caetera pocula jus- culavit, aut reginam oppressit, sicut ego miser? Tune
sit deferri caput soGeri sui, Rosmunda? patris ; quod illa consolatoria coepit verba proferre et dicere :
adductum jussit eun. impleri baccho usque ad sum- Tace; haec ad salutem facta sunl'; lamen talis inter
mum, et sic eum totum ebibit. Biberunt omnes simul te et Albuinum regem lis nata [Cod., miscuata,
vino loetificali.Tune praecepit rex pincernae implere Bacch.] est, ut tu illum punieris, aut ille suo te gla-
caput usque ad summum, et Rosmunda? uxori sua? dio truncabit. Anlequam haec divulgala sint primus
dari ; quod caput erat ex auro ligatum optimo, mar- irrue in eum, et cum dies fuerit aptes mittam ad te ;
garitisque et diversis pretiosissimis gemmis infixum. tu vero veni ad locum paralum, înterfîce eum. Die
Quo porrecto, ait rex : Bibe totem. Illa mox, ut ac- vero quadam paratum regale prandium jucundatus
cepil, ingemuit, sed fronte serena dixit : Jussa Do- est rex protelante convivio, et bibil tantum vinum,
mini mei alacriter expleam. Postquam bibit reddidit quantum nunquam plurimo biberat tempore, Uor-
rçfi, AGNELL'IABBATÎS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 640
tante uxore sua. Et postquam se in strate suo rece- jA parai! jussisset, et vir qui maritum occiderat lava-
pit, Rosmunda ingressa coepit capitis régis capillos crum ingrederelur, postquam egressus de balneo, in
hue illuc dividere, et cutem unguibus atrectare, ipso fervore corporis , quo calor obsederat, attulit
quasi pro delectamenlo ei fuisset. Qui subito somno Rosmunda calicem potione plénum, quasi ad régis
arreptus, vino compulsus, tetigil bis et ter, ut proba- opus ; erat enim veneno mixta. Tune ille sumens de
re\ forte non [num] sopore gravi depressus esset, et manu ejus vasculum, coepit bibere. At ubi intelli-
misit vocare sceleris sui socium, ul citius venirel. gens potam esse morlis, submovit ori suo poculum,
Tune illa abslulit gladium ancipitem, qui erat ad ca- et dédit regina? dicens : bibe el lu mecuni. Illa vero
put ejus quo ulebalur lateris régis, quem spalha noluit, evaginatoque gladio stetitsuper eam, et dixit:
vocamus, el alligavit juxta capilalia lecti fortiler cum Si non biberis de hoc, te percutiam. Volens, nolens,
ipso loro quo régi proecingebalur lunibos, qui in ipsa bibil, el ea hora mortui sunt. Tune Longinus pras-
infixus erat vagina. Interfeclor vero cum venisset, fecius abstulit omnes Langobardorum tbesauros, et
volens a tali evadere scelere, ut in eum manum non cunclas opes regias, quas Rosmunda de Langobar-
mitteret, illa contra exprobrabat eum ; si proferas dorum regno atluleral, una cum Rosmunda?et Al-
quod infirmus sis viribus, et non valeas eum interi- boini régis filia ad Justinum imperatorem Conslan-
mere, ego meam manum extendam. Die tantum quod 1B tinôpolim transmisil ; et gavisus est imperator, et
imbecillus sis virlule, modo conspicies quid fragilis auxit prasfecto plurima. a Ideoque viri quicunque
facial sexus. Haeceontentio inler eos pêne aderevit conjugali estis, blandile uxorcs vestras, ne pejora
hora una ; cumque molesta ei esset, et vim faciente ut paliamini quam hic. Mitigale illarum furias, el li-
regem occideret, subjunxit, dicens: Gladium [gladius] tigium vos silete. Sunt qui dicunt : Quod ego pra?-
ejus quem expavescis maxime involutus etforliter li- cepero erit stabile, quod tu dixeris non fiel. Si m-
gates est. El ille : Tu nosti quia vir proeliatorest, et flamniaveris, in teipsum vertes. Nullam inde habeo
fortis viribus [est], el validissimus -manibus. Multa curam. Non tibi credere potero, quod talem non gu-
vicit bella, plurimos subjugavit, inimicorum castra stasses calicem, sed propter lurpitadinem et vere-
prostravil, depopulatisque hostibus, alterius oppida cundiamtacuisli, et ab alio verecundabaris. Profers i
termino suo junxit. Et qui haec sine alterius meta om- statim : Illa uxor mea, pro qua me dérides, vel
itia quassavit, quomodo eum solus ego possum ju- unde subsannas, non daninum meae cupit domui,
gulare ? Al illa cum tristilia dixit illi : Nullum mihi hene res meas servat, dispositio ejus placet mihi.
impingere crimen aliquod potes ; recordare scelus Aliter non potes dicere, nisi verbis pacatis. Quod
quod fecisti, quia si nudatus fuerit, morieris ; om- non si audierit conjux, inflammatus, diuque litigans
nes enim pra?ter regem me diligunt. Si hoc quis sci- G maritus aporiatus hue illuc vagans conjugis timoré.
eril facinus, occulte interficere le faciam. Ad ba?c Iste, qui obtinuit regnum, qui attrivit inimicos, qui
verba ille aporiatus, ingressus est cubiculum ubi praelia vieil, qui urbes depopulavit, qui sanguinem
rex ex parte viuo digeslo jacebal, et accessit ad effudit, qui civitales evertit, qui Iiostes humiliavit,
stralum régis, eduxit gladium, ut inlerficeret eum. videle quomodo blande interfectas est, et plagis cor-
Ille vero senliens, vigilans [evigilansj, de somno pus percussum est ? Quis vir in malum potest hahere
surrexit. Yoluit gladium evaginare, quod non valuit, consilium pestifernm, quomodo iste malignus sen-
quia colligatus uxoris manibus fortiter fuerat. Tune sus? Sunt enim nonnulli qui etiam amicum, vel
accipiens scabellum, ubi pedes ponere solitas erat, proximum, sine conjugis voluntate in suam non re-
pro scuto usus est, seque modice défendit, vocife- cepit domum, quia uxor super virum primatum te-
ransque, nullus erat qui audiret, eo quod jussu uxo- net ; volentes, nolentes, mulieris voluntati obtem-
ris sua?, quasi régis quies, omnes januae palatii pérant. In crimine considerate Jïgypliam, in falsi-
clausa?erant. Superalusque rex interfectas esl. Yo- late Jezabel, in sedilione Dalila, in morte Jael, in
luerunt Langobardi hune interimere bomicidam, et aspernantia viriYastbi, in hilaritate Herodiadem, in
reginam cum eo, sed notam consilium, venit Vero- furore Sunamitem, in ira ancillam principis osiia-
nam donec furor populi conquiesceret. Sed jur- " riam. Hoc vobis dico, quia multostaies invenimus, et
ganles fortiter Langobardi contra eam, depopulato maxime derisimus, et doluimus. Fratres hommes su-
palatio, cum multitudine Gebedorum, et Langobar- mus, sicut foenum decidimus, sed si possumus, ante-
dorum mense Auguste Ravennam venit, et honori- quam veniatmors, nulla in nobismalasintfama?, quia
fice a Longino praefecto suscepta esl cum omni ope et sic docuerunt S. praedicalores vestri, et hic cum
regia. Posl aliquantos autem dies misit ad eam prae- ipsis magnus Petrus pontifex, sub cujus temporibus
fatus, dicens : si charitali mea? copulata fuerit, et si haec peracta sunt. Mortuus est autem in senectate
lateri meo adhaerere voluerit, et connubio se junxe- bona die xvi Kal. Septembris, et sepultus est, ut as-.
rit, amplius erit [post] quam modo regina est. Nonne serunt quidam, in ardica B. Probi confessons in ci-
ei melius est, ut regnum et principatum totius Italia? vitate dudum Classis. In arca magna saxea ibidem
teneat, quam hoc perdat, et regnum amittat ? Illa positus fuit juxta ecclesiam B. Euphemioe, qua? vo-
auteni mandavit ei, dicens : Si ille vull, infra paucos catur ad Mare, quam Maximianus ponlifex tessellis
dies fieri potest. Die vero quadam dum balneum variis mire ornavit, qua? nunc demohta esl. Exinde
a Not. marg., Ammonitionesaucioris.
641 LIBER PONTIFICALIS. — PARS IL 642
ipsa arca evulsa est, et in alio loco posita. Sedit ann. A sent. risu
Lepida sane cursus velocissimi ratio, quam
vm, mens, n, dieb. xix. cum ineptiores etiam ossologi admittent, quan-
doquidem si ossa illa desint, cursui ineplus homo
efficialur. Ablalam a Carolo MagnoRavennatem, sta-
OBSERYATIONES tuant, postquam ille Roma?a Leone III pontifice no-
ADV1TAM PETRISENIORIS. vus imperator inaugurâtes fuerat, anle annos XXXVIII
quam haec scriberenlur, adjicit hic; ex quibus
Ordinalio Pétri Senioris absque jejunio. Statuoe Theo- Agnelli scribentis observavi in praeraissis ad
dorico positoe.Yenetiarum nomine quid venial. Hi- carmina operi totitempora praefixa.
storia Alboini occisiin nonnullis diversa a Paulo ni. Quod ait de Yenelia a Langobardis occupata
narrata. et invasa, intelligendum est non de inclyla Yeneto-
I. Notavimussupra ordinationem Pétri, qua?Agnello rum urbe, sed de Yenelomm regione. Id aliunde
« absque jejunio » facla dicitur, intelligi debere fa- quam ex Paulo Warnefridi Agnellus haud accepit.
ctam anle sepiïmi mensis imminens jejunium. Duos Is auteni, lib. n, cap. 14 : « Igitur, inquit, Alboin
Ordines Romanos postMorinum, Menardum et alios, Yincentiam, Veronamque, et reliquas Yenelia? civi-
publici juris fecit noster celeberrimus Mabillonius ad lales, exceptis Patavio et Monsilicis, et Manlua,
sacras ordinationes spectanies, in quibus plura ad cepit. Yenetia enim non solum in parvis insulis,
materiam pertinentïa contineri ait idem harum re- quas nunc Yenetias dicimus, constat, sed ejus ter-
rum oplimus judex. In priori autem notabïle est epi- minus a Pannonia? finibus usque ad Adduam fluvium
scoporum ordinationem ad diem Dominicain referri D protelatar. Probatur hoc annalibus libris,. in quibus
per ea ; i alia vero die, quod est Dominica, n etc. in Pergamus civitas esse legitur Yenetiarum. Nam, et
secundo retrahi ad noctem praecedentem, etiam extra de lacu Benaeb in historiis ita legimus : Benacus
inferiorum ordinum tempora, per ea : « Episcopi au- lacus Yenetiarum, de quo Mincius fluvius eg^redi-
tem omni tempore benedicantar, nunc vero mos est tur. Î Yenetia? igitur nomine regio, non urbs, mtel-
ut noctarno tempore benedicantar. J EX his nescio ligitur. Haecauteni in oesluariis posila facilius quam
an bene argui debeat posteriorem Ordinem, priori Patavium, et Monsilex, ac Manlua, primum Lango-
recentiorem esse, an potius diversimode actum in bardorum impetum sustinere potuit. Quod sequilur :
ordinationibus episcoporum, servata traditione, de e Absque bello expulsi sunt, » nullo modo historia?
qua Léo Magnus, ut n Sabbali vesperi, quod luce- congruit, nisi aptelur regionis Yeneta?.urbibus UUs
scîtln prima Sabbali, vel ipso Dominico die, i or- qua?a Langobardorum ineursibus libéra? a Paulo di-
dinationes fièrent. Constat saltem Leonis etiam tem- cunlur.
pore episcoporum ordinationes nocte qua? Domini- IY. De Alboino uxoris dolo necato hisloriam nar-
cain diem praecedit, factas. Jejunii Sabbali, quod in rât noster diversam nonnihil ab ea quam Paulus me-
Ëcclesia Româna antiquissimum fuisse aliunde con- moria? commendavit, lib. n, cap. 28, ubi narralur
stat, rationem habendam in ordinationibus Léo ipse Rosmundam de rege opprimendo consilium iniisse
ostendit epist. 12 editionis Quesnelliana?, loco a Ma- cumHelinige régis schiipore, seuarmigero, qui au-
billonio - laudato in commentario, cap. 16. Verum clor fuit ul Rosmunda eadem Perideum virum for-
hoc in primis ad caeterorum ordinationes référendum lem huic facinori patrando adhiberet. Id cum regina
duco , qua?jejuniorum temporibus fiebant ; episco- curasset, adjicilur Perideum negasse se tanlum ne-
pos ordinatos censeo, vel vesperi Sabbati, vel mane C fas admissurum, quare illa furlim vestiariae loco cum
sequentîs Dominica?, eliam cum Sabbato minime je- Perideo concubuit, eumque per id ad necem régis
junabater. M obtimrisse cerle Pelri hujus tempori- patrandam adegit. Hinc Paulus ipse tradit Helmi-
bus, hic Agnelli locus ostendit. gem se uti Rosmunda? maritum egisse, usque dum
H. Statuas Theodorico régi Ticini et Ravenna?po- uterque Ravennae veneno sumpto occubuerit. Omnia
silas noster laudat, narratque quae de Zenone impe- noster de Helmige 'narrai, nec de Perideo habet
ratore vulgo ferebantur, cui primum Ravenna? sta- quidpiam ; et sane rnirum si Perideus, qui cum re-
tua? equestris honor tributus sil. Suidas Leonis, qui gina concubuerat, quique facinus ingens ob id palra-
Marciano successit, tempore, ait Indacum quemdam verat, patienter toleravit ut sibi Helmiges praeferre-
Admisse ea pedam pernicitate pollentem, qua brevis- tur. Illud ea in re mihi certum esl facti hujus hislo-
simo horarum spatîo longiorem viam cursu metie- riam aliunde quam a Paulo Agnello descriptam, qui
batur adeo praecipiti, ul per abrupta montium citis- eliam Alboini necem cerlo die consignai iv videlicet
sime ascenderet, deseenderelque. Inde ortum puto Kal. Julias, et Rosmundam cum Helmige Ravennam
vulgarem rumorem, quod idipsum Zenoni laudi ver- appulisse tradit" Augusto mense, quod Paulus silet,
teret, quem propterea sibi generum assumpseritLeo, licet slabiliendo tempori quo primum Àlboinus re-
cuique t geniculorum patella? i (ut ail noster) dees- gnare coepit admodum inserviat.
VITA JOANNIS ROMANI*
CAPUT UNICUM. B est ecclesiam B. Severi confessons iste consumma-
Joannis Patria. Basilica S. Severi finita, ac S. Se- vit, et usque ad effeetum perduxit, et corpus B. Se-
veri corpus translatum. Ejusdem obitus. Sepuicrum veri confessoris in medio dedicavit templo, mira
et ad oratorium SS. Marci, Marcellini
- ac epilaphium
Feliculoe. magnitudine visibus ornavit. Sublatum-est ab eo
sanctum corpus de monasterio sancti Rophili, quod
Joannes Romanus XXIX. Joannes gratia Dei in- ad ipsius ëcclesia?latus suffultam esl virorum parte,
terprétâtes Iste non de ovibus istis, sed Româna et in média ëcclesia collocavit. Temporibusque istius
fuit natione. Hic mediocris statura, nec satis longam mense Januario apparuit Stella cometis mane , et ve-
habuit, nec hrevem tenuil. Optimus corpore, nec spere, et in ipso mense praedictus détendus est pon-
macilentus, nec multum pinguis Crispum [Crispus] tifes, et sydus récessif. Iste,utdixi, Roma?natus,
capillis capitis, canitie mixtis. Post B. Pétri amis- ab ipsa sede, hic missus doetrinam apostoli iustan-
sionem, opus inconsummatum, quod reliqueral, id ter praedicabat, et ul omnes a peccato se avertereiit.
643 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 644
Postquam autem obiit Me beatissimus Joannes die ji pallium debeat. t Denique juramenli per testes
11 mense Januarii, sepultus est in ëcclesia B. Apol- prasstandi, quo lib. verïtas elucesceret, formulam ipse
misit epist. ea v, qua? est 55, et inscribitar :
linaris civitalis Classis extra muros in monasterio « Ad Gaslorium notarium, de usu pallii ^secundum
SS. Marci, Marcelli el Fclicula?, quod ipse a funda- morem antiquum Andreae Ravennati episcopo resti-
mentis aedificavit, et tessellis decoravit, et omnia luendo. i Inepte Andréa? Ravennati huic episcopi
litulus
consummavit ; et super valvas dicti monasterii ver- Ëcclesiaaffigitur, qui nulli ejus nominis in Ravennati
tributus fuit. In epistola? texte, qua? Mari-
sus metricos invenietis, continentes ita : niano sedente data est, Andréas a Magno Grëgorio
Inclyla praefulgentsanctorumlimina templi Magnifici et Domni titulo ornatur. Haecautem virum
MarciMarcelli,Felicuteque simul. illustrera exhibent, sed laicum, qui pro usu Pallii
Pontificeshos Bornacoegit,hoecmartyrhabetur, restitaendo enixe apud Gregorium oraverat. Altéra
Jloruni Gregoriusdat papareliquias ; etiam quaestioacta fuit de mappulis, quas cumpassim
Quaspetit antistes meritis, animoque Joannes adhiberent Ravennates clerici, Romani, qui id sibi
Parvula pro summisreddere dona parât tantum licere contendebant, egeiunt, ut earum usus
Oraculum statuit tanta virtute replétus. Ravenna? clero interdiceretar. Sanctissimus tamen
Cujusab auspiciisgratia constat (Rub., et exstat, . ponlifex concessît ut Ravennatis episcopi diaconi
| «pus.
bis
Qui sepleno sacri diadematis anno. mappulis uterentur, quando cum episcopo procede-
Tractatu vigili,quo régit Ecclesiam: hant, el ejus obsequii gratia, non alias. Mappulas
Hanc quoqueregenlem verendi (reverendi) culmi- iJa aulem hujusmodi strata equôfmn fuisse, quibus pon-
| nis àrcem tifice procedente clerici Romani insidebant, monet
Fixit, et eventumtraxit ad arbitrium. Lantmeterus lib. p. de Veste clericali, cap. 18, et
Mirandasubito suspendonsarte eacumen,
Inflexumréparât parle ab ulraque lalus. Ducangius confirmât in Glossar. Latin, ex Anastasio
Additurhis meritisfelix Smaragdusin aevum, in Con.stantino.
Cujusin his litulis parli.c.ipaUii'
opus. IL Anncitias quas inter Joannem et Gregorium
Sedit annos xvi, mens, i, dies xix. inlercessisse diximus commendat reliquiarum SS.
Marci, Marcelli et Felicula? munus, qua de re plura
Rubeus, lib. iv qui ex Agnello versus descripsit su-
QBSERVATIONES per Oratorii valvas positos, quod Joannes ipse con-
ADVITAMJOATINIS ROMANI. struxerat a fundamentis, quodque monasterii no-
mine vocatur. Huic monachorum monasterium asti-
De Pallii usu nonnulla. Mappuloequid? Andréas, ad tisse constat ex lib. x, ep. 9, ad Gaslorium nota-
quem S. Gregorii epistola, minime episcopus. Mo- rium supra laudata. Castorio ea cpmmittuntur,' quae
nachi Ravennoefréquentes. Apocrisiqrius ' Romanoe ad quaedamexlegato seu testamento eidem mona-
sedis Ravennoe. Joannes episcopus vindicalur a sterio reliota pertinebant. Monachorum itaque coe-
crimineschismatis, contra Rubeum, Blondum, Si- tum oratorio illi a Joanne additum vidgtur , cum
gonium. Annus, quo oedesSS. Marci, Marcelli el epistola illa data sit ind. 5j sum videlicet 602, Ma-
Felieùloe consecrala est. riniano sedente. Fréquentes amem Joannis et Ma-
\. Plura sunt qua? Joannis hujus nomen célèbre riniani a?voRavenna? monachog fuissp et plura mo-
effeeere, qua? omnia diligenter et praectaj-e collegit 'G nasteria in Classe, ex diversis Gregorii epislolis, pro
Rubeus. Mirum fere omnia Agnello oniissa. Nil is eprumdeni indemnilate ac disciplina dgtis, constat,
de necessitudine, nil de quoestionibus super Pallii Qu,aprojnde in re duo miraii subit, episcopos vide-
usum, quae.eum inter et Magnum Gregorium inter- licet piissimos, quorum -alter monachus et mona-
ppssere. De bap re nonnulla in dissertatione de ec- chorum, pater fueraj, in eosdemnon admodum bene-
clesiastiea? hierarchia? Ôrig., et supra in Vitis Joan- volps exsti.tis.se,!ta ut non sppiel mone-npl fuerint a
nis Angeloplis et Maximiani ; at plura ex professo in sanctissimo pontifice, et conlmendi; nilque omnino
praefatione. Id omne ex Regesto epistolarum S. Gre- Agnellum nostrum de monachis Ravennalibus seu
gorii discitur, unde recentiores scribendi materiam Classensibusscripsisse uspiam intoto Pontificali libre,
spmpsere (b?iÇ? gàlliî, prout qpisque eorum causa? ffl. Cum autem nofahiba plura ex Jlagni Gregorii
semel elecHoep^reeinarivohiit. Illud ego credjLderim,, epislolis adnotaverit Rbbeus .ad Bavenaatem Eccle-
quod cum JoWnis et Mariniani pielas satis coniperta siam spectantia, illud mihi non omjàendum censeo,
sit ex ipsis D. Gregorii lilteris, et Mariniani cuni Ravenna? videlicet S, sedis Româna? apocrisiarium
maxime, quem i<Jem S. pontifex ex mopacbo invi- degisse. Constat id quam maxime ex laudata ad Ca-
tera Ravennati Ëcclesia? praefecit, quandpqjiidem et storium epistola, cum in juramenli formula ha?e ha-
cum eo qùa?stio éadem viguit, facile existimo vpre beantur : s Sed toc scioj et per memetipsum co-
a praedecessoribus episcopis pallium adbibitum in gnovi, quia anle tempora Joannis quondam episcopi,
Lilaniis, seu cum ad Havenna? ecclesias clero popu- -Ravennas episcopus, praesente apocrisiario sedis apo-
loque sociali procédèrent oralionis causa, unde re- siolica? illo, atque illo, illo atque illis diebus consue-
ligione ea ducti, qua quisque honestas"yir.suj mune- 'IJ ta^hieni utendi pallio habuit, et non cognovi, quia
ris décora tuetar, conati sint, quantum quidem li- "hoc latenlef, vel absente apocrisiario, usurpassel- J
cebat, pallii laudatum usum relmere. S. Gregorius Porro sub Gregorii ponlificata Castorium primum;,
aulem, qui difficillimis licef temporibus Româna? Joannem deinde subd^aconum ,eo munere functos;
Ecclesîoe'supremâm' auctorit'a'lem tuebàtur, et id ex diversis ejusdem pontificis epistohs novimus.
agehaj, ut irna ecclesiastiea? disciplina?-régula per Conjiciebamcoepiura Ravennam milti apocrisiarium
totum orbem vigeret, nec in scriniis ejus rei asse- S. sedis Romanà?, cum primum exarchi delegata
renda? documenta inveniehat, monehatur aulem id ^ehi.ti imperatoris potestate Ravenna? fuere, at cum
nequaqû'am c'onsuevisse a B. sedis responsalibus, hic de veteris consuetadinis lesîimonio.i'erendo aga-
impediendumeensuit. At ne jus alteri qua?situm la?- tar, el non modo qua?ratur an pallio usus sit Joan-
ueretur, m.ulta gravique mnderatione idem Gregq.- nes, vel praedecessor ëjus'Pélrhs, sed episcopi Ra-
riùs egit. Etenim Jpànni huic, lib. iv, ep. 11,'in- vennates antiquiores, Ravennae existen,te &illo, vel
dulgët, « nt donec sÛDtiîiusveriusque aliquid cogno- ' illo, » apo.crisiariô, sequitur MagniGregorii téslimo-
scatur in Litaniis solemnibus, id est die Natalitio B. nïo, ex veteri more qui ante èxarchos ohlmuerat id
Joan. Baptistae, et B. Pétri apostoli, et B. Apollina- urbi illi datera, ut apocrisiarius m c'a lesideret.
ris .martyris, atque in ordinationis episcopi celebra- Quidni a Gothorum regum tempore id iuoleverit ?
lione i Pallio utatar. s Reliquis festis cultai » prae- IY. Opéra? autem pretium hic est Joannis hujus
scribîl, e-ut in secretarîo, secundum morem piisli- famas a quacunque "suspieioneexïmeiidè grptia, cla-
niim, -susceptis ac dimissis Ëcclesia? filiis, indueie rissimi Ravennatesi acriptoris, sed et Caroli Sigouii
645 LIBER PONTIFICALIS. — PARS IL 646
de Regno Italia? lib. i, cui in hac parte nimium fi- jA Warnefridi nil de his habêt, vel de éxspectato pon-
disse vîdetar , hallucinationem exponere, revincere- tificis responso, antequam synodus eogerelur, sed e
que. Quod Paulus, lib. ni, cap. 27, et ex Paulo conira tradit Severum, qui Ravenna? Joanni coin»
Blondus narrât, is perperam intellectam obtrudit municaverat, et damnationi trium capitulorum as-
lib. rv, pag. 180, el ex Paulo, qui nil laie doeuerat, senserat, revertentem ad sua, cura Joanne Paren-
ait Ravennatum episcoporum, qui faslu insolenti la- tino, Severo altère, Yindemioque episcopis, ac An-
boraverunt, Joannem hune autesignanum fuisse. tonio defensore, a synodo in Mariano collecta , ubi"
Quinimo non Pauli tantum, sed plerorumque sen- -. ipse « dedil libéllum, inquit Paulus, erroris suî, quia
sum se referre ait, qui senserint hune primum om- trium capitulorum damnatoribus communicaveral
nium Ravennatum episcoporum, qui defecerit a sub- Ravennae, » reeeptum esse. Id ipsum narrant schis-
jectione Romano ponlifici débita, t et qui palani id malici episcopi in libello ad Mauritium imperatorem
lentaverit, multis Italicarum cîvitatum episcopis misso, cum ad Romanam synodum a Magno Grëgo-
suam in sententiam adductis. Dum autem (ait idem) rio vocarentur, et venire recusarent, quem Baro-
id in Severo Aquileiensi antisiite experilur, spem- nius exhibet ad annum 590, a Nicolao Fabro com-
que non dubiam gerit facile omnia ab illo, quod ci- municatam ex bibliotheca, ut putat, Pithoeana ,
vis suus esset, et patriae dignitatem cupere exisli- ex"quq sequenfia describenda in hanc rem duxi :
maret, se impelraterum, contra reperit quam puta- « Posl hoc, ordinato in sancta Aquileiensi Ëcclesia
rat Severum onmino rennentem, qui nec ullis ra- beatissimo archiepiscopo nostre Severo, qua? contu-
tionibus adduci possel, ut contra -divinum jus, ip- melia?allata? sint, et quibus injuriis ac ea?de corpo-
samque Ecclesiam Romanam omnium Ecclesiarum •-o rali fustium, ei qua violentia ad Ravennatem civita-
matrem ac magistram, adeo impium facinus perpe- lem fuerit perductus atque redactus in custodiam,
traret. i Hinc ait, vî per Smaragdum adhibita, Se- quibusque necessitatibus oppressus, alque contrites
verum Ravennam pertractum cum aliis tribus epi- fuerit, potuit ad Bomini nostri pias aures sine dubio
scopis, coactum cum Joanne communicare, quos pervenire. J Ruit itaque funditus i plerorumque, »
regredientes ad propria, comprovinciales dubitantes qui lamen nulli inveniuntur, sententia nîmis Joanni
an in communionem recîpere deberent, exsp'eclan- calumniosa, et constat eumdem pro schismaticis ad
dam duxere Romani pontificis sententiam, « cujus est unitatem reducendis cum Smaiagdo exarcho labo-
de haereticisJjudicâre, qua habita, coacta decem epi- rasse, et nil antiquius habuisse quam Româna? sedi
scoporum synodo, Severus et 1res "reliqui episcopi, - subjici, quod Rubeus ipse agnoscil, vigente etiam de
abjurata c haeresi J in suas sedes restituti sunt. Pallii et mappularum usu cum Romano pontifice
« Grëgorio deinde pontifice creato, inquit, Joannes controversia. Errât autem toto, ut aiunt, coelo Ru-
àrchiepiscopus visus est resîpuisse, tribusque Cbal- beus, cum Joannem dicit desipuisse a tribus eapi-
•cedonensisconcilii capilibus, a quibus antea abhor- tulis abhorrens," resîpuisse vero3 cum ipsis assen-
ruerat, assensisse. Î Sequitar, asseritque Blondum sum pra?buit, nec satis novîsse videtur trium capi-
narrare rem contra se habuisse, Severumque c ha?re- tulorum Mstorîam aliunde tritam; nam cum Ro-
ticum i eflectum, -conversumque -Gregorii et Joan- mâna Ëcclesia trium capitulorum damnationi, de-
jiis opéra, denuo in «haeresima recidisse, el addit « se mum Yigilio quintam synodum approbante, calcu-
Blondoquam Paulo superiora scribenli libentius as- lum adjecisset, sapiebat, qui a tribus capitulis ab-
sentiri. i Miriim quam multimodis in bis erret Ru- horrebat, desipiebai inter schismatîcos, qui assen-
beus deceptus, quod Paulum Aquileiensem diaco- G tiebatar eisdem.
num non agnovit trium capitulorum defensoribus Y. Anno589 quo Joannes episcopatus sui quartam-
addiclum, proindeque rem invidiosius narrantem, decimura agebat, SS. Marci, Marcelli et Felicula?
favereque Severo non quidem Jhaerefico, sedschis- iEdem finitani dedicatamque novimus ex nono versu
matico. Qui tamen fieri potuit ut Paulum ipsum non ex apposilis ad ejusdera proesulis Yitam. Ante duos
audiverit expresse narrantem Joannem trium capi- annos lamen magna ex parte ,a?dificatamfuisse arbi-
tulorum damnatorem fuisse? Quis vero unquam scri- tror, cum Smaragdus exarchus dicatur poslremos
psil Joannem Ravennatem episcopum primum qui ejus operis sumptus pro parte sufiecisse; Smaragdus
tentaverit se a Româna?sedis auctoritate subducere, enim anno '587 Romano uovo exarcho locum reli-
et Italicarum civitatam episcopos in suam senten- querat. Haec autem, qua? fere ad rem chronologi-
tiam adducere, ut M magno numéro esse Eubeus cam spectant, ex his qua? in superiori disserta-
indicaret, plerosque id affffmare asseverans? Paulus tione dicta sunt illustrantur
VITA MARINIANL-
CAPUT PRIMUM. D lumlibrum faGiam. Teneeumquotidieproe manibus
ilarinianî genus et patria. S.Gregorii Pastoralisliber. tuis; semper in ipsum intende; observa verba illius
In episcopos simoniacos insectatio. libri, et esto securus ab omni Ibrmidîne. Et scrï-
MarinianusXXX.Iste Romananalione, rubea in se •bens librum Pastoraiem misit ei dicens : Frater cha-
-fuerat forma, tensa et longa faciès, glavaneo fulgebat " rîssîme, propter te hune feci librum, serva diligen-
.oculo, et in omnibus valde decorus, nepos praedicti ter, sic edoce gregem tuum, sicut hic continetur. Sis
Joannis praedecessorissui fuit, *Abealissjino-Gregorio cum sacerdotibus tais et cum universa plèbe, ut
-Roma?consecratus, et ab eo hic missus est, et cum securus possis dicere in examinis die: EGce ego, Do-
^oluisset ex hac cathedra evadere, ne pontifex essel, mine, et plebs mea mecum.h Et.accipiens B. Marinia-
dicebat se tanti honoris pondéra împlere non posse. nus erat quotidie legens-in-eo, et observans. Mon
Tune beatissimus papa Gregorius coepit consolatoria fuit iste, ut caneri, qui res Ëcclesia? dévorant pro
verba reficere dicens : Ego propter te unum parvu- episcopatus honore. Etiam alterius sumunt munera,
<*Not. marg., Iste fuit consecratus a beato Greqorio insectatur Agnellus. Lege itaque ea caplione quam
papa circa annum Domini 548. BACCU. doceris in praefatione, § 1. BACCH.
h Hic enimvero sui temporis clerieos et euiseoDos
~
647 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 048
et debitores fiunt, et si conligerit orta intentio de A antea privalus Smaragdus patricius ordinatus est,
duabus personis, sic mercantur sui honoris^ digni- qui postea ab honore patriciatus a Callinico abjeclus
tatem , quomodo aliquem venundent. Et miltunt est, et ipse sibi dignitatem assumpsil. Tune Raven-
inter se exploratores, quantam ille largire pecuniam nenses cives indignati, projecto Callinico lemera-
vult. Et cum renunciatur fortasse quingentos soli- rio, Smaragdum in locum pristinum restituerunt,
dos , ille et deridet, quia pauci sunt. Ego, inquit, Mauritius vero Augustus post 21 annum imperium
mille dabo. Interroge : dicenle Domino ordinatori tenuit cum suis filiis Theodosio, et Tiberio, el Con-
meo melius est illi mille solidos accipere, slantino, a Phoca ipsius stratore, qui fuit Prisci pa-
quam illi pauci. Nesciunt miseri, quia simoniacam tricii , occiditur. Igitur, ut diximus., semper bellum
haeresim seclantur. Et quomodo nesciunt, quando fuit inter Ravennenses et Langobardos, el discordia
prolestatur ponlifex dicens : Vide ne per dalionem, grandis propter filiam suam, qua? capta a Ravenna-
aut repromissionem, quia simoniacus es? Et ille / tibus fuerat. El propter ipsam iram civitas Cremona
vetat; non utrorumque suorum malorum consensum? a praedicto capta, et destrueta est rege, et Manlua
Occulte tribuunt, el accipiunt, ,et palam omnibus nimis vexala est, et disrupta. Régnante Phoca
negant. Cur non recordamini, miseri? Quod coram anno secundo indict. 8, beatus Gregorius migravit
hominibus negatis, patefiet coram divinis oculis, B ad Dominum, successitque ei Saviuianus; fuitquein
coram angelis, et arcbangelis, et coram principa- ipso tempore validum frigus ; messes vero vaslata?
tibus, et poteslalibus, coram ihranis, et domina- a muribus sunt, et alia? percussa? uredine; el in
lionibus, coram coelestibus exercitibus et virtelibus eodem anno in populo famés valida, quia frugalitas
omnia occulte sécréta ibidem publicabuntur. Vis omnis parva et rara inveniebatur, sicut nunc est
pervenire ad culmen dignitalis? Conspice labores temporibus nostris. Idcirco hoc factum est, ut indi-
certaminis. Quid tibi prodesl veslem induere prelio- cium amissa? praedicationis de morte B. Gregorii a
sam, cum anima sit diaboli laqueo capta? Num Deo per ipsam famem validam ostenderetur, quia
paruni tibi videtur Ëcclesia?lenere regimen? Si con- cibus anima? pra?dicatio divina est, corporis vero
siderare vultis, episcopus plus est quam rex. Rex omnis frugalitas. Igitur, ut diximus, mortuus est hic
purpuratus, et auratus sedens in ihrono regali sem- beatissimus die x Kal. Novembris, et sepultus est in
per de morte cogitât, gladii couscius, semper ut ef- ardica B. Apollinaris extra muros Classiscum multis
fundat sanguinem, pensât. Episcopus vero de salva- lamenlationibus, et est ibi epitaphiirai exaratum ita :
lione anima?, de impiorum poena sollicitas, et de pa- Sanlificussemper monitis,memorandesacerdos,
radisi gaudio. Videte quales inter ulrumque, rex, ut Hooposituslumulo,Marïniane,jaces.
Corporedefunctus,tamenest tua famasuperstes,
demoliatur corpora, episcopus, ut coronetur anima. G Artus obit terris, lux tua factatenet.
Moenibus hic veniensRomânaantistesab urbe,
Rex, ut captivos ducat rebelles, episcopus, ut emat Tutata est preeibussanctaRavennaluis.
captivos, redimat et absolvat. Iste, ut quiela nocte Cunclasalulilero disponenstempore seela,
somnum ducat, ille nocte Iota in laudibus persistai Te pius populoChnsle rogantedédit.
m
Quodtamen his templismeruistisumere busta ,
divinis. El quid plura? Etiam et ipse rex episcopum, Te placuisseDeo, tanta sepulcraprobant.
Ut pro eo Deum deprecelur, rogat. Sufliciant ista ; Ulque vicesChrisligessistirite sacerdos;
Ipsiusinque locissit tibi sanclaquies.
satis de vobis dixi. Non monendum, sed ad ineino- Sedit ami mens dies
riam revocandum. Iste qui non ex nostro fuit ovili
videte quomodo [pie] tenuit archieraticam sedem, OBSERYATIONES
monitus apostolico dogmate. AD VITAMMARINIANI.
CAPUT II. Marinianus monachus et presbyter. An abbas celloe
Synchrona ex historia Mariniano. Ejus mors et fralrum ? Liber Pastoralis Joanni, non Mariniano
epilaphium. scriptus. Qua occasionescriptus. Argumentaepisto-
larum omniumD. Gregorii ad Joannem et Marinia-
Istius igitur temporibus circa commorantes ma- num scriplarum.
rina litora, maximeque in hac civitate Ravenna?, I. Agnellus Marinianum Joannis praedecessorisne-
D
gravissima peste vastali sunl, el volutalo anni cir- polem dicit, quod aliunde ignoratur, lacet mona-
culo Yeronenses cives valida mors consumpsit. Post chum cum D. Grëgorio, quod ex S. pontificis tesli-
monio certum est. Lib. epist. 45, ad Andream
hoc visum est lerribile in coelo signum > et velut . seholaslicum, monachus iv, dicitur, ex monacho pres-
hostes sanguinei per totam noctem dimicantes, et byter, et munus episcopi refugiens. « Tandem, i in-
lux clarissima luslrata est. Et ipso anno Theode- quit Magnus Gregorius, « his improbatis, i Donato
videlicet, et Joanne, t venerabilem virum, fratrem
pertus rex Francorum cum Lothario patruele suo presbyterumque Marinianum, quem diu mecum di-
bellum commisit, ejusque exercitus vehementer at - dicere in monasterio conversatum petiverunt;
tritus est. Post aliqua evoluta tempora Benedicti cui refugienti diversis modis vix aliquando potuit
Patris coenobium, quod situm est in Castro Casino, el suaderi, ut eorum praeberel petitioni consensum, t
nocte a Langobardis praedatam est tempore Bonifa- exarala. sequuntur multa ad Mariniani commendationem
Cogitavi aliquando au hic Marinianus idem
cii [Leg Bonili, Bacch.] abbalis. Capta esl inter haec fuerit, qui uominater cella?fratrum Roma?pra?posi-
Agilulphi régis filia cum Gudeschalchoviro suo ab trum tes, de quo Gregorius ipse lib. i, epist. 54, ad Pe-
subdiaconum at diversus visus est, siquidem
exercitu Callinici patricii de civitate Parmense, el in ille qui abbas, sive ;praeposilus, cella?praîdictae fuit,
hanc urbem Rayerais? capti ducti sunt. Hip quoque ille ipse videtur cui Gregorius scribit de ëcclesia S.
649 LIBER PONTIFICALIS. — PARS D. 650
Gregorii restauranda. Porro quod noster tradit D. A _, Claudio abbale cum pecuniis, quarum summam
Gregorium, ut Mariniani animum erigeret, librum Joanni decernendam relinquit. NatalenTepiscopum
Pastoralis scripsisse, non potesl approbari , cum resîpuisse loetalur, Malchum item episcopum ratio-
liber in edilis ac inedilis Joanni episcopo inscribatar, nes reddere jubet, antequam proficiscatur.
et in praefatione scribendi inde oecasio nala dicatur, Ex lib. n, ep. 54, ind. 11 mense maio ann. 595.
quod Joannes Gregorium reprehenderit, quia de-
iilescendo a Paslorali onere se subducere fuga sta- Joannes a Castorio Ravennam veniente Româna?
duerat. Porro Gregorius librum a se ob id scriptam ail, Ecclesiae nolario monitus de pallio nonnisi cerlis
ut qui oneribus dignilatum caret, ea ne incautus ex- diebus ferendo, id apgretuleral. Gregorius ob id eum-
petat, qui incautus expeliit adeptum se esse timeat ; dem rursus per epislolas monet, ac praecipit pluri-
argumenlum plane aptius , quod ambienlem retra- bus, ut mos aliorum melropolitanorum observetur,
hat, quam quod Marinianum oneri subeunlo alliceret. nisi privilegium singulare a Româna Ëcclesia oblen-
Noster itaque hic se prodit, et in libi! ejus lectione tum exhibeatur. Moderati animi rationes inculcat.
omnino hospilem, et a vulgi rumoribus deceptam. Ait -se privilegium hujusmodi in scriniis quaesitum
- IL Plura ad Mariniani Yitam illustrandam ex
epi- minime reperisse, at potius exstare nonnulla, quae
stolarum Magni Gregorii Regesto congessîl Rubeus ohstent ; sed nec consuetudine probari ait. Prohibet
lib. iv, plura et Carolus Sigonius in ëximio illo de ne pallium in publicis Litaniis ferai, sive ante fra-
Regno Italia? opère. Ipse ad Joannis el Mariniani trum diraissionem eo in secretario utatur. Saccrdo-
Yitas absoluti commentarii loco esse posse reor, si tum criminosorum causas, vel Ravenna? a Joan-
compendiose epistolarum earum quas utrique con- B , ne Amendas, vel sacerdotes eosdem compellendos,
scripsit Magnus ille ponlifex breviarium hic subji- ^ interdicto sacri ordinis exereitio, ut Romam ve-
ciatur. Id eo opporlunius fiet quo in horum episco- niant. Circa mappularum usum, indulget ut dia-
porum Yilis conscribendis negligeiilîus se gessit no- beant. coni episcopo procedenti obsequenles easdem adhi-
ster , qui alias plura posteris commendanda ex his
epislolis desumere debebat. Ex lib. H, ep. 55, ind. eadem.
Séries epistolarum D. Gregorii Magni ad Jo- Joannis episcopi Ravennatis epistola, qua summa
annem et Marinianum Ravennates episco- animi moderatione se tuetur, qui non superbia? fa-
ste, sed sua?Ëcclesia? zelo, pallii usum pro suorum
pos, et earum cruoe quovis modo ad eorum- pra?decessorum more sibi deberi credideral. Caete-
dem Acta pertinent. rum se erga Romanam sedem sunimo, ul par erat,
Ex lib. i, ep. 55, ind. 9 post mensem Martium - obsequio duciait, in cujus-sinu enutrilus fuerat, et
anni 591. pro qua multorum invidiam ac indignationem offen-
Mauriliogloriosus vir, et expraefectus innocens, ob derat. Se nil novi ausum fuisse, sed illud egisse,
caluranias illalas intra sepla ecclesiastiea morabatar. cujus consuetado Ravennatum omnium testimonio
Gregorius eumdem Joanni episcopo plurimum com- commendabatur. Queritur, et peccalorum suorum
mendat, ul absque oppressionis periculo apud Geor- causa accidisse lamentalur, quod posî lot labores et
gium praefectem rationes reddere queat. angustias, quas intus forisque pro Ëcclesia Româna
sustinuerat, taies vices rependantur. Speral lamen
Ex lib. n, ep. 22, ind. 10, mense Julio anni 592. futornm fore ut ponlifex patris more posl correptio-
Laudatur Joannes episcopus, quia Gaslorium Ari- , nem acrius adhibilam, blandiatur, et privilégia non
minensem prsesuiem infirmum non modo visitaverat, C * modo confirmet, sed augeal. Roma? eliam Raven-
sed intra Ravennatem urbem susceperat. Illum ob nates clericos mappulis usos adjicit, qua de re Ro-
peteniium imporlunilatem a se ordinatum dicit pon- manos ipsos testes appellat. Oral denuo ul privilé-
lifex. Prascipit ul, si fieri potest, Romam mitlatur. gia Ravennalis Ecclesiae serventer, qua? Romam
Episcopos ad suam melropolim pertinentes, non va- misit ; intérim se ab usu pallii abstinere, quous-
lentes ob impedita iiinera ad se venire, Ravennati que quid super his ponlifex decernendum censeat,
episcopo commendat, ita tamen, ul Ravennam pro intellexerit.
eorum eausis minime evocentur, ne difficillimistem- Ex lib. m, ep. 57, ind. 12, mense Julio, anno. 594.
poribus vexatio augeatur. Si sint lamen, qua? re- Ad Conslantium Mediolanensem haec
prehendi mereantur, illos lilteris moneat Ravennas scripta est epistola, episcopum in qua, praeler alia, cum pluri-
episcopus; graviora vero ad se referantur. mis admirationi seu scandalo esset, quod Constan-
Ex lib. il, ep. 28, ind. eadem. tius inter missarum solemnia Joannis Ravennatis
Litleris his ad Joannem datis quaeslionem inter nomen recilaret, is ne id agal admonetar, quando-
Yiulandum et Gaviraianum diaconum vertentem quidem nec Ravennas episcopus Mediolanensem no-
hrevi manu expediendam praeeipil. minal, et illud absque nonnullorum scandalo fieri
Ex lib. eodem, ep. 52, ind. eadem. minime potest.
Ex lib. iv, ep. 1, ind. 13, anle Januur., anno 594.
Gregorius ob id se Joannis lilteris non respondisse Cura in monachorum monasteria clerici, et laici
ait, quia Agilulphi, quem Arnulphum dicit, Lango-
bardorum régis hoslilts in Romanos furor, se ea _]" nonnulli eo ductu spirita venirent, ut caeteris
moestitia affecerit, ob quam in colicam inciderit. praeficerenlur, pontifex hac ad Joannem epistola
cavet ne id fiai, et quod factura esl emendetur.
Agnoscit Ravennatis episcopi erga se amorem, suc- Ex lib.
currere cupientis, sed minime valentis. Laudatacta iv, ep. 11, ind. eadem, mense Octobri,
scriptaque contra schismalicos Histria? episcopos, anno 594.
seque Mauritio jubenti, ut a praëdictis compellendis Joannem ob usum pallii in Litaniis inhibitum do-
cessairet, libertate aposiolica scripsisse ait. Roma- lentem, petentibus exarcbo et Ravenna? proceribus,
num palricium ferendum suadet, et agendum, ut ad consolatur Gregorius, indulgetque ut juxta Adeodali
brève saltem tempus inducia?cum Agilulpho fiant, id diaconi exhibitum lestimonium, illo intérim utatur
paucitale militera suadenle. Monet ordinatum semel in die Natalitio B. Joan. Baplisla?, B. Pétri apo-
rursus ordinari non debere, sicut nec baptizatum stoli , ac B. Apollinaris, et in solemnilale or-
baptizari; sed si quis cum levi culpa ad sacerdotium dinationis sua?; in secretario vero, dimissis Ëccle-
venit, poenitentia imposita, debere in ordine collato sia?filiis.
permanere. Agilulphum cum Aroge Neapoli immi- Ex lib. eodem, ep. 15, ind. eadem.
" nere ait. Eleemosynam Severo schismatico, cujus Joannem reprehendit, quod aliud loqualur, aliud
civitas incensa fuerat, minime mittendam dicit, senbat, servis suis iraponat, el calumnietur, non in-
quod ille munenbus rem suam apud imperatorem cumbat disciplina? ecclesiastiea?promovenda?, pallio
lueatur; potius Fanensi civitati succurrendum misso extra ecclesiam u!i praesumal. Addit se Ravennaîem
PATHOL. CVI. 21
65$ AGNELLIABBATISS. MARLE AD BLAGHERNAS,ETC. 652
Ecclesiam fovere, qui djaeono Ravennati locum au- A Claudius se a Joanne Mariniani proedecessore la?-
xerit, et Constantinopolim,scripsisse,ul circa pallii sum diceret, rileque ad Romanam sedem quaestio-
usum quid ca?leri metropolita? consueverint edocea- nem deductam. lia et in civitate regia Joannem pres-
tur."Monetiterum. byterum contra Joannem Constanlinopolis episco-
Ex lib, eodem,ep. 18, ind. eadem, menseDecembri, pum secundum canones ad Romanam sedem r.e-
anno eodem. currisse, Romaeque in causa judicalunu Marinianum
. Speciosus presbyter a Joanne episcopo in mona- monet ut spalham quam Petrus DiaconusRavenna?
sterium relegatus, resistebat frètesexarchipotentia. reliqueral per Secundinum et Gaslorium Romam
miltal.
Exarchum monet Gregorius, ut episcopo liberum
sit uli jure suo, et ne auxilium praestetsanctimonia- Ex lib. eod*,ep. 28, indict. ead., menseMartio, anno
Iibus ad saeculumreversis. 596.
Exlib. eodem, ep. 20, indict. eadem, mense Februa- Mariniano roganti qua?monachorum monasteriis
rio, anno 595. praejudicium inferebant, negal petila, eumque mo-
net ut eadem defendaïque, nec sinat a
ObitumJoannis episcopisibi per relationem signi- clericis laicisvefoveat, in ullo molestia affici. Indulget
ficatum pontifex dicit; Severo proinde Ficoclensi ni Romamim el Dominicum
Ravennatis Ëcclesia?visitalionem delegat, quam agat nediclione ausi fuerant Roma clericos, qui sine be-
discedere, rëlaxare
ita, ut nil eidem vel clero detrahalur." possit.
Ex lib. eod., ep. 22, ind. ead. Ex lib. eod., 29, ind. ead., Aprili mense.
Ad Ravennates data est, ejusdem argumenti, ac JR Secundino de ep.
pace Agilulphi scribens, jubet Ma-
superior. rinianum încrepet cum eleemosynas minime pra?-
Ex lib. eod., ép. 25, ind. ead. beal, queriturque eumdem suis lilteris minime re-
Gaslorium raonel, ne post obitum Joannis, de quo spondisse.
dôlet, novi episcopi electio ob pecuniam fiât, sed me- Exlib. eod.,ep. 30, ind. eadem.
ritis inspectis. Sive aulem unus, sive duo elecli Ad Ravennates data. Excommunicatione ihnoda-
de
fuerint, quinque prioribus presbyteris, et quin- tur, qui nocte furtim libellos contestàtorios conlra
que de diaconibus simul Romam ad se venire. ju- Castorium posuerat.
bet ; de clericis vero proeter eos qui venire délibé-
rant, si quos alios Gastorius necessarios exislimet, Ex lib. eod., ep. 35, ind. e'àd.
transmittat. Andréas, qid Magnificiet Domnititulis decoratar,
Ex lib. eod., ep. 44, die 5, mensis Junii, indict. instaverat ut juxta veterera consuetudinemepiscopus
eadem. Ravenriasîn Litaniis publicis usum pallii halieret. De-
cernit pontifex ut Gastorius testes jurâtes ad corpus
Acta synodi Honiana?, in qua subscribit statim . B. Apollinaris super ea re audiat, el formulamjura-
post Gregorium Marinianus episcopus chilatis Ra- menli praescribit.
venna?.
Ex lib. eod., ep. 45, ind. ead. Ex lib. vu, ep. 59, ind. 15, mense Julio, anno 597.
Andréa? scholaslico narrât pontifex exarchum ' Marinianum monet ul episcopum ordinet in Cor-
commendasse Donatum archidiaconum , Joannem G neliensi Ëcclesia in locum lapsi.
vero presbyterum electum, se utrumque rejecisse, Ex lib. eod., ep. &0,ind. ead.
priorem ob acta non probanda, alterum quia Psal- Praecipit ne clerici quovis praetextu in monasteriis
terium nesciebat; Marinianum presbyterum sibi degant, et si monachus ad clericatum, vel ad ordi-
quondam in monachatusocium pelitum, sedrefugien- nem sacrum nullam exinde in mo-
tem se probasse, et episcopum Ravennae, ordinatum nasterio habeatpromoveatur,
commendat. poleslatem. Petit qui Romam veniat,
plurimum cuique monachos tradal in monasteriis Ravenna?
Ex lib. eod., ep. 54, indict. ead., mense Augusto mansuros.
Mariniano pallium concedit ea ratione, ut eo uta- Exlib. vu, ep. 18, ind. 1, mense Aprili anni 590.
tui in ëcclesia sua, dimissis filiis, a salutalorio Ad Marinianum, ul supra relata data esl, continet-
procedens ad missarum solemnia, peraclis vero
missis in salutalorio pallium deponat. Extra ec- que privilégia pro monasterio SS. Joannis et- Ste-
in Classe.
clesiam id indulget pro quatuor anni diebus, ut phani Ex lib. eod., ep. 19, ind. ead.
Joanni concesseral. Confirmât privilégia Ravennalis
Ëcclesia?. Eidem Claudium abbatem commendat
Ex lib. v, ep. p'., inoact. 14, anno 595. Ex lib. eod., ep. M, ind. ead.
Clerus Ravennas, testamento condito, Joannem Eidem uxorem Joannis commendat, qua? in con-
ecclesiaeèidem offecisse, queslus fuerat. Licet igitur troversiam sua?condilîonis vocabatur.
repudiala hasredilate praejudicium omne ablatam 1 Ex lib. vu, ep. 9, ind. %post Septemb., anno 598.
fnissel, decernit nibilominus ut qua? ad ecclesiam Callinico exarcho scribit se Mariniano
pertinent, quaequein episcopatu adoptas fuerat te- quid de Capritana insula stalutum sit. „significasse
statpr, ëcclesia?lilbuanlur; qua?vero anle episcopa-
tum posséderai, eorum censeantur quibus legata Ex lib. eod., ep. 10, ind.'ead.
fuerant. Mariniano scripta esl epistola. Adjicit suum Joannes quidam veniens de Pannonia in castello
effectumsortiri debere legatum monasterio S. Apol- Rovas, cui insula Capritana quasi per dioecesimcon-
linaris a Joanne constructo, quod vivens conûrraan- jungebalur, fuerat ordinatus, qui lariienab Hislrico
dum pelierat. episcopo violenter expulsus a sede, alio ordinato,
Ex lib. eod., ep. 2, ind. ead. permissus est in insula degere. Is nolèns schismati
Ravennalîbus asserit Marinianum pro S. Chal- adhaerere, pelierat cum sua plèbe uniri catholicaeËc-
et postmodum résilierai persévérante plèbe
cedonensi synodo stare, et praeeedenlesoeetimenicas clesia?, in sua-pelitione. Jubet Gregorius lit Marinianus vi-
veuerari. deat an episcopus adunitatem redire veliij sinôUt
Exlib. eod., ep. 24, ind. ead. Novembri. redire; ordinet alium,^et insulàm in sua dioéeésiha-
ConquerebanturcïericiRavemiates causam verlen- heat, usque dum Hisîria? episcopi Iwec schismati abre-
tera inter Ecclesiam et Claudium abbatem, Romam euntient. Agat etiam. ni Callim'cus imperatpri
delalara. Gregorius id jure factura censet, quod referenda curel, quod se egisse ait pêf Apàtelium.
• LIBER PONTIFICALIS.— PARS H. 654 .
655
Demandât Maximi causam, et, si ita res exigat, jA Ex lib. ix, ep. 2, ind. 4, anno proedicto, ante De-
Constauiium Mediolanensemsecum in judicem asei- cembrem.
scat, ut cognoscaturan illerite sit ordinatus, vel in Florentium, sive Florentinum, diaconum miserat
simoniacam haeresimlapsus. Marinianus Constantinopolim, ut palrimonium Ëc-
Ex lib. eod., ep. 50 seu 84, ind. ead. post Janua- affectum clesia? Ravennatis in Sicilia, summo detrimenlo
rium, anno 599. restitueret. Gregorius Marinianum monet
Mari- se Anatolio commendaturum Floreiitium. Indulget
Imminente electioneAriminensis episcopi, ut quemdam ad sacrum ordinem promoveat. Indi-
niano committitnr, ut in electi mei'itaet in eleclionem çat aliquid a se commissum, quôd Marinianus
inquirat. neglexerit.
Ex lib. eod., ep. 51, alias 85, ind. ead Ex eod. lib., ep. 5, ind. ead.
Clero plebique Ariminensi praecipit ob episcop? Anatolio Florenlium diaconum commendat.
infirmitalem, alterum eligi debere, eleetumque Ra-
vennam perduci ad Marinianum, qui testimonium Ex lib. eod., ep. A, ind. ead.
pro eleclo, Româm el ipse veniens, perhibeat. Alexandre presbytère patrimonium Sicilicnse
•Ëcclesia? Ravennalis, cui restitaendo in Siciliam
Exlib. eod., ep. 69, alias 103, ind. ead. '. Joannem Diaconum miserat, plurimum commendat.
Constantio episcopo Mediolànensi Maximi Salo- Ex lib. eod., ep. 28, ind. ead., ann. 601.
nilani episcopi causam demandai, quam Mariniano
commiserat. g Marinianum vomitu sanguinis laborantem, Gre-
Ex lib. eod., ep. 77, alias 111, ind. ead. gorius epistola aiuoris el exislimationis argumenlis
referta hortatur, ul, disposila Ëcclesia, Romam
Florenlius Ravennas diaconus testâtes fuerat •veniat, abi ab a?gritudine cureter; intérim a jeju-
episcoposRavenna?consuevissepallio uti in omnibus niis, vigiliis, aliisque hujusmodi abstineat.
Litaniis ; Gregorius hac ad Caslorium data ait se Ex'lib. x, ep. 5, ind. 6, anno 602.
oppositum inlellexisse, ac idipsum elici ex Joannis
Marinîano Maurenlii homines commendat. Se-
quondam episcopi lilteris, in quibus dicitur ex pri-
sca consuetudine Ravennates métropolites pallium quens ejusdem argumenti epistola ad Thepdorum
induisse in Litaniis solemnioribus, et Àdeodalum curatorem..
diaconumdixisse id factura in quatuor vel quinque. Ex lib. eod., ep. 9, ind. ead.
solemnibus Litaniis. Sibi itaque perscribi vult quot Castorio mandat ut, si quaedam monasterio SS.
Litania?solemnes consueverint celebrari, qua? ma- Marcellini et Felicula? donata fuerunt, do-
jores vocabantur. Caslorium tamen monet, ne id Marci, natio teneat.
exquirat à clericis, sed ah aliis nulli parti addictis,
ut verilate comperta Marinianianimum consoletur. Ex lib'. eod., ep. 22, md. ead.
Ex lib. eod., ep. 80, alias 114, ind. ead. Defuncto Claudio ab'bale, âgebatur de alterius
electione. Praecipit itaque Gregorius Joatml sub-
Marinîano, qui id per Caslorium pelierat, com- diacono, ut Oplimus probetar, el a Mariniano ordi-
mittiter, ut si Maximus Salonitanus episcopus ad p nelur, cui id oneiis incumbat e monasterio pecu-
corpus S. Apollinaris se purgaverit a reatu simo- ^ liarilatis vitium exslirpandi.
niacaelabis, etaliorum, proeslilo sacramento, impo-
sîtaque poenitenlia,si opus sit, absolvatur. Ail pon- Ex lib. xi, ep. 27, ind. 6, menseFebr. anni 603.
tifex se ratam habiiurum quod iis in rébus Mari- Praecipit ut Bonifacius ad se Joannem Raven-
nianus decreverit. Sequenles bina? epistoke ad Cas- • naiem clericum mittendura curet.
lorium, et Maximum ejusdem sunl argumenli. Ex lib. eod., ep. 54, ind. ead., Martio.
Ex lib. eod., ep. 99, alias 155, ind. ead. Praecipit Marinianout sibi in phthisi consulat, et
Marinianocommendantur schishiaticiad unitatem cum noverii se convaluisse, indulget ut somel vel
Ecclesiaereversi bis in hebdomada jejunel. Monet tamen ne nimis
valeludini fidat, praevidetque morbum sopitum, non
Exlib. eod.,ep. 100, alias 154, ind. ead. curatum.
incolis Caprea?,sive Capritana? insula? significat Ex lib. xn, ep. 1, ind'. 7, Octôbri mense, anno
se Marinianodemandasse quid facto opus sit, si eo- .eodem.
rum episcopus schismalicusad uuitalem venire re-
nuat. Ifceccura ejusdem sil argumenli ac 10 ind. Fortunatus ordinatus fuerat abbas SS. Laurentii
I, vel haecad praecedentemannum, vel illa ad hune el Zenonis in Ceseiiali Castro a Natali quondam
spécial. episcopo. Is a Natalis successoie Concordio, nulla
causa existante, remotus ab officio fuerat. Jubet s
Ex lib. eod., ep. 150, alias 164, ind. ead. re perspecta, in prislinam dignitatem t
pontifex, '
Maximo Salonitano, qui se plene purgaveral ab D a Mariniano reslituatur.
oppositis, pallium niiilil. Praelerhaec commodigratia hic ex Regeslo Magni ,'
Ex lib vin, ep. 8., ind. 3, anno 600. Gregorii collecta, exstal conciliumRomanum, sive
Lateraneiise tertium in conciliorum collectionibus,in
MarinianoJoannem proefeclum,hujusque uxorem, quo conslitutum habetar pro monacbis datum Non.
qua?Romam perducatar, commendat. Aprilis, ind. 3, alibi 4, in quo ex CodiGe.manuscripto
Ex lib. eod., ep. 9, ind. ead. coenobiiFlaviniacensisin Burgundia?duçata, « Ma-
Ravennas episcopus » subscribil. In eo
Petrus quidam nequam sanctimonialem a mona- rinianus consliluto tamen eadem fere côiitinehtur qua? le-
sterio abstraxeral, quam apud se retinebat. Urgel guntur supra, ep. 18, lib. xvil, ind. i. Ca?lerum Mari-
ponlifex Marinianum ut facinus puniat, promitlens nianum Roma? fuisse ind. 3, .vel 4,, vel toto fere
seauxilioadfutnrum et, si opussit, Constantinopolim tempore quo sedit, inverisimile fit ex superiorum
scripturuia. epistolarum sériel
655 AGNELLI'ABBATISS. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 656
VITA JOANNIS.
CAPUT UNICUM. A ut ex vobis doetrinam sumant, et pie in Christo vi-
Perpétua in sui lemporisvilia insectalio est. Joannis vant? Si auteni aliquem corripere volumus, statim
sepuicrum indicatur, el sedis tempus. improperant nobis vocem derisionis plenam : Tu
Joannes [tertius] XXXI. Hic plenus corpore, pul- quis es ? Melior es illo et illo episcopo? Ego vidi
cher forma, pinguis facie, magnos habens oculos, illum talem inspectorem dantem de sua mensa pa-
alacri vultu, decorus aspectu. " Iste non ut domi- nem canibus ; vidi talem currentem cum equo se-
nus, sed ut pius pater ovium fuit, mansuete cum eis cus canes et Iepores ; vidi illum manibus suis te-
vixit, ab omnibus dilectus, irreprehensibilis vir, nenlem accipitrem ; et tu mihi praedicas? Ecce cum
pater orplianorum, viduarum lacrymis consolator, talia et his similia audimus, confusi ab ipsis recidi-
pupillorum defensor, egenorum tributor, elisorum mus. Dicite niihi, inspectores, unde divitias habetis?
erector, compeditorumabsolulor, el omnium bono- Nunquid ex vestris parentibus ? Non ; sed ex dimis-
rum sectalor, magis in Deilaudibus gloriosus. O qua- sione hominum mortuorum Ecclesiaeditata?sunt. Pro
lis iste! et quales modo sunt ! Non laniavit oves, qua igitur causa ipsi dimissionem feceruut, nisi ut
sed de fructu gregis semper erat sua refecta mensa, eorum anima? [animas] per vestras intercessiones
el comedebal in laetiliaexsultans cum sacerdotibus mundaret et ablueret Deus. Quare sanctorum Pa-
et universa plèbe. h Sed taies hodie non 811111". Ergo B
'. trum regulam transgredimini, et relinquitis qua?
quales sunt ? Nonne sunl episcopi, ut illi, el acci- praeceperunl, dicenles : Episcopi rébus Ecclesioetan-
pientes Spiritum sanctum in hora ordinationis, sicut quam commendatis, non ut propriis, utantur. Di-
et ipsi, et sunl episcopi similiter sanctificali ? Sed cite mihi, cum egressi fueritis de corporibus vestris,
inullo magis dissimiles ab illis, quia illi pro ipsorum si non ipsi querelaverint adversum vos, el dimiserit
animabus parlera rerum maximam suarum Ecclesiis vobis Deus hoc peccatum? Etiam si illi dederitis
obtulerunt, et Ecclesiasinclylaverunl; quotidie cum eleemosynam ex ipsis rébus, quam mercedem babe-
lamentationibus preces Deo dabanl, et captivos redi- hitis? Non ex vestra substantia, sed de praedecesso-
mebant, et pro talibusbeneficiis peccata expiabantur, rum anima." Sicut enim dominus qui vocat villicum
et quotidie in oralionibus misericordem Dominum suum, et jubet illi ul dispendio familia?suaedet cen-
deprecabantur. Modovero non sunt taies isti, ut illi. tum modia tritici, et ille aliquantum leneat sibi, et
Sunt nonnulli qui tali dono quondam Ëcclesia?con- non omnia expendal, et qui sunt extrinsecus annun-
cesso _canesnulriunt, pauperes projiciunl, aucupes cient domino suo, de eo quod non tribuit totam, sed
gubernant, accipitres fovent, et scurribus deleclan- fraudulenter tenuit, flagellâtes a domino, qui remo-
tur [scurriles delectantur canlus], sacerdotes proji- veat eum a villicatu, aul foras projiciat, aut quod
ciunl, olficialesëcclesia?repellunl, et omnes suffocant G omissionenon explevit, mitlatur in carcerera; ita et
ecclesiae coelus, el, quod pejus est, venundant fru- de vobis talem protulil evangelista sententiam di-
mentum ecclesiae, et oleum, et humida [leguminaet] cens : Quod si dixerit servus ille in corde suo : Moram
vina, el faciunl ex illis pondéra argenti, el auri, da- faciet dominus meus venire, et coeperilpercutere pue-
buntque principibus, ut poteslalibus, ut demergant ros, et ancillas, edere, et bibere, et inebriari; véniel
sacerdotes suos, etiam plebem universam. Illi, ut dominusservi illius in die qua non sperat, et hora
superius audistis, tribuebant ad redimendum, isti quam nescit, et dividet eum, parlemque ejus eum in-
nunc modo ad inlerimendum. Non sunt memores fidelibus ponet. Miseri ! de vobis dicta sunt, qui
sermonis illius propheta?, qui ait : Principes tui in Ëcclesia? regimen suscepistis, qui irreprehensibiles
medio lui sicut leones mgienles, atque animas com- esse debetis absque ulla macula ; et cum rapti fueri-
edentes per potentiam.Qui sunt isti principes nisi mi- tis a morte in tali negligentia, qualis perdilio est,
seri episcopi, qui res Ëcclesia? deglutiunt, el sacer- cum episcopus rapitur ad supplicium, et populares
dotes suos spernunt, per occasiones res eorum au- invitantur ad regnum? Sed, paires mei, caule agile,
ferunt, et nulla illis solatia împendunl, sed etiam quia dies-Dominiveniet sicut fur. In vice aposlolo-
quod illorum est auferunt, [ex ope] Ëcclesia non " rum sitis, illorum tenelis calhedras, per illorum
participant, sed sua perdunt ? Audite improperium discurrite vias ; ut in eorum ordine connumeremini.
vestrum, Salomonis verba : Léo rugiens, et ursus Sed hic beatissimus Joannes, qui pontificium humi-
esuriens, princeps superbus super populum humilem. liter rexit, omnes vita?suaelaelos duxil dies. Rexit
Cur nonrecordamini, inspectores episcopi, Ëcclesia? in pace Ecclesiam suam divina implens mandata.
praesules, quod in Evangelio dicitur, quia qua hora Obiit corpore, et sepultus est, ut aestimo, in ardica
nescitis Dominus vesler venturus est ? Cur non pie B. Apollinaris. Sedit ann. v, mens, x, dies xvm.
vivitis, et datis exemplum videnlibus [viventibus],
a Not. marg., Floruit circa annos Domini 568, vehitur Agnellus. An vera qua?inseclatur vïtia, prti-
temp. Phocoe imp. BACCH. dens lector, aliunde perpende, el vide qua?in Prae-
h In sua? oetatis episcopos acerbe nimis hic in- fatione, 11.
655 LIBER P0NT1FICALIS. — PARS IL -653
VITA JOANNIS.
CAPUT PRIMUM. i et non sit qui eripiat. O carissimi, hic sermo ante
Classis opibus Ecclesioeredempla tribus vicibus. Mo- oculos vestros quotidie stare débet, ut quantum soli-
ralia rursus ad episcopos. citi sumus de timoré, nobis proficiat ad salutem. Va?
Joannes [quartes] XXXII mansuetus, et humilis anima? illi qua? sic rapitur quomodo accipiter aves.
vir, sapiens corde, prudens in verbis, pulchra ha- Hora egressionis anima?nihil nobiscum lollimus, nisi
buit eloquia, honestam duxil vitam, moresque honos peccata qua? gessimus. Subsannamur a malignis
de mellito sermone. Praedecessorum suorum ammo- spiritibus, deridemur ab ipsis, el coarctamur sine
nitiones inlaesas, el incolumes custodivit. Hic au- misericordia. Cum maie allrectamur, dicunl : Isle
tem, aiunt quidam cives, civitatem a Classis ab ho- Chrislianus mentîtes, Chrisli opéra in eo non inve-
slili populo ope multa Ëcclesia? tribus vicibus émit; nimus. h Ecce iste judex captes est, en isle rex la-
non solum civitatem, sed et habitantes in ea, cum psus est, non quomodo una obnoxia persona, sic iste
suburhanis suis omnibus, ut factum suum émit. Nam sacerdos in profundum praecipitatus est. Ante hu-
observans evangelica verba , quotidie intendebat manos oculos quietum jacet corpus, sed non vide-
quod dicitur^ Discite quod est, Misericordiam volo, tur, qualiter a malignis spiritibus trahitur anima
el non sacrificium. Audite igitur per prophetam : ipsius ad poenam. Et non solum.inspectores Eccle-
Nunquid manducabo carnes taurorum, aut sangui- E5sia? pro se examinantur, sed pro ovibus suis, et pro
nem hircorum polabo ? Audite [Audi et] alium pro- omni populo qui sibi commissus est. Popularis
phetam Isaiam filium Amos : Cum extenderitis ma- homo fortasse pro anima sua patietur poenam, in-
nus vestras, avertam oculosmeosa vobis, et cum mul- spectores pro toto grege. Si in lenebras exteriores
liplicaveritis preces, non audiam. Quare? Ubi est immittendus est, qui animam non ad Christum attra-
gloria Domini ? Invocabis [Ergo David. Invoca] me xil, ubi mîltendus est ille qui Chrislianas animas
in die tribulationis tuoe, eripiam le, et magnificabis perdidit ? Non praedicasti, lacuisti, non adquisisli ;
me. Cerle et aller propbela : In die tribulationis cla- adquisitas, et qua? Deo serviebant, quare vexasli,
mabunt, et exaudiam. Modo quid? Ubi ergo Isaia aut quare adûlixisti ? Quare in judicio, ubi sedebas,
vaticinium, quod dixisti : Hoec dicit Dominus : Cum perjurii conscius fuisli ? Quare criminis auclor '!
deprecatus eum fueris, adhuc te loquente dicet : Ecce Quare homicidii conscius? Nonne canon praecipit ut
adsum ? E [El e] contrario dicit : Avertam oculos episcopus .nullam curam secularium per semetipsum
meos a vobis. Una vox laelificat nos, alia contristat. fiumat, nil nisi leclioni incunibal, Evangelium assi-
Et quare nos non exaudiet Dominus [Deus] invocan- due légat et doceal ? Si hoc non vis sectari, imitare
tes se ? Immo exaudiet, sed moriemur. Audi : Quare ^ istum sanctum virum, a?quipara healum islum Joan-
manus vestroesanguine plenoesunl ? Lavamini, mundi J nem, redime captivos, erue, juxta prophetam, eos
estote, auferte malum cogitationum veslrarum ab ocu- qui ducuntur ad mortem, praedica, doce, releva la-
lis meis ; quoeritejudicium, subvenite oppresso, defen- borantem ovem, non te sinas séparai! a fratribus
dile viduas, et venile, et arguite me, dicit Dominus. tuis, ut una cum ipsis beatus sis, et gratia Dei in
Et iterum : Veh qui justificalis impium, et pro mu- nobis vacua non sil.
nere condemnatisjustum. Veh qui dicitis bonum esse CAPUT IL
malum, el malum bonum dicitis, quia non est impiis Bella inducioeque inter Langobardos et Romanos.
gaudere, dicit Dominus. Sed si auferas a te omne Joannis et Eleutherii motus, et fata. Phocas im-
vinculum iniquilatis, et verbum murmurationis : el perat. Ëcclesia Româna omnium Ecclesiaium ma-
ter. Panthéon dedicalur. Bella in Oriente. Rera-
da esurienli panent tuum ex animo, et animant humi- clii Augusti initia. Joannis mors et sepuicrum.
liatam satiabis. El Isaias dicit : Erit Deus tuus te- In hujus igitur temporibus Agilulphus, rex Lango-
cum semper, et non declinabil a te. Tune clamabis, bardorum, pace cum Smaragdo palricio facta perï
et Dominus exaudiet te; adhuc te loquente, dicet : annum unum stabilis fuit; post namque annum *
Ecce adsum. Videte quomodo cito exaudiet Deus expletum balneum régis, et civitas Tuscia?, quae co-
observantes praecepta sua? De justis audi iterum gnominatur Orbevetus, ab exercitu invasa? sunt
j
David : Junior fui, et senui, et non vidi justum dere- Langobardorum. Et in mense Aprilis et Maii Stella
liclum, neque semen ejus quoerenspar.em. De pecca- comis in coeloapparuit, et iterum fecerunl Romani
toribus autem quid scriptum est ? Peccalori autem pacem cum praedicto rege tribus annis. Post haec
dixit Deus : Quare tu enarras justifiant meam, et su- autem invasa est Neapolis a Joanne, et eum post
mis leslamentum meum per os tuum, el caetera usque': dies aliquos Eleutherius, postquam expulit, inlerfe-
Intelligite, qui oblivisciminiDeum, ne quando rapiat, cit eum. Et dum cum Victoria reverlerelur, patri-
a Not. marg. Classis civitas empla a Joan. ar- tur ; eodem
itaque animo eademque cautela et ha?e
chiep. Ravenn., quoe fuit deslructa a Liutprando lege, qua superioris episcopi Yitam legendam mo-
rege Langobardorum prodilione civium. BACCD.
* Et nui. ID.
hic Agnellus sui temporis episcopos insecta-
659 AGNELLI ABBATIS'S. MARLE AD BLÂCHEBNAS, ETC. 600
ciatus dedignatus est fasces; et quamvis Eunuchus A omnium conventas daemonum congrebantur [con-
fuisset",imperii-jura suscepit. -Qui egressus de Ra- gregabantar], ut ibi omnium sanctorum et Dei ele-
venna Romam volens ire, a militibus in castre Lu- ctorum memoria veneraretur. Interea exagitatum
ceolis gladio peremptus est; cujus caput conditum est bellum in Orientis partibus et .Egypliorum.
sacco Conslantinopolim imperatori delalum esl. Eo Prasini, et Yeneli inter se civili certamine gravissi-
h
quoque tempore praediclus rex Agilulphus nolarium . mas strages maclanles se mutua coedeproslemunt.
suum Slabilianum ad Phopacem iniperalorem lega- Persoe quoque adversus rempublicam gravissima bella
iuni misit, deinde cum legalis imperatoris revertens, gerenles multas Romanorum provincias, etiam ipsam
pax 'inter utrumque facta. Aliquantis annis quiela Hierosolymam captaverunt, et ecclesias depraedantes
fuit Italia. Igitur, ul diximus, Phocas exsiincto Mau- ad nihilum redegerunt, et opes ecclesiae, ornamen-
ritio, ejusque filiis, Romanorum invadens regnum taque delulerunt, et ipsum vexillum, per quod [san-
per oclo annorum curricula principatum tenuit. Po- ctum quo] redempti sumus, crucis auferentes depo-
stulante B. Bonifacio papa, statuit ut Româna Ëc- pulaverunl, et secum delulerunt. Heraclianus vero,
clesia omnium Eçclesiarum et caput esset, et sedes, qui in illis diebus Afrieam regebat, contra hune
quod antea Cpnstantinopolilana Ëcclesia prima vo- Phocacem rebellavjt, alque veniens cura exercitu,
cafetur. <*lterumque pctiil ab eo praediclus papa ut B privavit eum regno et vita. Heraclius, ejusque filius
in veteri fano, quod Jlomani Panthéon vocabant, de- rem Romanam publicam regendam suscepit. His
slrucla idolorum sorde, ëcclesia sancta? et inieme- itaque transactis defunctas est hic beatissimus, et
rala? virginis Maria?,et omnium sanctorum Dei mar- sepultus est, ut suspicalus sum, in ardica B. Apolli-
lyrum,- vel cqnfessoruin, fieret alque firpiaretur, ubi naris. Sedit ami. xvm, mens, vi, dies vm.
a Ex schisniatico animo ha?c perverse dicta ani- ut ille a coeptis desisleret, Romanumque prlniatum
madverte. Nota? sunt, qua? inter Magnum Grego- assererel. Mendax Agnellus, qui id a Phoca c'onces-
rium, et Constanlinopolitanum episcopum interces- sum, cum antea Constanlinopolilana sedes prima 'vo-
scre quaesiiones, quaque constantia ponlifex ejus caretur, effutire audet. BACCH.
patriarcha? temerilatem represseril. Phocas id egit, h Vide disserlalionem praecedentem, cap. 6. ID.
MUTAI» ffiMOLflGfMBMMilA
De cetate sequentiumpontificumRavennalum'Bom, THEODORI,DAMIANI, et
MÀURÏ,~BJEPARATI,
FELICIS.
PARS PRIMA. C bel : (i Félix archiepiscopus, cum divinis insignis
Rubei syntaxis exponilur. Plura in ea absque teste muneribus maximum spécimen sanclilalis praebuis-
relata nequeunt sustineri. Agnellus cum Anastasio set, tandem vu Kal. Decëmbris ex hoc lacrymabili
conferlur. Sedes chronologice disponuntur. hospitio coelestem in palriam profeelus est, in nu-
merum sanctorum ascitus, s elc. t "Pra?fuilEcclesiae
I. Cum nil in postremis duorum episcoporum Vitis annos circiter xvm. J HaecRubeus, qui ab Agnello
observatione dignum invenerim, ad sequenliuîn recedens absque validiori leste, alias rem definiendi
chronologiam transire opéra?pretium pulavi. Igitur locum relinquit. Sunl eliam 6b qua? ab ejus syntaxi
pro more Rubei clarissimi Ravennatum scriploris recedendum esse suademur. Etenim cum diserte di-
chonologica syntaxis exponenda est. Ille liorum cat Damianum sedisse annos xvi, mens, n, dies xvi,
omnium pontificum acta el res memoria? mandavit cl m Id. Martias'decessisse, quod idem tradit Agnel-
lib. iv Hisloriae suae. Mortem Boni contigisse ail lus, et similiter tradat Felicem anno a partu Virgi-
paulo ante praelium ad Scullennam commissum, in nis 702 subrogalum Damiano demortao, consequens
quo Tbeodorus exarchns a Langobardis esl supera- fit Damianum ordinatum Decembri mense ad finem
tus, amissis septem millibus Ravennalum, quod pra?- vergente anni 685, die videlicet 27 praedicti mensis,
lium incidisse tradit in annum 650. Decessisse au- feria 5, cyclo nempe solis 12, lit. Dom. G. At si
. lem ait iaudatum ponlificem anno proecedenti 648, Tbeodorus proedecessorDamiani eodemfere tempore
vu Kal. Septembris. De Mauro, relatis qua? ad sy- mortuus esl quo Conon sunmius pontifex, Conon au-
nodum Romanam sub Martino pertinent, «cribil se- tem, secundum Baronium, qui Rubeo praeil, niori-
disse eum annos ferme xxiv, obiisse circa annum JJ tur anno 687 die 15 Octobris, consequitur Damia-
ab orlu "Christi 672. Reparatum asseril decessisse num ordinatum uno saltem anno et mensibus aide
m Nén. Sextiles, cum praefuisseï annos v, mens.vm, Theodori mortem, cum maxime juxta Baronii com-
dies xxvi, Dono Romano Pontifice, et Théodore pulura Conon nonnisi anno 686 ordinatus fuit. Hoec
Exarcho. Tbeodorum Ravennatem narrât ad Aga- autem molestius Rubei assertum intteiabuntur, si
Ihonem ponlificem Maximum accessisse anno 680, spectentur rationes quae C. V. Papebrochïùm coege-
ex actis concilii Romani, et sexla synodo : « Conone runl serius Cononis lempora coiisignare, ita quod
autem, ail, adhuc pontifice, cui cum annum ponti- ordinatus fuerit die 8 Sep'temb. anni 687, el obieril
fex non perfecisset, Tbeodorus exarchus moritur, 30 Augusti anni 688. inde enim fieret Damianum
eodem fere tempore quo et Tbeodorus archiepisco- ordinatum tribus fere annis anle Theodori obitum,
pus, cum undecimiim jam annum Ravennati Ëccle- vel Theodorum obiisse non circa Cononis, sed circa
sia? praeesset, » elc. Damianum scribit, cum sedisset Leonis (servate calculo Papebroehiano) morienli?
annos xvi, mens, n, dies xu, m Id. Marlias obiisse, tempus. Initia Damiani episcopi sedentis anno pw?-
et post ejus mortem subrogalum Felicem anno a diclo 685 expresse consignai TJghellus;ai, quod ab-
partu Virginis 702. Demum dé Felice ipso haec ha- surdius est, errorem non agnoscil, quamvis ex Ana-
661 LIBER PONTIFICALIS. — PARS IL 662
stasio didicerit eumdem a Sergio pontifice conse- A quiis, sed etiam tirascis verbis, quia in ulraque lin-
cralum, nec vidit id haud potuisse fieri anno 685, gua fuit maximus orator. J Haecquidem exegisse vi-
quo secundum Baronium Roma? ssdebal Joannes Y, dentur duorum saltem annorum spatium, posl quos
vel, uti Papebroehius computat, Benediclus II ordi- Ravennae clades, ponlificis et Joannicii aerumna?coe-
natus fuit die 14 Martii, eodem videlicet anno et perint anno 710, finierintque anno 712, trucidalo
mense quo Ughellus consecralum Damianum tradit circa finem 711 Justiniano. Consequitur ex his Feli-
a Sergio. Necaptius ejusdem Damiani obitum consi- cem ordinatum anno ipso 708, statim post Conslan-
gnât anno 707; tum ob dicenda, cum quod, Ru- tini summi ponlificis consecrationem. Rubeus licet
-lieum in hac parle secutus, dicat eum sedisse annos in annorum numéro quibus Félix sedit ab Agnello
xvi, menses n, diesxvi. Si enim, negleclis mensibus diseordet, relinet lamen diem emorlualem ejusdem,
et diebus, subtrabanlur anni xvi ab annis DCCVII, re- vigesimam quinlam Novembris. Cum ilaque noster,
grediemur ad annum 691, non ad 685, inler quem el a quo non est quod recedamus, nisi modico dierum
annum 707 intercurrent anni xxn. augmente, dicat sedisse Felicem annis vm, mens, vu,
H. Praeterea aperlissime constat ex Anastasio in dieb. xix, fiet ordinalionem ejusdem cum vîgcsimà
Yila Constantin! papa? nonnisi eo pontifice Felicem quinta Novembris collatam incidisse in diem sextam
Damiani successorem ordinatum fuisse, de hac enim Aprilis. Haac autem cum inepta fuerit ordinationi-
re plura exhibet, qua? non dissimulât Rubeus, quam- bus episcoporum anno 708, quo habebalur cycl. so-
vis pontificis nomen supprimai, ne maie compacta? lis 15, el lit. Dom. C, elficilur pro diebus xix scri-
chronologia? ulcus prodat. Porro ex mente Baronii bendum xxi, et ordinationem eiusdem retrahendam
Constantinus nonnisi seplima die Martii créatus fuit r. ad diem quartam ejusdem Aprilis anni praedicti 708.
pontifex anno 708 ; non potuit itaque Félix eonse- , Inde fiet Felicem obiisse anno 716, die praedicta 25
crari episcopus anno 707, quod ait Ughellus, et Novembris. Deeem anni vila?, annis Agnello notatis,
multo minus anno 702, quod tradit Rubeus. Cura a Rubeo' addili, praeterquam quod nullo testa fir-
autem is scrihat Felicem praefuisse Ecclesiae Ra- mantar, non videntur Felici tribui posse anteactis
vennati annos circiter xnx, si isti nuraërenlur ab aerumnis atlrito. Quod Agnellus ait, eum cum ab
anno 702, quo créâtes dicitur, fiel vilam produxisse exsilii calamitatibus in suam sedem rediisset, « post
fere usque ad annum 720 ; non potuit ilaque deces- annos très sedificasse domum infra episcopium,
sisse anle annum 718, quo consignare videtur Joan- quam de suo nomine domum Felicis nominavit, t eo
nis subseculi crealionëm, dum margini numéros " sensu intelligendum est, quod domus illa lertio a
ascribit, ex quibus Ughellus rem neghgentius con- redite anno imita sil.
siderans errandi ansam accepit, et Felicem vu Kal. IY. Felicis episcopi sedentis et occumbenlis aîtale
Decëmbris mortuum dixit anno 717. Qua? quidem adinvenla, lux clarior affulgel, ut prascedentia pro-
contra Rubeum ex Rubeo ipso nascuntur. Is auteni deanl. Agnellus Damianum ait sedisse annos xvi,
plurimis aliis difficullatibus implicabitur, si eorum mens, n, dies xvi, morluumque m Idus Maias. Con-
qua? Agnellus narrât raiionein habendam censeat, sentit Rubeus, tantum loco Maii Manium reponit, et
quorum hic chronologia disponenda est. bene, ut ex dicendis conslabil. Itaque die 12 Martii
III. Characteres nonnullos exhibet noster, ex qui- ejusdem"anni 708 Damianus decessil, qui anle 3ii-
tus temporum ordinandorum ratio pendet, quique nos xvi, mens, n, et dies xvi, ordinatus fuerat, die
propterea expendendi sunt, et conferendi cum Ana- k videlicet 27 Decëmbris anni 691. Cum tamen eo
stasio. Felicis episcopi omnium postremi creatio et anno currerel cycl. sol. 28, lit. Dom. A, feslique
a?rumna?id in primis pra?stant quod in praesenti ar- Natalis dies essenl lum sabbali, tum Dominica?dies,
gumente usui sit ; etenim ex Agnello et ex Anastasio puto et hic errorem in dierum numéro irrepsisse,
habemus Felicem Ravenna Constantinopolim fraude el pro diehus xvi dies six reponi debere, quare or-
abductum, Justiniano Constantin! Pogonali succes- dinationem ad 24 retrahendam. Ordinatus autem
sore jubente ; itemque ab Anastasio docemur eum- est a Sergio summo pontifice, teste Anastasio in hu-
dem a proediclo Conslantino pontifice ordinatum : jus Yita. Theodorus Damiani pra?decessor obieral
« Hic, J ait Anastasius, « ordinavit Felicem archi- initio anni, die videlicet 18 Januarii, completis in
episcopum Ravennatem, qui secundum priorum suo- episcopatu annis xm, mens, m, diebus xx, ut Agnel-
rum solilas in scrinio noluit facere cauliones. t Con- lus tradit, licet, quod supra observavimus, Rubeus
veniunl chronologi in anno quo Conslanlinus ponli- episcopatum ejus ûndecini tantum annorum spatio
fex cfeatus esl, quamvis in die dissentiaiit, idque concludat. Juxta tradila tamen ab Agnello, a die 18
consignant anno 708. Non potuit ilaque consecrari Januarii anni 691 retrocedendo per annos, menses,
nisi Marlio anni 'praedicti, quo ponlificem electum diesque aduoialos, Theodori ordinatio recidel ad
dicunt, vel quarta, vel seplima ejusdem mensis. diem 29 Septembris anni 677. Verum cum eo anno
Consentirait eliam Baronius, et Pagius, ille tomo cycl. solis esset 14, ht. Dom. D, numéro dierum ad-
YH, hic in dissert. Hypat., pag. 553, Justinianum, dendi sunt duo dies, seribendumque xxn pro xx, et
cura post reditum ad importera ex Theophane annis ordinatio ad diem 27 speclabit. Reparatus ilaque
sex imperassel, anno 711 exeunte, trucidalum a obierat m Kal. Augusti, id est die 30 Julii ejusdem
Philippico, cum Tiberio filio. Igitur Félix ante hune D anni, cum episcopatum tenuisset annis v, mens, ix ;
annum cerlis;ime est ordinatus. Cum autem plura quibus omnibus consentit Rubeus, suppletque dies
Agnello narrata Justiniano post reditum inopérante 26 ab exscripiore nostri Codicis omissos. Ordinatus
acta sint, quaespalium lemporis haud exiguum re- ilaque fueral quarta Octobris, Sabbato anni 671,
quirent, conficitur Felicis ordinationem ad priera cyclo sol. 8, lit. Dom. E. Mauri episcopi schismatis
Conslanlini pontificis acta spectare. Felicis abdu- infamia nolissimi dies emortualis minime consigna-
clio, tortura, excaecatioab Agnello postremis Justi- is, nec de eo quidquam Rubeus ipse tradit, qui
niani annis evenisse mdicataï, qui Justinianum ju- alias ut dies et nîomenta definial diligentissiine agit.
gulalum narrât altéra die a Joannicii dira immani- Spectato tamen eorum temporum stalu, quo, juxta
que mactatione. Porro in ipsa Felicis ordinatione oblenla ab imperatore per Maurum praecepla, im-
turbaè iricaeque illa?evenëriml quas Anastasius nar- peratoris ipsius nutu pallium induere debebat novus
rât, posl quas pacifiée sedit toto eo tempore quod episcopus, qui a tribus suffraganeis suis ordinaretur,
exigebant opéra ipso episcopo jubente a Joannicio trium saltem mensium spatium intercessisse reor in-
praesiita, de quibus haec Agnellus ^ i Sapienlissimus ler Mauri mortem et Reparali schismaticam ordi-
Joannicius istius in temporibus claruit, et rogatus nalionem, quibus Conslantinopolim missum arbi-
a pontifice ut omnes antiphonas, quas canimus modo tror, qui pallium expeteret, et rediisse; el amplior
Dorainicis diebus ad crucem, sive sanctorum apo- diutarciorque mora etiam exigèrent pontificis cona-
slolorum, "aut martyrum, sive confessorum, neenon tus suum jus defendentis, nisi ejusdem mors eodem
et virginum, ipse exponeret, non solum Laiinis elo- fere tempore accidisset, qua? potuit Ravennalibus
663 AGNELLI ARBATIS S. MARIEEAD BLACHERNAS, ETC. 664-
favère, ut mala?i causa? victoriam reporteront. Id A ram, quod alias haud libenter siefacio, ut salva
omne Mauro curante stalutum novimus, tum ex habealur reliqua ex catalogis et Anastasio chrono-
ejusdem pra?cepto infra describendo ad Mauri Yi- logia. » Huic autem chronologia?ponlificia? ineuiida?
tam, tum ex Agnello, qui ait obtenlum, « ut futures rationi, ob quam Donum obiisse die 15 Marlii anni
pastor Ravennensis Ecclesiae hic (Ravenna?vi- 679 consequitur, ei Agathonem subrogatum 29'Maii,
delicet) consecrarelur suus electus a tribus suis repugnare videbatur « divalis sacra » concilio vi
episcopis, palliumque ex imperatore Constanlinopo- oecuraenicopraefixa « directa ad Donum sauctissi-
litano deferebal. i Arbitror ilaque circa Julium mum papam Senioris Romae, conlradita vero Aga-
Maurum obiisse eodem illo anno 671, ex eo etiam thoni papa? sanctiçsimo, ac beatissimo ejusdem an-
quod inquirendo ex calculis Agnello tradilis ordi- liquae Romae, eo quod idem Donus de prassenti vita
nationis ejus tempus, sublractisque annis xxvm, decessisset, J qua? scribitar data ipr. Id. Augusti,
mens, x, diebus xvm, quibus sedit ab aunis DCUXXI, Conslanlinop. , ind. 6 i id est anno 678. Fatetur
devenimus ad mensem Septembris anni 642, exclu- vir ingenuus id siculi Baronium, ita el se movisse,
dimusque a Mauri setale diem 25 Augusti, quam ut uno anno Doni mortem anliciparet, et Agathonis
Boni praedecessoris emortealem Agnellus consignai. successionem, « quamvis, inquit, in nomine mensis
Hinc autem conficitur Bonum, quem noster in sene- appareret vilium; quoeunque enim die anni mors
ctute bona obiisse tradit, ab anno 650 ad Augu- staluatar, praecesserit tamen Idus Augusti mensibus
stam 642 sedem lenuisse. ut minimum quatuor, per quos eam ignoratam Î
PARS SECUNDA. fuisse Consiantinopoli «tara est impossibile, quam
incredibile quod Agatho absque jussione et scitu
Slaluta turbanlur a pontificum Romanorum chrono- g exarchi
imperialis fuerit ordinatus. i Addit, postmo-
logia Papebrochiana. Ea ad examen revocatur. dum se agnovisse verba illa t data, etc. i nullam
I. Tradita ex parte turbare videntur pontificum mereri fidem, cum nec in Graecohabeanlur, nec in
Romanorum chronologia a cl. viro Papebrochio or- Latina veteri Parisina editione anni 1524, ex Codice
dinata, ubi in primis Doni summi pontificis, qui Bellovacensi antiquissimo, quare censet divalem il-
AdeoJato successit, aetatem stabilire nitilur. Sentit lam dalani anno 679, ind. 7, in confiiiio Februarii
vir pra?stantissimus Adeodatum, qui Yilaliano suc- et Martii.
cessit, ordinatum die 14 Martii anni 672, sedisse H. His tamen non obslantibus, mihi arridet Adeo-
annis quinque, mensibus duobus, diebus quinque, dali, Doni, Agathonisque lempora diversa ratione,
obiisse anno 677, die 18 Maii; Donum aulem ordi- ac Papebroehius censet, disponere, et Adeodato qui-
natum quarta Octobris ejusdem anni, sedisse anno dem, ad fidem omnium Codicum Anastasii et anti-
- uno, mensibus quinque, diebus decem, obiisse die quissimi calalogi Papebrochio laudati, quatuor tan-
15 Marlii anni 679. His autem admissis, sequerelur tum annos pontificatus tribuere," quos inierit a die
in explicata Ravennatum episcoporum syntaxi, maie ordinationis suae14 Martii anni 672, finieril anno
Beparati episcopi mortem anno ipso 677, die 50 676, pontificatum protrahens usque ad 18 Maii ;
Julii consignatam, duobus videlicet mensibus et qua- Dono autem, ordinalo quinta Octobris ejusdem anni,
tuor insuper diebus ante Donipontificis ordinationem. annum unum, menses quinque, dies decem, usque
Atqui Anasiasius in ejusdem Doni Vila ha?c expli- videlicet ad 14 Martii anni 678, Agathonem vero
cite tradit: «Hujus temporibus Ëcclesia Ravennatum, r pontificatum eodem anno coepisse die ordinationis
qua? se ab Ëcclesia Româna segregaverat causa auto- ^ sua?50 Maii, tribusque annis sedisse, mensibus sex,
cephaiia?, denuo se pilstina? sedi aposiolica?subju- diebus tribus, morluumque die 3 Decëmbris. In hac
gavit; cujus Ecclesiae praesul nomine Réparâtes e coiîipulandi ratione, retentis pro ordinationibus Do-
vestigio, ut Deo placuit, vilam finivit. t Oporteret minicis diebus, et retenlo pro Eugenio el Vilaliano
itaque Reparati mortem in annum sequentenidifiêrre, Papebrochii calculo, addilur tantum annus unus
et totam simul sedium Ravennatibus episcopis tribu- Agathoni, tresque fiunl qui apud Anastasium duo
tarum rationem invitis Agnelli calculis inverlere, vel dicuntur, cogentibus sexta?synodi actis, bisque qua?
Felicis episcopi creationem similiter postponere, re- in eam rem hic subjicere juvat. Exstat in Collectione
pugnantibus his qua? supra suaserunt ejusdem or- conciliorum Labbeana concilium Roma? sub Aga-
dinationem anno 708 .tribuere. Cogunt igitur baee thone habitum, pag. 579 tom. vi, quodquidemhujus-
laudatorum Romanorum pontificum aetatemet ipsius modi inilium praeferl : t In Nomine Domini Salva-
Papebrocbii meniem intimius perscrutari. Fatetur îs toris nostri Jesu Christi, imperanlibus dominis no-
omnia Anastasii exemplaria,et auctores Anaslasium slris piissimis Auguslis Conslantino majore impera-
seculos, Adeodato annos tantum quatuor tribuere, tore, anno vigesimo sexto, post consulatum ejus anno
quinimo idipsum tradi in calalogo descriplo annis decimo, sed et Heraclio, atque Tiberio novis Augu-
circiter LXXXpost Adeodali mortem, quem exhibet slis ejus fratribus vicesimo secundo , indictione se-
ipso Propylsei tomo, pag. 72, cuique Anastasium fi- plima, mense Octobris, praesidente Agathone sanctis-
disse autumat vir clarissimus. Cum tamen vel in hoc, simo, alque 1er beatissimo apostolico universali
vel in subsecutis duobus poniificibus erratum fuisse papa, t Indictio 7 Octobri mense currenle nulli anno
credat, Dono enim sesquiannus tantum, Agathoni 10 convenil, proeler 678. Constantinus ilaque Pogonatus
biennium el semis dater, et nihilominus Agalho ipse mense Oclobri anni praedicti agebat imperii sui, seu
exislimetur ad finem anni 681 superstes, extenden- consulalus, annum decimum, cum Constans ejus pa-
dam censet Âdeodati sedem ultra quâdriennii spa- ter anno 668, non modo posi 16 Septembris, quod
tium. Verum cum posiremi hujus pontificis acta, observavit Pagius disser't. Hypai. pari, m, cap. 5,
Agatbonis videlicet, oblinuerint ut septem annorum pag. 549, sed nonnisi post Octobrem Syracusis oe-
sedem Baronius eidem tribuerel, "Papebroehius sa- cisus sit. Puto autem hinc aperte constare eo anno
tîus existimavit, relicto Agathoni anno uno, septem 678, mense Oclobri, Agathonem pontiflcem sedisse,
annos Adeodato a Baronio tribulos ad quinque con- et maie concilii titulum in eadem editione compa-
trahere, «ea tamen, inquit, lege, ut si decessorum clum, quo dicitur concilium hujusmodi in basilica
ejus alleri possit annus unus addi supra numerum Salvatoris nostri Constantiniana nuncupata habitum
annorum qui eidemin ipsomel Anastasio assignantur, anno Chrisli 680, vel, ul alii volunt, praecedenti,
Yitaliano scilicet tredecim, et duo Eugenio, possel hoc est mense Octobri, indictione 7. » Indictio enim
Adeodalus annis quatuor manere contenltis; et tune seplima soli Octobri anni 678 convenit, non autem
ordinatus hic fuisset anno 673, 8 Martii, Dominica 679, vel 680, quibus nec annus imperii Constantin!
tertia Quadragesimae,obiissetque 17 Maii, et cessa- decimus convenire potest, qui Act. prima .sexta? sy-
vissel episcopatus menses iv, dies xvu. Intérim, ut nodi 7 Novembris mensis, ind. 9, anni videlicet 680,
jam dixit, apparet nécessitas evidens "hoc circiter imperii, seu consulalus, sui annum 15 numerabat,
tempore addendi annum saltem unum per conjeem- ut constat ex ejusdem aciionîs characteribiis chro-
C6S LIBER PONTIFICALIS. — PARS U. 666
nologicis, qui fortassis diem ipsam signant imperii Ji. tem, de qua etiam Patres concilii nomine scribentes.
quondam coepti, quo voluerit synodum aperiri. Per- Quaequidem longioris lemporis moram probant in-
- peram equidem eum indictione 7 et anno 10 post tercessisse, ultra anni spatium extensam, ut ipse C.
consulatam Conslantim colligatur annus imperii ejus Y. Papebroehius agnoscit in disserl. 15, de Pontifi-
26,et 22 Heraclii et Tiberii, at cum characler im- catu Agalhonis ; el fortassis ultra biennium, ut tôt
perii Constantiniani, neque jnvet sententiam anno excusalionum argumenlis purgari deberet.
680 concilium illud deputantem, crediderim ex IV. Negal ibidem vir doclissimus fidem adhiberi
Àmanuensium errore sphalma irrepsisse, et ad ra- posse verbis qua? déesse testatur in Graecaet veteri
tionem duorum characterum inler se congruentiura Latina editione, addilis divali alteri post legatorum
indictionis et postconsulaïus reponendum Conslan- adventum Constantinopolim scripfa? ad Georgium
lïni imperatoris anno 25, Heraclii el Tiberii 20. Fra- Constantinopolitanum episcopum. Sunt autem qua?
gmentera ejusdem concilii additur juxta Malmesburi- sequuntur : « Data quarte Idus Septembris Con-
ensem, ex quo colligitur in eadem synodo Yv'ilfri- siantinopoli, imperanle domino piissimo perpeteo
dum absolulum, quod Baronius factum fuisse arbi- Auguste Constanlino imperatore anns 28, et post
iratur anno sequenti 679, qua de re mox. Baronius consulatam ejus 12. Cum enim, inquit, synodus coe-
idem tradit Joannem in Britanniain missum, ut inter pta sit imperanlibus a Deo coronatis serenissimis
caetera Theodorum ad Romanam synodum convoca- dominis Flaviis Constanlino quidem piissimo, et a
ret. Joannes potius missus est ut quae stalutaRoma? Deo décrète magno principe perpeteo Auguste impe- ,
fuerant de Britannica Ëcclesia ad Theodorum per- ralore anno 27, et post consulatum ejus a Deo in-
-
ferrel, praescriberelque Théodore synodum in Bri- g' structa? mansuetudinis anno 15, Heraclio vero et
tannia cogendam, qua? de Monolhelitarum haeresi Tiberio a Deo consecrandis ejus fratribus anno 22,
fuit, ut docel Beda lib. iv, cap. 18. Consequitur ila- die 7 mensis Novembris, indict. 9, et hac ratione
que Theodorum Romani vocatum (quod aiunt Pa- consequenter notenlur omnes synodi actiones, ne-
tres concilii Romani in epislolaqua? habelur act. 4 cesse est ei qui divali praedicta?addidit dalam erro-
sexta? synodi) statim ac accepta ab Agathone divali, rem obrepsisseincomponendis annis imperii el post-
quae Dono praedefuncto missa fuerat, cogitatum est consulaïus. > Maie proplerea diei ait legalos Con-
de synodo Româna cbgenda, at inleliectis statim slantinopolim venisse anno uno citius, quam synodus
Britannia?dissidiis satius judicatum est Theodorum ipsa fieret, et dilatam synodi ejusdem indictionem
in sua dioecesipermanere, ibidemque omnium Bri- ad menses fere sex. Notai etiam quod in toto con-
tannorum episcoporum synodum congregari. cilio nil mutatar in designandis lot epocharum annis,
III. Ex tolo itaque horum contextu apparet ponti- quarum prima et secunda sit imperii per Constantem
ficatai Agalhonis, qui duobus annis tantum apud patrem Conslantino primogenilo sub annum 651, et
Anastasium circumscribitur, annum unum addi de- quinquennio post duobus aliis filiis communicali,
bere, et Doni pontificatum anno similiter uno anli- tertiam vero « sumi post consulatam perpeluum de-
cipari, citius illum consignando, ac C. V. Papebro- positum pat'eniorienle xv Julii, anno 668, adeo, in-
ehius censuerit. lia optime pontificum Ravennatum quit, ut videatur imperator commodi majoris causa
chronologia constabit ; et quamvis in mense fortas- ad unam communem epocham mensi Octobri affixam
sis erratum sit in divali sacra sexta? synodo prae- rev'ocasse omnes illas aéras, ne mulliplicilas pareret
fixa, indictionem lamen 6 lenendam esse, qua anno confusionemin actis publicis. J Fatetur tamen se cau-
678 data intelligater. Id autem, quamvis a Lalino G sam ignorare cur October electus sit, nisi ea dicatur,
quopiam additum fuerit Gra?co textai, quod ex mar- quod eo mense coeperint ex décrète palemo imperii
gine in texium irrepserit, reprobari lamen minime ejus anni scribi, omissis annis consulalus. Agnoscit
débet, cum aliunde cerlis argumenlis confirmetur. tandem versionem Laiinam act. 9, die 8 Marlii inci-
Et quidem Augustus mensis pro alio ab hujusmodi pientem, notare annum Coustantini 28, et sic dein-
additionis auciore scribi potuil, ut epistolam Aga- ceps prosequentem, quo epocha? distinguantur; sed
lhonis pontificalui aptaret, el reddila? tempus signa- diligenliam hujusmodi sibi suspectam dicit, quod
ret, non aulem scripta?. Ea autem dum Constantino- nihil mulet in fralrum Augustorum imperio, nil in
poli Romani milti debebat, Agatno jussionem ab annis postconsulaïus, cum senttat annum postcon-
exarcho oblinuisse potuil, nuntiumque de morte sulaïus debuisse mulari in aclione 16, qua? fuil 10
Doni ad imperaterem pérvenirc, ac simul de Aga- die Augusli celebîata, el factura bene ait, quod ob-
lhonis electione, indeque epistola qua? Dono inscri- servata sit mulalio indict. 9 in 10, aclione 17, die
pla fuerat in Regeslis Agathoni Inscribi, dalaque 11 Septembris, quo fiât ut prioribus illis non ege-
mensis mutai!. Al quidquid de bis sit, nil arbitror amus.
opponi posse argumenta ex allata Româna sub Aga- V. Ex uniformiiate lamen, qua postconsulaïus anni
thone synodo anle Britannica? Ecclesiae dissidia ce- in Constantino Pogonato Conslantis filio signantur,
lebrata, qua?manifeste ostendit Agathonem sedisse arguit vir doctissimus Pagius, dissert. Hyp., part, m,
Octobri mense anni 678, quo a praecedenli Septembri cap. 4, n. 2, pag. 551, minime, ut in praecedentibus,
indictio 7 currere coeperat. lia bene Dono Romano inielligendam formulam poslconsulalum signantem,
pontifice sedente, Réparâtes Ravennas cogitare po- jy ita quod excludalur annus consulalus, ela Constanlino "
tuit de sua Ëcclesia aposiolica?Româna? subjicienda, ipsonovamiiumerandiformaminiroductam, qua con-
juxta tradita ab Anastasio. Donusetenim sedere coe- sulatusadiiistar,lribuniiia?poteslatisessel,unde annos
pit quinta Octobris anni 676, Réparâtes obiit m Kal. post consulatam numerare idem est ac numerarc im-
Augusti anni sequentis 677. Accedit rei eidem con- perii annos.Hac observatione adhibita difllantur omiies
firmandae excusalio Agalhonis in epistola synodi Papebroebii conjectura?, et rite intelliguntur chara-
occasione data, imo synodi totius nomine repetita cteres supra noiati, el agnosciter eosdem aptissime
in altéra ejusdem argumenli, eademque occasione inter se cohserere. Annus enim a?ra? imperii Con-
scripta, qua?cum priori aclione quarta sexta? synodi sîanlini est ipse 654, quo a paire Augustus renun-
habelur; ea enim stadiosissime collecta argumenta tiatus est ante diem 26 Aprilis, quod indicatur ab
exhibentur Augusta, quibus oslendatur longiorem aclione 15 sexia? synodi, in qua annus imperii ex 27
moram disponendi ea qua?pro miliendaad laudatam - mutalur in 28, ut sentit laudatus Pagius ; at si La-
sextam synodumlegalionem necessaria fuerant ex- tina versio teneat, mulalio illa fit acl. 9, die optava
cusandam, quod prolixiori tempore opus fuerit ut Martii, et cogimur a Pagio in hac parte, abire, et
episcoporum Occidentaliumsentenlia?in synodis pro- Constantiniani imperii initia ante diem illam collo-
vinciallbus praestanda?haberentar, exspectarique de- care, et praecise die seplima, qua aclio 8 habita est.
iierent ab ultimis Brilannis responsa, praeler alias Illud tamen notai! debel pro vigesinio oclavo in La-
ejusdem moia? causas ab Agathone exposilas, aegri- tinis scripte, in Graecisscribi î'r.rovgshoa^ov I6ôôu,sv,
tudines videlicet suas, et doclorum virorum rarita- anno vigesinio septimo, ob quam rem actionis hujus
667 AGNELLÏ ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 668
9 nullara rationem habendam pro hiulliplicandis im- A-rabilis synodi per Britanniam constiluta?, in banc
perii annis existimavit laudatus Pagius, sicut nec de suggestioneni, quam pro apostolica rioslra fide una-
reliquis usque ad 15, 26 Aprilis anni 681. Quod au- nimiter construximus, similiter subscripsi. » Oplîme
tem nec in ea aclione, nec in subsequenlibus usquf igitur ulrasque synodos Romanas dislinxit Malmes-
ad 16, muletur annus imperii Heraclii et Tiberii, es buriensis his verbis : t His decrelîs gloriabundus
eo est, quod diverse el quidem posteriori mense iii episcopus eliam jussu papa? jussus est residere in
imperium asciti sinl, sive Cacsares declarati, aime numéro sanctorum episcoporum CL, qui agilahant
65y. Cura demum acl. 16 die 9'Augusti habita, eo- Concilium contra illos qui unam operationem praedi-
ruradem annus 22 in 25 multiplicetur, manifestera cabant in duabus naturis Dominî noslri Jesu Chri-
fil anle eam diem Coesares déclarâtes, ut Pagius ob- sti. Î "Manifestera aulem est synodum banc Roma-
servavit : poslconsulatus etiam anni persévérant, nam, inqua Wilfridus resedit,cuiquelanquam legalus
quia cum tribunitiae poleslalis adinslar noient ipsum a synodo Britannica deputalus subscripsit, non po-
annum imperii, ex quo Conslanlinus imperare soius tuisse haberi anle inilium anni 680, cum synodus
coepit, indicant die 16 Septembris, quo postrema Hedlfeldiensis^praesidente Théodore archiepiscopo,
actio habita e<t, nondu n completum fuisse annum habita conlra Eutychetis, et Monolhelilarum ha?re-
15, qui coeperat anle diem decimam Novembris pro- ses, cujus nutu Wilfridus legalus in Româna sub-
céderais anni 680, quo prima concilii actio celebrata scripsit, habita dicatur t Eegfrido rege Hunibronen-
est, indeque conficitur Conslantinum patri succes- sium, anno decimo regni ejus, sub die quintadecima
sisse serins, acG. Y. Papebroehius eensuit anno 668, Kal. Octobris, indict. 8, el Edilredo rege Mercien-
ut supra, Pagio facem praeferente, observalum esl B sium, anno sexlo regni ejus, el Aduulfo rege Eslan-
contra Anastasium, qui Consîanlis mortem diei 15 glorum, anno decimo seplimo regni ejus, et Lodtba-
mensis Julii assignat. Divalis tamen Georgio Con- rio rege Canluariorum, regni ejus anno seplimo. Î
stanlinopolitano data? ebaracteres corruplos video, Coepla itaque est synodus illa die 15 Septembris
signantes Imperii artnum 28 cum postconsulaïus anno anni 679, cum indictio 8 fluere coeperat, nec nisi
12 iv Id. Septembris, nec sustineri posse cognosco post aliquol menses quid ibi decrelum, Wilfridusve 1
ex mox dicendis. legatas déclarâtes Roma?audiri potuit; quorum vî-
VI. Dura .haecscribo opportune C. V. Pagius illu- gore is ejusdem Britannica? synodi legatus in Ro-
slrissimo Magliabequio, cui bonarum lifterarum cul- mâna anno 680 sedit, qua absoluta in Angliam re-
tores quantum debeanlneiho ignorât, curante, dono meavit. Observare autem lubet synodum Britanni-
millil doclissimam epistolam abbati Nicasio, Divio- cam diulius prorogalam post Wilfridum legalum
nensi canonico Gallico, idiomate conscriptam, qua designatam, ita quod Patres synodi Româna?in sy-
dum selecliora nonnulla ex crilica? sua? cbronolo- nodica ad Constantinum împeratorem innu'ant eam
gicae ad Baronianos Annales posterioribus tomis, nondum dimissàm ; excusalione'm enim' diulurnioris
anxie ab eruditis exspeclalîs, el propediem edendis, mora? exponentes, inter caetera haec habent : « Spe-
exponit, sitim tolius opëris gustandi auget. Porro rabamus deinde de Britannia Theodorum confamu-
ejus epistola?pag. 5, posl médium, sentit Wilfridum Ium alque coepiscopum noslrum magna? insula?Bri-
eicclum quidem ad Eboracensem episcopatum anno lanniae archiepiscopum, et philosophum, cura aliis
664, sed minime ordinatum ante sequenlem 665, qui ibidem usque baçlenus demoranlur, exinde ad
unde bene aùclor catalogi episcoporum Eboracen- iJ noslram humilitatem'conjungere, etc. i Fil igitur
sium, a Labbaeo editi tom. I Bibliot., ait Wilfridum ad initia anni 680 synodum secundam Romanam re-
ab episeopalu pulsum anno 677, sui episcopatus duo- ferendam esse, in qua Wilfridus lanquam Brilanniae
decimo, quod traditis per Bedam congruére censei. legalus sedit. Ad hanc ilem référendum est Theodori
Ail ilaque Wilfridum aimo sequenti Romam perre- Ravennatis episcopi et suffraganeorum episcoporum
xisse, quo in itinere hiemasse anno 678 in Frisia ad sanum consilium, quo se, quod proedecessor moi le
paganorum eonversionein inientum, Romamque ve- pravenlus complere non poluerat, Ecclesiamque
nienlem ante mensem Octobris interfuisse concilio suam unioni eatholicae reslituil, eoque honoije inler
habite, inquit, éodem anno, minime autem sequenti, cisteros metropolîlas gavisns sit, ut solus Conslan-
cui aseribilur in omnibus conciliorum colleclionibus. linopplifii sua?Ëcclesia? legalum miserU, qui sexla?
In eo aulem Wilfridus suo episcopatui est restitulus, synodo interfuit, sedilqne immédiate post synodi
et in Àngliam reversus est anno sequenti 679. Est in Romame legalos, ut ex ejusdem Conslaniinopolitana?"
bac poslrema assertione quod me a C. Y. dissenlire synodi actis probalur. Ilsec ad Reparati et Theodori
côgit. Concilium illud, in quo absolutum dicil Wilfri- aetatem stabiliendam diligentius examinatida erant;
dum, esse inlelligit de quo supra egimus, reannoque hoc enim chronologia?, nodo soluto ca?tera nullam
678 ex cerlis nolis assignavimus, qua in assen- difiîculiatem habent, sed rite iuvicem coha?rent. Pro
tîentem eruditissimum virum gaudeo invenisse ; at horum omnium et dissertalionis tolius coronide,
non video quomodo concilium hujusmodi illud sit in examini hic subjicere cogitaveram prasceplum a
quo sit absolulus simul, et in quo inler Patres sede- fa-
Constante Constqntini Pogonati pâtre editumj favore
ril, cum ex absolulione in una synodo percepta ..Mauri episcopi, ejusque ebaracteres ad crisîm re-
clum sit ut sederit in altéra Româna, nec dubilare Jvocare; al ha?c aptius reservanda exîstiniô, qua?
possimus de ea, cura essël in eadem, cujus epistola pertractentur in observalionibus ad ejusdem Mauri
legitur act. 4 sextae synodi, Wilfridi ipsius subscri- S.
Yitam subjuiigendis, ubi el ejusdem pracepli lenor
plio hujusmodi : « Wilfridus humilis episcopus dabitur.
Ecclesiae Eboracenoe insula? Brilanniae, legalus vene-
VITA BOIÎI.
CAPUT UNICUM. quis secum cogitans dicat, aut alios interroget, quo-
Rursus ad modo iste, vel unde scire polerat horum sanctorum
Episcopis Ravénnatibus icônes positoe.
episcoposParoenesis. Boni mors, et sepuicrum. effigiesquales fuerinl, si macilenti, si pingues, nulla
Bonus XXX1Ï1.Iste nomine, el operibus simul, dubitatio inde aderescal, quia pictura insinuât mihi
niacilehla et rubea effigie, piano capillis capite, ca- illorum vultus. Ab istius tempore vexationes genlium
Hitje ornatus, et omni gratia plenus. Et si forfasse coeperunt cresçere, et fluctus illidere; sed iste de
669 LIBER P0NTÏF1CALIS. — PARS H. 070
oratione assuetus non cessabat preces assidue Deo i senectute bona, sepultusque est in pace in basilica
dare. Pro fidelibus orabat, ul perflcerenlur, pro in- S. Apollenaris sacerdolis et martyris in Classe. Sedit
fidelibus, ul ad gratiam pervenirenl, quia antequam autem annos menses dies
destrualur mundus, omnes ad Christum concurrent.
Audi David : Reminiscantur et convertanlur ad Do- OBSERYÀTIONES
minum omnes tribus terrm, et adorabunt ante con- ADVITAM BONI.
specîum gentium. Videte quomodo anle judicii diem Episcoporum effigies in ëcclesia apponi solitoe. Item
omnis mundus post Christum ibit, et adorabunt so- Augustorum. Saracenorum coeptoeincursiones.
lum Deum viventem in saecula sa?culorum.Die el cae- I. In hujus pontificis Yita nil fere observatione
tera, o rex : El adorabunt eum omnes reges terroe, et dignum. Noster cum nil de Bono narrandum habeat,
omnes reges servient ei. Et Paulus apostolus clamai : pro suo more converlitur ad suorum temporum villa.
Donec plenitudogentium introierit, et sic àmnis Israël Illud aucloris fidem utcunque commendat, quod ne
quis-dubitaret de cujusque episcopi corporis habite,
sahus fiet. Et quare non credunt modo ? Quia eorum quem describere solet, id se ail ex eorum imagini-
i obdurata sunl corda, et clausa sunt viscera. Illud hus pictura expressis didicisse. Licet aulem (quod
-velaraen, quod Moyses habuit in facie, illorum in- ex hoc Agnelli Libre Ponlificali innoteseil) ut mini-
g mum a Valentiniani Martianî praedecessoris oelate
fixuui esl eordibus. Et si velatam cor habent, quo- solerent in basilicis earumqne poriieibus honoris
modo ergo Ezechiel clamai : Auferam cor lapideum causa episcoporum imagines pingi, id tamen solem-
de carne vestra, et dabo vobis cor carneum, et scietis nius obtinuisse circa ha?c Boni lempora videtur, qui-
Dominus? Dala sunt illis carnea sed tus orlhodoxi episcopi, sicut in diptychîs scribeban-
quia ego corda, tur, sic in sacris aedibus picti locum habebant. Hinc
duritia illa semper in eis aderescit. Audi Apostolum : Anastasius in Agalhonis Vita ail, quod in sexta sy-
Secundum duritiem autem tuam el impoenilens cor nodo Patres, Monothélitis daninalis, ; abslulerunt de
ihesaurizas libi iram in die iroe, el indignationemjusti diplychis Ecclesiarum nomina patriarcharum, vel
de piciuris ëcclesia? figuras eorum, aut in foribus,
judicii Dei, qui leddet unicuique secundum opéra sud. ubi illa? essepoterant auferenles, id esl Cyri, Sergii,
De eorum duritia audi ipsam Yerilalem : Potens est Pauli, Pyrrhi, Pétri, per ques error orlbodôxae fidei
Deus de lapidibus islis suscilare filios Abrahoe. Apud usque mine pullulavit. s De Joanne eliam VIIeccle- haec
habet : « Fecit vero et imagines per diversas
Deum omnia possibilia sunl. El quare non suscila- sias, quas quicunque nosse desiderat, in eis vullum
vil? Si voirai, quis conlradixit ei? Cum solusom- depiclum reperiel. i M etiam honoris tributum Au-
niuni donator [doniinalor] suscilavit sanctos apo- gustis utriusque sexus, tum alibi, cum Ravenna?
vos plura oslendunt ex passim relalis in hoc Ponlificali,
stolos, qui ex Abraha? propagine fuerunl, cujus a Valentiniani Placidiaeque lemporib'is, et in-
usque
imilatores estis, el eorum geslatis figuram. Recor- n fra, ex Damiani episcopi actis. Facile et haec illu-
damini solicite, rogo, sancta? Ëcclesia? inspeclores, - strantur ex hisloria haeresis Iconoclastaruni, qua?
octavo saîculo Ecclesiam turbavit.
quamvis-subliniem tenealis sedem, tamen mortales II. Quod ait noster, « ab isliûs i episcopi « tem-
estis, semper soliciti, semper pavidi. Audite per pore » vexaliones gentium esse coepisse, manifesta
prophetam : Vos sicut hommes moriemini, e't sicut ex bis quae subsequunlur apparet ad Mahometanam
unus de principibus cadelis. El filius praedicti pro feectam, Afabumque in Romanum împ'eflum, et in
: Beatus esl ïlispania? Ilaliseque perniciem armatorum, initia-
phela? homo, qui semper pavidus; qui spectare. Serins lamen haec Ravennam afflixere.
vero mentis est duroe, corruet in malum. Obiit aulem Vide Baronium, ad annum 650 et seq. '
hic beatissimus praesul die vu Kal. Septembris in
ITA MAURI -SCHISMATIGI a.
CAPUT PRIMUM. norum averteret. Factumqué est ita ; et sublracta
Maurus diaconus el abbas S: Bartholomoei.Episcopus 0 est Ravemiatis Ëcclesia, ne nunquam deinceps pon-
factus contendilcum Romano pontifice. tifices Ravenna? sedis âd consecrationes Romam
Maurus XXXIV. Iste fortis fuît viribus. Diaconus irent. Futures pastor Ravennalis Ëcclesia? nec illud
hujus Ecclesiae fuit, el Yconomus, el abba mona- regimen super se haberel, nec sub [illius] Romani
sterii S. Bartholomaei extilit, ubi nunc, sicul con- pontificis ditione foret aliquando, sed hic consecras-
spicitis, ego sum, Deo favenle, ex dimissione Sergii senl suum electum a tribus suis episcopis, pallium-
diaconi patruelis mei. Iîic praediclus, ut dixi, pon- que ex imperatore Constantinopolitano deferebal. Si
tifex mullas vexaliones cum Romano pontifice ha- nos discurreremus per multa, et longinqua ilinera
buit, multa cerlamina, multos turbines, mullas per ordinem narrare [polui] quomodo hoc factum
altercationes. Multis vicibus Conslantinopolim atti est, aul pro qua causa, vel quibus ingeniis ; si hoc
gil, ul Ecclesiam suam ab jugo vel condilione Roma- facere voluerimus, ut per omnia discurramus, char-
a Hic enimvero, pie lector, infandum Ravennatis nam sedem infensum ostendal. Hinc disce quid fidei
episcopi facinus deteslare, quo nil iniquius in histo- mereatur hic, sive cum Maurura laudal, sive cum
ria ecclesiastiea invenire est. Verum el Agnelli per- infra Theodorum lacessit ac iusectatur, et sanclissi-
versani mentem vide, qui eo sermonis génère hsec mos pontifices calumniis petit. Id te paucis momiisse
memorat, unde el ipse se sebismaticum et in Roma- proderit. BACCH.
671 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 672,
las et alramentum expendo, et vos expectantes tar- A ad eum legalionem, ut Romam pergeret, volens
dabilis. Diaconus et vicedominus istius Ecclesiae eum subjugare sua? dilioni. Qui accepta epistola le-
fuit ; monasterium R. Bartholoma?i apostoli-, ubi ego git, el complicuit-dicens ad legatos apostolicae se-
abbas esse videor, ipse tenuit dis : Quid est hoc, quod facere nîtimini ? Nonne in-
CAPUT IL ter nos statutum est [et] sacramento confirmatum,
Benediclus diaconus Sicilioe rector. Siculi patrimonii -ut nec ille adversus me, vel meam Ecclesiam, neque
ad Ravennatem Ecclesiam speclantis •divilioe. Ma- sui posteri successores meos inquiètent ? Meum chi-
niputarius iterum in Siciliam missus dives rever- rographum apud se habet, et ego illius detineo post
tilur. omnia inter nos conscripta, et sacerdotum mcorum,
Igitur misit ad redorera suum Sicilia?nomine Be- et illius manibus roborata. a In ipsius manibus prae-
nedictum diaconum, qui illo tempore regebat curam cepta pagina confirmata sunt. Etiam vos ipsi ibidem
de eausis ac rébus Ravennatis Ecclesioe, manipula- literas exarastis. His jussis non consentio. Reverti-
rium suum, et voluit ipsum rectorem Sicilia? con- mini ad eum qui vos misit, et quod audistis nun-
slituere per epistolam dicens : Salis nobis servilium liate. Qui reversi nuntiaverunt ordinem gesta.
per
placuit. Senuisli ; revertere ad sanctam malrem Ec- Tune indignâtes papa jussit scribere epistolam obli-
clesiam , ubi nutritus fuisli. Tempus est jam ut vi- B galionis anatbematis- vinculis innodatam , et ipse
deam le, et istum noslrum Maniputarium constitue manu propria subscribens, ut si non ad aposlolicam
rectorem posl te. Si fieri potest, non sit libi gravis sedem Maurus non haberet
archiepiscopus venirel,
hoecnostra admonilio ; quod si tibi gravis est hoc hu- licenliam missas canere, nec ullus homo ad
ejus
jus , vide quomodo eum ad nos remiltas. Ille autem communicalionem accederet, neque quicumque cle-
seiens voluntalem pontificis, honoravit eum diversis ricus se illi adhaereret, nec ad sacrosanctum altare
exeniis, el donis, auro, argenloque, vasis concupi- cum ipso accederet, nec ullam oblationem cum eo,
scibilibus, atque promiscuis aliis. Cum vero deducli vel pro eo offerrel. Quicumque autem lemerarius
fuissent ad navem, obsculati sunt se invicem, et va- fuisset, et non observasset, Judaicis esset vinculis
ledicentes dédit illi trecentos aureos, et misit illum alligatus, el a regno Dei alienus fuisset. Haec omnia
opimum ad ponlificem suum. Tune praadiclus Be- inserla in epistola déferont legati Româna? sedis, et
nediclus diaconus venit iterum in Siciliam, exinde ponlifici Maure Ravennensis civitalis obtulerunt.
oneralis dromonibus quinquaginta millia modiorum Quas accipiens Maurus antisles tristissimas
legit li-
tritici, sine quibusvis aliis arislis, aut leguminibus, teras. Qui el iste ira replètes, non [Forte in Bacch.]
pelles arielum rubrîcatas, el hyacinthinas casulas, specie furia?, sed quasi furor irre-roeabilis sciibens
et pluviales sericis exornatos, laenas, et caetera in- G et ipse epistolam similiter obligalionis ex anathe-
dumenla, vasa de auriealco et argenta, solido- mate commissa, ut nec [ille] papa licenliam haberet
rum aureorum Iriginlajunum millia. Exbis quindecim missas canendi, sicut nec isle. Ad instar Româna?
millia in palatio Constanlinopolitano, et sedecim epistolam suam scribere jussit, misitque Romam
millia in archivo ëcclesia? deportavit. Haec pensio ad praediclum papam, quam lectam projeeit a se,.
omni anno solvebalur, triticum vero semper ad iterumque jussit colligi. Post haec voluit dirigere
mensam inde pontifex vescebatur. Reversus %ero legatos Conslaulinopolim ad iraperalorem, ut ec
manipularius poulifici narravit omnia qua? gesla coerceret Maurum arehiepiscopum ad concilium Ro-
sunt, et indicavit de donis qua? sibi largilus est, et main ire ; el quomodo ausus fuisset magistrum suum
egit gratias absenti viro. Post tertium annum ilerum obligalionis epistolam mittere. In tali vero obliga-
misit eum, qui antea fuerat, in Siciliam ad praedi- tion morlui sunl ambo. Ex illa vero die nec Roma?
clum diaconum , occasione data' pro horto, quem oblaliones pro eo offerunt, nec hic pro isto ; sed
lenebat, accessionem faceret, ut iterum muneraret tantum omni hebdomada die quinta? feria? post ve-
eum ; et misit, ut si non possel defraire causam, spertinum officium expletum eonveniunt presbyteri,
ne quis invadal, etiam Constantinopolim pergite, diacones, subdiacones , clerici, et ingrediuntur in
et imperalori supplicate. Ille vero postquam legit secretarium, et dividunl inter se bucellam
pa?iis, et
missam sibi epistolam, suscepit eum honoriûce, et botalos singulos, cyathum vini ; et dicit presbyter,
dixit illi : Horlum, de quo agitar, die domino meo, vel quicumque in ordine prior est : Requiem oeternam
nos habemus. Cras maneamus illuc, et causam, pro donet Dominus Deus animoe illius, in cujus comme-
qua tu missus es, sic faciam quod ta nunquam ad morationem hoec sumpsimus; et caeteri dicunt : Ju-
Siciliam desideres venire. Qui tribuil ei argenlum beat Deus. El bis dictis recedunt. Aiunl alii quod
multam, ponderaque auri plurima, et ultra non fuit posl mortem ipsorum post plura lempora Roma?in
ei, postquam Ravennam altigit, necesse ad Siciliam concilio haec causa discussa fuisset ; qui providentia
remigare. episcoporum quasi pro deposilione illorum 1incide-
CAPUT m.
runt summitatem cunpadis pedis dexteri. Sic illi,
a
Maurus Romam pontifice vocatus pergere renuit.
Anathemate punitus, anathema in Romanum pon- sic isti. In hora autem mortis sua?vocavit omnes sa-
lificem dicere audet. Mors utriusque. cerdotes suos plorans coram eis, petens veniam, et
Contigil eo tempore, ut papa Romanus mitteret dixit ad eos : Ego ingrediar viam morlis, contester,
a Vide observatioiies. BACCH.
673 LIBER PONTIFICALIS. r~ PARS H. 674
et moneo vos, non vos tradatis sub Romanorum ,k OBSERVATIONES
jugo. Eligite ex vobis pastorem, et consecretar a ADVITAM MAURI SCHISHATICI.
suis episcopis. Pallium ab imperatore petite, qua- OEconomusecclesioe,Lalinis vicedominus.Abbates in
cumque enim die Romae subjugali fueriiis, non eri- clero. S. BarlholomoeiRavennalis abbalia. Sedes
lis integri. Et his diclis obiit, sepultusque est in episcoporum Ravennatum in synodis. Constantini
proecepluma Mauro oblenlum. Emendanlur chro-
ardica B. Apollinari. nologica, séries exarchorum ex eo supplela. Auto-
CAPUT IV. cephalia exorta in schisma abiit. Agnellus confu-
tatus.
Sepulcri lapis. Hune Lotharius Augustus in Gallias I. Maurus, quem vaferrimi ingenii hominem
abstulit. Corpus B. Apollinaris ex ardica in mé- fuisse
dium basilicam translalum. Mauri epilaphium. Agnellus ipse, licet Româna? auctoritatis sa-
tis impatiens, non obscure indicat,*oeconomus ante
Mira?sepultura? ibi fuit lapis porpbjTeticus ante episcopalum EcclesiaeRavennatis fuerat. OEconomum
pi'iedictam arcam preliosissimus, el valde lucidis- Graeci, vicedominum Lalini dixere virum, qui eccle-
simus in modum vitri. Et aperlis januis, qua? respi- siasticos redditus procurandos, et juxta canonem
dispensandos, episcopo cleroque demandante, assu-
ciunt ad ecclesiam B. Severi, qui inluisset illum la- mebatur, de quibus rationes reddere lenebatur.
pidem sicut in spéculum, tam homines, quamque Constat id muneris instilutum, cum demum eccle-
auimalia, sive volatilia, vel qualescunque res inde] o sia?, praeler fidelium oblaiiones, latifundia bonaque
immobilia habere coeperunt, quorum redditus vix
transissent, quasi aenigma in spéculum videre potuis- videbatar clericos curare posse, absque eo quod a
sel. Sed pêne annos xn tempore Petronacis ponlificis rerum divinarum minisleriis distraherentur, quare
Lotharius Augustus lollere jussit, el in capsam li- statalum est plurium conciliorum decretis,Nquorum
anliquius est Chalcedonense, can. 25, 26, ut id
gneani super lanam inclusit, et Franciam deportavit, muneris in singulis ecclesiis laico deraandaretar, a
et super altarium. Sancli Sebasliani mensa ut esset, clero eligendo, qui poslmodum ab episcopo consti-
tuais esl. De bis Jacobus Gothofred. ad Th. de bo-
posuit. Praeceptum mihi a pontifice fuit ul ego illuc nis cleric. Cod. Theodos. , ubi lex ea Theodosii et
issem, ne caementarii incaute agendo frangeretur ; Valentiniani data xm Kal. Januarii Ariovindo el
sed corde dolore pleno in parlera aliam secessi. Iste Aspare coss. oeconomos]ecclesiarurn nominal, quare
olficium hujusmodi, dum lex illa ferebatur, anno
corpus B. Apollinaris, qui dudum in ardica ipsius videlicet
conditum a Maximiano praesule, cum Juliano argen- Ecclesii 454, jam in usu erat. A tempore autem
episcopi in Ravennati Ëcclesia oeconomi
lario fuit, exinde tulit, et in medio templi colloca- munus in plures ex clero jam dispertiebatur, quibus
vit, et ipsius martyris historiam lamiuis argenteis id ab episcopo demandatum oslendunt huera? Feli-
cis papa?; eorum aulem officiumper haec explicalur.
infixit. Epilaphium vero desuper invenietis scriptum « Ad palrimonium vero ecclesiaeex eorum episcopi
conlineus ita : judicio ex clero persona? eleclaecum so-
(u laliis, qua? pro notilia deputaveril episcopus sub
Prima6des nostrisquepater promiseratolim idonea fidejussione mitlantur, quorum fides fuerit,
Perspieiendumoculis, et legis voce vocandum,
Clirisiumconcivbrati-iClirislum sonat.o nniaChristum. et-induslria comprobala, ul et. alimonia pauperum
O nomeuproedulceMauripontificis,lux el decus, fraudera non patiatur, el quanlitas patrimonii eccle-
i'rasidiuuiiiueuostrurn,requies o certa Iaboru'm! siaelatere non possit, el unusquisque clericus sub
Blandusin ore sapor,fragransodor,irriguus fous, timoré Dei el proprii sacerdolis de his qua? sibi
Castes amor,pulchraspecies, sincera voluptas(vo- commissa fuerint exponat fideliter rationes. J
| lumas). H. Maurus non modo oeconomus Ravennatis Ec-
Si gens surda negettibi tôt proeconia,de te
Tammultasrerum voces elementaque(tanta) clesiae, sed et abbas S. Bariholomaei, exstitit, quo
ViJislis(vidisti)angeliciscomilalumcoelibusaile munere Agnellus ipse ex patruiresignalione ornatus
Ultimâqua spatiumnon mensiirabilelendit. fuit, ut ex hoc loco cognoscimus. Porro uotius est
Currens namque gradibusregemquesedenlem quam quod huic probando operam impenderet Sar-
Proemiadiguaferens; quoete tam laelatulerunt nellus in opusculo Italico de vila commum clerico-
Eloquia merito prinii sequacesdefuisli. rum inscripto, nomen videlicet abbatis non semper
Tam generis tibi celsnsapex, quamgloriafandi. indicium essel coenobii nionachorumque, el plures
Inviolatusamor, casla?praeconiaÏIUP. ecclesias abbatiali tilulo gaudere, qua?ab initio cle-
Ore deceus, bonusingeuio, facunduset ore.
r Vota probalaDeo , merilisquefavenliasanctis ricorum fuerunt. Monent nos ea de re plura sequio-
\ Omniaqua?voluisliprospéraqua? et idem. ris a?vi monumenla, sed et illud novimus non modo
Oplastiquidquid conligit, ut voluisli. a monachis ad clericos, verum el ad laicos multi-
Créditeset vilashominumralione med.:ndi, ]D farie migrasse nomen abbatis; videatur Ducangius
Inde et perfuncteemanet !ia?creverenlia vita?. in Glossario Latinitatis. Caeterum haec S. Bariholo-
Virlutibusluis ad culmentuamrelevastisedem ,
Séria tenens aposiolicaad jura propriacolloeasli. maei, sicut et altéra S. Marias ad Blachernas, cui
Nunceliammânesplaciduspia cura relracius, Agnellusidemprasfuit, abbatia, clericos, nonmônachos
Et nuncperpeluoseuliris suo boaore sepulcri. habuisse censeo, licet vocelur nomine monasterii ;
Corruptelapaliis naseeiilemturbida eaniis etenim jara adnotalum est quid apud nostrum mo-
ProgeniesChristumiuveniesde corde parentem. nasterii vocabulum ferai. Ravennatum rerum scri-
nil de S. Bariholomaei abbalia, nil de ejus ti-
Et anle ipsam arcam invenies in pavimento tessellis ptores tulo Mauro huic Agnelloque noslro iributo. Fabrus
exaratum continentem ita :" Hic requiescit in pace in sacris Ravenna? monumentis indical duas Raven-
Maurus archiepiscopus, qui vixit annos P. M. a nae ecclesias invocalo S. Bariholomaei nomine con-
una adhuc supersles non magni
LXVII,qui tempore Domini Constantini imperatoris secratas, quarum ab anno 1262 nota, quo ab Ur-
liberavit Ecclesiam suam de jugo Romanorum servi- nominis, quamvis
bano ejus nominis quarte canonicis Ravennalibus
rais. Sedit ann. xxvm, mens, x, dies xvm. diplomate asseritur, el eorumdem in illam jus con-
firmatur. S. Maria ad Blachernas, cujus abbas
Agnellus, illa fuit qua? modo S. Maria de Palaliolo,
a P. M. Id est, plus minus. BACCH.
67S AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC." 676
noslrorum S. Vitalis Casinensium monasterio unita, A IV. Al ut ad nostrum revertamur, is relatis mu-
haud magno spalio Raveiina dislans, uti haud ob- nëribus a Mauro ante episcopalum gestis transit
scure ex Joannis Angeloptis Yita indicat Agnellus slaiim ad simultates quas cum Romano pontifice ha-
ipse, cap. 5. Altéra S. Bariholomaei ëcclesia ibi buit, quem licet non laudet, ex temporum tamen
fuit, ubi nunc templum elegans S. Romualdi nomine calculis Vitalianum fuisse agnoscimus. Plurium an-
Deo dicatum, cum insigni Camaldulensium coenobi- norum spatium his gerendis procurandisque èpisco-
iarum monasterio. Utra ex his duabus S. Bariholo- pum impendisse ostendit, qui împerâlorem Con-
maei ecclesiis Mauro, Agnelloquc abbatibus laudanda stanlem impium sihique simillimum naclus, quem-
sit, aegre definiri polèst. Libenlius suffragio meo que post patrata recens in S. Martiuum pontifices
priori aecederem, quod exlra pomoerium milliario Romani in multis ex prudentia? legibus tolerabant,
1ère a civitate distel, nec enim puto abbates hujus- quod animo foverat de suae Ëcclesia? aulocepbalia,
modi ecclesiarum intra urbem curam gessisse per ea complendum curavit, votique tandem compos effe-
lempora Ravenna?; et eam ad canonicormn jus m- clus est in propriam et suorum perniciem. In eo-
tiquitus etiam spectasse. At de his satis, de quibus dem Estensi Codice, qui Agnelli librum commet,
etiam egimus in pra?fationei exstat Constanlis praeceptum, ut vocabanl, ipsum,
111.Priora in episcopalu Mauro laudabiliter gesta cujus hic tenorem describendûm opéra?pretium ar-
miruin est ab Agnello omissa; at scriplor, qui epi- bitror, cum ex eo lux haud spernenda Ravennati
scopum ex eo laude dignum pensuit, quo omnium schismati intelligendo, Agnelloque illustrando afful-
odiura apud posteras promeruit, ob aulocephaliam geal. Dolendum Ëxscriptoris vilio in plurimis- de-
videlicet tentalam, minime poslerioribus priora con- -'g formaterai ila, ul alicubi vix commodus sensus elici
gruere vidit, nec ista illis respondere, cum antea possit, el corrupta omnia reslituere desperaverim.
Ecclesiam suam Româna?subdilam agnoverit Mau- En ipsum proul exstat.
rus, qui sciens volensque independens fieri tentavit. Constantini [Constantis, Bacch.] Eradii
Praeclaram sane operam a Mauro prastitam confi- Privilegium
cienda? Monolhehtarum haeresi in Lâieranensi con- [et Heraclii id.] imperalorum ad Maurum episco-
cilio sub Martino sanetissimo pontifice per Maurum pum Ravennatem.
Cesenatem episcopum el Deusdedit Ravennatis Ec- t Preceptum [perspectum, id.] alque fidelem ani-
clesiae presbyterum, testantur ejusdem concilii acia, mum sanctitalis vestra?, quod circa noslrum pium
de quibus laie. Rubeus lib. iv, ad annum 649. Ex imperium a qua? hactenus exhibuil ipsius profeclo
priori laudata? synodi secretario constat in episco- operis nostram soepedemonslrat [demeruil, id.] pie-
porum série Mauri legatos tertio loco numeratos, taiem, el quod propositum suum erga nostrum ser-
videlicet post Maximum Aquileiensem, et Deusde- vitium amplius quam amplius [prius, id.] vivaciler
dit Calaritanum episcopos; verum in senleutia di- exerceal, non solum suggestio gloriosi exarchi no-
ccnda primo omnium loco loquentcs. Nullus autpm - slri, unde praeslita sibi indicat solatia, verum et
non videt poliori ratione argumentera praecedenlia? sua? relalio sanctitalis per Reparslum Deo ainabi-
ex loco quo quisque sententiam dixit sumi, qui ex lem presbyterum et vieedomimirn missa, per quam
actis superslitibus certes sit, quam ex episcoporum eliam. ul multo amplius proteclores existera debea-
subscribenlium série, qua?descriptorumvitio variai! mus Christo dilecia? nostrae Ilalia? provinciae, vel
potuil. Rem diserte eruditeque tractât Rubeus in ._, sanclae ejus Ravennati Ecclesiae; el ideo boni pa-
Historia Ravennati, lib. v, pag. 285 el 284j ad an- ->storis pro commissi ovilis curam gerentis opus est
num 1040, ubi refert Clemenlem II célèbre Roma? pro quo el cougruam dispositionem pro salule no .
concilium habuisse, cujus tamen acta exciderunl, slra? Christo dilecia? Italiae provineia? agendam pra?
in quo de Palrum consilio in contradictorio, ut aiunt, cepimus per nostram piam jussioiiem Grëgorio
judicio contra Aquileiensem et Mediolanensem epi- exarcho nostro, et boriamur sanclitalem vestram
scopos slalutum est Ravennatem episcopum absente - in omnibus pro noslro serviîio
Auguste ad pontificis dexteram, pra?sente vero eo- habere. Quia aulem et pro sua?postulaiitproteclione
dem, ad sinislram sedere, ex veleris Ravennatis Ëcclesia?, credimus eam jam salisfaclam esse, quia
Ëcclesia? jure, cui minime ofiecisset quod Petrus nihil neglectum est, quod ad salulem^staîiilitatem,
quondam episcopus, Symmachi ponlificis a?vo, in vel honoris augumentum vestrum vestraeque Eccle-
Romanis synodis posl Mediolanensem sedisset, quod siaepertinet, privilegiis eam munientes, quibus ab
id ex Pétri moderatione factum, Joannes item pon- omni majoris sedis ditione exui, et suis esse juris
tifex Symmachi successor lilteris suis leslatam reli- eam sanclamque ejus post eam Ecclesiam, sancivi-
queiîl. Rubeus Clemenlis diploma se vidisse in S. mus, et lirmam, slabilem, atque inconvulsam ma-
Vitalis Ravennati archivio ail. Illud Ughellus ex nere jussimus perpetuo. Sed et nunc pro ainpliori
Ravennati tabulario exhibet, et ex eo nonnulla car- alacritale [claritaie, id.] mentis ejus per proesenlem
dinalis Noris in dissert, de quinta synodo. Exstat et nostram piam jussionem sancimus amplius securam
in Codice Estensi, in quo Agnelli liber, apographum atque liberam ab orani superiorî episcopali condi-
diplomatis, cui infrascripta notariorum lestimonia tione manere, el solum oralioni vacare pro nostro
subjiciunlur. JD èxorando imperio, et non subjacere pro quolibet
« Ego Ubaldus Ravennas labellio, et nolarius S. modo patriarcha? antiquae urbis Romae, sed manere
Ravennalis ecclesiae, ul in aulhenlico vidi, et legi, eam Av-ocspluylov[t/.v-ïoy.éfa).m,id.], et sanclam ejus
ita scripsi. posl eam Ecclesiam, cura omnibus sibi perlinenli-
t Ego Artusinus, et Bartolinus, elCameljus.de bus per diocesim, et parocbiis ordinatoribus, sicut
Arlusinis, vidimus aulhenticum privilegium bnllatum reliqui metropolita? pi o diversis reipublica?manentes
cum huila D. démentis papa?. provinciis, qui et a propriis consecratus episcopis,
« Et ego Paulus Scordili de Candia doetor decre- vestris videlicet, et décore palei, sicut nostra? divi-
lorum, praepositas, S. Ravennalis ëcclesia? illud nitalis sanclione, super'na inspiralione perlargitum
privilegium in authentico vidi, et legi, et bullatum est. Oporlet namque nos eximia devotione honorare
huila plumbea aposiolica, sed non more aliarum eos qui se nostro serviîio loto mentis inluilu instan-
apostolicaruin bullarum. i ler devoverunl. Quid vero amplius est honorabile,
Paulus Scordili is est cui nonnullorum Ravenna- quam ea qua? ila a nobis pie tractata sunt, pertinen-
tum episcoporum Yitas debemus, in appendice ad- tia ad honorera sacerdotis devo.li, atque sinceri no-
jiciendas. De diyersa bullarum plumbearum forma bis nimium apparentis [parentis, id.]. Provide hor-
vide Mabillonium, de Re Diplom. lib. n, cap. 14, taraur paternam bealiludinem vestram Omnipoten-
n. 10. temDominunrincessanter-orarepro dilatanda crédita
a Deest aliquid
6?? LIBER PONTIFICALIS. — PARS IL 678
nobis ab ejus majestate Româna republica. Fiat. A gobardormn potentia meticuiosi, ac ob id cogilantis
Littera? imperatoris. Dalum Kal. Martias Syracusa ; in Italiam cum exercitu transmittere. Post hune
imperanlibus dominis noslris piissimis perpeluis Gregorium Tbeodorus, aller a Calliopâ, subrogatus
Auguslis Gonstantino [Constante, id.] majore imp. est, qui et Théodore episcopo sedeiite, Ravennae
anno 25, et post consulatam ejus ami. 14, atque erat, ul infra patebil, el usque ad annum 686 in
novo Constanlino Ueradio, [Heraclio id.] et Tiberio magistratu perseveravît. Novuniexarchum posl Coii-
a Deo conservati filii; Constantini quidem anu. 14 stantis obitum missum, illud facit ut credam, quod
Heraclio àiitem, et Tiberio ann. 7. » ui plurimum Augusti cum soli imperare coeperuni,
Y. Quod in primis in allato documenta corrigi revocato qui sub prsedecessore administraveraî, alte-
debuit, fuît multiplex chronologicus character cor- rum in provinciam millebant. lia a Mauritio Sma-
ruptas a descripwre. Syracusis cum dalum dicatur, ragdus; a Phoca Smaragdus iterum, ab Heraclio
spedat ad unum ex tribus annis qui fluxere inter Joannes Demiges, seti Rémiges, et a Constante
664 et 668, quibus Constans in Sicilia moratus est. Tbeodorus Calliopas missi sunl, Sunt ob qua? credam
Novimus enim i eum ingressum Siciliam per ind. 7. » Theodorum hune juniorem Cafliopa el Grëgorio me-
Syracusis degisse ex Paulo Diacono, lib. y, cap. 11, liora coiisiha fovisse , quîppe eo. magistratem ge-
licet Thebphanes computans tempus, quo in Italia rente Ravenna's Ëcclesia Romani ponlificis jus fassa
contra Langobardos rem gessil, Romaeque fuit, di- est, et ad ejus unitatem rediit.
cat eum sex annis in Sicilia moralum, qui eliam YII. OfQeiimei hic est in primis Agnello narrata
causam docet cur Coristantinopoli discesserit, quod uti veritati contraria refellere, ubi falso innuit chi-
scilicet sibi metuens cogitaverit imperii sedem Ro- -g rographum olim inler Maurum et sanclîssimum
mam transferre. Paûlùs ibidem Iradit eumdem Sy- Roraanum ponlificem firmalum. « Nonne (Maurum
racusis degisse usque ad indictionem 12, quod verum loquentem inducil aposiolica?sedis legaiis) slatatem,
est, nam oecisus est' circa Novembrem anni 668, et sacramento firmalum, ut nec ille adversus me,
cura indictio 12 jam coepisset mimerai!, nec id vel meam Ecclesiam, neque sui postai! successores-
répugnât Anastasio, vel Theopbani, ul visum "fuit que meos inquiètent ? t Porro Vitalianus is fuit qui
Baronio. Anasiasius etenim indictionem 11 prorogat inter sanctos in ecclesiasticis tabulis scribi meruit,
usque ad Kal. Januarii proximas, et bene subsistit quique ea proinde in tuendis Ecclesiae Româna? ju-
cum indict. 12 annus imperii 27 Theophani signâ- ribus conslanlia fuisse certum est qua? opinioni hu-
tes. Arbitror autem diploma ad annum 606 spectare, jusmodi respondeiit, quam nonnisi impius inficielur,
cum ex quatuor signatis characleribus duo aniio illi Yirtatis hujusmodi argumenterai sane proeclarum ha-
cmiveniant, juxta quos duo reliqui sunt emendandi. bemus ex ejusdem epist. 1 ad Paulum Gretensem ar-
Conveniunt aulem annus Imperii Conslantis 25, et cbiepiscnpum, quem ibisevere arguit,quod Joannem
annus imperii Heraclii et Tiberii 7, quare annus Lappa?episcopum ad se appellantem, contra canones
postconsularis emendandus est 25, el pro Constan- cohibere lenlassel. HunGel in synodo Roma?coacta
tini anno i4 reponendus annus 1-2 adhuc fluens, a melropolilano praadicto injuria affeclum absolvit.
finiendus tamen sequenti mense. Rationes calculi Non potuit ilaque ejus virtalis et sanctitalis ponli-
in hune modum inili petenda? ex praeeedenti disser- fex, qui appelîationura jus contra Orientalis Ecclpsia?
tatione. Mendose Conslantis nomen in Constantini metropolitam praeclare lueri voluii, quique eo no-
mutatur, quod familiare sphalma esl in eorum tem- mine ab Anastasio laudatur, quod « regûlam eccle-
porum documentis, ut apparet es conciliorum col- C siasticam atque rigorem, ut mos erat; omnino coh-
leclione Labba?ana. servavit, « suum, in Ravennatem episcopum jus
VI. Ex hoc aulem diplomate Gregorium anno lau- uegligere, et, quod indignum fide, in sua? Ecclesiae
data 666 Ravennae exarchum fuisse novimus, et detrimentum pactis hujusmodi conseniire. Reslitît
TheodoriCalliopaemagislralumcessasse. Stupebamus enimvero, el excommunicatiônis mucrone Mauri ju-
autem liujus exarebi tempus durasse ab anno 650 gulo adacto, autocephaliae per nefas a Constante Au-
usque ad 686, annis videlicet 56. Ul horum lempora guste stalula? initia tollere ingenli animo curavil,
metiamur observai! débet, iiinui in hoc diplomate quod et Agnellus ipse lestatur. Conslans, quamvis
Maurum imperalori sibi demerendo staduisse, illud- omnium consensu impius Monolhelita, quod eorum
que curasse, ut sibi exarchum benevolum redderet, temporum et Italia? vices exigebant, Catbolicum se
arreptis qua? ea lempora suppedilabantoccasionibus. demerendo pdniifici simufabat, et licet ob eamdem
Inter bas autem nullus dubito opportuiiissîmam af- causam Gregorii exarchae opéra, ut sibi archiepisco-*
fuisse Romanorum in Conslantem odium ob impiain puni Ravennatem devinciretaulocephalia? praeceptani
S. Martini abductionem, ac deportationem, quare concesserit, minime tamen Yitalianum ad consen-
potuit Maures ea agere qua? aniplissima? sua? Ra- sum adigere tentaverit, quem ob id alienp a se animo
vennati dioecesi in officio continenda? plurimum futururu timebat. Ex ipso quod dedinius Conslantis
conferebant. Yerosimile aulem est Constanlem, qui praeceptoidhabefi puto, quod haud dari oportuisset,
ad facti invidiam avertendam Yiialiani, qui post si Vitalianus in propria causa suo juri chirographo
Eugeniuiu Marlino successil, non modo eleclionem et sacramento cessisset, vel si ppsi cessionem pon-
ratam habuit, sed, quod tradit Anasiasius, renovavil T>lificis nihilominus idipsum suo edicto firmandum
privilégia, legatosque officiose habites remisit, sî- existimasset, id agens, de pontificis coiîsënsu memi-
mulque ad S. Petrum muneris loco ferenda voluil nisset. Praeceptum autem hujusmodi typi nomine
t E^angelia aurea cumgemmis albismira? magni- apud Anastasium indicari puto in Leone 11quod Po-
ludinis in cjrcuitu ornata, » veroshnile, inquam, esl gonafo iraperanle tandem t ad ampuianda scandal.a
Theodorum Calliopam, de quo nulla amplius mentio, sedis aposiolica? restituium est; cum (videlicet) per-
ab exarchatu removisse, et Gregorium suifecisse. curren te divali jussione clèmenlissimi principis resli--
Hoc factum, ex conjectura, Eugenio seJcnie, cum tula est Ëcclesia Ravennalis sub ordinatione sedis
satis sibi infensos exarehoque Roraanos agnosceret, aposiolica?. »^Idque ex eo confirmatur quod lypi vo-
ex unanimi horum conslanlia in reprobanda Pelri- cabulum significandis iniperatorum constitulionibus
ConslanliiiopolitaniPalriarçbaesyiiodica, « qua? cùnï passim usurpatum novimus, quam in rem Ducangiils
- majoristrepitu, s inquil Anastasius in Eugenio, « esta in Glossario hune ipsuii^ Anastasii locum, affert. Ex
Sancta DeiEcclesiaprojecta, t nec permiserinl ponli- hoc aliisque Anastasii assertis, quid Maurus ausus
ficem missas celebrare in basilica B, Virginis, ante- " sit,~quid et a quo obtinuerit autocephaliam videlicet,
quam spoponderit se minime eamdem aliquando sus- întelîiginms, quain non pontifex, sed Constans con-
cepturum. Ilaque circa annum 1358Calliopam revo- jcessit,-quaque non eximeretar a jure illo quo ponti-
catum reor, et Gregorium suffectam, quem slalim fex toti Ëcclesia?praeesl, sed apatriarebico, seu ve-
Maures duxerit ad sua vola pra?parandum, occasione teri metropolitano quo ab initio Ëcclesia?uîius fuit
imperatoris in Romanos pontifices infensi, et de Lan- in Occidente melropolilanus, uti in dissert, de Hie-
679 AGNELLI ABBATISS. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 680
rar. Origin. satis probatum puto. Saecularispolenliae A pontiflcem Romanum per quemlibet cujusvis digui-
viribus se voti compotem exislimavil Maurus, et taiis pra?sulem anathemale potuisse feriri. Caeterum
eadem via posse se tueri sperans, ponlificem stalim haec in spretam ponlificia? dignitatis facta aliunde
ultorem sensit, cum anathematis inlerminatione ad quam ex praediclocapite si quis videat, habebit pro-
obedientiam estvocatus; at homo superbus et pervi- feclo causam ob quam mecum Ravennatis cleri te-
cax horribili temeritate ausus in ponlificem ipsum merilatem viluperet. Si quis vero censeal et hoec
anathema dicere, el in schisma dilapsus esl. A schi- falso ac ex perversorum rumoribus Agnello narrata,
smale Ecclesiam Ravennatem Tbeodorus omnino vin- libentissirae in ejus sententiam me ire cupienlem
dicavit, el sub Leone II autocephalia?praetextus om- habebit, qui nobilissima? Ravennatum Ecclesiae fa-
nis ablatus esl, cum typus, praeceptani videlicet Con- mamunde juaque asiinilibus vindicari posse oplarem.
stanlis, restilutus. Quod aulem rumore ferebatur in concilio quodam
VIII. Verum in Ravennati Ëcclesia veteris pervi- deerelum circa censuras hujusmodi utrimque licet
cacia? id remansit, quod crediderint clerici rationem dispari effeciu latas, quidque significet ! cumpadis
haberi debere anathematis per summum nefas a pedisdextri incisa, sicut me noniulelligerelubensvo-
Mauro in Romanum ponlificem inlorti. Ob id in sa- lensque faleor, ila inler anilesfabulas vulgiqueperver-
crificio ad altare haud credidere Vitaliani nomen re- sos rumores computandum crediderim. Epilaphium
citandum. Ejus rei jure Agnellus narrât, in secre- in fine Yitae descriplura cum emendare despe-
tario, « omni hebdomada die quinta? ferio? post ve- raverira, ut jacebat in Ms. descripsi. Caetera clara
spertinum officium expletum, » convenisse clerum, salis sunt, ac ea in primis qua? spectanl ad patri-
el accepta «buccella panis, botulis singulis, et cyalho g moniuin Siciliense. Optandum scire quo nomine pen-
vini, requiem aeternam a Domino » animae;illius sio ingens Cohstantinopolitaiia?aula?solveretur quol-
bene precatum. \Tideo sane iu his quod cum hôrrore annis quindecim millia aureorum.
délester, neque enim censeo absque errorecredilum
VITA REPARAIT,
CAPUT UNICUM. ralor. Yerus pastor pie cum ovibus vixil. a Non
Reparaît munera. Multais ab imperatore oblinet.Cau- sub Româna se subjugavil sede. Sublevavit ex pau-
lum ne electus episcopusRavennas Romoeultra octo perlale sacerdotes, dilavit, el ampliavil cleros, non
dies moretur. Reparati et Augustorum icônes. In eorum abslulit, ut modo faciunt, sed ex ecclesio?mi-
sui lemporis episcoposquereloe.
noribus iribuebat, majorihus augmentabal. Oves
Réparâtes XXXV. Iste jam senior aëtate, et ejus gaudebant ecclesiae,pullulabat doclrina; per diem,ac
macilenta effigies erat in Ëcclesia B. Pétri. Hic Ra- noclem vigilabat. Non fuit cupidilate plenus, non tu-
venna? episcopus a tribus suis sufïraganeis ordina- " midus, non elatus, non invidus, non gastromagiae
tus est, ut mos est Romanus pontifex consecrari. amalor, non replètes philargyria, xenodoxiàm [ee-
De monasterio S. Apollinaris quaesitus est hic Ra- nodoxiam] recusabat, fugiebat accidiam, sprelor
venna? non longe a posterula ovilionis, in loco qui superbia?.Talis fuit, sicut dixit Dominus, verus Israe-
vocatur Moneta publica. Exinde abba fuit. Et istius ' lila, in quo dolus non fuit. Quomodo recordamur
ëcclesia?vicedominus fuit, post ponlificem similiter seniores dicere de bonitatepoiitificum, elmodomulla
tenuit principatum temporibus Constantini majoris iu eis mala conspicimus ? Ipsi, qui vas fractam sa-
fralris Heraclii et Tiberii. Constantinopolimperrexit, nare debuerant, sanum [ipsi] confringunt. Heu
et quidquid imperatori poslulavit, obtinuil. Inter - quanta nos cooperiunt lamenta ! quanti nos luctus,
caetera confirmalionis exarare jusserunt taie prae- et quautis impedimur lacrymis, flelibusque, et sin-
ceplum, ut nullus sacerdos, vel quicumque clericus gullibus ? et qui in simplicitate cordis Deum depre-
quemlibet censum in publicum dedissel, non ripa- cari debent, maxime blasphémant, et omissis pecca-
ticum, neque porlaticum, vel siliquatio, autleloneum tis, ut liberentur a malis pasteribus déposerait. Haec
nullus exigereab eis potuisset [debuisset]. Et iterum oralio in peccalis est, juxta illud : Et oralio ejus fiai
statuit atque decrevit, sive ëcclesia, sive ex mona- in peccalum. Sed melius est a Deo quotidie clamando
sterio, vel conditor [commendali] ipsius ecclesio?, liberari, quam tacendo sub impiorum manibus re-
aul structures, vel staurophori, a quocumque judice, digi. Scriptam namque est : In tribulationeinvocasli
aut exactore aut qualibel potestate essenl subjeeli, me, et liberavi le; et alibi : Invoca me in die tribu-
nisi tantummodo pontiûci aut rectori ecclesiae; et lationis tuoe, et eripiam te, el magnificabis me. Haec
hoc decrevil, ut in tempore consecrationis non plus- promisse firmiter teneamus, quia exaudit et libérât
quam octo dies Roma? electus moram vertal [inve- Deus pelenles se in tempore angustia?.Moises cla-
ctat]. Et jussit ut eorum effigies et suam in tribunali mando libérâtes est de manu Pharaonis. Ezechias
caraeris B. Apollinaris depingi, et variis tessellis dé- clamando e eoelis angelum promeruit, qui pro eo
corai!, ac subter pedibus eorum binos versus melri- centum et ocluaginla [quinque] millia ex Assyriorum
cos describi continentes ita : caslris prostravit. Pelrus orando ereptus est de manu
Is igitur sociusmeritisRéparâtesut esset, Herodis. Quis deprecalus est Deum non dissimulando,
Aulanovoshabitasfecit flagrare per oevum. sed ex totis viribus, et non est ereptus de manibus
Et super caput imperatoris hivernes ita : Constanli- inimîci ? Audi Dominum in Evangelio dicentem : Ju-
nus major imperator Heraclii, et Tiberii Impe- _ dex erat in civitate, qui Deum non timebat, nec ho-
a Vide observationes, § 2. BACCH.
'
C8Ï LIBER PONTIFICALIS. — PARS II. _ 682
minetn verebatur. Yidua quoedammolesta erat ei quo- àA ascensum pra?stahat. Episcopus factus est Conslan-
tidie dicens : Vïndica me de adversario meo, etc. Ait tino Pogonato imperante, quem, cum corrupte in
Codice pater Heraclii et Tiberii scriberetur,
autem ipse Dominus : Deus tamen [aulem] non faciet Agnelli
frairem scribendum censui, "quandoquidem extra
vindictam electorum suorum clamanlium ad se die, ac controversiam est Yitalianum ponlificem Romanum,
nocte. Ideo oportet semper orare, et non deficerc, et ideo Maurum Pogonato imperante demortuos.
H. Summa Reparalum opinione apud imperalorem
sicut ipse S. pontifex orationibus omnia -obtinebat commendatum fuisse tradit Agnellus, qui omnia qua?
magis quam pretio. Mortuus et
igitur sepultus est in peteret impetraret, et ex Agnello Rubeus caeterique.
ëcclesia B. Appollenaris. Epilaphium ipsius deletum Inter alia aulem oblinuisse ail Rubeus « dominatu
est. Obiil, ut diximus, m Kal. Augusti. Sedit ann. v, Romani pontificis Ravennates arehiepiscopos libe-
rari, et ejus imaginera atque Conslanlini Caesaris
mens, ix, dies librum eorum privilegiorum Reparato porrigentis in
S. Apollinaris templi Classensis testudine vermieu-
ORSERYATIONES - lato opère conspici. s Haec ille lib. iv, pag. 207. Ex
AD VITAM B.r.PARATI. ejus fide Baronius, ad annum 669, eadem tradit, el
ex ulroque Ughellus 'et Faber. Verum diversa toto
Reparatus sub Mauro autocephaliam oblinendam pro- coelo narrât noster. Privilegium a Conslantino con-
curavit. Ex monasterio assumptus. Monasterium, cessum îmmunitatis amplissima? fuit a vectigalibus,
ex quo quoesitus,quodnam ? Prilegium a Pogonato gj et a laieali foro pro episcopo el Ravennatis Ëcclesia?
obtinet, concordiam potius quam autoceohaliam clericis, inter quos Slaurophorus, sive Crucem pra?-
juvans. ferens, expresse numeratur. Illud observai! merclur,
I. Prima itaque ex autocephalia ordinatione Ré- statutum imperatoris décrète, ne Ravenna? episco-
parâtes Ravennas episcopus a' tribus suffraganeis pus electus, consecrationis tempore, ultra octo dies
est consecratus, receplumque non a pontifice Roma- Roma?moram traheret. Actum itaque de restiluendo
no, sed ab imperatore pallium. Nullus in Ravennati in pristinum Romani pontificis in Ravennates episco-
clero erat Reparato aplior qui Mauro subrogaretur pos consecrationis jure, ea conditione, ne ultra ocla-
coeplamque restem produceret, quippe is eamdem vam ab adventu- electi Romam, exbibitioneque de-
implicandi manus Mauro fuerat. Legatum sub Con- creli electionis difièrri posset ejusdem consecratio,
stante pro episcopo egerat, ut autocephalia 'divali quam ob rem obtentum, ulad cerium dierum nume-
jussione confirmaretar, ejus enim rei testis Augu- rum per imperalorem mora? tempus coarctaretur.
stus ipse accedit in exhibilo documenta. « Ex mo- IH. Porro quidquidsit de traditis abAgnello, cer-
nasterio S. Apollinaris (primum) quaesilus est, > ut tum est ex Anastasio, Reparato sedente, Ravenna-
loquitur noster, nec monasterii nomine quod alias tem Ecclesiam Romanae sedi redditam; haec enim in
solet hic intelligit, sed monachorum coenobiumTDu- Dono leguntur : « hujus temporibus Ëcclesia Ra-
bium autem remanet an ex S. Apollinaris monaste- vennatum, qua? se ab Ëcclesia Româna segregaveral
rio Classensi assumptus fuerit, cum ex Rubei mente causa autocephaliae, denuo se pristina? sedi aposio-
monachi ibidem locali sint demum circa annum 755. lica? subjugavit-; cujus Ëcclesia? praesul Réparâtes e
Yepesius tamen, tom. p., ad annum 595, sentit ç( vesligio, ut Deo placuit, vitam finivit. » Maie tamen
Magni Gregorii aevo monachis per Marinianum Agnellus, quod fortassis pontifex clementer coneessit,
sedem illam datam, quod si cerlis documentis con- ut videlicet electus Ravennas non plusquam octo
sfarel, Reparatam ibidem ab initio monachum diebus ordinationis causa Roma?moraretar, scripsit,
egisse verosimillimum fieret. Dubium, inquam, an decretum ab imperatore. Aptius infra in Theodori
ex altero assumptus S. Apollinaris monasterio quod Vila hoc idem inter Romanum pontiflcem et Raven-
fuit Ravenna?, ad insignem illam basilicam quae, a natem episcopum conventam narrât, pontifice certe
Theodorico constructa, et ab Agnello episcopo re- ex summa liberalilate annuenle, nulla imperatoris
conciliata, divo Martino dedicata erat, describitar- mentione facta. At si res ita ex Anastasio se habuit,
que nostro in Agnelli episcopi Yita, et Blondo Dec. quid significant ea Agnelli ejusdem de Reparato :
p. lib. iv. At non videtur basilica haec S. Apollina- « verus pastor pie cum ovibus suis vixit, non sub
ris nomine vocata, nisi tandem, cum circa annum Româna se subjugavit sede? »lndulgens nimium erga
856 in eam ex Classensi basilica corpus S. Apollina- Agnellum videar, si, ut narrata cohaereant, exscri-
ris translatant est. Monacbos tamen a tempore cu- ptoris vitio factum dixero, ut cum nam scriplum
jus non exstat memoria, ibi degisse testis esl Faber, iuerit, descriptum sit non; ideo si illi quibus id mi-
et noster indicare videtur de quonam coenobioJoqua- nime placeat Agnellum aperte sibi contradicentem
lur per ea : e Ravenna? non longe a posterula ovi- et repiignantîa tradentem arguant, nullus ipse re-
lionis, loco qui dicitur Moneta publica, J quibus pugnabo. "Licet autem Réparâtes ad obedientiam et
basilica intra Ravennam existens significari videlur. ad cor redierit, nihilominus successor Tbeodorus
Eisdem gradibus ac praedecessor ad episcopatum -, autocephalia? praelexte a tribus suffraganeis ordinari
ascendit, abbatis videlicet in clero et ëcclesia? Ra- &" voluit; at idem tandem omnino se
suamque Eccle-
vennatis oeconomi. Ita publicorum reddituum et ec- siam pontifici romano siibmisit ; qua ïn re Agnellus
clesiastiea? pecunia?administralio facilem ad majora convenil cum Anastasio in Agathone.
VITA THEODORI \
CAPUT PRIMUM. forma, horridus aspectu, et omni fallacitate plenus.
Quarta ecclesiastiea clero dari solita tollilur. Do- In ëcclesia Apostolorum hic Ravennae a suis episco-
cumenta clero favorabilia collecta, igneque con- pis consecratus fuit. Plures malitias de eo_seniores
sumpta. nostri retulerunt. Miror quomodo die uno in suis
Theodorus XXXYI. Iste juvenis setate, terribilis nialis actionibus sedem obtinere valuit ! Usque ad
a Hic enimvero omnem in Theodorum rabiem exeril Agnellus. Causam ejus noris, reditum vide-
FATKOL. CVI - 22
683 AGNELLI ABBATIS S. MARIM AD BLACHERNAS, ETC. 68Î
islîus ïngréssum slaluta Ecclesii, qûa? in tempore A corpus ejus ubi humatum et déstructurai requiescit
Felicis papa? Inter sacerdotes et clerum facta sunt maledietionem el convitia dicunl. Etiam ca?teri,
permanserunt. Crudelilatera ipsius la médium pro- qui ignorant, irascentes dicunt : Insinuate nobis ubi
feramus. Quartam a clericis suïripuit. Scripta sta- requiescit ille iniquissimuspraesul.
tuta Ecclesii, qua? continebantur, rogo praecepit con- CAPUT H.
"eremari. Pondéra panum constîluit; vini .minuit Monasterium, sive oratorium B. Theodori a Théodore
" exarcho construcïum. Ejusdem exarchi, pietas.
mensuras. Deinceps ïmilta et alia addidit gravamina,
Joannicius floret. Plura de eo.
qua?hic, dum ad caetera ire conor, lacry mante'Cà-
lamo, adsignare non valeo. in diebus igitur îllis fa- Tempore namque illo oedificatumest monasterium
cta est faînes valida in tota terra ista, et ipse degW B. Theodori diaconi a Théodore patricio, non longe a
tivittotius regionis frumentum. Cum vero sacerdotes loco qui vocatur Calchi, juxta ecclesiam B. Martini
non invenirent unde emerenl, îerunl ad illum sup- confessoris, qui vocatur Coelum aureum, quam
pliantes rit auxilium tribueret illis. Ille autem ac- Theodoricus aedificavit rex, sed sub poteslate
cersitum archidiaconum nomine Theodorum, etar- istius pontificis relata [..J. Fecit supradicîus pa-
chipresbytefum similiter nomine Theodorum, dixit tricius et exarchus calices aureos très în hac
ad eos : Dîcile saPerdotibus Ecclesiae, el cîêrd ùnî- B sancta Rayennate ëcclesia, qui sunt in praesentem
verso : Quare vos inopïa famis consumit? Si dimit- diem; quotidieque concurrebat ad monasterium
titis omnem quartam ecclesiae, et tanlum per anni -S. Maria?,quod vocatur ad Blachernas, ubi Deo
circuhîm pro quarta 'donum accipiatîs secundum pro- Volenteego abbas existe; et ibidem requiescit cum
videntiam pontificis, modo .relevaho inopiam ve- Agatha conjuge sua. El fecit thecam super -ipsius
stram. Qui diu castîgali, gravescente famé, consen- -altare Virginis ex blacta aiithina pretiosissima, ha-
serunt, et ab illo tempore quârtâ a clericis istius ëc- hentem hîstoriani, quomodo Deus fecit coelum, et
clesia?suhlata esl, usque in praesentem diem. "Gon- terram, et crealuras -mundi,-et Adam, et progenies
suetudinem vero Ecclesii, qua? in singulis volumini- illius. Quis similem conspex-it? Deo favente, usque
l)us per unumquodque ofïïcium erat scripta, abstalit, hodie permanet. Ecclesiam vero B. Pauli apostoli
et igné consumpsit. 'Quadam die'sedens în -cathedra positam prope Wandalariam ipse cum îsto pontifice
dignilatîs, dum fflurmur sacerdotum et clericorum •exallaverunt, et adauxerunt, quia antea synagoga
esset adversum eum de consueludine Ecclesîî, quo- Judaîorum describebatur. Istius palricîi tempore
modo unus ex officiohabere potuisset, vidêfes se su- coepit Joannicius nomine In ejus palatio hîc Ravenna?
peratam, palam omnibus dixit : Crédité "mihi, filii, •sapientia pullulare. Causa [Causam] vero pro qua,
quia ego'in omnibus vestram consuetudinem non ^ in medio proferainus, non tanta [nec lacîlam] relin-
usurpo, sed magis augumenlo ; et data obligatione quamus. Contigîl eo tempore quod n'ôlailus praedi-
in ëcclesia? coetu, ut quicumque ex illis consuetudi- cti exarebi divino jussu mortuus est, proquo lamen-
nes ubique scrîplasreperisset, ante eum allais? fuis- tabatur patricius, non solum pro morte ejus, sed
sent. Quod, cum multa? schedula? ante eum allata? plus, quia non habebat similem viruni sapîentissi-
fuissent-, în machinatione cordis mala, placuit illi. "mum, qui potaissel, epislolas impériales componere,
Ille vero quasi cum gaudio accepisset, serena Ironie vel caeteras scriptaras chartalis quas necesse erat in
aoram omnibus, sed in pectore vulnus saevissimum palatio perficere. Cum autem ille ^suis suam trisli-
erat, dixit Iterum îllis : Exquîrite etiam adhuc, ut tiam indicasset, dixerunt ad îllum : Nullam dubita-
inveniatis, et fiai confirmatio talis inter me, et vos, tionem dominus noster ex hac habeat causât est Me
ut nunquam inter nos [vos], el meos jposteros lites adolescens unus Joannicius nomine, «criba perîtîssî-
aderescant. Illi iterum abierunt, et serutati sunt dili- "mus, in Scripturis doctus, in sapientia facufidus, in
genier, quasmox,utînvenîrepotuerunt, adduxerunt consilîo providus, in sermone verax, cauius eloquio,
ad illum. Illevero fraudulenter simulabat omaessche- omnique scientia plenus, nobilissimisortus nalalibus.
dulas, et ait ad lllos : lie modo, utmecum volutem ,. Si mox jusseris venîre, et ante tuum conspeclum
qualiter confirmem ut nunquam causatio îteretur ; adstare, tuncplacebit tibi, Gra?ciset Latinis literis
et accepta omnia coarctans in volumina -singula, in .quia eruditus est. Quo audite verbo, quod dicebatur,
fornace istius halnei [igné] concremavit. Talia iste exhilaralus praecepit eum venire. Et stelit ante eum,
cum -suis -ovibus -egit perjuria pontifex, et sëdu- desjîexîtque eum In corde suo, eo quod brevis erat
ctione mala decepit. Utinam quod non cathedram forma, et indecorus aspectu.Horruitvisibilia, dilexit
pastoris, vel etiam loco mercenarii Jënujsset! Iste postmodum invisibilia. Infirma mundi elegit Deus,
in sua sede, ut lupus in grege, leo inter quadrupe- Ut confundat forlia. Patricius autem conversus ad
dia, geracis inter volalilia, procella in maluris fru- optimales hujus civitatis -dixit-; Putatis quod ipse
-ûtibus. Qmd flll profuit pontificmm, qui etiam usque hoc palatium per suam sciehtiam tueri poterit? Non
hodie, quando sêpulerunî ejus clerici mentîuntur, puto. Et dîxeruntci : Jubeat dominus noster inter-
qui etiam post curricula annorum ïorlasse clxxx rogari eum, quod si non valet, recédât. Jùssitque
-licet ejus ad obedienliam erga Romanum pontiflcem. itaque Theodorum commendare decet ex iisdem ca-
Moresetiam cleri "Ravennatis déformâtes emendare pitibus, ob qua?, rino-enie invidia, ab Agnello caluin-
ci!:n episcopus vellet, nil mirum offendisse. -Nos niis vexatur.
'
6S5 LD3ERPONTIFICALE. — PARS II. 68G
deferri epistolam, qua?ad se de imperatore venerat A\. hanc festivilatem iit nunquam; alium voce lacessas.
Graecescriptam, dixitqûe ei patricius : Lege. Al ille In ipsa vero ira perrexerùnt omnes ad ëcciësià'm
heàta? Maria? semper Virginis celebrare vigilias ; et
" prosiratus ante pedes ejus, surrexit, explicuitque, '
et ait : jubés, domine mi, ul "Graecelegâm, ut ex- post vero expletiim ofïïciumretulerunt vèrba ponti-
aralaest,an per Lalina verba?Quia Gfa?ceel Latine ficis ad cleruni imiversùm, et indignati sunt, "consi-
'
utebatur, et Latinam ut Grsecam lenebat. Tune ad- îiantesquè mutàb abierùht singuli in lociim sûum.
mirâtes nâl'ricius una cûm majoribus et coètu populi, Tune Tbeodorus archipresbylêr ivit ad Theodorum
jussit déferai praeceptum Lalinis litefis exaratum,et archidiaconum suum consobriniim, iri monasterio
prâîcîpîehs ei dixit, Toile hoc pra?ceptum in manu S. Andréa? apostoli, quod est luhdatum non longe
tua, et lege idem Graecisverbis. Accipiens verO ille "ab ëcclesia Gbthomm, prope "domum qua? vocatur
legit Graeceper totum. Tune placuit patricio sen- Marinianà. Puisante eo ostium janua?, vénérant fa-
tenlia ejusdenr Joannicii, et glorificavit Deum, qui ' muli domus percussorem hgni inquirere quis esset.
abstalit animam, et animatum restituit corpus ; jus- At iïlé dédit notilîam, quia ego sum. Illi autem ehius
sitque nisi pro sua scientia extra palatium nullate- alieuntès narraverunt, dicentes : Theodorus aivhl-
hiis moveret pedes, sed quotidie ante ejus slaret presbyler ostium puisât, vult actte ingredi. Rapi>K&-
aspectùm.His itaque geslis, post tertiumvero annum 3B simus alius venit, et dixit quia in monasterio _eiat.
imperator Constantînopolilanus jussit exarari epi- El archidiaconus ait : Quid prodesl, quod loquimur,
stolam âd hune patricium, conlinentem ita : Mille quiaadeflectumnon pervenimus? Dixerunt ei dome-
"ad nié virum illum, qui taies cbmposïtiones, quas stici ejus : Quid est gtiod irasceris? Caro tua proxi-
ad me misisti, et carmina fingit. Qui onerala robo- ma, consobrinus tuus est, loquere cum ëo, non se-
rea navi diversa necessi.late, inisit eum in Conslan- paremeni. Quod si pontifex contra te saevierit, ille
tinopolim, et cum eum intuitus fuisset imperalor, pro te quomodo verba proferel? Et ingressus inprae-
iucredibilis fuit dé ejus scientia. Post dies vero dicto monasterio locuti sunt inter se muluo, et ante-
pauebs ejus claruit doctrina, et intér primates eiim quam separarentur dixerunt inter se : Quomodo hoec
habuit. consilia nostra stàbilia erunt, qua? locuti suinus?
' CAPUT m. Ârciiipresbyler dixit : Deus omnipotens sit inter nos
'Clerus a Theodoro secedit in Nativitate Domini. mediator, el iste apostolus ejus, et in die judicii inter
Dissidium per exarchum componitur. Clerus in pri- me et te; qui transgressus fuerit, requirat Deus
stinum reslituitur. causam fallacia?.Archidiaconus respondit : Fiat, sic
Igitur Tbeodorus istius civitalis ponlifex non re- fiai. Talis terminus inter nos firmatus est quem
cedebat a nequilia infinita, qua [quam] coeperat. G I transgredere non possumus. Omnes presbyteri istius
'Quando anipleclébatar presbytères, omnes diaconos sedisad mè concurrent, tu convoca diaconos omnes,
repellebai";pdsl viridiclam exercitam iterum dilige- et eaeterosecclesiae. Ëamus ad ecclesiam B. Apolle-
bal diaconos, et presbytères abjiciebat. Taies dissen- naris, et mirantes domum Antiocheni viri stemus,
siones anle ëôs nequissîmiis serebat sator, el unum- ibique missas audiamus. Nullus cura eo hodie mini-
quêmque ludificâbât. Post vero omnes in pauperla- stret. Repeîlamus eum, quod non sit pastor noster.
tëni "redegit,et pëiiùrîa himis afflixit. J?ro grandi His dictis abscedit. Nocte vero eadem ierunt omnes
heces'sitaleomnes indigna'.; sunt maxima ira. In die ad ecclesiam B; Virginis Maria? celebrare missarum
'hamque vigilia?Nativita'lis Domini ierunt sacerdotes solemnia, et locuti clam cum singulis officiis[officia-
uhanimiter ad Theodorum"archipresbylerum, et ad libus], consenserunt, et dixerunt : Utinam ante fa-
Theodorum archidiaconuhi, et dixerunt eis : Die ctura fuisset, el non in talem devenissemuspenuriam!
^dominonostro ponlifici : Maie contra nos agit, satis Explela vero missa in ëcclesia Aposlolorum insur-
nos opprimit, sive stimulai, multa gravamina super gente aurora, cum Phoebea lumina terram lustras-
nos imponit, quae tolerare minime possumus. Quar- sent, perrexerùnt omnes unanimes ad ecclesiam
tas nobis per occasiones abstalit, statuta aposiolica B. Apollenaris, qua? sila est in civitate dudum Clas-
confregit, consuetudinesëcclesia?incendit, malricu- B sis, et exclamantes ploraverunt amaro animo. Fa-
las démit, â gremïo nos Ëcclesia?repellit, Evangelia ctum est aulem poslquam radius solis in orbe emi-
dissimulait,"corporaaffiigit, substantias diripit, fa- cuit, misit praedicluspontifex notarium juxta eonsue-
cilitâtes tollit, censuales nos esse nitilur. Iram illius tudinem, ut vocaret sacerdotes, ut procédèrent in
tolerare non possumus. Illi autem euntes narrave- ëcclesia, et missas celebrarent : qui cum venisset,
runt clericorum verba in aures ponlificis. Ille omni- nullum ex eis invenit, et reversus nunciavit ei. At
bus verbis auditis, quasi missile suscipiens telum, ille ait : Forlasse dormiunt, pro eo quod in hac nocte
slalim in iram versus, ait eis : Vosirrilatis clericos, fatigati fuerunt, ideo sopore depressi sunt. Susti-
vo's haecvérba in ore éorum pônitis. Cérte qui hoc nenie autem eo quasi una hora diei* iterum misit
dixerunt nunquam in melius proficient. Et conver- notarium, el non invenit aliquem eorum, nunciavil-
sus ad archipresbytefum dixit : Tu es hujus véfbo- que ei quia omnes désuni. Et ail ilie : Quid est hoc?
rum scéleris auctof, tu sacerdotam seditionis caput, Qualis jam hora est? Si non omnes veherunf, vel
tù plenissîmëacefrimus hostis, tu concitator plebis ; eliam quanticumque sunt veniant. Respondens au-
infestissimusundique adversarius es. Faciam post lem de circûmstantibus dixit ei : Non aeslimetdomi-
687 AGNELLI ABBATIS S. MARIEEAD BLACHERNAS, ETC. 688
nus noster nisi quod ego dico. Nullum hodie ex tuis A runt sibi retulit patricio cum meerore dicens :
'
sacerdotibus reperies, qui tecum ad altare in hac Dereliquerunl me oves mea?, expolialus sum pasto-
solennitale accédât. Dixilque ille : Quare? Et ait ' rali honore, el repulsus, spretusque. Grex Domini
'
iterum : Quia omnes transmearunl Caesarea?[Repon. mihi commissus quaerii sibi pastorem alium ; pro-
Classera, Bacch.], taies ad S. ierunt Apollenarem, peraverunl Classera, el ingressi in ecclesiam B. Apol-'
et ibidem missam célébrant presbyteri, diacones, lenaris accusant me apud Deum, et dérident me.
'
subdiacones, acolylhi, ostiarii, leclores, cantoresque Patricius vero subite misit nobiles vires, ut revoca-
cum universo clero illuc ambulaverunl ; non est re- rent universos cleros, et eorum omnes consuetudi-
liclus ex eis neque unus : sola ëcclesia est, non est nes in pristinum resliluerel. Illi autem indignati
uilus custos. Asserebant se valde afflictos esse, mi- coeperunt flere, et dixerunt : Si Constantinopolim
gra verrait. Tune surrexit de sua sella, ubi sedebat, altingemus, eliam et super exarchum hune quere-
dédit sibi alapam in fronte dicens : heu! victus sum. labimus, quia antea corrigere eum noluil. Non veni-
Ab alto irahens suspiria peclore seipsum lamentans, ' mus [veriiemus], sed usque horam nonam expeetabi-
cubiculum introivit. Plebs autem in ëcclesia mira- mus hune B. Apollenaremponlificem noslrum ; quod
balur, ignorans hujusmodi causam. His ita peraclis, si moras fecerit, Romam gradiemur. Et reversi lar-
statim ponlifex misit nobiles vires, cura velocissimis B gas fundentes lacrymas nunciaverunt pontifici, et
"equis, ut satisfaclionibus ad ecclesiam revocarent. patricio, ut audierunt el lamentabanlur. Addiderunt,
Illi vero cum vidissent eos ad se venientes, mox le- quod talis luclus mugilusque infra ipsam resonat
vaverunt se omnes submissi humo vultibus, et magna ecclesiam, qualis nunquam nec au dites nec visus in
voce, antequam legali ponlifiois locuti fuissent, dixe- Iota Classe fuît. Etiam et audientes illorum moeren-
runt : Recedite, quia non habemus pontiflcem [pa- tium voces, cum ipsis amare flevimus. Tune archi-
storem], sed interfectorem. Quando in hoc ingressus episcopus, moerore valde afflictus, voluit se. pedibus
est ovile, non talem, ut facit dédit promissum. Surge, patricii prosternere ; ait enim ingenti luctu ; Obse-
S. Apollenaris, célébra nobis missam die Nativitalis cro tuam clementiam, non vos pigeât illuc ire, et
Domini. Te nobis dédit S. Petrus pastorem. -Ideotua? fatigium a pro me habere, ut spondeas pro me. Om-
sumus oves. Ad te concurrimus, salva nos. Non hic nia facturum pollicere, juxta quod illis plaeet, et ex
consecrationem accepisti, sed ipse apostolus suis le rébus ëcclesia? non amplius, nisi ut unus ex illis,
beavit manibus, el Spiritum sanctum tribuit, ad nos particeps sum. Tune patricius faleras equo superim-
direxit, et nos team recepiuius praedicalionem. Ad poni jussit, ascendit desuper, venit ad praediclum
gubernandum missus es, non ad delendura. Tu ante martyris sepuicrum, et convocans omnes ad se,fudit
"
oequissimumJudicem stas, certa pro nobis; confringe lenia verba pacifieaque, et secum reduxit, proroit-
ora cruenta lupi.ut nos deducere valeas per amoena tens omnia emendare, sicut nuper audistis. Et vene-
pascua Christi. Quod si non surrexeris, et hodie in runt, et missas et vesperam una hora celebraverunt
hac Nativitate missas celebraveris, omnes unanimi- cum mansueto pontifice, vesperascente die. Alia
ler statim ex domo tua egrediemur, et proficiscemur vero die venil exarchus ad domum ecclesiae, et sedit
Romam ad B. Petrum magistrum tuum, et cum la- cum archiepiscopo, el cunctis presbyteris, a tergo
menlalionibus ante eum prosternemur, et cura in- eorum diaconi stantes, una cum omni clero ëcclesia?
genti luctu, immensoque flelu, magnisque cum su- sleterunt in conflictu. Cum mulla controversia et al-
spiriis dicemus : Fuimus ad discipulum tuum praesu- terna verba inter eos essent, convictus est ponlifex,
lein nostrum, el praedicatorem, quem nobis dedisli, et statim restaurati sunt omnes de honore et digni-
et notait missas in tali praccipuo die Nativitalis Do- talibus, et sortiti sunt opes ecclesiae, et non fuit ex
mini celebrare. Aut vindica nos de eo, aut da nobis eis aliquis qui quamdam [•Forte, quartam, Bacch.]
novum pastorem, qui nos defendal de ore draconis, partem ecclesiae non haberet etiam, et sublraclos
qui infra nostra moenia cubât et nostras condoleal adores, et praslias ab hujus ëcclesia? familiaribus,
afflicliones.Ecce tu ipse, paslor bone, nostiquia mul-, et perrexerùnt omnes laeti ad monasteria sua, et be-
U
tas ex luis ovibus abierunt per nimia gravamina el nedicebant Deum. Quibusdam [quibus] antea solis
faillis penuriam, recesserunlque a sancto mandate, pontifex lUebatur, poslea omnes sortiti sunt, et ex
el a doclrina tua, nequissimo proesule suffocante. illo die taie foedus inter ponlificem et sacerdotes
^}uod si non nos audierit, exinde pergemus [vadimus] statatem est, antequam eonsecretur per repromis-
Conslantinopolim ad imperatorem, et quseremus ibi sionem, ut familiares ecclesiaeauctoriam curaliorem
patrem et pastorem. In his aulem dictis talis lamen- habeant.
latio luclusque ingens ex utrisque partibus fuit, ut CAPUT rv.
illi qui ad pontiflcem reversi sunt pro intemperatis Theodorus pontifici Bomano submiltitur. Statuta sub
lacrymis atque murmurationibus omnium illorum Agathone Léo II confirmât, certis conditionibus
clericorum, vix verba dare valuerunt, atque legatio- admissis. Theodori obitus, sedisquetempus.
nem. explere nequiverunt. Tune Theodorus archi- Igitur post paululum tempus ipse praesul dolorem
episcopus, metaens hoc, tristis adpalalium cum ma- in pectore servans nocendi suis sacerdotibus, recor-
gna festinatione profeclus est, et omnia qua?accide- datusque malum quod in eum exercuerant, et quia
- a Id est, laborem; inde Ilalicum
fatica. BACCH.
~
689 LIBER P0NT1FICALIS. PARS n. C90
minime polerat, utvolebat, suos parentes de rébus j Lveritaie correxerit. » Haec ex pluribus excerpere
ditare Ecclesiae,occulta suggestione Romam mittens placuit, Agnelloquenarratis adjicere, ul quod Theo-
dori -famam juvare potest, malediclis, probiisque
ad Agathonempapam, quasi pro causa sanclarum opponeretur. Licet Agnellus praeterea lotus sit iu "
Dei ecclesiarum in fide calholica cum eo tractatu- . Theodori memoriam diris .insectando , non silet
tamen quaedam in ejusdem episcopi laudem ceden-
rus, illuc eum juberet venire. Qui mox scripsit epi- tia, sunl qua?pertinent ad constructam seu in
stolam , ul Theodorus praesul pro sancta et inteme- qualia
meliorem amplioremque formam redactam aedem
rata fide catholica Romam properaret. Qui ostensa S. Paidi, in Yandalaria nuncupatam, qua?anteactis
coram omnibus suis sacerdotibus legens replicuit, temporibus vel synagoga fuerat Judaeorum,vel uti
synagoga despectui habita, ambigua enim mihiphra-
dixilque ad illos : Quid vobis videtur ? Ecce aposto- sis est qua id nostro narratur.
licam epistolam vidislis, el quod in ea continelur H. Ea occasione qua? in primis Theodori exarchi
seilis; quid vobis videtur? Extra vestram non fa- pietatem commendant laudanlur, qui bealo Theo-
diacono oratorium aedificavit, calices aureos
ciam voluutatem. Unum habemus consilium, fra- doro très ëcclesia?Ravennati et tbecam preliosam obtulit,
tres, una volunlas, unus animus sit, eamus, an ces- quique quotidie S. Maria?ad Blachernas aedemextra
semus. Illi vero in simplicilate respondentes, ne- Ravenna?pomoerium sitam frequens colebat, ubi et
scientes occullum consilium, dixerunt : Oporlel nos cum conjuge sua Agatha sepeliri mandavit. Haec
aulem a Theodori Calliopa?moribus admodum ablu-
omnes pro fide orthodoxa et sancta Dei Ëcclesia " dunl, ostenduntque hune ab illo diversum quod su-
mortis subjacere periculo. Cum autem pervenisset pra in Mauri episcopiVita indicatum pst.Milis etiam
Romam, subjugavit se, suamqueEcclesiam sub Ro- Vite ingenii virum hune ostendunl, qua?in hujus episcopi
referuntur, qui dissidium cleri prudenlissime.
mano pontifice. Romanusgavisus pontifex, qui ad- composuerit-, et abstinuerit ab emendando clero.
quisîerat quod praedecessores sui perdiderant, gra- (quod verum cum Rubeo existimo) refractario, epi-
tulanter suscepit eum , et consensit ei quidquid po- scopique animo, vi adhibita, componendo, omneque
judicium, uti canones ferebanl, Ecclesioereliqueril.
stalavil, et quod peliit Iargitus est volontali ejus. Nulluseliam dubito eumdem consilium opère juvisse,
Mortuo vero Agathone papa, cum successore Leone quo Réparâtes tractatu Theodorus effeclu Romano
omnia placita adimplevit, statutaque inter se fue- pontifici Ravennatem Ecclesiam restituit, qua? nullo
rant, ut qualem electum hic ex Ravenna sacerdotes modo Calliopa?moribus ingenioque congruere po-
tuisse palam est. Referons noster oratorium beali
Romam déportassent, ipsum consecrasset ; non am- Theodori ab exarcbo consiructum, meminit ecclesiae
plius in tempore consecrationis Roma?manerel nisi S. Martini in Coelo aureo, ex quo conjectura infir-
ocio diebus, ultra jam illuc non veniret. Nisi in die matur, qua suspicatus sum Reparaium ibidem mo-
nachum egissP, nisi in illius episcopi Vila S. Apol-
natalis aposlolorumlegalum ex sacerdotibus mitteret, linaris nomine eadem basilica vocetur, qua?hic ve-
et Ravennensis pontifex esset quietus, et alia multa leri S. Martini vocabulo laudalur, cui répugnât
capitula, qua?non possumus exarare, cônfirmata per C Agnellus, qui S. Martini semper vocal. Rem eam
manum Leonis cum presbyteris. Igilur obiit iste itaque incerlamnostrum agnosco, lubensque faleor quod alias
monasteriinomine oratorium
semper, apud
ferocissiraus die xvm mensis Januarii, cum multa intelligi posse, apud quem Réparâtes minislraverit,
alacritale sacerdotum , et omnium gralulalione hu- unde ad episcopatum assumptus.fuerit.
mo submersus est, in ardica B. Apollenaris subtus resUL Plura ex hac Theodori Yita excerpent lectu-
ad disciplina? mores spectantia, veluti rationem
jacet. Epilaphium vero ejus clare légère non potul. reddituum ecclesiasticorum erogandorum, officia
Sedit annos xm, menses m, et dies xx. archipresbyleri,archidiaconi, notàriique, solemnium
missarum in praecîpuisanni feslis indicendarum, et
peragendarum melhodum, et plura his similia, qua?
OBSERYATIONES enarrare superfluum est. In Joannicii eliam hisloria
AD VITAM THEODORI. publicus exarchalus notarius, quo munere illustris
Caeterumde eodem viro aget
Theodorusab Agnellicalumniisvindicalus. Theodo- esset, deprehenditur.
rus exarchus a Calliopa diversus. Nonnulla indi- Agnellus infra in Yita Felicis, addelque qua?Illud ad ejus
genus obitumque spectant. ob-
cata aa disciplinam spectantia, et ad Ravennatis cognalionem,
servari raeretur pra? caeteris Ravennatem clerurn
episcopiautocephaliam. assensum praestasse, ut cum ageretur de conlrover-
I. Qua? Agnellus in hac Theodori episcopi Vita sia fidei, qua?, monothelitarum haeresi nondum pro-
posteris mandavit, refert summaiim Rubeus lib. iv, p strata, in discrimen vocabatar, episcopus Româna?
pag. 208 , inde subjicit : i Hanc bisteriam ex Vitis synodo vocatus adesset, quod ipsum profecto erat
Ravennatem archiepiscoporum a nobis descriptam ratione synodi autocephaliae abrenuntiare. Verum
facile conjici potest, Iran ex his qua? caeleri omnes potuit fieri ut episcopus se vocari diceret, vel u.
gravissîmi auctores tradiderunt, cum ex ipso rei extra synodum Romanam, vel in generali oecume-
iuerito, a vero longius aberrare, ab ejusque saeculi nicaque cogenda res agerelur; utroque enim modo
liouiinibus descriptam, qui arrogantia adversus Ro- potuisset adesse, non ut Romano metropolita? pa-
manam Ecclesiam elati, eam subjectionem aegrefe- triarchove subditus, sed uti acephalus. His assen-
rebant. Nam Theodorus fertur summa pietate fuis- tienle clero, Tbeodorus se Ecclesiamque suam,
se, el in pauperes munificentissimus, quique sacer- quoi clerus noluissel, Romano pontifici, et ordina-
dotum Ravennatum mores in tanta rerum omnium tionis et synodi ratione, submisil, ei autocephalia?
licenlia in deierius labenles, ac corruptos justa se- nuper a Mauro per fraudera obtenta?renunliavit.
691 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 692
VITA DAMIANI.
GAfUT PRIMUM. A sulis temporibus in hac seminavit civitate. In priscis
*' " ad, vilam. revocatu,^
jgvtex qui chrismale consigpatus ergo temporibus consuetado orta fuit, usque nunc
çbît. Joannicius Ravennam revertitur.
'd,enj%ç. talis horrenda, et cayenda, et detrahenda iniqua
Damianus XXXYn. Brevi corpore, non satis. pin- fuit, pt permanet usque nunc. Die omni Dominico,
guis, ex ista, oviïi, copsecralus Roma?, humilis ho- 'vël aposlolorum die, Ravennenses cives non solum
mo, mansuetus, et pius. Eo régente calhedram, ma- illustres , sed homines diversa? aelatis juvenes, et
gna guies in sacerdotibus et populo fuit, sicut nobis ephoebi, médiocres, el parvuli, promiscui sexus,
yetustipres retulerant. Audite. Contigit eo tempère, lit diximus, post refeclionem per diversas portas
sicut narrare audiyi, venit quaedam mulier cum in- aggregatim egredientes ad pugnam procedunt. De-
fante parvulo, uf ponlifex Spiritum sanctum per liri et insani! quando sine causa se morii subji-
manuum imposilionem, et unptionem chrismatis da- ciunl. Contigit eo, ul diximus, tempore, ut Ti-
ret; ille vero tondebatur. Manipulum namque ejus guriensis porta inîret certamen cum Pusterula,
dixerunt mulieri : Expecta dpnec tondealur. Illa qua? vocatur summus Vicus, juxta fossam Lami-
autem vociferabalur dicens : Oh ! quanta insania, sem. QuHngrpssi in prima fronte a fundibulariis
yiri! Puer moritur, et non yullis subvenire anima? insecuti, terga Pusteralenses dederunt. Tigurien-
procedenli, neque nunciare, et ego taceo? Currite, B ses vero eos insequentes multa straverunt cor-
dicite domino pontifici, ut consignet hune parvulum, pora humo, et venerunt ad praedictam Pusleru-
quia in extremis est, antequam moriatur, ne post lam, minaverunt residuum infra, et confregerunt
funus pueri noxii teneamini. Illis autem abeunlibus, molcbos, et serras, et cum Victoria in suas reversi
et moram facientibus, mortuus est puer. Tune mil- sunt domos. Et posl dies octo, die Dominico ex
lier coepit vociferare, et magnis vocihus clamare, ulraque egressi sunt porta, el parvuli cum modica
tbeatrumque excitare, et plangorem tubicinum spar- orbilella, sicut mos erat illorum, reliclo ludo, ir-
gebat in vulgus. Audiens haec pontifex coepit inter- ruentes inter se eum haculis sua capila fregerunt ;
rogare quid hoc esset? Et illi volentes ob légère hu- alii vero se interficiebant procul manibus, et missili
jus facta rei, averlere pontificem. ab ira, et non saxo ; alii mugitu rumbolorum, territi per diversa
poiuertml. Mulier vero exclamavit : Ecce multis hic fugiebant loca ; alii,vero hinc et inde induti juveni-
morala sum horis, el nullus nunciare voluit ex tais libus armis contra suos strages mittebant coaevos,
ut consignares puerum ; modo vero anima non est et non erat ulla requies, undiquè vulgo cadenlium
in eo. Corpus mortauni quomodo polest paraclilum gladio ex Pusterula? parte mortui sunl; alii namque
suscipere Spiritum sanctum? Tu videris, optime semivivi relicli, et calidus. fiuebat sanguineus de pe-
prae.suL Tunç açcipiens pontifex in ulnas suas valde 'G clore rivu.s ; et alii erant, quorum ore aperto mana-
gemens, et flen.s ingressus est post absidam ëccle- hat roseus sanguis ; multique ex corporis plaga
sia?, prostravitque se cum eo pronus in terra flens, largissimum fundebant cruorem, oreque ilerram
et orâns diutissime coelestem Dominum invocando. mordente, spiritum exhalabant. Quicumque vero a
Ep smtem orante reversa est anima pueri in viscera suis hostibus petebat yitam, dicens ; Heu anima,
ejus, el, consignans eum emisit spiritum. Eo namque anima mea ! cessabat ictus, -etnon occidebatur. Ita
tempore reversus est pra?di.çlusJoannicius Cohstan- et nunc, qui se confidit non mon, et vitam anima? -,
tînoppii Rayenpan), et claruit ejus sapientia in tota postulai, sinunt eumviyere, et ultra non pereulitar.
Italia. Fâctague est plaga magna in regione illa, qualis
CAPUT IL non fuit aliquando a priscis-temporibus, quam se-
Ravenngte,scipfis^contyeverfi inler se py,oeliarl.Factiqsi niores nostri memorare potûîssent. Ecce perditio
ab urp.ispbrtis nomen,mutuali. Coedesingens homi- prima in regione illa, et luctus, et va?, Secunda vero
num, inde plures prddflorïe et çlqm opeisù Indicta perditio, et interemplio, maxima lamentatio esl. His
publi'ca pr.ece sceteris âuetpres inventi, el poena
mullqti. itaque gestis post has slrages modica quies fuit.
Nos verOj fratres, semper in excubiis sumus sicut Diabolus vero perniciosissimus, et inyisibilis hostis
^
milites in procincta; et quando omnipotentis Dei invitais gerieri humano stîmulavit Pusterulensium -
nostri miracula audimus, gralulamur, quia dignatas corda, et quasi quis ostium pulsans, sic eorum quo-
esllabentps ad,regnum erigere. Et quando audimus tidie praecordia urebantur, irritoque omnes consilio
diabolum aliquem laedere, et suis laqueis irrelire, quahler possent Tigurienses vires morti subjicere,
trislamur, quia captas ille non cerlavit fortiter con- et funditos eradicare. Tune unusquisque dixit ad
tra invisibilem hostem. Sed tamen nullus adversus compatrem suum et contubernalem amicuin : Quod
eum dimicare polerit, nisi .coelesti fuerit clypeo mu- [Quid] adhuc nobis vita ? Ecce omnes socios nostros
jiitas. Die tergiversator, ut qui se altissimus esse Tigurienses interfecerunt, vïvos et nos Dominico
voluit, et Filium Dei derisit. Si non vos stare piget, die moliuntur. Natos relinquemns or-
audietis qualia sua? calliditalis opéra in istius pra?- , phanos, nescimus cui servituri sunt ; uxores uosiras
<&% LIBER PONTIFICALIS. — PARS IL €94
remanebunt vidua?; omnem censura nostrum inkj A populo ut gregatim incederet. Ipse cum clericis et
mioi nostri deglutient. Ut quid nobis adhuç vila ? monachis in unam partem» laici vprb senes, adole-
Simus fortissima pectora in bello. Et elevata voce scentes, el pueri, unus praecepit ul esset chorus.
omnes fleverunt. Post deposilum luclum dixerpnt ; Nuptaevero mulieres et imraptae,viduaeet puellaein
venile, insidiemur illis. Occulte aptemus contra alteram parlera, lurma vero pauperum séparation.
eos dolosa mendacia, et improba fingamus verba, Non omnes in unum incedebant, sed separatim,
el decipiamus eos in falsa humilitate. Subséquente quasi medio jactu lapidis. Sacerdotes vero, sacris
die Dominico infra Ursianam-ecclesiam rogaverunt depositis veslibus, saccos induti sunt, asperso in ca-
clam Pusterulenses viri ul Tigurienses, pranderpnt pitibus cinere, et pedibus nudis incedebant Omnes
cum illis, et petierunt ne quis sciret. Explelis vero nobiles et ignobiles ciliciis se operierunt, inculte
divinis eloquiis, abiit unusquisque ad pelitorem capita, squallidaque barba moerendo. incedebant.
suum, et per mansiones smgulas dispersi, diversis Matronae,depositis vestibus jucunditatis, lugubrem
dapibus propinaverunt mortem. Alii vero pugione induta? sunt vestem. Omnes decalvabant vertices
perempti bumo commendati sunt, alii vero securi- suos, et cutem nudabant. Speciositas virginum sub-,
bus eerebro illisi in siabulo sub sterepre equorum lala est. Abstulerunt a se mutatorias vestes, et
sepulti sunt, ne signa inlerfectionis invenirenlur ; 1B pallia, projecerunt a se inaures, et anulos, et dex-
nonmilli vero missili per fémur transfixi sunl telo ; tralia, et pereselidas, et mouilia, et olfactoria, et
alii pannis exuti in cloaca projecti sunt ; alii acus, et spécula, et lunulas, el liliola, pra?sidia, et
-namque chelidoniomucrone irruentes dies finierunt laudosias, et omnia jucunda, et concupiscibilia pro-
et vilam ; multi vero percussi volatili ferrp in cuni- jecerunt, carmen lamentationis imbuta? [induta?]
culura projecti, luto obtecti sunt. Tigurienses miseri sunt. Parvuli ab uberibus matris suspensi sunt,
a Pusterulensibus diversis poenis sunt inlerempti, planctus hominum, vagitus parvulorum, fletus ma-
et sic occulte factura est, ut nec inlerfectionis, nec trum, mugitus bovum, hinnitus equorum, balatus
sepulturaesignum, jneque amicorum quis scirepo- pecoruni, caelerorumque animalium, tola civitas
luisset. Alia vero die fit luctus ingens, moerore un- conclamabat. Expletis tribus diebus afflictionis,
dique iota in luctu civitas morabatur. Clausa sunt ante solis occasum Omnipotens Deus, qui révélât
halnea, cessaverunl spectacula publica, mercatores profunda de tenebris, et abseondila produeit in lu-
retexerant pedes, oppilaverunl caupones labernas, cem, fecit mirabilia, qualia nunquam ingenlibus
nundinatores reliquerunt negolia, sacerdotes geme= audita sunt. Ab Amphiibealro, quod fuit priscis
tant in eeclesiis, seniores lugebant, omnes juvenes f^ temporibus juxta. portam qua?vocatur Aurea, usque
in plateis erant moerentes, omnis maritus sumpsil ^ àd jam diclam Pusterulam,fàctas est quasi crépitas,
lamentum, matrona?quea thoro maritali moerebant. et sonitus ingens, el elevatus est fumus quasi ne-
vidua? induta?sunt veste lugubiî, speciositas virgi- hula, et biens terra omnes morluos, quos infra se
iium immutata esl, parvuli singulli.busnimium qua- clausos habuit, quos Pusterulenses demoliti sunt
"
tiebantur, in amaritudine anima? omnes afflicti cum nimio furore, in sinu suo ostendit. Tune po-~
erant. Alii plorahanl palrem ignolae morlis, alii puli audito sonilu ad foelorem currentes invenerunt
ëxspeçlabant filios, nescientps si essent fugitivi, singuli morluos suos per singulas casas, infra pla-
ahl fratruni ignorantes peripuluin, alii vires exspe-. gas vermes nutrientes. Tune apprehenderunt homi-
étantes, nec quid cerlius, sciebanl, unusquisque di- cidas, judicaverunt eis digna factis, el regionem
versas ilbic atque illuc incedebat vias quaerenies, ipsam cura, aediflciis subverlerunt, et ad minium re-
et minime eos inveniebant. Verba vero moerenlium digerunl, et voeaverunt illam regionem Latronum a,
haecerant : Si vere terra pos absprbuit, forte aliquis usque in praesentem diem. Non solum ipsi, sed et
eos vidissel, si in prpfundo pplagi demersi essent, conjuges, et filii eorum diversos modes poenarum,
fluctus nobîs eorum cprppra reddidisset, si bestia? perpessi sunt. De rébus vero eorum nihil aliquis
dévorassent, ossa. non déglutissent. Si quis ipsos ]y. contingere voluit, sed pyra? tradita? sunt ad pon-
gladio interfecisset, çruor mortem eorum nobis lem, qui vocatur Milvius, qui nuper diruptijs esl,
qslenderel. Et mulla alia opinabantur lugenles po- et idem in ipsa regione fuit Latronum juxta tribu-
guïi, suhmissi humo, capillos, et barbas extrahen- nal monasterii B. confessoris Christi Severini [Forte,
tes, unguibus ora foedantes, vestes ac pectora [a pe- Severi, Racch.].
ctore] scindentes, fratres et cognâtes, filios el ne- CAPUT m.
p.otesplorantes, amissos consanguineos requirentes, Anonymi cujusdam Damiani oevo viventis nonnulla
tqlam cives finierunt hebdomadamin lamente. Tune referuntui\ Damianus ipse laudatur.
sanctus vir Damianus, videns hanc civitalem in Igitur fuit in hac civitate Ravennaevir religiosis-
tauto luctu morantem, ipse se in maximis dédit la- simus, et bonae fama?, et quando ad Ursianam ec-
eryniis. Die Dominico praedicavit jejunium, ul se-- clesiam veniebat ejus superiori eolumnae templi
cunda, tertia et quarta feria incessanter Deum de- parte virorum scapula? adhaerebant. Ante introitum
precaretur, ut de coelo auxilio divino muniti, alicui missarum psalmos canlabat cum nullo homme ali-
hoc excidium revelaretur. Praesul vero praecepit quando ibidem colloquia habebat, et post inlroituin
a Not. marg., Posterula sive regio latronum. BACCH.
608 AGNELLI ABBATISS. MARIAIAD BLACHERNAS,ETC. 690
missarum semper in faciem ponlificis inluebalur. A praeceptani, ut ipsa res in eo monasterio in perpe-
Quadam vero die jussit eum pontifex adiré ad be- tuum esset, et ut ipsum munimen pro sempiterna
nedictionem S. Apollenaris, ul esset parliceps pon- lege fuisset. Post hoec aulem prostravit se pedibus
lificia? mensa?. Post extensum dapibus venlrem, et diu praediclus presbyter Joannes liens aiensque :
fibra? pecloris repleta? essent musto, sed tamen so- Jubeat mihi dominus meus exarari epistolam ad
bria mente, interrogavil eum pontifex, quid hoc exarchum, ut non obligala fidejussor meus tollat,
esset, quod in ëcclesia semper in ejus aspiciebat quia crastina dies eril constilutum placitum, ut ego
vulium. Al ille respondens dixit : Non te intueor, cum adversario meo in conflicta stare debuissem.
oplime pra?sul, tantum, quantum illum qui post ter- Paruit autem imperator postulationibus ejus, et jus-
gum tuum stat, cujus pulchritudinem non pleniter sit scribi epistolam ad exarchum, ut nullani distin-
tolerare possum. Et cum sanctificaris [sanclificas] clionem de hac fieret causa, neque in judicio eum
juxta le stat vultus ejus. Modonon est ipse, qui quis deduceret, nec obligata fidejussor tolleret, nec
tune est semper tecum ad missarum solemnia, et ullo modo eum molestaret. Scripta vero epistola,
nunquam le deseril. Post aliquot vero dies secessil quali mense, quali die, vel hora, munita sigillo data
in pace ; et audierunt eum quidam dicenlem anle manibus suis, secessit, et venit vesperaseente die ad
tempus obitus sui, quod quadam Dominica die, dum B portam ipsius Constaniinopolitana?civitalis, ut forte
nocle antiphonam ad benedicliones a cantarent om- usum navis discurrentis Bavennam aul ad Siciliam
nes, el dicerenl : Montes et colles cantabunt coram invenire potuissel ; et requisitis omnibus carabis,
Deo laudes, testificabat hic quod etiam ipsi-lapi- et celandriis, atque droinonibus, non invenit. Ille
des ecclesiae, columnae et lasla?, alque laleres, te- autem juxta lilus maris arripuil iler. Nox illi ni-
gulae, nec non etiam omnia metalla, praedictam an- gras expaiidens alas inimicitiam praestilil. Quantum
tiphonam simul cum omnibus canlabanl. Post igi- illi tenebra? offensa?fuerunt, tantum Selenitis h suos
tur virum istum humatum jussil pontifex ad praedi- sparsos radios ei beneficium praestitil, et quantum
ctam columnam eancellos modicos fieri, ne quis allius in sublimitate se erigebat, tantum clarior
basi columna? ubi sancli steterunt pedes, indignis terra apparebat. Dura autem spatialur in litore, et
pedibus adbaereret, et modicam erucem infigî jussit cogitaret quid ageret, apparuerunt ante oculos ejus
pro memoriale sempiterno, quod permanet usque in très viri in nîgra veste, eique dixerunt : Quid tar-
praesentem diem. bata mente, anba Joannes, in hoclitlore versaris 1
CAPUT IV. At ille respondens dixit : Omnia quaecunque ab im-
Joannes S. Joannis trans Coesareamabbas. Con- peratore petivi obtinui, multo tempore commora-
siantinopoli rem suoe Ecclesioe agit. Una nocte tZ lus sum. Navis deest, ut Ravennam reverlar, ideo
doemonumope Ravennam venit. Facti poenitet. mihitristilia undique esl. Dixerunt ei improbi viri: Si
Sed el de Joanne abbate monasterii S. Joannis ea, qua?dixerimus tibi, faciès, crastina die eris in do-
trans Caesaream siti in dudum Classis, quod voca- mo tua infra domesticos tuos. At ille dixit eis : Facio
tur ad Tilum, non praetermiltamus. Fuit iste tem- quod vultis. Et illi : Accipe virgam in manu tua, et
poribus hujus Damiani antistitis presbyter nomine désigna in hoc sabulo navem, deinde vêla, remigia,
Joannes abbas monasterii S. Joannis, qui vocatur scaphas, nautasque. Fecit ita, ut sibi imperatum fue-
ad Titum, quod rustici nescienles vocant eum ad rat. Iterum dixerunt ad illum : Jace in cataleta navis
Pinum. Cum praedicluspresbyter multas allercatio- infra sentinam juxlacarinam. Audies mugîtes vento-
nes et judicia de rébus sui monasterii B. Joannis rumposlquamingressus pelagus, audies vocespericli-
cum .singulis hominibus haberet, et nullatenus finis tanlium, audies tempestates, et horreas, audies so-
impositus fuisset, sed maxime volebant multi pra?- nitas aquarum inundanlium, et sic oppila os tuum, ut
dia monasterii injuste deglutire, ailigit Coastanti- nec etiam signum crucis manus tua exprimat. Qui
nopolim, et moratus igitur ibidem multis diebus, jacuit in terra prospiciens juxta se maria. Ecce un-
faciem imperatoris non vidit. Qui infra semetipsum dique factus est repente sonitas quasi fragor nu-
varia consilia volvens, die quadam stelit deorsum -D bium, et velut procellosa tempestas. Dabat ventas
juxta murum cubiculi, ubi imperator sedebat, ver- mugitus, ipsas suas verberabat pelagus undas. Fran-
suin [sursura] istius vocatorii de adventu Domini guntur remi, incidunter antemnae, solvuntur sca-
dicens : Qui venlurus est véniel, et non lardabit ; re- pha?, dabant nauta? nigerrimi, leterrimique Iuctes,
gnum in manu ejus, et poteslas, et imperiunt. Impe- et ipse sic se coegit abba, ut nec flatuin illius quis
rator audiens ha?e delectabatar, auscultans. Ivitque audire poluisset. Ad pullorum vere canlus inventes
lyro unus [Cod., liranos, Rucch], voluit eum amovere est super tectum monasterii sui, et videns se solum,
de eo loco ; el jussit imperator desuper, ne quis ei exclamavit voce magna ad suos, ut eum desuper de
esset molestes, donec expleret; finitoque toto invita- teele deponerent. Illi denique putantes eum phan-
lorio vecavil eum sursum, slelilque ante imperato- tasma esse, nolebant parère praeceptis domini sui.
rera, el suam pro qua venerat causam ordinabili- Tune ille clamabat voce majori nominatim unum-
ter cognitam fecit. Jussilque imperator laie exarari quemque eorum, aiens : Deponite me, et cognoseetis
a Not. marg. Id est Canticum trium puerorum. 1 Id est, Iuna. BACÇII.
BACCH.
697 LIBER PONTJFICALIS. — PARS ÎI. 698
quia ego sum. Vos scitis quia in Constantinopolim .A ciari Domini, quia sancto baptismate lotus non es.'
fui civitatem pro utililatibus istius monasterii, et Iterumque Judaeus: Non [tibi] panem sanctum quae-
modo venio, et ut non paveatis sciiole, quia validis ro, Pater, sed carnem Agni, quam manibus vestris
ventis hue projectus sum. Illi, his verbis audilis, ci- discerpitis, quem ego super hanc aram vos adlre-
tius posuerunt scalas, et descendit. Agnitus est a clanctantes humanis video oculis meis. Ex Agno,
suis, obsculatusque [osculalisque] per ordinem uni- quem video, quaero; non panem cupio', quem non
versis, jussit pulsare tabulam dicens, jam malutini video. Ad hoc sanctus vir respondens dixit : Non
hora est, et post opus Dei [expletum] eum petit possumus Sanctum immundis dare, donec qui in-
quies. Alia autem die luslrala Caesarea egressus est, quinatus aqua sancta mundetur. Accipe signum
et a Yandalaria porta, qua? est vicina porta? Caesa- Agni, et ex eo Agno vescere nobiscum. Statimque
rea?, relicto Laurenti palatio, Theodoricanum in- ipse videns, dédit nomen suum, et instruclus a pon-
gressus est, jubetque se exarcho praesentari. Ille tifice, accepit baptismum immortale, et ex infideli
laeto animo suscipiens eum, et jussit .egere praece- factus est fidelis. Hic vero pra?sul ex Dalmatiarum
ptum, el complicatum reddidit presbytère ofterenti fuit partibus, sed obtulerunt eum huic sui parentes
sibi, dixitque ad eum : Hoc praeceptum in perpe- Ecclesiae, et isle sacris lileris eruditus, ad hune
luum tibi tuisque posteris tulamentum sit. Sponsio- .B Ëcclesia? apicem pervenilb. Eo tempore archhus
nem fidejussori tuo tollam, quia negligens fuisti cum ëcclesia?istius ab igné concrematas est, et ibidem
adversario agere tuo. Ad haecille respondens, dixit : multa monumenta flamma consumpsit, et multa a
Dominus noster imperator suum praeceptumper epi- malignis hominibus rapta sunt et absconsa. Tune
stolam dédit, ut omnia obligata mea facla sint in congregatis omnibus sacerdotibus sedit cum eis pon-
judicio invalida. Denique in iram versus patricius tifex praediclus in propina, dedilque analhemata
accepit epistolam de manu presbyferi, legensque maledictionis unicuicumque, qui ex praediclis ha-
invenit exaralam secundum quod superius diximus, beret jnuniminibus, et non redderet, illi anathema
et retinens epistolam in acbemeniam versus irrupit, esset, et quicumque redderet, innocens esset a
dicens : Die, falsilatis auclor, quando haecexarata fuit culpa. Obiit hic beatissimus vir m Idus Maii. Epi-
epistola? Joannes presbyter respondit : Heri, hora laphium invenietis super sepuicrum ejus, continen-
nona. Patricius dixil : Et quomodo tam cite venire tem ita :
poluisli? Eo quod nullus est qui in tribus mensibus Sanctificissemper meritis, memorandesacerdos
Conslantinopolim ire et reverti possit. Quomodo ego Hoc positustumulo,tu Damiane, jaces.
reversus sum, presbyter ait, pontifici meo indi- Corporedelunetus, lamenest tua fama superstes ;
Artus obiit terris, lux tua facta tenet.
cabo. Negolia mea, et mea poenitenlia patere in me <G Dalmatia?vpniens antistesbeatusa rure ,
hoc maneat. Tamen si me falsitatis urgues causa, Tutata est precibussanctaRavennaluis.
Cunctasalutiferodeponenstempore
mille mecum legatos tuos, et pergamus illuc. Si haec Te pius in populoChristoroganle (Christusoranle)
falsa inventa fuerunt secundum paternos » audire dédit.
Quodlamenhis templis meruisti snniere busta,
defmilum. Tune inde removens pedem, venit ad Te placuisseDeo tanta sepuleraprobant;
episcopium istius ecclesiae, el ingressus ad Damia- Utque vicescujusgessistirite sacerdos,
num papam, prostravit se ad vestigia pedum ejus, Ipsius inque locis sit tibi sancta quies.
et narravit ei omnia facta rei; indicavit quomodo Ha?cinfra ecclesiam B. Apollenaris scripta super se-
eum phantasma? per discrimina maris duxissent, -el puicrum ipsius invenimus. Sedit annos xvi, mens,
dies xvi.
super lectum sui monasterii posuissent, et solum n,
ibidem reliquissenl. Exhorlatione aulem pontificis
OBSERVATIONES
egit veram poenitentiam, et finivit dies suos in
AD VITAM DAMIANI.
pace.
CAPUT V. Quoe de puero vitoe reddito hic narranlur, alibi et
aliter Rubeo narrata. Consignandi rilus illustratur
Judoei cujusdam conversio.Damiani patria, educatio. ex quibusdam inedilis. Pugnoe civilis abusus Parmoe
Archivi Ravennalis incendium. Pontificis obitus, 1D anle paucos annos cessasse. Damiano ascriptum
Epilaphium. perperam quod de altero dictum esl. Fabulosum
Obsecro vos, fratres, slare non pigeât vos ; adhuc quod de Joanne abbale narratur. Ex monachis
mutualus rilus. Soeculi illius barbaries ex epita-
unum restât miraculum. Quodam die Dominico post phio.
finitam orationem Dominicam, corpus Domini prae- I. Quod primum in hac Damiani Yita occurrit,
diclus pontifex cum sacerdotibus frangeret, sicut est puer anle confirmaiionem acceptam demortuus
vita?
soliti sumus, Judaeus unus, qui solilus erat stare ad rursusrestilutus, qui statim a confirmatione recepta
obierit. De ea re Rubeus, lib. iv, pag. 212,
virgines in loco qui dicitur Ermolas,-cucurrit citius haec paucula habel : « hominem vita jam functum
ad sanctum properans allarium, et ait pontifici : Ob- ad vilam revocavisse, fusis ad Deum precibus, fe-
t Idem ad Joannis cognomenlo Angeloplis Yi-
secro le, optime praesul, da mihi parlera ex corpore ront, lib.
tam, n, pag. 99, similem historiam narraverat.
Agni, qui nunc manibus vestris discerpitur. Cui Haec aulem praemiserat : i Omittendum hoc loco
Ëuminus sacerdos : Non esl libi licitum corpori so- minime putaverim, quod de Joanne Ravennatum an-
* Forte, pacta inlei nos audiam. BACCIL I Not. marg,. Fuit enim temporibus Constantini
imperatoris.
egg AGNELLI ABBATISS. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 100
tislite sçribitur, qui tamen cum alius fuerit ab eo, A lûtes si aspicias,candescuntlum'memembra,
Tramitesi recio caittedescendesad jma.
cujus nunc "meminimus, quo loco reponendus sit, Pluradater nobisanimus,qua?gaudet amare ,
cum multi hujus nominis archîepiscopi sint insecuti, Liliacum \iolis, cascia?cumflore, el amomi
adhuc clam me est. J Addiderat autem referri, quod Cunclasimulspeciemperpulcliremisla décorant.
cura Joannes in S. Vilalis templo pueros sacro cbri- Fors el auctovemquasris,quicomerejussit
smàle imingerel, vidua quaedampr* turba accedere Carmina,si Iegeris nomen....comodalipsa.
nequivit, ut puer ad mortem languens, quem in sinu Egregius praasulLandolpbussanctioraller ,
ferebat, sacro chrismale inungeretur. Illa itaque Temporesub cujusdilata est Virginisaula.
domum reyerlenlem prosecula , januis Pro eujuslaudeomnes nos eïposaimusipsi,
episcopum Yirgimsut Prolemvotivocorde rogelis,
exclusa, dum quaerit ul aliquis ad praesulem sibi Splendidaquo locasanctorummereatur habere.
adilum paret, vidit puerum obiisse. Quare dum eju-
lalibus pueri ante confirmationem sibi proerepli ja- Pro proesenli aulem argumente notanda sunt qua?
cluram Iamenlarelur, episcopus accurrens, et in se de confirmalione et communione post baptismum
culpam trausferens ejus quod evenerat, precibus administrandis in eodem volumine habentur. «Expo-
puerum ad Deum fusis ad -vilam revocat, consigna- silo enim baptismatis rite, haec sequunlur : Tune
tùnique malri reddidit. Ejus prodigii memoriam in extrahatur foris cubela (id esl egrediantur e fonte,
sacello domus arcbiepiscopalis exslaniem laudat qui baptizati sunt) et permaneant in ëcclesia usque-
Rubeus. His ail addi, quod cum ob miraculi pa- dum inissa celebratur, et Dpminicis sacramentis con-
trati famam Joannes ille celebrior in dies haberelur, firmetur, et anle perceplionem corporis Domini di-
subduxil se ab omnium oculis, et in Pirchinniani g' cantur istoe orationes, elc. s Posl oraliones tandem
Çaprasiique montis Alpes contrusit. Historiam suo his omnia eoncludunlur : e Tune detur Eucharistia
lpco molam fabulisque varia? infartam nerao non his verbis : Corpus Domini nostri Jesu Chrisli cu-
videt; memoria proinde illa qua? in archiepiscopali slodiat le in vilam oeternam. Amen. Hoc aulem orn-
domo exstare dicilur, si solam infantis ad vilain nino proecavendumesl, ul non negligalur, quia tune
revocali et ab episcopo confirmali seriem proefert, omne baptismum legitimum Cbrisliamlaiis nomine
ad Damianum episcopum, npn ad Joannem quem- confirmatur, i At hoecex occasione descripla suffi-
cunque referenda esl. Caeiera absona, nec rébus ciant.
aut temporibus congrueiitia, ut Rubeus ipse scite III. Capile secundo el quarto narrata plura Ra-
notai. vennatis urbis velerem faciem exhibent, portas,
H. Illud mirari subit, qui potuent puer baplizatus vicos, vias. Factiosum pugnoegenus, ex quo occasio
a Damiano non sacro chrismate consignâtes relin- horribilis el 'clandestins? slragis a Puslerulensibus
q'ui, cum recens baptizati statim cousignari solerent, in Tugurienses patratoe, perdurasse usque ad sua
inde sacra? synaxis communione munirentar, seu tempora Agnellus ipse lestatur. Illud sane obsérvan-
communicarenl de corpore Domini, ul habent Al- dum, vix modo desiisse apud Parmenses. Id ipsum
cuinus de officioSabbali Pascha?, Rhabanus de in- palam esl ante paucos annos fieri consuevisse, quod
Slitutione clericorum, aliique passim. Dilalum alicubi hic describitur inler contprminarum urbis porlarum
in Galliis conlirmalionis sacramenlum ex Joua Au- cives (iufima? tamen plebïs) ut scilicet feslis diebus
relianensi conficitur, lib. i de Institut. Laicali, cap. posl prandium, turmoe fundîs et saxis armala? inter
7, qui dilationem hujusmodi sugillal; verum illud ^„ se extra pomoerium concurrerenl, soepius eorum
statim post baptismum in Italia? ecclesiis admini- pluribus capita saxis excussis confracta referentîbus.
Strari solitam, plura probant jam pdita. Ex ineditis Cum demum res eo devenisset, ut non modo saxis,
hoec habeo. In Codice Sacramentario eminenlissimi sed gladiis, fuslibus, tormenlis, pugnari coeplum
OHoboni soeculoundecimo primum descripto, po- esset, ex quo plures coedesfièrent, quod soepiusantea
slrema qua? in sacramenti baptismalis collalione tpntatum fuerat, tandem poenis proeseripiis, infli-
proescribuntur sunl : « Baplizal, et liait eum presby- ctisque, serenissimi Francise! ducis piclate eonfli-
ter de chrismate in cerebro, et dicit, Deus Omnipo- ctatio hujusmodi ^ideter omnino sublata, dura proe-
tens, etc. Oratio ad infantes consigna.ndos : Omni- sentium per Italiam bellorum occasione militis ad
potens sempiterne Deus, qui regénerafe dignatus es urbis praesidium conscripti opéra facile plebis co-
nos famulos et faraulas taas. ex aqua el Spirilu eùnlis in propriam necem eonatus impediri possunl.
sançlo, quique dedisli eis remissionpm omnium pec- Scilicet abusus semel admissi per plura soecul.aper-
catorum, emitle in eis Spiritum tuum sanctum pa- durant, nec nisi aegre summaque cum difficullate
raclitam de coelis, spiritum sapientia?et inlelleelus, lollunlur.
spiritum consilii el forlitadinis, spiritum scientia? IV. Inter ea quoehic nostro narranlur de Raven-
et pietatis : adimple illos spiritu limoris lui, et con- nati anonyme Damianioetaiesanctitate celebri, unum
signa eos signo crucis. Chrisli in vifam propitialus esl quod rerum Ravennalum scriptores Damiano
EBternam. Per, etc. t Exstâbant intèr pretiosiora ipsi tribuunt. Quod scilicet antequam diem obierit,
eminenlissimi Casanala?, cujus memoria nunquam cuidam narraveril sibi visum, ut cura aniiphona
intermorilura esl apud pios et sacrarum litterarum _ quoedam canebatur , oedestota laudes Deo caneret..
cullores, duo egregia volumina ex pergameno, quae " Porro id peiperam inlellectam Agnellus ipse osten-
ille dum anno 1698 Roma?essem, propriis manibus dit, qui demorluo viro illi addit statim ab episcopo id
e<scrinio accepta mihi exhibuit, el humanissime ea dalum, ut crate ferrea locus munirétar, ubi divina
describendi copiam fecit. In eorum uno describunlur officia audiens eopsistere consueverat. Benedictio-
rilus benedicendi fontis, et baptismatis admini- nlim nomine canlicuin trium puerorum intelligilur,
Strandi, in altero sacrarum ordiualionum caeremo- quo etiam vocatur in S. P. Benedicli régula, cap. 12.
nia? et preces. Figuris pluribus ornatur ulrumque V. Quod sequilur de Joanne abbate monasterii
volumen pro soeculi genio non spernenda arte de- S. Joannis Constanlinopoli Ravennam ope doemo-
pielis, quoerites ipsos et mysleria ob oculos ponunt. nuni hrevi unius noclis spatio nec intègre reversi,
Notas eliam eantus videre est, verbis alicubi adje- omissum est a Rubeo coelerisque qui post Rubeum
clas. Litania? adjiciuntur in eo quod baptismi rites scripsere, ob eam forte rationem, quod exislimave-
exhibet, in quibus S. Benedictus, et S. ejus soror runl narrata fide prorsus indigna. Ipse et in eadem
Scholastica invocantur. Scripta omnia charactere spntentia sum, qui scio plebeculoehoec somnia esse.
Langobardico, et spectasse ad Ecclesiam Beneven- Ivisse Joannem Constantinopohm, sua? Ecclesioe
tanam, soeculumque undecimum, probant poslremi jura vindicasse, rediisse cum de ejus redite minime
ex adjectis versrbus ex eodem volumine hue tran- cogitabatur existimo ; reliqua ad vulgi somnia able-
Scriptis : ganda censeo. Porro non usquequaque spernenda
Aurieomasspeciescernis quas lector hoecnarratio fuerat. Situs Goesareae,qua hoecRa-
•iEiliereisrutilaremodis, bracteisquecoruscisi . vennoeuniebatur, exponitur, et agnoscimus abbates
701 LIBER PONTIFICALIS. — PARS II. 7Û2
in hujusmodi monasteriis degisse cum clericis suis, A Damiani optimi proesulis memorioe epitaphium scri-
qui statis lioris diurnis non modo, sed et nocturnis, bendum, paucis mutatis illud transcripserint quod
divina? psalmodioe pensum solvebant. Tabula lignea Mariniano olim posilum fuerat, et pauca quoe mutala
signum dabatur, quo ad .malulinas horas ad galli sunt sphalmata admiserint, at illa :
, canlum surgeretar. Id nullus dubito quin ex mona- Dalmatia?veniens antistesbeatus a rure.
chorum rilibus promanaverit. SpuplovèfVTtvao-timv
tabulam illam Palladio diclam in Hisloria Laùsiaca, Agnellus, et Mariniani, et Damiani epitaphium feré
cap. 104, notavit Ducangius in Gloss. Lalinitatis, idem, uti a se lectum, deseripsit. Quid quod Joanni-
qui alia m eam rem addit apud eumdem legenda. cius ille, qui Consiantinopoli Ravennam ante Da-
VI. Hisloria de Judoeo converso Ravennatum scri- miani, mortem redieral, Groeçe Latineque doctus,
pîoruni in libris ex Agnello rite descripta est; non minime scribendo episcopi epilaphio adbibilus est?
est itaque cur in ea illustranda immoremur. Illud in Exstat adhuc in basilica S. Apollinaris Classensi hoec
feis quoesubsequuntur mirum, tan tam videlicet fuisse brevis inscriptio :
gseculi ejus barbariem, ut eum censuerint clerici' D.N. DAMIANUS AKCH1EP. FECIT.
VITA S. FELICIS.
CAPUT PRIMUM. B obrizo fecit. Recolens populorum iram, jubet touas-
Felicis faciès, mores, scripta. Abbas idem et oecono- cari proceres ferro. Fit ingens clamor gravatorum ;
mus. Nonnulla de Geovgio episcopo. îîeleta ju^enta, et multi ad limina plectebant capita
Félix XXXVm a, Isle brevi corpore, tenuis facie, sua; alii iransfossi capulum stridens proecordia
modicis oculis, macilenta effigie, spiritu sapientioe [texla], nonnulli culeo in pelagus jaclati in altum
plènus fuit, el fons irriguus, optimus pater, egregius consumpti multi pyris ffamma inlensi medullis. liife-
proedicator, multorum conditor voluminum, in sua lices alii prandi.a interanea dissoluti petebant, non-
sancta foeeundus Ëcclesia ; expositionemque, quam nulli plumbeas poenas lyrannicum ; ex ipsis mullos
usque nunc habemus de die judicii, ubi ait in Evan- recepit inops, consumptoequeundique urbes. Ad Ra-
gelio : Cum videritis abominationem, ipse dictavit. vennam corda revolvens retorsil, et per noctem
Et solus isle a sacerdotibus libérâtes, nam reliqua plurima volvens, infra se taliter aiens : Heu ! quid
omnia volumina- manibus suis igné concremavit. agam, et contra Ravennam quoe exordia sumam? El
Iste monasterium B. Barlbplomoei ubi ego Deo fa- videns animam, per multa consilia vagans, hoec al-
vente abbas, proefuit, et vicedominalia gubernacula ternatim infra se, mens rapilur in diversa. Mox stra-
suscepta luculentissimus tenuit; sed lamen post licum fidelem suum tacite vocal, ul aptet ratem, el
mullas tribulaliones, quas in Consiantinopoli susti- 'G socios in litore ducat, expensas parel; et quoe sit res
nuit, nt auditari estis, cum corona viclorioe ad pro- omnis ignorai. Dissimulare jubet sese quousque
priam eum Dominus revocavil sedem. Sic et mihi de tempore fuit apte [ fuerit aperto |. Tune sic alloqui-
proedicto monasterio contigit. A Georgio pontifice tur illum, et lalia verba jubet : Este constans meis
per pauca annorum curricula sine causa privatus parère proeceptis, firmiterque âge, et meus nuncius
sum, et ad hoc monasterium fui [privatus de hoc ibis, el îoquere Rayeunensibus, et mea dicta cele-
monasterio ]. Nam antequam ad taie culraen ascen- rius refer. Ipsa gens inimica mihi per fraudulenta
dissel, sic eramus ad invicem quasi ex uno duo vere consilia nares mihi absciderunt el aures. Pone papi-
germani ; et postquam accepit arebieraticam digni- lionem tuum super ripam Eridani, et compone
tatem, Deum offendit, et omnes-sacerdoles demolivil, Manda verba, et iram serena tege trente, et pro me
cuncta occupans monasteria, lotasque gazas eccle- illis salutaloria verba profer. Dona, tribue, el invita
sioe, quas proedecessores sui adquisierant, pro reatu eos ad «olemnia mensoe.In oculis eorum este jucun-
sûi corporis expendit. dns, in corde sis hoslis. Qui egressus ex urbe atligil
" ratem, jussilqçe venlis veladari, consedit Iranstrum,
CAPUT H.
Justinianus, qui hic Constanlinus dicitur, narious el D sulcabalque undas salsas carina. Luslrato Drapani
auribus abscissis, pellitur. Ad imperium redit. De ' porte, venil Pachinum delatus Siculi ora. Desoevienle
- Ravennatibusvindicla. Félix captus, el excoecatus.
pelago nigra super oequora nube, acquosus Trion
'
Igitur îstius temporibus Constantini [Leg. JusM- [Orion], inretractabile coelum. Invitas loco moratus
niani] imperatoris a suis militibus cum aliquibus est. Placidum fluclum, et mare videns tranquillum,
civibus Ravennoe nares et aures abscissa?fuerunt. Adriaticum penetrans sinum prospexit gaudens Ra-
De proestantissimodemissum reddiderunt corpus, et vennam, et fallax dolo vox prorupit dicens : O.in-
de aida expulsus, projectus est in litore, cupienles fanda, improba, crudelis Ravenna, qua?rura extrin-
eum truncare. At ille posl debilïtata membra vilam secus, acerrimum intus lalef venenum ! JEqualis
precabatur, asserens se totum imperium esse obli- solo videris, sed capite nubila tangis. Inter haec
luni. His itaque gestis dum a?ger spaliabatar in li- vprba navis vicina facta est litori, el expansis remis
tore, consilio inito cum Bulgaris, in sua "restaurâtes Eridani ripam sulcavit, et eum populi «doria omnes ,
est sede, et politus imperio nares sibi et aures ex exierunt. Cum ex urbe venissenl [venisset], ministra-
a Not. marg. Hic fuit
archiepiscopus circa annum 693. BACCH,
705 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 704
ticus Graïorum in egregia aula jussit parari sedilia jA jussit fundi; el coaclus pontifex ibidem diutissime
super viridissiraum grameii, et omnes majores natu inlueri, amisit amborum lumina oculorum.
ad se invilans [ in ostensu ] hominis libenti animo CAPUT m.
suscepit. Alia vero die jussit diversa pallia et corti- Novum Ravennalibus discrimen. Georgius Joannicii
nas ex utraque parie extendere, non minus quasi filius dux cum summa potestate electus. 'Disponit
stadio uno, et invitât proceres omnes, qui ad limina omnia ad bellum extra et intra civitatem.
veniebant duo, et duo a se invilali [ duos et duos ad Interea Ravennenses, qui el Melisenses, sicut in-'
se introduci], et comprehensis, mitlebat uncos [cu- certi de suis junctis, inter se varios sermones
trahe-j
neos] ligneos in ora eorum, et Iigabantar post ter- bant, et moestiex die nefanda, valde in luctu mora-
gum capita, et projiciebantur sub calbalecta navis. banlur. Die vero quadam perveniente diluculo, ante-
In tali vero dolo sunt omnes nobiles capti. Ibi et Fé- quam alas raperet quadriga submota humida nox,
lix ponlifex istius urbis deceptus est, ibi Joannicis dum armati pelagus specularentur, procul in ponto
sapieniis^imus captes est, ibi et médiocres multi inluentes, ecce maxima navis diseurreus per vilrea
vincli sunt, el nullus ex civibus hanc fraudera prius rura, fortilerque sulcabat vitreos campos. Guberna-
agnoscere valuit, sed poslquam intralibus ruborum tor vero 'postquam aspexit moenia urbis, contorsit
canis», ingressi sunl, et fugam petierunl, sicutJB clavum, el coepit navis circumflectere cursum, proe-
damna, sic eorum fraus manifestala est. Tune resi- teriil porlum adhoerens Eridani lilus. Tune adventui
dui introeuntes infra [intra] moenia mûri, subpo- viri omnes exierunt ex urbe armatis manibus, induti
suerunt civibus ignem. Tumultes erant populis, et corpora ferro. Corda pavor puisât, pallidos omnes
dabant fremilum usque ad coelum. Planctus undi- colore se agnoscunt captas, lacrymas coeperunt inter
que ingens. Proslrali omnes in terra. Non similes se fundere. Et interrogaverunt ex eis virum, qui proe
marinus fluelus dat sonilus, nec lonilrus nubes, nec omnibus erat, dixerunlque ad eum : Teslamur caput
cum magna cadit moles ex Alpium lucis, nec cum animamque team, ut non mendaeia fingas, quia non
magno vente quassanlur in monlosa sylva cypressi. est in tempore hoc luta fides, sed fraus, perjurîaque
Tubicines per plateas eunt, maxîmas dant voces, et in hoc proesenti saeculorégnant. Tune ille lendens ad
insonabat terra. Lacrymis saisis fuderunt melus de sidéra palmas, ad coelumque lumina torquens, voeeni
proesenti : fletus nimius, consolalio nulla, nec repa- cum magno gémi ta dédit : Tester coelum et terram
ratio viloe. Undique clamor, undique suspiria, et per inlemeratani fidem et inviolabile oelhereum re-
jam terra mugilus ad sonilus eorum dédit. Quadam gnum, mendaeia non fingam, falsa, vel inania non
vero die dum proedones et exules quinquies déni per dicam (niendax et improhus mendaeia diligit sem-
vilrea discurrerent rura post excidium urbis, dixit per). Dixerat, et omnes intenli conticuerant, super
Joannicis ad fratrem suum : Defer charlam , et ni- eum erant pendentia ora, et conspicientes eum
grum liquorem, el scribe, quia hodie hora terlia omnia agmina circuin exposuit eis quoe viderant.
cognata tua, uxor mea morlua est, et ego illa vindi- Omnia lelhalia verba, el elevata voce ileverunt; fe-
cor, tuque reverleris cum maximis opibus. Igitur riens oelhera clamor, gemuitque terra, et insonue-
ingressi Constantinopolim invenerunl imperatorem runt montes Tune elegerunt sibi Ravennenses prae-
Justinianum in smaragdina aurea sedentem, et limbo slanle nomine [proestantiorem] virum [Hymenoeos]
cinctum caput, quem illi sua ex auro et margaritis Joannicis filium nomine Georgium, qui illo tempore
discreverat regia conjux, et jussit omnes poni in prudens in verbis, providens in consilio, verax in
custodia, quousque eos possit diversa expendere sermonibus, et omni eleganlior gratia; devove-
poeua. Omnes senawres graviores interempti et de- runlque se universi pariter proeceptis ejus, et quis-
leti sunt, astrinxilque se jusjurando, quod ponlifi- quis esset inobediens vindicaretur. Ille vero murino
cem interimeret. Nocte vero eadem, pro quo dies sedens sonipede, exlrinsecus lustrata Italia, sexla
venisset, antequam Oceanum auroram [ aurora] de- reversus est hora et ait ad socios : Demus excubias
disset, el Phoebea lampas {lampades] illustrasset, ]j) islis, quo peragravimus ciritatibus [civitates]. Fateor
dum caperet divus Augustus pectore placidum som- ex ore serpentis, qui ex Byzantii ponte hue delatus
num, astilit anle eum nobilissimus juvenis omni - est, cuncli ex eo unum bibimus venenura, et tumida
gloria decoralus, una cum Felice pontifice, et ait ad corde dona. Danais terga non demus. Eslote fiden-
eum : Parce unico gladio viro. Et statim evanuit. tes ; pro Pénale necesse est animus pugna?. Date
Iterum in somnis respiciens vidit super capul ejus- robustissima pectora ac ferrea ; adhibile socios, et
dem antistilis quasi dexteram hominis hinc et inde terribili clangite tuba. Ile velocius, supponite civi-
fulgore micantem. Expergefaclus autem imperator bus noctem [nigrantemj ; foederatî viri de montuosis
relulit suis, et propter jusjurandum quod juraverat, veniant locis. Toxos adhibele in armis, contortum
ne menlilus esset, et urbici eum non interficerenl, cervinum lendile nervum, ut segetes spicul'ajacite,
jussit deferri ferculum magnum in [falso] et mun- el volatile lignum. Prima pubes castra moveat cum
dissimo argyrio, et missus in ingéniera rogum post juvenilibus armis ; sonenl arma, humeris clarescant
nimium calefactam, acelum acerrimum super illud splendentia scuta, lanceas exacuite [foederis], ruti-
a Forie legendum, in trabibus roborum cavis, BACCH. -^
70b LIBER PONTIFICALIS. — PARS îl. 706
- lent oequora maris. Sinite veslrorum parentum ma-1 1 iste est Joannicis scriba? Et ubi responsum est de
tûra corpora, et vetulorum miserrimos seneclute. eo quia ipse est, surrexil allius divalis ira. Arundi-
Copia sit illis ëcclesia pênes orandi ; cum sacerdoti- nem deferri jubet, et sub ungulis omnibus illius di-
bus eant, coeleste auxilium quoerant, et ad aram gilorum in furore proeeepit usque ad secundum
thura crement, et hostiam sancto allai! ferant. In articulum. Chartam, calamumque dari imperal, ut
propugnacula per diem nobis igniformus contrarius scribat; quam cum accepisset, inter duos digitos
sistit purpureus nasci, sed postquam in oethere ealamum coegil. Noluit cum liquore sed cum san-
veetus Oceanum relinquens, cum se abderil polo guine, qui fluebat ex digitis literas exarare conti-
igneos exuflans radios, humo quadrigas reddiderit, nentes ita: Deus, in adjutorium meum intende; Do-
quoerite populeas, et nudo mergite [incidite] ferro, mine, ad adjuvandum me feslina. Libéra me de inimi-
nam ulli bipennas sumant, intonsa servate viburna, cis meis, Deus meus, et de manu iniqui imperatoris
texite arbuslis virgas, et miscile querno. Scoenofa- istius. Et projecit ipsam chartulam in faciem ipsius
ctoriis operani date; capita ab ardore defendite ' imperatoris in exedra sedentis, dicens : Accipe, ini-
veslra. Nullus sit ignavus, ubi primum audierit si- quissime, et satia te sanguine meo. Et minatur ille
giium, nulli eum metas, nullaque sententia tradet. [diu] dicens : Quid, moriture, agis? Periet audacia
Omnes Ravennoe coelus, omnesque certamina po-18 tua. Jussitque apparitoribus ut ducerent eum ad lo-
nant; qui valet pedum cursu, et qui viribus pectore cum vita puniendum, et proeconem clamare jussit:
audax, pigruni non suslineat, sed jaculo tepente Joannicius Ravennianus ille facundus poeta, quia in~
sagiltas Hoc videntes socii proeparent animos victissimoAugusto contrarius fuit, inter duas fornices
pugnoe. Non paveatis, muros-vestra defendite dex- murina morte vita privetur. Electi sibi septenam ccr-
tra; socii jungentar vobis ex suburhano undique, vîcem vecles mittentes in annulos ferreos, levave-
qui nostram défendant arcem, et civitalem salvent. runt duriter desuper lapidem. Rie autem flammanlia
Sint tata lilora, et per omnes vigilioeportas. Sar- lumina ad coelum relorsit, cum cruenlis extendens
xena excubet, Cervia oequoris ad nonas Papia armis cruentas ad sidéra palmas. Expleta oralione dixit
flavia. Instet, quoecurva vocatur, Cesena. Popilien- iuterfectoribus suis : Cras eadem, quoe ut nunc est,
ses viri adhoereant Sapis porta juxta conscendunt hora interficietis imperatorem vestram, et erit
fiuctas marinos. Colonidecumani speculentur juxta mecum anle oequissimumJudicem. Sic dicetis illi.
portas Candiani. Livienses accoloeinstent in litore Et exlensum desuper lapidem unum, et aliam pla-
curvo. Redente vetere amne castra Faventina scru- thomam desuper [viventium] colla emissa fregit
tentur post Lachernum portum, et Eridani ora. corpus ejus, et reliquerunt eum mortuum. In tali
Corneliensis acies lustret Coriandri campos, et loca '2 tormento et martyrio vitam finivit. Alia vero die,
omnia circa phalanges armaioe. Bononienses trans- hora qua proedixeral ille, irruentes super imperato-
misso Eridano parle Lionis servient His igitur rem non suslinentes populi ejus malignitatem, oc-
actis, omnes voces ad sidéra mittebant, nenedi- cideruut eum. Alii latus inler et ilia lanceas figunt,
ceules; coelum et terra laudibus resonabant. Tune alii telo transfodiunt inguina. Renés vomebant
iinpèrat Georgius manu, jubet validas mutescere cruorem, et sparsis crinibus aulam ligalis stuppa
voces. Post hoec autem rogaverunt eum viri reli- pedibus per clivum tractas ad ima laeeratum frigi-
giosi Melisenses, ut sicut esl vallala civitas in ani- dum corpus irruit mors obscura [tenebris]. Diversis
bitu corona, ila intrinsecus excubias poneret. Ac- circumspicientibus, unus ense arrepto comam con-
quievitque petilioni eorum, et divisit populum civi- cludens manu caput avulsum divale, slridcns, mi-
talis in undecimas partes. Duodecima vero pars Ec- cans ferro trajecit corpore humo. Consilioque inito
clesioeest reservata. Unusquisque miles secundum inter se condiderunt illud sacco, et miserunl per
suam militiam, et numerum incedat, id esl Ravenna, totam Italiam. Soror vero proedicti Joannicis hoc
bandus primus, bandus secundus, bandus novus, audiens cum flelu coelestem Doniinum rogabat, ut
inviclus, Gonstantinopolitanus, firmans, loelus,Aïe- . videret Justiniani ablatum caput, sicut rumor erat,
J
diolanensis, Yeronensis, Classensis, partes pontifi- et statim occumberet morte. Factum est autem cum
eis cum clericis, cum honore dignis, et familia, et. : per singulas plateas duceretur jam dictum caput in
stratoribus, vel aliis subjacenlibus Ecclesiis. Et hoec summitate lancea? fixum, nunciatum est ad proefa-
ordinatio permanet usque in praesentem diem. tam foeminam, quod truncatum caput inde sit fe-
rendum. Quoe subito in superiora ascendit domus
CAPUT IV. per fenestras respiciens, stare illum portatorem ro-
Joannicio per soevamlanienam illala mors. Juslinîa- gavit, et cum diutissime idem intueretur, lacrymis
nus occiditur.Joannicii soror, visoJustiniani capile oborlis pectus replevit, agens gratias Deo, quia
quod oplaverat, occumbil. quod desideravit conspexit ; et dum vellet se a fe-
Deflectamus ad aliam urbem stylum, et de amissis neslra deflectere, cecidit rétro, et quassata mortua
nostris civibus per ordinem enarremus. Igitur Ju- est.
slinianus in achemeniam versus jussit deferri ante
conspeclum suum Joannicium, et quasi nescius in
illusioiiem interrogans de eo, et dicens : Nunquid
, ÏOT AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. , 798
. CAPUT-Y. 4 invalidum corpus. Stans autem beatissimus papa di-
Phihppicus Felicem libéral, donatque multis. Rever- xit ad eum: Fili, quare le esse simulas quod non es?
surus hic Ravennam miraculis daret. Ob hoec ab Quare mihi illudis? Quamvis exlerioribus luminibus
imperatore honoribus el prîvitegiis mmuiatus in privatas sum, interiora lamen fulgida per gratiam
suam sedem restituitur, Domum a>difical, quam
Felicis dixere. Chrisli intus patescunt; el adprehensum manum
Post mortem vero justiniani levaverunt super se . [adprehensa manu] ejus, dixit : Surge, leva, vade,
Pelasgi Philippicum novum imperalorem, el con- et servos Dei noli iterum subsannare. Viri autem
stituèrent eum dominum universoe terra?, ac impe- civitatis, qui erant cum eo juxta portam, coeperunt
rium confirmalum fuit in manu ejus. Dixit ad Feli- signare faciès suas, el territi dixerunt intra se quia
cem pontiflcem : Reverlcre in terram tuam, et In lue homo justas est. Egressus vero illius ex moeni.-
•sedem tuam. Gui ponliiëx respondens, dixit ; Quo hus urbis, dum a ralibus longius modicum esset,
reverlar? Aut quo vadam? Et imperator ad eum: expectabant eum dromidas, ut aceiperent aliquid
Quare non? Pro qua causa? Respondit pontifex: ab eo, initoque inter se pessimo consilio, dixe-
Lumina oculorum amissa. habeo ; omnes fortunoe . runl : Dicunl quod iste vates Ravennia'nus vir elee-
meoeEcclesioehic eonsumpia?.sunt, et quas anieces- . mosynarius sit, et ad tribuendum largas manus
sores tui pii principes in ornamenta Ecclesioe de- " habeai; probemus si veillas est in eo. Unus ex
. derant, delulerunt, et în hac deporlala sunt civi- • nobis sub falsà morte in humo jaoeat, et . quoe-
lale, et nihil remansit jiisi ambitus murorum. .jamus pro sepultura munera, et quidquid nobis
Dixit aulem ad eum imperator ; Et qui eas abstule- dederit, sorliamur. -Quo facto, transeunle pon-
runi? Si tua tibi non sunt, vel etiam ex nostris tifice levaverunt ululatus, voces ficlas, lacrymas
toile. Dixilque ad eum Félix antistes : Sufficiunt .oiemientes, et dicentes : Adjuva nos, pastorhone ;
mea mihi, si reddere jubés, quia diversi diversa „tribue nobis, ut sepeliamus mortaum noslrum. Aï
"
tulerunt. Tune imperator misericordia motus jussit ille exutus se chlamidem qua indutus erat, tribuït
praeconem per totam clamare urbem, ut quicumque tillis dicens : Tollite si vere moriuum habelis, sepe-
ex Ravennoe ëcclesia aliquid haberet, velocius ad . lile euni. Illi autem ficte plorantes, vere plusquam
palatium deferret. Et allata sunl vasa, et pallia, et „ovantes acceperunt. Cum autem ponlifex paululum
omnia ornamenta ecclesioe pontifex suscepit. Non /discessiset, pulaverunt proedicti dromida collegam
perdidit ex eis nisi candelabrum unum. Post hoec csuum sub falsa morte in terram jacerel. Dixerunt ad
aulem rogavit imperator pontiflcem, ut ex palalio hominem jacentem exanimem : Surge, leva, ecce ha-
ejus aliquam benedictionem aceiperet. Qui respon- ^bemus pontificis chlamidem. Illi mors, quam ad se
dens ad eum inquit : Sufficit mihi tantummodo gra- a deridendo el sinîulando invitaverat, propria venit.
tia taa. Tamen si pro -remedio animoe luoe, meoe Decidentes latera hinc et inde, sed nullus ille mo-
ecclesioe vis dona ôlferre, habes gemmas cristalli- vetur; flelibus falsis, nec respicit lacrymas; vol-
nas in illo et in illo loco infra hujus gazam palatii, vunt eum, immotus manet. Hoecfama velocius im-
quoepossunt ad -ornatum ecclesioe mirifice el optime .plevit regiam urbem. Àudiens autem divus jussit
deeorari. Quo audite, imperator misit fidelissimos reverti beatum Felicem a nave, et suscepit euiïi
vires ex mirmidonîbus, ut comprobaret in loco illo, in domum mirifico marmore lactam, et postulavit
M essent ul pontifex dixit, et inventa gunt. Jussit ab eo benedictionem, et obtulit ei mullâ dona, i<î
deferri ei dari ei omnia vasa quoe ibidem inventa est duos magnos discos ex cristallo, et cannalas ex
sunt. Descriplio facta. Cralerem unum crislallicium ^éo, et alia vascula in ornamentam ecclesioe; et jussit
grandis ex auro, et gemmis ornatum, et alios cra- exarari privilégia omnia secundum petilionem pon -
tères duos ex gemma onychina, el ipsi ex auro et tiûcis, et quidquid ab eo postulavit, obtinuit, et na-
gemmis. Canistrum unum magnum, in quo erant -ves proeparare divus imperat, et omnia necessaria,
imagines hominum, et diversa volatilia ex vitro et concupiscibîlia onerari, et osculans eum, valedi-
mundo simile cristallo. Amas una, et ipsa bene rvcens ei, percepta ab eo benediclione secesiit, et
sculpta. Urceus ad aquam manu similis, et ipse privilégia; ut sibi placuit, exarari jussit, etexaltavit
aquimanile-desupra ex argenta investito talis, qualis eum multo magis ac antea fuerat ; IoetaSqueet gan
pisus hominis in hoc tempore nullo modo videri "dehs ad propriam suam séflem eum r'emisit. Inter-
potest. Trullas duas ex cristallo. Corona ex modico ea relicta regia urbe jussit veiilîs dari vêla, et remos
auro una, sed tamen habens preliosissimas gemmas, expandere alas sulcantes pelagus, Queritur falsa
ita ut temporibus nostris inlerrogatus Judaeus nego- carina. Drapani lustrât portas, Siculas attingit oras.
tians a Karolo imperatore , quo pretio venundari Aliquantis lîic moratus diebus proprias res ecclesioe
posset, adjecit, quod omnes istius ecclesioe, et omnia Sua? disponens, susceplus Pànormi, paucis ibidem
ornamenta etiam, el tegmina si vehundenlur, non moratus [est diebus], pervenit Tindarides; exinde
possunl eam explere. A tempore Georgii non com- transgressus, ad Pachiriia devenil litora, et dùm-sol
parait. His itaque geslis, dum vellet ex urbe egfe- novosspargît radiis in terras, oequatasjubet proce-
dere, unus ad porta? aditum simulans se claudum, 'dere classés, felieto sine" rémige porta -deseruerunt
et omnia debilia habere membra, ut munera acci- litora, lorquebaniur spumoe, et coerulaiverunt tlis-
peret, exclamavit_dicens : Forlunate Félix, adjuva currenies vitrea rura. Blanda respirante aura trans-
' -
70iJ LIBER PONTIFICALIS. — PARS H. .71.0
niisso Adriatico sinu -Eridani aïtigit portas, ingres- A
l reponi usque ad erastinum. Nocte vero visitabai in-
susque urbem, îpsa sedes alacriter [damans] suum firmos {infirmum], deferebat coenam quâm repo-
suscepit sessorem. Post vero annos 1res oedificavit nere imperaverat, iribuebat înfirmo, et postquam
lonmni infra episeopmnï, quam de suo nomine do- recipîebàt ïnfirmus vires, per ecclesias Dei abscon-
•muinFelicis nominavit. dite gradiebâtur, in sua se modo postmodum reci-
"CAPUT VI. pîebàt. Monasterium S. Andreoe apostoli, quod vo-
Joannicius ante pramarratam dadem officia 'sacra catarperichomium, sua ipsius fui't-domùs. Qûingenta
disposuerat. Ejus genealogia. Ejusdem pietas 'ml- pondéra librarum oerearum vascula ibidem reliquit
raculo probata. Coeteraad id spectantia. in usum ipsius monasterii, et super altâriuni, ubi
Igitur, antequam hujusmodi strages et pernîcies eorona dependebat per catenulas oereâs,_dëpendebal
facla fuisset, sàpientissimus Joannicis istius in tem- filum ex auro, quo nobilissimoeutûhiûr "vîrginesRa-
poribus claruil et rogatus a pontifice ut omnes anli- "vennianoe. In fronte posuit. Et ubi coronoe pendè-
phouas, quas cauimus modo Dominicis diebus ad bant, per catenulas oereàs dependeban't zonoe aureoe
crucem, sive sanctorum aposlolorum, aul marty- muliebres, et suspendi proecepil. Dîcëndo de viro
rum, sive confessorum, nec non et virginum, ipse isto (non tantum pro gloria prolis, sêd ùl îllîu's ma-
«xponerel non solum Latinis eloquiis sed eliam Groe-Jg nifestaremus opera)°per mulla longius îtinèfa a pon-
cîs verbis, quia iu utraque îingua fuît maximus ora- tifice vagati suraus ; sed quod semel coepimus, re-
tor. Ex ipsa autem arbore, et ex jejns] generosilafe linquere non possumus, donec expleamus. De illius
habemus ramuscolos, et pronepotes. Joannicis tumulo requisivî; firmiter et certius ihVehî sicut
Agnem gehuil, Agnes Andream procreavit. Ex An- mihi Maurus diaconus pêne dies xxx retulit, quod
dréa Basilius natus est, Basiliusque genuil Andream ex Consiantinopoli rediens dixit ; ad portam, quoe
presbyterum editorem hujus Pontificalis. Sed quoe vocatur Aurea ibidem ipsius modica ëcclesia est, ibi-
ejus notarius, qui postea hujus sanctoe ecclesioe ab que fui, etjn eodem templo preees omhipûlenlî Deo
eo erudilus scrîhiarius fuit nomine Hilarus ad ejus -fudi.
nepolem filium filioesua?, Androeam ul diximus no- CAPUT VIL
mine, avum meum patrem matris meoe [patris mei] Felicis 'opéra. Ab eo reliquioe sanctorum conditoe.
de eo retulit, in médium proferamus. Cum per sin- Rogal, ut a se scripta igm consumanlur. Colligit
S. Pétri Chrysologi sermones. Ejus mors, sepui-
gulas noctes per sanctorum Dei ecclesias graderetur, crum e't epitaphium.
et tardius ad suam diverteret domum, notarius ejus, Mlur'beatissîmus hic Félix nost adilarti ecclesiam
quem superius nommavîmus, volens inlicïta pene- multas reliquias condidit, et paginas ex argenlo ex-
trare, quoe nosse ei non fuerat, in sîlenlio noctîs G truxit, et supërcilii arcum [versus] continentes
conlicinii hora surgens de mollibus stratis, ad ec- ila Multasque ibidem-sancto-
clesiam B. Joannis evangelistoe iter arripiiît. îfota- rum reliquias condidit, et capsam in altari ex cy-
iius "vero ejus factus est cum ep, ut videret quid pressino facta fuit ; atque usque ad Pelronacis pon-
ageret. TJicebal enim intra -se : Videbosi homo iste tificis tempus, quam postmodum Sergius diaconus
nocte clam cum exarcho îneal consilium, aut forte abba monasterii S. Barlholomoei apostoli, ubi proe-
cura meretricibus delectetar ; aut pro qua causa ,dictus pontifex abba et diaconus, et Istius sedis
solus graditur. Cumque pervenisset proedictas Joan- oeconomus fuit, el ubi Deo juvante post proedictum
-nicîs ante ejusdem pilam [Id est portam, Bacch.] Sergîum diaconum ex ejus lârgitatê nunc a divino
ecclesioe, statim palefacla? sunt januoe, et vectes, -et nuta abba existe, proedictum altarium removit ex
serra? in aliam tacitoe evulsa? sunt parlera. Et orans proconiso lapide, cum diversis marmoribus ornatis
lulissime ante conspectum Salvatoris, in ardica mirifice, inter quos et ego-opéra decoravimus. Fecit
ecclesioe ipsius apostoli ingressus est, etpalefactïs hic beatissimus Félix salutatorium, unde procedunt
fflunibus clauslris, pronus in terra oravît. Post ora- usque hodie pontifices ad întroîtum missarum, pa-
et januoe claugoe sunt, omnia illo- lam populîs videntibus-; et*nper ipsius regias inveni
' lionem récessif,
"pnn arctamenta discurrerunt, unaquoeque In locum " scriptam eontineniem ita :
suum. Videns hoec omnia Hilarus obmuluit amens. FormaJocîdudum.-. .-.
•et abdieavit se in angulo ipsius introiti, ubi corpus - Squalhdase"dtauluni.pêrsiaiplëbiserat.
suum sine anima pro ipso testîmonio poni infra Postquampontificismentis juyenBscerevisaest.
VicmumËcclesia?coneipilindediem.
marmore jussit. Et cum pervenisset ad locùm, le- Tarba sacerdotummeliusîiïncpergit inaulaîn.,
OhlitamnescîHinquere paslorem^pontificpni).
ïdler -emisit vocem, dicens : Hilare, cur te proripis, Per.mediosjgradienspopulosTeverentiacrescit,
«t vis latere? Quod vidistî, quousque ego vivo, ne- . Cumsuper-effundit'COgnita verba Dei. .
' mini dicas. Huneritum -serv«tveniensquicunque sacerdos;
Quod si me vivente'dixeris, statim inva- j(Namvia, qua?média"est,fixamanere sole't.
deris a morte. Teslifîcabalur et alia de eb, quia Bepaïat hoecm.erltifeTelîx, djgilusquë.sa'cérdos.
)
In quoeumque loco hyemis tempore aspiciebat in die Nec-u'nem'tenëal p ontilicalisapex.
Fanîa loquax tantosnunqti'amreiicebit honores,
pauperem, et ubi infirmos videbat, jubebat sibi proe- Sam®..-.
parari coenam, et cum ante èum âttulisscnt, ut gusta- "Quicûm prope essét vicinoe morli adjûravît sacer-
- let, simuîàbat graviiudinem", et jubebat
integrum dotes et «leros, -ut quicumque.-ex ejus habuisset
B-isot. marg., JS'amantea'de vesperlino saluttttoria erat
eg'ressïo.
'
7il AGNELLI ABBATIS S. MARIEEAD BLACHERNAS, ETC. 712
homehis aut quoecumque dicta, ante eum attalis- .A fessione B. Pelri Apostoli posita post mullos dies
sent. Quoecum omnia anle se allata fuissent, statim telra et quasi igné combusla inventa esl. > Idem
de Felicis redite : « Eodem tempore Félix archi-
jussit proeparari pyram, et omnes incendio eoncre-
episcopus Ravennoe ab exsilio remotas, poenitentia
mavil. Qui cum interrogatus a sacerdotibus fuisset motus, licet oculorum lumine privatus, ad propriam
tamen rediit sedem, et solita quoeab universis in
quare hoc fecisset, dixit : Ego orbalus de meis lu- scrinio
minibus nihil videre possum, aut retractare, quos liones, el episcoporum fiunt indicula, et fidei exposi-
hic confessus est, sicque reconciliationis
edidi libros. Forlasse ego superposui, aut scriba pronierait absolutionem. > Idem in Nicolao, de
fefellit, ne quis post me veniat, et vitia ex meis Joande archiepiscopo Ravennate tradit, quod « cau-
verbis. Habetis libros Pelri, tiones et indiculos quoesolita sunt ab archiepiscopis
proférât Chrysologi Ravennalibus in scrinio fieri initio consecrationis
quos videtis, et inveni [invenietis], et luculentissime suoe, more felicis decessoris sui, falsavii,-"et quoe-
scripsit, ipsum tenete, utimini, ut vobis placet. His dam barbara scripta, quoedam vero falsa conipo-
aulem explelis defunctus est die 2S mensis Novem- suit. » His ab Anastasio traditis multa superstruxere
est in ëcclesia B. non recentiores, Anastasio ipsi, ut quidem puto, ignota.
bris, sepultusque Apollinaris, Platina in summorum pontificum Yitis inter caetera
longe a monasterio S. Feliculoe; epitaphiumque ip- argumenta, quibus probet Justinianum post impe-
sius invenietis continentem ita : rium receptum summa erga ponlificem Constantinum
t. veneratione, et addiclissimo obsequio fuisse, illud
Inter aimaslaudes, virlutumquetriumphos, affert, quod, cum Félix ip. sua ordinatione cogerelur
Quibuscoronanlurprasules digni Deo , scripta de more obedientiam et caulionem de pecu-
Summa?patientiseFélix amalorfuit;
Moribuspraecipuisvitamdigessit honestam. nia Romain mittenda promitlere proestareque, idque
Paslorali culminemagnanimefloruit. proearrogantia facere detrectaret, Julinianus cognito
Unocunctasanimorespectai pontifexplèbes, episcopi rebelli in pontiflcem animo, Theodorum
Nec Iristemquemquam tolérât conspicere. patricium miserit Ravennam cum classe, qui, Ra-
Sublilisingenio,aculus, prudens,et gravis, vennalibus superalis, Felicem catenis devinctum
Praecessorumcompar.
Culmenapostolicomcolèresummenovit, Constantinopolim abduxil, -abi imperatoris jussu
Cujusope frètes profanadogmatapolet (pellil): excoecatus, in Pontum relegalus sit : c nequaquam
Facundus eloquio, ditantia [F. dictare, Bacch.) co- tamen, t adjicit Platina, « hanc soevitiam Constan-
(piasolens, tinus probavil ; redigere enim hominem ad, 1sanita-
Doclus, erudilus color (F. cultes, id.) memorabilis di- lem volebat, non tamis malisaûîci. i Infra vero de
(ctavidet. Felicis redite : « Félix vero ( quem diximus in
Pcrlulit pro patria nimias praesuloerumnas, Pontum a Justiniano relegatum) a pristina hoeresi
Exul damna,famem,nndilalem,ca?dem,pericla discedens in patriam reverlitur, ac sedera, unde
Conleniptus,exilia. lerrores, viucula, fustes. pulsus fuerat, repetit, J EX Platina Rubeus, lib.
Summusquepontificisufferre ludibria honor.
Fiuibus, adempluspropriade sede, privatus. iv, pag. 215 et 214, historiam luculenlissimam,
Luminecarenscorporisdivinaornatusest luce. et pro suo more ornatissimam, texit, qua Feli-
Arto in lellurisscopuloPonti porlatur. cem ait « potentia Romanorum judicum nixuta, »
Ubi viclusdeerat, sed panis aderat Christus, G seriDlasua?fideiratione nro suo arbitratu. Ravennam
]n quo totocorpore,alque virtute sepultus. reversum « pecunioepensionem, J denegasse, « quoe
GraliasummaDei est consolâtes antistes, more majorum veterique instilulo, et recenti supe-
de
Eretusque gravi claustro, insulaPonti. riorum archiepiscoporum testimonio, » debebatur.
Coelum{F. caecus,id.) ad dilecta?vectus (esl,) patria? Eumdem tradit Ravennates convocasse, et horta-
(porlum.
Estractas (F., et nalus, Bacch.) omnia prislina sede tum, ut a Romani proesulis obedientia resilirent, et
(ornatur. tribulum pendi solitum minime redderenl. Constan-
Ubi corde puro hosliasDominolibans , tinum proinde, cum paterne Ravennates monuis-
Lustra (F., luslrum,id.) super terram, geminos simul set, nil proficienlem, de his omnibus cerliorem fe-
(prorogat annos. cisse Justinianum, qui classe immissa, et Ravennates
Hic itaque sacro conditus (sacer conditur) funere clade affecil, et Felicem abductum excoecavit,exsilio-
(jusso(F., justo, Bacch.)
Planctus cujus casibus nonmemoretur donis. que multavit. Verum ex his plura ex arbitrio con-
ficla veritali minime niti mihi certum est. Impera-
Sedit annos vm, mens, vu, dies six. toris Conslanlinopolitani juris Ravennam fuisse,
cum Félix ordinatus est, quis in dubium verlat?
. OBSERYATIONES Tributum proinde a Ravennalibus pontifici Romano
ADVITAMSANCTI FELICIS. pendi solitum non credam, quousque idoneo teste îd
probetur. Caulionum vocem apud Anastasium maie
Agnellus Felicis cum Romano pontifice dissidia silet.
Recentiores minime vera--tradunt. Irarum Justi- 0 missionem acceptam omnia clamant; nec enim significat pro-
de solvenda cerla pecunia, sed assertam
niani in Ravennates causoe. Alia Agnello omissa. certis verborum formulis sinceram qua eliam
Nonnulla Agnello narrata Rubeus neglexit. Agnelli ordinatus jurabat se velle subesse, fidem, el obsequio illo
genealogia ex Joannicio. Félix inter sanctos. Scri-
ecclesiasticus. generali, quo omnes episcopi, et speciali, quo me-
plor tropolitoe Ravennates Romano episcopo subjicieban-
I. De proestantissimo alias episcopo Agnellus si- tur. Difficileomnino sit 4 more majorum, veterique
lenda censuit, quoe famoe quoquo modo ejus apud instiluto, et recenti superiorum archiepiscoporum
posteras officere posse proevidebat. Silet proinde testimonio, t ostendere solutam pontifici ullam pe-
quoe cum Romano pontifice intercesserunt dissidia. cunioe quantitatem Felicis hujus oevo. Judices, qui-
Laudat itaque Felicem, quod, ut postremi proedeces- bus frètes caulionem fecit Félix pro arbitratu, seu
sorum et sequenlium plures, S. Rarlholomoeiabbas quod ait Anastasius, « ut maluit, r> non Romani,
fuerit el EcclesioeRavennatis oeconomus; sed quoe sed exarchatus, et si Romoe, imperatoris nomine
speclabant ad ejus consecrationem Romoe a ponti- jus dicentes, el ab ejus nulu pendentes ; quare in
fice peraclam, omnino omiltit. Anasiasius hoecde eos primum, non in episcopum, el si in episcopum,
his habet in Constantino : n Hic ordinavil Felicem non iii Ravennates accendi ob id debuissel impe-
archiepiscopum Ravennatem, qui, secundum usum rator.
priorum suorum, solitas in scrinio notait facere IL Censeo ilaque Felicem archiepiscopum Raven-
cautiones, sed per potentiam judicum exposuit, ut natem in eo peceasse, quod proestare noluerit soli-
maluit. Cujus caulio' a pontifice in sacratissima con- tas cautiones sedi aposiolica? cujusmodi sunt illa?.
713 - LIBER P0NTB7ICALIS.— PARS H. 714
quoe habentur in Libro diurno, quibus fortasse Félix 'Asius. Philippico autem rerum potito, res cum Ra-
aliquid addere, vel demere volebat in favorem- Ec- vennalibus compositoesunt, missusque esl non modo
clesiae suoe,pontiflcem vero jure expetivisse formula exarchus, sed episcopus sua? restitutus sedi. Pe-
utendum, qua caeleri episcopi el melropolitoe,qui- trus tamen, qui, ut exarchi non modo, sed et du-
que in primis, ab ineuntis Ecclesioe oevo, et sy- cis officioin Italia fungeretur, missus fuerat, Ra-
nodo, et ordinatione immédiate Romano pontifici vennam non venit ; sed nec scholasticum exarchum
paruerant, utebantar; Felicem eliam exarchi aucto- ab Artemio, qui et Anastasius, missum, Ravennoe
r.ilale fretum, scriptam, « uti maluit, » fecisse, diulius degisse facile demonstrabitur.
pontifice aegre id ferente, remque Deo divique Pétri IV. Mirum vice versa plura, quoe in hac Felicis
patrocinio cominitlente. Porro ut Félix adigeretur Yita Agnello narrantur, a Ravennatum rerum scri-
ad proeslandum,quod debebat, Romanum pontiflcem ptore disertissimo, qui Agnellum legerat, vel ne-
Jusliniani favorem implorasse, qui ob id Ravennam glecla, vel jejune admodum narrata ; uti Justinianum '
evertendam, et Felicem abdueendum jusserit, veri- ob id in Ravennates exarsisse, quod in ejus exaucto-
lali minime congruit, cum ex Agnello constet aliam rationem et mutilalionem, vel cooperati sint, vel
toto coelo diversam ea imperandi causam habuisse. cooperatos fuisse crediti; illum, cum jurassetFeli-
Justiniani furor, uti in coeleros, qui quoquo modo cem morti tradendum, nocturna visione deterrilum
crediti sunt in suoe exauctoralionis et mulilatio- ab. occidendo abstinuisse, excoecare contentera ;
nïs crimen coopérasse, exarsit, quos dire obtrun- Georgium Joannicis filium ducem electum, qui el
casse, demersisse , mactasse , tum Constanlino- Ravennoe, et in exarchatu certa ratione exercitam
polijtem ahbi,'scriptores eorum temporum una- conscripserit, excubiasque limitaneas disposuerit,
iiimi testimonio ferunl; sic et in Ravennates accen- ]B aliaque minoris momenli. At illa minime omilti de-
sus est, qui dicuntar cum mililibus conjurasse in bebant ingentia sane, et mira, quoe de Joannicio
Jusliniani necem, quos imperator vocabat » gentem narrât noster. Ea omnia Rubeus hac brevi clau-
sibi inimicam, quoeper fraudulenta consilia nares sula complectitur lib. iv, pag. 216 : « Hoc tempore
sibi abscidisset et aures. i Inler eos proe omnibus Joannicius Ravennas claruil, qui sacros libros, an-
Joannicium magnoe auctorilatis virum oleum igni tipbonas ritusque omnes distinxit, quibus Ëcclesia
superfudisse credidît imperator, qui proinde atro- Ravennas in peragendis sacris ulitur, de quo in
cem de eo vindictam sumpsit, proecone proecinente Ânnalibus nostris mira quoedamhabebantnr. t Hoec
e Joannicium Ravennatem, facundum illum poetam, sallem posleris tradenda erant, quod Théodore se-
quia invictissimo Auguste contrarius fuit, inter duas dente notarius exarchi créâtes sit, poslmodum ab
formées inurina morte vita privai!. » Episcopus imperatore Constantinopolim vocatus, Damiano se-
maie habites est non ob dissidia cum Romano pon- dente, post Justinianum a Throno detarbatum, Ra-
tifice, sed quod in capitis injuria acrior fieret de Ra- vennam redierit, el eo in regnum resiituto cum
vennalibus quoe sumebatur vindicte. Hoecex toto Felice episcopo et Ravennatum optimatibus Con-
contesta Agnellianoenarrationis minime in hac parte stantinopolim abductus, carceri mancipatus fuerit,
suspectoefacile eolliguntar, unde coetera recenlio- donec die illa, quoeJustiniani necem proecessit, eru-
ribus repetita fidem non rnérentur. Coeterum qui deli morte, quam invicto animo tulit, mactatus est,
plura légère cupil de Justiniani furore in patricios, et in quadam ëcclesia ad portam Auream humatus.
in Conslantinopolitanumepiscopum,in amicos etiam, Dies porro qua Justinianus oecisus interiit, incerta
quorum favore imperium recuperaverat, sed et de 'L<est; al ex Anastasio Baronius evicit ad finem anni
ejus coede, et de ipsius reciso capite in Italioe ur- 711 consignandam : eodem itaque tempore Joanni-
bibus publicoecontemelioeexposilo, quod noster in cius periit, quo sequenti die futurum ut imperator
.easu sororis oecisi Joannicii factum narrât, consulat jugularetur moriens proedixit. Cum autem a Con-
Theopbanem, Cedrenum, Anastasium, coelerosque. stanlino pontifice, qui sedere coepit anno 708, Félix
III. Proeter ea quoe ad Felicis ordinalionem perti- episcopus sit consecratus, isque cum Joannicio officia
nebant, alia etiam Agnello proelermissa sunt, uti ecclesiastiea ordinaverit, cui rei perficiendoe plu-
quod in Pontum relegatas sit, quod quidem Agnel- rium mensium spatium necessarium fuit, conficitur
lus ignorare non potuil, cum id in epilapbio expresse Justinianum de clade Ravennatibus inferenda cogi-
memorelur. Nomen eliam strategi, seu miuistratici, tasse eodem fere tempore, quo in Chersonesi incolas
ut illum vocal, qui Ravennalibus et Felicis calami- exarsit, vertente videlicet anno 710. At quoe ad
lati inferendoeadhibitus fuit, Theodorum appellalum Joannicis posteras spectant, minime omittenda
scribit Anastasius, t primumque exercitibus Sici- erant, cura ob viri insignem virtutem, tam quod
lioe J proeposilum.Silet de Justiniani in Chersonenso inter eos Agnellus hujus Pontificalis libri auclor nu-
mora, postquam a throno delurbatus, auribus naso- méroter. Dandum scilicethoc erat grati animi signum
que mutilâtes fuit, ab anno videlicet 69S ad 705. auctoris, licet alias minime pii, et inepti, manibus,
Silet eliam Joanni cognomenlo Rizocopo mortem cui anliquiora Historioe suoe accepta referre débet
RavennoeiEatam, de qua hoec Anastasius in Con- Rubeus, et cum Rubeo quisquis Ravennatum res me-
slantino : «Veniens igitur Neapolim Constantinus morioemandandas vel illustrandas assurait. En ex
papa, illic eum reperit Joannes patricius et exar- . traditis ab Agnello colleclum genealogicum stemma.
chus cognomenlo Rizocopus, qui veniens Romam
jugulavit Paulum diaconum, et vicedominum Pe-
irura arcarium, Sergium abbatem presbyterum, et
Sergium ordinatorem, pergensque Ravennam, pro
suis nefandissimis factïs judicio Dei ille turpissima
morte occubuit. t Cum tamen certum mihi sil
Agnellum mutilum esse, narrata ignoti cujusdam
in Ravennoeliltus exscensione, non modo ejus no-
men, sed etrofficiumfmisque ob quem armatum mi-
litera exposueral excidit, arbitror ibi et de Rizocopi
morte aliquid scriptam fuisse, cum electio in ducem
Georgii et coeteraibi descripta ostendanl Ravenna-
tes, excusso exarchi jugo, sibi jus dixisse contra
quoscunque, quoequidem sub Justiniani jugulali tem-
pora evenisse ex eo probatur, quod Rizocopus occi-
_sus sit Ravennoe posl papoe reditum, et post très
menses ab hujusmodi reditu Romoenunlium allalum
. sil de imperatoris nece, ut tradit laudalus Anasla-
PATROL, CVL
715 AGNELLIABBATISS. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 7KT
Ex dispositis porro per Geqrgium in, limilibus excu- A luit omnia incendio consumere, quam cum aliorum
bijs fortassis agnosci poteranf qui per ea tempora periculo servari. Habemus ejus opéra, et labore Pe-
essent' exarchalus fines, a'Sarcina'videlicpt Bono- lri Chrysologi sermones, quibus a se invenlis, col-
niam ugque. Facjem proeïerea circumposjti Rayen- lectis, digestisqup compensandam scriplprum suo-
natfs âgri ggnosçere'proclive, et E,ridanum non rum jâcturam edixit.
lopge ah nrbp fluxisse întermedù) caippo, queni Co- VI. Pro harum ad Felicis Yitam observationum
riandri vocabant, ad cujus fluminis qstia portam corpnide juvat chronologicarum rentra peritis hic
exstitisse,
" u.bi merces, mîlilesque expoiii solebant. exhibere ebaracteres, quibus' obsignalum legitur
Y. Felicem jn|er sànctos numprari longo lenipo- Joannisj ul quidem puto^ YQ"Romani ponlificis di-
rum et hominupi ponsensu Baronius eum coeteris ploma in celeberrimo egregioque Farfensis mo-
docet ad annum 711 qui ex Rubeo inscriptionem tu- nasterii Codice. Datum dicitur. « P. K. Julii, im-
muli describit hujusmodi : j Hic lumtilus clausum perante D. N. piissimo imp. Auguste Tiberio anno
servat corpus domini Felicis sanctissinii,' ac ter 8 , priiïcipatus ejus ànno 6, sed et Theodosio alque
beatissimi arcbïepiscopi. » Exstat adhuc in basilica Constanlino. » Video ad annum 705 diploma spe-
S. Apollinaris Classensi recéntior altéra in marnio- ctare, etprid. Kal. Julii ann. Tiberii Âbsîmari octa-
reo suggeslu S. Maria?Majoris, quam pxl}jbe(,idem vum decurrere coeplum,Septem itaque anni, quibus
Rubpus. Faber in sacris Ravennoemonumentis al- Theophanes Tiberium imperasse tradit, compleli in-
teram exhibet ex Comaclensis câthedralis campana- lelligi debent, nec nisi posl Junium mensem ejus
ria lurri, quoe'est hujusmodi : anni Justinianus in thronum reslitetas esl. Hoec
TEM. DN. FELÏ. TR.B. AB.CP.
SCE, clara, nec dubium paliuntur. Illud ignotum, quid
g& B signiflcet principatus ejusdem epocha ab anno 700
ECC. H AV.F . D. F. VINCENTIUS iueunda, ab epocha imperii diversa. An hoec con-
MMU. EP. C, ECC. SCI. CASSIANI. CI. CD»!. PBIMI. sulalus ab eo initi post duos ab arrepto imperio
EDIFIC.P. IND.VI. annos significat? Theodosius atque Gonstanlinus in
gg FELICIT. consortium imperii asciti quinamîHoec cerle aliunde
Spectat hoec ad annum 708, quo primum Félix or- Incognita. Videant ac décernant eruclilissîmi nostri
dinatus esl. Ecclesiasticorum aulem scriplorum albp oevichronologl. Diploma Thoma? Farfensi abbali
inserendum Fehcera hune probant, quoe lïic de ejus inscribitur, ac in eo monasterii ejus origo et fata
scriplis narrantur, quamvis non modo ea quoevi- narrantur, Thomas autem ab annp 680 ad 715 flo-
vens îgni tradenda jussit, sed quoe Agnelli oevo ruit, ,et iv Id. Decëmbris pbiit, ut ex eodem Co-
supersles erat bomilia, omnino perierini." Illud dice facile dignoscitur, et ex indice ducum Spo-
nioderali animi ingenium commendat, quod cum lelanorum, quem ex laudalo Farfensi archivo edi-
eoecus sua recognoscere, emendare et retractare dit Mabilloniusin Ilinerario Italic'o, adjeclis monu-
nequiret, timeretque excidisse fortassis sup vel ama- mentis.
nuensium vitio, quoeobpssp lectoribus possent, ma-
EXCSURSUS GHROHOLOGIGUS.
Ad oetatem reliquorum Ravennatum pontificum de quibus Agnellus.
Mutila?et jejuna?sequentiumepiscoporumYita?.Rubeuset Ughellusquoe.tradant,Liutprandi,Aldeprandi,Rachis
et Aistulpbitempora.CommutalaapudAgnellumStephaniet Pauli pontificumnomina.Alia ad Ravennatumpon-
tificumasiatemspectantia.
I. Nounullorum, qui sequuntur, pontificum YiloeG ordinatum fuisse, et Id. Maii812 e vivis abiisse, quo
omnino désuni, alia? pleroequemuliloe,el admodum Martinus electas est. Hoc auteni decedente Id. Se-
Agnello narrata ubique fere scri- ptembris, Petronacium anno 817 ordinatum, qui de-
jejunoe. Proeterealivore
ploris jnscitia,' et inficiuntur ; inscilia quidem, cesserit vi Id. Martii anni855, cum tandem Georgius
cum rerum gestaruni et temporum ratio confunda- est consecratus, sedens deinde usque ad unum 846.
tur; livore autem, cum ex vulgi rumoribus fabulas Hoec,quibus rationibus fultus Ughellus tradiderit,
sebismalis tempore nalas postais pi opinet. Verumde minime docet ; ipse certiora his quoemox afferam
verilate narralorum hic ïril luti leclori promiitère au- non habeo.
sim, ubi niulla aperié falsa sunl ; de chronologia IL Porro Joannes, qui Felicem excepit, omnium
paucula expiscari licuil. Hoc itaque brevi chronolo- diulius vitam produxit. Agnellus, eo sedente, Ra-
gico excursu censui nonnulla tantum adnolare, quoe vennam a Liutprando civium proditioiie capiam tra-
ad eorumdem pontificum tempora aliquo modo co- dit. Cum Yeneiorum auxiliis auctus exarehus eam
guoscenda conducunt, utet îionnullaminitia chronologioe recepisset, post aliquol annos illam lenlatam, Joan-
lucem affermit. Rubeus plurimum el fines ne ipso Ravennate archiepiscopo, cum exarcho, po-
sedium hic non decernit, sed adhibita particula, cir- puloque a Romano pontifice suppetias petente, au-
citer, vel circa, rem prudenlissime indecisam relin- ctor est Anastasius in Zacharia. Capta a Liulprando
quil. Ughellus uniuscujusque episcopi lempora définit Ravenna esl circa annum 725. De ea re Gregoritisîl,
hoc modo : Felicem ait moriuum vu Kal. Aprilis in epistola priori ad Leonem Isauricum pro saneta-
anni 717, Joannem consecratam anno 718, mortaum rum Imaginum culta, hoechabel : c Langobardi ini-
748, Sergium ordmatum eodem ànno, obiisse A'iiip seram Decapolimincursionibus infestarunf, ipsam-
Kal. Septembris àhnf 770, Leonem a Slephauo con- que metropolim Ravennam occuparunt, el ejectis
secratum anno proedicto, decessisse xvi Kal. Martii magistratiUis tais prbprios consiituere magistraws,
anni 777,_Joannenialterum suffectum anno 777, se- el vîcinas nobis sedes regias, ipsamque Romam, sic
ptem annis sedisse, et obiisse anno 784, Graliosum tractare slaluerunt, cum tu nos'defendere minime
ipso anno consecralum, mortaum 788, vu Kal. Mar- possîs ; t quoe quidem indicanl a Luitprando per
tii. Post Gialiosum Joannem alterum adduiit Rubeus aliquod"hon brève tempus Ravennam occupatain,
et Ughellus, quem decessisse aiunt anno 807 , vel anlequam illam exarehus recipëret. Ravennoerursus
809. Hic vero, cum et Agnello, et ei qui Agnelli Co- trepidatum ësse Joanne'archiepiscopo adhuc siip'er-
dicem recognovil, ignolus fuerit, in série Ravenna- stite, cum Liutpraudus in eam movi£ tradit' Ana-
tum episcoporum mea quidem sentenlia locum non siasius loco supralaud.alo: « Indictione undecima,
habet. S. ilaque Yalerium Ughellotraditur anno 809 inquit, Jura nimium opprimerai proedictusrex pro-
7*7 -LIBER PONTIFICALIS.— PARS IL 718
.yipeiam liavennatium, fuissetqueproeparatus ad mo- i"1A IV. Paulum pontificem lratn supcessisse, qua
tfonem faciendam et obsidendani Rayénnàtium ur- Stephani IR " nomine in série summorum proesulum
' hem, cognoscéns molionem ejusdem régis Eulyphius Paulo sçribitur , non e converso , certîssimum est. Qui
excellentissimus patricius et exarehus una cura successit pontifex Romanus, Stephanus qui-
Joanne archiepiscopo ecclesioe ^Ravennalis alque dem dictas esl, sed nil ad proedeeessoremPaulum
universo populo, » etc. Indictio"unaepima ad annum pertinuit. Proelerea"Paulo decedente per annum et
745 pertinet, quo lïa?c evenerrarL Yitam Joannem mensem Constanlïnus intrusus Romanoe sedi incu-
hùnc prorogassë post Liutprandi mprlem cerlum bavil, antequam Stephanus ejus nominis IV eonse-
fere est, atcum haud annus cèrjps iiidjcelur, hoeret crarêliir. Hoec autem minime Sergii historia? con-
aqua. Conjectura?locoesse possit illimi'ad Aistulphi gruunt. Is in sua pausa pontifici respopdet, se ab eo
a?tatem pen'enisse, quod noster'relqfa Sergii ordina- "ordinatum,el juxta can'onpsde suo statu interrpga-
tione Roma? péràéla,"slatim adjiciàt : « Haëc autem lum ab eodem qui tune crimiriabatur, et se ppiscopa-
civitas vexabatqr "à Longobardis"et Veneticis , i tu spoliare minahalur. Licet autem pofuerit Sergjus
quandoquidem motas Langobardorum in Ravennates a Stephano III ofdiiiari, non potuit perte a Paulo.
nulli sut) Rachi', qui ppst brève lldeprahdi rpgnum Anno 759 restitetam Sergio Gallialense monasterium
Liutprando successit. Aislulplïùs guidera non irrite a Paulo, diploma testatar, in quo illud ablatunTdici-
conatu Ravennam'vexavît,J imo vi cepit slatini ac tur per proedeeessoremsuum Slephanum; ubi è con-
Rachi monachum indnente rex factas est. At ', ùt tra Agnello monasterio illo Sergium privalum a
pro viribus ad anriumaccedamus quo Sergius sedere Paulo fuisse dicitur. Paulus proelerea nunquam " in
coepit, Ravennoe"Aistulphô caploetempus àgnosçere ]ù Franciam perréxit, qua occasione in Sergium ob-
operoepretium est, id enim ex ep etjam magni esse viam sibi minime procedentem subirasci potuerit,
momenii inficiari nequit, quod tune, Eutychio in ut tradit noster. Hoec omnia ponderala efficiunt
Groeciamfugiente , exarchatus dpfèperit. Aistulphi Agnellumnpn modoin historia, sed in re etiam chro-
initia Baronius anno 750' consignât; Rubeps ait re- uologica omnia susdeque permiscuisse, e£, ut puto,
gem electumstatim in Ravennam movisse, eariique cum quoedam Ravennati Ecclesioesinistre sub Ste- '
cepisse circitêr annum 752". Ëxslat mlaudalissimo phano IV evenerit, de quibus observalionibus, ea-
Farfensi Codice, de quo supra, Aistulphi régis con- que ex cleri livore pontifici tributa sint, nominum
firmatio bonorum et privîleglorûm ejusdem mona- similitudinefactum ut Stephano III tribuia sint, con-
sterii. s Data Ravennoein palatio^quarto die mensis fusis, ut sonmiaptium mps est, pluribus veris in
Julii, anno felicissimi regni nostri téfïiô, per Indict. unum solenine et putidissiraum mendacium. Inde
4. J Indictio quarta currebat Jriliô annj 751."Ante commu'tata duorum pontificum tempora,' ei perpe-
Julium itaque ejus anni Aistulphus Rayeima'm pecu- ram Paulo guepessor dates Stephanus, cran tàmea
paverat, et apte Julium ànrii 749 regnare' poeppral. Paulus Stëpliano s'pccesserit. His animadversis ul-
Hinc optime ad Rachîs initia rëtrocediiur. Anle Ju- cunque Ravprinalis Ecclesioe chronologia veluti e
lium proedictamis monachum ïndùerat; cum au|.èm densis tenebris eluéet, et consequilur Sergium a Ste-
regnaverit annis quinque, et mensibus sex, quodlra- phano III ordinatuni, cum accusaretur de slalu ex
dil Ostiensis.Chron.Casin." lib." i, cap.' 8, fiet quod . "quoad epis'copatu'massumptus fûeràl,rile ëxcepisse,
regnare coeperit circa finem anni "743, et ànte séx se eidem pontifici, qui dé se în ordinem redigendo
menses Ildepràndo tribuendos, Liutpraiidus'ohieilt, p cogilabat, juxja canones infua consecratiône inter-
contra communém sententiam , quoe"ejusdemmor- *- roganli omnia narrasse de statu laiçali, et pxo-
tem anno 744 consignât. Porro indictione"undecima, rati, quoe, ne prdinàrëtar, minime" ejusdem papoe
quod ait Anastasius, Ravennam a Liutprando teiila- judicio offeceraiit. Sic circà' annpm 752, cum jam
-tam, référendum puto ad pbstrémos anni 742 men- Aistulphus r\a,vénna"mbcc'upaveràt, Sergius ordina-
ses quibus indictio ifla currere' a "Septembri coe- tus luit; anno 757, "Romoesibi"timuil, cum Stepha-
perat, nus obiit vi Kal. Slartii; Pâulo sedente Gallialoe
HT. Verum hoec omnia, si, quod Ughellus ait, .monasterium recepitanrio7!>9.~Deejus mortis anno
Joannes ànno 74Sohiisset, êfficerent 'Rachi adhuc paulo posl: nùnc duoe'Pauli"pontificis epistoloehic
regsîinfe Sprgium ordinatum ; cum"gutemcertain sit considération! sqbjjciendoe,quoecertain fere efficiunt
RàclfimZacharià'sedente monachum effectuai, eon- seriem tempôrimf'usque modo' ordinatam." Indicem
sequeretur Sergium etiam ab eodem Zacharià ordi- argumenlorum liujusmodl ex Panviniq.'cum' frustra
natum, qua de re sunt ob quoevehementer dubito. epistolas quoesiyissel,dédit Baronius ad annum 767,
Agnelli historia examinihic serio subjicienda est. In dederanl Centuriatoîes Mâgdëburgenses, cent. 8,
hujus Sergii Yita,is cum proemiserittum Âistulphum pag. 725. Gretserus epistolarum"vplumencollectera
"jam Ravennoe" degisse, narrât, quod Paulô papa? in primum jubente Carolo Magno, ex mànuscriptis edi-
Franciam pergenli .cum Sergius obviam venire ne- dit, recudil vero Franciscus Duchesne in Scripiori-
glexisspt, ille a Francia reâieris Vallèm Gallialoe a bus HistorioeFrancorum,loin. III. Argumentera ejus,
jure Ravennatis archiepiscopi avulsil, Sergiumque quoe29, et Grotserp27, utrobique idem est, et in
ipsum Romam deduclum voluit dignilate spoliare.. pdstremis habet, Paulum « lâborare ut Sergius in
Cum autem objîceret Romanus episcopus irrilam D suam sedëih réstituatur. t At argumentum et epi-
- Sergii ordinationeni, quod contra canones uxoratus stola, Baronio 14, Grétsero 28, aliud proeferunl
ad èpiscopàlum ille iransisset : « Ad hoec, t inquit quam quod argumentera Baronio allatum proefere-
noster, i Rayenna?pontifex aiebat : Et non nieà proe- baL Baronio ita sçribitur : « Ljtleras proditoris Ser-
sump'iione",sed elegerunt me clerus et plébs uni- gii Ravennatis episcopi mittiC el petit auxilium. t
versa. Interrîigasti per ordinem "canonicomore , el Grelserianum vero argumentum et épistoïâ" affert,
de nie omnia vobis patèfacfa sunt, quomodo laicus pontificem Pippino litleiâs a Sergio Rayehnate epi-
fui,"ët spôhsamhabui, et ad' cléricatum pèryeni, et scopo scriplas miltere, quibus oral" ut pontifex a
cognïtam vobis faclum est, etdixistis, nullûni ob- Desiderio, quo cum pax eoinposiia*fuerat, auxilia
eSaculum mihi esse polést. Ppstquam talia dé nie pelât protuenda "Ravenna, ac Pëikappli. ~Emendalo
êensisli', cur nie consecràstif t Paulo àulem infra per Gretserum èjus epistoloeargumente,"pxhibilaque
adjicitar quod cum Sergius in magnq animi moérpre epistola ipsa, ex utriusque ténore, et "ex restitiisb
essel, nocte eadem pontifex decèssTt, et Stephanus per eumdem pontiflcemGallialense monasterio, cu-
proemortui frater, qui eidem iiîpontificàtu sugpessjt, jus' rei Rubeus documentera exhibet, lucè meridiana
libertatem Sergio promisit. Slephanum inde hune ait clarius apparet Paulum non modo nunquam Sergio
in Franciam eunteraTRavpniîa? substïtissë, ûpdé plu- iralum fuisse, sed eximiehiinc amasse, et fb.visse,
ra asporlaverit, cum coelerisibirëlatis, quoe an fide quem aliquando a sua sede deturbatum pr.o virili
digna sint non est hujus loci exquirere. Hic quoe restituendum curaverit. Hinc palam fit errorem
cbronologiamtangunt ad incudem sunt reyocanda. "communémemendaridum, q'ûo^cuni apud Agnellum
7Ï9 AGNELLI ABBATISS. MARIyEAD BLACHERNAS,ETC. 720
non animadverterit Rubeus .Paulo tributam, quod A Ep. 54. Denuo pontifex Leonemaccusai ob enar-
Stephano RI tribui debebat, etviceversa, et ipse, et ex rata in superioribus ep. 51 et 52. Notabilia aulem
ipso Baronius, Faber, Ughellus , coeterique dixerint ea sunt quibus dicitur, quod Léo relinens urbes JE-
Sergium sub Paulo maie habitum , cum id sub Ste- milioeexemplo Sergii se luebatur ; ait enim a Ste-
phano Pauli proedecessore accident, Sergiusque phano pontifice Sergium exarchalus regimine priva-
Paulum semper erga se bene affectumsenserit. lum, « dum contra ejus voluntatem agere spirita su-
Y. Sergii obitum, et Leonis initia schismate lu- perbioe nitebatur. » Ex quo agnoscimus Sergium a
ctaoso funestata narrât Anastasius in Stephano ejus Stephani favore excidisse. ,
nominis IV. Licet ea certo anno consignari nequeant, Ep. 67. Concedit pontifex Carolo musiva et mar-
cerlum tamen est evenisse posl aliquod tempus ' mora palalii Ravennatis.
a synodo Româna in causa proecêdentisPseudopon- Ep".71. Significat quomodo fiât electio episcopi
lifîcis Constantini celebrata mense Aprili indict. 7, Ravennalis, et ait quod quando Sergius obiit, res cum
anno videlicet 769. Cum itaque Sergii Ravennatis dissidio processit ob -schisma Michaelis. Addit ele-
archiepiscopi obitum et Leonis ordinalionem narra- clionem novi archiepiscopi fieri cum beneplacilo
turus Anasiasius hoec habeal : i His aulem peraclis apostolicoesedis a clero,et plèbe, nec missuma regi-
synodalibus gestis, contigit post aliquantum lemporis bus directum, vel in electione - Joannis, vel in altéra
de hac vita migrasse Sergium archiepiscopum civi- Gratiosi. -
tatis Ravennalium, J etc., consequitur Sergium obi- Ep. 82, memoratur Joannes monachus et ' abbas
isse circa finem anniproedicti, vel circa inilium sub- Ravennas missus a pontifice ad Carolum.
sequenlis 770, nec potuit post annum 771 differri T» Ep. 84, significat ponlifex Carolo se jussisse ut
Leonis pacifica sedes, exstincte per Slephanum Mi- mercatores Yeneli ex Ravennati urbe et Pentapoli
chaelis schismate, cum Stephanus ipse Kal. Februarii ejicerentar. Orat ut coerceatur dux Geramnensis, qui
détendus sit anno 772. Quod ad ejusdem Leonis occupaveral quasdam terras ad Ecclesiam Ravenna-
obitum pertinet, ex Ughelli computis is Kal. Martii tem spectantes.
anni 777 decessit, illique subrogalus est Joannes, VI. Ex proemissis epislolis, ea , quoe numéro
quem ejus nominis sextum dicunt. Idem fere tra- 71 designatur lumen proebel pro chronologia dis-
dideratRubeus, margira, ubi hoec consignât annum ponenda ; novimus enim non modo Leonis ele-
proedictum 777 ascribens. Inter Adriani pontificis clionem factam Stephani sedentis tempore, sed et
epistolas sunl quarum argumenta afferuut Baronius, ante Adriani obitum decessisse Leonem, Joannem,
el Centuriatores, et ad Ravennatum res perti- et demum Gratiosum, et in ea agi de successoris
nent. electione, qui Yalerius exslitil. Cum vero Gratiosus,
Quinta, qua Carolo régi indicat jussisse se, ut Ye- ex nostro, sederit eo tempore quo Carolus Adriano
neti Ravenna, sive Pentapoli, expellerentur, Germa- superstite Ravennam venit, necessario consequitur
num ducem res ac possessiones Ravennatis Eccle- anno 786 jam episcopum ordinatum ; Carolus enim
sioeinvasisse exponit. tune hyemis tempore contra Beneventanos venit, et
Duodecima Carolo régi musiva, et marmora urbis Florentioe Nalalem Domini celebravit, ul Eginbardus
Ravennoetam in templis, quam in parietibus, et stra- narrât. Joannes aulem Gratiosi proedecessorpotuit
obiisse paulo ante ex morbo quem contraxerat pau-
-tis sita donat.
Yigesima oclava propter inobedientiam Leonem ^ lo postquam juveni maledixil circa festum S. Àpol-
Ravennatem episcopumaccusât. linaris, 23 Junii. Hic autem, si, quod Agnellushabet,
Yigesima nona indicat se mittere epistolam Gra- sedit annos vu, mens, i, dies m, circa annum 776,
densis patriarchoe. Hanc a Leone archiepiscopo ' quo Léo coepit, decesserat. Al Gratiosi episcopi vita
Ravennate prius apertam, et lectam fuisse querilur. "nequil protrahi ultra annum 795, qui Adriano fuit
Idem Leonem iterum accusât. emorlualis. Cum epistoloeAdriani, absque chronolo-
Trigesima. De Leone archiepiscopo ^Ravennate, gico ordine collecloesint, nulla lux inde affulgel,ut
indicat gratum sibi esse quod ad Carolum profe- putem ad postrenios Adriani annos Gratiosum per-
clus sit. venisse, ex eo quod ex omnibus Adriani epislolis
Trigesima prima. Iterum vehementer Leonem nulla quidquam habet de Ravennoeepiscopo Gratio-
Ravennatem archiepiscopum accusât, quod iiiobe- si successore.
diens", ac protervus factus-si ab illo lempore quo Yïï. S. itaque Yalerius ab Adriano circa annum
a Carolo rediit, et Carolum orat , ne S. Petro 794 ordinatus esl. De Martino, qui Yalerio sufiëctus
auferri patiatur, quoe ab ipso, et Pipino paire etas fuit, hoecAgnellus in ejus Vila, t et pêne annos LXXX
ipsi B. Petro oblala sunl. istius adeptes esl sedis, consecratus Romoeper ma-
Trigesima nona. Ipsum mendacii arguit, et objur- nus Leonis Ul papoe.a Numerus LXXXad Martini
gat quod Ravennam ad èleetionem novi pontificis oetateinreferendus est, cum episcopus ordinatus fuit,
legalos suos direxerit. dum autem a Leone HI consecratus dicitur, fit
lu Codice autem Carolino infra scriptoe episioloe eumdem ante annum 816 sedere coepisse,>eo enim
ad Ravennatem historiam pertinentes exstanl, qua- Léo III e vivis abiit. Sed et anle annum 811 conse - {
rum argumenta exhibemus. D cratus est Martinus ; ait enim in ejus Yita, noster :
Ep. 50. Pontifex Carolo scribit Langobardos, et t Mortuus est istius temporibus Pippinus Langobar-
Ravennates, pro eo quod rex missum retinuisset, di- dorum rex, el volute tempore obiit Carolus imperator
cere, nullo modo regem ipsum in aposiolica perma- die trigesima "mensis Januarii. » Pipinus paulo post
nere charitale. Petit ilaque remitti. quam bellum cum Yenetis confecerat, quod ad an-
Episl. 51, in embolo. Accusât Leonem Raven- num 810 refertur, diem obiit, Carolus vero anno
natem, quod, poslquam a Carolo reversus fuerat, 814. Verum et ante annum proedictum811 sedere
obedire nolebat, sed detmebal Imolam, alque Bono- coepisseMartinum, sunl quoesuadeant, plura videli-
niam. Proelerea quia missum ponlificis Dominicum cet quoeLeone HI vivente evenerunl, quoequeplurium
directe exercitu vinctum Ravennam deduxisset, nec annorum spatium exegisse videri possunt : repara-
permitterel qaemquam ad ponlificemvenire de civita- tum videlicet sancti Apollinaris Classense templum
tibus Jïmilioe, quoe numerantur Faventia, ducalus Romani pontificis liberalitate, el contreversioe, inter
Ferrarioe, Comiado[Leg.Comacto,Bacch.],ForoLivii, Martinum ipsum ac Leonem. Hinc sancli Yaleriioelas
Foro Populi, Coesena,et Bobio, seu tribunalu deci- fere eoncluditar inter annos 794 el 809. Martinum
aïo, petit, ut in ordinem redigatur. proeterea Step'hani papoe aetatem superasse fere cer-
Ep. 52. in embolo. In ea fere de Leone habentur. tum esl, nam Slephanum ipsum Ravennam venien-
ac in antecedenti. lem excepit, ul ex nostro intelligimus,' qui plura
En. 53 Leonem Rayennatem, sibi haud, ingratum proeler ea quoe exstanl de Martino seripserat, quoe
ad Carolum ivisse ait. - • simul cum intégra Pelronacis episcopi ¥Ua excide-
"
721 LB3ERP0NTIF1CALIS. — PARS H. 722
runt. Itaque .pontificem hune prioribus Paschalis A lio, Ind. 12, apud Rubeum legendo, qui ex autogra-
descripsit, in arboris cortice, ut ipse ait,
papoeannis nonagenario majorem obiisse, fere certum pho illud charta
fil. Erravit igitur, qui Pelronacis Yitam supplevil, verras in iEgyptia, exarato. Petronacius anno
cum scripsit hune Carolo imperatori honorera juras- 826 in Romano concilio sub Eugenio subscripsit,
se, quandoquidemplures anle annos Carolus deces- pervenitque usque ad Gregorii IV oetalem, a quo ejus
serat, cum Petronacius sedere coepit. His addenda successor - Georgius ordinatus est, quod tradit no-
sunt quoead Agnelli oetalem investigandam adnotavi ster. Gregorius aulem sedere coepil circa annum
in observatîonibus ad versus libre Ponlificali proefl- 827. Georgius oetalem produxil ultra annum 841,
xos, observatione quarta. Paschalis papoe initia ad quo quidem ad vu Kal. Julii Carolus Cabras de Lo-
diem 28 Januarii anni 817 alligat Baronius, et Pe- thario Fonlanis victoriam reportavil. Plura de ho-
tronacii initia ante annum 819 collocanda concludi- rum pontificum chronologia addere, somniis indul-
tur ex ejusdem Paschalis privilegio date mense Ju- gere esset.
VITA 'JOANNIS
CAPUT PRIMUM. B hominibus in conflictu stans, ita aiebat : Proeceptum
ul nunquam contra san-
Ravenna a Liutprando civium prodilione capta. Joan- ex rébus exaralum habes,
nesexsulat. Epiphanio scriniario curante restituitur. ctam hanc Ecclesiam, aut contra hujus sedis ponti ,
Idem-^Epiphanius de Joannis Iwstibus vindictas ficem de quacunque causa agas, aut ore mussites.
sumit. Die qualis ovis ta es, quoepastorem luum, dum ilie
Joannes [quintes] "XXXIX.Hic patientissimus fuit, te foverel, et per gramineos duceret campos, ta cor-
humilis, et mansuetus. Islius temporibus ëcclesia nu percussisti, et contra cum chirographa conscri-
Petriana cëcidît terroemotu post compléta solennia psisli ? Convicti in judicio jugies eollegil, quoe exar-
missarum die Dominico. ElLiulprandi régis regnum cho dédit. His ilaque geslis venerunt humiliter
Langobardorum regens [regentis], ab ipsius exercitu omnes unanimes ad eum, pelenles misericordiam,
proedicla civitas corona cincta, et devastata est, a et nullus eum poslmodum in amaritudinem de-
suis decepta civibus simulala fraude a porta quoe du&it. .
dicitur Yicus Salularis, quoeerat juxta fluviumPan- CAPUTIL
theum. Omnescivesconcurrerunl [cucurrerunf] illuc ; Pugna inter Ravennates el Groecum minislraticum
unus autem ex illis infensus suis civibus, promissa cum prodigio. Dies SS. Joannis el Pauli ob id
A festus. Joannis mors
pecunia, allatis clavibus, subductis modis porta? quoe
pergit ad Yicum Leprosum, ubi est pons'ex basibus Temporibus Joannis venit iterum ministrategus
faclivis [factas] reseratis claustris, omnibusque pate- [ministraticus] Ravennoe, ut eam depopularet, pu-
- faclis portis, inimici ingressi civitatem, et eam sub- tans se, ut antea, evadere. Quo cognito Raveimiani
vertenrata. Nam judicio Dei ipse,.qui insidialor suo- egressi sunt ad eum more proeliandi in caïupum
. rura civium fuit, etpiloe[/rf est porl&Bacck.] claustra Coriandri.'Qui simulata fugà terga dantes, cura per-
aperuit, quamprimum ligni [tigni] stipite perfossus •venissent ad stadium Tabuloe, ubi pro signo termi-
inleriit, promissam pecuniam non accepit, sed ante nus lapideus flxus est, reversi ad Graecorum fron-
omnes suum sanguinem dédit, nec. terra? eommen- tem coeperunt fortiter dimicare,' et non erat requies
dalus est. Igitur irati Ravennenses cives contra pon- undique coedentium, gladio strages maximas Groeco-
lificemhune, in Yenetiarum partibus eum exilio re- rumperemptas. Sacerdotes vero una cum pontifice et
legaverant, et fuit exul per annum unum. Tune Epi- seniorîbus prestrati humo, cilicium induti, asperso in
phanius scriniarius videns excidium [sanctoe] capitibus eorum cinere, omnipolenlem Deum depre-
islius ecclesioe,"et patrem patrioe in anguslia, et cabantur. Seniores vero saccis sunt cooperli, inculti
matera detineri afflictione, eum per hujus civitalis capitibus, et squallidi, lacrymosis oculis, in coelum '
exarchum ad hanc propriam revoeavit sedem. Post j) clamabant. Similiter et omnes qui infra urbem relicti
aulem in ponlificali solio restitatus quadam die prae- sunl masculi, et foeminoeOmnipotentis auxilium ex-
diclus Epiphanius scriniarius ait ad eum : Domine pectabanl. Reliqui vero accincti ferro, sumplis juve-
Pater, non te pigeât in palatium ad. exarchum ire, nilibus armis coedebant hosles sine intermissio-
et oûerre illi ex argyrio palvitam' [palaream] ma- ne. Tune, sicut a narrantibus audivimus, ap-
gnam, et postula ab eo ut coarclet vires illos ad ju- paruit inter utrosque exercitus quasi effigies magni
dicium, qui te in exilium miserunt, et vindicemus tauri, et coepit contra Groecorumexercitum pedibus
nosmet de iUis, et hoc, quod das, decuplum ex eis pulverem spargere, et vox mox insonuit (unde ve-
restituam. Tu pontificales tene mores, ego cum eis nisset, aut cujus fuisset, nullus agnovit) in auribus
litigabo, etscio juvanle Domino de hostibus depor- omnium increpuit, dicens : Eia, Rayenniani, fortiter
tabo triumphum. Faclumque est ul superius audistis, pugnale; Victoria vestra erit hodie. Yidentes aulem
et'ut mox recepit [se] praediclus Joannes ponlifex Pelasgi cornu suum esse confraclum coeperunt fu-
infra maternum Ecclesioe sinum ; alia vero die au- gere, infra dromonibus pulantes se liberare. Tune
ctor consiliiidem Epiphanius scriniarius cum singulis Melisenses, id est Ravenniani cives, circumdederunt
a Not, marg. Ista videtur fuisse civitas Classis. BACCH.
"
725 AGNELLI ABBATIS S. MÀRIifeAD BLACHERNAS, ETC. 724
eos cdm cymiiis, et ehfabis, el irrueûtes super By- A Liutprandi milite captam, licet poluërit Classis pri-
zanlios, omnes inlerfecerunl, et corpora eorum mum oëcupari, scribente cui plurimum damni illatum sit.
Classera in ruinis fere ja-
in Eridanum proecipilaverunt ; et sic fuit, sicut per Agnello proinde
cùisse, argumente est, quod is Classera nominans
annos vi ex Palheremo [Pathereno] nullus inde un- âdjecla dudum YOCÔ, influât suo lémpore vix exslàsse.
quam piscem comederet. Hoc autem factum est iri Classe lamen a Fa'roaldo Spolelanoruin duce oeeu-
die sanctorum Joannis et Pauli, et coeperunt agere patam,scribunt antequam a Liutprandi milite Ravenna cape-
alii, qua de re nil habet noster.
diem istum quasi diem festum Paschoe, ornantes reiur, HI. Ravenna capta, neeeque ejus qui pairiam pro-
plateàs civitalis cum diversis palleis [paliiis], et le- diderat narralis, ad Joannem episcopum apud Vene-
taniis ad eorum ecclesiam gradientes, benedicentes tos exsulantem, qui Ëpiphanii scriniarii opéra re-
stiluiûs est, transit. Id Raveniioea Langoliardis oc-
Deum in secula seculorum. Amen. Mortuus, et se- cupatoe.occasione factmn conjicio. «Exsilii causam,»
pultus esl in basilica B. Apollinaris. Epilaphium in- inquit Rubeus, non adhibent ; exjstimalur tamen a
venies super eum continens ita a sedit an. plerisque Paulum id exarchum fecisse, cum archi-
episcopus Koeresi Iconoclastarum non asseiiliret. J
vin, mens........ dies Cum Agnello narrata aliud ferant, non credo. Epi-
phanius, ope exarchi revocato pontifice, qui civium
OBSERYATIONES odio el calumniis in exsilium jiulsus fuerat, calum-
ADVITAM JOANNIS. g niarum auctores in jus vocalos àd palinodiam bene
multatos canendam adegit, quPd fieri potuisset, ii
Joannes hic ejus nominis sexlus. Cur quinlus diclus Joannes ob id Paulo ejicielile exsulasset, quod hae-
sit ? Peculiaria de capta per Liutprandi exercilum resim Iconoclaslarum suo dissensu improbassel. Pro-
Ravenna. Classis diruta. Joannes exsutat haud ob babilius mihi esl, Paulo ipso apud Venetos degente,
Iconoclaslarum causam. Scriniariorummunus. Quoe pos'.quam Ravenna a Langobardis capta aufugerat,
ad Raveiihaluiit vicloriam "narranlur incerli lempo- apud iiovos dominos Joaniièm calumniis impetiium,
ris. Flumen Pantheum, sive Paleremunt, quodnam. et in suspicioiiem vocaium, urbe pulsum ; qui rébus
I. Joannis hujus liberalitalem commendanles pu- composilis, receptaque Veneterum et Romani pon-
blicas tabulas niarmori.incisas afferl Rubeus, ex qui- lificis opéra Ravenna, ab exarcho faGile in suam
bus dignoscitar plura ab eo donata circ'a annum 731 sedem sit resliîulus.
monachis ad S. Apollinaris in Classe degentibùs. IV. Epipîianium hune de Joanne bene merilum
Dicitur autem is t Joannes almus pontifex junior iii qui eumdem in suam sedem revocandum curavit,
nomine quinclus ; » unde sibi certain pulat laudatus quique in judicio cum episcopi calumnialoribus ste-
Ravennatem rerum scriptor, duos illos Mariniano suf- tit laicura ex eo cognosco, quod proesulisuggesserit
fectos Joannes, de quibus Agnellus , unum censeri in calumniarum se àclorem agere vëlle, dum ponli-
debere. i Hinc illud est, inquit, quod dicebainus Jo- fex s ponlificis mores tehereli * ab accusandis vide-
annes îllbs duos archiepiscopôs, qui sibi nullo medio hcet civibus abstineret, scriniarius ilaque is exarchi
successcre, scribenle Agnello, et qui eum secuti siint erat, non episcopi, multo minus quoestor, ut aliis
posterioribus, unum fuisse quartum hoc nomine ; /^"visiim est. Scrinia eràni, ubi publica reipublicoe
J
hune verts quintum. » Argumentera Rubeo perem- documenta cerlo ordine reposila servabahter ; qui-
ptorium visnin, minime tamen taie est. Eadem quoe que documentis illis describendis, reponendisque
Agnello per ea lempora quibus monumenlum' illud operam dabanl, scriniarii dicebantui'i In ëcclesia la-
posilum est Ravennatem sentenlia erat, unum vi- men Ravennati scriniarium fuisse, sicut et Ëcclesia
delicet ejusdem sedis Joannem el Angeloptis cogno- Româna scriniarios hâbebai, constat ex Anastasio iri
mine decbralum, et qui AlliloeIlaliam invadenti oc- Stephano IV, qui s scriniarium EcclesioeRavennalisÎ
currit; ac Theodorico rerum polilo convixeril. Ipsis laudat. Scriniariorum hujiismodi officiumfuisse inter
proinde distinguebanlur Joannes illi duo, qui Mari- coetera litteras, quas pontifex miltebat, conscribere,
niano successere ; alias hic non quinlus, sed quar- "_ tum,ex pontificum monumenlis constat, tara ex.Ni-
tes fuisset. Ob hoec, et ob ea quoe suo loco adnpta- colai I epistola 27, iti qua pontifex dicit, se more
vi, ab Agnelli seiilenlia de duobus episcopis ejusdem solilb litteras scribere non fecisse, quia « ob festa
nominis minime reGedendum eensui,.cum maxime Paschalia, scriniarios suos, eo quod debilis vacabaiil
viderem gratis a Rubeo, et sine leslibus, Joannem ojcupalionibus, hahere, ut debuisset, non valuerat.»
alterum additem post Gratiosi episcopi sedem, et Eodem munere functos EcclesioeRavennatis scrinia-
suspicaret id aclum, quod ex seqlienlium pontificlim rios verisimile est
RaveiiRatum série, et eorum qui Joannis nomine vo- V. Admodum difficile esl decernefe quo tem-
caii sunl, numeris in publicis documentis addilis, vide- pore Ravennam leiilaverit minislrategus ille, ut
rit Rubeus Joanne hocce quinti numéro distinclo, Agnello vocatur, quo devicto Ravennates Victoria?
unum ad sériera conlinuàndaui necessarium de- ahniversariam recùrrenlem diem festivis honori-
fuisse. Hie ilaque Joannefe ejus tiohiinis sexlus est, ][>bus celebraveriïil. Groecumillum et Byzaiilino mi-
licet quintus dictas sil, septiraus qui Gratiosum lite stipatam aperte narrai ÀgnelhiSj eumdemque
proecessit, octavus, qui nost Deusdedit Georgii SUG- antea, sub Felice neinpe episcopo, in urbis necem
eessorem sedit. venisse, cladeqùe per fraudes illala, evasisse. Al qui
II. Captam a Liulprandi exercitu Ravennam prio- fieri potuil ul, exarcho imperatoris nomme Ra-
ribus Joannis hujus episcopi annis certain est, rem vennoe degente, Ravennates in Glassis ducem ex-
tameii recentiores tradentes inter se discrepant. surgerent, eique venienlL armali occurrerent, et, eo
Nosler în peculiare narrât civis eujusdam prodilione devieto, Victoria? memoriam quotannis agërent?
rem aclam, qui cuin civium ad portam Viens Salu- Novi, Joanne hocce sedenle, Ravenhalum animos
laris concursus esset, cui in primis ex composite in diversa stadia scissos, imo Paulum - exarchum
hostis imminebat, allerara porlam ad Vicum Lepro- ejusque filios neci per tamultum Iraditos, cum Con-
sum tradidit indefensam, unde Langobardi irrupere. stantmopolitanus imperaior ob Iconoclaslarum hoe-
Dubitavii notarum marginalium auclor, an hoecin- resim in pontificem et in Catholicos fureret. Ea oc-
telligi deberent de civitate Classis, quoeper eam oc- casione mitti cum Classe potuil ille idem, qui Raven-
casionem subversa sil ; ob id fortassis, quod porta noesub Felice episcopo excidium pêne iûlulerat,
Yicus Leprosi ad Classensem urbem ingressum proe- quem oppresserinl Ravennates. Rébus tamen dissi-
heret ; îpse certo video Ravennam a Langobardo diisque composilis, Eutvcbio Ravenna? degéhle, vi-
a Hic deest epitaphium, quod non inveni in originali. BACCH
' — "
'rfm LÏBER PQNTIFÏGALIS. PARS IL 726
-elorioe ejus singulis ahnis memonam summa pompa A PiscosoveamnePadusoe.
celebrari potuisse. absque ejusdem exarchi indigna- Ecclesiam Petrianam post celebrâtâ missarum so-
tione,vixest credihilé. Fluvius, qui,hic non longe a lemnîa dié Bbminië'olerrtemôtu repente cdncidisse
Pâdi osliis fiuxisse indicatur, primum quidem Pan- ante coeterahujus Joaniiis Vila?:Gonjeclure
théon côrruptè; Secundo"Pàterênius dicitur. Fossam Iradilur
loco sit prioribus hujus episcopi annis Raveuuati-
-fuissecensëoex vicino Padusoe stagno fiuentem-,quoe id
bus cladem hanc ëvénisse.
piseosa Ravennalibus ùli Padusa ipsa, de qua Yir-
gilius.
YITA SERGII a.
CAPUT PRIMUM. egressus de Roma, oïas altigît Francîâ? postuians tu-
Sergiusexlaico eîuxo'ratoepiscopus.ÉjusuxorE'uphe- tamina, atque proesidia ad expellendos Langobardos
mià diacorûs'saeffectaest. Clerus episcopoinfensus. 'g a Romanorum fînîbus, qiiia Aistulphus rëx Italiam
Episcopusnovossacerdotes créât et diaconos. Coni- duriter opprimebat. Sed, éjecta a feplioFrancorum
positis rébus, M diverso habitu et in inferiori ordine "alterorege, Pipums sceptrum regni accepit, et papoe
ministranl.
m'anibus benedictus esl [alque] clirismàte sacro
Sergius XL. Juvenis oetate, brevis corpore, ridens perunctus est, Romamque reversus est. Et antequam
facie, décoras forma, glaucis oculis, nobilissimis or- • reverteretur Romam, in ëcclesia beali Àpdllêharis
tas natalibus. Iste laicus fuit, etsponsam habuit, missam celebiavit,- fet endolhim ex blalla alithena
quam, postquam regimen Ecclesioe suscepit, eam cum margaritis miriilce orliatam obtulit ; et suum
Euphimiam sponsam suam, diaconissam consecravit nomen ibidem exaralum est. At ht vidit Aistulphus
el in eodemhabitu permansit. Quîu in tempore islius rex, quia undique
super se ingrav'ala essent màlà,
gelum sacerdotibus , et verum non [virginum] ha- dextera ïlalis petit,
quia tempus eiirn hon adjûvabàt,
hentihus, non unitis animo scissa est multitudo, et . el Ml ad limîiia B. Pétri principis, et obtulit dona,
postquam Romoe consecratus lest-, spreverunt eum et exenia-mulla ; deinde Ravennam reversus chlami-
sacerdotes, separaverunt se ab eo ministri, dem ex adro piëlam, qùâeratihduttis,super sanctum
el nullus erat qui cum eo ad sanclam accede- altaïium Ursianoeecclesioeposuit. Ecclesiam Petria-
ret aram. Hoec autem civitas vexabatur a Lan- nam, quoe ïundi'tus eversa est
et Q per terroemotiim,
gobardis Vëneticis. Non possumus per tanta
sponte oedificare voluit, ël pyramides per gyrum
discurrere, quia olescit ; tamen compendii proferi- erexit, columhas statuit, quoe manen't iisqiie nunc,
mus causa [profefamus causam]. Pontifex vero misit sed non eonsiimmavit. De
jlroedictorege [qui], no-
ad diaconos; et ad reliquos minislros Ecclesioe,ut se miiïe
[rex] vocalus est. Eloquar, an si-
omnes in gremium conglobarent Ecclesioe; at illi in leam?Aistaiphus Tàmeh narrabo. Qulhquë in una hora, in Uno
ipso perdurantes dolorisstimulorenueraut. Tune ex- partu, ex uho ventre parvdlbs sua peperit niàter.
cogitato consilio, consecravit presbytères, et diaco- Quod cuin huheiatuni régi fuisset, et inntiiùlsset àd-
aos. Illi vero duri corde hoecaudientes vénérant, et iniranda
res, iiovo inilo consilio, jussit êoâ ànté se
die Dominicocum eo ad solemnia missarum proces- deferri in imum maximum 'calathilm; et videns' ebs,
serunt : novelloevero oves, quoese putaverant subli- notait eos
_miter stare, a veteribus sacerdotibus repulsi sunt, et projicere in sterquilîhiùih. Horrebat ësse
fuerat genitor. Praecepit deferri regalém
verecundati oppilaverunt ora. Tune ponlifex Mande pater, qui
dicens Suis1 Quiedm'quëex eis mami con-
et leniter priores refovens sacerdotes, Manda circa conlum,
tera adstrihxeril, hic vivat. Statim ut in medio con-
eos eloquia fondens, quousque ab ira eos himansue-
tas posites est, inter coeterds fratres iste bontum
tudinem revocavit. Tune inter se multa volventes
D tenuit extenlo Brachio. Tuile vocavit eum paler
post foedus pacis statuèrent de novella consecratione, Revertàmur ad superi'ora elbquia.
ut diacones dalmatica superhumerale imponerent Aistulphus.
more GroeGorum,et circa altare assistèrent ; et ex CAPUT ni.
illo die coeperunt leviloe multiplicare, nam canones Sergius a Romano pontifice, uti contra canones ordi-
auctoritate muniente. nales, judicio sistilur. Nnbus ponlifex Sergium suoe
prohibent aposiolica sedi resliluil. Hic D. Nicolao gràlias agit.
CAPUT n. Vir autem iste Sergitis proesul, cum Paulus [Ste-
Zacharioe pontificis, qui Pipinum regem unxeral, ad- phanus] papk Romanus itef per Fiânclam
venlus Ravennam. Missam célébrât, et endolhim iter [Franeioe
dônal. Aisïûlphus et Romoeet Ravennoedona of- per Tusciam] pergerét; hon ei ofavitisfuit, et
fert. Petrianam ecclesiam restaurai-. Alia de to- indignâtes papa, de vatte qua? dicitur Galle Collatâ, '
dem. quoerustico"more Galliata dicitur, cum ira magna
Eo namque tempore Zacharias papa Romanus eum exuit [fexivitUel. eum]: Lustrato Larigobardo- '
a Rùmoribus schismaticoïum cohspurcatam se- his meretur
auctôr, qui el in hïstorioeveritate foede
quentem Sergii Yitam agnosce, lectbr. Agnellum labitur, ul suis locis notalum est. Vide infra iu Ob-
etiam liahes, qui, vindictâ? stimulis actes, indigna de servationibus.
Romano pontifice narrai. Fidem proinde nullam in
727 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. - 728
rum regno, calcata proeexcelsamunia, Jovis montis A ejus obseulans eum, et jussit deferri sedem illius
pertransiit juguni ; deinde Franeioe arripuit iter, et juxta sedem suam, et locuti sunt inter se paciflea, et
quidquid ad Pipinum postulavit regem, obtinuit : dulcia verba, et permisit eum redire ad sedem suam
deinde reversus, Sergium archiepiscopum vexare cum gaudio magno et alacritate. Post tertium annum
coepit. Ille autem fiduciam habens in rege, ut [rex] " Ravennam ingressus est, quem suscipientibus cum
adminiculum ei proeberet, et fefellil illum ; et dedu- [eum] suis modica gratulatio fuit, et modica quies.
clus esl Romam a suis civibus, alque fraude deeeptus. Ivit Sergius pontifex ad monasterium B. virginis
Et congregatis episcopisjubente papa, voluerunteum Maria?, quoevocatur Cosmedim.Post missam cele-
honore privare, et de gradu ponlificali projicere. bratam prostravit se ante allarium B. Nicolai, orans
Apostolicus talem contra eum proferebat sententiam : diutissime, et lacrymas fundens, quoeapparent usque
Neophitas es ; non ex*ovili fuisti, nec secundum ca- in praesentem diem.
nones in Ravennensi Ëcclesia militasti, sed subito CAPUT 1Y.
. invasisli cathedram, quasi latro, et sacerdotes luos, Pontifex Ravennam venit. Clerus in eum infanda ma-
qui digni de his Ecclesioepérirai, repulisti, et per se- chinatur. Uviliaris diaconi sanius consilium. Plura
cularium favorem, potenler tamen, sedem obtinuisti. ._ ponlifex asportat. Sergius uti exarehus regioni im-
minet. In ponlificem rei Romam abducti. Alia ad
Ad hoecRavennoepontifex aiebat : Et non mea prae- " Sergium spectantia..Aliqua desunt. Omnia caute le-
sumplione, sed elegerunt me clerus, et plebs uni- genda.
versa. Interrogasli per ordinem canonico more, et de Eo namque tempore exiens Stephanus [Paulus
me omnia vobis patefacla sunt, quomodo laicus fui, Bacch. hic et infra] papa Romanus Roma, Franeioe
"
el sponsam habui, et ad clericatam perveni, et cogni- arripuiliter, pr'operans hinc Ravennam, infra epi-
"tum vobis factum esl, et dixislis, nullum obstaculum scopium ejus applicitus esl. Scientes autem et videu-
mihi esse polest. Postquam talia de me sensisti, cur tes sacerdotes quod ipse scrutaretur gazas, alque
me consecrasti? Diversas autem sententias inter se omnes opes ecclesioe deglutire deberet, erant inter
episcopi ferebant, et infra unumquodque cubiculum eos incommoda verba. Alii dicebant, Suffocemus
cordis magna quatiebalur tempestas. Dicebant enim eum; alii, Non, servenlur ecclesioeforlunae. Erant
omnes : Quomodo possumus, cum simus discipuli, dispares vocesin vulgo. Tune Léo diaconus, et ipsius
magistrum judicare? Hoec audiens papa, in furore domini ^cedominus sacerdotibus dixit : Cum coepe-
versus asseruit se die crastino manibus suis orarium rit depopulare omnia [vocemus eum occulte] quasi
a collo ejus evelleret. Tune Sergius antistes Raveu- aliquid ad ostendendum ei, et proecipitemuseum, ut
nensis nocle eadem cum lacrymis projecit se ad al- demersus in profundum aquoenunquam compareat.
larium B. Nicolai, et se totum in magnis lamenlis G Hoc erat inter eos consilium, el verba incommoda,
dédit. Proslralo corpore tandiu lacrymas fudit, quod ut [el] commoda agebantar, ut [el] conclusa ; alii
locum ubi moerebatvalde roravit, et rivulos produxit. cum quasi facta fuissent, remotionem criminis medi-
Judicio Dei nocte illa mortuus est Paulus [Stepha- tabanlur. Audiens hoc Uviliaris archidiaconus islius
nus] papa repente raptus est subito, quievit, et le- sedis Ravennoe de monasterio S. Bartholomoeî, qui
nuerunt eum sui occulte usque mane. Insurgente illo tempore ibidem sisiebal abba, ubi,"Deo favente,
vero aurora diei, antequam ex eo radius solis splen- post ipsum quarlus ego sum modo, ad episcopium
, desceret, et terram Phoebeo perlustraret radio, ve- ecclesioecum summa velocitale occurrit, et vidit om-
nit ad eum Stephanus [Paulus Bacch.] urbis -Romoe nes sacerdotes in lalibus machinamentis sermocina-
diaconus, germanus proediciipapoe, in ipsa custodia tionum sislere, el diversa inter se consilia volvere,
ubi Sergius ponlifex erat. Ait ad eum : Quid mihi agnoscens suum in contraria coeptam, complosis ma-
dateras es, si reversus fueris cum pace ad domum nibus contra eos vocem misit : O quanta insania, fra
team, et omni honore el dignilate amplialus? His très, si ista meditati estis ! dirimere pontiflcem ? Non
auditis proesul, quasi de laqueo ereptus, et egressus, oequa consilia in pectoribus vestris gesiatis. Adquie-
ait : Non parva tibi statuo dare munera, nisi quod • scite mihi, ut papa bonorifiee hinc abscedat, manus-
audis, facio. » Veni lu ipse Ravennam, et ingredere " que vestras servate innoxias, et sacramentum proe-
infra episcopium in ea ëcclesia, el scrutare diligen- sulis nostri servemus illoesum. Cum incumbere coe-
ler omnes gazas ipsius domus, aurum, argentan), perit atra nox, el Romanorum cum fuerint corpora
vascula, numinos ; omnia sint tibi data, et quantum ex dapibus, et lucidissimo lyoeoplena, prima quies,
vis pro benedictione dimiltere, dimflte. Super hoec quasi sepulti jacenl, cuncta alrii lycbnia exlinguan-
verba, juraverunl sibi mutuo. In ipsa vero die electus tar, ne illis flammoecandelarum nocte solatia proe-
est praediclus Germanus defuncti papoein solio apo- slenlj el quod possumus occulte abdicare, omnia im-
slolalus, el statim solvit omnes captivos, et omnibus pustellentur [in cryplis celentur], ignorante ponti -
noxiis veniam concessit. Tune jussit venire Sergium lice nostro. Aperlis locis divitiarum, quas papa Ro-
Ravennensem ponlificem cum omni honore, et glo- manus invenerit, lollat. Placuitque omnibus hoc con
ria, et cum vidisset eum, sublevavit sede sella ubi silium, et decreverunt quia hoecUviliaris melior est
sedebal, et eum prostratum humo, et vultu suhmisso, quam coeterorum sentenlia prolala mente [et] in-
elatis manibus sublevavit, et irruit super collum gressi sacerdotes infra singula loca >azarum,abscon-
a Gaule lege, et notas consule. BACCU.
729 LIBER PONTMCALIS. — PARS II. 730
derunl quantum valuerunt. Iniempestivo vero noctis A personis, ac temporibus, eo contorserunt Ravenna-
venit proedictus papa Stephanus. ÀUata?sunt ante tes, quo HI sanclissimos duos Romanos pontifices Sle-
phanum et Paulum I, quorum hic, et in Marty-
eum omnes claves avestiariis ecclesioe, et reserata
rologio Romano, et apud Petrum de Nalalibus inter
sunt ei omnia ostia. Abslulit reliquias quas non po- divos -numeratur ad 28 Junii, invidiose traducerent.
tuerunt sic citius occultare, ex auro [plenas] balan- Scilicet nec Ravennas sebismaticum virus plane evo-
nec vulgus ferox dominalum Romani-pon-
ças novem, vascula argentéa plurima, et cocleaila muerat, liflcis patiens ferebal. Vera hic nonnulla indicanda
argentéa tractoria, quaternariauna, et diversas alias sunt brevissime, éx quibus puto mendaeia narrata
aureas",et argenleas species, et sic in Franciam per- conffala fuisse, et apud Ravennates invaluisse, quoe
libenter uli sua, pro ea qua laborabat
rexil una [unam vero cum cloaribus Romain trans- Agnellus rerum ignoratîone, el erga Romanam majestalem
misit. Tune cognitum JRavennensibus civibus, post- aversione, descripsit.' Primo igitur constat Slepha-
quam papa egressus est, depopulationem ecclesioe, num III difficillimis temporibus sedisse, cum Aistul-
voluerunt presequi plaustrum, quod argenlum végé- phus Langobardorum rex dire Romanam Ecclesiam
vexabat, el Ravennam cum exarchatu occupabal.
tât [vehebal], sed timidi, vehiculatores in Ariminum Constat etiam piuni strenuumque pontificem in Gal-
delati sunt, et Ravennenses ad suam reversi sunt civi- lias ad Pippinum ivisse, cujus ope Aistulphus coactus
talem. Igitur judicavit iste a finibus Pertica? totam est Ravennam ac exarchatum reddere, quod viactum
-o ind. 9, id est anno 756. Mortuo ind. 10' Kal.
Pentapolim, et usque ad Tusciam, et usque ad men- D Maii Stephano, posl xxxu dies ejus frater S. Paulus I
sam Uvalani, veluti exarehus, sic omnia disponebat, electus est pontifex, cui Stephanus ejus nominis IV
ut solili sunt modo Romani facere. Reversus vero post luctuosum Constantini schisma suecessit anno
ex Francia inito antea 768. Porro hoc Stephano sedente Ravennas eliam
papa Stephanus Romam, Ëcclesia post Sergii archiepiscopi mortem schismate
cum archiepiscopo consilio per nimia blandimenta et laboravit, intruso Michaelio ejus Ecclesioescriniario,'
pacificas epislolas ad aliquantos nobiles Ravennen- Mauritii Ariminensis ducis Langobardi polentia frète.
ses judices misit orantes [hortanles], ut Romam per- Tentata est summi ponlificis conslanlia munerum
ut Michaelium consecrarel ; al
copiosa promissione,
gerenl illi qui in necem pontificis consenserant. In- frustra : ille enim sui ofûcïï memor întrusum repu-
ler quos etiam avus pairis mei fuit, et tandiu Romoe lit, el Leonem legitimum electum défendit. Hoecfere
sunt coarclati, quousque omnes ibi mortai sunl. Et ex Anastasio, cujus ea adnolari debenl ad Ravenna-
tis ecclesioe expilationem spectantia : t nullo modo
post hoec conjunxit foedusponlifex cum Yeneticis, ut (Michaelius intrusus) aposlolicis admonitionibus
ne delerius quid ei conlingeret, el postmodum eve- acquiescere voluit, dansque plurima munera Deside-
niret, quia fefellit eum Langobardorum rex, et ultra rio Langobardorum régi, et cymilla, et ornatus
ecclesioe,cum aliis diversis speciebus, brachio
non fuit credulus illi, et dislribula pecunia juventi- ipsius for'ti per unius anni curriculuni et eo amplius ipsius
bus [Forte, juvanlibus,.Bffec^],viibalantiaspernobi- episcopium invasum dëtinuit, denudans atque in
lissimos viros aurum expendit. jEdificavit iste cellam G magnam paupertatem redigens. t His observatis ma-
terias
B. Apollenaris de parle virorum, ubi et mona- lianoe habemus, quibus perperam collocalis, Agnel-
narraiionis porienlum compactum est, Cum
chos statuit, et reliquit ibidem multas possessio- hoecRavennatis Ecclesioe spoliatio Stephano IV Ro-
nes a. jmano pontifice sedente facla sit, Stephano est tri-
buta, el quod Michaelius intrusus Desiderio dédit, el
Stephano refutanti obtulerat, Stephano datum a
OBSERVATIONES. Sergio confinxere. Id aulem ea occasione factum
ADVITAM. SERGII. comminisci placuit, qua cum [Sergius idem dicere
De veritale narralorum in Vila Sergii ad Romanos causam debuisset, quod ex laico ad archiepiseopa-
tum transierat, quod quidem sub Stephano III eve-
pontificesspectanlium. Novus clerus a Sergio ordi-
natus. Superhumerale diaconorum. Monasterium nit, ab ejus successpre sancto Paulo est absolûtes.
sancli Hilari Galiatoe. Tempus quo Sergius Romal Verum cum Pauli nomen repugnaret, et sub ponti-
detenlus est. Dilionis Ravennatis fines. Descripto- fice cominutataStephano Ravennas ëcclesia a Michaelio expilata
ris hujus Codicisinepta supplementa. sit, sunt tempora et nomina, diversaque
virorum et rerum phanlasmala in unum quasi in-
I. Hic enim vero Agnellus, quod vulgo apud Ra- somnium conflala suiit. Nullam itaque fidem hic me-
vennates irreligiose oeque ac inepte iérebalur, irre- retur Agnellus, nec ulla inde nobis utililas provenit,
ligiosus et ineptes conscripsil. Acla diversorum, proeter eam qua agnoscimus quibus opinionibus per
quoeque alio ac alio tempore evenere, commutatis D ea tempora clerus et plebs Ravennalis Ecclesioelabo-
a Hoecin margine adnotanlur : De Sergio archi- Lateranis deductus illic
laliter inveniode morte. His vero usque ad transitum proedicti
episcopo ejus peraclis ponlificisexstitit. Quia prima noctis hora veniens Cal-
contigit post aliquantum tempus de hac vita migrasset venlinus cubicularius cum Russione piesbytero, et
beatus Stephanus papa Sergium archiepiscopum Ra- Leonalio tribuno habilatoribus civitalis Anagninoe,ipse
vennatem, et continua surgens Miclieliusscriniarius eumdem Sergium abstnlit vivente domno Stephano
ipsius eezlesioe, qui nullo sacerdotali fungebatur ho- papa anle octo dies, quam de hac luce migrasset, et
nore, profectus Ariminum ad Mauritiûm ducem Ari- proefalis Campaninis illum Iradidit ex proecepto sibi
minensem, et congregans ipse nefandissimus Mauri- ' facto a Paulo cubiculario cognominalo Africa, alias
iius exercitum una cum proesidio régis Langobardo- Arsiaca, et Grëgorio defensore Regionario, et Joanne
rum properavit : et ingressus Ravennam, et brachio duce germano domni Stephani papoe, alque Calvillo
forli elegit Miclteliumproedicium, et in episcopio Ra- cubiculario sibi hoc fuisse proeceptum; et illis proece-
vennatis ecclesioeintroduxil, et Leonem archidiaco- ptum fuisse proenominatumSergium ad tollendum ac
num, qui electus erat in episcopio, Ariminum dépor- inlerficiendam. Protinus direxit Campaninis videlicet
tons, ibique in arda custodia idem Maurilius delineri Anagninis suos fidelissimosministres, el inlerfeclo se-
fecit. Sicgue proedictus Léo in monasterio S. Aghatoe pelierunl dictum Sergium cum fune gulluri ejus con-
deductus ibidem per Iriâuum ob dolorem oculorum striclo, atque iclibus corpus ejus vulneralum. Et hoc
suorum effodilionenivilam finivit. Sergius vero in mo- âufficit de Sergio archiepiscopoRavennate.
nasterio Clivo Scauri deportatus esl, et postmodumin
"235 AGNELLI ABBATISS. MÀRÎiÊ AÏ) BLACHERNAS,ETC 732
ràret, quôil minime historia? inutile ceiiseri débet; À h. AU. Quoede Éadiaria sumnib ponl'ifice Ravennam
jttvat enim apprime veritali dignoscendoeopiniones venienle scribuntur, loco non suo narravit Agnellus,
pppulorUmet sensa pro certis temporibus recta oeque cum, ut in superioribus ostensum est, a Stephano III
ac perversa perfecta habere; quam in renî plura Sergius sit ordinatus. Stephano codera agente Aistul-
afferri possent, si id argumenli proesentis esset, phus adactus est Ravennam et Penlapolim diniittere.
quod olim forlassis proestare opéra? pretium erit. llunc ad limina aposloloftihi cum munëribus quoe
Gëite Utile âdmbdulh esset historiam opinionum proe- obtulit venisse ail noster. !d factura fuerit oportel,
jùdïcà'laru.m pro rëgionum ac lemporum diversilale cum Stephano in Galbas Pippinum vocaturo abeunte,
exàrare;.inde enim optimum subsidiùm haberemus, Langobardorum rex sibi limere potuil. Ravennoe
quo de piùriiilis quibus in velerum leclioiie inlelli- "eliam ob id Petrtanoe ecclesioe reparandoe manum
geiidistorquëmur judicarenitis. Unum hicadPaulum I admoveril. Quod Stephani iram incurrerit Sergius,
sanclissimum ponlificem speclans adnotare plaçet. .quia venienii pontifici minime obviam accesserit,
Sanctilalem ejùSj quoepublicis Ecclesioetàbulis îesl quare a Galliis ille regressus, monasterium Galia-
consignala, in dubium revocare nefas. Qui tamen forte tense abstulerit, falso tradit Agnellus; veram enim
apud quempiam ëorum lemporum scriptoreni legeret -causam docemur a S. Paulo in diplomate quo mona-
quoe quomodblibei ejus famaeofûcere viderentur, in sterium idem Sergio reslituil. « Gonligit, inquit,
transversum agi pôssel, ignorans ponlificem, illum, li- eo (Stephano scilicet) revertente suumperagrari ilei\
cet saheiissimitm iil Romani lamen pupuli perversa 'per monasterium B. Hilari silum in territorio Popu-"
opinione fuisse, cuih CPnstàiilindsih Româna synddo liensi. Cessahte oemiilorhirisoeviiiagràvissime alque
sub SlepliniioIV proféssus sil; «se vira a populo per- g cum maxima honoris humilitate suscepliis est ab
lulissc, btpér bi'achiuui j)opuli fuisse electum, alque Ans'causo quondam Populiensi episcopo, el abbaîe
. coaei'mh, iu Laleranënse patriarchium deductum, ipsius venerabilis monasterii. J Hinc officiis hujus-
propter graVamiha el -proejudiciiiilla quoeRomano modi perinolus-dicitur, quod « Vicissitadinem pra-
populo ihgesserat domnlis Paulus papa, t Scilicet pensi beneficii eidem Anscaiiso episcopo irrogans,
S. viri ex eobliara bapile in divorum albo conscribi proediclum monasterium diebus vita? suoefruendum
îîier'ucriiiii, qiibtl apud suoeoelatishomines maie au- îlli concessit. i Lubinus in nolilia abbatiarum îlalioe,
diërilit, odioque habili sinl; et hoec agiioscere cer- lit. G, ait in Codice taxartim caméra? monasleriiim
tisqde dociimëiilis perspiccre, sanclilatis opinion!, hoc modo S. Hilarii, modo S. Ellarii de Galeata
quam apud posterps,oblinuerunl, tiugendoestabilien- yoeari, constructumque a S. Ililaro ad fluvium Be-
doeii&copiiineJirPdesl. Et hoecquidem animadverlere desè. et proediis locuplelatum ab Olibrio, queia
placuîl, ni qlioe Agnelle hic narrata sunt, si cui S. Hilares sanaverat. Addil in illud inlroduclos mo-
S. Paul'uin qUoiiiodblibeltangere videanter, sanciis- nachos Camaldulenses anno 1448, el monasterium lit
siiiri ejus pbnlifibis virtuli et conslanlia? astriienda? ex'celsp monte silum, unde uirumque mare conspl-
inserviant, qui sahctdruhi et Chrisli e'liahi ednditio- cilur. Itinere igitur admodum difficili usus est poa-
fiem passus esl, odio hàbiliis a perversis, calum- tîfex, cum ex Galliis Romam reversus esl. Potuit
niisqne vexattis: t et igitur idem Pippino de suo itinere ea scribere veris-
H. Reciisanlibu's presbyteris diaconibus Ra- sima : t Tradidimus enim corpus et aniraam nostram
vennatis Ecclesioe ob simuîtates et dissidia, quoe in magnis laboribus, viam spatiosam et longinquani
unde nata l'uerini ignorattii1, cuin episcopo ad sacra w provinciam valde fisi in vestra fide, per Dei nulum
missaruln soleinnia miiiislrare, Sergius aliis pluribus ^ illuc profecti sumus afflicli nive et frigore, oestu et
et inopinaio. orilinalis efieciî ut qui ex peryicaci dis- aquarum inundatione, alque validis fluminibus, ac
sidio miiiisirare -renuerant, et invidioe vitio, qho atrocissi ils monlibus, seu diversis periculis. n Per
reçens ordinales oxchiilpreiil, laliqualli ^s'iiiijure Galiatoeforlassis montes tutius a Langobardis ponti-
débitera minlsiramli ofliciiim cxpetereiil. Turbo? ea fex in Tusciam transiil, quam ^Emilia Flaminiaque
comliiloiië c'omposiiic difetnitur, « lit novi diaconi procedens.
relifcla dalihaUtn supernumeràîc iinponercnl more IV. Tribus annis Roma? inter reos Sergius degit,
Groecoruîn, et .circa altare assistèrent. » Dalmalicis qui morienle Stephano, .Pauloque sedente, ad pro-
uti proprib habite diaconos RomanoeEcclesioeusos, pria rediit. Stephanus obiit vi Kal. Maii et circa Ju-
alias autem nobiliorum Ecclesiartim, ex Româna? nii Initia Paulus est ordinatus ànno 757. Per aliquot
concessione, observaverimt erudili. Ea ilaque Ra- ilaque menses Romoemoratus est post Pauli assum-
vennatum dïaconqrum proerogaliva ab liis qui ahli- ptionem, el aniio 754 cadenle, statim ac Stephanus
quoe ordinationis jure se tiiebanlur reiehla esl; re- a Galliis rediit, civium suorum fraude Romam de-
cens ordinati dalmalicis Uti vPlili suiit, el dalmaticoe ductus est. Furebat tum Aistulphus non modo ditio-
loco superlnimerale, quo more Graecorum ulerentur, nis occupais? reslilutionem quam promiserat dene-
concessum. Superhunieralë hoc loco, non quod solel, gans, sed comparato exercilu Roraoe imminens. A
sed quod Groecis àpùpio^ dicitur, intelligi debere rege ilaque sibi contra ponlificem praesidiumprocu-
existimo, fasciam videlicet lohgam a sinistre humëfô rasse Sergiunij el fortassis populi vota favore régis
utrinque dependenlem. At bac eadem Supra dalmà- captasse, credo, ob quoerecepta Ravenna a pontifice
ticam usos L'alina?Ecclesioediaconos constat ex ve- D multari meruerit. Aistulphus mox Ravennam cum
teribus monumenlis. In eo Groecorum et Lalinorum Pentapoli dimittere coaclus esl. Reccnset Anaslasius-
discrimen fuisse aulumo, qiiod Lalini orarium supra urbes quas Fulradus abbas Pippini îipiniue a Deside-s
dalmalicam contra ac modo fit, Groecivero supra rio recepit, divoque Peiro obtelil : J Ravennam',
lalàrem longamque lunicain déferrent, uli videre Ariminum,Pisauruui, alque Fanum, Coesenam,Seno-
esl in tabula 10 ex exhibilis Ducangio alite Glossa- gallias, Esium, Forum Pompilii, Forum Livii, eum
rium Groecitalis.Diaconi itaque Ravennales receniér Castro Sussubio, Montera Ferelrum, Acerlagium,
ordinati, exuta dalmalica, orarium immédiate supra Montera Lucari, Serram, caslellum S. Marrai, Bo-
albam déferre debere statutum est. lia mliltiplicati bium, Urbinura, Gallium, Luceolum, Ebgubium,
diaconi, tactique duplicis generis, quorum alii dal- Gomaclhm. i Civitatem Narniensem duces Spoleiani
malicas deferebanl, alii sine dalmalicis proeedebanl. invaserant, quoe hac occasione cum superioribus ab
Id etiam cauluni} ne episcopo celebranti propius Àistulpho dimissis esl reddila. Sergius, Paulo sibi
assistèrent novi diaconi-,sed£irca altare longius sta- addiçtissimo sedente, late, ul Agnellusinquit, domi-
rent, nec sacra, lit pilotes, atliiigerenl. Agnellus, nâtes est, t et jttdicavit a finibus Pertica?totam Pen-
qui de his agens orarium siiperhumeralis nomine lapolim, et usque ad Mensam Walani, veluti exar-
vocat, in hac eadem Yita supcrhiimcrale orarii voca- cbiis, sic olhnia disponebat, ul solili sunl modo Ro-
J bulo significat, ubi aitpapam «asseiuissese decraslin'o mani facere. i Id ab initio indulgente Romano pon-
manibus suis orarium a collo ejus evellere. » Pal- tifice faclum non dubito, el Pippino Ponsensûin proe-
lium inlelligit proecipuum meiropolitoeornameulmn. :J)enle,quare siib adriano evenit, ut Léo, qui Sergio
733 -- LIBER JONTIFIGALIS. -2. PARS ÎI. 751
successit invito pontifice, pluribus civilatibus domi- A ab Occidente Mensa, id est, diliô ad Mensam, sive
nari auserit, ex concessione, ul jactahat, Garoli jus speclans Ravennatis Ecclesioe,Walani, ubi nunc
régis, ut ex pluribus epistolarum Adriani àrgumentis Portes quem Volanoe dicunl, a Meridie Tuscia, a
manifesta apparet. Porro fines diiionis tolius Raven- septentrione mare. Hoec cum superiore Anastasii
nalis; cui Sergius dominâtes dicitur, ita JnteUigo. loco collata lucem accipiunt reddunique.
Ab Oriente fines Pertioe, quoemodo Pergola dicitur,
.VITA LEONIS.
CÀPUT UNICUM. tur,in'genii ejusdem Leonis improbi crudele spëcimôh
liàbêrëmus in supëribri Sergii Vila. Ipse enim dia-
Carolum in Itatiain allich, el per Martinum iter osten- coni
dit. Besideriûs capiiu'r. AdelgisUsfugit. hiunere fungens, clero Ravennati auctor fuisse
dicitur perdendi pontiflcem, el ex proecipili loco in
Léo XLÎ. îste ex isto fuit ovili, non multum pro- "R subjêctum flumen dejiciendi. At falsa omnia judicare
In schismate Michaelii, qui Langobardorum
ceraslatura, nimis macilëritas, sed fortis viribus. proeslat. frétas ex laieo sedem invaserat> electus fuit,
Hic primus Francis ilaîia? iier ostendit per Marti- potenlia
inde dejeclo pseudoepiscopo rite et canonice ordi-
num diaconum suum, qui post eum quartus Ecclesioe natus est a Stephano IV, qui nullis vel minis vel
ad Micbàelhimordinandum se adduci pas-
regimén tenuit, et ab eo Karolus rëx invitâtes Ila- promissis
sas filerai. lia bonum pro malo rë'ddilûm est ab apo-
liam venit, regnum Langobardorum dèpopulavit, et stolica sede : Léo vero ordinatus malum pro bon'o
fex "eorumDësiderius socer stras in Franciam capli- reddidit. Sub Adriano diiionem laie occupatam, et
vu'sporlatus esl. Àdelgisiis.filius proedieti régis una suas ad Gradenseraesl patriarcham aperlas lectasque
cum exercitu sûb aille ëùm terga dédit, et in partes epiëtolas,Pluribus questas apud Caroldui regehi idem
pontifex. ex aliis capitibus in Adrianum
Ciiàonides fugit, et për aîiquanlos dies Salerai com- peccasse Leonem, ex his tam certum fil, qûam quod
inôraliis, exinde cum Karèlùs Roînàm vehisset, ti- certîssimum, licet pleraque ignorenlur.
midus cum suis aliquantis fidelibus Conslantinopolim U.distendisse hune Carolo in Italiam venieiiti iler
për Martinum diaconum suum, et Carolum ipsum
perrexit... Coeteradésuni. contra Langobardos invitasse, tradit noster. Quod
àd iter oslensum pertinet, primus dicitur qui illud
OBSËRVAÎIONES dociierit, quoe de primo Francoruiii iiigréssu, quo
illi Ilaliam petelites ibi deinceps dbnîinàti siint, iil-
ADVITAM LEONIS. (C telligenda esse observaverunl qui ex Agnello hoec
Léo satis improbi ingenii vir déprehenditur. Quomodo descripsere. Ad Carolum, Desiderium, Adelgisum
pnmusîier osienderit Francis in Ilaliaïn venienli- spectantia obvia sunt. Illud prodest episcoporum
bus. Nullus inter Gratiosum et Yalerium episcopus Raveunatiiin sèriei disponendoe,quod Martinus sub
médius. Leone diaconus, quique episcopo'jubente venienti
I. Magna historia? ecclesiastiea? jactura excidit Carolo iter monstrayit-, dicitur ab hoc quartus Ra-
hujus episcopi Yita ; plura enim ejus tempore summi vennoeepiscopus sedisse. Post Leonem Joannes se-
momenli accidisse, et quoecôghoscere opéra? pre- dit, posl Joaraiêm Gratiosus, post Gratiosurti Yale-
tium fuisset, facile conjicilurs ex his quoe vix indi- rius, inde quarto loco Martinus. Nullus itaque Joan-'
canlur in Adriani summi pontificis epislolis in supe- nés inter Gratiosum et Yalerium adraitti- polesl,
riori ciironoiogico Excursu relatis, et in Adriani quod placuit Rubeo. Agnellus certe, qui Marlino
Yila ab Anastasio descripta. Intérim si qua fldes sedente vivebal, nullum médium polilificem cOgnovit,
Agnelloproestanda esset, qui prorsus nullam niere- nullum ipse agnosco.
VÎÏÀ JOANNIS.
CAPUT PRIMUM. D iiostrum el caro nostra est, ex uno sumus ovili :
Vità acephaltt. Dissidiomm elinl episcopo qùidpîani. fanum pâlrem habemus, et incorruplam malrem, in
Joannes 'abbatisecslasis. mio fdnle loti. Et ierunt omnes ad januam Cuihina,
Joannes [sextus] XLU. Junior... Hoec audita pon- ;et ambo erecto poplite archidiaconus [una] cum ar-
lifex aspera verba imnmtavit faciem suam, et fa- îchipresbylerb fregehint januam ipsiusexciibili calce
ctum est cor ejus ul fremîtes leonis ; et ail ad ar- percussi, et exlraxerunl eum foras-,et ierunt omnes
chidiaconum suum : O quaulam iusaniam'in corpore in ëcclesia cura eo, et sederunt in sacrario, usque
végétas! auxiliare ei, si potes. Tune ira contra iram, dum nuncius desursum venit, rogans ut omnes ascen-
insurgente, veluti nebùla in alium se erigens, aut tu- derent, ht mos est. Et invenerunt litigarilem pontifi-
midas undas elevatas in proeexcelso, et verberat li- cem, et màgnis vocibus perstrepenlëra, sed non
lus, sic sacerdotam corda diversa pulsabantar. Post sunt sacerdotes ejus lerritL minis. Igitur qtiadam die
hoecautem dixit archidiaconus ad arebipresbyterum : dirai proedictus pontifex pbst tribunal ecclesioeresi-
Vis ut feainuset excutiamus eum foras ? Et dixerunt derel chm sacerdotibus-, el multi ex plèbe, subilo
ad reliquos sacerdotes : Eamus, fratres, visilemus Joannes abba monasterii S. Doiiali, qui vocatur in
fratrem noslrum, tribulemur eum eo. Membruta Monfëriôrie extra portàui S. LaurenlÙ jùxtâ Vahda-
755 AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. 736
lariam, non longe a monasterio S. Marioe,quoevoca- .A examine corpus et lembuni [loibum] a barba usque ad
tur ad Blachernas, ubi Deo volente ego abba exista, caput innodatus erat quod illi sua ex auro Basilii mi-
prolinus in terram cecidit, et factus in ecstasi est, serat mater. Tune exeunles omnes de civitate a magno
et aspeclus ejus evanuere, et reversus ad proprium usque ad parvum, nobiles et ignobiles, anus el innuptae
sensuni, interrogatus a circumslantibus quoe causa puelloe,et erat maximus planctas, et luctus undique,
conligisset, ille erectus dixit eis : Si dixero vobis; et non solum lugebant tumulalum corpus, sed orha-
mors me consumet. Tune palam omnibus eum pon- tam de filio matrem. Tune collo levâtes virorum,
tifex interrogavit, ejus quoecausa accidit libi. Et ille perduclus in monasterio S. Eupheminoe et S. Ca-
respondens dixit : Mortuus est Leopatus statim, et linico, ibi sepelierunl eum. Traie ingressa in ci-
vidi animam ejus in linteo lucidissimo ab angelo in vitatem tarha ploranle dederunt optabiles voces in
coelum deferri alacri vulta. Stupefacli omnes proe- aures pontificis. Et interrogavit quid hoc esset;
sentes adslantesmirabantur; et ut veritas probare- et dixit ei nuncius qui viderai : Deusdedit filius
tur, slatim misit unum ex cubiculariis pontifex, ut Pelri Tribuni mortuus est. Iterum misit alium nun-
veritas probaretur, et invenit eum ipsa hora mor- cium ul cerlius sciret, el venit, dicens similiter,
taum. Abba vero ille post octo obiit dies. et dum sederet ad mensam post tribunal ecclesioe
CAPUT IL -]B super vivarium, elevalis sursum manibus respiciens
ad vultam Salvatoris dixit : Gratias libi ago, Do-
Injusloe maledictionis in insontem jadoe funesli effe-
ctus. Infelix Joannis obitus. mine Jesu Christe, et libi B. Apollenaris, quia
De morte vero pontificis vobis insinuare festino. exauditus me. Hune diem semper desideravi. Et
State, el videte divina, et justa judicia Dei. Erat in dixit pincernoe suo : Misée , quia, Deo gratias,
bac civitate nobilissimi filius viri, qui post mortem exaudisti sum. Tune pincerna accipiens ex calico-
patris tenebat possessionem monasterii S. Martini, dimia [Leg. calicolheca] impleta mero porrexil pon-
qui [quoe] vocatur in Aqua Longa, avunculus matris tifici. Quem ille accipiens, ebibit usque ad dimi-
meoe. Quotidie pontifex insidiabatur ut proedictum dium poculum, et -subito in latere sinislro puneta
monasterium invadere posset, et quia vim ei inferre percussus Geleriter calicem ministro dedil, et jussit
non potërat propter jiobilitalem pareil tum, maledi- removere mensam, et gaudia dapium in tristiliam
ctione et blasphemia, linguoe eum gladio OGcidit. versa sunt, el dédit se in lectam ; septimo die post
Die vero -natalis S. Apollenaris, obtulit ei ipse, exeessum juvenis mortuus esl. Et jucuiidabatur
quem maledicebal, puer, oblationem quam renuit mater orbata libero, sicul et ille gavisus de morte
proedictuspontifex, sed maledixit eum, dicens : Post adolescentis fuerat. Ecce vindicte divina ! Sepultus
malediclionem videam mortem tuam, et statim mo- *G est in basilica B.-Apollenaris confessoris. Epita-
riar. Ibat ille repulsus, et scandalizatas plorans. Ille phium super sepuicrum ejus invenietis exaratura.
vero post expleta missarum solemnia ivit ad vidua- Sedit ann. vu, mens, i, dies m.
lam niarito matrem, et retulit ei omnia plorans, et
ita denunciavil : Quod etiam corpus Domini mihi OBSERVATIONES
tradere notait. Factum est autem post hoec divina AD VITAM JOANNIS.
jussione ul Deus dédit infirmitate stomachi delritus, Dissidium inter episcopum el clericos indicalum. Quoe
mortuus est in villa quoedicilur Aureliacus, longe ab de Joanne Rubeo narrenlur. Calicodimia quid ?
urbe milliario xn, juxta aquoeduelusprope Herculem. I. Priora hujus Yilae dissidium quoddam inter
Turbala tola ejus domus, el postquam lavaverunt clerum et episcopum indicant, quo quidam ex cle-
ricis carceri traditus archidiaconum et archî-
corpus ejus, posuerunt super plaustrum, ibique tu- bresbylerum, vi portisperillala, liberatus esl. Quoe
mulatus jacebat examine. Multis [multi] orbati im- hic narranlur reliqua Rubeus lib. v,
pag: 229, bre-
pleti sunt lacrymis. Humo [prostrata humo] diurna viter et, ut consuevit, eleganler complexus esl.
S. Donati abbatis sanclitale laudata , de
maierjacebat, alii tundebant pectora, alii ora un- Joannis
alii salicum Leopali morte nil habet. Monasterium cui Ponti-
guibus foedabant, vimine intexebant. ficalis hujus libri auctor abbas proesedit, vocat
D
craies, alii tondebant salicum ramos, qui operiebant S. Marioe ad Blacharras; al in codice quo ulor,
glosoebomum; alii luslrabanl desuper virenles her- nem constantissime ubique ad Blachernas sçribitur. Joan-
ex eo commendat, quod Ursiani
bas, alii evellebant ebulos fagineos [faginos], adhoe- templiepiscopum
raaximam tesludinem plumbeis laminis, qui-
rebanl saxos, velocius, ut discurrerent rotas, alii bus ejus rei memoria litteris indita sit, contexuerit,
undique proecedebant diversis salicum virgis, alii et S. Apollinaris in Classe aram maximam ex ar-
siimulo boves exagitabant, nonnulli vero gramineos genta, atqueet auro, ac lestudine pyramidis instar
ornaveril, coronas metallicas ingentes eidem
subslernebant corpori flores, Herculenses anlecede- basilicoe donaverit. Ex Deodali aflûnibus laudat
bant onerosa animalia ; camarini, qui et leclicarii, Agnellus Basilium patrem suum, et Andream avuni,
defuncti cognatas dicilur, cujus uxor Basilii
virgis coslas agitabant taurorum, et ibant cum nari- qui mater, et, ut reor, Deodali soror, limbum seu
bus patulis per viam Aquoeduelus[lacteaque cornua fasciam auream miserai, qua defuncti faciès obli-
aquoeducli] juvenci, et pervenerunt usque ad pon- garetur, po'stremum amoris erga fratrem monumen-
tem Odionis. Tune Andréas cognâtes ipsius defuncli tum. Sepultus dicitur Deodatus non in basilica,
sed in oratorio, quod de more^monasterium vocat"
viri stare imperavit corpus, et pubères per in gyro noster ; coemeleriis enim hoec superstrucia alibi
figere gradus jubel ; omaverunlque diversis palliis demonstravimus. ,
757 LIBER P0NTIF1CALIS. — PARS H. 738
IL Inter vocabula barbara quibus utitur noster, A plénum pontifici porrexit. Scriptamut fuisse puto
occurrit hic calicodimia, et satis inlelligitur locum calicotheca. At hoec tanti non sunl diulius im-
fuisse unde pocillalor calicem accepit, quem vino moremur.
VITA GRATIOSI.
CAPUT PRIMUM. similiter in nostra se effundere corda. Ipse Spiritus
Carolus rex Ravennoe.Cum episcopoepulatur. Gratiosi sanctus per Johel clamât : Effundam de Spirilu meo
simplicitas, ob quam laudatur a Carolo. super omnem carnem; et ad Hieremiam ait : Ecce
Graliosus XLIII a. Iste humilis , el mansuetas, dedi verba mea in ore tuo. El Jacob palriarcha dicit :
pulcher aspeclu, modiee recalvalus , extenso in Congregamini, filii Jacob, audite, Israël, Patrem
quantilate guitare, oculos grandes, décora forma veslrum, unde annunciet vobis quoevenlura sunt. Et
et dulcia eloqnia. Ex monasterio B. Apollenaris abba ipse Filius oeterni Palris ait : Ego dabo vobis os et
fuit, quod est fundatum non longe ab ëcclesia san- ]3 sapientiam. Quid mirum si ante Incarnationem
cioe redemplricis Crucis ad Monetam veterem, unde Spiritus sancius prpphetarum corda replebat, ul
sanctissimus Réparâtes fuit *>. Istius temporibus proenunciarent ventera, et nunc postquam noslroe
apparuit signum lerribile morliferoe cladis, ut in socius est carnis effectus, totam verbo suo largi-
cujus apparebat veslimenlis, aut in quolibet indu- tus est gratia? plenitudinem, dicente evangelista :
menlo, vel cberumanica, sive calciaraenlo 1res guttas Nos omnes de plenitudine ejus accepimus ? Si ergo
venelas \Forte venenalas], in tertio die rapiebalur idem Spiritus per gentium el infidelium os, sicut
morte, el erant strata corpora "humo, quoevix vivi per lyrannum crudelem Nabuchodonosor regem, el
tradere sepulturoevalebant. Et venit in illis diebus gentilem poetam Virgilium, et per vatem sibyllam
Karolus rex Francorum Ravennoe, et invitâtes, ut locutus, et futura proedixit; quare ergo modo ipsa
ibidem epularet, gratanler venit. Dixerunt enim divina majeslas per Christianum hominem et san-
sacerdotes suo pontifici : Domine, rétine simplici- guine redemptam non loqualur ? Si enim in fragili
lalem tuam, et cave ne aliqua loquaris quoe apta sëxu, Anna scilicet, et sibylla, ipse habitavit Spi-
non sint. Quibus ille respondit : Non, filii, non, ritus : ergo non dubii silis evangelica verba ; di-
sed oppilo os. Cumque comederenl et biberent, centia : Spiritus ubi vult, spiral. Sed ego vobis dico,
coepil pontifex rogare regem dicens : Pappa, Do- •Z fralres mei, commilitones mei, Ravennenses cives,
mine mi rex , pappa ; et admiratus est rex, et quia veniet tempus"in eo, quale nullus ibidem coni-
interrogavit dicens : Quis est hic sermo quem vales morantium memorare poterit. Et erit ex suis omni-
loquitur, Pappa, pappa? Tune de circumstantibus bus minorata donis, et a suis civibus maxime cou •
sacerdotibus dixerunt ei : Non atlendat Dominus summabitur ; et erunl inler se bella et diversas li-
noster rex quod aliqua injuria aut illusionis sint les inter se invidenles, maligna cogitantes, ex ore
verba, sed suasionis. Yir isle servus et orator vester pacifica verba loquentes, gladium in corde liabentes,
magna?simplicilalis est; sed sicut mater quoeMaudit Caput omnium-est in obsidione, et coiiculcabunl
filios suos, et proe nimio amore suadet ut aliquid eam înimici sui ; undique erit in ea vaslitas, el in-
comedant, ila et iste magna clementia postalatus ' surgent contra hostes suos, et territi vertenter [ et
est vestram clemenliam ut comedalis et jucunde- videntes eos territi reverterentar ]. Et adsument
mini. Tune rex palam omnibus imperat silentium, spolia vicinarum civitatum, et conculcabunt sancto-
vocem erupil, dicens: Ecce vere Israelila, in quo rum ecclesias, et aposlolorum deproedabuntur. Et
dolus non est. Posl hoec autem quidquid imperavil venîent ex occiduis partibus rasi barbas pro defen-
ab eo proesul,obturait. Alium autem exponam bor- sione ejus, sed ipsi maxime loedent. Eritque in tein-
ribilem quod factura est in oethere signum. Tempore v pore illo maxima famés, perditio multa. Eruntque
illo quo Karolus Langobardiam accepit, visum est circa marina litora pestilenlioe graves, pelagusque
multis hominibus post solis obitum" in coelo, qui tumidas undas fortiter suos vorabit litus, et juvabit
[equi] cum aseensoribus suis inler se invicem de- mare contra creaturam suam ; quos tune gratantér
cerlanles, et erat motus ubique. invenerit in oequora suos proiciel pisces. Omne gé-
CAPUT H. rais corrumpet semen suum. Etiam ipsum coelum
Prophetia auctoris, quoe Gratioso tribuitur. Gratiosi serenitatem obscurabit, el opporlunilatis tempore
mors et sepuicrum. rorem retinebit, et nubes sua temperanlia pluviam
c Igitur charissimi, non sitis segnes, sed slate,
stringenl, sed recollecta radia tenebrosam diem
el audite quid Dominus per me erit locutus, ut oslendent. Yeniet prophetia illa, quoe scripta est :
scialis quoe ventura sunt. Ego1propheta non sum; Occidit illis sol in meridie; quasi ex sole justitia?
sed ipse Spiritus qui locutus esl in prophetis, potest dixissel Christus, qui medio die crucem ascendit,
a Not. marg., Fuit circa ann. 810,
qui in eodem fusus istius sedes archidiaconus fuit.
temporeprophetavit. RACCH. c Not. marg., Valicinal Graliosus archiepiscopum
- h Not. marg., Vere Grqtiosus, quia gratia Dei
per- Ravennoe,non auctor istius operis. BACCH.
m AGNELLI ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNÂS}ETC. 740
Tamen, et spiritualiter, et carnaliter intelligitur. Et t4, et fruclus non erit in ea, et quicumque paeepi aut
Iuna minuelur lumine, id esldoctrina sancta mea auetorilatem dilexeril, abominabilis erîç. Justifia
Ecclesioeper malos et inscios sacerdotes minuelur. . autem non memorabilur, el erant perversa judicia,
Quia veniet tempus nequissimum in hac Ëcclesia ; et munera excoecabuntoculos eorum, et suffocabunt
antécédent juvenes senes, et doctrinam seniorum, et pauperum causas, el super viduas jucundabuntur.
sanclam dérident Ecclesiam. Dicentes se. sapienles Et erunt monasteria disrupta, et ecclesioeextermi-
esse, stulti erant, et juxta Apostoli verba, semper nabuntar, el in tantum exagitabit diabolus in san-
discenles, nif-nquamad sc\ent\qrn_veritqlp perveniçp,- ctas ecclesias, quas a fidelibus Christianis demolien-
les. Hisunl idiotoe,et maxime pravi, et duri corde, tur, et erit tenebrosa domus Dei, et minislri aidèrent
qui talia agunl. Lac ecclesiasticuni nullo niodo sug- thura a sapcto altariq, et non mînistrabunt, et vexa-
gère valent. Hi non proprii sppt filii, sed privighi, buntur sacrificia multa, quja sacerdptes non hono-
Ravenna paulatim paulatiroque çontrarietar. Non in- rabunlur al),hominibus, sed*cum aliqueni eupienl
yenientar in ea viri qq'ilt'or piiapi vplunlalem ha- adnionere, deriden|ur ab eis, Sacrificîum autem non
hentes, et trps in upa si inyenli fuerint dpmp, in- Deo placabile erit, si perfecte hujus seculi cupiditas
vicem se zelantes mordebunl; et erit in hominibus [Forte, a sacerdotibus] non abjicialur; si autem ira
et in crcataris saevum et pessimum yulnus. Et terra ]B ab animo non ammoveril, muqus immaculatum non
non 4abit fruptam suum, et ipsa mater omnium ma- prit. Et erit in diebus suprascriptis, nubent servi
tertera effîcietar. Et desiderabilja déficient ponia, et cum filiabus domini sui, el ignobiles cum nohilibus,
omnia gaudia in moerpre vertentar. El quod nunc et prpcreabunt filios et filias px stupre, et erunt
est Romanorum imperium desplabitur, et super Au- nascentibus judices, et duces, etsubvertent terram.
gustale soliuin reges sedebunt. Et erunt Christiani Et multi non ferentes opprobrium exibunt de civila-
censuales aliis Christianis., et unusquisque miseri- tibus suis, et de locis suis, et commorabuntur in
porq'am contra proxinium suum non habebit. Hoc - terra aliéna, et erunt Ecclesioe castra subversa, et
erit inilium signqrum, cum sacerdotes elati el cu- sacerdotes dispersi ptiam, et sanctimoniales oppressa?
pidi esse eoeperint, et honorera nulluip anteceden- a singulis hominibus vite?, et invitas, alienoequepar-
tij).usreproesentabunt. Per malos pontifices Ëcclesia tes suos necantes, ne ventris fruclus et testis et pro-
Ravennatis dehiscens, pro suo honore thesauros Ec- ditor fiât. Hoec, fratres^ de profundis pauca haurivi,
clesioe tribuent, et munera spargent, ef postquam quia a dolore capitis consumor; sed tamen juxta
pnmia. cphsumpserint ornamenta Ecclesioe, proedia beati Job eloquia, conceptum sefmonem tenere quis
tribuent. El veniet tempus ut ad eccles.ia?mensam possit ? State prudentissimi, et dimicate cura pernL-
cura vasculisligneis mipislrent, et interfieient pasto- G ciosissïmo hoste, ne caput dpleat, ne qeuli caligent,
res cyes suas, pop adtondent. Qua? Dei sunt, sed se- ne aures surdescant, ne os taceat, ne lingua sileat,
culum .diligent plus. Et venient pirca litora maris ne animus a sîgno crucis quiesçat, ne jbraehïa are-
gentes, ignoja?, dum et interficienl Christianos, et gpant, ne cor tumescal, ne lll)roepectoris animo ex-
proedabunter regiones eorum, et qui residui fuerint, fendantar, ne venter a eibo extendatur, ne genua
erunt eis lilbularii. Et insurgent Christiani contra rigescant, non incurvata dorsa, non indeflexo po-
Christianos, et pessime oppriment eos, pt res illo- plite, nec pigro pede, sed totum stabile sit corpus.
rum diripienl, cl corpora illorum affligent, pt pro Estpte, Peo volente, perfecti, sicut hic heatissimus
niniia debililale blasphemabunt in coelum. Univer- Graliosus fuit cmnibus diebus vita? suoe. Obiit au-
sus contra se excitatur invicem mundus. Et Agare- tem die xxin mensis Februarii, et sepultus est in
noruni gens ab oriente insurgcl? 'el proedabunt civk ppclpsiaB. Appolleiiaris sacerdotis et martj'ris Chri-
taies' in niarinis liloribus sitas, et non erij. qui pruaf.. sti, in civitate Classis. Sedit autem ann. 'in mens.
Napi in cunclis regionibus terra? erunt inopes reges, [Suppl. x Bacch.], dies xi.
et diligentps munera, et oppriment populos sibi sub-
jectps, et peribit Romanum Francorum imperium, [D OBSERYATIONES
.et sedebunt reges super Augustalp sqlium et minuen- AD VITAM GRATIOSI.
fur omnia, et proecellent "servi dominum suum, et Monasterium S. Apollinaris in Veclo. Prodigia hic
Jiis mugiet terra, et elementa déhiscent, et confidet jndicgia non spectant ad Gratiosi oetalem. Quoe
pnusquisque in gladio [suo, et omnia lerroe corda Agnellus Gratiosi Yitoesubjicil, perperam Gratiosi
iribuuniur.
fremebunl, et déficient seniores et juyenes pxalta-
et non recordabunlur sed Quoe ad Yitam ^eparali episcopi narrantur de
.bunter, anliqua proecppla, topnasterio s. Apollinaris, hinc lumen acclpiun't,
unusquisque in sua prayitatis ambulabit via, ef quandoquidem el hic ejusdem loci abbas fuit. Dici-
eommpvebuntar ex coelo astra, pt percussio prit in 8. tur aulem silum non longe ab jeplesia g. Crucis. Si
in et Crucis eGclesiaea fuerit*qu'a?a Plaeidia Augusta
£reatara, et in peçoribus, pt jumenlis, ge- «recta et dedicala est, ea ad Fabri mentem esl, quoe
jnpbunt multi nimiam penpriam sustineptes, mult.or modo parochialis ad jus noslrorum S. Ylialis Casi-
rumque deflpient corpora propter penuriam faims, nensium spécial. De hoc S. Apollinaris monasterio
et vadent nobiles Romani in aliéna terra caplivi. in agit idem Faber, leslaterque eodem nomirië vocatum
bullis Alexandri III et Urbani IY, sicuti et ab
Propter suas divitias depopulabitur a suis Roma, et Agnello in"Yita Reparati ypeatur, monasterium, vi-
*concremata in incendio erit. Et omnis terra sterilis, delicet S. Apollinaris, quod siîmn est prope Puste-
' . LIBER P0NTJP1CAL1S. — PARS H. - Mb
7M ,
rulam Opilionis. Nûnc ëcclesia parochialis S. Apolli- A Subsequentîs pontificis Yita deest, cujus loco hoec
naris in Yeclovocatur recenliori denominatione, ut habet codicis.descriptor :
distinguatara basilica S. Martini in Coeloaureo, post- Hic et Valerii archiepiscopi hisloxta deberet esse,
quam hoecSancli Apollinaris novi vulgo diei coepit. sed deest; et ista pauca de illo scripta hic, non sunl de
Pusterula ilaque Opilionis, seu Ovilionis, ad Ra- dicto Agnello,' sed inveni in aliis chronicis, unde hic
vennoe moenia regioni uibis nomen dédit, ubi posui.
et S- Apollinaris et S. Crucis ecclesioefuerant. DE S. VALERIO %UY.
II. Prodigia quoe hic narrantur, et quorum alia
dicuntar visa cum Carolus Langobardiam aecipit, Yalerius XLIY. Quatuor Kal. Februarii in Classis
quasi per parergon dicta sun't, nec ad tempora Gra- ëcclesia çelebratur festum.
tiosi perlinere mihi certum est, sed potius ad pra?- Rubeus lib. y, pag. 235, ex variisfere Agnellilocis
pedenlia Leonis. Npn esl itaque ut hinc quis duhîtet S. Yaïerîî Yitam hoc modo supplel :
de statalis circa" pontificum' horum chronologiam. « Yalerius* nactas Pippinum religioni Christianoe
Agnellus ipsess^t's ostendit se alieni lemporis res' nar- addiclîssimum, divinûm cultum plurimum instau-
rare, cuni ait s tempore quo Carolus Langobardiam rait, templaque prnayit, ut monumenla testant™
accepit; s tenipora enim illa a Gratiosi
' temporibus in D. Apollinaris Glassensis, praésertim ad gradus
distraguîl. marmoreos aroe maximoe, et ara D. Eleocadio ar-
DI. Mirum profeelo ex iiiepta farragine YitoeGra- chiepiscopo ad sinistrain, juxta sacram Turrim, di-
tiosi ab Agnello subjuncla, ansam arripuisse Ra- cata, Petre saeerdpte rem ppli§simum juvame. De-
vennates Gratiosum ipsum inler prophetas nume- -n mpliendas etiam curavil basilicas divorùnî Georgii,
raudi. Pqrro auclornqlarum id bis lectori inculcal, et Eusehii, Arianorum oetate, uti scripsimus, cx-
et quolquot de Ravennatum rerum hisloria scripsere, oediflcalasextra D. Yictoris portam. Ex lis aulem
id ipsum scripsere. At quis non videat hoec Agpello omnibus eversis lemplis, egregias aedps, Agnello
tribuenda,quî cum pauca ex ponlificis alicujus gestis teste, eçstruxii, cpgnomento Yalerianas, Ubi archie-
suppelebant, ne breviorém Vitam scriberét, similia piseppus Valerius abacum ex argento, platani spe-
adjicere consuevil? Graliosuni salis descrîpsit Âgne- cie, multaque alla argentéa vasa cûm Ravennati
lus ipse, qui tanien nil de ejusdem propbetico spirilu ecclesioe dono dedisset,. moritur, pt in Classensi
dicit. Vatesvocâtar a Carolo,ubi interrogat : «"Quis D. Apollinaris oede sepulluroe iraditar Idibqs Mar-
est hic sermo, quem vates loquitur? » Al vales hic tî|. J
idem est ac proesul, sençx, vel quid simile. Certe Idem Rubeus, lib. vi, narrât anno 1222, die Maii
quoelue Gratiosi Vita? àdjiciunlurj sive Agnellum, nohâ, Simeone archiepiscopo curante, D.. Yalerii
sive Gratiosum auetorem habeàni, ml habent quod ossa .ex oede Classensi, solemni indicta episcoporum
praphelioe charismala redoleat; imo potius ad schis- Populiensis, Coe.senàtèns'ig,et Ficoclensis supplica-
maticum et seditiosum Agnelli animum referenda, tiohe, Ursianam in oedem translata fuisse. Gullus
qui, indirecte el quasi aliud agens, Romanoe se- itaque antiqûissimus hujus episcopi' ex allalis salis
dis temporale el ecclesiaslicum jus Ravennatibus probatur, quamvis injuria tempora© ejusq'em geste"
exitiosum fore {falsus equidem propheta)- omi- rum memoria exciderit.
natar
YITA MÀRTINL
CAPUT PRIMUM. iG ut proedictos ce ameos, quos ego ei in, gemella [go-
Martini oelascum a Leone III est ordinatus. Forma mella] porrexi, in spla ponplusif Joeya; et admirati
corporis procera. Auctori monasterium S. Marioe sunt proceres istius Melisensis {IJelisenses, id est,
ad Blachernas cqnfert. S. Euphemioeoedem munit. Ravennates] urbis, uuapum sacerdotibus hoecvidpn-
Moriuntur Pippinus el Carolus. Romani pontificis tibus. Munivit hic antistes ecclesiam
expensis reparatnr S. Apollinaris Classensis basi- B, Euphemioe,
lica. Martinus ab eodem offensa Romam voca- ~quoeypeatur ad Arietem, quam olim aqua domina-
iui\ Joannes Arelalensis Ravennoe mnneribus do- batur. Mprtuus est istius temporibus Pippinus Lan-
natur.
gobardorum rex, et vpl.uto tempore obiit Carolus
Martinus XLV. Iste longa statura, grande caput, imperator die xxx mensis Januarii, pi suscepit im-
calvumque, omni densitate corpore plenus, de mo- . perium Ludovicus filius ejus pro eo. Eo namque
nasterio B. Andreoe, quod situm est non longe ab tempore Léo Romanoe ecclesioeet urbis antistes mi-
ëcclesia Gothorum, archidiaconus hujus sedis Ml. sit cubicularium suum nomine Chrysaphum, et reli-
et pêne annos LXXXislius adeptes esl sedis, conse- quos coementarios, restauravil tecta B Apollenaris.
cratus Romoeper manus Leonis III papoe. Qui eum Omnia ex trabibus etlaqnearibus abiegnis, et omnia
éx Roma reversus missel, misit missos suos in illius martyris tegumenta uno cum suo dispendip.
-Franciam ad Carolum imperatorem, et jucundatas J& Omnes subnrbanoe civitates vepiebanl, omnia doca-
exinde Augustus est. Iste monasterium S. Marioe, ria, el subtegulata, et omnia ligna abiegna, et quoe
quod vpeatar ad Blachernas, ad Andream largiyit necessaria erant, Ravennenses cives volventes in
presbyterum, eratque adhuc pupr, el accepit ab eo angaria cum finibus, el ingénias coetera. Caementarii-
praedictus pontifex solidos aureos ce pro ntilitate que ordinabant trabes super parietes, et perfecta
.suoe ecclesioe,et fecit exinde amulam auream adhi- sunt omnia; solaque hypopaustos hic pontifex in-
bens plus aurum, in similitudinem coculoe marinoe, fringerp [infigere] proecepit. Non post multum tem-
et est ad utililatem chrismoe usque in proesenlem pus iralus.Leb papa cum Marlino anlistitp, (contra
diem. Igitar talis fuit iusuo corpore, ut dixi, -\astas, Martinum antistitem] misit legatum suum in Fran—
ABBATIS S. MARLE AD BLACHERNAS, ETC. - 744
743 AGNELLI
ciam ad Ludovicum imperatorem , volens contra. i OBSERVATIONES
proedictum Martinum agere pontificem. Tune Ludo- AD VITAMMARTINI.
vicus imperator consensit voluntali ejus, et misit Martini oetaset acta nonnulla. Joannis Arelalensis
Joannem Ârelatensem episcopum, proecipiens illi ul tempora. Mensa argentéa a CaroloRavennati ec-
irct cum Marlino pontifice Romam, et ageret cum clesioelegata. Sandalia Salvatoris.
Leone papa. Qui proedictus Joannes Arelalensis se- I. Qui anno 775Caroloin Ilaliam venienti annorum
dis antistes veniens Ravennam, el inito cum archi- fere 44iter ostenditMartinus in episcopaluRavennati
episcopo consilio, coegit eum, per lîdejussorem ut circaetannum 811Yalerio successit, cum esset annorum
Ravennensis sedulus Romam et fide- 80, utiFerrelus in Manuscriptis, Fabro referente,
jam dictas irel,
aureos duo tradidit, exejusdemValerii designatiorie.GratamCaro-
jusserunl eum viri per solidos millia, lo imperaterl Martini consecralionemscribit Agnellus:
excepta infirmitate corporis. Post x vero dies de sua ob ea qua?sibi in Ilaliamvenienti proestiteral autistes,
id sibi ostendisse Carolum, consentaneumest
egressus sede ibat, ut properaret Romam, et veniens credere.placera Collaluminde monasterium S. Marioead Bla-
non longe a Ravenna quasi milliarios xv ad Novas, chernas Agnello nostro admodum tune juveni perci-
ubi olim fuit civitas nunc dirupta, infra ecclesiam pimus, qua de re actum est in Observationibus ad
B. Stephani per dies xv ibi commoratus est. El mi- versus operi proemissos. Yaslitas corporis proesulis
ex eo designalur quod oblates ducenium so-
sit legalum suum Romam, qui diceret quia egressus j hujus lidos aureos in loeva concluserit. De S. Euphemioe
de civilate venire voluit, et infirmavit. Die autem ëcclesia, quam antistes hic reparaverit, plura Ru-
equitare non valebat, quia minus erat corpus. Ex beus et Faber, apud ipsos legenda. Illud ex noslro
audite Romanus discimus anliquilus aquis circumfusis inoedificalam
parte simulabat infirmitatem. Quo Martini oevoin sicco erat, quod jam lum ex
quoe
pontifex tristatus est valde, quia eum ad se accer- alluvionibus excrescente solo mare disiaret. Leone
sire non potuit, ul valide eum coartaret. Tune fini- summo pontifice agenle, expensasque sufficiente,
S. Apollinaris in Classe basilicam, Ana-
vit eum, et jussit reverti una cum legato imperatoris reparatam stasius eliam tradidit, quod referons noster rem
ad propriam sedem. Post hoec autem expleta lega- universam barbaro scriplionis génère involvit. Hlud
tione Arelatensis sacerdos ingressus est Ravennam, salis intelligimus urbes Ravennoe subditas opéras
et suscepit eum Martinus ponlifex cum gaudio ma- proestilisseaddictas. oedireparandoe,ducendisque abielibus per
angariam
gno et alacritale multa, et proedapibus repleli Ra- II. autem de LeoneRomano pontifice in Mar-
venna scedulus vascula argentéa iota expleta mensa tinumQuoe subirato, qui per legalum apùd Ludovicum
[facta] in modum platani, quam ex dimissione egerit ut is Romam deduceretur mulelandus, et de
Yalerii archiepiscopi in suo palatio erat, quam coeteris subsecutis ad Martinum et ad Joannem Are-
suis in temporibus fecit, el alapas Evangeliorum latensem spectantibus, narrantur, omissa sunt a
aureas parum mechanicis faclas operibus. * Rubeo
?i coeterisque Ravennatum rerum scriptoribus.
Hoecevenisse circa viloe Leonis flnem, cum in eum
CAPUT IL atrox Romanorum conspiratio facta est, ex Viloe
Moritur Léo III. Stephanus succedit, qui Ravennoe contextaRavennatem apparet. Putaverim dimissum ad suam
missas célébrât, oslendenssandalia Salvatoris. Lu- sedem ponlificem, cum gliscere coepit
dovicusimperator offert ecclesioeRavennati mensam in Leonem conjuratio. Causam ob quam Ravennas
argenteam. archiepiscopus Leonis iram meruerit, ignoramus.
Illud hic ad Yalerium Martini proedeeessorem spe-
Eo tempore defunctas est Léo papa, cujus Stepha- ctans, nactus est Rubeus, constructam mira arle
nus succedit in sede. Et hic proedictus in Franciam mensam ad simililudinem platani, quoe an Joanni
papa ad Ludovicum imperatorem quidquid postu- donata sit, vel tantum adhibita, cum antistes ille a
lavit ab eo, obtinuil : el venil Ravennam, et osculati Marlino convivio exceptas esl, vix ex corruplo hocce
loco est intelligere. Porro Martini oevo et
Agnelli
sunt ambo pontifices Romanus et Ravénnianus. Et prioribusLudovici imperanlis annis Joannem in Are-
celebravit Romanus antistes missas in ëcclesia Ur- lalensis Ecclesioecathedra sedisse hinc agnoscimus,
cum aliunde constel eumdem Joannem el Nebridium
siana, et ostendit sandalia [sandalias] Salvatoris, Narbonensem archiepiscopum, ex imperatoris Ga-
quas omnis populus vidit. El loetas cura [de] civitate roli, adhuc superstilis, jussu in concilio Arelatensi
egressus," ad propriam reversus esl sedem. Igitur anni 813 curasse ut Patres qui convenerant rem
istius Martini temporibus misit Ludovicus impera- ^ et disciplinam ecclesiasticam restituèrent, ejus-
concilii acta adhuc exstanl. Joanni Theo-
tor ex dimissione sui geniloris Garoli ad Martinum dem enim
dulphus successit, in eorum temporum monumentis
pontificem hujus Ravennalis sedis mensam argen- notissimus.
team unam absque ligno",habentem infra se anagli- III. De mensa argentéa Ravennati ecclesioea Lu-
phle totam Romani, una cum tetragonis argenteis dovico ex Caroli teslamenlo oblata, plura Eginbar-
pedibus, et diversa vascula argentéa, seu et cup- phani dus, el ex eo recentiores. Item iidem plura de Ste-
summi ponlificis itinere in Galbas. Inde idem
pam auream unam, quoe cuppa hoec sita in cra- pontifex rediens Ravennam venil, et missas in Ur-
tère aureo sancta, quo quotidie ulimur... Coetera siana basilica celebrans, Salvatoris sandalia populo
désuni. ostendit. Quid hoecessent, non indicat Agnellus, nec
DESCEIPTOR. - de iis usquam alias meminit in loto opère Anasta-
sius in Nicolao tradit Joannem archiepiscopum
Hic muitum deest de islo Martino. El post istum Ravennatem, cum ad bonam frugem rediisset,
sequitur Petronacius archiepiscopus, sed deesl, nec « cautiones et scriptaras super vivificam crucem
in originali reperi. Sed isla pauca de illo Petro- Domini nostri Jesu Christi alque sandalia ejus »
nacio archiepiscopo seculo hinc, non est de diclo posuisse.
Agnello, sed-. inveni in aliis chronicis, unde hic
vosui.
Î4S • LIBER P0NT1FICALIS. — PARS n. 7£6
VITE PETRONAGII
Nonnulla a Descriptore collecta
-Petronacius XLYI, quijuravit honorem Carolo A Agnellum presbyterum cardinalem nuncupat pro sui
împeratori. Hujustempore Andréas, qui et Agnellus, potius quam Agnelli more, nam Agnelli aeiate Ra-
abba S. Marioe ad Blachernas et S. Bariholomaei, vennoeita seu notari solilos presbyteros ejus Ecclesioe
in cardine, ut vocabant, posilos, ex
principes,
hune codicemPontificalem composuit, ut palet su- Agnello ipso minime constat. Ipse se, cum Petrona-
pra in principio hujus libri in versu quod incipit : cius Maximiani corpus transferre aggressus est, in-
In Patris et Nali. Item et istius tempore repertum ter presbyteros decimo loco fuisse ait ; se, quolies
est corpus bealissimi Maximiani archiepiscopi Ra- per occasionem licet, et presbyterum, et abbatem
appellat, nunquam vero cardinalem. In Ëcclesia ita-
vennatis, ut hic [habes] supra in eapitulo Maximia- que"llavennati id Agnello recenlius existimo. Rubeus
nus, et isle Agnellus Andréas Ravennalis Ecclesioe bet contenait a Magno Gregorio'in diplomate quod exhi-
lib. iv, pag. 189, Mariniano data, appellationem
fuit presbyter cardinalis. hujusmodi adhibilam; at proelerquam quod nullibi
in eo cardinalium Ravennatum mentio expressa ha-
OBSERYATIONES belur, diploma vel spurium, vel cerle nil ad Grego-
rium Magnum, vel ad Marinianum spectans, facile
ADSUPER10RA DE PETItONACIO. . ex plurimis deraonstrari posset, inter quoe illud
Non potuit is honorem Carolo jurare. Agnellus Pe- palmare quod a Grëgorio confirmenlur privilégia
ironacio sedentelibrum ex parte scripsit. Cardinalis Ravennati Ecclesioe a Langobardorum regibus con-
presbyleri appellatio in Ravennati Ëcclesia Agnello ^ cessa.
~recenlior.
Per ea enim tempora Langobardos reges Ra-
vennalibus episcopis privilégia concessisse omni pro-
Paralipomena quoedam. habilitate caret.
I. Jam supra in Excursu chronologico observatum' IL Quoe ad Petronaeium spectant, descriptori
est non potuisse Petronaeium Carolo imperatori ineplissimo omissa sunt, anno 819 a Paschali sum-
lîdelitatem, sive honorem jurare, cum pluribus an- mo pontifice conlîrmata archiepiscopo huic Eccle-
nis post Caroli mortem is sederit. Yel itaque id om- sioequeRavennati privilégia, a proedecessoribus con-
nino falsum est, vel pro Carolo Ludovicus scribi cessa,per diploma ex arebivo Ursiano Rubeo relalum,
debebat. At caetera satis ostendunidescriptorem ad- lib. v, pag. 256, el quod ex Rubeo exscripsit Ughel-
modum in hisloria ineptum, cuique proinde fidere lus ; Eugenio auteni ejus nominis secundo sedente,
haud tetam. De tempore eliam scripti hujus ab Petronaeium primo post Romanum ponlificem loco
Agnello libri quoetraduulur, ex parle lanlum vera subscripsisse in concilio Romano sexaginia trium epi-
sunl, uti observavimus ad versus quos hic citât. Idem scoporum anni 826.
VITA GEORGII.
CAPUT PRIMUM. . iC [coelesti] participavil mensam [mensoe] infra pala-
Gregorius IV Georgium consecrat. Gazas ecclesioeis tium ejusdem civitalis in monasterio S. Michaelis.
- expilat. Papioe Lotharii filiam e sacro fonte levât.
Prodigia. Ludovici PU mors. Bella inler ejusdem Igitur tempore illo die.vu mensis Madii dedicatio ba-
filios. silica? S. Michaplis, hic Ravennoe pluit sanguinem,
Georgius XLVU. Iste juvenis oelate, capillo cris- indictione n, vm ejusdem mensis in vigilia noclis
po capitis, grandes oculos. Ab Grëgorio IV Romoe apparuit in coelo signum mirabile discurrentium
[papa Romano] consecratus fuit ; sed postquam sa- inter se stcllas ab oriente in occidentem : et iterum
cramentum a corpore beali Pétri proebuit, egressus alia ab oriente in occidentem velocissiinum cum Iuna
Roma, statim contrarius ordinatori suo exslitit. Ilic xx. Item die quinta mensis Madii,indict. m, factus est
postquam accepit regimen, omnes gazas ecclesioe meridie sol lenebrosus nimis per universum mun-
confregit, et cryptas disrupil, et thesauros proede- dum usque ad horam nonam. Et apparuit in, coelo
cessorum pontificum extraxit, et ut filiam Lotharii Stella ardens lanquam facula superans virtutem so-
de fonte levaret, magnas opes exinde expendit. Eo lis, el aliqua modica sub ipsius, quasi passus duos,
anno ivit Papiam, et post omnia exenia Auguslali ibant ab oriente in occidentem, et post virtutem
iributa, emil ex palatio ejusdem imperatoris vesli- . radii solis iterum candor earum in ipsis eral stellis.
D
menlabaptismaliaquingentos aureos, ex auro ornata Mortuusqueest Ludovicus imperator, ul aiuntqui-
byssina alba, et suscepit filiam proedicli Augusti, dam, ipsa die. Et successit Lolharius filius ejus post
nomine Rotrudam, quam mihi porrexit, et manibus eum. Et antequam hic moreretur Auguslus, divisit
meis vestivi, et calciamenla in pedibus decoravi au- imperium suum inter reges filios suos. Lotharius'
ro et hyacintho ornata, et postmodum missas ad Auguslusmaxima pars ; Pippinus Aquitania?regnum ,
Augustam cëlebravît. Pailler Ermengarda Augu- Ludovicus Bajoarioe. Hi Ermengarda? filii. Ad Caro-
sta slipatapuellis, induta clara veste, aureo eîreum- lum vero plus ferlilem et opimam largivit partem, et
daia limbo, colligata crines villis hyacinlhiiiis, gem- Giselani filiam suam tradidit marito,Curado no-
mis proso... [prosobsi] velala faciès, stolala, ^arduis- mine. Piissimus homo. Hune et hanc Judith Au-
que smaragdus auro , et anle inlroilum missa- gusta parturit. Mortuo aulem Ludovico semper
rum fatebat se exardescere sili, et Mbit occulte bellum inter germanos fuit, eratque pax, sed in-
plenam phialam vini peregrini, el post hoeccoelcslem stabilis.
PATROL. CVI. 24.
747 AGNELLIABBATISS. MARLE AD BLACHERNAS,ETC. 748
CAPUT II. A ex peeudibus ; et cum non vaieoat grôssu pedum in-
cum a in cedere, percutiebant eum lancea, hasta. Tune unus
Georghis obtinetse legatis pontifice pro pace ex illis posuit eum per subsannationem in jumenlum
Gallias mitti. Pompa et prodigalitas qua perrexit.
Proelium Fonlanis. Capilur Georgius, et probris dorso disruplum , sine slraraenlo, aures el cauda
afficilur. Pro eo Caroli uxor inlercedit. Revertens abscissa, valdeque deformis, et ibat moerens. Ile-
•Ansacerdotes suos crudelis. Moritur. rumque alius venit, deposuit eum exinde, el sedere
"His itaque geslis sensit Georgius archiepiscopus fecit illum super alium jumentum strata vita ; fia-
•quodlegati sedis aposiolica? Franciam ire deberent, scories, et silacium [sitarcium] ad sellam ligatum,
ad impeirandam inler fratres pacem ; misit missos et perduxerunt eum ad Carolum regem , et jussit
•suos ad Lolharium Augustum, ut peterel ad Grego- eum excubias delinere per très dies. Sacerdotes
rium papam qualenus ipse cura legalis Romanis vero ejus omnes dispersi sunt, et opes ecclesioedi-
Franciam pergeret. Factumque est ita ; et ivit' cum stractoe sunt per manus proedantmm. Legali vero
maledictione aposiolica. Et pulans se ipse Georgius Romani episcopi, qui fuerunt très, fuga arrepla,
vicem apostolicam tenere, ivit cum equis ccc, qui iverunl in civilatem Antissiodorum.JTune Carolus,
diversa portabant onera, et sumpsit secum aurum misericordia molus, jussit ut ubi invenli fuerint sa-
mullum et argenlum, depopulata gaza ecclesioe, et B ] cerdoles EcclesioeRavennensis vel clerici, illoesi[el]
corouas aureas, quas beatus Petrus antistes fecit, et ' incolumes, honorifieeque anle eum allali fuissent.
calices, et patenas aureas, et diversa vascula argen- Judith vero Caroli mater dédit eisdem sacerdotibus
tea et aurea, el gemmas de cruce, et coronis, quas tribilium [tribilion] argenleum modicum unum, as-
demolivit, secum detulit, ul ad omnes larga manu serens se non plus habere, dicens : Tollite hune fer-
largiretur. Cogitansque quod per eam posset sub- culum, refocillale penuriam vestram. Carolus vero
v.erlere imperaloris corda ut exiret de sub pote- et Ludovicus germani ex uno pâtre nali, audienlcs
state Romani ponlificis, et privilégia quoeMaurus et de malignitale Georgii, eo quod soevusel pessimus
caeteri pontifices Ravenniani meruerunl a sacris prin- esset, voluerunt eum in irrevocabile exsilium mit -
^cipibusomnia deporlabat. Et pervenit cum legatis tere ; sed diu, quamvis malus fuisset, pro eo sui sa-
Homanis usque ad imperalorem, el invenerunt eum cerdotes deprecantes cum vidii Augusta Caroli ma-
in campo proeliiin loco qui dicilur Fontaneam [Fon- ter ad misericordiam adeomodans minium, cite po-
taneum], contra Carolum dimicanlem. Tanlaque stulavit filium, el privignum suum, ul ad suam
pleniludo exercitus Lotharii erat," ul aiunt, ul nulla Georgium remillerent sedem. Tune jussit eum Ca-
quadrupedia aut minuta volalilia evadere vel trans- rolus ante se venire, proslralus humo ejus pedibus
volare poluissenl. Igitur inito cerlamine die sabbato C * se advolvens. Stans autem rex indutus juvenilibus
post externo die S. Joannis Baptista?diversa inler se armis, indulus purpurea, succinelusque aurea
miseebanl Jucida tela. Sonanl arma, humeris ven- fibula, veste ; ex sinistro latere obriziaca pendentia
tilantur splendida scuta, tremebant mihles animo, et bulla connexa smaragdus, et hyacinlhinis fulgens
terga dabanl, pavida corda, et gemitus immensos, gemmis, clypeo leclus humero, lorica indulus, ha-
cadebant corpora ferro. Lolhariiis armâtes sese mé- slam tenens manibus, et juncla lancea ferre ; stans
dius mersit in hostes, videns victos suos fugientes acer in armis, crislalum [cristatus] in agmine caput,
passim undique, nec erat quies. Secantur gladiis emissam palam omnibus erumpens depeclore vocem:
membra. In medio inimicoriim, ut dixi, arma de- Oh tu pastor, si juste [in te] islud permanet nomen,
venlus, non ejus latere, qui possenl auxilium erant cur reliquisli Ecclesiam libi comraissam, et plebem
proebere [Ialeri erat, -qui posset auxilium proebere], team [quam] afllixisli, non recuperasli ? Si prolon-
.sed solus acer multa demolivit cadavera. Hasta bella ginquo itinere, ut videres proelium, venisli, quid
solus vieil, sed sui {omnes] terga dederunt. Crinilo [libi] necesse fuit team depopulare Ecclesiam, et
sedens sonipede pictas ornatus phaleras, rostre, quod a Christianis principibus vel imperatoribusil-
calceequum percutit, inimicos morsibus vaslans. lalum fuit, el a luis proedecessoribus adquisilum,
Qualis in hoste solus decem sicut ille fuissent, im- " una omisisli hora ? Etiam si centum vivas annos, non
perium divisum non esset, nec tantos in sedilia re- recuperabis. Tune Georgius vales gemens, audiens
ges. Inlerea versa est Victoriain manus Caroli. Ad- imperium laie, devexit [deflexit] transversa lumina
juvabat eum Ludovicus frater suus Bajoariorum rex. in lerram, el statim obmuluil araens, el siabat apo-
Sed postquam venil Pippinus filius Pippini Lotharii. riatus proe confusione, nec valebal respondere pur-
nepos rex Aquitanioe,confortâtes exercitus Lotharii, purato régi, submissoque in terra vultu, aiebat cum
iterum commissum est proelium [bellum], el ali- largissimis ffotibus: Nos pacem postulare venimus,
quanti ex parle Caroli ceciderant, quia erant vagi non contra vos arma parare. Ad hoec superjunxit
per loca; qui colligenlesse inilo certamine, ex parte Carolus dicens : Ut video inreverens et infrunilus
Lotharii-etPippini ceciderant amplius quam XLmil- es. Die modo fronte dueili ; nonne exlerna cum
lia hominum. Captes est ibi Georgius archiepisco- esses die, in lua dicebas tenloria, quia cum viclus
pus, deposueruntque eum de equo invile, et abslule- fuerit Carolus el innodatus loris brachia, post exu-
Funt pluviale quo erat coope;tus, et compellebant tas palmas, ego eum clericabo, et ad meam deporiabo
eum ire hostes sui ante equum suum, quasi unum parrocbiamY Quare propria dicta negabis? -Ecce
LIBER P0NTIF1CALIS. — PARS H. - 750
7iâ
duo mala, 'una inexpedibilia, quia dixisti, altéra 1! demus, nec sanctam adquiescimus nobis protestan-
propter metus hominis inhonoras Deum, et provo- tem Scripturam, neque evangelico proecepto, per
cas Deum viventem in coelo, qui te ex nostris libe- creaturam nobis cominatur, ut rescipiscere debea-
râvit manibus. Cum venerit, secundum tua propria mus. Inlerea infirmavit pessinia infirmitate, et dicunt
reddet tibi. Ecce, sicut mea proecepit genilrix, sol- quidam quod maie tradidisset animam suam, quod
vam. Revertere ad propriam sedem. Tune jussu nobis [nihil] necesse dicere non est ; quia melius
regumallatoe sunt sanclorum reliquioe, et sanctam est maligni facta proeterire, quam laus justi tacere.
lignum crucis Domini, sanctaque Evangelia, et eje- Morluus est die xx mensis Januarii, et nunc est se-
ctis omnibus foris, introducti sunt postea viri non pultus, sicut mos est, a suis sacerdotibus, sed cum
multo maturi corpore, et proebuit sacramentum deducebalu'r
Georgius Ravennoe sedis episcopus juxta quod sibi Andréa Explicit Pontificalis EcclesioeRavennalis, edito ab
fuerat imperalum, el slalim dimisit eum. Et ubi- Blachernas diclo Agnello abbas Ecclesioe S. Marioe ad
, conlinens Vilam, et fines istis sanctis-
cunque de rébus Ecclesioe apud eum inventa; sunt, simisvroesulibus.Amen.
statim reddere jussit. Evangelia vero habenlia ala-
pas aureas unus ex clericis in superiori sinu habens, OBSERVATIONES.
dolorem simulans, pronus super eum recubans per ;" ADVITAM GEORGII.
quinque dies noctesque, hoecliberavit. Privilégia Rubeo multa de Georgio dicta haud vera. Lotharii
antiqua, cum quibus se fidebal ex potestate Homani filia Rotrudis, non Geltrudi vocala. Irmingardis
papoesubtrahere, in loto projecla sunt, et ab hastis ejus mater. Prodigia ad chronologiam perpensa.
lancea [lancea?]comminuta. Corona vero aurea de Illud de pane et obtatis, quid singulare probet.
ëcclesia bealorum marlyram Joannis et Pauli ibidem I. Plura falsa veris miscet Rubeus in hujus ponti-
fuit habens ficis Yita, quoeFaber exscripsit. Missum a Grëgorio
capta preliosissimas gemmas, similiter IV Georgium legalum in Galbas pro pace inler Lu-
etcanislrum aureum, et calices gemmis infixis,d -dovici filios procuranda scribit Rubeus; Agnellus
mulioe species ibi sublala? sunt. Sacerdotes vero et permissum potius ire cum legatis ab invita pontifice,
alii populares, qui non sunt inveuti in manu Caroli, qupd ille apudIsLolharium agens eam sibi provinciam
Rubeo sçribitur a.proelio ad Fonta-
nimia ab hostibus afflictione , omnia perdiderunt ; ' prècurasset.
nas fuga elapsus, inde saniori consilio pacem felici
tanlum in linea veste dimissi sunt, et qui antea exitu procurasse, et cum Ludovico Lotharii filio,in
ascensores erant [equorum], postea pédestres efte- Ilaliam veniens iu suam sedem, Havennatîbusvide- licet
cli sunt, et veluti peregrini, omnes eleemosynas rat rcpugnanlibus, restilutus: Agnellus, qui quod
memorioemandavit, Georgium tradit probris af-
petebant per vias. Hora vero eadem cum sero in- feetam, et, intercedente Juditha Caroli régis ma-
cepisset, suis promitlens fortiter coram inopibus iri tre, permissum ad sua redire. Agnello hic po-
tius quam Rubeo credendum. De anno aulem quo
sacerdotibus in conspeclu divino omnia emendare, et memorabile Fonianiacum bellum evenit, nullum du-
rescipiscere a malis, quoeantea perpelravit. Et cum bium esse potest, et anno 841 assignalur hene,
aliquantos solidos ah his qui fuga lapsi sunt, invenli quamvisimmédiate Eginhardus anno 842 illud tradat ; at dies
sabbali festum sancli Joannis Baplislse
fuissent, et se cibo poluque refocillasset, reversus a subsecuta priori anno convenit841, quo currente
mala conscienlia, postquam Jovis montem obtectum cyclo solis x, littera Dominicalis fuit B. Imminente
aube islis partibus calcatas vias remeantes menlitus proelio scribunt Lolharium moras nectentem, inje-
est omnia quoe dixit, et non recordatus jusjurandum clis pacis tracialibus, cum
exspectasse Pippini nepotis
venissent
copias, quoe pugnani cum fratribus
quod Domino pollicitus esl. Sacerdotes vero adnîhi- corame.ruisse. Agnellus vero tradit proelium ante
lati, et famé confecti dixerunt ei : Mutua nobis ali- Pippini adventum conferlum, et cum maie Loihario
quantam pecuniam, unde vivamus. Ibimus Raven- res cessisset, denuo veniente Pippino renovalum.
Hic eliam ex Lotharii et Pippini mililibus narrât
nam , duplum exige. Qui noluit adquiescere peti- plusquam quadraginta hominum millia occubuisse.
tioni eorum, sed amplius in crudelilate sua perman- Coetericomputala ulriusqueexercilusclade, cenlum
sit. Istiusque temporibus [die Dominico] crepitavit hominum millia eccidisse aiunt.
II. Rubeus Lotharii Ilalioetum régis filiam, quam
panis in furno cujusdamjudicis, et invenli sunt om- PapioeGeorgius ex sacro baptismale
nes panes lulum, et nmnes oblatas nigras sicut fuli- -p. " trudeni vocal; noster, Rotrudem suscepit, Gel-
Irmingardoefiliam.
a
ginem. Similiter in furno ipsius episcopi. Mullique Irmingardem Lotharius paire uxorem acceperat
comilis filiam anno 821, uti Eginhardus
proceres muluaverunt ad-vicinos panes, et facta est Hugonistradunt, ex qua Lotharius non modo Rolru-
lamentatio in civitate ista. Sed hoec, fratres, quid aliique dem, sed filios Lolharium , Ludovicum et Carolum
aliud in hoc ôslenditar, nisi tenebrosa sacerdotis suscepit. Rotrudem post annum 830 baptizalam, ex
opéra, ut manifeslaretur qualis ille fuisset, et quale ratione temporum quibus Georgius sedere coepit, in.
sacrificium offerre deberet? Adprobant [adprobat] proclivi est conjicere. Irmingardis Rotrudis mater
obiit anno 850, ex GhronographoSaxone, a doctis-
hoc, quamvis de sua malilia oves suoedicere contra simo Leibnilio edito. Quod ad solis eclipsim perti-
pastorem suum non ausissent, oblaliones, quas di- net, quam noster factam ait die quinta Maii, ind. m,
scerpere seguius solebat, ipsoe contra eum clama- tertia Eginhardo idem traditur, ubi id evenisse dicitur
die Litaniarum Tertia hujusmodi
bant èl a se suum repellebant sacrificatorem. Mi- dies in quintam' Maii majorum. incidit anno 840, cycle-solis
randa talia sunt signa el lacrymanda, fratres mei, ix, littera Dominicali D, C, cyclo autem Iuna?V, et
quando creatura in variam per nostra facinora mu- Pascha celebratum esl die 28 Martii. Eginhardus
lamen raale hoecad annum 841 refert. Coeterapro-
laiurfiguram. Cum enim non converlimurut emen- digia a pluribus eorum temporum scriptoribus coiu<
V>\ AD AGNELLI PONTIFICALEAPPENDIX. - 7o2~
memofanlur. Illad peculiare pluisse sangûinem Ra- .A oblatas easdem, licet ex azymis confeclas, ad pla-
"venna?indiet. n, anno videlicet 839, circa quem centarum modum crassiores exslitisse nostris azv-
.videlur collocari baptisma Rotrudoe. mis, quoe ferrea forma non furno coquunlur. Ad
III. Aliud ingens et Ravenna»,visum pvodigium hanc rem spectant quoehabet Hinemarus Rhemensis
narrât noster, quod sane observari meretnr; Panes in Capilulis ad presbytères sua? Dioecesis, anno 852
Tideiiost in fuvriis in lutum versos, et Oblatas fuli- datis, ubi art. 7 staluit, s ut de oblatis quai offe-
gine blindas, et id pracipue in furnis episcopi ac- runtur a populo et consecralioni supersunt, vel de
cidisse. OBlatarura nomine nullus inûeiabilur ab. panibus quos deferunt fidèles ad ecclesiam, vel cerle
Agnello inlelligi hoslias, quas vocamos, pro missoe de suis, presbyter convenienler partes incisas-ha-
sacrifleio paratas ; easdem enim oblafionum nomine beat in vase nilido et convenicnti, ut post missaruni
vocat, easque quas discerpere, id est in sacra liturgia solemnia, qui communicare non fuerint parati, eu-
frangere sibi et populo pontifes debebat, « contra logias omni die Dominico et in diebus feslis exinde
pontificeni > ipsum «clamasse, et a se suum repu- accipiant. t Sic et quod legitur in Ritu monaslerii
lisse sacrificatorem». In furno itaque Ravennoeco- Alhanacensis, relato a Martene nostro in Tract, de
quebantur oblaloe. Duo hinc evinci posse credide- Antiq. Eccl. Discip., etc., « finila videlicet missa in-
Yim. Primum oblatas pro sacrificîo missse divers» coenaDominidandi paupeiibus bostias non conse-
formas fuisse et diuereniis arlificii a communi pane; cratas, sed benedictas in loco panis benedicti. > Ifee
Agnellus enim inter ulrumque distinguit. Secundo in proesenlire doctiores perpendant.
APPENDIX
AD
AGNELLI POHTÏFIC&LE.
LEGTORI MONITUM.
in eodem Eslensis biblîotliecse Codice, ex quo Agnelli Hbrum Pontiflcalem descripsi, legebatur addita
Infrascripla brevis omnium Ravennatum episcoporum séries per anonymum usque ad Opizonem Sanvila-
lium deducta, et inde copiosius a Paulo Scordilla Ravfiiinalis Ecclesia^ proeposilo usque ad sua tempora
éontinuata. Ëam Agnello adjicere vïsum est, licet ex parte admodum jejuna, quod et illa scrjploribus Ra-
yennatibus usui fucrit, Pauli aulem conlinuatio plura non conlemnenda contineat. Suis prajterea locis non-
nûlla ex manuscriptis interjieere visum est, quospleniori rerum et episcoporum Ravennatum historiée lu-
men afférent. Eorum ilaçme omnium lenor est, qui sequitur.
B ipsius Domini dîscipulus. Ab [Atque~ab]ipso ponti-
INC1P1T CHRIIKL fes ordinatus, et Spirilum sanctumreeipiens, osculo
Revcrendi Patres, et proesules archiepïscopi âb eo reccpto missus est Ravennam, et ab urbe Ro-
Mcdesioe Ravennalis [seriatim] sub com- ma quasi terdenis mîHiariis communiler cum eo
pendio missi. Usque ad 1286 fuit opus ipso veiiit, ibique proedictus sanctam EcclesiamRa-
unius, et usque in ,proesentem diem opéra venna;, et ipsam urbem marlyrio dedicavit. Vixit
alius. autem in pontificale solio annos XXVIH,mens, i,
INCIPIf FELECITER.
dies iv.
Isti sunt revcrendi 'Patres domini archiproesules DE SANCTO ADER1TQ,
Ravennales qui fuerunt a tempore aposlolorum B
Pétri principis et Apollinaris ejus discipoli, qui fuit ArchiepiscopoII.
primus hujus sedis arcbiepiscopus, usque in prasen- Adevilus secundus, vir sanctus et timoràtus a
tem diem, quo prseest venerabilis Pater dominus beatissimo Àpollinare est presbyter ordinatus, et
Opizo de sancto Vitali de Parma, Dei et apostolica electione Columbsein arcbiepiscopum consecralus.
gratia sanctaî praedicla; sedis arcbiepiscopus, quo Defunctus autem et «epultus est in ch'ilalc Clas-
lempore currebanl anni Domini quinquagesimus Q sis v Kal. Octobris.
primus, nunc aulem 1286, jndictione nona, inler DE -SANCTOELEUCADIO,
gaosprsetlictos xn hujus Ecclesia; proefuerunt instaT
xn apdstolorum per varia témpora, non lramana ArchiejmcopoIII.
eîecii induslria, sed potius superna adsciti clemen- Eleucadius tertius a beatissimo Apollinare diaco-
tia, super quorum capita coelitus emissa requievit nus oonsecratus, et ipse tanquam puîlosophusGrsocis
columba. el Latinis litteris eruditus, mulla volumina esfruit.
".' DE SANCTO APOLLÏNÂRI, _ Defunctus et sepultus xvi Kal. Martii extra imiros
Archicpiscopoprimo, Classis, cujus doetrina iloret officio sancta Raven-
Apollinarisprimus palria [nalione] Antioclienus iiensisunater Ecclesia. Corpus istius hodie requiescît
Glacis et Latinis litteris eruditus, apostoli Pelri et in -civitalePapiensi.
7S3 ANALECTADE EP1SC0PIS RAVENNATIBUS. 7S.i'
DE SANCTOMABTLANO, A dreaeillius urbis sanctimonialibus. Folium in auto-'
ArchiepiscopoIY. grapho deerat, facile tamen historica ômnia'eruun-
lur ex et moralibus quaevitee auctor pro
Martïahus quartus a beatissimo Apollinare diaco- sseculiallegoricis
genio adjecit.
hus ordinatus, et simul-cum proedicto[sancto] Eleu-
INCIPIT
cadio sepultus in praedictibeati Eleucadii ecclesia.
DE SANCTOCALOCERO,
" -- VITA SANGTI SEVERI
Archiepiscopo Y.
Calocerus Y. Per eum Dominus magna mirabilia AKCHIEPISCOPI RAYENN2E.
fecit, ejusque praedicatio utîlis et magna fuit. De- <iuoliescumque virorum gesta fortium, eorumque
functus est et sepultus in basilica B. Probi confes- laudabiles provectus in ecclesiis recitantur, qui de-
sons, m Idus Februarii. siderio coelestium flagrantes praemiorum inlirmio-
DE SANCTOPROCULO, ribus proximis planiorem viam fidei reliquerunt, ob
ArchiepiscopoYI. id procul dubio aetitari creditur, quatenus ille divini
Proculus VI, qui sua; proedicalionis dulcedine velut amoris ardor , qui quotidie abundante iniquitale
mellis esum populis tribuebat. Mortuus est autem et etiam in sanclis viris flatu quodam sinistro agente
"
sepultus in basilica B. Probi, vel dicti Eleucadii, torpescere solet, iterum quasi gravissimo liausto
prima die DecemBris. flamine reaccendatur. Unde Ecclesia in Canticis r
DE SANCTO PROBO, Surge, inquit, Aquilo, et veni, Auster. Hinc est quod
Archiepiscopo YII. nos pêne idiotaealque inertes pretiosissimi lilii Chri-
Probus YII, a quo quicunque languidus ad eum' sti beati Severi archipraesulis vilam, ordinalionem,
venire potuisset, suis oràtionibus sanus reverlebalur." neenon et obitum sacratissimum qualicunque'stylo
Sepultus in ecclesia per «uni condita infra civitatem palificare gestieutes, simpliciter ea quae de tanlo viro
Classensem, m Idus Novembris. ad nostrae parvitatis notitiam pervolare potuerunt
DE SANCTODATHO, auribus fidelium intimare proposuimus, plus prospi-
ArchiepiscopoYUI. cientes illorum aedificationiet saluli, quam curioso-
Dalhus YD3,praecipuusanimarum adquisitor, mor- rum pompaticaeurbanitati. Qui enim juxta Salomo-
tuus autem et sepultus, ut dicunt quidam, in eccle- nem sophistice loquitur, Deo per omnîa odibilis in-
sia B. Probi.- venitur, quia et semetîpsum jâctantiae spiculo in-
DE SANCTOLD3ER10, terimit, et insuper auditorum inflrmitali minime-
ArchiepiscopoIX. ,,J consulit. Sed quia rei geslae fidei anchoram anne-
Liberius IX, charilate plenus, fons irriguus, om- ctere «pus est more liistoriographi solito, tria irr
nisque philo'sophise tenuit principatum, sepultus, ut fronte narrationis instrument! gralia ponimus, qui-
quidam dicunt, eum prsedecessore suo. bus ad contexendum propositum opus congruenter
DE SANCTOAGAPITO, utendum est, id est personam, patriam, ac conditio-
" ArchiepiscopoX. nem. Nam, ut de persona ejus paucis vera perstrin-
Agapitus X, munùscula praebenspauperibus, divino gamus, non sine divino quodam auspicio Severus
superveniente mandato, sancta anima a carne soluta est a parentibus vocitalus. Non enim si propensius
. est, sepultus eum superius nominatis. inspicere etymologiam nitimur, severitatem, vel sa>
DE SANCTO MARCELLINO, vitiam sonat, sed potius paternàm gravitatem, de
ArchiepiscopoXI. qua Psalmista : In populo, inquit, gravi laudabo le.
Marcellinus"XI, juslus et limoralus, cujus tanla Née immerito, quia futurus profecto erat et viliorum
corporis ordinamenta flagrarunt, ut pretiosissimae extirpalor austerrimus et virtulum corrasor avidis-
myrrhae incensum sepelientium nares sentirent. Se- simus. Patria vero ejus salis omnibus in promptu
pultus est in basilica sancti Probi. habetur, quia cïvis Ravennas extilit, et sicùt de B.
DE SANCTO SEYERO, p.papa Gregorio dictum est, Undè gémis duxil, stini"
ArchiepiscopoXII. mum consce7idilhonorent. Cujus autem conditionis
SeverusXII, virimrae sîmplicitatis. Defunctus est fueril, sanelissimseejus Yilaesumma comprobat, quia
sub die -Kal. Februarii, et sepultus est .in ecclesia vere Christianus eraf, et columbinam vilam in sim*
quae sita est in civitate dudum Classis, non longe a plicitate cordis agebal. Pauperem quidem vitam
regione quae dicitur Salutaris. Omnes praedicli supra eum Tobia gessit, quia divinam proesentiam timuit,
pei\ Spiritum sauctum electi fuerunt mîrabiliter. et circumspeclionem Omnipotentis semper cogitavil,
ômnia bona possedit, quia charitatem, qua; Deus est,
ADSEQCCXTEM omnimode habuit. Quantum enim ad sseculiluxum
SANCTI SEVERI VITÂM perlinet, pauperem vitam duxit, quia, ut veracissimis
MONITIUNCULA. ferlur reîatoribus, una eum eonjuge, quam sibi jam-
Yitam adjicere hic opéra; prelium visum est, a mo- dudum castissimo copulabat malrimonio, nonnisi
nachoeirca B. Pétri Damiani aetatem conscriptam, lanifîcii
ex Lectionario anliquo Ravennati. Commodalumhoc opère sumptus quotidianos carpebat, nam
habui opéra îllustrissimi ac reverendissimi domini ut pote religîosus et orthodoxus Catholicus de labore
€avalli Ravennatis Ecclesia; archidiacom, ab S. An- mauuum eum Apostolo vivebat, nuHique- liominum
755 AD AGNELLI PONTIFICALEAPPENDIX. j 756
vim vel fraudera inferebat, neque enim surda aure A volitaret, ilerum iterumque revisit dileclum, sibi ca-
praeteriit Psalmïslam intonantem : Luboresmauuum put ejusdem beati viri; ac si Spiritus sanctus specie
luarum quia manducabis, beatus es, et bene tibi eût. . tenus, quod in re erat, proderet, dicens; Super quem
In hoc loco, si quis superciliosus, eruginata mente requiescam, nisi super humilem, et jquielum, et tre-
et insulsa objectione beato viro detrahat, quod uxo- mentem verba mea ?j Et iterum ; Ego diligentes me
ratus ad archisterium Ravennae accesserit, audiat diligo Unde et hoc venerabile proverbium jamdu-
Apostolum pro illo respondentem quia omnia man- dum vulgalum est per^ universi orbis circulum :
da mundis. Sicut enim ciborum edulio non polluilur Beata, inquit, civitas illa, ubi in eleclione pontifias
homo, nisi insidialrix concupiscentia praecedat, sic Spiritus sanctus descenditin columboeshnililudinem,
quippe legali conjugio non inquinalur Christianus, et ordinatur ille, super cujus caput requiescit. Stu-
qui se nullatenus vel virginitatis, vel conlinentisî pefactus super hoc omnis potentatus et clerus, et
voto .alligavil, nisi illum prius corrumpat obscoeni omnis qui huic divino spectaculo intererat, omnium
amoris fermento ipsa deceptrix libido. Caeterum si bonorum ac dignitatum largitori Deo gratias egerunt.
quis voto conslringilur, reddere cogitur, quia scri- Tali namque modo ordinatus est beatus Severus
ptum est : Voveteet reddite. Sed quia tantisper pro Ravennalis Ecclesia; episcopus, unetusque est oleo
assertione veritalis quasi per excessum diximus, ad B exultationis, et unguento sacri ehrismatis juxta
coepta redeamus. Igitur postquam praeeminentissimus morem pontifleis. Tune adimpletum est in illo quod
athleta veritalis Apollenaris, sicutiantesseculadivina Dominus dixitin Evangelio : Apudhomineshoc impos-
praedestinavit Providentia, ab apostolorum principe sibile est, apud Dominumaulem omnia possibiliasunt;
ordinatus est ponlifex ad praedicandum ubique ver- et juxta Pauli vocem : Infirma mundi elegit Deus, ut
bum Domini, et elaves regni ccelorum idoneus et per confundat fortia. Ecce est quod Petrus apostolus :
omnia probatissimus vicarius accepit, mox nobilissi- Quia non est personarum accepter Deus, sed in omni
mam Ilaliae civitatem, et mullarum melropolim ur- gente, qui limet Dominum, et operatur justifiant, ac-
bium, ac si secundam Romam, sibi in apostolatum ceptes est illi. Sed oh mutatio temporis, et oh nefas
ascivit ; nam sic quidem urbem meritis praeeipuis ffegotialionis! Redemptor itaque nosler, ut osten-
ejusdem sui triumphatoris adeo clemens et pius rex deret fldelibus suis quam sit damnabile officiumne-
prae caeteris decorando insignivit, ut postquam ille gociationis, ingressus inlemplum omnes vendentes
miles felix laureatus corona martyrum intravit in et emenles in illo vebemens ejecit, et facto de resli-
gaudium Domini sui, insiar duodeni apostolorum culis llagello, eos potentissime qui columbas vende-
apicis, duodecim illi successores per varia annorum bant de templo eliminavit. Antiquus autem humani
curricula suppleret, non humana electos industria, generis inimicus, qui jam juxta apostolum in mem-
sed potius divina accitos, clemenlia, et super quo- bris suis mysterium operatur iniquitatis, quique se-
rum capita coelitusemissa requievit columba. Mute det eum divilibus in occultis, ut interfleiat innocen-
quîp'pe beati jara dicli semperque dicendi Severi, tera, iterum eum felle amaritudinis per Simonem
contigït Ravennatem Ecclesiam proprio pastore vi- suum venalem facit columbam, iiec desinit per suos
duari. Cumque multi episcoporum convenirent, flni- trapezitas emulare nummos iniquitatis, quo eos va-
limi videlicet, atque remoliores, quatenus tantae ci- leat profundius mergere in puleum perditionis. Ecce
vïlati pontificem more solilo ordinarent, finitoque nemo jam nunc usquam episcopus eligitur, quia nec
oramine, omnes in commune laelabile opperirentar Ecclesiis permiltitur, sed quod horribilius est om-
spectaculum, aliquem scilicel per columbamcoelitus nibus monstris, et deterrima adulterii species, quae
assignari, idem \ir Dei B. Severus forte operi suo primum locum obtinet. In pejus adhuc vivente ali-
domi instans, ut erat simplex et columbae amicus, cujus civitatis episcopo, ab alîquo indbeto et depra-
bis verbis suam affalur conjugem. Yadam, si placet vato honor ejus concupiscitur, petitur, promittitur,
ocius,-et videbo visionem mirabilem, quomodo divi- saeramento spes solidatur, pecunia impudenter da-
niius e coelo columba veniat, et super caput electi Q tuf, ut postmodmn deterius vendatur, quod tam ne-
consedeat. Ad quem illa : Sede, inquit, hic, et la- fario ausu comparalur. Sed quia se hujus rei ratio
bora, noli otio vacare,quia non expedil nobis, sive consequenler per columbam ingessit ecclesiastici
enim pergas, sive in loco subsistas, te pontificem vigoris gratia, venditores ejus maie méritas ut coe-
populus non ordinabil. Ad haeeille : Sine me, inquit, pimus persequamur. Vides ne ut Simoni primo haère-
et vadam ; et illa : Vade, si placet, quia quacunque siarchae, cujus inter ipsa Iactantis Ecclesiae cuna-
liera intraveris, episcopus ordinaberis ; talia uxore bula apostolico mucrone triste caput amputatum est,
ïronico sermone prosequente, illico surrexit, eccle- ac deinde tôt juslitiae faventibus Patribus apud'ec-
siam concitus adiit, ubi erat populus eum saeerdo- clesiastica concilia perpetuo analhemate sepullum,
libus congregatus, et ob veslimentorum vilitatem, alia rursum, quasi bydroe capita succrescant? Inde
quia squallido amiclus erat indumento, occultabat necesse est ut noslri nunc temporis episcopi apud
sepost januastempli ; et expleta oratione confestim omnipotentem Dominum, aut rari adsint, aut nulli.
descendit de coelo columba nive candidior, et sedit Hine enim et propheta dicit : Principes extilerunt,
super caput beali Severi latilare cupientis. Ille au- et non per me; ivsi regnavemnt, et non cognovi.
tem dum a se columbam repelleret, et illa hacillac Quid ad hoec mussltant novelli et indocli quidam
7S7 ANÂLECTADE EPISCOPIS RAYENNAT1BUS. 758
quidem quomodo sciunt, sed minime sapiunt ? Mo- A tem noctis hora, cunctis inerti comno depressis, so-
naehi, inquiunt, non habent licentiam praedicandi, lus ille puer infirmus in stuporem versus vocem
tametsi sint aucloritate divina p'ienissimi, sed non flebilem emisit, et cunclos excitavit. Qui circumspi-
estmirum, quia caro nescit spiritum. Yerilas quippe cientes, viderunt lampadcs, quae antea extinctae
amara est, et qui illam docere nituntur, amaritu- erant, congruo fulgoris lumine resplendere. Et eum
dine replentur. Ecce B. Severus propemodum idiola, cognovissent miraculum coelitusemissi luminis, con-
et absque lilerjs Spiritu veritalis attaclus, efficitur sternati mente, dederunt gloriam Deo et sancto Se-
doctor uberrimus, et monachus, qui ab incunabilis vero. Puer autem, eum in medio deduclus fuisset,
divinis literis studuit, tacere habet. Paulus aposlolus coepit mater ejus interrogare eum, dicens, Quid tibi
hoc specialiter privilegii nactus est, ut quia ad pedes contigit, fili? Al ille coram omnibus dixit : Yidi ex
Gamaliel sacras literas didicit, Vas electionis et hoc sepulcro egredientem quendam gerontam epi-
apellari et esse promeruit ; unde et Doctor totius scopali habilu, niveo capillo decoralum, angelicum
orbis specialis dicitur habentern vultum, qui lelîgit me, et expavi. lnfirmi-
Hic folium integrum deesl. tas vero illa confestim recessit a puero, et ammodo
Euuni, quem longe anle per revelaiionem Spiritus febrium torris extinclus est in eo. Sed quorsum
sancli praescivit, salubemma sacramenlorum per- B isthaec? Quia dubitarî nequil quiâ omnia quae ab
ceptione muniret, convocato ad se tolius urbis clero, omnipotenli Deo petere voluerit, dubio procul absque
née non ulriusque sexus populo juxta morem eccle- mora consequilur. Haec intérim de tanlo Ecclesiae
sïaslicum de integritale calholicae fidei, deque una- praesule dicta sufficiant cujus historiée, ut credi-
nimitale atque fraterna caritate oblinenda, prolixius mus, nullus sufficil stylus, eliamsi accédai Tullîanus.
seeundum sibi datam sapienliam sermonem protulit. Ecce, uli promisimus, novorum verborum phaleras
Quo finito firmata pace atque benedictione, stola ut evitavimus, quamquam et alia quatenus suppeterents
erat pontilicali trabealus, populique frequentia hinc si non magis intendere placuisset benevoïenliaequam
inde vallalus, proprium sibi jussit aperiri sepul- jactantioe. Parvuli quippe parvulis scripsimus, legi-
crum, quod videlicel vivus ingressus inter eonjugem mus enim quia parvum parva décent. Caelerum do-
et filiam mira aucloritate se médium collocans, cet nos Aposlolus non alta sapere, sed humilibu&
voce sonora, vultuque vigorabili valde, ullimum dor- consentire debere; et certe lex prohibe! ne quis co-
miturus in Domino se dédit, suavilerque se obcludi ram caecooûendieulum ponat. Non est utique regnunt
marmorejussit. Ibi quippe aliquandiu orans, pretio- Dei in sermone, sed in virtute. Sed quia jam fiante
sam Deo animam alque in Ecclesiae nido perfeclam Favonio historiée slagnum salvis mercibus ulcumque
laetus reddidit, sicque sarcina carnis exutus, coelestis C enalavimus, libet paulisper inlueri si qua in eadem
regni Capitolium est indeptus. Tali namque mode hisloria quasi in concha lateat pretiosa allegorice
-in pace Ecclesiaedefunctus est plenus dierum sub die margarita. An pulandum est columbam facile et
KalendarumFebruariarum. Ex eo lempore usque in absque magna aucloritate de supero cardine ad ter-
proesentiarum pius ac misericors Cbristus Redem- rain usque delapsam? Non ulique. Nusquam legilur
ptor nosier ad ostendenda confessoris sui singularia columba; adventus, nisi ob testificalionem proesentise
mérita, apud tumulum ejus innumera atque huma- sancli Spiritus. Nullus quippe ha;reticis relinquitur
num modum excedentia operatur miracula, ubi nunc locus objurgationis, quae sanctum Domini Severum
habetur in ejus honorem basilica, marmoreo labu- ad Ecclesiae dedecus putant esse conjugio ligalum,
latu decenter ornala in civilale quae dudum vocabà- quique suaecaenosilatisfeecibusobvoluti, ignari sunt
tur Classis, liaud longe a regione, quae dicitur Salu- omnimodis gratiae S. Spirilus. Si quis igilur mellis
taris, usque in praesens. De innumeris autem bene- guslum nunquam probavit, cujus saporis sit, noa
ficiorum sïgnis quae Deus omnipotens per dilectum est mirum si nescit ; at contra qui solo absinlhio
suum beatum Severum erga infirmos propalare di- caeleris neglectis herbis omni tempore utuntur, lus
gnatus est, unum, quod nostris solibus emicuit, n nimirum dulce amarum videtur,. et caeleras herbas.
fideli caulione depromimus, quatenus per hoc caetera ejusdem putant esse amaritudinis, propter inexpe-
commendentur, quas nostrae pusillitali ignota haben- rientiam ejusdem saporis. De lalibus namque sciï-
tur. Mulier quaedam Ravennas, cujus nos vocabulum ptum est : Voelus qui dicunt bonum malum et ma-
fugit, parvulum habens filium quotidiano febrium lum bonum. Si cui ergo malum aliquid esse videtur,
l'ypo plus aequo laboranlem, quem decrevit ob ni- ipse sibi testis est, quia malus est, et quod ipse effe-
mietatem continui doloris, cilius recuperandae salulis ctus est per privantiam, omnes indifferenler putat
gratia Deo offerendum apud sepulcrum beati Severi habere per naturam ; qui autem omnia simpliciter
archiepiscopiet confessoris. Quo dum amicorum ad- intuetur, et incorruplis oculis omnem crealuram Dei
miniculo comitata pervenisset eum filio, prostrave- bonam esse crédit, ipse sibi testis est quia bonus
rat se supplieiter Deo, sancloque suo Severo, atten- est. Bonus ergo gaudeat se a Deo crealum, malus
tius pro salule parvuli orantes. Cumque spe bona vero sciai se sine Creatore esse, et ob hoc nihil.
incitati pernoctare in ecclesia deliberarent, parlini Nihil enim, exceplo Domino, non creatumest. Si
prolixilate noclis, parlim constantia orationis, om- ergo malus aliquid esset, quid, rogo, nisi bonum
nes Iassitudine vicli obdormierunt. Intempesta au- esset ? Et vidil Deus, inquit Scriplura, cuncta quoe
759 AD AGNELLI PONTIFICALEAPPENDIX. " 7G0
fecit, et erant non solum bona, sed etiam valdebona. A gislro Petro simpliciler circumduxit, filiam virginera
Hinc 'definire licet ea quae sunt, bona esse, neque nutrivit ; nullo modo tamen uxore postbac usus est,
omnino esse si bona non sunt. Omnia igitiir bona, quia Ecclesiae Chrisli pastor et vicarius constitutus
non etiam jusla. Beatus ilaque Severus columbinis est. Recédant eminus malorum invenlores, qui non
oculis oania opéra Domini inspexit, conjugium valde intelligunt neque quae Ioquuntur, neque de quibus
esse bonum, si quis eo légitime utatur; quia si bonum affirmant. Quod autem vir sanctus de lanificii opère
non esset, nequaquam mulier protoplasto in adju- victum sibi quolidianum quaerilabat, simplicilatem
torium creala eliam eliamque fuisset. Oculos quippe ejus sanctam commendat, quia nimirum decebat ut
columbaebabuît filius columbae,per quam significa- ovis Domini rationis, quaeillius Agni qui tollit pec-
tur Spirilus sanctus ; non quod aliquis fideliumjure cata mundi erat vellere encaeniala, non aliunde
dici queat filius Spiritus sancli; sed plane Dei Palris quam de ovium, mundorum videlicet animalium,
et malris Ecclesiae per adoptionis gratiam. Unde legmïne suam suorumque suslenlaret vitam. Erat
Sponsus in canlicis Sponsani alloquitur, Oculi tui, quippe una ex his, nec qualiscumque, quas verus et
inquiens, columbarum. Hos quidem oculos primi aalernuspastor Christus his verbis in Evangelio com-
parentes nostri perdiderunt, quando exigente prae- mendans, ait : Oves meoe vocemmeam audiunt, et
varicalione a Deo sunt derelicli, et aperli sunt am- B ego cognoscoeas, et sequunlur me, et ego vitam oeler-
borum oculi. Postquam autem oculos columbarum nam do eis ; et iterum : Alias oveshabeo, quoenon
perdiderunt, justo Dei judicio confestim se erube- sunt ex hoc ovili, et illas oporlet me adducere, et vo-
scunt, quia jam mors intravit per fenestram carna- cem meam audient. Est quippe, ut ferlur, ovis natu-
lium oculorum. Yerbi gralia, quandiu puer non con- raliter prae omnibus animal mundissimum, et mari"
ti'istavit Spiritum sanctumj columbaeoculos habere suetum, nec non et simplicitati dedilum. Si enim
perbibetur , quia omnia quoe in mundo ver- aliqua est rationalis et inrationalis significaliva col-
sanlur, simpliciler inluetur ; non enim membra lalio, qua; per accidens fil, jure in talibus similia
sua erubescit, nemini irascilur, nulli machinatur similibus comparamus. Non enim vir tantus talem
dolos, nil impudicum eogitat, nulla illicita eoncu- vitam casu fortuilo sortiri credendum est, sed fuluri
piscit, quia inhabilator Spiritus, qui illum incorrupta ejus officiicorli videtur esse causa indicii, quippe
mente custodit, nihil horum novit. Si autem per cui deleganda erat cura pasloralis, qua et agnos
divortia vitiorum ad concupiscenliam carnis vitae eum Petro pascere evangelica ohedieniia deberet, et
exulprolabitur, jure jam erubescit, quia impletum oves. Sic et in apostolorum Actibus legîmus quod
est in illo quod Psalmisla ait : Homo eum in honore lolius Ecclesiae magister Paulus de labore manuum
esset, non intellexit, comparalus est jumenlis insipien- G suarum vixerit, ut nulli audilorum suorum oneri
tibus, et similis faclus est illis. Spiritus enim ado- esset. Erat aulem scaenofactoriae artis.' Numquid
ptionis, quem beatus Severus in sacra renaseentia nam Paulus aliunde victilare non poleral, qui omni-
suscepit, quasi columba in caverna maceriae, sic vir- bus artîbus plenus erat? Poterat utique; sed certï
tutum pullos in cordis ejus nidulo nutrivit, nec ab eo causa myslerii credimus actitari, ut quia praedieator
recessit, donec in electione pontificis, quoniam man- egregius omnia quae fidelibus praedicavif, ne ipse
sitarel, hominibus innolesceret. Ecce qualiter ho- reprobus efficerelur, operibus commendavit,, modis
mines ehrisliani vitam postpouunt coelestem, post- omnibus oporlebat, ut et manuum ejus labores vitae
quam ab alto innocenliaeculmine, eorrupta conscien- et praîdicationi ejus teslimonium darent; et quia
tia, incidunt in lerrestrem et pecualem. Habuit ergo opus ipsum unde vivebat commigranlibûs et pere-
vir simplex et reclus beatus Severus conjugem, ha- grinanlibus necessarium e?at, hoc, quod ipse con-
buit elfiliam, sed ante episcopatum. Numquidnam temptum mundi persuadens scripturus erat, dicens :
propierea episcopâtu indignus exlitit, quia uxorcu- Non habemus hic manenlem civitatem, sed futuram
lam habuit ? Absil. Numquid, ut supra cervicem lo- inquirimus ; jam tune quadam prassaga lingua officii
quamur, beatus apostolorum princeps legali jure sui aequumfuit ut signiQcalive loquerelur, ac si lm-
conjugium non habuit ? Habuil plane, sed ante vo- " mana ratione ipsa obumbracula aperte se ulentibus
calionem. Eadem denique ratione beatus Severus; dicerent : Yidete, o naulae et viatores peregriui, in-
Evangelii jam passim coruscanle novilate, conjugio slrumenlum et vilem materiam tuguriorum vestro-
copulatus fuit, quia continentiae votum non habuit, rum, et ex ratione noslrasvobis cognitaenaturae per-
neque doctor orbis Paulus illum prohibuit, sed po- jiendile celsitudinem dignitatis vestrae, quam opifex
lius assensum dédit. Ecce Petrus ad apostolatum jiosler atque consertor Paulus sine cessalione vos
vocatus, et eleclus circumducit uxorem, sed non uli- docet. Nos originem de aquîs sumpsimus, et in ripis
tur, uxor quippe in sororem conversa est, quia vero stagnorum nascimur, et lanlae levitatis atque expe-
,.oriente mundo Sole ordo temporum mulatus est. dilionis sumus, ut et facile a convianlibus asporlari
Ipse enim, qui dudum per legem mandavit eos qui possimus, et tamen per nostrum ministerium opla-
sine semine remanerent in populo Israël, nunc jam ium habeant obumbraculum. Vos aulem, qui ratione
terribililer per Evangelium suum intonal : Sinl lum- uti poteslis, et de aqua, et Spiritu sanclo renati,
bi vestri proecincli. Beatus quoque Severus, in epi- nolile per lerrena oblectamenta et mundi illecebras
scopatum per columbam eleclus, uxorem eum ma-. vos onustare, quatenus libcrali atque expedili bre
'
701 ANALECTA DE EPISCOPIS RAYENNATIBUS. . .732
vem hujus pei'egrinalionis viam percurrere, et adi A omnipoleiïtem Dominum oblinere potuit, ut solo
sclcrnam palriam quanlocius remeamini pervenire. jussu tara cito se in latus versarel. Est nempe et
Ecce qualibus verbis opus Aposloli possessores suosÎ aliud, quod intclligi utile videluf. Superius namque
alloquilur, unde vitam praesenlis exilii transigere salis superque contra haeretîcos alque Ecclesioeacmu-
Eadem quippe licet de opère domestico beati Severi los lunato ense certavîmus, qui ipsa conjugis infamia
conducibiliter sentire, quatenus per ovina vellera ad nullam rem sanclum Domini desudaverit, ideoque
suos ammoneant asseclas mansueta et simplicia ge- necesse fuit ut et diabolus per suos complices, ut
rere corda. Jam vero expositionis ordo rogitat ut et pote versipellis vafer, in propalulo confunderetur,"
hoc quoque lynceis oculis penelrare conemur, quid- èl sancta ubique terrarum Ecclesia in tantô
nam sibi velit, quod in hora divini officii in Spiritu divini pivrcone gloriam consequerelur. Ut enim ve-
rapitur,et funeri beati sacerdotis Geminiani interesse rum fateamur cujus "castilalis et continentioe anle
perbibelur. In hoc denique specialis doni miraculo episcopatum extileril, ipse evidenter Spirilus sanctus
asstimare non immerito possumus sanctum Domini in eleciioue ejus per columbam monslvavit, qui tôt
Severum archiepiscopum per omnia beato Ambrosio secularis ordinis supervolitavit personas, et dileclum
oeqniparandum, quia sicut ille beatissimus hierarcha sibi penetrale assignando revisit. El notandum quod
sancli et gloriosi Martini episcopi natalitio deser- B Spiritus sanctus, qui duodenarii amicus est numerï,
vivit, sic et isle beati Geminiani. Quod si quis amico in beato Severo corporalis praesentiae modum focitj
conflielu obtendere velit, ob Jioc dissimile aliquo quia juxta calalogum Ravennatis Ecclesiae est duo-
modo haberi miraculum, quod inlcr Mediolanum-et decimus a sanclo proedecessore suo Apollinare. Dt
Turoniam laxiora terrarum spatia habeantur, nove- aulem nihil inevisceratum apud nos remaneat, unde
ril pro cerïo quod omnipolens Deus, qui in omnibus falsi homines occasionem clamilandi nancisci queant,
locis sine loco habetur, nec in maximis amplialur, videtur sacratissîmus pontifex Ecclesiae sua; laten-
nec in minimis ângustalur, quia centrum coeli, quod ter satisfacere pro dudum copulalae sibi conjugis
est, terra non est regnum ejus, qui difficileinvenitur opinione. Quod enim prius flere dicilur quam mira-
ubi sit, difficilius ubi non sil. Sed quia certum esse culum perpetraret, ïceordari eum vitse prîstinae cre-
ti'nipus in beato Severo scriptorum agente neglecto, dendum est, quoniam christiana licenlia conjugaîi ca-
non habemus quis eorum altero prior fuerit oetate, tenaligalus legitur. Quoi autem tara imperiosa auclo-
obvium nobis non est, tamen unum, idemque per ritate mandatum dédit, ut corpus ipsum tam celeriter
omnia donum utrisque cqllalum esse, nullus, qui se declinarel in latus, Bquido ostendit quam immunis
sano cerebro ulitur, ambigere permillitur. Objicitur extitisset a conlractu illius, ex quo effectus est epi-
aulem nobis forlassis hoc modo : Et qui, inquies, r scopus. Novissime transitum ejus considerare eamus,
fieri potest ut aliquis de sacerdolum globo collibre- et quam plenus esset virtutibus vir sanctissimus,
tur Ecclesiae doetori Ambrosio ? Quam utique obje- aquilinis, ul sic dictum sit, oculis videamus. Descen-
ctiunculam, veluti quamdam novae calumpnioe ansam dit, inquit, vivus in defossum sepulcri locum, in quo
eilius solvimus, si sancli Spiritus moralem laudem sancla dudum conjux una requievit eum filia, ibique
sublilius inlueri curamus. Scriptum quippe de Spi- se médium collocans, obdormivitin pace. Quem nam-
ritu sancto constat, quod sit multiplex et unicus. que vir iste quemin obilu suo est imitalus, nisi splen-
Multiplex ergo est propter mulliformem graliam, didissimum radium, Joannem Theologum, qui deni-
quae omnibus dispensatur fidelibus, simplex autem que, uli ecclesiaslica teslalur hisloria, simili modo
ob indisgregabilem divinae essentiae unitatem. In- requievit in ullimo senio ? Joanni quippe neminèm
venitur enim muliiplexSpirilus sanctus, ob mulli- possumus post_ coapostolos ejus comparare, quia
formis scientiae donum in Ambrosio, qui post Vas lotus mundus reelamare compellilur, sed lameain,
electionis primatum obtinuit dominici sermonis ; non bac mira virtute asserimus hune virum eum Joanne
tamen minoris auclorilalis invenitur in bealo Severo habere parlicipium. Beatus, et speciali praerogaliva
unitatis simplicilate contenlo, quia unus atquëidem a Domino electus, et dilectus Joannes assumptus
est Spiritus, qui operatur omnia in omnibus. Unius D esse credilur ; vir autem Domini Severus apud nos
quoque ejusdemque meritiextilisse gloriosos Patres plenius in proprio titulo habetur. Habetur ergo in
Ambrosium, atque Severum, leslatur in hoc facto terris synecdochiciMf; prastolalur quietus e coelis
simile donum. Sed et hoc quoque inlueri libet quae- tempus generalis anastasew?. Qua de re omni devo-
nam causa sit lantae auclorilalis, quod vir Domini lionis inslantia tantum ac talem sludeamus venerari
in filise sepullura corpus longe anle defunclje con- Palrem ac pàtroniini, et quasi adhuc in carne nobis-
jugis corpusculum inlatus mutari jussit. Sîeul enim cum degentem, ita intueamur ejus absentiam prae-
idem miraculum raro usitatum invenilur, ila non sentem, quia ut verîtas paleat, praesentior nobis ad-
sine diffieuliatea nobis exponitur. Atlamen quidquid siare credilur, quam si vivus in carne habereîur.
illud est, quod interlucet intelleclibus noslrîs nequa- Enim vero summo et aeterno Soli, qui lucem habitat
quam silentio occulere integrum judicamus. Yidclur inaccessibilem junctus in coelis, nihil in creaturis
quoque nostrae imperiliae inlelligendum per omnia agitur, quod oculis ejus nudum non appareat.,Qua-
"fore, hune sanclum vîrum nequaquam imparem esse: propler gaudeamus. Gaudeamus, inquam, et exul-
ad resuscilandum conjugis corpus, qui hoc apud lemus, et laelemur in Domino, quia hodie alternanr
KKZ AD AGNELLI PONTIFICALE APPENDIX. 1U
tibus hymnodicis angelorum choris inlravit pascua ,A DE PETRO,
a;lernae haeredilalis, ubi una societas omnium bea- ArchiepiscopoXYIII.
torum, ubi posl labores et aerumpnas soeculi hujus, Pelrus XVIII. Autistes fundalor ecclesiaePelriana\
felix et suavis rcfectio est animarum sanctarum. sed non consummator. Nulla ecclesia similis illi in
Gaudeamus omnes, gaudeamus sijiguli, quia hiero- oedificio,ubi dicunlur fuisse ecc altaria. Defunclus
praeses noster beatus Severus de sua jam securus esl pr. Kal. Augusti.
immarcessibili gloria, ad coeli palalium bodie usque DE NEOM,
pervenit. Habemus in illo patronum dulcissimum,
defensorem clemenlissimum, qui vota noslra cl pre- ArchiepiscopoXIX.
ces qualescumque summo pontifici Chrislo Jesu Do- Neom XIX. Fundalor ecclesiae S. Pétri Majoris,
mino quolidie offerat, et ut pius advocalus se pro el fundalor Tricolis, sed non consummalor. Hic fuit
clienlibus suis fidedicendo interponal. Illi modis om- tempore orlbodoxae matris Gallas Placidiae. Obiit
nibus conscientioe nostrae secrela pandamns, ut in IE Id. Februarii. Sepultus olim in basilica Apostolo-
illo die tremendi examinis sub suoe paternilalis nos rum ante allare S. Pétri aposloli.
parma defendal, et ad Judicis dexieram collocare DE EXUPERANTIQ,
contendat. Laus illi, et gratiarum aclio, qui eum
ArchiepiscopoXX.
ante saecula in regnum praedeslinavit, el in libro
vitae conscripsit, et per columbam Spiritus sancli Exnperanlius XX, vir grandevus, humilis el milis.
animal in episcopatum elegit, in pace assumpsit, Ipsius tempore aadificala est ecclesia S. Agnelis.
et in oelernoeHierusalem municipioperpeluogratulan- Obiit ni Kal. Julii. Sepullus esl in antedicta basilica
dum inlroduxil; qui vivil, et regnatin irinitatis nomi- ante allare sub porphyrelico lapide.
jie, imilalisque numinein saecula sempilerna. Amen. DE JOANNE,
ArchiepiscopoXXI;
Joannes primus XXI. Sanctissimus, qui vidit an-
Sequilnr Chronica. gelum. Hic quatuordecim civitates iii archieralica
potestate a Valenliniano catholico rege huic Eccle-
DE LIBERIO, siae adquisivit. Obiit nonis Juhii, sepultus est in ec-
ArchiepiscopoXIII. clesia S. Agalhae Ravennae nonis Junii. Sedit aimos
Liberius XIII. Orpîianorum pastor proecipuus, xvi, menses x, dies xvin.
largus eleemosynis, post obitum suae vitae officiosis- iC DE PETRO RAYENNATE,
sime sepultus' est.
DE PROBO, ArchiepiscopoXXII.
Petrus XXII. Ravennas amistes, qui et Chryso-
Archiepiscopo XIV. dictus. Anle eum nullus in pontificibus sa-
Probus XIY, pinguis divina gratia, et speciosus logus sibi similis
iorma. Circa uliimam morlem posilus, Angelorum pientia fuit, et post eum non surrexit.
Corpus ejus sepultum esl Imolaein majori ecclesia,
.eontemplalus agmina, Letus, exultans lendit ad si- ni Non. Decembris celebralur festum.
eum Qui eleclus
dsra, sepultus praedecessore suo. fuit, et confîrmatus in archiepiseopo circa annos.-
DE FLORIANO, Domini429.
ArchiepiscopoXY. ADXOTATIO.
Florianus XY. Juslus homo, paler pauperum, tu-
tor viduarum, magnus proedicator. Sepultus est in Est sacellum in superiori archiepiscopali palalio-
anliquo, musivo opère eleganter ornalum, quod ex
monaslerio bealae Petronillae juxta muros Aposto- monogrammate Pétri nomen exprimente communi
lorum. exislimatione a D. Petro Chrysologo- oedificalum
DE LIBERIO, j) creditur. Nonnullis in locis mus'iva exciderunt, ma-
xime aulem supra allare, ubi picloris opéra scripli
ArchiepiscopoXVI. sunt versus, quos leclos quondam in oralorio S.
Liberius XVI, vir sanctus, lactifluam habens elo- Andréa; a Chrysologo conslructo teslatur Agncllus,
quentiam. Suo tempore occisus est Yalenlinianus et ex Agnello Rubeus. Bene Leetori eonsulium pu-
et multi lavi, si aedicubeornamenta tribus acreis tabulis in-
Augustus, vulnerati. Sepultus est in mona- sculpia hic darentur. Inter sanctos , quorum imagi-
slerio sancli Pullionis; m Kal. Januarii celebralur. nes tesludinis latera quatuor ornant, est S. Cassia-
mis, cui Petrum Chrysologum devotîone quam ma-
DE URSO, xime addictum fuisse constat, quippe qui ad ejus
Archiepiscopo XVII. ecclesiae tilulum diaconus olim ordinalus, juxta
Ursus XYII,*qui fundavit ecclesiam quoe dicitur ipsius corpus obire demum voluerit. Hinc solidum
et in die Resurreclionis argumentum pro opère Petro ipsi Chrysologoadjudi-
Ursiana, vitam finivit Idi- cando. Plura in hanc rem non esl hic addere, eum
bus Aprilis, el in tali die ab eo dedicala est, el voca- pluribùs opus illud illuslret eruditus ac doctus ami-
ta Anastasis, et in ea sepultus est subtus porphyre- cus dominus abbas Ferrus Foro-Corneliensis patri-
ticum lapidem, ubi stat ponlifex, quando missam cius in suo opère ad pallias illustralionem egregie
exarato, el propediem edendo. Tabulashic loci com-
canit. Sedit aimos xxvi. piugendaRsiguantur litteris A, B, C.
'
f05 ANALECTADE EP1SC0PIS RAYENNATIBUS. .- itô"
TAB. A.
m AD AGNELLI PONTiFICALE APPENDIX. *§3
TAB. B. tC.
.ÎC'9 ANALECTADE EPISCOPIS"RAYENNATIBUS. 770
ADSEQUENTEM A et dum ab ipsa Augusla requisili fuissent, jam sanc-
tissimus Timolheus presbyter migraverat ad Domi-
S. BARBATIANI VITAM. num ante quartum inquisilionis suae diem. Cujus
MONITUM. corpus a quadam nobilissima fueminavidua sepullum
Sequeniem Yilam sancti Barbaliani ex anliquo fuerat, conditum aromalibus, et diligenler disposi-
Ravennati Leclionario descriptam hic inserendam tum eum magno gaudio el honore, ut sanclis'conde-
censui, eum in editis desideretur. Sunt quoedam cet fieri in Yaticano monte, qui dicitur
quibus temporum ralio répugnât, uli Bonifacii et Aureus, ad
Eulalii schisma compositum eum Yalentiniani Pla- cujus sepulcrum maie habentes hominès salvi facli
cidiae ÛTiiadvenlu Romain ; hic enim, eum schisma sunt, el daemones fugati sunt. Et mulla mirabilia ad
illud obortum est, forlassis nondum natus erat. Ru- laudem el honorem Domininostri Jesu Chrisli ibi-
heus, ad annum 42S, Placidiae et Yalentiniani Romae dem
degentium pielatem laudat, qui Barbalianum invi- quotidie operanlur.
serint, Romaque Ravennam eum honore deduxerint. Sanctissimus vero Barbalianus presbyter, et con-
Hoecautem, ut puto, ex conjectura narravit. Coete-
rum omnia quas de sanclo Barbaiiimo Rubeo eidem fessor Christi, adplicuit se in ci'miierio Callixii, et
luculento sermone illusirantur, ex hocce veteri Yita ibi occulte demorabatur, el facta inquisitione ab
désunir^*, fuisse nullus dubito. Notari meretur fre- , Augusla propler sanclissimum virum, eo quod no-
quens olilalionum mentio ad missam sancti Barba- B lebat se
liani delalarum, eisque privalis volis satisfaclum principibus oslendere, invenerunt eum
quod alias recenlioris oetatis ea qua sanctus isle clam lalenieni in sua cellula, el eum magno honore
floruit quis snspicclur. S. pelrus Ghrysologus Libri- perduxerunt eum ad Auguslam. Et dum ipsa eum
fici adjunclo laudalur. Al de his salis. intuita fuisset, agens gratias [Quoviso Augusta con-
INCIPIT
gaudensegit gratias] Deo, quia meruissel eum inve-
* nire. Cui sanctissimus vir Barbatianus talem dédit
VITA S. BARBATIANI
CONFESSORIS salulatioriem. Pax libi, GallaPlacidiaAugusla, famula
Jùstum quidem arbitrer miraculorum narralionem Christi, et Victoria filio tuo Auguslo [filiis luis Au-
aggressus in primis quaedomestica sunt Augustarum guslis]. At ubi responderunl omnes, amen, acceden-
civitatum exponere, in quibus sanctorumammirabile tibus Augûslis ad invicem se saluiaverunt, cl dum
certamen exaclum est, et veneranda eorum mira- requisissent ab eo, a qua patria Romam venissel, lune
bilia exorla sunt, et ut miracula quaenarralîonis te- ipse confessor Christi ab Anliochia eum Timoiheo
nent exordium tanlae plebi talique magnae civitali virosanclissimo asseruitadvenisse. El dataoratione
vera hase [fuisse] in diebus nostris teslificali sunt, tune postûiata est eum [asserit se venisse. Igitur
etiam his praebeant fidem quas subsequenda dicenda 4ata «ratione^ poslulabat] Augusta, ut manipulam
sunt. Quamobrem, eum Zosimus papa urbis Romae J suam, quoe dolore pessimo oculorum urgebalur, suo
jussu Dei suae vitaecessasset episcopatum, facta est adjutorio eam adjuvaret, non lanlum in hoc, sed [ob
dissensio in clero sedis apostoiieoe,et elegerunt duos hoc quantum] ut ejus comprobaret opinionem, quoe
episcopôs,unum nomine Bonifacium, et alium [alle- sonuerat. Ille vero nihil aliud asseruit, nisi quoe
rum] Eulalium. Bonifaciumvero ordinaverunt in ba- bona sunt, ut proficiant in oculis ejus. Et dum ab
silica Constantiniana. Audiens hoc Galia Placidia ipsa recessisset, ad cellulam pervenit [perveniens],
Augusla eum filio suo Valentiniano Auguslo, dum qui prostrafus in oratione oravit ad Dominum. Et
sederent Ravennae, retulerunt Honorio Augusto Me- elevans se, faciale suum, quod habebat, eum aquarum
diolani sedenli, qui ambo [conlinuo] Augusli missa humore infusum",puelloe direxit, ut oculos suos ex-
aucloritate hoc praeceperunt, ut ambo de urbe Roma tergeret. Quoedum mandatum adimplens suos exter-
exîrenl. Qui ambo expulsi, veniens in proximo sanc- sit oculos, omnis tumor sanguinis, et caligo, cunclis
tus dies Paschoe[Quibus expulsis venienle in proximo videntibus, qui ibidem fuerunl, demonslratum est,
sancto diePaschae], tune Eulalius proesumpia audacia ita ut [fuerant, cessarit, et ipsa statim sane facta est,
tntroivii in urbem Romam, et baplizavit, celebravit- ac si] nunquam in suis oculis aliquam maculant ha-
que Pascha in basilica Constanliniana. Quo audito n buisset, el hymnis,- alque laudibus assidue Domino
Augusti miseront et respuerunl [expulerunl Eulalium noslro Jesu Christo gratias referre uullo modo ces-
de urbe Roma elmiserunl] eum in Campaniam, ibi- sabat. Sed [et] de reliquis mirabilibus, quoe idem
demque vitam finivit.Bonifacium vero revocaverunt, sanctissimus vir gessit ad inluslranda corda omnium
et constitueront eum pontificem. Eodem tempore credentium in Dominum [Domino] rel'erimus.
Galla Placidia Augusta una eum Honorio et Yalen- Fuit vir unus nomine Gallogenis natione Groecus,
lianiano Augusiisvenientibus [veniens] Romam apud qui dum ab Augusto Valentinianojussus fuisset fesli-
[ad] limina sanclorum apostolorum, ubi et mulla nus per scalam descendere, compeditus esl, et desu-
dona obtulerunl. Tune diffamatum est apud eos per terrain cecidit, pedeque conlrito perîclilabatur
quia ab Anliochia adventi sunt duo viri in urbem pedibus, et tibiis, et ossibus diminutis. Qui dum
Romam, unus nônilne Timolheus, et alius [alter] medicorum proesidiaconspexisset ad succurrendum
nomine Barnalianus, presbylerii honore fungentes, invalida, dumque fere jam ipsius pedes, et tibioeossa
tiniorali Deo, facientes mirabilia, et segroti [aegrotos] paulatim cadendum diffiuerenl,carnibusque eum af-
per sacras suas praecessalvificabanlur [salvificantes], fluenti sanieiiquefactis, ad sanclissimum virum Bar
unde spéciales ab omnibus bominibus altendebantur, batianum deportatus confugit, ut de hocsanilalem
771 -- AD-AGNELL1PONTIFICALE APPENDIX. 772
supplicans inveniret. Qui dum inluitùs eum [Quem j\. ad coelum levans, oravit diutissime; et post oratio-
dum] eonspexisset sanctissimus Christi confessor, nem expletam, tollens unam caricam, et signum
aspiciens in coelum, etproslratus eum Iacrymis ora- sancloe crucis desuper fecit, et detulit illi aegrolo, ut
vit Dominum. Et clevans se ab oratione, jussit ad comederet. Qui dum confestim eum magno gaudio
se claudum deporlari, el dans orationem super eum, récépissé! et comedissel, de proesenli sanilatem adep-
signum sancloe crucis [anle] faciens, redintegrata tus esl, et perfeclam «alulem potilusest. Et fidelis
sunt damnala ossa dilapsorum [et illa hora sanus proeco ab ipso inissus graliam sanclissimi viri eon-
faclus est]. Et post actam ammirabilis sanilalis laudabat, et in suis liumeris leclulum sumens, in
oegritudinem, fuit vir unus nomine Isidorus, qui de quo ad veniendum subveems esl, deporlabat. Et in
pulmone fuerat graviter cruciatus, pro qua asgrilu- hoc imiians illum opère, qui in Probalica piscina
dine nullus medicorum poterat ei remedium sani- languens jacuerat, quem Chrisluspost triginla et oclo
tatis proeslare, sed omnia, quoeilli faciebant, contra- aimos salvifieans, ait : Toile grabatum tuum, et am-
ria exislebant, et eum jam putrefaclus fuisset, pau- bula. Ipsejusserat ineûabilemvirtulemetopus ammi-
lalim expuebat in flegma, atque in sanguinem reso- rabile, quod in eo pertuleral [tolleregrabatum suum, et
lulus, finem vitoe ex hoc exspectabat sibi venire. Et ambulare ipsum miserai, ineffabilemvirlulem, et opus
dum in hoc [propler hoc] Isidorus se ipsum despi- ;B admirabile, quod eisanctusproeslilerat, patefacieus].
ciens et cognoscens, quod nullam sanitatis spem [ab Eodera tempore fuit vir quidam nomine Geddeo,
hominibus] accepisset, abiit ad bealum Barbatianum qui habebat in inguine ûstulam. Ad hoe expcclacu-
silenlio mane, ut de ejus manibus benediclionem lum [hoe speclaculum] ad sui consideralionem nos
perciperet, et salulis sibi reeuperaret remedium. attraxit [atlraliit]. Passîo vero languoris fistulae',
Quem dum sanctissimus vir exquisisset, in lacrymas quam habens [habebat] in inguine ex eo giguilur
vultus ejus devenlus esl [inquisisset, et infirmitatem [nata esl], quod flagellaperpessus, el humoris efïïuen-
ab eo indieatam audisset, Iacrymatus est diutissime], tibus gultis, et ibidem ex lolo corpore collectis, et
et humo prostratus Dominum deprecabatur, ut illi hoc supplicio impeditus^salulem [humoresque con-
salutem sui corporis pristinam redonarel. Qui sur- fluentibus gultis ibidem ex tolo corpore collecti
gens ab Oratione, modicam citri peliam ei porrexit. sunt. Ex hoc supplicio eximi penitus] cupiens medi-
Quiipse oegrolus, quod ab eo acceperal [quam oegro- corum adhoerebat ..vestibulo fréquenter, et jugiter
tus], grale-suscepit, etlibenlercomedit. Qui eum adhue procedens ad eos Jeducebatur. Dum vero omnium
extremum citri, quem comedebat, manderet [Quum- experientiam accepisset, omniaque impendens, et
que adhuc exlremam parlera citri manderet], illicoin non fuisset liberatus a fislula, ad sanclissimum vi-
vomitum motus est, et turbatus est, etuna eum cibo ,C rum Barbatianum veniens noctu, non habens medi-
vermem, qui ejus pulmonem vel viscera comedebat, cum qui ei conlinuissel [conlinuasset] curam, nec
abjecit. Qui eum ejiciens, pariler et aegritudinem aurum habens, neque argentum, sed ad ipsum virum,
abslulit, et sanitatis firmitatem conlinuo recepit. qui non indigens [indigebat] mercedibus, sed magis
Post ammirabilem vero curalionem Isidorii, Mi- inopes nutrit, et infirmisproestatl>enefieia,pervenit.
nalis infirmitatem in médium proferamus, ut ve- Qui dum adinvenisset [ad quem dum venïsset], vul-
stris auribus audientes Dominum nostrum Jesum nus suum illi [illico] sanctissimo Patri oslendit, et
Ghrisium laudibus et hymnis glorificetis. Hic au- in oratione proslratus Dominum deprecatusest. Qui
' tem
Minas, quem memoravimus, infîrmatus est gra- elevans se ab oratione, porrexit eidem de manu sua
viter, eratque ejus infirmitas febris vehemens, quoe confeclum cataplasma, quod accepit, tam ad eradir
intestariter [instanter] eum aiqueflagranleraggressa candum fislulam quamque ad complendum ipsum
est, et fere omne corpus ejus humore extinguens ad vulnus. Quo vero superposito, et fistulà siccata
empsicheam emensitatem desiccationemque pro- est, et cavilas stalim repleta esl, et ad honorera et
duxil." Ad quam venlris desiccationem discipuli laudem sancti Christi confessoris sanus effectus est.
medicorum deferebant antidota el cibos qui ven- Sed alla miracula, quse per sanclissimum confes-
trem solverent, et nihil ei quoe dederant profueranl, D sorem Christi Barbatianum Dominus operatus ,esl,
sed det'erius habebat, et graviter ei nocuerunt. Qui in médium proferamus, et divini medici disciplinam,
dum per bis septem dies perpessus periculum, ut [et] et virtulis gratiâm, quoeei a Deo concessa esl con-
ultra ferre non valens, ad sanclissimum virum Bar- laudanles ad Minanlem lordura [loripedem] irans-
batianum in cellulam, ubi se applicuerat, confugit, ibimus. Hic canendi Barbaliani marlyrio facienle
et eidem vilam morlemque commiltens, [et] quando velox pedibus erat Minas [hanc in laude Barbaliani
ad eum venit, non pedibus, neque furibo venit, in materiam habentes. Yelox pedibus erat minans]
quo deportantur oegroti, [quia] nec sedere polerat, tanquam si una caprea in agro juxla sanctam Scrip-
nec ambulare, sed in leclulo jacens a sedecim homi- turam dicenlem ; Asahel illum, qui per velocilalem
nibus vice [per vices] portatus est. Qui venientes pedum in Scripluris esset ammirabilis. Qui dum
ed ipsum sanclissimum virum Barbatianum, numo velocissimus cursibus uleretur, lorpes conversus est
proslrati porlitores postulantes [postulaverunt], ut de eripede [longam incurrerat segriludinem, iu qua
eum salvum facerel. Qui confesiim [Christi vero con- loripes factus est de eripede], el de longa tandem
fessor! ut vidit eum, misertuseslei, et oculos suos vix exiliens oegritudine non tamen evas.ilejus perni-
773 ANALECTADE EPISCOPIS RAVENNATIBUS. 774
Dei famulus a fundamentis una construxit [el
ciem, sed immoîu'Iispermansit lectulo, etiam non A ipse
•eeeetes-chraîgrimonia.Medicisvero longam quidem in honore beali Joannis Baplisloesanxil] , in quo et
infirmitatem proedieentibus, et desperanlibus eum monachorum regulam confirmavit, eum quibus die
îegritudine, quoe ex morbo illo progenila fuerat, in noctuque jejuniis et orationibus Domino serviendo
somnis apparuit ei visio [deest visio] sanclissimi minime cessabat. His itaque gestis fuit vir unus no-
viri Barbaliani oralionibus liberari. Et subito vigi- mine Julianus de nobili génère ortus, quia audiens
îans, aliorum pedibus ad ejus cellulam deporlalus quod vir sanctissimus proestaret singulisbénéficia,
esl nocturnis horis. Qui dum confidenter perrexis- perrexit eum oblationibus obtinendum, ut missarum
set, videnseumconfessor Christi oravit ad Dominum; sibi solempnia celebraret ad liberandum ejus filium
«t nervam [Forte, berniam, Bacch., forte, ignaviam] suis sanctis orationibus, quia ejus guttur scruphuloe
jllam a'^jecit, el velocilatem pristinam recepit in circumdejlerant, etmaximas eûtes habens, minime
Christo Jesu Domino nostro. valebat sffam cervicem erigere, intantum, ul jam
Sed et post hoc miraculum sanitas Theodori accé- ulcéra foris apparerent, et sanies pulredinem ema-
dât in médium, qui ipse Tbeodorus oegrotansoculo- naret. Qui dum completam missarum [complelum
rum corporisorbilate. His quidem dolens Theodorus, missarum solemniis] orationem fecisset, prostravil
et non inveniens diligenliam competenlem'[dolore, Iî se ad pedes sanclissimi -\iri Barbaliani, el eum la-
et non inveniens diligenliam competëntem], in utris- crymis eum rogare coepit, ulsuo filiocuram sanita-
que oculisinduit tenebrosas [tenebrosîtas] cicatrices. tis adhiberet, quia per nullius artis medicinam vel
Qm dum abiisset.ad medicos, et esse insanabiles di- aliis diclanlibus valuisset eum liberare. Ad hoecbea-
dicisset, ad sanctum Barbatianum se portare jussit, tissimus vir elevatis oculis ad coelum, et data ora-
«nam spem credulitalis affatur, quia si apud eum tione ingrêssus est suam cellulam, qui sumens
jungi polucro. Sed dum ad ejus cellulam properas- unum emplastum [emplastrum hic el infra] in manu
sel, obsecrans sanclissimum [in via sibi spem cre- eum cera, et diminulum panem mislum eum oleo,
duliiatis afîalus, quia si ei jungi potuero salvus ero. jussit ejus filium adduci. Et facto signaculo crucis
Dum autem ad ejus cellulam pervenisset, obseeratus super emplastum, posuit super durissima A'ulnera,
esl] virum, ut aliquantos dies in ejusdem demoraret statimque crepuerunt, et coram omnibus [omnibus
•cellula. Quem sanclissimus Paler refuiare noluit, âstantibus] qui ibidem fuerunt ceeiderunl plusquam
sed ibidem idem orans gralissimum fruclum adeptus sexaginta septem vermiculi, sicut annumeranlibus
•est. Post iioecsanctissimus [demoraretur cellula cui [ a numeranlibus ] eos dicebatur. Et collccli sunt
sanctissimus Pater annuit, sicque ibidem idem in- ontnes ab ejus genilore, etpermullosdiessuspende-
firmus orans in brevi fructum salutis laliter adeptus 'G runt, eos demonstranles cunclis pro credulitate,
-est. Sanctissimus]confessorChristiBarbatianus proe- çuod factum fuerat ad laudem et gloriam Dominino-
cepit ei ut ad fontem egrederetur, aquam in silula stri Jesu Christi, quodper islum sanclissimumvirum
«fferendum [afferri ad eumdem]; cui respondit : mirabilia facti sunt.
Coecussum, videre non valeo, et quomodo ire pos- Per idem tempus, dum divina inspiralione a Galla
sum ad aquam hauriendam? Cui respondit B. Bar- Placidia Augusta erecta fuisset ecclesia B. Joannis
batianus ^ Vade lantummodo. Qui dum egressus evangelisloe Chrislo dilecli discipuli, innimia cogi-
fuisset, tamen non aspiciebat quo pergeret. Ipse tatione devenit Augusta, eum suo filio, pro eo quod
vero sanctissimus confessor Christi in orationem nulloe reliquioe ipsius apostoli corporis invenieban-
prostratus, pro eodem viro Dominum deprecabatur, tur. Tune accersitum -pariter sanclissimum confes-,
ut lumen oculorum suorum reciperet. Sed ejus mi- sorem Christi Barbatianum, inito consilio, ut vigi-
sericordia^ qui eum inspiraverat [et] ad veniendum liis et orationibus Dominumobtinendum ipsius Chri-
edoeuerat, impletam situlam aqua attulit ei, qui sti sancli discipuli reliquioedemonslrarent [ dëmon-
benedicens, et dans ei, faciemejus jussit lavari, qui strarenlur]. Quod factum est [Quo facto] assiduis
dum îavissel, slatim sicut squammoepiscium, taies pernoctationibus Dominum deprecandum minime
[deest taies] ab ejus oculis ablatoesunt. Et elevavit " discesserunt. Qui, dum oratio expleta fuisset, abie-
vocem maximam eum lacrymis, agens gratias Deo, runt paululum requiescere, dum et tanquam sopore
qui per orationem sanclissimi viri inluminatus est. [et dum tanquam sopor] somni ad sanclissimum
Et hoc personalur [et boecpersonuerunt] in omni confessorem Christi accessit, qui nec fortiter dor-
regione urbis Romoead honorent Domini nostri Je- miens, nec vigilans plenius, vidit hominem in veste
su Christi, cui esthonor, et gloria insoecula soeculo- proeclara ambulantemvultu angelico, el thurribulum
rum. Amen. in manu gestanlem incensum Domino mittendum,
Eodem tempore Galla Placidia Augusta eum lilio et expergefactus exislimabat se visum vidisse. Qui
suo Valentiniano Auguslo Ravennam perrexerunt; eum apertis oculis eum alacriter [claritcr] inluiius
Barbatianum vero sanclissimum presbyterum eum fuisset, silenler perrexit, ubi Augusta dormiebat, et
magno honore secum detulerunt. Honorius vero Au- leniuseamcontingens, ut evigilarel. Quoedum evi-
gusius rediit Mediolanum. Qui dum ingressi fuis- gilata fuisset, digito suo ipse sanclissimus Barbatia-
sent civiiatem Ravennatium inlra palatium, slatim nus virum illum quem viderai eidem Augustoede- -
conlulit ipsi venerabili viro ergodotum suum, in quo monstravît, quia ipse [quoe el ipsa] fervens animo
7-7S AD AGNELLI PONTIFICALE APPENDIX: 77g
erat in Domino.'Erecta est de loco illo, ubi jacebat, 1^ diabolioo spiritu insligatus, zelo ductus de ipsa sua
et adcurrens [ ad eum] eum magno gaudio, ad pedes eonjuge. Et dum malutinis horis adecclësï3ïn-[-Beaiî~
ejus provoluta eum tenere volebat. Qui subito ab Joannis Baplisloe] pergeret, el eleemosynas, quas
oculis ejus sublatus est, et sandaliam, quam in ab Augusta acceperat, pauperibus erogaret, et non
dexlero pede habuerat, in ejus manibus reliquit. longe a fluminis ponte appropinquaret, obeelatus
Quoe ut vidit hoe ammirabile mysterium Augusla, adslilit juxta parielem domus post columnam saxeam,
eum magno gaudio elevans vocem, conlaudans Do- ut sanctum virum transeunlem evaginalo gladio per-
minum Jesum Chrislum, qui Sanclus (sic) in mira- cuteret. Qui erecto brachio, nec percutere valuit,
bilibus sancli sui apostoli operalus est. Unde miro nec deponere, sed arefacto brachio, et manum rigi-
[nimio] gaudio replelus [est]-Augustus^ejus filius, Ipflain delinebat, el mens illius mutata est. Qui bea-
yel cuneli audienles, qui in hoc [hac-]|||Ép.., amabili -'lissimus vir pertransiit adimplens quoe coeperat.
Raveunalium mysterii [ Deest myslerii^pi^ale ma- . Manevero primo diluculo venientes populi invenerunt
nebant. Et posl hoc sacramentum Sfyslèrirconse- pertinacem illum virum, tanquam mutum, et bra-
crata est ipsa sancta ecclesia, ad laudeniJDomini chium ejus rigidum lenentem, et in manu sua tenen-
nostri Jesu Christi, in honore [honorem] beatissimi lem [ habentem] gladium. Mirabantur tamen omnes,
Joannis evangelisloe. Sanctissimus vero Barbalianus '.B et nullus agnovit pro quo ei contigisset. Qui, dum
amplius a cunctis venerabaïur hominibus, et cuncta hora diei tertia jam proelerissel, et ad ecclesiam re-
quoe facta fuerant per ipsum confèssorem Ghrisli verlerenlur, [reverteretur] Christi Dei famulus,
omnibus per se ipsa Augusta enarrabat miraculum. dura hoc factura cognovisset, elevatis oculis sursum ad
Qui ipse vencrabilis vir ad suam reversus est cel- coelum eum lacrymis ingemuit, et dans orationem,
lulam. staiim in se reversus est, et lingua resoluta est,
Post non multum tempus, dum ipse Dei famulus stalimque cecidit ad pedes sanclissimi viri Barba-
in suo demoraretur monaslerio, fuit quoedam mulier tiani, deposcens ut ei hoc peccatum dimitteretur.
nobilissima intra hanc Ravennatium urbem nomine Cui sanclus vir dans benediciioncm, perrexit ad
Theodora, quoe nimia perpessa infirmilale devenit suam cellulam. Qui ipse Ursicius omnia innotuit in
[per quam in magnam defeclionem venit ], habens populo de malo quod gesserat, et cunctus populus
sanguinis fluxum, cui medici el singuli homines ctf- reddebat Deo laudem, qui sic in servo Dei operatus
rationes facientes nihil ei ad adjulorium fuerant est mirabilia. Unde recurrit hoc nuncium in pala-
[ adjulorium profuerat], sed omnia ei contraria ex- tium, nunciatum est GalloePlaeidioe Augustoe, et
literant, in tantum, ut minime se valeret sursum filio ejus Valentiniano Augusto, qui et ipsi gralias
erigere, vel ambulare. Quoe ut audivit de mirabili- ^ Deo dederunt. Àbeo dein [eodem] die amplius cel-
bus sanclissimi viri Barbaliani, quod multi per eiwn lulam sui monasterii minime est egressus, sed in
salvi facti fuerant, posuil spem suam atque confi- suo sanclo ipso monasterio demorabatur [ demora-
denliam in Domino, et ait intra se, Quid faeiam ? lus] vigiliis et orationibus Domino referre gratias
Credo omnipolenli Deo, si abiero ad eum, salva ero. minime cessabal, et mulli, qui [ad eum] occulte
Unde suos vocavit parentes, ut ad jnnuam celluloe veniebant, beneûcia sanilatisque gratiam recipie-
,monasleriiB. Barbaliani eam perducerent. Quoedura bant. Quo lempore cupiens Augusta habere ejus be-
abiisset, notum factum est beatissimo viro Barba- nedictionem, quotidie ipsius viri sanctiflcalione par-
liano de adventu mulieris 1oegroloe,et élevât [ele- ticipabal benedictionem.
vans ] se ab oratione, pergens [pergilj adjanuam Et dum ecclesia B. Stephani primi marlyris in
monasterii eum coeteris deservienlibus ipsius vene- moenibus post- muros civitatis Arimineusis ab ipsa
rabilis loci, et dum intuitus eam fuisset, dans ora- Augusta construerelur, et ipsa illic ad supplendum
tionem, ait mulieri : Dominus nosier Jésus Gbri- eam eum suo filio Auguslo demoraretur, sanclissi-
stus, qui sanilatem » Yeronicoe mulieri prabuit, et mus vir et confessor Christi nocturnis horis dum
eam a fiuxu sanguinis liberavit, in ipsius nomine et evigilasset, in ipsis vigiliis infirmalus est. Qui Do-
fiducia tibi dico surge, et vade in domutn luam. mini Dei omnipotenlis jussu eum finis vitae ejus ap-
Quod dum in auribus ejus eontinuo personalum propinquaret [quum finem ejus appropiDquare vide-
fuisset, sana effecta est, et abiit in domum suam sa- rel], nuncialur sanctissimo Patri Libriûco Petro
nissîma, tanquam si nullam habuissel maliliam Ravennaii episcopo, dum esset ipse in suis vigiliis
[macûlam], et benedicens Dominum, qui sic, per intra sanclam ecclesiam, quôd idem sanclissimus
sanclissimum virum mirabilia operalus est. confessor Christi Barbalianus migravit [migraret]
Quod audienles populi, magnam admiralionem in ad Dominum. Qui sub omni celeritale misit nuncium
Dei famulo habebanl; unde ab eodem die Theodora ad Augustum [ Auguslam ] ut ei indicaret finem rt-i.
assidue eum oblationibus veniebat, obsecrans mis- Quoeipsa Augusta eum filio suo .quanlocius prope-
sarum sibi celebrare [celebrari] solempnia, petens ranles venerunt, et introennles cellulam in qua ipse
benedictionem sanclissimi viri. El dum ipsa dîutius Dei famulus, et confessor Chrisli jacebat. Ipse vero
ipsum dignum opus adimplens minime discedebat, sanctus vir dum inluilus eos fuisset, dans oratio-
vir ejus nomine Ursicius protervus alque malignus, nem, et benedictionem pro eis cl pro omnibus cre-
a Hoecanliquior, quam viderhn, Yeronicoementiomatronoe. BACCII.
777 ANALECTA DE EP1SC0P1SBAYENNATIBUS. 778
denticus in Domino, ut potuerat, tanquam erucluans Arant [voverant] esse adimpleluros, ad laudem Do-
per 1res vices, migravit ad Dominum. Qui sanclissi- mini uostri Jesu Christi, qui eum Deo Pâtre régnât
mus Pater Petrus episcopus lavit corpus ejus, et in coelisin unitate Spiritus sancti modo, et semper,
condivit aromalibus moestimabilibuseum omni dili- et per omnia soeculasoeculorum. Amen.
gentia, sicut mos anliquilus sancli condiebantur, ADNOTATIO.
una eum Galla Placidia Augusla, et filio ejus Valen- Celebris est apud Ravennates memoria "consecra-
tiniano Augusto. Qui in oplimo loco sepelierunt eum * tionis ecclesiaeS. Joannis evangelistoe,quoenarratur
in monumenlo novo, quod noviter in saxo marmo- in bac S. Barbatiani Vita. Ejus rei bistoria exstat
adhuc in marmore opère anaglyptico supra
reo mirifice incidi proeceperat, juxta allarium hea- portamexpressa
majorera frontis ejusdem basilicoe. Reveren-
lissimi Baptisloe Joannis. Sepelierunt eum sub die dissimus P. Thomasius, quem hic eum omni hono-
secundo Kalendarum Januariarum, ubi mulli nobi- ris obsequio oï> pietatem ac sacram in piimis erudi-
les et ignobiles advenerunt, el multi oegroli sanita-, tionem, et eo in me collata amoris signa, laudatum
volo, dono bumanissime dédit ejus operis delinea- -
lem pro ejus sacris precibus adepti sunl. Ipsa vero tionem, quam hic oere incisam duabus tabulis adji-
Dei famula Galla Placidia Augusla, una eum filio cere placet. Porro ex duplici alterius tabuloe tj'po
suo Auguslo egressi [reversi] sunt ad opus eccle- eidem Reverendissimo Patri Ravenna transmisso,
secundum hic exhi-
sioe sancta; nerstruendum, quod se Domino nove- B bendum. accuratiorem seligere placuit
PATROL. CVÏ.' 25
779" AD AGNELLIPONTIFICALE APPENDIX. ÏU0
ADMOMTIO IN SEQUENTIA DOCUMENTA,
Ad hoec eadein tenipora spécial infrascriptum A mus célébrera Theodosii Augusti oevo,quem B'iajo-
anliquissimum mopumcnlum, cui lubet nonnulla rem domus imperaloris vocal Agncîlus nosler. Forie
proemillere. Excmplam hoc c.\ aulographo in papyro an igitur is est, qui hoecscripserit? Tribuni ofïïcium
jEgyptiaca descriplo mihi paravi,~quod ut viderem Sieilioereddilibus proeposilumvidetur adstruere rem
humanissime curavit eximius vir iliuslrissiraus do- raugustam hic aclam; al aliunde constat per ea teni-
minus Joannes Gallianus de Coccapanis serenissimi pora Ecclesiam Ravennaiem ampla latifundia in Si-
Mulinoe ducis a secrelis, exhibuilque doininus co- cilia habuisse, quoeper redorera admiirislrabantur.
rnes Andréas Sora ex cymeliis genei'osissimoegentis Notoeconsulares, quibus nomina debilorum el ra-
Sanboiiifacianoe.Papyrus, in qua documentum con- liones consignantur, speclanl ad aimos oeroevulga-
scriptum est, ejus est strucluroe quoenarratur Allatio nsi&ù et AH. Quare hoec sunt amiquissima docu-
in Animadvers., num, 66, ejusque speciei. quoePli- menta, quoein papyro jEgyptiaca supersint, quoeque
nio leste ampbilhealrica dicebaïur, lib. xm , observaverint in banc dieiii dociissimi barum reruni
-eap. 12. scrutalores, inler quos videatur Mabillonius de Ile
•Curapapyrus mutila -sit, et plurimis in locis eor- Diplom. lib. i, cap. 8.
rosa, vix assequi poiui documeiilorumseusiim. Illud Forma characlerum est eadem eum tcstamenîo
agnovi, agi in eis de fundis, eorumque reddilibus in (ut vocant) Jidii Coesaris, de qua vide laudatum
Sicilia per tribunum el conductores diversos admi- c. v. pag. 5M et 160.
nistrai'! solilis, quorum cura commillitur Sisinnio Dum hoecscriberem, edidit doctissimus Mabillo-
cuipiam post Pyrri tribuni recessum. Epis'ola prier nius hoeceadem documenta in appendice aurci opc-
Sisinnio ipsi scripla videtur. Secunda hominibus in T.TÏS de Re Diplomaliea. Cogitabara ilaque de his
fundis illis degeulibus. Terlia Eleutherioni et Zo- omittendis ; al cum ex collaiione mei aulograpbi,
simo proecipuis conductoribus, quibus omnibus in- quod ipse ex apograpbo deseripsi, facta cum editis
jungiturul Sisinnio obediant, et ratio dalur miiten- a Mabillonio, viderim nonnulla iu Mabillonianis
dorum reddituum Ravennam. déesse, obtenla a viro bumanissimo per epistolas
Mnlilum est scribentis nomen, proefixum tertio recudendi venia, utraque Me dare operoepretium
documento. Ex bistoria Ravennale JLauricium no\i- duxi.
-EXEMPLUM
DOCUMENTORUM RAVENNATUM
PRO FUKDISSICILIENSIBUS.
Desunt in principio aliqua. £ Ex Mabilloniano exemplo.
et conduclores, vel homines no- Gommonilorium Theodosii Junioris pro Sisinnio,
„stri vena..;.. féliciter Siciliam pervene- cui res a Tranquillo extorla; fuerant, sed per Pyr-
ris duodecimoe,et terlioedecimoeindictionis mas- rum tribunum jussu imperaloris restiluloe. Dalum
soe Fidilianoe, quam ille profligavit discussis consulalu Theodosii Junioris, el Àlbini -
omnibus undecima indielione
ecies raiiones, ut quidquid per illius negligentïam
perditum, vel corruplum, esl tua induslria corriga-
lur, alejue nobis reformelur, nihilominus
_. profle aut ipsa ra...
dem relictis scire possimus fi... d apro- dem relictis scire possemus ul dum a nobis
cur..... ut dum a nobis alius fuerit direclus fide in- alius fuerit directus, fidei, industrioeque no-
dustrioe luae nostroe Ante omnia de sler..... Ante omnia de fundo Pacilaico, quam Tran-
fundo Pacilaico, quem Tranquillus in lemp jori quilîum in terap ori quondam sub depaclione fi-
quondam sub certa depaclione fiducioenexu obliga- ducioe nexu obligaverat juxta....... nem, quam te-
veral juxta caulionem, quam tecum porlaveras, cum paraveras, quam ipsi Pyrro refudisli, quia
quam ipsi Pyrro refudisli, qui a proxime cio proximo... nescio quibus, quorum personamuligno-
quibusque eorum personam ignoramus dicitur oecu- ramus, dicitur occupatum elic. auct do-
patus, el licet auci ul domus nostroereforrae- " mui nostroereformelur, vel cer quis vel obvi
tur, velcer nis quis tibi ci funcli sa- facii satisfacit debilo . ni in bac parle prudentiam
lis a debito, ul in bac parle prudentiam tuam tuam osten profligaveras, quoniam caulionem
oslend profligaveris, quoniam caulionem ipse ipse tecum habes majorera libi acquiras, quos
tecum habes majorera quam libi adquiras, solidos cum pensiones quarloedecimoe indictionis
quos solidos cum pensione quarloedecimoeindictio- proesentis temporibus quidquid soliciludine tua exa-
nis de proeteritis temporibus quidquid soliciludine ctum fuerit e déferas, vel certe fide, et peri-
tua exaclum fuerit. e déferas, vel cène culo di... bus cum omnia documenta, quoe
periculo di idoneos bus rigoris servata
Pyrrus egerit, dirigas débita.......satisfaclum
omnia documenta, quoe Pyrrus egeral diriges de- justilia exige ; ut cum nobis fuerit
bit rigoris servata justilia exiges, ut cum no- di ejus habeat moderationem judicare possimus
bis satisfaclum fuerit de nu ejus habita mode-
ralione judicare possimus, quoequetamen....... so-
lerlia, ut omnia requirantur, ne in aliquo nobis, aut quoequemen llerc jura omnia requirantur, ne in
.secundoesententioe dispendium adferatur. Si- aliquo nobis, aut secundoe sententioe dispen-
mili modo....... depeculi a Clodian nandum dium adferalur. Simili modo peculia Clodian
essejubemus ad conductores etiam, vel adores, et andum esse juberaus. Ad conductores etiam, vel
isimul slrHileras dedimus, ut admonilione no- actores et. noslri literas dedimus, ul admoni-
781 ANALECTADE EPISCOPIS RAYENNATIBUS. 782
tione^nostra pro ulilitate nostri obseeundent. A slra pro utililate nostri s obseeundent jussioni-
jussionibus. Vide ergo rursus, aut iraditas, aut de- bus. Vide ergo ne rursus desideria
sidera desideria intercédât, - et novi'ante nos intercédât, ^t novilale nos ipse fa-
excogilare ipse facias spec domui nostroe ne- cias pec domui nostroe necessa.....
cessaria, si novis fuerit enta, quoe dra si navis fuerit inventa, quoe ad Rayennatem porlum
cum féliciter opporluno tempore disponat trans- féliciter opporluno tempore disponat transmit
nrille nias, qui Ravennoe ad urbem mittatur, nias, qui Ravennoe veniat ad urbem
et in horreo noslro tur. Et manu Domini milti curel in horreo nostro ur
subscriptio. Oplo multos annos bene valealis- domini subscribtio. Oplo mullos annos benevalea..,
kliud rescriptum ejusdem argumenli.
jus vir in Ast... s ur il
de nostra ineoîumilate gaudere. lllud etiam adrao- no de nostra ineoîumilate gaudere, illud eliam
nemus, ul Sisinnio condueta dilianoe maii....... admonemus, ut Sisinnio conduclori diliana
disposilione conduclorum vestrorum ejus jussioni- manente dispositione conductorum vestrorum ejus
bus eo indetis, cui post egressum Pyrri tri- -B jussionibus indetis, cui post egressum Pyrri
buni ad omnia, quoe minime procurant....... tribuni ad omnia, quoeminime egit procuranda com-
coinmonitorionominis nostri curam and mus, monilorio nominis nostri curam mandavimus, ui
et nemo veslrum rebellis con ne in exemplo nemo veslrum rebellis con ne in exemplo di-
disciplinasullioni proslernalur quidquid enim sciplinoe ullione prosternatur, quidquid enim mémo
nemo jus pro nostris commodis egerit, ex le- jus pro nostris commodis egerit, ex lecliono
ctione,commonitorii nostri grav esse scibilis. commonitorii nostri gratum esse scibilis.
Oplo bene valealis. Oplo bene valealis.
Item aliud.
jus vir in Eleulherioni et Zosimocond ricius v. c. Eleulherioni et Zosimo conducto-
dissentientibus ulililates noslras ab inilio lacessiri ribus dissentientibus, ulililates noslras ab
non habetur ambiguum cessionis coegil, ut initio lacessiri non habentur ambiguum cessio...
Pyrrum tribunum in tempore ad Siciliam mise- s coegit, ut Pyrrum tribunum in tempore ad
rèm triennium reversus, diverso tempore cor- Siciliam miserimus triennium reversus di-
porali toediodetenlus edocuit omnimodis pro- verso tempore corporali toedio detenlus edocuit
desse minime potuisse. Et quia Sisinnium qui ad- se commodis prodesse minime potuisse, el quia
versus eundem....: lia deposueral, et oecasionem Sisinnium, qui adversus eundem illa deposue-
adventus ejus proesenlem invenit, necesse fuit „ rat occasione adventus ejus proesentem invenit, ne-
omnia agenda el corrigenda injungeremus, ul uni- ^ cesse fuit omnia agenda et corrigenda injunge-
versa exacia, remola fraude quarloedecimoein- remus, ul universa exacte, remota fraude ige-
dictionis ad nos pensiones, aut ipse féliciter»défé- rel quartoedecimoeindictionis ad nos pensiones, aut
rât. transmittat. Quid igitur illi a nobis injun- ipse féliciter deferret transmittet. Quid igitur
cluin sit, leclo commonilorio noslro Videle illi a nobis injunctum sit, Iecto commonitorio nostro
ergo memores salulis veslroe, ut pro nostri utilitale agnoscetis. Videle ergo memores salutis vestroe, ut
obseeundelis jussionibus de fundo Pacilaico pro nostri utililalibus obsecundetis jussioni-
nîhilominus actionem memorato Sisinnio manda bus. De fundo Pacilaico nihilominus actionem me-
jus. Particïpalo itaque consilio, et solatio agite, ut morato Sisinnio mandamus. Participalo itaque con-
omnium rerura indemnitas is. Item-subscri- silio, el solatio agite, ut omnium rerum indemni-
ptio. Oplo bene valealis. tas r Il subscribtio B. V.
Fragmenta de exsecutione commonitorii imperialis.
ni Siciliensis Ind. xii, co:is. Maximia. reg. patri ni Siciliensis, qui damn ab ind. xn,
Y. Y. C. C., el Bomi'acio proesenie velegi conss. Maximiter Paterni v. v. c. c. conlo
Pyrro cessa Emporitana per Zosimum, el Cu- Bonifacio proesente ibus- singulis
dare debent. -
prionem sol. n. DCCLYI n
D lia.
dus Ariniara sive niurus per supra scriptos — massa Emporitana, per Zosimum et Ecuprio-
sol. n. cxLvii one tritici, sive hordei, quod rera—solid. npccLyi fundus Annianus sive
anle barbarico iîsco proeslare—sol. n. ixxv rus per ss — sol. n CXLVH.
on tritici, sive hordei, quod ante barbarico
fisco proest — sol. n LXXV fuudi operoe per
ss — sol. n LU cuHius conlocanle Sisinnio sol.
nv snfradilianensisper Sisinnium sol. -n. CCXLV
MII, consulatu D. N. Theodosi Aug. xvin, et Albini sucassiloria per Eleutherionem, Zosimum et
v. c. inferendi per supraseriplum Pyrrum — solid. Ebandum— sol. ri D.. ss qui de ind. xn infe-
II. CLX.XV. rendi sunt solidi ccci.xxv-.
xm conss. D. N._Theodosi Aug. -xvin, el
et de rcliqua Zosimi juxta relaliones epistuloetribuni Albini v. c. ing^rendi per ss. Pyrrum—sol. IICIAXV.
Pyrri — solid. vin.
faciunl omnes qui de indiclione xn et xm per
tribunum Pyrrum inferendi sunt auri sol. IDICVL,
et de reliqua '.
Zosimi jux ....... lalionis epistolae trib. Pyrri
783 AD AGHELLl POVHFICALE APPENDIX. 7M
. sol. Miicec faciuiHtara de pensionibus ind. A
xn el xm, quam de reliqua Zosimi, qui, tribu-
num Pyrrum inferendi dcbenl rationibus D. N
v. c. Laurisi solid._ iï MC ex Ra- vero Tranquilli, .quires Sisinii extorsil, de solidïs n.
vennoe — solidi IIDVXM BUXAL.conslecius legeniium solidos aeceptos
liendus—solidi M Gratiano Cassio'na Sibinnius vidisse conductoribus EcclesioeRaven.
mpori ind.—xn et xm. lestimoniis approbavit. —
..... fi de solid. HDXXXVII , unius
ind. =•sol. n D
cum sportula el inlerpondiis (uor inlulit, vel
erogavil tribuiuis Pyrrus solid. iiïïvxvi — ^nî,
<juos inferre débet iiïbunns Pyrrus de sol. iï. VICL.
Sol. n J!DCCCC\XXIHI -creto debebit
Eleulherionis — soi. iï IICIAXIIII.requirendum
opéra sua egerit, vel detulerit.
vero Tranquilli, qui Sisinnio cessit de
SOI.Ifc.tCtCXL.
Const us 1 .... parle solidos acceptos Sisin-
nius ..... dine conductoribus lestimoniis adpro-
bavii. —
B DE AGNELLO,
Chronica*
'Sequitur ArchiepiscopoXXYh'L
DE AURELIANO,
Agnellus XXYIH, rubicundus facie. Aquisivil ipse
Archiepiscvjio-XXMI. arcbiepiscopus argentam ecclesioeRevemioe. ÀlàV,\-
Aurelianus XX1Ï1,insignis vir, oelatejuvenis, se- cavit monasterium sancli Georgii ibidem. Quo tem-
nior sensu, et omni gralia eleganlior, poslpauca an- pore expulsi sunt Franci de Italia,h et morluus Justi-
norura curricula defunctus esl in pace vin [vu] Kal. nianus Auguslus Conslantinopôli. Obiilp. Kal. Aug.
Junii. Sepultus est in ecclesia Apostolorum juxta v. c LXVI[DLXVI]. Sedit ami. xm, mens, i, dies vin.
ambonem in loco ubi beatus requievit Néon. Sepultus esl proedielus Agnellus in eccïesia S. Aga-
thoe majoris, ac [alias] martyris. ,
DEECCLESIO,
ArchiepiscopoXXIV. DE PETRO SENIORE,
"EcclesiusXXIV. Secundum varios oedifieatorec- ArchiepiscopoXXYIiil.
clesioesanctoeMariasMajoris, ejusque tempore con- Pctrus senior'XXY1HI,grandoevus oetate, "fuit se-
strucla est ecclesia sancti Vilalis martyris a Juliano nior sensu et corpore. Fundavit ecclesiam beati Se-
argentario. Nulla ecclesia in Italia similis. Expensa
sunt in ea xxvi miliia aureorum solidorum. Sedit an- veri confessoris, sed non coGsummaiil, circa ann.
nos m, inens.TN, dies vm. Jacet in ecclesia sancli fuit Dominiv. c LXXVIII [DLXXMH]. Eotemporc occupata
a
Yenetia Langobardis, et absque bèllo expulsi
Yilalis. Obiil annos vitoe LXII[anno DLXII]. c Kal.
G sunl. Obiit die wi Sepiembris.Sepultus esl in
DE URSIC1NO, civitate Classensi in arca magna saxca in ecclesia
S..Probi. Sedit autem annos vin, mens, n, dies xvm.
ArchiepiscopoXXV.
Ursicinus XXV, bnmilis vir, cujus tempore con- •DE JOANNE ROMANO,
slrucla fuit ecclesia S. Apollinaris a juliano argen- Archiepiscopo XXX.
tario. Nulla ecclesia similis >lli, eo quod in noetc Joannes [II Roinanus] XXX, consummator et con-
pêne, ul in die, coruscai. 'Sepultus est in basilica seci'ator ecclesioesancti Severi. Sedil annos XVJ,
beati Vitalis [martyris], anle allarinm .sancli Nazarii. mens
Sedit annis m, mens, VJ, dieb. vin. , dies xvm.
DE VICTORE, DE MAURITIO,
-ArchiepiscopoXXXI. ,
Archiep:scopoXXVI.
Victor XXVI, pulcra facie et alacri vulm. jEdifi- Mauriiius XXXI, à al. Marinianus. Nalus est [Na-
cator Tricolis, el non consummator. Fecit aulem et tions] Romanus, in omnibus valde decm-us.-<&epgs
civorium ex argenlo supra altario sancias-ecclesios proedictiJoannis proedecessoris sui. Ipsius lempore
Ursianas, et census lotius Italioepropter hoc largilus visum esl terribile signum in coelo, et Theodoricus
esl, quod scriptum est ceniîes viginii libraruiu ar- rex Francorum cum Lolhario palruele suo bellum
commisit. e Obiil d'ô x Kal. N-ovembris.Sepultus est
genli justo pondère. a Obiit xv Eal. Maii [Martii]
circa annum Dominiv.-CXXVIII|DLXVIH]. Sepultus est 1-*in arca [Leg.consccralus
ardica] beali Apollinaris extra muros
fuit a B. Gregoriopapa circa
in ecclesia proedicta S. Vitalis ànfra monasterium Classis, qui
sancli Nazarii. Sedit annos vi, mens, xi, dies xi. annum v. c LXXXXVII [DLXXXXIX].
DE MAXIMIANO, -DE JOANNE,
ArchiepiscopoXXVII. "Archiepiscopo XXXII.
MaximianusXXVII, longinqua [longoeva] stalura, "Joannes Classensis XXXH. f Joannes tertms. Hic
calvus capile. Jîdificator multarum ecclesiarum , plenus coi pore, pulcra [pulcher.]forma, el omnium
•quas longum esset euarrare. Consecravil ecclesiam bonorum seclalor. Sepullus est in ardica "beatiApol-
Classensem. Obiit vm Kal. Maii [Marlii], Requiescit linaris. s Hic sedit annis Dominivi. C"V, lempore
in monasterio S. Andréas apostoli. Phocoeimperatoris k.
' a Recenliori manu. BAGCH. f Recenliori manu. ID.
- J>Recenliori manu. ID. s Recenliori manu. In.
•° Recenliori manu. In. 11Not. marg., Hic sedit annis v, 'mens, x, dielms
à Recenliori manu. In. ÏVIII. Floruil Joannes Classensisciua annum Domini
41Recenliori manu. ID. «06.
785 AMLECTA DE EPISC0P1S RAYENNATIBUS. 786
DE JOANNE, i^ DE SERGIO,
ArchiepiscopoXXXIII. ArchiepiscopoXLL
Joannes HII, XXXIII. Sepultus esl in ardica beali laicus Sergius XLI. Juvenis asiate, decorus forma. Iste
fuit, et sponsam habuit, quam post regimen
Apollinaris. Isle fuit tempore Bonifacii papoe, el us- Ecclesioesuscepit *. Tempore ipsius Zacharias papa
ad
que ipsius tempora et Phocas imperaloris Constan- ivil in Franciam, pelens proesidia a rege Francorum,
linopolitana Ecclesia prima erat. a Tnnc currebanl ad expellendum Langobardos, quia Auslolphus rex
anni DominiM. C [DC]nonaginia 1res. Sedit ann. Iialiam duriter opprimebat. Qui Sergius invasor Ec-
xvm, mens, vi, dies vin. clesioe fuit, et ab omni populo Ravennate deposilus
DE BONO, est.J Alii dicunt de Sergio, videlicel: His vero per-
actis cont gil post aliquantum tempus', Sergium ar-
Archiepiscopo XXXIV. chiepiscopumRavennalem de hac vita migrehset, et
Bonus XXXIV. Isle Bonus nomine, el operibus statim surgens Michaeliusscriniarins ipsius ecclesioe,
fuit. l>Obiit die vu Kal. Septembres. Sepultus esl in squi nullo sàcerdo.ali funyebatur honore, p/ofectus est
basilica B. Apollinaris martyris in Classe; Ariminum ad Mauriiium, et congregansipsenefandis-
simns îlaurithis exercilum, et una cum proesidioDe-
DE. MAURO, siderii régis Langobardormn properavil, el ingressus
ArchiepiscopoXXXY. esl Ravennam, et brachio forli elegil proediclumMi-
Maurus XXXV, qui excommunica-vilpapam. « Isle cliaelium, el in episcopioRavennianoeinlroduxit Ec-
lempor&Constantin! imperaloris liberavit Ecclesiam g clesiai, el Leonem archidiaconum, qui eleclus erat in
suam de jugo Romanorum servitutis. û Maurus fuit episcopio,Ariminum déportons, ibique in arda cuslo-
circa annos Domini\s. c LXVIII[i>CLXvin].Ilic sedit dia mancipatum idem Maurilius delineri fecit. ^ Sic-
annis xxvin, mens, x, diebus xvm. Sepultus est in que proedielus Léo in monaslcrio S. Agailioemartyris
ardica beati Apollinaris. postea adduclus ibidem post triduum ob dolorem octi-
lorum suorum effodilionemvitam finivit.
DE REPARATO, DE.LEONE,
Archiepiscopo XXXVI.
Archiepiscopo XLII.
Rcpamlus XXXVI. Senior actale. c ïstc non sub Léo XLII. Isle ex isto fuit ovili,.non mu lu m pro-
Roiîiana se subjugavil sede. Sublevavil in paupertale cerastatura. Sepulius fuit in
sacerdotes. iîorluus esl igitur m Kal. Augusli, et DE JOANNE,
sepultus in ecclesia beati Apollinaris. Sedil ann. v,
mens, viti Archiepiscopo XLIII.
DE THEODORO, Joannes, x sextns, XLIII. Sepultus esl in ardica
beati Apollinaris. Qui sedil annis vu, mens, i, cl die-
ArchiepiscopoXXXYII. bus ni.
f
Theodorus XXXVII. Istejuvenis oetate, terribilis DE .GRATIOSO,.
forma, horridus asp.ectu, et omni fallacia plenus.
Obiil isteferocissimuseuin mulla alacritate sacerdo- ArchiepiscopoXL1V
tum 18 mensis Januarii. Sepultus esl in ardica beali G Gratiosus XL1Y: Israelita humilis et mansuelus.
Apollinaris. Sedit ann. xm, mens, m, dies xx. Suo tempore Carolus. Francorum rex venit Raven-
nam inviiatus ab ipso adprandium, el celebravil
DE DAMIANO, prandium cum eo. Isle mprophelavit circa annos Do-
ArchiepiscopoXXXVni. mini vm. c x [DCCCX] de his quoe accidere debebant
DamianusXXXVIII.Quisuscitavitmortuum. Obiit civilali Ravennoe. Obiit die 23 mensis Februarii.
[m] Idus Maii. Sepultus esl in ecclesia beali Apolli- nos Sepultus esl in ecclesia beali Apollinaris. Sedit an-
naris. Sedit ann. xvr, meus, iï, dies x-\i. m,- dies XK
DE JOANNE XLV.
DE FELICE, Joannes, n seplimus, XLV.
ArchiepiscopoXXXIX- DE YALERIO,
Felix XXXJX. Iste fuit fons irriguus, Pater opti- Archiepiscopo XLVL
inus,proe(iicalor egregius,mullorum voluminum con- XLVI. Quatuor [quarto] Kal. Februarii
dilor. s Obiit 25 mensis Novembris circa annum Do- in Valerius
mini vu. c LXXXXIII Classensi civilate celebralur festum.
[DCC].Sepultus est in ecclesia
beati Apollinaris. Sedit ann. xvi, mens, vu, dies DE MARTINO,
XXIV. Archiepiscopo XLYII._
DE JOANNE, - Marlinus XLVII. Isle longam staturam et grande
ArchiepiscopoXL. j) caput habebat. Mortuus esl Pipinus Langobardorum
rex. Istins etiam tempore Stepbanus papa veniens
u
Joannes, quinelus, XL. Ilic sapientissimus fuit, Ravennam celebravil in ecclesia Ursiana, et ostcndil
humilis cl mansuelus. Ipsius temporibus ecclesia sandaiia Salvaloris, quoeomnis populus vidiL
Peliiana lerrasmotucecidii circa annum Dominivnii.
c i [DCCCI] DE PETRONACIO,
explelis missarum solenniis. Sepultus est
in Ecclesia beati Àppollmaris. Sedit aiin. VIH,mens. ArchiepiscopoXLVIILV
diebus Petronacius XLYIll. Qui juravil honorera Caro;3
a îd impie et falso scriptum al) Agnello suo loco fuil ante regimen Ecclesioe,nec illud
suscepil, nisi
notavimus.In. — Recenliori manu. ID. uxore dimissa. Id ex ipso Agnello perspociissimura
J>Recenliori manu. ID. esl. ID.
c Hoecschismalica ex Agnello descripla sunt. ID. i Recenliori manu. ID,
d Recenliori manu. ID. k Hoc postremum perperara de Leone Ravennate
e Hoecex Agnello. ID. narralum. Vide Anaslasium. ID.
1 HoecAgnelli sunt. ID. 1 Recenliori manu. ID.
B Receutiori manu. ID. nl Recenliori manu. ID.
h Recenliori manu. ID. n Agnello iguolus. ID.
1 Fàlsus hic esl vel ineptissimus. Sergius uxoraius
787 AD AGNELLl PONTIFICALEAPPENDIX. 785
imperaloris. Hujus tempore Andréas, qui elÂgnellus uA sulere, el omnibus vulneribus salubria conferre re-
abbas sancloeMariasad Blachernas, et sancli Barlho- média ; Dominicarum quippe ovium paslores sumus.
lomoei fioruit, qui composuit Codicem Ponlificalem Sed tanto nobis
( a qui fuit EcclesioeRavennatis presbyter cardinalis ). proe coelerisspecialiler proesenscura
Item islius tempore reperlum est corpus beatissimi major incumbit, quanto vicem illius gerimus, cui di-
Maximiani archiepiscopi Ravennatis Ecclesioe. vino oraculo ipsoe oves specialiler commendanlur,
DE GEORGIO, cui ei proecipiensait : Et tu aliquando conversuscon-
ArchiepiscopoXL1X. firma fratres tuos. El ideo sanctïlas veslra (vqbis
Georgius XLIX. Populares Gazas omnes ecclesia- episcopis in iEmilia commorantibus) a Joanne ar-
slicas confregil, cryptas disrupit, et ihesauros proe- chiepiscopo Ravennate mu!lis impulsiônibus
decessorum suorum exlraxit. El ul filiam Lotliarii querilur
de fonte levarel, magnas opes'exinde expendit. Ejus agitari. Debemus manura apostolatus nostri vobis
tempore factus est meridie sol tenebrosus nimis per quantociusporrigere, et quia vos ex illis fratribus
universum mundum usque ad horam nonam. Obiil estis quos sanctus Petrus conversus est confirmare,
die 24 Januarii. necesse est ut a tanlis ejus impulsiônibus vestram
DE DEODATO, fraternilafem eruentes, in petra quam ipse confessus
Archiepiscopo L. est, ne ulleiius -,.. valeatis, stalua-
Deusdedit quinquagesimus. - -
B mus. Constat autem sanctilateni vestram, una cum
DE JOANNE fratribus et coepiscopis iEmilioe regionis ponlificio
Archiepiscopo LI. nostro lamentabiles qnerelas flebili voce coram sy-
Joannes YIÏÏ. Hic fecit deferri corpus S. Apollina- nodo, quam Romoe celebravimus, exposuisse, cui
ris ad ecclesiam sancti Martini in CoeloAureo timoré
Agarenorum, qui asporlaveranl civorium argenleum cum numeroso, Campanioevidelicet, Tuscioe, el Pen-
de ecclesia Classensi. tapoleos, et aliarum regionum sanctissimorum epi-
scoporum coslu, et ipsum Joannem archiepiscopum
inlerfuisse dignoscilur. Opprcssio vero injuriarum,
ÂGTÂ CONCILII ROMANI.
quibus a proeî'aloarchiepiscopo vos querebamini af-
MONITUM. fectos, prima fuit, quam perhibuîstis, eumdem Joan-
Cum ex cathedralis Mutinensis insigni tabulario nem archiepiscopum Ravennatem per binos annos
nactus essem acia hujus eoncilii,et hoecin editis con- semel episcopia vestra circuere, et tandiu per singula
ciliorum colleclionibus vix indicentur, bene posse
hic edi exislimavi. Exemplar hoc est seu sunnna- residere, quousque ipsa paupertas, quoead ulililalem
rium eorum quoepro episcoporum Ravennati metro- episcopii et suslentaiioncm clericorum, el pauperum,
poli subdilorum indemnilale in concilio illo acla fue- et gubernalionem farailiarum, ac suscepiionera pere-
rant contra Joannem Ravennatem episcopum. Plura iC reslaurationem basilicarum, vel
hujus apograpba ex concilii facta bine grinorum, atque
proescripto
videre esl, quorum singula singulis episcopis missa episcopii, hinc indc separatur, cura suis hominibus
sunt, ut decretorum memoria ad posleros Iransmil- illam consumai, et non antea inde recedere, quam
leretur. Hoecaulem cum editis collata plurimum lucis ab episcopo loci illius ad archiepiscopum et familia-
eorum temporum disciplinoeaffundenl. Ea sunt quoe
res ejus quoenon debentur doua non modica tribuan-
sequunlur.
In nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancli. Pon- lur. Insuper omni anno, quod in tolo mundo minime
lificatus DominiNicholai summi pontificis, etuniver- invenitur, colonicio more, berbices el oblatas, vinura
salis papas anno 4, iraperii piissimi Augusli Lodovici et pullos, el eva archiepiscopo, et ad suum archi-
anno il,die oclavod'eciraomenseNovembris, ind. iO. presbylerum siiniliter, et ad archidiaconum, et ad
cl ad arcarium, et ad majorera cubi-
Capitula quoein sanclo concilio a beatissimo Domino vieedominum,
Nieholao papa Romas collecto slaluta atque cano- culi, el ad carlularium, et ad scriniarium, el ad de-
nice firmala sunt contra Joannem Ravennatem ar- fensores, et ad cubicularium, et ad majorera domus
chiepiscopum. tribus pro omnibus his supradictis omne annualiler
Caput primum. Episcopos per yEmiliam non con- sine inlermissione ad unumquemque supradicluin
secres,- nisi post electionem eleri et populi. redditum, sicut tribularii facere. Plèbes quoque ve-
Caput secundum. Eosdem quoties ad aposlolicam stras,el litulos, ac curies, atque monasleria episcopii
sedem venire voluerint, nequaquam prohibeas. Sed vestri pertinenlia ad gubernalionem vestram, alie-
et nullam dationem contra canonicam auctoritalem nare et sibi subjicere, el delere. Aliud aulem non
ab eis exigas. minori querimonia asseruislis, vos compelli ab eo
Caput lertium. Proedia, quoeproeceplis dirruplis a episcopia vestra deserere, el more populorum, Ra-
jure sancli Pétri ad jus S. Apollinaris Iranstulisti, vennoeper singulos menses altérais vel mutatis vici-
et per empbyleosim vel libellum ea singulis liomini- bus ministrare, el infantuli paroebioe vestroeillis
bus conlulisti, diligcnler exquire, el inventis ipsis diebus sine chrismale obire. Clericos proelereaquos
emphyteosim vel libellum dirrurape, el ad jura S. cuinque novatur alicujus utilitalis exislere, pro suo
Pétri cujus fuerunt restitue, el talem ullra facere libilu asseverastis ad vestram subjectionem et disci-
nunquam proesumas. plinai)! eum esse subtrahere solitum. Nec minus ma-
Solicitudinem omnium Ecclesiarum Dei circumfe- gno clamore firmaslis quod idem arcbiepiscopus vos
rentes eonvenit nos universorum necessitalibus con- non dimiltat, quolies ad limina apostolorum ample-
a Recenliori manu. BACCH.
789 ÂNALECTA'DE EPïSCOPIS RAYENNATIBUS. 790
ctenda vel ad sedem venire vullis. Quas nimirum A seos, absque veslra voluntate a vestra disciplina et
querulas voces et inauditas assertiones reverendis- subjeetione subtrahere. Sed neque ecclesias, neque
simi episcopi,qui in eodem residebant sanclo concilio plèbes,nequelitulos, nec monasleria episcopio vestro
audienles, omnes pariler clamaverunl hoec proeler pertinentiaa vestro regimine, et dilione, ac-ordina-
canones fieri, et ut in perpetuum prohibuissemus tione, eis licilum sit auferre. Siquîdem vobis ves-
proesulatum noslrum supplices poslulare. Quapropter lrisque successoribus episcopis manere decernimus,
tanr peraiciosa gravamina, el tam mala eonsuetudo tam quidem clericos , quam oiania Ecclesioe vestras
in Ecclesia Dei lyrannice cum pullulasset," dolentes regendi, frnendi ac ordinandi licentiam. Archiepi-
maxime cum contra omnes sanctorum Patrum régu- scopo vero Ravennati nullam yolumus Jiabere super
las , et contra oinnem Eccleslaî'urn Dei morem, in vos valitudinem, vel facultatem , proeler quam sacri
sola Ravennate rcetropoli a proesumptoribus sinl te- canones proecipiunl. Sane si in aliquo tempore qui-
mere usurpala, ne aliis metropolitanis episcopis taîia libet Ravennas arcbiepiscopus proenotata gravamina
proesumendioccs-sioreraaneret, et EcclesioeDei tali super vos renovare, vel retfucere.lemptans per longa
inficerentur exemplo ; statuimus una cum omni san- jam lempora , hoec vos solyisse affirmare conatus
clo concilio hoc vobis et veslris suocessoribus, imo fuerit, et taie jus in vos habuisse Ravennatem archie -
a veslris sanetis Ëcclesiis penitus îesecandum. Unde B piscopum ante mulla lempora probare nisus extite-
coram eodem reverendo concilio, ipsi Joanni archie- rit, nulla talis assertio vires <ibtineat, nec possit
piscopo, et omnibus suis successoribus interdiximus, Iongiludo temporis suffragari, quod conslet proeler
et de unaquaque proesumptione pronuncialis capilu- justilioe regulam perniciose.diu fuisse proesumptum;
lis, promulgatisque senlenliis, apostolica aucloritate proecipue cum sacri canones doeeant non minus ma-
proecipimus, videlicet ut laie quid ulterius nequa- lam eonsuetudinem quam perniciosam corrupielam
quamjieGipse, nec ejus successores agere prassumant", esse vitandam. Proinde decernimus ut nihil exhibea-
quoe scilieel capitula apud nos retineulGS, exempla- lis archiepiscopo Ravennati , qui per singula-tem--
îia eoruni vobis pro fuluris temporibus relinenda pora fuerit-,. nisi quod canones sancli proecipiunt,
mandavimus. Sed quoniam fraternîtas vestra apo- quodque-eoeleri episcopi per Liguriam et Venetiani,
slolatmn nostrum pro futura cautela, et propter om- atquelstïiam,suis meiropoli tanis exhibere probanlur.
nimodam securilatem suam, proeceptum auclorilalis Archiepiscopum autem Ravennatem nihil a vobis
nostroe voMs specialiler veslrisque successoribus exigere debere censemus , nec in vos aliquod jus
episcopis in perpetuum mitlendum obnixe popo- exercere diffinimus, nisi ut superius libavimus. Si
scit; inclinati preeibus veslris per hujus proecepli quis autem arcbiepiscopus Ravennas ammodo et*
sériera proecipimus expresse , jubemus alque omni G deinceps contra nostroe apostolicoejmGtoritalis proe-
înterdilione prohibemus, ut nullus ammôdo, et dein- ceptum , vel contra hujus decreti tenorem in toto,-
ceps arcbiepiscopus Ravennoe ad vestra episcopia vel in parle venire temptaverit,_et vobis veslrisque^
sine volunlale vestra accedere temptet, vel aliquam successoribus episcopis superius prohibila injunxe-
pecuniam a vobis exigere, vel res ecclesioe vestras, ril, vel lulerit, vobisque aliquid de proesignatis one-
aut monasleria veslra , sive plèbes, aut tîtulos, sive ribus imposuerit, et non in omnibus hujus paginas
prasdia per quodvis ingenium diripere audeat, neque texlui obedieril, sit sentenlia Dei omnipotentis ,
vocare Ravennam proeler tempôra a Palribus dïf- beatique Pétri, el Pauli apostolorum principum, et
finita, quibus concilia episcoporum bis in anno ce- apostolica aucloritate anathematis innodatus vincu
Iebranda sanxerunt, vos ullo modo proesumant. Hoc lis, et tanquam contumax saerorum canonum, et
proe coeieris supprimendum , ut illud quod trigesi- aposlolicarum violator institutïonum, ab omni sa--"
male dicunt, Ravennoeullo modo vos facere, aut cerdolali alienu's in perpetuum existât officio. Hoec
cogère audeanl. Itaque nec dationem aliquam archie- vero, quoesuperius scripla continenlur , in perpe-
piscopis Ravennatibus sil licentia a vobis, veslrisque tuum. confirmamus, ac roboramus, salyo duntaxât
successoribus episcopis ammodo, el deinceps, id est honore, et subjeetione sancloe Romanoe Ecclesiae ,v
in perpetuum exquirendi, nec npn et vobis licenliam atque docibili reverentia, et congruo poniifîcum-
tribuimus, ut quofies pro beaXorum apostolorum apostolicoe sedis obsequio.
araore, vel pro visitatione apostolicoe sedis prasu- Cujus proecepli tenori scripto per manus Leonis,
lum more decessorum vestrorum Romam occurrere- scriniarii indiclione subscripsit décima.
vullis, nullum impedimenlum vobis arcbiepiscopus Nomma aulem episcoporum qui huic sanclo concilio
Ravennoe, nec palam, nec occulle, facereproesumat, inlerfuerunl, consenserunl et subscripserunl, hi
sed Deo comité vobis occurrere liceat. Sed et hoc sunt, videlicet:
decernimus, aediffinimus, ul cum slatutis tempori- Udebrandus Verulinus..
bus arcbiepiscopus Ravennas vos ad concilia convo- Joannes Yelitri.
eaverit, nullo modo vos diulius retinendi licentiam Petrus Gabo.
habeat, ita ut ultra xv dies' pro gravi necessitate Magistus Porti.
Ravennoenullo modo remoremini. Secundum salu- Arsenius Orlano.
l'errimum S. Leonis papoe decrelum nec licentiam Pelronacius Âlbano.
Iiabeat clericos mafricis ecclesioevestroe, vel dioece- Liutprandus Chisinus, -
Wl AD AGNELLIPONTIFICALE APPENDIX. 782
. Pelrus Aretinus. A Joannes Ariminensis.
Geremias SabronL Joannes Signinus.
Ragio Niarasis. Georgius Trajectanus
Roperlus Nocerinus. B-odericusGaslello-felicitalis»
Arigisus Fulinalus. Lepardus Ancona.
Joannes Forchoninus. Dominieus Trive.
Leodrosius Marsicanus^ Neo Aralinus.
Colo Realinus. Constanlinus Ferrariensis.
Arnulphus Bellue. Apollinaris Bobiensis.
Osipus Pestorensis. Romanus Faventia.
Anselmus Camortinus. Petrus Imolensis.
Lanstriensis Petrosinus.
' Leopertus Aforiensis.
Bominieus Eugubinus. Florus Coesenatis.
Juslinus Gallicanus. Joannes Forurapopuliensis.
Silianus de Humana. Apollinaris Liviensis.
Articarius Sinogallia. -- - B Léo Orbertano.
Joannes Fanestriensis. Aldualdus Balneregicnsis.
Raguel Pensauriensis. Paulus subdiaconus Rom.
Joannes Ficoelensis. Benediclus subdiaconus Rom.
Dominieus Callisinus, Marlinus subdiaconus Rom.
Joannes Falaritanus. Donatus subdiaconus Rom.
Ma'rtinus Narniensis Georgius subdiaconus Rom.
> - '
Léo Amerinus. Pelrus subdiaconus Rom.
Aldericus Tiberlinus. Romanus subdiaconus Rom.
Dominieus Centuncufensfe. Leoninus subdiaconus Rom.
Andréas Nepesinus. Stephanus subdiaconus Rom.
Paulus Corninus. — Elia olacionarius Rom.
Olto Rosselanus. Joseph primiscrinius Romanus.
Stephanus Montefelelranus.
Pelrus presbyter Viceagens Romanas Ecclesioe.
Joannes arcliidiaconus Romoe. ]
Sequitur Chronica^
Âdrianus presbyter Rom.
Léo presbyter Rom. DE ROMANO,
Romanus presbyler Rom. ArchiepiscopoLU.
Pelrus presbyter Rom. Romanus de Calcinaria nuncius LU.
Lunicius diaconus Rom. DE DOMINICO,
Joannes diaeonus Rom. ArchiepiscopoLUI "=
David subdiaconus Rom. Dominieus LUI. Ublalella.
Benediclus subdiaconusRom.
DE JOANNE, . •' '
Salomon subdiaconus Rom.
ArchiepiscopoLIV.
Nomina quoesequuntur erant in laiere sinistro pa- Joannes IX. LIV.
gellai Bacchinianoee regione eorum quoesupra. DE JOANNE
Léo SylvoeCandidoe.
ArchiepiscopoLY.
Sergius Balnearicius.
Landulphus Capuanus. Joannes X. LV. qui fuit papa nonus. Hic con-
v gregavit Ravennoe sjnodum LXXIV
Pelrus Spolilinus. episcoporum, ubi
Donalus Fesulanus. synodus Stephani papoe contra Formosum reperla
Pelrus Florenlinus. [repuisa] fuit, et [ut] habemus in Cbronica Marti-
-Joannes Tuscanensis. niana cap. Joannes nonus papa.
Rastaldus Suanensis. ADNOTATIO.
Bonifacius Bilarinus. Ex Liutprando Ticinensi inter Joannem IX et X
Martinus Priverinus. scribunt recenliores Petrnm paucorum mensium
Joannes Subtrinus. archiepiscopum. Synodus Ravennoe coaeta esl a
Joanne Romano pontifice, qui Stephano successit,
Sergius Abinensis. non a Joanne qui Marolioeopéra ad summum ponli-
Léo Gajetanus. ficatum aseendit. Sedebai autem tune Ravennoe ar-
Léo Tiburtinus. cbiepiscopus Joannes IX, cui Pelrus successit.
Petrus Urbianus. DE CONSTANTINO,
Joannes Terracinus. ArchiepiscopoLVL
Pelrus Ferentinatus. Constanlinus LVI.
795 ANALECTA DE EPISCOPIS RAVEMATIBUS. 794
DE PETRO, A obeat, solusque detrimentum habeal, qui se eo seri-
ArchiepiscopoLYlî. pto obligavil, atque vinxil, nec -omnino ad eum
Petrus Bononiensis LYH , qui rexit Ecclesiam superscripti damna pertineanl, qui ei in regimine
quadraginta sex annis. successit ; sed sit ei libéra facullas, omnia quas per
libellos vel alia qualibet scriptura abalienata fuerinl,
_ DE HONESTO ,
ArchiepiscopoLYIII. in proprium jus Ecclesioerevocare, et ita ordinare,
Honestus LVHI. Hujus tempore gloriosum corpus ut Deo et nobis debilum obsequium valeal exhibere.
B. Ursicini martyris translatera est ad ecclesiam Nain cum regibus el imperaloribus ea quoe regni et
Ursianam, cujus Honestus anlistes, et hujus sanctitale imperir sunt, nisi se viventibus dare non liceat, ex-
porte Classensis ecclesioemiraculose aperiebantur. ceplis Ecclesiis, quomodo abbatibus, el episcopis
DE JOANNE PAPIENSE, res Ecclesiarum per tempora suorum successorum
ArchiepiscopoLIX. dislribuere liceat? Omne qu'ppe jus, sive lex, sive
Joannes XI. Papiensis LIX. quodlibet scriptum, vel quoelibctconsuetudo, si con-
DE HERBERTO, tra Ecclesioeuliiilatem fuerit, in irritum deducenda
Archiepiscopo LX. sunt : nec nostra aucloritate debent firmari, quoe
Herbertus sexagesimus anlistes. B cojitra imperii auctorem et propagatorem probabun-
tur inferri. Hoc ergo solum scriplum pro lege in
talibus causis habealur, quod Ecclesioe Dei prosit,
MONITUM
AB el nullo modo obesse possit. Quod si aliquis contra
banc constitutionein noslramire lentaveril, tanquam
SEQUENTEM CÔNSTITUTIONEM. rebellis judicelur^ et sit ei anathema, maranatha,
Celebris hic esl Gerbertus ex monacho Floriacensï nisi resipiscal, ab universis episcopis, qui huic im-
arcbiepiscopus primum Rhemensis, postea Raven-
nas, inde Romanus pontifex Silveslri il nomine. perii nostri edicto subscripserunt, vel assensnai
Plura de ipso scripta sunt. Placet hic ex Farfensi proebuerunt, sive proebituri sunt. Amen.
laudatissimo Codice exhibcre Olhonis III consiitu-
lionem contra aliénantes bona Ecclesiarum , <[uam
a.Gerberlo dictatam ex inscriplione facile credo. Chronica,
Notabile ex inscriplione 4adem illud est, habitam SequUur
Romoesynodum anno ibidem indicato 998, Septem- DE NEOMUTO,
bri mense, et in ea actum esse de Arnulplio Me- ArchiepiscopoLXI.
diolanensi archiepiscopo, qua de re nil alibi memini Neomutus LXI. Autistes.
me legisse. Notandum hic etiam est Chronicoe hujus
auctorem, qui pro Gerberlo Herberlum scripsit, infra G DE FEDERICO,
fahulam Gerberlo affictam Giberto tribuere. In- ArchiepiscopoLXI1.
-scriptio autem, et constitutio, de qua supra, est quoe Federicus LX1I. In eo anno, in quo morluus est,
sequitur. rex Henricus rex maximus primus venit in llaliam.
Incipit constitutiosacroelegis domini Othonis impera- DE ARNALDO,
loris data xn Kal. Oclobris, ind. 12, anno 5 pon-
Ai chièpiscopoLXHI.
iificatus domini Gregorii V papoe, promulgaki per
manus Gerberti S. Raveimalis Ecclesioe archiepi- Arnaldus LXIIL Anlistes.
scopi in ea synodo in quaMediolunensi episcopoAr- DE ERIBERTO,
nulplio nomine papalum ablalum oest in basilica B.
Pétri, quoe vccaiur ad Cellatn Auream, et subberi- ArchiepiscopoLX1Y.
pserunt omnes qui adfuerunt episcopia Eribertus LXIY. Autistes.
Otho Dei gratia Romanorura imperator Augustus DE GEBEARDO,
eos. S. P. Q. R. Archiepiscopis, abhalibus, marchio- ArchiepiscopoLXY.
nibus, comitibus, et cunclis judicibus in Italia con- Gebeardus LXY. Hujus electio proesentata fuit
.siitutïs in perpetuum. Comperimus quod episcopi et Corrado imperatorî anno Domini 1026, et a suf-
abbates Ecclesiarum possessionibus abutantur, et fraganeis, clero et populo Ravennati subscripta. Isle
0 beati Andréas apostoli in Raven-
per scripta quibuscumque personis attribuant, et hoe oedificavilecclesiam
non ad ulilitalem Ecclesiarum, sed pecunioe, affini- na, ut habetur in aliis Chronicis, et multa alia bona
iatis et amicitiascausa. Dumque eorum successores, fecit. Obiit proediclus Gebeardus arcbiepiscopus
anno Domini 1014, qui jacet in mona-
pro domorum Dei restauratione ae reipublicoe offi- Ravennalis
cio, nostroque obsequio, commonentur, suarum Ec- slerio sanctoe Marias de Pomposia in Pado veleri
clesiarum proedia ab aliis detineri causantur, seque dioecesis Comaclensis in capilulo fralrum sub lapide
ïmperata non posse perfieere rêvera demonstrant. marmoreo opère musaico, impressis lus versibus,
Proinde quia status Ecclesiarum Dei annulatur, no- videlicet
PontiGcismagni corpusjacet hic Gebranli ,
straque imperialis majestas non minus patitur detri- Per qoerusJncla dounib(ravit, et isle locus.
menlum, dum subditi nobis débita non possunt ex- PIuriHMdonavit,quasLalilpjïe legavit;
liibere obsequia, constituimus, et imperiali edicto (jurepalilur Judas , raptor ut ipse luat.
Ciinsio t'undepreces,leclor, die miserere.
ârinamus, ut omnia scripta, sive libelli nomine, sive Obnt annoDominiMXLIV.
éinphyteusi prolalum fuerit quid de Ecclesiis Dei, et nota, quodmultum arapliavil dictuni monasterium
sive aliquo modo, effici non possit. Obeunte adore, Pomposiauum, ut habetur in Chronicis suis.
795 AD AGNELL1PONTIFICALE APPENDIX. 798
DE lïlMFRIDO, A nalem annis x, mensib. ni, diebus xxiv. Obiilautem
ArchiepiscopoLXVI. vu Kal. Novembris, feria quarta, anno Dominicoe
Himfridus LXVI. Autistes. ' Incarnalionis Î154, tempore Anastasii papas quarti,
DE HENRICO, anno secundo Fedcrici jegis mensis 3, quando primo
ArchiepiscopoLXVI1. venit in Italiam *. Nullus in ponlificibus nostris
Ileuricus LXVII. Anlistes. literatior eo ; fuit instruclus legibus, tam divinis,
DE GIBERTO quam humanis, multisque aliis rscienliis decoratus.
ArchiepiscopoLXYIII. Plurima bona huic Ecclesioecontulit. YIIC libras in
Giberlus a LXVIII. Hic primo fuit arcbiepiscopus expignorando possessiones Ravennatis Ecclesioeex-
Rhemensis deinde Ravennas, poslmodum papa no- pendil. De isto archiepiscopo reperi in quodam in-
minatus Silvestcr II. Homagium diabolo fecil, et strumente antiquo sic : « Anno Dominicoe Incarna-
maie finivit, ul totum habes in Ghronica Martiniana lionis 1144, tempore Lucii papoeII [Lucii III], et
[in càpilulo Sylvestri H]. Post hoec bene sequentia Coniadi régis, indictione 7, ingressus est Moises
addunlur per modum noluloe; non quod iste non fuit, eleclus arcbiepiscopus eivitalis Ravennoe in die
de quo facta est mentio. Guiberlus vero de Parma prima mensis Junii, quoetune fuit quinla feria. Sus-
ex cancellario impeiaioris in regno Italico, defuncto B ceptus est ab omnibus cum honore maximo. Se-
Ravennale archiepiscopo per [inclimenlum] impcra- quenti vero mense consecratus est in civitate Faen-
tricis eleclus est in ipsa Ecclesia, poslmodum ab tina [Fereniina] a proedicto apostolico in die SS.
Alexandro papa, licet invîto, multorum instanlia Processi el Martiniani, quorum feslum tune fuit die
consecrationem oblinuit. Cui postquam eonsecra- Dominica. > Et deinum islud erat in quodam scrineo
lionis manum imponcret prophelico repleius spiritu ecclesioeRavennalis. De isto archiepiscopo ila re-
idem ponlifex sic fertur dixisse : Ego quidem jam perio, quod hic pono..
delibor, et lempus resolulionis meoe instat. Tu vero Litteroe Eugenii papoead electum Placenlinum.
hujus sacrosanctoeEcclesioe tolam [acerbam] senties Eugenius episcopus servus servorum Dei dileclo
ullioncm de coetero. filio Joanni Placenlino eleclo salutem et aposlolicam
DNOTATIO. benedictionem. Nobis non exstat ïncognitum, ellua
Interseruntur hic a Rubeo Ricchardus, Otbo, Hie- [et a tua] non credimut excidisse memoria, quod
remias, quorum prior légitime a Gregorio VII con- tara
seeratus dicitur, et Ricchardus ex conjectura vo- per litteras noslras Placentinoe Ecclesioe, quam
catur, quod in quibusdam Gregorii pontiflcis litteris vïva voce te proesente dedimus in mandatis, ut pro--
capilali littera R. indicelur. Ob id apud Ughellum P xime proeterita S. Lucoefestivilate nostro le conspe-
Ricchardus nuncupatur. Otho ac ïlieremias subin- clui
trusi creduntur. ïlieremias Rubeus Guallerium suf- proesentari, ven. fralri MoisiRavennati archie-
ficit ; Ughellus vero Philippum ex cujnsdam chartoe piscopo respondere, et quod dictaret justilia exsequi,
fide archiepiscopum inlerjicit. « Hune canonice èle- proepara... [proeparala]. Yerum quia proefalo ler-
ctum haud levé argumentum J esse ait, quod asse- mino adnostram venire proesenliain, vel responsales
deril Mathildoe reginoe, « quando credibile non est
catholicoesedis feminam studiosissimam in sui con- litleras transmiitere, quoealiquamrationabilem cau-
sortium vitio elecium sebismalicumque admiltere sam ostenderent, sublerfugisli, proedecessorumno-
voluisse. Verum unde noverimus Malhildem illam strorum privilegiis, et seriplis eorum, et nostris
catholicoe sedis sludiosissimam fuisse? Cave enim
ne libi nominum similitudo imponat. Charta an- diligenter inspeclis, communicalo fratrum noslro-
no 1118 data dicitur. Mathildis vero Bonifacii ûlia rum consilio, judicavimus, ut tu, et successores lui'
catholicoe sedis studiosissima obïerat anno proece- Placenlini electi a Ravennale archiepiscopo tanquam
dentilllS. Cura igitur cl hic ab hujus Chronicoe
auctoresil omissus, facile credo ipsum inlcr inlru- melropolitano proprio consecrationem sine conlra-
sos numerandum. Id aperle ex Gelasii lilieris Rubeo dielione suscipiant, el ei obedienliam et reveren-
rclalis ad Guallerium datis comprobatur. tiam sine molestia dilïicullalis exhibeant. Per pras-
DE GUALTERIO, senlia itaque [a nobis] scripta mandamus, alque
ArchiepiscopoLX1X. D proecipimus, quatenus usque ad oclavas Epiphanioe
Gualterius LX1X. Vir religiosus alque eloquen- proefatumfralrem Ravennalera archiepiscopum adeas,
lîssiinus, qui Ecclesiam rexit Ravennoe xxiv annis, et ab eo tamquam melropolitano proprio conseera-
ihensibus vi, diebus vm. Obiit aulem in Idibus Fe- lionem accipias ; quod si non feceris ex nunc te ab
bruarii anno Dominicoeincarnationis 1144. adrainislralione Ecclesioe Placentinoe suspendimus.
DE MOÏSE, Dalura Pisis v Idus Novembris.
ArchiepiscopoLXX. Alia littera ejusdem Eugenii ad clerum et populum
Moises LXX. Vercellensis, vir oplime literalus, Placenlinum c.
bonus Ecclesioerector, qui rexit Ecclesiam Raven- Eugenius episcopus semus"servorum Dei diiectis
a Et fallilur barbarus cbron'coe scriptor, Giberlum adjiciam. BACCII.
cum Gerberlo confundens, et vulgares indignosque )>Not. marg., De islo Noise archiepiscopotali in-
de Silveslro secundo minores sequitur. Fama docli venio in aliis chronicis. Circa annos Domini 1184.
piiq'ue pontiflcis in tuto posita ab eminenlissimo Lncius III papa natione Tuscus Iloisem Vercellen-
Baronio, a Ciaconio, et novissime a reverendissimo sem in archiepiscopum Ravennoe confirmavit, cujus
P. ac abbate Andréa Rainerio in sua S. Anselmi eru- corpus requiescit in ecclesiaVrsiana Ravennoe.BACCII.
dila Pancgyri historica, non indiget ut plura hic Ecclcsïa Placcnlina subest Ravennati,
T97 - ANALECTA DE EPISCOPIS RAVENNATIBUS. - 798
filiis, clero et populo Placentino salulem et aposlo- AÀ cundo iniperalore. Obiit anno Domini 1250, dielunoe
licam benedictionem. Sicut obediens per obedientiam 5, exeunleDecembri, apud Forolivium, cujus
corpus
virtutum euslodiam lenel ; ila inobediens per inobe- delalum est Ravennam, et sepultum juxla
magnas
dienliam peccalorum cumulum introducit. Est enim porlas ecclesioein arca in qua Moises bonoememorias
quasi peccatum ariolandi, repugnarc, et velut scelus arcbiepiscopus extîlil tumulalus anno Domini 1248,
idololatrioe est nolle aquiescere. Per proesentia ita- die oclavo, mirante Junio. Rediit Dominus Theodo-
que scripta mandamus, atque proecipimus, quatenus ricus arcbiepiscopus Ravennoe[Ravennam] cum om-
ven. fratri nostro Ravennati archiepiscopo, tanquam nibus civibus Ravennoe, qui cranl exteri sui [exlrin-
melropolitano vestro, obedientiam et rcverenlianr seci ], et reversa est Ravenna ad fidelitalem Ec-
deferalis, ne super vos [irata] querela ad'noslras clesioe.
aures pervenire debeat, el nos inobedienliam vestram DE PIHLIPPO,
punire districlius compellamur. Dalum Pisis v Idus ArchiepiscopoLXXXII.
Novembris. Philippus LXXXII. Eleclus EcclesioeFerrariensis.
DE ANSELÏJO, Vir strenuus el sapientia multiplicî decoratus. Qui
-
ArchiepiscopoLXXI. propler ipsam strenuilatem legalione multoties
Anselmus LXXI. Ilamelburgensis episcopus. Iîuic ïB funclus esl pro Ecclesia Romana. Quo offlcio ulens
successit, et ea die, qua Fridericus ab Adriano IV inler coeleras probilales Paduam cepitcum exercilu
'coronatus est in ecclesia S. Pétri, pallium suscepit. suo, quem habebat, de manuEzelini de Romano pei-
Mortuus esl in principio obsidionïs Mediolanisecunda nai lyranni in Marchia trivisana. Circa annos Domini
feria, seilicet-secunda die post festum beati Lauren- 1256 dictus arcbiepiscopus legalus Brixioe capilur
lii sub annis Domini 1227. et tradilur Ezelino, quem carcere tenuit. Hic ordi-
DE GUIDO, navit portari arca [arcam] sanclorum quoeesl in
ArchiepiscopoLXXII. ecclesia Ursiana. Obiit cirea annos Domini 1270 ;
Guido LXXII. Proesul. iste fuit de domo de illis de la Fonlana civium Fcr-
DE GERARDO, rarioe.
ArchiepiscopoLXXIH. DE BONIFACIO,
Gerardus LXXIH. Hujus tempore repcrlum fuit Archiepiscopo LXXXIII.
corpus bealissimi Christi martyris Apollinaris ab II- Bonifacius LXXXin, de ordine Proedicalorum, am-
debrando cardinali et legato apostolico, ut habeinus pliator bonorum Ecclesioe,valde diligens, de natione
in legenda translalionïs B. Apollinaris. -. " de Lavania, pulcher orator, per bonoe memorioe
DE GUIELMO, C
^ Gregorium papam X, nuncius fuit ad regem Franco-
Archiepiscopo LXX1Y. rum Philippum IX, et poslea per eumdem pa-
- GnielmusLXXIVa. pam in concilio Lugdunensi de eo fuit hujus Eccle-
DE GUIDOTO, sioe legatus. Et fuit in Francia [provîsum huic ec-
ArchiepiscopoLXXY. clesioe.Legatus etiam fuit m Francia], in Guasconia
Gtiidolus LXXY *. una eum archiepiscopo Montisrcgalis, qui poslea
"
DE GUGLÏELMO[GUGELMO,, fuit Capuanus, et demum Aquileiensis patriarcha,
ArchiepiscopoLXXYI. pro procuranda relaxalione illuslris memorioe Ca-
Guglielmus LXXYI. roli principis Tarentini, qui postea fuit Hierusalem,
DE ÂLBRETO [ALBERTO], et Sicilioerex, qui delinebatura regeArragonias car-
ArchiepiscopoLXXVII. ceralus. Bona tcmporalia Ecclesioemultum auxit. Sedit
Albrelas [Aiberlus] LXXVH. in arebiepiscopalu xxn annis, vel circa. Morluus in
DE iEGIDIO, vigilia nalivilatis domini Orioli 1295 [die25decem-
Archiepiscopo~LXXVHI. bris]. Inhabilu ordinis Proedicalorumusque prope Ra-
jEgidus LXXYÏÏI. , -, vennam per bominesingrabatoportatus,sepullusbest
DE UBALDO, in ecclesiaUrsiana juxla altare B. MariasMagdalenas,
. ArchiepiscopoLXX1X. quod fundari fecit in mausoleo pulcherrimo, quem
Ubaldus LXXIX <=. [quam] vivens fecit asportari de S. Laurenlio extra
DE SIMEONE, muros Ravennoe. Qui Bonifacius arcbiepiscopus
ArchiepiscopoLXXX. fecil concilium in Ravenna super factis civitatis
Simeon LXXX. Obiil sub anno Domini 1227. Acri, quoe caplaT fuerat a Saracenis, quoe dicitur
DE THEODORICO, Acoa.
ArchiepiscopoLXXXI. DE OPIZO.
TheodoricîîsLXXXï.Vir corpore elanimopulcher, ArchiepiscopoLXXXÎV.
fuit tempore Friderici Secundi imperaloris. Isle ac- Opizo LXXXIV, de Parma de prosapia de sancto
eepit inveslituram arehiepiscopatus a Friderico Se- Vitali. Hic antea fuerat Pârmensis episcopus ; bonus
« Hic Riihco et Ughello omiftilur. BACCII. consi. ID.
1 Rubeus hune Gherardum vocat, Ughcllus Uvi- <=Post hune Rubeus et Ughcllus Piciniuum ar-
donem, de quo plura ex S. Anlonino et Bcllova- chiepiscopum laudanl, ID.
7»9 .- "-AD AGNELLI PONTIFICALE APPENDIX. 8Q0
curialis, et largus, latus corpore, et pinguis ; filius >
A DE GDIDO,
mililis, mater vero nationc Januensis, soror bonoe ArchiepiscopoLXXXYIII.
memorioe Innocentii IV papoe. Hic fiteralus diversis Guido de Tripoli de Reggio. Yir literatus, modi-
scientiis, et in agendis experlus. Magnanimus fuit cum vixit, qui sepultus est Bononioein ecclesia Fra-
mullum, et magnus bonorum temporalium distri- lrum Minorum anle cancellos, anno Domini 1333, in
bulor, pius ad pauperes fuit. Prius Ecclesioe Pâr- mense Septembris.
mensis canonicus exliiil, ac deinde TripolitanoeEc- DE FRANCISCO,
clesioeper v annos eleclus proefuit. Per proedictum ArchiepiscopoLXXX1X.
patruum suum Innocenlium IV, ad Ecclesiam Par- - Franciseus LXXXIX, de Yeneliis, de domo de Cà
mensem est translalus, ubi proefuit per XLIV annos Michèle, poslea translatus ad archiepiseopalum Can-
per [cum magna seculari potentia, ac fama. Et de- dioeiii insula Cretensi.
mum post quadraginla quatuor annos per] Bonifa- DENICOLAO.
cium papam YHI, ad sedem Ravennatem translalus ArchiepiscopoXC.
est anno Domini 1296. Nieolaus XC, de Canale de Pergamo, translalus
Usque hue facit memoria ista Chronica de islis poslmodum ad archiepiseopalum Patrensem.
arehiepiscopis, videlicet usque ad Opizo de sanclo ï3 DE FORTUNATO,
Yitali archiepiscopum, qui fuit circa annos 1286 Archiepiscopo XCL
[1296], ut apparetin exordio istius operis. Fortunalus XCI, de ordine Fralrum minorum; na-
tionc Caturceusis, tenuit sedem arcbiepiscopalem
fere annos vu, et mense iv, poslmodum patriarcha
Gradensis Ecclesioe, el Ravennoe administrator , et
CONTIMATIO
subsequenler cardinalis S. Rom. Ecclesioe.-
DE PETROCINO,
PÀULI SCORDILL^."
ArchiepiscopoXC1I.
Reliqua de Opizone* Pelrocinus XCÎI, Ferrariensis , doctor magnus
In qua (sede videlicet Ravennati) cum confectus et profundus , orator magnus et consiliarius
esset senio, et debitis aggravatus poiissime servilio [consiliator] bonus, magnoe justilioe et verita-
per eum Ecclesioe Romanoe proeslilo, non profuil, lis. Iste fuit monachus in monaslcrio S. Bsrloîi
immo Iradidil argentans Azzoni Marchioni Estensi, prope Ferrariam, de vili salis genitus progenie;
quam poslmodum nullatenus recuperafe poluil, et de deinde poslmodum abbas S. Cypriani de Tor- "
qua mullum redarguebatur a Romana sede, et ob Cu cello prope Yenelias, postmodum assumptus in
hoc in curia Romana citalus, variis tribulationibus epîscopum Torcellanura, deinde in archiepiscopum
anxialus et infîrmitaiibus aggravatus pauperrimus in Ravennatem electus, el consecratus tempore Urhaui
urbe veteri vitam finivit anno Domini a 1500, indic- [papoe]V. Iste, ut audivi, de quadam arca ssxea quoe
lione 3,12 die Septembris, el sepultus esl in eccle- esl prope campanile ecclesioe S. Joannis Baplistas
sia Fralrum Minorum juxta" allare majus. in ingressu ecclesioead manum sinislram,,extrahi
DE RAYNALDO, fecit quoeJam ossa morluoram, quoe vulgo reliquioe
ArchiepiscopoLXXXV. sanctorum puiabantur, et quia in jam dicta arca
Raynaldus LXXXV, de Mediolanode domo de Cor- scripiura reperta non fuerat [fuit], quemdam ejus
rigio [AL, de Coneoregio, Bacch.]. Hic anlea fuit eompatrem nomine Joannem de Porccllinis defur.ctuin
episcopus ViGentinus homo sancloe el bonestoe vitoe, intus poni fecit. Post quoe omni nocle in dicta eccle-
qui multa miracula fecit. Circa annos Domini 1314 sia rumores maximi el clamores audiii sunt, et, ul
de mense Àugusti, tempore Domini Rayualdi archic- fertur, imago diaboli, prout depingitur a quadam
piscopi, constructa esl de novo tola navis ecclesioe moniali Virginula, quoe saspius eeclesias vitilabal,
Ursianoe. Ejus tempoie balena Ravennoe reperta est pluribus et diversis vicibus desuper jam diciam ar-
in ripa maris. Obiit anno Domini 1321, die 18 Au- -*eam visa esl; ila ut nocessario fuiras didi Joannis
gusli. Sepultus est in ecclesia majori de Ravenna in ac ejus ossa exinde sunl ahlata, et ossa priera, veïut
arca juxla allare S. Mariasin medio ecclesioe. efant primilus, in dicta arca fuerunl locala. Isle
DE RAYNALDO, Pelrocinus reformaril conslilutioucm capilulorum
Archiepiscopo LXXXYI. cardinalium, et cantorum, quoetamen reformaliones
Raynaldus LXXXYI, dePolenta?Istefuilper Osta- in coHlempturaabicruni, et miiiaienus observanlur,
sium ejus consangaincuminlerfeetus. et quatuor bénéficia, quoemausionarias nuncupanlur,
. DE A1MERICO, in ecclesia Ursiana posisil, quarum mansiorsarii mis-
ArchiepiscopoLXXXYH. sas diebus non feslivis altérais hebJoniai'is canianl,
Aimericus LXXXYH, de Castro Luci, capellanus quod opus pcroplimum Mi. Pro Eoclesia Romana
domini papoe,fuit cornes Romandioloe,qui translalus in Romandiola rector fait, qua; recioria vulgarités'
esl ad episcopatum Carnotensem, et subsequenler cornes Romandioloe nominatur, et diu in dicta rec-
cardinalis S. Rom. Ecclesioe. ioria stetit, et dum ad carcinalalus fastigium aspi-
a Alii 1303 , die S. Agneîis, in mense ïanuarii. B,ACCU.
.801 ANALECTADE EPISCOPIS RÀVENNÀTÏBUS. 802
raret, consultum fuit ei perCuriales Romanoecurioe, jA dicilur le Laste in quadam arca saxea. Pileus isîe
de quibus eonfîdebat, qui tamen aulico more eidem domeslicus primo fuit, el valde Domini Guidonis,
non modicuminvidebant, quod rectorioe Romandioloe quondam domini Bernardini de Polenta Ravennoe
renunciarcl, ul papa facilius ipsum ad cardinalalus domini, et vicarii generalis pro Romana Ecclesia in
dignitatem promoveret, quod et ipse fecil. Dumque eadem civitate, ejusque districtu ; demum jus nomine
summus pontifex disposuissel dominum Pelrocinum Ravennatis Ecclesioe et dignitatis archiepiscopalis
in cardinalem assumere, oemuli tandem ipsius asti- in eadem civitate proetcndens, ininimicitiamprioreni
lere, dicentes : Quomodo'sufBciens erit ad regen- amicitiam convertit. Et dum de Castro Luci veniens
duin in Ecclesia Romana, cum recloriam Roman- Ravennoecivilatem ingiedi voluit. intrare per custo-
dioloe renunciaverit, se insuflicieniem repulans. des portoe Adrianoenon esl permissus, sibique ciie-
Quod auJiens papa dislulit, ipsumque in cardinalem tum fuit, ut expeclaret lantum, quod licentia dicli
non promovit. Isle dum videre voluisset coipus domini Guidonis impelraretur. Quo verbo admirans
Elisci propbetoe,quod in inonaslerio S. Laurcnlii in arcbiepiscopus cum prius el sine licentia civilatem
Coesarearequiescil^ una cum aliquibus discrelis cle- ingredereiur, dedignatusque, equoruin frasna revol-
ricis et laiois, coeinentariis et muratoribus, arcam vens Lucuni reversus est, et nusquam apud sponsam
dicli Elisei apc-rîri fecit. Quid viderit non bene au- B] ejus Ursianam Ecclesiam resedit, quam tamen pauca
divi, nisi quod a domino Petro de Zabaronibus ~lc- quidem residenlîoeconsolaliono visitarât. Dura auteur
gisla sensi, dicîum Pelrocinum vidisse corpus dicli iste pecuniis indigerel, misil nuncios ad dictum do-
Elisci indulura stola candîda, in manu sceplrum le- minum Guîdonem, ul ei mille ducalos muluarel, ci-
nens, et caput ornatum tiara rotunda, faciem ha- que caslrum Luci pro pignore spopoudit; quo Gui-
bens barbalam barba longa salis alba. Post quam done nuncios archiepiscopi in longura dueente per
aperluram Petroeinus arcîiiepiscopus cum aliis, qui verba, idem Pileus ad dominum Nicolaum marchio-
eidem asliterunt, non diu viril, proeler unum coemen- nern Estensem sapienlia, virlutibus el potentia virum
tarium nomine Rcmesinura, quem vidi, et in ejus illustrisslmum nuncios pro eodem negotio-desiinavii.
operibus hahui, et doleo quod immemor ipsum de Quod audhns marchio proelibatus ei dictam pecu-
proedieli beati Elisei corpore aliisque non inlerro- niam celeriter mutua vil, et Luci castrum in pignus
gavi. Sedil aulem hic Pelrocinus annis vu mensibus accepit, quod poslmodum Ravennas Ecclesia nun-
v, dieb. xxii, sepuliusque esl in ecclesia Ursiana in quam habuit, sed per diclos inarchiones detentum
arca magna, et arlificiose incisa, ubi corpus oplimi fuit usque ad lempus Nicolai Junioris marchionis Es-
Bonifacii de Lavania archiepiscopi requiescil, quoe lensis, cujus giibcrnalores incaule perdiderunt, ul
est juxla allare B. Apollinaris martyris. ^ infra legelur in Historia Cosmalis
* DÉ archiepiscopi. Si-
PÏLEO, milem et aliam alienalionem idem arcbiepiscopus
ArchiepiscopoEXXXXIH. fecit de easfro Arioli in Sinibaldum militera de Or-
. Pileus LXXXXIII, nàlione nobilis de Foro J:;lii ex "delafis Foroliviensis civitatis dominum, et de aliis
progenie nobilium de Prala dccastroPraloeoriundus. castris EcclesioeRavennalis mullas barattarias fecit,
Vif grammaticus satis, sed in alia liberali scientia quibus non dubiura animam ipsius in district! Judi-
nullalenus fuit eruditus, vel juris canonici, vel civi-- cis examine fuisse punitara. Cumque, morluo Gre-
lis, vir mendax, [el omni faliacia plenus, expensor, gorio papa XI, isle Pileus presbyter cardinalis titulo
et] consumptor maximus. Hic prius PaduanoeEccle- S. Praxedis adversus Urbanum VI papam cum aliis
sioe fuit episcopus, poslmodum ad Ravennatem cardinalibus conspirassel, Urbanus septeni ex ipsis
sanclam translalus Ecclesiam, et demum per Grego- capiens, ligatosque secura ducens, Januoeniinio ferri
rium XI papam in ecclesia Romani in cardinalem cl lapidum pondère in slabulo quodam interemit,
assumptus. Iste rogatu Jacopi de Alpinis de Parma cl alios archiepiseopos el proelalos eonspirationis
Ravennatis Ecclesioearehidiaconi, etaliorum, nosiroe proedicloe conscios irucidari et diversis poenarum
EcclesioeRavennatis ojïîcinm vetusiissimum remo-1j» generibus occidi jussit, quod idem de Pileo et aliis
vil, nullo tamen clerico refragante saltem publiée, cardinalibus feeisset, si eos capere potuisset. Pileus
ofliciumqueRomanoecurioe primus introduxit, quo vero Ra'iennaluin ecclesiam desolalam relinquens,
el hodie utimur. Qui Jacopus archidiaconus in divi-. et libros, et jocalia mulla dictoe ecclesioesecum por-.
nis prasdictasEcclesioesolicitaior optimus fuit, morbo tans, una cum aliis cardinalibus Romanoe Ecclesioe
podagroe, quo premebatur, nullalenus obsislente, Anagniam fcgit, cl demum in civitatem Eundorum
quam plus [fuerit] in ejus juvénilité. Senio tamen appcllentes, ibi consilio el suggestione Nicoloe de
gravatus archiepiscopo deserente proelibato [archie- Neapoli in ulroque jure docloris famosissimi advo-
piscopum deserens proelibalum] in ecclesia Ursiana cali consistorialis viri nefandissimi, Robertum XII
pro eodem vicarius et negotiorum geslor fuit, et apostolorum presbyterum cardinalem Geben. in an-
apud ipsani resedit in regione Gazzii juxta plaleara lipapam eligunt, el cum eodem eleclo se in Avenio-
ecclesioe quoe vulgariler forum Boum nominatur. nensera civilatem omnes translulere; propter quod
Tandemfinivitvilam anno DominicoeNalivitatis 1412, idem Pileus, et alii cardinales dignitate cardinalalus
quo et valida fuit ubique peslilentia, sepuliusque est omnibusque beneficiis eorum a diclo Urbano privan-
in pace ante fronlem Ursianoeecclesioe in loco ubi lur, uno solo resliluto, videlicet Bartholomoeo de
803 AD AGNELL1PONTIFICALEAPPENDIX. 804
Mezzavachis de Bonon'ra cardinale Realino, quem A , Revertamur ad Pileura nostrum. Pileus.diu cum
tamen in conspectu omnium publiée deboneslavil, Roberlo, qui se Clementem YII nominabat, sletit.
lurpiler ipsum in sessionibus omnium eliam infimo- Demum Roberlus ipsum legalum Romam miliil post
rum ultimum collocando, quod iJera Barlholom^us- mortem Urbani papoe,ut pro Ecclesia contra Boni-
pacifice semper lulit, nulhim verbum efîundens ma- facium subslitulum Urbano aquisilionem facial. Qui
lum, nec quidquam profani audilum est ex ore ejus. Pdeus magnas pecuniarum quantitates expendit suo
Schismajam dielum in Ecclesia Dei anliquatum per more solito, et demum post multa per ipsum ci suos
triginia 1res annos et ultra duravil, el adhuc viget. peracta mala cum Bonifacio papa YH1I,Urbano sub-.
Causa lanti schismalis, ul audivi, fuit quia idem Ur- sliluto concordai, qui Bonifacius ipsum ad cardinala-
banus, dum fuissel electus conditionaliler, ut re~ tus honorera resliluil, el uii prius presbyter cardi-
nunciare debcrel, dum a cardinalibus incilarelur, nalis S. Praxedis (nunc episcopus Tusculanus nun-
idem cospil eos maie tractare, quosdam beneficiis cupalur.) Tandem senio jam affectas moritur, vidi-
spoliare, quibusdara-ponens melam in equis et fami- que ipsius sepulcrum in Urbe in ecclesia S. Maris
liaribus ; propler quod indignati cardinales de ipsius Novoe, cum duobus aliis cardinalibus ibi sepullis.
Urbani morle tractare coeperunl; propter quod ad Fertur modo mihi ipsius ossa ad ecclesiam Patavi-
nam 1
jam diclam eorum et
privationem anlipapoe elcclio- B translata, ipsiusque fuiras ibidem esse honora-
ncni deventum est. Ul tamen legentibus non desit bililer tumulalura.
verilas, Gregorii XI tempore, qui Avenione morala- DE COSMATE,
lur, ecclesia Romana in Italiaspariibus agilata, et
omnes ipsius civilales cl castra perdente, Gregorius ArchiepiscopoXCIY.
Romam devenil omnia reformare desiderans, el cre- Cosmas XCIV, ualione Sulmonensis, de vili COK-
dens, ibidem diem extremum claudit; quo mortuo ceplus prosapia, de progenie de Melioralis, salis dé-
Romanus populus armata manu nolens amplius pa- cora forma, calvus in sincipite, alacri vullu, doctor
patus dignilatem in manus Iran sire Francigenarum decretoruin, el in eivili sapienlia perilus, licet no»
clamant, papam llalicum petenics, el ad sancti Pé- magislratus, el rerum experientia doctus, homo
tri p.'.lalium currunt. Cardinales in papam cardina- boni consilii. Tempore quo fuit in rninoribus Bono-
lem sancli Pelri eligunl, qui tri duo in sede papali nioe sludens, fuit tempore Joannis de Lignano ulrius-
slans nunquam acceplare volait, instanlcque Ro- que juris, el septem liberalium arlium doclorisfa--
raano populo, cardinales Urbanum, qui luncBartho- mosissimi. Hic, dum Joannes de Lignano fuisset ad
lomoeusde Prignano nomine vocabalur, archiepisco- Urbanum papam VI oraior transmissus pro comniu-
pusque Barensis erat, RomanoeEcclesioecancellariam G uitale Bononias, cum dicto Joanne Romanam profe-
regens, sub condilione proedicla,quod cessante populi clus est ad Guriara, quem Joannest.de Lignano cor-
furore renuncict, in papam cligunt, el acceptant, et dialîler prxfato suramo ponlifici commendavil. Quod
inlbronizanl, sibiqne poslmodum velul papoesuppli- Urbanus audiens secum Cosmatuin retinuit, e! pro-
canl, el reverentiam omnimodam exhibent. cessu lemporis ad parles Ànglias collectorem aposlo-
Hic plura desunt a. licuni destinavil ; qui, perseculione schismalis ad-
a Restituuntur hoecex codice Estensi : « Urbanus gilans el inter arcana mentis iracundas revolvens,
vero, si verum dieere fas esl , oblento papatu qualiler de Urbano vindictara sumerel, quod el fecit.
in stulliliain convertitur, el mulla el multa regi- Nam cardinalibus consuluil, ut alium eligerent in
noe ÀpulioeJoannoeinferl, omnibusque ipsius regi- papam, quod el fecerunt, ut supra dixi. Sed voetibi,
noepeiitionibus assensum deuegat. Cardinales maie Nicola! cur Dei lunicam inconsutilem lacerasti ! non
tractai, ac omnes curialcs; qux omnia schismalis posnas évades : indubie aninu tua denique cruciabi-
horrendi causa fuerunt impulsiva, de quibus aliqua tur in profundum inferni, et in extremum infra, si
sub breviloquio transire nolui, sed narrabo. Cardi- dici permillilur. Frairi Tbomoe de Gbifono generali
nali proedictoS. Peiri in prandio jecur cum pulmone minislroordinisEratris Minorumad dielum Urbanum
edi cum foeniculiscondilum pro exenio fecil, dicendo oratorera per Joannam reg.nam proelibatamdecretuni,
quod quia non bene videt, papa sibifoeniculumdesti- et cum pompa multa et f'amiliariumet equilum, aliud
nât, berbain ad visumoptimam. Cui cardinalis respon- D agit non honesluin. Inierrog.il enim fralrem Thomam
sumexhibel : « Nonbene video : verum dicil; elpejus lingcns: « Quis es tu?» el ille: «BeatissimePater, fra-
« vi;li, quia papalum non tenui, quod si fedssem ( 1er Thomas de Gbifono sum generalis Minorum,
« Uibanus ppa non esset. t Cardinali autem duo- .« oraior filioeveslroe Joannoe Apulioereginoe. s Cui
decim apostolorum Gebennensi pullum sine alis Urbanus: « Non decel cordonembeali Franciscicum
Iruncalis lamen exeniat dicens : « Ampulabimus c lali transire pompa. Per per s clamât
« alas ipsi, sociisque suis, J Cui responsum proebet Urbanus publiée, « ego humiliabo te. Quid pelis? i
cardinalis : « Alas habemus ego et socii, et vo- At ille prudentem ambasciatam exponit reginoe do-
t labundi non lanlum per banc urbem, sed per to- minas suae,orans ul coronare digneiur dominum Oc-
« lum inundum, si erit necessarium. J Nicolaum lonem ipsius marilum reginoe in Apulioe Regem.
vero de Neapoli, qui ad raensam positus fueral, el Cui Papa, t Quid, diabole, vult ista femina? Ego
supra Oclonem de Brusvich militera proedictoeJoan- nolo, nec quod petit babebit. J Reverlamur, etc.
noe Apulioereginoeraaritum publiée reprehendit, di- Paulus isle Scordilla, qui hoecvigenle adhuc schi-
cens : * Domine Nicolaede Spinellis, non vides tu sma le scripsisse profitelur, nimis Urbano ponlifici
« dominum Oclonemraaritum reginoedominumluum max. infensus, vel ob exauetoralum sacerdolio, et
« soderc sub le ? Surge in mala hora. i>Et similiter cardinalitia dignitale Pileura .archiepiscopum suum,
eidem Nicolao 1er de aliis viris nobilibus fecil. Ni- vel animo adsciiismalicos iiidinato, mullaexfactioso
cola vero in prandio illo bolum non comedil, co- ferlasse ingenio miscet, quoecaule legenda.
805 ANALECTADE EPISCOPIS RAVENNATIBUS. 800
versus Urbanum invalescente, de qua supra dixi in Àv dem civitalis ecclesiis opérai!. Hujus Cosmati tem-
prascedenlis hisioria ponlificis, soepissime papam pore Urbanus in urbe moritur, el Pelrus de Toma-
per litleras [et pecuniis] visilavit, quod Urbanus cellis de Neapoli in Bonifacium IX ordinatur. Qui
gralissimum habens cogilabal intra se qualiier Cos- paucis diebus elapsis Cosmalum in presbylerum
rnaluni aliquo relvibutionis bénéficie decoraret. Va- cardinalem assurait SancloeCrucis in Hierusalem,
lante [Yacanleque] sancla maire nostra Ravennate el ei Ravennatem eommendat Ecclesiam, qui do-
Ecclesia, quoeagia nominatur Anaslasis, ob priva- mino Guidone de Polenta de domino civitalis Ra-
tionem Pilei svpranominali, Ccsmalum ad ipsum vennoe deposilo nuncios pro lenula mitlil. Filii vero
regimen promovil, cujuspossessionem hic Ravomoe domini Guidonis proedicti, qui paulo ante dictoeci-
habere non poluit, quoniam Guido de Polenta miles, vitalis vicarialum inlervenlu domini Alberli mar-
et dominus civitalis Ravennoe, proediclo Roberlo chionis Eslensis eorum avunculi a Bonifacio impe-
sebismatico adhoerebai, et cum -quodam Ludovico traveranl, per decennium diuilaxat possessionem
duce Andegaveusi, qui cum quadraginla quinque Ecclesioemanutencri permillunl [Ravennalis manu-
millibus armalorum veneral tempore Pilei, ut se tenere promittunt]. Cosraalus inde ad paucos dies
Apulioeregem facerel, eoncprs erat. Qui tamen Lu- Barnabam de Leonissa decrclorum dodorem vica-
dovicus ad petitionem reginoe Apulioeper Ravennoe B rium Ravennoe deslinavit, virum ulique sensu et
partes transilum faciens, dielum Guidonem in ejus corporis audacia, nec non et armorum peritia con-
opinionem reduxit. Ob hoc aulem orla est discor- sjiicuuni. Qui Barnabas castra Ravennatis Ecclesia?
dia maxima inler Galeoltum de Malateslis militera de manibus Ubaldini, et Antonii de Ubaldinis, et
dominum Arimini, et dominum Guidonem, el sub Astorgi de Manfredis viriliter manu armala récu-
velamineRomanoe Ecclesioe,el Urbani papoenomi- pérai, auxilio tamen Caroli, el Malatestoefralrum
ne civilalem Cerviensem, caslrum Polentoe, et Cu- de Malateslis, quorum Cosmalus salis domeslicus
glianelli, quoe dicti Guidonis dilione el imperio Te- fuit. Quem lamen B.irnabam ad petilionem oemu-
gebanlur, furlim et vi auferl a dicto Guidone, el lorum quorumdam et infimorum brodia manducan-
huic civitati Ravennoemulla mala intulit. Dumque lium, ab rfficio vicarialus et vicecomitatus dicto-
noctis tempore cogitabat per scalarum adilum Ra- rum castrorum removel quantum in eo fuit. Barna-
vennoecivilatem invadere, totus populus morbosis bas aulem discedere non disposuit, sed quendam
febrium iclibus psrculsi jacebant. Mollitamen sub- ejus invidum abbatem Antonium de Loralino cano-
dili Galeotli proedicti muros civitalis ascendentes nicum Capuanumejus detractorem inbumaniler tor-
civitalem ingressi sunt, Quod audiens dominus Gui- quel et cruciat, et per lesliculos appendit. Qui lan-
do de Polenta Bernardinum ejus filium primogeni- ^ dem Barnabas cum dicto Cosmalo in arbitros com-
lum ad civitalis déYensionem destinât. Pavore vero promillil, qui cardinalem per sentenliam in magnis
Bernardinus non inodico lerritus fugit, -ejusquepa- pecuniarura quanlilalibus condemnarunt. Demum
tri civilalemhostes ingressos nuncial [denuntiai]. Barnabas lileris diclorum Caroli et Malalesloecon-
Guido aulem turbatus filium baculo verberal, et fisus Bomam properat, ibique carcere trudilur. Hu-
cum quibus valuit gentibus hostes aggreditur, eos- jus exempli meminerint, quoeso,qui dominorum ser-
que de civitate repellil, quorum repulsioni viriliter viliis insislunt. Amor enim domini, vinumque vasi
insistunt in turri Presbylerorum Leonardus de [vasis] serotenus optimum usque mane dimissa,
Fossolla proepositus, et Laurentius de Luderano turpiter evanescuul. Hujus Cosmati tempore defun-
cardinalis hujus Ecclesioe. Quinque tandem ej ho- clo domino Alberto Esiensi Marchione, Azo Eslen-
slibus captis, qui sub quoeslionumexamine positi, sis marchio hostililer Mulinen=e tcrrilorium inva-
el cur eorum propositum non adimplevissent inter- dii, indeque diseedens se ad Barbiani castrum Ro-
rogati, responsum dedere : Audivimus civilalem mandioloe dilionis lune Joannis comilis de Cunio
oegriludinum morbo sepullam, 'sed dum per sealas persoualiler transfert. Tinientes autem domini Phi-
ingressum faceremus, vidimus armalorum miilia j. lippus de RoLertis et Joannes a Sale Âzonis mar-
inlra civilatem Ravennoecum vexilhs albis, et si- chionis adventum, oralorem quendam Joannem de
gno crucis rubeoe signatis, unde disiulimus, timen- S. Georgio ad dielum Joannem comitem deslinavit
tesnon modicum. Qui deraum quinque laqueo prope [destinant], orantes ut Azonem proediclum velit in-
lurrim Presbj'terorum, ubi anliquilus fuit arx, sive lerficere, vel ejus neci consenlire, quod si facere
castrum Romanum Ecclesioe, el ubi fecei-ant adi- velit ipsi castrum Luci el Consilicis promittunt.
lum, suspensi sunt. Dominus Galeottus autem de Joannes autem idpromiltit, Azonem tamen hujus
Malateslis proedictus castrametalus una -cum ejus rei conscium facil, et quendam familiarem dicli
exercitu nedum in monaslerio, sed in ecclesia S. Azonis Theolonium nomine occidunt veslibus dicti
Laurenlii in Coesarea, morbo corripitur, et inde Azonis indutum, et ei similem non modicum. Qui
diseedens, versusque Ariminum tendens diem ex- Joannes dicta castra Luci' [Lugi], et Consilicis di-
tremum claudil, unde illud evangelicum venit super cte Joanni comiti tradit. Negotio vero discooperlo
eum : Vt quid templummeum fecistis speluncam la- Joannes de S. Georgio capitur, cl omnes stipenaia-
tronum. Non tanganl igitur laici christos Domini, rii Nicolai junioris marebionis armis et bonis omni-
licet mos sit Ravennalibus in contrarium in ejus- bus hostililer spoliantur. SeJ nnid ad laceratam
807 AD AGSELLI PONTIFICALE APPENDIX. 868
Ravennatem Ecclesiam, cujus bona unusquisque, Aî. doctor decretorum, proepositus hujus almoeAnasta-
prout polest, invadit ? Inde ad dies Cosmatus Eccle- sis, pars magna fui, ecce relribulionem quam ille
sioeRavennati rcnnntiat, el Joannem ejus nepolem gralissimus per antiphrasim Bagaiella proebet. Al-
per Bonifacium ordinari solicitai, el procurai, qui téra die post ejus benedictionem novuni zizania
forle filius ejus fuit. Morluoque Bonifacio in papam séminal in me, el cantores, quorum fuerat [confir-
Innocentius YD eligitur. Ante ejus electiouem Ro- matus], el cum canonicis provocat abbates, ut eam
n.anus populus dominium urbis de manu Innocenlii moveant adversus cantores dicendo, quod in pro-
violenter accepit, et populariler regunt. Posl pau- cessionibus cantores prosequi debeant abbates, de-
cos vevo dies dum cives llomani xm numéro Pon - inde cardinales. Quo facto cantores convoient, cum
lemollem a papa inslanlcr pciierunl, Ludovicus ejus seraper mistim cura cardinalibus sint ire soliti.
ncpos omnes tredecim irucidavil, et maclavit, et de Quam litem dictas Joannes arcbiepiscopus Angele-
fcnestris domorum sancli spiritus de urbe ad terram rio de Monte Fano doclori decretorum ejus vicario
dejecil ; unde commotus populus omnes aulicos spo- audiendam TemiUit, qui aliquibus testium vetuslo-
liât, papa vero Viterbum fugii, et demum rediii in rum reccptis [lestimoniis] per ejus litteras cantores
sedem, et dominium urbir, el Campaniam Ladislao in quasi possessione sequendi abbates fore pronun-
régi Apulioe sponte relaxât, et in ejus poleslatem B B tiat ; unde cujuscunque, ut priusVServideus, alias
dimiltit. Inde ad paucos dies morilur, sepuliusque Bagaiella risui palet. Alia quidem postea seminat,
est in quadam capella [capellula] prope capellam et in omnibus velut ignarus, -et imperitus cadil, at-
auditorum in ecclesia S. Pétri in Vaticano ad ma- que succumbil. Demum Joanues in cardinalem pres-
num dexteram ingressus dicloe capelloe, cujus cor- byterum Sancloe Crucis in Hierusalem per ejus
pus terra tcgitur, et simililer Bonifacii VHI [IX] ejus avunculum vel palruum assumilur, et a vinculo,
prasdecessoris. quo Ravennati Ecclesioe tenebatur, ahsolvilur, Cle-
DE JOANNE, rus denique populusque Ravennas hoc audienles
ArchiepiscopoXCY. Bertrandum de Arnasano decretorum doclorem,
Joannes XCV, [naiione] Sulmônensis nepos Cos- eraksenlis scientlas, sacri paîatii aposlolici audito-
mati proedecessoris proxirae nominati. Slatura ptt- rem, in archiepiscopum cligunt, qui fuerat hujus Ec-
siKus, oculos habens parvos, magnum os, et ma- clesioeRavennatis presbyter cardinalis, cujus ele-
gnos dentés habens, variolosus'in facie, albi colo- ctiouem Innocemius carnalitate motus confîrmare
ris, doctor legum, licet earum modicara habuerit distulit, dictumque- Bertrandum, ut silendi mate-
noliliam, simples simplicilale non tamen colum- riam haberet, subdiaconum eins fecit. et multa ei-
(
bina, sed ultra, et laliler, quod polius vilium quam dem [bénéficia] conlulit. lîic Joannes molitns est
virtuspotuerit appellari, expensormaxinsifshonorum Argenlam castrum de maiiibns dooein'iNicolai mar-
Ecclesioe, potins incuria servienlium ei, suaque, chionis Eslensis, et Luci -castrum de manibus Lu-
quam prodigalitalis [imminente] vitio. Hic velut dovici el Manfredi comilum de Cunio per liligium
ejus avunculus, seu patruus, Ecclesiam suam perso- capere [eripcre], sed tandem opéra ejus redierunt
naliler nunquam visilavil, sed aut Ferrarioe, aut in nihilum, postquam [post quoe]ad Roinaiiam cui
Bononioe,aut Romoemoram traxit. Tempore hujus riam se translulil, ibique usque ad morlem In-
ma-siina esl orla contenlio inter cantores el cardi- nocenlii resedit. Mortuo autem Innoccntio substi-
nales EcclesioeRavennoe, asseverantibus canioribus luilur Gregorius XII, qui prius presbyter cardina-
se ila sicut cardinales ad allare argenteum, ubi lis Sancli Marci fuerat [nomine Angelo Correrio de
est civorium Yicloris archiepiscopi, ubi requiescit Yenelia], qui coelcris promisit, et vovit cardinali-
corpus archiepiscopi debere, et posse ce- bus et Deo, quod renuntiaret papatui, unde exinde
lebrare; cujus zizanioe seminator fuit Servideus unio sequeretur, nunliosque ad Benedictum antipa-
primo canlor [hujus ecclesioe],nunc vero abbas mo- pam [XII, nomine vero Petrum ne Luna] solenni-
nasterii sanctoe Mariasin Cosmedim, cognominevo- ' ter mittit, el quantum foris videri poluil unioni in
catûs el Bagaiella, propter ejus cavillationes umbra- principio operam dédit, renunliareparatus in civitate
liles, et puériles, vel quod illam artem noverit ba- Saône, quoe [quod] et anlipapa facere paratus erat.
galiandi. Qui Servideus ad dictum Joannem archie- Tandem ostatu [hortatu] altinentium suorum Anto-
piscopum Bononiam accédons privilcgium pro can- nii Correrii et Gabrielis Condulmerii, et Joannes
ioribus impetrat, ut ila sicut cardinales celebrare Dominici de ordine Proedicatorum, suggeslionibus-
valeant. Quod audienles cardinales Bononiam pro- que ipsorum seduclus eosdem Gabrielem et Joan-
pcrant, quos audiens arcbiepiscopus privilegium nem Dominicum, et Jacobum de Ulîno, contra for-
. prius conccssum revocal, 1 mandalurque canioribus, mam voti, promissionis el juramentî, cardinales
quod de coelero ibi celebrare non audeant, quod créât el facil, et a lanlo sanclo 'opère unionis dis-
mandalum facil Lucas de» Cantarellîs de Reggio di- cedit, in bocque dictum prophetoe psalmigraphi
cli Joannis vicarius. Furiala polius mente, quam moraliter palefecit : Si 7iiei non fuerint dominati,
solenni habita deliberalione Servideus imperilus tune immqculatus ero, et emundabor a deliclo ma-
omnium risui palet omnibus. Postquam aulem ab- ximo. Proplçr quam novorura eardinalium crealio-
bas efficilur, cujus proniolionis ego Paulus Scordilli nera factam, coeleri cardinales incivïtale Lucana a
809 ANALECTADE EPISCOPIS RAYENNATIBUS. 810
Gregorio fugiunt, et ab eodem appellant ad Chri- A asseruit, in somnis a B. Apoîlinari marlyre Chri-
stuni, et ad futurum concilium, ac ad papam novumi sti gloriosissimo, ut corpus ejus effoderet et nolum
futurum, de novo eligendum, et a papa maie infor-• faceret, sub altari majori didi monasterii fregit, et
malo ad ipsum-melius informandum. Cui appella- quoddam foramen fecil, et ibi quandam arcani
tion! Gregorius non defert," quinimo omnes secrète: ligneam reperit, in qua corpus, sive cadaver quod-
privât proeler Antonium Tudertinum cardinalem dam reperlum est habens oecipul capilis eonfra-
presbyteruni Sancloe Praxedis, qui solus cum dicto ctum, et lotum corpus sindone quadam coopertum
Gregorio remansil. Gregorius vero Senas properat, erat, et sub eapite dicli cadaveris erat quoedam
de Senis Ariminum. Audiens clerus populusque Ra- lamina plumbea visu velustissima, in qua laies li-
vennas Joannis commendatarii Raven- leras intus sculploe, et cavatoe eranl artificiose, vi-
tmlis ecdesias prius tamen archiepiscopi, me Pau- delicet : In hoc sarcophago requiescit corpus sanclis-
ium Scordili doctorem decretorum, proepositum hu- simi ac beatissimi martijris Christi Apollinaris depo-
jus ecclesioe,rogatu tamdi magnifici domini Opizo- situm a Joanne archiepiscopo. Quod negotium ta-
nis de Polenta, in archiepiscopum Ravennalis Ec- clum est supra in hîstoria translalionis ipsius bea-
xlesias unanimiter, et nemine discrepante ipsorum, tissimi Apollinaris". Nunciatum istud fralri Gualle-
eligunt. Quam eledionem Gregorio Ariminum mis- B rio de Galeata ordinis Eremitarum episcopo Bono -
sam sub procuratione Joannis de Refellis legum niensi ac vicario generali dicti Joannis, negotium
doctoris {Gregorius] confirmare distulit, negligen1 vidit. Cum quo ego Paulus Scordilli doclor decre-
lia lamen dicti Joannis, qui abbaliam monasterii torum, proepositus dictoe ecclesioe Ravennatis fui,
Classensis pro Benediclo ejus filio perquismt, me- > et mulli alii quamplures clerici. Frater Gualterîus
mor illius : Agris propriis sitientibus, alieni irrigandi rem Joanni domino suo nuncial ; Joannes vero se
non sunt. Gregorius autem de -Arimino diseedens provisurum oplime per literas pollicetur. Tandem
Ulinum properat, contra quem Anlonius patriar- nihil agit, et sic negotium mansil infeelum.
- cha Aquileiensis- guerram ingéniera et validam fa- De Thoma archiepiscopo XCYI.
cit. Gregorius inde diseedens, Cajetam properat.
Cardinales, cum quibus et Anlonius Tu'dertinus car-
dinalis Sanctoe Praxedis contra Gregorium oonvo- Pro Appendicis hujus coronide apponere nie tan-
«alo concilio, et citalo Gregorio, et antipapa Béné- dem volui quatuor oereis laminis descriptam sedem
dicte, ipsos et ipsorum quemlibet privatos denua- pontifleum Ravennatum, quam vidi in archivo ar-
chiepiscopalis ecclesioe. Ea lignea est imaginibus
ciant, et Pisis Alexandrum Y, prius Pelrum XH, anagliphiico opère ornala ejus malerioe, quoe fa-
Apostolorum presbyteruni cardinalem eligunl, qui G i cile ebur imitetur albicans. Imagines lemniscis con-
Alexander Cretensis natione fuit ex progenie de cludunlur variis animalïum aviumque figuris circum-
datoe.
Filardis, et de ordine Minorum. Qui Alexander ve-
niens Bononiam parvo tempore papatu gaudens Bo- Tabula prima signata E integram sedem cum suis
nonioediem extremum claudit, et in Minorum eccle- dimensionibus repraésentat.
sia Sancti Francisci tumulalur usque in hodiernum Tabula secunda signala F parlera convexam ex-
diem. Post hase cardinales se in conclavi includentes tribus teriorem exbibet. Ex imaginibus supersunt, quoe
alveolîs continentur. In Christus a
Baldassarem Cossam de Neapoli diaconum cardina- Joanne baplizatur in Jordane ; insuperiori aliis duobus idem
lem Sancti Eustachii in Joannem papam XX1EIeli- panes piscesque mulliplical, et post resurrectioneni
gunt. Post cujus eleclionem Joannes cardinalis no- cum discipulis manducat. Conjector in ea sedis
Christi Dominivitam expressam, cujus coetera
sler commendalarius, primo tamen arcbiepiscopus, parte excidere.
vitam est universoecarnis ingressus, et in sacristia
Tabula tertia signata G continet bina lalera se-
majoris ecclesioeBononiensis [nova] sepelitur, vilis- dis, in quibus Josepbi historia per partes expressa
simis salis pro ipsius animas commendationeparalis est.
jperactis] exequiis. Post ejus decessum Malatesta Tabula quarta signata H habet partent inferiorem
de Malateslis Coesenam dominans castrum Ripoe D ] sedis, et in medio Chrislum Dominum, qui dextera
Urriani [Ursianoe], etTrideroni, el Surcinoloe [Tu- benedicit, sinistra vero orbiculum lenet, in quo ovi- -
cuïa. Prasfert autem pastoris et sacerdotis figuram.
derani, et Surivoloe], el alia subripit, exinde ammoio Ad ejus lalera duo hinc, duoque inde evangelistoe.
vicecomite Ravennatis Ecclesioe. Profecit aulem Supra Salvatoris caput esl monogramma, ex quo
iste Joannes, ejusque avunculus, vel palruus Cos- mihi videor videre facile exsculpi posse Hueras quoe
malus [modicissimum] hujus Ecclesioe, fructusque confleiant. MAXIMIANUSEPISCOPUS. Operis lo-
lius ingeniu'm
' si periti ad ejus episcopi astatem re-
îtanlum]permaximoshabuërunt, aliter tamen quam fera p'osse crediderint, gratulabor mihi ipsi, qui
nunc anle districlum judicem de admihistralione rem acu teligerim.
reddunt rationem. Yerumlamen oplo ipsorum ani- Pars intima salis conspicua est in priori tabula,
mas, et aliorum defunctorum more Christiano ad qua patel figuras periisse, et quoe rémanent ad
coeleslem Hierusalem evolare. Hujus Joannis tem- Christi nativitatem referenda. Et hase brevi manu
notanda eruditis salivara movere poterunl, ut inti-
pore Apollinaris de Gracchis [Gnacobis] abbas mo- mius in lempus inquiranl quo sedes hujusmodi pa-
nasterii Sïncti Apollinaris Novi, inspiralus, ut idem rata fuît.
PATROC CVI. 26
811 AD AGNELLl PONTIFICALE APPENDIX. 812
TABULA E.
813 ANALECTADE EPISCOPIS RAYENNATÏBUS. 81*
pars intima
SIS AD AGNELLI PONTIFICALE-APPENDIX. 816
TABULA F.
817 ANALECTADE EPISCOPIS RAYENNATIBUS." 818
TABULA G.
isI9 AD AGNELLIPONTIFICALEAPPENDIX. 820
TABULA H.
S2Ï ANALECTADE.EPÎSCOPIS RAVENNATIBUS. «22
MONITUM.
Sxstal in insigni Tabulario Mûtihensis Calhedralis Codex membranaceus, in quo descriptas sunt characlere
Langobardieo Ieges Salicoe, Langobardicoe, Romanoe, cum quibusdam Capilularibus. In fine ejusdem Co-
dicislegitur-Calendariumprodivinis officiis, et reguloequoedam pro anni temporibus, quibus ex Compu-
listarum rationibus ea disponebanlur. Cum aulem Mulinensis Ecclesia Ravennati tanquam Metropoli sub-
derelur, visum esl pergralum Lectori futurum, si-Calendarium idem apponerelur, ex quo-apparerefr
quoenamsanclorum officiacélébrai! consueverint in Ecclesiis Ravennati subjeclis. Ad initia au lem soeculixi
Calendarium liocce spectare arbitror. Alla fbrtassis haud inutilia hinc habebit Leclor erudilus.
JAN. DIESxxxi, LUN.xxx. A P F vi
a A Kal. Jan. Circumcisio Christi.- q G- v
b B mi Non. Dies iEgvpi:' - v & ul Djes ^P1-
c C m fL r° »-A
d D Prid. Prid-
e E Non. MAR. DIESXXXII.UN.,XXX.
f F vm Id. Epiphania Domini. a D KaL Mar. , Dies ^Egypl.
g G vu b E vi Non.
h -A vi: c F v
i B v Pauli ADachoriloe. <j Q mi
k C im> e A m
L D m S. Leucn eonfess. f g pr\$
m E Pr. Id.
n F Idib. g C Non!
h D vm Id.
0 G xix Kal. Feb- S. Felicis in Pineis. i E vu
P A XMII ~ S. k F vi
q B xvu Marcelli PP. - 1 G- V
r C xvi S. Anlonii Monachi. m A mi S. Grcgorii PP.
s D xv S. Priscoe. n B m
1 £ xun" . - B o C Prid.
u F xiiu -. cS. cSebastiani.
,
a G XH_ S. Agnetis. p D y.
h A xi„ b. \incentiu- q E xvu Kal. Ap.
r p XTU
e B x, s G xv"
" C vini - ' Conversio S.Pauli'. l, A xim.
e D- vm , u B xm
1 J5 Vir a C xn S".Beuedicti abbatis.
F vi - b D xi
f5
h G v Oclava sanctoe Agnetis., c E x
i A mi ' d F vmr
~ „S. „ e G vm-
f1 G- î" Prid. Geminiani episcopi. Adnunciâlio S. Marias.
f A VU
FED. DIESXXVIII,bUN.XXVIH., g B VI
m D Kal. Feb. S. Severi episcopi.. \l £ v „
n E mi Non. Purificalio S. Maria;. ,K E ,UI Dies £SYPt-
0 F m - £ m
' lf F PnJ-
E G Prid. Dies^Egypt.
q A Non. S. Agalhoe. ÂPRÎL. DIESXXX,LUS. XXVIIII»,
r B vm Id. C m G Kal. April.
s C vu n A mi Non.
t D vi o B m
u E v
a E mi p C Prid.
S. Scholasticoe. q D Non.
h G m r E. wuld.,
e A Prid. . s. F vu
d B Id. i G vi
e C xvi Kal. Mar. S, YaleniinL u A v
f D xv S. Fauslini et Jovitoe. a B un Dies /Egynl.
g E XIIII b C m
t F *m c D Prid. '
i G su d E Id.
f1 B £ x Xl e F xvm Kal Mai-. "S. Tiburlii, el Yalerîani,
f G xvu
m C viiii
11 D vm g A xvi
Cathedra S. Pelil : vernus h B xv
0 E vu dies xcn. " i C xmi
825 AD AGNELLI PONTIFICALE APPENDIX. 824
i D xm ' Lb D_ mi S. Leonis P., et vîg. apost.
1 E xn Pétri et Pauli.
m F xi e E m Nat. eorundem. i
n G x d F Prid. Sanclor. Cantianorum.
0 A VIIII S. Âdelberli episc, et mart. ÏUL. DIESXXXI,EUS.XXX.
p B vm S. Georgii.
S. Marci evangelistoe e G Kal. Jul.
q C vu f A vi Non. S. Processi, et Martiniani.
s- D vi
s E v g B v
t F S. Vitalis. li C mi
un i D m S. Margaritas.
a G m k E Prid. Oct. apostolorum.
h A Prid. 1 F Non. I
MAI. MESXXXT, LUN.xxx.. m G vm Id.
n A vu
c B Kal. Mai. S. apostolorum Philippi, et 0 B vi -' vu Fralrum S. Felicitalis.
â C vi Non. Jacobi. p C v
e D v Inventio S. 'crucis. Alexan- q D mi S. Naborîs, et Emargeras.
f E un dri, Eventii, et Theoduîi. r E m Dies'iSgypj,.
g F in Dies JSgypt. Ï* s F Prid.
Ii G Prid. S. Joannis-ante Portam La- t G Id. S. Quirici, et Julitoe.
ï A Non. tinam. « A xvu Kal. Aug.
k B vm ld. S. Michaelis, el Victoris. a B xvi
i C vii b C xv
m D vi S. Gordiani, et Epimachi, et c D xmi
n E v Christinoe. d E xm
a F nu S. Pancratii, Nerei, et Achil- e F xiî S. Praxedis.
lei.- f G xi S. MarioeMagd. Dies ^Egypt.
p G in S. Mariasad Martyres. g A x S. Apollenaris.
q A Prid. h B VIIII S. Christinoe.
r B Id. i G vin S. * Jacobi apostoli fratris
s C xvu Kal. Jun.
' S. Possidoniï. k D vu Joannis evangelistoe.
t D xvi S. Syri. 1 E vi
B^E XV m F v S. Nazarii, et Celsi.
a F XIIII S- Pudentianoe n G im S. Feliciss., Simplicii, Fau-
h G xm slini, etBeatricis.
e A xn S. Senesii, et Theoponlii. o A in S. Âbdon, et Sennen.
d B xi p B Prid.
e C, x -
AUG. DIESJXXXI, LUN.XXIX.
f D ' VIIII i,J
a E vm S. Urbani. Dies Jîgypt. q C Kal. Aug. vu Fralrum Machaboeorum
Iï F vu Dies jEgypi.
i G vi r D rv Non. S. Stephani pontiflcis.
k A v s E m
1 B mi i F Prid.
m C ni u G Non.
n D Prid. a A vm ld. S. Sixli Felicissimi, et Aga-
piti.
JUN. DIESXXX,LUN.XXVIHI. b B vu _S. Donali episcopi.
_ c C vi S. Cyriaci.
0 E Kal. Jun. S. Nicomedis. d D v Vig. S. Laurenlii.
F mi Non. Sanctorum Pétri, et Marcel- e E iv S. Laurenlii.
p lini-
q G m f F m S. Tiburtii.
r A Prid. g G Prid.
s B Non. h A Id. S. Hippolyti, et Cassiani.
t C vm Id. i B xix Kal. Sept. S. Eusebii.
u D vu k C xvm Adsumplio S. Marioe.
a E vi S. Primi, et Felieiani. ï D xvu
b F v „• „ m E xvi
c G mi Dies^lgypt. D n F xv - S. Agapiti.
d A m S. Barnabas apostoli. o G xrv
e B Prid. p A xm
f C ld. q B xn
g D xvm Kal. Jul. r C xi S. Hippolyti, et Timolbei.
h E xvu , S. Viti, et Modesti, atque s D x
Crescentioe. t E ix
i F xvi Dies^gypt. a F vm S. Barlbolomoei apost. Âu-
k G xv „. .
„Marcelliam. b G vu tumn. dies xci. |
1 A xmi S. Marci, et c A vi
m B xm S. Gervasii, etProlasii. d B v S. Hermelis, et Aug.-
n C xii e C iv Décollai. S. Joannis Baptisloe,
o D xi et Savinoe.
p E x f D m S. Felicis, et Adaucti. Dies
q F VIIII Vig. S. Joann. Baptisloe. E Prid. jEgypt.,
Nat. S. Joann. g _
r G vm Baptisloe. SEPT, DIESXXX,LUN.,
s A vu " xxx,
t B vi S. Joannis, el Pauh. h F Kal. Sept. S. Prisci |
a C v _ i G iv Non.
825 ANALECTA DE EPISCOPIS RAVENNAT1BUS. 823
K A m Dies -aigypt. A 1 E im Non. Coesariidiae.
1 B Prid. m F m
m C Non. n G Prid. S. Vitalis, et Agricoloe.
n D vm Id. 0 À Non. Dies iEgypt.
0 E vii p B vm Id.
p F vi Nat. S. Marioe. - q C vu
q G v S. Gorgoni. r, D vi Quatuor Coronatorum.
r A iv s E v S. Theodori.
s B m S. Proli, et Hyacfnthi. 1 F un "
t C Prid. u G m S. Martini, et Mennoe.
u D Id. a A Prid.
a E xvm Kal. Octob. b B Id. - S. Bricii confessoris.
b F xvu Exalt. S. Cruels, Cornelii, c C xvm Kal. Dec.
el Cipriani. d' D xvu
c G xvi S. Nicomedis. e E xvi Initium Quadragesimoe.
d A xv S. Euphemioe. f F xv -
e B xiv- "
g G XIIII
f C xm h A xm
g D xn Yig. S. Matthoei apost. i B xn
li E xi Nat.'S. Matthoei apost. Dies Bk C xi
i F x -^Egypt. 1 D x S. Coecilioe.
k G ix m E VIIII S. Clementis.
1 A vm Conceplio S. Joannis Bapti- n F vm - S. Prosperi. Hiemps inchoat.
m B "vu stoe. 0 G vu dies xc.
n C vi p A vi
0 D v S. Cosmoeet Damiani. q B v
p E rv r ' C mi
q F m Dedic. S. Angeli. s D ur Vig. S. Andréas, et S. Salur-
r G Prid. S. Hieronyim. nini.
OCTOB. mes xxxi, LUS.xxvmi. t E Prid. S. Andréas apostoli.
s A Kal. Octob. DECEMB.DIESXXXI,LUN.XXX.
t B vi Non. S. Thomoe apostoli.
u C v DiesJîgypt. u F Kal. Decemb.
a D un a G iv Non.
b E m b A m
c F Prid. c B Prid.
d G Non. d C Non.
e A vm Id. e D vm Id.
f B vu S. Domnini, Dionisiî, Rustici, C f E vu S. Ambrosii et Savini.
C vi - et Eleutherii.
g g F vi S. Dalmalii el Zenonis.
h D v h G v
i E nu i A iv.
k F m k B m S. Damasus P.
1 G Prid. S. CallisliP. 1 C Prid. DiesiEgypt.
m A Id. m D Id. - S. Lucioevirginis.
u B xvu Kal. Nov. S. Galli abbatis.. n E xix Kal. Jan.
0 C xvi 0 F xvm
p D xv S. Lucas evangelistoe. p G xvu
q E xuii q A xvi
r F xm r B xv S. Ignatii.
s G xn s C xiv
1 A xi DiesiEgypt. - t D xm - S. Hilarii.
a B x '
a E xn S. Thomoe apostoli.
b C VIIII b F xi -
c D vi n c G x
d E vu d A ix Vig. Nat. Domini.
e F vi '
Vigilia apostolorum Simo- e B vin Nat. Domini nostri Jesu
nis, el Judoe. -r)
" Christi.
f G v Nat. eorundem. f C vu S. Slepbani. *
g A mi ' g D vi S. Joannis evangelistoe.
h B m h E v Nat. Innocenlium.
i C Prid. S. Perpétuas. i F îv
NOYEMB.DIESXXX,LUN.XXX. k G m '
1 A Prid. S. Silvestri papoe.
k D Kal. Nov. Fesla omnium sanctorum, et
Anni Domini. Anni Domini.
D Iffl. E. DCCCCXCI. , M XII. A. DCCCCXVCIIII.
E V G. DCCCCXCI1. N XIII. x Cl.
F VI. A. DCCCCXCIII. O XM. D. I I.
G VII. B. DCCCCXCIIH. P XY. E. 1 II.
II Vffl. C. DCCCCXCV. , Q XVI. F. 1 III.
I YIHI. E. DCCCCXCVI. R XVII. A. I Illi.
K X. F. DCCCCXYC1I. S XVIII. B. 1 V.
L XI. - G. DCCCCXYCIII. T XYUII. G. I VI.
§21 AD AGNELLI PONTIFICALE APPENDIX. 828
Régulai ad Kalend. mneniendum. A Argumenlum ad Kalend. invemendum.~
Jan. Aug., el Decemb. unam regulam habent, hoc Si vis -scire qualiter Kalendarum dies invenien-
est dies xxxi, mi Non., vm Id., xvim Kal. dus, sume concurrentes ejusdem anni, et junge re-
Mar., Mains, Jul. et Octob. unam regulam ha- gularibus Kalendarum cujusvis mensis, partire per
bent, hoc est dies xxxi, vi Non., vm Id., xvu Kal. vu, et quot fueriut infra vu vel supra, ipse est dies
April., Jun., Sept, et Novemb. unam regulam ha- Kalendarum. ,
bent, ioc est dies xxx, un Non., vm Id., xvm Cap. ad lunam inveniendam.
Kal.
Febr. suam propriam regulam habet, hoc est dies Si nossevis quota sitluna in Kalendis, sume epa-
xxvni, JIH Non., vm Id., xvi Kal. cta ejusdem anni, et adde regularibus lunarum cu-
Quando vero bissextus evenerit xxvnrt diebus jusvisluna mensis, et quot fueriut infra xxx vel supra,,
ealculabilur. ipsa eril in Kalendis. ;
Regulares Kalend. Concurrentes. Reg. Lunarum. Epa cla Lunarum..
'
Mar. V. B. L H. UL M. Sept. .Y, NulloeXI.XXXIL
I. VI. YII. I. II. Oclob. Y, • III. XII1I. XXY.
Apr. B.
Mai. m. B. mi.V.YI.VII. „ Nov. VIL. VI. XVII. XXVII.
- B. H. HI. ML V. B Decemb. YII. YD1I.XX. I. XII.
Jun. VI. .
Jul. 1. B. YII. I. II-Iil. Jan. YIÏIL XXIII. IHI. XV.
V. VI. VU. I. Feb. ' X. XXVI. YU. XVIII.
Aug. IHI. B.
Sept. VII. B. HI. IHI.Y. VI. Mar._ VIIII^
Oclob. H. Apr. X. Hoesunt Epacloe-
Novemb, V. Hoesunt concurrentes Mai. XL. Lunarum.
Decemb. VII. Kalendarum. Jim. XH.
Jan. III. Jul. XIII.
Fe.h. VI. Aug. XML
Caput de Paschate. '
Argum. ad terminum Septuag. , et Quadrag. , et Pa-
schoe, et Rogat. inveniendum. Ad dies paschales April. adde vi, el quanti fueriut,
Jan. habet reg. xxxn ad septuagesimum inqui- tanlos dies in Maio erunt Rogationes.
rendum. Ideo subtrabe ex ipsis xxxn regularibus Caput de-Pent.
epactoe, quoe in illo anno discurril. Et si xvu, vel Ad dies Rogationes adde xm, et si minus xxxi,.
amplius remanserint, talem diem infra Jan. babebis vel oequaliter xxxi fuerint, lantos dies in Maio erit
terminum septuag., et si minus quam decem et Pent., elsi plus XXXL fuerint, abslraclis xxxi, quanti
seplem remanserint, non erit in mense Jan. lermi- <J remanserint,.tanlos ' dies in mense Junii erunt Pent.
nus Lxxmoe, sed in Feb. - , Cap.Lunoe.
Item unde supra. De luna sepluagesimoe toile vm, et quando bissex-
tus est, toile VIIII,et invenies qualis sit luna inilio
Feb. ad Lxxmam inquirendum habet reg. xxxi^ XLmoe.
et ex ipsis subtrahe epaelas ex ipso anno, ùnde in- Alia..
quiris; el quanti remanserint, lantos dies in mense Ad lunam quadragesimalem adde xn, et invenies
Feb. erit terminus Lxxmoe.Vide non obliviscaris lunam
anno bissextili unum addere lam in Jan. quam in pasdialem.
Ad lunam paschalem adde vu, el invenies lunam. '
Febr. >& i -
Alia. Rogalionum.
Ad ipsos diessepluagesimalcs adde xxi, et ex hac Argumenlum ad solam xhmam inveniendam.
sunima, quando in Jan. fuerit Lxxma, abstrahes Feb. ad. xi,mam inquirendam habet reg. xxxn ;
dies mensis Jan., et quando in Feb. fuerit Lxxma, et scito quota luna fuerit in Kal. Feb., tanlos toile
abstrahe dies mensis Feb., et invenies initîum de 'illis regularibus. Et si- seplem vel amplius quam
XLinoe; et si in Feb. evenerit ut sint et Lxxrnas, et seplem remanserint, lantos dies mirante Feb. erit
initium XLmoe,non remanebunt tanti ut niensem in- terminus XLmoe,et si minus quam vu remanserint,
tegrum abstrahere possis. Ideo tantos dies intra non erit in Feb. terminus XLinoe,anno tamen bis-
mensemFeb.,quantosinveneris, erit initium XLinoe." sextili unum addere non oMiviscaris..
Alia. Terni. Quad.
Mar. ad xLniam inquirendam habet reg. xxim,
Ad dies Quadragesimales adde XLII,el ex hacsum- ex quibus epacla illius anni, jiiide inquiris, recède,
ma, si in Feb. fueril initium XLmoe, abstrahe dies el invenies, quantos dies inlrante Mar. eril terminus
mensis Feb., et si in-Mar. fueril initium XLmoe XLmoe,terminus vero XLmoenullalenus sit anle vm
si
abstrahe dies marlii ; et sic prope fine Feb. fuerit Id. Feb., nec Prid. Non. Mar. El quanlos dies
initium XLmoe,ut dies Feb., et dies Mar. id est sine ante Prid. ld. April. habucris Pascha, tantos dies
bissexlo LVIHI, cum bissexto LX recedere possil. anle liai. Mar. habebis initium XLrooe,et quanlos
Tantos dies, quanti superfuerint, erit Pascha in dies Prid. Id. April. habueris Pascha, tantos dies
mense Aprili. Et si in Martio fuerit initium XLinoe, post p. Kal. Mar. habebis initium XLinoe,el si Prid.
abstrahes dies Marlii ; quanti remanserint, tanlos ld. Apiil. habueris Pascha, tantos dies poslKal.
dies in Aprile erit Pascha. Mar. habebis initium XLinoe,et î,i Id. April. habue-
Alia unde siipra. ris Pascha, Kal. Mar. habebis initium \Linoe.
Mar. habet regulam \xxvi ad xim Lunam inve-
Ad dies paschales Martii adde v, et si minus xxx, niendam : ideo subtrahe ex ipsis xxxvi reg.- epa-
vel oequaliter xxx fueriut, tantos dies in Aprile ctoe, quas iri ipso anno discurril, el si xxxi, vel am-
erunt Rogationes. El si plus xxx fueriut, abslraclis plius remanseril talem. diem de mense Mar. habebis
xxx, quanii remanserint, tanlos dies in mense Maii lunam xim, el si minus xxi remanseri!, non ciil de
erunt Rogaliones. mense Mar. luna Pascbalis, sed de Aprili.,
829 ANALECTADE EPISCOPIS RAVENNATIBUS. , 830
PALATIN! SOCII-
In buîlam Paschalispapoe 1 ad Petronacium Ravennoe archiepiscopum.
Cum inler plura venerandoeanliquilatis monumen- A siisse Joannis papoe XIII huila, data anno 972, argu-
la, quoecolendoememorioeFedericu's cardinalis Bon- mente esl; eam autem, uli etproecedentes, apud
romoeus congesserat ad ornatum suoe bibliolhecoe, laudatum Mabillonium, lab. XLY1 et L, videre
quara avila (am'ùisihumilitale Ambrosianam appellari licet.
maluit, ofl'enderimusexemplum bulloePaschalis pon- Formula in perpetuum, quam nostra habet, fre-
lificis ad Petronacium Ravennoe archiepiscopum, de quentissima est in bullis ponlificiis noni ac decimi
qua inprasfafione ad Pontificale Ravennoe meminit soeculi, quamvis e,t -ante nonum el etiam undecimo
vir clar. Ludovicus Antonïus Muratorius, et prasce- soepeoccurrat,utiu hullario Ciuniacensi, Cassinensi,
denti pag. 184 [Hujus volum.col. 745) D. Benediclus Romano, el alibi passim reperilur. Aliam etiam
Bacchinius, non ingratum eruditis fore putavimûs, ejusdem Paschalis I bullam ad Ingoaldum Farfen-
si eam, proul in noslro exemplo legitur, hic edere- sem abbatera habet BuIIar. Cassinense, tom. H, cum
mus. Hoc aulem eolibentius aggredimur, quodanim- eadem formula in perpettinm; ea tamen non omnes
advertimus a Hieronymo Rubeo, qui eam exhibel ejus oeviponlificesconsumer usi sunt, quinimo ipsam
Histor. Ravenn. pagl 257, el Ughello IIalias Sacroe adhibuisse pontifices nonnullos credimus in bullis
tom. V, caslerisque omnibus qui a Rubeo intégrant tantum majoris momenti, et quoe in longum tempus
exscripserunt, eam adeo erroribus depravalam iradi, extendebanlur, reservata altéra Salutem el aposto-
ut lecior locutionis ejus soeculi gnarus non serael licam benedictionemad minora rescripta, quoe in
alque iterum verborum insueta novilale perculsus proesens erant exsequenda, ut ex bullis Gregorii VU
hoereat. et Urbani II liquet.
Autographum arboris cortici, seu, quod verosimi- g Salulatio expressa his verbis Bene valete in bullis.
lius est, ut etiam Bacchinius proecedenli p. 170 noni et decimi soeculi plerumque occurrit ; soeculo
(Col. 721) observavit, Jîgypliacoe papyro inscriptum .autem undecimo Léo papa IX eadem verba in mono-
fuisse ex proefaloRubeo discimus, qui loco "supra gramma redegit, ut Mabillonius de Re Diplomalica
cilato, post recensilum bulloe contextum : « Hoelit— pluries animadverlit.
teroe, t ail, s in bibliolheca archiepiscopalus Raven- Noloe chronologies; duplici ordine adbibebanlur
nalis adhuc exstant in arboris cortice , cujus est anle Lebnem IX : prima elenim scripti, secunda dati
longitudo duorum cubitorum,uniuslalitudo,exaraloe diplomatis tempus designabat, interposita inler illas
charactere Longobardo omnium, quoe ibidem sunt proedïcta salutalione Bene valete.
labularûm (multas aulem sunt) pulcherrimo, lineis Prima chronologica nota mensem et indictionem
inler se duobus Iransversis digilis dislantibus. Cum continebat, nuuquam autem, quod viderimus, diem.
aulem pluribus exesoe.sint locis. Julius Ruvereus (De bullis loquimur quarum inscriplio clauditur his
cardinalis et arcbiepiscopus, anliquitatis studiosus, verbis in perpetuum; posleriorum elenim , in qua-
ne tam veluslum monumenturn periret (pulatur enim rum fronte legitur Salutem et aposlelicam benedictio-
avràypxfav), tenui subjectoeleloe agglulinandum du- nem, dispar est ratio.) Secunda, diem mensis, annos
xil. Ex'his polest cognosci archiepiscopum Baven- 'imperaloris, cum iterâla indictione, inlerdum etiam,
natem apud imperalores suum etiam habere inler- sed non semper, ul in nostra bulla vides , annos
nunlium, apocrisiarium, ut diximus vocalum, con- pontiûcis assignabat, quod apud citatos auctores
suevisse. Sunt hoedaloe litteroe anno a partu Yirgi- -passim invenies. Hoc eliamcum doctissimo Mabillo-
nis octingenlesimo decimo nouo. s llactenus Ru- '„ nio de Re Diplomatica < adverlendum est i (sunt
beus , qui eadem pagina Petronacii electionem in " ejus verba, lib. H, cap. 25 , n. 2) t in bullis quoe
annum 817 rejicit. Clariss. vero Bacchinius proece- scriptum et dalum habent, datum non raro alia ma-
denli pag. 16 (Col. 4SI) Martiuum Pelronacii proe- nu, aut cerie alio charactere exaratum esse, et qui-
decessorem obiisse circa ann. 819, el Petronacium dem nonnunquam aliquot diebus posl contextum, ut
post annum 821 ordinalum asserit, pag. vero 19 probat atramenti diversitas ; nimirum scriptum dé-
(Col. 455) circiler annum 822 coUocandamcenset, notât tempus scripti a notario instrumenli : datum
re laraen melius perpensa ab bac sententia infra exprimit tempus quo diploma impetranli tradilum
discedit; pag. elenîin 170 (Col. 121): « Paschalis, estabibliothecario seu canceliario , cujus noiarius
ait, papoeinitia ad diem 28"Januarii anni 817 alligat scriptum confecerat. t Quod in nostro exemplo opli-
Baronius; et Petronacii initia ante annum 819 col- me apparet. Datum enim non solum diversa chara-
locanda concludilur ex ejusdem Paschalis privilegio ctsris forma, sed etiam gracilioribus litteris a con-
dato mense Julio indictione Xn. s Quod etiam fur- textu notabiliter differt.
sus pagina 184 (Col. 745) confirmât. Nos vero proe- Coeterum, quod maleriem respicil, nostrum exem-
falo Rubeo accuratissimo scriptori acquiescere non plum vulgari charta ex linteorum fragminibus con^
dubilamus. stat, quoeposlmodum oleo delibula fuit, quo faci-
Quod ad rem diplomaticam spectal, characlercs lius autographo superposita characteres, servata sua
ejusdem prorsus notas sunt atque illi quibus Benedi- magniludine ac forma, exscriberentur. Quod et proe-
cli papoeIII et Nicolai I bulloe conscriptoe fuerunt, stilum est erudili alicujus viri opéra, qui deperiens
quarum specimina exhibet Mabillon. de Re Diplo- in dies aulographum hoc modo quasi renovare sak
matiea tabula XLYII, typographi errore signata ]0 egit. Ejusdem amplitudo asserlam a Rubeo mensurain
X-LYRI,el seqq. XLYIUet XLIX , ex quo discimus exoequat, nunc tamen in novem oequaliafrnsla trans-
nono prascipue soeculoid scripturoe genus a Romana versim recisum, et in libri commodiorem usum alli-
curia usurpatum. Quo vero tempore initium babue- gatura asservatur inler mss. codices in fol., lit. E,
ril et cessaveril non salis constat : cerie Joannis Y num. 106. De ipsius antiquitate nil cerli definimus,
et Sergii I diplomata, primunt anno 685, secundum cum nulla in eo temporis nota reperiatur; anliquuni
anno 697 conscripta, etsi nonnullorum charaderum tamen esse vel ex hoc ipso apparet quod in eo non-
forma eonveniant, pleruraque lamen adeo différant, nulla legantur quoeRubeus, auiographi ante annum
ut alterius scripturoe genus videatur esse, unde no- 1571 inspecter, tanquam oblitterala omisit ; idque
stroe inilium oclavi soeculiprincipium non superare - manifestius etiam lit quod nostrum exemplum,
pulamus. Decimo aulem soeculocirca finem jam de- quamvis summa cura servatum, plures characteres,
831 AD AGNELLI PONTIFICALE APPENDIX. 852
non secus ac cultro excisos, atramenti acredine cor- A suum Dorobernensem episcopum, apud Bedam lib.
rosos exhibeat, quod procul dubio magnoeantiquita- iï, cap. 18, quam ex correclione Chifïletiiet Mabillo-
lis indicium esse veterum codicum peritis viris per- nii sic legas : Datum die quarto Idus Junias, impe-
suasum jam est. rantibus dominis nostris piissimis Augustis Heraclio
Quod ultimum remanet, lectores monilos volumus, anno vigesimoquarto, post consulalum ejusdem anno
lacunas, quas in nostro exemplo offendimus, quas- vigesimo tertio, alque Constanlino filio ipsius anno
que ab autographo jam tune oblhleralo exscribi non vigesimo tertio, et consulalus ejus anno tertio, sed et
potuisse credibile est, a nobis reslitutas fuisse, ad- Heraclio foelicissimoCoesare, id est filio ejus anno
îiibito tamen alterius formas charactere, ne lectoribus tertio, indictione septima. Ubi adverle clausulam id
fucum facere videremur. Hoc maxime necessarium est filio ejus forte a Beda inlerpositam fuisse. Vide
fuit circa finem bulloe,in secunda cbronologica nota, el unam ejusdem Paschalis I PP. ad Bernardum
quoeincipit Datum ; ea elenim , ut pôle graciliori, Viennensem antïsiilem, apud Mabillonium , soec. iv
quod supra innuimus, charactere scripta , majorera Ad. SS. Benedict., part, n, pag. 567 , quani de Re
temporis injuriam perpessa est, ac ul plurimum adeo diplomat., pag. 183, sic corrigit : Datum imperante
attenuata, ut oculos fugial : ne tamen absque ratio- dominonostro perpetuo Auguslo Ludovicoa Deo coro-
ne nos eam reslituisse credamur, litterisque ac si- nalo magno et pio imperalore anno quarto, et post
glis non veram, sed ad ingenii nostri placitum effor- consulalum ejus anno quarto. Yide et alias in bulla-
matam significatîonem tribuisse, consule bullas eo- riis supra recensilis, et apud Sirmundum, Ughel-
dem soeculoet proecedentibus datas, in primis Be- lum, Dubletum, Baluzium, et coeteros, quas si cum
nedicti papoeIII, apud Mabillon. part, n, soec.iv Act. n nostra correctione conféras, nullus profeclo dubita-
SS. Benedict., quam iterum exhibet in libro de Re tioni locus remanebit. Sed quid diulius moramur in
diplomalica, pag. 439, in qua invenies : Datum No- re tam clara, et ne iis quidem ignota qui erudilio-
uas Octubrias per manum Tlieophilacti secundicerii nem vel a primo limine salularunt? 'Age ergo, ad
sanctoe sedis apostolicoe,imperante D. noslro piissimo bullam ipsam veniamus, quam ila imprimi curavi-
perpétua Auguslo Hloihario a Deo coronalo magno mus, ul e nostri textus regione Rubei textus appo-
imperalore anno tricesimo nono , et post consulalum situs sit, quo faeilius utriusque discrimen cognosca-
ejus anno tricesimo nono, sed et Bludovico novo im- tur. Orlhographiam veio Auibrosiani exempli quam-
peralore ejus filio anno seplimo, indictione quarto. vis minus accuralam , omnino relinendam, putavi-
Vide et aliam Honorii papoe I ad cognomen mus.
PASCHALIS PP. I-
AD PETROKACIUMHAYENN.EARCHIEPISCOPUM»'
Ms. exemplar bibliolhecoeAmbrosianoe. Ex Rubei Histor. Ravenn. pag. 237.
Paschales episcopus servus servorum Dei reve- Q Paschalis episcopus servus servorum Dei, rev.
rendo et sanclissimo fratri Petronacio archiepiscopo sanclissimo fratri Petronacio archiepiscopo S.Raven.
sanclac Ravennatis Ecclesiae et ^per te in eadem Ecclesioe, et per te in eadem Ecclesia in perpeluum.
Ecclesia in perpetuum. Cum pioe desiderii volunlates, et laudandoedevo-
Cum piae desideriis voluntale et laudande devo- tionis intenlio, apostolicis sit semper studiis adju-
lionis intentio aposlolicis sit semper studiis adjuvan- vanda, cura est solliciludinis adhibenda, ut ea quoe
da, cura est solliciludinis adhibenda, ul ea, quae le- legaliter gerunlur, el oequitali persona conveniunl,
galiter gerunlur et equitafi personae conveniunl, nulla valeat refragatione perturbai! sed inrefraga-
nulla valeat jefragatione perturvare, sed inrefraga- bile jure de eo at permanere, et ob hoc apo
vile jure Deo ua/eat permanere et ob hoc aposlolicis stolicis promulgalis sanclionibus propria quoeratio-
promulgàtis sanclionibus propria quae ration» sup- nis suppelunt, fas exigil possidenda confir-
pelunl fas exigit possidenda confirmari. Igitur quo- mai!. Legitur quoniam quidem fraterna sanctilas tua
niam quidem fraterna sanctilas tua direxit nobis per direxit nobis per Sergium Teligiosum diaconem san-
Sergium religiosum diaconem sanclae tuae Raven- ctoetuas Ravennatis Ecclesioe eundem, Adria-
nalis Ecclesiae privileghim domini Adriani quondam ni quod papoe proedecessoris nostri, in-quo eonfîr-
a
papae praedecessoris noslri, in quo confirmabit D mabit privilégia Leonis, quod imp. faeta ab Epipha-
privilégia Leom's quondam imperaloris faeta ab Epi- nio, quod religioso notario, et scriniario, et apocri-
pbanio quondam religioso notario h, el scriniario e, sario Ravennatis Ecclesioe, qui disertus ab bo. me-
el apocrisiario d sanclae ikvennalis Ecclesiae, qui morioe Damiano archiepiscopo tus confirmaloe
a Confirmabit pro confirmavit, mulata v in i, ut quos tenent duo notarii, » etc. De iis vide Duean-
infra etiam verbo postulabit, quod legendum poslu- gium in Glossario, Mabillonium, etc.
lavit. Contra in aliis verbis b mutatur in v, et legi- » Scriniarii erant qui in scriniis operam suam lo-
mus inrefragavile pro inrefragabile, perturvare pro cabant, et scriptorum vices agebant. Yide Cuja-
perlurbare, corovoralionis pro coroborationis, venera- cium, Gotofredum, et alios. Scrinia erant recondi-
vilis pro venerabilis, juvemus pro jubemus, etc., quod toria scriptorum publicorum, ut apud Scholiastem
eo soeeulofrequenlissimum. Juliani Anleces. Cod. Tbeodos. et Justin., elc.
b Notariorum varia fuit dignitas pro vario lem- „ d Âpocrisarius, seu apocrisiarius, non unius oiïicii
porum ac locorum discrimine. Notarii vero episco- nomen est. Inierdum sumilur pro cancellario1, qui
porum erant eorum scribas, qui ni plurimum ex cle- sigillum principis serval, et diploraata regia signai,
ricorum ordine assuinebanluiv, eos alia etiam muniï ut apud Joan. de Janua : c Apocrisiarius , secreta-
in Ecclesiis obiisse colligitur ex libro Sacramento- rius, consiliarius, vel etiam dicitur eancellarius, quia
ruin D. Gregorii ; cJSt tuni illuminai!lur duo ceroi, ipse est secretarius régis, vel imperaloris , el ejus
835 ANALECTADE EPISCOPIS RAYENNATIBUS. 834
directes est a venerandae memoriae Damiano archi- À A sacras essent proecedentes formulas ab pio Leone
cpiscopo, ut confirmatae sacrae essenl praecedentes imp. tam divoememorioeprisci Jusliniani, quam quoe
formulas ab ipso Leone imperalore tam divae memo- ceteris piissimis imperaloribus privilégia sanctoe ve-
riae prisci Jusliniani qnamquc céleris piissimis im- stras Ecclesioe prelargita, in quibus et aliis piis ca-
peratoribus privilégia sanclae vestrae Ecclesiae pitulis : et ut sine sacrilegio vel feretis, ra-"
praelargita in quibus et aliis piis capitulis et ut sine pinoeejus fines prelargilae sunl, et promulgationes
sacrilegio vel feritis rapinae ejus fines praelargilae postulabit quoque tua almilas eademi, prapoes no-
sunt et promulgationes postulabit quoque nobis tua stros apostolicos apicus firmilalem accipere ; unde
almilas eadem ipsa per nostros apostolicos apices annuentes proeparacius sancinius , et confirmamus
firmilalem accipere. Unde annuentes praeparatius omnia quoecumque sunt privilégia edila in sancla
sancinius et confirmamus omnia quecun^wesunt pri- vestra Ravennati Ecclesia, tara predecessorum no-
vilégia edila in sancla veslra Ravennalis Ecclesia slrorum pontificum , scilicet sancloe recordationis
tara praedecessorum nosîrorunî pontificum scilicet Hadriani, et Leonis sui predecessorum. quamque
sanclae rccordalionis Hadriani et Leonis seu prae- irapp. vel dona regum, aut a Chrislianis hominibus
decessorum illorum quamque împeralorum vel dona perdonationibus, vel vendicionibus, seu leslamenlis
regum aul a Grislianis hominibus per donaiioniéws B oblala, juxla ordinem generaliter, et specialiter om-
vel vendiiionibus seu teslamentis oblata juste ordine nium sanctoe tuoe Ecclesioe largilatem corroboralio-
generaliier et specialiler omnium sanctae tuae Ec- nis firmitatem in perpetuum habere proecipimus, et
clesiae largilatem oonrovorationis firmilatem in per- confirmamus, ut nullum locum, aut jus subjacentem
petuum habere praeccpimus et confirmamus ut nul- sub dicione sanctoe tuoe Ecclesioepro quolibet adin-
lum locum aut jus subjacentem sub dicione sanctae ventionis argumento polenlia quoquomodo judicari
tuae Ecclesiae per quolibet adinventionis argumento suffultum civili, aut militari precinas usurpari vel
polenlia quoquomodo audente judicari suffullum ci- subtrahere, aut violare u innovatione oedifi-
vili aut militari praecinclo usurpari vel subtrahere calionis inducere. Sed si quis aul cadentem
aut violare vel novatione edificationis inducere, sed lemplum renovare, aut oedificare templaverit, non
si quis corutum aul cadentem lemptem renovare aut nabere licentiam ante hoc agere , nisi prius per so-
edificare templaverit non habere licewiam ante hoc lilam benedictionem paterna sanclilaii veslroe san-
agere nisi prius per solilam benediclionem paterna ctoe , et venerabilis coram ibi figalur, neq... que
, sanctitali vestrae sancta et veneravilis crux ibi figa- -ex alio episcopatu dicione , aul civitalis ibidem ve-
lur neque qui ex alio epjseopato dicione aul civitalis nienles,' et comniorantes Deo amabiles clericos proe-
ibidem venienles et comniorantes Deo amabiles cle- C sumere in subjacentihus nobis Ecclesiis sine praece-
ricos praesumere in subjacentihus vobis Ecclesiis ptionem noslram sacerdolalem agere ministerium
sine praeceptionem vestram sacerdofalem agere nii- magis autem, et omnes advenarum religiosissimos
nisleriura, magis aulem et omnes advenarum reli- clericos mites, ut ne aciones vestram sanctitalem
giosissimos clericos ftmiles atque actiones vestram obaudire, ac definire, el nec secundum divinarum
sanciiiatem obaudire ac definire et secundum divi- legum, et_sacralissimarum regularum tenore effe-
narum legum el sacratissimarum regularum tenore ctum in eis inferre. Monaslerio vero sancti primi
effectum in eis inferre monaslerio vesfro sancli martyris Stephani, qui sic nominatis fundamenla,
primi martiris Stephani qui sic nominalur funda- et se jacet juxta palacium, et omnibus idem perti-
meula et rejacet juxla palalium cum omnibus eidem nentibus religiosis monachis omnia venerenda ora-
pertinentibus religiosis monachis omnia veneranda cula vel monasleria, et ceteros venerandos locos sub
oracula ac monasleria et ceteros venerandos Iocos parocbia exislentes sanctilati veslroe sub dicione,
sub parrochia exislenles sanclilaii veslrae sub di- et potestale sanctitali vestras subjaceant, et per te
cione el poieslale sanctitali vestrae subjaceant, et sancloetuoe Ecclesioe. Elvquecumque sunt eis privi-
per te sanctae tuae Ecclesiae et quecumque sacra legiis in integro observandis super lus nec, nullum
eis privilegiis in inlegro observandis super his nec " molestia, aut angarias, aut gravamina aut excubias
nullum molestia aut angarias a aul gmvamina, aut quilibet inferre parti sanctoetuoeEcclesioe nec non
sécréta scit. i Pro rcferendario etiam, ut contenait slanlinopoli apocrisiarius Romanoe Ecclesioe, cujus
CarolusDufresne in Glossario. Hoc tamen loco in- instar erat, neque tamen a sede apostolica deligeba-
telligendus est pro internunlio archiepiscopi Raven- lur, sed a ,rege. Idem cap. 16 : i Apocrisiarius,
nalis apud Orientis imp. Leonem , quod maxime quem nostraies capellanum vel palatii custodem ap-
ponlifleibus el palriarcbis tune temporis in usu fuit. pellant, omnem clerum sub cura et disposilione sua
Eorum id muneris eral, ut res Ecclesiarum suarum regebat. Cui sociabatur summus cancellarius, qui a
peragerent, elde iis ad principem referrenl, si ali- secretis olim appellabatur, erantque illi subjecli pru-
gna emergeret dilïicultas in rébus ecclesiasiicis ad dentes, et intelligentes, ac fidèles viri, qui proecepta
politiam pertinentibus, quoea principe definiri debe- regîa absque immoderata cupidilatis venalitate scri-
ret. Yide Justin, novel. 6, e. 2 et 3 ; D. Gregor. M; berent, el sécréta illius cusiodirent. »
lib. m Dial., c. 56. Fuit etiam nomen dignilalis in a Angarioe, quas nunc pro injuslis exaclionibus,
aula regum el imperat. cujus erat munus circa res coaclionibus, ac compulsionibus vulgus accipit, apud
ecclesiasiicas, unde et « responsalis negotiorum ec- veleres eranl servitia, quoequis vel in persona, vel
clesiasticorum « dicilur ab Hincmaro lib. de Ord. in re, facere tenebatur. Onera nunc voearemus ; quot
Palalii, cap. 15, idque officii gerebat, quod Con- aulem, et cujus generi? fuerint longum esset assi-
"
855 AD AGNELLI PONTIFICALE APPENDIX. £36
excuvias n quilibel inferre parti sanclae tuae Eccle- .A colonas, aut pa res vos subjacentes parti san-
sîae, necnon colonos aut parliarios h el servos subia- cloevestroeEcclesioe, a quolibet omnium ad militan-
centes parti sanclae vestrae Ecclesiae a quolibet om- dum subtrahere, sed si militali fuerint, eos discingi,
nium ad militandum subtrahere, sed si militali fue- et dismilitarijubemus nostroe venerandoe reddituros
rint eos discingi et desmilitari juvemus vestrae ve- parti, ut si quis lalia teraeranles preverlere tenla-
nerandae redituros parti, ut si quis talia lemeranter verit, de his quoe a nobis pie sancita sunt, et juxle
praevarieari lemptaverit de his quae a nobis piae a nobis petislis, ut per prassenlem nostrarura apo-
sancita sunt et juste a nobis pelislis et per présen- stolicam continelur formula, non solum nihil proeva-
tera nostram apostolicam continelur formula non leat, sed etiam pro taie matricem' audaciam, el om-
solum nihil praevaleal, sed etiam pro talem atrocem nia suarum facultalum amissione faciantur, nec
audaciam el omnium suarum facultalum ammissione non, et animarum adversiones perieulo minime de-
faciantur necnon et animarum adversionis pericu- clinare polerinl sufficienlibus omnibus in conees-
lum minime declinare polerinl sufficienlibusomnibus sione sola hujus apostolicoe nostroe exarationis. Si
in oslensione sola hujus aposlo/icae noslrae exara- quis vero contra hoc nostrum apostelicum prasce-
cionis. Si quis vero contra hoc nostrum apostolieum plum..... egerit, componat auri brici libras quin-
praeceptum egerit componat auri obriti c libras B quoeinsuper, el analhematis vinculis sit innodalus,
quinque insuper et analhematis vinculis sil innoda- el perpetuoe condemnalioni summissus. Quod proece-
tus et perpetuoe condetnnationis summissus. Quod ptum confirmationis a nobis factum , reseribendum
praeceptam confirmationîs a nobis factum seriven- proecepimus Thimolheo notario, et scriniario sedis
dum praecepimus Timolheo notario et scriniario se- nostroe in mense Julio indiclio su. Bene valete.
dis noslrae in mense Julio indidione duodecima Qf Guidus Julius per manum régi..... biblio sedis
Bene valete 9?. apostolicoeimp. Augustinus Hludovric..'... bondo.
Datum v Idus Juliâs per manum Sergii bibliolhe-
carii sanctae sedis aposlolicae imperante domino no-
stro perpeluo Auguslo Hludovicoa Deo coronalo ma-
gno pacifico imperalore anno sexto d et post con-
gnare; nam diversoepro diversis temporibus, et pro aulographa consulentes'invenimus. ïn nostro cerîe
varia principum avàrilia, vel clemenlia. Plerumque exemplo auri obriti leclio perspicua esl. Auri obriti
lamen hoc nomine veniunt servilia quoe cum plau- menlionem habel, ut edila omiltamus , diploma Be-
siris, equis, mulis, asinis, ac personis quisque proe- rengarii favore Ticinensis Parlhenonis sanctoeMarioe
slare lenebalurin transite regum el Coesarum, tum G Theodoloe(nunc vulgo indigilatur ad Puslerulam, ea
proecipue exercituum, ac bellici apparaïus transve- fbrlasse de causa quod juxta antiqua Urbis raoenia,
ctione. Plura videbis in Capilularibus Caroli Magni, et prope unam ex minoribus seu poslerioribus por-
lib. i, cap. 81 ; lib. vu, cap. 567. Capit. Caroli Cahi, lis, quas lune temporis pusterulas vel posteiolas
lit. xxni, cap. 14 ; apud Goldastum Cari. Aleman. vocabaniur, oediflcatussil) dai. v Idus Marlii « anno
cap. 42; Cod. Theodos. de cursu pub. in leg. Yisi- Incarnationis Domini 899, anno vero domini Beren-
goth. lib. v, lit. 5, § 5, el alibi passim. Àngariarum garii gloriosissimi régis 13, per indidionem 5. i
eliam meminit Guniherus Ligurini, lib. n : Et allerum Ludovici imperaloris Bosonis provin-
cioerégis filii pro eodem Parthenone, datum Papioe
ab
Hujus anliquo Cotnilatum in finibnsurbis « v Idus Marlii anno, Incarnationis Domini 981, anno
Soinsab angariisIlalorumpêne solutus vero domini Hludovici gloriosissimi imperatoris 1 ,
Pi astidioLigurumGuidoBlandratensishabebat. indidionem 4. Ï Coelerum frequens in diploma-
a Excuvias pro excubias, quod hic non pro cuslo- per libus, proecipueGoesareis,hoec vox , ul frequenlior
dum vigiliis, ut vox sonal, sed pro quovis injuste eliam auri cocli, auri puri, auri purissimi, auri per'
gravamine, molestia, servitio inlelligendum est, ut feclissimi, auri probalissimi, et auri optimi. Illud in-
oplime advertil Ducangius, et noscitur ex Leg. Lan- térim notandum est, multam pecuniariam contra
gobard. lib. m, lit. 952, iii qua de illis hominibus Iransgressores, quoe in Coesarumel regum Italias di-
qui res suas- alienaverunt : « Ubicumque super eas plomalibus nono et sequenlibus soeculis frequenlis-
résident, .distringal ebs cornes per excubias publicas, sima est, in bullis pontiflciis, coeterisque ecclesiasli-
sicut lex continel. » Ubi Glossa: e Id est servilium D eis monumentis, rarius occurrere, el fortasse lan-
ad pontes restaurandos. i tummodo in illis intra sanctoesedis dominium
h Païtiarii, servorum genus, de quibus fusius exsequendoeerant,quoe ulî nostra hoec Paschalis I el in
alibi. concilio Romano sub Siivestro PP. in quo coenobii
c Obriti, seu obrizi, quod purum, optimum , et Perusini asserilur immunilas, et slaluitur « Ut
probatum significal. Ducangius ad verbum Obryzum quicunque Perusinoe Ecclesioe episcopus banc defi-
habet sequenlia : « Auribricum corrupte etiam in nilam lilem renovare tentaverit, decera libras puris-
diplomate Longobardico Paschalis I PP. pro Eccle- simi auri Lateranensi pajalio componal » apud Labbe
sia Ravennensi. t Si de nostra bulla loquitur, unde Concil. lom. IX, col. 1247. Plerumque tamen ponti-
hanc leclionem dcsumpserit, nobis non constat. fices solas imprecaLionesadhibuere contra infracio-
Rubeus, qui primus eam vulgavil, in editioneVeneta res, iis autem qui eorum mandata servarent vitam
anni 1589, habet auribriti, in proeeedentipariter Ve- oeternam a Domino deprecanles. Harum vero exem-
nela anni 1572 nulla est bulloementio , imo plurima pla, quoepassim apud auctores invenies, ne longio-
desnnt, quoeposlea vel addiuil, vel correxit, ul inler res simus, consullo omitlimus.
eoelera, Petronacis electionem, quam, Paschale PP. d Ludovici annus imperii sexius mense Julio,
jam morluo, accidisse dixerat. Ughellus tam in edi- annus est Domini decimus nonus supra oclingen-
lione Romana, quam in recenii Veneta habet auri tesimura; eum enim a Carolo paire .n conveniu
boni, corrupte quidem, ul in coeteriseliam diploma- Aquisgrani haliilo Coesareo diademale insignilum
libus, quoe amamiensium errorc-plerumque vitiata, fuisse, el imperii consorlem deelaratum anno 815,
837 ANALECTADE EPISCOPIS RAVENNATIBUS. - 858
sulalum ejus anno sexto » sed et Hlolhario novo .A imperalore ejus filio anno , h indictione xn.
auclores admillunt, solum de mense certain. Chro- brosianoeanimadverlil, et hoecnon semper conslans,
r.ograpbus Moissiacensis Seplembri id factum réci- quod nos fort3Ssealibi oslendemus. Inscriptio sic se
tât: « Mandavit(nempeCarolus) ut quidquid in unam- habet :
quamque synoduin définissent, ad placilutn consti- BERNARDBS
luti imperaloris renunliassent, quod ila factura est, CIVILITATE MIRABILIS
et in ipso anno mense Seplembri jam dictes Carolus CETER1SQ. MISVIRTUT1BUS INCLïTUS REX
fecil convenlum magnum populi apud Aquis pala- HICREQCIESCIT
lium de omni reguo, vel imperio suo, cl convene- IÎEG.AN.IIII. M. V. OBIIT.XV.KL.MAIIND.X.
runl episcopi, abbates, el comités, et senalus Fran- FILIDSPI.EM.rar-rxi.
corum ad imperalorera in Aquis, et ibidem consti- Hac ergo inscriptione quantum temporis Bernar-
tua capitula numéro XLVI(Pagius in Crilica ad An- dus regnaverit, ac quando diem clauserîl exlremum,
nales Baronii legendijm censet numéro xxvi) de
erant necessarioeEcclesioe Dei, et Chri- cognoscimus; an vero regnum ab ea die auspicatus
causis, quoe sit qua in convenlu Aquisgrani habite, a Caroloim-
stiano populo. Post hoechabuit consilium cura proe- Ilalioe rex fuit renunlialus ; an ab ea qua
falîs episcopis, et abbalibus, eteomitibus, el majo- peralore ModoetiasIlalici coronam obtinuit, nonnisi di-
rions nalu Francorum, ut' constituèrent filium suum vinando assequiregni Dubium igilur adhuc
Ludovicum regem et iraperalorem. Qui omnes pa- erit ulra, mense possumus. vel ejus inauguratio ,
riter consenserunl, elc. » Annaliste Coesareus, a B vel ejus" coronaiio,Novembri, accideril; quanquam de coro-
Lambecio editus, ad annum 45 Caroli régi s,-Ludovi- nalione polius intelligendum illud nos persuadet,
cum mense Auguslo imperatorcm renuntialum asse- quod Pagius ipse habet ad proediclum annum
rilhisce verbis : c Richulfus arcbiepiscopus Mogun- num. 17 : « Auclor Viloe Ludovici Pii refert, 813, tola
liacensis Ecclesioe defunctus esl v Idus Augusli, et oeslate in
in mense ad fa- patris comilatu fuisse, deinde imperii dia-
placilum magnum Auguslo Aquis demate coronalum, ac mense tandem Novembri, in
ctum est, et Karlus imperalor constituil Hlodoveum Aquitaniam feversum esse, J Quapropter si Ludo-
ridera esl acLudovicus) filium suum simul imperare vici el Bernardi inauguratio uno
cum eo, imponens diadema capili ejus, elc. » Pagius conligil, el Ludovicus ante niensem eodemque tempore
Novembris jam
in Crilica Hisiorico-Chronologicain Annales «ardi- coronalus eral, eliam Bernardum anle hoc tempus
nalis Baronii Ludovicum mense Novembri inaugu- regem dielum fuisse credere licet. Hoc fusius ali-
ralum fuisse conlendil : t Ludovici et Bernardi quanto prosequi non abs re fore putaviinus ; coelc-
inauguratio (sunt ejus verba ad ann. 813, num. 15) run mense Julio anni 819, non alium certequam
mense Novembri pera.la, ul ex diceudis de morte sexlum imperii Ludovici numerare quis potest,
Bernardi anno 817, num. 15 palebit. $ Ad annum ulrumque illius initium a même Auguslo,
aulem 817 hoechabet : -«Bernardus sepultus fuit Me- bri, et vel ab ipso Novembri, deducat. Seplem-
diolani in -ecclesiasancli Ambrosii, ubi exslal inscri- Ulrum vero ipse annos imperii solum a morte
plio a Baronio num. 18 recilala, in qua legitur : hoc est a v Kal. Februarii anni 814 nume-
annos menses obiit xv pairis,
Itegnavil quatuor, quinque, an eliam ab ea die qua imperii consors di-
Kalend. Maii, indictione 11, i> ideoque sequenli raveril, dus fuit, dubium adhuc esl. Pagius loco nuper cilato
Christi anno (hoc esl 818), et regnum inierat mense Q utramque
Novembri anni 815, ul hoecverba demonslrant. » « Ludovicus epocham ab eo usurpalam fuisse asserit :
in diplomalîbus plerumque quidem an-
Jam vides quibus argumentis Pagius Ludovicum ad nos ab obilu palris, sed quandoque eliam ab eo die
imperii consortium a paire accersilum fuisse, non quo consors imperialis nominis dictes est, deducit,
mense Seplembri, ut refcrt cbronographus Moissia- ideoque hoeduoeepochoe non confundendoe.»
censis, non mense Auguste, ut habet annalista Coe- rei etsi vir doclissimus nulla ibi référât exempla Cujus
sareus, sed mense Kovembri, probare niiaiur ; cum quibus ejus senlenlia firmelur, aliqua tamen ei non
enim videril uno eodemque leinpore, scilicet in con- defuisse credimus, cum nos etiam nonnulla offen-
venu! Aquisgrani habite, Ludovicum ad imperium derimus Ludovici diplomata a scriploribus édita,
ascitnm , ac Bernardum Italico regno proefectum quorum notas ad illud
fuisse, Bernardum vero e vivis migrasse xv Kalend. rium successit nequaquam tempus quo patri in impe-
referri poterant; quod
Maii, postquam reguaverit annos quatuor, el menses aulem in eorum numericis nolis error semper irre-
quinque, iniio calculo, ac delraclis a die xv ante
Kal. Maii annis quatuor el mensibus quinque, pserit, nec asserére, nec negare audemus ; id tamen
occurrere, proecipue in iis libris qui pluries
uiriusque electionem in rnensem Novembris anni soepius
815 incidere animadverlil, ideoque non nisi ab eo recusi fuerunt,atlentius cuilibel aulographa consulenli, vel
mense eorum inaugurationem repetendam putavit. Du diplomata ipsa consideranli, facile liquebit.
Chesnius habet Ludovici Pii favore
CoelerumPagius hanc senienliam ex Carolo Sigonio, Chrislianorum qui exdiploma
de Regno Ilalioe lib. iv, accepil, Sigonius aulem », norum tyrannidem fugientes, Hispania in Galliam, Sarace-
Bernardi régis inscriptionem mulualus est a Trislano hoec esl subscriptio : « Daterasese reccperanl, cujus
Kalend. Januarias,
Chalco, lib. v, qui lapidera enossum fuisse circa an- - anno, Christo propitio, secundo imperii domniHltido-
num 1498 innuere videtur, eo scilicet tempore quo vici piissimi Augusli, indictione 8. Aclum Aquisgrani
Ludovicus Sforlia Mediolani dux magnificentissimi palatio
monaslerii ad basiîicam S. Ambrosii, quale in proe- lendis Januarii regio. »Indictio.oetavanon conipelit nisi Ka-
anni 815, ergo annus imperii secun-
senli conspicitur, fundamenta jecil. Ipsam vero in- dus non
polest deduci a morte Caroli; ipse enim ,
scriptionem, quoein prasfala basilica adhuc asserva- ut supra diximus, obieral v Kalend. Februarii anni
tur, hic dare placet ea potissimum de causa, quod 814, ideoque annus imperii primus nondum explclus
Baronius, sicul et Sigonius ad annum 818, et Pagius erat : ab ipsius igitur inauguratione secundum im-
ad annum 817, indict. numerent undecimara, cum perii annum numerandum esse aliquis pro cerio
labulam ipsam marmoream, hodie eliam, indict. putabit. Yerum si alierum ejusdem Ludovici proece-
tanlummododécima signaiam videre qu.libet possit ; plum pro cosnobioDionysiano, quod habet Mabillon.
hoec autem, et si vulgari calculo minus conveniai. deRe 394, cujuscharacterum eliam
non ideo contra tôt auctorum men- diplomat., pag.
quam undecima, exhibet tabul. 26, cum proedictoconféras,
tem Bernardi oiiitum ad annum 817 retrahendum spécimen errorem in nota numerica annum imperii dési-
pulamus, aut lapicidam erroris insimulandum, sed gnante laiereejus invenies. Proeceplum enim Dionysia-
polius ab hoc dérivasse credimus, quod Mediolani num
apud ejus asvi ecclesiasticos peculiaris in usu fuerit
indiclio, ut Puricellus in lionumentis basilicoe Ara-, » Annus post consulalumLudovici .rcsliluendus
839 AD AGNELLIPONTIFICALE APPENDIX.—ANALECTA,ETC. 840
num sic se habet : < Data Kalend. Decemb. anno, À A describat his verbis : « Ludovicus imperator apud
propilio Christo, primo imperii domni Hludovici se- Aquis palalium celebravit Pascha. Et in ipsa asiate
renissimi augusli indictione 8. >Jam vides Kalend. (forsan asstate) jussil esse ibi conventum populi de
Decemb. indictione 8 incidere in ultimum mensem omni regno, vel imperio suo apud Aquis sedem re-
anni 81b, ideoque hoc proeceplum unico mense su- giam, id est, episcopos, abbates, sive comités, et
pradiclum antevertere, et tamen anno primo impe- majores natu Francorum, manifestavit eis mysteriuni
rii insignitum esse ; ul quid ergo Ludovicum Kal. consilii sui, quod cogilaverat ut conslitueretunum
Decembris" ab ejus inauguratione imperium auspi- de filiis suis imperatorem. Habebat enim 1res filios
cari, Kal. vero Januarii proxime sequenlibus, a ex uxore Hermengarda regina. Nomen uni Clota-
morie patris annos numerare, credamus? Cerie hoc rius, nomen secundi Pippinus, et nomen tertii Lu-
brevi temporis intervallo niliil evenit quod variandoe dovicus. Tune omni populo placuit, ut ipse, se vi-
epoeliascausa foret; errorem tamen viderunt ad etiam vente , conslitueret unum ex filiis suis imperare,
Baluzius t. I Capitul. Reg. Franc., el Pagius an- sicut Karolus paler ejus feceral ipsum. Tune tribus
num 815, num. 4, eumque emendarunl, annum im- diebus jejunalum est ab omni populo, ac lelanioe
perii priinum pro secundo reponentes, pluraque hu- factoe.' Post hoc jam dictes imperator Clotarium,
jus notas diplomata eodem modo emendaturos fuisse qui erat major natu, imperatorem elegit, ac per
facile credimus, ubi vel aulographa inspicere, vel coronam auream tradidit ei imperium, populis ac-
cum aliis eodem seu proximo tempore datis con- clamanlibus et dicenlibus : Vivat imperator Cloia-
ferre licuisset. Nos equidem quolquot adhuc Ludo- rius ! Facta est aulem loelitia magna in populo die
vici aulographa vidimus a v Kalend. Februarii anni -•t, illo. Et ipse imperator benedixit Dominum, dicens :
814, imperii annos constanter numerum animadver- (Benediclus es Dominus Deus noster, qui dedisli
timus. Ejus tamen quinque status dislinguendi sunt, hodie ex semine meo consedentem in solio meo, vi-
quippe vivente paire fuit primum Aquitanioe rex , denlibus oculis meis.) Audiens autem Bernardus fi-
tum, eo moriuo, imperator solus, dein cum Lotha- lius Pippini régis rex Ilalioe quod factum erat, cogi-
rio, sed poslmodum ab eo divisus, ac demum post lavil consilium pessimum, voluitque in imperatorem
exauclorationem in ihronum reslituius. el in filios suos insurgere, et per tyrannidem impe-
rium usurpare.
fuit : sextum aulem reponendum pulavimus soepe Baluzius, in nolis ad Agobardum (*), Lotharium
cilati Mabill. exemplo moli, qui de re Diplom. lib. terlio Kalend. Augusli imperatorem dielum fuisse, ex
n, cap. 25, n. 3, Paschalis 1 PP. ad Bernardum auctore inédite Annalium Anianensium, affirmai;
Yiennensem antislitem bullam referens, cujus in Pagius vero elsi ea die, quoe anno 817 incidebat in
proecedenii el nos mcnlionem habuimus, anno ejus feriam quinlara, renunliatum fuisse imperatorem
imperii 4 annum pailler post ejus consulatumBe- 4 non inficielur, eadem tamen coronalum non fuisse
tribuil, imo tertio, qui in soec. quarto Act. SS. affirmât, quod per ea lempora mos invaluerit ut
nedict., part, iï, pag. 567, per errorem irrepserat, hujusmodi coeremonioeDominicistantum diebus, aut
substiluil. Credidit elenim, ut arbilror, vir doctus, festis solemnibus, peragerentur. Cum igitur nosira
Ludovici consulalum, quem CoesaresKalendis Ja- bulla data sit v Idus Julias anni 819, si Lolharii
nuariïs eorum coronalionem subsequentibus tantum annos imperii a mense Junio numeres, secundus
iniri consuevisse alibi observaverat, ab anno 814 jam expletus erat, et cosperai lerlius ; si vero a m
repelendum esse, ea potissimura de causa quod a IG Kalend. Augusli exordium facias, secundus adhuc
paire jam proecedenli anno Aquisgrani coronalus el imperii annus currebal. Sed his diulius non immo-
ad imperii consortium ascilus fuerit, nisi forte cum rabimur. Proestat hac occasione coeleras ejus epo-
Pagio ad annum 817, num. 2, lune temporis in more - chas breviler attingere, quoe, omissa ea regni Ba-.
positum fuisse placeat, Coesaresipso quo imperium joarici, hoe'sunt, videlicet : ab ejus confirmalione in
adibant die consulalum perpetuum capessere. No- imperium in convenlu Noviomagensi faeta, hoc est
tandum tamen esl in huila ejusdem Paschalis I PP. a mense Maii anni 821 ; a convenlu Altiniacensi, in
a Cornelio Margarino relata in Bullarii Cassinensis quo missus fuit in Ilalioe regnum, anno scilicet 822,
l. II, conslilut. 16, nullam post consulalus nolam mense Augusto, ut Eginhardo placet; a die v Apri-
reperiri, eam aulem in exemplo non defuisse credi- lis anni 825 quoe Paschalis solemnitaii sacra luit,
mus, sed scribarum oseitanlia neglectara, nam proe- qua a Paschaîe papa Roraoe regni Ilalici atque im-
ler quod in nostra clare legilur, eliam in prasfala perii coronam accepil ; ac demum a morte Ludovici
ejusdem pontificis bulla ad Bernardum Yiennensem ejusdem patris, quoe xn Kalend. Julii anni -840 ac-
anlisiitein apposita esl ; quamobrem in jam citala , cidil, ut Nilhardus, annalisioeMetensisel Fuldensis,
contra ejusdem pontificis et aliorum ejus oevimo- coelerique conseuliunt. Moriuo tamen pâtre duas
rem , consullo oinissam fuisse, difficile credimus. epoehas usurpare cospil, primam a die 20 mensis
Hune autem usuni usque ad x sallem soeculiinitium Junii, quoe, ul nuper diximus, Ludovici emortualis
perdurasse, multiplici bullarum inspeclione permoli fuil, ab eaque imperii in Francia annos numeravil;
conjicimus. alieram ab anno 820 deductam asserïiMabilloniusde
ï Annus eliam imperii Lolharii reslituendus fo- ;D Re Diplomatica lib. n, cap. 20, num. 15, ubi plura
rcl : secundus cerie, aut lertius reponi débet, ip- exempta in médium proferl, quibus probat annos
sum enim a Ludovico pâtre ad imperii consortium imperii Italici in Lolhario semper proecedere Fran-
accersitum fuisse iu convenlu Aquisgrani habite in cicos annis viginli. Qua ratione vero Lolharius
sestate anno Domini 817, omnibus notera esl. Scri- exordium Italici imperii moriuo pâtre petierit ab
plorum tamen sententioe différant circa mensem; anno 820, se nondum assequi potuisse ingénue fa-
annalista enim Coesareus a Lambecio édites mense lelur vir doctes loco cilalo, tantummodo dubilat vel
Junio id accidisse refert : « Auno quarte (scilicet a Bernardi morie repetendam, si hoec usque id fi-
Ludovici Augusti) conveniunl suum habuit Hluduv- nem anni 819 protrahi posset, vel forsan ab ejus
vicus imperator cum Francis in Aquisgrani mense confirmatione in imperium, quam mense Maioanni
Junio, et indicte (Adde ex chronographo Hildens- 821 in conventu Noviomagensifaclam jam diximus.
heimensi jejunio) ordinatus est filius ejus Hludarius Quod ad Bernardi morlem spectat, eam proecedenli
in imperatorem, ut consors regni fieret cum paire. note d xv Kalend. Maii ex sepulcrali ejusdem inscri-
Eo anno Stephanus papa decessil, cui successit Pa- plione accidisse probavimus ; quod vero confirma-
scualis in pontificalu, i etc. Annalista Moissiacensis tionem respicit, id ex iisdem diplomalum subscri-
non indicat inensem, quamvis coelera exactissime ptionibus quas ipse loco supra cilalo adducil ad pro-
ban-
(*) Patrologioelom. CIV.
ANNODOMINIDCOCXLIY-
GREGORIUS IV
PONTIFEX ROMANUS.
NOTITIA HIST0RÏCA IN GREGORIUM IV.
(Mansi,ampl. Concil.Collect.tom.XIVpag. SC3.)
(a) Gregorius IV, nalione Romanus, ex paire Joan- A
. mus, sanclitate alque pietate replètes, ornatus scien-
ne, sedit annos sexdecim. Yir strenuusac benignissi- tia, verbojucundus, modestes proe omnibus sermone,
bandum Italici ac Francici hnperii epochas annis tam pro decennaria nola x legit, ideoque correxerit,
viginli differre, verilali repugnarej sic ostendimus. addito inter parenthèses lege pii. Quidquid tamen de
Inler coetera diplomata, unum Mahillonius adducit hac epocha credendum sit, certe in tel Lotharii di-
dalum « vi Idus Octob. anno, Christo propitio, im- plomalibus post annum 858 dalis, quoe vidimus,
perii domni Hlotharii pii imperatoris, in Italia 21 et nusquam ejusdem aliquam rationem habilam fuisse
in Francia 1, indict. 3. » Hanc formulam ipse refert eognoscere licuil, imo nunquam ejus diplomata tri-
ad annum 840, sed si conventus Noviomagensisper- plici, proeler indictionem, epocha signala ihvenimus.
actus est mense Maio anni 821', ut ipse casterique Illud intérim observatione dignum, doctissimos eliam
consenliunt, vi Idus Octob. anni 840 primus imperii viros in inlerprelandis Lolharianorum diplomatum
Francici equidem incosplus erat, Italici vero non vi- chronicis notis soepius erravisse, hoc autem ea po-
gesimus primus, sed vigesimus tantum eurrebat; al- tissimum de causa accidisse arbilraraur, quod varias
terum etiam ibidem habet « Datum xv Kalend. No- epochas quibus ipse usus est, non satis perspecias
vemb. anno, Christo propitio, imperii domni Lolharii habiicrinl. Puricellus noster in monumentis basilicoe
pii imperatoris in Francia 10 et in Ilalia30, indict. Ambrosianoe duo refert Lotharii diplomata, quorum
13, « quod refert ad annum 850, sed xv Kalend. No- primum, pag. 182, habet : « Data tertio Nonas Ma-
vembris trigesimus imperii in Italia in cursu quidem iasanno €hristo propitio imperii domini Hlotharii im-
erat, Francici vero undecimus jam incoeperat a die T> ' peratoris decimoctavo, indictione décima terlia.
vigesima mensis Junii. Coelerasformulas, quas loco Actum Papioe palatio regio in Dei nomine féliciter,
cilalo producit, omittimus, sed ex illis idem, quod amen, i allerum vero, pag. 185. « Data oclavo Idus
ex proecedentibus, clare evincilur; quapropler Lo- Maias, anno, Christo propitio, imperii domni Hlotha-
tharii imperium in Italia, neque a morte Bernardi rii pii imperatoris decimo octavo, indictione décima
régis, neque a convenlu Noviomagensi, deduci po- terlia. Actum Papioe palatio regio in Dei nomine fé-
lest, sed certe ab anno 820. Pagius ad annum 821, liciter, amen, t quas notas.refert ad annum 841, sed
num. 2, hanc epocham ante diem ultimum mensis perperam, cum anno 835 conveniant, desumpta
Maii anni 820 jam inchoalam fuisse deducit ex parte epocha ab anno 817, prout clare ostendil îndictio,
secunda Bullarii Cassinensis, constitut. 50, in qua cujus tamen vir doctissimus, ac maximoe in casleris
legitur : « Actum anno DominicoeIncarnat. 841, anno diligenlioe, nullam ibi rationem habuisse candide
imperii Chrislianissimi Hlotarii imperatoris 22, in- profitetur; cum tamen illa neglecta, in eorum Coe-
dictione 4, pridie Kalendas mensis Junii. J Unico sarum diplom. qui varias epochas adhibuerunt vix
tamen exemplo, ac petite a Bullario Cassinensi, in unquam temporis rationem inveneris. Sed cuncla
quo typographi seu scribarum oscitantia tôt in nu- hujusniodi nunc prosequi non vacat; hoc unum non
mericis notis irrepserunt errores, haud multum fi- omittemus Cornelium Margarinum Bullarii Cassi-
dendum credimus, ad quod etiam addendum est nensis, t. H, constit. 52, Lotharii confirmationem,
eam constitutionem non Lotharii diploma, sed Rain- bonorum pro monaslerio Bobiensi afferre sub his
perli Brixiensis episcûpidonalionem nonnullorum bo- chronicis notis : « Anno, Christo propitio, imperii
norumfavore monasterii SS. FaustinielJovitoeconti- domni Hlotharii imperatoris in Italia 28, et in Fran-
nere, alque datam esse anle mortem Ludovici Pli, ^ cia 17. Actum Gandulfi villa in palatio regio in Dei
ut ex ipsa formula apparet, quapropler an imperii ^ nomine féliciter amen, t Eam autem nos ipsi in
Italici annos auspicelur ab eadem epoeba, quam so- instructissimo Bobiensis monasterii tabulario nuper
lum post patris mortem Lotharius adhibuit, aliquis vidimus, atque animadverlimus Italici regni annum
fortasse dubitaverit; Pagius loco jam citalo proeler proeseferre 27, non 28, Francici vero 7, non 17,
bas epochas aliam etiam assignat, quam ab anno quod epochoepost patris obitum ab eo usurpatoe, ut
858, quo Ludovicus Augustes novani partilionem jam diximus, adamussim convenit.
fecit inter Lolharium et Carolum filios, proficisci (o) Gregorius. Vigesima quarta Septembris, anno
aslruît, eam autem unico exemplo firmat, nimirum 827, Gregorius, omnium virtutum corona decoratus,
confirmalîonedonationis factoecosnobio Grandivallis, instinctu Spiritus sancti, unanimi consensu (olius
quam Mabillonius.deRe Diplomatica lib."n, cap. 26, populi el universi cleri electiis est in pôntificalu
n. 15, ex Spicilegio Acheriano, tomo VH, pag. 184, successor Yalentini. A translatione sancti Gregorii
sic refert : t VIII Kalend. Seplemb. anno imperii ponliflcalum, quem frustra subterfugere conabatur,
domni Lotharii 12 (legepii) imperatoris in Italia 50 inchoavit, ut sandissimi patris intercessipne muni-"
et in Francia 10, indict. 12. Eam autem Mahillonius tes, munus pontificale onerosissiraum cilra dispen-
anno 849 alligal, ubi el Pagius, qui tamen Lotharii dium proprioe salulis, et damnum universi gregis
annum 12 a proedicta epocha anni 858 deducit, cum Dominici, ad finem usque humeris suis perferre
Mahilloniusnotas numerieas xn cognoverît erratum posset. Michaele ex morbo dysenterioe defunclo,
esse librarii, qui litleram p in Autographo oblittera- succedit in Oriente Theopbilus Iconoclasla crudelissi-
PATROL. GVI. 27
845 GREGORIUS IV PONTIFEX ROMANUS. S44
firmissimus fide catholica, Justes operibus et littera - A beatorum marlyrum Cosraoeet Damiani per «m, dice"
rum divinarum solerlissimus inquisitor; ecclesiarum bat enim se ad taie minislerium inulilem fore. Sed
quoque sanctarum infatigabilis visilator, paler paupe- quoniam tam immensoemultitudini resislere non va-
vum, el aliter fomnium viduarum : lerrenum nil ap- luit, ad locum jam ante proediclum cum hymnis el
peiens, mundanahujus vitoeproesenlislucra deserens, eanticis spiritualibus deduxerunt.
seterna proemia in coelisdignîs sibi raerilis acquisivil. Verum quia investigare cunc'a quoegessït céleri
Hic a Deo beatissimus pontifex, génère clarus, sed sermonenonpossumus, ea, licet breviler, ad noliiiam
magis clariorsanclitate, formapuleher, fide|pulehrior. omnium perducamus, quoe sacris ac venerahilibus
Quoe scilicet universa laudum proeconia non solum mente intégra et pia devolione obtulitlocis. Proelerea
pontificaïus sui tempore claruerunt, sed eliam cum post electionem simul et consecrationem proesulalus
adhuc juvenilibus annis polleret, talia peragere in- sui cospil permaximum sludium habere de sanclis et
1 deflciens satagebal. Quoeres Romanis omnibus non de eorum ecclesiis, quatenus ad statum pristinum
diu occulta permansjl, sicut scriptum est : Quia nemo novo cultu eas, protegente-Domino,cilius revocarel ;
accendit lucernam, et ponit eam sub modio, sed super quod factum est, nam eo tempore ecelesiam beati
candelabrum ut luceat omnibus qui in domo sunt SaturniràmartyrisfqrisporlamSalariamconstilutam,
(Matth. v ); cospitsanctaejusoperalio de die in diem quoevetuslate "nimia et longo jam senio a fundamen-
per totam Romanam pleniter urbem resonare^evan- tis ceciderat, Inovis fabricis oedificarîfecit, et picturis
gelico sermone docente : Nihil opertum quod non variis decoravit. Ubi eliam obtulit veslem de fundalo
revelabitur, et occultumquod non scielur (Matth.x). unam. Perficiente vero illo hase quoe superius dicta
Pro quibus deniqueinnumerabilibus bonis a sandissi-. sunt, ad alia tune ponlificalis ejus animus sanctorum
mo hujus saeroe sedis domino PascharT papa, non B opuscula summopere ccepit allendere. Et quoniam
solum subdiaconus, sed eliam sacerdos (a) eflèctusesl. lune divino ignis amore succensus corpus beali Gre-
Permansil vero in sacerdoth sui habite conslitutus gorii, hujus universalis"Ecclesioeproesulis, per quem
caste ac pudice, reeolens illud quod Seriplura sacra sancti Spiritus grafia, loto orbe terrarum inexstin-
commémorai, dicens : Sacerdoles Dei induantur guibile sapientioe munus induxit, ex loco, sepultus
justilia (Psaf. cxxxi), id est, non in aliis vacenl, nisi quo prius fuerat, telii, el non longe ab eo in alium
oratione, lectioneetjejunio. Cumque in his intentes noviier-consirnctem infra ecclesiam beali Pétri apo-
insisterel, humano more jamdictus Paschalis ponti- stoli summo honore perduxij,. Ejusque sacrum allare
fex ex hac luce subductus, et Eugenius a Deo eleclus argenleis tabulis undique perornavit, et oratorium
anlistes sacri apicis adeptes esl dignitatem. Perma- suo sanclp nomine titulavil. Absidamque ejusdem
nens aulem in hac per modicum tempus vita, et ipse super aurato musivo depmxit. In quo scilicet ora-
pariter defunctus est. Post hune Valentinus alendo- torio sandorum corpora bealorum martyrum Seba-
Tum.gregum proesulalusculmen sortîtes, sub maxima stiani (b), Gorgonii ac Tiburtii, ex cosmeteriis in
celerilate ex hac proesenti vita subtractus esl. quibus ante. jacebant, perduxil. Et unumquodque
Coeperuntdenique Romanipariter omnesnon solum eorum separatis altaribus collocavil, pro quibus deni-
de pontificibus tam subito perdilis, verum etiam de qùe pontificaïus sui tempore decrevit ul monachi
fuluro arctius cogitare, ul quem sancli Spiritus gralia qui ad officium persolvendum in ecclesia beati Pétri
perlustratum agnoscerepotuissenf, sub hujus doctrina apostoli sunt constitati, omnibus diebus ibidem lau-
alque imperio cuncta senatorùm nobilitas rite degere des omnipotenti Domino canere non désistant. Ob-
potuisset. Quorum videlicet universorum procerunï C lulit autem in eodem oratorio vêla majora vel modica
corda adjulor in opportenilalîbus, in tribulalione, serica decem et oeto. Vesles super allare sub quo
» ereator omnium Deus inexstingnibili suo sanclo lu- sanctissimiGregoriipapoeeorpusquiescit, très. Unam
mine succendit, et mentes eorum ad bealissimi Gre- cum chrysoclavo, habentem bistoriam. et super
gorii IV pia facta convertit. unumquodque altare proedictorummartyrum veslem
Consenserûntque omnes in eodem spirilu et anima de fundalo unam. Imagines denique desuper deargen-
una, electus autem ab eis patriarcbio LaleranensL lalas, nec non auro perfusas 1res habenles, vultum
induclus est. abstrahentès quidem illum ex basilica Dominf, et eorum depictes, quorum specialia ibidem
' mus. Ad, componendas seditiones inter Ludovicum Aquitanioe mériter, cujus regnum a Ludovico inter
imperatorem ejusque filios exortas, de quibus infra, Lofbariumjj quem in gratiam receperal, et Carolum
venit in Gérmaniani pontifex pacis et concordias posterions inatrimqnii divisum, novas discordias
amantissimus.; nihil vero.apud scélérates filios effe- genuit. Hujus enim gralia Ludovicus rex Bajoarioe
ciï aliud, quam quod eosdera sibi et uniyersoe Eccle- contra patrem arma, quoe semel deponere eoaetus
sioeRomanoeinfensiores reddideril, cum impiissimo^ fuerat, resumens, parenti hujusmodi incommoda
rum filiorum conalibus adversus patrem agitalis peperit, quoe illi mortem concijiarunt, anno imperu
consensum prasbere recusaret, Qua occasione Ludor vigesimo^septimo. Successit palri in imperio Lotha.
vicus imperio exutus paulo post ejusdem sceptra rius, qui cum monarebioe cupidus esset, adversus
receperit, dicam infra in notis concilii apud Com- fratres bella moyit, non sine magna, rerum suarum
pendium habiti. Ludovicum imperio restitulum, te- jy jactura. Queni epim Ludovicus el Caiolus crebriori-
ste Sigeberto, monuit Gregorius, ut in Gallia alque, bus.legationibus ad pacem el concordiam ineundam
Germania festivitas omnium sancterum Kalendis inducere non poteranl, Gruento tandem cerlainine,
Novembris celebrarelur, quain haclenus Romani ex, justilia comité, victum atque fugatum, juste judicio
institulo Bonifacii papoe celebrare consueverant. episcoporum regno Francioe exuerunt, illudque, le-
Monilis Gregorii papoecumLudovico omnes Francias ste Nithardo nobilissimo Franco, et. Caroli Magni
Germanioequeepiscopi mira consensione obtempera- nepote ex Berla filia, inter se diviserunt; postea
runt. De quibus Alcuinus (*),(hujus soeculi scriptor vero quam supplex peteret sibi regnum restitui,
celeberrimus, in commentariis de divinis ofïïciîshoec consilio episcopor.umad parlem regni eapîendâm ex
ait : c Constitulum est ut plebs universa per loium gratia admissus, fuit. Post obitum Theophili impera-
orbem in Kalendis Novembribus, siput in die natalis loris, opéra Mîchaelis et TheodoroeAugustoe, hoere-
Domini, ad ecclesiam in, honorera omnium san- sis Iconoclastarum in Oriente penitus est dissîpata,
ctorum ad missarum solemnia convenire sludeat, ut et orlhodoxa r.eligio.per Methodîum Constantinopoli-
quidquid fragilitas humana per ignorantiam aut ne- tanum.catholicum anljsliiem restitula. SEV.BIN.
gligenliam in solemnitatîbus sanctorum minus plene (o) Presbyter scihcet cardinalis. MANSI.
peregisset, in hac sancla observalione solveretur. i (b) Sebasliani. Partem corporis sancli Sebastiani,
Anno pontificaïus Gregorii undecimo Pippinus rex opéra Hilduini ab Urbe in evectam, delatam esse in
Galbas, reconditamque monaslerio sancli Me-
C) Obieratjsm ab an. 804. MANSI. dardi, testatur AdoVi'ennensis in chronico. SEV.BIN.
845 NOTITIA HISTORICA. 846
corpora humata miraculis ac virtulibus pollenl. His .A valvas ipsius ecclesiae. Item vélum modicum de olo-J
i<n!ur perfeetis operibus, ad alia repente venerabilis vero habens in medio hominem cum caballo. Vêla
pontifex animum et mentem convertit, (a) Nam cum argento spanisco quatuordecim. Yela modica
ecclesiam lune B. Marci confessoris atque pontificis, ubi supra de olovero, decem habens unumquodque
quam tempore sacerdolii sui regendam susceperal, eorum in anates. HiG divina inspiratione proleetus
et usquequo ad pontificaïus pervenit gratiam, in suo obtulit jam dicta basilica aquacmanile de argento
jure ac ditione permansit, quoeobnimiam velustatem unum.
crebro casuraesse videbatur, cum omnipotentis Dei Verum etiam fecit in ecclesia bealorum Cosmoeet
opi.lulalioneafundamentisprius-ejecit, etpostmodum Damiani martyrum vestem de fundato unam haben-
novis fabricis totam ad raeliorem cultum atque déco- tem in medio historiam depictam cum chrysoclavo.
rera perduxit, absidamque ipsius proenominatoeba- In ecelesia beati Abbacyri [abba Cyri], atque ar-
silieoe musivo aureis superinducto coloribus cum changeli ad Alefantum. Hic a Deo electus et proecla-
summa -gralulatione depinxit. Fecit vero. sarta tecta rus anlistes obtulit in basilica beali Eustachii mar-
ejus omnia nova, et quidquid in ea anle vile cogno- tyris vestem de fundato unam habentem in medio
verat, preliosum postea esse maluit. Igitur consuni- historiam de chrysoclavo.
matis omnibus bis pro remedio et futura relribulione Fecit jam soepiusnominatus proesul aliam vestem
animoesuoe, oblulit in jam soepe nominata ecclesia in ecclesia bealorum martyrum Sergii et Bacchi de
futuris lemporibuspermanenda hoec.Regnum aureum fundato unam. Pari modo vero fecil et aliam vestem
unum, quod usque hodie super allare dependet, cum de fundato in ecclesia sancli Silvestriposita in monte
gemmis valde optimis, habens in medio auream cru- j> Soracti.
cem cum gemmis pariler preliosis. Item gabalhas Post compléta vero hoec omnia et diligenter per-
ex auropurissimo très pendentesanteproenominatum acta', fecit in ecclesia beati Pétri apostoli vêla cum
altare. Et gabalhas interrasiles de argento duodecim chrysoclavo numéro quatuordecim habentia diversas
angelorum opère coustrudas. Et alias gabalhas in- liistorias Evangeliorum, et passiones beati Pelri ac
terrasiles quinque cum pedibus suis, liera ubi supra Pauli, nec non Andréas apostoli, quoedépendent ia-
oblulit tbymiamateria aureo colore perfusa tria, ea- 1er imagines auro argentoque fusas in trabe desuper
nîstra de argento duodecim. Coronas argenleas ma- argent ala, antequam adeas sacram confessionem,
jores et minores novem. Cruces de argento très, et speciosa valde visibus humanis, atque proecipua.
unaquoequehabet librara unam. Cerostalas desuper Fecil autem et in ecclesia beali Chnsti martyris
argentatas quatuor. Fecit el ciborium ad laudem at- Georgii magnificus proesul hinc inde porticus, quas
que decorem confessoris jam sapins dicli ex argento eliam ad decessorem ipsius basilieoe variis ornavit
purissimo pensans libras mille. Altare quoque ejus- picturis. Absidam vero ejusdem" diaconioe a funda-
dem argenteis similiter tabulis exornavil, cupiens mentis auxiliante Dominocum summostudio compsit.
per rerum temporalium exercitia oeternacoeloproemia Hic adeo araabilis pontifex dum diligenter cerneret
adipisci. Proediclus etiam venerabilis pontifex obtu-. quod ejusdem venerabilis diaconias secretaiium pras
lit, ubi supra, veslem de fundalo unam habenleni nimia temporum vetustate marcesceret, novitér pro
mucrones per circuilum. Fecit et aliam vestem de ipsius amore vel gralia aliorum ad meliorem erexil
oîovero [holoserico] unam, habenleni in medio honorem. Obtulit itaque sanctissimus papa, uni
gemmas, et mala aurea, et per circuitum zonam de - supra, hoec dona.
chrysoclavo. Imo vero obtulit sanctissimus proesul G Veslem de fundato unam cum chrysoclavo haben-
vestem de olovero cum gryphis et unicornibus. Ve- tem imaginera Salvatoris et martyris Sebastiani, at-
stem quoque abam cum chrysoclavo per circuitum que Georgii. Yela de fundato majora duo, minora
habentem in medio resurreclionem Domini nostri decem et octo. Fecit aulem in confessione ipsius ba-
Jesu Chrisli. Soepejam dictes venerabilis papa ob- silieoerugas de argento ex auro1 perfusas. Pari modo
lulit in proenominataecclesia vestem cum gryphis et vero sarta tecta basilieoebeati Adriani martyris po-
chiysoclavo per circuilum, habentem in medio nati- sita in via Sacra, quoe pras nimia vetustate marcue-
vitatem Domini nostri Jesu Christi. Item vestem rant, noviter restauravit. Verum etiam fecil in pa-
aliam cum chrysoclavo habentem per médium rotas_ triarchio Laleranensi triclinium miroe magnitudinis
de chrysoclavo quatuor,, et nativilatem atque hapti- decoratum cum absida de musivo. Sed et alias absi-
smum Domini nostri Jesu Christi. Oblulit vero pras^ das duas dextra lasvaquepositas infra paracellarium
nominatus pontifex vestem aljam cum leonibus, ha- " variis hisloriis depictas. Fecit etiam sanctissimus
bentem resurreclionem Domini de chrysoclavo. Ve- papa et in ecclesia beati Clementis confessoris ve-
stes de fundato minores oclo, quoealtaribus superpo- stem de fundato cum leonibus, el periclysin de octa-
mmtur, quoe per circuitum ejusdem ecclesioeesse pulo.
noscuntur. Yela alba serica quatuor, unum habens. Simili modo et in diaconia beati Theodori marty-
undiqueTyrium, et in medio crucem et gammadias ris veslem de fundato leones habentem cum periclysi
de chrysoclavo. Alium.de stauraci habens in medio de octapulo. Fecit autem in ecclesia beali Christi
crucem de olovero, et gammadias, de olovero Tyrio, martyris Laurenlii, quoeponitur foris muros, veslem
terlium et quartum similiter. Yela de rodino qua- D Chrysoclavam habentem historiam Zacchoei.Fecit et
tuor, quoe sacrum altare circumdant : ex quibus aliam veslem fundalam cum gryphis in honorem san-
unum habet crucem de chrysoclavo. Vêla de fun- cloeDei geiiitricis Ad Martyres. Nec non et in beati
dalo viginti sex, et linea similiter, quoe pendent Stephani prolomartyris in Coeliomonte vestem de
per arcus ecclesioe. Vêla Alexandrina Cria, ante fundato cum gammadiis. Verum etiamet in diaeonîa
portas majores pendenlia, Jiabenlia homines et ca- beatas Dei genilricis in via Lata feeit vestem de
ballos. Cortinam Alexandrinam unam, vêla alia ha- stauraci cum periclysi de blattin.
. bentia mucrones de fundalo quatuor. Vélum de octa- Simili modo et in ecclesia beatas Dei genîtricis
pulo unum. Yela alia de fundalo octo habenlia per semperque virginis Marioedominas nostroe Ad Pras-
circuilum periclysin de biatlin. Et alia. vêla sex sepe fecil veslem auro texlilem habentem nativilatem,
cum aquilis habenlia per circuitum periclys.in de baptismum, prassenlalionem et resurreclionem : ha-
Tyrio. Yela simulque alia de fundato quinque ha^ bentem in capite ipsius historiée gemmas albas tre-
benlia leones et periclysin de Tyrio. Vêla alia. centas et ocluaginta, hyacinthînas quinquaginta, pra-
Alexandrina, ex quibus unum habens rotas et rogas sinas viginti duas, et in circuitu alvaviras legente de ,
in medio, et aliud arbores et rotas, pendenlia ante nomine domni Gregorii IV papoe.
(a) Nam ecclesiamtune beati confessoris. In hune martyris. Quibus vero miraculis ejusdem martyris
sancti Marci lilulum Gregorius a se nobilissima articulusinGalliam translates fuerit, refer-tEgfiiliar-
structura exornatum intulit corpus sancti Ilermelis dus lib. iv, cap. 24. SEV.BIN.
"
84? - GREGORIUS IV PONTIFEX BOMANUS. 848
Item fecit et in diaconia beati Adriani martyris A Pari modo et tilulo iEmilianas obtulit vestem de
In Tribus Falis vestem de fundato. Fecit autem pras- fundalo habentem aquilas et periclysin de blatta By-
fatus proesul in ecclesia bealorum apostolorum Ad zanlea. Simulque et in ecclesia beali Sixli martyris
Vincula vestem de fundalo habentem leones cum alque pontificis fecit vestem de Tyrio habentem bi-
gryphis. Fecit et aliam veslem de fundalo in ecclesia sloriam Danielis cum periclysi de olovero.
beati Martini confessoris alque pontificis habentem Fecil in basilica beatoe Balbinoe martyris vestem
leones cum arboribus. de fundalo cum periclysi de olovero.
Nec non el in basilica beati Eusebii martyris ve- Fecit autem in titulo Damasi vestem de stauraci
stem de olovero habentem aquilas cum periclysi de habentem periclysin de blatla Byzantea.
quadrapulo. Oblulit etiam prasdictus proesul in basi- Feeit eliam in ecclesia apostolorum Jacobi et
lica beatoe Dei genitricis Marioe trans Tiberim Philippî vestem de fundato. Hem in ecclesia beati
vestem de Tyrio habentem historiam Dominicoe Marcelli confessoris atque pontificis veslem de
nalivitalis atque resurrectionis Domini nostri Jesu fundalo.
Ghrisli. Pari modo in basilica beali Laurentii in Lucina
Imo et in diaconia quoe vocatur Cyro, simili modo fecit vestem de stauraci. Item in ecclesia sancti Va-
oblulit vestem' de fundato. Imo et in diaconia beatas lentini fecit vestem de fundalo, et gammadias de
Marioe in via Lata eodem modo vestem de fundalo oclapulo.
oblulit. Hic prasclarus et venerabilis pontifex divina Cumque hoec omnia, quoe superius inserta Iegun-
inspiratione frètes fecit in ecclesia beali Marci con- tur, a quarto hujus intemeratoe sedis papa Gregorio
fessoris Christi atque pontificispatenam octogoni ex- g Deo favente liberius consummata fuissent atque
auratam habentem in medio vu'ltum Domini nostri, perfecla, piger esse nultatenus volens, cospit indiffe-
a
et duobus lateribus vultum ipsiusbeati Marci, atque renter post curam gregum de cullura sive meliora-
ejusdem proesulispensantem libras sex. Simili modo tionibus venerabilium tractare locorum, ut suis tem-
cl calicem oclogoni fundatum cum foliis exauratam poribus novo culluroe formate consolidata essenl.
ibidem oblulit pensantem libras sex : scyphum quo- Quod intercedente apostolorum principePetro juxta
que argenteum illic offerri curavit pensantem libras volum sui desîderii factum est. Ideb cum lalia proe-
sex. Obtulit etiam ipse proenominatus pontifex ca- sulalus sui animo volveret, et hoesitans cogitaret,
nistra ennefodia duo, pensantia insimul libras qua- repente ad memoriam sui recurrunt, quod justum
tuordecim. Verum enim vero in ecclesia docloris non essel, si amplius ecclesia sancloe Dei genilricis,
gentium beali Pauli apostoli obtulit soepedictuspon- quoe more velerum nunc usque Callisti trans Tibe-
tifex vestem de chrysoclavo habentem historiam Do- rim dicitur, sine monachorum offîcio conslitisset,
mini Dei nostri, et in ejus obsequio a dextris vel maxime cum in ea signorum non minima fréquenter
sinistris archangelorum, seu apostolorum, laudabili fiant miracula, et vîrlutes diversoe, ac demum divi-
numéro miroe magnitudinis alque pulcjiritudinis di - nilus compunctus corde, et Dei omnipotenlis robo-
versis lapidibus vel margaritis ornatam pulcherri- ratus ac frètes juvamine, juxta latus proenominatoe
meque contextam. basilieoemonasterium a fundamentis statuit, el novis
Hic benignissimus et prasclarus pontifex, dum bo- fabricis decoravit. In quo etiam monaehos canoni-
nus et verus pastor pro sanctoe Dei Ecclesioestatu cos aggregavit, qui inibi officium facerent, et oninî-
maximam undique curam ac vigilantiam gereret, n potenti Domino grates et laudes diebus singulis et
considerans Romanorum penuriam, quod ubi triti- noetibus prosecutis intimo cordis spiramine decan-
cum ad edendum molerent nullo modo haberent, di- tarent, quoesicut improesentiarum cernimus, magno
vino frètes auxilio fbrmam quoe Sabbalina nuneu- certamine magnoque studio pastor eximius hoc opus
palur, quoejam plurimos annos confracta atque dis- valde tirmissimum ampliavil. Nam ubi anle 1nulla
rupla esse videbatur, date operis studio, sicut a erat cullura proecipua, modo Deo dispensante pul-
priscis fuerat oedificata temporibus, ila quoque eam chra sunt habitacula monachorum, et loca quoenu-
proesagus antisles noviter asdificare atque construere per ab hominibus videbantur vepribus vel immun-
nisus fuit : ila ut ad ecclesiam beati Pelri apostoli, ditiis plena, nunc in eis celluloe construefoe sunt,
alque ad Janiculum, sicut prius, ila el nunc indif- quibus oves Christi eum suis simul utilitatibus post
fluenter decurrat. Fecit eliam in diaconia beatoe laudum officia Iargissime cohabitant et eonniunt.
semper virgihis Marioein Cosmedin vestem de Tyrio Eo igitur tempore soepedicta ecclesia quibus-ïam per
habentem historiam Dominicoenativitalis, atque re- circuitum locis longo senio erat proerupta, sed eam
surrectionis Chrisli veri Dei noslri. Ad honorem et firinissimis undique munitionibus restaura-il. Et in
gloriam beatoe Dei virginis Susannoe obtulil sanctis- ea sanclum fecit prassepium ad similitudinem pras-
simus proesul in ejusdem ecclesia vestem fundatam sepii sancloe Dei genitricis, quoeappellatur Majoris,
cum periclysi de Tyrio. quod videlicet laminis aureis etargenteis adorna-
Fecit autem in ecclesia beati Cyriaci martyris vit. In quo pro remedio ac venia deliclorum hoec
alque diaconi vestem de fundato habentem pericly- oblulit dona : imaginem auream habentem historiam
sin de stauraci. Pari modo, et in ecclesia beaioe dominas nostroe cum diversis et preiiosis gemmis,
Pudentianoe virginis vestem de fundato cum peri- " hyacinthos majores numéro iredecim, prasinas de-
clysi de quadrapulo. Oblulit bealo Vitali martyri cem, albas majores numéro viginti et novem, ala--
vestem de fundato habentem aquilas, et periclysin mandinas majores numéro viginti, albas modicas
de quadrapulo. habentes circum capitis coronam diverse philopares.
Prasfatus vero pontifex fecit in ecclesia beatas (a) Cercelli paria duo habet gemmas pretiosissi-
Anastasioe martyris vestem de fundato habentem mas albas numéro decem et octo, prasinas octo,
aquilas et periclysin de olovero. Imo vero obtulit hyachilhinas quatuor. Item in eadem imagine habet
jam dictes proesul in basilica bealoe Lucioe martyris murenas prasinales pretiosissimas duas, ex quibus
quam vocanl Orfea, vestem de fundalo cum periclysi liabet pendulas numéro undecim. Item murenam
de oclapulo. Sanclissimus denique pontifex fecil in trifilem auream, quoe liabet gemmas diversas albas
tilulo beali Chrysogoni martyris vestem de Tyrio numéro sepluaginta très, et buticulas triginta 1res.
habentem historiam Danielis cum periclysi de stau- Murenam in qua pendent gemmoe hyacinthinoe tre-
raci. Obtulit vero beatissimus papa in tilulo Pam- decim, digitioe aureas novem pendent in filo aureo.
niachii veslem de stauraci cum periclysi de quadra- Item Murenam filatam, ex qua gemmoe pendent
pulo. Verum etiam fecit et in ecclesia beatoeCoecilioe hyacinthinoe quatuordecim. Signum Christi habet
martyris vestem de fundato habentem aquilas et navicellas duas, et murenas très. Omnes murenas
grypbos cum periclysi de olovero. cum pelinante eorum. Gabalhas" aureas purissimas
{«) Locus mendosissimus.
849 N0TIT1A H1STORICA. 850
inlerrasiles philopares. Signum Christi pendenlem A nerabilis papa in eodem sancto loco irara ambitum
in catenulis tribus lilio, elunc... legenle de donis ipsius ecclesioe operosam decoramque resurreclio-
Dei, et sanctoe Marioe, quod vocatur Proesepe trans nem. Nam prius allare in humili loco situm fuerat
Tiberim, domni Gregorii papoe IV, qui puro corde pêne in média testudine, circa quod plebs utriusque
obtulit 1res gabalhas saxiscas. Signum Christi habet sexus conveniens, pontifex cum clero plebi confuse
historiam in modum leonis incapillatam cum diver- immixto sacra mysleria celebrabat.
sis operibus purissimis aureis pendentibus in cate- __Sed et sancla corpora bealorum Callisti et Corne-
nulis quatuor et uncino uno. Itemgabathamsaxiscam lii etCalepodii in mediana plaga ecclesioe tumulata
habet in modum Leonis IV, cum diversis historiis post tergum populi jacenlia non condigne honorifi-
serpenlium, et in medio stantem pineam, et quatuor cahantur. Quod religiosissimus idenTpapa non levé
leunculis exauralam, qui pendent in catenulis tribus tulil, sed solerti soliloque studio cum intima indu-
et uncino uno. Item gabalhas saxiscas. Ex_quibus slria operam adhibens, mirificum opus inchoans
habet singulis operibus exauratis pendentes in cate- optime consummavit. Nam effosso clandeslino antr»
nulis tribus, eluneinos quatuor, ex quibus habet unam summa cum reverenlia proefata sancta corpora ele
gemmis vitreis. Quoedomnus item Gregorius IV pon- vans in occidenlali plaga ejusdem ecclesioe,hoc esl in
tifex libenli oblulit animo. ambitu absidoe, honorifice collocando occuluit, circa
Imo vero oblulit jam dictas proesul in ecclesia quoequemaximas molis aggravans aggerera, comptum
doctoris gentium beati Pauli apostoli eortinam fun- ministris lapidibus tribunal erigens decoravii. Supra-
datam pendenlem in arco triumphalem, habentem que confessionem respicienlem ad orlum solis mirii
in medio annuntiationem et nativilatem Domini no- g odoris coelaturas ornata compagine coaptavit. Infra
stri Jesu Christi. Item vélum oloverum unum pen- consurgenlem siquidem basin altaris, miri melri et
dens in regularem sub imaginera argenteam habens ornâtes modulo ex argento perspicue in honorem
historiam imperaloris. Dsi ipse fecit et alia duo mo- sancloe Dei genitricis semperque' virginis Marioe, e-
dica vêla fundata, quoe pendent in circuitu aliaris, lata scilicet priori, erexit inter consurgentes pul-
habenlque lora viginti quinque. Vêla quoe pendent chri operis gradtis. Ante quam presbylerium amplum
in presbylerio numéro viginti quatuor. Yela fundata, operosi operis fundilus construxit. Cui ex seplen-
quas pendent ad arcus majores, numéro quadraginta. trionali plaga lapidibus circa septum matroneum ap-
In ciborium ipsius ecclesioefecit vêla quatuor. Pari posuil. Sed et decorem altari addens, et matrem Do-
modo et in ecclesia beali Christi martyris Georgii mini meritis honorans muneribus, fecit ibidem
fecit vêla de fundato sex habentia in circuitu gam- veslemchrysoclavam cumblatlaByzantea, habentem
madias de oclapulo. historiam nativitatis et resurrectionis Domini nostri
Ipse vero a Deo prolectus et proeclarus pontifex Jesu Christi. Et insuper imaginera beatoe Dei geni-
fecit in monaslerio sancli Sabas vestem de olovero tricis Marioerefoventem imaginem oblatoris sui.
cum leonibus habentem periclysin de octapulo. _Ipse vero a Deo prolectus et proeclarus pontifex fe-
Verum etiam et in monasterio sancli Anastasii cil amas argenleas sex, quoeproecedunt per omnes
martyris eodem modo fecil vestem de stauraci cum siaiiones , pensantes libras tredecim. Scyphos duos,
periclysi de quadrapulo ; simulque et in monasterio pensantes singulos libras decem. Gemmiliones oclo
sancli Andreoe, quod appellatur in Clivo Scauri fecit pensantes singulos libras duas.
veslem de stauraci cum periclysi de octapulo unam, Hoec denique postquam omnia, Deo favente, a.
sed in monasterio sanctoeAgalhas martyris, quoepo- C soepedicto pontifice decenter expleta sunt, ea quoe
nitur super Suburram, fecit vestem de olovero cum in ecclesia beali Pelri apostoli foris muros longe jam
periclysi de octapulo unam. senio cassate videbanlur, ad pristinura slatum cul-
Nec non et in monaslerio sancli Erasmi fecit lumque perduxit.
vestem de stauraci cum periclysi de oclapulo unam. Nam peiie totam porticum super oralorium sancloe
Enim.vero et in diaconia sanctoe Lucioe, quoepo- Dei genitricis Marioe, quoe Mediana dicitur, noviter
inter in^eptem vias, fecit vestem de olovero cum pe- ex trabibus casterisque lignis ob decorem basilieoe
riclysi de octapulo unam. decoravit. Imo et aliam similiter porlieum anle val-
Fecit aulem in oratorio sanctoeLucioe, quoeponi- vas argenleas novo opère culluque proecipuo perfe-
tur in monaslerio de Serenali vestem de olovero cit. Nec non et in fronte paradisi jam fatoe ecclesiae
cum leonibus, habenleni periclysin de octapulo. Si- principali musivo cuncta quoea priscis temporibus in
mili modo et in monaslerio sancti Silveslri fecit ve- eodem pariete erant diruta velocitate nimia pingere
stem de olovero cum periclysi de octapulo unam. Ibi ac resiaurare decrevil.
ipse fecit vestem de fundalo cum gryphis habentem Renovavil simul el porticum ejusdem basilieoequae
periclysin de blattin. super gradus ejus esse perspicitur, per quos populus
Pari modo et in monasterio sanctoe Praxedis orationis vote indifferenter habet ascensum. Fecit
fecit vestem de olovero cum periclysi de stauraci eliam juxta acoliti pro quiele pontificis, ubi post ora-
unam. tiones matutinales, vel missarum officia ejus valeant
Ipse vero a Deo protectus et proeclarus pontifex membra soporari, hospitium parvum, sed honeste
fecit in basilica doctoris mundi beati Pauli apostoli D conslructum, et picturis decoravit eximiis. Igitur in-
vêla de chrysoclavo per arcus presbyterii habenlia ter coetera bonoe operationis exempta fecit et in pa-
historiam ipsius beati Pauli apostoli, et in circuitu triarchio Lateranensi pro utilitate sive usu pontificis,
listam cum auro, numéro viginti et septem. -Hic a prope oratorium sancli Christi martyris Laurenlii,
Deo electus et proeclarus anlistes obtulit in ecclesia habilaculum salis idoneum, ubi et quies est optî-
beatoe Dei genitricis semperque virginis Marioedomi- ma, et cum clericis suis pontifex inde egrediens
nas noslrae, quam vocamus Callisli et Cornelii, coro- otnnipotenti Domino débitas potest laudes persol-
nas argenleas duas, per unamquamque delphinos vere.
duGdècim, pensantes insimul libras duodecim. Igitur post hoec omnia quoe superius asdificata Ie-
Simulque et in diaconia beali Chrisli martyris Gre- guntur de oedificiisjam dirutis, el pras magnitudine
gorii fecit coronam de argento unam cum delphinis temporum pêne casuris, quoe infra palalium ab an-
duodecim pensantem h'bras sex. Ipse vero a Deo pro- tiquis palribus videhantur esse constructa, heatissi-
tectus et proeclarus pontifex fecit in basilica beatoe mus jam soepius nominatus papa Gregorius novo
Dei genitricis semperque virginis Marioedominoeno- culte et opère a fundamenlis erexit atque compo-
sicoe, quam dicfanus Callisli et Cornelii, canistra ar- suit. Nam descensum qui paracellarium respicit, per
gentea quatuor legenle sancta Dei génitrice, Gre- quem anlea homines veluli in nocte ascendebanl vel
gorii IV papoepensantia libras viginti el quatuor. descendebant, ila noviter reformavil, ut nulla inde
Et in altari quoque ejusdem tabulas de argento transeuntes deinceps, ut anle, obscurilas valeat pras-
ensanics libras cenlum et Iredecim. Fecil idem ve- , pedire, a quo videlicet loco usque ad oraloriura,
8S1 GREGORII IV PONTIFICIS ROMANI
sancti Laurentii cuncta quoe erant vetera restaura- ,&.las ad ïegitimum totius fabricoe finem perdi
vit. Et alia -nova adjecit, in quibus très caminatas mullos minde labores in suo sanclo peclore
fierijussit. . . lamina indesinenter suslinuit. "Cuieliarû no
, Renovavit imo eljhalnenm quod .juxta paTacella- vitati consfrucloe hoc nomen in-sempiternur
rium situmest a fuudamentis pertotum,el marmo- permanendum, scilicet ul ab omnibus sive I
ribus*oelerisqûeplacabilibusoperibusdeeoravit.Nam Sive aliis nalionibus,- aproprio quod ererat
prius vetustatis longitudine. casurum esse videbatur, id esl Gsregoriopolis-, vocaretur. Et rêvera
.nisi mensuel optimum lanîi pontificis studiumillud -hoc a-condiloris sui nomine vocabulum sump
ad priorem statum reducere decrevisset. Pari moflô quod millurn legimus fecisse pontificem,
et in ecclesia Salvaloris, quoe appellater Constanli- omnipolentis auxilio, simulque virtuie mur
nïana, fecit vestem auritextilem habentem historiam populo ae liberatione palrioe ante jam no
palmarum, et cosnam Domini. spns mîrabili décore fabricoe eonstrnxit at^
Item in venerabili monasterio sanctoe Dei genitri- posuiJ.
cis semperque virginis Marioe, et sancti Cornelii et His itaque in suis locis manenlibus fe
"Callisli,quam vocant Trans Tiberim , fecit canislra coangelicus-alque eximius proesul in basilw
numéro sex, quoe pensant insimul libras deeem loris Domini nostri Jesu Christi juxta pafa
el octo. Scyphum unum pensantem libras octo Laleranense veslem cum -chrysoclavo liai
et uncias quatuor. Oanlhara cum thymiamalerio fronte allaris historiam neâlissimorum
pensantia libras 1res. -Siclonem unum pensantem li- atque evangelistoe Joannis. Et per allaris J
bras 1res. 'g similiter uno corpore-cohoerentiam, quasi i
Perfeclis autem his omnibus atque 'examussimpa- liler de -chrysoclavo, -et quasdampicteras n
tralis , quoniam jam, sicut soepedietam est,-ejus in modum gryphorum cornua in frontîb
sancla, veneranda ac recolenda simplicitas, utquein Feeit etiam in monasterio beatissimi-martyi
Dëi erat omnipotenlis semper intenta servitio, ita Laurenlii, quod dicitur Pallacinis, canisli
quoque de populi futera salute el liberatione palrioe gento sex, et cerostata duo induda, scyph
indîifcrenter erat sollicita, ne ab hostibus Deo non argenteum, et amam similiter de argento.
permittente quoquo modo caperentur (a). Et quoniam Fecil etiamin oratorio sanctissimi papoe
hujus sacratissimi patris sic .papoe temporibus impia site infra ecclesiam ueali Pétri apostoli, co
atque nefaria, et Deo odibilis Agarenorum gens a argenleas quatuor habenles libras argent
finïbus suiseonsurgens pêne omnes insulas et omnium quadraginta.
rcgiones terrarum circuiens, deproedaliones homi- Post hoec aulem omnia ipse venerabili
' ïium et loeorum desolaiiones alrociler faciebat, eas- in curte quoe cognominatur Draconis, do
que îiactenus facere nullalenus cessât ; de quibus dignam "undique porticibus ac solariis ciï
quoque insolilis alque cavendis periculis, misericor- ' a solo noviter -fieri staluil, in qua tam-ipse,
dissimus proesul magnum habens limorem, nepopulus eliam futuri ponliûces cum omnibus qui
a Deo sibi et beato Petro eommissusapostelo, qui in quuutur, quamdiu eis plaeueril, ibidem sp
Portuensi vel Ostiensi civitalibus babitavil, a Sara- morari valeânt. Feeit autem Similiter et
cenis nefandissimis tribulationis ac deproedationis alia, quoe-Galerîa •vocitalur,domum aliam
sentirent jacturam, inlimo irahens ex corde suspi- _ spatiosam, salisque.proecipuaai a'd «pus a
ria, coepit prudenter inquirere quomodo civilatem *- talem pontificum, subi-obediens opportun
Ostiensem adjuvare ac liberare potuissel. In ejus ut cum -omnibus qui eis famulaniur ampli
, slatim omnipotens Deus hoc -dédit corde consilium, spilenlur. Item soepedictus idem almusponl
ut civilalem ibidem qua populum salvare vellet a proeclarus superno amore exardescens feci
fundamenlis noviter construere debuisset, quoniam lica sancioeintacloeque virginis Dei genitric
ea quoe priori tempore oedificala fuerat longo quas- nostroe Marioe, quoe cognominatur Ad Ulart
sala semo nunc viderelur esse diruta. Fecit aulem boi'ium ex argento .purissimo, pensans
juxta quod ei fuerat divinitus inspiratura ; In proe- bras quadringentas. Simul et coronam e
dicla enim civitate Ostiensi civilalem aliam a solo purissimo unam pensantem libras decem*
valde forlissimam, mûris quoque allioribus , porlis - Similiter aulem f'ecitin basilicabealiiSIai
simiil, ac seris, et cataraetis, eam undique permuiii- fessoris alque pontificis coronas ex argento'-
yit, "et desuper ad inimicos, si venerint, expugnandos 1res .pensantes simul-libras.... Imo vero et
petrarias nobili arte composuit, et a foris non longe nia beati Georgii martyris fecil vélum Alex
ab -eisdem mûris ipsam civilalem altiori fossato habens phasianos duodecim, et vêla ante
prascinx-il, ne facilius muros isti -contingere va- neum plumatum unum. .Qui -lieatissimus
îerent. postquam sedem Romanam el apostolic
% Quando aulem soepedicta dvitas novoe fabricoe ini- sexdecim gloriosissime Texit, asx 'bac luce s
ûu'm'mefuit, ipse ibidem -sanctissimus papa per se ad aster-nam migravit requiem. -F«cit or
multis xesidens diebus partent quamdam murorum quinque per mensem Martium et Decemb
ntiîi modicam cum suis nominibus quasi insortem D septenvpre&bylenos diaeonos-•.... épis
p'ei'-cipiens a fundamenlis erexit. diversa loca numéro CLTXXV.. .Seoultes n-er
Dequà donec, Deo -prospérante, -crebro dicta -civi- lica-beati Pétri apostoli.
'•00 tlûoniam hujus sanclissimi papoe temporibus. sionilîus vexari et vastarî subunbium-urbis
Eadem 'ex causa Gregorius, teste Sigeberto, alterius circa ecclesiam bealiPetriopostolorum pri
novas ciVilatis fundarnenta jecit, ut basilicam-sancti tendit ilbc urbem novam oedificare^ adiquo
Pelai extra'Ufbem posilam tutam redderet. Addit et -auxilio imperatoris animatus, novam
Leonînam esse dictam, ideo "quod coepiam a Grego- fecit, sed non-perfeoit ; Leo.-enimsejus nomi
rio, Léo IV perfecerit. Yerba Sigeberli ioec sunt : tus coeptum-opus absolvil. > IloecSigebert
«'Gregofius'papa'dolens cfebrhVSaracenorum incur- BIN.
853 -EPISTOL^;. 85.4
GREGOBll PARffi IV IHSTOLJ;.
EPISTOLA PRIMA- A cerare, et quod sibi -fieri nolunt, -aliis inferre pras-
ADDNIVERSOS EPISCOPOS. sumant. Nec quisquam frivolus aut contentiosus,
De Aldrico Henomanensi episcopo non alibi quam sive contumax, hoec nos irrationabiliter proecipere
apud sedem aposlolicamaccusando, et de Romani contendal, cum et auçtoritate canonum, et prasde-
pontifias poleslate. cessorum nostromni decretis saneitum sit ut .epi-
. Dilectissimis fratribus universis cpepiscopis per scopus accusâtes, si voluerit, appelhst .Romanum
.Galliam, Germaniam, Europam, -et per universas pontificem, et ad eum, silibueril, confugial, aut a)>
provincias constitulis, Gi'egorius [Edit. Rom. addit, eo ejus audiatur causa, aut ipse a latere«uo legatos
-episcopus]servus servorum Dei. qui eam audiant mitlat, qui juste cum omnibus -epi-
Divinis proeceptis et aposlolicis saluberrimis inci- scopis comprovincialibusejus aucloritate judicent.
-tamur monitis, ut pro amnium Ecclesiarum statu Quoe omnia hic necesse non est inserere,, ne
impigro [Edit. Rom. om. impigro] vigilemus affectu. prodilores magis quam proeceptores esse videamur.
El quia cunclarum divina dispensatione Ecclesiarum Et sanctoe reeordalionis Innoeentîus anlecessor no-
curam gerimus, omnibus nostra poscenlibus suffra- ster inter .eastera sic ait A Si majores causoein me-
_giaapostolica auctoritale subvenire oplamus. Quo- dio fuerint devolutoe, ad sedem aposlolicam, ul Ni-
niam divinoeyirtutis ac infirmitalis humanoesanctio » coena synodus definivit, et invelerala consuelude
est, ut omnium Ecclesiarum negolia ad noslras repa- exegit, référant. Et multa alia, quoe in suis auciori
jationis tendant affectera, » Quapropler bas ad vos bus pleniier inveniunlur. Nec alicui fratri hoecgra
iilteras deslinamus, quibus décrète noslro v,estrarn sia aut inutilia viderj debent : quoniam sicut pras
jogantes •charilalem mandamus, ut si aliquis, quod .dicte fratri sancti Pétri £t noslras sedis auctpritett
ion oplamus, suorjim •oemulorumAldricum Ceno- succurrimus, ila omnibus quibus necesse fuerit et
«nanieoeEcclesioe episGopum accusare damnabiliter debemus subvenire, impigre voluraus. Et sicut quis-
-attentaverit, ut -honprelur beati Pelri apostolorum quam sibi subvenire cnpit, ita et alium adjuvare
nrincipis memoria, EcclesioequeRomanoecui proe- débet, et non ejus auxillunitfaolesfefgrrc, cum Apo-
-sedilprivilegiuni, etnoslri nominis auctorilas ; liceat slplqs moneat omnes Gauderemtri gaudentibus, f/ere
-il.lipost auditionem primatum dioeceseos,si necesse cum flentibus (Rom.,xn). Nos vero ad hune finem
-fuerit, nos appellare, et nostra aucloritate, aul ante omnem nostrum effectum curamque dirigimus, ut
nos, aut ante legatos nostro ex latere missos, juxta quod ad exaïtalionem sanctoeDei Ecclesioe,el quod
Patrum décréta «uas exercere atque finire acliones: ad custediani et prpfep.tum pertinel sacerdolum,
.nullusque illum anle -hoecjudicel, aut judicare pras- „ nulla dissensione violetur, nulla desidia negliga-
sumat. i> Sed si qui.d,quod absit, grave intoleraib- iur §. Super quibus si quis arguere [Edit. Rom. add.
dumque ei objectera fuerit, nostra erit jsxspec'tanda nos] 3'flluerit, aut extra-auclorilalem facere eonlen-
censura,, ut nihil prius de eo qui ad sinuni sancloe derit, .veniat ad sedem aposlolicam,quo omnia eccle-
JîcclesioeRomanoe-confugil,ejusque implora}, auxi- siasjtieanegoilia,de quibjisquoesliohabetur,-confluere
lium, decernater, quam ,ab ejusdem Ecclesioeauclo- juss.a sunt, ut ibi ante confessîonem sancli Pétri
.rilate fuerit prascepjum-: quoe sic vices suas aliis niecum juste decertet, quatenus inibi .«nus ex vobis
.imperlivit Ecclesiis, ujt in partem sipt vocatoesolli- senlentiam suscipiat suam. Vos fratres horjamur
ciludinis, non in $msniludinempolestatis. Proinde .et monemus, «t quoe a nobis pie -vobis.circa prasdi-
dilectio veslra, quorum devotione gaudemus, jungat .ctum fralrem mandata sunt, ejusque pro simplicita-
.curam -suamdisposiliombus nostris, et det operam, ijs defensione salubriter *>rdinala atque injuncta,
Ul non cujusquam proesumptionecirca inemoralum nulla concerlajione terbjsntur, quoniam non inter-
•fratrem.,vestra provisione, -velsuccessorum -vesj.ro- yônjt temerilas prassumptipnis, ubi est diligentia.
mim, si ipse superstes fueril, aliter quamliic inser- Nemo v^strum quod suum est quasrat, sed quod al-
tum est nllo modo deceraatur ; sed hoec quoead ,ejus Jerius est, jet quod Apostohis inquit : Hnusquisque
4uitionem alque defensionem proedicta liic aucto- j. proximo suo.placeat inèojium, et reliqua (jRotm,xy).
-ritale suggesta sunt, ac salubriter ordinata, absque ,eProeceptis£rgo aposlolicis non dura -superbia resi-
«allaapologiapleniter impleantur. c Si autem, quod rStatur,, sed per jobedientiani quoea sancta Romana
non arbitramur, a quoquamsecus proesumptum fue- \Edit. Rom. add. Ecclesia] .et apostolica -aucloritaie
Tît, et ab officiocleri submotus, el injuriarum TCUS jussa sunt salutifere- impleantur, si .ejusdem sanclas
ab omnibus judieelur; ne iupi, qui ,sub specie ovium Dei [Edit. Rom. om. DeiJ, Ecclesioe, quoe ;est
-subintrarunt, bestiali soevitiaquosque audeant dila- caput veslrum," commmiionem habere desideratis.
a 2, qu. 6, Decr. noslro; Ivo, part, v, cap. 349. a 2, qu. 7, Si quis arguere.
* Ibid., cap. 11. ^ Dist. 12, Proeceptisaposlolicis.
c Ibid., § Si autem. , -
8S5 GREGORIIIV PONTIFICISROMAM 856
'
Qui autem se seiunl quibusdam esse proepositos,A quoquam esse non duhitatur : quia majoris excom-
non ferant moleste aliquem sibi esse proelalum,'sed municationis dejectione est exigendus, cui sanctoe
obedientiam quam exigunt eliam ipsi défendant Ecclesioecommissa fuerit disciplina, qui non solum
[Edit. Rom., dépendant]. Unde liquet quod omni proefatassanctoeEcclesioe jussionibus parère debuit,
studio devotionis unanimes divinis et apostolicis sed etiam aliis ne proeterirent insinuare, sitque alie-
prasceptionibus parère debealis, et. in nullo inobe- nus a divinis et ponlificalibus offlciisqui noluil proe-
dientes, quod absit, effici. a Nam licet plerumque ceptis apostolicis obtemperare. Maneat itaque me-
accidant in sacerdolibus quoe sunt reprehendenda, moratus Aldricus hac apostolica aucloritate usque
plus tamen erga corrigendos agat benevolentia quam adproesentiam sedis apostolicoesemper episcopus,
severitas, plus cohortatio quam comminalio [Edit. nec, antequam hue veniat, talium aut aliorum ver-
Bom..,commotio],plus charilas quam potestas, cum bis inlendat nocivis, neque eorum succumbat judi-
nemo nostrum sine reprehensione aut sine peccato cio, aut ullarn soevamsuscipiat sententiam, nec no-
.vivat, t Nam si Dominus slatim post irinam nega- bis sicut illi, quod minime ai'bitramur, ïnobediens
lionem beatum Pelrum apostolum proeceploremno- existai. Proedictoeapostolicoesedis sancloe, si volue-
strum judicasset, non tantum ex eo fructum, sicut rit et necesse fueril, appellet anlistilem et ad eum
fecit, recepisset. Exspectandi ergo alque corrigendi B libère absque ullius pergat impedimento. Et cum
magis sunt redores Ecclesioe,quam slatim et absque nec colligari, nec judicari, nec damnari a quibus-
nostro consulte judicandi, cum majora negotia, et dam possint episcopis, qui apostolicis fuerint fulli
difficiliorescausarum exitus, sanctorum Patrum ca- aucloritatibus ; - quanto minus ab illis si factum,
nones spirilu Dei eonditi, et tolius mundi reverentia quod fieri non credimus, fuerit, qui eorum inobe.
consecrati [Edit. Rom., conservali], jubeant sub dieolia atque protervia facta jam sunt dam'natiau-
noslras sententioe.exspectaiione suspendi, nostroque cloritate? Quia non aliter perseeutores fratrum,
moderamine finiri. Unde necesse esl hoecet alia quam sedis sanctoe jussionibus, cui omnis orbis ca-
ecclesîaslica quoeque negolia, post multarum put inclinât, inobedientes corrigere seu regere juxta
«xperimenta causarum, sollicitius prospici, et dili- proecedentium Patrum exempla possumus, nisi eos
gentius proecaveri, quatenus per spirilum charitatis zelo fidei Dominicoepersequamur, et a sanis menti-
et pacis omnis materies scandalorum, et proesumplio bus, ne peslis hoec latius divulgeter, in severilale
invidorum, atque jppressio simplicium [Edit. Rom., qua possumus abscindamus. Quisquis namque cona-
simplicium fratrum] de Ecclesiis Dominiauferantur. tus fuerit lenlare prohibita, sentiet censuram sedis
Et sicut non vult quisquam fratrum se aliorum ju- apostolicoeminime defuturam. Et qui monitis nolue-
dicio proegravari, ita non audeal aliis inferre quod ^ rit obedire apostolicis, necesse est ut severilalis
sibi non vult fieri, reminiscens prasceptum Domini régula vindicelur, ne aliquis hoc facial, aul fieri
Salvatoris, quo ait : Nolitejudicare, et non judicabi- sinat, unde alium vel capiendo decipiat, sibique
mini [Edit. Rom., ut non judicemini]; in quo enim causas generet, quibus reus constitulis decretalibus
judicio judicaverilis, judicabimini (Matth. vu), et re- fiât. Cavete, fratres, negligere prasfala, cavete ten-
liqua. Nihil ergo per nostram facilitatem tribunalis tare prohibita, ne proedictis involvamini retinaculis.
excelsi judici derogare debemus, cum illa sint rata Nolite soepedictum fralrem absque nostra, ut pras-
quoepia, quoevera, quoejusta sunt; et aliter neces- dictum esl, proesentia aut auctoritale judicare, vel
sitatis, aliter tractanda est ralio voluntatis. Nullum condemnare, aut gravare. Sed, sicut apostolicis est
enim inlemeratum reliquit inimicus, idcirco succur- munîtes prassidiis, ila vestris fulciatur auxiliis, sit-
rendum est irretilis ; conterendus ergo est venantis que ab omnis sacerdotalis catalogi laqueo, aut op-
laqueus, ut fugatis lamentalionibus, tam in juste pressione, vel judicio humano, intactes et liber us-
moderamine, quam compunctione pietatis, aposto- que ad nostrum, ut proefatum est, judicium, qui
lica aucloritate sol justitioe in oculis spleudeat cor- beati principis apostolorum Pétri nierait adipisci
ruenlium. c Nec pigeât forsitan aut pudeat nostris -, auxilium. Contra caput ergo nolite vos extollere.
obedire mandatis, aut apostolicoe sedis observare Nolitebeati clavigeri Pétri, cujus vice legatione pro
proecepta, quia humilibus dat graliam, non super- Chrislo fungimur, sedem, ejusque sedis auelorita-
bis : d nam nulli fas est vel velle vel posse trans- - tem spernere, ne ejus patiamini offensionem, aut
gredi apostolicoe sedis proecepta, nec nostroe dispo- 'scandalum Ecclesioe generetis, sed magis sollicili
silionis minislerium, quod vestram sequi oportet pro fratrum salule et liberatione estote, et pro san-
charitatem. Sit ergo ruinoe suas dolore' proslratus ctoeDei Ecclesioe salule summopere laborate. Ar-
quisquis apostolicis volueril contraire decretis, nec mamini charitate, non severilate, omnibus vobis ac
locum deinceps inler sacerdoles habeat, sed extor- sigillalim occurrat charitas, el vinculis, quoemille
ris a sancto minislerio fiât, nec de ejus judicio modis a Christo solvantur, vobiscum pariler in
quisquam poslea curam habeat, quoniam jam dam- perpetuum connexa loetetur in Domino. Coelerum
nâtes a sancla el apostolica Ecclesia hac auclori - insectalores fratrum ecclesiaslica disciplina com-
laie, sua de inobedienlia atque proesuraptione, a primere cl erudire debelis, qui slatein [Edit. Rom.j
a Dist. 45, Licet plerumque. c Ibid., cap. 11.
* ïvo, part, v, cap, 308, "d Dist. 19, Nulli fas est,
857 EPlSTOLiE. 858
Ad cujus rei confirmationem
staluta] majorum non teuentes, Dei sacerdotes at- A exspectare Judicium.
valet quod alibi inquit : Deus sletit in sy-
que sanciam EGclesiam, quoe in sacerdotibus ma- plurimum
xime constat, principum et populorum favorem se- nagoga deorum, in medio aulem deos [ Edit. Rom.,
qnenles, el Dei judicium non timentes, sua violare Dominus] discernit (Psal. Lxxxi),et reliquatalia,quas
persoepe nituntur proesumplione. His ergo nec fa- in suis inveniuntur auctoribus. Illos ergo qui non
clis, nec consiliis, nec manifestis, nec oecultis, vos speculatores esse volunt, excusare non possumus,
oportel proebere consensum, dicente Domino : Vide- si fralres, quos lueri et adjuvare pro viribus débe-
bas furent, et currebas cum eo (Psal. XLIX).Non tan- mus, improba foedari contagione permittamus. Unde
tum qui faciunt, sed qui facienlibus consenliunt, horlamur dileclionem vestram, oblestamur, et mo-
rei lenentur. Illud duntaxat débet mentem veslram nemus, ut qua debetis [Edit. Rom., debetis et po-
vebementius excitare, ut ab omni labe soeculi islius tesiis] sollicitudine super his vigilelis, quia in spé-
immunes anle Dei conspectum et securi invenia- cula esse debetis, ne qua infestantium prorumpat
mini; ut charitatem non amiltenles, et sustentalo- audacia. His ergo pro viribus resislite,~ quia nefas
res fratrum existatis, quatenus juxta Apostolum, esl proegravari [ Edit. Rom., proedicare] religiosos,
- unanimes, unum sectantes, permanealis in Chri-
pati fralres, quorum afïlictione, quia membra sunt
sto , nihil per contentionem, neque per inanem * nostra, nos quoque convenit macérai!, crucemque
gloriam vindicantes , non hominibus, sed Deo sal- juxta Domini salvatoris vocem ferre, qui ait : Qui
vatori nostro per omnia plaeentes (Philipp. H ). Hac vult venire post me, dbneget semetipsum, et tollat
ergo charilalis glulinatîone compescite, quoeso, a crucem suam , et sequatur me ( Matth. xvi ). Quan-
inernoralo fratre : si quorumcunque cognoveritis aut quani. maneat his beatiludo promissa, quicunque
insidias, aul oemulationem, eis dare quoquo modo probantur perseculionem propter juslitiam suslinere.
nolite consensum, quod omnibus durius [ Edit. Quibus quid promiltal ipse Salvator in futurum se-
Rom., duris rébus durius] arbitramur. Si quo pacte quens sermo déclarât. Intelligamus hoec ipsa vobis
eouversaliones non habet amabiles, habendus ta- quoe nobis non placent displicere. Quod ita demum
men pro reverentia sancli Pelri, cujus est munîtes probare poterimus, si quibus manum porrigimus ,
aucloritate, dileclus. Non novum aliquid proesenti vos nobiscum porrigatis, ul cui et vos manum porri-
jussione proecipimusa, sed illa quoe olim videntur getis, vobiseum porrigamus, quia non aliter unus
indulta firmamus, cum nulli dubium sit quod non grex et unus pastor sumus, nisi quemadmodum Apo-
solum pontificalis causatio, sed omnis sanctoe reli- slulus docet, dicens : Idipsum dicamus omnes, si-
gionis relalio, ad sedem aposlolicam, quasi ad ca- ^ musquéperfecti in eodem sensu et in eadem sententia
pul Ecclesiarum, débet referri, et inde normam su- J ( I Cor. i ). Deus vos incolumes memores nostri cu-
mere unde sumpsit exordium, ne caput institutionis stodiat, fratres charissimi.,
videatur omitti, cujus auclorilalis sanclionem omnes
leneant sacerdotes, qui notent ab apostolicoepelroe, EPISTOLA II.
ADEPISCOPOS ET ORTHODOXOS FIDELES.
super quam Christus universalem fundavit Eccle-
siam , solidilate divelli. Si quis hoecapostolicoesedis b Ebonem archiepiscopum Rhemensem depositum
in prislinum gradum restiluit.
proecepta non observaverit, percepti honoris hostis
esse non dubiteter. Sed forte vos vestrique proede- Gregorius episcopus servus servorum Dei reve-
cessores in hodiernum non reluctati sunt. Et ne renlissimis in Christo sanetissimisque fratribus co-
quando conlingat ut reluclentur, idcirco denuo re- episcopis, cunctis quoque prineipibus orthodoxis,
peteules soepius admonemus, ut vitenlur qui hu- et universis catholicoeEcclesioe fidelibus.
jusmodi fralres tarbare niluntur, et prohibeantur Cum divina înstigatione solliciii circa gregem do-
aliud quam ille nosler jussit agricola seminare. Nam minicum diligenti cura semper invigilare deheamus
quaiifer nos qui neminem volumus perire contri- in prosperis, quanto magis in adversis nimiis quoe
stent, qui electorum percellunt animos, Dominieus r>pro peccatis conligerunt nunc in diebus nostris ?
in Evangelio sermo leslatur ; ait enim Salvator ipse sicul dolendi sunt illi, qui inler flagella Dei maligna
quod expédiât scandalizanti de pusillis aliquem in semper inienlione perseverando pereunt, ita et eon-
maris profundo demergi, et eoetera quoe ad hune gratelandi, non abjiciendi sunl, qui correpli lanta
sensnm pertinent (Matth. xvm). A quibus non sa- casligalione corde contrite et humiliato se corrigi-
cerdotes, sed et omnes Christiani se cavere debent, biles reddunt ; super omnia etiam magnificandi sunt,
quoniam sacerdotes, qui Ihroni Dei vocantur, quieti qui in pressuris corde perfecto et optimo probati,
ab omnibus perturbationibus esse debent. Nec ab re salutaribus exemplis fructum vitoe invili minoribus
ipse Salvator vendentes columbas et nummulariorum conférant. Gratias igitur immensas Domino Deo no-
mensas proprio flagello.evertit, et projecit e lemplo stro merito agimus, charissimi, pro tanlo Iriumpho
(Multh. xxi). Unde liquet summos sacerdotes ipsius vestro, qui inler médias mundanas acies, et nimias
a Dist. 12, proeceptisaposlol., § Non novam. imperio est depulsus, et Ebo post restitulionem
h Codex Laudunensis : « Hoec compilata epistola ipsius imperaloris suo el episcopali judicio esl de-
ex parte Gregorii quam sit mendax, ipsa evidens positus, el a Sergio successore Gregorii sub laica
ratio monstrat : quia tempore Gregorii, ex cujus tanlum communione est condemnatus. »
Domine isla conscribitur, imperator IUudvicus ab
®m GREGORII IV PONTIFICIS ROMANI , 860
lenlationes diabolicas9 nos examinando probayit, A-firmatus, summa cum ftducia etiam ^etimpios poslea
^alque sibi servant ïllassos; ila ut neque in dexteram docendos el -revoeandos pro Domino Deo suo spo-
.neque in sinistram déclinantes, offensionem Dei vi- -pondit, perpetuisque benignilalis exemplis exsolvere
iando, cautissima -subtilitale niundana pericula su- fideliler procuravil. Nam el sunimus apostolorum,
perastis : sicut .et inler mulla alia magna «ertamina -cujus vicem indigni gerimus, si discipulalum in pe-
veslra, non fuisse [Forte non fuit, Hard. ] minima riculis negavit, non lamen abjectes, sed pie revoca-
fralris nostri Ebonis archiepiscopi causa, ut et per tus, pfistinam dignilalem oblinuit, et quomodo aliis
multos relalores fidèles soepeeomperimus, quod nec miserandum esset in semelipso didicil. Pater insuper
oanonice vocatus, sed violenter ab Ecclesia raptus, ille evangelicus îarga pietate prodigum filium non
diversaque exsilia passus., arda quoque sub custodia repulil, sedperditum gavisus recepit, honoratem-
trususs nullo eerto crimkie eonvictus, née sponte que slalui pristino reparavit. Ipse etiam veris se-
confessus, quia absente Ecclesia sua alterius sub •ctaloribus suis instituit, dicens : Estote miséricor-
polestate erat conslrictus, et sic a mundana polenlia des , sicut et Pater vester misericors esl ( Luc. vi ; -
vobis adductas est discutiendus vel deponendus. Matth. m ). Quia et beatos esse miséricordes in cun-
Quam ergo vulgo natam irrationabilem vim coropa- clis mundi partibus copiosus in misericordiis idem
tjendo mirabili cifcumspectione placastis, cum fu- g Dominus dominanlium declaravit. His elenim mul-
îmes persequentiura humili salisfaclione ejus sic •liplicibusque Veleris ac Novi Testament! documentis
Biitigastis, quaîeffiis divinam vel humanam offensio- instrucli, evangelicam atque ecclesiasiicam disposi-
nem pariter evaderelisj sicque frâtrem Hlassum tionsm fideliler agimus, si perseculionem passis et
aptiori tempore provida industrie i-eparandum ser- ad aliam civilatem confugienlibus episcopis profi-
'
yastis, sicut et de veris Christi membris legitur : ciendi in locis vacanlibus liberam annuimus facul-
Cum patitur uqum miembrum, compatiunlur coelera talem. Quanlo magis huicproefato fratri nostro, qui
membra {I Cor. «n ). Claruit etiam hase benigna in- quondam ex gloriosi Coesaristoliusque imperii con-
lentio vestra,, dum quanlulacunque vobis ecclesia- sensu nobis conjunclus, el apostolicis priviiegiis
stica pace, rnoximperiali, episcopalique aucloritate insolubili -charilalis vinculo sanctoe RomanoejEccle-
iï) -sede restitutus débita, cui facta fuerat direptio sioeconfirmâtes? Ubi et evangelizandi legatione per-
violente, ibique publico ex consensu pontificale , ut cepta, quocunque meiius polerit proficere loco, pro
debuit, recepit et gessit solitum officium, donee viribus ita semper insistât, ut a divino cospto nego-
succonsis iterum litibps principum, pro pacificaiida lio lucrandique talento nequaquaoi deûciat, quia si-
dira sedilione cum coeleris regni fidelibus se oblulit. cut de -negleclo tanlo officioilli divinam ofiensionem,
Qua mitigata, protînus repentina imperiali jussione, G ita et impedientibus coelestem indicimus nltionem ;
pro concordia et unilale Ghrîstiani populi, partibus et sicut adjutoribus ejus divinam imploramus ^ra-
orientis directes, prasceptoribus suis libenler pro tiam, ita el nocenlibus, quam non oplamus , lerri-
viribus obedivit. Quibus autëm omnibus sic lauda- bilem damnalionis denunlianius vindiclam. Qua de-
biliter aelis, votera visitationis, quod in angustiis nique summa aucloritate undique munilum, more
suis Domino, vel bealo Pelro pripcipi apostolorum prasdecessorum noslrorum, ipsum sacro ordini no-
vovit, multis laboribus fessus ad sedem apostolicam slro mérite asmbïmus, vel omni pristino episeopali
tendens promissa'fideliler implevit. Qui el sancli officiodeeoratum esse proeflgimus, sive scriplis his
prinoipis apostolorum suffragiis iidus, cui ligandi publicis -digne permanendum inviolabili confirma-
solvendique divinitus erat data poteslas, sicut eum tione, sicut in priviiegiis ejus prioribus continelur,
a corporalibus erîpuit peridilis, ita cl propitius a jure aposlolico rdboramus.
cunolis peccalorum absoiveret vinculis. «Quapropler EPISTOLA III.
et nos-hoecomnia diligenter considerala, ipsam con- ADEPISCOPOS REGNIFRAKCOR08I.
fessionem, quam secrète vobiscum egit, iiobiscuni (Hanc epistolam vide inter sancti Agobardi Opéra,
et per omnia -confculit.Subscriptionem etiam, quam hujusce Palrologioe lomo CW, col. 297.)
perterrilus ut evaderel composuit, similiter el san- ',D - EPISTOLA IV.
ctoe Romanoe Ecclesjoeostendendo satisfecit, lu qui- AB RABANUM SIATRUH *.
bus vero omnibus, quia certum dépositions aul •Gregorius papa servus servorum Dei dilectissimo
légitimas absolutîonis«rimen nullum reperimus, ideo in Domino filio Rabano pio et venerabili alibati.
inviola'bili eharilali veslroe fidenter ipsum committi- Ponlificiî nostri cura nos nrget sanclarum om-
mus ; quia-, si absque crudeli perseculione'ejus pos- nium DeiEcclesiarum uiilitalibus favere, ac secun-
sibile esl, una vobiscum illum debiloesedi i-estituen- dum quod unaquoeque in proprio statumansurasil,
dum «upimus, alioquin tamen non oporlel episcopos congïuum eis impertiri suffragium. Ex hoc enim lu-
divinitus sibi consorlem «egligere episcopum, -cui cri po'tissimum proemium a condilore omnium Deo
non-solum tsimilitef, >sedetiam -per poenitenliam in- procul dubio promereniur, si venerauilia ioca oppor-
noyalum sanclum ipsius dignitatis cognovimus spi- tune ordinata ad meliorem fuerint sine dubio statum
Titum Davidica recuperatione ; qui poenilens Spiritu perducta. Igitur quia poslulatis a nobis, decernimus
«ancto recto f sive principali, innovâtes alque con- nostra apostolica proeceptione recpncedere et recon-
« Exslat in Cod. Udelrici, num. 15, apud Eccardu
m.-Çorp.-Historioe, tom. XI, pag. 3L
861 v EPISTOLiË. 862
firmare perpelualiler vobis vestrisque successoribus A quando retorqueatur. Concedimus etiam libi quem
monasterium Fuldense, quod S. Bonifacii vocabulo bene eruditum et bene eloquentem virum esse novi-
viget, siliuu in loco qui vocalur Boehonia juxta ri- mus, dulcissime fili, proedicare verbum Dei, aucto-
pam fluininis quod dicitur Fulda, cum omnibus cel- rilale S. Pétri apostoli et nostra ejus indigni vicarii,
lis, curtibus, dislrictionibus, seu omnibus rébus et ut tara vos quam successores vestri ante omnesab-
mobilibus sibi pertinentibus quas nunc habet, el in bates lotius Gallioeseu Germanias primatum sedendi
fuluro, Deo auxilianle, nabëbit. Concedimus-etiam in omni loco convenluque sive judiciali sénlentia,
alque donamus vobis, charissime ac dilectissime fili, seu in omnibus conciliis ac ordinibus nostra aposto-
vestrisque successoribus abbatibus in perpetaum, lica auctoritale obtinealis. Abbas vero non nisi a
pro magno nostro amore nimiaque dileclione-,quam nostra apostolica sede benedieater, a qua benedicl
circa vos habemus, el deinceps habere cupimus, débet* nec unquam ab aliquo episcopo consecralio
monasterium S. Andréasapostoli, quod vocaiurExa- îiem exspeclat, nisiaUomano ponlifice, nec conse-
julum, situm Romoejuxta ecclesiam sanctoe Dei ge- •«ratas ad aliud monasterium in Fuldensi inlroduca-
nitricis Marioesemper virginis, quoevocatur adProe- lur, vel proponatur monasterium. Usum quoque dal-
sepe, eum omnibus mansionibus, caminalis cellis, inaticoe, caligarum et sandaliorum, secundum quod
vinaria el coquina, cura -une-is,liorlis, diversisque B ab antecessoribus nostris concessum est^î'obis con-
.generibus pomorum cum curie «t puteo et inlroilu cedimus. Ac ne femina nnquam iiluc ingredi proesu-
per portam majorera a via publica, et cum omnibus Tnat, nostra apostolica auctoritale iriterdicinius, el
ad idem monasterium pertinentibus, tara inlra quam ne quis unquam placitum ibi habeat vel in poeteris
extra urbem silis, quoe ei juste ac recte pertinere -ejus locis, nec servos nec colonosad aliquod servi-
dignoscunlur. Nullus etiam episcoporum , archiepi- -lium constringat, nisi cui abbas ad utilitalem suoe
scoporum, patriarcharum, vel quoquo modo in .chsro necessitatis assensum prasbuerit. Igitur generaliler
constitutus temere aut prolerve, nisi a vobis accepta addendum dignum duximus, ut quidquid auctorilate
licentia, super principale allare "vestri monasterii antecessorum quorumlibet nostrorura, regum et im-
missarum solemnia celebrare proesumat, aut quam^ peralorum, ipsi Fuldensi monasterio constat fuisse
libet dictionem vel auctoritaleni habere in idem ve- concessum , sil el nostra apostolica auctorilate per
slrum Fuldense monaslerium , proeter nostram apo- hoc noslrum privilegium confirmatum alque corro-
slolicam sedem specialiler episcopus, in cujus dioe- boratem , statuentes apostolica censura, sub divini
eesi constitutum esse videtur, ita ut nisi ab abbate judicii obteslalione, ne quis unquam nostrorura
monasterii fuerit -invilalus, nec ibidem missarum postdecessorum pontificum Bomanorum, regum, im-
solemnia celebrare proesumat. Dona vero et oblatio- C peralorum, ducum, inarchionum, comilum-elproe-
nes decimasque fidelium absque ullius personoe con- terea archiepiscoporum, patriarcharum, aut cujus-
trarietate, firaiitate perpétua ipsi monaslerio vestro, libet dignitalis velcondilionis ïiominum contra hoc
secundum-pfoedecessorumvestrorum privilégia con- nostrum privilegium quidquam audeat altentare.
firmamus et corroboramus. Decernimus etiam ne Quicunque ergo hujus nostri privilegii observalor
alicui personoemagnoevel parvas liceat aliquam vim exstiterit, ël prointailu custodierit, elneln aliquo
vel-controversiam inferre eidem monasterio in rébus irafringalur a se, onservaverit, omni nenediclione
et familiis ejus, neque lolum neque parlera ipsius replealur, el peccaiorum suorum absolulione a re-
mortalium alicui ulla ratione subdere, vel sub'bene- tributore omnium bonorum Deo consequi mereatur
ficii nomine dare proesumat, sed omni tempore soli ut in coelesli sede glorielur. Qui autem, quod absit,
nostroe sanctoe Romanoe-Ecclesioelibéra securaque hanc nostram proeceplionem violare prassumpserît,
deserviat. Eligendi quoque sibi abbatem, quando riisi resipiscat, individuoeTrinitatis iram incurrat^
opus fuerit, fratres inter se polestatem habeant, el a coslu omnium sanctorum extorris existât, S.
secundum regulam 'S. fienedicti, sine ullius personoe Pétri apostolorum prîneipis ma'ledictione redundet,
contradiclione. Coeterumvero hoec.délibérantes de- -,p. cccxvni Patrum sacrosancto concilio damnetur, at-
cernimus, ut congruis temporibus nostroe sollicitu- que in extrema die judicii amaranatha analhemate
dini ecclesiasiicoeimitemur, qualiter religio mona- perditus, lucis claritudinem nesciat, sed exteriores
slica regulari habilu dirigalur, concordiaque conve- tenebras cum diabolo ac, consentants ejus perpe-
nienti ecclesiaslico sludio mancipeter, ne forte, lualitergemat. Amen. Datum per manum Bencdictî
quod absit, sub hujus privilegii obtentu animus notarii ac scrîniarii R. E. IdibusMaii, indict. 14
gr-essusquea-ecli.tudinis^ioslroe'anûrma justitioe ali- (.Anno 856).
ANNOD051IKI DCCCXLIY.
FROTHARIUS
TULLENSIS EPISCOPUS.
NOTITIA HISTORICA IN FROTHARIUM.
(Fabricius,Bibliothecamed. etinf, Latînitatis.)
Frolharïus ex abbate S. Apri episcopus ab anno A riiim : ad Helti archiepiscopum, Hittonem epîsco-
813 Tullensis in Gallia defunctus post annum $37, pum, Hilduinum pairem et magislrum, Hugonem,
cujus epislolas viginti quinque ex antiquo ms. Car- Sichardum magistrum, Teutdericum et Ragenar-
nolensi vulgavit Andréas Duchesne temo II Scriplo- dum venerabiles viros, et ad Wighardum abbatem :
runi Rerum Francicarum, pag. 712-723, scriptas adjunclis sex epistolis ad Frotharium scriptis a YVi-
ad imperatorem Ludovicum Pium, ad Juditham ejus cardo sive Wighardo abbale, ab Aldrico sive Albe-
conjugem, ad Aglemarum abbalem. Drogonem,Ëgi- rico, Jeremia, Helti archiepiscopo Lingonensi.
nhardum, Gerungum, summum sacri palatii oslia-
FROTHARII EPISTOLA
(Apuddom. Bouquet,tom. IV, Recueil des historiens.)
EPISTOLA PRIMA. B tam pia divinoeservilutis obsequia' memoria non re-
ADHILDUINDM. linere, quoeapud vestram deyotissïmam paternita-
Egregio viro, et cum summa veneralione nomi- tem me constat nuper vidisse. Quis enim semel ea
nando, HILDUINO I>,a Deo eleclo Patri et magistro, conspiciens non animo salubriter infigendo depingat,
FROTBARIUS C, hurailis episcopus perpetuoe beatiludi- quorum recordatio summoe pietatis est solidatio ?
nis in Domino oplo salutem. quorum exsecutio perpetuoe quietis est adeptio ? Jus-
Salute corporis el animas vestram jugiter celsitu- sio divina mihi omnibusque vestroe devotionis exer-
dinem potiri, el felici sublimatione tam in coelesti citia cernentibus pro favore, ut ea prosequi digne
virtetum charismale, quam in terrenoe dignitatis ni- valeamus, aspiret, et vobis pro oslenso sectandi
tore diulius augmenlari, loto mentis adnisu, lotius operis exemplo perpetuoe recompensationis proemia
anirai inlellectu, loto pectoris robore desideramus, féliciter concédât. Amen.
optamus, poscimus. Cupimus nihilominns vestroe Domino imperalori litteris innotescimus ego et
dignitatis ora contemplari, vestroe solertioe eloquiis Sraaragdus ° abbas, qualiler Ismundus e abbas et
in Domino périrai : quin etiam templa piissimoe re- monachi ejus quadam siinultate a se invicem discor-^
ligionis inlueri, quibus et spiritalia monita capia- dent. Veslra pia sollicitudo agat ut illi monachi vo-
mus, el salutaria sanctitatis ornamenla sumamus. 'G tum suum Deo promissum implere valeant, et eas-
Nam etsi corporali inteilu vestri ordinis splendidis- dem lilieras ad ejus praesenliam veslra paupertas
simum nequeo contemplari decorem, sed assidue déferai.
eum spiritualibus cum ineffabili gaudio contemplor EPISTOLA H.
oblutibus. Imo et mihi meisque hujusmodi vestigia ADGERUNGUM SUMMUM SACRIPALATII OSTIARIDM.
irequenli adhortalione non omitto inculcare seclan- Illustrissime viro et tolo affecta colendo ac desi-
da. Non enim valeo lantoe jucunditatis gesta, et derando f GERUNGO summo sacri palatii osliario,
a Frotharii epislolas ex antiquis membranis Car- sibi vicissim rependi : « Constituimus vero his
pro
nolensibus primum edidil Andréas Chesnius, tom. n dona nobis per singulos annos in feslivilale B. Apri
Scripl. Franc, pag. 712. exhiberi, id est convivium ibidem peragendum
1 Hilduinus fuit arehicapellanus palatii, abbas S. equum pretii solidorum triginta.. . clypeum quoque
Dionysii, S. Germani Paris, et S. Medardi. Obiisse et lanceam, sed et coria duo, totîdemque cilieia,
créditer anno 840.
c Froiharius ex abbale S. Apri Tullensis episco- néea non et tempore mililioe angariam. 5
Smaragdus abbas S. Michaelis ad Mosani (Saint-
pus ordinatus fuit anno 813. Circa an. 847 morluus Michel) in dioscesi Virdunensi.
esl. Apud Calmelum in probalionibus BislorioeLo- e Hismundus abbas soecularis monasterii Media-
tharingioe exstanl duoe chartoe a Frothario concessoe nensis. Gausam simullatis inler ipsum el mouachos
monaslerio S. Apri : in quarum una Froiharius pro 1D Mcdianenses vide in epislola terlia.
donis quoe huic monasterio contulit, vuli quoedam f Palatii ostiarium alio nomine scariouem appel'
805 FROTHARII EPISTOLA. V 866
FROTHARICS gratia Dei episcopus oelernam in Chri- A bus jam amplius credere, nec ejus emendationem se
sto salutem. recipere posse dixerunt, nisi illis portio reddereter,
Vestras prosperilatis veslrique profectus semper sicut dudum illis dare jussistis. Quod quia ipse sine
sumus memores. Et idcirco divinam misericordiam vestra jussione nullatenus se faclurum dixit, ideo
saspiuspro veslra salute imploramus, ul vos ad sua illi omnes pariter communi intentione communique
mandata perficienda jugiter accendat, el ad multo- prece poslulaverunt ut illis licentiam darem ad ve-
rum profeclum longoevo tempore conservet : et sic slroe pietatis proesenliam recurrendi, et vestram mi-
pie, sobrie et juste viventem' proesenlis naufragii sericordiam implorandi : dicentes se magis velle de
pelagus transmeare adminiculo faciat, ut post ad eodem monasterio expelli, et in peregrinalione et
portum quietis asternoeperductum perenni retribu- mendicilate vivere, quam falsis promissionibus ul-
lione féliciter coronet. Scïatis igitur nos in bujus- terius credere, et sub falso monachorum nomine
modi intentione assidue manere, et bis diebus pro militare. Quamobrem dedimus eis licentiam ad vos
vita et sanilale vestra missas tentas et psalteria veniendi. Hoec autem vestroe sapientioe iuuotuimus
tanta fralres nostros décantasse. Scialis denique ul priusquam ad vos veniant, causas acclaraationis
nos domno imperatori litleras per proesenlem mis- eorum dignoscatis.
sum nostrum dirigere, unde petimus ut si domnus B EPISTOLA IV.
Hildoinus deest, ante domnum imperatorem vos
eum miltalis. Yalete in Domino semper, et nostri ADK....c
memor eslote. Excellenlissimo ac nobilissimo viro celsoque ho-
EPISTOLA IH. nore dignissimo N., summo sacri palatii ostiario,
ADLUDOVICUM IMPERATOREM. FROTIIARIUS humilis episcopus, et omnis Tullensis
Ad aures misericordias vestroereducimus, piissime Ecclesia, canonicorum videlicet et monachorum, vir-
imperator, ego FROTBARIUS episcopus, et Smaragdus ginum, coelerorumque fidelium calerva, oeternam in
abbas, quod tempore Forlunati Mediolacensis tt mo- Christo optamus salutem.
nasterii abbatis, perjussionem vestram Smaragdus Memoresvestri in sacris orationibus sumus, et
ipsius monasterii monachis poriionem de abbatia Deum coeliac terras pro sospitale corporis et animas
dédit, ut regulariler viverent. Et idcirco bene et se- vestroe soepius deprecamur, scilicet ut vos et in hac
cundum regulam vixerunt, quousque Fortunatus re- vita ad profectum nostrum aliorumque fidelium diu-
cessit i. Sed cum suscepisset Hismundus ipsum mo- lius conservet incolumem, et post obilum vitae
nasterium, recepit illorum poriionem, et promisit se asternoeiribuat féliciter esse participera. Sciât igi-
eis omnia necessaria regulariler administralurum. '2 tur sublimitas veslra quod postquam nuper ad vos
Quod postea soepius aliter illi evenisse testantur. direxi missum nostrum, synodum parochioe nostroe
Unde et nunc venerunt ad nos, réclamantes et di- plene eonvocavi, et pro salute veslra missas et psal-
centes se nec regulariter vivere interius, nec regu- teria decantari feci : quod et soepiusagere ob vestri
lariler alimenta corporis sumere exterius. Yenimus prosperilatem et debemus et cupimus. Vos vero no-
itaque pariter illuc, et ila esse invenimus, et cogno- stri semper reminiscimini, et pro necessitatibus at-
vimus ex parte negligentiam ipsorum monachorum, que profectibus Ecclesioe nostroe laborare ne pigri-
ex parte negligeutiam abbatis eorum. Promisit ergo temini, videlicet de illa ratione, pro qua ad vos Ca-
iterum se per omnia emendare velle quidquid hacte- laUonis [Catalaunis] vassallum nostrum direxi, et
nus negligenter ex sua parle fuerat actum. Cui rei et nunc domno N. exinde litleras dirigimus vestram-
nos consensimus, et ut illi monachi assensum proe- que benivolenliam precamur ut cum illo pariter ex
bérent laboravimus. Sed illi timentes^ ne, sicut soe- hoc decerletis, N. id ipsum suadeatis ul vobis de
pius evenerat, aut per eum, aut per ejus ministres hujusmodi causa consentiat, quia ad ejus ministe-
illius promissio fruslrareter, nec ejus promissioni- riura eadem possessiuncula pertinet. Taliter hinc
labant veteres Franei : quod ofïicium oedilitiorum p. runt, ad quorum componendos animos a Carolo
nomine apud antiquos Romanos censebatur, leste Magnomissus est Fortunalus, quem monachi abba-
monacho S. Galli in lib. i de Gestis Caroli Magni : lem elegerunt. Fortunatus Gradensis est ille patriar-
Erat ostiarius palatii primus inter minisleriales pa- cha qui, a ducibus Venetis exagitatus, in Franciam
lalinos, qui majoribus ministris suberant, ut docet ad Carolum confugit anno 803. Ineunle principatu
Hincmarus de Ordine palatii, cap. 7. Gerungus Ludovici Pii, inler Forlunatum et monachos simul-
anno 822, ut testatur Eginhardus in Annalibus, fa- las orla est de portione quoe utrisque competere de-
ctus est administer Lotharii Ilalioe régis : postea bebat. Fortunalus summo jure tolius substanlias
monachus fuit Prumiensis : eum « clarissimum vi- adminislrationem sibi vindicabat : Monachi vero, ut
rum, olim palatii asdilem, nunc monacbum J dicit ille erat alieni gregis el inslituti, certain sibi portio-
YVandalberlus in libro quem de Miraculis sancti nem assignandam esse contendebant. Re ad Ludo-
Coaris scripsit an. 839. vicum delata, hujus negolii curam commisit Sma-
a Corrigendum, Medianensis: hoc si quidem mo- ragdo abbati S. Michaelisad Mosam, qui « monachis
nasterium, vulgo dictum Moyen-moutier, in Vosago portionem de abbatia dédit, ut regulariter vive-
situm, ailinebat ad parochiam Frotharii episcopi rent. i
Tullensis, a qua longe aberat monasterium Mediola- bId faclum vel anno 821, cum Fortunatus Con-
cense, Medelocseu Mithlac, in dioecesiTrevirensi. staniiuopolim se recepit, aut anno 825, cum Ro
Madalvino Mediani monasterii abbale mortuo, mo- uiaui ex illa urbe profecturus in Francia decessit.
naelri de eligendo sibi successore inler se disside- 0 Forte Gerungum, ul supra.
" '
867 FROTHÂBJI TULLENSIS EPISCOPI 868
veslra sollicitado vigilet, qual'uer in vobis fidèles i. r-ent, el contra ministerium sacrum nihil proesume-
veslri confidimus. Valete semper in Christo. rent. Quamobrein si vestra voluntas esl ut einende-
. EPISTOLA V. lur, mandate nobis, et nos secundum veslrum pras-
ADN.... ceptum hoecomnia ila emendabimus ut veslra exiude
Nobilissimo viro et cuni omni honore nominando crescat eleemosyna, et merces augeatur aslerna.
N... Froiharius episoopus astemam in Domino oplo Semper Ecclesiam Dei defendite, et ecclesiasiicam
salutem. - - legem exaltate, ut vos omnipotens Dominus ab omni
Nolum sit dilectioni-veslroe quia semper veslri maio defendat, et ad exallationem cosleslisregni fé-
memores sumus in saeris orationibus, et vestram sa- liciter perducat. Amen.
nilalem jugiter nianere desidcramus. Unde et modo EPISTOLA Yffl.
pro vobis ^decanlari feci missas et psalleria. Vos ADDROGONEM METENSEM EPISCOPUM.
quoque nostri semper reminiscimini, el quidquid Nobilissimo viro et toto mihi affecte colendo DRO-
vobis iste- missus, noster significaveril, facere stu- GONI h gratia coopérante divina Metensis sedis antîs-
dele. Valete in Domino,ter, quater et centies. titi, perpetuam in Christo opte salutem.
EPISTOLA VI. Desiderabilem tuoe dignilalis personam oppido
ADS1CHARDUM. ARBATEM. B contemplari proficuo aspeclu desidero, el de utilibus
Nobilissimo viro, et nimioe dilectionis affectu co- quibusque ac nostro ministerio congruenlibus rébus
lendo SICHARDO a divina provisione venerabili ma- tecum salutifera collalione sermocinari
cupio. Pro-
gistro, FROTHARIDS episcopus humillimus et proesen- feclo enim in verbis luis, ut;pole graliosis alque dul-
tis el perpetuoe feliciiatis in Domino opte salutem. coratis, invenietur amici gralia, etsummoe jucundi-
Quantum vestroe celsitudinis statem omnigenis lalis in labiis luis resonabit suavitas, quibus et sa-
opibus jugiter florere, et omnibus prosperis ubique Iulare audientis visceribus poculum, et vitale tribua-
exuberare desideremus, et divinoe cognilionis novit tur alimenlum. Sed hujus desiderii mei atque vo-
intuitus, etmox ul occasio venerit serviendi, vestroe luntatis paulo post, si vita cornes fuerit, oblinebo
cognoscere poterit industrioe sensus. Quod el nunc effectum, lune videlicet cum pro denunliala mililia
quidem veraciter,- ul credimus, agnoscit, quia pru- Hesperiam proficisci coeperimus : aut eum peracto
denter intelligit charitatem quibuslibel proepeditam militari certamine ad conventum generalem palatio
obstaculis, et in corde inviolabiliter teneri, et in confluxerimus.- His explicitis, luoe innotescimus di-
operis exercitio plerumque non exhiberi. Sed si lectioni , Leufredum bujus epistoloe gerulum nos
quid hactenus de veslris obsequiis minus egimus, adisse, poscentem ut de sui connubii, quod inler
vestra nos-jussio deinceps adraoneat, ut sicut idi- u nos asseveratur exercuisse, tibi significemus, ralio-
gnum est, vobis sedula servilute famulemur. Coele- nem. Cujus rei ad proesens investigare ad liquidum
rum obsecramus vestroe pielatis cleraentiam', ut nequivimus cerliludinem, quam vobis significan-
hune puerum famulum vestrum Haudulfi comilis fi- liûs, cum ad prasdictum devenerimus palatiura, in-
lium, ante seniorem* nostrum domnum Lotharium limare polerimus". Valere te in Christo féliciter
introducalis, et causas necessilalis ei, quas vobis ©pto.
inuotuerit, apud eum digna impetratione obtineatis : EPISTOLA IX.
lit quemadmodum de multis aliis, ita et de isto ve- AD HILDUINCM.
stra amplificetur eleemosyna et merces, et in proe- Excellerilissimoe nobililatis viro, et cum summa
senti tempone de nobis et de ipso hahealis servi- veneratione nominando HILDUINO a Deo electo Patri
tium, et a Deo aempiternoe recompensationis accipia- et înagistro, Frotharius episcoporum humillimus et
tis proemium. omnis Tullensis Ecclesioe, canonicorum videlicet, et
EPISTOLA YH. monachorum, virginum coelerorumque fidelium ca-
ADJUDITHIMPERATRICEM. terva sempilernoe felicitatis in Christo salutem.
Innotesco clementioe vestroe, serenissima iuipera- Perspicuum nobis est, paternilatem vestram ad
trix, ego FROTHARIUS humilis episcopus, quod quas- utilitaletn profeclumque sanctoe Ecclesioenulu ordi-
dam injustilias fecerunt ih nostra parochia missi nanle divino coelitus ordinatam, videliept ut vestro
vestri, id est nomen illis, quia alias ecclesias, a no- paixocinio multi et temporaliter et spiritualiter fo-
bis secundum ecclesiasiicam disposi.tionem ordina- veantur, et in sancta relîgione diulissime conserven-
tas, aliter ordinaverunt et abstulerunt de quibus- tiw. Quamobrem diversas hominum vos constat sus-
dam ecclesiis hoc quod ad illas juste et rationabiliter cipere causas, et susceptas ad aures déferre impé-
perlinebal. Sed et de ecclesia istius presbyteri ve- riales, ul ob hujusmodi laborem et studium sempi-
stri telerunt dimidium mansum, et diraidiam suam terna vobis augescat merces et proemium. Quocirca
decimam, et dederunt homini laico contra canonica et_ nos quoque suppliciter flagilamus ut diulius ad
slatuta, et contra ministerium ac volunlalem no- ornamentum sanctoe Ecclesioeconservemini, et fami-
stram. Nos aulem scimus quod vestra jussio et ve- lias Christianoeproficuum jugiter proebeatis gaudium.
stra volunlas fuit, ut reetitudinem et justîliam face- Sciât itaque eelsitudo vestra, nos Ms diebus conci-
a Sichardus anno 829 Acutiani seu Farfensis mo- * Drogo Caroli Magni filius, faclus esl episcopus
nasterii abbas eleclus, obiit anno 84.3. Melensis anno 823. Mortuus esl anno 857.
EPîSTOLJS. ' 870
869
lïum subditorum nostrorum convoeasse, et pro salute A , pliciter expeto, ut hoc spiritualiter glutino vobis
cordis ac corporis vestri missas et psalteria decan- connexus et vestris colloquiis recréer, el saluliferis
tari fecisse, quod et crebrius agere ob felicifatem studiis alque exemplis proficue informer. Coeterum,
veslri eldebemus et cupimus. Vos autem nostri solila sciai vestra dileclio mihi oppido displicere de qui-
fietàte reminiseamini, et causam necessitedinis al- busdam monachis coenobii vestri, cui Erlefredus a
que utilifalis Ecclesioe nostroe, quoe vobis nuper rector esse videlur. Cum enim nostroeparochioe isdem
significata est, si competens'âdfuerit Iocus, dombo adjaceat locus, et habitatores ejus noslro muninîine
imperatôri signifiearê non dedîgriemini, scilicet de Deo adnuenle protegi debeant, egrediuntur quidam
duônus mânsis ad bâsilicam beati N... pertinenti- eorum parochiam nostram absque nostro permissu
bus, et quondam de possessione beati Stephani sub- et licentia, quasi ob quasdam reclamationes, et quo
fractis : quos ille tenèt, qui imbecillitafe corporis tendant penitus ignoro. Porro si ad vos veniunt, aut.
proegravante nec ad mililiam valet egredi, nec ad molestiam vesjris auribus inférant, ordo canonicus
palatium quoque deservire. Quoe possessiuncula, si érga nos debuerat conservari, ut mihi illorum que-
vestroe clëmentioe libet ul in jus. debitum reddâtur, rêloepaterent, et noslro pari consulte correclio eis'
secundum constitutiohemvestram, ejusdem proefato congrua darelur. Quod quia hactenus negligenter
possessori vel per proesiariam, vel per beneficium B omissum est, vestra id deinceps induslria digna
valet restitui. Tandem ut domus Dei non amitlat emendationë corrigi debeat : ut ' nec veslroe aures
quod eijuste debetur et competit. Sunt qudque el ullerius hac in re molestentur, nec nobis jus canoni-
alio loco' sex mansi alias basilieoe in honore beati " cum el reverentia débita auferatur. Est proeterea alia
N... conslruetoe adjacentes, sed et alii quadraginta veslroe dominalionis eella sita in Warengissi villa
ecclesioebeati N.... pertinentes, eôdem modo de jure (Warengeville), quam etiam monachi sine mea li-
ecclesioenostroe dudum subtracti, de quibus dissitu- centia inhabitare noscunlur. Sed quia inter eos me
dine [desuetadine] priseas constitûlionis inolescente, constat adolevisse, in cosnobio videlicet Gorzensi,
nec census solvifur ullus. Hinc igitur veslra vigilel hoec ulcunque mea parvitas tolérât. Denîque illud
pia solliciludo, ut quod olim juri ecclesiastico juste veslroe paternilati non sileo, quod quoedam vestri
mancipatum.esl, per vestram providentiam illuc tem- juris basilieoein providentia nostra consistunt, quoe
pore congruo redhibeatur perpetuo possidendum, ita nec mansorum subjeetione fulciunlur, nec sâcerdo-
duntaxat ut nec ecclesia rébus debitis defraudetar, tum proesentia custodiunlur. Pro quibus omnibus
nec possessores earurn eadem possessione priven- vestra ordinalio legatum ad nos miltat, quo instante
tur. Nunc tamen ne nostroe parvitatis petilio vestroe hoecemendentur. Anlequam enim in prasfalis cellis
celsîtudinis auribus oneri existât, tantum de proedictis Q vel ecclesiis congrua emendatio fiât, nihil nobis de
duobus mansis modo laborare dignemini. De reliquig, eorum ofdinationibus vel disposilionibus ecclesia-
cum ad vestram sublirailatem devenero, eteorumdem slicis prassumendum est. Nam et in proemisso 1110-:
sêïî.emtestamentorum vestroeindustrioeliquidiuspro- nasterio Yosgensi, quidam vestri missi ob reClitudi-
palavero, hinc inde qualiter visum vestroe serenitali nem faeiendam illuc directi, nihil utilitalis, ni fallor,
fuerit, agere quibit. Sed et cum de iisdem aliquid ibi gesserunl : sed inagis diseordiam mullîplicailles,
loquf vobis placuerit, siillum fidelem vestram, ami- èosdem fratres détériores per omnia reddiderunt.
cum nostrum, vobiscum assumpseritis, per omnia Decet vero ut et in monasteriis, et in ecclesiis, et in
vestris ex hoc obsecundabit obsequiis. Taliler hinc omnibus quoe Vestroedilioni subdila sunt, talis ordi-
vestra agat prudenlia, qualiter in-veslra tuitione fîlii nalio et. rectitudo servetur, quatenus et nos et uni-
vestri confidimus. Paternitalem veslram nostris ju- versi finitimi vestri vestris exemplis inslituamur, et
giter suffraganlern profeclibus coelestis proteetio per vos ad veroe religionis sludium ulcunque per-
usquequaque niuniendo gubernet, et sempiterno vî- ducamur, veluli per summum pastorem ac recto-
gore prospère valere concédât. rem nobilissimum plebis. Valeat palernilas Vestra
EPISTOLA X. prolixo tempore féliciter in Christo. Amen.
D
ADDROGOÏOEH HETENSEM ÉPISCÔPÛM. EPISTOLA SI,
Nobilissimoe dignitatis viro, et celso honore di- ADHILDUIN'UM.
guissimo, DROGONI , divina favenle gralia, Ecclesioe Excellenlissimoe nobililatis viro, et gloriôsae digni-
Metensis episcopo, FROTHARIUS exiguus item episco- tatis apice sublimalo, HILDUINO , a Deo eleclo Patri
pus perpeluara in Christo opto salutem. et magistro, FROTHARIUS episcoporum extimus, et
Amorem el dileclionem vestri pio culte conser- universa Ecclesia Leucorum civitalis perennem in
va-ansfelicem vitam longoevisanuorum curriculis vos Christo suppliciter optamus salutem.
ducere gïatulamur, et id nutu concedi superno se- Ut longasvis temporibus vestra felici vigore et pro-
dulo flagitamus. A vobis quoque ejusdem mihi cha- speio cursu valeat palernitas, creberrimis precuiu
ritaris jura rependi, el inviolahiliter conservari sup- supplicationibus divinam clemenliam el ore et corde
a Erlefredus proeerat abbatioe Senoniensi (Senone teste Bicheriomonacho in Chronico Senoniensi,
en V.osge).Hujus coenobii abbates ab episcopo Me- bant, apud Acherium, tom. HI Spicil., pag. 303.
teiisi lemporalia, a Tallensi.vero spiritualia. Eecipie-
871 FROTHARH TULLENSIS EPISCOPI 87â
deposcimus. Dum enim vestri Tegiminis lulelam no- k EPISTOLA XII.
bis solito Dei gratia proeesse annuerit, coeleslis "WICARDI ADFROTHARIUH.
proteclionis muniraen nostris adesse profeclibus ve- Reverendo, omnique honore dignissimo domino
raçi expérimente dignoscimus. Nunc itaque veslra et Patri FROTHARIO proesulumbenignissimo, YICAR-
misericordia, quemadraodum semper consuevit, pro DCSb, minimus abbatam, cum fratribus meis peren-
nostra laborare dignetur necessitudine, quia servi- nis glorioe opte salutem.
tiura nobis valde onerosum injungitur, quod absque Quam gratiarum actionem Je beneficiis quoe solo
difficultale nequaquam vires nostroe peragere pos- mercedis coeleslisintuitu parvitali nostroe impendi-
sunt.-Proecipitur enim ut in Aquis palatio operemur, tis, virorum optime, vobis rependemus, qui non so-
et laboribus ibidem peragendis insudemus. Sed ab lum pastorali cura intima nostra, verum pia quoque
hoc opère alia servilia et nécessitâtes nos revocant, sollicitudine exteriora nostroe substantias procurare
et si vestroe pietali libet, etiam opporlunam satis dignamini? Insuper ad cumulum vestroe charitatis
excusationem proetendunt. Recordari siquidem ve- circa nos demonslrandum, quod nobis auro ditius
stra palernitas valet quod cum in palatio Gundum- esse potest, sancti Apri reliquias, nec non et beatas
villoea domnus imperator hoc anno slaret, vestram ™suae conversationis actes humilitati nostroe nunc
continens manum, jussit ut in fronle ipsius palatii mittere estis dignati. Sed pro his omnibus, pro cu-
solarii opus construerem, de quo in capellam veni- jus amore iioe geritis, prorsus vobis ipse manenlis
retur. Adjecit quoque quod quempiam illie plerum- relributionis fructum restituere non obliviscetur.
que manere sivisset, veslri personam tacite innote- Quod tamen possumus, minimas preces nostras su-
scens. Proecepit nihilominus ut in pariete ipsius pernoe majestati vestroe salulis causa- offerre memi-
domus ligneo, alterum operis lapidei parietem super- nerimus : et in temporalibus unicunque nobis digna-
adjicerem, el quamlibet bujusmodi opéra sint fesli- tio vestra imperare voluerit, devotissîmi paratissi-
nanter explenda. El lamen adhuc tertius labor nostroe mique fore studebimus. Agat itaque benignitas
coeptoebasilieoe adhibendus, de qua nihil postquam vestra, ut bénigne coepit, non solum de rébus et
hinc secessistis egimus : quia impediti sunt hadenus hominibus super ipsas commorantibus quoein prom-
homunculi propter tempus hiemis,î el tempus satio- pte nobis sunt, sed et de illis quas iidem ipsi hommes
nis. Istiusmodi laboribus addita est nobis nolentibus nostri, qui passim et libère habitare videnter, eme-
necessitudo, et miseras infelicitatis adversitas. Qui- runt : ut videlicet semper Domini Salvatoris respe-
dam namque servus peccali ac noster, invidens sodali cte! sint mancipatoe, cum illis ipsis qui eas possident.
suo cellarario nostro, obquod ei inminislerio prasfer- ^ Qualiter autem super hoe agendum sit, veslroe pru-
J
retur, horreo, quo ruri segetes erant redacloe, qua- dentias manifeslius liquet. Videtur tamen nobis, si
rum esu nos sustentari usque tempus messis crede- vos utile judicaverilis, ut quicunque de ipsis man-
bamus, pestiferum latenier ignem supposuit, et inox cipiis sunt qui se subtrahere de nostra dominatione
universa quoe illic habebantur consumpsit : servus moliuntur, servitutem suam coram vobis rewadiare
infelix, servus ingrates, el soevoanalhemate pennul- faciatis, ut deinceps per justitiam subacti hanc frau-
tandus, qui tantoe vitoesubsidiis sub momento pri- dera perpetrare nequeant. Mittïmus dignationi vestroe
vavit. Denique familiamsancti Stephani adeo proeler- donationem illarum rerum exemplatam, pariter cum
ilorum annorum famés adnihilavit, et ad lantoe ipsa et domni imperatoris exemplationis charlam,
perduxit paupertatis miseriam, ut vix sumptibus quam nostro monasterio de teloneo, ut nusquam in
fragilis vitoe sustentari ullatenus valeant. Unde nec loto suo regno a nobis exigeretur, fecit, enranitatein
censura ab eis débitera exigere possum, nisi ex eliam similiter exemplatam. Valere vos multum
opère manuum, pro quo rursus a me pascunlur, et optamus, domine et Pater, féliciter in Christo.
nec sic recuperari utiliter queunt. Hoecet supradicla EPISTOLA XIH.
pia consideralione perpendere dignamini, el a proe- ALDRICI AD FROTBARIUM.
dicto servitio nos liberare ne pigealis. Àlioquin per Q Eximio mibique perdilecto FROTHARIO episcopo
nie ipsum ad proesentiam domni imperatoris, et ALDRIGUS sempilernam salutem.
vestram proesenliam suppliciter obsecrabo, ut hoc (Vide infra, inter Opéra Aldrici Cenomanensis.)
onus curoe pastoralis a me submoveatis, quia illud EPISTOLA XIY.
mea parvitas taliter ferre non valet ; et valde utilius ADHILDUINUK.
est me ab istiusmodi cura submoveri, quam per meoe Excellentissimo atque summo honore dignissimo
aucloritalis fiduciam lot oves Domini exitio discri- HILDUINO a Deo electo Patri et magistro, FROTHA-
minis interire. Agat ergo Dominus meus ex hac pe- TUUS episcoporum bumillimus, et universa Tullensis
titione erga me, ut bene semper egit, et valeal Ecclesioecaterva perpetuoe benedictionis in Christo
per multa annorum curricula féliciter in Christo. opto salutem.
Amen. De omnibus necessitalibus atque indigentlis no-
* Corrig. Gundulfi-Villoe, cujus situm in loco ubi h Cui monaslerio proefueril'Wicardus, non liquet :
eliam nunc superesl oppidum vulgo Gondreville ap- ejus monasterium aBonnaoppido non longe ahfuisse,
pellatum, una leuca infra Tullum-Leueorum, repo- colligitur ex epistola 19. Erat tune temporis in îno-
nit domnus MichaelGermanus in lib. ivdeReDiplom. , nasterio Indensi prope Aquisgranum abbas Wicardus
pag. 285. nomine.
875 EPISTOLJS. - 874
stris ad vos semper recurrimus, ut pote patrem uni- A nire non meruerunt, idcirco et hac vice ad vos eau
cum et defensorem piissimum,.cujus patrocinio assi- sas miserias nostroe referre compulsi sumus. Feci-
due indigemus, cujus adminiculo soepius subleva- mus, domine mi, el nunc secundam electionem, et
mur. Constat quippe protectionem vestram januam invenimus hominem h ex nostris a puero nobis
adesse salutis, vestrumque regimen portum solidis- bene notum, génère et moribus non infamem, doci-
simoequietis. Subveniat itaque solito nobis clementia lem astate, huic officio congruum, litteratorioe pro-
vestra, et paterno suceurrat affecte. Importuni vobis fessionis non usquequaque ignarum, divinoequoque
crebrius supplieando existimus, sed vestroe celsitu- scientioe non penitus expertem, quarumdam etiam
dinis serenitas nullalenus nos bb eamdem importu- aliarum artium portionem habentem' Quem cum
nitatem aspernetur : verum irtgruentis necessitudinis obtulissemus, nullalenus putantes rejiciendum, ipsis
'
indigentiam eonsiderare dignetur, Domnus enim missis dominicis impedientibus, quod oplavimus
imperator suggestione mea quamdam villam basi- non meruimus adipisci. Propterea vestroe pietatis
lieoeSancti Apri reddidit (an. 836), quam Pippinus vestigiis animo provoluti flebiliter postulamus ul
avus ipsius eidem donavit. Hanc vero per beneficium tandiurem suspendere dignemini, quousque cum
nostram quidam Hispanus, nomine Joseph, hacte- scripte homine ad vestram celsitudinem properan-
nus tenuit, eamque dum adhuc viveret desertam fe- B les, ipsi vobis melius nostram pandamus memoriam.
cit et ad nihilum deduxit : el ipsius loei servientes Etsi quidem ad hoc onus ferendum persona quam
opprimendo destruxit. Ipse autem nunc de hac vita dicimus sufficere minusve poterit, dignalionis veslroe
migravil, et residua est illi conjux ipsius cum filio judicio aut suscipiatur aul reprobelur. Dum amplius
parvulo, qui sunt ex familia domni imperatoris : nec nos acquisilis occasionibus quidam sic crucienl,
sed et ipsa causa charilatis et dileetionis, vel per nec a nobis abjectissimis vestra mansuetissima su-
eleemosynam domni imperatoris, de eodem benefi- blimilas diutius inquietetur. His itaque clementioe
cio decem mansos et vineam quadraginta modiôs vestroe suggestis, atque utinam impetralis, oramus
vini fere valentem dare votai ; Teliquos vero viginti supernam misericordiam ut multimoda vos prospe-
mansos ad opus fralrum proedictoe eeclesioe resti- ritate valere concédât et oeternasbeatitudinis gaudia
luere curavi. Proedicta autem mulier datum meum consequi quandoque permittat.
dispexil, et nunc ad palatium veniens totem ipsum Eximio domino et vere sanclissimo Hilduino sa-
beneficium furtim et absque nostra nititur proeripere cris negotiis a Deo proelato Senonicoeurbis objecta
voluntatë. Vestra vero prudentia id agere nunc se- [abjectoeet humilis] humilis Ecclesioe perpétuant sa-
cundum pristinoe pietatis consuetudinem dignetur, lutem.
ut proedictoeres in possessione S. Apri permaneant, G . • EPISTOLA XVI,
el ipsorum fratrum usibus débita victualia proebeant : ADEGINHARDUM.
quatenus et S. Apri mérita, et ipsorum fratrum pioe - Iaclyto et omni nobilitale proeclaro EGINHARDO do-
poslulaliones vobis profieiant in vitam oeternam. mino sanctissimo Senonicoe Ecclesioe humillima de-
Valere vos semper oplamus, sancte ac reverentis- votio.
sime Pater. Proesumpsimus, mi domine, auribus clementioeve-
EPISTOLA XV. slroenecessitatis nostroecausas humiliterinnolescere,
ADEUMDEM. ut per vestram pietatem de his celeriter mereamur
a Excellentissimoevenerationis honore dignissimo consolationem recipere. Notum vobis esse credimus
HILDUINO domino vere sanclissimo Sennocoe [Seno- quod nobis indignissimis a domno imperalore con-
nicoe]plebis humillima devolio aslernoeprosperitatis cessum fuerat ut ex nobis ipsis electionem faciendi
in Domino salutem. haberemus licentiam. Sed cum illum quem scilis
Quia divina inspirante misericordia fastidiosoe im- elegissemus, et a serenitate domni imperatoris non
portunitalis nostroe clamoribus, mi domine, soepe pleniter fuisset receplus, permissum nobis iterum
compati dignati estis : idcirco etiamnum nimia com-.'n est ut alium, si potuissemus, ex nobis huic officio
pulsi necessitate, vestroe celsitudinis aures inquie- congruum inveniremus. Sed cum esset inventes, ut
tare proesumpsimus.Novimus etenira, reverenlissime credimus, in Dei et domni imperatoris servitio habilis,
domine, quomodo prioribus pelitionibus nostris bé- nescimus ob quam eausam a missis dominicis non
nigne et miserieorditer assislere dignati estis, quo- est plena benevolentïa susceptes. Unde vestram ora-
modo etiam a nullis nostris meritis, el quod nun- mus benignitatem ut ex nobis in adjulorium esse
quam futurum sperabamus, alteram nobis electionem dignemini; quatenus ipsum de quo dicimus ad
impetrare ac concedere sluduistis. Sed quoniam proesentîam domni imperatoris nos ipsi deducamus,
.peccatis nostris, ut credimus, exigentibus, vota et et qualiter jusserit diseutiatur, et probetur si nobis .
desideria, quibus sanctitatem vestram loties pulsare prodesse valeat, et in servitio Dei aptes esse possit,
ausi sumus, plurimum impedita ad effeetum perve- an minus. Oplamus vos divinis semper muniri proe-
aEx hac epistola et duabus sequentibus palet 1 Homo ille Aldricus est, vel alius, in cujus locum
post Jeremioe obitum, qui conligit ineunle anno 828 ëlectus esl Aldricus.
vacasse aliquanlum temporis sedem Senonensem.
PArROL. GV1 28
87S FROTHARÏÏ TULLENSIS EPISGOPI 876
sidiis, et jmmortalitatis çprona quandoque gloriari, 1{.dreoedomum regredi cupio. Sed si vos infra eum-
piissime et rfverentissime domine. dem mensem bas in parles profieisei cognovero,
Sfi$çtjs,sim&ef piissimo domino Eginhardo merilo proesens adesse curabo, ut vestri famulator et adju-
venerabfyiSenonicoe urbis viliset objectacongregatio. ïor in omnibus existons, a vobis rursus el in spiri-
" " lalib.us rébus congruuîn supplementum recipere
"EPISTOLA XVÏÏ. merear. Nostri in omnibus, reminîseentem vos in
ADJUDITHIMPERATRICEM.
Christo bene opto valere.
Inclytoe et omni nobilîlalefclarissimoe JUDITH,glo-
riosoe imperatrici, SenonicoeEcclesioehumillima de- ! EPISTOLA Six,
votio. ; ADWIGARDCM ABBATE5I IHDEKSEtt.,
- Proesumpsimus, mi domina, auribus clementioe FROTHARIUS, misericordia Dei episcopus, WIGUAUDO
vestroe necessitatisnostroe causas hnmiliter innote- mérite• et sanetilate venerabili abbati, et universoe
scere, ut per vestram pietalem de his celeriter me- congregalioni salutem.
rearaur consolationem recipere. Notum vobis esse De profecta atque utilitate vestra s.olliciludinem
credimus quod nobis indignissimis a domno impe- et curam me assidue sciatis haberg, et de his quoe,
ratore concessum fuerit ut ex nobis ipsis electionem , nuper" siguificâstis, seu de çlerici vestri ordina-
"g
faciendi haberemus licentiam. Sed cum illum quem lione, quidquid rationabiliter et idonee possumus,
scitis elegissemus, et a serenilate domni imperato- adimplere velle. Goelerum peto ut vestro admjni-
ris non plene fuisset receptus, permissum nobis esl culo tria carra vini de Bonna faciatis nobis, perduci
iterum ut alium, si poluissemus, ex nobis huic offi- ao. palatium Aquis, el quidquid iterum vobis de
cio congruum inveniremus. Sed cum esset inventes, nostro servitio. compelit remandate. Valete, ib Do-
ut credimus, in Dei et vestro servitio habilis, ne- mino semper. "- - I
scimus ob quam causam a missis dominicis non est "
EPISTOLA XX.
plena benevolentïa suseeplus. Unde vestram oranius ADAGLEMARUSI ABBATEM. ,
benignitatem ut ex hoc nonis in adjulorium esse
dignemini : quatenus causa suspendater, donee FROTHARIUS, gratia Dei episcopus Tullensis Eccle-
ipsum de quo dicimus ad proesentiam domni Impe- sioe,AGLEMARO venerabili abbati perp.etuam in Chri-
ratoris et vestram nos ipsi deducamus, el qualiter sto pptp salutem.
jusseritis discutiatur, et probetur si nobis prodesse , Noverit me dileelio tua corporis, ineoîumilate
valeat, et in servitio vestro aptes esse possil, an uteunque vigere, et pro sqspitate çordis ap corpo-
minus. Oplamus vos divinis semper muniri proesi- ris tui supernoe pietatis clementiam soepius flagi-
diis, et immorlalitalïs coroua quandoque gloriari, H {are.^Cupiô enim le Iqngoeva felicitale potiri, et
piissima et serenissima domina. post hujus. vitoe calcem supernoe quietis charismale
Exceljeqtissimoe el omni nobilitate clarissin/.oeJu- perenniter recreari. Coelerum sciai me frateraitas
dith imperatrici plebis Senonicoehumillinia,devolio. vestra in novis.ecclesioe nostroe oedifiçiisvestro suf-
EPISTOLA XVTII. fragio indigere. Unde peio ut nobis mitlas ad deeo-
ADnETTIARCHIEPISCOPUM randos parietes colores diverses, qui ad manum ba-
TREVIRENSJEM.
Domino beatissimo et unicoe dilectionis affecte benter, videlicet auri pigmentera, folium Indicum,
ar-
colendo HETTIa, suprema largiente providentia, Tre- minium, lazur, atque prusinum, et de vivo
gento-juxta facullaiem. Hoecnobis dirigilo, et a no-
virorum Ecclesioe archiepiscopo, FROTHARIUS epi-
scoporum extimus in Christo salutem. bjs debiturn seryitium iterum exigito. Charilatis
Tante ardore oesluo veslroe palernitatis sublimi- enim indissolubili nexu astridi viçissim nobis fa-
lalem intuendi atque affandi, ac si multorum jam mulari, et fraterna obsequia redhibere compelli-
mur. Valete in Doraino semper.
temporum labantur volumina, quibus vestro aspe-
ctu vel vestris colloquiis perfrui nequiverim. Nam Vestra dudum largissima a Deo data proyidenlia
el inde me usquequaque fateor anxiari, quod nuper jv ovile sanctoeEcclesioeita manibus meis commisit, ut
mihi de palatio regredienli defuil facultas vobiscum irruenlium luporum morsus contrairem, eosque pa-
riter quanta voluissem virlute comprinierem alque
loquendi. Unde et inexplebilibus desideriis ora dul-
celudinis vestroe his in partibus citius invisere necarem. Sed quia adhuc de eodem certamine tem-
rationem reddendi non est, referam tafnieninté-
opto. Quapropter vestris litteris mihi signiûcari ex- pus
rim vestroe induslrioe in nece luporum corporalium
peto, quando hue pro legatione vobis injuncta ve-
nire, vel quando synodale concilium juxla moder- qualiter decertavi. Postquam enim illud episcopium
nain constitutionem debeatis convocare. De his ob mihi commendaslis, interfeci in vestris forestibus
id proecipuesollicitas maneo, quia et ipse secundum hip.os CCXL ; interfeci dico, quia me jubente et ingé-
fuerunl. Explicil. Amen.
impériale proeceptum ad providendas' mansiones. in niante capli
quibus legati suscipi debent, scilicet a Monte Jovis EPISTOLA XXI.,
usque palatium Aquis ire debeo, et infra mensem ADHUGONEM.
Oclobrem egrediens ante solemnitatem beali An- FROTHARIUS gralia Dei humilis episcopus, nimioe
a Helti ex abbate Mediolacensi factus esl arcbiepiscopus Trevireu&isanno &1&.
- EPISTOLA. 878
87î
' a famulo Christi Aostiario, FROTHARIUS humilis episcopus,- el omnis
dilectionis affecta colendo HUGONI
devotissimo oeternam in Dominosalutem. Tullensis Ecclesioe, canonicorum videlicet j niona-
-
Quia vos sanum ac sospitem fore per instanlem chorum, virginum coeterorumque fidelium calerva,
vestroecelsiludinis nuntium cognoscere merui, sum- aslerriam in Christo oplamus salutem. >
co'rdis alacritale gavisus sum. Felicita- ( Memores vestri in sacris orationibus sumus, et
' ma quidem
lem enim vobis corde et corpore inesse semper de- Deum coeli ac terras pro sospitate corporis et animas
sidero, et id omnibus volis exposco. Sed inde minus vestroe soepiusdeprocamur, scilicet ul vos el in hac
graiulatus sum, quod lam cito vestroe dignitatis vita ad profectum nostrum aliorumque fidelium
proesentia ad "tempus privamur. Putabamus siqui- diutius conservet incolumem , et post obitum vitoe
dem haclenus, atque dèsiderabamus, ut de tam -pia oeternoetribuat féliciter esse participera. Coeterum,
celsaqûeprogenie duoesaltem lucernoe* nobis rema- noverit celsitudovestra me oratorem vestram multis
uerent, quarum splendore el merilis nos el vicinos necessitatibûs urgeri, quibus eompellor ad proesen-
uostros illuminare, atque inmeliorare gauderemus. 'tiam domni imperatoris venire, ejusque pedibus
Coeleruin ex hoc non modice contristor, quia nec suppliciler provolvi : quatenus ejus miseriedrdia per
adhuc vobis, proutdebueram, servitium impendi, .veslrum adjutorium', et de ingruentibus modoneces-
nec modo, ut oportueril, diversis curis ingruenlibus, B sitalibus solalium c. Quâproptêr deprecor magnitu-
famulari sufficio.Nam ad horum itineram incom- dinem clementioevestroeut mihi secrète per vestras
moda, quoevel nunc egimus, vel acluri sumus, seu litleras, vel per proesenlenimissum nostrum reman-
ad dona regalia, quoe ad palatium dirigimus, pêne dare dignemini, quo tempore venire possim ad vos,
quidquid ex oplimis equis habuimus, distrîbuere et per veslrum consilium atque auxilium illi néces-
compulsi sumus. Pauci qui rémanent hueusque sitâtes meas valeâni significare. Valere vos opto 'in
equabus progignendi causa inhoeserunt. Unde et Christo.
nunc earnihus consumpti cum décore ad solita ob- EPISTOLA XXIV.
"sequiamancipari nequeunt. Proinde quia ad proe- ADEUMDÊM.
sens talem non habuimus, qui adsubvectionem ve- , Nobilissimoviro, et cum omnihonore nominando,
stram dignus existerel, sciât vestra benevolenlia GERUNGO, FROTHARIUS gratia Dei episcopus asternam
quod, cumregressus,-Deo adjuvante, de proedietoîti- in Domino salutem.
nere fuero, talem proeparaboqui vel vobis bas in Semper veslri in sacris orationibus memores
parles repedanli, vel vestro misso sine rubore dari -sumus, petentes ul vobis longoevitoe sanitas in hos-
possit. Illud aulem quod veslroeinduslrioe eharius et tem prasdonetur-,et post asterna requies Iribuatur.
dilius fuil, reliquias videlicet sancli Apri -confesso-G Scialis igitur quod, postquam nupep vobiscum in
ris Christi, vobis dirigimus. Sancti Apri subsidium palatio loeutussum, missas c et psalteriaL pro veslra
implorantes, ut hue cum ineoîumilate festine redea- salute decantari fecerimus. Vos autem precamur ut
tis, et a nosira devolione digni servitii eommoda more solito meimemores silis, et si in parles Hispa-
capiatis. Valerevos in Christo féliciter optamus. nias propter oustodiam et sollicitudinem me senior
noster isto Même future destinare voluerit, vos ab
EPISTOLA XXU.
AD"*. illo servitio ^xcusare me dignemini. Nostis enim
FROTHARIUS, quia ipse domnus imperator sequenti anno locum
gratia Dei episcopus, reverenlissimo nostrum
ac tola devolione colendo illo venerabili abbaii, et vult visitare, el tune illi servira non potero
universoecongregalioni sub regimine vestro Deomi- sicut cupio, nisi a proedietoservitio per vos fuero
absolûtes. Vale mullum in Domino.
lilanti, in Domino oplo salutem
Noverit dilectio veslra me corpore utcunque vi- EPISTOLA XXV.
11DTTI ADTROTUARIUM.
gere, veslroequesalutis cupidum fore. Coelerumim-
meusas veslroe dileclioni rependimus gratias, quia In nomine Domininostri Jesu £!hristï, IIETTImi-
ûdeléni virum et sacris artïficiis idoneum nobis di- sericordia Dei arcbiepiscopus dioeceseosTrevirensis,
-" nec non et legatus Ludovicoserenissimo impêratori,
rexisiis. Cujus quidem industria artis a'dmodum
venerabili fratri FROTHARIO Tullensi episcopooeter-
placet, ejusque religionis dignitas grata speçlaîïli- nam salutem.
bus existit. Quemperaçtp obedienlioesuoe officioad
vos remiltemus, ex illa renî, Dô'iïiiniannuente gra- Notum sit tibi quia lerribile imperium ad nos
domni imperatoris, ul omnibus nplum face-
lia, vestris conspeclibus reprassentamus. Valeat ve- pervenit
stra dignitas in Domino. remus qui in nostra legalione manere videnlur, qua-
tenus universi se prasparent, qualiter proficisci
EPISTOLAXXIH. valeant ad bellum in Ilaliam, quoniam iiisidiante
ADGERUKGUM SUMMUM SACRIPALATU OSTIARIUM.. Satana Bernardus rex d disponit rebellare illi.
Excellenlissimo ac nobilissimo viro, celsoque Proplerea tibi mandamus alque proecipimusde verbo
honore dignissimo, GERUNGO , summo sacri palatii domni impçr.atorisut solerti sagacitate sludeas cum
a HugoCaroli Magnifilius, Ludovici Pii et
Drogo- anno 8M.
nis Metensisepiscopifrater,"Sithiensis et Quinlinia- i>Hugoném et Drogonemintelligil.
nus abbas fuit, archicancellarii munus obiit sub Lu- c Locus mutilus.
dovico Pio: v-. obsidione Tolosana occisus est d Bernardus rex Ilalioe, Pippino majore Caroli
879 FROTHARII TULLENSIS EPISCOPI EPISTOLA. . 880
summa festinatione omnibus abbatibus, abbalissis, A cilicio et sacco .obvolvi, cinere conspergi, et coni-
comitibus vassis dominicis, vel cuncto populo paro- muni supplicatione Domini clementiam obnixe de-
chioetuoe, quibus convenit mililiam regioe potestati precari : ut ejus exuberans misericordia non secun-
exhibere., quatenus omnes proeparali sint : ul si dum mérita nos dijudicet, nec secundum iniquitatum
vespere eis annunliatum fuerit, mane; et si mane, nostrarum scelera ultionem ex nobis capiat; quiu
vesperi, absque ulla tarditate proficiscantur in partes potius propitiatus exspectet, et ad poenitentiam ré-
ltalioe, quia domnus imperator suumiter prasparat, ut currentes misericorditer suscipere dignetur. Omnem
quanto citius poleril in parles illas una cum fidelibus ilaque populum ad confessionemet poenitudinempro
suis pergat. peccatis suis sacerdotes provocent, etquoeignoranter
EPISTOLA XXVI. a plèbe eommissa sunt digna emendatione solvantur :
FROTHARII ADTECTDERICUM. ne subito nos exitialis morbus absumat, et inférai
FROTHARIUS, gralia DeiEcclesioeTullensis autistes, voracilas pereuniter cruciandos absorbeat. El simens
TEUTDERICO a et RAGENARDO venerabilibus viris, nostra charilatis amore Dei conspectibus renuit fa-
cum universo grege vobis commisso, perpetuoeheati- mulari, saltem mortis fbrmidine a malis retracta in
tudinis in Domino opto salutem. saluliferis actibus convalescat.
Quoties vestroe dignitatis personam cum his qui B EPISTOLA XXYn.
vobis sub nostro regimine subditi sunt, bene ac salu- JEREMI^EADTROTHARIUM.
briter vigere cognosco, divinas pietati uberrimas Jeremias Christi famulus, elc. Reliqua vide Palro-
gratias refero. Quolies vero vel vos ac plebem ve- logioetomo CV, col. 733, inter Jeremioe Opéra.
stram ad dioecesim nostram pertinenlem utcunque EPISTOLA XXYHI.
infirmari vel periclilari andio, ingenli moerore ac HETTIADFROTHARIUM.
doloris anxietate afficior, el veluli pro filiis charis- HETTI, gralia Dei archiepiscopus, venerabili in
simis atque ovibus propriis undique contrislor. Quod Christo et cum summa reverentia nominando FRO-
his diebus fateor accidisse, cum scilicet mortiferam THARIO episcopo Tullensi saluberrimam implorai in
pestem acerrime grassatam me conligit agnovisse. .Domino salutem.
Siquidem significatum mihi est, devastalione lupo- Meminisse volumus sagacilatem vestram monitio-
rum quosdam vestrorum hominum superatos, et rui- nis quam instanti anno simillimis apicibus susce-
nis subitis fundilus ab hac vita esse exslinctos. Quam pistis expressam. Non nescitis enim cum qua caulela
quidem plagam per fraudera diabolicam, divino judi- hocmandatum suscepimus domni imperatoris, nos
cio permiltente, in omnibus faclam esse non ambigo. in dioecesi nostra, et episcopi singuli in parochiis
Siquidem peccatis nostris exigentibus multi adversa, <J suis, id est de régula augendoe religionis, et dein
permiltente Deo, patimur, quoe minime nobis acci- ministratoriis canonicorum officinis : ut si quibus
dereul, si ei ut dignum fuerat Iota mente quolidie in locis bene comploeessent, deinceps cum summa
famularemur. Quod enim cum gravi gemitu dicen- diligentia ornarentur. Nunc autem in proximo est
dum est, abundai iniquitas, refrigescit charitas placilum, quo sine dubio sciscitabitur de obtempe-
multorum. Ob hoc lot plagas coelesli censura dispo- ratione mandati sui Dominus mandati. Quapropler
nente ingruentes, lot adversilates doemonicoeinsli- scrutemini diligenter in parochia vestra, in vestris
gationis miseria nostra loleral generi humano infes- aliorumque monasteriis, si proefatarégula digne per
tas. Siquidem cum his proeteritis annis inopiam famis omnia conservetur. Et si officinoejuxta ipsius décréta
mullimodam ob ariditatem segetum vel grandinis conslractoe alque innovatascontineantur : ut cum ini-
irruptionem , perpessi fuerimus ; proesenti anno periali solertioe proesenlabimur, dejecta proeul nioli-
fertilitatem messium atque ubertalem vinearum mu- menta aliorum una nobiscum ex omnibus illi a nobis
rium devastalione consumplam conspicimus. Ad veritas nuntietur. Per triennium enim hoecmonilio
extremum, quod cum luctu dicendum est, luporum facta est. Idcirco nulla polest inveniri occasio.
rabida infestatione animas hominum Chrislianas Ideoque quanlo euique fuerit imperfectior, lanlo et
subito necari videmus. Quoe facta cur nostroeproe- -1 fragilior. Valete in Domino, et parvitalis nostroe
senlioenon antea significaveritis, usquequaque mi- nolite oblivisci. Deus pacis et dilëctionis sit vobis-
ror. Yenissem quippe' ad vos, et tam per verbi cum. Amen. - •.
proedicationem, quam per manus imposilionem ac EPISTOLA XXIX.
confirmationem, pectora fluctuantium hominum cor- LINGONENSIS EPISCOPUS ADFROTHARIUM.
roborare satagerem ; quod, quia adhuc non in proxi- Reverenlissimo ac desiderantissimo dominoPatri
mis diebus, si vita cornes fuerit, acterus sum. Nunc ac fratri FROTHARIO EcclesioeTullonensis episcopo
autem moneout prascipialisomnes presbytères in illis permissione atque ordinalione divina Lingonensis b
locis commanentes ad vestra monasleria pariter con- episcopus sempiternam in Domino Jesu Christo opic
venire, et per triduum jejuniis et letaniis insistere, salutem.
Magni filio nains, insliganlibus proceribus, Ludovico a Theodericus credilur fuisse Senonensis abbas.
Pio, si qua posset, imperium, quod sibi paterno jure Ragenardus, seu Reginardus post Ismundum Me-
deberi credebat, ereplurus, defectionem mblitus est diano monaslerio proefuit.
amio 817. De conjuralionis consciis anno sequenti i' Iste Lingonensis episcopus Albericus erat, ut se
supplicium sumpsit Ludovicus. - ipsum nominat in epistola sequenti.
881 ELDEFONSUS HISPANUS EPISCOPUS. — MONITUM. 882
Necessarium et consequens esse pulamus de his A ecclesiasticam sanciionem agatis, ne propter novellas
quibus nos dispensalio divina prasesse votait, débi- capellas antiquissima quod per tôt annos tenuit
tant semper curam et sollicitudinem gerere : ut illa perdal Ecclesia, et mihi non sit necesse pro hoc
scilicet quoe illis necessaria et utilia esse videntur, episcopalem pulsare conventem, quia vos non abs-
nostris valeanl vel precibus vel obsequiis adipisci. que culpa, et ego reus esse polero, si per nos amittit
Unde et clericum nostram Bertigango nomine di- quod semper tenuit. Sed de hoc quidquid decernit
gnationi ac devolioni vestroe direximus : ut, sicut veslra paierai las, nobis reeipile per harum gerulum
vobis moris et consuetudinis est, ad officiumsacer- litterarum. Opto vestram sanctitatem a Domino
dotii ordinare eum non dedignemini. Imo quia sic gubernari, mei meminisse.
de humanitale ac benignilate vestra confidimus, EPISTOLA XXXI.
dignamini tamen libenler audire. Et si vos in aliquo FROTHARIUS ADHITTONEM.
impedit, ut eum ordinare non conveniat, opuscula Reverentissimo ac Iota dileelione- colendo HIT-
vestra nobis libertalem concédât, ut eum ordinare TONI,a gratia Dei episcopo, FROTHARIUS humilis
licenliam habeanius. Nos autem, sive quod ad Deum Tullensis episcopus oeternam opto salutem.
pertinet famulatu, sive omnibus officiis, quibus tam Veslroepalernitalis statum féliciter ubique vigere,
sublimis persona honorari débet, promptes semper B et in omnibus prospère agere desideramus. Quam-
ac devotissimos nullatenus dubitetis. Optime semper obrem et divinam soepius clementiam omni inten-
in Domino valealis, reverenlissime ac desiderantis- tione imploramus, omni pvece deposcimus, toto
sime Pater, domine et frater. nisu, loto animo obsecramus, ut vestroe bonoe de-
voiionis profectum semper adaugeat, veslroe remu-
EPISTOLA XXX.
neralionis fructu salubriter reservato. In labentis
ALBERICUS ADFROTHARIUM. temporis cursu eum mulla vos sospitate diutius
Unîcoe.dilectionisaffecta colendo domino, Patri et conservet, ut et hic multorum orneris gloria Alio-
coepiscopo, FROTHARIO ALBERICUS indignus etinuli- rum, et in coelis plurimorum socieris contubernio
lis nomine tenus tanlum episcopus imprecatur feli- sanctorum. Vos quoque vestroque regimini subditos
ciialem. obsecramus fidèles, ut nostri reminiscenles in sacris
Si secundo in omnibus utimini eventu, estis ut orationibus vicem rependant, nostramque fragilita-
jugi optamus voto. De coetero, innotescimus dile- tem orando munire alque tueri non desinant. His
clioni vestroe quia quemdam vicum habemus in ve- ita omissis, vestroe dilectioni innotescimus nuntia-
slra parochia, qui dicitur Bosonis monasterium. tum nobis esse quod inter vos et Bertarium fidelem
Sed nunc et nomen pariter cum privilegio ac censu vassallum nostrum quoedam contentio sil oborta,
perdit, propter Teuderici scilicet a vobis dedicatas pro eo quod illius servus vestram ancillam furto
novas capellas. Unde tuam fraternam deprecor dile- subduclam aliquandiu celaverit, et in sua poiestate
ctionem ut secundum sinceritatem episcopalem ac retiraient. Coeteradesiderantur.
a Hitto seu Hello, vel Heyto, episcopus fuit Basi:eensis el Augiensis abbas. Obiit anno 836.
ANNODOMIM DCCCXXY.
ELDEFONSUS
HISPANDS EPISCOPUS.
MONITUM INt-SEOUENS ELDEFOESI OPUSGULUM.
(Apud Mabill.Yet. Analect.,âppend., pag. 348.)
Etsi non duBito quin parum fidei apud nonnullos D quod [in Synodo Aquisgranensi anni 817 statutam .
habitera sint Revelationis nomen ac modus tractandi est, capile 57, De libra panis, ut triginla solidos pen- |a
rudis et mystieus quibus auelor usus est in opus- set antequam coqualur ; sic enim prasferl eapituli 'f,
culo sequenti, non tamen visum estpenitus rejicien- inscriptio. Tum sequilur contextes, ut libra panis
dum, tumob auctoris antiquitatem, tam ob quasdara triginta solidis per duodecimdenarios meliatur. Nem-
res singulares quoe in eo explicantar, tara denique pe uli libra numerica eliam nunc apud nostrates, ita
oh inopiam veterum-auctorum qui de hoc argumento olim ponderalis viginti assibus constabat. At vero
scripserint. quia propensam crudi panis libram synodus Aquis-
Antiquitatem probal annus incarnationis 845, quo granensis definivit ad mentem Reguloe sancti Bene-
Revelatio contigisse perhibetur. Confirmant ritus ce- dicti, hinc factum esl ut triginla solidos ad libram
lebrandi missas 1res inPaschate,PenlecosteelTrans- quinque soli-
exigeret. Cur vero Eldefonsus vigintiforsan
figuratione; ac modus explicandi libras pondus per dos ad libram antiquam exigat, illud in causa
viginti et quinque solidos, qui mos oevoCaroli Magni esl quod libra tum Hispanica quindecim unciis asses con-
apud Francos maxime usitatus erat. Auctoris verba. staret. Ex, hac, inquam, compulandoe per
sunt in fine opusculi : « Et trecenli t'aies nummi an- libroe ratione colligitur, Eldefonsum eo vixisse tem-
tiquam per viginti et quinque solidos efficiunl li- pore, quod ipse designavil. Denique annos fere quin-
bram. t Huic expendendoelibroerationi consonat id gentos nrasfertmembraneus codex bibliothecae Yati-
ELDEFONSI HISPAN1EPISCOP1 - -, . 884
883 ...
canoe ex quo sequens qpusculum exscribi curavit A rum pondus solida uneia conslare deprellendi. -Auge
eminentissiinus cardinalis Bona, mihique liberaliler qualer hune hostiarum numerum atque pondus, ha^
transmisit. bebis hostias centum viginti, earumque pondus qua-
-- Cujus loei episcopus fuerit Eldefoùstis, mihi esl tuor unciarum. Delrahe sextatn parlera hosïiarum
incompertam. Ducenlis ferme annis vixit pGsl ma- pro rata coptionis, remanebunl hoslias centum-,quoe
giium Hildefonsum pontificem Toletanum. Vacui sunt crudoe uncias quatuor appendent, cum Eldefonsi ho-
Hispaniensium episcoporum indices apud Tamaiuni stïoe cenium unam libram, id est uncias Jduodecim,
medio soeculonono, quo ËldeFonsus vixit, grassanle aul forsali quindecim appende'rent. Ex quibus intel-
nimirum vexaiione Maurorum-. Plurimos recenset ligas, pondus hostiarum noslrarum duabus minimum
Rudericus Toletanus episcopus in Historié lib. iv, tertiis partibus ab eo tempore decreyisse, sinon
cap. 18, qui post médium soeculum nomim dedica- fallîi calculus Eldefonsi.
lioni ecclesioe Ovelensis inlerfuerunt : al ntlllus in- De quahlilale seu magnitudine hostiàraih, illud
ler eos Eldefonsus. Hoecde auciore. nobis ex EWefonsoconstat, una ferrî majoris impres-
Septem omnino sunt res quoe in hoc opusculo ex- sione formatas fuisse hoslias quinque, unam scilicet
plieanlur; nempe hosïiarum inscriptio, quantitas, majorera, et quatuor minores. El majorera quidem
Bumerus, pondus, rotunda figura, azyrai qualilas el hàbuiSsfem'en'suram trium dighorûm anguli ht ro-
coclio intra ferrum. Quatuor priores eonditiones sub iundnm panis azymi, hoc est (si bene câpio) Irium
revelationem cadere s idenlur; non vero 1res posle- digilorum a centre in orbem, cum hostioe nostroe
riores. Ex quo inlelligitur revelationem non eo spe- majores, quibus Parishs utimur, vix cqnsient. uno
ctaré ut inducerëiur azymqrum usus, sed ut jam re- T, digilô et decem lineis, uti expérimente didici. TJnclè
ceptus, cerlis lituiis, quahdtàte,-numéro ac pondère, palel quantum etiam in hac parte decrevërîut hoslias
definiretur. nostroe recenliores. Porro apud Cluniacenses in fer-
, De hostiarum pondère agit auclor in fine opusculi ramenlo simul hoslioesex poni polerant soeculounder
sui, aîtque majôrem hostiam adhuc crudam, tantum cimo, teste Udalrico superius laudalo.
pohdus habere qïlanhun ûes nummi ap'pensiin sia- Ad numerum hostiaràrii quod attlhët,' Mdefonso
tera; et igné dëcoctani minui parle sexto; minorera varius ebt pro ratione solemnitatum. Quinque nimi-
vero hostiam, non amplius quam unius nummi pondus rum in Dominicis'et feSlis aiebtis, "in Paschate qua-
habere; deinde trecenlos nummos unam libram effi- draginta quinque ad singulasjres missas, totidem-
cere. Adeo ut quoelibet libra viginti quinque solidis que in Pentecoste : al in singulis tribus missis Nala-
consterei; solidiis dtibdecim ndmmis;, sicùl apud lis el TrausflgUrâlibnis Dbniibi, àc iii Àséensione
Francos etiam veteres duodecim denariis. Ex quibus decem el septem ; in ferialibus unica-. Hoc loco dn-
tria colligo : primum esl, sacerdolum majores ho- bilalio animum puisai an iste rites Eldefonsi alius
stias, communicanlium minores, uti modo, etiarii fueril a rite Mozaràbum, ex cujus proescriplo hostia
tum fuisse. Âi'teïuni est, hoslias trudas appendi ac conseerata dividitur in novem portiones, quoevo'can-
pondérai! potuisse ; ac proinde ex solida massa tum tur Corporatio, Nativilas, Circffmcisiô^ Apparilio,
fuisse confectas, lametsi intra ferrum coquerentur. Passio, Mors, Resurreclio, Gloria, Regnum; quoe
Sic apud Cluniacenses « unus faiinam conspergebat, omnes a saeerdote sumiuilur, binis, quoe Gloria et
et vehe'menlksim'ecoihpingebatsuper ïabulam nilidis- Rëgivâmtqibellarilur, in 6alieem misais. !
simam , hallelitem limbhin iïi Circuitu aliquantulum . Coelerumin hosliis reproesentandis habita esl ratio,
superficie allioreraj ne aqua eflluere posset, J ex lib. G non tara proportionum geometricaruin. quoeiii ras.
m Gonsueludinum Cluniacensium, cap. 15. Tertlum, codice non sunt accuraioe, quam figuiv.rum quoeho-
ex una libra centum majores hoslias crudas conîici. stias exprimuhi. Hoecinohuisse sufficiat de prakaitï
potuissëj à quo pondère non parum dilferunl hoslioe ophsculo, cujus inscriplib in tes. Yaticâtfo se halM-,
nostroe majores. Cujus rei expérimentera facturas, ut sequilur,
appendi majores hoslias noslras triginla coctas, qua-
REYELATIO
«UJE OSTENSAEST YENERABILIVÏRO HISPANIËNSÎELDEFONSO EPISCOPO, IN SPIRITD SANCTO,
MENSESEPTIMÔa.
Anno octingenlesimo quadragesimo quinlo incar- Igitur istoeduoerotas duobus ferris incisoead unum
nationis Domini nostri Jesu Christi, calculus iste, panem pertinent semper, Jnter utramque partentfa-
id est mensura trium digitdru'manguli, in rotuhdum cloe. Si valens ùbique discùrrit m'obéla lérreni régis,
panis azymi sic composite est, scripta sub quanlitnte cur non melius proevalens semper discurrat ubique
isla, per revelationem Dei summi, in mense x, feria monda coelestis Régis? Ecce puneta quoe In rôtis
vu dihictilo, jam opefe consueto explelo, in visu ap- sunl ilielà ï'ëtrb qinnqué acifi', et rBioe,,e't punïta.
paraît mihi. ostendiiht, quo'd hec initium nec finem liabeal Deus
in medio consistons, sicut nec puncla necrota per
gyrurn. Intuemihi juxta fluvium Chobaf Ezethielesa
propiielam colluctantem el colloqdenlem apud quin-
que rotas et quatuor animalia. Unumquodque animal
habens per quadrum quatuor faciès in unoquoque
eapite, dbni esset rota in lotis cdhsuHensloco mediô.
Infra tria elenim puncla, inlra quoe sunt duoequasi
pras omnibus rébus columnoe, esl Trinilas infra se
habens omnia, quauquam in medio sedeat, dum om-
«85 OPUSCULUMDE PANE EU'CHARISTICO. 886
ues in circuitu sunt offerentes munera. Si est via A sicut înillenarius. Hoc ipsum decMo mense Nalalis
pedum in terris, est véritas capitis in coelis, vita Domiiii significantè, in quo Deo Christo et homine
pectoris esl in medio manens reddenda sanctis. Re- eorpoi'âliter ost n'oii habilaîts,- &etlisëniper inah'ens
miniscamur paulisper quid in peclore Aaron superius omnis divinitatis plenitudo, testante id ïpsilni 'ajpo-
quassivimus, dum azymos panes effectos esse vitoe stolo Paulo. In Pascha scilicet Doteinicâ RësiiiVé-
sempilernoe aifirmavimus. Si fuerint Andréas el Ja- felioilïs,de qua fil sérmon!si'àli'd,obntum ii!§iiliâ et
cobus socii in terris, et sunt cbnsociali, sicut sunt quinque paiiës s'unl îouefëndi in crucis modum per
Pelrus et Paulus cum altissim'oDeo onlnipolenti et ' trium missarum ofiltià, videlic'ètqti'adragintà et qiim-
sancti omnes in coelis. Quaîuoï bvangelislas dant - que in unaquâ'qùë-mîssà, itat
teslimonia Jesu cum omnibus sanctis undique./Sicut
enim pollex hominis totem débet nummùîn operire,
sic 1res nummi, bac Trinilale Dé'orégente, invicem
-se tangentes, tel 1res sic Iriangulali, debent totam
panis hostiam infra se ita cooperire, ut nec ullum
iiummum ex tolo possil ulla tribus ex aliis partibus
discoopertis capere in se, in lanlura, ut nec angu-
Slior sil panis infra, nec latior exlra, tantum, quan
tum est albus hominis unguloe circulus.
In Domîhï Jesu Christi Âscensionë, et ibsius ma-
nifesta quibusdam discipulis in monte excelso Trans-
Ei; quia plural "Quime érûbuerit et meos sermo- figuratione, quoe fuit a sexto Kal. Âugustas quinte
nes, dicit Dônu'nùs, Imnc Filius hoîninh erubescet, in inense, ita sunt uno eodemque numéro et figura
sùbaudilur trib'ulanterii audire, àsjncefë, adjuvaré, panes offerendi. Similitëf bmnino et in Natale Dit-
mini ut ostendilur.
cum venêril in m'ajestâie sua, et Patris é't 'sanctorum
angelorum. Et 'qui vos spernit, me spérnit : et qui vos
audit, me audit : et si sermonem meum servavervnt,
'et veslrumservabunt. Et ego volunlatem amantium ac
timentidm nie faciani. Hëdeamus jam ad ordinem. In
Natale vero Domini, in prima missa et secunda ac
iérliâ, offerendi sunt panés oequàlinuméro et figura,
semper duodecim per gj'rum, hoc est in rolunduaiî,
ad sigriili'can'dûbiàngelicuni "choriim; et in medùo
quinque in crucis modum ad signiîicandos êvànge-
lislas, et unicdih Dei Filium, quem lestantur, quasi
sustiiientés ulique pro redemplione geheris huraani
blini crucinxum. Divïde îpsos per decem ël septem
simul mixtos, qdia novem sunt ordines angelorum,
invenies quod semper sepliformis Spiritus sanctus
Est. Decimus Honio Deus generanilo carne créâtes,
ë't creahdo iii Maria virgine specie humana formates.
De ofDciis vero ternis junge panes simul omnes,
fiunt quadraginla et unus. Invenies autém, amice
Déi, in "dèificâSignlficatione, qûod si lirius est Deus,
timuem significat JDlénitudinemin Deo nuraerus quin- Inluentes mente considerenius de significàtionë
qiiagënarius, sicut cén'tenariiis ; et denarius insuper, faeia in piscibus centum quinquaginiâ tribus. Vel
. a Et tamen modo celebralur octavo Idus Âugusti,, qui mensis anliquis dictes est Sextilis, seu sexlus,
887 OPUSC. ELDEFONSI BISP. EPISC. DE PANE EHCHARïSTICO. 888
aliter per Àlhanasium allius inluendum : Non 1res,.
sed unus. Qualis Pater, lalis Filius, talis Spiritus
sanctus^ Et ecce omnis pleniludo et latet et patet,
significata in Pâtre et Filio et Spiritu sancto a
Joanne in coelis. Neque Filius sine Paire et Spiritu
sanclo videtur in llumine Jordanis. Neque Spiritus
sanctus sine Pâtre et Filio aspicitur volans per spa-
tium hujus aeris, teste Christo, dicente Philippo
apostolo, qui quoerebat videre Patrem.: Qui videt
me, inquit, videt el Patrem, quia Pater in me manens
ipse facit opéra. Intellige ergo, homo, qui habes ipse
1res personas in te dissimiles inler se; animam vi-
ventem, carnem apparentera, spiritum sine inter-
missione exeuntem a te, quia Pater est ipsa vita
sempiterna, Filius ipsa loculio sempilerna, Spiritus
sanctus ad instar solis radii exiens et revertens
splendor lucis asternoe. Idcirco ne putes ipsum altis-
simum Deum Patrem esse confuse ipsum unicum
Filium proprium. Définit sanctus Sedulius mirabili-' Quotidianis autem diebus nec amplius nec minus,
ter dicens : nisi unus tantum : quia unus esl Deus qui est sem-
Nonquia qui summusPater est, et Filios hic est : per supra omnes unus.
Sed quiaquod summusPater est, et Filius hoc est.
Dicamus de mysterio: In Pentecoste eliam sub
quadrata, cum cruce tamen in medio, civitatis figura
coelestis Hierusalem, toi panes offerendi sunt per
omnia, subaudis missarum officia, quot inResur-
rectione Dominica, prout videtur in subsequenti
figura.
Et quoniam in sic parvo libri spatio hujus, nisi sit
"utlatissimabibliotheca, ipsos panes intègre factos
et litteris piclos, sicut esse debeant, et super allare
poni, nec ipsas figuras solemnilatum ipsaram^ prout
est scriptum supra, seu quanlilales, hoc estmagni-
tudines ostendere possum ; saltem velut per puneta
hoc velimdemonstrandosignificare; et sicut supra
prasfigurando denotavimus, iterum ob memoriam
cordis replicamus. In Natale Domini, sicut audistis,
decem et septem pertres vices. In ResurreclioneDo-
mini quadraginta et quinque panes tribus vicibus.
Sic in Pentecoste quadraginta et quinque panes tri-
bus vicibus. Sic in Transfiguratione, quoeest supra
B scripte tempore, decem et septem panes tribus vici-
bus, similiter ut in Natale. In Dominicis autem die-
bus et sanctorum festivitatibus semel tantum, hoc
est vice una, quinque panes sic. Si cui videtur forte
impossibile, nausea repleta mente, sic lantos panes
omnes asquali magnitudine Deosimul offerre ; sallem
unus médius ex his quintes, ille scilicet Dominieus,
sit sic magnus, et ita scriptura ulraque perornatus,
prout in rôtis duabus demonstralum est superius.
In diebus autem Dominicis et Dei sanctorum fe- Coeterialii habeant unusquisque tertiam parlera ma-
stis amplius non sunt offerendi panes, nec minus ma- gniludinis, et unum nomen tantum ex his tribus no-
xime, quam quinque in crucis forma. Ille etenim minibus scriptum, aut XPG, aut IHC, aut DS : aliud
panis médius soepedébet esse potius major, ethone- nomen ullum nemo assumât, solum volens in
stior aliis omnibus : de quo legitur in quodam loco, Hoslia scribere illum, ni unum ex his tribus : quia
Agiras in medio significatus. non solum unum si sine allero, sed etiam vere sine
889 JOSEPHUS SACERDOS.- NOTITIA HISTORICA. S90
aliis pluribus caetera pêne nomina, sicut mihi reve- A beat pondus, aut unius nummi unaquoequesint mi-
lalum est per Spiritum sanclum, non debent in Ho- nores hostioe, aut trium nummorum très simul pon-
stiis scribi, nisi unum ex his tribus, quale vis, aut dère, hoc ipsum non sine magno mysterio sancta
XPC, aut IHC, aut DS. Non DNS, non REX, non Trinitate régente. Cum enim considero de numéro
PAX,non OMKIPOTEKS, non VITA,non PANIS,ul qui- piscium, centum videlicet quinquaginta trium, et
dam apoeryphi putant ; nisi tantum in una parte de toi similiter granis tritici in pondère dalis in tri-
XPC, in alia crux cum duabus litteris, ita, bus nummis, et de hoslia panis, quoenon esl major,
nec minor, si fuerit justissime ponderata, nisi (prout
scriptum esl) mensura trium anguli digitorum, ut
nummorum trium spatio superius est ostensum ; ad-
miror stupefaclus nimis vere deificam dispensaiio-
nem et proeordinationem el dispositionem. Hoc enim
non sit alicui dubium quod hostioe, quamvis habeant
diversas et dissimiles in libro formas, id est illic
major, istic minor, cum fueril certe uniuscujusque
B ponderis in ferris expressa, absque ambiguilate
slatim cognoscetur-in gyro certissima forma. Dica-
mus de pondère. Et ecce 1res taies nummi, quorum
In uno nempe ferro, tamen magno, possunt quin- pondus non amplius nec minus quam major continet
que simul hostioeformari tali modo, ut major sit hostia, si justissimo fuerit pondère factum, nec plus,
média, quoeprimo est superius scripta ; et quatuor nec minus, secundum consuetudinem anliquam,
alioeminores, partem ejus tertiam quippe habeutes, suscipiunt pondus, nisi quantum habent in se cen-
per quatuor angulosipsius ferri : ita ut in uno habeat tum quinquaginta très magnitudinem Iritici majoris.
scriptum XPC, sursum, in allero IHC deorsum, et Et trecenti taies nummi anliquam per viginti el quin-
adloevam REX. Sed nunquam est solus ofierendus que solidos efïiciunt libram : et duodecim taies li-
absque ullo maximo, aut sine ullo ex aliis tribus, et broe, quoe fiunt per tria mi]lia sexcentos nummos,
in quarto loco ad meridiem DS. sexlarium Iritici efïiciunt unum : ex quo septem
Ut aulem scire possis, Dei fidelis, certam hostia- panes formari possunt, de quibus per lolam heb- .
• rum talium mensuram, quoe te non sinat ullatenus domadam homo vivere unus potesl ; aut septem in
errare : audi cujus sil ponderis ostensus panis primo una die. Elenim modius oequus el justes débet
superius in rôtis majoribus, audi, et in minoribus esse per decem et septem taies sexlarios oequos,
perspice ; prout révélante ac régente individua si- qui potest in una, Domino prolegenle, centum
mul sancta Trinitate in Spiritu didici verissime. decem et novem homines die pastai conductos sus-
Très nummi modérai tantum pondus habent quan- tenlare.
tum CLiHHiaxima casrulei grana quod triticuin dici- Hactenus de pondère, et forma, el mensura, ad-
tur : et major illa hostîa adliue cruda tantum pondus juvante Christo et opérante, dispulavimus el, sicul
habet quantum très nummi appeusi in statera ; et auditum est superius, prout poluimus, scribendo de-
igné decocta, minuitar pondus parle sexla. Minor finivimus.
etiam hostia non amplius quam unius nummi ha- , Explicit.
ANNODOMINIDCCCXXVI.
JOSMUS SACERDOS.
NOTITIA HISTORICA.
(ApudFabricium,Biblioth.med. et inf. Latinitatis.)
Josephus sacerdos, cujus ïïistoria translations cor- G nantur vero illi auctorem ejusdem Historias, non
porum SS. Ragnoberli et Zenonis anno Christi 840 quidem Josepbum exstilisse, sed Erveuni, csqus
faetasin lucem data a Dacherio tom. XH Spicilegii, soepein eadem Historia nunquam sinelaude fit men-
p. 600 (edit. novoe in-fol. tom. II, pag. 127 135). * tio. Scriplores ternen Historioe lilteranoe Gallicoeei-
Eamdem Historiam translations corporum, etc., ex dem Josepho mérite vindicanl. Yide eamdem Histo-
duplici ms. codice dederunt PP. Bollandisloetom. riam, tom. Y, pag. 91.
XIY, pag. 618, sed passim ab alio interpolatam. Opi-
"
»B91 . JOSEPH! SACERDOTIS 892
HISTOBIÀ
:<TMIMTMÎS TOMII ss-. uwmm ÏT moins,
ÂÏÏGTORE JOSEPHO SAGERDOTE.
Ex cancellario régis Aquitanorum, proeceptore régis Ludovici.'
(ApudAçherium,Spicileg.tom. II, pag. 127.)
Incipit de Translafione corporum beatorum .A ris visionis jussi'onem, quam Dominus per servos
BAGNOBERTIet ZENONIS, et de virtulibus suos ei dignatus fuerat oslendere : qui ob hoc fe-
quas Doniihus per il! os oslendere digna- bre ë'orreplus, trium mensiùm crnciamento ve-
tus est. , . xatùs est; quoe secundi ordinis sisio' vin Kal.
CAPUT PR1MUM. Julii illi ostensa est) quam velut priorëhi pehitus ob
De 'admoniti'onesive translations corporis. suasfragililalis cohsiderationem incredibililfer siluit.
Anno Incarnationis Domini nostri Jesu Christi CAPUT H.
846, indiclionë vero x, anno vu, régnante Carolo De aspectu terribilium, el de veslimentisbeali Ragno-
rege, scilicet îilio Hluduici imperaloris, Sergio Ro- berli, quoein translafione ejus illoesa apparuerunt.
manam Ecclesiam gubernanle (apostolalus honorem Appropinquânte autëm Nalivitatis tiomini nostri
sortîtes est anno primo, quô sub tempore capta est Jesu Christi celebrilale, eadern sôlemnissima nocle
ecclesia beali Pétri principis apostolorum), Baltfridd post pullorum cantem venerunt ad pi'âsfaium Her-
venerabili episcopo Baiocensium Ecclesiam régente, yeuni duo viri visibiliter, quorum unus veslibus
apparuit bealissimus Baiocensium EcclesioeRagno- videbatur indulus esse episëopalibus": planta h au-
berlus pontifex in visu eiiidahi venerabili viro Her- tem desuper qua ulebalur croceo raùlabat aspectu,
veo nomine, blandisque eum alloquitur sermonibus : B qua etiam eum in sui iranslalione corporis vidimus
Snrge, vir Dei, vade adBaïocas civi'tatem, et ascénde obvolutum, hodieque in sepulcro cum ipso coipore
locum qui vocater Montera Ecclesioe, ubi quondam permanere firmamus. Erat enim isdem venerabilis
episcoporum ipsius civitalis corpora sepeliebantur : aspectu terribilis, slatura sublimis, compta capitis
invenies ibi basilicàm in honore beali Exsuperii coesarie canities resplendebat, rubicunda quidem fa-
primi ejusdem sedis episcopi fuisse constructam ; cie ac nimiô candore suffusa : qui ante eum astans,
sed jam a suis pêne ornalibus avulsam, ut nil deco- ipsum terribilibus verbis alloquitur dicens : Ego sum
ris habeat-, nec etiam ullum ibidem divinum persoï- Ragnoberlus pariter cum Zenone meo sociô, et su-
vatur ofïïcium; sed quassa atque derelictâ sblitaria, mus jussu omnipotentis Delmissi, quos niisil Jésus
vel ruinani sui casus proetendens ; in qua bealorum Cbrisius ad te tertio," et ostenditper nos secretum
confessorum Ragnoberli pontificis "atque ministri misêricordioe suoelibi : sed lu inohediens, suis jus-
gui Zenonis corpora inculte requiescunt, sine ullius sionibus parère nullo modo vbluisH, eon'tumaxeliam
dignitatis aul honoris reverenlia : ideoque proeci- pfoecepiorum subrum jussa implere ren'uisti : et quia
pio in nomine Domini nostri Jesu Christi, ut iridè" lîasc quoe tertio tibi nunliavimus pàfvipendehs, non
eis cum summoe reiigionis reverentia effossis, per- oblivioni tantum tradidisti, non attendens eoeiitus
'
ducere eos asporlahdo fàciàs â'd propria lui honoris G libi sécïetdrum afcaiia révélai! ; ied qbià liàscintra
loca, custosque eorum omni tempore fias, atque pras- te penetrare noluisli, spernens legationis nostroeim-
videas ad eorum humanda corpora loca'suis ni'tôri- perium, ëcbe complebitur super te quod Propheioe
bus apta, ubi honoriflce permanere valeant. Quo Dominus voce loquitur, dicens : Qui noluit benedi-
dicte mox evanuerunl. Qui coiisuVgens, redhctâ ctionem, WongdbilUrab eo, et induit malediclionem
quam viderat visione ad ihëmoriam, consternâtes sicut vestimentum, etc. (Pial. cm, 16, 17.) ,Scias
animo incredibilem exhbrruii Visum. Nam credidit autem te, quoniam ab isto die proeceptorum jussa
phantasmalica illusione se delusum, el ob id nulli perficere conatus non fueris, propter quod inobe-
indicavil, sed per omnia oblivioni Iradidit. Consi- diens lanti temporis spatio exstilisti, languore plu-
deravil autem ponderibus multorum crimihuhi 'se -rimo tenipbre consumi, ac laie tui corporis luere
illatum a, ac soeculiscilicet laicalibus negoliis impli- detrimentum} ul proeler servum Dei Job nullus ho-
calum, visionibus nullo modo se credens coelestibus minum ad vilalia rediens dona fuisset, quantas sui
perfrui,nec sanctorum corpora de eorum sepulcris corporis persolvisset poenas.-Ac per hoc casligatus,
sublevare, neque audere ad propria loca asportare. ne amplius, lanti divini muneris persuasionibus
Peracto itaque quodahi spalio temporis, sèbunda perfunctiis, sic incrëtlibilia arbitreris donorani së-
vice adfuit isdem venerabilis vir jacenti Herveo -u crela. Id est, si eliam adhuc contumacissimo elaiio-
super latus sinistrura ; visum.est ei per soporem noc- nis animo diflerre tentaveris, ac Dei omnipotentis
lis, ut dextro in latere pugno idem sanclus percule- jiissa implfere recûsavëris, sit tibi morbo nldiielé-
rel eum, increpans dure, quare prastemùlteret prio- phanlino, alque loto lepra inleribis corpore percus-
^ iUdtum, Lege, illigatunit i>Planta, Acherius emendat, planeta^
893 HIST. TRANSLAT; SS. RAGNOBERTIET ZENONIS. 891
so : saniës 'aùiem 'mcerum scaturiel per munitissi- A clam eamdem civilatem propter Brittonum devasta-
raas usque ad extermiitationem tui corporis irietas, lionem, qui eodem tempore eamdem lerram occu-
ut vix quilibet charorum sufferre pessime putentis paverant, et milita clade regionem deprimebant, ag-
ëbrporis valeat «teatrices, ac lali perfunctus funere, grtesshs est.
damnabili in inferno eris sopitus; Ut enim hoecmen- CAPUT III.
te perlractàns utrum -agehdi concedatur libi po- DéVnirbilutc'clesi'oe
quando m'onumenta torum trah's-
tesias a Domino 3 aut ut accepisli perficaciter - latûmnl, et d'enebulaquoein crastiUoper universam
perficerë possis, quindecim riierum spatium tibi at- illam regionem fuit.
iribuitar. i ïftlroivit autem ejusdem civitalis ecclesiam, et
- Sanctus aulem Zenon, qui cum beato aderal Ra- àteensis luminaribus Domini auxilium ibidem de-
gnoberto toufessore (obtectus yestibus proealbis dia- precabatur. Àdvesperascente siquideni die ul signum
coni Tidebatur, qiioe in translatione sui corporis ad complelorii sonuit oûîcium, ihtravit cum Dei sa-
nusquam, sicut beati Ragnoberti vestes; cnmparue- cerdoiibus ecclesiam in qua ërànl sanclorum cor-
runt a), his diclis ab aspectu viri disfcesserunt. Age pora confessorum. Coeperuntfodere sepulcrum beati
nunc, vir Dei; reeordarej et illatam coelitus tibi vi- confessoris Ragnoberti, et inde dévoie cum divini
sionem mente pertracla : et quia dub libi oblata B muneris.protectionej gaudio magno repleti college-
Ividentur quoe potius sunt sanitatis tuoe remédia, runtproefativenerabiles sacerdotes ossa^beati Ragno
•exsequenda ne negligas staluere; quoniam judicio berli pontificis, elevautesqiie de sepulcro cum iota
-divinoaut poenas proesentis vitoepersolvesj aut fiilu- deyotionis reverenlia, astrinxerunl eum pallio, el
ras oelernaliter. novo in vase posuerunt.^ Post hoec ad Zenonis ejus
0 Al subite perlerritus evigilansi de stralu quo ja- quondam discipuli diverlerunt sepulcrum ; quo ina-
cebat surrexit, et quoeviderai ratione mentis cum uils injicientesj tulerunt eum de tumulo quo jacebat,
sterrore pénétrai it, et ad ecclesiam ad quam ves- et in alio vase concluserunt. lllucescente denique
pere venit ob Nativilatem Domini nostri Jesu die sanctorum corpora cum hymnis et laudibus divi-
Chrisii celebrandam , convolavit : ac peracto in nis déportantes, civitatem exierunl. Fuit autem eo
Dei laudibus festivoe.noctis officio , etiam diur- die circa omnem regionem lam densa aeris nebula,
no, sacratissimi diei ministerium audiendo per- ut vix allerutrum conspicere pqssent; quod ad
solvit. vioe subsidium Domino annuenle plurimum profuit.
Itaque eodem Nativilalis Domini nostri Jesu Chri- . Eodem tempore Baltfridus ipsius civitalis proeeïat
sti, qua die eamdem civitalem lerrilus perrexit, episcopus, qui crimine fuerat nefando apud glorio-
cupiens proefatoBaltfrido proprio urbis episcopo pa- G sum regem Caroluin accusatus, et obiit, ° quia ad
tefacere ndminata. Sed cum nullomodo euraibidem sanclam synodum ab eo congregatam eonvolaverat,
*
xeperissel; Lindis i>quam celerrime civitate rëdiit ; défait civitali, in synodo ad officiûm quo corrue-
ibique Freculfo ipsius civitalis venerabili episcopo rat-, quia ab eo suspensus fuerat, recepit, etiam et
invente per omnia quoeviderat indicavit: Proesul'au- donig adornalus plurimis. Inierea pergentes proefali
lem hoecaudiens, • ad hoeceum perficiendum COITOT viri cura sanctorum corporibus, vësperlina facta di-
-horari ëtuduit, dicens s Si enim quoe asseris vera vertunt ad quietem in villam quoevocatur Nogerolas ;,
tibi nunliata videntur, âge, vir Dei, quantoeius; ut ibidem nocte illa quiescentes in divinis officiis noc-
perficias quod tibi annuenle Domino injunctum esl. lem pervigilem duxerunt.
Dominus enira qui tibi hoecjussit nunliare, erit in CAPUT IV.
comitalu tubj ipsumque habebis fortissimum tui De coecaa hativitate quoe lumen recepit ; et rde lu-
operis adjutorem; el diriget pacis suas angelum te- mine quod ante illos ferebalur inexslinguibili. .
cum, qui te custodiat, et per viani salutis gressus Mane autem fado levantes humeris suis sancto-
incedere facial iuos, Ut juxla imperium Domini om- rum corpora, iter quojl Domino favente inchoave-
nia satagere queas. Sin autem illusione deceplus - rant, carpere coeperunt. Venit in occursum eorum
quadam, more somnianlis phanlasiarum caperis, ptarima jam lurba populi, ac circumquaque religiosi
hoc nisus et hoe conàlùs fueris temerarius agere, sacerdotes Dei : et dum secundo die pergerent jam
procul dubio proesentis vitas periculum animoe cum mulla populi turba, accidit ut pervenirent in
rerumque tuarum incurres, atque poena plecteris locum ubi quidam sceleratorum hominem eadem
.oeterna. nocte inleremerant. Ac dum sepulturoe corpus ejus
Proetereà instructus religiosissimi proesulis Fre- darenl, ob eleemosynam suam coepit Herveus de-
culfi consilio Herveus, assumptis duobus secum nuûliare populo, ut ejus "pro anima Domini miseri-
. venerabilibus presbyteris, Guinemarum nec non cordiam implorarent.
Harduinunij festine Baiocas civitatem, ubi san: Factura est ut veniret ibidem coeca quoedam a
çtorum requiescebant corpora, perrexit : tamen nalivitale sua, nomine Bedenigga, el lumen quo
a Camparuerunt. Vel legendum compulruerunti polerimus maculas etaere aniraus est, ut hoc loco
vel addenda vox, putrefactoe. guod ita ul exstat inlelligi non poleslj àl cer'lissi-
b Lindis. Jd est, Lexovium, ait Acherius. îna quadarii ratione resti'tei pôtèsl, nempe si
0 Obiit. Fbsde quidein cdrriibla est jililribus in legatur; Û ob iû; quia.... in synodo anleirl vffi-
locis hoec narratio, sed ut non omnesj ita quoiquoî ciunij etc.
895 JOSEPH! SACERDOTIS 896
semper caruerat accepit, ubi Domino miserante Aquunlur. Bene enim exspeclat promissionem Dei,
anle sanctorum exsequiassamlatem promeruit. Quod qui mandatum ejus exsequitur, cujus judicium de
v Idus Jan. actum est. Eorum enim lumina (etsi so- nostro examine pendet. Quod serimus, metimus,
leant illo tempore dies nimiis imbribus ac pluviis quod damus, accipimus : dum enim videmus mala
abundare) nunquam defuerunt, sed continuo inex- mundi diu tolérasse sanctos, eorumque exempla ad
slinguibilia permanserunt. Levantes autem sancto- memoriam reducimus, fortiores ad toleranda pas-
rum corpora de loco quo substilerant paululum, ubi sionum gênera reddimur, quoniam eos proecessisse
et coeca a nativitate lumen receperal, pervenerunt vidimus jam cum Domino triumphanles. Et si in
ad basilicam in honore beali Yictorii consecralam, hisdem infatigabiles angustiis pro nomine Domini
quoe in proprio genitricis videlicet ipsius Hervei nostri Jesu Christi'sleterimus, et ipsi gloriam per-
est.construcla : ibidem deposuerunt sanctorum cor- petuitatis vitoe consequi merebimur. Multum enim
pora super aram in eadem basilica fabricatam. sanctorum exempla prosunl, maxime imilaiitibus ea.
Aurora siquidem diei surgente, dum confessorum Plurima sanctorum bona sunt communia multis,
fama in regione percrebuit, venit quidam homo ma- alque ideo ea délectantes liberius animum in labori-
num habens aridam, quoenullo usui eratapla, quam bus, in vigiliis, et orationibus, etjejuniis, sublevant,
eliam ad os suum nullo modo ducerepoterat, et sani- B et ad melioris vitoecertamina tota intentione perfi-
lati restituta est. cienda coguntur. Sï cui aulem aliquod bujusmodi
CAPUT Y. virus in penetralia irrepserit, mentis inescatis me-
De femina quoequatriduanis febribusvexabatur, libe- dullis, liabet medicamenta caslissima quo curren-
rata, et de aliorum multis, et de doloris denlium sa- dum festine est, ut antequam ad cicatricis putredi-
nitaie mullorum. nem perducatur, vulnus cureter sanctorum precibus
• Octavo denique die quasdam femina, Savenildis et exemplis.
nomine, ad sepulcra sanctorum confessorum qua- Nolenles siquidem attingere sanctorum vestigia,
triduanis febribus vexata convolavil, et mox sanita- per abrupta viarum gradientes duplici leruntur con-
tis gratiam promeruit, el a suo quo tenebatur lan-" strictione, ac in futuro duplici lerunter damnatione.
guore liberala est. Multis?ero his correpli febribus quia bona quoeagere poieranl non egerunt, et mala
ex vicinis circumquaque regionibus ad proefatorum quoeagere non debuerant fecerunt ; quapropler acta
corpora bealorum cum devotionis suoe volis con- . sanctorum et etiam miracula eorum quoeDominus
venere, et effectum petitionis suoe meruerunt. Di- noster Jésus Christus per oos opérai! dignatur, ad
versis nec non infirmilalibus variisque corporum • profectus nostri usum sunt trabenda, et memorioe
languoribus excruciali, vota sua déférentes advenere, C commendanda, et semper meditanda ; quoniam
qui Domino propilianle ab omnibus in eodem loco qualiter Deo placuerunt et servierunt ibi pleniler
curati redierunt. invenitur. Sed quoniam paululum digressi sumus,
Neque enim silendum puto quoeDominus miracula ad superiora revertamur exsequenda : stylum enim
per servos suos operare dignatus est. Nam hoecau- quasi ad alia movimus scribenda : tamen inibi per-
dienles et infirmi reformantur ad fidem atque sani mansimus, quia de eis asserimus.
corrohorantur ad potiora ; dum enim acta stediosi Proelerea sub eodem tempore caseus quidam Coe-
viri sanctorum litteris alligantur, ut in memoria nomanicoe regîonis eral nomine Hildegarius, qui
per lempora habeantur, ad magnum suoe devotionis per soporem noctis admonitus esl ut pergeret ad
cerlamen provocant audientes : quorum dum san- sanctorum corpora ob luminis sui receptionem. Qui
ctorum conspiciunt bona actionis studia, ubi se in moxmanibus cujusdam famuli sustentâtes, perdu-
meliora exlendere debeant agnoscunt. Considérant ctus ab eo venit ad eorum monumenla, ubi gratia
autem se quasi in quodam visionis suoe speculo, et Domini luminis offlcium quod diu perdiderat rece-
quid déforme visum fuerit, eum Dei nulu expurgare pit, et prislinani sanilatem promeruit.
conlendunt. Yidet enim inibi quisque qualiter de- CAPUT VI.
beat Christum imitari in variis sui corporis affli- ** De paralylica curata, et de ecclesioeconstructione
ctionibus, et proesentia mundi despicere, atque ad admonitio.
aslernam felicitatem quantocius festinare. Cum enim Nec illud prastereundum est quod paralylica quoe-
tormenla persecutionis, verbera et nimia jejunia dam, nomine Gislildis, per annos quinque corporis
sanctorum recilanlur, bonoe volunlatis viri compun- dissolutione jacebat, nec ulluni membrum ad sui vi-
gunter, divino munere illustrati ad pugnoe agonem, goris offlcium vel obsequium habere polerat : quoe
ut eamdem quam consecuti sunt gratiam sancli Spi- dum manibus famulalricis suoeallata dëporlarelur,
ritus per cerlamen laboris, consequantur et ipsi per ante sanctorum corpora prostrala requîevil, cui bea-
devotionis obsequium : eoque fit ut imitando per lissimus Ragnoberlus pontifex et Zenon ejus socius
diversa passionum tormenla eos, palmam quam vi- apparuerunl in excessu mentis, et dixerunt ei : Sur^
clores adepti sunt,-et ipsi qui eos dévote imitantur gens vade ad Herveuni, et die ei ut construat eccle-
in oelernafelicilate regnaturi percipiant. Proemium siam in honore sancti Salvatoris in loco mundo et
enim supernoeremunerationis in perseverantibus fit, inconlamiiialo ; quoniam nullo modo vult Deus ut in
alque ideo persévérantes-mercedem laboris prose- hoc loco quiescamus, et ibi sepeliamur.
HIST. TRANSLAT. SS. BAGNOBERTI ET ZENONIS. - 898
897
Sic est semper consueludo sanctorum ut, mundi- A ciis, quo etiam' concurrentes veniam peccaminum
tîani mentis et corporis quoerenles, mundum Deum impetrare valeant, et variis sanari languoribus, ad
videre merentur. Procul dubio quisquis Deum vi- quam superna illuslratione démenti vultu et sereno
dere contenait, mundiliam mentis ac corporis nito- respicial sempiterne Dominus. His dietis nusquam
rem quoerere studeat, quia nullis ab aliis cernitur comparuerunt. Illa autem statim de strate quo ja-
Deus, nisi mundis corde, sicut ipse dicit : Beali cebat sana consurgens, nuntiavit Herveo quoevide--
mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. v, rat et audierat, et quoe imperata fuerant.
8), el alibi quidam : CAPUT VII.
De dedicatione ecclesioe,et de virtutibus quas Dominus
Qui cupis essebonuset vitam quoerishonestam,
Diltge mundiliamcorporisatque animaa ipso die per suos servos ostendit.
MundadomusmundumDominumrelinere valebit. Hoecreligiosus vir Herveus audiens, coepit mente
Namtalis semperhospitishospes eris. tractare quo loco, et unde, quibusque ex sumptibus
Si enim locus corpori mundus ad sepeliendum ecclesiam in honore sancti Salvatoris fundarel. Re-
quoeritur, quanto magis puritas cum munditioe ni- perit siquidem, Domino annuente, locum Deo dignis-
tore tenendaest? Nihil enim proficil mundum luto simuin ob proeclara sanctorum mérita : et propriis
»
corpus tenere vestibus proeclaris, animam infe- de sumptibus, non ut voluerat atque optaverat, ta-
rius suis sordibus delïctorum foedatam habere, sed men ut potuit, ecclesiam in honore Domini nostri
nihil officit corpus exterius quibusdam cicatricum Jesu Christi fundavit, et exiguaTpauperlatis inopia
vulneribus obvolvi, interius menlem sanitatis in vi- culminibus erexil, atque variis adornavit speciebus,
gore tenere. ut potuit : sicque totem ad perfeclum, Domino
Proefata femina dum monita audivit, ad hoecverba gubernante, perduxit opus; Jamque advenerat ejus-
respondit : Quoe sum ego ut hoec dum nuntiavero dem ecclesioededicationis tempus, et beatorum cor-
credi valeamus ? Nam nullo modo créditera sum. porum translationis festiva dies, in qua aderant ve-
Cui beatus confessor Ragnobertus respondit: Fac nerabiles proeclari meritorum proesules, id est ejus-
sicut tibi impero, et faciam in le credulitatis si- dem regionis Freeulfus Lixogensis a episcopus, nec
gnum, per quod omnino dietis credent tais. Surge, non Baltfridus Baiocensis civilatis proesul, atque
ait, in nomine Domini nostri Jesu Christi, et sis ab Abrincatensis Ecclesioe Ansegaudus pontifex : qu;
hac qua teneris soluta infirmitate; accipiat caro vocati ab Herveo x Kalend. Aprilis Siùacum villam
sanitatem suam, ut per hoc quoecunque dixeris fide advenere, pariterque convenientes ad divini mune-
astruas. Verum est adhuc aliud indicium rei ve- ris laudes celëbrandas populorum lurbas monue-
ritalis ordinem pandens : nam ab hac proesenli die *- runt, ac totius noclis vigilias congruis ofïiciis so-
usque translationem corporis nostri, nullum Domi- lemniler consummarunt. Et aurora die surgentes
nus Jésus Ghristas per nos servos oslendere digna- induunt se vestes sanetas cum mullitudine ipsius
bitar miraculi signum, quandiu in hac ecclesia eri- ordinis sacerdotum, ad sanelorum transferenda cor-
mus ubi corpora defunctorum tumulala jacent, quo- pora, et locum mundissimum in quo eos ponerenl
rum spiritus in inferno cruciatur ; nullo modo enim prasparaverunt, in quo totius fere provineioe aderal
hue accedere possumus. Quid nobis in coelesti Hie- fere frequentia populi, laudes débitas Deo persol-
rusalem, in patria vitoe cum Domino, cum his qui ventes, et omnis venerabilium sacerdotum "ordo ad
claustris infernalibus obserati lorquentur ? Fuknus eum festivissimum diem confluxerat. Cum quo etiam
aulem in hac peregrinatione qua currit justes pari- innumerabilem populum vulgus unius Dei laudes
ter et injustes : licet enim conversatio sanctorum ac vota exsultabili loetitia referenles, exsultabant,
in hac vita semper sit in coelis ob exhibitio- omni gaudio repleti, exspeetanles diei festivam so-
nem operuni bonorum, tamen corporam conditione lemnitatem.
asquali sociantur via; post quam recedentes de hac Jamque ipsius diei quasi hora terlia compleverat,
flebili captivitate, dividuntur altrinseeus, quoniam proefati proesules ecclesiam beati Victoris b, ubi cor-
justi pergunt ad felicitalis patriam, ubi solius Dei pora beatorum confessorum eranl, intraverunt.
visione fruuntur cum angelicis choris ; impii et pec- Levantes autem beatorum confessorum corpora cum
catores ducunlur ad soevatartarorum tormenla, ubi hymnis et divinis laudibus ad nove oedificatam do-
eum diabolo et angelis ejus cruciantur. Et hoecest mum deportaverunt, in quas 1res Dei omnipotentis
summoe infelicitatis miseria, in hoc mundo pariter arcas erant constructoe, quarum in medio proepa-
conversari, et vita hac pariter frui, sed non oequali- ralus ad sanctorum corpora sepelienda cernebatur
ter vivere : pro quo nos hue advenire jam non pos- locus ; quorum unus ad dexterum parietem sepeli-
sumus, cum nostra revisimus corpora ; ideo eligatur - tur, id est sanctus Ragnobertus pontifex, alius ad
nobis novus ad humandum locus, quo corpora nostra sinistrum humo conditur, ubi usque hodie veneran-
quiescant, ubi etiam angelorum gloriosus fiât con- lur sanctam inhabitanles domum. Antequam a proe-
cursus, et vota placabilia ibidem oflerantur, quoti- falis proesulibus deportarentur, per sanctificationis
dianas laudes Domino cum divinis die noctaque offl- gratiam consecratur domus Dei interius et exterius.
« Liwqensis. Acherius emendat, Lexoviensis. ;* Victoris. Supra, cap. i, legitur Victorii. Haud
ita multo post pro arcoerestiluendum aroe.
899 . ÏOSÉPHI SACËRDOTlg 900
Etenim tria îbjfjemaltaria trium proesulumçopsecra- A latem : sicque luminis siii recepla claritate ad pro-
tionibus sançiificanlur ; quorum primum ip honore pria gaudenter remeavit.
Domini nostri Jesu Christi vener^bjlis Freciilfqs CAPUT IX.
Lixogensis episcopus consecravit, mediuni Bal.lfridus De elalione sacerdolis et crure fracto.
anlistes Baioeensjs Ecclesioe in honore sancti Ba-. Dum aulem replètes gaudio viani qua venerat ad
gnoberli "et omnium sanctorum cum Zenonjs s.ancj.i-_ suam reverteretur Deo gratias referens, obviavit"
ficavil, quod ad capita confessorumvidebantur esse cuidam sacerdoti equo sedenti nomine Gulfuido,
fundatum : lertium enim pontifex Abrincatensis ur- isque dixil ei : Unde venis et quo vadis ? nonne tu
bis Ansegaudus in veneralione sancloeDei genitricis ille es qui dudum amisso lunp'ne cum ductore per
Marioeet sancti Joannis BaptisloebenedixH. plana viarum incedebas ? Gui coecusrespondit : Ego
His iia Tite ex more compositis, tumulantur bea- sum qui nunquam aspectum cosli videre proeler ho-
lorum corpora confessorum; unumquemqiie in suis die merui, sed semper aliorum manibus ductus, vias .
locis cum laudibus ej, divinis honoribus, Domino gù- per quas ire cum ductore habui, perrexi. At, inquit
bernante, cqnd.ideru.nl.Fil gaudium totius urbis, ac s'acerdos, cujus tibi videtur meriti hoc factura esse,
exsultalionis intonant voce Laudes, et usque hodie ut amissum aceiperes lumen?.Qui respondit;: San-
perpes inenarrabilis ibidem permanet loeiilia.'Quan- B ctorum confessorum virlutibus libérâtes sum, et
tus monachorum aderat ordo, canonicoruni quam admodum sanus effectus. Tune proefatusirrideus sa-
plurima turha ! Videlicet, éx vicinis regionibus" cerdos virga quam manu gestabat crus perculiens
fere ibidem confluxeraî omnis populi multiludo : et suum, inquit : Ita ^pimvero egit, ùt jactaris,
quousque sepulturoe traditi sunt, prosequuntur Cura Dominus per hos servos hoc miraculum, vetati ego
hjmnis et laudibus, sive quanlislibet spiritalibus modo frangam hoecmea propria crura. El dum per-
exsultationibus. Quid autem eodem die gaudii aclirai cussit virga crura, talibus dietis continuo-crure do-
est, silenduni nullomodovidetur. Pluvia enim omnem lor prosequitar, et terram equo decidens, crus fra-
illius regionis'terram occupaverat, ad instar ftavio- ctura, apparaît. Quo indicio manifeslatur, et coecus
rum cuncta irrigaveral ; sed in eodem loco quo po- libérâtes esl per sanctorum mérita, et sacerdolis
pulus ad celebrandam feslivitatis diem convenerat, crus ob incredibîlem Dei omnipotentis cirpa. servps
nihil omnino pluit, miro modo aliunde venienlibus suos pielalem suam propria culpa fraclum, Pervenit
eis aquosus hunior delëcerat, ibidem vero diem fe- aulem sermo in omnem illam regionem, elnusquam
sluin agenles eos nihil roris alligefal. Sicque Dei erat locus quo nomen Domini non invocarelur, et
sacerdotes qui vestes sacerdotales induti convene- sanctorum Bagnoberti confessoris nec non Zenonis
rantâd eorporum exsequias bealorum cum omni po- 'S ejus socii prasclara mérita non venerando' memora-
pulo, absque pluviarum imbribus, quousque sepul- reutur.
turoecommendali sunt, eliam gaudenles ad propria CAPUT X. -
pergere coeperunl. De muliere a fluxu sanguinis, liberata, favente Do-
Proelerea quoe omnipotens Deus eodem translatio- mino,
nis ecclesioeque dedicationis die per servorum suo» Fuit autem ex Baliola villa femina qyoedamorta,
rum mérita agere dignalus est, fuluris temporibus quoe fluxum sanguinis patiebalur multo tempore :
ad mullorum profeclum memorioe commendandum quoe eliam ad sanctorum corpora sua vota detulit
est. Muta quoelibel, Hildeburgis nomine, a nativi- veniens, ab hac quidem liberata est ibi infirmitale,
taie, locuta est. Quia enim novoetranslationis novoe- et sanitale percepta ad propria reversa *st. Sed quia
que consecrationis etclesioe diès illuxeral, novo mi- proeceduntplurima signorum miracula quoeDominus
raculorum signo diem illuslrare voluil Dominus suo, per servorum suorum mérita operare dignalus est,
oslendens plurima illis temporibus fieri signa. Aliud quique eliam ad hune deferri locum eos proecepit, el
vero vidimus eodem die miraculum quod nec reti- multa subsequuntur in eodem loco facta , dignum
cendum est. Quoedam femina , Berlinda nomine, -judicamus ex plurimis pauca inserere. Quis enim
dasmoniovexata ibi eadem die liberata esl. Proelerea enumerare valeat quanli infirmi quolidie ibidem
coeca quoedamad sanctorum corpora loco ubi prius Domiuo annuenle a variis languoribus curantur?
ante translalionem requieverant residens, miseri- Nullus oegercausa suoeoegritadinisdévoie ad curan-
' cordioeDomini
' illurainala postulans dona, ipso feslivitatis die dum veniens, ut ibi non mereatar exa.udiri atque
' est. His enim tribus Domini signis dies -eurari. Quocirca bine inde diversis vexali ventant
ista cernitur illuslrala. Et quoniam Iria intus oedifi- -infirraitatibus ,"semper Domino nostro Jesu Christo
' cala sunl
allaria, trium miraculorum ibidem effecta
' propitio sanari merentur. Unde manifeste çolligitur
sunt signa. Siquidem celebralur hoec feslivitas so- dum exterius visibiliter sanântur, interius per omni-
t lemnissimà die vm Kalendas Aprilis. potentis Domini qccullissimam pielatëifl a multis
"
CAPUT VIlî. •peccatorum nexibus solvuntur, sublevanlur deliçla,
De coecoa nutivitale illuminato. •crimina abluunlur, et' diversa peccarainum gênera
Quidam etiam cascus, Hermenricus nomine, ab - Spirilus sancli gralia illustrati medentur. Quapropler
i ipso matris' utero, adveniens visum quo semper ca- cura divçrsis,langi.ientibus ad eumdem sanctam lo-
ruit recepit, el in pristinam nierait reformai! sani- cum ob sanilalis remédia fesiinantibus,
- "
901 BIST, TRANSLAT. SS. RAGNOBERTIET ZENONIS. 902".
CAPUT XI. A quoead patriam vitoevaleant Iàfgjenie
' Christo.perve-
Delumine coecorestiluto. nire. {
Yenit etiam coecusquidam ex villa^proefata Balio- CAPUT XV.
laSj de qua femina ?enerat quoe fluxum sanguinis De uxore illius a febribus liberata.
paliebalur, nomine Odricus; et dura ad, beatorum Dépique uxor illius, Milesendis nomine,_ b.onafe
confessorum corpora pervenit, facta oratione lumi- religiqnis femina, a febribus yexâta. Iriduanis, lo-
nis sui çlaritalem recipere meruit, et qui coecus cum sanclum adiens curatur, atque a sua vexatione
fuerat veniens, videns ga^d'io replètes reversus, medetur. Doemoniaciqçamplurimi ibidem addûcti,
est. per eorum nierita quotidie curanter., Dentium autem
CAPUT xn. a-dolorlbus ad sancti Zenonis,çepulçrum plurimi ve-
Item defilia çoeçaq nativitate quoenon habuit lumen, nientes, et vota, persplventes liberanter, Quibus-
et lumen accepit.
çunque enim variis excrùciat terrneptorrim dolori-
Cujus, etiam filia coecitate sui carens quondam, bus, anle bealorum confessorum tumulqs veniam
quam habere n,pn pptpit, in die feslivitatis ipsorum postulantes, merpnlur acciperç çorporura sanita.les
Domino miserante habere meruit, et velut pater ré- atque animarum.
cente suoeclaritatis, visu, inde exsultanler ad propria B CAPUT XVI.
remeavit. De incqula rapinqrum proesumplione.
CAPUT XIII. Enim verp scribere non pudel quid de jncauta ra-
De clauda sanala.^ pinaram proesumplione acciderit cuilibet infelicis-
Yenit proeterea quoelibetclauda, Regnoara nomine, sirno, qyan^oequemiseriaruni clades. eum subseeutoe
aliorum manibus depqrtata ad curationis Iqcum; fuerint, et cum quo mortis suoe tqrmenlq vilam nnV
ubi membrorum suoruni debilium recepit sanitatem, serabiliter amisil,
dignam ullionis suoe poenam in-
et propriis gressibus absque cujuslibet suffragio, Do- eurrens. Erat quidam miserprum crudëlilatem
rapi-
mino gubernaple, revertitur. narum more bestiarum exercens, unus lyrannorum
CAPUT XIV. ex sqciis cujuslibet infelicissimi Martini, qui secun-
- Deobedientia Hervei,.et de infirmitaie illius. dum suoe volunlatis consuetudinem sanctum locum
IEud inserere placuit quod beatus confessor Her- impudenter aggrediëns," manipulos segetum quos-
veo inobedienti suis monitis ventera prasdixit. Tprlio cunque ligamine aslringens coepit rapere, ac de
namque visionis suoe ordine objurgando proedixit eodem sancto loco. déferre. Quoecum, quidam servo-
multa eum adversa passurum, eo quod suis monitis rura Dei, Golbardus nomine, cellam egrediens ita.
^'
non crediderit, .et jussa Domini in,credulus non ex- agentem cerneret, blandis eum verbis' alloquitur,
pleverit, sed oblivioni cuncta tradens, et sanctorum dicens : Cur, frater, locum sanctum. tam irreverenter
proecepta non attendens : ideoque inralelur sancto,- inlrasli ? et quare spjcarum cpngeriem, de quibus
rum sermo : licet sero venjl super Hen;eum plaga hujus loci fratres vivere debent, tecum niteris asppr-
dicta, intolerabilis tribulatio, cordis ,t menibrorum lare? Isdem ad cumulandum malilioe suoe volum
omnium dissqlutiq, in tantum ut per decem et octo plenus spiritu, immundo inquit : Et si Ragnpbertus
menses çonlimios cordis. et corporis sequeretur do- spicarum foret manipulus, utique equo meo ad cq-
lor. Jamque pêne carne defeclus, ut vix nisi Do- medendum dedissem. Hoecàudiens frater Golbardus
mino sustentante vivere in tania corporis debililate cellulam feslinus rcdiil,, et clauso o.sti'oDomini mi-
quis valeat, admodum cruciamenla lolerare, et quoe sericordiam implo.rare coepit, atque sanctorum mé-
diei nec possunt, nec etiam credi ; denique refrige- rita invocare. Tune proefalusvir cum segetum garbis
rium neque die, sed neque npele corporis sensit. ad, villam Promerendum nomine perrexit, ubi dum
Cibus et potes tantummodo aqua fuit. Qui nec in quamdam domum intrarel, equo manipulos ad come-
partem alteram declinare polerat, nec manum ad os dendum dédit, et homini cujus erat domus indicavit
ducere : sicque talibus consumptus cruciam,entis, per fyquo loco garbas. invenerat, et qualiter vi acceperat,
proefalum diutissime tempus vexâtes est. Sed cum quoique çum famulo Dei fûeral loculus indicavil.
jam tempus misericordioeDomini immineret, u,t ex .Cui homo inquit ; Contra animam tuam, miser, fe-
tanto dolore quplibet modo reciperel suffragium, re- cisse te poenileat : ysde revertens ad sanctum locum,
cordalus proeconcessam sibimet licentiam a Domino et reporta quoeproesumptivehinc detulisti, ac poeni-
noslro Jesu Christo sanctorum merilis; ad sancto- lenlia ductus humilia te in cpnspectu Dei ac sanctq-
rum igitur sepulcra delatus est, ibidem Domino fa- .rum suorura, ne veniat super te furor Domini et
vente sanitatis auxilium meruit, el incolumilatis suoe ïndignatio, et consumptus a doemonioinlereas. At
recepit salutem. Ovineffabilisdivina pietas, et raise- _ille respondens aiebat : Nequaquam ila per salutem
ricordia clemens,_quoeideo in proesenli vita puniri meam fâciam, et si idem,sanctus garba èsset, utique
facis pec.cat.ores,ul iï) fulura vita puriores habeas, ; meo caballo ad comedenduni tribuerem. Concidens
et négligentes tua miseratione casligas, ac quoelibet autem çecidit equus,, et mortuus est. Tune àrreplus
diversaque irrogas flagella, ne leneantur vinculis a doemoniomiser, m'isil digitos in oculum suûm",et
peccatorum astricti ; resipiscenies pravorura acluum evulso priore ait : Acçipe.sancte Ragnoberte, oculum
mala, opp^are studeant suoeconversationis bona, per mihi sublatuui pro garbis tais. Similiter ut evulsit
903 JOSEPHI SACERDOTIS 904
alterum, isque intulit : Accipe eliam istam in meoeÀ A CAPUT XVIH.
"
crudelitatis miseriam pro manipulis luis. Rediit De dolore dentium Karoti régis, et de dono quoi
sanctis largilus fuit.
etiam ad linguam, et dentibus propriis incisam manu
ab ore suo partem linguoe quam inciderat cum San* Karolus denique rex Francioe,Aquitanioe,Niustrias
guine traxit; sicque trium gaudiorum proprii corpo- gloriosissimus, dolore dentium taclus, vota ad bea-
ris leges datas a, etiam trium garbarum persolvît torum corpora confessorum misit, slatim remedium
vindiclam : postremo miserabiliter capillos capitis adeptes est': cui nobilissima conjux Hermentrudis
rumpendo, mox vitam finivit. venerabilis regina ob munificenlioesuoe pietatis me-
"
Quin nulli dubium est rodere eum infemalia tor- ritum petiit proefati magnificenlissimi Karoli régis
menla, qui nec expavil dieere sanctum velle daread magnificeniiam, ut aliquid proprii largiri dignaretur
comedendum equo. Sancti elenim cum reverentia sanctis confessoribus. Cujus pelitioni favente Deo
sunt tractandi, honorandi et cunctis venerandi. annuit, ac suoe pietatis donum ob suoevenerabilis-
Nam quantis tormentorum terrentur aftlictionibus simoeconjugis meritum eisdem beatis confessoribus
hi qui rapinarum inhiant proedis, cum eliam per- largitus esl, alque per auctoritalis suoeproeceplum
plexis quatientur doloribus, el ad infernorum clau- ibidem res cum omni integritate quas in juris bene-
stra lorquendi perpetuo descendunt, ubi sine ullo " ficio habere visus fuit, perpétue habendum tenen-
respecte et lermino poenaliter cruciantur, ubi ver- dumque confirmavit. Fuit autem isdem magnificus
mis eorum non morietur, et ignis non exstinguetur, rex Karolus circa loca divinocultui mancipala devo-
sed sempiterna corrosione quisquis cremalus luet tissimus, ul nullus proedecessorum suorum impera-
posnas oelernas. Tu aulem quicunque hoec legeris, torum videlicet et parenlum aut regum fuerit, qui
-
legenlem audieris, recole ista, et ad memoriam se- tantis munificiarum suarum rébus exornando eccle-
dula meditatione reduce, ut in lalibus cavenda at- siis Dei contuleril veluti ipse. Quapropler villam
tendas, ac si venenum fugias, ne talium imitator quoe vocatur Yeteradomus veniens, venit ad eum
actuum ad easdem pervenias posnas. Sulficiat tibi ibi Brittonum Hilispogiusprineeps, cum filio proefati
de propriis luis vivere, aut ingenio bono aut arte sublimissimi Karoli régis Htadovico nomine, ibidem-
victum quoerere, ut ab his vilam perficias islam. que Hilispogius eonsilio cum proceribus Francorum
nobilibus, Hludovicofiliosuo regnum Niustrioe dédit,
CAPUT XVII. et in hac regni parle eum regnandum constituil, el
Item adhuc simile miraculum. in eodemplacito ob maximoesuoeconjugis nobilissimoe
Addendum proelerea videtur adhuc simile miracu- Hermentrudis devotionisque petitionem beatis con-
lorum signum, videlicet cujusdam sceleratorum, qui fessoribus, veluti aliis plurimis sanctorum locis, lar-
ob suoe proesumptionis exsecrabilia acta dignum gitus est ad servorum Dei ibidem Deo famulanlium
ullionis suoe adeptes meritum, et improbilatis pro- stipendia. Unde largieute Deo cum aliis quibuslibel
balur audacia, etiam eum damnationis subsequitur rébus quas ibidem Deo limentes conlulerunt, ejus-
vindicte. Etenim quidam servorum nomine Modin- dem ecclesioefratres vivere queant. Maxima autem
gus, servus tamen fralris Hervei, cui nomen Crelion : reginarum Hermentrudis non solum regem ad hoc
hic stimulâtes a diabolo, accessit audacter ad quam- agendum provocavit, sed etiam pallium ad beatorum
dam domum segetibus plenara latrocinii causa : et corpora confessorum misit, dicens : Ex rébus impe-
quia, ostii clavim non invenit, pede ter aut quater tratis meorum peccaminum veniam ad vitam oeter-
percussit, atque in 1res partes ostium domus fregil. nam adipisci nierear, et pallio misso pecloris mei
Exin trium modiorum marsHpiopleno lalenter fraude infaligabilem dolorem senlire proesenlialiter quoero.
sustulit, cui ipsi tertio die poenoevindicta mors sub- Quod ita fidei ipsius comperimus fuisse, qui nec
secuta est. Nam corpus ejus in tribus partibus est jam in primo gloriosi régis Hludovici anno, scilicet
divisum; et quia ostium domus per très partes di- filii magni régis Karoli et Hermentrudis nobilissimoe
visil, 1res eliam amionoe modios furto asportavit, D conjugis ejus gloriosoeque reginoe, pro amore Dei
trium partium seclione corpus illius iruncalum est : omnipotentis et beatorum Bagnoberti confessoris
et sic lali morte dignus vilam finivit. Pro quo quis- atque pontificis, sociique sui sancli Zenonis confes-
que auditor paveat, et terreat locum hune ubi san- soris veneratione conlulerunt.
ctorum corpora confessorum venerantur accederer Ego Joseph peccator, sacerdos omniumque ser-
nisi huiniliter, conversari nisi reverenter, aut agere vorum Christi ultimus, quondam autem Aquîtano-
nisi quoehonesla el pudica sunt, et ad loci ulilitatem rum régis cancellarius, nunc inclyti régis Ludo-
proficit, aut loco sanctoereligionis decenter eongruit; vici liberalium litterarum, etsi immerilus , pras-
quoniam si aliter feceril, aul ibi circumquaque ope- ceptor, alque ejusdem sacri palatii eancellariorum
ralus fueril quoe non expediunt, nullo modo perma- ministerio funclus, olim studiis litterarum Turonis
nebit : quia vindicta mox suoedamnationis eum se- sub erudilione Amalrici Turonensis archiepiscopi
quetur. Tu autem, homo, attende hujus sanctissimoe eum Paulo Rolhomagensi archiepiscopo , cujus ego
religionis conversationera, et quoesequunter pietatis Joseph peccator sacerdos indignus, quando ad hoc
bona ampleclere. scribendum provocates styluni admovi, utique lu
a Leqes datas. Forte, poenis datis, ait Aeherius ; mihi nihil hic emendandum videtur.
'
905 SERGIUS PAPA IL—NOTIT1A HISTORICA. 906
proelibati ponlifices unoquoque quasi mgnte proe- A Unde provolulus ad eunctorum fidelium pedes ja
senti corpore vita, non ul debui hoec scribere cu- * cens, humiliter postulo nemeis sermonibus indigne-
ravi, cum nec idoneus vetestatis eloquentioe fue- mini.
rim, sed ruslicitatis insipientioe errore perfusus.
ANNO DOMINIDCCCXLTII.
• SERGIUS PAPA II.
N-OTÏTIA HISTORICA.
(Mansi,ConciliorumamplissimaColleciio.)
Sergius (a) natione Romanus, ex pâtre Sergio B acolythum in sancta constituit Romana Ecclesia.Yi-
regionis quartas, sedit annos très. cesimo autem pontificatus sui anno cum decessisset
Hinc cum illustri édites a maire fuisset, caslis officio , Romanoe sacerdotium Stephanus suseepit
nutrimentis, eum erudire ingenti coepit cum studio, Ecclesioe,.quem etiam ipse amplo cum cordis dili-
ut nihil obscenum vel libidinis ab eo quisquam audi- gebat affecta. Et cum eum strenui in divinis Seri-
re aut videre posset : puerilia obleclamenta contem- pluris nobiliier contemplaretur velocem, protinus
nere non verebatur : ila ut actibus pollere videretur illi subdiaconatus concessil offlcium. Parvoque tem-
piis ab omnibus , et moribus clarescere majorum pore post episcopatus sui adminislratum regimen ,
coeperit nobilium, puris munîtes instruclusque ma- Ecclesioe gubernacula Paschalis suseepit. A quo
terais monitis. idem vir per omnia prudentissimus, vita erudi-
Igitur mater exsultabat quotidie, et omnipotenti lione, moribusque adornatus , tiluli beali Silvestri
Deo gratias referebat alacriter, qui talem sibi su- confessoris alque pontificis presbyter consecratur ;
perno prolem concessisset auxilio. Duodecimo qui- - qui super omnes misericordia, studio, vigilantia
dem astatis suoeanno obiit mater ejus, migravilque atque omnibus optimis institationibus claruit. Pa-
ad Dominum : qui relietus a matre (pater jam olim schale vero defunclo proesulalus culmen accepit
luce caruerat) cum suis morabatur in parenium oede G Eugenius. Igitur in pontificio cum tribus perdurasset
fratribus. ipse Eugenius annis, Yalentinus sedis ipsius ponti-
Eodem tempore jurbis Romas primalum gerebat fex consecratur : cujus post casum Ecclesioeapicem
ecclesioeLep HI papa benediclus atque prascipuus , suseepit Gregorius. A quo cum diligentius proedi-
qui generositatem hujûs proeclari pueri reminiscens, ctus vir amaretur , archipresbyterum eum in sancta
ac parentum ejus nobilitatem recolens, ad suam «rdinavit Ecclesia.
eum jussit magno cum amore duci proesentiam. Ita- Qui vero cum per sexdecîm solertissime guher-
que cum adductus fuisset, hilari vulta eum sere- nasset Ecclesiam annos, ad extrema ductus occu-
naque mente contemplari coepit, et suo supra mo- buit. Tune vero, cum proceres, et Romanoe urbis,
dum placuit animo. Tune proesul eum scholas can- optimales, universusque Ecclesioe populus pro eli-
lorum ad erudienduni communibus tradidit litteris, gendo pontifice in unum coissenl, atque alius de
et ut mellifluîs instrueretur cantilenoemelodiis. alio, ut fieri solet in lalibus , conclamaret, subito
Insignis idem et solertissimus puer céleriler omne per Dei providentiam divino mita compuncli, de
lilleralis disciplinoe sumpsit ingenium, ut omnes antefati Sergii archipresbyteri religione diligentius
ipsis proecellerët scholoe puerulos. His optirnus au- confabulari coeperunl, ut omnes conclamarent quia
. dilis pontifex inexplebili replebatur quotidie gau- dignus esset pontificatus adipisci regimen.
dio pro pueritioe ejus benignis profectibus. Tune Firmatoque in eumdem virum eonsilio unusquis-
(a) Sergius. Post obïteni Gregorii IV Joannes dia- Petrum nominavit. Primus post Petrum apostolorum
conus violenter sedem occuparat; sed cum schisma- sibi nomen immutavit quidem Octavianus Alberici
ticum ab ea légitime deposuissent, commiini eonsensu patricii filius, qui vocalus est Joannes XI. Unde
eleclus est Sergius, ejus nominis secundus, quarto comraentum esse palet, quod aiunt recenliores histo-
Idus Februarii, anno Domini8M. Nomen quod habuit rici, Sergium prius Os porci appellalum, ob nominis
ante pontificatum, nequaquam, ut fabulantur recen- lurpiludinem primum- se aliter appellari voluisse,
tiores historicL immutavit. Aecidit in Sergio tertio nomenque aliud imposuisse. Hujus temporibus con-
quod per calumniam huic ponlifici impingunt. Ille ligil admiranda illa omnium scriplorum génère cele-
enim vocabatar Petrus, et postea se Sergium II hrata Victoria conira sacrilegos et impudicos Sara-
nominavit, non ob aliquam nominis' lurpiludinem, cenos, infâme tributem exigentes, obtenta auxilio
sed reverentioe causa. Putanat enim indignum se sancli Jacobi, qui omnibus ut régi per
vocari illo nomine quo Christas primum apostolicoe visionem pollicitus erat, ante perspicuus,
aciem adversus barba-
sedis pontificem principem apostolorum ex Simone ros dimicare est visus. SEV.BIN.
PATHQL. CVÎ. 29
907 SERGIUS PAPA H." 908
que in sua reversus est. Tune repente diaconus j LLudovico «filiosuo, magno cum Francorum exercitu
quidam ipsius EcclesioeJoannes in tantum amentioe Romam direxit (a) ; cum quibus eliam-archiepiscopos
rupit alque; insanioe , ut, persuaso quodam satis pluresque episcopos, abbates el comités proficisci
imperilo et agresli populo , collecta lurbulenlorum proecepit. Ipsi vero a quo in oras Bononioecivitalis
et seditiosorum manu, in patriarchium Lateranense, cum belligeris suis exercitibus sunt ingressi, tantas
per "vira fraclis"januis, cùm bëllicis "lèlis ingrede- coedes tantasque stragesiin populo peregerîint, ut
retur, Iegis et ordinis traditionem transgressus. qui per urbes et agros erant, tyrannica crudelitale
Quo ex facto omnes qui intra palriarchii moenia perterriti,. relictis propriis locis, per loca abdita et
aderant stapore et metu repleti sunt. -Igitur cum latebras se -abseonderent. Cum vero hoecper om-
per unius horoemomeutum cum <eoilla perduràsset nem locum singuîasque per "urbes atque vicos et
ignobilis populi coilio , timoré eorrepla, eo relicto, agros soeva operarentur nequitia, ad pontem perve-
nusquam comparait. Quibus ila gestis omnes Qui- nerunt Capelloe. Tantaque erat tune coeliserenitas,
ritum principes indignali sunt, et communi eonsilio ut loto in aère nubes aut pluvias signum quisquam
universi pariter in basilica beati Martini confesso- videre non potuisset : subito vero atrarum non mo-
ns atque pontificis céleri cursu magnoque equilalu dica densitas nubium facta est, nimbosisque pro-
sunt congregati, et eumdem archipreshyterum Ser- " cellis el coruscaiionihus circumdati, quidam de pri-
gium in omnibus probatissimum virlutibus virum, matibus Drogonis consiliariis fulminis ictu percussi
de quo superius memoriam feeimus, extràhentes de ac interreiripti sunt.
ecclesia , màgnb 'cum honore magnaque populi Hoe videntes horribile -signum nimio bmnes ti-
comitarite c'alervà, amplisqùe resonantibus laudibus moré Fra'nci correpti sunt. ;Seà nullalenus -mentis
cura bymnis et canticis spiritalibus in patriarchium ferocitalem déponentes, alïoci voluntale ad Urbem
Laleranfense eleclus atque perduclus est. Eodem velociter'properabant. '
vero die tanta nix in urbe effusa est, ut omnibus Quorum aflveiitum anledictus beâlissimus papa
candidata cerneietur. Quod multi gaudii dicebant Sergius fiëri propius cuïn feog'novisset,;in ejus excel-
el clarïta'fis esse inâicium. lentissimi TJudovici régis occursum universos jù-
Proedictum 'vero Soannem diaconum de patriar- dices adîëre'n'ovem milliariaab hac Romananihe di-
Chio 'magna cum tarpiludine hujus Romanoeurbis rexit.
principes expulerunl, et arctius in claustra sub Quem cdïn 'signi's et magnis "resonantibus laudi-
cautelairudi'proeceperunl, pro ipsius ïarfta lemeri- bus susceperunt. Et 'dum uUrbipêne unius milliarii
tate, et impia, et dira proesumptione, quam soepe spatio app'ropinquasset, universas 'militioe scholas
fatas àoàrines diacohus ausus est perpetrare. Querâ " una cum "patronis "direxit, dignà'snobilissimo régi
etiam concilio anfistitum principes damnare , suo- laudes omnes canënles, àlios'queniîlitias doetissimos
quevoluerurïtprivari lidnore. )Necnon et alii ensibus Groecosimperatdrlas laudes décantantes, Cura dulci-
menibrâlim eum dilaràâre "acinterimere volueruril. sonis earumdem laudum vocibus ipsum regem glo-
Sed lioc 'fieri bënignus et sblertissimus Sergius ribse suscepéfunt.
prassul prohibuit, riolens mahim pro "maio secun- Obvîain illi ejus Sânetitas dirigens venëranîlas cru-
dum eva'ngéiicam'cuiqham'rëdderevocem (Rom. xn). tés, item signa, sicut mos est imperatorem aut regem
Tune demum exsultantibus omnibus sacerdotibus, suscipere, 'ita eum cum ingenti honore suscipi fecit.
proceribus el opliina'libu's-, --omnibusque Ecclesioe ïpsë vero Ludovicus rex qua'hora sibi "sacra'tissimas
popuiis-, idem sanclissimus "vit -in apostolica-"beati cïuces ac signa obvîa'm'advenisse conspexit, alacris
Pétri sacratissima sede ordinatus consedralusqu'e "fac'tus valde loetatus est. Tunis suo unîverso cum
est pontifex. "populo omnibus Romanis 'judicîbùs ac scholis
"Erat enim 'origine insignis, -fide purus, ^roedicâ- àntecëdentibus, ad beatum "Petrum sluïuit pro-
tione liberior, "Deohumilis, hominibus clarus, vullu perare. •
alacris, mente alacrior, ecclesiarum gubernator, „ Quem ante dictes àlmificus pontifex in g'radibus
plebidmlcultor,Jpauperum fauter, viduarum tegmen ipsius apostolicoe auloe eumdem regem in ipso die
cl consôlalor, indigéntium largitor, dispersorUm Dominico post Penteeosten suo cum clero exspecta-
congregator'el'conservalor, inanium soeeulariûmque vit. ConjungCnte vero eodem 'rege, universosque
rerùm conlemptor, solius sapientioe divitiaïum avi- gradus ejusdem sacratissimoe beati Pelri ecclesioe
dus-el amater, Hujus sacratissimoe consecratiohis àscendente, ad proenomînatum propinquavit ponti-
cum ad aurës inviclissimi Augusli Lolharii fumer ficem, qui in atrio super gradus juxta fores eccle-
pervenissêt imperatoris, Drogonem videlicet Meien- sioecum-universo clero et populo Rom'ano assiste-
sis Ecclesioe archiepiscopum cum excellentissimo bal. Tune mu'tuo sese 'complectentes tenuit idem
(a) Lotharius Drogonemcum filio Ludovico Romam lo, imperator et Augustes est salutatus. t-Ex quibus
misit. Qua de causaillud factura fuerit, Addo Yien- impudenlia Sigeberti scliismalici redarguilur, dum
riensis anno 841 his verbis enarral : « Lotharius in gratiam imperaloris schismatici, cui inlioesit,pro
filium suum Ludovicum, quem in Ilalia regem fece- libilu animi sui, scribil Ludovicum a Lotuario Ro-
rat, ut imperatoris nomen soriirelur, per Drogonem main missum fuisse ad confirniandum eïectionenî
patruum Romam misil. Cui Sergius, jam lune ponii- pontificis Sergii. SEV.BIN.
îex, coronam imposuit, et acclamante universo popu-
909 NOTITIA HISTORICA. 910,
Ludovicus rex dextram antedicli pontificis, et in in- A memoriam fecimus, commovebat, tam ipse quam
terius ïngressi atrium ad portas pervenerunl argen- omnes archiepiscopi et episcopi, qui cum eo contra
leas. In quo atrio unus de exercitu a doemonioarre- hanc universalem et caput cunctarum Ecclesiarum
plus in conspeetu Francorum omnium valde vexâtes- Dei sine melropolitani concessione atque vocatione
est. Tune almificus proesul claudi faciens omnes ja- convenerunl, id esl Gregorius arcbiepiscopus Ec-
nuas beali Pétri, atque serarî proecepil, et régi san- clesioe Ravennensis, et Angilbertus arcbiepiscopus
clo "Spiritu admonente sic dixit : Si pura mente et Ecclesioe Mediolanensis, Joseph episcopus Ecclesioe
sincera voluntale, et pro salule reipublicoe, a'ctetius Eporediensis, Âginus episcopus EcclesioeVeronen-
orbîs, hujusque Ecclesioe, hue advenisli, has mea sis, Âlmaricus Ecclesioe Camensis episcopus, Nor-
ingredere januas jussione : sin aliter nec per me, thaudus episcopus Ecclesioe Yereellensis, Sigifridus
nec per meam concessionem istoe libi porloe ape- episcopus Ecclesioe Regiensis, Toringanus episco-
rientar. pus Ecclesioe Concordiensis, Odelbertus episcopus
Slatim Tex illi responden's dixit, quod nullo mali- Ecclesioe Aquensis, Ambrosius episcopus Ecclesioe
gno animo aut aliqua pravitate, vel maio ingenio aà- Lucensis, Joannes episcopus EcclesioePisensis, Pe-
venïsset. Tune eodem proesuleproecipiente, apposilis trus episcopus EcclesioeVolalerrensis, Gausprandus
manibus proedictas januas patefeeerunt. Et ita in " episcopus Ecclesioe Pistoriensis, Lantio episcopus
eamdem venerandam aulam beali Pétri ingressi EcclesioeSenensis, Lupus episcopus EcclesioeTex-
sunt laiidem Deo, et ejus excellente décantantes, tinoe, Sigismundus episcopus EcclesioeAprutinen-
universus clerus, et cuncli religiosi Dei-fainuli ex- sis, Ricco episcopus Ecclesioe Àsculanensis, Fratel-
tensa vote acclamantes : Benediclus qui venit in no- lus episcopus EcclesioeCamerinensis, Gisus episco-
mine Domini, et coetera. Sicque cum eodem ponli- pus EcclesioeFirmanoe, Racipertus episcopus Eccle-
fice ipse rex simulque omnes episcopi, abbates et sioe Nucerinensis, Amadeus episcopus Ecclesioe
judices, et univers! Franci qui tum eo àdvenerant, Pinnensis, Donatus episcopus Ecclesioe Fesolanoe,
ad confessiohem "beau Pétri appro'pinquantes, sese- el coeteri.
que pranos ibidem proslernentes, Deo nostro omni- Cum quibus eliam Boso cornes, Adalgisus cornes,
poteUli et eidem apostolorum principi gratias red- Joannes cornes, Vuldo cornes, Yernandus cornes,
diderunt. Et data a proedieto almo pontifiee super Winfridus cornes, atque Maurinus cornes, et coeteri
populum oratione, ab ecclesia pariter omnes egressi pariter conlendebant.
sunt. Postea vero conlinuis diebus sequentibus Sed, divina gratia inspirante, îiec sermones ipsius
omnia suburbana peslifera devastalione compresse- , almi ponlificis, neque prudentiam superare value-
runt, agrosque, et segetes, atque prala quasi fulini- C runt. Tantaque ei superna aderat virlus, ut nulo
neus impelus, decerpserunl. Dura hoec gerebanlur, sermone eum concludere vel conslringere poluis-
ipse aJ)eo prolectus pontifex a quibusdam audivit sent.
quod in hanc famosissimam urbëm hospîtalîtatis El ab eo superati pudore et operti confusione
causa introire voluissent, sed munilis clausisque discesserunl. Quod videntes omnem iram atque fe-
portis ut fierel minime concessit. rocilatem, quam in mentibus observabant, omni-
Dominico vero die sequenle in eaaem principis modo deposuerunt. His igitur peraclis, a proedieto
apostolorum basilica omnes archiepiscopi, et cuncli postulaverunt pontifiee, ut omnes primates Romani
abbates, et omnes qui cum eo vénérant Franci sunl fidelilatem ipsi Ludovico régi per sacramenlum pro-
congregali, omnesque pariter Romanorum nobiles millerenl. Quod prudentissimus pontifex fieri ne-
él proeelari. Tune almificus pontifex manibus suis quaquam concessit, sed sic orsus est illis : Quia, si
ipsum (a) Ludovicum Lotharii imperaloris filium vullis domino Lothario magno imperatori hoc sa-
oleo sanclo perungens, regali ac prëtiosissima coro- cramentum, ut faciant solummodo consentio atque
navit corona, regemque Longobardis prasfecit. Cui permitto. Nam Ludovico ejus filio ut hoc per-
régalera tribuens gladium, illic eo subeingi jussil. agatar, nec ego nec omnis Romanorum nobililas
Deinde missarum celebritate finita, ab ecclesia om- " consentit.
nes cum rege loelanies regressi sunl. Deinceps vero Tune demum in eadem ecclesia sedentes pariler
per dies singulos conflictum novi certaminis cum tam beâlissimus pontifex, quam magnus rex, et
sanclissimo proesule, omnibusque episcopis, et opti- omnes archiepiscopi atque episcopi, stantibus reli-
matibus nostris, atque proceribus ipseDrogo ar- - quis sacerdotibus, et Romanorum ac Francorum
cbiepiscopus Metensis Ecclesioe, de quo superius oplimatibus, fidelilatem Lothario magno imperatori
- (a) Ludovicum oleo sanclo perungens, regali coro- poe, et ad annum Domini844. Acta vero Romani con-
navit corona, regemque Longobardis proefecit. Ludo cilii initium imperii Ludovici referunl ad annum se-
vieum non regem Longobardorum, sed imperaloren i cundum Leonis IV, qui est Redemptoris nostri 848.
Romascreatum el coronatum esse, plurium scripto- Idque ideo quod allegatis Actis concilii Romani quîn-
rum leslimonio constat. Hoc unicum controverlitur. lus annus imperatoris conjungitur cum anno septimo
an petenti coronam imperii Sergius, vel polius LéoIV. Leonis quarti, et 855 Christi Redemptoris. In re
imposueril. LeoOsliensis in Chronico, Ado Vienuen- nirais dubia judicium meum suspendo. De epilaphio
sis loco supradicto, et diplomata quoedamapud Sigo Sergii papoeJunioris recens invente videAnnales car-
nium, de Regno Ilalioe libro primo, annum primun:: dinalis Baronii anno 847, numéro sexto. SEV.BIN.
ttidovici imperaloris référant ad lempora Sergii pa-
911 SERGII PÂP^E H 912
semper Auguste promiserunt. Post hoec vero Ebbo Apopulis, limina summo studio omnibus manifesta
quidam et Bartholomoeusarchiepiscopi, qui pro cri- constituit, cum pulchri decoris arcus ibidem a fun-
minibus suis privati honore ab Ecclesia fuerant ex- damenlis conslrueiet, quos eliam variis picturis ni-
pulsi, a sanclissimo pontifiee poslulabant ut eos ,tide decoravit.
Ecclesioe reconciliare ac pallium eis tribuere di- Ipse vero a Deo prolectus et proeclarus pontifex
gnarelur. Quos etiam idem proesul nec communio- pro remedio el fuiura animas suoeretributione fecit
nem inler clerum dignos esse suscipere dicebat, sed cameram proesepii Domini nostri Jesu Christi, quod
inter coinmunem populum communicandi licentiam basilieoe beatoe Dei genitricis dominas nostroe con-
taiilummodo habereril. (a) Per idem tempus cum neeliter, quoeMajor ab omnibus nuncupatur, argen-
rex ipse LudovicusRomoe degeret, Siconulfus Benc- teis tabulis ac deauratis, habenlibus historiam bea-
ventanorum princeps magno cum exercitu Romam toeDei genitricis Marioe, magnifiée atqué proecipue
venit. Quem cum proediclus rex honorifice susce- perornavit, quod nullus pontificum per lot annorum
pissel, omnia pro quibus venerat ipsi indicavit. Cui curricula ad lanti decoris speciem perducere arbi-
rex gratanli animo quiquid pelierat tribuit atque trâtes est.
coiicessil. Et cum simul Franci et Longobardi, ac Hic vero proesul cum de omnibus ecclesiis solli-
Beneventani congregali fuissent, facta est ingens B cite curam gererel, etiam basilicam S. Archangeli,
populi mulliludo, ita ut ex omni parte Roma cir- quoe in cacumine Fajani [Forte, Gargani] montis
cumdala videretar : quorum multiludine omnia sala est constituta, largiorem quam pridem fuerat a fun-
delela sunt. Ipse vero Siconulfus ardenti pectore damenlis perfecit, ac radiantibus picturis taculenle
proecipuumdesiderabat videre pontificem, et ab eo pingi jussit, ac sarta tecta 'ejus noviter resiauravit.
benedictionem recipere. Quem proesul cura susce- Ubi et obtulit vestes de mizilo quatuor. Similiter
pisset, solo prostralus, pretiosos ipsius pedes hu- et vêla quatuor. Ipse vero almificus et beâlissimus
mililer osculatus est, et ab eo benedi'ctione susce- papa scholam cantorum, quoe pridem orphanotro-
pla, ab ejus conspectu alacriler Deo gratias refe- phiuni vocabatar, et pras nimia vetustate pêne in
rons regressus est. ruinam posita atque contracta videretar, Dei an-
His omnibus finilis, ipse excellentissimus rex nuenle clementia, a fundamenlis in mefiorem quam
Ludovicus ampla cum lastilia Papiam reversus est, olim fuerat statum noviter restauravit. Nam el ba-
ubi ab exordio principatus sui culmen regebat. silicam beali Romani martyris, quoenon longe ab
Tune vero loeti omnes cum conjugibus ac liberis, urbe foris portera Salariam sita est, a fundamenlis
senatus populusque Romanus tara ingenti peste libe- perfecit, quam etiam litulo sanctorum Silveslri et
rali, el a jugo tyrannicoeimmanitalis redempli, san- C Martini parochiam esse decrevit. Fecit aulem et ba-
clissimum Sergium proesuiem velut salulis aucto- silicam sancti Theodori martyris, quoe in Coranis
rem ac restiluterem pacis venerabanter. Ille tamen videtur finibus posila, milliario ab urbe Roma tri-
non suoe viriuli rem gestani, sed divino muneri gesimo, quam etiam splendide picturis fulgenlibus
depulabal. decoravit.
Jam quia lingua cuncta quoe gessit per ordinem Fecil aulem in basilica beali Pétri apostoli ve-
explicare non proevalet, transeamus ad ea quoein slem de chrysoclavo, liabentem in medio Salvatoris
sanclis locis oblulit, et breviter enarrare inchoe- effigiem, et dextra loevaqueejus omnium sancto-
mus. In primo quidem pontificatus sui exordio su- rum apostolorum rutilantes figuras, quam etiam
per'no amore exardescens in basilica Salvatoris, quoe preliosissimis gemmis prasinis et hyacinthinis per-
Conslanliniana vocalur, miroe pulchriludinis opus ornavit. His igitur summo opère consummalis, ipse
explevil. Nam ambitum sacri «Itaris, qui striclim a Deo prolectus et beatissimus papa, pia devolione
in ea fueral olim conslruclus, longiorern proprio sollicites pro desiderabili dileetione sanctorum
digilo designans a fundamenlis perfecit, pulchrisque Silveslri et Martini, ecclesiam quoe sanclo eorum
columnis cura marmoribus desuper in gyro sculptis fuerat nomini consecrala, quam ab exordio sacer-
^ dotii sui,
splendide decoravit. Ubi nunc sacra plebs in admi- usquequo ad pontificatus culmen deductus
nislratione sacri largiler consistit officii. est, strenue gubernavit, et per olitana lempora dé-
Quo expleto, ipse almificus pontifex pro décore tecta vetustate marcuerat, ruinisque contracta diu-
atque ornalu hujus proeclarioperis in eadem basi- tina antiquitate lacerata manebat, Dei annuenle
lica oblulit vêla alba boloserica viginti ornata in clementia, in meliorem pulchrioremque stalum a
circuitu de fundalo. Similiter et alia vêla de fun- fundamenlis perfecit. Absidem quoque ipsius, aureis
dato valde optima viginli ornala in circuitu deblat- musive perfuso coloribus ingenti amore depinxit. Et
tin. Ubi eliam cbnfessionem mirificam Christo co- ad honorem omnipotentis Dei, ejusdemque bea-
opérante conslruxil, et argenteis tabulis auroque tissimi Silvestri proesulis corpus cum beatissimo
perfusis fulgide compsit, quam propriis manibus Fabiano alque Slephano, et Sotere martyribus ac
consecrans, in ea reliquias posuit. Et aliud quidem ponlificibus, simulque Asterio martyre cum sacra- .
opus ante fores hujus venerandoe basilieoe valde tissima filia ejus, sancloque Cyriaco, et Mauro,
optimum peregit. Quia sacra pridem, quoelatebanl Largo et Smaragdo, atque Ânasiasio, et Innocentio
(a) Platina in Sergio.
913 EPISTOLA. 914
pontifieibus, una cum sancto Quirino ac Leone epi- A J Nam et confessionem saerî allaris argenleis tabu-
scopis, pariter Artemio, Nicandro, el Crescentiano lis, auroque perfusis pensantem libras magnifiée "
martyribus, cum quibus beata Soteris, atque Pau- ornavit, ut per sacras eorum inlercessiones astherei
lina, nec non Memmia, Juliana et Quirilla, Theo- regni gaudia possideret.
piste et Sophia virginibus atque martyribus, et Hic misericordissimus et benignissimus antisles
beata Cyriaca vidua cum aliis multis quorum no- obtulit ubi supra imagines de argento auroque per-
mina Deo soli sunt cognita, utrosque sub sacro al- fusas 1res, quarum una habet effigiem Domini nostri,
tari dedicans collocavit. Jesu Christi. Alioe vero duoe sanctorum Silvestri et
His igitur magnifiée peraclis, gratanti animo men- Martini, sedenles [sedenlium] super vestibulum sacri
teque sollicita obtulit in eadem ecclesia ista perenni- allaris.
ter permanenda ; regnum aureum valde pretiosissi- Obtulit vero in jam superius dicta basilica vestem
rnuni cura gemmis prasinis, et hyacinlhînis, et albis, de chrysoclavo, habentem historiam resurrectionis
quod nunc usque super altare cernitur pendens, Domini nostri Jesu Christi, cum gemmis prasinis,
habens in medio crucem de auro purissimo cum hyacinthinis; et albis : fecit etiam et aliam vestem
gemmis similiter preliosis. Item gabalhas ex argenio de fundato valde pretiosam cum chrysoclavo, haben-
purissimo auroque perfusas quatuor, pendentes anle JB.tem in medio effigiem Salvatoris Domini nostri Jesu
vestibulum sacri allaris, atque gabathas interrasiles Christi, dextra loevaque ejus effigiessanctorum Sil-
deauratas cum bullis duabus. Crucem auream cum vestri ac Martini, : similiter cum gemmis prasinis,
gemmis valde optimis duabus. Et aliam similiter hyacinlhinîs et albis. Imo vero obtulit sanctissimus
crucem de argento unam. Obtulit in eadem basilica proesul cortinas Alexandrinas preliosissimo opère
thymiamateria aureo superinducta colore tria, pa- contextas 1res. Yela de fundato ornata in circuilude
tenas de argenio purissimo, acdeauratas duas. Co- blattin, quoependent in arcu ipsius basilieoeviginti
lalorium de argento quo in sacro ulanter officio, quatuor. Yela alia de fundato cura periclysi de blattin
deauratum unum. Regnum de argento cum lin- quindecim. Yela alba holoserica, ex quibus sacrum
linnabulis, habens in medio crucem cum columba, circumdatur altare, quatuor; unum ex eis habens in
unum. medio crucem et gammadias de chrysoclavo, et alia
Hic beâlissimus papa, superno amore exardescens, ornaraenla in circuitu de blattin.
oblulit ubi supra aquamanilia de argento paria tria, Hic insignis et beâlissimus papa, divina inspïra-
Item sextaria de argento duo. Coronas majores de tione prolectus, juxta latus ipsius basilieoead bradera
argento quatuor cum delphinis pensantes libras Crealoris monasterium in honore beati Pétri ac Pauli
Calices de argento majores pariter acdeauralos duos. G apostolorum Sergii et Bacchi, sanclorumque Silvestri
Paienam de argento majorera auroque perfusam, et Martini a fundamenlis construxit. In quo mona-
habentem in medio effigiem Domini nostri Jesu chorum Deo servientium congregationem pro quo-
Christi. Ceroslrata desuper argentâla paria tria. tidianis laudibus in proedicla ecclesia die noctuque
Canîstra de argenio tria. Palenam cum calice deau- Domino Deo nostro deprecantes conslituit.
ralo unam. Scyphum argënteum unum pensantem Qui beâlissimus pontifex, postquam sedem Roma-
libras nam et aposlolicam annis tribus gloriosissime rexit,
Oblulit vero ad honorem ipsius venerandoe basili- hacluce subtraclus ad aslernam migravit requiem,
eoe canlharos de aurichalco duodecim, rugas simi- Fecit aulem ordinalionem unam in mense Marlio»
liter de aurichalco paria sex. Fecit aulem hic proe- presbyteros octo, diaconos très, episcoposperdiversa
clarus ad gloriam atque honorem sanctorum confes- loca numéro viginti et 1res. Sepultes vero est- in.
sorum, de quibus superius mentionem fecimus, basilica beati Pétri apostoli.
ciborium ex argento purissimo pensans libras
a EPISTOLA SERGII PAPJ1 II
AD EPISCOPOSTRANSALPINOS
De proelatione Brogonis mcarii sedis apostolicoe.
Oplaveram equidem, fratres charissimi, tam glo-.D possumus, more proecedéntium nostrorum modera-
rioso certamini nosiram corporalem -exhibere pras- lionis nostroe vicarios damus. Ad nostroe igitur hu-
sentiam, et pro recuperanda lam excellentis ordinis militatis vicem, cunctis provinciis trans Alpes consli-
gloria modis omnibus desudare. Sed quia nos cuncta- " lutis, Drogonem archiepiscopum Melensem, gloriosi
rum solliciludo angit Ecclesiarum, ubi ipsi esse non quondam Caroli imperaloris filium, cujus beatissimi
a Epistola Sergii papoe.Ut Sergio II ascriberemus, scribit 6. Adeptem autem anno 844 intelligi
erat enim ànnlypayas, fecit auctoritas Hincmari, qui licet ex epistola
cap. 11 synodi Vernensis. JAC.SIRM.
Progonem a Sergio proelalioném istam obtinuisse
915 FRECULPHILEXOYIENSIS EPISCOPI- - - 916
moderatoris industria Romanorum Francorumque A noverit a nostra mansuetadine nequaquam se terae-
concorporavit imperium, eauta deliberatione consti- rariam absolutionem adepturum, nisi 'primum pro-
tuimus. Ut quia serenissirai alque piissimi lllii nostri - vinciali synodo, et poslmodum generali, proedicti
magni imperatoris Lolharii, ejusque fratrum dilectis- fratris nostri audientia ejus fuerit actio ventilata.
simorum filiorumnostrorura Ludoviciet Caroli regum Illic enim causa sublilius examinatur, ubi perpe-
avunculus est, insuper sanditate doclrinaque conspi- ' trata dignoscitur. Tamen si se ad nos venire poposce-
cuus, ab hac sede sanctissima apostolorum prîncipis rit, ut ante .prasdiximus, non teneatur. Si autem vel
auctorîtate percepta, vestris neëessitatibus vice nostra sui melropolitani provincialem synodum évoeatus
idoneus ubique minisler existât. Et quia omnium adiré noluerit, vel ad generalem proefati vicarii lega-
vestrorum sollicitudineni illi gerere proecepimus, tique nostri conventem venire contempserit, cum
omnium volumus obedientia comitari. Decet sane, hoecnostris apostolicis auribus per suas Iitteras inti-
fralres, ut qui pro omnibus laborat, cunctorum sub- mare decreverit, noslra el totius Ecclesioecatholicae
sidio fulcialur. Huic ergo in eongregandis generalibus senoverit aucloritatejudicandum. Quod si violentiam
Synodîs, in omnibus supradictarum regionura parti- sibi a religiosis filiis nostris regibus quilibet episco-
bus nostram commodamus auctoritatem, et quidquid porum, quominus canonum staluta cuslodial, queri-
provinciali synodo fuerit definitum, ad ejus absque ]B ter irrogalam, nos hoc suffugium, annuenle Domino,
dilatione staluimus notitiam perducendum. Si cui litteris ad eos missis credimus amputandum. Nequa-
autem ab illis partibus hanc sanctam sedem appel- quam enim auditu lolerabile est, ul gernianorum
lare opus fuerit, et in nostra audienlia se audiri po- fratrum in fide Trinitatis terna societas a sui dile-
poscerit, hune commonemus ni ad ejus primum au- clione et communi juris oequitate dissilial. Quod si
dientiam se submitlat, el ecclesiasticorum gestorum eorum quilibet post discordioeprincipem abire ma-
in sua regione rationabili digeslione prolata, si luerit, nec catholica fuerit pace contentes, hune,
episcoporum de eo qui forte criminibus impelitur, mérite Deo auxiliante, eanonîcis auctoritatibus, prout
senlenlia discordaverit, ut ab aliis reus, innocens melius possumus, castigare studemus. Coeterum,
judiceter ab aliis ; tune ipsis gestis ad nos delatis, fratres, tanquam sub uno charitatis^globo constitu-
litteris etiam proefati fratris nostri, cui vicem nostram tam vestram alloquor sanctitatem, ul idipsum omnes
concessimus, commendatus, sive ad nos, sive ad sentiatis, et non sint in vobis schismala, neque per
beatissimi Pétri sedem securus accédât, nullaque aliquos inanium argumentationum euniculos, vel
èum in veniendo mora proepediat. Quam etiam con- vobis ipsis, vel populo vobis commisso, verilalein
dieto fratri nostro Drogoni archiepiscopo in exami- subducalis, quoeabsque refragalionis diverliculo vera
nandis ac perquirendis episcopis et abbatibus sub 'J prosequitur, dicens : Beati pacifici, quoniam filii Dei
hoe tenore hanc nostram licentiam et auctoritatem vocabuntur (Mallh." v). At contra qui bella votant,
concessimus, salvo in omnibus hujus universalis Ro- quia diaboli filii sint, palam datur intelligi. Sed nos
manoe sedis primate,' nostrique proesulates honore, in eo qui vincit mundum, beato Petro âpostolo inter-
vïgoreque et exaltatione charissimi ac spiritalis fîlii cedente, confidimus, quod nullo typho soecularis au-
nostri domni Lolharii magni imperatoris. Nam nobis dacioe vestra succupibit auctorilas : tamen etsi ad
valde placuil, propter diversas Ecclesiarum Dei per- tempus proevaluerint, qiiia in oeternum damnabuntur
turbationes, hoc necessarium satisque dignum opus ambiguum non esl. Vos autem etsi perseculionem
explere. Si vero, hac admonitione conlempta, sola patimini propter justitiam, beati. Deus vosincolumes
îînprobitate se criminibus exuendum existimaverit, custodiat, fralres. Amen.
ANNO DOMINI DCGCL.
LEXOYIENSIS EPISCOPUS.
NOTITIA HISTORICA IN FRECULPHUM.
(Fatale, Bibl.med,-et inf. Lat.) •
- Frecnlphus, ex monacho ordinis Benediclini et D quorum (a) prior, in septem tributas libros, aa Elisa-
abbate Fuldensi episcopus ab anno 823 ad 851 in charum, proeeeptorem suum, quem venerandum su-
Gallia Lexoviensis, scripsit tomos duos Chronicorum: cerdotem (b) appellat, a conditîone primi hominis
(a) Solum priorem tomum inspexit Sigebertus, (6) In carminé hexametro, quod ad eumdem Eli-
Cap. 90, et Trithemius, cap. 259. sacharumproemittitar.
917. CHB.QNIÇON.-^ TOMl I PRJÎFATIO. 91,8
usque ad Christi nativitatem Domini, sive annum A cholphusepiscopus, scientia doetrinaqueproecipuus, J
mundi 5129. Tomus poslerior dicalus Judilhoe, Lu- quem proeter veraces hislorias ab exordio mundi
dovici 'Pii secundoeconjugi, libris quinque a Christi . usque ad lempora Nortomannorum, ait scripsisse
servatoris nativitate ad Bonifacium HI, qui papatum Exolanatioftes in Genesin.Sed RabanumMaurum qui-
gessit ab anno 607. Qui exstant Çhronjci Frecul- dem horlalus Freculphus fuit, ul explanationes in
phiani libri duodecim prodiere Coîonioe 1559, fol. Genesin componeret, sicut ex epistola Freculphi ad
ex Egenolphi officina, et emendatiores ex Commeli- Rabanum coiislat, quoe in tomo secundo Rabani
niana 1597, 8° , nec non in BibliothecoePatrum Operum,proemitlilur libris quatuor hujus Enarratio-
Auctario Parisiensi 1659, el in BibliothecoePatrum num in Genesin, quos, proemissaepistola, Freculpho
Coloniensis tomoIX, et Lugdunensis tomo XIV, pag. relegendos et examinandos Rabanus misit el dedi-
1061. Anonymq Mellicensi, cap. 64,_ « Hic est Fri- cavil.
EPISCOPILEXOVIENSIS
ÇHRÛMCGRUM TOM DUO
QUORUMPRIOR AB ÏNITIGMUNDIUSQUEADOCTAVIANI CJESARISTEMPORA,ET SERVATORIS
NOSTRI
JESU CHRISTINATIVITATEM : BOSTERIORDEHINCUSQUEAD FRANCORUM ET kONGOBARDORUM
REGNARERUMËESTARUM HISTORIAMCONTINET.
(Ex Bibliolhecaveterum Patrum.)
VRMÊATIO
Inpriorem hujus operis tomum auctoris insius ad EusACHARUMsu,W\proeceptorem.
Cum torpentia 'quorumdam ingénia industria pru- ;B gnum per suceedentia pervenit lempora : in populo
dentium excitare soleat, ne, ignavias depressa sq- autem Dei per patriarebas, judices, reges ac sacer-
pore, otio languenti inuliliter conlabescant, sed ca- dotes, iterumque reges, numerum custodire anno-
ligine detersa somnolenlioeexpergiscantur, ut qui- rum cautùis observarem, el ea quoegesla in soeculis
busprodessepotuerintscribendo vel docendo,accurate. mundi-parlibus, el memoria sunt digna, adnolarem;
hoc agere sludeant; ne de tal.ento maie, defosso ul quoequeimmortaliter per siçgiila frequentanlur
lerribilem Domini promulgatam audiant quandoque lempora, quando vel uni fuerint, qui tune eliam
senlenliam : tu quidem, mi dileclissime Elisachare, impetraverinl in eminentioribus regnis, vel qui po-
et amore ïnsatiabilis sophioe venerande proeeeptor, pulo Dei proefuerint, oslenderem. Insuper a destru-
post coeteros quos stimulis iiistanter charitalis agi- ctione lempli Hierosolymilani usque ad Domini nati-
lare soles, ut vigilantes fideliler ea quoe eis crédita vilatem Cbristi, quoequein populo gesla sunl Judaso-
sunt domini sui famulis tempore distribuant oppor- rum, quoniam confusa propter calamilales quoe eis
luno , tandem meam agressus parvitatem, jus- acciderunl esse videntur, ordinando summatim colli-
sisti ul perscrulandp. diligenter volumina anti- gere insligasti. Hoecquidem omnia ceu picla brevi
quorum seu hagiographorum, sive eliam gentilium in tabula meoeostendens parvitati, nullam excusa-
scriptorum, quoecunquepertinent ad historioeveri- G tionis occasionem reliquisli, sed potius operam dare
talem, breviter ac lucide colligere desudarem, a imperasti. Igitur auxilio Dei adjutus, qui facil mutos
condilione quidem primi hominis usque ad Christi l.oqui, non temeritatis, sed bbedienlioegratia, hoc
nativitatem Domini : eo scilicel modo, ulj quid- tam ingens parva cum cymba ignarus nauta pela-
quid de primo soeculo quod ante generalem fuerat gus navigare cospi. Sed si maris se immulaverit se-
cataclysmum, sive de secundo quod fuit post dilu- renitas, fluctosque inlumuerint, tu qui jussisli nau-
vium usque ad'nativilatem Abrahoe,et régis Assy- frago porrige manum. Quamvis enim ecclesiasticis
riorum Nini regnum, nostri sive genliles senserunt alligalus ac soecularibusnegoliis, lingua proepeditus,
seriptores, pandere djligenlius eurarem. Quoesliones sensu oblusus, hoc tam magnum ineruditus tiro
etiam difficiles, quoe per hoec lempora in scriptis" arripui opus, quod sapientibus erat commmitten-
bahentar legislatoris, enodare non négligera, quan- dura : tamen quia tuoehoc n.onpotui negare bene-
tum altinet ad hislorioe veritatem. Inde aulem per volenlioe, libi examinandura mitto, et si utile adju-
.reges Àssyriorum, Medorum atque Persarum, sive dicaveris fore, non magis acceptant feretur scribenti
Groecorum, et usque ad Octaviani Gassarismonar- quam censori. Porro nomina andorran ex quibus
chiam, ad quas gentes Assyriorum derivando re- ea collegi quoein septemlibris eonclusi, idcirco non
919 FRECULPHI LEXOYIENSISEPISCOPI 09(1
ubique insérai (ut proemonuisli),quoniam in bis in A candidum lectorem ne proesumplioni tribuat ineas
quibus concordare videbantur, sensum eorum quoe , imbecillitatis si quid in bis ei displicuerit libris, sed"
elegeram compendiose complexus sub brevitate di- obedientioe.Nec temere reprehendat, anlequam di-
ctare studui. Eorum autem nomina adnotare decrevi, ligentius eos legerit auctores ex quibus nos hoecde-
sive noslrorum? sive gentilium, sentenliasque illo- cerpsimus, el ad quos eorumdem quoque fidem re-
rum assumpsi, ut>in suis habenlur libris, qui va- ferimus.
riando a coeterisexorbitare videntur. Obsecro itaque
EJUSDEM AD EUMDEM CARMEN HEXAMETRUM.
Te duce, Christe, via facilis nos ire per omnes, Ârripui celsos soeclitranscendere colles.
Quod natura negat, varios fessosquelabores, Quoeut fuerint calamo pingam per tempora prisca.
Das qui ausu fragili, das grandia vincere posse, g jEleraos replicare dies ingenlia regum
Parvula mens trépidai hominum quoetangere dura, Tempore quo fuerint, ubi talia facta per orbem,
Miratur tetigisse quidem, gaudet superasse, Quique viri fortes, portenta, famés, mala mundi,
Si quid enim fuerit dignum laude et mémorandum, Quas dederint clades populis civilia bella.
Nec sibi, sed Domino, tribuat quoegestà videntur : Triverit externas génies infanda cupido :
Qui dédit ingenium stolido, qui cuncta gubernat, Quos casus tribuit regnis improvida cura.
In coelis, terris, perque omnia saeculasemper Î Hoeccecïni breviter memorans, venerande sacerdos,
Cujus ego auxilio jutus, non viribus oequis, Non ignota canens veterum, sed dicta priorum.
INCIPIT
CHRONICORUM TOMUS PRIOR,
Continms ab exordio mundi usque ad Nativitatem Servatoris nostri Jesu Christi rerum
gestarum historiam.
LIBER PRIMUS.
CAPUTPRIMUM. iG qui primus parens auctorque mortalium hominum
De eo quod pêne omnes historiographi texere suas ultimus in fabrica Dei condites est, sexta scilicet die.
coeperinthistorias a Nino Assyriorum rege. Post ejus namque condilionem Dominum cessasse a
Dum aliquam temporum sériera commutatico ser- nova operatione, non autem a gubernalione creatu-
mone ex nobiliura studiis, tam divinarum scriptorum rarum haud dubium est. Qua de re Scriptura com-
historiarum, quam soecularium,el ex pluribus eorum mémorât Dominum requievisse die septimo ab om-
paucos libando flosculos libris, seu ex diversorum nibus operibus suis.
vernantium pratorum floribus perstringere curarem, CAPUT H.
ut lector animadvertere facile valeret quid ex cele- Cur homo novissimusin crealuris condiius sit.
brioribus factis in singulis tam regum quam regno- Quoeritamen polest cur homo in conditione ulti-
rum sit gestum temporibus, offendit meoeimbecilli- mus créâtes sit, sexto scilicet die, cum constet pro-
tatis parvitas, omnes pêne historiographos, maxime pter intelligenliam nobîliorem esse hominem coeteris
autem Groecorum, atque Latinorum, a Nino Beli fi- crealuris, quoein proecedentibusfactoecommemoran-
lio, rege gentium multarum, scilicet, primo suas lur diebus, nisi ut prius conderetar mundus quasi
gestorum inchoasse narraliones, proecipuevidelicet domus, et sic demum.inlroduceretur dominus, id est,
bellorum casus, regum regionumque destitutiones, ]Dhabitator domus.
atque hominum niiserjas, et ut eorum instruimur CAPUT HI.
assertionibus, nihil aliud esse bella, nisi ad aller- Quomodo ad imaginem et similitudinem Dei homosit
utrum vergentia mala, quoe studiosissime descripse- condiius.
runt. Transaeta aulem rétro soecula, ac si sine vilio Qui etiam ad imaginem et similitudinem Dei esl
forent (ul quibusdam illorum placuit) et hommes rite condites, quam videlicet imaginem alque similitudi-
pecorura irrralionabilium priusvixissent, intacte reli- nem in rationalis animas inlellectu, non in corporis
querunt. Igitur auxilio omnipotentis Dei fuites, atque forma esse novimus, juxla quod ait Aposlolus :
auctorilate divinoe-Scripturoe frétas, ab ipso prolo- Renovamini spiritu mentis veslroe, et induite novum-•
plasto exordium meoe narrationis sumere curavi : honùnem, qui secundumDeum crealus est. Et alibi :
921 CBROMCON — TOM I LIB. I. 922
Exuentes vos, inquit, veterem hominem, induite no- jA jusuiodi causa peremit. Nam cum eis Deo sacrificare
vum, qui renovatur in agnitione Dei, secundum ima- placuisset, de frugibus quidem terroe munera Cain
ginem ejus qui creavit eum. Quamvis et ipsum cor- obtulit, Abel autem de primogenitis agnorum et lac.
pus nostrum ila sit fabricatum, ut ostendat nos me- Deus enim hoc polius sacrificio délectâtes est, quod
liores esse quam reliqua animalia. Illa enim omnia spontanée et naturaliter orlum fuerat, et non in
inclinala sunt ad terram; hominis aulem corpus illo, quod ex inventione hominis avari natum vide-
ereetum est, ut manifeslet animam nostram in su- batur. Quapropler Cain indignâtes eo quod Abel
pernis ad spiritalia debere semper esse erectam. fuisset a Deo proeposilus : et hoc ita novit, ignis
Igitur inter imaginem et similitudinem hoc distat, enim Dei sacrificium fratris consumpsit, et ejus in-
quod imago Dei in immortalilate animoe est. Unde tactum reliquit ; quo stimulâtes livore, fratrem suum
etiam anima peccatrix imago Dei esse non desi- Abel interemit.
slil : similitudo in moribus constat. Quam ob rem CAPUT VII.
non nisi anima sancta similitudinem Dei habet, in De exordio duarum civifalum.
eo enim suo crealori similis est, in quo angelis Qua de re Dominus ad'Cain ait : Ubi est Abel fra-
sanctis erit oequalis. . ter tuus ? Qui respondit : Nescio. Dominus non tan-
CAPUT IY. 3B quam'ignarusinlerrogat, sed tanquam judex reum,
De obedientiaIwmini a Deo data. quem puniat. Putans enim Cain Deum latere quoe
dem eliam sator hominum colonus paradisi con- gesserat, respondit : Nescio. Cui Deus ail : Arbitra-
sliluitur, ut in eo féliciter, si proeceptum mandati ris me quod gessisti nëscire, qui cogitationem team,
obediendo servaret, absque ullis calamitatibus, aut quam impie conceperas, inspiciens, ne opère con-
rneta mortis, oeterais fruendo gaudiis viveret ; sin au- summares.anie prasmonui? Sed ne causeris injuste
tem inohediens exisleret, privâtes aslerna felicilate, me adversum le proferre sententiam, ego tibi accu-'
miseriis subjaceret niorlis : quas esl expertes, dum sationem non infero, sed est testis qui te accusât,
vetitum conligit lignum, de quo inhibilus fuerat vdx videlicet sanguinis fralris lui : qui clamât ad
ne illud langeret. Sic ergo primus parens a paradi- me de terra. Respondiique Gain ad Dominum : Ma-
siaca amosnitate depulsus est, cum sua conjuge, jor est iniquitas mea quam ut veniam merear. Inlel-
quam Aposlolus diabolica fraude deceplam dicit, lexit enim ex furia mentis, et ex tremore corporis
ipsum vero Adam non deceptum, sed causa suoeso- quo agitabatur, se' dignum inlerfici, et ait : Ecce eji-
cioefuisse transgressum. cis me hodie a facie tua, et a facie terroeabscondar, et
, CAPUT V. ero gemens super terram et omnis qui invenerit me,
De ligno scientioeboni et maii in paradiso, et de ligno G occidet me. Verum Deus nolens eum compendio
vitoe. morlis finire.cruciates, nec tradi poenoe,qua se ipse
Erat utique in paradiso corporaliter lignum, quod damnaverat, ait : Non sic, id est, non ut lu asstimas
nuncupatur lignum vitoe, sicut et petra quoepercussa morieris et inorlem pro remedio aceipies, verum
aquas proebuitin eremo populoDei, quamvis significa- vives usque ad septimara generalionem, et conscien-
rent mystice Chrislum. Quod propterea lignum vitoe lioe tuoe igné torqueberis, ila ut quicunque le occi-
dictum est, quoniam dum illi hommes inde gusta- derit, secundum duplicem intelligentiam, aut in
rent, nec morbo nec senectute deficerent. In coeteris septima generatione aut magno te liberabit cruciatu,
enim erat alimentera, in isto sacramentum, lignum- non quod ipse qui percusserit Cain, septem ullio-
que scientioe boni et maii, non quod ipsum in sua nibus subjiciendus sit, sed quod septem vindietas,
natura lignum esset ralionale, vel scientiam boni et quoein Cain tante tempore cucurrerunt, solvat in-
maii habuisset, sed propterea appellatem est boni teriector, oecidens eum qui vitoe fuerat derelictus
et maii scientioe, quia homo per experimenlum ab ad posnam Ut autem quod dicimus manifeslius fiât,
ipso didicit quod esset iuobedientioemalum. Si quis quotidianoe consuetudinis ponamus exemplum. Lo-
vero de his plenius scire voluerit, patris Auguslini,T quilur inter verbera servus ad dominum : Quia in-
libros de Civitate Dei légat. cendi domum tuam et uinversam substanliam dissi-
CAPUT VI. pavi, interfice me. Dominusque respondeat : Non ul
De Abel a fratre suo Cain occiso, et de vindiclis quas vis morieris, et finies morte supplicia, verum Iongo
Cain perlulit. tempore custodieris ad vilam, et tam infeliciter iri
Ergo Adoenali sunt filii masculi duo, in regione ad hac luce versaberis, ut quicunque le occiderit, be-
quam transinigravit eum Deus a paradiso, post suam neficium proestet occiso, dum lam multis te libera-
prasvarieationem.Quorum prior appellatur Cain, se- verit cruciatibus?
cundus autem Abel. Germani siquidem, sed diversis CAPUTYIII.
loelabantur studiis. Abel quidem junior, justiliam QuomodoDeus primis hominibus loqueretur, et de eo
eolebal, et in omnibus quoecunquegerebat Dominum quod scriptum esl : Nonne si recle offeras, recle
aulem non dividas, peccasti.
pulabat esse proesenlem : cujus erat conversatio ,
pasloralis. Cain aulem erat quidem circa alia pessi- Quomodo Deus primis hominibus loqueretur quoeri
mus, et ad lucra sotammodo semper intentas : ter- solet, scilicet per creaturam subjectara velut eorum
ram vero primus arare coepit. Fratrem quippe hu- socius forma congrua ioquebatar cum eis. Sed quid
' ! 924
923 FRECULPHI LEXOYIENSISEPISCOPI
profuit Cain ? Nonne conceptum scelus in necando A . solos quos operis suscepti ratio postulabat : illos vi-
fratre, etiam postverbum divinum impleviî? Illud delicet per quos ad Noe, ac deinde ad Abraham, ge-
vero quod dictum esl : Nonnesirccte quidem offeras, nealogia téxendo perduceretur. Nec enim conse-
recte autem non dividas, peccasli ? quia non lucet cur quens esl ut istum primum filium genuisse credalur
vel unde sit dielum, multos sensus peperit ejus ob- Cain, quia dictum est, cognovituxorem suam, quasi
scurilas, cum divinarum Scripturarum quisque tra- lune primitus ei eommiscuisset. Nam de ipso Adam
ctaior secundum fidei regulam id conatur exponere. hoc dictum est, non solum quando conceptes est
Recle quidem offerter sacrificium, cum offertur Deo Cain primogenitus, verum etiamposterius : Cognovit,
vero, cui uni tantummodo sacrificandum esl. Non inquit, Adam Evam uxorem suam, quoe concepil et
aulem recte dividitur, dum non discernuntur recle peperitfilium, et nominavit eum Seth. Unde intelligi-
vel loca, vel lempora, vel res ipsoe quoe ofierunter, tur ita solere illam Scripturam loqui, quamvis non
vel qui offert, et cui offertur, vel hi quibus ad ve- semper. Potuil enim fieri ut licet alios haberet fi-
scendum distribuitur quod oblatum est, ut divisionem lios, hune lameu, propter aliquam eausam, plus coe-
hic discretionem intelligaraus. Sive eum offertur ubi teris dilexerit. Non enim Judas primogenitus Jacob,
non oportet, aul quod non ibi, sed alibi oportet, sive ex quo Judoea dicta, et Judoei sunt nuneupati. Ergo
eum offertur quando non oportet, sive cum id offer- '.B si Cain primogenites Enoch, non ideo pulandus est
ter quod nunquam penitus debuit, sive cum electiora confestim filio nalo ex ejus nomine civitati nomen
sibi ejusdem generis retinet homo quam sunt ea dédisse, quia nec constitui tune ab uno poleral.
quoe offert Deo, sive ejus rei quoeohlala est parli- Aliud enim civilas non esl quam hominum multitedo
ceps profanus, aut quilibet, quod fas non esl fieri : socielasque. Sed cum illius hominis tanla cresceret
in quo autem horum, displicuerit Cain, -facile non numerositate familia, ut quanlilatem populi jam ha-
potesl inveniri. Sed quoniam sicut Joannes ait, ex beret, tune potuit fieri ut et civilas conderetur, et
maligno erat, el ex invidenlia occidit fratrem suum, ex nomine primogenili nuncuparetur. Ergo si attén-
fratris autem illius opéra bona erant, dater intelligi, uât tune temporis tara longoevos fuisse homines, ut
propterea Dominum non respexisse in munera ejus, qui minime vixerant seplingentos quinquaginta
quia hoc ipse maie dividebat,' dans Deo aliquid de vixisse reperiantur annos, nec eos solummodo ha-
suo, sibi autem seipsum. Quod omnes faciunt qui buisse filios quos Scriplura commémorai, cum sub-
non Dei, sed suam seetantur voluntatem, non recte ditur, genuit filios et filias, unde eis fecundissimam
dividendo, hoc est, non recte vivendo. Dominus prolem fuisse datai- intelligi. Ex quo -coujici potest,
enim dans ei mandatera justum et bonum, dixit : quod si a nepote Abraham, Jacob videlicet, tanla
Quiesce, ad te enim conversio ejus, et tu dominabe- G multitudo hominum multiplicari potuif in ./Egypte
ft'sillius. Nunquid fratris ? Absit. Cujus igitur, nisi intra annos treeentos, ut sexcenta millia fuissent,
peccati? Dixerat enim, Peccasli. Tum deinde addidit, quando ascenderunt ex jEgyplo, quid mirum homi-
Quiesce : ad te enim conversio ejus, et tu dominabe- nes, mullam potuisse coudere familiam, perspatium
ris illius. Potesl quidem sic intelligi, ad ipsum homi- nongentorum annorum aul eo amplius, qui cirilales
nem conversionem esse debere peccati, ut nulli alii âsdificarent plurimas ? Sed hanc civitatem Cain
quam sibi sciai tribuere quod peccat. Hoecenim est propter terrenam civitatem commemoratam fuisse,
salubris poenitenlioeraedicina, et venioe pelilio con- credibile est, quoe ab ipso constilutionis conditore
grua. At ubi ait, ad te enim conversio ejus, non inilium sumpsit. Hinc jam civilates duoe exorlas
subaudiatur erit, sed sit proeeipientis videlicet, non sunt, impîorum scilicet alque justoram. Justorum
proedicentis modo. Tune enim dominabitur quisque quidem fundamentum peregrinalionis suseepit in
peccalo, si id sibi non defendendo proeposuerit, sed Abel, ac deinde in Seth, et in posteritale ejus, ac sic
poenitendosubjecerit. laborando, peregrinatur usque ad proesens tempus.
CAPUT IX. Ergo in prioribus soeculis, quamvis usquead septi-
mam progeniem in filiis Seth mullipliciter feeunda-
De eo quod scriptum esl : Cognovit Cain uxorem ;D relur civitas
suam, et peperit, ei Enoch, ex cujus nomine nun- Dei, tamen in paucis oedificata est ad
cupavil civitatem quam oedificaverat,et hoc quali- comparationem iniquorum , quoadusque Dominus
ter conveniat, ut très homines, qui lune tantum Cbristes, Deique Filius Deus ante soecula, homo in
erant, civilalem oedificarenl. nostro tempore ex utero virginis Marioe sacratis-
• Sequilur : CognovitCain uxorem *
suam, quoecon- simoeprocederet : qui verus Deus, verasque homo,
cepit et peperit Enoch, et oedificavitcivitatem, et vo- ex duabus subslantiis el una persona, novum lumen
cavit nomen ejus Enocha, ex nomine filii sui Enoch. mundo resplenduit, ac deinceps per universum or-
Unde quoeri potest, dum non plures eo tempore bem in membris ejus hoec civilas sancta fecundius
quam viri quatuor, vel potius 1res poslea, quia fra- asdifieatur, el ad cives suos, angelos scilicet Dei,
Ireiu frater occidit, fuisse viderenlur in terra, quo- quotidie colligiter, quorum proesidiisin hac peregri-
modo Cain solus civitatem oedificassedicitur. Sed nalione jugiter suffragatur. In Cain vero atque ejus
quos hoc movet parum considérant, non omnes ho- cognatione lalissirae impiorum civilas fabricata est.
mines, qui tune esse potuerunt seriplorem sacroe Refert quidem de eo ille anliquitatum scriptor Jose-
hujus historioe necesse habuisse nominare, sed eos phus, quod postquam signum acceperat ut non in-
' CHRÔNICON.— TOMI1 LIB. I. 926
"925
terficeretur a quibuscunque inveniretiir bestiis, sed A inquil, quam in Asia Cyrus, m'Groecia Laeedoemo-
sine formidine per omnem terram, signo ei impo- nii et Athenienses coepere urbes atque naliones sub-
sito quo notas fierèt, vagus et profugus abirel, ab igere, libidinem dominandi causam belli habuere,
- ea dejectas regione, in qua fratrem occiderat, et in maximam gloriam, in maximo imperio putare, et
qua cum pâtre habîtaverat, multam peragrans ter- coelera, quoe ipse instituerai.
- rani cum sua uxore, tandem devenit in locum, qui
CAPUT XI.
Saida nuncupalur, ibiquemoratus est, in quo ei De Seth filio Adam, qui placuil Deo, ejusque filiis ac
etiam filii nati sunt. At vero posnam illam non ha- nepotibus, qui usque ad septimam generationem mi-
1huit pro emendatione, sed ad incrementum et ad li- rabiliter sapientiam adinvenerunt, et demum in co-
bidinem suo polius nutrivit in corpore, licet cum in- lumnis scripserunt.
juria secum commorantium hane haberet, augens Igilur Adam, qui primus é terra factus est, post
donum multitudine peeuniarum, ex r'apïnis et vio- -Abel quoque necem filii sui, et Cain depulsionem,
lentia congeslarum, aa luxuriam quoque et latro- cum dueentorum triginla esset annorum, genuit
cinia suos invitans familiares, quorum doctor in Seth. Qui adultes, virluti studuil, el nomen Domini
scelestis studiis erat. Et simplicitatem quidem cum invocare coepit ; et cum esset vir egregius, imitalo-
qua prius vivebant homines, ad inventionem men- S res sui filios reliquit. Ex ejus namque prosapia civi-
surarum et ponderum permutavit, integramque ea- las Dei crevit. Refert enim Josephus de ejus filiis in
rum vitam ex earum rerum ignorantia ad callidita- hune modum : Illi autem omnes cum boni fuissent
tem corruptionemque perduxit. Terminos terroe orti in eadem terra, sine aliqua vexalione viventes,
primus posuit, civitatesque conslituil, murisque mu- felicissime commorali sunt, nihilque eis usque ad
nivit, illicque suos coegil convenire domèsticos. vitoe terminum crudele provenit. Disciplinant vero
Hanc vero civitatem ab Enoch seniore filio suo-Eno- rerum coeleslium, et ornâtes earum primitus in-
cham appeOavit, ut proediximus. venerunt. Jobal autem consanguineus eorum exi-
CAPUT X. stons, musicam adinvenit et psalterium citharamque
Quod aliter sentianl philosophi Groecorumet Latino- laudavit. Et ne dilaberentur ab hominibus quoe ab
rumde primo soeculo quam Hebroeorum. eo inventa videbantar, aut antequam venirent ad
Igitur philosophi Groeeoràm atque Latinorum cegnitionem dépérirent, cum prasdixisset Adam ex-
longe aliter senserunt de primo soeculoquam Jose- terminationem rerum omnium, unam ignis virtute,
phus referai, qui aurea prima nuncupant soecula, el alterahi vero aquarum vi ac multitudine fore ventu
tune homines solo-vacasse otio, et his tantummodo ram, duas facienles columnas, unam quidem ex la-
frugibus fuisse contentas, quas terra sponte protu- terilras, alteram vero ex lapidibus, in ambabus quoe
leralf et simplici aqua eos esse polàtos, nec ullius invenerant conscripserunt, ut et si constructa lateri-
carnis esum altigisse, autumant. Secundum quorum bus exterminaretur ab imbribus, lapidea perma-
opinionem quidam ex nostris suum ita composuit nens, proeberet hominibus scripta cognoscere : quoe
carmen, quod huic nostro opuseulo inserere libuil : tamen lapidea permanet haetenus in terra Syrioe.
Félix nirniomprior oetas.
" Ergo Se.th cura dueentorum quinque esset annorum,
Contentalidelibusan is
Nec inèrti perdita Iuxu : genuit Enos. Enos autem vixit annis centum nona-
Facili quaasera solebat ginta, et genuit Cainan. Cainan autem vixit centum
Jejunia solvere glande. septuaginta, et genuit Malalehel. Malalehel vixit an-
Non Bacchicamuneranorant,
Liquidoconfunderemelle, nis centum sexaginta quinque, et genuit Jarech.
Neclucidaveilera Sérum Jarech vero vixit annis centum sexaginta duo, et
Tyrio miseere veneno.
Somnosdabaiherba salubres, genuit .Enoch.
Polum quoquelubricas aurais,
Unihrasallissimapinus. CAPUT XH.
Noncmnimarisalla secabant,
Necmercibus undiqueleclis, . De Enoch qui translata est, qui etiam suas prophetias
Novalillora viderai uospes, JD scriptas reliquit.
Tuneclassicasasvataeebaat,
Odiisneque fususacerbis, Enoch autem vixit-annis centum quinquaginta quin-
Cruorhorridalinxerat arva. - que, et genuit M'atusalam, et post hoec annos tre-
Quidenimfurorhosticusulla
Yellet prier arma movere, centos, ambulavit eum Deo; unde et non comparait,
CumvulneraSievavidèrent,
Nec prasuliasanguinisulla? quia Deus eum tulit. Qui etiam aliqua scripsit, Juda
Utinammodonostra redirent teste apostolo. Ait enim : Prophetavit seplimus ab
In mores temporapriscos! Adam Enoch, dicens : Ecce veniet Dominus in sanctis
Sed sasviorîgnibusMùmoe
Fervensamorardet habendi. millibus suis facerejudicium contra omnes, et arguere
Heu ! primasquis fuit ille omnes impios, elc. Liquido namque claret, ab ipso
Auri qui pondérateeti,
Gemmasquelatere votantes, exordium litterarum primo homine cospisse, qui
Prelipsa perieulafodilî àdhuc supererat, quando filii ac nepotes sui in stu-
Salustius enim collaudans breviter antiquiora dio sapientioe fervebanl. Unde etiam filii Seth cum
terappra ait : Quando vita hominum sine cupidilale Jobal consanguineo in columnis ea quoesapienter de
agebatur, et sua cuique satis placebant. Poslea vero, disciplinacoelestium rerum adinvenerunt, cum reli-.^
«27 FRECULPHI LEXOVIENSIS-EPISCOPI ' 928
quis artibus conscrîpserunt sicut superius ex verbis ,A sed Ismael. Nec Judas' primogenitus Jacob, sed Ru-
Josephi declaratam est.. ben, neque David Isai.
CAPUT XIII. CAPUT XVI.
De filiis Seth, qui post seplîmam generalionem Deo De Matusala, utrum quatuordecim ànnos post dilu-
displicuerunt. vium vixerit, ut in Genesi contineri videtur.
Filii namque Seth in septem generationibus per- Vixit itaque Lantech 182 annis, et genuit filium, w-
manserunt, Dominum judieanles dominum omnium, cavilque nomen ejus Noe. Noe ergo cum sexcentorum
et ad virtutem semper inspicientes, ut Josephi uta- esset annorum, venit diluvium super universam ter-
mur verbis. Deinde tempore procedente, de paternis ram, omne genus bumanum delens, proeler Noe ejus-
solemnitalibus ad mala progressi sunt, neque legiti- que filios, cura uxoribus, quos Dominus in arca re-
mos honores ullerius Deo proebenles, neque circa ho- servavit ad genus restaurandum hominum. Nunc au-
mines justitiam facientes, sed zelum, quem prius ha- tem famosissima hic nascitur quoestiode Malusalam,
bueranl, in duplam malitiam per ea quoe gerebant et in Ecclesiis soepissimeventilata, quod juxta dili-
postea demonstrabant. Ob hoc itaque contra se Do- genlem ferlur supputationem 14 annis post diluvium
minum irrilaverunt. vixisse. Cum autem supra 969 annis sit dictum eum
" vixisse,
CAPUT XÎV. quomodo verum est quod octo tantum animas
De filiis Dei, qui filias hominum acceperunl uxores. in arca salvas facloe sint, si hic post diluvium vixit?
Hestat igitur quod quomodo in plerisque aliis, ita et
Sequilur : Dicit enim Moyses : Videntes filii Dei in hoc sil error in numéro. Siquidem et in Hebroeis
filias hominum, eo quod essent pulchroe, acceperunl
sibi uxores ex omnibus quas elegerant. Ergo iidem et Samaritanorum libris ita scriptum reperitur. Et
dicli sunt angeli Dei. Unde multi illos putant non vixit Malusalam 187 annis, et genuit Lantech. Et
homines fuisse, sed angelos; quod tamen angelos vixit Matusalam postquam genuit Lantech, 782 annis.
sanctos illos tempore sic labi potuisse, nullo modo Et fuerunt omnes dies Malusaloe anni 969. Et vixit
credibile pulalur, née de his dixisse Petrum aposto- Lamech centum oclogintaduobus annis, et genuit Noe.
À die ergo nativitatis Matusaloe,usque ad diem orlus
lum, quod angelis peecantibus non pepercit, sed de
illis qui cum principe eorum diabolo ceciderunt. An- Noe, sunt anni 569. His adde 600 annos Noe, quia
geli enim in sacro eloquio homines sunt, ut de Joanne in sexcentesimo vitoeejus anno diluvium factum est.
scriptum est : Ecce mitlo angelum meum ante faciem Atque ita fit ut nongentesimo sexagesimo nono anno
tuam. Et Malachias prophète proprie dictes est an- vitoesuoeMalusalam mortuus sit eo anno quo coepit
gélus. Igitur ut omittamus multorimi opiniones, filios pi esse diluvium.
Dei hic filios Selh intelligimus, filias vero hominum CAPUT XVH.
Cain utique filias, ex quibus nati giganles referun- De hoc quod dicitur : Ultio dabitar de Cain septuplum;
de Lamech vero septuagies seplies.
tur; quos et ante esse historia déclarai, cum dixit :
Giganles enim erant in illis diebus. Fuisse etiam post Dixit quoque Lamech uxoribus suis Adoeet Sedoe:
diluvium quosdam, sed plures anlea, historica tra- Audite vocemmeam, uxores Lamech, auscultate ser-
dilione deprehendimus, sicut Nebroch, et alii de pro- monem meum, quoniam occidi virum in vulnus meum,
genie Noe exorii sunl, qui omne bonum despicientes et adolescentulumin livorem meum. Septuplum ultio
propter confidenliam fortiludinis, et pulchritudinem dabitur de Cain, de Lamech vero septuagies seplies.
corporis, Dominum irritantes, perierunt. Lamech itaque qui se homicidium uxoribus suis fa-
telur perpétrasse, seplimus eral ab Adam. In hujus
CAPUT XV.
enim homicidoefiliis, septem Cain vindictas aquis di-
Vtrum homines primi soeculi'sine conjugibus per lot
curricula annorum fuerint, ut legimus post plures luvii solutas sunt, quoniam omnis progenies Cain in
annos filios genuisse. eo deleta est. Dira namque mors atque humanorum
Vixit autem Malusalam 187 annis, et genuit La- seelerum vindex, inler reliquos perituros ipsum ho-
mech, et post hoec annis 782. Hic namque quoeri -j) micidam Lamech reperisse credibile est. De Lamech
potest si homines tune temporis per tôt curricula vero septuagies seplies. Igitur superius partim retuli-
annorum uxoribus vacabant, aul si eas prius duce- mus quoead hujus quoesiionispertinebant solutionem.
bant, quoenam causa eral ut absque liberis landiu Secundum histprioelamen veritatem, ab Adam usque
manerent ? Hoecautem quoeslio duplici solvitur mo- ad Christum septuaginta septem generationes inve-
do. Aut enim homines qui lanloe prolixitatis habe- niuntur, in quibus peccalum Lamech, id est, totius
bant oetatem, diutius a vinculo conjugii vacabant, aut mundi, sanguinis Christi effusione, solutem est. Si-
quod verissimum est, hi tantum assumunlur a veri- quidem et in populo Judoeorum propter ùiterfectio-
dico Mose historiographo, ex quibus Noe cum filiis nem Christi septuaginta seplem vindictas sunt sla-
ducebat originem, per quem el raundus post eoeleroj tuloe, juxta illud Evangelium, in quo dictum est Pe-
runi hominum perditionem in diluvio, erat restau- tro apostolo : Non solum seplies, sed etiam septua-
randus. Sic namque Matlhoeusnon primogenitos tan- gies septies, si poenïluerit, fratri remittendum : Ju-
tum assumens in catalogo generationîs Christi, sed doeumscilicet revertentem, per septuaginta septem
eos ex quibus nativitas Domini secundum caméra du- vindictas statulas recipiendum ad indulgenliam
•Çehatur, non enim Abrahoeprimogenitus fuit Isaac, Christi.
929 CHRONICON.— TOM1I LIB. I. 930
CAPUT XV1U. i. filii patribus succedenles, dum esset ab Adam deci-
in Genesi: mus, graviter ferens actes hominum, et habens eo-
De ira Dei, et de eo quod scriptum est Pps-
nitel me hominem fecisse, cum in Deo nulla sit rum consilia nimis ingrata, satagebat ut ad meliora
poenitentia,in quo est cerla proescienlia. mentem eorum actusque transferret. Cum autem vi-
Vidons, inquit Dominus Deus, quia mulliplicatoe deret quod non acquiescèrent ad talia, sed vehe-
tsunt malitioehominum super terrant, dixit : Delebo menler malorum libidine detinerenlur, meluens ne
hominemquemfeci a facie terroeab homineusque ad ipsum quoque cum uxore et filiis suis inlerficerenl,
pecus , et a repentibus usque ad volatilia coeli, quia discessit ab ea"terra. Deus itaque Noe quidem justi-
iratus sum quoniam feci eos. Ira Dei non perturba- liam dilexit, condemnavil autem non solum illorum
"
lio animi ejus est, sed judicium, in quo irrogatur malitiam, sed omne genus humanum. Quod cura ei
posna peccatori. Cogitatio vero ejus et recogilatio disperdere placuissel et aliud constituera genus, ma-
mutandarum rerum est immulabilis ralio. Neque lignitate privatum, Noe prascepit ut arcam fabrica-
enim sicut hominem, ita^Dominum cujusquam facti rel quatupr caméras habenlem, et longitudinera cu-
posnifet sui, cujus esl de omnibus omnino rébus tara bitorum 500, ïalitudinem vero 50 et allitudinem 50 :
fixa sentenlia, quam cerla proescienlia.Sed si non qua prolectus cum filiis et uxoribus remansit ex ho-
utater Scriptura talibus verbis, non se quodammodo Bminibus solus post diluvium cura domo sua, ut pras-
familiaribus insinuabit omni generi hominum, quibus misimus. Hoec,juxla inlelligeuliam Josephi, de Noe
vult esse consultons. actibus sufficiunt;
CAPUT XIX.
CAPUT XXI.
De eo quod dixit Deus : Erunl dies eorum centum
viginti annorum. De magniludine arcoeel cameris ejus.
Quod autem dixit Deus : Erunt dies eorum centum Ergo fuerant nonnulli impossibile putantes ut tôt
viginti annorum, non sic accipiendum est, quasi proe- gênera animalium, repentium, hoecarca capere po-
nuntialum sit post base homines centum viginti an- tuissel, et ea quoesibi pro solatio viloeforent neces-
nos vivendo non transgredi, cum et post diluvium saria, per tantum temporis spatium. Qui non atten-
etiam quingenlos quosdam excessîsse inveniamus, dunt Mosen in omni ^Egyptiaca eruditum sapientia,
sed intelligendum est hoc Dominum dixisse , cum et cubitum geometricoedisciplinoequo utuntur jEgy-
circa finem quingenlorum annorum esset Noe, id est, ptii tantum valere, quantum -sex cubiti quibus non
quadringentos ocloginta vitoe annos ageret, quos ulimur. Qui autem dicunt lanloe molis fabricam hu-
more suo Scriptura quingentos vocat, nomen totius mano fieri non posse ingenio, spatium 100 annorum
summoeper maximain parlera plerumque significans. considèrent, quod constructionis gralia acceperat
Sexcenlesimo quippe anno vitoeNoe secundo mense Noe, hominumque forlitudinem, qui primo vigebant
factum est diluvium, ac sic 120 anni proedicti sunt soeculo,cum sciant immensas urÊes fuisse constru-
futuroevitoehominumperiturorum, quibus transactis, clas, nisi forte lapis lapidi adhoerere potest, sola
diluvio delerentur. Hieronymus autem sic ex Hebroeo calce conjunctus, ut muras per lot milliaria circum-
verlit : Non judicabit spiritus meus hominesistos in agatur, et lignum ligno coementatum, clavis solida-
sempilernum,quoniam caro sunt : hoe est, quia fra- tam, gluten bituminis non potest connectere ut fa-
gilis est in homine conditio, non eos ad oeternosser- bricetur arca, non curvis sed rectis lineis longe late-
vabo crucialus, sed hic illis restituant quod nieren- que porrecla, quam nullus in mare miltat conatus
tur. Ergo non severitatem, ut in nostris codicibus hominum, sed levet unda cum venerit, nalurali or-
legitur, sed clemenliamDomini sonat, dum peccator dine ponderum, magisque divina providenlia, quam
hic pro suo scelere visilatur. Porro ne videreter in humana prudentia. Legitur etiam hoechabuîsse arca
eo esse crudelis, quod peccantibus locum poenitenlioe cosnacula el trislega, quod alia translatio bicame-
non dedisset, adjecit : Sed erunt dies eorum centum rala et tricamerata voluit nominare, ita ut quinque
viginti annorum, hoc est, hahebunt 120 annos ad agen- j. habilationes distinctes in ea esse advertamus : in-
dampoenitentiam. Non ergo humana vita, ut multi feriora loca stercoribus esse deputata et contigua
oestimant, in centum viginti annos contracta est, sed bicamerala, quoeconservarent pabula animalium. In
generalioni illi centum viginli anni ad posnitentiam hos ergo usus tradunt fuisse inferiores parles distin-
dali sunl. Siquidem invenimus quod post diluvium ctes; superiores vero partes quoetricameraloedicun-
Abraham vixerii annis centum septuaginta quinque. tur, primo ad habilaculum bestiarum, vel immilium
Dominus autem notait tempus exspectare décrétera, animalium serpentiuraque : hinc contigua in supe-
sed viginli annorum spaliis amputatis, induxit dilu- rioribus loca mitioribus animantibus stabula fuisse;
vium anno cenlesimo agendoepoenitentioedestinato. supra omnia vero in excelso avibus et hominibus se-
CAPUT XX. dem locatam, ut pote sicut honore et sapientia homo
De Noe quomodo decimus ab Adam vrinceps suoe anlecedit omnia, ita et loco cuncla proecelleretani-
genlis exslilerit. malia, el sic quinque mansiones in eadem arca
Noevero principatum lenens, quem per successio- fuisse intelliguntur. Prima stercoraria, secunda
ues paires ejus habuerant, scilicet per generationes apothecaria, terlia feris animantibus, quarta man-*
decem, id est, a Noe usque ad primum parentem, suelis, quinta hominibus^
931 FRECBLPfil LEXOYIENSISEPISCOPI 952
.CAPUT XXII. A' CAPUT XXV.
Quod de immundis animantibus bina, de viundis Detngressu Noe in arcam, et ubi resideret arca post
seplena itt'arca fuisse legimus. -diluvium, et numeio annorum ab Adam usque ad
(Quod.autem de immundis animalibus bina intro- Noe, vel guid de arca gentium philosophi senserint.
ducuntur >etbina, rde mundis vero septena et sep- Igitur Noe sexcentorum erat annorum,, quando
lena, bas iradunt esse causas,, ut quoe hominibus cospit esse diluvium super terram. Inde autem .us-
profutura sssent, de liis plura eonserfrarenter in que ad primi hominis condilionem-erant annitrans-
arca * «t nt baberet Noe -post egressum-ïarcas unde acti duo millia ducenti quadraginta Ano. -Ergo nt
gratifusas Domino ofïerret hoslias. quoedamproestinximus libando, ita primum.se habuit
soeculum. Noe vero cum filiis Sera, Cham et Jafeth,
€M>UT XXÏÏI. - uxoribusque eorum ingressus in arcam mense se-
De minuiissxmh besliolis et hiutiiîbus, utmm fuerint
in arca. cundo, septima décima die mensis, impetu violen-
tioe aquarum in sublime sublatus est. Arca autem
Quod autem •serupulosissime quoeri solet et de mi-
nutissimis bestiolis, -non solum qualès sunt mures résidente in verlice montis Armenioe, ëgressus est,
et stelliones, verum-etiam quales locusloe,scaraboei, Domino monente, ex ea, mense secundo septima et
muscoe denique, et pulices , utrum non amplioris'lg vicesima die mensis. Quem locum egressorium Ar-
numeri in arca illa fuerint quam est difunilus cum merai vocant, illic enim arcoe solitas reliquias pro-
hoc imperaret Deus, prius admonendi sunt quos hoec vinciales ostendunt. Hujus enim diluvii indicîum
hactenus videmus in lapidibus, quos in remotis mon-
movent, sic accipiendum esse quod dictum esl, quoe
ut non conser- tibus conchis et oslreis scabros etiam soepe cavatos
reptant super terram, necesse fuerit
vari in arca quaspossunt in aquis vivere, -non so- aquis visere sdlemus. Altamen quid de hac arca at-
lum-.mersa sicut pisces, verum etiam supemalantia que hoc diluvio .gentium historiographi sapientesque
sicut mulloealites, Deinde quod dicitur Masc'uluset eorum scripserinl, paucis referre curabo. Quorum
unus Berosus Chaldoeus, narrans de diluvio, taliter
femina erunt, profecto inlelligilur ad reparandura ge-
hoc nec illa necesse fuerant ibi est effates : Dicitur autem et navis ejus, quoe in Ar-
nusdici, acper esse,
.concubitu de rébus meniam venit, circa montem Cardicum, el adhuc ali-
quoepossunt-sine quibusque vel
rerum .corraplionibus nasci ; vel si fuerint, quoe in qua pars est, el quosdam bitumen exinde tollere,
doroibus esse flonsueranl, ne ulla numeri defïïnilione quo maxime homines ad expiationes utantur. Menii-
esse potuisse. Aut simyslerium sacratissimum quod nit autem horum et Hieronymus Jïgyptius, qui an-
Phosnicoe noscilur fconscripsisse. Sed et
agebatur, el tantoea-ei figura etiam veritatefaeti, ali- ' tiquitatem Damascenus in
ter non poss,et implerL nisi ul omnia ibi cerlo illo Q Manaseas nonagesimo sexto historia-
numéro essent, quoevivere in aquis nalura prohi- rum libro ila de hoc dùuvio dicit : Est et super mu-
bente non possunt, non fuit ista cura illius hominis, niadani excelsus mons in Armenia, qui Baris appel-
vel illorum hominum, sed divina. Non enim ea Noe latur,in quo multes fugientes sermo est diluvii tem-
capia intromitlebal, sed venientia, et inlrare volen- pore libérâtes, et quemdam simul in arca devectam,
îia, permittebat. Ad hoc enim valet quod dielum in Sicilioemontis venisse summilatem, lignorumque
esl : Intrabunt ad le,, non scilicet .hominis acte, sed reliquias multo tempore ibi conservatas ferunt.- Fuit
nutu ; iia sane ut non illic fuisse credenda sint quoe autem ista arca quam etiam Moses Judoeorumlegis-
sexu carent, vel ea eliam quoeex diversis ^generibus lator scripsit.
CAPUT XXVI.
procreantur, ul muli. De eo quod quibusdam hominibus impossibilevidetur
CAPUT XXIV. homines nongenios annos vixisse.
Quomodoin,arca viverint animalia quoenon sinecar- Vixit autem Noe post diluvium annos irecento's
nibus vesci putantur. Et facli sunt mnnes dies Noe anni
'Solet efîam movere nonnullos quoe gênera esGa- quinquaginta.
quinquaginta. Ergo si cuilibet incredibîle vi-
rum illic habere polerant animalia quoenon nisi car- T. nongenli
detur tantoe diurnitatis vilain anliquorum hominum
hibus vesci putantur., utrum proeter numerum ibi fuisse,
Josephi assertionem animadvertat. Dicit enim :
fueriut animalia sine transgressione mandati, quoe Nullus autem ad vitam
modernam, et annorum hre-
aliorum àlendorum nécessitas illic coegissetincludi;
vilatem, quibus ntfnc vivlmùs, vilain comparans anti-
an vero, quod potius est credendum, proeter carnes
quorum, putet falsaquas de illis sunt dicta, et eo quod
aliqua alimenta ibi fuisse, quoe omnibus conveni- nunc vita tante non ducatur
tempore, credat neque
rent. Noyimus enim quam multa animalia, quibus caro illos ad vitoe illius
longitudinem pervenisse. Hlinam-
cîbus est, frugibus, pomisque vescantur, et maxime cum essent relîgiosi, et ab ipso Deo facti, cumque
ficu atque castaneis. Quid ergo mirum,\si vir ille eis que
pabula opporteuiora ad tiiajus tempus existèrent
sapiens et justes , etiam divinitus admonitus, sine proeparata, tanlorum annorum circulis rite vivebant.
carnibus "aplaunicuiquegenerialimoniam proeparavit Deinde virtutes et gloriosab utilitates, quas
propter
et condiflil? Quid est autem quo v.esci non cogeret
jugiter perscrutabantur, id est, asirologiam, et geo-
famés ? aul quid non suave ac salubre facere posset
melriam, Deus eis ampîiùra Vivendi spaiia condona
Deus, qui etiam potuit ut sine cibo viverent divina vit, quoehaud edisserepoluissent, nisi sexcenlis'vive-
facultate? çent annis. Per toi enim annorum cjrricaîa magnus
933 CHRONÏCON.— TOMI I LIB. L 954
annus impletur. Testes autem îsti suntomnes, qui an- àÀ Cytbimam insulam habuit, quoenunc dicitur Cyprus,
tiquïtatem apud'Groecosetbarbaros conscribere ma- el ab ea omnes insuloe et maritima loca, Cythym
luerunt. Nam et Manechon, qui descriptionern fecit Hebraiee nominantar. Testis enim sermonis mei
jEgyptiorum, etlîerosus, qui Chaldaica defloravit, et una in Cypro civitatem, quoe aPtiquam appellatio-
Mochus, etAelius, adboece"t"HieronymusJEgyptius,, nem valuit retînere. Cytbis enim ab his qui ei Groe-
qui Phoenicam disposuit, concordant cum eis dietis. cum nomen Invposueruni vccalur, neque sic fugiens
Hesiodus quoque et Agathoeus,e'ifleslanicus, ël Acu- Cythi nomen. Jafethîtaque filii seu nepoteshas ha-
sivaus, et inler bosEpborus, ëtNiêolaus, inïiîstoïiis buere gentes, et 'quoeforsan nunb iguoranïtir. Om-
suis memoriamïaciunlanliquorum anmVmilleViven- nes lamen pêne insulas et totius orbis 'littora terras-
tium. que,mari vicinasîegimus Groecisaccolisoccupatas,
CAPUT XXVH. qui, "ut supra diximus, ab Amano et Tauro Tnontîbus
Quomodo ex tribus filiis Noe'omne genus hominum'sit omnia maritima "loca uSque "ad Oceanum possede-
propagatuni,-etquas orbis terroepartes 'dbtinuerint. runt Britannicum. Filii Cliam, Chus et'Mesraim, f ulh
'Filii aulemNoeîu'erunt'Sem,Gham-etJafeth.ExhiS ël'Chanaan. Chus hodiè abHebroeis iElhiopianuncu-
enim post diluvium disseminaloe sunt gentes per patar, 'Mesraim JEgypttfs , Turb Libyes, "a quo -et
uhiversas terras, alque insulas maris. Sed qu'as unus- ]B MauriliànoeftavruS,"Usquetaproesens ~¥vïh dicitar,
quisque condiflêrit génies, et quas partes ob'tinue- omnisque circa eam regio Futhensis ntincupatur.
rît orbis, ex Josephi atque Hièronymi libris de'cer- Modo tamen in "una tantum ciimalîs 'ejus parte 'an-
përelibûi't. Fuerant autem liliis Noe filii, quorum liquUm Libya nomen resïdet, el reliqua terra voca-
pïopTer honôrêm gen'libus quas ~condidera*nlimpo- -lur Aplirica. Porro'Chanaân xibtinuit terram quam
"suërant noininà, et terris quas appréhendera potue- Jndasi deincepspossederunt.Ejeetis Cliananoeis filii
runt. Jafeth ergo Noe filius 'habuit "filios seplem. Chus Saba et'Evila, Babatha et Reg'ina. ^abatac'ha,
Babitavernnt isti regionem a Tauro et Amano monj id est,'Saba, a quo Saboe'i, Evila ^Setiili, in parte
libùs îneipiêritem, et pertîngentëm in Asiam usque remolioris Aphrieas 'eremo coboererites. Sabalba, â
a'd "flumehTanaim. In Europa vero terra Gazzimo- "quovSabatheni /quod nunc AstavaM nun'cupantur.
rum, cum nultas eorum qui supradieti sunt ibidem ïtegina vero -et Sabathaca paula'tite antiqua vocabula
îiabilalor exislerët, gentes ejus diversis se nomirii- perdiderunt, quoenunc pro veteribus'habeantar igno-
*bus appellaba'nt, qui nunc a'Groecis Galatoe nuncu- Tatur. Filii Regina et Saba Dadan, a -quoliic Saba
panlur, olimvero dicti sunt Gomahîcoe, quos Gomer per sin lilleram scribitur, supra vero ^per samedi,
ins'tiluit. "Magogveroluagogas a se nommâtes insti- diximus appellatos Saboeos. Interprëlatur «mne ergo
"tiiit. Isti a Groecis Scylhoe sunt appellati. Item fi- G Saba Arabia. Nam in septuagesimo primo psalmo,'
liorum Jafeth. lïadeus ël Janusfuerunt; et ex Ma- ubi habemus : Reges Arabum et Saba munem offe-
deo quidem sunt gentes, quoea -Groecis"Mosdivocan- runt, in Hasbroeoscriptum -est reges Saba. Dadam
"tur; "a Jano vero omnes Ionii. Belladicique descen- genus esl iEibiopioe, in Oecidentaîi -plaga. At vero
dant, qui et'Gràsci : unde et marelonium appellatur. Mesraim genuit Ludim et Anamim, et Laabim, Ne-
"Gondiditâûlëm Jobêrjôbelos,qui nostris "temporibus ptuim, et Petrusim, et -Cesluim. De quibus egressi
'Hybërës, qui et Hispani ; a quibus postea Céltibefi sunt Philisliim, ifitChapturim, exceptis fiabaim, a
""n'uncupalisunl. ïloga vero primum dicébalur, quoe quibus -Libyes poslea nominati sunt, qui prius Pu-
"postea Cappado'cia, nunc autem Coesarea a Roma- tei vocabantur, 'et 'Gasloim, qui ideinceps Philistiim
ins hoc'vocabiilum sortitur, id est, a Coesare. Tfflo- appellati sunl-, ,quos mon .W5ïi*iptePaloeslinos dici-
'seini'vero aM'oso'èh'umplantati sunt,'qui nunc Cap- ^mus. 'Casteroesex gentes ignotoe«nobis -sunt, quia
"padûcesnuncupanter. Quorum antiquoeappellationis 'bëllo iElhiopiëo -subvërsoe-, 'uSque .ad oblivionem
signum ostehditur; nam civitas est apud eos quoe 'prasiéritorum nom'inum 'pervenerunt JPossederunt
"hacleiius'MoscHadicitur, ostendens •întelligere va- autem terram Agazi usque ad exlremos fines *Egy.-
Téntibus, eo quod àliquando omnes gentes regionis pti. Chanaan autetn'genuit Sidonem primogenitum
"ipsius ita voeâtoesunt. Thyras autem Thyrenses ap- suum, el Ethoeum Jebusoeum et Amorroeum, Gerge-
"péllavît suos, quorum princëps fuit, quibus 'Grasci soeumet Evoeum, .et Arachoeum, Simasuni <ël Ara-
'Tfachîum riomen commutaveraht. Tantoe siquidem -aiuln Samarithen et Matthoeum.De-Ghanaancprimus
.gentes per "Jaîeûi filios'insiîtatoe surit. Gomer autem nates est Sidon, a quo urbs in 'Ph'oenice "Sidon'vo-
. -"catur. Arachoeus, qui Arehas c'ondidit oppidum-, in
" habens ties filios. Astinegas quidem Aslinegàs în- '-radicîbusLibani «situm. Aradii-sunt -qui Aradamin-
stituit, qui nunc Régira vocanlur a Groecis. 'Rip'hat
aûtemîiipnoeos, qui àicurîtur'Paplilagones. Tygram •sulam «possedërunt, angusto .frète PhcenicisJittore
'
vero Tygfanëos, qui "Phryges a'Gr'oe'cissunt 'nufteu- separatam. Samaria emissa ;nobiIisSyrioe'Coeles ci-
pati. A Jano âuteîn Jafeth filio, et ipso très babente Lvilas,ban'cMacedones, -quiçost Alexandm mortem
"filios :'Helisa"squidem Helisoeos'vocaviteos, quorum 'regnaveruflt, ^Epiphaniam yiuncupaverunt. El fuit
princëps "fuit, qui nunc Aeolici. Tharsisvero Tiyr- •terminus Ghananoeorum a Sidone,, .donec veniatur
sos, sic enim anliquitus Cili'cia vocabatur; Tharsus in Gerara, el usque ad Gazam pergentihus Sodo-
enim apud eos maxima civilatunnnetropolis appel- mani'et'G'omorrham, etAdamam, &, Seboim, us-
latur, tau littera, pro 'llïèt'a mutata. Cythim autem -queCétzeni, quia coeieiîoe«Mlaies, Sidon .videlicets
855 FRECULPHI LEXOYIENSISEPISCOPI ' 930
et Gerara, et Sodoma, et Gomorrha, et Adama, et, \ graviter peccata senserunl. Et qui juvenlutis multi-
Seboim noloesunl nominibus suis. Fiunt Haque om- tudine fervebant,èt propria fortitudine, non Dei
nes filii Cham, hoc est, medii filii Noe "quatuor, et propit'iatione, se bona habere credebanl, apposuerunt
nepotes quinque, ex uno ejus filio pronepotes duo, ut voldnlali Dei inobedienles fieient. Fecit autem eos
ex nepote uno fit eorum summa undecim. Quibus elatos esse ad injuriant Dei atque eonlemptuni Nem-
euumeratis, hicreditur ad alium Cham, qui vocaba- brolh filiusChus, qui fuit filiusCham, filiiNoe. Qui cum
tur Mesraim : et'commemorantur quos genuit, non esset audacior et manu fortissimus, suadebat eisut non
tanquam singuli homines, sed nationes seplem, et Domino ascriberent, quia félicitas hominibus eveni-
de sexta, velut de sexto filio, gens commemoratur ret, sed hoec propria hominum virtute prasberetur,
exisse, quoe appellatur Philisliim : unde fiunt octo. solus ipse proesumens homines a Dei timoré revo-
Inde iterum ad Chanaan redilur; in quo filio niale- care, et spem suam in propria virtule reponere. Ob
dîctus est Cham, et quos genuit undecim nominan- quam rem turrim oedificandam altiorem suadebat,
lus1. Deinde usque ad quos fines pervenerint coin- ubi aqua non possetascendere, quoe etiam coelum
niemoratis quibusdam civitatibus dicitur ac per pertingeret. Multitado autem prona erat ut Nembrolh
hoc in filiis nepotibusque computalis, de progenie prasceplionibus obediret, putantes grave servilium
Cham triginta unus geniti referuntur. Sem vero B obsequi Deo, et turrim oedificabant, in nullo sua
tertio Noe filio quinque fuerant nati, qui usque ad sludia deserentes. Sumebat ergo altitado facilitatem,
Oceanum seorsum habitant Asiam, ab Eufrale fa- et plusquam sperare quis possit. Multis itaque mani-
cieules initium. Helam siquidem" Helamitas, qui bus fabricala, crescebat. Unde et legislator lestalur
Persarum sunt principes , reliquit. Assur autem Ni- Dominum descendisse ad videridam turrim quam
num instituit civilatem, qui nunc Chaldoeivocantur. oedificabant filii Adam, dicens : Ecce unus populus
Arfaxat autem Arfaxaleos nominavit, cum princëps et unum labium omnibus, coeperuntquehoc facere,
eorum esset. Aram vero Aram eos instituit quos nec désistent a cogilationibus, donec eas opère com-
Grasci Siros appellant. Quos autem nunc Lidos vo- pleant. Venile igitur, descendamus et confundamus
cant, Luth, lune Ludas, nominavit. Aram vero filiis ibi linguam eorum, ut non audiat unusquisque vocem
quatuor existentibus, his quidem instituit Traconiti- proximi sui : algue ila divisit eos Dominusex illo loco
dem et Damascum, quoe est Media PaloestinoeSy- in universas terras. Et cessaverunt oedificarecivilatem,
rioeque conjuncta. Armeniam vero Olrus, Geler el idcirco vocatum esl nomen ejus Babel, quia ibi con-
Bactrianos, Mes autem Mesaneos, quoe nunc Arax fitsum est labium universoeterroe. Inde autem migra-
'vocatur ab omnibus. Arfaxat autem filius fuit Sala, tiones ubique agentes, et terram apprehendentes
de quo natus esl Heber, a quo Judoeos prius Ile-"C unusquisque felicem quam Deus unicuique distribuit :
broeos vocaverunt. Heber aulem Jectan genuit, et et ita omnis terra per eos compléta est, mediterra-
Falech ; Jecta vero, qui filius fuit Heber, habuit fi- nea simul alque maritima. Quidam etiam navibus
lios Helmodat, Saletb, Asormolh, Jare, Aduram, transeuntes, insulas habitaverunt. Unde aliquoegen-
Usai, Deda, Ebal, Abimael, Sapha, el Ophir, et tes ab instituloribus positas appellaliones hucusque
Ebila, et Jobab. Isti a flumine CophenoeIndioe, po- servant, sicuti superius declaratem est. Quoedam
sila circa Syrioe loca quoedam iiilîabilant. Hoenam- vero placita sibi nomina immutaverunt. Divisiones
que generaliones Sem. Sem vero cum centum essel autem linguarum septuaginta duas fuisse hisloria
annorum genuit Arfaxat, biennio post diluvium. déclarât, non ut solummodo lot boulines lune fuis-
Arfaxat vixit triginla quinque annis et genuit Sale; sent, et non plures, sed lot jam principes familiarum
Sale quoque vixit triginta annis, et genuit Heber. ex filiis Noe procréâtes ostendit, qui populos et gen-
Vixit autem Heber triginta quatuor annis, et genuit tes condiderunt. Ait .enim Scriptura : Hoec familia
Falech. Noe juxta populos et nationes suas, ab hisque divisoe
CAPUT XXVIII. sunl gentes in terra post diluvium. De hac vero iurri
vocibus hominum meminit et Sibylla
De eo quod Falech divisio interprëlatur, quia in die- diversisque
bus ejus divisio linguarum facta est, ul de oedifi- dicens : Cum omnes homines unius vocis existèrent,
catione lurris, et de ejus Nembrolh, seu quid de ea quidam turrim oedifleaveruntexcelsam, tanquam as-
gentium sapientessenserint. censuri per eam ad coelum. Dii vero ventes immit-
Iste autem Falech dictas est, quoniam secundum tentes everierunt turrim, et vocem propriam uni-
divisionem nationum natus est : Falech autem He- cuique partili sunl, et propterea Babyloniam vocari
broei divisionem vocant, quoniam dum unum hucus- contigit civilatem. De campo vero qui vocatur Sen-
que esset labium hominis, divisum est in plures naar in regione Babylonis, meminit Aetius ita dicens:
scilicet linguas, et quoehactenus vocabatur humanaj Qui vero de sacerdotibus suut erepli, Jovis sacra su-
deinceps , êxigente superbia, diversa promeruit vo- menles, in Sennaar Babylonis venerunt. Igilur Nem-
cabula. Deo autem jubente ut crescerent et mulli- broth filius Chus nepos Noe, de quo jam mentîoneni
plie'arentur post diluvium filii Noe, et ut, diversam fecimus, ipse coepit potens esse in terra, et erat ro-
cotantes faciem terrarum, abundantia fructuum po- bustes venawr coram Domino.Ab hoc exivit prover-
tirentur; qui cum essent ineruditi, et ideo inobe- bium : Quasi Nemroth robustus venalor coram Do-
uienles fuerint, in calamitatibus incidentes, sua mino. Quod sic intelligendum esl, giganiem istuin
957 CHRONICON.— TOMI I LIB. I. 938
contra Dominum fuisse. Quod significatur eo nomine, jA canticorum etiam in se proecedente prophetia, un-
quod dicitur venator, quasi animarum deceptor ho- guenlo comparetur effaso? In cujus domibus, id
miuumque oppressor, et pro eo quod homines a cultu est ecclesiis, habitat gentium lalitudo, nam Jafeth
Dëi abstiahebat, sic nominatus est. Fuit autem prin- latiludo interpretatur. Ecce quomodo Deus dilatet
cipiuni regni ejus Babylon, et Aracha, Achat, et Ca- Jafeth, et habitet in tabernaculis Sem, id est, in eccle-
lennoe in terra Semiaar. Aracha aulem hoec est siis quas filii prophetarum apostoli conslruxerunt,
Edisse civitas. Achat, quoe nunc dicitur Nisibin, secundum quod Paulus aposlolus fidelibus ex geuli-
Calennoe, poslea verso nomine, a Seleuco rege dicta bus ait : Qui eratis illo tempore sine Christo, alie-
est Seleueia. Hic autem Nembrolh arripuit tyranui- nali a societate Israël, et peregrini testamentoruni,
deni insuetam, prior in populis regnavit et in Baby- et promissionis spem non habentes', et sine Deo in
lone. Apparet namque hune tyrannum forlissimum hoc mundo. Per hoecverba ostenditur quod iiondum
in eo régnasse loco, ubi linguoe ad confusionem hu- habitat Jafeth in domibus Sem. Sed paulo post quem-
manoe superbioe divisoe sunt. Hune etiam scripsisse admodum concludat advertamus. Igitur jam, inquil,
astrologiam alque geometriam, divisiones orbis fe- non estis hospites et peregrini, sed estis cives sancto-
cisse Syri tradunt. rum et domesticiDei, superoedificatisupra fundamen-
CAPUT XXIX. iB tum apostolorum et prophetarum, ipso summo angu-
lari lapide existente Christo Jesu.
De eo quod dictum est de terra Sennaar exisse Assur,
el oedificasseNiniven. ' '
CAPUT XXXII.
Quod vero dictera est, de terra Sennaar, quoe De eo quod scriptum est : De Sem nali sunl, paire
" omnium
pertinebat ad regnum Nembrolh, exisse Assur et filiorum Heber, fratre Jafeth majore.
oedificasseNiniven, et alias quas contexuil civitates De Sem quoque nati sunl, paire omnium filiorum
legislalor, longe postea factum esl. Quod ex hac oc- Heber, fratre Jafeth majore. Hinc jam cospil texerc
casione perstrinxit, propter nobilitatem regni Assy- progeniem Sem, majoris filii Noe; quoniam a mi-
riorum, quod mirabiliter dilatavit Ninus Beli filius, nore inchoaverat Jafeth, ac sic demum pervenerai
conditor Ninives civilatis magnoe, cujus civitalis no- ad Sem. Habetur enim aliquid diflicullalis in ipso
men ex illius nomine derivalum est, ut a Nino Ni- narrationis exordio, cum dicit : De Sem autem nati
nive vocareter. Assur autem, unde Assyrii, non fuit sunt, paire omnium Heber, fratre Jafeth majore. Ordo
in filiis Cham, sed in filiis Sem reperitur, qui fuit verboj'umesl : Ex Sem natus est Heber ; qui Sem pa-
Noe maximus filius. Unde apparet de progenie Sem ter esl omnium filiorum Sem. Sem ergo palriarchani
exortas fuisse, qui postea regnum gigantis illius ob- intelligi vpluit omnium qui de stirpe ejus exorti sunl,
traeret, et inde procédèrent alque alias conderent *C quos commemoraturus est, sivesint filii, sive nepoles,
civitates. seu pronepotes. Scimus namque Heber non filiutii
CAPUT XXX. fuisse Sem, sed abnepotem ejus. Née enim sine
Quid est quod, peccante Cham, filius ejus Chanaam causa, proetermissis filiis, introducilur Heber abuepos
sentenliam ullionis accepit. ejus : nisi quod in progenie filiorum Noe hic reperitur,
• Quid est quod peccavit Cham, filius ejus Chanaam placens Deo, qui non cum filiis superbioe conspira-
sententiàm ullionis accepit? Quid est quod non in verat ad asdificandam turrim ob injûriam Dei, per-
se, sed in posterilate percutitur, nisi quod reprobo- linentium ad civitatem impiorum, qui mérite injû-
rum nequilioe,hic quidem multoeproficiunt, sed in po- riam confusionis suoe passi sunt in perdilione lin-
slerum feriuntur? Seu quia prophelavit terram Cha- guoeproprias. Ob quam causam per universum di.
naam ejectis inde Chananoeisel debellalis, acceptu- spersi sunt orbem, relicto opère quod summo sludio
ros fuisse filios Israël, qui venerunt de semine Sem, accelerare feslinabanl. In hujus autem Heber domo,
ïntuens et prasvidens quod longe fuerat post fur quoniam immunis a poena terrigenarum superbien-
turum. lium exslitit, prisca remansit lingua, quoeprius hu-
CAPUT XXXI. , quia omnibus erat communis, postea vero ab
jn mana,nomine
Quomodointelligendum sit : Dilatet Deus Jafeth, et ejus nuncupata est Hebrasa ad dislinclionem
inhabitet in tabernaculis Sem. coeterarum. Quoeper successiones pervenit ad Abra-
Dilatet Deus Jafeth, el habitet in tabernaculis Sem. ham, ac sic per patriarchas, qui ex stirpe Abraham
sunt propagati, profusa est in populum Dei. Atlameu
Quanquam enim sit Deus omnium genlium, quodam-
modo lamen proprio vocabulo et in ipsis jam genti- nec Heber, nec ipse pater Abraham, in omnem pro-
bus dicitur Deus Israël. Et hoc unde faclum est, nisi geniem suam banc diffundere valuerunl, sed in eos
ex benedictione Jafeth. In populo enim gentium to- qui ad civitatem Dei pertinere videbantur, de qui-
lum orbem terrarum occupavit Ecclesia. Hoc pror- bus secundum carnem natus est Christus.
sus pronuntiabatur, cum dicereter : Dilatet Deus CAPUT XXXHI.
Jafeth, et habitet in tabernaculis Sem. Sem quippe, Cum non fiât commemoratio in Genesi a Noe
de cujus semine incarnates est Christus, interprëla- usque
ad Abraham, utrum aliquis jus*orum fuerit.
tur nominalor. Quid autem nominatius Christo est, Benedictis igitur duobus filiis Noe, atque uno in
cujus noEien ubique jam flagrat, ila ul per Canlica medio eorum maledicto, deinceps usque ad Abra-
PATUOL. CVI. 30
959 FRECULPHILEXOYIENSISEPISCOPI 940
ham de justorum aliquorum, qui pie Dominumcole- A nibussuis doneceas opère compleant,non est dictum
renl, eommemoratione silentium esl. Veruralamen, confirmando, sed tanquam interrogando, sicut solet
utrum civitas piorum non fueril, an laluerit, an po- a comminantibus diei. Sic ergo aecipiendum est,
tius, permanserit in duobus filiis Noe qui benedicte tanquam dixerit : Nonne omnia déficient ex illis quoe
sunl eorumque posteris, impia vero in eo qui male- conati sunt facere? Sed si ita dicatar, non exprimi-
dictus est atque ejus progenie, ubi eliam exortus est lur comminanler, quoniam voce pronunlianljs non
gigas venator, contra Dominum, non est dijudicatio possumus scribere. Venite igitur, descendamus et
facilis. Portasse enim, quod profecio est credibilius, confnndamus ibi linguas eorum ut non audiat unus-
et in filiis duorum illorum jam lune antequam Ba- quisquevocemproximi sui. Atque ita divisit eosDomi-
bylonia coepissetinstitui, fuerunl conteniploresDei; nus ex illo loco in universas terras. Et cessaverunt
el in filiis Cham cultores Dei. Utrumque tamen ho- oedificarecivitatem,et idcirco vocatumest nomenBa-
minum genus terris nunquam defuisse credendum bel, quia ibi confusumest labium universoeterroe, et
esl. Quaraobrem sicut lingua una cum esset omniunij inde dispersil eos Dominus super faciem cunctarum
non ideo filii pestilenlioedefuerunt, nam et ante di- regionum. Mérite autem malus punitur affectas,
luvium una erat lingua, et tamen omnes, proeter etiam cui non succedit effectus. Genus vero ipsius
unam Noe justi domum, deleri diluvio meruerunt : B posnasquale fuit? Quoniam dominatio imperantis in
ila post diluvium, nec justes defuisse crediderim. lingua est, ibi est damnata superbia, ut non inlelli-
Sed si omnes commemorarentur, nimis longum fie- geret jubens homini, qui notait intelligere ut obediret
rel, et esset hoec historica magis diligenlia quam Deo jubenti, sicque illa eonspiralio dissoluta est,
prophetica providentia. Illa itaque exsequitur littera- cum quisque ab eo quem non intelligebat abscede-
rum sacrarum scriptor : vel per eum Dei spiritus : ret, nec se nisi ei cum quo loqui poteral aggregaret.
quibus non solum narrentur praslerila, verum etiam Et per linguas divisassunt gentes dispersoequeper
pronuntienter futura, quoe tamen pertinent ad civi- terras sicut Deo placuit, qui hoe modis oecultis no-
latem Dei. Omissis ergo coeteris filiis Noe, ad hanc bisque incomprehensibiUbusfecit. Ex illis igitur tri-
rem non pertinentibus, illi connectuntur in ordine bus hominibus Noe filiis septuaginta duoelinguoeper
gcneratioDum, per quos possit ad Abraham perse- terras esse coepeuml, quss crescendo ad insulas per-
niri, sicut illi conneclebantur ante diluvium per venerunt. Auclus autem est numerus gentium, multo
quos perveniretur ad Noe gênerationes, quoepro- amplius quam linguarum
pagatoe sunt ex illo Adam filio qui est appellates CAPUT XXXV.
Seth.
CAPUT XXXIV. '^„ De numéro annorum a diluvio usque ad nativitatem
Abrahoe, quod aliter Josephus atque LXX Inter-
Quomodointelligendum sit descendisse Dominum, et prètes, sive Eusebius sentiant, quam in Hebraica
nec désistent a cogitationibus suis donec eas opère veritate contineatur.
compleanl, et qualiter ex tribus filiis Noe per terras Igitur, ut supra memorare coepimus, séries anno-
septuaginta duoe linguoeesse coeperunt. rum a diluvio usque ad nativitatem Abrahoeita con-
Movet ergo quosdam hoc quod legitur : Descendit tinelur. Sem 100 erat annorum quando genuit Ar-
Dominusul viderel civitatem, cum non loco nioveatur faxat, biennio post diluvium. Porro Arfaxat cum
Deus, qui semper est ubique lotus. Quod ita intelli- esset 50 annorum, genuit Sale. Sale quoque trige-
gendum est : Descendit Dominusul viderelcivitatem simo oetatissuoe anno, genuit Heber. Heber aulem
et turrim quant oedificabantfilii Adam, hoc esl, non cum 54 annorum esset, genuit Falech. Falech quoque
filii Dei, sed filii hominum, id esl illa societas, secun- vixit annis 50 el genuit Reu. Reu vero vixit annis
dum hominem vivens, quam lerrenam dicimus civi- 5S el genuit Saruch. Saruch autem vixit annis 50 et
lalem. Deus autem non localiter descendit, cum sit genuit Nachor : et Nachor vixit 28 annis, et genuit
ubique lotus et omnia impleat, sed descendere dici- Tharam. Thara vero cum 70 esset annorum, genuit
tur in terram, quando, proeter usilalum naturoe cur- Abram, et Nachor, et Àran. Ergo a naiivitate
sum, mirabiliter operatur. Nec discil videndoaliquid "^ Abrahoe, qui decimus fuit a Noe, sicut nunc decla-
ad tempus, qui ignorare potesl nihil, mente cujus- ratum est, supputa persingulas asiates, numerum
piam conceptem. Dicitur enim ad tempus videre et annorum ab orlu uniuscujusque patris, usque ad
cognoscere, eo quod videri quod reprohat et cognosci ortum subsequentis filii, et invenies 292 annos, id
facial. Civitas namque illa non sic videbatur quo- est, a nativitate Abrahoeusque ad diluvium. Quam-
modo eam Deus videri fecit quando sibi quantum vis beatus Hieronymus in Chronico Eusehii, atque
displicerel ostendit : quamvispossit intelligi Deus ad Orosius in prima fronte suorum librorum,a quibus
illam civitatem descendisse, quia descenderunt an- eliam Josephus non longe exorbitat, aliter sentiant
geli ejus in quibus habitat, quia per angelos descen- in numéro annorum, dicentes a nativitate Abrahoe
debat qui in angelis descendentibuserat. Et non ait : usque ad totius orbis diluvium inveniri, suppulando
Yenite et descendentes confundile, sed, confunda- retrorsum, annos 942. Igitur mundi secunda ila se
mus ibi linguam eorum, ostendens ila se operari per habuit astas, ut prasnotatum esl, quantum ad nostroe
ministres suos, ut sint etiam ipsi cooperatores Dei. parvitalis notitiam ex antiquorum auctorilate per-
Illud sane quod dictum est, nec désistenta cogitalio- venire potuit, quam astatem pueritiam nominant.
941 CHRONICON.— TOM I LIB. I. m
CAPUT XXXVI. A vestri, non ait : Postquam mortuus est pater ejus,
Quomodo Thara cum Abraham et Lotit et Aram exiit de Charra, sed, Inde hic eum collocavit, post-
exierit de Chaldoea,et venerit in terram Chanaan. quam mortuus est pater ejus. Intelligendum est igi-
Igitur Thara lulit Abram filium ,suum, el Loth tur locutum Dominum fuisse ad Abraham cum esset
filium Aran filii sui, et Sarai nurum suam , uxorem in Mesopotamia, priusquam habitaret in Charra, sed
Abram filii sui, et eduxit eos de Ur Chaldoeorum,ut eum in Charram pervenisse cum pâtre, relento apud
iret in terram Chanaan ; venerunlque usque ad Aran, se proecepta Domini, et inde exisse sepluagesimo
et habilaverunt ibi. Porro Josephus, Ur civitatem quinte anno, patris autem sui centesimo quadrage-
Chaldoeorumesse dicit. Ex qua Thara profectus est simo el quinte. Colloealionem vero ejus in terra
cum familia domus suoe, et venit in Aran, quod alia Chanaan, non profectionem de Charra, post mortem
translatio solet nominare Charra. Hieronymus autem patris ejus faclam esse dicit : quia jam mortaus erat
hune historioelocum ita explanat, scilicet de morte pater ejus quando émit terram cujus jam suoe rei
Aran, ante obitum patris atque de Ur Chaldoeorum. coepit esse possessor.-Quod autem jam in Mesopota-
Mortaus est Aran ante Tharam palrem suum in terra mia constitulo, hoc esl, jam egresso de terra Chal-
nativitalis suoe, in Ur Chaldoeorum.Pro eo quod doeorum dicit Dominus : Egredere de terra tua, et de
legimus in terra nalivitatis suoein Ur Chaldoeorum,in H cognalionetua, el de domo patris tui ; non ut corpus
Hebroeohabetur in Ur cestim, id esl, in igni Chal- inde ejiceret, quod jam fecerat, sed anirnum avelle-
doeorum. Tradunt autem Hebroeiex hac oceasione ret, dicitur. Non enim inde exierat animo, ged spe
istiusmodi fabulam, quod Abraham in ignem missus redeundi et desiderio tenebatar. Quoe spes et desi-
sit, quia ignem adorare notaerit, et quod Babylonio derium, Deo jubente atque adjuvante, el illo obe-
vallatusincendio, Dei auxilio libérâtes, de idololatrioe diente, fuerant amputanda. Non sane incredibiliter
igni profugeril. Quod vero in'sequenlibus scribitur esistimatur, cum postea secutus esset Nachor patrem
egressum esse Tharam cum sobole sua de regione suum , lum Abraham proeceplum Domini iraplesse
Chaldoeorum,pro eo quod in Hebroeohabetur de Ur, ut cura Sara conjuge sua, et Loth filio fratris sui
hoc est, de incendio Chaldoeorum, et hoc est quod exirel de Charra. Narratur enim in locis superiori-
nunc dicitur : Mortaus est Aran ante conspeetum bus quemadmodura Thara cum suis regionem reli-
Tharas patris sui in terra nativitatis suoe, in igné queril Chaldoeorum, et venerit in Mesopotamiam et
Chaldoeorum: quod videlicet ignem nolens adorare , habitaverit Maran. Tacetur aulem"deuno ejus filio, qui
igni consumptus sit. vocatur Nachor, tanquam eum non duxerit secum.
CAPUT XXXYH. Sed invenimus postea, cum servum suum mitleret
(" Abraham ad accipiendam uxorem filio suo Isaae, ita
Post mortem Tharoe patris Abraham, quod legitur
dixisse Dominumad Abraham : Exi de terra tua scriptum esse ; Et accepit puer decem camelos de
el de cognatipne tua, etc., cum prius cum pâtre camelis domini sui, et de omnibus bonis domini sui
egressussil ex ea, et de Nachor fratre Abrahoe, et secum, el exsurgens profectus est in Mesopotamiam
ea quoead hanc rationem pertinent. in civitatem Nachor. Isto et aliis sacroe hujus histo-
Quod vero commemorala morte Tharoe patris rioe lestimoniis oslenditur etiam Nachor exisse de
Abraham, deinde legitur : Et dixit Dominus ad regione Chaldoeorum, sedesque consliluisse in Me-
Abraham : Exi de terra tua, et de cognalione tua, et sopotamia, ubi cum pâtre suo habitaverat Abraham.
de domo patris lui, etc., hinc beatus Stephanus in Cur ergo eum Scriptura non commemoraveril, quando
Actibus apostolorum eum ista narraret, inler coetera ex gente Chaldoeacum suis profectus est Thara, et
sic ait : Deus glorioeapparuit patri noslro Abrahoe habitavit in Mesopotamia, ubi non solum Abraham
cum esset in Mesopotamia priusquam habilaret in filius ejus, verum etiam Sara nurus el Loth nepos
Charra, et ait ad illum : Egudere de terra tua, et de ejuscommeraoranlur quod eos duxerit secum, nisi
cognalionetua, et de domo patris lui. Secundum hoec forte quod a paterna el fraterna pietate desciverat et
verba Stephani, non post mortem patris ejus loculus superstitioni adhoeseratChaldoeorum,et postea inde,
est Deus Abrahoe, qui utique in Charra mortaus est, "" sive pcenilendo, sive persecutionem passus (quod
ubi cum illo et ipse filius habitavit. Sed priusquam suspectius habetur), et ipse migraverit? Etfacti sunt
habitaret in eadem civitate, id est, cum esset in omnesdies Tharoe dueentorum quinque annorum , et
Mesopotamia, jam ergo exierat a Chaldoeis. Quod mortuus esl in Aran. Non sic accipiendum est quasi
itaque adjungil Stephanus : Tune Abraham egressus omnes hos dies ibi egerit, sed quia omnes dies vitoe
est de terra Chaldoeorumet habitavit in Charra, non suoe, qui fuerunt anni dueenti quinque, ibi comple-
quod sit factura posteaquam loculus esl illi Deus, veril. Ignoralur autem quoi annis vixerit Thara in
ueque enim post illa Dei verba egressus esl de terra Charra, quoniam non legitur quoto anno vitoe suas
Chaldoeorum,cum dicat ei loculum Dominumesse in in Charram venerit. El absurdum esl existimare in
Mesopotamia, sed ad totum -illud tempus perlinet ista série generationem, ubi diligenter commemora-
quod ait : Tune, id est, ex quo egressus est a Chal- lur quot annis quisquevixeril, hujus solius numerum
doeis, el habitavit in Charra. Item quod sequitur : annorum vitoe non commemoratum esse.
Et inde postquam mortuus esl pater ejus, collocavit
illum in terra hac in qua nunc voshabitalis et patres
913 FRECULPHl LEXOYIENSIS EPISCOPI 944
CAPUT XXXYIH. A habuisse oetatis annos 590 qui ita supputantes Post
Cum aliquorum vitoeadnumeranlur anni, cur aliorum diluvium anno secundo cum 100 esset annorum Sem,
taceantur in Genesi. genuit Àrfaxath. Post cujus ortum vixit annis S00,
Quod enim quorumdara quos eadem Scriptura hoc est, simul 600. Arfaxath annos natus 55 genuit
commémorât, tacentur anni, cum aliorum adnume- Sale. Qui et ipse tricenarius, procreavil Heber :
rentur, quoeri solet. Quibus estrespondendum, quo- quem 44 annorum legimus genuisse Phalech. Rur-
niam non sunt in eo ordine in quo temporum dinu- sum expletis annis 50 genuit Reu. Qui et ipse post
meratio decessione gignenlium el genitorum succes- trigesimum et quintuni nalivitatis suoeannum, edidit
sione contexitur, ob hanc causam eorum vitoe non Seruech. De
quo cum ad 50 pervenisset annos,
adnumerari annos. Isle autem ordo qui dirigilur ab ortuj est Nachor. Qui 29 annorum
genuit Tharam ,
Adam usque ad Noe, et inde usque ad Abraham, sine
quem legimus quod septuagenarius genuerit Abra-
numéro annorum neminem continet. ham, et Nachor, et Aram.-Supputa per singulas
CAPUT XXXIX oetates annorum numerum, et invenies ah orlu Sera
Pater Melchoeipse esl pater lescoe, vel quoefuit lesca. usque ad generationem Abraham, 590 annos. Mor-
Igitur quod in Genesi legitur, pater Melchoeipse tuus est autem Abraham centesimo et septuagesimo
est pater lescoe, vel quoefuit lesca, ita intelligendum R quinte oetatis suoeanno. Ratione deducta, invenitur
esl : Thara genuit Abraham, et Nachor, et Aran. Sem, abnepotem suum, Abraham supervixisse annos
Aran vero genuit Loth el Melcham, et Sarai eogno- 58, simulque de hoc tradunt usque ad sacerdottam
mento Iescam, et acceperunl uxores, Abraham Sarai, Aaron, omnes primogenitos fuisse sacerdotes, el Deo
el Nachor Melcham. Necdum vero inler patruos et victimas immolasse, et hoecesse primogenila quoe
fratrum filios nuptioe lege prohibitoe sunt. Esau fratri suo v.endiderit Jacob. Nec esse mirum si
CAPUT XL. Melchisedech victori Abraham obviam processeril,
QuomodoSara, cum a Pharaone rapta fuerit, ab eo et in refectionem tam ipsius quam pugnalorum ejus
violata esse non credatur. panem vinumqueprotuleril, etbenedixerit ei,cum
Quoerilur quomodo Sara, cum a Pharaone rapta abnepoti suo hoc jure deberet, et décimas proedoe
fuerit, ab eo violata esse non credatur, nisi quia atque victorias aeceperitab eo, sive, quod habetur
juxta libram Hester quoecunquemulierum placuisset ambiguum, an ipse dederit ei décimas substanlioe
régi apud veteres, sex mensibus ungebatur oleo suoe,et habitam largitatem ostenderil in nepotem.
myrteo, et sex mensibus in pigmenlis variis erat et Ulrumque enim intelligi potest, et juxta Hebraicum,
curationibus feminarum, et tune demum ingredieba- et juxta LXX Interprètes, quod el ipse acceperil dé-
lur ad regem. Atque ita potest fieri ut Saraposlquam fi cimas spoliorum, el Abrahoe dederil décimas suh-
placuerat régi, et dum per annum ejus proeparaba- stantioe suoe : quanquam Apostolus in Epistola ad
tur introitus ad regem, quod intérim AbrahoePharao Hebroeos apertissime difflniat non Abraham susce-
multa donaverit, et Pharao postea percussus sit a pisse a Melchisedech décimas diviliarum ejus, sed
Domino, illa adhuc intacta ab ejus concubitu per- spoliis hostium partem aceepisse pontificem; Salem
manente. aulem, non ut Josephus, et nostrorum omnes arbi-
CAPUT XLI. trabanlur, esse Hierusalem nomenex GrascoHebroeo-
Qui sint expediti, quos Abraham numerasse legitur. que composilum , quod absurdum esse peregrinoe
Quoeritur etiam qui sint expediti, de quibus in linguoe mixtura demonstrat : sed oppidum juxla
Genesi dicitur : Numeravit expeditosvernaculossuos. Seythopolim, quod usque hodie appellatur Salem.
Expeditos dixit juvenes ad bellum promptes, el qui Ostenditar ibi palatium Melchisedech, el ex magni-
non fuerant uxorati. De quibus in sequenlibus dixil : tudine ruinarum veleris operis oslendens magnifi-
Exceptis his quoecomederunt juvenes. Et persecutus centiam. De quo in exleriore quoque parte Geneseos
est eos usque ad Dan. Dan Phoenicis oppidum est, scriptum est : Venit Jacob in Sochol, id est in taber-'
quod nunc Paneas dicitur, ubi unus de fonlibus naeula, et fecil sibi ibi domos atque tenloria, et trans-
Jordanis oritur, qui dicitur Dan, aiter vero Jor : et it ivit in Salem , civilalem regionis Sichem, quoe esl
his duobus fonlibus, qui lion procul a se distant, in in terra Chanaan. Considcrandum quoque esl quod
unum rivulum foederatis, Jordanis appellatur. Ergo Abrahoea coedehostium revertenti (quos persécutas
sicul ex duobus fonlibus unus fluvius, ita ex aomi- est usque Dan, quoehodie Paneas appellatur) non de
nibus duobus una appellalio procreatur. via Hierusalem , sed de oppido metropolis Sichem
CAPUT XLH. iler fuerit. De quo in Evangelio quoque legimus :
Quis Melckisedech sit rex Salem qui ab Abranam Erat autem Joannes baplizans in Enon juxla Salim,
décimasaccepit. quia aquoemultoeerant ibi. Nec refert utrum Salem
Melchisedech rex Salem protulit panes et vinum an Salim nominetur, cum eisdem voealibus in medio
Abrahoe. Erat aulem sacerdos Dei altissimi, bene- litteris perraro utantur Hebroei, et pro voluntale le-
dixitque illi. Tradunt quoque hune esse Sem, pri- etoruni ac varietate regionum, eadem verba diversis
mum filium Noe, qui, mutato nomine, nuneupatus sit sonis atque accentibus proferantar. Aposlolusquoque
Melchisedech, quod in nostra lingua interprëlatur hune Melchisedechdicit esse sine pâtre, sine maire,
retojustitioe : et eo tempore quo ortus est Abraham sine genealogia. Quod ideo dixit, quia genealogiam
QAK CHRONICON.— TOMI I LIB. IL . MO
ejus sancta Scriptura non narrât, vëi quia secundum A Typographus Lectoru
legaleni traditionem non offerëbat hostias , quas Ne tibi fucum facere videamur, candide Leetor,-
Dominus sacerdolibus Levitici generis iramolare ingénue fatemur, hic inter primum et secundum
librum ulrinque aliqua desiderari : nulla sane nostra
proeceperat, sive quia ex tribu Levi, nec patrem ha- vel incuria vel studio ; sed exemplaris, ex quo hoec,
buit nec matrem, sicut proemissum est cum aliud correctius non supp'eleret, descripsimus,
vitio. De quibus tamen non est quod magnopere
labores, eum hujusmodi fere sint illa, ut ex sacrorum
bibliorum lectione abunde constare libi queant.
LIBER SECUNDUS.
"
CAPUT PRIMUM. ]B suo usque nunc quintoe partis incessabile vectigal ex-
De Joseph exaltalione, et quam ob causam filii Israël solvit. Fuit itaque hoecfamés magna sub rege JEgy-
inde discesserint, ethnicorum historiographorvm ptiorum Diopolita, cui nomen erat Amoses. Quo tem-
partim imperfecta, parlim falsa narralio. pore Baleus Assyrios, Argivos Apis regebat. Fuerunt
De hoe autem nostro Joseph ethnici etiam hîsto- autem ante annos septemproecedenles alii septem uber-
latis anni, quorum afïluenliam lanto negligentius
riographi aliqua scripserunt. Pompeius enim histo-
uberius nalam "Joseph noster so-
ricus, ejusque breviator Justinus, inter castera sic perituram, quanto
ait : Minimus oelate inter fratres Joseph fuit. Cujus lertia sua collegit el condidit, lotamque Jïgyptum
excellens ingenium fratres veriti, interceptum pere- conservavit : acquisivit universam Pharaoni pecu-
grinis mercaloribus vendiderunt. À quibus deporta- niam, et Deo gloriam reddens, dispensalione juslis-
tusin jEgyptem, cummagicas [AL, magnificas] ibi sima cui vectigal, vectigal, cui honorem, honorem :
arles solerti ingenio percepisset, in brevi ipsi régi omniumque pecora, terras censusque collegit. Se-
percharas fuit. Nam el prodigioruni sagacissimus mina etiam sub taxatione staluta eis Iribuit, ul ter-
erat et somniorum primus intelligent!am condidit, ram iEgypti quam emerant, exsolverent, et quinlam
nihilque divini juris humanique ei incognitum vide- partem de fructibus régi darent.
batur : adeo ut etiam agrorum sterilitatem futaram C CAPUT II.
ante multos annos prospiciens, fruges congregasset, Patriarchoe Jacob luculentum de Christi adventu vati-
tantaque expérimenta ejus fuerint, ul non ab ho- cinium. El quo tempore Groecia frugibus uti coe-
mine, sed a Deo responsa viderentur. Filius Joseph perit.
Moses fuit, quem proeter paternoe scientioe hasredila- Assyriorum X Altadas régnai annis 52. A nativi-
tem, eliam formoe pulchritado commendabat. Sed tate Abrahoe trecenlesimus quintes decimus eral an-
^Igyplii cum scabiem et vitiliginem paterenlur, re- nus, et repromissîonis ducentesimus quadragesimus.
sponso moniti, eum cum asgris, ne peslis ad plures Sycioniorran X Eratus. Quarlus Argis Argus régnât.
serperel, lerminis -âîgyptipellunt. HoecJustinus. Sed iEgyptiis décima octava dynastia. Amoses tune
quoniam hoecidem Moses, quem isti sapientem scien- primus Diapolitanorum regnabat. Jacob autem cum
temque fuisse allestanlur, plenius veriusque tam per cenlesimum quadragesimum septimum oetatis suas
se quam per suos, quoegesta sunt eonscrîpsit, pri- annum duceret, prophelans de Christo, el de gen-
mum fide ejus atque aucloritate, quam etiam isti tium vocatione^ dicens in benedictione Judas : Non
probant, horum ïgnorantia est supplenda. Dehinc deficiet princëps ex Juda, et dux de femoribus ejus,
sacerdotum JEgyptioram fallax militia confutanda donec veniant quoe reposita sunl ei, et ipse erit ex-
est, qui vel astu (quod manifestais est) evidentem ]D speclatio gentium, moriturus, filios suos et nepotes
iram misericordiamque veri Dei memorioe subtra- ex Joseph benedixit, et obiit in ^Egypte. Cujus ca-
here conati sunt parliculatim expositione confusa, daver Joseph cum magno honore revocat in terram
ne iii conlumeliam idoloram suorum, eum colendum Chanaam. Ergo, régnante Argo, coepit uti frugibus
mérite ostenderent, cujus consilio. adnunliata hoec Groecia, et habere segetes in agricultura, delatis ^
mala et auxilio evitata docuissent; vel forte, ut aliunde seminibus. Argus quoque suum posl ob-
indulgentius accipiamus, obliti sunt. Illius enim ilum, deus,habitas est, templo et sacrifiais honorâ-
nostri Joseph, qui fuit veri Dei servus-et pro creatura tes, qui honor eo régnante ante illum delatus esl ho-
Domini sui pie intenleque sollicites provisione, ipsi mini privalo, et fulminate cuidam Gyro, eo quod pri-
abundant frugibus quasi sacerdotes. Sed quia falsi mus ad aratrum boves junxeril. Eo ilaque tempore
sacerdotes erant, cum coeteris esurientibus non do- Sparta condita, a Spartaco filio Phoronei.
lebant. Enim vero cui placet, obliviscitur; cui dolet, CAPUT HI.
meminit : quanquam hujus temporis argumentera, De obitu Joseph, et subsecutamox filiorum Israël affli-
historiis fastisque reticentibus,ipsasibilerra iEgypli clione.
testis pronuniiat, quoelune redaeta in potestalem re- Assyriorum XI Manilus annis 50. A nativitate
giam, reslitutaque cultoribus suis , ex omni fructu Abrahoe trecentesimus quadragesimus septimus erat
Ul FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI • 948
annus, repromissionis aulem ducentesimus sepluage- A et Àrgum cunclà cémentera, et lo filiam Promelhei
simus secundus, Sycioniorum XI Plemneus, jEgy- his fuisse temporibus, alii vero oetate Cecropis, non-
ptiorum Àmmenophis, cui Necges succedil. Igitur uulli ante Cecropem, annis sexaginta aul nongentis.
his regnantibus , Joseph moritur. Posl cujus mor- CAPUT vn.
tem populus Dei mirabiliter crescens, tranquille Quibus temporibus Athenieiisium regnum coeperit'. Et
prius mansit, donec morerenter, quibus Joseph no- de Athenarum appellatione deorum Neptuni et' Mi-
tes fuit. Deinde quia invidebatur ejus incremenlis, nervesconientio.
erantque suspecta, ^Egyptii Hebroeos servitule de- Assyriorum quintes deciraus Sparetus, annis qua-,
primunt, quam serviluiem durissimam annis 144 sus- dfaginta. A nativitate Abrahoe quadringentesimùs
linenl, quousque divinitus liberarentur. Fiunt au- quinqùagesimus septimus, repromissionis vero tre-
tem omnes anni quos Hebroei in .(Egypte fecerunt centesimus octogesiiuus secundus erat annus. Sy-
21S, qui ab eo tempore compulantur ex quo Jacob cioniorum tertius deciraus Marathius, Argis septimus
cum filiis suis descendit in Mgypium. Ergo, secun- Troipas régnât. Jîgyptiorum Aceneres. His tempo-
dum opinionem quorumdam, his temporibus Pro- ribus Alheniensis regni principium fuit. Primus
melheus fuit, a quo homines de luto factos esse enim Cecrops, quietDifies in Acta, quoe nunc At-
commémorant. El rêvera cum sapiens esset, ferita- B tîca vocatur, regnavil annos quinquaginta. A Ce-
lem eorum et nimiam imperitiam ad humanitatem crope autem usque ad primam olympiadem nume-
el scientiam (ransfigurabat, nec tamen qui ejus tem- rantur reges quatuordecim. Principes vero, quos
pore fuerinl sapienles ostenditur. mors tantum finiebat, duodecim : sub quibus apud
CAPUT IV. Groecos multa miranda narrant accidisse. Dicebatuf
Callithîas primus Argis sacerdolio funclus. Quo autem Cecrops Difîes, sive ob longitudinem corporis,
tempore et Allas astrologus insignis fuit. sive ob id quod, cum iEgyplius esset, utramque Iin-
Assyriorum XII Machaleus annis 50. A nativitate guam sciebat. Hic autem Cecrops in Ëuboea Alhè-
Abrahoe trecentesimus sepluagesimus septimus, re- nas, quam el Diadar vocant, condidit : quam urbem
promissionis autem annus trecentesimus secundus Euboici Corcomenon appellaverunt. Deorum nam-
eral. Argis VGriasus régnai. Primus-quippe sub eo que judicium, Neptuni el Minervoe-, de contenlione
Argis sacerdolio funclus est Callithias Piranlis filius. regionis apud Cecropem actum fuisse confingiiur
Sycioniorum XII rex Orthopolis ; jEgypliorum Nus- hune in modum. Nam ut Athenoevocareiiter (quod
pharmitos, cui succedit Tumosis. His enim tempo- certe nomen a Minerva est, quoeGroeceAlhena ['AÔiîvn]
ribus Atlas, frater Promelhei, proecipuus aslrologus dicitur), hanc causam Vafro indicat : Cum appai'uis-
fuit. Qui ob erudilionem diseiplinoe coelum eliam ^ set illic repente olivoearbor, et alio loco aqua erupis-
suslinere dictus esl. Euripides aulem montem esse set, regem prodigia ista moverunt, et misit ad Apol-
eum altissimum affirmât, qui Atlas vocatur. linem Delphicum seiscitaitdum quid întelligendum
CAPUT V. esset, quidve faciendum. Ille respondit quod deam
Syria unde nomen sorlita. Minervam significarel et Neplunum, et quod esset
Assyriorum Iphroeus annis 50. A nativitate Abrahoe in civium potestate ex cujus nomme potius duorum
quadringentesimùs septimus, repromissionis autem deorum, quorum signa illa"essent, civitas vocaretur.
trecentesimus vigesimus secundus. jEgyptiorura Âme- Isle Cecrops, oraculo accepte, cives omnes utriusque
nopis. Hic est'Amenopis quem quidam Menonempu- sexus consulens, mes ënim tune in eisdem locis erat
tant, lapidera loquentem. Quibus regnantibus Sy- ul eliam feminoe publicis cbnsullationibus interes-
rus fuisse perhibetur indigena, ex cujus vocabulo senl, ad ferendum suffragium Oinnés conVocavit.
Syria nuncupata est. iElhiopes etiam lune, ab Indo Consulte îgituivmulliludinè, mares pro Jxeptuno, fe-
iîumine consurgentes, juxta jEgyptum consederunt. minoe pro Minerva, lulere sentenlias. Et quia una
CAPUT VI. plus inventa est femmaruni,- Minerva vicit. Tune
Quo tempore et quibus cooetaneishoses JEgyptiorum Neptanus, iralus, marinis fluctibus exoesiuantibus
philosophiamdidicerit. terras Atheniensîum populatus est, quoniam spar-
Assyriorum quartus deciraus Mamilus, annis tri- gerelaiiUs quaslibet aquas difficile doemonibusnon
ginta. À nativitate Abrahoe quadringentesimùs vice- esl. Cujus uf irac'undia plaearetur, triplici suppli-
simus septimus, repromissionis vero trecentesimus cio dicil idem auclor ab Atbeniensibus affectas esse
quinqùagesimus secundus : Argis sextus'rex Phor- mulieres, ut nulla ullerius ferrent suffragia, ut nul-
bas, jîgyptiorum autem Orus. His enim regnantibus lus nascentiiiiïi îiiaternuni nomen accipere!, ul ne
Moses "adolescens, omnem philosophiam Jîgyptio- quis eas Alhenas vocareti lia illa civilas, mater aut
rumdidieii. Epidôrus ilaquecivilas condita est. Pri- nutrix liberalium doctrinarum et toi tantorumque
mus quippe Emon regnavil in Thessalia. Phorbas philosopborum, qua nihil habuit Groecia clarius al-
Rhodum obtinuit, Hercules, ul fertur, Anlheum lucioe que nobilius, ludificanlibus doetaônibd'sde îite deo-
vicit certamine. Trochilus primus junxisse quadri- rum suorum, maris et feminoe, êl .de Victoria per
gam, Xantus Triopalesbum condidit, Cidon regnavit femiilas, feminoe Alhenas nomen accepit. Areopa-
in Creta. Quidam vero scribunt Promelbeum et gUsvero dicitur in eadem civitate, ubi cum Atîiefiîeh-
Phiemetheum atque âtlantem fratrem Promelhei sibus Paulus apostolus disputavil, a Marte, qui Graseâ
349 - CHRONICON.—TOMl I LIB. II. 9Sn
Ares nimcu'pâtur : quoniam cum homicidii crimine A i flumen exposuit : illum Domino commendans, qui
reùs fierêt, judicântibûs duodeeim diis in eo pago eum proedixerât naseilurum fore. Deus enim Tèr-
sex sehtentiis absolûtes est. Ubi ehim par nume- mulh, filiam régis, ludèndi gralia ad ripam fldminis
'
rtls seutentiarum fuisset, ibi absolutio damnationis adesse fecit. Quoedum vaé cerneret in Crèpidîne flu-
erat. Yarrô autem aslruit Neareohpâgon (sic) Athe- minis, ad se deferri jubet; conspeetoque puero,
îiiensium °-, de nomine Marlis ei pagi, quasi Martis dum in eo elegantem cernerët formam, valde est
pagum noniinasse crédit, Àreopagiioenamque curia- gavisa, nulriri illum jubet, et dum propriam non ha-
IëS ejusdem urbis"sunt. beret sobolem, hune sibi adoptavit in filium. Qui
CAPUT VIII. speciê décoras, ingenio fervens, ita duntaxaf ut plu-
De Moseosnativitate, expositione, educatione, iliia et rimi admirantes, videndi gratia ad eum properarent,
rerum ab eo cum in Mthiopia, tum in JEgypîo gê- sua relinquenles negotia, delectati ejus polius visione.
slarum hisloria. Erat enim infantilis in eo multa gralia. Termuth
Assyriorum XVI Aschatades annis 40. HujusTegni aulem, quoe sibi eum adoptaverat in filium, dum soe-
anno octavo Moses, virtulibus atque prodigiis insi- pius ad patrem ipsum deferrel,- conligit quadam die
gnibus in iEgypto perpetralis, ad deserlum Sinai, ul rex eumdem Sumens et ad pectùs applicans, pro
jubenle Domino, populum Hebroeorum educit ex. R filias gratia diadema capiti ejus imponerel. Quod
JSgypto, cumesset annorum quingentorum quinque, Moses quasi infantiliter ludens, arreptum in terram
a nativitate Abrahoe, repromissionis àutem quadrin- projecit pedibusque conculcavit. Hoe autem saeer
gentesimùs tricesimus, eisque in eremo per annos ille scriba cernens, exclamavil hune esse quem na-
quadraginta legem exponit. Igitur ab exitu Israeli- sciturum nutu Dei proedixerât , qui principatum
lici populi de iEgypto usque ad Sâlomonem et asdij dejicere iEgyptiorum acceleraret, nisi prius morte
ficalionem lempli, numeranter anni 479. Secundum proeventus fueril : impetum in edhi fâciëris, interii-
minorem tamen nutaerum, quem tertius Regnorum ciendum decernebat. Ad cujus necëm sëgnius rex
liber continët : nam juxta volumen Judicum suppu- excitabatar, ne filiam ofieiideref.charam. Quem Ter-
lantur anni 6ÔÔ. Sycioniorum autem XIV Maralus muth 1vix e manibus eoruta eripuit, et a inorte sal-
rex érat : cui succèdit Ecbireus. Argis namque vavit. Post aliquod vero temporis Spatium, inter
Erotophus octavus erat rex, qui Smenelum habuit iÈgyptios et iElhiopes sasvum exortum est bellùm.
successorem. Quibus temporibus de principibus Qui dum noscuulur esse vicini, nego'tialores, hinc
Argivorum, Gastores existant. Àt cum Danus Sthe- inde mercimonia ferentes, ad lites et jurgia provoeâ-
nelum expulisset, Argôs tenuit : minoresque ejus rerunl jËgyplios. Quata ob rem ^Ethiopes, hoecin-
^
perseveravernntusque ad Curisteum filium Stbenéli dignando [ferentes] arma sumunt, Jïgyplum va-
nepotem Persei. Post quem Pelopides imperium sus- stando ac soeviendo, civitatesque eorum capiendo,
ceperunt, primo ex ipsis régnante Atrêo. Quo tein- resistenle nullo, bacchantes, usque" ad Memphim
pore primus pontifex apud Hebroeos cônstituitur eiyitalem iEgyptiorum nobilem perveniunt. Hac
Aarôn, jubenle Deo, fratre Mosi. Ergo quis iste compûlsi îieceêsilate Jïgyptn àd divinationeg et
Mosesesset paucis indicare curabo. Is enim septrarus responsa confugiuiît, acceptôque oraculo ut He-
eral Abraham, filius Ambri, qui fuit de pâtre Caaih, broeus dUx exercitus conslilûeretur, Cujus auxi-
qui natus est de Levi ; Levi véro de Jacob, qui fuit lio non soïtlm a- finibus suis pellerentur jEthio-
ex îsaac filio AbrahaM. Mortuo namque Joseph, pes, sed jam ditioni subjicerfentur JUgyptiôrtirii.
dum JSgyptii durissimo opprimèrent servitio filios Eligitar autem Moses, quem et prudentia elegantiôr,
Israël, quidam eorum sâcer scriba valicin&ndo pras- el forma commendabat excellentior, dux exercitus.
dixit puerum naseilurum ex Hebroeis, qui et JEgy- .Qui dum in hostes irruere ita disposuit, ut ejusad-
plios valde affligendo humiliaret, el progeniem Jo- venlum minime proevidendocognoscerent, exercitum
seph a jugo servitutis eorum eriperet. Quam ob rem per loca invia deserti deduxit. Difficullalem vero iti-
regem eum ^Egyptiis suis armavit consiliis, ut om- _=, ~ neris, împetus maxime seipentium, non solum re-
nés Hebroeorummares, quolquot nascerentur, inte- penltanf, sed etiam volanlium, per deserlum invia
rimerent : quod ila el facere nisi sunt. Quibus He- loca prasbenl. Ille autem, divinilus accepte consilio,
broei alDicti malis, Ambri anxietate non niodïca ve- ibes in caveis reclusas, quas serpentes maxime ve-
xabalur. Cui Deus in visu noclis astilil, eique filium rentur, secum tulit. Est autem hoc animal serpenli-
proedixitnasciturum, qui et suos a tanla liberaret bus inimicum. Fugiunt enim eis adveiiientibus, et
miseria et iEgyplios afflictos spoliatosque, ac demum cum se cêlare voluerint, velut flatu cervorum abre-
in mari demersos superarel, el memoriam sui no- ptoe devorantur. Quarum solatio exercilum a peste
minis celeberrimara per omnia relinqueret sascuia, animalium Venenatorum liberavit. In jElhiopes ex
quam éventas rei vîsionem veram declaravit. Ergo adverso irruens, quos in primo certamine profligendo
ni Moses natus, partes ipsius obstelrieibus celâtes devieil, fugatos cecidil. Et dum ei in nullo fesislere
esl annuente Domino, ac sic tribus mensibus donii valerenl loco, se ad nobilissîmam eorum civitatem '
enutrilus, dum ejus genitor amplius eelare diflideret conlulerunt Saba. In qua dura obsiderenlur, et Moses
in vasculo de papyro facto, ac bilumine linito, in nobiliter ac pfudenter soepiuscertando obsessos affli-
a Hic videtur aliquid déesse.
9SI FRECULPffl LEXOYIENSIS EPISCOPI 9S2
geret, a filia régis JSlhiopum adamatus est. Quoeji festinare coegerunt : post aquas in sangumem ver-
dum vim amoris ferre nequiret, per fidèles ministros sas, ardenlibus siti graviora afférente poenarum re-
miptias ejus expetivit. Quod Moses minime denegans, média quam poenas ; post.horridos ranarum squa-
sub ea scilicet conditione ut foederali cives se mani- lores, per omnia munda immundaque replantes ;
bus ejus traderent. Quod per consilium proedictoe post ignitas cyniphes, et nusquam toto aère vibrante
puelloecilius explelum est,, eamque Mosescélébratis vitabiles; post muscas caninas, etiam per iiileriora
nupliis suo copulavit malrimonio : ac sic demunf membrorum horridis morsibus cursitantes aeerbeque
debellata iEfbiopia, revertitur in Jîgyptam cum inferentes tam gravia lormenta quam turpia ; post
triumpho. Quoeprosperitas et suis fiduciam libertalis, omnium pecorum el jumentorum repentinam ruinam
et JSgypliis meium intulit majorera : unde et oppor- stragemque generalem ; post vesicas effervescentes
tunitalem quoerentes ul eum morti traderent. Quod ulceraque.manantia, et, ut ipsi dicere maluerunt,
Moses intelligens, medilabalur qualiter eorum decli- scabiem ac vitiliginem totis corporibus erumpentem;
naret insidias. Interfecto Jîgyplio, dura quoereretur post grandinem cum igné permixtam, passim ho-
ad morlera, vix elapsus per loca difficillima deserti mines, armenta alque arbores proterenlem ; post
fugit in Madian : et ibi cum Jethro sacerdote degens, locustarum nubes, exhaustis omnibus, ipsas quoque
cujus filiam duxil uxorem, dumque illius pasceret Iî radiées seminum persequentes ; post tenebras, ima-
gregem in monte Sina colloquio fruens Dei, ab eo in ginibus diras, crassitudine palpabiles, diuturnitate
iEgyptum missus ob liberalioneni filiorum Israël. ferales ; poslremo, post unifbrmem in tota iEgyplo .
Hoec namque ex Josephi decerpsimus Hisloria. De primitivoe sobolis necem, paremque per universos
eodem etiam Mose historiographi gentium quoedam orbitatum tempestalem, qui jubenli Deo non eesse-
scripserunt, ex quorum assertionibus aliqua decer- .rant, cessere punienti. Sed mox pessima poenilen-
pere libuit. Ait Pompeius de illo, sive Justinus, hoc lia dimissos persequi ausi, ultîma nefandoe pervica-
modo : jEgyplii cum scabiem ac vililiginem pate- cioe expendere supplicia. Nam rex eorum universum
rentur, responso moniti, Mosencum oegris, ne pestis JEgypli exercilum, curribus atque equitibus inslru-
ad plures serperet, terminis iEgypli pellunl. Dux ctam, in circumerranles egit. Cujus numerum hoc
igitur exsulum factus, sacrasiEgyptiorum furto abs- solo, vel maxime argumento conjicere possumus,
lulit. Quoeannis repetentes Mgyçûi, domum redire quod eum sexcenta millia virorum timuerunt atque
tempestatîbus compulsi sunt. Al vero Cornélius de fugerunt. Sed protector depressorum et ultor con-
eadem re sic ait •.Plurimi auclores consentirait, orla tumacium Deus, divisil subito Rubrum mare, ac di-
per yËgyptem tabe quoe corpora foedarel, regem ^"*latans ulrumque marginibus, rigenlium undarum iu
Bocchorum, adito Hammonis oraculo, remedium montis facieni lalera erecla suspendit, ut inoffensi
pelentem, purgare regnum, et hoc genus hominum, spe limitis provocati, piique viam desperatoesalutis,
ut invisum diis, alias in terras abire jussum. Sic impii in foveam insperatoe mortis intrarent. Itaque
conquisitum collectumque vulgus, postquam vastis Hebrasis tulo per sicca gradienlibus, refusis a tergo
locis reliclum sit, coeteris per lacrymas torpentibus, aquarum-astantium molibus, obrula est et inlerfecta
Mosenunum exsulum monuisse ne quam deorum cum rege suo universa JSgypti multitudo : tetaque
hominumve opem exspeclarent, sed sibimet duces provincia, plagis antea cruciata, bac postremo in-
coelesti crederent primo cujus auxilio proesentes terfectione vacuata est. Exstant etiam nunc eerlis-
miserias pepulissenl. Itaque Cornélius dicit quod, sima horum monumenta gestorum. Nam tractas cur-
ipsis iEgypths cogenlibus, Judoeiin déserta propulsi ruum rotarumque orbitas, non solum in littore, sed
sint ; el postea subjungit incaute quia ope Mosi ducis etiam in profundo, quousque visus admittitur, per-
in ^Egypte miserias propulissent. Quare ostendilur videntur. Et si forte ad tempus casu vel curiositate
quoedam quoe per Mosen strenue acta sunt, fuisse cujuspiam turbanter, conlinuo divinilus in pristi-
celata. Item Justinus asserit pulsum oeque cum po- nam faciem venlis lluclibusque reparantur : ut quis-
pulo Mosensacra iEgyptiorum fuisse furatum. Quoe quis non doceter limorem Dei propalatoe religionis
iEgyptios armis recipere molienles, coactos tempe- sludio, iras ejus transactoe ullionis terreatur exem-
stalibus ac repulsos, domum redisse. Et hic aliquid pta. Cecropem enim, de quo supra diximus, tem-
amplius, et si non lotum, prodidil quod ille celavit. pore etiam Mosiducis gentis Hebroeorum (qui primus
Quapropler si Mosi magno illi duci leslimonium am- omnium prophetarum ante adventum Domini Salva-
bo dixerunt, ab ipso sicut per eum et gesta et dicta toris divinas leges sacris litteris explicavil) fuisse
sunl, melius proferunlur. Hinc autem Orosius histe- eruditissimum tradiderunt. Hic Moses omnibus quos
riographus sic ait : Cum populum Dei, hoc est genus Groeci antiquissimos putant senior deprehenditur,
Josephi, jEgyplii cujus ope salvi erant, servitio op- Homero scilicet et Hesiodo, Trojanoque bello, ac
pressum laboré cruciarent, insuper eliam ad necan- multo superius Hercule, Musoeo,Lino, Chirone, Or-
dam sobolem suara crudeli imperio cogèrent, dimitti phoeo, Gastore, Polluée, Esculapio, Libero, Mercu-
Deus populum suum liberum ad serviendum sibi per rio, et Apolline, et coeteris diis gentium, sacrisque
Mosen nuntium jubet, contemptusque durissimis vel vatibus, ipsius quoque Jovis gestis, quem Groe-
contumaces suppliciis agit. Qui decem plagis onerali cia in arce divinitalis collocavit. Hos, inquara, om-
afipratrili tandem quos dimittere noluerant, etiam nes quos enumeravimus, etiam post Cecropem Di-
§55 CHRONICON.— TOMI I LIB. ïï. 954 .
fien, quem primum Atticoeregem fuisse convincimus. A Evethoeiel nymphas filius agnoscilur. Hoc enim tem-
Itaque sine ulla ambiguitate Moses et Cecrops, qui pore Corinthus est condita, quoeprius Epira voca-
primus Alheniensium fuit, iisdem fuere temporibus. batur. Secundum vero nonnullos, Io in jEgyplum
Porro iste Cecrops Difiesindigena, sub quo primum profecta, et ibi Isis nuncupata est. Quoenupla postea
in arce oliva orta est, et Alheniensium urhs ex Mi- Thelegono régi Jîgypliorum Epafum genuit.
nervoe appellatione sortira nomen. Hic primus om- CAPUT IX.
nium Jovem appellavil, simulacra reperit, aram sta- De filiorum Danai et JEgisti parricidiis,
- tait, vietimas immolavit, nequaquam istiusmodi Mgypti pri-
ma appellalione el Busiridis in ea lyrannide.
rébus in Groeciaunquam visis. Coetera quoque quoe Assyriorum XVII Annules annis 45. Hujus namque
apud Groecosmira jaclautur, posleriora Cecrope de- anno nono Moses moritur, et Jesu Nave ducatum
prehendunlur. Post hune enim scribitur diluvium populo proebet annis viginti sex, qui terram Paloesli-
sub Deucalione, ineendium sub Phaelonte, Ericlho- norum sorte distribuit Judoeis.Eratque tune secundus
nius Yulcani et Terroe filius, Dardanusque qui Dar- pontifex HebroeorumEleazar. Ergo a' prima mundi
daniam condidit. De quo Homerus : fabrica usque ad Mosi obitum libri ipsius quinque *
Quemprimumgenuit coelestiJupiter arce. continent annos tria millia septingenlos triginta, se-
Liberoe quoque raptus Europoe, sacra Cereris, atque R I cundum LXX Seniorum interprelationem. Igitur
Isidis delubruni in Eleusyna, frumenta Triplolemi, decimus Argis Danaus régnât, Sycioniorum sextus
regnum Trois, cujus dinatum [Ida natum] Ganyme- deciraus Corax. Alheniensibus Ericthonius regnabat,
dem ad sidéra raptum, vina dei magnis voluerunt qui primus quadrigam junxit in Groecia, quamvis
fundere mensis. Quo tempore Tanialus quoque et olim esset apud alias nationes. His enim regnantibus,
Tilios fuerunt, et Apollo natus esl. Nam Lalona inter Danai atque Jîgisti fratrum filios quinquaginta
Jovis eonjux tempore Tytionis fuit, Latonoeautem et parricidia uua nocte commissa sunt, solo Lynceo
Jovis (ut ferunt) fuit Apollofilius. Post quos Cathmus evadenle, qui post eum regnavil. Ipse deinde tanlo-
Thebas venit, qui Semelen genuit : de qua pulcher- rum scelerum fabricator Danaus, regno, quod lot
rima proies, Liber condignam parta tulil edila fru- flagiliis acquisiverat, pulsus, Argos concessit, ibique
gem. Porro Liber et reliqui, quos mox inferemus, indigne persuasus in facinus, Argis Slbenelam, qui
post ducenlesimum annum Ceeropis fuerunt, Lirais eum profugum egentemque exceperat, regno expulit,
scilicet et Celhus, et Amphion, MusoeusOrpheus, atque ipse regnavil. Neque vero multïtudo filiorum
Minos Perseus, Eseulapius, gemini Castores, Hercu- incredibilis videri débet in barbaris, cum tam innu-
les, eum quo Apollo servivit Admeto, post quos faeta merabiles habeant connubias. Enim vero a proedieto
esl Trojanoeurbis eversio, quam Homerus longo se- C Jïgyplo rege nomen accepit jEgyptus, quoeprius
quitur intervallo, longe post fuerunt. Homerus au- Aeria dieebatur ; eodem eliam tempore Dardanus
tem Solone el Thalete Miiesio coeterisque qui cum Dardaniam condidit. Templum Delphis a Phlegio iu-
his septem sapientes appellali sunt, multo prior re- censum est. Tune etiam Busirides in ^Egypte fuit
peritur. Deinde Pythagoras exstitit, qui se non sa- Neptuni et Libyas Epaphi filioefilius. Qui dum apud
pienlem ut priores, sed philosophum, id est amato- vicina Nili loca tyrannidem exerceret, transeuntes
rem sapientioe, diei votait, quem secutus Socrates, hospiles crudeli scelere interficiens, tyranni cruen-
qui Platonem erudivit, a quo famosa in partes philo- lissimi hospitalitas crudelissima et religio crudelior
sophia divisa esl. Horum singulos, juxla ordinem erat, qui sanguinem hospitum innocentant scelerum
sequenlis hislorioe, suis locis înseremus. His etiam suorum particîpibus diis propinabat. Igitur per hoec
temporibus adeojugiset gravis asslus incanduit,ut tempora, id est, ab exitu Israël ex jEgypto, usque
sol, per dévia trausveclus, universum orbem, non ad mortem Jesu Nave, per quem populus Dei ter-
calore affecisse, sed igni torruisse diealur : impres- ram repromissionis accepit, sacra sunt institute diis
sumque fervorem, et jEthiops plus solitum, et insoii- falsis a regibus Groecioe,quasmemoriamdiluvii, et ab
tem Scylha non tulerit : ex quo etiam quidam, dum eo liberationis hominum, vitoeque oerumnosoe,modo
non concedunt Deo ineffabilem polentiam suam , D ad alla, modo ad plana migrantium, solemni celebri-
inanes raliunculas conquirentes ridiculam Phaelon- tate revocarunt. Nain et Lupercorum per Sacram
lis fabulam lexuerunt. Igitur, ut supra memini, an- viani ascensum atque descensum sic interpretantur,
no octavo régnante Scatade in Assyriis, fiunt anui ut ab eis significari dicant homines, qui propter aquoe
Iransacli repromissionis quadringenti triginta, a na- inundalionem sùmma monlium peliverunl, el rursus,
tivitate vero Abrahoequingenti quinque. Mosesau- eadem minuenle, ad ima redierunt.
lem, octogesimum oetatishabens annum, dux itineris CAPUT X.
efficilur Hebroeorumab Jïgypto ; proefuitque populo De Progne et Pltilomela, et rege Thebarum Cathmo.
Dei in déserte annis quadraginta, tradensque ei le- Assyriorum XVIII Belochus, annis 2S. Hujus filia
gem a Deo sibi datam. Eo tempore secundus Athe- Tosa, quoe el Semiramis, regnavil cum paire annis
niensium Cradavus rex erat, qui habuit successorem octo. Al) exitu filiorum Israël ex jEgypto sepluage-
Amphition. Quo in tempore Curytes et Corybanles simus septimus erat annus. Judoeorumprimus judex
Gnoson coudiderunt, qui modulatam et inter se con- Gothoniel jam annis undecim judicabat populum.
ciueiitem in annis saltationem repererunt : musicus Deinceps autem viginti novem annis. proefuit, qui
'
SSS FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI 956
cura auperioribus fiunt quadraginta. Sycioniorum iA primus instituit, templumque fabricavit. Nec ei tan-
XVU Epopeus. Atheniensium autem VPandion, Argis tum ludos fieri censuit, sed etiam Minervoe, ubi
XI Lynceus. His regnanlibus subjectos tenuerunt primum vicloribus oleum ponebalur, quod ejus fru-
Hebroeosalienigenoeannis octo, qui jungunlur tem- Ctusinventricem Minervam, sicut vîni Liberum, tra-
poribus Gothoniel, secundum Judoeorumtradilionem. dunt. Hercules aulem cognomen Desanaus in Phoe-
Golhoniel aulem judex ex tribu Juda fuit. Igitur nice clarus habetur, inde ad noslram usque memo-
suseepit Phinees eo tempore pontiflcalura apud He- riam, a Cappadocibus et Eliensibus Desanaus adhuc
broeos; apud Argos aulem sacerdolio funcla est dicitur, sed nimirum alius Hercules, non ille cujus in-
Hypermeslra Danai filia. Ergo Europoe filioe Phoe- gentia et innumerabilia facta narranlur, hic fuit. His
nicis mixtus est Jupiter. Post hoec vero a Creten- temporibus Dionysium, qui etiam Liber pater dictes
sibus rapta est navi, cui fuit in signo laurus. Quam esl, el post mortem deus habites, vilem ferunt
postea Aslerius (quem alii Exanthum vocant) rex oslendisse in Atliea terra "hospili suo. Ëriclhonius
Cretensium uxorem accipiens, Minoem ex eâ, et etiam Vulcaniet terroefilius, quiabHomeroErictheus
Piadamantum , et Sarpedonem procreavit. Tune vocatur, his regnantibus fuit. Eo quippe tempore
etiam Therei Prognoe el Philomeloe, inceste parrici- Arcas filius Jovis, el Callistonis, Pelasgis in deditio-
dium adjunctem, atque exsecrabilius utroque convi- R • nem redactis, regionem eorum Arcadiam nuncupavil.
vium per infandos cibos additum, cura propler so- Ergo a Deucalione Hellène, et Pyrra, hi qui prius
roris pudicitiam ereplam, proecisamque linguam, Groecilune Hellènes nuncupali sunt, et Actea Bena-
filium parvulum mater occidit, pater comedit. Hoe ctica esl vocata. Igitur de diluvio quod tune sub
namqueProgne atque Philomela Pandionis fuerunt Deucalione in Thessalia, et incendio quod sub
filioe, qui filius Erictbei fuit. Tune etiam Gathmus Phaelonte factum est, de peslilentiis eliam multi-
regnavil Theboeis, ex cujus filia Semele natus est modis jËlhiopias, quoe lune conligerunl, Orosius in
Dionysius, id esl, Liber Pater, sub quo Linus The- hune fert modum : Anno octingentesimo ante urbem
boeus musicus fuit. Metas etiam et Paphus atque condilam, Âmphiclion Athenis tentas a Ceerope re-
Tharsus, vel Thasus, Calislaque et Bithinia, urbes gnavit. Cujus temporibus aquarum illuvies majorera
conditoesunt. Linus autem Theboeus, et Zethus, et parlem populorum Thessalioe absumpsit paueis per
Amphion, in musica arle clarescunt, qui lune post réfugia monlium liberatis, maxime in monte Par-
Caibmum Theboeis regnabant. In Dardania namque nasso, in cujus circuitu Dcucalion tune regno potie-
regnavit Ëriclhonius, Dardani filius. Quem Ericlho- batur : qui tune ad se ratibusconfugienles, susceptos .
nium finxerunt Neptuni et Minervoe filium, quia in per gemina Parnassi juga fovit aluitque. A quo pro-
templo Vulcani et Minervoe,quod ambo unum ha- G pterea genus hominum Groecorumfabuloeex lapidi-
bebant Athenis, exposilus invenlus est dracone in- bus reparalum ferunt, propler hominum insitam
volutus, qui eum significavil magnum futurum, et; cordis duritiam. Tune etiam in iEthiopia pestes plu-
propler commune templum el ignolos parentes, rimas, dirosque morbos, pêne usque ad desolationem
filium deorum esse dixerunt. Ea quoe de Diana quam, exoesluavissePlato testis esl. El ne forte divisa lem-
Isidem esse aiunt, et.Danae referuntur, ex qua Per- pora esse credanl irasDei furorisque bellici, ea lera-
sus nascitur, his gesta temporibus sunl. Ephira pestate subaclam Indiam Liber pater- sanguine ma-
vero, quoe nunc Corinthus vocatur, a Sysipho con- defecit, coedibus opplevil, libidinibus polluil, gen-
dila. Armenia a Cathmo est capta. Phoenix autem et lem ulique nulli unquam hominum obnoxiam, verna-
Calhmus, de Thebeis jEgypliorum in Syriam pro- cula tantum quiele conlentam. "
fecli, apud Tyrum et Sydonem regnaverunl. His CAPUT XII.
temporibus erant qui ferrum repererunl, ut dicunt, TroiaetAcnamcondifa. Triplolomeusfrumenla per ui-
IdoeiDactyli. besdistribuit. TiwseumHerculesab inferis reducil.
CAPUT XI. Assyriorum XX Lamprides annis 52. Ab exilu
Ludi in honorem Apollinisinstiluti, quo tempore Her- Israël ex ./Egypte anni 152. Sycioniorum XVHI
cules claruit el Dionysius vitem ostendit. Item de Laoniedon, sub quo Apollo Lalonoefilius Admetoser-
diluvio sub Deucalione et incendio sub Phaelonte. vivit sub cura
pasterali, et Neplunus inuros Troja-
Assyriorum XIX Bellespares annis triginta. Ab norum fundavit. Sed hos utrosque Laoniedon fefellit,
egressu filiorum Israël ex iEgypto anni centum duo. quia ab eo mercede laboris fraudantur. Argis XII
Hebroeorumjudex Aod, ex tribu Etirera, annis octo- Abbas. Pelops regnabat in Groecia,a quo Peloponen-
ginta. Alienigenoe Hebroeos habuerunt subjeclos sis vocata. Hic fuit Pandionis filius, sub quo mysle-
annis decem et octo qui sub eodem judice suppu- ria Groecorum esse coeperimt. lus eliam tempori-
tantes. Tune enim Apollini Delphico insliluli sunt bus Triplolomeus, quem Philocorus ail longa navi
ludi musici, ut placarelur ira ejus, quia pulabant af- ad urbes accedenlem dislribuisse frumenta, el ob id
flictas esse sterilitale Groecioeregiones, quia noni dédisse suspiciones quod navis ejus serpens penna-
defenderint templum ejus, quod rex Danaus, cumi lus fuerit, sive, ut alii fingunt, qîiodsjubenle Cerere,
easdem terras bello invasisset, incendit. Hos au- anguibus ponatus alitibus, indigenlibus terris fru-
tem ludos ut instituèrent, oraculo sunt admonili. Ini menta volando conluleril. Achaia autem lune ab
Àtlica yero rex Ëriclhonius filius Cecropis ei. ludosi Acheo condita esl. Fabula Proserpinss, quam rapuit
957 CHRONICÔN.— TOMI ï LIB. H. m
Aidoneus, id est, Orcus rex Mo.osorum. Cujus canis A desecto, quoe propler exnniam puichriludinem ila
ingenlis magniludinis Cerberus nomine, Perithoim aspeclatores suos mentis inopes reddebal, ul verlere
devoravit, quia ad raptum uxoris ejus CumTheseo eos putaretur in lapides ; unde ei caput seroenlibus
venerat, quem et ipsum Theseum jam mortispericulo crinituni finxeruul.
conslitutam, adveniens Hercules liberavit, el ob id CAPUT XIV.
quasi ab inferis receplus dicitur. Quo tempore Eri- De Debbora prophelissa, el regno Argivorum in Mi-
clhei filiam Orilhiam Boreas Astreli filius Thrax ra- cenas translato.
pnit, quani fabula ventum fuisse confingil. Hac asia- Assyriorum XXII Lampares, annis 50. Ab exitu
te Phrixus fuisse secundum quorumdam opinioneni Israël de iEgyplo centesimus oclogesimus quartes
qui, cum Helle sorore sua fugiens insidias noverca- annus erat. Hebroeos post Aon in deditionem redi-
les, visus est per aeremvebi ab ariele veïleris aurei. gunt alienigenoeannis 20 qui conjunguntur tempori-
Fuit aulem ei navis parata fugienli, cujus in signo bus Debboroe et Barach secundum traditionem Ju-
aries eral. Porro Palefatus affirmai arietem voca- doeofuni, qui judicaverunt populuto annis 40. Nam
lum illius nutrilorem per quem libérâtes sit. Debbora prophelissa erat. Cujus prophelia de Chri-
CAPUT XIH. sto minus est aperta, et diulurna indigelexpositione.
De laptu Ganimedis, Medeoeper coedes parvulorvm B Debbora namque tribu Effraim, Barach tribu Nep-
pignorum grassalione, et Gorgonoemeretricis ca- thali proefuerunt. SycioniorumPolybus, Alheniensium
pite desecto. vero -VH Cecrops junior. His regnantibus, regnum
Assyriorum XXI Sosares, annis viginti, ab exitu déficit Argivorum, quod stetit per annos 544, usque
Hebroeorumde ^Egypte annus centesimus sexagesi- ad Pelopem. Exin in Micenas imperio translato,
mus quartes, Hebroeorumjudex Aod, qui et supra regnàvit post Acrisium Euristeus, qui Slheneli filius
Alheniensium Yl Erictheus, Sycioniis XIX Syeion, a fuit.
Igitur Argivorum imperio in Micenas translate,
quo Sycionii nuncupali sunt, qui prius jEgialei voca- hi reges per successiones fuerunt: Perseus, Sthene-
bantar. ArgisXIH Protheus, qui sticcessorem habuit lus, Atreus, Thiesies,Agamenmon,iEgislus, Orestes,
Acrisium. Horum temporilius Melampus divinuê el Thysamnus, et Penlilus, et Cornelus, usque ad
agnoscitar. In Dardania vero regnavil Tros, a quo Heraclidarum discessum.
Trojani nuncupali sunt.-Apud Phiiium vates prima CAPUT XY.
Phemone hexametris versibus fulura cecinissenarra- Quo tempore Ilium et Troja condita, aurea Saturni
lur. Tantalus tune Phrygas regebat qui prius Meones lempora.
vocabanlur. Hic enim Tantalus rex Ganimedem Troi Assyriorum XXIII Pannias, annis 45. Ab exitu fi-
Dardanorum regii filium, cum flagitiosissime rapuis- |C liorum Israël de ^Egypte anni 214. Alheniensium
sel, majore concerMcertaminis foeditate detinuil, sic- YIIIPandion. His regnantibus Gedeon ex tribu Ma-
ut Phanocles poeta confirmai. Qui maximum bellum nasse, Hebroeorum judicabat populum, qui annis
excitatum ob hoc fuisse commémorai sive quia hune 40 judex exstitit. Alienigenoesub eo annis 7 redigun-
ipsum Tantalum [ut poeloe asseclam deorum videri lur suam in dilionem. Ilium aulem est ab Ilio coiidi-
votant ] raptum puerum ad libidinem Jovis familiari lum. Âmphion enim Theboeisregnaba't, quem ferunt
leuoeiriioproeparassel, qui ipsum quoque filium Pe- cantu citharoe saxa movisse. Fuerunt autem duro
lopem epulis ejus non dubitaret impendere. Ipse corde et, ut ila dicam, saxei quidem auditores. Se-
etiam Pelops, qui Hiplordaniam duxit uxorem, con- cundum alios quidem Theboeistune regnabat Calh-
tra Dardanos atque Trojanos magna pertulit certa- mus. Ea etiam quoede Sparlhis memorantur, quod
uiiua. Quoe,quia in fabulis célébrai! solita sunt, ne- Palefatus scripsit, cura proximarura essent regionum,
gbgentius audiunter. Eo etiam contigernnt lenlpo- a adversus Calhmum subito constilisse, et propter
re Altrei et Thieslis odia, stupra, parricidia coelo repenlinos quasi de terra contractes, ex omni parle
quoqueinvisa. Fuisse etiam lune OEdipumferuntpa- confluitur, Spartos vocatos. Tune equidem templum
tris interfeclorem, matrismaritum,-filiorum fratrem, in Eleusina oedificalum est, el Troja eliam condita.
suumque vitricum. Tune equidemJîtheocles etPoIy-] D Quo tempore Laurenles ubique in Italia regnabant,
nices mutuisperierunteoncursibus, utulrique existè- quorum primus Picus, filius Salurni, rex fuit. Quem
rent parricidoe. Medoeaquo in tempore amore soevo Salurnum idcirco dominum esse dixerunt, quia ter-
sauciala , coede pignorum parvulorum grassatur. ram colère docuit, eamque slercore conficere, ul
Perseus autem a Groeciain Asiam iransveclusesl,ibi fruges funderet uberiores , unde ut Stercutius no-
barbaras gentes gravi diuternoque bello domuit, et minatus esl sive slerticen. Sub quo Vergilius et
novissime victor, nomen subjectoegenli dédit. Nam alii anliquorum doclores aurea fuisse soecula scri-
aPerseoPersoe sunt vocati. Illa quoque proelereo, bunt; quia homines qui ad montes confugerant re-
quoedePerseo, Gathmo,Thebanis, Sparlhanisque, per vocavit ad plana, et moribus compositis degere in-
inexlricabiles aflernantiuni malorum recursus, Pale- stituit, legesque dédit, Laliumque vocare matait, eo
fato scribenlereferunlur. FlagitiaLemnia cl Pandionis quod in eo lûtes laluissel fugiens filium. Successorera
Alheniensium régis flebilis fuga tune etiam contigisse eliam ejus Picum, idcirco inler deos reiulerunl, eo
credibile putatur. Gorgonoeetiam meretricis capile quod proeclarus augur et belligeralor fuisse dicilur.
" Lociis corruptus.
9S9 FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI 9G0
. - CAPUT XYI. ALtrahentes, Argo per terram ad fluvium Aquilem de»
Heridano. Heridanus au-
De Libero etejus Bacchanalibus sacris. Idem de Doe- duxerunt, qui perniisceter
dalo et Spinga, Argonautis quoque, et tandem de tem fauces habet in Italicum mare. Et sic ad propria
Scythis, Amazonibus et Scaza insula. repedarunt. Eodem quoque tempore, Vesozes, rex
Assyriorum XXIV Sosarmus, annis 9 et 10, qui jEgypti, méridien), et Septentrionem, divisas peneto-
Mitreum habuit successorem, et is regnavit 27 annis. lo coelo ac pelago plagas,autmiscerebello, ul regno
In principio quippe hujus Metrii regni, ab exitu fi- jungere stedens, Scythis bellum primus indixit, missis
liorum Israël de jEgypto, erant anni transacli 278. prius legatis, qui hostibus parendi leges dicerent.
Abimelech el Thola 25 annis Hebroeorumeo tempore Scythoe autem legatis respondent : Stolide opulenlis-
judicaverunt popdlum. Sycioniorum rex Inachus simum regem adversus inopes sumpsisse bellum, quod
erat, Chareus et Thiestes apud Micenas regnabant. limendum ipsi magis versa vice fuerit propter in-
His autem temporibus, quidam vindicant gesta Li- certos belli eventus, nulla prasmia, et damna mani-
beri patris, et ea quoe de Licurgo, atque Atbenoeo,et festa. Porro, sibi non exspectandum dum ad se ve-
Penleone memorantur ; quomodo adversum Persen nialur, sed ullro proedas obviam iteros. Nec mora,
consistens occidatur in praslio, ut Dinargus poeta re- nam dicla factis iiisequuntur. Primum ipsum Veso-
fert. Qui autem voluerjt, potest inspicere ipsius Li-1 5 zem territum refugere in regnum cogunt ; destitu-
beri Patris apudDelphos sepulcrum, juxla Àpollinem lum vero exercilum invadunt, omnemque belli ap-
aureum.Pingilur vero Liber inmulierisspecie, el déli- paratum capessunt. Universam quoque jEgyptum
cate corpore, propter mulieres in suo exercitu militan- populavissènt, ni paludibus impediti repellereniur.
tes,quandodebellavitIndiam. QuoemulieresBacchalioe Inde continuo reversi, perdomitam infinitis coedibus
appellatoesunt, non tara virtute nobiles quamfurore. Âsiam vecligalem fecere. Ubi per 15 annos sine pa-
Aliqui sane et victum scribunt istum Liberum, el vi- ce immorali, tandem, uxorum fïagitatione revoean-
clum nonnulli et occisum in pugna aPerseo, nec ubi tur, denuntiantium, ni redeant, sobolem se a fini-
fuerit sepultus tacent, et tamen ejus velut dei nomine limis quoesituras. Medio autem tempore, apud Scy-
per immundos doemonesBacchanalia sacra, vel po- thas duo regii juvenes Plinius et Scolopelius, per
lius sacrilegia sunl insliluta. De quorum rabîosa tur- faetionem oplimatura domo pulsi, ingentem juven-
pitudine post multos annos senatus sic erubuit, ut in talem secum iraxere, et in CappadocioePonticoe
urbe Roma célébrai! prohiberez Per ea tempora ora, juxta amnem Thermodontem, consederunt, Cam-
Perseus eluxor ejus, postcaquam sunt mortui, sic piflhemis Scyriis sibi subjectis, ubi diu proxima
eos coelo receptos esse crediderunl, ut imagines eo- quoequepopulati, conspiratione fmitimorum per insi-
rum appellare numina non erubescerent. Tune etiam ^ dias trucidantur. Horum uxores exsilio ac vidui-
Pandion fugienlera a Ionibus insidias passum ferunt. tate permolas, arma sumunl , et ut omnibus
Europa etiam Agenoris filia regibus proefalis-rapitar par ex simili conditione animus fieret, viros qui
existentibus. Philamon Delphus tune nobilis habeba- superfuerant faiterfictant, atque accensoein hostem
tur, qui primus apud Pylhiam chorum constitail. sanguine suo ultionem coesorum conjugum fiui-
Ergo et quoe de Doedalo fabuloe ferunt, qui visus est limorum excidio consequuntur. Tune pace armis
simulacra fecisse moventia, qui etiam primus quoesila, externos concubitus ineunt, édites mares
omnium pedes statuarum a se invicem separavit, mox enecant, feminas studiose nutriunt, inuslis in-
aliis conjunctim eos fabricantibus Palefatus menio- fantum dexterioribus maraillis, ne sagittarum ja-
rat. Nec non quomodo cum filio Icaro Minoemnavi clus impedirentur. Unde Amazones dictoe. Harum
fugerit, et propter investigabilem fugam, avolasse duoe fuere reginoe, Marpesia et Lampelo. Quoe
pennis oestimatusest. Tune etiam Orpheus Thrax cla- agonine diviso in duas partes, vicissim curam belli
rus habebatur, cujus discipulus fuit Museus Emolpi et domus cuslodiam sortiebantur. Igitur eum Eu-
filius. Linus eliam magister Herculis, famosus eral. ropoe maximam partem domuissent, Asioe vero ali-
Igitur ea que de Spinga et OEdipode el Argonautis -'n quantis civitatibus captis, ipsoe etiam Ephesum.
^icuntur in quibus fuerunt Hercules, Àsclepius, Ca- aliasque urbes dum condidissent, proecipuam exer-
stor el Pollux, tune contigisse Palefatus sortait, qui citus sui partem onustam, opulentissima proeda do-
Spingam uxorem Cathmi fuisse, el propter zelum mum revocant, reliquoe ad teendum Asioe imperium
Erniionas uxorem a viro recedentem conlra Calh- relictoe cum Arpesia regina, concursu hostium tru-
-
suim constitisse. Nunc de Argonautis plus aliquid cidantur. Hujus locum Sinope capessit, quoesingu-
dkamus. Aquilis est fluvius, in quem sermo ferlur larem virtatis gloriam perpétua virgiuitate cumula-
advectam navigio Argo, et ad Thyrrenum pelagus vit. Hac fama excitas génies tanta admiratio etfor-
fuisse perductam. Argonautoe enim ventam validum mido invaserat, ut Hercules quoque cum jussus fuis-
déclinantes, non eodem navigio in regressione sunt set a domino suo exhibere arma reginoe, quasi ad
usi, sed transeuiiles mare, quod super Scylhas est, inevitabile pericutam destinâtes 1universam Groeeioe
per hoec flumina venerunt ad terminos Italorum, et leclam ac nobilem juventutem conlraxerit, novem
ibi hyemantes condiderunt civilatem quoe vocatur longas naves proeparavit ; née tamen contentes exa-
Hemona. jEstate vero superveniente, cooperanlibus mine viriuni, ex improviso aggredi et insperatas cir-
eis provincialibus fere 400 stadios, arte mechanica cumvenire maluerit. Duoe tunc.sqrores regno pras-
961 CHROMCON.—, TOMI I LIB. H. 962
erant Anthiope et Orythia. Hercules mari adveclus, À t navibus exeuntes terras attigerunt, illico nomen loc©
incautas inermesque et pacis incuria desides oppres- dederunt. Nam hodieque illic , ut ferlur, Gothi
sit. Inter coesas captasque complurimas, duoe soro- Scanza vocatur. Unde mox promoventes, ad sedes
res, Anthiope, Melanippe, ab Hercule, Hyppolile a Ulmerugorum, qui tune Oceani ripas insidebant, ca-
Theseo, retenloe sunt. Sed Theseus Hyppoliten ma- slramelati sunt, eosque commisso proeliopropriis se-
triraonio aseivit, Hercules Melanippe sorori reddi- dibus pepulerunl, et eorum vicinos Yandalos , quos
dit, et arma reginoe pretio redemplionis accepit. tune subjugantes, suis applicavere victoriis. Ubi vero
Post Orythia Penlesilea regno poli la est, cujus Tro- magna populi numerosilale crescente, eliam pêne
jano bello clarissima inter viros documenta virtutis quinte rege régnante, posi Berich Philuner, filio
accepimus. Igitur Scylhoe iidemque Golhi, quos Ne- Gadarigis consilio sedit, ut exinde cum familiis Go-
sozes rex jEgjpti, ad suam suorumque non solum thorum promoveret exercitus. Qui aptissimas sedes,
iniseriani et confusionem, sed etiam aliarum gen-" locaque dura quoereret congrua , pervenit ad Scy-
tium excitasse, historiograpborum nobilium asser- thioe terras, quoe lingua eorum Oium vocabantur.
tionibus declaravimus , ex qua prius originem na- Ubi delectatus magna uberlale regionum, sed exer-
tione ducerenl, seu quas ineolerent sedes, elucidare citus medielate transposita, pons dicilur ubi amnem
cursira statui. Refert enim Claudius Ptolomoeusor- jg trajecerat irreparabililer corruisse, nec ullerius
bis descriplor egregius, in secundo sui operis libro : jam cuiquam licuit ire aut redire. Nam is locus, ut
Est in Oceano Arciisalo posila insula magna, no- ferlur, Iremulis paludibus voragine circumjecta con-
mine Scanza, in modum folii cedri laleribus pandis cludilur, quem ulraque confusione naturâ reddidit
per longum ducla concludens se, quam et Pompo- impervium. Yeruintainen hodieque illic el voces
nius Mêla in mari sinueodano positam refert, cujus armentorum audiri, et indicia hominum deprehendi,
ripas influit Oceanus. Hoeca fronle posila est Ju- commeantium altestatione, quamvis a longe audien-
stuloe ftaminis, qui Sarmalicis montibus ortus, in tium credere licet. Hoec ergo pars Golhorum, quoe
conspectu ScanzoeSepientrionali Oceano, trisulcus apud Philuner dicitur, in terras Oium emenso amne
illabalur, Germaniam Scythiamque dislerminans. transposita,
" optalo potiti solo , nec mora illico ad
Hoecergo habet ab Oriente vaslissimum laeum in genlem Spalorum adveniunt, conserloque proelio,
gremio orbis terroe, unde Vagi fluvius, velul quo- victoriam adipiscuniur. Exinde jam velut viclores
dam venire générâtes, in Oceanum undosus evolvi- ad extremam Scylhioepartem, quoe Ponto mari vi-
tur. Ab Occidente namque immenso pelago circum- cina esl, properant, quemadmodum et in priscis
datur, a Seplenlrione quoque innavigabili eodem va- eorum carminibus pêne historico rilu, in commune
slissimo concludilur Oceano. Ex quo quasi brachio (C recolilur. Quod el Àblaunis descriplor Golhorum
quodam exeunte, sinu détente, Germanicum mare gentis egregius, verissima atteslatur historia, in quam
efîicitur. Apura ibi lurba mellifica ob nimium frigus sentenliam et nonnulli consensere majorum. Quo-
nusquam reperiwr. In cujus parte Arclboa gens con- rum sedes hoein solo Scylhioefuerunt, juxta palu-
sistil, quoe dicilur- a Dogit, quoe in média asstaie dem Meotidem primas, secundoein Mysia, Thracia-
quadraginta diebus elnoelibus luces habere ferlur que et Dacia, tertioe supra mare Ponlicum, ut le-
continuas, ilemque brumali tempore, eodem dierum sianlur historici. Dum in prima namque sede juxta
nodimnque numéro, alternato moerore cura gaudio. Meotidem habilarent, Philuner regem habuisse 110-
lucem claram nescire ferlur. Hoc enim evenit, quia scuntur. In secunda, id est, Dacia, Thraciaque et
prolixioribus sedibus per axis margmein solem videt Mysia, Zalmoxen, quem rniras Philosophioe et eru-
redeunlem ad Orienlem. Brevioribus vero non sic ditionis fuisse lestantur. Plerique scriptores anna-
apud illos conspicitar, ut Australes aspicere assue- lium tradunt Zeutem prius habuisse eruditum, post
runt. Nobis enim videlur sol ab imo surgere, illis etiam Diceneum. Is vero Diceneus venit in Goihiam,
vero marginem terroe circuire. Nec hoc incredibile quo tempore Romanorum Sylla potitus est priuci-
cuilihet videatur. Plinius namque erudilissimus lit— patu. Quem Diceneum suscipiens Boscurla Getharum
"lerarum.soecularium, eodem fieri modo in insula ID rex, dédit ei pêne regiam potestalem. Cujus consilio
Thile testâtes. In hac aulem insula licel multoe et Golhi Germanorum terras quas nunc Franci obti-
diversoemaneant nationes, Plolomoeustamen septem nent populati sûnl. Coesarvero, qui sibi primus om-
naiionum nomina meminit, ex quibus gens moratur nium Romanorum vindicavit imperium, et pêne om-
ibi, quoe Suchans nominatur. Hi namque equis nem mundum suoedilioni suhegit, omniaque régna
utunter eximiis. Deinde sequitur diversarum turba perdomuit, adeo, ut extra nostrum orbem in Oceano
naiionum, Theutes, Yagoth, et reïiquoe; sed ex his '^reposilas insulas occuparel, Golhos lamen crebro
sunt exteriores Ostrogothoe. Ex istarum stirpe gen- pertentans nequivit subjicere. Caius Tiberius jam
tium Dani quippe sunt progressi, qui inter omnes .tentas régnât Romanis, Gothi tamen suo regno in-
hujus Scanzoenationes, nomen sibi ob nimiam pro- columes persévérant : quibus hoc erat - salubre,
ceriiaiem affectant proecipuum.Igitur ex hac Scanza hoc apeommodum, hoc volivum, ut quidquid
proedicta, quasi officina gentium, aut certe velut va- Diceneus eorum consularius proecepisset, hoe
gina nationum, cum rege suo nomine Berich Golhi modis omnibus expelendum, hoc utile dijudi-
tmondam memoranlur egressi. Qui ut primum e cantes fore. Qui in Omnem pêne philosophorum sa-
96S FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI 964
pienliam eos inlroducens, barbaros mores eorum [%_dentur. Quo eliam tempore Priamus regnavil post "
compescuit, carminibus et diversis cantibus animos Laomedonlem. Fuerunt et tune illi seplem fortes,
demulcens eorum, studiosos reddidil. Unde el car- qui adversum Thebas pugnaverunt, nec non et
mina in ipsorum lingua adhuc exslanl diversa ab eis Thamiris Amonis filius, insignis celebrabatur.
composita. Decedente autem Diceneo, Comosîcum CAPUT XYH.
habuerunt sapientem. Hic etiam propter suam peri-
liam pontifex illis el rex habebalur. Deinde quar- Carthago a Didone condita. Hercules certamen olym-
piacum instituit, et AntoeumTerroe filium occidit.
tumïalmoxen , nec defuerunt qui eos in studio sa- Trojanorum décennale orilur bellum. Quo tandem,
pienlioe erudirent. Unde et pêne omnibus Barbaris finito, JEneas alias sibi sedes quoerens in Latium
Gothi sapienliores exstiterunl, Groecis peneconsi- venit, etc.
miles, ut refert Dio, qui historias eorum annalesque Assyriorum XXVI Thaitthanes annis 52. Igitur ab
Groeco stylo composuit. Adeo ergo fuere laudati exilu Israël de jEgypto anni sunt 506. Airus autem
Geloe, .ut dudum Martem, quem poetarum fallacia ex tribu Manasse Hebroeorumjudicavit populum, qui
deum belli pronunliat, apud eos fuisse dicant eis proefuit annis 22. Post quem in deditionem suam
exortam. Unde et Yirgilius : redigunt Hebroeos Ammonitoe, annis 8 et 10, qui
B cura temporibus posleriorum judicum copulantur, id
Grandoevumque patrem Geticis a
qui prassidet rvis.
esl, Jepthoe, qui annis 6, Essebon autem 7, Lapdon
Terlia vero in sede, supra mare Ponticum, jam hu- vero Hebroeorum
8, populo proefuerunt. Post Esse-
maniores et, ut superius diximus , prudentiores ef- bon videlicet secundum traditionem
, Judoeorum,
fecti, divisi per familias populi Yesegothi, qui et ferlur Calabon rexisse populum anriis 40, qui non
Getoe sunt dicli. Quorum fuit stadium primum inler habenlur apud LXX interprètes. Syciones autem
vîcinas gentes aliasque arcum inlendere nervis, Adrastus regebal, cui succedit Polipedes. Micena-
Lucauo plus historico quam poeta testante. Ait rum vero
Agamemnon rex erat, Alheniensium aulem
enim : Menestheus. Iisdem temporibus Minos leges ac jura
ârmemosque arcus Geticisintendite nervis. constiluit, qui tandem in Sicilia adversus Dasdaluiu
Hoc namque canlu majorant facta modulationibus- arma capiens, a filiabus Cocali occiditur. Carthago a
que el citbaris cantabant. Taies etiam eos tradunt Didone in Aphrica condita est. Tune etiam Hercu-
exslilisse, quales vix heroas fuisse, quos miranda les agonem olympiacum constiluit, a quo usque ad
jaclat antiquitas. Contra hos, ul praeniisimps, Ve- primam olympiadem supputanlur anni 450. Iisdem
sozes laerymabile sibi inlulit bellum, quos Amazo- enim Hercules in Libya occidit Antoeum.Dicitur au-
num fuisse viros tradunt. Eusebius autem in Anna- ^ lem Àntoeus Terroe filius, quia palasstrïcoe ariis et
libus, et Orosius in libro i contra Paganos Scylhas certaminum, quoe in terra exercenlur, scientissimus
eos voeant, quia partem Scythioe incolebant. Quo erat : et ob id videbalur a Terra maire adjuvari.
etiam tempore alroeissimum inter Cretenses et Post necem vero filii, aqua purgatas est Athenis
Àlhenienses certamen fuit, ubi populis utçisque in sacris Cereris, et post interfeclionem, Ipphiti,
profligatis, infeliciter cruentiorem victoriam Creten- quem peregrinum et amicum injuste peremit, Her-
ses exercuerunt, qui nobjlium Alheniensium filios cules incidit in morbum peslilentem, qui ob reme-
Minolauro crudeliter addicebanl. Utrum vero feras dium doloris se jecit in flammas, in monte qui vo-
ac inhumanus crudelisque hic Minotaurus fueril, ut catur OEta, dum plura fortiter ac mirabiliter per-
scribil Philochorus, in secundo Attidis libro, dubi- pétrasse!, et sic morte finitus est, anno oelatissuoe
tater ; dicit enim magistrum Minois fuisse Taurum çuinquagesimo secundo. Quidam vero aiunt trige-
nomine, aut informe prodigiuro, quod effossis Groeci simo. Huic autem Herculi duodecim insignia inter
luminibus saginabant. Igitur Gnosius testatur An- ejus ingentia numerant facla. Ergo principibus proe-
drogeon Athenis dolo interfectum, Minois régis diclis exislentibus, Alexander Priami filius rapuît
filium, qui super mortem Androgei filii sui agonem Helenam. Trojanum décennale orilur bellum, ac de-
statuit, proemii nomine pueros Atlicos largiens. muni eversa capital' Troja. Quod ita contigisse in
Taurus vero universos in contentione superabat. historia Daretis alque aliorum legimus. Pelias rex
Tandem factum est ut a Theseo in paloestra vince- maximus, eo tempore inter reges Groecorumhabe-
retur, ob quod Atheuienses pueri tributaria poena balur, cujus consiliis coeteri obtemperabant. Qui ne-
liberali sunt. Theseus aulem Athenienses qui prius potem habuit nomine Jasonem filium fratris sui.
per regionem erant dispersi, in unam congregavil Quem ut novit ferocem esse animo, prudentem
civilatem, qui etiam Helenam rapuil, quam rursus consilio, corpore slrenuum, invidit. Quamobrem ad
illius fratres receperunt, capta maire Thesei. Tan- Colchos gentem fortissimam ac bellicosissimam
dem Theseus Alhenas profugus dereliquit. Iisdem ipsum eum exercilu direxit, promittens ei ut si
diebus Laphitoe, et Thessali, famosis niraium cerla- pellem inauralam quam noveral habere Colchos,
vere conflictibus. Palefatus, in libro primo Incredi- illis devictis, ei deferret, ipsum regni sui successo-
bilium, prodit ipsos Laphitas crédites, diêtosque rem facerel. Dédit autem' consilium principibus suis
fuisse ceutauros eo quod discurrenlibus in bello equi- ut Jason primus cum suis sodalibus ad bellum pro-
tibus, velul unum corpus equorum el hominum vi- céderai, illi vero, reliclo Jasone in periculo niorlis.
965 CHRONICON.— TOMII LIB. il. ' 966'
recédèrent navali eveetione. Sed hos dotas Jason, jAbat duâsPolyxinamalqueCassandramvalde décoras.
ut erat versutissimus, cognovit. Nam, collecte exer- Ergo quindecim reges Groecorumcontra Priamum re-
cite, cum triremibus et magno apparatu navium, gem et filios ac populum ejus dinitcanles, acerrime
mare magnum ingressus, fiante Aquilone, a recto ex utrisque partibus conflixerurat. Qualuor aulem
récessif itinere, et pervenit ad porlum Trojanorum, bella peregit Hector Trojanorum fortissimus cum
ubi Simois fluvius ingreditur mare. 'Quod audiens populo suo contra Groecorumreges el éorum po-
Loamedon rex Trojanorum, Groecorum exercitum pulum : in quibus proeliis, ut in Darete legimus, ce-
fines suos attigisse, contra ipsos Priamum filium ciderunt de Groecisducenta quinquaginta octo millia
suum cum valida manu direxit. Jason vero precaba- ducenli quatuor, quos ipsi recensuerunt. De Trojanis
tur ut iter ei proeberetur absque conflictu suorum vero centum triginla quatuor millia, quadringenti
-
per illorum regionem eundi gratia in Colchos. Illi viginti duo. De regibus autem GroecorumAjax cum
autem notaerunt acquiescera, sed repulerunl eum tribus principibus cecidit. Tanla namque inlerfeclio,
cum injuria grandi a suis finibus. Groecivero recu- quam proemisimus, in tribus proeliis contigit, in
perato vente pervenerunt in Colchos, illosque impa- quarto vero ubi Hector Palamedem occidit regem,
ratos atque inscios repererunt. Jason namque irruil el dum loricam ejus auream detraheret, Achilles
super eos cum suo exercite, tamen principes avi sui 'B inopinatus adveniens, Heclovem spoliis mhiantem,
Pelioeante se ad pugnam ire compulit. Colchos incautum reperiens occidit. Peremptorum vero alio-
aulem prostravit atque devrait, civitates eorum ce- rum numerum eo proelio non repêri. Hinc Traitas
pit atque vastavit pellemque inauratam invenit, et se armavit, ut fratris mortem Hectoris ulcisceretur :
avo suo cum prasda magna in Groeciamdeportavit. et ipse duobus proeliisperactis, fortissimum se de-
Pelias autem rex, ut cognovit qualia exercitus ejus claravit. In primo enim Polypus Groecorum rex ce-
a Trojanis esset passus , indignâtes est, missaque cidit cum duobus principibus et de reliquo exercite.
manu valida, ut regnum Laomedontis aûligeret, 40,025. De Trojanis vero 25,026. Tune Agamemnon,
ignoranlibus Trojanis supervenerunl Groeci,terram- coeteris sapientior regibus, infecte negotio reverse-
que eorum late vastaverunt, filiam etiam Laome- ras erat in Groeciam, nisi ei Achilles reslitisset,
dontis régis Esionam nomine, pulchram ac decoram qui magis mori elegeral, quam sine vindicta suorum
nîmis, caplivam cum spoliis multis secum in Groe- et absque Victoria recedere. Igitur iterum cohor-
ciam deduxerunt. Igitur post aliquod intervallum in tantur se ad bellum, cum Trojanis Traitas occurrit.
Macedoniameorum metropolim confluxerunt reges Quibus fortiler tribus diebus ac nodibus conlinuo
scilicet Groecorumad diem festum quemdam, el ibi decertanlibus innumerabilis multitudo ex utraque
erant qui de cunclis partibus Groecioeilluc convene- ^ parte cecidit. De Groecis 145,000. De Trojanis
runt : Pelias et Jason nepos ejus. Agamemnon et 112,000, .insuper Traitas ab Achille percussus mor-
Memnon frater ejus Ajax et Palamedes , Achilles, tuus esl. Cujus corpus Achilles circa civitatem ira-
Triptolemus, Menelausatque Polypus, Castor et'Pol- bens, maximum luctum Trojanis intulit. Quod He-
lux, Aléa, qui primus labularum lusum reperil, el cuba Troili mater cernens, multo redimere auro
coeteri reges minores ad diem festum conveneruut cupivit, ut sepulturoetraderet. Achilles aulemPolyxe-
proedictum, sacrificare Jovi. Audiens hoecAlexander nam Priami filiani petens in malrimonium, dixit, si
filiusPriami, Troja progressus, multiludinem exerci- ei daretur, et corpus mortui redderet, el Groecosa
tus sumens, naves magnas aseendil, per Medilerra- Troja recedere facerel. Sed dum illi essel repro-
neum mare, ad insulam régis Agamemnonis veniens, missa, Troili cadaver parentibus reddidit. Achilles
ad palatium ejus accessit, ubi Helena regina illius vero dum templum Dianoeadiret, quasi Pofyxenam
uxor deoeMinervoediem festem exhibebat. Alexan- ibi accepturus, juxta palatium conslilutus, insidiis
der autem filius Priami proedictamHelenam reginam Alexandri circumventes occisus est. Agamemnon
speciosam valde illico invadens, rapuit cum Ihesau- autem, cognita Acbillis morte, ilerum hortabalur
ris ejus omnibus ac viri sui, ob vindictam amiloesuoe. populum cum magno clamore recedere a Phrygia,
'
Esionoe, quam Groecicaplivam lenebanl et nolebant cui restitil Triptolemeus, dicens : Vivus hinc non
reddere. Quod ut cognoverunt Groecorum reges, ni- recedam nisi neeem patris vindicavero. Iterumque
mium graviter ferentes, Inito consilio, cum omni ap- orlum est proelium. Deiphoebusquippe cura Trojanis
paratu undique confluxerunt, instructaque classe agmine Groecorumoccurrit : in qua pugna cecide-
transfretantes mare Ilium , petierunl, rogantes ut "runl de Groecis115,054, de Trojanis autem 70,605,
redderetur Helena, et recédèrent. Trojani aulem ut populus recensuit. Vulneralus est ab hostibus
responderunt nequaquam se hoe facturos, nisi prius Deiphoebus, et mox in civitatem reversus mortuus
Esionam régis Priami sororem recepissent. Quam ob est. Tune domeslici régis, jEneas et Ulysses, do-
rem utrisque indignantibus, decem annorum bella mino suo Prianio suaserunt, ul redderenl Helenam, '
gravissima gesserunt. Erant igitur filii Priami régis, datis insuper muneribus, et recédèrent ab eis hostes,
ex matrona nomine Hecuba, primogenitus Hector ele- quoniam se imminutes ac pêne victos cernebanl.
gantissimus et pugnator fortissimus. Secundus Ale- Quod audiens Agamemnon libenter proebuil assen-
xander, qui rapuit Helenam, tertius Traitas, quartes sum. Alexander aulem Helenam reddere notait,
Deiphoebus,quintes Achimachus. Filias aulem habe- frater quoque illius Achimagus magis populum ad
967 FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI 968
bellum excitabat. Quod jEneas et Anlennor audien- Alissimus, ita ut a quibusdam facta ejus Herculis
les, indignati sunt, el clam mittenles ad reges Groe- comparentur-gestis, qui pêne contemporales, quam-
corum inierunl foeduscum eis, ut ipsis parcerent et vis Hercules non mullum proecederet, exstiterunt.
omnibus quoe• ad eos perlinere videbantur, et ipsi Redigunt autem alienigenoe in suam ditionem He-
civilatem manibus eorum traderent. Accepta vêro broeos annis 11. Huic Samsoni Heli sacerdos succe-
fide a Groecis, nocte média signum inauditem in dit, qui annis 40 proefuitHebroeis, secundum Judoeo-
siinilitadinem equini capitis excogitantes, supra rum traditionêm ; juxta LXX interprètes 20 tantum.
niurum posuerunt. Quorum fraude Groeci urbem Apud Alhenienses Demophon tune regnabat, filius
intraverunt, et super Priamum ae libéras ejus ir- Thesei, et habuit successorein Oxynieni Sycioniorum
ruerunt, nec ulli ex eis pepercerunt : Helenam au- rex Ceuxippus. Principibus proedictis regnantibus,
lem receperunl. jEneas vero abscondil in terri ur- post captam Trojam, primus rex Latinis, qui postea
bis Polyxenam alque Cassandram. Triptolemeus au- nuncupali sunt Romani, jEneas profugus fuit, ut
lem requisivit Polyxenam, pro qua illius pater paulo lalius supra explicuimus. Ab excidio namque
Achilles mortuus fuerat. Sed dum earn jEneas se Trojoe annos 7 obtinuit Latinorum regnum, et 5
nescire teslaretur, et in hoc deprehensus esset regnavil annis. Quoearma idem eommoveritin Italia,
ineiidacio, a Phrygia dejectus est. Agamemnonautem B qualia per triennium bella excitaverit, quanto im-
Polyxenam Triptolemeo Iradidit, ille eam super tu- plicuerit populos odio excidioque afflixerit, ludi lit—
mulum patris trucidavit. Ergo igni, ferroque fundi- terarii testantur, disciplinoenostroe quoque memoria
lus eversa Troja, jEneas cum omnibus suis, a finibus in usu est. Is namque Latini régis filiam ducens
Trojanorum depulsus, alias quoerendo sedes, Latium uxorem Laviniam nomine, affinitatis gratia jungens
venit ibique habitavit. Qui dum soevissimusesset, Phrygas Latinis, jamque junctos Phrygas Italosque,
ac crudelissimus belligerator, el nulli parceret, ob Lalinos nominavere populos, et sic jam ex tune et
tantam impielaiem, a Deo ictu fulminis percussus deinceps quamvis in pauperrimo regno, locoque au-
inleriit. Item ul alii votant Phrygas et jEneas ger- guste, qui dicebalur ager Laurentum, regnaver-unl.
mani fuerunl, iEueas in Latio et Phrygas in Phrygia Post Latinum jEneas el successores ejus qui Sylvii
regnaverunt. Post jEneam vero Ascanius, dereliclo et Albani sunt vocati, pro Alba scilicet urbe et pro
novercoesuoeLavinioeregno, Àlbam longam condidit, posthumo jEnea. Idem videlicet Poslhùmus jEneas,
et Sylvium poslbumum fratrem suum, jEneas ex idcirco dictas est SyMus, quoniamLavinia post mor-
Lavinia filium, cum summa pietale educavit. Asca- tem jEneoe, tiniens Aseanii invidiam, clam eum in
nius etiam Julium filium procreavit, a quo familia sylva genuit, jEneamque Sylvium nominavit. Asca-
Juliorum orta esl, sed propter oetaleni parvuli, quia G nius aulem qui post iEneam regnavit Ilalioe,'dereli-
necdum idoneus erat cives ejus regere, Sylvium cto novercoesuoeregno Lavinioe,Albam condidit ci-
poslbumum fratrem suum regni reliquit hoeredem. vitatem in qua etTegnavit, Albanisque nomen radi-
De Phryga namque progenies progressa est, quoe ait : et fratrem suum posthumum Sylvium Jîneoe ex
per multas regiones vagando cum uxoribus et libe- Lavinia filium, summa pietale docuil, quem et regni
ris, eligentes regem ex se Francionem nomine, ex reliquit hoeredem, quamvis haberet filium nomine
quo Franci vocantur, eo quod fortissimus ipse Fran- Julium, a quo familia Juliorum orta. Sed propter
ck) in bello fuisse ferlur. Et dum genlibus cum plu- oelatem parvuli filii, quem necdum idoneum ad gu-
rimis pugnasset, in Europam iter suum dirigens in- bernacula regiminis viderat disponenda, fratrem
ler Rhenum el Danubiuin consedit. Ibique moriuo regni fecit successorein. Ergo ante jEneam Ilalioe
Francione, proelia multa gesserunt : quibus atlrili regnatum est a Lalino, ejusque pâtre Fauno, avo
parva ex ipsis manus remansit. Hinc duces ex se quippe illius Pi :o, proavo Saturno, abavo Jano, per
constiluerunt, atlamen jugum alterius semper ne- annos circiter 150, alii vero 180 eos régnasse asse-
ganles ferre. Hoecquidem ila se habere de origine runt. His enim temporibus ea quoe fabuloede Ulisse
Francorum opinanlur. Alii vero affirmant eos de ferunt, quomodo Trigeri Scyllam fugerit, hospites
Scanza insula, quoevagina gentium esl, exordium D spoliare solitam, scribit Palefalus,pin Incredibilium
habuisse, de qua Golhi el casteroenationes Theoiiscoe libro primo ; Syrenas fuisse quoque meretrices, quoe
exierunl : quod el idioma linguoe eorum testatur. decipiebant navigantes. Tune eliam Pyrrhus in
Est enim in eadem insula regio, quoe, ut ferunt, templo Delphiei ab Oreste occiditur, prodilione sa-
adhuc Francia nuncupatur. Domino aulem annuente cerdotis Macharei. Quidam etiam Homerum poetam
de his in sequenti opère plènius enarrare cupimus. jam tune fuisse dicunt.
CAPUT XVIII. CAPUT XIX. !
Hebroeorum judex Samson, Lalinorum primus rex Heli sacerdoli mortuo Samuel propheta succedil, et
JEneas, et post eum Ascanius, elc. Item Ulyssis Saul primus Hebroeorumrex conslituitur.
Scyllam fugientis historiam hoc temporefactam fa- Assyriorum XXYÏÏI Thineus, annis 50. Ab exitu
buloetradunt. Israël de jEgypto anni 577. Alheniensium rex Thy-
Assyriorum XXYII Teuleus annis 40. Ab exitu moetes, qui habuit successorem Melanthum; apud
filiorum Israël de jEgyplo anni 550. Hebroeorum Latinos aulem Posthumus Sylvius jEneoe filius rex
autem judex annis 20, Samson ille ultra fortes for- erat. Anno quoque octavo decimo régnante TMueof
969 CHRONICON.— TOMII LIB. II. 970
Heli sacerdos, audila nece filiorum arcamque lesta- j,i. Trojam anno centesimo octogesimo. Apollodorus
menti caplam a Paloestinis, cadens a sella, fractis Alheniensis post 240 annos eversionis Ilii eum
cervicibus, mortuus est. Cui Samuel prophète suc- fuisse crédit. Alii quidem exslilerunt, qui modico
cedit, populumque judicat Hebroeorum, sub quo Saul anlequam olympiades inciperent, id est 400 rétro
primus •Hebroeorum rex consliluitur, qui fuit ex annis Trojanoe captivitalis eum fuisse putant, licet
tribu Benjamin, qui annis 40 regnavit. Igitur prin- Ârchilogus post decimam tertiam olynipiadeni, el
cipibus proedictis inter nationes existentibus, reges quingenlesimum Trojanoe eversionis annum, eum
Sycioniorum defecerunt, qui regnaverunt annis 862, esse pulavil. Quo in tempore Iones profugi Alhenas
id est, ab Egaeleo usque ad Ceuxippum. Post quos se contulerunt, Peloponenses aulem contra Alhenas
sacerdotes Carnii constituti sunt, qui prasfuerunt dimicant, a quo Peloponnesiaco bello Ericlhidarum
annis 55, ac deinde Caridemus conslituitur sacerdos, déstructura esl imperium, id est, Atheniensium.
qui impensas gentilium superstiliosas non sustinens Codrus autem rex Alheniensium Peloponensibus
fugit. Micenis regnabat Thisamenus, filius Orestis. suoe civitalis hostibus se interficiendum igiiotus
Quo tempore, Hectoris filii Ilium receperunt, expul- objecit. Et factum est hoc. modo quod dicitur pa-
sis Aulenoris posleris, 'Heleno sibi subsidium fe- . triam libérasse. Responsum acceperanl Peloponen-
rente. Tune etiam secundum quosdam Amazones '.B ses, tum demum se superateros, si regem illorum
Ephesi templum Dianoe ineenderunt. Quo tempore non occidissent. Fefellit enim eos Codrus in habita
reges Atheniensium cognomento Eric.thides defece- pauperis apparendo, et in suam necem per jurgium
runt a regno : quorum omne tempus invenitur a provocando. Unde ait Virgiltas, et jurgia Codri.
Cecrope Diffie, usque ad Thimothen, anni 429. Post Quem Athenienses tanquam deum postea honore
quos suscepil regnum Melanihus Piliensis Andro- sacrificiorum coluerunl.
pomphi, et hujus filius fuit Codrus, qui imperave-
rrait simul annis 58. Ericlhidarum imperio destru- CAPUT XXI.
jeto, Atticorum principum regnum ad aliud genus Annorum. ab Adam usque ad Salomonem et templi
translatent est. Quod ita contigit, cum regem Tyme- oedificalionemcalculatio duplex. Una quidem, se-
them provocasset Xanlus Boelius ad singulare cer- cundum Eusebii et Divi Hieronymi, altéra Josephi
supputalionem.
lamen, Tymethe aulem récusante, Melanthus vero
Piliensis Andropomphi fihus suseepit certamen, ac Assyriorum XXX Cupales, annis 58, ab exitu
deinde regnavit. Hinc etÀpatirion, id est, fallacia- Israël de jEgypto, trecentesimus quadragesimus se-
rum solemnitas celebratur, quia Victoria ex fraude cundus erat annus. Quo régnante, Salomon glorio-
processerat. C sus Hebroeorum rex conslituitur. Qui templum Do-
mini inchoavit, et insigni décore singulariter iu
CAPUT XX. mundo, per spatium annorum 7 perfecit. Golligitur
David primus ex tribu Juda Hebroeorum rex consli- autem omne tempus a Mose et egressu Israël ex
tuitur. Sub idem tempus et Homerum floruisse Egypte usque Salomonem et oedificationem templi,
quorumdam fert opinio. Codrus Atheniensium rex-, anni 480, ul Begnorum libertin testimonio esl, a
quopaclo palriam suant liberaveril. diluvio scilicet usque ad Mosen anni 1447, a diluvio
Assyriorum XXIX Dercilus, annis 40, ab exitu usque ad Adam 2242, qui simid supputati, id est,
vero Israël de jEgyplo anni 407. Samuel autem 480, 1447, 2242, a Salomone scilicet usque ad
apud Hebroeosprophetabat, régnante Saul. DeroMo Adam, fiunt simul anni 4169. Hanc quidem annorum
régnante Assyriis anuo vigesimo octavo. David pri- supputationem juxta Eusebii Chronicon alque Hie-
mus ex tribu Juda rex constituitur Hebroeorum, sub ronymi assertionem coaptare curavimus. Josephus
quo Abiathar pontifex clarus habetur. Atheniensium vero Anliquilatum scriptor- ita annos computat ab
rex Codrus, Melampti filius ; Latinis jEneas Sylvius, sedificatione templi usque ad Adam. Dicit enim :
quamvis in alia reperiatur historia, quarto Latinus» Coepit Salomon oedificare tempium anno, quarto re-
Sylvium régnasse, Lavinias et Melampodis uterinum D gni sui mense secundo, anno quingentesimo secundo
filium fratrem Posihumi, et quinto qui nunc hic filiorum Israël profedionis ex jEgypto. Post 1050
quartes ponitur, Sylvium iEnëani Posthumi filium. autem annorum adventusAbraham adChananoeamde
Illis'ètiam diebus, Lacedasmoneprimus régnât Theu- Mesopotamia; a tempore vero diluvii anno millesinio
ris ; similiter Coriuthiis primus regnavit Aleces. quadringeutesimo, ab Adam autem proloplasto us-
Homerus eliam secundum quorumdam opinionem, que ad oedificationemtempli Salomonis, proetereunl
his fuisse temporibus indicatur. Quanta autem de eo anni simul 5102. Conlinet autem libellus iste anno-
apud veleres dissonantia fueril, manifestum esse rum sériera, a nativitate Abrahoe usque ad oedifica-
poterit ex consequentibus. Quidam eum ante disces- tionem templi, quam dividere matai, id est, ab anno -
sum Ericlhidarum ponunt, Erathostenes aulem post primo repromissionis, usque ad exitum Israël de
centum annos Trojanoe captivitalis ; Aristarchus jEgypto, inde aulem usque ad oedificationem'templi,
vero lonica migratione, sive post annos centum. ' ul leclor facilius retinere valeat ea quoe in tempori-
Pb'ilochorus emigrationis Ionicoe tempore, sub Ar- bus singulorum gesta narrantur. Hune autem post
chyppo Alheniensium magistratu, et post caplam ininiensum tanti itineris laborem fessi, diverlicula
PATROL. CVL 3i
971 FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI 972
petentes, dum sol occiduas tendit in horas, prolixas A mini venimus templum, oplata statione potiti ; bine
jam e montibus procedunt umbroe, tandem ad Do- melam secundi nostri operis imponimus.
LISE! TERTÏUS.
CAPUT PRIMUM, donibus, auri talenla 10,000, argenli vero 100,000
QuomodoDavid e,xpastorali habiluad regnum lalentoruni- Hoecitaque in minislerio templi pro di-
pervenerit, et illud insigniter dilaïaverit. rersilate vasorum, secundum qualitatem pondérant
Quia in proecedenli libro judicum Israelitici populi divisit, el pro mensura uniuscujusque candelabri et
sive regum nomina tantum apporteras designavimus lucernarum dislribuil. Aurum quoque dedil in men-
locis, annorum eliam numerum, quibus populo proe- sam proposilionis pro diversilâle mensuroe,similiter
fuerunt, coeteravero ab eis gesla, quoeleclitando con- et argentem in alias mensas argenleas, et coetera
linualini ad memoriam revoeanlur, sub silentio tran- vasa, quoe aurea et argenlea, et opus templi singula
silivimus, visum nobis non fore iteranda quoe omni- g fieri censuit, quoeque forent necessaiia. Dixit enim
bus nota sunt. David bujus gentis regum fortissimus, David : Omnia base quoe fieri mando, venerunl scri-
qui ex ovium paseuis a Domino eleclus, cum ingenti pta manu Domini ad me, ut intëlligerem universa
ac vario labore sublimâtes. Qui post necem gigantîs opéra talibus exemplaribus. Ergo insuper lus exce-
^proecipuVquemarmis puerilibus jugulavit, et strages ptis, quoeproeparavit, obtulit 5,000 talenta de auro
inimicorum plurimas, forlissimorum mox, ut confir- Opliir, et 7,000 lalentoruni argenti probalissimi., ad
mâtes est in regno, collecta sociorum manu valida, deaurandos parietes atque ornandos. Principes etiam
bactenus inexpugnabjli; nactas virtutem Domini ac famibaram, et proceres tribuum cum mïnislris ré-
bellorum experientiam, audacler Jebusoeorumurbem gis dederunt in opéra domus Dei, auri talenta 5,000,
aggressus est. -Quamvis autem a civibus, in mnrifor- solidorum Î0,000 , argent! talenta 10,000 excepte
iitadineacsublimiiale confidenlibus, ludibrio habitas oere et Terro copioso. Lapides insuper pretiosos in
sit, confeslim tamen urbem cepil. Arcem vero quoe Ihesaurum domus Domini dederunt, de quibus etiam
imminebat oivitati, fortiter ac mirabiliter proposito prius rex magnam et preliosam obtulerat copiam.
principatus mihlioeproemio, cepil. Qua virtete auda- Convocavit ergo David principes universos in Hiero-
ciaque Joab, qui primus altiludinem superaverat ar- solymam, et sacerdotes el Levitas, et dinumerans
cis, est princëps factas niililioe. Igitur trucidalis de- C eos, primum invenit ab anno tricesimo usque in
pulsisque Jebusoeis, colouis scilicet anliquis, Hiero- quinquagesimum existentes, 58,000 de génère Levi-
solymam nominavit, capulque regni effecit. Ergo tarum, ex quibus insliluit .curalores fabricoe templi
postquam mirabilium sociorum fultus auxilio forlis- 12,000. Judices autem populi et scribas eorum 6,000.
simorum , regnum dilalaveral suum a flumine magno Janîtores aulem domus Dei 4,000, ël lotidem qui
Eufrale usque ad flumen jEgyplî, multorum spoliis hjmnos dicerent Deo, canlantes inorganis quoeDa-
regum ac civitatem dilissimus factas, in auro scili- vid peritissimus psaltes-instituit. Divisiteos-etiam per
cet, argento el oere, ac lapidibus pretiosis, demum generationes, et segregans de tribubus sacerdotes,
post bfella plurima el inimicorum strages forlissimo- invenit in eis generationes viginli quatuor. Ex domo
rum , dum templum Domino in Hierosolymis condere quidem"Eleazar sedeeim, et de Iibamar octo, proeci-
vëllet, in eo scilicet loco,in quo olim Abraham Isaac pïens ut nnaquoeque generalio ministraret Deo per
filium mactandum Deo obtulerat, et ipse hoslias "li- dies octo a Sabbato usque ad Sabbatum. Et ila om-
tando gladium imniinentem perçu lientis angeli a ci- nium generationes sortent acceperunt prassenle Da-
-vitate et populo suo averterat, Deo prohibitus -est, vid, et'Sadoch, etAbialharsacerdolibuselprjneipi-
quoniam bëllis et sanguine mullorum pollutam habe- busuniversis. Etprima quidemgeneralio conseendens
bat dexleram, tamen filium ëjus boc esse facturum,, D scripta est prima, et secunda pariter et terlia et con-
qui ei successurus erat in regnum, Deus proedixil, sequenter usque ad vicesimam quartam. Et hoec di-
CAPUT H. visio permansit usque ad destruclionem templi sub
aulem qui erant ex germine
JOeimpensis algue dispositionibus, seu ordine sacer- Yespasiano et^Tito. Eos
dotum, quoeproeparavit David ad templum Domini Mosi eminentius honoravil. Fecit enim eos custodes
•fabricanaum. thesaurorum Dei atque vasorum, quoereges Deo di-
Quas enim filio prasparaveral ad opus fabricoe im- care contingeret, jussilque omnibus de tribu Levi,
pensas , ut non lune eum esset novus et inexpertus simul et sacerdolibus, ut die nocluque Deo servi-
propter oetatemcirca lalia laboraret, sed, habens hoec rent, sicut eis proeceperat Moses.
prasparata, citius paternam ad effectem perduceret CAPUT JH.
voluntatem, paucis recilabimus. Instituit namque la- De Saiomone, quam Habilitersil in regnum sublimalus
et qualiter ditissîme patrem sepelieril. Quod claruit
pidum coesores85,000; quingentos laboranlibus proe- quando Hircanus post mulla tempora illius sepul-
:
posuit 96,000 qui lapides veherent depulavit. Proe- crum ejfodil, el pecuniusinfinitas inde lulit. Simi-
paravit autem ferrum multum et assad opéra et ligna literet Herodes postea fecit.
cedrina : hoecmittentibus, quibus mandaverat, Si- Post hoecaulem divisit «xercilum in cohortes duo-
975 CHRONICON.—TOMI1 LIB.. IH. 974
decim cum ducibus suis et eentenariis et trîbunîs.. A . CAPUT IV.
Habebat itaque unaquoequecohors 24,000 virorum, Assyriorum XXXI Laustenes, cujus in tempore So-
lomon templum Domini consummavit, usus qmici-
quibus observare proecepilper 500 dies a prima bora tia Hyram régis Tyri ; et quoede utrisque gentium
usque ad novissimam, Solomonem regem cum mil-
'scriplores senserinl.
lenariis et eentenariis, reliqua, quoeprudenter ac
suum Solo- Ergo Assyriorum XJUU^austenes, annis 45 ; So-"
perquam sapienler disposuît ; filiumque lomon item omnium regum Hebroeorum sapientissi-
monem se vivente, regem constiluit, ëique mandavît
simus ac ditissimus, potitur regno Israelitico a paire
ut Deo corde periëcto serviret, -elanimo voluntario. David nobililer .dilatato.
Qui, Dominomonente, tem-
Loeulusque est etiam David ad Ecclesiam universam, plum Hierosolyrais, mirabiliter patris suffraganlibus
in
quam congregaverat Hierusalem, ut leges Domini
impensis, asdificare sluduit^ annoque regni sui uiir
mente perfecta euslodirent, et in proeceploperma- decimo omne opus templi consummavit,-beneficio
nerent. Loetatus est autem populus gaudio magno, amicitiarum Hyram régis Tyri adjutus, in lignis vi-
immolantes viclimasplurimas Domino, et comederuut delicet
cedrinis, atque aliis rébus plurimis. Memtait
ac biberunt coram Domino cum grandi loetilia , et aulem horum duoruni regum Menander, qui exPhoe-
unxerunt secundo Solomonem super se regem. Sed nica
etDavid rex coram universa multitudine mirabililer tit lingua anliquitates Syrorum in vocem conver-
Helladicam, ita dicens : Morienle autem Abibalo,
ac spiritualiter Domino benedixil, dehinc plenus
in ejus regnum filius ejus Hyram. Qui dum
dierum obiit. Quanta autem laude sit dignus et ju- successitannis
vixisse.t -55, regnavit 54. Hic effodit ampluni
stilia proeditas, liber Paralipomenon, atque Josephus terras et auream columnam, quoe.estin Jo-
in seplimo Historiarum libre, salis déclarant. Divi- vis spatium
oedj.ficavit; insuper et lignorum mate-
tiarum vero ejus magnitudinem ex lus quilibet p'ote- riamtemplOj a monte Libano incidil ad tecla templorum, et
rit agnoscere. Post tempus enim annorum 1500 Hir- desiruens
canus pontifex, dum civitas obsideretur ab Anliocho culis el anliqua sacraria, templum asdificavit Her-
Hastarsoe, et primum Herculi hoc erexit
rege, qui nobilis cognominatus esl 3 filio Demetrii, mense Piritio. Et contra Éucheos iributa non red-
volens ei dare pecunias, ut ab obsidione recéderai, dénies exercitum, eisque sibi subditis, denuo
et exercitum suum auferret, sed non habens unde remeavilegit ad
hoc implere posset, aperuit unum loculum sepul- monis filius Tyrum. Hujus temporibus erat Abde-
crorum David, et sublatis exinde 5,000 taleniorum, juvenculus, qui semper propositionibus
quas imperasselHierosoIymorum rex.evincebat. Me-
partem dédit Antiocho, et ita nimielatem obsessio- minit horum etiam Dion hisloriographus ita dicens :
nis amovit, sicut etiam in aliis indicabimus. Post Abibalo
hoec autem multo annorum tempore jam transaclç , Q morienle, filius ejus Hyram regnavil. Hic
rursus Herodes rex alium loculum aperiens, pluri- partem civitalis posilam ad Orientem diruit, et ma-
urbem effecit,xt OlympiciJovis templum de-
nias exinde pecunias tulit. Igitur Solomon sedil su- jorera
solium Domini in David et siruens, médium locum civilati conjunxil, el aureis
per regem pro pâtre suo, anathematibus exornavit, in monlem
cunelisplacuit, et parait illi omnis Israël. Sed et uni- Libanum silvam maximamascendensque ad sacrorum secuit oedi-
versi principes el potentes cuncli filii régis David,
ficia. Adjecit jstiani hoec: Regëm Hierosolymorum
dederunt nianum, et subjectî fuerpnl Solomonî régi. Splomoneni misisse ad Hyram Tyri regem figuras
David itaque dum adhuc viveret et disciplinalissime et ab eo ita ut si non
suos moneret filios, ut Solomoniobedirent, velut do^ quasdam., pelissesolvendisotationeni,daret.
posset diseernere, pecunias Cumque
mino, dicens ad eos : Nuntio itaque quoniam pater fateretur Hyram
noster Jacob cum duodecim filios habuisset, nostis ret posse se illa solvere, multaque fo-
-Judam fuisse regem, me eliam fralres habuisse, et pecuniarum détriment a passurus, per Abdimum
nullum ëorum graviter tulisse quod rex exislerem. cl quemdam Tyrium quoepropositajuerant sunt soluta,
alia ab eo proposita, quoesi Solomon non solve-
Ergo licet magnum sil regnum, si omnes filii ac
cui fecunda ten- ret, Hyram régi pecunias mulfas daret. Quo in tem-
nepotes régis, proies fuerit, regnare IlalioeLalinus Sylvius principatum tenuit, ba-
non sed nec consul- B pore
taverint, reges, tyranni, regni bens successorem Alba Sylvium. Corinthiorum rex
tores , sed destruçtores fienl, et ego deposco meos
erat Ion, habens successorem Egilon, Archippus
filios ut non ta allerutros sedifiones exerceant, re-
Athenienses tune regebat. Eodem tempore Epbesus
gnum suscipiente fratre. Itaque tarant eum libenter
ab Andronico est. Quidam eliam fiarthagi-
ut dominum? quando non extraneo serviun.t, sed ma- condita
nem tunc.conditam votant a Caleedono Tyrio ; alii
gis loetenter in fralre honorem imperii. Excellens
est enim gloria régis esse fratrem, dum omnes si- vero a Didone ejus filia. Quidam eliam Homerum et
his temporibus fuisse aiunt. {Tune He-
mul regnare -nequeant. Magnificavil ergo Dominus Hesiodium
Solomonem super omnem Israël, el dédit gloriam broeorum sacerdos Sadoch illustris habebatur.
regni, qualem nullus habuit anle eum rex Israël. CAPUT Y.
Assyriorum XXXII Piritiabes quo tempore regnum
Hebroeorum dividilur, templum etiam Domini Su-
sachim rex jEgypti spoliavit, quod "" etiam eruditus
gentium scriplor inde senserit.
Assyriorum XXXH Piritiades, annis 50, a perfe-
FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI ' 976
975
ctione autem templi quadragesimus quartes annus À1 dam prophète sumrai Dei, Helias nomine, de civitate
erat. Hic namque dissonanlia orilur hisloriarum, in Tesbon Galaditidis regionis., veniens ad Achab dixit
annis videlicet regni Solomonis, dum 40 eum régnasse ei : Quia dicerel Deus, neque imbrem neque rorem
annis in libris legitur Regum. Josephus aulem 80, et illis annis in ea provincia se missurum, nisi ipse
omne vitoeillius spatium annos 94 fuisse asserit. He- rursus apparuisset, et in his diclis abscessït, fue-
broeorum jam Solomone moriuo, regnum erat divisum runtque anni très et menses sex in quibus Israelitoe
inter Roboam et Jéroboam, ac deinceps Hebroeorum afïlicti sunt nimia siccitate. Meminit autem hujus sic-
alii vocati sunt Judoei, alii Israelitoe. Israël namque citatis Menander in geslis Nalithiorum régis dicens :
pristinum retinens nomen, causa vero regum, qui El siccitas super eos facla est a mense Hyperueri-
ex tribu Juda a tempore David el deinceps orti sunt tbeon usque ad alium. Qui dum Deo supplicarel,
appellanlur Judoei. Unde el universa gens nomen multa flumina sunt emissa, et hoec quidem ait sub
Juda sortila est. De Jéroboam vero Solomonis servo, Achab, factam significans siccilatem. Quo in tem-
qui rex decem tribuum esl conslilutus, qualiter po- pore Latinorum Capis Sylvius JEgypti, id est, Alhis
pulum a Deo averteril, el simulacra colère fecerit, superioris filius rex erat, qui Carpentem Sylvium
aras in excelsis monlibus constituens populum illic habuit successorem regni. Atheniensium rex Phor-
sacrificare insliluerit, et de Jaddun prophela Hiero- :B bas, ejusque regni successor fuit Megiales; Corin-
solymilano, qui proedixit quoe ventura erant Jéro- thiorum vero Bacbis, Lacedoemoniorum Agesilaus.
boam, ac posteritati ejus ; qualiter etiam a maligno Propbetabant autem iu Israël Helias et Helisoeus,
seniore homine falsoque'prophète, quem Jéroboam Abdias, Azarias et M'icheas.
magnis studiis houorabat, quia crebro ei dicebat CAPUT YH.
quoe illi grata forent, deceptus sit, in Josephi libro
octavo scire cupiens pleuras inveniet. Igitur anno Assyriorum XXXIV Ofratenes, quo régnante Tyberi-
nus Latinorum erat rex. Et Homerus tune fuisse
quinte regni Roboam filii Solomonis, Susacbim rex tradilur. Similiter et Licurgus legislator, Joiadas
jEgypli, contra Judoeosdimicans, templum Hierusa- eliam juslus pontifex templi; qui 150 annis post
lem spoliavit. Meminit aulem hujus depopulationis Mosen vixit, ut sacra refert hisloria.
Hcrodotus Halicarnes. Ait enim : Quoniam et sta- Assyriorum XXXIV Ofratenes, annis 50, a condi-
tuas eorum qui se sine proelio iradiderunt reliquerit, tione aulem templi nonagesimus quartes annus erat.
et mulierum genilalia in eis celaveril. Roboam enim Sub quo Joram, Achazas, et Athalia, atque Joas in
civilatem sine proelio Iradidit. Dixit autem et jEthio- Hierusalem regnabant; in Israël vero Hozias, Joram
pas ab jEgyptiis didicisse genilalium circumcisio- et Jeu, principatui unus post alium successeruul.
nera, dura liquet in Paloestina degentium non alii iG Latinorum vero Tyberis Sylvius, Carpentis filius,
proeter Judoeoseircumcidant. Defunctoque Roboam, princëps erat, a quo et fïuvius Tyberis est appella-
qui regnavit in Hierusalem super tribuni Juda et lus, qui prius Albula vocabatar, cujus filius Agrippa
Benjamin, successit Abia, qui etiam habuit successo- post eum regno politus est. Quo apud Latinos ré-
rem Asam. Ergo Jéroboam, qui super decem tribus gnante , Homerus poeta in Groecia claruit, ut testa-
regnavil in Samaria mortuo, successit in regnum ejus lur Apollodorus grammalicus, et Euforbius histori-
filius Nadab. Latinis lune jEgyptus Sylvius, qui alio cus, ante urbem conditam anno cenlesimo vicesimo
vocabulo Alhis Sylvius vocabatar, Alboesuperioris quarto, et, ut ait Cornélius Nepos, ante olympiadem
régis filius rex fuit. Corinthiorum rex Prunis erat, primam anno centesimo. Iisdem etiam temporibus
Lacedoemoniorum Doristes, Alheniensium Tersip- Helias rapitur, Licurgus quoque legislator Apollinis
pus. Quo in tempore Samus condita, et Smyrna in insîgnis habetur. Joiada etiam tune pontifex templi
urbis modum ampliala. Propbetabant autem in Ju- fuit, qui post Mosen, ut refert sacra historia, annis
doea Azias, Amos Johel et Azarias. 150 vixisse perhibetur, juslus el per omnia veneran-
dus, et sepultus est in Hierosolymis in regiis rao-
CAPUT VI.
Achab numentis, quoniam generis David réparât imperium.
Assyriorum XXXIII Ofrateus, cujus tempore D ' ;
rex nequam in parte Israël regiiabat, sub quo Re- Tune eliam Thraces oblinuerunt mare.
lias. El quid de siccilalv illius temporis Menander CAPUT VIII. '
scripserit.
20. A condi- Assyriorum XXXV Acrazapes, quo régnante Zacha-
Assyriorum XXXIII Ofrateus, annis rias prophela filius Joiadoe sacerdolis occidilur in-
tione vero templi septuagesimus quartes annus erat. ter templum et allare. Sylvius Romulus tune etiam
Sub isto enim in parle Judoeorum Josaphat, Israeli- proesidiumposuit inter montes, ubi nunc Roma est.
larum vero céleri morte Nadab, et Baaz, Ela, et Assyriorum XXXV Acrazapes, annis 42, a templi
Ainbri, obeuntibus, lenebal regimen Achab, cum autem consiruclione centesimus sexagesimus] quar-
Jezabel, nequissimus regum super omnes nequam tes annus eral. Joas parti Judoeoeregiiabat, qui suc-
aulecessores suos reges Israël; cujus nxor longe cessorem habuit Amasiam. lsraeli vero post mortem
acerrima simul et audacissima, quoead tantara venit Jeu, Joachab et Joas unus post alium regnabant.
luxuriam atque vesaniam, ut civitates Israël statais Atheniensium rex Diognetus, Corinthiorum Eudoe-
alque aris repleret, riluque genlilium polluerai om- inus, Lalinoruin Areraulus SylviusLHis existeutibus
nia, insuper prophetas Domini trucidaret. Igitur qui- naiionum regibus, Zacharias sacerdos et propheta.
977 CHRONICON.— TOMI I LIB. III. 978
de quo Dominusin Evangelio mentionem facit, jussu A vero, Assyriorum destructo imperio, regnum in Me-
Joas régis inler templum et altare interficilur, qui, dos iranstulil. Ferunt namque intérim, id est, usque
moriuo Joiada sacerdole, Joas de morte liberaverat, ad Dejocum regem Medorum sine principibus res
et eura clam in templo nutrierat, atque regem fece- geri, et in medio hoc tempore Chaldoeosproprie proe-
rat. Idem rex curam perdidit divinoereligionis cum valuisse : quorum separatoe quoedam regum-succes-
quo eliam primates plebis pariter vitiali sunt circa siones feruntur. Reliquoequoque génies propriis re-
légitima jura legis. Unde el Dominus misit ad eos gibus utebanlur.
prophètes, qui contestarenlur ut ab hujusmodi ge- CAPUT X.
storum malignilate recédèrent. Ille vero non solum. Medorum I Arbaces : quo régnante prophelabant
ut poenilentiam ageret et converteretur ab iniquilate Osée, Esaias, Amos et Jonas. Qui velut fontes pro-
sua, non obtemperavit, verum etiam Zachariam ruperunt in proplieliam, ut prima cecidit Babylon et
secunda coepitoriri, id esl Borna, sub cujus regno
filium pontificis Joiadoelapidibus in templo rex jussit Christus est natus.
occidi, beneficiorum patris ejus oblitus. Quem Za- Primus Médis Arbaces regnavit annis 28. À con-
chariam cum Dominus prophelam eonstituisset, slans slructione vero
in média multitudine, suadebat ei simul et régi ut templi anni 206 : sub quo adhuc
régnât Azarias qui el Ozias in parle Judasoe.In Is-
jusliliam facerent, et quia magna supplicia suscipe- " rael autem post Roboam paucis diebus fuerat Za-
renl, si nollent Dei proeceplionibus obedire. Qui ta- charias,
men cum moreretur, suarum passionum tes'iem Deum nahe. Atheniensium rursusque Sellom, quibus successerat Ma-
Tespîsus rex Arifrouis filius
proelamavit, quia pro bono consilio et pro his quoe erat, quando Assyriorum déstructura est regnum.
pater ejus proesliterat régi Joas ille amare et violen- Procas Sylvius Latinorum erat rex, qui filius Aven-
ter occuinheret. Helisoeusprophela eliam eo tempore tini
proedicti régis fuit, Corinthiorum Alexander,
inoritur; Carthaginem quidam hoc tempore condi- Lacedoemoniorum Talchanienes ; Macedonuui hoc
tam fuisse dicunt. Sylvius Aremulus sive Remutas,
lempore primus rex Calanus fuit. Tune etiam He-
Agrippoesuperioris régis filius, praesidium Albano- siodus insignis habetur, ut vult Porphyrius. .
rum inler montes, ubi nunc Roma est, posuit : qui
ob impielalem fulminates est. Hujus filius Julius CAPUT XI.
Proculus, Juin Proculi, qui cura Romulo Romam Medorum II Sosamus : quorégnante primaCorinthio- olympias
coeptaest, reges Lacedoemoniorum alque
comniigrans fundavit Juliani gentem. rum defecerunt, Lydorum aulem regnum inchoavit,
CAPUT IX. lyrannus Phalaris lune in Sicilia auctorem nefan-
dissimi operis juste punivit. Sancli propheloeetiam
Assyriorum XXXVI Thonos Concoloros vocalus r| gentium salutem exorsi sunt proedicare.
Sardanapalus, qui muliere corruplior fuit. Ob quam Medorum II Sosamus annis 50, a condilione tem-
causant ab Arbace duce Medorum sprelus atque
dejectus est, el pariter cum eo regnum Assyriorum pli anni 234. Judas parle regnabat Joathan, Israelilis
corrui Phacee, quando et quinte decimo ejus anno prima
Assyriorum XXXVI, Thonos Concoloros , quem olympias coepta est nominari : a qua usque ad ca-~
Groeci Sardanapalum nominant, annis 20 , a condi- ptivitatem Trojoesupputanter ann' 405 : quam olym-
lione templi centesimus oclogesimus sextus annus piadem Iphitus filius Praxonidis, sive Emonis, pri-
erat, JudoeorumAzarias qui el Ozias, Israelilis vero mus conslituit, in qua Corebus Eliensis exslitit
Roboam reges erant. Atheniensium-Phereelus, cui victor : Elienses quidem quinquennale cerlamen,
successit Arifron. Corinthiorum Aristemedes, Lati- quatuor annis in medio expletis, quibus toi princi-
norum Aventuras Sylvius. Hic enim Aremuli major pes annuos conslituebant, agere soliti sunt. Escilus
filius fuit, in eo quippe monte qui nunc pars esl ur- vero Agamesloris filius, Alheniensium tune princëps
bis oeternumvocabulum loco dédit. Quo in tempore erat. Ab hoc itaque tempore Groecorum historia
Hesiodus poeta claruit, atque Phidon Argivis men- vera credilur esse; nam antea, ut cuique visum
surarum pondéra reperil. Olympias videlicet prima fuit, diversas prolulerunt sententias. Latinorum rex
a Groecisconslituitur, et agnus in ./Egypteloquilur : D Amulius qui, pulso Numilore fratre, majore regni
Osée, Amos, Esaias, et Jonas in Judasa propheta- potestate potiebater, maie adepta. Atheniensium
bant. Sardanapalus autem Assyriorum rex vir mu- Agamestor, cui Escilus successit, Macedonumvero
liere corruplior, qui inler scorlorum grèges feminoe Cyrus. Quo in tempore Bogorus iEgyptiis jura con-
habite purpuram colo tractans, a proefecto suo Ar- slituit : sub quo et agùus locutus est, ut ferunt alii.
bace, qui lune Médis praseral, visus atque exsecra- Leges vero Licurgi a Lacedoemoniissunt receptas.
lioni habitas : mox etiam excilis Medorum populis Quibus etiam diebus Lacedoemoniorumreges alque
ad bellum provocalus et victas Sardanapalus, ar- Corinthiorum defecerunt. Lydorum autem regnum
denli pyroe se injecit. Ex hinc regnum Assyriorum inchoavit : quibus Ardisus rex primus exstilit. Ea
in Medos concessit. Usque ad id tempus fuisse re- tempestate Phalaris Siculus Agrigentinos arrepta ty-
ges Assyriorum historia refert. Fiunt autem simul a rannide populabatur : qui crudelis mente, cominen-
nativitate Abrahoe usque ad hujus regni terminum lis crudelior, omnia nefaria in innocentes agens,
anni 1197. Omnes autem anni regni Assyriorum a invenit aliquando quem juste punirai injustes. Nam
primo anno Nini régis supputanter 1240. Arbaces per illos quidam oeris opifex, affeclans lyranni ami-
979 FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI | 980
ciliafn, aptum munus crudelitati illius rates, lau- L GÂPUT XII.
fum àsrieum fecit-, cui ïaber jamiam e latere compo- jlîedorumtlil Madidu's,quoRégnantedecemtribus quoe
siiit-, quas"ad confrudendôs damnâtes rkeej)lui forêt, vocabahtur Israël translata} sunt in montes Medo-
rum, et Cuthoei (qui vocantur Samariioe) pro in- eis
ut cum inclusûs ibidem subjeclis ipîbus torrerelur, in eorum regione collocantur-.Romulus autem
sbnûm vbcis exortoe capa'citas concavi oeris augeret, terfecto avo atque fratre, fuhdavit Romam. Sibylla
:
Éribrè'a hoc in tempore exstitit quoe de Christo ma-
pïïlsiique fëraii compfelehsilnagini murmur ëmitle-
rél, nefàiiôque speclaculo mugittis pecudis nôii Bd- nifeste prophelavil.
minis gemitus videretar. Sed Phalaris factura, ara- Medorum IH Maditus, annis 40, a conditione tem-
plexus, facturera exsecralus, et ullioni maleriam pli anni 264. Quo Médis rëguante, Jndoeis regnabat
prasbuit et crudelitalî. Nam ipsum opificem sua iu- Achar, tui su'ecessit filius ejus Ezechias, Israelilis
venlione punivit. Tune etiam Pelopor.ensium Athe- alius Phacee habëhs successorem Osiam. Per ëa Vi-
niensiumque maximum bellum lotis viribus anim'is- delicet tempdra erant proedicti prophetoe, qu'os proe-
que commissum est, in quo mutuis coedibusad hoc misimus, id est, Amos, Isaias, Micheas, et Oseë. His
coacti sunt, ut velut victi se ab allerutro subtrahe- adjunguntur Jonas et Joël, cum jam rëgharêt Joa-
rent, bellumque desererent. Tune etiam Amazonum than, qui successit Ozioe. Sed islorum prophetarum
gens et Cymeriorum in Asia repenlinis incursibus 8 duorum tëmpora in libris non ihvenire polui cano-
plurimaiu diu lateque coedemedidit. Quibus equidem hicis. Qui proedicti prophetoe vëlùt fontes prophetioe
temporibus Lacedoemonii contra Messenios propter er'uperunt pariter, Quando regnum dëfecit Assyrio-
virgînes suas spretas in solemni Messeniorum sacri- rum, coepitque R'oman'um, ut scilicet quêmadnioduni
ficio, per annos viginti indefesso furore bellantes, regni Assyriorum jnihio tempore exstitit Abraham
ruinoe suoetotas Grascioevires implicuerunl. Qui cum cura promissionës àperiissime fièrent, id est in ëjus
per decem annos longa faligati obsidione, etquere- semine benedicliones omnium genlium, ila Occiden-
lis uxorum super longa viduitale el periculo sterili- talis Babylonis exordio, quo fuerat Christus imperante
tatis conteslantium, ni redirent, a finitimis concubi- venlurûs, in quo implerehtar illa pro'missa per orâ
lus petituras,permoli, tamen ne revocarenlur, electos prophetarum proedicta , non solum loquenliuhi, ve-
in exercite quosdam Sparlham rémittent, quibus rum eliam scribentium. Cum enim prophetoe -nun-
promiscuos omnium feminarum concubitas pernii- quam fere defuissent populo Israël, ex ibi quo regës
sere. Sciendum tamen est ipsam esse Sparlham, esse coeperunt, in lisura tantammôdo eoruin fuere,
quam et Lacedoemoniam civitatem, atque inde Lace- non genlium. Quando âuteïu scriptura manifestius
dasmohios Sparlhanos diei. Qui dum crudeliter con- ^ prophetica condebatur, quoe gentibus quandoque-
tra Messenios dimicant, quamvis soepius ancipiti J prodesset, lune oportebat ut inciperet quando con-
Victoria, demum superanl. Tune etiam eonlra Athe- debatur hoec civitas, quoegentibus imperaret. Tune
nieiises arma convêrluiit, diu varioe et graves pugnoe Atheniehsium erat rex Alemeon ; Macedonum Thy-
et àncejis Status viclorioe, ac postrëmum pendenle rîmmas, Hesiodos et Afistoleles fuisse tune mèmo-
ëveulu utrinque discessum est. Ergo tantes furor rantur. Igitur regni Madidi anno decimo quinte ea-
Sparthahbrum erat, ul, duobiis bellis implicili, sus- plivitas prima "de'cëmtribuum Israël factâ esl a Sën-
cîpere te'rtium n'on récusèrent. Tune enim posl in- riacherib, qui et Salmanansar, rêgé Chaldoeorum,
nùmerâbiles, ut ila dicâtii, Laûrërilis toci in Latio quoe translate sunt in montes Medorum. Regnalum
regës Sylvios, Albànosque, qui pet annos 500 ta parte est in Sanîaria ànnis 240, et menses 7, et dies 7, ex
_Ilalioe proediclà regnaverunt, quamvis pauperrime, quo se à domo David et tribu Juda separavefunt cas-
Âmuîius rex fratris sui ^Nùmitbrisfiliam Rheam îio- tëroe tribus. A tempore quo sub principe Jesu pro-
tkiiiie, quoe et Ilia vocabatar 1,Yeslalem virginem fe- vinciâm oblinuerunt eâmdera, erant anni 947. Eo-
Cèrat, quoegravida invëhla, dum scelus sulimnililUr dem quoque tempore nonnulli Sibyïlani Éritréani
êxbusare, a Marie se compressant mentita est. Ex vâlicinatam ferunt. Sybillas âutèm Varrô proditpta-
qùà genitis dùôbus geminis, rek expoiii pràscepîu -. rës fuisse, non unam. Hoec sanë Erifrëa Sybilla
Qûos Vàgienles parviilos juxla Hjiam Tyberis expo- quoedam de Christo manifesta ëonseripsit carmina :
silos , Faùstalus régis pastor ad Laureriiinam uxo- quoe beatus Âuguslinus ex Groecoin Laiinum vertit
rem suàni detulil, quoe propter pulchritedinem et eloquium, ubi ostendit in capitibus versuum ordinem
rapacîtàtëni corporis quasslubsi, a vicinis Lupa ap- litterarum ita se habentem, ut hoec in eo verba lege-
pellabàtùr. Uhde meretricum c'ùbiëula lupanaria di- rèntur, JESUCHRISTE,THEOS,SOTER,quod est La-
cuntur. Qui 'gemini inter alibs pastores enutriti, cum tine, Jesu Christe, Dei Filius, Salvator. Hi aulem ver-
adoîevissenl, collecta latronum manu el pastorum, sus quorum primoe litteroe istum sensum quem di-
interfecte apud Aîbam Àmulio, avtim Numitorem in ximus reddunl, ita translati sunt.
rfegnum restituunt, riiatremque vindicant, quoe de- Judiciisignum, tellussudore madescet,
fossa juxta legem Viva ob Stapri ïnërcedem fuerat. E coelorex adveniet,per saselafuturus,
Hinc decedentibus atque nàscenlibus regnis. novus Scilicetin came prsesensutjudicet orbem.
UndeDeumcernent incredulusatque0delis,
ôrdo cohsurgit. Celsumcumsanctissévijam termïnoin ipso.
Sic animascumcarne aderunt quasjudicetipsB,
Cumjacet incultes'densisin vepribusorbis,
Kejieienlsimulacreviri, cunctamquoquegazam.
981 GHROMCON.— TOMI I. LIB HI. 982
Exurelterrasignis, pontumquepolumque. A victima urbis fuit. Imaginem namque urbis polius
Inquirenstetri portas eflringetÀverni,
SanctoruED, sed enimcuneuelux libéracarni quam urbem feeerat Romulus, sed incolas deerant.
Tradelur,soutesoelernaflammacremabit. Erat tamen in proximo locus, hune asylum facil,
Occultosactusretegens lunequisqueloquetur, et stalim mira vis hominum, Latini, Thuscique pa-
SécrétaatqueDeusreserabitpeclora luci.
Tuneerit et Inclus,stridebumdemibusomnes. stores, etiam transmarini Phryges, qui sub jEnea,
Ëripitursolisjubar et chorus interit aslris,
SolvÈlureoeluin,lunarissplendorobibit. Arehades, qui sub Evandro vénérant duce, confluxe-
Dejicielcolles,vallesextollet ab imo. runt. Sic namque ex variis quasi elementis congre-
Nonerit in rébushominumsublimevel aîlum.
Jam asquanlurcampismonteset coerulaponti, gavil corpus unum, populumque Romanum ita fecit.
Omniacessabunt,teiluscontractaperibit, Yirôrum itaque matrimonia a finilimis petita, quia
Sic pariler fonteslorrentur, fluminaqueigni, non impelrabantur, manu capta sunl. Simulatis
Et tubatunesonituoetristemdimitlelab alto
Orbe,gemensf'acinusmiserum, variosquelabores, quippe ludis equeslribus, virgines ac mulieres Sabi-
Tartareumque chaosnionslrabn terra dehiscens,
KlcoramliicDominoreges sisteuturad unum, norum, quoe ad speelaculum vénérant, proedoefue-
llecidete coeloignisqueet sulphurisaurais. runt. Hoecstatira causa bellorum. Sabinis portas pro-
diloeper virginem Tarpeiam. Ita admissis intra moenia
Nonnulb autem Erictheam Sibyllam non his regnan- hostibus atrox in ipso fora pugna, adeo ut Romulus
tibus, ut proemisimus, sed Trojani belli tempore " foedamsuorum vix sisteret fugam, Tandem interve-
fuisse scripserunt. Eumeleus autem tune Corinthius nere funeribus raploe laeeris comis; sic pax facta
versïfieator agnoscitur. In Sicïlia vero Syracusia eum Talio, foedusquepercussum esl. Quem lum Ta-
condita esl, similiter et Cathina. A Lacedoemoniis liura senemhonestis pietatis causis insistenlem, mox
namque, ut proediximus, bella contra Messenios ut in societatem regni Romulus assumpsil, occidit.
geruntur, et ab eis Messala capitar. Thaïes Milesius Ergo pulsi fugatique Yientes, Cennensium captum
pbysicus philosophus tune agnoscitur, qui unus ex ac dirutum est oppidum, spolia insuper opima de
septem sapientibus fuisse perhihelur, qui physicam rege Argone Feretrio rex reportavit. Tarpeia nam-
.primus apud Groecosinvenit. Iste eliam Thaïes suc- que virgo proedicta clypeis Sabinorum obrula est.
cessores propagavit, rerum naturam utique scruta- Unde mons Tarpeius nomen accipit, in quo nunc
tas, suasque disputationes litteris mahdans emuni- esl Capilolium. Jam hinc incessabilia cerlamina et
vit, maximeque admirabilis exstitit, quod aslrologioe juxla quantitatem virium exlerna atque civilia sem-
numeris comprehensis, defectus solis et lunoeeliam per gravia fuerunt. Igitur Romulus hune reipublicoe
proedicare potuit. Aquam tamen pulavit rerum esse imposuit stalum. Juventus divisa per tribus, in equis
principium, et hic omnia elementa mundi, ipsumque " el armis, ut ad subite bellâ exeubaret, consilium
mundum et quoe in eo videntur exislere. Nihil au- aulem reipublicoepênes senes essel, qui ex auclori-
tem hoc opère quod mundo considerato tam mira- tate patres vocabantur, ob oetatem senatus ; et ex
biïe aspicimus, divinoementi proeposuit. Quo etiam populo mille collegit viras, qui armati sibi assistè-
in tempore, Athenis principes qui usque ad mortem rent expediti. Unde a mille milites dicli, sicut a se-
reipublicoe proeerant desierunt, et in annis decem nibus senatores, et a curiis Quirites. Idem Romulus
ïnagislratuum consuetudinem Athenienses tenue- apud paludem per caput capri sublatus, nusquara
runt. Post principes vero proedictosregnavit primus comparait. Sed, suadente Proculo, Quintes est nomi-
cum eis Carobs Escili filius. Tune Aradis insula natus, quem tamen a senatu propter acrius inge-
habitàta est, Gizaseus condita. Igitur anno Madidi nium deceplum asserunt. Eodem tempore Senache-
nono, post eversionem vero Tiojoe quadringentesimo rib rex Ghaldoeorumadcustodiendam regionemIsrae-
quarto decimo, sexta Olympiade, quoequinte demum lilarum accolas Assyrios misit. Qui oemulatoresIdoeoe
anno, quatuor ta medio explelis, apud Elidem Groe- legis facli, Samaritoe nuncupali sunt; quod Lalina
cisecivitatem agone et ludis exerceri solebat, Romu- lingua exprimitur custodes, qui proprie Euthoei vo-
lus ejusque germanus Remus, quos inter pastores cantur, a quodam ftamiiieEulha, quod est in provin
diximus enulrilos, collectaquepastorum alque latro- .jvcia Pesida, unde rex eos migrare feceral in Sama-
num multitudine, Romanoe urbis oedificia inchoa- riam.
verunt, suoque de nomine junior, qui germanum CAPUT XIII.
peremerat, urbem vocari proecepit. Cujus regnum MedorumIV Cardicas, quo régnante, Numa rex La-
urbis continuo Romulus fratricidio imbuit, parique tinorum fuit, aui multa vana instituit et supersti-
suecessu crudelitatis , sine morâ raptas Sabinas tiosa.
mulieres, improbis nuptiis confoederatas, maritorum Igitur Medorum IV Cardicas, annis 15. A con-
et parentum eruore dotavit. Itaque Romulus inler- structione vero templi tricesimus quartus, sub quo
îecto primum avo Numitore, dehinc Remo fratre, Ezechias regiiabat in Judoea. Decém vero tribus,
arripuit imperium, urbemque constiluit, regnum avi, quoe vocabantur Israël, jam in captivitatem erant
muras fratris, templum soceri sanguine dedicavit, ductoe. Macedonumrex Perdiea erat, Alheniensium
eceleralorum manum promissa impunitate collegit. Hippomenes, cui Leocrales succedil. Latinorum
Âd tutelam vero novoe urbis, sufïïcere vallum vide- Numa, qui el Pompilius, post Romulum exstitit rex,
batur, cujus dum angustias Remus increpat, saltu qui nullum cum finilimis gessit bellum. Duos men-
Iransilivit, qui jussufratris oceisus est; prima certe ses is anno addidit, Januarium et Februarium, cum
985 FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI 984
anlea decem lanlum apud Romanos fuissent a Ro- A in Italia Locri ; in Lacedoemonevero primum acla
mulo inslituti. Capitolium quoque a fundamenlis nudipedalia dicunlur : Musici namque Archilogus et
oedificavit, vir in religione sacrorum proecipuus, qui Symonides, Aristozenusque, illustres habebanlur.
sacra et coeremoniasomnemque cultum deorum do- Itaque legislator Zeleucus frequentibus proeconiis
cuit. Ponlifices, augures, coeteraque sacerdotia et celebrabaïur ; Cypsilus enim in Corintio tyraii-
sécréta quoedamimperii pignora descripsit, Janum- nideui exercebat. Tune Byzanlium conditum esl,
que bif'rontem. Ille primus focum Yestoevirginibus et Hystriis civitas in Ponte.
colendum dédit, ut ad simulacrum custos imperii CAPUT XV.
coeleslium siderum flamma vigilarel. In tantum enim Medorum VI Phraorles, sub quo Josias Judoeorum
vanitate deceptus est, ut plura diabolo dictante con- rex, et Romanorum Ancus Marlius.
scriberet, quoepostea si ad hominum notitiam per- Medorum VI Phraorles, annis 24. A condito nam-
venirent, nimium obfutura cognovit. Sed quia in- que templo anni 571, sub quo Josias regnare coe-
cendere ea timuit, juxta suum latenter sepulcrum, pit parti Judoeoe, qui lucos succidil, et genlium
ubi neminem accessurum credidil, sub humo abs- idola de suo regno abjecit, Deumque coeli intègre
condit. Decedenle vero tempore, quidam rusticus cotait. Ossa eliam humana super altare combussit
dum in eodem agriculturam exercerai loco, aralro B quod imptas Jéroboam ad subversionem Israël eon-
evellente hoc scriptum reperit, proeiori obtulit, proe- struxerat. Adimplevit namque quod de e.o prophe-
ter vero senatui. Senatus autem ut vidit, nimium talum fuerat per virum Dei Jaddun de Juda Jéro-
détestâtes exhorruit, et incendio tradens, concre- boam sacrificanti. Philippus Macedonum rex tune
raavit, ne aliqua curiositate ad hominum notitiam erat, et Ancus Marlius Romanorum, Pompilii nepos
lantum nel'as diabolicum perveuiret. Bellum etiam ex filia. Hic Âvenlinum montera et Janicutam urbi
quod in Tyria gestum est inter Lacedoemones et addidit, elniuro moenia amplexus esl, et influehtem
Argivos nunc fuisse créditer : Sibylla, quoe et Ero- Tyberinum urbi pontem commisil. Supra mare vero
phila, in Samo insignis habebatur. Nicomedia lune tertio decimo ab urbe milliario in ipso ftaminis nia-
condita esl, quoe prius Astacus vocabatar, quo in risque confinio Ostiam civitatem condidit. Quibus
lempore propbetabant Isaias et Osée. diebus (ut quidam ferunt) Thaïes Melesius primus
CAPUT XIV. physicus philosophus clarus habebatur, prophetanti-
Medorum V Dejoces, sub quo Manasses in Babijlo- bus in Judoea Hieremia, Olda muliere el Sophonia.
niam captivus duclus, el poenitentiam agendo me- Tune musicus Tarpander insignis habebatur. Ora-
ruit absolvi. Romanorum vero Tullius rex, qui culo
multa reipublicoead decorem perlinenlia instituit, ^ namque Dodonoeo primum usa est Groecia:
et quoecivitates tnne sunt conditoe. Myrlheus Atheniensis poêla tune cognoscitur, Dra-
Igitur Medorum V Dejoces, annis 54. A condito cho legumlator lune etiam'fuisse ferlur : Epidaurus
templo, trecentesimus septimus deciraus eral. Sub civitas condita, quoe postea dicta esl Dyrachium.
quo Manasses parti Judasoedum regnaret, ductus in CAPUT XYÏ.
Babylonem captivus, ferreis vinculis illigatus, fer- Medorum VII Cyazares, quo régnante, Josias rex
sur poenitentiam egisse, cujus et canticum poenilen- Judoeorum occiditur, Judoei diversis calamitalibus
tioe legitur. Poslea vero reversus in regnum, mala opprimuntur, regesque eorum inter JEgyptios et
damuans Deoeliam Babylonicos infelici sorte affligunlur; Romanorum
proelerita poenilendo, gratias age- vero Tarquinins Prisais erat rex, gui senatum
bat qui ejus exaudivit preces, eripiens eum a maxi- auxit, et multa insignia et décora adinvemt, qui-
rais angusliis, deinde vitam ducens mirabilem, ta- bus dignitas imperii eminel.
men reliquit filium suum pessimum Ammon succes- Medorum YII Cyazares, annis 52. Ab oedificatione
sorem. Quibus diebus Atheniensium erat rex Absan- vero templi anni 595. Quo m tempère Josias rex
der, cui successit Erixias. Postquam cessantibus erat Judoeorum, qui cum Nechaone rege jEgyptio-
regibus constituli sunt principes, electi nobiles no- rum congressus , occiditur : habens successorem
vem Atheniensium urbi proefuerunt, rempublicam jx Joacha, quem Neaclîo vinclum duxit in jEgyptom,
agentes. Macedonum Argacus ; Romanorum vero post bella conlra Babylonios acta, conslituensque
Tullius Hostilius, cui ob honorem virtutis regnum fratrem ejus seniorem, ex eodem paire, pro eo re-
ultro datum est. Hic omnem militarem disciplinam gem, nomine Joachim, qui el Eliacbim, provïneias
arteiuque bellandi instituit. Primus regum Roma- tribulum imposuit. Igitur Joachim cum octavum
norum purpura et fascibus usus est, ille ambita regni ageret annum, veniente Nabucbodonosor cum
vallis urbem ampliavit, adjecto monte Celio. Itaque magno apparatu conlra Judoeos,qui omnem Syriam
exercita juvenlute intulisse Albanis bellum, el diu de manu Nechaonis régis jEgypli abstulerat, quem
%ailrinsecus spe incerla clade, tandem pessiraus exi- etiam Nabuchodonosor juxta Eufratem in bello vice-
tus et dubius eventus, compendiosa lergeniinorum rat, ejusque dominationem ab Assyria depulerat
congressione fuisse. Rursus, pace disrupta, Metium eamque sibi subjeceral; hune vero Nabuchodonosor
Sufiblium Fidinalenî bella medilanlem, eliam pro- meluens Joachim, minasque ejus, et pacem habere
ditione suspensuin, curribus in diversa raptanlibus, desiderans, proebuit ei iributa quoe proeceperal, an-
duplicis animi noxam poena diversi corporis expeu- nis tribus ; tertio vero anno non reddidit, deceptus
disse, Quibus etiam diebus Cizicus condita est, el spe jEgypliaci belli. Audierat enim eos conlra Ba-
CHRONICON.— TOMt I LIB. ffl. 986
985
ludos instituit, muros et cloacas
bylonios iterum pugnaturos, sed hoc minime jEgy- Lauxit, Romanos
Nabuchodonosor vero iterum cum conslruxit, ad extremum ab Anci filiis oceisus est,
ptiiproesumpserunt.
cui ipse successerat.
magno exercite venit contra Judoeos: quem Joachim régis illius,
CAPUT xvn.
jure fosderis suseepit. Dum ergo rex Babylonioein-
trasset in civitatem, fidem nequaquam servavit, sed Medorum VIII Aslyages,incensum. quo régnante Hierusalem
capta est, templumque Judoei in Baby-
fortissimos Hierosolymitanorum occidit una
juvenes loniam caplivi sunt ducti. Quanloe eliam fortiludi-
cum rege Joachim, quem etiam ante muros inhu- nis Nabuchodonosor exsliterit, et qualia forliter
matam projici jussit, et alios in dignitatibus positos, gesserit virtute et opère, succincte sunt adnotala.
in duxil : inter quos ductus Quid etiam de eo gentium scriplores dixerinl. Ita-
captivos Babyloniam que quod reqkirilur, cum Babyloniorum reges miroe
Ezechiel prophète adhuc puer esl. Filium vero ejus fortitudinis essent, cur per reges MedorumHieremioe
annorum
Joachim constiluit regem universoe provincioe, quod numerus observatur. De passionibus eliam
mox eum posnïluit fecisse. Formidates est enim prophetoe,et quid invitus in jEgyptum descendent,
et JSgyptiorum vastalionem proedixerit. De Pytha-
ne forte, habens maii memoriam pro nece paterna, gora etiam et de seplem sapientibus Groecorum,qui
provinciam ejus invaderet ; et mittens exercitum, per eaiempora fuerint.
regem Joachim Hierosolymis obsidebat : qui acce- Medorum YII1Aslyages, annis 58. Ab oedificalione
B
pit jusjurandum ab eis ut nihil maii pateretur, nec vero templi, anni 427, Macedonum rex Acropus,
ipse nec civitas. Non autem servavit eam Babylonioe Lydorum Aliattes. ïgilur anno oclavo Aslyagis, Judoei
rex, sed proecepit principibus suis ut omnes, qui de Hierosolyma caplivantur a Nabuchodonosor rege
erant in civilate juvenes, captivos sumerent, pariter Babyloniorum. Capta est vero civitas undecimo anno
et artifices, eosque ad se ligâlos adducerent, qui om- Sedechioe régis, quarto mense, die nono : ceperunt-
nes fuere decem millia octingenti triginla et duo, que eam principes Babyloniorum, quibus obsessio a
simul et Joachim, cum maire pariter elamicis, quos rege Nabuchodonosor videbatur esse commissa. Ipse
deductos ad se habuit in cuslodia. Palruum vero autem in Arabatha civitate" morabalur. Sedechias
Joachim, nomine Sedechiara, constiluit regem, ac- vero dum caperetur urbs, illico fuga elapsus est,
cîpiens ab eo jusjurandum, ut ei provinciam cuslodi- quem fugientem per deserlum comprehendentes cum
ret, et nihil hostiliter ageret, et jEgyptiis non fave- uxoribus atque filiis, adduxerunt ad regem principes
ret. Hoecjuxta asserlionem Josephi retulimus. Euse- Babylonii in Arabatha. Hune ergo ad se venienlem
bius vero et nostri lemporum scriplores ila ferrait : Nabuchodonosor impium el infelicem vocare coepit,
Annotertio Joachim NabuchodonosorJudoeamcaplam et jurisjurandi immemorem, quia dura ab eo perce-
tributariamfecit,etin dilionem suaniredactis punirais pisset imperium, quod ab ejus fratre tulerat, et illi
Judoeorum, parlera etiam vasorum templi cum inva- -<tribuerat, contra munificum largitorem egisse vide-
sisset, tributario Eliachim facto et Joachim, victor batur hostiliter. His igitur verbis usus, filios ejus
ad suos rediil. De regio semine pueras secum in jussit pariter et amicos continuo périrai, ipso scilicet
Babyloniam deduxit, quos eunuebos faetos scbolos Sedechia et aliis captivls inspicientibus. Deinde ocu-
tradidit, cum coeteris nobilioribus, quos ex "diversis los eruens Sedechioe, eumque vinciens perduxit in
-nationibus deprasdaverat, ul omnem discerent Chal- Babyloniam. Alia siquidem universa, consona a pro-
doeorum sapientiam, inter quos Daniel, Ananias , phetis edicta sunt : quo modo et civitas vastaretur,
Azarias, Misahel clari habentur. Tune temporis et ipse Sedechias duceretur captivus in Babyloniam.
Macedonum rex Philippus erat, Lydorum Sadiattes, Discordavit autem in hoc Ezechiel dicens quia Sede-
Romanorum vero Tarquinius Priscus, qui quamvis chias Babyloniam non videret, cum Hieremias dixis-
transmartaoe originis esset, regnum ullro petens ac- set quia vinctum eum rex Babylonioe illuc duce-
cepit, ob industriam atque suam elegantiam, quippe rel. Hoecautem provenerunt ei, quoe Hieremias et
qui ortandus CorintfeoGroecumingenium Ilalicis ar- Ezechiel propbelaverunt, quia comprehensus duce-
tibus miscuisset. Hic et senatus majestalem numéro retur ad Babylonium regem, et loqueretur ei ore
ampliavil, et centuriis tribus auxil, quamvis Acius ^ suo, et videret oculos régis, sicut Hieremias dixit,
Nevius numerum augeri prohibeat, vir summus au- coecates autem el duclus in Babyloniam non vidit
gurio. Quem rex in experimentum rogavil, fieri ne eam, sicut Ezecbiel proedixit. Porro Babylonius rex
posset quod ipse mente conceperat. Ille, rem exper- misit principem militioesuoeNabuzardan in Hiero-
tes augurio,"posse respondit. Ad quem : Hoc, inquit, solymam,ut exspoliaret templum, proecipiens ul illud
agiter: an cutem illain secare novacula possit? Et incenderet, et regalia pariter et civitatem ad pavi-
aupur : Potest, inquit, et secuit, inde Romanis sacer menlum usqje deponerel, et populum in Babyloniam
augurâtes. Neque pace Tarquinius quam bello prom- abduceret. Qui dum venisset ad Hierosolymam un-
ptior. Duodecim namque Tuscias populos frequenti- decimo anno régis Sedechioe, templum subverlit, et
hus armis subegit : inde fasees, trabeoe,- curules, vasa Dei aurea argenleaque telit, nec non et maxi-
annuli, phaleroe,paludamenla, proelexioe,inde quod mum cantharum quem posuit in templo Solomon,
aureo curru qualuor equis triumphatur, logoepictoe, insuper et columnas oeneas et capita earum, aureas-
tunicoeque palinatas : omnia denique decoj-a et insi- que mensas et candelabra. El hoec auferens tem-
gnia, quibus imperii dignitas eminet, sumpla sunt. plum quoque succendit, mense quinte inilio mensis
Idem Romoe Circum oedificavit,nuraerum senatorum anno undecimo Sedechioerégis, octavo decimo aniiQ
987 FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI I 988
Nabuchodonosor. Succendil autem et regalia civila-, A que nationes regno Assyriorum esse subjectas. Ex
__lemque deslruxil. Templum ita concremalum est quo apparet descendenle Arbace ad Medos,partem
post Irecentos et septuaginta annos, et menses sex regni maximam dignitatemque invasisse ac pênes se
diesque decem, ex quo id constat oedificalum, ab in Media relinuisse. Chaldoei vero Babyloniam sibi
egressu autem populi ex Jïgypta tune erant anni adversus Medos vindicaverunt. lia quippe polestas
1062, menses 6, dies 10. Adiluvio vero usque ad vasla- Babylonioeapud Medos, proprietas vero regni apud
tionem templi, omne tempus fini annorum 1957, Chaldoeosfuit. Chaldoei aulem propter anliquam di-
mensium 6, dierum 10. gnitatem regioe urbis, non suam dignitalem, sed
Ex qiio vero factes est Adam usque ad ea quoe illius voeare maluerunt. Unde factura est ut Nabu-
provenerunt templo, anni sunt 5515, menses 6, dies 10. chodonosor caslerique post eum reges, usque ad
Tantes ergo mimeras annorum fuit. Mansit aulem Cyrum et Bariuni, qui Chaldoeorum regnum civila-
sub regibus hic populus, a Saul, et David^ et qui pri- temque Babyloniam destruxerunt, quamvis Chaldoeo-
mi gentis Judaicoe imperium susceperunl, per 552 runi-viribus polentes, nomine tamen Babylonioeclari
annos, menses 6 dies 10, subjudicibus vero annis îegantur. Enimvero nonimmerito beatum apostolum
plus 500, post mortem Mosi, et ducis Jesu. Hoecita Petrum Romam in suis scriptis Babyloniam nomi-
se habenl juxla Josephi asbertionem. Juxta aliorum i3 nasse nunc recolo, quoniana lune in Oriente prima
vero supputalionem templum-ab anno oedificationis caput orbis est efîecla Babj'lon, mansilque inconcussa
suoequadringenlesimo tricesimo quinte, vel quadrin- usque ad Sardanapalum. Quo inlerfecto, amisit
genlesimo quadragesinio secundo suecensum esl. partem maximam potentioe, tamen parlera regni
Ergo Nabuchodonosor tantoe fuit forlitùdinis ut etiam pênes se reiinuerunt Chaldoei,qui Babyloniain sibi
Magestenis in quarte Indicorum libro nitater appro- adversura Medos vindicaverunt. Quo in tempore
bare hune regem forlitudine et oclavum magnitudine Proca avus Rheoe Sylvioe quoe mater Rorauli fuit,
Herculem transcendisse. Dicit enim eum vaslasse regnare coepit, a quo hisiorioeLatinorum inehoantur,
Libyoecivitates et Hiberiam. Porro Diocles in secundo ab eo sementum Romoe jactum quamvis nondum
Goloniarran libro meminit hujus régis, el Phildstra- germen upparerel, Babylon vero novissïme eo tem-
tus in Indicis el Pboenicis hisloriis dicit quia iste pore a Cyro rege subversa, quo primum Roma a Tar-
rex obsedit Tyrium annis tribus, cum illo tempore quinio regum dominattooe liberata est. Siquidem
Tyro regnaret Joathabula. Ipse vero de manubiis sub una eademque convenientia temporum illa in
hostium templum Beli et reliqua largissime nimis Oriente cecidit, ista in occidente surrexit. nia tune
ôrnavit, et antiquoe civitati alia quoque contulit, et quasi moriens dimisil basreditaleni alienorum per-
J
prisca superavit, ita ut nequaquam obsidentes vale- pessa dominatum, hoec vero pubescens se agnovit
rent fluvium convertere et civitati aliquo modo proe- hoeredem, aspemata etiam suorum fastigium. Tune
valere. Erexitque très porlicus intrinsecus, et très orientis occidit, et ortura est occidentis imperium.
extrinsecus, de lalere cocto decenter muniens eas, Qua de re ab Aposlolo Roma jure Babylon nuncu-
et exomans valde magnifiée. Paternis quoque rega- patur. Igitur Nabuzardan princëps militioeNabucho-
libus alia proxima regalia fabricalus est, quorum donosor , qui templum Domini succendit, ejusque
spalia et rehquam pulchritudinem dicere credo su- vasaetcaniharum maximum a Salomone factura, una
pervacuum. Verumtamen hoe sciendum, quia dura cum populo a Hierusalem transmigrare fecit ad re-
essent base magna et nimis eximia, diebus sunl gem Babylonium, reliquias quasdam populi in Judoea
quindecim consummata. In islis vero regalibus lapi- reliquit ad excolendam terram, tributaque régi per-
des posuit, quorum instar simile erat monti, et solvenda, quibus proefeeit Godolielem. Quo in tem-
planlavit diverses arbores, fecitqûe ostium quod pore idem Godoliel ab Ismaele, qui eral de regio
pensile.dicebater. Hoc ergo modo diversi hujus semine, inlerficitur. Timentes vero Babylonios Judoei,
régis feeere memoriam. Igitur dum tam potenles qui remanserant, propler necem Godolioe,quoniam
atque famosi Babyloniorum existèrent reges, quoeri-, a Babyloniis judex fuerat constitutus, assumplum
tur quoenam causa sit cur non in numéro et cardine Hieremiam prophetam invilum atque contradicentem,
îltaslriuin habeanlur regum? Scimus enim quoniam cum suo discipulo Baruch, ad jEgyptum deseenden-
regnum Assyriorum quod a Semiramide Nini uxore les secum trahunt. Rex JSgyptiorum Yafris tune
est in Babylonia fundalum, diulurno tempore in ea erat. Hieremias vero prophela, a tertio decimo anno
-et usque ad Sardanapalum per.r.ansil. Quo inlerfecto, régis Josias prophetare orsus, usque dum civitas va-
a proefecto Medorum Ârbace regnum Assyriorum staretur et templum, quoeventura illi populo erant
in Medos translatum estj Medorumque reges in car- propbetando proedicabat,suasque prophelias in libro
dine et numéro ab historiographis tradunlur, donec scriptas populo legendas dédit. Qua de re multa a
ad Persas translatum est. Ergo si translatum est Judoeismala perpessus, coesus, vinculis afflictus est.
Assyriorum regnum ad Medos, et cum eis retentum, Principes etiam e carcere prophetam educenles,
sicut hisiorioe déclarant, nunc Babyloniorum regnum rege Zedechia permiltente in quemdam lacuni plé-
quod sil si quis scire voluerit, racolai Âsiam a Nino num coeno deposuerunt, ut morte propria suffocates
occupatam, totumque Orientera usque ad terminos exstingnerelur. Ille vero usque ad guttur in lulo de-
Judioe, ab uxore vero ejus, insuper JEthiopas, alias- positus, in his degebat angustiis. A quodam vero
"
989 CHRONÎGON.— TOMI I LIB. III. - 990
servorum régis, honoribus decoralo, qui génère erat j Vprofiteretur, philosophum se esse respondit, id
Jïtbiops, libérâtes est. esl, sludiosum vel -ainatorem sapientioe, quoniam
Igitur dum in jEgypto consisterai, jubente Deo sapientem profileri arrogantissimum videbalur. Per
prasdixit populo jEgypto futuram captivilalem, et idem tempus Sappho mulier in divefso poemaie
qualiter in Babyloniam captivi ducerenlur, et alii in claruit. Ferechiles historiarum ël Xenohipnes phy-
propria regione ab illis trucidarentar. Et hoec ita sieus tragoediarum clam inventores babentar. Ro-
'compléta sunt s quinte siquidem anno caplivitâtis mauorum vero Servius Tullius gubernacula quo
'Hierosolymorum. Cumque subdidisset Nabuchodo- in tempore invadit, nec obscurilas inhibuit,
nosor Ammonites et Moabitas, perrexit ad xEgyptum, quamvis matre serva créâtes est. Nàm eximiam
eamque subveriil, et regem quidem, qui tune erat, indolem ilxor Tarquinîi Tanaquil liberaliler edu-
occidit ; aliumque in eâ constituens, denuo Judoeos caverat, et clarum fore visa"circa caput flamma
'càplivos duxil in Babyloniam. Igitur per Assyrios promisërat. Ergo post Tarquinii morlem adni lente
èorrait populus decem tribuum de Samaria, cum re- regina subslitutus in locum régis, quasi ad tempus
ut jure ade-
gnaret apud eos Osias. Deinde duarum tribuum mul- regnum dota partem sic egit industrie,
litado a Nabuchodonosor' rege Babyloniorum et. ptes videretur. Ab hoc populus Romanus relates in
Chaldoeorumcaplis Hierosolymis est vastata. Sal- :B censura, digeslus iu classem, inde curiis atque col-
-manasar namque transmigrans Israélites, in eorum lèges distributus est. Summaque régis solertia ita
regione instituit gentem, quoeprius in interiori parte est ordinata respublica, ul omnia patrimonia, digni-
Persidoe el Mediai nioràbalur. Tune tamen primum lates, oetales arlium, ôfficiorumqûe discrimina in
Sanimaritas voeali "siint, vocabulum provincioe su- tabulis referrentur, ac sic maxima civitas minimoe
raëntes, in qua habitera videbantur, dum prius Eu- domus diligentia contineretur. Quibus etiam diebus
thoei dicerentur, a flumine juxta quod habitabant. -solis fada dêfeelio est, cum futuram eam Thaïes an-
Babyloniorum vero rex, Cum duas tribus captivas tea dixissel. Quo in tempore Àliattes et Astyages di-
duxisset, neque gentem aliam in eorum fecil habitera micaverunt. Tune etiam Anaximander Milesius phy-
provincia, et propterea desolata omnis ïudoea, et sieus agnoscitur, cujus proeceptor Thaïes Milesius
Hierosolyma et templum, annis 70 permansit. Omne fuit, qui rerum natufam scrutâtes, maxime admira-
"siquidemtempus a captivitate Israelitarum usque ad bilis exslitil, quod astrolbgioenumeris compreliensis,
duarum tribuum transmigrationem fuit annorum 150, defeclus solis et lunoe etiam prasdicere potuit, qui
inensium 6, dierum 15. Igitur ea quoe de Daniele tamen putavil taie rerum esse principium, el hinc
et sociis ejus gesta mirabililer apud regem Nabucho- omnia elementa mundi, ipsumque mundum, el qui
donosor legimus, tune temporis fuisse nemo fidelium 'u inevidenler existera, id est, ex humore.
dubiiare potest, sive etiam quoe Nabuchodonosor Huic successit ejus auditor Anaximander, qui de
centigerunt, et a sancto Daniele. sibi sunt proedicta. natura rerum mutavit magistri opiniouem. Non enim
%iibus temporibus in agone certantibus tragus da- ex una re, id est, ex humore sicut thaïes, sed ex
batar in proemio, id est, hircus, unde aîunt tragoedos suis propriis principiis quasque res nasci putavit.
miucupatos. Albman et Stesîchorus poetoe clari ha- înfinita rerum principia singularum esse credidit, et
bentar. Pythacus Mitileneus, qui de seplem sapienli- innumerabiles mundos gignere, et quoecunquedn eis
bus fuit, cum Pbroenone Alheniensi, olim Phoenîce, oriuntur, eosque mundos, modo dissolvi, modo ite-
eongressus, eumdem interfecil. Solon Draconis leges rum gigni existimavit. a Quanta quisque ab Argivis
antiquas extra eas quoe ad sah'guinem perlinebant actes, post eum qui sub Archemero fuerat. Agon
novo Atheniensibus, quibus proeeral, juré constituit. "quippegymnicus, quem panlathenevocant tuncactué.
Septem vero quos anliquitàs sapientes jactâl, hi fue- CAPUT xvni.
runt : Thaïes Milesius, Pythacus Mitîlehus , Soalon Cyrus Persa qualiter Bledorum destruxerit imperium,
Atheniensis, Ghion Lacedoemonius, Periandros Co- et avunculum suum Astiagea bello superavit, Ba-
rinlhius, CleobolusLydius, Biàs Prieneus. Omneshi :w byloniam subverlit, Gyndem fiuvium in quadrin-
genios sexaginta alveos comminuit, Lydiam peiens
septem appellali sunl sapienles, qui post poetas theolo- Croesum regem cepit. Demum, posi multa fortiter
gos claruerunt, quoniam nonnulla Honestiora proece- gesla, in Scylhia cum omni exercitu periit. Sub
j)la morum brevitate senlentiarumque compîexi sunt. quo Judoei a captivitate relaxanlur. Romanorum
aulem Tarquinius, cognomentoSuperbus, illis die-
Nihil autem monumentorum quod ad litterasatti- bus rexerat regnum; et quod idem depulsus est
heat posteris reliq'uerunt, nisi quod Soalon quasdam propter suam tyrannidem atque insolentiam : cum
leges Atheniensibus (ut proedixi) dédit, Thaïes vero quo pariter et regiam potestalem Romani pepulerunt.
physieus fuit, et suorum dogtoatum libras reliquit. Cyrus Persa Medorum deslruxit imperium, quod
Pythagofas autem Samius, a quo etiam ferunt phi- stelerat per annos circiter 258. Subversoque rege
losophioenomen exortum, qui et aritbmetïcoe artis Asliage avunculo suo, primus Persis regnavit, annis
inventer fuisse dicitur, eodem tempore claruisse fer- scilicet 50. Qualiter enim Medorum ad Persas vene-
lur. Nam cum antea sapienles appellarentur, qui rit regnum, pandendum reor. Igitur Astyages Medo-
aliis proestare videbantur, isle interrogatus quid rum ultimus rex, virili proie vacuus, Cyrura nepolem
a Locus corruptus.
991 FRECULPH1LEXOYIENSISEPISCOPI 992
iter
apud Persas genitum habuil. Sed Cyrus mox ut ado- ^ vadis, sic eum eliam paientibus alvei partibus
levil, congregala Persarum manu, avunculo certa- fecit, cepitque urbem; quam vel humano opère
men indixit. Porro Astiages oblitus sceleris sui, exstrui potuisse, vel humana virtute deslrui posse,
quod in Harpalum dudumadmiserat, cum filium ejus ulrumque pêne ineredibile apud morlales erat. Nam
unicuni et parvulum inlerfecît, epulandumque patri Babylonem a Nembrolh gigante fundalam, a Nino
apposuit, ac ne quid infelicissimoeorbilati felix igno- vel Semiramide reparatam, multi prodidere. Hoec
ranlia subtraheret, infantes epulas ostensis patri cum cainpi planicie undique conspicua, natura loci loetis-
capite manibus improperavit. Hujus ergo facti im- siraa, caslroruin facie moenibus paribus per qua-
uieiuor, ipsi Harpalo suramam belli committit, qui druin disposila ; murorum ejus vix credibilis relata
acceptera exercitum staiim Cyro per prodilionem firmilas et magnitudo, id est, latitudine eubilorum
tradidit. Quo comperto Astiages, raplis secum co- quinquaginta, altitudine quater tanta, eoelerumam~
piis, in Persas ipse proficiscitur acriusque certamen bitus ejus irecenlis stadiis circumvenitur. Murus
instaurât : proposito suis metu, si quis e proelioce- cocto lalere alque inlerfuso bilumine compactas,
dere moliretur, ferro exciperetur. Qua necessilale fossa extrinsecus late patens, vice amnis circum-
instanter Médispugnantibus, puisa ilerum Persaium fluîla ironie murorum; centum portas oeneoe.Ipsa
acies, cum paulatim cederet, matres et uxores .eo- 3 aulem latiludo in consummalionem pinnarum utro-
rum obviam oecurrunt, orant ut in proeliumrever- que lalere habitaculis defen'sorum oeque dispositis
tantur, cunctanlibus sublaia veste obscena corporis média intercapedine sejunclas quadras capit. Domus
osiendunt, quoerenles num in uleros matrum vel intrinsecus quater geminashabitaliones rainaci pro-
uxorum vellent refugere. Quo facto erubeseentes in ceritate mirabiles. El tamen illa magna Babylon, illa
proelium redeunt et facla impressione, quos fugie- prima post reparalionem humani generis condita,
bant fugere compellunt. Ibi lune Astiages capilur, nunc p'ene minima mora vicia, el capta, el subversa
cui Cyrus nihil aliud quam regnum abslulit, eum- est. Ibi tune Croesusrex Lydorum, famosus opibus,
que maxime Hircanorum genti proeposuit, in Medos cum ad auxiliandum Babylouiisvenisset, victus sol-
vero ipse reverti notait. licite in regnum refugit. Cyrus autem postea quam
Is .finis imperii Medorum fuit. Sed civitates quoe Babylonem ut hostis invasit, ut Victorevertit, ut rex
tribularioe Medorum erant, a Cyro defecerunt, quoe disposuil, bellum translulit in Lydiani, ubi conter-
res Cyro multorum bellorum causa et origo exstitit. rilùm superiore jam proelioexercitum, sine ullo ne-
Quo in tempore Judoeorumcaplivilas eral, quoeper gotio superavil, ipsum etiam Croesum cepit, ca-
annos septuaginta duravit. Porro in Babylone pro- plumque et vita et patrimonio donavil. Hoec partira
pbetabant Daniel et Ezechiel. Moriuojam Nabucho- J juxta Orosii historiam relata sunt. Secundum Jose-
donosor rege Babyloniorum, susceperat imperium phi vero traditionem, hoec quoesequuntur ita se ha-
ejus Evilmoradaeh, cui successit Balthasar, frater bent de successoribus Nabuchodonosor atque de-
ejus. Huic enim Balthasar Daniel eam scripturam structione Babylonis. Ergo post mortem Nabucho-
quoein pariete apparueral interprétâtes est, signi- donosor Alrailmapadaehus filius ejus succedil in re-
ficantem imperium illius in Medos astate sua trans- gnum, qui regem Hierosolymilanbrum Jechoniam,
ferendum, et hoc qualiter evenerit, manifestera non qui et Joachim, solvit a vinculis, eumque inler ami-
piget. Igitur Cyrus, rex Persarum, quem superius cos necessarios habuit, et mulla ei dona concessit.
cxplicandoe hisiorioe causa commemoraveram, qui Nam pater ejus fidem non servaverat Jechonias, qui
tune Asiam et Scylhiam lotumque Orientem armis se utique cum uxoribus et filiis et omni cognalione
pervagabatur, cum 'Tarquinius Superbus Romam, sponle tradideral pro civitate sua. Morienle vero
vel rex vel hostis, aut servitio premebat aut bello, Âniilmapadaebo posl annos oclodecim regni sui,
Cyrus (ut dixi) cunctis adversum quos ierat perdo- Egesarius filius ejus tenuit principatum 40 annis ;
mitis, Assyrios el Babyloniampetit gentem, urbem- eoque moriuo, ad ejus filium Naborsadachum per-
que lune cunctis opulenliorem. Sed impetum ejus venit imperium. Quod dum novem mensibus ha-
Gyndes fluvius secundoepost Eufraien magniludinis buissel, eo defunclo, transiit ad Balthasar, qui Na
inlercepit. Nam unum regiorum equorum [Al. equi- boar nuncupatur.
lura] candore forniaque excellenlem, transmeandi Conlra hune itaque regem eastrametati sunt Cy-
fiducia persuasum, qua per rapacem alveum offensi rus Persarum rex, el Darius Medorum. Qui dum ob-
vado vertices atlollebantur, arreptum proecipiiatum- siderent eum in Babylonia, mirabile quoddam pro-
que merserunt. Rex iratus, ulcisci amnem slaluit, digium contigisse dignoscilur. Balthasar enim dura
conieslans eum qui nunc proeclarumequitem vora- vasa Dei, quoepater ejus de templo Hierosolymilano
visset, feminis, vix genua undis atttagenlibus, per- asportaveral in Babyloniam el in proprio templo
meabilein relinquendum. Hoec peragendo segnior, constituerai, usus quidem non fuerat eis. Isle vero
lotis copiis perpeti anno Gynden fluviumper magnas superbia ductus est, ut eis uteretur ad pocula, dum
concisura deductumque fossas in'quadragenios sexa- in coenalaslus cura concubinis et reg'rbusamicis suis
ginta alveos comrainuit. Eo opère proedictisfosso- oestearet vino, el hoc modo blasphemarel Demn.
ribus etiam Eufralen longe validissimum et mediam Tune itaque vidit de muro venientem manum, el in
Babylonem interfîuenlem derivavit ac si raeabiiibus pariele quasdam litleras scribenlem; et coetera,quoe
995 CHRONIGON.— TOMII LIB. HI. 994
ita ut habuerunt se veraciter in libro Danielis scri- i. ebrietale vincunlur, mox revertente Cyro universi
pta legunlur. Igitur dum obsiderelur, el ipse captes cum adolescente oblruncanlur. Thamiris, exercite
est Balthasar et civitas a Cyro Persarum rege, qui et filio amisso, vel matris vel reginoe dolorem san-
adversus eum forlissime dimicavil. Cum regnasset guine hostium diluera potius, quam suis lacrymis
octodecîm annis idem Balthasar, Nabuchodonosor parai. Simulât diffidentiam desperatione cladis illa-
régis nepos, cui talem fuisse cum Babylonia termi- toe,paulatimque decedendo superbum hostem in in-
num percepimus, Darius aulem Aslyagis filius, qui sidias vocat. Ibi quippe, compositis inter-montes in-
Babyloniorum principalum deslruxit, cum Cyro co- sidiis, ducenta millia Persarum cum ipso rege dele-
gnato suo annum agebat sexagesimum secundum vit, adjecta super omnia illius rei admiralione, quod
cum Babylonfuisset invasa. Qui tamen alio nomine ne nunlius quidem tentas cladis superfuit. Regina
vocabatar a Groecis, quique Danielera prophetam caput Cyri amputai! alque in utrem humano san-
sumens secum, in Mediani duxit, et omni honore guine oppletum conjicijubet, non muliebriter incre-
eum sublimavit [Al. celebravil]. Erat enim unus'in- pilans. Satia te, inquit, sanguine quem sitisti, cujus
ter très salrapas quos Darius super trecentos sexa- per annos triginta insatiabilis perseverasti. Quo in
ginta salrapas instituerai ; sub quo ea quoe Daniel tempore Carthaginenses nefandissimas hostias im-
in suis reliquit scriptis, eonligisse haud dubium B molabanl, homines scilicet, unde iratum Dominum
est, id est, de his quoe ab invidis perpessus, ac ea graviter senserunt.
quoede regno Groecorumseu Persarum, et coeteris, Ergo dum in Sicilia diu infeliciter dimicassent,
quoeDominomonente prasscire meruit. Igitur primo translato in Sardiniam bello, iterum infelicius victi
imperii anno régis Persarum Cyri septuagesimus sunt. Propler quod ducem suum Mazeum, et paucos
concurrebat captivitalis Judoeorum,ut Josephus re- qui superfuerant milites exsularejusserunl. Exsuies
fert. Cyrus namque dum legeret Isaioeprophetias, veniam per legatos pelentes repulsi, patriam bello
et cognovisset inter illius prasdieationes quoe de eo et obsidione cinxerunt. Ibi t'unc Mazeus dux exsu-
Dominus proedixerât, et miraretur nomen Domini lum Cartalonem filium suum sacerdotem Herculis,
Dei, impelus quidam eum cepit, ut inunificam scrï- cum sibi velut insultans purpuratus occurreril, in
pterain compleret. Scriptum quippe reperit dixisse crucem sub oculis palrioe, ita ul eral um purpuris
Dominum: Quoniam volo Cyrum, quem multarum et infulisque suspendit. Post paucos dies urbem ipsam
magnarum genliumregem consliiui, miltere populum cepit. Qui cum, inlerfectis plurimis senatorum,
meum ad propriam terram, el templum reoedificare. cruente dominaretur, occisus est.
HoecIsaias prasdicaveral, ante annos 170 destrùclio- CAPUT XIX.
nis templi. Hic namque fere quinquaginta millia u Cambyses Persarum secundus rex templum reoedifi-
Judoeorum laxata captivitaie regredi fecit in Ju- care in Hierosolymisprohibuit, Mgyplum belloob-
doeam, qui constructe altari templi. fundamenta je- tinuit. Cui magi succedunt, quorum audaciam Da-
cerunl. Cumque a vicinis gentibus impedireter opus, rius redarguit, eorumque dolos delexit, et ipse re-
gnavit; qui templum Domini oedificareproecepil,
usque ad Darium remansit irnperfectum : solo tan- quod sub Cyro fuerat inchoatum, eo jubenle est
tum altari consistante. consummalum.
Colligitur vero omne tempus captivitalis Judoeo- Cambyses Cyri filius, Persarum rex secundus, an-
rum annis 70, qui secundum quosdam a tertio Elia- BSSseptem. Hune Cambysem aiunt vocari secundum
chim usque ad vigesimum annum Cyri régis Persa- Nabuchodonosor, sub quo Judith historia conscribi-
rum computantur. Porro, secundum alios, ab Josioe tur, quoe Holofernem interfecit. Is enim templum
régis Judoeorumanno tredecimo, sub quo Jeremias civitatemque Hierosolymilarum reoedificariinhibuil,
propheiare coepit,usque ad primum annum supradi- quod et prius opus a vicinis gentibus impediebatur.
cli Cyri régis, desolalionis vero lempli sub Dario Idem namque Cambyses, devicta jEgypto, cunctam
rege complentur anni 70. Apud Hoebroeosautem, qui religionem jEgypti abominâtes, coeremonias ejus et
ascenderunl tune ad Judoeamex caplivitate, pontifex templa deposuit.
masi'mus Jésus Josedech filius, et princëps geulis Post quem duo fratres magni regnaverunt annum
Zorobabel, clari habebantur. Igitur idem Cyrus su- unum, ut Josephus ; alii vero menses seplem eos ré-
pradictus proximi temporis successibus elalus, bel- gnasse ferunt. Hi namque magi regnabant sub no-
lum Scythis intulit, quem Thamiris regina, quoe mine régis sui, quem occiderant. Qui ausi regnum
lune genti proeerat, cum prohibera Iransitum Araxis subripere, mox siquidem depreheusi et oppressi
fluminis posset, Iransire permisil primum propter sunt. In hoc enim prodita est eorum lemeritas, quo-
fiduciam sui, dehinc propter opportunitalem objecti niam auribus detruncati inventi sunt magi, dum in
fluminis hostis inelusi. Cyrus itaque Scythiam in- coeteris simillimi existèrent filio Cambysis, quem
gressus procul a transmisso ftamtae castrametatus necaverunt. Porro Cambyses dum magos odio habe-
insuper astu eadem instructa vino epulisque dese- ret, auras eorum abscidi jusserat. His diebus Hyppi-
ruit, quasi territus refugisset. cus carminum seriptor, et Xenophanes physicus scri-
Hoc eomperlo, regina tertiam partem copiarum, ptor tragoediarum agnoscuntur, Simonidesvero Ly-
et filium adolescentulum ad persequendum Cyrum ricus, et Phocilides clari babentur. Tune Anacreon
mitljl. Barbari velut ad epulas invitati primum Bericus poêla clarus habetur. Hypparcus el Hyp-
395 FRECULPHl LEXOVIENSÎS EPISCOPI 996
im-
pias Athenis tyrannidem exercent. Quo in tempore .A Cyro exordium habuit. Causis vero exislentibus
Armonius et Aristotton Hypparcum interfecerunl pedimenti, ut proediximus, manellmperfeclum usque
lyrannum, Sed dum Leuna meretrix, eorum arnica, ad Darii régis imperium; cujus regni anno secundo
tormentis cogeretur, ni socîos proderel, linguam a Zorobabele et Jesu construitar, el quarto opus
suam -morsibus ampulavil. -Eotempore Pylhagoras, oedificationis ab eis consummatur anno. Josephus
physicus et philosophus clarus, celebralur. Darius enim septem annis perfectum dicil templum, a pras-
igitur imus -ex his qui magorum audaciam ferro diclis viris, qui est nonus regni régis Darii, prophe-
eoercueranl, consensu omnium rex créâtes-esl Per- lantibus ullimis, Aggoeoet Zacharia, et uno ex "duo-
sarum,-qui annis triginla sex regnavit.-Cujus anno decim, qui dicilur Angélus apud Judoeos.Hic aulem
secundo caplivitas Judoeorum, sicut per prophètes finis lertii nostri operis erit libri, qui conlinet in se
proediela fuerat, -consuinraatur. Domeslicus namque a prima oedificalionelempli sub Solomone, usque ad
testis esl hujus rei |Zacharias prophela dicens : Do- secundam reoedificationem sub Dario, secundum
mine omnipotens, quousque non vtisereberis Hierusa- quosdam, quingentos duodecim annos, juxla vero
lem et civitatibus Judoe, quas dîspersisti ? Hic annus Josephi assertionem, quadringentos et quadraginta.
septuagesimus est. Ergo venia oedificanditempli sub
LIBER QUÀRTUS.
•CAPUT PRIMUM. IB hoc damnum : nam victas fugatusque arreplis na-
Darius 'Persarum rex quartus Scythis bellum intulit : vibus refugit in Persas. Cum autem instaurerai bel-
Asiam Macedoniamque edomuil, et in campis Ma- lum, et ulcisci in victores molirelur, in ipso appa-
ralhoniis cum Atheniensibus conflixil, ubi ducenta ratu concidit. ' 1
millia sui exercitus amisit, viclusauein Persas re- '
fugit. CAPUT II.
Igitur Darius Hydaspis filius, quiPersis III, ré- Quo régnante^ Brutus el Collatinus post depidsionem
gnai annis'56. lîic enim Àntyro régi Gothorum, Scy- regum primi consules apud Romanos constituuntur,
thioe degentiûm, hac maxime causa bellum intulit, et ea quoe illis diebus cum Romanis gesla sunt, et
quod ducentis quadraginta tribus annis sub regibus,
quod filioe ejus pelitas sibi nuplias non obtinuisset. inde quadringemis sexaginta quatuor annis per con-
Magna scilicet nécessitas, pro unius libidine homi- sules et tribunos atque diclatores, ilerumque consu-
nis, septingenla millia virorum periculo morlis ex- les, jura reipublicoeadministrata sunt.
ponil. Incredibili quippe apparatu cum sexcenlis Eodem tempore primos consulesj Brutum et Cob-
millibus armalorum Scythiam ingressus, non fa- lalhmin, post depulsionem regum, habuerunt, qui-
cienlibus hostibus justoe pugnoepotestatem, insuper bus nllioneni sui moriens malrona Lucretia manda-
repentiras incursibus exlrema copiarum dilaceranti- verat, illico imperium in eosdem liberlatis suoevin-
bus, metuens ne sibi redites întërrupto ponte Histri "' dices transférant, mutate tamen jure et nomine, et
fluminis negaretur, amissis octoginla millibus bel- ex singulari duplex poteslas constiluitur, ne solitu-
lalorum, trepidus refugil; quamvis hune amisso- di»e vel mora corr.umperelur. Consulesque appella-
rum numerum inter damna non duxerit, et quem verunt pro regibus, ut consulere civibus suis debere
habendum vix quisquam amb.ire ausus esset, perdi- meminissent. Sed Romani quanta mala per ducentes
lum ille non sensil. Inde Asiam Macedoniamque quadraginta très annos, continua illa regum domi-
aggressus perdomuît. Jonas; quoque navali congres- natione pertalerunt, non solum unius régis expulsio,
sione superavit. Deinde in Athenienses, cum Jonas verum etiain odium regii nominis et poleslatis os-
adversum se auxilio juvissent, impetum fecit atque tendit. Igitur Brutes primus apud Romanos
consul,
arma direxit. qui primum conditorem regemque Roraoe, non so-
Porro Athenienses, ubi adventare Darium compe- lum exoeqnare parricidio, sed et vincere studuit
:
rerunt, quamvis auxilium a Lacedoeraoniis ppposcis- quippe duos filios suos adolescentes, totidemque uxo-
sent, tamen cum detineri Tersas qnalriduanoe reli- ris suas fratres Vitellios juvenes revoca.ndorum in
gionis otio compertum haberent, spem occasione urbem regum plaeito insimulatos. in con'dilionem
sumenles, inslructis tantum decem millibus civium, prplraxil, virgis cecidit, securique percussit, nt
et Plateensibus auxiliaribus mille adversum sexcenla plane publicus parens in locum liberorum adoptasse
millia hostium, campis Marathoniis proruperuul. sibi populum videretar.
Melchiades ei tune bello proefuit, qui eelerilale ma- Liber hinc populus Romanus prima adversus es-
gis quam virtute frétas, alacri salis expeditione prius teras arma pro libertate corripuit, mox pro finibus,
lîosti cominus inhoesit, quam posset expedito sagit- deinde pro sociis, demum pro gloria et
imperio. -Igi-
taruuijaclu propulsari. Tanta in eo bello diversilas tur Porsenna rex Helruscorum gravissimus regii
certandi fuit, ut ex alia parle viri ad oecidendum nominis suiïragator,
Tarquinium manu reducebat,
parati, ex alia peeudes ad raoriendum proeparatoe cum ingenti'lius copiis urbi aderat, el in ipsis fau-
putarentur. Ducenta millia Persarum apud campos cibus incumbebat, occupatoque Janiculo tribus cou-
Maralhonios ea terapestate ceciderunt. Sensil Darius linuis annis, trepidam urbem terruil, conclusit, ob-
"
997 CHRONICON.~- TOMI I LIB. JY. 998
sedit, et nisi bostem Mutius constanti urendoemanus A personabant, elausas ubique januoe cunctas, privata
patientia submovisset, mox urbem caperel, aul jugi, pùblicaque officia danraala : universi ad portera de-
reeeplo rege, servitati esset subjecta. Idem enim currunt, egredienlesque de navibus paucos, qui cladi
Mulius, fortissimus Romanorum, regem per insidias superfuerant, de suis percontantur. Postquam de
in caslris ipsius aggreditur; sed ubi frustrato ictu clade suorum, tacentibus illis vel gementibus, miseri
circa caput régis tenetur, ardentibus focis intulit intelligunl tune toto littore plangentium voces, lune
manum, terroremque dolo geminat : O! inquit, ut infeiiemm matrum ululalus et flebiles quereloeaudie-
scias quem efiugeris virum, idem trecenli juraviraus ; bantar. Inter hoecprocedit et ipse de navi sua impe-
hoc iiamque facto, hic inlerritus persévérât ; rex rator, sordida servilique tunica discinclus-; ad cujus
Tero trepidabal, quasi ejus arderet manus. Siquidem conspectum plangentia junguntur agmina. Ipse quo-
el una virginum ex obsidibus régi date Cloelia [AL, que manus ad coelum-tendens, nunc suam, nunc.pu-
ClyliaJ elapsa custodia audacier flumen patrium blicam infelicitatem accusât et -deflet.Ad postremum
transmeavit, Ergo lot lanlisque virtutum monslris vociferans per urbem, -tandem ingressus domum,
rex territus abseessit. Tarquinii tamen diu dimica- eunctos qui lacrymanles -prosequebantur, -ultinio-di-
yerunl, donec Àrunlem filium régis manu sua Bru- misit alloquio. Ac deinde dbseratis januis, -exclu-
tes occideret, superque ipsum nmteo vulnere expi- es sisque etiam filiis, gladio -doloremvitamque finivit. ,
ravit. Porro, députais ab urbe regibus, vix usque ad CAPUT IV.
quinlûmdecimum lapidera Roma tenebal imperium. De Esdra, qualiter gratiam Xerxis régis adeptus,
Post reges namque consules a.Bruto esse coeperunt; Hierosolymam cum magna turba Judoeorum et mu-
deinde tribuni plebis et dictalores, el rursum con- neribus plurimis sit reversus.
sules obtinuerunt res publicas, per annos fere qua- Xerxes Dario patri in regnum suecedens annis -20
dringentos sexaginta quatuor, usque ad Julium Coe- imperavit, juxta bistoriam Josephi 25. A reoedifî-
sarem, qui primus sihgulare arripuit imperium. Quo eatione vero templi Hierosolymis eral annus vige-
in tempore Talerius Bruti collega, adeo pauper mo- simus septimus. Esdras autem, Xerxis adeptus gra-
nter, ut suropte publico sepeliretur. Censu Romoe tiam, cum munificenlissima illius largilate atque
.agitato, inventa sunl hominum centum viginti mil- amicorum ejus dirigitar Hierosolymam, et per eum
lia. Ergo anno nono post exactos reges, nova di- multa a rege mitluntur ad templum inunera : insu
jgnitasvestcreala, dtatatura scihcet, el magister equi- çer .concessit rex al omnes quicunque vellent Judoei
Xum, qui dictatopi obsequeretar. Dictator primus in ejus babitanles regno, reverli cum eo Hierosoly-
JLargius [AL, Marcus Yalerins], magister equilum mam, ad patriumque solum, nullo pro'hibente eos,
Spiritus [Spurius] Cassius fuit. Tune Hellanjcus hi- Ç licere cum omnibus quoe possidere videbantur, re-
Storiographus, et Democrelius philosophus et Hera- gredi. TSxemplaretiam episloloe, in qua boec conli-
jclitus eognomento Tenebrosus, et Anaxagoras phy- nebanlur,,ad Israélites Media habitantes Iransmisit.
sieus clari hahentur. Pythagoras vero morilur, Es- Tïi vero cognoscentes régis circa Deum pietatem et
cbjles tragoediarum scrîptor agnoscitur. Tune etiam favorem quem in Esdra habebat, mu'lti siquidem fa-
bellum, quod in Maralhonia gestum est, ut prasmisi, cultates suas déportantes ad Babyloniam vénérant,
Ctea quoede Melcbiade seribuntur et Aristide, fuisse ut ascenderent Hierosolymam cum Esdra; pariler-
scribuntur. Tune Romoevirgo Pompilia [AL, Porphy- que sacerdotes et Levitoe et janilores cantoresque
ria] deprehensa in stapro, yiva defossa est. Igitur ac servi sacri. Quos congregans de captivilate, trans
Anaxagoras auditor Anaxamenis, rerum omnium Bupbratem tribus diebus rnoratus, jejuriia eis ïmpo-
quas videmus, effectorera divînum animum sensit, suil, ni Deo vota pro salule solveret, ne quid in via
et dixit ex infinita materia constare omnia ; simili- paterentur .adversum. Bas namque duoetribus, quoe
bus inter se particulis, quibus suis propriis singula per Nabuchodonosor captivitatem sunl perpessoe, sub
fièrent, sed animo faciente divino. Diogenes quo- proedictïs principibus in Judoeam sunt reversoe. Ex
que illius socius aeram quidem dixil rerum esse quo videlicet tempore, a Babylone profecti sunt, et
nialeriam, de quo omnia fièrent, sed eum esse com- I* ipsi et provincia vocilantur Judoei. Decem autem
potein divinas rationis, sine qua nihil ex eo fieri tribus, quoe-prius in captivitatem ducloe sunt, el vo-
posset. cabantur Israël, haclenus trans Euphratem commo-
CAPDT IH. rarî probantur. Esdras vero et qui cum eo Teverte-
De Melcho rege Cariliaginensium, qui infeliciter in bantur, postquam vota perfecerunt, ab Euphrate
SicUia dimicavit, domumquereversus propria manu surgentes, die duodecimo primi mensis, septimo Im-
se interemit. perii anno Xerxis ad Hierosolymam pervenerunt,
Melcho rex Carthaginensium, .cum-in Sicilia bel- quinte mense ejusdem anni, ferentes secum sacras
lum jgereret, repente horribili peste exercitum ami- pecunias, argenli talenta sexcenta quinquaginta,
. .sit. Nec niora, morbo populo caleryatim cadente, vasa argentea lalenterum centum, vasa aurea ta-
cite quisque correptus, mox mortuus jam nec sepe- lenlorum viginti, et vasa oerea auro meliora, baben-
liebater. Cujus maii nuntius cum allonitam repen- tia pondo talenta duodecim. Hoec namque rex et
tino lucta Garthaginem replevisset, non secus ac si consiliarii ejus et Israelitoe Babylonioehabitantes do- •
.capta esset, terbata civilas luit. Omnia ululatibus paveront, quoe Esdras sacerdolibus ac lempii custo-
999 , FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISCOPI 1000
dibus tradidit. Proecepit eliam rex Esdroe, quem in .A mina fore : nusquam victores honestius quam in
lege Dei sapientissimura deprehenderal ut Judoeos caslris hostium esse periluros. Persuasi igitur inori
erudiret, ne in aliquo per ignorantiam in legibus pa- malle, in ultionem fuluroemorlis armanter, tanquam
ierais delinquerent. ipsi inleritum suum et exigèrent el vindicarent : mi-
CAPUT V. rum dicta sexcenti viri castra sexcentorum inillium
De Neemia, qui reoedificavilmuros Hierusalem, et in irrumpunt. Tumultes lotis castris orilur. Persoe quo-
ea habitatores congregavit. que ipsi Spartanos adjuvant mutuis casdibus suis.
Eo tempore Joachim defuncio principe sacerdo- Sparlani quoerenles regem nec inventantes coedunt
tum, filius ejus Eliasippus in principatum sacerdo- sternuntque omnia, castra pervagantar universa, et
taleni successit. Neemias etiam Xerxis pincerna au- inler densas strues corporum, raros homines vix se-
xiliante domino meruit obtinere ut cum honore ad quunlur, viclores sine dubio, nisi mon elegisseut.
palriam revertereter magno, et civilalem reoedifica- Proeliuma principio noctis, in majorem partem diei
rel diruiani. Qui veniens Hierosolymam cum multa iractum, ad postremum vincendo faligali, ubi quis-
suorum turba, muros eivitatis reslauravit eversos, que eorum deficienlibus membris visus est sibi mor-
populumque in ea congregans, sua benevolentia lis suoeultione satialus, ibi impedimenta cadave-
habitera fecit, vir benignus erga propriam gentem. ^B runi, crasso et semigelato sanguine palpitando lap-
Sub hoc tempore Pompilia [AL, Porphyria] vingo sus et mortuus esl. Xerxes bis victus in terra, na-
ob crimen stupri Romoe viva defossa est/Eschil- vale proelium parai. Sed Themistocles dux Alhe-
les, Pindarus, Sophocles, el Euripides iragoedia- niensium, cum intellexissel, lonas quibus dum auxi-
rum scriptores celebrantur insignes, Herodolus quo- lium superiore bello proebel, in se Persarum inipe-
que hisloriarum scriplor, el Zeuxis pictor agno- tuin verlerat in auxilium Xerxis inslructam classera
scuntur. deducere, sollicitare eos parti, hostique subtrahere
CAPUT VI. slatail, et quia colloquendi faeullas signa negabat,
Qualiter Xerxes de regno septingenta millia armalo- locis quibus Iones accessuri navibus videbantur pro-
rum, et de auxiliis trecenta, rostratas etiam naves poni symbolo saxisque affigi jubet, socios quondam
mille ducenlas, oneratas vero tria millia habuisse in el participes periculorum, nunc autem injuste de-
exercitu fertur; cui Leonida Spartanorum dux cum sides apla increpatione
quatuor millibus obstitil, el pêne eum vicit. Deinde corripiens, atque ad anti-
ThemistoclesAlheniensiumaux navali proelioexer- quorurarjura et foedera religiosa adhortalione per-
citum ejus superavit. Xerxes viclus, amissis copiis, suadens, proecipuequeadmonens uli commisso proe-
lurpiter refugit in palriam. lio, coedentium vicum inhibeant remos, seseque
Igitur Xerxes sextingenta millia armatorum de re- bello auferant. Igitur rex parlera navium sibi deti-
gno et trecenta de auxiliis, prostratas eliam naves nens, speclalor pugnoein lillore manet. Conlra au-
mille ducenlas, onerarias autem tria millia numéro lem Areemidora, regina Halicarnis, quoe in auxi-
habuisse narralur, ut mérite inopinato exercite! im- lium Xerxi venerat, inler primos duces aeerrime
mensoequeclassi vix ad potum ftamina, vix terras bello immiscetur, ita ut versa vice in viro feminea
ad ingressum, vix maria ad cursum suffecisse me- caulela, in femina virilis audacia spectaretur. Cum
moratum sil. Huic tamen incredibili temporibus no- autem anceps pugna esset, Iones, juxta proeceptuin
stris agmini, cujus numerum nunc difïïcilius est Themisloclis, paulatim se certamini subtrahere coe-
astrui, quam tune fuit vinci, Leonida rex Spartano- perunt. Quorum defectio Persas a parle fugere per-
rum cum quatuor millibus hominum in angustiis suasit, in qua trepidatione, multoe naves mersas ca-
Thermopilarum obstilit. Xerxes aulem contemplu ploeque sunt. Plures tamen soeviliamrégis velut im-
paucitatis objectoeiniri pugnam, conseil manum im- manilalem hostis limentes per domos dilabuntur.
peral. Porro illi, quorum cognali et commanipulares Ergo anxium tôt malis regem Mardonius aggre-
in campis Marathoniis occubueranl, el certaminis dilur, suadens regem in regnum redire oportere,
simul et cladis exstitere principium. Deinde succe- jK priusquam adversa fama novas res domi molirelur,
dens sibi turba major ac segnior, cum jam neque ad se aulem si residuoesibi copiastraderentur, et ultio-
procurrendum libéra, neque ad pugn'andum expe- nem ab hoste exacturum, et ignominiam domesti-
dita, neque ad fugiendum prompte, solis morlibus cam propulsalurum, aut si adversa belli persévé-
subigeretur, triduo conlinuo non duorum pugna, sed rassent, cessurum se quidem-hosti, sed tamen sine
coedis unius populi fuit. Quarto aulem die cum vi- régis infamia. Probalo consilio, exercitus Mardonio
derel Leonida undique hostem circumfundi, horta- traditur, rex Abidum, ubi pontem veluti Victor ma-
lur auxiliares socios ul sublraherent se pugnoe, in ris conseruerat, cum paucis proficiscitur. Sed cum
cacumen montis évadant, ac se ad meliora tempora pontem hibernis tempestatibus dissolutani offendis-
réservent, sibi vero cum Spartanis suis aliam sor- set, piscaloria scapha trepidus transiit. Erat sane
tent esse subeundam, plus se palrioe quam viloe. Di- quod speclare humanum genus et dolere debuent,
missis sociis, Spartanos admonel de gloria pluri- mulationes rerum hac vel maxime varielate perme-
mum, de vita nihil sperandum, neque exspeclandum tiens, exiguo contentum lalere navigio, sub quo ip-
vel hostem vel diem, sed occasione noclis perrum- sum pelagus ante laluisset, et jugum captivitalis suas
penda castra, commiscenda arma, conlurbanda ag- vinclo ponte portasset, vilissimo unius servuli egere
1001 CHROMCON.— TOMI I L1B. IV. 4002
ministerio, cujus potenliee dum montes exciduntur,. A templi fuit Joachim, Eliasippi filius, quem Josephus
valles replentur,' amnes exhauriuntur, ipsa eliani Judam nominal. Defuncto autem et hoc, Joannes
rerum natura cessisset. Pédestres quoque copise, filius ejus honorera suscepit sacerdolalem. Quo
quse ducibus commisse fuerant, labore, famé aç etiam-in temporeAristarchus tragoediographus, Cra-
metu tabuerunt, et crudescente morbo, tanla pestis tinus, et Plato , comoediarum scriplores, Zenon et
tântaque foeditasmorientium exorla est, ut vise ca- Heraclitus agnoscuntur. Ferecides secundus hislo-
daveribus replerentur : diraî etiam alites atque im- riarum scriptor, atque Sophocleset Aristophanes tra-
prob93 bestiaî, esearum illecebris sollicitât», mori- goediarum scriptores habiti sunt.
bundum sequerentur exercilum. At vero Mardonius, Herodotus vero cum Athenis libros suos in conci-
cui reliqua bella commiserat Xerxes, afllatus [infla- lio legisset, honoratus est. Pythagorse autem so-
tus] primum successu brevi, mox in extrema deje- phistse libros deereto publico Athenienses combusse-
etus est. Qlynlum siquidem Graecise oppidum expu- runt, eo quod magieas artes atque necromantiam in
gnavit. Athenienses varia sollieitalione adducere in eis reperissent. Empedocles autem atque Parmeni-
speni pacis aggressus, ubi inexpugnaMlem eorum des philosopha, Milesiusetiam Physicus clari haben-
îibertatem videt, ineensa urbis parte, in Boetiam lur. Iste autem Traies, ut successores etiam propa-
oninem belli apparatum deducit. llluc quoque eum B garet, rerum naturam scrutatus , suasque disputa-
centum millia Groeeoruminsecuta sunt, et commisso tiones litteris mandans emunivit : maximeque ad-
sine mora prselio, Mardonium, deletis copiis ipsius, mirabilis exstilit, quod astrologiae numeris compre-
velut e naufragio nudum cum paucis fugere com- hensis, defeelus solis et lunoeetiam proedicerepotuit.
pulerunt. Castra, regiis opibus referta, ceperunt, Aquam tamen pulavil rerum esse principium, et hinc
non parvo quidem anliquoe industries damno. Nam omnia elementa mundi ipsiimque mundum et quoein
post istius proedsedivisionem aurum Persicnm prima eo junguntur existere ; nihil autem huic operi,quod,
Grseciaeviftutis corruptio fuit. Urget igitur ineeptus mundo considerato tam mirabile aspicimus, divinse
miseros extrema perditio. Kam forte eodem die quo menti proeposuit. Zeuxis" autem proeclarus pictor
in Boelia Mardonii copiai deletae sunt, pars Persici agnoseitur. Ex cujus nonnulli imaginibus, quas plu-
exercitus in Àsia sub monte Micale navali prselio rimas apud diversos fecerat, lavacrum Byzantiorum
dimieabat. Ibi novus repente rumor utriusque clas- arbilrantur appellaturu. Quibus diebus principium
sis et populi implevit aures, Mardonii exslinetas co- jubiloei septuagesimi erat secundum Hebraîos.
pias, Graecosexstitisse victores. Mira divïni judicii Tune lapis e eoeloruit in fluvium Mgis. Hippocra-
ordinatio, in Boelia oriente sub sole Lellum fuisse tes quoque medicus, ac Socrates philosophus hisi-
commissum, in Asia meridianis horis sub eadem die, gnes habentur, Sophocles poeta tragicus atque De-
tantis spatiis maris terroeque interjacentibus, nun- mocritus agnoscuntur, Pindarus etiam tune innotuil.
tiatum est. CAPUT TUI.
Oui rumor vel maximae rei astipulatùs- est, quod De Mammilio duce Tusculano, qui Latinos subegit,
Persas, audita clade sociorum , primum dolore, dé- ac de primo agone Romoeacto et de magna pesti-
bine desperatione correptos, née bello expeditos,nec lentia quoe Romanas vires fereveonsumpserat, e,
coetera quoetune gesla sunt apud Romanos.
fugsehabiles reddidit, atque ita consternâtes profli-
gatosque constantior faclus hoslis successu felicita- Quibus diebus a Mammilio, Tusculano duce,' Lati-
tis, invasil. Xer.xes,bello infeliciter gesto,conlempti- ni apud Regilli lacum expugnantur, vincunlur atque
Tjilissuis factus, per Artabanum proefectunisuumin re- subjiciuntur, exstant et parta deontia (sic) spolia,
gia circumventus occiditur. Quo in tempore Diogenes tune et agon Romoeclarus habebatur primus. Ronioe
agnoseitur, et sectatores ejusphysiciphilosophi. The- ergo suspenso ad modicum bello, gravis peslilenlia
mistocles auiem in Persas fugit. Pindarus clarus habe- subsequitur, quoeper universam civitatem violenter
tur.Sophoclestragoediarum scriptor, etEuripidesclari incanduit, ut merito proecedenteprodigio, coelum ar-
babentuivHerodotus Mstoriarum scriptor agnoseitur. dere visum sil, quando capul gentium lanto morbo-
Bachilides et Diagorasplurimo sermone celebrantur. rum igni flagravit. Nam eo anno Ebutium et Servi-
CAP UT TH. Iium ambos consules pestilentia consumpsit, mili-
tares copias plurima ex parte confecit, inullos nobi-
Artaxerxe régnante libri Pylhagoroe incensi sunt ab
Mhenienûbus'. Et memoriale pliilosopliorum qui les proeeipuequeplebem foeda tabe delevil : quamvis
tune fuerunt, id est, Milesii, Bippocralis medici ac jam etiam superiore quarto anno oborta lues, eum-
Socralis. ilem populum depopulata sit. Proximo dehinc anno
Artaxerxes, qui Macbir dicebatur, regnavit annis cives exsuies servique fugitivi, duce Herbonio, viro
40, post Artabanum, qui 7 menses regnaverat : ab Sabino, invaserunt incenderuntque Capitolium. Ubi
reaedificatione vero lempli annus quadragesimus fortissime quidem, Talerio consule et imperatore di-
septimus erat. Quo régnante, Hezdras sacerdos cla- micalum est; sed adeo atrox et grave discrimen
ms apud Hebraeos habebatur; magister omnium proelii fuit, ut ipse quoque consul Talerius ibi fuerit
'
quippe in legibus sacris, qui regressi fuerant inL occisus, et indignam de servis victoriam insuper
Judseam de captivitale. Neemia vero muros civitatis; -etiam sua morte foedaril. Sequitur annus in quo cum
Hierosolymoruoi perfecit. Pontifex vero maximus; victo exercitu consul obsessus est. Nam Minutiuin
PXTROL.GVI. 32
iOOS FRECULPHI LEXOVIENSISEPISCQPI Î004
consulem congressum proelio, Equi Tolscique supe- ^ gnam maîi molem, ipsis Fidenis vis captis, depulit
raverunt, et fugientem in algido famé ferroque et sanavit. Tanta in ipsis erat inalorum animorum-
'cinxerunl, aGtumque infeliciter foret, ni Quintius que contentio, ut vel domeslicas elades superfusa
Cincinnalus,proecipuusille dictalor, arctam obsidio- forinseeus bella oblitterarent, vel post damna bello=
nem oppresso hoste solvisset ; qui repertus in rure> rum inducias relaxalas, diversas pestes, coeloque
ab aratro accersitus ad fasces, sumpto honore in- terraque excandescentes, incessabiliinfestatione cor-
strucloque exercitu , mox victor effectus , jugum rumperent. Quo etiam tempore Sicilia, quoe ab ini-
boum equis imposuit, vicloriamque quasi stivam te- tio patria Cyclopum, et post eos nutrix tyrannorum
nens subjugatos hostes proese primus egit. fuit, [soepe etiam captiva servoruni fuit] quorum
GAPUT IX. primi carnibus bominum, medii cruciatibus, postre-
De septuaginta hebdomadibus a Daniele proedictis, mi mortibus pascebantur, multa incommodaa suis
quoein ultimo imperii Neronis anno sunt consum- atque ab externis perpessa est. Ibi enini incendia
rnatoe. bellorum récidiva exordium sumunts sed pêne Groe-
Igitur Neemiam, qui muros Hierusalem construxit, eorum vires consumptasexustasque përimunt.
consummasse opus tricesimo secundo anno Àrtaxer-
_ CAPUT XI.
xis régis Persarum Esdras memorat. Si quis autem ;D
ab hoc tempore septuaginta hebdomadas a Daniele De discordiâ Siciliensium, id est, înler €alinelises et
numerat faciunt annos Syracusanos, qui auailia petentes a Lacedoemoniis
seriplas (quoe quadringentos atque Atheniensibus,non solum hac occasioneSi-
nonaginta), reperiet eas in regno Neronis expletas, sub cilia sed et tota Groeciagiavissimis bellis aitrita
est.
quo obsideri Hierusalem est coepta, secundo postea
Tespasiaui anno capitur. Igitur dum diseordia regni Sicilienses Iabofant,
CAPUT X. Catinenses contra Syracusanos,quos graves infeslos-
ab Atheniensibus auxilia poposce-
Régnante Dario, cognomento Noiho, qui sapienles que patiebautur,
lune floruerint. Et Romani leges ab Atheniensibus runt. Athenienses autem instruclani classerain Sici-:
tune peliverunt, et in duodecimiabulis scripseiunî. liam miserunt. Hi vero qui missi fuerant, coesîsho-
[Quod] ejeelis consulibils,debenvoirosbonstituerini, stibus, prospéra initia sumpseruni. Hinc majores
et quantum mulum ex hoc si! orlum; et quoeillis
diebus eis contigerint. copias robuslioremque exercitum, dueibus Miceaet
Darius Persarum rexs cognomentoNothus, anno Iamacho, cum tantis viribus Siciliam répétant, ut
decinio et nono regnavit, quem proecesserunt secun- et hi siiffragia suatimerent gui impetraverant. Athe-
dus Xerxes et Sogdianus, qui tantuni novem mensi- nienses duas illico pédestres pugnas secundis
bus regnaverunt. Ergo a secunda dedicationetempli, '2 suecessibus faciunt : confectos in urbe hostes,
anni sunt octoginta septem. Bacchides, carminum et objecta classe circumdatos, terra marique con-
scriptor eo tempore agnoseitur, et Pherecides mori- cludunl. Al «Syracusani} fraclis fessisque rébus, au-
tur ; Ëupolis aulem et Arislopbanes, s'criplôrfesco- xiliûm a Lacedoemoniispetunt, â qiïibus mbx mitli-
moediarum, agnoscuntur. Quo in tempore Romani tur Giiippus cum copiis proesidiorum.Qui mox ut
per legatos leges Solonis expelierunt ab Atheniensi- venit Siciliam, duobus proeliisviclus, nec territus, ab
bus, quas in duodecim tabulis scripserunt, ejicien- Atheniensibus tertio congressù IamacTiùîfl becidit,
tesque consules, polestalem decemviris tradiderunt, hostes in fugam vertit, socios obsidione liberavit.
gralia constituendarum legum Athenicarum. Quoe Giiippus namque Miceamac Demosthen'eniin Sicilia
causa magnam reipublicoeinvexit perniciem. Nam vieil. Igitur Athenienses bîennio apud Biciliam non
primis [primus] ex decemviris, cedentibus eoeleris, sine Lacedoemoniorumdamnoconflictati sunt. Àlci-
solus Appius Glaudius sibi conlinuavit imperium, biades enim dùx, ab Atheniensibus fugiens, La-
statimque aliorum conjuratio subsecuta est, 'indi- cedoemoniamse contulit, impulitque Spartanos ut
gnantes pênes unum esse imperium quod eis erat Atheniensibus novo bello insistèrent, cum quibus
commune, et novo improboe ordinationis incepto *- tolam Groeciam adversus Athenienses excitavit. Da-
emicuit agmen tyrannorum ; qua populus nécessita- nus etiam rex Persarum, paterni avitique memor
is atrocitate permotus, et periculo liberlalis admo- odii, adversus hane ùrbem Partissafernem [per Tys-
nitus, montem Aventinum occupavil annalus : nec saphernem] proefectum Lydioe copias sumptusque
tueri liberlatem armis destitit, nisi postquam se - belli direxit. Mirum didu , Alheniefisiuni tentas
conjuratorum conspiralio ipsis quoque honoribus ab- ea fuisse tempeslate opes, ut cum adversus'eos, hoc
dieavit. TunG etiam per totum fere annum, tain est adversus unam urbem , Àsioe atque Groecioelo-
crebri, tamque etiam graves in Italia terroemotus liusque Orientis viribus incursum sit, pugnando
fuerunt, ut de innumeris quassationibus ac ruinis soepenec unquam cedendo, consumpti magis vide-
villarum oppidorumque assiduis Roma nuntiis fati- rentur fuisse quam victi. Si quis enim plenïus dis-
garelun deinde [ila] jugis et lorrida siccilasfuit, cordiam Atheniensium et bella gravîa quoe sunt per-
ut spem gignendis terras fructibus abnegarit. His de- pessi scire voluerit, actusque Alcibiadis et ëxsilia,
nique ten.poribus cum Fidenates hostes , maximo- libram Qrosii adversus paganos secundumlégat. Ve-
rmn auxiliorum manu stirpante, terribiles Romanis rumtamen sapientissimi omnium Athenienses,etiam
areibus imminerenl, JSmilius tertius dictator ma- suis inalis salis doctï concordia minimas res cfé-»
100S . CHRONICON.— TOMI I LIB. IV. IO0G
scere, discordia maximas labefactari, cunctaque vel À J tune componendoeinter eos pacis gratia vénérant,
bona vel etiam mala quoe foris geruntur inleraîs in acie adversum se viderunt pugnantes. Quo iudi-
esse radicala et emissa principiîs, domi abstersere gnatione permotj, Elusini oppidi obsidione dimissa,
odia et foris bella presserunt, reliqueruntque poste- totis viribus Romam contendunt. Hos ita irruentes
ris suis de ruina sui exemplum, de reparatione sui Fabius cum exercilu consul excepil, nec tamen obsti-
cônsilium : si tamen bb infi'rmîssiniâfii liùmanoe tit, imo potius hostilis ilîe impetus quasi aridam
mènlîs niùtabilitàtém, quod attliclis rébus consulitur, segetem succidit, stravil et transiil. Testatiir hauc
in prosperis sefvarétur. Sed adeo hoc idem placîtum Fabii cladem flùvius Hallia, sicut Cremara Fabio-
înlér Jpsa pêne placiti verbà corfiiptum est, lit vix rum. Non enim facile aliquis similem ruinam Ro-
intefcedente biennio, Soerales illê clarissimus phî- manoe militioe recensuerit, etiam si Roma insuper
Iôsophorum, adactus malis âpûd èos, sibi vilain ve- incensanon esset. Patentem Galli Urbem pénétrant,
neno extorsèrît. trucidant rigenles simulacrorum modo in suis sedili-
CAPUT XII. bus senalores, eosque incendio domorum crematos,
Quhlijer Artaxerxes contra frairem suwoi, scîUiet lapsu culminum suorum sepeliunl. Universam reli-
Cyrum, dimicaverit et viceril; et Ai,teiroeiiiotuSi- quam juventutem, quam constat vix mille hominum
vitioe atque oestugravi Mlhnoe; de peste etiam quoe
Atheniensibuscontigit, laboribusque Romanorum. B I tune fuisse in arce Capitolini montis lalentem, obsi-
Artaxerxes, qui et Mennon cognominalus est, dione concludunl; ibique infeliees reliquias famé,
Darii et Parisitidis filius^ anois 40, a reslauratione peste, desperatione, formidine terunt, subigunt
vero templianni erantlOS. Ipse est qui ab Hebroeis vendunt : nam mille libris auri discessionis prelium
Âssuerus dicilur, sub quo liber Hester confectus est. paciscuntur; non quod apud Gallos Roma parvi
Iisdem diebus béllum civile vix parriGidio termina- nominis fuerit, sed quod illam sic jam ante detrive-
'lum est apud Persas. Morluo enim rege Dario, cum rint, ut- amplius tune valere non posset. Exeuntibus
Artaxerxes et Cyrus filii ejus de regno anibigerent, Gallis remanserat in illo quondam Urbis ambitu in-
tandem magnis apparatibus m'agnisqueprovinciarum formium ruinarum obscena congeries, et undique per
ac populorum ruinis ulrinque'certatum est. In hoc impedimenta efranlium, et inter sua ignotorunï of-
conflictu cum e diverso concurrentes sibi âmbos fra- fensoe vocis imago respondens, trepidos suspendebat'
tres xnuluo casus objeclavisset, prior Artaxerxes auditus. Horror qualiebal animos, silentia lerrebant.
"vulneratusa fratre equi velocitate morti exemptas Siquidem materia pavoris est raritas [ipsa vocis] in
evasit. Cyrus autem mox a cohorte regia oppressus, spatiosis. Hinc illis mutare sedes, aliud incolere
flnem cerlamini dédit. Artaxerxes ergo, et proeda oppidum, altero etiam censeri nomine cogitatum,
fraternoe expeditionis et exercilu potitusj polestalem G t placitum atque tentatum est.
regni fratricidio firmavit. His deinde» temporibus CÂPUT XIV.
gravissimo terroemolu concussa Sicilia, insuper ex- Quibus diebus Soerales et Plato claruerint.
oestuantibus Jîthnoe monlis ignibus, favillisque cali- Quibus diebus Archelaus, Annntas, Pausanias,
dis, cum detrimento plurimo agrorum villarumque, Argeus, item Âmintas, sibi invicem succedenles,
vastala est; Tune etiam Athlante civilas, Locris ad- regnabant apud Maeedones. In Sicilia vero Dionj-
hoerens, terroe congrua [Al., coutigua]; repentino sius tyrannidem exercet. Soerales etiam apud Athe-
maris impelu abscissa, atque in insulam dissoluta nienses lune claruit magister Platonis. Socrates ergo
est. Atheniensium quoque miserabiles reltquias pe- primus universam philosophiani ad corrigendos
siis invasit diuque populata est; Nam eo tempore componendoscrae mores flexisse memoralur, cum
Romani, repenlinis soepehSstium eruplionibus com- ante illum omnes magis physicis, id est, naturalibus
minuti, proelerea in bîbernis bella sortiti, hiemare rébus perscrutandis operam maximam impenderunt,
-sub pellibus. Postremo fàmem ac frigus in conspectu finemque bonum fleri non posse, nisi bene vivendo,
hostium perpeti coacti sunt, urbem novissime sioe -docuit. Nolebat itaque immundos terrenis cupiditaii-
ullo digno Romanoevirtulis lestiraonio cuniculis et bus animos extendere in divina et conari quando-
clandestina obreptione ceperant. Banc utilem magis D quidem ib eis causas rerum videbat inquiri, quas
quam liobilemvicloriam primo diclatoris Camilli in- primas atque summas non nisi in unius ac summi
dustrie pefegemnl de Veintibusï Dehinc irrùptio Dei voluntaie esse credebal. Unde non.eas putabat,
Gallorum et incendium urbis insequiturî Cui cladi nisi munda mente posse comprehendi, et ideo pur-
audeat quisquan!, si poiest, aliquos motus hujus gandoebonis moribus vite censebat înstandum, ut
lemporis conrparare, quamvis non oeque pendeant dep'rimentibuslibidinibus exoneratus animus, natu-
praeterili mali fabulam proesenliînjurioe:. rali vigorein oeternase atlolleret : naturamque in-
CÂPUT Xtfi. corporel et incommutabilis luminis ubi causas om-
De Gallis qui Romani ineenderuht, basiâvërUniâc no- nium faclarum naturarum stabiliter vivunt, inlelli-
vissime ieitdiderunt. gentioe puritate conspiceret. Imperitorum tamen
Igitur Galli Senones, duce Brenno, exercilu copioso invidia exeitatis Atheniensibus, calumniosa crimina
et robusto nimis, cum urbem Elusim, quoenunc Tu- tione damnalus, morte mulctatus est.
scia uicilur , obsiderent, Iegatos Romanorum , qui Sed eum postea illa ipsa, quaspubliée damnaverat,
'
i'007 FRECULPHI LEX0VIENS1S EPISCOPI 1008
Alheniensium éivitas publiée luxit. In duos ejus A CAPUT XV.
accusatores usque adeo populi indignatio conversa et Ochus dicebatur, Joannes
eorum vi multitudinis inleri- Régnante Artaxerxe, qui
est, ut unus oppressus summus sacerdos Judoeorum Jesum fratrem suum
ret, exsilio autem voluntario atque perpetuo poenam in templointerfecit. Pro quo sceleremulta passisunt
similem aller evaderet. Tarn proeclara igitur vitoe Judoei gravia,
morlisque fama Socrates reliquit plurimos suoe Artaxerxes, qui et Ochus, annis viginti sex impe-
philosophioe sectaloresi Quorum certalim -studium ravil. A reoedificationevero templi, annus eentesi-
fuit in quoestionummoralium disceplatione versari, mus quadragesimus quintus erat. Macedonum vero
"ubi agitur de summo bono, sine quo fîerï homo bea- reges, Alexander,Ptolomeus, Perdica, Philippus, sibi
tus non potest. Igitur Plato inter omries Socratis invicem per intervalla succedentes brevia. Judoeo-
discipulos gloria et fama eminentior fuit; nec im- rum vero sacerdos Joannes filius Judas, qui fratrem
merito, cum delerminasset finem boni esse secundum suum Jesum, sacerdotium ambigentem, in templo
virtutem vivere, et ei soli^evenireposse qui notitiam interfecit. Propter quod facinus Vagosus dux régis
unius Dei habeat et imitationem, nec esse aliam'ob Artaxerxis, qui Jesum diligebat, in templum ingres-
causam beatum. Qui Plato cum apud suos honesto sus violavit, et populum Judoeorum propter hanc
natas esset loco Âlhenis, ingenioque mirabili longe causam in servitutem redegit, nec hostias offerri
suos condiscipulos anleiret,Socratica non contentus quolidianas prius in templo permisit cum pro
disciplina, longe lateque peregrinalus est ; quaqua- unoquoque anno vectigal exigeret, drachmas scilicet
versum alicujus nobililate scientioe j)ercipiendoe quinquaginta. Hac usus occasione annis septem pro
eum fama rapiebat : ilaque et in ^Egypio didicit
tjiece Jesu sacerdotis populum afflixit dicens : Quod
quoecunque magna illic habebantur atque doceban- nunquam prius nec apud Groecos,nec apud barbares
_tur, et inde in eas parles Italioeveniens ubi Pytha- iia crudeliter vel scélérate factum sit. Unde nec Deus
goroe fama celebrabalur, et quidquid Ilalicoe fuit hoc impune dimisit.
facillime comprehendit ; et quia magi-
' philosophioe CAPUT XVI.
strum Socratem singulariter diligebat, eum loquen-
tem faciens fere in omnibus sermonibus suis, etiam Qualiter Artaxerxes Groecispacem indixeril, et JEgy-
illa quoe vel ab aliis didicerat, vel ipse quanta po- ptum eversamsuo junxerit imperio
luerat intelligentia viderat, cum illius lepore et mo- Artaxerxes ergo post transactum in Jîgyplo ma-
ralibus disputalionibustemperavit. ximum diulurnumque bellum, plurimos Judoeorum
Itaquè cum studium sapientioe in aclione et con- in transmigrationem duxil, atque in Hircania ad
templatione versetur, unde una pars ejus activa, 01Caspium mare habitare proecepit.Interea Artaxerxes
altéra contemplativa dici potest : quarum activa ad rex Persarum universis Groecioepopulis per legatos
"
agendam vitam, id est, ad mores instruendos, perti- ut ab armis„deeederent et paei acquiescèrent, impe-
nel;- contemplativa aulem ad conspiciendas naturoe ravit : non quia misericorditer fessis consuleret, sed
causas et sincerissimam veritatem, Socrates in ne se in ^Egyplo bellis occupato - aliqua in regnum
activa excelluisse memoratur : Pythagoras vero ma- suum tentaretur irruptio. Cuncti igitur Groeciqpta-
gis conlemplativoe,quibus potuit, intelligentioe viri- tissima quiète domesticoque otio resoluti sunt. Qui
bus institisse. ulique tam'constanter eontemnere polerant, quam
> Proinde Plato utrumque jungendo, philosophiam fortiter soepe vicerunt maximas Persarum copias,
perfecisse laudatur, quam in très partes distribuit, si, non ipso tantum aduuntiatoe pacis sono, per cor-
unam moralem, quoe maxime in aclione versalur ; da cunctorum oegra belli tabuisset intentio. Quanta
alteram naluralem, quoeconlemplationi deputataest; enim bella sibimet gravia ac intolerabilia invicem
terliam rationalem, quoeverum disterminat a falso. gesseriat, alternisque coedibus atque miseriis se
Quoelicel utrique, id est, actioni et conlemplationi, afiecerint Lacedoemonii cum Atheniensibus, Arca-
sit necessaria, maxime tamen contemplatio perspe- -. des cum Lacedoemoniis,quomodo Conon Atheniensis
ctionem vindicat veritalis. Ideo hoec tripartitio non dux Persici exercitus, quomodo Spartanos afflixerit,
est contraria illi distinctioni qua inlelligitur omne et cum Agesilapede claudo, ingenio acerrimo, duce
studium sapientioein aclione et contemplatione con- Lacedoemoniorum pugnaverit, ac demum vicerit,
sislere; et Athenienses viginti quatuor litteris uti lestis est ipsa quietispax, tam libentissime a for-
cosperunt, cum ante viginti duas tantum haberent. tibus viris suscepta, et illud judicium quod vix
Xenopbon et Thisias clari habentur. Diogenes co- cum Lacedoemoniis centum invenli sunt senes.
gnoscitur, Eudoxus aslrologus, Plato quoque et Sed qui hoec plenius scire voluerit, in libro tertio
Xenophon, nec non et alii Socratici insignes ha- Orosii contra paganos inveniet. Artaxerxes au-
bentur. Evagoras cum regnaret Cypri, in furorem tem, qui et Ochus, Sidonem subvertit, et iEgyptum
versus est. Facto etiam terroemotu magno Elica suo conjunxit imperio, Necthanaiph in . Jïlhio-
et Bura, Peloponensium urbes, absorptoesunt. Tune piam pulso in quo .lEgyptiorumregnum est déstru-
etiam fuit Carthaginensium bellum illud famosis- ctura.
simum.
— "
1009 CHRON1CON. TOMI I LIB. IV. 1010
CAPUT XVII. ' i V.qui post stragem Gallorum Latinos devicit, filium
Quibus diebus peslilentia ingens Romani crudeliter suum quod contra ejus imperium hostes aggressus
vastaveril, terraque in Vrbe dehiscens, Gurlium viceral, Metiumque Tusculanum'nobilissimum equi-
virum : equestrem absorbuerit vivum. Tune etiam lem interfecit,
Galli contra Romanos conspirantes, ter devicti provocantes atque insultantes hostes
sunt. occideral, virgis coesumsecuri percussit.
Quo etiam tempore ingens universam Romam pe- , CAPUT XVIH.
stilentia corripuit non (ut assolet) plus minusve so- De hoc quod nox longior solito facta est, et veri lapi-
lito lemporum turbata temperies, hoc est, aut intem- des e coeloruentes terrant graviter altriverunl. Et
hoc factum est quando Magnus Alexander Macedo
pestiva siccitas hiemis, aut repentirais calor" veris, nascitur. Quibus diebus Aristoleles celebratur insi-
aut incongruus humor oestatis, vel autumni divitis gnis, et Plato morilur.
indigesta illecebra. Insuper etiam expirata de Cala- Eodem etiam tempore nox usque ad plurimam
bris saltibus aura corrumpens, repentinos acutarum diei visa est, et saxea de nubibus grando
infirmitatum afferre sed diutur- partemtendi
transcursus, gravis
in nulla oetale dissimi- descendens, veris lerram lapidibus verberavit. Qui-
naque in nullo dispar sexus, bus diebus etiam Alexander Magnus , vere ille
lis, geiierali cunctos per biennîum jugiler tabe confe- a gurges miseriarum atque alrocissimus turbo totius
cit, ut etiam quos non egit in mortem, turpi macie ' Orientis, est natus. Tune Demosthenes orator agno-
exinanitos afflictosque dimiserit. Sequitur banc mi-
seitur, Aristoteles philosophus ore omnium celebra-
seram luem miserioremque ejus.expiationem proxi- Plato moritur, post quem Academiam Speusip-
tur,
ino anno salis triste prodigium. Repente siquidem tenuit.
medio Urbis terra dissiluil, vastoque proerupto hian- pus
tia subito inferna patuerunt. Manebat diu ad spe- CAPUT XIX.
claculum terroremque cunctorum patenti voragine Quod régnante Arxe, Romanorum matroncein scelere
vivi hominis venefico sunt deprehensoe. Philippus autem Ma-
impudens specus, nefariamque sepultu- cedonum rex) pater Alexandri Magni, bella plu-
ram diis interpretibus expelebat. Satisfecit improbis rima peregit, civitates evertil, naliones innumeras
faucibus proecipitio sui M. Curlius, vir a eques, ar- perdomuit.
matus, injecitque crudeli terroe inopinatam satieta- Arxes, filius Ochi, annis quatuor apudPersas régnai.
tem, cui parum esset quod ex tanta pestilentia A reoedificationevero templi annos centum septuage-
mortuos per sepulcra suseiperet, nisi etiam vivos simus unus erat. Jaddus vero, defuncto Joanne pâtre
scissa sorberet. Hinc ilerum terribilis Gallorum illius, principatum suscepit sacerdotii Judoeorum.
inundatio juxta Anienemfluvium ad quartum ab Urbe ^ Quibus diebus incredibili rabie et amore scelerum
u
lapidem consedit, facile sine dubio pondère multilu- Romanoe matronoe exarserunt. Erat utique foedus
dinis et alacritate virlulis, perturbatam occupatura ille ac pestilens annus, impletoeque jam undique
civitatem, nisi otio et lenitudine tprpuisset : ubi catervatim strages gerebanlur ; et adhuc tamen pê-
atrocissimam pugnam Manlius Torqualus singulari-, nes omnes de corrupto aère simplex credulitas erat,
ter inehoavit, T. Quintus dictator cruentissima con- cum existente quadam ancilla indice et convincente,
gressione confecil. Fugati ex hoc pioelio plurimi primum multoematronoe utbiberent, quoe eoxerant,
Galli, instaurais iterum copiis in bellum ruentes, a venena compulsoe; deinde simul ut hausere, con-
Gaio Sulpitio dictatore superati sunt. Post paululum sumptoe sunt. Tanta autem mullitudo fuit matrona-
quoque Tuscorum pugna sub C. Martio consecuta rum in his facinoribus consciarum ut trecentoe
est. Ubi conjici datur quantus hominum numerus septuaginta damnatoe ex illis simul fuisse-ferantur.
coesussit, quando octo millia sunt capta Tuscorum. Tune Alexander rex Epirolarum, Alexandri illius
Tertio autem in iisdem diebus Galli se in proedam magni avunculus, trajectis in Italiam copiis, cum
per maritima loca subjectosque campos ab Albanis bellum adversus Romanos pararet, et circa finiti-
montibus diffuderunt. Adversus quos novo militant mas Romoeurbes firmare vires exercitus sui, auxilia-
délecta habito, conscriptisque legionibus decem,- 0 que vel sibi acquirere, vel hoslibus subtrahere stu-
'
sexaginta millia Romanorum, negâtis sibi Lalinorum dens, bellis exercerelur : a Samnitibus, qui Lucanoe
auxiliis, processerunt. Confecilhanc pugnam Marcus genti suffragabantur, maximo bello in Lucania victus
Valerius, auxiliante corvo alite, unde postea Corvi- atque occisus est. Hune alii ferunt fuisse Pyrrhum,
nus est dictas. Occiso enim provocatore Gallo, ho- qui, a Tarentinis evocatus, ut auxilia ejus proeberel
stes territi sparsimque fugientes, graviter trucidati adversus Romanorum arma. Tarentus vero Lacedoe-
sunt. Née tamen contenti Romani suis eos mosni- moniorum opus, Calabrioequondam et Apulioe, to-
bus expulisse, cum per Ilaliam naufragia sua latius tiusque Lucanioecaput divitiis, magnitudine, mûris,
traherent, sic persecuti sunt eos, ut post aliquot an- portu ipsoque situ mirabilis. Igitur Pyrrhus, semi
nos omnes eorum reliquias in Hetruria ad lacum Groecam ex Lacedoemoniisconditoribus civitatem
Vadi montis Dolabella consul deleret, ne quis vindicaturus, cum totis viribus Epiri Thessalioe, Ma-
exstaret ex ea gente qui incensam a se Romanam cedonioeincognitisque in id tempus elephantis, mari,
urbem gloriaretur. Manlius vero Torquatus consul, terra, viris, equis.armis, addito insuper ferarum ter-
a Delendum vir.
10H FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 4(\m
rore, quarum magnitudine, et deformitete, et novo À lissimam cepit. Inde Thessaliam non magis amore
odore simul ac stridore, ïfevino çonsule, iïi prima victorioe, quam ambifione habendorum equitum
pugna consternati Romanorum equi, cum incognitas Thessalorum, quorum robur ut exercitai suo admi-
sibi belluas amplius quam erant suspicarenlur, fugam sceret, invadil. lia Thessalis ex improviso proeoceu-
stragemque laie dederunl. Hoc bellum in Àpulia, patis atque in poteslatem ïedaclïs, jungendo' equi-
deinde in Asculo melius dimicatum est, Curio Fabri- tum peditumque fortissjinas. turbas et copiosas,
cioque consulibus. Jam quippe terror belluarum invictissimum fecit exercitu.m. Igitur victis Athenien-
exoleveral, et Gaius Munilius, quartoe legionis sibus subjectisque Thessalis Olympiadem, Àuruchoe
hastarius, unius promuscide abseisa, mori posse régis Molossorum sororem, duxit uxorem. Qui Au-
-belluas ostenderal. Itaque in ipsos pila eongesla rucha cum per hoc quqd so,cietatem Macedonum
sunt, ei in turres vibratoe faces tota hostium agmina affinitate régis paciscebatar, imperium suum se di-
ardenlibus ruinis operuerunt : nec alius cladi finis lalatarum putaret per hoc deceptus amisit, priva-
fuit, quam eos nox dirimeret, postremusque fugien- tusque in exsilio consenuit. Deinde Philippus, cum
tium rex ipse a satellilibus humero saucius in armis ^lothonam uri)em pppugnarel, icm sagittoe pçuluin
suis ruit. Lucanioe pugna, Jucibus iisdem quibus perdidit. Ipsam vero urbem mox expugnayit et ce-
"
superitis, sed bello et pace, foris ei domi, omnem in pit. Exin Groeciamprope tolam consiliis proeventam
partem Romana vivtus tum se approbavit. Cum viribus dqinuit. Quippe Groecioecivitates, dum im-
.Pyrrhus ille terribilis post primoepugnaavidpriam, perare singuloeçupiunt, imperium omnes perdide-
i|i(gllecta Romanorum virtule, facto foedere, quanir runt, et dum in mutuum exitium sine.mo,doruuat,
vis vinceret, in amicitiam recipi voluit, sed abnega- omnibus perire, quod- singuloe amitterent, oppressas
. vit senalus. Nec alia magis quam Tarenlina osten- demum servientesque senserunt. Quarum dum iiisa-
ditp.opuliRo.manifortitudinem, gpnatus sapientiam, nas concerlaliones Philippus, veluti spécula observât,
flncum iT\agnanimilatem : nec alius pjilchrior in auxiliumque semper inferiorihus suggerendo, con-
Urbe aut speciosior iriumphus intravit. Âute hune tenliones, bellorum fomites, callidus doli artjfex
diem nihil proeter pecora Volscorum, grèges Sabi- fovel, victos sibi pariter victoresque subjecit. Igitur
norum, carpenta Gallorum, fracta Samnitum arma quanlîs aûecerit lolam Groeciammiseriis a, aliosque
viderunl. Tum autem si captivos aspiceres, Molassi, a quibus pace susceptas hostiliter invadit, crudeliter
Thessales, Maeedones, Brutius, Apulus atque Lu- diripit, omnique socielatis conseientia penilus abo-
canus; si pompam, aurum, purpuram, signa tabu- lita, conjuges liberosque omnium sub corona vendi-
loe, Tarentinoeque delicioe. Sed nihil libenlius popu- dit, teinplaque tmiversa subvertit. Post hoecin Cap-
lus Romanus aspexit quam illas, quas limuerat, " padociam transiil, ibique bellum pari perlidia gessil :
cum turribus suis belluas, quoe, non sine sensu captos per dolum finitimos reges interfecit, totam-
captivitalis, summissis cervicibus vietores equos se- que Gappadociam suo imperio subdidit. Inde post
quebanlur. coedes, incendia, ac proedationes, quas gesserat in
Sed quoniam genlium diversarum actus, partira urbibus soeiis, ad parricidja conyersus, fralres,
libando ~recensera disposui : nunc Alexandri istius quos cohoeredesregni verebatur, interiecïl, supplicio
casu commonitus, de Philippo Lacedoenioniorum ac neci dédit. Inde omnium urbes finesque popula-
rege, qui Olympiadem hujus Alexandri Epirotoe tus, cruenta prassentia effecit, ut etiam absens linie-
sororem uxorem habuit, ex qua Alexandriiin retur. Igitur alios populos, sedibus suis avulsos, fini-
Magnum genuit, paucissimis annis relro repetilis, bus hostium opponit, alios in extremis regni lermi-
magna parvis, in quantum potero, colligam syllabis. iris staluit : quosdam oemulatione virium, ne possint
Igitur Philippus Âminlas filius, Alexandri paler, quod posse creduntur, in supplementa exhaustarum
regnum Macedonum adeptus 2S annis tenuil : qui- urbiuni dividit. Ita gloriosissimum illud quondam
bus lios omnes acerbilalum acervos cunctosque ma- florentis Groecioecorpus in multas laceratasque par-
lorum moles struxil. Hic primum ab Alexandre j. tieulas exslincta primum liberlate, concidil. Proeler-
fratre obses Thebanis datas, per triennium apud ea cum eum duo fratres Thracioe reges, ex con-
Epaminondam, strenuissimum iraperatorem, et sensu proeoplavissent indicem, Philippus, more
summum philosophum, erudilus est. Ipso autem ingenii sui, ad judicium, lanquam ad bellum, eum
Alexandre scelere Eurydicis matris occiso, quamvis instruclo exercitu ingressus, inscios juvenes vita
eiiam commisso adulterio, et altère primum filio regnoque privavit. Ad Scythiam quoque cum
interfecto, filiaque viduata, generi nuptias marili Alexandro filio proedandi intentione pérlransiil g:
morte pepigisset, coinpulsus a populo regnum, quod commissoque proelio, eum Scylhas et numéro et vir-
parvo occisi fratris filio luebatur, suscepit, qui cum tule proestarsnt, Philippi fraude vincuntur. In ea
'
foris concursu exsurgenlium nndique hostium, domi pugua viginti millia puerorum ac ferninarum Scy-
autem deprehensarum soepeinsidiarum meta fatiga- Ihicoegenlis capta ; pecorum magna copia abdueta,
retiir, primum bellum cum Atheniensibus gessiî. - auri atque argent! nihil repertum. Nam et ea res
Quibus victis, arma ad Illyribs transtulit, multisque primo fidem inopioe Scythicoe dédit. Viginti mijlia
millibus hoslium tracidatis, Larissam urbem nobi- nobilium equarum sufficiendo generi in Macedoniam
a Deesl aliquid.
Î01S CHRONICON.— TOMII L1B. IV. 1014
missa sunt. Sed revertenti Philippo Triballi bello .4. Samnitum, Fabio, magistro equitum, pugnam con-
obviant, in quo ita Philippus in femore vulnèratus serenle, cecidissent, circumspectiore cura Samnites,
est, ut per corpus ejus equus interficere.tur. Statim ac magis inslructo apparalu, apud Caudinas furculas
vero ut convaluit, Atheniensibus bellum intulit, qui, consederunt. Ubi cum Q. Vetùrium et Posthumium
in lanto discrimine positi, Lacedoemonios,quondam cousules, onmesque copias Romanorum angustiis
hostes, tanc socios asciscunt, totiusq.ue Groecioecivi- locorum armisque clausissent, Pontius dux corum
tates, legatiohibus fatigant ul communem hoslem in tantum abusus est victorioe securitate, ut Heren-
communibus viribus pétant. Itaque aliquantoeurbes nium patrem consulendum putaret utrum occideret
Atheniensibus sese conjunxere, quasdam vero ad clausos an parceret subjugalis. Ul vivos tamen de-
Philippum belli metus traxit. Proelio commisso, decori reservaret, elegit. Romanos etiam antea soe-
cum Alhenienses longo "majorenuméro mililum pras- pissirae vinci et occidi, nunquam autem capi, aut
slarent, assidùis lameri bellis indurata Macedonum ad deditionem cogi potuisse constabat. Itaque Sam-
virtute vincuntur. Quam pugnam longe omnibus nites, Victoria potiti, universum exercitum Roma-
aille prjoribus béllis atrociorem fuisse ipse rerum num lurpiter captura, armis etiam veslimentisque
exilus docuit. Nam hic dies apud universam Grâs- nudalum, tantum singulis vilioribus operimentis ob
-ciam aequisitoedominationis gloriara et vetustissimoeB verec-unda corporum legenda concessis, sub ^ugum
liberlaiis slalum finivit. Postea Philippus cruenlis- aiissum servilioque subjeclum, longuni agere pom-
simam vicloriam in Thebanos et Lacedoemonios poe ordinem proeceperunt. Sexcentis autem equiti-
exercuit. Siquidem principes civitatum alios securi î)us Romanis in ôbsidiatum réceptis, oneratos igno-
percussit, aliôs in éxsilium egil, omnibus bonis pri- minia, coeteris rébus vacuos, cousules remiserunt.
vavit. Pûïsos dudûm a civibus in patriam reslituil. Posteriore anno infringunt Romani firmatam cum
Ex quibus trecenlos êxsules judices rectoresque Samnitibus pâctionem, eôsqùe in bellum cogunt,
prasfecit : qui ht antiquura dolorem nova potestate quod Papyrio consule insisteiite commjssum,magnas
curarenl, pfessos infeliciler populos in spem liber- strages ulriusque populi dédit, cran lune ira recentis
talis respirare non sinebant. Proeterea magno delectu infamioe, inde gloria proximoe victorioe pugnantes
rnilitum in subsidium regioe dispositionis ex iota instimularet. Tandem Romani pertinaciter moriendo
Groeciahabito, ducenta millia pedilum et quindecim vicerunt : nec coedi pariter vel coedere destilerunt,
millia equitum absque exereitu Macedonum, et in- nisi poslquam viclis Saninitibus et capto duce eorum,
finita gentium barbararuni Persica expeditione in jugum reposuerunt servilutis. Idem deinde Papyrius
Asiam missurus instruxit. Très duces, hoc est, Sutricum, expuiso inde Samnitico proesidio, expu-
Parmenîonem, Aminlam et Attalum, proemittendos" gnavil et cepit. Hic autem Papyrius adeo lune apud
in Persas legit. Et dum supraseriptoecopioede Groe- Romanos bellicosissimus ac strenuissimus habeba-
cia côngregantur, Alexander, qui erat Olympiadoe tur, ut cum Alexander Magnus, disponere diceretur
uxoris suoefraler, et postea a Sabinis in Lucania ab Oùenle discedens ôbtinefe viribus Africam, atque
prostratus est, ul supra memoravimus, queni Epiri inde Italiam trânsvehi. Romani inter coeleros duces
regem ob mercedem stupri in eum perpetrati con- lune in republica sua oplimos, hiinc proecipuumfore
stituerai, nuptias in copulando ei filiam suam Çleo- qui Alexandri impelum sustinefe pôsset, meditaren-
palram celebrare decrevit, Qui cum, pridie quam tur. Quibus diebus quidam Hanno nomine, privatis
bccideretur, interrogatùs fuisset quis finis homini opibus reipublicoevires superans, invadendoedomi-
magis esset optandus, respondisse fertur : Eum esse nationis hausit cupiditatem ; cul rei consiliumutile
optimum qui viro forti post virtutum suarum glor ratus est ut, simulatis unicoe filioenupliis, omnes
riain in pace regnanti, sine conflictalione corporis senatores quorum dignitatem obstaturam incosptis
et dedecore animoe,subitus et celer, inopinato ferro suis arbitrabatar inter pocula veneno necaret. Quoe
potuisset accidere. Quod ipsi inox obtigit. Igitur per res per ministres prodita, jsine ultione vitata est,
viginti et quinque annos incendia civitatum, exci- ^ ne in viro potenti plus negolii faceret res cognita
dia bellorum, subjeeliones pfovinciarum, coedesho? quam cogitata. Hoc consilio elusus Hanno, alio ma-
minum, qpum rapinas, proedaspecorum, mortuorum cliinamento facinus aggredi parât, seryitia cpncilat
vendiliones eaptivitatesque Tivorum, unius régis quibus repente incautam urbem opprimeret. Sed
fraus, ferocia et dominatus agitavit. Sufficerenl ista cum ante statutam coedibusdiem proditum se proe-
adexemplum miseriarum insînuata memorioenoslroe- venlumque intellexisset, çastellum quoddam cum
gesta per Philippum, etiamsi Alexander ei non suc- viginti millibus servorum armatis occupavil. Ibi dum
cessisset in regnum. Afros, regemque Maurorum cpneitat, captas est :
CAPUT XX. ac primo virgis coesus, deinde effossisoculis et ma-'
nibus cruribusque fractis, velut a singulis merabris
De gravissimispneliis inter Samnites et Romanosillis
diebus gestfs. Quibus et Romani a Samnitibus vicli, posna exigeretur, in cpnspeclu populi necatus est.
et sub jugnm servilutis missi, itemmque Romani Corpus verberibus lacerum cruci suûixum est : filii
viclores per Papyrium ducem suum Samnites vice- cognatique omnes supplicio' tradili, ne quis eum
runl et jugum cteposuerunt.
ejusdem farailioeunquam aul imitari aut ulcisci me-
Romani porro, cum jam bello viginti millia ditarelur. Hoec tëmporibus Philippi gesta sunt. Quo
1015 FRECULPHI LEXOVIENSISEPISCOPI • '
1010
in tempore Xenocrates philosophus illuslris ha- A [AL, eorum] diruta civitate delevit, reliquos sub
betur. corona vendidit. Coeterasurbes Achaioeet Thessalioe
CAPUT xxi; vectigales fecit. Illyrios etThracas, translata mox
Régnante Dario, quem Alexander occidil, Jaddus abhinc bello, domuil. Inde profectarus ad Persieum
princeps et sacerdos Judoeorum depulit fratrem bellum, omnes cognatos ac proximos suos interfecit.
suum Manassem a sacerdolio, quia duxeral uxorem
filiam satrapoeSamarioe. Qua occasioneoedificatum In exereitu ejus fueruni peditum triginta duo millia,
est templum in monte Garzirim, ad instar Riero- equitum quatuor mille quingenli [AL, ducenti],
solymitani. naves centum octoginta. Hac tara parva cum manu
Darius Arsami filius annis S (AL6). A reoedifica- universum terrarum orbem, utrum mirabilius sit
tione vero templi anni sunt 176. Jaddus princeps sa- quia vicerit, an quia aggredi ausus fuerit, incertain
cerdotum erat Judoeorum.Erat autem hujus frater est. Primo ejus cum Dario rege congressu, sexcenla
Manasses, cui suam filiam delegavit uxorem Sana- millia Persarum in acie fuere, quoe, non minus
halath, missus a Dario ad Samariam, salrapa gé- arte Alexandri superata quam virtute Macedonum,
nère. Culheus, ex quibus et Samaritoe descendunt: terga verlerunt. Magna igitur coedes Persarum
principes quoque sacerdotum cum populo hoc in- fuit. In exereitu vero Alexandri centum viginti
digne ferebant. Nam exstitisse etiam priorem capti- B équités et novem tantum pedites defuere! De-
vitatem per hoecconjugia mala putabant, quod mulii inde Gordien Phrygias civitatem, quoe mine Sar-
in his peccassent, dum non uxores provinciales du- dis vocitatur, obsessam expugnatamque cepit ac
cerent. Jubebant ergo Manasse disjungi ab uxore, direptioni dédit. Inde nuntiatur ei Darii cum magnis
aut non introire sacrarium. Manasses autem, prohi- copiis adventus. Qui timens angustias locorum quibus
bitusa fratre accedere ad altare, ad socerum Sana- ineral, Taurura montem mira celerilate transcendit,
balalh pervenit. flaque Sanabalalh non ei solum sa- et quingentis stadiis sub una die cursu transmissis
cerdolium, sed eliam principatum sacerdolii, et Tharsum venit. Ibique cum sudans in Cydnumproe-
polentiam ac honorem omnium locorum sibi frigidum amnem descendisset, obriguil, contractaque
subjectorum dare promisit. Qua de re templum ei, nervorum proxinlus fuit morli. Interea Darius cum
accepta occasione opportuni lemporis, oedificavitad trecentis millibus peditum et centum millibus equi-
instar Hierosolymorum super moniem Garzirim, qui tum in aciem procedil. Movébat hoecmultitado ho-
latior omnibus Samarioemontibus apparebat, quo- stium eliam Alexandrum, maxime respecta pauci-
niam Alexandrum adversus principem sacerdotum tatis suoe, quamvis jam pridem, sexcenlis millibus
Sanabalath ira commotum novit, dura non venalia hostium eadem paucitale superatis, non solum non
'
exercitui, el ea quoeprius Dario conferre solebat, " timere pugnam, sed eliam victoriam sperare didieis-
milteret Alexandre dum obsideret Tyrum. Sana- set. Itaque cum intra jaciumteli uterque constitisset
balath namque jam desperato Dario, eligens de suis exercitus, et intenlos ad signum belli populos dis-
'
oclo millia, profeclus esl ad Alexandrum. Cujus currentes principes variis incitamentis acuerent,
adeptus est gratiam, et ab eo impetravit ut templum ingeutibus utrinque animis pugna eommittitur, in
oedificaret jam proedictum.Hoc autem et rei profu- qua ambo reges, et Alexander scilicet et Darius,
lurum visuni est, ut in duas partes polentia Judoeo- vulnerantur, ac tandiu certamen anceps fuit quoad-
rum esset divisa, ne gens conjuncta rebellaret. Per- usque fugeret Darius. Exinde coedesPersarum sub-
mansit autem lemplum illud, et si quis culpam secuta est. Ibi tune peditum octoginta millia, equi-
habuisset apud Hierosolymitas, aul de cibo illicito tum decem millia cassa , capta quadragmta millia
seu de transgressione legis, ad Sychemilas recède- - fuere. Ex Macedonibusvero cecidere pedites centum
bat : in his constituti Hierosolymitasdegebant. triginta, équités'centum quinquaginta. In castris
Persarum multum auri coeterarumque opum est
CAPUT XXH.
reperlum. Inter caplivos castrorum mater el uxor
Quibus diebus -Alexander regnum adeptus Macedo- eademque soror et filioeduoe Darii fuere; quarum
num, defuncto pâtre, quanta et qualia intra suam ]
egerit gentem, Parthosque primum bello superave- redemptionem Darius cum etiam oblata regni dimi-
r'it, inde autem JEgyplum Syriamque subjugando dia parte non impetrasset, tertio, cunctis Persarum
Rierosolymam pervenit intactumque lemplum reli- viribus sociorumque auxiliis contractis, bellum in-
quit^muneribushonoralum, iterumque duobus proe- staurai. Sed dum hoecDarius
liis copias Parthorum delens, demuminterémit Da- agit, Alexander Par-
rium, in alienos crudelissimus, in proximos impius menionem- ad invadendam Persicam classem cum
existens. copiis miltit, ipse in Syriam proficiscitur : ubi ex
Alexander vero rex Macedonum, patri Philippo mullis sibi regibus cum mfulis ultro occurrentibus,
succcessit in regnum, qui primam experientiam ani- alios allegit, alios mutavit,.alios perdidit. Inde ad
mi et virtutis suoe, compressis celeriler Groecôrum Judoeamtendens Hierosolymam ascendit, cui Jaddus
motibus, dédit. Quibus auclor ut ab imperio Mace- princeps sacerdotum cum hyacinthina et aurea
donum deficerent,' Demosthenes orator, auro Per- slola, habens etiam super capul cidarim ac laminam
sarum eorruptus,'exstiterat. Itaque Atheniensibus auream ; coeterivero sacerdotes cum byssinis stolis,
bellum deprecantibus remisit, quos insuper etiam reliqua multitado cum vestibus albis, occurrunl.
raulto [AL, mulctoe] metu solvit. Thebanos cum Sic enim principi sacerdotum consulenti Dominus
1017 CHROMCON.~- TOM1I LIB. IV. 1018
per somnium ostenderat indignationem posse régis iiparatus, persuasu suorum fugere compulsus est.
effugere. Alexander autem solus adiit, et nomen Hoc proelio Asioevires et régna conciderunl, lotus-
Dei quod in aurea lamina erat scriplum, adoravit, que Oriens in potestalem Macedonici cessit imperii,
prjneipemque sacerdotum prunus veneratus est. atque ita attrita est, in hoc bello Persarum omnis
Omnibus vero Judoeisuna voce Alexandrum salutan- fiducia, ut post hoc nullus rebellare ausus sit. Pa-
tibus, et circumstantibus regibus Syrioe el reliquis, tienterque Persoe post imperium lot annorum jugum
hoc facientem slupueruni corruptamque régis men- servilutis aceeperunl. Alexander triginta quatuor
tem putaverunl. Parmenius vero solus eum interro- continuis diebus caslrorum proedam percensuit ;
gavit dicens : Cur eum omnibus adorantibus, ipse Persepolhu, caput Persici regni, [urbem] famosissi-'
adorasset principem sacerdotum genlis Judoeoe.Cui mam el confertissimam opibus totius orbis, invasit.
ille, Non hune, inquit, adoravi, sed Deum cujus Darium vero, cum a propinquis suis vinctum com-
principatu sacerdolii functus est. Nam per somnium pedibus aureis teneri comperisset, persequi statuit.
in hujusmodi eum habita conspexi, adhuc'in Dio Itaque jusso ut subsequeretur exercitus, ipse cum
chïlale Maeedoniasconslilutus. Dumque mecum co- sex millibus equitum profectus , _invenit in itinere
gilassem an possem Asiam vincere , incitavit me solum relictum multis confossumvulneribus Darium,
nequaquam neglieere, sed confitenler transire. Nam B 1 extrema vitoe per vulnera efflanlem. Hunc.morluum
se perducturum meum dicebat exercitum, et Persa- inani misericordia referri in sepulcra majorum se-
rum traditurum potentiam : ideoque neminem alium pelirique proecepit : cujus non dicam matrem vel
in tali stôla videns cum hune animadvertissem, ha-, uxorem, sed etiam parvulas filias erudeli captivitate
bens visionis et probalionis nocturnoe memoriam, retinebat. In tanta malorum multitudiue, diffieillima
salutavi; exinde arbitrer me divino juvamine dele- dictis fides, tribus proeliis tolidemque annis quin-
ctum, Dariumque vicisse, virtutemque suivisse Per- quies decies centena millia equitum consumpla, et
sarum. Proelerea et omnia quoemeo corde sperantur hoec quidem ex eo regno illisque populis unde jam
provenlura confido. Postquam .Parmenioni locutus ante annos non multo plures decies novies cenlena
est, principem sacerdotum honorans, accurrenlibus millia profligata referuntur : quanquam extra lias
reliquis sacerdolibus, ad civitatem usque pervenit. clades, per eosdem 1res annos , et Asioe civilates
Ad templum ascendens sacrificavit Deo, secundum plurimoeoppressoe sint, et Syria Iota vastata, Tyrus
sacerdotis oslensionem : ipsi autem principi sacer- excisa, Cilicia exinanita, Cappadocia suhacla, Jîgy-
dotum et reliquis sacerdolibus munificenter multa plus addicta sit ; Rhodus quoque insula ullro ad ser-
donavit. Oblalo vero ei volumine Danielis, in quo vilutem Iremefacla successerit; plurimoeque sub-
C
scriptum erat quemdam Groecorumperditarum Per- jectoe Taure provincioe, atque ipse nions Taurus diu
sarum potentiam, arbiiratus seipsum esse quem detreclatum jugum do'mitus el viclus acceperit. Et
Scriptura significabat, convocans Judoeos,jussit pe- ne forte tune [AL, nunc] quisquam' opinetur vel
tere quas vellent accipere donationes. Principe ergo Orientera solum Alexandri viribus subactum, vel Ita-
petente ut;liceret patriis uti legibus, et septimum liam tantummodo Romana inquieludine faligatam;
annum sine tributis esse mandaret, omnia concessit. tune eliam bellum Hagidis, Sparlanorum régis, in
Inde ad alias urbes profeclus, Tyrum urbem anti- Groecia; Alexandri, régis Epiri, inLucania; Zophy-
quissimam et florentissimam, fiducia Carlhaginen- rionis proefecli in Scythia gerebaturl Quorum Agis
sium sibi cognatorum obsistentem, oppressit et cepit. Lacedoemonius,excitala et rebellante secum universa
Exin Syriam, Rhodum atque iEgyptum, pertinaci Groecia,cum Anlipatre, fortissimis copiis congressus,
furore pervadit. Inde ad lemplum Jovis Hammonis inter magnas utrorumque strages et ipse procubuit.
pergit, ut mendaeio ad tempus composito, ignomi- Alexander autem in Italia affeclans Occidentis impe-
niam sibi palris incerli et infamiam adulteroematris rium, oemulansAlexandrum Magnum,post numerosa
aboleret. Nam accersitum ad se fani ipsius antisti- et gravia bella ibidem gesta a Brutiis Lueretiisque
lem, ex occulta monuit quid sibi tanquam consu- _-' [Lucanisque] superatus est, corpusque ejus ad se-
lenti responderi velit, sicut hislorici eorum dicunt. pulturam venditum, ut supra memini. Zophyrion
Ita certus Alexander fuit nobisque prodidit, diis vero proefectus Ponti, adunato triginta militant'
ipsis surdis et mutis, vel in potestate esse antistitis exereitu, Scytbis bellum inferre ausus, el usque ad
quid velii fmgere; vel in voluntate consulentis, quid internecionem coesus, funditus cum omnibus copiis
malit audire. Revertens ab Hammone ad tertium suis abrasus est. Occiso namque Dario, ut proemi-
bellum Persicum, Alexandriam in JSgypto condidit. simus, Persarum regnum concidil. Alexandrinorum
Darius vero, spe pacis amissa, quadringinia quatuor autem nascitur, quod regnum est ^Egypti. Alexan-
millia peditum, et centum millia equitum, Alexan- der Macedo annis quinque. Hujus enim quinque
dre, ab ^Egyplo revertenti, apud Tharsum beMÎo anni postremi in ordine numerantar quibus mo-
opponit." Nec pugnoemora, omnes coeca rabie jn narchiam obtinuil orbis. Nam septem ejus priores
ferrum ruunt. Macedonesloties"a se viclis hoslibus ^ub regno Persarum supputantur. A reoedificatione
animosi : Persoe nisi vincant, mori proeoptantes» vero lempli annus centesimus octogesimus primus
Raro in ullo proelio tantum sanguinis fusum est.» erat.
Sed Darius cum vinci suos videret, mori in bello
Î019 FRECULPHI LE-XOVIENSISffiPISGQPI 1020
CÂPUT XXUI. A el coeteris mirabilihus ibi repertis, epistolam Alexan-
Conslructa Alexandria in JEgyplo, destructoqye Per- dri ad matrem et ad magistrum directam legendo
sampi imperio,per quinqueiiniuinAlexandermonar- percurrat. Inde Adrestas, Catlhenos, Persidas [Proe-
chiam obtinuit orbis, plurimas devincens génies, sidas], et Candaridas, coesis eorum
ïnâiam petenssubjugavit, coelerasquenaliones inac- Macedones exercilibus,
cessibles circa Oceani liltora silas bella oppressif et expugnavere. Cum ad Chosides ventum
cepit. Demum.Babyloniam rediens, hausto venena egset, ibi contra ducenta millia equitum" hostium
interiit. pugnam conseruerunt. Et cum jam fessa oetate
Igitur Alexander Magnus post Darii morlgm Hir-; delriti, animo oegri, viribus lassi, difficile vicissenl,
capos et Marflos subegit. Ubi etiam illum adjiuc castra ob memoriam plus solito magnifica condi-
bello intentam, Halestris siyg Minothea, excitata derunt, Exin Alexander ad amnem Âgesinem pergit.
suscïpiendoe a]) eo sobolis gratia, cum trecpntis mu- Per hune in Oçeanum devehitur, ubi Gressonas Si-
lieribus, procax Amaz.oninvenit, Post hoec Partho- hosque, quos Hercules condidit, oppressif. Hinc
rum pugnam aggres,sus, quos diu obnitentes deleyit Mandros et Subagras navigat. Quoe gentes cum ar-
propemodum aptequam vieil. Inde Traneas, Ever- matis octoginta millibus peditum, el sexaginla mil-
grtas, Parimas, Parapemenos aggressus, Adarpios ,libus equitum excipiunt, commissoque proelio, diu
coelerosque populos qui in radiée Caucasi moraban- B aneeps et cruenta pugna, tandem trislem pêne victo-
tuï, subegit : urbem ibi fecil Alexandriam , super Tiam Macedonibus dédit. Nam fusis hostium copiis,
amnem Danaim [Tanaim] constitutam. Sed nec mi- - Alexander exercitam ad urbem duxit, et cum mu-
nor ejus in suos crudelitas quam in hostem rabies rum prius ascendissel, vaeuam civitatem ratas, solus
fuit. Docenl hoc Amintas ponsobrinus occisus, no^ introrsus desiluit. Quem cum undique infensi hostes
yerea fratrpsque ejus necati, Permenio et Philotas çirçumdedissent, incredihile dicta est, ut eum non
trucidai} i Âttalus, Eurylocus, Pausanias nmltique multitudp hostium, non vis magna telorum, non tan-
Maeedpnioeprincipes exslincti : Clifus quoque annis tum lacessentium clamor terruerit, solus lot millia
gravis, aroicitia velus, nefarie interfeclus. Qui cum ceciderit ac fugarit. At ubi se obrui a cireumfusa
in convivio fiducia amicHioeregioe adversus regem, multitudine persensit, mûri obice posteriora tulalus,
sua.ppera patri Philippo proeponenlem, memoriani GQnlrarJosfacilius quousque [eo usque] suslinuit,
patris Iqer-gtur, ab offenso frustra rege venabulp donec ail periculum ejus elamoremque hostium, per-
•transfossus, eqmmune cpnviyjum cruentavit, Sed fraclis mûris 5 exercitus omnis irrumperet. In eo
Alexander humani sapguinis inexsalurabjlis, siye proelio sagilta sub niamma trajectus, fixo genu eate-
hostium sive etiam sociorum, recenlem tamen senir nus pugnavil3 donec eum a quo vulneralus 'esset,
per sitiebat cruorera. Itaque pertinaci impetu in G pecideret. Inde çonscensis navibus cum Oceani lit—
bella procurrens, Chorasmos et Dachas, indomitam tora peragraret, ad urbem quamdam, cui Ambira
gentem, io dpditionem pccepit : Calistenem philos rex proeerat, pervenit. Sed in expugn,atipne civitalis,
sophum, sibique apud Âristotelem condispipulum, magnara partem exercitus, sagittis hostium veneno
çiirji pluqniis aliis principib.us, cum [quod] eum, de- jlljtis, auiis.it; ac post herbam per somnium sibi
positp salujandi more, ul Deum non adorarel, occi- pstensam et in potum sauciis datam, cum reliquis
dit. Post hoec Indiam petit, ut Oceano ultimoque subvenjretar, urbem expugnavit et cepit. Post quasi
Oriente finirpt imperium, Nisam urbem adiit, Doedar circumactam [cïreumacta meta], et de Oceano Indum
los montes regnpque Cleophilis reginas expugnavit. flumen ingressus, Babyloniam celeriter rediit, ubi
Quoe cpm se dedidisset, concubilu regnum redemit. eum exterritarum tolius orbis provinciarum legati
Peragrata perdomitaque Alexander India , eum ad opperiebantur, hoc est, Carthaginensium totiusque
saxum miras asperitalis et allitudinis, in quo niulli Âfrieas civitatam : sed, et Hispanorum, Gallorum,
populi confugeranl, pervenissel, cognoscit Herculem Sicilias, Sardinioeque; plurimoe prasterea partis Ita-
ab expugnalione ejiisdem saxi lerroemotuprohibitum. lioe. Tantus timor ip summo Oriente constituti ducis
iEmulalione permotus, ut Herculis acta superaret, populos ultiini Ocçidenlis invaserat, ut inde'pere-
eum summo labore ae periculo saxo potitus, omnes D ; grinam perneres toto_mundo legationem , quo vix
loei ejus génies in deditionem accepit. Cum Poro, crederes pervenisse rumorem. Alexander vero apud
fortissimo Indorum rege, cruentissimum bellum ges- Babyloniam, cpm gdhuc sanguinem sitiens, maie ca-
sit, in quo Alexander, eum ipso Poro singulariler stigala avidi|ate, minislri insidiis yenenum polasset,
cpngressus, pocisoqup dejectus equo, concursu sa- interiit.
tellitum proesenliam morlis evasit ; Porus mullis CAPUT XXIV.
vulneribus confossus et captas est. Quo ob testimor De bellis inter Romanos et Samnites atque Gallos eo
nium virlutis regno [in regnum] restitulo, duas ibi tempore gestis quo Alexander vastabat Orientent, el
condidit civitates, Niceam et Bucifalem , quam de de multimodis utrinque confligendo miseriis.
nomine equi sui ita voGari proeGepit. Qui vero ple- Per idem tempus apud Romanos gerebantur hoec:
nius scire voluerit quoe in India Alexander pertulerit Fabio Maximo, Q. Decio Mure consulibus, quatuor
in inviis locis cum immanissimis belluis ac serpen- fqrlissimi florentissimique Italioe populi in unum
I tibus, auream domum etiam Pori xegis proedioti, agmen fosdusque coierunl. Namque Metrusci, Uni-
Quoeaureis fulciebatar columnis miras magniludiriiss brï, Saninites et Galli, uno agniinp conspirantes,
iOà ÇHRONÏCON.— TOMI I LIB, JV. 1022
Romanos delere eonali sunt. Tremefaeli hoc bello À , titudinem [AL add. captj] populi referre vellet, nu-
Romanorum animi et labefaetata fiducia est ; neG merum explicare non potait. Hinc Dolabella et Bq-
ausi totam sperare de viribus, dolo divisere hostes : milio eonsulibus, Lucani, -Brutii, Samnites quoque
satius [tarins] rati pluribus, se bellis implioare quam cum Hetruscis et Senonibus Gallis facia societale,
%ravibus. lia cum, quibusdam suis ad populandos cupî re.divivum pontra Rpmanos bellum mplirentur,
hostiles agros in Umbriam Hetrusciamque [Errau- Rqmani ad exorandos jîallps misère legatos. Quos
riamque] proemissis, Umbrorum Hetruscorumque cum Galli inlerfppissent, Cecilius proetpr, ob ulciscen-r
ëxercitum redire ad tuitipnem suorum coegissent, dam. Jggatorum necem et comprimgnduni tpmultqm
cum Samnitibus et Gallis bellum inire properarunt. hostium Gum exercilu missus, ab Hetruscis Gallisque
In quo bello GumGallorum impetu Romani preme- oppressus, periit. Seplem prasterea tribuni militum
rentur, Deeius consul occisus est. Fabius îamen in ea pugna occîsl, mulli nobiles trueidati, decem
post magnam Decianoepartis stragem tandem viGÎt. " el octo [AL, quatuordecim] millia etiam militum
Eo proelioquadraginta millia Samnilum sive Gallo- Romanorum in illo bello prestrata sunt. Itaque quo-
rum coesa sunt, Romanorum vero septem millia, et tiescunque Galli exarserunt, cum totis opibussuis
[ex] Decii tantummodo [parte], qui occisus est, Roma detrita est.
exstincta referuntur. Fuisse autem absque Hetruscis B CAPUT XXV.
et Umbris, quos isto [aslu] Romani bello evocave-
Qualiter Alexander monarchiam obtinuerit, et inter
runt, Gallorum et Samnitum peditum centum quin- quos regnum crudeliter adeplvm divisent ; quoeeliam
quaginta millia, trecenti et triginta ; equitum vero pars unicuique obvenerit.
quadraginta septem millia Livius referl : el carpen- Igitur Alexander tribus proeliis quinquagîes cen-
tarios mille in armis contra aciem stelisseRomanam. tena millia ex copiis Persarum fudit nt fugerent ;
Hanc cruentam trisfeirique vietorîam peslilentia interfectoque Dario Asiam obtinuil, Hircanos coele-
cïvitàtis oueravit, et triumphales pompas obvias terasque'gentes subjugavit, Ornera pelram *apit, In-
morluorum exsequioe polluerunt. Nec erat cui de dum etiam fluvium transgredilur. GumPoro et Axi-
triumpho gaudiuin suaderetur, cum tota civitas aut le, Indorum regibus forlissimis conserto proelio di-
asgris suspîraret aut morluis. Sequitur annus quo micat, superiorque faclus, vieil, Indiamque subjuga-
Romani, instaurato a Samnitibus belloj victi sunt vit. Postquam vero dominus gentiuni-diversarum
atque in castra fugerunt. Postea vero Samnites nuncupatus est, anno aslalis suoe trigesimo secundo
novum habilum animumque sumentes, hoc est, apud Babylonem moritur. Per duodecim namque
deargenlatis armis ac vestibus paratoque animo ni annos trementem sub se orbem ferro pressit. Mor-
vincanl, mori be^o sese offerunt. Âdversum quos tuoque Alexandre "Macedonumduces diversas sortiti
Papyrius consul cum exereitu missus, cum a popu- sunt provincias mutuisque bellis se consumpserunt.
lariis [pullariis] auguribus vana conjectantibus con- Ita per lotum Macedonias regnum, hoc est per uni-
gredi prohiberetur, irridens eos, lam féliciter con- versam Asiam el plurimam Europoe parlera, vel ma-
fecil bellum quam constanler arripuit. Nam in hue xime Libyoe[Libyoequevel maximam], horrendi su-
proelio duodecim millia hostium coesa, tria millia ca- bito bellorum globi confluxerunl. Qui cum ea proe-
pta referuntur. Allero abhinc anno, Fabius Gurges cîpua loca in quibus exarsere populali sinl, reliqua
consul maie âdversum Samnites pugnavit. Namque omnia lerroris, rumoris, quasi fumi caligine, lur-
araisso exercilu victus in Urbem refugit. Itaque cum baverunt. Ergo ab Alexandre orbem celeriler âc for-
senatus de submovendo eum deliberarel, et pater titer acquisitum dilaniaverunt quatuordecim annis
ejus Fabius Maximus ignominiam filii depreeatus, ejus principes, et veluti opimam proedam a magno
legatum se filio itarum obtulil, si'illi depellendoeigno- leone prostratam, avidi disçerpsere catuli, seque
minioe et gerendi iterum belli facultas daretur. Qua
ipsos invicem in rixam irritatos proedoe oemulalione
impetrata, proelioque Gonserto, cum subito pugnan- fregerunl. Quamvis etiam Alexandrinorum regum,
tem filium consulem insistente Pontio Samnitum. id
p. est, iEgyptiorum persequi annorum numerum re-
duce, et infestis hostium telis conclusum videret, in gumque successiones hinc jam usque ad Gassaris Oc-
médium se agnien pius senex equo vectas ingessit. taviani monarchiam deereverim, tamen
quas princi-
Quo facto permoli Romani, tota ibi incubnere aeie, pes Alexandri partes obtinuerunt ut înnotescat cu-
donec ipsum ducem Pontium, deleto hostili exercilu, rabo. Raque prima Plholomoeo, JEgyplus et Africa,
victum oppressumque ceperunt. Coesa sunt in eo
Arabioequepars sorte evenit. Confinera huic provin-
proelio Samnitum triginta [AL, triginta quinque] cias Syriam, Laomedon Mitylenus, Giliciam Philotas,
millia , capta autem quatuor millia cum rege suo. Philo
lllyrios, accipiunt. Medioe majori Acropatus,
Tandemqae Samniticum bellum , quod per quadra- minori socer Perdiccas proeponitur. Susisaniana [Su-
ginta novem annos multa Romanorum clade trahe- siana] gens Seyno, Phrygia major Antigono Pliilippi
batur, capli ducîs deslitutione finitum est. Anno filio assignalur. Lyciam et Pamphyliam Nearchus,
subséquente .cum Sabinis, Curio consule, bellum Cariam Cassandeiy Lydiam Menander sortiuntur.
geslum est : ubi quot millia hominum interiecta, Leonnatus minorem Phrygiam accepit. Thraeia et
quot capta sunt, ipse consul ostendit. Qui cum in Pontici maris Lysimâcho,"Cappadoeia cum
senalu magnitadmeni acquisiti agri Sabïni, et mul- regîones Eumeni
Paflagonia data. Summa caslforum Seleu-
1023 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1024
clio Antioehi filiocessit. Stipatoribus régis satelliti- i. eus quoque, ex Asia majore descendens, Novus An-,
busque Cassander filius Antipatri proeûcitur. In Ba- tigono fjoslis accessit. Hic siquidem Seleucus pluri-
ctriana ulteriore et Indioeregionibus prasfecti prio- ma per orientera inter socios regni Maeedonicibella
res, qui sub Alexandre esse cosperunt,permanserunt. gessit. Principio Babyloniam bello expugnavit et
Seres, inter duos amnes Hydaspen el Indum consti- cepit. Baclriantes [Bactrianos] novis moribus assuré
tutos, Taxiles habuit. In colonias in Syriis [A/., In- génies perdomuit, transitum deinde inlndiam fe-
dis] conditas Phytagon Agenoris filius mittitur^ Pa- cit : [quoel post mortem Alexandri, veluti delraeto
rapamenos fines Caucasi montis Oxyarches accepit. excussoque a cervicibus jugo, proefectosejus occi-
Ârachossi Chedrosique Sybitri decernuntar. Dran- deral. Adunatis itaque copiis Ptholomoeisociorum-
cheos etAreosStatanor, Atrianos [Bactrianos] Àmin- que ejus, pugna commiltilur. Cujus quando poten-
tas sorlitur, Sogdianos Scytheus, Itaçbanor [Nicanor] tior apparatus/tanto ruina gravior fuit. Nam in eam
Parlhos, Philippus Hircanios, Fratrafernes Arme- tune totius pêne Maeedonici regni vires conciderunt.
nios, Thlepolemus Persas, Peucestes Babylonios, In ipso bello Anlîgonus occisus est. Sed finis belli
Archoas Pelassus [Pelasgos], Archelaus Mesopota- hujus initium alterius fuit. Nam cum victoribus de
miam, adepti sunt. proeda non conveniret, iterum in duas pactiones
S dedueuntur : SeleucusJ)emetrio, Plholomoeus Lysi-
CAPUT XXVI.
MortuoAlexandre rege Macedonum, duces ejus mutuis macho jungitur. Oassanflro defuncto, filius Philippus
se bellis consumpserunt. succedit. Sic quasi ex integro nova Macedoniasbella
Igitur causa et origo bellorum epistola Alexandri nascuntur. Ântigoni filius Demetrius, augmenta
régis fuit, qua jussit omnes exsuies palrioe libertati- Groecioeet lot:us Ma*jedonioeelatus, in Asiam trans-
que restitui. Potentes enim civitatum Groecioetimen- ire disponit. Plholomoeus autem et Seleucuset Ly-
tes ne exsuies, recepta liberlate, ultionem medita- simachus, experti priore certamine quantoe vires
rentur, a regno Macedonum defecerunt. Primi Athe- essent concordioe, iternm societate pacta adunalis-
nienses, contracta triginta millium exereitu et du- que exercitibus, bellum in Europam transfèrent
centis navibus, bellum cum Anlipatro, cui Groecia adversus Demetrium. His se comitem et belli soeium
sorte obvenerat, gesserunt. Post hoec bellum inter Pyrrhus rex Epiri iungit, sper-ans Demetrium Mace-
Ântigonum et Perdicam oritur gravissimum. Multis donia posse depelli. Necspes frustra fuit: quippe
prôvinciis et insul^s ob auxilïa vel negala vel proe- exereitu ejus' corrupto, ipsoque ift fugarn acto,
stita dilaceralis, diu deliberalum utrum in Macedo- regnum MacedonioePyrrhus invasit. Lysimachus
niam bellum transferretur, an in Asia gereretur. autem, qui Hellesponlum regebat, post inlerfeelîo-
Novissime ipse _Perdica iEgyptum cumingenti exer- " nem generi sui et necem filii, assiduis parricidiis
cilu petiit : sicque Macedonia, in duas parles dis- cruentatus, a mililibus propriis deseritur. Qui ad
currentibus ducibus, in sua viseera armatur. Ptho- Seleucum transeunles, hortati sunt eum ut Lysima-
lomoeus, ^Egypli viribus et Cyrenensibus copiis in- cho bellum inferret. Res namque foedissimi specta-
structus, occurrere bello Perdicoe parât. Perdica culi erat, duos reges, quorum Lysimachus annos
cum Ptholomaso acerbissime congressus, amissis nalus septuaginta quatuor, Seleucus autem septua-
copiis, ipse quoque inlerfeclus est. Olympias vero, ginta septem, de eripiendis aiterutrum regnis' eon-
Alexandri mater, posl plurimas principum coedes, currere, ir acie slare, arma gerere. Ultimum hoc
per'Cassandrum, qui Macedoniam obtinueral, inler- quidem bellum Alexandri comm'ilitonum fuisse quod
fecta est. Hercules, Alexandri filius, eum maire ad exemplum humanoe miserioefueril reservatum :"
Roxa, in custodia positus, cum jam quatuordecim quippe cum orbem terrarum, exstinctis jam triginta
esset annorum, ab eodem Gassandro occisus est. et quatuor Alexandri ducibus, soli possiderent, angu-
Ântîgonus autem eum filio Demetrio congressus con- stissimos senectulis ac vitoe suoe terminos non
traPtholomoeum etCassandrum, atque Lysimachum, aspicienles, angustos esse imperio suo totius mundi
qui Seleuci societate fulti erant, proelio victus est. terminos arbitrabantur. In eo bello Lysimachus, vel
Plholomoeus iterum cum Demetrio navali proelio amissis vel interfeclis prius ante hanc pugnam
conflixit, et cum omnem pêne classem atque exerci- quindecim liberis, postremus occisus est. Sic Lysi-
tum perdidisset, victus in jËgyptum rei'ugit. Hac machi [AL, Lysimachus] solutio finis pugnoe Mace-
Victoria elatus Antigonus, regem se cum Demetrio donioe fuit. Sed nec Seleucus quidem tanta Victoria
filio appellari jubet. Quod exemplum omnes secuti, iinpune loetatusest. Nam neque ipse post septuaginta
regium sibi nomen dignitatemque sumpserunt. Igi- septem annos quielem naluralis morlis invenit, sed
tur Plholomoeus et Cassander, coeterique 'alterius exortam [Al., extortam] sibi infeliciter vitam velut
factionis duces, cum decipi se ab Antigono singilla- immatura morte finivit : quippe insistenle Ptholo-
lini vidèrent, per epistolas invicem confirmantes, moeo, cujus sororem Lysimachus in matrimonie
coeundi in unum tempus locumque condicunt; et habuerat, insidiis circumventus occisus est. Hoec
bellum adversus Antigonum communibus viribus sunt inter parentes, fllios, fratres ac socios con-
inslruunl. Cassander, finitimorum bellis implicitus, sanguinitalis societatisque commercia. lisdem etiam
Lysimachum, clarissimum inter omnes ducem, cum diebus cum Cartilagineuses assidua nec unquani
e<
ingentî manu pro se sociis in auxilium misit. Seleu- satis prospéra adversus Siculos bella gérèrent
1025 CHRON1CON.— TOMI I LIB. IV. 1026
Syracusas urbem Siçilioe, tune florentissimam, ob- A quoniam nihil hostile existimaverunt et ideo.otiosi
ïidione cinxissent, per Agathoclem Sicilioeregem, et insuspecli segnes erant. Qui cum sine labore ci-
mire circumventi ingenio, usque ad extrema despe- vitatem -apprehendisset crudeliter eis dominabatur^
rationis adducti sunt. Namque Agathocles, cum apud Teslis est orationis meoe Ovidius Sabatarcides,
Syracusas a Carlhaginensibus obsideretur, ac se qui successorum Alexandri facla conscribens,super-
neque bello parera instructu copiarum, neque obsi- stitionem Judoeorum, pro qua libertatem amisissenl,
dionis patientem, stipendiorum suûîcienlia videret : exprobravit, cum hoecdiceret : Est gens, quoe Judasa
bene proviso ac melius dissimulato consilio, in dicitar, civitatem munitam et magnam Hierosoly-
Africain cum exercilu transiit ; ibi finis [suis] quid mam delinens, quoe contra Ptholomoeum regein
moliatar aperit ; deinde quid facto opus sit, docet. arma sumere tentavil et propter superfluam super-
Rlico unanimiler naves primum in quibus venere stitionem soevissimum dominium pertalit habere,
succendunt, ne qua spes refugiendi foret. Dein Sabatarcides quidem hoec de gente Judoeorumcon- ,
cum omnia quoedirexisset, prosterneret, villas cas- scripsit. Plholomoeusvero multos caplivos a inonta-
tellaque incenderet, Hannonem quemdam cum tri- nis Judoeoevel a vicinis Iocis Hierosolymorum, id
ginta millibus Poenorum obvium habuit, quem cum est, a Samaria vel Agarizin trahens, ad ^Egj'ptum
duobus millibus suorum interfecit, ipse autem duos B commigravit : sed cum cognovisset eos quos ab
tantum in eo bello perdidit. Qua pugna et Afrorum Hierosolymis abstraxerat, firmos jurisjurandi et
animis increbiliier fraetis, el suorum in immensum Dei cultores existere, cum Alexander ad eos lega-
"auclis, urbes castellaque expugnat, proedasingentes liouein mitteret, sic respondissent, Dario vivente
agit, hostium mulla millia trucidai. Castra deinde contra eum arma nequaquam sumere. Unde post
ad quintum lapidera a Carthagine statuit, ut damna Darii expugnalionem multos ad castella depulavit,
rerum opulentissiniaruni, vastationemque agrorum, et parles cum Macedonibus Alexandrioecives statuit
et incendia villarum, de mûris ipsius urbis specula- fidemqueab ipsis recepit, ut nepolibus suis sociela-
renlur. Adjicitur proesentibus malis tristior-fama. tem custodirent ; cum et alii non pauci Judoeisponte
Nam et apud Siciliam deletus cum imperalore Afro- ad JSgyptum pervenissent, opulenlia locorum Ptho-
rum exercitus nuntiatur. Quem rêvera incautum lomoeiquemunificenlia invitati. Quorum nepotes se-
ac pêne otiosum Andro, Agathoclis fraler, oppresse- ditiones contra Samaritas, dum suoe gentis patriam
rat. Hoc per totam Âfricam rumore disperso, non oblationem servare festinarent, excitabant. Nam
tributarioe tantum urbes ab his, verum etiam socii Hiérosolymitoedefendebant, dicentes suum lemplum
reges deficiebant. Inter quos rex quoque Cyrena- sanctum existere, el immolaliones illuc transmilii
rum Asellas pactus est cum Agathocle communio- C oporlere. Sychimitoe vero, ad Garizin montem de-
nem belli, dum regnum Africoeardenter affectât : stinari jubebant. Princeps vero sacerdotum in Hie-
sed postquam in unum exercitus et castrajunxerunt, rosolymis Jonias, Joaddi filius, erat; cujus filius eo
per Agathoclem blandimentis et insidiis circumven- mortuo, Simeon successor exslitil.
tus occisus est. CAPUT XXVIII.
'
Cartilagineuses conlractis undique copiis in bel- De proeliisquoeTarenlini contra Romanos, una cum
lum exarsere. Quibus Agathocles, habens secum Pyrrho Épirolarum rege, qui primus elephantes in
Âselloecopias, congreditur, eosque magno utriusque Ilaliam secum duxit, gesserunt, et a Romanis vicli
exercitus sanguine, et gravi proelio superat. Hoc atque edomiti; et de portenlis diversimodisquoeeo
tempore contigerunt. Et quod Italia tune universa
certaminis discrimine tanta desperatio illata est sit Romanis subjecta.
Posnïs, ut nisi in exereitu Agathoclis orla sedilio Eodem etiam tempore Tarentinis Romanam forte
fuisset, transfugiturus ad eum Hamilcar [Bomilcar] classem proelereuntem, ex speclaculo theatri viden-
dux Poenorum cum exereitu fueril. Ob quam noxam tibus, retracta et profligata est ab eis. Nam in por-
in medio foro jussu Carthaginensium palibulo tum afflictain perlraxerunt. Proefecti navium truei-
. suffixus, crudele spectaculum suis proebuit. Deinde dali sunt, omnes bello utiles cassi, reliqui prelio
cum post mortem Agathoclis Carthaginenses Sici- •D J venditi sunt. His namque causis bellum ingens ex-
Mansinstructa classe vastarent, a Pyrrho rege Epiri ortum est inter Romanos atque Tarentinos. Ullima
ab Italia accersito, terrestri navalique certamine hoec nécessitas adegil Romanos proletarios quoque
soepe superati, novissime ad Romani bella con- in arma cogère, hoc est, eos qui in Urbe semper
versi sunt. sufficiendoeprolis causa vacabanl, militioeaseribere :
CAPUT XXVH. quippe cumfrustra de proie cura est, nisi rébus proe-
Qualiter Plholomoeus, Alexandri successor, Hieroso- sentibus consulatur. Itaque irruit in universos Ta-
lymam dolo ceperit, multosque Judoeorum secum rentinorum fines cum ^Emilio consule Romanus
caplivosiin JEgyptum deduxerit. exercitus, igni ferroque vastat omnia, plurima ex-
Post Alexandrum PlholomoeusLagi filius Alexan- pugnat oppida, injuriam insolenter aeceptam crude-
drias régnai, ut proemisimus, annis quadraginta. liter vindicat.
Namque hic etiam Hierosolymamexpugnavit fraudi- Continuo Tarentinos, plurimis finitimorum proe-'
bus et dolis civitatem, die sabbatorum ingressus sub sidiis fultos, maxime Pyrrhus auxit, qui etiam in se
Specie sacrificii, nequaquam Judoeis resistentibus, ob magnitudinem virium consiliorumque suniniam.
M2f FRECULPHI LEXOYIENSIS EPISGOPI "1028
belli nomenque transdusit. Tarentum vero Laeedoe- A jam tune Carthaginenses, quamvis nondum hostes
moniorum opus fuit, Calabrioe quondam et Apulioe adjudicati, vinci tamen a Romanis se posse sensc-
totiusque Lucanioe caput, divitiis, magnitudine, mû- runt. Quoeres occasiones tribuit bellorum atque cer-
ris, porta, ipsoque situ mirabilei Igitur Pyrrhus se- taminum inter Àfricanos atque Romanos. Quoebella
migroecamex Lacedoemoniis conditoribus civitatem diu protracta ac nimium soevissima utrique experti
vindicaturus,-venil cum lotis viribus Epirl, Thessa- sunt populi,' quamvis demum Romani, cum nimio
lioe, Maeedonioe! incognitisque in id tempus ele- sudore victores exstiterint.
phantis, raari-, lerras viriSj equis^ armis, addito in- Post Tarentinam vero cladem, Pieentes vieti Sem-
super ferarùni. lèrrore. Quarum magnitudine ao de- pronio consule', Sallentini vero Picentibus additi
formitate et hbvo odore simul ac slridore, Levino victi sunt. Poslremi Ilalorum in fidem Volsci opu-
consule, in prima pugna conslernali Romanorum leutissimi Etruscorum haG necessilate pervenerunt,
equi, cum iucognitas sibi belluas ampliûs quam implorantes opéra a Romanis adversus servos quon-
erant horrendas suspicarenlur, fugam stragemque dam suos qui libertale a dominis data, conlra ipsos
laie dederunt. se erexerant, translataque in se repubîica domina-
Hoc bellum in Apulia ; deinde in Àsculo melius bantur. Sed hi quoque ex consulta ienatas, duce
dimicatum est, Gurio Fâbricioque eonsulibus. Jam B Fabio Gurgile, posnas dederunt débitas. SÏGdemum
quippe terrer belluaruto exoleverat, el Gaius Nu- subjecla atque a Romanis domita est Italia.-Licet
mitius, quarloe lëgionis hastatus, unius promuscide enim dum foris gererentur hoec quoe proemîsimus,
abscisa, mori posse belluas ostenderat. Itaque in inlus diulurnis morbis ac variis cladibus populus
ipsa pila congesla sunlj et in lurres vibraloe faees affligebatar Romanus, prodigiis eliam eo tempore
tôt hostium agmhia ardenlibus ruiuîs operuerunt, divertis terrebantur. Nam et sanguis tune e Iterra
nec alius cladis finis fuit, quam nox dirimerel, po- scaturiens emanavit, el de fonlibus cruor fluxit. De
slremusque fugienlium, rex ipse asatellilibus humero coelovero lac in modum pluvioececidit : terra etiam
saucius in armis suis rtiit. Lucanioe pugnoe ducibus tremûil, cum Romani adversus Pieentes in acie,
iisdem quibus superius : sed bello et pace, foris et quantum jaclus est teli, eonstilissent. Quo eliam in
domi, omnem in parlera Romana virtus tum se ap- tempore : censu Romas agitato, inventa sunt civiuni
probavil. Guln Pyrrhus ille lerribilis post lanloe pu- Romanorum ducenta septuaghita millia. Legati
gnoevictoriam, intelleeta Romanorum virtule, facto Alexandrinorum a Ptholomoeo primum Romam
fosdere, quamvis vinceret, in amiciliam recipl voluit, missi amicitiam impelraveruul. Âriminus etiam et
sed abnegavit senalus. Nec alia magîs quam Taren- Benevenlus civitates a Romanis conditoesunt.
lina Victoria oslendit populi Romani fortitûdineni, L" Âppius -Claudius Coecus Romoe clarus habetur,
senatus sapientiam, dùcum magûitudinem : nec alius qui aquam Claudiam induxit in urbem, et viam Àp-
pulchrior in Urbem, aut speciosior triumphus intra- piaia stravit. Serapis ingressus est Âlexandriam,
vil. Ante hune diein nihil proelef pecorâ Yolscoi'Uffl, Soslralus Enidius forum "eliam in Alexandria
grèges Sabinorum, carpenta Gallorum, fracta Samni- conslruxit. Seleucus Anliechiam, Laodiceam, Se-
tum arma viderunt. Tum autem si caplivos, Mo- leuciam, Apamiam, Edissam, Beroeam eiPelam ur-
lossi, Thessales, Macedoiîes, Brutius , Apulus, Lu- bes condidit, quarum Ântiochiam duodecimo anno
cauus; si pompam, aurum, purpura, signa tabuloe regni sui exstruxil. Igitar postquam Alexandria con-
dila est, quoe caput est regni ^Egyptiorum, Alexan-
Tarentinoeque delicioe.
' Sed nihil libentius Macedo annis quinque reguavit, ex
populus Romanus aspexit qiiarn der Magnus
ïllas quas timuefat cum lurribù's suis belluas, quoe quo monarchiam orbis obtinuit. Ânni vero .précé-
non sine sensu eàptivilatis, siibmissis cervicibus, dentes septem quibus regnaveral anlequam Per-
non computanlur in
victores ëquos sequebahtur. Pyrrhus igitur quartb sarum solveret potentiam,
demum aiiiio qùo venera't ab Ilalia victus tefugil : ordine.
Âchaioe urbem fiorefttîssiniani, Spar- Hic vero ubi Persarum regni finem ostendimus,
qui apud Argos
tani regni aviditate seduclus, ictu saxi in proelio oc- Ilaliamque Romanorum servilio subjeetain, |finem
Mbro. Qui continet in se, a
cubuit. Tarenlini Pyrrhi morte comperta, iterum proesenli statai imponere
nova adversus Romanos arma sollicitant. Garthagi- reoedificatione templi usque ad interitam Alexandri
nensium auxilia poscunt per legaios, atque acci- Magni, annos circiter 186.
piunt. Gonserto proelio , yicerunt Romani. Ubi
«,<Hft CHR0N1G0N-- TOMII LIB. V. iOaO
LIBER QUÎNTUS;
'
CAPUTPRIMUM. J Cognosce tamen, princeps, me nec affinem eis esse,
A
Textus narrationis, qualiter PlholomoeusPhiladelplms nec ab eadem genitum nalione, ut pro illis hoc sug-
Eleazarum summum sacerdolem Judoeorum hono- geram : sed dum omnium hominum faetorem Peum
ravit muneribus et templum, Caplivos eliam Judoeo-
rum ultra centum millia reïaxttvit. Stpluaginta SGirem, suaviter vos benefactores ampîecti ad banc
quoque ex sënioribus sapientissimis ad se venire petitionem perveni. Poslquam hoc Âristoeus loculus
fecit, el divinas legesinterpretari jussit. est, et rex in eum hilari et ridehti yulta conspexit :
Ptholomoeus, qui et Philadelphus, annis XXXVIil. Quanta, inquit, arbilraris millia posse diinitti? Tune
A reoedificationevero tenipli anni erant transacli Andréas respondit, cum intéresse}, et dîxii, Paulo
dueenti viginti sex. Pontifex vero Judoeorum Elea- plus quam centum millia possunt. Non parvam, in-
zarus erat,qui pro tali prineipatus honorera susce- quit, a nobîs, Àristoee, donalidnem poscis. Sosibïo
pitt&uSâ. Defuncto' principe sacerdotum Onia, filius vero cum proesentibus dicente 'dignum esse munifi-
ejus Simon successor exstitit, qui Justus est appel- centia sua si Deo, qui rpgnum ei donavit, has gra-
latas propter pietatem quam in Deum, et favorem tiarum vices offerret, propterea loetus jussit ut
quem erga regem habuisse videbatur, Quo mortuo militibus merces annonoeproestarelur el pro singulo
et filium infantalum relinquente nomine Oniam, captivo apud eos conslituto dareiitur drâgmoe cen-
fraterejus Eleazarus principatum sacerdolii accepil. B -1 tum et viginti. De quibus etiam proecepta proponere
Quem Ptholomoeusliberaliter muneribus honoravit ; promisit', per quoe munifieéntiam suam et Aristoei
quodexhujusmodi causacontigit.- Demetrius Phale- petitionem confirmaret.
rius, super bibliotbecani constitatus régis, dum sta- Proelerea voluntas ÏJei adfuit," ppr quam non tan-
deret omnia per universam terrain inventa vôlu- tum iilos qui a pâtre ejus vel exereitu ejus translati
mina congregare et acquirerë, si quid audissel missent, verum etiam illos qui sub regnô ejus erant,
dignum industria vel voluntate régis, quem erga absolution} doharet, vel si qui postea supervenissent,
cellectionem codicum munificenter aecendi cogno- pro quorum redemptione plus quam quadringenla
verat : interrogatus a Ptholomoeoquot millia codi- lalenta sunt a rege Iargita. Ex caplivis vero et ser-
cum haberet, cunï viginti millia jam respondisset, vienlibus amplius centum millia remisit in Judoeam.
sed pauco post tempore usque quinquaginla millia Vigentes vero corpore ac «taie numeris militaribus
posse pervenire, et nuntialum sibi diceret multa désignavit ; multos etiam qui fidem auloe servarp po-
^tpud Judoeoslegum eorum esseconscripla, studio et luîssent, in palatio consiituit. Ergo Àndreani, pri-
bîbliothëca regali digna : Nihil, inquit, prohibet matem custodum sui corporis, et Aristasum dilectis-
tuarum pecuniarum sumpta eas interpretari, ut in simos, Hierosolymam direxit, per quos primitias
bibliolheea tua illorum quoque leges contineantur. ^ votorum ad lemplum Domini porrexit, id est, paie-
Igitur rex opiima Demetrii sententia delectatus, ras aureas viginti argenteas, triginta craieras quin-
scrîpsît ad principem sacerdotum gentis Judoeoe, que, mensam vero mirabiliter fabricatam, gemmis
hoGfieri tlemandans; Âristeus autem, amîeus régis preliosissimis inserlam. Deo efferendà Tioecmisit
necessarius, qui propter humilitatem morum ab eo vasa, însûper talenta centum pro immolationibus et
dilectus est, cumsoepius ante nisus esset petere aliisvrebus templo necessariis; mandans Eleazaro
Ptholomoemn ^ùatinus dimitteret captives Judoeos, principï sacerdotum eligi viro seniores ex omni
qui sub imperio ejus essent ; tempus hoc petiiionis; tribu, sapientia ac moribus ornatos, sex qui legem
prosperum arbitrâtes, ante loquitur primatibus cu- sibi afferrent Dei, eamque caute ac pru^enter fnler-
slodum régis corporis, Sosibio, Tarentino etAndreoe : pretando, in Groecam transferrent
linguam. Ergo
quorum sententia confirmatas adiit regem dicens : cum régis epistola Ëleazaro fuisset porrecta, nimium
Jlinime, rex, oportet vana nos spe negligenter de- liberaliter de benevola voluntate gavisus est, electis
cipi, sedveritatemintimare. Nam si legem Judoeorum sënioribus viris septuaginta legem ferentes, festi-
non tantum transcribere, sed etiam interpretari pro nanter misit eos ad regem, postalans ut
post tran-
tua gratia studemus, habes qua ralione possit hoc: - scriplionem legis eam caute cum portitoribus remit-
'j.
fieri, tôt Judoeosin regno tao servientibus, quos be- teret. Igitur Alexandriam perventum est, et ut Ptho- -
nignilateni tuoe magnificentioedecel a prassenti jugo . lomoeusprassentiam eorum quos miserai cum septua-
servilutis absolvere, ac Deo qui leges eis posuil proi glnta sënioribus audivil, statim Andream et Ari-
tui Tegni tutela mittere. Nam eum multa soepiusin- . stasum legalos introducere jussit. Qui venientes,
dagassem, eognovi faetorem eos omnium Deum co- epistolas quas a principe sacerdotum deportabant
lère, quem nos Zena, id est, Jovem, nominamus, obtulefunt ; et ea quoe-verbis eos disserere jusserat,
quod omnibus indulget zen, id est, vivere. Quapro-• - edixerunt. Dumque seniores cum donis quoerégi de-
pter ad honorent Dei, quem maxima religione pla- portanda princeps sacerdotum eis dederat advenis-
çant, liberos eos patrioe moribusque suis restituere. . sent in proesentiam Plholomasi cum voluminibus in
10S1 FRECULPHI LEXOV1ENSISEPISCOPI 1052
quibus litteris aureis conscriptoe leges contine- A eorum fieri : nam profuisse ei quod didieisset ab Illis
bantar , rex eos de eodicibus percontatus est. quemadmodum deberet.
Cum revelarent et ostenderent tenuitaiem membra- Jussit autem singulis dari talenta, ac depulavit
nas, vel incomprehensibilem eorum compaginem, rex ~ illis qui eos perducere ad diversorium deberent.
miratus est quod ita fuissent compaeti. Dunique" Postquam vero très excesserunt dies, congregans
hoc diutius fecisset, Gratias ago, inquit, vobis qui- eos Demefrius et transiens pontem, abiil in parles
dem quod venislis, majores vero illi qui vos desti- Aquiloni conjunctas, eonciliumque fecit in domo
navit ; sed ante omnes Deo ,• cujus hoe leges vene- prope littus stante et apta secretis ad eogilationem
randoe probantur. negotiorum. Ubi eos perducens petebat omnia quoe
Cumque clamassent seniores et hi qui'in proesenti opus habebant ad legis interprelationem ipsis proe-
erant, orantes prospéra régi divinitus evenire, ni- sentibus, ut incessanter opus implerent. Gumque
mium delectatas, prorupit in lacrymas. Nam soepius illi munificenter el laboriose cautam interpretatio-
natura hoc pro summo gaudio patitur, quod etiam nein facerent, usque ad horam nonam in hoc se-
dolentibus solet accidere. Et tune jussit codicespri- denles ad curam corporis verlebanlur. Ita eos in-
malibus officii designari. Viros autem osculatus, vitante Doroffieo et opulenter conTS?satioeis sa-
oequumdixit esse primum ad eos facere sermonem B ] lubria proebente, mullaque etiam ex his quoe régi
de his pro quibus essent vocati. Imo et diem quo ad païabantur, mane ad aulam venientes, Plholomoeum
eum fuissent deducti, clarum singulis annis per to- salutabant, et rursus ad eumdem locum redibant,
lum vitoe suoe tempus se celebrare promisit. Nam et manus in mari lavantes, et seipsos purificanles ;
evenit eumdem esse proesenlioeillorum, et victorioe ita legis interpretationi vacabant. Ilaque transcripta
diem quo Antigonum navali proelio vicerat. Epulari lege, et opéra inlerprelalionis ad effectum per
eliam secum eos proecepit hospiliaque in arce de- septuaginta duos dies transaela, congregans De-
nuntiavit eis omnia deputari. Nicanor autem, super metrius Judoeos omnes, ad locum in quo translate
susceptionem peregrinorum constituais, Dorotheum leges fuerant, proesentibus etiam interprelibus le-
vocan's qui de his euram habebat, jussit singulis git eas.
necessaria proeparare. Nam ita dispositum a rege - Cumque multitado amplexa legem et seniores ejus
fuerat ut alimenta quibus singuloeeivilaies utuntar, interprètes, Demetrium eo quod magnarum rerum
exhiberentar indulgentia consuetudini peregrinorum inventer esse videretar, laudasset, rogavit etiam ut
ad eos venientium, et eis omnia pararenlur, quate- proesidibussuis darelur legenda. Et pelierunt omnes
nus cibis solitis magis deleclarenlur, ne forsan cor- sacerdotes, interprètes, seniores et prasposili gentis,
*" ut bene
rupti extraneis gravarentur. inlerpretala permaneret immobilis. Cumque
Quod et eirca istos efiectum est. Dorotheo vero, sentenliam laudassent omnes, jusserunt si quid aut
quem pro sinceritate vitoe super IIOGrex constitue- supcrfluum, aut nimis aliquid scriptum vidèrent in
rat, per quem et proeparaverat omnia quoead hujus- lege, hoc respicerent, et manifeslum facienles emen-
modi convivia convenirenl, hoc implente, in duas darent : hoc casliganies ut quod semel judicatum
parles eos discumbere proecepit, pariem quidem fuerat, bene se habere sempiterna memoria perma-
mediam eorum ad dexteram suam, reliquos autem neret. Gavisus ergo rex, et videns voluntatem suam
post ejus accubitum, nihil proetermittens, quod ad ad utilem rem esse perfectam, et delectatas relictïs
eorum honorificenliain pertineret. Postquam autem legibus, el sensum et sapientiam et legis labores ob-
ita discubuerunt, jussit Dorotheo solila ministrare, stapescens, ad Demetrium sermones facere coepit:
quibus omnes Judoei ad eum venientes utebantur. quod tam mira existenle legislatione, nemo neque
Tune itaque sacres prasconeset immolatores et alios historiographus, nec poeta meminisset ejus. Cui De-
qui vota faciunt reeusavil, et unum a sënioribus melrius respondit, neminem ausum fuisse harum
nomine Heliseum sacerdolem exislentem repetivit legum langere conseriplionem, quod divinoeel vene-
facere orationem. Qui in medio stans, régi bona et in rabiles essent. Significabat vero qualiter Theopom-
subjeclis ejus optavit, et plausus cum gaudio etcla- pus, volens in hisloria aliquid de his conscribere, sit
more omnium surrexerunl, el desidentes ad epula- mente turbatus plus triginta diebus : et cum humi-
tionem et delicias, pariter secum epulari jussit. litate a Deo veniam supplicahat, dum inde clemen-
Proeterea autem rex, quantum salis ei visum est, liam sibi faclam suspîcatus esset. Nec non et in som-
cospit philosophari,"et unumquemque eorum natu- niis vidit quod ei hoc ideo accidisset, quia divinas
rales perconlari sermones, et ad conlemplatioiiem scralalus esset leges et proferre eas ad homines im-
quoeslionis accendere. Caute illis ad omnia respon- pures vellel. Cumque conscribere quievisset, rece-
dentibus, quoe eis objecta essent et explanantibus, pisset sensum. Referebat autem et de Theoteclo,
gavisusper duodecim dies hoc conviviumconst'ruxit. ' tragoediarum poeta, dicens, quia cum nisus fuisset
Et qui vult singula cognoscere quoein convivio proe- in aliquo dramale horuni meminisse quoe in divino
parala sunt, légat volumina Aristoeiquoepropter hoec volumine conlinentur, oculis obscuratis, recognovit
conscripserat, el agnoscel. Mirante vero eo non tan- camsamsuoecoecitatis, et italiberatas est a passione,
tum rege, sed etiam Menedimo philosopho, destitil. Deo veniam indulgente. Hoec ergo rex pure susci-
JDicebal autem rex maxima bona sibi proesentia piens, petivit interprètes fréquenter ad se de Judoea
J0*5 CHRONICON.— TOMI l LIB. V. 1054
proficisci. Hoc enim honorera et donationem ab' "eo A j Cornélius consul, fraude Punica, dum ad Lipparam
profutarum. Nunc vero justum esse dimitti eos di- insulam perveniret, ab Hannibale captas in vinculis
cebat. Sponte aulem ad eum venientes, omnh quoe necatus est. Quem mox Diulus aller consul, ut occi-
oequumesset sapientiam eorum impetrare, eipro sua sum audivit, commissonavali proeliovindicavit : nam
majestate digne largiri promisit. Et tune quidem re- Hannibal, eum perditionem sui exercitus cernerel,
misit eos rex, donans unicuique optimas stolas, et araissa navi qua vehebatur, scapha subduclusaufu-
auri talenta duo, et calicem unius talenti,4otumque git. Hanno vero, qui in loeo ejus subrogalus fuerat,
convivii thorum. Principi autem sacerdotum Elea- a Scipione consule dehinc inlerfeclus est.
zaro destinavit per eos lectos cum argenieis pedibus Hinc enim Calarinus consul Romanorum, dum Ca-
decem, et convenienlem eis supellectilem, el calicem marinam Sicilioe.urbem peteret, lemere in angustias
talenlorum triginta : insuper stolas decem, et pur- deduxit exercilum, quas Poenorum copiasjam dudu'm
puram, et coronam decoram, etlineas de bysso cen- proeslruxerant. Qui cum resislere vel evadere non
tum. Proeterea et paieras, el trullam, el libatoria, el posset, Calpurnii Flammoevirtule liberatus est. Sici-
crateras aureas duas, Deo vovendas. Pelivit autem lioenamque urbes Romanis subjectoe sunt. Gonsules
eumet per epistolas, ut si quis ex his viris voluisset vero dum in Aphricam bellum transferre niterentar,
reverti ad se, eum permitleret, eo quod nimiuan de- B 1 cum trecentis triginta navibus Siciliam petierunt.
leciarelur cum eruditis semper habere sermonem, et Quibus Hamilcar Poenorumimperator el Hanno classi
divitias suas libenler lalibus impartiri. Hujusmodi proefeclus occurrit. Conserlo navali proelio, Cartha-
quidem regiam magnificentiam ad honorem et glo- giiienses in fugam versi, sexaginla et quatuor naves
riam Judoeorum, a Ptholomoeo nominë Philadelpho perdiderunt. Tictores consules in Aphricam Irans-
fieri contigit. Impetraverunt autem et a regibus Asioe vecti sunt, primamque omnium Clupeam urbem in
honorem, quoniam cum eis caslrametali sunt. Nam deditionem receperunt.
Seleucus nomine Nicanor in civitatibus quas per Inde Carthaginem petentes, trecenta aut eo am-
Asiam oedificaverat,et in inferiore Syria et ipsa me- plius castella populali sunt, infesta Carlhagini signa
tropoli Ântiocbia republica sua dignos eos effecit, et circumtulerunt. Manlius consul, Aphrica cum victrici
oequumeis honorem cum habitatoribus Macedonibus classe decedens, septem et viginti millia captivorum
et Groecisdepulavit. cum ingentibus spoliis Romam Tevexit. Regulus bel-
CAPUT U. lum Carthaginense sortitus, iter cum exercilu fa-
De diversis inter .Romanos et Cartilagineuses terra tuit.ciens, haud procul a flumine Bagrada castra consli-
Ubi cum plurimos militum, aquandi necessilate
manque •proeliis,et innumera multitudine ex utris- G,
que parlibus hominuminlerfecta, quoecontinua mi- ad flumen descendentes, serpens miras magnitudinis
serorum bella per annos viginti quinque duravermit. devoraret, Regulus ad expugnandam besliam cum
Cum hoecquoe proemisimus sub Ptholomoeoin Ju- exereitu profectus est. Sed nil in tergo ejus profi-
doeaatque JSgypto ita se haberent, Romani Appium cienlibus jaculis, atque omnium lelorum ictu irrita,
Claudium consulem, Mamertinis auxilia deposcenti- quoeper liorrendam squamarum cratem, quasi per
bus conlra leronem Syracusanum, regem potenlis- obliquant scutorum testudinem, labebantur, mirum-
simum, el Poenorum copias, quas ipse rex conduxe- que in niodum ne corpus loederetur ipso corpore pel-
rat, miserunl. Qui tam celeriler Syracusanos Posnos- lebantur, cum insuper magnam mullitudinem morsu
que superavit, ut ipse quoque rex, rerum magnitu- communi, impetu proteri, halitu etiam pestifero ex-
dine perlerritas, ante se vietuin quam congressum animari videret, balistas deferri imperat, per quas
fuisse prodiderit. Qui cum viribus infractis pacem murale saxum, spinoeejus încussum, compagem to-
rogaret, multatus argenti talentis ducentis, aecepit. tius corporis solvit. Bestia ergo, quoetam diu tôt ja-
Gonsules vero Hannibalem Poenorum imperatorem, culis ïnvulnerabilis obstitit, ad unius saxi ictum^de-
dum in Agrigento, Sicilioecivitate, obsidione cinxis- bilis cessil, el mox circumventa telis, facile oppressa
sent, ad summam egestatem eum Jîerductum inopia est. Corium autem ejus Romam devectum, quod fuisse
consumpsissel, nisi Hanno, novus imperator Cartha- -D-centum viginti pedum ferunt, aliquandiu cunctis mi-
ginensium, cum equilibus mille quingentis et triginta raculo fuit.
millibus peditum, el Iriginta elephantis, ex impro- ~
Regulus âdversum très imperatores, id est, Has-
viso intercessissel, expugnationemque civitatis pau- drubales duos, et accitum ex Sicilia
Hamilcarem,
lisper dislulisset: sed continuo civitas capta est. alroeissimum bellum gessit : in quo coesasunt Car-
Poeni maximo bello victi et profligati, undecim ele- thaginensium decem et septem millia, capta aulem
phanti-in potestatem redacti, Agrigentini sub corona quinque millia, octo et decem elephanti adducli, op-
omnes vendili sunt. Hannibal senior cum paucis ef- pida octoginta duo in deditionem cessere Romanis.
fugit. Qui cum iterum oram Italias maritimam in- Carlhaginenses, fracti bellis et cladibus exinaniti,
structa classe septuaginta navium vastaret, Romani pacem a Regulo poposcerunt. Sed cum'intolerahiles
et ipsi classera fabricari atque instrui proeceperunl, et duras conditiones pacis audissent, lulius rati sese
quod Diulus consul celeriler implevit. Nani intra qua- àrmatos mori quam misères vivere, pretio non so-
draginta dies quam arbores coesoeerant, cenlum tri- Iulo, Hispanorum vel Gallorum auxilia, quoejam du-
srinta navium classis dedncia in ancoris stetil. Asina dum plurima habebant, sed eliam Groeeorum
compa-
PATKOL. CVI. 33
1055 FRECULPHILEXOTIENSISEPISCOPi 1036
randa duxerunt. Itaque XanlippumLaeedoemoniorumA gnior, imo cônsilia Poenorum, mira celeritateproe-
regem cum auxiliis accilum, ducem bello proefece- venit. Postquam proximoe sibi utrorumque, classes
runt. Xantippus inspeclis Poenorum copiis atque in apud iEgades insulas, per tolam noclem interjeclis
campum deductis, longe in melius mutato apparatu, propemodumanchoris, constiterunt, orta luce, prior
pugnam cum Romanis conseruit. Ingens ibi ruina Lutatius signum bellodédit. Crudescentepugna victus
Romanorum virium fuit. Nam triginta milliamilitum Hanno navem avertit, et dux fugoeprimus fuit. Ali-
Romanorum in ille tune eongressioneprostrala sunt. quanta cum eo pars exercitus sui Aphricampetiit,
Regulus ille dux vir nobilis cum quingentis viris ca- alii confugere Lilibeum. Sexaginta eltres Punicoena-
ptas est, et in catenas conjectus. Decimo demum ves captoe sunt, centum viginti quinque demersoe,
anno Punici belli nobilis triumphum Carthaginensi- triginta duo millia hominum capta, coesaquatuorde-
bus proebuil. Xantippus, tam audacis facli conscius, cim millia fuere. Romanorum autem duodecimnaves
rerum instabilium mulationem limens, illico ex demersoesunt. Lutatius deinde ad Ericinam civita-
Africa migravit in GTasciam.Igitur Jîniilins Paulus tem, quam Poenitenebanl, venit, ibiquemultos_[A/..
et Fulvius Nobilior consules, audila captivitale Re- duo millia] Carthaginensium conserta pugna inter-
guli et clade exercitus Romani, transire in Africam fecit. TuncCaithaginenses proecipiti festinatione ad
cum classe trecentarum navium jussi, Clupeampe- B Lutatium eonsulemac deindeRomam mitlunt, orant
tunt. Eo confestim Carthaginenses cum pari classe pacem. Quam condilionibus ante proposilis illico
venerunt. Nec differri potuit navale certamen. Cen- consequunlur. Conditiones autem erant ut Sicilia
tum et quatuor naves Carthaginensium dimersoe,tri- Sardiniaque décédèrent, proque impensis bellicis
ginta cum pugnaloribus captoe: proelerea triginta et puri argenli tria millia talentorum Euboicorum,
quinque millia militum ex ipsis coesasunt. Romano- oequis pensiqnibus , per annos viginti penderent.
rum aulem novem manibus depressis, mille centum Hujus pacis condilio habita est post annum lerlium
periere milites. Consules apud Clapeam castra po- el vieesimum ex quo bellum Punicum primum fuerit
suerunt. Duo Hannones, imperatores Poenorum, eo ineboatam.
rursus cum magno exereitu convenerunl, proelioque CAPUT ra.
commisso novem millia militum perdiderunl. Quo temporeignis et inundatio aquarum insolita fene
Sed ut tune apud Romanos nunquam diulurna fé- Ui bemdeleverunt.
licitas erat, nam qualescunque successusmagnis con- Quo etiam tempore diversas ignium aquarumque
tinuo malorum molibus obruebanlur. Cum Romana clades pêne consumpserunt Urbem. Nam Tyberis,
classisad Italiam proedis onusta Temearct, infando insolilis auclus imbribus, et ultra opinionemvel diu-
naufragio eversa est. Nam de trecentis navibus du- iJ- turnitate vel magnitudine redundans, omnia Romoe
cenloeviginti perierunt, octoginta vix, abjectis one- oedificiain piano posita delevit. ignis etiam, incer-
ribus, liberatoe sunt. Hinc Hasdrubal, novus Cartha- tain unde surrexerit, plurimas civitatis partes per-
ginensiumimperator, cum elephanlis centum triginta, vagatus, hominum domorumquemiserahilem stra-
et equitum peditumque amplius triginta millibus, Li- gem fecit. Dehinc eum omnia in circuitu fori depo-
libeum venit ex Âphrica, et continuo eumMetellocon- pularetur, oedemVestoecorripuil: ignem illuni, qui
sule apud Panhormum pugnam conseruit. Sed Melel- oeternusputabalur, temporarius ignis oppressit. Qui-
lus vim magnam belluarum limens, prius eas, magno bus diebus argenteus nummus primum in Urbe est
usus consilio, vel in fugam vel in oeortem egit, et sic figuralus. Antiochus vero, qui et Soter, post Seleu-
facile, quamvis magnam, vim hostium superavit. Vi- cum in Syria et Asia regnabat : quoniam Seleucus,
ginti millia Carthaginensium in eo proeliocoesasunt. Demetrio capto in Sicilia, destructo regno Asioe, ex_
Elephanti quoque sex et viginti interfecti, centum ulroque regno, id est Asioeet Syrioe, unum fecerat
el quatuor capli, el per Italiam ducti, maximum imperium.
Italicis gentibus speelaeuluinproebuerunt. Hasdrubal GAPUTIV
cum paucis Lilibeum profugit, atque absens a Posnis . PtholomoeoEvergele, Jésus librum Sapien-
Post hoecfessi lot malis Canha-1 Régnante
capite damnalus est. tioe composuit,Josephus autemJudoe régisgratiam
ginenses, petendam esse pacem a Romanis decreve- in tantum promeruit, ut dux non solum Judoeoe
runt. Ad quam rem Âttilium Regulum ducem Roma- et Samarioe, sed etiam Syrioeet Phoenicisconsli-
luereiur,
norum, quem jam per quinque annos captivum deli-
nebant, inter coeteroslegatos proecipue mittendum PtholomoeusEvergetes annis viginti sex. A reoedi-
putaverunt ; quem non impetrata pace ab Italia re- ficatione vero lempli, amii erant transacti ducenti
versum, reseclis palpebris , illigalum in machina, sexaginta quatuor, sub quo Jésus filius Sirach Sa-
jugulando [ vigilando,]necaverunl. Interea Lutatius pientioe librum composuit. Principatum vero sacer-
cum classe trecentarum navium in Siciliam Iransve- dolii, defuncto Eleazaro,-patruus ejus Manassessus-
ctus, dum apud Drepanum civitatem pugnam conse- cepit. Cujus post vitoefinem, Onias successif, filius
ruissel, transfko femore acerrime [oegerrime], cum existens Simonis, cognomineJusti. Qui Simon frater
jam obrueretar, ereptus est. Porro autem Posni cum Eleazari, sicul proediximus,erat. Qui Onias,parvulus
quadringentis navibus magnisque copiis ad Siciliam, mente et pecuniis avarus existens, pro populoregiuui
duce Hannone, concurrunl. Nec tamen Lutatius se- vectigal, quod patres ejus ex propriis dabant expen-
1057 CHRONICON.— TOMI I LIB. V. 1058
sis, id est viginti talenta pecuniarum non reddens, J5Lad proesidiumimperii contraxere vires. Quo facto, in
ad iram regem Plholomoeumcommovit. Qui per le- ulriusque consulis exercilu 800,000 armatorum
gatum Oniani culpans non reddentem tributa, inler- fuisse referuntur , sicut Fabius historicus , qui ei-
minabatur ad jugera terram Judoeorum metiri, el dem bello interfuit, scripsit, ex quibus Romanorum
milites illuc ad habitandum mitlere velle, si non il- et Campanorum fuerunt peditum 348,200, equitum
lico ejus consueta redderentur tributa. Quoeres Ju- vero 26,600 , et coetera multitado sociorum fuit.
doeis maximum incussit pavorem, quamvis Oni'am, Commisso proelio apud -Arrelium , Âtlilius consul
avaritioe deditum, minime flecteret. Sed dum hoec occisus est, 800,000 (al. 780,000) Romanorum. Nec
ejus sororis filius Josephus cognovisset, ultro se le- saltem tanta, quanta eos terrere debuit coesa sui
gatum ad Ptbolomoeum populi necessitate obtulit, parte fugerunl. Nam 3000 eorum tanc inlerfecta
vir sagacissimus et inter suos nobiles. Qui apud Plho- historici tradunt. Quod ideo ignominiosius turpius-
lomoeumtantam promeruil ob plurimafamiliaritalem que est, tam paucis amissis, tanta agmina diflugis-
obsequia, ut non solum populum suufa ab imminent! se, quia se in aliis vicloriis , non viribus animorum
liberaret periculo, sed eliam dux Judoeoealque hu- proevaluisse, sed bellorum experientia proventibus
milis Syrioe seu finitimarum regionum constitaere- prodiderunt. Quis enim crediderit in exereitu Ro-
tur: is namque viginti et duobus annis Syrioetributa B manorum numerum istum fuisse saltem , non dico
et Phosnicis atque Samarioedispensavit. Qui .popu- fugisse? Post hoec secundum cum Gallis proelium
lum Judoeoruma paupertate et debilitate ad clarissi- gestum est, in quo plane 40,000 Gallorum trucidata
mas rerum causas usque perduxit. Defunclo aulem sunt. Sequenti anno Manlius Torquatus et Fulvius
Josepho, populumconligil Judoeorumsedilionem pati Flaceus consules primi Irans Padum Romanas
propter filios ejus. Nam majores natu, livore exei- duxere legiones. Pugnalum esl ibi cum insubribus
tati invidioe adversus Hircanum, ultimum Josephi Gallis, quorum inlerfecta sunt 23,000, 5000 capla
filiorum propter sagacilatem atque animi agilitatem, sunt. Eo deinde anno qui huic proximus fuit, dira
seu gratiam quam apud Plholomoeumregem adeptus misefam urbem terruere prodigia. Misera utique,
fuerat, bellum gerentibus dissensit ab invicem mul- quoe hinc fremitu hostium inde nequilia doemonum
titado. Plures quidem majoribus auxilium ferebant terrebatur. Namque in Piceno, flumen sanguine ef-
cum principe sacerdotum Simone, qui cognatus eo- fluxit, el apud Tuscos eoslum ardere visum est, el
rum et afflnis erat. Hic enim Simon prineipatum sa- Arimini nocte mullam lucem clarani effulsisse, ac
cerdolii, defuucto ejus pâtre Onia, suseeperat. Igitur très lunas distantibus coeli regionibus exortas appa-
Hircanus descendens ab Hierosolynia trans Jorda- ruisse. Tune quoque magno lerroe molu Caria et
nem, ubi turrim oedificavit forlissimam, ex lapide G Rhodus iusuloe adeo concussoesunt, ut, labeulibus
albo construens eam, el lotam usque ad terram scul- vulgo tectis, ingens quoque ille colossus rueret.
psit, aninialibus diversis et reliquis mirabilibus asdi- Eodem anno Flaminius consul, contemptis auspiciis,
flciis locum munivit, quem Tyrum nuncupavit. quibus pugnare prohibebatur, âdversum Gallos
CAPUT V conflixit et vieil. In quo bello 9000 Gallorum coesa ,
Eodem tempore Parthi a jugo Macedonum recedunt, 17,000 capta sunt. Post hoec Claudius consul gesta-
Romani per anni -unius spalium jpacifice sine bello torum 30,000 delevil, ubi etiam ipse Judomarum
degerunt : quod eis non conligerat per annoium regem in primant aciem progressus occidit, et inter
spaiium 450, id est, a tempore Numoe régis. Hinc multa Insubrium
sequunlur ingentia et gravia bella, quoe inter , quoe ad deditionem coegerat op-
Romanos el Gallos atque Bistros, Illyriosque pida, Mediolanum quoque urbem fïorenlissimam
gesla âunt. cepil. Deinde Hislri novi hostes excitati sunt, quos
Parthi vero eo tempore. ab imperio Macedonum Cornélius Minutiusque consules-multa quidem Ro-
recesserunt, quibus regnavit primus Àrsaces^ unde manorum sanguine subegerunt. Quibus diebus Q.
et Arsacides dicti. Macedoniasvero Demetrius, post Ennius poêla claruit : qui Romam translatas habi-
Antigonum regnavit. Apud Romanos vero, posl p. tavil in monte Àventino, parco admodum sumptu, et
primum Punicum bellum, Romani per anni spalium unius ancilloe ministerio contentas , Zeno sloicus
sine bellicis conflictalionibus quieverunt, portoeque moritur, Ântigonus vero successor Demelrii, Mace-
Jani clausoe sunt, post annos scilicet 450, id est, a donum rex, Atheniensibus liberlalem reddid.it.
Numa successore Romuli, sub quo pacifiée dege- CAPUT VI.
rant, usque ad proedictum tempus. Hinc sequenli PtholomoeoPhilopatre régnante, Judoeorum 60,000
anno Romanorum legati ab Illyricis interfecti sunt, ab Antiocho sunt inlerfecta , et ea ab eo passi sunt,
post cum ipsis atroeissimum bellum gestum esl, in quoein tertio contineniur Machaboeorumlibro.
quo multis oppidis populisque deletis, reliqui se PlholomoeusPhilopater, annis 17.Âreoedificatione
Fulvio et Posthumio, consulibus dediderunt. Hinc vero templi, anni 290 erant. Sub hoc item principe
senatus magna ibrliludine consternatus, defectione jvicti Judoei, et 60,000 eonim coesaab Anliocho rege
CisalpinasGallioe, cum eliam ex ulteriori Gallia lu- -Syrioe, et ea quoe in tertio Machaboeorumlibro
gens adyentare exercitus nuntiaretur , maxime ges- scripta sunt evenisse referuntur. Igitur Judoeos eo
latorum, quoduomen non gentis, sed mercenariorum in tempore ab Anliocho MagnoAsiam régente multa
Gallorum est, itaque permoti consules totius Ilalias conligit tolérasse mala, dum terra eorum diversis
1039 FRECULPH1LEXOV1ENSISEPISCOPI 1040
calamitalibus subjaceret, cum illis qui humilem Sy- Abiam,
. iterumque Romani pari clade superali sunt.
riam habitare videbanlur. Nam cum Antiochus pu- Sempronius consul, cognito collegoecasu, a Sicilia
gnasset contra Eupatorem Ptholomoeum, el ejus cum exereitu rediil. Qui simililer apud eumdem
filium Plholomoeum, cognomineEpiphanem, laborare fluvium congressus, amisso exereitu,' pêne solus
contigit Judoeos, Antiocho vincenle eadem pâli, ut evasit. In eo tamen bello eliam Hannibal sauciaius
pares existèrent navi turbatoe et tempestatibus flu- esl. Qui postea cum in Hetruriam primo vere trans-
ctuant! , dum inter felicitatem et calamilatem An- irel, in summo Appennino tempes'tate correptus ,
liochi fuissent communiter constituti. Cumque vi- Jjiduo conlinuo immobililer cum exercilu nivibus
cissel Plholomoeum'Antiochus, Judoeam capiens cru- conclusus et onustus obriguit : ubi magnus hominum
deliter eam afflixit. Ponlifex vero JudoeorumOnias numerus , jumenta complurima, elephanli aulem
erat, existens filius Simonis, ad quem rex Spartano- pêne omnes frigoris acerbitate perierunt., At vero
rum (id est, Lacedoemoniorum) Arius nomine lega- alter tune Scipio , frater consulis Scipionis , in Hi-
tionem direxil, et epistolas, in quibus continebatur spania plurima bella gessit. Magonemquoque Poeno-
Judasos et Lacedoemones ex uno exstitisse génère, rum ducem bello vieil el cepit.-Diris tune etiam
- el familiarilalem cum Abraham socialiler habuisse; Romam prodigiis territi sunt. Nam et solis"orbis
justum ergo esse ut fratres existèrent, et per lega- B • minui visus esl, et apud Àrpos parmoe in coelovisoe,
los quoe necessaria adjudicarenl pelèrent, corani- sol quoque pugnasse cum luna apud Capemenas ,
que propria reputarent communia. Rex vero Mace- interdiu duas lunas ortas, in Sardiiiia sanguine duo
donum Philippus erat, scuta sudasse, apudFalicescoelum scindivelut magno
CAPUT VII. hiatu visum, apud Antium melenlibus cruentas spi-
Quibus diebus infestissimus Romanorum hostis Han- cas in corbem decidisse. Igitur Hannibal sciens
nibal, cum copiosoexereitu de Hispania profeclus, Flaminium consulem solum in caslris esse quo ce-
in Italiam venit. In qua decem et très annos conti- lerius imparatum obrueret, primo vere progressus
nuo persévérons,quam gravia et quanta cum Ro-
manis'gesserit bella, Romanosque allriveril usque arripuit propiorem, sed plauslrem viam, et tune
ad ullimàm pêne desperalionem. El qualiler ab forte Sarnus late redundaîis pendulos et 'dissolutos
Italia revocalus in Aphricam , et in ea victus sit eampos reliquerat. De quibus dictant est :
a Scipione, cum ante viclor frequenlissime £xsti-
tisset. Et dum a domeslico Romani premerenlur Et quaerigatoequoraSarnus.
hosle quem in patria ferre nequibant, cum quibus In quos cura exercilu progressus Hannibal, ' nebulis,
exlernis populis susceperit bella. maxime quoe de palude exhalabanlur, prospectant
Igitur Romani infestissimum atque intolerabilem offerentibus, magnam parlera sociorum jumento-
boslem Hannibalem eo tempore perpessi sunt. Quod 'C rumque perdidit. Ipse aulem uni elephanli qui solus
eo modo conlingit : Carthaginenses namque graviter superfùerat supersedens, vix difiicullatem ilineris
ferebant quod dudum domini gentium insularumque evasil. Sed oculum (quojamdudum oeger erat) vio-
tributa darent, quoeprius.accipere solebanl. Urebant lentia frigoris, vigiliarum ac laboris, amisit. Ubi
nobilem populum ablatum mare, insuloeraploe. Hinc vero proximus castris Flatninii consulis fuit» vasla-
ultionera puer Hannibal ad arani juraveral patris tione circumjacentium locorum Flaminium in bel-
sui Ilamilcaris. Igitur in causam belli Saguntus lum excilavil. Hoecpugna ad Transimennum lacum
Hispanioenobilis el opulenta civitas arnica Romani facta est, ubi exercitus Romanus infelicissime arte
populi elecla est. Quam Hannibal, causas novorum circumveutus Hannibalis, funditus trucidatus esl
moluum quoerens, primum bello petiil, deinde ob- Ipse quoque consul occisus est, 25,000 Romano-
sidione cinxit, famé exeruciavil, octavo demum rum in eo proeliocoesa, 6000 capla referuntur. De
mense delevil. Legatos etiam quos Romani propter exercilu Hannibalis 2000 ceciderunl,
sociam civitatem direxerant, a suo injuriosissime Famosum hoc apud Transimennum lacum certa^
conspectu abslerruit. Inde Pirineum montera trans- men fuit, tanta clade Romana maxime, cum ita ïn-
gressus , inter ferocissimas Gallorum génies , ferro ,'r. tenlus pugnantium (AL, pugnantium animus) exsti-
viam aperuit, el nono demum die a Pirineo ad Alpes terit, ut gravissimum lerroemotum, qui tune forte
pervenit, ubi dum montanos Gallos repellere eum tam vehemens faclus esl, ul urbes diruisse, moules
ab ascensu obnilentes bello superal, atque invias translulisse, discîdisse rupes , et flumina relrorsum
rupes igni ferroque rescindit, ibi triduo commoratus, coegisse referatur, pugnanles omninonon senserint.
quinto demum die, cura maximo labore ad plana Hinc consules Lucius jEmilius, Terenlius Tarro-,
pervenit. Fuisse tune exercitum ejus in 100,000 pe- contra Hannibalem missi sunt.
ailum, et 20,000 equitum , definiunt. Scipio consul Sed impatientia Tarronis consulis infelicissime
Hannibali primus occurrit, commissoque proelio apud Cannas, Apulioevicum, omîtes pêne Romanoe
apud Ticinium ipse Scipio graviter vulneralus, per spei vires perierunt. Nam in, ea pugna 44,000 Ro-
Scipionem filium admodum proetextatum (qui post manorum interfecta sunt. Quanquam de exercilu
Aphricanus cognominatas esl) ab ipsa morte Poeno- Hannibalis magna pars coesaesl, nullo tamen Punico
rum dux liberalus evasit. Coesusesl ibi omnis pêne bello Romani adeo ad exlremam intprnecionem ad-
Romanus exercitus. ducti sunt. Periit enim in .eo bello consulJEmilius
Pugnatum deinde eodem consule ad flumen Tre- Paulus. consulares autem nroetoriiviri 20 interfecti
"
1041 CHRONICON.— TOMI 1 LIB. V. . 1042
sunt : senatores vel capli vel occisi sunt 50, nobiles A'unum in Macedonia contra Philippum potentissimum
viri 300 , pedestrium militum 40,000 , equitum ; Macedoniasregem; alterum in Hispania contra Has-
3,500.Tarro consul cum50 equitibusTenusium fugit. drubalem Hannibalis fralrem ; tertium in Sardinia
Nec dubiuni est ultimum illum diem Romani status , contra Sardos, et alterum Hasdrubalem Carthagi-
futurum fuisse, si Hannibal mox post vicloriam ad nensium ducem ; extra hoc quarlum Hannibalis,
- pervadendam urbem contendisset. Hannibal in testi- . quo in Italia premebantur, et tamen forlis in alter-
. nionium victorioe suoe très modios annulorum au- utrum desperatione in'meliora profecit. Nam in
reorum Carthaginem misit, quos ex manibus inter- • his omnibus desperando pugnarunt, pugnando vice-
fectorum equitum Romanorum senatorumque de- runt. Decimo anno postquam Hannibal in Italiam
traxerat. venerat, Gneo Fulvio Publio eonsule, Hannibal de
- Usque adeo autem ullima desperatio reipublicoe Campania movit exercitum, et cum ingenti clade
apud residuos Romanos fuit, ut senatores de relin- - omnium, per Sedecinum Suessanunique agrum via
quenda Italia sedibusque quoerendisconsiliunt ineun- Lalina profeclus ad Anianum fluvium tribus millia-
dum putarent. Quod auclore Cecilio Metello confir- ribus ab Urbe consedit, incredibili totius civitatis
- matant fuisset, nisi Cornélius Scipio, tribunus tune metu, cum senatus populusque curis trepïdus, ma-
militum, idem qui post Apbricanus, dislriclo gladio B tronoe quoque amentes pavore, •per propugnacula
eum deterruisset, ac polius pro patrioe defensione currerent, et convehere. in mures saxa^ primoeque
in sua verba jurare coegisset. Romani ad spem pro mûris pugnare gestirent. Ipse autem Hannibal
-yitoe
quasi ab inferis respirare ausi, dictalorem de- cum expeditis equitibus usque ad portant Collati-
- cimum Junium créant. Qui delecto habita ab annis nam infestas accessit."Deinde omnes
copias in aciem
decem et septem , immaluroe inordinatoeque milf- direxit. Sed et consules Fulvius cum proconsule
lioe quatuor legiones undecunque contraxit. - non detreclavere pugnam. At ubi expositoe utrin-
Tune etiam servos speclali roboris ac voluntatis - que aeies consliterunt in conspectu Romoe proe-
[Al. add. oblatos], vel, si ita opus fuit, publico pre- mium vicloris futuroe, tantus subito se imber e
tio emptos sub tilulo libertalis, - sacramento militioe nubibus grandine mistus efiudit, ul turbala agmi-
adegif, et arma quoe deerant templis detraxerunt, na, vix armis retentis, in sua se castra colligerent.
egenti oerarioprivaloe opes refusas sunt. Ita equester .Deinde cum, serenitatereddita, in campum copias
ordo, ita plebs trépida, oblita- studiorum, in com- . atque aciem redissent, rursum violentia "fusa tem-
, m'une consuluit. Junius itaque dictator, antiquum peslas, majore metu morlalium audaciam^coercuit,
• quoque Romanoemiserioefaclum recolens, per sup- lerrilosque exercitus refugere in tentoria coegit.Tunc
^
plementa exercitus edicto, velut asylo patefaclo ,> conversus in regionem Hannibal dixisse feriur ,
homines quicunque sceleribus ac debitis obnoxii potiundoe sibi Romoe modo voluntatem non dari,
essent, impunitate. promissa, militioe mancipavit. modo potestatem. Al vero in Hispania , ambo Sci-
Quorum numerum ad 6000 virorum fuit. Campania piones, a fratre Hasdrubalis interfecti sunt. In Cam-
*vero/vel potius ômuis Italia, ad Hannibalem, despe-
pania Capua capla.est a Q. Fulvio proconsule. Princi-
rata penitus Romani stalus reparationc, defecit. pes Campanorum veneno mortem sibi consciverunt,
Post hoc Lucius Posthumus proetor adversus Gallos -senatum omnem Capuoe eliam, prohibente senalu
pugnare missus, cum exercilu coesus est. Deinde Romano, Fulvius Sulpicius necavit. Interfectis in
-
Sempronio Graccho, Q. Fabio Maximo consulibus , - Hispania Scipionibus, cum omnibus iïteusso pavore
Claudius Marcellus ex proetore proconsul designatus, , cunctantibus Scipio se admodum adolescens ultra
Hannibalis exercitam proelio fudit printusque post obtulisset, el pecunioepenuria esset oerarii, Claudio
- tantas. reipublicoe ruinas spem fecit Hannibalem Marcello et Valerio Levino âuctoribus, qui tune con-
- autem in Hispania Hasdru- sules erant, aurum argentumque signatum ad quoe-
' posse superari. Scipiones
balem Poenorum imperatorem ad Italiam exercitum slores palant omnes senatores in publicuin contule-
. comparantem gravissimo bello oppresserunt. Nam •p.runl, ita ul nihil proeter annulos singulos, bullasque
55,000 militum de exereitu ejus , vel coede, vel ca- sibi ac filiis, et deinde per filias uxoresque suas sin-
ptione minuerunt. Celtiberos milites quam prima gulas tantum auri uncias et argenti non amplius
exlernam manum Romani in caslri habere coepe- quam singulas libras relinquerent. Scipio Apbrica-
- ruut,
pretio sollicitâtes"ab hostium societate in sua nus annis ttatus 25 imperium in Hispaniam proçon-
castra duxerunt. sulare sorlitus, ultionem proecipue patris et patrui
-*
Sempronius Gracchus proconsul. ab hospite suo animo intendens, Pyrrhineum transgressus, primo
Lueano quodam in insidias inductus occisus est. . impelu Carthaginem novam cepit, ubi stipendia ma-
Centenimus Poenula centurio decerni sibi ultra bel- xima, proesidiaque valida, copias auri argentique
" lum âdversum Hannibalem
petiit, a quo cum 8000 magnoe Poenorum habebantur. Ibi eliam Magonem
" militum
quos"in aciem adduxerat coesus esl. Post - fratrem Hannibalis caplum cum coeteris Romam mi-
hune Gneus Fulvius proetor ab Hannibale victus , sit. Levinus consul ex Macedonia rediens, Agrigen-
- amisso exercilu, vix evas.it. Eo tempore cum unum tum urbem Sicilioe expugnavit, ibiqùe Hannoneiu
domesticum , ut diximus , bellum ferre nullo modo Aphrorum ducem cepit, 40 ciyilates in dedilioneiu
possel, tria insuper transmarina bellafuisse suscepla, accepil, 26 expugnavit. Hannibal in Italia Gneum Fui-
M4S FRECULPIÏI LEXOVIENSISEPISCOPI Î044
vîumproeonsulem, 11 proeterea tribunos, el 14,000 A Sifacem ad Scipionem vinclum catenis deduxit. Quem
militum interfecit. Marcellus consul cum Hannibale Scipio cum ingentibus spoliis plurimisque captivis
triduo continuo dimica\ît. Prima die pari pugna perducendum Lelio tradidil. Hannibal redire in
discessum est, sequenti "victusconsul, tertio victor, Africain missus, ut fessis Carthagiuensibus subveni-
- 8,000 hostium interfecit, ipsum Hamiibalem cum ïet, flens reliquit Italiam, omnibus Italie! generi*
reliquis fugere in castra compulil. Fabius slaximus milîtibus, qui sequi itollent, interfeelis, cum ad Afri-
consul Tarentum, quoe a Romanis desciverat, iterum canum iillus propinquaret, jussus quidam e nautieis
expugnavit et cepit, ibique ingénies copias Hanni- aseendere in arborent navis atque inde speculari
balis eum ipso duce ejus Carlhalone delevit, 50,000 quam regionem teneret, sepulcrum dirulum se pro-
hominum captivorum vendidit, et prelia in fiscum spexisse respondit. Abominatus dielum Hannibal,
retulit. Sequenti anno in Italia Claudius Marcellus deflexo cursu ad Leptim oppidum copias exposuit.
consul ab Hannibale cum exereitu occisus est. Sci- Qui continuo refecta multiludine Garlhaginem venit.
pio in Hispania Poenorumducem Hasdrubalem vicit, Deinde colloquium Scipionis peliit. Ubi cum se diu
el caslris exuit. Proeterea 80 civilates aut deditione attoniti, admiratîone mutaa, duo clarissimi duces
aut bello in potestatem redegîl; Âphris subcorona suspexissent, infecta paeis negotio, praslium conser-
venditîs sinepretio dimisillîispanos. Hannibalutrum- iB tam est. Quod diu magnis ducum artibus disposilum,
queconsulem Marcellum et Crispinum insidiis cir- magnis copiarum molibus gestum, magnis militum
eumventos interfecit. ClaudioNerone et MarcoLîbio viribus consummatum, Romanis victoriam contulit.
. Saîinatore consuiibus, eum Hasdrubal Hannibalis 80 elephanli ibi vel capli vel occisi sunt, Carthagi-
frater ab Hispanîîs per Gallias ad Italiam veniret, nensium inlerfecta sunt 20,000. Hannibal anle om-
jussusque a Carlhaginensibus ul fratri cum copiis nia proelium et in proelio experlus cum paucis, hoc
jungeretur, magna secum auxîîia Hispanorum Gallo- est vix 4 equitibus inler tumultum elapsus ad Ru-
rumque deduceret, et cum maluralo adventu descen- metum confugil. Postea Carthaginem post 56 annos
disse! jam ex Alpibus, consulibus,prodilus fuisset, ab quam inde parvus cum pâtre exierat venit, consul-
•exereitu Romano ignorante Hannibale prasventus, lantique senatui îtullam esse residuani spem, oîsi
tum omni exereitu suo interfectus est. Nam 58,000 pelendam paGem, persuasif. Gaio Cornelio Lenfulo
de exereitu Basdmbalis ibi oecisa sunt, capta sunt Publie, Eliopeto consuiibus, Carthagiuensibus pax
-§,408, Romanorum autem -civium 5,000 inter eos per Seipionem voluntate senalus populique conoessa
reperta atque revocata sunt. Quod victoribus consu- est. Naves tamen plus quam 500 in altum productoe,
iibus solatio fuit. Nam et ab exereitu eorum 13,000 in conspeelu civilatis iocensassuttt. Scipio jam lune
ceeiderunt, Hannibali caput fratris sui Hasdrubalis (] cognomento Âfricanus, Iriumphans Urbem ingressus
>ante castra projectam esl. Quo viso el simul clade esl. Quem Terenlius, qui postea comicus, ex nobili-
Poenorum cognita, anno 13 eum in Italiam veneral, feus Carthaginensium captivus.pilealus (quod insigne
refugit in Brutios. Post hoec anno continuo inter indultoesibi libertatis fuit) triumphanlem post eur-
Hannibalem el Romanos quies a lumulta bellorum rum secutus est. Neviuscomicus Uticoenioritar, pul-
5ntercessisse visa esl, quia inquietado morborum in sus Roma factione nobilium, ac maxime Metelli.
castras erat, etgravissîmapestilentia uterque exerci- Plautus Romoemoritur. Qui propler annonoe-diffi-
tus agebaîur. Interea Scipio universa Hispania a cultalent ad molas manuarias pistori se locaverat.
Pyrrheneo usque ad Oceanum in provinciam Ted- Ubi quoties ab opère vacasset, scribere fabulas soli-
acta, Romam venit. -Consulcura L. Crasso creatus, tus erat ac vendere.
in Aphricam transiit, Hannonem Hamilcaris filium CÂPUT via.
«ducemPosnorum interfecit, exercitum ejus parlim Rex PtholomoeusEpiphanes per ducem suum, moniine
easde, par&n eapfïvitate disperdidil. Nam 11,000 Scopam, Aumilem Syriam, Judoeam, atque Sama-
P-osnoruïneo proelio ooeidit. Sempronius consul eum riam in suam recepit dilionem, quas Antiochusim-
ab ejus abstulerat poteslale. llerumque Antio-
Hannibale cbngressus -et Victus refugit, Scipio in v per eJvus, ûeviclo Scopu, suoe easdem regiones ditioni
•*
Aphfica aggressus hyberna Poenorum atque alia Nu- subjecit.
midarum, quoeutraque baud procul ab Ulica erant, Phlolomoeus, qui et. Epiphanes, annos 24. Sub
"îtocte eoncubîa -fecitîncendi. phtolomaso Machaboeorummartyres coronantar". Sub
Poeni ;trepidi eum casu aecidisse ignem pularent, hujus tempore gesta sunt quoe historia II libri Ma-
inermes ad exstînguendum concurrerunt : quare ab chaboeorum continet. A reoediûcatione vero templi
armatis facile oppressi sunt. In utrisque 40,000 ho- anni sunt 507. Pontifex Judoeorum Onias-,qui et su-
minum îgnï ferreque eonsumpla sunt, capta 5,000, pra. Ptholomoeus ergo Epiphanes, defunclo paire
duces îpsi miserabiliter ambusti oegre effugerunt; Thilopatore, magnam virtulem militum misit cum
- Hasdrubal imperator Carthaginem •
" profugus venit. duce nomme Scopa contra bumilem Syriam, mul-
ïtaque Sifax et Hasdrubal mox plurimum reparavere lasque eorum civilates cepit. Inter quas gentem Ju-
exercitum : atque iterum cum Scipione congressi doeorumbello victam recepit, quam nuper Antiochus
sunt, vietique fugerunt. Sifacem fugientem Lelius et sibi sociaverat, victoPtholomoeoPhilopatore. Et non
llasimissa ceperunt, eoeteramultitado Cirtam tfugit. post multam, Antiochus Scopam vicit, confligens
duam Masinissa oppugnatam in deditionem recepit, contra eum juxla joutent Jordanis, multosque de
1045 CKR0NJCON. — TOMI1 LIB. ¥. 1046
• exereitu ejus stravit. Postea vero Antioeho
capieate JA mani captivi, qui sub Hannibale per Groeciamven-
Samariain et civitates Syrioe, ibidem quas Seopa 1e- dit! fuerant, univers! recepti, eapitîbus rasis ob de-
nuerat, spoiite gens Judoeoïuni ad eum transiens, in tersam servîtutem, currum trîumphantîs secuti sunt.
civitatem omnem ejus exercitum suseepjt, et ele- Eo tempore Insubresboi atque Coenomanni, contra-
phanlis abundanter alimenta proebuit, et obsidenti ctis in unum viribus cum Hamilcare Poenorum duce,
eos qui ab Scopa in arce Hieresolymiorumrelicti sunt qui in Italia remanserat, Cremonam, Placentiamque
custodes prono aninio auxilium proestiteruni. Igitur vastanles, difficillimo bello, a Lueio Fulvio prastore
Antiochus, justum arbitrâtes Judoeorum erga se stu- superaii supl. Postea Flamminius proconsul Philip-
dium liberaliteryemunerandum, scripsit magistrati- pum regem, et cum eo Thracas, Macedones, Illyri-
bus, et amieis, testimonium exhibens, quod ab eis cos, mullasque proeterea génies, quoe in auxilium
bene tractalus est. -fiedet donaliones, quas eis pro ejus vénérant, bello subegit. Vicli Macedones castra
gratia retribuere eogitavijr,manifeste illis innotait, amiserunt, 8,000 hostium eo die coesa,5,000 capta
, id est, ut civitatem destructam refieerenl, in eam Libyus scribit. Valerius dicit 40,000 trucidata, Clau-
' habitatores congregarent dispersos. Ad immolationes dius vero 32,000 inlerfecta commémorai.
Igitur An-
_ ^'ero viclimarum vini et olei, el libani pretium, -ar^ tiochus rex Syrioebellum contra populum Rontanum
- genteorum 20^,009,ad similam autem tritici modios \g struens in Europam transiit ex Âsia. Tune etiam
1,475, ej,salis modios 375, proebere jussit. Ad pôrti- Hannibal, propter excitandi belli minores, qui de eo
CU8vero lempji,, seu ad alia quoe delapsa erant asdi- apud Romanos ferebanlur, exbiberi Romano senatu"
ficia, materjem ex Libano concessil. Omne genus jussus, clam ex Aphrica profectus, ad Àntioobum
Judoeorum seeundum proprias leges conversari per- migravit. Quem cum apud Ephesum invenisset, cuit-"
misit. Sacerdotes et scribas templi atque cantores ctantem mox ad bellum impulit Scipio Aphricanus
sacres a trjbutis quoepro suo.capite dabant relaxa- inter coeteros legatos ad Antiochum missus, eliam
vit. Eos vero qui ^ex ipsa civitate servitio addicti cum Hannibale colloquium familiare habuit. Sed in-
erant, eorunique-genitos libertati donavit, et sub- fecta pacis negotio, ab Ânthiocho disoessit. In utra-
£lantias eis reddi proecepit. Edictum autem per que Hispania per Flaminium, Fulviumque proetores
omne suum misit imperium causa ornatus templi, in bella militum horrida cruentaque utrisque populis
quo conlinebatur, nemiiiem alienigenarum intra mu- gesta sunt. P. Cornelio Scipione. M. Âcilio Glabrione
res templi ingrediendi habere licenljam, nec Judoeos, consule, Ànlipchus, quamyis Thermopilas occupas-
nisi purifieatos seeundum patriam legem, neque in- set, quarum munimine tutior propter dubios belli
ferri in civitatem carnes animalium, quoe Judoeisin- pventus fieret, tamen eommisso bello, .a consnle
terdictoe sunt, sed solitis patrioe uti permissjim £st, (G Glabrione superatus, vix cum paijcls fugit e proelio,
quibus Deo sacriiicandum'lex djvina censuil, D.ehis Epliesumque pervenit. Is habuisse fertur armatorum
ila eo tempore apud Judoeos .rebns gestis Polybius 60,000, e quibus 40,000 coesa, eapta plus quam
Megalopolitanusjn historioesuoe libro xi, ita dicit : 5,000 fuisse referuntur. Aller consul Scipio cum
Ptholomoei dux Scopa, ad superiora vaden.sloca, su- Boiorum gente confiixlt, in quo proelio 20,000 ho-
perayit hiemis tempore .gentem Judoeorum. Dicit stium interfecit. Sequenti anno Scipio Africanus
namque et in eo,demTObjminequaliter Spopam An- babens în -apxilio Eumenen, Altali filium adversus
tiochus devincens, Bathaniam et Samariam, et Hannibalem, qui tune Ântiochi classi proeerat, bel-
Abella et Cedar cepisset, Paulo post vero Iradiderunl lum navale a;essît. Antiochus, victo Hannibale atque
se ei Judoeî, qui .eirca templum habitabaot. Postea in fugam actô, simulque omni exereitu amisso, pa-
vero utamiciliametfoedus Ptholomoeuscum Anliocho cem rôgavit, eoque jure eam obtinuit, ut annis sin-
.composuit, dédit ei filiam suam Cleopatrain ad nu- gulis 1,000 talenta Romanis vectigalis nomine per-
ptum, cpneedens ei humilem Syriam et Samariam, solveret, filiumque Aphricani, quem utrum. explo-
,et Judoeamet Phoenjcen dotis nomme. rantem an in proelio cepisset incertum est, ultro
CAPUT IX. remisit. Eodem tempore Aphricanus, ab ingrata sibi
Relaiiojjualiter Philippus Macedonum rex a Romanis^- D urbe diu exsulans, apud Amitlernum oppidum morbo
inclus Demetriumfilium suuyn.obsidem dederit, Si- " perîit. Iisdem etiam diebus Hannibal apud Brisiam
militer Nauides, Atheniensium dux, a Romanis vi- cum a Romanis reposceretur, ve-
ctus, filium suum Armenem obsidem tribuit. fium , Bytltùiîas regem,
quibus diversoe nationes sunt Romanis subjecloe. neno se necavit. In Sicilia tanc Vulcani însula, quoe
Antiochuseliam re$ Syrioe cum omnibus suis copiis ante non fuerat, repente mari édita cum miraculo
bis victus, terra manque vectigal solvere coactus.
omnium usque nunc manet. T. Lîvius tragoediarum
Apud Romanos vero iisdem diebus bellum Puni- scriptor, clarus eo tempore habebatur. Qui ob in-
cum seeundum finitum est. Cui Macedonicum conti- génu merilum, a Livio Salinatôre cujus liberos
nuo successif, quod Q. Flamminius consul sortitas, erudiebat, libertati donatus est.
post multa et gravissima proeiia, quibus Macedones CAPUT X.
vicli sunt, pacem Phihppo régi eorum dédit. Deinde
cum Lacedoemonispugnavit, victo Nauide duce eo- Qualiter Antiochus Mgyptum occupaverit, Romanis
rum, nobilissimos obsides, Demetrium Philippi el denuntiantibus, timoré perculsus, ab ea discessil,
Hierosolymam petens, templum spoliavit, et aram
Armenem Nauîdis filium, ante currum duxit. Ro- in ea staluens, immundis sacrifiais polluit, civita-
1047 FRECULPHI LEXOVIENSISEPISCOPI 1048
temque vaslando destruxit, et arcem ob custodiam.A Hierosolymorum civitatem ducit exercitum. Quo
, Macedonum in eadem oedificavit, parlent populi perveniens, cepit eam conflielatione cujuspiam, ape-
captivant duxit, et partent in ore gladii consumpsit; rientibus ei portas lus
reliquos ritu gentium vivere instituit, contradicentes qui voluntati ejus consentie-
diversis poenisaffici jussit. Et unde hoc malum, >bant. Ingressusque civitatem Hierosolymorum mul-
exordium sumpsisse credebatur. tos sibi contraria sapientes, neenon et
"eos interemit,'
Ptholomoeus Philomitor, annis 55. A reoedifica- qui portas ei aperientes civitatem tradiderunt,
"
lione vero templi anni sunt 551. Macedonum rex propter templi divilias interfecit, multasque ab eo
Perseus erat. Defunclo itaque Seleuco rege Syrioe, - templo auferens pecunias, ad Antiochiam reversus
Antiochus fraler ejus gubernacula regni susceperal, est. Postquam autem exspoliavit templum, ita ut vasa
qui Epiphanes nuncupabatur. Morilur etiam Plholo- Dei asportaret, et lucernas aureas et aram aureara,
moeus rex jEgyptioruin, qui similiter Epiphanes di- ' et mensam, et sacrarium, neque de velis abstinuit,
cebatur, relinquens duos filios minores oelate. Quo- quasexbysso, el purpura, eteocco erant. Exhauriens
rum unus, qui et major erat, de quo nunc menlio- autem et thesauros, nihilque penitas relinquens, ad
nem fecimus, Philomitor dicebatur, minor vero maximum Judoeospropter hujusmodi causam luelum
Fiscon. Antiochus pro suo féliciter imperio exerci- • usque perduxit. Nam et quotidianas immolationes,
tum ducere deliberavit ad jEgyptam, tractas desi- B quas Deo seeundum leges offerebant, celebrari pro-
derio ejus et conlinens filios Plholomoei, ut débiles hibuit. Deproedansaulem totam civitatem, quosdam
ac nequaquam tanta negolia regere proevalentes. interfecit, alios captivos cum uxoribus et filiis de-
- Perveniens igitur cum
magna virtute ad Pelusium, duxit, ita ut numerus multiludinis captivorum.usque
et dolo Philomilorem Plholomoeum circumveniens, 10,000 existere viderelur. Incendit etiam oplima ejus
^Egj'ptum occupavil. Et cum adisset loca Memphi- loca, et deponens muros, arcem oedificavitin inleriori
ticoecivitalis, eam capiens contra Alexandriam ut parle civitalis. Nam alla et eminenlior erat prius
obsidendo Plholomoeumcaperet, ambulavit. Expul- templo, et propter hoc munïens eam mûris altis et
sus vero est non ab Alexandria tantum, sed etiam a turribus, custodiam Macedonum ibi disposuil. Mane-
tota iEgypto, Romanis sibi denuntiantibus ut disce- bant in arce etiam nihilominus homines impii, et
deret a provincia. Per idem tempus defuncto Onia moribus maligni, a quibus cives multa el acerba
principe sacerdotum, fratri ejus Antiochus sacerdolii subinde paliebantur. ^Ldificans vero et in saerario
contulit principatum. Nam filius quem Onias reli- aram, super eam porcos immolavit, hostias non lé-
querat, adhuc infans erat. Jesu vero, qui frater erat gitimas nec patrias religioni Judoeorum congruas.
Onioe,principatum sacerdotii rex abslulit iralus, et Coegitque eliam eos relinquere religionem patriam,
dedil eum juniori fralri eorum nomine Onioe. Sic C idolum venerari,*oedificare eliam in unaquaque ci-
namque ad très filios Simonis principalus sacerdotii, vitate el vico lempla Judoeorum, et aras collocantes,
sieul proediximus, pervenit. Et Jésus quidem Jaso- immolare super eas porcos omni die proecepit, et ne
nem se nominavit. Onias aulem Menelaus est nun- quis eircumeideretur inhibuit. lnterminatus est eliam
cupatus. Seditionem itaque princeps sacerdotum Jé- tormenta gravissima, si quis propter hoecfacere inve-
sus adversus Menelaumconcitavit, et divisa in ulrum- niretur. Constituit itaque proepositos, qui cogèrent
que populi multitudine, pars plurima Jasonem adju- eos imperialia mandata periîcere. Et multi quidem
vabat. Unde laborantes Menelaus el qui ei consense- Judoeorum sponte, alii vero propter timorem immi-
rant ad Antiochum discesserunt. Ad nolitiam etiam nents régis proecepta sequebantur. Probatissimi et
ejus perducenles quod vellent patrias relinquere ' generosissimi detestabile fàcinus exsecrantes, pa-
leges, el conversationem et mores observare Groeco- triis legibus adhoeserunt, propterea diebus singulis
rum, rogaverunt eum ul permitteret eis oedificare poenis afflicli, et amare passi tormenta, trucidaban-
gymnasium Hierosolymis. Cumque concessisset, cir- tur. Nam et verberati, et diversis cruciatibus fati-
cumeisionem suam velaverunt, ut non appareret gali, adhuc viventes crucis patibulo figebantur. Uxo-
in denudatione Groecis esse dissimiles. Coeleraquej res vero pari ter et filios quos circumeiderunt, pro-
omniâ relinquenles, quoeillis mos patrius imponebat, pter voluntatem régis laqueis suffocabant, parenlum
aliarum facta gentium ritusque sequebantur. Igitur 'eos cervicibus illigantes. Insuper et si apud aliquem
hoeseditiones quoepropter ambitionem atque digni- volumen invenlum fuissetjsacrum aut lex, is crudeli
talem sûritmisacerdotii inter proedictoslurpiter gere- sorte moriebalur.
banlur fralres, atque dissensiones quoeinter Hirca- CAPUT XI.
num Josephi filium(dequo supra meminimus)ejusque Quibus diebus Romani innumeras mullitudines ho-
fratres crudeliter actoejsunt, maxima pullularunt ca- ' minum rà Hispania trucidaverunt, oppida ultra
lamitaluni semina in populo Judoeorum, dum âdver- 500 destruenles, everterunt, bellum etiam Macedo-
sum se alienigenarum arma provocantes, propria . nicum merito inter maxima compulandum lune
gestum est. Punicum etinm bellum exortum est
dilaniaverunt viscera ; dum aliqui Seleucum ejusque tertium. Quo confeclo, igni ferroque Carthago
principes, alii vero Antiochum illius successorem, ad penitus est eversa, anno postquam condita est sex-
desolationem templi destilulionemque populi evoca- centesimo.
verunt, ut prasmisimus. Igitur îeversus rex Antio- Quo in tempore apud Romanos Fulvius Flaccus,
chus ab Egypte propter Romanorum timorem, ad proetorinciteriore Hispania, maximoproelio25,000ho-
1049 . CHRONICON.— T0M1 I LIB. VI. 1050
minumfudit,4,000 cepit. HincGracchus Sempronius A . sed etiam subsellia ludis pont prohibuerit. Tertium
in Hispania ulteriorelOS oppida vacuata quassataque hinc Punicum bellum exorlum est. Igitur cum sena-
bellis ad deditionem coegit. Hinc Lucius Posthumius tas delendam Carlbaginem censuisset, profecti in
in citeriore Hispania 40,000 hostium bello interfecit, Africain consules, et Scipio tune tribunus militum,
Gracchus proetor ibidem iterum 200 oppida expugna- filius, ut ferunt, majoris Africani, prope Uticam
vit et cepit. Quibuseliam diebus bellum Macedonicum castra tenuerunt. Ibi Carthaginensibus evocatis, jus-
gestum est, merito inter maxima bella référendum. sit ut arma et naves traderent. Necmora, tanta vis
NamPerseus, Philippi filius, quem Macedonessecuti armorum repente tradita est, ut facile tota ex his
sunt, auxiliarios habuit Thraees, cum rege eorum Africa poluisset armari. Sed Carlltaginenses post-
Coti, et universos Illyrios cum rege Gentio. Gens quam arma tradiderunt, et relicla urbe secedere
namque Basternarum, quoe, proedarum spe sollici- procul a mari 10,000 passuum jussi sunt, doloremad
- tata, in auxilium ejus properabat, sine ulla pugna desperationem contuleruiil, aut defensuri civitatem,
vel aliquo hoste deleta est. Dum Danubium cum loto aut cum ipsa per ipsam sepeliendi, ducesque sibi
agmine super glaciem transirent, gelu concrepans duos Hasdrubales creaverunt. Arma primum facere
enormitate ponderis, glacialis crusta dissilivil, uni- aggressi, oeris ferrique inopiam auri el argenti me-
B
versumque agmen quod diu sustinuerat mediis gur- tallis suppleverunt. Consules oppugnare Carthagi-
gitibus, victa tandem et contminuta deslituil, alque nem slaluunt, cujus situs fuisse hujusmodi dicitar.
eadem rursus fragmentis impedientibus superducta Muro passuum 22,000 amplexa, Iota pêne mari cin-
submersit. Pauciexomni populo per utramque ri- gebatur, absque faucibus qui 3,000 passuum aperie-
pant vix eoncisis evasere visceribus. Coeterum in bantur. Is locus murum 50 pedum lalum habuit,
auxilio Romanorum tota primum Italia, deinde Plho- saxo quadrato in altitudine cubitorum 40. Arx, cui
lomoeusrex iEgypti, et Ariarates Cappadocioe,Eu- Birsoenomen erat, paulo amplius quam 2,000 pas-
menes Asioe,Masiuissa Numidioefuerunt. Ilaque ad- suum tenebat. Ex una parte niurus imminens mari,
venienti Crasso consuli Perseus occurrit, commisso- quod mare stagnum. voeant, quoniani objecta pro-
que proelio, miserabiliter vicli fuere Romani. Se- tentoe Iinguoe strangulatur. Consules igitur quamvis
quenti pugna, pêne pari clade partis ulriusque in aliquantam mûri parlera quassatam machinis diruis-
hiberna discessum est. Deinde Perseus, profligato sent, tamen a Carthaginensibus vicli et repulsi sunt.
multis proeliis exereitu Romano, in Ulyricum trans- Quos fugientes Scipio, repulso intra muros hoste,
gressus. Sulcanium oppidum defensum a proesidiis défendit. Censorinus in urbem rediit, Manilius,
Romanis pugnando cepit ; ubi magnam Romanorum (_ omissa Carthagine, ad Hasdrubalem arma convertit.
proesidiorum multitudinem partim occidit, paitim Scipio, Masinissa morluo, inter Masinissoefilios très
sub corona vendidit, partim secum in Macedoniam Numidioe regnum divisit. Quocirca Carthaginem re-
duxit, postea cum eo jEntilius Paulus consul di- versus Manilius Degazam urbem expugnavit atque
nticavit et vicit. Nam 20,000 peditum in eo bello diripuit; Aphrorum ibi 12,000 coesa, 6,000 capta
interfecit. Rex cum equilibus sublerfugit. Sed conlk sunt. Hasdrubal Poenorum imperator, Masinissoene-
nuo captas, atque in triumpho cura filiis ante cur- pos, subselliorum fragmentis in curia a suis propter
rum aclus est, et post apud Albam in custodia defe- suspicionem prodilionis occisus est. Juventinus proe-
cit. Filius ejus junior fabricant oerariam ob tolerau- tor in Macedonia adversus Pseudophilippum con-
dam inopiam Romoe didicit, ibîque consumptus est. gressus, cum maxima clade totius Romani exercitus
Plurima proeterea et satis diversis proventibus bella interfectus est, anno ab Urbe condila sexceniesinto.
multarum ubique gentium gesta sunt, quoebrevitalis Post bellum Punicum seeundum Gneo Cornelio
causa proetermisi.- Igitur cum omnes Romanos in- Lentulo, Lucio Mummio consuiibus, Scipio superio-
gens Celtiberorùm metus invasissel, et ex omnibus ris anni consul delere Carlbaginem suprema sorte
" non esset
qui ire Hispaniam vel miles vel legalus au- molitus, Golhonem ingreditur. Ubi eum sex conti- -
deret,P. Scipio (qui postea Africanus'eral),uliro sese j ) nuis diebus noetibusque pugnatur, ultima Cartila-
"militalurum in Hispaniam obtulit, cura tamen in gineuses desperatio ad deditionem traxit, petentes
' Macedoniam sorte
jam deputatus essel. Itaque pro- - ut quos belli clades, reliquos fecil, saltem servire
fectus in Hispaniam, magnas strages gentium dédit. liceal. Primum agmen mulicrum satis miserabile
Soepius etiam militis quam ducis usus esl officio. post virorum magis déforme descendit. Nam fuisse
Nam et barbârum provocantem singulariter con- mulierum 25,000, virorum 30,000, meinorioe tradi-
gressus occidit. Serglus autem Galba proetor a Lusi- tum est. Rex Hasdrubal se ultro dédit. Transfugoe,
tanis magno proeliovictus est, universoque exereitu :; qui iEsculapii lemplum occupaveranl, volunlario
amisso, ipse cum paucis vix elapsus, evasit. Eo tem- proecipitio, igné eonsumpli sunt. Uxor Hasdrubalis
pore censbres theatrum lapideum in urbe conslilui se duosque filios secum, viril! dolore et furore femi-
censuerunt. Quod ne tune fieret, [Scipio Nasica ' neo, in médium fecil incendium, eumdem mute mor-
gravissimà oralione obstitit, dicens inimieissimum . tis exitum faciens novissima regina Carthagiriis,
hoc fore bellatori populo, ad nutriendam desidiam, - quem quondam prima fecissel. Ipsa aulem civitas
lascïvioequecommentum, àdeoque movit senalum, ul - decem et septem continuis diebus arsit, miserumque
non solum vendi omnia théâtre comparata jusserjt, spectaculum de varielale conditionis humanoevicto*
' «52
1051 FRECULMli LEXOVHiNSiis EPISCOPI
'rîbus suis proebuit. Diruta est aulem Carthago, omni A n«enlo, in via Appia, intra primum ab Urbe miliia-
niurali lapide in pulverem comminulo,-septingente- rium. Tune eliam Lucius poêla -nascitur. Romoede-
simo anno postquam condita erat. Multitude omnis scriptione facta, inventa sunt hominum 554,000.
eaptivorum, exceptis paucis principibus, venundata Quo in tempore Aristobolus philosophus commenta-
est. lia quarto quam coeptam fuit anno, bellum Pu^ rios seripsit in libros Mosi, et régi obtulitPtholomoeo.
'siicum terlîum termînalum est. Quoe lune eliam Romani, interfeclo Pseudophilippo, Macedones gen-
bella in citeriore Hispania gesta sunt, et qualiter tium dominos tributarios faciunt, regnumque Macedo-
Rebîus a Liguribus-circumyenius cum omni exereitu num déficit. Carthago namque, ul proemisimus, igni
perîît, quomodo etiam Fulvius consul, cum Gallo- ferroque/unditusesteversa. Antiochus, sicut supe-
<"-groecisacerbissimum hélium gessit eirca Olywpum rius meminimus, templum Domini polluil, et in eo
montera, eteoetera bella quoetune Romani per diversa ïovis Olympiaci simulacrani posuit. ïn Samslria au-
gerebant loea, qui latîus scire volueril, Orosii coete- tem super vertieem montis Gaziri, ubi templum Sa-
rorumque historiographorum libros légère curabit. nabalalh quondam oedificaverat, ad instar Hierosoly-
Statius Cecilius*,comosdiaram scriptor, clarushisdem morum, in nomine suraini Dei delubrum Jovis Pe-
' babetur diebus. Qui natione Gallus erat, alii Medio- grini Antiochus consecrari in eo jussit, ipsis Sama-
îanensera eum fuisse ferunt, primum Ennii eontaber- B riianîs ut id faceret precantibus. Nunc vero ubi con-
nalem, et anno sequenti post ejus mortem et ipse taminalionem atque vastalionem templi ostendimus,
,-mortuus est, et post Janiculum sepultus. Ennius duoque régna potentissima, Macedonicurnscilieet
vero poeta sepluagesimo oelatis suoe anno, articulari atque Cartilagineuse, defecisse, finem etiam hnjus
snorSio periit, sepullusque est in Scipionis monu- Yoluniinis imponere decrevimus. -
LIBER SEXTUSi
CAPUT PRIMUM. defensionis et pietatis. Sed cum sibi suprenium diem
' adesse intelligeret, vocalis eivibus atque assislentib'us
Qualiter Matathias resistens Antiochi edictis leges
patrias vindicaverit, Judam ducem populo proefe- liberis, horlatus est ut tuerenlur patriam, templique
cerit, et ipse Judas quomodo ad principatum sa- religionem ducemque Judam Maehaboeumcuroe ac
cerdotii perveneril,
,J sollicitadînis suoe successoraux reliquit. Qui bello
1 Eodem tempore quo PtholomoeusFiscon in Alexan- strenaus, consilio bonus, ac pras coeteris fide prom-
dria regnabat, Antiochus vero erudeliter soeviendo ptus, quant fréquenter innumeras hostium copias
' ïudoeos diversis afficiebat
poenis (uli in proecedenti parva manu fuderit, persequi non est prassentis ne-
libre succincte conimemoravimus sermone ) erat gotii. Qui principatum sacerdotii propter excelientia
* liabilans
aliquis in Modinvico JudoeoeMalalhias filius mérita populo sibi conlradieente obtinuit, tribusque
Joannis, sacerdos ab Hierosolymitis , habens -filios annis pontificatum rexît ; et hoc ita contigit. Onias
quinque, quorum nomina sunt hoec: Joannes, qui et princeps sacerdotum, qui et Menelaus vocabatar,
* <Jaddis;-Simon vero, qui dictas esl Matathias; et filius Simonis, qui Antiochum Epiphanem adversus
1 Judas, qui vocabatar Maehaboeus; et Eleazarus, Judoeos excitaverat, et suoe legis proditor exstiie-
qui dictas est Apphus ; Abraham, qui et Jonatha. rat, siculi proemisimus in proecedenti libro, ab Au-
ïste ergo Matathias plangebat apud filios rapinam tioeho iuniore occisus est, persuadente Loesia atque
civitalis, et templi nudiialem, seu caîamilates plebis, dicente hiinc fuisse ioiitium rnalorum, qui flexerat
depulans melius esse pro palriis mori legibus, quam patrem illius cogère Judoeos religionem patriam re-
sine gloria vivere. Venieulibus aulem ad Modin vil- linquere, et ipse, cum principatum obtineret, im-
lam a rege Anliocho directis, ut cogèrent Judoeos, pulit ïudoeos proprias transgredi leges. Post cujus
' facere quoeproeceptaerant a rege, et jubentibus illic interitum Achimus, qui et Joachim, ex familia exi-
constitalis immolare idolis, seeundum régis jussio- stens alia dolo sacerdotium obtinuit, ob'quant cau-
oem, el primum Matathiam, qui doetrina vel fama sant Gnias filius principis saeerdolis Onioe de quo
.glorioereliquos anteibat, qui non soluai se lentpera- proediximus, quod adhuc puerulus defunclo pati'e
vit a sacrilegio, regalique edicto, verum etiam im- esset relictas, yidens quod patruum suum Menejauni
inolaatem simulacris hoslias de popularibus suis rex interfecisset et principatum sacerdotii Âchinio
itaclus, gladio transverberavit. Et congregata manu dedisset, -non exislenti de génère sacerdotum, fugit
ipse cum filiis suis, temerantes usant patrium, et ad PlholomoeumiEgypti, et honorem méprit ab ipso
justifias legis, alios necavit, plerosque expulit, oel- et uxore ejus Cleopatia : locumque petit in regione
iique sabbato adorîendi auclor fuit, ne simili arle Heliopolitana, ubi siniile Hierosolymorum oedifica-
. ipsi quoque deciperentur, sicul plerique jam eorum, vit templum. Joachim vero post multa quoe contra
dum sabbatho bellum suscipere detrectanl, irruen- leges in suos egerat cives, nolens deponere nturuni
tibus in sese bostibus mulli occubuere. Et perseve- sanctuarii veterem, et constructum ab antiquis pro-
-raviUu vero usque ad exitum vite, habens studium nhetis, plaga quidem Dei repentina pecepsus est,
1055 - CHRONICON.-- TOMI I LIB. VI. . 1054
ex qua mutas in terram cecidit, el torlus per multos A J renl. Cognita aillent nece quoeparabatur, adolescens
dies delestabililer exspiravit, principatum sacerdotii in civilalem properabai, multisque populis frétas,
tenens annis quatuor. Quo defunclo, saeerdolium el propter memoriam fraternoe virtutis, et quod ini-
populus Judoecontradidil. Is namque Judas lemplum quitas Ptholomoeicunctis esset ïnvisa. Voluil autem
ab Antiocho déstructura «oMIiter renovavit, et a etiam Ptholomoeusalia porta cîvitaiem ingredi, sed
sordibus idolorum mundavit, quod annis tribus a populo rejectus est quam maturius Hircanum
,pollutum fuerat atque desolalum, pro renovaiione susceperat. Et is quidem slatim recessit in aliquod
_ templi Deum Iaudibus et psalntis glorificans cum ultra Hiericunta castellum, quod Dagon voeatur.
suis civibus sacrificia per dies -octo celebravil. Au- Hircanus aulem paternum honorem pontificatus mox
diëhs etiam Romanorum virtutem, cum eis ami- asseculus esl.
cîtias foederavit, atque societatem. Demum post CAPUT HI.
multa proelia féliciter gesta contra Bacchidem di- De eversione Tyri opulentissimoecivitatis, et
qualiter
micans, a sociis deslitatus propriis, minime fugere Achaia per Metellumconsulem Romanissit subjecta.
J volens, circuniseptus ab bostîbus multos interfi-. Quibus temporibus, Androgeus Romoe visus ,
. ciens adversapioram, et ipse percussus interiit. quod porlentum ingens peslilentia subsecuta est.
Viriatus etiam vir pastoralis, Lusitanus, diversis
IB piailiis Romanos vicit et fugavil. Demum a suis
CAPUT IL interfeclus esl.
Régnante Ptholomoeo Evergete, Simon post obitum Quo etiam tempore ruinant Carlhaginis Corinthi
Jonatlw principatum sacerdotii adeptus. eversio subsecula est, duarumque polentissimaràm
Ptholomoeus, qui et Evergeles, annis 29. A reoedi- urbium parvo unius te'mporis intervallo, per diver-
ûcatione templi 566 erat annus. Pontifex vero Ju- sas mundi parles, miserabile colluxit incendium.
doeorum Jonatha, qui post fratris Judoe necem suc- Nam cum Metellus proetor Achoeos,Boetiosque con-
cesserat, non minus virtutis similitudine par quam junctos duobus bellis, hoc est primum apud Ther-
Tiatura germanitatis. Qui post multa in bellicis Tebus mopilas, iterum in focis devicisset, quorum priore
opéra, & sacris officia quoe«irca templi purificatio- bello oceisa esse 20,000, secundo 7000 coesa refe-
neni spectata ac probata sunt, suam quoque poten- runtur; igitur post exstincta totius Achaioeproesidia,
tiam Romanorum amicitîa corroboravit. Antiochi destitutarum eversionem urbium Métallo praslore
quidem filio leconcîliatur , non tamen horum ei méditante, consul Numius repentirais ad eum cum
quidquam profuit ad periculum evitandum. Namque paucis venit in castra : qui, demisso statim ïïetello,
ïryphon tyrannus, Antiochi quidem filii tator, insi- Corinthum sine mora expugnavit, urbem loto tune
diis eum captans, et propter hoc amîcîs nudare eu- " orbe longe omnium opulenlissimam, quippe quoe ve-
piens, Jonathan cum ad Antiochum paucis comitatus Iul officina omnium arlificum, atque artifieiosa, et
Plholemaidem venissel, dolo comprehendit ; eoque emporium commune Asioeatque Europoe post multa
viiicto, contra Judoeam movil exercitum. Unde re- rétro soeculafuit. Permissa crudeliter etiam captivis
puisus a Simone Jonathas fratre, quodque ab eo proedandi licentia, sic omnia coedibus, ignibusque
superatus esset, iratus lune eumdem Jonathan inter- compléta sunt, ut de murorum ambitu, quasi e ca-
fecit. Simon autem fortiter regendis rébus intentas, mino in unum apicem coarctatum, exundaret incen-
non rudis, sed etiam probatus fraternoe societatis dium. Itaque plurîma parte populi ferro flammisque
triumphis, utinam et ipse tam perspicax ad fraudes consumpta, reliqua sub corona yendila esl. Urbe
. cavendas quam manu Talidus, bellandique actibus ineensa, mûri funditus diruti sunt, muralis lapis îu
salis spectatus! equîdem Gazant et Joppem el Ja- pulverem redactus, proeda îngens-erepta est, sane
niam cepit et evertit, adversus etiam Triphonem cura propter mullitudinem ei varietalem slatuarum
Antiocho auxilium pïoebuit, sed régis aviditalem simulacrerumque in illo civitalis încendio permista,
- satiare non potuit, quamvis necî Triphonis suam in unum auri, argenli -atque oeris, omnîaque simul
quoque operam adhîbuîssel, non multo eliam post T „ melalla fluxissent, «ovum genus metalli factum est
Antiochus Cendebeum ex ducibus suis ad vastandam Untle usque in hodiernum diem , sive ex ipso, sîve
Judoeam opprîmendumque servitio Sîmonem cum ex imitatioîie ejus, oes Corinlhium, sicul memorioe
exercilu misit. Ille autem, quanquam senior esset, traditum est, et Corinthîa vasa dicuntur. lisdent
bellum tamen juveniliier administrât, et filios qui- consuiibus Viriatus în Hispania génère Lusitanus,
dem suos, cum valîdîssimis prasmittit viris, parte homo pastoralis et lalro primum infestando vias,
Tero mullitudinis comitatus, alîo latere aggreditur, deinde vastando provincias, postremo exercitus proe-
- multisque per multa loca însidiîs eliam in montana lorum el Romanorum consulum vincendo, fugando,
-
dispositis, in omnibus superal, clarissîmaquepolîtus subigendo, maxinto terrori Romanis omnibus fuit.
Victoria, pontifex deelaratur, el post 170 annos Ju- Qui proetorem Vitellium bello superavil, deinde Plau-
doeos libérât a dominatione Macedonum. Et hic au- tium proetorem,idem Viriatus mullis proeliis fractum
rtein moritur in convivio, captas insidiis Ptholomoei fugavil. Post eliam Claudius cum magno siructu
generi sui. Qui ejus conjuge duobusque filiis in belli Viriatum missus, quasi pro abolenda superiore
custodiam conelusîs, certes misit nuniios, ul Joan- macula, lurpiorem ipse auxil infamiam. Nain con-
jtem HI, cui etiam Hircanus fuit nomen, interfice- gressus cum Viriatej universas quas secum duxerat
•4055 FRECULPHI LEXOVIENSISEPISCOPI . -1056
copias maximasque vires Romani amisil exercitus., A piarum, magnitudine virium fuit, ut non dicam proe-
Viriatus traheas, fasces, coeteraque insignia Romana lores Romanos, quos penitus proiligavit, sed consules
in montibus suis tropoea proefixil. Quo etiam tempore quoque terruerit. Nam 70,000 servorum tune in
aiidrogenus Romoe visus, jussu aruspicum in mare , arma conspirantium fuisse refertur. ,
mersus est. Quam sacrilegam expialionem tanta lues CAPUT V.
hominum subsecula est, ut magnoe domus vacuoe Quibus diebus per Scipionem Aphricanum Numanlia
vivis,'plenoe mortuis remanerenl. Deniquejam non deleta est, el Attalus, rex Asioe per testamenlum
solum in urbe vivendi, sed etiam appropinquandi sibi succedere populum Romanum fecil, quam ejus-
cadaverum dem frater invasit, ad cladem populi Romani, suam-
negabatur facultas, propter soevos puto- internecionem. _ t
que
res. Igitur Pompeius consul fines Numantinorum in- Scipio Africanus, consensu omnium consul crea-
gressus, accepta maxima clade discessit. Viriatus , tus, ad oblergendam infamiam foederis quod Man-
autem cum per 14 annos Romanorum duces atque einus cum Numantinis pepigerat, dirigitur in Hispa-
exercitus proliivisset, insidiis suorum interfectus niam. Qui non confeslim aggressus esl Numanlinos
est. 'Deinde Maneinus consul, postquam a Popilio - quasi incautos quos semper noverat esse parâtes,
apud Numantiam suscepit exercitum, adeo infeliciter sed prius exercuit militent suum in castris, velut in
proelia cuncta gessit, "atque in id suprema" despera- scholis, quod tamen aliquid profuit. Conserto nam-
lione perductus est, ut turpissimum fosdus cum Nu- que proelio, quamvis prius impetum Romani non fe-
mantinis facere cogerelur, quamvis et Pompeius jam - renies Numantinorum fugere eoepissent, indusfria
aliud oeque infante foedus cum iisdem Numantinis ducis atque audacia acerrime repressi, quos
1 fuge-
paulo ante pepegissel. Senatus dissolvi foedusetMan- rant fugere coegerunt. Qua inopinata Victoria loeta-
cinura dedi Numantinis proecepit. Qui,nudato corpore tus Scipio, fossa urbem munivil, vallum sudibus
Nu- proe-
manibusque post tergum revinctis ante portas struxit, el sic obsidione Numantinos contrivil.Jgilur
mantinorum expositus, ibique usque in noctem ma- conclusi diu Numantini, et famé cruciati, deditio-
nens, asuisdesertus,abhoslibus aulem non suseeptus, nem sui obtulerunt, si lolerabilia juberentur. Soepe
lacrymabile ulrisque speclaculum proebuit.
' . etiam orantes juste pugnoefacultalem, ut tanquam
CAPUT IV. viris mori liceret, ultimo omnes duabus subito portis
Qualiter MXParlhorum Babyloniam diversasque na-
tiones suo subjecit imperio. Et lune Brulus in cite- eruperunt, larga prius potione usi, non-vini cujus
riore Hispania Gallicanis Lusitanis auxilia ferentes ferax is locus non est, sed succo iritici per lartem
bello oppressif. Et Lepidus proconsul Vacceos in confecto, quem succum a calefacïendo celiain vo-
Hispania innoxios, dum expugnare conatur, ab eis canl. Hac
amisso exereitu victusest ; quando etiam Romoeservi igitur polione post longam fameni reea-
conspirantes, mox interfecli sunt. lescentes, bello sese obtulerunt. Atrox diu certamen,
Tune siquidem in Oriente ex Parlhorum sextus" a et usque ad periculum Romanorum fuit, iterumque
Barsace, victo Demetrii proefeclo, Babyloniam urbem Romani pugnare se adversus Numanlinos fugiendo
finesque ejus universos, viclor invasit. Omnesque _ probavissenl, nisi sub Scipione pugnassent. Numau-
proeterea gentes, quoe inter Hidaspen fluvium el In- . tini, interfeclis suorum forlissimis, bello cedunt.
dum jacent, subegit. Ad Indiant quoque cruentum . Composilis tamen ordinibus non superantes, nec
extendit imperium. Demetrium ipsum secundo sibi sicut fugientes in urbem revertuntur. Corpora in-
bello occurrentem vicit el cepit. Quo paclo Diodorus terfectorum ad sepulturam oblata accipere nolue-
quidam, eum Alexandre filio regnum ejus et regium runt. Novissima se desperatione in mortem omnes
nomenvejus usurpavit. Postea ipsum Alexandrum , deslinali clausam utbem ipsi introrsunrsuccende-
filium, quem participera periculi in pervadendo re- . runt, cunctique pariler ferro, venenô atque' igtiî
gno habuerat, ne in obtinendo consortem haberet, consumpti sunt. Romani nihil ex his penitus habuere
occidit. Interea Brutus in citeriore Hispania 40,000 viclis, proeter securitatem suam, neque etiam éversa
Callecorum, qui Lusitanis in auxilium vénérant, Numanlia, vicisse se magis Numanlinos quam eva-
asperrimo el diffleili bello, quamvis incautos cir- „ sisse dixerunt. Unum Numantinum non victoris ca-
cumvenisset, oppressif. Quorum in eo proelio50,006 tena lenuit caplivum, unde triumpbum dederit, non
oceisa, 6000 capta referuntur, pauci fuga evaserunt. vidit Roma aurum vel argentum quod igni superessc
In citeriore Hispania Lepidus proconsul Vacceos in- poluisset, quia apud pauperes non fuit, arma et
noxiam gentein et supplicem, etiam senata prohi- . veslem ignis absumpsit. Igitur deleta Numantia, cum
benle, pertinaciter expugnare tentavit. Sed mox Scipio pacem componeret coeleris Hispanioe civilati-
accepta clade gravissima improboe pertinacioe poenas bus, quemdam Celticum principem Tyresum nomine
luit. Sex millia quippe Romanorum in hoc injuste consuluil, quo opère Numantia prius forliter repu-
bello justissime coesa sunt; reliqui, exuti castris, ar- gnans duraret, dum 4000 Numantinorum adversus
mis etiam perditis, evaserunt. Tune etiam Romoe „ 40,000 Romanorum diu dimicarent ac soepius vin-
puer ex ancilla natus esl quadripes, quadrimanus, cerenl. Qui respondit : Invicia concordia hoc egit.
oeulis quatuor, auribus totidem,natura virili duplex. Quo eliam lempore Attalus Humenis filius moriens,
In Sicilia mous iEfhna vastes ignés eruclavit ac fu- per lestamentum populum Romanum imperio Asioe
dit. Igitur in Sicilia bellum servile ortum "est, quod . succedere hoeredem jusseral. Hinc itaque Licinius
grave ei atrox multitudine servorum, instructa co- . Grassus consul et pontifex maximus adversus Ari-
1057 CHRONICON.— TOMI I LIB. VI. 1058
stohicunt Attali fratrem, qui traditam per leslamen- A longe undis urgentibus fluetus per extenta laie litlora
tum Romanis Asiam pervaserat, cum instruclissimo propulissenl, iterum nimis alque ultra opinionem
missus exereitu, proeterea magnis regibus, hoc est, pesliferum odorem tabida et putrefacta congeries
Nicomedioe,Bythinioe,Milridate, Ponti et Armenioe, exhalavit. Unde omnium pariter animantium tanta
Ariarate, Cappadocioe,Philomenoe, Paflagonioe, eo- pestilentia consecuta est, et avium, pecudum ac be-
rumque maximis copiis adjulus, conserto tamen bello stiarum, corruptione aeris dissoluta est, ut putrefa-
victus est, et cum, exereitu post plurimam coedem cta passim cadavera vitium corruptionis augerent.
in fugam acto, ipse jam circumventus ab hostibus At vero quanta fuerit hominum lues, ego ipse dum
et pêne captus esset, virgam qua eratusus ad equum refero, toto corpore perhorresco. Siquidem in Numi-
in oculum Thracis impegit. Barbarus aulem cum ira dia, in qua tune Mieipsa rex erat, 800,000 hominum
ei dolore exarsisset, latus Crassi gladio transverbe- mortua sunt, circa oram vero maritimam, quoema-
ravit. Ita ille, excogitato génère mortis, effugil de- xime Carthaginensi alque Uticensi littori adjacet,
decus et servilutem. Perpeuna consul, qui. Crasso plusquam 200,000militum, quoead proesidium totius
successérat, audita morte Crassi, et clade exercitus Africoeordinala fuerant, exstincta alque abrasa sunt.
Romani, raptim in Asiam pervolavit, Aristonicum Quoe clades tam repenlina ac tam violenta institit,
recenti Victoria feriatum iniprovisum bello adortus, B ut tune apud Uticam sub una die per unam portam
nudatumque omnibus copiis, in fugam vertit. Cum- ex illis junioribus plusquam 1500 mortuos elalos
que Statoniceîn urbem, ad quam ille fugerat, obsi- fuisse narrelur. Iisdem temporibus Antiochus non
dione cinxisset, cruciatum famé ad deditionem coegit. contentas Babylonia alque Ecbatana, loloque Médias
Perpenna consul apud Pergamum "correptus morbo imperio, adversus Pharalem Parlhorum regem con-
diem obiit. Arislonicus Romoejussu senatus in car- gressus el victus est. Qui cumin exereitu suo 100,000
cere strangulatus est. armatorum habere videretur, 200,000 mnplius calo-
CÂPUT VI. num atque lixarum immista cohortibus, scortis et
histrionibus tradebat. Itaque facile ab universo exer-
Quo in tempore conspiratio servorum longe lateque
efferbuil, et mox a dominis seu Romanorum con- eitu suo Parthorum viribus compressus interiit.
suiibus poenis adacli, deleti sunt. Quo in tempore Eodem tempore Ptolontasi Alexandrinorum régis
Mihna ultra moduminsolilos evomuit ignés, et in misera vita miseriorem vitoe exitum dédit. Is etiam
Africa locuslarum magniludo mari immersa ad sororem suam
littusque revolula, nimiam corruplo aère peslilen- stupro cognitam ac deinde in malri-
tiam morlalibus incussit. moniuni receplam, novissime turpius quam duxit
Igitur conspiratio servorum in Sicilia longe late- " abjecit. Privignam vero suam, hoc est filiam sororis
que non modicam exeitavit tempestalem. In Sicilia et conjugis, conjugem ascivit, filium suum, quem
quidem, dum quadam insolentia dominium obline- ex sorore susceperat, neenon et filium fratris occi-
rent, maie adeptum, servi, Piso consul 8000 eorum dit. Quam ob rem tanlis insertus parricidiis, factus
patibulis afïïxit. Cui succedens Rulilius, ultra 20,000 exsecrabilis ab Alexandrinis regno pulsus est.
.ex rebellantibus servis trucidavit. Qui tamen prius CAPUT VU.
obsidione cineli, tanta necessitate compulsi sunt, ut
cadavera suorum devorarent sociorurn. Nam et Min- De Joanne filio Simonis, qui Hircanus esl nuncu-
palus : qualiter plnres civitatesSyrioe atque Sama-
lernis 450 servi in crucem acti, el Sinuessa ad 4000 ritanorum , Idumoeorumque ceperit bellis, etiani
servorum a Q. Métallo oppressa sunt. In metallis prospère geslis, summa cum pace felicitaleque con-
Âiheniensium idem senuit. Quomodo eliam filius ejus Arislobolus, qui
quoque lumultus servilis a Péri-
primus post reversionem Judaici populi de Ba-
clita proetore discussus'est. Apud Delon eliam servi bylonia nomen regium usurpavit, inatrem, fra-
novo mota intumescentes, ab oppidanis provenien- tremque Anligonum occident, et ipse, vix anno
libus pressi sunt. Iisdem temporibus Cicero nasci- expleto, in regno delestabiliter mortuus est.
tur, matre Elvia, pâtre equestris ordinis, ex regio - riholomoeus Phison, qui et Soter, annis 17. A re-
Volscorum génère. Turpilius comicus senex mori- -rj oedificalionevero templi, annis 567; Joannes vero filius
tur, quibus etiam diebus iEthna vasto concussa ire- Simonis Judoeorumdux et pontifex erat. Qui âd-
more exundavit igneis globis. Rursusque alio die versum Hircanos bellum gerens, Hircanus est nun-
Lippara insula, et vicinum circa eam mare in tan- cupatus. Is namque ut palerno politus est honore,
tum efferbuit, ut vastas quoque rupes "dissolveril, et Deo sacrificiareddidil, velociter Ptholomoeumpetit,
labulata navium liquefactis ceris extorruerit, exani- qui malrem fralresque vinclos secum relinebal, et
matos pisces supernatantesque excoxeril, homines patrenfejus Simbnem neci dolo in convivio iradi-
quoque nisi qui longius poluerunl diffugere, recipro- 'deral. Dumque aggressus essel caslellum, in aliis
cato anhelitu calidi aeris adustis introrsum vilalibus quidem rébus superior erat, juste autem dolori ce-
suffocaverit. Locuslarum etiam in Africa tanta vis debat. Ptholomoeusetiam quotiespremeretur, matrem
efiêrbuil, ut non solum virentia quasque consumè- ejus fralresque in nturum produclos, palam ut pos-
rent, verum eliam amaros cortices atque arida ligna sent conspici, verberavil, eosque se proecipitalurum,
proroderent. Sed repenlino arreptoe vento, alque in nisi quant primum recédèrent, ininitabatur. Unde
globos coctoe,portatoeque diu per aéra, Afrîcàno pe- Hircanum quidem plus timor ac misericordia quam
lago imuiersoe sunt., Harum cum immersôs acervos iracundia commovebat. Mater vero ejus nihil plagis
1059 FRECULPffl LEXOTIENSIS EPISCOPI '
1060
aut intenta nece perterrita, manus proetendensfilium A heatissimus, et qui nullam dedisset oceasionem, cur
precabatur ne vel suis fractus injuriis parceret im- ejus causa de fortuna quispiam quereretur. Denique
pie. Si guidera ipsa morlem sibi a Ptholomoeopro- tria maxime proecipua solus habebat, quia princeps
positam immortalitate duceret meliorem, dummodo et pontifex proeterea et propbeta, cum quo Deus ita
ille poenas eorum quoe in domo sua contra fas ad- colloquebatur, ut futurorum nihil penitus ignoraret.
misisset expenderet. Joannes autem nunc obslina- Quin etiam de duobus majoribus filiis suis, quod re-
ciam matris cogitans ac preces ejus audiens, ad rum Domini permansuri non essent, ante vidit et
irruendum impellebalur. Modo verberari eam Iaee- proedixit. Quorum vitoe qui fuerit exitus, narrare
rarique conspiciens, effeminabatur, totusque dolore non indignum videtur, quantumcunquë a paterna
plenus erat. Ob hoec autem diu tracta obsidione, felicitate diverlerinl. Paire namque mortuo, nalu
ferialus annus advenit. Quem septimo quoque orbe major Arislobolus, translata in regnum prmeipatu,
apud Judoeos cessare moris erat, exemplo septimo- diadema sibi primus imposnit, 475 annis ac mensi-
rum dierum, et ob hoc Ptholomoeus obsidionis re- bus 5 postquam populus in eam terram advenit,
quiem nactus, fralribus Joannis una cum matribus servitio quod apud Babylonas suslinuit libérâtes.
occisis, adZenonem confugit, qui Cotyla cognomi- Fratrem vero a se seeundum Antigonum (namque
natus est, Philadelphioe tyrannum. Antiochus autem B illum dil'gere videbatar) in honore pari producebat.
ob ea quoe per Simonem passus fuerat, iratus, in Alios autem vinctos cuslodioe tradidit, matremque
Judoeam ducit exercitum. Ibique assidens Hieroso- ilidem colligavit, ausam aliquid de polestale con-
lymis Hircanum obsidebat. Ille autem palefacto se- lendere, namque liane rerum dominant Joannes re-
-pulcro David, qui regum ditissimus fuerat, ablaiisque liquerat, eoque crudelitalis processit modo, ut vi-
inde pecunioe plusquam tribus millibus talenlorum, ciant famé necaret. Ilorum aulem facinorum poenas
Anliocho persuasit, trecenlis ei talenlis datis, ab Antigoni fratris morte persolvit, quem plurimum
obsidione discedere. Atque ut facti invidiam levaret, amabat, quemque habebat regni participera. Nam
fertur hac pecunia Hircanus inslituisse primus xe- et hune inleremil, adduclus eriminatîonibus per ma-
nodochia, quibus adventuin susciperet pauperum levolos regni compositis. Arislobolus vero post ne-
peregrinorum. Rursumque tamen quando Antiochus cem matris atque Antigoni fratris dignissimo ac
contra Medos bello suscepto, tempus ei vindicte crudelissimo viscerum dolore tortus, delestabiliter
proebuit, confestim adversus civilates Syrioe perre- moritur, cum non plus anno regnasset. Uxor vero
xit, vacuas propugnatoribus esse ratas, quod erat ejus, fratrutn vinculis dissolutis, regem constituit
verum. Medabant quidem et Samagam cura proximis, Alexandrum, qui oetate major erat, et modesiia
'
neenon et Sicimam et Ângarizam ipse capit, et in- proestarc videbatar.
super hic Cuihasorum genus, adjacenlia phano loca CÂPUT vin. ,
iucolentium, exemplo ejus quod est Hierosolymis De reoedificationeGarlhaginis, et de'seditione servo-
oedificato, capit. Idumeoe quoque non paucas alias rum orta Romoe spe libertalis, qualiter etiam Galli
civilates, et proeterea Âdoreon et Maresan. In Sa- AUobrogenses el Galli Alvernorum a Romanisvicli
mariam vero usque progressus, ibi nunc est Sebaste alque deleli sunt. Tuncque incendiuniMthnm pati-
neuses afflixit. ,
clvitas ab Herode rege condita, ex omni eam parte Quibus etiam temporibus, jubente senalu, Car-
conelusit, filiosque suos Arislobolum et Antigonum thago iterum reoediûeatur, anno vigesimo secundo
obsidioni proefecit. Quibus nihil remittentibus, ad postquam fuerat eversa, deduelis illuc Romanorum
hoc famis penuria qui eranl intra civitatem vene- civibus cum familiis "repleta ac resliiuta est. Romoe
runt, ut etiam suam carnem cogerentur atlingere. etiam seditio orla est, quam Gracchus etFlaccus
Igitur Anliocbum adjutorem sibi advocanl, Spon- excilaverunl tribuni, servis libertalem agrosque
dium cognominalum. Qui cum prompta ejus volun- publiées dividere proniitlentes. Quo tumultu amplius
tate paruisset, ab Aristobolo et Antigono superalur, tria millia necata sunt in Urbe, cum auctoribus se-
et ille quidem ad Scylhopolim usque, persequenti- xvditionum.
: Quibus diebus Metellus bellando perva-
bus eum memoraiis fratribus, effugit. Hi vero in Sa- galus Baléares insulas edomuit. Tune etiam Do-
mariam reversi, et multitadinem iterum intra murum mitius proconsul Allobrogas Gallos juxla oppidum
compellunt, et expugnata civitate, ipsam diruunt, et Vindalium gravissimo bello vicit, maxime cum ele-
habitalores ejus captas* abducunt. Prospère autem phantorum nova forma equi hostium hostesque con-
gestis ita eedentibus, alacritatem refrigescere non lerriti diffugissent. Allobrogum ibi 20,000 coesa i-e-
-sinebant, sed cum exereitu Scylhopolim usque pro- feruntur, 5,000 capta sunt. Eo tempore JSthna
gressi et ipsam pervaserunl, el agros intra Carmelum mons ultra solitum exarsit, el torrentibus igneis su-
-omnes inter se parliti sunt. Secundarum autem re- perfusis lateque circumfiuentibus, Calinam urbem
Tum Jo.annis et filiorum ejus invidia sedilionent gen- finesque ejus oppressit, ita ut tecta oedium cladis
tilium eoncitavit. Mullique adversus eos collecli cineribus perusta el pergravata corruerent. Cujus
sunt, nec quiescebant, donec aperto bello devicti levandoe cladis causa senatas decem annorum ve-
suul. Reliquum vero tempus Joannis cum fortuna- ctigalia Calinensibus remisit. Interea Fabius consul
tissima viveret, optime rébus per annos 52 admini- Bituito régi Alvernorum Gallioecivitatis, bellum nia-
siraiis, ei quinque relictis filiis moritur, ut plane ximo insîructu comparant!, adeo eum pano exer
4061 CHR0N1C0N. — TOMII MB. VI. - 10G2
cita occurrit, ut Biluitus paucitalem Romanorum Acoelo missura. Nimbus enim vehentens ruit, actem-
vix ad escam canibus, quos in agmine habebal, suffi- pestas valida orta esl, quoe Romanos refrigerans
cere posse jactaret. Qui cum sibi ad transferendas convalescere fecit, Mauros vero atque Numidas
copias nnum ponlem Rhodani fluminis parvum esse înermes pêne reddidit, dum haslilia eorum, quoe
• intelligeret, alium compactis lintribus catenisque sine amento erant, lubrica, scuta vero, quoeex co-
connexum superstratis confixustabulis slruxil. Con- riis elepbanlorum, velul spongia aquam ebibentia
serla pugna el diu graviter agitata, victi Galli, con- inbabilia faclasunt, qua fortana Marius Superior
versique in fugam, dum quisque sibi timet, coacer- faetus vicit. Bocchus atque Jugurtha fugientes,
vatis inconsulte agminibus, proepropero transitu 90,000 suorum amiserunl. Ergo Bocchus cum Ro-
pontis vincula ruperunt, ac mox cum ipsis lintribus manis pugnare diffldens, pacem petiit, Jugurtham
mersi sunt. 180,000 armalorum in exereitu Biluili dolocaptura, condilionepacis catenatum,-ad Marium
fuisse traduntur , ex quibus 150,000 vel coesa misit, quem ante currum suum triumphatorabegil,
vel mersa -sunt. Victus Martius consul, Gallo- et in carcere posilum strangulari jussit. Proeterea
rum gentem sub radiée Alpium sitam bello aggres- Jugurlhîni temporibus belli, Cassius consul in Gallia
sus est. Qui cum se Romanis copiis circumseplos Tigurinos usque Oceanum persécutas, rursusque
vidèrent, belloqueimpares fore intelligerenl, occisis B ab iisdem insidiis eircumventus, occisus esl.
conjugibus ac liberis, in flammas se projecerunt. CÂPUT X.
Qui vero proeoccupantibusRomanis peragendoetune De consuiibus Romanorum, qui contra Gallos infe-
mortis suoecopiamnon habueranl, caplique fuerant, liciter dimicanlesvicli atque interempîi sunt. Con-
alii ferro, alii suspendio, alii abnegato cibo, sese tra quos Gallos, ob vindiciam consulum et fines
omnïno vel su- tuendos, Marius consul quarto et quinto creatus
consumpserunt. Nullusque parvulus dirigitur. Gallorum 440,000 inierfecit, proelermu-
perfuit, qui servilutis condilionem vitoeamore tole- lieres, et parvulos, qui sese necaverunt, in Asia
xarit. His ila se habentibus senatus Jugurthoeregî vero et Syria-qui etiam tune regnabant.
Numidarum bellum indixit. Bine Malliusconsul et Cipio proconsul âdversum
CAPUT IX. Cimbros et Teulonas, el Tigurinos et Ambronas,
De Jugurtha Numidarum rege, et de consuiibus qui .Gallorum etGermanorum gentes (quoetune ut impe-
contra eum pugnaverunt atque vicerunt. rium Romanum exstinguerenteonspiraverant) missi,
Igitur Jugurtha, MicipsoeNumidarum régis adop- provincias sibi Rhodano fiuvio mediodiviserunl Ubi
livus, hoeresque inter naturales ejus filios faetus, dum inter se gravissima invidia et contentione de-
primum hoeredes. suos, id est, Hienisalem occidit,- certanl, cum magna îgnominia el periculo Romani
Alherbalem bello victùm Âphrîca expulit. Calpur- ^ nominis victi sunt. ' Siquidem in ea pugna Marcus
nium deinde consulem adversus se missum pecunîa .Smilius consuiaris eassi, 80,000 Romanorum so-
corrupil, atque ad turpissimas condiliones pacis ciorumque ea tempestate trucidata, 40,000 calonum
adduxit. Proeterea cum Romam ipse venisset, omni- alque lixarum inlerfecta, Alhias scribil. Ita ex omni
bus pecunia corruptis aut atlenialîs, sediliones, dis- pêne exereitu decem tantummodo hommes qui mi-
sensionesque permiscuit. Qua cum egrederetur, sèrent nunlium ad augendas miserias reportèrent
infami satis notavit elogio, dicens : O urbem vena- superfuisse referuntur. Hostes castris 22 proeda po-
ient et mature perituram, si eroptorem invenerit! tili, nova quadam atque insolita exsecratione cuncta
Qui anno sequenti Âulunt Posthumium Posthumii quoe ceperant pessumdederunt. Veslis discissa et
consulis fratrem, quem is 40,006 armatorum exer- "projecta est, aurum argentumque in flumen proje-
citui proefecerat,interemit, ac pêne tolam Âfricam ctum, loricoevirorum conscissoe, phaleras equorura
a Romanis deficientemsuo junxit regno. Deinde Me- disperditoe,equi ipsigurgilibus immersi, hominesla-
lelli disciplina coercilus, duobusque proeliis victus, queis collo inditis, ex arborions suspensi sunt, ita ut
5,000 perfugarum reddidit, Irecentosque obsides nihil proedoevîclor nihilque victus agnosceret. Maxi-
dédit. Conditionem pacis non custodiens, iterum r. mus lune Romoenon solum luctus, verum etiam me-
Mariani consulis (qui non illo minori astulia proedi- tus fuit, ne confestim Cimbri Alpes transgrederen-
tus erat) devictus, dum de propriis diffideret viribus, tur, Italiamque delerent. Igitur Marius quarto consul
BoccumMaurorumregemad suaconduxit auxilia. Cu- contra Gallos dirigitur, qui cum Tigurinis et Allobro-
jus copiis auctus, Marianum soepiusafflixitexercitum. gibus duobus proeliisdimicans non sine magno suo-
Postremo apud Circam[Cirlam] urbem antiquam, ad- rum discriminevicit. Ex quibus 200,000 armalorum
versus Romanos,<cum400militibus [F., millibus]equi- bello interfecta sunt, octoginta millia capta : vix tria
tum instructas occurrit. Quostribus diebuspariferbel- millia effugisse referuntur. Mulieres itaque eorum
landoita eontrivit, ut omnibus desperatis Romanitelis parvulis suis ad saxa collisis, cunctoe sese ferro ac
piuriinï occisi undique pressî sîti ac ingenti fervore suspendioperemerunt. Teutones autem et Cimbri in-
solis, pulvereque defecti, nullam deinceps sibi spe- tegris copiis Âlpiam nives entensi, in Ilalias plana
rarent salutem, dum omnia palerenlur intolerabilia. pervaserunt. Rtique cum poculis, cibis ac lavacris
Equités vero Numidarum atque Maurorum, velut emollirelur, Marius quinto consid et Catullus âdver-
sine labore pêne captes atque circumseptos traci- sum eos missi sunt. Qui Hannibalis ingenium seeuli,
dabant Romanos. Subito suffragium est Romanis in nebula deposuerunl pugnam et in -sole disposne-
1065 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOP1 1064
runt. Sol namque cum vente ortus ex adverse emi- A dam die festo eoncitatur in eum populus.
Namque
euil, visus inimicorum pulvis opplevit, et splendor plerumque epulas seditiones accendunt, neci videba-
hebetavit. Ita factura esl ut tanta ac terribilis mul- tar insidias posse comprimere, nisi
peregrinos habe-
titado minima Romanorum clade, sua autem ultima ret auxilio. Igitur crebris cum
propria gente proeliis
internecione coederetur. Cenlum quadraginta millia gestis superior faclus, non minus
quinquaginta mil-
eorum tune in bello coesa, sexaginta millia capta re- libus Judoeorum per sex annos interfecit. Nec tamen
feruntur. Mulieres autem eorum per multa misera- victoriis loetabalur, quoniam regni sui vires consum-
bilia mortis gênera sese cum parvulis suis neci de- pseral, unde cum Judoeis conabatur réconciliai!. Illi
derunt. Ita in his duobus proeliis trecenta quadra- autem inconstantiam ejus
morumque "varieraient in
ginta millia perempta, sunt, absque innumera mulie- tantum oderant, ut percunctanli causam jquonam
rum mullitudine, quoe se suosque parvulos femineo pacto eos sedare
posset, dicerent : Si mdrerelur.
furore, virtute autem virili, dilaniaverunl. Quibus Nam vix etiam mortuo daturos veniam, cur multa
etiam diebus Publicius MaEeolus Romanis incogni- scélérate fecisset. Pugnavit eliam cum Demetrio,
lum ante facinus perpelravit. Siquidem mafreni quem Judoei evocaverunt sibi in auxilium. A
quo
suam interfecit, servis adnitentibus. Quam ob cau- victus recessit in montes. Immutata
quippe fortana,
sam dantnatus parricidii, insùtasque in culeum, et in B sui, qui eum prius deseruerant, misericordia moti, re-
mare projectus esl. Eo quidem tempore in Syria et • linquenles Demetrium, ad Alexandrum usque ad sex
Àsia Antiochus, qui et Orfus, regnabat; cui suecessit millia se contulerunt. Quorum virtute auctus, se
Antiochus Crippus , , qui ab Antiocho Cytino regno bello reparavil. Dentelrius hujus inclinationis desti-
pulsus, acrursus Crippus Antiochus, superato Cytino, tulione ftactus, mox inde egressus est, non lamen
regnum recepit. lia ex successione âdversum se di- reliqua multitado ob abscessum auxiliorum simulta-
micantes, reguabant Syrioe et Asioe. Quibus diebus les deposuit : sed cura Alexandre landiu bello assi-
Marcus Terentîus Varro philosophus, el Cicero nas- due decertavit, donec, plerisque interfeclis, vietor
cuntur. Marcus Furius poeta, cognomento Babylus, Alexander coeleros captes Hierosolymâm adduxil.
nascitar Gremonoe. Verum immoderala fecil îracundia, ut crudelilas ejus
CAPUT XL ad impîetalem usque proeederet : octingentos enim
eorum in média civitale cruci affixos, mulieres eorum
De diversis proeliisatque sedilionibus, seu de parrici-
diis, quoeAlexander secundus rex et sacerdos Ju- atque filios in conspectu ipsorum necavit, atque hoc,
doeorum cum exlernis nationibus seu propria gente potans et cum suis concubinis recubans , prospecta-
gessit. bal. Tanlus autem populum terrer invasit, ut eliam
Ptholomoeus, qui et Alexander, pulso regno Fis- diversas partis studiosi proxima nocte septem millia
cone Ptholomoeo, per matrem Cleopatram et in Cy- extra tolam Judoeam profugerinl. Quorum] exsilio
prum secedente, regnavit annis decem. Iterumque mors Alexandri finis fuit. Cum ejusmodi faclis tan-
Ptholomoeus, qui a matre fuerat éjectas, regressus dem oegre otium regni quoesisset,ab armis requievit.
de fuga, regnum obtinuit, el regnavit annis octo, Ergo qui latius ejus actus scire volueril, terlïum de-
quoniam Alexandrum, qui ante eum fuerat, ob inter- cimum Josephi librum antiquitatis Historioe légère
fectionem natos cives pepuleranl. A reoedificatîone eurabit. Belli aulem requiem secutunt est morbi
vero templi anni sunt quadringenti duodecim. Ju-. principium. Qui trigesimo seplimo regni anno mori-
doeorumvero pontificalum et regnum, ul proemisi- tur. Coujugi suoeAlexandroe regni reliquit guberna-
mus, post mortem Joannis, Arislobolus susceperat. cula, Judoeos ei vel maxime audienles fore non du-
Quo etiam morluo, ut supra meminimus, Janneus, bitans, quod longe ab ejus crudelitate discrepans, et
qui et Alexander, ejus frater, regnum pariter et sa- iniquitati résistons, benevolentiam sibi populi com-
cerdotium Judoeorum obtinuit, et in cives suos cru- parasse!, neque spes eum fefellil.
delissime regnavit. Dum enim vinculis quibus jussu CAPUT XH.
fratris alligatus fuerat, est solulus, quoniam oetate;J) De bellis socialibus quoe Romani perpessi quando tota
major erat coeteris fratribus suis, et molestia proe- Italia ab eis defecit, et de porlentis diris atque mira-
stare videbatar, rex pariter Judoeorumel pontifex est bilibus quoehoecmala proecesserunt. ,
declaratus. Sed ille,polestate adepta, fratrem quidem Quibus eliam diebus Romanos multip ces pertur-
alterum regnum appelenlem occidit ; alterum autem baverunt calamilates, quamvis jam domini mûllarum
vita conlentum, ablatis rébus, substantiis nudatum, vocitarenlur gentium, quas succincte brevitatis gra-
secum habuit. Proelium etiam cum Ptholomoeocom- tia transcurrere slalui. Sed si qui eas plenius scire
mittit, multos quidem hostium peremil, sed Victoria volueril, quintum librum Orosii légat. Igitur Salurni-
in Ptholomoei parle propensior fuit. Cum Théodore. nus, Iribunus plebis, excitali lumullus in Urbe auctor
aulem filio Zenonis soepius dimicavil; et" superior exstitit, qui cum Mario consule sexto et Glaucia
faetus, de possessionibus illius caslella el loca mu- proelore conspiravit. Primum Metellum Numidicum,
nita suo regno adjunxit, quamvis a Théodore ejus virum acerrimum, innocentera, per scelus judicum "
exercitus usque ad decem millia coesusreferatar. Is, qui ejusdem factionis erant, in exsilïum totius Urbis
namque cum Gazam et Rafiani atque Anlidonem dolore misèrent. Idem Saturninus Memmium, virum
perdomuisset, seditiones Judoeorum perpessus, quo- acrem et integrum, fieri consulem timens, occidit, ae
1065 CHRONICON.— TOMI I LIB. VI. 1066
deinde eontentionem agens in domo sua, ab aliis. A et octo millia ipse Marsoruminterfecit. Cepio aulem,
imperator, ab aliis vero rex est appellatus. Quam a Vestinis el Marsis deductus in insidias, cum exer-
lemeritalem indignantes Romani, auclore Mario con- eitu trucidatus est. Lucius vero Julius Coesar,post. -
suie, Saturmnumel ejus factionis auclores inlerfece- quam apud Eserniam victus aufugerat, contraelis
runt. Quorumbona omnium publicanda decreverunt. undique copiis adversus Samnites el Lucanos dirai
Itaque, interiëctis lantoeeonjurationis seditiosis, quies cans, multa hostium millia interfecit. Cumque ab
populo fuit. Inde Rulilius, vir integerrimus, perjurio exercilu imperator appellatus esset, Romamque nun
judicum condemnatus est. Qui Smyrnam contmigrans, tios de Victoria misissel, senatus sagam, hoc est ve-
. Iitlerarum studiis intentas consenuit. Igitur Julio stem moeroris, quam exorto sociali bello sumpseral,
v Coesareet Marco Philippo consuiibus, intestinis eau- bac spe arridente deposuit, atque anliquum togoede
sis, sociale bellum totam commPvit'Italiam. Siqui- corem reGuperavit. Marius deinde sex millia Marso-
dem Livius Drûsus, tribunus plebis, Lalinos omnes rum cecidil, septem millia armis exuit. Sylla cum
spe libertatis illectos, cum piacitum explere non pos- viginti quatuor cohortibus Eserinam missus, ubi ar-
set, in arma excitavit. Quibus malis Anexius [Dru- ctissiiua obsidione Romani cives et milites preme-
sus , tantis malis anxius] domi suoe, incerto quidem banlur, maximo bello et plurima coede hostium
auctore, interfeelus est. Igitur Pieentes, Veslini, B ] urbem sociosque servavit. Gneius Pompeius Pieentes
Marsîni, Peligni, Marrucini, Samnites, Lucani, cum gravi proelio fudit, qua Victoria senatus laticlavia et
adhuc occultam defectionem meditarentur, Gaium coetera dignitatis insignia recepit, cum togas. tan-
Servilium proetorem, legatum ad se missum , apud tummodo de Victoria Coesaris primum respirante
Asculum occiderunt. Statimque clausa civitate, om- [respirans] sumpsisset. Poreius Cato proetor, et rur-
nes cives Romanos indicta coedejugularunt. Conti- sus [AL, Poreius Cato proetor Etruscos, etc.] Plo-
nuo atrocissimam perniciem infamissima proecessere tius legatus, Umbros plurimo sanguine impenso et
prodigia. Namque omnium generum animalia, quoe dilucillimo labore vicerunt. Gneio Pompeio, L. Por-
- manus hominum blande
perpeti atque inter homines cin Catone consuiibus, Pompeius diu obsedil Ascu-
vivere solita erant, relictis slabulis pascuisque, cum lum civitatem : nec tamen expugnasset, nisi popu-
balatu , hinnitu mugituque miserabili, ad. silvas lum in campum prorumpentem gravissima oppres-
montesque fugerunt. Canes quoque, quorum nataroe sione vicisset. Decem et octo millia Marsorum in ea
est extra homines esse non posse, lacrymosis ulula- pugna cum Franco imperatore suo coesasunt. Eadem
libus vagi luporum rita oberrarunt. Tune eliam sub die Pieentes congressi et victi sunt'. Quo etiam tem-
ortu solis globus igueus a regione septentrionis cum pore Sylla Samnites bello superavit et vicit : quo
maximo eoeli fragore emicuit. Apud Arenlinos, cum 'G proelio octodecim millia Samnitum coesasunt.
Ergo
panes per conviyia frangerentar, cruor- mediis pani- Marrucini el Vestini a Sulpicio legato Pompeii per-
bus fiuxit. Proeterea per septem continuos dies secuti atque vastati sunt. Ab eodem eliam Sulpicio
grando lapidum, immixtis eliam testarum fragmen- imperatores Italici liorribili proelio oppressi sunt et
tis, terram latissime verberavit. In Samnitibus va- occisi.Pompeius, Asculum ingressus, proefectos, cen-
stissimo hiatu terroe flamma prorupit, el usque in turiones cunctosque principes eorum virgis cecîdit
eoelumextendi visa esl. Complures proeterea in iii- seeufique percussit, servos proedamque omnein sub
nere videre Romani globunt coloris aurei, coelo ad hasta vendidit, reliquos libères quidem, sed nudos
terram devolvi, majoremque faclum, rursus a terra et egeutes abire proecepit.
in sublime ad orientent ferri, ac magnitudine sua CAPUT XIII.
ipsum solem oblexisse. Igitur Gneius Pompeius proe- De civilibus bellis quoeinter Syllam et Marianos
tor cum Picentibus jussu senatus bellum gessit, et gesta
sunt,'etusque ad decimumannum prolracta : quibus
victus est ; postquam sibi Samnites Papium Mutilium lectissimorumcentum quinquagintamillia coesasunt.
imperalorem proefecerant, Marsi autem Agamemno- Igitur nondum finito sociali bello, Romoeprimum
neni archipiratam proeoptaverant, Julius Coesar, bellum civile motum est. Eodemque anno Mitridati-
Samnitum pugna victus, coesofugit exereitu. Ruti- cum bellum, et si minus infâme, non tamen minus
lius consul Marium propinquum suum legatum sibi grave coeplum est. Itaque Marius septimum consula-
legît, quem assidue submoventem moram beEo uti- tum, et bellum suscipere Mitridaticum affectavit. Dum
. lem fore, et paulisper in castris exerceri militem Sylloeconsuli contra Mitridatem in Asiam cum exer-
oportere lironem, dolo id agere ralus, contempsil, eitu profecturo, in Campania hoec res innotaisset,
seseque in insidias Marsorum et universum agmen confestim ira indignalioneque perntotus, Romam re-
exercitus sui incautus injeeit, ubi et ipse consul occi- versus est. Siquidem ante Urbem Marii .legatum,
sus et multi nobiles interfecti : et octo millia Roma- quasi primam victimam civilis belli, occidit, mox
norum militum coesasunt. Arma et corpora interfe- Urbem irrupit. Marius vero cum permovere nobili-
cloruni in conspectu Marii iegali Tolenus fluvius tatem, inflammare plebem, ordinem equestrem
per-
pertulit, atque in teslimonium'cladis evexit. Marius, armare, adversus Syllam frustra tentasset, tandem
raptis continuo copiis, victores insperatus oppressit, in Capitolium concessil. » Sed partibus Syllanis ibi
' a
Verba, sed parlibus Syllanis hic graviter contri- agnoscit textas Orosii quem sequitur Freculphus.
, tis, hoc loco textai, nescimus unde, intrusa, non EMT.
PATBOL, CVI. 34
1067 TRECULPHI LEXOV1ENSISEP1SCOP1 Î068
graviter contritis , ab eo diffugil magna suorum ji tanti, imo jam plane perditoe, patrioe opem ferret.
coeûe,ibîque tune Sulpicius Marii collega occisus est. Igitur Sylla mox ut Campanium littus atligil, Norva-
Marius quoque fugiens, cum persequentum instantia num consulemproeliooppressif, sex millia tune Roma-
circuinseptas esset, in Minturnensium. paludibus sese norum Romani inierfecerunl, sex millia eorumdemab
abdidit, e quibus infeliciter luto oblitus ignominio- iisdem capta sunt : centum et viginti quatuor de
seque protractas, turpi autem speclaculo Minturnas Syllana parte ceciderunt. Fabius vero Hadrianus, cui
deductus contrususq'ue in carcerem, percussorem ad imperium pro prasloreerat, regnum Âfrieoeservorum
se inissum solo vultu exterruit. Deinde lapsus e vin- manu affeclans, apud Uticam, congéslis sarmenlis,
culis in Africam transfugit ; solutoque ex Utica filio, cura omni familia vivus .incensus est. Damasippus
ubi is in cuslodia observabatur, continuo Romam proelor, incentore Mario consule, Q. Scevolam,G.Car-
regressus, Cinnoeeonsuli societate scelerum conjun- bonem, L. Doraitium, P. Ântislium, in curiam quasi
ctus est. Igitur ad profligendam universam rempubli- ad consultandum vocatos, crudelisshne occidit. Cor-
cam exercitum sibi in quatuor partes diviserunt.Tres pora interfectorum carnifieis unco tracta, atque in
siquidem legiones Mario date, parti copiarum G. Tyberim missa sunt. Eodem tempore Sylloe duces
Carbo proepositus est, parlera Sertorius accepit : ille plura proelia adversus Marianas partes infelicïssima
scilicet Sertorius, jam bic civîlis belli incentor et B ! felicitale gesserunt. Nam et Q. Metellus Carinatas
particeps, qui eliam, hoc finito, aliud post Hispanioe copias cecidit, el castra pervasit ; et G. Pompeius
bellum excitavit, quod per multos annos maximis Carbonis equitatum graviter trucidavit. Sylloe eliam
Romanorum cladibus traxit. Castera vero exercitus et Marii adolescenlis maximum tanc proelium apud
portio Ginnam secuta est. Porro Gneius Pompeius, Sacriportum fuit. In quo de exereitu Marii coesa
qui a senatu cum exereitu accersitus, ut reipublicoe sunt viginti quinque millia, sicut Claudius scribit.
opitularetur, et diu sese novarum rerum aucupa- Pompeius Carbonem etiam castris exuif, fugientem-
lione suspenderat, conlemptus a Mario , vel Cinna, que înseculus, nunc coedendo, nunc ad deditionem
ad Octavium, alterum consulem, sese conlulit, et mox cogendo, plurima exercitus parte privavil. Metellus
cum Serlorio conflixit. Infelicem pugnam interventus Norbani agmen oppressif, ubi novem millia Ma-
noctis diremit. Sexcenti ex utraque parle milites rianoe partis oceisa sunt. Lucullus cum a Quinto
trucidati sunt. -Igitur Marius coloniam Ostiensem in- obsideretar, erupit, et repentina pugna obsessorem
gressus, omnia ibi gênera libidinîs, avaritioe et cru- "delevitexercitus. Nam, plus quam decem millia ibi
delitatis exercuit. Pompeius, fulmine afllatus, inter- tune coesa"referuntur. Sylla deinde cum Gampanio
iit. Exercitus vero ejus, pestilentia correptus, penê [AL, Lamponio] Samnitum duce, et Carmatis reli-
totus absumptus est. Nam undecim millia virorum quis copiis, ante ipsam Urbem portamque Collati-
de castris Pompeii mortua, sex millia autem de naui ad horam dieî nonâm signa con'tulit, gravissi-
parte Oetaviiconsulis desiderata sunt>Marius Ântium moque proelio tandem vicit ; octoginta millia homi-
et Âïitiam civilates hostililer irrupit, cunclosque in num ibi fusa dicuntur, duodecim millia sese dedide-
his proeter proditores interfecit, bona suis diripienda runt ; reliquam mullitudinem in fugam versant
permisit. Post Cinna consul cum legionibus, et Ma- insaliabilis victorum civium ira consumit. Sylla
rius eum fugitivis ingressi Urbem, nobilissimos mox [atque] Urbem victor. intra vit, tria millia ho-
quosque e senatu et plurimos consulares viros in- minum, qui se per legatos dediderant, contra fas
terfecit. Sed, quota hoec portio oslentatoe miserioe conlraque fidem datam, inermes securpsque inter-
est, unoverbo diffinisse coedem honorent, cujus fuit fecit. Plurimi tune quoque, ut non dicam innocen-
tanta numerositas, tanta diuturnitas, tanta erudelW tes, sed etiam ipsius Syllanoepartis, occisi sunt :
tas, tanta quoque diversitas? De quibus eliam auditis quos fuisse plus quam novem millia ferunt. lia li-
posteri perborrescanl. Igitur Marius cum inlerfe- bère per Urbem coedes, percussoribus partim va-
etoram civium capita conviviis , oblata Capitoliis, gantibus, ul quemque vel ira vel proedasollicitabal,
collata roslris, ad spectaculum congereret ac sepli- agitabanlur. Igitur cunctis jam quod singuli linte-
mum consulatum cum Ginna tertio consuîe perva- bant, aperle frementibus, Q. Catulus palam Sylloe
sisset, in exordio consularis-imperii sera tandem dixit : Cum quibus tandem victuri sumus, si in bello
morte proereptas est. Cinna bonorum neces malorum àrniatos, in pace inermes occidimus? Postquam
coede supplevit. Nam cum introducta per Marium vero in Urbe viri consulares, proetores, senatores,
fugilivorum manus insaliabilis proedandi esset nul- passim sine consideraiione deleti sunt, quos in ta-
lamque-partem auctoribus proedoeconsuiibus minj- bulis cruentissinte descripserant, inde Sylla Proe-
strarel, in forum quasi stipendii causa sollicitala, neste profectus est, omnes Marianas militioe princi-
militibusque circumdata, inermis exstincla est. Coesa pes, hoc est, legatos, quoestores, proefectos et iri-
sunt illa die in foro Urbis octo millia fugilivorum : bunos, jussit occidi. Pompeius Carbonem, Maria-
idemque China,, quarte consul, ab exereitu suo in- num ducem, in ^Ëgyptum fugere conantem, coni-
terfectus est. Interea residui senatorum, qui poten- prehendit el occidit. Idem Pompeius in Africam
tiam Cinnoe, Marii crudelitatem, insanîam Fim- transgressus, erupiione circa Uticam facla, oetode-
brioe Sertoriique audaciam fuga evaserant, iransvecti cim millia hominum interfecit. Eo bello Domitius,
in Groeciam, coegere nrecibus Syllam, ut pericli- dux Marianus, dum inter priores pugnat, occisus
M69 - CKRÔNICON.— TOMI I LIB. VI. 1070
esl. [Idemque Pomperas] Hirtam Numidioe regem. Â declaravit ponliûcem, el propter modestiam regem
persécutas, fugienlemque omnibus copiis nudatum conslituit ; minorent autem Arislobolum privalum
interfecit. Sylla demum dictator créâtes esl, ut vivere maluil, quod ferventioris esset ingenii. Ipsa
damnationis et crudelitalis libido honesti nominis vero Alexandra, qui sacras temerassent leges, ab
reverentia et armarelur et velaretur. Novissime inilio detestabatur, religioni tamen divinoesupersti-
Sylla potestate privâtes est. Hoc fine conclusa sunt tiose deserviens. Qua de re jungunt se eidem niu-
duo bella funestissima, sociale Italicum, el civile lieri Pharisoei, quoddam Judoeorum collegium, qui
Syllanum. Hoecper annos decem tracta, plusquam prasier alios pietatem colère pularentur et peritius
centum quinquaginta millia Romanorum consum- leges exponebant. Ob eam causam propius eos aspi-
pserunt, tantumque lectissimorum virorum verna- ciebat. Illi aulem, pauiatim feminoe simplicitatem
culorumque militum Roma hoc civili bello perdidit, despicientes, omnes pro sua lihidine submovendo ae
quantum in ea superiore tempore, cum se jam ad- deponendo, vineiendo ac solvendo quos vellent, or-
versus Alexandrum Magnum circumspiceret, indis- dines reipublicoeconfundebanl prorsus, ut ipsi qui-
cretis oetatibus census invenil. Proeterea viros con- dem regiis commodis fruerenlur, expensas ac diffi-
sulares triginta et quatuor, proelorianos triginta cultales Alexandra perferret. Sed eadem mire cal-
sex, sexaginta fere senatores, absque imiumeris to- ]B lebat res administrare majores. Itaque augendis
tius Ilalioe populis, qui passim sine consideralione copiis semper intenta, duplicem conflavit exerci-
deleti sunt. Igitur, Sylla morluo, Lepidus, Marianoe tum. Neque pauea peregrinorum paravit auxilia,
partis assertor, adversus Catuluin, Syllanum ducem, quibus non modo stalum gentis suoeroboravit, sed
surgens, redivivos bellorum civilium cineres susci- etiam meluendam se reddidit externoe potentioe. Im-
lavil. Bislucalioe [Bis tune acie] cerlatum est. Plu- perabal autem aliis, verum Pharisoeis ipsa ultro pa-
rimi Romanorum, jam ipsa paucitale miserorum, et rehal. Denique Diogenem quemdam insignem vi-
adhuc illo furore insanientium, coesi sunt. Albano- rum, qui Alexandre fuissel amicissimus, inlerft-
rum civitas, obsidione oppugnata atque excruciata ciunt, ejus consïlia criminantes, ut octingenli, quos
famé ultima, miserabilium reliquiarum deditione supra memoravi, régis jussu tolierenlur in crucem.
servala est. Ibi tune Scipio, Lepidi filius, captas al- Nihilominus autem Alexandroe suadebantul et alios,
que occisus est. Brulus in Cisalpinam Galliam fu- quibus auctoribus in illos fuisset Alexander exci-
giens, persequente Pompeio, apud Regiurn interfe- talus, occideret. Cumque his nimia superstitione
ctus est. Ita hoc bellum civile, non magis demenlia nihil abnuendum pularet, quos sibi libuisset, ea spe-
[AL. clementia] Catuli, quam toedio Syllanoe crude- cie frucidabant : donec oplimatum quisque ad Ari-
litalis, ut ignis in stipula, eadem celeritale, qua ex- 'u slobolum confugerenl, quorum periculum agebatur,
arsit evanuit. Quibus eliam diebus Terentius Varro alque ille matri persuasif ut his propter dignitatem
in provincia Narbonensi nascitur, qui postea trige- parcerel, civilate aulem pellerel, quos nocenles
simum quintum annum agens, "Grascaslitleras sum- existimaret. Illi quidem, data sibi copia, per agros
mo studio didicit. Cicero namque Alhenas succedit dispersi sunt. Inter hoec, Alexandra morbo labo-
Rustico, defensocontra Chrysogonum. Deinde a post rante, minor ejus filius Aristobolus cum servis suis,
triennium Romam regreditur : qui vigesimo sexto quos multos habebat, omnesque pro astatis fervore
astalis suoe anno etiam Quinlium défendit. Quo in fidissimos, universa castelîa obtinuit, et pecunia
tempore Plotius Gallus Romoe Latinam rhetoricam quam ibi reperit conduclis auxiliis, regem se de-
primus docuit. De quo Cicero sic refert : Memoria claravit. Obhoec miserata querelis Hircani mater,
4eneo, nobis pueris, primum Latine edocere cos- conjugem Arisloboli cum filiis includit apud ca-
pisse Plotium quemdam. Tune Lucius Pomponius stellum quod a septentrione fano adjacens, Baris
Bononiensis, Catillanorum [Attellanarura] scriptor, antea vocabalur, ut diximus, postea vero Antonïum
clarus habebatur. Lucrelius eliam poeta nascitur ; cognominatum est, imperante Antonio, quemadmo-
qui, amatorio powilo hausto, in furorem versus, dum de Augusti et Agrippoe nomine Sebasle et
aliquos libros per intervalla insanioe scripsil, quos Agrippas et alias civitates appellatoesunt. Ante ta-
postea Cicero emendavit. men Alexandra moritur quam in Aristobolum Hir-
CAPUT XIV. cani fratrem illius contumelias vindicaret, quem
Régnante Ptholomoeo, Dionysio, Alexandra Salina, dejici regno curaveral, quod,ipsa novem per annos
Alexandri régis uxor, Judoeorum rexit populum; administravil, el hoeres quidem omnium fit Hirca-
et ea quoeibi illis contigerunt diebus.
nus, cui regnum etiam viva commiserat.
Ptholomoeus Dionysius, annis triginta ; a reasdifi-
CAPUT XV.
calione vero templi anni erant quadringenli tri-
De diversis fragoribus bellorum quibus Roma perler-
ginta. Regnum vero Judoeorum Alexandra Salina, rita est, quorum unum fuit in Hispania, aliud
Alexandriregis uxor, ut proemisimus, habebat. Quoe in Macedonia, tertiunt in Pamphylia, quartum in
cum duos filios ab Alexandre générâtes haheret, Dalmatia.
natu quidem maximum Hircanum propter astalem Interea apud Romanos hoec gerebantur. Sonanti-
a Locus corruptas, ex Chronico Eusebii
apud S. num defenso, Cicero Alhenas secedjt, et inde, elc.
Hieron. sic restitaendus : Roscio contra Chrysogo- EDIT.
1071 FRECULPHi LEXOV1ENS1SEP1SCOPI 1072
bus undique bellorum fragoribus, quorum unum in A cum poculo opus esset, humanorum capitam ossi-
Hispania erat, aliud in Pamphylia, in Macedonia bus, cruentis capillalisque adhuc, ac per interiores
terliura, quartum in Dalmatia, exsanguis adliuc at- cavernas maie effosso cerebro oblitis, avide ac sine
que exhausla inlestina pernicie, lanquam febribus horrore tanquam veris poculis utebantur : quarum
Romana respublica, propulsare armis Oceidentis eruenlissimi atque immanîssimi Scordici erant. Has
Septenlrionisque fortissimas gentes cogebatur. Ser- itaque, ut dixi, Claudius pellere Macedonioefinibus
torius siquidem, vir dolo atque audacia potens, cum bello attentavit, magnisque se malorum molibus
partium Marianarum fuisset, Syllam fugiens, ex objecit : unde cura, animo oegeret curis circumse-
Africa dilapsus in Hispanias, bellicosissimas fero- plus, morbo insuper correplus esset, interiit. Hu-
cissimasque gentes in arma excitavit. Adversus jus successor Scribonius attent3tarumsuperiori bello
hune, ut breviter diffiniam, duo duces missi, Metel- gentium declinans vim, in Dardaniam arma conver-
lus et Domitius : quorum Domitius ab Hirtulegio, tit, eamque superavit. Publius vero Servilius ex-
Sertorii duce, cum exercilu oppressus est. Manilius, consul Ciliciam et Pamphyliam crudelissime ador-
proconsul Gallioe,in Hispaniam cum tribus legioni- lus, dum subdere studet, pêne delevit. Lyciam et
bus el mille quingentis equitibus transgressus, ini- urbes ejus obsessas oppressasque cepit. Proeterea
quam cum Hirtulegio pugnam conseruit. A quo ca- B Olympum montera pervagatas, Phasidem [Phase-
stris copiisque nudalus, in oppidum Hilerdam pêne lim] everlit, Coricium diruit, Tauri quoque montis
solus refugit. Metellus, mullis proeliis faligatus, latera in Ciliciam vergentia perscrulatas, Isauros
per dévia oberrans,- hostem mora fatigabat, donec bello fractos in dedilionem redegit. Primus Roma-
Pompeii castris consociarelur. Pompeius, contracta noruni per Taurum duxit exercitum, ac liniitean
apud Palantiam exercilu, Lauronem civitatem; ilineris fecit. Triennio emenso quo bellum geslùm
quam tune Sertorius oppugnabat, frustra conatus esl, Isaurici nomen assumpsit. Cosconiusproconsul
defendere, victus aufugit. Sertorius, superato fuga- sortitaslllyricum, protrilasubactaque Dalmatia, Sa-
toque Pompeio, Lauronem civitatem cruentissime lonas, urbem florentissimam, post biennium tandem
depopulatus est : reliquum agmen Lauronensium, expuguavit el cepit.
quod coedibussuperfuerat, miserabili in Lusilaniam CAPUT XVI.
captivitate transduxit. Pompeium autem, hoc est, De gladiatoribus qui, e ludo effugienles, multa et
illum Romanorum ducem, a se victum fuisse glo- perniciosissima bellacontra Romanos dominossuos
rialus est : quem magna proeditumfiducia, ad hoc excilaverunt.
bellum non pro consule, sed pro consuiibus Roma ^ Lucullo itaque et Cassio consuiibus, gladialores
misisset. Fuisse tune Pompeio triginla millia pedi- ' - septuaginta et quatuor Capuas a ludo Gnei Lentuli
tuin, mille équités, Galba scribit ; Sertorium autem diffugerunt. Qui continuo, ducibus Crixo et Inomao
sexaginta millia peditum, octo millia equitum ha- Gallis, et Sparlago Thrace, Vesuvium monlent oc-
buisse commémorât. Postea vero Hirtulegius, cum cupaveruut. Unde erumpendum adverlerunl a. Inde,
Metello congressus, apud Italicam Beticoeurbem, per Consentant, et Metapontum circumducti, ingen-
viginti millia militant perdidit, victusque in Lusi- tia brevi agmina collegerunt. Nam Crixo decem
laniam cum paucis refugit. Pompeius Belgidam, no- millium multitado, Sparlago autem triplex tune nu-
bilem Celtiberioeurbem, cepil. Sertorius deinde cum merus fuisse fertur. lnomaus enim jam in superiore
Pompeio congressus decem millia militum ejus in- bello fuerat occisus. Itaque cum coedibus, incendiis,
terfecit ; ex alio cornu, vincente Pompeio, tanium- rapinis stuprisque omnia miscerent, in exsequiis
dem pêne ipse perdidit. Multa proeterea in1er eos captivoe matronoe, quoe se dolore violali pudoris
prâslia gesla sunt. Memmius, quoestor Pompeii, necaveral, munus gladialorium ex quadringenlis ca-
idemque vir sororis ejus, occisus est. Hirlulegii fra- plivis, scilicet, quod speclandi fuerant, spectaturi,
tres inlerfecli. Perpenna, qui se Sertorio junxerat, ul pote lanistoe, gladialorum potius quant militant
coniminutus est. Postremoipse Sertorius decimo de-. principes, ediderunt. Deinde consules GelluselLen-
mum anno belli inchoali, iisdem, quibus et Viriatus, tulus adversus eos cum exercilu missi sunt. Quo-
suorum dolis interfeclus, finembello fecit, Romanis- rum Gellius Crixum acerrime pugnanlem proelioop-
que victoriam sine gloria dédit : quamvis Perpen- pressit ; Lenlulus a Sparlago superatus aufugit.
nain postea pars exercitus ejus secula sit, qui a Post etiam collatis frustra ambo consules copiis,
Pompeio victus, cum universo exercilu suo interfe- accepta gravi clade, fugerunl. Debinc G. Cassium
clus est, civitales vero cunclas in Hispania ultro proconsulem idem Spartagus oppressum bello in-
Pompeius ac sine mora per deditionem recepit ac lerfeeil. Itaque exterrita civilate non minore prope-
everlit. Interea Macedonicum bellum Glaudius sor- modum meta, quam sub Hannibale circa portas
tîtes, varias gentes, quoe Rhodopeis montibus cir- fremente trepidaverat, senatus Crassum cum legio-
cumfusoe sunt, ac tune Macedoniam crudelissime nibus consulem novo supplemenlo militum misit. Is
populabantur, subegit. Nam inler coetera dicta au- mox ut fugilivorumpugnam iniit, sex millia eorum
dituque horrida quoein captivos agebant, captis, interfecit, nongentos vero cepit. Inde priusquam
a Oros., Unde erumpenles, Clodii proetoris, qui in fugam acto, cuncta in proedam verterunt. Inde,
eos obsidione cinxerat, castra expugnarunt, jpsoque etc.
1075 CHRONICON.— TOMI I LIB. VI. 1074
ipsum Spartagum, ad caput Silari fluminis castra- . cerunt. Simililer Smyrnei, Sardi, Colophonii Tral-
metantem, bello aggrederelur, Gallos auxiliatores lianique feeerunt. Perturbatus Mitridates per Ar-
ejus Germanosque superavit, e quibus triginta tria chelaum ducem suum cum Sylla pacem pepigit.
millia hominum cum ipsis ducibus occidit. Novissi- Interea Fimbria, Marianorum scelerum salelles,
me ipsum Spartagum disposita acie congressum, homo omnium audacissimus', Flaccum consulem,
maximasque cum eo fugitivorum copias perculit. cujus legatus erat apud Nicomediam , occidit : ac
Nam sexaginta eorum millia coesa, sex millia capta mox arrepto exercilu Mitridatis filium 'ex Asia ad
Teferuntur; tria millia Romanorum recepta sunt; Militopolim fugal, stationemque régis invadit, ipsum-
casteri, qui ex hoc bello lapsi oberrabant, per com- que Pergamo pellit, fugientemque insecutus , apud
plures duces frequenti indagine contriti sunt. Phitanam obsedit. Et profecto cepisset, si Lucius
Lucullus civilibus-discordiis curant reipublicoe proe-
CAPUT XVII. mari coarctare objecla classe vo-
De diversis proeliis in Oriente gestis, id est, quoeMi- tulissel, eumque
thridaies prius prospère, demum infeliciter gessit. luisset. Inde Fimbria Iliensibus iratus, a quibus pro
Et de his quoe Sylla et Lucullus et coeleri eo tem- Sj'llanoe partis studio objecta portarum repulsus
pore Romani exercitus duces peregerunt. videbatar , ipsam urbem militum [Ilium], atttiquam
Igitur Mitridates, rex Ponti atque Armenioe, •B illam Romoeparenlem, funditus coede incendioque
postquam Nicomedem Bithynioe regem amicum po- delevit : sed eam Sylla continuo reformavit. Idem
puli Romani regno privare molitus est, atque a se- Fimbria apud Tialhiram cum exereitu Sylloeobside-
natu monitas, si id facere tentaret, bellum sibi a retur, desperalione adactas , in templo jEsculapii
populo Romano inferendum fore : iratus, Cappado- manu sua interfeclus est. Fannius et Maius, de
ciam continuo pervasit, atque expulso ab ea Ario- exereitu Fimbrioe-profugi, Milridati sese adjunxe-
barzane rege cunclam provinciam igni ferroque va- runt. Quorum hortatu Mitridates cum Sertorio, per
stavît. Bithyniam deinde pari clade corripuit. Pafla- legatos in Hispaniam missos , foedus pepigit. Serto-
goniam simili exitu afflixit, pulsis ex ea Philomene rius ad eum M. Marium firmandi foederis causa
et Nieomede regibus. Cum venisset Ephesum, cru- misit. Quem rex apud se retentum , brevi ducem
deli proecepit edicto ut per totam Asiam quicunque fecit in locum Archelai, qui se ad Syllam cum uxore
inventi essent cives Romani, sub una die omnes liberisque contulerat. Marius et Eumachus duces a
necarentur. Et factura est. Nec explicari aut com- Milridate adversus Lucullura missi, magno exereitu
prehendi ullo modo verbis potest quoetune multita- brevi congregato, cum P. Rutilio apud Chalcedonam
do Romanorum civium coesasit. Quis mosror pluri- p congressi sunt, eumque cumplurima exercitus ipsius
marum provinciarum, quis gemitus occidendorum parte ceciderunt. Lucullus Milridatem Cizicenos
pariter atque occidentium fuerit, cum singuli qui- obsidentem fossa cinxit, eumque quod faciebat pati
que aut prodere innocentes hospites et amicos, compulit. Ilaque ad ipsos Cizicenos , ut hono animo
aut ipsi periclitari poena hospitum cogerentur. Ar- essent, nuntium misit, unum ex militibus nandi pe-
chelaus quoque, dux Mitridatis, cum centum viginti ritum : qui duobus utribus suspensus , mediam ipse
millibus peditum [atque] equitum in Achaiam proe- regulam lenens, planlis subremigans, septem millia
missus, Athenas cunclamque Groecioepartent vi per passuum transmeavil. Mitridates, inopia laborans,
deditionem [Groeciam, partira vi, partim deditione] parlem copiarum instruclam armis domum abire
obtinuit. Sylla, cui post consulatum Mitridaticum proecepit. Quam Lucullus excipiens , universam dis-
bellum obvenerat, Archelaum apud Pyreum Athe- perdidit. Nam amplius quam quindecim millia ho-
niensium portum, septempliei muro communitum, minum tune interfecisse narralur. Tune eliam Fan-
diu obsedit, ipsamque Allieniensium urbem vi ce- nius, qui se Mitridali junxeral, et Metrofanes, regius
pit ; postea juste proelio cum Archelao conflixit. Cen- proetor, a Mamerco victi, cum duobus'millibus equi-
tum et decem millia de exereitu Archelai inlerfecta, tum in Mesiam profugerunt : alque inde Moeoniam
vix decem millia superfuisse referuntur. Comperta jj digressi, in colles camposque arenosos inciderunt ;
clade, Mitridates leclissima septuaginta millia mili- ubi non solum montes usti, vel saxa quasi quadam
tum Archelao in subsidium misit ex Asia. Secundo fuligine offuscata cernunlur, verum eliam campi
proelio quinquaginta [AL, quindecim] millia ex his ambusto solo squalidi per quinquaginta millia [AL,
interfecla sunt, inique Diogenes, Archelai filius , quinginta millia] passuum sine ullo ignis vel forna-
trucidatas est. Tertio bello omnes copioe quas Âr- cis indicio, el pendulo in profundum cinere pulres
chelaus habebat exstincloe sunt. Nam viginti millia jacent. Tribus etiam loeis torridoe voragines osten-
militum ejus in paludem puisa, cum Sylloe fidem duntur, quas Groeci physas vocant : in quibus diu
implorarent, insatiabili ira victoris inlerfecta sunt : oberrantes , inopinatis tandem periculis exempli
totidemque alia in flumen coacta ac necala , reliqui sunt, et clam in régis castra venerunt. Deiotarus ,
miserorum passim trucidati sunt. Porro Mitridates rex Gallogroecioe, proefectos régis bello trucidavit.
in Asia nobilissimarunt urbium principes occidere , Interea Mitridates apud Cizicum eadem mora qua
bonaque eorum publicare animo intenderat. Cumque obsidebal, obsessus , in magnam penuriam pesli-
jam milleet sexcentos ita interfecisset, Ephesini exent- lentiamque exercitum suum coarclavit. Nam plus-
plunt verenles, cxcluso proesidio ejus, portas obje- quam trecenla millia hominum famé et niorbo in
1075 FRECCLPH1 LEXOVIENSISEPISCOPI 1076
eadem -obsidione amisisse fertur, ipse cum paucis, A tum el quinquaginta equitibus comitatus aufugit,
arrepla navi, clam fugit e castris'. Lucullus, incruente diademate et ihiara ne agnosceretur abjectis. Tune
milite, spsetator cladis aliénasnovum geiius victorias ad Lucullum totius pêne Orientas supplices vénère
adeptes est. Mox Mariura adortus, vieil fugayitque. legali. Ille, imminente hieme, per Armeniam in Me-
In quo proelio plus quam undecim millia Mariano- sopoiamiam regressus, Nisibin, urbem illis tune
rum militum inlerfecta Teferuntur, Lucullus postea locis inclylam, expugnavit et cepit. Iisdem diebus
cum eodem Mario navalijtroelio congressus, triginta pirate per omnia sparsi maria, et jam non tantum
et duas naves regias et complures onerarias , aut inlercipienles navium commeatus, sed etiam insulas
demersit aut cepit. Mulli ibi ex his quos Sylla pro- provinciasque vastantes, impunitate sceleris et
scripserat, interenipti sunt, Marius, postera die de avidilale proedoevulgo sese associantes, in immen-
speïunca ubi latebat extraclus , méritas hostilis sum augebantur. Quos G. Pompeius post multam
animi poenas luit. Eodem vero Lucullus impelu Âpa- quidem vastalionem , quam terra marique diu ege-
miam vastavit, et sub monte Olympo, Prusam, rani, mira tamen celeritate compressit. Eodem tem-
munitissimam civitatem , captam expugnalamque pore Cretam insulam per bienuium Metellusevertit,
diripuil. Mitridates adversus Bizantium insiructa diulurnoque bello domitam in polestaiem redegit,
classe navigans , tempestate correplus, octoginta B J legesque MinoisRomanis legibus permulayit. Quibus
rostratas naves perdidit. Ipse cum quassa jam navi etiam diebus a Lucullo victa Armenia ac Mesapota-
mergeretur, in meoparonem [myoparonem] Seleuci mia, ac Nisibin capta, Syria in Romanam dîlionera
jpirate, ipso pirata juvanle, transilivit. Inde Seno- cessit, quoe hucusque per reges Macedonum ab
pem ae post Ânison cum magna difficultatepervenit. Alexandre possessa fuerat. Quo in tempore Horatius
Lucullus Senopem expugnaturus obséderai. Hanc Flaccus salyricus poeta liberlino paire Venus! nas-
Seleucus archipirata et Cleochares spado, qui proe- citur. Apollodorusvero Pergamenus, Groecusorator,
sidii causa proeerat, expilatam atque incensam reli- proeeeptor Galidii et Âugusti, clarus habelur, Igitur
querunt, Lucullus, miserorum hostium intestina quoe de Catilina et Lentulo, sive Cicérone, Salustius
clade permotus, céleri occursu immissum reslinxit scribit, hoc gesta sunt tempore. Marcus etiam Calli-
incendium. Ita misera civitas, versa vice , hostium dus orator clarus habelur, qui bello civili poslea
sociorumque,, unde defendenda, disperdita ; et unde Coesarianaspartes seculus , cum Togatam Galliam
disperdenda, servata est. At vero M. Lucullus, qui regerel, Plaeentioeobiit. Nunc sexto voluminifinem
JCurioni in Macedonia successeral, totam Bessorum imponere decrevi, ut bella tam Romanorum civilia
gentem bello appetilam, in deditionem recepit. Proe- et exlernis ubique permixla, quam etiam Judoeorum,
terea Lucullus , transgressus Eufralem et Tigrini, G quoe dicta sunt, vel etiam quoesequunturj quia si"
apud Tigranocertam urbem cum Milridate et Tigrane sibi conlinuaiim série temporum et malis sequa-
congressus, parvissjma suorum manu magnum ho- cihus cohoeserunt, libri saltem termino separen-
stium numerum occidit. Nam triginta millia homi- lur.
num in eo-bellô coesareferuntur. Tigranes vix cen-
LIBER SEPTIMUS
CÂPUT PRIMUM.. alter alterum valere jussissent, domos permutant, et
Cym Hircanus atque ejus frater Arîstobolusde regni Aristobolus quidem recedi* in regiam, Hircanus au-
polestate confligunt,Pompciumjudicent provocant: lem in Aristeboli domuin. Metus vero et alios ejus
ex quo Romanis subduntur. ininticos proeter spem dominanlis occupât : et ma-
Igitur Hircanus, qui pontifex Judoeorum erat, D ] xime Ântipalrum, jam dudum invisum Àristobolo.
etiam regni gubernacùla maire ei conlradicente {ut Erat aulem génère Idumoeus,et nobilitate ac divitiis
proemisimus) susceperat. Verumtamen frater ejus aliarumque rerum copia gentis suoeprinceps. Is ergo
Arislobolus viribus atque auctoritale proestabat. el Hircanum ut ad Aretem regem Ârabioe eonfu-
Habita aulem inter eos circa Hiericunta de rerum geret, ejusque auxilio regnum repeleret hortabatur,
summa conflictu, plerique, Hircano relicto, trans- et ipse Arête ut Hircanum susciperet atque in re-
eunt ad Aristobolum. Hircanus aulem cum reliquis gnum deduceret suadebal, multa detrahens Àristo-
fuga proevenit caslellum Antonium, ibique salutis boli moribus, multisque Hircanum iaudibus proedi-
obsides nactus est. Erat itaque ibi in custodia (ut cans. Simulque admonebat quod eum dieeret regno
proemisimus)conjux Aristeboli cum filiis. Sed prius- clarissimo proesidentem,iniquitate oppressîs manum
quam grave aliquid fieret, ea lege in concordiam porrigere : Hircanum aulem injuriam pâli, qui prin-
redit, ut regnum quidem Aristobolus haberet, Hir- cipatu jure successionis sibi débite caruisset. Sic
canus vero excederel quasi régis frater aliisque inslruclis et proeparatis ambobus, noelu cum ffir-
contentas honoribus. Hoc modo in fano réconciliai!, cano ex civilale profugit, citatoque cursu in oppidum
jjuin in conspectu circumslanlis populi benignissime quod Petra dicitur salvus evadit, quod regni sedes
1077 CHRONICON.— TOMI I LIB. VII. 1078
esset Arabioe. Ibique postquam Hircanum manum Apeius unum ex ducibus sibi obedientibus Pisonem
régis Arête tradidit, muîtis dictis multisque mune- cum mîlitibus inlromitlit. Isque, proesidiis in civitate
jibus, ut auxilium ei proeberet, quo in regnum de- disposilis, quia nemini eorum qui in templum con-
duceretar, effècil. Igitur rex colleclum undique exer- fugerant, pacem persuadere potuil, omnia quoecir-
citum in Judoeam direxit. Erant autem peditum cumerant expugnalioni parabat : Hircano ejusque
equitumque millia quinquaginta. Quibus nequaquam amicis ad consilia conferenda et ad efficienda quoe
restitit Aristobolus, sed primo inipeta superatus, in juberel alacriter animatis. Ipse vero templum obsi-
Hierosolymam fugere cogitur. Atque omnino captas dione cingit, turribus impositis adraolisque machinis,
esset, nisi dux Romanorum Scaurus horum iinini- Uioenia lentabal irrumpere, sed Iapidibus repelle-
nentem solvisset obsididnem. Namque is ex Arme- bantur el vi repugnantium. Mensenamque obsidio-
nia quidem in Syriam missus erat a Pompeio Magno, nis tertio, vix una turri dejecta,'fanum irruptunt est.
qui cumTigrane bellum gerebat, Sed ubiDamascum Primus autem murum trauscendere ausus esl Sylloe
venit, quam retentam a Metello et Lollio consuiibus filius, Faustus Cornélius, et post eum centuriones
et caplam reperit, his inde submotis, cognilo in duo, Furius et Fabius eum suis agminibus. Et cir-
Judasa quid ageretur, illuc velul ad quoestum cu- cumsepto undique fano, alios confugientes vel etiam
currit.' Denique ut ingressus est fines Judoeorum, B paulisper répugnantes mteriiciunt. Multos autem suos
legali ad eum veniunl a fratre ulroque ut sibi potius gentiles adversoepartis studiosi trucidabanl, plurimi
adjumento esset «ranlibus. Sed quadringentis ta- semetipsos in rupes proeeipitabant, nonnulli furi-
lentis, quoeAristobolus miserai, juslilia poslhabita bundi cunctis quoecircamurum erant in desperalione
est. Tôt etiam acceptis Scaurus ad Hircanum el succensis pariter conflagrabant. Itaque Judoeorum
Arabas legatos dirigil, Romanorum eis et Pompeii quidem duodecim millia occubuerunt, Romanorum
nomen intentons, nisi ab obsidione désistèrent. vero perpauci, sed plures sauciati sunt. Nil autem
Itaque et Arelha ex Judoeain Philadelphiam recedit gravius in illa clade Judoeorum genti visunt est,
metu perculsus, et Scaurus Damascum redit. Hir- quam sanctumr illud arcanum nulli cuiquam prius
canus vero et Ântipater, Ârabum privati auxilio, visum alienis esse détectant. Denique.Pompeius una
spem in adversarios contulerunt. El cum Pompeius cum suis comitibus in templum ingressus, ubi nemi-
Syriam transgressus Damascum pervenisset, ad riem proeter ponlificem adesse fas erat, -quoe intas
ipsum confugiunt multisque muneribus e! datis, illa erant candelabra cum lychnis, et mensas ex quibus
tantum quibus apud Âretham usi fuerant, alleganles libare alque adolere moris erat, et vascula ex auro
magnopere proedicabanl ut Aristeboli violentiam cuncta perspexit, congeslamque pigmenlorum mo-
odio dignam putaret, regnoque Hircanum restitue- ^ lem, ac sacras pecunioe prope ad duomillia talento-
ret, cui tam oetate quam moribus deberelur. Itaque rum. Nec tamen vel hoec vel aliud quidquam de
Aristobolus, auxilio Scauri frétas, Pompeio nec de- saerosanctis opibus sive instrumenlis attigit, sed
fuit. Sed dum ipsius gratiam minime adeplum se co- postera die postexcidium curare templum oediluos,
gnoseeret, in Hierosolymamcumindignationedisces- ne quid sordium haberet, jussit, el solemnia sacra
sit, belloque jam congredi cum Pompeio cogitabat. celebrare. Ipse autem, Hircano pontifice declarato,
Pompeius autem nec ei tempus apparatuidandum pu- quod se et in aliis remis alacrem proebuisset, prom-
lavit, sed stalim eum sequilur, mullum quippe ala- plamque ad bellum agrestium mullitudinem ab Arl-
critati ejus addiderat circa Hiericunta mors Mitri- stobolo revocasset, per quoe, sicul imperalorem bo-
datis nuntiata. Cumque illic pernoctasset, mane in num decuit, benevolentia potius quant limoreplebem
Hierosolymam properabat. Itaque hoc ejus inipeta sibi conciliavit. Inter captivos autem comprehensus
perlerritas Aristobolus, supplex occurrit pecuniam- Aristoboli socer, idemque patruus, tenebatur. El
que pollicilus, quodque semetipsum ei cum civitaie illos quidem, qui maxime belli causa fuissent, securi
permitlerel, Pompeium mitigat soevientem, nec ta- percussit : Faustum vero el qui una fbrliter fecerant
men quidquam eorum quoepromisit, effectum esl. proeclaris proemiis donat, et Hierosolymis tribulum
Gabinium etiam, qui ad suscipiendam pecuniam indicit. Pompeius vero a flumineEuphrale usque ad
missus fuerat, nec in oppidum quidem Aristeboli fines Jîgyptios Scauro summa regionum negolia
soeîi receperunt. His commotus Pompeius Aristo- cum duabus commisil, Romamque ipse per Siciliam
bolum in custodiamcollocat. Ad civitatem vero pro- properavit, caplivum ducens Âristobolum cum fami-
feclus, dum lustrando eam circumiref ut exploraret lia. Erant autem illi filioeduastolidemque filii, quo-
qua ex parte facilior esset ascensus, seditio in civi- rum unus, Alexander, ex itinere fugit : minor autem,
tate exorla est. Aristeboli quidem sociis bellum geri Antigonus, cumsororibus Romam veclusest. Interea
potius regemque liberare dignumesse affirmanlibus ; Alexander, congregata manu, Hircano gravius im-
qui vero cum Hircano sentiebant, Pompeio portas tuinebat, Judoeamquepopulabatur : Hircanum qui-
aperiri. Denique vicia pars Aristeboli concessit in dem mature debellare posse credebat, villasque op-
templum, et ponte qui civitali jungebatur abscisso, portunas mûris, hoc est, Alexandrium, Hircanum -et
ut ad ultimum ùsque résistèrent inslruebatur. Cum Macherunta, non longe ab Arabioe montibus, mu-
autem alii-Romanos in civitatem recepissenl bisque niebat. Exercitum hinc inde colligere curavit, donec
domum regiam tradidissenl, ad hoecoblinenda Pom- facla sunt ei decem millia peditum, et mille quin-
Î079 -FRECULPHI LEXOVIENSISEPISCOPI -1080
genti équités. Igitur Gabinius qui in Syriam missus A Causa quippe tantorum filiorum vir egregius est fa-
Scauro successerat, adversus Alexandrum eum va- etus, ad entendant muneribus atque amicilia sociela-
lida manu militum alque mullitudine processit Ju- tem potentum. Proe eoeterisvero régis sibi Arabum
doeorum. Quo proelio victus Alexander, amissis sex conciliaverat gratiam, quia de locis Arabioe uxoris
millibus, quorum tria viva capta sunt, tria vero accepte proetendebat necessitudinem. Hoec de Jose-
prostrata, ipse in Alexandrium confugit castellum. phi excerpsimus dictis. Âfricanus vero, qui et ipse
Quo obsidione cinctus, dum vehementius urgeri se proecipuùsin historiographishabelur: Aiuni, inquit,
ab hostibus cerneret, territus Alexander, omnibus qui de eo diligentius exploraruut, Antipatrum quem-
desperatis, legalos ad Gabinium mitlit, et ignosci dam patrem esse Herodis Ascalonite, qui et ipse
delictis orans, et quoesibi parent castella Macherunla fuerit Herodis cujusdam filius, templi Apollinis oedi-
et Hircanium tradere non dubitans, quin etiam Ale- tui. Hic Antipater, ab Idumoeislatronibus captas ad-
xandrium ejusdempoleslali permisit. Quoe omnia moduni puer, permansit cum proedonibus, pro eo
quidem Gabinius, consiliomatris Alexandri, fundilus quodpater ejus familiaris inopia filium redimere non
eruit. Post hoecvero Gabinius, Hircano Hierosoly- valerel. Verum puer lalronum vita et moribus insti-
mam deducto, ei fani curam commendavit, coeteris tulus, poslmodum Hircano cuidam Judoeorumponti-
reipublicoeparlibus optimales proefecit, omnemque B fici familiaris efficilur.Ex quo nascitur Herodes hic
Judoeorum genlem in conventus quinque divisit : qui Salvatoris temporibus fuit. HoecÂfricanus.
unum Hierosolymis, alterum Doris, itemque tertium CAPUT m.
apud Amathunla, quartam Hierico, et quinlum Sef- De Lucullo, qui Mithridatem et Tigranem bellovicit.
fori civitate Galiloeoedisposuil.Singulari autem unius Et de Pompeio, ejus successore, qui maxima ex
dominatione Judoei liberati, libenter ab optimatibus parte Oriententdilioni subdidit Ronianoe.
regebaniur. Igitur eo tempore apud Romanos hoec agebantur.
CAPUT H. Lucullus postquam Mitridatem et Tigranem reges
Qualiter Crassus spoliaverit lemplum, et Parlhico vicerat, maximamque partem Orientis Romanoedi-
bellomoxest exstinctus.De pâtre eliammatrequeHe- tionisubegeral, successorem habuit Pompeium. Ergo
rodis, et fratribus atque sorore. Et quod aliter Afri- Pompeius in minore Ârmenia, juxla montera Daslra-
canus hi'sloriographusquam Josephus de eodempa- cum castra
ire Herodis sentiret. De Lucullo, qui Mithridatem régis Mitridatis obsidione concludit. Rex
et Tigranem bellovicit. Et de Pompeio,ejus succes- cum omnibus copiis eruptione per noetem facta, in-
sore, qui maximaex parte Oriententditioni subdidit super etiam persequentem bello repellere statuit.
Romanorum.
^ Pompeius fugientes persequi intendit. Itaque bellum
J nocte commissum est. Luna tune orta a
Igitur his atque aliis ita gestis, interea Crassus, tergo Roma-
Gabinii successor, ducatum Syrioesuscepit : qui pré- nis erat. Regiam [Regii] longitadinem umbrarum
fectures ad Parthicum bellum, omne quod erat Hie- proximitatem hostium rali, cuncta in irritant tela
rosolymis in templo abstalit aurum, et proeterea duo fuderunt. Romani velut inermes postea aggressi sine
millia talenta detrahi jussit de inleriore templi, quoe labore vicerunt. Namque de exereitu regio quadra-
Pompeius intacia reliquerat. Nec longum loetatus: ginta millia coesavel capta sunt : Romani, vulnerati
ubi transivitEuphratem, exercitum amisil maximum, mille , vix aulem quadraginta interfecti. Rex inter
et ipse a copiis Persarum exslinctus est. Eo successu lumultus belli fuga elapsus, adjutus aulem beneficio
Parthi elatiores, transeundum in Syriam crediderunl. subluslris noctis, evasit : reliclusque ab omnibus
Quos strenue insidiis excepit Cassius, el commissas amicis, philosophis , scriptoribus rerum vel carmî-
sibi provincioefinibus repulit, non sine gravi delri- nurn, ac medicis, solus per dévia equum manu tra-
mento hostium, cum effusevenientes quod neminem hens, atque ad omnes nocturnos strepitas trepidans,
sibi obsistere ausurum arbitrarentur, loca prasven- in quoddam castellum divertit, atque inde in Arme-
tus angnstia occupavisset.Denique fusis fortium plu- niam perrexit. Pompeius regem inseculurus, inter
rimis , bellum deseruere Parthi. Cassius repulso ]Q duo fluniina, quoeab uno monte diversis speeubus
hoste, securus provincia, in Judoeamirruit; et Tha- exoriuntur, hoc esl Eufratenet Araxen, urbem Ni-
richeis deletis triginta millia Judoeorum in servitu- copolim, senibus, lixis et oegrisvolenlibus, condidit;
lem vendidit : Phitalaum quoque , suspectum doli, oranti Tigrani veniam dédit; exercitum Herodis Al-
quod partes Aristoboli fulciret, jugulari jussil. Ne- banorum régis , proefectosqueejus ter proeliovicit :
que expers consilii ejus Antipater fuit, ut oemulum postea epistolas Herodis et munera pro inslauranda
potentioequam maxime excluderet. Igitur Antipater cum Âlbanis societate libenter accepit. Artacem re-
is cognovit uxorem : cui nomen Cypris, splendidis- gem Hiberioebello fudit, totamque Hiberiam in de-
simo inter Arabioefeminas loco ortara, alque ex ea ditionem accepit. Inde cum Armeniam, Colchos,
suscepit libères quatuor sexus viriiis, et unam femi- Cappadociam et Syriam ordinalis rébus composuis-
nam. Virorum hujusmodi vocabula erant : Primus set, promovens de Ponte in Parlhiam, et post hoec
Phaselus, sequens Ilerodes vocati, lerlius Josephus, Bathanam [Eebalanam] urbem, caput Parthici regni,
quartus Ferora, el Salome filia unica. Qui cura Ga- quinquagesimo die venit. Tune in Bosphore Mitri-
binifaiorem muneribus alqueobsequiis maxime pro- date Cerealia sacra célébrante terroemotusadeo gra-
merujsset, Çassji etiam faroiliariiatem. adeptus est, yis repente exortus est, ut magna clades ex eo ur
1081 CHROMCON. — TOMI I LIB. Vfl. 1082
bium alque agrorunt secuta narraretar. Eodem tem- A veheutemque secum 'incredibiles Germauorum co-
pore Castor Mitridatis proefectus, qui Panagorio pias , quibus nuper universos Galliarum populos^ se
proeerat, interfectis amicis regiis, arcem occupavit, subegisse jactabat, apud Sequanas .vicit. Cum diu
et quatuor Mithridatis filios ad proesidia Romana exercitus Coesaris, Germanorum mullitudine et vir-
transmisit. Mitridates, accensus ira, in scelera ex- tute perterritus, pugnam detreclasset, Ariobistus in
arsit. Nam complures tanc amicos suos, et Exipo- Gennaniam, arrepta nayicula, Rhenum transvectus
dram filiumsuum interfecit, cum ante jam Âlionià- eflugit. Uxores duoe tolidemque filias capte sunt.
charem [alium Macharem nomine] parricidio truei- Fuerunt autem in exereitu Ariobisti Arudes, Mar-
dasset. Pharnaees, aller filius ejus, exemplo fratrum comannes, Triboci, Wangiones, Nemeles, Edures et
territus, exercitum ad persequendum sese missum Suevi. Pugna maxima gravis phalangoe Germanorum
sibi conciliavit, et mox adversus patrem duxit. Mi- fuit, quam coacto in unum agmine, sculisque supra
tridates diu ex altissimo muro filium frustra pre- capita contextis, ad irrumpendam Romanorum aciem
catus, ubi inexorabilem vidit, moriturus exclamasse luli undique proestruxerant. Sed postquam aliqui
fertur : Quoniam Pharnaees, inquit, mori jubet : vos, Romanorum militum agilitale audaciaque insignes
siestis, dii patrii, precor, ut quandoque et ipse hanc supra obductam salière tesludinem, scutisque singil-
vocem a liberis suis audiat. Slalimque descendens B latim, velut squamis Tevulsis, desuper nudos depre-
ad uxores, pellices ac filias suas, venenum omnibus hensorum detectorumque humeros perfoderunt, ter-
dédit. Quod cum ipse novissimus hausisset, nec ta- riti hosles novo mortis periculo terribilem dissolvere
men, propter remédia quibus vitalia sua adversus compagem. Exinde in fugam versi per quinquaginta
noxios succos saspe obstruxerat, veneno confici pos- millia passuum insatiabiliter coesisunt. Neque con-
sel, Gallum quemdam militera jam fracto muro jici numerus potuil Germanorum, vel quantus pugnoe
discurrenlem, invitavît, eique jugulum proebuit. adfuerit, vel quantus fueril occisorum. Post hoec
Hune exitum vite llitridates habuit. Pompeius nam- Belgarum gens, quoe tertia pars Galliarum esl, ad-
que, occisi Mitridatis nunlio accepta, Syriam Coelen versus Coesarem exarsit. Quorum dislribuiim hoec
et Phoenicem bello aggressus, Ilureos primum Ara- copia fuit : Bellovagi, qui coeterisnuméro et virtute
basque perdomuit, urbemque eorum, quam Petram proeslare viderentur, babuere lectissima quadraginta
nommant, cepit. Hinc, ut proemisimus, ad Judoeos millia [AL, sexaginta millia] armalorum; Successies
properavit, Hierosolymam everli soloque cooequari [Suessiones] es duodecim oppidis quinquaginta mil-
imperavit. Et cum aliquantos principes Judoeorum lia Nervii, quorum adeo indomila feritas proedica-
securi percussisset, Hircano sacerdolium restitait, balur, ut nunquam in id temporis mercatores ad sev
Arislobolum captivum Romam duxit. Hoc bellum " admiserint vina coeleraque venalia déferre, quibus
Orientis cum viginti et duobus regibus sese gessisse inducta jucunditas torporem virtutis afferret, habue-
ipse Pompeius pro eoncione narravil. runl similiter quinquaginta mil-lia; Trebates etiam
CAPUT IV. et Ambiani decem millia ; Morini viginti quinque mil-
millia ; Caleti decem millia; Bu-
Qualiter Coesari Galliarum provincîoe a senatu sint lia; Menapii novem
dislribuloe; et 4e proeliisdiversis in Gallia gestis. loccasses el Veromandi oeque decem millia. Attuatii
Interea C, Coesariconsuli très provincioe cum le- octodeciin millia : Condurses, Eborones, Coerosi,
gionibus septem in quinquennium date : Gallia Centanni, qui uno'nomine Germani vocanlur, qua-
Transalpina, et Gisalpina, et Illyrieus. Galliam vero draginta millia. Ita fuisse referuntur, ducenla septua-
Comalam postea senatus adjecil. Elvitiorum,ergo ginta et. duo millia armalorum, lectissima. His re-
animos, fortissimoeGallorum omnium gentis, ea vel pente silya erumpentibus exercitus Coesaris pertur-
maxime causa quod perpetuo pêne cum Germanis bâtes alque in fugam actus, plurimis suorum amissis,
bello allercabantur, a quibus Rheno tantum flumine tandem horlatu ducis reslilit, vicloresque aggressus
dirimuntur, Orgeto rex [Orgetorix] quidam, princeps usque ad internecionem pêne delevit.
gentis, spe totas invadendi Galbas, in arma accen- D CAPUT V.
derat. Quem casteri optimales correplum et ad inor- Qualiter Julius Coesarpostquam Galliam in deditio-
tem coaetum, cohibere tamen semel animatas in nem subjeclam credidit, el in Italiam redire voluit,
impetu Gallorum retractus, proeliisdiversis infectus,
prasdam plèbes nequiverunt. Qui, conjurationefacta a Gallis ht Britanniam transiit, et eam subjugavit,
ac die dicta, exustis vieis ac domibus suis, ne quod non sine magno discrimine suorum.
desiderium ex spe revertendi foret, profecti sunt. Igitur Coesar, magnis in Gallia rébus gestis , cum
Quos cum apudRhodanum flumen obvios Coesarha- Italiam proficisci decrevisset, Galbant cum legione
buissel, magno difflciliquebello bis vix vicit viclos- duodeeima ad Veragros Sedunosque misit. Qui cum
que ad deditionem coegit. Horum, fuit cum primum hiemandi causa in vico Veragrorum, cui nomen erat
progressa est, oinnis multitado Elviliorum, Tulingo- Octodorus, consedisset, mediamque oppidi parlem,
rum, Latobroioruht, Rauracorum el Boiorum utrius- quoe torrente distinguebatur, accolis concessisset,'
que sexus ad centum quinquaginta et septem millia quadam die eosdem discessisse per noetem ac proxi-
hominum. Ex his, quadraginta el septem millia in mo insedisse colli videt. Quippe iili paucitatem vix
bello ceciderunl, coetera in terras proprias remissa médias legionis despeclui habeules, ullroneam sibi
sunt. Postea CoesarAriobistam regem excilantem in- prasdam nullo cessuram tiegotio arbilrabantur? fliii»'
1083 FRECULPHI LEXOVIENS1SEPISCOPI . 1084
limosque suos in banc coediset proedoe socielaiem . sus cum in Âquitaniam perveniret, bello exceptas est.
vocaverunt. Igitur eum Galba tam proesentibus peri- Namque Societates [Sontiates] magno equilalu pe-
cubs circumseptus ac irepidus, atque inter varias degtribusque copiis prasvalidis Romanos adorti, diu
consultationes certi consilii ineertus esset, repente graviter turbaverunt. Post victi atque in oppidum
Galli descensu montis effusi, castra imperfecta cir- Socialum [Sontiatum] coacti obsessique, cum se ex-
cumdant, raros per vallum propugnalores saxis lelis- pugnari vidèrent, armis traditis in deditionem recepti
que onerant. Cumque jam castra irrumperenlur, sunt, Àquitani, clade bac permoti, undique exercitum
Pacuvii primipilans et Volusini tribuni consilio- contrahunt, de interiore quoque Hispania auxilia ac-
cuncti Romani portis eruperunt, incautosque subito eerserunl, duces bello maxime eos proeficiunt qui
aggressi hoslés, primum perturbaverunt, deinde in cura Sertorio militaverant. Hi omnes, dura obsidio-
fugam versos miserabili coedeAideront. Nam amplius nem Crasso parant, in castris suis, Crasso obruenle,
iriginta millia barbarorum lune coesa referuntur. deleli sunt. Nam ex Âquilanis et Cantabris, quorum
Igitar Coesar, cura jam pacalas unhersas Galliarum quinquaginta millia tune in auxilium vénérant, vi*'
gentes putaret, el novnm el maximum bellum rétra- ginti et octo millia coesa referuntur. CoesarGerma-
ctas est. Namque dum P. Crassus adolescens cum nos, qui Rhenura cum immensis copiis transmise-
legione septima Oceano tenus apud Andicavos hie- B rant, simul et lolas Gallias subjicere sibi parabant,
masset, Veneli cselerique confines repente in arma bello adortes, usque ad internecionem cecidil. Quo-
conjurant, legatos Romanorum vinciunl, eosque ita rum fuisse numerum ad quadringenta et quadraginta
demum se reddiluros, si obsides suos recipiant, Ro- millia ferunt. Tune Coesarin Germaniam, facto ponte,
manis indicanl. Socios sibi ad id bellum Ossismos, transgreditar, Sicamhros et Utubios obsidione libé-
Lixovios, Nanneles, Ambivaritas, Morinos, Mena- rât, Suevos maximam et feroeissimam gentem, quo-
pios et Diablules asciscunt ; auxilia quoque a Brilan- rum esse cenlunt pagos et populos multi prodidere,
nia areessunt. Coesar per Crassum de rebellione totatnque Germaniam adventa suo lerret. Mox in
proedictarum gentium certior faclus, quamvis intel- Gallia rescisso ponte, concedit, ad Morinos inde ve-
ligerel quanta ineuudi belli difficultas esset, tamen nit, unde in Britanniam proximus et brevissimus
rem tanti negotii non negligendam ratus est, ne coe- transitas esl. Navibus onerariis atque actuariis cir-
teris exemplo ejusmodi audendi licentia laxaretar, citer octoginta proeparatis, in Britanniam transve-
Itaque terrestri proelio persequi hostes Jruslra ag- hitur. Ubi acerba primum pugna fatigatus, deinde
gressus; quippe cum hostes per interfusa ex Oceano adversa tempestale correplus, plurimam parlera clas-
oestuaria atque inaecessos recessus , talis lerrarum sis, el non parvum numerum militum, equitalunt
finibus munirentur, naves Iongas oedificariin Ligero C vero pêne omnem, disperdidit. Regressus in Galliam
flumine jubet, per quem inQeeanum deducte, mox _ legiones in hiberna dimisit, ac sexcenlas naves utrius-
ut hostibus risse sunt, continuo ducentoe viginti na- que commodi fieri imperavit. Quibus iterum in Bri-
ves eorum paraloe atque omni génère armorum in- tanniam primo vere transvectus, dum ipse in hoslem
struclissimoe, progressoeportu, ex adverso constite- cum exereitu pergit, naves in anchoris stantes, tem-
runt. Bruto circumspicienti imparem longe nayium pestale correpte, vel collisoeinter se vel arenis illisoe,
esse conflictum,quia barbarorum nayes solido robore dissolutoe sunt: ex quibus quadraginta perierunt,
inlexloe,cavernisque proevalidisobduratoe, saxorum coeteroecum magna difficultate reparate sunt. Coesa-
modo adactos rostratarum ictus retundebant, hoc ris equitatus primo congressu e Brilannis victus est,
primum auxilio fuit .quod falees acutissimas non per- ibique Labienus tribuuus occisus est. Secundo proelio
tinaciler contis proefixas, funibus autem subnexas cum magno suorum discrimine victes Britannos in
paraveral, quibus, cum opus esset, apprehensos emi- fugam verlit. Inde ad flumen Tamensim profectas
iius rudentes subductis hastilibus per funem falcem est, quem uno tanium loco vadis transmeabilem fe-
retrahendo succiderent. His celeriler expeditis, dis- runt. In hujus ulteriore ripa eum Gassoblauno duce
rumpi hostium anlennarum armamenta proecepit. immensa hostium multitado consederat, ripamque
Ijta antennis ruenlibus complures illico naves velul ^ fluminis ac pêne totum sub aqua vadum aculissimis
captas immobiles reddidil. Alii hoc periculo territi, sudibus proestruxerat. Quod ubi Romanis deprehen-
suspensis velis, qua ventus intenderet fugere conati, sum ac vitatum est, barbari, legionum impetus non
cessante mox vente deslituti, ludibrio fuere Roma- ferentes silvis sese abdidere, unde crebris eruptio-
nis. Itaque incensis omnibus navibus, interfectisque nibus Romanos graviter ac soepelacerabant. Inletea
bis qui pugnaveranl, Galli reliqui sese omnes dedi- Trinovanlum firmissima civitas cum Âdrogorio duce,
derunt. Sed Coesarmaxime ob injuriant legatorum, dalis quadraginta obsidibus, Coesarisese dédit. Quod
,el ut genti ad omnia consilia mobili lerribilis exem- exemplum secute urbes alioe complures, m foedus
•pli notam inurerel, eunctis principibus per tormenta Romanorum venerunl, iisdemque demonstrantibus
interfectis, reliquos sub corona vendidil. Coesar oppidum Cassobelauno, inter duas paludes
Iisdem diebus Tilurius Sabinus Alvercos , Ebu- situm, obtentu insuper silvarum munitum, omni-
rovices, Lixoviosque, qui primates suos cumauctores busque rébus confertissimum, tandem gravi pugna
resuscitandi esse nollent, inierfecerant, eruptio- cepit.
!-Jtelli
ne facla, incredibili coededelevit. Publius vero Cras- Exhinc Coesar, a Brilannis reversus in Galliam,
1085 CHRONICON.— TOMI I L1B. VII. - 1086
postquam legiones in hiberna misit, repenlinis bel-, Arunt. Igitur Coesar, priusquam in unum hoslium
lorum tumultibus undique circumventus el confli- copioe coirent, ineunte verno aggredi trepidos- et
ctatus est. Namque Ambiorix cura Eburonibus et opprimere sparsos in suis finihus parât. Primum ita-
Altuaticis conspirans, animâtes Trevirorum consilio, que Nervorum fines diripit : proedam vero, quoeco-
Cottam et Sabinum, legatos apud Eburonas, cum piosissima erat, exercitui permisit. Deinde Menapios,
tola funditus legione insidiis circumventos interfecit. qui sibi propter immensas paludes atque impeditis-
Ambiorix, bac Victoria elatus, Attuatos el Nervios, simas silvas munilissimi videbantur, tribus agmini-
plurimosque alios raplim in arma contraint, atque bus invadit, nimiaque coede vulgo agitata, residuos
, ad Ciceronem legatum, qui similiter tune legioni in supplices in deditionem recepil. Labienus sequenti
hibernis proeeral, contenait. Multitado hostium ex .proelio omnes copias Trevirorum interfecit, arle in
1hoc colligipojuil, quia cum in obsidione castrorum bellum pro\ocatas, priusquam Germanis adventan-
' vallum
circumdandura esse a captivis Romanis doce- tibus jungergnlur, el continuo ipsam civitatem cepit.
renlur, et instrumenta ruralia" non baberent, gladiis Coesarulcisci mortem Sabini et Colloelegalorum vo-
concidendo terram, et sarculis [sagulis] exporlando, lens, Ambiorigem el Eburones, deletoelegionis aucto-
vix tribus horis vallum pedum decem, et fossam pe- res, postquam in Ârdennam silvam refugisse compe-
dum quindecim per millia passuum quindecim in B rit, quoe silva totius Gallioemaxima est, alque a ripis
circuita perfecerunt. Proeterea centum et viginti lur* Rheni finibusque Trevirorum ad Nervios usque per-
res miroe aliitudinis exstruxerunl. Et cum jam se- lingit, el in longitudine plusquam quingenta millia
ptem dies noetesque succidui hostium cunei pugna- passuum palet, permeliens, rem suis maximi periculi
renl, ac venlus subito plurimus exortus esset, testas Toie, si per obslructas spatiosasque silvas ignoti divi-'
ferventes iniorsere fuudis, fiantmalaque tela focis, derenlur, boslemque locis nolissimum quoererent,
ac mox conceplo igné rutilantia, intra castra jece- omnera Galliam per nuntios invitai ut quisque se-
runt. Quofacto, per culmina îaplim ventus insistons, eundum placilum suum recondilas in Ârduenna silva
sparsum animavit incendium. Sed nec sic quidem proedasquoeranldiripiantque. Quo facto, Gallis utrin-
Romani, cum undique obruereniur, vulneribus, Ia- que morienlibus, maximas Romanorum injurias sine
borîbuSjrigiliis, jejuniis, incendiisve cessèrent. Tan- cujusquam Romani discrimine vindicavil. Ita hoc lu-
dem Coesarinuntiatum est unam delelant esse legio- lissimo vincendi génère securus in Italiam rediit.
nem, altérant jam pêne confectam. Àdventante cum CAPUT VI.
duabus legionibus Coesare, deserunt hosles obsidio- ReversoCoesarein
Italiam, iterum Galli m arma cou-
neni, alque in eum cuncti, raptis copiis, ruunt. Coesar jurant : ad quos cilo C. Coesarreverlitur, quos di-
se parvissimis castris consulta condidit, equilibusque C versis proeliiscontrivit et oeternoeserviluli tradidit.
proemiss'is,ul fugam fingerenl impcravit, ut ad trans- Igitur Coesarein Italiam reverso, Gallia rursus in
itant vallis, quoemédia erat, sibjque periculosa vi- arma conjurât, mullique simul populi coeunl. Dux
debatar, hostes contemptu sui invitaret. Quibus ad- his Vergingiloris fuit. Cujus consilio statim omnes
ventantibus insuper obslrui portas proecepit. Quo Galli civilates suas ultro incenderunt, prima a suis
viso Galli, quasi jam vicissent, ad obducendum ex- incensa Bylurico. Inde ad Coesarem, qui magnis iti-
Irinsecus vallum-conversi sunt. Coesarlotis repente neribus per Narbonensem provinciam clam ad exer-
portis paratum effudil exercitum, versosque in fugam citum recurrerat, impetum faciunt. Coesartune oppi-
Gallos vastissima coedeconfecil. Nam sexaginta mil- dum nomine Coenapumobsidione eoncluserat. Quod
lia lune fuisse referuntur, e quibus pauci per paludes diu oppugnatum tandem post multas Romanorum
invias evaserunt. Indueiomarus, Trevirorum prin- clades, pluvia [pluvio] die cum hoslilium machina-
ceps, magnas armalorum copias habens, postquam jum augmenta [ameuta] nervique elanguerenl, ap-
de consensu totius Gallioe certior reddilus est, La- plicitisiurribus captura alque delelum esl. Quadra-
bieni castra legionemque cui is proeerat, quod facile ginta millia hominum ibi fuisse referuntur, ex quibus
faclu arbitrabatur, delere statuit : ac deinde Eburo- -p.vix octoginta per fugam lapsi, ad proxima Gallorum
nibus Nervisque conjunctus, ad opprimendum Coesa- castra venerunt. Proeterea Arveni coeleriqueconfines,
rem pergere. Labienus, quibus polerat artibus, sollicitalis etiam ad se Ediis, multis âdversum Coesa-
timorem simulât, aique ita Induciomarum negligen- rem proeliis bellaverunl. Qui cum se pugnando fati-
tiorem cum insullanlibus copiis pro vallo oberraniem gali, in quoddam castellum recepissent,mililes proedoe
repentina eruptione prostravil. Hac l'ictoria Labieni inhiaities, ad expugnationem oppidi animum inten-
reliqui Gallorum conatas repressi sunt, et Coesar dunt, frustra Coesarede loci iniquitate causante. Ita-
paulo quielior reliqua parte hiemis fuit. Sed intelli- que ibi Coesar, erumpentibus desuper hostibus pres-
geus sibi majora belli superesse negolia, maxime sus, multa exercitus sui parle perdila, victus aufugil,
quia, plurima parte exercitus amissa, aliisque gra- Dum hoecad Halestam [Alesiam] geruntur, Vergin--
viter sauciis, ne ad sustinendum quidem sibi idoneus, gitorix, quem omnes consensu pari regem proeopta
non dicani ad comprimendum Gallorum iuipetam vi- verant, suadet ut ex tota Gallia omnes qui arma ferre
deretur, a Gn. Pompeio proconsule conscribi legio- . possent, lïuic bello proestosint. Hoc enim esse unum
nes, sibique mitli in auxilium petit. Itaque ante ex- bellum, quo ut perpétua liberlas, aut oeterna servilus,
actani hiemem 1res ad eum legiones in castra vene- aut mors omnium consequalur. Itaque absque eo.
4087 FRECULPHILEXOVIENSIS EPISCOP1 1088
numéro, quem infinitum ante contraxerat, equitum A duabus partibus per abrupta latera non parvo flumine
circiter octo millia peditum, ducenta quinquaginta- cingebalur : medio deinde deseensu largissimo fonte
millia contracta sunt. Dehinc duos colles sibi invicem securum, plurimaque inlrorsum copia frumenti tu-
obversos Romani Gallique ceperunt. Unde multis tum, irrites procul discursus hostium despiciebat.
saspc eruplionibus et variis provenlibus proeliantes, Caninius, quod solum Romana provisione potuit,
tandem Romani proecipue Germanorum equitum, ambos duces eum parte eopiarum plurinia in campo
quos sibi jamdudum amicos, nunc etiam in auxilium evocatos maximo proelio superavit. Nam uno e duci-
acciverant, virtute viceruut. Vergingilorix alia die, bus inlerfecto, aller cum paucissimis fugit, nullus in
congregatis omnibus qui fuga evaseranl, dixit se au- oppidum redit, sed ad id oppugnandum Coesare opus
ctorem bona fide defendendoe liberlatis -atque rum- fuit. Itaque certior per nuntios faelus fuit [Delefuit].
pendi foederisfuisse : et nunc sive Romanis sese ad Coesar accurrit, circumspeetisque omnibus, videt si
niortem omnes offeranl, sive solum pro omnibus de- expugnare vimolialur, ludo et spectaculo hostium
danl, paralum animo iore. llaque Galli volunlatem, delendum esse exercitum suum : unum solum esse
quam pudore aliquandiu texeranl, quasi ex consilio proesidium, si quoquo modo hostes aqua areeantax.
régis assumèrent, illico sibi veniam pvecantos, eum Sed et hoc quoque nisi Coesarnon potuisset : siqui-
solum velul auctorem magni sceleris dederunt. Bel- B dent fons quo ad potum utebantur, medio devexi
lovagi omnibus Gallorum gentibus ipsorum opinione montis lalere fundebatur. Coesarad proximum fonlis
fortiores habebantur. Hi Chorreo duce bellum in- adinoveri vineas turrimque exstrui jubel. Fit magnus
staurant, sibique in banc suscepti belli socieiatem undique concursus ex oppido : quibus sine periculo
Âmbianos, Alvercos, Saletos, Beliocasses Atrebales- proeliantibus, Romani, quamvis pertinacîter obsisle-
que conjungunt, et locum quemdam cinctum atque rent, crebriusque succédèrent, complures lamén tru-
impeditum undique paludibus captant, commissoque cidabantur. Igitur exstruitar agger, et turris pedum
proelio, magnam Rhemoriim manum, quoe auxilio sexaginta, cujus verlex oequari ad fontis locum pos-
Romanis erat, trucidant. Deinde cum cpportunum sit, ut ex oequo tela conjici queant, vel proecipitata
ipsi locum insidiis provisum occupavissent, atque desuper saxorum volumina non limeri. Oppidani au-
hoc comperlo Romani ad insidiarum locum instrucli tem, ubi exanimari siti non solum pecora sua, verum
ordinatique vcnissenl, commisso proelio, Romani eliam infirmiores hominum oetates vident, cupas,
Gallos fugientes iisdem locorum munilionibus, qui- pice, sevo et sindulis.replelas, ac deinde immissô
bus clausi fuerant, incluserunl, cunclosque ad inter- igné, in prona proecipilanl, easque ipsi loto oppido
nccionem ceciderunt. Ibi Chorreus, vel fugam vel effusi subsequuntur. Ardentibus machinis, cum grave
deditionem detreclans, Romaiios ut vivus caperetur, ^ proelium suis Coesarac perieulosum videret, cohortes
instantes, occidendo ut occiderelur coegit. Igitur cum in circuitu oppidi ire velociler per occultum imperat
pacatam esse universam Galliam Coesar, neque au- atque undique subito vastum clamorem altollere.
suram fore ad aliquos aspirare motus arbitrarelur, Quo facto consternât! oppidani, dum recurrere ad
legiones in hiberna dimisit. Ipse tamen Ambiorigis muniendum oppidum volunt, ab oppugnatione turris
fines, qui lot bella excilaveral, horrenda hominum vel demolitione aggeris recesseruut. Illi lamen qui
slrage vastavit. At vero G. Caninius legatus bellum ad incidendas fontis venas sub oblentu aggeris tuti
apud Pictonas invenil, ubi magna hostium multitado cuniculos perfodiebant, repertos in abstruso aquarum
impedilam itinere legionem cireumdedit atque ad meatus per multa dividendo tenuari in semetipsis
extremum discrimen adduxil. Porro aulem Fabius ', consumique fecerunt. Oppidani, fonte siceato, ullima
acceptis Caninii legati litteris, in Pictonas profici- desperalione correpti, deditionem sui faciunt. ICoesar
scitur, ibique a captivis de opportunitate locorum autem omnibus qui arma tolérant nianus sustulit, et
cerlior faetus', inopinantes liqstes opprimit, magnis- vitam reliquit, quo testalior esset etiam posteris
que stragibus factis, plurimas proedas agit. Deinde poena improborum. Multum enim ad eoercendam
cum Caninio signum adventus sui dedisset, Caninius audaciam valet propositam punilionis exemplum,
lotis castris subito exsilivit, sesequeinjecithostibus. B*cum ipsa miseri proesens forma viventis, et ad recor-
llaque Fabio ex alia parte et Caninio ex altéra insi- dalionem admonel conscios, et ad sciscitationem
stante, maximo el diuturno bello innumeroeGallorum cogit ignaros. Exhaustis atque demolitis Gallis, se-
copioeirucidatoe sunt. Inde Fabius in Carnutes pro- curus Coesarcum legionibus in Italiam rediit,'nulles
fectus esl. Sciebat etiam Domnacum, ducem anti- post se Gallorum motus perlimescens, pro certo esse
quissimum, rebeliionis tolius incentorem, ab hoc sciens minime aliquos qui vel moveri audeanl, vel,
bello elapsum, si Aremoricis gentibus adjunctas es- si moveantur, tintendi sinl.
set, maximos iterum in Gallia tuntultas esse motu- CAPUT vn.
rum. Sed eas adhuc ipsa novitate trépidantes, mira \De nece Crassi et Romani exercitus apud Parlhos.
virtute et celeritate perdomuil. Interea Draples una- Jam victorem Coesarem de Gallia reversum civilia
que Luclerius, cum adesse Caninium et legiones in bella comilata sunt, aliaque gravissima ntala, inter-
finibus suis viderei, undique colleclis copiis, oppi- terfecti apud Parlhos Crassi et trucidatî exercitus,
dum vel ad unum [Leg. Uxellodunum] occupant. proecesserunt. Crassus itaque, in consulatu collega
Hoc oppidum jn edilissima montis arce pendebat, Pompeii, provinciam sorlitus in Parlhos, homo in-
- CHRONICON.— TOMI LIB. VIL l
1089 1090
explebilis cupiditatis, audita in Hierosolymis templi A buni plebis, pro Coesare intercedentes, Lentulo con-
opulenlia, quam Pompeius intactam ïeliquerat, in sule curia foroque prohibili, ad Coesarem profecli
Paloestinam divertit, Hierosolymam adit, templum sunt, Curione simul Coelioque comilantibus. Coesar,
aervadit, opes diripit, ut supra meminimus. Inde per Rubicone flumine transmealo, mox ut Ariminum ve-
Mesopolautiam tendens inParihiam, quacunqueiter nit, quinque cohortes, quas tune solas habebat, cum
Isabuit, soeiis civilatibus auxilia indixit, pretia ex- quibus (ut ait Livius) orbem terrarunr adortus est,
egit ; moxgue ut Eufraten transiit, illico Baiesen le- quid facto opus esset edocuit. Deplorans injurias
gatum ab Hoiode rege Parlhorum ad se missum suas, causam belli civilis, pro restituendis in pairiam
obvium habuit, a quo vehementer increpatus est cur tribunis, esse testâtes est. Inde per Antonium septem
contra foedusLuculli et Pompeii, avarilia induclus, cohortes, quoe apud Sulmonem morabantar, a Lu-
Eufraten transiret. Quamobrem sine mora fulurum cretio recepit, très legiones, quoe cum Domitio apud
ut pro auro Parthico Serico ferro onerarelur. Itaque Cornificium [Corfinium] morabantar, ad suas partes
cum prope Charras ventam esset, Parthi subito in- transduxit. Pompeius atque omnis senalus,'crescen-
. gruentes, cum Surena et Silacia proefeelis, sagittis tibus Coesarisviribus, trepidi, tanquam Italia pulsi,
oppr^ssere Romanos. Cecidere ibi plurimi senatores, in Groeciam transvecti, Durachium gerendi belli se-
aliqui etiam consulares aut proetorii viri. Crassus B dem delegerunt. Coesar Romam venit, negatamque
quoque filius Crassi, leetissimus juvenis, in acie oc- sibi ex oerario pecuniam fractis foribus invasit, pro-
cisus est. Proeterea quatuor cohortes cum Bargunteio tulitque ex eo auri pondo quatuor mille centum tri •
legato" mediis deprehensoe campis inlerfecioe sunt. ginta sex, argenti pondo prope nongenta millia. Inde
Surenas proerapto equitata Grassum persequi inten- digressus Ariminum ad legiones, mox Alpes trans-
dit, eumque circumventum ac frustra colloquium vectus, Massiliam venit : ad quam oppugnandam,
ejus petenlem interfecit, quamvis vivum auferre ma- eum receptus non esset, Trebonium cum quatuor
luisset. Paueï, beneficio noctis liberati, Charras con- legionibus relinquens, ad Hispanias contendil, quas
fugerunt. Avaritia etiam unius nefas explevit, ut le- Lucius Aphranius, et M. Petreius, et M. Varro,
giones duodecim Romanorum aut capte paucis ela- Pompeiani duces, cum legionibus obtinebanl. Ibi
psis, aul coesoecum ducibus suis sint. Caput vero multis proeliis Petreium Aphraniumque superatos,
Crassi cumdextera manu ad regem delatum est. Quod composita pactione, dimisit. In ulteriore vero Hi-
ludibrium fuit speetatoribus. Rex itaque aurum in spania duas legiones a M. Varrone suscepit. Simi-
ore ejus relictum [liquatam] jussit infundere, aiens : liter et duces ejus, hoc est, Curio Calonem Sicilia
Urat nunc te Parlhicum, quod te vivum urebat, au- expulit; Valerius Cotlam Sardinia, Tuberonem Africa
rum. Igitur clade Romanorum cognita, cum [Del. C Varus ejecit. CoesarMassiliam rediens, obsidione do-
cum] multe Orienlis provincias a societate vel fide mitam8, vita tantam et libertate concessa, coeteris
populi Romani defecissent, Nicasius [ni Cassius] col- rebus'abrasit. Ât vero Dolabella partium Coesaris in
lectis ex fuga mililibus paucis, intumescentem Sy- Ulyrico per Octavium et Libionem rictus, copiisque
riant egregia animi virtute ac ntoderalione pfessit exutus, ad Antonium fugit. Basilius et Salustius
[pressisset]. Qui et Antiochum copiasque ejus ingén- cum singulis legionibus quibus proeerant, similiter
ies proelio vicit et interfecit : Parlhos quoque ab et Ântonius, Hortensius quoque ab infimo mari cum "
Horode in Syriam missos, jamque ingressos Antio- classe concurrentes, omnesque pariter adversus Oc-
ebiant, bello expulit, ducemque eorum Osagen inter- tavium et Bibulonem [Libonem] prol'eeti el vicli
fecit. Interea Roma, repenlino correpla incendio, sunt. Ântonius cum se Octavio cum quindecim co-
concrematur^ incertain inde concrètes,-pluriinam hortibus dedisset, omnes ad Pompeium a Libone
Urbis partem ignis invasit, nec unquam antea tanto deducli sunt. Curio ex Sicilia in- Africam cum
incendio corruptam ac vastatam civitatem ferunl. exereitu transgressus est, quem Juba rex conti-
^Nam quatuordecim vicos cum vico Jugario consum- nuo exceptant cum omnibus copiis trucidavit.
ptos fuisse memorioe proditum est. Octavius, dura Solonas oppugnare conatur, omnes
CAPUT Vffl. pêne copias quas duxit amisit. Coelius descivit a
Ortahinc civilia bella inter Coesarem et Pontpeium, - Coesare, ac se Miloni exsuli junxil. Cumque ambo
quia Pompeius instigavit senatum ut negarent iterum servorum manu Capuam oppugnare molirentur, ex-
consulatum Coesari. stincti sunt.
Hinc jam bellum civile committitur, quod magnis CAPUT IX.
jam dudum dissensionibus ac molitionibus parabalur. De proeliisinter Coesaremet Pompeium gestis, ac de
Nam rediens Coesar viclor ex Gallia-, decerni sibi VictoriaCoesariset nece Pompeii. De reliquis eliam
absenti iterum consulatum poposcit. Contradictum bellis civilibus, per quatuor annos gestis, ac demum
est a Marcello consule, annitente Pompeio. Deinde de interfeclione Julii Coesaris.
decretum est a senatu ut in Urbem Coesarnon nisi Interea apud Dirachium multi Orientis reges ad
dimisso exereitu veniret, et ex lïareelli consulis au- Pompeium cum auxiliis convenerunt. Quo eum Coe-
. ctoritate ad legiones, quoe apud Luceriam erant, sar venisset, Pompeium obsidione frustra cinxil,
. Pompeius cum imperio missus est. CoesarRavennam ipse terrain quindecim millium passumn fossa proe-
sese contulit. Marcus Ântonius et P. Cassius, tri- strueus, cum illi maria patorenl. Pompeius castel-
1091 ! FRECULPHI LEXOV1ENSISEPISCOPI '1092
lum quoddam propinquum mari, quod Marcellinus j4.Ea flamma cum partent quoque "urbis invasissel,
tuebatar, evertil proesidiaque Coesaris, quoe ibidem quadringenta millia librorum, proximis forte oedibus
morabantar, occidit. Coesaritaque Torquatum legio- condita, exussit : singulare profeeto monumenium
nemque unaln, ut expugnaret, aggressus est. Hoc studii curoequemajorum, qui lot tantaque illustrium
periculo soeiorum Pompeius cognito, omnes eo co- ingeniorum opéra congesserant. Coesar postea" in-
pias traxit. In quem se illico Coesar, omissa obsi- sulam ubi pharus erat, cepit : eo Achillas cum Ca-
dione, convertit. Torqualus e vestigio erumpens, Mnianis militibus venit : ingens pugna commissa
aversum insecutas est. Ita Coesaris milites, ancipili esl ; magna ibi Coesarianorum mililum multitado
periculo territi, ipso Coesare frustra obsistente, fu- cecidit, omnes eliam interfectores Pompeii interfecli
gerunt. Pompeius vere, Coesaris quoque testimonio sunl; Coesarvi insislenlium hostium pressus, sea-
victor, persequentem revocavit exercitum. Quatuor pham aseendit, qua mox pondère gravata ae mersa
millia militum Coesaris, cenluriones viginti duo, subsequenlium, per ducenlos passus ad navem una
équités Romani complures, in eo proelio coesisunt. "manuelevata, qua chartes lenehat, nando pervenit.
Coesarinde, citato agniine, per Epirum in Thessaliam Mox, navali cerlamine pulsatus, magna felicitale
perrexii. Pompeius cura maximis copiis secutus, classera regiam aut depressit aut accepit. Alexan-
bellumque cômmissilm est. Itaque inslruitur utrin- ]g drinis regem petenlibus reddidit monitum ul magis
que acies. Pompeius Octoginta el octo cohortes tri- amiciliani [Romaitam] quam arma experiri slude-
plici ordine ldcavit. Fuerant autem peditum qua- ret. Qui tamen illico ut liber fuit, bellum intulit,
draginta millia, équités in sinistre cornu sexcenti, sed continuo cum toto exereitu suo et ipse deletus
in dextro quingenti. Proeterea reges multi, senato- est. Nain viginti millia hominum in eo bello coesa
res, equitesque plurimi Romani absque levium ar- referuntur. Duodecim millia cum septuaginta longis
malurarum magna copia. Coesar simililer octoginta navibus dedita. Quinquaginta ex victoribus ceci-
cohortes Iriplici ordine disposuit, cui fuerunt non disse dicuntur. Rex ipse adolescens, scapha exce-
minus quam triginta millia peditum, équités mille. ptas ul fugeret, multis in eam insilientibus mersus
Videre ibi ei gemére erat contractas Romanorum necatusquë esl, el corpus ejus ad littus devolutum
vires in campis Pharsalicis ad occîsionem imiluam indicio loricas aureas cognilum fuit. Qua CoesarÂle-
constilisse; quas si concordia rexisset, nulli populi, xandriani proemissa, ÂlexandrinOs omnes ad dedi-
nulli„ reges ferre potuissenl. Prima congressione tionem despôTaliOnecompulit, regnuinque jËgypli
equilatus Pompeii pulsus, sinistra Iatera nudavit. Cleopatroedédit. Inde Syriam pervagatus, Pharnacem
Deinde cum diu utrinque dubia sorte casderentur, in Ponte vieil. Postea -sero quam Romam venit,
atque ex alia parte Pompeius inter hortandum dice- G l dictator el consul creatus, in Africam transiit, et
rel : Parce civibus, nec tamen faceret; ex alia vero apud Thapsum cum Juba et Seipione pugnavil, tna-
Coesar hoc faceret, quod urgeret, dicens : 0 miles, ximsmque ibi hominum mullitudinem interfecit et
faciem feri intuere a : tandem univërsus Pompeii castra ulriusque direpta sunt, sexaginta elephanli
fugit exercitus, caslraque direpta sunt. Coesasunl capii. Calo sese apud Uticam occidit, Juba-percus-
in eo proelioPompeianorum quindecim millia, cen- sori jugulum pretio date proebuit. Petreius eodem
luriones triginta très. Hic exilus pugnoe ad Paloeo- se gladio perfodit. Scipio in navi qua ad Hispaniam
pharsalum fuit. Pompeius fugiens, in oslio Penei fugere contenions, venlo coactus, in Africam re-
àmnis onerariam navem nactus, in Asiam transiit. dierat, semetipsjim jugulavit. In eadem navi etiam
Inde per Cyprum in Jîgyplum venit : ïbiqitê mox ut Titus Torqualus occisus est. Coesar Pompeii Magni
littus attigit, jussuPtholomoei adolescentis,in gialiain. nepoles, filiam Pompeiam simulque cum his Fau-
Coesaris victorîs, occisus est. Pompeii uxor ûliique slum et Syllam', et Aphranium et Pelreium, jussit
fugeruht, coetera Pompeianoe classis direpta sunt, occidi. Inde quatuor triumphis Urbem ingressus,
omnibus qui in ea erant crudelissime trucidatis, disposito recuperatoque reipuLlicas statu, continuo
ibiqueet Pompeius Bithynicus'occisus est. Lentulus in Hispaniam contra Pompeios Pompeii filios pro-
vero, vir consularis, apud Pelusium înterfectus est. B*fectus, septima décima qua egressus fuerat ab Urbe
Coesar, compositis apud Thessaliam rébus, Âlexan- die, Sagunlum pervenit, statimque adversus Pom-
driam venit, perlatoque ad se ac viso Pompeii capile, peios duos el Labienum, atque Altium Varum multa
annuloque, flevit. Cumque se in regiam recepisset, elu- bella el varia sorte gessit. Ultîmum bellum ' apud
debalur a tutoribus, quo minus pecuniam acciperet, Mondantfiumen [AL, urbem] gestum est. Ubi lantis
templa sua astu spoliamibus ut et regios thesauros viribus dimiealum, tantaqtie coedesest acta, ut Coe-
vacuos esse oslenderenl, et in invidiam Coesarispo- sar quoque, vetefanis etiam suis cedere non erube-
pulum concitarent. Proetor Âchillas, dux regius, im- scenlibus, cum coedi cogiqiie aciem suam cernerel,
butus semel Pompeii sanguine, Coesaris quoque ne- proevenire morte futurum victi dedeeus cogitaril,
cem medilabatur. Nam jussus exercitum dimittere, cum subito versus in fugam Pompeiorum cessit
"
cui proeerât, viginti millibus armatorum, non niôdo exercitus. Et quidem eo die hoc bellum aetum est,
spfevit imperium, verum et aciem direxit. In ipso quo Pornpeîus pater ab Urbe belum geslurus 1aufu-
proelio regia classis forte subducta, jubetur incendi. gerai, quatuorque annis îtoc bellum civile indesinen-
a Apud Orosium, Miles, [aciêm feri. Vefbunt intuere deîendum. EMT.
1093 CHRONICON.— TOMI1 LÏB. VII. 1094
ter tolo orbe tonuit. Titus Labienus, el Allius Va- A adjumeiitique fuit, sed etiam cum iutrorsum exer-
rus in acie coesisunt. G. Pompeius cum cenlesimo citus pergeret, et circa eam quoe appellalur Onioe
equile aufugit : frater ejus Sextus Pompeius, con- regio iEgyplii vellent resislere quo intercludereut
tracta celeriler non parva Lusitanorum manu, cum iter, rursus Antipater non solum removil proelium,
Cesonio congressus et victus fugiensque interfectus sed etiam ad exercitum juvandunt, quoe necessaria
est. Munda civilas cum immensa hominum coede, forent usui, ab ipsis qui arma contra paraverant,
Coesare oppugnanle, vi capta est. Coesar Romam ministrari fecit. Unde Memphitoequoque a proelio
rediit. Ubi dum reipublicoe slatum contra majorant revocati sunt,-et se Mitridatis socielaii volenles de-
exempla clementer instaurât, auctoribus Brute et dere. Qui proetergressus suspecliora, eum reliquis
Cassio, conscio etiam plurimo senatu, in curia vi- JËgypliis conserendunt proeliumratas, liberioribus
ginti et tribus vulneribus coufossus interiit. In qua quidem locis, sed validioribus viris regionis ipsius,
conjuratione fuisse amplius sexaginta conscios fe- cujus incolalus Judoeorum exercitus appellabalur,
runt. Duo Bruti et G. Cassius, aliique socii, strictis .strenue deceriavit : adeo ut proeruplo sese periculo
pugionibus, in Capitolium secesserunl. Diu delibera- darel, ac pêne exstinctus foret, nisi Antipater videns
tum est utrum Capitolium cum auctoribus coedisopor- totum, in quo Mitridates erat, dextrum cornu a co-
leret incendi. Corpus ejus raplum populus, dolore B horle urgeri, ex alia quoque parte includi flumine,
stimulatus, in foro fragmentis Iribunalium ac sub- nec ullum effugium fore, virililer irruens a cornu
selliorum cremavit. Sed quoeproemisimus dum apud sinistre, super eos qui Mitridatem cedentem
perse-
Romanos gererenlur, hoecintérim in Judoea acla sunt quebantur, quos eousque insectalus est, donec orn-
quoe sequuntur. ais hostium populus exstingueretur. Eo proelioocto-
CAPUT X. genla Antipater vires de suis amisit, supra oclin-
Qualiter Antipater graliam Coesarissit adeptus : cui ginlos Mitridates, ita ut ipse proeter spem evaserit.
eliam nudato corpore vulnera quoepro eo acceperat
ostendir, dum ab Anligonoaccusaretur: et acceptant Atque hoec uno momento clades secuta est. Anti-
poteslatemJndoeoeinter filios suos Herodem et Fa- pater multis vulneribus corporis exceplis, egregium
selum divisit. -yirlutis suoe teslimonium apud Coesarem invenil,
Julius ergo Coesar(ut paulisper repetamus quoe Milridaie, ul proesertim non solum suoeabsolutionis
gesta sunt prius) Àrislobolum Romoevinctum repe- interprète, sed etiam fortitudinis proedicatore. Qui-
rit, eumque inox absolvil. Levatum autem a custo- bus egregie Coesar delectatas, in honorera" Anlipa-
dia, tribulis mililaribus etiam munerans, in Syriam trum, ut oportebat, inter amicos recepit, Romanoe
du'exil, ut Judoeam sibi adjungeret, Pompeiumque eum reipublicoehonoribus affecit,coeteraque, ut pro-
a tergo urgeret. Sed in exordio lentamentorum, ubi G ' balo sibi viro, gratioe suoepignora imperlivil. Hir-
ad locum pervenit, veneno inleremptus infeclum cano etiam summum sacerdotium per sententiam
reliquit negoliuni. Quo comperto Pompeius, quod Antipairi volens firmavil. Qui eliam ab Anligono
Aristobolus in Judoea rediviva sibi bella proeparare Aristeboli filio apud Coesarem cum accusaretur,
tentaverat, eliam filium ejus Alexandrum jugulari quod plus" parlibus Pompeii faveret, non verborum
jussit. Postea vero ex Pompeii plerisque familiari- Antipater referons vicem, sed verborum assertionem,
bus amicitiam Coesaris expetentibus prascipueque scidit vestem, et nudus indumentorum, plenûs vul-
.ncredibilem in ntodum Ântipatro amicitiam suaia nerum, diloricato amictu, oculis circumstanlium in-
aûeetando tribuit, et hoc ita conligit. Eienim Ptho- dicia virtutis : En, inquit, malivolentioe meoein Coe-
lomoeus,Jîgypli rex, fidem loeseral promissam, et sarem lestîmonia : défendant réuni", quoe tanquam
ab ipso Coesare bellis gravissimis premebatur. Ut Iumina animi micant.Has ergo cicatrices tibi, Coesar,
proemisimus, Pergamenus Mitridates cum omni voluntatis internoeobsides tribuo. Hoecego fidei meoe
manu quant secum duxerat ul auxilia Coesaripras- depono pignora, et înscriplos apiees gero. Si civihus
beret, a Pelusiacis repulsus obstaculis, in urbe As- non creditur, hostes interrogenlur pro quo vulnera
cale resederat, desperato transita et .conalu irrite. illa susceperim. Quid in me aliud, nisi fidem quam
Nec jam se commiltere bello audebat, locis iniqtiio- ^ tibi deferebam, persequebantur ? At objectai mihi
ribus et impar viribus. Cui Antipater Arabas primo Pompeii gratiam. El fateor, Coesar, me non ho-
in auxilium ascivit, deinde tria millia Judoeorum mini, sed nomini Romano amicum fuisse, idque slu-
cum valida manu et munila armis secum perduxit. duisse egregie ut vestras reipublicoe mea officiaim-
Coinntovitetiam Syrioepotentes in adjumentum ip- penderentur. Militavi itaque non uni, sed omnibus.
sius, quorum freli societate etiam alii populi ad bel- Fuerit mihi charus Pompeius, sed ante mihi coepit
lum accensi sunt. Quibus adjunctis viribus frétas ille esse amicus, quam Coesariessel inimicus. Tuus
Mitridates, Pelusium accessit. Et cum transita pro- ille gêner erat, el tu socer illius. Cum esset in pàr-
hiberelur, obsidionem adorsus est. Quo loco Anti- tibus Judasoejuvi ut Romanum imperatorem. Non
pater proeclarum militioedocumentant dedil. Siqui- tamen ea pro illo, quoepro te, excepi vulnera. Tibi
dem, resistentibus oppidanis, cum summa vi ulrin- impendi vades morlis, et ictus telorunvexcepi hosti-
que decertaretur, primus cum suis, dirupta mox lium. Ubi Antipater fmem dicendi fecit, Coesarpro-
murorum parte in qua ipse proeliabatur, urbem ir- nunliat dignum magis sacerdotio Hircanum videri :
rupit eantque cepit. Nec tamen bic finis laborum Ântipatro autem detulil polestalis eleclionem. Tum
'
Ï095 FRECULPHILEXOVIENSIS.EPISCOPI 1096
ille eumdem arbitrant honoris et moderatorem ex- A terrore consternatus sensum amisit, atque omni so-
petetts, atque in eum qui honorera darct, ponens lutas vigore mentis et corporis torpuil. Paulisper
ntensuram honoris, astute satis et verecunde decus tamen ubi sese recepit, interrogavît Herodem quis
retulil et incremenlum potentioe. Totius etiam Ju- proecepisset Malichum occidi. Ubi eognovit exposilo
doeoeprocuralor faclus est. Sane poposcit ut muros Cassii Romani imperatoris jussu necatum, illico re-
Judoeoe,qui bello diruli erant, reoedificaret, tanlum- spondit : Cassius ergo et mihi et patrioe meoesaluti
que negolium, daloe fidei securus, et postulavit et fuit, qui utriusque insidiatorem peremit. Sed hoc
impetravil, eaque, ut moris erat Romanis imperalo- sive metu dixerit, sive ita senserit, haud liquido
ribus, arbilrio Coesarisin Capitolioscripta sunt : quoe patet. Igitur Ànligonus , cujus supra menlionem fe-
insignia honoris Antipatro conferendi Coesar oesti- cimus, Aristeboli filius, qui e cuslodia Romoeaufu-
mavisset, ut el suoe justitioe et meritorum viri, po- gerat, ac soepiusin Judoeanovas res excitare nioli-
sleritatis quoque cognilioni indicia exslarent. Anti- tus est, qui Ptholomoei viribus suffragabatur ; socer
pater vero, in Judoeam reversus, primo murum, namque ejus PtholomoeusManci filius, qui apud Cal-
quem Pompeius destruxerat, in velerem stalum cidam sub Libano habitabat, cuncla ei subministrat,
reformavil. Deinde Judoeorum lumultus repressit, dumque aliquas idem Anligonus occupassel Judoeo-
filiis vero suis negotia provincioe commisit. Itaque B rum munitiones, Herodes illi occurrit instructus in
Faselum , seniorem ex liberis, proesulemHierosoly- aditu Judoeoe: postquam Malichum inlerfecerat, ejus-
mis et ducem militioe constiluil; Herodem quoque que fratrem felicem ex finibus Judoeoepepulerat,
minorent natu, atque admodum adolescentem, pari commisso proelio superavit Antigonum. Hinc Hero-
honore Galiloeoeproefecit. Qui ubi poleslatem ade- des, fugato Anligono, redit in Hierusalem. Pro mé-
ptus est, natura acrior ad obeunda negotia, slatim rita itaque geste rei omnibus charus erat, ita ut
ingenio suo maleriam invenit. Laborabal enim S3'ria etiam, quibus antea despeclus fuerat, tune in ejus
a Zechioelatronis incursionibus, quibus ille proeda- familiaritatem sese dederint, et propter Hircani affi-
lorioe manus princeps lotam infestabal provinciam, nitatem. Namque is Herodes jam pridem ex indige-
atque omnibus locis infensus aderat. Quem corre- nis habebat uxorem non ignobilem, quoeDosis voea-
plum jugulari jussit, mullosque proedonum intere- batur, et Ânlipalrum ex ea susceperat filium. Tum
mit, quod ei maximam virlutis gloriam peperit et aulem duxerat Alexandri, cujus paler fuit Aristobo-
ubcrem apud Syros gratiam. lus, filiam Mariamnem, Hircani neptem ex filia, at-
CÂPUT XI. que inde régi Hircano familiaris erat. Nec tamen sic
De nece Anlipatri geniloris Herodis. Et qualiter gra- Herodes invidiam declinavit. Nam ubi Coesaret An-
tiam Anionii sint aaepli Herodes et Faselus fra- C i tonius Gassium Brutosque bello Macedonico oppres-
1er ejus. sera victores, Coesarin Italiam regredi mataravil,
Eodem tempore bellum inter Romanos conflatur, Antonius in Syriam properavit. Cujus conspeclui
dolo Cassii el Bruli Coesareinlerfecto, qui privalum confestim Heroues adfuit, multisque muneribus obla-
habitum supergressus fuerat, in senatu graves posnas tis ejus gratiam promeruit, in tantum ut Herodem et
dédit. Itaque Cassius Syriam petit occupaturus, Coe- Faselum letrarchas ordinaret, totiusque Judoeoepro-
sare vero adolescente et Antonio cum Bruto et Cas- curalionem eis contraderet, quamvis frustra plures
sio bellum gerentibus, Marcus et Cassius exercilu Judoeorumlegati apud Antonium eos accusarent.
de Syria conflato, cujus magna pars ubi usus popo- CAPUT XII.
scit, Herodes fuit, ipsum quidem totius Syrioeprocu- parvum Hircanum patri tradidit, et sacer-
ratorem proeficiunl. Si autem bellum desisset, re- Anligonus dotium dolo suscepit, et qualiter a Romanis et He-
gnuin quoque JudoeoeCassius eidem se delaturum rode, capta Hierosolyma, comprehendituratque se-
curi occidilur, Herodesquerex constituilur.
pollicilus est. Evenil autem ut Ântipatro spes el
fortitudo fdii causa interitus fieret. Malichus nam- Igitur Brazafanes, Parlhorum satrapa, cum régis
que, qui regnandi cupiditate aspiraverat, limens An- filio Pacoro, Syriam post biennium occupavit. Ad
lipatri potentiam, quoevirtute Herodis cumulabatur, 1D quem Anligonus accedens millia lalenla est pollici-
ne impedimenlo ejus fieret conalui, quodam regio tus et mulieres quingentas ul Hircanum deponeret
juvene pecunia corrupto, mixtum ei veneno poculum et ei regnum traderet. Quibus muneribus Parthi al-
dari pefsuadet. Atque ille quidem post convivium lecli, dolo Hircanum circumveniunt Herodisque fra-
mortuus est, vir ad alia strenus, rebusque admini- trem Faselum. Qui dum Hierosolyma profecti régis
strandis idoneus, et qui regnum recuperatraa con- colloquia petentes, mox Parthi jusjurandum-violant,
servavit Hircano. Herodes aulem, postquam claris- Hircanum vinciunt atque Faselum. Vastata Hieroso-
siraas paterno funeri celebravit exsequias, Malichum, lyma alque proximis civitatibus, Antigonum regem
quem auctorem paternoe mortis fore ratas est, et constitaunt. Nec solum hoc, verum etiam Faselum
Judoeorum gentem contra Romanos excilaturum, el Hircanuhi vinctos ei tradiderunt verberandos.Anli-
dejectoque Hircano facillime regnaturum, lintebal, gonus autem Hircani quidem auriculas dentibustrun-
usus consilio Cassii, ejusque auxilio frétas, Mali- cat, ne solulus, rébus mutatis, unquam pontificatam
chum, dolo circumventam, multis vulneribus per- recipiat : ab integris enim celebrari sacra oportet.
fossum inleremit. Hircanus vero dum assisterel, eo Faseli vero virtute proeventus est Anligonus. Qui
1097 CHRONICON.— TOMl I LIB. VII. 1098
cum nec ferri copiant nec manus libéras haberet, ad A Antonius bellum contra Parthos utile esse dicerel,
saxum fracto capite interiit, atque ita probavit quod Herodem regem creari omnes assentiunt. Dimisso-
verus Herodis frater esset. Parthi autem, quanquam que concilio Antonius quidem et Coesaregredieban-
mulieribus earuerint quas cupiebant, rébus tamen tur, médium stipantes Herodem, consules autem
Anligono apud Hierosolymam eompositis, vinctum in cum aliis magistratibus antecedebant, Coesarihoslias
Parlhiam Hircanum ducunt. Herodes namque, bar- decretumque senatus in Capitolio reposituri. Primo
barorum insidias proecavenset in nullo eis credens, autem die regni Herodis apud Antonium coenatum
malrem fratresque suos desponsatamque puellam est. Inde vero navi ex Italia in Ptholomaidem deve-
eum maire arripiens, noctu fuga elapsus, Masadara etus Herodes, ltaud parva manu eoacta externorum
castellum citalo itinere petiit. Et tune quidem cura atque gentilium, per Galiloeamadversus Antigonum
fugeret, multi ad se applicabant. Postea vero quam properabat, Ventidii et Cylonis fultus auxilio. Quibus
Didimeam regionem venit, occurrit ei frater Jose- ab Antonio missus Dellius, ut Herodem deducerent,
phus, lurbamque sequenlium diminui persuadet : persuasit : inde ad Masidamfestinabal Herodes cum
nec eliam capacem esse tante multitadinis Masa- valida manu, tam indigenarum quam Romanorum
dam, erat autem supra quam novem millium multi- militum, el ex Masida facile suis pignoribus et rébus
tudo. Itaque paruit Herodes ejus consilio, et impares B a caslello receptis, Hierosolymam perrexit, cui se
quidem necessitati per Didimeam dimisit cum via- tam Solonis milites quant coeteri ex civïtato junxe-
lico. Valentissimosautem maximeque necessarios te- runt, virium ejus timoré pereulsi. Castris autem
nuil, alque ita in castellum receplus est. Deinde eompositis circa civitatem, eam sagitlis et jaculis
nongenlis ibi rëliclis, qui mulieres defenderent, impetebanl. Sed -dum minime eam infringere vale-
ilemque comitatu qui satis essel obsessis disposito, rent, Judoeis ex civitate resistentibus, qui partibus
ipse in Pelram civitatem Arabioeperrexit, nec tamen Antigoni favebant : quamvis adeo pugnalum sit, ut
apud Arabas salvam esse amicitiam reperit. Denique sagittis et'jaculis cunclos ex lurribus in fugam ver-
Malichus rex eorum, remissis qui hoc admonerent, tèrent, attamen murorum defensores fortiter resti-
quam primum eum reverti ex finibus suis jubet. terunt. Hinc supervenienie hieme, obsidio soluta
Deinde Herodes, ubi Arabas sibi hostes esse depre- est : ad loca milites opportuna hibernandi gralia
hendit, quos amicissimos existimabat, ./Egyptumpe- discedunt. Eodem tempore Antonius Samosatam
tiit. Ergo uc pervenit ad Âlexandriam civitatem, ho- juxta Eufratem y^lidissimam civitatem acrius oppu-
norifice a Cleopatra susceptus est, ducem sibi mili- gnabal, quo Hëredes profectus esl ul suam demon-
tum eum fore, ad ea quoe parabat, existimante. strarel virtutem, et ut magis magisque placerel An-
'
Insligatas autem reginoe precibus , neque hiemis tonio. Denique mox ut ad eum venit, finem attulit
asperilateia, neque marina discrimina, quo minus obsidiqni, mullis barbaris interfectis. Ergo dum hoec
Romam navigaret, extimuit. Itaque inde continuo aguntar apud Antonium, Herodis in Judoeares fra-
Romam profectus, famiUaritatis paternoe gralia pri- cte sunt. Reliquerat enim Josephum fratrem, qui
mum convenit Antonium, eique tam suas quam to- omnia procuraret, cum mandatis hujusmodi, ut ne-
tius generis clades, exponit, atque suis in caslello quaquam ante reversionem suam adversus Antigo-
relictis et obsidione cinclis, supplex ad eum navi- num bellum moveret. Verum Josephus, ubi fratrem
gasse hieme. Itaque tante miserationis casum mi- proeul abesse cognovil, immemor proeceptorum,.Hie-
seralus Antonius, et memoriaquidem junctaï cum ricunta cum quinque cohortibus, a duce Romauo
' Antipatro dextroe a, ergo ipsius aderat contera- Mâchera secum missis petit, ut matura messiuin
platione virtutis, etiam tune eum regem con- tempore frumenta diripiat. Incursu aulem hoslium
stituera proposuit Judoeorum, quem ipse tetrar- per montana alque aspera loca oppressus, ipse ca-
cham anlea fecerat. Non minus aulem quam He- dit : et magnam viri fortis in ea pugna gloriam con-
rodis favore odio ducebatur Antigoni. Hune enim seculus est, cum quo omnes Romani milites pereunt,
et sediliosum et Romanis iniraicum esse arbitraba- quoniam récentes de Syria cohortes lecte erant,
lur. Coesari quidem Herodem commendabat, multo *' nec veterum militum quemquant permistum habe-
quam ipse paratius renovans Ànlipatri expeditiones bani qui posset rudibus opitulari. Anligonus autem
quas in JEgyplo cum ejus pâtre perluleral, et hospi- minime hac Victoria contentas fuit, sed adeo iracun-
tia et in rébus cunctis benevolenliam. Gum proetor dia permotus est, ut mortaum quoque Josephum
hoec ipsius quoque Herodis efficaciant cerneret, ve- verberarel, et eis caput abscinderet. Igitur Herodi
rumtamen et senalum convocabat, ubi Messala, et quippe degenli apud Daphnem Anliochioe mortem
post eum Atralinus, astante Herode, patris ejus mé- fratris somnia manifesta significabant. Cumlurbalus
rita et ipsius circa populum Romanum fidem prose- prosiluisset stratis, ecee nuntii cladis intrabant.
quebantar : quo simul hostem Antigonum demon- Quare proe dolore paululum questus, maxima luclus
strarenl, non solum quod intra brève tempus is parle dilata, in hostes properabat, ultra vires iter
dissi'dere coepisset, verum etiam quod antea quoque accelerans. In dies autem singulos magna ei multi-
P. R., despeeto Partborum suffragio, regnum cura- tado Judoeorum accedebat, cum hos odium moveret
visset accipere. His aulem commoto sènalu, cum Antigoni, alios mulationis cupidilas impellebal. Sed
a Locus corruplus ut et quamplurima in his quoe sequuntur. EDIT.
PiTiiOL. GYI. 35
1099 FRECULPHI LEXOVIENSISEPISCOPI . ilOO
antequam Hierosolymamperveriiret, soepiuscum An-1i. eeret, h'onorificeIraelabat. Antigonianos autem neci
tigonianis militibus forlitër dimieavit et vicit. Ac po- tradebat. Jam enim Antonius Cleopatroeamore cor-
slreniô bello Pappum quidem, Antigoni militum du- ruplus, omni se cupidini concesserat. Si quis ple-
cem, absciso capile obtruncat, idque Feroti magi- nius scire voluerit, in Josephi tertiodecimo libro re-
stro exercitus fratri suo mitlit in perempli fratris quirat.
ultionem. Namque Pappus erat qui Josephum inler- CAPUT XB3. i
fecerat. Ùbi autem rigorbiemis cessit, in Hieroso- Herode alienigena rege facto, prophetioecompletoe
lymam profectus est, murîsque admoto milite, annus sunt quoe Christum lune venturum proedixer'ahl,et
Judoeorum regnum destruendum.
namque agebatur tertius ex quo rex Romoefuerat
déclaratus : exereitu quippe in opère disiribulo, sub- Hircanus vero, ul supra diximus, aParlhis captas,
urbanïsque clausis, universp autem exercilu cbn- ac deinde Anligono ejus successore, quem Parthi
gregato ad peditum legiones undecim, equitum sex sacerdotem feceranl, a Romanis comprehenso atque
millia, proetorauxilia Syrorum, prope septentrionali inlerempto, Judoeorumdefecit regnum et sacerdo-
muro castra collocaverunl. Très quidein levare ag- tium. Siquidem Herodes alienigena el nihil omnîno
geres et super eos turres oedificarejubet. Ipse qui- pertinens ad Judoeam, Ântipatri videlicet Asealonî-
dem Herodes, senatusçonsulto frétas, quibus rex *3 tis Idumoeoeregîonis, et matris Cypridis Arabicas
fuerat deejaratas, b'ilariter cuncta disponebat. Ân- filius, contradicentibus Romanis, Judoeorum susce-
tonius vero Sossium, ducem militum, cum valida pit principatum, regnum el sacerdolium Judoe: quod
manu in Herodis auxilium miserai. Bellateres autem prius per suçcessiones tenebatur, id est, judicum,
qui infra murum erant, conslantiores facli, ôpposi- regum, sacerdotum, iterumque regum et sacerdo-
tos e mûris aggeres prohibebant, et contra instru- tum, quod eo tempore destruclunt est. Compléta
menta oppugnantium semper novum aliquod obsla- namque est prophelia quoeila per Moysenloquitur :
culum mpliebantur, in nulla re quidem sicut in Non deficiel ex Juda princeps, neque dux de femori-
cuniculis superabant. Prorsus neque manibus neque bus ejus, donec veniet, cui repromissum est, et ipse
machinis defîciebanl, quoniam usque ad ullimum est exspeelatiogentium. Nam usque ad Herodem ju-
repugnare decreverant. Denique tante exereitu cir- dices, sacerdotes, reges, per successionem populo
cumsedente, per quinque menses obsidium lolerave- proefuerunt Judoeorum: inde vero nequaquam ex
runl : donec quidam ex his quos lectes habebat He- successione generis sacerdotalis ponlifices consti-
rodes, ausi murum transgredi, civitatem irruperunt tua sunt : neque perpetuilate vitoeseeundum legem
elpost eos Sossii centuriones. Igitur ante omnia fanq Mosi servientës Deo electi sunt, sed ignobiles qui-
J
proxima capiebantur, et infuso exereitu pluriraa ubi- dein, et alio tempore alii, et nonnulli per unius anni
que mors erat, Romanis quidem propter obsidionis spalium sive modico ainplius, a Romanis imperalo-
moras iratis, Herodis vero manu summo intenta stu- ribus sacerdolium emèbant. Itaque Herodes Ana-
dio ne quis penitus ex adversariis resideret. Macta- lium quemdam, de Babylonia accitum, ponlificem
bantur aulem quamplurimi, el per angustiores vicos Judoeorum constituit. Post exiguum vero lemporis
ac oppida et in domos compulsi, vel si ad templum Ârisiobolunt, fratrem uxoris suoeMariantnem, ne-
etiam confugissent, nec ulla erat aut senectutis, aut polem Hircani, successorem dédit. Quo post annum
muliebris infirmitatis miseralio. Denique licet rex interfecto, rursum Ânalio reddidit sacerdolium.
ubique dimittens rogarel ut parcerent, nemo tamen Quoeomnia ita se habentia, longe prius prophetando
dexteram continuit, sed veluii furentes omnem per- designavil Daniel prophète dicens : Et post hebdo- .
sequebantar oetatem. Ibi (uni etiam Anligonus, ne- . madas septem et sexaginta duas inleribit chrisma,
que priorem neque proesentom forlunam cogitans, ël non erit judicium, et lemplum sanctum coirum-
domo descendit, et ad pedes Sossii prosternilur. Ille pel populus, duce venienle. Et in consequenlibus :
autem nihil eum tantoe mulationis causa miseratas, Templum, inquit, erit abominalio desolalionum, et
et intemperanler derisit, et Antigonam appellavit, „ usque ad consuntmalionem lemporis, consummatio
neque tamen eliam custodioelibérant dimisit ul fe- dabitur super desolalionem. Igitur septem el sexa-
mînam. Itaque ille quidem vinctus asservabalur. He- ginta duoehebdomadoe, quoe fiunt simul sexagînla
rodes aulem, quoniamhostesvieil, ul externa quoque novem , et faciunt annos quadringenlos octoginta
auxilia sub jugum mitteret'providebat, de suis facul- - quatuor, in quibus Chrisli, id est, sacerdotes per
tatibus mercedem singulis distribu turum se esse fir- unelionem consecrati regnaverunt, ab instauratione
mavit. Nam et militum quemque liberaliter el pro templi sub Dario usque ad Hircanum, in quo novis-
merito, ducem ipsum quoque Sossium regia largitate simum chrisma et sacerdolium defécîl Judoeorum.
donavit, ul nemo egens pecuniis abiret. Post hoec Ergo régnante Herode apud Judoeam, et Augusto
Sossius, aurea coronaHeo dicala, ex Hierosolymis apud Romanos, Christus Filius Dei naXusest, qui
remeavit, Antonio vinctam Antigonum ducens : et conlirmavit veri Dei cultum in mullis aposlolis et
illum quidem una spe vitoe eupidum, usque ad ulti- credenlibus. Quidquid eliam post Domini passionem
mum diem ignavia digna securis excepit. Rex autem in templo factura est, non fuit sacrifîeiumDei, sed
Herodes, discreta multitudine civitalis, suarum qui- cullus diaboli, cunctis in commune clamanlibus:
dem partium studiosos, quo magis benevolossibi fa- Sunguis ejus super nos et super filios noslros. Et :
4Î01 CHRONICON.— TOMI I LIB. Vli. 1102
Mon habemus regem, nisi Coesarem.Quod aulem a .4. pugnandumqueAntoniummissi. Pansa primo venions,
perfectione templi usque ad decimum Augusti im- exceptas insidiis, inter suorum clades îpsequoquepilo
peratorîs annum, quando inlerfecta Hircano Hero- graviter vulneralus-,ab eodemvulnere interpositis die-
des Judoeamobtinuit, septem el sexaginta duoeheb- bus est mortuus. Hircius, auxilium collegoeferens,
domades, idest, quadringenti sexaginta quatuor sup- magnas Antonii copiasvasta slragedelevit. Coesareate-
putantes anni : sic possumus apprebare sexagesimoe nus castra custodivit, Seeunda adversus Antonium pu-
sextoeolympiadisanno lerlio, id est, Âugusli deciino, gna magnoeutrinqueslrages acte suai. Namque tune
Herodes in Judoeis suscepit imperium, qui faciunt ibi Hircius consul occisus esl, victus fugit Antonius,
annos quadringeiîtos octoginta quatuor, per singu- • 'CoesarVictoria petites est : cui Decius Brulus de
las elympiades quadriennio supputato. Quo in tem- •conjuratione occisi Julii Coesarisconfessus, preces
pore Virgilius, sumpta toga, Mediolanum transgre- poenitentioe fudit. Dolabella Trebonium, unum ex
dilur, et post brève letnpus Romam pergit. Cicero inlerfecloribus Coesaris, Smyrnoeinterfecil. Dolabel-
in Forminione [Phoroiiauo] suo ab Herennio et Pu- îam senatus hostem pronuniiavit. Consulumocciso-
bho occîditur, sexagesimo quarto oetatissuoeanno. rum uterque exercitus Coesariparuit. Postea Decius
~Caput ejus cum manu dextera pro restais positum Brutus in Gallia a Sequanis captas "el occisus est.
est, juxta coronatam Publii mililis imaginem, qui B Vasillus eques [Ai., oeque], unus de percussoribus,
eum occideral. Quibus diebus très Romoesimul soles -nsanu suorum servorum necatas est. Lepido satis
exorti sunl, sed paulaiim in eumdem orbem coie- agenle, Coesar Antonium recepit in gratiam, alque
runt {ul supradixinius). Ex laberna meriloria traits ob fidem reconcîliatoe gralioe filiam ejus malrimonio
Tiberim oleum erupit, fiuxitque lola die sine inier- sortîtes esl. Inde cum ad Urbem accessissent, ac
missione. Inter coetera vero porlenla quoe lune facta Tumor de futura proscriplione orlus esset, G. Tho-
sunt loto orbe, bos locutus est in suburbano Romoe, ranius, vir proetorius, nihil laie meluens, incursu
dicens ad arantem : Frustra se urgeri, non fru- militum domi suoe interfeclus esl. Alii quoque com-
menta, sed homines in brevi defuturos. Qvidius Naso plures trucidati sunt. llaque ne latius alque effrena-
in Pelignis nascitur, Corniflcius vere poeta a mîlili- tius in circumscriptas coedes[ineircumscripla coedes]
bus désertes interiit, quos saspe fugienles galeatos ageretur, centum triginta el duorum senatorum no-
lepores esse dicëbat. Hujus enim soror fuit -Cornifi- mma in tabula proposita sunt, primum Lepidi proe-
eia, -cujus insignîa exstant epigrammata. Cornélius ceplo et nomine, deinde Anionii, tertio Coesaris. Ibi
Nepos, scriptor îiistorieus, clarus habetur. Sa'luslius Antonius T. Ciceronem iûimieum suum, ibi L. Coe-
diemobiit, quadriennio ante Actîacum bellum. M.Va- ra sarem avunculum suum, el (quod ex aggerando sce-
ntas [ff«"e!-<m.,Bavius]poeta, quem Virgilius înRuco-! u leri accessit) viva maire proscripserat : ibi Lepidus
licis notât, in Cappadocia moritur. L. Paulum, fratrem suum,- in eumdem proscripto-
-CAPUT XIV, Tum gregem conjecerat. Âdjecti sunt postea ad nu-
De Octavïano, qui nomen avunculi et regnum sus- merum proscriplorum triginta'équités Romani, et
cipiens, qualiter civilia bella et exlèrna gerendo multoe diu el varioe coedes acte sunt, domus pro- '
ad hoc pervenerit ut a senatu decretum sit quod in scriplorum direplis omnibus dirutoe sunt. Ât Dola-
perpetuumtribunilioepotestatis esset. bella in Syria multa cum Cassio bella gessit, a quo
Igitur dum in ïudoeares ita gererenlur, ul partim victus ipse se interfecit. Brutus el Cassius, magnis
Tetalimus, ordo deposcit ul ad sérient rei geste Ro- exercitibus comparatis, apud Alhenas convenerunt,
manorum reverlamur. Ergo Julio Coesarein curia lotamque Groeciamdepopulati sunl. Rhodios Cassius,
Romoe interfecto, magna- continuo malorum inere- terra marique eppugnatos, ad deditionem coegit,
îneiita subsequuntur. In ejus vero coedemtrabunlur quibus proetor vitam nihil reliquit. ïgîter Coesaret
agmina conseiorum. Certum enim erat quia Coesar, Antonius, eosdem in Macedoniam magnis bellorum
indigne peremptus, plures habere posset ultores. apparatibus perseculi, ad mortem compulerunt :
Ergo Octavîanus, qui lestamenlo Julii Coesarisavun- p. quamvis manifestissime illa tune pugna non virtute
culi hoereditatem et nomen assumpserat, idemque partis Antonii, sed felieitato Coesaris confecta sit.
qui postea Augustes esl dictas, simul ut Romani Coesar enim lune oeger,cum se in castris capiendoe
adolescens, ex Âpo'lonia rediens, venit, indolent quielis causa tenere slatuisset, hortatu et preeibus
suam bebis civilibus vovit. Nam ut breviter coa- medici, qui per somnum admonitum sese falebalur
cervalionem malorum explicem, bella civilia quin- ul ea die castris Coesaremsalutis ipsius causa edu-
que gessit, Mutinense, Pbilippense, Perusinum, Si- cerel, in campum oeger[Al.,oegre]inter copias egres-
culum, Actiacum. E quibus duo, boe est primum ac sus esl, ac mox castra ejus ab hostibus capta sunt.
novissimum, adversus Mareum Antonium, seeun- Sed rursus Coesarianimilites Cassii castra ceperunt.
dum adversus Brutum et Cassium, terlium adver- Quare ad desperalionem adacli Brutes el Cassius,
sus Lucium Antonium, -quartam adversus Sextant immataram sibi mortem ante belli terminum coe-
Pompeium, Gn. Pompei filium, confeeit. Ântonius, germtt [conservèrent] : nam, invitatis percussori-
a senata bostis pronunliatus, Decium Brutum apud bus, Cassius caput, Brutus'latus proebuil. Ât Romoe
. Mutinam obsidione concluserat. Gonsules Hircius et Fulina [Fulvia], uxor Antonii, socrus Coesaris, do-
Pansa, el cum bis Goesar,ad liberandum Brutum ex- minalum ut mulier agitabat, Nam et Coesarem re-
'
1103 FRECULPHI LEXOVIENSISEPISCOPI 1104
versum apud Brundusium conlumeliis, faclionibus A niens, plurimas legiones Lepidi, paucis interfectis,
insidiisque petiit. A quospropulsata, ad Antonium transira in suam partent compulit. Lepidus tandem
concessit in Groeciam. Sextus Pompeius, postquam intelligens quo vanitas sua tenderet, depositopalu-
se in proscriptorum numéro relatum comperit, con- damenlo assumplaque veste puella [pulla] supplex-
versus in latrocinia, omnemoramllalioecoedibusrapi- que Coesarifaetus, vitam et bona impetravit, perpe-
nisque vaslavit. Sicilia intercepta commealibusque luo quidem emendatus exsilio. Taurus, Coesaris
impedilis, Romam famé affecit. Mox eum eo pacem prasfectus, lolam pêne Siciliam ferro perlentatam
iriumviri, ne dicam tyranni, id esl Lepidus, Coesar contritamque in fidem recepit. Quadraginta et qua-
Anloniusque fecerunl. Sed continuo cum contra . tuor legiones sub unius tune imperio Coesariseranl.
pactum Pompeius fugitivos allégerai, ut hostis habi- Milites, multitudine ferociores, quosdam pro acci-
tas est, Mena, libertus Pompeii, cutn sexaginta na- piendis agris tumultus excitaverunl. Sed Coesar,
vium classe ad Coesarem defecit, eidemque classi animo ingens, viginti millia militum exauetoravit,
ipse jussu Coesaris proefuit. Idemque continuo cum • triginta millia servorum dominis restituit, sex mil-
Slalilio Taure adversus Menecralum, Pompeianum lia, quorum domini non exstabant, in crucem egit.
ducem, navale bellum gessit. Deinde ipse Coesar Ovans Urbem ingressus, ul in perpetaum tribunilioe
adversus eosdem Pompeianos cruenlissimum navale B potestatis esset, a senatu decretum est. His diebus
bellum confecit. Sed continuo victricem classent trans Tiberim e taberna meritoria fons olei terra
pêne universam apud Sycillaceum[Seyllaceum]nau- exundavit, ac per totam diem largissimo rivo fluxit.
fragio amisit. Venlidius Persas el Parlhos in Sy- Antonius vero, postquam Araximi transmisil, omni-
riam irrumpentes tribus bellis maximis fudit, re- bus undique malis circumventus, vix tandem Anlio-
gemque eorum Pacorum in acie interfecit, ea scili- chiam cum paucis rediit. Nam cum multitudine
cet die qua Crassus a Parthis fuerat occisus. Ànto- equitum et sagittariorum ab omnibus proeliis quoe
flius, vix uno castello expugnalo, pacem cum An- plura tentavit, victus semper effugeret, tum proe-
liocho fecit, ut- ipse taulam rem consummasse vide- terea incertis et ignotis regiouum loeis impeditus,
relur. Venlidium Syrioe proefecit, jussitquc ut Ânti- gravissima famé ad nefandos cibos coactus est, plu-
gono bellum inferret : qui Judoeostune forte debel- rimi militum sese hostibus dediderunt. In Groeciam
îaverat, caplisque Hierosolymis, lemplum exspolia- transiit, jussitque Pompeium, qui victus a Coesare
verat, regnumque Herodi dederat [dempserat], exercitum bellumque reparabat, cum paucis ad se
quem continuo victum in deditionem recepit. Mena venire, Pompeius fugiens, a Tito et Furino, Anto-
libertus cum sex navibus ad Pompeiumrediil, a quo nianis ducibus, soepeterreslri navalique bello vielus
clemenler receptas, Coesarisclassera incendit, quam- " el captas, ac post paululum interfectus est. Goesar
vis nuper Coesaraltérant secundo naufragio perdi- Hlyricum,Pannoniam parlemque Italioebellis subegit
disset. Idemque Mena, postea ab Agrippa navali et domuit.
proeliocircumventus, cum sex trimeribus ad Coesa- CAPUT XV.
rem transiit. Sed hune Coesartertio transfugam, in- Antonius, pro quibusdam successibus elatus, Octa-
duite tantum vita, segnem reliquit. Deinde Agrippa viano Coesaribellum denuntiat. A quo ter vielus
ac demum captus et occisus est.
inter Milas et Liparas adversus Democham [Dento-
charem] et Pompeium navale "proelium gessit ac Igitur Antonius Ârthabanem, Armenioe regem,
vieil ; ibique lune naves triginta aut deniersit, aut proditione et dolo cepit ; quem argentea eatena vin-
cepit, reliquis laceratis : Pompeius Messanamconfu- ctam ad confessionemthesaurorum regiorum coegit.
git. Coesar .interea Tauromenum trajeeerat, quem Expugnatoqùe oppido in quo conditos esse prodide-
repentino impelu Pompeius afflixit. Unde multis de- rat, magnam vim auri argenlique abstulil. Qua ela-
mersis navibus suis, ac magna multitudine suorum tus pecunia denuntiari bellum Coesari, atque Oeta-
militum perdita, in Italiam Coesar aufugit, nec in- vioesorori Coesaris,uxori suoe,repudium indici jus-
terveniente mora, in Siciliam rediil, ibique Lepi- _ sit , et Cleopalram sibi ex Alexandria occurrere
"
dum ex Aphrica advenlantem obvium habuit, sum- imperavit. Ipse Aclium, ubi classem construxerat
mas sibi partes terrore, minis ac superbia vindi- [constituerai], profectus, cum prope tertiam partent
cantem. Post dies paucos Agrippa jussu Coesaris, remigum famé assumptam offendissel, nil motus :
a liltore cum acie instructaprospectanlis, atroeissi- Rémi, inquit, salvi sint, nam rémiges non deerunt,
mo navali proelioadversus Pompeium conflixilet vieil. quoad Groecia homines habuerit. Coesar ducentis
Nam centum sexaginta et 1res naves aut demersit, triginta îostratis navibus a Brundusio in Epirum
aut cepit. Pompeius cum septemdecim navibus vix profeclus esl. Agrippa vero, proemissusa Coesare,
elapsus evasit. Lepidus magna viginti legionum in- onerarias naves frumento atque armis graves ab
solenlia lumens, cum Messanam militibus permis- Jîgypto, Syria Asiaque, ad subsidium Antonio ve-
sam diripuissel, ipsum Coesarem ad se venienlem nientes, cepit ; peragratoque Peloponensium sinu
semel atque iterum sprevit, ac potius telis appeli Monam [Melhonam]urbem validissimam, Antoniano
jussit : quoe ille, collecta in loevum brachium la- munilam proesidio,expugnavit : inde Corcyram ce-
cerna, repellendo vitavit. Moximmisso equo ad suos pit : fugientes navali proelio persécutas proiïigavil
reversus, instructo exercilu adversus Lepidum ve- multisque rébus cruenlissime gestis, ad Cassaient
1105 CHRONICON.— TOM1I LÏB. VII. 1106
venit, Antonius, defeelu et famé militum suorum jK.saris major Antonii filius et P. Canidius, infestissi-
permotus, bellum malurare instituit, ac repente mus quidem semper Coesari, sed Antonio infidus,et
instruclis copiis ad Coesaris castra processit et vi- Cassius Parmensis, ultima violate partis [AL, vio-
ctus est. Tertio post pugnam die, Antonius castra lalfpalris] Coesaris victima, et Quinlinus Ovinius,
ad Âctium translulit, navali proelio deeernere para- ob eam maxime notant, quod obscenissime lanificio
tas. Ducentoeet triginta fuere rostratoe Coesarisna- texlrinoque reginas senatorum primus Romanus
ves, et triginta sine rostris trirèmes, velociiate Li- proeesse non erubuerat. Dehinc Coesar pedestribus
burnicis pares, et octo legiones classi superpositoe, copiis in Syriam venit, deinde in Asiam ad hiberna
absque cohorlibus quinque proetoriis. Classis Antonii concessit, ac post per GroeciamBrundusium profe-
centum septuaginta quinque navium fuit, quantum ctus esl. i
numéro cedens, tantum magnitudine proecellens.Nam CÂPUT XVI.
decem pedum altiludine a mari aderanl. Famosum De eo quod CoesarOclavianus totam Hispaniam per
se subjugavit. Ubi et gloria Magni Alexandri in eo
et magnum hoc bellum apud Actium fuit. Ab hora refusa esl per legatos Indorum et coeterarum geiir
quinla usque in septimam, incerta vincendi spe, lium Orientis ; et qualiter tam per se, quam etiam
gravissime utrinque coedesacte. Reliquum diei cum per suos legatos, universum sibi subjecil orbem.
subséquente nocie in vicloriam Coesaris declinavit. *8 Coesarvictor ab Oriente rediens, vu Idus Janua-
Priorum [Prior] regina Cleopatra, cum sexaginta rias, Urbem triplici Iriumpho ingressus est; ac lune
velocissimis navibus fugit. Antonius quoque, de- primum ipse Jani portas, sopitis finitisque omnibus
tracto insigni proelorias navis, fugientem secutus bellis civilibus, clausit. Hoc die primum Augustus
uxorem est. Rlucescenle jam die, victoriam Coe- consalulatas est. Quod nomen cunctis antea inviola-
sar consummavit. Ex victis duodecim millia ceci- tum, el usque ad hune [Al., nunc] casteris inausuin
disse referuntur, sex millia vulnerata sunt, e quibus dominis, tantum ofbis licite usurpatum, apicem dé-
mille inler curandum defecerunt. Antonius et Cleo- clarât imperii. Atque ex eodem die summa rerùm ac
patra communes liberos cum parte regioegazoe ad poteslatum pênes unum esse coepit et mansit, quod
Rubrum mare proemittendos censuerunt. Ipsi proesi- Groeci monarchiam vocanl. Porro aulem hune esse
diis circa duo iEgypti cornua, Pelusium, Paretho- eumdem diem, hoc est vm Idus Januarias, quem
niumque dispositis, classera et copias instaurando [quo] nos Epiphaniam, hoc est, apparitionem sive
bello paraverunt. Coesarsexto imperatorum [sextum manifestationem Dominici sacramenti observamus.
imperator] appellatus, et quarto ipse cum M. Licinio Hinc vero Coesar parum in Hispania per ducenlos
Crasso consul, Brundusium venit. Ibi orbis terrarum annos actumintelligens, aperuit Jani portas, atque
proesidia, divisis legionibus, composuit. Inde in Sy- in Hispanias ipse cum exereitu profectus est. Canta-
riam profectus, moxPelusiumadiit, ubi abAntonianis bri el As'tures Gallecioe provincioeportio sunt, qua
proesidiisultro susceptus est. Interea Cornélius Gallus, extentum Pyrenoei jugum haud procul secundo
prasmissus aCoesare, quatuor legiones, quas Antonius Oceano sub septentrione deducitar. Hi non solum
apud Cirenas proesidii loco constituerai, suscepit propriam libertatem tueri parati, verum etiam fini-
in fidem ; alque inde Parethonium prima iEgypti a limorum proeripere ausi. Quos Coesar dum soepius
Libyoe parte civitatem, victo Antonio, cepit, ipsum- aggressus frustra propter Pyrenoei difficultatem, tan-
que continuo apud Pharum vicit. Antonius équestre dem ab Aquitanico sinu per Ocëanum, incautis ho-
adversus Coesarem bellum iniit, in eo quoque mise- stibus, admoveri classem atque exponi copias jubet,
rabiliter vielus aufugit. Kalendis Sextilibûs prima quos [ita improvisos debellavit et cepit. Post victo-
luce Ântonius, cum ad instruehdam classem in por- riam vero Cantabrioe atque Gallecioe, lotiusque Hi-
tant descenderet, subito universoe naves ad Coesarem spanias, Glaudius"Drusus , privignus Coesaris, Gal-
transierunl. Cumque unieo proesidio spoliatus essel, liam, Rheliamque sortîtes, ntaximas forlissimasque
irepidus se cum paucis recepit in regiam. Regina ad gentes Germanias armis- subegerat. Nam tune, ve-
pedes Augusti provoluta, lentavit oculos ducis, fru- r» luti ad constitutum pacis diem festinarent, ita omnes
stra quidem. Nam pulchritudo intra pudiciliam prin- ad experientiam belli decis'ionemve fosderis undatim
cipis fuit. Nec illa de vita quoe auferebatur, sed de gentes commovebaniur ; aut susceptaroepacis condi-
parte regni laborabat. Quod ubi desperavit a prin- tiones, si vincerentur, aut usuroe quieta libertate, si
cipe, servarique se triumpbo cognovit, incautiorem vincerent Norici, Hlyrii, Pannonii, Dalmatoe, Moesi,
nacla custodiam in mausoloeum se regum recepit, Thracoeet Daci, Sarmatoeplurimique et maximi Ger-
-ibique maximos, ut solebat, induta cultus, in referlo manise populi, per diversos duces, Tel superati, vel
odoribus solio juxta suum se collocavit Antonium, repressi, vel eliam objecta maximorum fiuminum,
admotisque ad venas serpentibus , sic morte quasi Rheni Danubiique, seclusi sunt. Drusus inGermania
sonino soluta est: Coesar Alexandria urbe, omnium primum Sosipeles [AL, Uzipetes], deinde Thenteres,
longe opuienlissima et maxima, victor potitus est. Acathos [et Cattos] perdomuit. Marcomannos pêne
Nam et Roma in tantum operibus ejus aucta est, ut, ad internecionem cecidit. Postea fortissimas natio-
propter abundantiam pecuniarum, duplicia quam nes, et quibus nalura vires, consuetudo experien-
usque ad id fuerant, possessionumaliarumque rerum tiam virium dabat, Cheruseos, Suebos, Sicantbros,
venalium pretia statuerentur. Occisi sunt jussu Coe- pariter uno bello, sed etiam Susas, Persas supera •
1107 FR.ECULPHÏLEXOTIENSIS EPISGOPI 1108
vit. Quorum ex eo considerari virtus ac feritas po- A signarentur, atque in se-solos bmnis vigor Romani
test, quod mulieres quoque eorum , si quando proe-- imperii vertendus esset : quippe quos pristina ulcis-
venta Romanorum inter plaustra sua concludeban- cendoeCrassianoe coedisconscîentia mordebat, ultro
tur, deficientibus telis, vel qualibet re qua velut telo signa quoeCrasso interfecto abstulerant, ad Coesarem
uti furor posset, parvos filios coîlisos humi in ho- remisèrent, regiisque obsidibus traditis firmum foe-
stium ora jaciebanl, in singulis filiorum necibus bis dus fideli supplications meruerunl. Itaque anno ab
parricidoe. Tune etiam per Africam Musulanos et Urbe condita septingentesimo quinquagesimo se-
Getulos latius vagantes Cossus, dux Coesaris, arctatis cundo CoesarÂugustus ab Oriente in Occidenlem, a
finibus coercuit, atque Romanis limitibus abslinere Septentrione in Meridiem, ac per totuin Oceani cir-
metu compulit. Et ut altius repetendo gentium feri- culum cunclis gentibus una pace eompositis , Jani
latem demonstrem, unus Moesioeducum ante aciem portas tertio ipse lune clausit. Quas ex eo per duo-
postulato silentio : Qui vos eslis ? inquit. Respon- decim ferme annos quieiissimo semper obseratas
sum est : Romani gentium domini. Al ille : lia fiet, otio, ipsa.eliam rubigo consignavil : nec prius un-
inquit, si nos viceritis. Sed mox victi sunl a Roma- quam nisi sub extrema seneclute Âugusli pulsatoe
nis. Thraces Vero, qui a Pisone sunl perdomiti, in Âtheniensium sedilione et Draconum [Dacorum]
ipsa captivilate sua rabiem oslendebant. Nam cale- B commotione pataefunl. Clausis igitur Jani portis,
nas quibus ligati erant morsibus vellicantes, ferila- rempublieam quam bello quoesierat, pace nutrire at-
tem suam ipsi puniebanl. Daciam quoque ultra Da- que amplificare studens, leges plurimas statuit, per
nubiumLentulus vicit, expulit atque subegit; Sarma- quas humanum genus libéra reverenlia disciplinoe
tas quoque ultra Danubium pepulit, qui, proe nimia morem gereret, domini appellationem ut homo de-
barbarie, née quid pax sit intelligu'nt. Marmarides clinavit. Nam cum eodem spectanto ludos, pronun-
vero et Caramentes in Orientali plaga për Quirhium tiatum esset in mimo : 0 dominum oequumetbonum,
Coesar subegit. Germanos videlicet, Gallos, Britones, universique, quasi de ipso dictant esset, exsulîaittes
Hispanos, Hyberes, Austères, Cantabros, occiduo approbavissent, slalim quidem manu vultuque inde-
sub axe jacentes, per se Âugustus, ad eos veniens, eoras adulationes repressit, et sequenti die gravissimo
Romanis legibus servire coegit. Interea Coesarem corripuit-ediclo, dominumque seposlhac appellari ne
apud Tarraconem, citerioris Hispanioeurbem', legati a liberis quidem aut nepolibus suis, Tel serio vel Joco,
Indorum etScytharum, loto orbe transmisso, tandem passus esl. Igitur eo tempore, id est, eo anno quo
ibi invenerunt, ultra quod jam quoerere non possent, firmissimam verissimantque pacem ordinàtione Dei
refuderunlque in Coesarem Alexandri Magni glo- 'n Coesarcomposuit, natus esl Chrislus, cujus adventui
riam : quem sicut Hispanorum Gallorumque legatio u pax ista famulata est, in cujus orlu audientibus ho
medio Oriente apud Babyloniam conteraplatione pa- minibus exsullanles angeli cecinerunt : Gloria in
cis adiil, ita hune apud Hispaniam in Occidenlis/ulli- excelsis Deo, et in tel ra pax hominibus bonoevolun-
nio supplex eum genlililio ntunere Eous Indus el tatis. Eodemque tempore hic, ad quem rerum om-
Scylha Boreus oravit. Canlabrico bello per quinque nium summa concesserat, dominum se Imminent ap-
annos acte, totaque Hispania in oelernam pacem, pellari non passus, imo nec ausus, quo verus Do-
cum quadam respiralione lassitudinis reclinala ac minus totius generis-ïiumani inter homines natas esl.
reposita, CoesarRomam fediit. Quibus etiam diebus Eoclem quoque anno tune primum idem Coesar,quem
multa per se, multaque per duces et legatos bella his fantis mysteriis proedestinaverat Deus, eensum
gessit. Nam inter coeteros, el Piso âdversum Vinde- agi singularum ubique provinciarum, et censeri om-
Jicos missus est. Quibus subaclis, victor ad Coesarem nes homines jussit, quando et Deus homo videri et
Lugdunum venit. Pannonios novo motu intumescen- esse dignatus esl. Hoecilla prima clarissimaque pro-
tes, Tyberius, privignus Coesaris, cruenlissima coede fessio [qnx] Coesarem omnium principem, Romanos-
delevit : idemque continuo Germanos bello arripuit : que rerum dominos, singillatim cunclorum honti-
e quibus quadraginta millia captivorum victor ab-, -.num édita ascriplione signavit, in qua se et ipse, qui
duxit. Quod rêvera bellum maximum et formidolo- cunetos homines fecit, inveniri hominem ascribique
sum quindecim legionibus per triennium gestum est; inler homines voluit. Quod penitus nunquam ab
nec fere ullum majus bellum, sicut Snetonius atte- orbe condito atque ab exordio generis humani in
statur5 post Punicum fuit. Eodem vero tempore, hune modum actum esl, ne Babylonias quidem vel
Quintillius Varus cum tribus legionibus a Germa- Macedonioe,ut non dicam minori cuiquam regno,
nis rebellantibus, mira superbia atque avaritia in concessum fuit.
subjectos agens, fundilus deletus est. Quam reipu- CAPUT XVII.
blicoecîadem CoesarAugustus adeo graviter lulit, ul De proeliis ab Herode gestis cum rege Arabum; et
soepe per vim doloris caput parieti collidens , cla- qualiter gratiam OctavianiCoesarisadeptus sit.
maret : Quintilli Vare, redde legiones. Bosphoranos igitur Herodes senatusconsullo, Antoniique atque
vero Agrippa superavit, et signis Romanis quoe illi Coesaris favore in regno Judoeorum oonfirmalus (ut
quondam sub Mitridale sustalerant, bello recupera- superiusenarravimus), dum cum omni belli apparatu
lis, viclos ad deditionem coegit. Parthi , quasi telo inslruclus, ut cum Antonio ad Acliacum properaret
terrarum orbe vel domito vel pacato omnium"oculis bellum, callide a Cleopalra quidem interceptes esi,,
4109 CHRONICON.-= TOMI I LIB. VIL 1110
ne particeps fierai periculorum Antigoni : regibus A riorum corrêclionem. Quam si occidisset et peeu-
enim, id est, Malicho Arabioe atque Herodi insidias - nias ei et muros ad tuitionem, el exercitum et me -
tendens, bellum in Arabas ut Herodi eommitteret metipsum belli contra te socium pollicebar. Sed pro-
persuadet Antonio. Quos si vicisset Arabioe domina, feclo ejus auras Cleopatroe amores, et Deus, qui
siu vielus esset Judoeorum conslitueretur, allerum- victoriam tibi donavit, obstruxil. Una ergo cum An-
que potentum per alterum pessumdaret. Sed banc tonio victus sum, et regni corônam cum ejus for-
ejus voluntaiem Oclavianus proevenit Coesar. Hero- luna deposui. Ad te autem veni, spem salutis de
des autem, mox ut in Arabiam venit, bello exceptas, virtute proesumens, et ne in examen duceretur pro-
superior faetus , Victoria politus esl. Arabes vero perans qualis amicus et cujus fucrim. Ad hoecCoe-
cum victi essent, majore motu suscilantur-, cum sar : ïmo vere salvus este, inquit, el nunc regnâto
valida manu pugnam répétant, victisque agminibus cerlius. Nam méritas es ut plurimos regas, cum
circa saxosa loca et dévia Herodis militent fugant. amicitiam tanta fide tuearis. Experire aulem ut
Plurimis coedeprostralis, eos vero qui fugerant cum " etiam felicioribus fidelis permaneas. Siquidem ego
castris ceperunt. Posl banc vero cladem alia sequi- proeclarissiraam spem de tua quidem magnanimilate
tur calamilas Herodem. Nam ejus regni anno se- "promilto. Recte tamen fecit Ântonius, qui magis
ptimo, et Actiaco bello fervente, terrasmotus infini- B Cleopatroe quam tibi paruit. Te namque lucrati su-
tam quidem pecorum multitudinem, hominum vero mus propter ejus amicitiam. Hujus sermonis huma-
triginta millia peremit, cum exercitus Herodis man- nitate regem, ne quid de amicitia sua dubitaret,
sisset incolumis, quoniam sub dio degebat. Hanc hortalus, et diadema illi imposuit, et regnum con-
miseriam Judoeorum ut fama perceperunt Arabes, Tirmavit. Inde in yEgyptum prosecutus Coesaris iter,
irislibus enim iiunliis gravius aliquid al'fingitar, mox suppeditatis omnibus quoe usui vel ipsi vel exereitui
in Judoeam cum omni exereitu ruunt. Herodes vero forent, ritaxiraam gratiam impèraloris sibi suo stu-
audiens advenlum illorum , ita suos solabatar , ul dio conciliavit : proecipue quia in lùcis aridioribus
fertur : Non enim tantum manu armisque freti usque Pelusium regali provisione aquarum affluen-
quantum noslris calamitatibus veniunl. Fallax autem "tiam subministravit. Quibus offieiistantum sui auto-
spes esl, quoe non suis viribus nililur , sed alienis rem infundit omnibus, ut plus viderelur meruisse
adversis. Neque vero vel secundoeres, vel contrarias quam accepisset, minorque regni po'testas quam
apud homines certoesunl, sed in utramque partent "humanitatîs largitas oeslimaretur. Unde Coesar ex
vicissim videas nularc foitenant: Et id èxempla vo- sententia- rébus intra iEgyplum gestis, Antonio et
bis propria demonstrabunt. Nempe proelio superiore Cleopatra defunctis, non solum quoe adempta eraul
victores, posl ab hoslibus victi sumus. Et nunc ergo, '-' Herodi reddidit, verum eliam proetor illa quoeCleo-
quantum oeslimarelicet, illi eapienlur, victores sese patra averterat, Zadoram, Hipponem, Samariam,
fore credeutes. Nimis enim eonfidens ineautus est, ei concessit, maritimasque urbes, Gazant, Ântedo-
melus autem providenliam docet. Nihil autem vos nem, Ilioppen, Turrim Statronis simul donavit. Sli-
terreai rerum anima carentium, motus, neque arhi- patores etiàm 400 ex Gallia, quibus sepla incedëbat
tremini lerroe concussionem alicujus fuluroe cladis Cleopatra, ad custodiam corporis régi concessit,
esseporlenlum. Naturaliasunt elementorum quoque mullaque alia, Sed his omnibus rex plus loeiabatur,
vilia, nullumque damnum inferunt, nisi ex ipsis eye- quia a Coesare super omnes infra Agrippant dilige-
nerit. Nam peslilenlioe quidem, vel famis, vel terroe- "batur, ab Agrippa infra Coesaretn.
molus signum aliquod tardius forlasse proecesserit; CAPUT XVIII.
ipsa vero cura exstïtermt, sui magnitudine finiuntur. De operibus ab Herode excellentioribus faclis. Et de
Talibus vero exemplis suos animavif milites. Hero- interfectione filiorum ac conjugis, sive amicorum,
des, hostes aggressus , superavil el vicit. Quanrîia ac demum de ejus ercsecrabiïimorte.
quidem résilieront, non magna coedes eorum facta Igitur postquam Tracon regionem, et Balhaneant,
est : ubi vero terga verterunt, ntulti a Judoeis,mulli _ OiHitemque terrain Galileoe dilioni Herodis Coesar
vero a semelipsis Conculealij quos Herodes pêne om- subdidit, totiusque Syrioe procuratorem constituil,
nes aut interfecit aut cepit. Sed hanc fuscavit viclo- animus Herodis ad majora sublalus est. Anno itaque
riam sollicitudo propter amicitiam Antonii post vi- regni sui quinto decimo lemplum instauravit, et du-
cloriam Coesaris apud Actium. llaque Herodes tra- plunt lerroe spalium quam fuerat circa templum
dens se periculo, Rhodumque transmissus, adiit muro amplexus est, ingenti sumpta et munificentia
Coesaremsine diademate, veste quidem cultuque sîngulari, argumenta erant in ambitu l'ani magnoe
privato, sed fasta regio , neque dissimulata verilate, porticus, eisque conjunclum a Seplenlrione castel-
coram hoeedixit : Ego Coesar,rex faetus ab Antonio, lum, etillas quidem afundamentis erexit. Hoc aulem
fateor utilem me fuisse régi Antonio, neque dubita- nulla re minus quam regni sedes largis opibus re-
veriin dicere quod omni modo armis quoque me gra- novatum Ânloniam vocavit, in honorem Antonii.
tuin expertus esseï, nisi Arabes prohibuissent. Ve- Quin etiam domo sibi regia kf superiore parte civita-
rumtamen et auxilia pro viribus ei misi, et multa lis exslructa, duas oedes in ea maximas atque pul-
frumenli millia. Ego enim optimum consiliuin ei cherrimas, quibus ne templum quidem usque con-
dedi, unam esse dicens Cleopatroemortem adversa- ferri posset, oedificavit,easque amicorum vocabulis,
1111 FRECULPHI LEXOYEENSISEPISCOPI Îli2
unam Coesânum, Agrippium altérant nominavit. Nec A est, quod magnitudini aninti sui conveniret. Erat
vero solis tectis memorîam eorum et cognomina cir- utique venator summus, bellator fortis, sagittarius
cumscripsit, sed in totas etiam civitates, studium directissimus, et in rébus labentibus felicissimus,
liberalitatis extondit. Prorsus non est idoneus regni secundam cujus fprtunam humiliavit superbia. Mox
locus, quem honore Coesarisnudum reliquerit. Postea eliam ut regni adeptes est potentiam, repudiavit
vero quam fines suos templis replevit, in provinciam conjugem, quam prius habuerat, quoeDosis vocaba-
quoque honores ejus effudit, et in mullis civitatibus tur, el Mariamnem Hircani neptem, de regio semine
templa, quoe Coesareanominantur, consliluil. Coetera Alexandri filiam filii Arîstoboli, sibi sociavit in con-
vero ejus opéra munificenter- condita omnino. Scire jugio, a regalibus priore depulsa uxore, cum filio
vero cupientes, ad Josephi libres convolare studeant. Antipatro, quem ex ea susceperat. Ipse vero immenso
Unius autem civitatis porlum atque opéra enarrabo amore Mariamnem diligebat, a qua minime dilectus,
ab eo peracta. Ergo cum vidissel unam civitatum sed magis exosus est, ob hanc causam, quoniam
vetustate jam fessant, quoePyrgos Stratonis vocaba- Hircanum ejus avum, postquam Parthi ab exsilio
tur, in litlore maris totam eam candido reparavit illum remiserant, dolo oeciderat, fratremque uxoris -
saxo. Littora vero contigua hujus civitatis adeo fue- Joathen, cui pontificatus honorem contulerat, invi-
runt importuosa, ut omnes in mari fluctuare eoge- B dia stimulante, propter favorem populi, quem erga
renlur, minas Aphrici metuentes, qui ex Phosnice eum habebant, necare proecepit. Hi enim dolores
ad JSgyptum navigabant. Cujus etiam mediocris aura atque nobilitas sanguinis excitaverant mulierem
tantas undarum moles ad scopulos erigit, ut remean- adversus maritum, araorque mariti eximius quem
tis oestu gurgitis per aliquantum spatium maris feri- erga se noverat atque feeunditas prolis addiderant
las augeatur. Sed rex, liberalitate ac sumptibus de- fiduciam. Genuerat enim ei très filios atque duas
victa natura loci, majorem portum fabricavit, et in feminas, quorum unus vocabalur Alexander, secun-
ejus penetralibus alias navibus slationes fecit altis- dus Aristobolus, tertius Romoe liberalibus sludiis
simas. Et quanquam omnis ei locus adversaretar, tradilus defunelus est. Hoecigitur Mariamnes probro
tamen ita cum difficultate certavit, ut firmitas qui- dabal Herodi suorum necem, sororemque régis Sa-
dem structurée nequaquam mari cederet ; pulchritudo lomen et fratrem Ferora maledictis atrocioribus
vero tanta esset, quasi nulla res ardua proepedisset dehonestabat. Sed rex quidem amore uxoris mutas
ornatum. Mensus enim quantum diximus portai spa- eral ; gravi autem indignatione mulieres soeviebant
tium, per viginti ulnas in profundum saxa demisit, el quo maxime commoveretur Herodes, crimen
quorum pleraque pedum quinquaginta longitudinis, adulterii proetor alia multa, quoe similia fingerenlur,
et altitadinis quindecim, et latitadinis decem, non- objiciebant. Quo livore Herodes instigatus, interfi-
nulla etiam majora fuerunt. Explelo aulem spatio cere jussit uxorem : filios vero suos ob necem ma-
quodundam celabat, in ducenlospedes murum dila- ternant Alexandrum el Aristobolum quasi indignan-
tavit. Ex quibus centum repellendis iluclibus ante tes, et sibi necem méditantes, a Coesare Octaviano
constructi, coeteri autem saxeo, quo portas cingitur, ad mortem poposcit. Imperator vero satisfactionem
muro subjecli sunt, magnis turribus interpositis, suscipiens ab Alexandro, eral quippe acerrimus in
quarum maxima atque pulcherrima ex parente Coe- dicendo, patri eos reconciliavit, proecipiens ut palri
saris Drusium cognominata est. Crebrî autem for- obedirent sincère amore, nt domino ; Herodi vero
mées ad deducenda quoeportas haberet, proque for- dixit, ut palerno affecta suos recognosceret filios,
nicibus et circum eos pila saxea et lata, quoenaves sicque reconciliatos, remisit eos in regnum. Herodes
egredientes exciperet. Âditus autem Seplentrionalis vero mox ut reversus est in Judoeam, insidiis Anli-
erat. Venlorum enim pro situ loci placidissimus est patri, qui regnum affectabat palernum, captes, el
Boreas. Ad ostium vero statuas, sive Colossi, très Dosis prioris uxoris, quam in cubile Mar.iamnis oc-
ulrinque fulti columnis. Quarum a loeva quidem in- cisoeinlroduxerat, armatur iterum in filios. Crevit
tranlibus stantes, solida turris sustinet ; dexlera vero r. enim per singulos dies odium et indignatio patris in
duo proceri lapides' juncti, et partis adversoeturris filios, quoadusque morti eos traderet. Quibus inler-
roagnitudinem superantes. Domus autem portai con- fectis, Antipater non impune loetalus est, qui auclor
nexoe, candido ilidem lapide, parique mensura spa- mortis exstiteral fratrum. Justo namque judicio Dei,
tiorum civitalis vice lendentes in portum. Contra el parricidoe Herodis inalo, qui omnes suos semper
ostium vero portas in colle Coesaristemplum, magni- habebat amicos suspeclos, Anlipatrum quem apud
tudine simul et pulchritadine proecipuum, slatuaque Coesarem regni successorem designaverat, necem
in eo Coesarissive Colossus non minor quam Jovis sibi meditantem deprehendil el diu vinctam afflixit,
apud Olympias, cujus ad exemplafaclus est. Hanc ac demum interficere jussit. Virum eliam Salomoe
itaque civitatem in honore Coesaris nuncupavil Coe- sororis suoe interfecit, el cum eam alii tradidissel
saream. Pro amore vero parenlum, id esl, Anlipatri, uxorem, etiam hune interfecit, cum et soerum'suam
et Cypridis, et Faseli, civitates, castella, turres, ob Mariamnis matrem crudeliter necasset. llaque re-
memoriam oeternara oedificavit. Ludds vero Olym- gnum ejus acerbissima iniquitate replelum est. De
piaci certaminis et gymnasia in diversis civitatibus quibus videlicet suspicio fuisset, illico trucidabat eos.
propriis sumptibus reparavit. Quin et corpore usus- Multi régis iracundia casdis cupida, conlra adversa-
'
1115 CHRONICON.— TOMI 1 LIB. VII. 1114
rios abutebantur, et mendacio quidem confestim A pariter violentia distendebatur, fatum proevenire
fides habebatur. Erant autem criminalionibus ipsis conatus est, sumptoque malo, eliam cullellum po-
velocîora supplicia. Denique qui modo accusaverat poscit. Seclum enim comedere consueveral. Deinde
accusabatur, et cum eo qui ante se conviclus esset circumspecto ne quis arbiter impediret, tanquam se
ducebater ad poenam. De vila namque et periculo percussurus dexteram sustulit. Cum vero Aciabus
régis quasstiones breviore compendio terminabat. consobrinus ejus accurrisset, manumque conlinuis-
Ad hanc autem soevitiamprocesserat, ut née eorum sef, paululum morte protelata, eorrigil testamen-
quempiam humanitus aspiceret, qui accusatores es- tum et successoral quidem Archelaum, natu maxi-
senl ; verum amicis eliam immitissimum se proebuis- mum Antipatri fratrem, scribit, tetrarcham vero
set. Ejus namque filii Alexander et Arislobolus, quos Antipam. Moritur itaque Herodes post annos quidem
occiderat, banc habuerant prolem. Filii Alexandri 44 ex quo interfecit Antigonum el regno potitus est
ex Glaphira régis Cappadocioe Archelai filia, duo Judoeorum, annis vero 52 postquam rex a Romanis
fuerunt, Tigranes et Alexander. Arisloboli vero, declaratus est, et in aliis quidem omnibus secunda
Agrippa, Herodes el Aristobolus. Hos enim sibi ge- fortuna usus est, in rébus autem domesticis infe-
nuil Beronice Salomis Herodis sororis filia, ipsius licissimus fuit. Augustus vero Herodis loco Àrche-
sobrina. Ipse autem Herodes, quosproeter necaverat, B • laum constituit, ejusque fratres quatuor telrarchas
Uos habebat filios, Herodem Antipam, Archelaum fecit.
Herodem, et Philippum atque Phaselum, filias vero CAPUT XIX,
Bosamen el Salomen, et Olympiadem ; ac proeter Imperante Octaviano Cliristum natum esse, ut proe-
dixeranl propheloe, et angeli annuntiaverunl. El
bas, Alexandri, et Âristoboli sorores duas, ex Ma- qui memoria digni illustres eo tempore haberen-
riamne uxore, quam interfecerat. Hanc prolem, ex lur viri.
diversis uxoribus, quas plures habebat, genuit. Fe- Quibus diebus regnum ^Egyptiorum, quod fuit in
roran autem (ut fama fuit) fratrem suum veneno Alexandria, déstructura est, quod usque ad Cleopa-
occidit. Ergo post immensam necem domesticoruin tram annis 240 slelerat. iEgyptus vero provincia
atque insatiabilem subjectorum, ut Dominum Chri- deinceps Romanorum facta esl, quam primus Cor-
stum magis proedicantibus didicit natum, ,eum mox nélius Gallus Forojuliensis poeta tenuit ; qui quadra-
ad callida conversus argumenta, exstinguere curavit. gesimo tertio oetalis suoeanno propria manu se to-
Sed dum non hoc conligit ut voluit, furorem quem lérerait, de quo Virgilius in Bucolicis meminil. Quo
corde celaverat occidendo pueras Bethlehemiticos tempore, censu Romoeagitato, inventa sunl civium
demonstravit. Supra enim omnes barbaros crudelis- Romanorum quadraginta millia centena, et quadra-
simo edicto omnes pueros ab unius noctis oetate ^ ginta tria millia. Marcus enim Terenlius Varro phi-
usque àd spatium duorum videlicet annorum allidere losophus, prope nonagenarius moritur. Tune Nico-
jussit. Quam casdem Dominus innocenlium terribili- polis juxta Actium condita, et Agonactus conslitutus
ler in eum vindicavit, quamvis eliam sophistas in est, Arctoricus medicus Augusti, posl Actiacam
lege eruditissimos duos cum eorum discipulis vivos victoriam naufragio periit. Is namque Oetavianum
incenderet, aliosque eis consentientibus trucidari monuit ut e castris in campum, quamvis oeger, con-
jusserat, quia aquilam in templo auraam, quam con- tra Antonianos milites properaret, hoc ei profulurum
tra leges instituerai, a fano ejicere decreverant. fore in somnis didicisse dixit. Quod ut Augustus fecit,
Scribas quoque et interprètes divinoe legis occidit, discrimen morlis evasit. Confestim quippe ejus castra
quos suspicor in nece parvulorum cum Herode fuisse ab Antonianis capta sunt. Larissoeus enim magus et
méditâtes. Herodis quippe corpus morbo occupatum Pythagoricus ab Auguste urbe el Italia depulsus est.
variis doloribus differebatur. Namfebris quidem non Augustus eliam Gallos et Calabriam vectigales fecit.
mediocris erat, prurigo autem intolerabilis habebat M. Gnatius Plautius Ciceronis discipulus, orator ha-
omnem corporis superficiem. Assiduis autem vexa- betur insignis. Qui cum Galliam Comatam regeret,
batar coli tormentis, pedesque tanquam ex intercutis .j. Lugdunum condidit. M. Lolius Galatiam provinciain
'
vilio inlumuerant, quin et inflatio ventriculi putre- fecit. Quintilius Cremonensis, Virgilii et Horalii
doque tosticulorum vermiculos generans. Hinc atra „amicus, moritur. Tiberius, ab Auguste missus, occu-
jam bili correptus, et pêne ipsi morti minitabatur. pavit Armeniam. Virgilius poêla Brundusii moritur,
Igitur factura nefarium excogitavit. Colleclos enim Saturnino el Cinna Lucenlio consuiibus : ossa ejus
cujusque vici ex omni Judoeanobiliores in locum cui Neapolint translata, in secundo ab urbe milliario se-
nomen est Hippodromo concludi proecepit. Deinde peliuntur, titulo hujusmodi suprascriplo, quem mo-
sorore Salome et Alëxa marito ejus ad se vocalis, riens ipse diclitaverat :
ait : Scio, inquit, mortem meam feslis gaudiis cele- Mantuame genuit, Calabrirapuere, tenet nunc -
brataros esse Judoeos,verum per alios lugeri potero, Parthenope, ceciuipascua,rura, duces.
et prasclarissinios honores assequi sepulturoe, si quoe Verrius etiam et Tueax, Virgilii el Horalii conta-
prascipiofecerilis.Hos virosqui habenlur in custodia, bernales, poetoe habentur illustres, qui jEneidos
cum animant eûlavero, slatim militibus circumdatos postea libros emendaverùnt sub ea lege, ut nihil ad-
occidite, ut etiam in vila, omnis mihi Judoea, omnis derent. Emilius Macer etiam Veronensis poeta in
doruus, illacrymet. Herodes quia inedia tussisque Asia moritur. Augustus Agrippant adoplavit in filium.
H15 FRECULPIII LEXOVIENSIS EPISCOPI 1116
Tyberius Vindelicos el eos qui Thraciarum confines À^prophetis. proenuntiabatur, angelis prasdicanlibus,
erant Romanas provincias facit, ac deinceps vastata Stella duce, ac sacerdolibus legumque doctoribus
Germania imperator appellalur. G. Julius, cogno- protestanlibus, in Bethlehem Judoe celebrata est,
mento Polyhistor, iiluslris grammalicus habetur. anno videlicet a reoedificationetempli, quoesub Dario
Horaliils quinquagesimo septimo oetalis suoe anno rege facta esl, quingenlesimo decimo quinto ; a Sa-
moritur Romoe. Tyberius Coesarde captis Pannoniis lomone autem et prima oedificaliane templi anno
iriumphavit. Augustus filiam suam in adulterio de- mîllesimo vigesimo septimo ; aMoseet egressu Israe-
prehensam exsilio damnavit. .Marcus Tullius Tyro, Iis ex JEgyplo millesimo quingentesimo sexto. Ab
Cieeronis libertus, qui primus notas commenlatus Abraham et regno Nini et Semiramidis anni 2011;
est, in Puteolano proediousque ad centum annos con-- a diluvio quippe anni 2921 ; ab Adamvero 5129. Se-
senescit. Augustus gladiatorum ludum el navaoecer- eundum Geneseos igitur scripturam, et Aphricam sup-
tamen exhibuit. Âugustus Tyberium et \grippam in putationem, amplius inveniunlur anni 128. Hanc
filios adoplavit. Judas Galiloeus ad rebellandum Ju- igitur annorum seriem, a proioplasto scilicel usque
doeoscohortalur ; Àsinius Pollio orator vir consula- ad Domini adventum, in singulis, prout poluimus,
ris, qui de Dalmatis triumphavit, in villa Tusculana regnis ex celebrioribus faclis enarrare curavimus.
oetalis suoe anno octogesimo moritur. Cujus filius g Nunc autem cum posl immensos pelagi fluetûs Scil-
Asinius Gallus orator, qui diris a Tyberio suppliciis leos tandem evasimus latratus, et, optala slatione
necatus est. Cujus eliam Virgilius meminit. Igitur, polili, post longoevassoeculorum tenebras ad lucem
ut proemisimus ad Domini nostri Jesu Ghrisli nativi- venimus veram, qua respersi in Domini Chrisli ad-
tateni, hominis Deique Filii pervenimus. Quoe ut a ventu, librorum finem fecimus,
IN TOMUMPOSTERIOREM
AD JUDITH AUGUSTAM AUGTORIS PRZEFATIG.
Domina Augustarum feîicissima Judith, duin in torùin quoque regibus, qui successerant, ab eis etiam
humanis quo altius acGrescas non invenitur rébus : depulsis. Quod videlicet opus quinque distinxi in
quia si de viro agitur, quis nobilior imperatorum, libros. In his enim, velut in speculo, per tuoe sanclis-
aut sapientior In divinis, soeculariumve disciplinis, G sinioedevotionis adinonilioiiem atque jussionem do-
Ludovico Coesare invicto? nec mirum talent protu- minus meus Carolus, gloriosissimus tuoe filius excel-
lisse excellentissimo Auguste soeculosobolem Carolo. lente, inspicere quid agendum vel quid vitandum
Si aulem de" venustate corporis, ul absque adula- sit poterit. Decet enim dominant le venerabilem uni-
tionis fuco proférant quôd verum est, pulchritu- eum erudire filium, nostroe jucunditalis el novi sas-
dine snperas otaries, quas visus vel audilùs nostroe cùli regem esse Bersabeoe, quoe Ididam priscorum
parvilatis comperil reginas. Sin autem de proie, érddlvit sapientissimum soeculorum regem, ut idem
nonne mundi gloria et hominum delectalio Carolus, de se Ml : Nam et ego filius fui patris mei tenellus,
qui eiegantia corporis ac moribus optintis, seu agili et unigënitas coram matre mea, el docebal me atque
prudentioe studio iminaluram vincendo propriam dicebat : Suscipiat verba mea cor luum ; cuslodi
superal oetalem, ut videatur avus ejus non obiisse, proecepla mea, el vives. Pôsside sapientiam, posside
sed polius, delersa caligine somni, novum illustrare prudentiam, ne obliviscaris, neqiie déclines a vërbis
orbem, siquidem in nepole immortale ipsius inge- oris mei, ne dimittas eam, et cusiodiet te ; dilige
nium una cum nomine décor et virtus splendeant. eam, et servabil le, etc. Is autem prout de Domini
Quam ob rem, dum in temporalibus nihil desit rébus, confidimus pielate, sacris jussionibus tuis parebil, et
ht augmente careas, studio sapientioe dilalaris, ht •" inter coeleras hiatërnoe dilectîonis admonitiohës hos
excellentior rétro soeculis imperatricibus ïeperiaris. libelles suoe non dedignabituf contradere memorioe.
Igitur indita a beo tibi sapientia, el naturalis in- Quibus imperatorum gestis, sanciorumque triumphis,
genii scientia, attonilum me reddit inter coeteros atque doctorunt magnificentium doctrînis illustrâ-
adjutores, quoniam in divinis et liberalibus studiis, tes, cautius quid agendum sit, sive sublilius îhveniet
ut luoeerudilionis cognovi facundiam, obslupui, sta- quid sit vitandum. Igitur hos codicillos tuoe dilectio-
timque deliberare mecum coepi quodnara munuscu- nis amor, mi domina semper Augusta, scribere com-
luin meo labofe congestum tuoe offerrem almilatis pulit, qui tuoe almitalis et immortalis sapientioe ju-
flagrantioe. Igitur ab Octaviano Àugusto et Domini dicium exspectant. Quod si jiidicando consequanter
nativiiate Salvàloris nostri seeundum aggressus sunt laudem, tuoe reputabitar oeternaliter memorioe: quo-
scribendo opus, quod peregi usque ad régna Fran- niam sacratissimum nomen luum Judith judicans,
corùm el Longobardoriim deficienlibus Romanorum sive laudans interprelalur. (
imperatoribus sëu 'udieibus ablialiaet Gallis, Gol-~
un GHRONICON.'— TOMI II LIB. L «18
INGIPIT
CHRONÏCORUM TOMJS POSTËRIOR,
Continens ab Octaviano Augusto et Christi Servatoris nostri Nativitate usque ad Francorum
et Longobardorum régna rerum geslarum historiam.
LIBER PRIMUS.
'
CAPUT PRIMUM. A cum Abraham sanctas sub Nino primo gentium rege
Quot priores libri divèrsorum regnorum historias quadragesimo tertio natus sit anno, cui dicte sunl
contineant 'ab initia mundi usque ad nalivilalem reproraissiones, et ex eujus semine promissus fuerat
Christi. Christus, Christi autem nativilas, sub fine quadra-
In priorîbus libris, Domino suffragante, ex multo- gesimi secundi convenirel; ul jam non ipse in parte
rum opusculis cum hagiographOruni tum genlilidm, terlii anni, sed in ipso potius terlius annus orirèlur.
nou toodieb lâbore desudans, decerpere curavi quoe- Qui eliam annus quanlis, quam novis, quamque
cunque Uliliaparvitati meoe siint visa; et legenlibus iniisitatis abundaverit, satis, ëtiam me non profé-
profutara, sumens exordium a primo parente morla- rante; cohipertum haberi arbitrer. Tolo terrarum
lium propagalore. Tandem post -multas soeculorum orbe una pax omnium, non cessatione, sed aboli-
tënebras, ad nathitatem novi homihis pervenimus, tione bellorum, clausoe Jani Gemini portoe,-exstir-
Domini scilic'etJesu Christi Dei et hominis filii. Ubi patis bellorum radicibus non repressis. Census ille
priorum finem decrevi facere Iibroriim, ut cum léga- primus maxiraus, cum in hoc unum Coesarisnomen
tions coeremoniis, et umbris, alque errOribiis pristi- universa magna gentium creatara juravil, simulque
nis, lerminarentar. per communionem census unius societalis effeeta
B est. Igitur anno ab Urbe condita septingentesimo
CÂPUT ïï
Dë nativitate Christi ab ang'elis et prbphelis annun- quinquagesimo secundo lîatus est Christus, saluta-
liata, quoe-sextam mundi oetalemconsecravit. rem mundi afferens fidents vere petra medio rerum
Igitur jam Salvalore nalo, ejusque radiis reniolis posila, ubi comminueretur qui o'ffenderet, qui crc-
tenebris^illustrato mundo, alia terenda est via; nec deret salvaretur ; vere ignis ardens, quem qui inse-
de diversarum, ut prius, fatigabitur calamus gen- quilur jlluminatur , qui tentât exuritur. Ipse est
tium regnis seripturus; dura ferilas atque rabies Christus Ghristianorum caputj salvalor bonorum,
singularum gentium immensaque libido dominandi malorum punilors judex omnium. Hic enim Jésus
(ut in prioribuS libando perslriuximus libris) in unius Christus Filius Dei sextam mundi oelatem suo con-
ditionis pariter omnia eonciderunt régna. Et hoc non secravit adventu.
hominum forlitudo; vel prudentia, sed Dei omnipo- CAPUT IH; -
tentia, quod antea nusquam fuerat, proeparavit. Quod De Herode alienigena sub quo -natus esï Christus;
longe propheta proevidens, ail : Non tevabit gensgla- quod lune prophelioeimpiété sunt hanc nalivilalem
dium, et quoe sequuntar. Dignum itaque eral utillo proedicentes.
nascente, qui unus est Deus, in substanlia Patris et Igitur, ut in proecedentibus libris ostendimus, de-
Spiritus sancti, sub unius censu lotus subderetur ^ pulsos esse a regno Judoeorumvel ducalu ex semine
mundus. Itaque hoecnalivitas celebrala est; prophe- Juda duces et principes; dum de summa rerum acri-
lis proedicentibusj-el angelis proclamantibus : Gloria ter contenderent, Herodes a Romanis constitulus
in excelsis Deo, et in terra pax hominïbusbonoevolun- est princeps alienigena, et nihil -ontnino perlinens
tatis, quando lotus sub una pace mundus, mirabili ad Judoeos, qui antipatri Ascalonitoe et matris Cy-
modo et proecedentibus soeculis inaudito, quiescebal. pridis Arabicoe"filius fuit. Is dum a Romanis susce-
Quam videlicel nativitatem et pacem, non solum pil principatum Judoeorum, vicinam Christi nativi-
divini eloquii scripla, sed etiam gentilium oracula tatem désignât) et sacerdotiunij el regnum Judoeoe,
longe prius proedixerunl, ut in Sibyllinis et coetero- quod prius per successiones minorum tenebalur,
rum carminibus continetur. Igitur postquam impe- esse destruendura ; jamque complétera propheliam
rare coepit Octavianus Goesar, qui primus monar- esse quoeita per Mosen loquilur : Non deficiet prin-
chiam obtinuit mundi (quamvis avunculus ejus Julius ceps ex Juda, neque judex de femoribus ejus donec
Coesar ante eum existeret potius melator imperii veniat cui reposilum est, et ipse erit exspeclatiogen-
quam imperator), prope emenso admodum anno qua- tium. In hoc loco etiam christus quem Danielis Scri-
dragesimo secundo, natus est Dominus Christus, ptura proefatur accepit finem. Nam usque ad He-
veram mundo torpenti in tenebris a soeculis soecu- rodem christi, idest, sacerdotes, erant reges Judoeo-
iorum terris afferens Iucem, Ita enim factura est ut rum, qui imperare coeperunt ab inslauralioue templi»
1119 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPÏ 1120
sub Dario usque ad Hircanum annis 485 in medio A . pendiariis adjecit. Gelharum populos, Basternasque
transactis. lacessitos bellis , ad concordiam compulit. Huic
Quos Daniel quoque significat, dicens : Et sciens Persoe obsides obtulerunt, creandique régis ar-
et inlelligens, ab initio sermonis respondendi et bitrium permiserunl. Ad hune Indi, Scythoe, Gara-
oedifjcandiHierusalem, usque ad Christi principatum mantes, jEthiopes, legatos cum donis miserunt.
hebdomadoe 7, et hebdomadoe 62, quoe 69 hebdo- Adeo denique turbas bella simultantes exsecratus
madoefaciunt annos 485, in quibus chrisli, id est, est, ut, nisi justis de causis, nunquam genli cuiquaîn
sacerdotes, per unctionem consecrati, regnaverunt • bellum indixèrit. Jacianlisque esse ingenii et levis-
usque ad Hircanum. Quo exlremo omnium a Parthis simi dicebat ardorem triumphandi, et oblauream
capto Herodes Antipatri filiusnihil ad se pertinenlem coronam, id est, folia infructuosa, in discrimen per
Judoeam a Coesare et senatu accepit principatum, incertos éventas certaminum securitatem civium
filiique ejùs post eum regnaverunt, usque ad novis- proecipitare; neque iraperatori bono quidquam minus
siniam Hierosolymorum captivitalem, nequaquam ex quam temeritatem congruere ; satis celeriler fieri,
successione sacerdolalis generis ponlificibus con- quidquid commode gererelur, armaque nisi majoris
stitutis, neque perpetuitate vitoe seeundum legem emolumenli spe nequaquam movenda esse, ne com-
Mosi servientibus Deo. Ignobiles vero quidam, et B pendio lenui, jactura gravi, petite Victoria similis
aiio tempore alii, et nonnulli unius anni, sive modi- sit hanto aureo piscantibus, cujus abrupli amissique
co amplius, a Romanis imperatoribus sacerdolium detrimentum nullo captaroe lucro pensari potest.
emebant. Denique erga cives clemenlissime versatus est, in
Quoeomnia eliam Daniel propheta vatieinatar, ita amicos fidus exslitit. Quorum proecipuierant ob taci-
dicens : Et post hebdomadas 69 inleribil chrisma, et turnilatem Mecoenas, ob patientiam laboris mode-
judicium non erit in eo, et lemplum et sanctum cor- sliamque Aggrippa.
rumpet populus, duce veniente. Diligebat proeterea Virgiliunt ; rarus quidem ad
CAPUT IV. recipiendas amicitias, ad retinendas constantissimus.
De Octaviano, qui non se permittebat dominum ap- Liberalibus studiis, proesertim eloquentioe, in tan-
pellari, et qualem vilam duxerit, vel quo fine proe- tum incumbens, ut nullus ne in procinctu quidem
venlussit. laberetur dies, quin legeret, scriberel, declamaret.
Igitur Octavianus, qui imperatorum omnium pri-, , Leges alias novas, alias correctas protulit suo no-
mus monarchiam obtinuit mundi (ut proemisimus), mine. Àuxil, ornavitque Romam oedifieiis mullis,
non passus est quidem neque ausus saltem a propriis isto glorians dicto : Urbem latericiam reperi, re-
liberis dominum se nominari, quanto magis ab ex- 'C linquo marmoream. Fuit, inquit, gratus, civilis ani-
traneis, quia eo imperante verus dominus totius ge- mi el lepidi ; corpore loto pulcber, sed oculis magis.
neris humani inter hommes natus est. Nam cum Quorum aciem clarissimorum sidérant modo vibrans,
eodem spectante ludos, pronuntiatum esset in mimo : libenter accipiebat cedi ab intendenlibus, tanquam
0 dominum oequum et bonum, universique quasi de solis radiis, aspectai suo : a cujus facie dum qui-
ipso dictant esset, exsultanler approbavissenl, stalim dam miles oculos averteret, et interrogaretur ab eo
quidem manu, vultuque indecoras adulaliones re- cur ila faceret, respondit : Quia fulmen oculorum
pressit, et sequenti die gravissimo corripuit ediclo, tuorum ferre non possum. Nec tamen vir vantas
dominumque se post bac appellari, ne a liberis qui- vitiis caruil, dum cupiditati dominanli ac libidini
dem aut nepotibus suis, vel serio vel joco permisit. deservivil, ejeclaque uxore propria Scribonia no-
Àtlamen paucis expediam dictis quo génère ortus, mine, Liviam, quasi ejus viro sibi eam tradente,
qualemve duxerit vilam, quo fine proeventus, qui, inatrimonio sociavit. Quam lanlo dilexit amore, ul
porlis Jani clausis, rempublicam, quam bello quas- ejusdem filios, Tyberium et Drusum suos privignos,
sierat, pace nutriverat, amplificare studens. Hic au- propria proie éjecta, adoptaret in filios. Ex quibus
lem pâtre Octaviano senatore genitus, maternum Tyberium successorent imperii designavit. Imperavit
genus ab JEnea per Juliam familiam sorlitus, ado- annis quinquaginta sex, duodeeim cum Antonio, qua-
plione vere C. Coesarismajoris sui avunculi, C. Coe- draginta vero el quatuor solus. Qui certe nunquam
sar dictas, deinde ob victoriam Augustus cognomi- aut reipublicoepotentiam ad se traxisset, aut landiu
natus est. Iste in imperio posilus, tribunitiam pole- ea polirelur, nisi pro causa nalivitalis Domini hoc
slalem per se exercuil. Regionem iEgypti inunda- fieret. Qui post mortem quantis bonoribus a senatu
lioue Nili accessu difficilem, inviamque paludibus, est sublimatus, enarrare longum est. Hic enim sin-
in provincioe formam redegrt. Quam ut annonain gularem (ul diximus) primus obtinuit principatum,
urbis copiosam eûîceret, fossas incuria velustatis et posteris eantdem imperii polestatem cum suo no-
limo clausas, labore militant patefecit. Hujus tem- mine Augusli dereliquit. Qui circa finem vitoe, Ju-
pore ex .^Egyptourbi anima dueenlies cenlena millia doeisnon ferentibusferocitatem Archelai filiiHerodis,
frumenti inferebantur. Iste Cantabros et Aquitanos, qui post eum annis novem in Judoea regnaverat, sed
Rhelos, Vindelicos, Dalmatas provineias numéro ultro accusanlibus, Augustes apud Viennam urbem
populo Romano conjunxit, Suevos Callosque dele- Gallioeeumdem Archelaum relegavif, et ad minuen-
vit. Sigambros in Galliam transtulil, Pannonios sti- dam Judaici regni potentiam, insolentiamque do-
1121 CHRONICON.— TOMI II LIB. I. 1122
mandam, quatuor fratres ejus pro eo sunt tetrarchoe A rum scriptor, circa hoec tempora, die Pentecostes,
creati, Herodes, Antipater, Lisias et Philippus. Quo- sacerdotes primum commotionem locorum et quos-
rum Philippus et Herodes, qui Antipas prius nun- dam sonitus sensisse lestalur. Deinde ex adyto tem-
cupatur, etiam vivente Archelao, tetrarchoe fuerant pli repentinam subito erupisse vocem dicentium :
ordinati. Transmigremus ex bis sedibus. Scribil aulem supra-
CAPUT T. dictas vir quod eodem anno Pilatus proeses secreto
noctis Coesaris in ' et
Tyberio imperante, Joannes proedicat et baplizat. imagines templo staluerit,
DominasJésus proedicandoet miracula faciendo ad hoecprima seditionis et turbarum Judoeiscausa exsti-
passionemvenit. lerit.
Tyberius, privignus Augusti, imperavit annis 24. Ex hocloco considerandum quantoe deinceps ca-
Hujus anno duodecimo Pilalus procuraturus Ju- lamitates Judoeorum gentem oppresserinl. Pilatus
doeam,dirigitur Hierosolymam. Herodes ergo telrar- post supradictam seditionem, quoeob Coesaris ima-
cha, qui Judoeorum principatum tenuit annis 24, in gines fuerat concitala, sacrum thesaurum (quem
honorem Tyberii, et matris ejus Livioe, Tyberiadem corbonara Judoei vocant) in aquoeductumHierosoly-
condidit, et Libiadem. Itaque anno duodecimo im- morum expendens, secundoe-sedilioni proebuit se-
perii Tyberii, Joannes filius Zacharioe, in deserto B mina. Sejanus proefectusTyberii, qui apud eum plu-
juxta Jordanis fiuenta proedicans, Christum Filium rimum poterat, instantissime cohoriatar ut gentem
Dei in medio eorum adesse testatur. Ipse quoque Judoeorum deleat, ut Philo meminit in libro legatio-
Dominus Jésus Christus hinc in populos salutarem nis ii. Tyberius siquidem juventutem eorum per
viam annuntiat, signis atque virtulibus vera com- speciem sacramenti in provincias gravioris coeli re-
probans esse quoe diceret. Miracula quoe in Evan- legavit, reliquos gentis ejusdem vel similia sectan-
geliis scripta sunt facit Jésus Christus Filius Dei, tes urbe submovit, sub poena perpeluoe servilutis,
discipulos suos divinis imbuens sacramentis, ut uni- nisi obtempérassent.
versis gentibus conversionem ad Deum nuntient im- CAPUT VII.
perat Jésus Christus seeundum prophetias, quoede eo De ordinatione Jacobi, et septem diaconorum. Simul
- fuerant proelocutoe,ad passionem venit anno Tyberii etiam de conversioneAbgari régis per Thaddoeum.
decimo octavo. Igitur eo tempore proediealuri per Judoeoeregiones
CAPUT VI. aposloli post Christi ascensionem Jacobum fratrem
De terroemotu et tenebris quoe in passione Domini Domini Hierosolyinis ordinant episeopum. Ordinant
conligerunt, quid scriptores gentilium senserint, seu i etiam et septem diaconos; et lapidalo Stepbano,
Josephus Historiographus. Ecclesia per regiones Judoeoeet Samarioe dispergi-
Quo tempore eliam in aliis ethnicorum commen- tur. Enimvero de his plenius scribere libet. Primus
tariis hoecad verbum scripta reperimus : solis facta igitur in apostolorum numéro pro Juda proditore,
defeclio, Bilhynia terroemotu concussa, in urbe Ni- Matthias sorte asciscitur, qui eral unus ex discipu-
coeaoedesplurimoe corruerunt : quoe omnia his con- lis Domini. Ordinanlur autem et diaconi septem nu-
gruunt quoein passione Salvatoris acciderant. Scri- méro per oraliones et manus impositionem apostolo-
bit vero super bis et Flegon, qui Olympiadarum rum, ministerii viduarum gralia. In quibus Stephanus
egregius supputator est, in libro xiu ita dicens : qui el primus post Christum lapidatar.ab bis qui el
Quarto autem anno ducentesimoesecundoe Olympia- Dominum occiderunt, per quod nominis sui Stephano
dis, magna et excellens, inter omnes quoeante eam corona donalur a Christo. Tum deinde Jacobum, qui
acciderant, defeclio solis facta die hora sexta, sol in dicebatur frater Domini, hune, inquain, ipsum Ja-
totem obscuratas,tetraque nox subito obducta terris cobum, qui et Justes cognominatus est ab antiquis,
est, et sicut dictant est : Tirlutam merito et insignis vite privilegio, primum
Impiaqueoeternamtimuerunt sasculanootem. historias tradiderunt suscepisse Ecclesioe quoe in
Usque adeo autem, neque lunam lumini solis, neque ix. Hierosolymis est sedem, sicut Clemens in disposi-
nubeS' obslitisse manifestant est, ut quarta décima tionum libro vi asserit, dicens : Petrus et Jacobus et
ea die luna, tota coeli regione inlerjecla, longissime Joannes, post assumptionem Salvatoris quamvis ab
a conspectu solis admisse, et stellas tune diurnis ipso fuerint omnibus pêne proelati, sibi tamen non
horis, vel potius in illa horrenda nocte loto coelo vendicant primatas gloriam, sed Jacobum, qui dice-
fulsisse, referatar. Et, ut supra meminimus, terroe- batur Justus, apostolorum episeopum statuunt.
motus in Bylhinia Nicoenoeurbis multas oedes sub- Idemque ipse in ejusdem operis libro vu, addit de
vertit, ac reliquiïs Asioe civitatibus ab imperatore ipso etiam hoec: Jacobo, qui dicebatur Justus, et
eo terroemotu dirutis, iribula dimissa sunt. Joanui et Petro, post resurrectionem Domini, ont-
Hoec supradiclus vir. Argumentant autem hujus nem scientiam tradidit, et ipsi coeteris apostolis. Qui
reï, quod Salvator iste anno passus sit, Evangelium apostoli illis 70 discipulis tradiderunt, ex quibus
proebet Joannis, in quo scribilur, post quintum de- unus eral et Barnabas. Duos aulem fuisse Jacobos
cimum annum Tyberii Coesaris, tribus annis Domi- constat : unum hune Juslunt, qui, de puma templi
Tuint proedicasse. Josephus etiam vernaculus Judoeo- dejectus, fullonis vecte percussus est et morli Ira-
1125. FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1124
ditus. Alius aulem est ille qui ab Herode capite.,A Moris quippe est illi nationi, eliam nunc a feminis
coesus esl. Hujus ergo Justi Jacobi, etiam Paulus régi. Huic Philippus respousis sancli Spirilus jussus
meminit, cum scribit : Alium autem apostolorum vidi primo ex omnibus gentibus mysîerium fidei el sa-
neminem, nisi Jacobum fratrem Domini. Il) hoc ergp cramentum baplisnti tradidil, el velul quasdam cum
tempore et Thaddoeus, seeundum Domini proeceplum Deo primilîas omnium consecrat nationum. Hune
ad rggem Abgarum missus, ipsum quidem oegrita: opinïo lenet ad patriam terrani regressum, scienliam
dine mqrl>j çorporalis absolvil : universam vero ci- Dei summi el salutare Domini nostri indigenis gen-
vitatem Edessenorùm, Chrislq Domino lideli satis tibus , sicut sibi traditam fuerat, prasdieasse. In quo
credulitate socîavil, ila ul in hodiernum civîtas illa, rébus ipsis compléta est per eum prppbetia quoe di-
quippe ipsius Domini et Salvatoris nostri merpit cit : Mthiopia proevenietmanus ejus Deo. Dum hoec
scripta suscipere, velul spécial! quadam Chrislq de- ita aguntur, Paulus vas eleclîonis non ex hominibus
votione djpata sit. De his eliam latîus scribere sta- neque per hominem, sed per revelatîonem Domini
tuit Eusebius. In libro i Hislorioe Ecoles, dicit : De- nostri Jesu Christi, et Dei Patrjs, qui eum suseitavit
niquepost resurreptionem atque ascensioijem Domini a morluîs in aposlolatum vocatar, coelesti^d se voce
ail coeîps, Tboma apostolps ex commonilione divina delata.
Thaddoeumquemdam, unum ex 70 discipulis, ad Edes- B CÂPUT IX.
senam eivitalent evangelislara et proedicalorem verbi Qualiter Pilatus Tyberio et senalnt resurrectionem
Dei miitil, simul el quoe a Domino promissa fuerant Domini, et miracula ejus,et auod Deus esset, nun-
- tiavit.
îinpleturum. Hoecin archivo publico Edessenoecivi-
tatis, in qua lune supradictus Abgarus regnavit, ila Interea cum per omirent jam locum de tesurre-
descripla reperimus, in his chartis quoe gesta régis ctîone et mirabilibus Domini nostri Jesu Christi et
Abgari servala antiquitus çonlïnëbant. Et ul evîdens de asceusione ejus ad coelum felix fama ioqueretur,
dictorum verilas fiât, ipsarum exemplaria epistola- ac per omnium auras bealî hujus rumoris volveratur
rum ab Âbgaro ad Salvalorem , et Salvatoris ad opîuio, et quoniam antiqui moris erat apud Romanos
eumdem regem, et qualiter hoec gesta sint, ple- ut provlnciaram judices si quid forte novi in Ms
niter in libro Î Eusebîi Ecelesiasliçoe Hislorioeconii- quas gerebant pvovïnciis accidissel, îd vel princîpi
nentur. vel sénatuî nunliarent, quo nihil ex his quoegere-
CAPUT VHI. bantur ignorare aliquid viderentur, de resurreclione
a mortuis Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi
De persécution? primoe Ecclesioe, qua occasione ver-
hum Dei ad gentes pervenit. Ex quibus Mthiopia quoejasaiin omnem loGuntfuerat pervulgaja, Pilatus.
illud primum suscepit. G Tyberio pfincipî referl, sed el de eoelerismirabilibus
ejus, et ul post mortem, cum resurrexisset, a quam-
Inlerea persecutio prima .âdversum Ecclesiam Dei, phiïîniis jam Deus esse crederetar.
Tyberius quoe
quoe erat Hierosolymis, sub primo martyre Sté- compererat retalil ad senaluoe. Senatus autem spre-
phane, omîtes discipulos, exceplis undecim per uni- visse dicitar pro eo quod non prius sibi hujus reî
versam Judoeam Samariamque dispersit, seu potius, ïndieium fuerit delatum, sed auctorilatent suam
ul saucla Scriptura indicat, seminavil. Ex quibus
proeveneril vulgi sententia. Lexelenbnerat antiqui-
nonnulli ad Phoenicem usque et Cyprum atque Ân- tus
desîgnala, ne quis apud Romanos deus habere-
liochiam devenerunt. Qui gentibus quidem credere
lur, nisi senatus decrelo et sententia confirmâtes.
mystorium fide! nondum audebanl, Judasis tamen Perro autem pro vero hoc erat quod agebalur, ne di-
proedicabanl. Interea Paulus adhuc vastabat Eccle- vina virtas humanis pularetur assertoribus indigere.
siam, ingrediens domos, ut perirahens viros ac mu- Cumque seeundum ea quoe supra diximus renuisset
lieres, iradebat in carcerem. Sed Philippus, qui erat senatus, Tyberius ianten tenuit sentenliam suam,
unus de septem cura Stephano diacouis ordinatas, ne quid âdversum doetrinam Christi conlrarium mo-
descendit Samariam virtute Domini repletas, et liretur, comminatus
periculum mortis accusatoribus
proedicabat primus verbum Dei Samaritanoe genli. M Ghristianorum. Hoec Terlullianus. Quod profeeto
In quo tanta erat divinoe gratioe efficacia, ut etiam divina
providenlia ita tune Coesarissensibus ingessit,
Simeonem magum suis prasdicalionibus çonsler- ut
absque ullo obslaculo in ipsis duntaxât initiis
narel. Qui per idem tempus celebris famoe apud'
Evangelii sermo nsquequaque percurreret. Unde et
Samaritanorum populos habebatur ita, ut virlus factura est utxapente quasi coeliws lumen ostensum,
Dei magna esse pularetur. Sed is cum yidisset .aut radius quidam solis
erumpens, tolum orbem ela-
signa et miracula quoe a Philippo ppr divinoegra- ritate superni luminis illustraret, ut coniplenetar et
tioe poteslatem fiebant, obslupefaclus pt terrilus illa propbetia quoe dixer-at: In omnem terram exivit
xessit, credere se in Christum, usqueqpo etiam ba- sonus eorum, evangelislarum duntaxal el apostolo-
plismum acciperet, simujayit. rum, et in fines orbis tétras verba eorum. Ex quo et
Verum per singulos dies augescenle proedicatione per omnes civilates ac vicos immensoe multitudines,
oerbi divinir per Dei providenliam ex iElhiopioe re? velul messium tempore frumenta ad areas, ila ad
.giombus adest quidam, tanquam vota in Hierosoly- Ecclesiam populi congragabanlur.
*utis redditarus, Reginoe gentis illius proepqsitus.
H2S CHRONIGON. — TOMII LIB. I. , ïi26
CAPUT X. A poeta in exsilio diem ebiit. Qui ab Auguste sene
De vita et acûbus Tyberii. Et qualiter in Antiochia damnatus fuerat, propter libros amatorioeArtis quos
Ecclesïa Chrisli tum mirabililer fiornit. Ubi el pri- composuerat. Livius historiographus Palavii mori-
mum Christian! nuncupali sunt, et caAcra quoeea tur. Philippus tolrarchias Peneadem, in qua plucinias
tempeslale conûgerunt. oedes conslruxerat, Coesaream Philippi vocavit, et
Igitur Tyberius Coesar, sub quo gesta sunt quoe Juliam aliam civitatem. Igitur Tyberius multos reges
proemisimus,satis prudens in armis, satisque fortu- ' advocavil per blandilias, quos nunquam ad propria
nalus ante sumplum imperium sub Âuguslo fuit. remisil. Ex quibus et Archelaum Cappadocum, cujus
Lierai ei scientîa litterarum multa : eloquîo clarior, regno in provinciam verso, Mazacham nobilissimam
sed ingénie pessimo alque insidioso, simulans ea se civitatem Coesaream appellari jussil. Multos eliam
velle quoenolleS;bis quasi infensus, quibus consul- senalorum et equitum Romanorum interfecit,demum
tant cupiebal; bis vero quos oderat, quasi benevolus et ipse in Campania moritur.
apparens; repeminis responsionibus aul consiliis CAPUT XI.
melior quam meditalis. Hic jam imperator per se- De Philone, qui Gaii laudibus Ecclesiam exornavit.
metipsum nulla bella gessit, sed tamen aliquanlis in Et quanta Judtri mala sub eodem principe sunt
locis, proecognitos cito gentium tumores per legatos £ perpessi ob vindictam crucis,
compressit. Sane quarto imperii ejus anno, Germa- Post Tyberium, G. Caligùla imperium suscepit.
nicus Drusi filius Caiiguloepater de Germauis, ad Qui continuo Judoeorumprincipatum tradidit Agrip-
quos ab Auguste sene missus fuerat, triumphavit. pas, qui et Herodes vocabatur, liberans eum de vin-
Ipse autem Tyberius plurima imperii sui parte cum culis, el dédit Philippi ac Lysanioeletrarchias. Ipsum
magna el gravi modestia reipublicoe proefuit : adeo, vero Herodem, qui vel Joannis necis auctor exsti-
ut quibusdam proesidibusaugenda provineiis iributa terat, vel in passione Domini inlerfueral, multîs
suadentïbus scripserit, boni pastoris esse tondere excrucîatum modis, aslerno damnât exsilio, sicul
pecus, non deglubere. llaque paulatim immuiata est Josephus scribil. Hujus temporibus Philo insignissi-
illa Tyberii Coesarislaudalissima modestia in poenam mus seriptorum ilorebat, qui non solum în nostra,
contradictoris senatus, atque ex mansuelissimo prin- verum et in Groecorum pbilosophia primus inter
cipe, soevissimabestîa exarsit. prîmes habebatur. Hic aulem génère quidem a proa-
Nam plurimos senalorum proscripsit, et ad mor- vis Hebrasis, apud Alexandriam vero omnibus elaris
tem coegit : viginti sibi palricios yiros consilii causa et nobilibus viris clarior ac nobilior eral: In divinis
legerat, horum vix undecim incolumes reliquit, coe- autem legibus et palriis institalis quantus qualisque
leros diversis -causis necavit. Sejanum proefeclum " fueril, ex his quoe nobis liberorum suorlim tradidit
suum res novas moîienlem interfecit; merito, quia monumenlis, omnibus clarum esl. Quis enim digne
obslinatissime religioni Christianorum eonlradixit. valeal explicare quanta ei in liberalibus litteris fuerit
Filios suos Drusum et Germanicum, quorum Drusus inslilutio, quanta in philosopbicis, quanlusque ma-
naluralis, Germanicus adoplivus erat, manifestîs xime in Platonicis et Pythagoricis fuerit discipïinis,
veneni signîs perdidit; filios Germanici filii sui in- ut omnes qui secum florueranl, pêne el qui prasces-
terfecit. Referre singulatim facta ejus abhorrai, pu- seranl, superaret. Hic igitur ipse temporibus Gaii
delque. Taula libidinis et crudelilatis rabie efferbuit, "quanta Judoeisacciderint mala, quinque voluminibus
ut qui spreverant Gbristo rage salvari, rege Coesare exponit; sed et de ejusdem Gaii mentis insania com-
punirentar. Quo eliam imperanle Agrippa, cogno- mémorât, quod in tantum superbioeelalus sil,ulDeum
mento Herodes, filius Aristoboli, filii Herodis régis, se volueril appellari : In ipsis autem ubi de Judoeo-
accusalor Herodis tetrarchoe Romam profectus a Tum cladibus refeil, suam quoque legalionem, quam
Tyberio in vincula conjicitur : ubi plurimos sibi pro contribulibus suis Judoeis delulil ad urbem Ro-
ascivit ad amicitiam, et maxime Germanici filium G. mani, describit, et quod perorans apud Gaium pro
Hoc etiam tempore passini per omnes gentiliura po- ~. patriis legibus, nihil amplius quam irrisionem relu-
pulos profusius cum effunderelur divina dignalio, lerii domum, imo el pêne periculum morlis incur-
primus' apud CoesareamPaloeslinoeurbem Cornélius rerit. Sed el Josephus meminil horum in libro xvm
eum omni domo sua ad fidem Chrisli, Peiro mini- Anliquitatum. Inter coetera dicit, illico e conspectu
strante, perducilur. Jam inde quatnplurimi et alii ex Gaii cura injuria esse éjectant. Egressus autem Philo
gentibus apud Amiocbiam ad fidem veniunl eorum ait ad Judoeos,qui sibi astabanl : Bono animo nos
proedicalione pertracti, quos, proditione adversus esse oporlet; quibus iratus est Gaius, quia necesse
Slephanum commota, disseminatos esse per omnem - est adesse divinum, ubi humanum cessât auxilium.
locum superius edocuimus, per quos et apud Antio- Evidenier enim in Judoeosdivinam pro piaculis quoe
chiam florenlissima congregatur Ecclesià. In qua âdversum Christum ausu nefario commiserant ma-
erant eliam prophetici ordinis vîri quanipiurimi cum nifestai ulliûnem. Ipsum enim Pbilonem, cum se
quibus et Barnabas et Paulus, quibus omnibus pari- cunda vice venissel Romam, legalionem gentis suoe
ter in gratia Dei et unanimitaté degenlibus, ibi pri- ad Claudium deferens, in eadem urbe locutam esse
mum discipuli, e perenni fonte sumpto vocabulo, cum Peiro aposlolo, ejusque babuisse amicitias, trà-
appellati sunt Christiani. Quibus diebus Ovidius dunt ; et ob hanc causam ecclesiam Marci discipuli
1127 FRECULPHI LEX0VIENS1S EPISCOPI f 1128
Pétri apud Àlexandriam ornasse Iaudibus suis. Qui. Â Hispaniam cum Herodiade moerore periit. Sed et
etiam librum de conversatione et vita nostrorum Pilatus, qui in Salvatorem iniqui judicis functus of-
scribit. Ubi non solum in Alexandria, sed in multis fiëio est, iisdem temporibus Gaii, tantis ac lalibus
quoque provînciis esse memorans hujus secte, tam malorum cladibus excruciatas est, ut propria se
viros quam et mulieres et habitacula eorum, dicens manu Iransverberasse, et nefariam vitam vi abje-
monasleria. Ex quo apparat lalem primo credeniium cisse, referalur. Nec enim poterat tanli piaculi mi-
Christo fuisse Ecclesiam, quales nunc monacbi imi- nisler impunitus évadera, sicut in historiis Groeco-
lautur et cupiunt : ut nihil cuiquam proprium sit, rum reperimus, eorum duntaxat qui Olympiadas
nullus inter eos dives, nullus pauper; patrimonia scribunt, et annales rerum gestarum libros ad po-
egenlibus dividuntur; orationi vacantes et psalmis, steritatis memoriam condunt. Gaius aulem, cogno-
doclrinoe quoque et continentioe. Taies eos asseruit . meuto Caligula, imperavit annos quatuor, qui ante
quales el Lucas-refert primum Hierosolymoe fuisse principatum omnibus charus acceptusque fuit; in
credentes. Igitur Judoeos pro commisso scelere in principata vero lalis, ut noit immerito vulgarelur
Salvatorem ultio divina damnabat, ul idem auctor atrociorem ïllo dominum non fuisse. Denique très
atque Josephus suis tradunt hisloriis,'ostendens qui- sorores suas stupro maeulavit, ac deinde exsilio in-
dem evidentihus verbis quod ex admissi sacrilegii B sularum condemnavit. Itaque in palatio matronas
tempore nunquam ab eis seditionum furor, nunquam nobiles publicoelibidini subjecit ; primus Coesarum
bella mortesque cessaverunt, usquequo ultintum et diademate imposilo, dominum se jussit appellari, el
exitiale malum, temporibus Vespasiani eos obsidione ut deum coli. Hic etiam Memmii Reguli uxorem
inclusit. Primum sub Tyberio, de quo in passione duxit, impellens eum ut se esse uxoris suoepatrem
Domini clamabant : N071habemus regem nisi Coesa- scriberet, el patrimonia sua ei traderel. Hinc omnes
rem, quantas pertulerint clades, partim, ut supra- exsuies jussit interfici, plurimosque nobilium Roma-
dicti produnt scriptores, quia impossibile erat om- norum, sed non ut voluit, feriur enim exclamasse :
nia eorum a proedicto tempore scribere quoe eis Ulinani populus Romanus unam cervicem habuissel!
acciderant inslanlissime mala, dura versi in sedilio- Ipse autem a prolectoribus suis in palatio occisus
nem propter pecunias ex sacrario quod corbonam est, anno oetatis vigesimo nono.
vocanl, in aquoeductum a Pilato expensas, quibus CÂPUT XHI.
inodis afflicli atque coutriti sint, necnon noctu Pi- De adventu beau Pétri Romam sub Claudio, el de
latus imagines Coesarisvelalas inferri Hierosolymam gestis ejusdem Glaudii. Et quoe eo imperanle gesta
jubet, ac statai. Quod ubi dies exortas esl, magnam n sjnl.
u Claudius Titus, Drusi fratris Tiberii filius, palruus
pertarbationem Judoeorum populis excitavit, stu-
pentibus et pertarbatis ad novam facient rerum. Caliguloe,imperavit annis minus 14. In cujus regni
Conjiciehanl, namque ex hoc quod spernerentur et exordio, Petrus apostolus Domini nostri Jesu Chrisli
conculcarentur jam leges suoe, et omnia instituta Romam venit, ibique 25 annis cathedram tenuit epi-
majorum, quibus nihil laie haberi intra moenia ur- scopalem, et salutarem cunctis credentibus fidem fi-
bis illius fas erat. Sed hoc est nimirum in quo eos deli verbo docuit, potentissimisque virtutibus appro-
impioe possessionis suoe velox vindicta damnavit. bavit alque ex hinc Ghristianorum plurimi Rdmas
Igitur Gaius supra omne genus hominum Judoeosha- esse coeperunt. Sensit hoc fidei suoeRoma benefi-
bebat exosos. Qui speciali quadam soevitia loca eo- cium. Nam cum, interfeeto Caligula, multa de abro-
rum quoe in divinis habentur supplicationibus eou- gaudo imperio, ac, republica in anliquum ordinem
secrala, incipiens ab Alexandria, diripi et contra reslitaenda, delendaque penitus Coesarum universa
religionem moresque gentis profanari jubet, staluis fantilia senatus et consules decrevissent, Claudius
suis et signis ea atque imaginibus replens. Templum mox ut confirmavit imperium, magna atque adhuc
quoque sanctoe civitatis, quod solum manebat totius Romoeincognita usus clementia, ne in tanlam nobi-
profanas contagionis intactum, et majoribus perdura- TVlium multiludinem ultio soeviret, omnibus induisit
verat asylum, commulare in templum proprii nomi- quidquid in semet vel suos mali senatus vel consules
nis ausus est, ut oedisJovis nobilissimi dei novi Gaii fecissent, vel facere sanxissent. Àccidit etiam eodem
voearetur. Sed et alias innumeras clades et ultra tempore proesentis gralioe Dei grande miraculum.
omnes tragicos luctus, apud Àlexandriam Judoeisir- Siquidem F. Camillus Scribomanus Dalmalioelega-
rogatas esse sub Gaio, insuper loto orbe Romano, tos, bellum civile molitus, legiones multas fortissi-
sicut Philo scribit el Josephus, in synagogis Judoeo- * masque ad sacramenti mulatîpnem pellexerat. Ita-
rum statuas et imagines et aroeGaii Coesarisconse- que die data ut in unum undique ad hovum impe-
craloe, ratorem conveniretar, neque aquiloeordinari, neque
CAPUT XH. convelli quoquomodo signa moverive potuerunt.
De Herode et Pilato qui juslàs luerunt poenas, ac de Exercitus lanla et tam inusilala miraculi fide motus,
nefariis aclibus Gaii Caliguloe. et conversus in poenitentiaim, Scribonianum quinta.
Herodes tetrarcha, el ipse Gaii amiciliam petens, stalim die destilutum interfecit, seseque sacramento
cogente Herodiade Romam venit. Sed accusatus ab prioris militioe conlinuil„ Trislius ac perniciosius
Agrippa, eliam lelvarchiant perdidit; fugiensque in ui'bi Romoenihil unquaist fuisse, quam bella civilia,
tiaa CHRONICON.— TOM1II LÏB. I. H 50
satis notum est. Itaque propter advenlum apostoli. A honore Coesaris spectacula civibus ederel, volivo (ut
salutis Coesaris die, cumque illuc totius
Pelri, et lenera Christianorum germina, vix dum yidehatur)
adhuc pauca ad sancloefidei professionem erumpen- provincioeviri honora el facultatibus proediti conve-
secundo spectaculorum die, indutas veste
lia, hanc exorientem tyrannidem et consurgens nissent,
islud civile belluni divinilus est compressum. Itaque fulgenti ex auro argenloque ntirabiliter conlexta,
Claudius expedilionem in Britanniam movit, quoe incipienle die procedit ad tbealrum. Ubi cum pri-
exciîata in lumultum propter non redditos transfu- mos solis radios argenteoeveslis gremio suseepisset,
lucein
gas videbatar, iransveclusque in insulam est, quam repereusso splendore, duplicatam speclantibus
4 neque ante Julium Coesarem neque post eum quis- fulgor metalli vibrantis effudil, ut inluentibus proe-
-- quam adiré ausus fuerat; ibique, ul verbis Suelo- slringeret aciem terrer aspeclus, et per hoc plus ali-
nii Tranquîlli loquar, sine ullo proelio ac sanguine quid de eo quam humanoe naluroe est arlifex arro-
intra paucissintos dies plurimam insuloe partem in gantia mentiretur. Illico adulantis vulgi concrepant
deditionem recipit. Orcliadas etiam insulas ultra voces, honorem sonantes, sed exitium ferenles, et
Britanniam in Oceano positas Romano adjecil impe- hinc alque illinc caveis conclamantibus deus com-
rio, ac sexto postquam profectus erat mense Romam pellatur; et propilius suppliciler exoratur, dicenti-
rediit. Eodem tempore imperii ejus famés gravissima B bus populis : Hucusque ut hominem te limuimus,
ex hoc jam supra humanam te esse naturam
per Syriam facta esl, insuper et per universum or- sed
bem, quam eliam nostri prophète proenunliaverant. fatemur. Sed rex accîamalionem contra fas habitant
Sed Christianorum necessilalibus, apud Hierosoly- non repressit, nec irapietatem illicite adulalionis
mam conveclis ab ^Egypte frumentis, Helena, Adie- exhorruil, donec respiciens, paulo-post, imminen-
benorum regina, conversa ad fidem Chrisli, largis- tem alque insistentem capili suo videret angelum,
sime minislravit. Verumtamen sequenti anno tanta eumque sensit continuo exitii sui ntinislrum, quem
famés Romoefuit, ut medio foro imperator correptus prius noverat provisorem honorum. Et eece repenle
a populo, conviens et fragminibus panis turpissime cruciatus eum ex dolore incredibili ventris atque in-
infestants, asgreper pseudolhyrum inpalatium refu- fiatione corripuit. Respiciensque ad amicos : En, in-
giens, furorem excilatoeplebis evaserit. Parvo autem quit, ille ego deus vester, ecce propellor confestim
intercedente tempore, Iriginta quinque senatores et et deturbor ex vita, quoniam quidem divina virtus
trecentos simul équités Romanos minimis ex causis nuper collâtes in me falsas arguit voces, et qui modo
interfecit immorlalis dicebar a vobis, proecepsjamjamque ra-
CAPUT XIV. pior in mortem. Itaque vermibus scatens hanc mise •
De Jacobo ab Herode decollalo, el de cruciatibus G rabiliter finivit vitam, qui regnaverai annis septem,
ejusdem Herodis per-angelum. quatuor sub Gaio,-el tribus sub Claudio, filiumque
Ea tempeslale immisil Herodes (qui et Agrippa) Agrippam regni successorem reliquit. Qui permansit
manus, ut affligerai aliquos de Ecclcsia, et interfecit in eo usque ad eversionem Hierosolymorum tcrapli-
Jacobum fratrem Joannis gladio. De hoc autem Ja- que destructionem.
cobo Alexandrinus Clemens etiam historiam quant- CAPUT XV.
dam dignaut memoria in septimo Dispositionum De Tkeoda
suarum libro scribit, perlatam ad se usque a traditione falso prophela, de quo legitur in Aclis
apostolorum, et de Claudio vivis subjecto, alque
majorera : Quoniam quidem, inquil, et is qui obtu- ipsius nece.
lerat eum judici ad martyrium, Jacobum scilicet, Quo etiam in tempore Theodas quidem exslilit,
motus etiam ipse confessus est se esse Chrislianum, dicens se esse quemdam magum, qui et ipse omnes-
ducti sunt, inquit, ambo pariter ad supplicium, et que qui eum sequebantur perierunt. De quo dece-
cura ducerenlur in via, rogavit Jacobum dari sibi ptore Josephus pleniter refert, qualitersuis menda-
remissionem. At ille parum deliberans : Pax tibi, ciis atque falsis promissionibus populi mulliludi-
inquit, et osculatus esl eum, et ila ambo simul ca- item, sublalis propriis facultatibus, urbes excédera
P
"pite plexi sunt. Sed tune, ut ail Scriplura divina, fecit, et ripas Jordanis fluminis obsidere, ac deinceps
vîdens Herodes quia de Jacobi nece gralum esset qualiter periit, el quotquot eum secuti sunt.
Judoeis, addidit adhuc, et Petrum conjecil in carce- Verum per idem tempus, Paulo apostolo ab Hie-
rem, sine dubio ipsum punire volens, nisi divinum rusalem in circuitu el usque ad Illyricuni proedica-
adfuisset auxilium, quo angélus ei nocle assistons, tionem verbi Dominici ministrante, Claudius impe-
niirabîliter eum vinculorum nexibus solvit, et ad rator Judoeos urbe depellit. Tune Aquila el Prisca
ministerium proedicalionisire libérera jussit. Et cum cura coeterisJudoeisurbe expulsiin Asiam veniunt, ibi-
Petro quidem hoec gesta sunl. Régis vero -facinus in que cohoerenlapostolo, tune primum Ecclesioefunda-
apostolos perpetratum dilalionem non patilur ullio- menta inibi facientes, sicut edocet liber de Actibus
nis, sed continuo vindex adest divinilus dextera, sic- apostolorum conscriplus. Claudio vero adhuc in im-
ut histeria in apostolorum Actibus conscripla nos perio perdurante, in ipsa solemnitale Paschoe, tanla
edocet. Josephus vero nono decimo Antiquitalum Judoeis perturbatio, et vastitas Hierosolymis accidit
libro de eo ita ait : Cum forte Coesaream(quoeprius ex seditione commola, ut de illis solis
qui in foribus
Pyigos Stratonis vocabatur) advenit, ubi cura in templi constipationepopuli necali sunl, triginta mil-
PATRGL. LVi. 36
4131 FRECULPIII.LEXOVIENSIS.EPISCOPÎ 1132
'lia Judoeorum numcrareniur, el conrersus esl diês +A porro lantis exagilalus est, ut ne_a maire qui 'eiii Vel
festus eonirir in'liiclum.'.Sed ët'alia' quàinplurihia sorore ullave consanguinitaîiè' reveréntia absïinuisse
Judoeis mala irrogala 'Josephus per 'hoecvërba dési- !referalur : virum in Uxorem duxerit, ipse a \îro' ùt
Post hoec.aulem'jiiiierjectis qdibus'da'm,addidit "uxor acceptas est. Luxurioevero' tanreffrenate fuit,
' gnai.
eliam ista : sGrâ\ius'ver6"Smni liac'vaslationë afflîxit "ut retibus aurais pïscàretùr.'quoe'purpureis Rumbus
^JudoeosiEgyplius quidam falsùs prophète, "qui cum ~extt,àh'éba'iûur,"irrigiiiiset candis lavaret urigiientis,
"venisset ad'Judoeam homo niagiis,''fitlein'sibi prd- qiiï eliam':nunqij'ahl minus r.rilîe carru'eis ébnfecisie
'plïetoe magiè'a àrte consciv'U. Et continuo ad triginta "îler'traflit'url' Denique urbis'Romoe incendiant volii-
-'milliiivirorum ^congregans et duclans ëos pèr déser- plalis suoe'spectaculum fecil. Per'sex dies scpiemque
tant, pèrveniffeuin ipsis ad nidn'lëm qui vocàlnr Oli- " no'ctes ardens civitas re'gios p'avii'aspcclus: Iîorrèa
"vcli, p'aralus inde'in uere Hierosolymam, el vi ac quadro strucla'lapide, nwg.ioeq'aeilioe velerum in-
"poteslate urbeiri teneré,rSimulque Uomanoram proe- -fuloe, quas discuirens adiré flamnta non poterrît,
sidia'acplebem tyrahividi'sû'oe subjugar'cj frétas per '"magnis macbinis quondam ad externa" bella proepa-
'
'omni'à 'his quos secum edûxisral satèllilibus. Seil co- ratis, labefactoe atque inflairima'te sunt.' Adf'momi-
' mentoi'uin '
p'roevenitFclix, confesiimque eum arma- busloruinque diversoria infel.ci "pîebe
*nàtus'ejii's
lis obviant peraens, secum 'etiam plèbe reliqua con- gf compulsa , -quod ipse ex' allîssima' illa -Moecénatina
'
'spiran'ld,' co'ngressionefacte^ /Egyplium quidem cum t'urre prospccrans,i Joetusflamnioe(ut' aiebàl) piilehri-
vero 'tiûline, 'habita' ' lliada -decarilabaU Avarilioe
'paucis 'in'fiigam verlit, peremplis aliis, aliis tragico'
; •
etiam'caplis lemére côepta'ïaeiie resiritmi. Hoecin autem lam'prscroptoecxstitit, ut p'ost-hoë inëendiu'ut
''secundo Ilisiorlahim libro Josephus referl. Opéras "Urbis, quam se-Augustes ex'laterîcia hiannoreâm
"preliuin tamen est hoecquoe de -âïgyplio scribit, cum '-redtiidisse jaclaverat," neminem ad reliquias rertiiu
'illis quoein aposlcIonimÂcUbus'designala sunl çont- 'suÂrum adiré permiserit. Cuncta quoe fiamnloe'qub-
'pafare'i'u'bî sub'-Felicô iribmnis qui in Hierosolymis '-quoniodo siipei'i'ueranl ipse abstulii. Centies centena
'
erat àd'Pàuluhi', in quem Judoeot\imJfuerat commota millia sèxterliuui annua ad expensas senatus con-
:
sèdîtio','dicit :'Nonne tu'es JSgyplïus.ille, qui ante fefri fcîLi imperavit."'Plarimos senalorum,tiulla ex-
hos' diesr èon'cilavcras populwm^el eduxeras in d.eser- istante causii, bonis privavit. Negoliatorunl'oifnuùin
"lum 'ad' quatuor 'millia hominum sicariornm?, Sed _sub'una die, lo'i'inehiis quoque adliibSlisVbmnem'pc-
'
sufiiquiil' is!a! de Felice. Igitur descriptionc facta "nStiis' censuiit aistëi-sit. Ncroltic pYimùs'pefsècuius
'Roiitoe'sub 'Gbudio, inventa sunl civium Romano- <-ëst'-ChristiLiiios-, 1 qui etiam'Petrunr tel Paiîlum
' ape-
rum s'ëxaginla novem centena et quadraginta q'ua- stolos occ'uiii. Crudelitotis asitem rabie ira eflevaius
'tuor riiillia, aqua inlroducta Romani, quoevocabatur G est, utplurimam senatus parte'm inlerfecevil, eque-
1Claiïouû'Hic vero princeps venlri, vino, foedaslïbi- 1siffcm breinem pêne "destituent. Sed nè^pàrricïJïis
'"(lini
bbediens, liberlorum et conjugis imperiis sub- quidem abstinuit. Kairein, fratrem, sororem,,uxo-
' "fuit. Vocabatur enim uxor ejus Mcssalhta, renveoeierosque omnes cognâtes et propinquos si. e
' jectus
qitoeprimum passim'uicbatur adulteris. Dehinc atro- "boesiia'tione " tarent In prosiravii;
'Hic eiiani Senecam institu-
cius accensa nobiliores quasque iiuplas e't 'wrgines liberalibus "dis'ciplinis alquè ductôrcm
scortoruin more secum JtaSere proposuerat : ita li- ''suiira, quia éum de n'tililate reipublicoe ac hôn'eslate
Î bcrti'ejus p'oleslatem'suiurham atiepii.. vilie mdiiere curabat, virum nobilem etPauli apo-
- , Ex <quibus- Felicem legionibus' Judoeoepnrfecil, 1 st'oli'aniicûm1,'iiiterfecït. Simiiitër et Lucânuni poe-
apud quem Paulus aposjoius accusaïus, in defënrio- "tant, ejusdem Sçnfecoeàvuniitiluni, 'pereniit. fs"enim
~ nom
s'ui'pcroral. Is i-aque Claudius îdeincepsAgr'p- i SenecaCoi'dubebsisconiinen'lissinioeviloefuit. Quem,
"pinam -Germanici fratris sui filiam uxorem duxit. utproediximus,' illoe"amicùm"Pàuli fuisse ëpisloloe
- Quoeîilio imperium p'rocuraris, primo prftignès insi- dccla'i-ant, qûas lcgnnlur a plûriniis, 'Pa'uli ad'Sene-
"diis îuuHiformibus,' dehinc ipsum cônjugem veneno - eam, et' Seiiecoead Pa'ulum. In quibus cum essel
intereihit. Yixil' annis 64, cujus funus ut quondam Neronis lnagisler, cl illius 1lèn'poris potémissinius,
lin' Tarquino' Priscb riiu oc'cultâtum fait, dum arle. Q optare se dicit ejus esse loci apud suos, cujus Paulus
* custodes oeg'rumsimulant. ' ',J isil inter Chrisiianos. Hic ante biemiiunt qûain Pe-
uMiebri'eorrupti
r ' ' l'riis cl Paulus marlyrio coronareûiur, a Ncrone iu-
,.T r "','' 'CAPUT xyï. \'t .' " ' ' "
De' Neronis actibus el de terfé'ctus 'est. ', V ,
' -!l Sehecoesui sceleratisbimis, in'erfectioue
proeceploris,alque Lucàni'poète.'. CAPUT xvn.' - '".'^ '] 't
• '
'jNërd,'privignusfjus, imperii jura suscepit, mansit-. De Pimiir resolutione et secunda épis proedicatione,
- que in eo an'nis non pleins 14. G. Caliguloeavunculi antecjuammarlyrio-càronarelur sub Scroneï'
"sui erga omnia viiialicscelera seclalor, into trans- Interea, imperante Nerone, Festus miuilûr in Ju-
' "
grèssor/petalantiam^libidiiiem, 'luxuriant, avari- doea:n,ui succédai Felici.' Apud quem",ut in Âciibiis
iianr,'credulilatem exercuif, et omni scelere se pol- "apostolorum legimus, Paulus pro se agens, "date'illi
' lait. \inetes milliîur Romam. Ubi biennuVpbsilus
Siquidem p'eiula'ntiaperrîtas,' omnia'penëltalias -, "ediclo
-ac Groecioetheâtrajterlus'traris,'assumpto:etiam varii; r verbum Dei prasdicabat, nemine prohilente. El cum
'vestitus dedecore/cericës, cilharislas;:ir»goedos 'et, • pro defensione' sua salisfecissèl Neroni, soiutus esl
1aùrigas ' soeps sîbi'-s'upcrasSe'\li¥a'?1êSl?'I;ibii!iiiiîms ; c'a 'ciislôàia. El rursum profectus -est" ad" pr.eJicalio-
. ! i , /' ,i •, .'- - ? J _'
"uv&. , . ". CHRONICON.— "TQMÎII L1B.J. . . . 1154
"
,-,«is offîdum^,auetoritate an.li.quorum:!cpnfirmates.A Â'pitj inquit, Ecclesiam. ea^aposiofis ^vglex ,Domhà
,Hic tamen Paufiiis^apostelus, qui, ante Saulus, exlra Jacobus, qui ab omnibus cpgnpminatus est Justes,
numerum duodecim apostolorum, pe lr,ibu;Benjaniin , ab ipsis.Domini temporibus perdurans usqupad nos.
_ et oppido.Judasasiiissali fuit. Quo,a-,l)iomanis,caplo, Et Imuîti quidem l* I /Jacobi.vocati
1, >>u* sunt, sed hic ex.utero
*>.'**,) Ij vilII
cum parentibus suis-Tharsunij Cilicioe^commigraviJ. _matris,suoe,sahçlus.fuil, yinumeî siçeramjnon hibjf,
, A..quibusrob sludia,legis missuSj.Hjerpsolyroam^a sed nequèjanima^m^nducavitjiferrpm.inicapuj, ejqs
. Gamaliele viro doelissimo, £UJus,Lucasumeminji, non ascpndit, oleo enim eslperunctu's, balneis.np,n
eruqltus. est. Cum.autem^interiuisspl neci,mar- est usus, hiiip solijlicebat introire.in sancta sqnçto-
^ iyris Slephani, et acceplis ajontifiee,templi episto- .rum. Neque,enim laneo utebatur indumento^.ised
lis, ad persequendos eos qui in Chrislo, crediderant, tantum sindone. Solus ingrediebatar in templum, et
. Damascum pergeref, revelalioue conipuîsus ad fidem, jacebat super genua sua, orans prepopuï^indulgeii-
quoe in Actibus. apqstqlorunt scribitar, in. vas ele--. lia, ita ut orando callos facerefin genibus.ad modum
ctionjs de persécutera translalus est. Cumque pri- cameli; sèniper geiiua fl,ecténdp,nec unquam ab ora-
. pium ad proedicalionem ejus Sergius Paulus procon- tione cessando. llaque pro incredibili faac çontiijenlia
sul Cypri credidissét, ab eo quod eum Christi fideï et^summa juslilia appellatus esl Justus.,
' subegerat, sortitas est hoc nomen. Ètjuncto sibilB l Igitur,'lciim 4 : maxima
v , .>r multitudb.lam
_ ) I 1 ' . I Judoeorum
' , , ,1 !,)1nuam
1.,' 1
Bafnàba, niullis" urbibus peragratis, réverlensque et eentilium
' i' .,' I . . Ii!ubique
iI. crederent in i . ' , \ Scriboe
i ' I I I , I Jesum, " >' ..ilel
;
'il -J-;.. .Clll,%."a'.Pélro
Hierosolymam, / ^î' âcJaëobo
'j ^^ '/J ]'Het! >Joanne
I /* |> *i' il ' Pharisoei
gentium I ... i J livore
' permoli
ho ni,atque - .' ..turbati
."m. ' dixerunt
*i1 . ad, în-
-i
apostplus ordînatar. Et quia in Actibus apostolorum vicem : Nihil proficimus, ecçc lotus,mundus crédit in"
, piéhissime de ejusconversatiorie scriptum est, hoc ]Jésûm. Initp âu'temconsilio adeuiit Jacobum fratrem
iantam"dicatîij quod "post"passionem Dpmïni, viee- 'b.ômim-'dicentës':'I)eprecâiniir érgo"te ut sûâdéàs
siîno quinto anno^ Neronis primo,*qub F estas pro- omnibus cp'nvenîehiibusin'die'Pasciroe dé Jesu. Tibi
curâtor Judasoesucëessït Fëlici, Romà'm vinctas mit- enim oinnes ôbtempèrânius j é'tdë'te* iaiit nos qiïaiïi
et per'bieiïniuin M'libéra' m'anens custodiâ, populus testimoniunt perhibemûs, quia justes es, et
' tilur,
âdversum Judoeos de adVehliiChristi qùotidië dlspu- personam nulliùs'àccipisl 'Tù èrgo suade populo de
lavit. Scienduni àute'm'in prima satisfaelione", néc- "îésu n'e"«rretj 'quia bmnës'tibi ohedimûs." Ascënde
dum Neronis imperio rôboralo, nec in tanta "ëfum- "ilaqueihéxcelsiim locum"piririoetempli,'ut in edit'o
"
pente sceiera quan'la'dé eo narrant hislorioe, Paulum "po's'itasapparëas oninibd's/el'verba'lua'aùdiaiïtar'a
''a 'Nerbné dimissùhi,' ut Evangelium Christi iri'Occi- "cunctis".'Igilur'quia in 'diebus "Pa'schasconveniunt,
deritis qupque p'artibusproeâicârètar, sicu't'ipsescrW - non'solum'Judoeorum', s'ed'fet éënlilium mulliliiâo,
bit'in Ep'ist. Il ad Tî'nwiii.é'o'iémpore quod el passus '^ slatuerunt eum supradictî Scriboeet Pharisoei super
est, et dé viiiculis*dictai Epïstolam : In prima mèa pinnam templi, et voce magna clamantes ad eum di-
salisfactibne nemo ikild ddfuit', sed omries'nîe'dereli- cunt : Virorum justissime, cui"omnes*nôs'obtempé-
'. querunt, non ekimputetur; Domïnus autem mjlii ad- rare debemus,quoàiam'populuserî;atpôsi Jesum, qui
fuït et conforlavit, ut per'me p'roedicatiocomplereiuy, 'eruciQxus est'j enîmtîa riôbis "qub'd"sit'os'liiini,'Jesu.
et âudireirt omnës gentes^et libè'ratus surn de ore ieo- ^Tuhi Jacobus ingentivoc'e ad éos'resp'ona'it': Quid inë
""nis; ma'nifestîssimeleonem, ' ' propter
' ' " ' cfudeîitalëra,
' ' 'intérrôgalis de Filio liôminis?' EtVccëîpse sedet'in
NeiMem"signifiâtes. *"coslisJadèxtris sumnîoevirlutîs, et ipse veniurus est
> - '- ''i^i'*'- ' ' h ' ' il
Et iii'sëqu'enlibus' -."Liber6tus"smnU'eore leonrs. m nubibus coeli. Cumqueï.resppnsione,et tesliiiionio
"El'st'àtîm :' Hberâvil nie Dominus ab'onirii' opère Jacobi mûltis sàtîsfactum ëssé|,'et'libéiiiér audis'scn't
'
tualo, el salvavifmé iiï regnum suum, eo quod "scïrel "quoe Jacobus prôtéstâtu's *ést',"coeperuntglorificare
1
p'rassëns sibi intni'inerë hiarlyfium. Nàm ift"eadem Deum et dicere : Osaitna fîiioBavid.'Tunc Scfi'bas et
'Epislola proemisërat: 'Ego jam ihimolor, et tempus Pharisoei âc sacerdotes indignati siint, el yersiiiifu-
'resolulionis meoe'instal. Hic ergo quarto decimb'Né- rorem proecipit'dvëruiitde piniïà t'enîpli, et lapida'ndo
' rouis
"anno, eodent die quo Peirus,' Romoepro Chri- ,' oc'cidéruht eum pro ipsis brahtëm. "Se'd'et.Josephus
' Iruncatur. Sepultus est in vîa'Gstiensî,
stocapité' in 10).:xx Ahliquit. refert dé ei)'' ët'Gleiîiëhs i'nlïbro
' anno
" ! post passionem' Domini trigesimo ' septimo.'' virait, moVtubFéslo'qui Judoeam rëgëbât', missum
. "",' CAPÛT'XVIÎÏ.' ~Jessè"à"'Nerbnésuccéssofëm ëjus Aibinûni.';Qu'i cum
_ De nece Jacobi -Justi, apostolorum episcopi, et quid 'h'ecduto ad 'prôvihciam'pervënissét;'"Ânniariiis,'in- .
de ilto'liistori'oeréférant.
"' ' Sub'Neronis"ètiariï ""'qxnXponlifëx adolbsëén's, Ân'nanîoefiliu's,_dégénère
imperio-'Jâcobus, qui ab apo- ' sacérdotali, accepta bccâsioné,' co'ncilîum célébra vit,
sloiis ordinatas 'Hierosolymis est episeopus,' maï'iy- cbmpéllens'publibë''Ja'co'bumut'Christum DeiFiliuiit
Tibconsummatar.Qiii' frater Domini vo'cabatur,' éo deiiegarét ï'con'trâ'dicenlom'lapidarë jussit.' Qîiï'pras-
- qubdcfilius sor'oris Marioe matris Doiitini
esset, rcipitatufe'de'pinnà templi,' c'ontractis"cruriou'sj''adhuc
"quamvisaliquiexistîmarent Joseph1eura'genuisseêx ^'semivivus'tolléris ad coelunï'manus'eum^aicérët':'
"alia uxbre.'Referfc'in imncnsôdam salis "fidelis"hï- •'Domine, ighos'ce'"eis; quod" ériim'faciiin't 'nës'ciuht,
"
storiôgraphus de eo JSgesîppus,qui post ipsas slatîm '"fullonîs fuste,' qûô Vestimenlà 'fextorquéri so'lént,'ï:i
- primas apostolorum:successiones' fuit; in
quinto • cerebro -percussus'intoriiïrTràdit'enîm 'idem Jose-
"-Gomnienlariorûin-suorum -libre, •his'verijis -. Susce- phus tantoe;sanciitatis;fuisse et qûalitaiis in'pbpuïo,
1153 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1136
ul propter ejus necem créditera sit subversam Iliero; A ptores nobilis vir, in Apologelieo, quem pro fide no-,
solymam. Hic est de quo Paulus apostolus scribit ad sira ad imperatorem Antonium scribit, de eo ila ho^
Galalas : Alium autem apostolorum vidi neminem, modo refert: El posl ascensionem, inquit, Dominiad
nisi Jacobum fratrem Domini ; et apostolorum super coelum, insligabant doemones quosdam hominum qui
"hoc crebrius Acta tesianlur. Hieronymus autem de dicerenl se deos esse, quos nos fugavimus. Simon de-
eo ita refert Evangelium quoque quod appellatur se- nique qnidam Samarilanus, de vico qui dicitur Gitlho,
eundum llebroeos, et tamen nuper i i Groecumser- sub Claudio Coesaremagicis artibus et ope doemonuin
monem Laiinumque translatum est, quod et Ada- sublevalus, in urbe vestra , quoe regnorum oinnîuni
mantius soepe teslatur ac nlitar eo,post resurreetio- est caput, quamplurinris per phanlasias deceptis,
nem Salvatoris legilur in eo : Doniinus autem cum deus décrétas est a senatu, et simulacri apud vos
dedisset sindonera servo sacerdolis, ivit ad sacerdo- quasi deus honore douâtes, tu flumine Tyberis inter
lem Jacobum, -el apparaît ei. Juravcrat enim Jaco- duos pontes collocati, habentis eliam tilulum Lalinis
bus se non comesurum panera ab illa hora qua bibe- "litleris scriptam : Simoni deo sancto ; quem et omnes
rat caiicent'Domini, donec viderai eum fesurgentem pêne Samaritoe, nonnulli etiam ex coeteris gentibus,
a dormientibus. Rursumque post paululum : Ferte, lanquam summum deum et adorant, et eonfilentur.
ait Dominus, mensam, sialimque additur : Tulit B Sed et Sêlenen quamdam meretricem erroris ejnsac
panent, erbenedixit, ac fregit, dédit "Jacobo'Juslo et deceplionis eomilem , quoeprius proslibulo steterat,
dixil ei : Frater mi, comedepanem luum, quia sur- apud Tyrum urbem "Phoenicis, cum ipso velut pri-
rexil Filius hominis a dormientibus. "Triginta itaque mam quamdam mentent consecraverunt. Hoec qui-
annis Hierosolymis rexit Ecclesiam, id esl, usque dem Justinus. Consona vere huic eliam Irenoeus
ad Neronis annum seplimum. Et"juxla templum ubi scribit in primo Adversus Tiasreses libro. In quo vel
proecipalus fuerat sepullus, titulum ejus ad obsidio- qûis ipse fuerit Simon, vel quam impura ejus opéra
aiemTiti et uitima Hadriani nolissimum habuit. alque doctrina, plenius -refert, vel quant diversis
CAPUT XIX. proesligiis ac diabolicis fraudibus homines fallendo
De Juda Jacobi fratre. seduxerat, quod mullum est, ul bis inseramus, cum
Judas'JaeobiTrater, in Mesopotamia atque inlerio- liceat volentibus ea scire per singula ex ipsius su-
rîbus Ponli evangelizans, feras et indomitas gentes pradicti Irenoei libris vel de hoc, vel de coeteris au-
quasi "belluarum naturas" suo sancto dogmaie mili- ctoribus drversarum hoereseon, el de venenalis eorum
gal, el fidèi Dominicoe subjugal ; sepultus esl in Ne- dogmatibus diligenlius noscere poterit. Capul igitur
rilo Armenioe urbe. Parvam, quoede septem est ca- totius pravilatis et principium omnis boeresis a Si-
ihoïïcis, Epislolam reli.quit. -<mone coepisse accipimus. Hune igitur taiium malo-
CAPUT XX. rum palrem et auctorem per idem tempus Simeo-
De Simone Peiro, Qualiter dimicavit contra magum nem ex apparitorum suorum numéro diabolus sus-
Simonem, et de scelcralissima morte Neronis. cilans, ad urbem maximam ire comptait Romam, ut
Simon Petrus filius Joannis, provincias Galilasoea ibi potenlissimis alhlelis Doniini ac Salvatoris nostri
vico Bethsaida, frater Andreoe aposloli el .princeps Jesu Christi aposlolis, in hoc ipsum ab eo subroga-
apostolorum, post episcopatum AnihiochensisEecle- tis, resisterel. Sed divina virtus et gratia in maximo
sioeet proedieationem dispersionis eorum qui decir- proeeipuoque certamine nunquam deserit suosi': quoe
curacisionecrediderunt, in Ponto, Galatia, Cappado- incensam maligni flammam tota celeritate restin-
cia, Asia el Bilhynia atque ïtalia Evangelium prasdi- guit, et omnem alliiudinem destruit, exlollentem
cavit, harumque virlutum in siguis effulsit : pendulo se âdversum scienliam Dei. Propter quod neque
gressu fervidum mare caicavit ; pvoelerieus umbra Simon, neque alius quis congressus lune âd-
sua mortuos anintavil; claudis prislinum redinte- versum aposlolos Domini, poluit obtinere victo-
'
gravil officiant ; paralylici lluida membra in pro- riani, quia vecitatis lux et verbi divin! clari-
prium reparavit slalum. Inter hoecdefunctam viduam las, quoe ob salulem hominum nuper obfulseral,
suscilavit, Ànaniam cl Sappbyram reos jjerfidioe per apostolos suos toliiis mendacii discussa caligine,
morlis animadversione damnavit. -Simonem eliam de humanis menlibus ignoràntioe tenebras effugabat.
magicisarlibuscoelum conscendentem ad terram eli- Denique supradictus magus, veri lumiuis fulgore per-
sil. Libet etiam de Petro apostolorum.principe Luius cussus," coecitalem continuo malesanoe mentis in-
aliquid disserere. Interea cum fides Domini et Salva- currit. Quippe qui jam et prius in Judoea per àposlo-
toris nostri Jesu Christi per omnium creseereî men- lum Petrum de his quoe gerebat sceleribus conluta-
tes, et per dies singulos religionis propagarenlur lus, Iransmarinam aggressus est fugam, et ab
augmenta, nequaquam quiescil hosiis salutis huma- Oriente perlendit usque ad Occidenlera, nùsquam
noe, sed ad urbem maximam, quoeest caput omnium, sibi vilam, nisi in fugoe subsidio, speraus. Is igilur
proevenit.,et Simonem illum, de quo in superioribus urbem Romam ingressus, ulens adminiculo assisten-
diximus, evocal. Cujus nefariis arlibus acmtinicula lis sibi meretricis Selenis et adltoerenlis, in tentant
ipse majora suppeditans, plurimos urbis illius cives malorum venit profectum, ut eliam simulacri a ci-
in erroris ejus vincula conjecit. De quo Justinus, non vibus Romanis tanquam -deus honore polirelur. Sel
mullo post apostolorum tempus exorlus, inler scri- non in longum permanet fraude quoesita divinitas.
U57 CIIRONICON.— TOM1ïï L1B. I. 1153
Continuo namque in ipsis Claudii temporibus, cle- A , CAPUT XXI.
menlia divinoe providentioeprobatïssîmum omnium De lyrannis posl lurpissimam mortem Neronis exor-
et' apostolorum maximum, fidei raagnificentia et tis, el cito exslinciis, usque ad Vespasïani princi-
virlutîs merilo, primorum principem Petrum ad patum:
urbem Romant,_velutâdversum humani generis com- Igitur Galba, qui apûd Hispanias ab exercilu im-
munem perniciem repugnalurum, deducit ducem perator créâtes fuerat, audita morte Neronis,.venit
quemdam et'magislrum mililioe suoe,scientemdivina Romam, usurpans sibi imperium. Cumque avarilia,
proelia gérera et virtulum castra duclare. Iste ad- soevilia, segniliaque offenderet omnes, Pisonem sibi
veniens ex Orientis partibus, ut coeleslis quidam ne- nobilem industriumque adolescentem in filium atque
goliator, mercimoniam divini luminis, si quis sil regnum adoplavit. Hic antesunipiam dominalionem
comparare paratas, arlduxit, et salularibus proedi- mullas provincias egregie adminisiravit, militera
ealiônis verbis primus in urbe Roma Evangelii cla- séverissime traetans, ita ul ingresso eo castra, vuî-
vibus januam coelestis regni aperuit.. Igitur cum Ro- gàrelur stalim : Disce mililare, miles, Galba adest.
manoeurbï clarum verbum DeHumen fuisset exor- Nam menses septem iotidemque dies imperavil, qui
lu'm, Simonis quidem tenebroe cum suo auctore factione Olhonis occisus esl. Igitur Otho cum,.Galba
reslinctoe sunt. Sèrmo aulem veritalis el lucis, qui B et Pisone Romoeinleremplis, intra tumullus coedes—
per Petrum proedicabatur, universorum mentes pla- que invasisset imperium, ac mox crealum.imperalo-
cide illustravit auditu, ita ut quotidie audienlibus rem in Gallia per Germanicas lëgiônes Vitellium
eum nulla unquam satietas fieret. Unde neque audi- contperisset, bellum civile molitus, iribus primum
tio-ei's soia suflecit, sed" Marcum discipulùm ejùs-. levibus proeliis contra Vitellianos duces congressus
omnibus precibus exorant, uti ea quoe ille verbo -victor exstitisset, quarto apud Hedriacum proelio
proedicabai, ad pêrpeluam eorum commonilionem cum animadvertissefrsuos vinci, mense tertio quam
habendam scripturoe traderet, qua domi forisque in imperare eoeperal, sese interfecit. Vitellius vicier
Lujuscemodiverbi medilalionibus permanerent. Nec Romam venit, ubi cum multa crudeliler ac nequiler
prius ab obsecrando désistant, quam quoeoraverant ageret, incredibili etiam voracitalis appelitu huma-
impetrarent. Et hoec fuit causa scribendi quod se- nain vitam probris aggravarel, postquam de Vespa-
eundum Marcum dicilur Evangelium. Pelrus vero siano comperit, primum deponere molilus imperium,,.
ut per Spirilum sanctum religioso se spolîatum posl, a quibusdam animalus, Sabinum Vëspasiani"
comperit furto, delectatas est, fidem eorum per hoec fratrem, nihil lum mali suspicantem, cura coeteris
devolionemqueconsiderans, factumque confirmavit, Flavianis in CapitoliumconipuhT; succensoque teni-
et in perpetuum legendam scrip'turam Ecclesiis tra- ^ plo, et mista simul flantma ruinaque, omnes in-
didit. Hic postquam Anlfochenam fundavil Eccle- unum pariter interilum ac lumulum dédît. Posl de--
siam sub Claudio Coesare, contra eumdem Simonem ficiente in Vëspasiani nomen exereitu suo destilûlus,
magum Romam pergit, ibique proedicans Evange- appropinquanlibus jam hoslibus, trepidus, cum se in
lium 25 annis ejusdem urbis ponlificatum tenuit. quamdam proximam palatio cellulam contraxisset,_
Anno fricesimo sexto post passionem Domini a Ne- turpissime inde protractus cura per viam Sacrant,
rone Coesarein urbe Roma deorsum, ut ipse voliîit, nudus duceretur, passim fimumin os ejus conjeclan-,
capile crucitixus est. Scripsit duas Epistolas, quoe libus, in forum deductus, oelavo quam regnum proe—
câlholicoenominantar ; sed et Evangelium-(ut dixi- sumpserat mense apud Gemonîas scaîas minutissi-
mus) seeundum Marcum, qui auditor ejus fuit et morum ictuum crebris compuncliôiiibus excarnifi--
interpres. Libri autem e quibus unus Acluum ejus calus, alque inde unco tractas in Tyberim inersus,
inscribitur, alrus Evangelii, tertius proedicaiîonis, - etiam coromunicaruit sepultura. Multis aulem et ne-
quarlus Apocatypseos,quinlus judicii, inter apocry- fariis rnodis per complures dies a Vëspasiani militi-
plias scripluras repulantur. Igitur post insignia ejus bus âdversum senalum populumque Romanum indis-
mirabiliter gesta virlulibus atque doctrinis, posl crela coede.soevitum esl. Itaque brevi illa qnidem, -
eliâm triumpbos, quibus Simonem soepiuscongres- sed turbida lyrannorura tempestate discussa, tran-
sum, rediviva molientem, diabolo instigante, cerla- quilla sub Vespasiano duce serenilas rediil. Qui-pcr-
mina, prostravit atque vicit, tune vero omnium ho- idem tempus in procinclu belli, quod Judoeisinten-
minum sceleratissimus, ut apertum se hostem divi- deral, quo a Nerone missas imperatore fuerat, ab
nilalis ostenderel et pietalis, ipsorum prius aposto- ipso exercilu, cum quo oppugnabat Jui'oeant subro-
lorum, quippe qui duces et signiferi erant in populo gatur in imperio.-Isque confestim Romain tendens,
Dei, expelit neees ; etPaulum quidem capite in ipsa Tito filio suo cur.im belli et Hierosolymorum oppu-
urbe roma, Petrum vero crucis patibulo condenniat. gnaliones injungil.
Âllamen divinoeultionis sententiam in se mox ex- CAPUT xxn.
pertus est. Cumque et alia incredibilia perturbandas, De inaudilis apud alias gentes morlibus ac proedonum
imo subruendoereipublicoe mala .moliretur, hostis infestaiionibus in conditione Hierosolymorum.
a senatu pronuntiatur ; et ignominiosissime fugiens, Verum posl ascensionem Domini Salvatoris no- -
ad quarlum ab urbe Iapidem sese ipse interfecit, slri, a Judoeis, vel in ipsum conmtissi piaeuli va. •
al-^uc in eo omnis Coesarumfamilia consuinpta es;. perseculionis in apostolos, et necis in Stephanuni,_
5153. FRECULPHI LEXOVIENSISEPISCOn '
4}40.
sed et obtruncationis.in apostolum Jacobum, et in .A^tissent, tanquain de. his.qui fefeHeranî,poenas,.S]i-
Jaeobum nibilominus fratrem Domini, qui appellatur mèbaiit; si vero non invènissent, nibilominus, lan-
Justus, scelerîs admi"ssi,hçoeterorumque omnium quos quanï eos qui occultius el'diligenlius absconderént, '
propter fîdéih Chris'.î, însidihs, doîis, atque omni crucîabant.
,• -i. i >,
Indiciumi,' vero"habeii
.i < • ab , eis'
i i pabula
r '!ca-
fraude nequilioe circumvenerant, pro his, inquam, piëbaht, lioc ipso quod'adhuc vivere et subsistera ,
onîiiibus'm.alis, p.oenasdivînitus reposcebantur. Et corporibus yidebantur, tanquam qui' profeetp jam
apôstoli :tM".!'i&b
f( ,'i H -rquidem r .. illis -c ' i ac i per
prius i fugatî,
Mi' -*\ r om- intêrissent,, nisi abscpn<liï,osuspiam legerent, eibos.,
nem locum dispersi,, sicut supra oiximus, ^ergebant ~ . i, ,'sàne
Si,quôs ' . "tahëscentes
i (i , i^i r macie
r i in M\idissenl, hos tcum
'i ? 11 i »
venia .
in Virtute Chrisli, qui éisproeceperaf;, dicens : Eun-, proetèribant, superfluum pufantes périmera
îës baptizate omnes in.:nomine ineo. Ècclesia vero quos pauld post ahsurnerét faines. Multi tamen, in
quoe in Hierosolymis fuerat congregata,-responsOia occultis -bmiîi 'censu suo mer.cati sunt unum me-
Deo accepté,' eraigrare jubetur, et transira, ad oppi- Irum, si I'. divîtes,
,_ M -j 'frumeniî, ! i si
'i Jihordei, ' inferiores
> -fue-,! i
dum quoddant Pellam nomine trans Jordanem : ,guo,i- rant,, -l'i et, ! ëoncludeptes
I'I'-.1'!, se in inieriorihus .1* quibusque
].-!.'
j-'l-'i-
ablatis. ex urbe sanctiset justis viris, vindicte, coe- penetralibus doraus, nonnulli necin panibus cônfe- .
iëstîs fieret locus, tant de urbe sacrilega, .quam de ctas fruges edebanl. Alii vero, in quantum vel ne-
populo impio, et per excidium patrias eversjonis., B cessitas vel, melus permilleret, excoquebant ;. et
Quantis ergo malis gens tuncuniversa multata sit, mensam quidem nullus expetebat,apponi,,sed ex.ipso
utqne ipsa Judoeoeterra bello, famé, igni, coedibus semiusla igné rapientes, prbpria yelut furtiva dôvo-
"eastata sit, quanta populorum millia patres simul rabant. Erat infelicis, ipsius sibj spectaculum mise- ,
eum conjugibus ,âc parvplis,et liberis absque nu- rabile, cura vaiidiores quique in^eula dïriperent,
méro, absque dïscrelione, trucidali sînt,, quoeeliam iinbecillioribus vero hiinTproeter luctam supererat
diversarum urbium obsidiones,,sëd elt ipsius magni- elI lacrymas. ' •••';, .niEtenim licet
; • \,V ônuiium
, _l'I i •acerbitates
-I fi reruni '
fie» et famosissimoecivitalis Hierus^lpni, quoevasti- superet faînes, nilîil tamen ila subruit et subvertit
tas, ,et quanta fuerit diversarum, piorlium strages,. verecundiam, sicut famés. Quidquid enim salvis ré-
quis super hoec singula bellorum exstiterit modus, bus pudore dignumest, in haçnecess.itatecontemni-
et ut seeundum, id quod prophète proedixerant, tur. Denique et pxores dé yirprunt manibus. et .filii
abominatiq desplationjs in ipso, quondani,D,eifamo- de'' parenlum, t ' ' et, i esl
.<'quod i ' infelicius, matrescibos
î itU y ;!,', .1 i. î.1' dei
pissimo eollata sit templo, utque ad^iiltimum cuncla parvulorum suorum manibus aiqpe^ore rapiebanl.
ignis populatus sit, ct'.flamnia consumpserît, ,qui Et cum dulcissimi libevi jn manibusratque'ante ora
plenius nosse vult, ïïislorias^Jbsephi. légat. Nos vero posili tabescerent, exig.ua vitoe ;subsi.dia,.!leplibus.
ex his ea tantum quoe .ad^explanalionem suseepti, G ipsis eximere nemoparçebat. Reruni ne^psi,quidem
operis suffîciunt assumemus : in ,quibus refert quod infelices et perexiguos suinëntos lâiebanl .cibos, sed
ex omni,Judoeapopuli)vin,die,solcmn,iPascboe,,,Hie-, continuo aderat quis proejoiium, et slalim ut clausas
rbsolymam, velut exiliali, quadam ^îânu cogente, eujuspiaiii conspexisset fpres, indiciunt,-,,creidebat
eonvénérant, quos tricips centena fmillia homiiiuïii hoc esse quod intrinsecus posili éderenl; et rçpen.lp,,
dicit fuisse, juslo,.scilicet; Dej,jiidieio tempore hoc, déspicatis foribus, proeeipitesriirruebant, alque.ab-
ultipnis electo, ul qui in diebus PaschoeSalvatorewi ipsis (ul iladicant) faucibusexprimentes, si quidforle
suum et saluiare Christi Domini, eruenUs manibus sunptuat jam, fuerat, .revocabanl. Verberabaalur
et sacrîlegis vocibusviolayerant, in ipsis diebus ve- senes, si cibos vindicaie tentassent ; sparsis etiam
lul, in unum carcerem .omnis multitado conclusa fe- ; crinibus mulieres,irahebantur, pccullare nitenles si
raUs posnoe exilium quod , merebatar exeiperet. quid fprte.çl.epreliensum^.fùissel^inmanibus. Nplla ,
Proel,eriboquoe in eos vel gladii coede,vel aliis belli senibus pro eanitic^reyerenlia,, nuIlarerga.parvuIos
machmis, collata ,sunt,. explicare; ea tanlummodo mïseratio, sed iu exiguo panis fragmenlp.parvulos
quoediras famis, exilio periulerunt snpradicli histo- inhoerentes, ex ,ipso cui .inlioeserani, suspensos eli- "
riographi sermonibus proférant,, quo iegenles hoeci debant in terrant. In, eum ,ye,î;o.qui .rapterès ,eibo
inielligant quanlura piaculi, sil.-audere,ialiquid ,in proevenissptabsumpîberade]iusisoeviebant,,et,excp-,,
Christum, et quam gravibus .ausa suppliciis expie- gilabanl dira supplicia, obturantes infelicibusnatu-,
tur. i ' , i raies digeslionummeaius, aliis pivmeujas sudes per
. i
Jiaque^quintas Joseph! Historiarum liber .ponatar i' eadem véranda adigentes. Borresco. quoegesta sunt
in.medio, ,ex quo, omnis eorum luctuosa tragoedia, referens. Ad confessionem.per..hoec unius*panis aut
pernpscalur. Diviiibusaulem permanere, inquit, aut cyathi farinas miseras perurge.bant. .Namipsi tortu-
perire, junum alque idem eral. Si enim in urbe per- res nec paliebantur famem. Essel enim.ifUQdam- .
mansissenl, facultatum suarum causa criraine obje- modo lolerabilius,' si ,hoeceompulsi,inediafa.cere vi- ,
cta, quasi qui de transfugiendo cogilarent, perime- derentur, sed ul,vel pi;oepar,ar.eii{ sibi. in poslerum /
bantar.-Nécessitas vero famis facliosps opum ex-,-. cibos, vel ut,,eru,delilas,excreilio convalescerel. .In ,
toîlebalpëi\.arrogamiam, cl ulrinque simul inedia his eliam si qui forte furtint per slaliones..hostium,,
cuiBilemerilaie crescebal. Publiée .quidem frumen- pro, colligendis herbis erepsissent, occurrentes, pis .
tuni/itusquam, omnino eral;, sed lirruenlesi!urbis qui. se hostium manus effugissegauderenl, diripie-,
prEîdoncs:.perscrufabanlur dpmos,..el siquidem inve- haut quidquid altulerant. .Supplicanlibus autem- as .
\\'u „ , "cilRONiCON, —..TOMIIi LiB. \. .,. , , . . 1142
terribile qupndam sibi.,noînen Bei.invocaiUibps;,ut J^merere'.ur ex.siingi.ii.,Sed in libro yi de iisdem talia.^
vglpartem aïiquam ex bis quoecum mortis periculpu scribit :,Et, eorum,. inquit, qui per totant civitatem ,
quassierant indulgerenl, nihil. prorsus, proebebant, - fam'îs inedia corrumpebanlur nniltitudb in'numerabi- ,
sed el hoc beneficii loco cesserai, si comprehensum , lis erat, quorum neeexpiicari miseria potest. Per -
vivum-liciiissel .evadere. His, aulem post,aliqua ad- singulas, namque, donsos sicubi fuisset, aliquid'cibi .'
jungilj-dicens : Judoeis verode.egressu urbis omnis ) repertum, bella continuo et coedes inter charos
pailler, spës excludebaïur salulis; et .invalesçens ipsosque parentes ac libéras nascebanlur ;, dum non
aeerbilas famis, domns-simul ef familjas gentemque sojum, e nian'jbiis,,sed ex ipsis eùam faucibus inyi- -,
va^labat, ila.ul m penetralihus slrata. jacerent mu- ceiyi cibuin-rapere.cerlabant.jFides auteni neemorr
îierum parvulorumque cadavera ; per .plaleas.verq luis erat ; sed et ipsi cura, jam spiriium exlialarenl, -
ilifeliciumscnum corpora, famé magis .quant oelate 7 perscralabantar, a-proedonibus,,,ne ,cui forte intra,
consumpia- Juvenes vero alque oelas,omnis ro- grjpmiuni cil)L aliquid resideret.-^ Alii ( aulem pqr
bustioi','velul simulacra quoedamin viis et egrpssibus ineùiaminhiantes, velut rabidi'canes. h,uc atque.il-,,
oberrabanl, corruentes quocunque loco gressum lue ferebaulur,-,et quasi,iiisania quadam ex.agilati
subruissel inedia.. Sepelire,.aiitem cadavera prpxi- in easdent donips sub momento lemporis iterum,- ac'
morunï, nec defunclorum multitado, nec viriuni-.de- «R'soepiusirruebant. Omnia,tamen nécessitas! vertebat_
bilitas peî'iniitebat ; simul et- prp sua unusquisque in,cibum, eiiam.illa, quoe ne mutis quidem .animali- .
vila incerlus. Denique.aliquantisupra eos quos se- ( bus.pdere usus fuit; .ad.jUhimum ,nc loris quidem,,
peliebant animas émisera. , , vel,cihguli's,Tautipsis eliam calciameiilis, abstinue--".-
"Multi..eliam dum piosequrnstur fuhera , prius- runt. Eorlarum quoque incîumenla delrabentes, con- .
quam, ad sepulcrum venirei»rr,efllabani., Sed nec -. ficienda dentibus ingerebant. ^oimulli ej,,feniyeleris-;
planctus ex more,defiinclis exbibebalur aul luctus, t feslucas edebani., Sel el de quisquiliis-undecunque,
q'ïia hoc sibi totem rindicaverat famés. Sel nëc- eqllectis parvissimuni pondus draphinis, * quatuor dia-J
aiiditas inedioehuntorem cuiquam reliquerat laery- ( trahêbanl,;, Sed, qùid opus ,esl pe>-hoecpondus fa-
marum. Obsederanl enim civitatem prof Jiida silen- mis illius expîicaje, eum sit gestum iiiifacinusq.uod
'
lia, et nox plena mortis çuncta conlexeral. Quibus neque apud Qroecos,neque apud Barbares ,ullus ac-
malis omnjbus grayiores soli Tigebani proedones, cepit audilus, liorrenJum quiSein dicln, aujitu vero
qui no sepulla' quidem' cadavera diripere illicilum incredibile. Et., quidem .immaue facinus siluissem,,
rîucebanl, non tara proedam pelenles quant scelas. ne quis me creileret.monslruosa .narrare, nisi ntui- ^
irrisione cumulantes, et. aciem gladiorum'suorum in tos meniorioenostroe viros lestes, commissi scelcris -
cadaverum oblruiicalione probantes. Inlerdum etiam 'G hab'uissem. Porro vero nec aliquid in lioc,palrioe. s
in nonnullos adhuc, spiranles mucro examipandus proestare nie, arliitror, si subtraham eorummalqrum...,
"
agçbaliir, Quod alii sentineçes cum vidèrent, supplî-" verba quorum pertulil facla. rl , , , Mli
ces dexleras protenJebant, ut in se quoque b<snefieii
loco converterent scelus, quo sciiîcet cruciatibus la-, CAPUT-,XXIIÏU
mis velocius absolverentur. Sed, novo crudelitatis DeJIaria^quoe^proprivm comedit filium ',xi sic prsi-Z
génère, necem quant,sp.onte inferebanl, si iogaren- t .dones çonfusos ùbire,coegit.
tur, negabant, cum tamen unusquisque deficienlkim .Millier,quoedamex.his. qui,nltra Jordanis ab/eum
dum gemitu oculps retorq.ierel al templum, non de \ commanebant, Maria nomine, Eîeazari filia, de vico '
morte propria.dolens, sed de inipunitale proedomini, Obpthezob, qupd interprelatur domus *
hyss'epi,,ge-
quos superslites relinqiiebant. Et primo quidem neçe et facultatibus nobilis, cum ,-reliqua multitudine'-*
sumptu publico sepeliri^nortuos jnsserai fetoris in- quoeGonfluxerar.Hiei'osolynias reperta, ,cominunen] .
loleraritia. Ut vero ôninênt sumplum coepil rincere , cum ontnib'js .obsia'ionis çasum perferebat.
Hujus r
muliitudo morienliùnt, de ,murô cadavera proecipi- reh'quas quidemt;facultates,. quas domo; in, urbem
"
tabant," / , T ^ , conyexerat,,,lyranhi inyasere. Si quidvero reîiquiar
At cura'Titus circuiëns'pervidisset replètes mor- rum ex magnis opibus fueral, quibus victuni
quo-
te o'rûm"c'adaveribos~raHos;' etinmtani -corporis~tabo~""""ti"dîânûm~p^Ftënûëm*QÎcëret,irraéntes iiiomenta
pë?
patriam lerram rigari, cum ingenli gemitu elevatis proedonum satellites rapiebant, pro quibus ingens
ad cosluni maiiibus, Deum invocal teslcin _hoc".suum -.' mulierem-velut insania jam quoedamex indignalione
~
opus non esse. —faligabat, ila ut interdum proedohes maledictis in
El post aliquanla,. iterum talht quoedamprosequi- necem sui et conviens instigaret: Verum cum neque
tur : .Non cunçtabor, inquit,. proferre quod senlio. irritâtes quisquamneqne m.iseratas eam
périmerai,
Arbitror enim quod eliam si âdversum impios cives et si quid^fqrtecibi ab ea fuissel
quoesilum, id ab
Romanorum paulisper^arma cessassent, aut hialu aliis_quoereretar, nec jam usquam i.feperiendi
copia,,
lerroe, aut aquoediluvio, .aut Sddomilanis ignibus et fiejetj-famesaulem.dira visceribus ipsis' insisterai
fulminjbus.coelilustqrlis, .supplieium civitas depen- ac meduilis, -et ad-furorent jam perurgeret inedia.
disset,. quoe multa infaustiofem illis qui hoec per-. - famé et ira pessiuiisusa coftsulloribus, contra ipsa--
pêssi sunt, et nequiprem virorum proesentem banc,- jap^ armalur jdra.najuras. Erat namque.ei sub ube-
orotaïisset oetaîem: pro quibus omnis gens pan'ler ribus parvnlus filius. Hune ante oeulos ierens : Sufe-
1145 FRECULPH1 LEXOVIENSIS EPISCOPI ,1144
licis, inquit, matris, o infelicior fili : in bello famé A haut oetalis, vinctos ad opéra ^g5pti per metalla
et direptione proedonum, cui te reservabo ? Nam et destinatos, vel per coeteras provincias esse disper-
si vila sperari possit, jugo Romanoe servitulis urge- ses ; alii quidem ut ludis gladiatoriis, alii ul ad be-
mur. Sed nunc ipsam eliam servirateni proevenilfa- stias traderentur. Si qui vero intra seplimum et
més, proedones vero utraque vi graviores perurgenl ; decintum oetalis annum reperti sint, per diversas
veni ergo nunc, o mi nate, esta malri cibus, proedo- provincias in servilutem distrahi jussi sunt. Quo-
nibus furor, soeculis fabula, quoe sola deerat cladi- rum numerus usque ad nonaginta millia perductas
bus Judoeorum. El hoec cum dixisset, simul filium est. Hase vero omnia gesla sunt secundo anno im-
jugulât. Tune deinde igni superpositum torret, et perii Vëspasiani, juxta ea quoeipse Dominus et Sal-
médium quidem consumpsit, médium vero réservât valor noster Jésus Christus proedixerat ; quippe qui
obteclum. Et ecce confestim proedones irruunt, ob ea quoegerenda erant proesentia jam videret, tam
nstoe carnis nidorem conceptum, mortem minantur, cum, seeundum Evangeliorum fidem, videns civita-
nisi sine mora cibos quos paratos senserant demon- tem flevit super eam et velut in aurihus ejus proelo-
straret. Tum illa quidem : Parlera, inquit, vobis culus est hoecverba : Si agnovisses, inquit, et tu in
oplimam reservavi. Et continuo quoe superfuerant bac die, quia venient dies super te, et circumdabunt
membra detexit infantis. Al illos repente ingens hor- B le inimici tui vallo, et circumdabunt te, el perur-
xor invasit, et immanes quamvis animi diriguere, gebunt te undique, et ad solum deducenl te, el filios
vox faucibus interclusa esl. Illa vero Iruci vultu, et luos interficient. Sed et rursum tanquam de populo
ipsis jam proedonibus truculentior : Meus, inquit, dicens : Erit, inquit, nécessitas magna super ter-
hic filius, meus est partes, et facinus meum est, ram, et ira populo huic, et cadent in ore gladii, et
édile. Nam et ego prior comedi, quoegenui. Noble caplivi ducentur in omnes gentes, et Hierusalem
efh'ciaut matre religiosiores , aut femina moindres. erit conculcata "a gentibus, usquequo compleanlur
Quod si vos pîetas vincit, el exsecramini cibosmeos, tempora gentium. Et iterum : Cum autem videritis
ego, quoeiam lalibus pasta sum, ego bis iterum pa- circumdari ab exercilu Hierusalem, tune scitote quia
scar. Post hoec illi territi trementcsque discedunt, appropinquabit desolatio ejus. Comparet nunc unus-
qui hune solum omnibus facultatibus miseroe malri quisque Domini et Salvatoris noslri sermones cum
reliquerant cibum. Repleta est aulem confestim historiographi relalione de bello quod gestum est,
universa civitas nefarii sceleris nuntio, et unusquis- alque excidio civitalis, et videns miram divinoeproe-
que ante oculos facinus quod perpetratum fuerat senlioe vîrtutem, agnoscat'proedicentis divrnilatem.
adducens, tanquam si ipse id perpetrasset, horre- Hoec quidem Judoeorum genti post passionem Sal-
bat. Omnes autem quos famis nécessitas perurge.bat 2 vatoris justa ultione venerunt, pro eo quod auclo-
feslinabant magis ad morlent, beaios dicenles eos rem vitoe a semet universa gens conclamavit auferri.
quibus conligit interiisse, priusquam talium malo- Colliguntur ergo per omne tempus a decimo quinto
rum polluerenlur auditu. anno Tyberii Coesaris, et ab exordio evangelicas
CAPUT XXIV. proedicalionis anni quadraginta duo,' usque ad Vë-
spasiani seeundum imperii, quando hoc urbis Hiero-
De ultima ruina Hierusalem, et de multitudine inter- excidium aclum esl. Acaptivilate autem
solymiianoe
emplorum seeundum Josephi supputalionem. quam ab Anliocho përpessi sunt anni ducenli tri-
Hactenus Josephus. Colligens autem supradielus ginta oclo„ Porro a Darii secundo anno sub quo
historiograpbus omnem numerum peremptorum, vel rursum templum oedificatum est, anni quingeuti no-
famé, vel ferro, undecies centena millia designavit. naginta. A prima autem oedifieationetempli sub Sa-
Coeterosvero latrones et sicarios, ae proedones, post lomone usque ad novissimam ejus ruinant, quoesub
urbis excidium mutais déclarât interisse vulneribus. Vespasiano facta est, anni 1102. Hic aulem cosplï
Eleclos quosque juvenum , quos décor et corporis operis decrevi primi finem facere libri. Ubi légales
proceritas commendabat, ad triumphum dicit esse hostioe pariter cum templo ac populo Judoeorum
servatos ; reliquos autem, qui supra 17 annos age- [) sceleralissimo irrecuperabililer conciderunt.
LIBER SECUNDUS.
CÂPUT PRIMUM. neces, tam de gestis imperatorum, quamque 'et de
Proelocutiode priore libro. ecclesiasticorum actibus, succincte sermone ex di-
Igitur in priore libro a nativitate usque ad ejus versis auclorum libris colligere curavi.
passionem ac deinde usque ad templi Hierosolymi- CAPUT n.
lanl destructionem, populique Judaici justa Dei ul- De Vëspasiani actibus bonis.
tione dispersionem, ac diversis mortibus interni- Vespasianus igitur, ut proemisimus, cognita Ne-
ciem propter passionis Chrisli Dei hominisque Fi- ronis morte, horlatu plurimorum regum et ducunt
lii vindiclam , ejusque servorum persecutiones ac maxime Josephi Judoeorum ducis sententia, qui ca-
1145 CHRONICON.— TOM1II L13. IL- 114G
plus cum in vincula conjicerelur , conslantissime A CAPUT 1H.
dixerat, continuo ab eodem se imperatora solven- De operibus magnifias Titi imperatoris.
dura, imperium adeptus est. Relicloque ad obsidio- Titus Vëspasiani filius, post patris obitum jura
nis Hierosolymorum procuralionem filio Tito , per suscepit imperii. Qui matre liberla nomine Domi-
"Alexandriam profectus est Romam. Sed, cognita in- tilla genitus imperavit annis duobus et mensîbus
lerfeclione Vilellii, paulisper Alexandiioe subslilîl. duobus. Qui in utraque lingua perilissimus fuit, el
Tilus vero magna ac diutunta obsidione Judoeospre- liberalibus disciplinis, studio legendi eruditus. Hic
mens machinis, cunclisque bellicis molibus, non ubi palrioe curam suscepit, incredibile esl quantum,
sine multo suorum sanguine, tandem urbem cepit, quem imitabalur, patrem anleieril, proecipue cle-
muros Hierosolymitanos solo cooequavit, ac tem- menlia, liberalitate, honorilicènlia, ac pecunioecon-
plum dirait totius orbis famosissimum. Vcspasianus lemplu. Nam dum proefecluram proetoriam pâtre
ergo et Titus impcratores magnificum agenles deJu- imperanle adeptus esset, suspectes quidem fuit, pro
- doeis iriumphum , urbem ingressi sunl. Pulchrum quibusdam actis, Neronis fore imilalorein, sîpoti-
el ignolum antea eunctis morlalibns , inter 520 rctur imperio ; sed hoec adeo iit melius corners.!
triumplios, qui a conditione urbis, usque in id tem- sunt, ut ei ita immortalem gloriam eontulerint, ut
pus acli erant, hoc spectaculum fuit, patrem et B delicioe alque anior humani generis appellaretur. De-
filium uno triumphali curru veclos, gloriosissimam nique ul suhiit pondus regium, Berennicem nuptias,
ab bis qui Patrem el Filium offenderanl vicloriam suas speranlem regredi domtim, et enervalorum
reportasse. Qui continuo omnibus bellis ac tamul- grèges abire proecepit. Hujus tempore mons Hebius
libus domi, forisque compressis, pacem tolius orbis in Campania ardere- coepit. Ex cujus verlice tantum
proenunliavit, et Janum geminum obseralis cohiberi erupil incendium, ut regiones vicinas et urbes cum
claustris sexto demum ipsi post Urbem conditam hominibus exureret. Is etiam Tilus amphitheatrmn
censuerunt. Jure enim idem ullionis honos passioni Romoeoedificavit,et in dedicatione ejus quinque mil-
Domini impensus est, qui eliam nativilali fuerat at- lia ferarum occidit. Civitatem vero Avenlicum, quam
Iributus. Tune deinde, sine ullis bellorum tumul- paler ejus Vespasianus oedificare coeperal, consum-
libus, in immensam Respubliea Romana provehitar.- mavit, elgloriose ornavil, in Gallia Cisalpina. Eam-
Siquidem Achaia, Lycia, Rhodus, Bizanlium, Sa- demque regionem stagno adjacenlem, propter simi-
motitracia, Cilicia, Commagene, tune primum re- litadinem (ut fcrunl) GaliloeoePaloeslinorum, quam
dactoein provincias, Romanis judicibus legibusque non modico sudore ac sanguine devicerat, Galiloeam
paruerunt. Nono aulem imperii ejus anno, très ci- censuit nuncupari. Sub ejus quoque principatu in-
vitales Cypri lerroe motu corruerunl, et Romoema- " cendium Romoe sine noclurna requie per IriJuum
gna péslilenlia fuit. Vespasianus autem in villapro- fuit, lues quoque lan'a,-quanta vix unquam antea
pria circa Sabinos nono anno principatus sui, pro- fuit. Quibus tamen malis , nullo vexalo, pecunîa
fluvio venlris est mortuus. Huic aulem inter coelera propria subvenil, cunclis reraediorum generibus,
bona illud singulare fuil, inimicilias oblivisci : adeo nunc oegrotantesper semelipsum reficiens, nunc con-
ul Vilellii hoslis filiam locuplelissime dotatam, splen- solâtes suorum mortibus afflicios. Vixit annis 41, et
didissimo conjungeret viro. Iste exsangaem diu, fes- in eodem quo pater apud' Sabinos agro febri inter-
sumque lerrarum orbem, brevi refecit in tempore. iit^ Hujus mors credi vix potest quanlum luctum
Namque primum satellites lyrannidis, nisi qui forte Uî'bi provinciisqne intulerit : adeo, ul eiim delicias
atrocius longe proeesserant, fleclere potius maluit, publicas (sicut diximus) appellantes, quasi perpetuo
quam exeruciatos delere, prudentissime ratas nefa- custode orbalum lerrarum orbem défièrent. Ilie enim
ria minisieria a pluribus meta curari. Hic Romam princeps tantoe boiiilalis fuit, ut dum quadam irï
deformem incendiis ae veteribus ruinis permissam, coena recorda tus fuissel nihil se in illa die cuiqiiam
si dominis deesset volentibus oedificandi copia, Ca- proestilisse, dixerit : Amieî, hune diem perdidimus.
pitolium,, oedem pacis, Claudii monuinenta repara-1 Is enim dum ad expugnandam Hierosolymorum in-
vit, mullaque nova instiluit per omnes terras, quas leriorëm cerneret templi munitionem, quant reclusa
jus Romanum tenet. Renovatoe urbes cultu egregie, mullitado sacerdotum ac princjpum luebalur, ma-
vioe operibus maximis ntuniloe sunt. Tune cavaii jore vi et mora studuit insistera. Quod tamen post-
montes perFlaminiam sunlprono transgressui, quas quam in polèstalem redaclum opère 3lque anliqui-
vulgariter pertunsa petra vocatur. Mille génies com- tale suspexil templum , diu deliberavil ulrum tan-
posite, cum ducentas oegerrime reperisset, exstin- . quant incilameulunt hostium incenderel, an in lesti-
ctis soevilia tyrannorum plerisque, rex Parlhorum monium victorioe reservaret. Sed Ecclesia Dei jam
Vogesses meta solo in pacem coactus esl. Plura di- per totem orbem uberrime germinante, hoc tan-"
cere stadium coegit imperaloris boni, quem -abAu- quam vacuunt, nullique usui bono commodum, ar-
gusli morte, post annos sex et quinquaginta Romana bitrio'Deiauferendum fuit. Itaque Titus imperator
respubliea exsanguis soevilia tyrannorum, ne penitus ab exereitu pronunliatus templum Hierosolymis in-
rueret, assecuta est. llaque dum ventris eluvie effu- cendit ac diruit. Per horum tempora proefatorum
sius urgeretur, assurgeiis ait : Slaniem decet impe- principum, post ascensionem Chrisli, quique illu-
• stres fueruul Ecclcsiarum
raiorem excedere terris. doclores, librornm eliam
tiïT" FRECULPIIKLEXOVIENSISiEPlSCOPI . ,1148'
quos usus legendi tradidit' adctores, quas quidem JijEtomini diseipulos, qui ad illud tempus reliq'ui eranl,'
mundi pantes'aposlbliia'dipj'oedicanduin per 'sortes in-unuiu e locis omnibus convenisse, simuLcuni his'
proprias acceperuiit,jquibus,etiam locis agonizando qui proplnquisecundunïcarnenrDominidicebànlur,^
iriu'mph'atores asternanVcoiisecuii suntpalmamj suc- • pluriminamque-exihis per illud.ilempus-supereràht,-' -
cincta brevilate <expedireconabor. Itaque, in, priore el habuisse-commune, consilium; quem ^oporleret-'
'
libro,dePetro:etPaulo,.. etutroqueJacoboiatiusdis- dignum successione Jaeobi juJicari 1;ômnesque' uno i
seruimus.' "" i • " i .' , '• i consensu Simoneni Gléopiioe'frlium'>decrev!sse,"eujus"
„.,„„„,,,,. . -CAPUT ,IV... ,,,, . ,., menlioin Evangeliis.facia est, utepiscopaûissedeni •
_,,.,,
Sub,proefalis,prjncipibus apostolici:viri,et rdigui do- susciperel, Is'<nam'que Simon Zeloles, qnHprimunr -,
clores sacri,
1 qui lune floruerunt,' quas mundi par- dictas es.t Chananoeus,-izelo Domini fei'vens^ar in
tes ad p'roedicandum'sù'scëpérint;"et quibus in lo-
cis consecuiï sint palmàm marUjriî", per -ordiitem ' cognomento Pétri, el similis in bonoreaccepit jEgy=---.
coniinelur,. , . ,->-,, . : . , , < pli principatum', elpost Jacobum Jùslum, cathèdiam
Mattboeus;qui'et-Levi, ex ipublicano-apostokis, (ut dixinius). lenuil Hierosoly-ntorum:. Post annos
in eos ex ekcumcisione ' autem viloe-120 sus- '
primus Judoea, propter' qui mer-uil-sub'Trajaiiopererucem
'
crédiderant, Evangelinm Chrisli'Hebràsls« litteris. - tinere martyrii' passio'nemr Jacët'in Bosphoro.' Phi-
verb'isquë composuit. Quis autem postea in firoecum E ] lippus- aBelhsaida civilate,1unde el'Pelrus, dé quo '
Iranslulerit, no'ri satis certain est. Pdrrb, ipsum' injEvangeliis atquein'Actibus apostolorum digna
Hebraicum hibetar-usque hotlïe (Mlaitfïiieronymus) ' lâudi's memoria soepius fâ'cia est, cujus eliam filias -
in Coesariensî' bibliot'heca, qu'ara' Pamphllus martyr •- • prepbetissoe exstiterunt, ël miroe sanctitatis ac'per-
1'
studiosissime conficiens ', ordinavit." In ' quo alii- .' petaoe rirginitaiis; ut Ecclesiaslica' narrai îiistoria,
ma'dverlerttlum; qûod ubiëunque' evangëlîsta, 1sive Gallis proeiiicat'Christum','Bar!ïaras'qué génies, vici- .'
'
ex'pefs'oha 'sua; sive'èx DomîriiSalvatoris Scripluroe r'-'nasque teticbris cl'tumenli Oceano eonjunêlas,*'ad '
tcstiiiiohiis 'abiitillif," non 'séquitar LXX translata- ' scienlioe lucem,'fideiquë' portum deducit Deihde'in
rum aucîoritat'e'm, séd Hebra'icam. E quibus illa' dub! Ilierapol.i'Phr'ygioeprovincioe'ui'be'crucifixus, îapida-
sunl : Ex' 'JUgypto vocavi Filium meum, et : .Quo- tusque obiil, rectoque sepultus cadavera, simul^euin ;
niam Naxaroeusvocàbilur. Is primum in Judoea'Evan- •' filialms suis ibi dent réquiescit. Mallbias de 70 discî-
geliz'avif, postniodum in Macedoniaj prasdicavit. Re-~ pulis- unus", et pro Juda Iscariote duodecim, iiiier
id montihus Parlhbruni. '" ' !| ' '; "'' apostolos'subrogatus, eleolusi sorte, et solus,sineco- ' '
quibsëîl '
Ândroeas (q"ui interpretalur dec'orus) fraler Pétri,' gnomine, eujus dater Evangeliiproedieatioin Judoea.
seeundum Joannem 'primus , juxta Malthoeura a BarnabasCyprius (cum Paulo gentium apostolus or-
primo secùndus, in sortent proedicaliom'sS'eylhiam G dinalus), unam ad 'oedificalionemEGclesioepertineiî-' •
alque Âchaiam accepit; in qua' etiam civitale cruci tem Epistolam composuit", quoe inter apocrypbas'
suspensus oecubuit. -Jacobus filius Zeb'edasiifrater • legilur. ïlic poslea- propter Johannem discipulam >
Johannis IV inordineyduodeoim'lribubus, quoesunt (qui el - Marcus vocabatar)-sepai'atas' a Paulo, ni-
in dispersione gentium scripsit, salque Ilispanioe' biloniiniis evangelic.e proedicationis iujunctum sibi.
et Oeciflcnialium locorum Evangelium proedicavil, opus exercuit.'Lucas medicus Ântiochensis; cujîis-"
et in Occasum -mundi lueem proedicationis infudit. i< scripta indicant eum fuisse Groeci-sermonis non ;
Hic-ah Herode lelrarcba gladio occisus, oecubuit, ' . ignarum, fuit seclator aposloli Pauli et omnis- ejus •
'
sepultus intra Marmaridam. Thomas Ghrislr Didymus peregrinationis cornes, scripsit Evangelium, de quo
'
nominalus, et juxia'rLàthiam linguam' Chrisli ge- ideni- Paulus aneminit': Ilisimus, inquit; cum illo
•
minus, ac' similis' Salvalori, audiendo ihGredulus, fratrem, cujus laus in Evangelio esl'per omnes Eccle- v
videndo fidelis; Evsingalium proedicavilPartais, Me- sias. Sic Olad.Colossenses : Salutat vos Lucas inédi- '-
diset Persis,"Hirëanisque'Bactrianisell!Îdis, lenens - eus- charisshnus. Et ad Timoiheum : Lucas est me- '
Orientaient plagani, et terram gentium pendrais; cum solus; Aliudxjuôque -eiidil 'vi,iumen-;egTCgium,
-
ibique proe'dicationemsuant usque ad liiulum suoepas- - quod litulo 'aposl'olicorumActaum proenoiatar. Cû-
sions perducens. -Lancêis-enim-rtransfixus,oecubuit •*Jjus historia'usque-hiemiiunt' Romoe conimoranient''.
in CalaminàJndioeurbe, ubi et-'sepultus esl in honoré. • pervenit-Paulum, id est, usque %d quartum Neronis- .
Bartholomoeus'apostolus, nomen ex Syra'lingiia sus- : annum, rExi quo inlelligimus -in- eadem urbe librum
' -' '
cipiens, L'ycaoniam irf sortent proedicationisaccepit, ejus esse eonscriplum. Igitur Pauli el Teëloeet Notant
atque Evangelium juxta Mailhoeum apud Indos in • baptizalam Leonîsfaniiliam, inter scriptnfas âpo--
eorum linguam convertit. Ad ullimum in Âlbano cryphas eompulemus. -Levé enim est ut individuus,-
majoris urbe Arménioevivons a Barbaris decoriatur, comes apostôli inter eoeteras ejus res "hocsolum-'
sicque'terras conditur. Judas Jacobi frater in Meso- ignoraverit. Sed et TerluUianus vicinus iilorum tem- '
potamia alque interioribus PoiUi. evangelizans feras porurit refert presbylerum quemda'nî in'Asia nomine
elindomitas gentes,1-quasi nelluafdm nalura's'sttô " Pauli eonvictum apudJohannein, quod auclor esset
sancto dogmate mîligal, et fidei Dominifcoesubjùgat. ' - libri, et contëssum^se hoc Pauli amore fecisse, el loco
'
Sepultus est in Nerito Ârmehioe urbe. Post mar'ly-' - excidisse. Quidam suspieantur, quoliescunque Pau- '
rium Jaeobi est continuo consecutum civitalis Hie- lus inEpistolis suis, dical -.'Juxta Evangeliummeum,.
rusalem excidium. Tradïtur apostolos,- casterosque--'^Lucam a Paulo didicissc, qui cura Domino in carne
11w - - GHUONICON.-.^TOMI II LIfi,. 'IL. ; • 1150 -
non fuerit, sed a coeteris. apostolus..;^uod jet.Jpse ,[ A ptem libros Juda ici.belli imperaloribus palri filioque .
quoque in priiiçip/o voluminis>su] déclarai, diceiisj,, „j obtalii, qui,,el;biblioiheçoerpublicoe,t!'adi^isunt, et
Sicut tradidei-untmqbis, qui a pr^icipiojpsi.videnmf,,,, ,i] objngeni! gloriant, statuant quoque ..Romas-meruit.
el ministrifuerunt serments* Igitur .Evangelium sicut, -,' Scripsit aulem etalios viginti Aniiquiiatum libros, ,•
audieral scripsit, Acla-vero aposjlplorum sieut."vide- >'ab exordio mundi usque ad quartanidecimumannum
rai jpse conscripsit; -Sepultus est donstantinopoli, , - Domitiani .Coesaris,et duo adversus Appionem,gram- ^
vigesimo Çonstanlii anno, quo.. ossa ejus .cura-reli- malicum Alexamlrinum. Qui sub .Caligula missus-exi,, _
quiis Andréas.aposloli-translata sunt. Marcus e\an- ': parle genlilium contra Philonem, qui eliam librum-, ;
gelisla, de quoin priore-libro disseniimus, ne, ul le- vituperationenigeptis Judaicoe.continenlcra.scripser
runt, ad • sacerdolium? moyeretur. Judoeorum, sibi -rai. Alius quoque' liber ejus.qui inscribitur valde-"'
pollieemabsciull : -primus .tamen AWandrioe calher-.. elegans habelur, in quo -ejt Machaboeorum-sunti dir
dram ienuit,,printusqueiEcclesias iigyptiorum iun - _ gesta marlyria,. .Hic;in. Aniiquitatum libro ixvm ma!*.-"
davit,lanlis^doctrinoe el conlinenlioe virlulibus flo- . nifestissime confiletur,,propler magniludinem signo-.'
rens, uixmtnes.'distyp-Jli Chrisli.'ejus,intiialioncm . runt Christum a Pharisoeis inlerfeclum,-el Johannem .
sequerentur. lîorluus estpetavo Neronisianno, pla-- Baplislam-vereprophelara fuisse,.et <prppteriinlerfe-'
cida quiète sepultus. Timotheus;Ëphesior«m epk- B clionem Jacobi, aposioli, Hierosolymam dirulam. -^
-
scopus, decivitateLjstrensiiim paire Grascb,!âdiest', Scripsit aulem de Domino in,hune modumrEo teni-
ethnico, maire, .aulpm , Judoea, ut referljApostohis,-' i pore fpil,i J.esus sapiens ivir,,-si tamen - vhiim euur >
dicens ; ,QuoeJiabitavitfidesin avia tua -Loide',cl ma- .. oppjlel diccre. Eral autem niiiabjliuin patrator ope-"
ire tua Eunica [A1-; Eulïce\, certum aulem quod et' - ' rum, et doclor eorum qui libenier' vera, suseipiunt. ;
in le.-Hic, fuit discipulus .Pauli, -ejusque spirilàlfc<t.- Plurimos quoque tant de Judoeis quam de gentibus -
filius, quem pueram proprie-secum-iide-miPaulus" •- sui habuit seclalores, credebatar'Chrislus. Cumque
assumpsii, qui pudicus;-el vii'go permansil, quique invidia nostrorum principum cruci euht' Pilatus ad-
apudEphesura in monte qui voeaturPion puni- ina- '• dixisset, nihilominus qui euni dilexerunl, persevera-
gnojionore sepullus quiescit.-Titus-Pauli -discipulus',- ' vcnml-in-.eô.-Apparuilautemeis terliadieviVehs.'Mul-
el in.baplismo-filius, -nalione'GKCCUS,-et gentibus''- lahoecei.'alia'mirabiliacarminibus prophetarumdeeo-
solus a>-Paulo post-EvaiigeliiHti''teii'cù'mcisns. îlunc "' ' vaticinanlibus;elusquehoiiicgensabhoc vôcabuluuî
ad-conslraendas Crelas Ecclosias proefatus 'reliqtiit sorti la-, "non'defecit'.Reier* etiam idem historiogra-
Apostolus, ibique in pace^defunctas est,- alquë se- plius oraeulura quoddam in sacris lilteris reperlum,
pullus, Herman,.cujùshetjam Paulus'ad Romanos'- quod per idem lenlpus virum designarel ex-eorum
" "
scribens,-_,mceminit.,:.f>alv,late Flegunta,'Herman, ' rcligioHe.proeessuruni,qiii totius'q-bis potireturini-
Palmbanijsetqui cuin-.eissunt fralres. Asserunl hune perio.Cùjus oraeuli- proesagiùm.ypspasianum decla-
auetorem essed|brijquj-appellalurPasloris, elapud' • rare su-q)icatarr Sed<VJèsp?sianusnon aliis quam illis "
quasdam GroecioetEcclesiasi publiée lëgitur,>!rëvera' . solis-igentibus quoeRomano imperio',videbantur siib—
utilis-libery-multique «de eo iscriplorum velfcrum ,• dite dominatu's es'l,>necde prosapia iaut'rëligione •
usucpavere.itestiinonia,' sed bpu-dLatines peneigno-' Judoeorunr proeessit. Unde justins'ad'Christum hoec'
tusest. , -,; .- ,-. • „>:-,. • _••: ."i,: ' ' ' ' responsa referuntur, radquem Paler ': JJete a 'nie, 'et-
Igitur Domini discipuli proedieatores fideietdoclo- . dabo tibi-'igenlès hoe'redilatenvluam, efpossessioriënv'
res gentium, dum-omnes unum sint,'singuli laineu iuam terminos terra'. El cujus per idem tempus per
certis locis- in mundo ad proedicandum partes pro- - apostolos suos 'in omnem terrant -exiérat sônus eo- ;*
' ' ! '<'
prias-aeceperunt., Quod ul breviierrepetamj'Pelrus' runt, el in'fines orbis terroe!verbà eorùin."' <"
Romam accepit, Andréas Achaiam,->Jacobus'Hispa- ' '
niam,-Thomas Indiam,- Jôhannes Asiam, .'Matthoeus ,] , , ,' ,",ÇAP,UT,Vï. , \,, ,''. ,"| ,.[
,i .- i, De Domitiani superbis gestis. ' . , > •'.
Macedoniam, Philippus iGàllias, Barlhoîomoens Ly-
caoniam, Simon Zelotes'iEgyptum;'Mathias Ju- ' ,, IgitiirDomîtiânus,'Vesp'a'sianîet Domitillàs libertoe""
doeam,"Jacobus-frater Domini Jlieriisalem, Judas filius, germahus'Titi, impëravil annis IS.'IsléprinVb'-
frater Jacobi lle'sopotamiam.-Paulo autëm'ctint'coe- '\ clemenliam lsîniulâ'ns;i'nequeàdeo' incrsdomi bellb-'"'
teris apostolis -ïiulia sors propria traditur, 'quia in ' que tolerantior'videbalurj'îdcir'co Calibs'Germanos-j
omnibus gentibus magister et' proedicalor eligitur. i que devicit/jiis^asquissime'- dixit, Ronioenïulta'asdi-'' "'
Naniisicutpetro ët.reliquis circumeisionis apostola- '.' ficia'vel'Coept'ayvel'a fundSiheniis construsil'.'Bibïio-'
tus.-est, dates,ila'Paulo proepulii in gentibus. Hic ' iheèas incendio ' consuinptasj peiitis undique, prs^'
tamen septem ,-Ecclesiiset tribus evangëlizal disci- . sepiiroabÂlexandria,-exfemplis;'rapar'avit;Sag'ittarum :
PuliS..^ c,'!'!'.' i; ''• , ' i - ". i- -] - «; ' ' tant d&elus'
fuit, iil-' Snter patentes digitos ëxi'ënla?"-/
. -'L.I. - -i • • CAPUT.V. - ' ' manus'-viri procul'
posîti 1-spicula' transvo'lareiit. Ab'-J
DeJosepho Mstoriographo. El quoe deSqtvatore' '' - hocpâuidtimperioinnès scëlerûm gradés' crevîti'iît-'P
, .. , / prqiuleril.r •, ,.„, ,..,- .,-,'i!v '' ! confirmbUssimamtoWërlè 'Chrisli
'Ecclés'iam,!dà-'J^
Quo etiam -.tempore :Josephusi Malhià?:filius"ei' ,,!'lis ubiqùe 'crudélisslfifàsn>përs'éculionis'''eiiicl5s''con*
Hierosolymis sacerdos, -a.Vespasiano'captas','^'tum 1''-vcllerë àuderet.i Is'in«tanlaht stiperbiam"prblàpsos 'j
Tito filioejus.reliclus>esl. Hic Rohtato véniensV-së---'fuit,' ul'acttïa<sose-'ac"dônlinùm vocâri'," seribij cajUÎ
"
41S1 FRECULPHI LEX0VIENS1S EP1SC0PI 1132
lique jusscril. Nobilissimos senatores invidioesimul j>ipropinquilalis Chrisli proerogaliva, pacis jam tem-
ac proedoecausa, alios palam interfecit, alios in exsi- pore duces EcclesioeeffecU, usque ad Trajani lem-
lium trusit, ibique trucidari Imperavit. Libidinis in- pora permanserunt. Hoec quidem Egesippus, sed et
lemperaiMia quidquid cogilari polesl fecit. Plurimas Terlullianus de Domiliano similia refert, dicens :
urbis oedes,destruclis populi Romani rébus, exstruxit. Tenlavit aliquando et Domitianus simile aliquid,
Bellum adversus Germanos et Dacosper legatos ges- portio Neronis de crudelilate, sed quasi homo de-
sit, pari reipublicoe pernicie, cum et in Tîrbe ipse slitit cito, ul eliam eos- quos in exsilîum miserai
senatum popufumque laniaret, et foris maie circu- revocaret. Itaque Domilianï uxor augusla appellatur
maclum exercitum assidue hostes coedeconficereni. decreto senatus. Titus inter deos refertur. Is eliam
Nam quanta taeriut Diurpanei Dacorum régis cum Domitianus templum sine admislione lignorum con-
Fusco duce proelia, quantoeque Romanorum clades, struxit. Idem lantoe superbioefuit, ut aureas et ar-
longo texte evolverem, nisi C. Tacites, qui banc genteas statuas sibi in Capitolio poni jusseril, sub
bistoriam diligentissime contcxuit, de reticendo in- quo Bïulius plurimos Christianorum ntartyrio con-
terfectorum numéro, et Saluslium Crispum et alios fecil. Inter quos et F. DomilillamF. Clemenlîs con-
auclores quamplurimos sanxisse et idem seipsuin sulis ex sorore neptem- in insulara Pontianam rele-
potissimum elegisse dixissel. Domilianus tam pra- 'B gatam deportari jusserat, quia se Christianam esse
vissima elatus jactanlia, sub nomine superalorum testata sit. Tune et apostolus Johannes, in Pathraum
hostium de exslinctis legionibus triumphavit, idem- insulam relegatus, Apocaîypsim vidit. Mulla eliam
que efferatus superbia, qua se deum coli vellet, signa eo tempore alque portante Romoe et loto orbe
perseculionem in Ghrislianos agi, secundus a Nerone facta sunt. Continuo lamen Domitianus erudëliter
imperavit. in palatio a suis interfectus est. Cujus cadaver igno*
CAPUT VIL mîniosissime exporiatum alque sepultum est..
De prosapia David, et propinquis Christi ab illo CAPUT vin.
requisitis. De Nervoeoperibusbonis, el Trajani gestis mirabilibus^
Inter Judoeos quoque acerbilale tormentorum et Posl Domitianum vero Nerva- suscepit principa-
crueniissimoe quoestionis exquiri genus David atque tum r sub quo omnes quidem honorem litulî qui in
intei'ficî prasceptam est, dum prophetis sanclis invi- Domitianum collali fuerant detrahuntur. Revocari
detur, el créditer quasi adhuc fulurus esset ex semine autem quicuuque ab eo in exsilium trusi sunl ac re-
David qui regnum possil adipisci. Verebatur et ipse cipere facullates ex senatusconsulto jubentur. De
terreno privari regno a Domino Christo, sicut He- quibus singulis testimonium perhibent qui gesta il-
rodes ejus audila nativiiale. Unde perquiri jusseral <C lorum temporum conscripserunl. Tune igitur apo-
régalera David prosapiam ad mortem, vel Christi stolum Joannem de insula Ephesum quasi ad scho-
seeundum earnem propinquos. Tune quidam de po- lampropriam redisser nostrorum scriptores décla-
steritate David delati sunt ad Coesarem. Ergo inter- rant. Namque Nerva Trajanum in liberi-locum, in-
rogati a Domiliano si essent ex familia David et que parlera imperii adoptavit. Qui dum, suggerente-
propinqui Chrisli, confessi sunt se esse. Tune quoe- ira, contra quemdam regulum elamaret, sudorë cor-
sivit ab eis quantis possessionibus vel quantis essent replus est. Quo refrigescente, horror corporis ni-
facultatibus proediti, at illi responderunt quod utris- mium Mtiquumfebri proebuit, nec multo post vilam
que non amplius esset in bonis a novem millibus fmivit, anno oetatis sexagesimo tertio. Gujus corpus-
denariis. Ex quibus singulis pars média proporlione a senatu ut quondam Augusli honore delalo, in se—
deberetur, nec hoc sibi in pecuniis subsistera, sed in pulcro Augusti sepultum esl. Eodem quo interiit
oestimalione lerroe, quoeeis essel in quadraginta mi- die solis defeclio facta est. Imperavit anuura unum-
nus uno jugeribus conslituta, quant suis manibus"ex- et menscs quatuor. Iste tributa relaxavît multa,
colenles, vel ipsi alerenlur, vel tributa dependerent; afflictas civitates relevavit. Puellas puerosque natos
simul et testes ruralis et diurni operis nîanus labore , parenlibus ëgestosis suntplu publico per llalioe op-
rigidas el callis obduratas proeferebant. Interrogati pida ali jussit. Trajanus post JNervam suscepit im-
vero de Christo quale sit regnum ejus, vel qui ipse, perium, apud Agrippinam nobilem coloniam Gallioe,
aul unde, aut quando venturus, responderunt quod habens diligenliain in re militari, in civilibus leni-
jioh hujus mundi regnum, neque hujus lerroe ei de- tatem, in sublevandis civitatibus largilionem. Cum-
signetur imperium, sed quia coeleste ei regnum per que duo sint quoeab egregiis principibus exspecten-
angelorum minisleria in consummationes soeculi lur, sanctilas domi, in armis fortitudo, in utroque-
pfoeparetur, quando sciliect advenians in gloria, de pruden lia r tantes erat in eo maxîmarum rerum mo-
vivis ac inortuis judicabit, et reslituet unicuique pro , dus, ut quasi lemperamento quodam virtutes mi-
faclis ac meritis suis. Ad hoec Domitianus, cura ne- scuisse videretar, nisi quod cibo vinoque paululum
que in eis quidquam criminis inveniret, el vilitalem deditas erat : liberalis in amîcos, el tanquam vitoe-
eorum quam maxime conlemneret,. abire eos liberos condilione par societalibus perfrui. Qui ut insignia
jubet, sed et perseculionem quam adversus Eccle- imperii est adeptus mox Germaiiiam traits Rhenunt-
sias agilari jusserat, datis rursum compescit ediclis. in prislinum slatum reduxit, trans Danuhium mul-
Illi vero dimissi ab eo, vel marlyrii merito, vel (ante las génies subegit. Regiones aulem trans Eufrateiif
U55 CHR0N1C0N. — TOMI II LIB. II. , H5i
et Tigrim sitas provincias fecil : Seleuciara et The- A CAPUT IX.
sifonlem, et Babylonernoccupavit et tenuit. In mari De Joannis evangelisloemirubilibus el obilu.
Rubro classent instituit : ut per eam Indioe fines va- Ad cujus usque lempora perduravit in corpore
- slaret. Hinc Trajanus Armeniam, Assyriam, Meso- Joannes apostolus et evangelisla, filius Zebedoei,fra-
- polamiam fecit provincias. Sub quo Judoeiin sedi- ter Ja'cobi, virgo electus a Domino, atque inter coe-
lionem versi, uno tempore, quasi rabie efiêrali, per leros magis dilectus. Qui etiam supra pectus nta-
diversas lerrarum parles exarserunt. Nam et per gislri recumbens, et Evangelii sui ûuenta de ipso
lolam Libyam adversus incolas atrocissima bella sacri Dominici pectori's fonte polavil, et quasi unus
gesserunl. Quoe adeo tune interfeclis cultoribus de paradisi fluminibus verbi Dei gratiam in loto ler-
desolata esl, ul nisi postea Adrianus imperator col- rarum orbe diffudit, quique in locum Chrisli, Chri-
lectas illuc aliunde colonias deduxisset, vacua peni- sto jubente, successil, dum suscipicns matrem magi-
tus terra abraso habilatore mansisset*. jEgyptum slri discipulus, eliam ipse pro Christo aller quodam-
.voro lolam, etCyrenem, el Thebaidam, cruenlis se- modo dereliclus est filius. Hic dum Evangelium
dilionibus turbaverunt. In Àlexandriam autem com- Chrisli in Asia proedicarel, a Domiliano Coesarein
misso proelio,victi et allrili sunt. In Mesopolamia -Palhmos insula métallo relegalur, ubi etiam posilus
quoque rebellantibus, jussu iinperaloris, bellum il- " Apocalypsim scripsit. Inlerfeclo autem Domiliano,
latum est. llaque multa millia Judoeorum vasia a senatu exsilio résolûtes, recessit Ephesum, ibique"
coede delela sunt. Sane Saiaminam urbem Cypri, ad hoereticorum refutandas vcrsutias, efflagitatas ab
interfeclis omnibus accolis, deleverunl. Igitur Tra- Asioeepiscopis, Evangelium novissimus edidit. Qui
janus , errore deceptus, omnia bona sua in persecu- usque adullimum pêne vitoesuoe tempus, absque ul-
-tione Christianorum fosdavii. Nam tertius a Ne- lius scripiuras indiciis Evangelium proedicasse dici-
-rone Christianos persequitur, repertos cogi ad sa- lur. Sed cum horum triiun Evangëliorum eliam ad
crificanduni idolis, detrectantes autem inlerfici jus- ipsum notilia pervenissel, probasse quidem dicilur
sit. Sub quo mulli nobililer ad palmam pervenerunt fidem et veritalem diclorum, déesse tamen viditali-
marlyrii pluresque interfecli fuissent, ni relata Pli- qua, et ea maxime quoe primo proedicationis suoe
nii Secundi, qui inier coeleros judices persécuter tempore Dominus gesseral. Cerlum est enim quod
datas fuerat, admonitus. Qui dura quamdam rege- in superioribus tribus evangelislis hoec videnlur sola
rel provinciam, et in magistralu suo plurimos Chii- conlineri, quoe in eo gesta sunt anno quo Joannes
slianorum interfecisset, multitudine eorum perterri- Baptiste, vel inclusus esl in carcere vel punitus.
tus, scripsil Tiajano quid facto opus esset, nuntians ^ Denique si observes stalim in iniliis narrationis, po-
ei proeter obslinalionem nonsacrificandi, et antelu- u steaquam refert Matlhoeusde quadraginta dierum
canos coetus, ad canendum cuidam Christo ut Deo, jejunio, et de tentationeejus, conlinuo subjicit, di-
ejusque confessionem, nihil contrarium Romanis le- cens : Audiens'autem quia Joannes traditus esl, dis-
gibus facere; proeterea ad confoederandam eorum -cessilde Judoea, el venit in Galila'am; sed et Marcus
disciplinam, vetari ab his horaicidia, furla, adulte- simul: Posleaquam, inquit, traditus est Joannes, ve-
ria, perjuria, lalrocinia, el his similia, tantaque eos nit in Galiloeam. Lucas vero eliam priusquam inci-
esse fiducia innoceulis confessionis, ul ne morlent piat aliquid de actibus referre Jesu, dicit quia adje-
quidem gravera ac formidolosam paveant. Illico im- cit Herodes super omnia mala quoegesserat et con-
perator rescriplis lenioribus lemperavit edictura. clusit Joannem in carcere. Quia, inquam, ab his
Hoc quidem genus hominum inquirendum non esse, hoecMdebanlur omissa, rogalus dicilur Joannes apo-
-oblalos vero puniri censuit. Is vero Plinius Secun- stolus, ut ea quoeproelerieranl priores ante traditio-
dus oralor el hisloriographus insignis habelur : cu- nent Joannis Salvatoris gesla conscriberel, el ideo
jus plufima ingenii exslanl opéra. Verumlamen con- dicit in Evangelio suo : Hoc fecit inilium signorum
tinuo Romoe aurea domus, a Nerone lotis impensis Jésus. Et iterum in alio loco indicat, dicens : Non-
rebusque privalîs civium condita, repentino confia- ."i-xdum enim Joannes eral missus in carcerem. Ex qui-
gravit incendio, ul intelligeretar missa eliam ab bus constat quod ea ant quant Joannes traderetur
alio perseculio, in ipsius potissime monumenlis a quoea Jesu fuerant gesla describil; el ideo si qnis
quo primum exorta esset, atque in ipso auctore pu- diligentius hoec consideret, evidenter inveniet non
niri. Terroemotu quatuor urbes Asioe subversoe, sibi Evangelia dissonarc, sod alterius lemporis gesla
Elea, Mirina, Pylbane, Cyme; et Groecioecivitates esse quoescribit Joannes, alterius vero quoe coeteri.
duoe, Opinliorunt et Oritorum; 1res Galatioechitates Unde quia nalivilalem seeundum carnem Salvatoris,
eodem terroemotu diruloe : Panthéon Romoe ful- vel Matlhoeus, vel Lucas descripseranl,-reiicnil hoec
mine concrematum; lerroemolus in Anliochia pêne Joannes el a theologia atque ab ipsa ejus divinilaie
totam subruil civitatem. Ergo Trajanus apud Se- sumpsit exordium : quoe pars sine dubio ipsi velut
leuciara urbem Isaurioe profluvio venlris exslinctus eximio per sanctum Spiritum reservata est. Cujus
est, anno oetalis sexagesimo tertio, qui imperavit quidem Joannis, inter alias virlules, magniludo si-
annis 20. Cujus ossa in urna aurea sunt relata, et gnorum hoecfuit. Mutavit in auruni silvestres frou-
in fora sub columna ejus nominis posila. Imperato- diuni virgas, littoreaque saxa in gemmas. Item
rum solus omnium inlra Urbem sepdlus esl. gemmarum fragmina in propriam reformavii nalu-
mm FRECULPIH LEXOVIENSIS EPISCOPI '1356
ram. Viduam quoque ad prceem populi suscilavit, ac. ijuxla -verborum quoque. ordinenv abutïtur : oninino
redivivuni-juvenis'corpus: revocavjtâ -bibehsiôthife- igrandisinutraquesimilitudoest. Ferlur el secunda
rmu haustum non solum eyasit periculum, ,sed. eo- ejus-nomine ëpislola,-.;quoe-a veleribus-raprobaluï,
dem prostoaloS populos, in vitoe reparavit slatum. -et dispulalio Pétri, eliÂppionis,longb sernione con-
-Juvenem eliam, qacmdam=.pueruin, elegantem cui- - scripta,-qnaht-Eusebius in tertioEcolesiàsliGasltisto-
-dam episcopo-coinroendaverat^.sed.minimciis ejus "Tioe-volumine coarguit.< Idem naniquë-fidelissinte
,;-disciplinisacquicscens,injlanTtemper incremenia ma- -apostolicam dbetrinam beatissintuS'Clemens^est'se-
r lorum flagiliosus effeclus; ûfcomnes' illos qui prius cutes. Postquam 'vero sedem episcopalent Ronwnoe
. -magisirir criminuni illi; fuerant,-discipulos faceret, ffEcdesioeleuùil', ab iomnibus-diligebalur, non solum
-et Iatronum alque proedojium dux et violentas prin- -Chrîstianis propter insignia virlutam el excellentiam
. .ceps existerai. Hune îiiirabilileivutEuse-bius'ireferl, tdoctrinoe/ optimorumque morum' mansuetadinem et
ad Ecclesiam revocat apostolus-;.et-indesinenter, pro -'largilalém, sed etiam a paganis.êt Judoeis. Qui plu-
ÎCO orationes ifundens, et cum- ipso- pariter duceps Timisproedicatiônum flôribus.'ae wirlulibus 'pollens,
icrebra jejunia, indulgenliam a Deo, quant ,ei pollici- --Domiciliantvirginem neptem .Domilïani principîs,
jtus fuerat, expelebat. Sed et variis sermonuin conso- sponsam Aureliani iniperaloris, Nervoe-amierj-cre-
jlaliônibus, velut, quibusdanï p,i;oecantalionibus,n,effe-? iî dentent in, Christo, shero yelamine ad 'Snlegrilaiis
rosel exterritos ;ejus animos ^miligabat : nec. prius /perseveranliam" coitsecravit : pro,qua confessione
abslitil, quam-.eum in omnibus.,emendalunt-.eliam .exsilio est damnala., Thëodoram. vero Sisinnii' po-
lEcclesioe proefeeerit, proebensper:iioc magna exera- tenlis acjtobilis viri conjugem, conversant a simula-
-jplaveroe'posniteniioe,i-et documentum ihgbns-novas -cris^Deo'castilatis'prapositumprofiteri docuit,,-per
-regenerationjs,; atque insignia .quoedam,jeti tropoe'a -quam etiam, juxta Aposloli vocem, fidelem; conju-
visibilis in eo-resurrectionis ostendens. >Hic aulem •gem et ipse Sisinnius conversus est ad fidem' Chri-
anno' sexagesimo soplimo post- passionenti Domini sti, quamvis prius zelo conversas-uxoris coecitalem
-Salvatoris sub Trajano,principe longo-jam vetusta- . et surditaiem incurrisseii . Sed per ,fidemJmiilieris
' lis senio dessus, cum diem traitsmigrationis suoeim- -eltaeaii démentis interces'sionem, rastituta. sunt ,ei
-minera sibi sentirai, jussissefertur effodere sibi se- •omnia corporis officia, et haptismalis gratiam iest
jpulcrum, alque inde valedicens fratribus, facta ora- -conseeutus/ Compulàii^unt, autem .hi qui,.cum eo
flione,'viveiis' lumulum inlroivit. Deinde in eo lan- baptizali sunl viii cura mulieribusel infanlibus qua-
.quant 'hr leclulo requievit. -Unde .accidil- ut qui- -dringenli viginti tresj,Per hune autem Sisinnium,
dam eum'vivere asseranl,i,nec-mortaum in sepul- ?mulli nobilesetimperatorisiamici- conversi'sunl;ad
icro, ised'dofmienlemi jacere eOnjicerenl,- maxime 1''•Ghristam.,1 Igitur idolornm cuslodes,ividentes innu-
pro eo quod illic terra sursum ab,imo..scaturiens,;a'd (Btërabilem multitudinem Christo credere,' magno li-
superficiem sepulcri conscendit, el.quasi Jlalu quie- vôré;tacti,;commoveruntpalronos regiGnam,et, data
tscentis-deorsum ad superiora pulvis-ebuOiat. Quie- feispeeunïa; isedilionem nomini Chrisliano excilave-
•yifautem apud Ephesum, Kalehd. Januar* 1 '' ? -runl. .Quam ob'causant inoexsiliumB. Clemens de-
-'.,!• ..-: i'; -; • 'CAPUT X:! -'} •' '" > " drusus esl, ilransimarePonlieum, in eremo quas,ad-
- De Clémente'et ' viriulibus sub Jacet-civilati'iCersonoe, provincioeLicioe, ubî ad duo
ejus -, qui Trajaiio
i"u *', • ' •--, •" ipassus -est. , v , -)!,,<.,'j ij > -milliaiad secanda.saxa Chrislianos diuturna relega-
f ! Qua teropestàle.hosto'aniiquus .omnium-bonorum .lione damnâtes ;invenit. Etcum multa.,eis consola-
inimicus,-ihvideïiS'Sal'.ilLhominum,dolens-fidemve- ,tionibus*el patienlioeverba jnlimasset, didicilab eis
-ritatis ac religionis cultura universumiillustrasse or- quod-aiSéxtoImilliario aquam sibi humeris apporta-
cbem;-hac de re Trajanum jam pnefatom principem •rent.-iTunciS.,.Clemens dikit : Orernus, Dominum
adinsequendos veri lumiuis proedicatoresac cultores -Jesum,-iit coiifëssoribus suis foniis in isto loco ve-
- exstirpandos incitavii. Sub quo per universum or- tnas-aperial';i el qui.percussitpetram m monte Sina,
-bem Romanum înulti clara confessione Chrisli Goro-r •eti fluxerunt aquoe-in satielatem, ipseïiobis laticeni
•:jiali-sunt,-ex.quibus aliqnovummemoriam huic operi" .laffluentem.aperiat: -Cumque.or.atiqnecompléta hinc
i insérera libuit. 'Itaque Clemens,. de quo apostolus jindeicircunispicerel, vjdit agnum stanlem, qui, pede
t,Paulus ad-Philippenses scrjbens ait : Cum iClemenle -dextro'erecio, quasi locum sancto Clemeniiestende-
i et coeteriscoopcratoribus-n}eis,quorunu no,mifiascri- ^ret. Tune S.. Clemens- inlclligens Dominum J.esum
, pla sunt in libro vitoe',-quarlus posl Petrum, Romoe Christum esse ; quem. solus respicev.et, et proetor
, episcopus, siqiiiilent sccundusLinusfuit, lertiusAna- r ipsum alius non -viderai, perrexit ad locum,,et dixit :
cjeiusfuit; tamen el sunl pleriqne Laiinorum .qui -In nomine Patris, el Fil'i^el Spirilus sancti, in is'o
<seeundum posl aposlolum,fuisse,pulenl Clementem. «loco percutiie.,.Sed cura ,omnes per gyrum rastrjs
Scripsit ex persoua Rontanoe,Ecçlesioe.ad,Ecclesiam -effoderent, el non ipsum locuni,,m qtio agnusslajjat
, .Corinihiorum-,valde,-ulilenr; epistolam , el quoe in r contingerent, acceplobrcyi surculo S. Clemens leyi
-,nonnullisjlocis etiam publiée legiiur,,;,, ,,„ , ,.,- , - icta locum sub pede agni,perculiens,,fontem affiuen-
- • -iQuoe;mihii videiur characteri Epistoloe quoe sub - tibus- venis ornaLijm aperuit... Qui subito impstu
Pauli,nomine a.d;Iicbj,oeo,S'!fertur:|çpnyenire. Sed,et . evomens fluvium -fecit. Tune universis gaudeniibus
.'tnullisde .cadera .epistola;non. solum sensibus, sed beatus .Clçniens respnnsorium dixil : Flmninis im-
CU57 ;':CHR03IG0>\j7T-J0MI Jt-LjB^n,^ -
(-J1S8
_ pelus iwtificatcivitatemfiei:;-ad islain aûieniffâmanï..A'de lioc sermonc."traciare.: quisnanii^sseï Js.qul ajt-
^.confluxil-omnispfovincia; etwenienlës univeBsi.ad paruit, qui velut a Deo honiinibus.-,dplulisset,nutî-
-iidoelrinam sa'ncii.Gleraenlisi, convertebantur,ad'Do- ;a.ium,'dosiec-s"ub"ëôdemaiino,(yj£.;quidamipsjanï in
,iiminum Jësunt: Ghrislum;; ita ut .inridiçLuriaft-quin- -urbis tlocojîcelebej'rimo proelamareijadijtopuium ,
.-,gentoe,-anjnioe-scu^amplius..baplizati-jn npmine Pa- ..dicens jlAludite,.,mer,;o,,£i>'es,.Rpffianijj,-Eiliag, Dpi
_-„tris, etFilii,- et Spiritu.ssancti,.perfection fide,Chri- ( adest.,jinrpa,riibus.";J,udasas;,' prpmijucns^omnibus yp-
,-; stiana jdiscederenl. Per tqlam,aulem pçoyinciant in- <iejilibus^pdjr,e^vitamoelprnamj,sLquij.taipgn-jçeç.un-
r. ira unum aiimm.a credenlibus 75'recclesioe,fiiiidatoerdum Vj!5liiclaiem^sjus actes ^uosdirexerint.jProplçr
_ sunl,-cl omnia, templa. diruia sunl, omniaqup àdola f-qu_Qd-"ie©nxeïtimini,a,;inalis adJjqna,- et^a^empflrs.-
confracla. .^ - . ,- . .,;,,,,.-,',. . , V, cbbus; ad.astorna^ agîioscile-unum j3eurafe£se,,cosli
c.,;: Post annos autoat tries, paganis.insisl£Blibus,flam trlprroequeirçptarem,i in, cujus -eslis ;a,specfibijst,Yp,s,
. .ambitiosa jelalip:cucurriiad impera,toremTrajannm, -liui„injuste .mundpnt,;pjiiSjhabetis. SjgJ^si,cpnyp«;li-
_-ut dicerenl ibi jter ÇlementcminnumerajulenvChri- niini el agilis poenitcnliam, ad futurum soeçulura
; slianorum populum aecreUsse. El missus (ps,l-q«i- . ^eiiionlesvet^oelerni-ieffectj,.iueffabjlibusjgjqs^boiiis
_.dam Arsidianus nomine, qui. multos Chrisliaiiorum .perfruemini^Eral-eniniviï iste,qui(ihoecloquebalur;
f divertis poenis oecideral. Et dum, yideret, Arsidia-fs "Binalipne;iIl1ebroeus,eiioi)iine,,BarnabaSf: qui ,se,etjam
_;nus omnes gaudentes ;ad passiqueiu, accédera, cessit .unun» exv,disçjp,ulis,ejusesse, diçebat, missuraque-ad
. mulliludini,,-et solum Clementem.episeopum çogebal .h<)c,-!iit,.ihasp -velenlib(us:indica.ret.,iQuibuS'ergo,au-
_ ad sacrificandum. El -cum viderai illum sic flxnm ;dilis, )Cunt,rp!iquaiinullitaviiiieiSequi.eum cospi,,ej,
.. in Domino, ut peintes, anoyer^ non .posset, jdixii, ad hauifire-jquaî.idiceçet^,iuielligebain„sane, rquod .s.i.ui-
<suos ; Perducatur-ad mare,,ct.ligetar.,ei ,ad,«oilum t-plic]ter:..et.;abs.que.'jil)oidope.!idi ,faeo;quoelaudi.sset
ancora" pi proeeipitelur-in iîiejip-iiiarip ut ;non pos- ia'F.dio ;Dei,ovaljyidisset:,,!iexponerai.Tune;gecuius
. sinl populi Chrisliaiii hune pyo deocoleie. Qpodcuin tBarnabamjab Jlrbe,!, yeni^.C,oesareai)i•; jbique repe.rlo
f factura fuissel,romnis mulliludo Christianorum,lïe- ^Petro, a quo.-benigne-susceplus, ej. cujus proedica-
_ bal. El flenfibus illis, djxerunl Cornélius,.elPhosbus jionibus.ac^yirtalibuS] inagnis,,,.hqneslale,el sanoti-
discipuli ejus,: Omnes- .unanimes,oremus,,ut .osien- ^aleideleclatu.Sj-e.xinde ;per..siiigulas ,quasque br-
, daUtobis Dominus marlyris,sui exuvias. Ojanlibus ibes in proedjQAlipnis; 6ewnpneiC,onies,-,eiin,pminipus
: auîem jpopujis, recessit marejn sjnu suo,, per tria -,1'ui,-usqueilum.-ijVGitiret ,,in diebus rG},tudii-,Coesa-
,,fere millia. Etingressi per sjççuin populi inyenerunl .ri.s, ,id;est,!secnndoi annoîrfigiji, çj,usipQS,lAepisc9-
. in raejio in.arca saxëa,corpus sancli Çlemenlis pq- .patumi Anlioebensisi Ecclesioe,-ab.iAiitiDpltia.in-ur-
. silunt, ila ul anchora cuni1quamissus,eslj,juxta,eum.<C.bem Romam^ad^expugnandum, Simone.» ,_Maginn.
.esset posila. Revelatam est aulem ,discipulis^.ejus.ut ,,D,pcujus inuio^conyersjonisyj hoec-iSuffiçja.ni,/huic
,11011,inde loJlerent corpus ejus. Quibus e.tiamhcc in- .operi.,,.,.,-, Vl! „, :, fJ... ,; ,, ,.. _ .,,, - „ \
„ limalum est quod omni anno die passionis ejus re- r .:•.: .JL.I":/ ^:;.. ,GAPUT:Xi..< : '-,, . : -, ;,.:, ;
cédai mare per septem dies adyenientibus, et sic£um
^iler jii'oebeai. Quod ad laudem.iumiinis fui -faeitj)q- De Siikeone ÇlèophoeJi\io',qc délgnafio Antiochénoe ''
'•'jJii'Lcblesi'oe"ephcopàJ,
minus fieri usque in hodienium diem. Hoc fuient .ul •;Jj"-.\ qiii'siïb'Trajdtw'p'iïssus'esi.'''
'•.'.'£ ':r, i'j i'.-.'l, .J'i'.ui j .'m,"'. r , s .,
, factura est, omnes gentes psi-gyrmn crediderunt.in Quo in tempore etiam Simeon^Cleophoe,filius,
Christum. Idem namque beatissimus Clemens suis .quem seeundem .Iiiei;osolyniis,ordinatuiïiepiscpppm
_refert scriplis qualiter ad fidem perveniret Christi, .supra dojMiimus,,pei; mârjyiiura carpis yinculis .rpr
, et discipulus Pétri ac individuus contes hoeret. Ait .solulus est-Hpruin aslipulalor, ipse, ,ille .çstjËge-
emutjlnter coetera: Dum esset ,hic cornesoptinïa im- .sippus, quem jam ^prpduxinms lestera. Is,ergo j:e-
morlalitatis cupido, ul posl rerum exiius dpeuil, et fert.quod. a quibusdam Jioerclieis .accusâtes^,si,t
gralia Dei omiiipoléntis oslçndiï, hoec me aninii in- rsupra!iiçtus vir, tanquam Chrislianus, et multis.sup-
lênlio ad iiiquisitioneiiiverilalis, ei ad agni'tionéni pliciis affiiciaius..pei'inuitos dies, ita ul etiam jur
vei-as"lucis adduxil. Cum his 'ego cogiûùio'nis meoet! P.dex ipse cum amicis suis,,de cjus.palienlia inirare-
oestibus aarilarër*,fama quidem sénslm in imperio tjiir, ej,,ad ,uUimum,juljcre^sijnili, puni,quam,'Domi-
Tyberii Coesaris initio' ex prientis parlibus sumpto nus perlulit passione vilam,finira,.cum esset anno-
pervenit ad nos"; et per sïngulaconvalescëns? velut ,ru:n 120 sub Trajano Coesare,apud ' Alticum cbnsu-
a Deo bonus quidam nunlius missus uniyersuhi ré- laient. ,,',._ , -, • -
plébat orbem, nec paliebaluv divinam voluntatem Quoi autem Simeon fuerit unus ex ipsis adju.lo-
siléritib légère. T ribus Domini, vel .longoevitas-ejus indicio est,.vel
Diffundebaïur ergo per singula' loéà quod "esset Èvangeliprum fides,.'ubi etiam maler £ejus, Maria
in "Judoeaquidam qui regnum Dei evangélizarel Ju- Clcbplioeuxor fertur. Qua tenipestate Igiiatius Ân-
doeis: idquè percepluros diceret eos qui man'dato- liOvhenoeEcclesioeterlius posl. Petrum episcopiis,
', runi suorum et docirinoe instilula servassenl, ut perseculionem eommovenie Trajano, damnatus ad
aulerii sernïo ejus fide dignus ac divinilalis plënus béstiàs, Romain viuctus miltiiur. Cunique'nàvigan's
esse credëreiur, virtales niu'ltas el signa1 ëfficë'iet. Smyriiam venissët, ubi Polycarpus audilor Joaiinis
'
Denique i:i iirbo per "loca convenius fieri .coe'pit,"et aposloli eral, scripsit unam epistolara ad Epljesios,
* FRECULPH1 LEX0V1ENSIS EPISCOPI 11C0
4IS9
altérant ad Magnesianos, lerliam ad Trallenses, quar- A decimus ab Auguste principatum adeptus, imperavit
lam ad Romanos. annis 22. Hic Groecis litterîs impensius eruditus,
El inde egrediens, scripsit ad Philadelphinos, et Atheniensium studia moresque hausit. Qui in om-
ad Pbinerneos, el proprie ad Polycarpum, com- nibus disciplinis iustructus, ila ut canendi, psallendi,
tnendans illi Antiochensera Ecclesiam, in qua et medendi, pingendi, scientiam haberet, et omnia quoe
de Evangelio quod ab Hieronymo translatant est, vellet ex métallo et marmore fingendi. Qui dura es-
sub persona Christi ponil teslimonium, dicens : Ego set musicus, arithmeticus, geomelricus, acer nimis
vero et post rcsurrectionem in carne eum fuisse ad lacessendum pariter et respondendum, omnes
scio, et credo quia scio ; et quando venit ad Petrum provincias peragrans, subversam a Romanis Alexan-
et ad eos qui cum Peiro erant, dixit eis : Ecce driam publicis restauravit impensis.
palpate me et videlc, quia non sum doemoniunt Tribula urbium plurima relaxavit, charlis publiée
incorporale. Et statim teligerunt eum et credide- incensis, a iributis liberos fecit plurimos. Athenien-
runt. sibus loges petenlibus, ex Draconis el Solonis reli-
Dignum aulem mihi videtur, quia lanti viri feci- quorumque libris jura composuit. Eo tempore Judoei
V,ius menlionera, de Epislola ejus, quam ad Roma- in arma versi, Paloesiinam depopulaii sunl, tenente
nos scripsit, pauca ponere : De Syria usque Romam B provinciam Timo Rufo, cui ad oppriraendos rebelles
pugnavi ad bestias in mari el in terra, nocte et die, Hadrianus misit exercitum. Hic Hadrianus per Qua-
ligatus cum decem leopardis, hoc est mililibus, qui draluni discipulum apostolorum el Arislidem Àlhe-
me custodiunl. Quibus et cum benefeceris, pejores niensem, virum fide et sapientia plénum, el per Se-
fiunl : iniquilas autem eorum, mea doctrina est; sed renura Graniura legatum, libris de Ghrisliana reli-
non idcirco justificatus sum. Uiinam fruar besliis gione eompositis iustructus alque eruditus proecepit
quas mihi proeparatoesunt ! Quas et oro veloces mihi per epistolam ad Minulium Fundanum proconsulem
esse ad iiiierilum, et illiciam ad comedendum me, Asioedatant, ut neniini liceret Christianos, sine ob-.
ne sicut aliorum martyrum non audeant corpus jeclu criminis aut probalione damnare. Idemque
meum atlingere. Quod si venire noluerinl, ego vim continuo pator palrioe in senatu ultra morem majo-
faciam, ego me ingérant ut dévorer. Ignoscile mihi, rum appellatur, et uxor ejus Auguste. Is tamen
filioli, quid mihi prosit ego scio, quia nunc ineipio tente erudilionis imperator, nec caruil viliis, qui in
esse discipulus Christi, nihil de his quoe videutur amore puerorum continerïs minime fuit. Unde et
desiderans, ul Chrisium Jesum inveniam. ïgnis, crux, Anlinoum puerum eximioe pulchritudinis inlanlunt
bestioe, confractio ossium membrorumque divisio, dilexit, ut ei templa et sacerdotes constituerai, et
et totius corporis contritio, et tormenta diaboli, in C urbem ex ejus homine vocilarel. Trajani quoque in-
me veniant,. tamen ul Christo fruar. Gumque jam videns glorioe, de Assyria, Mesopotamia, Armeuia,
damnalus esset ad bestias, el ardore paliendi ru- quas ille provincias fecerat, revocavil exercitus.
gientes audirel leones : Frumentum, inquit, Christi Elenim cum insignes et plurimas oedes Athenis fe-
sum, denlibus bestiarum moliar, ut panis mundus cisset, agonem edidit, biblithecamque miri operis
inveniar. Passus est anno undecimo Trajani ; reliquioe exslruxil. Hadrianus enim rempublieam juslissimis
corporis Anliochioejacent, extra porlam Daphnili- legibus ordinavit, bellum contra Sauromalas gessit
cam in coemeterio. et vicit. Judoeossane perturbalione seelermn suorum
igitur Egesippus refert quod usque ad hoec tem- exagilatos, et Paloesiinam proùnciam quondam
pora virgo munda et immaculata perraansil Eccle- suam depopulantes, ultima coedeperdomuil, ultus-
sia :,corruptoribus veritatis, et divin! verbi tentera- que est Christianos. Cochebas namque dux Judaicoe
toribus, aut nusquain omnino exstanlibus, aut eliam faciionis nolentes sibi Christianos âdversum Roma-
si qui forte fuerant, in occullis el abditis lerroe de- num militent ferre subsidium, oranimodis crucia-
litescentibus. Ul vero apostolorum chorus cl omnis libus necat. Bellum Judaicum quod in Paloestina ge-
illa oelas, quoe a Domino susceperat vivoevocis au- rebatur, finem accepit rébus Judoeoruritpenitus op-
dilum, de bac luce discessit, tum velut in vacuam pressis. Ex quo tempore eliam introeundi eis Hiero-
domum falsoedoclrinoe impius se error immersit, et solymam licenlia ablata esl, primum Dei nulu, sicut
tanquam ubi nullus jam divini census defensor exi- prophète vaiicinati sunt, deinde Romanis inlerdi-
sterai, nudato, ut aiunl, capile, corripientes arma cenlibus, Christianis tantum civitate permissa,
mendacii, oppugnare aposlolicara verilatem nitun- quam ipse in optimum slalunt murorum exstruclione
lur. Sed istud bellum inlrinsecus gercbalur, perse- reparavit et Heliam Hadrianus vocari de proenomine
cutionum vere extrinsecus pondus urgebat Eccle- suo proecepit; et in fronte ejus portoe qua Belhle-
siam. Unde et immensoecatervoe martyrum quotidie hem egredilur sus sculptas in marmore, significans
jugulabantur. Romanoe potestati subjacere Judoeos. Igitur usque
CAPUT XII. ad hoc tempus excidii, quo Judoei ilerum déficien-
De Hadriano principe, et quoe sub eo gesta sunt. Eo tes, a Romanis magnis rursum proeliis subjugali
" tempore Quadratus et Aristides seu Agrippa doclo- sunt, ae pêne deleli, Hierosolymisquindecim episco-
res fuerunl.
porunt successiones tradunt esse decursas, eo quod
Helius Hadrianus consohrinoeTrajani filius, duo- valde ad brève tempus morlis celerilate proerepii,
11G1 CHRONICON.— TOMI H LIE. H. - 41G2
sacerdotio singuli quoque perfuncti. Quos omnes. A tempore Agrippa cognomento Castoris. vir^ valde
aiunt Hebrasos anliquoeoriginis exstitisse, et scien- doctus, âdversum viginti quatuor Basilidis hoeretici
liam fideliter récépissé, et ideo incunclanler ab his volumina, quoe in Evangelium confecerat, fortissime
qui polerant de fidei merito judicare sacerdolio disseruit, prodens ejus universa mysleria, et pro-
quoque visos esse dignissimos, quippe cum omnis phètes enumerans, Barchaban et Barchon, aliosque,
lune Ecclesia es Hebroeis fidelibus coacervata fir- qui nunquam exstilerant, sed ad terrorem audien-
malaque videretur, incipientibus ab apostolis, el tium, aliaque etiam barbara nornina, commentatus
perdurantibus usque ad illùd tempus excidii. Igitur est, sectatoresque suos, ad morem Pythagoricum,
quia sub idem tempus assurai episcopos ex circum- docuit quinquennio silere.
cisione cessalum est, necessarium videlur omnes CAPUT XIII.
a primo usque ad id-tempus enumerare pariter sa- De gestis Antonii PU, et de Juslino sui temporis
cerdotes. Primus itaque Jacobus, qui Domini frater doctore.
est nominatus ; post hune Simeon electas est; ter- Ântonius cognomento Pius, decimus lettius ab
tius Justus; Zachoeus quartus; deinde Tobias quin- Auguste imperator creatus, cum liberis suis Àurelio
tes; et Benjamin sextas; ac seplimus Joannes; tant et Lucio viginti et non plenis tribus annis rempu-
Matthias, quem Philippus exeepit;.cui decimus Se-- B blicam gubernavit. Iste ab Hadriano in filium ad-
ueca subrogalus esl; Justus exinde"; ac duodecimus oplatas, cujus gêner fuerat, tanloe bonitalis in prin-
Levi; post hune Ephrem; inde decimus quartus Jo- cipatu, ut haud dubio sine exemplo vixerit, quamvis
seph, ac ultimus omnium Judas. Istî sunl fere eum Numoecontulerit -astas sua, cum orbem terras
omnes qui Hierosolymis episcopi ab apostolis ad nullo bello per annos 25 auctorilate sola rexit, adeo
illa usque tempora quoe superius designavimus Irementibus eum atque amantibus cunctis regibus
plebi illi ex circumeisione proefuerunt. Tune Hiero- paiionibusque et populis, ut parantem seu patro-
solymis primus ex gentibus conslituitur episcopus num magis quam dominum imperatoremve pula-
Marcus, cessantibus his qui-fuerant ex circumei- rent, omnesque in morem coelestium propitium op-
sione. tantes, de controversiis inter se judicem posce-
Ergo Hadrianus ntorbo intercutis aquoeapud Baias rent. Quin etiam Indi, Bactri, Hircani, legatos ad
moritur," major sexagenario. Igitur sub Hadriano eum misère, justitia tanti imperatoris eomperta.
proedictoprincipe, Quadratus, .apostolorum discipu- Adeo tranquille et sanctissime in imperio vixit, ul
Ius,Publio Âtbenarum episcopo ob Christi marty- merito pius et pater patrias nominatus sit. Hujus au-
rium coronato, in locum ejus constitaitur, et Ec- tem temporibus Valentinus hoeresiarches, et Cerdo
"
clesiam grandi terrore dispersant fide et industria G niagister Marcionis Roma'm venerunt, et hoeretici
sua congregat. Cumque Hadrianus exegisset Me- ac sanctoe religionis inimici declarantur. Verum Ju-
ntent in Athenis invisendo Eleusina, et omnis pêne stinus philosophus librum pro Christiana religione
Groecioesacris initiatas, dedisset oecasionem his qui compositum Antonio tradidit, beiiignuinque eum
Christianos oderant, absque prasceplo imperaloris erga Christianos homines fecit. Antonius ad duo-
Texare credentes, porrexit ei librum pro nostrare- decimum ab .Urbe lapidem morbo correptus in-
ligione compositum, Jralde ulilem, plénum ralionis teriit.
et fidei, et apostolica doctrina-dignum : in quo et CAPUT XIV.
anliquitatem suoe oetatis ostendens, ait plurimos a De gestis Marci Antonini et fratris ejus AnreliiJCom-
se esse visos qui sub Deo variis in Judoea pressi ca- modi qui aliquandiu simul regnaverunt.
lamilalibus sanati fuerant, et qui mortui erant sur- Marcus Anloninus Verus, decimus quartus ab Au-
rexerant. Aristides Âtheniensis philosophus elo- guste, regnum cum Aurelio Commodo fratre susce-
quenlissimus, et sub pristino babilu discipulus pit, mansitque in eo annos 19. Hi primi rempubli-
Chrisli, volumen composuit nostri dogmatis ratio- cam oequo jure tulali sunt. Bellum deinde contra
nem continens, eo tempore quo et Quadratus Ha- -. Parlhos admirabili virtute el fèlicilate gesserunt.
driano principi dédit, scilicet, Apologeticum pro -Marcus Àntoninus Verus ad id bellum profectus est.
Guristianis, quod usque hodie perseverans apud Vologeses enim, rex Parlhorum, gravi eruptîone Ar-
philologos ingenii ejus indicium est. Quibus diebus meniam, Cappadociam, Syriamque vastabat. Sed
Granius Serenus legatus, vir apprime nobilis, lit- Àntoninus per strenuissimos duces, magnis rébus
fcîras ad imperalorem misit : iniquum esse dicens gestis, Seleuciam Àssyrioe urbem super Hidaspen
clamoribus vulgi innocentium hominum sanguinem fluvium sitant, cum cccc millibus hominum cepit, et
concedi, el sine uUo erimine nominis tanlum et cum fratre de Victoria Parthica triumphavit; ac
sectoe reos fieri. Quibus eommotus JEadrianus, Mi- non multo post eum fratre in vehiculo sedens, casu
nutio Fundano'proconsuli Asioe scribit, sine objecta morbi, quem apoplexin Groeci vocanl, suffocatas
crimiiium Christianos non condemnandos : cujus interiit. Eo defuneto Marcus Antoninus solus rei-
epistoloe usque ad nostram memoriam durai exem- -publicoeproefuit. Sed_in diebus Partîtici belli perse-
plum. cutiones Christianorum quarta jam post Neronent
Tune enim Basilides hoeresiarches in Alexandria vice, in Assyria et in Gallia graves proecepto ejus
coiumoratar, a quo Gnostica secta nuncupatur. Quo exstiterunt, inultique saiiclorum marlyrio coronati
PATBOL. CVI. 37
lift FRECULPHI LEXOTIENSIS EPISGOPI 5164
suut. Secuta est lues plurimis infusa provinciis, to- A natui aliquid vellet, instrumentant regii cultus facta
tamque Italiam pestilentia tanta vaslavit, ut pas- in foro Trajani seclione distraxit.Vasa aurea, pocula
siuiTilloe, agri alque oppida sine cultore atque ha- crystallina et murrina, uxoriam ac suam serieaiu
bilatore déserta, in ruinas silvasque concesserint. el auream vestem, multa ornamenta geramaruui
Exercitum vero Romanum cunctasque legiones per vendidit, ac per duos continuo menses venditio ha-
louginqua laie hiberna dispositas, ila consumptas bita esl. Post victoriam lamen emptoribus pretia
ferunt, ut Marcomannicum bellum, quod continuo resliluit, qui reddere comparata voluerunt : mole-
exortum est, non nisi novo délecta militera, quem stas nuîli fuit, qui maluil semel empta retinere.
triennio jugiler apud Carnutium Marcus Antoninus Qui tamen, errera deceptas, multa suoe honeslalis
habuit gestum fuisse referalur. Hoc quidem bellum bona foedavit, dum quartam posl Neronem in Chri-
providentia Dei administratum esse, cum plurimis stianos perseculionem suo inovil edicto : unde libet
argumenlis constat, tam proecipue epistola gravis- sub brevitaie perslringere, qui eo imperante in no-
simi ac modeslissimi imperatoris declaralum est. stro maxime floruerunt dogmale, vel ex notioribus
Nam cum insurrexissenl gentes immanilate barbara, marlyrio coronati sunt.
multitudine innumerabiles, hoc est, Marcomanni, CAPUT XV,
<Juadi, Wandali, Sarmaloe, Suevi atque omnis pêne B De Polucarpo Joannis aposloti discipulo, -etSmymoe
Germania, et in Quadorum usque fines progressus episcopo.
exercîtas circumventusque ab hoslibus propter Igitur Polycarpus Joannis apostoli discipulus, et
aquarum penuriam proesenlium, silis magis quam ab eo Snryrnoe episcopus ordinatas, tolius Asioe
hostis periculum sustineret, ad invocationem nomi- princeps fuit .*quippe qui nonnullos apostolorum et
nis Christi, quam subito magna fidei constantia, eorum qui Dominum viderant, magistros babuerit
quidam milites eflusi in preces palam fecerunt, et viderit. Hic propter quasdam super diePaschoe
tanta vis pluvioe effusa est, ut Romanos quidem lar- quoestiones, sub imperatore AntoninoPio, Ecclesiam
-gissinie ac sine injuria refecerit, barijaros aulem In Urbe régente, a Necelo Romain venit, ubi pluri-
crebris fulminum ictibus perierrilos proesertim cum mos credentium Marcionis et Valentini persuasione
pîurimi eorum occidereniur, in fugam coegeril. deceptos, reduxit ad fidem. Cumque ei obvius fuis-
Quorum terga Romani usque ad iniernecionem coe- set Mai'èion, et diceret : Agnosce nos; respoudil;
dentes, gloriosissimam victoriam, el omnibus pêne Agnoscoprimogenilum diaboli.
autiquoruni lilulis proeferendam rudi parvoque mili- Postea vero régnante Marco Antonino, et Lucio
tum numéro, sed potenlissinto Christi auxilio, repor- Aurelio Commodo, quarta post Neronem persecu-
tarunt. Exstare eliam nunc apud plerosque dicuntur 'J lione, Sniyrnoe sedente proconsule et universo po-
lilteroe imperatoris Aiitonini, ubi invocatione nomi- pulo in amphithéâtre âdversum euin personante,
nis Christi per milites Christianos et sitim illam de- iquod ipse esset quasi Christianorum pater et illius
pulsam, el eollatam fatetar fuisse victoriam. Idem- isecte maximus doctor deorumque subversor. Ille
que Antoninus Gommodum filium suum assumpsit in autem per gloriosam confessionem igni traditus
regnum. Proeteriti eliam lemporis per omnës prb- est. Cumque flamma ingens reluxissel; el in modum
vineias tributa donavit, omniaque simul fisealia ne- caméras curvata specie, quasi veli navis vento si-
gotiorum calumniosa monuntenla congesta in fore Ituati supra corpus martyris stetisset, videntes scele-
jussit incendi, severioïesquë leges n'ovisconslitatîo- ïuin ministri igni corpus non posse consumi, jusse-
nibus lemperavit : pôslremo in Pannnnia constilu- TUnl propius afceedere confectorem, et corpus cui
lus, repenlino morbo diem obiit. Igitar annalium ignis cesserai mucrone transfodere.
-scriplores de eodem imperatore ferunl, quod nisi CAPUT XVI.
ad iila lempora natus esset, profecto quasi nno la- De Justhto philosophe,quantum pro defendendo Chri-
psu ruissent omnia status Romani imperii, qui stianisme laborarit, et quam insignia monuments
quasi defensor objectas est publicis oerumnis. Quippe D reliqueiit.
ab armis quies nusquam erat, perque omnem Orien- Justinus philosophus, habita quoque philosopho-
tem, Illiricum, Italiam, Galliamque bella fervebani, rum incedens, de Neapoli urbe Palasstinas, paire
terroemotus non sine interilu civitatum, inundalio- Prisco Baccbio, pro religione Christi plurimum Ia-
aes fluminum, lues crebroe, locuslarum specîes agris boravil Ï in tantum ut Antonino quoque Pio et filiis
infeste prorsus, at prope nihil, quo summîs angorî- ejus, et senatuî librum contra gentes sGriptum daret,
bus atteri mortales soient, dici seu cogitari queat ignominiamque crucis non erubesceret, el alium li-
quod non illo imperante soevierit. Itaque a princîpio brum suGcessoribus ejusdem Anionini, Marco Anto-
?ltfe itranquillissimus, adeo ut ab infantia vultum nec nino Vero, et Lucio Aurelio Commodo. Exstal ejus
ex gaudio nec ex moerore mulaverit, philosophioe et aliud -volumen contra génies, ubi de doemonum
atque Groecarum litterarum studiosus. Hicperntisit quoque nalura disputât; et quartus âdversum gen-
"viris clarioribus, ut convivia eodem culta, quo ipse tes, cui tilulum proenotavit Psaltes, el alius de mo-
et ministris similibus, exhibèrent. Hic cum oerario narchia Dei, et alius liber quem proenotavit Psal-
eshausto largitiones, quas mililibus impenderet, tem, et alius de anima, et dialogus contra Judoeos,
UUSX haberet, neque indicere provincialibus aut se- quem habuit contra Tryphonem principem Judoeo-
1165 CHRONICON.— TOMI II LIB. IL 1166
rum. Sed et contra Mareionem insignia volumina,. A CÂPUT XVHL
quorum Irenoeus quoque in quinto adversus hoereses , De Apollinari Hieropolis, et Dionysio Corinlhi
libre meminit. El alius liber contra omnes hoereses, episcopis.
cujus facit mentionem inApoIogetico, quem dédit An- Âpollinaris, Asioe Hieropolilanus episcopus, sub
tonino Pio. Hic cum in urbe Roma haberelur, el Cre- imperatore Marco Antonino Vero floruit, cui insigne
scentem Cynicum, qui multum âdversum Christianos .volumenpro fide Christianorum dédit. Exstant ejus
blasphemabat, redargueret gulosuin el mortis timi- et alii quinque Adversum génies libri, et de Veritate
dum, âc philosophioeproevaricatorent, luxurioeque et duo, et adversum Gataphrygas, tune primum cum
libidinîs seclatorem, ad exlremum studio ejus et in- Prisca el Maximilla insanis vatibus incipiente Mon-
sidiis accusalus quod Christianus esset, pro Christo tano. Dionysius Corinthiorum Ecclesioe episcopus,
sanguinem fudit. tante eloquentioeet industrioe fuit, ut non solum suoe
CAPUT xvn. civitalis et provincioe populos, sed et aliarum pro-
Egesippus, ecclesiasticoeEistorioe scriptor, qua oetale vinciarum el urbium epistolis erudiret. E quibus est
fioruent. una ad Lacedoemones,alia ad Athenienses, tertia ad
Egesippus vicinus apostolorum temporibus, et Nicomedienses, quarla ad Erethenses, et ad eGcle-
omnes a passione Domini usque ad suam oelatem g siam Amastrinam, et ad reliquas Ponti ecclesias,
ecclesiastieorum actuum bislorias lexens, multaque sexta ad Gnosianos el ad Philetum ejusdem urbis
ad utiliiatem le'gentium pertineuiia liinc inde con- episeopum, septima ad Romanos, una quam scripsit
gregans, quinque libros composuit seratone sintplici, ad Soterem episeopum eorum, oclava ad Erisopho-
ut quorum vitam sectabatur, dicendo quoque expri- ram sanctam feminam. Claruit sub imperatore
merai. Asserit se venisse sub Ânaceto Romam, qui Marco Antonino Vero, et Lucio Aurelio Commodo.
decimus post Petrum episcopus fuit, et persévérasse Pinitus, Cratensis Gnosioeurbis episcopus, scripsit ad
usque ad Eleutherium ejusdem urbis episeopum, Dionysium episeopum Corinthiorum valde dégan-
qui Aneceli quondam discipuhis fuerat. Proeterea tent epistolam, in qua docet non semper lacle po-
âdversum idola disputans, quo primum errera con- pulos nulriendos, ne quasi parvuli ab ultimo JOCCU-
crevissent, subtexuit historiam, ex qua ostendit qua pentur die, sed et solido vesci debere cibo, ut in
floraerit asiate. Ait enim : Tumulos mortuis templa- • spiritalem proficianl seneclulem. Et hic sub Marco
que fecerunt, sicut usque hodie videmus : e quibus Antonino et Lucio Commodo floruil.
est Antinous serras Hadriani Coesaris,"cujus et gym- CAPUT XIX.
nasicus- agon exercetur in Antino civilate, quam De Taiiano Encratitarum hoeresiarcha.
ex nomine illius condidit, et prophètes statuit in < G Tatianus qui, primum oratoriam docens, non par-
ejus templo. Antinoum autem in deliciis habuissë vam sibi ex arte rhetorica gloriam coraparavit,
Hadrianus Coesar«eribitar. Melilo Àsianus Sardien- Justini marlyris seclator fuit, florens in Ecclesia,
sïs episcopus, librum imperatori Marco Antonino quandiu ab ejus latere non discessit. Postea vero
Tero pro Christiano dogniate dédit. inflatas eloquentioetumore novam condidit hoeresim,
Scripsit quoque et alia, de quibus ista sunt quoe quoe Encratitarum dicilur, quam postea Severus
-
subjiciemus. De Pasehalibri duo, de Vita propheta- auxit, a quo ejusdem partis hoeretici Severiani
rum liber unus, de Die Dominica liber unus, de Fide usque hodie appellantur. Porro Tatianus infinita
liber unus, de Plasto liber unus, de Sensibus liber scripsit volumina, e quibus unus Contra gentes
unus, de Anima et Corpore liber unus, de Baptismale florentissimus exstat liber, qui inter omnia opéra
liber unus, de Veritate liber unus, de Generalione ejus fertur insignis. Et hic sub imperatore Marco
-Chrisli liber unus, de Prophetia sua liber unus, de Antonino Vero et Lucio Aurelio Commodo floruil.
Amore donorum, de Philoxenia liber unus, et alius CAPUT XX.
liber qui Clavis inscribitur, de Diabolo liber unus, de Gatalogus quorumdam ortkodoxorum, qui contra-
Marcionistarum hoeresimlibros ediderunt.
ApocaJypslJoannis liber unus, Exceptorum testimo-
nioruni oeglogarumlibri sex. Hujus elegans et decla- "]j Philippus episcopus Cratensis idem urbis Gno-
înatorium ingenium Tertullianus in septem libris stinoe, cujus Dionysius in epistola sua meminit,
quos scripsit âdversum Ecclesiam pro Montano ea- quam scripsit ad ejusdem civitatis ecclesiam, pras-
villatur, dicens'eum a plerisque nostrorum prophe- clarum adversum Mareionem edidit librum* qui
tam putari, Theophilus sextus Anlioehenoeeeclesioe temporibus Marci Antonini Veri et Lucii Aurelii
episcopus, sub imperatore Marco Antonino Vero, Commodi claruit. Musanus, non ignobilis inier eos
librum contra Mareionem composuit, qui usque ho- qui de ecclesiastico dogmate scripserunt, sub impe-
die esstat. Feruntar ejus et ad Auctolicum quatuor, ratore Marco Antonino Vero confecil librum ad
volumlna, et contra hoeresimHermogenis liber unus, quosdam fratres, qui de Ecclesia ad Encratitarum
et alii Ireves eleganlesque tractatus, ad asdificalio- ioeresim declinaveranl. Modeslus et ipse, qui sub
nem Ecclesioe pertinentes. Legi sub nomine ejus imperatore Marco Antonino Vero, et Lucio Aurelio,
Evangelium, et in Proverbia Salomonis commenta- codent modo adversum Mareionem scripsit librum,
rios, qui mihi eum superiorum voluminum elegautia qui usque hodie persévérât. Feruntur sub nomine
non urîenlur eongiuere. ejus et alia mulla, sed ab eruditis quasi répudiants»'.
4167 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1168
Tardesanes in Mesopotamia clarus habitas est. Qui.A lia sociavit ad fidem. Sed hoc non oequis oculis ille
primum Valenlini sectator, deinde confulalor, no- antiquus salutis humanoehostis aspexit. Continuo
tant hoeresim condidit. Ardens ejus ingenium, in denique aggreditur variis noslros machinis impu-
Syrorum lingua diserlissimus, et vehemens dialecli- gnare, unde plures excitavit hoerelicos. Sub quo
cus fuit. Scripsit infinita adversus omnes pêne hoe- eliam principe Victor, decimus quartus Romanas ur-
relicos qui oetale ejus pullulaverant. In quibus cla- bis episcopus, super quoestionePascboealia quoedam
rissimûs ille et fortissimus liber est, quem Marco scribens opuscula, raxil Ecclesiam annos decem.
Antonino de Falo edidit, el multa alia sub persecu- Irenasus, Photini discipulus, qui Lugdunensemrege-
^ lioiié volumina, quoe sectaiores ejus de Syriaca lin- bat ecclesiam in Gallia, a martyribus ejusdem loci
gua verterunt in Groecam. Si autem tantavis el ful- ob quasdam ecclesioe quoestiones legatus Romam,
gor est in interprelalione, quantum putamus in ser- honoïificas super nomine suo ad Eleutherium episeo-
mone proprio ? pum perfert lilteras. Postea jam Photino prope no-
CAPUT XXI. nagenario, obChristi nomen martyrio coronato, in lo-
Calaphrygarum hoeresis,quo tempore exorta sit. cum ejus substiluitur. Constat autem Polycarpi, cu-
Igitur sub proefatoprincipe plurimi in Gallia glo- jus supra mentionem fecimus, sacerdolis el marly-
riose ob nomen Christi inlerfecti, quorum usque in -B ris, hune fuisse discipulum. Scribit quinque adver-
proesenlem diem condita libris eertamina persévé- sum hoereseslibros, et conlra gentes volumen brève,
rant. Qua lempeslaie eliam pseudoprophelia, quoe et de Disciplina aliud, et ad Mareionem fratrem de
Calaphrygarum hoeresis nomînatur, accepit exor- apostolica Proedicatione,et librum variorum tracla-
diu'm, auctore Montano et Priscilla insanis vatibus. tuum, el ad Blastùm de Schismate, et ad Florinum
Quibus eliam diebus Lucius Britannioerex, missa ad de Monarchia, sive quod Deus non sit eonditor ma-
Eleutherium Romoeepiseopum epislola, ut Christia- lorum, et de octava egregium, in cujus fine signifi-
nus efficeretur impelrat. Eo itaque tempore Fronto cans se apostolicorum temporum vicinum fuisse,
orator insignis habebatur, qui MarcumAntoninum subscribit : « Adjuro te, qui transeribis istum librum,
proedictumprincipem Latinis litteris erudivil. per Dominum nostrum Jesum Christum, et per glo-
CAPUT XXII. riosum ejus adventum, que judicalurus est vivos et
De Commodi imperatoris incommodisgestis,'et de his mortuos, ut conféras postquam transcripseris, et
qui sub eo floruerunt doctoribus. emendes illum ad exemplar unde scripsisti, diligen-
Lucius Antoninus Commodus, decimus quintus ab tissinte. Hantf quoque obtestalionem similiter trans-
Augusto, patri successit m regnum, mansilque in feras ut invenisti in exemplario. t Feruntur ejus
eo annos tredecim. Adversus Germanos bellum féli- G ad Romanum Victorem episeopum de quoestione
citer gessit. Coelerumper omnia luxurioeet obscoeni- Pascboe episloloein quibus commonet eum non fa-
latis dedecore depravatu gladiatoriis quoque armis cile debere unitalem collegoe scindera. Siquident
soepissime depugnavil, et in amphithéâtre feris sese Victor mullos Asioe et Orienlis episcopos, qui xiv
fréquenter objecit. Interfecit eliam quamplurimos se- luna eum Judoeis Pascha' célébrant, damnandos cre-
natores, maxime quos animadvertit nobililate indu- diderat. Qua sententia multas ecclesias, quoe a se
striaque excellera. Flagilia régis posna Urbis inse- desciverant, ad concordiam pacis revocavit. Floruit
quilur. Nam fulmine Capitolium ictum ex quo facla maxime sub Commodoprincipe, qui Marco Antonino
inflammatio, bibliothecam illam majorant cura Vero in imperio successit.
studioque compositam, oedesque alias juxta sitas CAPUT XXIII
Tapaci turbine concremavit. Deinde aliud incen- De Helvio Pertinace, et Juliano ejus interfectore.
dium postea Romoe exorlum, oedemVesloe ac pa- Igitur post Contmodum a senatu créâtes esl se-
latium plurimamque urbis partem solo cooequavit. nex Helvius Pertinax, decimus sexlus ab Augusto,
Commodus, cunctis incommodus, in domo Vestiliani qui sexto mense quam regnare coeperal, Juliani ju
slrangulatus interiisse fertur. Hostis generis humani. risperili scelere in palatio occisus est. Fuit enim
etiam vivus judicatar. Hic qualis futurus essel in ' doclor litterarum, quoe a grammaticis Iraduntur,
ipso primordio oslendit. Nam cumin supremismo- blandus magis quant benefîcus. Unde eum Groecono-
nerelur a parente attrilos jam barbares ne permil- mine Chrastalogon appellavere. Nunquam injuria
leret vires recipere, responderal ab incolumi, quam- accepta ad ulciscèndum ductus. Amabat simplicila-
vis paulalim, negotia perfîci posse, a mortuo nihil. lent communem. Huic mortuo divini nomen decre-
Inter coetera Commodus imperator, Colossi capite tum est. Ob cujus laudem ingeminantes ad vocis
sublalo, suoe hnagiuis caput ei jussit imponi. Qui usque defeclum plausibus acclamaverunl : P,erli?iace
tamen perseculionem in Christianos exerceri non imperante securi viximus, neminem limuimus paire
censuit. Sub quo pax ecclesiis per omnem terram pio, pâtre senatus, paire omniumbonorum.Eo impe-
propagatur; sermo Domini ex omni gênera homi- rante, senatu obsecranle, ul uxorem suamAuguslam
num ad agnitionem ac pietatem Dei summi animas et filium Coesaremappellaret, conlradixil, sufiieere
congregabal. Denique et in urbe Roma multos ex • testatur, quod ipse regnaret invitas. Julianus, in-
illis illustribus et proedivilibusviris, cum liberis et lerfecto Pertinace, invasit- imperium, sed mox a
conjugibiis ac propinquis, alque omni pariter fami- Severo, apud Pontem Malvium bello civili victus et
1169 CHRONICON.— TOMI II LIB. IL 4170
interfeclus esl, mense septimo postquam coeperat. i. rem duxerat. Hic fratrem suum Gelham peremit,
imperare : ila inter Pertinacetn el Julianum unus ob quam causam furore poenasdédit dirarum insecta-
amtus absuhtptus est. Idem Julianus vir nobilis, ju- tione, quoe non immerito ultrices vocantar, a quo
ris peritissimus, faeliosus et proeceps, avidusque post furorem convaluit. Corpore Alexandri Macedo-
regni. nis conspecto, Magnum Alexandrum se jussit appel-
CAPUTXXIV. - lari, assentantium fallaciis eo perductus, uti Iruci
De Severi virtute et gestis. El quod Mo imperante ho- - fronle et ad loevumhumerum conversa cervice, quod
nores non sunt vendili. more Alexandri nolaverat, incederet. Qui Caracalla
Severus gênera Afer, Tripolitanus ab oppido Le- dictas est a veste talari :'qua indui plebém jusserat,
pti, qui se ex nomine imperatoris, quem occisum ad se salutandum accedentem. Contra Parlhos bel-
"ultas fuerat, Pertinacem appellari voluit, septimus lum raoliens, inter Edissam et Charras, ab hoslibus
decimus ab Augusto ; destilutum adeptus imperium, circumventus, occisus.est.
decemet septem annis lenuil.Hicnatura soevus,mul- - CAPUT XXVI.
lis semper bellis lacessitus, forlissime quidem ram- De Ophilo Macrino principe.
publieam, sed laboriosissime rexil. Pescennium Ni- Posl hune Bassianum decimus nonus ab Augusto
grum, qui in jEgypto et Syria ad tyraunidem spi- B OphilusMacrinus, qui proefeclusproeloriieral, cum fi-
raverat, apud Gizicum vieil et interfecit. Judoeoset lio Diadumeno invasit imperium. Sed emenso anno
Saraaritas rebellare conantes, ferro vel compescuil continuo apud Archelaidem mililari tumullu occisus
vel coercuit : Parlhos, Arabas, Adiabenosquesupera- est. Imperanlibus Severo et filio ejus Antonino,
vit. Quinta post Neronem persecutione Christianos quinlam post Neronem in Christianos persecutionem
excruciavit, plurimique sanctorum per diversas pro- fieri decernenlibus, quinam illustres in nostro flo-
vincias marlyrio coronati sunt. Hanc profanam in ruerint dogmate, vél martyrii palmam sinl assecuti,
Christianos et Ecclesiam Dei.proesumptionem Se- quorum memoriam reperire licuil, breviter anuotare.
veri, coeleslisultio e vestigio aeta subsequitur. Nam curabo.
continuo rapitur, vel potius retrahitur in Galliam CAPUT XXVII.
Severus e Syria ad lertium civile bellum. Unum jam De doctoribus, qui sub proedictis principibus florue-
enim Romoeadversus Julianum, aliud in Syria con- runt.
tra Pescennium gesserat, lertium Clodius Âlbinus, Panlhenus, Sloicassecte philosophus, juxta quam-
Juliani in occidendo Pertinacem socius, qui se in dam veterem in Alexandria consuetudinem, ubi a
Gallia Coesaremfecerat, suscilabat : quo bello niul- Mareo evangelista semper ecclesiastici fuere doelo-
tum utrinque Romani sanguinis fusum est. Albinus *-'res, tante prudentioe et eruditionis in Scripluris
tamen apud Lugdunum oppressus et interfeclus esl. quam in soeculilitieratura fuit, ut in Indiam quoque
Severus vicier in Britannias defecta pêne omnium rogatus ab illius gentis populo, legatus a Demetrio
sociorum trahitur : ubi magnis gravibusque proeliis Alexandrino episcopo mitterelur. Ubi reperit Bar-
saspegestis, receptam partent insuloea coeterisindo- Iholomoeumde duodecim apostolis adventum Chrisli
milis gentibus vallo distinguendam pulavit. Itaque juxta MatthoeiEvangelium proedicasse, quod Hebrai-
magnum firniissimumque vallum crebris insuper cis litteris scriptum reveriens Alexandriam secum
turribus communitum, per cenlum triginta et duo allulil. Hujus mulli quidem in sancta Scriptura ex-
millia passuum a mari ad mare reduxit : ibique apud slanl conimenlarii. Sed multo magis viva voce ec-
Eboracum oppidum morbo obiit. Feront de eo an- clesiis profuit, docuitque sub Severo principe el An-
naliunt scriptores, quod esset omnium qui ante eum tonino cognomento Caracalla. Rhodo génère Asia-
fuerunt acerrimus ingenio, ac omnia quoe intendis- nus, a Taliano, de quo supra diximûs, Romoein
set, in finem perurgens, benevolenlia quo inclinas- Scripluris eruditus, edidit plurima, proecipuequead-
set mirabili ac perpétua, ad quoerendum diligens, ad versum Mareionem opuscula tria, in quibus refert
largiendum liberalis, in amicos inimicosque pariter -p.quomodo ipsi quoque Marcionite discrepent, el Ap-
vehemens. Hic nulli in dominalu suo permisit ho- pelleras senera hoereticum a se quondam fuisse in-
nores venundari. Latinis litteris sufiieienter instru- ventera, et cum eo congressus, multa eum mala do-
ctus, Groeci sermonis eruditus, Punica eloquentia cuisse, convicit. Demum illum interrogavit, de Deo
promplior. Reliquit duos filios, Bassianum et Ge- quid sentirai ; qui dominum quem coleret, ignorare
tham,quorumGetha hostis publicus judicatus, inter- se dixit. Meminit iiî eodem libro, quem scripsit ad
iit. Bassianus, Antoninus cognomine, assumpto re- Coelestionem,Tatiani se Romoefuisse adjutorem. Sed
gno politus est. et in Hexameron élégantes traclalus composuit, et
CÂPUT XXV. adversus Calaphrygas insigne opus, temporibusque
De AurelioAntonino et ejus actibus. Commodiel Severi fioruit. Clemens Alexandrinoeec-
Aurelius Antoninus Bassianus, idemque Caracalla, clesioepresbyter, Pantheni (de quo supra relulimus)
oclavus decimus ab Augusto principatum adeptus audilor, post ejus mortem Alexandrioeecclesiasti-
est, mansitque eo annis non plenis septem. Yixit pa- cam scholam tenuit et ntagisler fuit. Eeruntur ejus
ire asperior. Omnibus autem hominibus libidine in- insignia volumina, plenaque eruditionis et eloquen-
teroperanUor, qui etiam novercam suam Juliani uxo- tioetam de Scripluris divinis, quam de soecularislit-
iiff FRECULPffl LEXQVIENSIS EPISCOPI 1172
terataroe instrumenlo. E quibus illa sunt, libri vu A nomine Pétri fertur, librum ad Rosensem Cilicias
Adversum gentes, lib. i Poedagogi,lib. m de Pascha, ecclesiam, quoein hoeresim ejus lectione declinave-
liber i de jejunii Disceplatione, et alius liber, qui rat. Leguntur et sparsim brèves ejus episloloe,au-
ïnscribitar : Quinam ille dives sit, qui salvelur de Pioris vioeet vite congruentes. Apollonius Romanoe
obtreclatione; lib. i de Canonibus ecclesiasticis, el urbis senator sub Commodo principe, a serve pro-
adversus eos qui Judoeorum sequunlur errorem ; li- ditus quod Chrislianus esset, jubenle imperatore ut
ber i quem proprie Alexandra Hierosolymorum epw rationera suoe fidei proderet, insigne volumen com-
scopo scripsit. Meminit autem in Stromatibus suis posuit. Quod cum in senalu legit, et nihilominus
voluminis Tatiani adversum gentes, de quo supra sententia senatus capile truncatur, vetere apud eos
diximus, et Cassiani cujusdam chronographioe : quod obtinenle lege absque ratione non dimitti Christia-
opusculum inveiiire non potui. Nec non de Judoeis nos, qui semël ad eorum judicium protracti essent.
Âristobolum quemdam et Demetrium, et Eupolemum TheophilusCoesareoePaleslinoe,quoeolim terris Stra-
scriptores, adversum génies refert, qui in similitu- tonis vocabatur, episcopus, sub Severo principe ad-
dine Josephi, Mosi et Judaicoegentis asserunt. Exstat versum eos, qui xiv luna cum JudoeisPascha cele-
et Alexandri Hierosolymorum episcopi, qui cum brabanl, cum coeteris episeopis synodicam et valde
Narcisso postea rexit ecclesiam, epistola super ordi- ',B ulilem composuit epistolam. Bacbilius Corinthi epi-
natione Âsclepiadis confessoris ad Ântioclîenses, scopus, sub eodem Severo principe clarus habitas
congratulans eis; in qua ponit insinuans : e Hoecvo- esl, et de Pascha, et omnium qui in Asia erant epi-
bis, Domini fralres, scripta transmisi per Clementem scoporum persona elegautem librum scripsit. Poly-
beatara presbylerum, virum illustrent et probalum, crates Ephesiorum episcopus, cum coeteris episeopis
quem vos quoque scitis, el nunc plenîus cognosci- Asioe, qui juxta quamdam veterem consuetudinem
lis. » Qui cum venisset juxta prudentiam et visita- xiv luna cum JudoeisPascha Celebrabant, scripsit
lionem Domini, confirmavit et auxit Domini Eccle- adversum Victorem episeopum Romanum epistolam
siam. Constat Adamantium ejus fuisse discipulum. synodicam, in qua docet se apostoli Joannis et vete-
Floruit autem Severi et Antonini filii ejus tempori- rum aucloritalem sequi, de qua hoecpauca excerpsi-
bus Miltiades, cujus Rhodo in opère suo quod ad- mus : Nos igitur inviolabilem celebramus diem, ne-
versum Montanum, Priseam et Maxîmillam compo- que addentes neque dimînuentes. Elenim in Asia
suit, meminit. Scripsit contra eosdem volumen proe- elemenla maxima dormierunt, quoe resurgenl in die
cipuum, et adversum gentes, Judoeosquelibros alios, ' Domini, quando venturus est de eoelis in majestale
et principibus ejusdem lemporis Apologeticum de- sua, et suscitalurus omnes sanctos : Philippum lo-
dit. Apollonius vir diserlissimus scripsit adversum G quor de duodecim apostolis, qui dormivil Hierapoli ;
Montanum et Priseam, Maximillamque insigne et et duas filias ejus, quoevirgines senuerunt, et aliam
longum volumen, in quo asserit Montanum cl insa- filiam ejus, quoe Spiritu sancto plena in Epheso oe-
nas ejus vales périsse suspendio, et multa alia in cubuit, sed et Jobannes, qui super pectus Domini re-
quibus de Prisca etllaximilla refert : Si negant eas cubuit, et pontifex ejus fuit, aureamlaminam in fronto
accepisse munera, confiteanlur non esse propheus ; portans, martyr et doctor in Epheso dormivit, et Po-
si accipiant, et mille hoc leslibus approbabo. Sed ex lycarpus episcopus ecclesiasticum sequens canonem.
aliis fructibus probantur prophète non esse? Die Ego quoque omnium minimus Polycrates seeundum
mihi : Crinem fucat prophètes? slibio oculos linit doclrinam propinquorum quos secutas sum ; seplem
prophètes? vestibus ornatur et gemmis prophète? namque ex parenlibus meis per ordinem fuerunl epi-
tabula ludit et tesseris propheta ? Respondeant scopi, et ego octavus semper Pascha celebravi, quan-
ulrum hoecfieri liceat, an non. Meum est probare, do populus Judoeorum azynta faciebat. Itaque fra-
quia feeeruni. Dicit in eodem libro quadragesimum tres LXVannos oetalis meoe babens in Domino, et a
esse annum usque ad tempus quo et ipse scribit li- multis de toto orbe fratribus eruditus per gratiam
brum, ex quo hoeresis Calaphrygarum habueril exor- _ omnis Scripturoe, non formidabo eos qui nobis rni-
dium. Tertullianus sex voluminibus adversum Ec- nantur. Dixerunt enim majores mei ; Obedire magis
clesiam editis, quoe scripsit de extasi, octo adver- oportet Deo quam hominibus. Hoecpropterea posui,
sum Apollonium elaboravit, in quo omnia quoe ille ut ingenium et auctoritatem viri ex parvo opusculo
arguit, eonalur defendere. Floruit aulem Apollonius demonslrarem. Floruit Severi prineipis -temporibus.
CommodoSeveroque principibus. Serapion undecinio Eadem tempestate qua Narcissus Hierosolymis exsli-
Gommodi imperatoris anno Ântiochioeepiscopus or- lerat, Hiraclitus sub Gommodi Severique imperio
dinatus est. Scripsit epistolam ad Caristium el Pon- in Âpostolum commentarios plurimos composuit.
lium de hoeresi Montani, et hoec addidit : s Ut au- Maximus sub iisdem principibus famosissimam
tem sciatis falsi hujus dogmalis, id est novoe prophe- quoestionem insigni volumine ventilavit : Unde ma-
tioe,ab omni mundo insaniam reprobari, misi vobis tant, et quod maleria facta sit a Deo. Gandidus, re-
Apolliuaris beatissimi, qui fuit in Hierapoli Asioe gnantibus supradictis, in Hexameron pulcherrimos
episcopus, litteras. i Ad Dominum quoque, qui per- traclatus edidit. Apio sub Severo principe similiter
seculionis tempore ad Judoeosdeclinaverat, volumen in Hexameron tractatus fecit. Sixtas sub impera-
Composuit,et alium quoque de Evangelio, quod sub tore Severo librum de Resurrectione scripsit. Ara-
1175 CHR0N1C0N. — TOMI II LIB. n, 1174
bianus sub eodem principe edidit quoedamopuscula A rum fralrum ex eodem oleo, quod vérsum de aqua
ad Christianum dogma pertinentia. Judas de septua- fuerat reservatum est, ila ut per multa tempora hu-
ginta apud Danielem hebdomadibus plenissime dis- jus miraculi perseveraret indicium. Animi vero vir-
putavit, et superiorum sérient temporum usque ad tus quanta in eo fuerit, alio nihUominus unp ex ejus
decimum Severi principis annum perduxit. In quo gestis opère declarabitar. Is namque cum inter castera
erroris sui arguitur, quod advenlum Antichristi circa virtutum suarum bona esset valde conslantis animi,
sua tempora futurum esse proedixeril. Sed hoc ideo, etjusli reetique indeclinabiliter tenax, quidam ho-
quiamagniludo persecutionum proesentemmundi nti- munculi nequam maie sibi conseil, metuentes ne
nabatur occasum. Tertullianus presbyter tam de- criminum suorum, si arguerentur, non possent ef-
mum primus post Victorem et Apollinion Latinorum fugere vindictam, proevcniunt factionibus, et cir-
ponitur provincioe Africoe civitatis Carthaginensis, cumvenire parant cujus judieium verebantur. Con-
paire centurione proconsulari. Hic aeris et vehe- cinnant igitur adversum eum infante salis et noxium
mentis ingenii, sub Severo principe et Antonio Ca- crimeit. Conveniunl aditores, testes ex semetipsis
racalla maxime floruit, multaque scripsit volumina, produeunt, qui sub sacramenlo juramenli quoe obji-
quoequia nota sunt plurimis, proetermittimus. Refert ciebantur confirmarent. Quorum unus testis ita si
de eo Hieronymus in hune modum : Vidi ego quem- B non igni consumerelur, vera se dicere lestabatur ;
dam Paulum Concordioe (quod est oppidum Italioe) alius ita, ne regio morbo corrumperetur; terlius ita,
senem, qui se beati Cypriani jam grandis astatis no- ne luminibus orbaretur, et quamvis ne juramentis
larium fuisse dicebat, cum ipse admodum esset ado- quidem istis quisquam fidelium el Deum timentium
lescens. Qui cum Romam venisset, dicere referre- crederet, eo quod vita Narcissi et institutio ac pu-
que sobtum, nunquam Cyprianum absque Tertalliani dieitia ab omnibus nosceretur : ipse lamen eorum
leclione unam prasteriisse diem, ac quod sibi crebro quoe mota sunt indigna ac molestiam non ferens, si-
diceret : Da magistrum, Terlullianum videlicet si- mul et secretam ac philosophicam vitam semper ha-
gnificans.Hic usque ad mediam oelatem presbyter in bere desiderans, subterfugit Ecclesioemullitudinem,
Ecclesia fuit, invidia postea ac contameliis clerico- et in deserlis locis alque agellis secretioribus deli-
rum RomanoeEcclesioe,ad Moulani dogma lapsus, in- teseil annis quamplurimis. Ât non ille magnus di-
multis libris novoe prophetioe meminit. Specialiter vinoe Providentioe oculus quiescit in longum, sed in
autem adversum Ecclesiam texuit volumina, de per- impios ultionem per ea ipsa quoe sibi in perjuriis
secutione, de -pudicilia, jejuniis , de monogamia, statuerant maledicta molitur. Primus namque ille
extasi libros sex et sex, quem adversum Àpollonium testis, parva ignis scintilla noctis tempore domo sua
"
composuit. Fertarque vixisse usque ad decrepitam succensa, cum omni génère omnique familia flammis
oetatem, et mulla, quoe non exstant, 'opuscula con- ultricibus conflagratur ; alius repente ah irais pçdibus
didisse, Adamantius decimo Severi Pertinacis anno, usque ad summum capitis verlicem morbo regio?
adversum Christianos persecutione contmoia, Leo- quod fuerat imprecatus, repletur atque eonsumitur.
nidp pâtre Chrisli martyrio coronato, cura sex fra- Tertius autem priorum exilium videns, et oculum di-
tribus et maire vidua pauper relinquitur, annos na- vinum non se lataisse perspiciens, prorumpit in mé-
tus circiter 17. Rem aulem faimiiarem ob confes- dium, et audientibus cunclis, sera poenitentia, uni-
sionem Christi fiscus occupaverat. Hic Âlexandrioe versum concinnati sceleris ordinem pandit. Tantis
dispersoeEcclesioedecimo septimo oetalis suoe anno autem lacrj'mis immanis commissi facinora deflet,
opus aggressus, Demetrio ejusdem urbis episcopo, in et tamen die, noctuque perdurât in fletibus, usque
locum Clementis presbyter! confirmâtes, per multos quo luminibus orbaretur. Hi igitur quidem figmenti
annos floruit. Qua tempestate Perpétua, el Félicitas, sui hujuscemodi poenas dederunt. -
pro Christo passas sunt, Nonis Marliis apud Cartha--. Igitur Nareissus solitariam ac philosophicam du-
ginem Africoe,in castris bestiis depulate, Alexander cens vilam, quousque très successiones episcoporum
quoque ob confessionem Dominici nominis clarus ,j. suo rogarentur in loco. Nareissus vero cum ila dé-
exstitit.Per hoectempora Nareissus Hierosolymorum sertant pelissetac locis semet secretioribus.abdidisset,
episcopus, insignis ac famosissimus exstitit, de quo ut ubinam degeret nullus agnosceret, necessarium
supra fecimus mentionem. Nos vero unum ejus me- visum est episeopis ut alium pro ipso ordinarent,
morabimus, ex quo coeteris quoe de eo narrantar cui nomen erat Dius. Qui cum parvo tempore proe-
merito fides possit adhiberi. Accidit aliquando in fuissel Ecclesioe,succedil Germanus, et Germano
die solemni vigiliarum Pascboeoleum déesse lumi- Nigordius, cum ecce subito velut redivivus, eoeloque
naribus. Cumque id per ministros innotuisset, moe- redditus ex improviso apparuit Nareissus, et rursus
ror plebi maximus fuit, sed Nareissus, fide fidens, a fratribus ad proesidendum rogatur Ecclesioe. Multo
ininistris iraperat haurire aquam, sibique deferri. enim vehementius erga eum amor omnium fuerat
Cumque delulissent, oravit el benedixit aquam, et incitatus, vel pro eo"quod criminosis innocens ces-
infuitdi luminaribus proecepit. Tum repente mira et sit, vel quod secretam et philosophicam vitam di-
soeculisinaudito génère virtutis, natara aquoein olei lexil, et quod in eo complevit Dominus dicens : Mihi
pinguedinem versa, splendorem etiam solito reddidit vindictam, ego rétribuant. Hoecideo de Narcisso xe-
clariorem. Ad fidem autem rei a plurimis religioso- tulimus, quia in quibusdam Chronicis quartus ab
1175 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1176
eo Hierosolymis alius Nareissus episcopus asserilur, A cipibus fecimus mentionem doclorum el de eorum-
ab iis nimïrum qui ejus reversionem, tribus inter- dem acluum gestis, slomacho lassescente, cala-
positis, ad pristinam sedem minime perpendunt. moque déficiente, hic finem secundo imponiutus
JSuuc autem, quia mullorum sub proedictis prin- libro.
LIBER TERTIUS.
CAPUT PRIMUM. lionem reipublicoeexhibuit, sed militari tumullu apud
De flagitiis atque sceleribus pessimiprincipis M. Au- Moguntiam interfectus est. Quo imperante Romoe
relio Antonini. rhermoe quoevocantar Alexandrioe factoesunt, et in
Igitur bac lempeslale perseculionunt quanti qua- Nicopoli Actiaca (id est Epiro) editio, quoe sexta
lesve Ecclesiarum exstiterinl doctores ac robusti dicitur, divinarum Scriplurarum in dolio reperta
pro fide nostra propugnalores, ex parte adnotare est. Urbanus Romoe episcopus multos nobilium ad
curavi, ut miram Dei dispensationem cémentes, il- B J fidem Christi et martyrium perduxil.
Origenes
lius omnipotentiatn et circa genus humanum ejus- Alexandrioe,imo tolo Urbe clarus habelur. Denique
dem clementiam propensius laudare ac gralias (ul prasmisi) Mammea mater Alexandri eum audire
agere, prout ipse donaverit, salagamus. Quoniam curavit, et ad Antiochiam accitum in summo honore
mirabiliter Ecclesiam suo redemptam sanguine di- habuit. Igitur quia superius de eodem Origene, qui
latare dignatus est, dum lotus adversus eam assur- et Adamantius vocabatur, et nunc, mentionem fe-
geret mundus. Ab externis terrores, et mortes a cimus, latius disseramus. Hic cum jam medioeoeta-
noslris, diversaque schismaium dogmata superbus lis essel, el propter Ecclesias Achaioe, quoeplurimis
hostis antiquus non cessabat inferre, dolens dum hoeresibus vexabantur, sub testimonio ecclesiaslicoe
bunianam salutem suique exspoliationem et ejectio- epistoloeeatenusper Paloesiinampergeret, a Theolisto
neni cerneret. Sed ut magis undique premebatur a et Alexandro Coesareoeet Hierosolymorum episeopis
perfidis, et ab schismaticis viris diabolica fraude de- presbyter ordinatus, Demetrii offendil animos. Qui
ceptis, eo amplius nobililer propagabatur et cre- tanta adversus eum debacchalus insania esl, ul per
scendo confortabatur in plurimis Christi Ecclesia. totum orbem super nomine ejus scriberet. Constat
Nunc autem lertium inehoantes librum ad coeptum eum antequam Coesareammigraret, fuisse Romoesub
redeamus opus. Marcus Àurelius Antoninus vigesimus Severino episcopo; et statim Alexandriam rever-
ab Augusto imperium adeplus, lenuit annis quatuor. sum, Heraclam presbylerum, qui in habite Philoso-
Hic sacerdos Heliogabali templi, nullam sui nisi sta- phi perseverabal, adjutorem sibi fecisse: qui quidem
pïorum flagilia totiusque obscenitatis infamera salis et posl Demetrium Alexandrinam tenuit Ecclesiam.
meraoriam reliquit. Is cum Romani ingenli militant Quantoeaulem glorioefuerit, bine apparat, quod Fir-
el senatus exspeetatione venisset, probris se omni- millianus Coesareoeepiscopus, cum omni Cappadocia,
bus conlamiitavit, eupidilatem stupri, quam assequi eum invitavitet diu tenuit; el poslea sub occasione
defeclu naturoe nondum poterat, in se converlens, sanctorum locorum Paloesiinamveniens, diu ab eo in
muliebri nomine Bassianam se pro Bassiano jusserat sanctis Scripturis eruditus esl. Sed et illud quod
appellari. Vestaletn virginem quasi malrimonio jun- ad matrem Alexandri imperatoris religiosam femi-
gens suo, abscissisque genilalibus Matri se magnoe'sa- nam rogatus venit Antiochiam, et summo, honore
cravil. Hinc Marceïlunt,qui post Alexanderdictus est, habitas est. Et ad Philippum imperatorem, qui pri-
consobrinum suum Coesaremfecit, ipse tumullu mi- - mus de regibus Romanis Chrislianus fuit, et ad ma-
litari interfectus est. Hujus corpus per Urbis vias trem ejus lilleras fecit, quoeusque hodie exstant.
more canini cadaveris a militibus tractum est, mi- •j} -j Quis ignorât quod tantum habueril in Scripturis san-
litari cavillo appellanti indomitoe avidoequelibidinis ctis studium, ut Hebroeam linguam contra oetaliset
calulam ; novissime cum anguslum foranten cloacoe gentis suoenaluram edisceret, et; exceplis LXX inter-
corpus minime reciperel, usque ad Tyberim de- pretibus, alias editiones in unum eongregaret:Àquiloe
duclum in fluvium projeetum est. Vixit annis 16. scilicet Pontici proselyli, Theodotionis, Bebionei
CAPUT II. el Symmachi, ejusdem dogmatis ; qui in Evangelium
De Aurelio Alexandro principe. Et quid eo imperante quoque cala Malthoeumscribit commentarium de quo
gestum sit. Ac de Origene proecipuodoclore. el suum dogma affirmare conatur. Proeterea quintam
Aurelius Alexander^vicesimus primus ab Augusto, et sextam edilionem, et seplimani quas etiam nos
senatus ac militant voluntate imperator creatus, de ejus biblioflteca habemus, miro labore reperit,
arniis 15 dignoeoequitalisproeconiofuit, matre Mam- et eam coeteris editionibus comparavit. Et ut de im-
mea Chrisliana, quoe Origenem presbylerum audire mortali ejus ingenio penitus non taceam, quod dia-
curavit. Nam statim expeditione in Persas facta, - leclicam quoque et geomelriara, musicam, gram-
Xerxem regem eorum maximo bello- victor oppres- maticam, alque arîthmeticam el rhetoricam, omnia-
sit. Ulpiano usus assessore, summam sui modera- que plùlosophorum sectamina didicit, et studiosos
1177 CHRONICON.— TOMI II LIB. Ul. 1178
quosque soeculariumlilterarum seclalores sui habe- A cum tamen éas ab ipso Vespasiano post annum aper-
ret, et interprelaretur eis quotidie, concursusque ad tas Cornélius Tacitus prodal. Igitur Gordianus in-
eum mire fecerint. Quos ille propterea recjpiebat, genlibus proeliis adversum Parthos prospère gestis,
ut sub occasione lilferaluras soecularis in fide Chri- suorum fraude haud longe a solo Romano interfectus
sti eos institueret. Igitur si quis super Adamantii est (ut quidam ferunt) factione Philippi proefeclï
statu scire velil, quid aclum eidem sit, primum qui- proelorii. Huicque Gordiano milites tumulum oedi-
dem de epislolis ejus quoe post perseculionem ad ficaut, quiEuphrali imminet, ossibus ejus Romam
diversos niissoesunt, deinde ex Eusebii Coesariensis revectis.
EcclesiasticoeHistorioelibro vi, et de ejusdem Ada- CAPUT IV.
mantii voluminibus possit liquido cognoscere. Vixil Quo tempore Julius Aphricanus clarucrit.
autem usque ad Gallum et Volusianum, id esl, usque Qua tempestato Julius Aphricanus inter scriptores
ad sexagesimum nonum oelatis suoe annum, et ecclesiasticos nobilis habebatur. Qui in Chronicis
mortuus est Tyri, in qua urbe sepultus est. Ferunt quoescripsit, refert se Alexandriam properare Era-
de eo quidam, quod, pro multâ eloquii facullate, cloe opinione celeberrima provoeatum, quem et in
perversa quoedamsit conatus astruera condens li- divinis et in philosophicis sludiis atque omni Gras-
bros quorum est titulus Periarchon. In quibus proe- B eorum doctrina instructissimum fama loqueretur.
tor multa sanoe doctrinoe adversa, etiam hoc de Quibus diebus Origenes in Coesarea Palestinoe Theo-
commulatione totius ralionabilis creaturoe asserit, dorura cognomento Gregorium, et Athenedorura ado-
quod non solum impiorum hominum animoe,sed ipse lescentulos fralres, Ponti postea nobilissinios episco-
quoque diabolus post longam purificationem reno- pos, divina philosophia imbuit.
valus, rediturus sit in suas.originis dignilatem, suc- CAPUT V.
cedentibus sibi semper revolutionibus de bonis De Philippis, pâtre et filio, imperutoribus Chnslianis
ad mala, et de malis ad bona, quia hoec alternatif! primis.
non possit non esse perpétua, ut vicissim et de Philippus vigesimus quartus ab Augusto imperator
bealis miseri sint, et miseri sint beati. Tune eliam crealus,.Philippum filium suum consortem regni fe-
Geminus presbyter Antiochenus, et Hippolytus, et cit, mansitque in eo annis septem. Hie primus om-
'
Berillus episcopus Arabioe, Bostrenus, clari seripto- nium imperatorum Chrislianus fuit. Ac post lertium
res habebantur. imperii ejus annum, millesimus a condilione Romoe
CÂPUT III. annus impletus est. Ita magnificis ludis augustissimus
De Maximino principe persecutore, et de successori- .-*omnium proeteriiorum fuit, ut innumerabiles bestias
bus ejus Gordianis pâtre et nepote, qui parvo in- in circo magno interfectoe,ludique in campo Martio
lervallo sibimet succedehtes interfecli sunt. théâtrales tribus diebus ac noctibus populo pervigi-
Maximinusvigesimus secundus imperator ab Au- lanle celebrati, et agon mille annorum aclus, hic
gusto, Golhieo gênera ortus, nulla senatus volun- natalis anno Christianus imperatore celebratus est.
tate, imperator ab exereitu, postquam bellum in Nec dubium est, quin Philippus hujus tante devotio-
Germania prospère gesserat, faetus, perseculionem nis gratiam et honorent ad Christum et Ecelesiam.
in Christianos sexlus a Nerone exercuit, sed con- -retulerit, quando vel ascensum fuisse in Capitolium
tinuo, hoc est, tertio quam regnabat anno, a Pu- vel immolâtes hostias ex more, nullus auctor oslen-
pione Aquiieioe interfectus est, et persecutionis et dit. Ambo tamen, quamvis diversis locis, lumultu
vite finem fecit. Cumeo etiam filius ejus discerptus militari et Decii fraude interfecti sunt. Quibus die-
est, condamantibus cunctis militari loco ex pes- bus Origenes adversus quemdam Celsum Epicuruin
simo génère ne catulum quidem habendum. Qui philosophum, qui contra nos libres eonscripserat,
maxime propter Chrislianam Alexandri, cui succes- oclo voluminibus respondil. Qui, ut breviter dicam,
serat, et Mantmeasmatris ejus familiam, persecu- in tantum scribendi sedulus fuit, ut Hieronymus
tîonent in sacerdotes et clerieos, id est, doctores, y. quodam loco quinque millia librorum ejus se legisse
vel proeeipuepropter Origenem presbylerum, mise- meminerit.
rat. Pariter pecuniosos, insontes, noxiosque per- CAPUT VI.
sequilur, cupiditate allectus. Post cujus imperium De Decio persecutore Christianorum.
duo Gordiani, pater et filius, principatum arripien- Decius, quinlus et vigesimus ab Auguste, occisis
tes, unus post unum interiere. Pari eliam tenore Philippis invasit imperium, lenuitque" anno uno et
Pupianus et Balbinus regnum invadentes perempti mensibus tribus : qui belli civilis incentor el repres-
sunl sub proedictoMaximino, et Antherus Romanoe sor fuit. Idem continuo in quo se eliam ob hoc Phi-
urbis episcopus marlyrio epronatus est. lippum interfecisse docuil, ad persequendos interfi-
Gordianus, Gordianinepos, vigesimus tertius ab Au- ciendosque Christianos, septem post Neronem, fera-
gusto imperator creatus est, mansitque in eo annis lia disperdit edicta, plurimosque sanclorum ad coro-
sex. Gordianus admodum puer in Orieniem ad bel- nas Christi de suis cruciatibus misit. De qua persecu-
lum Parlhicum profeclurus (sicut Eulropius scribit) lione Eusebius refert, in libro vi Ecclesiasticoe Hi-
Jani portas aperuit, quas utrum poslVespasianum et storioe, el martyrum lestantur plurimoe rei geste
Titum aliquis clauseril neminem scripsisse memini, passionum actioues. lu qua Fabianus in urbe Roma,
1179 FRECULPHl LEXOVIENSIS EPISCOPI 1180
martyrio consummalus est. Alexander, Hierosolymo- A urbe Roma eongregatum est, episcoporum quidem
rum episcopus, apud CoesareamPaloestinoeet Àntio- sexaginta numéro, presbylerorum quoque totidem,
chias Babylas interficiuutur. Hoecautem persecutio, cum diaconibus plurimis. Proeterea eliam per singulas
ut Dionysius Alexandrioe episcopus refert, non ex quasque provincias, de bac re magna deliberatione
sed anno habita, decretis significalur quid facto opus esset.
1proeceplo imperatoris sumpsit exordium,
intègre (ut ail) principalia prasvenil edicta minister Statuitur ergo Novalum quidem, cum his qui eum
doemonum, qui dicebatur in civitale nostra divinus, mentis elalione iumidum sequerenlur, quique ad
supersliliosum contra nos exagitans vulgus. Nam inhumanam islam, et nihil fraternoe cbarilalis ser-
Decius filium suum Coesaremfecil, vir actibus virtu- vantem sententiam declinaverunt, alienura esse ab
tibusque instructus, placidus el communis domi, in Ecclesia ; eos vero qui lapsi in certamine fuerant,
armis promptissimus. Sed quia persecutionem con- fralerna miseralione curandos, et fomenlis posnilen-
tra Christianos exercuit, hanc recepit mercedem in lioe medieandos. Dionysius mirabilis Alexandrioe
solo barbarico, inter confusas turbas gurgite paludis doctor, et mullorum librorum condilor, qui hoc tem-
submersus est, ita ut nec cadaver ejus potuerit inve- pore floruit, de lapsis refert in hune modum réfutons
niri ; filius vero ejus bello exslinctus esl,Gelis contra Novati errorem : Isti igitur divini martyres, qui cum
eum dimicantibus. B Christo in coeleslibus sedenl, et regni ejus partici-
CAPUT W. pes atque judicii, qui cum ipso de lapsis fratribus
De Gallo et Volusiano. Et quid gestum sit imperan- judieanl : isti, inquit, ipsi susceperuni lapsos ad
tibus illis tant in doctoribus quam in coeteriscausis poenitentiam, conversionemque eorum non respue-
memoria dignis. runi, scientes quod Deus nosler, cujus ipsi erant
Gallus Hostilianus, sextus et vigesimus ab Augusto martyres, non vult omnino mortem morienlis, sed
regnum adeptus, vixit duobus annis cum Volusiano conversionem ejus et poenitentiam quoerit. Si ergo
filio in imperio. Exorilur ultio violati nominis Chri- isli receperunt quosdam, et in Ecclesia slatuerunl,
stiani, et usquequo ad profligendas ecclesias edicta in oralione quoque eis et in cibo communicaverunt,
Decii eucurrerunl, eatenus incredibilium morborum quid nos facere vullis, fratres? Quid nobis agendum
pestis exlenditur, nulla fere provincia Romana, nulla pulatis ? Nonne sequi nos eorum sentenlias, et ju-
civitas, nulla domus fuit, quoenon illa generali pe- dicium convenil ? Pariter etiam Cornélius hanc ve-
stilentia corrupta atque vastata sit. Testis est liber saniam refulavil validissimis assertionibus. Gypria-
Gypriani beati, de bac mortalitale conscriplus, et ut nus quoque qui de lapsis atque poenitentibus multa
refert Dionysius, etiam hae sola pernicie insignes conscripsit, in tantam poenitentes recipiendos asse-
^
Gallus et Volusianus dum contra JSmiliamim novis ruit, ul eliam si in ullimo vitoe termino, errata sua
rëbus studentem, bellum civile moliuntur, occisi ingemiscendo defleverint, de salute eorum non esse
sunl. iËmilianus tamen terlio mense invasoetyranni- desperandum.
dis exslinctus esl. Ât ne Gallus quidem inalum Decii Qui sub proefatisprincipibus floruerunt doetores, et
aut videra potuit aut cavere, sed in eumdem lapidem scribendo agonizandoque eniluerint, quamvis quo-
offensionis impegil. Cujus cum regnum fioraret in rumdam jam fecerimus mentio'nem, breviler tamen
initio, et cuncta .ei ex sentenlia cédèrent, sanctos eorum actus, memoria dignos, repetendo adnolare
vires qui pro pace regni ejus Deo summo supplica- eurabintus. Àmmonius vir disertus et valde eruditus
banl, persécutas est, cum quibus el prosperitalem in Philosophia eodem tempore Alexandrioe clarus
suam fugavit et pacem. Origenes septaagesimo oeta- habitas est; inter multa ingenii sui et proeelara
tis anno non ad integrum impleto defunctus est, et monuraenta, eliam de consonantia Mosi et Jesu
in urbe Tyri sepultus, ut proefali sumus. Cornélius opus elegans composuit, et evangelicos canones ex-
Romoeepiscopus, rogatus a quadam matrona Lucina cogilavit : quos postea seculus est Eusebius Coesa-
corpora apostolorum de tumbis levavit nocta, et riensis. Hune falso accusaiPorphyrius, quod ex Ghri-
posuît Pauli quidem via Ostiensi, ubi decollatus est ; -rvsliano etbnicus fuerit ; cum constat eum usque ad
Pétri aulem juxta locum, ubi crucifixus esl, intra exlremam vilam Chrislianum persévérasse. Ambra •
corpora sanctorum episcoporum in templo Àpollinis sius primus Marcioneus, deinde ab Adamantio cor-
in monte aureo in Vatieano palalii Ncroniani m rectes, Ecclesioediaconus, et confessionis Dominicoe
Kal. Julii ; sub principibus proefatis, Cornélius mar- gloria insignis fuit : cui cum Protheolîsto presby-
tyrio coronatus esl. Exslant ad eum Gypriani epi- tère, liber ab Adamantio de martyrio scribitur. Hujus
stoloe. Qua tempestate Novatus presbyter Gypriani induslrioe sumplu et instantia adhuc infinita Adaman-
Iloinam veniens, Novalianum et coeleros confessores . tius diclavit volumina ; sed et ipse, quippe ut vir no-
sibi social, eo quod Cornélius poenitentes apostates bilis, eleganlis ingenii fuit, sicuti ejus ad Adaman-
recepisset. Elalione quadam Novatus tumidus, spem lium epistoloeindicio sunt. Obiil autem ante morlein
penitus eis salutis adimebal, etiam si digne posni- Adamantii ; et in hoc a plerisque reprehenditar,quod
tuissent. Ex quo el princeps hoereseos exstilil Nova- vir locuples amici sui senis el pauperis non recor-
lianorum, qui ab Ecclesia separali superbo nomine datus est. Triphon Adamantii auditor, ad quem non-
geiitetipsos catharos, id est mundos appellarunl. Ob nulloeejus exstanl epistoloe,in Scripturis disertissi-
quam rem concilium sacerdotale celeberrimum in nuis fuit. Quod quidem mulla ejus sparsim osteaduut
1181 CHROMCON.— TOMIH LIB. III. 1182
opuscula, sed proecipue liber quem composuit de, i. unum congregatis, annitente quoque ipso vel maxime
vacca rufa in Deuteronomia, et de aromatibus, Narcisso Hierosolymitanoeecclesioe episcopo, cum
eolumba et turtare, quoeab Abraham ponunlur in eo guberuaculum suscepit. Hic in fine cujusdam epi-
Genesi. Minutius Félix Romoe insignis causidicus stoloe,quam scripsit ad Adamantium, et pro Ada-
ecripsit dialogumChrislianiselElhnicis, quiOclavius mantio, ita super pace Ecclesioe ait : Salutat vos
inscribitur. Sed alius sub nomine ejus fertur de Fato, Nareissus senex, qui ante me tenuit hune episcopa-
vel contra mathematicos : qui cum sit el ipse diserti lem locum, et nunc mecum eumdem oraiionibus ré-
hominis, non mihi videtar cum superioris libri stylo git, annos natus circiter cxvi, et vos mecum preca-
convenire. Meminithujus Minulii et Lactantius in tur, ut mium idemque sapiatis. Scripsit el aliam ad
libris suis. Gaius disputationem adversus Proculum Antiochenses epistolam per Clementem presbylerum
Monlani seclatorem valde insigne volumen condidit, Alexandrioe,de quq supra diximus, neenon et ad
arguens eum lemeritalis super nova prophetia defen- Adamantium elpro Adamantio contra Demetrium, et
denda, elin eodem volumine epislolas quoque Pauli quod juxta testimonium bonum Adamantiumpresby-
tredecim tantum enumerans, decimam quartam au- terum constituerit ; sed et alioeejus ad diversos fe-
lem quoefertur ad Hebroeosdicit non ejus esse, sed runtur epistoloe. Septima aulem perseculipne sub
apud Romanos quasi Pauli habetur. Berillus Arabioe ° Decio, quo tempore Babilas Antiochioe passus est,
poslremus episcopus,cum afjquantotempore religiose duetus Coesareamel clausus carcere, ob confessio-
rexisset Ecclesiam, ad extremum lapsus in hoeresim nent Christi martyrio coronatur. Julius Africanus,
quoeChristum ante incarnationem fuisse negat, ab cujus quinque de Temporibus exstant volumina, sub
Adamantiocorrectus, scripsit varia opuscula, et ma- imperatore Marco Aurelio Antonino, qui Macrino
xime epistolas, in quibus Adamantio gratias agit; sed successerat, fuit : qui legalionem susceperat a prin-
et Adamantii ad eum lilteroe sunt. Exstat et dialogus cipe, ut Emaus in Judoearestauraretar, quoe dein-
Adamantii et Berilli, in quibus hoeresis eoarguitur. ceps Nicopolis nominata est. Hujus est epislola ad
Claruit autem sub Alexandro Mantnieoefilio, et Maxi- Adamantium super quoestioneSusannoe,eo quod di-
mino et Gordiano, qui ei in imperium successerunt. cat eam in Hebraico fabulant haberi, nec convenire
CÂPUT VIII. cum Hebraico : contra quam epistolam doclam scri-
De doctoribus aliquot orthodoxis, qui sub Gallo 'et psit Âdamanlius. Exstat ejus ad Ârislidem altéra
Volusiano fioruerunl. epistola, in qua super dissonanlia quoevidetar esse
Hippolylus cujusdam ecclesioe episcopus (nomen in genealogia Salvatoris apud Lucam, plenissime
quippe urbis scire non potui) in enarratione Paschoe _ disputavit. GerainuSAntiochenoeecclesioepresbyter
et temporum canone, quem scribit, usque ad primum pauca ingenii sui monumenta composuit, florens sub
annum Alexandri imperatoris perducit, sexdecim Alexandro principe, et episcopus urbis suoe Sebenno,
annorum eirculum, quem Groeci cyclum vocant, re- eo vel maxime tempore, quo Heraclas Àlexandrinoe
perit, et Eusebius qui super eodem Pascha decem-et ecclesioepontifex ordinalus est. Igitur ab Augusto
novem annorum eirculum composuit, bac occasione septimus et vigesimus Valerianus m Rhetia ab exer-
scribit : Edidit nonnuljos in Scripturis commenta- eitu imperator creatus est.
rios, e quibus hoecreperit : In Hexameron, in Exo- CAPUT IX.
dunt, et în Canticum cantieorum, in Gënesim, in De gestis Valeriani et Gallieni principum, et qui do-
Zacbariam de Psalmis, et in Isaiam, de Daniele, de clores vel martyres ea tempestale exstiterinl.
Apocalypsi,de Proverbiis, de Ecclesiasto, de Saule Romoeautem filius ejus Gallienus Augustus a se-
el Pylhonissa, de Anlichristo, de Resurrectione ; et natu appellatus est mansitque in imperio, quamvis
contra Mareionem,de Pascha et adversus omneshoe- infeliciter undique coarclantibus malis, annis quin-
reses, et de laude Domini Salvatoris, de qua proesenle decim. Itaque mirandum est de Valeriano, quomodo
Adamantiose loqui in ecclesia significat. In hujus supra coeterosqui ante se fuerunt, hic et humanus
oemulalioneAmbrosius, quem de Marcionishoeresiad -j, et bénignus exstiterit in famulos Dei, ita ut in initiis
veram fidem correctum diximus,cohorlalus est Ada- multo etiam illis benignior videretur qui nomine sal-
mantium in Scripturis commentarios scribere, proe- tem Christiani dicebantar. In tantum verebatur
bens ei septem et amplius notarios, eorumque ex- servos Domini, ul omnis domus ejus esset ecclesia
pensas et librariorunt parem numerum : quodque his Dei. Depravalus autem est et a veritate dejeclus per
majus est, incredibill studio quolidie ab eo opus exi- quemdam doclorem pessimum magislrum et princi-
gens. Unde et in quadam epislola eum Adamantium pem Jïg-yptiorum magorum ul justes et sanctos viros
vocat. Alexander episcopus Cappadociascum deside- persequi et inlerimi juberet, tanquam qui adversa-
riosanctorum locorum Hierosolymam pergeret, et rentur magicis artibus, quibus seipsum subdideral.
Nareissus episcopus ejusdem urbis jam senex rege- Erant enim rêvera, el sunt etiam nunc, qui possunt
ret ecclesiam, tune Narcisso et multis clericorum virtute meritorum suorum restinguere fallacias das-«
ejus revelatum est Alexandrum altéra die mane in- moniorum. Ergo respirante paulisper supra solitum,
trare episeopum,qui adjutor episcopalis vel sacer- jugi et gravi pestilentia generi humano, provocat
dotalis cathedroeesse deberel. Itaque re ila compléta •posnam suam obliviosa malilia. Impietas enim fla-
ul proedictafuerat,-cunetis Paloestinoeepiseopis in gella quidem excruciata sentit, sed a quo flagellatur
1185 " FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1184
obduralanon sentit. Valerianus siquidem moxutarri- ,Âesl. Huic successit Tetricus, qui lune Aquilanici
puit imperium octavus a Nerone, adegil per tormenta proesidalus administrabal ouieium, mullasque sedi-
Christianos ad idololalriam abneganlesque interfici tiones militum pertulit. At vero in Oriente per Ode-
jussit, fuso per omnem Romani regni laliludinem san- nalum quemdam collecta agresti manu, vicli repul-
ctorum sanguine. Valerianus illico nefarii auclor edi- sique Persoe, defeiisa Syria, recepta Mesopolantia
cli a SaporePersarumregecaplus, luminibus effossis, est, et usque ad Tesiphonlem rusticani Syrioe cum
imperator populi Romani ignominiosissime apud Péri Odenato suo vincehdo venerunl. Gallienus autem
sas in servitute consenuit : liane infamis officii con- cum rempublicam deseruisset,ac Mediolanilibidinibus
tinuant, donec vixit damnationem sorlitas,ul ipse inservirel, occisus est. Qua tempestale Gyprianus
acclivis humi regem semper ascensurum in equum, Afer primum gloriose rhetoricam docuil, et inde
non manu sua, sed dorso altolleret. Et Gallienus suadente presbytère Cecilio, a quo et cognomentum
quidem tam claro Dei judicio terrilus, tanquam mi- sortitus est, Christianus faetus, omnem substanliam
seri collegoepermolus exemplo, pacem in Ecclesiis suam pauperibus erogavit, ac post non multum
trépida salisfactione restituil. Sed non compensât tentporis allevatus in presbyterum, eliam episcopus
injurias ultionisque mensuram unius impii, quamvis Carlhaginensis conslilutus. Hujus ingenii super-
perpétua ac supra modum abominanda captivilas, ;B fluum judicium texere, cum sole clariora sint ejus
contra tôt millia excruciata sanclorum juslorumque opéra. Passus est sub Valeriano et Gallieno princi-
sanguis ad Dominum clamans, in eadem sese terra pibus, persecutione octava, eo die quo et Cornélius,
ubi fusus est, vindicari rogat. Non enim de solo sed non codent anno. Pontius Diacon Cypriani usque
constilutore proecepli justo supplicium judicio flagi- ad diem passionis ejus cum ipso exsilium sustinens,
labatur, sed eliam exsecutores, delalores, accusa- egregium volumen vitoe et passionis Cypriani edidit.
tores, speclatores ac judices, postremo omnes qui Theodorus, quiet Gregorius poslea appellatus est,
injustissimoe crudelitali vel lacila voluntate assen- NeocoesareoePonti episcopus, admodunt adolescens,
tiebanlur (quia Dominus secretoruin cognitor esl), ob studium Groecarum et Lalinarum litterarum de
quorum maxima per omnes provincias pars hominum Cappadocia ad Berilhum, el inde CoesareamPalestinoe
versabatar, eadem ullionis plaga corripi justam erat. transiit, junclo sibi fratre Aihenodoro. Quorum cura
Solvuntar repente undique permissu Dei ad hoc cir- egregiam indolem vidisset Adamantius," cohorlatus
cumpositoerelictoequegentes, laxalisque habenis in est eos ad philosophiam. In qua paulatim eos eru
omnes Romanorum fines invehuntur : Germani Alpi- diens, ad Chrisli fidem subintroduxit, sui quoque
, bus, Rhelia, lolaque Jlalia penetrala, Ravennam sectatores reddidit. Quinquennio itaque erudili ab
usque perveniunt. Alamanni Gallias pervagantes, 'C eo, remiltanlur ad patrem. E quibus Theodorus
eliam in Italiam transeunl. Groecia, Macedonia, proficiscens, panegyricum et eucharistias scripsit
Ponlus, Asia Golhorum inundalione delentur. Nam ad Adamantium ; et evocala grandi frequentia, ipso
Dacia.trans Danubium in perpetaum aufertur. Quadi çaoque Adamantio proesente recitavit, qui usque
el Sarmate Pannonias depopulantur, Germani ulte- hodie exstat. Scripsitque in Ecclesiaslen brève qui-
riores abrasa potiuntur Hispania. Parthi Mesopota- dem , sed valde utile volumen. Et alioe ejus vulgo
miam auferunl, Syriamque corradunl. Exstant adhuc feruntur epistoloe. Sed proecipue signa atque mira-
per diversas provincias in magnarum urbium ruinis cula, quoe episcopus NeocoesareoePonti cura multa
parvas et pauperes oedes,signa miseriarum el nonti- Ecclesiarum gloria perpetravit. Ex quibus est quod,
num indicia servantes : Ex quibus (ait Orosius) in cum ecclesioe faciendoelocus non sufSceret, propter
Hispania Terraconem ad consolationem miserioere- imminenlem rupeni el fluminis crepidinem, precibus
cenlis ostendimus. Et ne quid forte Romani corpo- montent movit, et spaliosum oedificantibusreddidit
ris ab bac dilaceralione cessarel, conspirant intrin- locum. Qui etiam proelia et mortes virorum furen-
secus tyranni, consurgunt bella civilia, funditur lesque germanos ita sedavil. Stagnum quoddam
ubique plurimus sanguis Romanorum, Romanis Bar- erat situm in regionibus Ponti piscibus refertum, ex
-*quorum captura proedivites redites proeslabanlur.
barisque soevientibus. Sed cito ira Dei in misericor-
diam vertilur, et coeptoeultionis major forma quam Quoe possessio duobus fratribus sorte hoereditalis
poena in mensuram plenitudinis repulatur. Igitur evenit, sed cupiditas hujus rei fraterna violavit jura.
primus Genuus qui purpuram imperii sumpserat, Quos bealus Gregorius ad 'oram slagni exilialis
apud Mirsam occidilur. Poslhumius in Gallia inva- paterno convocavit affectu, ailque ad eos : Ego jam
sit lyrannidem, multo quidem reipublicoecommodo. vos per virtutem Domini omni certamine cruenloe
Nam per decem annos ingenii virtute ac moderatione contenlionis absolvant. Et cum hoec dixisset, in con-
usus, et dominantes hostes expulit et perditas pro- speelu omnium virgam quam lenebat ad primas lit-
vincias in prisliuam faciem reformavil, seditione ta- loris undas defigil, et ipse positis genibus palinas
men militum interfeclus est. Emelianus apud Mo- lendit ad coelum, alque excelso supplical Deo. Si-
guntiam cum res novas moliretur oppressus es!. mul ul ille orando finem fecit, statim se unda sub-
Post mortem Poslhumii Marius-ibideminvasil impe- ducens, el eursu velociler fugiens, a conspectu su-
rium, sed continuo interfeclus esl. Deinde Viclori- perno jussa discedere, abyssis suis redditur, et
«us a Gallis uliro creatus el post paululum occisus arenlem campum germanis jam concordibus dereli-
Î18S CHRONICON.— TOMI II LIB."Kl. 4186
quit. Dionysius de quo supra mentionem fecimus, iA diebus in Alexandria Brucltium , quod per mullos
Alexandrinoe urbis episcopus, sub Heracla scholam .annos fuerat obsessum, tandem destruitur.
presbyter tenuit, et Adamantii velut insignîssimus CAPUT XL
auditor fuhvHic in Cypriani Africani synodi dogma DeAureliani triumphis, atque'persecutionibusChristia-
conseiltiens, de hoereticis rebaplizandis plurimas ad norum, et qui sub eo floruerint.
diversos misit epistolas, quoe usque hodie exstant. Aurelianus vigesimus nonus imperium adeptus,
Sed et ad Fabium'Antioehenoe ecclesioe episeopum, quinque annis et sex mensibus tenuit, vir industria
scripsit de poenilentia, et ad Romanos per Hippoly- militari excellentissimus. Expedilione in Danubium
lum, altérant ad Sixtam, qui Stephano successerat, suscepla, Golhos magnis proeliis profugavit, ditio-
el ad Philemonem, et ad Dionysium Romanoeeccle- nemque Romanam antiquis terminis restituit. Inde
sioepresbyterum, et ad eumdem Dionysium postea in Orientera conversus, Zenobiam quoe, occiso Ode-
Romoe episeopum, et ad Novatianum, causanteut natomarito suo, Syriam receptam sibi vindicavit,
quod invitas Romoeepiscopus ordinàlus ^sset ; cujus magis proelii terrera quant proeiio in potestatem re-
epistoloe hoc exordium est : Dionysius Novatiano -degil. Thetricum in Gallia minime sufficientein
fratri salutem. Si invitas, ut dicis, ordinàlus es, pro- sustinere seditiones militum suorum, scribenteinque
babis, cum volens recesseris. Esl ejus ad Dionysium B ] etiam,
et Didymum altéra epistola, el de Pascha plurima Erîpe me his, invicte, malis.
declamatorie conscripta. Esl et ad Alexandrinam ac 'per hune proditorem exercitus sui sine labore
ecclesiam de exsilio, el ad Heraclam in ./Egypte epi- superavit. Sic Orientis et Aquilonis receptor, magna
seopum et alia de ntortalitale et de sabbalo ad Her- gïoria triumphavit, urbem Romam mûris firmioribus
viam. Nam et alia de persecutione Decii, et duo li- cinxit. Novissime, cum perseculionem adversus
bri adversum Nepolem episeopum, qui mille anno- - Christianos agi nonus a Nerone decerneret fulmen,
rum corporale regnum suis scriptis asseruit, in qui- - ante eum magno pavore circumstanlïum ruil, ac non
jjus et de Apocalypsi Joannis diligentissime disputât. muito post in ilinere occisus esl, ut fertur, fraude
Adversum Sabellium et Hermamonem Beronicis epi- -servi sui, qui ad quosdam militares viros amicos
seopum, et ad Tbelesphorum et ad Eufran quarti ipsius nomina pertalit adnotata, falso inanunt ejus
libri, et ad Dionysium Romanoeurbis episeopum, et imilalus, tanquam Aurelianus ipsos pararct occiderc,
ad Laodicenses de posnitenlia, item et canones de a quibus inleremptus est. Hinc ferunt exeellenfius
poenilentia et de ordine delictorum, de natura ad -aliquid egisse Alexandre magno vel Coesare dicta-
Timolheura, de tentationibus ad Eufranonem, ad -tore. Nam Romanum orbem triennio ab invasoribus
Basilidem quoque multoe epistoloe, in quarum una C ' receptavit, cura Alexander annis tredecim
per viclo-
asserit se etiam in Ecclesiaslen coepisse scribere rias ingénies ad Indiam pervenerit, et C. Coesarde-
commenlarios, et adversum Paulum Samosatenum, .cennio subegerit Gallos, adversum cives quadrien-
ante paucos dies quam môreretar, insignis ejus fer- nio congressus. Sub quo in urbe Roma monetarii
tur epistola. Moritur duodecimo Gallieni anno. No- rebellaverunt, quos Aurelianus victos ultinta crude-
vatianus Romanoe urbis presbyter adversum Corne- -litate compescuil. Iste primus apud Romanos diade-
lium calhedrara sacerdotalem eonalus est invadere. ma capiti innexuit, gemmisque et aurata omni veste
Novalianorum, quod Groecedicilur calharos, dogma quoe adhuc fere incognila Romanis moribus viseba-
constituil, nolens apostalas suscipere poenitentes. tur, usus esl. Raque fuit soevus et sanguinarius, et
Hujus auctor Novatus Cypriani presbyter fuit.,Scripsit r trux omni tempore, etiam filii sororis interfector.
autem de Pascha, de Sabbato, de Circumcisione, de Cujus lempore persecutionis beatissima Cohimba
Sacerdole, de Cibis Judaicis, de Instantia, de Âttalo, virgo apud Senones Galliarum metropolim civitaleut
et. alia multa, el de Trinilate grande volumen. marlyrio coronala est. Igitur Aurelianum Romoe
Jîqualilalem sibi ac similitudinem epilomen operis trïumphanlem.Thetricus et Zenobia proecesserunt.
Tertulliani faciens : quod plurimi nescienles, Cy- E quibus Thetricus eorrector postea Lucanioe fuit,
priani asstimanl esse. decernente eum Aureliano eleganli loco sublintius
.CÂPUT X. habendum, regere aliquam Italioe partem, quam
De"Claudioet Quintilio imperatoribus. trans Alpes regnare. Et Zenobia in urbe summo ho-
Claudius vigesimus oelavus voluntate senatus sum- nore consenuit a qua hodieque Romoe Zenobiasfa-
psit imperium, slatimque Golhos jam per an- milia nuncupatur. Aurelianus templum soli oedificat
nos quindecim Illyricum Macedoniamque vasfântes -et Agon solis ab Aureliano instilutas. Hujus tempo-
bello adortus, incredibili strage delevit. Cui a se- ribus Malcliion disertissimus Aniiochenoe ecclesioe
natu clypeus aureus in curia et in Capitolio statua presbyter, quippe qui in eadem urbe rheloricatn
asque aurea décréta est. Sed continuo apud Syrmium, florentissime docuit, conversum Paulum Samosate-
priusquam biennium in imperio explefet, morbo -num, qui Aniiochenoe ecclesioeepiscopus, dogma Ar-
correptus interiit. Claudio mortuo,,Quintilius frater .temonis instauraverat, excipientibus notariis dispu-
ejus ab exereitu imperator electus , vir quidem -lavit; qui dialogus usque hodie exstat. Sed et alia.
uuicas moderationis, et solus fratri proeferendus, grandis epistola, ex persona synodica ab eo scripta,
septimo decimo die imperii interfeclus est. Quibus apud Dionysium et Maximum Romanoe et Alexan-
•M87 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI Î188
drinaseeclesioeepiscopos dirigitur. ïioruil sub Clau- jA extremum trucidalur ejus proecipue tribuni dêxtera,
dio et Aureliano principibus. Euthicianus Romoe cujus dicebatur eonjugem polluisse. Anatholius
episcopus lune martyrio coronalus, in cimelerio Ca- Âlexandrinus Laodicoe Syrioe episcopus, sub Probo
lixti sepelitur, qui et ipse cccxm martyres manu sua Caroque imperatoribus floruit, miroe doclrinoe vir,
sepelivit. in arithmetica, geometria, astronomia, grammatica,
GÂPUT XII. jhetorica, dialeclica. Cujus ingenii magnitado de
De Tacito et Probo imperatoribus. volumine quod super Pascha composuit, àe decem
Tacitas post Aurelianum suscepit imperium, vir -libris arithmetiGoeinstilutionis, quos vix intelligere
egregius moribus, qui ducentesimo imperii die apud possumus, declaratar. Victorinus Pictaviensis epi-
Tharsura febri morilur. Huic successit Florianus. scopus nonoeque Lalinoe ulGroecoelinguoedislinctio-
Sed cum magna pars exercitus equitum Probum, nem noverat : unde opéra ejus grandia videntar sen-
.militioe perilum legissel, Florianus dierum sexaginta sibus, villora composilione verborum. Sunl autem
quasi per ludum imperio usus , ineisis a semetipso ejus commenter» in Genesim, in Exodum, in Levi-
venis, effuso sanguine consumptus est. Probus geni- licum, in Isaiam, in Ezeehiel, et in Habacuc, in
lus paire agresli, horlorum studio Dalmali nomine Ecclesiasten, in Canlicunt canticorum, in Apoca-
trigesimus primus regnum sortitas, «Minuit annis B 3 lypsin Joannis, adversmn omnes hoereses, et multa
sex mensibus quatuor. Galbas jâm dudum a Barba- alia, ad extremum martyrio coronatas est. Pampbilus
iris occupâtes, per multa et gravia praslia deletis tan- presbyter Eusebii Coesariensisepiscopi Neocoesareoe,
dem hoslihus j ad perfectum liberavit. Bella deinde tanto bibliothecoe divinoeamore flagrans, ul maxi-
civilia equidem plurimo sanguine duo gessit, unum mam parlera Adamantii voluminunt sua manu de-
in Oriente, quo Saturninum qui ad reslauratîonem scripserit, quoeusque hodie in Cassariensi bibliolheea
Aniiochenoe civitalis fuerat missus, lyramtide sub- habentur. De quo IKeronymu's ait : Sed in duodecim
nixum, oppressit et cepit ; aliud quo Procuîum el prophètes viginti quoque Adamanlii volumina manu
-Bonosum apud Agrippinam magnis proeliis superatos ejus exarata reperi, quoe tanto amore amplexus
interfecit. Juneas, Gallos et Pannonios abirepermi- servo gaudeoque, ul Chrisli opes habere me credam.
sit. Opère militari Almam montera apud Sirmeum Si enim loetilia est unam epistolam habere martyris,
el Âureum apud Moesiamsuperiorem vineis conse- quanta mâgis tôt millia versuum, quoemihi videntur
vit et provincialibus colendos dédit. Hic Syrmii in suo sanguine signasse vestigia ? Scripsit antequam
turri ferrata occiditur. Quibus diebus insana Mani- Eusebius scriberel Âpologeticum pro Adamantio, et
choeorum hoeresis exorla, a Persa quodam, qui Mâ- passus est,Coesareoe Paloeslinoe sub persecuMone
nes vocabatur, auctore : quorum impietates et sa-, C Maximini. Pierius ecclesioe Âîexandrînoe presbyter,
crilegia ac turpitadines explicare in hoc opère lon- sub Garo el Biocletiano principibus, eo tempore
gum est. Archilaus episcopus Mesopotamioe librum quo eamdem ecclesiam Titeonas episcopus regebat,
dispulationis suoe quem composuit adversum Ma- floreittissime populos docuil, et in lantam sermonum
nichoeum exeunteni de Persida, Syro sermone diversorumque Iractataum, qui usque hodie exslant
composuit. Qui translatas in Groecam linguam ha- venit elegantiam, ul Adamantins junior voearetur.
belur a mullis. Claruit sub imperatore eodem Constat hune mire appetitoreni voluntarioe pauper-
Probo. • tatis, ~scientissimumque dialecticoe arlis : post per-
CAPUT XB3. seculionem omne vite suoe lerapus Romoe fuisse
De Guro et filio ejus Carino principibus, et qui eo'tem- conversatum. Hujus est longissimus traclatus de
pore clari habermtur. prophetia Oseoe quem in vigiliis Pascboe habituai,
Gants Nârbonensis trigesimus secunaus suscepit ipse siniplici sermone demonstrat. i
imperium, ac biennio tenuit. Qui cura filios suos CAPUT XIV.
Carinum et Numerianum consorles regni eflècis- De Diodetiano principe, et Maxhniano et coeterisGoe-
set, et post bellum PaWbicum ac regiones Parlho- ' saribus, quos ipse creaveral; el de eorum proeliis,
rum vastatas duas nobilissimas Parlhorum urbes J) et persecutionibus Chrislianomm.
Cochera et Thesiponthem cepisset, super Tygridem Diocletianus tricesimus tertius ab Augusto, Dal-
in castris fulmine ictus interiit. Numerianus, qui mala Ânuli senaloris libertus, maire pariter atque
-eum pâtre fupral, dura oculorum dolore correptus «ppido nomine Dioeles. Quorum vocabulis, donec
m vehiculo veheretur, impidsore Âpre, qui socer imperium sumeret, Dioeles appellatus : ubi orbis
ejus fuerat, per insidias occisus est. Cum dois oc- Romani potentiam cepil, Graium nomen in Roma-
cultaretur ipsius mors quousque Aper invaderet im- num morem convertit. Imperavit annis viginti, sta-
perium, foelora cadaveris scelus est proditum. Hinc timque ut poleslalis copiam babuit, Àprum, interfe-
Sabinus Julianus invadens imperium, a Carino in ctorem Numeriani, manu sua interfecit. [Carinum
-carapis VeronensDtus OGcidilur.Bie Carinus omni- deinde, quem Garas Coesarem in Dalmatia relique-
bus sese sceleribus inquinavit. Plurimos innoxios rat, flagitiose viventem diffieillimobello et maximo
fictis criminibus occidit, mafrimonia nobilium cor- labore superavit Dehinc cum in Gallia Amanduset
rupit, condiscipulis quoque qui eum in auditorio Helianus collecta rusticorum manu, quos Vacanjas
yerbi fatigalione taxaverani, pernieiosus fuit. Âd YGcabcnt, pernïciosos tumultes excitassent, Maxi-
um CHRONICON.— TOMI II LIB. m. 1190
inïanum cognomento Hereulium Coesarem fecil. A vam multiludinem, per Romanorum finium disper-
in Maxi-
Quem misit in Rallias : qui facile agrestium homi- sere prassidia. Interea Dioqletianus -Oriente,
num imperilam etcoufusam manum militari virtute mianus Herculius in Occidente, vasiari ecclesias,
compescuil. Deinde Carausius quidam génère infi- affligi interficique Christianos, decimo post "Nero-
mus, sed consilio el manu promplus, cum ad nem loco, proeceperunt : quoe perseculio omnibus
observanda Oceani littora, quoe lune Francj et fere anlèaëtîs, diuturnior calque immanior fuit. Nam
Saxones infestabant, positas, plus in perniciem per decem annos incendiis ecclesiarum, proscriptio-
<ruam in provectum reipublicoeageret, ereptam proe- nibus innocenlum, coedibusmartyrum incessabiliter
donibus proedam, nuira ex parle restiluehdo domi- acla est. Sequitar terras motus in Syria, ex qua apud
nis, sed soli sibi vindicando, accendil suspicîonem, Tyrunt et Sidonem passim labenlibus lectis, multa
quia ipsos quoque hostes ad incursandos fines arii- millia hominum prostrata sunt. Secundo persecutio-
fici negligenlîa permitteret; quamobrem a Maxi- nis anno, Diocletianus ab invite exegît .Maximiano',
miano jussus occidi, purpuram sumpsit, ac Ëritàn- -ut simul purpuram imperiumque deponerent, ac, ju-
nias occupavit. igitur per omnes Romani imperii fi- "nioribus in rampublicani substitutif ipsi in privato
nes, subitarum turbationum fragores concrepue- ôtio consenescereiit. Itaque sub una die Diocletianus
runt, Carausio in Britannia rebellante, Achilleo in B apud Nicomediam, Maximianus apud Mediolanum
jEgyplo, cum et Aphricam Quinquegentiani infesta- pOteslaiem imperii simul culluntque deposuerunt.
rent, Narseus etiam rex Persarum Orientera bello Igitur Diocletianus in propriis agrîs.consenuit. Qui
premeret. Hoc periculo Diocletianus permotus, Maxi- dura ab Herculio atque Galerio ad recipiendum iras
mianum Hereulium ex Coesarefecit Augustum ; Con- periuro rogaretur, tanquam pestent aliquam dete-
slantium vero et Maximianum Galerium Coesaresle- -stans, ,in hùnc- modum lespondiï. ; Ulinam Salone
-
git, Gonstantius Maximiani Herculii privignam Theo- .posselis visera oïera nostris manibus instituta, pro
doram accepit uxorem : ex qua sex filios fralres fecto nunquam istad-lenlandum negolium judicare-
Conslantini susîulit. Constantinum vero filium ex tis. Tandem Constantinum ac Licinium ventus,
Helena habuit eoncubina. Carausius, Britannia sibi quasi partibus Maxintini et Maxeniii favissent, per
formidinem veneno àauslo interiit.
per septem annos fortissime vindicata ac g-etenta ;
tandem fraude Adhseti socii sui interfeclus est. Ad- CAPUT XV.
. lecluspostea ereptant Carausio insulam, et per trien- De 'Galerio el Constantio, qui orbem Romanum primi
,nium tenuit : quem Asclepiodotus proefectusproeto- diviserunl, et de multis principibus, qui illis diebus
scaturientes ebullierunt el perierunt. Et qui docto-
rio pressit, Britanniamque post decem annos rece- p res ea lempestate, vel martyres exslitèrinl.
pit. Gonstantius vere Coesarin Gallia primo beEo ab Galerius et Gonstantius Âugusli primi Romanorum
Alamannis profligato exereitu suo, vix ipse subre- Imperii iii dûas partes diviserunt : Galerius Maximia-
ptas est : secundo autem secuta est satis secunda nus Ïllyricum, Âsïam, et Orientent ; Gonstantius Ita-
Victoria. Nam paucis horis sexaginta millia Alaman- liam, Africam el Galbas obtinuit. Sed Gonstantius
norum coesa feruntur. Al Maximianus Augustus vir Iranquillissimus, Gallia tantum Hispaniaque con-
Jguinquegentianos in Africa domuit. Porro autem tentas. Et dum persecutiones diversas Ecclesioe in
Diocletianus AcTiilleum obsessum per ecto menses, âlio lerrarum orbe paterentur, solus Conslanlius
apud Alexandriam cepit et interfecit. Sed immo- Conslantini pàter, neenleï Chrislianis in sua con-
derate Victoria usus, Alexandriam direptioni dédit, sistera religione concessit. Denique taie aliquod eum
Jîgyptum totam proscriptionibus coedibusque foeda- miraculum et memoria dignum egisse cognovimus.
vit. Proeterea Galerius Maximianus cum duobus jam Is enim probare volens quosdam in suo palatio Chri-
-proeliis adversus Marseum conflixisset, tertio inter stianos, si boni et solidi essent viri, evôcans univer-
Gallinicum et Charras congressus et victus, amissis sos proecepit dicens, ut siquidem vénirehi ad sacri-
copiis ad Diocletiammi refugit. A quo arrogantissi- ficandum et ejus côlereht deos, circa eum essent, et
me exceptas, ita ut per aliquot millia passuum pùr- in suo cîngulo permanerenl : si vero refugerent,
JJ
puralus ante vehiculum ejus cucurrisse referatur. egredeienlur de palatio, gratias agentes, quod mi-
Verumtamen bac contamelia confusus, ad virtuiem nime punirentur. Cumque in ulroque apparuissent,
usus est ea, per quam detrita rubigine aciem mentis alii quidem religionis desertores, àlii vero divina
exacuit. Itaque mox per ïllyricum et Mesiam, undi- proesentibus prasponentes faclà delibëràtionê, iis
que copias conlraxit, raptimque in hoslem reversus, amiGis et consilîariis uti decrevit, qui in melioribus
Rarseum magnis consiliis viribusque superavil. Ëx- fidèles constanlesque permânsèrant ; alios Vero ve-
.stindis Persarum copiis, ipsoque Narseo in fugam lul eneminatos aversàtus expulit a suo côlloquîo,
acto castra ejus invasit, uxores, sorores, liberosque credens "nunquameos circa principem dèvotos fore,
cepit, immensam vim gazoePersieoe dîripuit, capti- qui fuerunt Dei sui sic paratissimi proditores. Et
TOSquamplurimos Persarum nobiliumabduxit.Rever- ideo adhuc superstite Constantio, non videbatur
sus in Mesopotamîam, a Diodetiano plurimo honore contra legem quemplam éssè Christianam, apud eos
susceptus est. Postea per eosdem duces slrenue ad- qui intra Italiam Galîiasque et Britanniam, et qui
versus Carpas Basternasque pugnatum est. Sarma- circa Pyrenoeum habilabant montent, usque ad Ocea-
tas deinde vicerunt ; quorum copiosissimam capti- aum Hesp-ericust. Galerius porro duos Goesareslegït
««ai FRF,r.îïï.,PHî LEXOVIENSIS EPISCOPI 1192
Maximinunt, quem in Oriente constituit, et Sève- A * fessionem Chrisli, sub persecutione Maximini, S8-
rum, cui permisit Italiam, ipse in Illyrico conslitu- pultusque Heliopoli Belhanioe. Phileas de urbe Mgy-
lus. Constantius vero Augustus summoemansuetu- pli, quoe vocatur Thymius, nobili génère,! el non
dinis et civilitalis in Britannia obiit Eboraci sexto- parvis opibus, suscepto episcopalu elegantissimum
decimo imperii sui anno. Àttamen ecclesiarum .deva- librum de martyrum laude composuit. El dispula-
slatio usque ad seplimum Conslantini annum, Chri- tione auclornm habita, adversum judicem qui eum
stianorumque sanguinis effusio fervereper diversa sacrificare cogebat, pro Christo capite truncalur :
loca non cessât. Igitur hoec persecutio tam crude- eodem in iEgyplo persecutionis' auctore, quo Lucia-
lis et crebra flagrabat ut intra unum mensem de- nus Nicomedioe.
cem el septem millia martyrum pro Christo passi Arnobius sub Diodetiano principe apud Aphricam
inveniantur. Nam Oceani limbum transgresso, Al- florentissime rheloricam docuit, scripsitque contra
banum, Aaron, et Julium Britannioe, cum aliis plu- génies volumina quoe vulgo exstant. Firmianus qui
ribus viris ac feminis, felici cruore damnavit. ^Pas- et Lactanlius, Arnobii discipulus, cujus sub Dio-
sus est bac tempestaie Pamphilus presbyter Eusebii detiano principe acciti cum Flabuo grammatico de
Coesariensisepiscopi Neoeoesarius, cujus vitam ipse medicinalibus versus compositi exstant. Nicomedioe
tribus libris comprehendit : de quo superius men- B J rheloricam docuit; ac penuria discipulorum inde
tionem fecimus.Tertio anno persecutionis, quo et Con- in Groeciam, videlicet ad scribendum, se eontu-
stantius obiit, Maximinuset Severus a Galerio Maxi- lit. Habemus ejus comatum Symfosium, quod ado-
miano Goesaresfacli.E quibus Maximinusmaleficiaet lescentulus scholis scripsit, de Aphrica usque Ni-
stupra sua Christianorum perseculionibus accumulai. comediam hexamelris scriptum versibus. Et alium
Passus esteatempestatePetrus Alexandrioeepiscopus librum qui inscribitur Grammalicus, et pulcherri-
cum pluribus ,-Egyptiepiseopis. Lucianus quoque, vir mus [de Ira, et Inslitulionum Divinarum adversus
moribus et continentia el erudilioue proecipuus, gentes libri vu; jEqualitaluni [et epitoraum ejus-
Antiochenus presbyter : passus est et Timotheus dem operis liber i; el Asclepiadem n; de Perse-
Romoe x Kalend. Julii. Quibus diebus quoe in orbe cutione lib. i ; ad Probum epistolarum lib. rv ; ad
Romano (ut paulisper superiora repetamus) gesta SeveruBt epistolarum lib. n ; ad Demetrium audito-
sunt propter innoxium Christianorum sanguinem fu- rem suum epistolarum lib. n; ad eumdem de Opi-
sum, uno quidem pêne tempore, imperatoribus crea- ficio Dei vel formatione hominis lib. i. Hic in ex-
tis, replicare curabo. Igitur Constantius Conslantini trema senectute magisler CoesarisCrisipi filii Con-
paler, atque Armentarius, Coesares Augusli appel- G , slantini in Gallia fuit : qui postea a pâtre (ut fertur)
lantar, crealis CoesaribusSevero per Italiam, Maxi- interfectus est. Igitur Eusebio référante, hoec per-
mino Galerii sororis filio per Orientem ; eodemque secutio sub Diodetiano el reliquis principibus ejus-
tempore Gonslantinus Coesarefïïeilur, Maxentiusim- dem lemporis ab ipsis militibus exordium cepit,
el velut ex parva scintilla, pêne totum Romanum
perator in villa sex millibus ab urbe dissita, in iti-
nere Lavicano, dehinc Licinius Augustus eflicitur, inflammavit orbem, maxime JSgyptum, Africam et
parique modo Alexander apud Carthaginem impera- Mauritaniam, dum inter se diligentius perquire-
tor fit. Simili modo Valens imperator creatur. Quo- rent Christianos, repertos autem immolare coge-
rum exitus iste fuit : Severus Coesar,ab Herculio banl, nolentes, militia et vite privabant.
Maximiano Romoe ad Très Tabernas exstinguitar, Inter quos NicomedioeAuguste Coesare assistante,
funusque ejus Gallieni sepulcro inferlur, quod urbe Dorolheus cubiculo régis proepositus, et socius ejus
abestper Appiam millibus novem. .Galerius Maxi- Gorgonius, qui pêne omnes cubicularios sibi subje-
mianus, consumplis genilalibus defecit, Maximianus ctos doctrina et fide effeceranl Christianos, cum vi-
Herculius a Conslantino apud Massiliam obsessus, dèrent constantiam Pelri cujusdam nobilissinti viri,
deinde captas, poenas dedil mortis : poslremo, fra- qui iniquas leges conlra Christianos promulgatas
ctis laqueo cervicibus, Alexander a Conslantini exer- publiée rapuerat alque minulatim discerpserat ;
cilu jugulalur. Maxentius dum adversus Constanti- D quam ob causam omnia lormentorum gênera coram
num congreditur, Milvium pontem navigiis compo- Augusto pertulerat, novissime in craticula posilus su-
situm ab lalere ingredi feslinans, lapsu equi in pro- per pruinas in fide loelus exhalât : lune proedicti "
fundum demersus est,, voratumque limo fpondere aiunt : Cur imperator punis in Peiro mentis senten-
thoracis corpus vix reperlum. Maximinus apud Thar- liam, quoe in nobis omnibus viget? Ut qùid in illo
sum morte simplici periit ; Valens a Licinio morte crimen ducitar, quod a nobis omnibus confitetur?
mulctatar. Igitur tempore proedictorum principum1, Hoec nobis fides, hic cultus, et unanimis eademque
qui doclores seu martyres exstiterint, ex plurimis sententia. Quos ille cum in medio nihilominus ve-
paucorum memoriam replicare curabo. Lucianus -nirejussisset, similibus poenoe,ut priores, suppliciis,
ergo vir disertissimus, Aniiochenoeecclesioepresby- affectes, ad ultimam laqueo appensos necari jussit.
ter, tanto Scripturarum studio laboravit, ut usque Tune et Anlhymus ipsius urbis episcopus, in Domiui
nunc quoedam exemplaria Scripturarum Luciana nostri Jesu Christi confessione perdurans, marlyrii
nuncupentur. Feruntur ejus de fide libelli, et brèves gloriaut capitis obtruncatione suscepit. Hune autem
ad nonnullos epistoloe. Passus Nicomedioeob con- tanquam vere bonum pastorem, viam marlyrii proe-
1195 CHRONICOM,— TOMI U LIB. ffl. 1194
euntem, universa pêne gregis sui multitado prose- A MaxentiusRomoevëlut tyrannus habebatur, adulteria
quitur. Itaque explicari non valet, quanta Dei san- impudenter exercens, et earum viros occidens. Quem
ctis martyribus excogitabantur tormenta ea tem- volens Constantinus opprimera et Romanos a cladi-
pestate ; seu quanta sanctorum millia novis et inau- bus liberare, cogitabat quem in bello Deum haberet
ditis cruciatuum lormentis interempla sint : quibus • auxilio, sciens nihil prodesse deos quos Diocletianus
Eusebius Goesariensis episcopus, ecclesiasticoe scri- venerabatur, el quia potius ejus pater paganorum
ptor Hislorioe, dum interessel, quoein veritate com- contempta religione féliciter advixisset. In his igitur
perit et cernendo conspexit, octavo Historiarum et sollicitudinibus constitutus , in somno vidit signum
nono libris partim manifestare studuit. îrucis eoslo splendide collocalum, mirantique visio-
CAPUT XVI. nem astiterunlangeli dicentes : O Constanline, in hoc
Qualiter Constantinus ad imperium evectus sit, et vince. Fertur autem et ipsum Christum apparaisse
quos imperatores persequentes Christianos oppres- ei, signumque monstrasse crucis, ac proecepisse ut
sent. figurant similem faceret, et in proeliis auxilium hoc
Constantinus trîcesimus quartus gubernacula im- haberet, quo victorioejura conquireret. Eusebius ita-
perii a Constantio pâtre suscepit, quoe uno et tri- que Pamphili cum jurejurando ipso imperatore dicente
ginta annis felicissime tenuit. Igitur mortuo, ut dixi, B audisse refert, quia circa meridiem déclinante jam
Constanlio in Britannia, Constantinus imperator sole, crucis signum ex lumine factum, el scripturam
créâtes primus imperatorum Christianus, excepto consertam ei dicentem : In hoc vince , vidisset ipse
Philippo qui Christianus annis admodum paucissi- et milites qui cum eo tune essent. Pergenti namque
mis, ad hoc tantum constitutus fuisse mihi visus est, aliquando cum exereitu per iter : hoc, inquit, ei mi-
ut miilesimus Romoeannus Christo potius quam ido- raculum est ostensum. Dumque cogitaret quid esset,
lis dicareiur. A Constantino autem omnes semper nox supervenit, el dormienti Christus apparaît cum
Chrisliani imperatores usque in hodiernum diem signo quod vidit in coelo,jussitque ut fieret ejus signi
creali sunt, excepto Juliano, quem impia, ut aiunl, figuratio quoeforet auxilium congressibusproeliorum.
macliinanlem exiliabilis vila deseruit. Igitur Crispo Igitur ut proemissa quadam ex parle et aliquoties
et Constantino Coesaribusalque consuiibus,, Romanoe memorata iterum repelamus, Galerius, occiso Severo.
quidem Ecclesioe Sylveslrius prassidebat, Âlexan- Licinium imperatorem creavit. Cumque perseculio-
drinoe Alexander, et Hierosolymorum Macharius;' nem a Diodetiano et Maximiano missam ipse atre-
Antiochîoevero, quoeest apud Orontem, post Roma- cioribus edictis accumulasse!', ac postquam per-
num nondum quisquam fuerat ordinàlus, persecu- annos decem ex omni génère hominum exhausit
tionibus scilicet prohibentibus. Non longo post tem- 'G provincias, putrefacto introrsum peclore, el vilali-
pore hi qui Nicoeoecollecti erant, eloquenliam ejus bus dissolûtes, cura ultra horrorem bumanas mise-
admirantes, Eustachium dignum approbaverunt, qui rioe etiam venues eructaret, atque medici ultra jam
sedi apostolicoe proesideret, et cura esset episcopus fetorem non ferentes, crebro jussu ejus occiderentur,
vicinoeBerooe, eum in Antiochiam transtulerunt. a quodam medico constan liant ex desperatione su-
Tune ergo Cluistiani orieniales quidem usque ad mente increpitus, iram Dei esse poenam suam, atque
terminos jEgypti circa Lespiam commorantes, non ideo a medicis non posse curari, edictis laie missis,
proesumebant aperte in ecclesias convenire, cum Christianos de exsiliis revocavil : ipse autem cruciatus
Licinius favorem, quem in eos habuerat, permuias- non sustinens, vim vitoe suoeintulit. Ita respubliea
set ; sed neque per Oecidentem Helladici, vel Mace- tune sub novis quatuor principibus fuit, Constantino
dones , el Illyrici licenter in religione durabant, et Maxentio filiisAugustorum, Licinio autem el Maxi-
propter Constantinum qui princeps erat in his parti- mianothominibus novis : Constantinus pacem Eccle-
bus Romanorum. Huic enim viro plura poslea pro- siis post decem annos, quibus a perseculoribus
venisse percepimus quibus fiexus est Christianorum jvexabantur, induisit. Deinde inter Constantinum et
dogma venerari, proecipue tamen propter signum Maxentium bellum civile exortum est. Qua necessi-
quod ei divinilus est ostensum. Et quoniam ad hoec^ tale compulsus Constantinus, quem haberet adjuto-
venimus, paulo latius aliquid referamus. Cum Dio- rem Deum krproeliis imminenlibus, mente sollicita
detianus et Maximianus Herculius, privatam elegis- pertractabat. Unde et signa coelitas ei ostensa sunl,
sent vitam, et Maximinus Galerius, qui cum eis quoesuperius memoravimus. Igitur Maxentius
soepe
imperaverat, teuens Italiam duos Coesares fecisset, mullis proeliisfatigatus, uliimo ad pontem Milvium
Maximinum ht Oriente, et in Italia Severum,tunc victus, et interemptus est. Maximinus persecutionis
Constantinus in Britannia paire mortuo ordinatus Christianorum incentor, exsecutorque infeslissimus,
imperator primo anno ducentesimoeprimoe Olympia- apud Tharsum, dum civile bellum contra Licinium
dis xxva die Julii mensis, Romoevero a proetorianis disponeret, interiit. Licinius repenlina rabie suscita-
militibus" Maxentius , Maximiani Herculii filius, tas, omnes Christianos epalatio suo jussit expelli. Mox
instiluitur imperator. Hic ejus pater imperandi cu- bellum inter ipsum Licinium et Constantinum effer-'
pîditate notait filium regno privare, quod facere buit. Sed Constantinus Lieinium sororis suoe rirum»
itequivit. Porro Severus Romoe contra Maxentium in Pannoniis primum vicit, deinde apud Gibalas op~
venie. s, militant proditione peremplus esl. Proinde pressit, universaque Groeciapotilus, Lieinium crebrss
PATROL. GVI. 38
119S FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1196
bellis terpa mari.gp assiirgenterq e| repressum, tan-. i. tas, quos simul omnes in sbu suo cpntinens, née in
dem ad dedUipnem coegit. Sed Herculii Maximiani eis quid continerelur aperiens, ail ad, episçppos :
soceriçui mptas exempta, neiterum depositam puxpu- Deus vos constiluit sacerdotes, et potestatem yobis
ram in pe,rniciemreipublicoe,sumerçt, pr^yatam jussit dédit de nobis quoque judicandi; et ideo nos a vpbis
ocçidi, quamvis pmnibus-jam minislrjs nefarioe per- reçte judicamur, vos aulem non potestis ab homini-
secutionis exemptis, hune quoque, in quantum exer- bus judicari. Propter quod Dei solius inter vos ex~
cera pqluit per$eo,utoirem j}igna punitip flagitareÇ. spéciale judiçium, et vestra jurgia quoecunque sunt,
et Licinius ad illud divinum raserventiir examen. Vos etenim
Conslantini filii, Crispus e,| Cpnslain.J.uius,
adolescens, Licinii Augusli filius, Cpnsjaplini autant nobis a Deo dati eslis dii, et çonveniens non est, ut
ex sorore nepos, Coesares creali. sun^. homo judicet deos , sed illë solus de quo scriptum
CAPUT XVII est : Deils slelil \n congregalio.nëd'eor^um, in medio
De vesania Arii, et de synodo in Nicoeacongregata, et aulem deos discernit. El idéo his omissis, illa quas ad
quid in ea gestum sit. fidem Dei pertinent, absque ulla a.nimprum dissen-
His diebus Ârius Âlexandrinas urbis presbyter, a sione distinguile. Çpm hoec dixisset, ontnes simul
veritate fidei calholicoedevians, exitiabile, plurimis querimoniarum libellas jussit exuri, ne innotesceret
dogma constituit. Qui simul ut primum Alexandrioe, 8 ulli bpminum simulatio sacerdotum, sed ecçlesiasti-
vel notas vel notâtes, inter çonfusos yulgi secta- cum omnes unaninies, ad, quod yeiterant, negptium
tores insec.tatoresque fae(us est, ah Alexandro ejus- agere solejrler invigilarent. Igilur venerabiî.i huie
dem tune urbis episcopp pulsus Ecclesia est. Cumque. concjlio ex pauçorum memoria conjiçi potest quant
homines quos in erreront seduxerat, eliani in sedi- magni interfiterint Deo apt^.iles y^ri,, qui leges
tionem excitaverat, qqa de, re apud Nicoeamurbem ecçjesjastiças, quos canones voçamps, sanxerunt,
Bilbinioeconventus treceplorum et oetodecim episco- et perversum dogma Arii cum ipsp. auetore anaihe-
porum faetus est, per quos Arianum,dogma exitia- malizjaijtes damnayerunL Fu\t proeterea in illp con-
bile. et miserum esse, evidentissime deprehensum , cilio, Paphnûtius hpnio Dei ex jEgypli, parlibus
palam proditum ac reprobalum est. Undecunque ad. episcopus çonfessor, ex illis quos Maximianus dexlris
eumdem conveiitum Syrps, simul et ÇvHcas,Phosni- oculi.s,efibssis et sinislro poplite sucçiso, per metalla
casquej et Arabes, alque Paloestinos, inter hos et damnaverat. Sed in hoc tanta virlulum ineral gralia,
jEgyptios, Thebasps , Libj.os, nec non ei eos qui ex ut signa per eum non minus quant dudum per
Mesopotamia oriunwr,, etiam Persas ad. concilium ap.ostpl.osfièrent : nam et doemonestantum verbo
vcnisse,constat. Verum n,ee,Sçytb,a détail. Ex eorum a fugabaî, e,t oegrolos sola oration(e çurabal,! sed et
chora Pontusque et Asia, Phrygia et Pampîiilia, Yiros u çasçis dicilur yisum reddidisse, et paralylicos ad
probatissimosproebuerunt. Âderan.tTltraçes, et Mace- slabilitatem corporum reyocasse. Quem Constantinus
dones, Achivi, et Epirotoe, el bis quoque inlerjus ha- in tanta veneratione el affecta habuit,, ut soepius
bitantes. Ipse aut Hispanorum valde, fantosus ûsius eum intra palatium evocatum complecterelur, et
unus aderat, el simul plurimis as„si,debat.Talem itaque illum oculum; qui in confessione fidei fuerat evulsus,
solus a secundo unus imperator Constantinus Christo avidioribus osculis,demulcerat. Ex eorum numéro ,
coronam vinculo. pacis exornans, suo, Salvatori de, et si quid adhuc eminenlius fuisse, dicitur, eliam
Victoria inimicorum et hostium Deo decjbilem dedi- Spiridion episcopus Cyprins, vir unus ex oïdine
cavit. Itaqçe maximant domuoi prasparayil, in, rega- propiietarum.Hicpastor oyium, etiam in episcopalu
libus imperator sedens ; e;t subselliaj i,n ea - poni positus permansil. Quadam vero nocle cum ad çaulas
proecipiens, quoe sulïïçerent prdini sacerdotum. Ita fures venissenl, el manus improbas quo. adilum
decentem proeparans eis honorera, inyitavil ingredi, eduçendis ovibus facerent, exteiidissent, inyisibjlibus
et de proesentibus habere consilium. Introivil autem quibusdam vineulis. astriçti, usque ad lucem velut
el ipse princeps ullimus cum paucis laude dignam tradjli tarloribus permanserunl. Cum vero oves
sui magnitudinem habens, el mirabilem speciem , ducturus ad pascua, matulinus se agerel senior, vi-
mirabilioremque gerensdignitatem.pudoris in fronte. v dit juvenps ab,squebumanis^vineulis caulis pendere
Minore vero sede quant aliis posita in medio eorum dislrictos. Cumque causam noxoeçomperisset, ab-
seuil, primo tamen petens, hoc sibi episcoporum solvit sermone, quos meritis yipxerat, et ne eis ina-
jussione coneedi. Tune cum eo resedil sacralissimus nis noclurna cederet occupalio. : Tollite, inqujt, o
ille chorus. Etenim cum, ex omnibus pêne locis. juvenes, ununt, vobis arietom, ne sine causa yenisse
epjscopi convenissenl, et, ut fieri solet, diyergis ex videamini : quem melius preee quam furlo, quoesisse
causis inter se quoedam jurgia delulissent, iuterpel- çpnvenei;at. Tradunl, de, e_oetiami illud factura mira-
labalur fréquenter a singulis, offerebaiitur libelli, bile : Filiam habuit Hyrenem nomine, quoeei eum bene
culpas proferebantur, et magis ad hoec quam ad id minisirassei, vvirgo defuncla est. Post ejus. obitani
pro quo,ventant,fuerat, aninios dabant. Ât ille videns vei}it quidam dicens se ei quoddam depositum epm-
quod per hujusmodi jurgia causa summi nègotii mendasse, rem gestant ignoraverat pater :. pprquisi-
frustraretur, diem eerlam statuit, qua unusquisque lura in. tota dpmo nunquam quod poscebatar, inven-
episcoporum si quid querimonioe habere viderelur, tant est. Persistebat ille qui comniendaverat etfletu
Ueferrel. Et cum resedissel, suscepit a singulis libel- ac lacrymis perurgebat, vitoe quoque suoeillaturuia
liai RHRONICON.— TOMI II LIB. IU. 1198
se esse exitium, nisi commendata reciperat, testa-^^tudine confortant semmeeemjacere, Macharius per
batar. Permotas lacryntis ejus senex ad sepulcrum idem tempus illius episcopus erat. ISubi cunetanlem
filias properat, atque eam nomine clamitat. Tune illa reginam, alque omnes pariter qui aderant, vidét :
de sépulcre. Quid vis, ait, pater? Goramendatum Afferle hue, inquit ; omnes quoerepertoe sunt cruces,
"
inquit, illius ùbi posuisti? At illa locum designans : el quoe sit quoe porlaverit Dominum Christum, mine
Illic, ail invenies defossum. Regresfeusad doinuni,î'em, nobis adaperiel Deus. El ingressus cum regina pariter
sicut filia de sepulero rfisponderat, repertem tradidit; et populis ad eam quoedefcdmbebat, defixis genibus
reposcenti. Sed et multa alia ejus gesla referuntur hujuscemodi ad Deum precem p'rbfudit : Tu Doritine,
mirabilia, quoe reeentium lune ore omnium cëlebra- per unigenitum Filium tuunt salutem generi huntano
bantur. Talis igitur in illis adhuc temporibus perinullii per passionem crucis conferre dignatûs es ; et nunc in
viri in Ecclesiîs Domini refulgëbani, ex quibus plu- novissimis temporibus aspirasti in cordé ançilloetuoe
rimi in illo concilio fuerunl. Sed el Alhanasiûs godëmi perquirere lignum beàtum, in quo salus nostra pe-
teinpore Alexandri diacohus Alexandrini êpiscbpii pendit; ostendë ëvidenlèf ex his tribus, qu'asçrux
aderal consiliis senem quam plurimis juvans. In— ., fuerit ad Dominicain gloriam, vel quas exslitefini ad
terfuit eliam inagrius Eûstacbius, Antiochenoesortitus i servilô supplicium, ut hoec mulier quoe sëmiyiva de-
ecclesioe proesulatum merilis ac virtutibus insigiiïs., B *
cuihbit, statim ùt eam lignum salutare contigerit, a
Parilerqué Eusebius. Pamphili Çoesariensis ppclésioe . htortis jaituis rëvocetur ad vilam. Et cum hoec dixis-
pontifex , qui tempore persecutionis nobiliter in fidej sel, adhibuit primo unam ex tribus, et nihil profuit,
perduravit, et hiultorûm ilhïslrium opusculorumL adhibuit secundam, et nec sic qiiidém aliquid ac$m
scriptor fuit sagacissimus. Proeterea et âlii plures virii est. Ul vero tertiâm âdmovit, repente adapertis pe\i-
probalissiini ibi affuerunt quorum ingénia sapientioe lis mulier çonsûrrexjt, et stabilitàle yirium recépia,
et animorura virtutes, tant el principi quant in reli- Slabrior multô quant cum sana esset, tota domp djs-
quis dignilalibus claruerunl. Ergo qui per singiilat éufrerë et magnificare Domini potentiam çpspït. Sic
scire voluerit quoein hoc gesta sxînt concilio, omis- évident! indivis regina voli çom'poseffecte, lemplum
sis aliorum opusculis eeçlesiastici causam Eusebiii mirificum in eb loco, in qùo çrucem repérerai regia
Çoesariensis Historiam perlegàt, qùoe a Rufino int àmbitione iohstruxit. Clavos quoque qu^qs çprpps
nostrum interpretata estëloquium, nec nfiri trium ( Ddminicunt fuerat affixum, poriaî ad fiïhtm; gx qpi-
virorum illûslrium Histbrias Sozomeiii, Socîatis ett bus ille frenqs composuit, quibpsuteretar adb.elium;
Theodorici. Actus vero et vitam hujus priheipisj , et ëx aliis galeam nihiloiflinùs belli psjb.ps aptant
Conslantini qui scirfeplenius qesiderat, Eusebii proe-. .. fertur armasse. Ligniverb ipsius salufaris partent
dicli opuscula de hoc tantum nëgbtio p'éflëgal. Nosj G déiulit filio ; partem vero thecis. argpntpis po.nd,\îam
vero-ad opus bompendii coeptaih slylufii s.cribendoi dereliquit in- loco : quoeetiam nunc ad memoriam
revoçemus. sollicita veneratione servetùr. Filius vero ejus
CÂPUT XVHL, Constantinus iii honorent rn^lfis fciyilâtem condidit
De He(ena Cfinstantipi maire ; et qualiter çruçem D,o- qiiâm ex nomine illius Helenopolim.nuneupavitr
minicam iniienit. CAPUT XIX.
Perideni tëmpusHelena Conslantinimater, fenunai QuoJempo,repopuli Hyberorum et
"" ' Armenjomm con-
inconiparabilis fide, religione animi ac magnifiçentiat versi sint ad fidem Çforisti.
singnlari, cujus vero Constantinus et esset filius etI Qua teinpestate quidam Philosophus Merootus np-
crederetur, divinis admonita visionibus.Hierosolymam( mine, exteriorem Indiam dum lus,trandp,peragrarpt
petit, atque ibi locum, in quo saérosanctum çprpus; (quoeléngq tracta ab inîeriprp dis.tat, quoe djyersjs
Christi patibulo aflixùm pependprat, ab incolis per- lingûis et iratiopibus habitata est, qqam velut lqnge
quiril. Qui îdeireo ad. inyeniendum diffipilis erat, reniptam nullus. apastolicoeproedicationis vomer im- ,
quod ab antïquis perseçutoribus simulacrupi in eo, presserai), a Ba.rbaris eaptag atque ifltpremptu^ psi.
Veiieris fuerat defixum, ut si quis. Christianorum ini Dqo quidam pueri, quos in, liberali^us iqslitaerat
j.
loeb Christum adorare voluisset, Venerem viderelur j dis.çiplinîs, Barbarprum miseratione
réservai et ad
adoraris : etob hoc infrequens et pêne obliyipni datasi regpm quos ul comperit induslrios ac, no-
pprduçti?
fuerat locus. Sed cum, ut supra diximus, relîgiosa biles,, valde dilexii, ex quib.us
Frumentiq, quem
femina properasset àd locum coelesli judicio desi- perspiçaciorem
deprehendera^, rationës suas scrinja-
gnatani, euheta éx eo profana et polluta detarbans in gue cpmnjisit : Edesium vero, sibi pinçprnam fecil.
allum purgatis ruderibus, 1res çonfuso ordine repérit"f Quj pos,tmodumin magno
hpnpre,ha^iti |UQ{,virante
cruces. Sed obturbabat leperti muneris loetiliam regp; et \n majore post
illius, pbituip çqni fijio ejus,,
uniuscujusque crucis indiscrète proprielas. Âderat, qqpnt ^oeredem, raliqu,prat regni. In lan^ijm vero
quidem et litulus ille qui Groecis et Latinis atque: suhlimaii sunt, ut eçclesias fabricarent ibi et
Hëbraicis litteris a Pilato fueral cpnscriptus; spd ne: çqn-
yenliçula Christianorum per loca diyersa cclebra-
ipse quidem salis evldenter Dominici prodebat signa rent. Qui eum ad Romanum orbem reverteçfnta,r
- jialibuli. Hinc jam in humanoe
ambiguiialis incerto, pt sues visilarent propinquos, et quoe acciderant
divinum flagîtaf testimonium. Accidit in ea urbe: -
episeopis narrarenl suis, tune -Alhanasiûs juuper
primaria quamdam loci illius îeminam gravi oegi'i- Alexandrioe episcopus constitutus, Frumentiuiu ad
1199 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1200
officium proedicationisdelegit, et ad Indiam remisil, A A.res diversis mortibus tradidit pro Christi dogma-
per quem, gratia Domini coruscanle, virtutes aposto- te, dum nollent solem, Dei creaturam, adorare pro
licoepatraloe sunt plurimoe, et infinitoe Barbarorum Deo. Fertur enim eorum qui tune martyrio eoronati
multitudines ad Christianismum conversoe, ex quo sunt sub bac perseculione, virorum ac feminarum
in India exteriore fidei semina pullularunt. Eodem fuisse millia quasi sedecim in regno Saporis, magis
etiam tempore apud gentem Hyberorum, quoe sub Judoeisque ad hoc piaculum regem concitantibus.
axe aquilonico degebat, quoedam valde religiosa Igitur dum hoec apud Persidam calamitas Christia-
Christiana habebatur captiva : cujus merilis instau- norum pio principi nota fieret Constantino, dum es-
ra vigiliarum, jejuniorum atque orationum quam set sollicitas pro vera religione, scripsit ad regem
plurés eniluerunt virtutes; adeo denique ut regina Persarum per legatos qui tune aderant, monita pie-
ejusdem populi, quoe gravi infirmitaie vexabatur tatis rogans ul cultores Dei apud eum digno honore
et curatione medicorum desperata, ad cubiculum potirentur. Itaque ut inea continetur epistola, quam
ejusdem peregrinoe descenderet, et in cilicio ejusdem pro fide noslra ad eumdem direxit, multa terrendo
cubaret. Cujus precibus percepta sanilate, ad pro- posuil infausta perseeutoribus hujus dogmatis eve-
prîa rameavii. Qua occasione rex ejusdem gentis in ' nisse, qua de re et Valerianum Romanorum impe-
Christum credidit el lemplum mirabile condidit : B ratorem suum quidem antecessorem a Persis esse
qui eliam ad Constantinum imperatorem legatos di- caplum, et cum maximo dedecore inter eos senuisse,
rexit, per exhorlationem peregrinoe proedicte, ut quia Christianos diversis mortibus affici decreverat.
'
episcopos ad se dirigerai, qui pariter se et populum Hoecigitur optimus imperator pietate decoratus egit,
" suum sacra religione informarent. Qua petitione curant non solum subjectorum babens, sed etiam eo-
comperta imperator gavisus est, et quod poposce- rum qui subalieno gubernaculo regebanlur. Quapro-
rat ab eo Hyberorum rex impetravit. Eodem tem- pter et ipse divina proteclione potilus est et Europam
pore, ut proemisi,et Indorum gentes, et Hyberorum universam, atqueLibyam, super bas etiam maximam
Chrisliani dogmalis rudimenla susceperunt, sed Asioepartem tenens, non solum subjectos habebat
etiam Armenios tune primum comperimus Christia- devotos, sed etiam barbarorum alii quidem spoute
nos effectos. Aiunt enim Tyridate regem lune gentis serviëbant, alii devicti, ubique triumphi videbantar,
illius ex quodam mirabili signo Dei, quod circa ejus et victor cemebatur hominibus imperator. Qui cum
domum evenil, Cbristianum fuisse factam, et omnes 1res habuisset filios, eos Coesaresnuncupavit et sin-
simul ejus dilioni subjectos, una proeceptionejussisse, gutas eorum per decennos annos imperii sui prin-
ut similiter Deo colla submitlerent. Unde et ad coete- cipes esse constïtuit, id est, primum quidem filium
ros confines Cbristianum dogma transivit, el multi- " sui nominis Constantinum Hesperiarum parlium in
tudine dilaialum est. decennali suo fecit habere principatum ; seeundum
CAPUT XX. vero avi nomine nuncupatam Constantium, in1vice-
De sollicitudine pii principis Conslantini quam non nalibus suis Coesaremin Oriente constituit; juniorem
"solum de sibi subjectis, sed etiam de externis habuit vero Constantem in suis tricenalibus ordinavit. Oui
pro fide Christi. cum in Nicomedia degeret, languore gravâtes, nec
Apud Persas aulem inilium Chrisiianitatis tune ignorans hujus vitoe incertain, graliam saeri baplis-
asstimo celebratum, dum quidam eorum occasione matis est adeptus. Distaleral enim usque ad illud
commercii ad Osroenoset ad Armenios venientes, ut tempus, in Jordanefluvio hoc promereri desiderans.
assolent, sanctis illic colloquerentur viris, et virtu- Porro autem très filios imperii reliquit hoeredes, et
tes eorum experirentur. Cumquetempore précédente Athanasium magnum reverti proecepit in Alexan-
crescerent, et ecclesias et sacerdotes pariter coete- driam, licet Eusebius proesens esset, et niteretur
rosque ministros jam haberent, hoc factum non me- contraria suadere. lia facto testamenlo, tribus filiis
diocriler contristabat magos, qui religionem Persa- constitutis hoeredibus defunctus est. Vixit itaque an-
rum, veluti quoedamsacerdotalis tribus, per succes- nis septuaginta quinque, regnavit triginta et unum.
sionem generis ab initio commissam habere noscun- Igitur inter hoeclatent causas cur tantes vir vindi-
tur. Afflciebat enim etiam Judoeos, naiuraliter quo- cem gladium, et destinatam in impios punitionem,
dammodo Chrisliani dogmatis inimicos. Quapropler eliam in proprios egit affectas. Nam Crispum filium
accusaverunt apud Saporem tune regem Simonem suum et Licinium sororis filium interfecit ut aiunt.
archiepiscopu'm Seleucioe et Tltesiphontis civitatum De his eliam, qui sub eo scribendo monumenta poste-
in Persida regalium, tanquam amîci essent Coesari ris reliquerunt, non silebo.
Romanorum, eique Persarum negotia depalaret. CAPUT XXI.
Quamobrem Persarum rex non solum Simeonem le- De diversis doctoribus sub Constantino imperatore
neri fecit, sed el reliquos sui regni episcopos viros florentibus.
Deo dignos, et in vincula conjici, el coeteros bonoe Ârnobius rhetor in Africa clarus habebatur, quam-
-vite testimonio presbytères, diaconos, monachos, vis el prius sub Diodetiano principe : qui cum Sic-
sacrasque virgines et reliqui vulgi innumeras multi- coead declamandum juvenes erudiret, eladhue ethni-
"
tudines, et ex suo palatio una cum poedagogo ac cus ad crudelitatem somiiiis compelleretur, neque
nutritore suo quamplures sibi ciiaros atque familia- abepiscopo impetraret fidem, quant semper impugna-
1201 CHRONICON.— TOMI II LIB. III. 1202
verat, elucubravit adversum pristinam religionem ik siam, et adversus Arianum dogma multum contpo-
luculentissimos libros, et tandem quibusdam obsidi- nens,' sub Constantino principe pulsus esl Trajauo-
bus pietatis foedus impetravit. polira in exsilium Thraciarum, ubi et conditus est.
Firmianus, qui et Lactanlius, Arnobii discipulus, Exstant ejus volumina de Anima adversus Adaman-
sub Diodetiano principe accitus cum Flabo gram- tium, etinfinitoe epistoloe, quas enumerare longum
matico, cujus de Medicina libri versu compositi ex- est. Marcellus Ànciranus episcopus sub Constantino
stant, Nicomediis rheloricam docuit, ac penuria el Constantio principibus floruit, mullaque diver-
discipulorum illinc in Groeciam, videlicet ad scri- sarum materiarum scripsit,. volumina et maxime
bendunt se conlulit. Habemus ejus commatum Sym- adversum Arianos. Feruntur contra hune Aristei
posium, quod adolescentulus scholis scripsit Aphri- el Apollinaris libri, Sabellianoe eum hasreseos ar-
coe,et Hodoeporieumde Aphrica usque ad Nicome- guentes.
diam hexametris scriptum versibus, et alium librum Sed et Hilarius in septimo adversum Arium libro
qui inscribiiur Grainmaticus, et pulcherrimus de nominis ejus quasi hoeretici meminit. Porro ille dé-
Ira Dei, el Iustitulionum divinarum adversum gén- fendit se non esse dogmatis,cujus accusater, com-
ies lib. vu ; el Epilomen ejusdem operis lib. i ; et munionem Julii et Albanasii Romanoeurbis et Ale-
ad Asclepiadem lib. n; de Perseculione lib. i; ad-B xandrioe pontificum nierait. Eusebius Emissenus
Probum epistolarum lib. iv ; ad Severum epistola- elegantis et rhetorici ingenii innumerabiles, qui ad
rum libri duo; ad Demelrianum auditorem suum plausum populi pertineant, confecit libros, magis-
epistolarum libri très; et ad eumdem de OpifieioDei que historiam seculus. Ab his qui declamatoria vo-
vel formatione hominis liber unus. Hic in extrema tant studiosissime leguntur. E quibus vel proecipui
sehectate magisler CoesarisCrispi, filii Constantini, sunt adversus Judoeosel gentes el Novatianos, el ad
in Gallia fuit, qui postea a pâtre interfectus est. Galataslib. x, et in Evangelium homilioe brèves et
Eusebius CoesareoePaloestinoeepiscopus in Scripturis plurimoe. Floruit autem temporibus Constantini ira
divinis studiosissimus, et bibliothecoedivinoe cum pera loris, sub quo el mortuus, Antiochioesepultus
Pamphylo martyre diligentissimus pervestigator, est. Quo etiam tempore Porphyrius, misso ad Con-
edidit infinita volumina, de quibus hoec sunt libri xx stanlium insigni volumine, de exsilio liberatur. Tune
consonantioediaphonias, ecclesiasticoeHistorioelibri etiam Alexandrioe decimus novus ordinalur episco-
x; Chronicorum canonum omnimodam historiam pus Alhanasiûs. Illis equidem diebus Constantinus
el de auctoribus eorum; et de Evangeliorum tracta- cum liberis suis honorificas ad Antonium litieras
tu ; et in Isaiam Ubri x ; et contra Porphyrium qui mitlit, de quibus in subsequentibus, opitulanle Deo,
eodem tempore scribebat in Sicilia, ut quidam putant, *-*lalius dicemus. Tune etiam Nazarci rhetoris filia in
libri xxv; pro Adamantio libri sex; de Vita Pam- eloquentia patri cooequatur,et Tyberianus vir diser-
phili libri très ; de Martyribus, et alia opuscula, tes, proefeetus proetorio Gallias régit.
et in CL Psalmos eruditissimos commenlarios et Eustalius autem Constantinopolitanus presbyter
multa alia. Floruit maxime sub Constantino impera- agnoseitur, cujus industria in Hierosolymis marly-
tore et Constanlio, et ob amicitiam Pamphyli mar- rium constructum est. Proeterea sub Constantino
tyris ab eo cognomenlum sortitus est. Rhetitius non solum hi quorum memoriam fecintus, sapientia
Heduorum, id est, Augustodunensis episcopus, sub et virtulibus claruerunt, sedl et plures alii quos
Constantino celeberrimoefamoehabitas est in Gallia. sub silentio proelerinius. Igitur Constantinus Traja-
Leguntur ejus commentaria in Canticum cantico- num herbam parietariam ob titulos multis oedibus in-
rum, el aliud grande volumen adversus Nova- scriplos appellare solilus est. Hic ponlemin Danubio
lianum : nec praster hoec quidquam operis ejus re- conslruxit, habitant regium gemntis, et caput exor-
peri. nans perpetuo diademate. Commodissimus tamen
Methodiusolim Lycias, postea Tyri episcopus, ni- multis rébus fuit calumnias sedare, legibus severis-
tidi composilique sermonis, adversus Porphyrium simus, nutrire artes bonas ; proecipue studia litlera-
*
confecit librum commatum et Symposium decem rum, légère, ipse conscribere, meditari, audire le-
virginum, et de Resurreclione opus egregium contra gationes et querimonias provinciarum sagaciter stu-
Adamantium, et adversus eumdem de Pythonissa, et duit. Et dummultas génies diversis proeliis subegisset,
in Genesim quoque, et in Canticum canticorum urbem nominis sui Romanorum regum vel solus,
commenlarios, et multa alia quoe vulgo lectitan- vel primus inslituit. Quoe sola expers idolorum ad
lur. Ad extremum novissimoepersecutionis, sive, ut hoc brevissimo tempore condita a Christiano impe-
alii affirmant, sub Decio et Valeriano in Calchide ratore provecta est, ut sola Romoetôt soeculis mi-
Groecioemartyrio coronatus est. Juvencus nobilissi- seriisque provectoe forma et potentia merito possit
- mi generis
Hispanus presbyter, quatuor Evangelia asquari. Tum deinde primus Constantinus justo or-
hexametris versibus pêne ad verbum transferens, dine et pio vertit edictum, siquidem statuit ciira ul-
quatuor libros composuit, el nonnulla eodem métro lam hominum coedempaganorum templa claudi. Et
ad sacramentorum ordinem perlinentia. Floruit sub in hoc Domini nostri Jesu Christi laudanda alque
Constantino principe. Euslalius, génère Pamphilus, miranda est omnipolentia, ut quando votait, inox
primum Beree Syrioe, deinde Antiochioerexit ecde- unius religiosiprincipis edicto omnium regum et im-
1205 ' FRECULPM LEXOVIENSIS EPISGOPI 1204
peratorum polentissiniorum, el reirq soeculisforlium A pêne per omnem orbem, et ad nihilum sunt redaeta.
ac sapientum indqstria fana àc inirâbiliier idolorum His iiaque gestisprospère tertio finem decrevi impo-
fabriçâta tempîa, cîaùsa nullo résistante cultore nere libro.
LIBER QUARTUg.
CÂÎ>UTPRIMUM. episeopum sîiunî rem cbntentiose exâgitasse, oemu-
Quomodpposl mortem Constantini ad 1resejus filios lalionis stimulo copfixum, qpod Arips apud plebera
orbisRomanusperveneril, et quas partes unusquisque satis 'charus haberelur. Hoepalquè hujusçemodi alia
oblinuerit.
frequenljus suggerens, animos Constantioesuos effe-
Interea respubliea forluilis casibus urgebalur. Un- cil. Quoecura diem obitura visilarctur a Conslaniio
de quoedam suntmatim ac breviter perslringere, non fratre, atque ab ep blande religioseque pompellare-
esse incongruum arbilramur. Igitur quia asdifïcatore tur, .exlremam dicitur ab eo gratiam poposcisse ut
Constanlinopolitanoe civitatis moriente, très ejus filii •*>presbylerum in familiarilatem reciperel, et quoesibi
imperium susceperunt, in proecedentibus esl enar- ab eo pro spe et sainte suggererpnlur audirel. Se
ratum. Sciendum aulem quia cum istis imperavit quidem jam ex luce discedentem nihil curare, pro
consobrinus eorum nomine Dalmatius. vocabulum fralris vero stalu esse sollicitant, ne forte pro inno-
patris habpns, qui dura paululum imperasset, a centera poenis regni sui palereter excidium. Quibus
inilitibus interernptps esl, non jubente Constantio ille monitis a sorore spseeplis, fidelem pro se ger-
ut occiderelur, npc tamen prohibente. lia in 1res par- inanoe sollicitpdinem credens, apeommodavit aurem
tes orbis Rpmani redaeta dominalio esl, Gonslanii- presbylero. Goqstanlip vero de bac luce discedente,
num el Constantium ap Constantem filios Constan- liberis de sucepssione Romani orbis testamentumhas-
tini. Hi singuli bas partes regendas habuerunt : redibus scriptum duni non adessent, dicitur sepreto
Constanlinus junior cuncta trans Alpes, Conslantius presbyterum, quem a sorore commendatam supra
a frelo Propontidis Asiam alque Orientent, Cqnstans diximus, pvocasse, atque sub sacramentel tradidisse
Illyricunr ltaliamque et Aphricam, Dalmalius Thra- quod scripserat, dum ex occasipne proedicla ejus fa-
ciam Macedoniamque et Achaiam. Intérim ob Italioe miliaritato polirptur^ contestans, ne ulli, ni«i Con-
Aphricoequejusdissenlire, statim Constanlinus etCon- slaniio cpm venisset, in manus Iraderat. Cui eliam
stans coepprunl. Constantinus lalrocinii specie dum " quod eunuchi qui erant in palatio favebant, arte in-
incauius foedeque temulentus in aliéna irruit, a du- dicio de imperatoris morte impresso usque ad Con-
cibus Constaiilis obtruncalus est, projeclusque in stantii proesen|iam, multis nova leiitanlibus oppres-
fluvium, oui noînen Alsa est, non longe ab sis, restitptoe injegroequg mansere. Cupt vero Con-
Aquileia. slantius adfuissej,, depositum presbyter illi resliluii.
CAPUT n. Cujus beneficif gralia imperator regni cupidus ila ei
Qualiter per,quemdam.presbylerumhoereticiAriuni ad devinctys est, ut qui imperare cunctis ambierils ab
familiarilatem Conslantini perveherunt. illo sibi imperari oequanimiferpàteretur. Ex quo de-
Interea maligna semper adversum Deum verupt vinclo sibi imperatore, coepit de.Arii reslilutione
diaboli inseclalio, quoe ab inilio mundi usque nunc suggérera, et notantes acquiescera sacerdotes ut co-
a sincero fidei religionisque tramite, effusis erro- gérai persuaderp. Tune Eusebipm Nicomedioeepi-
rum nebulis, lubrica Jtominum corda perturbai, post- seopum partibus'Arii favenlem, coeterosqoeejus so-
quam, Christianis imperatoribus summam regioepo- cios imperatori familiarissimos effecit, annitentibus
teslalis in meliora verlenlibus, Ecclesiam Christi sibi Eunuchis palatinis, quorum animos diabolica
zelo idololalrioepersequi deslitit, aliud machinamen- -_, fraude sibi devinxeral. Allianasium vero calholicoe
tara, quo per eosdem Christianos imperatores Ec- Ecclesioedefensorem falsis criminationibus insectan-
clesiam vexaret, invenit. Fil igitur Ario novi erroris les, adeo ul princeps Conslantius vellet eunt soepius
auctori coelerisquediscipulis ipsius ad familiarilatem inleriniere, nisi pia Dei Providenlia ad restauralio-
Constanlii imperatoris promptes aditus et facilis via, nem Ecclesioesuoeeumdem protégerai ac reservaret.
el hoc ita evenisse contigil: Posteaquam religiosi Igitur quibus mirabiliter modis soepiussit ereplus de
principis mater Helena, summis Romani regni ho- manibus animant illiusquoerenlium,Ecclesiasticaquoe
Horibus affecta, ex hdfc luce discessil, Conslantia dicitur Tripartita narrât hisloria. Ipse ptiam qui
lune Lieinii derelieta fralris Augusti solatiis uieba- passus. ordinatim in suis refert opusculis, nec non el
lur. Huic accidit presbylerum quemdam venire in Rufinus proedicli lemporis EcclesiasticoeHislorioe
notitiaraj lalenter partibus Àriani faventeni, sed is scriptor.
primo nihil oinnino de his apud sororem principis CAPUT III.
aperiret. Ubi vero multa familiaritas eopiam tribuit; De diversis synodis in quibus catholica Nicoeniconci-
paulalim coepit serutonem aspergera, invidiam di- lii décréta Ariani subverterenisi sunt:
eeus Ario generaiam ; et prO siraullalibUs privatis, Itaque perversi dogmalis fautores; EusebiusNica-
120S CHRONICON.— TOMI II LIB; IV, 1206
mediensis, cura coeteris salellilibus EcclesioeDei ho- A j suspectas fuit, quod, toedio exsilii superatus, sub-
gtibus, nacti tempus op'portunum, paulatim callide scripserit. Cognoverat etiam, quod Felicis illius suc-
décréta Nieasnï concilii calholica subverlere niten- cessoris, clerus el populus urbis communionem ve-
"
les, apîid Antiochiam primum sub occasione dedica- .lut hoeretici dedinarent, ejusque solemniis nequa-
tionis temblï, ibidem a paire Auguslorum mirabiliter quant intéressent. Ea quoque lempestate Eusebius
inchdâli, et a Constantio ponsummaii, convenerunt Vercellensis et Hilarius Piclaviensis, eoeterique reli-
quasi ndnagl'ntâ Orientalium episcopi. Ubi contra giosi ac catholici episGopi et presbyleri per diversa
fidem càtholicam Nicoeniconcilii non tam manifeste, mittuntur exsilia. Hinc variis afllictionum modis non
sicut m reliquis, sanxeruni conciliis. Deinde précé- suoe partis Âriani opines persequuntur episcopos,
dente iémpore diversa célébrantes cqnçilia, fidemNi- • assensunt prasbente eis principe. Fiunl intestina bel-
coeiiiconcilii dé una Dei Patris et Filii subsfanlia,« la, écciesiarùm déproedationes, diversoecondilioiiis,
aboiera cupiëntes, ipso imperatore eis annitente, oetalis et seiùs hominum, multis in locis; clades et
cujus et proesentia débacchanles, hoecaliquoliës agé- mortes. Quas perseculiones nefandas sequitur tbrroe-
bant. Sëd duni post moriem Cqnstantis synodum motus horribilïs, qui plurimas Orientis urbes solo.
Me&iolàhiConslantius fieri decrevissel, in qua Orien- stravit, sed isla in hoc compendioso suûieianl opère.
tales atque Occidentales episcopos in vesania Âriana B CAPUÏ V.
concdidës faceret, ad effectunt perduccre nequivit. De
proeliis Cohsla'nlîs contra Pàrllïos 'et Fr'ancos, ac
Unde^ët àjiuil Arimenum convenire proecepit Occi- 'de morte ipsius. Ubi tune Franci habitaverint.
dentales , âJDu'dTyrum vero Orientales., In quibus Nunc autem ad cosptam histbrioe revertamur sé-
synodis Hdmôiisiâni néqiiaquam Arianis communi- riera. Igitur Constans adversus Persas-et Saporem,
cantes , éd de ré coeterisin locis diversa célébrantes qui Mesopotamiam vastaverat, novem proeliis parum
concilia, turbulentiorem contra
- , Càtholicos prospère deeerlavit : novissime seditione atque in-
it i i -. i."- : -J; > gênera-
s
runt lempëstalem. Cqnstanlius vero horlatu perfido- temperanlia militum noclil âdoriri pugnam ebactas,
rillri, iiun'c blandiliis, nunc minis instans, nec sic ad patratam pêne victoriam insuber victiis ahtisit. Igi-
ûhariimiiateih eos pérducere pqtuit episcopos, sed tur vario evfentu"adversum Francos a Constante pu-
fràstrâtiïs est suis eonalibus, el majores hinc inde in g-oalur. Demum Franci a Constante perdomiti, el
Ëcclésiis émergëbànt discordioe. însislentibus autem pâx cuni eis facta est. Porro bealus Hieronymus in
Arianis ad tànlàm pervenit dementiam Conslantius, Vila Hilarionis facit memoriam de Francis-; Ubi tune
lit qûosdam iri Deo gradus crederet; et qui per ja- habiteront. Dicit enim : Namque candidates Con-
nuarit ab errera idololatrioe fuerat egressus, rursus stantii imperatoris , rutilus coma, et candore corpo-
iû siiiûm ejus, dum in Deo deos quoerit-, tanquam 'J ris indicans provinciam (inter Saxones quippe el
per pseudpthyrum inducitur. Pèryerso igitur zelo Alamannos, gens ejus [Ah\ est] non larii lal'a quam
potë|tas armatar illusa, et sub nomine, pietatis vis valida ; apud historicos, Gerntania nunc Frariciâ di-
persecutionis agitalur, de nova, nominis electione . citer); antîquo.:. possessus doemone, etc. Igitur post
contenditur, ut Arianorum potius Ecclesioe, quam cum se intolerandis vitiis dedisSsetConstans, ac pêne
catliolicorum sint. provincialiiim favorem militant compararet, Ma-
•
GAPUT IV: gnenlii dolis in oppido, cui Helena nomën est, prb-
De përsecïitione Athan'âsîi et alioruni c'alholicoruni ximo Hispanias, interfectus esti
episcoporum. CÂPUT vi:
Ergo efferatas rex inslinclu Arianorum, primum De tyrahhide Èagnentii alque N'épôtiani, et dé eôr'ûm
Athanâsium persequitar. Qui cum quoereretur ad inter fectoribué'.
poenam, a Maximino Trevirorum episcopo, qui tune Maghentius ënihi apud Augdsiodiïnunî arripuit
satis clarus habebatur, honorifice suseeptus est. imperium ; qtiôd continti'd'pet Galliam, Aphricam,
Paulum vero successorem Alexandri Constaminopo- Italiamque porrexil. In îlliribd autem Vetràiiioiiém
leos episeopum, virum îaude dignum, in exsilium .n oetate grandoevum, imperatbfem sibi milites creàve-
deirudi jussit, el in locum ejus Maëedonium crude- runt : virum Hatura siiriplieènï, ciinciîsqiié juciin- (
lem hasrelicum subrogavit. Sed dura Hérmogenes ddm,' sed qui ne prima quidem tinqùam' Utteràrum
[
magister militioerégis imperio et Arianbrdm factibrie elementa didibisset. Itaque ciirii primai littéras, lit ',
Paulum deportare Gonarelur in exsilium; Constanti- ierariimque syllabas imperator senex ibtèrdum invi-
nopolim a populo tractas catholico; interemplus est; tas meditaretur, a Constantio, qui tunë in Sîaghen-
Paulus autem proefectiPhilippi fraude circuravenlds, tium ultione fratris accénsus bellum parabat, depo-
postmodum in exsilium est trusus, et ibi ab eodent nere jussus imperium, ab'jiciënsëulnlillèrjs, purpîiras,
Strangulatus, quia fautor Macedoniiâtqiie Àriârtortmi contenlusqùè' piivâtîs, palàtîum simul scholamque
erat, Hinc jam Liberius Romanoesëdîs episcopus iri; dimisil. Népolianus deinde Romoe Constantini sero-
exsilio damnatar, qui notait hoereiicis communicarë; ns filius gladiàtoram m^hti frétas invasit intpèribni,
et damnalionem Athanasii subscribere: Sed dum Ro- qui deihdè cùnt imjtfobus ac per hoc ihvisus bdiîclîs
main Conslantius venïret; malronarum nobilium Ro- esset, a Mâgnenliaîiis ducibus ëppfessus ëèl.' âèqîii-
manorum pro eo satifaclionera suscipiëns, ad pro - tur bellum illud hofribilë inter Cons'iàntium ', ÎIÈ
priant eum revoeavit sedem. Tamen quibusdam gnenliùmquë apud Mufeam urbënî |èstum ', iri qiio
1207 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1208
multa Romanorum virium profligatio, etiam in po- A translate sunl : quarum prascipua esl ad Arsetas.
slerum nocuil. In quo bello pêne nunquam amplius Floruil proecipueConstantino el filiis ejus regnanti-
Romanoe consiimptoe sunt vires, totiusque imperii bus. Qui de Paulo quodam Thebeo, miroeheatitûdi-
fortuna pessumdata. Magnenlius tamen victus aufu- nis viro, ad se venientibus plurima referebat, cujus
git, ac non multo post apud Lugdunum propria se exitum Hieronymus brevi libello explicuit. Basilius
manu interfecit.' Decentius quoque frater ejusdem, Ancyranus episcopus, arlis medicinas, scripsit conira
quem CoesaremGallis proefecerat, apud Senonas la- Marcellumde virginitate librum, et nonnulla aha, et
queo vitam finivil. sub rege Constantio Macedonioepartis cum Eustasio
CAPUT"VIL Sebasleno fuit. Theodorus HeraclioeThraciarum epi-
et
De Gallo Coesarefacto a Constantio, ac maturius in- scopus fuit, elegantis, apertique sermonis, magis
terfeclo. Et de Juliani Galli fralris proeliis conira historicoeintelligentioe, edidii librum sub Constantio
Germanos el Francos. Et qualiter invasit impe- principe, et commenlarios in Malthoeum,et in Psal-
rium. lerium. Triphilus Cypriledensis sive Leocolheon
ContinuoConstantius Gallumpatrui filiumCoesarem episcopus eloquentissimus suoe oetalis, et sub rege
legit, quem rursus crudeliter ac tyrannice agentem Constantio el celeberrimus fuit. Leguntur in Canti-
paulo postquam crearet, occidit. Sylvanum quoque D cum canticorum commentarii ejus, et multa alia
per Gallias rébus novis inhiantem, mature circum- composuisse ferunlur, quoein nostras manus minime
veniendum opprimendumque curavit. Igiturque Syl- pervenerunt. Donates, a quo Donaliani, per Aphri-
vano interfecto, Julianum patruelem suunt Galli cam sub Constantino et Constantio principibus, as-
fratrem Coesaremcreatum misit ad Gallias. Itaque serens a nostris Scriptaras in perseculione ethuicis
Julianus Coesar eversas oppressasque ab hostibus tradilas, totam pêne Africam, et maxime Numidiam
Gallias strenuissime in inlegrum reslituit. Iste in sua persuasione decepit. Exstant ejus multa ad suam
campis argentariis apud Gallias cum naucis militibus hoeresim pertinentia, de Spirita sancto liber Ariano
infinitas hostium copias delevit. dogmali congruens. Asterius Arianoephilosophus fa-
Slabant acervi- montium similes , fluebat cruor clionis, scripsit régnante Constantino in Epistolam
fluminum in modum. Captas rex nobilis Nodoma- ad Romanos, et in Evangelia, et in Psalmos commen-
rius : fusi omnes optimales ejus, redditus limes Ro- tarios, et multa alia, quoe a suoe partis hominibus
manoe possessioni, ac postmodum cum Alamannis sludiose leguntur. Lucifer Caralitanus episcopus
dimicans, poteniissimum eorum regem Badomarium cum Pancratio et Hilario Romanoe Ecclesioe eleri-*
cepil. His elatus successibus, fastigium usurpavit Âu- _, eis, a Constantio imperatore sub Liberio episcopo
gusti ; et mox Italiam Illiricumque pervadens, Con- pro fide in exsilium pulsus, cum nollet sub no-
stantium Parthicis proeliis occupalum regni parle mine Atlianasii Nicoenantdamnare fidem, et in Paloe-
privavit. Hinc Constantius urgere legatïonibus, ul in stinam relegatus, miroe constantioeanimi, et proepa-
statum nomenqueprislinum revertatur, monuit. Ju- ratus ad martyrium, contra Constantium hnperato-
lianus mandatis mollioribus refert se sub nomine reni scripsit librum , eique legendum misit, ac non
celsi imperii multo officiosiuspariturara. Constantius, multo post sub Juliano principe reversus Catalis,
Juliani scelere comperto, dimissa expeditione Par- Valentiniano régnante, obiit. Eusebius natione Sar-
thorum, dum ad civile bellum revertitur, in itinere dus, et ex lectore urbis Romoe Vercellensis epi-
inter Ciliciam Cappadociamque defunctus est. lia scopus, ob confessionem fidei a Constantio prin-
ille, qui discissa pace el unitate fidei catholicoe, cipe Scythopolim et inde Cappadociam relegatus :
Christianos adversus Christianos armans, civili (ut sub Juliano imperatore ad Ecclesiam suam rever-
ita dicam) bello Ecclesioemembra dilaceraverat, to- sus, edidit in Psalmos commenlarios Eusebii Çoe-
tum inquieli tempus imperii molestissimumque spa- sariensis, quos de Groeco in Latinum verlerat, et
lium vitoe suoe, bellis eivilibus eliam in propinquos mortuus est sub Valentiniano et Valente regnanli-
et consanguineos excitatis, exercuit, exegit, expen- j) bus. Fortunatas natione Apher, Aquileiensis episco-
dit. Imperavit autem annos viginti quatuor, menses pus, imperante Constantio, in Evangelio litulis ordi-
quinque cum fralribus Constantino atque Constante. natis brevi sermone ac rustico scripsit eommentarios ;
Quibus morluis, Magnentio, coeterisquetyrannis ex- et in hoc habelur detostabilis, quod Liberium Ro-
stinctis, gubernacula lolius orbis Romani ejus ditioni manoeurbis episeopum pro fide in hoc tempore ad
submissa sunt. exsilium pergentem primus sollicitavit et fregil, el
CAPUT VIII. ad subs'eriptionent eum hoereseoscompulit. Acatius,
Memorianobilium scriptorum ac mirabilium patrato- quem quia luscus erat, Avonioraon nuncupabant,
rum, qui eo tempore claruerunt. Çoesariensisin Paloestina episcopus, lib. in Ecclesia-
Quo imperante claruerunt viri eruditi, quorum sticen, 17 volumina, et multos proetereadiversosque
scribendo exstant monumenta : Ântonius monachus, Iractalus composuit. In tantum autem sub Constan-
cujus vitam Alhanasiûs episcopus Alexandrinas Ec- tio imperatore claruil.ut in Liberii locum RomoeFe-
clesioeinsigni volumine prosecul-usest. Misil jEgy- licem episeopum constituerit. Serapion Thimeus epi-
ptiace ad diversa monasteria apostolico sensu ser- scopus qui ob eleganliam ingenii cognomeu schola-
moneque epistolas seplem, quoein Groecamlinguam slici meruil, charus Antonio monacho : edidit ad-
1209 - CHRONICON.— TOMI H Lffi. IV. 1210
versum Manichoeumegregium librum et de Psalmo- .A palris ejus Constantini, in ara mûri Nisibin sepe-
rum litulis alium, et ad diversos utiles epislolas, et litur, ob custodiam videlicet civitalis : quod seeun-
sub Constantio principe inclytas fuit. Qua etiam dum fidem Constantini evenit. Nam post multos an-
tempestate Jacobus Jusibenus episcopus, qui multis nos ingressus Julianus Nisibin, et vel glorioesepulti
claruit mirabilibus, fuit. Inter coetera per eum pa- invidens, vel fidei Constantii, cujus ob id domum
trata miracula, dum Nisibin, vaslata Mesopotamia, persequebalur, jussit efferri de civitale sancli cor-
a Sapore Persarum rege civitas obsideretur, cum pus, et post paucos menses, consulendaslicet reipu-
ingenlibus copiis, diebus 70, ac deinceps, murus blicoe,Jovinianus imperator, qui Juliano successerat,
impetu fluminis, quem exercitus arlificiose suspen- tradidit Barbaris civitatem. Hinc Sapor Persarum
derat, alque invadere rétro coegeral, sublalis inter- rex Christianos persequitur. Constantio igitur im-
posilis cataractis, vim non sufferens, corruisset, perante, ut ad ordinem hislorioe redeamus, Gallus
illum sacris orationibus suis vir Dei, nocte inler- CoesarJudoeos, qui, interfectis per noctem mililibus,
posita, ad integrum restaurait. Sapor die sequenti arma ad rebellandum invaserant, oppressif coesis
dura per alveum fluminis atque murorum ruinam ci- multis hominum millibus, usque ad innoxiam oeta-
vitatem invadere se crederet, vidit murum cum re- tem, et civilates eorum, Diocoesaream, Tyberiadem,
pugnaculis reslitutum ; quem cum sibi assistentibus jj et Diospolim,plurimaque oppida igni tradidit : non-
non solum reslauratio mûri terrait, sed eliam alia nulli nobilium Antiochioe a Gallo inlerfecti. Tytia-
Visioperiurbavit. Vidit enim slantem supra murum nus tune vir eloquens, proefeelurant prastorio apud
quemdam imperiali schemate circumamictum, et Gadias administrabat, Viclorinus rhetor el Donalus
tam purpura quam diademate resplendere. Arbitra- grammalicus proecepforesHieronymi Romoeinsignes
tas aulem esse Romanorum imperatorem, mortem habentur : e quibus Viclorinus etiam statuant in
minâtes esl eis qui nuntiaveranl non eum illie esse fora Trajani meruit. Quibus diebus rehquioeaposloli
proesentem. Quibus afflrmantibus vera se dixisse, et Timothei Constantinopobm invectoe.Constantio vere
Conslantium Antiochioecomntorari, ex vultu quem Romam ingresso, ossa Andreoe aposloli, et Lucoe
videbat agnovit eorum verba esse veracia et ait Evangelistoea Conslantinopolitanis mira favore sunt
Deum bella gérera pro Romanis. Âttamen talibus suscepta. Hilarius itaque cura apud Constantino-
signis cognilis, ab obsidione minime recedebat. Igi- polim librum pro se Constantio porrexisset, ad Gal-
tur proediclusepiscopus norlatu obsessorum ad mu- lias redit, qui reversus Âriminensis perfidias dotas in
rum accedens, ut Persarum castra aspiciendo male- Gallia damnât. CAPUT IX.
diceret, aliam eis non inlulit maledictionem, nisi Qualiter Julianus a Chrislianismo ad idololatriam sit
sciniphes et cubées in eas ut immitteret Dominus, iC conversus, ac justas demum luit panas.
ul per parva animalia supernam virtutem potuissent Julianus, comperla morte Constantii, imperii sum-
agnoseere. Cujus orationem tante nebuloesubsecuioe raam solus obtinuit anno uno et mensihus octo : Cbri-
scininhum' et culicum, replenles castra Persarum, stianam religionem arte potius quam polestate in-
ut elephantes el equi vint non ferentes, earum acies sectalus. Ut negaretur fides Christi, et idolorum cul-
perturbarent, et castra confunderenl, alque in di- lus suseiperetui, honoribus magis provocare quam
versa discurrendo déserta pelèrent. Tahbus rex po- tormenlis cogère sluduil. Aperto tamen proecepit
tentissimus cum innumerabili exercilu perlerritus, edicto ne quis Christianus docendorum liberalium
obsidione soluta recessit confusus. Hic namque Ja- stadiorum professor esset. Sed tamen, sicut a ma-
cobus unus ex eorum numéro fuil confessorum, qui joribus compertam habemus, omnes ubique prope
sub Maximiano persecutore claruerunt, et qui in ntodum proecepti condiliones amplexali, officium
Nicoenasynodo Ârianum dogma damnaverunt. Scri- quam fidem deserere maluerunt. Mulli eliam Chri-
psit enim libros 26 Syro sermone, id est, adversus stianorum lune honores ambiendo sponle corruerunt.
omnes hoereses, de cbaritate generali, de jejunio, de Hic namque Julianus, qui dudum fuerat Christianus,
oratione, de dileclione erga proximum, de resurre- et postea proditor esl effectus, dum esset juvencu-
ctione, de vita posl mortem, de humililate, de pceni- ^" lus, tonsus monasticam simulabat vilam, et latenler
lenlia, de satisfactione, de virginitate, de sensu quidem exercebatur in philosophia, in manifesta
animoe, de circumcisione, de actione benedictionis, autem sacres Christianorum legebal libros. Denique
quod in Isaia legîtur non exterminâtes botrus ; de in Ecclesia Nicomedioeleclor est constitutus, et sub
Christo quod Filius Dei sit, consubstantialis Patri, hoc habita furorem declinavit imperatoris. Hoecqui-
de castitate, contra gentes, de conslructione taber- dem pro timoré faciebat, quia verebatar Constan-
naculi, de gentium conversalione, de regno Persa- tium imperatorem, qui fratrem ejus Gallum occide-
rum, de perseculione Christianorum; composuit et rat, et se suspectant apud eum uoverat. Legebal ita-
chronicon minoris quidem Groecorum curiosilalis, que apud Paganorum philosophos, quorum inslinctu
sed majoris fiducioe,quia divinarum lanlum Scriptu- coepit imperialia scepira desiderare. Quamobrem
rarum auctoritate constructum, comprimil ora eo- - discurrens universam Helladam vates quoerebat re-
rum qui proesumptuosasuspicione de adveulu Cliri- sponsa reddentes, consulens si ad imperium perve-
sti Dominî nostri inaniter philosophantur. Moritur niret ; invenitque virum qui ei desiderata se dicere
hic vir Constantii temporibus, vel juxta proeceptum fateretur. Is eum perducens ad quemdam idolorum
mi FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISGOPI , 3212
locum, et intromittens in adylum, seduclores doe-A opus philosophi non tamen imperatoris egit ; ut au-
mones evopavit. Quibus solemniter apparentibus; lem delraheret atque laceraret, neque philosophi
ter.rore compellitur Julianus in fronle sua crucis neque principis fuit. Qui post omnia contra Chri-
forinare signaculum. Tune 'doemones tropoei Domi- stianos argumenta diaboli ac suoecalliditatis per Ro-
nici figuram raspicienles, et suoerecordati deviclio- manum orbem dispo'sita, nimis glorioecupidus (illum
nis; repente disparuerunl. Quod agnoscens magus, enim vanitas flagrantior pervicerat) bellum adversum
coepit culpàre Julianum. At ille et lerrorem signifi- Parlhos parans, cum Romanas vires contractas un-
cavit, et -crucis se dixit obstupuisse virlutem, eo dique ad deslinatam secum traheret tradilionem,
quod videntes hoc signum doemones, evanuerunt. Christianorum sanguinem diis suis yovit, palara
Porro magus : Non hoc suspiGeris, inquit, obone persecuturus Ecclesias, si victoriam potaisset adi-
vir, quia limuerinl, sicut ais, sed abominali hoc si- pisci.. Nam et amphitheatrum Hierosolymis exstrui
gnum potius abscesscrunl. Et ita capiens miseront; jussit, in quo reversus a Partais, episcopos, mona-
odio replevit Chrisliani signaculi Julianum. Posl hoec chos omnesque ejus loci sanclos, hestiis eliam arle
igitar imperator evocavit Julianum, el conslituit quadam soevioribusobjiceret, spectarelque laniandos.
Coesarem;dansque ei conjtigem Constantiam soro- Itaque poslquam a Thesipbonte castra movit, dolo
rem suàm; conira Barbares eum destinavlt ad Gal- B cujusdam transfugoe in déserta perductus, cum vi
lias, ûl in sUperioribùs diximus. Igitur Jplianus ut sitis el ardore solis, alque irisuper labore arenarum,
solus obtinuit principatum primum, velul arguens confeclus périrai exercitus, imperator tanto irerunt
perperam gesta Constantii, episcopos jubet de exsi- periculo anxius, duni pèr vasta desei'li incaulius
liis rtelaxari; pbst vero adversum noslros tota no- evagatas a suorum erraret agiiîinibus, âb obvie quo-
cendi arte cortsurgit. Qui curit aslutus atque callidus dam hostium équité, cbnto ilia ictus, interiit. Qui
esset deceptor -, Judoeos ob Christianorum odium accepte lethaîi vulnera, sànguineni prbpriuni spar-
Hierosolymam undique convenire jubel, et ëxpublicô gens in aéra clamavit : Vicisli, Galiloeë, vicisti ! So1
eis expénsas làrgiri proecipit, ut templum reoedifi- litus quippe erat Christianos vocare Galiloeos. Sic
càrent; ël ibi hostias légales immolarent, ul Sic sal- ntisericors Deus impia consilia impii morte dissblvit,
tem Ctirisliâhismum aboiera possel. Sed mira dis- quia Deum auctorem omnium sponte deseruit, ne-
pehsaiioms maxima pars Judoeorum, qui illuc conve- fariis confisus artibus magicis suoe levilalis petalan-
riërant; lerroeniotu perempla, reliqui vero flammis lia, quasi omnibus audacior cunctos anleiéril, mé-
ullricibus exusti. Qui autem superfuerunl, signum ritas luit .poenas. Non enim decet imperatorem au-
eliam crupis tant in c'oeloquaiii et in uniuscujusque dacia aliis prasferri, sêd moderàiiorie ël salubribus
veste cèrhbnlës, quô'd si ii'b'énles, nequaqtîam' ex bis u consiliis. Cpjus salus propria cum semper ad secu-
delere poteranl. Itaque inviti compulsi surit Chri- ritatem omnium, in bello maxime conservanda est.
stum Dei Filium faleri, quibus signis terril! discës- CAPUT X.
serunt. Igitur imperator déduit studens pagahildtém De.poedagogo Çhristiano el Juliano Saba, qui impii
in omni sua uilione dilatera, graviter ferëbat, videns Juliani Coesaris apud Persidcm proedixeruntpeîdi-
Christianos potius approbari : arbitrâtes est statam ïiôhem.
ex vila bona et conversatione Christianilatis consi- Qua eliam lempestate in Âiiiiochia vir quidam
stera ; staduit ubique lempla paganorum constru- optimus poedagogusadolescenlium habitabat, ëratqùé
clione et ordine Christianoereligionis ornàre, sedibiis iilic famosissimus sopbista L.ibanius impies, éxspë-
atque proeessionibus, paganorumqbè dëgmàlibus ctansque Juliani victoriam, liabens proe deulis ejus
alque monitionibus lectores suoe superstilionis irist-ir minas. Inlerrogavit ergb pasdagogrim,qiiasi iiostrahi
tuit ad instar clericorum, ul horas certas, et dies, deridendo religionem : Nunc, inquit, fdhïi filius quid
el orationes, solemniter observarent, proecipiens putas agit? Al ille quod post paululîmt conligit, im-
pariter habere curam viros philosophari scientps pleiiis gralia diyiria, proedixil. Respondil enim -. 0
1
habilaculis peregrinorum et pauperum, abaque pro- sopbista, craalor omnium, quem ta fdbrj, fillûmlib'
videnlia circa egenos exhibita paganorum religibné Mmiiiasli, locellum sëpillturoe Ju'liànb cotopbnii. lJo'st
componere, et pielalis habere nomen. Si quis aiitem paucos ënim (lies mors illius niihtia'tar èrrohei^ et in
sponte vel invitas peccarël, seeundum iradilioneni locello posiliis, est adveclus, hiiriârùmque tinior
Christianorum, inslitùit ul post poenitenliam medio- evacualùs est. Turic eteriini Julianus religiosissinius
crem suslineret correclionem. Hoec itaque faciens cognomento Saba, cum illius impii minas aiîdissei,
imperator ad destraclionem Christianorum, neqùé coniinuo ingemisëehîlo ac flendo démenti Domjrib
suadere subjeetis prasvdtait, et aperte vim inferre supp'licans subito lacrymarurii ejus fluviûs reslitit,
palam erubpiî. Habens itaque Julianus plurimum fuitqûe àldcrilate complétas" et ejus vùltas exhiia-
vanas gloiioevitium, cunctos ante se principes lace- ralû's. Hanc animi permutalionerii ejus minislri
ravit in oratione qiiam de Coesaribus scripsit, et ipse respicienies, rogavèruiil Ul eis causam reperitirii
posl Julium imperatorem primus in senatu quoeconi- gaiiJii patefaceret. Tuné ille dixit : Feras sacra
menlatus fuerat recilavil. Hac eigo arrogantia mo- viheoedevastdtor poenas exactus est vastatiohis sûoe,
tus, etiam contra Christianos conscripsit libres. Ut jacëlque mortaus lërrbribûs, minisqiië frustrâtes.
çrgp coquos atque lonsores expelîeret de palatio, ||oec agiibscerite§omnes pxsuliâveruiit. Deoqûë hy-
1215 CHRONICON.— TQMIII LIB. IV. 1214
mnos gratifieos obtulerunt. Postea vero a nunliis  sium requiril, ab ipso formam fidei et Ecclesiarum
esl comperium eumdem fuisse diem simul et horam 'disponendarum suscepit inodûm. Alhanasiûs autem
necis Juliani, quant ille sacratissimus senior cogno- perfeelàm diviriorura dogmatum disciplinani remisit
vjt atque proedixit. expbsilani, aposiolicis dô'g'malibusebrigruentem, qui-
GAPUT XI. bus imperator insirucius hoereticofiini evitaret pra-
Qualiter Jovianus a militibus imperator creatus exer- vissiriias calliditates , et Ecclesiis redderet pacem
citum reçjuxit a Perside. calholicis. Igitur post parvum inteh'allum niaghus
Milites igitur in maximam oestuationem venientes, Athànàsius Deo amabilem imperatorem videra desî-
omissa omni dilatione, altéra die Jôviano infulas déràris, venit Antiochiam et principem de quibus
imperatoris imppnunt. Erat enim vir forlis et no- opbrtehal edocuit. Quidam aiunt quod cum ipse ma-
bilis, pt iilo tempore millenarius, quo Julianus ele- gis ëvocaverit imperator ut qu'as hécessaria pro re-
ctionem militibus Ipge prpposuit, ut sacrificarent, ligione et recta fide videbantar exponeret, disponens-
aut mililia cederenf. Qui cingulum magis elegit què 'ùt 'decëliat causas Ecclesioe de reversîone cogi-
ainitlerp, quam imperatoris proeceptionibus impiis tab'ai. Porro Alhanasium amicum sibi maximum fa-
obedire. Hune ergo tune Julianus propter belli né- c'tuïp destinavit in Jîgyptam, ut sicut ëi videretur
cessitaient inter virés mijjtares habebat. Qui cum " causa Écclesiai'unt pppulosque disponeret, intermi-
violentera militibus ad imperium trahpretur, cla- nans derogaloribus dignas cbrreplio'nes,quoniam no-
mabat dicens non se velle paganis li'orainibus impe- veral îmmerito per iniquas caiumnias mulla Alha-
rare, cunt ipse Christianus existeret. Clinique vox nasium incommoda passum. Verum "imperator pro-
omnium pommunilërproclamasset dieenthim se quo- positunt hoc habebat, ut blandimentis et suasione
que esse Christianos, suscepit iniperium. Eogitabat verborum discordaittium pontenliones abscihderel,
itaque Jovianus de conimuni saluie, el quomodo dicens nulli quidem se quomodocunque credenlium
posset de medio hostium illoesumexercitum liberare, foré niolestum, eos tamen diligere , et nimis hono-
nec indiguit grandi consjlio, ged séiiiinibus pieiafis rare, qui Nicoeni concilii décréta ecplesiasticoeuni-
uiilissimum vindemiavit frùptum. Repente panique tali servarent, in quibus unitas continetur ecclesia-
suam providenliam Dèus psiëndil, el fluctaationera slica. Sed hoec tam pia, tam lasla principia 5 mors
ejus ad portant tranquiljilatis âdduxit. puni enim imaiatura corripuit. Qui dum ad Ullyricum rediens
hujus angusiiam Persarum rex agnovisset, inissa per Galatiam iter agit, Constantinopolim accelerans,
legaiione pptivit pacem. Deinde cibaria militibus Dadaslenas moritur, octavo decimo mense quant
destinavil, et fprum venalium eis proeparari in de- n imperare coeperal; oetalis anno Iricesimo oclavo.
serto proecepit : celebratisque foederibus exercitum CAPUT xm.
reduxit incolumem. Quoepacta quantum ad gloriam De Valentiniano a militibus
imperatore facto. Et
Romanorum turpia, sed lempori necessarip con- 'quod Mo régnante dignum memoria conligeril.
grqebani. Aniissâ "namque Syria et iraditâ Persis Postquam Valentinianus apud Nicoeam consensu
Nisibin Mesopotemioeciviiale, discessil. Hoecitaque militum imperator creatus est, mansit in ep aqnis il.
nuntia Christianos confortaverunt, Paganis întule- Qui cum Christianus intégra fide sacramenlum miii-
rnnl lucium. Përro milites iucautura Juliani fervo- lioe gererel, et sub Jpliano Augusto tribunus scuta-
rent valde culpabànt, causantque dampi finium Ro- riorum, jussus ab imperatore sacrilego, aut immo-
manorum ei potius inferebant, qubd a Persa quasi lare idolis aut mililia cédera, fideliler sciens et gra-
prodiloreseductus, naves quoeper fluvipritfrumepla tiora esse Dei judicia et meliora promissa , sponte
deveherenl, incendit, ei famem niililibus irrogavit. discessit. Ita parva interjecta mora, Juliano inlerfe-
Feiellil eum itaque sûperbia, jàctanlia, sophisticis cto, aè mox Joviano mortuo, qui pro nomine Christi
inflatum disciplinis : quibus gloriabatur superslitiosus amiserat Iribunatum, retribuenle Christo, in locum
idolorum cultor, dicendb felicia fore tempora, qui- perspciiibri's sui à'ccëpit imperiiinï. Is ehihi non
bus ipse rerum potiretqr imperio. Sed ubi Jovianus, 0 modo forlitudine, sed etiam prudentia, temperanlia
in annos 29 pace composita, ad Romanum regressus atque juslitia et corporis magnitudine, proefulgebal.
est solum, clariorque lux nostro se orbi ex Orientis Sic enim fuit regalis pariter et urbanus , ut dum
parlibus aborta diffudit, rempublicam quasi post exercitus lenlasset ei alium sociare consortem, ille
iiimias procellas omni moderatione aggreditur repa- responderit : Vestrum, inquit, fuit, o milites, impe-
rare, Ècplesiàrum vero curam non in secundis ha- ratore non existante , mihi dare regimen imperii ;
bere : née tenien incaule, ut Constantius egeral, sed verum ubi hoc ego suscepi, meum jani el non ve-
lapsu proedecessoris admonilus. Primunt iioc con- strum esl, de rébus cogitare communibus. Cujus ver-
scripsit, ut episcopi de exsilio remearerit, et Eecle- ba mirali milites, ejus secuti sunt voluntaleni. At
sias eis reddepdas esse professus est qui expositant ille postea fratrem suum Vâlentem participera fecit
in Nicoeafident inviolabiliter servayerunl. imperii, Procopiuni lyraiitturh pluresque postea sa-
CAPUT Xlh tellites ejus occidit. Terroemptas per totam orbem
De revocalioneAllianasii, et qualiter illius consiliis faclus, ita quoque turbatum pelagus eîcussit, ùt
usu,s e^.e<,t<islicatractqvit negotia Jovimanus. per vicinas terraruin cainpeslrium parles refuso
Hinc hoqorificis et offiçiosissimislitteris Athana- mari plprimoeinsularuui urbes ponctissoe,étsùbruptoe
1218 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOP. 1216
périsse ferantur. Valens ab Eudoxio episcopo Ariani A stam, Gralam, et Gallam. Gallam vero postea major
dogmatis assertore, et baptizalus et persuasus, in Thcodosius imperator duxit uxorem, ex qua Placi-
soevissintam hoeresim declinavil. Sed malignam in- dia ei filia noseilur esse progenita. Nam Archadium
sectationèm diu lexit, nec volunlati poteslaiem ad- et Honorium ex Placella priore conjugë habuisse
miscuit, quoad vivenlis fratris auctoritate compres- cognoscilur. Imperantibus proediclis principibus
sus est. Contemplabatur enim de eo quantum vim in Alhanasiûs Alexandrioedoctrina ac religione vera in
ulciscenda fide imperator posset exercera, qui ten- pace degens clarus satis habetur : qui sub Conslan»
tant conslanliam pro retinenda quondam miles ha- lio ac Juliano principibus multa perlulerat incom-
buisset. Horum anno imperii lertio, Gratianus Va- moda pro fide nostra.Ferunlur ejus adversum génies
lenliniani filius imperator est faclus. Eodem anno libri duo, et conira Valenlemet Ursatium liber unus,
apud Àlrebalas vera lana de nubibus pluvioe misla et de Virginitate liber unus , el de perseculionibus
defluxit. Proeterea Alhalaricus rex Gothorum Chri- Arianorum plurimi, el de Psalmorum tilulis, et in
stianos in gente sua crudelissime persécutes , pluri- hisloria Antonii monachi vilam ejus continentes
mos Barbarorum ob fidem interfeclos ad coronam epistoloe,el multa alia, quoe enumerare longum esl.
marlyrii sublimavit. Quorum tamen plurimi in Ro- Hilarius urbis Pictaviorum Aquilanicoe episcopus,
manum solum non trepidi velul ad hostes, sed certi B faclione Saturninï Arelatensis episcopi de synodo
quod ad fratres, pro Christi confessione , fugerunl. Bilerrensi Phrygiam relegatur, duodecim adversum
Valentinianus Saxones gentem in Oceani littoribus Arianos confecit libros, et alium librum de synodis,
elpaludibus inviis sitam, virlute atque agililale ler- quem ad Galliarum episcopos scripsit, et in Psalle-
ribilem , periculosam Romanis finibus eruptionem rium commenlarios, primum videlicet et seeundum,
magna mole méditantes, in ipsis Fr.incorum finibus el a quinquagesimo usque sepluagesimum seeun-
oppressit. Burgundionum quoque, novorum hostium dum, et a centesimo oclavo decimo usque ad extre-
novum nomen, qui plusquam septuaginta millia (ut mum. In quo opère imitalus est Adamantium, non-
ferunt) armalorum ripoe Rheni fluminis insederunl. nulla etiam de suo sensu addidit. Est ejus el ad
Hos quondam subactainferioreGermania a Druso et Constantinum libellus, quem ei viventi Conslanlino-
Tyberio adoptivis filiis Coesaris,per Castra disposi- polim porrexit, et alius in Constantium, quem post
sitos, in magnam coaluisse gentem, atque ita etiam mortem ejus scripsit, el liber adversum Valentem
nomen ex opère prassumpsisse, quia crebra per limi- et Ursacium historiam Ariminensis et Seleucensis
tent habilacula constilula burgos vulgo vocanl : eo- synodi continens, et ad proefectam Salustium, sive
rmnque esse proevalidam et perniciosam manum , contra Dioscorum, el liber hymnorum el mysterio-
Galli hodieque testes sunt. Cum quibus proesumpta G rum alius, el commenlarios in Malthoeumscripsit, et
possessione consistunt, quamvis providentia Dei tractâtes in Job, quos de Groeco Adamantii ad sen-
Chrisliani omnes modo facti, catholica fide nostris- sum transtulit. Est et alius elegans libellus ejus con-
que clericis quibus obedirëiîl receptis, blande, man- tra Auxentium, et nonnulloe ad diversos epistoloe.
suete, innocenterque vivunt, non quasi cum subjectis Aiunt quidam scripsisse eum in Cantica canticorum
Gallis, sed vere cum fratribus Christianis. Anno au- insigne volumen :. sed a nobis hoc opus ignoratur.
tem undecimo regni suï Valentinianus eum Sarmatoe Qui ab exsilio reversus velul splendidunii lumen
sese per Pannonias diffudissent, easque vaslarenl, Gallias irradiavit, coeterasqueprovincias suo sacra
bellum in eos parans apud Prigilionem oppidum , dogmate a peste Ariana liberavit. Mortuus est Pi-
subita effusione sanguinis , quod Groece apoplexis clavis, Valentiniano et Valente regnanlibus. Titius
vôcalur, suffocatus et mortuus esl. Bostrenus episcopus, sub Juliano et Joviniano alque
CAPUT xrv. Valentiniano principibus fortiter adversum Mani-
De Qliis Valentiniani, qui post eum regnaverunt par- choeosscripsit libros, el nonnulla alia opuscula. Mo-
tibus Occiduis, et de Valenle Orientis Augusto. ritur sub Valente.
Post quem Gratianus filius ejus Occidentibus im- CAPUT XV.
D De
perium tenuit, Valenle patruo in Orientis partibus Ambrosio, et coeteris doctoribus qui sub principi-
constilulo. Valentinianum etiam fratrem suum par- bus proedictisclaruerunt.
vum admodùm socium creavit imperii, quamvis non Interea siquidem, defuncto apud Mediolanum
essen* de una maire progeniti. Nam Valentiniani Auxentio hoereticorum episcopo,utriusque partis po-
senioris dudum Severa uxor, cujus filius Gratianus puli diversis siudiis ferebanlur, dissensio gravis et
fuerat, pulchritodinem Justinoe virginis , quam suoe periculosa seditio urbi proprioe malurum parabat
farailiaritati unierat, in balneis conspiciens,illam ad- exitium, si pars utraque cum diversum vellet, ne-
amaverat. Hanc venustatem corporis puelloeimpe- quaquam quod proposuerat oblineret. Ambrosius
ratrix marilo indicat, qui confeslim sibi eam socia- lune consulares ejusdem provincias fasces gerebal.
vit in matrimonium ; nec tamen priore abjecte, le- Is cum perniciem civitatis viderai impendere, pro
gesque propter illas saneivit, ut omnes viri qui vo- loco atque oflicio suo, confestim ecclesiam sediiio-
luîssent, impune bina matrimonia susciperent. Ac- nem populi mitigalurus ingreditur. Cumque inibi
cepta ergo (ut diximus) Valentinianus Justina, edidit multa seeundum leges et publicam disciplinant pro
ex ipsa Valentinianum jmtiorem, et filias 1res, Ju- quiète el tranquillitate perorasset, pugnantis inter
1217 CHRONICON.— TOMI II LIB. IV. 1218
se et dissidenlis subito clamor et vox una consurgit, Ai tes sumpsit. Quod vivenle fratre timoré coaetus ce-
Ambrosium episeopum postulantium. Baplizari hune laverat, post paululum, quoe juraverat, adimplevit.
protinus clamatur, erat enim catechumenus, et sibi Ergo Valens imperium quatuor annos Valentiniano
episeopum dari, nec aliter unum populum fore atque mortuo tenuit. Qui cum impie ageret, illico velut ef-
unam fidem, nisi Ambrosius sibi darelur sacerdos. frenata libertalis audacia legem dédit, ut monachi,
Hoc imperator Valentinianus agnoscens, repente hoc esl, Ghrisliani, qui ad unum fidei opus dimissa
jussit et baplizari, et tanquam dignum virum ordi- soeculariumrerum multimoda actione se redigunt, ad
nari pontificem. Noverat enim ejus certioreomni pon- militiam cogerenlur. Vastas illas lune ^Egypti soli-
dère voluntatem, et totius reguloe secrela subliliora, iudines arenasque diffusas, quas propter silim ac
arbitrâtes etiam divinum in eo esse decretum, dum sterilitatem periculosissimamque serpentium abun-
in ejus electione eliam pars contraria consonaret. Is dahtiam conversatio humana non nosset, magna
ergo sacri baplismatis dono potitus, gratiam quoque abundantium monachorum multitado compleveral.
suscepit episcopatus. Quo facto hune hymnum opii- Hue iribuni el milites missi, qui sanctos ac venera-
mus imperator Salvatori et domino ohtulisse fertur, biles milites Dei alio nomine persecutionis ahslra-
his quippe quoe gerebantur intererat : Gratias, in- herent, inlerfecta ibi agmina multa sanctorum. Quoe
quit, ago tibi, Domine omnipolens et Salvator nosler, 1B aulem per diversas ubique provincias his similibus
quoniam huic vira ego quidem commisi corpora, tu jussis diu adversus Eeclesias caiholicas et rectoe fidei
aulem animas, et meam electionem ostendisli justilioe populos gesta sint, satis in ecclesiasticis historiis de-
convenire. Isia de Ambrosio in hoc loco sufficiant. claralur. Nam et episcopos egit in exsilium, et pre-
Qua lempeslate de Gallogroecia Pholinus Marcelli sbytères, ac diaconos, et monachos, usque ad tor-
discipulus, ordinatusSyrmis episcopus, Ebionis hoere- menta deduxit, etignibus tradidit, mullaque nefanda
sim instaurare conatus est, et postea a Valentiniano et erudelia in Ecclesiam Dei molilus est, ex diversis
principe pulsus Ecclesia esl. Plurima scripsit volu- scilicet in orbe Romano sub impio principe, ex aliis
mina, in quibus vel proecipuus contra gentes, et ad suffocationibus, innumerabilibus tormentis, quibus
Valentinianum liber unus. Oplatus Afer, episcopus vinea Domini vastaretur, adinventis. Quoe hislorio-
Milevitanus, ex parte calholica scripsit sub Valenti- graphi, quorum intentio fuit ut litteris hoec ad futu-
niano et Valente principibus, adversum Donalianoe ram posteritatem porrigerent, comprehendere ad
partis calumnias libros septem, in quibus asserit liquidum proemultitudine diversarum morlium ne-
crimen Donatianorum in nos falso retorqueri. Acy- quiverunt, nos ex multis unum in hoc compendioso
lius Severus Hispanus de génère illius Severi ad opusculo insérera curavimus.
quem Laclantii duo epistolarum libri scribuntur, CAPUT XVII.
composuit volumen quasi hodosporicum, totius vitoe Qualiter Edisseni per mulierem filium trahentem aa
suoe statum conlinens , lam prosa quam versibus, martyrium furorem dectinaverint Valentis.
quod voedvit Cintacipoiam sive petram, et sub Va- Dicendum quoque est quod in Edissa Mesopoia-
lentiniano principe obiit. mioe gestum esse noscilur. In bac urbe est aposloli
« CAPUT XVI. ritomoebasilica clara nimis pariter et ornata, in qua
De maie gestis Augusli Valentis contra calholicos, el propter loci reverentiam collecte soepius celebran-
de perseculione ejus. tur : quam volens imperator inspicere, et agnoscens
Igitur tempore quo Valens a fiatre Valenliuiano ad omnes sibi odiosos ibidem convenire, fertur manu
consortium imperii est ascitus, apostolicis dogmati- percussisse proefectum, quod exinde orthodoxos non
bus ordinabatur. Cura vero Golhi transissent Hi- expulerit universos. Cumque proefeclus injuriant
slrum., et Thraciam peragrarent, collecta milida, passus invitas indignationi principis ministrare con-
pugnare cogilabal adversus eos. Cui placuit ut non lenderet, non enim volebat tanlis hominibus coedes
nudus sacra gratia dimicaret, sed sancti baptismatis inferre, latenter mandavit ut nullus in illa basilica
munitus armis, et hoc quidem bene placuit, et valde n remaneret. Sed nemo respexit, neque consilium neque
sapienter. Quod vero postea gessit magnam animi lerrorem ejus, omnes enim altéra die ad locum ora-
molliliem et proditionem significat veritatis, ea lionis pariter confluxerunl. Cumque proefeclus cum
namque infelix passus est quoe progenitor Adam. multa militum manu ad basilicam festinarel, ul im-
Conjugîs enim est seductus alloquio, et muliebri- peratoris perficeret jussionem, quoedam muliercula
bus verbis illaqueatus. Illa namque primitus Arianoe cum paupertale degens, filium suum manu tractam
fallacioe caplionibus irrelita, etiam islum secum cursu ad illam basilicam properans , proefecti inter-
corruere in blasphemioefoveam persuasit. Cujus se- rupit officium. Indignatus vero proefectus mulierem
ductionis auctor fuit Eudoxius. Is enim adhuc Con- sibi jussil adduci, dixitque ad eam : O infelix mil-
stanlinopolitanoegubernacula lenebat Ecclesioe,non lier! quo sic indecenter curris?Àlilla:Ubi et alii, in
regens, sed suam potius mergens navem. Tune ergo quit, ire festinant. Tune ille : Non audisti quia proe-
in ipso baptismatis tempore jurejurando miserrimum fectus illic occisurus est universos quoseunque com-
obligavit, ul et in impietate dogmatis permaneret, et . périt? Et mulier : Audivi, inquit, ideoque festino ut
undique contraria sapientes êxpelleret. Sic igitur ille illic inveniar inter eos. Et quo huncparvulum tra-
doclrinam apostolicam derelinquens, contrarias par- his infantem? Tune mulier ait : Ul et iste marly
1-219 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPÎSOOPI 1-220
rium suscipere mereatur. Hanë cum audisset vir ille A tune Valente imperatore quando et alii plures nobiles
concurrènlium voluntatem , mox recurrens ad prin- occisi, inslimulanteel obrepenle invidia, jussus in-
cipem, suggëssit ei, eo quod essent omnes mortem lerlici apud Carthaginem, baptizari in ramissiùnem
pro sua fide suscipere parali, irralioiiabile dicens peccatorum proeoptavit, ac postquam sacrainentam
brevi tempore lantos bccidere. Quo diclo db ird re- Christi, quod quoesieral, assecutus est, lune glorio-.
vocavit imperatorem. Hoc ergo htodô Edisseni furo- sam soeculivilam, eliam de vitoe oeternitale securus,
rem imperatoris effugiurit. Pér idem lempus Eccle- relinquens percussori jugulum ultra proebuit. Gra-
sia velul persecutionis igni coùflagranie pdriof auri tianus interea imperator admodum juvenis, cum
. métallo refùlgebat. Nbn eriiiù in verbis uhiuscujus- inoestimabilemmullitudinem hostium Romanis infu-
que fides, sed in exsiliis el càreeribus probalur, quia sant finibus cernerai, frétas Christi potentia, longe
non honori eral calholicuni esse, sed poenoe. impari militum numéro sese in boslem dedil : con-
CAPUT jyiïi, tinuo apud Argentariam oppidum Galliarum formi-
De sanctis yiris qui lune floruerunt per-JEgyplurn ei dolosissimum bellum incredibili felieïtate confecit.
'
in coe'lèrislocis. ' " ' Nam plusquam triginta millia Alamannorumminimo
Florèbat igitur JLgyplus ea lenipestâte non solum Romanorum delrimento in eo proeliointerfecta nar-
erudilis in Christiana philosôphia viris, verum etiam B raiilur..
his qui per vastam ereritum corinhanenlès signa et CAPUT XX.
prodigia aposlolica simplicilale vite et cordis since- De Golhis, qui Valentemerroneum principem bello
ritâte faciebant. Machariusde superiore eremp, alius- vicerunt ac demum vivumincenderunl.
que Macharius de inleriore, Isidorus in Scythiis, Tertio decimo autem anno imperii Valentis, Iîo.e
Pamp'us in Cellulis, Moyses et Benjamin in Nuria, est, parvp tempore posleaquanî Valens per lotum
Scyrioh et Helias et Paulus in Âpoliotë, alius Pau- Orientent Ecclesiarum laceràliones sanctorûmqué
lus in Focis. Poemenel Joseph in Pispiri, qui appel- coedpsegerat, radix illa miseriarum cbp'iosissihtos
lalùr nions Antonii. Sed et alios quamplu'res hujus- simul frutices gerniinavit. Siquidem gens Ilunoriun
modi viros in ^Egypti partibu's tarifehdbilasse fideli diu inaccessis seclusa moniilnis rêpentinà ritbie per-
comperintus auditu, ut vere coinpleretuf Aposloli cila exarsil in Golhos, eosque passim conlurbâlos
dictum : Quia ubi abundavilpeccalum, superabundavit àb aniiquis sedibus expulit. Golhi transitb, Dkhùbib
et gratia. Jîgyptus enim proe omnibus nationibus fugientes a Valenle, sine ulla foederis pdfclipnesus-
superstitiosissime diversis idolorum monstris quon- cepli, ne arma quidem, quo luttas Barbaris fcredere-
dam servieral. Habuit aulem per idem tempus eliam , lur, tradidere Romanis. Deinde prOpler intolerabi-
Mesopotaraia vires nobiles iisdem stadiis polleutes * lent avaritiam Maximi ducis famé et injuriis adacti,
apud Edissam et Carrant, tum et in coeteris locis; in arma surgentes, viçto Valentis exereitu, per Thra-
sed neulra harum infecundior Cappadocia fuit, imo ciam sese mlscentes, simul omnia coedibus, iricendiis
aliquid loelius, quoeGregorium et Basilium germina- rapinisque, fuderunl. Valens egressus de Antioçhia
vil. Ambo nobiles, ambo Àiliehis eruditi, ambo col- cum ullima infelicis belli sorte traheretur, sera proe-
legoe, ambo de audilp,rio digressi ad profitendam fecli Maximi poenilentia stimulatus, «episcoposcoete-
rheloricam, sednuluDei ad diviham sunl corivërsi rosque sanclos revpcari de exsiliis imperavit. Itaque
pliilosophiam, in qua mifabililer floruerunt. Tulit decimo quinto imperii sui anno, lacrymabile illud
igitur et ipsa Cappadocia multoru'ht sanctorum se- bellum in Thracia cura Golhis, jam tune excilatione
getem satis loelam, quorunt miracula apostolieis virium reruutque ab.undariliainstruclissimis, gessit,
actibus çoiigruenlia proemultitudine iri hoc opéra ubi primo stalim inipeld Golhorum perlurbaloe Ré-
adnotare disluli, dum plures propria eruditi viri con- raanorûrn equitum lurmoe, nuda peditum undique
dila relinquerent opuscula de vitoe merito et con- deseruere proesidia. Mox legioiies peditum undique
versationis eorum exemplo. equilata hostiprit cinete, ac primum nubibus sagii-
CAPUT XIX. j tarum obrulas, deinde cum amentës meta sparsim
De prcliis in Aphrica ppr Theodfisium, Theodosii per dévia bogerenlur, funditus. coesoegladiis inse-
pi incipispatrem, gestis, et de proelioin Gallia per quentium contisque perierunt. Ipseimperator, cum
Gratlanum cicto contra Alamannos. sagitla saucius, versusquè in fugam, oegre in cujus-
Interea in Aphriçoepartibus Firmus se excilalis dam villuloecasam deportalus latéral, ab insequen-
Maurorum gentibus çegem cpusliluens, ^.pliricam lidus hbslibus 'deprehehsus, siibjepius igni consum-
-
Maurilaniamque vasla,yil, Çassarpamurbem nolpilis- plus est. El quo magis lesiimoniùm piihilionis ejus
simam, Mauritaniamdolo çapiam, deinde coedityusin- et divinoeindignalionis terribili ppslëris esset exem-
cendiisque çomptatam, B.arbaris, in proedam.bedit. pta, etiam communi caruit s'epiiltura. Auno. vite
Igilur cornes Theou^p.sius Theodosii, qui posl imperio quinquagesimo taii sorte exslinctus est. Qui cum
proefuilpater, qui illuc fuerat a Valentinianomissus, fiatré regnavit annis tredecim, post fratrem vei'o
eflusas Maurorum gentes multis proeliisfregit, ipsum très. Gotbi itaque anlea per legatos supplices po-
Firnium afjttictura et oppressum epegit ad mp^lent. ppseprunt, ut illis ep.iscopi, a q^iihusregidain Chri-
Post cura experientissima grovidentia topant, curii stianoe fidçi discërent, rûittéreritur, Valens imperator
Mauritania Aphricam meliorem prislinis reddidisset, exitialiili pravïialé 'uoetores Ariani dogritatis misit.
1231 ÇHRO^ICQN,,- TOM( H LIB. IV. iîS2
Golhi primoe fidei rudimentum, quod acGepere, te-. ^ tiaque sui regni, rerum omnium, Domjno, dedicavit,
nuerunt. Itaque justo judicio Dei, ipsi eum vivum Scripsit itaquelegem, proeçipien,s,ut espulsi pastels
incenderunl, qui propter eum eliam morlui vitia ad sua pvilia remearenl, sacroeque.basilicas eis ved-
erroris arsuri sunt. derentar, qui coniniunioflcnt Damasj, sequebaplpr.
CAPUT XXI. Is enim Damasus Ronpanoeurbis, episcopus, îaude
DeWidijmo et aliis doctoribus illius temporis. dignus, vir mirabilis pro ap.ostoliqis dpgipatUius,
Qua tempestate Didymus Alexandrinus, captas a euncia fes.tinus pps.t Liberium. gubernacula su.scepit
parva astate oculis, et ob id elementorum quoque, EGdesioe. Direxit igitur imperator çum, Jiujusnwdj.
lune, npminalissimum
ignarus, lanlum miraculum suis omnibus proebuit, lege etiam Saporem quemdan;,
ut Dialeclicam quoque et Geometriam quoevel ma- militioe principem, et Arianoe quidem, hlasphemjas
xime visu indigent, usque ad perfeclum- didicerit. proedicato.ras, veluli quaçdara ppstes, djyini.ss.eptis
Hic plurima nobiliaque scripsit, commenlarios in jussit expelli, optimis vero paslpribus, et sacris.pvi-
Psalmos omnes, commenlarios in Evangelium Mat- libus universa reslitui. HOGergo in universis pro-
Ihoei, et in Joannis, et de dogmalibus, et contra vinciis decravit observari. Gratianus. itaque cum
Ârianos duos libres, el de Spiritu sancto librum juniore Valentiniano regno politus, ab exsilio revo-
unum, quem Hieronymus in Lalinum vertil, et in B Gatis omnibus, lege saocivit, ul unaquoeque religio
Isaiam decem et octo commenlarios, et in Osée licenter sacra celebraret, solos vero ab Ecclesiis
commentariorum libres très, ei in Zachariam pro- prohibuil Eunominianos, Fotinianos et Manichoeos.
phelam libros quinque, et commenlarios in Job et Qui cum, afflictum ac pêne collapsum.reipublicoesta-
infinita alia, quoedigérera proprii judicii est. Effrem tum viderai, eadem provisione qua quondam asci-
Edissenoe Ecclesioe diaconus multa Syro sermone verat Nerva Hispanum virum Trajanum, per quem
composuit opuscula, et ad tantam venit claritatem, respubliea reparata est, legit el ipse Theodosium
ut post lectionem Scripturarum divinarum, publiée atque Hispanum, virum reslituendoe reipublicoe ne-
in Ecclesiis quibusdam ejus scripta recitarenlur. cessarium, quem apud Eirmium purpura induit,
Edidit de Spiritu sancto Grascum volumen, quod Oxientisque T-hracioesimul proefeGitimperio,'
quidam de Syriaca lingua verterat, ex quo acumen CAPUT XXD3.
sublimis ingenii ejus etiam in translalione manife- De Theodosiigestis, et qualité]-venitad imperii fasces.
statur. Discessit sub Valente principe. Igitur sub Itaque Theodosius afllictam rempublicam ira Dei
Valente principe tenta est orla tempeslas Constan- reparandam credidit misericordia : omnem fiduciani
linopoli, ut miroemagniludinis deeidentes, inmodum sui ad opéra Christi conférons, maximas illas Scy-
lapidum, grandines multos hominum inlerfecerint. 'C tbicas gentea, formidatasque cunctis majoribus,
Filque evidens indignalio Domini omnibus propter Alexandro quoque illi Magno (sicul Pompeius Cor-
exsilia et perseculiones servorum Dei ab imperatere neliusque testai! sunt) évitâtes, nunc autem exslincto
et Arianis exactes. Quibus diebus Melania nobilis- Roniano exercilu Romanis equis armisque instru-
sima ntulierum Romanarum, et Marcellini quondam ctissimas, hoc est; Alanos, Hunos el Golhos, incun-
eonsuiïs filia, unico proetore lune Urbano lilio, de- ctanter aggressus, magnis multisque proeliis vicit,
reîiclo Hierosolymam navigavit : ubi lanto virtulum urbem Constantinopolim victor intravît, el rieparvam
proecipueque humilitatis miraculo fuit, ut Tecloe ipsam Romani exercitus manum assidue bellando
nomen acceperit. deierreret, foeduscum Hatthanarico Gothorum rege
CAPUT XXII. percussil. Ballhanarieus aulem continue ul Conslan-
De Graliano, qui de exsiliis revocavil episcopos et tinopolim venit, diem obiit. UniversoeGothorum gen-
Theodosiuni constiluit imperatorem Orientis. tes, rege defuncto, aspicientes virtulem benignitalem-
Gratianus, quadragesimus ab Augusto, post mor- que Theodosii, Romano sese imperio dediderunt. In
tem Valentis sex annis imperium tenuit, quamvis iisdem eliam temporibus Persoe qui, Juliano inlerfecta
jamduduni antea cum patruo Valente, et cum Va- aliisque imperaloribus soepe victis, nunc etiam Va-
lenliniaiio fratre regnaret. Igitur defuncto Valente, * lente in fugam aclo,recenlissimoe victorioesalielatem
denuo Barbari usque ad muros Constanlinopoleos cruda insullatione ructabant, ultra Constantinopolim
venientes, ejus suburbana vaslabanl : quapropter ad Theodosiumnnsere legatos,pacemque supplicespo
cives quoe imenissent arma portantes, hostibus ut poscerent, icwmque tune foedus est quo universus
poterant resistebanl. Uxor enim Valentis impera- Oriens tranquillissime fruebataivlgilur qualiter Theo-
toris, nomine Dominïca, proemia ex oerario publico dosius ad fascesimperii pervenerit, paucis expediam
bene pugnantibus seeundum consueiudinem, militi- diclis. Porro Gratianus Tliraciam Barbares vastare
bus minislrabal. Quibus Saraceni proebuere solalia, cogitoscens, Italia relicta, Phoeniciam'venit. Ea tem-
quoe eorum regina, nomine Mavia, Romanorum {<& pestate Theodosius tarit propter parentum riObililalem
derala, direxeral. Porro Gratianus, Valentiniani quam pro forlitudine propria nbminatissimù's habe-
filius, cum dudum paire defuncto Europoe sceptra batur, ël 6b banc"causant inyidia jùdicum fa'tîgatus
lenuisseï, defuncto eliam Valente sine sobole, Asioe in Hispania morabatur, ubi ortus fuerat et nulrilus.
quoque Libyoequerégna suscepit ; moxque pietatem Gumqùe imperator qùid faceret hoesllarel, quippe
quant mente susceperal operibus demouslrabal, ini- cum Barbari e^ati Victoria inexpugnables esse vi-
1225 FRECULPHI LEXOVIENSISEPISCOPI 1224
derentur,ducatu Theodosii pugnam'credidit terrai-, A.vero Valentiniani mater, cum esset Ariana, vivo qui-
nari. Repente siquidem eum ab Hispaniis evocans,et dem marito loedere non proevaluit orthodoxes. Eo
magistrum militum esse denunlians, cum expedilione mortuo et filio valde juvenculo, Mediolanumveniens,
ad Barbares destinavit. At ille fide munitus, confi- Àmbrosio episcopo erat infesta, ita ul eum desiinari
deuter ad Thracias esl profectus. Quo dum venissel, juberet in exsilium ; dumque de Ecclesia juberelur
vidissetque Barbares, exercitum ordinavit ad pu- exire, Ambrosius ait : Ego sponte hoc agam, ne ta-
gnam. Congressionevero facta,impetamBarbari non pis ovium septa contradere videar, aut blaspheman-
ferentes , suas acies reliquerunt.Et illi quidem fugie- tibus Deum. Hic, si placet, occide ; hoc loco prona
bant, hi vero fortiter sequebantur, immensa coedes mortem suscipio voluntate. Cumque populus singu-
tune facta est Barbarorum. Plurimis igitur interem- lariter diligens Ambrosium resultaret, et traheutibus
plis, paucisque lalenter transeuntibus Hislrum, mox eum ad exsilium valde resisteret, potius indignata
dux optimus exereitu disperso per vicinas urbes, ipse Justina vocavil lune Benivolum quoestorem, jubens
velociter remeavirad principem, ita-ut ipse trium- ut velociter proponeret legem quoefidem prolalam in
phorum suorum nunlius extitisset:quod tamen nec Arimino confirmarel. Cumque hoc ille agere decli-
ipsi imperatori, dum miraretur, factum credibile narel, erat enim orthodoxus, majoribus cingulis eum
videbatar. Invidi siquidem etiam fugisse eum dice- JB invilavil. Benivolus autem discingens se, balteum
bant. At ille derogantes sibi petiit dirigi, qui vidèrent ante pedes Augustoe projecit dicens : neque, illum
hostium multiludinem peremptorum.Jlis verbis im- honorem, neque majorera velle se pro impietalis
perator flexus, direxil qui res actas inspicerent, ei- habere mercede. Cumque ille hoc facere omnimodis
que ranunliarent.Conspexitenimin somnis quia san- refulasset, inventi sunl alii, qui nequitioejussionibus
ctus Meletius Antioclienoecivitatis anlistes eblamyde ministrarent. Inter hoec-nunlialur quia Gratianus
eum vestiret imperiali, el corona caput ornaret. Hoec dolo tyranni Maximi fuisset occisus. Andragatius
cum nocte vidisset, cuidam retulit amicorum. At ille enim dux Maximi in lectica portâtes, ut occideret
clarum esse- somnium dixit, et nihil asnigmalum, Gratianum, hujusmodi opinionem misit in vulgus,
nihil dubium conlinere. Cumque pauci omnino trans- quia uxor Gratiani suo viro festinaret occurrere in
issent 'dies, qui pro victorioe înspeclione missi fue- Lugduno Gallioecivitate fluvium transeunli. Gratia-
rant remearunt, peremptaque hostium multa millia nus aulem credens conjugem rêvera venire, quam
narraverunt. Quamobrem loetatus princeps, Theodo- nuper acceperat, non proeeavitejus insidias, et veluli
sium fecit imperatorem. Interea cum episcopi cen-, coecusin foveam in manus hostis incurril. Dum ergo
tum et quinquaginta fuissent Constantinopolim COB- Gralianus venisset quasi ad uxoris vehiculum, ex
gregati, proecepit imperator ut nullus proderet quis -1improviso exsiliens, Andragatius Gratianum callidus
maximus esset ille Meletius,volebal enim ex memoria iuteremit. Mortuus est ergo anno imperii decimo
sui somnii virum illum sibimel indicari. Cura ergo quinto, vitoevigesimo quarte. Hoc itaque facto, ad
omnis illa mulliludo ponlificum regiam introisset in proesenscontra Ambrosium ira Juslinoequievit. Cum-
domuni, relictis omnibus, ad magnum cucurrit Me- que audisset Maximus quoe contra Ambrosium rur-
lelium, et veluli quidam filius patris amalorposlmul- sus magniloquum proedicatorem veritatis agerentur,
lum tempus paierna visione potilur, amplectebatur scripsit Valentiniano, ut bellum quod'agebalur con-
eum,et simul osculabalur eum,oculos, labia,pectus, tra Ecclesias solveretur, monens ut paternam non
caput, dexteram, quoeeum. in soranio coronaverat, amilteret pietatem ; adjecilque etiam minas belli, bt
jnsinuavifque illi, quam viderat visionem. Cumque nisi quiesceret, verba operibus adimpleret. Quamo-
eliam coeteroscongrue salutasset, rogavit tanquam pa- brem sumens exercitum venit Mediolanum,ubi lune
tres, ut de rébus proesentibus cogilarenl. Cumque ille degebal. Porro Valentinianus agnoscens ejus in-
Theodosius Barbares bello superasset, et illi Roma- vasionem fugit in ïllyricum, expérimente cognoscens
nos amicos habere deprecarentur, causa foederis ac- quoe mala matris consilio sustineret. Justina vero
ceplis obsidibus, Thessalonicam venit, ubi dum in ,r. juste Dei judicio in vila exsilium passa est, quod in-
oegriludinemincurrisset, ab Acoleo ejus civitatis epi- juste Dei viro Ambrosio inferre nilebatur. Porro
scopo baptizalus esl, llcel a progeniloribus Cbristia- Theodosius audiens quoea Justina fuerant gesta, et a
num dogma et fidem Nicoeniconcili sequeretur. tyranno scripta, fugienti Valentiniano rescripsit, non
CAPUT XXIV. esse mirandum, si imperatori quidem lerror, ty-
De Justina impératrice Ariana, quoedum Ambrosium ranno vero polestas accresceret, dum imperator
in exsiliumtraherejubebat,ipsa exsiliumpassa est. pietati rebellis exstitisset, tyrannus autem ei auxilia
Eo siquidem tempore quo Constanlinopoli de syno- commodaret; et propterea ille quidem fugeret nu-
dis agëbatur, gérante curam Tlteodosio de unilate dus, ille vero armaretur adversus nudum. '
fidei et statu Ecclesioe,talia circa Hesperiam prove- CAPUT XXV.
tterunt. Maximus de Brilannorum partibus contra Qualiter Theodosius Maximum tyrannum Gratiani
Romanorum surraxit imperium, et laboranii Gra- interfectorem interemit.
tiano contra Alamannos intulil bellum. In Italia vero Theodosius quadragesimus primus, interfecto per
puero salis existante Valentiniano, rerum curam Maximum Gratiano, imperium Romani orbis obti-
Probus exconsul atque proefectus habebat. Justina nuit, mansitque in eo annis undecim cum jam in
122a CHRONICON.— TOMI II LIB. IV. . 12â£
Orientis parlibus quatuor annis Gratiano vivente A^ Injuslam graviter ferens Ambrosius, cum princeps
regnasset. Itaque juslis neeessariisque causis ad Mediolanumvenisset, el solemniter in sacrum vo-
bellum civile permotus, cum e duobus Âugustis fra- luisset inlrare templum, occurrit foras ad januas, et
tribus el ultionera unius interfecli sanguinis cxige- ingredientem bis sermonibus a sacri liminis incessu
ret, et reslitutionem miseri alterius exsulantis ora- prohibuit : multis increpans eum aliis et hujusmodi
ret, posuit in Deo spem suam, seseque adversus Ma- verbis : Nescis, imperator, perpetratoe a te necis
ximum lyrannum sola fide major, nam longe ntinor quanta sit ntagnitudo? Quomodo manus extendes,
universi apparatus bellici comparalione, proripuit. de quibus adhuc sanguis slillal injustes? Recède
'
Aquileioetune maximus victorioesuoe spectalor inse- hinc, recède, ne secundo peccalo priorera nequitiam
derat. Andragatius cornes ejus summam belli admi- augere conlendas. Àccipe vinculum quo nunc liga-
nistrabal. Qui cum Iargissimis militum copiis ipsam- ris, esl enim medicina maxima sanilatis. His ser-
que magnarum copiarum forlitudinem proecellenli monibus imperator obediens, erat enim divinis eru-
consilio omnes incredibililer Alpium ac fluniinum ditionibus enutrilus, et aperte sciens quoe sunt pro-
adilus communisset, ineffabili judicio Dei, dum na- pria sacerdotum, quoeregum, gemens et defleus, ad
vali exp'edilione incautum hostem proevenire et ob- regalia remeavil. Cumque octo mensium continua
ruere parât, sponte eadem quoe obsiruxerat claustra IB transissent tempora, propinquavitNativilalis Salva-
deseruit : ila Theodosius, nemine sentiente, ut non toris nostri feslivilas. Imperator autem, lamentalio-
dicam répugnante, vacuas transmisit Alpes, atque ad nibus assiduis in palatio residens, continuas lacry-
Aquileiam improvisus adveniens, hostem illum ma- mas incessabiliter expendebat. Igitur humiliter ve-
gnum Maximum trucem, el ab immanissimis quoque niente imperatore ad Ambrosium, deposcendo ul
„ Germanorum gentibus tribula ac stipendia solo ter- ingredi ecclesiam ei permitteretur, taliter commu-
rore nominis exigentem, sine dolo el sine contre- "~ nionent promeruit ab eo, ut legem scriberet atque
versia clausit, cepit, occidit. Valentinianus racepto confirmaret, qua décréta furorem evacuaret, et
Italioe polilur imperio. Itaque Andragatius contes, usque triginta dies sententia necis suspensa mane-
cognita Maximi nece, proecipilem sese de navi in ret, et judicium ralionis exspectaret. Hanc admoni-
undas dédit et suffocalus est. tionem imperator animo libenti suscipiens, et opli-
CAPUT XXVI. mam esse confidens, legem*conscribirepente proece-
Quomodo. bealo Ambrosio revelata sunt martyrum pit, et proprioe litteris manus confinnavit. Quo facto
corpora Prolhasii el Gervasii. vinculum ejus solvit Ambrosius, quoe lex hactenus
Qua lempestate, dum B.Ambrosius insania Justinoe observatur. His et aliis imperator sacratissimus a
' venerabili episcopo correptionibus illustratus, eimt
coelerorumque Arianorum afficeretur insidiis, Do- G
mino révélante, ostensa sunt ei sanctorum Gervasii proeomnibus fatebatur in veritate se agnovisse epi-
et Prolhasii martyrum corpora, quasi ipsa hora ibi- seopum. Theodosius enim, Valentiniano juvenculo
dem reposita, miro odore fragrantia, Ad caput ita- iri imperio restituto, Romam senior veniens, leges
que eorum libellum appositum invenit, in quo hoec multas correxit, addidit, immutavit, et sub suo no-
continebantur : Ego servus Christi Philippus- intra mine conscripsit. Quoe autem in civilate perniciosa
domummeam sanctorum corpora, quoecum filiomeo adhuc supervacna ex consueludîne anliqua conspe-
rapui, sepelivi : quorum mater Valeria, pater Vitalis xil, auferre sancivil, el quoereipublicoesupplemento
dicii sunl. Quos uno orlu geminos genuerunl : unum necessaria addere curavit; his prope geslis pace
Prothasium, allerum Gervasium vocaverunt. Quo- composita, Valentinianum in Hesperia derelinquens,
rum pater Vitalis militans consul Arianus fuit. Ipsi cum filio Honorio Constantinopolim remeayit.
autem milites Christi effecti, de quibus perfecte dici CÂPUT XXVIII.
potest : Isti sunt triumphatores et amici Dei, qui De bello quod Theodosiusgessit conira Arbogasten el
conlemnentes jussa principum meruerunt proemia Eugenium tyrannos. El de aclis mirabdibus uxoris
oeterna, nunc coronanter et accipiunl palmas. Quo- illius.
rum virtulibus venerabilis autistes, suffultus sapien- Igitur Talenlinianus junior regno reslitulus e.v-
lia ac vite honeslate, insignibusque exemplis ornâ- slinclo Maximo ejusque filio Viclore, quem impera-
tes, Mediolanensem Ecclesiam munivil, et a peste torem Gallis Maximus reliquerat, ipse in Galliam
Ariana Italiam liberavit. transiit : ubi cum, tranquilla republica, in pace age-
CÂPUT XXVH. ret, apud Viennam dolo Àrbogastfe comilis sui cor-
QualiterTheodosius,ab Ambrosiocorreptus,poenitendo ruptis custodibus, ut fertur, sirangulalus, atque ut
satisfaclionempromeruit. voluntariam sibi conscivisse mortem pularetur, la-
Eodem quoque tempore audivit Ambrosius quod, queo suspensus esl. Morluo Valentiniano Augusto,
jussu Theodosii principis in Thessalonica, quoe erat Arbogastes Eugenium lyrannum mox creare ausus
valde populosa, usque ad septem millia hominum, est, legilque Imminent-cui litulum imperatoris im-
innocentes pariter cum nocentibus, essent inlerem- poneret, ipse aucturus imperium : vir barbares
pti, absque discrelione, per milites qui propter ultio- animo, consilio, manu, audacia, polenliaque nimius,
nera judicum, quos populus civitalis lapidaverat et conlraxii undique innumeras invictasque copias, vel
traxerat, fuerant illuc directi. Quam indignationem Romanorum proesidiis,velauxiliis Barbarorum, alibi
PATROI-,GVÏ. 39
Î227 FRECULPHI LEX0V1ENSIS EPISGOPI - 1228
polestate, alibi cognatione subnixus. Arbogastes A sibimet fidelissimum, ut aut eum, si vellet ventre,
Theodosio paruit, tantis inslructum proesidiis. Ma- dedueeret, aut nolenlem de eventu belli requireret.
ximum ipse minimus cepit, el nunc cum adversus At ille Johannem quidem deducere non proevaluil,
eumdem Theodosium, colleclis Gallorum Franco- sed mandalum relulit ejus, quia bello vinceret et
rumque viribus, exundavit, nixus etiam proecipuo perimerel tyrannum, et post victoriam in Italia mo-
i cultu deorum magna tamen facilitale succubuit. Igi- rerelur. Igitur Theodosius cum ad purpuram regni
tur Eugenius alque Arbogastes instructas acies cam- perveniret, Placellam habebat uxorem, quoe de divi-
pis expedierant, arta Alpium latera atque inevitabi- "- nis legibus eum soepius admonebal, seipsam tamen
les transitas proemissis callide insidiis occupaverant, perfecte prius erudiens, non enim regni fasligiis
ut eliam si numéro ac viribus impares forent, sola elevata esl, sed potius divino amore succensa. Bene-
tamen belli dispositione victores. Al vero Theodo- 'ficii namque magniiudo majus ei desiderium bene-
sius in summis Àlpibus coiisiilulus expers cibi ac factoris adhibebal. Repente namque ul venit ad pur-
somni, sciens quod deslitutus suis, nesciens quod puram, daudorum atque debilium habebat curam,
clausus alienis, Dominum Christum solus solum qui non servis, non aliis minislris utens, sed per semel-
possel omnia, corpore humi fusus, mente coelofixus igsam agôns et ad eorum babitacula veniens, et uni-
orabat. Dehinc postquam insomnem noctem precum B cuique quod haberet proebens. Sic eliam per Eccle-
continuatione transegit, et testes propemodum quas siarum xenodochia discurrens, suis manibus mini-
in pretium proesidii coeleslis appenderat lacrymarum slrabat infirmis : ollas eorum tergens, jus guslans,
lacunas reliquit, fiducialiter arma corripuil solus, offerens cochlearia, panem frangens, cibosque mini-
sciens se esse non solum, signo crucis signum pras- slrans, calicem diluens, et alia cuncia faciens quoe
lio dédit, ac se in bellum, eliam si nemo sequeratur, servis el minislris ntos esl solemniter operari. His
victor futurus immisit. Prima salulis via exslitit Ar- autem qui eam de rébus talibus nilebantur prohi-
bilio lioslilium partium cornes, qui cum ignarum bera dicebat : Aurum distribuera, opus imperii est.
imperatorem circumpositis excepissel insidiis, con- Ego autem pro ipso imperio hoc opus offero, bona
versus ad raverenliam proesenlis Augusli, non solum mihi omnia conlërenti. Nam viro suo soepedicebat :
periculo liberavit, verum eliam instruxit auxilio. Oporlel te semper, marile, cogitare quid dudum
Ât ubi ad conligua immiscendoe pugnoe spalia per- fuisti, quid modo sis. Hoecsi semper cogitaveris, in-
ventam est, continuo magnus ille et ineffabilis turbo gratus benefaclori non eris, sed imperium quod sus-
ventorumin ora hostium ruit. Ferebantur per aèrent cepisti, legaliler gubernabis, et harum rerum pla-
spicula missa in hostes, alque ultra mensuram hu- cabis auctorem.
mant jactus, per magnum inane portata, nusquam G CAPUT XXIX.
propemodum cadere, priusquam impingerent, sine- De doctoribus -etmirabilium palmtoribus qui sub
bantur. Porro aulem turbo conlinuus ora pecloraque Theodosio claruerunt.
hostium nunc iîlisis graviter seutis everberabat, Igitur Theodosio imperante, ex his qui in Scri-
nunc impressis pertinaciter obslructa claudebal, pturis claruerunt viri divinis, horum memoriam
nunc avulsis Violenter destitula nudabat, nunc ep- insérera libuit, Damasus Romanoe urbis episco-
posilis jugiter in lerga trudebat. Tela eliam quoe pus, elegans in versibus componendis ingenium
ipsi vehemenler întorserant excepta ventis impetu habuit : multa alia et brevia epuscula heroico
supinalo, ac retror-sum coacta, ipsos infeliciler con- melro edidit, et prope octogenarius sub Theodo-
figebant. Prospexil sibi bumanoe conscienlioe pavor ; sio principe mortuus est. Apollinaris Laodicenus
nam continuo sese, parva suorum manu fusa, victori Syrioe episcopus, pâtre Probo, magis grammati-
Theodosio hostilis prostravit- exercitus. Eugenius cis in adolescentia opérant dédit, et postea in sacras
captas atque interfectus est. Arbogastes sua se manu Scripturas innumerabiiia scribens volumina, sub
perculil. Ita et hic duorum sanguine bellum civile Theodosio imperatore obiit. Exstant ejus adversum
reslinclum est, absque illis decem millibus Gothorum Prophyrium'triginta libri, qui inter coeteraejus opéra
quos proemissos a Theodosio Arbogastes delesse fun- vel maxime probantar. Pachianus in Pirenoeijugis
ditus fertur, quos utique perdidisse lucrum, el vinci Barcillonoeepiscopus, castes eloquentia, et tam vita
viucere fuit. Theodosius ilaque, composita tranquil- qaaut sermone darus, scribit varia opuscula , de
lataquerepublica, apud Mediolanumconstitutus diem quibus est Certus et contra Novatianos, et sub Theo-
obiit, ulramque rempublicam ulrisque filiis, id est dosio principe jam-in nltima senectute mortuus est.
Arcadio et Honorio, relinquens. Corpus ejus eodem Cyrillus Hierosolymoeepiscopus, soepepulsus est Ec-
anno Constantinopolim translatant atque sepultum - clesia et receptus, ad extremum sub Theodosio prin-
est. Vixit autem annis sexaginta, ex quibus sexdedm cipe septem annis inconcussuin episcop aluni tenuit.
imperavit. Contigit itaque ut Johannes ei xemanda- Exstant ejus quoe in adolescentia composuit opu-
veral de éventa belli ad quod proficisoebatur, contra scula. Cuzoius apud Ephesum rhetorem cum Gre-
Eugenium lyrannum, et de ejus morte in Italia fu- gorio Nazianzeuo episcopo adolescens Coesareoeeru-
tura. Itaque Johannes in Thebaîda monasticam du- ditus est, el ejusdem urbis postea episcopus plurimo
cebat vilam, plenus gratiaDei, proescienliamhabens labore corruptam jam bibliothecam Àdamanlii et
futurorum, ad quem destinavit Eutropium cunuchum Pamphili in membranis instaurare conatus. Ad ex-
1229 - CHRONICON.— TOMl n LIB. IV. 1250
tremum sub Theodosio principe Ecclesia pulsus est.. A busqué mansuefaceret, quidam Barbarus arbitrâtes
Feruntar ejus varii mulliplicesque tractâtes, quos eum esse locupletem, coepit insidiari, ut eum cape-
nosse perfaeile est. Gregorius Nazianzenus episco- rél, alligaret el attraherel. Cum hoc-jamprasparas-
pus, vir eloquentissimus, ad triginta millia versuum set, et dexteram ad hoc haberet exteiîsam, ut eum
omnia opéra sua composuit : e quibus illa sunl : de jactu laquearel, manus aère mox ligata, et Barba-
Morte fratris Coesarii,Laudes Machaboeorum,Laudes rus ille invisilibus Vineulis est obstrictus. Tune aliis
Cypriani, Laudes Athanasii, Laudes Maximini philo- pro eo rogantîbus supplicavit Deo Thothimus ut Bar-
sophi post exsilium reversi, quem falso nomine qui- bares solveretur, qui mox precibus ejus solulus
dam Herona superscribunt (quia et alius liber vitu- est. Eo quoque tempore fuit Epipltanius Cypriorum
perationem ejusdem Maximini eominens,"quasî non episcopus , ad cujus sepulcrum hactenus doemones
licuerit eumdem et laudare et viluperare pro tem- expelluntur. Is enim dum substantiani"propriam ne-
pore) ; et liber hexamètre versuVirginitatis el Nu- cessilatem sustinenlibus erogasset, et multis quoque
ptiarum conira se disserentium ; conira Eunomium efferentibus ei pecunias manu largissima dispensa-
libri duo, de Spiritu sancto liber unus, contra Julia- : ret, contigit ut, pecuniis deficientibus, oeconomus
num imperatorem libri duo. Secutus esl Polemo- ecclesioemurmurarel. Quo facto assistons quidam in
nion dicendi cltaractere, vivoque se episeopum in •B domo qua manebat osconohiùs, sacculum raultarum
loco suo ordinàlus, rure vilam monachi exercuit, pecuniarum dédit, et ila disparuit, ut nec quoe de-
deeessit sub Theodosio principe. Lucius post Âtha- dit, nec quoe misit, agnosceretur. Quod factam om-
nasium Arianoe partis episcopus, usque ad Theodo- nes divinum esse judicaverunt. Aliwi quoque ejus
sium principem, a quo et pulsus esl, Alexandrioe ïibet referre miraculum. Quidam pauperas studen-
Ecclesiam tenuit. Exslant ejus solemnes de Pascha tes Epipbanium arte deludere, ut eis aliquid daret.
epistoloe et traclatuum et pauci variarum libelli. Ea Dum iter ageret, unus eorum supinum se prostravit
siquidem tempestate plurimi inter episcopos efful- in terram, aller stabat quasi morluum'deflens, nec
gebant, non solum in pbilosophica doctrina, qui scri- habens unde cum sepelire poluisset. Epipltanius au-
bendo monumenta ad nostram porrexerunl posleri- tem supervenieps oravit, ut sub quiète dormiret, el
tatem, sed et quidam inter eos insignibus virtutibus sepulturoe necessaria proebuit, simulque consolâtes
claruerunt. Quorum ex multis trium tantum, qui esl flentem, dicens : Quiesce a lacrymis, fili, non
minus apud nos habentur noti, laudabililer facta in- enim fletu resuscilarî polerit, est enùn inevitabile
sérera curavi. Donatus equidem Eurioe -Heperi, per quod evenit. Cumque discessisset Epiphanius, coe-
quem provinciales ejus miracula multa testanlur pit ille pulsare socium ut exsurgeret. Et cum hoc
facta : maximum tamen esl, quod de dracone ges- 'G semel et secundo fecisset, dicens : Surge, hodie luis
sit. Is enim circa pontem in via publica jacens, ci- laboribus epulemur, et ille penitus non sentiret,
bum habebat oves, erapas, equos, boves, et homines cognoscens vere mortuum, cucurrit ad Epipbanium
abripiens devorabal. Ad quam besliam Donatus, flens et petens ut ejus socium suscitaret. At ille
sine gladio, sine quolibet jaculo veniens , dum illa consolâtes esl, ne ferret graviter quod evenerat,
levasset caput quasi voratura virum, lune ille vexil- non tamen defunclum denuo suscitavit. Hoc enim
lum crucis ante facîem ejus digito designans in aère, credo proinde gestum, ut non Dei ministri facile de-,
in os ejus exspuit. Bestia vero sputum mox in ore ludantur. Quibus diebus in Romana Damasus proe-
suo suscipiens exspiravit, quam, sicut fertur, octo sidebal ecclesia, in Alexandria Theophilus, Hiero-
paria boum in vicinum campum traxerunl ; et solymis Joannes , Flavianus , députais Arianorum
misso igni combusta est, ne aeram fetore corrumpe- episeopis, Anliochenam tenebat sedem, ConstanSï-
ïet. Hujus itaque Donati sepullura insignis est, ubi nopolilanam Nectarius.
oralorium ex ejus nomine vocitalur, Italiens fontem CAPUT XXX.
aquarum, quem ipse fertur oralionibus invenisse. De subvërsione templorum alque destruclione idolo-
Nam dum esset locus inaquosus, et illuc ex ilinere rum.
aliquando venisset, aiunt quia, fatigatis qui cum eo Jgitur Theodosius decreverat ut idolorum templa
erant, orasset et mox aquoe inundatio prorupisset, subverte'rentur, dii lignei ignibus traderentur, me-
et.ex illo Iiactenus permanet. Eo iempora Thomi- tallini vero conflarentur. Sed dum "hoec in diversis
tanam et Scytbioe Ecclesiam Thothimus guberna- agerentur locis, in Alexandria maxime ubi idolorum
bat, vir in philosophia nutritus : cujus virtulem inoleverat superslitio, juvabant Theophilum episeo-
diligentes Barbari trans Histrum habitantes, deum pum proefeclus Alexandrioe, et dux ordinis milita-
Romanorum hune esse proedicabanl. Nam cum ali- ris, ad exsequendam-imperatoris jussionem. Idola
quo tempore iter ageret, illius lerroe Barbari occur- siquidem deorum conflantar ad faciendâs ollas, et
rerunt ei. Et dum qui erant circa eum terrore tur- Alexandrinoeecclesioediversas ulilitates : cui ab im-
barentur, quasi continuo morituri, ex equo descen- peratore donati fuerant dii ad ëxpensas egentium.
dons, oravit. Porro Barbari neque eum neque se- Cum igitur Theophilus omnes corruisset deos, unum
quaces ejus, nec equos de quibus descenderarit, lantummodo reliquit Syrmioesïmulacrum , jubens id
videntes, permanserunt. Dura igitur crebrp traits- publiée palamque servari, ne sequenti tempore pa-
euntes Scylhas naturaliter féroces epulis muneri- gani negaient laies adorasse deos. Jàmque templum
'
1251 FRECULPHILEXOVIENSIS EPISCOPI 1252
Serapis, quod in maximo habebatur honore apud A steria, dum Metrias sacra, ubi homicidia perpetra-
Alexandrinos, everterant non sine ingenti labore, bant, inter coeteros ritas spurcissimos publiée ma-
ipsumque Serapim deum in frusta concidentes igni nifesta fièrent ; alii quidem ex paganis erreras pri-
tradiderunt, verendaque ejus aliorumque deorum stinos abdicarites, ad veram Christianorum religio-
. risu plena per plateas deportari jusserunt. Quibus nem se contulerunt. Igitur prascedenlilibro, ubi sub
portentis ignominiosissimis pagani confusi, abi qui- principe Constantino paganorum clausa sunt lempla,
dem ad coedesChristianorum,~ orta seditione, me- finem imposuimus. Huic aulem terminus sit in de-
nant, ita eliam commoli pro aliorum deslructione slructione deorum falsorum et in subversione tem-
templorum, et quod nefanda detegantur eorum my- plorum.
LIBER -QUINTUS.
CAPUT PRIMUM. B Cujus inlercessione, hortatu etiam imperalricis, ra-
De proveclioneArcadii et Honorii post obilum palris vocatus est ab exsilio, ne sedilio oriretur in plèbe.
ad imperium et perseculione Johannis episcopiCon- Qui reversus nec sic quievit, inlolerabiliorem (si dici
stantinopolitani,qui injuste damnalus in exsilio mo- fas est) se proebuit oemulissuis. Quamobrem iterum
ritur.
per conjugem excitatus imperator concilia celebrari
Defuncto, ut proemisimus, Theodosio Augusto jubel contra Johannem episeopum, quamvis et prius
majore, Arcadius et Honorius filii ejus ulrumque im- in diversis locis machinationes Theophili contra
perium divisis tantum sedibus lenere coeperunl. Qui eumdem fièrent. Denique ilerum pulsus in exsilium,
quadragesimo secundo post Octavianum loco, com- usque ad fines Romani imperii perdueilur. Exsnlans
muniter rempublicam administraverunt. Arcadius ilaque moritur, quem magna pars populi Constan-
quidem Orienti proefuit, Honorius vero admodum tinopolitanî secuta, et si non incessu pedum, amore
puer partibus Occiduis. Igitur milites, qui circa ly- lamen, -seorsum collectas fecerunt, et oemulisillius
rannum Eugenium profecli fuerant cum principe, communicare noluerunt, neque successori ejus Aca-
post ejus obitant, parvo tempore inlerjeelo, reversi tio. Unde mulloe seditiones inter alterutros sunl
Constantinopolim sunt. Dum vero imperator Arca- exorte, atque plurimi diversa perpessi sunt mala.
dius seeundum consuetudinem ad portas occurrisset C Inter hoecInnocenlius Romanus autistes, audiens de
exercitui remeanti, tune milites Rufinum proefectum Johanne et moleste ferans, volensque générale cele-
imperatoris peremerunt. Eral enim suspectas, quasi brare concilium, scripsit Joltanni et clero Constan-
lyrannidem posset assumere. Dicebatur autem, quia linopoleos, non oporlere Joltanni successorem dari,
Hunos ipse in Romanorum provincias evocasset, qui nec ejus clerum alii parère pontifici. Aiunt enim
tune Armeniara et partes Orientis valde vaslabant, Johannem, eum in exsilium duceretur, per visionem
et imperatori insidias tenderel. Caput ejus abscisum eognovisse diem qua moriturus esset. Hujris igitur
cum dextera manu per Constantinopolim ad ludibrium injustitioe causas abominati sunt proecipue Europoe
circumductam, uxoreque illius in exsilium ablegata, pontifices. Ab eorum se namque suspendere com-
opes cunctasEutropius spado promeruit. Pauco tem- munione qui consenserunt in damnalionem ejus ;
pore transeunle, etiam Neclarius Conslantinopolita- pariter omnes Illyrici ejus partis effecti sunl. Orien-
nus episcopus defunclus est. Quamobrem commun! tales autem plurimi quidem injustitiam declinave-
consulta placuit imperatori ut Joannes presbyter de; runt, corpus tamen Ecclesioedividere noluerunt.
Antiochia, vir mirabilis vitoe conversationis, et in Verum morienle illo omnium doctore lerrarum, non
disciplinis philosophicis prascipue eruditus, fieret ^D prius Occidentales episcopi .Egyptiorum et Orienla-
episcopus Constanlinopolitanoe sedis. Quod Théo- lium, Bosphorensium atque Tharatensium, sunt am-
philo Alexandrino episcopo nequaquam placuit, plexi communionem, quam illius sacratissimi viri
quoniam eamdem sedem suo presbytero valde dile- nomen inter proedecessores poneretur episcopos, et
clo conlradere nitebatur. Sed proevaluit plurimorum Acalium quidem, qui post eum ordinatus est, nullo
sententia. Johannes quidem faetus episcopus, dum habuerunt sermone dignum. Eo tempore etiam
nulli parceret, evenit illi quod in antiquo continetur grando vehemens Conslantinopolim et circa ejus
proverbio : Veritas odium el obsequium amicos pa- suburbana descendit. Dicebant itaque Dei iracundia
rât. Offendit enim clerum sibi commissum, pro di- gestum, eo quod sine judicio Johannes fuerat con-
versis occasionibus, atque imperatricent, el maxime demnalus. Quibus verbis fidem dédit mors Augusloe,
Theophilum cum suis sequacibus, a quorum dero- continuo subsecuta. Quarto namque die post gran-
gationibus soepius pulsalus fuerat. In tantum enim dinem est defuncla,
inimicorum prasvaluerunt apud Arcadium principem CAPUT II. -
insidioe, maxime uxoris , ut pellereter Johannes in De tyrannis per Dei potentiamexstinclis, el
exsilium. Populus autem eum propter sanclitatis re- rege ma-
gno Scythioesub Arcadio.
verenliam, et ejus proedicationem, fortiter djligebat. Gainas quidem génère Celticus, consilio Barba-
1255 CHRONICON.— TOM1II LIB. V. 1254
rus, studio lyrannico vehementer elatus, eo tempore L CAPUT m.
cum esset magister militum, multos suoe gentis, De doctoribus qui sub Arcadio et Honorio scribendo
multos etiam Romanorum sub suo magisterio ha- claruerunt.
bens, terrorem plurimis etiam ipsi principi medita- Igitur antequam de cladibus ntiseriarum, quoeexi-
tione tyrannidis inferebat. Eratque Arianus. Is cum gentibus peccalis in partibus Hesperiarum, seu Gal-
vellet fasces imperii arripere, imperatoremque cu- liarum atque Hispaniarum, nec non et Àphricoe, ea
peret exstinguere, manum validant suorum misit, ut tempestate contigerunt, dicamus, de illustribus viris
regalia nocta ineenderent. Barbari vero angelorum qui adhuc in Ecclesiis veluti-sidéra nticantia radia -
circa palatium proesidia cémentes-in sehemate'ar- bant, imperanlibus Arcadio atque ejus fratre Hono-
matorum mihtam, infecta negolio revertantar ad il- rio, memoriam facere censuimus. Gregorius Beticus,
lum. nie vero minime credens illorum assertionibus, Hiberi episcopus, usque ad extremam senectutem.
dum exercitum a regia urbe dispersum sciret, plures diversos mediocri sermone tractatus composuit, et
misit sequenti nocte. Adeuntibus autem quos mise- de fide elegantem librum ToebadiusAgenni Galliarum
rat aulam regiam, vidèrent et ipsi undique agmina episcopus, edidit contra Arianos librum. Dicuntar
regalia protegentia. Qua visione lerriti recesserunt. ejus et alia esse opuscula. Epiphanius, Cypri Sala-
Gainas vero, hoc comperlo, tolam urbem igni ferro- * minoe episcopus, scripsit adversum omnes hoereses
que turbavil, fugiensque Hellesponto piratico rita libres, et multa alia opuscula, quoeab eruditis, pro-
vivebat. Contra quem navali proelio data, mulli Go- pter res a simpliciorîbus, propter verba quoque
thorum ejus exslincti, ipse quoque bello evadens, ignota, lectilantur. Diodorus Tharsensis episcopus,
mox tamen capite pleclitur. Post cujus oppressipnem dum Antiochioeesset presbyter, magis claruit. Ex-
Isauri per montera Tauri discurrentes, ingens dis- stant ejus in Apostolum commentarii, et multa alia
3endium reipublicoeimportarunt. Conira quos Nar- de Eusebii magis Emisseni charactere pertinentia,
bazaicus directes, majus continuo rependit incom- cujus cum sensum secutus sit, eloquentiam imilari
modum. Qua tempeslale Roilus dux Scythioe trans- non potuit, propter ignoranliam soeculariumlittera-
ivit Hislrum, et cum innumero exereitu vehemen- rum. Eunomius Arianoe partis Cicizenus episcopus,
ter Thraeias-populatus esl, ipsamque regiam civita- in apertam hoereseos suoeprorumpens blasphemiam,
tem obsidere et subvertere minabatur. Supernis ut quod alii tegunl iste-publiée fateretur, et multa
quem jaculis atque fuiminibus majestas divina per- contra Ecclesiam scribere ausus. Responderunt
cutîens, et ipsum et omnem simul concremavit exer- Apollinaris, Didymus, Rasilius Çoesariensis, Grego-
citum. Taie aliquid a domino ejus consolatore eliam , rius Nazianzenus et Emissenus. Priscillianus Abiloe
Parthico proeliogestum est. Nam cum ibi Romanos J episcopus, qui factione Hidati el Hitacii Treviris a '
vacare cognovissent, et civitates in confinio consti- Maximo tyranno coesus est, edidit mulla opuscula;
tulas debellarent, pacisque pacta transcendèrent, qui a nonnullis Gnosticoe,id est Basilidis vel Marci
vaslatis finibus nemo ferebat auxilium. Imperator (de quibus Irenoeus scripsit) hoereseosaccusalur, de-
namque de pace proesumens, duces et milites ad alia fendentibus aliis non ila eum sensisse, ut arguituiv
bella direxerat. Tune ergo imbre vehemetissimo et Latroianus Hispanioeprovincioe,vir valde eruditus et
grandine deposita, ulterius eos Deus accedere non in melrico opère veteribus comparandus, coesus est
permisit, eoruntque ligavil eursunt, ila ul viginti et ipse Treviris, cum Priscilliano, Felicissimo, Ju-
diebus tolidem ambulare sladia non valerenl. Duces liano, Eucrotia, ejusdem factionis auctoribus. Ex-
venientes et congreganles exercitum , primo bello stant ejus ingenii opéra diversis melris édita. Ty-
obsidentes urbem, imperatoris vocabulo noniinatanD, berianus Boeticus scripsit pro suspicione, qua cum
reprobi sunt invenlî. Cum enim plusquam triginta Priscilliano accusabatur hoereseos,Apologeticum tu-
diebus Gororanus rex proedictam obsideret civita- menti compositoque sermone. Sed post suorum coe-
tem, et multa machinamenta construeret, terres dem toedio victus exsilii, mutavit proposilum, et,
conira muras civitalis excelsas oedificaret, solus Eu- ^ juxta sanctam Seripturam, canis reversus ad vomi-
nontius sacratissimus ejus civitatis episcopus resti- tum suum, filiam devotam Christo virginem matri-
lit, et impetum moliminis eorum machinasque de- monio copulavit. Ambrosius MediolanensisEcclesioe
struxit. Et licet duces nostri hoslibus bellando ces- episcopus, de quo supra mentionem fecimus, qui
sissent, et obsessî cives résistera non auderent, iste multa nobiliter edidit opuscula, quoequidem propter
solus orando sine vastalione reddidit civitatem. Non notiliain assidue legentium reor non esse recapi tu-
multo post tempore, quant Johannes defunctus est, lare necessarium. Eo tempore defunctus est Ambro-
moritur et Arcadius imperator, vir milis et quielus, sius Alexandrinus auditor Didymi : scripsil adversus
sed in hoc culpabilem se exhibuit, quod derogaliones Apollinarem volumen mullorum versuum de dogma-
non évitavit quoeodiis excitabanlur conira ministres tibus, et commenlarios in Job. Sophronius vir ap-
Christi. Is ergo cum pâtre quidem Theodosio tre- prime eruditus, laudes Bethlehem adhuc puer, et de
decini regnavit annis, post mortem vero patris qua- subversione Serapis insignem librum composuit. De
tuordecim; vixit quadraginta el uno annis. Virgiuitate quoque ad Eustoehium, et Vita Hilarionis
monachi, opuscula Hieronymi in Groecumsermonem
eleganlissime transtulit. Hieronymus, natus paire
tm FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1256
-Eusebio. oppido Stridonis hoec scripsit : Vitam Pauli A novarum rerum nlolitiones in fratre perhorfescens,
monachi; epistolarum ad diverses lib. i; ad Helioto- reliclis apud Aphricam militiam duobus filiis ado-
rum exliorlatoriam ; et allercationem Luciferiani et îescentibus, in Italiam rediil. Gildo, absenliam fra-
Orthodoxi; Chronicum omnimodoehistorioe; in Hie- tris et proesentiam filior-umejus suspeclam habens,
reniiam, in Ezechiel homilias Adamantii xxvin, quas adolescentes dolo circumventos interfecit. Ad hune
de Groecoiri Latinum verlit. De Séraphin et Osatma, jam ut hostem bello insequendum Mascezel frater
de îrugi et luxurioso filio, de tribus quoestionibus missus esl, quem idoneum procurandoe' reipu-
legis veteris, homilias in Canliea Caniicorum u, blicoefore proprioe orbilatis recens dolor polliceba-
Adversus Hëlvidium unam epistolam de Mariasvirgi- lur. Igilur Mascezel jam inde a Theodosio sciens,
nitâte perpétua. Ad Euslocbium de Tirginitale ser- " quantum in rébus desperatissimis oralio hominis per
vanda; adMarcellum epistolarum lib. unum; conso- fidem Christi a clemenlîa Dei impetraret, Caprasiam
latoriam de morte filioe ad Paulam. In Epistolam insulam adiit. Unde secum sanctos servos Dei aliquos
Pauli apostoli ad Galalas commentariorum lib. in. perntotosprecibus suis sumpsit,cum his orationibus,
Item Pauli ad Ephesios in Epistolam lib. m. In Epi- jejuniis, psalmis, dies noctesque continuans, sine
stolam Pauli ad Titum lib. i, el in Epislol. Pauli ad bello victoriam meruit, ac sine coedevindictam. Ar-
Philemonem lib. i; in Ecclesiasten commentavios, B dalio fluminis nomen est, quod Huit inter Teneslem
QuoestionumHehraicarum in Genesim lib, i. De Spi- et ad Mercidem civitates. Ubi cum parva manu, hoc
ritu sancto Didymi, quem in Latinum transtulit lib. i ; esl cum quinque millibus (ut aiunt) militum contra
in Lucam homilias xxxvm. In Psalmos a decimo septuaginta millia hoslium castra melalus, cum in-
usque ad decimum sexlum tractatus vu. In captivum jecta mora excédera loco, oppositasque proejacentis
monachum. Vitam beati Hilarionis. Novum Testa- vallis angustias transgredi veïiet, incurrente nocte
mentum Groecoefidei reddidit; Vêtus juxta JHebrai- beatum episçopum Ambrosium Mediolani paulo ante
cum transtulit; epistolam autem ad Paulam el Eusto- defunclum, per omnium sibi videra visus est, signi-
chium. Scripsit in Michoeantexplanationum lib. n ; ficantem manu, et impaeto ad humum 1er baculo
in Naum lib. i; in Âbacuc lib, n; in Sophoniam dicenlem : Hic, hic, hic. Quod ille prudenti conje-
lib. i; in Aggoeumlib. i. Isaiani militer explanando ctura intellexit merito annunliantis fidem viclorioe,-
grandîa volumina edidil. Hieremiam etiam exposuil, verbo locum, numéro diem, significari subslitit, ac
Danîelem quoque explanavit, commentarium eliam tertio demum die post noctem orationibus hymnisque
in Maflhoeum, et alia quant plura opuscula fecit. pervîgilem ab ipsis'eoeleslium saeramentorum myste-
Quibus diebus bealissimus confessorum" Marlinus riis in hostem circumfusum processit. Et cum ad
Turonensium episcopus, multis ac prasclaris mirabi- " eos qui primi occurrerant, pia pacis verba jactaret,
libus palratis vinculis solutus carnis, migravit ad signiferum quemdam insolenter obsistentem, et jam
Dominum. Qui, nobililate generis pollens, sub Con- jamque pugnam excitanlem gladio percussitlinbra-
stantio ac Juliano mîlitayeral. Demum apud Wan- chium, eumque manu débitera ipso vulnera coegit
gionum Galliarum urbem deseruil cingulum militioe" pronum inclinare vexillura. Quo viso reliquoecohor-
sub principe Juliano, et se ad Christi contulit devo- tes deditionem jam fieri priorum exislimantes, cer-
lissimam servilutem. Cujus vilam el mirabiliorum tatim sese ad Mascezelem sfgnis tradidere conversis.
ejus actus Sulpitius Severus suo nobililavit elo- Barbari, quorum magnam multiludinem Gildo ad
quio. bellum eduxerat, defectu militum destituti, in diversa
CÂPUT IV. fugerunt. Gildo et ipse, fugam molitas, arrepla navi
De lyrqnnide Gîldis apud Aphricam. in altum provectas est ; deinde revocatus in Aphri-
Igitur Arcadius moriens Theodosio filio admodum cam, post ahquot dies strangulatas interiit.
parvo Orientis imperii summant tradidit. Nunc autem CAPUT V.
ad partes Hesperiarum verlabius slylum. Cujus Ho- DeAlarice Gothorum rege, qui Romam vastavit, et alio
norius, decedënte paire Theodosio, imperium susce- n^ rege Gothorum, qui cum magno exereitu\intrans
perat admodum puer, Interea Gilcjbcornes, qui initio Italiam, cum omnibus copiis periit. I
regni ejus Âphricoe proeerat, simul ut defunçtum Ea lempestate Radagaisus, omnium antiquorunj
Theodosium comperit, sive, ut quidam ferunt, qua- proesentiïimque hostium longe immanissimus,1repen-
dam proentolus invidia, Aphricam Orientaljs imperii tiiio impelu totam invadit Italiam. Nam fuisse in po-
parlibus jungere molitas est ; sive, ut alia tradit pulo ejus plus quam ducenla millia Gothorum ferunt.
opinio, ntînimam in parvulis spem fore arbitrâtes, Hic supra liane incredibilem mullitadinem,indoclam-
proesertîm cum absque his non facile antea quisquam que virtalem paganus et Scytha erat: qui,,ut mos
pusillus in imperio relictus, ad maturitatem vîrilis est Barbaris hujusmodi gentibus, omnem Romani
aslalïs evaserît, istique propemodum soli inveniantur, generis sanguinem diis suis propinare devoverat.
. quos ob regiam patris ac suant fidem et divisos et Duo tune Gothorum populi cum duobus potentissi-
destilutos Chrisli tutela provexerit. 1Aphricam exem- mis regibus suis, per Romanâs provincias baccha-
ptant a societate reipublicoeusurpare ausus est Gildo, bantur. Quorum unus Christianus propiorque Ro-
gentil! magis licentia contentas, quam ambitu regioe mano, et, ul ras docuit, timoré Dei mitis in coede.Is
affectationis inflatus. Huîc Mascezel frater fuit, qui erat Alaricus, qui cum Golhis sub Theodosio milita-
1257 CHRONICON.— TOMI II LIB. V. 1258
verat. Quo moriente ejus filii imperatores facti, do- Aposîtas,
À peccatoris populi non videret excidium. s
naliva paterna subtraxerunt, a Golhis sponte reipu- Discurreniibus per urbem Barbarîs, forte unus Go- ?
blicoe subjeclis. Qua necessilate compulsi contra thorum, potens et Christianus, sacrant Dei vîrginent
Romanos eonspîravere, quamvis Christiani doluerunt jam asiate provectam, in quadam ecclesiastica donio
se ab imperatore spretos, regem Âlaricum créant. reperil. Cumque ab ea auram argentumque honeste
Relicta Pannonîa, pénétrant Italiam. Honorius qui- exposceret, illa fideli constantia esse apud se pluri-
dem Ravennate urbe ragia residebal imperator. Cu- mum, et mox afferendum spopondit ac protulit. Cum-
jus voluntate et jussu properabant ad Gallias absque que expositis opîbus altonitum Barbarum magnitu-
loesione Italia?, sed Stiliconis facto soevientes, non dine ponderis et pulchritudine, ignota etiam vasorum
solum Italiam diripiunt, sed et Romam invadunt. qualitate inlelligeret, virgo Christi ad Barbarum ail :
Alius vëro paganus Barbarus el vere Seylha Rada- HoecPétri aposloli sacra mysteria sunt. Proesume,
gaisus, qui non tantum gloriam aut proedam quan- si audes, de facto tu videris. Ego quia defendere ne-
tum inexsaturabili crudelitate ipsam coedentarmarel; queo, tenere non audeo. Barbarus vero ad reveren-
el hic jam sïnu receptus ïtalioe -Romam epraximo tiam religionis, timoré Dei el fide virginis motus, ad
trementem lerrore quassabal. Assunt Uldin et Sarus Âlaricum hoec per nuntiûm retulit. Qui continuo
Hûnorum et Gothorum duces proesîdio Romanorunt. B ] reportari ad aposloli basilicam universa, ut erant,
Itaque pielate Dei conterritum divinilus Radagaisum vasa imperavit; virginem etiam, simulque omnes,
linior in Fesulanos montes coegit, ducenta millia qui se adjuugerent Christianos, îllo cum defensione
hominum in aspero montis jugo conclusa, agmina, deduci. Ea domus a sanetis sedibus longo, ut fertur,
quibus dudum angusta videbatar Ilaha, latenti spe et medio inlerjectu urbis aderat. Itaque magno spe-
in unum ac per unum veïlicem trusa, nbi esurîentes claculo omnium disposila per singulos singula, et
illi tam immanes hostes silientes languentesque in- super capita eiata palàm aurea alque argentea vasa
terfpcli sunt. Igitur rex Ragadaisus solus spem fugas pdrtantar, exsertîs undique ad defensionem gladiis,
sumens, clam suos deseruîl, atque in nostros incidit. pîam pompant munientes, hymnos Deo Romanis
A quibus captas et paulisper retentus, ac deinde Barbarisque eoncinentibus, publice canitur. Igitur
interfectus est. Tanta vero multitado captivorum in ea irruptîone Placidia Theodosii principis filia,
C-othorum fuisse perhibetur, ut vilissimarum pecu- Âreadii et Honorii imperatorum soror, ab Ataulfo
dum more, singulis aurais passim grèges hominum Âlarici propinquo capta atque in uxorem assumpla,
venderentur. Interea cornes Stîlico, cui summa He- quasi eam divino judieio velut spéciale pignus obsi-
speriarum negotia Honorius eommiserat, et pater ' dem Roma tradiderit, ila juncta poteplissîmî Barbari
Theodosius moriens hoc fieri decreveràt, fastu su- " régis conjûgio multo reipublicoe commodo fuit. Ala-
perbioe elatus, parvîpendens quod sub imperatore ricus autant mira Dei dispensatione urbem irrupit
imperabat, Eucherium filium suum imperatorem 'atque vaslavit, populumque qui in multis Deum of-
facere délibérât. Quamobrem Alaricum Gothorum fenderat Romanum, magis terrore quam coede cor-
regem pro pace optima el quibuscunque sedibus sup- rupit ; posl trîduum ab Urbe discessit. Quo mortuo,
plkîter ac simplidter orantem, occulto foedere cor- Âtaulfus qui Gothorum rex mox fuerat creatus, el
rupit, publice belliifn dènunlians, ut negala pacis Placîdîam. sororem imperatorum duxerat uxorem,
copia ad terrendam rémpublicam êxcïtarêtûr. Qui cum consulta Honorii Italiam reliquit, et cîtato gressu
non solum Golhos, sed et Âlanos, et Suëvps, Wan- ad Gallias lendit, quas diversoe occuparant gentes
dalos ipsos, etiam Burgundiones, in arma sollicitons, barbaroe.
pulsare Gallias votait, sperans miser sub bac neces- CAPUT VI
silate imperium filip çontradere, et barbaras gentes De diversis gentibus] quoe se infuderunt per Gallias.
lam facile comprimi posse, quant commoverat. Ita- Interea ante biennium Romanoe irruplionis exéi-
que ubi imperatori Honorio exerçituique Rontano" taloe per Sliliconem gentes Halanorum, ut dixi, Sue-
hoc tantorum sçelerum schéma patefaclum est, corn- ,-jp.borum, Wandalorum, multoeque cum his alias Rhe-
moto justissime exercilu, occisus est S.tiïiço,qui ut num transpunt, Gallias inyadunt, directoque impelu
unum puerum purpuram induerel, totius generis Pireneuni usque perveniuijt, pujus obice ad tempus
humani sanguinpm dedidit. Occisus est Eucberius. repuisas-per circumjacentes provincias refunduntur.
Âdest Alaricus, trépidant Romam obsidet, turbat, His per Gallias bacchanlibus, apud Britannias Gra-
irrumpit urbem : dato tamen proecepto, ut si qui ad tianus municeps ejusdem insuloe tyrannus creatur
saneta loca, proecipuequein sanctorum apostolorum pt oçcidilur. Hujus loco Constantinus ex intima mi-
Pétri et Pauli basilicas confugissent, hos imprimis lilia propter solam spem nominis, sine merito virtu-
inviolatos, securosque esse sinerent ; tum deinde tis, eligitur. Qui continuo ul invasil iniperiuni, in
quantum possent proedoeinhiantes, a sanguine tem- Gallias transiit. M saepea Barbaris incertis foederi- .
perarent. Âecidit quoque quo magis urbis irruptio bus illusus, detrimento magis reipublicoe fuit. Misit
indignatione Dei acta, quam hostis fortiludine pro- in Hispaniam judices, quorum occasione Barbari
baretur, ut ieatus Innocenlius Romanoe urbis epi- Pirenei custodia prodita, clauslrisque patefaclis,
scopus, tanquam justus Loth sûbtractus a Sodomis eunclas gentes quoe per Gallias vagabantur, Hispa-
occulta Dei providentia apud Ravennam urbem tune niarum provinciis immittunt, iisdemque ipsi adjun-
1259 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI j 1210
guntur. Ubi aclis aliquandiu magnis cruentisque. L urbem dolo.suorum occisus est. Post hune Segericus
-discursibus, post graves rerum atque hominum va- rex Golhis creatus, nihilominus a suis interfeclus
siationes, habita sorte et distributa possessione rese- est. Deinde Valia successit in regnum : qui pacem
dgrunt. optimam cum Honorio imperatore, datis leetissimis
CAPUT VIL obsidionibus, pepigit. Placidiam imperatoris sororem
De lyrannis sub Honorio emergenlibus, subito et exs- honorifice apud se honesleque habitam fratri reddi-
linclis. De Constantio el ejus fideli consule, quem dit. Quam Honorius Constantio, .qui eam revoca-
demum creavit consulem. verat, malrimonlo jungens, imperatorem apud Ra-
Itaque Honorius imperator videns lot oppositis vennam creavit.
lyrannis nihil adversus Barbares agi posse, ipsos CAPUT VIII.
prius lyrannos deleri jubet, Constantio comiti hujus De Johannis lyrannide, et ejus matura morte.
belli summam committens. Conslantius aulem cornes
in Galliam cum exereitu profectus, Constantinuht Igitur Honorius, qui cum fratre Arcadio, tredecim
imperatorem apud Arelatem civitatem clausit, cepit, imperavit annis, ac deinceps cum Theodosio juniora
occidit; filiuntque ejus Constanlem jGerontius apud Arcadii fralris filio sexdecim, humanis rébus ,exces-
Viennam interfecit, et in locum ejus Maximum - 3 sit. Quo defuncto Joannes lyrannus Hesperiarum in-
quemdam substiluit : ipse vero Gërontius a suis mi- vasit imperium. Contra quem Ardaburius a Theodo-
litibus occisus. Maximus vero exutas purpura, desti- sio imperatore patricius dirigitur, qui soepe conira
tutusque a militibus Gallicanis aufugit. Jovinus postea, Parlhos dimicando pugnaverat, ac féliciter vicerat.
vir Galliarum nobilissimus, in tyrannidem mox ut as- Sed cum navigando Âquileiam tenderet cum exercilu
surrexeril, cecidit. Sebaslianus frater ejusdem hoc ventes mox contrarius surgens, perturbata classi,
solum elegit, ut lyrannus morerelur. Nam continuo appulil eum ad hostes. Qui comprehensus a tyranno
ut creatus, occisus est. Attalus vero inter lyrannos magnam oestuationem inlulit imperatori. Qui solilo
mori delegit. Qui cura Àphricoe consulatum assecu- more se ad Domini coiitulit misericordiam, cum pre-
lus esset, inde elatus supercilio, Sabinunt domesli- cibus et Iacrymis pro liberatione palrioe el ducis fide-
cum suum virum ingenio callidum industriaque so- lissimi inslabai. Quid tune imperatoris oratio proe-
lerleni, et sapienlem si animi vires tranquillis stu- valuit, dicendum reor. Angélus enim Dei sub sche-
diis accommodavisset, generura allegit, quem pro mate pastoris eduxit Asparam Ardaburi filium, et
quoruradam periculorum suspicione interfecit ; at- omnes qui cum eo erant, ac per paludem adjacenlem
que aliquandiu Aphrica ab eo annona extra ordinem Ravennoe ad loca sperala pervenerunt, unde nullus
detenta, ipse tandem cum immensa certe tempori- J aliquando transisse fertur. Tune ergo Deus inadibi-
bus nostris satis incredibili classe navium Romam lem terram fecit adibilem. Transeuntes namque per '
contenait Nam habuisse tune tria millia seplingenta siccum paludis aquas non oflënderunt, aperlasque
naves dicitur. Quem numerum ne apud Xerxem qui- inventantes civitatis Ravennoe portas lyrannum quo-
dem, proeclarum illum Persarum regem, et Alexan- que detinuerunt. In ea namque civitate lyrannus
drum Magnum, vel alium quemquam regum fuisse, degens, habebat exercitum. Tune ergo piissimus
hislorioe ferunt. Is simul cum agmine militum ad imperator reverentiam, quam circa Divinitateni ha-
urbem pergens littore egressus est, occursu comitis bebat, ostendit. Dura enim circumspectaret, nuntia-
Marini lerritus, et in fugam versus, arrepta navi, lunt est ei tyrannum fuisse peremptum. Quamobrem
solus Carthaginem rediit, atque ibi continuo militari fecit sermonem in populo dicens : Venite, si placet,
manu interfectus esl. Hune omnem catalogum, ut relinquentes hanc voluptalem, et pergenles ad Ec-
dixi, vel manifestorum tyrannorum, vel inobedien- clesiam gratificos Deo solvamus hymnos, cujus ma-
lium ducum, optima Honorius imperator religione nus tyranni proesumptionibus obviavil. Quo dicto
et felicitate scire nierait, et magna quidem Conslan- speetaculo cessante, per médium circum cuncli cum
tius cornes industria et celeritale confecit, merito p. eo concorditer gratias agentes, ad ecclesiam conve-
sane, quia in his diebus proecipiente Honorio, et ad- nerunt, ila ut tota civitas una videretur ecclesia,
juvante Constantio, pax el imitas per universam venientes ad locum oralionis jugi die gratias Domino
Aphricam Ecclesioe catholicoereddita est. Constan- retalerunt. Igitur, occiso tyranno, cogitabat Theodo-
tius itaque contes apud Arelaten,urbem Gallioe,con- sius imperator, cui deberet Hesperiarum régna com-
sistons, magna rerum industria Golhos a Narbona mitlere. Tune Valentinianus erat valde puer, natus
expulit, atque abire in Hispaniam coegit. Gothorum ex matre Placidia ejus quidem amita, filia vero ma-
tune populis Alaulfus rex proeeral, qui post irruplio- joris Theodosii, Arcadii et Honorii sorore de pâtre
nem urbis ac mortem Alarici, Placidia, ul dixi, Constantio, qui ab Honorio imperii jura susceperat,
captiva sorore imperatoris in uxorem assumpta, parvoque tempore cum eo regnaveral. Hune ergo
Alarico successerat. Is, ut soepeauditum atque ulli- Valentinianum consobrinum suum Coesaremfaciunt
Bio exitu ejus probatum est, satis stadiose sectator miltit ad parles Italioe cum quo matreui Placi-
militare fideliter Honorio imperatori ac pro diam, eique universam dispositionem commisit im-
' pacis,
defendendaRomana Republica impedire vires Gotho- perii.
rum proeoptavit. Qui apud Barcillonem îlispanioe
1241 CHRONICON.— TOMIII LIB. V. *»*«
CAPUT IX. A lis magorum mcantationibus, aut sacerdotum suorum
De gestis'memoria dignis in parlibus Orientis sub') purgationibus, vel etiam medicorum
imperatoreTheodosio. Item de Altico episcopo. studiis, curari.
potuil. Quem venerabilis episcopus sola oratione
Igitur Valentiniano apud Ravennam eoronam im-- sanavit el a filio ejus molestissimum doemoniumfu-
perii assumente, et parlibus occiduis régnante cumt gavit. Quam ob rem apud Persas Christianitas est
matre, quoesub Theodosiiimperio sceptris in Orien-- dilatala, et magorum illius fraudes detecloe. Quibus
talibus evenerunt, et memoria habentar digna, ali-- etiam diebus Judoei habitantes in Creta, sollicitati -
qua summatim proelibanbocarpamus. Qua tempe-- sunt a quodam, qui se Mosenlegislatorem a coeload
state Àtticus Constantinopolis erat episcopus : vir eos denuo niissum lestabatur, monens ut omnes suas
mirabilis in doctrina, religione, et largitate proeci-. relinquerent possessiones atque pecunias, quoniam
puus. Cujus inter coetera, dum quidam Judoeus ja- illo doctore per siccum mare, ad repromissionis
eeret paralyticus, medicorum omnium medelis atque! gaudia pervenirenl. At illi, bac spe caplî, omnia con-
Judoeorum superstitiosis purgationibus adhibitis, tempserunt sua. Cumquevënisset dies quam designa-
nihil sibi prodesse sensisset, demum coeterisdespe- veral seductor ille, deduxit eos ad quamdam rupem
ratis, ad Christi se contulit sanitalem. Hoc velociter declivius incumbenlem, jussitque utthaumarum (sic)
episcopoAttieo nuntiatar : quem catechumenum fa- B schemate semelipsos evolverent. Hoc ergo faciebant
ctam, et spem Chrisli promittens, deportare cum priores; et cum venirent ad rupes,. repente morie-
leeto proecepit ad baptismum. Verum Judoeuspara- bantur, tam dilacerali, acutis rupibus, quam in aqua
.yticus, baptismum vera fide suscipiens, cum de necati. Plures tamen mori poterant, nisi Deo provi-.
fonte fuisset levâtes, oegritudine repente privâtes dente quidam viri Christiani supervenissent piscato-
est, et de coeterosanus fuit. Hanc igitur curam vir- res atque negoliatores, qui alios, cum necarentur,
tas Christi etiam eo tempore demonstravit. Qua eripientes recreaverunt. Qui autem evaserant cum
causa plurimi paganorum credenles baptizati sunt. voluissentillum périmera seduetorem, repente dispa--
Àtticus autem largus sïc erat, ut non solum paupe- ruil : quem doemonium suspicati sunt fuisse. Pro.
ribus suarum parochiarum, sed etiam in vicinis ci- bac itaque passione mulli tune Crelensium Judoeorum-
vitatibus mullas pecunias pro egenlium consolatione ad Christianam conversi sunt fidem. Igitur Theodo-,
transmitteret. Calliopio namque presbytère Eccle- sius pacta Persarum rupta pro Christianis ab Attieo
sioeNicoenoe trecentos aureos direxit, hoecmandans : susceptis episcopo, vel ab aliis in orbe Romano : qui-
Hos trecentos solidos expende sicut volueris, et dum persequerentut a rege Persarum inde rugissent;
maxime illis qui petere eonfunduntur, et non eis qui sed dum répéterai eos idem rex, a religioso principe
Ex k minime sunl redditi. Nefas enim ducebat, ut fidèles
propter ventrem magis negotiantur. talibus unam
tantum rem observa, ul nutrias indigentes. Is nam- ad se confugientes infidelibus redderet ad poenas.
que eidem Calliopiomortem suam longe ante pras- Magis enim bella suscipere elegit, quoeper Ardabu-"
dixit, quo dicto non est menlitas. Qui eliam quem- rium militioemagistrum slrenue sunt gesta. Is enim
dam*Judoeumbaplizaverat, qui tamen Judoeus,lurpis Persicam regionem per Armenioe fines ingrediens,
lucri gralia, per diversas hoeresessoepiusbaptizabat, unam ejus provinciam Azamensem .valde vastavit.
et bac arte pecunias congregabat. Postremo ad Ec- Cui cum plurimo exercilu Narseus dux Parthorum
clesiam iterum venit orlhodoxorum. Cui post jeju- occurrit, factaque congressione devictus est. Sic et
niorumtempus proeparatur baptisma, vestis congrua. aliis proeliis, Domino auxiliante, duces et exercitus
Cumque foris fuisset impletus, deducitur Judoeusad piissimi principis superiores et victores inventi
baptizandum. Tune quoedam Dei virtus invisibilis sunt : hoc illis proedicentibusangelis, ut confiderent
aquam disparere proecepit. Cumque proesenles non et orarenl, et Deo crederent, quia Romanos Victoria
cogitantes Dei virtutem, aquam per cuniculuin pro- sequerefur, dicentes se mediatores belli directos a
prium defluxisse suspicarenlur, diligenter undique Deo. Tandem in confinio Mesopotamiascongressione
clausum rursum impleverunt fontem, et denuo de- ]n facta forlissimus Persarum exercitus, qui ab eis
ducto Judoeo, aqua disparuit. Tune sacerdos, Quid immortalis dicebatur, a Romanis coesus est. Porro
mali, inquit, fecisti, o homo? An certe nesciens ba- rex Persarum infortunii sui causas agnoscens, lega-
eis com-
ptismale jam potilus es? Ob banc rem cum diversi tionem Romanorum suscipiens, pacem cum
Christianos
concurrerenl, quidam Judoeum recognovit, quem posuit. Et hoc modo bellum propter
baptizalum ab Atlico episcopo ipse susceperat, et exorlum, de Parthorum regione cessavit.
hoc modo illius fraus universis apparuit. CAPUT XI.
CAPUT X. De Theodosiivita optima et uxoris.
De Marutha et Altico episeopis, et de proeliisconira Itaque erat imperalori filia ex Eudoxia nomine
Parlhos pro Chrislianis susceplis. Eudocia. Hanc Valentinianus consobrinus ejus He-
Eo tempore Marulhas Mesopolamenus episcopus speriarum partium ab eo faetus imperator petiit
insignis habebatur, quem Theodosius imperator le- uxorem. Cumque Theodosius annuissel, Valentinia-
gationis gralia ad Persarum regem direxit. Qui ve- nus, muniens Hesperias, Conslantinopolim venit ad
niens in Persidem ad Sigerdem regem nimio dolore nuplias. Quibus celebratis, uxore sumpta, reversus-
çapilis ex longo tempore vexalum.invenil : qui nul- est. Theodosius igitur imperator pro beneficiis silrî
4243 FRECULPHILEX0V1ENSIS EPISCOPI 1244
côllalis a Deo gratias referebat, plurimis honoribus A CAPUT-Xffl.
Christo sua vota compensans, conjugemque suam De diversis apud Aphricam et Britanniam gestis, et
Eudoxiam ad Hierosolymam destinavît. Hoe enim et obilu Augusli, et hinc Theodosiiprincipis.
ipsa votant habueral, si filiam viderel nuplam. Quoe Qua etiam tempestate Àphricana provincia, per
tam Hierosolymis ecclesias constilulas, quam per Bonifacium comitem Wandalis tradita, et a Ro-
, singulas civilates positas honoravit : cum pergerel, mano jure subtracta est. Qui Bonifacius dura in of-
et cum denuo remearet Theodosius. llaque regaliter fensant Valentiniani venisset, mata publico se defen-
natus atque nutrilus nihil habuit tepidum, sed sic dere votait ; invitaloque ab Hispanis Girzerico Wan-
fuit sapiens, ut inter fabulantes expérimentant cre- dalorum rege, qui interfecerat Eroiengariunr re-
deretar habere causarum. Perdurabal in frigore gem Suevorum, injuriant sanctoe Eulalioe in eodem
similiter el in oestu, plerumquejejunabat, et maxi- ac si notons ulcisciter. Consederanl enim Wandali
me iv feria et vi studio Christianitalis, nec aliler in Belica Hispanioe regione, annis 64-.Hinc Irans-
quam monasterium regalia videbatar. Ipse namque eunt in Aphricam cum omni familia, Àlanis secum
matulino ad-suas sorores pergens, divinas dicebal junctis et Golhis, omnia ferro, fiamma, rapinis simul
laudes. Quam ob rem etiam sacras lilteras sine co- el Ariana impielale foedaverunt. Tune bealus Au-
dice recilabat. Loquentibus episeopis velul olim sa-. B guslinus Hipponensis episcopus et omnium doctor
cerdos faetus, ex divina leclione respondebat, con- - Ecclesiarum, ne civitatis suoeruinam viderai, tertio
gregabatque sacros codices, et quoseunquelibet eo- obsidionis ejus mense migravil ad Dominum, v Kal.
rum interprètes seu expositores. Patienlia atque Sept, cum vixisset annis 76. Quo tempore Wandali,
clementia universis bominibus eminebal : operibus capta Carlhagine, Siciliam quoque deleverunt. His
iram, tristiliam, libidinemque devincens, el in nullo in diebus Agetius dux ulriusque militioe patritius
se ulcisci desiderans. Dum igitur a quodam faittilia- appellalur. Qui Burgundiones contra Romanos rebel-
rium interrogaretur, cur nullum se loedenlemmorli lantes perdomuit : coesaviginti millia Burgundionum,
subjicerel : Ulinam, inquit, esset mihi possibile ad Gothorum vero auxilia eis proebentiumnovem ' mil-
vitam etiam mortuos revocare ! Sic enim fuit dé- lia. Qua tempestate Briloni Scotorum Pictorumque
mens, ut si quando quispiant dignum aliquid morte infestationem non ferentes Romam mittunt, et sui
eommitteret, nec usque ad civitalis portas morita- -subjeclione promissa contra hostem auxilia flagitant.
rus perveniebat, sed ex ejus clementia continuo re- Quibus statim missa legio magnam Barbarorum
vocaiio sequebatur. multitudinem sternit, coeterosBrilannioefinibus pel-
lit. Hoeclegio domum reversura proecepit sociis, ad
CAPUT XII. G areendos hostes, murum trans insulam inter duo
De reliquiis beali Slephani per Orosiwntad Occiduum maria statuera, qui absque artifice et -magislro ma-
porrectis. gis cespite quam lapide faclus, nil operantibus pro-
fuil. Nam mox ut discessere Romani, advectus na-
fgitur Theodosio régnante cum patruo suo Hono- vibus prior hostis, quasi maturam segetem, obvia
rio, vel consobrino deinceps Valentiniano Constantii quoequesubjicil, coedil, calcat, dévorai. Iterum pe-
fdio, ut omissa repelamus breviter quoe gesla sunl. tiluri auxilia Romam advolant, Quoeimpelrata, coe-
Lucianus presbyter, cui revelavit Deus loeum se- sumboslem trans maria fugant, conjunctisque sibi
pulcri et reliquiaruni beati protomartyris Slephani, Brilannis, murum non terra ut ante, etpulvere, sed
scripsit ipsam revelalionem Groecosermone ad om- saxo solidum inter civilates quoeibidem ob melum
nium ecclesiarum personara. Quant revelalionem hostium fnerant facloe, a mure usque ad mare collo-
Avilus presbyter, Hispanus génère, in Latinum ver- cant. Sed et in lillore meridiano maris, quia et inde
lit eloquium, el adjecta epistola sua per Orosium hostis timebatur, lurres per inlervalla ad prbspe-
presbylerum occldenlalibus porrexit. Qui eliam ctum maris staluunt. Sic vale dicunt sociis tan-,
Orosiûs ad loca saucta perveniens, quo eum Augu- quam ultra non reversuri. Tune equidem ad Seotos
slînus ad Hieronymum pro raiione discenda animoe in Christum credentes ordinatus a papa Coelestino
miserai, reliquias beati Slephani accepit, et pa- Palladoeus primus episcopus miltitur. Igitur rece-
triam reversus primus contulit Occidenli. Miracula dento a Britannia Romano exereitu, hoc cognoscen-
vero, quoe Dominus per veneraridas reliquias beali tes Scoti et Picti revertunlur, et totam ab aquilone
Stephani gessit, eisdem diebus in Aphrica, eximius insulam -pro indigeriis mur-otenus capessunt. Nec
doctor Âugustinus plurima et valde miranda, quoe mora, coesis,eaplis, fugatis custodibus mûri, et ipso
pro certo noverat facta, in libris de Civitate Dei con- interruplo, etiam intra illum crudelis proedograssa-
scripsit. Cujus ingenii toi exstant volumina sano lur. Miltitur epistola lacrymis oerumnisque referta
sensu et irreprehensibili ratione édita, ut quidam ad Romanoe poteslatis virum Aclium 1er consulem,
doctorum de eo ita dixeril : Menlitur, qui se totum viginti tertio Theodosii principis anno, petons auxi-
îegisse fatetur. lllo etiam jubenle, Orosius diseipulus lium, nec impelrat. Interea famés dira ac famosis-
ejus proedictus libros vu adversus gentes nobiliter sima profugos infestât. Qua coacti, quidam hostibus
et utiliter composuit. dedere manus ; alii de monlibus, speluncis ac salti-
bus strenue repugnabaut, ac stages hostibus da-
WAR CHRONICON.— TOMIII LIB. V. 1216
banl. Revertantar Scoli donium, post non militant t&.dente nocte ad castra remearent, sin aulem vicli,
tempus reversuri. Picti extremam insuloe partent noctis proesidiojuti, vires résumèrent. Quo bello fa-
tum primum et deinceps inhabitaturi detinenl. Fa- mosissimo, 163,000 ab utrisque parlibus coesa re-
mem proefatam magna frugum opulenlia, opulen- feruntur, ex'ceptis 15,000Francorum et Gepidarum,
. liam luxurîa, et negligentia, negligentiam lues acer- qui mutais vulneribus eonciderunl. Itaque Theodo-
rima, et acrior mox hostium novorum, id est, An- ricus Gothorum rex ibi oecubuit. Atlila rex victus in
glorum, plaga secuta esl. Ergo his ita gestis parti- castra, quoe de plaustris proeparaverai, se recepit.
" bus Orientis et
Oceiduis, Theodosius moritur Con- Aetius autem'Thorismodum Theodorici régis inter-
Istantinopoli,post Honoriobilum anno vigesimo sexto fecli filium sollicitons, ne fraires illius patris occisi
egni, astatis suoe quadragesimo oclavo, posl quem învaderent regnum, mox ad Tolosam ire coegit, quoe
uarlianus a militibus et ab exereitu Augustus ap- sedes erat Vesegotharum regni. Attila vero per lé-
jellatas, sublimalur in regnum. gales monuit simulans amicitias, ut cilo ad sua re-
CÂPUT XIV. pedarel régna, antequam novi hostes circumfusi ma-
De proeliis Bunorum régis contra Romanos, et alias jora sibi inferrenl delrimenta. Ipse autem Aetius
gentes. utrosque reipublicoe deputans hostes, sic negotio in-
Interea Hunorum rex Attila vinclos secum Gepidas B ; fecto discessit. Attila aulem naeta occasione, dis-
cura Ardarico, Golhosque cum Valamir, diversasque cessu Vesegotharum jam securus, Gallias relin-
alias nationes suis cum regibus, omnem ïllyricum quens, ad oppressionem Romanorum movit procin-
Thraeiamque, et utramque Daciam, .Misiam, Scy- ctum. Primaque aggressione, Aquiliensem diu obsi-
thiam populalus est. Contra quem Argenisdus ma- defaal civitatem, quam captam ita penitus delevit,
gister militum Misioeegressus, ad Marcionoplira for- ul vestigia ejus ruinoe vix appareant. Inde audacior
titer dimicavit, qui equo sub se decidente proeven- faetus, Mediolanum occupai metropolim, pariter et
lus est, et nec sic quiescens bellare, occisus est. Ticinum regias urbes, et oequali sorte dejicit vicina-
Igitur Attila multis triuniphis diversarum gentium que loca soeviens demolitur. Cumque Romani in-
atque plurimorum regum, quos subjecerat suoedi- tentas essel opprimera, Léo papa per se accedens ad
lioni, obsequiis elatus, subjectione eliam Ostrogoto- eum, miliorem reddidit. Qui, deposito furore, ultra
rum tumidus, Gallias invadere Vesegolhasque oppri- Danubium promissa pace discessit.
mera prasparabat. Misit itaque ad Valentinianum CAPUT XV.
imperatorem legatos, simulans pacem, dicendo quod De Aelii nece et deproedatione Romoeper Wandalos.
ob injuriant Romanorum ulciseendam properarel ad Aetius autem patritius, magna Occidentalis reipu-
Occidentem, ut delelis Vesegotbis aliisque nalionibus iC blicoe s'alus, ab hostibus liberata Gallia, reverlilur in
partes Galliarum alque Hispaniam, quas illi lene- Italiam. Denique factione Heraclii spadonis a Valen-
bant, reipublicoe redinlegraret. Regem vero Vesego- tiniano principe occiditur, cum quo Hesperiarum
Iharum sollicitare nisus est, ut pariter cum eo Ro- cecidil regnum. Valentinianus autem a salellitibus
manum invaderet imperium et asqua possiderent Aetii, quos sibi delegerat milites, dolo Maximi per-
forte. Sed dotas non laluit imperatorem. Qui cele- fossus, interiit, imperium quoque ejusdem Maximus
riler per Aetium qui Galliis lune proeerat patrilium, invasit. Qui cum reipublicoe profulurus per omnia
Theodoricum Gothorum regem parlibus suis favere credereter, non sero documente quid animo habe-
fedt. Hinc jam truculentissimus rex Allila Gallia- bat probavit. Siquidem interfectores Valentiniani in
rum civitates atque oppida longe laleque subversa, amicitiam recipit, uxorem ejus Augustam amissio-
ad everlendam Aurelianorum urbem festinus prope- nem viri lugere prohîbuit, et intra paucissimos dies
rabatr Tune per beatissimum Anianum Aureliano- in conjugium suum transira coegil, sed bac incon-
Tum episeopum tam Aetius Romanorum patritius, tinenlia non diu polîtes est. Nam post alterum
quam et Gothorum rex Theodoricus, cum filio suo mensem nuntiato ex Àphrica Gaizerici régis adventu, -
Thorismodo, foederali, obviam ire Hunis festina- multisque nobilibus ac popularibus ex urbe fugien-
bant, congregatis undique beilatoribus adversus re- ;D libus, cum ipse quoque, data cunclis abeundi licen-
gem ferocem. Hi enim adfuerunt eorum auxilialo- tia, Irepide vellet abscedere, a famulis dilaniatus
res, Franci, Sarmate, Armoriciani, Burgundiones, est, el membratint dejectus in Tyberim, sepultura
Saxones, Ripariolibriones quondam milites Ro- quoque caruil. Post hune Maximi exitum confestim
mani, nonnulli etiam Celtici, et Germani. Attila secuta est multis digna lacrymis Romana captivi-
vero dum multas nationes mullosque reges, quos las, et urbem omni proesidiovacuam Gaizericus ob-
ditioni suoesubdiderat, secum haberet, Oslrogotha- tinuit, occurrente sibi extra portas S. Leone epi-
rum exercitus proeminebat. Fit prima congressio, ut scopo. Cujus supplicatio ita eum Domino agenle
ferunt, circa Ligerim, sed protraclum esl bellum, et lenivit, ul cum omnia potestati ipsius essent iradita,
in campis Catalaunicis , qui Mauriaci vocantur, civitatem ab igni tamen et coedeatque supplicii's ser-
atrox bellum et pertinax conserilur, cui simile in varit. Per quatuordecim igitur dies secura et libéra
paucis anliquorum invenilur gestis. Rex enim Allila scrutalione omnibus opibus suis Roma vacuata est;
circa horam diei nonam fieri certamen censuit, ut multaque millia caplivorum secum ducens, cum re-
si essent victores sui, longius prosequendo inierci- gina Eudoxia, quoeeum invitaveral, ut ferunt, et fî-j
1247 FRECULPHI LEXOVIENSIS EPISCOPI 1218
liabus ejus Carthaginem victor Gaizericus rever- A Theodoricus opprimera atque deproedari jusserat.
sus est. Majorianus autem imperator, pace composite cum
CAPUT XVI. Theodorico rege, tendit ad Hispanias, navesqueproe-
De reslauratione Orientis imperii per Marcianum parare jusserat, ut inde transiret contia Wandalos
principem et gestis Germani episcopi apud Rri- in Aphricam. Sed dum pervenisset ad Carthaginem
lones. Sparlariam, Wandali classera, quam proeparare jus-
Igitur Marcianus Orientis imperator regnum, quod serat, invadunt atque diripiunt. Itaque imperator
decessores proedecessoresque ejus per annos fere coeptonegotio frustrâtes revertitur in Italiam elapud
sexaginta vicissim imperanles minuerunt, divina Terrenam occiditur, locumque ejus Severianus inva-
permissione sic reparavit, ut exsullalio ingens cun- sil, sed ipse, tyrannidis suoe tertio anno vix expleto,
clis accresceret sibi subjectis. Hic namque cum Romoe oecubuit. Qua tempestate inter Francos et
Àvilo Hesperiarum imperatore, quem Romani post Burgundiones Divione gestum esl proelium.Gundei-
Maximi necem tyranni et urbis deproedalionem Coe- llo hoc dolose machinante contra fratrem suum Gau-
sarem creaverant, unanimilalis foedus composuit, debaudura. Itaque Gundeiflus cura suis adversus fra-
Qui ulramque rempublicam concorditer administran- ' trem suum cum Francis dimicavit, fugalumque
tes rexerunt ; demum sexto anno sextoque mense B fratrem regnum ipsius paulisper obtinuit. Gaude-
imperii sui Marcianus in pace obiit. Cui Léo suc- baudus autem Âvenione se munivit. Eodemque anno
cessi' in regnum. Avitus autem de Italia in Gallias resumplis viribus Viennam obsedit, et captura fra-
secessit, ubi ab exereitu el Gothorum auxiliis desli- trem suum Gundeiflum interfecit pluresque Burgun-
lutus reversus Italiam, episcopus in PÏacenlia est dionuni morte damnavil, regnumque fratris suo co-
faclus. Cujus inslinctu Theodoricus rex Gothorum pulavil 'et tenuit. Tune Léo imperator Arlemium
conira Suevos movit exercitum, quoniam ipsi re- divi Marciani generum ex- Patritio Coesarem ordi-
giones quas Romanis reddiderant deproedandovasla- nans, ad Hesperium destinavit imperatorem. Hinc
bant. Fitque congressio conira Suevos in Tarraco- per Ardaburem Asperis filium Bigenem Getharum
nensi Campania, ubi plurimi Suevorùm exstincti. regem interemit. Qui etiam Basiliscum fratrem suoe
Richarius rex Suevorùm fugiens novissime compre- Ausloe contra Wandalos cum exercilu direxit in
hensus et in custodiam trusus. Suevi, destructo eo- Aphricam. Qui navali proelioCarthaginem soepeag-
rum regno, tradiderunt se Tlteodorico régi Gotho- gressus,-pecuniis delinitus abscessît. Igitur Àriemius
rum. Qua tempestate gens Anglorum sive Saxonum, illico ut Romam venit, Recimerem generum suuin
Britanniam tribus longis navibus advehitur. Quibus contra Alanos direxit virum egregium, qui et mulli-
dum iter prosperatum domi fama referret, miltitur G tudinem Alanorum fugavil, et regem eorum Beor-
exercitus fortior, quijunclusprioribus primo hostes gura in primo statim certamme superatum inter-
abigit. Deinde in socios arma vertens, lotam prope emit. Theodoricus ergo Vesegotharum rex crebram
insulam, ab Orientali ejus plaga usque ad Occiden- mutationem Romanorum principum cernens, Gallias
talem igni vel ense subigit,- conficla occasione quod suo jure nisus est occupare. Quod comperiens Arie-
pro se militantibus Brilones sufficienler stipendia mius imperator, Britommi solatia postulavil. Quo-
promissa non darent. Tune hoeresis Pelagiana Bri- rum rex Rqlimus cum 12,000 venit, ut ferret auxi-
tannorum lurbat fidem : qui a Gallicanis episeopis lia : contra quos rex Vesegotharum Theodoricus
auxilium quoerentes, Germanum Utissiodorensis innumerum ductans exercitum, diuque pugnans, Ro-
Ecclesioe episeopum et Lupum Trecasinum oeque timum Britonum regem anlequam Romanis conjun-
aposlolicoegratioe antistitem fidei defensores acci- geretur, effugavit. Qui amplant partent exercitus
piunt. Confirmant antistites fidem verbo verilalis amissam, cum quibus potuit, fugiens ad Burgundio-
simul et miraculorum signis. Sed et bellum Saxo- num gentem vicinam, Romanisque eo tempore foe.-
num Piclorumque adversus Britones eo tempore deratam, advenit. Theodoricus vero rex Vesegotha-
junclis viribus susceptum divina virtute retundunl. rum Arvernam Gallioe civitatem, Artemio principe
Cum Germanus ipse dùx belli faetus, non luboe•Djam defuncto, qui cum Ricimere genero suo inteslino
clangore, sed clamore alléluia totius exercitus voce bello soeviens, Romain irivisset, ipseque a genero
ad sidéra levato, hostes in fugam verlii immanes. peremplus, reliquil regnum Olybrio. Quo tempore in
CAPUT XVU. Constanlinopoli Âspar, primus Patriliorum et Go-
De crebris mutalionibus principum. Et quo pacto Oc- thorum gênera clarus cum Ardubure et Patritiolo
cidenlis imperium amiserint Romani. filiis, illo quidem olim pâtre patritio, hoc autem Coe-
Léo, ut diximus, Orientis imperator posl Marcia- sare generoque Leonis principis appellato, spado-
num faetus, apud Ravennam autem Majorianus Coe- num ensibus in palatio vulneratus interiit, el nec-
sar est ordinatus. Qui cum Theodorico rege Vesego- dum Olybrio octavo mense in regno ingresso ob-
lliarum foedusiuiit per legatos, et ab Emerita Hispa- eunte. Glicerius apud Ravennam plus de proesum-
nioecivilate, quam tune vastabat, ad Gallias est re- plione quam eleelione Coesar effectas: quem, anno
vocalus non tamen sine magna slrage atque popula- vix explelo, nepos Marcellini quondam patritioe so-
tione Suevorùm, aliarumque gentium Hispanioe in roris filius regno dejiciens, in porta Romoe episeo-
diversis parlibus habilanlium, quas per duces suos pum ordinavit, et ipse regnum obtinuit. Tantas va-
1249 CHRONICON.— TOMI II LIB. V. 12S0
rietates mutationesque Romanorum principum Théo- j ad eum legatioue, mandat Zenon ut ad se venire non
doricus cernens (ut diximus superius) Arvernam dissimularet, mentor etiam esset quantis honoribus
occupavit civitatem, ubi tune Romanorum dux sublimalus a Leone principe, dunifere decem annis
proeerat Cedicius, nobilissimus senatorum, et du- prius obses apud eum esset, ad génitale solum el
dum Avili imperatoris, qui ad paucos dies regnum genitoris proesentiam fuisset remissus. Theodoricus
'
invaserat, filius Golhi, capta civitale Arvernorum, itaque nihil hoesitansad regiam festinus venit urbem,
Nabornam eliam invadunt. Conira quos Orestem ubi ab imperatore Zenone, bénigne susceptus, ma-
magîstrum militioeNepos imperator direxit. Oresles gnifieeque sublimalus, et consul ordinarius est fa-
vero susceplo exercilu venit Ravennam, ibique mo- etus. Nec tantum hoc, sed el equestrem staluam ab
ratus Augustulum filium suum imperatorem fecit. imperatore promeruit ante regiam collocari. Inter
Quod audiens Nepos fugit Dalmatias, ibique regno hoec ergo Theodoricus sub Zenonis imperio feedere
privâtes defecit, ubi jam Glicerius dudum imperator sociatus, dum ipse in urbe omnibus bonis frueretur,
episcopalunt Solonitanum habebat. Augustulo vero a genlemque suam in Illyrico (ut diximus) residenlera
pâtre Oreste in Ravenna imperatore ordinato, non non omnino idoneam aut refertam audiret, elegit
multo post Odoacer, Torcilingorum rex, habens se- potius solito more gentis suoe labore quoerere vi-
cum Scyros Herulos diversarumque gentium auxi- B ctum, quam ipse otiose frui regni Romani bonis, et
liarios, Italiam occupavit, et Oreste interfecto Au- gentem suam mediocriter victilare, secumque deli-
gustulum filium ejus de regno pulsum in Lucullano berans, ad principem ait : Quamvis nihil deesl no-
Campanioecastello exsilii poena damnavit. Sic quo- bis imperio vestro famulantibus, tamen si dignum
que Hesperium Romanoe gentis imperium, quod ducit pietas veslra, desiderium mei cordis libenter
seplingenlesimo nono Urbis conditoe anno primus exaudiat. Cumque ei (ut solebat) familiariter facul-
Auguslorum obtinuit Oetavianus, cum hoc Augustulo tas fuisset loquendi concessa : Hesperia , inquit,
periit, anno decessorum proedecessorumve regni plaga quoe dudum decessorum proedecessorumque
quingentesimo vigesimo secundo. Hinc jam respu- vestrorum regimine gubernata est, et urbs illa ca-
bliea Romanorum partibus Hesperiarum, quoe hacle- put orbis et domina quare nunc sub régis Torcilin-
nus gentibus iniperaverat, regibus genlium gemens gorum Rugorumque tyrannide fluctuât? Dirige me
succubuit^ cum gente mea, si proecipis, ut et hic expensarum
CÂPUT xvra. pondère careas ; et ibi si adjutus a Domino vicero,
De"Theodoro Gothorum rege, qualiter oblinuerit Ita- fama vestroe pietatis irradietur. Expedit namque ul
liam per Zenonis imperatoris datum. Et de gestis ego, qui sum servus vester et filius, si vicero, vobis
ejus. G donanlibus, regnum illud possideara, quam ut ille
Qua tempestate Léo imperator pro Thoma Chalce- hostis tyrannico jugo senatum veslrum parleuique
donense per universum orbem singulis orlhodoxo- reipublicoe captivitatis servitio premal. Ego enim si
runt episeopis, singulas consonantesque misil episto- vicero, vestro dono veslroque munere possidebo : si
las quid de eodem Thoma sentirent, rescribi sui po- vielus fuero, vestra pietas nihil amittil, imo, ut dixi-
stulans. Quorum adeo consonantia de vera Chrisli in- IBUS, lucratur expensas. Quo audilo, quamvis oegre
carnatione suscepit omnium rescripta, ac si uno tem- ferrel imperator excessum ejus, nolens tamen eum
pore unoque dictante fuissent universa conscripla. contrislare, annuit quoeposcebat, magnisque dila-
Quibus diebus Theodorus episcopus civitatis, quoe, a tant muneribus dimisit a se, senatam populumque
Cyro Persarum rege condita, Cyrias nomen habet, eicommendans Bomanum. Igitur oegrassus urbere-
scripsit de vera incarnatione Domini Salvatoris ad- gia Theodoricus, ,et, ad suos revertens, cum omnî
versus Eulychen el Dioscorum Alexandrioe episeo- génie Gothorum, qui tamen ei proebuerunt consen-
pum, qui humanam in Christo carnem neganl. Scri- sum, Hesperiam lendit, rectoque itinere per Smir-
psit et Historiam Ecclesiaslicam a fine librorum Eu- nos ascendit vicina Pannonioe, indeque Veneliarum
sebii usque ad suum tempus, id est, usque ad im- fines ingressus, ad Pontem, Sonlii nuncupatum ca-
perium Leonis hujus, sub quo et mortuus est. Tune stra metatus est. Cumque ibi ad reficienda corpora
et Viclorius, jubente papa Hilario, scripsit pascha- hominum jumentorumque aliquo tempore resedisset,
lem terminum 552 annorum. Léo autem nepotem Odoacer armatum contra eum direxit exercitum.
suum Leonem manibus suis coronavit : quo facto Quem Theodoricus in campis Veronensibus magna
imperatore, moritur-anno decimo sexto imperii sui. strage delevit, castraque soluta diripuit, Italiam
Itaque admodum puer Léo dum parvo superesset cum potiore audacia inlrat ; transacloque Pado
tempore, patrem suum Zenonem imperatorem con- amne, ad Ravennam regiam urbem castra componil.
stituons, rébus excessit humanis. Zenon autem an- Tertio itaque anno obsessum Odoacrum regem ad
num decimum seplimum Orientis rexit imperium. deditionem coegit, hune privalum regno inieremit.
Gognila Theodorici prosperitalis felicitale, quod in Hinc jam tota Italia Theodorico subjecta, tertio in-
Illyrico cum Ostrogotharum exereitu resedisset, post- gressus sui anno Italiam consulta imperatoris pri-
quam e Pannonia cum pâtre Theodomir, alias quoe- vatum suoe gentis vestilum deponens regiunt assu-
remta sedes, profectus esset, vicinasque génies ad mil anticlum, quasi jam Colhorum Romanorumque
quas accesserant, perdomitas subjugassenl, missa regnalor. His ita gestis prospère, gentem Francorum
12SÏ FRECULPffl LEXOYIENSIS EPISGOPI $<m
cupiens foederatam babere, nrissa legatione ad Lu- A CAPUT XX.
dovicum regem eorum, flliam ejus petens, impelra- De persecutlone Catholicorum a regibus Wandalo-
lam niatrimonio suo copulavil, ut Jordanis hislori- rum. El quid in diversis parlibus gestum sit.
cus refert, fîliasque suas vicinis regibus in conjugio Qua lempestate Honoricus rex Wandalorum Aria-
copulavit, unam Alarico Yesegotharum et aliam Si- nus catbolicas ecclesias clausit, plebem variis affecit
gismundo Burgundionum, neptemque sua Amala- snppliciis. Et quidem ab innumeris manus abscin-
burgam Tburingorum régi Ernienfrido, sororem dens et linguas, nec lamen loquelam catholicae con-
vero suam régi Wandalorum Trasemundo dédit, Xessionis eripere potuit. Ilaque Trasemundus suc-
cupiens sic genus suum nobiliter dilatare. Quo tem- cessor Honorici Wandalorum rex et ipse ecclesias
pore JoannesTiomanoeEcclesiaepontifexConslanlino- xatholicas clausit, et plures episcopos exsilio dam-
polim veniens, adportam quse vocatur Aurea, populo- jians Sardiniam misit. Tune Symmacbus papa inter
rum turbis ei occurrentibus, in conspectu omnium jmiîla ecclesiarum opéra, quoe vel a fundamenlis
roganli;coecolumen reddidit. Qui dum rediénsRaven- creavit, vel prisea renovavit, et-juxta basilicas san-
nam venisset, Theodoricus eum cum comitibus car- ctorum Pétri et Pauli, atque Laurentii pauperibus
ceris afflictione peremit, invidia duetus, quia catbo* babilacula conslruxit, «t singulis annis per Africam
licaepietatis defensor Juslinus eum lionoriflce susce- B vel Sardiniam episcopis qui in exsilio erant, pecu-
pisset. Qui etiam Symmachum patricium nullis ex- rrias et vestes ministrabat. Quibus diebus Heldericus
slantibus causis dum trucidari Ravennoe fecisset, ira Wandalorum rex episcopos quos anleeessores sui
perculsus divina et ipse anno sequenti ibidem su- exsilio damnaverant revertî fecit, et ecclesias re-
bilanea morte periit, anno tricesimo sui Ilalici staurare" jussit, bssreticas submovit profanationes,
regni, suceedente in regnum Àtalarieo nepole ejus. Benedicms itaque abbas mirabilibus vita et moribus
Legimus enim in Dialogo £>.Gregorii quemdam sa- ànsignis «laruil, virlulesque illius beatus Cregorius
cerdotem visibililer vidisse Tlieodoiïeum vinctum papa in libro Dialogorum scripsit. Eo etiam tempore
trabi a ïoanne ponlifiee et Simmaebo patritio ad Sigismundus rex Burgundionum a suis Francis tra-
ollam ignis Siciliensis. ditus est. Quem secum Franci in babitu mona-
CAPUT XIX. ehi deducenles cum uxore et ûliis, demumin pu-
teum projicientes, necaverunt. Postcujusneeem Clo-
De Eenone principe, qualiler amissum imperium recè- domeris rex Francorum contra Burgundiones dimï-
lent, <etsucoessore ejus -Anastasio. cans (ut ferlur) in prselio occiditur. Boetius etiam
îgitur Zenon ïmperator Cbalcedonia dum degeret, patritius, qui aiitbmeticam "Latino sermone nobili-
Augusta socrus sua Basiliscum germanum suum in C ter duobus libris ediderat, aliosque libellos ele-
urbe Augustum appellavit. Quod audiens Zenon se- gantissime conscripserat, novissime damnatus ex-
cessit Isauriam, ne causa sui civilibus bellis aliquod silio, post libros Consolationis Pbilosopbicoe, quos
incommodum proveniret. Basiliscus quidem ut fu- metrico stylo atque prosaico luculentissime "dicta-
gam Zenonis cognovil, Isetatus est, sed non diu, quo- verat, in territorio Mediolanensi occiditur.
niam Zenon reversus in regnum et a suis reeeplus CAPUT XXI. ! i
Basiliscum exsilio damnayit. Quidam autem Illius De Belesario consulejustiniani, qui in Afrïca Wanda-
nomine, Zenoni in privala vita amicissimus, dum tos delevit, et in Italia Gotlws contrivit, qui etiam
s_ecretodetraberet AugustoeAriagnse, in zelum con- contra Parthos dimicavit.
citavit Augustum. Qui deliberans eam perimere, uni Quo tempore Justinus imperator, consulens ulili-
.suorum tacite rem demandavit. Quod dum ille agere talibus reipublicse, Justinianum nepotem ex sorore
riiterelur, cuidam cubiculario boc prodidit. Quod sua succe'ssorem designans imperii, moritur. Jusli-
cum regina comperisset, subterfugit ad Acatium nianus per annos 58 Orientis ienuit imperium. Gui
episcopum, posteraque die Zenon rem oeslimans post diuturna bella plurimosque labores contra Par-
perpetratam, dum luctum quemdam quasi gerens thos .gesta, perlegatosfcedus cumregePartborum in-
neminpm suscepit, Acatius episcopus ingressus, et D ituni est. Igitur bac securitate pacis composte, Justi-
factl arguil imperat.oi*em,Augustamque suspicionis nianusRomanum defînibusParthorum exercitum [re-
innoxiam compromiltît, aGceptaque fide Augusta yocavil]. Hinc jam Belesarium delegit consulem, eum-
reverlitur. Illius autem ab urbe discessit assumpfa que cum exercitu ad Australem plagam contra Wan-
tyrannide : ab exercitu principis occiditur, Zenon dalos millit. Qiù, favente Domino, qua venerat faci-
»ero in pace quievit. Anastasius autem, subito as- litate, ea celerilate Wandalos superavit, Lybiamque
suinptus ab Augusta, imperator simul et mariius .ad corpus totius reipublicoe jungens, Wandalorum
innotuit, regnavitque annis 28, tam infeliciter ut di- gentem delevit. Carlhago quoque anno excessionis
versis inimieorum vallatus agminibus tam externo- suse nonagesimo sexto recepta est, pulsis devictisque
mm quam et tyrannorum, saîpius moerens et ge- Wandalis et Gildemero rege eorum capto, Conslan-
mens, nullam suorum viudictam meruit audire ini- tinopolim misso, in urbe regia principi oblafus,
de
mieorum, quia nec ipse jura servavit Ecclesise, sed, spectante populo , imperator per Belesarium
favens hseresi EiUbvcis, calliolicos est persécutas, Wandalis triumpbavit. In Italia vero Theodorico
ipse autem divino fulmine periit. "rege defuncto, Atalaricus nepos ejus, ipso ordinante,
42S5 CHRQNICON,— TOMI II LIB. Y. 1254
successit, septem annos quamvîs pueriliter vivens,. A deditionem suscepit. Atque unus consul dum contra
maire tamen régnante Amalasuenta, degebat, Gelas pêne pari eventu de Francis, qui cum Theo-
quando et Gallias diu tentas Francis repetentibus deberto rege suo ultra 200,000 advenerant, trium-
reddidit, mortuoque Atalarico, mater -sua Theodo- phavit. Sed quia ad alia occupatus alibi noluit im-
hadum consobrinum suum regni participem faciens, plicari, rogantibus Francis paCem concessit, et sine
non post multum, ipsojubente, occisa est. Et quia suorum dispendio de finibus Ilalicis expulit, sumptô-
dudum se cum fllio suo commendaverat principi que rege et regina simulque et opes palatii, ad prin-
Justiniano, is mortem ejus audiens doluit, nec pas- cipem qui eum miserat reportavit : sicque intra
sus est inultam transire; sed mox eumdem ducem pauci temporis spatium Justinianus imperator per
belli, qui Poenorum domitor fueral et de opibus fidelissimum consulem, duo régna duasque respu-
Wandalicis triumpbans adbuc in fascibus erat, ag- blicas suse ditioni subegit. In Australibus atque Oe-
mini diversarum proponens nalionum, ad partes ciduis parlibus bis ita gestis, Partbi, ruplo foedere,
_ Hesperias destinavil : qui primo accessu mpx Sici- Romanorum fines invadunt. Celesyrioeomnia ferro
liam pervadit, duce ejus Sinderitb superato, ubi coedibusque foedando pradantes dévastant, Antio-
dum aliquantum temporis ob ordinandam patriam cbiam usque perveniunl. Quam proesidio Romanorum
rèsideret, comperit in Africa civilia bella intestina- JB vacuam invenienles, cuncta diripiunt, nep onusli
que proelia debacebari. Ram Slotzas pêne ultimus proeda recedunl, nec etiam Romanos fugientes inse-
militum, «t Marcini clientulus magistri militum, quuntur, quoniam audito consul Germanus eorum
tyrannîdem arripiens, auclorque seditiosorum effe- adventu, relinquens Anliocbiam, aufugit. Contra
ctus, CyrOlum, Marcellum, Faram, aliosque diver- quos imperator aliquos duces direxerat victi ac
sos judices dolo [peremplos, in ducem Solomonem ierriti minime praevaluerunt bostibus resistere. Nain
saeviebat, totamque Afrieam lyrannico rilu vastabal. ilerum necessitate Belesarius contra Parthos dirigi-
Emenso «rgo Belesarius a Sicilia in Afrieam pelago, tur, quos non ut alias génies proedomuit, sed tanlum
solila felicitate rebelles fugat, provinciam-libérât, a finibus Romanorum recedere compulit, «t ad pro-
Solomonemque rursum Cartbagine eollocans Sici- prias se sedes repedare, composila pace, reversus
liam redit. Ubi mox Everniud Tlieodobadi Golborum ad principem. Ergo, ul assolet, rerum mutalio et
régis gêner, qui contra eum cum exercitu venerat, principum voluntas diversa invidia quidem senatores
cernens prosperitatem consulis, ullro se ad partes ac patritii exarsi, suggesserunt imperatori ut Rele-
dédit victori, borlalurque ul jam anbelanlem suo- -sarium quali ad sceptra aspirantem de gradu patri-
que adventu suspeclam veniret ad Italiam. Con- ciatus ejiceret, aG dignilatibus privaret. Quod faclum
slruclo ergo Belesarius exercitu, et tam navali quam (G Golbis respirantibus caeterisque nalionibus Romanis
•equestri agminc vallavit Keapolim, paucisque die- infestis non modicam intulit audaciam, ipsumque
ïras eam obsidens, per aquaîduclum nocte invasil, imperatorem non longe"post quod feceral poenituit,
et tam GotMs qui aderant quam Romanis rebellan- quam aulici ïustinianum regno privare, et quemdam
tibus interieclis, «rbem plenissime spoliavit. Quod Florianum imperatorem creare dum aggrederenlur,
Tbeodobadusianimadvertens, Yitigis unum inter alios Belesarii viribus adjulus, quamvis immerito tru-
ductorem exercitus praeponens, contra Belesarium cidatis nova tentantibus restitutus est Justinianus in
dirigit. Qui «um €ampaniam ingressus, mox ad regnum.
-campos venisset barbaricos, illico exercitus con- CAPUT XXII,
sona voce regem -denuntiat Yitigis. Al ille regno sub- Justiniano imperanle, Franci contra Golhosdimican-
lhnalus, direclis « sociis Tbeodobadum Ravennam les eos regno Gallice expulerunt. Qui et contra
revertentem exstinguit, regnumque suum confirmans . Saxones pugnanles vicrunt, et Britones subjuqa-
verunt.
expeditionem solvit, et, privata eonjuge repudiata,
regiam puellam Mathesuentam Theodorici régis Qua tempestate in partibus Galliarum ortum est
neptem sibi plus vicopulal quam amore. Dumque bellum inter Alaricum Golborum regem et Chlodo-
ïlle novis nuptiis delectalur Ravennse, consul Bêle-1!) vemn regem Francorum, quamvis prjus inter eos
sarius Romanam urbem ingressus est. Exceplusque vario evenlu plurima existerinl certamina. Tune
ab illo populo quondam fiomano et senalu jam pêne demum in Campania Yoglavense, decimo ab jirbe
ipso nomine cum virtule sepulto, confestim vicina Pictaviensi milliario, fit Gertaminis congressio. Ubi
occupât loca, urbium oppidorumque munimina. Pri- Cblodoveus Francorum rex Alaricum Golborum re-
rnaque Getica congressione Hunnile duclante exer- gem interfecil, et maximam partem illius exercitus
eitumper Usinum {Perusium] ad oppidum Belesarius trucidavit, regnumque quod Gotbi diu tenuerunt, a
Gothossuperat, et plusquam 7,000 trucidatis, reliquos Ligere fluvio usque ad Rodanum per montes Pire-
Ravennam usque perturbai. Secundo vero cum ipso neos usque ad Oceanum mare abstulit, et ditioni
Yiligis Romanas arces vallante congredilur, macbi- Francorum subdidit. Mira Dei dispensatione actum
nasque illius et turres quibus urbem adiré tentabat est, quantum avarilia consulum Romanorum stipen-
igni consumptis, per anni spatium, quamvis inedia dia sunt subtracta ab eis qui famé et penuria coacti
laborans, deludit. Post bsec usque ad Arimkmm per- conspiraverunt contra Romanos in arma, Illyricum
sécutas, exinde eum efiugatum Bavenna«lausum, in depopulantes, Ilaliam invadenles, Romani gentium
125S FRECULPHI LEXQYIENSIS EPISCOPI CHROMCON.- TQMI II LIB. Y. 1256
dominant depradantes, ut Alaricus, quem Gollu re- à inleremit. Jam ab incursu hostium liberatam Ilaliam
gem creaverant, ovans diversis successîbuspEosperi- corpori reipublicae restituit, Mediolanum urbem re-
tatum, sublimaril gentem suam et regnum'. Demum giam a Gothis et Burgundionibus demolitam reaedi-
in Alarico gens et regnum Golborum defecit, sîcuti ficavit, aliasque urbes per Italiam destruclas restau-
et iRomanorum in Hesperia sub Octaviano Augusto ravit. Qui deinde per invidiam Romanorum, pro qui-
aliarum gentium domina, et novissime in Augustulo bus multa contra Gothos laboraverat, accusatus
deflciens, ut supra retulimus, gentibus aliis subjecta. apud Justinum et eonjugem ejus Sophiam, quod ser-
Itaque imperanle, corpus S. Anlonii monacbi divina vitio premeretltaliam, secessit Neapolim Campania;,
revelatione repertum^ Alexandriam defertur, et in scripsitque genti Longobardorum, ut yenirent et pos-
ecclesia B. JoKannis Baptistse humatur. Dionysius siderent Ilaliam. Tune Jobannes Romanoe Ecclesiai
etiam Paschales scripsit circulos, incipiens ab anno" pontifex ecclesiam apostolorum Philippi et Jacobi,
BominicoeInearnationis quingentesimo tricesimo se- quam decessor ejus Pelagius coeperat, perfecit et de-
cundo, qui sunfahni Diocletiani 288. Tune quidem dicavit.
codex legum, qui nuncupatur Justinianus, ab ipso CAPUT XXIV.
principe institutus, orbi promulgalus est. Yictor quo- De beato Gregorio et de ejus geslis.
que Capuanus episcopus, librum de Pascba scribens, g Tyberio imperante, qui successeral Justino, beatus
Yictori arguit errores. Qua tempestate Chrammus Gregorius legatione fungens apud principem, dum
contra Chlotarium Francorum regem, suum scilicet - Conslantinopolim Eulicium ejusdem urbis episco-
paXrem, rebellare proesumpsit : qui dum a coepla pnm in flde nostrae resurrectionis errasse, catholicis
temeritate non quiesceret adBritanniam se contulit, allegationibus approbans, Tyberio proesente, ,conYi-
geutemque illam cum rege suo contra patrem arma- cil : ita ut ipse Augustus librum, quem de resurre-
vit : quem Chlolarius iiisecutus cum réliquis filiis ciione scripsit, deliberaret flammis cremari. Doee-
suis, et Francorum exercitu, interfecto Britonum iat enim idem Euticius corpus nostrum in illa resur-
rege , Chrammus est comprebensus, atque cum rectionis gloria impalpabile, et venlis aereqie subti-
uxore et filiis quadam domo elausus, vivus est iu- lius esse fulurum, conlra iUud Dominicum : Palpale
census. Ghlotarius vero, de manubiis Britonum et videte, quia spirilus carnem et ossa ,non kabet, sicut
Iriumphans, gentem illam Francis subjectam fecit me videtis habere. Igitur post Tyberium Maurilio ré-
Iributariam. Saxones vero rebellantes gravissimis gnante, idem beatus Gregorius Romanaa Ecclesise
praeliis prostravit, et non sine multo suorum saa- jam pontifex et doctor maximus, synodum episcopo-
guine devicit. Justinianus igitur dum38 annis Orien- rum 24 ad corpus beati Pétri apostoli eongregans,
tis tenuisset imperium, rébus excessit humanis, cui <l de necessariis Ecclesias decernit. Idem missis in
Juslinus successit in regnum Britanniam Augustino Mellito et Jobanne, et aliis
CAPUT XXffl. pluribus cum eis monachis timentibus Deum, ad
Et quidem Edilberectus
De Narsete palricio, qui Gothos delevit in Italia, et Chrislum Anglos convertit.
demum Longobardos, ul ferunt, provocavh ut possi- mox ad Christi gratiam conversus cum génie Canta-
deant eam. riorum cui proeerat, proximisque provinciîs, etiam
Justinus quidem minor annis li imperator. Qua episcopo doctorique suo Augustino, sed et caalerîs
tempestate post egressum Belesarii consulis ab Italia, sacris pontificibus, episcopales sedes donavit. Porro
regem Yitigis Gothorum reginamque, et opes pa- gentes Anglorum ad Aquilonem Humbri fluminis
latii ad principem Juslinianum qui transportaverat sub regibus Aelle et Aedilfrido sitse, needum verbum
(ut superius diximus), Gothi, qui trans Padum in vit» audierant, Gregorius scribens Augustino, Lun-
Ligura consistebant, recrudescentes animo ad bella donias quoque et Eboraici episcopis, aecepto a sede
consurguut, ordinato sibi regulo Hildebaldo, qui vix apostolica pallio metropolitanos esse debere decer-
emenso îanni spatio interficitur. Erarius autem in nit : qui Moralia in Job, gratia divina inspirante,
ejus locum successit, qui et ipse needum anno ex- conscripsit, librum etiam Pasloralem luculentissime
pleto peremplus est. Tune Tolilam, qui et Baduila, edidit, Dialogorum vero, ad imitandos venerabiles
sibi regem constiluunt : qui viribus resumptis con- viros qui per hsec tempora claruerunt, libros dictans,-
tra Romam dimicans, duces vincit, prosternit, inva- ad nostram porrexil legendos posteritatem. In Eze-
xdit Romam -.inde progressus capit Siciliam, totam cbielem opus praeclarum condidit. Homiliarum ejus
pêne insultans Romanis devastabat Italiam. Conlra liber saluberrimas et spiritales gustanlibus ministrat
quem Justinus imperator Narselen patricium di- dapes. Epistolaï vero exstant ejus plures pro negotiis
rexit : qui in Ilaliam veniens contra Gothos viriliter quibus sunl composiloa legentibus utiles. Imperante
ac fortiter dimicans, Totilam eorum regem occidit, jam Phoca migravil ad Dominum.
gentemque Gothorum coedibus prastravil. Qui ile- CAPUT XXY.
rum respirantes Teiam sibi regem constiluunt, quem De Longobardis Italiam invadentibus, et de martyrw
ipsum Narses patricius occidit, Gothos funditus de- Ilerminigildi régis Gothorumfilii.
levit, Ilaliam ab eorum jugo liberavit. Hine contra Qua tempestate Albuinus rex Longobardorum a
Bucillinum Francorum ducem, congressione facta, Narsete (ut praemisimus) invitatus, relinquens atque
ut fertur, cum omni exercitu suo ineendens Pannoniam in qua habitabat, cum omni
pugnavit, quem,
4257 COLUMBANIS. TRUDONISABBATISCARMENLUGUBRE DE OBITU CAROLI MAGNI. 1258
populo suo veniens comitanle famé et mortalitate. A concélébrât, qui catholicam fldem sana mente reli-
jnvadit Italiam. Eo etiam tempore Herminigildus,Le- nent, ostendamus. Prima enim universalis syuodus
vigildi Gothorum régis filius, ob fidei calholicae con- in Nicaeacongregata est conlra Arium, 318 Pairum,
fessionem inexpugnabilem, a pâtre Ariano regni pri- temporibus Julii papaesub Conslantino principe. Se-
vatus infulis, et vinculis alligatus, in carcerem est cunda in Constanlinopoli, ISO Pairum, contra Mace-
projectus. Ad extremum nocte sancta Dominicaere- donium et Eudoxium, temporibus Damasi papoe et
surrectionis securi in capite percussus, Tegnum coe- Gratiani principis, quando Neclarius «idem urbi est
leste pro terreno réx et martyr intravit. Gujus fraler ordinatus episcopus. Terlia in Epheso, 200 Pairum,
Richardus mox ut regnum post palrein accepit, om- conlra Nestorium Augustae urbis episeopum, sub
nem Gothorum cui proeerat gentem, insistente Theodosio Magnoprincipe, et papa Celeslino. Quarla
Leandro Hispolitano episcopo, qui et Hirminigildum in Chalcedone, Patrum 650, sub Leone papa, tempo-
docuerat, cathplicam convertit ad fideni.. ribus Marciani principis, conlra Euticen, nefandissi-
CAPUT XXYI. morum proesulemmonachorum. Quinta item in Con-
De gestisBonifacii papoe. stanlinopoli, temporibus Yigilii papoe sub Justiniano
Igitur, Bonifacio papa roganle, slatuit Phocas im- principe, contra Theodorum et omnes hsereticos.
perator, successor Mauritii, sedem Romanaeet apo- ]B Sexta synodus universalis Constantinopoli celebrata,
slolicae Ecclesise omnium Ecclesiarum esse caput, et Graeco sermone conscripta, temporibus papae
quia Constantinopolitaua primam se esse omniun 4.gathontis, exsequente ac résidente piissimo prin-
Ecclesiarum scribebat. Idem etiam Phocas, petenle cipe Constantino inlra palatium suum, simulque le-
papa Bonifacio,jussit in veteri fano (quod Pantheum gatis apostolicaesedis et episcopis ISO residenlibus.
vocabatur) ablalis idololatriae sordibus, Ecclesiam Igitur a Nativitate Domini Jesu Chrisli ob amorem
beata; semper yirginis Maria;et omnium martyrum dominae meae Augustae Judith, aggressus sum opus
fieri, ut ubi quondam omnium non dedrum, sed quod usque ad Gregorii eximii doctoris obitum per-
dsemoniorum cultus agebatur, ibi deinceps omnium :duxi. De gestis etiam Bonifacii papae quaedam dein-
fieretmemoria sanclorum. ceps praelibando perstrinxi, Romanorum judicibus et
CAPUT XXYH. Gothis ab Italia et Galliis depulsis, his Francis et
De sex universalibus synodis. Longobardis succedenlibus in regnis. Hic terminum
Ut omissa superius paulisper repetamus, quae sint censui meorum imponere librorum.
universales sex synodi, quas lotus (Mens recipit et
ANNODOMINIDCGCL.
COLUMBANI
S. TRUDONISABBATIS
CARMEN LUGUBRE DE OBITU REGIS CAROLI MAGM.
(ApudGeorg. Colvenerium,Opp.B. RabaniMauri.J
A solis ortu usque ad occidua G Imperatorem jam serenum Carolum,
Litlora maris planctus puisât pectora, Telluris tegit titulalus tumulus.
Heu mihi misero ! Heu mihi misero !
Ultra Marina agmina tristitia, Christe, coelorum qui gubernas agmina,
Teligit ingens cum moerore 'nimio. Tuo in regno da requiem Carolo.
Heu mihi misero ! Heu mihi misero !
Franci, Romani atque cuncti creduli, Hoc poscunt omnes fidèles et creduli,
Luctu punguntur et magna moïeslia. Hoc saneti senes, viduoeet virgines.
Heu mihi misero ! Heu mihi misero !
Infantes, senes, gloriosi proesules, Spirilus sanctus, qui gubernat omnia,
Matronaeplangunt detrimenlum Caesaris. Animam suam exaltet in requiem.
Heu mihi misero Heu mihi misero !
Jam jam non cessant lacrymarum flumina. Vaetibi, Roma, Romanoque populo,
Nam plangil orbis interilum Caroli. Amisso summo glorioso Carolo.
Heu mihi misero ! Heu mihi misero !
Pater communis orphanorum omnium, D Yaetibi, solaformosa Italia
Peregrinorum, viduarum, virginum. Cunctisque luis tam bonestis urbibus.
Heu mihi misero ! Heu mihi misero !
PATB.OL._CVI. 40
1259 ÇHRISTjANUSDRUTHMARUSCQRBEIENSISMQNACHUS. 1260
Francia dirani pergessa jnjuriajn, A Q Cplumbane, slringe tuas lacrymas,
1,
Nullum jain lalem dolprem sustinuit. Preces effundepro illo ad Dominum.
Heu mpij misero ! Heu milii misero !
Quanjjp Apguslum facundumque parpjuni, Pater cunct'orummisericors Dôminus,
In Aquisgrani glebis terroe tradidit. Ut illi donej;locuin sglendidissimum.
Heu mihi misero ! Heu mihi misero !
Nox mihi djra jam relulil somnia, „P Dens puncfe bumanaemjlitiae,
Diesque clara non adduxit lumina. Pque coelorum,infernorum Domjne.
Reji mihi misero ! Heu mihi misero !
Quaecuncli orbis Ghristiani populi, In sancla sede cum tuis appstolis,
Yexit ad piortem venerandum prinpipem. Suscige P,ium,o tu Chrisfe, Carolum.
Heu mihi misero],! Heu mijji miserp j
ANKffDOMINIDppCI,.
CGRBEIEÎJSIS MQ$ACfIU§.
. NOT1TÏA fîïSTQRIGi EX FABRICIQ.
(Bibl.med. et inf. Lat.)
Christianus ab .Aquitqnja (a), qui apud pangium B graphj vitio ' Moltserum vocat pro Molthero, et pro
praeter rem a ClirislianoDrulhmaro grainmatico dis- Secerio Seneriuni. Proiîtetur Druth'marus'se stu-
tinguilur, monaclms Corbeiensis, ordinis Benedi- lem daisse'c plus bistoricum sensum sèqui quam spirita-
ctîni:T6y,congregaïiohià*Fl'oi'iaeeiiBis,'scripsil7?a;;}os!'- : irrationabile enim sibi videri,-spirilalem intel-
tionem dignam leclu (c) in Evangelium Matthoei, ligentiam in libro aliquo quaerere, et hisloricùm pe-
divisam in capila 61, ad monachos Stabulensis [d) nitus ignqrare, cura hisloria fundamentum omnis
Malmundariensis coenobiorumS. Pétri, sub'uhô àb- iritélligenfiae sit, elipsa primitus quaerenda et am-
bale consislenles in dioecesiLeodiensi. Primus cum plexauda, et sine ipsa perfecte ad aliam non possit
ejusepitomalisin LucametJoann'emjjx'mss. codîçîbus trànsiri. i Idem breyilali studuit et perspicuilali,
edidil Jacobus Wimphelingiusj-'proefixo'pritjie'gio quoriîam îps'q jûdjce'( stulliloquium est in exposi-
imperaloris Maximiliani, et Leonis X insignibus pri- lionë'alïcùjuslibrïïtaloqui, ut necessarium sitexpo-
mae paginae apposilis, Argentorali, 1514, fol., addiia sitorem ipsius exposilionis quaerere. v Ait in Mat-
eliam censura Jacobi Oessler J. U. D., per Imperium thceumscripsisse se, quod videret Hieronymummulla
Romanum arlis impressoriaecensoris et superallen- verba quasi levia proeleriisse: qui labor, <si placeat
dentis geheraïis. Haecedilio héutiquam 'c'onfictaab vobis, J îhquit','' «'' ad Èyàngeliuhî'Jôânnis manum
Edmundô'Alb'érliny^^sea obvia in Biblidlliécis, ut mittam, » 'quod Augùslilius, -èquilâînsêqùéns^ prope
Gallioeapud Dallseum(f), Anglioe(3) apud Joannem nubes inceçjendo,multa inlacta, velut nota omnibus,
Tenissonum, Germaniaeapud, Joanneni Ludolphum praptermiserît'."»Nam'in Marconon est-necessarium
Tuneniannum. (Il) Deprebensum quoque est et te- manum mittere post bealuin Bedam. In Luca quoque
slatum eadem legi m illa âiiiiquiore edilione quoeQ audio posl S. Ambrosium; 'eunidëfflBedam, manum
in edilione Haganoensi, an. 155U,"8°, a Menardo misisse. Sed non potui invenire adhiic in ejus exposi-
Molthero et Joanne Secerio : iicet Sixlus Senensis, tionenisi quasdamhômilias. SiTero'nec invenero,et
lib. vi Bibliotbecaesacroe,nota 112,'quoedamprofert e veslrum omnium coliorlalioadfuèrit,è'iîn hoc quoque
ms. Franeiscanorurn Lugdunensi aliler'quam' ïïi Ha- laborare lenlabo. »De adlateIiojus Dru'tlimàrimonere
ganoensi leguntur, quam repetitam constat' in Bi- juyat, eam a viris doclis communiter referri post
bliothecis Pairum Parisiensi, Coloniensi et novis- soeculum médium nonurn, quod ipse cap. 56 men-
sima Lugdunensi, tomo XY, pag. 165.' Joanni ÛEco- lionem faci( Bulgarorum ad' Christ! sacra adduclo-
lampadio illam editionem iribuit Labbeus, tomo I, rum, ac quolidie' s'olildrum bapiizari,- (i) quod Ce-
pas. 222. Sed ip'sè id rétractât pag'. 7S1. ldemtypo- drenus ab an. 845; Léo Grâmmaticus, pag. 162,
(a) Sigebertus, eap. 72. lingianam editionem a capite ad calcem cum Mol-
(b) Trilhemius, cap. 280, de Scriploribus eccle- Iheriana coiitulisse,iieque'Môllberurii'qdiilqùâm cbr-
siasticis, et n, 67, illustrium Benediciinorum. rupisse, sed alio usum codice varias leciiones quas-
(c) Yide Richardum Simonem, iib.' m Historiae dam, in rébus ipsis tamen nihii alteratum leclori
criticaeNovi Tes}.amenU,cap. 26, pag. 570 seqq. obtulisse.
(d) De Slaveloin Arduènno, dioecesis " Leodiensis. num(g) Caveus , de Scriploribus
' ' ' ' " ecclesiaslicis,
' ' •-.'-- ad an-
Yide Labbeum, 1.1, de S.' E.,'pl'755\ 480.
(e) Yide Albertinum,'desanCta'Eucharistia, pag. (h) Acla Eruditorum., tomo decimo, Supplementi
955 et 861. pag. 582.
(/") Joaimes Rodolphus Westenius, pag. 79, ad. D (i) Cap. 56, ad Matlhaeum,tom. XY Biblioth.Pa-
Origenem contra Marciônita's,testatur se Wimphe- irum, pag. 158 : « Nescimusjam geiltës'subcoelo,in
1261 EXPOSITIO IN MATTILEUM. 1262
an. 857 ; auclor Yitae Basilii Macedonis, cap. 65, A que se scriplurum pollicetur. Sed utrum minime
pag. 164, felicius circa annuni 870 qiuni pontigjsse. scripsit, an cerlp scripserit quidem, gnod, |id nos
Nojândus et loeus hic Druthnïa'rî, tomo %.YBibliq- minime pervpnerit, adhuc a nobis ignpratur. Scri-
thec33Patrunî,'pàg. Ï69,'â(i Màttb.'xx-vii,'7, agrum psit taraën Éxpïanalionêm 'super Tïvangeliunf se-
fi'gulî : ïTunc 'fuit in "sepultur'.im'peregrinorum, et cundum 'Lûcam. » Hinc porro liquet eumde'in esse
modo idem locus hospitale diciliir Francorum, ubi qui eidem Anonymo Mellicensi cap. 90 : i Cliri-
Jpnipprp Carplj villas-
1 habuil, cpjipedpnfe illo rege slianus, ppntifex Apulorum, J (hoc pst ppiscopus
prpamore Carpli. Môdp solummpdp ûê' eleémos'yna Aversanu's'ih Apùlia) i vifclarus scieiilià et sanfcti-
Cu'ristïariorunïvivunt i'êt ipsi monacbi'et âdvénien- late, contra eamdem haeresin » (Berengarianorum)
tes. J' Sed oriiniho videtur reducendus ad saeculum c disseruit inyiclissime. s Nam Gutymundus iste,
labensiindeçiinum, et ad gregorij seplimi teinpora, aliis Christianus (c), contra, Berengariuni librps très
(a) siquidem non' alius est quam Christianus Drulh- scr'ipsiïde'v'erïiatè'corporis "el's'anguinisCluisifin Èu-
niar'us nosterj qui'Àrionymo MellicensiGutdmunà'us
' charisûa&à Rogerium monacbum, vulgatos primuin
capile 1J)2 de SGriptoribus ecclesiasticis : i Guid- ab Erasmo an/ 1550 (cujus videsis Episfolas xxym,
mundus, qui et Christianus, primo in mopaster.io |p edit. Lond.), eî saegius deinde reçusps in Biblio-
Stabulensi ropnachus fuit, ubi duni sipbas" cppstilui, thecis Patrurn, ut in réc'éïitissnha L'ugàûnpnsîriom.
atque •âd'âltérdm locum regèhdum m'hli dèbuîssei, XYIU, ubi 'post îllos très libres exbibehtur; p. '465,
âùîugit, "igiïolaimqûéprovinciam appetèns, ne possét ëtiam ejusdem Confessio de SS.'Trinilate el de Im-
agnosci, nomen muiavit in melius, assumens yide- manilate ChrUlï, corporisque ac sanguinis pomini
licet Chrislianilatis vocabulum, cunpiis commune D yeritqle; nec non pag. 468 : Oratio recusanlis'episco-
fldelibus." Tandem'vero requî'silus et régertus1 sub patum, ad Gùillelmum'I Anglioe regem. Dénique
Gregorio 711, Avers» est factus episcopus', (fr)!scri- Çhrisliani'Druihmari aliquot bbmilias exstarein Bi-
psitque fratribus supradicli mQiiaslerii explanatio- bliotbeca homiliarum, notât Ârnoldus WiPSj Mgpi
nem egregiamsuperEvqngeljum seçutidumMatthaium, Yitae torn. I, p. 41Q.
in cujus ëxplanatipnis proiogo super
Jqannepi q'uo-
qua Çhrisliani non hakeantur. Nam et in Gog et in juniorem, id est, ad médium çircjter saeculuninppum
Magog^gqaesunt génies Hunnoruro, quae ab eis Gà- revocandum,
" censent : qups sequimur. EDIT.
zàri yocantur. Jani una gens, quce fprtipr erat, ex (b) Cpnfer Ughellum,' tomo I'Itâliae sacrae, pag.
fais, quas Aléxander cbnduxërâty circunîcisaési, et
omnem Judaismum observât. Bulgani'qùbquV'ijw (c) Yide scriptores Yeteres de Fide calholica ,
et ipsiejc genlibus sunt, quotidie baplizdntur. t a Eetro Francisco Ghiffletio ediîqs, pag. 5,65,.Ajius
(a) Huic unius Fabricii assertiqni côntpaeunl yiri Gùidmundus, guicardinalis creâlûs an'.'1088. Yide"
docli quolqupt de Drulhmaro 1 nqtro egerunï T Sigè- Latini Latinii Bibl.' sacrb-profanam ," 'toîn/'I, pag.
- ' ' '
bertus; Tr'ilhëmius, Sixids Sënehsi's,' Cavë^auctofes 81 b.
demum GalliaeLitterarise, hune duobus ferésaeculis
\ CQRBEIENSIS MONACHI
EXPOSITIO IN MAÎTBLEM EYANglLISTÀl.
(Ex BibliolhecaveterumPatruro, soeculiix parte u.)
INCIPIT PROLOGUS. C perspexi beatum Hieronymum multa verba quasi
Yenerabilibus in Cbristo Palribus in coenobiis levia prseterisse el parvûli sfensus difflcilia ïeddi-
sancli Pétri principis aposlolorum cognominibus disse : idcirco quod mihi aliquando difficile visuni
Stabulariis, sedula devoiione Deo mililantibus et fuit, facile valentibus scire reddidit. Et usus loquendi
ad feliciora tendentibus, vester fîdelis i'amulus melius intelligitur de bis qui, de eadem provincia
Christianus indignus sacerdos praesentis aevi pa- sunt quam de aliquo depravati usus. Habet enim
cem ac prosperitatem, futuraeqûe aiternoe beatitu- unaquaeque proviiicia morem proprium loquendi
dinis in splendoribus sanctorum cum Rege regum, quem alia non habet : el ideo suavius audîtur.
arbilro sseculorum, optât societatem. Aperta quoque locutione îpsum conlextum digessi,
Omnia verba sonàndo transeunt, el transeundo quoniam slûlliloquium est in expositione alicujus
deficiunt : necesse esl igitur alligari litleris verba libri ita loqui, ut necessarium sit expositorem ipsius
quae aliquid utîlilatis habere yidentur ; ut desides expositionis quoerere. Eo enim modo quis loqui débet
et frivoli cum perfectioni studere voluerint, abjecla ad alium, si vull verba sua ab illo intelligi cui ipse
vanitate, invenianl iterum unde admoneantur, quod loquîtur, sicut beatus Paulus apostolus dicit : Si esses
aliquando, juvenili more, citata aure surdaque trans- Graecus,Graecetibi loqui deber.em.Ad illum, verbuin
ierunt. Nam quia perspexi juyenibus nostris, post ]DGraecum; ad illum, verbumJjalinum. Studui autem
expositum bis, textum Eyangelii Matlliaei oblivïoni plus historicumsensum sequi quamspiritalem, quia
habere, statui apud me igsam expositionem eo te- irrationabile mihi videtur spiritalem intelligentiam in
nore litteris mandari, quo coram vobis verbis di- libro aliquo quaerere, et hisloricam penilus ignora-
gessi. Et si aliquis requirit quare post beatum Hie- re : cum bîstbria fundamentum pmnis intelligentiae
ronymum hoc ausus fuerini agere ", respondeo, quia sil, et ipsa primitus quoerenda el amplexanda, et
1265 CHRISTIAN!DRUTHMARIC0RBE1ENSISMONACHI 1264
sine ipsa perfecle ad aliam non possit transiri. Ego A.ul
. Genesis,' hoc est, generationis, quia ibi scriptum
vero nulli nolenli, jussero aut légère, autbabere est : Istm sunt generaliones coeli et terra). Similiter
hune librum, sed qui voluerit. Et si aliquis hune Exodus, id est exitus, et Numerorum et reliqui. Si-
delestalur, ordinet meliorem ; et ego voluntarie militer beatus Matthoeus quoniam de generalione
ipsum suscipio. Nam isle nihil ulli noeet. Amicis Domini primitus scripsit, Liber generationis nomen
in hoc facto parui, inimici mea voluntate non tan- imposuil. Incipit, hoc est inchoat. Compositum ver-
gent , ne forle de bono oemulalionesfiant. Si ergo bum ex m propositione, et capio verbo, mulata a in
videro quod vobis hoc primum facluni placeat, ad i. Evangelium Groecumnomen est, et dicitur Latine
Evangelium Joannis manum mitfam ; quia Augusli- bonumnuntium. Eubonum; angelum,nuntium. Unde
nus aquilam sequens, id est beatum Joannem, qui et angélus dicitur : tamen sciendum est, quia apud
aquilae assimilalus est, cum ille ultra nubes, iste Graecos per duo gamma scribitur : « et angélus si-
prope nubes ineedit, propterea parvulis sensu ne- militer per duo gamma, J sicut et Priscianus dicit.
cessarius est humilis et terra gradiens expositor, ut Sed quia apud nos absonum videbatur, apud Latinos
possint intelligere quod ille quasi omnibus notuna prima per n, secunda syllaba per g. Et non est jun-
relinquit intactum. Nam in Marco non est necessa- gundum u, cum c, sed cum e est jungendum : quia
rium manum millere, post beatum Bedam. In Luca 3B eu, bonum dicitur.
quoque audio post sanctum Ambrosium eumdem Be- In omniumprincipiis librorum tria quserenda sunt,
dam manum misisse. Sed non potui invenire adhuc tempus, locus, persona. Similiter de islo Evangelio,
in tota ejus exposilione nisi quasdam ejus homelias. haec tria lenenda sunt. Locus Judaea exslilit, ubi
Si vero nec invenero, et vestrum omnium eohortatio conscriptum est Hebraica lingua ad Hebraeos qui in
adfuerit, et in hoc quoque laborare lenlabo, si tamen Chrislum credidere. Tempus Caii imperatorisqui sin-
gralum vobis fore sp&ravero: supra enim omnes ho- gularem monarchîam universi orbis Romae tenebat.
mmes vestra mihi est gratior socielas ; quia est sin- Persona Matthoeus,Levitagénère, et sacerdos exstitit
cera et absque dolo, et quam Deus doeuit sanctique dignitate, cujus nomen interpretatum in nostra lin-
ejus apostoli tenuere ac posteris tenendam tradide- gua donatus dicitur : digno vaticinio sic vocalus
runt. Non enim est fel amaritudinis in vobis, neque quia in praesentia Dei ordinatus fuit et donatus ad
zelus iniquitalis : sed fldes Arma, charitas inviola- narranda gesta Chrisli, anle multa saecula ostensus
bilis «rga Deum ac proximos. Et licet rébus lerre- a prophètis in specie hominis. Quia gesta quaeDo-
nis egentes silis, virtulibus tamen repleti estis, ita minus noster in carne juxta humanam carnem ges-
ut qui vos perfecle agnoverit ulterius dilectione a sit narraturus erat, ob hoc in effigie hominis visus
vobis non possit separari. Sed si modico tempore fG est. Marcus quoque in specie leonis apparuil : quia
vobiscum quis moratus fuerit, pro certo inlelligel Evangelium suum ab actu leonis inchoavit cui pro-
quia Deus cohabitator veslri sit, et Spiritus sanc&is prium est in deserto rugire. Dixit enim : 7ox cla-
regat opéra vestra. Neque enim habitabit diu malus mantisin deserto. Lucas nihilominus ore juvenci si-
inter vos, neque permanebit in consorlio vestro, milatus apparuit : quia ab eo coepit qui vilulos' fre-
quia sicut aurum et argentum in, camino probatio- quentius offerre solitus fuit, videlicel a Zacharia
nis sordes adjiciunt, ita et qui inter vos venerit, aut sacerdote. Joannesvero more aquilaevolans illum qui
desinet a malo opère, aut cerle alienus efficietur a supra astra sedet verbo peliil inquiens : In principio
consortiis vestris : qui namque inter vos conver- erat 7erbum, et Verbum,etc.
santur, non multum mirentur si pluiïmi sancli in Requirendum vero quare cum multa Evangelia or-
bis monasteriis probabiles fuerunl ; sed pro certo dinata fuisse legamus, et in nomine duorum aposto-
experientur quia qui apud vos non est bonus, sine lorum el etiam aliorum doctorum sicut Lucas refert,
dubio nusquam alicubi eril, quoniam vos eslis qui nullum illorum placuit Deo legi vel suscipi in Eccle-
veraciter audistis vocem Domini dicentis : Estote sia sua, nisi haec quatuor, neque plus neque minus.
prudentes ut serpentes, et simplices sicut columboe. Nam haec quatuor Evangelia propter quatuor climata
Et si reges et principes atque vulgaris populus vos mundi, a Deoordinata sunt et ante multa saeculaosten-
veraciter agnovissent, ut veros Christi diseipulos sa a prophètis. Âppeilata autem sunt animalia, quo-
amarent, supra omnes homines venerarentur ac niam propter animam hominis Evangelium praedica-
diligerent. Christus cuslos vester, qui ccepit vos cu- tur. Idcirco vero plena oculis ante et rétro, intus et
stodire in saecula, concédai in concepto bono opère foris a prophètis praediclasunt, quia et praesentia Do-
permanere usque ad finem yitaevestrae. mini gesta et fulura de judicio venturo narravere.
CAPUT PRIMUM, Grura dicuntur recta habere quia nihil pravum in Evau-
IncipitExposilio CHRISTIANI DRUTHMAM in Evangelium geliis invenitur. Erat rota in rota: quia subuîxum
secundum Matthoeum. • est de Yeteri Testamenlo ; et quidquid Evangelium
Hune tilulum non fecil evangelista, scilicet inler- annuntiat, in Yeteri praedicluni fuit:etamboin simile
pres qui ipsum inlerprelalus est : nam Mallhoeusli- concordant. Quod dicit, ubi erat spiritus impeius, il-
bri sui litulum, Liber generalionis, imposuit, juxta luc gradiebanlur : ostendit nihil aliud Evangelislas
consueludinem Judaeorum, ad quos scribebat, qui narrasse, nisi quae Spiritus in cordibus eorum pro-
soliti sunt libris suis ex principiis nomina imponere : - fudil. Figuréeislorum animalium eiiam Da;nino con~
focfi " EXPOSITIO IN MATTILEUM. , .1.206
venlunt, qui homo factus est nascendo, vitulus mo- A loquebanlur, el de Romanis habebanl" per omnes
riendo : ieo faclus est resurgendo, aquila exstitit génies qui tenejant terras : propterea illi 1res Grsece
ascendendo. Quia sic ordinataaJJeo et pstensa sunt scripserunt. Ipsa quoque sonorior omnibus linguis
ista quatuor Evangelia longo ante tempore, ideo habetur. Potest ipse ordo Evangeliorum ideo sic
jespuit Ecclesia catholica aliorum pseudodoctorum haberi, ut unus Aposlolus sic in capite, aller in fine.
deliramenta, et suseipit haec quatuor, in similitudine Et illi duo qui inter ipsos habentur, auctoritatem
quatuor fluminum, quae profluunt de uno fonte ex ab ipsis duobus habeant. Yidi tamen librum Evan-
paradiso, similiter hoec ex ore Domini Jesu Christi. gelii Graece scriptum, qui dicebatur sancti Hilarii
Per Geon, qui dicitur terrenus, signifîcaturMatlhoeus, fuisse, in quo primi erant Matthaeus et Joannes et
qui terrena acta de Christo narravil. Per Tygrim, prius alii duo. Interrogavi enim Euphenium Groecum
qui velocitas interpretatur, Marcus, qui cursim cur hoc ita esset : Dixit mihi : In similitudinem
acta Domini exposuit. Per Eufratem, qui fertilitas .boni agricole, qui quos fortiores habet boves primo
interpretatur, Lucas, qui uberius et latius Domi- jungit.
ni gesta decurrit. Per .Phison , qui insufflalio Habet autem unum quodque Evangelium très titu-
potest dici, Joannes, qui excellentius afflalus Spi- • los, unum qui ostendit qui canon sit, qui usque ad
rïtu sancto, de Domini dignitate atligit. Sicut ista 'B decem ascendit non amplius ; secundum in quo
quatuor flumina irrigant omnem mundum , sic evangelistaeconcordatio conlinetur, de quibus habet
quatuor Evangelia . irrigant omnem Ecclesiam. Matthaeus500 55, Marc. 200 54, Luc. 500 42, Joan.
Multa sacramenta inveniunlur in Scriptura sacra, 100 et 51. Tertium uniuscujusque proprium, in quo
quae hune numerum sacratum reddunt. Quatuor ostendit in quo ordine sententiae habeanlur in ipso
sunt elementa per quae mundus subsistit, coelum, Evangelio. De quibus sunt Matthaei 81, Marc. 47,
terra, ignis et aqua. Per aquam, Marcus, qui dixit : Luc. 79, Joan. 14.
7ox clamantis in deserto. Per terram, Matthseus,qui Tria gênera philosophiae apud omnes sapientes
dixit : Liber generationis. Per ignem, Lucas, qui ail : fuerunl, quae et ipsa inveniunlur in Scriptura divina,
Nonne cor nostrum ardens erat in nobis ? Per coelum, videlicet, physica, elhica, Iogica, hoc est, naturalis,
Joannes, qui transiit omnes crealuras dicens : In moralis, ïationalis. In physica," id est in naturali
principio erat Verbum. Homo ex quatuor elementis scientia, ordo inquirendi per naturam rerum et per
constat superîus comprehensis. Adam ex quatuor lit- conditionem, quia et ipsam physicam diviserunt sa-
teris compositum nomen habet, quae principia sunt in pientes in quatuor virlutes, hoc est, arithmeticam,
quatuor climalibus mundi. In Groeca lingua a, alpha, geometriam etmusicam atque astronomiam. Dicuntur
anathole, id est oriens ; d, delta, dysis id est occidens. (G autem numeralis, mensuralis, canlilenaris, sideralis,
Item a, atron [ arcton ], id est septentrio ; m, imsim- quia isloe artes naturales nobis et sine istîs mundus
brio [mesembria] idest, meridies. ArcaNoequadrata non potest consistere, nec nos aliquid boni scire.
legitur ex lignis facla. Arca Teslamenti quatuor cir- Elbicam autem, id estmoralem, similiter divisere in
culis aureis portabatur, etper vectes quatuor ex auro quatuor virtules, hoc est, prudentiam, juslitiam, forti-
cooperto quatuor Evangelia signiiîcantur. Arca Eccle- tudinem atque temperantiam, et praeceperunt sa-
siam, vectes Joctores. Sicut illi circumdati erant pientes, ut unusquisque homo secundum istas vir-
annulis, ita sacerdotes de Yeteri et de Novo Testa- tutes aptaret mores suos, utque studeret quantum
mento docli, et de quatuor Evangeliis defendunt Ec- posset esse prudens de divinis et bumanis rébus, et
clesiam ab haeresibus. Yas linleum quod vidit Petrus in ipsa prudentia esset justitia, et prius forliludo
signifleat Ecclesiam : quatuor lineaeper quas dimit- animi, ut sive evenirent ei adversa sive prospéra,
tebatur, quatuor Evangelia signiflcanl; munda et im- semper uno modo esset tranquillus, ut neque adversa
munda animalia habebat, quia Ecclesia de omnibus eum dejicerent, neque prospéra in superbiam ele-
gentibus colligitur. Etiam apud paganos iste qualer- varent. Post omnia ista et in omnibus istis teneret
narius numerus saeratus fuit, quia in omni parte so- temperantiam et in prudenlia et in justitia, et in
lidus stat : seu propter quatuor virtules, pruden- I-*forlitudine, ut in neutris modum excederet. Loycam
tiam, temperantiam, fortitudinem atque justitiam. [Logicam] quoque, hoc est rationalem, diviserunt
Quare placuit Domino duos apostolos evangelistas in très divisiones, id est, in grammaticam et rhe-
fore, et duos discipulos discipulorum ? Ut ostenderet toricam et dialecticam, ut prius naturales et morales
seipsum esse, quielegitfdios Jacob in populum pecu- causas quaererel per rationem et morales et superas
Iiarem sibi de duabusuxoribus et de duabus concubinis causas quantum discendo et disputando plus posset
aggregatumetnatum. Sicutin ordinehabenlur,sicedi scire. Et omnes islae difflnitiones inveniunlur etiam
toesunt.Primum MatthaeiEvangelium, quoniam tem- in divinis Scripturis. Invenitur etiam physica, id est
pore Caii factum est. Secundum Marci, quodClaudii naturalis, in Genesi, ul unusquisque in lege naluroe
tempore in Roma Graeco sermone scriplum fuit. haberet facere proximo quod sibi vellet, et non fa-
Terlium Lucae in Achaia Graeco eloquio. Quartum ceret alleri quod pâli nollet. Moralis quoque in Pro-
Joannis, in Àsia in civitate Epheso Graeco eloquio verbiis invenitur, ut, Dominum lime el mandata
nihilominus tempore Nervae imperaloris. Quia Ror ejus observa, hoc est enim omnis homo. Loyca in
tnani qui omni mundo dominabantur Grseca lingua Canlicis càhticorum, quia omnia quae ibi dicunt
Î26? CHRISTIAN! BRUTHMARÎ CORBEIENSÎS MONACHI 12G8
super sponstim et super spon'sam, super DOmimin A et David de Saule dicebat : Non mittam manum ineuin
et super Ecclesiam ejus rationabilitejr et pef logicah: m 'Christian Domini. Quando vero de Domiiio per
interpretaîitur: Et ëstloeus in Scriptiîris-, ubisingula chi et ro et sigma et apice desuper, ut hic illa signi-
istaa sapientiae inveniunlur separàtim ; "etlocus ubi flcel quae de Jesu nomine diximus; libeest, ineffabile
duab solutiimodo et locus ubi 1res. Ul pula de tint esse: Similiter Deus et Domîuus quando db homine
exemple*suffieiat quaerere simili modo in aliis quse për lilleras, quando de Deo comprehensive fieri
stiperius diximusï Dé dbabus in Adam dormiënte. débet, quia nulluto nbmen proprie potest Deo dici,
secuiidtim hisioriam et physicam sic fuit, et se- quPd ejus niajcsiaiem valeat Osteliderë. Non est
cundum logicam Clirislum imblligere debemùs laulem micttis Christus Dominus noster oleo vël
dormiëntéhi in crtic'e, hoc est inoriëntehij quia el chrism^te coiporali sed spifiluali, sicut scrigtum
mortui dormienies vocanlur, ul Paulus ait : Nolû- est, unxit le Deus; Deus; huis oteû Iwlitioe;quia nec
mus aûlem vos fgnorare de dorthientibus: Et sicut regnum terrenum aliter habere voluit; ni&i sicut
dormiënte Adam formata est Tixor, sic Christo mo- riiodb*liabfet eum Paire in potestàte, ideo noluit
riehle formata est Ecclesia. De tribus ut in Noe : ûngi oleb temporali: Filii David. Quatuor modis
secundum physicam; qui fecit volunt'alem Domini, oibuntur filii, id ë§t natura, nt Isaac filius fuit
eripuit eum Dominus a perditione impiorum. Juxta 3 Abrahaë. Secundo imitalione; ut Jûdtei dicuniur ûlii
ëthicam quicunque sludueril inores suos ita compo- fliaboli linitando eum, ut âd eos Dominus'dicit :
nefe libërabiiiir a peHlitibhe fulurâs qnoe comprë- Vos ex pbtre dïaboto estis. Et item : Cujus opéra
liëusura esl inipios: Secundum logiëam,afid est rl- facis; ejus filius et vochberis. Tertio adoptione, ut
lidhalem$ in N'ofe Clirislum , in arca Ecclesiam. Esllier dicta est filiâ Marddchaei: Quarto dofctrina,
In iribtis filiis"Noe; otdhe hominum genuS, qui Trini- utPauliis difcil: P'er Evân'getiumego v'osgenui: David:
tati crediderunt, et de ejus numéro esse studuerinl. David dicitur [bïtis manu, qùia grasvaldït Goliath.
Ubicunque ergo fderinl istae intelligenliae;prout Do- - Abraham dibitur patërmultariim'j subadtliturgentiùm
minus dedefil deddcemus ad noliliàm: futurbs pet fidein": Qdàre ^dtëm istdrdhi dicitur
Lî'fcêrduobus modis dicitur, quia et liber dicitur flliùk? Qiiiâ âdlibs facta est fèpromissio de Christb,
a libertale, hoc esit absolûtes a servilité sive de alia ad Abraham qiiidem dictuin est : In semble tnobene-
Te liber quod Graecë eleulefos dicitur et liber ihlë- dicentur omnes gknles. Ad David aùiem ; De fruclii
rior pars ebrti'ciS dibitur Që aliquâ arbore; ùnde veAtris iui ponam super sb'deniUMm Qiislfë prirhùrii
apud affltiqubsahle invëntionehi pergam'enilibri fië- p'bsîilt David et poslëà ÀbraHam? Quià Ûb illà
bantj et ab' llla cOnsuëludme descendit, ut libri eo" geSté; «Mus excellëlilior fiiit quam David. 'Et' quia
nonîine vocënlur etiamsi ëinl de alia i'ë, pergaînenb J nârraîtirlis erlt ël rëpëiitiirus in gëiîëra'tiohis ordinë
vel pâpyro, tinde etYifgilius de illo'dicit : LibeHlioeirel Abraham, idcifëo p'Hmum pbsiiil David et poslea
in ulmo. Est autem et synonymutn ho'c noinëri; quia Abrahaiii, ut dicëret : Abraham genbit l'sna'c: Filius
etvolumëri avblverido; et todex quasi caudexdicitur. âiiiëm islbfurii dicitur, qùia; non sbliim dicûnluf
Generationis:Bërivàturîi est hoc iibiiieri âGraëco qdod filii, qiii gènëràhliir â paire,- séd et hi; ijui dé eadë'm
esl; i-, a. Itidë gëîius el Judàe genéràlid dibitur; quia pfogehië sunt; sicut filiiIsraël dicuntùr mimes Judaëi,
qui generanllir de tferrâ s'uiil. Jesù. Jestis Hebféùhï el filii Ismael bninës Sa'i'l'âceni. Filii Abraham. De
nomen est; et dicitur Laliiiè Salvator tel salva- Abrahaiii ël ISaac èi Jilcob, nbn est hecesse quid-
lurus. El ho'c nbmën Moyses Josue pfimilug itbp'ë- qilEiriidicére , qiiià hbtum vobis est, qui fuerint et
sûil qiiahdd de bello victo't rëgressus est. Sed tâineii qdahi juste vixerlmt; et qiiia Doinihiim in suis ac-
per bînnës littërâs seribilur, istud ahlëm cum trfeùs tiKiis pràefiguràvëfiiht: Abraham geîiuit Isha'c. Abfa-
litlciis, idfest, i'éia; ël e longo êisigmû, ut sighiflëët, lidiii Domiiium P'airë'm sighificâtil ; lsaac Doihinùm
quia Trihltas litteris noii p'btesi iiec ëomprëtJefilli Jësllm' Ctmsttiiii: Et sicût Abraham bbiulil filium"
nec explieàri; sediflëffabills"est vel ciiiii iot'a et sigma suuui, sic Doiiiinus pro' ribbls bbtûlit Fiiiunî èùum
el apice dfe'âiiper;ul osléridal quae suprâdixiniui. Si immblândum. Et sifcutli^àc hbn est im'mtilatus, sëd
nomiiiativus câsûs fiierit sic-seribilur. Si aulëin aries p'rô eo, sic nec divihitas passa; ^ëd liumanitas,
alius; ïfafine « iîëbet scribi. Et Grseci non' corijùn- corpus videliëet qiibd iritef pecfcato'fes fcôiîversa-
gunt ipsum ioté citiri e, sëd sèparaiim pfofertuf ut batuf, tjtià§i àfiës iritef spinas: Isâàc risûs interpre-
sit vbcàlis sefiïpér ibta; dicitur enim Jesùs: Christus tatur, qiiià niàlër ejus risit;quandb promissùsëi fuit
Graëcunt noiîiëh est et interpretatur Xatine unctus nascèndus. J'ài'àb autem genuil Jiïdani 'et ft'alrei ejus.
et Hëlirâicë Qicitur Éessiâs. Nfrh autem habebat Et Jdcdb suppi'àniâtàr interpretdttir; ël ipse figurant
istud hbmën aiite Idiiriitas ; séd habere pblerat ; Doriiini gessit, habëfis duodeciin fllibs; sicùi Domi-
vocaii suht stutem in Judaëbïum génie boc nomine' nus p'ostea habuit duodebini discipuloS ijuâëi diiode-
sacérdo'tes et reges, qiiia ip'si ûngëbantur de chri- cim fllios. Judas aillent genuit Ph'àres; et ZdrUnl de
smate quahdb br'dinabahlur, unde ël propter ipsos Thàniar. Judas interpretatur cohfesstii-sëu bonfil'ens,
dicitur in Psalmis : Nolite ihiitjeré bhrlslbs meos:El qiiiamater ejiis diëit qdafldb ëiiriip'epërit : Nhnc\coh- ,
sicut in Romariorum regno"omftës vobati sunt Cae- fileborDomino. El ideireo dicitur bonfilërissed co'nfes-
sares et Augùsti ab Julio et Oclâviarib,qui p'rimi sic sof ; et ipsë et fralfes Dominumpraélîguravôre;Judas
vocati sunt, itàilli orimës reges chrîsti vdeantur; undë genuit Phares eiZarain tie Thamar. Requirenduniest
1269 - EXPOSÎt'lO*lti MATTHiEÙM. 3#70
quàrepeccatricesmulieres commémorer;tûf in gènea- A dajoecui prSceptiim est humerâri in eremo popu-
logia Domini, et fforfjustaéutSaratet Rebeccâ,ei aliae ' Ium ciiiii aliis. Bobs sonat m quo virtus, sive in for-
quae ibi multaé fuëre; ut mater David et Josaphat. ti'tudïnk. Et bis nomibibus, qifis aliiis rectiiis*qliàm
" Sed
prbp'terea iïïae peecairices mùlië'fes p'onhntur, hti Domihùs îiostfer Jésus ëxprimitùr, qui ësl Dei Pa-
ostendatur illiim cujus geneafogia' est propter pec- trisvirtus: Ipse qubqiie iri fortitudihe fecit, <juia
catores venissë : sicui ipse dixit : Non veuxvocïïre rësùf rexit a mortuis ûl lëô, et confregit claustra in-
- juslos;sèd peccatores, etuthulluspeccator desperaret ; ' feiïi. Boos autem gehuû Oued ex'Rïït'li. Et hic Ruth
converti ad Domiiium: Yerumlamën née illaé feminae cdînmemoratur ailiëlligeha,quia et ipsa licé't aiièni-
,_nimis vitùperandae; si quis earuiri fcausaih velii 8i- . gfehSfdërît, tamëri îi'bhSnf fiilëm liabuit ; réîiquit
ligenter animadverlëre : siquidem ipsa THamàr se- enim "dëbs subS; et quaesivit Deum Hëb'raeorum, et
cundum lilteram inspecta; op'limam fldem marito sèrvivit* propter àniorém viii s'ùi dëreliqriii pâfeh-
moriuo custodivit, quaétanio' tempore fratrem exspë- teë sùd^; adhaesitparerilibus viri siii. Et nëqhaquârh
clavil et non est nupta alleri. Et etmî vidit qubft •ad pëjorés; dut vhgabundà, sBd ad' riiëiiorês et ië-
non ei daretur, non -quaesivit de alib' gefiêi'e filitim1, gitiinë se cbnjurixii non lùxuriàîidb. Undë et muiier
_sedde ipso unde maritum habuerat. Et boc etiam j vîrluti's âppellala fuit. Interpretatur iiub(|de feiiïnàhè,
non anle de Juda; nisi cum uxor ipsius mortua fuit. B ut nbniirie siib signet E'cclesiam: El Bobs bhrisiù'in
Omnësenim lune desiderabànt filios habere, quia p'raetendit, q'ui acbep'liirùs erat sp'bnsa'ihex gehti-
mundus vâcuus erat; et volebat unitsquisque dici bus. Obed àuiehi gèhuii Jesse. Ob'ëdsërhiens diëitùr,
populos de se et régna; quia needdm erat praecepta in qlib illë s'ignifiëa'tui'C[iiidixit : Filius hominis non
virginitâs nec viduitàs -. nec ipsa âiriplius quaesivit; veiiit minisfr'âH-,i'e'd minisVr'are".JëSsë'binbhiiiis fuit,
nisi ut conciperèt ; prbplérea non est tam"vilis ut a qui Isâî'vocâtus est. Jësse 'àpëHeiû sbëat; iiluni ni-
multis aestimàtur; Tliamar interpretatur palma vel -hilominus anriunliins in nomiiië sud; dé cjûo'icri-
mnariludo : pMma prop'ter sanbtos*qtii de ejus prd- ptum est : Âp'erûit eis s'ensum) ût intellig'erent Hscri-
genie oni stint; de quibus scriplum est : Sustus Ul piuras: Isài etiâih s'âcrificillbi dicilùf, sivë ihc'en-
palma flbrébit ; âmaritudb ipsi Converiit propter vi- sum; patenter illiim bsteniieiîs' ëssë "veiitiiruÉ qui
rum quem cito perdidii. Peperit qiïoqùe filios my- seipsuffl sacrifibibm facei-el pro multis in oQb'rérii
sticum préfigurantes' populum; videlicêt Judaicum STiatitalis. Dâvl'd uul'eïïirex genuit 'Salôb%o%lent, ix
' et
gënlilem. Zarà enim interpretatur o'fiens, quia sa gdxefuit Urioe. Et Mb p'ëcc'alfix iSiiiief rnemora-
de ipsa plures sancti fuerunt; Phares autem inter- ttir,' ut osteridàt illum' prb pecbàtofibiJs de Hlim'irii-
pretatur divisio, a qdb' Pharisaei dicti sunt. Phares n bus natum," et Urias de aliëhigènis bràt, non ëràt-Hë
aûtem genuit Esron. Esron interpretatur s'agilium C Jddaëis. Qui; qiiarfiviSbbrirJfebssëi; a'iab'b'li ëxprë'ssîi
vidit^ hoc est Ghfisturii in carnë praedixit venturum, typilm; ciijus febrijiîgibéfât p'riu'ë bbpuîa'idEcclesia
a qua sagitta vulrièralus est diabolus: Esron autèm quam Christus cohctipvit," bu'm'vidit îllàm îâvaii-
genuit Ararii. Aram dicitur excelsus^ signifleans in tem; bob est sëriiëtlpsàm à sbrdibus saeciilîfier' îa'-
suo nomine Dominum Jesum Christum, de quo ditit vaeri'undàfli puriflcâUtèni.' De isîi§ b;uiïBë'a'b'iHnïë-
propbeta; quia excelsus reputàlus est ipse. EtPsal- dio interpo'Mritiir, nbn est'h'ëcessë aliiid dièërè,
misla : Excelsus super omnes gentesDominus, el su- quia nota est histëria in Hegum qtii fderirii vël
per coelosglôria ^ejus: Qkis sicut Dominus iûeus no- quid fecefih'f; nisi tantririiihodb' in'lèrp'retâtlSnës ho:
ster, qui in altis habitat; fetc; miliutn pb'riëfé. David ih'tërp'r'ëtàlûr foUïs bi'âhû;
Aram àutenl génial AMnadab. Aminadàb spiri- qui jecit' manti lapidem de futidà'; uridë bebidît G&-
tus meus spbntaheus dicitur, et in hoc nomine Do- liaih; et Sigriiïïtât in îibe fsicib Bb'hiifiuffiClii-lslilm'
mm'us Jésus significatur; qui spontanés voluhtate qui vlCit diâb'Wiimp'èr sùa'm1 pSiîëiiliâîn, Û hic p'âs-
spiritus sui nalus est iri miindo. AnïiMdab auteni sus est pferÊecûtibnesSauli§; Sicut Christus Juâaeb-
genuit Naas'û'à: Raaso'H serpenlinhs in'tèrp'retatiîf, rum, et sibu't David dërëlictiiè fuit a!suo ëo'nsiliârib
ëtDominui iîgurâtus est; sicut ipse dixit : Sicut et proditus siffiilitëi1 CUrig(us;a Jtidà1 digcipiild stii»;
bxattavit Mbyses tbfp'ehlem hl tteserld-, lût,exuli'àrî J) el sicut David dejëctùs ë§l à' fegrib a fllib sub'; ita
oport'êf-Filittm ho'nlïhis: Dominus ejëc'tùs est a pb'pulo Jiîdaébrurii;qùiài iiiiùs
Kâasoû Mitent g%AuiïSdlihoû. Salhlbii adtëfn ejiis dictus est per adb'ptioriëili, extra civildtëhi
Ûicilùi-pîx; et ip'së iri hbriiirië sub Do'minuiriprffi- Hierusalem ejëfctùset bëcisiis; sivë etiarii quîaidëm
lentfit; cjïiicstpai nostrâ; et qui pacificàvit èa quae Dominus Christus ex ejus stirp'e pfocessil: Salombii
iri ëtelo; et iri terra ërànt, intëriieiéris im'miciliâs iif interpretatur pacificus, et ipse Dominiim pfaefigufsî-
séfflëtipso; S'dliiwn-'ûviein igenuït Bobs de Raâb. yit pace sua quam iri i*egriôhabuit; qtiiâ Doniinûl
Raab asceridëns dicitur, in qua Ecclesia proefïgùra- et pax noslra et pacificus nùster est, quia' de ipso
rrir de gèhlibùs, quae às'ëënsura état 8e lavacrb'lia- dictum est; orietur in diebils ejus juitiûa, et abuA-
piismi; inundà fetîmtnacula'ta apris'liriis erroribus" dantia pacis, dbnec exlollalUt Itna", et quiâ oedifteavit
facta. Qiifenec nimhrm" vitûperahda, sedlâu'dandâ, domum Domino Salotâoh : sic et Dominus ledificâvii
cum per explo'ratofdm suscëplibriëm praevidit sibi coelestemHierusalem de lapidimfs'vivis. Robàam au-
salutem; et stùduitnniri pb'puloDei, sibùt £1 Eccle- tem genuit Abia. Robûâm interpretatur lalitudo po-
sia uosleâ 6x gentibiis. Sâlnion iste est prineeps Jù- . puli, sed per abtiphrasin; hoc est per contrarieta-
127Î CHRISTIANI DRUTHMARI CORBEIENSIS MONACHI 1272
tem, Est enim quidam modus, qui antiphrasis dici- A . ipsum, sic nullum pecealum esse quoo. non remitta-
îur apud grammaticos quando aliter est res quam tur in baptismo. Et sub hoc exemplo
praeeipitur ut
in
sonat nomine, ut hélium dicitur eo quod sit mi- in nos peccanlibiis, septuagies septies remittamus.
nime bellum. Similiter et hie dictus latitude per Matthaeusautem Iaborem certaminis quod Dominus
contrarium, eo quod ab illo defecerunt deeem tri- sanclique sui habituri essent ostendit, per quadra-
bus, et eo angustiatum est in illo regnum Juda : ginta duas, quae praetenderunt labores in eremo,
Abia interpretatur pater Dominus : et non débet Joram autem excelsus. Hoc eliam per antiphrasim,
conjungi 6 cum i, sed ab, per se, et ia per se, quod quiadejectusfuit propter Achab et Jezabel. Oziasfor-
est nomen Domini. Et recte hoc nomine vocatus est, tiludo Domini et juste sic vocatus est, quia confisus
quia cognovit patrem Dominum esse creationis et est in Domino et fecit quae placuerunt ei, exeepto,
salutis suse. Abia autem genuit Asa. Asa dolens, sive quiaf per se voluit hostias offerre, quod sacramen-
sustollens interpretatur. Asa autem genuit Josaphal. tum erat. Et ob hoc percussus lepra, el habitavit
Josaphat Domini judicium, et hie Domino adhaesit. liber a se in domo seorsum extra civilatem et popu-
Josaphat autem genuit Joram. Iste enim Josaphat lum. Habuit autem duo nomina.
qui conjunctus fuit Achab, malo régi, et abiit cum Ozias autem genuit Joatham. Joatham perfectusâi-
illo in bellum, et debuit ibi mon : quia contra vo-* citur : elpulchra etymologia et conveniens illi est, quo-
Iuntatem Domini adjutor erat illius, pro qua re et modo ipseperfectus fuit coram Domino, et aedificavît
a propbeta increpatus est, eo quod praeberet ei au- portam templi. Achas autem genuit Ezechiam. Achas
xilium. Sed el naves fecit quae irent in Asiongaber sonat apprehendens : subauditur nequitias omnes;
cum navibus illius et Domini nutu confractae sunt. quia dereliquit Dominum et vidit altare in Damasco
Quod intelligens Josaphat, voluit ulterius naves suas et veneralus est illud, et jussit simile fieri in Jéru-
conjungere cum navibus illius. Joram autem genuit salem. Ecce pater malus genuit filium bonum.
Oziam. Non filius ejus, sed nepos ejus fuit, sed di- Ezechias" fortitudo Domini dicitur, quia ipse in Do-
cuntur filii qui de longinqua progenie exierunt ali- mino visus est ; et in diebus ejus Dominus centum
cujus. Nam Joram genuit Ochoziam : Ochozias Joas, octuaginta quinque millia de Àssyriis occidit, et cum
Joas Amasiam, Amasias Oziam. Sed quia Joras ac- decem viris fugit Sennacberib de terra ejus : et oc-
cepit filiam Jezabel : quaj occidit Naboth et persé- cisus est a filiis suis cum adoraret Nesrac deum
cuta fueral Eliam et prophelas et sacerdotes Domini suum, et diceret : Quare me dimisisti fugere sic de
et cultum ejus ; propterea quia " de proie ejus nati Judoea, qui eliam filios meosimmolassent tibi si jus-
sunt, tolluntur de genealogia Domini usque in lertiam r sisses ? Et cum audivissent filii ejus haec, oceiderunt
generationem. Etiam et propositum erat evangelistaa eum, timentes ne occideret eos pro tali voto, et fu-
très ordines ponere, unum ante legem, de patriar- gerunt in montent Ararat. Ezechias autem genuit
charum tempore, alium sub prophetarum aevo; ler- Manassen. Manasses dicitur obliviosus, quia ipse
tium sub sacerdotum dominîo, hoc est per très vices per multa scelera • oblitus est Domini, in lantum ul
quatuordecim, hoc sunt rpèç ?ê<rc-apisx«îSêxaSes,1res filium suum transferret per ignem daemonibus, et
tessares et très décades, id est, quatuor, et decem ecce iterum malum filium bonus pater genuit ; sed
et septem, propter septenarium numerum sabbati, postea tamen suscepif Dominus preees ejus propter
quia septem et septem quatuordecim faciunt. Et sic- patrem, et liberavit eum de Babylone, ubi fuerat du-
ut filii Israël per quadraginta duas mansiones véné- ctus oaptivus propter peccata sua. Manasses autem
rant ad terram promissionis duce Mose, ita et nos genuil'Amon. Àmon sonat infidelis. Siquidem^Am-
duce Domino qui per istas venit ad nos, pervenie- mon per duo m, sonat filius populi mei : per nnum
mus ad vitam aeternam. Matthaeus,qui generationem m, infidelis dicitur ; et iste propterea infidelis dici-
Domini terrenam narravit, ostendit qualiter ille de tur, quia récessif a via Domini. Amon genuit Josiam.
coelo descenderit, per generationem terrenam ; Lu- Josias dicitur ubi est incensum Domini, et hoc di-
cas vero specialem ordinem tenens, ostendit quali- .^ gne dictus est, quia ipse digne servivit Domino ; et
ter illi omnes qui studuerint ejus membris incorpo- ' destruxit idola et cultures idolorum, et phase Domini
rari ascensuri essent in coelum. Et ideo per quin- mirabiliter celebravit. Josias autem genuit Jecfw-
quaginla generationes quae significant requiem Ju- niam. Jeehonias proeparatio Domini sonat, Jecho-
bilaei : seu per septuaginla duas generationes, infquo nias autem primus pater intelligitur ; et Jeehonias
numéro génies leguntur in initio esse divisae, ut post transmigrationem filius ejus fuit ; et dicitur
ostenderelur de omnibus gentibus credilurosin Chri- alio nomine Joachim, primus per c et h et m, secun-
sto et ascensuros in coelum ; sive si per septuaginta dus per c et n, et primus Joachim proeparatio Domi-
septem generationes velis computare, quae sunt de ni, secundus proeparatio Dei dicitur. Nam si volue-
Christo ad Adam; quem numerum Dominus in pec- rimus unum Jechoniam computare, non erunt nisi
catorum remissionem posuit, quando dixit : Non tredecim generationes. Sed sic est verum, quia pri-
dico tibi, Petre, dimitlendi septies, sed usque septua- mus Jeehonias is est quem rex JSgypti regem. conr
gies septies, ut ostenderet se omnia peccata nostra stituit. Sed venit super eum Nabuchodonosor et ex-
in baptismo remissurum. Et sicut nulla generatio egit ab eo jusjurandum et tributum. El quia menti-
praetermissa est non numerata ab Adam usque ad.... lus est ei eccidit eum, et projici jussit corpus ejus
1273 . EXPOSITIO IN MATTHJïUM. 1274
in plateam. Sed filius istius cui Nabuchodonosor A de quo scriptum est : Adjutor in opportunitatibus in
occurrit, antequam veniret Hierusalem cum maire tribulalione. Azor autem genuit Sadoc. Sadoc dici-
et uxore ; et dédit ei Nabuchodonosor bénéficia in tur justus : illum profecto praelendens, qui est justus
terra sua, et tradidit fratri ejus Sedechiae. Sed absque comparatione : de quo Psalmus : Justus Do-
quia mentitus est ei sacramentum quod ei jurave- minus juslilias dilexit. Sadoc autem genuit Achim.
rat, venit iterum Hierusalem, et comprehendit eum, Achis sonat pater meus. Et ipse illum prselendit in
et occidit filios suos m oculis ejus, el eruit oculos nomine qui dicit : Nuntiabo nomen tuum fralribus
ejus et misit eum in caveam more ferarum, quia di- meis. Ille videlicet qui Deus erat per majeslalem,
xerant prophetae ejus ut leo esset ; et duxit eum frater factus est populo Christiano per humilitatem
in Babylonem et misit eum in carcerem et dimisit et resurreciionem. Achim autem genuit Eliud. Eliud
eum M usque quo ipse Nabuchodonosor morluus dicitur Deus adjutor, et el, per se, et iud, poslea. Et
est, et ibi etiam habuit nepolem suum cum illo ipse etiam ex nomine futurum annuntiat Salvato-
Evilmerodar, quem in regno inveneral quando de rem, qui vocandus esset Emmanuel, hoc est nobis-
hestiis reversus fuit. De quo eliam scriptum est, cum Deus. Eliud autem genuit Eleazar. Eleazar ad-
quod sublevavit Evilmerodar caput Joachim de car- jutorium Domini sonat : illum de quo psalmus ait ;
cere, et locutus est cum eo benigna, et dédit ei vil- B Adjutorîum noslrum in nomine Domini, qui fecit coe-
las, et constituit cibos mensae ejus, quia socii «rant lum et terram. Eleazar autem genuit Nathan. Na-
in carcere. Quod dicit fratres ejus ; ille est unus than dulcedo, sive saturans : dulcedinem sonat,
quem Naclior rex iEgypti junxit, et duxit in Mgj- praefigurans illum, de quo evangelista postea dixit :'
ptum. Et alius Eliachim qui regnabat in Judaea Mirabantur omnes super his quai dicebantur de illo.
quando primum Nabuchodonosor ad Hierusalem Saturans autem, et hoc ad ipsum perlinet de quo
venit, quando per très vices depraedatus est ipsam scriptum est : Saluravit Dominus quinque- millia ho-
terrain, et très reges in ea abslulit, illum quem minum.
modo dixi Eliachim, quem Nechao constituerai Nathan autem genuit Jacob. Jacob supplantalor
postjnlerfectum fratrem ; et alium quem cum ma- dicitur, et hic suo nomine Dominum praenuntiat, qui
ire eduxit; ettertium Sedechiam. Transmigratio supplantavit vitia et erexit virtutes : de islis vero,
autem fuit in Babylone, quia migrare cogebantur a " qui in fine generationis ponuntur videndum est
Nabuchodonosor de sua terra in Babylonem. Sala- quareMatlhaeusdical : Jacob genuit Joseph, et Lucas
ihiel autem genuit Zorobabel. Salalhiel pelilio dici- dicat : quia Heli genuit Joseph. Sed hoc sciendum
tur Domini t- et recte petitio Domini dicitur, ut quia lex praecipiebat, ut quando frater moriebatur,
ostendat omnes antiquos patres petiisse Dominum C et non relinquebat filium, acciperet frater alius
venire ad redemptionem generis humani. Zorobabel ipsius uxorem, cum sua uxore, et generaret filios
autem genuit Abiud. Zorobabel ipse qui custodiebat in uxore fratris sui, et illi qui nascerentur filii fra-
Àssuerum regem dormientem cum aliis duobus ; di- tris mortui dicerentur. Tali ergo causa est varietas
xeruntque ad inyicem : Dicamus ad invicem singuli in evangelistis, et Matthaeus ordinem naturalem
sententias, et apparebit quis meliorem sentenliam di- sequens, dicit eum filium esse Jacob. Lucas au-
' cat. Unus dixit : Rex est
fortior sub coelo.Alius di- tem secundum legem veterem dicit eum filium
xit : Vinumest forlius sub coelo.Tertius Zorobabel Heli fuisse. Heli dicitur ascendens, Jacob in-
dixit : 7eritas est fortior et mulieres. El exsurgens terpretatur supplantator, Joseph, augmenlum. Et
rex approbavit eum suis homînibus, quia Zorobabel ipse etiam illum intonat venturum, qui auxit popu-
meliusdixisset, et tune dédit eiprincipatum super om- lum suum, dicens : Et alias oves habeo, quoenon sunt
nes Judaeos qui erant in regno ejus, et licentiam re- ex hoc ovili, el illas oporlet me adducere, et vocem
vertendi cum omnibus Judaeisin Hierusalem. Et zo, meam audient, el fiet unum ovile et unus paslor.
iste, ro, magisler, Babel, Babylonis, hoc est, iste 7irum Mariai. Cum audis virum, require, invenies
magister de Babylone, et signifieat ipse Dominum in Scriptura, quod et sponsi vocantur viri, et spon-
Christum : quia Babylon confnsio dicitur, quia signi- D sae uxores, et etiam consuetudo hisloriographorum
fieat istum mundum, unde Dominus Christus auctor est hisloriam sic scribere, sicut eo tempore putalur
est ipse et magister, unde et educit populum suum in quando res agitur. Unde de Herode dicitur quia con-
terram repromissionis , hoc est in vitam oeternam. tristatus fuerit ad petitionem capitis Joannis, non
De lus qui in medio sunt, qui in captivitale fue- quod vere contristatus, sed quia sic putatum est aB
junt, non habemus scriptum quid feceriut, nisi tan- his qui viderunt.
tummodo interpretaliones dicamus. Abiud autem ge- In tertio ordine generationis Christus quartusde-
nuit Eliacim. Abiud palris robur : et per ipsum cimus est, quia ista generatio sic facta fuit ad ca-
Dominus Christus ostenditur, qui est Dei virtus per piendum diabolum, sicut hamus ad capiendos pisces,
quam facta sunt omnia. Et ab per se débet, [quia sicut in fine occullatur hamus per escam, sic divi-
ab pater dicitur. Eliacim resurreclio interpretatur : nitas Christi absconsa fuit de carne, quia misit ha-
•
quia videlicet ipsum significabat, per quem resur- mum Deus Pater, qui Filium incarnari praecepit.
recturus erit oninis mundus. Eliacim autem genuit Momordit diabolus et transfixus est a divinitate ejus,
Azor. Azor interpretatur adjutor, illum prsefigurans hoc est fecit carnem crucifigi, el coroprehensus est
" ' ' " ~
f 273 CHRISTIAN! DRÛtHMARI CORBÈÎÈNSÎSMONACHI Î276
et rëîigâiiïs ab ipsa divihiiatê qiiaélaiebat sub cârnë. Â. daeosfuit hoc nbmen. Unde éhim âî) Julio, qui pri-
Yifga in qua iiâmus iiiseflùs est Abraham ëxistit, mus vocitalus est Caêsar, ëb quod caesoinatris uiero
gmbrigo hujiis generationis fuit. 5J , ( mortuae"educlus sit, in réîiquum omnes Caesaressunt
Diximus jam quare gèr très bruinés âivisil islam nuncupati, etab Oetaviano, cui Romani cum occur-
videlicet tria ante orbem cuin 1scutb
"generationem, prbptef lémporâ, rissent, post subjugaliim terra,
lêsem, sub lèse, et propiieiis et sub sacerdotibus, àureo et kpidibus, deâeriirit nonien Auguste, quiâ
sive propter Trinitatem. Quatuordecim autem pro- adauxerat impériurii eorum, in rëliquùm omnes Au-
pter seplenarium nunierum qui est sacralus apud gusti appellali siînt. Simili modo quia Aaro'njùbeh'le
Judoebspro sabbâtb, quia septem etseplem, quatuor- Domino inunctus est a Movsein s'acèrdolem: omnes
decim faciunt. De qua nalus est Jésus, qui vocalur saeerdotes Messias yocanlur. Similiter omnes reges
Christus. Sicut scilis, MaîlhaeusDoriiini post ascen- a Saule qui primus rex ëorum a Saniuële inunctus
suni in coeiisCaii tempore CaligulaeEvangelium scri- est in regem Messias idem chrisli vocali sunt. Unde
psît, propterea sic uiroque nomine dicil. illum vo- et David dicebat : Non nllttam manum iheam in chri-
cari, id est a çredenlibus in eum. Quid pertinuil stum Domini: et in Psalmo : Nohte tanqere chrislos
narrari generationem Joseph, cum Ghrislus èjus meos. înterpretalio ûna est, Messiaset Christus, sëd
filius non fuerit? Yideîicet pro quatuor causis. Pri- B tamen ouia
,. ., • .? . . Graeca
.... .ilingua
, °!.,
soriàntibr et
ii ,. , .compîîof
r .. , •
est
ma , ut per generationem Joseph Marîae nosceretur omnibus linguis sub coelo, el etiam notior, tuni erat
origo, quia de unâ generatione fuisse noscuniùr, propter Romanos qui per loliïm îriûndum dominà-
quia proeceptùm eràt, ut unusquisque homo de sua baniiir, et bb Gracbs qui sapiëntiorés fuerunt aliii,
tribu nxorem sumeret, quod Joseph, qui justus erat, ïdeireb" placuit Evânselisiîs et înterprëtibHisil...in eâ
i « ,<P . . , ,i.i.
hoc cuslodiebal. Siciit apparaît in census profes- lingua illud nomen dimittere : quae magis nota erat
sione, quia cum prseceplum esset, ut unusquisque et âniab'iiior
reverteretur in terram el in patriam suam, et ibi In vigilia Natalis.' \
profitereiiir nomen suum,-et.arterà, et solverel cen- Cum essét deiponsala. Sponsus ëi sponsà a spon-
sum, Ascendit Joseph el Maria de Galiloea in Be- dendo dicti suiil, eo qùbd ànte spondëbànt sibi caii-
thléem, ad profitendum nomen in patria sua. Nec tionés mâïrimoriii conserilire, et dàba'nt fidejusso-
enim consuetudo est Scriptura liistoriâs de feminis • fis, etiànï ainnùlbsùbarrabàritur. Tali ergo modo de-
lexere. Licet enim Adam multas filias habuerit, et spbîisatà ëràt Maria Joseph, non tâniën in coiieupis-
Noe, vel alii, de nullis tamen Scriptura sic refert centia juiicla. tfuare desponsata fuerit, supërius
sicut de Abel et Gain, Sem, Cham et Japbet, el Re- ^ dictum est. Mater ejus. Cujùs ejus? Mater immacu-
gnorum libro : Fuit vir unus de Ranialha Sophim. t" lâii, Mater uriici ; qui in coelis .sine maire, in terra
Similiter in aliis historiis. Seconda causa, ne ïapi- sine patré natus est. Mater diçtà, qùia exindé effi-
darelur a Judaeis, si esset sine viro et habuisset ciatîir aliqiiid. Maria dicitur Uluminairix, sive Stella
filium. Omnium enim incredibiles Judaei lapidassent maris : genuit ëriimlûcein miindi. Sëriiiorie Syro do-
èani si Joseph ab illa se separasset. Maluit enim de mina] vocàtur, et juste; genuit Salvatorem niundi
ortu suo dubitare quosdam, quam malrem suam faï- dpmimimque universi orbis. Antequam convenirent.
sis siisgicionibus infamari, vel etiam per tormenta Tîbc est eà convenienliâ , quae usus erat convenire
cruciari, quaë erat el tenere nutritaj el inferior se- sponsum et sponsam. inventa est. Yideîicet ab ipso
xus. Terlia causa, ùt in jEgyptum iëns, vel revër- Joseph inventa, qui pêne licèntia marilali, ut puta-
lens, is qui vir ërat procurarei quae nécessaria fè- batur, fulurâe u'xbris omniâ sécréta noverat. Erat
miiiae ërant ; focùmvel vîctiim1, et ut infanlem taiiio enim ùsùs iri illâ gènîe, ut qui uxorëm debébat acci-
iiinerë ferrel ac reîefrcï. Quârtâ causa, ut parius perë, ad lémpluni eam desponsaret, el postea 1si di-
ejus diabolurii lateret, qui si euiri de virginë natum Jes esset hàbërët missos suos cum ea ; aut si pauper,
scîsseî, riùnquàm èunï crucifigëre siïàsisset Jiidoeis. ipsë custbdiret simu'l cum pâtre et maire usquë ad
Uride et hoc reqùisivît per lênlâtiôifës, si esséi Filius ^ prseiînîtum tèmpùs.Eb igitur tenore inventa esta
Dei. Sciebal namqiie per Scripluras quia nascerelur, Joseph: In utero habens de Spirilu sqnclo, quia pro
sed in hoc dëceplus est, qùia de niuliere pùtavit eum certo' sc'iëbàt, qiibd riùllus hpriib ad earii eo modo
fuisse nâtum. Chrisli autem generalio sic erat; sub1- jiinetus fuissèi, u'i conciperë pbtïïisset. De islà so-
audiiur sicut supërius dictum est. Ideo autem Jesu lummodb hoc scriptum est, quod et in utero habue-
Chrisli, ut dim'iltal angelo narrandum. Vocabis, în- rit Spiritu sanetb. Ista aùtém et in meiiie et in ute-
quit, nomen ejus Jesum. Christus Graëcumest nbmpn, ro , ky'wç prié'uriia dicitur, b^iiàndode Spiritu sanetb
ei dicitur Latine uîicius, et Hebfaicë dicitur Messias. intëîligitur : quando vero dé àlib Zaïoçpn'euma dici-
Non îiabebat aiùiemaille Latinitas hoc nomen, sëd ha- tur^ Cum ëssel jusiûs. Testimoniuin Evàngëlistae est
bere potëral siciit àp'p'àrëtmodo. Fuit àutem hoc rio- âë' Jb'sëpii, qùia jusîus erat et in consummâ'iâ legè
mën apiid Judoëoscélèbre, quaiidiu eorum regnum sie- erat; et hoc etiam"ëx apparilibrië angéïi crédere pb's-
siciit âgù'd inulias génies dignitâfis nbmiiîa siimiïs, fci verb'ïs ipsius dicèritis : Noli ûm'er'e.Si
1liï; qùîâ
surit, quaeregés et principes per successibriëmiabênt, enim in ëam malam suspicibnëm habuisset, née ips'é
1
ul apud jaîgyptios Phàràbries et Ptbloriiaei,éiàpiidRo- Juste essét, née àrigelus âixissë't : Noli thnère, sed
îiianos Cèsâi-es et Âdgùsti vbcaniur, ita et apud iîi- n'oli despicère. Et holièt eam' îràdjlëérê. Hocest omâ-
- "
'"iàTl ÈXPëslTIO IN MAÎTHJEÙÏÎ, Ï2'78'
màrë; sivë transdiicëre, i'destceHà dùcérë quo lune  îste ùnu's fuit, qui dignùs hâb'itùs est nulritiùs flërî
erat, el in blàsphemiam niiîtëre. 7oluit occulté di- Dei, et custos matris ejus, et dignum hoc eràt, ut
iniitére eaûï'. Si justus ëràt, et hùllâni niàlàm sùspi- qui totbs honiines iri pbîpstatë liabebât, sàncliores et
ciBiiëm iK ëa liabëb'at, qùarè sanctàni et justam perfectïores sibi appropinquare faceret.
1
yellet diiiiitiërë? Sëd sbiëbât conyersatibnëm éjùs Joseph, fili David. Non sdlurii filius qùia de ejus
fore sànctam, et apprôpiriquarë se iridignùhi rëp'ùla- prô'sapià, sed ëiiâîri îmitanifo fidëm ejûg.,Èoli tlmëre
bat : siciit bealtis Pelrùs iaciebai cum visb miràcïïib accipere Mariant conjugem tuant. Noli trépidàî'ë :
pisëiuni dicit : Exi 'à me, Dôniïnë, quia liônio peccà- noli le indigriùm judicaré illi, vel nîàtri ejus servïre,
lor sum. Yél sicùt fcenlliriomitteris misses ad Domi- qùià illa dignâ ëï ordinàtà inventa iuerat âd geîië-
num diceris i Non 'sum 'dignùs il iràfes sut lëcïum raridùm eum, et tù ad nutiTéndùm êlectùs es. Fuit
hteum, neè më ipsum dighum ëxistlmavi ad té ve- aùtém tuùs oequivocùs caslus inventas et bonus, sed
nirè. Ita et islë dieëbàt : Longe faciem eam a 'nie et hbn tù éb infèribr, cui crédita est virginitas matris,
cognaiione met, quia perspicio in ëa qiioddam riia- et bâjùlatib nascehtîs ; dicatur intérim conjux tua, ut
"gnificumsacranienlum. ïïoec autem eo cogitante. Hoc libérés eam de persecuiionibùs Judseorum, sed me-
est ihdignuiri se jîiaicantë ëî apprdpinqiiâre. Si ëhim lior tibi erit, quam si habùissës làntas uxores, quan-
âliud inique cbgitassël, angélus ei non àppàrùissët: B tas Kabùil Salonibn. Ipse qui nascetur ex ea dicelur
A superbis enim potiùi refugil quam dppfbpinquat, ail 'tempusfiliis^ïu'ùs, sëd est et creator tùus, qui me-
et idcirco appài'ét non fuisse dëspécïimi supérbiaë ner érit tibi qùain si habuisses quadraginla filios,
feed huriiililalïs elbngaiibriém. JSece angélus Domini ut Abdbn habùii. Propterea servi ui Domino domi-
àp'pàruil in sortiras'ei dïcèhs. Tîsionùm quitus Dëùs norum etTegi Regum. Conjugem tuam dicito, ul dia-
oriinipotehs Ufëutùsest ante incariiaiîbnëm, qùibùs îjblùs et Jiidaei nësciàni de virgine nâtum qui nasci-
loqui voluit, ëeplërri généra sunt. Pririiiim gënus per tùrùs est. Si iîoii est cbiijux tua nibrë àl'îôrum hbmi-
aures corpdi'is , ut sicùt vidit Mo'ysësriïjbum ârdëre huih, érit conjux tùa ùt rëcipiâs niercedèm : cum illa
et audivit vbcém Dei per àiîfës côrpÔris, et omriis recëpërit pro gëheraiiôné, tù rëcipiés pro1édùcatibrié
turba ëxercilùs Isràelis àudivit Dominum diceritem iii yita aetèrna. Conjugës dicuniùr propter jiigrim
dëcem.verbà lëgis. Sëcuriduih geriùs ëxtâsis, sicùt qubd imponitiir riiàtriînoriiô corijùngendis, sive de-
Petro qùariab'm'isîl ad eum Cornélius : Et ceci'di'tsu- spon'sàtioriis a priina îid'é, qua quis adhuc ignorât
per 'eummentis exce'ssïis,et isiàït vas lint'eum submittï conjugales concubitris. Quoâ enim in ea natum est,
'de coelo.Tertiuni sicùt Nabuchodonosor, quando vi- de Spiritu sancto est. Instruilur Joseph melius, quod
dit slâluini de metallis ; vel arborera abscisàm radi- .-, ante sentiébàt de sancia Slarfà, videlicet quod de
cilus, et niîiil inlellëxit. Qriârtum për riulîém, sicut u Spiritu sancto sit, quod in ea videbat. Pariel autem
ad Job post plagam îbcutus est. Quintùm iii corde, filium, quamvis dé Spiritu sancto sit qubd in éa na-
sicut multis sahclis, vel etiam Balaahi qûâ'ndb misit tum est, tarrièn pàriëliiliùm, qiiqd nùnqùànî audisii
verbuni in bre ej{i§, et àssumptal paràbola loeùius iii fëminà péperisset iilium de Spiritu sancto. Et vo-
est. Sfexturii rëplëlib Spirïlùs sàncti, sicuî ïépievil cabis nomen ejûs Jësum. Ego dico tibi nomen ejus,
septuâginià lënes in eremo. Sëptimùin, iii somnis qùbd ante saecula. Non tù pories ëi ndnîen éx libilu
viderunt, iriêriie iritéilexërunt. Alii (qùb'd véfius est) tùb, vel mater ejus, sed voca eum nomine quod ha-
tria gênera ëssë dixëhirit : uniiiri per corpbrèbs bcu- ïrait antè saecula. Salvaiorérn eùni esse iestàrê, quia
ïos, sicul Abraham et Lot angelos vidërùiit, et lôcùti ipse salvum fëcit ab inilio omnem liiundum. Jésus
sunt cùrii eis; aliud iii cordé, sicùt Da'hieii Ibcùtùs Hebraèùmnonien est, et âiigelùs Dei : êxpressit ety-
est in cordé ; qùaë Baltliasar oculis fcorpo'rib'usvidë- mqlogianî ei interpretàtioriem quando dixit ; Ipse
rat el non intëllexëfat ; tërïiîim îh somriis ël iri cbr- enim salvum faciet populum suum a peccalis eorum.
de, sicut ad lSaiaîn el a*domnes prophëlas ëi an Scribitùr autem Jésus iota, et eta, et sigma, el apice
islum Joseph : quaë visib éicelleritibr est aliis. Nihil desùpër àpùd nos. Nam in Gracorum libris solum-
enim prbdest b'culis viflëré Cbip'oraiibùs sicùï viclit i^niodb për iota, et sigma, et apice desuper invenitur
Ballthasàr, iiisi quis et mérite vidëât, sicùt vidil Da- scfiptùnï, et sicùt alia nomina Dei xîomprehensiye
niel eamdein visioiiërii. Similiter nihil prodëst videfë debëni scribi, quia nomen Dei non potest Iilteris
in soumis ùi vidit Pharab, et Nabuchodonosor, nisi explicari ; quando purum hominem signiticat, per om-
assit qui sic videat sicùt viderunt Daniel et Joseph. nes lilteras scribitùr. Debemus aulem scire, ubi pri-
Eo ergo riibdb quo perlectis ab iriilib Ibcùtùs est înitùs isfùd nomen fuerit inventum, ïioe esta Moyse
Deus, eo etiam' isli Joseph, quia quae vidit in somnis primùm imposituin filio Nun, quando reversus victor
inlellëxii ei créHidit, qùia sicut D'eus omriipoieris in- de pugna Ànialec, ad*quam miserai eum Moysës ciint
ter caileros archarigelos Gàbriëlëm, qui fbrtitùdo Dei âliqua parte populi. fuiic ierùht ei bbviam reliquus
dicitur, brdinàvit ad annuntiaiidum mysterium Sàl- populus cum sacerdotibùs, et iriiposùëre ei boc no-
vaiôrîs nostri quem eiiàm éi h'ùic Joseph locuturii men, ut vocaretùr Josue, hoc est Salvator, qùia sal-
esse credimus, sic oi'dinavit perfectos viros àd tra- vavit populum de Amâlec. Et nomine et in facto ille
cîandum incarnationem Domini nostri, et non curavit Josue figuram gessitDomini, qùià Ainalec, qui inter-
per divités hoc agere, qui soient ësse pleni viliis, sed pretatur populus lambéhs, diânolùîri significat, de
per paùpër'és plénos virtuiibùs à perfectione. Ûndë cujus lambitionë, ici est, sédùctione,- sëniper libérât-I
4279 CHRISTIANI DRUTHMARI C0RBE1ENS1SMONACHI 1280
populum suum. Hoc est qui sui esse festinat ore et. A Spiritu sancto, divisis inter se gestis Domini, narrât'
opère, et a nomine ejus Christiahi vocantur. Non débet lector ad memoriam reducere, quae alius de
etiam absolute dixit populum, sed suum addidit, id ipsa dicat evangelista. Lucas enim narrât quoniodo
est qui fidem et spem suam in eam posuerunt. Hoc Angélus Gabriel ad Mariam venerit, et beata Maria
autem tolum faclum est, ut adimplerelur quod dictum audiendo et credendo conceperit. Matthaeusquoniodo
est. Hoc est, ideo praedicta sunt, quia sic erat futu- Joseph desponsata fuerit. Iterum Lucas quoniodo de
rum; et ideo factum est, ut acta concordarent di- Galilaea propter professionein census ascenderinl.
dis, ut esset verus Dominus in prophètis, et in om- Denuo Matthaeus quomodo natus a magis adoratus
nibus operibus suis. Hoc totum factum est, id est sit. Ait enim : Cum natus esset Jésus. Usus fuit histo-
quia missus est angélus, quia concepit Maria, quia riographorum ut quando historiam scriberent tem-
peperil, omnia ista praedicta sunt a prophètis. Istum pus adnotarent, sicut etiam nunc fit, non solum in
vero per Isaiam dictum, sed ibi, concipiet, quia ille gestis, sed eliam in chartis. Hac eliam de causa
de futuro; iste habet, habebit, quia jam praelerita Maithaeus tempus Herodis ponil, qui in Judaeare-
narrabat. Et vocabunt nomen ejus Emmanuel. Em- gnabat. Lucas vero longius et excelsius repetens et
manuel quid sit evangelista aperuit dicens : Nobis- nomen imperaloris, et nomina consulum, et tempus
cum Deus. Emmanu, nobiscum, el, unum de decem B professionis census adnotavit dicens : Emit edictum
nominibus quo Deus vocatur apud Hebraos. Fuit a CoesareAugusto, videlicet Octaviano, quia quadra-
Deus cum patriarchis et patribus, sed aliter fuit eum gesimo secundo anno imperii Octaviani Christus na-
his, de quibus propheta hoc dixit : Quia versalus est lus est, et census exactus. Et sicut Abraham, qui in
cum eis in carne et audierunt eum viva voce loquen- figura Domini praeessit, quadragesimo secundo an-
tem, el viderunt miracula facientem : quod multi no Nini, qui primus rex in niundo fuit, natus est,
prophetae et reges voluerunt videre et audire, hoc sic Christus quadragesimo secundo anno Octaviani,
fuit tune cùm illis. Exsurgens Joseph a somno fecit qui primus imperator appellatus fuit, natus est ; et
sicut prmeeperat ei angélus Domini. Et islo facto ap- ipsa die multa prodigia exstilerunt, qua? eum' erea-
paret quia et Joseph perfecle erudilus est ab angelo torem orbis oslenderunt. Ipso die de laberna meri-
de illo facto, et quia vir sapiens fuerit, qui non quae- toria per totum diem fons olei largissimus fïuxit, ut
sivit consilium poslea de hac re, nec interpretem, oslenderet quia nascebatur is qui Christus diceretur,
sed slatim fecit sicut praecepit ei angélus. Accepit id est unctus oleo spiritual! atque ab ejus Ecclesia
uxorem ad custodiendum. Quia conjux a conjungendo Christian! ess'ent dicendi. Eodem die angeli eanla-
dicitur. Et non cognovit eam donec peperit filium verunt : Gloria in excelsis Deo, et in terra pax homi-
suum primogenitum. Ex his locis haerelici exstite- ^ nibus bonoe voluntatis. Et ut ista vox complerelur,
runt, qui dixerunt quia ideo dicit donec peperit, tanta pax in orbe terrarum facta est per duodecim
quoniam poslea cognovit eam. Sed tamen non habet annos, quantum nullus rex potuit facere in una pro-
talem sensum in Scriptura divina, sicut in humana vincia ; ita ut, sicut propheta dixit, conflarent gk-
locutione. Dicit enim in Psalmo : Sede a dextris dios suos in vomeres et Ianceas suas in falces, et
nteis, donec ponam inimicos scabellum pedum tuo- Psalmista dixerat : Orietur in diebus ejus abundan-
rum. Nunquid non sedebit amplius Dominus Christus tia pacis. Eodem tempore hic Octavianus, ad quem
ad dexleram Palris, nisi quo.usque inimici ponantur omnium rerum summa concesserat, dominum se
sub pedibus ejus? Et in alio loco Scriptura dicit : hominum appellari non passus est, imo non ausus,
Donec consenescalis, ego sum Dominus. Nunquid non quo verus Dominus totius generis humani inter ho-
erit amplius Dohiinus, nisi quo usque illi senes fiè- mmes natus est. Nam una die cum eo spectante ludi
rent cwm quibus haec loeutus est? Sed donec in Scri- agerentur, et quidam mimus pronuntiasset :, 0 Do-
ptura divina pro aeterno ponitur, ut intelligatur : minum aequum et bonum ! universique exsultantes
Sede a dextris meis in oelernum; et ponam inimicos approbassent, statim manu vultuque adulationes
tuos scabellum pedum tuorum. Similiter in alio loco : eompressit, et cum gravissimo edicto se post haec,
j.
Ego sum Dominus in oelernum, et cum vivetiset cum nec a liberis appellari, aut a nepolibus, vel a servis.
senescelis, etiam et cum moriemini, hoc est, in nec vocari dominum passus est. In Belhlehem''Juda
oeternum. Ex alio haeretiei fuerunt verbo qui dixe- Belhlehem domus panis dicitur, ante vocata Epliraia,
runt , quod non diceretur primogenitus, nisi quem id est ftugifera. Sed poslquam Jacob ibi pavit pecora
alii fratres sequunlur, sed non est ita. Lege Yetus sua, appellavit eam Belhlehem. Siquidem secunda
Testamentum et invenies quia omnes qui prius vul- littera apud Hebraos, beeth dicitur, et ipsa domus
vam aperiunt (licet non habeant fratres) primogeniti interpretatur, et utraque nomina Ecclesiaeconve-
dicuntur : ipsi et unigeniti et primogeniti vocantur. niunt. Et dignum fuil ut domus in qua Christus na-
Qui amplius de istis requirit, légat librum saneli Hie- scebatur his nominibus ante vocaretur, quia in Ec-
ronymi quem fecit contra Helvidium de hac re. clesia ipsius verus panis, et salietas aeterna repe-
CAPUTïï. ritur ab omnibus in veritate quaerenlibus. Non autem
In Epiphania Domini. débet haberi in libro Judaeae, sed Juda, quia non
Cum nalus esset Jésus in BelhlehemJuda in diebns invenitur extra Judaeos alia gens habuisse civitatem
Herodis régis. Quia evangelista, ordiuanle regenteque eodem nomine vocatam. Attamenduae sunt civitates
1281 EXPOSITIO IN MATTH^EUM. 1282
in Jûdaéa quaeBetbiehem vocantur : una in GalilaeaTj ^ Sion turris, quae vertitur in spéculum. 7idimus enim
in sorte tribus Zabulon. Altéra autem Belhlehem, stellam ejus in Oriente, et venimusadorare eum. Stel-
civitas Davidin sorte tribus Judae, in sexto a Jéru- lam ejus dicunt, quia credebant unumquemque ho-
salem milliario contra Meridianam plagam, juxta minem nasci sub stellarum fato et nnumquemque
viam quaeducit Hebron, ubi et sepulcrum David et suam stellam habere. Sed tamen ista Stella non fuit
patris ejus est, et sepulcrum Archelai régis, et juxta ante nec post, sed ad hoc fuit tune creata, ut gentes
ipsam turris Adtherlo est gregis, ubi angélus Domini per eam docerentur et ducerentur ad Christum. Et
locutus est pastoribus. In hac civitate Dominus na- multa dicunt aliqui de Stella hac, qui quia non ha-
tus est noster. In diebus Herodis régis. Iste est He- bent fontem verilatis, praetermittere malui. 7enimus.
rodes Antipatri filius, qui cum a latronibus fuisset Et de prasenti potest accipi, quasi modo venimus,
praedalus, tanlae paupertatis erat, ut eumdem Anti- el adbuc in itinere sumus, producla penultima syl-
patrem nequiverit redimere : hujus filius fuit iste laba, et de praeterito, correpta nihilominus ipsa pe-
Herodes. Quique .cum Hircano régi JudaeorumSi- nultima, quasi dicant : Eum vidimus, venimus hue
monis Machabaei nepoti fuisset adjunctus, direxit usque. Adorare eum. Non ut, deserto imperatore
idem Hircamis eumdem Herodem in legationem ad nostro, illi tributum darenîus, sed ut cum ipso ter-
Pompeium. Et quia legationis fructu potitus, per eam ^B reno domino coelestemagnosceremus et veneraremur
graliam parte regni àffectus est, et senatusconsultu Deum creatorem mundi, et nostri. Audiens autem
sub Antonio Judaeis regnare praeceptuni est. Ecce Herodes rex turbalus est, et omnis Hierosolyma
mugi ab Orientevenerunt. Magi sunt qui vulgo male- cum illo. Herodes ideo turbatus est, quia ipse scie-
fici vocantur: propter quod malefaciunt, elementa bat, quod non esset de regali progenie David, et
coucutiunt, mentes turbant. De hac arte fuerunt illae quia fraude regnum quaesisset: etiam et ipse aliquan*
gentes doctaennde isli venerunt. Fuerunt autem de do jam Scripluras adurere jussisset, ne qua posteris
génère Balaam isti très reges. De tribus regnis fue- suis vel de praescripto veteri quaestio moverelur :
runt de terra Hevilath, ubi effoditur aurum optimum aestimans, quod si judicia publica sustulisset, nullis
sicut dixit Moyses; et vicini Persis, unde dicit Ju- aliis teslimoniis clarere potuisset qui de palriarcha-
vencus : rum vel proselytorum veterum génère dimanaret.
JuvatPersis pertenderegressum. Hierosolyma cum illo turbata est : videlicet per
In prophetia aulem Balaam cognoverunt quod is syneedochen, per continentem id quod continetur
qui natus erat et rex et homo erat ; in hoc oslendens, id est per civilatem habitantes in civitate.
quod dixit : Orietur Stella, cognoverunt eum Domi- Idcirco tamen et ipsi turbati sunt, auia soient im-
num :' pro cujus ortu mirabilior et major Stella orie- 'G mulatione régis alii cadere, et alii exaltari, sicut
batur, in hoc quod dicit: Consurgetvirga de Israël, Daniel dicit de Nabuchodonosor: Quos volebatexal-
intellexerunt quia homo esset futurus, quia de Jéru- tabat, et quos volebat Itumiliabat
salem nasceretur ; in hoc vero : Conpinget duces Et convocans omnesprincipes sacerdotum et scribas
Moab, regem didicerunt fore ; et usque ad aliud populi, sciscitabalur ab eis ubi Gltrislus nasceretur.
tempus permissum est ille posse divinare in stellis, Quia Herodes Judaeusnon eralj nec Scripturas cre-
ul potuissent ibi Clirislum cognoscere, post vero debal, vel usitabat, propterea Judaeos interrogabat.
nullus ibi poluit verilatem invenire. Dicebant malhe- Sciscitari enim interrogare est. Enimvero et Deus
malici idem, quia et ortus hominum, et mores, et legem sacerdotes interrogare jussit, et ubicunque
qualitates, et obitus, poterant scire in stellis. Chri- populus erraret, ad sacerdotes référendum censue-
stus quidem in Judaea natus est, sed illi in Oriente rat. Scribas a Scriptura quam usitabant vocabantur.
positi, stellam viderunt, et quem indicaret agnove- At illi dixerunt ei : In Belhlehem Judoe. Apparel
runt. Duxit autem eos Stella aliquibus diebus, sed quia in usu Scripluras habebant, quia tam cito re-
cum appropinquaverunt ad Judaeam, tune dimisit spondere potuerunt, et ex corde prolulerunl tesii-
eos Stella Dei nutu, ul illi deserti a Stella ad regiani monium in quo loco dux debuisset nasci. Similiter
civilaleni venirent, el loquerentur cum compari suo praecipit Petrus apostolus nobis dicens : Parati ad
Herode, quia unum regem Caesarem habebant ; ut rationem reddendam omni poscenli vos de ea spe quoe
iuterrogaret Herodes Judoeos,et fièrent inexcusabiles, • in vobisest. Sic enim scriptum est per prophetam :
quia hoc a genlibus audissent, et magis certiores, Et tu, Belhlehemterra Juda, nequaquamminima es in
audienles ita fuisse prophetatum. 7enerunt Hieroso- principibus Juda, ex le enim exiet dux qui régal po-
lymam. Haeccivitas priniilus fuil aediûcataa Sem, pulum meum Israël. Michaeashoc dixit, ac si dice-
filio Noe; quia vocatus est Melchisedech, id est, rex ret : Tu Betbiehem, quae es in sorte tribus Judae, ne-
justus, et ipsa ejus civitas Salem, id est pax vocata quaquam minima es infer principales et laudabiles
est. Sub Abraham Solyma dicta est. Homerus postea civitates Judae, quia tu protulisti David, qui istud
Hierosolymam dixit, quia Ieron Hebraice munitio regnum nobililavit et extulit, sed iterum exiet ex le,
dicitur ; quam postea^Jebusaei lenuerunt, et Jebus qui regat populum meum Israël, hoc est, qui Domi-
vocaverunl, inde ex his duobus nominibus Hieroso- num videre mente voluerint, quia Israël vir videns
lyma dicta est, inde a Salomone dicta est Hieroso- dicitur Deum. Qui regat populum meum Israël. At-
• lyma, id est'Jebus Salomonis, id est pacifica. In ea lendendum quod dicit populum meum Israël, quia
' CHRISTIANIDRUTHMÂRI CORBEIENSIS MONACH1 1284
128S
qui Dei populus sunt, Dei reguntur imperio, et e^ ^' torum et pro adeptione yitae oeternae. Unçjpef,in
facîurit quae Dei sunt'. Qui autem ea lion faciunt, oratione npstra dicimus : Infunde cordibus'nostris
non populus-Dei, sed diaboli.-Tune Herodes clamvo- quod trium magorum mentibus aspi^asti. Hqc !adora-
catis'magis dilig'enter didicit ab eis tempus stelloe, lionis culiu IVIardqchaeusrecusabat adorare Aman.
quceappàruit eis. Clam, id est occulte. Occulté eum Et aperlis thesauris, qblulerunt ei munera. Thesau-
eis locutus est, quia timebat Judaeqs ne ipsi pueruni rum médium est Graecpm, médium Lalinuni. Thesis
ei subjicerent.' Nam sciébat quod Judoeî ëum bdio Graece dicitur positio, et thesaprum gosilip auri.
haberent, ouia ipse de aïienigenis erat. Hic déficit Recle quaîr|tur utrum singuli singqla ditulerunt,
historia, qùia non narrât quid ipse ad eos dixerit, aùt singuli tria. Sed credimus quia qupd corde crp-
vel quod ipsi de stéllaé tenipore responderint. Sed diderupt, muneribus ostenderunt, imusqqisque Jria
ex eo quod Herodes parvulos jussit «ccidère a duo- obtuleril : aurum ut régi, quia illpd est gîqria mundi,
bus annis et infra, volunt colligere quod dixerint, et reges a subditis sibi hoc exigupt. Thps pt Do-
quod annus esset ex quo stellam vidissent, et inde mino, quia semper et apud paganoset apup^deicolas
a'ccepisset unum annùm, et alium ex-speetasset in hoc pigmenlum Domino fuit oblatum et ponsecratum.
reversionem eorum. Quidam autem dicunt, post an- Denique semper fuit usus apud paganbs, sicùt Soli-
num et duodecim dies venerunt ad Christum, et R nus narrât, ul quando cqlligendu'mêrat, muîidipueri
quidam dicunt, qubd cum' drômedis in duodecim cum lotis vestibus lîoc colligérent. Est^ autèm arbor
diebus venerunt, postquam stellam viderunt. Est Arabiaequod ipsum ferl immensa atque rairiosa, le-
autem dromeda genus camelorum, minoris quidem nissimi corlicis, ad aceris gualitalem, in imodum
staturae, spd yelp'cipris : unde et nonien habet a ve- amigdalae, fundens arpm^ticùm succum alb)im, et
locitate. Nam
r dromos
(. ..- Graece
- i ' cursus
l et-velocitas
7 * \1 'Il 1- ap-
,,f cum frangitur resolvi}.urin pplverem, et igni appo-
*.,_ Mj tit)' }~\ yi, i.- '1.
pellatur. Unde et naves veloces dromones appellant. situni ardescil facile, et appeUalur apud nos mascu-
Centum
- >£'Siî, enim
' ' ' milliaria et eo * TA uno
i " amplius, ^î' dieJVdro-
-' lus,~ eo quod sit rqlundum, in similirgdine testic'J-
fi').*' 11' lorum. Istud est optimum ; reliouum planum et sca-
ïrieda currere dicitur.
"<[!'"' Et mitlens illos in
'" Belhlehem,
' •(•:'u,
•n;H« (••!! !„'"'-. ".„.''* .
dixit. Quia audicrat a Scnbis îllic nasci pportei;e brpsum ; et hoc vîlius est, e(,dictuni est a lun^endo,
nbvum dùcem, propterea dirigit eos, ut cum vide- id estpercutiendo, eo quod ubi percussa arbqr fpe-
rent eum adorare custodes infantis, pularent quod rit, ibi amplius exit. Hoc et Libanum yocatur a
siniili(.eryellet faeere Herodes post reyersioneni ma- monte Arabiae, ubi Sabaei sunt, quia mons eorum
gorum. Ile et interrogate diligenter de puero, et cum Libanus dicitur ubi thura colliguntur. Myr^ham de-
mundL salule coenove-
inyençritis, renuntiate mihi, ut et ego veniens adorem derunt, quia moriturum pro
eum. "ÂspexjtfHerpdes' et iii|ellexit guia jsti magi IJ runt. Fuit enim consuetudo apud niultos, et maxime
resurrectionem credebapt, ut cum
fldelgs pranj, jani ejus quem quaerebanl, gropter<?a apud Judaeos, qui
dicit se"velle eum adorare; etiam et Judaeis noluil aliquis cbarùs morluus fuisset, nobilis vel potens,
confiteri, quia sciebat quod eum pdirent, et de sua vacuarefur ab inteslinis, ef contunderejur myrrha
géiité regem' gestirént fore."Sed si latebàt hommes, cum aloe, vel aliis pigmenlis, et p'rimitus illineretur
non lalëbai eùm qui erat in corpqré parvo, qui so- de balsamo totunicofpus intro et extra, et post asper-
lus bominum corda agnosçébai! Nam quia fidèles gerëtur de ipso gulyere," ut çpnsefvaretur integrum
erarif puero, ad Herodem revefsi essent nisi a puero corpus per ''i ssécula
. -n ;, unde
'''^ ' Meti. Joseph
.. T: altulit
, l.'i ad
. sepul-
•*
in somnis prohibili essenl. Et ecce Stella quam'vide- turam HM>. misluram
-<lDomini .1". ! '^ et
_.„ l°>il!" myrrbae L. aloes
'• libras
.. ï cen-
i
ront 'in Oriente. Ista Stella non 'erat' in illo 'coeloûbi tum, quamvis non ment necessarium. Etiam, ipsa in
aliae stellaej sed prqximior terroe et clarior quara Arabia nascitur, eo more quo et thus de arbore
reliqûàe stêllse. Aniecedebat eos, usque dum veniens parva. Major arbor cubitorum quinque, similis spinae
slar'et supra ubi erat puer. Herodes non fuit dignùs quam achanlum dicunt, cùjus gulta yiridis et ama-
videre stelïam propter malitianî suam, quia Deus ra. Unde accepit nomen myrrha, id est amara. Gutla
intentator "mâlorum est, hoc est, non est'adjutor ejus sponte manans preliosior est, elicita corlicis
eorum qui' maie agunt, sed permissor malorum, ~ yùlncre vilior.'Nulla est autem preliosior ouam illa
'
quia multa pëfmiltit agëre "quae contra ejus volùn- quae de Troglodyte insula aflertur. Et responso ac*-
tâtem sunt, non tamen adjûvat, sed diabolus. Vi- ceplo in somnis ne redirent ad Herodem. Sicut soient
dèntes autem stellam gavisi sunt gaudio magno. Soient reges tërreni legalionibus responsa redderej simili-
enim homine majus gaudium habere de perdita re, ter fecit Dominus poster regibus qui ad se waç|pran-
cum ïem invenerint, quam primo cum habere coe- dùm vénérant : ipse per se reddidit responsuiVreliam
perunl. Et intranles Uomum"invenerunt puerum cum in somnis, sicut prophètis et perfeclis viris, ut ipsi
Maria maire ejus. Quia pro puero vénérant, nomen erant. Et monuit eos ne redirent ad Herodem, quia
pùeri proeponilur. 'Et prociâentes adoraverunt eum. via ipsorum non fuerat per eos ' yenire, nisi pro.eau-
Adorare aliquando pro inclinare ponitur, quod' et ad sis sùpérius comprehensis. Ànte enim Belhlehem
hômiries et ad Deum^commune est. Undë de Chusi est.' venientibus ' ! 1' m •de• Oriente,
.j -1, ."! Jérusalem.
quam 'f' .i «il
dicitur : Adoravit regem pronus in terra. Yeruni Quia ut potuimus historicum intellectum transcur-
enim dixi-
tamëii non habet hic talém intellectum, sed adorà- ' '~:ii^: nunc
rimus - lin : ' u vïdeamus.
ai .-A spiritalem •" - » Sicut
- ' ,
vei-unt ùt'Deum et Dominum pro rëmissionepécca- mus rétro, inveniuntur omnes illae très philosophiaa
'
1285 EXPOSITIO IN MATTHJEUM. 1286
Graecorum etiam in divina Scriptura. Et pmpis jk.nus, ut super aprum et topazipn ea delectetur - in
eliam ghilqspghia pt pmnes modi locutipnum ante fidelium suorum nientilms. Si igitur cum isjis mu-
fuerupt in Scriptura divina, quam. apud soghislas peuibus ante conspéctuip Domini semel yenerimus,
saecjilares, quia si quid habuerupt, (Je Dpi dono ha- yideamus ng.ppslea ad Herodem, id est ad diabolum
buerjint, ipso largiente. Çum natus esset Jésus in peyertamur-
Belhlehen). Beûileliem, sicut djxiinps, domus panis Quia autem istud Evangelium in Epiphania Jegitur
interpretatur, et significaj;Epp]psiam, igqna yerus apud nos, dipamns"breyiler quam sacra ista aies ha»
panis invenitur, id est Chrijstqs, qui djxjp; Ego smn beatur. Nam in iîraecia in Nata,liDomini legitur }ioc
panis yiv\isgui de coelodescendi, et si qui§ •ntanduça- Eyapgelium et in .ista dieEyangelium.de baptismo
yer'\t exhoc pane, v'wetin oeternum. ejug l.egitur. In principio, autem in pascha legilur,
Magi jr.es ,signjficant gpnlileni ppgulqpa quj ex ut sicut solemnjtates gpger alias fesliyitales praecla-,
tribus filiis Npe qrti sunt, siye quia in- Trinjtateni rissimaesiint, ita Exangplia praeclarissimain iisdem
credere Jiabent. Ab prjente venprunt, siyg qnig (Je festivilalibus legantur. Nam in Natali ejus legitur 4e
paradisp pétris nostrj, ad 4iabplum yenerunt, sive, , natiyitate carnis, in pasch^ de natiyitate divinilatis.
quia fjriens Dpm'inijggoster vpcafup, et ab ipso ac- Ergo qpià eqnsneludo est istud Evangelium in haec
ceperunt |it ad eprq yenirenf, quia netno venit ad B die"legi, dicamus etiam de miraculis quaein ha,c die
Patrem n^siper Filfyni, quia ipso in cpr.de incremen- facta sunt.
tum dimte, eredimus. Stella ejus lux fidei gst, qua Et quidem in, hac die non solum magos primitias
aspirali sumus, ul in epm predere deberenjus. gentium suscepit Dominus, verum etiam in hac die
Jérusalem'sacra gcrigtura bine intelligi potest, baptizari placuit a Joanne in Jordané. De aqiia quo-
per quaïn Dominum cognpscirnus. Herodes quj pel- que vinpm fieri elegit, atque etiam quinque millia de
licius dicitur, ïioc est, suhdolosus , significat'diabo- quinque panibus saturavjt, non tamen in uno anno,
lum, qui jruaerit in cordibus electorum exstinguere sed per revertentia annqrum curriepîa. Hoc nihi-
Christum/jdesta memqria epruni abpjeri. Spribae ominus die (quemGraec Epiphania, Latini dicerepos-
et Pharisaei "sequacesdiaboli et membra ejus, siye sunt apparitionis), hora terlia, puro ac serëno côelo,
haeretici.qùi nobis insinuant Christum , quia insti- circulus ad speciem coelestis arcus soîis urbem
gantibus plerumque haereticis, de Christo cqghqsci- Romam ambivit, quasi eum unum ac poiissimum in
mùs quod nos latebat: sive circumimus alias sectas, hoc mundo solumqqe clarissimum in orbe monstra-
et abundanlia viliorum quae in eis deprehendimus, rel natum esse, qui ipsum solus solem mundumque
Dominum intellisdrims,quia yilîa odit el virtutes di- totum fecisset et 'rêgeret. Dicitur autem et ipse dies
ligit, cpgnôscimûs tune, quia iq Bellijgh.em, hoc est " a quibusdam Theophania , id est, Dei apparitio :
in Ecclesia catholica quaerendumest. Si autem ali- quam nos "proianlis mysleriis tota devotione perco-
quis de illis nobis bona dixerit, faeere debemus, sip- leredebemus, quia illi magi primitiae gentium fue-
ùt magi fecerunl, quia scriptum est : Quoe dicunt runt, et nos in Clirislum credituros praetenderunt ;
facile ; guoeautem faciunt, faeere nolitè. Cum autem propterea summa cum devolione ariiplectenda est
a diabolo elongati fuerimus. stellam vidimus, quia ista dies a nobis. Eotesl autem el ipsa dies qua pa-
quanto magis Domino agpropinquamus, eo amplius sloribus Hebraeorumper angelos mànifestatus appa-
Dominum cognpscimus, et ab ipso responsum aeci- riât (quia de eis scriptum est 7enerunt et invenerunt'
pimus, ut yiam qua venimus non repetanius : pro- sicut dictum est ab ipso) Epiphania appellari, sed
millinius renùntiaturos nos diabolo et angelis ejus, ista propterea nostra est, quia nobis per stellam de-
quia sicut via bonorum et bona opéra, ita yita ma- monslratus est, per eam creaiuram qùam ipsa gens
lorum et villa, quia palria nostra paradisus fuit; plurimum çolebat et venerabatur.
unde per gàrëntemgriniuni decessimus per gulam, CAPUT III.
av'aritiarii,yanani gloriam et reliqua his similia. Si In natale Innocenlum.
ergo ad patriam nostram redire cupimus, non imite- Qui cum recessissenl,ecce gjigelusDomini appa mil
mur primum Adam, sed secundum, qui prohibila ab " in somnisJoseph, dicens. Sunt aliqui qui volunt di-
eo faciendo discess'it. Iste, viam vitae'tenendo et no- cere quod in-Egypto magi ad eum yenerint, pro
bis monslrando in cqelum ascendit, et sedet nunc a plcrea quia occisio infantum ante celebratur' quam
dextris Dei. Epiphaniorum dies, quod nequaquam ësse pôlesl,
Ecce physica intelligentia in historia nobis patait, quia infantes post duos nativilatis Chrisli annos oc-
logica'in spiri^ali : etbica quoque inveniri gplest, si cisi sunt, sed et magi jii Belhlchpm invenerunt Do-
secundum' anagogen requiramus: videlicet si cor minuni, ut cerli magis fièrent per propheliam Mi-
nostrum Bethlëhêriiefficïatur, ut ubi abundet snîri- cheae de Christo ; el Evangelium aperte dicil 5 quia
talis meditatio Scripturarum, quod est verbum Dei, cum illi recessissent, angplus Domini monuil Joseph
et credens m sanctam Trmilalem , etiam de tribus Iransferendum pperuip in ^Egyptum. Surge el acci-
virtutibus ornatum ante Dominum appareat : hoc pe puerum, et malrem ejus. Attendendum est, quod
est de fide, spe et charitate , quae ita charae sunt non dical jani cqnjpgeni tuam, se,d mater pueri.
Régi saeculorum,et Deo creatori cunctorum el ho- Puer tribus modis dicitur, uno pro aelateet puritale,
mini facldin'fine saeculorum,'qui esit unus Domi- quia puer a puritate dicitur, ut Isaias de Domino :
Î287 CHRISTIANI DRUTHMARI CORBEIENSIS MONACHI 1288
Puer natus est nobis; puer solum pro aetate , ut in- .i est naturalis filius. [Tune Heroaes videns quomode
fans septem annorum. Puer pro obsequio et obedien- illusus esset a magis. Hoc est exspectalo uno anno,
tia, ut Dominus ad Jeremiam : Puer meus es tu, noli illusus est. Delusus est in eo quod dixerant rever-
limere. Et in libro'Regûm pueri David : Ecce fecit tendos et non sunt reversi. Et mitlens occidit omnes
Dominus quod suis poslea proecepturus erat : Si vos, pueros qui erant in Belhlehem, et in omnibus ejus fi-
inquit, persecuti fuerint in civitate ista, fugite in nibus. In omnibus finibus, id est in villis quae ad
aliam, dans exemplum, ut qui pondus persecutionis ejus comitatum pertinebant, sicut tradunt, exspecta-
se posse perferre desperant, non peecant si secedant vit, ut veriirent ad solemnitatem quam illo tempore
in alium loeum : tantum caput suum, id est Chri- celebrabant ; et lune cum ibi fuerunt praecepit mili-
stum, in sua mente custodiant, et ea faciant quae tibus ut occiderent eos. A bimatu et inpa. Matus
ipse praecepit, quia in omni loco dominaliones ejus, annus dicitur, biduo, id est bis a prapositkme, id est
et ipse ubique est, et oculi ejus super justos et aures a duobus annis. Et inpa, hoc est qui minus habue-
ejus in preces eorum. runt vel unum annum, vel dimidium, velunamno-
. "jEgyptus, sicut scitis, postquam Judaei illic habi- ctem. Secundum tempus-, quod exquisierat a magis.
taverunt, semper fuit domestica Judaeis, et semper Quomodo (ut diximus) unum annum accepit- de ma-
jEgyptii Deum Hebraeorum limuerunl, et ipsos He- B gorum diclu, quasi annus quando venissent jam es-
braos venerati sunt. Quapropter, ut Josephus el alii set, alium exspectavit, pro reversione eorum. 7ox in
referunt auclores, sub Philadelpho rege Onias sacer- Rama audila est. Rama non putemus nomen loci
dos vir bonus et justus expulsus a Judaea, templum esse, sed Rama excelsum interpretatur, quasi dixis-
in ^Sgyplo oedificavil, el moremholocaustoruminsti- set : vox longe lateque audita est. Nam Rama quod
tuit, ut in Judaea agebatur. Obliane causam plus pla- in Regum legimus, juxta Gabaa est. Rachael plorans
cuit Deo in iEgyplum ire, quam ad alias terras, ubi filios suos. Quomodo Rachael dicitur plorasse illos
minus erat religionis. iEgyptus autem a quodam ho- qui non fuerunt de sua progenie, sed de alia? Sed
mme jEgypto nomine vocata est, regio coeli imbri- sciendum quod Rachael sepulta est in Betbiehem et
bus insuela el pluviis ignara. Solus Nilus eam irrigat hoc prophetico more agi dicitur : sive per metony-
sua inundalione. Unde et i'erax frugibus, aliis etiam miam speciem, per id quod continelur id quod con-
mercibus valde repleta. tinel ostendens, seu eliam quia Benjamin'tribus
Futurum est enim ut''Herodes quoerat puerum. Fu- juncta erat tribui Judae, et cum his fuerunt de Be-
turum, hoc est venturum , venit a verbo quod est thlehem occisi, et jam propterea dicitur Rachael
sum, et non habet prasens participium, nisi istud plorasse filios suos. Et noluit consolari, quia non
solum quod est venturus. Ad perdendum eum. Hoc " sunt. Subaudilur ultra revocandi in mundum , qui
apparuitin pueris quos pro illo occidit. Qui consur- bono exitu habent finitum mundum, seu alio modo
gens accepit puerum et malrem ejus. Quando fugit, noluit consolalionem recipere, quia putabat eos per-
nox memoratur, quando reverlitur nihil taie memo- ditos fore. Defunctisunt enim, qui quoerebantdnimam
ratur. Refertur in Ecclesiastica Historia Eusebii pueri. Species quaedam est, quae apud grammaticos
quod quando Joseph ferebat in JSgyptum Dominum, dicitui\.synecdoche, quando plus minusve pronunlia-
transierunt per Heliopolim civitatem, et erat in pla- tur, sicut hic est eum pro uno pluraliter dicitur
teis ejus therebinthus miras magnitudinis , in quo mortui sunt, cum solus Herodes mortuus esset. Sed
habilatores loci illius divinabant. Cumque Joseph et esse poluit uî alii niorerentur in tanlo spatio qui
cum puero transiret, prostravit se arbor obviam ei malam voluntalem habuissent in Christum.
in terram, et jacuit donec perlransiit, et iterum ere- De hocHerode Josephus refert, el alii, quod suspe-
cta, stelit sicut ante steteral. Et cum pervenisset in cte vixerit, et pessime finierit. Refert namque quod
iEgyptum, ut compleretur quod propheta dixerat : occiderit Mariam uxorem suam, filiam Aristoboli ré-
Ecce ascendet super nubem levem, et ingredielur ht gis, quam nobiliorem habebat, eo quod accusala
JEgyptum, el idola JSgypti corruenl. Cum transiit fuerit apud eum quod veneno perimere eum -volue-
Joseph cum puero ante templum , corruerunt omnia rit, ex qua jam habebat Hircanum et Aristobulum
idola in terram, ut ostenderetur quia idem erat Deus filios imperatori Oclaviano commendatos : quos et
ante cujus arcam Dagon promis et abscisis manibus ipsos similiter occidit, quia pro matre sua ei irati
et pedibus jacuerat. Usque ad obitum Herodis. Sci- esse videbanlur ; posthosc terlium filium Antipalrem,
licet usque ad 1res annos. Et hoc est tempus abla- qui fratres suos consenserat occidi ; ad ultimum in-
etationis, quo antiqui filios suos ablactabant, et inde' cidit ipse in infirmitate gravi; el voeavit ad se
separationis faciebant convivium , sicut fecit Abra- j generum suum et amicos sibi credulos , dixitque ad
ham de]Isaac filio suo. Et quanto longiori tempore eos : « Ego novi quod Judaei exsultabunt de meo
ablactatus infans vel pecus lacté matris fuerit, tanto interitu, quia odiunt me. Yos aulem poleritis faeere
melius creseit. Vt adimpleretur quod dictum est per ut lugentes exsequias habeam, si facerelis quod di-
propltetam; videlicet Michaeam, etiam et bocBalaam cerem. Ego jubebo omnes recludere omnium nobi-
dicit : Ex Mgypto vocam Filium meum. Uno modo lium filios, ut cum ego spiritum exhalavero, vos eos
intelligilur, de Israël carnali, qui vocatus, est per occidatis, et lune invili lugebunt exsequias meas. s
lloysenex J)gyplo;~verius aulem de Domino, qui Illi veropromiserunt se ita facturas, tamen non fe-
Ï2R9 EXPOSITIO IN MATTHyEUM. 1290
cerunt, sed ut ipse mortuus fuit, dhniserunt eos fo- JA xeral : Tu, puer, propheta Altissimi vocaberis, proe-
ras. Rie vero cum aliis tormentis habuit ignem ibis ante faciem Domini parare vias ejus. Nec aesti-
aclum in suis verendis et computruerunl, ila ut vix mandum quod Joannes hoc non intellexerit, cum
posset aliquis accedere ad eum ; unde et voluit se non haberet nisi oclo dies, cum adhuc nofninatus
oecidere, nisi prohibitus fuisset ab illo qui eum cu- intellexit sanctam Mariam loquentem et exsullavil
stodivit, et qui innocentes occidit cum multis tor- in utero matris suae. Proedicans in deserto. Et secun-
mentis bine egressus ad majora. Ecce audivimus de dum historiam in deserlo, quod juxta Jordanem est,
morte Herodis. Cum venerimus ad passionem, dice- Joannes conversatus est, juxta Betharaba, sive quod
mus qui sit ille Herodes. Hoc solum sufficiat dixisse alio nomine Enuom dicitur , ubi aquae mute erant;
quia de isto Herode non audietis amplius in hoc sive spiritualiter Judaea jam tune déserta erat ab illa
Evangelio, sed de- aliis. Qui consurgens accepit pue- cuslodia quam antea habuerat, el destitutaeac dere-
rum-et malrem ejus. Et hic notandum quomodo non lictae solatium Redemptorîs annuntiabat. Poeniten-
dicit conjugem, cum jam très anni essent post na- tiam, inquit, agite, appropinquavit enim regnum coe-
tum puerum, et ideirco menti tus est Hëlvidius qui lorum. Sicut Joannes pracessit Dominum in sua pro-
dixit bannisse sanctam Mariam filios de Joseph. phetia, sic etiam in sua praedicatione et in suo ba-
7enit in terram Israël. Omnes JudaeiIsraël vocan- BJ ptismo, ne occasionem Judaei haberent erga Chri-
lur, Juda autem una tribus. Audiens autem quod stum dicentes : Novas causasnobis annuntiat, et facit,
Archelaus regnaret in Judoea pro Herode paire suo, propterea non recipimus praedicalîonem ejus. Poeni-
limuit illo ire. Post mortem Herodis imperator re- 'tentiam agite, appropinquavit enim regnum coelorum.
gnum ejus inter Archelaum et fratres ejus , id est, Nullus ante Joanneni ista proedicavit, nisi de terre-
Philippumel Herodem et Lysiam divisit, et caput nis rébus dicens: Si haec vel illa feceris, longo vives
regni Jérusalem Archelao tradidit, quo parvo tem- tempore, ad terram ad quam ingredieris possiden-
pore fruitus est, quia imperator propter insolentiam dam. Nunc pei praconem jûstitiae dicitur : Poenilen-
morum ejus accusatum Yiennam a Judaeis, quae est tiam agile, appropinquavit regnum coelorum.Honora-
in Burgundia civitas, exsilio relegavit," et regnum tur enim praeco Domini, quod ipse de Domino nun-
ejus Pilalo commendavit, non tamen dédit, nec no- tiat quod nullus ante ipsum prophetavit, quia
men regium permisit habere. Ideo dicit, quia noluit videlicet ipsa via quae clausa fuerit homini primo
ire in Iocum illum quo Archelaus regnabat, quoniam per peccatum reserenda sit cilo. Regnum enim
Deus, qui monuiteum diverlere in aliam partem, pro- coelorum in hoc Evangelio aliquando praesens Ec-
videbat quod ipse ejusdem voluntatis foret cujus et C ( clesia, aliquando vita oelerna, aliquando ipse Do-
pater. Fratres autem ejus non adeo dilexerant pa- minus aecipitur. In hoc vero potest utrumquse in-
trem pro interfectione parentum; ideirco divertit in tellîgi et ipse Dominus , quod jam in proximo
Galilaeam,ubiHerodésregnabat. Utadimpleretur quod sit, quod audiant vocem ejus praedicantis, seu
dictum est per propltetas : Quoniam Nazareus voca- quod vila aelerna cito - aperienda sit per bona
bitur, Ubîcunque dicit evangelista per propltetas, plu- quaerenlibus opéra. Hic enim est qui dictus est per
rali numéro, non fixum pouit exemplum, sed tamen Isaiam prophetam. Non solum quaeDominus facfurus
omnes prophetae hoc praedixere quod Nazaraus es- erat in carne praedicta, sunl a prophelis, sed' etiam
set, id est sanctus. Yerum Isaias dicit hoc modo se- quod praecoipsius. Et dignum fuil ut magnum Do-
cundum Hebraicam : Exiet virga de radiée Jesse, el minum magna et innumera praevenirent oracula.
Nazareus de radiée ejus ascendel. Est autem aliqua Dictus est ante Joannes vox ab Isaia : quia Yerbum
differenlia inter Nazarenum etNazaroeum. Nazarenus pracessurus erat. Scitis enim quod Dominus Christus
a loco, Nazaraeus a religione. Yerbum Patris dictus est : Quia per ipsum facta
CAPUT IV. sunl omnia, et verbum in humana locutione sonus;
Tractatus Çhrisliani Drutlimari de proedicatione -r id est vox solet praecedere. Sicut igitur vox praecedit
Joannis. "verbum; sic Joannes, quia praibai Yerbum, vox
In diebus autem illis. Id est illius régis qui tune dictus est a propheta ; quid autem ipsa vox clamaret
regnabat in Galilaea,videlicet Herodis, quod Lucas adjungitur : Parate viam Domini. Omnis qui fidem
apertius indicat, dicens : Anno quinto decimo imperii rectam et opéra bona praedicat, quid aliud quam
Tiberii Coesaris,procurante Pontio Pilato Judoeam, venienti Domino ad cor audientium viam parai, ut
lelrarcha autem Galiloe'oe Herode, Philippo autem pâ- vis gratiae cor penetret et illùstret lumine veritalis,
tre ejus, etc., venit Joannes Baplista. Joannes in- et rectas Deo semitas faciat, dum mundascogilatio-
terpretatur g'ratia Dei, quod nomen illi a Domino nes in animo per sermonem'bonae prsedicationis for-
împositum est, quia veraciter fuit in eo gratia Dei, mat? Yia namque Domini ad cor- dirigetur, dum Ve-
sicut in Evangelio audistis. Baptista nomen Graeum ritas sermonis humiliter auditur. Rectas facile semi-
est, et dicitur Latine lavator, et venit a Graecoverbo las ejus. Semitae pravas sunt in cordibus hominum,
quod esthaplizo, id est, lavo. Fuil autem Joanni epi- quando superbia vel caetera vitia ibi habitaculum ha-
theton super suum nomen, quod venit a Domino, bent; quasi enim quidam montes -sunt'-"ipsavitia,
scilicet missus. Angélus namque ad Zachariam dixe- quae abhorret Dominus, sicut ipse dixit : Super quem
xat : Ipse vrcecedetante illum. Et Zacharias filio di- requiescaw, nisi super humilem et quielum, et tre-
PATROL. CVI hi
iâ9I GHMSTJANIDRUTÏÏM1RI CORBEIENSIS MONACHI 1292
mcntem verba mea ? Tali ergo modo viae pravae a rpeccatorum, sed tamen ut esset praeco Doniiriî et
praedicatoribus rectae iiunt : si per praedicationem in factis, sola corpora aqua lavabât, et pracipiebat
Evangëlii "hi qui ante fuerant superbi, bumiles effi- ul quicunque suo baptismo haplizaretur crederet in
ciaulûr; qui luxuriosi, casti; qui crudeles, miserî- illum qui post ipsum venturus esset, et acciperet
cordps fiant. Tune non solum veniet Dominusin cor- aliud baplismum in Temissionem -peccatoruni. Dice-
dibus talium, sed etiam mansionem faciet, sicut ipse bat autem quando eos baptizabal : Baplizo le, ul cre-
ait : Si guis diligit me, sermonem-meum servabit, et das ineumquipost me venlurusest. Unde poslea dixit:
Pater meus diliget eum, et ad eum veniemus^el man- Hic est qui bupûzat, qui'tollitpeccaiu mundiper suum
sionem apud eum faciemus. baptismum. Yidens autem multos Pharisaeorum et
Ipse autem Joannes habebat veslimentum de pîtis Saducaeorum Tenienles ad suum baptismum, dixit :
camelorum. Àustera veslis indiciùm est peenitentioe. Progenies viperarum. Vipera tlicta «o quod vi pa-
Fiunt autem cilicîa et vestes ex lana camelorum quae riât. Nam cum yenter matris intumuerit de partu,
de camelis tonditur. Habet enim sub ventre lanam catuli, non-exspecfanles màturam solutionem naturae,
cum qua miscetur alia lana eliam et caprina, et fiunt corrosis ejus'lateribus erumpunt intenta. Ferlur
aliquando mira et dura de quibus Joannes vestitus « autem quia cum inasculus ore inserlo semen vàperae
fuit. Unde el a Domino laudalus est de ipsa re. 'Et ]3 exspuit, illa -exvoluntate libidiriis in Tabiem versa,
zonam pelliceam cîrca lumbos ejus. Zona aulem pel- caput masculi ore receptum praecidit : et ita fit ut
licea aecinclus quoque el Elias fuit, quia în omnibus parens uterque moriatur : masculus dum coit, ma-
similis illi. Zona vero pellicea mortificationem car- ter'dum paril. Fiunt autem pastelli ex viperis, qui'
nis désignât, quam Joannes in suo corpore habuit. tiriaca a "Graecisvocantur, ut qui ex eis comederit
Esca autem ejus erant locustoe. El de locustis audivi vel biberit, ultërius jam iepram non habeal ; et si
quemdam dicere quod istae locustaeaviculoefuerunt babuerit, ultra non crescil. Sunt autem alia gênera
parvaecum rubeis libiis; alium etiam dicere quod viperarum, de quibus Paulum una apprehendit,
Joannes super Jordanem conversabatur, locusias quam ïlle excussit in ignem. Taies dicit Judaeos
pisces marinos ederit : sed neutrum verum est ; sed fuisse Joannes, quia parentes suos Occiderunt : ut
istas locustas quas vidimus .in pratis, quae eliam in Naboth, Jeremiam; et Ozias, Zachariam; et Ma-
Yeleri Testamento permittuntur manducari; sic nasses rex avuncuium suum Isaîam secuit : et pro
etiam Qrigenes dicit. Sed tamen in illa terra majo- tali facto -generatio viperarum ësse_dicuntur. Quis
res quam in nostra inveniuntur : quare enim lauda- ostendet voiiit fugere a Venturaira? Yenlura ira dies
retur .de abslinentiae rigore, si marinas delicias ede- est judicii, quae venlura estsupeT omnes impios qui
ret, aut volalilia, quae desideraverunt Judaei? Mel (* Dei noluermt obtemperare mandatis. Quîsquis au-
silvestreJ Et istud mel cadit adhuc hodie copiosius tem depeccatissuîs sollicitus est ut èi remittantur
in illam terram plus quam in alias terras, quia et per bona opéra, fugit aventura ira; quia festinat
inde dicta est fluere mpl; ipsum est manna unde filii se tollere de sinislra parte haedorum, et fugit in
Israël pasti sunt per quadraginta annos. Sed filii dexteram cum agnis : quomodo haedi cruciabuntur,
Israël, exeuntes de illa terra in qua non videranl ca- agni prolegentur "a Domino. Facile ergo dignum
dere, quoniam nec ibi unquam plueral, dixere : fructum poenilentioe. Fructum dignum poenitentiaa
Quid est hoc ? .et poslea sic semper eam vocare, hoc faeere, est praeterila mala fletibus "punire, et bona
est, manna. Yidimus et de ipsa afferenlibus his qui e contrario agere, ut sicut exhibuimus membra nostta
de illa terra venere, habet vero similitudinem nivis servire injustitios, ita exhibeamus eadem justitïoe in
yel salis, et dulcedinem nostri mellis. Tune exibat sanclificatione. Yel fructus dignùs peenitentiae, bona
' ad eum
Hierosolyma. Quia Joannes Spiritu sancto agere, et mala commissa eleemosynis redimere. Et
replelus erat. Pater quoque ejus ut nobilis pontifex ne velitis dicere : Patrem habemus Abraham. Nolile
, étudierai eum lilteris sacrés : effluebat abundans gloriari de nobilitate patriarebarum ; qui si non
praedicalio ex ore ejus, et audieranl yirtules quas fuerilis Imitatores in fide et in operibus ejus, non
factae fuerant in ortu ejus, et videbant ausleram 3D djeemini filii Abraham ; de vobis enim dixit Deus
vitam ejus secundum moreni prophetarum : pro- per prophetani j Pater luus Amorrhoeus, et mater
pterea exiebant turbaa audire eum et çonsulere tua Gethoea,
dp vi.la sua. Omnis Hierosolyma civitas Dei ,et
récura, ubi sacerdotes et omnis scientia amplipr Dico enim vobis quia potens est Deus de lapidibus
quam in reliquis civitatibus. Et omnis fudoeg. Pro- istis suscilare filios Abrahoe.De lapidibus islis genti-
pter regalem ^ribum Judaeam dicit, quia et ips,a les dicit, qui^ lapides appellanlur quia lapiàes cole-
semper inter rejiquas tribus primatum tenuit. Et bant. Scriptum est enim : Similes illis fiant qui fa-
omni? ïe§io çir.ca J.ordanem. Ibi ,eral melipr ipsa ciunt eu, et .omnes qui confidunt in eis. Yel lapides
terra, propter irrigationem Jordanis ? quia ibi erat quoscunque materiales dicit, quia qui mundum ex
Jéricho >et Segor, ubi balsamum crescil, sicut le- nihilo ere&vilpotens «sl,de lapidibus homines creare.
gimusde Sodoma, quod fuerit quasi paradisus Dëi. Imitando autem fidem Abrahae, dicuntur omnes gen-
Et baptimbantur ab eo in Jordqne, ponfitentespec- tes filii Abrahae, et Judaei diaboli imitando diabo-
cata ïtio. Non poterat baptizare in remissionem lumdicuntur, utjposteaadeos dixit Dominus: Vos
'
129S - EXPOSITIO IN MATTFLEUM. .1294
ex paire veslrodiabolo estis et opéra patris vestri vultis A etiam in futuro, secundum Apostoli dicta, bapliza-
faeere. bimur igné, quia transiemus per ignem cum ex hoc
Jam enimsecuris ad radiées arboris posita est. Al- eorpore migraverimus. Et si cujus opus arserit, de-
legoria est hic per similitudinem infructuosae arbo= trimentum patietur; si cujus opus manserit, ipse
ris : quomodoautem arbor infructuosa succiditur et salvus erit : sic4aroen, quasi per ignem. Cujus ven-
in ignem mittitur, sic homo qui non facil fructum tilabmm in manu sua. Yenlilabrum alio nomine
bonum, eradieatur anima ejus de eorpore ab ange- pala appellatur. Datper melapboram comparalionem
lis, et in ignem mittetur aelernum, nonnt ardeat, de minori ad majorem : et est species, quae Graece
scilicel ut crucietur sine fine. Et utinam finis potuis- parabola dicitur, génère dissimilium, et dat exa-
set in illo igné oecurrere, sed, quod est aeerbius, minationem sive separationem, quia per angelos
ad hoc duratur ut aeternaliter ardeat. Securis sen- boni a malis segregabuntur ; seu tempestalem quae
tentia Dei est, quae séparât animam a eorpore. praibit vultum justi judicis in tremendo die. Et
Omnis ergo arbor quoenon facil fructum bonum, mundabit aream suam. Id est Ecclesiam suam. Et
excideturet in ignem mittetur. Comparatio est para- congregdbittnticum inhorreum suam.Triticum suum
bolsede inferiori ad superiorem, el de inanimali ad vult inlelligi electos suos, horreum vitam aeter-
animale; de arbore ad hominem; et dicitur sub B nam. Unde quidam martyr, cum torquebatur, diee-
magna certitudme et diffinitione quod omnis arbor, bat : Triticum Dei sum, molor denlibus bestia-
id est, omnis homo, qui non facit fructum etiam rum. Paleas autem comburet igni inexstinguibili. Pa-
bonum, id est, opus bonum, excidetur et in ignem leae intelliguntur impii ; qui nihil bonorum operum
mittetur, et praecidetur a senlentia Dei in aeter- habent, sed levés et faciles ad omnes saeculivanitates
num. inveniuntur, ipsi comburentur igni, qui non exstin-
Ego quidem baptizo vos in aqua poenitentioe.Ego guetur in sempilernum.
videlicet hoino sum; aolummodo corpora CAPUT Y.
" parvus
"vestra aqua iavo, sëd mente per veniam non Traclatus de baptizatione Domini.
lavo : in poenitentia autem hoc faciébant turbae Tune venit Jésus a GaliloeainJordanem. Tune, sub-
ul essent testimonîum ad .illum venire, qui possit audilur quando ipse populus exiebat ad Joannem.
etiam mente per veniam lavare. Qui post me autem Secundum Evangelia el ehronicas invenimus, quia
veniurus est. Scilicet praedicando. Fortior me est. Joannes vicesimo nono aetatis suae anno exiit in de-
Divinilate, quia creavit omnes. Joannes Spiritu sancto sertum, el Dominus tricesimo incipiente aetatis suae
replelus per ordinem paulatim turbis annuntiabat anno venit ad baptismum , et in tricesima aetate
Christum ; et in fine dixit : Ego vidi et testimonium C omnis mundus resurget in quacunque aetate quis
pethibui, quia hic est Christus. Non enim poterant mortuus fuerit; sic enim dicit Apostolus : Donec
rudes lurbae capere quod Deus homo factus esset. occurramus omnesin virum perfeclum, in mensuram
Cujus non sum dignùs corrigiam calceamenti portare. oetatis pleniludinis Chrisli; et in tali aetate Adam
Hic humiliât se Joannes : in alio loco Evangelista crealus est. Ob très causas venit Dominus ad baptis-
dicit : Non sum dignùs corrigiam ejus calceamenti mum Joannis. Una, ut per aquam Jordanis sanctï-
solvere. Mos fuit in illa génie, ut supërius dixi, ut ficaret omnium aquarum fluenla. Secunda,. ut
quando frater moriebatur, frater ejus aut propinquus justiliam omnis legis impleret et humilitalis omnibus
ejus acciperet uxorem propinqui sui, et suscitaret praeberet exemplum, non dedignatus est baptizari
semen fratris vel parenlis sui. Si vero nollet eam acservo suo : sic Creator baptizalus est a crealura
accipere, tune veniebat in placito, et solvebatur illi sua. Tertia, ut comprobaret baptismunï Joannis a
calceamentum de pede ejus, quia illam noluisset seipso et a Pâtre fuisse praceptum fieri. Joannes
accipere ; et qui secundus erat accipiebat eam. Inde aulem proltibebat eum, dicens. Propter humilîtatem,
quasi Joannes mysterium langit, quasi dical: Non sum ut dignum erat,obviam Çreatori Joannes ista dicebat.
dignùs sponsam Chrisli, quae est Ecclesia, mihi Nam noverat eum a se baptizandum, ut ipse dixit :
usurpare. Sive, alio modo, calceamenta ex mortuis Super quem videris Spiritum Domini descendentemet
animalibus fiunt, et quasi calceata ad nos Divinitas manenlem , ipse est qui baptizat. Apparet in hoc
venit, cum morfieina ostra c^rnis indupta appa- verbo quia noverat .eum, Ego a te debeo b.gplizqri,In
ruit. Inde quasi Joannes dicit : Non sum idoneus illo verbo quod dixit supërius noverat Joannes quia
reserare iuys,l«eriumquomodo Divinitas carne induta Dominus suos fidèles baptizaturus esset, in eo quod
est. Ipse VQSMaptizabit in Spiritu sancto et igni. dicit : Hic est qui baptizat, videlicet, quicunque
Baptizamur in jSpiritu sancto, non solum cum quo- baptizet de .fidelibus suis, ipse baptizaturus est per
tidie baptismale renascimur, verum etiam cum per illos. Respondens autem Jésus, dixit ei : Sine modo.
donum ''ejusdem Spiritus sancti incendimur ad Id est, Dimitte me modo sic agere, ut ego baptizer a
agenda divina mandata, el accipinius per sppteni te, et |tu postmodum baptizeris a me, ut qui formam
niodos remissionem qupjtidie peccatprum. Baptiza- servi suscepi, expleam et hirmilitatem ejus. Alioquin
mur igné sive quia Spiritus sanctus est, secundum scito te in die judicii a me baptizandum. Sine, ver-
Açtus apostolorum, ignis,; et siput ,ignis ligua solet buni est imperalivi modi, quod venit a verbo sino.
delere, sic etiam Spiritus sanctus peccata : seu Modo vero adverbium est significans praesens tem »
1295 CHRISTIAN! DRUTHMARI CORBEIENSISMONACHI 529S
pus..-Sic enim decet nos imp1ère omnem justiliam.. A CAPUT YI.
Non addidil jusiitiam nalura suae sive legis, sed De tentatione Domini.
dixit omnemjusiitiam, ut nos illas omnes intelliga- l'une Jésus ductus est in desertum a Spiriliu
mus. Tune dimisit eum. Id est lune consensit quod Quod dicit tune (quod est adverbium temporis),,
antea expaverat. Ut enim beatus Petrus expavit respicit ad hoc quod dixerat : venit Jésus ad Jorda-
humiliari creatorem omnium ad lavandum pedes nem, quia ipso tempore post baptismum exiit iru
suos, ita el iste perlimuit manus mittere -super desertum et jejunavit. In ipso namque die, sicut.
Creatorem. Sed Petro dicluni est : Nisi lavero te, non tenemus ex traditione majorum, fecit de aqua vi-
Itabebis partent mecum. Sic isli diclum est : Sine ut num, et crediderunt in eum aliqui discipulorum ;,
fiai sicut ego volo, el fiel quod tu vis. Consequens el tune Jésus ductus est in desertum, quia, dicit Lu-
est enim : Si non feceris voluntatem meam, nec ego cas , Jésus plenus Spiritu sancto regressus est a Jor-
luam. Baptizalus aulem, confestimascendit de aqua, dane et agebalur a spiritu in desertum diebus qua-
el ecce aperli sunt coeli. Trinitas hic ostenditur, et draginta et lenlabalur a diabolo. Desertus erat locus.
propter nos utique omnia fiunt, ut nos sciamus quo- ultra Jordanem, qui ideo dicebatur desertus, quia,
modo in Dominum Patrem nostrum credere debea- non erat aptus ad laborandum. Et quia non erat
mus. Ecce Dominus noster qui baptizatur : Patris & acceptas, erat dereliclus : ubi Theodas populum
vox leslimonium Filio praebentis audilur. Spiritus ' adduxit de Jérusalem quatuor millia. Ductus a Spi-
apparel in specie columboe.Aperiuntur coelinon re- ritu. Scilicet a sancto suo Spiritu : de quo dicit
seraiione elementorum, sed spiritalibus oculis : qui- evangelista quia plenus Spiritu sancto regressus est a
bus el Ezechiel apertos eos vidisse se narrai in prin- Jordane. Dignum fuil, ut illic eum suus Spiritus
cipio voluminis sui. Sedilque super eum columba. Ne duceret, ubi hune ad tentandum spiritus malignus
quis ad Joanneni vocem factam pularet. Sicut Stella inveniret. Exemplum nobis eliam prabens, ul post
illa ad hoc fuit crealaulmysterio Dominitune deser- acceptum baptismum fugiamus pompas hujus sae-
virel, et poslea non comparait; sic etiam dicunt de culi, unde fidejussores dedimus in ipso baptismo
columba, quia ad hoc creata fuit ut per eam Spiritus _ renuntiaturos nos diabolo, et pompis ejus. Ul len-
sanctus monstravelur, et poslea non comparait. Sic ; larelur a diabolo. Postquam Dominus juvenis factus
audivi tradere eum qui mihi primus Evangelium ' est, adhoesit illi diabolus lenlando sicut et reli-
exposuil (sed nec Hieronymus, neque Beda de hoc Î quos boniiiies. Sed nunc instaurais armis fortius
quidquam dicunl) quod vera coluniba fuerit, et ve- '<bellum aggressus est, sicut tradunt doctores. Au-
ram carnem habueril et verum corpus. Hic est Fi- divil itaque in baptismo vocem dicentem : Hic est
lius meus dileclus. Non adoptalivus ut Israël, sed 'C Filius meus dileclus, in quo inihi complacui; et vo-
proprius, quem ante saeculagenui. Dileclus singula- luit explorare si ipse esset qui per prophetas prae-
riler. Haec omnia propter nos monstrata sunt : nuntiatus essel verus Filius Dei ; aut optivus sicut
namque Deus omnipotens Pater Filium noverat, quia de Israël audieral : Filius meus primogenilus Israël.
unus Deus erat cum eo. Spiritus quoque sanctus in Scivit vero Dominus quod Salanas magnopere quae-
ipso et cum ipso erat, quia simul inseparabilis uï- reret tentare eum et quaereret locum ; et ut fortis
nilas est Spiritus sanctus cum Pâtre et Filio. Sed ut liralialor non denegavil ei campum in quo posset
nos Irinitatem agnoscamus, et credamus unumesse, confligeie cum illo. Imo non invenit diligere eum
propterea haec monstrata sunl. Quod coeli ibi caput serpentis ultra modum, sicut faciebat Eva ;
aperti esse monslrabantur, indicatur quando homo non diligebat feminas sicut faciebat Salomon ; non
baptizatur, janua coelestis regni panditur, quaepeè- meretrices, ut Samson ; non habuit uxorem, ut
canti protoplasto generi bumano posito custode Job, ideirco non habuit quomodo vel per quem de-
chérubin clausa erat. Exstiûguitur enim illa flamma, ciperel eum. Becurrit ad illud unde omnis mundus
quae ibi interposila fuit, cum aquis sacri baptismatis periclilatur, per suggestum ipsius videlicel, de gula,
homo mergitur; quia Spiritus sanctus visus est su-', avaritia, et vana gloria. Accepit de aère, "elacces-
"- sil ad illum, ut videri posset ab homine. Dominus
per eum descendisse, hoc monstralur quia per baptis-
muni et post baptismum, per invocationem sacer- autem dédit occasionem unde sciebat illum velle
dolum, super unumquemque fidelem desceudai. tentare. Jejunavit quadraginla diebus, el poslea
Quod vero dicit quia mansit super eum, hoc specia- esuriit. Si non esurisset, forsitan pro illa voce
1iter ad Dominum nostrum perlinel : cujus hoc spé- quam audieral, et qui absque peccato vidébat eum
ciale fuit ut' postquam semel eum implevit, nun- vivere, ad eum non accessisset tentando.' Vidit
eum esurieniem el aesliniavit eum inferiorem Moysi
quam ab illo recederet, quia ille non efï'ugavit eum
de se pro aliquo peccato, unde immunis fuit. Itaque et Eliae, de quibus nihil taie referlur quod esuris-
'
super sanctos venit et recedit ad tempus. Est vero senl, et jam quia esuriit, gestu corporis ei per-
cum eis semper ad cuslodiam eorum, et ad con- misit videre. Nam aliter diabolus non potest cogno-
servandam dilectionem cum proximo, sicut Do- scere cogitaliones hominum.
minus discipulis dixit : In vobis erit, eç apud vos Et cum jejunasset quadraginla diebus et noclibus.
manebit. Nisi addidisset noclibus, putaretur diebus jejunasse,
ei nocte manducasse. Sed decem quatuor ducti,
1297 EXPOSITIO IN MATTILEUM. 1298
quadraginla facîunt : quia ille decalogum bene cu- A dicitur propter templum Domini el altare, ac'reli-
.stodivil, qui Evangelium quod per quatuor evange- gionem, seu mullos bonos viros, qui adhuc ibi
lislas- expositum est cum islo conjungil. Hic autem erant, nam et post ascensionem Domini apostoli
numerus in Scriptura sacra' poenilenliae et tribula- omnes quandiu ibi fuerunt, in templo adoraverunt.
tioni semper aptatur, ut in hoc loco, et in Yeteri Et slatuit eum super pinnaculum templi. Mos erat-in
Tcslamenlo, ubi per quadraginta dies mundus cum . illa provincia tecta aequalia faeere, ul homines de-
aqna deleb'alur, et populus Israël per quadraginta super ambulare possent, et eo more erat prapara-
dies el annos in eremo ilineris labore fatigabatur. tum desuper templum , et habebat in gyro cancellos
Moyses ut legem acciperet secundo quadraginla . ne quis invitas decideret ad terram ; hoc fréquen-
dies abstinuit ; et Elias tolidem, ut de persecu- ter auditis in Evangeliis.Ibi soliti erant sacerdotes
tionis malo liberaretur. Et nos si volumus diabo- legem légère; et turbis deorsum stanlibus expo-
lum vincere, de perseculionibus saeculi hujus vel nere, hic ergo de ipso loco suasit diabolus Domi-
liberari, [seu etiam ad terram repromissionis, id num exsilire ad terram, ut videretur a turbis, et
est ad vitam pervenire aelernam, exemplo Do- laudaretur si sanus astaret. Sicut fuit vana gloria
mini, quadraginta dies non solum a cibis, sed quando dixit : Scientes malum, sic esset vana glo-
etiam ab omnibus vitiis jejunemus, et carnem no- J} ria de alto salire ad terram, in neutro profectus.
stram qualer decies affligamus. Die ut lapides isti Si filius Dei es, mitte te deorsum. Deorsum adver-
panes fiant. Simili modo homini ut dixerat primo : bium est loci. Per "omnes tentationes hoc inquirit,
Gustale, et erilis sicut dii, sic secundum gulam ten- quali modo esset Filius Dei, uirum adoptivus, an
tât ; et post de avaritia, ad ultimum de vana gloria, proprius. Sed Dominus, qui exemplum nobis vé-
quia putavit eodem modo vincere, sicut illum vice- nérât dare et in dictis et in factis, el diabolum
rat quem Deus per se erudierat. Lucas ordinem dubium reddidit, et nobis insinuavit quid faeere
historiée tentalionis Domini tenuit, et Matthaeus debeamus quando tentamur. Yideîicet ad mentem
ordinem tentationis Adaesecutus est. Sic enim Adae reducere verba sacri eloquii et nostras tentationes
dixit, Gustate, ecce de gula. Erilis sicut dii, ecce per eadem verba compescere. Suadet aulem diabo-
de avaritia, quia avaritia non solum est de pecunia lus , non simplici verbo suo, sed cum addilamento
adipiseenda, sed etiam de honore, quod Paulus Scriptura divînae, dicens : Scriptum est, quia ange-
insinuât, qui de Domino dicit : Non rapinam arbi- lis suis mandavit de te, et in manibus tollent te, ne forte
tratus est se esse oequalem Domino. Ac si aperte offendas ad lapidem pedem tuum. Totus iste psalmus
dicat : Si nalura illi non fuisset aequalis, et Do- de Ezeehia rege scriplus est, de illa defensione
mino esse voluisset, rapina putaretur. Post avari- C quam ei Dominus fecit adversus Sennacherib Assy-
tiam suadet de vana gloria, scientes bonum et ma- riorum regem, et potest de unoquoque electo ac-
lum, quia scire velle malum ad nullum profeclum cipi ; quia aulem diabolus purum hominem crede-
pertinet, nisi ad vanam gloriam. Eodem ordine bat Deum , ob hoc istud exemplum, quod de justo
diabolus Dominum tenlat. Primo de gula, secundo dictum est, ei proponebat. Ait illi Jésus rursus.
de avaritia, quando omnia régna mundi ei osten- Sic jungendum est rursum, quia adverbium est, et
dit ; tertio de vana gloria, quamvis eodem Mat- verba evangelislae sunt, et habel sensum^ iterum.
thaeus non narrât ordine. Et notandum quod illae Poslea vero inserendum est, scriptum est, quia
duae tentationes in eremo factae fuerunt, illa autem istud Domini verbum, non illud. Ac si aperte dicat
tertia in Jérusalem supra pinnaculum templi. Re- diabolo : Propterea non debeo nec ego nec alius
spondit ei Jésus : Non in solo pane vivit homo, sed quilibet homo te auscullave, quia est divinum elo-
in omni verboDei. Ac si aperte dicat : Quare suades quium, quod me omnesque probibet pro vana glo-
petere me panem terrenum, cum verbo Dei possit ria , et nullam ulilitalem habenlibus Deum pelere.
vivere corpus et anima ; ut Moyses per quadraginta Iterum assumpsit eum diabolus in montent excelsum
dies intentas eloquiis Dei, et pastus ex eloquiis valde. Ista tentatio in eremo facta fuit cum prima
Dei, etiam in carne non esuriit ? Et Moyses eodem D tentalione, et islum monlem vel Thabor vel Her-
modo dixit ad filios Israël : Pavit te Dominus qua- mon inlelligimus, sed verius Thabor. Et ostendit ei
draginta annos manna, ut scires quia non in solo omnia régna mundi, el gloriam eorum. Sicut Deus
pane viveret homo, sed ex verbo Dei posset refici. omnipotens diabolo ad libitum suaetentationis per-
Mente vero retinendum nobis est, quod Dominus misit ei superiora quae audislis, sic potest fieri ut
dixit : Non in solo pane vivit homo, sed in omni permiseril ei sub una visione totum mundum osten-
verbo Dei, ul semper plus sollicili simus pasci de dere, eo modo quo el beatum Benedictum legimus
verbo Dei animam in aeternum victuram, quam vidisse. Yel alio modo, species quoedam est, quae
corpus quandoque moriturum, quia illa anima, fréquenter invenitur in Scriptura divina, et vocalur
quae verbo Dei non pascitur, profeclo mortua jacet. Graece synecdoebe, cum totum dicit, et pars intel-
Tune assumpsit eum diabolus in sanctam civitatem. ligitur. Yideîicet ostendit ei parlera aliquam, et
Sicut in eremum volunlarie Dominus abiit, sic etiam promisil ei reliquam cum toio dalurum. Gloria
sanctam civitatem ascendit, ut daret tentatori lo- autem mundi aurum est el gemmae, inde gloriatur
cum accedendi ad se. Sanctam autem Jérusalem iste mundus. Et régna mundi, id est homines in
1291 CHRISTIAN!©RUTHMARIGORBEIENSISMONACHI 1300
mundo habitantes : quaecunque habere possunt. A pertinet X«Tpewt?vocatur. Unde ia canlicô Zacha-
mundiales homines, haec est fiducia eorum ; et riae non dicitur douleusate, SouXïûttaïï,sed latretiein,
tamen nihil aliud faeiunt de illo, nisi ad glorian- fatxpevuvKÙTB, serviamusilli. lias discreliones dëbe-
dum, et ad ostentationem possident. Non enim inde ïriuS scire inter creaturam el creatorem, ut a nullo
arant, aut aliud neeessariuni operantur, nisi so- sancto petamus rem'isskmeni peccatorum, Sed per
lummodo vivunt, et portantes onerant et custodiiint «os studeamus impeîrare, ut detur nobis a Deo;
die ac nocte. Dixit illi, Hoecomnia tibi dabo,_si m- neque «redamus in aliquem, nisi in Deum, quia cre-
dens adoraveris me. Sicul mendacium fuit quando dimus sariGtos, sed non credimus in sanelosf
dixit : Ponam sedem meam ad AquUonem, et ero lune reliquit eum diabolus : et ecce angeli acces-
similis Altissimç, sic etiam istud mendacium esset, serunt et ministrabant ei. Quod diabolus in Deum
si Dominus illum adorasset dicentem : Hoecomnia suaserat faeere, bocei fecerunt angeli, id est âd-
tibi dabo. Sed diabolus non curât de profectibus se- oraverunt eum, ut ostenderent quia ipse merito ad-
ductorum, nec curai nec veretur in fuluro niendax orandus esset, non diabolus. Angeli ministranl tit vi-
haberi, tantum ut in praesenti nunc possit sedueere ctoris dignilas comprobetur. Omnes isias téntalio-
quos vult. Sic fecit de Adam quando dixit : Erilis nes Dominus palîentia vieil, ut nobis exemplum
sicut dii. Sciendum est vero, secundum dictum Bpreeberet palientioe. Siis qui creator est, etlenta-
ipsius, quia cadit omnis qui adorât diaboluriï ; et lorem suum in abyssum ilno verbo raergere pote-
non solum qui adorât, sed etiam qui auscultât, rat, sustinuit, et sacri verba eloquiî ei respondit,-
quia adorare venerari est : quia tune homo illum et nos quando tenlamur visibiliter vel spiritaliter,
veneratur, quando ejus suggestiones Dei mandatis semper ad inemoriam reducamuS quae praecepit
praefert, et illum auscultât, et Dominum prohiber- Deus, el quia creatoT est audiendus, noïi diabolus.
tem dimittit. Tune dicit ei Jésus : Vade, Satanas. Diabolus enim Hebraiee deorsum fiuens interpreta-
In aliis suasionibus non tam potenter Dominus dia- tur, quia de coelo decidit. Graece vero crîmiitator
bolo respondit sicut in ista, quia nimis superbe lo- .sonat-, quod eleetorum innoeentiam fictis'criminii
cutus est, quando vel a Deo vel a puro homme se bus accuset. Unde in Apocaljpsi dicitur : P'rojeclus
jussit adorari, et quantum perversus, tantum per- est accusator pairum noslrorum, qui accusabal illos
yersa locutus. Dixit ei Dominus : Vade, Satanas^ in conspectu Dei nostn die ac nocte. Satanas in La-
hoc est in abyssum, sive in perditionem. Non au- tinum sonat adversarius, quia semper contrarius est
tem simili responsione Pelrum confutavit, quia illi virtutibus sancioruni. Nolandum vero quod omnia
dixit : 7ade relro , hoc est sequere voluntatem lestimonia, quaein hoc agone Dominus protulit, de
ïnearii. Dominum Deum luum adorabis. Adorare C Deuleronomio assumpsit ; el rectum fuil ut Domi-
duob'us modis intelligitur in nostra lingua ; adorare nus de Deuteronomio ea sumeret, nam ibi gerfe-
Èiiim dicimus inclinare. Unde scriptum est : Ad- ctior lex habetur, quia quod secundo fit melius fit.
oravil regem ille, vel ille, hoc est inclinavit se. Ad- Deuleronomium enim secunda lex dicitur, -deuleros
orare alto modo, hoc est cultuni debitum .Domino Graecesecundus, nomos lex, -et non est separâkidum
exhibère, de quo scriptum est : Adoravit Salomon Mab e, quia tune habebil sensum quasi sit proepo-
Dominum. Isto ergo inodo praeceptum est antiquis silio de et ato-o nomen, sed Deuleronomium, quia
ne adbrarent deos alienos, nec quemquam, excepto «ompositum est apud Grseeosex duobus nominibus,
Domino solo ; inde ergo dictum est : Dominum et non est feminirii generis apud €raeos, seî
Deum adorabis. Adorare est autem tota fide Domi- masculini.
num credere et ex lotis praecordiis diligere, remis- CAPUT Yïï.
siohem peccatorum petere, et omnia bona ab illo Quod Joanne traditô'incipit Dominusproedicare.
spérare praesentia et futurâ. Graece aulem difteren- Cum autem audis's'etquod Joanh'ës ïradîtus esset ,
Viûs-hbcdicitur, ubi adorare quod ad Deum pertinet secessit iii Galiloeam. Ântëquam Joannes tradilu's
proscynesai dicitur npocrwiiricai, adorare quod ad j) esset praédicabat Doniinus ; sed post religatioriem
bominem pertinet rluiuv dicitur : Elilli soli servies. - ejus coepit attentius pradic'are, ner deesset populo
Quid est hoc quod dicit Dominus, Illi ^oli servies, monilor salutis. Veniï de eremo-,Ubi tentatus fuërat.
cum Pauïus apostolus dicat per charitatem servira In Naza>reïli.Ubi nûMtus fuerat. 'Etr'elicï'aipsa Na-
învicem ? Nunquid aliud Dominus praecepit, et aliud zareth. Propter înci'ëdùlilatem. Ab'iitin Capharnaum
Paulus? Non, sed et servilium quod pertinet ad in finibus Zabulon et Nep'hlltalînl. In bac terra pri-
Deum solum, et non ad bominem, quod nulli alteri mtim Israël
càptiyalus est ab Assjriis, et conve-
impendi débet, nisi Deo soli, videlicet «redere il- nienter ibi Dominus ineoepit pradieare, ubi hostis
lum firma fide, omnem spem suam in illo ponere, quondam propter peccata dominatus est. Zabulon
liostias illi offerre, cultum divinum illi exhibère, interpretatur habitaculum pulchritudihis. Nephthalim
et reliqua quae ad solum Deum pertinent. In Groecb quoque idem affamât, qui cohversantîs dicitur, quia
quoque sermone similiter est différent!a de hac re. antequam Deus venirel in hune mundum, omnes
Siquidem servitium quod ad bominem pertinet dou- sedebant in lenebris ignoraMiae, sed per Christum
îeusis, So-ihwtç, dicitur, et servus doulos, 8oû).o?, orta fuit lux , quoeilluminât omnem hominemvënien-
dicitur. Illud vero servitium quod ad solum Deum tem in hune mundum. Et unibra merlis nohîs erat,
1501 EXPOSITIOIN MATTHiEUM. 150-2
fliiia ad comparationem secundaemortis umbra mor- AV.ficientes retia sunt, id est reparantes : quia velus
lis est in hoc saeculo; in futuro vera, quia aelerna. erat. Reliais retibus et pâtre secuti jsunt eum. Num*
Exinde coepitJésus proedicareet dicere. Exinde, post apparet, quomodo cum tota diffinitione secuti sunt
quam Joannes missus est in carcerem, quia ces- eum. Hoc non dixit in aliis apparitionibus.
sante lege Evangelium successit. Poenileûliamagite, ! CAPUT IX.
appropinquavit enim regnum coelorum. Quod Domi- De primis vinutibus Domini.
nus eadem proedicat quaeet Joannes, ostendit se Et circuibat Jésus totam Galiloeamdocens. Stu-
illius esse filium a quo Joannes missus est : diximUs dium docenlis Domirii ostenditur, quia non exspe-
supërius quomodo'appropinquaverit regnum coelo- clabat ut populus ad eum veniret, sed ipse veniebat
rum. Appropinquavit enim quia jam in proximo ad eos, exemplum dans beatis doctoribus vel episco-
erat, post peractam praedîcalionem, el passionem, pis, quid faeere debeant de subjectis plebibus. Do-
acejus ascensionem, aperiendavia advitam seterT cens totam Galiloeam.In hoc quod dicit totam, osten-
nam digne poenitenlibus,hoc est punientibus in se dit sine personaruni acceplione docens prasentes,
veterem conversationem, et incipienlibus novam. pradicans advenienles. In synagogis eorum. Per
Poenitenlia namque quasi punientia dicitur. omnes cïvitales, Judoei synagogas agebant in diebus
GAPUT YuT. ]B sabbatormn et caeteris festis ; in quibus diebus ni-
De vocalîone apostolorum. hil aliud agebant (praeter eibuni et potum) nisi le-
Ambulans Jésus juxta mare Galilceoe,vidit duos ctioni atque oralioni vacabant. Et synagoga congre-
patres. Diversa videntur evangelista; de voeatione gatio dicitur. Et proedicansEvangeliuhi regni. Evan-
ista scribere, sed inleîligèntibus non sunt contrarii. - gelium regni, bonum nuntium regni coelestis , quia
Primitus factum est quod Joannes scribit, quia bea- hoc omnes pradiealores praedicarèdebent, quia pro
tus Andréas audivit a Joanne de Christo lestimo- vita oeterna adipiscenda Çhrisliani laborare debenl.
nium, et venit ad «um et mansit cum illo, et post Sanaits omnem languorem. Id est anîmarum, quia
adduxit fratrem suum Sîmonem et cognoverunt sicut languet corpus quando officia sua nequit per-
eum, sed iterum abierunt ad opéra sua. Iterum fa- agere, ita anima quaetorpet in praeceptis Dei languere
ctum est quod Lucas refert. Qualiter ascendit Jésus dicitur. Omnem hifirmilalem. Ad corporum infirmi-
navim Pétri, el pradicavit de ipsa, et poslproedica- tates respicit ; et est spefiies synecdochica, a toto
tionem jussit relaxare retiâ in eapturam, et dixit ad pars inlelligenda. Abiit opinio ejus in totam Syriam.
Pelruni : Ex hoc jam homines eris capiens. Sed tune OpiniO, fuma dicitur
duxit Pelrus navim ad littuS, el secutus est illum .... malumquononvelociusullurti.
aliquo tempore, et iterum revërsus est ad navim.' C Syrîa, hic Tyrus et Sidbn intëlliguritur, iri qua Syri
Nam ideo eam ad littus duxerat. Nunc vero retibtis hàbitabant. Et obluierunt ei omîtes maie liabentes.
reiiciis et navi, secuti sunt eum, ut semper cum illo Leviores infirmitates liabentes. Tormentîs compre-
essent. Similiter intelligendum de Jacobo et Joanne hensos. Fortiores infirmitates vult «stêffdere, quia
quod ante crediderunt in eum, quando de aqua vi- torm'erïta a torquendo vocantur. Et qui Aoemonlaha-
nuni fecit ; sed non sunt secuti continue, nisi modo." bebant. Hoc"esi de quibus certum erat quia sine în—
Et dicunt magistri Ecclesiae quod aliquid divinilatis termissione tenebantur. Luitalicos. Et ipsi daemo-
tune resplenduit in facie ejus , quod eos ad illum niaci erant ; sed propter infamationem crealoris,
altrax.it, ut continue jam sequerentur illum. Tra- ad tenions eos vexabant, et ad. teinpus eos dimiite-
dunt autem quia tribus vicibus resplenduit ipsa di- bant, ut infatnaretur creator, qui bonam creaveral
vinitas in facie ejus in hac carne : unum, quando di- luham". Sunt aliquae infirmitates, quae plus nocent
scipulos vocavit ; alio, quando ementes et vendentes una luna quam altéra. Quia crescil corpus et de-
de templo ejecit ; tertio quando transfiguralus est in crescit cum démentis de quibus creatum est. Homo
monte. Sed tune lanta fuitipsa majeslasnt non pos- namque ex terra, aqua, igné, et aère factus est.
sent discipùli eam ferre. Unde scriptum est, cecide- Paralylicus Graece, Latine éissolulus dicitur ; et qui
runt in faciès suas. Quid mare sit Galilaeaein' sequen- •^ pro sanguinis effusioneofficiacorporis habet amîssa.
tîbus dicemus : similiter de apostolis , cum de aliis Et secutoe sunt eum turboe -multoe.Propterea disci-
dixerimus in calalogo eorum dicemus et de his: pulis dixit : Messïsmutin •de'Galiloea.De illa nutrî-
Venile post me, faciam vos'fierî pîscalores hominwm. tus fueraï. Quia duselïalilaeaesunl. Ista Judoeorum
Conveniens est pradicatio pîscalïoni, quia sicut rete cirea Tyberîadem, et slagminr Genesar, in tribu Za-
mullas "maculashabet, similiter pradicatio niulta te- butok. Altéra Galilsea' gentium vicina finibus Tyrib-
slimonia. Sicut illa capitparvos etmagnos, ita ista. rum, ubi Salmon dédit Hiranr regni vîginti évitâtes,
sapienles et insipientes. MaTe saeculumistud în quo, et est în sorte tribus Neptalim, et Decapoli.^Graecum
homines semper se persequuntur. Sicut coepitpisces nomen est, et dicitur decem•civkatuni. Est regio wi-
PetrUs, sic poslea homines cum verbo. Ab isto Ze- tra Jordànem , habens dëceûi évitâtes. Siquidem
b'edae'oilli duo discipùli Zëbedaei vocati sunt. Zébe- Gaecepolis, Latine civitas dicitur : deçà decem, inde
daeus dicitur donatus sive fluens. Iste digno eloquio compositum nomen Decapolis. Et de Hierusalem
sic vocatus, quia fluxit, et reeessil a praedicatione civitate regia et de Judoea. Judaearegio Palaestînaeox
DomM : pro qua re «l a filiis suis relictus est. Rè- nomine Judae appellala-esl, -ex qua reges-habuîl Ipsa
1505 CHRISTIANIDRUTHMAR1CORBEIENS1SMONÂCHI 1504
terra; initium longitudinis ejus a vico Arfa, usque ad A tristitia hujus saeculi mortem operatur. Et beatus
vicum Juliadem porrigitur, latitudo ejus a monte Li- Gregorius dicit : « Absit ut aliquis fidelium de in-
bani usque ad Tyberiadis lacum extenditur. Et de térim mundi lugeat, nec de mundo, nec de mùndana
trans Jordànem. Yideîicetde illis tribubus et dimi- re Christianus lugere débet, i Est autem luctus bo-
dia, quibus Moyses dédit possessionem'trans Jordà- nus quem debent habere Çhrisliani. Lugere eorum
nem. est in quibus memores suntDei praeceptapraeterisse,
CAPUT X. vel non egisse quaeDei sunt, vel proximos suos de-
De-^oclobealitudinibus. bent lugere, qui a Deo exorbitant : sicut Samuel lu-
Videns autem Jésus lurbas, ascendit in montem. gebat Saul praeterisse mandata Dei. Perfectorum
Tria réfugia sibi Dominus elegit, quandocunque quoque lugere est pro dilatione vitaeoeternseet pro
turbae multae ad audienda verba ipsius convenerunt. desiderio visionis Dei. Qui ergo aut pro recordalione
Monlem istum Thabor, et lacum Genesar, et tem- peecaminum suorum, aut proximorum, seu pro fu-
plum Domini. Sex quoque turbae sequebantur eum, ture 'judicio, vel pro peregrinatione coelesti patria
diversa voluntate : jjrimo discipùli propter amorem lugent, isli consolabuntur consolatione aeterna, quae
ad praedicationem ejus audiendam; alii propter sani- terminum non habebit. Beati qui esuriunt et,siiiunt
tatem; alii propter admirationemvidere eum cupien- Bjustiliam. Qui semper faciunt jusiitiam, hoc est
tes miracula faeere ; alii propter Indigentiam cu- justa operantur, et semper plus cupiunt faeere, et
pienles saturari ab illo, vel aliquid eleemosynae in quasi faciendi famem patiuntur : isti saturabunlur
denariis, aut in alia re accipere ; Pharisaei vero vel de oeternisbonis,quoe oculus non vidit, ttecauris au-
minislri eorum, ob reprehensionem.AscewdJtm mon- divit, nec in cor hominisascendit, quoeproeparavitDeus
lem : in superiori montis, secreliora loquens discipu- diligenlibus se. '
lis ; in inferioribus autem, turbis, ubi etiam quinque Beati miséricordes, quoniam ipsi misericordiam
millia hominum satiavil. Et eumsedisset. Videlicet consequentur. Misericordia, non solum estinreter-
segregatus a turbis. SedereDei, est spiritalite.r incar- rena, sed etiam in spiritali, ut a'djuvemus proximos
natum eum esse, quia quasi conlractum eum esse in- ubicunque possumus. Qui autem perituro noir sub-
carnatum, hoc est non esse talem, qualis estin suadi- venit, si potest, occidit: et aequalis ille qui facil, et
vinilate. Discipùliejus accesseruntad eum. Sicut ala- qui facienti consentit ut iaciat. Misericordia autem
cres, sicut domestici,sicut electi delurbis, digni audire a misero corde vocatur, si aliquid non possumus :
myslerium regni coelorum, quod turbae audire ne- vel in corde condoleamus: hoc de terrenis damnis,
quibant. Et aperiens os suum. Quiprius ora ape- et erga nos commissis. Caeterumqui peccat in Deum,
ruerat prophetarum. Docebateos. Qui docuerat ali- 'C non est nostrum remittere : donec Deum credamus
quando per législatures et prophetas, nunc per se- dimissum habere. Exemplum. nobis est-resuscitatio
metipsum dicens : Beali pauperes spiritu. Non dicit Lazari quém discipùli non antea solverunt, quam
absolute pauperes, sed adiii.spiritu, quia multi in- Dominus habuisset resuscitatum : née pastor Eccle-
viti sunt pauperes ; sed de his dicit, qui cum pos- siae peccatorem potest absolvere a peccalis, donec
sinl esse diviles, propter Deum paupertatem sectan- resuscitatus : hoc est immutatus fiât în anima.
tur, sive non habent volunlatem habendi, sicut apo- Quandiu aut in voluntate aut in opère talis est
stoli ad quos haecloquebatur. Sive pauperes spiritu, qualis fuit : frustra illi veniam promiltit peccatorum.
bumiles : de quibus scriptum est : Et humiles spi- Detalibus Dominus dicit -.Personam injudicio cogno-
ritu salvabit. Et de his per Isaiam : Spiritus Domini scere non est bonum. Et iterum : Non déclinescor ad
super me : ad annunliandum pauperibus misit me. dexteram neque ad sinistram. Item : Si peccaverkvir
Quoniam ipsorum est regnum coelorum.Yita scili- in virum placari ei potest Deus': si autem in Deum
cet aeterna. peccaverit vir, quis orabit pro eo ?
Beali mites. Id est mansueti. Hanc virlu- _ Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt.
lem Dominus a se discere jussit dicens : Discite a. Illi sunt mundo corde, quos non remordet conscien-
me quia mitis sum, et humilis corde: mansuetus, ' tia criminalis peccati, vel qui non cogitant aliud nisi
manu assuetus,dicitur : hoc est qui non despiciunt quod bonum est. Mundusenim Deus a mundis corde
alios, sed omnes ut proximos amant et recipiunl ; videbîtur iri hoc saeculooculis cordis, et sub qua-
qui non sunt superbi, nec.dedignanlur caeleros. Ipsi dam imagine in fulura vita facie ad faciem. Beati pa-
possidebunt terram. Non istam quae spinas et tribu- cifia, quoniam filii Dei vocabuntur.Pacifici eomposi-
los profert, quam crudelissimi et superbi magis pos- tum verbum est, a pace et facio. Illi sunt pacifici,
sident, sed illam de qua dictum est : Credo videre qui primum faciunt pacem in se vitiorum, ut non
bona Domini in terra vivenlium. Cujus possessorem pugnent vitia contra virtutes, sed habeant pacatum
describens psalmista, quasi pro triumphato diabolo Deum. Deinde studeant pacificare proximos suos in
dicit : Intende prospère, procède et régna, propter ve- bono, non in malo. Non enim est bona pax quam
rilatem et mansueiudinemet jusiitiam, etc. Per tria mali habent; nec eam justus débet consentire, vel
ista, illa terra Domini possidetur : videlicet verita- consors illius esse : quoniam proximum diligere, vi-
tem, mansuetudinem, et jusiitiam. Beali qui lugent. tium debemus odire. Beali qui perseculionempatiun-
Est luçtu§ malus, pro lerreno danmo lugere : quia tur propter jusiitiam, quoniam ipsorum est regnum
1305 EXPOSITIO IN MATTHiEUM. 1306
coelorum. Qui bona faciunt, et mala pro eisdem bo- A corpora sicut fit per doctrinam, vel luxuriosi easti
nis recipiunt ; et sanctus Lampertus, et sanctus Leo- fiunt ; fûgat muscas, id est diabolos. Et ideo jure
degarius, vel alii innumeri. Sed et qui pro Christo dixit illis Dominus, vos estis sal lerroe, id est. habi-
persecutionem paliuntur, ut fecerunl omnes marty- tantibus in terra. Quod si sal evanuerit, in quo salie-
res. Beati eslis cum maledixerint vobis homines, et tur ? Si doctor erravërit, a quo doctore emendabi-
persecuti vos fuerint, et dixerint omne malum adver- tur ? Ad nihil, ultra valet, nisi ut mittalur foras, et "
sum vos menlienlespropter me. Exponit istam ocla- conculcetur ab hominibus. Sicut sal in omnibus agris
vam beatitudinem, quomodo sustinëatur persecutio nocivum est, quia sterilis efficitur omnis terra ab eo.
propter jusliliam. Si maie dicant nobis injuste et Unde et in subversis civitatibus hoc legimus asper-
mentiantur ; si persequantur injuste ; .si dixerint sum, ne quis ibi postea vellet manere : quod Abi-
omne madum mentientes : nam si verum dixerint, melech fecisse legimus M\\o Ariano de Hierusalem.
non erimus beati. Et si propter peccata nostra per- Hac similitudine, si doctor ad haeresim conversus
secutionem patiamur, non continuo erimus beati ; fuerit ejicitur de Ecclesia, et habelur contemptui ab
sed si patienter sustineamus, et recognoscamus quia omnibus ita ut nec ave eudicatur, sed ab omnibus ex-
juste, et non tantum quantum merili sumus : perve- secretur : sicut Paulus dicit : HoereticumItominem
niemus quandoqûe ad beatitudinem si futura non ac- B post primant et secundam correptionem devila.
cmuulemus. Gaudele et exsultate, ecce enim merces Vos estis lux mundi._Estis lux participando lucem
vestra copiosaest in coelis. Si bona facienles adver- illam de qua scriptum est : Erat lux vera quoeillu-
sis tundamur, cerli esse possumus si patienter susti- minât omnem hominem. Sicut enim per lucem omnia
nemus, quia in futuro mercedem recipiemus. Si vero noxia fugantur, fures videlicet, et nocivae bestiae,
aliquid boni facimus, et prospéra nobis arrident, ti- ac fantasmala daemonum, similiter per praedicatio-
mere debemus ne pro bonis quaefecimus, hic mer- nem apostolorum omnia nociva animarum détecta
cedem recipiamus. Si autem et mala facimus et pro- sunt el rejecta, et illuminata corda credentium. Non
spéra habemus, de inferno cerli esse possumus. Si potest civitas abscondi, supra montent posila. Civita-
eliam et maie habemus, et tamen de ipsis malis tem , Ecclesiam dicit aedificatam super Dominum :
murmuramus : certi sumus, quia de his malis ad quam debent apostoli innotescere cunctis gentibus,
pejora perveniemus. Omnes istas bealitudines Chri- ut congregentur-ad eam, si non eorpore, corde om-
stus coinplevit, quia nihil docuit nisi quae ante ipse nes electi ejus, ut dicalur catlwlica, id est universa-
complevit. Pauper fuit et rébus et corde, qui ail : lis. Neque accendunt lucernam et ponunt eam sub
Filius hominis non habet ubi caput suum reclinet. modio : sed super candelabrum , id est doctrinam
Mitis fuit, qui dixit : Discitea me quia mitis sum, et G evangelicam, excelsam in pradicatoribus, ut innote-
humilis corde. Luxit aliorum peccata, qui videns ci- scat omnibus perfecle, qui in Ecclesia sunt. Nec de-
vitatem flevit super illam. Esurivit et silivit jusliliam, bent eam ponere sub modio, id est timoré aliquo vel
qui dixit, Meus cibus est, ut faciam voluntatem Pa- metu alicujus abscondere, sed ut videant opéra ve-
tris mei. Misericors fuit, qui dixit : Misericordiam stra bona ad aedificationemet profectum animarum
volo, et non sacrificium. Mundo corde fuit, qui dixit : suarum. Et glorificent Patrem vestrum, qui in coelis
Sancli estote, quia ego sanctus sum. Pacificus fuit, est : non vos quaerentes laudari, sed Deum cujus
qui dixit, Pacem meam relinquo vobis. Persecutionem donum est, si quid in vobis boni est. Nolile putare,
passus est, qui dixit : Si me persecuti sunt, et vos quomodo veni solvere legem aut prophetas. Putare
persequentur. Sic enim persecuti sunt propbetas qui dicit sestimare solvere, dissolvere sive adnihilare.
fuerunt ante. vos. Samuel de principatu ejecerunt, Non veni solvere, sed adimplere, id est, ubi bene
Isaiam secuerunt, Eliam de terra ejecerunt ; Jere- non intelligebatur, veni exsolvere, sicut est de di-
miam lapidaverunt, et non fuit bonus a saeculo, -qui mittenda muliere. Ubi perfectio deerat, volo addere,
persecutionem non suslinuit in saeculo.Ideo gaudete sicut est'dehomicidio, quia et iram volo primitus
in perseeutionibus, si vultis esse socii in beatitudini- resecare. Nam sicut beatus Augustinus dicit : « Om-
bus. Vos eslis sal terroe. Sal dictum est, eo quod igné nia quaecunque in veritate praecepta sunt antiquis,
exsiliat. Sunt autem multa gênera salis. Est tamen "absque figuralibus praeceptis ; et ea quae legislator
naturalis, necessarium ad omnem escam. Pulmenlis secundum duritiam cordis eorum eis concessit :
enim saporem dat, excitât aviditatem et appetilum Alia tenenda sunt. » Ex hoc loco hoc affirmât: Amen
în omnibus cibis : ex eo quippe omnis victus dele- dico vobis, id est verum dico vobis. Donec transeal
ctatio etsumma hilaritas. Omnes pecudes si semel coelumet terra, iota unum aut unus apex non proe-
gustaverînt delectantur eum. Corpora astringit et teribit a lege, donecomnia fiant. Ac si dicat : Usque-
siccat : defuncta etiam a putrescendi labe vindicat, quo coelum et terra transeat, etiam ea quae per iota
ut durent. Omnis ista natura spiritaliter convenit et apicem significantur in lege non prateribunt, sed
docloribus; faciunt enim doctoribus aviditatem spi- perficienlur a meis electis. Iota autem et Hebraeum
rilalis cibi scripturae, quae ante viles nobis erant ; est et Graecum: Hebraice dicitur lot, Graecum Iota,
eorum reseratione delectabiles nobis fiunt ; appeti- Latine id est. Apex autem litula dicitur, quae in
tur ab omnibus animalibus, quia et doclrina aposto- aliquibus litteris apud antiquos super quibusdam
Iorum' suscipilur ab omnibus gentibus. Restringit lilteris ponebatur, sive causa differentiae, sive ut
1507 CHRISTIANIDRUTHMARI€0RBEIENSIS M0NACB1 1508
ostenderetur geminandam osse litteram. Yerbi grk->.A vero ubi non est additum antiquis, non praecepit
lia; ïpopulus quando gentem signifieal non pOiieba- Deus, sed Moyses concessit populo adhuc rudi et
batur : quando vero arborera significabat, tune po- carnali, quibus si illud pracepisset, intellexît non
nebalur apex desupër, ut admoneret lectorem ab esse lacluros, sicut dicit Dominus de muliere di-
usitato intellëclu recedendum, et longam esse sylla- mittenda t Moyses enim ad duriliaril cordis vestri
bam. Geminalioriis quoque causa ponebatar ut ïn scripsit vobis : ab initia autem non fuit sic; qui autem
Alléluia, quia duo /ibi eSse debent : scribebaturque dixerit patri suo Raca, reus erit consilio. Totum est
unum et apex desuper, exinde intelligebaïur geinî- istud justitia Christianorum : modo tulit iram abs-
naridam esse litteram. Luia : quoque similiter super consarn de corde; modo aufert sub majori poena
i, ut oslenderel geminandam esse illud i. Ostendit iram cum voce. Raca interjeclio est apud Hebraos,
ergo Dominustaies differentias non praetereundas in et taniummodo iratum animum demonslrat, el potest
Scriptura divina, quia si uegligerentur, sensus quo- dici inanis seu absque cerebro; quam injuriam in
que una interiret. Alio intellectu, i, Iota, id est x vulgala locutione in usu habemus, quia qui cerebrum
apud Graecosdecem signifieal sine apice ; cum apice non habet et non est sanae mentis. Quasi dical :
decemmillia. Exinde conjicere possumus, quod dec'em Quemcunque ita commoverit ira, ul in voce eam
verba legis nisi a nobis spiritaliter custodianlur, de- B; ostendat proximo suo, plus est plectendus quam ille
cèm millia talenta a nobis exigenda, secundum illam qui in corde iratus non protulit in voce. Et ideo
parabolam Domini de servo, qui oblalus est régi de- jâni consilium de illo est habendum qua poena ple-
cem millium lalentorum. Secundum Lalinos i unum ctendus sit. In primo ira absconsa, et mors cum gla-
significat ; apex desuper mille demonslrat. Ex quo dio cito finienda. ïn secundo, ira cum voce : jam
credere possumus, mille qûadranlîum et unius nos e'xeogilatio generis est tormcnli, quomodo nioriatur
débitores foré, et nori exiinros, donec illum unum ille. In tertio ira cum improperio, et diffinilio quot
rëddamus. Qui ergo solverit unum de mandalis istis poenis infernalibus tradendus sit. Rachus quoque
minimis el docuèrit sic homines, minimus vocabitur Graece pannosus dicitur; sed superîor întellectus
iii regnocoelorum.Ac sic patenter dicat : Omnis doctor melîor. Qui autem dixerit, Fatue. Subauditur, sicut
qui solverit, id est dissolverit, et spreverit unum de in superîoribus, patri suo. Nullus enim alius nobis
mandalis istis mîriimis, sive non fecerit, minimus frater est, nisi qui eumdem Patrem nobiscum in
vocabitur in regno coelorum, id est, in praesenti coelis se confitetar habere, hoc est omnis Christia-
Ëbclesia. Quia cujùs vîta despicitur, restât ut ejus nus. Reûs erit geltennoeignis. Jam de ipso qui eum
pradicatio condeninâtur. Qui aulem fecerit el docue- ira in vitium fratris prorupit non lenelur consilium;
riï, magnus vocabitur in regno coelorum.Quia dignum " sed aperta sententia ullricibus flammis depulatur. Et
est, Ut qui verbo et exemplo aedificanlEcclesiam, qua ratione falui nomen imponitur fratri, quia simi-
in honore habearitur : sicut et Paulus dicit : Presby- liter crédit in Deum, sicut et nos et Spiritam san-
leri d'uplicihonore digni habeanlur, maxime qui labo- ctam se habere confidit? qui enim non honorifical
vànt in verbo. fratrem suum injuriam facit Spiritui sancto, qui in
CAPUT XI. illo habitat, sicut Pelrus ad Ananîam loquitur : Non
De "adimpletionelegis. esmentilus hominibus,sed Deo.
Dicoautem vobis. Modo iucipit legem adimplere. Si ergo ojfers munus iuum ad altare, et ibi recor-
Nisi abundaverit justitia vestra^ plusquam Scriba- dalns fueris quia frater luus habet aliquid advér-
vûm M Pharisoeorum, non intrabitis in regnum sum le. Munus hoc in loco solum de sacrïficio, sed
coelorum. Justitia Pharisseorum est non occi- el de omni oralione accipitur. Quia el in ipsa pra-
dere, non adulterare, non faeere furtum, décimas et tione dicimus : Dimitte nobis, sicut el nos dimiili^
pïimitias dare ex omnibus, quae possident. Justitia mus. Quod vero ait : Quia frater luus habet aliquid
Chrisli et omnium Christianorum est, non odire, adversuinte, hoc est si habet aliquid juste querelae
non concupiscere, proximum propter Deum amare, adversu'm le, quod tu laeséris eum in aliquo. Relin-
'
përsëquenles ex animo diligere. Sensus igitur talis que ibi munus luum ante altare, et vade prius recon-
est : Pharisaei homicidia, furta pro crimine habent ; citiari fratri tuo. SI prope fuerit, pedibus eorporis
discipùli mei etiam eogitatipnes et verba inîqua de- eundum est; sîauteni longe fuerit, animo eundum et
vitenl. Qui autem occident, \reus eritjudicio. Subau- Domino proniilienduni, quia ul cilius potueris, et
ditur morlis. Audistis quia dictum est antiquis : Non eorpore eundum sit et emendandum quodeunque ei
occides. Ecce justitia Pharisaeorum : Ego aulem malum intuleras. Et tamen multi verbo veniam pe-
dico vobis; ego novus horiio, nova praecepta vobis tûnt, et malum quod ei intulerunl non emendanl :
pono. Quia omnis qui irascilur patri -suo, reus erit ""non est talis venia Deo accepta, quia sicut beatus
judicio. Ecce justitia Christianorum. Ea poena reus Hieronymus dicit de Juda : « Quia si opus non de-
halietur in Evangelio qui ffalrem suum odil, qua in strûil homo yel non emendat, frustra postulai poeni-
véteri liabebatar qui occidebat aliquem. Et seiendum tenliam ; peccalum ipsius crescit quotidie, licet
ubicunqueïn hoc libro positum est antiquis, subau- ipse sit mortuus et ille vult habere vemam. J Yerbi
dkur patribus, illud approbat Deus, vult ut illud gratia, quidam acquisivit bominem injuste vel tulit
eustodialur, donec transeat coelum-et terra. Illud allodium alicujus et venit ad confessionein, et dicit ;
4509 EXPOSITIO IN MATTH^EUM. 1510
Mea culpa, peccavi in tali facto, da mihi poeniten- A ctanij tentatus per suggestionem est, sed non per
tîam. Et dicit illi : Abstine tanto lempôre a vino et effectam. Si quis cogitât et délibérât ut faciat si
carne. 0 quam aperta sêductiô,,!Nepoles illius ser- potuerit, locus illi deest; sed in conspectu reus te-
viunt omni die, et in fine mundi aut centum aut du- netur, et de tali dicitur, jam adulteratus est eam in
Genti erunt servi de file-uno. Et iste seduetor dicit corde suo vel furatus. Quod si oculus tuus dexlêr
illi : Salvus eris. Allbdium et aurum, quod tulit ipse scandalizat te, erue eum et projice abs te. Per ocu-
habet, etabsltael a suo viao i ûnde accipiet cras so- lum et manum, el pedem, spiritales concupiscente
lides plures quam si bibisset. 1$ diabole confesser, intelligere debemus, ut quando videt oculus'el con-
si neseis illum salvare, ut quod scis teipsuui perdere? «upiscit, illum oculum abscindamus, id est conçu-
•Debueras dicere : Bestrue opus, el accipe tune poe- piscenlîam : «militer de pede et manu* Alio etiam
nilfenliam : quare plus amasti aurùm quam Domi- sensu per oculum, manum, et pedeni, parentes el
num, qui tibi ista prohibult? Nonne diabolus ®micos intelligamus, Ut si aliqui sint qui iri via Dei
quando anima ejus egreditur a eorpore is malo erat, contfarii sint nobis el non po'ssimus eos convertere,
et adhuc malum crescil? Nonne dicit Joannes, pee- melius sit illis carere, el illorum ariiicitia quam
eatum usque ad morîem, nondico ut rogel quis pro offensamDei incurrere. Unde et de summo sacer-
leo? Stulte, lignumin quam partent cecideril, ibi ma- B dote praecipitur, ut neque pro pâtre neque pro filiis
nebil. Utrumque autem possumus dicere : Et recon- polluatur, nisi illum immaculate euslodiàt, cujus
•ciliarepatrem luum, hoc est ad te illum reducere in cultui dedicatus est. Dictum est autem ? Quicunquè
pace; et reconcili'arïpatri tuo, hoc est te illi reeoa- dimiserit uxorem suam, det illi iibellum repudii.
taliari. Esto consentiensadversario tuo. Aliqui expo- Eceenunc non habelur antiquissubjunctum : ideirco
nunt hoc verbum super diabohim, ut simus benigni manifestum est (sicut in posteriori parte dieel) quod
cum illo ne îaciamus mala, quia trinc illë amplius Moyses ex suo hoc dixit, non tamen Deus niandarit.
«ruciabitur pro malis qnae nobis suggessit, quam de Cognovit enim legislator quia si viverent, antequam
inimicis nostris; unde supërius praecepit, ul recon- velint tenere illas quod occidéreat eas, *l judicavit
ciliaremus nos cùrii illis; etinfra praecepturus est, melius fore separalionem quam bomicldium. Libel-
Miligileinimicos vestrôs-.Nanîut in Graeco eunoun, luni autem chaftam dicit fepudii, id -est, separatio-
-cùvoûv,habet, id est benivolwm,et ita potest recte BÎS : quia répudia, rejirio dicitur : et repudium est,
accipi, ut cum omnibus hominîbus quantum ex no- quod teslimoniô testium datur, aut mitlilur. Ego
iis est pacem iiabeamus: Sed et dé verbo Evangebï autem dico vobis quod omnis qui dimiserit uxorem
non inconvenienter potest accipi, qui quasi adver- suam, excepta causa fornicationis, facil eam moecha-
sarius nosler est, quia ea praeeipil quae contraria C ri-; et qui dimissâm duxerit, adultérât. Simples Do--
sunt voluptatibus nostris. Yerumtamen melius est mini praeceptum est, quod si et propter fornicatio-
ut concorderiîuscuni^eo dum sumus in eorpore, et in nem dimiserit, ,nec ille débet aliam habere, quoad-
Yîaistius saeculi, ne forte contêninet nos ipsum Yer- usque illa. vivit, nec illa alium. Si autem legaliler
bum cui non obedivimus, «t jude'x Angélus tradat o'ccideriteam in jùdicio,-tune potest alteram habere.
nos ministre diabolo qui nos initial in carcerem Similem autem legem habet vir cum uxore, sicut
peanarum aeternafum. Amen dico tibi, non exies muliër cum viro, ut si vir nlulierem adulleraverit
inde, donec reddas novissimum quadr-antem. Do- nbn posset eam occidi nisi et ipse moriatur, quia si-
nec hic eliam pro -aeterrio-poriitur, quia qui ip infer- militer reus est de adullerio. Si vero in monasterjum-
num introier-it; uilerius non exibit. Quasi dicat in abire voluerint, neuter alium potest .dimiltere, nisi
seternum non èxiès inde; et ibi persolves lormenta ambo voluerint, et neuter habebit sociu'm, quandiu
pro minimis etiam "peccatîs>quae per quadrantem ambo vivunt. Iterum dictum est antiquis. Non perju-
intelliguntur; quadransfenim genus nummi est, qui mbis, reddes autem Dominojuramenta tua. Ne Judoei•
habet duo minuta, id 'est quinque denarios, et simi- peridolorum nomina jurarent, permisit eis Dominus
liter flebraicë vocatur. Unde in uno Evangelio mu- jurare per nomen suum ; nec nobis etiam inhibuit,
lierquadrantem, in alio duo minuta, misisse in <,OÏ-•Dsed perfeclionem-nos doeuit, quod ea fides sit ha-
bonamscribitùr i benda in Chrislianos, ul non sit necesse testem no-
Audistis quia diclumest antiquis, Noninoschaberis. mini Domini interponere, perjurium nobis et illis
Ego <autemdico vobis, quod omnis qui viderit mulie- prohibilum est. Debemus enim dicere, non pejerabis
rem ad concupîscendum-eam,jam moechatusest-eam sine -r, quia in verbo non habetur r, sed pejero et
in corde suo. Ego -qui legem dedi per Moysen, quod dejero dicimus. Pejerare maie jurare; dejerare,valde
deerat adimpleo ; qui viderit ad hoc, ut deliberet se jurare. Jurare est namque, quasi jure orare : quod-
ita velle faeere, jam «enétar reus in conspeptu Do- denique dicit, reddesDominojuramenta tua, hoc est
mini. Dicit beatus Hieronynlus quod aliud «t passio, ad illum réfères ul per nomenejus jures, et non per
aliud propassio, aliud quod tentalur ex diabolo vel nomina deorum externorum. Quidam jurant in al-
ex carne'; et tamen non délibérât ut -ita faciat : non- tare, etputanlnon esse perjurium; sed tamen sic
tenetur reus in conspectu Dei. Exemplum possumus Dees accipit illud sicut is cui juratur, etiamsi nullae
capere de latrocinio. Si quis tactus fuerit quod \eîit ralkiuisB sanclorum ibi habeanlur, quia majus est
equum alterius furari, el tamen non miltil in cfi'e- uomen Domini, quam corpora sanctorum. Etenim,
1511 CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSIS M0NACH1 1312
Deus non reputavil Sedechiaealiud quando Nabucho- A vocalum est apud antiquos. Qui petit a le, d-a ei.
donosor juravit, nisi quia nomen Domini despexit, Hoc non potest esse de terrena re, sed de spiritali
quando illud pejeravit, dicens : Juramentum quod t melius accipitur : ut qui a nobis alimoniam verbi
sprevit, ponam super caput ejus, et iradam eum in petierit, quantum ex nobis non negemus, quod ei ad
manu Nabuchodonosor, él tamen non credebat in aedificationem prodesse possit. Et quicunque te an-
Deum is cui juratum fuerat. Sed quia ille nomen gariaverit mille passus, vade cum illo alia duo. Mille
Domini spreverat, et pro nibilo duxerat, propterea passus (admensuram^eometricam dicit), id est unum
traditus est in manum ejus qui fidem promiserat. milliarium; qui habet pedes-quinque millia. Nam,
Nolile jurare: neque per coelum,quia thronus Dei est. juxta geometricos sedecim digiti transversi pedemf
Thronus Graecum est et Latine sedes dicitur. Ha- faciunt; duo vero pedes et dimidius, gressum fa-'
buerunt Judaeiconsuetudinem jurandi per creaturas. ciunt; duo gressus, passum implent. De his passi-
Deus hoc nobis prohibet, quia per quem homo jurât, bus, Dominus in hoc loco dicit quoniam sequitur :
hune colit et veneralur, sicut Paulus dicit : Homines Vade cum illo alia duo milliaria. Angariare a
enim per majorem sui jurant. Coelum sedes Dei dici- Graeco venit, el significat cogère ambulare, et
tur, eo quod splendor divinitalis ejus ibi amplius a videlur esse sensus : Si quis te-cogerît ambulare
sanclis contempletur, vel quia sancti in quibus habi- B milliarium unum, vade cum illo ul fiant duo.
tat, habeanlur. Neque per terram, quia scabellum Ipsum angariare aut viam demonstrando, aut hor-
pedum ejus vocatur : eo quod sancti ^j us qui mem- lando quod te cogit, et illud quod tu sponle
bra ipsius sunt, adhuc ambulent in terra. Neque per abisti. Omnia ista ad illam perfeclionem quae su-
Hierosolymam, quia civitas est magni régis. Hieru- përius dicta est, pertinent. Audistis quia dictum est:
salem civitas régis magni dicitur, videlicet Domini, Diliges proximum luum, et odio Itabebisinimicum
quia de ea dictum est : Fundamenla ejus in monlibus tuum. Nec istud approbat Dominus se praecepisse :
sanctis. Et licet ista terrena non abjecla, tamen est Propter illud : Odies inimicum tuum. Non enim erat
alia Hierusalem, quia ibi est vera pax, et securitas conveniens ut Deus, qui omnes aequalitcr creaverat
aeterna. De qua Psalmista dicit : Hierusalem quoe oedi- de.uno pâtre et maire, aliquem odire pracepisset ;
ficalur ul civitas. nec Moyses hoc praecepit, sed indicavit quod facluri
Neque per caput tuwmjuraveris. Per ista quatuor essent, nec dicitur in imperativo modo, sed in indi-
'
prohibetur nobis, ut de caeteris démentis seu mein- cativo. Si denique imperatum fuisset ut odirent ini-
bris, non esse jurandum docealur. Sit autem sermo micos suos, Samuel et David atque alii sancti in
vester, Est, est, Non, non. Non est contra praeceptum veteri lege non dilexissent inimicos suos. Ego autem
Domini jurare per nomen ipsius, sed dum usum ju- C dico vobis : Diligile inimicos veslros (subauditur in
randi assuescimus plerumque perjurii et mendacii corde) ; bene facile his qui oderunt vos, in opère.
crimen incurrimus. Ideo quasi perfectis proecipit ut Et orale pro persequenlibus et calumniantibus vos.
veritas inter Chrislianos habeatur, et veritatem Ecce per tria^jussum est nobis bene faeere inimi-
unusquisque prbximo suo loquatur. Quod autem his cis, per quae inimieis bona impendere solemus, id
abundanlius est, a malo est. Subauditur a malo audi- est in corde diligite, in ore orale, in opère bene fa-
tore qui non crédit, a nobis amplius utendum est, cile. Propterea nullam excusationem habebimus si
sicut et ipseDominus fecit addendo, Amen. Et Pau- non diligamus. Si autem ipsi mali sunl erga cultum
lus apostolus dicendo : Coram Deo in Christo loquî- Dei, vitia eorum debemus odire, creaturani diligere.
mur. Cl silis filii Palris vestri, qui in coelisest.Et secundum
Audistis quia dictum est antiquis. Nec hic illa quod ipse divinitas erat, et juxta quod caro erat,
subauditio est, antiquis : quia et hoc Moyses de suo exemplum nobis dédit. Fecit oriri solem suum super
praecepit, oculum pro oculo, dénient pro dente, sub- bonos et malos, et pluît superjustos et injustes. Et
auditur, tollendum erat iu veteri lege. Ego aulem juxta carnis formam, oravit pro persequenlibus et
dico vobis, non resistere a malo, hoc est non reddere - calumniantibus sibi : dat nobis exemplum a supe-
'
malum pro malo. Sed si quis te perçussent in dextram riori ad inferiorem, et species parabolae hortantis.
maxillam, proebe illi et altérant. Ecclesiaslicus vir Si enim diligilis eos qui vos diligunt, nonne el publi-
describilur, ut per omnia fiât imitator ejus qui dixit : cani hoc faciunt ? ,Publicani vocantur conduclores
Discile a me quia mitis sum et humilis corde. Et Da- veclïgalium fisci rerum publicarum, sive qui vecli-
vid loquitur in psalmo : Si reddidi tribuentibus mihi galia publica exigunt, vel qui per negotia saeculi
mala. Spiritaliter non jubemur sinistram praebere, lucra seclantar, unde et cognominali. Et si saluta-
sed alteram dextram; justus enim sinistram non veritis patres vestros, quid amplius facilis? nonneet
habet. Et ei qui vult tecum judicio contendere, et lu- ethnici hoc faciunt ? Elhnici dicuntur Graece, Latine
nicam tuam lollere, remilte et pallium. Tunica est genliles. Estote ergo perfecti, sicut et Pater vesler-coe-'
veslis appellata, quia in motu incedenlis sonum fa- leslis perfectus est. Omnia ista quae supërius com-
cil, a lonando. Pallium est quo minïslrantium scapu- prebensa sunl, ad perfeclionem pertinere hic osten-
lae apud antiquos tegebanlur, ut dum minislrarent dit. Atlendite ne jusiitiam vestram faciatis coram
expediti discurrerenl, quod non esl in usu apud nos. hominibus. Ostendit supërius iu enumeralis prace-
•
I^am illud quod fibula infrenanle induimus, cblamys plis quae essent justitiae Christianorum, mute prae-
1315 EXPOSITIO IN MATTBJ3UM, 1314
cipit ne ipsas justîtias coram hominibus faciamus A i dos deos adorant qui aures habent et non audiunt ;
ut videri velimus ab eis npstra facta et nos laudari Christianos aulem non est necesse multum loqui,
ab ipsis. Attendite, hoc est cavele. In tribus locis in quia ad Deum scienlem omnia, antequam fiant lo-
lioc Evangelio hoc dicitur attendite, et semper eum- quuntur, sicut ipse loquitur : Scit namque Pater ve-
dem sensum habet, cavete et observate, ne ideo fa- sler quia opus sit vobis, antequam pelatis eum. Pro-
ciatis ut videamini, et videri velilis, et laudari. Nam pterea non est necesse narratores nos esse, sed de-
qui ideo facit ut Deus laudetur, et proximus aedifi- preca tores.
cetur, bene facit; qui aulem propter laudem homi- CAPUT xn.
num facit, mercedem apud Deum amittit. Si volu- De formula orationis Dominicoe.
mus, possumus sic distinguere, ut dicamus : Atten- Sic ergo orabitis. Alii evangelistae narrant quod
dite ne jusliliam, et postea inferamus, vestramfaciatis, ipsi discipùli petierinl a Domino formulam" oratio-
id est, eam jusliliam quae Dei est nostram velimus nis sibi edoceri, quomodo ipsum cum Pâtre et Spi-
faeere i quia nullus juste vel justiliam facit, nisi ex ritu sancto exorari deberent ; et Dominus banc
dono Dei, et quidquid boni est, Dei est ; quidquid orationem de pectoris sui fonte profudit, repletam
autem mali, nostrum est. Sic Moyses ostendit ad omni necessaria petilione.- Quidquid enim nobis ne-
aquas contradiclionis relorquendo . in se virtulem B ] cessarium est, et in prasenti saeculo et in fùluro,
Dei, dicendo : Numdepetra hacpoterimus educerevobis totum hic comprehensumest. Sunt quoque septem
aquam? cum Dei esset virtus quae fiebat, et non homi- petitiones el octo orationes. Pater noster. Nullus
nis per quem fiebat. mortalis hoc auderet dicere, nisi ipse sua misericor-
Cum ergo facis eleemosynam, noli tuba canere ante dia nobis praecepisset. Duobus modis est nobis Pa-
te, sicut hypocritoefaciunt in synagogis et in vicis, ut ter Deus : conditioné, quia condidit et creavit nos ;
honorificentur "abkominibus. Ipse in hoc loco insi- adoptione, quia per suam misericordiam adoptavit
.nuat quomodo non debeamus jusliliam nostram fa- nos in filios : jussitque. nobis se vocari Patrem, si
eere coram hominibus sicut illi hypocrite, id est si- tamen tanto Pâtre non simus indigni, degenerando
nmlalores, faciunt in synagogis, in congregationibus nos Filio ejusunigenilo Domino nostro Jesu Christo,
el in yieis. Yicus dictus ab ipsis habitatoribus : quod qui nobis formam perfeclionis ostendit, per quam
vias habeat tantum ut civitas et sit sine mûris, et filii Dei et fratres. ipsius effici possumus operibus
vici dicuntur eliam habitalores civitatis. Tubas au- bonis. Quia ergo unum Patrem nos confitemur ha-
tem solebant insonare lune quasi ad pauperes cori- bere in coelis, debemus esse amore fratres, quia qui"
gregandos; sed sicut hic demonstratur, magis pro ". fratres non vult recognoscere omnes Christianos, re-
laude humana hoc faciebant, ut a multis agnoscere- cusat Patrem habere cum eis Deum. Te ergo invoca-
lur, quod ipsi magnam eleemosynam facerent. mus, qui es in coelis.Quia quamvis ubique sis, ta-.
Amen, dico vobis, receperunl mercedem suam, hoc mern splendidius majestatem tuam contemplantur hi
est, quam quaesiverunt laudem hominum, propter qui in coelotecu'm habitant, vel etiam qui es in coe-
quam fecerunt, a Deo nihil habent quod exspectent. lis in sanctis tuis hàbitans. Sanctificelur nomen tuum.
Te autem facienle eleemosynam,, nesciat sinistra tua Cum per se sanctum sit, oramus ut in nobis sanctum
quid facial dextera tua. Eleemosyna Graecum nomen fiât, quia a tuo Filio Christo Christiani dicimur, sic-
est et dicitur misericordia, eteleemosyna dicere ut tui sumus per opéra bona, ut digneris habitare
debemus, non elimosina, per e, non per i. In omni in cordibus nostris. Adveniat regnum tuum. Ut
re cavere debemus ne sinistra nostra bonum seiat omnis mundus te cognoscat, et tu règnes in nobis,
quod facimus ; quia sinistra xenodoxia intelligitur, regens et gubemans nos usque in vitam aelernam,
et semper in malam partem ponitur." Et cum oratis, non diabolus, cujus conditionis non sumus. Fiat
non erilis sicut hypocritoe,qui amant in synagogis et volunias tua, sicut in- coeloet in terra. Ut quomodo
in angulis plalearum stanles orare. Plateae a latitu- tibi angeli sine culpa serviunt in coelis, ita el nos
dine dicuntur, Graece elymologia ; et soient dimitti. serviamus in terra. Panent nostrum quolidianum da
ante portam civitatis, ut intrantes et-exeuntes pos- " nobis hodie. Pan Graece omne dicitur, et per panera,
sint recipere. Hypocrite per unum p débet scribi, omnis substantia intelligitur quae quotidie nobis ne-
non per duo. Amen\dico vobis, receperunl mercedem cessaria est, quod est quotidianus panis. In Graeco
suam. Si ab hominibus laudem receperunt, ipsa con- pro quotidiano epiusion, èmotmov,habet, quod trans-
tenu sint, quia apud Deum frustratam habent qui- ferts super subslantialem, scilicet quod ad sub-
cunque aliquid boni simulalionis obtentu faciunt. Tu slantiam nostram attinet, id est victum et veslilum.
autem cum orabis,intra in cubiculum tuum, et clauso Da nobis hodie. Tu es "creator et Dominus noster.
oslio ora Patrem tuum. Simpliciter eruditauditorem, Yel panem spiritalem unum animae nostrse satien-
ul vanam orandi gloriam fugiat. Sed et praceptum tur, vel etiam corpus et sanguinem tuum da nobis
videtur esse spirilale, ut inclusa pectoris cogitatio- digne percipere hodie, id est semper. Et dimitle
ne, labiisque compressis, oremus Dominum, sicut nobis débita nostra, sicut et nos dimittimus debitori-
Anna dicitur fecisse, labia ejus tantum movebantur bus nostris. Quaecunque erga te pro carnis fragili-
et vox penilus non audiebalur, Orantes autem nolile tale, sive suadente diabolo, commisimus, relaxa,
tilultum loqui, sicut ethnici. Id est gentiles, hi sur- ut non veniant super nos poenaedebitae, quae deben*
lUh CBRISTIAIMDRUTHMARICORBEÏENSIS M0NACH1 1516
tur praevaricatoribus, quia et nos secundum -tuum A À thesaurum nostrum faciamus, pro quo in aeternam
praeceplum dimitlimus his qui in nos peccant. Et ne patriam recipiamur. Per tria autem quae hic nomi-
nosinducas in tentaiionem. Nonnos permittas inci- nanrur, soient amittere fréquentais divïtes hujus
dere in aliquam tentaiionem, quae nociva sit ad cor- saeculi thesaurum suum : per aeruginem quod per-
-pus aut ad animam? quia tupotens es -nos liberare, et tinet ad melallorum gênera ; per tineas veslimenla ;
non aliter indupis nisi quia nos libéras. Sed libéra per fures omnia quae haberi possint. Spîritalis quo-
nos a malo. Hoc est el a malo praesentis saeculi,,-et a que aerugo est vana gloria; linea, invidia ; fures,
futuro et perpetuo. Ecce septem peliliones in qui- daemones, per quae Christianus perdit thesaurum
bus cohiprehensa sunt omnia quaenobis necessaria ahiniae suae, nisi vigilanli cura se custodierit. The-
-
sunt, el praesenti saeculo et in futuro.JOçtava qupgue saurizate vobis thesauros in coelo: sicut fecit beatus
in fine supponitur, Ameiu Quod significat Sixtus et innumeri Christiani per manus pauperum.
' oratio
verum, ut vera fiant omnia quae supërius precali Quia ipse-Dominus dixit : Quod.uni ex minimis meis
sumus, Debent aulem custodire omnes quicunque fecislis, mihi fecislis. Postquam enim pauperi vel
"
hanc^rationem oraverint : ut cuslddiant se ab omr bono hombii in nomine Domini datum fiierit, is qui
1 ni ira, ul veraciter dicant Domino creatori ' Paler dédit non potest perdere mercedem. Ubi est thesau-
npster, quia si nop amant omnes Christianos, non *B rus tuus, ibi sst cor tuum. De omnibus voluptatibus
T-sunt tune .fratrps, el ille
qui aliquem odit, babet se -boc accipi potest, ubi aliquis ultra moduni intentas
est. Gulosi thésaurus Deus venter est, luxuriosi
" ejeclum de palermtale Domini. Qui noluit habere
fratremin dilecllone Domini etprbximi, non habebil' epulae sunt, amatoris libidinis lasciviae et lùdicra:
- Patrem in luitîone. Similiter custodiant illud ver- illi servit quis a quo vineilur. Lucerna corpqris lui
bum quod sequitur : Dimilte nobis débita nostra, sic- t est oculus tuus. Si oculus tuus fuerit simplex, totum
ut et'nos dimitlimus, ul non mentiantur Domino, corpus tuum lucidum erit. Âllegorîa est in hoc loco,
neque se accusent quia ea condilione sibi petunt aliud volens intelligi quam in superficie sonel. Dat
< dinîîtli, sicut ipsi dimiserunl suis debitoribus, ne- . exemplum Dominus, quod is qui sanos habet bculos,
i que possunt ipsum vérbum reticere, quia is
qui do- potest vîdere omnia quaecunque volueril, et per
'-cuit orationem, non exaudiet^eam nisisicfuer.it sicut viam recte incedere. Is qui non habet lumen, fré-
~ipsé composuit. Et ipse statim subjungil dicens : quenter oberrat ab via et oûendit in ilinere ; sic is
Si eniîn dimiseritis peccata eorum, dimittet et vobis qui non habet rectam inlentionem in sua fide vel in
Patei rester çoelestisdelicla vestra. in poteslate ho- amore erga Deum, fréquenter titubât in suis actio=
" niinum 'habet
dimissum,, ut si nolunt imputare his - nîbus, quia vir duplex animo inconstans est in pm-
qui in se peceant, nec Deus eis ; .si vero retinuerint, *r nibus operibus suis. At vero credentibus in Deum
retenta erûnt, boç de bis qui in nos peccant homi- omnia cooperanlur in bonum. Inde sequitur : Si ocu-
-
nés, non deliis qui in Deum delinquunt. Cum autem lus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum lucidum
* jejuhalis, nolite fteri, sicut hypocritoe,tristes. Per om- erit. Oculus inlenlio
' nia pperalionis est. Si ergo lumen
ostendit nobis Dominus quomodo non debeamus quod in te est tenebroesint,ipsoelenebroequanloe erunl?
'
faeere justitias nostras coràin hominibus, ne mer- Id est si corpus amissolqmine oculorum tenebras pa-
cedem per.damus apud Deum; ne faciamus sicut titur (lumen interius quod débet regere animam et
- Saducoei,qui guando jejunabantnon lavabanl faciein
corpus) quanlae prunt? videlicet quam magnae: (Majo-
neque peclinabant caput. Exterminant enim faciès res quam corporis.
suas. Hoc est ab illo terjnino deturpanl, qui aliis CAPUT XIIL
diebus solili erant ornati incedere, sive demoliun- De non serviendo duobus dominis.
' tur, ut trisliliam simulent. Ut pareant hominibus. Nemo potest difobus dominis servire. Et_quoniodo
\' Id est appareantjejunantes. Tu autem cum jejunas, potest, cum ipse alip loco dicat : Mon veni ministrari,
unge caput tuum. Secundum morem provinciae lo>- sed minislrarp; el Paulus dicat : per charilalem ser-
quitur, în qua habitalores habebant compositum ir. vite invicem in vinculo pacis. Sed tamen sciendum
-
unguenlum de pleo et balsanio odorato, efjipgebant - quia, sicut supërius diximus, est gervilium qupd soli
jejunia .tristitiam sjmulemus ob Deo débet impendi,, el nullo alio mprtali _: ut Deum
- caput.- Ne'propter
fayorem vulgi, sed hilariter Deo serviamus, quia çredere certa fide pt iljum fdorare, aliemun-Deum
tune manebit nos mepees certa si propter Deum lion habere, nomen Dei in vanuni non assumere,
< omnia faciamus. Et faciem tuam lapa, ne videaris
diligere illum ex tolo corde et totis visceribus, hos-
<• hominibus jejunans, Faciem lavare .pracipiniur et tias illi offerre, omnia bona ab
" ipso sperare. Alia
caput pectinare, ne propter.vanam gloriam jejunare autemservitiaetBepet honiini possumus secundum
vldeamur. Sed tamen si pro alia neeessitale illoti praecepla ipsius impendere, videlicet .omnia bona
: meesserimus, non peceamus. Nolite tjiesaurizau nobis volumus impendi ab ^.liîs, faciamus pro-
°° quae
voliis'tliesauros in terra. Tliesaurj npmpn ,ex GraeGO ximis nostris. Est autem discrelio in Graeca lingua,
Lâtipoqjie est compositjum. Tlfjssis.namque Graece, de ipsis duobus servitiis. Nam illud seryilium quod
Latine aurj. De ompi tamen pepunia hoc senr spliDep impenditur,ïalreusis, )«Tf.£y{/ïf,dicitur;.iliiid
- tiendum.positioest quod Dominus hic pracipil, ut de om- vero quod ad homines, douleusis, Sovïevviça.ppelia-
njjjus rébus quas babere possunras in aeterna vita lur. Et hoc est quod Paulus dicit, servile invicem.
'
jW7 EXPOSITIO IN MATTELEUM. . 1518
in Graecohabet douleusate, SoiAetfowre. Aut enim unum A seminant, neqmmetunt, neque congregant in horrea,
odio habebit, hoe est diabolum; et aiterum -diligil, el Pater vester coelestispascit illa. In hoc jubet respi-
id est Deum,Tit dignum et justum est. Aut unum cere volatilia, ut babeamus jiduciam quod ille qui
suslinebit, id est diabolum, quia nullus -amat diabo- . yolalilibus dat escamdaturùs sit nobis, quia illi inra-
lum, sed ad modicuni tempus sustînet illum propter tionabilesfetimnrtales, et ad nostrum usum ereati,
suas voluptales perficîendas ; et aiterum contemnet; non autem in .hoc, ut otiosi simus et non laboremus
id est Deum. Non dixit odiet, quia nullus potest-odi- sesendo et metendo; sed ne pro timoré thesauros
fe Deum. "Contemnunt autem multi,,et abutuntur condamus temporalium rerum, et -non porrigamus
Déi palientia. Undè et ad Samuel Dominus dixit : manum egentibus , timenfes indigentiam-habere,.si
Qui honorificaverint me, glorificabo eos ; qui autem in nomine Domini îargiti fuerimus. Nonne vos magis
contemnuni me, erunt ignobiles. Qui autem sint isti r pluris estis 4ltps? Hoc est, plus valelis, et ipsi hodie
duo domini quibus insimul servire non-possumus, sunt, crus non erunt. Yos autem semper eritis, sive
-
sequitur dicens : Non poieslis-Deo -servire-etmam- ad bonum, siye'ad malum. Pluris ad pondus refer-
monm. Mammonae Syra lingua divitîse dicuntur. tur, hoc est pluris pretii, plures aulem comparativus
Aliud est habere divilïas, aliud servire divitiis.- Qui est 'gradus de -multoposilivo, <etad numerum refer-
servit divîtiis non potest Deo servire. Non -dixit, B -tur. Quis autem nostrum cogitans potest ttdjicere ad
Qui iiâbet divitîas : qui enim habet divitias et dis- , sfàturam suam cubitum mnum? Sicut «djicere quis
tribuît eas, *ul Dominus dixit ad eos qui eum hic •non potest aliquid adstaturam suam;*et tamen Deus
recipiunt, quOdTecipienturin aeterna labemacula, qui omnipotens fecit vos crescere quales -esft's,-wtiquequi
et habent intéllîgpntiam-super egenum et pauperem-, • majus dédit sine vestro conamine, minus'etiam dabit.
erunt in alia vita cum Job, Abraham, David atque ïd estciburii -et potum. El de vestimenlp , quid solli-
aliis qui et in hoc saeculo-divîtias habuerunt, et vi- - -citiestis ? Sicut tulit timorem de c-îbo,similiter aufert
tam aeternam sibi' mercati sunt. Qui aulem serviunt de vestimento, ex rébus consequeniihus.-Consicteraîe
-
divitîis, -et nullî bona largiuntur ex ipsis divitiîs lilia agri quomodo erescunt^ non laborant neque nent.
nisi a quibus possunt recipere in hoc saeculo, sepe- Nent dicitur filant, ab eo verbo quod est neo i dicit
îientur cuin dîvïte sepultura oeterna, ul illic indi- nt videamus qualiler vestita sunt Ma candore, sive
geant omnibus bonis. "Manimonaequoque nomen ipsorum labore, vel rosae, quia nullum linteum com-
daemonisJudaeiesse dicunt, qui divîtiis praeest. Tra- parari potest -candore lilii, neque ullum "dirodinum
dunt enim super unumquodque vitîum babere dae- •Toseocolori, nequeulla purpura tinetûrae violae.Pro-
mones praepositos, et alios sub se posilos -qui sedu- pterea si Deus sic vestit viles lierbasMjuas nos in
cant liomines ad illa vel illa vitia, vel inde dictum ; '-' forum soliti sumus miltere cum aruerint, quanto
Spiritu fornicationis seducti sunt; cxceptis "illis, magis vos vestiet, quos ad simililudinem suam créa-
babere, unumquemque bominem, duos angélos eus- it. Dico autem vobis, quia nec Su'lomon in omni
Iodes sui, unum bonum, aiterum malum. Ideo dico gloria sua -cooperlusest sicut unum ex istis. De Salo-
vobis. Subauditur, si meliabeiis eleclum Dominum, mone dicit-Judaeis exemplum, quia ipsi ditiôrem re-
et alium rejeetum. Ne solliciti sitis animoe'vestrce. ' gem non habuerunt. Fuerunt -aûtem multi ditiores,
Id est vitae vestrae, quid manducetis, neque corpori ut Nabuchodonosor, Àssuerus, Octavianus , el se-
vestro quid induamini. Ego feci animam, ministrabo quaces eorum ; sed tamen non noverant eos Judaei,
victam quo possit subsîstere usque ad tempus prae- sicut Salomonem. Dicit ergo quod Salomon non fuit
finitum. Neque corpori vésïro quid 'induamini. Quia eoopertus cum tota -gloria sua de tam candenti îin-
ego creavi corpus in tali statura qua fnunc est, teô, née âe-speciosiori pallio, quam praefatae herbae.
et ego vestiam, si tamen meis obedietis praceptis, Si autem fenum vqri quod 'hodie est. Fenum agri ap-
quia cujus"operaiacïlis, ejus filii sive servi vocabi- pellat ipsasherbas. Hodie «st, ùoe est non multum
minî. Nonne anima plus est quam esca? Qui dédit durans. Et cras in-clibanum mittitur. Ores, hoc est in
animam immortalem, et "rationabîlem dabit vietum. futuro, cum sîccatae fuerînt. In clibanum^imc est in
Plus est, id est, plus valet et preliosior est, quia furnum mittuntur. Deus 'tali décore vestit, quanto
immortalis et rationabilis. Et qui dédit corpus dé- magis vos, qui aliquid fîdei babetis, quod ipsa non
corum, sursum erectum, ad orimia agenda para- babent. Quia insensibilia sunt. Cras autem in Scri-
tum, et intellectuale, multo excéllentius quam be- ' ptura pro futuro tempore aecipîtur, ut Jacob dicit :
sliae babeant, vestiet illud. Haec omnia dicit ut tîmo-. -'Exaudiat me cras justitia mea.
yem tollat de animabus nostris et sollicitudïnem, No'lite ergo solliciti, etc. : Per omnia sollicitudi--
quasi moriariiur famé aut frigore, si voluntatemL nemvuît auferre a nobis, et-opus éxercerï. De spirilali *
ipsius ïecerimus. Nam opus debemus exercere undei ^verocibo et indumenlo, semperdebemusesse solliciti,
vivamus et vesliamur, quoniam sic dictum est pri- et esuriem pati, quia beati qui esurihnt jusiitiam.
' Hoecenim omnia gentes hiquirunt. Hoc est sollici-
mo bomini: Insudore vullus tui vescerepanem tuum.,
Et Paulus pracîpit dicens : Magis autemlaboret unus- tudïnem de bis rébus habent, quia non adorant Deum
"
quisque manibùs suis quod bonum est, ut habeal undeÎ verum. Scit enim Pater ve'slerquiahis omnibus indi-
tribuat nécessitaient patieniibus. gelis. Propterea curabit de nobis, si nos ejus volun-
Respicite volatilia coeli,quomodo non sérum, id 'estî tatem fecerimus s quoniam scit omnia -necessaria
1519 CHRISTIANI DRUTHMARI GORBEIENSIS M0NÂCH1 1520
nostra, antequam petamus eum : quod et sequitur- Aptatibus. Neulris ergo committendum est Evange-
animo et eorpore eos perspi-
Quoerileprimum regnum Dei et justitiam ejus, et hoec lium, donec conversos
omnia adjicienlur vobis. Hoc est facite volunlalem ciamus. Nam de primis dicit Aposlolus : Hoereticum
Dei in his quae vobis praecepit, et hoec, subauditur hominem post primant el secundam correptionem de-
NECESSARIA, adjicientur, idest, adaugebuntur vobis. vita. Quare autem non sit committendum eis divi-
Ad necessitatem, non ad superfluitatem, quia nullus num eloquium, subjungit dicens : Ne forte conculcent
Christianus ad aliud débet quaerere subsidium tem- eas pedibus suis et conversi disrumpant vos. Hoc est
poralis vitae, nisi ad necessitatem. Nolite solliciti irrideant "verbum Evangelii, et interficiant vos, qui
esse in crastinum, hoc est in futuro.-A cras enim ad- adhuc aliis poteratis esse salvatio. Quia aulem mar-
verbio, derivatur crastimis nomen. Suffieitdiei mali- garite divina eloquia vocentur et in hoc Evangelio
tia sua. Malitiam dicit laborem prasentis diei, quasi et in multis locis exempla perplura sunt ut illud de
dicerel, suffieit nobis prasentis temporis cogitatio, negoliatore quaerenti bonas margaritas. Margari-
futurorum curam quaeincerta est relinquamus. Nolite tum enim, est verbum Dei, et ex omni parte potest
judicare, ut non judicemini. De incertis et dubiis eau- perforari. Petite, subauditur BENE,et dabitur vobis.
sis prohibe! judicare, ulante simus cognitores quam Petite animo, quaerite verbis, pulsate operibùs. Pe-
condemnatores, ut Job dicit : Causam quam nescie- B tile verbo, quaerite operibùs bonis, pulsate pérseve-
bam diligentissimeinvesligabam. Enimvero in judieiis rantia. Petite fidem, quaerite spem, pulsate charita-
nullus débet neque clericum neque laicum judicare, tem. Omnis enim qui petit, subauditur BENE , accipit,
donec confessionem ipsius audiat de peccato unde et qui quoeritper bona opéra inveniet-, et pulsanii in
agilur. Denique de manifestis peccatis Paulus jubét perseverantia, aperietur. Quis est ex vobishomo, quem
judicare, ut sunt stupra, homicidia, furta. Sic enim si petierit filius suus panem, nunquid lapidem dabit
dicit : Congregatus vobiscum meo spiritu , jamjudi- illi? Juxta simplicem intelligentiam nullus filio suo
cavi eum qui sic operalus est tradere Satanoe in inter- bonapetenti mala dat; quanto magis Deus,qui essen-
ilum carnis. tîaliter bonus est ! etiam si mala petamus ignoran-
In quo enim judicio judicaveritis, subauditur IN- ter, bona dabit spiritualiter? Si petamus fidem, non
JUSTE,judicabimini juste, quia injuste judicastis. Et retribuet infidelitatem; et si spem, non dabit despe-
qua mensura mensi fueritis remetietur vobis. Si soler- jationem, quia sicut piscis latet in aqua, similiter
ter, inquit, omnia quaevaletis bona faeere ac proximis spes nostra latet in praesenti saeculo, sedupparebit
inlimare studetis, aderit divina pietas, quaevobis et in futuro, quando satiabimur in bonis Dei. Si ergo
in prasenti sensum altiora capiendi, ac fortiora ge- vos, cum silis mali. Notandum quod apostolos malos
rendi eflectum conferet, et in futuro supra quam G dicit, quia ad comparationem Dei, nemo bonus, per
sperare possitis, aelernae vobis dona retribulionis se autem omnis creatura bona. Omnia ergo quoecun-
conferet. Quid autem vides festucam in oculo fratris que vullis ut faciant vobishomines et vos facite eis. De
tui ? Ad hoc quod pramiserat respicil istud, non ad hoc verbo potest intelligi, quod propheta ait : Quia
judicandum temere fratrem. Quare alterius considé- verbum brevialum faciet Dominus super terram. Haec
ras , et lua oblivisceris? Cum vides alium leviter fuit lex naturalis, quam Adam accepil. Hoecest enim
peccare, condemnas, et judicas gravia, et tua gra- lex et prophetoe. Quia quaecunque in-latissimo legis
viora aesjjmas ievia. Per festucam levé peccatum, libro et propheiarum scriptis mandavit, si dileelio-
subitani iram, aut verbum otiosum ; per trabem nem erga proximum habueris, totum custodies.
odium inveteratum, aut invidiam, vel graviora pec- Omnia enim bona vis tibi fieri, et tu faeis alteri ;
cata. Festucam per e, dicere debemus, non per i, malum ulli non faciès, quoniam non vis tibi fieri.
sicut Beda praecipit. Trabes proprie dicuntur ligna Intrate per angustam portam. Allegoria est hic quia
navium in transverso, ubi navigatores sedent, et inde per portam via mandatorum Christi intelligitur?
etiam trabes dicuntur in domibus, quae tectum sus- Lata via est et spatiosa, quoe ducit ad perditionem,
lineiit, et est allegoriainhocloco, comparatio per ^ hoc est voluptas saeculi quae se sponte offert ; quia
speciem parabolae, de re inanimali ad animale, de corpus hoc delectat, non est necesse quaerere nec
festuca ad peccatum. Hypocrita, ejice primum trabem discere, et propterea multi "sunt, qui intrant per
de oculo tuo, et tune videbis ejicere festucam de oculo eam. Quam angusta porta, et arda via quoeducit ad
fratris tui. Hoc est purga teipsum a criminali pec- vitam. Id est valde angusta, per jejunia, per patien-
cato, et tune poteris purgare fratrem a levi peccato. tiam, per dilectionem inimicorum, saeculum trans-
Quia nemo sordidis manibus potest vas sordidum ire, et ad vitam aelernam pervenire. Arcta via est,
mundare, nisi ante Iaverit manus. Hypocrita Grae- Unde et Psalmus dicit : Ego cuslodivi vias dums.
cum est Latine simulatio, vel Simulator dicitur. No- Et pauci sunt qui inveniunt eam. Paucos dicit în-
lite sanctum dare canibus, neque mittalis ante porcos venire; nec tamen omnes qui inveniunt per eam
margaritas vestras. Canes hic haerelici intelligun- gradiunlur, quoniam multi sunt qui sciunt quod
lur, vel apostate Christiani, qui post agnitam fidem unum Deum Christiani colant, et tamen ipsi non co-
reverluntur ad prislina peccata. Porci autem intelli- lunt. Et multi sunt qui se verbis fatentur Deum
se esse profitenlur : et factis
gunlur pagani. Quia sicut porci jacent semper in nosse, et Christianos
luto, simililer et isti semper jacent in pravis volu- negant, et ideo arctam viam non ambulant, quia
"
1521 EXPOSITIO IN MATTHiEUM. 1522
similiter in alio loco Dominus dicit : Multi vocati, 4 Sicut enim unaquaeque arbor ex fructu cognoscitur,
pauci electi. Yocati, Christiani facti. Pauci electi. quia et vel laudatur ex ipso, sic omnis homo ex opère
opère negant Deum. suo , quod est fruclus ejus, aut remunerabitur, aut
CAPUT XIV. condemnabitur. Et est allegoria parabolae compara-
De cavendo a falsis Christianis. lio de inferiori ad superiorem hortantis. Uvas debuit
Attendite a falsis prophètis. Attendite, cavete, ob- faeere Israël, et fecit labruscas ; et debuit proferre
servaie. In tribus locis in hoc libro istud verbum est, ficus dulcedinis, et fecit ficus amaritudinis. Yilis
et semper eumdem sensum habet. Multi prophetae dicta quodvim habeatradicandi. Ficus a fecunditate
falsi apparuerunt in illa gente etiam post adventum dicitur, eo quod ter in anno fructum ferat. Non potest
Domini, sicut fuit Theodas. et Judas Galilseus, sicut arbor bona fruclus malos faeere, neque arbor mala
in Actibus apostolorum legimus. Et de his praecepit puctus bonos faeere. Si arbor bona non potest fru-
apostolis, ne sequerenlur eos et périrent, sicut illi clus malos faeere, quomodo Moyses arbor bona ad
qui eos secuti sunt. Post vero de omnibus falsis Chri- aquam contradiclionis peceavit, et David adulterium
stianis potest accipi, qui aliud ore, aliud opère agunt. et homicidium commisit, et Petrus Dominum nega-
Nam fuerunt pagani qui dixerunt se Christianos vitîvel quomodo Jethro et Achior, arbores malae.
esse, ut possent eorum habitum explorare, et tra- B consilium utile dederunt. Sed sciendum quod tam
dere ad mortem, ut lorqueat. Sed el de haereticis diu arbor bona appellatur homo, quandiu opéra bona
potest accipi. Qui veniuni ad vosin vestimentisovium. facit. Si vero mala coeperit faeere, mala arbor ap-
Oves, molle pecus, corpus tnerme, animo placidum. pellatur. Sic Manasses mala arbor exstitit; dum per
Sic jussit Christus esse suos, mites, non resistenles multa scelera oblitus Dominum fuit. Sed dum egit
malo, cum omnibus hominibus pacem habere, de poenitentiam de malo in bonum in bonam arborem
vestimentis suis et cibis alios alere. Omnia ista conversus esl. Deus de praesentibus unumquemque
Christianitatis sunt opéra et veslimenta ovium. Qui judicabit ; et si in bono opère inventus fuerit in die
ista non facit, lupus est. Lupus Graece lucos, Mxo?, judicii, de bono judicabitur. Si autem in criminali
dicitur, etbabet a moribus etymologiam eo quod ra- peccato inventas fuerit, in malo judicatus erit. Sicut
pacitati sit semper deditas el cruori. Similes sunt in Ezechiel plenius habetur. Et Salomon dicit :
qui semper alios Christianos cupiunt depradare, aut Lignum in quam parlem ceciderit, ibi manebit, hoc
per violentiam aut etiam quasi per legem munda- est, peccator si in malo accubuerit, de malo con-
nam. Si sunt de ejusbeneficio aut etiam servi, vel si demnabitur, et cum ipso punietur. Si autem averte-
habent ministerium super illos, quaerunt" occasiones rit se a malo, et in bono fuerit inventus, anie diem
ul quasi per legem possint eos exspoliare ; non co- ^ infirmitatis, cum illobono liberabitur. De his namque
gitant quod de una progenie sunt, et de uno pâtre, qui in infirmitate convertuntur, dicit beatus Hiero-
sed pejus quam suos canes eos tractant; non consi- nymus in versu psalmi : Quoniam non est in morte
dérant quod uno modo Deus illos condidit, et uno qui memor sit tui; et in morte et in inferno, utrum-
s'anguineredemil. Quod ipse dédit imperatori intranti que agendam poenitentiam denegavit. Omnis arbor
in mundum, dédit et mendico similiter exeunti. Ni- quoe non facit fructum bonum, excidetur, Omnis
hil in hune mundum intulimus, sed nec auferre quid homo Christianus, sivepaganus, si non fructum
possumus, nisi opéra noslra. Non erit in alia vita facit etiam bonum, excidetur, eradicabitur anima
discrelio domini et servi, nisi per mérita. Multi ejus a eorpore; non se liberabit de ignorantia,
Christiani dicuntur : sed actione lupi surit multi, non quia non licet ignorare. In ignem mittetur. Qui
solum laici, sed et clerici lupi moribus sunt, qui in in sempiternum non exstinguelur. Igitur ex fructi-
bvili Domini inter oves videntur, sed lupi sunt etiam bus eorum cognoscetis eos. Quia cognoscetis eos,
el rapaces. ideo dico : Attendite ab illis. Non omnis qui dicit
Quicunque cum iapace consortium habet similis mihi, Domine, Domine, intrabit in regnum coelorum.
est illi. Quia Paulus dicit : Si quis frater nominatur,. _ Non se confidat aliquis quod Christianus est, si non
et est avarus aut rapax, etc., cum hujusmodi nec ci- facil opéra Christianitatis, non intrabit in vitam
bumsumere.Quipauperumannonas,pecunias, prave oeternam. Quia Qui dicit se nosse Deum et mandata
dévorant, lupi rapaces sunt. Sequitur : A puctibus ejus non custodit, mendax est. Etenim et illud quod
eorum cognoscetiseos. Dicunt : In beneficio mei sunt, Paulus dicit : Nemo potest dicere Dominus Jésus,
.secundum legem accipio quod accipio. Deus dixit : nisi in Spiritu sancto, dictum hic profeclo accipimus,
Recogita si ita velles tibi fieri, tune lacis bene. Sin et in credulitate cantamus : Et qui bona egerunt ibunt
aliter, veniet tempus quando ipse erit in gloria, tu in vitam oeternam,qui vero mala, in ignem oeternum.
in inferno. Fruclus hominum sunt opéra aut bona Et aeternus erit ille ignis unicuique, sicut Deus dixit :
^iut mala. Si bona sunl, ovis, si mala, lupus. Nun- Ile in ignem oeternum, quia qui semel infernum in-
quid non colligunt de spinis uvas, aut de Iribulis ficus? troierit, ulterius non exibil. Licet recipiat corpus,
Perspinas, illi qui supërius lupi vocati,sunt; per absque judieio et mora revertetur ubi erat deputa-
tribulos quoque, quaesimiliter spinosa est arbor, quae tus. Multi dicent mihi in illa die, Domine, Domine ,
est rubus, ipsi designantur. Per uvas et ficus, digna nonne in nomine tuo prophetavimus et in tuo nomine
Deo opéra. Sic omnis arbor bona puctus bonos facit. doemonia ejecimus. Prophetare et virlutes faeere el
PiTROL. CVI, &2
iS'âS CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSIS MONACHI • ^ Î524
màli possunt, "sicùtBalaam, qui multa bona dixit!; jA essent, réspdndit : Cum omnia nostra acta sine re-
quando ad Bâlàc vocatus fuit ; sed tâmën In avaritia prehensione sunt, debemus alteri locum cedere. Âl-
sëductns occisus est; Et eùhi Job, qùia ipse fuit tamen si videretis hortos nostros el pomeria nostris
Eliù.:. ». Sàùl et "Caiphasprop'hetâvéraii't ; Phara'o manibus conserta, nunqûarii sùàderetis ista retinere.
et Nabuchodonosor tehtùrà videront*.Yirtùtés "quo- Sic feeit imperator pàgâihis. Quid pulatis si ista pro
que lacéré ei mùlti possunt; ut magi iri iÊgyptd Dei âmore fecissenl, qùanlis mëritis digni apud
fecerunt; et Siniori, et iriulli alii per hétromantiam'; Deum foreril?lÀsshnilàbitur viro sapienti, qui oedifica-
id est mbrlùbrurii ihvbcaïfdnem',"utet iîlâ pythônissa vit domunï suam supra pet'ram. Sicut is qui terrenum
mulier, ih libre RegÙm: Et doemonëséjicere ttiali fundamënluin Colldcat, ih firnio Ibcb deliet éoilo-
soient, ùt illi fexo'rcistBeïudàè'brùm; e"t ilîe 8e quo cai'ë, sic is qui aliquid boni vùll operari, opéra
apbStoïi DBmïBBdixerunt : Vi'dimùs'que'ni'damin no- Chrisli (iëb'ëi,dpërâri, et Super ipsuin qtii lapis an-
mme tuo doe'moniaejicienfem,qui non 'sequitur nos'. gùlaris 'dicliis est cohslruerë, propter ejus ariibrem
Et Judas quah'db Dominumsecutus est; 'et istà îë'cil. facërë, ëi; his iiiipëndere; qùibùs ipse praecepit :
Quod ideb cbn'cédiiur inàlis; vel propter atictorita- Quod uni ex minhniï meis fecislis. Si-sic fecerit, erit
tem nOnimis\ex cujds nbriiinë adjuratiir; tel p'rdptéï quod sequitur : Descendit pluvià, 'venerunt flûmina,
salùlehi vidërilihm et audi'entium. Non est lîdc si- ]B flaverunt venii. Descendit pluvia diabolus cuin suis
gtuim aiscipttîbrùhi Chrisli ; nec dixit ipse discipulis tenlatidnibus, rit venit â'd béalùm Jbiî : flumina
suis : Discitë a mé virtules fa'cere, sed",Quia mitis amici ejùs; flavërùnt venti àdversilatès "qùasdiabo-
sum à ïiumilÛïor'd'e: Et alib loco : In hoc cogâoscënt lus ei inttili't 'de dambis sudrùnî. Sed quia iîi ipelrà
omnës quia rh'èîeslis discipùli, si dil'èctionemhàb'ueri- fundanieriià habeliàt, 'dibtùni est de illo : In omnibus
lû uti héiceih: Ista' sunt insignia discipiiiorum Chri- his non peccavit Job lâ'biis suis. Similiter HéPàùlb :
sli. Nullus malus potest ista tria signa habere et glùvia, Bâlus est miïà stimulus càr'nis meoe; flu-
mâlus esse; iùansuetudiriem ; et liumllilateih, et mina, Oslium mihi apéftuûî est; sed a'dvërsarii multi,
charilatem'. Sequitur : Et lune cohfiteborillis, ijitod venii : Qûinquies qào'dfa'genhsuna minus accepi, ter
nunquam nbvi vas. Cohfitebor: veritatem illis niani- virgis ca'sus sum; sëmel lapidatuè sum, etc.
fèstabo, quâm ipsi in se ndluerunl perficere: Quia Fundàïa enim erat supra pëtràpt. Quia enim domus
nunquâlh n'ovi Vos, subauditur ineos ess'e dUcipulos", Paùli supra pëtrâm, id est Clirislum, fùndaila erat,
quià ilîa tria non habuistis, quae prac'ëp'i habere dicebât post làlia et tànla tornienla : Quis 'nossepa-
discipulis nieis ad discreti'ohem alio'rùm 'discipîilb- râbi't a charitatëi'Christî, et m fiiië : In his omnibus
rum. Sëd dixislis vos esse discipulos meos, falsô di- superanïus, propter k'um qui clilexïtiios. Omnes enim
xistis, nunqûain perspexi opéra. Discedite a me qui G < qui spem suam pohûnt in Dëûïn non cdnfuhâenlur.
' Et omnis
operàmini, ihiquitdletn. Reeëdite a nîë qui operabl- qui audit verba mea hoec,et non facil ea,
minî quando de corpdre prae'ceplum est vobis ëxirê. similis erit viro stïîlïo. Për omnem téxtùiii Evarigelij
Non dixit qui operati eStîs, ne conversis poeriilenliam figura et trôpi saecùlâriûm lilterârùni iùveniuhtur,
auferret ; sed qui operàmini, hoc est, in voluntate sed propter fàsliamih d'ëvilaridumet prolixilateih li-
adbuc operàmini, quia adhuclieùisset vivere, libriïs- bri, frëqùeriier bmittîmùs. Nânî et hic melaphora
set et-peccare. Discedîle a me. Non est necesse dia- est trainslalib de rè inaniriiâli ad âniniale, de domo
bolo toaderë, quia ipse scit quid-dêbêâl facëre dé quse ahiniàm non Iîâbët âfl hominèni qui animam
his quos non viderit ébs fore, lu *eà vitâ omnis ' baijët. Et est speciës înèlâphbraî que' appëllàlur pa-
honio, âùl Dei erit; aUt diabolî: Tante crudëlitâtis râbblâ, quotïës exéniplo"âlîcujus hbrtàniùr âliquem,
est diabolus, Ut non sit necesse imperàre tbfquére; aut delërrëmus. Hôrtantis quod supra dictum est,
novîl sû'osesse "qui Dëi 'non 'sunt. Onihis ~ergb"'qui au- detërrehtis q'ùbd nuric ciieitur de ciomb aedifieâta
dit verba nîia -, et facit ea. Côhsïdërândum quod di- supra arenam, id est de illo qui spem suarii ïn mun-
cit, qui Sudil verba mea et facil ea, Hocest qui p"i;ô- danâ voliiptatë p'drilt, et vëriiëril illi ïn similitiidinem
pler nfe et verba mea facit boiùîm. Nâm mufti phl- v iêlms, 'sivë illius qui {îîcebàt : Anima, multa bona
losophl fuerunt, qui omnia Suâ dereliqueruifl; ëia- B hàbes rëposita ih ànnos plunmos, requîescë, conîede,
viliis abstinuei'unt in tantum, ul remotis loeis operfe et TSibeet èpuldrc,-'et ipsa noctë audMt ": Slîillè, hac
manïïunï stricte vixerint, et tàmën riîhil êîs pfbfuitï noble anïlnam tuant dùferênt a'te; qîioeâkiëm pdrasli,
Titus optîmus eleemosynariùs fuit, et ojièratof vir- cujus èrunt?
tutuin, în tantum; ut una die dolèhs dixerit : « Peï- Et factum est cïim constimmùssetJesiis verba hoec.
- didiriius hodie dîem, quia non magni prbfëctus âlicui Côrisûmniatio Haëc ad
perfëetibnem peflîhë't, quod
praestitmïus. » DIocletianus cùm habefëttbtïim râun- verbum ohihium est. Alib enim modo dicinius : 'Con=
durii inpace, riùllo cogërite iiriperiuni'déréliqùitf et summatus est cibus, quiâ fihitus est; alib : Consurii-
nec filio aut îiliae; sivë alicui affini dettit, etiam Ma- matùs est liber, "quiaperïectùs" est ih scriptura. Et
ximianum consortem imperii, quem ipse seeuni asci- hic ergo corisuinirialib dé perfectione, qùia Dëùs
vefat, eo quod ante àm'ici àd invîcem fderirit,- diinit- coëpil, ad përfèctionem consumriiavit, non à'd de-
tefe ïedifc.Et cum rogàfetur a co^riatis et amicis fectiohem. Aâmirabanlur turboe super doclrina ejus.
idëni Dioëletianus non hoc faeere cum bmnîà in p'ace _ Mirabantur, quasi de fonte sapiënlïae. Si de Mdyse
a Deest aliqui&
1525 EXPOSITIO IN MATTH^EUM. 1520
dictum est quod fuit poteiïs in opère et sermone,. A Et ait illi Jésus : Vide} nemini dixeris. Ideirco'
quid dicendum est de illo qui eum docùii, Sapieritia haec praecipit, ut oslendat suis quando aliquid boni
DeiPatris? Erat enim db'eens sicùt p'ptestaiem ha- faciunt, non divulgandurii,-ut laudem rèquirariius vel
bens, et noii sicut Scribae et Pharisaei: Illi ènim 3o- pécunias. Nëc quidehi neëesse" erat verbis n'arrare,
cebant sicut qui didicërant a hïorialibus, ël ea quae cûm bhi'riéssânùm vidèrent quem leprosum ante vi-
legebant iri lege et prophètis, et non illa' per omnia dêrâïit. Séd vade, ostende té sâcerddli. Ob très cau-
intelligebant. Dominés veto sicut is qui légem dô- sas D'ûrrimuspraecepit mundatu'm se praesentari sa-
derat, et in prophètis locùtus fuerat. cërdblibus. Primo, ut saeerdolibu's reverentiam dé-
CAPUT XY: ferre videretur: Secundo rie adnihilatbr legis videre-
De leproso mundato tur, qui de hoc criminabatur. Tertio, ut si non
Cum autem descendisse de monte, secuioesunt eum crederent mundatum videntes, quém ipsi non po-
tiirboemulté. Audistis quia ascendit iri montera, et tuerunt secundum legem mundarè, delerius damna-
primilus instrirxit iii supe'ribribûs discipulos de se- rëntur. Et offer munus quod proecëpitMoyses. Prae-
cretioribus, et de octb beuliludinïbus, el post popu- cepit Moyses, ut qui mur/datus fuisset a lepra offerret
los paulo in inferibr i loco ipsius inontis. Et his om- holocaustum Domino, duos turtures, aut duos pullos
nibus peffectis, descendit de monte, et turbae quaë B columbarum, sicut in Levilico conthiétur. Enim vero
propter eum ïnontem ascenderant, simùl cum ipso non habebat adhuc corpus et san'guiriém suum my^
revertuutur. Et ecce leprosus veniens adorabat eum slice corisëcratum, qùo'd fecit nnà die ante passïo-
dicens : Prohibitum erat leprosos in dbmibus acee- Hem ; propterea nolebat destfuère sigriificahs'sacrï-
dere ad homines, propterea nec in monte propter ficium donec venirel riovum. In testimonium illis.
populum, nec in domo, sed in via occurrit Domino. Quod pro eriiundato a nie ipsi holécaustum oblule-
Lepra est asp'eritas Cutis squamosa, lapidi similis. finl," et credere nolùeriril. Typice homo iste qui
Dicitur Graeceleprosus, a pruritu nim'io'ipsius sëa- plenus lepra fuisse dicitur genùs désignât humanum,
bieî, quae nune iii nigredineni vèi'tituf, hune in a'I- quod plénum omnibus peecatis erat ante incarnatio-
borem, nunt in ruborem. Iste igitur, licet bac in nefri Do'mini: Yeniens vero Dominus non solum in
infirmilale détentus fuerit, fuit sapiens iri âccè- castris Ecclesiae nos restituit, sed etiam genus sa-
dendo, humilis in loqùendo, persévérais in peléndb."- cerdotale , g'enlemque sanctam et populum a'equisi-
In faciem procidit. Quod est humilitalis ël pu'âoris. tionis effeeit; et qui eramùs longe pro peecatis, facli
Suam infirmilatem nori erubuit, culturam exhibuit. suriras propé. Jussum esl iibbis ab ipso turtures et
Domine, si vis, potes me mundarè. Adorât et Deum colurribas nos faclos iri conversaliorie nostra offerri
invocat. Domine, si vis : neseio si sum dignùs mun- G nosmetipsos Deo, ùl imitan'ies bastilaterii iùfturùrii,
dari; quia credo propter mea peccata mihi evenissë. et simplicîtaltem' bolùrùbarurii, sine felle ainaritudi-
Tu scïs, omnia in voluntalè tua pono; voluisti ut haec nis discamùs transiré laqueos hujus saeculi, ut
immundissima lepra super nie vëniret, ut correptus fiamus non solum' liostia vivens sancta Deo placens,
poeniluissem, sive propter tua magnalia, ut me mi- sed et templum Dei in quo dignétuf haliitare et
rabiliter nùmdans magniûceris ab oirinibus. Non sum ïnambulare, qûousque perducal ubi s'iiie fine cum
ausns dicere : Si qûdd potes adjuva me, quoniam' ipso laétemur.
scîo omniâ te posse; solummodo voluntatem luâni' CAPUT XYI.
requiro, si vis, p'otesmemundure. Et extendens ma- De sanalo puero cehturionis.
num, tetigit eum dicens. Exlendil manum ad eùni Cum aulem introisset Capharhaûm. Caphârnaum
quem sacerdotes non dignabantur altingère, seu ex- villa magna erat in Galilaeairi qua Romani principes
tendit manum, ut ostenderet supra legem esse-qui soliti erant sedere. Cùrii illuc Dominus apprbpin-
praeceperat leprosum, quia non fuit ausa exspectare quassel, accessit ad eum cenlurio, non coipofe, sed
manum ipsius, sed statim ut vidit manum veriire, fide et affecta. Narrât enini Lucas quod Judoeos ad
ëffugit ipsa lepra. Volo. Ad ipsum verbum quod pre- fi ipsum miserit, indigrium jûdicans se aspëctibus ejus
catus fuerat leprosus dicens, si vis, respondens Do- praesentari. Centurio dictas, eo quod ceritum milili-
minus dixit : 'Volo. Ad hoc quod dixeral, potes, rè- bus praeest sicul q'uinquagenarius, qui quinquaginla,
spondit : Mûriddre. Non est jungenduni, ùt dicamus et decani qui décëni riiilitibus praesunt. Rogans eum
volo, muhddre, sed primum dicendum volo, et postea per ipsos Judaeos quos miserai, qui eliam hoc ei di-
imperando siibjungendum est muhddre. Non est hic: xerimt : Dignùs est ul hoc ei proestes,quia diligil gen-
mundarè infinitivus modus, sed imperativus. Quiâ tem nostram : et synagogam nobis oeâificavil.
perspexit Dominus in illo ël fidem ei humilitatëni,' et Domine, puer nieus jacet in domo pardlyiicus. Pa-
ideb ad vërba sic consequenler respondit. El coh- falylicus Graece, Latine dissolutus omnibus membris
festim mandata est lepra ejus. Neseio quod plus dicitur. Dixï supërius, qùià "pueriquatuor modis di-
timuit lepra, verbum àùt taclum ëjus. Si làcùissëi, cuntur. Eo ergo modo quo pueri David dicti sunt,
lepra non fuerat aùsa exspectare înanuiri Doriiirii, prô bbédientia et hic pùèruni sùùin dicit, nblens di-
qûiâ non fuerat ibi creata. Si non extendisset ma- cere qùbd esset servus suus, pro dilëclione ipsius
num et dixisset volo, non esset ausa remanere. Quiai prieri ; ad dbïorém auieni exprimendum dicit quia et
ilië erat intus in ilïo eorpore, qui dixit, el factà-suht. p'afàlyticus est etjacet. Mûlti enim paraiytici ambu-
1527 CHRISTIANI DRUTHMARICORBEIENSIS MONACHI 1528
lant. Et addidit. Et maie torquetur. Et ail illis Jésus, A vuni populum gentium désignât credilurum in Deum,
videlicet missis ejus, Ego veniam el curabo eum. Et el filios Abrahaeper fidem fuluros, et locum Israeli-
sicut alius evangelista refert, statim coepit ire, non larum adepturum in regno Dei. Servus vero pro quo
pro ullo dono, sed pro fide et humilitate et pruden- deprecatur, illius populi parlera désignât qui tarde
tia centurionis. Fide, quia credidit paralyticum a convertuntur ad Deum, et quasi servi esse dicuntur,
Salvatore posse sanari; humilitate, quia seipsum qui diutïus in serviti.o [idolorum] demorantar, quia
dignnm non ceslimavit ad eum venire; prudentia, similes fiunt, qui faciunt, et qui confidunt in eis, et
quia ubique Deum posse operari quaevellet verbo. qui peccatum facit, servus est peccali. Et dixit Jé-
Et respondens centurio ait : Domine, non sum dignùs sus centurioni : Vade, el sicut credidisti fiai i tibi.
ut inires sub tectum meum. Refert Lucas quia miserit Fréquenter hoc Deus omnipotens ad mullos dixit.
in via missos dicens ne se fatigarel, quia non esset Unde ostenditar secundum uniuscujusque, fidem, a-
Deo esse accepturum et impetralurum quae pelierit,
dignùs ut sub tectum ejus intraret. Sed tantum die
verno, el sanabitur puer meus. Credebat, quamvis si perfecle crediderit, et in nomine Salvaloris pe-
gentilis, quod ipse esset qui dixit, et facta sunt : tierit, et in petendo non haesitaverit., Et sanatus est
mandavit, et creata sunt. puer initia hora. Ex hoc colligere possumus, quod
Nam et ego homo sum sub polestate, habens sub me B aliorum preces alios adjuvant, el fides perfecta. Imi-
milites. Dat exemplum quasi dicat : Si ego qui purus temur, opines Christiani, istum ceniurionem in pru-
homo sum constïtutus sub alterius polestate, videli- dentia, in fide el humilitate. Sludeamus secundum
cet Tiberii imperatoris, dico militîbus meis juniori- Deum prudenles fore, quia Deus inde dixil : Estole
bus ut faciant illa vel illa, et fit; quanto magis tu, prudentes ut serpentes. Pro justitia usque ad mortem
qui habes angelos in potestate, si praceperis Ra- pugnemus, parali .etiam omni poscenti nos ad reJ- '
phaeli vel ejus ordini, statim fieti Dico huic subaudi- dendam ralionem de ea quae in nobis est spe. Fidem
tur milili. Miles dictas a mille, quia mille primum a quoque cerlam et rectam habeamus in Deum, et
Romulo in numéro ordinati sunt, seu quia de mille omnibus quibuscunque promisimus, nisi tantum in
unus eligebatur, quando eligebantur. Et servo meo quantum déviant a Dei voluntate. Humilitalem el in
fac hoc. Id est opus. Et facit. Servus dictas, quia animo et in eorpore habeamus, quia Deus omnibus
primum servatas est in bello. Omnis creatura tibi Christianis a se praecepit disci humilitalem et man-
obedit ut Domino, ideirco potes faeere quaecunque suetudinem.
volueris. Audiens autem Jésus, miratus est. Mirandam CAPUT XYI1. |
et imitandam fidem videntibus et audientibus de- De socru Pétri.
monstravit. Nam ipse ante ejus fidem agnoverat, qui G Et cum venisset Jésus in domum Pelri, vidit so-
creaverat. Et sequentibus se dixit. Non inveni tantam crum Pelri jacentem et febricitantem. Socrus dicitur
fidem in Israël. De Israël carnali dicit, qui legem et Pétri millier, cujus filiam habebat beatus Petrus.
prophetas habebant, et tamen ejus divinitatem non Alius Evangelista dicit quod rogaverunt illum pro ea.
sic intelligebant. Nam invenerat in aposlolis et in El stans super illam imperavil febri, et dimisit eam.
Nathanaele perfectam fidem, sed de Judaeis carnali- Aliquando exspectat Dominus preces roganlium.
bus dixit, quia Israël generali nomine tola gens sic Aliquando ultro curât aegrotovolens, ut majores gra-
vocabatur ; quasi dixisset : lotus Israël habens legem tias Deo référant, pro quorum precibus facit, et ad-
et prophetas debuerat ita me cognoscere, ut iste, sed huc hodie ea quaenobis habet disposita re, vult se
non facit; el a tolo pars intelligitur per synecdoehen, pro his rogari a nobis. Et letigit manum ejus, et di-
sicut in alio loco : Mortui sunt, cum solus Herodes misit eam febris. Quia duo discipùli sui dilecti pro
mortuus fuerit. Dico aulem vobis quod multi ab ea rogabant, et verbo febrem fugavil el manum
Oriente et Occidentevenient. Per istas duas partes surgenli porrexit. Et surrexil et ministrabat eis. Na-
alise etiam intelliguntur, scilicet lotus mundus. Et turale est omnibus febricitantibus cum o'missi fue-
accedunt fide ad Deum, et recipientur in illum pa- rini a febre, majorem molesliam infirmitalis el las-
radisum ubi Abraham est, et Isaac, et Jacob, et D siiudinis sentire, et quasi semivivi jacere. Sed ut
beala vita fruentur. Filii autem regniJiujus ejicientur oslenderetur, quia aliter ille sanabat, aliter medici
in lenebras exleriores, id est Judaei, qui ibi nati fue- terreni, omnes quoscunque sanabat inmomento tem-
rant et legem acceperunt, et de patriarcharum pro- poris sanabat, ita ul nec vestigium praeterilae infir-
génie sunt, mittentur in lenebras exleriores, hoc est mitalis remaneret. Unde el isla cum surrexit, sta-
in infernum, ubi perpétuée tenebraesunl. Interiores tim coepit ministrare Domino, significat bominem
enim tenebrae, caecitas mentis, qua melius videre oppres'sum ab aliquo peecalo, luxuria, seu avaritia :
debemus. Sed qui Deum non cognoscit, habet islas pro quo si oraverint boni amici, sanabitur ab ipsa
lenebras in prasenli : mittetur pro istis in exlerio- febre, in tantum ut Domino ministret, qui ante dia-
res, ubi cruciabitur simul cum eorpore et anima. bolo ministrabat faciendo voluntatem ejus. Vespère
Ibi erit fletus et siridor dentium. In flelu oculorum et aulem facto obtulerunt ei multos doemoniahabentes.
dcnlium stridore, carnis et ossium resurrectio desi- Quia sabbalum ipsa die fuerat, non fuerunt ausi
gnalur, et vera haec cruciabuntur poena, non imagi- anle vesperam propter sabbatum adducere infirmos,
naria, el quasi per somnium. Iste centurio primiii- maxime daemoniacos: quos non poterant aliter ad-
1529 EXPOSITIO IN MATT&EUM. - 1350
ducere, nisi ligatos, et cum vi. Typice ttguratur, ii. quia dicit mortuos suos, potesl fieri ul ipsi eum animo
quod quando occubilurus erat, qui verus sol erat in occiderinl per malum exemplum. Qui alicui malum
cruce, sanalurus esset omnemmundum. Lucas de his -exemplumde peccato criminali prabet, occidit eum,
dicit, quod confitentur illum Christum, vel lentando Si sequax illius fuerit.
sicut ante magister eorum fecerat dicens : Si Filius CAPUT XIX.
Dei es. Yel signorum magnitudine cognoscebant De tempestatein mari.
illum. Sequitur. Ut adimpleretur quod dictum est per Ascendenleeo in naviculam, secuti sunt eum disci-
Isaiam prophetam. Ipse infirmitates nostras accepit, pùli ejus. In his lacubus non soient magnae naves
et oegrotationesportavit. De utrisque infirmitatibus fieri propter impetus tempestalis, sed minores, et
accipi valet, et de his de quibus nunc dixit libérasse vix duodecim homines soient recipere, ob hoc dixit,
illum illos, et de infirmitatibus animarum, de qui- et seculi sunt eum discipùli ejus. Nam turbae seque-
tus omni die multa millia libérât. renlur, si naves habuissent. Sed a foris stelerunl ei
CAPUT XY1II. miraculum de longe viderunt, et cognoverunt quod
De repulso scriba, et pauperie Domini. non ut quidam dixit de Octaviano,
Vidensautem turbas multas circumse jussit ire trans DivisumimperiumcumJove Caesarhabet,
''telum. Supërius dixi Dominum ob turbarum af- B sed coelumcum terra, et mare et omnia quae in eis
flueuliam tria sibi réfugia elegisse. Pinnaculum tem- erant in polestate habebat. Et ecce motus magnus
pli, et lacum istum et montem Thabor. Cum vidit faelus est in mari. Plus soient tempestates nocere in
mullitudinem, jussit ire trans frelum. Fretum a fer- his slagnis quam in fluminibus ; quia aquae quaenon
vendo dictum, quoniam quotidie videbanl signa in corruunl si modicam commotionem habuerint, eo
terra per quaepoterant agnoscere, quod ipse creator fit valentior motus ita ut nisi cito ad ripam fugerint,
terrarum et hominum esset : malebat, ut scirent periclilentur. Ita ut navicula operirelur fluctibus.
etiam ipsum Deum maris et omnium creaturarum. Cooperta erat ita ut non videretur ab his qui in
Non juxta paganos alium Deum coeli et lerrae, alium terra stabant, propter allas undas juxta se. Ipse vero
maris, sed ipsum unum per quem omnia facta sunt dormiebat. Ulraque natura in hoc miraculo indica-
visibilia et invisibilia. Et accedens unus scriba, ait lur, et Dei et hominis : Dei, qui mari et ventis 'im-
illi. Scriba iste litteratus etiam, ut Graece dicitur perat ; hominis, qui dormire narratur. Jouas intelli-
grammalicus erat, et visa signorum magnitudine, gens pro se mare commolum, descenderal ad inle-
cupiebat Dominum sequi questus causa, sicut et Si- riora navis dormire, ut cum non videret eum mare,
mon Magus. Àpparet hoc in suis verbis, qui neque requiesceret in repetendo illum per fugam Dei. Iste
Deum neque Dominum, sed magistrum vocat, aesti- C secundus Jonas descendit dormire, ut posset mare
nians eum"similem fore aliis hominibus. Et dicit ei arguere discipulos pro modica fide. Mare de Jona
Jésus : Vulpes foveashabent, el volucres coelinidos. quasi dicebat : In ista navi est quem ego quaero.
Ac si ei dicat : Quid me vis sequi lucri causa, cum Istud mare quasi aiebat : Ille dormit in quo vos ha-
tante paupertatis sim, ut quod bestîaeparvae et vo- betis fiduciam. Non creditis quia vigilet divinitate ?
lucres coeli habent, in proprïo caream ; videlicet nec propterea mittemus vos in timorem. Si sic perfeeSi
ubi lectum faciam, nisi in aliorum mansionibus hos- fuissent sicut poslea fuerunt, dixissent : Non lime-
pitando? victu et vestitu contentas sim.. Alius autem mus, quia non audetis mergere Dominumet creato-
de discipulis ejus ait illi : Domine, permitle primum rem vestrum. Dormiebat eorpore, sed concitabat ma-
ire et sepelirepatrem meum. Iste et melius credidit, re et venios, et discipulos in timorem mittebat. Et
et meliori devotione sequebatur, qui dixit, Domine. aecesserunt et suscilaverunt eum dicentes. Turbavit
Et iste meliori voluntate erat, qui mortuum quamvis Jonas, sed invitas ; lurbavit iste, sed voluntarius.
biolhanatum sepelire gestiebat. Ait illi Jésus : Se- Yoluerunt fugere nautaecum Jona, sed non permisit
quere me, et dimitte mortuos sepelire mortuos suos. mare, quasi dicens : Reddite per fugam, ut mittam
Duobus modis mortuus dicitur : Mortuus eorpore, illum in carcerem, et ite cum pace. Yolebant isti
mortuus anima. Sed vaehis qui utroque modo mor- " fugere, el quasi dicerel mare : Nisi credideritis
lui sunt, quia irreparabiles sunt. Nam qui anima quod Deus noster sit, non effugîetis. Recurrerunl ad
solum mortui sunt, possunt si festinent, adhuc re- hoc quod assueti erant, ad corpus quod videbant ;
suscitari, si promiltantex tolo corde emendationem. non fuerunt perfeeti ut dicerent : Qui creavit vos,
De talibus Salomon : Melius est canis vivus leone vigilat; hic nobiscum est, qui dormit; de sancta
- niortuo. Nam de mortuis solummodo
eorpore scri- " Maria natus est : non tamen audetis illum mergere.
ptum est : Beati mortui, qui in Domino moriuntur. Domine, salva nos, perimus. Non sobrie, sed imnio-
Ille ergo ad quem sepeliendum discipulus ire vole- derate sicut cum timoré suscilaverunt eum dicen-
bat, anima et eorpore mortuus erat, et illi qui juxta tes : Salva nos, perimus. Et Jonas cum surrexit li-
eum erant anima mortui erant. Et polerat evenire, beravit socios. Sed iste per potentiam, Jonas per
ut si discipulus ad mortuos in anima abiret, et ipse suam dejectionem. Et dixit eis : Quid limidi estis,,
animo moreretur, quia cum sancto sanctus solet modicoefidei? Modicaefidei est, qui non est perfeclus
quis fieri, et cum perverso perverti. Dimitte ut mor- in ebaritate, vel modicae fidei esse apostoli dicun-
tui anima, sepelianl mortuum eorpore el anima. Et tur, qui praesente Creatore timebant. Tune surgens
1331 CHRISTIANIDRUTHMARICORBEÏENSÏSMONACHI 1552
imperavit ventis et mari, et facta est Iranquillitas ma- l^ in abyssum irent, scientes aliquando îuturum judi-
gna. Dixit mari : Tace, et venlo, Obmutesce; et non cium, quando per adventum Domini mittendi erant
precando sicut pagani, qui ventum adorant, sed im- in abyssum infernalem ; deprecabantur ne cito fieret
perando jussit quîëscere. Et inde sequitur : -Quia ho- eis ipsa damnatio, sive in abyssum, in aquam pro-
mines mirati sunt. Ante quidem factum fuerat, ni fundam. El exauditi sunt ad eorum condemnatio-
multi tempestatem passi, oralione repellerent : im- nem, quia quod timebant evenït illis. Dicunt enim
perio nullus ante ipsum. Et facta est iranquillitas aliqui doctorum quod unusquisque angélus malus,
magna. Ad hoc quod supra dixeral. moins magnus qui in aquam cecidit, in aqua potest nocere, el qui
•
faclus est; ad hoc iterum dicitur, facta est iranquil- in terram, in terra habet potestatem; sive ideo
litas magna. Qui jussit fieri-motum magnum, praeci- exauditi sunt, iu per mortes porcorum crederent
pit fieri magnam tranquillitatem ; et omnis creatura habilatores loci illius, sicul et factum est. Dignum
cognoscit suum creatorem. Homines qui mirati sunt sibi habilaculum invenerunt, quia nullum pecus sor-
nautae intelliguntur. Yel si aposlolos velis intelligere, didius vivit quam poreus, et diabolus in eis solitus
quia timuerunt praesente Domino, ideo homines ap- est conversai!, qui more porcorum vivere soient,
pellantur. Qualis est hic. Subaudi quam magnus, quia de ventre semper cogitant, et quorum Deus
qui imperat insensibilibus creaturis, et obediunt ei. B ] venter est, et semper in coeno luxuriae cpnversari
Lacus ille, istud saeculum significat; navis Eccle- volunt. Et ecce impetu abiit lotus grex per proecepsin
siam. îpse est in Ecclesia sua semper praesens, si- mare. Quod timebant daenionesevenit illis. Pastores
cut dixit : Ego vobiscum sum, usque ad consumma- autem fugerunt, el venientes in civitatem nuntiave-
tionem soeculi.Sed aliquando ita pennisil affligi eos, runl omnia. Et ecce tota civitas exiit obviant Jesu.
qui in Ecclesia erant a pereeculiombus perfidorum, Propter istorum salulem levé duxit Dominus occidi
ut dicerent hi qui in ea erant : Exsurge, quare ob- porcos, quoniam nulla creatura sub soje charior Deo
dermis, Domine; exsurge, ne repellas in finem, sed quam anima, et cuncta quaebabet homo débet dare
exsurrexit, et fecit Ecclesiaesuae"magnam pacem. pro anima sua. Et viso eo rogabant ut transiret a fi-
CAPUT XX. ' nibus eorum. Non de odio precabantur, sed de hu-
De sanatis duobus doemoniosis. militate, aeslimantesse indignos esse praesentia ejus
Et cum venisset trans pelum, in regionem Gerase- quod quia ob hoc precati sunl, apparuit in rever-
•norum. Gerasa urbs est praclara in Arabia trans sione ejus, quomodo non splum venerunt ad .euni,
"Jordànem, quae fuit in tribu Manasse, non longe a sed et vicinos suos invitaverunt ' ad eum yenire.
Stagno Tyberiadis. Occurrunt ei duo liabentes doemo- CAPUT XXI.
nia, de monumentis exeuntes, soevi nimis. "Secundum G < De paralytico sqnatp.
historiam sic fuit, secundum allegoriam populos si- Et ascendensin naviculam transpetavit. De rpgione
gnificant, qui jn peecatis dediti erant : et in mor- Gerasenorum iterum transit slagnum, et reverlitur
tuis operibùs, hoc est in peecatis delectabantar. in Galilaeam. Et venit in civitatem suan\. Ciytyassua
Et clamabant dicentes : Quid nobis et tibi, Fili Dei? dicitur Nazaretb, non ob aliam causam nisi quia ibi
venisli ante tempus torquere nos. Ista confessio non nutritus fuerat. Dominus el Salvator npster, expni-
csl voluntatis, sed necessilatis ; et tentant ut ppssipt plum praebuil pradicatoribus, ut omnj insfantia yer-
scire, si ipse esset Christus. Yoiebani enim conjici bum vil?; populis annuntiarent. Unde nunc in Ge-
eum per signorum magniludinem. Et sicul dicunt rasa, nunc in Nazareth, nunc in Capharpaum, et
"
aliqui doctorum, non ideo .diabolus persuasil Judoeis tamen mmquam oesus (sic). Et ecce offerebanl ei pa-
Christum crucifigere, quasi eum nesciret Christum rglytieum. Alius evangeh'sta dicit hoc gestani in Ca-
'
-esse, sed quia se non praevidit morte illius damnan- pharnaum. Nihil lamenjobstat ita in.telligi, qpia cum
dum. Quod autem dicunt, venisti ante tempus tor- Dominus ascendit 4e freto, transit per Nazareth, et
quere nos, sciunttpro certo, quia in die judiciî arctio- ' venit in Capharnaum, et eonvenit ad eum innumera
ribus sunt eonstringendi tormentis , et propterea. Kiultitudo populi, ita ul per oslium iste paraîyticus
-.quasiservi fugitivi de verberibus solliciti sunt, et ** non poluîsset inferri, sed nudato tecto a tegulis sub-
pro his deprecantar. Erat autem non longe ab illis miserunt illum ante Jesum. Paraîyticus vel paralysis
grex poreprum niuliorum pgscens. Non erant ipsi Graecum n.omen est, et dicitur Latine dissolulio
porci de Judaeorumpopulis, sed de alienigenis, qpja membrormn, yel dissolul-fismembres. Dicunt aulem
Judaei abomjnab^mlur eos non solum edere, sed,et naedici, quip prae pimia abundaptia sanguinis hoc
îangere; sicut in Machabaeorumlibro legimus, qui» çypniait. Sed non oestimo ego ita fore, quia isla pas-
proinde occidisse pe.rmiserunt, eo quod suillam car- sio, vix ante quadragenarium annum bominem debi-
nem npluissent edere, el quia jn p.ei sacrjfi.cionon ljt%î, et scimus quia lune jam incipit sanguis in uno-
offerebântur, petierunt permilti sibi intr,oir,e daemo- quoque bomine imminui, el illa pars quae a paralysi
iies în ppreos. Et quia illi Romani qui ibi habita- debililatur, quasi mortua habetur, puto'.ergo quia
bant ,cum regibus praesulibus, non poterant eosdem sanguis ibi emorilur. Si enim pro abundantia san-
porcos habere cum Judaeorum pecoribus, erant in guinis hoc eveniret, juyenibus in quibus sanguis
uno loco tanticongregati. Doemonesautem rogabant. .crescil et fervet, eveniret. Nunc yero semper in-se-
JLucas dicit quia rpgabanl eum, ne imperarc-t iliis ut nibusfu; et si sanguis abundaret, profeplo viverenf
1555 EXPOSITIO,JN MATTILEUM. 135,1
membra. Sed cum sangujs dpficit, qjiia pst sedes iS_oeslimatis ,: forsitan surgg Q ambula, quia istud
animée, deserit anima membra, "et eontpahit se ubi corporalibus oculis dicit apparere, gravius aestima-
sanguis est. Patef vir^ps [yeritas] jpxja litteram. tis. Unde autem sciatis quia peccata dimiltendi ha-
Moraliler homo iste peccatqrpm "gue.mljheî mple bep.pqtestatem, et peccata djmisij propterea possum
peccatorum pragravgtum et desperatum désignât, saparë euni'. Tune ait paralylico : Surge, toile leclum
qui ob nimiam enormitatem seelerum nec veniam tuum, et vade in domum "tuant. Quia non credide-
postulat peccatorum. Quem si boni yiri susceperinl, runt qupd yidere oculis corporalibus non potaerunt,
et ad Deum quasi reportaverin't per pxhorlatiqnem. surge, ut videant quod sicut corpprali infirmitate
el Deum supplicayerinl, sanUgti restituent. Unde sanus sic a sgirituali. Toile leclum tuum, ul sciant
sequitur : Etvidens Jésus ftdejm.illorum, dixit para- quod aliter te sano quam niedici terreni nihil in te
lyiico. Vidensfidém offerentium, non illi qpi despe- prislinae infirniitalis apgareat, in tantum ul portes
ratas est miseretur Dominus, quia si gecçare quis leptum, qui le non poteras convertere in illo. Et
desierit, et boni homines pro ipso qraverinl, exau- vade in domum tuam, qui aliorum pedibus hic por-
dientur. Confide, fili, remittunlur tibi peccata tua. tâtes fuisti. Et surrexit et lulil in quo jacuerat. Et
'
Filium vocatqiiia dimiltunlur sibi peccata. Taipen abiit in domum suam. Absque mora tria fecit. Sur-
©stendithic Dominus, quod multi gro peecatis suis.]B rexit, et accepit leclum, et abiit in domum suam ;
ia infirmitates" decidunl. Inyenimus enim in Scri- quia ipse non fuerat deprecatas pro salule sua, sed
ptura diyina quod pro tribus causis infirmitates eye- alii intercesseriint pro eo, noluit habere eum seeu-
niunt hominibus, quas quidam in quinque exténuant. torem, donec ipse ad domum suani reverteretur, et'
Dicamus ipsas quinque quae eadem sùnt. Aut Pgim cqgnpsceret bénéficia in se collata, et reverteretur
pro augendis mëritis infirmitas datur, ut Job et To- ad ipsum. Nam qui hac infirmitate gravantur, non
biae; aut pro custodia virtutum, ut beato Paulo cui soient habere perfeclum sensum, ita ul cum alii
çlalus fuerat stimulus egrnis, qngekis Satanoe ; aùt prp eis doleant, ipsi quasi non inlelligant, malum
pro gloria Dej manifestata, ut Lazaro et caeconalo. guum'non dolentes, et aipparet in.hoc,' quia cum
De quibusdam dicitup quod pro gloria Dei ni^nife- enip(ritu'r gars corgoris, cessât ministerium qupd
slanda eis evenerit.'Quae omnia unum esse dico, per eadeni membra aninia solita prat exercere. Vi-
quia omnibus aùcta sunt mérita pro ipsis infirmita- dentes aulem lurbçe timiierunt. Turbae quae minus
fibus, licet alii très" cpmputent.' Aut pro peecatis erant, timuerunt, quia scribae ausi fuerant in cogi
grayantur homines, ut iste paraîyticus ', et illi qui tationibus suis ei detrahere, et ipsi perfidi non ti-
âudiunl ab Aposloio, quod multi indigne accigiu'nt muprunt, quia mens quaê dedita est ad malum non
corpus Domini : ideo multi inârmi et doriniunt,(2 timet ipsum niaïun] qupd ipsa agit, siçuti alii fa-
multi; et Herodes et Anliocbus prp suis peccalis ciunf gui pprhprrespunt.. Et c/Iprificaverunt Deum,
danmati sunt, et in graesenti et iri futurq, et innu- qui dédit polestqlem talent hominibus'. Sicut ïmper-
meri multi. Aliquando autem rèmittuntur eis pec- fecli fécerunt, non intellexerunt quôd in ipso *ho-
m prasentj, et sananlur in eorpore, ut isti et mine esset, qui polesj,atem liomini quem ipsi vidp-
' cala
Mariaeiri eremo. Aliquando de graseiyti poena trans- bant dedissel. Et tamén"aliquid boni fécerunt, si re-
eunt ad fuluramT ùrHërodesef Ântioctius. Istud .tplpr.qntDeo gratias qui corgps commune habenlem
unum în duo dividunt, qui quinque dicunt. Tertiu'm puni
|i*oniinjbus,"tant^ perînisisset agere in terris.
adjicio intemperantiam, cum quis non custodit cor- J§i èninfgèriectifuissent'ipsi, cum pâtregratiàs re-
pus suum juxta naluram suam et rationeni, quam tulissént'cui plâcùisset*in terra per se talià agere.
solam medici mederi possunt aliqùaîidb. Nam alias Hpjnp prgp iste significat hpminpp pepeatorqm
non potest mederi, njsi illp solus, gui permisij; <}p- isole gravatuni qpi prp nimia peccatqrpm pongprie
minari. pon y'eniam petit, seslimans non ppsse ad jndjlgen-
Et ecce quidam de sçr.ibfs 'd\$erunt %nt%a se l Hic ïiam de tantjs maji^ gpyyenire. Qui sj habuprit bo-
blasphemavit. Quia scribâe' purum hommem puta- n nos doetpres, qui epm Christo reducan| et référant
bant, etlegerant in propheta ex persona Déi dicente :J per spem yeniae, prentgup pj;o igso, jmpelrapunl ei
Ego sum qui deleo iniquilates tuas, ideirco blasghe- • genj spei e\ vepiae. Qpi bene guatpor rpferunlur
miae àrgùeb'ant. Et cum vidhset Jésus cpgitaiipnes fuisse, quia per quatuor
li^j'os Evarigelii po|,est ad
eorum dixit eis. Ad cogitatibnes eorum respondit
|sgem y,eniaereduci. Per qpatuor funes submiserunl
Dominus quasi dixisset TSi legistis quia' nullus' po- illum, quia cum ipsa
jdoclrina.Evangelii nepes,sariuni
test dimittere peccata, nisi solus Deus, similiter le- est, ut yirfutes quatuor graedicare , ger quas perfe-
gislis quod nullus potest cogitationes hominup scire, cîus quisqqe viam saepuli |noffënse gradilur : pru-
nisi solus Deus, dicen.te Salqmone : Tu enipi~solus ^pntiani yidpjicet, for(tj|udinem, teP}peranliam el
cognoscis corda îipminmn ; inlelligite ergo quia qui justitiam. Fili, dimjltunfur tibi peccata tua. Qui ante
agnosco cogilatjones yestras, possum etianTpeccala fujsti filius diaboli faciendo ejus voluntatem , efficie-
dimittere. Ut quid cpgitglis mala in çordibus veslris ? ris filius Dei, cum liber fuerls a peccato. Et sur-
Quod non possim scilicel peccata dimittere. Quid rexit, et abiit in domum suam. Surrexit qui ante
est facilius dicere, Dimiltunlur tibi peccata ; aut dicere: jacebat pecGatis, et abiit in domum suam, id est in
Surge et ambula ? Quid yos leyius aut quid gravius Ecclesiam Dei.
1535 CHRISTIANIDRTJTHMARlCORBEIENSISMONACHI 13'dO
CAPUT XXII. A nem haberet doeendi, -et posset spiritales cibos in-
De vocalione Malthoei. gerere inler corporeos invitatoribus suis : etiam et
humilitas ejus nobis commendatur, et locus poemlen-
Et cum transiret inde Jésus, videlicet de Caphar- tiae. Denique ubicunque legitur invitatus, statim re-
naum, vidit hominem sedentem in teloneo. In teloneo fertur quod ibi docuerit, vel quod aliquid .virtutis
dicitur, ad teloneum, ad curam vectigalium. Telos fecerit : non autem quod aliquis eum aut coegerit aut
eiiim Graece,Latine vectigal dicitur. Et vectigal cen- conjuraverit bibere, aut ipse aliquem, cum Lucas
sus qui portari potest, a vehcndo dictus. Sedebat, referai convivium magnum factum fuisse ei a Mal-
quia ipse magister erat, et habebat juniores qui cir- thaeo. El videnles Pharisoei, dicebant discipulis ejus.
cumibant mercatum et accipiebant vectigal, et re- Quia magistro dicere propter venerationèm signorum
portabant illi ; seu etiam inlus sedebat, quia merca- et sapientiam non audebant, discipulos increpabant :
tum super aquam erat, et accipiebat quod de navi- Quare cum publicanis el peccatoribus manducat ma-
bus solvebalur, quia el illud teloneum dicitur. Mat- gister vester "> Quia enim videbant ,et audiebant
thoeum nomine. Alii evangelislaeLevi eum nommant, esse locum poenitentiae,et exemplum habebant in
quod non erat vulgatum. Fuit enim binomius, et magistro suo Malthaeo : propterea ad magislrum
propter verecundiam et honorem et de vulgato no- ]B conffuebant. At Jésus audiens ait : Non est opus va-
mine, et de ministerio quod agebat silent. Sed et lentibus medicus, sed maie habenlibus. Dat Dominus
ipse secundum dictum Salomonis, justus in primor- comparationem, quod sicut medici ministerium ad
dio accusator est sui, non solum Matlhaeum se no- sanum hominem nullum opus habent, similiter me-
minat, sed et ministerium confitetur, ut et juslifi- dicus animarum nullum profeclum potest impen-
cari mereatar, secundum illud : Die lu iniquilates dere, qui se aegrolum non confiletur, id est pecca-
tuas, ut justificeris ; et exempla omnibus converti torem in anima. Medicum seipsum dicit, qui vulne-
volenlibus dei, quando ipse de publicano mutatus ratus est propter peccata nostra, et cujus Iivore sa-
sit in evangelistam. El ait illi : Sequere me. Non so- nati sumus. Sanos dicit scribas et Pharisaeos, non
lum gressibus corporis, sed eliam imitalione actio- quod veraciter sanï essent in anima, sed quia ipsi se
nis. Quod intelligens beatus Matthaeus secundum sanos esse dicebant. Infirmi erant publicani, qui se
evangelium Lucae, reliclis omnibus seculus est eum, peccaiores fore, fatebantur. Nequius malum apud
nec exspeelavit recipere censura, vel rationem red- Deum non est quam peccalorem esse et justum se
dere Domino suo, sed ex toto reliquil quod agebat, putare ; qui, si non est peccator, ex eo quod se
et qui solebal rapere aliéna, reliquit propria. Agno- justilicat injustas fit. Ubi enim non est confessïo,
scens reatum suum, quia ipse de tribu Levi (unde et (] nec remissio. Cum enim David justus esset in facto,
Levi dictus est) ad templum Domino servire debue- coepit esse elatus in corde. Quod malum Deus in
rat, et pro philargyria vili ministerio adhaeserat. tantum abominatus est, ut sineret labi in adulterium
Perfectam ergo formam Dominum sequendi beatus ethomicidium, manifesta probra : quatinus dumhorre-
Matthaeus iunotuit, qui nec damnum nec periculum sceret manifesta, castigatus fieret de occulto in anima.
suum .quod ei evenire ex damno terreno poterat, Euntes autem, discite quid est : Misericordiam volo,
quod imperfeclam rationem vectigalium relinquebat, et non sacrificium. Euntes vel ad vos in vos invicem,
curavit. Nec inirum si tanta cupiditate Dominum vel ad vestros libros, qui non creditis meam doctri-
secutus est ad unius jussionis vocem, cum et audie- nam, discile quia adhuc non intelligitis, quod vos
rit et viderit eum multa miracula fecisse, cum intus pulatis intelligere. Deus omnipotens hoc dicit per
fuerit divina inspiratio, quae invisibililer eum accen- prophelam, quia amabilius est ei misericordiam fa-
dit ad sequendum : etiam et majestas et fulgor quae ciat aliquis proximo suo, quam sibi offerat holo-
in facie vocantis Domini relucebat. Et factum est causla, et qui sacrificium offerebat, alternas car-
discumbenteeo in domo, ecce multi publicani et pec- nem immolabat. Qui autem misericordiam alicui
catores discumbebant cum Jesu. Publicani hi qui impendit, seipsum in ejus contritione mactat. Sacri-
publicam rem cum aliis inique tune exegerant, seu * ficia enim antïquitus concessa, non pro alia re sunt "
conductores publicarum, ut Matthaeus. Peccaiores instituta, nisi ne daemonîbus fièrent, sicut dicit :
hi qui saeculi hujus Iucra per negotia sectabantur, Holocaustomata vestra nolui.
ut negotiatores, vel diversa ministeria exercentes. Non enim veni vocare justes, sed peccatores.
Sunt denique negotia quae non exercentur absque Quando Deus in hune mundum venit nullus justus
peccato Î videlicet cum quis in uno loco comparât erat, sed omnes delinebamur sub conditionis pec-
aurum vel argentum, vel aliud simile, et nihil in eo cato. Ergo hic justos, non vere justos, sed putantes
impendit operis, neque pro eo iter conficit, et cùm se justos. Non' enim pervenit nec per Christum nec
venerit proximus ejus ad emendum duplicat pretium. per apostolos ad remissionem peccatorum, qui se
Quantum super erogationem suam accipit, totum justum putavit, et noluit accipere baptismum, sed
defraudat a proximo suo. Accumbebant ergo cum qui supërius sani dieti sunt, ipsi hic dicuntur jusli.
Domino, qui quidem fuerant publicani et peccaiores, Utrique falso modo. Tune accesserunt ad eum disci-
sed jam mulato ofiicio et mente mulati erant. Ibat pùli Joannis dicenles: Quare nos et Pharisoeijejuna-
enim Dominus ad convivia peccatorum, ul occasio- mus, discipuli autem tui non jejunant?"Nec Joannis
1537 EXPOSITIO IN MATTHJËUM. 1338
discipùli perfecti erant, qui audierant magislrum ^.postea cruces, et tormenta, verbera sustinuerunt,
suum laudasse Christum fréquenter et vitupérasse qui ante vocem duram non poterant suslinere.
Pharisaeosdicens genimina viperarum ; et tamen con- CAPUT XXHI.
jungebantur cum illis in diseipulorum Domini repre- De filia Jairi resuscitata.
hensione. Si autem Pharisaei vidissent Dominum Hoec illo loquenle ad eos, ecce princeps unus ac-
ipso tempore comedentem, quomodo discipùli ejus cessit. Loquente Domino turbis salutem animarum,
ulique reprehendissent eum, quia etiam sanitates venit quidam princeps Judaeorum. Qui quia sapiens
hominum in malam partem conabanlur convertere? erat in lege el archisynagogus, id est princeps sy-
Non erant autem ipsa jejunia praecepta in lege, sed nagogae, vocabalur, quia in eorum congregationi-
ipsi Pharisaei adinvenerant, qui et alias superstiiio- bus propter peritiam suam magister erat, et quia
nes invenerunt. Similiter Saducaeï, ut Josephus nar- nobilis erat : etiam nomen indicatur ab aliis evan-
rât. Et ail illis Jésus : Nunquid possunt filii sponsi gelistis dicentes : Cui nomenerat Jairus.
lugere, quandiu cum illis est sponsus ? Lugere pro Et adaravit eum dicens: Filia mea modo defuncla
jejunare ponitur, quia jejunium ad luctum pertinet. est. Non erat adhuc morlua quando pater accessit,
Dat similitudinem de sponso et sponsa, quod quando sed in via hoc ei nuntiatum est. Sed Matthaeus bre-
conjunganlur, agunt dies laetitiae, et vult seipsum 8 vitati studens, ita narrât. Quamvis ergo Judaeus es-
intelligi spiritualiter sponsum, et Ecclesiam sponsam set, non dixit ut centurio dixit, Die et fiet : sed veni,
suam. Thalamus hujus sponsi utérus sanctae Mariae credens eum solum sicut prophetam fore, licet non
exstitit, in quo Deus homo fieri dignatus est, crederet. Altamen erat nimis malus, ad cujus preces
quando ista loquebatur, tune jpsa fiebat conjunctio annuit Dominus agere ut petebatur. Sed veni, im-
quoniam per suam pradieationein colligebat eam- pone manum tuant et vivet. Quia enim non habebat
dem «sponsamsuam. Ideirco dicit, non possunt lugere aliam filiam vel filium, propterea tenere diligebat,
filii sponsi, videlicet apostoli, q«ia per Evangelium et ideirco et ipse venit et ad pedes "orruit, et cum
ab ipso erant geniti. Veulent autem dies cum aufe- magistro ad eam reverti volebat, sicut mulier Suna-
retur ab eis sponsus, et tune jejunabunt. Illud tempus mitis quae non dimisit Elisaeum quousque ad filium
ostendit, quo ipse in coelum ascendit, quia quamvis mortuum perveniret. Et surgens Jésus sequebatur
semper cùni illis esset spiritualiter, tamen corpo- eum, el discipùli ejus. Notandum quod discipùli in
rali praesentia ab eis recessit. Nemo autem com- omnibus Domini faclis memorantur adesse electi. Et
missurampanni rudis mittit in vestimentumvelus. Per digne laies effecti sunt, quia inspector cordis in.
omnem textum Evangelii figurée dielionum sunt, sed „ spexit arcana.
propter fastidium et prolixitatem libri fréquenter J Secundum Matthaei textum, septem miracula nar-
omittimus. Per metaphoram et ejus speciem allego- rantur esse a Domino peracta nunc. In octavo sub-
riae et parabolae facit comparationem, de inferiori intrare voluit filia archisynagogi, sed surripuit mu-
ad superiorem, de inanimali ad animale, quod sicut lier emalosa. Typice archisynagogus iste Moyses
in vestimentis resarciendis si petatium novum in intelligitur, quia dicitur Jairus, id est illuminatus,
vestimento veteri consualur, illud quod novum est quia a Deo illuminatus est lumine fidei et scientia
aufert de veteri quidquid sibi junctum fuerit, et pe- legis. Qui habet unicam filiam, id est synagogam,
jus vestimentum fit. Ita dicit Dominus fieri discipulis quam unico amore dilexit, et pro ea Deum fréquenter
suis quia adhuc erant veteres pro doctrina Pharisaeo- exoravit. Et ad pedes ejus cadere, est incarnationem
rum qua îmbuti fuerant, si austerilalem suae praedi- ejus venerari. Quia enim -caput Chri'sti Deus, pedes
cationis subito imponeret, etiam aliquid fieri quod ejus incarnatio ejus non inconvenienter accipitur.
habere videbantur amitterent, sicut septuaginta dis- Et hoc est ad pedes cadere, eum super omnes sin-
cipùli fecerunt pro eo quod ipsum verbum non in- gulariter magnum fateri. Filia mea modo defuncta
tellexerunt, abierunt retrorsum, et jam cum illo non est. Quia paululum ante adventum Redemptoris om-«
ambulabant. Neque mittunt vinum novum in ulres n nem jusiitiam legis amisit. Surgens sequebatur eum,
veteres. Yinum novum pradicatio Evangelii, utres Quia cum vidit Deus dépérisse Judaeos a vera vita,
veteres, aposlolos. Non solum utres veteres mustum venit reducereeos. Sequeoatur eum quoniam sicut
disrumpil, sed et magna et forlia vascula de lignis Moysespraedixit de illo, sic per omnia fecit Domi-
niustum disrumpit. Et similiter praedicatio Evangelii nus, Et eccemulier quoesanguinis fluxum paliebalur.
non bene inlellecta ruina facta est multis. Alioquin Mulier ista sïgnificat Ecclesiam ex gentibus congre-
"
rumpentur utres, et vinum effundetur, et utres pe- gatam; et sicut ista exclusa erat a domibus eta turbis
reunt, id est, dissipabuntur corda eorum, et recè- duodecim annis propter sanguinis immunditiam,
dent a fide, et erunt perdili. Sed vinum novum in unde et propterea in via venit ad Dominum, sic
ulres novos mittunt. Cum fuerint novi facli per gentilis populus exclusus erat a coetu fidelium, pol-
meam doctrinam, confîrmaii per passionem, resur- lutus ingenito carnalium fluxu. Sed cum verbo Dei
rectionem et ascensionem, per advenlum Spiritus cernerel salvare Judaeam, rapuit sibi salutem.-Et
sancti, tune observabunt omnia dura el aspera, el archisynagogi filia duodecim annis erat : et ista duo-
ambo conservabuntur, el discipùli el praedicatio, decim annos habebat in infirmitate, quia quando
quae in eis seminata est. Et sic factum est, quia illa coepit secundum Deum nasci iii patriarchis, ista
1339 • CHRISTIANIDRUTHMARIGORBEIENSISMONACB1 1340
.coepitplongari a Deo et inûrmari mente. Accessit  muhuantem. Quia unica erat patri et matri, plorabant
rétro. Quia cum Christus ascendit, tune génies coepe- familioe quam speraverant habere dpminam post do-
runt credere. Accedere rétro, .est illum sequi et imi- minorum abscessum. Synagoga adhuc jacet roortua,
tari,quia ipse dixit ; Si quis mihiministrat,me sequa- . et fiunt in domo ejus tumullus Judaeprumet tibicmes :
}ur. Et alilji : Post Dpnynum Deum tuum ambulabis. plancius quos agunt inutiliter in sabbatis. Qpia non-
Et teligit fimbriam yeslimenli ejus. Jusspral Domi- dum venii Jésus ad eos. Dicebat : Recêdije. Quia cum
^gus in sunimilate tunjcae fieri fimbrias, ut sicut erat yenerit ad eam Dominus Jésus, recèdent tumub;u| do-
discretio cireumcisio in poppqribus, sic et in vestimen- ctrinae eorum, et planctus irralionabiles. Non est mor-
tis. Judaei adinyenerunt ut ppnerenl ibi spïnas, ut tua puella, sed dormit. Illis niorlua erat, sed dormie-
quando pungereptpr, retrqherentur ad legem Dei, et bat, quia lam cilo eam pxcitarepoterat. Unde mos ob-
fierel recordafio legis I)ei. Sed ista non invenit ibi linuit apud Christianos ut mortui eorum qui în bona
spinas, quia Dominus.sugerfiuas abominationes PJia- confessione discesserunt, non morlyi, sed dormienles
risaeorum ajipminatus et defestalps est. Nec causa vocentur, etmonumenta eorum non monumenta, sed
pst tangere yestirqentuni quod carnpm Domini lege- xMfMjrïjpiK, idest dormiloria, Graecevocentur. Syna-
.'l}at, sed illud quod fpris grpniinebaf. Alio modo goga quoque Judaeorum vobjs mortua videtur, sed
fnnbriam vpgtimenti ejus tangere est inparnationem ? Deus eam resuscitabit per testes suos fidèles Enochet
ejus credere. Dicebat enim intra se : Si tetigerç tan- Eliam. Et deridebanl eum. Quia potentiani loquenlis
tum veslimentuxn,ejus, sa\ya ero. Si credidero in- needum eognoscebant. Et cum éjecta esset turba, in-
carnationem ejus, salva prp. Et grimqrdium est ini- travil et tenuit manum ejus. Quia verba Domini irri-
lium immundae pogilatjonis px quo geccatum nasci- dere quam credere malueruhl, eji.ciuntur, et non
tur. Fons sanguinis erat origo geccati. Et ipsa fuerat merentur resuscilantem videre. Synagoga i quoque
' ptulta perpessa apluribus medicis. Quia multi ghilo- nisi a se habuerit multitudines quas intnnsecus jacet
spphi fuprunt qpi de virtatibus animaedisp.utayerunt, mortua, non resurget. El intravit, et tenuit manum
et sdeyitiis, sed taineq a(dverani medicinam gentilem ejus, et surrexit puella. Nisi tenuerit Dominus, el
populum non adduxerunt. Et in ipsis erogaverat om- mundaverit manus Judaeorum , quae sanguine plenae
. nem sùbstantiam suqn\. Quia omnem laborem suum sunt, Synagoga non surget. Et exiil fama hoec in
pxpendit genfilitag in yariis pqemalihus philpsqpho- universam terram illam. în aliis evangelistis dicitur
rum. At Jésus çqn,yersys, el yideijs eam dixit. Alii quod praceperit ne cui dicerent. Exemplum suis
^ evangeliste refprunt qupd dixerit : Quis me teligit ? prabens, si quid boni, faciunt, non curent hoc ad
Et dixit Petrus : Proeceptor, lurboete comprimant et favorem praedicare în populis, propter cenodoxiam.
0igunt el lu djck : Quis me teligit 2 Alij tangebant ^ Dicitur quoque in alio evangelista, quod jusseril illi
cprpqreo lacta, illa tpijgij fide, quisictangil Domi- - dari manducare, videlicet ad demonstrandam ejus
Jinm, meretar sanari. Ergo Epclpsia ex gpnlibus pt sanitalem et resurrectionem.
; tptigït fide Dominum, quia perjpctq corde credidit in Très mortuos resuseitatos in Evangelio a Domino
puni, unde alteri'quae nec dum recie credpbat diceba- legimus , sed non ab re est quod non amplius vel
lur. Noli nie tangere, quia npn perfecle in fide.tangis. - minus quam de solis tribus ibi narralur. Legimus
At Ma venit, et proc\dil ante euni ; el ob quam causant - enim in aliis libris, quod glures resuseitavil, et cre-
fetiyerit eum coi)fessa(est, qv.emadmpduinfluxus san- dimus quia iia est. Sed tamen non placuit evangeli-
guinis ejus steferit po_nthiup.Proplpr salutem aliprum stis de pluribus narrare, ordinante Spiritu sancto
ista pominus farn. djjjgenler requirebatj ut alii simi- - qui in eis locutus est, propter myslerii sacramen-
liter studerpnt lipnae fidei esse, pt djcerejur de eis : tum. Igitur très mortui in eorpore significant très
Filia, fides tua te, salvqnt fecit, in eo qupd credidisti mortuos in anima, quia anima quaepeceat morilur,
salya facta es. Yocatur autem ista jnulier aimalpsa, - justa prophète dictum. Anipiaquoepeccaverit,ipsa mo-
. praeco nppn.e, venjpns ab aplunoinpn ejus. Siquidem rietur ; .1res ergo mortui tria gênera liominum pec-
sanguis Graeceaima dicitur, et inde aimalosa dpriyaT calorum sunt. Est peccalor qui peceat criminali pec-
tjyum, id est, sanguinaria. In octavo vero loco sapa- cato, el moritur in conspectu Domini anima ejus, et
IprprppteroctÊsyupi diem resurreclionis,quam omnis quia non habet în consuetjidine ipsum peccatum,
Epclesia gentiuni yeneratur. Et salvqfacta est mulier verelur iram Dei, et iimet futuram discussionem.
ex illa horq. Quipmique bona fide studueril esse erga Istum significat filia archisynagogi, quae adhuc în
Depm, et filius D^eiprit, et secundum fidem ipsius fiet domo erat, quando a Domino resuscilata est. Simili-
ei. Ecclesia qupqpe ex gentibus ex quo in Depm .cre- ter et iste peccator in cubili cordis sui tegit adhuc
didit, salyari cpepii, pt menje et eorpore. Et cum ve- peccatum suum, et non est multis eognilum de eo,
nisset Jésus in domum principis', et vidissettibicines. propterea quasi levior est ejus resuscitatio, quia si
. Tibicines derivatum est a tibia, et tibia dicta a iibiis peeeavit, non ad multos exemplum malum prolulit,
liùmplorum, de quibus coepti sunt primum fieri in neque frequentare sluduit. Alius mortuus a Domino
frigia ; modo vero el de gruibus fiunt, ef de malellis. resuscitatus estfilius vjduae, el non jam in domo, sed
Adhibebantur autem antiquitus fimeribus mortuorum, in plalea et porta civitatis a Domino vite reductus
. nunc itineribus priucipum : sonus autem qui fit ab est. Et iste significat hominem peceatorçm lethali
- ï{£,o,Jibicen dicitur, quasi iibiae canlug.Jlubam tu- cripiine fréquenter animam suam occiâentem, pt -ad
4341 EXPOSITIO IN MATTHiEUM. 1342
mullqrum nptitiam gropalantem. Quem etiam Domir 1k.inlelligatur surditas. Eniinve^Oa daemopiolibcralur,
nus resuscitabij,, si frequens et multimoda fuerit el a duabus ipfirmilatibus. Et ejeçto doemoneloçutus
pro .eo ad Dominum justorum oratio. Tprtjum resus- est mutus, et miraloe sunt lurb,oe.-Turbae,quae minus
citavit defunctum Lazarum : de quo scriptum est erndite yidebanlur, adrairqbanlur semper doctrinam
quod feteret. El hic ergo significat niiserrimuni pec- Doniini. Pharisaei apteni et Sadducaei detrahepanl,
catorem, criminum enormilate grayatum, qui non vel in nialam parlera cpnvprtebant prppter invidiam,
solum ad multos propalavit nequilias suas, sed eliam quia dolebant pro doclrina Domini, quia Christus a
odio est omnibus pro odore" feloris sui videlicet turbis et sanctior el sapieniior creiieliatur. Sic deni-
malae famae, quia sicut est odor bonus famaebonae, que Salomon dicit : Qui addit scienliam, addit do-
sic odor malus famaemate. Et hic ergo si lacrymae lorent. Quicunqueseientiam habel, si non habet chari-
et preces assiduaefusse fpcrint justorum, resuscita- tatempl'lmmilitalem,statim habetsuperbiam. Ethoc
bitur. His ergo pxemplis omnes nos qui peccatpres est quod dicit, quodinpiulla scientia, si desit charitas
sumus veniam peccatorum nostrorum sperare pos- pt humilitas, multa sit indignatio. Quapropter hoc
sumus, si digne et instanier ger jejunia et eleemosy- erat in Pharisaeis, qui dicpbant : In principe doemo-
nas atque lacrymarum orationes mala quae fecimus niorum ejicit doemonia.Vr'mcipemdaemoniorumJudaei
punimus, et ulierius ad vopiitum peccali non rêver- B Beelzebub appellabant. Sicut idplum primum in hoc
timur, quod Deus npbis et omnibus poenilere volen- mundo vocatum est Bel; sip etiam Luciferum illum,
tibus concédât perfecle agere. qui in diab'olum conversqs est grimum angelum de
CAPUT XXIY. ipsius nomine vocabanf. Fuit praîsertim Bel filius
De duobus coecisilluminatis. Nini primi régis Assyriprum in mundo, qui eliam
El transeunte inde Jesu secuti sunt eum duo coeci Belus Latine dicitur. De quo nomine composuerunt
. clamantes et dicentes.Isii caecisignificanl duos popu- Judaei istud nomen Beelzebub, id est, Bel vel Baal
hoc est habens muscas. In derisionem
los, Judaicum et gentilem. Qui caeci erant quando muscarum, deum
, Dominus, interioribus oculis eorum obcaecatis, Jeri-
sic vocabant paganorum et principem diabpli,
. cho veniebat. Per Jéricho mundus sive incarnalio qui alio nomine Resep vocalur apud eos. Dicunt quo-
ejus designatur, quia Jéricho interpretatur bina, et queDaniele quod ipse sit qui ejecit Adam de paradiso. De Bel
in legimus, quem Babylonii colebant, quem
per lunam defectus sive incarnalio nostri Redempto- Daniel destruxit. Porro mentiebantur, quia quasi
ris. Miserere nostri, fili David. Nisi enim crediderint
placalo diabolo Dominus, ut videretur faeere virtutes,
quod et Filius hominis ex progenie David, non réci- illum de illo quem ..enebanl, sed hoc nus-
lumen Cum autem venisset domum, C precarctur
pient spiritale. factum legimus. Caeterum Dominus ostendit
accesserunt ad eum coeci.Quia cum ascendit in coelum quam
sjeut in alio evangelista refertur, quod omne regnum
illuminantoculos cordis per aposlolos. Quibus dixit:
in seipso divisum slare npn potest, quia sicul in isto
Creditis quia possum hoc faeere vobis? Dicuni el :
terreno regno, si divisum fuerit dépérit, el adnihila-
Utique, Domine. Et doctores quando illuminant [/a- tur, sic eliam inter diabolos, si unus alium ejicit de
ganos interioribus oculis, interrogant eos : Credls in loco guo, non potest stare regnum Satanae. Plenius
Deum Patrem omnipotentem et in Jesum, etc. autem in aliis
- lune teligit eorum dculos dicens : Secundum fidem Evangelislis ÎIOGexponilur, quaeMat-
sed sequamur sequentia ejus,.
vestram fiât vobis. Quia nisi quis corde crediderit et thaeus parum tetigit,
ore eonfessus fuerit, remissioneni peccatorum non qaem ad dilucidandum suscepimus.
Et circumibal Jésus civitates omnes el caslella, do-
consequitur. Et aperli sunt eculi eorum. Quia si cre- censin
synagogis eorum. Ostendit intentionem Doniini
diderit, eliam si non potest inlelligere mysierium salutem nostram, cum, dicit quia circumibat
Trinilatis, perveniet per credulitatem ad intelligen- erga omnes civitates. Et non tantum civitates, sed et ca-
tiam verbi. El comminalus est eis Jésus dicens : Vi-
. est congregationes eorum; Addi-
dete ne quis sciât. Propter exemplum discipulorum Stellaet synogas,:id
dit docens et praedicanset curahs omnem languorem,
suoram, quod supërius diximus. ^ -videlicetanimarum. Quoniam sicut languel corpus,
CAPUT XXY. similiter languet anima torpens in praceptis Dei. Et
De doempniacoçurqto. omnem infirmitatem in populo. Infirmitatem, ad cor-
Egressis autem illis, ecce obtulerunt ei hominem pora pertinet. Potest autem subauditionem habere
mutum doemoniunihabenlem. Sicut invenimusin aliis bonorum, quia non omnes infirmos sanabat, sed eos
eyangelistjs, tria generalia signa in islo homme facta quos dignos et bonos praevidebat, sicut legimus de
sunt. Erat mutas, surdus, daemonio plenus. Siqui- his qui in piscina Bethsaida jacebanl, quod de mul-
dem in Graeca lingua in qua Evangelia seripta fue- tis unum elegerit quem sanaverit. Yel species est sy-
runt, sunt multe differentiae,quaenon sunt apud nos. necdoche, quaepropria est Scripturae divinae, cum a
Praserlim hoc nomep quod est alalos KIIAQÇ Graece loto pars intelligitur. Videns aulem turbas misertus
solummodo mutas dicitur, cophos xoyô?quidem, et est eis. Yideîicet et in doclrina sua, ut doceret eos
mutas et surdus dicitur. Et-beatus Gregorius dicit vilam vite, in cibo quoque terreno saturans quinque
quia omnis mutas naluraliter surdus est. Ideirco millia de quinque panibus. Quod Matthaeuspravi
.tantum duas infirmitates evangeliste dixerunl, ut ibi dens alios narralurosïpseprateriil. Quia erant vexali
1343. CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSISMONACHI . 1544
a diabolis idolisque et jacentes sicut ovesnon haben- ji. eliam augetur. Unde et libram duodecim uuciis con-
les pastorem. Jacentes dicit'in peecatis quamvis es- stare fecerunt. Duodecim quoque signa principalia in
sent oves. Et hic a toto pars intelligitur, quia non astris extulerunt. Ter enim quaterni duodecim fa-
omnes futuri erant oves fore. Negligenliam sacerdo- ciunt, et ter quaterni ad praedicandum sunt missi
tum demonslrat cum dicit : non liabentes pastorem, apostoli, ut per universas quadrali orbis plagas, ba-
quia Deus praceperal ut sacerdotes, legem annun- ptizarent gentes In nomine Palris, el Filii, et Spiri-
tiarent populo, et praeirent eos exemplo boni operis. tus sancti. In quo etiam sacramento filii Israël sic
• Quod adhucdebent similiter faeere reges et omnes sa- visi sunt castrametari, ut ex omni parte très tribus
cerdotes, tamepiscopi quam et presbyteri, quia pro- essent. Et Jérusalem eoelestisduodecim portas ha-
pterea Deuseos populis prafecit. Rex enim a regendo bere describitur, très ab Oriente, 1res ab Occidenle,
dicitur. Si bene non régit el défendit, non rex sed ty- très a meridie, et très ab Aquilone. In quo figurali-
rannus vocatur. QuodSalomoneruditus a pâtre intelli- ter ostenditur quomodo de omnibus gentibus egres-
gens, adhuc petiit Deum augeresibi sapîentiam adgu- sura est Ecclesia, et jam ordinalio aposlolorum m
bernandum populum. Episcopi quoque inspectores duodecimo loco signorum, quibus dédit potestatem
Graeconomine vocantur, sive superinlendentes, scili- ut curarent languores et infirmitates corporum. Sed
cel in similitudine pastorum circumspicere debent, ne B magna distantia est inter dantem et accipïentem.
dealiquapartenocivabeslia suumgregem contaminet Quia Dominus qui dabât dicebat : Tibi dico, surge ;
vel conturbet. Legant Ezechielem qui paslores dicun- illi dicebant : In nomine Jesu surge. Duodecim apo-
tur, audiant tamen nihilominusquid hic Dominusad- slolorum nomina hoec sunt. Catalogus aposlolorum
jungat. TUÎÎCdicitdiscipulissuis]: Messismulta, operarii describitur ut nullus sub nomine eorum posset ali-
autem pauci. Metaphora est hic, et speciesmetaphorae quem decipere, ul dignitas et auclorilas commende-
allegoria, per messem populum volens intelligi, per tur. Primus Simon qui dicitur Pelrus et Andréas fra-
operarios praedicatores.Totus mundus erat in errore, ter ejus. Simon aulem ante vocationemvocatus est,
quando aposloli coeperuntpraedicare. Nisi vero virtus quod interpretatur obediens.Cum a fratre Andréa
divina fuisset, quomodoper duodecim homines totus adduclus est ad Dominum, Petrus ei nomen împo-
mundus reliquisset errores suos? Rogate Dominum situm est a Domino, a firmitale fidei, idem est Ce-
messis ut ejiciat operarios in messem suam. Istam phas. Sed Petrus Graeceet Latine, Cephas Syriace,
messem patriarchae et prophète seminaverunt, sed Graeceetiam Cephas caput dicitur, eo quod caput
-
aposloli maturuerunteampersuaspraedicationes. Pa- Ecclesiaesit constitutus. Nostis autem et locura na-
triarchae et prophète seminaverunt in lacrymis, et tivilatis, et virtutes ejus quaein Evangelio et Aclibus
isti messuerunt in gaudio, quoniam istis jam erat C apostolorum narrantur. Primum in Cappadocia pra-
aperta janua regni coelorum, quaeillis clausa fuit. dicavit; deinde sub ClaudioItaliam venit, et viginli
quinque annis pontificatuin in Roma tenuit, non
CAPUT XXYI.
tamen vel quinque pedes de terra ibi in polestate
De duodecim apostolis ad proedicandummissis. habuit. Trigesimo sexto anno post passionem Do-
Et convocatis duodecim discipulis suis, dédit illis mini deorsum crucifixus migravit ad Dominum. Se-
potestalemspiriluum immundorum. Référant evange- pultus est ad Orientalem plagam secus viam Trium-
Iiste quod ascendens in montera vocavit ad se quos phalera,quae alio nomine dicitur Catacumbas, de quo
voluit, hoc est elegit eos ex pluribus et ordinavit eos loco cum a Graecis corpora tollerenlur nocte, suc-
apostolos. Breviterevangeliste comprehenderunthoc, currit omnis populus Romanus et comprehenderuut
sed septem gradus, quos rectores Ecclesiae habent, eos; sepelieruntque in alio loco citraparlera Tiberim,
ibi tune acceperunt. Nam immundos spiritus ejicere, in loco qui Lavigana dicitur, et Paulum in via Ho-
exorcistarum est ; virtules discrelionum habere, stensi. Andréas Graecumnomen est, et interpretatur
osliariomm est ; infirmos curare, diaconorum est et virilis est, id est a virilitate, apo tou andros, èmhTOÎÎ
presbylerorum. De quibus praecipitur ut introducan- èmrip'bç. Yir Graeceet andros et aner dieilur, quo re-
turad infirmos, el ungant eos. Apostoliaulem Graece,•Diclissimevocatus est Andréas. Qui post diseipulalum
Latine niissi dicuntur, unde derivatur apostolicus. sancti Joannis" Domini vestigia viriliter est secu-
Nec equidem poterat eos ordinare episcopos, sive tus, et viriliter crucem ascendit, sicut liber passionis
aposlolos, nisi alios ante gradus concederet et pro ejus ostendit. Praedicavit in Achaia, occisus in Pa-
isto facto apostoli sunt nominati. Sciendum vero, iras, ubi et sepultus fuit, sed Conslantino déféren-
quia is qui primum fecil Moysenapostolum, quando te, in Constanlinopoli jacet. Hebraice vero decorus
misit eum ad liberalionem filiorum Israël, ipse fecit dicitur Andréas, sive respondens.
et hos apostolos, et qui tune elegerat duodecim tri- Jacobus Zebedoeiet Joannes frater ejus. A pâtre
bus, ipse voluit habere duodecim discipulos, ut daret cognominatus, interpretatur supplanlaior, quia cum
intelligi quia ipsius annus constans duodecim men- ad Latinilatem venit ejus nomen, additum est in fine
sibus, ac dies cum duodecim horis similiter et nox. sicut solet fieri in barbaris nominibus, cum in no-
Quin etiam iste numerus apud arithtneticos celeber stram linguam veniunt. Misit epistolam, quae Cano-
habetur,quia et omnes perfectos et sacratos numéros nica dicitur ad dispersos pro Chrisli nomine. Ab
in se habet, el resolutus non solum non minuilur, sed Herode letrarcha occisus, sepultus est in AchaiaMar-
15i5 EXPOSITIO IN MATTHJEUM. 1546
roarica. Joannes interpretatur gratia Dei quaerequie-. A pro perditione magislri. Scarioth et Issachar merces
vil in eo plusquam in caeteris apostolis. Praedicavit interprelantur. Bas duodecim misit Jésus proecipiens
ïn Graecia, ut sicut ipse sapientior caeteris fuit, sic eis et dicens. Hos duodecim ordinavit apostolos, et
mitteretur ad sapienliorem gentem. Sub Trajano re- misit Dominus anle faciem suam in omnem locum in
quievit in Epheso, sed nunc corpus ejus non inveni- quo erat ipse venturus. Misit vero cum eis et septua-
. tur in terra, et apertum est sarcofagum in quo ginta alios, non tamen ordinavit in aliquo gradu,
jacuit, sed vacuum est. Ignorant autem quid de eo nisi tantum polestatem eis dedit-curandi infirmos, et
sit factum, quia ab homine non fuit ablatum. Yo- ejiciendi daemones quandiu discipùli illius essent.
cati sunt denique ambo isti fratres Ranarges, id est Tamen postea dereliquerunt eum, eliam cum illo non
filii tonïtrui. Quia illam vocem iri monte utrique ai^- ambulabant. Et Judas apostolus fuit, et virtutes in
dierunl, hic est filius meus. nomine ejus fecit, quia sic dixerunt quando reversi
Philippus et Barlholomoeus.Philippus os lampadis sunt : Domine, etiam in nomine tuo doemoniasubji-
interpretatur, et recte, quia statim ut Dominum ciuntur nobis. Ob hoc qui recipit justum in nomine
agnovit, suo fratri annuntiare curavit dicens : Quem justi, mercedemjusti accipiet. Quicunque alicui bene
scripsit Moyses invenimus Messiam. In Galicia prae- facit, quia servum Dei illum aestimat, talem merce-
dicavit, in Gerapoli urbe lapîdatus et crucifixus, ibi B
1 dem a Domino recipiet, quasi ille talis fuerit qualem
-et sepultus est. Fuit aulem et alius Philippus diaco- credidit, quia pro nomine Dei fecit. Et dixit eis :Jn
nus, qui praedicavit in Samaria, ubi postea venit viam gentium ne abieritis. Ne scandalizentur Judaei
beatus Petrus et Joannes ad eonfirmandos eos qui si gentibus praedicaretur ante ipsos : praecepit ut
crediderant. Si enim Philippus apostolus fuisset, po- ante offerrent eis verbum divinum, et hoc ante re- '
tuisset tradere Spïritum sanctum. Quod quia non surrectionem. Post denique cum repulerunt et cru-
potuit, apparet quia non fuit apostolus Bartholomaeus cifixerunt eum, dixit : Ile, docete omnes gentes, et
interpretatur filius suspendentis aquas, pro eo quia in civitates Samaritanorum neintiaverilis. Samaritani
ad pradicalionem suam corda audienlium adsuperna videbantur nec Judaei esse, nec gentes. Judaei non
aceendit. Indis praedicavit, in Albana urbe a Barba- erant, quia de progenie Abraham non erant.-Gentes
ris vivus excoriatus est et ibi sepultus. videbantur non esse, quia circumeisi erant, et Judai-
Thomas dicitur abyssus : cognomento Dîdymus, cam legem habebant ; ob hoc specialiter praecepit
quod Graece geminus dicitur. Quidam volunt dicere eis : Ite potius ad oves perditas domus Israël. Oves
similis, quod similis Christo fuerit, non est tamen appellanlur secundum Psalmislam : Qui régis Israël,
verum, sed qui geminus nascïlur, semper similis est intende, qui deducis tanquam oves Joseph. Perditas
illi cum quo nascitur. Praedicavit Persis ; in Calamina '« eas oves dicit, subauditur a diabolo pro peecatis.
cumlanceïs occisus, et ibi sepultus est. Euntes autem proedicaledicentes,quod appropinquabit
Malthoeuspublicanus. Matthaeusin Hebraeodonatus regnum coelorum.Hoc ipse primitus praedicavit, et
dicitur. Digne, qui datas fuit ad conscribendum hoc anle omnia et super omnia praedicandum est,
Evangelium. Alii evangeliste Matthaeumprimum anle. quia aditus qui nobis interclusus fuerat per Adam,
Thomam posuerunt, et publicani nomen siluerunl, apertus est : festinent omnes ingredi in vitam aeler-
ipse quidem se praposieravit, et publicanum se nam per bona opéra. Et ut vobis credatur, infirmos
fuisse confessus est juxta illud sapientis : justus in curate. Infirmos el ;eorpore el animo. Et mortuos
primordio accusatorest sui. Fuit autem de tribu Levi, suscilate. Et mortuos in anima, quia cum peceat
unde Levi eognbinen sorlitus est. Primum in Judaea anima moritur. Et eorpore morluos, ut per unum
Evangelium suum Hebraice scripsit; post în Macedo- mortuum eorpore , reviviscant in anima multi. Le-
nia praedicavit, in Persida interfectus, ibi requieseit. prosos mundale. Sicut sunt îegrosi eorpore, sic sunt
Jacobus Alphoei. Alphaeus dicitur a pâtre, el a el anima leprosi variis peecatis involuti. Et simili
pâtre hoc nomen sorlitus est. Est autem is qui modo ho'rridi in conspectu Dei, sicut iste in conspe-
frater Domini dictas est, qui cognomînatus est ctu hominum. Doemonesejicile. Et de eis in quibus
Justus : ortus de tribu Juda dictus frater Domi-Jv aperte nominantur et quibus occulte animo prasi-
ni, quia nepos fuit sancte Mariaêex sorore sua. De dent. Daemonesdicti Graece quasi deinoi, id est pe-
templo pracipitalus, et conto percussus mortuus est, riti ac rerum scii. Praesciunt enim futura multa par-
ibique sepultus. tîm subtilioris sensus acumine, partim experientia
Judas islius JacobifratercoH/essor interpretatur et longissimae vite, partira per Dei jussum, angelica
fuil trinomiïis, Thaddoeuset Lebeus vocatus : ipse est reyelaiione, corporum aereorum natura vigente.
quem adAbgarum regem missum ecclesiastica narrât Gratis accepislis, gratis date. Sine jiretio a me aece-
historia : ïn Nirala urbe occisus et sepultus jacet. pistis, sine pretio terreno impendite ipsam doctri-
Simon Cananoeus a loco sic vocatus, qui alio no- nam, ne pro sola eupiditate putent vos praedicare.
mine Zelotes- dicitur, qui .Cana zelus interpretatur, NoHte possidere aurum, neque argentum. In fine dicit
ubi Dominus de^aqua vinum fecit. quare non sit necessarium, dicens': Dignùs est opera-
Judas Scarioth de tribu Issachar, a loco Scarioth rtus cibo suo, videlicet ab his accipere quibus pra-
vocatus, vel ab ipsa tribu ex qua ortus est, futuro dicat victum et vestitum. Neque pecuniam in zonis
vaticinio sic vocatus, qui mercedem erat accepteras vestris. Quod'duobus modis intelligi débet, ut neque
1547 CHRISTIANI DRUTHMARI CGRBEIENSISMONAGHI 1318
pro ornamenlo aurum et gemmas ïn zonis suis pone- ALenïm propheta unum verbum ïratus dixit pueïis, et
rënl, neque saCellos'cum denariis ad zonas alligâreni. quadraginta duo ex eis perierunt. Si bonum verbum
Pecrinia, dénarios de aëre dicit, unde lune negolia- dixïss'el, similiter foret. Et si quidem fuerit domus di-
bàlur. Unde Pétrds Cum Joaime dixit ad "claùdum: gna vénielpax vestra super eam. Hoc est si habita tores
Argëntùm et aûruhi non est mecùm. Non perdm ih qui ih domo habitant dighi fueriiit, per continentem '
via. Perd pafetoralis est "sâceulus ad pbrlandurii pa- hîcqubtt continelur oslendehs; véniel super éos quod
riem. Unde dé David dicitur : Tulil peràni paslbra- imprecatum fuerat. Si uuiehi iïàn fuerit digna, pax
lem, quafn semper sécura habere consuéverat. Ne- vestra ad vos reve'nelur. Quia si is cui imprecatur
que duas t'unicas. Unani tuiilcam dicit sicut ince'de- bonum aut pro quo bpëratùr, non fiieril dignùs ac-
b'al vestitus; ne ex âliîs vésîiti; alia sibi futuro meta cipere, dieenli vel facïëntî bonum merceS mauebit.
servarënt; cum ex illa poieslate possenl accipere: Et quicunque non receperiht vos, neque audierint ser-
Neque calceamënta. Et Marcus dicit quod calceari iiiones veshos, exeunles excutite pulverem de pedibus
eos sandaliis pfaèceperil. In calceamenlis spiritua- vesiris in testimonium illis. Pulvis excutilur in testi-
lium est ihleUïgeridum, ut verbum evangelicûm non mbnium laboris sui, quod praedicatio aposlolica ad
occultarent; riee etiam in terrenis commodis innite- eos perveheril, el nec ad victuni, quidem necessaria
rëntUr;vèl fuscàr'ent pro terrenis rébus praedicatio- ]B acceperint, et Evangelium spieverint. Amen dico
nëm êvangëlicam. Neque virgam. Et Marcus dicit vobis, tolerabilius erit terroe Sodomorum in die judi-
virgarii portaudam. Sed Matthaeus dicit de virga sil- cii, quam illi civilali, Ob îioc quia illi non habuerunt
vestri el corporea. Marcus per virgam potestalem ad se missos praedicatores. Hic apparel quod divërsa
evangelicaepraedicationis vult intelligi. In virga go- tbrmenla sunt inter peccaiores in inferno.
testas pfoedicationisintelligitur, ut qui voluerit vi- CAPUT XXYII.
vere de Evangelio quia illum annuntiat, facial, qui De perseculionibusaposlolorum.
rioluërit, sit iri ejus polestate. Unde et Paulus : Nun- Ecce ego mitlo vos sicul oves in nîedi'o luporum.
quid non habemus potestalem de Evangelio vivere? Lupos appellat Scribas el Pharisaeos. In medio, non
sed ridîi silmus usi hac potestaië. Sunt eniin quasdam loco, sed odid,quia cum incipietis apparere sagientes
qùae Detts praecepit, quae qui dimiserit, realus poe- et boni, odierit vos sicuti me faciunt. Eslole ergo
ùâm fexsolve't; quoedatnvero quae concessil, quoe et prudentes sicut serpentes, et simplices sicul columboe.
dimitleie po'ssûmos el faeere licet. Dignùs est opëra- Per prudèritiam veslràm deviiale doctrinam eoruiù
rius bibo tuo: Hoc in loco Paulus accipil, quod di- malam ; per simplicilàtem columbae devitate eorum
xit : Sic Dominus ordinavit ,ut qui Evangelium an- hiala opéra. Habet serpens banc astutiam; ut omnè
nuhtiant', de Evangelio vivant. " suum
corpus objiciat pereussïonibus, ul caput sal-
In a'uamcunque aulem civitatem aut in cusleltum vum faciat. Ita et nos faeere debemus. Caput no-
itttràveriiis, inlerrogale quis in ea dignùs sit, et ibi strum Christus est. Totum corpuè darë pro Christo
skanele. Mundus Dominus mundos vull habere disci- debemus, Ut non eum negeinus. Per simplicilaleiri
pulos; quia cum sancto sanctus effici potest, et cum columbae, sivë Spiritus sancti qui per eam significa-
perverso pervèrsus. Nec vult de domo in domum tris est, studeainùs cum omnibus hominibus pacem
bospitari praëdicalorein, ne corrumpanl bonos mo- habere. Cavele autem ab hominibus. Cavete, obser-
res colloqùia niala. Intrdntës autem Ht domum, salu- valë, custodite. Tradent enim 'vos in conciliis. Tra-
1atè~e~aM~diceAÎe^. Per domain babitatbres âelîènius "defit;id est ad occidenduiii prodeht, qùia in!me crè-
irilelligërë, quod non solùm hosplti, qui fama bona ditis. Et in synagogis suis fiagellabuht vos. Hoc ita
a nobis éligitur, benedicere debeamus, unde rétro fuisse liber Aclus aposlolorum testatur, ubi scriplum
dixerat, quis iii ea dignùs sit, id est, benedictionerii est, quod eaesis apostolis denuntiaverunl ne ultra
accipere vel verba vîtàé uberius audire, sed eliam ioquerentur in nomine Jesù. Et ad reges et proesides
c-iunibùs hominibus pacem debemus imprecari. Et ducemini. Prasides vocabantur a praesidendo. Con-
ipse insinuât quid dicere debeamus, înquit. Pax huic • suies, qui providebant provinciis , quod fuit Piîatus,
"ttô'Mîit.Et féx istt! p'ïa?cèp'tb'Dbm'ini'et ex Roniari'drûm et Albinus in Judaea. Reges Herodes àfiVbd, et aliî
pBeëeptb salùtaïë debëuius Christianos, quid sic fuit qùos libri p'assioriùm cb'r'iriri commelribrant. Ante
cbflsûfe'tù'doâpûd antiques ùbstros. Quod Hébraîcë et "qûbsa'pdstoli dùëti sùnl, àiiqûl Hagellali, aliqui oc-
Syrîâce s&lâhlalech dicitur : Graece chaire, Latine cisi. Quod aulem praesides ante regès posuit, scien-
Wk': Sëd-ex 'mala consùetudine et doclrina adolevit dum quod consules qui provinciis praesidebant ex-
•âp'ùa'palâtihos ut nullus comparera Suum obviantem cellentiores erant multis regibus et habebant in
imp'réc'ëtu'r.Legânt librum Regum, ibi invenient He- minïslerio quatuor aut quinque provincias cum regi-
iiraôs reges iià fécîsse. Et Romani Similiter, ita ut; bus, ut Cyrinus habuit Syrîàm. In testimoniumillis
non solùhi homines inter se, sed per aves etiam im- et gentibus. Quod in tantuni ingessî'stis ëis proedica-
p^efaïbïessalutalôs. Unde est îllud psitlaci : lionem evangelicam, ût non solum non audirënt.
- A vobisaborumnominadiscam, Cum autem tradent vos nolite cogitare quomodo-ont
Hocâidici per me : Chaire César. quid loquamini. Sola volunïas vestra recta sit, el
"Quidnocéret honiini quando obviant forsitan eleetc) ipsam offerte Deo; Spiritus sanctus loquetur pro
Dei, sf dïc'erët illë lîlï ; ISafvél te Dominus. Eliseuis -vobis, qui in vobis ïiabitabiî. Dabitur enim vobis iu
1549 EXPOSITIO IN MATTH^UM. 1350
illa hora quid loquamini. -Novit enim Spiritus san- A coopertum dicitur. Quod dico vobis in lenebris, di~
ctus quid cuîque necessarium vel opportunum sit ad cite in lumine; quod audistis in mystërio, aperlîus
loquendum. Non enim vos estis qui loquimini, sed spi- praedicale; quod vos erudio in parvulo lbco Judaeae,
ritus Patris vestri qui loquitur in vobis. Quamvis per in toto mundo dicite : quod in aure auditis, proedi--
fistuiam cordis vestri vox audiatur, tamen spiritus cale super lecta. In moreni provinciae.lbqùiîur, ùbi
erit in vobis fons bonitalis, qui dabit incremenlum soliti erant supra domos stantes praedicârë et desu-
et audaciam locutionis. Tradet autem frater fratrem per templo quia plana erant eorum tecïa. Quod
in mènent. Hoc fréquenter factum est in perseeutio- Jacobus faciebat, quando inde praëcipitatas est. Et
nïbus, qùod frater paganus_Christianum fratrem pro- nolite limere eos qui corpus occidunt, animam autem
didit ad mortem. Et pater filium. Non solum tradi- non possunt occïdere, Nolite linîere corpus tradere
dit ad mortem, sed etiam multi occiderunt. Et insur- pro Christo ; quia quamvis possint dissipare corpus ;
gent filii in parentes, etymorle eos officient. De hoc tamen nec animae possunt auferre suam gloriam,
nulla quaestio est, qui satis liabemus exempta. Et nec de eorpore possunt faeere, ut non resurgat in
erilis omnibus odio propter nomen meum. Beatum gloria, quoeunque modo eum incenderint vel in quam-
odium, quod pro Salvatore infertur, hoc bnmes ,- cunque aquam projecerint. Sed potius eum timele
Christiani debent optare. Quod autem dicit : B qui potest et animam et corpus perdere.in gehennàm.
Erilis odio omnibus-, subauditur malis. Nam boni Ille timendus est, qui in hoc soeculbpotest agere quae
non solum non odient, sed etiam amabunt ut volueril de anima et eorpore, et modo animam ira-
fratres. Qui autem perseveraverit usque in finem, mittere in poenas aeternas, et post dièm judiçii mit-
hic salvus erit. Nihil prodest bene incipere, si tere corpus cum anima in eisdem tormentis. Per
non usque m finem perseveraverit in recta fide : gehennàm infernum volens intelligi-. Fuit denique
vel iu bono opère, quia lignum in quam partem ce- vallis juxta Hierusalem, quae dicta fuit Gehennon, id
ciderit ibimanebit. Hic pronomen est in, isto' locb,, est vallis Ennon, quia Hebraico sermone vallis dici-
non adverbium, et habet sensum quasi ille. Cum au- tur ennon, progrium nomen -possessoris. Fuil vero
tem persequentur vos in civitate ista, Jugite in aliam. irrigua de Siloa torrente, et nemorosa. Quandocun-
De praesenti missione loquebatur, ut si eos perseqùe- que autem populus Israël revertebatur a cultura Dei,
rentur, reverterentur ad eum, quia^nolebai occidi ibi idola immolabant et divinabant. Et tune comi-
donec ipse primus pro omnibus inoreretur. El ta- natus est Dominus locum ipsum implelurum cada-
men générale est Domini praeceptum. Qui noluerit veribus mortuorum, ul non vocetùr Tophet, id est
consummari vitam suam per martyrium, det locum pulchra, sed Peliandrum, id est tumulus mortuorum.
perseculori, et eat ubi possit quieuus Deo seryire. C Hoc per Jeremîam est Dominus comminatus, et tem-
Yerumtamenquanto crâdeliora sustinueril pro Deo,, poribus Chaldaeorum conipletum est. Futura igitur
tanlo bealipr erit in seterno regno. Amen dico vobis, sugglicia bujus loci vocabùlo denotantur. Dugliceni,
non cotisummabitiscivitates Israël donec filius homi- aulem esse gehennàm, in quibus geccatores cru-
nis veniat. De hoc dicit, -quia ipse erat ventufus aâ ciandi sunt, videlicet nimium frigorem, el nimiurii
pradicanduni, quo eos lune mîltebat. Non est disci- calorem Job désignât, qui dicit : Ad nimium calorem
pulus super magistrmn. Hoc est, nolite quaerere transeuiit ab aquis nivium.
grandia. -Me*persequuntur, qui magister vesler et Nonne duo passeres asse veneuht. Passerum multa
Dominus sum : quanto^magis vos qui discipuii estis sunt gênera : alii gaudent ad foramina parietum,
et creatura mea. Suffieit discipulo, ul _sit sicut ma- alii valles roscidas requiruntj nonnulli montes appe-
gister ejus. Tune erit perfectus discipulus, si magi- tunt squalenles. Dictas est autem passer a parvi-
strmn potuerit asquiparare. Si patremfamilias Beel- tate. Jnbebantur vero fréquenter in veteri "lege
zebub vocaverunt, quanto magis domesticos suos.. Si offerri propter quasdam observatioïîes sjvepurgatior
mihi qui quasi palerjamilias vobisproesum, dixërunt : - nés. Dat ergo similitudinem per metaphorarri de re
In Beelzebubejicit doemonia, quanto magis vobis pe- ^ inferiori âd superibrem, et est species parabolae rerum
jora dicent ! Paterfamilias^ autem anliquus genili- génère dissimilium horiantis et demonstrantis, quam
vus est deseendens a Graeco, et pateifamilias ille providentiam divina pietas erga genus humanum ha-
vocatur, qui suae familiae sic praeest sicut .pater. beat. Ac si dicat aperte : Si parva ariimalia et vilia,
Quo nomine Dominus recte vocatur, qui discipulis quae hic videtis yeudere cum uno asse, absque Dei
dixit : Vos amïci mei estis. Et praecepit ut patrem voluntate in laqueos îiominum non decidunt, quanto
ipsum invoearent. Domesticos apostolos appellat, magisvos qui ad imaginem Dei facti eslis, Dei pro-
quia ei per fidem et operationem dbmestici erant. videntia et tulamine custodïmini ? De asse namque
Nihil opertum quod non revelabitur , et occultum quod est genus ponderis, id est scrupulus unus, vel
quod non scietur. De futuro judicio Dominus dicit, nomen numeri, diverso modo exponunt auctores.
quod in ultimo examine uniuscujusque voluntas et Dicunt enim arithmetici quando numerant, asse duo,
opus manifestant debeat esse. Âc si dixisset : Ye- très, et ibi habet sensum unum. Iterum in notis
niet tempus in quo et vestra virtus, et eorum nequi- arithmeticorum esse, duodecim unciaedicuntur. Po-
tia demonstrabitur, et recipietis vos bona pro be- test ergo esse, ut aliquando çhari essent nimium
nefactïs, el ipsi mala pro malis. Opertum autem .propter illas purgaiiones diversas, quaî fîebant cum
1351 CHRISTIANI DRUTHMARI CORBEIENSISMONACHI 1352
ipsis în templo Domini, et aliquando viles. Secun-. Lrum adversus socrum suam. Socrus est mater viri;
dum vero illum sensum potest fieri cum asse, hoc nurus quoe filium ejus habet. Et inimici hominis,
est cum uno denario, vel uno scrupulo de aère. Se- domestici ejus. Ad doctrinam pertinet hoc totum,
cundum alium vero inlellectum potest fieri, ut eme- quod postea evenit, ut pater esset paganus, filius
reutur duo cum una libra, quod est asse. Quia et Christianus, ut fuit sancti Celsi vel sancti Martini
Lucas concordat ad istum dicens : Nonne quinque pater, de quo scriptum est, felices ejus'actus invide-
passeres veneunt dipondio ? quod sunt duaelibrae, vel bat. Similiter de omnibus parenlibus legimus quod
scrupuli duo. Et sensus ev'angelicus ad hoc magis alii crediderunt, alii-non, et in hoc fuit separatio.
concordare videtur, quasi dicat : Illa'parva animalia Domesticus autem a domo derivatur, scilicet" qui
tam chara sunt, ut duo una libra vendantur, quia domo sunt assueti. Qui amal patrem aut malrem
nullus ea potest capere, nisi permittente Deo. Quid plus quam me, non est me dignùs. Ecce gladius se-
dubitatis de vobis, quod aliquis possit nocere nisi parationis de quo dixerat. Pro isto gladio, separata
quantum a Deo permissum est? Veneunt autem sunt multa millia sanctorum a parentibus suis, et
passivam habet significationem, et pro venduntur sic debent adhuc faeere omnes qui volunt esse boni,
accipitur, cujus aclivum est venundo. Quod autem et béate vivere in alia vita. Hic debens ordinem
dicit non cadet super terram, hoc est in laqueum S amoris discere, quod sponsa in Cantico Canticorum
sive aucupium alicujus sine Patris Yohmtate. Vestri postulat in se ordinari inquiens. Ordinate in me cha-
aulem capilli capitis numerati sunt. Tanta est cura ritatem. Ecce ordo : nec patrem nec matrem super
vestri coram Deo, ut etiam numerum capillorum ve- Deum, sed primitus Deum; deinde parentes, post
strorum noverit. Scientia numeri'demonstraïur non omnes Christianos. Si autem evenerit ut pater et
ejusdera numeri conservatio. Nolite ergo timere, mater nolint fieri Christiani, vel boni, et non potest
multis passeribus meliores estis vos, hoc est plus va- utrumque in simul diligere : ama Creatorem totis
letis, e» plus chari eslis Deo. Melioris enim ad taxa- visceribus et dimitte malos parentes. Unde et suo
lionem pertinet, meliores vero ad comparationem. dixit discipulo : Dimitte mortuos sepelire mortuum.
Omnis ergo qui confitebitur me coram hominibus, Super me, id est, qui alicujus amorem meo amori
confitebor et ego eum^oram Pâtre meo qui in coelis prafert. Non est me dignùs : subauditur discipulus.
est. Confessio hic non solum voce, sed eliam opère Et qui non accipil crucem suam el sequitur me.
intelligitur, quia qui dicit se nosse Deum, et mandata Allegoria est hic, per crucem, mortificalionem vï-
ejus non custodit, mendax est. tiorum volens intelligi : ac si dicat : Qui non morti-
Qui aulem negaverit me coram hominibus, negabo ficat se huic saeculo et concupiscentiis ejus et- facit
et ego eum coram Pâtre meo. Et hic negatio et per ^ mandata mea, quia hoc est sequi eum, non est meus
vocem et per opéra intelligitur; et non solum nega- dignùs discipulus. Qui invenit animam suam, per-
lor Dei non agnoscetar a Deo in alia vita, sed etiam det illam. Per animam vita hominis intelligitur.
ignorans Deum ignorabitur a Deo. Qui invenit vitam suam omnibus voluptalibus suis,
CAPUT XXYffl. perdel illam in alia vita. Sive alio modo. Si amas
Quod Dominus non venit pacem miltere, sed gladium. animam tuam, perde illam pro Christo. Et qui per-
Nolite arbilrari quod venerim pacem miltere, sed diderit animam suam propter me, inveniet eam. Hoc
gladium. Arbitrari pro aestimare vel putare ponitur. apparet in martyribus. Quia non dubitaverunt in
Quomodo est hoc, cum in alio loco Dominus dica- praesenti perdere animas pro Christo, ut modo habe-
tur, pacem relinquo vobis, et hic dicit, non veni pa- renlur in gloria cum ipso Dèo. Qui recipit vos, me
cem mittere ? Sed sciendum quod est pax bona, et recipit. Quia praeceperat si nécessitas eveniret, ut
est pax mala. Quando Dominus in hune mundum omnes cognatos pro eo dimitterent, austeritatem
venit, pacem malam mundus habebat in malo. Misit prajeeptorum , auctoritate tempérât eoncessorum.
Dominus Evangelium suum, et coeperunt cognoscere, Qui vos recipit in honore et in obauditione.et si de
quia non bene concordabant ad invicem ~.et missum p. me quem vident parum videtur, sciât qui me recipit,
est bellum bonum, ut rumperetur pax mala. Tali recipit eum qui me misit,-id est Patrem, et me in di-
modo fecisse legitur Deus, eum omnis mundus qui vinitale, et Spiritum sanctum. Qui recipit prophe-
tune erant, congregaverunt se ut facerent turrim, tam in nomine propheloe, mercedem prophètoe acci-
per quam possint explorare quid esset in coelo, et piet. Dat exemplum, quod sicut illi qui recipiebant
etiam se defendere a diluvio si iterum foret; aut ab prophetas, quando circumibant terram Judaeorum
igné qui mundum habet delere. Immisit in una no- docendo (ut legimus in lib. Reg.) quod et cellas illo-
cle diversitalem linguarum, et coeperunt pro hac rum el utensilia eis habebant parata, receperunt a
causa diseordare, et dimiserunt quod faciebant. Hoc Deo mercedem, quia in nomine Domini fecerunt eis
tenore cum mundus concordans esset in adorandis obsequia. Unde illa mulier recepit filium suum resu-
idolis, immisit verbum Evangelii, et coeperunt lune scitatum ab Elia, et alia meruit babere filium cum
diseordare bene, qui ante unanimes in malo erant. esset sterilis. Et Michaeas quia abscondit centum
Gladium aulem dicit separationem Yerbi, quia sicut prophetas et pavit eos tempore persecutibnis, nie-
gladius séparât quod non potest reuniri, sic verbum ruit-prophetiae spiritum, et ipse est duodecïmuspro-
Dei separavit fratrem a fratre, patrem a filio, et nu- phelarum. Non dicit autem quod debeat recioere
15S3 EXPOSITIO IN MATTHJ3UM. , 1354
mercedem de propheta vel de justo; sed mercedem iA ab Herode tetrarcha, coepit Dominus praedicare, ne
prophète et justi. Talem videlicet mercedem, qua- deesset Israeli verbum divinum post Joannem. Joan-
lem propheta et justus accepturi sunt, ^liam si homo nes autem comprehensus est ab Herode tetrarcha
non est propheta neque justus, et venit in nomine filio Herodis, et missus est in carcerem et in vincu-
Domini ad nos , et nos credimus quod ita sit, et lis : quia Herodes acceperat uxorem fratris sui, non
damus ei necessaria propter nomen Domini ; ille tamen ei ipse Herodes tuleral, sed pater uxoris tule-
mendacii poenas exsolvet, nos vero non frustrabimur ral eam a Philippo pro quibusdam simultatibus
niercede, quam in nomine Domini largiti sumus, exortis inter eos, et dederat eam Herodi, quia ipse
quia quicunque Judam traditorem in nomine Do- Herodes majoris poteslatis erat. Joannes autem,
mini susceperunt eo tempore quo Dominum seque- quamvis Herodes ex una parte esset Judaeus, ex
batur, eamdem mercedem habuerunt apud Deum, alia non esset ; erat enim ex una parle de Simonis
quam et illi qui Petrum et Joanneni susceperunt, génère, el Joannis filii ejus, quia Arisloboli sacer-
quia unus erat tune Judas de illis, ad quos haec Do- dotis filia fuerat Marianna uxor Herodis majoris,
minus loquebatur. Non enim débet considerari per- quam ipse occidit. Fuit autem Aristobolus nepos
sona missi, sed millenlis Domini. Et quicunquepo- Joannis filii Simonis, qui in libro Machabaeorumle-
tum dederit uni ex minimis istis, calicem aquoe pi- B ' giiur. Igitur non cessavit Joannes annuntiare ei
gidoetantum in nominediscipùli, amen dico vobis, non quia injuste fecerat (quamvis pater ei dedisset) quod
perdet mercedemsuam. Pro certo debemus credere uxorem fratris sui retineret. Mulier vero cum ama-
quod quidquid boni facimus in nomine Domini, reci- ret secundum maritum magis quam primum, suasit
piemus aut in hoc saeculo,aut in futuro, sivein verbo, ei rit mitteret eum in carcerem. In hoc ergo carcere
sive in facto mercedem. Yerumtamen si nos illum et in his vinculis cum esset, audivit opéra Christi.
contrarium viaeDomini non cognoscimus, caelerum Quae ;sunt opéra Christi quae audivit ? Quae supërius
si in aliquo crimine mortali delentum illum novimus, auditis facta, quod videlicet sanaret omnes infirmi-
et publiée hoc exsequilur, et non vult emendari ca- tates in populo. Mittens duos de discipulis suis, ait
stigalionibus bonorum hominum, habendus est a no- illi. Sciebat Joannes quia ipsé erat verus homo, et
bis sicut etlinicus el publicanus, quia sic praecepit verus rex gloriaeDei, el quia ideo incarnatus fuerat,
Dominus, et Paulus dicens : Si quis frater nominatur ul per suam mortem redimeret mundum. Cum au-
avarus, eut rapax, aut aliquid hujusmodi, et est, cum divit autem illum tantas virlutes faeere, tune coepit
hujusmodi nec cibum sumere. Altendendum quod non cogitare dicens : Si ipse tantas virtules facit, quis
dixit solum si nominatur, sed addidit, si est; quia occidet illum ? Modo innotëscet mundo : modo nul-
multi dicuntur, et non sunt; sed de his dixit, qui et ^ lus audebit eum occidere, sed omnes venerabuntur
dicuntur publiée, et sunt. Attendendum quod dixit, eum. Ego eredebam quod ipse deberet mori pro
ex minimis istis, hoc est meis, qui minimi sunt, qui nobis, sed modo unum est e duobus aut ipse non
sunt humiles spiritu. Nam Marcus dicit, In nomine facit tantas virtules quantas audio ; aut si facit, nul-
meo quia Christi estis. Et facium est cum consum- lus eum occidet, sed diligent et exfolient eum; et
massel Jésus, proecipiens duodecim discipulis suis. pro tali dubitatione misit duos de discipulis, et ait
Çum consummasset, ad perfeclionem pérduxisset, illi : Tu es qui venturus es, an alium exspectamus? Tu
aliud denique est quando dicimus consummatus est es qui venturus es, sicut eredebam per mortem tuam
iguis vel cibus, aliud cum dicimus consummatus est ad liberationeni hominum qui tanta facis, an alium
sermo docentis. Ibi finis accipitur, hic gerfectio de- debes miltere qui debeat mori pro nobis ? Iste est
monslratur. Proecipiens duodecim : aliud segaralim verior sensus, sicut conjicerepossumus exfactisDo-
praecegit duodecim, et aliud duodecimet septuaginta mini et dictis, quae in sequentibus aperiemus. Nam
duobus simul : duodecim secretiora, septuaginta non ignoramus quod alii etiam in hoc loco sense-
«Juobuscommunia. Cum habuit perfectam ordinalio- runt, quod Joannes ideirco misit discipulos ad Do-
nem et doctrinam duodecim, transiit inde, ut doceret minum, ut invitarel eos ad discipulatum Domini :
t?i civilatibuseorum. Inde quod dicit, de monte Tha- sicul jam aliqui erant qui odibant, et detrahebanl
bor vult intelligi, in quo superiora docuït. Perspi- factis ipsius cum pharïsaeis. El respondens Jésus,
ciendum vero mente sedula, quod Dominus, postquam ait illis. Alius evangelista refert quod jusserit ve-
praedicare.coepit, non cessavit per très annos et di- nue coram se caecoset claudos et leprosos, et cura-
midiuin, nisi quando somnum cepit : dans exem- vit eos, et inde dixit : Renuntiate Joanni quoe audi--
plum, ul quicunque bonum opus incipit, instanter stis et vidistis. Yirlutes quas vidistis de me fieri, ac'
illud exerceat. Quia qui remissus el dissolutus est si mandaret, ut ille sciai quia sic est sicut audivit
in opère suo frater est sua opéra dissipanlis, et si facio coram vobis, ut ex visu vestro renunliare pos-
îepidus fuerit, neque pigidus neque calidus, evometur sitis et ex auditu; et miranda facio, et tamen sicut
ex ore Dei. ipse credidit moriar, quia venit hora quando satis
CAPUT XXIX. beatus et rarus erit, qui non habet scandalum erga
. Quod Joannes de carcere mittit ad Dominum. me. Coecivident, claudi ambulant, leprosi mundanlur,
Joannes autem cum audisset in vinculis opéra Chri- surdi audiunt, mortui resurgunt, pauperes evangeli-
sti. Paruni antequam Joannes comprehensus esset zantur. Quoties islas virtules supërius audivimus
PATROL. GVL k'à
15S5 ' CHRISTIANIPRUTHMARI CQRBEIENSISMONACHI 1SS6
factas a Domino et filiam archisynagogi resuscita-. A quod Joannes non mollibus veslimenlis yestitus esse
tam. Quare autem dicit pauperes evdngelizantur? dicitur, quia vitam peccantium non hlandimenlis fo-
Quia hoc specialiter Isaias de illo prpphelaverat fa- vit, sed aspera invectionp increpavit dicens : Geni-
clurum, inquiens : Ad annuntiandum mansuelis mina viperarum. Sic elenim sapienlium verba esse
terne misit me. Et de ipsis dixerat Dominus : Beali debept malis, sicut stirauli et clayi in altum defixi,
pauperes spiritu. ut intelliganl el meminerint peccatum suum, ut Sa-
~Et beatus est qui non fuerit scandalizatus in me. lomon ait : Respondestulto juxta stultitiam suam, ne
Ac si aperte dicait: Jam sunt electi et perpauci qui sibi sapiens videalur. Atlendere tamen debemus quod
non debeant scandalum adversum me sumere, etqui Dominus Joannem de vestimenli sui asperilate col-
nolint mortificare me. Pouït auteni-praeseiistempus laudal. Si virlus non psset yilibus vestimentis indui,
pro futuro, beatus erit, quoniam in conspeclu Dei nequaquam Dominus illum de hac re laudasset :
omnia fulura praesentia sunt. Mis autem abeuntibus, nequaqpam eliam beatus Petrus, si culpa non esset,
coepitJésus dicere ad turbas de Joanne. Deus conscius vestimenla preiiosa quaerere feminas prohiberet, di-
bumanae fragililatis, quia Joannes homo erat, et po- cens : Non in veste preiiosa. Sed quid existis videre?
terat ei subripere elatio, ob hoc noluit coram disci- prophelam? Etiam dico vobis, et plus quam prophetam.
pulis suis illum laudare, sed abeuntibus illis grogter ]g Adhuc persévérai Dominusin laudibus Joannis, dicit
exemglum aliorum el aedificationem, dixit de illo quod Joannes non solum fuit propheta, sed eliam
quae imitanda forent. Exemplo ipsius nullus débet plus quam propheta. Prophète namque ministerium
laudare quempiam in oculis ejus, juxta pracceptuni est venlura proedicere, non eliam demonstrare. Joan-
sapientis • Ne laudaveris hominem in vita sua. Quid nes vero non solum praedixit Salvatorem, sed etiam
existis'oiderein desertum? arundinem venlo agilatam. digito demonslravit dicens : Ecce Agnus Dei. Quid
Arundodicta quod cito arescal. Haecet canna -voca- Joannes diei debebal, merilo subseq'uenter ostendit.
tur Hebraice et Latine, et abundat in illa palria sic- Sequitur enim : Hic est de quo scriptum est: Ecce
ut el in Italia, ita ut sepes ex eis fiant, el alia ne- mitto angelum meum ante faciemtuant, qui proepara-
cessaria, et crescunt in paludibus [paludosis] locis bit viam tuam anle te. Qui causam débet dicere, et
in modum herbae, quae apud nos ros vocatur. Est aliquem laudibus exlollere, hoc modo débet agere ut
aulem allegoria in hoc loco aliud dicens, et aliud vo- prius repleal quod non est, el post consequenler ex-
lens intelligi. Per arundinem instabiles homines vo- ponat quod est. EeGe primo Dominus dixit quod
lens intelligi. Ac si aperte dicat : Quandofuislis ad au- Joannes arundo vento agitata non erat, neque mol-
diendam praedicationemJoannis in deserto, nunquid libus veslitus; post paulatim, quia "non solum pro-
vidistis illum instabilem etmutabilem, ul arundo con- G pheta, sed etiam plus quam propheta; ad ullimuni
tra ventum ? Ut enim arundo verlitur in aliam parlera angelum illum dicit. Angélus enim nunlius dicitur.
cum veiitus eam tetigerit, ila carnalis homo sive pro Et recle angélus nuncupatur qui, certus nuntius et
cupiditate, sive pro timoré fleetitur in aliam parlera. praeco Salvaloris factus, manifeste ab ipso oculis et
Sed Joannes arundo non erat, sed cedrus, et de illo digito demonstralus est, et unusquisque fidelis qui
aliisque electis dicitur :Justus ut palma fiorebit; etc. sacerdotis nomine eensetur, Zaeharia attestante, si
Malus etenini ille homo est qui propter donum, sive minislerii sui jura exsequilur, angeli nomine vocatur.
propter aliquem timorem Dei, praceplum dimittit, Ait enim : Labia sacerdotis cuslodient scientiam, et
vel alius est in prosperitate, et alius est in adversi- legemrequirunl ex ore ejus, quia angélus Domini est.
tate erga Dominum, vel erga proximum. Inde dicit Studeal ergo quisquis illo nomine decoratur, vita et
Scriptura : Stultus ut luna mutatur. Joannes autem operibùs angélusesse,ut et in opère et sermone Deum
fixus fuit in praeceptis Dei, el peccatoribus non est videntibus el audientibus annuntiel. Sequitur : Qui
adulalus, sed firmo corde dixit Pharisaeis: Gtnimina proeparabil viam tuam ante le. Joannes enim viam
viperarum. Et Herodi régi : Non licet tibi habere Domino praeparavit, quia multis non solum praedi-
uxorem fratris tui. Et usque ad mortem nec pro cavit, sed el ut ïn eum crederenl (eliam in lesliino-
muneribus nec pro terroribus est immutalus, et ideo D nium) baptismo baplizavit. Et unusquisque nostrum
a Domino laudatus. Sed quid existis videra in de- viam Domino praparat, si expulsis de corde suo vi-
sertum ? hominemmollibvs vestilum? Iterum de hac tiorum spinis, virtutes ibi inserit. Amen dico vobis,
re Dominus Joanneni laudat, quod austeram vilain non surrexit inter nalos mulierum major Joanne Ba-
lam in cibo quam in polu tenuerit. Licet enim nobi- ptista. Digno laudaiionis praconio Dominus Joannem
liler natus, délicate nutrilus, tamen in ipsis fervidis extulil, quando merilis aequalem omnibus sanciîs
juventutis suaeannis in erenium ingressus, sicut au- esse dixit. Non est putandum Domino Jesu Christo
distis, et austère vixit, et austerioribus vestimentis illum esse comparatum, quia Dominusnoster non de
contectus est, quia de pilis camelorum vestimentum muliere, sed de virgine natus est. Sequilur. Qui au-
habuit, de qua re nunc dicitur a Domino: Quando tem minor est in regno coelorum,major est-illo. Re-
fuislis ad cbusulendum Joannem, nunquid vidistis gnum coelorum hic' 'Ecclesia intelligitur : in qua
eum niollibus veslimenlis veslitum ! Ac si aperte di- Christus lune minoris famae habebatur, sed major
cat: Non coelesii,sed terreno régi militant, qui aspera erat illo divinilate, vel alio modo. Omnis sanctus qui
pro Deo perpeli refugiunt. Potest et aliter accipi jam corrupiioiie carnis Iransieral, major erat illo,
1357 EXPOSITIO IN MATTH/EUM. . 1358
quia adhuc in praelio stabat, et corruptibili carne A bona opéra faeeretis, et saltaretis ad nostram melo-
indulus erat : propterea potest recte" intelligi de illo diam, sicut saltavil David ante arcam Domini, et no-
qui, quamvis merilis parvus esset, inde tamen quia luislis. Unde unus px eis dicebat : Çqiflqbo dilecto
jam corruplionem carnis Iranscensam habebat, nia- meo canticum patruelis mei vineoesuoe.
jor Joanne erat, qui, in parue posilus, gecçare pote- Lamentavimus vobis, pt vos ad poenitentiqni pro-
rat el amillere gratiam Dei, grpp,te|'ea niajpr ille illo vocaremus, et nec hoc faeere yoluistis, spernentes
erat. A diebus autem Joannis usque nunc regnum ulrumque, et pxhprtationem, et poenitentiam de pee-
coelorumvint palilur. Quia ipse primus praedicavit catis veslris. Unde et Jeremias dipebal: Beducant
quia appropinquabit regnum coelqrum, el qui vellent oculi mei Jacrymas per diem pt noclem, et non ta-
poeiiileniiaînagere, paieret eis aditus. Exinde coepe- ceant, quoniam coniritione magna contrita est virgo
runt publicani et peecatores, qui digni erant mprte filia populi mei, plaga pessima vehementer. Simili
pro suis;fraudibus, agere poenitenliam et aspirarein modo nunc. Venit enimJoannes neque manducans ne-
^^nuSÈz^- 1 "!°i?RrtrQPiwViMud. Ppr poenitenliam que bibens, et dicunt : Doemoniumhabet, exemplum
eû§aHp^|digni coelo, qui fuerant digni inferno. Yel vobis prabens abstinentiae, nec illum imitare voluï-
eiiam-gRïndis violentia est ut homo, qui ïn terra na- siis. Yeni ergp manducans et bibens vobiseum, ut
tus est, coelumvelit possîdere. Sed tamen haec est B lucri vos facerem; non solum non me ohaudislis,
misericordia Dei. Omnes enim prophetas et (ex us- sed eliam detraxislis dicentes : Ecce homo vorax et
que ad Joanneni prophetaverunt. Quia quidquid lex polator vini, publicanorum et peccatorum amicus.
et prophète de Christo prpphetayerunl, postquam Quia ego cum publicanis et peccatoribus ideo man-
ipse venit compléta sunt : propterea non habuerunt ducabam, ut dum ab eis acciperem cprporpuni ci-
ultra olïicium. Quia postquam rex venit, praecones bum, ipsi a me acciperent spiritaleni. Graecemelius
silenl. Sequitur : Et si vultis reçipere, est Elias qui •sonat oinopotlos onHanwXof[oivo-ivoxxiç] quam La-
venturus est. In alio-loco inierrogatus Joannes si ipse tine, quia Graece,vini potens soi®, Latine bibitor
essel Elias, respondit se noifesse, et nunc Dbminus vini. Nec improperabant ei quod vinum biberet,
dicit quia ipse est. Nunquid sibi contrarii sunt? Non quod non est vitiuni si rnoderate potelur; sed impro-
Joannes lurbis slolidis de eorpore suo pixit qupd npn perabant ei quod .potens esset ad bibendum vinum.
esset Elias : Dominus autem npster de spiritu et , Qued tamen in Domino mendaciter reprehendebant
similitudine Joannis discipulis suis spiritajibus spiri- et improperabant, sicut et reliqua, quia absque du-
laliter locutus est, qupd Joannes in spiritu et opp- bio et in cibo et in polu, ac in reliquis necessariis
ratione Elias esset, quia sicut Elias secundum Do- humanae' carnis moduni non excessil. Et justificata
mini adventum praeyeniet, ita istepraevenit primum; " -est sapientia a filiis suis. Id est, Ego qui sum sapien-
sicut ille austeram vitam ducens et in vieta pt in te- tia D,ei Patris in bec justificalus sum a filiis meis,
gumenlis, persecutionem passus est ab Achab rege id est ab apostolis discipulis meis, quod omne genus
et Jezabel regina pro zelo cultus Dej, ita iste eo curalionis et conversionis vobis adhibuerim, et om-
more yivens suslinuit persecutionem Herodis et nia repuleritis.
Herodiadis zelo legis divïnaeusque [ad morteni]. Qui Tune coepit exprobrare civitalibus in quibus factoe
habet aures audiendi, audiat. Ubicunque Dominus sunt plurimoe virtules ejus, quod non egissentpoeni-
banc clausulam subjungil, intentas auditores ad tenliam. Exprpbrat Dominus civitalibus quae erant
spiritalem inlelleclum provocal. Omnes enim au- in Galilaea, per civitates homines qui habitant in
res corporis, qui euni audiebant, habebant, sed au- ipsis civilatibus volens intelligi, quia ipsi qui vide-
res cordis requirebat, quibus ista dicebat, ul vide- rant eum ab infantia juste conversalum inter eos,
licet el superiora el sequentia spirilaliler intellige- non sunt imitati, neque exemplum conversationis
rent. Sequitur : Cui autem similem oeslimabo.genera- ejus, neque verba praedicationis ejus, cum alii multi
tionem islam? Adhuc in Joannis laude persévérât, statim ut eum audieruntpradicantem, conversi sunt
Ostendit enim quod exemplum Joannis generalioril a malis suis. Voetibi, Corozain; voetibi, Belhsaida, •
j.
illi praetuleril, si imitari voluissent. Similis est pup-is quia si in Tyro et Sidone factoe fuissent vîrtutes quoe
sedenlibus in foro, qui clamantes cooequalibus,suis in te factoesunt, olim in cinere et cilicio poenitenliam
dicunt. Pueris assiruilanlur Judaeipropter suas insi- egissent. Praeferunlur ergo Tyrus el Sidon urbibus
pienlias elpraviiates,quia sicut puer propter juven- Galilaeae,quia îpse Tyrus et Sidon naluralem legem
tutem fréquenter perperam agit, simililer Judaei, calcaveruni. Iste aulem et legem naluralem et le-
quia pueri erant sensibus, erga legem Dei fréquenter gem littera transgressae sunl, et pradicationeni Do-
oberrabant. Cecinimusvobis el non saltastis; lamenta- niini despeclui habuerunt. Legimus enim supra quod
vimus et non planxistis. Isti ergo pueri prophète circumieril Dominus omnes civitates et vicos, curans
sunt, de quibus unus dicit : Ecce ego et pueri mei omnem infirmitatem, eliam et inter eos nutritus
quos mihi dédit Deus. Et psalmus : Ex ore infanlium est. Gorozain fuit oppidum Galilaeae,in secundo la-
et luclenlium perfecisti laudem. Clamaverunt Judaeis pide Capharnaum. Est vero nunc desertum, et inter-
sedenlibus in foro, quia ubi ipsi erant propter nier- pretatur ministerium meum. Conveniens itaque in-
cimonias illorum, forum potest appellari. Cecinimus terprétait) Domino Christo, quod ministeriuni ejus
vobis, id est, provocaviinus ut ad nostrum 'canticum fuerit a Paire sibi commissuii!, etiam illos conver-
1359 CHRISTIANI DRUTHMARICORBEIENSIS MONACHI 1300
tere qui ibi habitabant. Bethsaidae duae sunt uno in .A cujus nominis duplex significatio est, quia una per»
nomine, una, Bethsaida piscina, quae probatica co- tinel ad confessionem peccatorum qua delicta nostra
gnominabalur, ubi languidi jacebant ; alia Bethsaida confitemur Domino, non quasi ignaro, cui nihil oc-
in Galilaea,civitas Andreae, et Pétri, et Philippi, quae cultam, sed confessio fit erroris professio, ut sit
in.terpretata dicitur domus venalorum. Et venatores finis peccati quod in conspectu ejus deleslamur; alia
possunt et in bono et in malo accipi, sicut et pisca- - autem confessio est quae ad laudem el gratiarum
tores. Propter illos ergo discipulos Domini qui ex actionem pertinet, ut in hoc loco : ConfiteorUbi, Pa-
ipsa secuti sunt Dominum, potest in bonam partem ter coeliet terroe.
• Omnia mihi tradita sunt a Pâtre meo. Secundum
accipi, quod ipsi venati sunt aliquos ex gentibus, sic-
ut et piscati. Nam el alias venatores semper in malo eam formam qua homo factus est haec loquitur, de
eleclis scilîcet crediluri sunt in 1et unde
accipiunlur. Sodoma interpretatur pecus propter qui eum,
peccata sua, quaeinsipienter ut pecus egil, et ob hoc dicit omnia, subauditur electa. Nam secund'mtKdivi-
a praesenti incendio in perpetaum [depulata est]. nitatemlunc tradita sunt, quando de P/Sttrpfeintas
Quae nunc praefertur urbibus Galilaeae,lamen utrae- est. Si quid quaestionis in hoc verbo videWr Mbere,
que pessimae,"quia et hoc quod Dominus in prala- melius silere puto quam cursim nunc exponere, do-
tione ejus, forte, adverbium dubitantis, posuit, per- .B nec ad Iatiorem exposîtionem opporlunum tem-
fidiam habitatorum quae in ea fuerunt designavit. pus invenialur, quia, sicul canones pracipiuni, ob-
'
Tamen per haecverba ostendunlur diversa tormenta scura quaesliones in populis reticendae sunt. Et
esse in inferno, ut qui plus peccavit crucietur, et qui nemo novit Filium nisi Pater, neque Patrem quis
minus, leviora senlial tormenta. %on est vero ne- novit nisi Filius. Isla notilia secundum divinitatis
cesse scribere quae Sodoma fuerit vel quem exitum naturam intelligitur, qua Pater et Filius unus Deus ;
habuerit, quia omnibus nota est "historia. Et adhuc et quia Filius de Paire proeesserit, vel quia aelernus
videnlibus terrbUlremendi examinis ostenditur, ideo- Pater, aeternus Filius, aelernus et Spirilus sanctus:
que ab omnibus est cavenda actio ejus. el quia semper inenarrabilis illa scientia humanis
CAPUT XXX. sermonibus est, quod et Propheta dicit : Generatio-
Confessio Domini ad Patrem, el jugum ejus levé. nem ejus quis enarrabit ? Quod autem sequitur : Et
In illo tempore respondens Jésus. In illo tempore cui votuerit Filius revelare. Manifeste credimus quod
quod dicit ad hoc respicil quod dixerat, Tune coepit neque docentis hominis exterius est virtus, nisi ipsius
Jésus exprobrare, quia in illa exprobratione illarum Dominiinlerius incremenlum dantis. Namin alio loco
civitatum perfidia Judaeorumpralenditur, qua Chri- n in hoc eodem Evangelio legimus : Nemo venit ad
stum erant repulsuri ; in praelatione gentium civila- ^ me, nisi Pater meus traxerit eum. Ex quibus verbis
tatum, gentes crediturae designantur. Et inlerest unam operalionem Patris et Filii et Spirilus sancti
illa confessio quod nunc est glorificaturus Patrem. inlelligimus, et firma fide credimus quia nisi tangente
Quod dicit respondens, subauditur ad Patrem. Confi- sancto Spiritu qui unus est Deus, neque credere quis
teorlibi, Domine, Pater coeliet lerroe. Gonfessionum potest, neque intelligere quis divinitatem potest. Et
gênera duo sunl : unum qua peccator confitetur pec- cui révélât Pater, révélaiFilius , révélât Spiritus san-
cata sua ; alia confessio quae ad laudem gratiarum ctus. Quia una est operatio individuae Trinitatis.
actione pert'met, quam in hoc Evangelio fréquenter Venitead me, omnes qui laboraiis el onerali estis, el
legimus Dominum Christum ad Patrem fecisse; de ego reficiam vos. Hoc in loco et génies ad poeni-
qua nunc sequitur : Quia abscondisti hoeca sapien- tentiam vocat', et omnes qui sub pondère peccato-
tibus et prudentibus et revelasli ea parvulis. Sapienli- rum gravi jugo tenebantur oppressi. Judaei, qui ze-
bus Scribis et Pharisaeis dicit, non quod jpsi vere lum Dei habebant, suam quasrebant justitiam, Deo
essent sapientes, sed quia sibi videbantur esse sa- non erant subjecti ; gentes vero, ignorantes Creato-
pientes et prudentes. Et revelasti ea parvulis. Id est rem, et colentes creaturain pro Creatore, sub onere
humilibus, apostolis videlicet meis. n daemonum serviebanl, facti lapides el ligna quos
'
Faciunt autem philosophi diûerenliam inter sa- colebanl, secundum Psalmistam, qui dicit : Similes
pientiam et prudenliam, dicentes sapientiam esse illis fiant qui faciunt ea, et omnes qui confidunt in
divinarum cognitionem, prudenliam autem divina- eis. Sequitur : Et ego reficiam vos. Yideîicet, aufe-
rum humanarumque agnitionem. Potest etiam sa- rendo peccata a vobis per baptismum requiescere
pienlum et prudenlum nomine gens Judaeorum in- faciam. Gravera autem esse sareinam peccatorum
telligi, quae sibi sapiens esse visa est propter legem Psalmista ostendit, qui ait : Quomodoiniquilates meoe
et prophelarum doctrinam quam accepil ; sed quia supergressoe sunt caput meum : et sicut onus grave
maie eain interpretata est et intellexit, propterea in- gravatoesunl super me.
certain et occultam Dei sapientiam in ea intelligere Tollile jugum meum super vos. Hoc est, sponte
non poluit. Gentiles vero humiles appellantur el par- venite et crédite in me, el submittite colla vestra
vuli, quia , agnoscentes ignoranliam suam, Domini sub jugo meo levi, quia usque modo gravata sunt
praedicationem stalim ut audiere suscepere. Ita, Pa- colla vestra, et atlrita sunt sub jugo legis. Unde po-
ter, quia sic fuit placitum anle le. Subauditur, gra- stea Petrus causabatur dicens : Utquid vultis impo-
ias ago. Ista confessio Graecehexomologesis dicitur, nere jugum super cervicesnostras, quod neque patres
1561 EXPOSITIO IN MATTILEUM. 13C2
nostri, neaue nos portare poluimus aliquando ? Non A et ideo quasi homines esuriebant, et inediam couso-
eûim invitas aliquis credere potest, nisi voluntarius : labantur, vel etiam indicat vitam austeram quia non
propterea, lollile jugum meum super vos, quia jugum haberenl epulas praparatas, sed simplici cibo con-
credulitas est, qua quisque Deum elegit credere et tenu essent. Pharisoei autem videnles dixerunt ei :
sequi. Et discite a me quia mitis sum et humilis Ecce discipùli lui faciunt quodnon licet faeere sabba-
corde. Ipsum est jugum quod super nos tollere de-" lis. Hie apparet quod ob nullam aliam causam se-
bemus, et collum submittere, ut mites simus et mi- quebantur Dominum , nisi reprehensionis obtentu.
nutes corde. Miteset mansueli cum omnibus bonis, , Quod vero nihil dicunt de damno alterius messis,
quia et ipsa simplicitas est quam in columbaespecie nisi solummodode violatione sabbati, pro illa causa
. imitari jubemur. Quia, quantum ex nobis est, pacem dimittant quam supërius dixit. Nam et Longobardi
debemus habere cum omnibus hominibus. Quaesunt eamdem legem habent de ipsa causa , et plurimae
virtules quas Dominus discendas esse praemonuil? aliae gentes, ut quando aliquis in messem sive in
Non dixit, Discitea me mortuos suscitare, daemones vineam introierit, manducel quantum volueril, fo-
effugare, super mare siccis pedibus ambulare , sed ras ne efferal. Habebant vero Judaeiin consueludine
hoc quod possumus imitari, scilicet, ut mites simus ut in die ante sabbalum pararent sibi cibos quos
et humiles corde. In alio etiam loco dicit : Inhoc B comederent in crastino, el inde vocatur ipse dies
cognoscenlomnes quia mei estis discipùli, si dilectio- sexta feria parasceve, hoc estprapâratio, in-sabbato
nem habueritis adinvicem. Isla sunt tria signa per vero neque cibos pararent, neque ignem accende-
quae Christi discipùli dignoscuntur. Qui ista tria non rent. Hac de causa reprehendebant Chrisli discipu-
habere deprehendilur , non esse Christi discipulus los, quare ipsi hoc facerent. Dominus ostendit quia
convincitur, quamvis nomine tenus dicalur Christia- spirilàliler observandum est sabbatum, el etiam
nus. Non est de his de quibus sequitur. Et invenie- quia ipse esset Dominussabbati et quia propter ho-
tis requiemanimabus vestris.Non promittit tempora- minem fuisset praceplum sabbatum. Dixit eis Jé-
lia, sed spirilualia, quia quae videntur, corruptibilia sus : Non legislis quid fecerit David quando esuriit,
sunt el cilo transeunt, quae autem post mortem ju- et qui cum eo erant, quomodointravit in domum Do-
slis dautur, aeterna et immarcescibilia sunl. Jugum mini, el panes proposilionis comedit, quos non licebat
enim meum suaveest, et onus meum levé. Quomodo ei edere neque his qui cum eo erant, nisi solissacer-
potest esse hoc quod Dominus dicit, jugum suum dotibus? Ad confutandam Judaeorum regrehensio-
esse levius quam jugum legis fuil? Sed si subliliter nem veleris recordalur historiae quaein libro Regmn
perpendimus, niveniemus leviora esse pracepta refertur, scilicel quod David, fugiens a Saule, venit
Evangelii quam legis. In lege enim multa pracepta ad Achimelech sacerdotem, el dixit ei, sicut scilis,
sunl quae apostoli testanlur non posse compleri, quod rex eum mitleret, et gostulaveril ab eo ganes
quia in lege opéra requiruntur, quae qui fecerit vi- ad manducandum, vel alios cibos ; et ille non habens
vel in eis. In Evangelio volunias quaerilur, quae si alios panes, dederilei illos qui erant in mensa pro-
etiam effectum non habueril, pramium tamen non posilionis, quibus non licebat vesci nisi a sacerdo-
amittit; et ea nobis pracipiunlur quae possumus tibus aut Levilis , el nihil aliud interrogaverit nisi
observare, videbcet ne concupiscamus. In veteri si mundi essent a mulieribus. Intellexit ille summus
lege si opus adfuerit, et volunias defuerit, punitur sacerdos eliam quod secundum propheliae dictum
qui fecerit ; in Evangelio ex voluntate quilibet ju- magis placeret Domino, faeere misericordiam in ali-
dicatur. Yerbi gralia, si mulier oppressa fuerit et quo suo proximo, quam offerre holocaustum. Quia
conlaminala per vim, quamvis volunias defuerit, in Dominus non ob aliam causam praecepit sibi offerri
veteri lege propter opus puuilur. In Evangelio autem hostias nisi ne idolis immolarentur, sicut ipse dicit
quia volunias defuit, etviolenliamperpessa est, agud in psalmo : Nunquid manducabo carnes taurorum,
Deum virgo judicatur, aut sanguinemhircorumpotabo? Ac si dicat Dominus
CAPUT XXXI. D ad Pharisaeos: Si ille beatussacerdos non reprehen-
De eo quod discipùli spicas vellunt. ditur, imo laudatur, qui misericordiam praetulit sa-
In illo tempore abiit Jésus sabbato persata; di- crificio, quare non eamdem causam consideratis in
scipùli autem ejus esurienles coeperuntvellere spicas discipulis meis? quanquam inter istos et David ma-
et manducare. Sata dicuntur seminata. Erat con- gna'difterentia sit, quia et ille fugiebat in diebus
sueludo in illa génie et lex ut qui vellet ingredi in Neomeniarum, quibus non licebat incedere nisi uno
messem groximi sui, et comedere de granis, faceret milliario, et etiam panes consecratos quos non lice-
quantum vellet, tantummodo falce ne meterel. Si- bat laicos homines edere comedit. Quod vero dicit,
militer in vineam ingrediens , comederet racemos his qui cum eo erant, non legimus quod ibi aliquis
quantum sufficerel, foras ne efferret. Pro hac ergo cum illo fuerit, sed ex eo quod dixerit ad sacerdo-
lege, discipùli esurienles, cum ambularet Jésus per tem : Pueris condixi in illum et illum locum, cre-
viam, discipùli proegrediebantur,et vellebanl spicas; dimus quod aut secuti eum fuerint, aut per aliam
el fricabant manibus et manducabant. Legimus enim viam obviam"eivenerint. Ex illa consuetudine qua
in hoc Evangelio quod erant qui veniebai.t et crede- beatus ille vir inlerrogavit si mundi essent pueri a
bant multi, et non habebant spatium manducandi, mulieribus, praceptum est in canonibus etiam his
1563' CHRISTIANIDRUTHMARÎCORBEIENSISMONACHI 1561
qui légitime corijuges habent; et communicare cor- 1 confédéré, est èxutum quemque membris Ecclesiae
pus et sanguinem Domini debent, et sexla feria abs- incorporai! ; et discipùli anle Dominum incedenles
tinentes abeiS, abluto eorpore et vestimentis, in hoc faciunt, quia ante doclores praedicant, 'et sic
"die lertia commuuicent. Aut non fegisxisin lege tangil Doininus cor ul credàhh
quod sabbatis sacerdotesin templo sabbatum violant, CÀPUT XXXIÎ.
el sine criminesunl ? Sabbato enim sacerdotes victi- De sanata manu 'àrida. '
mas immolabanl, jugulantes arietes el lauros, et Eï cuminde trahsiret, venit \h syna'gbgameorum,
cremanles super struem lignorum. El secundum et eccehomo manumhabens arid'am. Cum ërgo Do-
alium evangelislam^ hoc addidit quod quando eve- minus ipsa ifie pervenisset ih syhagogàm eorum,
nil ut infans die sabbato nascatur, alio die sabbati, venit homo ante ipsum el precabalur dicens : Do-
ut lex impleatur quae pracipil circumeidi, octava mine , adjûva inë, quia opère hianuum uiéarum vive-
die circumeiditur. Et Josue muros Jéricho septem bani, et ibbdo niendicàbo, nisi ta adjuvéris. Fuerat
diebus cum exercitu circumivil ; quod Macbabei in- enim caetnentarius. El Pharisaei, anteqdain ipse ali-
telligentes et considérantes, statueront postea, ul si quid diceret, interrogabànt euni dicentes : Licet
quis eis pugnam inferrel sabbato, beilarehl adver- sabbatis curare ? Ul abcusarenl eum, id est, si faberel,
sum eos : et feeerunt, ël habuerunt victorias, et ' qùaSi transgressorem, et si non faceret, poluissel ad-
probaverunt quod non displicerel Deo. Sed simili- juvaré et nollel. Dominus àulem sic respondit eis.
ter conviiicit eos alia vice , quando reprehendebant Ut ëliarii propter avariliam eorum ostenderet ipsos
eum de hiuliere sanata, quod ipsi pecora sua in sab- violarë sabbatum, quod iii euni reprehendebant, qui
bato adaquarent, el si décidèrent in puteum-,eruere pro misericordia facërei t'dtum quod iacëfët. Phari
festinarenl. Dico autem vobis quod templo major est saei enim omni diemànué ad os exlendebant â'dmân-
hic. Non est iu isto loco hic pronomen ; sed adver- ducandùm elb'iberidùiri. Homo iste spirîtalitër ge-
bium est loci-,quia videlicet qui ibi loquebatur Do- nus hùmariùni dësigndt, qui pc stquàih niariùni ëx-
minus erat sabbati, quia ipse erat qui praceperat téhdit àfl cib'uriivetilùm, coridéÎEaàtùmhàbuil bra-
observai! sabbatum ; ac si diceret : Si David panem cbiùm, donec vèhit Christus : et extehdit in cruce
illicilum edens et sacerdotes hostias pro populo iriimabulalas maiius pro manibus incoiitiriënler ex-
immolantes sine crimine sunt et apud Deum et apud tensis, et sic postea geiius liiimàriùhi ddëuit et
vos, quanto magis ego qui rex et sacerdos verus excmplo illius ad eleemosyharii et ail bona opéra
sum, et templi Dominuset sabbati, non possini abs- manus éxlëhderé.
que culpa discipulos riieos reddere, cum pro homi- CAPUT xxxiri.
num salute non licuerit ante eis edere. Si autem sci- De ira PharisoeorumergdDominum,ël'prophetialsaioe.
relis quid est, Misericordiamvolo et non saerificiuDv, Exeunles aulèm Pharisoei consilium feeerunt ad-
nunquam condemnasselisinnocentes. Meliusinlellexit versus eum quomodoperderent eum. Unde inëliorës
Àbimelech illud verbum quam vos : qui non habebat débiiéruiit fieri, inde détériores efféeti sùnt. lpsiënini
exemplum ante factum, ellamën nondubilavit faeere, centies in die maiius éxlendebâiii àd os sùum, et in-
firnliier seiens quod quaeiri mundo sunt facta; îiisi vidia stimulante, pro uhàe\leiidebant[exlérisa] iiifir-
de adorando ël laudando Bed; prbpter hominem créa- nii libminis, riecem Salvatoii macliinabahlùr. Hic
la et pracepta sunt. Talis est consideratib adliibëh- aulèm scièh's,re'cessii inde. Recessii ht homo, quia
da in omnibus necessariis humanoe fragilitaliS; aiit non'dum vénérai libra qua mori vellet, nec erat locus
in jejuniis indictis circa infii-riibs,sive in abstiheiniis exlrri Hierusalem ubi pati deberët.Et secutisunt eum,
a cibis, qùia barnis cura in dësidèriis fieri prohibe- et curavit eos omnes.Qui pia fidé quaerùnl Dominum,
lur, non ih necessitatibus. OHmeSpraeposili, epi- imeniunt eum : quia, juxta Psalmlstam, prope est Do-
scopi;âbbâles aut reliqui; disebre debent islum vei'Si- minus omnibus ihv'ocantibuseumin veritaie.
culbm Domini: Misericordiamvolo; ël seienliam Dëi; Et curavit eos omnes,bonos, ab infirmitatibus ani-
plus quaîii holocausturii. Dominusest enim filius ho- ) mae et corporis. Et proecepiteis, ne manifeslumface-
minis eliam sabbhli. Hyperbalbli est inhocloco, ver- renl. Secundum bistoriam fecit sicut homo, occultavit
boruni brdo turbatus. Est autem ordo talis., Filius se ab bis qui maie quaerebant ut eum perderent. Ut
hominis est Doinihûseliam sabbati^ quia creator 'om- a'dimplereiur qûod dictum est per Isaiam prbphelam
nium ërat qui cum eis loquebatur etpraeeëplor sab- dicentem.Quod dicit, ut impleietur, ad hoc respicit
bati. Mystice discipùli per sala trànseunl, aposloli quod dicit, el curavit eos omnes,quia hoc fuerat pro-
vel doclores cum cohslderdhl quomodo unùmquehi- phelatum el per Isaiam el per alios, quod ipse cu'ra-
que possini ad salute:b [adducere], et illam faniem turus esset infirmitates animarum et corporum. Ecce
patiuntar juxta exemplum Doinini qui dixii : Ego ci- puer meus. Ex persona Dei Patris hoc dicit prophela.
bnm habe'o màiiducare, et meus cibus est ul faciâm Piîeri quatuormodis dicuntur. Puer ali aëtalë etpro-
volunlaleni Palris inei. Cùhi aliteni IrânSeùni , vel- pîer infantiam, puer septem annbfùm,pùëf pro obe-
Iunt spicas, quia vëllùnî eos a tcrrëiiis delectationi- dienlia,ut, pueri David; puerpro sLullilia,ul,Pûer cen-
bus innuibus confixi erant. Fricare vero manibus, tum annorum hibrietur; puer per innoceritiaiu hic,
est per exempla sahetarum Scripturarum a concu- Ecce puer meus. Puer enim a puritâie dibilùr, quia
piscentia carnis quasi a foiliculisëxùere. Grana vero ipsepùrùsfuitàpeccàlo. Qiiemeîegi.Ad redëmptioheiif
'1565 EXPOSITIO IN MATTIÎiEUM. 1566
mundi incarnari. Dileclus meus. Prae caeteris sicut, A ceret; sed quia aperte virtates fiebant, et hegaré
unigenitus. In quo complacuil animm meoe,quia ipse noii polerant, in malam pàrtem converlere nilelian-
faeiet volunlatem meam irreprehensibiliter. Haecom- tur, quasi pér incàntalibnës, sicut magi iri yEgypto,
nia secundum humanitatem accipierida sunt qua ho- faceret virtules. Sëd illi hfàjdrli signa fabëre non
mo fieri dignatus est. Caelérumin ëivinilatb unus est polerant, sed propter pëccalùih Pliaraibiiis perriiissa
Deus cum ipso qui haec loquitur in propheta. Poilam sunl eis aliqua faeere. Hic hoh ejicit doehione'snisi
spiritum meum super eum. Non ad mensuram, sicut in Beelzebub principe doeîn'oiiibrum:Beelzebub; sicut
sanctos meos, sed quantum corpus capere pdtait. scitis, fuit idolum Acfcâr'ôn;qui inlerpreiaiiir virnïu-
Judichtm gentibus nunliabiv. Qiio judicaildi sùiit bb- scarum. Zëbub enini musc'à dicitur. Judaei ëhim bb
ni et mali et discernendi, sicul ipse poslea factùi-uîn sordes immolatitii cfuoris, sed p'fd innnunditia, libe
se esse leslatur dicens : Cum sederit filius hominis in nomine Accaron vo'cabant, el ipsùiri etiam pVihcipem
sedemajestatis suae, etc. Non conteiïdet;n'etjAëclahiB.- daemoiiibrum. Et sicut beatus Beda dicit; nbii de-
bii.Nonconiendetcum aliquO,quia pacem porlabitdr'e bemus in fine nominis aliani litteram légère quam b.
et opère. Neque clamabit. Clamor hic ad conlem- Daemonesaulém dicli Graece; quasi demnas", id
ptionein pef linet. Sequitur enim : Neque ûliqûis in est periti. Inesl enim illis fcognitiorërurri plus qùam
plaleis audiet.lïoc est iu lala via quae ducit ad mor- B: liomiuibus, partira subtilioris sensus acumine, par-
tem in qua multi inveniunlur, quia non audiunl vo- tira exp'erieniia lofagaevite, quia angeli boni creati,
cem Salvaioris. Calamuin quassatum non conter'el. per superb'iain mali efleeli surit. Jésus autem; sciens
Calamus quassatus est peccalor jacens sub bnerepëe- cogilaiioneseorum, dixit eis.jNonipsi verbis dixerùnt,
calorum, contrïtus a diabolo ut non possit ërigerë ca- sed in cordibus suis; ad fcbgilàtiones eordm respon-
put ; quem Dominus non solum nbh conlrivit; sed dit ul sic compellerentàr credere; scientes, se-
etiam manum auxilii sui porrexilj dicens: Confide',fili, cundum dictum Salombnis ; nullùhi alium scire co-
remitlunlur tibi peccata tua. gilaiiones hominum; nisi solum Deùm. Omnè regnum
Et Unum fumigans non exslinguet. Allegoriaest et iii seipsum divisum desolnbitur; et omnis 'civitas vel
in calamo et in linb*.Per linum corpus hominis; per domus divisa cintra SeAon stabil. Sicut regnum si
fumura parvula notilia fidei. Linum funiigans non intra se divisurii fuerit; citb deslruilur et dépérit,
cxstinxit, sed et perfecle erudivil; dicens : Tu cre'dis sic eliam regiiurii diabb'li, si divisum est, cilo dëci-
in Filium Dei? Et ille dixit, Quis est; ut credaih in det, quia discordia iriullà régna dëjecil et anhihiiàvit :
eum ? El ail : El vidisli eum, et qui loquitur letum concordia vero de parvis magna fecit et ëxaltàvit,
ipse est. Et procidens adoravit èùm. r sicul adhuc liodië videmusi 0 Judaei, scitis regnum
i divisum diaboli, quârë vbs iii regno ejus vbltis esse
.Donec ejiciat tidvictoriamjudicium: Sicut fecit cum C
vieil diabolum resufgerido etascendéhdo.Et inno- faciendo volunlatem ëjùs? El si ego in Beelzebub eji
mme ejus génies sperabunt. Hob luce clarius palet, • cio doemôhlâ, filii vestri in qiib ejiciunt ? Filios Jù-
quia ut omnes prope credereril in eum, haec verba daëdrtitn dùbbus modis possumus intelligere : "apo-
Isaiaeipse legît in synagoga Judaeorum cum surrexit stolos; qui ejiciebant daemdnésper îibteslalerii a Do-
ad legendum,et fidèles et infidèles in ipsa synagoga mino Sibi datdiri; sicut légliiiùs in hoc Evangelio,
cognoverunt quod de eo fuerant ista prophetata. quia reveisi aposloli dixerùnt Dbmiub : Domine,
CAPOT XXXIV. yn n'bininè tuo 'eliam déthoniû nobis subje'cta sunt;
De doemoniacoburato coecoet mulo. Vel filios Jùdaëoriiui âiijiii'atbrës' genlis illius dicit.
Tune oblaltis est unus doemonïumhtibeiiset coecUs Dbcueral ëniih illos SaloînOiirex quasdaimà'djurà-
et mutus, el curavit êum ita iït loquerelur el videret. tibnës për nomën Dei et eo mb'db ejiëiebànt daemo-
Audistis supërius de illo qui'mutus fuerat et surdus nes. Hoc Josephus narrât, qubd coram Yespasiano
el daemoniacus, qùod curalus fuerit a Des ; iste fuit hoc fecerini: Si expùlsidneni in filiis vësti'is Dëd tri-
caecus, in reliquis similis illi. Tria generalia signa builis, quare ipsum factum in ine non eamdeiii lau-
in islo facta sunt : a daemonio liberatus est, vîsum .. dem habet? Et si expulsibnëtHdaémonumDeo repu-
"
et loquelam recepit. Tune ita juxta hislorïarii fablum tatis, corporùm sanitates bùi depiitalis? I'deo ju'dices
est : el spiritualiter genus huniariuiii 'significat, ves'tri ipsi eruhl. Si ad ëxbreistaruni comparalibhëm
quod caîcum erat de oculis spiritualibus ël hoh loquë- dicit, non potestalem, si ad ap'bstolos rëfertis, qùia
balur quae Dei erant, quia daemonesillum obsiiie- ipsi sëflëbûht sùpër sedes -duodecim, et judicabùnt
bant. Similiter sunt omnes pagani, et duandd ve- dûbdecim tribus Israël. Si autem ego in spiritu Bëî
niunt ad credulilatem, expelluntur de eis daeriioriia, ejicio doemonià, igitur pervenit ih vos regnum Dei.
aperiuntur oculî cordis eorum ul possini Deuni vi- Iroiiicus est in libe locb tropus, qiii p>erconlfariuui
dere, id est intelligere et laudare, quod est loquelam intelligiIdr', sicut est in psalmo : Si inlroibnhl in re- .',
recipëre. Et stupebant iurboe et dicebtihl : Nuiiqui'â quiem nie'am, hoc est, nbri introib'unl. Similiter in |
est filius David? Turbaemirabanlur; et vOlebariiillum hoc loco talis est sensus : Quia ergo in digito Dei ^
dicere de progenie.David esse et de Betbiehem; ego ejicio doemohia,pro cëilo ribii pervëriil in vbs ;
unde sciebant Christurii dëbere nasci : sed Pharisaei regnum Dëi. Quia sciehtiam Dieiiiabëlis qua bonùiii t.
contradicebant, quasi neque de tiâvid grbgeriie, iië- cbgnoscere pbtestis el a inalb diseerhere, sed per
que de Betbiehem esset, rië'queyirtiilës ex Deb fàv- jhvidiàiii èoritiadicitis BohbMb' brieri, ideo non per-
,1367 CHRISTIANIDRUTHMARIC0RBEIENS1SMONACHI 1368
venit in vos regnum Dei. Yideo vestram perfidiam, A Paulus inquit : Nolite errare : neque fornicarii, ne-
qua vos in malo elegislis durare, ideo haeccertissime que idolis servientes, neque adulteri, nequemolles, ne-
dico. Regnum Dei vel vita aeterna, vel ipseDominus, que masculorum concubitores, neque fures, neque
vel etiam Scriptura sancta. Unde Dominus dixit : avari, neque ebriosi, neque maledici, neque rapaces
Auferetur a vobisregnum Dei. regnum Dei possidebunt. Et de his tamen, si in fine
Aut quomodo potest quisquam inlrare in domum taies inventi fuerint, vel in hoc finierint. Aut facite
fortis, et vasa ejus diripere, nisi prius alligaverit for- arborent bonam, et puctus ejus bonos; aut arborent
tem, et tune domum ejus diripiet ? Dat in alio evange- malam, el puctus ejus malos. De seipso dicit, quod
lista similitudinem, quod ut fortis armatus custodit quia bona opéra sint, scilicet sanitates hominum et
atrium suum, in pace sunt omnia quae possidet. Si verba quae de ipso procedebant. Si ipsa bona erant,
autem fortior illo superveniens vicerit eum, uni- quomodo polerant esse aliqua mala ? Neque enim
versa arma ejus aufert in quibus confidebal, et potest fieri ut ex malo oriatur bonum aut ex bono
spolia ejus distribuet. De se et diabolo ipsam para- malum. Siquidem ex puctu arbor agnoscitur. Quia
bolam dicens, quia antequam Dominus in hune sicut ramus unus non potest diversum fructum
mundum venirel corporaliter, diabolo serviebal iste faeere, bonum et malum, nec de uno foramine po-
mundus. Yenit Dominuset abstulit arma ejus, infi- J" test exire dulcis et amara aqua, sic unus homo non
deles potenles, per quos operabatur quidquid vole- potest esse bonus et malus. Haec omnia de illo
bat, sive arma ejus in quibus habitabat. Spolia ejus, verbo quod dixeranl, in Beelzebubejicit doemonia,
innocentes et ab eo decepti ; vel vasa ejus, illos de dicta sunt.
quibus expellebat daemoneset sicut iste de quo ratio Progenies viperarum, quomodopotestisbona loqui,
est, vel alii multi de quibus supërius audistis. Qui cum sitis mali ? Ostendit de ipsis quod sicut mali
non est mecum, contra me est. Et de diabolo intelli- erant in operibùs, erant eliam in corde, quod mem-
gendum est, eo quod diabolus semper contraria bra regere débet, quia interior est conscientia, quae
opéra facit Salvatori. Ille cupit animas hominum exterius membra régit. Quare progenies viperarum
tenere captivas, Dominus liberare; ille pradical vocentur, supërius dictum est. Ex abundantia enim
idola, hic uniusDei notitiaui; Dominus amat virlu- cordis os loquitur. Sicut rivus decurrens eumdem
tes, diabolusvitia. Ideoque dicovobis:Omnepeccatum habet saporem quem et fons de quo oritur, similiter
et blasphemia remitletur hominibus, spirilus autem et homo de hoc quod abundat interius, profert ex-
blaspltemioenon remittetur. Et quicunque dixerit ver- terius in opère et locutione. Et inde sequitur : Bo-
bum contra Filium hominis, remittetur ei ; qui autem nus ergo Dominus Christus de bono thesauro profert
dixerit contra Spiritum sanctum, non remittetur ei, bona, et malus homo, diabolus, qui homo appellatur
nequein hoc soeculo,nequein futuro. Et quomodohoc propter invidiam, et Pharisaei de malo thesauro
potest esse, cum multi Ariani qui blasphemaverunt proferebant mala. Dico aulem vobis quod omne otio-
in Spiritum sanctum, quando minorera Pâtre et Filio sum verbum quod locutï fuerint homines, reddent
dixerùnt, et tamen revertentes ad poenitentiam, sus- rationem de eo in diejudicii. Ad illud quod supërius
cepti et salvi facti sunt? Sed tamen de his dicitur : dixerat blasphemiae Spiritus sancti ista adjungun-
Qui cum sciant veritatem, aperte seipsos blaspltemioe tur, quasi dicat : Non solum de blasphemia erunt
tradunt propter invidiam. Nam el qui dixerit in Pa- cruciandi in inferno qui faciunt, sed et de delractio-
trem, vel Filium, non sic leviter remittetur (maxime nibus, verum etiam de omni otioso verbo. Otiosum
si baptizalus et catholicus fuerit), nisi dignius poe- verbum est quod aliqua utilitate caret. Caelerum,
nituerit per lacrymarum et orationum assiduitatem maîignum quod ad vitium trahit aut ad ebrietatem
ac crebra jejunia. Etenim quia per Spiritum sanctum sectandam, aut ad luxuriam illiciendam, asperius
fil remissio peccalorum, quisquis in similitudinem judicabitur. Delraclio enim morlale est crimen, quia
diaboli et angelorum ejus conlra scientiam suam qui detrahit eradicabitur de terra viventium, hoc
majestatem deilatis oppugnare non trépidât, non ha-. _ est non habebit ibi radicem si in hoc finierit. Ex
bet remissionem in aeternum, sed reus erit aeterni verbistuis jnslificaberis, et ex verbis tuis condemna-
delicti; sive ille dicit blasphemiam in Spiritum beris. Qui dicit, Dominus Jésus in Spiritu sancto.
sanctum qui non crédit remissionempeccatorum, et in quod praecepit Apostolus dicendum, quando dicit,
hoc persévérât. Necnon et hoc dicere possumusquod Nemo potest dicere Dominus Jésus nisi in Spiritu
Dominuspraevidebatillos ad quos haecloquebatur non sancto, potest justificari ex verbis suis. Quique con-
esse crediluros, et de illis specialiterhocdicebat. Quod sidérât quod Jacobus apostolus ail : Linguam (sub-
vero dicit nonremittendum nequein hoc saeculo,neque auditur malam) nullus hominum potest domare;et
in futuro, datur intelligi esse de quibusdampeecatis quod Salomon dixit, Morset vita in manibus linguae.
in alia vita remissionem, quia quod de uno negatur, Intellexil .quomodo potest homo condemnari per
consequens est ut de aliquibus possit intelligi. Sicul linguam. Quidquid enim Arius maxime peccavit,
est de otioso sermone, de concupiscentiis et de levi- per linguam deliquit. Per linguam committilur illud
bus peecatis. Caelerum de gravioribus non audemus peccatum quod supërius dixit, quod non remillilur
aliud dicere quam quod Joannes dicit : Peccatum neque in hoc saeculo,neque in futuro. Tune respon-
usque aa mortem , non dico ut quis roget pro eo. Et deruttt ei quidam de Scribis et Pharisojis, dicentes:
1369 EXPOSITIO IN MATTH^UM: 1370
Magister, vohtmus a te signum videre. Alius evange- ^is tionis. Cetus significat terram , sive infernum, quia
lista apertius dicit qualia signa postularenl, videli- terra.habuit corpus, infernus animam. Quod vero
cet, vel in morem Eliaeignem de sublimi venire cu- quatuor dies ponuntur, cum non per omnia toti 1res
piebant, ut aliquos ïncenderet, sicut fecit Elias, fuerint, per synecdochen a toto pars intelligitur :
quando duos quinquagenarios cum quinquagenis suis quia ipse hora undecima sexta feria in sepulcro
junioribus occidit; vel in morem Samuelis, contra collocatus, viginti septem horis ibi jacuit. Et sicut
morem provïncia?tempore aeslivotonare etfulgurare. Jonas nolebat ante absorbïtionem ire $à gentes, si-
Apud nos enim ideo tonat oeslate, quia in Occidente militer dicit ad apostolos : In viam gentium ne abie-
sumus et alleviatae sunt nubes, propterea possunt ritis ; sed post resurrectionem praecepit eis dicens :
eurrere. Apud Orientales aulem in hiberno tonat, Euntes docete omnesgentes.
quia in aestate ita purae sunt nubes, ut non habeant Viri Ninivitoe surgent in judicio cum generatione
unde pluant : quia sol super eos non permittit nubes ista, el condemnabunt eam. Non poteslate, sed com-
tantum imbrem colligere unde tonitruum possint fa- paratione : quia nullis videntibus signis ab Jona,
eere. Non est enim verum, quod homines credunt, nec multo tempore pradicalum est, nisi per très
quod nullus sciât quid sit tonitruum, sed illud unde dies, et illi peregrino crediderunt gentes. Nunc ex-
Joannes dicit quod Spiritus sanctus in cordibus cre- *B celsior cunclis ego commendatus ab Joanne, et qui
dentium; quia sicut per istud tonitruum concu- multas virtules in vobis feci et non solum non au-
tiuntar mortales, ila per illud terrentur mentes ditus, sed Beelzebub vocatus. Et ecceplus quam Jona
mortalium, et decidunt a cogitationibus el operibùs hic. Quia creator ego Jonae. Hic isto loco adverbium
suis. Nam illud quod sonat in nubibus, nubçs faciunt est loci, non pronomen. Jona columba vel dolens in-
illud cum habuerint aquam et aliquae non habuerint ; terpretatur, Dominumque iiguravii. Ninive civitas,
îllae quae habuerint currunl, el tune sonat sicut au- quam oedificavit Assur filius Sem et decoravit eam
ditis, et excitant ipsum ignem quem videlis, quia primus rex Assyriorum, et vocavit eam Niniven ex
omnis collisio ignem créât, ut vides in collisione nomine suo, id est speciosam, fuitque sedes Assy-
fieri cum alio ferro, vel petra cum alia petra. Quo- riorum semper. Regina Austri surget in judicio cum
modo enim potest esse de isto tonitruo quod Joan- generatione ista, et condemnabit^am. Regina Austri
nes dicit : Locula sunl septem lonitrua voce sua. Et non audivit de Salomone quod virtutes faceret, mor-
iterum : De throno procedunt fulgura et tonitrua. Sed tuos suscitaret aut regnum coelorum pradicaret,
de tonitruo Spirilus sancti, qui septiformiter fil inde litteras sine doctore sciret, et tamen venit de
dicit Joannes, non de alio, quia illud est inénarra- Orienté audire Salomonem. Ideirco condemnata erit
ble quomodo et quibus modis corda mortalium *C ista generatio plus quam illa, quia habens illum se-
concutiat. cum qui sapientiam dédit, noluit illum audire. Spi-
GAPUT XXXY. rilaliler Salomon significat Dominum Christum, quia
De pelilione signorum. Salomon pacificus dicitur. Et ista regina significat
Generatio mala et adultéra signum quoerit. Mala Ecclesiam de gentibus ad verum Pacificum nostrum
generatio dicitur, non condilione, sed opère. Adul- convertendam. El ecce plus quam Salomon hic. Quia
téra, ideo quia fréquenter Deum reliquit et idola ille loquebatur de quo Salomon dixerat : Dominus
adoravit, ut per Ezechielem Dominus ei improperat, possedil me in initio viarum tuarum, antequam qûid-
vel etiam tune cum'alias creaturas plus amabat. Nam quam faceret a principio.
dicit beatus Augustinus, assumens aucloritalem ex Cum immundus spiritus exierit de /tontine, ambu-
illo loco Aposlolorum, et avaritia, quoe est idolorum lat per loca arîda. Et de homine liberalo a daemonio
servitus, quod omnis homo qui relinquit jusiitiam potest intelligi, quia si se non custodiret a malis
Dei propter aurum aut pro alia creatura, tune forni- ©peribus, iterum traderetur cui fuerat traditus; et
catur anima ejus a Deo, et quasi adorât tune ipsum de Judaeis qui sic perverse Domino conlradicebant,
aurum et veneratur, pro quo mandatum Dei dere- qui pejores futuri erant post contemptam legem
linquit. Et signum non dabitur ei nisi signum Jonoe litterae et praedicationem Domini, quam ante acce-
prophetoe.Recordamini hisloriam Jonae, quodquando ptant legem fuissent. Cum enim legem acceperunt,
missus est ad Ninivitas praedicandum volueril effu- exiit ab eis diabolus et ambulavil ad génies, sed
gere Dei praeceplum ; el postea, sicul scitis, sorte modo habet dimissas gentes et estreversus ad Judseos.
deprehensus quod mare illum quaererel, in ipsum Per scopas unde domus mundatur doctrina Judaeo-
projectus ceto absorptus triduo ibi jacuit. Simili rum intelligitur vacans, quia Deum non habebat,
modo dicit Dominus de Judaeis signum daturuni. Jo- qui dixit, Transeamus ex his sedibus, ut Josephus
nas figuram Domini praetulit, sicut ipse ad conver- refert septem spiritus, septem vitia principalia.
tendos Ninivitas missus, qui de gentibus erant : sic Adhuc eo loquente, ecce mater ejus et fratres ejus.
Dominus Jésus in hune mundum ad praedicandum Fratres ejus non sancte Mariae, sed nepotes vel alii
gentes missus. Mare significat istud saeculum, et consobrini, qui in Scriptura sancta fratres appel-
illud turbatum est propter Jonam ; ita et istud tur- lantur, ut Lot dictus est frater Abraham cum esset
balum est propter praedicationem ipsius, quia ipse nepos ejus. Iste qui ei hoc nuntiavit tentando fa-
dicit : Non veni pacem miltere, sed gladium sépara- ciebat, ut videret si terrenis coeleslia praepoueret et
3371 CHRISTIANIDRÛTHMARIUORBËIÈNSÎS MONACHI Î572
desereret praedicationem propter carnàlem cbgnatio- .%.audierunt. Aliud cecidit iii terrain bonam el dabit
nem. Sed ipse oslendit ijuia melior est spirilalis fructum, aliud centesimum*,aliu'd sexagesimuin; aliud
fratërnilas quam Carnalis. Si vero Utraqué simul trigesimuni. Secundum agricultiirae rationerii inve-
sunt, duplex bbnurii est, sicut erat in sahcla Maria; nitur terra transmarina, qùae niùlliplicetur iri se-
quia rhalbf fefficitur qtris, buin aliqiïis per verbum mine Cenliës vel sexagies, séd triciës. In nostra terra
ejus in Christo rëiiascitur; siciit Paùlùs dicit : Për hoc non invenitur, quia hosira' terra in toniparalitine
Evahg'èliMhtgà vos genni. illius terra ïn qua Dominus haec loquebatur, slerilis
Iii illb 'diebklënsJésus de 'domo,sedebat secus ma- est, quasi silvestris. De spiritùali vero semine ille
re, el iongre'g'âï'oesunt 'adeuni turb'oemull'oe,etc. Noii profei'l cehtësimum qui cum aliis virtùtibus virgo
solum dicla Domini, sed et facta plëhà surit mysle- eorpore et animo persévérât, sicut sanela Maria et
fiis. Quod Dbhiiniis de domo illa ëgressus esse dici- multae virginës. Sexagésimum fructum refert qui
tur, ubi Jddaëi ri'efanda verba iri ëùrii jàctàbaril; ad multo tempore in Siduilale juslam ac bonain vitam
mare venit, bslehdëbal relifcliirum se Jùdiéain ob dùblt; ut Anna fecil, jjuaë ïn hoc Evangelio collau-
mcriturii facinofiiin ël vërbdrùm hëfaiidbrùm, et aS dàlrii'. Trigesiiiiùm qubqùë frùclum profert qui so-
gentes transiturùm ; tjuse significàrilur per mare tù- ... ciàtur conjùgio et legitimo tempore fuerit usùs, cae-
inidum alqiië fluciuosùm : quia sicut illud omni B teris quoque virtùtibus orriàlùr, non obliviscitur
venio hiovcbatur, sïrriiliter et gëiites omni doctrine praecepla sui crëalbris, ut Zacharias. Hi sunt ergo
agilatibite rhuiabaiilùr. Nain hotiihi est omnibus de très ordines elëctorùm për quos Ebblésia constat.
quo mari dibat, scllicel de laëu Geriesar, ubi solitus Quae restant simul cùîn Doniini éxposilione prosé-
erâl ihtrdirë, el Bbnavi docére tdfbas. Erat aùtem iri queinur:- Et accedehlës discipùli dixerùnt. Quaerën-
Galilaéa Judaebrum ; habens iii longitudine eëniùrn dùrii est quomodo âcbësseriht discipùli ad Dominum,
qùadragliita stadia, ëi ih lalitudihe quadrâgiiita, liâ- bùhi in riavi esset, videliebt curii ipso erant in navi.
bëns in se omnia geriêra pisciuni q'îii extra m'arë iu- Quia vdbis dalum est nosSemyslerium regni coelorum,
veriiuritùi'. Ilâbëhs qubqrië super se civitates oedi- illis aiïièm non est dalum. Vobis, propter fidem re-
ficatas, et pi'd diversilalë àdjacenliùiri grbvinciarum ciàm el charitaiein qùae in vobis surit, digni eslis
vfel elvilatilhl, divérsa nbniiha sorliëbatùr", ut iùai'ë scire et intelligere secrela Dei ; illi vero propter in-
Galilaeaea grbviricia, ël inàrë fjlierials à civitate vidialli qùam hdbehl non sunl digni scire sécréta Dei,
vbcabatilr ; Geneèàr âuteni Gra'co vdëabùlb îliceba- qùia ih mâlivolam ahhriani non iritroibit sapientia.
tur : Ijbasi gëhërans sibi aurum, de seipso ferebaiùr Eralhi enim inter eos nmlli boni et niulti mali; eos
éxcitare (empëëtatës. tlausîùs ëjiis pui-ibr et au gb- ,- qui boni erant tàngebat Dominus in cordibus ul aut
tatidubi diilcis ël habilis. Lillùs dicilui, ed qùbd ibi ^ revërterentiir aut perseverarenl, usqùequo intellige -
illifialùr aijua, id est, percutiatur veniendd. Erat au- rent quod parumper audierant. Qui enim habet, da-
lem conveniëns locus ad doceildiim, tjuià fiotëràl vi- bitur ei ei abundabit. Qùià qui habueril fidem sive
der! bt âiidiM ab briiriibits, et Hon potcral cbliififimi cliprilalem, accipiet et reliquas virlutes. Qui autem
a tùrbà ; È[ ï'è'c'éïusest eis )hûtïâ iii par'àb'àlis. Coii- non haoèl (subauditur chantaient), et quod habet (id
suëtùdo eiat iiîbblis iilis euni simililudinibùs loqui est, videtur ul habeat) auferetur ab eo. Ideo in pa-
frëquëliliiis, itîfcirco Doiiiihus riiorem quërii audire r'àb'àlislôqùbr eis, quia videnlè's non vident. Hoc est,
sbliti èi'ant sëquiluh Ecce qui séminal exii't. Dat si- 'dcùiis"cbrporîs vident, el ocuios cordis habere hb-
militudinem de terrena seriiihaliolië, quod simiii iunt propter invidiam et incredulilatem. Similiter
modo' elidiii sjririlalis agitai-, Exii't qui seminat. Do- audientes abribus coiporis, aûribus cordis nolunl
iiîinus Jésus. Èxiit a Paire, descendit de coelo. Se- audire ut ïntelliganl. Et hoc propbeiaiùm fuil ab
nihiare sèhi'èhsûum. Yérbùpi-Evari'gelii. El dum se- Isaia, qùia ipsi rejmlsùri essentgroedicationemmeam.
hlindl; alhï'dcëci'âit secus viam. Id est, iii illos cecidit Incrassaluni est cor populi hujus. De geccalis. Quia
q'udàdîabblùs sblet frë'qùéiitër visilâfë el quasi irihâ- "sicut saginatùr ariiina per verba Dei, similiter impia
bilàrë. Et itlë'obdiibulëat seîriën vëriii quia âufert ëi j) anima iricrassatùr de malo. El quia auribus graviter
surierihdlieit alias éliras. Quod daemones volucres audierunt de Domini pradicatione, reprebendere
voeâiittit, qùia mseùrhinl për aërà in morem volù- studuerunt. Et quare eis hoc venerit propheta se-
fci'um.Et aiiûd cècidit super petram. Pelrarii Dominus quitur dicens : Ocuios sûos clauserunt. Pracessit
dliriliam cordis ëxgosuit; terram, fiderii stàbilera; durilia, et cor impoenilens, quae eos non permisit
solém, fervor'ëhi gWSëëiilionisqua, dum surgit àdver- converti ut sanarentur. Vestri autem beati oculi qui
sltas, iib'gahl Domlburii vel deserùnt jusiitiam. Àîia vident, et aures vestroequoeaudiunt. Ipsos ocuios quos
autetii ceciderniit ih spiiias et creverunt spinoe,ël suf- in Judaeis blasphemavit, ipsos laudat in aposlolis, el
focaveruiitea. Spina's divitias Dominus esse cxpbsuitr aures similiter spiritales, quibus videbant et audie-
Qucaidohis graedicatur verbum qui divitës sunt, lune bant Salvatorem, quia oculis carnis euni videre et
(.ùm gaudio suscigiunl vërbilhi. Sed cum horâ iilà non cordis, sicut eum vidit Herodes etPilalus, ma-
trausierit, et ipsi révérsi fuerint ad ipsàs divitias, gis est condemnatio quam salvatio. Amenquippe dico
pungunt ex homihë igsaejjariae sùggestiones, ei quiâ vobis, quod multi propheloe et justi cupierunt videre
sube'st illis posse qlmd voluerint, faciunt quod deie- quoevidëlis, el non viderunt. Scilicet, cum viderunt
çfetioijes suggérant, et uimitktil ijùaê iri ecclèsià in spiritu, "siciitAbraham el David? dësidéraverunt
1573 EXPOSITIO IN MATTHJÏUM. 1574
etiam verisquë oculis videre, sicut agostoli ; corpo- A ginta consurgit. Unde in eomputi ratione sexaginla
ralibus et spirîtalibus, quia cum scirent appropin- per coarctatum articulum exgrimitur. Qui sine uxore
quafë liberalionem suam, ut non tandiu in polestate est, débet cogilare quae Domini sunt el non esse in
tehebrarùm delinerëntur sicuti longo teitipore de- deiiciis, nëquë vir nëque mulier, ne mortuus in con-
tenti sunt tisqrie lune. Unde et dolens Job dicebat : spectu Dei dijudicelur; ut Paulus de vidua, vivens'in
Si sùstinuero; ihfernus donitis mea est, in lënebris deiiciis mortua est. Triginlâ qùbque in Cxposilione
stravi tectvMmeûriv. sua quasi marein ac feminh.m praelendil, cum ipsi
Vos ergo audite parabolam seminantis: Audite ob- arliéuli quasi osculando se cdhjungani.
scùra dicta cum rëseralione similitudinis; Nunc ëx- Aliain parabblahi prbpdSuil illifedicens : Simile est
ponit Apostolus quod aliqui iri turba noli fuerunt di- reguuih coelorumhonliiti patri; qui sëmihavil bonum
gni audire. Omnis qui audit verbum rëgni: Subauditur semen in agro suo: El istani pùràbolam Dominus ex-
Dei. Illa parabola illis speciâlim altinel qui lune eam posiilifus est, sed lainen sùmainus ea quaeipse dixit :
audierunt, sed fit similis ratio adhuc in Ecclesia ejus. Qui sëhiiù'al botitlni sémën,Jilius hoihihis : a'ger iste
Omnis qui audit verbum regni, el non inlelligil, venit riiuimus. Sequitur : Cuin âuleih dormireii) hotiiine's.
diabolus el idllit'qiiodseniinalum est in torde ejus. Ob Yidelibet cum magistri Ecclesiarum rioii essent slù-
hoc débet oniins lioino qui audit iri ecclesia verburii, " dibsi ad inéditahilùm dhihà ëlbquid. Qùbd cavere de-
inquirere quouSque intéiligal el in opùs riiillat. Hic bënl ejfiscnpi el praepbsili ecclesiarùrii ne dé bis si-
est qui secûs viam semblants est. Juxta viam daemo- militer dicatur, sed debent inslare fet për se sùoSque,
num, quam habent maligiîi in corde illius faclaih quaiiium gbssùiit, ùt annuhlieiit jibpulb pëceàla eb-
m.ila assidue cbgilando. Dé illis nihil dicitur hic qui rùiii, ut Sciant quaè caverë Uebéanl et qùalilër a
née audire ctignanlur cbrjioris aùrb, qui glus istis veiiifeiuigMciibcùstodire. B'onuini-emeti.Filiiis Déi.
rei liaLeiiliif. Qui 'âuteni super "petràmseminâtus est, Ihimiius ejùs. Didbolus, qui iHimiciis Dëi et ho
hic est gui veibum audit et c'onlhhlobuhi 'gaildio sus- miriuiii est, ëx qùo in paradisb ilhiriipositùln vidit.
cip'a illud : noh hab'èï auièni râ'dicëm, sed esï teliipo- Zîz'aiiia. Filii diabbli për bpei-a: H'erba el friietus.
ràtis. Dominus ëxgonii, propiètei non est nëcessë Opéra. Acceâëntes 'aûtèhl servi patrisfamiii'às. An-
exponere : s'éd similes sunt modo-lepidl Christiani, geli Db'mihi: ïhhhicus itotho. Diàbblùs, de qub dici-
qu', progter" iram alicujus poteritis, sive doituin, de- tur' : Exsurge, D'omine, non confàHëvàr h'àhï'à.
seruiîi verilaiem ei bonveriunlùr ad injùstitiam. Et Ne forte 'càltigenies zizahia. Zizahia", qlîae âlib
est aiiqùa diffei'eiitia înter illuhi qui iri tribuialionë ribriiiiië loliurii dicitur, juxtà àgricùlturani est se-
deserii verilaiem, et qui absijue tribuialionë Sponte ,_iien héquàm, quoa riascilùr iritèr spèltâm, dp qiia
3
Telinquit jusliliam. Unde et sêqùilùr: Fd'cïa aulem quis liinc quando fcolligitur cbine'p'ërii, non habet
tribuialionë propter verbum c'ontinuo scandalizalûr. plehuhi sensum ad borairi ; ila quicunque à Deo dis-
Qui enim absque tribuialionë verilaiem dëSëril, jië- sentit , non est plehè iiifeiilii. Hie aiilërii riiàli libriii-
joi' est quain pàgahùs. Qui aulein seminâtus est in liës, Dohiinb cxporiehté, ibtelliguhtùr. Servi auiem
spinis, hic est qui verbum audit, el solliciïïi'do"soecuti dixëruiit. Visimus ël colligimus eà? Et ail, Non, ne
islius el fàllacia divitiarum su/focal verbum. Sicut forte collïgêhies zizàtiia, è'râdicelis cum eis et triti-
enim spiiise pùiïgtihl, sic etiarii fréquenter tangunl cum. Sinite utraque crescere usque ad messem. Hic
soilicïiudines divites qiiohVodopdssint acqiiirëre, qui debent omnes rëges, ëpiscopi et praepbsiti ëxempiiiin
qub plus habent, plus dësideraht : quia capere, riede incertis eaùsis judicium prbmànt àiîle-
Crescilamornummi,quantumipsapeeuniaerescit; qùam veraciter crimen àgnbscaht. Hei-ba enim im-
perfeciarii aetâîëni significat, tel occulta opéra, qùae
Tangit edirii cura nîëiilëm îjudmodo acqùisitiohëni omnia sustinerida sunt usqué ad perfeciarii cbgnitîo*
cusiodiat, tàngii ciirà a quo bis vorando încumbat ; nem. Nam ijuod beatus Paulus praecepit : Auferië
sicut ille qui dicebat : Rabes reposila multa bond ih malum ex vobis, de apertis et manifeslis pravârieâ-
annos plurïmos : reqùie'scè, c'bmede, bibe, èputarê. "-ïj tbriims p'rae'ciplt.fjubd dlëit, hë fb'rl'e 'colligënlëszi-
Faflaces vero dicuntur, qùia fallùhl et decipiunt cdri- %'ahiâ,era'di'cëtisel îrfticûm, utrdniqùë iii hoc diclo
fidentes, ut illi resiionsuni esi : Hac hocte animant êi Dei palieniia monslratur, quia ipse palienter ma-
tuam répètent a te: quoe 'ailleparasti ciijus erunt? los exspeclat ut convertaniur, ribn bonvëi'sbs dUriùs
Qui vero in bonam terram seminâtus est, hic est qui damnait, et 'quia liic qui hodie zizaiiià' videtur fore,
audit verbum et inielligit cl fructum offert, et facil cras potest esse trilicurii Dei. Iii tèniporè ni'èssis 'di-
aliud centesimum, aliud sexagesimum, et aliud trige- cam me'ssoribû's: Côlligileprimum zizahia, ëi 'aïligdt'e
simum. Per centesiriium, virginitaiis sive omriis pei'- ea fascicules ad comburehduni'. Qùià tidëiiCel time
feclio virtulum, quia cenlenarius perlectus est hu- milieniur avari cùin avaris, lùxufibsi bùhi lùiUrid-
meras; et sicut compulando cenlenarius de iaeva sis; el unusquisque cul similis fdil in mbiliblis, iili
transit in dexteram, sic is qui virginitaiem et per- sociabilur in poëhis. Triticum, justi; lidl'feuih, vita
feclionem virlutum immaculale custodit, de prasenli oeleriia. Miiïeï filius hominis angeios suos, el cblligëhl
saeculoin vitam oeternam transiet. Per sexagesimum, de regno ejus, de Ecclesia, omniâ scandalà, qui scaii-
conlinentum vila, perfeeta opere'et ratiorie, quia iri daiiza"\erint elëclos suos, et ëo's qui faciunt ihiquii'a-
sexta die Deus opéra sua perfecil, et de sexto sexa- têm. Non dicit, qui feeerunt, sed qui adlilic in libp
J375 CHRISTIANI DRUTHMARICORBEIENSIS MONACHI 1376
erant. Ibi érit flelus et stridor dentium. Per fielum et u&_versis locis diverse accipitur. Nunc in hac paràbota
stridorem dentium et nimia'tormenta et vera resur- praesens Ecclesia regnum coelorum intelligitur. Ager
rectio corporum designatur.' Tune justi fulgebunt sic- autem, latitudo divinarum Scripturarum. In quo
ut sol in regno Palris. Dominus lux coelestis, et sol agro invenitur thésaurus, id est Dominus noster Jé-
in ea erit, et sancti participando claritatem ejus sus Christus, quia per Scripluras nobis annunlialus
quasi sol fulgebunt. Simileest regnum coelorumgrano est, a prophètis et apostolis. Quem qui invenit, débet
sinapis. In prasenti Ecclesia unusquisque fidelis ae- omnia postponere, et viiia in amore ejus compu-
eipiat verbum Evangelii, et recondat in agro suo, hoc tare , ut illum possit ante omnia et super omnia di-
est, in pectore et in corde suo. Quod minimum est ligere. Quem qui invenit, abscondit in pectoris sui
omnibus seminibus. Cum autem creverit, major est absconso, non in avariliae studio, ibi amor servare
omnibus oleribus. Sicut est doclrina Evangelii : in volentis exprimitur. Et proe gaudio illius. Magnum
facie minima apparet et in audilione, sed in virlute gaudium esse potest invenire se et scire illum per
flagranlior atque excellentior cunctis doelrinis. Ju- quem de inferno liberari possit et vita beala perfrui.
doeisscandalum, gentibus slultitia visum fuit. Deum Vendit universa quoe habet et émit agrum illum. Quia
mortuum fuisse pro servis suis, et resurrexisse ter- in universis suis actionibus et possessionibus Dei
tia die. Sed tamen nulla doclrina philosophorum sic -B volunialem débet sequi. Talis negotiator fuit Zac-
implevit mundum sicut ista, nec ulla doclrina pra- chaeus, qui cum esset in sycomoro ul videret the-
mium fuil vite aeternaenisi in hac. lia ut volucres saurum quem emere posset, suscepit eum in domum
coeliventant et habitent in ramis ejus. Yolucres, prae- suam et dixit : Pro hoc thesauro, si cui aliquid abs-
dicatores saeculi.Rami hujus, exempla Scripturarum, tuli, in quadruplum reddo et reliquum do pauperi-
per quae animae fidèles ad coeleslia volare, et negle- bus. Iterum simile est regnum coelorumhomini nego-
ctis temporalium cupiditatibus rerum, sursum habere liatori quoerenti bonas margaritas. Et Ecclesia hoc
cor consueverunt. Simile est regnum coelorumfer- in loco intelligitur regnum, in qua Ecclesia omnes
menta, quod acceplum mulier abscondit in farina sa- Christiani negotiatores taies esse debent, ut quae-
lis tribus. Fermenlum a feryendo dicitur, id est ca- rant margaritas bonas, optimas intelligentias in lege
lefaciendo, et fil de fece vini aut cervisiae. Satum et prophètis. Cum %ùiem invenerint optimam niar-
genus mensurae est habens modium unum et diud- garitam Dominum Christum, omnes voluplales hu-
dium. In satis tribus modia quatuor et dimidium, et jus saeculi contemnant, ut Christum lucrifaciant.
dictum apud Haebraos quod qui metitur eamdeua Talis negotiator fuit ille eunuchus, qui venerat
mensuram levet. Primam parabolam de se et auds- adorare in Jérusalem, et reverlebatur sedens super
loribus suis dicit, aliam de his quae diabolus immis- '" currum suum, et quaerens in libre Isaiae margari-
cuit post Domini semen. Inde laudavit ipsum semen tas. Yenit Philippus et ostendit ei ipsam margari-
suum quod simile esset sinapi, modo dicit quod om- tam; et misit eam in pectore, et super omnia quae
nes ecclesiastici faeere debeant de verbo EvangeMi, habebat dilexil. Talis Nicodemus el Joseph, qui pe-
per mulierém volens intelligi Ecclesiam , in qua tiit capsulam ubi ipsa margarita tuerai a Pilato,
unusquisque qui de ea est débet abscondere in fide quia jam habebat et ipse eamdem margaritam, et
sancte Trinitatis, donec omnia quae facit omnia in omnes apostoli hujus negotiatores fuerunt. Iterum
nomine sancte Trinitatis faciat. Yel alio modo : très simile est regnum coelorumsagenoe missoe in mare.
passiones sunt in nobis, ira, cupiditas, ratio; inter Omnia hie per allegoriam dicuntur, el est species
islas passiones mittamus verbum Evangelii, et omnes allegoriseparabola rerum génère dissimilium. ^quia
illas passiones ex verbo Evangelii condamus ut non et thésaurus el margarita comparatione Dei viiia
iraseamur, non concupiscamus, sicut in Evangelio sunt, et sagena spirituali sagenae inferior, regnum
praecepit, et rationem nostram de Evangelio compo- coelorumEcclesia, ut supra. Per sagenam praedica-
namus. tionem Domini. Missa in mare, in isto saeculo, quia,
Hoecomniain parabolis locutus est Jésus ad lurbas : n ut in mari, piscis piscem persequitur, et aut occidit,
et sine parabolis non loquebatur eis. Qui non vult esse aut aufert ab eo quod potest. Est aliquando sere-
discipulus, audit verba in turba et in parabolis. Qui num, aliquando lurbatum; et in saeculo aliquando
est discipulus dignùs Christi meretur audire exgosi- pax, aliquando perseculiones. Ex omni génère pi-
tiones parabolarum, quia dal illi Deus sensum ut scium congregati. Quia ex omnibus gentibus conyer-
intelligat Scripluras. Ut impleretur quod dictum est tuntur ad Deum. Dominus quando ista dicebat, sa-
per prophetam dicentem : Aperiam in parabolis os genam in mare mitlebat, el duodecim piscatores
meum. Per prophetam quippe David in septuagesimo quomodo piscarent docebat. Cepil sagena Domini
psalmo : Eructabo abscondita a constitutione mundi. et discipulorum ejus multos, et adhuc hodie niiilitur,
Non omnia, sed aliqua, et per speciem quae appella- capit bonos et malos. Et cum veniunt, id est lermi-
tur synecdoche, a loto pars intelligenda. Simile est num uniuscujusque, veniunt angeli, bonos pisces
regnum coelorumthesauro absconditoin agro. Regnum mittunt in piscinam in vitam oeternam, malos autem
coelorum quatuor modis dicitur in hoc Evangelio : in ignem aeternum, ut amplius non dévorent bonos
Dominus Jésus Christus, vita aeterna, praesens Eccle- pisces, neque facianl filios sîmiles sibi, sed ardeant,
sia , et lalitudo Scripturarum divinarum ; et pro di- quia comederint bonos pisces. Talis piscis fuît ïu»
1377 EXPOSITIO IN MATTH./EUM. 1378
lianus, qui rupta sagena exiit foras, et quia multos A fuerunt sancte Mariaede sororibus suis. Dixi vobis
Domini gisces comedit, et gerseculus est, segaratus supërius quare ad tempus placuerit Deo a quibus-
a bonis adhuc coquitur, vindictas exsolvenspro eis. dam Joseph diei patrem suum, cum pro certo non*
Sic erit in consummalione soeculi.Exibunt angeli, et fuerit. Maria illuminalrix dicitur, quia genuit lumen
separabunt malos de medio justorum. Quamvis in verum. Unde ergo huic omnia ista? Id est sapienlia in
fine mundi de pluribus fiât, quotidie tamen fit ista doctrina, virtules in sauitate hominum. Et scandali-
- separatio, et mali Çhrisliani et pagani segarantur a zabantur in eo. In scandalum et iram accipiebant
bonis, et mittuntar in caminum ignis. Littus termi- Deum hominem, sicul Paulus dicit : Nosproedicamus
nus saeculi, fornax ignis qui non exstinguetur. In- Christum,"Judoeisscandalum, et gentibus stultitiam.
tellexistis hoecomnia? Dicunt ei : Etiam. Adverbium Jésus aulem dixit eis : Non est propheta sine ho-
etiam est afflrmanlis, hoc est fecimus. Agoslolos nore, nisi in patria sua et in domo sua. Sicut Domi-
solos interrogat, et perfectus magister, quia el ip- nus dixit, sic fuit et apud Judaeos, et apud alias
sos magistros Ecclesiae erudiebat, el sicut sagenam gentes semper, sicut beatus Hieronymus dixit :
de nrultis maculis, sic de multis exemplis Scriptu-, « Invident cives civibus suis. » Nam et Eliam in Sa-
rarum praedicalione ordinare docebat. Unde et se- repta Sidoniae mulier gentilis pavit tempore famis,
quitur.: Ideo omnis scriba doclus in regno coelorum B Jonas in suis nec nomen îiabuit, apud Ninivitas
similis est homini patrifamilias. Ideo : subauditur valde tremendus fuit. Eliseum sui occidere volue-
volo ut intelligaiis quae dico ; ut sitis similes mei runt, ne Aman Syrus puero ipsius centum libras
qui sum paterfamilias, et vos mei scribae, ut sicut argenti; et duplicia vestimenta daret. Isaiam suus
ego proferam nova ex meo, et vetera de veleribus nepos Manasses rex occidit, Danielem alienigeiwe
libris, ita et vos cum eoeperilis praedicare. Scriba a super centum viginti provincias principem feeerunt.
scribendo dicitur, is videUcet qui se in scripturis Jeremiam sui in cisternam miserunt, Nabuchodono-
exercel. Et factum est cum consummasselJésus para- sor in magno honore eum habuit, et Nabuzardan
bolasistas. Consummare sapientum est : stolidorura eommendavit. Ipse Dominus a suis multa mala per-
coeptaintperfecla dimittere ; et hoc quasi proprium pessus et opprobria, Âbgarus cum illo regnum par--
ipsius, quia jam de ipso praemissum fuerat cum tiri voluit. Et non fecit ibi multas virtules, propter
complevit Deus opus suum, et perfecii sunt coeli et incredulitatem illorum. Potuit quidem quantum'vo-
terra. Transiit inde, et veniensin terram suam, et luit ut Deus faeere, sed non fecit, propter illorum
docebateos in synagoga eorum. Juxta historiam au- condemnationem dimisit ; quia quanto quisque plus
ditis quod per diversa loca Dominus docuit, et si ta- videt de bono exemplo, si non sequitur, lanto plus
ies erant qui nollent venire ad audiendam ejus do- 'J condemnatur. Si vero refugit ut non videat, tune
ctrinam, ipse venirel, ut nullam excusationena ha- etiam iniquissimus et apostata judicatur, et est simi-
berent de ignorantia. Reversus est in Galioeam,in ci- lis diabolo.
vitatem Nazareth. Quaedicta est patria ejus el civi- In illo tempore, audivit Herodes tetrarcha famam
tas ejus, non quod de ea esseï, sed quia ibi nutritus Jesu et ail pueris suis. Herodes iste filius fuit Hero-
fuerat. Noslis quid est synagoga. Ita ut mirarentur dis, frater Archelai, et ipse est qui in passione Do-
et dicerent. Propterea mirabantur quia viderant eum minum remisit ad Pilatum.' Iste ergo Herodes frater
juxta se nutritum; nunquam tamen viderant eum fuit Philippi; postea duxit Philippus filiam régis
Hueras cïscentem. Audiebant vero eum leslimonia Arathoe, Herodiadem nomine. Postea vero socerum
legis proferentem, quae non posset proferre nisi le- ejus, exortis quibusdam contra generum simultali-
gisset. Yerumtamen non mirarentur si eum coguo- bus, tulisse dicitur filiam suam a Philippo et Herodi
vissent, quia ipse erat qui Adam docuerat omriem dédisse, quia Herodes majoris potenliae erat. Erat
pbysicam, Abraham aslrologiam, Moysen gramma- autem ipsa mulier propinqua ambobus istis regibus,
ticam, Salomonem sapientiam. Si Salomonis sapien- quia ex filia Herodis qui infantes occiderat nala
tiam mirati sunt plurimi, quid mirum si magister erat. Sed tamen consuetudo erat apud Judaeos pro-
Salomonis miranda loquebatur? Nonne mater ejus- J pinquas suas uxores accipere, non tamen sorores,
dem dicitur Maria ? Quamvis apud vos pauper, ipsa neque filias avunculi vel malerterae. Sed quia isti
est de domo David, genuit eum qui ditavit veslrum ex avo erant gentiles et avia Judaei, avum Herodem,
ditissimum regem Salomonem, Octavianum regnare qui gloriosus rex fuerat apud Romanos, imitaban-
permisit. Si voluisset, et islam ut Libyam ditasset ; turet aliqua tenebant de lege veteri, aliqua"respue-
sed qui voluit ut Petrus et Joannes primores disci- bant; etenim Deum coeli adorabant, el circumeisi
pùli ejus dicerent : Aurum et argentum non est no- erant. Audivit Herodes tetrarcha famam Jesu. Te-
biscum, ipse ante dixit : Filius hominis non habet trarcha Graecumnomen est compositum ex quatuor,
ubi capuc suum reclinet. Fabri filius autem fuit, sed quaedicuntur Graece lelra; archon principatus; et
nonistius. Pater ejus eameram coeli sic lucidam et tetrarcha ex quatuor princeps. Famam. Id est opi-
curvam fabricatus est per hune quem despicitis. Et nionem de miraculis ejus quaefaciebat. Et ait pueris
fratres ejus Jacobus et Joseph, et Simon et Judas. suis. Id est obsequenlibus sibi. Hic est Joannes Ba-
Scitis etiain quod Jacobus et JudaS apostolus el Jo- ptista, quem ego decollavi : ipse surrexit a morluis,
- seph et Simon.fratres ipsius sint dicli, quia nepotes el ideo virtutes operantur in eo. Quia Herodes non
i%n CHRISTIAN! DRUTHMARICORBEIENSIS MONACHI 1380
cogiioverat ante Dominum Christum, propterea talia ^^ Herodes cum uxore .sua invenit tali modo occiderp
dicebat. Usus enim fuerat apud Judaeos ul qui pro- Joannem sine seditione. Nam propterea habebat eum
pheta futurus esset pro alio prophetam sequerelur reclusum, ut quandojuraret, quasi pro venerationeno-
priorem, et imitaretur eum suis actibus, ut fecit Jo- niinis Domini, ne pejerare viderelur nomen Domini,
sue Moysen, Eliseus Eliam, Baruch Jeremiam, Eli- propterea occideret eum. At illa proemonkaa maire
seum Giezi. Quia hoc non audieral Herodes de Do- sua. Timebat enim ne se reconciliaret Herodes cum
mino, quod fuisset discipulus Joannis, propterea fralre, ut audiret monita Joannis, et dimilteret
oeslimabal quod ipse esset Joannes. Bene aulem de eam. Da mihi, inquit, hic in disco caput Joannis Ba-
resurrecliqne senserant quando dixerùnt : Quia sur- ptistoe. Discus antea iscus a sgecie scuti dicebatur ;
rexit Joannes, propterea facit virtules quas aple unde et scutella poslea discus vocatur, quod dete-
non fecit; quasi dixissent : Ideo modo Joannes facit scas. Et conliistqlus est rex. Consuetudp historio-
virtules, quia immorlalis est, et majoris virtulis graphorupi est sic causam scribere sicut eo tempore
posl resurreçtionem; ideirco potest virtules faeere a prasenlibus pptata est. Unde el Joseph dictas est
quâs ante non fecit. Onmia enimxprpora sanclorum ab evangelislis paier Doniini, eum veraciter scirent
majorera virlulem habent post resurreçtionem quam non fuisse. Similiter hic dicitur rex contristalus,
ante. Herodes enim tenuit Joannem; adduxiteum de ]g euni simulaverit se trislem, et aninio laelus fuerit.
deserto ubi fuerat, et religavil Macheronlo in carcere, Propter juramentum autem et eos qui pariter recum-
propter Herodiadem uxorem fratris sui. Jam fuerat b,ebanljussit dari. Quia ipse rex una parte Judaeus
fratris sui, sed lune non erat. Dicebat enim illi erat, non tamen in uno vasculo,nianducabani, sicul
Jouîmes : Non licet tibi habere eam. Scilicet vivenle Joseph cum fralribus suis, et 'um iEgyptiis. Jtfïsif-
fralre. El noluit occidere eum, sed timuit populum. que et decollqvil Joannem-in-c'arcere. Habemus scri-
Legerat autem in Paralippmeiion quod Joas rex Is- gtum « quod oravit slans in medio carceris dicens :
raël occiderat Zachariam filiuin Jbiadae sacerdotis ; DomineDeus meus, ad le comniendo spiriiuninieum.i
et pro hocppstea ipse rex occisus fuerat, el timebal Carcer est a quo prohibelur exire, et dicitui career a
similiter de se, quia Joannes filius summi pontificis cohibendo sive co.ercendo. Et accedenles, discipùli,
fuerat. Addit etiam. Quia sicul prophetam eum (iqbe- . tnlerunt corpus el sepelieruntillud, et venientestnun-
bant. Id est venerabantar eum ul prophetam. Die tiavei'unt Jesu. Non.excusalur Herodes quod invitas
aulem nalqlis Uerodis quando ipse natus fuerat. Me- fecerit, quia si matris vel sororis poslulassel inler-
rito illum celebrabal cum in hoc saeculo tantum itum, repudiaturus esset. Quod pro carnali rppudia-
bona habilurus esset. Sanclorum ideo finis eorum lurus erat, debuit conservare in propheta. Lpgimus
natalis celebralur, quia tune in illam vitam rena- ^Q in Romana bistoria Flaminium ducem Romanorum,
scuntur ubi sine fine vivent in gaudio, sicut Marcus quod, ad petilionem meretricis apud quam cubabat,
ait : Ipsa die coenamfecit principibus el primis Gali- hominis decollali, rei capilaiis eriniinis, iuponvivio
loeoe.Leginius multos reges fréquenter convivia fc- caput deferri fecisset, ob hoc poslea pulsum curia,
cisse sibi subditis, quia abundabanl eis omnia bona, quod homicidium convivio miscuerit; quanlo ma?is
ul Assuerus , Raliassar et Herodes, et multi alii. Et sceleratior fuil Herodes et Herodias, atque puella,
Romanorum reges multi, de quibus Titus in dedica- quae salialiopis pretium caput prophète pe.liit, UÏ
lione theatri quinque millia ferarum legilur occidis- haberet in polestate linguam, ne argueret nupli'as
se. Soli vero mortalium Pharao et Herodes legunlur illicite perpetraitas ' Spirilaliler decpilatio Joannis
diem nalivilaiis suaecélébrasse, el ulrique homici- minorationem famae illius, qua Christus credebalur,
dio pqlluisse. Sed iste Herodes tanto nequius quanto insinuai, sicul exalialio Christi in cruce perfeclio-
de propheta, et quanto post prohibitura lege bomici- nem fidei designavit, quia ipse qui prius prpghela
diura. Sallavil filia ipsius Herodiadis. Quia et Hero- putabatur, Christus est agnitus, quia, sicut Joannes
des et mulier oeprogenie Herodis majoris descende- dixit, Christum oporlebat crescere, se autem minui.
bant, ideirco de ipso nonien habebanl. Filia autem Quod ipsa quoque distinctio temporis signavit, quia
ipsius dicitur non Herodis, quae de alio marilo erat ^ Joannes eo tempore nalus est quo lux diurna inci-
generata. Saltareiii cpnviviis multe génies pro ho- pil minui, et Christus eo tempore quo lux ipsa in-
nore habent, quasi appareat quis mobilior sit. Nam cipil crescere. Narrai Josephus vinctum Joannem in
Yascones et Hispaniarum populi adhuc retinenl, caslelluni Macheronlum adductum, ibique trunca-
apud Francos aulem improperium est. Sallatores tum; et ecclesjasiica dicil bistoria sepultum eum in
autem nominati sunl ab â Archade Salio quem M- Sebasie, id_ est Samaria. Tempore aulem Jiiliani
ueas in Ilaliam secum duxit, quique docuit Ronia- imperatoris, videnles pagani sepulcruin ejus frequen-
nos adolescentes nobiles saltare. Legimus vero quod tari a Christianis,.eflbdisse eum, et per camgps ossa
Sibylla decem eglpgas Yirgilii in senalu sallavil. ejus sparsisse. Conligil aulem tune id temporis
Placuil Herodi. Non sphini sall^lio illiplacuit, sed fuissp ibi roonachos de Hierpsolyniis. Cumque COIIÎT
etiam cantatio quam cantavit, Graece compositura gerenl ossa ejus cum aliis"Chrislianis, rursum ipsi
melrum quod sallavil. Unde pollicitus est ei dare, pagani coeperunt recolligere, et igni concremare.
cum juramento, quodeunque poslularet qb eo. Ipse Monachi vero quae Gollegerant Hierosolymam detU"
a Hune Salius, simul el Patron, quorum aller Acarnan,
(YIRG.,Mneid. v, 298.)
1381' EXPOSITIO m MATTILEUM. 1582
leruni suo abbatî PhiliRpo. Die vero,misit ea Atha; A perdiderunl prophetas, et legem Dei maie faciendo
nasiq episcopo Alexandriae, pt ibi fugrunt seryala etinielligendb Judaei, Christus transit ad désertas
usque ad tempora Theodosii imperatoris; et tune génies, ul ipsae suseiperent yerbum guod Judaei re-
mundalo templo Seraptis, ibi posita sunt, et dedi- jeçerunl, et'ipsis qui 'relinquunl grqgrias conyérsa-
cayil ipsum in nomine ejus. Caput vero non fuit liones propter Deùm, gecurrif pt inisereluf Domi-
tune inventum, sed tempqre Marlïanj imperatoris. nus.
- Vespereautem facto, qccesserunt discipùli ad Je-
revplatum est duobus monachis ; fit invenerunt illud
juxta palatium Herodis, ubi jnfelices feminaeabsepn- surti. Yesperlinum tempus finem saeculbrani osten-
derant illud. Herodes vero qui .eum pepidit, pt in dit, in quod advenif Sà.lvator salvar.e genus huma-
Domini cum Pilato passione consensit, instigante num ; vel tempus quando in prupe verus sol pecu-
uxore sua ut regnum quod frater çjus habebat buit, tune misertas gentium ger apostolos suos. De-
Agrippa impetraret, Romam abiret, conseeptus sertus est locus, et hor,ajam proeteriit. Siqnidem non
eum est Agrippa, aecus^vilque apud Caesarem quod habebanl merçaium, neqpp villas ubi gqluissent in-
rebellare contra eum disponeret, et arma fabrieala venire cibum. Jésus autem dixit eis. Non habent ne-
ha'beret. Quod quia de armis negare non potuit, cesse ire : videlicet habent illum hic, qui pavit po-
Lugdunum, quae Burgundiaeest civitas, perpétué ex? B pulum manna per quadraginta annos et Moysen et
silio deporlalus est, et regnum ejus Agrippae datum Ëliani verbo sub, habet panera verum qui dp coelo
est. Uxor yero ejus venit ad imperatorem degreca- descendit. Date illis vos manducqre. Prpyoeat Domi-
tura pro marito ; imperator autem pro fralre ejus nus discipulos suos ad largitatem, ut faciaiU omni-
Agrippa voluit eam secum retinere. Sed illa dixit bus; et ut yelinl ultra vires succurrere proximis. Et
ad imperatorem : Pro nihilo omnia bona tua duco : mavult ut indigenlia panis a pluribus coguita, abun-
nec ea volo recipere, nisi marilum reddideris. Cui danlia facta per ipsum, major gratiarum açtio fiai.
imperator dixit. Jam quia sic loqueris, neque marî- Responderunl ei : Non habemus nisi quinque panes
tum videbis, neque palriam luani. Et ipsa perpetuo etduos pisces. Juxta historicam fidemsic credimus fa-
exsilio destinata est. Tali vindicla punitum est ctum in monteThabor, jux la alliorem inielleclupi quin-
scelus qùod in Domino et in pracursore com- que panes quinque libfos. Moysi signifieanl. Hie puer
miserunt. Nunc etiam inenarrabilibus crucianlur qui eos habpbat secundum aliuni evangeli^tain Moy-
tormeniis. ses, juxta islun significat Judaipam pépiera, quae
Et accedentes discipùli ejus lulerunt corpus ejus. apcpperal ips.amlegem a Deo,per Moysen. Duo pi-
Discipùli qui aliquando illius fuerant, tune Domini. sces inlelliguotur, libri Prophetarum et Psalmorum,
Nuntiaverunt Domino. Id est ipsi quos Joannes ad V quia et in his tfti>,uso.rdinibp§ velus Scriplpra con-
Dominum miserai, quomodo Joannes cursum vite slabaj, anip adypnlum Domini, sicul igs.e ait: Qpor-
suae consummalum haberet, et quia annunliando tet impler.iomnia quoescripta sunt ih lege el prophè-
legem niortuus esset. Nam el Dominus pro ipsa tis et psalmis de me. Illi quinque panes hordeacei se-
causa occisus est a Judaeis, quia legem Dei annun- cundum Joanneni fuisse referunlur, quia tanlummodo
tiaret eis, et quicunque, zelaudq. legem Domini, aut sola bistoria in bis sequebatur : videlicet Dei cogni-
annunliando niortuus fuerit, si odium contra ali- lio, crealio mundi, cursusque saeculilabenlis, ante-
quem non habueril, sed charitalem, similis Joanni quam a Domino benedicerenlur, et quasi bruta aîii-
et martyribus in alia vita erit. Quaerunt aliqui quare malia de asperiori cibo. pascebanlur. Per duos pisces
Joannes virtules non fecerit in vita sua, in cujus non inconvenienter prophetarum oracula, et psal-
ortu tanta facta sunt. Quia Joannis pater tante po- morum dicta figuranlur, per quoepastuni,populum de
tentiae fuit, et- lantos parentes habuit, ut Herodes lege addidil delicias : quia ibi jam spintalis sensus
timuerit ab ipsis se occidendum. Quanto magis si et adventus Domini invenitur el sicut pispes in aquis
Joannes virtules fecisset, nullo modo eum aliquis latent, sic obscurus est sensus in prophètis. Afferte
oecidissel. Quod cum audisset Jésus, secessit inde. •j, illos mihi hue. Quasi dixissel : De me iptelligite in
Sive quia digni non erant audire praedicationem lege et prophètis. El paulalim crescendo, intellectum
ejus illi qui eonsenseraul Joannem occidi principes Dominus el scientiam populis monslravit. Primo na-
Galilaeae,qui fueruui ad illud convivium ; seu fecit turalem legem, secundo legem iittetae, tertio pro-
sicul homo : noluit locum dare, ne vellent homici- phetarum, ad ultimnm Evangelii gratiam, quod et in
dium homicidio jùngere. Quod dicit in desertum, cibo terreno signavil. Primo de quinque pamibushor-
ultra Jordànem significat. Et secutoesunt eum turboe deaceis, post de septem qui non dicuntur fuisse hor-
pédestres de civitalibus,. Amorein praedicalionis de- deacei, perquos evangelica et sancti Spirilus doclrina
monslrant qui absque jumentîs, et vehiculis, et sine signatur, ad ullimum de pane el .vino sui corppris
cibo secuti sunt; et quia Dominus vidit eorum ar- et sanguinis eis mysterium credens. Et jussit eos dis-
dorem, ideirco fecit sicul hic sequitur. Exièns vidit cumbere supra fenum. Abunde solet crescere fenum
lurbam muliam el miserlus est ejus. Et obviam eis in his excelsis inontibus in ajstate, sicut viderunt
"exiit et misertus est et in sanatione languidorum eo- qui in nostris Âlpibus conversati sunt. Et quia longe
rum, et in saturatione rerum corporalium. Recessus erat a civitatibus el villis, propterea a nullo secaba-
autem Domini a Judaeis significat, quod postquam tur. Per fenum voluptas carnis, quam calcare debent
1383 CHRISTIANI DEUTHMARI CORBEIENSIS MONACHI 1584
qui in cibis pascântur sicut in Evangelio alio refer- JA culam, et proecedereeum trans fretum donec dimitte-
tur. Discubuerunt quinquageni seu,cenlenî. Quia licet retjurbas. Quare -discipulosjusserit ire trans fretum
sint Christiani per omnem mundum, et per diversas post salurationem panum, Joannes evangelista nar-
regiones, uno tamen pane aluntar : quia unum om- rât, quia videlicet venturi erant populi, "ut vellent
nes aniplecti- debent Evangelium et omnes fratres eùhi regem faeere ; propterea tulit se de loco,rie eum
esse debent, "et amare se invicem. Si hoc non fa- invenirent, quia ipse erat conditor mundi nolebat
ciunt non sunt catholici, et non sunt de Ecclesia : saecularem potentiam : quia hi qui habebant, ipso
quia in noslra fide profitemur nos eatholicam Eccle- dante verpromittente habebant. IpseJnamque erat
siam credere, id est universalem. Per quinquagesi- de quo Salomon ait : Per me reges régnant. Fretum
mum et centesimum numerum requies vite aeternae Genesar : a fervendo fretum nominatur. Vespère so-
figuratur, quae his dabitur qui Chrisli in hoc saeculi lus erat ibi. Ipse ascenditsolus vërticem montis orare :
deserto fuerint et ejus cibo spirilali pasci stadue- et discipùli laboraverunt in mari in remîgando Iota
- rint. Acceptisquinquepanibus et duobus piscibus. Quia nocte. Non enim erant discipùli adhuc perfecti : id-
Dominus non de novis escis, sed de his pias apostoli eirco permisit eis agnoscere quid possent sine ipso,
habebant turbas satiat, ostendit quia ipse est qui le- ul amplius eum dirigèrent, et Deum elementorum
gem dédit et in prophètis loculus est, et propterea B -i pro certo crederent. Quod oravit, formani nobis de-
eadem et docet, el quam sint gràvida mysteriis in- dit quid debeamus faeere, qui puri homines sumus
sinuât, et quae deerant adimplet. Aspiciens in coelum. cum peecatis; si ipse absquepeccato fréquenter vaca-
In coelum aspicil, ut animo coelum intendere nos do- bal orationi, etiam quando aliquid boni quis facit,
ceàt, et scientiae lucem illic esse quaerendam. Bene- aut excellens, Domino débet referre gratias a quo
dixit. {Quiaomnis vêtus Scriptura âb ipso benedi- ea cepit ut faceret ; el orare ne aliqua elatio dii pro
cta et hominibus data. F régit. Hoc est aperuit apo- hoc facto subripiat. Quod refugil habere terrenam
stolis sensum ut intelligerent Scripturas. Seu expo- poleslatem, quid electi ejus faeere debeant ostendit,
suit quomodo intelligerent. Fregit. Quia de uno pra- quia nullus potest habere potestalem sine "multis
cepto duo nobis fecit, cum dixit : Audistis quia dictum peecatis. Propterea qui vult sublimiter cum Christo
est antiquis : Non occides. Ego autem dico vobis : Ne regnare, non curel habere potestatem in hoc sae-
irascamini. Similiter de aliis. Dédit discipulis suis culo : quia, si esset appetenda, aut ipse habuisset,
panes : discipùli autem turbis. Quia ipse per se eos aut matri dedisset, aut apostolis suis. Neque reges
"erudivit et per apostolos gentes. At manducaverunt de regno certare debent. Quia pro certo Dominus
'et saturati sunt. Ostendit assiduilatem aposlolorum habet ordinatum quicunque reges esse debent in Jhoc
et perfeclionem in doclrina sua. Et sustulerunt reli- •C saeculo, sicut de illis erat quos ostendit Deus Da.
quias, duodecim cophinos. Per reliquias fragmento- nieli : Qui bene vult regnare, exspeclet ut a Domino
rum, sacraliora mysteria quoe turbae intelligere ne- accipial; sicut David fecit. Cum sciret quod rex
quibant; quia sicut canones pracipiunl, profundae inunctus esset, non quaesivit illud cum sanguine, ut
' quaestiones non sunt movendaein turbis,' nec a per- occideret regem, cum locum haberet fréquenter;
fectis negligendae, sed inquirendae a perfectis.. Per neque filium ejus post mortem ejus ; neque bellum
duodecim cophinos, corpora duodecim aposlolorum intulil suae genti : sed fugit per aliénas terras, et
"
quae viiia a foris fuerunt ; sed intus magnis sacra- patrem et matrem coaclus est educere in terram
mentis repleta fuerunt. Cophinus vasculum rustico- alienam ; extraneam sibi haereditatem et parentam
rum est de virgulis factum, ad terram deportandum. suorum praestoîaïus est' quousque Deo placuit. Et
Unde in psalmo de Joseph : Manus ejus in cophino ideirco non solum ipsum regnum adeptas est, sed
servierunt. Requiritar unde in tam vaslo eremo, et alia multa. Qui aulem aliter introivit in regnum
cum panes non fuerint inventi nisi quinque et duo nisi per voluntalem Dei, permisit ei Deus vel pro-
pisces, undetanti cophini? Sed sciendum quod cum pter ipsius peccatum vel propter subjectorum fia-
infirmis venerunt et sanalis. Infirmîs, sicut dixit su- gellum ut dominaretur perverse sicut Zambri qui
" occidit Elam, et accepit regnum ejus et regnavit
përius, curavit languidos eorum, cophini vaeui re-
manserunt. Manducantium aulem fuil numerus quin- septem diebus: similiter Phaeeae occidit Phaceiam,
que millia virorum, •exceplis parvulis et mulieribus. et accepit regnum ; sed ipse occisus est ab Osea, et
Per quinque millia illi figurantur, qui quinque sen- iste captas cum toto Israël ab Assyriis.
sibus corporis bene uli noverunt, adhuc exleriori-
bus operibùs implicali. Qui recte quinque panibus Similiter de episcopis credo quod Deus ordinatos
aluntur, quia necesse est eos regalibus inslitui prae- habeat, qui esse debeant in hoc saeculo episcopi ;
ceplis. Nam non tenent adhuc illam perfectionem, sed non propter ipsos, verum propter subjectos,
quam, tenent qui quatuor et de septem panibus sa- in quibus multi sancti habenlur. Propterea non erit
tiati sunt. Mulieres autem et parvuli non sunt digni necesse cuiquam laborare inaniter pro episeopatu
numéro, quia instabilis sexus et mutabilis est. Infan- et cum peccato inlroire : quia si ordinatus est a
tes vero in imperfecta aetate sunt, propterea nec Deo? erit; si autem sine voluntate Dei introieriti
numéro digni. cito decidet ; et si mors eum ibi invenerit, sine fine '
., El statim jussit discipu[gs suos ascendere in navi- jn jnferno erit, quia in rapina vitam finivit. Unde
iSRK EXPOSITIO IN MATTILEUM. 1386
Joannes ait : Peccatum usque ad mortem], non dico i L mari Ecclesia in hoc saeculo ventis agebatur, quia
ut quis rogetpro eo. persecutionibus fatigabatur. Et hoc tune factum est
Navicula autem in mediomari jactabatur fluclibus. quando Dominus corporaliter ab ea recessit, in
Navicula quae jactabatur significat Ecclesiam con- tantum ut ipse dixerit : Ut quid, Domine, recessisti
culiendam inter turbines persecutionum. Yentus, longe, despicis in opportunilatibus. Yenil ad eam Do-
ïpsaeperseculiones ab infidelibus sunt. Quarto aulem minus quarta vigilia noctis, videlicet cum verus Lu-
vigilia noctis venit ad eos ambulans supra mare. Ro- cifer oriebatar per auxilium quo liberavitEcclesiam,
mani custodias militum observandas cura impera- a persecutionibus polentum. Petrus venit ad eum
toribus et exercitibus, diviserunt noctem in quatuor in persona Ecclesiae, quia nec aliquis potest ad eum
partes, in unaquaque vigilia, députantes très horas. venire nisi ipso donanle. Sed sicul Petrus cum dif-
Et quod dicit quarta vigilia seilicet cum 1res prae- fidit mergitur, sic unusquisque fidelis cum diffidit a
cessissent et quarta esset. Et hoc spiritaliler demon- Dominomergitur, quia qui a Deopostulat bonum, non
stratur, quia cum verus Lucifer appropinquavit, debel diflidere, sicut Jacobus inouit;, postulet au-
Ecclesiaesuae facta est tranquillitas, quia et ipsi lem in fide nihil hoesilans. Appreliendil eum. Quia
imperatores crediderunt qui Ecclesiam quassa'bant. prope est omnibus invocaiitibus in verilale, id est
Et viderunt eummpra mare ambulantem, et putave- B occurrere adjuiorio suo niisericordiae. Increpatur
runl essephantasma. Et quod tune pulaverunt disci- quod modicae fidei fuerit, qui praesente Creatore
pùli, poslea putabant haerelici qui dixerùnt quod ha- dubitaverit, seu modica fides dicitur, quia modica
buerit Christas non corpus carneum, quod super in" hoc saeculoputalur esse dum non videtur , sed
aquis siceis plantis potuit ambulare. Sed tamen sic- magnam habet flagrantiam et remuiierationem post
ut isii cognoverunt erroreni suum, sic nos agnovi- triumphalum mundum. Cum aulem descendissetDo-
mus errorem illorum ; quia non solum verum cor- minus in navim, cessavitventus. Ut Domino placuit
pus super aquas ambulavit, sed eliam Pétri corpus dédit pacem Ecclesiae suae. Qui aulem in navicula
quousque dubitavit. Sed sicut non possumus enar- erant et aposloli el nautoeveneruntet adoraverunt eum
rare qualiter incorporatus est in utero virginis, -dicenies: Vere Dei Filius es. Cognoverunt enim quod
sic nec qualiter- libravit corpus carneum super nullus alius creator esset maris et ventorum, nisi
aquis liquidis, sed tamen utrumque credimus. Et vi- qui verbo dicit et fit quidquid imperat. Et cum
denles eum supra mare ambulantem pulaverunt phan- transfretassent, hoc est transnavigassent, venerunt m
tasma esse. jEstimaverunl quod eis aliqua ludifica- terram Genesar. Ab ipso lacu Genesar illa in Cyrum
lio fieret a diabolo, quae solet fieri his qui n®n regio, ex una parte Genesar regio nominatur ; et
recle credunt, maxime his qui credunt errorem pa- G apparet quiabonae volunlatis homines fuerint, ut non
ganorum, quodNeplunus aliquam potestalem habeat solum ipsi veaerint, sed et ad alia loca iniserint, et
in aquis qui lenetur in inferno ut alii iniqui. Et proe venerunt ad Deum. Sic débet faeere unusquisque
timoré clamaverunt. Solet enim daemon limere vo- homo, et ipse debel bona faeere el.proximum suum
cem justi viri : propterea clamaverunt. Stalimque hortariut similiter faciat. Gognoscebantautem Domi-
loculus est eis dicens : Habele fiduciam. Primo au- num de frequenli visione. Quia Dominus ibi fréquen-
ferl timorem de se quam recognoscerent; secundo ter conversâtes est, vel ex signorum fama quaepra-
sedat minas tempestatum. Duas virlutes praecipuas currebat de illo. Et obtulerunt omnes maie liaben-
ibi viderunt, et ambulare illum super aquas quod tes ; et rogabant eum, ul vel fimbriam veslimenliejus
ante inauditum fuit, et tempestales verbo sedare. langèrent. Quia audierant quod mulier ematosa sine
Yentus est aer commotus, et pro diversis parti- verbo ipsius salulem ab ipsis fimbriis accéperat,
bus nomen sortilur, ut subsolanus, quia sub sole propterea desiderabant fimbrias attingere. Prius au-
est, et alii similiter. Sunt autem duodecim. Yentus tem dixi vobis quod ipsae fimbriae ob discrelionem
dictas est, eo quod sit vehemens, ita ut saxa et aliarum gentium Judaeis pracepte sunt fieri. Et
arbores evellat, terram commoveal, turbet mare. quotquot langebant, salvi facti sunt. Quia dilectionem
Respondens Petrus. Petrus adhuc non credebat, D Dei isli habuerunt et proximi, impelraverunt quod
quod corpus carneum super aquas maris ambula- petierunt; dilectionem Dei quia avide susceperunt et
ret, nisi in suo hoc discerel ; sed sicut fecit in fide gestierunt ul Dei laus longe laleque crebresceret;
sua, sic et in gressibus suis. Credidit aliquid quando dilectionem proximi, quando voluerunt ut alii salvi
de navi exiit, sed dubitavit quando ventum validum fièrent. Tune accesserunt ad eum ab Hierosolymis
vidit, et ideo mergi coepit. Domine, si tu es, jubé me scriboeet Pharisoeidicenies, Aliiveniebant ad audien-
venïre ad le super aquas. Inter spem et dubitaiionem dam praedicationem et salutem animarum suarum
erat posilus beatus Petrus, et recoguoscebat vocem, ab Hierosolymis, ubi religio major esse debebat et
et tamen dubitavit utruni ipse esset. Ait ergo Do- scientia. Ob reprehensionem scribae.et Pharisaei ve-
minus : Veni. Et descendais Petrus de navicula, niebant et hoc tolum propter invidiam. Quare disci-
ambulabal super aquam. Mira beati Pétri actio, et ~ puli tui transgrediunlur tradilionem seniorum? Non
ambulabat super aquas, el limebal. Tamen ex eo enim lavant manus suas cum panent manducant. Le-
quod ambulavit agnovit Dominum, et quaesivit po- gimus in evangelistis aliis quod diversa baptismal»,
lentiam illius contra valitudinem venii. Navis in id est lavaliones diei habebant • et illas ex traditions
PATROL. CTI. 44
1387' CHRISTIAN!DRUTÏÏMAM ÇORBEÏENSIS MONACHI i 1588
carnali et suorum .nventione magistrorurp plus ob- j i.sues, ostreae, anguillae, et quae non ruminant nec
ser-vabant, quam ea quae Deus omnipolens ïn lege findunt ungulam, aut squamas non habent, quicunque
praeceperat. Et inde Dominus -fréquenter arguebat comedebanl, communem illum appéllabant. El indedi-
quod dimitterent dilectionem Dei et proximi quae' cit communicanthoniinem,hocest communemfaciunt.
Deus magnopere commendaverat. Et Teprëhende- In totislibris nostris nec ad Deum, nec ad impe-
banl eos qui'hoc Observabant, et super traditiones ratorem invenietîs plurali numéro diei, quamvis in
quae-neque nocent, neque adjuvant sillIasTion ob- communi nostra lingua usus sit. Sed tamen est causa,
servent. Quando namque in placito sedebant cum pro qua in nostra terra hie usus inolevit ad unum
Romanis, qui ipsam terram tenebant, non manduca- 'hominem quasi ad duos loqui. Tune accedenlesdisci-
bant nisi ante se balnearent-; el non mandueabant pùli dixerùnt ei : Scis quia Pharisoei andito hoc verbo
nisi crebro lavarenl manus. Ipse aulem respon- scandalizali sunt. Scandalum Gracum nomen est, et
dens illis ait : Quare et vos transgredimini manda- "Latine potest diei offensiovel impeditîo. Inde traclum
tum Dei propter traditionem vestram f Nam Deus est ad offensionem animi, quia sicut homo offen3ïtin
dixit : Honora -patrem et malrem, et qui maledixerit via sua ad aliquem lapidera sive'laqueum, simililer
patri velmatri morte moriatur. Honor hic et in verbo offendit quando aliquod verbum contrarium în animo
et in omni donoaccipiendus est : sicul el illo loco B ejus vel ratione opponilur. Et inde dicebant Domino
tibi'Paulus dicit : Presbyleri duplici honore digni discipùli quod in illa traditîone quam Judaeipro lege
sunt; maxime-qui laboranl in verbo. Honor ibi pro tenebant contradictionemhaberet immissam, et quam
itoiio accipitur. Et in alio loco : Honora viduas quoe semper observabant. în quo eum reprehenderent
vere viduoesunt. Quando ergo Deus illa dixit, voluit oestimabant Se"habereinventum per quod potuissent
•ut-in cibo, clin potu, et dono honorarent parentes. convincere contra legem eum locutum fuisse. Sed
'Posteaquam patres senescebant, et filii potestalem tamen requisierunt et invenerunt quod palriarchae
ante legem manducaverunt multa quae istî non co-
accipiebant in domo, et onus erat filiis quod pater
vel mater viverent, affligebant eos filii in cibo, et medebant, et intëllexerunl .quodDeùs non propter se
potu, et vestimentis, pèr traditionem "Pharisaeorum, praeceperat observare Judaeosa talibus çibis, sed pro-
qui eis dicebant : Yerior "Pater est Deus, non ipho- pterea si permilteret manducare, dicerent quod non
noras patrem tel malrem, si ista douas Deo. Et per esset bonum, quia ipsi habebant in consuetudine sic;
tàlem occasionem faciebant patres et maires egentes vel eliam imitarentur easdem begtias tel aves in suis
omnibusTjonis, cum Deus illa non manducaret, sed consueludinibus, de quibusdam actis quaebesliis non
accipientes conderent sibi thesauros inutiles. Yel alio nocent, hominibus autem nocergnl, si fieremy-sieut
modo : Cum dallant patri vel matri manducare et bi- C Paulus astipulalur de eisdem : Propterea tradidit illos
bere, dicebant ad illos : Quod tu manducas, ego"jam in passiones volucrum, et quadmpedum, et serpentium.
ad templum Domini habebam devotum. Ettunc illi Propterea quia 'Pharisaei sic habebant acceptum
oxpavescebant, et dicebant : Amabilius est mihi famp ipsum verbum, venerunt ad Dominum discipùli sicut
mori, quam ista comedere. Quod autem dicunt : Do- fidèles et devoti, et renuntiaverunl quae audierunt.
num quodeunque^estex me, tibi proderit, quasi diceret : Respondens Jésus ait illis : Omnis planlalio quam
Quod ego do nd lemplum,siniililer offero pro te sîcuti non plantavit Pater tneus coelestis, eradicabitur. Si
pro me. Et irritum 'fecislismandatum Dei propter tra- ©mois alterius planlatio eradieabilur, quid erit quod
ditionem vestram. Non Deus tali modo dixit honoran- Paulus dicit : Ego planlavi ? Sed ista Dei est, quia
dos ut vos invenistis ob lucrum vestrum, et repre- sequitur : Deus incrementum dédit. Nam et iterum
henditis discipulos'meos, qui nulli nocent si non dicit : Dei cullura estis, Dei oedificatioestis. Si homo
javant manus. Hypocritoe, bene proplietavit de vobis cum bona voluntate fuerit, nemo potest illum de
Isaias, dicens : Quod de vobis Isaîas prophetavit fa- cultura Dei eradicare : ipse vero potest, quia Je-
citis, labiis vos profîtemini pei pracepta adimplere, remias dicit : Ego te plpntavi vineam meam etectam ;
corde-autem et opère iniqua monstratis. Sic dixerùnt quomodo conversa es in qmqritudinem vitis alienoe?
patres vestri, Omnia quae praecepit Dominus faeie- Nullus enim eam posset eradicare nisi ipsa tribuisset
mus. 'Sine causa autem colunl me, doctrinas hominum assensum.] Sinite iltos : coeci sunt duces coecorum.
docentes.&me causa Deum colitquilabiisprofiteturse Sinite illos, dimittite in suis erroribus : et vos nolite
-Ghristianum esse, et opère contradicit. Qui dicit senos- adhaerere. Hoc de illis qui fréquenter castigati afra-
seDeum,et mandata ejus non custodit,mendax est. Non tribus et ah Ecclesia : et nolunt reverti : sicut ipse
quod intrat in os coinquinat hominem, sed quod proce. alias : Sit tibi sicul ethnicus et publicanus. Et Paulus
Uitex ore, hoc coinquinathominem. Simplexpraceplum dicit : Hoerelicumhoniinempost primant el secundam
est, quiaapud'Deum nihil noceat quod manducemus, correptionem devita. Coecisunt de spiritalibus oculis,
nisi juxta creaturam aliquid fiât. Omnis enim crea- et ipsi coeci qui ad eorum doctrinam attendrait
tura bona, et nihil rejiciendum quod cum gratiarum Coecusautem si coecoducalum proestet, ambo in fo~
-aetionepercipitur. In alio Evangelio scriptum est com- veam cadunt. Si caecuscaecumdueere voluerit, ambo
municant. Quod verbum proprie apud Hebraeoserat. in foveam cadunt ; similiter insipiens si insipientem
Siquidem illi communes cibos dicebant quos gentes voluerit docere, sicut ipse iu erroie versatur, simi-
•edebant, de quibus illi nongustabant,utsimt lepores, liter et ille in errore erit, quonsque in inferpum de-
1389 EXPOSITIO IN MATTHJEUM. 1390
cidaut. RespondensPetrus discit: Edissere nobis pa- A et aggregavit niultum aggerem cum ,nayihus, jla ut
rabolam islam. Putabal Petrus parabolam esse quod a foris muro^stareposset, quod ante nonpoterat. Et
Dominus per simplex verbum dixerat. Iterum dixit coepit Sidonem in primis-post captam Judaeam, Ty-
eis : Non inlelligitis quia quod in os intral in venlrem r uni autem per 1res .annos obsedit, etinterim.edu-
vadit, et in secessum emiltilur ? Apostolus : Omnis xerunt habilator.es omnia proetipua de civitate, sicut
creatura bona, et nihil rejiciendum quod cumgratia- Ezechiel.dicit ; describit et ipsegloriam ejus. Post
rum actionepercipilur. Reprehenderunt haeretici ali- NabuchodonosorAlexander obsedit eas, et conjunxit
qui hoc dictum, quasi non sit naturaliter dictum, terrae. Tyrus dicitur angustia, quia mari erat cincta;
quia per poros vadit succuscibi per membra corporis. Sidon piscosa, eo quod pisces ibi abundarent. Fue-
Sicut cibus digeritur in secessu, similiter eliam ipsi runt vero filiis Israël promissce a Domino et in sor-
humores ibi deponuntur : propterea sic loculus est tent date, ,sed non potuerunt eas capere filii Israël.
ipse sicut creator corporis, Ea quoe procedunl de El eccemulier a finibus illius egressa. Non intravit
ore de corde exeunl, id est Jwmicidia, adulteria, et Dominus finem Tyriorum, sed ibi prope gradiebatur.
caetera. Homicidium compositum est ex homine et Clamavit dicens ei. .Mulier ista Chananaea dicitur,
coede.Qui enim hi homine coedenifecerit, homicida quia de Chananseis erat eoruin.origo, et;terra eorum
dicitur. Adulterium est illusio conjugis ; et dictum B Judaeispromissa fuit, sed propter ipeccala non potue-
quasi adulterum subauditur, quando aut mulier aut runt illos ejicere. Très virtules .mulier.haechabuit :
Tir, deserto legitimo, alleriusthorum quoerit, et est habuit fidem, quia -credidit Dominum ista:posse fa-
majus peccatum quam fornieatio : quia ip tribus eere; habuit humilitalem, qua:se non canib,us con-
peccatur. Fornieatio vero multis modis commiltilur; fessa est esse parem, .sed catulis ; habuit patientiam,
et etiam in propria uxore potest homo fornicari, si quolies repuisa -perseveravit. Simplex bistoria audi-
non légitime ea utitar. Et omnis pollutio nisi cum torem oedifical,-ut fidem reclam in Deum habeamus,
uxore légitima, fornieatio et criminale vitium est. credentes impetrare quaecunqueposcimus, siad.sa-
Furta. Furtumesl rei aliénéeclandeslina contractio, lulem animae.poscimus. floe quoque *cum humilitate
et dictum est a furto, id est nigro, quia in ofoseuro agamus, quia cor .conlrilum ethumiliatumDeusnon
fit. Est autem sacrilegium furtuni. Falsa lestimonia spernit. Patientiam nihilominus habeamus cum per-
sunt, cum quis aut per se aut cum aliis fratrem ac- severantia. Juxta allegoriam mulier ista Ecclesiam
cusât ad aliquam condemnationem ; quando autem significat ex .gentibus ad Dominum .eonvertendam,
plures sunt, tanto pejas peccatum. Sunt autem si- quoe a finibus suis egressa est, videlicet -a -pristina
miles Judae, qui Dominum tradidit ad mortem. Blas- conversalione et.a.pristmis vitiis separala, in Eccle-
"
pltemioe.Blasphemiae sunt detractiones et malaelocu- siam .Christi ingressa. Filia ejus anima est uniuscu-
liones, cura quis Deum et proximum malis suis verbis jusque ex ipsius populis ; quae a daehioniovexabatur
infamare nililur. Omnia ista vitia et spiritaliter fiunt. antequam -inDeumcrederenl. Qui Mon t\espondit ei
Qui enim ad peccatum iilicit aliquem, occidit se et verbum. Non de superbia hoc fecit, sed ne lOpcasio-
illum. Adulterium animée eoromitiil, qui propter au- nem Judaeis daret respuendi verbum el praedicatio-
rum aut pro alia re Deum aut jusliliam Dei deserit. nem suam, iquia ipse dixerat,: In viam gentium me
Eornicationem animae committit, quando concupiscit abieritis, -e ul patientiam ipsius mulieris et perse-
rem proximi sui. Furtuin facit animae, qui veritatem terantîani .ad înstruclionem yidenliumel audientium
iacendo reticet, detrahenti proximo aurem accom- monstraret. Et nccedentes discipùli, rogabant eum
modât. Ista et similia maculant hominem ante Deum, dicentes: Dimitte eam, quia clamât,post nos. Jmpor-
et abomînabilem Deo reddunt. In hoc Domini verbo lunitate ejus carere cupientes commonebant. Non
quod dicit: de cordeexeunt, apparet quia sedes ani- sum missusnisi ad ovesquoeperierant domus Israël,
mae in corde est, et non in cerebro. Cor atïraeco Non quod ad gentes non sit missus, sed primo ad
tenit quod est cardia, et dicitur a cura. Hujus duoe Israël propter eleclionem pairum etprivilegium quod
arterioe sunt, e quibus "sinistra pars plus habet san- ._ ille populus semper habuit apud Deum, et cum ille
guinis, et dextera plus spirilus. Unde cui paralysis repulisset, tune ad gentes mitteret. At illa venit, et
-in dexteram partem venit plus vivit, quam cui in si- adoravil eum dicens: Domine, adjuva me. Sic debe-
nistram. Ostenditur quoque quod diabolus adjutor et mus esse importuni in orationibus et persévérantes.
incenlor cogitalionum nostrarum potest esse, auctor Primo dixit filium David, el nunc Dominum dicit, et
esse non polest ; nec cordis occulta scire, nisi quan- adorât ut Dominum. Non est bonum sumere panem
tum ex motibus nostris potest agnoscere. filiorum, el mittere canibus. Nunc Dominus mysticè
Et egressusinde Jésus, secessitin partes Tyri et Si- ad eam loquitur, et ille panis divini verbi per Moysen
donis. Reliquit Scribas et Pharisaeos qui semper re- et prophetas. Mensa namque est Scriptura sacra,
prehendere volebant, et pergit ad partes Tyri et Si- quoe Judaeispanem site ministrare debebat,sed micae
donis. Tyrus urbs Phoenieum condila a Phoenicibus eadebanl, quia spiritalemintellectum Judaei-neglige-
fuit ; Sidon ab ipsis similiter condila. Fuerunt vero tiant. Mieoeenim puerorum interna mysteria sunt
in niariconstruete, sed jugi obsidione et aggerîs ag- Scripturarum quibus humilium soient corda refici.
gregatione, quando Dominus in mundum venit, con- ' Non ergo quoerebat ista mulier crustas, sed micas
tiguoe terroeerant. Nam Nabuchodonosor obsedit eas, de pane puerorum spirilaliuiu f aiedullam sensum
1591 CÏ-IRIST.ÎANIDRUTIÏMARI CORBEIENSISMONACUI 1592
quam Judaeinon curabant. Inde dicit Dominus: Non A seralor escam dédit timenlibus se. Mystice ostendit
est justum tollere doctrinam filiis Judaeis, et dare quod viam istius saeculi aliter nequimus inconnues
vobis canibus, qui propter idololatriam et sanguinem transire, nisi verbo Redemptoris nostri satiemur. Per
ac cadavera mortuorum, quibus dediti eslis, canes illam quam supërius audistis de quinque panibus
eslis. At illa dixit : Etiam, Domine. Dixit Dominus, salialis, spirilalis refeclio demonslratur quam suis
Non est bonum. Ula respondit, quia bonum est, et dat iîdeubus de veteribus exhibuit. Ista aulem significat
exemglum de hominibus, quôd sicut illi quando man- eam salietatem quam de Evangeliis suis in se cre-
ducant decidunt micaede mensa canibus, sic et ju- denlibus facit, in illa liltera Yeteris Testamenli spi-
stum sit ut sint Judaei domini grogter patres, et pro- rilalis gratia credenlibus revelalur. Ulraque refectio
pter te qui ex illis natus es, et nos simus non etiam in uno monte celebratur, quia et unus est dator, et
canes Tnagni cum primitiYO,sed cura diminutivo ca- ulraque refectio ad unam coenaminvitai, quam idem
telli, et non quaerimusintegram graliam doctrinam nobis praeparavit, qui istam dédit. Quod dicit triduo
et secreliora mysteria, quia non sumus digni, sed suslinent me, sive propler praedicationem,sive propter
aperliora et simpliciora pracepta. Tune respondens suos infirmos sanandos. Spiritaliler verbo turba tri-
Jésus, dicit illi: 0 mulier! magna est fides tua, fiât duo suslinet, cum omnes credenles in sanctam Tri-
tibi sicul vis. 0 mulier laudanda ! quoea Domino lau- B nitalem, remissionem peccatorum ab ipso speclanl,
data es. Apostoli arguti sunt fréquenter modicaeesse vel triduo Dominum suslinent, cum in cogitalione,
fidei, et tu dicta es habere magnam fidem. Qui potest locutione, et opère observant ne Deum ofïendant.
imitetur eam, et vepiet ei sicut illi dictum est : Fiat Dimittere eos non vult ne deficiant in via, quia licet
tibi sicut vis. Utmam omnes digne peteremus,et sic credant in eum populi, inter tôt adversa titubant in
impelremus. Et sanata filia ejus est ex illa hora. via, nisi fréquenter consolentur et recreenlur verbi
Ecclesia de gentibus orans pro suis exaudilur, sanan- divini admonilione. Quot panes habetis? Interrogat
lurque animae quotidie a morbis diabolicis, cum et quod eum non latet, ut alii cognito miraculo oedifi-
pagani in baptismo renovantur, el peccaiores per centur. Qui miracula fecit, ordinavit ut tune essent
confessionem et eleemosynarum largilionem, ac pre- quinque, nunc septem, propter septem dona Spirilus
cum assiduitalem, ad innocentiam revertunlur. sancti, de quibus credenles replentur. Non dicuntur
Et cum transisset inde Jésus, venitsecus mare Ga- autem fuisse hordeacei, quia Evangelii revelalam glo-
liloecé.Unde ante fugeral Dominus, ne rex fieret, ite- riam Domini qua Yetus Teslamentum texuerat an-
rum revertitur, intelligens immulata esse corda eo- nuntiavit. Et paucos pisciculos. Per quos alii îbri
rum, qui de panibus saturati fuerant; et sicut aquila Novi Testamenti figurantur, ut EpistoloePauli, apo-
vel gallina provocat ad volandum pullos suos, non J stolorum Aclus, eorumdem Apocalypsis, el reliqui ;
cessât graedicare hac et illac, et verbi gabulum sub- vel sancti qui in illo tempore fuere, quorum ipsa
ministrare. Et ascendensin montenterat ibi. Amabilis Scriptura vitam et passionem conlinet. Qui quasi de
locus iste nions eratDomino, quia remotus erat a profundo hujus saeculielecti el elevali, a coelesti be-
frequentia civitatum; et secretus, et ad docendum et nedictione consecrati reficiunt, cum exemplo nobis
ad orandum. Et accesserunt ad eum turboe multoe. sunt ad bene agendum. Et proecepilturboediscumbere
Non erat-in loto mundo, neque qui sic doceret, ne- super terram. In alia refectione super fenum dis-
que qui tafia faceret, gropterea ita ardenler concur- cubuerunt, quia illis antiquis populis solummodo
rebant ad eum, habentes secum mutos, caecos et voluptates carnales praeceplum est calcare, in
claudos, débiles et alios multos. 0 syllaba commu- Evangelio perfectis omnia terrena cum voluptatibus
nionem habet cum au dighthongo, ut est lotus gro praeceplum est abdieare. Et accipiens septem panes
laulus, similiter clo diphthongus pro c/audilur. Yi- gralias agens, fregit et dédit discipulis, et discipùli
dendum estjiobis quare débiles dicit, et postea dicit dederunt populis. Quia Dominus erudiens aposto-
-
alios multos ? Quia sicut beatus Hieronymus dicit, in los suos et per eos voluil erudiri lurbas. Quod gra-
Latina lingua non habet una infîrmilas sgeciale no- . lias agit, ostendit quantum congaudeat de salule
men, sicut agud Graecos, el in nostra rustica lingua generis humani, et ut nos gratias agere de omni-
ideirco posuil débiles. Qui enim nostra lingua luscus bus collatis vite muneribus doceat. Et ex hoc loco
dicitur, Grace dicitur killos, ul cum interpres hoc sive ex aliis consuetudo servatur a fidelibus cibum
invenit in Graeco, non habuit aliud in Lalino, dixit benedicere, et versum psalmi decantare, licel et illa
débiles: et in replicatione sanitalum enumeravit gens jam haberel in consuetudine. Quod dicitur
mutos loquentes, caecosvidentes,claudos ambulantes. fregisse, apertionem significat saeramentorum quibus
De illo verbo siluil, quod in progrietate linguae La- ad perpetuam salutem instituendus erat populus. El
linae, ut diceret non invenit. Jésus aulem, convocatis comederunt et saturati sunt. Comedunt et saluranlur
discipulis, dixit: Misereor turboe, quia triduo susli- de panibus ac piscibus Domini qui audiunt eloquia
nent me. Ulraque natura Domini in hoc facto mon- Domini et intuentes praecedentes sanctos, seipsos ad
slratur, et divina qua miraculum facit, et humana superna excitant desideria. Et quod suverfuit de
qua turbae miserelur. Et dimittere eos jejunos nolo, fragmentis, tulerunt septem sportas. Per haec fra-
ne deficiant in via. Quod de septem panibus quatuor nieiita intelliguntur altiora perfectionis praecepla,
millia satiavit, sua est clementia : Misericors et mi- quoemultitudo populi nequit intelligere vel servare,
1395 EXPOSITIO IN;MATTHJ2UM. 1594
. qui in signo morlis Domini, et de coelosignum dalum
ut sunt rnuiia de divinitale atque de virginïtaté ser- A
vanda, seu derelinquendo omnia quoe perfectis et cum sol coelumalra nube texit, et de terra signum
volentibus non praecepla sed in exemplo monstrata datum est, corpus terrenum surrexit, et deJnferno
sunt. Quodvero septem sunt sporte, propter-Spiritus claustra ipsius fracta, et multa millia sanctorum
sancti gratïam, quae seplenario numéro a propheta exierunt. Et relictis illis abiit. Et tune Dominus
pradicatur. Per septem sportas, electi praedicatores incredulos deserebat, et adhuc invisibiliter hodie
ostenduntur : quia sicut .sportoe de junco et palmis eadem facit. Deseril incredulos et superbos, et re-
sunt, ita fortiter et indefesse memoriam sui condi- quiescit in trementibus sermones suos. Et cum
loris in corde servant; et quasi florent cum de die venissent discipùli ejus trans fretum, obliti sunt panes
in diem novo desiderio ad amorem conditoris anhe- accipere. Iterum posl saturationem populorum aufert
lanl : de quibus dicitur : Justus ut palma florebit. se de igso loco, ne forte populus eamdem volunlatem
Fiunt aulem et ipsoesportae et parvae, quas videmus haberet, quam supërius habuerat. Quod ve.ro dicit
in basilicis cum oblalionibus ferri; eliam magnoe, quia obliti sunt discipùli panes tollere, oslenditur
ut tria vel quatuor modia annonoecapiant ; etiam ut quia nec Dominus nec discipùli magnopere de cibo
infirmi cum ipsis possint portari : sicut et ibi factum terreno cogitabanl. Sive ideo quia abundantia panis
est. Erant autem qui manducaverunt quasi quatuor ]B erat in ipsa terra ; et quod ad victum pertinebat,
millia. Ut ipso numéro ostenderent de Evangelii se ministrabat populus Dominoet discipulis ejus. Quo-
paslos esse cibariis. Similiter nec isto signo mulieres modo obliti sunt cum dictum sit, quod sustulerunt
et-parvuli mitluntur in numerum, propter mutabili- septem sportas? Sed ipsum ad pauperes dimiserunt;
latem et imperfeciionem. solumraodo unum panem habebant, quando ipsum
Ascenditin naviculam, et venit in terram Magedan. lacum transierunt, habebant unum, et alium spiri-
Ei Marcus dicit Dalmanullta. Dicunt autem doctores, talem qui dixerat : Ego sum panis vivus qui de coelo
aut unus locus est duo nomina habens, aut vitium descendit, propterea non erat eis necesse terrenum
scriptoris factum est in Marco. Et accesserunt Pha- quaerere. Qui dixit eis : Intuemini et cavelea fermenta
risoei, el tentantes rogaverunt eum ut signum de coelo Pharisoeorum et Saducoeorum.Dominus sicut semper
ostendereteis. Joannes narrât quale signum quoere- docebat discipulos, ne aut ipsi otiosi, aut vacui a
bant, sicut jam supërius dictum est quia et post bono opère cessarent, proecipiebat ut custodirent se
saturationem quinque panum, similia postulaverunt a doctrina Pharisaeorum, per fermentum doctrinam
ut pasceret de manna populum, vel faceret tonare. volens intelligi. Doctrina Pharisoeorum, décréta di-
Sed neulrum de illis duobus signis de alio coelovenit, vinoe legis traditionibus hominum poslponere, vel
nisi de isto ubi volucres volant, unde volucres coeli (G verbo Domini mandata praedicare : factis impugnare.
dicimus. Tonitruum autem ventus et aqua faciunt, In alio Evangelio etiam a fermenta Herodis cavendum
quia cum ventus in nube se incluserit quaerit aditum jubet. Fermentum Herodis, et adulterium, homici-
ut erumpat, el cum rescidit in nubem, sonum facit, dium, simulatio religionis. Fermentum a fervore
et ignem créât, et simul oriunlur, sed lux ante vi- nuncupatur quod plus quam una hora non potest
detur quia clarius est lumen et acutior est sensus contineri; crescendo enim excedit.
visus quam auditus, quia longius videmus quam At illi cogilabant inter se dicenies : Quia panes
audimus. Ideo autem ignis fulminis majorera vira non accepimus. Dominus spirîtaliter loquebatur,
habet ad penelrandum, quia sublilior est quam no- discipùli carnaliter accipiebant. Cogîtabant eum
ster, id est qui nobis in usu est. Fit autem per eum scire eos panes non habere ut cum farinam inveni-
aliquando castigalio in hominibus, sicut per alia rent, non fermentarent de fermento Pharisoeorum.
elementa. De ipsis eliam elemenlis signa viderant, Sciens autem Jésus dixit eis : Quid cogitalis inter
quando Dominus mare et ventes compescuerat. Sed vos, modicoefidei, quod panes non habelis? Non dico
qui Dominumtentando aliquid petunt, non merentur nec de illo fermento, nec de illo pane unde vos
accipere, sicut nec illi feeerunt. Facto autem vespere cogitatis. Nondum intelligilis, neque recordamini
dicilis : Serenum erit, rubicundum est enim coelum. quinque panum in quinque millia hominum. Quando
Sicut solet evenire. Si sol in nube vespertina aquam dicit, nondum intelligilis, spiritaliter intelligenliam
circa non habuerit, sed rubicundam nubem, sequenti requirit, quia miraculum omnes qui viderunt inlel-
die pluvia non erit. Et mane (subauditur dicitis) : lexerunt. Yult ut illas saturationes, et panem, et
Hodie lempeslas(subauditur erit), rutilât enim triste • pisces, el fermentum intelligant spiritaliter, quia si
coelum. Quando nubes orientales rubicundae sunt, fermentum farinae mistum fuerit, quod parvum vi-
pluvia ipsa die erit. In die dicit Dominusad Judaeos: debatur in majus crevit : ita et doctrina mala plus
Faciem coelidijudicare nostis, signa autem temporum crescit, quam bona ; sicut Apostolus dicit : Modicum
non potestis scire, et consuetudinem habelis notatas fermentum totam massam corrumpil. Similiter et
pluvias vel serenitates, el signa advenlusFilii Dei ex haerelica doctrina, si ad modicum in alicujuspectore
prophetarum oraculis non potestis scire. Generatio serpserit, cito pervertit illum. Omnis enim homo
mala et adultéra signum quoerit, et signum non da- ad malum citius informalur quam ad bonum. Venit
bitur ei, nisi signum Jonoe prophetoe. Jam de hoc Jésus in partes CoesareoePhilippi. Iste est Philippus
supërius dictum est; et hoc nunc dixisse sufficiat, frater Herodis cujus uxorem nerodes habebat : in
139S CHRISTIANIDRUTHMARI CORBEIE-NSISMONACHI , \iZM
partes sui regni venit Jésus in loco mmcupante Coe-A. insinuaus dicit : Fos, qui dii estis, quem me essedi-
saraea-,Siquidem ipse;Philippus reaedificavitcivitatem citis ? Recte dii voeabantur, in quibus Deus habita-
quaâidaan in, lrânoremi Tyberii Caesaris et voeavit baï, et qui omni die verbum Dei audiebanf. Ilïos
eami Goesareâiri Philippi, in honorerir Tyberiî*païi- Criîmad quos sermo Dei1factas est, deos psalmista
terque sui-,,sub duo rëgnabàti; quia alia-Jam)ibi erat appellat dicens : Ego dixi-, Dii estis. Consideranda
ex progrip- nomine ejus; Tyberiadis oediûbataiEst Vero distinctio, quomodo Dominus de sua humilitate
autem prosinoia Phoeuicis ad fadicës Liban!, qui - discipulis dicit, filium hominis, non dicit Filium Dei.
habet eedroS' magnoa; ubi surit- duo fontes, Jor, el MuRo1enim soepius in Evangelio se filium hominis,
Dan; qui indélonge- in simul veniunt, et Jbrdanem quam Filium Dei dicit. Et haec omnia ut nos ad
faciunt fluviumi Yocatur vero nunc ipsa civitas humilitalem informel. Respondens Petrus dixit ei.
Paueas.,Est aulenvalia Gassarea, quam Herodes re- Petrus respondet pro omnibus, quia ipse jam in caput
oedificavit in honorera Octaviani; et vocayit eam aposlolorum erat constitutus. Et quod ipse respon-
Gaesaream, quoniani primus terris Stratonis diceba- dit, omnium aposlolorum responsio est, quia et ip-
tur. Cran ergo ad hune locum veniret et*sicut Lucas sos fuerat interrogatus. Vos quem me esse dicitis ?
dicit cum sine turbis esset, et duodecim-cum eo in Et quod Dominus Pelro dixit, omnibus dicit-aposto-
via fuissent discipùli, interrogabateos dicens : Quem B lis. Tu es Christus Filius Dei vivi. Tu es Christus. SI
dicitnl homines esse filium- hominis'?'Dixi supërius alii dîcti sunt Christi nuncupative, quia ad tempus
quare, filius hominis vocelttr'; quia videlicet consue- populum regere debuerunt, tu veraci'us es Christus,
tudo fuerit in ipsa gente proptielain aut proeclarum quia Ri es rex omnis terrae. Tu es Filius Dei vivi qui
virum aut hominem. Dei-, au* prophetam aut filium essentialiter Deus es, el non ut isti alii qui dicuntur
Adam, kl*est hominis, appellari. Unde Ezechiel filius dii et non sunt, quia opéra manuum sunt, non vi-
hominis appellalur fréquenter. Ideirco- dicit : Quem- dent neque audîent. Tu es autem illius Dei Filius
dicunt filium Adam esse?' et- non' dieit, Quem me qui a Judoeisadoratur et eolilur. De quo dictum est.
dicunt, ne jaclanler de se quaerere videretur. Ho- Notus in Judoea Deus, in Israël magnum nomen ejus.
mines illos appellat qui mentiuntar de Filio Dei :• Quid ipsi<homines errent de le, cum ipsis quid, de te
quia omnis homo mendax. Qui1autem veritatem de sentie; dico. Christus Dei es, et Filius Dei es, îHius
Filio Dei sentiunt, quasi super homines sunt. Al Bei,, ante cujus- arcarn Dagon j'acebat Iruncalis ma-
illi dixerùnt. In hoeloco primitus nomen-Christi, nibus- et pedibus. Respondens Jésus dixi't ei : Beatus
Domino Christo impositum- est a beato Pëtro, et es, Simon'Bar-J'ona.JîaT Syriace filius, Jona columba.
caeteris apostolis per revelationem Spiritus-sancti. Et in-hoc beatus-, qui*filius Spiritus" sancti simplex
Et sicut Joseph proeceptum est ex persona Dei vo- G ut columba, astutas ùt serpens. Et in hoc beatus :
care, eum Jesunu, sic ex persona Spiritus sancti Quia-tibi non revelavitcaro et sanguis. Hac est vivens
ordinatum est vocare eum Christum- ger beatum' homo- qui de carne et sanguine constat, sed Pater
Pelrum-et- coeleros apostolos. Notandum vero quod1 meus, ille ipse quem tu confessus es. Pater vivens
non eo more Dominum' appellat quo- soecularis do- incoinparabiliter, Pater meus qui ih coelis est, et
ctrina apud nos docets;;sed' tu £$, sicut in antiquis ego etiam cum ipso, et Spiritus sanctus, cujus filius
libris, invenitur usos fuisse majores. Siquidem R*o- spiritalis es. Noverat quidem* Dominus Jésus quid
mulus; et Remus duo.flaires- tante concordiae fuisse apostoli dé eo crederent, quidve sentirent, et quid
dieuntaE ut nihil' unus sine alio vellet babere, et responsuri essent. Sed ad insinuandam humilitalem
omnia communia dicerent et haberent, sicuti modb nobis, placuit ihvisibiliter cum Pâtre Spiritu sancto
monachi- faciunt. Ex hac ré iherevit consuetudo in- revelari apostolis in corde, el per illorum confessio-
"
hac Gallia, ut Dominum plurali numéro appellent. nem in-niuudo audiri, et dignam confessionem digua
Alii; Joanneni Baptistmn. SciliGet quasi ipse deberet mereede remunerari, ut omnes cerli sint quicunque
resurgere,; eoi quods modico tempore proedicassei. fuerint confessionis hujus- usque iri finem saeculi
Mit, Eliam-, Quia babelui' in libro-prophétise ejus, consonantes et confitëntes, erunt et"ï'emuneralionis
quia prophetam ht gentibus-dedi- te. Et quia mors consortes. El ego dico tibi, quia tu es Petrus. Dixisli,
ejus in. Scriptura non legitur., dicebant eum ventu- tu es Christus ;- et ego dico tibi, quod tu es Petrus.
runii gentibus praedicare. Falsa erit denique eorum Quia ego sum Christus inunetus oleo invisibili a .Pâ-
opipip de Jeremiaj, quia m suo libro invenitur quo- tre, rex Christianorum, et tu fundamenlum eorum.
modoïgrophetaverit- ad gentes, ad' Moab, ad Idumeos Beatus es, Simon, id est obediens, quia filius co-
et adi Babylonios^: propterea coinpletum est quod' lumbae-,et quia Petrus, id est firmus. Et super liane
ad ipsum-,dictum fuerat : Prophetam in-gentibus dedi petram oedificaboEbclesiam meam. Super hanc fir-
te. Habenius quoque scriptum. quod Judoeilapidave- mitatem fidei quam- confessus es, oedificaboEccle-
runt euin in Jîgypto, quia prophetabat Nabuchodo- siam -meam1, et super me oedificabo te cum omni .
nosor. illuc esse' verituruimpost Judaeos, quia pro il- Ecclesia mea. Et portoeinfori non proevalebunladver-
lius timoré illuc fugerant. Aut unum ex prophètis, sus eam. Quicunque de Ecclesia mea staduerit esse,
quilibet deprioribus. Dixit autem illis : Vos autem, et de his qui ita confessi fuerint,-porte inferi non
quem me esse dicitis. Ac si aperte (beat? Seqnesifans proevalebunt adversus eos, ut possint eos trah'erë ad'
eos ab hominibus filios Dei per adoptioneoe f.'clos se, ut ipse alias-dixit : Nemo potestrapere ovesmeas.
1597 EXPOSITIO' IN' STA-TTHJEUM. 1398
de manu mea. Yel porte inferi : pëccatâ atque vitia .A Supra jussit ut aimuntiarenT vehissê, qui verbum
seu doclrina boereticorum, per quam illecfi'homines' salutis eis annunliarpt, et infirmos-éorufiï enrarel,
.ducuntur ad tartarum. Multe sunl porte inferi, sed ut venireût ad eum. Et post cm» videret-qui dignos
nuliae Ecclesiaeproevalent, quia qui fidem Christi in" se" facerent àd noseenda'- secrêtiora sacïamenta,-
corde tenuerit perfecte, omne quidquid' exterids' a'c- pandéreniur eis eum apostolis, qui vero"facerent se
cidil tentationis facillime dëvincet Déb protectorë: ihdignos recédèrent vacui cum Pliarisaeis, sicul ipse
Quicunque ai Ecclesia recesserit fide vel opère,-iste- d&it. Ne mittatis margaritas' vestras. Simili modo in
non super terram, sed super arenam fundameiitam1 hoc loco' praeeipit ne passim eurii Christum annun-
posuïsse credendum est. Et tibi da'bo claves regni' tiarent, ne differretur militas crucis, et mundus non
coelorum.Claves regni coelorum scientia discernendï, redimeretur. Seu alia causa Christus magnum no-
potentiaque qua dignos recipere iii regnum, iridignos' ' men- erat in ipsa gente, sicul apud1 nos est' Caesar-et
excludere debeat intelligitur. Et quodcunque liga- Augustus. Non vult ergo' publiée illud riomen de se
v'erissuper terram erit ligalum et in coelis,-et quod- praedicari ne scandalum Judaeis fieret, quod arrogaret
cunquesolveris super terram erit solutum et in coelis. sibbregiam polestatem. Unde*poslea Judoei eum ac-
Hoc*tam Petro quam omnibus apostolis et successo- cusaverunt apud Pilatum, et tamen Pilalus invitas
ribus eorum qui in Ecclesia eumdem' locum tenent, Bscribendb- confirmavit quod rex esset Judaeorum.
recte credimus concessum, quia ipse post passionem Quod intelligitur, quia sic reges vocabanlur videlicet
apparens eis, dixit : Acdpit'e Spiritum sanctum ; quo^ Chrisli, et exemplum dédît suis,, ne' quoerant magni
rum remiseriiis peccata, remittuntur eis; et quorum diei in populis. Non est aulem Salvat'oris proprium
retinueritis, retenta sunt, ut videlicet cum agnoterint nomen Christus, sed commune diguitalis nomen et
causas peccantium quds cbgnoverint vere poeniten- potestalis. Jésus Christus proprium- vocabulum Sal-
tiam agere, et nolle ultra reverti ad vomitum pec- vatoris est. Exinde coepit Jésus ostendere discipulis
cati, illos absolvere dignos judieent, et a timoré suis qwod oporleret eum ire Rierosolymam-, et multa
mortis perpetuoe consdlentur. Quos vero în peecatis pati'a senioribus, et scribis,el'principibus sacerdotum.
erîmînalibus vitam finire viderint', illos perpetuis Nunc quare proeceperitnon se manifestaturunï Chri-
suppliciis tradendos insinuent, sicut" ipse Dominus stum in populis déclarât. Ac si aperte dicat : Cum me
insinuât dicens : Si Ecclesiam non audierit, sit tibi videritîs' post passionem rësurgëntem a mortuis,
sicut elhnicus et publïcanus. Similitudo clâtur dé quia nihil prodest praedicare nunc paulul'um videri,
leprosis in Levitico, quod sicut sacerdos jubebatur derisui haberi, et oppr'obrio crueifigi et flagellai!.
considerare leprosum, ut ad arbitrium ejus decer- Proedicit etiam passioneih*suaui, ul minus-dùbitent
neretur qui esset leprosus, et qui non esset, sic et 'C iu ejùs resurreetïone. Etnolandum quod'illë qui hoec
epïscopi et sacerdotes in Ecclesia illos debent ligare passurus Dei Filius, hominis sit, quia divinitas im-
quos viderint leprosos in anima dé peecatis crimi- passibilis exstitîi in passione. Rie qui dfesancla Maria-
nalibus. Cum vero viderint aut audierinf ablatam natus est, ille passus est. Et assumens eurh Petrus ,
lepram, id est peccata per digna opéra poenitentioe coepitin'erepare illum dicens. Beatus' Petrus pro nimia
et confessionis, tune debent illos absolvere. Quod Me et amore quoehabebat erga Deum nostrum, cum
jam sub exemple Lazari diximus, ut illum studeat audisséf opprobrîa et mortem quam Dominus pradi-
absolvere quem Dominus in' anima resuscitavit, quia eébat se passurum Hierosolymis, apprehendit Dbmi-
si discipùli ante ^olvissent Lazarum quam Dominus mi'nUnïsécreto, ne"cofâni' aliis tidëretur magistrum
illum Tesuscitasset, fetorem potîus oslenderént quam' rêdarg'uere,, et coepifer de affecta felicitalis dicere :
virtutem. Quod autem quasi soli Petro hoee legatio Absit a të, Domine, non erit liai Hoc.Id est, hoc'quod
diei videtur, ideo fit quia-ipse- loculus est gro' om- dicis longe sit a te. Yel sicut in Graeco' habet,
nibus, et in ipso omnibus responsum est, et ipsë iteâB'-rino-oî: Quod est, P'ropiliiisesto tibi. Nolebat
vera fide confessus est, et vero amore fuerat secu- e'nim dëstruere confessionem suam, et putabat per-
tus, etiam et ob hoc ut omnes credenles pro certo " dere praemium Salvatoris" quod àudierat : Beatus es,
sciant, quod quicunque se ab unitate fidei segrega- D Simon Barjona, et reliqua quaéaudieral. Nec putabat
verint, nec veniam peccatorum consequentur, nec posSefieri ut Filius Dei occïderetur: Non'erit tibi hoc.
aditum regni coelorum intrare poterunt. Imitemur Nbn'possunt aures meoeista' percipere, nec cor meum
ergo beatum Petrum in confessione veroe fidei, ut sic çtfedere. Qui convenus dixii Petro : Vade-post me,
et corde credamus, et ore confiteamur. Imitemur Satanas: Satanas'dicitur eontrarius; vade post me,
illum de sua simplicitate, quia filius columbae appel- meam' sequerevohmtalem et noli esse de bis eontra-
latur. Constantia quoque ad vinGendas voluptates rius' quoe a me ordihata sunt cum Pâtre. Discipulus
soeculipar illi esse satagamus, ut ad illum cum quo es, propterea debes sequi, non docere. Nbn est simi-
ipse est pervenire meréamur. lis ista sententia illi quam ad diabolum Domiûus
Tune proecepitdiscipulis suis ut nemini dicerent dixit, quia illi dictum est, Vade, Satanas, subauditur
quia ipse esset Christus. Legimus supra quia misit in abyssum. Isti autem vadb'ïelro post me, id est me
discipulos suos ad pradicanduni, et jussit annun- imitare, ut eadem velis quoeego. Non est autem mi-
tiare, adventum sïium ad eos; nunc praecepit ne rum si Dominus Petro talia dixit : post tantam bea-
eum dicanl Christum, sed discretio est intelligi. titudinem quam" supra dixerat", quia- beatus Petrus
4399 CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSISMONACHI 1400
adhuc non erat perfeclus, adhuc eum erat negaturus, A cor hominis ascendit, quoe proeparavitDominus dili-
et omnia illa a Deo non ad praesens concessa fuerant, genlibus se.
sed iu futuro promissa, id est tibi dabo, non do, et Quid enim prodest homini si mundum universum
reliqua. Non enim sapis quoe Dei sunt, ignoras Dei lucretur, animoevero suoe detrimenlum faciat ? Quid
ordinationem , quia dispositum habeo per meam profuit illis imperatoribus, qui islum mundum ha-
mortem redimere mundum : ea quoe hominum sunt buerunt per viginti annos, ut Octavianus per quin-
mihi suades, quando mortem refugere suades, quia quagintatres annos, cumjamper octingenlos jaceat
ipsam.solent puri homines limere. Tune Jésus dixit in inferno? Nunquid non fuerat ei melius essesoeium
discipulis suis. Nec ista nec supërius comprehensa Lazari pauperis, quam modo esse socium diaboli ?
dixit turbis, sed discipulis suis, quia non erant ista Transierunt omnes honores illius tanquamumbroe, et
in perfectionibus proedicanda , verum perfeclis. Si tanquam somnium. Fréquenter cum aureis curribus
quis vult post me venire. Si quis vult me imitari, sicut et aureis sculis suscepti sunt a consulibus; et poslea.
discipùli faeere debent magistrum. Postquam proe- nudi el rei excepti a nigerrimis daemonibus, et in
dixit de suis contuineliis et morte, armât suos, ut oeternoigné religati. Quod pejusesl, multi Christiani
proeparent se ad eadeni perferenda. Abneget semet- ibunt cum ipsis qui viam veritalis scire debent. Aut
ipsum. Desinat esse quod hactenus fuit per malam B quant dabit homo commutationem pro anima 1sua?
conversationem super Pharisoeorum traditionem, et Nullam commutationem deberet homo dare pro ani-
incipiat esse novus per meam admonitionem. Dene- ma sua, sed, quod pejus est, mullijsunt qui praponunl
get in suis actibus vêtus homo esse qui corrampitur corpus animoe, et temporalia oeternis, el non cogitant
secundum desideria sua, el incipial novus Adam de.anima nec de vita perpétua, sed honoribus ter-
fore, qui renovalur de die in diem in agnilione Dei. renis , et de caducis, et venundant se ut faeiant
Et totlat crucem suam, et sequatur me. Crux a malum sicut de Achab dicitur : Qui venundatus est-
cruciatu dicitur, et per crucem morlificatio vitiorum ut faceretmalum. Quibusfréquenter evenilutBalaam,
intelligitur. El sicut is qui crucifigitur huic mundo qui cum prohibitus esset a Deo ne iret ad maledicen-
moritur, sic is qui Christum sequi vult débet morti- dum populum, ductus cupiditate muneris et iterum
ficare passiones membrorum suorum. Duobus aulem atque iterum interrogavit Deum, cum non esset ut
modis crux tollitur : cum aut per abstinentiam cor- homo qui menliri posset. Sed quia sic importune
pus afficitur, aut per compassïonem proximi animus petiit, et accepit quod Deus noluit, et illi non profuit.
affligilur. Quod Paulus aliis verbis id ipsum clamât Sic multi cum intrant in ecclesiam lingua alterius
inquiens : Morlificate membra vestra quoesunt super verba cantant, el animo de honoribus eogilant, sic
terram, iram, fornicationem, avaritiam, et reliqua. '" per multos dies. Deus aulem respicit ad cor, etvîdet
In seipso nobis exemplum monstravil, qui ait : Cas- quoecor iprecatur : verba quoelingua dicit alterius
ligo corpus meum et in servilulemredigo, ne forte cum verba sunt, nisi vereoundia illi esset, quod, corde
aliis proedicaverim,ipse reprobus efficiar. Ecce audi- tegit lingua caneret. Cum videt igitur Deus soepïus
vimus de crace corporis sui, requiramus de compas- ea magis nos optare in corde et opère, iratus eonce-
sione proximi. Ait namque. Quis infirmatur et ego dil quod contra volunlatem ipsius et contra salutem *
non infirmor ? quis scandalizalur et ego non uror ? nostram est, atque tali modo dat quis commutatio-
Qui enim voluerit animam suant salvam faeere, nem pro anima sua, cum eligit terrena et negligit
perdet eam. Qui sic voluerit animam salvam faeere, oeterna. Filius enim hominis venturus est in gloria
ul nolit eam dare pro Christo, perdet quando melius Patris cum angelis suis. Quia praedixeral de se et de
habere débet. Qui autem perdiderit animam suam sequacibus suis oppido aspera, nunc tempérât, et
propter me, salvam faciet eam. Qui tradere non pro qua causa talia suslinere debeant ostendil, sci-
timuerit propter me animam suam in hoc saeculo, licet quia venturus sit, id est ipse hominis in gloria
salvam faciet eam in futuro. Quasi agricoke dicatur : Patris ad judicandum vivos et mortuos, quia Pater
Si vis salvum faeere frumentum, perde illud in terra,. p. omne judieium dédit Filio. Et tune reddet unicuique
"
quia si servaveris in horreo, peribit : si in terram secundum opéra sua. Et tune vos si fortiler et patien-
jeceris, recipies duplo. Hoc illis tune dictum est, qui ter sustinueritis, oeternam remunerationem, et hi
inter persecutiones versali sunt paganorum. Nos qui vos tribulant, oeterna récipient tormenta. Amen
similes esse martyribus si volumus, debemus mala dico vobis, sunl quidam de hic stantibus qui non gus-
proximorum et persecutiones malorum Christianos tabunt mortem donecvideanl filium hominis venientem
rum oequanimiter ferre, quia non erimus consortes in regno suo. Poterat aposlolorum esse lacila cogita-
marlyrum , si non erimus passionum vel in aliquo tio ut dicerent, In fine mundi ista erunt quoe nobis
participes. Qui autem perdiderit [animam suam pro- promittit, et tali modo deficerenl a spe. Nuncproxir
pter me, vel (sicut in alio Evangelio habelur) propter ma promittit videlicet quod aliqui non sint ex his
Evangelium meum, inveniet eam, vel sensu quem mortem guslaturi, quam parvo tempore quasi proeli-
supërius diximus, vel per animam nostram volu- bando guslabunt. Donec videant filium hominis ve-
plates hujus saeculi. Quicunque pro Dei amore deli- nientem in regno suo, hoc est in regia claritale,
cias et volupîates hujus saeculi abnegaverit sibi, in qualis post judieium vidéndus est ab omnibus ele-
oeterno saeculorecipiet quales nec oculus vidit, nec in ctis. Nam in judicio vidëbilur in forma servi siput
1401 EXPOSITIO IN MATTILEUM. 4402
dictum est quando aseendit, sic véniel quemadmo- A quia nonsubstantiam âmiserunt, sed elaritate desuper
dum vidistis eum eunteni, ut videanl eum et boni et inducte sunl..Yestimenta Christi, typice sancti ejus
mali quem contempserunt, sicut scriptum est : Vi- sunt de quibus Paulus ait : Qui enim in Christo ba-
ilebil eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt. Yide- ptizati estis, Christuminduislis. Qui fulgent nunc in
bunt autem eum injusti terribilem, justi mitem una proesenti, sed in futuro clarius, quia cum apparuerit
eademque forma. Yel regnum ejus praesens Ecclesia similes ei erimus.
intelligitur, quam multi viderunt fundatam in carne De quibus dicitur, qualia fullo non potest parare
antequam mortem gustassent, sicut Joannes qui ad super terram. Fullo ille, de quo Psalmisla : Lavabis
septem Ecclesias scribit, ut esset eis consolalio vi-' me et super nivem dealbabor, quia non potesl dare in
dere jam ex parte, in eum mundum crediturum. sanctis, quod dandum promisit in coelis. Ecce appa-
Rudes enim erant discipùli adhuc, et necessarium ruit Moyses et Elias. Per Moysen et Eliam legislato-
erat iu proesenti aliqua promittere, unde in proesenli rem et eximium prophetarum ostendit, quia et lex
roborarentur, et in futuro robustius consolarenlur. ab ipso data est, et ipsum proefiguravit; et prophète
Yel de transfiguratione ejus potest intelligi, in qua ipso inspirante prophetaverunt, et omnia quoede illo
eum illi très viderunt quasi in reguo suo, hoc est in erant futura cecinerunt. Typice per Moysen sancti
regia diguitate qua ad judieium ridebitur. B qui jam guslala morte cum Domino regnabant. Per
CAPUT XXXYI. Eliam, qui adhuc vivere dicitur, illi electi qui in
De transfiguratione Domini. pâme reperiendi sunt figurantar; quoniam sicut
Et post diessex assumpsit Jésus Pelrum et Jacobum Paulus ait : Mortui qui inChristo sunt résurgent primi,
et Joannem patrem ejus. Post dies sex , videlicet deinde qui vivi invenli fuerint simul rapiuntur in nu-
postquam ista quoesupërius audistis loculus est, quod bibus obviant Christo in aéra, et sic semper cum Do-
essent qui non essent gustalurimorlem. Lucas îdieit mino erimus.
vere dies octo, sed Lucas primum et ultimum com- Cum eo loquentes. Scilicet exeessum ejus quem
prehendit diem, isti duo illos qui in medio fuerunt, acturus erat in Hierusalem pranuntiantes. Origenes
Ut enim isti très alios confortarenl tempore passio- dicit quod Moyses cum tabulis quoe scriplam legem
nis ejus, eliguntur a Domino. Non enim illi alii adhuc habuerunt, apparuerit, et Elias cum curru igneo ad-
perfecti erant ut possent ea videre. Nam etiam isti venerit, et inde apostoli eos cognoverunt, et dignum
ceciderunt et timuerunt talde. Secemuntur autem erat ut in charitate cum Domino apparentes, terri-
isti très a caeteris, certis pro causis. Petrus, quia biles et proeclari apparerent,' quasi dicerent : Non
futurus erat pastor Ecclesioeel ad Romanos mitten- videalur vobis durum pati pro Christo, quia ego per
dus, qui redores orbis erant. Joannes, quia altius 01legem, et iste per prophetiam ipso jubenie sic proe-
erat locuturus mundo divinitatem ejus, et apud Groe- nuntiavimus futurum. Domine, bonum est nos hic
cos sapientiores omnibus gentibus erat directurus. esse; si vis, faciamus hictria tabernacula. Quia viderat
Jacobus, quia ipse primus de apostolis martyriiaxi ad punctum delectabilia Petrus, volebat ibi semper
erat pro ipso subiturus, et ob hoc vocati sunt fffiii immorari ne ad terram descenderet, ubi pro certo
tonitrui : quia ipsi hanc vocem erant audituri de cognoverat eum crueifîgendum. Neseiebat quid di-
qua nunc dicit. Typice ostenditur quod multi vocati, ceret, et fuerat oblitus sanctis promissum a Domino
pauci electi. Sequitur : Ducit illos in montent. Id est in coelis regnum, non in terra, neque posse quem-
Thabor in Galiloea,qui interpretatur venienslumen. quam mortali circumdatum carne immortalitate
Conveniens interpretatio, quia ibi fréquenter de vero frui, nisi prius morte gustata. F'aciamu's hic tria ta-
lumine.illuminati sunt, ut etiam nunc. Excelsum. bernacula. Non sunl tria tabernacula facienda, sed
Pro valde celsum sicut nostri Alpes sunl in Burgun- unum, quia Trinilas licet credenda , unus tamen
dia, in quibus calor non niullum potest nocere etiam Deus in substantia, et unum habet bvile Christus
in oestale, quando transfiguratio ista celebrata est. quod est una Ecclesia catholica."Adhuc eo loquente,
Seorsum. Ab aliis discipulis. Est enim adverbium -,rvecce nubes lucida obumbravit eos. Quia Petrus ta-
separandi. Et transfiguratus est ante eos. Transfigu- bernacula oedificare volebat, ostendit" ei Dominus
ratus in alia figura. Nam substantiam non amisit, quod posset eumdem umbraculum habere, quem
neque spirilualem aut aeriuni corpus assumpsit, sed praebuit Moysi cum populo suo per quadraginta an-
ïpsani substanliam gloriosam reddidit, sicut hie se- nos. Seu etiam usitatissimum genus loculionis Dei
quitur. Et resplenduitfacièsejus sicut sol. In ea forma per nubem ad electos suos, ul ad Job et ad ipsum
apparaît apostolis quam soli oculi mundi sanclorum Moysen, quia per nubem designatur lene blandi-
visuri sunt post judieium peractum. Quando dixit mentum. Et ecce vox de nube dicens. Quia Petrus
sicut sol non poluit altius ascendere comparando nihil ralionis dixerat, non meretur responsionem, sed
quod homo oculis corporalibus noscit. Veslimenta Pater respondel pro Filio, et docet et ipsos apostolos
autem ejus facta sunt alba sicut nix. In hoc possumus el per illos reliquos, qùia is sit Filius ejus non adop-
scire quod corpus idem ipsum fuit, quia vestimenta tivus, sed proprius. Et illi soli figendum est taberna-
eadeni fuerunt. De quibus dicitur quia facta sunt alba culum, illi obtemperandum el ab apostolis et aMoyse
sicut nix, vel sicut in alio loco scriptum est, qualia et ab Elia. Hic est Filius meus dileclus, in quo mihi
uullus" fullo potest parare super terram. Apparet complacui; ipsum audite. Et hoc relinendum quod
1405 CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSISMONACHI 1404
sicut in baptismo Trinitas, sic eliam in monte os- A- CAPUT XXXYfl.
lensa est. Et audientes discipùli cecideruntin faciem
De lunatico.
suam, et timuerunt valde. Non est miruni si discipùli
timent valde, quia viderunt Dominum glorificalum Et cum venissetad turbam, accessit ad eum homo
supra humanam foraiam et quia Dei Patris audie- genibus provolulus. Nolaiidae sunt semper Domini
runt vocem per subjectam-crealuram, et quia nubes actiones quibus non cessai a salute hominum. In
tetigerant qos etiam tune errasse se cognoveranl. Et monte discipulis arcana suae majestatis reseravil,
accessit Jésus, et tetfgit eos. Usus humanae condilio- descendais de eo exceptas est a turba. In monte sa-
nis est, cum aliquid super se videri, timoré afiîci, sed navil dubias mentes aposlolorum, in piano sanavit
iterum per vocem et tactum recreari. Quod el in corpora et mentes turbarum. Domine, miserere mei
Daniele legimus , et in Ezechiele. Igitur, quia pro filii, quia lunalicus est.- Sic illi homines pulaban!
superna voce el aclione dejecli jacebant, recreantur quod ex lunoedefeelione homo malum paterelur, sed
a consueta voce et tactu humano. non erat. Sed diabolus, ut posset homines loederein
Nolite timere. Ad nostram instructionem ista om- anima, observabal tempus lunoe, el corripiebat ho-
nia facta sunt,el non ad defectionem. Electorum est minem, ut infamaretur creator per crealuram, et
in faciem cadere, et reproborum in dorsum, ut in B blaspbemarelur creator qui talem crealuram créas-
passione de persecutoribus Domini. Levantesautem se!, ex qua homo mala pateretur. Hune autem ho -
ocuios suos neminemviderunt, nisi solum Jesum. Cum minem Marcus surduni et mutum fuisse narrât.
Patris vox coepitFilium commendare, servi discesse- Juxta fidem historiae ita factum est. Alio vero intel-
runt. Et cum surgunt non vident alium nisi Domi- lectu significat eos de quibus scriptum est : Slultus
num, ne vox quoesonuerat ad alium putaretur facta, ut luna mutatur. Quod dicit, soepecadil in ignem,
nisi ad ipsum. Typice, postquam Christus apparuil, subauditur avaritioe, quia quasi ardet avaritia, dum
non fuit nécessitas legis umbra, vel vaticinatio pro- crescunt pecunioe,quia amor nummi crescil, quantum
phetalis. Et descendenlibusillis de monte proecepit ipsa pecunia crescil, sive per ignem iracundia expri-
Jésus dicens : Nemini dixerilis visionem.Non vult ut mitur. Et crebro<in aquam. In fluxu luxurioe, quoe
proedicentur _quoein monte viderant in populis, ne dissolvere menlem solet per delicias. El obtuli eum
pro rei magnitudine non crederelur ; seu propter discipulisluis, et non potuerunt curare eum. Fréquen-
opprobriuni crucis scandalum generarel, et vile ha- ter precibus pelenlium résistant opéra pro quibus
berelur, donec cum resurrectionis triumpho, gloria petuiil, quando is pro quo pétant a malo non con-
regnanlis una annuntiaretur. Et inlerrogaverunt eum verlitur. Unde fréquenter Dominus dicit : Secun-
discipùli dicenies : Quid ergo Scribte dicunt quod G dum fidem tuam fiât tibi. Quicunque aulem daemo-
Eliam oportet -primum venire? Requirendum nobis nio traditUr, aut pro suo aut pro parenlum peccato
est, unde quoestio orta fuerit inter discipulos Do- tradilur, sicut in omnibus locis Evangeliorum inve-
niini , quia Dominus dixerat supra quod aliqui non ninius. Respondit Jésus, et ait : 0 generatio incre-
essent gustaturi moitem donec viderint filium homi- dula et perversa, quousque ero vobiscum?quousque
nis venientem in regno suo. ^Estimaveruni quod vos patiar? Non ideo hoec loquitur, quasi tedio affe-
ipsa regni glorificaiio statim fore deberet : inde dixe- ctas, aut in iram conversus, de quo scriptum est
rùnt : Quid est quod Scriboedicunt et Pharisaei, quia quod sicut agnus non aperuit ossuum. Sed quia per
Elias debeat pracedere tuum adventum? Habebanl Salomonemdicitur : Verba sapienlium quasi slimuli,
enim Pharisoei, secundum Malachioescriptum, quod et quasi clavi in altum defixi. Yolebaitquoediceret in
Elias praecedet Domini adventum, sed de secundo, Mentibus fixa remanerent, veluli si medicus ad
non de primo hoc débet intelligi. Yidebant enim oegrotum diceret : Quousque accedam ad domum
Eliam recessisse,, et ideo turbabantur. Al ille re- tuam, quousque perdam artis peritiam? Ego aliud
spondensail eis : Elias quidemveniensrestituet omnia. jubeo, et aliud facis tu. Yel per illum arguit Judoeos
Ulique quoeidem propheta proedixit Malachias. Sicut in infidelitate. Nam quia iralo animo hoc non dixe-
audistis venit Elias in secundo Domini adventu juxta D rit, sequentia demonstrant. Sequitur. Afferle illum
corporis.fidem. Dico autem vobisquodElias jam venit, ad me. El increpavit illum Jésus. Non hominem, sed
videlicet in spiritu et actione Joannis, et non cogno- diabolum increpavit, qui ausus fuit illum elidere
verunt eum, scilicet Sanclitatem ejus. Serffeeerunt in proesente creafore. Nam dicit evangelista quia in
eo quoecunquevoluerunt. Spreverunt atque decollave- ipsa hora coriturbavit eum et elisil in terram. Si au.
runt eum. Sic et Filius hominis passurus est ab eis. tem et hominem intelligimus increpatum, dslendi-
Quoeritur quare dicantur Pharisaei. occidisse Joan- tur quod propter sua peccata a doemoniodominaba-
nem, cum Herodes eum occiderit. Sed'ex hoc, quia tur. Quod autem in ipsa hora amplius eum cruciabat,
non contradixerunt, dicuntur consensisse. Periluro ob hoc faciebat, ut expulsionis suoe iram vindicaret,
enim qui potest subvenire et non facit, occidit. Simi- seu ul odium virlutis ïncuteret. El exivit ab eo doe-
liter Herodes dicitur Dominum occidisse, quia cum monium. Alius evangelista dicit quod praceperit ei
potuit, noluit liberare, sed consensil cum Pilato, et ut non amplius in eum introiret, quia solet diabolus
remisit eum ad illum. Yolunlariaelocum habitationis suae repetere, nisi is
qui liberalus est.se a peecatis custodiat",quod Donii-
1405 EXPOSITIO IN MATTR&UM. 140G
nus ostendit de auo curato dicens : Cum immundus Ai quomodo non credebanl ea nec intelligebant, proedi-
spiritus casent ab homine, et reliqua. cit, ul levius tolerarent si proesciantur. Miscet ta-
Tune accesserunt discipùli ad Jesum secrelo, et men super adversis prospéra, id est mortui resurre-
dixerùnt : Quare nos non potuimus ejicere illum ? Hic çtionem. Quod dicit m manus hominum, subauditur
apparet quod apostoli fréquenter virtules faciebant, peccatorum vel mililum, quia cum ipsis tradebatur,
et daemonesexpellebant, cum de isto solummodo in- certum erat quia ad occidendum. Et conlrislali sunt
lerrogant quare non potuerint ejicere. Dicit illis : vebementer.Pro dilectione magistri- contristabanlur,
Propter incredulitatem vestram. Hoc est quod alibi quem nolebant quidquam adversi pati, cum scirent
eis dixit. Quoecunquepelierilis in nominemeo creden- illum juste vivere.
les accipielis, quoties non accipimus non proeslanlis CAPUT XXXYin.
est, sed pelenlîs. Sive, ut Jacobus ait : Posiulet quis De statere data.
in fide nihil hoesitans, seu incredulitas fuil, quia cre- Et cum venissenl Capharnaum. Caphamaum con-
diderunt per lunoe defectum affligi hominem. Amen, stat villam magnam esse ibi in Galiloea,quoe pro
amen dico vobis, si habueritis fidem ut granum sina- magniludine sua civitas aliquando vocatur. Ubi se-
pis. Non ideo fides grauo sinapis comparatur quod debant Romani, qui magistri erant in ipsa terra.
parva sit, sed quia fiagrans est et magna cum in *" Cum ergo illue venisset DominuSi accesserunt qui di-
-
opère parère coeperit. Dicelis monti huic .-Transi dragma accipiebant ad Pelrum. Noslis quia lotus or-
inde, et transibit. Monshic, ipse diabolus-inlelligitur, bis factus est tributarius sub Octaviano, nisi aliqui
quia éjectas fuit tune de ipso homine, et inde dicit qui excellent! amicilia hoc meruerunt, ut Romani
monti huic. Unde et in Âpocatypsi dicitur : Diabolus dicerentur. Pro hac professione Joseph cum Maria
lanquam mons magnus missus est in mare. Et iu alio venit in Belhlehem profiter! numisma, et censura de
loco : Mons pestifer, qui corrumpit omnem terram. capilibus suis. Pro reverentia igitur quam ipse ha-
Requirunt aliqui qui ad litteram de monte terreno bebat cum omnibus hominibus, maxime apud Roma-
volunt intelligi, si aliquis sanclorum aliquem mon- nos ut centurio ostendit, non fuil ausus publicanus
tera de loco ad locum transtaleril. Sed tamen seien- ille illum compellare de tribu to. Sperabant vero
dum quod Dominusomnipotens convenientibus locis quod ipse ex nativitate de Nazareth esset : propterea
montes omnesinstiluit ; et non est necesse transferre postulabant juniores Herodis censura ab eo. Nam
aloco adloeum, licet legamus Gregorium Nazianze- ipse de polestate erat Pilati de- Betbiehem. Didra-
num hoc fecisse, et de Alexandre rege legimus quod gma duo dragma sunt, id est denarii sex. Non nega-
ad conclusionem gentium Gog et Magog, quoe Ga- vit Petrus eensum non esse solutum, quamvis ad
zara nunc vocatur, gentes quondam Hunnorum cum G " opus pagani essent. Et cum intrasset in domum, proe-
non posset eos bello delere, ad Deum conversus pe- 1' '' venit eum Jésus dicens. Proevenit dictum
Pelri, qui
tierit, et Deus ad conclusionem eorum montera scit omnia antequam fiant, ne discipùli scandaliza-
adauxerit, et quod remansil ipse cum populo suo rentur audientes a magistro exigere tribufum. Quid
conclusil, et portas oereas subter ipsum montera po- tibi videtur ? Regesterroe a quibus accipiunt tributum,
suerit. Hoc autem genus non ejicietur nisi per oratio- a filiis suis, an ab alienis? Et ille dixit : Ab alienis.
nem et jejunium. Oratio est non solum verbis, sed Ostendit Dominus noster quia spontanea voluntate
eliam opéra justa quoepro nobis oranl sicut Aposto- eensum tribueret, quia si nollet non darel, quia ipse
lus praecepit : Sine inlermissioneorale. Quomodosine secundum earnem ex progenie David erat, el secun-
înlermissione orare possumus, cum sine somno el dum divinilatem Filius summi Patris et conditor
cibo vivere non possumus? Sed sine inlermissione mundi. Attamen ad dandum- exemplum1ut subdiii
orare est ea opéra faeere,, quoenobis dormienlibus simus potestatibus sublimioribus, fecit/ quod-a nobis
pro nobis exorent, quia nihil prodest ab escis ven- fieri voluit. Vade ad mare el mille liamum. Idiest la-
frem aSslrahere, et luxurioe vel aliis vitiis indul- cum Genesar. Per omnia mir-anda Domini virlus,
gere. Per taies orationes et jejunia noverimus vel quod el piscem noverat habere in ore slaterem, et
immuridorum spiriluum, vel hominum adversantium "- eliam quia ipse primus esset capiendus. Sed 'qui
tentamenta esse superanda. Iram quoque Domini proedixit ipse et creavit, et piscem, et aurum quod
lali modo posse sedari, et veniam peccatorum pro- in ore habebat. Neque enim.pulandum estalicui de-
mererî. Hoc munere filii Israël Samuele orante et cidisse in ipsum lacum, ut de alterius- damno.se li-
jejunante cum eis liberati sunt a dominatione Phili- beraret Dominus. Sed et hoc creatam est ipsumiau-
sthinorum. Niniviloe'quoque de imminenli timoré rum, et in ore adhuc piscis habebat, non in ventre.
erecti sunt, Judaei cum Eslher el Mardochoeosuper Simpliciter considerandum quod tan'loe paupertatis
Aman victoriam oblinuerunt. Machabaeietiam, hosti- fuerit, ut non habuerit quod pro se-daret.
bus suis fortiores effecti sunl. Conversantibus aulem Stater duo didragma sunt. Alii homines de oere
eis in Galiloea,dixit illis Jésus : Filius hominis tra- solvebant eensum, solummodo de capite suo qua-
dendus est in manus hominum, el occident eum, et tuor denarios. Dominus aulem, ut oslenderel quia
tertia die resurget. Fréquenter Dominus istaproedicit, pretiosius supra coeteroshomines haberet in cor-
quia îstud quasi naufragium. debuit esse apostolo- pore suo, id est divinitatem latentem, aurum pro 1se
ruïu, ef quasi totam spem amiltere debuerunl, et dédit. Mystice piscis ipsum sigoificabat Dominum,
1407 CHRISTIANI DRUTHMARÏCORBEIENSISMONACHI 1408
corpus videlicet Dominicum quod de Maria sumpsit, Ant taies sintquales Dominus praecepit..Nam qui eos
qui aurum portabat in ore, scilicet sapientiam, de susceperint, licet illi indigni sint, si in nomine Do-
qua Salomon : Thésaurusdesiderabilis in ore sapien- mini eos susceperint, talem mercedem a Deo acci-
lis. Quod pro illo datum est, quia ut haberet fratres pient, qualem acciperent si ipsi sancti essent, si ta-
adoptivos, per verbum Evangelii sui factum est. Et men ipsi publiée mali non sint, quia in veslimenlis
non solum aurum, sed eSiampiscis occisus, quia earo ovium Chrisli veniunt ad eos, et pro Christo eis
ejus pro nobis mortua est. Per Pelrum, omnis ejus împenditur quidquid datur. Sic enim dicit ipse :
Ecclesia, quoe eidem Petro commissa est, pro qua Me suscipit, qui in nomine meo illum suscipit. Qui
Dominus sanguinem dédit autem scandalizaveril unum de pusillis islis qui in me
CAPUT XXXIX. credunt, expedit ei ut suspendatur -mola asinaria in
collo ejus, el demergatur in profundum maris. Secun-
De exemplopueri. dum morem provincioeloquitur, in qua hi qui ma-
n illa hora accesserunt-discipùlidiceniesadJesum: jora crimina committebant tali modo puniebantur :
Quis putas major est in regno coelorum1 Quod dicit videlicet religato saxo iugentï ad collum ejus de-
Evangelista : In illa hora, videlicet cum viderunt mergebantur in aquam. Mola asinaria, id est'quam
redditum tributum a Petro, simul cum Domino, et B asinus apportabat. Quod dicit expedit, id est conve-
quia viderant eum anle separalum a caeteris in nu. Sive : Melius est eiut temporaliterpereat, quam
monte, el audierant ei dictum rétro : Tibi dabo cla- augendo peccata sua deputelur poenis oelernis. Ex
ves regni coelorum, et nunc viderant eum Domino hoc loco colligere possumus quod omnes qui pro ho-
comparalum in datione iributi, orta est inter eos- micidiis et furtis puniuntur, si cognoverint pecca-
conientio, quis eorum videretar esse major, in tan- tum suum, et easdem poenas digne super se cogno-
tum ut Deum interrogarent. Et Dominus sicul pius verint venire, et confileantur peccata sua et depre-
magister curavit animosilatem eorum humilitate centur Deum ut pro islis poenis fiât eis remissio pec-
placare. Quasi dicerent quem aestinias meliorem in catorum, salvabuntur in alia vita. Dicant sicut dixit
regno coelorum faciendum. Et advocans parvulum, lalro : Nos quidem digne ita punimur, quia peccavi-
slatuit eum in medio eorum. Parvulum quemdam de mus in Deo el in Christianos. Voemundo a scanda-
turba infantem oetate, qui nesciret concupiscere ne- lis. Yoeerat mundo, quia pacem habebant in malo,
que locum, neque aurum, neque invidere, neque et nulla contradiclio eis erat in adorandis idolis.
mentiri. Et dixit eis : Amen dico vobis, nisi conversi Necesse est enim ut veniant scandala. Quia nolunt
fuerilis, et efficiamini sicut parvuli, non intrabilis in ' pagani cognoscere Deum qui eos ereavit, venient
regnum coelorum.Nisi per meam doctrinam et ex vo- eis adversitates, el tune requirent Deum, qui eos
luntate vestra fiatis .taies qualis iste est per oela- adjuvet in adversitalibus, quia hi quos colunt mor-
lem, ul non concupîscamini rem alterius, non odia- tui, non possunt adjuvare eos. Sic fecit Conslanli-
lis aliquem, non quoeratis honorera in isto saeculo, EUScum habere debuit bellum cum Maxentio : re-
nec inenliamini, neque decipiatis proximos vestros, quisivit quem Deum potuisset adjulorem, quia sui
in vitam oeternam non intrabitis. Dicit Origenes ©pera manuum erant. Verumlamen voe homini per
quia quando infans est quis, tune est verus Adam, quem scandalum venit. Quidquid mali est in hoc
el talis qualis Deus Adam esse voluit, usquequo in- mundo, per diabolum est, et suos ipsos qui volunla-
ler homines iniliatur, non curât nisi de victu et de tem ejus faciunt diabolus flagellât, quia omnis Dei
frigore, non curât de deiiciis, neque de pretiosis ve- castigatio et in hoc saeculoet in futuro per diabolos
stimentis, nescit quid est aurum, oequaliter diligît fit, quia Deus inlentator malorum est, sed inimissio-
petras et gemmas, amabilius est ei ovum quam au- nes malaeper angelos malos fiunt. Exemplum possu-
rum, nescit aliquem fallere, omnia bono animo fa- mus capere de Nabuchodonosor, cui cum proece-
cit, nihil in occulto. Haecest simplicitas columba- ptum esset et populo ejus ut castigaret populum Do-
rum, quam nus imitari per innocentiam debemus. mini, quia crudeliler super eos egerunt ipse et po-
'
Postquam vero coeperit crescere infans, videlicet illa pulus ejus, poslea iraditi sunt simili poenoe. Pro-
quoediligit amplecti, aurum, delicias el reliqua mala, pterea debent se custodire omnes homines ne sint
tune efficitur nobis similis. Potest et de ipso Do- aliquibus scandalum. Si autem manus tua vel pes
mino accipi quod de se dixerit, qui talis erat per in- tuus scandalizat te, abscinde eum et projice abs le.
nocentiam. Sed tamen multo rétro habebat eis se- Per manum vel pedem amici intelliguntur, quorum
ipsum datum ad imitandum, et propterea eum se- ope atque consilio quotidie indigemus. Si taies nos
quebantur, ut imitarenlur eum. Quicunque ergo hu- in via Dei obsistere voluerint, relinquendi sunt, ut
miliaveril se sicut parvulus iste, hic major est in amor Dei firmus in corde cuslodiatur, ne si cum
regno coelorum.Ul quod iste per naturam, ille sit per perditis in hac vita partem habere voluerimus, in
doclrinani, hic major est in regno coelorum. Et qui futuro pariter cum ipsis pereamus. Et si oculus tuus
susceperit unum parvulum talent. Subauditur qualem scandalizat te. In oculo quoque amici carnales intel-
modo esse proecepi, in nomine meo. Me susceph. liguntur, qui si scandalum in via Dei nonis sunt, et
Pro certo quicunque talis efficitur pro Dei proeceplo, ipsi relinquendi sunt. Ille enim scandalizat fratrem,
Deus habitat in eo ; videant autem qui suscipiuntar, qui ei causa ruinée est in dicto tel in facto. Scanda-
1409 EXPOSITIOIN MATTH/EUM, 1410
Ium quippe Groecumnomen esl, et potest Latine diei. ^ violatione ebaritatis. Nam in alio evangelista dicit ;
offensiosive ruina. Si peccaveritin le frater tuus, increpa illum, et si poe-
Videlene contemnalisunum ex his pusillis. Nunc nitenliam egerit, dimitte illi. Attendere autem de-
supërius omnes affectascarnales abstulit per quos bemus quod dicit in te, quia aliud est peccare in
oberrare possumus a via Dei, quia melius est in proe- nobis, aliud in Deum. Si in nobis peccaverit ali-
senti saeculotribulalionem suslinere quam oeternam quis, habemus potes tatem dimittere. Si aulem in
vitam perdere ; nunc quoque proecipit ut omni co- Deum peccaverit aliquis, secundum quod definilum
natu unusquisque caveat scandalum inferre eis qui est ab antiquis in canonibus emendandum est, sicut
propter Deum pauperes etimmiles esse in hoc sae- in libro Regum dicitur : Si peccaverit vir in virum,
culo delegerunt. Dicoenim vobisquod angeli eorum placare ei potest Deus ; si autem in Deum pecca-
in coelissemper videntfaciem Patris mei. Ex hoc lo- verit vir, quis orabit pro eo ? Vade et corripe eum
co et ex aliis invenimus quod unusquisque homo inter le el ipsum solum. Solus cum solo débet cor-
duos angelos habel sibi députâtes a die ortus usque ripi, ne si pudorem amiserit, pejor fiât. Si le audie-
ad diem morlis suae, bonum et malum. Legimus rit, lucratus eris paliem tuum. Quia qui converti
enim in Apocalypsi AngeloEphesi, et reliquis, scribe fecerit peccatorem ab errore vioe suoe,salvabit ani-
; mam ejus a morte, el operit multitudinem peccato-
hoecvel illa. Et Apostolus proecipit velari capita mu- B
lieribus in ecClesiispropter angelos. Ideirco studen- rum suorum. Si aulem non te audierit, adhibe tecum
dum est unicuique ne injuste alicui malum inférât, adhuc unum aut duos. Adhibentur duo vel très, vel
quia et Deum adversum se irritai, et angelos bonos, corrigendi studio, vel conveniendi sui) teslibus. Si
suum et illius, contrislel. Venit enim filius hominis autem illos non audieris, die Ecclesioe.Ut qui noluit
salvare quodperlerai. Verum est hoc, quia Deusom- converti cum pudore convertatur multorum impro-
"
nipotens omnes homines vult salvos fieri, et ut pa- perationibus. Si autem Ecclesiam non audierit, sit
cem inter se naberent praedicavit. tibi sicut ethnicus el publicanus. Ethnicus Graece,
CAPUT XL. Latine gentilis dicitur. Publicanus quoque est qui
De parabola ovium. exigit publica lucra per negotiationes ac per furla
Quid vobis videtur, si fuerint alicui centum oves. et perjuria, qui publicoerei deservit. Qui enim Chri-
Deus omnipotens cenlum habuit oves, qui perfe- stianus est et fraternam pacem impugnat, vel pu-
ctum decem ordinum angelorum numerum et homi- bliée Christiano scandalum est, pejor esl quam pa-
nem ad laudationem suam ereavil. Per cenlenarium ganus, qui needum suseepit Christianitalem. Amen
enim numerum perfectio designalur. Una ovis ab- dico vobis, quoecunquoealligaverilis super terram,
erravit cum homo in paradiso peccavil. Reliquit C erunt ligata et in coelis; et quoecunquesolveritis super
novem ordines angelorum non mutando locum, sed terram, erunt soluta et in coelo.Quia dixerat, sit tibi
seipsum monstrando incarnalum. In montibus. Hoc sicut ethnicuset publicanus, ne illi vile hoc ducerent
est, in coelestibus. Yenil quaerere hominem, qui qui scandalum inferioribus faciunt, ostendit quod is
peccando a Deo recesserat, non eorpore sed actio- qui in malo persévérât sub Ecclesia anathemaliza-
ne. Contigit ut inveniret. Quia invenit gentilem po- tur. Eorum senlentiam divina pietas sequitur, si
pulum, qui voluntarie emendavit quod deliqueral. regulariter et secundum proximi dilectionem hoc
Amendico vobis quod gaudium est super eam magis faciunt. Iterum dico vobis, quod si duo ex vobiscon-
quam supra nonaginla novem quoenon erraverunt. senserint super terram, de omni re quameunquepe-
Magis gaudium fit in coelode conversis peccalori- tierint fiet vobis. Si ita pelierint, ut alio loco dixit,
bus, quam de stanlibus juslis. Quia reparalo ho- hoc est iu nomine Jesu, ad salutem animoe perti-
mine et ascenso Dominoin coelis, gaudium imple- nens. Habemus hoc ad exemplum de beatis Petro et
tum est angelorum, et is qui reparavit, super an- Paulo, qui petierunt de Simone, qui aliis laqueus
gelos elevatus, est Deus archangelorum. Sive quia mortis erat, et acceperunl ut caderet et periret ne
sunt justi, qui isla semelipsos in conspeclu Dei quo- aliis scandalum esset. Ubi duo vel très congregati
tidie aflîigunt, quasi opéra egerint impiorum, laies 1$ sunt in nomine meo, ibi sum in medio eorum. Jose-
et peccaiores possunt appellari. De lalibus quoti- phus dicit de secta Judoeorum,quos tamen Jessoeos
die gaudium fit in coelo. Sic non est voluntasante nominat, quod quidquid centum insimul congregati
Patrem veslrum, ut pereat unus de pusillis islis. instituissent, pro lege habebalur. Dominus autem
Quod Deus omnipotens noluerit hominem perdere, de tribus, dicit fidelibus suis, quod quidquid faciant
redemplio et amara mors quam pro nobis sustinuit in nomine ipsius, ipse faciat. Pro qua re constitutum
indicayit. est ut episcopus non ordinetur minus quam a tribus.
CAPUT XLI. Tune accedens ad eum dixit. Quia supra jusseral Pe-
De remittendopâtre. tro et omnibussuis sequacibusut peccantes in se diniit-
Si autem peccaverit in te frater tuus. Supërius lerent et castigarenl, interrogat Petrus quotiens hoc
doGuit non contemnendos humiles qui Christiani faeere debeat, si vel usque septies. Sacratus el usita-
nobiscum adhuc persévérant, ut si in nobis pecca- tus numerus erat apud eos septimus numerus pro-
verint, non propterea alienemus nos ab ipsis usque- pter sabbatum. Non dico tibi septies, sed usque se-
quo sciamus si possumus converti et emendare de pluajies septies. Sive computes septem per septua-
'
Mi CHRISTIAN!DRUTHMARICORBEIENSISMONACHI 1412
ginla, sive septuaginta per septem, ad unum perve- A non recogitantes quod ex dono Dei possunt quod
nît, id est quadringentos nonaginta. Quanlis nullus possunt. El ideo irremediabiliter crucîabunlur în
erga alium potest peccare. Id est, quandiu petit, di- alia vita, quia ita agunt, nisi hic digne poenîtuerint
miltamus illi. Et in omni numéro lia est ratio fixa, et emendaverinl quod egerunt. Videnles autem con-
ul sive minorera per majorera transeamus, sive per servi ejus quoefiebant, contrislati sunt valde. Yel an-
majorera minorera ducamus, ad unum sensum re- geli Domini qui opéra nostra Deo nunliant, vel sa-
vcrtantur. Consuetudo erat in ista terra ad omnes cerdotes quos habemus inter nos el Deum. Cum no-
sermones parabolas jungere et ideo Dominus semper lunius auscultare illos ut dimiltamus qui in nobis
cuîn parabolis loquebatur. Ideo assimilalum est re- peccaverunt non resolvunt peccata nostra nec orant
gnum coelorum. Ideo, id est ut dimiltamus in nobis pro nobis. Quia si quis In discordia moritar, nullus
peccantibus, et veniam nobis petentibus. Semper Christianus pro eo debel prare, neque commemora-
regnum coelorum hi qui sunl in regno coelorum in tionempro eo ad altare Domini faeere. Tune voca-
Ecclesia Chrisli, in qua ipse régnât, inlelligunlur. vit illum Dominus suus, et ait illi. Proecipit pgredi
Homini régi. Deo omnipotenli. QUJ voluit rationem illum e eorpore el venit ante tribunal Christi : et
ponere cum servis. .Qui sunt in Ecclesia Çhrisliani. quia noluit misereri conservis suis, tradilur doemo-
Quolidie iste ratipnes ponuntar in Ecclesia quando B uibus torloribus, quousque solvat omnia peccata
pelhnus a Deo ut dirailiât'débita nostra, et ille ha- quoecommisit coram Deo. Sic et Pater meus coelestis
bet nobiscum pactum factura, ut dimitlamus debi- faciet vobis. Confirmât sentenliam suam, et omnem
loribus nostris, lune nobis dimittel débita nostra. simulationem fîcte pacis avertit dicens : Si nonre-
Nos aulem sumus illi debitores decem millium la- miserilis de cordibus vestris. Quia nihil prodest ore
lentorum, graviora peccata quoeunusquisque in se dimittere, .si in corde eum odio habeamus ; ideirco
recognoscit, quia nullus potest nar/are in quantis dicit, de cordibus vestris.
omni die peccamus erga Deum in cogitalionibus, CAPUTLxn.
in locutionibus otiosis, noxiis, morliferis, scilicet De uxore non dimittenda.
detraclionibus, operibùs similiter otiosis, nocivis, El factum est cum consummassetJésus sermones
morliferis per omnia membra nostra : per aures istos. Notandum quodtverbum consummalionis in
audiendo oliosa, nociva, mortifera, per ocuios, per perfectorum opère semper ponitur. Migrât Dominus
nares, per pedes, per manus, el per omnes affe- de Galiloea in Judoeam. Quamvis illa omnis Paloestina
ctus corporis. Cum autem non haberet unde redde- provincia generali 1erJudaeadiceretur, ad difiërentiam
ret, jussit eum Dominus venundari, et uxorem ejus aliarum regionum (eo quod Judaei eam racolèrent),
et filios, el omnia quoe habebat et reddi. Jubebal lex C specialiler tamen inter eos illa pars Judaeavocaba-
ul qui ad solvenda multa esset inops, esset servus tur, ubi Hierusalem constructa erat. Yenit igitur de
eorum quibus. erat eondemnatus, usquequo sp re- Capharnaum in Judoeam, et turboe quoepauperes
dimere posset. Herodes autem addiderat ut venun- erant sequebantur eum propter doctrinam et cura-
darelur cui vellet, et tali modo agebatar in ipsa lionem. Poleules autem de Judaeaet qui sapientiores
terra. Inde hoc Dominus dicit. Quia si Dominus seipsos putabant, sequebantur ob reprehensionem,
juxta opéra nostra condemnare nos voluerit, nullus quia in facto et in dïctis quasrebant quomodo aut
potest esse mundus in conspectu ejus. Jubet nos secundum legem eum adjudicarent morti, aut se-
Dominus venundari, el uxorem et filios, cum pro- cundum terrenam polestatem proepararent inimicos
pter cogitalioneSi Ipeutiones, operaiiones, jnbel nos populos, vel Romanos, ut per ipsos occideretar. Si
tradi oelerniscrucialibus ; cum infirmaniur el audi- licet homini dimittere uxorem suam qnacunque ex
mus per verba suorum : Qui bona feeerunt ibunt in causa. Audierunt eum praedicare caslitatem et pudi-
yîlam oeternam, et qui mala in ignem oeternum. citiam, el viderunt eum virginem vivere, et inde
Cum ista audimus, timenius, et oramus nobis dimitti, dixerùnt intra se : Ecce aliter vivit quam nos, în
et Dominus dimitlit nobis si a malo cessamus et ite- hoc possumus eum comprehendere. Interrogemus
rum convalescimus. Sequitur : Egressus autem ser- .D istam quoestionem si dixerit dimittendam mulierem,
pus ille, invenit unum de conservis su%s.Id est, ali- contraria suis dïctis et faetis loquitur, etîam et mu-
quem simijitpr Chrislianum. Debitoremsibi centum lieres odient eum; si autem dixerit non dimitten-
denariis. Id est centum generibus offensionumet dam, nos eomprehendimus eum, quia contraria
• scandalorum. Nam eensum quod aliquis alicui juste Moysi locutus est. Sed Dominussicut fons sapientioe
débet, non est peccatum repetere. Sed si videtquod semper transiebat eorum laqueos irreprehensibili-
non possit solvere propter paugerlalem, débet erga ter. Respondensait eis : Non legistis quod qui fecit
illum agere ut ipse vellet agi circa se, aut exspectare hominem ab initio mascukun et feminam fecit eos?
usquequo, melius possit solvere. Et tenens suffoca- De ipso Dominus de quo putabant intendere ei ca-
bat euni dicens : Redde quod debes. Quia cuin aliqui lumniam ostendit et affirmât suam doctrinam, quasi
fortiores sunt aliquibus, si aliquid offenderint mino- diceret : Ipse Deus qui per Moysenlegem nobis dé-
res, absque misericordia grassanlur super eos, quia dit, ipse, narrante eodem Moyse, non fecit cum uno
vident se aliquid majus posse. Et non solum suffo- masculonisi unam feminam, non duas, ut cum1unam
cant eos, seil etiam occidunt aut annihilant eos, ejecisset aliam sorliret-ur. Et etiam Deus per Adam
IN MATTILEUM. - 1414
u*% EXPOSITIO
et dilatas, ad lantam inopiam per-
prophetavit quod relinquet-homo -patrem el malrem &nobiliter nalas,
suam, et adlmrebit -uxori suoe.Et hic non dixit uxo- venisse propter incontin.entiam morum, ul mendi-
ribus, quasi de pluribus, sed de una. Et erunt duo. cando vitam finirent. Multasvero audivimus ob for-
-Non dicit 1res. In came una. Non est Deus ut-homo, nicationis nialum ,occisas. Et e contrario .alias,
ul necessarium sit ei immutare sententiam suam^ ignobilius nalas, de paupertate ad divitiaspervenisse
quia semel loquitur Deus, et-secundo idipsum non propter .suam .sapientiam jetjnoj'um cpntinenliam.
repetitî Ideirco non potest «liter lune consljtuisse Qui dixit illis : Non .opinescqpiunt verbum istud.
et per Moysen aliter praeepisse, Quod Deus con- Quia discipùli dixerùnt, non expedit ?pub,ere,ad hoc
verbum
jnnxit, homo Mon separet. Si una caro est effecta responditDominus quod non,omnes oeqpiunt
per amorem yel eliam in filiis, quomodo potest sé- istud, ut impleanl abstjnpndo ,se a mulieribus, Sed
a abstinere cum vir-
parai? QuodDeus cpnjunxit per amorem, qui per- .quibus datum est.,floc est Deo, '
misit dominare in cordibus hominum amorem, ho- ginitate. Sunt enim eunuchi qui de matris utero sic
mo non débet separare. Dicunt illi: Quid ergo-Moy- nati sunt, Sicut de omnibus membris nascùntar he-
sçs mandavit -dari libellant repudii <el.dimittere ? rmines débiles, sic eliam de ipsis niembris jdebijes
Eccejaqueus quem ocçultab.ant dicenies : Quid erit nati sunt, quia vena de qua semen descendere dé-
hoc quod Moyses praecepit mulieribus dare char!ain sirait, aperla non fuit, ut .his soient clausoe esse vc-
separaiionis? Fodqrunt foveam, sed ipsi incident in noe,per quas audi-tus in interioribus ppnetral, qui
caiù, sicut semper. «Ecce neque Deus-mendax-neque -surdi nascunlur. jEi sjint eunuchi qui ab iic-minil>us
Moyses malus, sed vos durieordes et desides, et-pro Jacti sunt. -Ex anliquo usu .gentilium adhup perma-
vestra durilia nonjussit,sedconcessit vobis Moyses. net in-multis-gentibus atter.ere testicules infantium
Qui si non -coaeessisset, vos .occideretis priores in tenera oetate, sive macerare, tel etiam penitus
uxores, ul possetis junïores ac pulchriores, aut di- ianferre pro multis causis, sive utassidui sjnlinser-'
tïores accipere. Ab initia ayiem non fuit sic.JLegi- yitio domineront, seu utereditam sibi substantiam
mus quod Noe et filii ejus singulas nxores in arca -non disperganl in mulieribus. Nam;ante Christiani-
habuerunt, non amplius. Et quia puni Abraham ste- î&tera ad turpe niinisterium a quibusdam fiebant.
rilem uxorem SaTam habuerit, non dimisiî illam, JSunc vero in Benevento quosGimque clericos faeere
,el nullus de patriarchis suam pxorem dimisit, nisi -disponunt, pateretniater in infantia altérant testi-
in morte. Dico autem vobis quod quicunque dimise- cules, el sidentur semper jpvenes esse, usquequo
rit uxorem suam, nisi obfornicationem, et aliam dû- -canescere incipiunt. Nam in perfecta oelale si fa-
ment, moechatur. Ex hoc loco Paulus accepit quod ctum fuerit, .debilitantur statim, et sires amit=
dixit, quod millier sui corporis.polestatem non habet, G tunt.
sed vir. Similiter et vir sui corporis potestalem non Et sunt eunuchi, qui seipsos tastraverunt propter
habet, sed mulier. Hoc est, non possunt se separare, regnum xoelorum. Illi alii duo cprporaliter sunt, isti
nisi ambo communi consilio voluerint. Et qui dimis- -vero .qui propter regnum .coelorum fieri debent,
sam duxerit, moechatur. In tribus est adulterium : mente non eorpore fiunt, -quia jailli ïicet .abscindere
in illo qui dimittit, qui causa est formeationis uxo- sibi membra sua, pro uila iricontinentia. Et si fece-
ris ; ÛHixore qui se non commet, et si non potest rit, gradus ecelesiaslicos habere non poterit, et si
çontinere, ad priorem débet reverti ; et in illo qui .habet, amittet ipsos. Si autem ab aliis injustefa-
vivente alio ejus uxorem sortitur. Propterea qui soe- -ctum fuerit, non amiltit suos honores. Qui potest
culum gestiunt -relinquere, debent exspectare ut capere, xapiat, Capere, implere. Qui potest implere
et conjuges ,earum se queant conjinere, "quianon ut virgo permaneat, facial. Ac si aperte dicat : Nulli
débet unus in jnonasterium abire, el alius foris pa- inyitus proeoipio, sed qui l'oluerit me imitari, habe-
rera soriiri. bit condignam retribntionem; Qui vero non potuerit
Dicunt ei discipùli ejus ; Si ita est causa hominis non amittet pro hoc vitam oeternam. Quia très sunt
cum uxore, non expedit nubere. Discipùli proesentes gradus de quibusfundata esl Ecclesia, conjugatorum,
cum Domino intellexerunt quod postquam accepta D continentium, et virginum. Et ut utrosque Dominus
fuerit, sive sit gniosa, sive sit rixosa, siye infirma, sanctificarel, ad nuplîas venire dignatus est, et mi-
tenenda est usque ad diem morlis, nisi ex consensu raculum ibidem faeere, Aprophetissa Anna benedici
amborum relinquant soeculum. Quapropter ante- voluit, et a sene Simeone. Et ut ostenderet virgini
quam accipiat uxorem homo débet eain cogn.oscere matrem fore -et reginam omnium virlutum so-
in moribus et in sanitate, et npn débet subito faeere ciamquc angelorum , de virgine natus est et nasci
quod diu habet dolere^ Sed si omnia facïenda sunt dignatus, placuit virgo permanere. Unde et apostolos
cum consilio, istud amplius, quia seipsum traditu- suos quosdam elegit jeonjugatos, quosdam continen-
rus est ut fiant duo in carne una. Quamvis multi se- tes, quosdam virgmes. Tamen B. Petrum conjuga-
ptem causas considèrent in accipiendisnxoribus, id tum proeposuit omnibus ordinibus, ne tirgines su-
est, generositatem, divitias, formam, sanïtatem, sa- , periiirent aul conjugati desperarent non posse per-
pientiam, mores, tamen duo amplius quaerenda venire ad illam perfeclionem quam virgïnes asseque-
sunt, sapientia et mores, quia si ista duo defuerinl, bantur. Simile huic dicto beatus Paulus proecipit di-<
possunt alla deperire. Yidimus enim quasdam et . cens : D& vkginibus autem proeceptuni Domini non,
" 1416
14,15 .HRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSISMONACHI
habeo, consilium au,em do. Yideîicet ul aliquis virgo .\ voluerit Dominus istum intelligere, ipse se alio loco
permaneat, non est proeceptum, sed exhorlalum. bonum dixit, ubi ait : Ego sum paslor bonus; et de
Unde el subjungit : Volo omnes homines esse sic- Spiritu sancto : Pater vester dabit Spiritum bonum
ut meipsum, id est absque uxore. Si autem dicit petenlibus eum.
aliquis : Quare presbyteri et diaconi non habeant uxo- Quid me interrogas de bono? Unus est bonus Deus.
res? respondebimus quod gratius Deo multi sequen- Cum bonus absolule in Scriptura ponitur, Deus intel-
tes Dei exemplum, quod optimum est tenent. Et ideo ligitur, quia ipse est naluraliter, et non ex accidenti
non est necesse per conjugatos minisleria Domini dono bonus, et non solum bonus, sed et bonitas et
administrare. Sed et hi qui transgrediuntur vola fons bonitatis. Et quicunque esl bonus, ipso partici-
quoevoverunt Domino, videlicet cum virginitale mi- pante et danle bonus est. Omnis creatura in quantum
nislrare, tanquam apostatas proecipiunt canones bona est, ex Deo est, in quantum mala, ex se
damnare, et a ministerio separare. Tune oblatî sunt et vitio suo est mala. Ecce testimonium Domini
parvuli, ut manus eis imponeret. Quia imperfectior non solum de Pâtre, sed de se quoque et Spiritu san-
oetas erat infantum, solebat pati phantasmata dae- cto, qui est unus Deus mconiparabiliîer et inefiabi-
monum. Et quanto minor, lanto magis infeslius, ut liter summe bonus. Si aulem vis ad vitam ingredi,
dicunt obstetrices. Quia quando ante novem dies so- B setva mandata. Ex hoc loco intelligimus quod qui-
lus inventus fuerit, a doemoneoccidebatur. Pro bac cunque legem veterem custodierunt incontaminate,
re erat consuetado a prophètis benedici parvulos. vitam habeant oeternam.Dicit ille, Quoe? Jésus autem
Simili modo ergo adduxerunt et altulerunt qui adhuc dixït illi : Non homicidium facias. Duobus modis fit
nequibant venire, ut benedicerentar a Domino. Et homicidiuri. Homicidium est cum quis habitaculum
oraret. Subauditur, super eos, sicut Jacob benedixit animoeanle tempus conslitutum dissipât, et quas'
EphrainVet Manasse, impositis manibus super caput sine Dei jussione de exsilio animam abire compellit,
eorum. Discipùli autem increpabant eos. Non pro in- vel seipsum, vel alium. Sed malum est in quolibet
vidia, sed timebant, ne sicut coeteri homines tedio homine pessimum esse in seipso; et non solum apud
afïïceretur ex multitudine eorum. Jésus vero ait eis : Deumejusque Christianos exsecrabile malum est sibi
Sinite parvulos, et nolite eos prohibere ad me venire. injicere manus, verum et apud antiquos paganos ita
Et tune illos ita suscepit, ut audistis, et benedixit. exosum, ut manus quoe hoc perpetrasset communi
Et semper quicunque vult accedere ad eum cum par- sepultura cum eorpore careret. Sed quod dicit dolor
vulo spiritu, id esl humili, "factusmalitia parvulus, est, adhuc hodie nomine ténus Christiani hoc fa-
suscepit illum, ut psalmus inquit i^Suscipietmansue- ciunt: cujus gericuli malum ad episcopos resgicit»
los Dominus. Talium est enim regnum coelorum.Hoc G qui eis non annuntiant quia non flniunt tristitias et
est, qui taies sunt per innocentiam, quales isti sunt tribulaliones, sed mulliglicant dum de istis lornien-
per oetatem.Et non dixit : Istorum est regnum coelo- tis ad atrociora transeunt. Aliud homicidium est
rum, sed talium, requirens innocentiam mentis, non sgirituale, cum quis peceat ad mortem, aut fratrem
oetalis. Sic et Apostolus proecipit dicens : Malitia facit peccare, aut videt et non revocat, et moriun-
parvuli esiote, sensibusperfecti. De innocentia infan- tur ambo in anima. Ille quia Deum dereliquit peccan-
tum supërius diximus, ideo non est hic necessarium do, isle quia vidit, et non revocavit cum potuit.
repetere. Et cum imposuisseteis manus, abiit inde. Anima enim quoepeccaverit, ipsa morietur. Aposto-
Quia videbat quod Scriboe potitus gestirent repre- lus : Et non solum qui faciunt, sed etiam qui consen-
hendere quam credere, cito reliquit incredulos, quia liunt facientibus', digni sunt morte. Reminiscamur
quam non invenit liuniilem, fugit menlem. Et venit factum Heli, quod non corripuit filios suos uldiguum
ad humiles el trementes sermones ejus. fuit, et ipse pro eis periit, et illi de proesenti interitu
CAPUTXLIII. ad oeternumtransierunl. Sequitur : Non adulierabis.
De divite tentante. Adulterare est alterius thorum iransire. Et quamvis
Et ecceunus accedens, ait illi. Forte audierat iste omnis fornieatio criminale peccatum sit, tamen istud
de imitanda innocentia parvulorum, et ideo per sin- " est gravius fornicationis vilium, quia in tribus pec-
gula verba vult sibi exponi quoe sit ipsa vera inno- catum comraittilur. Et istud etiam spiritaliter com-
centia. Magister bone , quid boni faeiam ut vitam miltilur, cum alicujus anima quaedébet Deumvirum
oeternamhabeam ? Alius evangelista dicit : Quid me habere, cui adhoerere in baptismo spopondit, dere-
dieisbonum?Quiaipse solummodohominemDominum linquit illum pro auro, vel genimis, aut pro aliqua
credebat, quia et magistrum vocabat, non Clirislum, voluplale carnali, et adhoeretdiabolo suadenti. Quam
neque Deum, propterea redarguitur, cur eum bonum fornicationem Ezechiel plenius exsequitur sub dua-
dicat, cum Deum eum non esse credat. Non igitur rum mulierura persona, id esl, Jérusalem et Samarioe,
Dominus bonum se esse denegat, sed Deum se esse et per ipsas habilatores eorum volens intelligi. Non
demonslrat. Et voluit ut ille qui eum bonum dicebat, faciès furtum. Similiter et istud duobus modis ad- '
quomodo bonus esset disceret. Omnis enim homo, millitur : videlicet cum quis a proximo suo quoeun-
licet sanctus, et omnis creatura comparalione Dei que malo ingenio aliquid aufert. Furari est enim in
non esl bona. Per se autem bonus et homo et omnis furtivo, id est in absconso auferre. Est autem discre-
creatura, si sic est sicut crcala fuit. Nam quia hoc tio inter furtum et sacrilegium, quia quamvis sa-
Uil EXPOSITIO IN MATTH^EUM. 1418
crilegiura et furtum sit, tamen tanlo majus, quanto .A bere vitam oeternam. Et credimus quod sic fecerit,
de sacris rébus, et sicut est furtum de re temporali, quia scriptum est de Domino : Lignum fumigans non
sic est furtum spiritale, verbum divinum nescienti exstinguet.
subtrabere. Jésus autem dixit discipulis suis : Amen dico vobis,
Nonfalsumtestimoniumdices. Falsum testimonium quod dives difficileintrabit in regnum. Quatuor gêne-
quis dicit, "cum alio sensu dicit quam ille qui primus ra divitum sunt. Est dives qui habet divitias , et ta-
dixit; ille"quoque qui alteri mendacium dicenti con- men divitioe ejus non ei damnàntur, sed ipse eis uti-
sensit et veritatem quam scit lacet. Hoecest innocen- tur ut dominus. Iste pauper deputatur, ut fuit David,
tia quam jubemur imitari in parvulis, per quam et qui dicebat : Egenus et pauper ego sum.Et tamen cen-
Deoplacereel ad oeternam vitam possumus perve- tum talenta auri et mille millia argenti ad templum
nire. Domini obtulit. Qui et alios hortabatar dicens : Divi-
Honora patrem et malrem. Honor hic non solum tioe si affluant, nolite cor apponere. Est alius dives
in verbis, sed et in omnibus donis et honoribus acci- qui non habet divitias, sed tamen potuissel habere
piendus est. Est quoque verus Pater creator noster si vellet, et monstrantur ei et tamen nullo modo cor
Dominus, quem ante omnia et super omnia honorare apponit, sed si affluxerint, dislribuit eas, ul possit
debemus. Matrem etiam Ecclesiam, quoe genuit nos, -B semper esse pauper, ut fuit Julianus nïonachus, et
amare et honorare jubemur. multi alii quibus quamvis divitioe affluèrent, semper
Diliges proximum tuum sicut teipsum. Proximus pauperes elegerunt esse, et iste pauper in conspectu
noster est omnis homo, sicut ipse ostendit in para- Dei reputatur. Est quoque lertius dives qui nihil ha-
"bola vulnerati, vel proximus qui eumdem Deum colit bet, sed habere desiderat, el inde cogitât semper
quem et nos : quem et fratrem jubemur vocare, ut quomodoeas possit adipisci, et aliquando cogitât qua-
Dominus in oratione Dominica ostendit. liter dispensaret aut inultiplicaret, si adeplus esset,
Dicit illi adolescens: Omnia hoec custodivi. Non ut fuit Simon Magus, et de quibus plenus est mun-
tentantis studio iste Dominum interrogavit, sicut dus. Estquartus dives qui habet divitias," el palitur
alius evangelista ostendit, qui dicit quod intuitus Do- famem, ut plus habeat. Qui non cogitât aliud, nisi
manus dilexerit eum, sed sollicitas de seipso confes- ut possit agere quoe saeculi sunt, et in potentia sae-
sus est simphciter vitam suam. Si enim duplici corde culari exaltari de die in diem , quoeunque ingeuio
ad eum venisset, qui cordis videbat arcana, nequa- opprîmit vicinos, et subditos sibi quoscunque potest
quam ab eo dileclus fuisset. Quia Dominus eos qui calumniatur, ul augeal divitias suas. Quos non po-
mandata ejus quamvis minima custodiunt diligit, et test opprimere invidet, et vult superior fieri, et
ostendii quid perfectionis eis desit. Unde et huic (G semper in angustiis esl, quamvis dives sit. De isto
dicitur : scriptum est :
Si vis perfectus esse, vade, vende quoe habes, et da Crescitamormunmiquantumipsa pecuniacreseit.
pauperibus, et habebis thesaurum in coelo. Quicun- Multamillia de istis habentur in isto soeculo.De istis
que vult perfectus esse, débet vendere, non ex parte hic dicitur :
sicut Ananias et Sapbira, et dare pauperibus, et se- Facilius est camelum per foramen acus transire,
qui Salvatorem, id est relinquere mala et faeere bo quam divitem intrare in regnum coelorum.Camelus
na. Non omnibus istud proecipitur, nec dicitur : Non estbestia onerifera, ut asinus, major tamen , et di-
potest intrare in regnum coelorum nisi ista fecerit, citur Graece a curvitate. Graecienim curvum, canton
sed tantum his qui voluerint; sicut virginitas non dicunt, unde et camus, sive quia curvum colluni ha-
proecipitur, sed his qui voluerint, et quibus placuerit. bet, sive quia curvatur quando oneratur. Habel gib-
Elenim illa quoesupërius dixit, omnibus in vitam cu- bum in dorso. -Mittit autem Arabia meliores , bina
pientibus oeternam intrare dicitur. Ista autem vir- tubera habenles in dorso el nunquam pedes atteren-
ginitas perfectioribus. Nam habuit ipse duodecim tes. Huic ergo assimilatur dives lumens opima ferti-
apostolos qui ista exemplo Domini feeerunt. Habuit, " litate, qui non consolatur egentes, non visitât infir-
et alios discipulos qui ita nequaquam feeerunt, ut - mos, non suscipit hospites, nec exsequitur coetera
Nicodemus, Gamaliel et Joseph, de quibus scriptum religionis officia. Hos ergo posteriores studeant om-
est quod discipùli illius erant, occulli autem, propter- nes Christiani vitare , quia de his dixit Dominus :
metum Judaeorum, quia nolebant omnia dimittere, Quandiu taies fuerint, et pauperes" Christi esse con-
sed cum justitia et bonitate possidere. Cum audivis- tempserint, non possunt intrare in regnum coelorum.
sel autem adolescensverbum, abiit tristis. Hoec est Audilis his, discipùli mirabantur valde dicentes :
tristitia quoe mortem operatur, quia tristitia secun- Quis ergo poterit salvus esse? Cum audissent disci-
dum Deum poenitentiam in salutem operatur. Et pùli quod Dominusdixit difficileintrabit, et non dixit
tristitia hujus saeculi mortem operatur. Et redditur quod esset impossibile, sed difficile, mirabantur,
causa trislitiae : Erat enim , inquit, liabens mullas quia simul intellexerunt illos non intraturos, qui cum
possessiones. Ecce ubi spinoe suffocaverunt semen non habebant, tamenhaberevolunt. Et intellexerunt
Dei, id est, divitioeobstiterunt ne germinaret in sa- quia pauci erant tune in mundo, quia non erant aiii,
lutem illius. Non fuerat necesse trislari : tenuisset nisi soli discipùli Domini. Nunc vero multa millia
sua et vixisseUcumjustitia et sanctitale,potuisselha- sunt Christianorum qui nolunt habere, eliam si pos-
PATROL. GVL 45
1419 CHRISTIANI DRUTBMARI CORBEIENSISMONACHI 1420
sent. Verumlainen eos consolalur Dominus et dixit A congrua hora ad Dëi laudes surgere nequirent. Si
illis: Apud homines hoc impossible est, apud Deum proeceptum est nobis a carne àbsqùe necessitate car-
autem onmia possibilia sunl. Dominus omnipotens qui nis abslinere, ideo factum est, ut possit castitas
creavil cariietum, potest illum faeere transire per cuslodiri. Nam in necessitate non est prohibitum.
foramen acus, ut sicut mundum creavit ëxnihilo, et Credimus tamen pro certo qùbd iri cibo et potu eam-
' dem
locum creavit, qui non erat, in que mundus esset, regulam tenuit Dominus, quam et iri caeteris
quique fecit asïnam loqui et petram ambulare cura causis, lantummodo ad sustentandum corpus. Nec
exercitu ad ministrandum aquam, potest et ex ani- tamen _nobis prohibetur pro necessitate ebrporea,
malicorporeo, et de illo qui signalur pro animali, sicul el Paulus dicit : Garnis curant ne fecerilis in
videlicet divitp torluoso in suis ingeniis vel volupta- desideriis. Non dicit in necessitatîbus, qùia quocl,ne-
tibus, rectum hominem reddere et mundum, ut pos- cessarium est corpori propter subsidium, nec Deus
sit Iransire per arclam et angustam viam quoe ducit prohibët nec alius quilibet "doctor. Non enim"beatus
ad vitam, per quam pauci divilum gradiuntur, sicut Benedictùs alterius imitator fuit, née "plusquam Do-
fecit de Zachoeo.Non autem putandûni quod divites minus faceie voluit, quia suffieit discîpùlo, ut sit
cum suis iniquitatibus irilràluri sint in regnum coe- , sicut magister ejus, et erit tune perfectus. Nam et
loruhî, sedcommutanal inhielius adjmc dûmvivunt, B qui vocantur monachi, quia sub régula degurit regu-
ut possini cum pauperibus collocari. Ideo enim om- lares dicuntur, et hoc est eanonici Graeco nomiiie.
nipotens dicitur, 'quiapotest faeere quoevoluerit. Po- Omnes tamen habent Christum in exemplum, et
test quoque cameli noinen Rédempior noster intel- apostolos ëjus-quos imitari debent. Laici autem ha-
ligi, qui humiliatus est "ad suscipienda onera pecca- bent Nicoderiium,Gamaliel, Joseph, et si potëntiores
torum riostrorum. Qui cum transivit per foramen sunt possunt in Scripturis divinis invenire quem
acus, id esl per angus'tias passionum, per quas quasi inritentur et in potentia sècularî, et in mansuelu-
per acum resareire scissa nôstroe dignatus est vesli- dine, el humilitate Chrisli. Ecce proponam vobis
menta naturoe, id est recuperare, quatenus melius divitem et pauperem Dei : ab ipso capite exemplum
reformati audiremus ab Apostolo,: Quicunque in el facile sicut ipse fecit. Yideamus Job quomodo
Christo baptizati eslis, Christum induistis. justus fuerit, qui legem Tuteroe nunquam audieral,
Tu'nc respondensPetrus dixit : Ecce nos reliquimus et tamen polentiam saeculilenebat, et Evangelii do-
omnia. Cum audisSet Petrus perfeclionem a Domino cumenta postea mullo tempore prolala opère custo-
juvèni proposilain, el laudatam, voluit scire quoeesset diebat. Audiamus verba ipsius quoeinvitas protulit,
merces studeiitibus pain, dixitque ad Dominum: sed tanieïi non ex cenodoxia. Ait ergo : Videbant me
Ecce nos reliquimus omnia. Quomodo dicit omnia, G juvenes et absconâebantur, et senes assurgentes sta-
cum non habuit nisi rele et navim, et ipsa quando bant. Principes cessabant loqui et digilum superpone-
necessarium fuit repëtiit? Nam invenimus eùtn pi- bant ori suo. Vocemsuam cohibebant duces, el lingua
scàtuni fuisse post resurreçtionem. Sed omnia înlelli- eorum gulturi suo adhoerebat. Ecce poteslas et honor
genda sunt quoe concupisci polerant, quia etiam vo- regalis ; tideariius juxtapaupertalem, aDomino postea
lunlatem habendi reliqùeruril. Et si voluisset aiiquis permulgatam. Auris audiens bealificabal me, quod libé-
rex eis dare multa praedia et honores , non essent rassent pauperem vociferantem, et pnpillum cui non
accepluri. Reliquimus omnia, et secuti sumus te. esset adjutor. Benediclio perituri super me veniebat, et
Hoc est, sic reliquimus ut lu hâbes derelicla, qui non cor viduoe consolatus sum. Oculus fui coeco,et pes
vis quidquam in hop saeculo possidere. Secuti su- claudo, paler eram pauperum. Conlerebam molas ini-
mus le non tantum gressibus corporis, sed et imi- qui, et debentibus illius auferebam proedam. Ecce
tatione actionis. Simili modo debent relinquere quod Deus dixit : Esurivi et dedislis mihi manducare,
omnes monachi et eanonici , sicut et anosloli. el reliqua misericordioe opéra. Adhuc videamus ex-
A quo enim debent episcopi et presbyteri ac eellentiàm et huniilitatem- Sequitur : Cumque sede-
diaconi exemplum accipere, nisi à quo et gra- , rem quasi rex, circumstante exercitu. Ecceexcellenlîa.
dus accipiunt ? Sicul enim in veteri lege sacerdotes D Eram tamen moerentiumconsolator.Item : Si conlempsi
exemplum Moysi et Aaron, qui primi sacerdotes fue- judieium subire cum servo meo et ancillamea, cum
runt, tenuerunt, sic in novo omnes aposlolici el epi- disceptarënt adversum me, si negavi quod volebam
scopi ac presbyteri et reliqui oi'dines debent exem- pauperibus el ocuiosviduoe exspectare feci. Si comedi
plum cappre a "Christo et ab apostolis. Unde et Paulus buccellammeam solus et non comedit pupîllus ex ea.
dicit : Imitatores mei estote, sicut et ego Chrisli. Nam Si animam agricolarum meorum âfflixi, quia ab înilio
et monachi quamvis aliquid plus videantur faeere crevit mecum miseràlio, el de ventre matris meoe
quam. in Evangelio scriptum est, tameii eamdem egressa est mecum. Ecce, quod Dominus dixit : Beati
nbrmam et ipsi tënere, debent.- El si aliquid eis plus miséricordes, et reliqua. Yultis scire qualis fuit erga
proeceptum est, ad nihil aliudnproeceptum est, nisi ul subditos?Âit : Si lëvaii manum meam super pupillum,
Domini i;egula possit cuslodiri. Elenim si proeceptum eliam cum vidèrent me in porta supëriori. Foriè hoji
est nobis post complëtam non loqui, pro railla alia mansit peregrinus, "osliummeum viatbri patuit. "V^ultis
re proeceptum est, ne refeclis cibo colloquenlibus cognoscere quam caslus? Ait : Pepigi foedus cum
bimul aliqua lis exsurgeret et nimium vigilantibus oculis meis m cogharem de virgihe. El item : Si de-
- '
liai EXPOSITIO IN MATTHJSUM. 14-22
cepium'eslcor meumsupermuliere,scortumsit alterius jA irequenter tarons- irater, sea tamen stuaiosus asse-
uxor mea. Ecce polentia et divitioein uno homine. qualur, quod a,crisingenii per desidiam perdit.
Qui nolunt per omnia potenlias dimittere, teneant CAPUT XLIY.
eas, sicul iste qui.dilior fuit quolibet régi noslro, et De operariis conductisin vineam.
tamen absque lege Moysi et Evangelii exslitit. Inve- Simile est regnum coelorumhomini palrifamilias.
niat qui vult laleni, divilem in utroque adhibere. Si Ista parabola de versu superiori dicitur : Multi erunt
prolixilalem libri non vererer, ostenderem qualem enim primi novissimi. Regnum coelorumpraesens Ec-
custodiam erga filios, quem vigorem super mulierem clesia intelligitur. Paterfamilias, Deus omnigoteps,
habuit, el quam fortis in prosperis et in adversis, qui habet universalem vineam, scilicet Ecclesiam
quem nec prospéra extulerunl nec adversa dejece- quoe ab Abôl juslo usque ad ullimurii qui in fine
runl, licet diabolus lotis viribus, adjuncto familiari mundi nasciturus est, quod sanctos protalit, quasi
vasculo feminaipsius, bella adversus eum suscilavërit. , toi pâlmites misit: Qui exiil primo mane conducere
Sequitur : Jésus autem dixit illis. Quia Petrus pro operarios in vineam suam. Quia Deus omnipotens in
omnibus apostolis loculus fuerat, et Dominus omni- initio mundi misit patriarchas, Adam, Abel, Enoch
bus respondel dicens : Amen dico vobis, quod vos qui et reliques. _
secuti estis me. Non dicit, qui reliquistis omnia, quia B Convetiiibîieautem facta euni operariis ex denario
hoc multi pagani feeerunt et philosophi, et Socrates diurno. Turic Dominus conventionem febit cum ho-
et Chrysodemus quivendilispatrimoniis gemmas pre- mine; quando pro' cuslbdia mandatorum perpetuila-
liosissimas einerant et ipsâé ob favorem vulgi con- tem et immortalilatem dari promisil. Sive Conventio
fringebant. Etiam Dioclëtianus totum imperium oeterna vita iiïtëlligitur. Hora prima ab Adam fuit
mundi sponle dimisit. Sed de hoc dicit, quod per- usque ad Noe, hora terlia a Noe usque ad Abraham.
fectius eràt, qui secuti estis me îniitando. In rege- Sexta ab Abraham usque ad David. Nona a David
neralione, id esl in renovatione, quia sicut renovatùr usquë ad Joannem. Uridecima in qua apostoli missi
anima per fidem, sic renovaibùnlur co'rpôrà nostra sunl : qui tarde vënientes mercedem pleriam àcce-
in die judicii per incorrUptioneni. Cum se'derit filius gerunt. Quibus alio loco Dominus dicit ; Alii labora-
hominisin sedë majesialis suoe. Sedere judicantis esl, verunt et vos ih labbres eorum introislis : Ih qua gen-
hoc est cum vederit ad judieium. In sede, iri aère, tiles vocantur, quibus et dicitur : Quid hic st'alis ïola
ubi judieium net majéstatis, id est lerroris. Sedebitis diëolibsi? Quasi enim tota die bliosi stabant, qui
super sedes duodecim: Për duOdëhariurii humerait], transaclo tahi longo temgore quatuor millia amib-
omnis perfectus sanëtorum numerus exprimitur, qui rùm Deum coelinon adorabant. Dicunt ei : Quia nemo
judicabunt iniquos comparatione sùi, quare illi cum 'G nos conduxit. Scilicël vîas vite nullus nobis praedi-
similiter carnei fuerint et a Dëb creati, iiori custo- cavit. Ile et vbs m vineam meam. Ac si aperte dicat,
dierunt mandata Dei sicut isti, el propterea ebri- Estole et vihëa méa, quia usque modo" Jùdoei soli
deninabunt eos dignos esse gebennoe, qui nolueruril dicti sunt vinëâ Domini. Possuriiùs qùoquë eaiiem
similia illis agerë; Jii'dicantes duodecim tribus Israël. horaruin sp'atia iri ùnbquoque boininë intelligere.
Siculper duodecim apostolos omnis elëclorum nume- Ille ëriirii in vinëa Doniini ab hora prima'usqùé ad
rus exprimitur, iia për duodecim tribus oriines gentes vesperum laborat, qui ab infanlia in Ecclesia Domini
et Judaeiinlelliguntur propter duodenarium numerum, "innocenter vivens, instruit alios bono exemplo vite
qui perfectus el apud paganos et consecralus in di- suoe, aut et exëmplo et verbo. Ille hora tertia, qui a
vinis Scripluris invenitur. Et omnis qui reliquit do- pravitate post puëritiam mulatui'. Sexta quoque quis
mum vel patres aut sorores, aut patrem, dut nï'atrèfn, convértitur, euni în juvenlute a prâvis ogeribus ger
aut uxorem, aut filios, aut agios propter nomen meum, Dei visilationem revocatur. Hora nona, cum quis a
centuplum accipiet el vitam oeternampossidebiiAd esl, juvenlule resipîscens per juvéniles annos in Dei ser-
qui propter Deum terrena reliquit, spirilualia boria vitium mutdiur. Hora uridecima convértitur peccator,
recipiet, quoe comparatione et merito sui ila erunt, cum jàm vicinum se morti senserit : lune ger Dei
tanquam si cenlenarius numerus parvo comparetur " misericordiam et visitationem incigit eogilare, quid
numéro. Sive voluerimus de hoc dicere quod in alio fëcit tam longo temgore, el quasi Deus in ebrde ejus
loco scribitùr ceiiluplum accipiet in hoc soeculo.Pos- loquitur, inquit: Tanto tempore in meis voluptalibus
sumus eohsidérare quantam gloriam beatus Petrus yîxi, jam prope esl ul ad infernum Irahar, qui niliil
accepit in hoc saeculo,qui poterat, poslquaih ad Db- pro animoe meoe salute unquam laboravi, el tune
riiiriùm venit, vivos verbo occîdere, vivificare mor- moerore alficitur in servilio Dei; quanlo tardius,
tuos, erigere claudos, eliam, ut canitur, coelumclau- lanlo ferventius inardescil, el plerumque ante re-
dere et aperire. Quanti boni est ad comparalionem, nluneratar quam. is qui ab infanlia in Dei servilio
quod ante tenebat. Nunc quoque magnum regnum desudavit.
habet de villis el servis per omnem mundum, el ipsi Cum sero aulem factum esset, dicit dominus vineoe
et omnes sancti propter amorem Dei. Multi autem procuralori suo. Sero, dies retribulionis, vel dies
erunt primi novissimi, el novissimi primi. Et de Ju- judicii. Procuratores yineoeangeli Domini, vel unum-
daeis et gentibus potest intelligi, et de Juda et latrone, quemque hominem. Voca operarios. Quotidie voca-
et de desidioso fratre et sludioso accipi potest, quod mur, quia quotidie morimur. Et reddidit unicuioue
• 1425 CHRISTIANIDRUTHMARIC0RBE1ENSIS MONACHI 1424-
secundum quod in Ecclesia labôravit, sive bonum A pro hoc nos videat, totum quod facimus perdimus.
sive malum. Incipit autem a novissimis quia anle Ubicunque proximo si possumus in necessitalibus
latronem intromisit in paradisum quam Petrum. non adjuvamus, Dei proeterimus proeceptum, et cha-
Cam venissent'ergoquicirca undecimam horam véné- ritatem amitlimus. Potest quoque hoc quod dicit,
rant, acceperunt singulos denarios. Venientes autem mulli vocati, de Christianis soluinmodo intelligi, qui
et primi, arbitrati sunt quod plus essent accepturi. vocati sunl per praedicationem, sed tamen per opéra
Acceperunt autem et ipsi singulos denarios. Quia non sequuntur. De quibus major pars viam latam
eamdem vitam oeternam accipiunl, qui de gentibus ambulal. Unde Joannes dicit : Qui dicit se nosse
per apostolos crediderunt, quam acceperunt patriar- Deum, el mandata ejus non cuslodit, mendax est.
choeet prophète, qui de génère Abraham fuerunt. CAPUT XLY.
Dicuntur autem murmurasse, non quod vere qui ad De filiis Zebedoei.
vitam introducebantur murmuraverinl, sed quod Et ascendens Jésus Hierosolymam. Quia pravide-
viventes Judaei quibus Dominus loquebatur indigne bat Dominus discipulorum animos de sua passione
ferebant et etiam in cordibus murmurabant cum au- perturbandos, ideirco frequentius eis proedixit ut et
diebant quod Deus facturas esset de gentibus filios memoriae retinerent, et tune constantiores essent.
, Abraham, et cooequaturus eos Judoeis. Et ipse sensus B Assumpsitduodecimdiscipulossuos secreto, el ait illis.
est in ista parabola, qui apudLucam de duobus filiis, De turba segregavit eos, quia non erat in populis
. quando unus nolebat inlroire, quia pater prodigum proedicandum myslerium crucis, donec perfectum
filium receperat. Hi novissimiuna hora feeerunt, et esset. EcceascendimusHierosolymam.Ecce'adverbium
pares illos nobis fecisti qui portavimus pondus diei est demonslrantis, quia in via erat cum ascendebat
et oestus.Hoc est quod in passione sancti Pétri legi- ad passionem. Ascendere autem dicitur de Jéricho ad
mus quod dicebant Judaei. Nos ex semine patriar- Hierusalem, de oriente ad meridiem, quia Hierusalem
charum sumus, quibus locutus estDeus, ul ostendat quasi altior caeteris civitalibus erat, quia caput regni
mirabilia sua. Yos semper idola adorastis, non est illius erat in umbilico terroe illius, dives variarum
justum ut nobis nunc cooequemini. Pondus diei et opum, frugibusferlilis, aquis illuslris. Quam Serafilius
oestus portasse est ab initio. saeculi pro Dei legibus Noe, qui dictus est Melchisedech, oedificavit,et in ea
iribulationes sustinuisse, ut fecere sub Antiocho et regnavit. Sed eam poslea Jebusaeitenuerunt, et Jebus
aliis regibus. At ille respondens uni eorum dixit, vocaverunt quoeusque tune Salem vocata fuerat. Ex
Amice, non facio tibi injuriam. Amicum vocal ipsum quibus duobus nominibus Hierusalem dicta est, quoe
populum Judaeorum pro proerogativa patrum, qui a David postea comprehënsa, a Salomone reparala,
etiam fréquenter filii vocati sunt Dei. Nonne ex de- G Hierosolyma quasi Jebus Salomonis dicta est. Ab
nario convenislimecum ? Nihil inde minuitur Judoeis, JElio Adriano ultimo Mlia. dicta est. Et filius homi-
si omnipotens Deus gentes colligit, et ad vilain in- nis tradetur. Filius hominis, quia secundum quod
troducit. Toile quod tuum est, et vade. Hoc est acci- filius sancte Marioe fuit, ista suslinuit. Principibus
piat de vobis qui vult per digna opéra vitam oeternam sacerdotum. Ab Juda, qui cum illo tune erat. Et
quam illis proeparavi ab initio saeeuh. Voloaulem et condemnabunt eum morte. Id est adjudicabunt eum
huic novissimo dare sicut et tibi. Sua îmmensa cle- - dignum morli, quamvis false. Et tradent eum genti-
menlia, quia similiter dat dignis degentibus, qui ali- bus, Pilato et militibus, qui Romani erant. Ad delu-
quando cauda dicebamur, sicut Judoeis qui diceban- dendum. Quod feeerunt quando velaverunt caput
tur caput et populus Dei. An oculus tuus nequam est, ejus, et percutiebant eum, et dicebant : Propltetiza.
quia ego bonus sum ? Per oculum invidia exprimitur, Et flagellandum. Quia flagellatus est ad columnam.
quam Judaei semper habuerunt adversus gentes, et Et crucifigendum, extra portam. Et tertia die resur-
maxime post pradicationem aposlolorum. Unde et get. Hoc ad consolationem discipulorum adjungit.
Petro dixerùnt : Quare introisti ad viros proeputïum Sed, sicut Lucas dicit, nihil intellexerunt aposloli,
liabentes el manducasti cum eis? Quia Deus sua gra- quia non poluerunt credere quod ipse qui sic erat
tuita pietate génies collegit, Judoei invidiam assum- exallatus in populis, potuisset ad tantum imprope-
pserunt. Sic erunt novissimiprimi, et primi novissimi. rium pervenire.
Immensas gratias solius Dei clemenlioe referimus, Tune accessitad eum mater filiorum Zebedoei.Sicut
quia cognoscimus eum quem ante ignorabamus. Et sequentia oslendunt, malrem islam filii hortali sunt
potest de nobis diei, quod de Judoeisdicebatur : No- ad hoec petenda. Audierant Dominum dicentem quia
tus in gentibus Deus. Multi enim sunl vocati. Yideîi- resurgeret terlia die, et putabant statim regnum
cet et de Judoeisel de gentibus. Pauci autem electi. Domini fulurum, quod erit post diem judicii, et ideo
Timenda sententia, quod pauci sunt qui Deo ïncon- ista per malrem petebant Joannes et Jacobus. Qui
taminate serviant, et in multis offendimusDeum quoe dixit ei: Quid vis? Non ideo interrogal quodnesciat,
non perspicimus. Quandocunque enim aliquid boni sed ut ad dicta ejus congruentius respondeat, et dat
facimus, si xenodoxia se immisceat, inercede apud etiam puris hominibus exemplum ne ante respon •
Deum frustramur. Yerbi gralia, si oranius, jejuna- deanl quam audiant, quomodo Salomon dicit : Qui
mus, eleemosynam damus, etc.,bonorum opéra fa- ante respondel quam audiat, stullum se esse demon-
cimus et quoerimus aliquam laudem, aut Ut aliquis slrat, el confusionedignum.
1425 EXPOSITIO IN MATTSLEUM. 1426
Ait illi : Die ut seaeant hi duo filii mei, unus ad A mensuram suam, et ideo exarserant in modicam
dexteram tuam, etunus ad sinistramtuam in regnotuo. cupiditatem.
De sessione quoque supërius audieranl Dominum di- Jésus autem vocavit eos ad se et ait. Ad se vocavit,
cenlem:Sede6itts super sedes duodecimjudicantes tri- de turbis propinquare fecit, volens eos omnes secrète
bus Israël. Et volebantipsi esse primi de ipsa sessione, casligare, illos de ea petitione non sibi convenienti,
quia non erant adhuc perfecti. Respondit Dominus: istos de indignatione conlra fratres. Fecit ut pius
Nescitis quid petatis. In hoc quod Dominus mulieri magister, mansuete relulit quomodo deberent se
petenli filiis dicit, nescitis quid petatis, ostendit pe- omnes humiliari, et servire fratribus, non principari
litionem matris ex filiorum suggestione descendere. in potestatibus, aut cum malo ingenio poteslatem
Et sicut alius evangelista dicit, antequam causam acquirere, sicut multi faciunt Christiani. Scitis quia
dicerent, petierunt ut concederel quodeunque poslu- principes gentium dominantur eis, et qui majores sunt
lareut. Sed Dominus, ut daret exemplum hominibus, potestalem exercent in eos. Dat exemplum per con-
nec coneessit, nec negavil, donec audiret. Quis enim trarium, scilicet cavendum, non imitandum, ut illud
debeat concedere, antequam sciai quid concédât? scientes, aliter studerenl faeere. Qui majores sunt in
Nam si malum fuerit, aut erit reus mali si conces- isto saeculo,per lyrannidem sunt; et per polestatem
serit, aut mendax. Qui enim sine vita et opère locum B sunt super eos majores, quia omnis dives aut ini-
superiorem quoerebant, adhuc insipientes secundum quus, aut iniqui hoeres. Hoec figura apud saeculares
Deum erant, et in vitam oeternam non per viam nec a contrariis dicitur, veluti cum quis alicui viam vult
per ostium, sed aliunde volebant ascendere. Sed ta- monstrare rectam, dicit : Ad sinistram est fovea ;
ies custodes non habet illa dignilas, ut possit aliquis non ut illam incidat, sed ul caveat dicit. Simili modo
malo ingenio adipisci, ut fit in isto saeculo.Potestis Dominus inquil : Non ita erit inter vos. Scilicet quia
biberecalicem quem ego bibiturus sum ? Per calicem "sapientia hujus saeculistultitia est apud Deum. Serf
passio intelligitur : unde et Dominus vicinus passioni quicunque voluerit inter vos major fieri, sit veslei
orabat : Pater, si possibileest, transfer calicem istum minisler. Hoc est quod alibi dixit : Qui se humiliât
a me. Et Psalmista dicit : Calicem salutaris. in hoc soeculo, exaltabitur a Deo in alio. Nec illi ap-
petant per vana verba, nec vos indignemini si alii
in
Dicunt ei: Possumus. El responsione dicunt con-
volunl babere, sed et vos et illi qui voluerint inter
fidenter, sicut dixerat Petrus : Etiumsi oporluerit me vos primi esse, sint vestri servi. Unus est sensus, et
mori tecum, non te negabo. in ministro et in servo. Et ut altius eorum in corde
Ait illis : Calicem quidem bïbetis, hoc est passiones defigatur, suum- adhibet exemplum dicens : Sicut
nieas suslinebitis. Quoeritar quomodo calicem Do- Filius hominis non venit ministrari, sed ministrare.
mini isti duo biberint. Nam de Jacobo cerlum est Omnia acta Domini quoe in primo adventu egit, in
quomodo per marlyrii palmam vitam finierit, ab exemplum nobis ostensa sunt bumilitatis. Ipsi enim
Herode nepote decollatus. Joannes autem sub Tra- cum esset conditor terrarum non placuil principari
jano principe in pace vitam finivit. Sed si recolamus in hoc soeculo, sed pauper fieri, pedibus ad proedi-
Scripluras, inveniemus multum passum illum pro candum pergere, infirmos visitare, turbas satiare,
Christo. In synagoga enim Judaeorum cum reliquis discipulorum pedes lavare, et reliqua pietatis officia
apostolis flagellâtes est ac post voluntarie pro Do- per semetipsum agere, et ad ultimum dare animam
mino in Gracia exsulavit, et deinde etiam longe in suam pro multis. Non dicit pro omnibus, sed multis
Patbmos relegatus, ad ultimum in ferventis olei his qui credere voluerint. Similiter el in canone
dolium demissus, talia multa pro Christo sustinuit ; missae canilur de sanguine Domini : Qui pro vobis
in quibus retribuit Domino quod ab ipsosprimum et pro multis effundetur in remissionem peccatorum. t
acceperat, bibëndo calicem ejus. Sedere aulem ad CAPUT XLVI.
dexteram meam et sinistram non est meum dare vobis. De duobus coecisilluminatis.
Hoc.esl : Non esl personarum acceptio apud Deum; T\ Et egredientibus illis ab Jéricho, secuta est eum
non est dantis, sed aecipientis, illius qui se talem turba multa. Apparel quod Dominus de Galiloeave- ,
proeparat, ut dignùs sit aceeptione. Nec qui dicit, niens, transiens Jordànem non recto ilinere Hiero-
sed qui facit, accipit ipsum locum. Non est meum solymam abiit, sed juxta Jordànem ab Jéricho venit,
dare superbis, quales vos eslis, sed humilibus. Si et inde per viam publicam quoe de trans Jordànem
- vultis habere, mutate mentem. Estote humiliores ad Jérusalem ascendit, viam tenuit in qua inter
omnibus el certate ul vincatis diabolum, et tune Jéricho et Jérusalem multoe deproedationes fiebant,
dabilur vobis a Paire meo et a me, non solum ab usquequo Romani oedificaveruntibi castellum et mi-
isto homine quem putastis flectere injuste per mu- serunt custodiam mililum. In hac ergo quia publica
lieris supplicationem; sive non est meum dare vobis via erat, ob petendam stipem manebant caeci, et unus
tali modo quo vos petitis, sed vicloribus paratum ex illis ita nolus erat, ut alius evangelista et nomen
est a Paire meo ab initio saeculi.Et audientes decem ejus, et nomen patris ejus posuerit. Yerumtamen
indignati sunl de duobus patribus. Non mulieri in- alii evangelistoesolummodounum nominant, qui gen-
dignali sunt, sed filiis, quia intellexerunt quod illa tium populum signât, quia ipsi gentibus scripserunt.
proemonita a filiis hoecpetierit, qui ignorabant adhuc Matthaeus vero, qui Hebroeis credentibus scribebat,
1427 CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSIS MONACHI "1428
duos commemorabal, ut inlelligantur Judoei et gen- A peulis spiritalibus sine fine regem saeculorum in dé-
tes per illos duos. Yeritas historioe aperta esl, el core suo. Sive oral ut reliquo populo adaperiat
virlus Domini. Typice vero Jéricho interpretatur après proecordiorum ad intelligenda myslerii arcana.
luna, et per lunam defeclus et mutabilitas nostroe Et nos quaeramus lucem quam cum solis angplis vi-
carnis exprimilur. El cum Dominus Jeripho appro- dere possimus. Miserlus aulem eorum Jésus,
teligit
pinquavit, caecumunum illuminavit. Cum vero coe- ocuios eorum. Quia si qui credunt, ipso dante incre-
pit elongare el Jérusalem ascendere, duos, quia cum menlum, credunt. El confeslim viderunt el secuti
mortalilatem nostroe corruptionis induit, sanavit sunl cum. Quicpnque enim oculis mentis videt Jesum,
multos ex populo Judaeorum a coecilale spiritali. seqpitur eum imitando ejus aclîones. Yidel el sequi-
Cum vero factus irnmortalis post resurreçtionem , tur, qui bonum qpod jntelligit operatur. Yidel el non
illuminavit utrumque populum ex maxima parte per sequitar, qui bonum quidem intelljgit, sed operari
apostolos suos. Et bene dicuntur juxta viam scdisse, eputemnit, Jesum enim sequitur, qui imittatar. Unde
quia non erant in via qui dixit : Ego sum via, sed dicitur i Si quis mihi ministrat, me sequaiur, id est,
juxta, quia et Judoei aliqujd per legem sciebant de me hnitciur. Possumus per istos coecosJudaeos sive
crealpre, et gentium ghilosophi per naluralpm scien- Pbarisoeos intelligere.
liam creatorem coeli cognoverunt. Quod el Plato in B CAPUT XLY1I.
" suis
reliquit scriptum libris. Audierunt quia Jésus De susceptione Domini ab Hierosolymitmûs.
transireU Judoei audierunt per prophetas, gentes Et mm oppropinquassenlHierosolymis,et venissent
quoque non per omnia ignorayerunt, sed sophiste Beihphage ud montent Qlivcli. Dominus noster -Jésus
eorum similiter denuntiayerunl. Unde est illud Christus cuncta ordinale et sapienter dispensavit,
Maronis : sicut sapientia Dei, quod ipse veraciter fecit quoedarn
Jamhova progeniescoelodimiltituraito. miracula ad excitanda corda pleclorum et reprobo-
Et Sibylla inquit ï rum, et unde boni profecerunt, mali deterioraverunt,
quousque de morte ejus invicem conspiraverunl, el
E coelorex advenietCbrislusper soeclaîulurus.
quando eum anle placilum volunlatîs ejus bccidere
Scilicet in carne proesens ul judicet orbem, unde geslierunt, tangere eum nequiverunl. Cum vero dies
Deum cernent incredplus atque fidelis. Alius quoque voîuntal'is ejus appropinquaveruni, licentîam acce-
cum venjssel ad mortem vocavit discipulos suos, et perunt, el de mirîficis gestis àriiplius îh'sanierunt.
dixit eis: Ego modo moriar; scribile somnium meum Ut aulem ostenderet se Bomhïus Filirim illius "esse
quod vidi et habebam absconsum in mente mea, et qui quqndam a Sainuelis tempore «llephylqs cura
modo scio quod non yjdebo ipsum somnium rébus G diis suis pprcusserat, el arcam suani per vaccas fê-
expleri, sed beati erunt qui videbunt. Yjdi in spmpis tas referri ad locum debituih lecerpt, adhibuit sibi
vinum de coelo pluere, et surgebal nebula de terra, aliud ppcus ad hoc dempnstrandpm, Sicpt enim illoe
et dp aquis, pt mispebalur cui» ipso, pt scjp quod yaccoe qpoe nepdum jiiguni traxeranl, quamyis vi-
Dis'initas veniet de coelo, et niiseebilur cum carne. lulos récentes haberent, fampn accepta arca Domini
Nonne quasi diceret : Yerijas de terra orietur, et abierunt viam, quam ignorayerpnt, pergentes el mu-
justitia de coelo prpcedet? Tali ergo modo jpxta gienles, qpasi diperpnf : Et yitulps non obliviscimur,
viam sedebanl et Judoei et genlilps, et clamaverunt sed tamen crejilflrenj cpjus arcam ducimus plus ti-
dicenies : Domine, miserere nostri, Ffli David. Jam memus; similiter et hic asejlus qui nunquam antea
oiim est quod gentium popplus hoc clamabal : Osan- a matre separatus fuerat, et nunquam sessprem ha-
na , fili David, miserpre npslri. Turbo autem inpre- buera'l, accepte Domini eorpore fecit. Cum venisset
pabat eos ut lacèrent-. Jel Judoej, ut in Actibus B'ethplmge, misit duos discipulos 4icens. Bethphage
aposlolorum legimus, yel lurba ista pars populi in- est villa parva iri monte Oliveli juxta Bethaniam, et
telligitur quoenon crédit, quoepbsistere populo fideli erat sacerdotum viculus, el interpretatur domus
voluit, ne crederet in suum Deum. Unde et multas ™buccoe, sive m'axitlarum, propter papita arietum pt
per tormenta martyres yeddidit- Seu turba tumultes hii'corum quoe ibi jacebanl. Cum ergo ibi venisset
vitiorum sunt, qui pbsistunt ne ad Deum convprta- Dpminus prima feria qui Dominicus apud nps voca-
mur-. Ai illi magis çlamgbant dicenies. Quia ex ppr- tur, misit duos discipulos suos, et ipse pervenit ad
secutionibus magis cfevit Epciesia. Et sietit Jésus, Beibaniam-, et mansit ibi ipsa nocle in domo Simo-
et vocaviteos. Transiit nobis quando natus et passus nis leprosi. Et yetjii ibi Maria soror Lazari, et effudit
est, et resnrrexit. Stelitj quando post asceissum in- unguentum super Caput ejus. Et discipùli intérim
commulabilis factus est in coelo, ad dexteram Patris; adduxerunt asinam el pullura, et audierunt in Jéru-
vel stetisse dicjlur propter adjulorium quod mini- salem quia ibi esset ipse. Non enim viderant eum
stral fidelibus suis. Quid yultis ut faciam vobis? postquam Lazarpmsuscitavérat. Fréquenter quidem
Peli vult quod nobis pelenlibus concedere proe- DominusJérusalem venerat, sed nunquam cum tanta
noscit. Prope est Dominus omnibus invocanlibus gleria in eam ingressus est sicul tune, ut hi qui
eum anle eum volueî'ant occidere, turic haberent locum,
Dicunt illi : Ut aperidntur oculi nostri. Hoc pro quia lune ei placuit mori, quasi in factis suis dixis-
de-
certo orat eleclorum populus ; ut mereatur videre set eis ; Yos pro beneficiis a me yobis imoensis
4429 EXPOSITIO IN MATTILEUM. 1430
"terioraniini, et occidere me vultis; modo si vultis,. A vice de argenteîs. Sed nullus sic gloriose ingressus
do vobis locum. Facio tamen mirabiliora quam anle est, sicul hic Dominus npster, quia illis mendacia
ieci. Suscifavi Ypbismortuos, ipso die modo resu- cantabantur, isti autem supplicabanl ; Salvum fac in
seitavi quatriduanum. Et ut cognpscatis me illius excelsis. jEeee. Àdmirantis est. Rex. Non tyrannus,
Dei Filium, quem vos dicitis adorare, sicut legitis quia régis ministerium est regere et gubernarp popu-
obiitas fuisse, bpcculas naturam spam, et amorem lum, oppressos liberare, ppprimentes debellarp. Qui
vilulorum suorum pro arca Domini quoe super eos non facit hoc, non est rex, sed tyrannus, qui locum
erat, sic videte asellum oblilum amorem matris suae, occupât, et fprsitan e{ ipse eos vastat et alios deproe-
et sine frenp et capistrp ire viam nieam. Qpasi ypbis dare sinil. Tuus. Ad Israël spiritalis sermo grpp|ie-
dicat igsum brutum animal : Amo malrem, sed plus licus fit dicens : Tuus erit, ut salvel le, et regat si
timeo creatorem quem habeo sessorem. volueris. Si aulem nolueris, non disperdet te, sed
Tiinc Jésus misit duos discipulos suos dicens : lie sinet disperdere, quia Deus inlentatpr est nialprum.
in castellum quod contra ÎJOSest. Castëlluni modo Venit tibi. M tuum profectura inquit. Mansuelus .
appellatur Jérusalem , quoe quondam çjvitas régis Ut poslea ipse dixit : Mitis sunt et hupiilis corde.
magni, id est Dei dida est, quia conspiratum habe- Sedens super usinant. Potuit Dominus equum vel
bant cives ejus occidendi Salvatorem suum. Quod "Belephantem habere ad sedendum, qui potuit habere
contra vos est. Quia -videre jam polerant de ipso leones et gryphes ad domandum ipgyptiqs ; sed
jnonle Oliyeli. Tamen quindecim sladiis erat Betha- siepf illic per parvft animalia dpmuit supprbos, sic
nia a Jérusalem, sed sic erat constrnclum templum, hic per vile animal el brutpm voluit eonfundere sa-
ut de ipso possent videri Oliveta in monte eodem , pienles soecpli. Ac si djeat propheta : Non spjljcet
et de ipso monte ardens oleum in templo Domini. super currum aurepm, neque super fervidum equum
Et statim invenielis usinant alligatam, et pullum cum lilis et discordioe amatorem, qui habet pectus de
ea. Asina ista ad templum Domini data fuerat el in superbia replelum, et cum audierit sonitum buccinoe
commune sacerdolum erat; et quisquis de eis vole- el viderit bellum, percutit ungula terram, et dicit
bal accipiebat. Pullus dicitur asellus, id est parois, in corde suo : Yah 1 Sedet super pullum, super quem
quia diminutivum est ejus. El Uniuscujusque beslioe, nullus hominum sedit. Qui non solum non mandit
aut navis natus pullus potest diei dum tener est, ut ferrum, nec maculât aurum saliva, nec capistrum
pulli columbarum el passerum. Solvite. Id est ab- babet, et viam suam incedit, et est subjugàlis, quia
sohile a vinculo. Âdducite mihi. Quia virlutem debeo amïcus pacis. Euntes, discipùli feeerunt sicut consli-
cum eis faeere, ut separentur ab invicem. Et si quis . tuit Jésus. Dixerùnt sicut proecepit : Ducite (ut alii
vobis aliquid dixerit, dicite quod Dominus his opus ^ evangelistenarrant). Ei adduxerunt, et non-sede-
habet, et confestim dimiitet eos. Quia ïriullos dominos runl, sed in manu adduxerunl. Et imposuerunt ïuper
habebant, propterea proecepit ut abSolute Domiraim eos vestimenla sua. Non sellam auro redimitam vel
dicerent et non designarenl aliquem. El placuil Do- argenio, qùia solummodo ad myslerium ista requi-
mino banc virtutehi faeere de asello sacerdolum, ut rebal. Plurima uûîem turba straverunt veslhnenta
ipsi scirenl quod nunquam sessorem super se ha- sua in via. Ne asellus in foveaui decideret. Alii
buerit, quia sacerdotes magis ejus operibùs conlra- vestimenla sua, alii ramo's de àrboribus sternëbant.
dicebant. Ho'c autem totum factum est. - Quid totum Turboeaulem quoeproecedebanï,el quoe seqitebanlur,
factum est ? ut adducerenlur ut sederetur ab ipso. claniabarit dicenies. Turboe0 proecedebant, quoe de
Quia sic proedietumfuerat a propheta Zachar'ia. Quoe- civitate venerunt obviam ei. Sequebantur, quoe de
cunque Deus acturus fuit in hoc saeculo corporaliter, Jéricho et de aliis civitalibus edin secutae sunt ve-
proedicta fuerunt omnia a prophètis, et istud etiam nientes ad diem festurii Paschoe. Osanna filio David !
praenuntialum est ipsum acturum. PlacÙîlque Do- benedictus qui Venitin nomine'Domini S Osanna ver-
mino concordai! dicta prophetarum cum factis suis, bum nëbroeum est, compositum ex integro corruplo.
ul in prophetarum dictïs el în factis suis verax Salvnm fac apud Hebraos dicitur osanna, interjeclio
-j^
h'aberelur, quià veillas est," mentifi non potest, nt deprecanlis. Et cum junguntur insimul, "aufertùr i,
psalmus inquit : Justes Dominus in omnibus viis suis, per synaloephain, ita ut nec scrîbatur, et fit osanna.
et sanctus in omnibus operibùs suis; nani hoc quod 0 separatum, et s conjunctum cum a et n. Denique
legimus in libro Regum quod dixit spiritus : Egre- el in psalinb centesîmo septimo decimo, ubi scri-
diar, el ero spiritus mendax in ore omnium prophe- ptum esl apud nos : 0 Domine, salvum fac, et in He-
tarum ejus, non Spiritus sanctus, sed diabolus ibi broeo osanna habet. Benedictus qui venit in nomme
intelligitur, qui ad tempus propter peccatum régis Domini. Ideo benedictus quia iri nomine Patris venit.
corda prophetarum ejus decepit. Dicite filioe Sion. Alius venii in nomine suo, et ideo erit malediclùs.
JSxsultarido et gaudendo dicite. - Erat consuetudo Quia ex parle aliquid diximus, nunc spiritaliter per-
apud Romanos post trîumphalos hostes cum trium- curramus. Dominus venit ad monlem oliveli, hoc
pho itigredi B-omam,ita ut venirent ei obviam omnis esl ad Ecclesiam suam, non quod tune esset, sed
senatus, et omnis dignitas eûm omni populo, et ha- quam quoerendo suam fecit, în qùa est laborum et
berent metrice laudes et depantarent ëi, et ille pro- dolorum sqlamen. Et mansit in Bethania, videlicet
Jieerel super eos una vice de aureis denariis, alia in domo obedientioe, quia anle passionem ^suani el
1451 CHRISTIANI DRUTHMARICORBEIENSIS MONACHI 1432
fundamenta Ecclesiae suoejacta erant, et in ea erant , A scere quem vulgus venerabalur. Populi autem dice-
de quibus diei polerat : Super quem requiescam, nisi bant. Pauperes proedicabant Dominum prophetam,
super humilem et quietum, et tremenlem sermones quia ad ipsos principes non audebant dicere : Hic est
meos ? Christus aut Deus, sed tantum propheta. Et tamen
Misit duos discipulos propter duos populos, seu nec mentiebantar, quia et Deus seipsum dixit pro-
propter duo mandata, dilectionem Dei et proximi ; phetam. Hic est Jésus Nazarenus Galiloeoe.Est Na-
proecepit sibi exhiberi asinam et pullum, Judoeos et zareth villa in Galiloea, ubi angélus Gabriel locutus
génies, quia secundum Deum Judaea mater est gen- est ad sanctam Mariam de Domini incarnatione. Est
tium. Invenietis asinam alligatam et pullum cum ea. Nazareth civitas ubi nutritas fuit, a qua Nazarenus
Quia quando Dominus advenit, omnis mundus sub dictas est. Et intravit Jésus in templum Dei. Exem-
1
peecatis originalibus astrictus tenebatur. Solvite per plum dédit omnibus, quandocunque in civitatem aut
ministerium vestrum. Adduxerunt apostoli ad ipsum. in A'illamveniunt, statim ad templum Domini Déum
Et imposuerunt vestimenla, doctrinas sacras. Et quaerant, et postea faciant pro quibus venerunt. Et
Christum desuper sedere feeerunt, ut qui habebant ejiciebat omnes vendantes et émeutes in templo. Quia
ante sessorem diabolum, haberent deinceps Deum. sacerdotes fenerare pecuniain non audebant, quia
Nam alii evangelistoe qui de gentibus scripserunt, B prohibitum erat in lege, excogitaverunt quomodo
pullum solummodo commémorant adductum. Mat- - possent illud damnum recompensare, quia veniebant
thaeus vero, qui Judoeis credentibus seribebat, etiam multi de longinquis loeis, qui non habebant quoe of-
asinoe mentionem facit, ut Judoeos ostendat fidem ferrent. Accipiebant ipsas aves vel caetera quoejam
Christi suseepluros. Quomodo vero ex loto colli- data fuerant in templo, et dabant ad vendendum et
genda gentilitas, Judaeain fine differenda, super pul- tali modo habebant ipsas res et argentum pro eis ;
lum sedisse dicitur. Et bene dicitur : Super quem et qui non habebant pretium, accipiebant mutuo ; et
nullus hominum sedit, quia nullus doctorum ad eos tali modo deproedabant pauperes, et non considera-
missus,fuerat, qui eos a locutione vel ab opère malo banl quod dixit Deus niisericordiam se magis velle
refrenare doceret. Plurima autem turba slraverunt quam sacrificium. Istam depradationem intelligens
vestimenla sua in via. Quia multi gentibus dederunt Dominus, fecit flagellum ex funiculis, et omnem
corpora sua pro Domino in martyrium, ut darent multiludinem ejeeit. de templo, in duobus magnum
aliis exemplum qualiter Deum amare deberent. Alii principibus scandalum concitans, sive quia Ipsorum
coedebant ramos de arboribus : doclores exempla venditores ejiceret, seu quia de templo curaret,
sanclorum eis proponebant, ad cohortandum eos. quod ad illos pertinere videbatur. Et mensas nummu
Et qui proecedebantet qui sequebantur. Patriarchoe G lariorum. Monetarii habebant mensas et denarios
et prophète proeeesserunt, et nos sequimur, unum desuper, ad commutandum si quis vellet. Et cathedras
Deum adorantes unumque supplicantes. Quamvis vendentium columbasewerfiê.,Quiaaves istae fréquen-
Judoei unum Dominum nostrum Jesum Christum re- ter jubebanlur offerri, et in multis purifieationibus
cipiant, nos tamen in eumdem credimus; Deum He- charoeillic erant, sicut et de passeribus legimus. Id-
broeorum nos credimus adorare firmissima fide, cui eirco honorati viri erant, qui ipsas columbas vende-
dicimus quod dixit David : 0 Domine, salvum nos fac bant, qui et cathedras ad sedendum habebant. Spi-
et in terra, et perdue ad coelestem Jérusalem pos- ritaliter vero nummularii sunt, qui verba divina an-
sidendam et habitandam. Juxta anagogen', si man- nuntiare debent in populis, quia Eloqûia Domini elo-
data Domini custodimus, habitat et proesidet Chri- quia casta, argentum igné examinatum. Qui ergo
stus in eorpore noslro. Et veslimenta prosternimus, speculatores sunt facti in populis et non annuntiant
si corpora per abstinentiam castigamus, ut semper eis iniquitates eorum quoefaciunt, sed placentia! et
ei viam paremus, et aliis bonum exemplum actionis favorabilia, dicentes impio : Bonus es, isii sunl qui
proebeamus. Frondes avellimus, si in doctrina ve- nummularii commutant argentum. Per columbas
ritatis sententias Patrum excerpimus. Et benedi- ," vero spirilus sive donum Spiritus sancti. Qui ergo
ctum in nomine Domini confitemur, quia una spes gratiam Spiritus sancti, quam dare debent gratis,
nostra et fides proecedeutîum et sequentium popu- venundant, ut baptisma, impositïones manus, gra-
lorum. dus ecclesiasticos, columbarum venditores esse di-
Et cum inlrasset Hierosolymam, commota est uni- cuntur. Si ergo Christus in Ecclesia sua taies inye-
versa civitas. Inlroitus in Jérusalem quinta die ante neril, qui per proemia verbum divinum, mysteria
Pascha, feria secunda, qua die et agnus qui immo- sacra, id est episcopatus, presbyteratus, diacona-
landus erat in Pascha jubebatar domum introduci et tus, vendant vel emant, ejiciunlur de Ecclesia Dei,
servari usque ad quartam deeimam lunam; et ut et cathedra eorum, id est magisterium everletur :
ostenderet quod non invitas, sed sponte ad passio- Et dixit eis : Scriptum est,-domus mea domus oralio-
nem veniret, locum passionis adiit, et exspectav'it nis vocabitur, vos autem fecislis illam speluncani la-
per ipsos dies quousque comprehenderetur. Com- tronum. Domum Domini convertit in speluncam la-
mota est universa civitas. Alii pro voluntate bona, tronum, qui lucra sectatur de religione, vel myste-
alii pro mala. El illi qui dicebant : Quis est hic ? rium divinum, non pro vite merito et sapientia,
principes erant. Qui quasi dedignabantur eum agno- neque per eleclionem electi et populi, sed per lu-
1135 • EXPOSITIO IN MATTHJEUM. 4*34
crum assequitur ; et quandiu vixerit, apud Deum j4.vel pro veritate hunianoe fragilitalis, quia non fuerat
non pastor, sed mercenarius habebitur et negotia- ;- proeterila noete crapulatus. Seu esuriit salutem
tor, quia quod dédit, quoerit reeipere, id esl ter- perfidoe civitatis, quia et ob hoc mane revertebatur
rena quaesivit, non lucruni animarum. El hoecesl ad eam, ut posset aliquem convertere : Et videns fici
simoniaca hoeresis. Unusquisque nostrum templum arborem unam. Ficus a fecunditate dicitur, quia fe-
Doniini esse débet, ut Paulus dicit : Templum Dei nerationem omnibus arboribus et in proie et in fructu
sanctum est, quod estis vos. Yideamus ne in templo exhibel. Ter enim in anno fructum fert. Sed duo
nostro invenial Dominus aliud nisi quod ei placeat, primi meliores, tertius jain despeclus.Caricoe fructus
dilectionem Dei et proximi, et reliqua his conve- ejus dicuntur, a copia nominatoe. In libro Regum
nientia. dicitur : Massas caricarum.
Et accesserunt ad eum coeciet claudi in templo, et Venit ergo ad ficulneam. Non quod ignoraret quod
sanavit eos.-Psalmista : Excelsus el humilis Dominus fructum non haberel, quia non erat tempus ; anle
humiliarespicit, et alla a longe cognos'cit.Apparaît in Pascha enim erat, sed ut ostenderet quid eventu-
hoG enim facto lam terribilis principibus, ut nullo rum esset Synagogaevel civitati, quam praterila diè
modo ei resistere auderent, neque inlueri eum. Bo- fleverat. Sicul enim venit ad ipsam arborem folia
nis vero mitis, ita ut cum mali ante eum fugerent 1B habentem, fructum minime invenit, sic venit ad Syn-
de templo, coeciet claudi accédèrent et sanarentur. agogam habentem eloquia legis et prophetarum, et
Dicit beatus Hieronymus : Inter omnia quoeDominus fructum operum non invenit. Unaquoequeenim arbor
noster in hoc mundo fecit, nihil sic admirabile egil, non de floribus et foliis, sed de fruclu agnoscitur.
ut istud quod unus homo, et illo tempore contempti- Et.unusquisque homo non de oeslimalionevel pompa
'
Mlis (ita ut postea crucifigeretur), Seribis et Phari- loculionis, sed de vera actione operum bonus judi-
soeis contra soevientibuset videntibus lucra sua dé- catur. Prodest enim bona dicere, sed plus prodesl
sirai, jiotiierit cum uno flagello lantam multitudinem cum dicte facta concordare. Et sicut ficus non ha-
ejicere, mensas subvertere, cathedras confringere, bens fructum damnata esl, sic Judaea habens verba
el alia faeere quoe infinitus non fecisset exercitus. Scriplurarum sine perfeclione operum damnata est
Nam magnum bellum Titus habuit in templo post et punita. Non autem omnis Judoeasine fruclu fuit,
captam Jérusalem. Sed sicut idem Hieronymus ait: quia de ipsa fuerunt apostoli, et primitiva Ecclesia,
Igneum quiddam atque sidereum radiabat ex oculis sed maxima ejus in incredu'liiate perduravit. Simi-
ejus et divinilalis niajestas lucebat in facie : pro quibus liter sub persona ficulneoein alia loquitur Dominus
non erant ausi manum injicere, neque potestalem de Synagoga, de ficulnea planlata in vinea. Isla au-
suam evindicare, nec erantausidicerequoeposlea dixe-1C tem ficulnea juxta viam stabat, quia habebat legem
runt : Inqua potestate hoecfaci's, sedtanlummodo, Au- et prophetas, sed eum qui dixit . Ego sum via, in
dis quid isti dicunt, quasi dixissent : ista de Deodicta eis non intelligebat; et videbat eum, et non agnosee-
sunt quaede te dicuntur. Dominus autem sic tem- bat. Yenit ad eam per incarnationem suam et nihil
peratit suam responsionem, et ut ostenderet de se in ea invenit nisi folia tantum. El ait illi : Nunquam
hoc dictum, et dictum ejus non paleret reprehen- ex le fruclus nascatur in sempilernum. Nihil arbor
sioni. Non dixit : Ego sum Deus de quo dicta sunt peccavit, sed quia ad usus hominum creata fuerat,
ista, cum hoc yerum esset, sed dixit : Propheta hoc voluit per arborera terrere homines, ne quis ha-
proenuntiavit ex ore infantium perfecturam Deo lau- bendo verba' justitioe, absque operibùs proelendendo
dem, ut illi requirerent de quo essel intelligendum. mereretur excidi et in ignem projici. Quod dicit in
Nam alii evangelistoe dicunt : Ait illis : Si isti lacue- sempiternum, non perpetaaliler significat, sed ali-
rint, lapides clamabunt. Puerorum factum ex psalmo quod tempus. Aion enim Graecum, et soeculum et
centesimo septimo decimo confirmatur. Et relictis sempiternum significat. Quando vero dicitur aionas
illis, abiit foras extra civitatem in Belhaniam, mansit- ton aionon, infiniluni significat, id est saecula soecu-
que ibi. Dicit Marcus quod usque ad vesperam sle- lorum, quia de arbore potest intelligi, quod et folia
terit, et circumspexerit in gyro, et exieril. Unde B \ aruerint, truncus salvus remanserit, quia Judoeain
datur intelligi quod tante paupertatis fuit, ulin fine per Enoch et Eliam conversa fructus placidos
civitate tam grandi nec hospitium invenerit. Tamen fructificalura est Deo. Si autem ex toto yolumus in-
credimus quod principes qui maxime et operibùs telligere de proesenti plèbe, dicemus quod ipsa esl
ejus invidebant in hac urbe manebant, et propter quoe clamavit : Sanguis ejus super nos el super filios
iram illorum metuebant eum reeipere boni, qui naslros. Denique si simpliciier volumus intelligere,
adhuc diligebant gloriaunDei magis quam hominum. Dominus quia proxinie passurus est volebat firmare
CAPUT XLYuX discipulorum animos, ut siculfecil ficulneamarescere,
De ficu arefacia. potuisset sivoluisset suis inimicis similia faeere. Unde
Mane aulem reverlens in civitatem esuriit. Sicut et dicitur quia mirabantur quod continuo aruit.
omnia quoe loquebatur plena erant mysteriis, sic Respondens autem Jésus, ail illis. Amen dico vobis,
quoecunque faciebat non vacabant a sacramentis. si habueriiis fidem et non hoesilaveritis,non solum de
Cum enim reverteretur ad perfidam civitatem Jéru- ficulnea facietis, sed si monti huic dixeritis : Toile
salem de Belhania ubi ipsa noele manserat, esuriit, te,etjacla te in-mare,fiet. El secundum lilteram fierj
1455 CHRISTIANIDRUTHMARIC0RBE1ENSISMONACHI - 1456
potuit de monte terreno, sicut legimus de béate Gre- J^ menliri non possum; scio, sed non vobisdico.Obduas
gorio Nazianzeno, quia euni vellet basilicam oedifi- autem causss veritas est relicenda, cum is qui
care, et esset ex una parte rupis, ex alia mons qui audit non potest capere, ut Dominus ad discipulos
angustaret locum; oravit ad Dominum ut montera dixit : Adhuc multa habco vobis dicere, sed non po-
recedere longins faceret. Reversus mane, invenit testis porlare modo. Aut cum proeridemus quia
sicul piccatas fuerat. Similiter de sancto Bénédicte is cui dicere debemus deterior ex nostra proedi-
legimus, quod similia fecerit. Similiter potuisscnt calione futurus est. El de hoc Dominus înquil:
alii imperare, si yoluissenl. Aliter quoque mons dia- Videle ne mittalis margaritas vesfras anle porcos.
bolus intelligitur aliquando in Scriptura. Hoc non CAPUTL.
solum tune feeerunt aposloli, sedel quotidie faciunt De duobus filiis in vineam missis.
sancti viri, cum repellunl de cordibus bonorUm, et Quid aulem vobis videtur? Homo quidam habuit
permiltanl eum morari in cordibus perfidorum, et duos filios. Quia Pharisoei noluerunt Joanni dare
vesauiam suoe mentis in amans et in turbulcntis boriuin testimonium, Dominus ipse Iaudat Joannem
exerceie. De quo in Apocalypsi dicitur: Et secundus el eos qui eum audierunt, el vitupérai qui proesenlem
angélus tuba cecinit, et lanquam nions magnus mis- non audierunt, nec niorluo dare testimonium vo-
sus esi in mare, igné ardens. Angelo canente mons ]B lueruftl. Homo iste Deus intelligitur, qui habuit et
in mare mittitur, cum proedicanlibus docloribus elc- bonos el malos filios per conditionem de Judoeis:
clorum corda deserit diabolus, et ad reprobos iratus quibuSproecepitper Moysen ut operarenlur in vinea
convértitur. Montera Paulus de ïoeo suo extulit, sua seipsos, in via Dei cuslodiendo et alios instru-
quando de pylbonissa in Philippoeis spiritum ma- endo. Fuerunt qui in initio vite suoead malam par-
ligniim ejecit. El omnia quoecunquepelierilis ih ora- lera se converterunl, ul publicani et meretrices. El
lione, credenles accipietis. lia pro certo, ut tamen âlii fuerunt qui dixerùnt quod deberent legem Dei
suum nomen Dominusnon amittat, id est Jésus. Quia custodire, ut isti Pharisoei. Sed tamen cum venit
JesUs Salvator dicitur. Si conlra salutem concesse- Joannes el anmmliavil eis peccatum eorum, eonversi
nt, jam nbn erit nobis Salvator, qriod minime potest sunt de via sua mala, et coeperunt bona ardenter
fieri. Periïiillil nobis Salvator fréquenter conlra sa- faeere. Isli aulem Pharisoei qui dicebant se justos
lutem nostram, sed non coricedit. noluerunt obedire ei ; sed etiam consenserunt ut oc-
CAPUT XLIX. cideretur, el eliam Domino machinabantur. El inde
înlërro'gaïus a sacerdotibns Dominus. Dominus proponit ipsam parabolam dicens : Venit
Et cum Venissetin templum, accesserunt ad eum ad vos Joannes în via juslilioe, in abstinenlia, in ca-
principes sacerdolum, et seniores populi dicenies. < G stitate, et reliquis bonis. Publicani, qui primo per
Sicut seinpei Dei acta in malam parlera con'vertere malas artes dixerùnt non se factures, poenitaerunt,
solili erant, sic eliam nunc. Quaiido enim dicunt ": Yos nec lune fecislis, nec adhuc bona ejus praedi-
In qua polestate hoecfacis ? de Dei dubilanl pole- care vultis. Potest et de duobus populis intelligi,
siaië, él subintelligi voirait diaboli esse quod faciat. gentjlj Judaîco : quia gentilis priraitus in initio mundi
Et quod a'ddunt: Quis Ubi dédit hanc polestalem? recessil a cultura Dei, sed postea poenituit etmu-
Filium Dei illhm rieganl, quem pulanlnon suis viri- tavit vitam Judoeusqui dixit : Omnia quoe proecepit
bus, sed alienis signa faeere. Tamen ipsa die non Dominus faciemus, nec tune fecit nec mpdo, sed
fuerunt ausi ista interrogare. jesûs aulem respon- pejor est quani gentilis fuit quando idola adoravit.
'
dens ail : Interrogabo vos unum sermonem, quem CAPUT LI.
si dixerilis mihi, el ego vobisdicam in qua poteslale De vinitoribus parabola.
hoecfacio. Baptismum Joannis unde erat, de coelo,an Aliam parabolam audite. Quia cilo eral transite-
ex hominibus? Potuil Dominus per simplicem doctri- ras ab eis per mortem, verba vite amplius eis ipge-
nam sùds inimicos cohfulafe, sed convenions erat rebal, et quoe fnsi cogilabant et faciebant, iu suis
ut ad interrogationem sic responderet, ut aul suo parabolis indicabat. Homo palerfamilias. Dixi su-
silentio, aul sua senlentia condemnarentur, sicut përius quod palerfamilias comppsilum nomep esl
el factura est. At illi cogilabant : Si dixerimus de ex nominalivo et genilivo aniiquo : quia usus fuil
coelo, dicet nobis, Quare non credidislis ei? Ille enhn apud antiquos genilivum primoe decliuationis more
mihi lesiimonium perhibuil, quando misjstjs ad Groecorumetiam in as finira. Et ille vocatpr paler-
eum, et ab illo audistis, in qua poteslale hoecfacio. familias, qui omni familioesuoesic iproeestul pater.
Si dixerimus ex fiominibus, hoc est humana adin- Deus autem omnem munduni sicut piissjmus pater
ventione compositura, timemus turbam.' Gmnpsenim gubernat, omnibus bona tribuit, nulli malum. Si
habebant Joanneni sipiij,prophelap}, quia in orlu aulem aliquis malum aliquid palilur, hoc facit dia-
ejus viderunt miracpja facta. Et responderunt di- bpbss, qui est parâtes ad nocenduhi, et cum yidet
centes : Nescimus. Mpdo ob verilaiem celahdam ad[ quod Deus aliquem deserit propter iscelera sua,.sta-
humililatis viam cpnyersi sunl ut dicerenl se lier tim ille apprehendil ; et nisi angélus esset bonus qui
scire. Ail illis : Nec ego dico vobjs in qua polestatei obsislat ne tantum noceat quantum vult statim dis-
hoecfacio. Non vultis fateri quod scitis, nep egoi per.dit illum. Palerfamilias iste Deus est, qui pïan-
dico quod scio. Yos menliemini • ego veritas sum. tavit vineam de qua Isaias loquitur, et in fine dicit :
145T EXPOSITIO IN MATTHJEUM. 1438
Vinea enim Domini Sabaolli domus Israël est. Et in A ïnariimali lapide ad animalem Christum factani com-
Psalmo : Vineamde JEgypto transtulisti. parationem, hyperbole. Hoc in psalmo centesimo
Et sepemcircumdedit ei. Yel muruni urbis, vel septimodecimo scriptum est, qui lotus de Domini
angelorum auxilia. El fodit in ea torcular. Altare adventu canitar, et non habemus juxta litteram
Domini. Et oedificavitturrim. Haud dubium templum, quidquam, sed totum allegoria est. Judoei enim oedi-
de quo per Micheam. Et lu, turris nebulosa filioe ficaptes erant ; suas doctrinas proedicantes reproba-
Sion. verunt Dominum in sua fide fundamentum ponere.
El locavil eqni agricplis. Quos alibi yjneoe operar Hic factus est in cqpul anguli. Quia sicul lapis in
rios apppllat j qui' conducti fuerunt pro denario angplo duos parietes ex diverso venienles suscipit,
dinrno, hora prima, terlia, sexta, et nona. Peregre sic suscipit JudoeosChristus, et gentes in se credere
profecius est. Non loci mulatione, quia Deus tptum volentes, unaque domus construite!" de lapidibus :
mundum impie)., sedagricolas dirai ttendo iii proprio sic Ecclesia Christi de dignis -hpniinibus. Et sicut
arbitrio. Cum aulem tempus pucluum appropinquas- lapjs lapidera portât, sic hi qui groeccsserunt gorla-
set. Bene tempus fructaum dicit non profecium, verunt nos ; et nos aequo jure gorlare debemus post
quia nullum perfpelum fructum synagoga protulil, nos venienles. Et dp vinea el de oedificatipnesanctoe
quamvis sollipiteexculla fperil. Elagricoloe, appre- B Ecclesioe dipjt Paulus : Dei cullura, Dei oedificaiio
hensis servis ejus, alium ceciderunl. Ul Moysen et estis. Quoeyinea, ipsi lapides, et unus prelipsus in
Aaron, quos irritaverunt in castris. Alium occide- fupdgpiento fundalps Christus, vcliiit nolinf Judoei,
runt. Ut Achimelech cum quipquaginta sacerdolibus. et qui agricola mali, id est et coempptarii, a Domino
Alium lapidaverunt. Ut Nabolh-. Iterum misit alios factpm est islud. Nisi denique a Dpniinp hop factum
plures pripribus, el feeerunt illis similiter. Isaiam, esset, fides Christi el Ecclesia ejus non iniplesset
Jeremiam, Zachariam. Novissimeaulem misit ad eos totum mundum quam pmnes grincipes exsljnguere
filium suum dicens : Verebuntur filium meum. Quod volupru'nt-.Et mirabile in oculjs nostris : Qmnis De-
ait quia verebuptur filium meum, non de ignorantia tnini incarnalio, mirabilis facta est. Sed et hoc safis
loquitur quia nihil est quod -Deus Pater nesciat, mirabile quod pmnps génies super ipsum. habpni
Semper ambigere dicitur Deus ut libéra voluntas ho- fundapientum cqljocalum, et fia'epi\ spem firmam in
mini reservetur. Agricoloeautem videnles filium di- ipso tenere gesliuril. Ideo dico vobisj auferelur a vo-
xerùnt. Hic -est hoeres, venite occidamus eum. Quoe bis regnum Dei, et dabilur genli fa'cieiitipïiclus ejus.
illi eonsiliabanlur in tuis, latibulis, de quo Dominus Amboeistoe paraboloe, et de vinea et de lapide; in
palam loquebatur, ut ostpnderel se omnia scire. Ma- hoc versu aperiunlur : quia agricploevineam Domini
nifeste pnînj mpdo dicit : quod principes per invi- ut dignum"fuitnon excoluërunt et lapidera angularem
diam, npnper ignorantiam, Dominum crucifixissent. reprobaveruht. Ideo ablatum est ab eis regnum Dei,
Dicebant enim : Si dimillimus eum, sic opines credent scienlia scilicet Scripturarum, et dalum est gentibus,
in eum. Hoeredifas filii, Ecclesia esl, quam apqpi- qui volunl exercera qupd legunt. Et qui cecideril
sivit sangunie -suo.Hane mpliebantur Judoej lioerpdi- siffler lapidept istum conpingetur ; super quem vero
tare cum crupifigenles eum, et fideni quam in eo cecideril, conteret eum. Cadit super Dominum qui
Ecclesia sua habebat quoerebaut exslinguere pariter peceat ; tapien habet spem ppr poenitenliam resur-
euni Ecclesia ut potuissent suam jusliliam ex Ipge gen.di, quia septies cadit justus pt resurgit. Cadij,
firmare eum sua synagoga. Et apprehensumeum eje- verp Dominus super incredulos, qui nolunl cognp-
cerunt extra vineam, el occiderunt. Hop erant terlia scere prealorem. Qui ppepat cadii, spelpotest respr-
die facluri quo hoecloquebatur. El sic futura quasi gerp. Qui pon crédit, jam judicatps est, et venipt
proelerita loquitur, quia cprlissime noverat futura, suppr eum oeterna perdilio; quoe eum funditas op-
el si voluisset ppluisset deelmare passionem. Ejpr primet. Et .cum audissent principes gacerdotgm pt
cerunt extra yineam, quia extra portam Hi.erusalpm Pharisaei parabplas pjus, cogpoverant qupd dp ipsis
duxerpnt ad prppjfigendum. Çum ergo veneril rfo- diceref. Quia sciebant quod ipsi meditabanlur, pro-
ntiniis vptece-,quid faciet agricoles illis ? Aiunt illi < • pterea inielligebant similitudines de se dictas. Unde
Malos maie perdet-, et vineam suam locabil aliis -agri- quidam sapiens :
colis. Quamvis mali essent, de progenie tamen sa- Consciusips'esibi, 'dese pulât oihni'aBici.
cerdotum prophetarum verilaiem. Perdidit illos
Et quoer'ehies éùni tënbre, limùeruht fui-bas, quia
maie, quia famé qua nihil durius : quoe eliam pb- sicùt
sessos compulit humanis carnibus vesci. Iilos perdi- prophetairi b'ùin hab'ëbani. Turbâ senipër in
motu est : el si'cùl à'd converteriduiri fabilis, sic ad
dit, et commendavit Ghrislianis doetoribus Ecclesiam
desperandum proclivis. Quem enim ima die dabitis
suam. €aveant ergo reges et episcopi istam damna-
laudibus ut Deuin extùlerurit, sëxta dié ui libmieidam
tionem agricolarum, ne forte et ipsi similia patian-
crucifigi petierant.
tur, si bene non excolueiinl vineam Domini, omnem
turbam Christianorum. Dicit illis Jésus : Nunquam GAPUT LII.
legistis in Scripluris : Lapident quem reprobaverunt l)e filii régis nuplfis.
oedificantes?Adhuc persévérai proedicendopassioù'em Et respon'àensJésus dixit ilerttiil in parabolis eis
Ëuaîn, et aclionem Judoeoi'um $éf mëtaphbram; dé" lo'ëtnens..Quod dicitur respondens, ad .eogitaiiouEs
1459 CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSISMONACHI ' 1440
eorum dieîtur respondisse, quia ipsi cogilabant non dA sint oûensio, quia dicitur eis : Quod uni ex minimis
solum eum disperdere, sed et omnes qui in eum meis fecislis, mihi fecistis.
credebant, ideo retulit eis parabolam dicens : Simile Rex autem cum audisset iralus est. In initio et
factum esl regnum coelorumhomini régi, qui fecit nu- homo et rex vocatus est, quia clementia ejus ibi nar-
plias filio suo. Christo Domino. Et Ecclesia quoe ratur, qua ad convivium suum omnes venire volenles
tam ex Judoeis quam ex gentibus congregata est, invitavit. Hic vero nomen hominis sîletur, et rex
congregatio justorum, regnum coelorum dicitur. Re- tantum nominatur, ubi vindictas facturas dicitur :
gnum vero coelorum, Ecclesia est justorum. In hoc Missis exercilibus suis, perdidit homicidas illos, et
Pater rex Filio nuptias fecil quo ei per incarnalionis civitatemillam succendit. Ad litteram de Judoeisfa-
myslerium sanctam Ecclesiam sociavit. Misit servos ctum est. Nam quia occiderunt servos Dei ad se
suos vocareinvitâtes ad nuptias, et nolebanl venire. missos vel occidentibus suggesserunt, tune prophe-
Servi isli prophète intelliguntar, David cum .cae- tas et nunc apostolos, Joannem, Jacobum, alium
leris ; licet enim et lex data fuerit et per prophetas Jacobum, Stephanum, et innumeros alios, missus
Deus nunliatus fuerit, tamen neglexit prope omnis est Dei exercitus. El juste Dei, quia vîndiclam Dei
mundus mandata Dei. Iterum misit alios servos di- exercuit Yespasianus et Titus, el delevit homicidas,
cens : Dicite invitalis, Ecce prandium meum paravi. B et templum quod augustius erat incendit, aci postea
Isti alii servi apostoli intelliguntar qui nobis annun- ab ipsis Romanis civitas destructa,' et sal in eadem
.tiaverunt delicias proeparatas diligenlibus Deum, dispersum. Tune ait servis suis : Nuptioe quidempa-
quoenec oculus vidit, nec auris audivit. E quibus unus ratoe sunt. Nuplioe tune fuissent |si adjunxissenl se
ex persona Domini dixit : Venite, benedicti Patris ad illud convivium. Non fuerunt digni. Non proepa-
mei, percipite regnum quod vobisparatum est ab ori- raveruntse dignos. Ile ergo ad exilusviarum. Euntes,
gine mundi. Yel prandium Scriptura divina in Eccle- doceteomnes gentes. In exitibus autem viarum erant
sia Domini. Tauri mei et allilia occisa. Per meta- gentes, quia nec legem habebant, per quam potuis-
phoram opes regioe describuntur, el est species me- sent pervenire ad eum qui dixit, Ego sum via. El
laphorae allegoria. Per tauros veteris teslamentî quoscunqueinvenerilis, vocale ad nuptias. lia fit quo-
martyres intelliguntar, Ut Eleazar et Maehaboei,qui- tidie, divites el pauperes, humiles et superbi, Do-
bus concessum fuit quasi cornu defendere el odire mini et servi, publicani et meretrices, vocantur in
inimicos. Per altiiia, aves pastoeintelliguntar. Altilia commune, el dicitur : Poenitenliam agile, appropin-
enim, quasi altilia vocamus ab alendo, pastoeque quabit enim regnum coelorum.
vulgo vocantur : prophète intelliguntar qui pasti .Et egressi servi ejus in vias. In vias, non in via.
affluenler Spiritu sancto el verbo Dei aliqui elevati C Quoein bonam partem accipitur numéro sîngulari,
sunt a terra. El omnia paruta, venite ad nuptias. Et plurali voluptates, vel secte divers» sentiunlur.
similiter quod Petrus dicebat : Cum viderilis. exsul- Congregaverunt bonos et malos. Requirendum quo-
tabitis loetiliainenarrabili et glorificata. modo boni inventi fuerint inter gentes. Sed scien
Illi autem neglexerunt et abierunt, alius in villam dum bonos diei ad comparationem malorum ; tamen
'
suam, alius ad negotialionem suam. In villam suam multi boni inventi sunt inter gentes, ut fuit Job, Je-
quis pergit, et ad convivium oeternum venire con- thro, Achior, et etiam inter ipsos paganos erat multa
temnit cum habens possessiones lerrenas sufficien- discretio, quia mulli erant qui vitia deleslabantur,
ter, in promptu habet implere voluptates suas : facit et divitias respuebant, et Deum coeli adorabant. Et
quod eum deleetal, et amplectitur quod in proesenti impletoesunt nuptioe discumbentium.Nuptioehic sunt
arridet et negligit intendere quo vocalus est. Alius in proesenti Ecclesia. El scimus quia Ecclesia mixla
ad negotialionem pergit, cum habens ministerium est de bonis el malis. In coelosoli boni , in inferno
aliquod in quo potest aggregare argentum vel alias soli mali. Boni et mali in proesenti Ecclesia. Intravit
mundi divitias, vel per negotialionem divitias acqui- rex ut viderel discumbentes, et vidit ibi hominem non
rere, de his magis cogitai quam de his quoe spondet vestilum veste nupliali. Yestis nuptialis ebaritas est,
in baptismo. Recogitet unusquisque in quo Deum of- D quia per dilectionem Deus Ecclesiam sibi sociavit.
fendit et pro quibus Dei proecepta negligit ; et intel- Potest quoque vestis nuptialis, vestis innocenlioe
liget de quorum numéro censebilur et cum quibus quam in baptismo accipimus intelligi. Intrabit et
in alia vita computabitur. Reliqui vero lenuerunt ser- rex videre vestes, cura in die judicii mérita exquiret
vos ejus, et contumeliaaffectos occiderunt. Differentia singulorum. Sed et quotidie cum aliquis migrât de
est inter eos qui pro voluptatibus suis ad convivium eorpore hoc, judieium cum illo agiter. Ut viderel
oeternumvenire noluerunt sive in Ecclesia Christiani^ discumbentes. Hoc est in sua fide cognoseentes.
perfecti, et eos qui servos ad se missos conlumeliis •Unumnon vestilum. Per istum omnes mali inlelli-
affecerunl, quia isti duplo rei habentur, qui non1 guntur, quia sicul omnes boni de una generatione
solum non venerunt, sed et servos régis aut conlu- esse dicuntur, sic onmes mali unus populus appel-
meliaverunt, aut occiderunt. Quoe omnia Judaei'ad lalur, quia unus Dominus spirilalis Deus, aut dia-
quos hoecloquebalur, perpelra'verunt. Yideant quo- bolus, aut eris Dei, aut diaboli. Amice, quoniodohue
que omnes Christiani, ne similia illis faciont, ne si intrusli non habens vestem nuplialem ? Ecce et ami-
nolint venire ad prandium, vel volentibus ire non cum vocal, et vitam ejus reprobat quasi dicat :
1441 EXPOSITIO IN MATTHyEUM. 1442
Amice per fidem, sed non per operationem. Al ille .A imperalorem, et statim appréhendèrent eum milites
obmutuil. In tempore illo non eritulliexcusatio ver- Herodis, quasi contradictorem Coesaris.Licet eensum
borum, quia judex qui foris increpabil, et inlerius dari Coesari an non? Cognila autem Jésus nequilia
et exlerius videbit, et testis nostra conscientia aliud eorum ait : Quando consiliastis quamvis a vobis
dicere non audebit. Sicut Paulus apostolus dicit : longe ibi fuit Jésus, etiam quando cogitaslis. Quid
Cogitationibusinter se accusantibus in die cum judi- me tentalis, hypocritoe? Quem non decipiatis per
cabit Deus occulta hominum. astutiam vestram ? Prima virlus est intentionem in-
Tune dicit rex ministris : Ligalis manibus ejus et lerroganlis cognoscere : lune juxta consequentiam
pedibus. Ligabuntur manus et pedes, quia tune om- respondere : ut Salomon : Responde stulto juxta
nis nostra actio cessabit. Mittite eum in lenebras ex- slultitiam suam, ne sibi sapiens essevideatur.
leriores. Interiôres tenebroe sunt caecitas meniis, Oslenditemihi numisma census. Nummus unus de-
exteriores Jenebroe aeternales, ubi lux deerit. Qui narius argenteus vel oereusdicitur et a nomine voca-
ergo hic non curavit pati interiôres tenebras, illic tur, quia nomina regum iu eo imprimuntur. Sive ul
etiam palietar exteriores. Ibi'erit flelus et slridor aliivolunl a Numa principe Romano, qui hoc apud
dentium. Per fletum oculorum et stridorem dentium eos primus proecepit fieri. Aliquando invenitur num-
et resurreclio corporum et magiiitudo tormentorum :B mus pro solido poni. Numisma Groece, Latine dici-
exprimitur, ut illic oculi defleant, quia hic per diver- tur infiexio. Et hoc ostendilur, quia cum Dominus
sa oberrabant, dentés strideant, quia hic de edaci- proecepit sibi exhiberi numisma, illi intelligentes ob-
lale gaudebant, quatenus singula membra quoeque lulerunt denarium. Denarius est genus nummi, quod
supplicio subjaceanl quoe hic singulis quibusque pro decem nummis aereis imputabatur , et habebant
vitiis subjecta serviebant. Multi enim sunt vocati, de argenlo et de oere imaginera Coesaris. Yaluit sine
pauci vero electi. De Christianis dictum est, qui per ostensione nummi dicere quod volebat; convenien-
fidem et baptismum ypeati sunt, quia intra Eccle- lius tamen per ipsum eos convinci. Cujus est imago
siam habentur, sed eperibus diaboli fidemservantes hoecet superscriptio? Similiter sicut nunc iiiscribun-
mentiri Christo per Chrislianitatem noscuntur. Ideo tur de nominibus imperatorum, et figura ejus expri-
necesse ut unusquisque nostrum in humililate se mebatur ut nullus mixturam metalli auderel misce-
déprimât, quia si est electus ignorât. re, neque aliquis despicere ubi videret imaginera Coe-
CAPUTLUI. saris : In nullo unquam loco expressam imaginera
De reddendo quoeDei sunt. Coesarisaudebant despicere. Dicunt ei : Coesaris.Ti-
Tune abeuntes Pharisoei consilium inierunl, ut ca- berii scilicet, quia ab illo primo Julio ita vocatus est,
perent eum in sërmone. Tune, adverbium temporis 'J omnes postea imperalores Romanorum Coesaressunl
esl, et dicitur tune, id est in ipso tempore, cum au- appellati : Tune ait illis : Reddile quoe sunt Coesaris
dierunt de seipsis graves causas per parabolas pro- Coesari.Si imago ejus est in denario, constat quia
pheiare. Adeuntes in consilium., consiliaverunt ut suum erat qui suam imâginem ibi proecepit fieri.
caperent eum in sermorie suo, ul quidquid diceret Quod vos jam per triginta annos solvilis, vultis ut
pateret calumnioe, sicut audistis per LucoeEvange- ego proecipiaindimittere, cum ego, qui nihil telluris
lium, cum in diverso orbe terrarum et Judoea de- habeo, pro me et Petro solverim tributum, et Deo
scripta est ad dandum tributum Romanis et stipen- reddiderini quoeDei erant Patris faciens voluutalem?
dia sub Octaviano. Proinde erat magna lurbalio in Magisproecepturus sum vobis ul silis régi subdili,
populo, quia alii dicebant non esse oequum,ut popu- quasi proecellenti.Reddite quoe sunt CoesarisCoesari.
lus qui dabat décimas, primilias et reliqua lege san- Tributum scilicet, nummum el reliqua quoespopon-
cita, daret Romanis tributum el stipendia. Et alii di- distis quando professi fuislis in diebus prolëssionis.
cebant quod nullo modo possent dimittere ut non da- Et reddile Deo quoeDei sunt. Décimas , primilias, et
rent Romanis tributum qui et totam mundum tene- quoein lege pracepta sunt. Sicut Coesara vobis exi-
rent : etiam et milites eorum sicubi necessarium git imâginem suam, sic vult Deus habere suam in-
erat pro eisdem Judaeis pugnabant. Mittunt igitur ^ contaminalam , quam in vobis condidit. El audientes
suos missoscum missis Herodis régis letrarchoeut in- mirati sunt. Quicredere debueremirati sunl, quia con-
terrogarenl eum. Et si quidem ipse diceret non debe- tra callidilatem eorum consilium reperit. El reliclo
re Romanis tributa solvi, appréhendèrent eum mi- eo abierunt. Recesserunt increduli a pio, quia diversi
lites Herodis. Si autem diceret Romanis dandum et mores nolunt unitatem ; quia cum essent perversi
noiiDeo confestim, illi tenerent quasi contradictorem nolebant ad illius rectitudinem converti, propterea
legis. Yerumtamen fecit sicut solebat, transiit la- sine fruclu abierunt.
queum paratum. Magister, scimus quia^verax es, et CAPUT LIY.
viam Dei in veritale doces , et non est tibi cura de De muliere quoeseptiesnupta est.
aliquo. Non enim respicispersonam hominum. Omnia In illo tempore accesseruntad eum Sadducoei, qui
ista vera sunt. Sed bona, mala voluntate prolata. dicunt non esse resurreçtionem. Duoesecte erant in
Hoecideo iiigerebantur ut non curaret de imperio Judoea, Pharisoeorum et Saducoeorum, et tamen om-
Tiberii, el diceret non dandum tributum, quia habe- nes erant Judaei. Diverso tamen more vivebant et
ret perspectam quod plus amarel Dei cultum quam eredebam. Pharisoei vivebant communiter, sicut
Ui% CHRISTIANI DRUTHMARi CORBEIENSIS MONACHI 1444
apostoli postea vixerbnt ; et rëcipiebant septuaginta A
J licet postquam resurrexerint non subjacebunt bis
duos libros ; et dicebaniur Pharisoei, a Phares filio passionibus corporeis , non manducabunt neque bi-
Judoe, el interpretàntur divisi. Saducoeivivebant sic- bent, neque nubent, et tamen habebunt corpora sicul
ut prophète vixerarît; non tamen rëcipiebant pro- Dominus habuil corpus quod potuit manducare, sed
phetas neque credëbant ; née alios libros nisi Penla- non indiguit neque delëclavit, sed propter veritalem
teuchùm, et non credëbant resurreçtionem fuluram; resurreclionis demoristrandoeinanducavil: Eruul sic-
neque angelum, neque spiritum, nisi solum Deum ; ut angeli Dei in coelo cùm gloria resurreclionis in-
et sicut inter nos sùnt monachi et eanonici, et tamen novali, absque ulla' labe corruptioùîs perpétua visio-
de una gerile Francorum sinit, similiter erant apUd ne Dei fruenfur. De resurrëctione 'aulem mortuorum '
ipsos. Eiani autem inter se discordantes. Sed tune in non legistis quod dictum est a Deo ûicehle vobis: Ego
Domini tentatione concordarunt, sicut Herodes el sum Deus Abraham et Deus Isaa'c, el Deùs 'Jacob ?
Pilatus m Dbriiim passione amici facii sunt. Usque Legerànl, Domine, sed non iniéilexissërit, nisi expo-
lune înierrogaverunl Pharisaei (quia ipsi fortiores suisses. Potuit naîn'que •Dominus satis manifestiora
erànl et plures) Dominum, pulaverunt se comprë- leslimonia proferre de resurrëctione, de prophètis : e
hendere eum, non potuerunl. Accesserunt Saducoei, quibus unum est : Suscilabunthr inortui, et reèiirgênt
qui interpreiahtur justi, a quodam Judoeo qui Sadù- Q j mortui de sëpûlcris.-El illud : Èulli dormiëntium de
caeus dictas est, qui auctor hujus secte fuerat, qui terroe pulvere consurgeht, alii in vitam oeternam, alii
dicunt non esse resurreçtionem. Dicebant enim : Qua- in opprobrium et confusionëm oeternam. Yerumla-
re debemuscredere resurreelioneni, cum Dominus per men, sicut dixi, non curabunt de dielis proplietarum
Moysennilîil indixerit, cum alia omnià bona per ip- nisi iii Moysi dicte eis demonslretur. Prbindë de illo
sum mandaverît? Magister Moyses dixit : Si quis libro quem ipsi rëcipiebant, inde dandum erat testi-
mortuus fuerit non habens filium, ducat frater ejus monium. Non est Deus mortuorum, sed viventium."
uxorem illius, et suscitet semen fratri suo. Hoecideir- Quando Deus ista loquebatur jam erant treceriti anni
co proecepit Deus, ut mulliplicaretur populus ipse, quod Abraham , Isaac et Jacob obierant. Et si ariima
quem ipse propter patriarchas amabal, ul impleret interiisset cum carne, non diceret : Dominus ego
terram, quia tune ex riiaxima parle sine hominibus sum, si non essent adhuc in anima viventes : sed di-
eral. Eranï apud nos septem fratres, et primus uxore ceret : Ego fui illorum Deùs quando illi fuerunt. Ne-
ducta defunclus est. Potuit ita esse in gentë eorùm. mo enim dicit de illo qui non est : Ego Dominus il-
Nam legimus aliquos in génie eorum duodecim mu- lius, quia illi animam essë post morterii corporis de-
lieres habuisse , et quasdam decem yiros habuisse, nëgabant, ostendit ëis Doniiuus vivere illos, de qui-
qui resurreçtionem corporum non credëbant. Recte C bus dicebat -: Ego sum Deus illorum. Ei qùia animoe
istiusmodi fabulam confingunt qua deliramenti ar- eorum vivebant constat quod el corpora résurgent,
guant eos qui resurreçtionem asserunl corporum. et récipient bona-sive mala quoegessérunt simul cum
Similiter duo et très usque ad septem : novissimeom- viverent. Et audientes turboe, mirabantur in doclrina
nium et 'mulier defuncta est. Turpiludinem fabuloe og- ejus. Mirabantur turboe, quia multi anni fluxerunt,
gonunt ut resurreclionis denegent veritalem. Respon- quod ibi non inlellexerant nec Pharisoei, nec Saducoei
dens aulem Jésus ait illis : Erratis nescientes Scriplu- quidquam de resurrëctione ; nec polerant per multos
ras , neque virtutem Dei. Nunquam tam graviter annos illos cbnviricere Pharisoei per illos quinque li
respondit Pharisoeis , quia illi rationis aliquid habe- bros, qubd anima posl morleni viveret. Sëd ilies'eiebal
bant, isti autem nihil. Erratis in secla vestra, ne- qui locutus Moysi fuerat, quo sensu ipsum verbum
scientes Scripluras, neque virtutem Dei, quiaresgui- dixissel.
slis prophetas et non intelligilis Peniateuchum neque CAPUT LY.
virtutem Dei, id est me qui sum virlus Patris, el sa- Quomodo Pharisoei inlerrogant Deum de pripio
pientia Patris^ Ideo erratis, quia Scripluras ignora- mandata.
lis, ideoque etiam virtutem Dei, id est Christum, non Pharisoei autem audientes quod silentium imposuis-
agnoscilis. Non solum enim de Deo non potest esse fI sel Jésus Saducoeis convenerunl in unum. El iterum
sapiens qui Scripluras nescit, sed nec de mundana convenerunt in unum , et elegerunt sapienlissimum
sapiens esse potest perfecle absque notitia Scriptura- de suis. Et inlerrogavil eum unus ex eis legis doctor
rum. In résurrections elenim neque nubenl neque nu- tenlans euni et dicens : Maghter, quod esl mandalum
bentur; sed sunt sicut angeli Dei ht -coelo.Interpres magnum in lege? Quia discere volebat, ob hoc ma-
hujus Evangelii invenit in Groecoverbum acLîvgmet gislrum vocabat; quia sic esl consuetudo discipulo-
passivum cum neutrale verbum sit et ad solas femi- rum. Quod estmandatummagnumin lege?lucam unde
nas pertineat. Est autem reclus sermo locutionis ne- etislehocvolueritiiilerrogare.Eral autem interJudoeos
que nubent, neque ducent uxores.. Fepiinarum est quoestio,quia sacerdotes quivolebant holocauste reei-
enim nubere, id esl caput yelare. Hic aulem nubere pere fréquenter dicebant quod nulla actio tam
grala es-
dictum est, nubi de feminis. Apparet autem in hoc set Deo quam sacrificiumeioffere.ini vero
qui sapien-
dicte, neque nubent, nequenubenlur, quod résurgent les erant, considerabant quod sine oblationibus hostia-
corpora quoe nubere possunt : sed est alia causa pro rum mulli patriafchoe placuerunt Deo ; et a propheta
qua non faciant. Serf sunt sicut angeli in coelo.Yide-' edocti, nialïe Deum scientiam sui
unumquemque ha-
144S EXPOSITIO IN IfÂTTÎLÉÙM. 11-16,
bere, quam holoeausta. Nemo autem unquam absque À . quam ante habuit per divinitatem hahere coepit per
fide el dilectione per holoeausta sola Deo placuisse humanitalem. Et quia Judoei dedignabaniur credere
invenitur. In qua sententia se fuisse declaravit. Hac Christum Deum et hominem, propterea intelligere
de re iste interrogatquod sit maximum et proecipuum nequibant. Quod autem a Paire inimici subjiciunlur,
mandatera, quod Deus plus delectetur. Ail illi Jésus : non infirmitas Filii ostenditur, sedunilas ns(taroe de-
DiligesDominumDeum tuum ex loto corde tuo , ei in morislralur. Nam et Filius subjicil Patri inimicos, qui
Iota anima tua, et in tota mente tua. Primum ergo Patrem clarificat super terram. Sede a dextris meis.,
omnium et maximum mandatera esl cognilio alque Gloriam et slabilitatem debemus accipere in ista ses-
confessio diviiioe unitatis, cum exsecutione bonoe sione. Quia enim Filius assumplus de sancla Maria
operaiionis.Née nobisponitur modus aut mensura in Patris fecit voluntaiem, recle in ascensione a Pâtre
Dei dilectione, sed ex totocorde quantum capere golest dicitur : Sede a, dextris meis. Yictor in gloria. A dex-
anima et quantum cogitare cor, alque mens suggé- tris non locum significat, sed oequalitatem. Donec,
rera, in cogitatione , in loculione, opère absque ul- hic pro semper ponilur, ut illud : Donec senescalis,
lius comparatione Deum diligamus. Hoc est maxi- ego sum Deus. Quasi diceret : Sede quia subjiciun-
mum et primum mandatum. Nunc aperlius ostendit, , tur inimici sub pedibus tuis. Pedes enim Domini vel
quid ille interroga-serit, hoc est apte omnia et super ]B incarnalio, vel apostoli inlelligunlur. El nemo poterat
omnia mandata , istud cpllocandum fundamentem respondere ei verbum. Tune nequiter confusi sunt,
pietatis. Secundum autem simile est huic : Diliges quia nec psalmi verbum dissolvere quiverunt. Post
preximum tuum sicut leipsum. In Jds duobus manda- Domini vero ascensum cum similiter alii de ipso
lis loia lex pendet et prophetoe.Adjungit Dominus ad verbo confutarentur, invenerunt, quod Melchisedech
hoc quod intèrrogatus fuerat, quia illud primum non dixisset hoc ad Abraham reverso de belle Quod non
potest fieri sine isto, quia ipse Deus proecepit dilige- potest ila intelligi, quia sequens vei'siculus conlra-
re proximum sicut seipsum. Illud maximum et proe- dicit. Tecum prineipium in dievirlulis tuoe, el reliqua.
cipuum est, istud tamen prius, quia qui non diligit Neque ausus fuit quisquam ex illa die amplius eum
proximum quem videt, Deum quem non videl quo- interrogare. Nunc pro certo agnoverunt Judoei, quod
modo potest diligere? Per dilectionem proximi per- verbis nullus posset eum capere , quia sicut fons sa-
venitur ad dilectionem Dei. Et qui isla duo proecepta pientioe loquebatur, et comprehendebat sapienles in
adimplet, omnia quoe lex et prophète mandaverunt aslutia eorum. Jam in reliquo corruperunt discipu-
adimplet. Qui enim diligit Deum, non adorât deos , lum illius pecunia, ut proderet eum sine turbis, et
non assumit nomen Domini in vanuni et reliqua quoe comprehendentes eum cum vi tradereut Romanoepo-
ad cultuni Deipertinent. Qui diligitproximum, non oc- ' testati. Ex quo intelligitur veriena invidioeposse su-
cidit nec moechatur, non furatur, non dieit falsum testi- perari, sed difficile eonquiescere. Reprehendit Do-
monium, non concupiscit rem proximi sui, quia om- minus multa in Pharisoeis. Tune Jésus loculus est ad
nia isla in proximis commiituntur, el tali modo ser- lurbas, et ad discipulos suos, dicens : Super calhedram
vatar charitas. Et de hoc dictum est per prophe-
Moysi sederunt Sc'riboeet Pharisoei. -Cathedram hic
tam : Verbum breviatum faciet Dominus super ter-
magislerium el doctrinam appellat. Hoc est, illum
rain. locum et illud magislerium sibi vindicaril, quod Moy-
CAPUT LYL"
ses quondam habuit super populum iri déserte; Si-
Dominus ihterrogat Phqrisoeos.
' militer possumus et ibi-doctrinam acbipere ubi di-
Congregalis aulem Pharisoeis interrogavit eos Jésus cit, et in cathedra
pestilentioe.-'Elcathedras vënden---
dicens : Quid vobisvidetur de Christo? Cujus filius est? tium columbas evertit.
Quia Pharisoei semper-paraii erant ad commovendas Omnia ergo quoe'cunquedixerint vobis, facite et ser-
quoestiones, cognoverunt.aliquando quod et solvere vale. Mira patienlia Dei, quia illi agebant ërga eum
omnia poterat, el eliam proponere quoe ipsi solvere ut
nequius polerant, et tamen ille propter sacerdotiï
nequirenl. Inlerrogat ipsos Dominus de illo quem dignitatem hortabâtar populum ut bona quoe ab eis
dicebant venlurum ( quia proesentem nolebanl crede- 1" audiebant lenerent, a malis vero eorum actibus se
re) enjus filius esse debeat. Si potuissent scire se- custodirent. Omnia, subauditar, bona, quia cum le-
quenlia. dixissenl sicut dixerùnt de Joanne, -quod gebanturScripturoe, non audebant aliud dicere quam
nescirenl. Dicunt ei : David. Quia habent scriptum bona, propter populum, quia omnes lilleris eruditi
dictum Domini ad eum : De fruciu venlris tui po- eranl. Multis
itaque prosunt dicendb quod non fa-
nam super sedem meam : ideirco noverant. Quomo- ciunt, sed multo melius
pi'odessent si facerent quoe
do ergo David in spiritu vocat eum Dominum? In Spi- dicunt.
Alligant autem onera gravia et importabilia,
ritu sancto, non erroris incerto nec propria volun-
intponunl in humeros hominum, digito autem sùo no-
tate, sed in Spiritu sancto prophelando vocat eum tant ea movere. Onera hic proecepta el cbnsuëtudines
Dominum suum dicens : Dixit Dominas Domino meo, eorum
quoe et doctrina sua exlrabebànl dicuntur.
Sede a dextris meis. Prophetavit David de ascensione Ob hoc debemus illam subaudilionem
supërius di-
Domini Christi quod is qui de sancla Maria natus est ' clani
servare, omnia bona quoedicunt, sicùt et illo
supra angelos et omnemereaturam élevâtes, ad dex- verbo Apostoli. Omnia probale, si inveneritîs bona
teram Patris collocatus est et deitalis honorem
esse, lenele. Ecce hie dicitur : Alligant onera gravia
CHRISTIANI DRUTHMAR1CORBEIENSIS MONACHI 1448
1447
et importabilia. Quia importabilia omnia facienda'sunt j Lris humani, unusquisque agnosceret ad animuni di-
si ipsi alligantur. Alligant dicitur ; alligare unum- rigerai. Nam si vocamus nos ahquem patrem, hono-
non tamen auctorem vite no-
quemque jubent. Per metaphoram el allegoriam, et rera oetati deferimus,
onera, el alligatio, et humeri, el digiti dicuntur, stroe depulamus, sed Deum. Similiter de magislro vel
more oneris ; quod sicul illud alligatur et imponitur de filio appellantur abusive, Deus autem naturaliter.
in humero ad portandum, el solet is qui onus impo- Qui major est vestrum, erit minister vester. Yel ipse
nil adjuvare imponenti, ita isti el credulis kfipo- Dominus qui major erat, quia Deus non venerat mi-
nunt ex sua invenlione proecepta, quoeipsi nec ore nistrari, sed minislrare ; seu ipsius proeceplo, ut
nec momenlo custodiunt, sed aliis proecipiunl obser- qui vult major fieri, servial coeteris. Qui autem se
vanda, de oblationibus el observalionibus suis. Qui exallaverit in hoc soeculo, hnmiliabilur in fuluro ;
rector est in Ecclesia primum débet implere quoe et qui se humiliaverit propter Deum in hoc soeculo,
implenda proecipit. Omnia vero opéra sua faciunt, ut exaltabitur in futuro. Quos Deus omnipotens amat,
videanlur ab hominibus. Non quaerunt a Deo retri- si viderit eos exaltari irrationabiliter per superbiam,
bulionem, sed ab hominibus laudationem. Quicun- humiliai eos per aliquam iribulationem, ut fecit Da-
que ila aliquid boni facit ut isti, totum perdit. Di- ' vid, quem de regno expelli permisit, et humilialo,
latant enim phylacteria sua. Cum Deus legem per 3 in regno résidera fecit. El Ezechiam quoque, cui
Moysen dédit, dixit ad paires eorum. Erunt hoecin elaio regem Assyriorum dominari permisit, în tan-
manu tua et ante ocuios luos, videlicet in memoria et tum ut valvas templi Domini et laminas argenteas,
operalione. Et illi, hoc maie intelligentes, feeerunt quas ipse afflxerat, régi Assyriorum daret, et clau-
sibi in membranis decem verba legis et circumda- sis in civitate nuntiis ejus, dura respondere non au-
banlcapita sua de eis, etvocabant araGroeconomine derel, et tamen ibi erat sanctus Isaias propheta.
phylacteria, id est custedias, quia phylaxe in Groece, Iterum humilialo , cenlum octoginta quinque pro eo
Latine cuslodire dicitur. Et tune qui plus gestiebat occidit de exercitu ejus, et cum decem hominibus
laudari, majus faciebat ipsum phylacterium ; unde fugit de terra ejus, et iu sua terra occisus est a filiis
dicit Dominus : Dilatant enim phylacteria sua et suis. Sic multes alios dileclos Deus castigavit. Quos-
magnifteant fimbrias. Similiter jusserat Dominus dam videt ex loto terrena diligere, et proeponere
fieri fimbrias hyacinthinas in quatuor palliorum an- oeiernis : permiltit exaltari, ut post sine fine cru-
gulis, ul esset discrelio inter populos Israël et alie- eienlur, ut fuerunt multi reges et tyranni Assyrio-
nigenas, et in corporibus circumeisio, et in vesti- rum, el Gracorum et Romanorum. Quosdam vero,
mentis fimbrioe, ul si quando in bellum venirem, nimia superbia incedentes, in hoc saeculohumiliai et
videntes fimbrias se cognoscerenl el scirent quem u in futuro : ut Nabuchodonosor, Sennacherib, Ya-
debellare debereut ; mortuos autem, ex circumei- lerianum imperatorem, quem Sapor rex Persaium
sione scirent quem spoliare délièrent, quia in bello ita humiliavit, ul quaudocunque in equum suum
fréquenter amitlit caput moriuus, illud membrum ascendere vellet, ipse acclivis fierel, el de dorso
nunquam. Fuerunt ergo illoefimbrioeconvenienles in ejus equum ascenderet. Herodes quoque quia per-
bello, quia et leviler homo eas invenire poterat, et misit se-dominum vocari a populis, comestus per
non decidebant sicut ramusculi quos soient portare quinque dies a vermibus exspiravit. Quam super-
in bello, quod ob signum de nostris faciunt. Ergo biam timentes antiqui imperalores Romani, licet pa-
Judoeiadinvenerunt sibi in illis fimbriis ul minèrent gani essent, constitueront ut imperator, cum ornâ-
ibi spinas, quasi cum compungerentur rememora- tes essel regalibus ornamentis, ad sinistram manum
rent custodiam legis Dei. Yerumtamen mulier quoe appréhenderai in folliculo pulverem mortui hominis,
teligit fimbrias Domini, non invenit ibi spinas. Si- ut memoraret se cinerem post paululum futurum, et
militer faciebant illas majores, qui magis laudari non super caeteros-seexlolleret.
cupiebanl. Amant aulem primos recubitus in coenis. Eligat qui volueril unum ex istis tribus. Eligo ego
Recubitus fiebat apud antiquos principes in coenisin bumiliari cum mitibus modo, quanl dividere spolia
tribus panibus, dextera, et sinistra, et rétro, ut cum cum superbis.
saluralus esset, acCumberet in qua parle ipse vellet; Voe autem vobis, Scriboe et Pharisoei hypocritoe,
et triclinium vocabalur. Redarguuniur qui amant et quia clauditis regnum coelorumanle homines. Voein-
quoerunt per hypocrisin ipsas cathedras. Et saluta- terjeclio est dolcntis, et significat ploratum oeter-
tiones in foro. Id est, in publico. Non dixit qui ha- num in hoc loco, in quo ipsi sunt quibus ista pro-
bent istos honores juste, sed volunias et hypocrisis phetavii. In Scribis iiitelligunlur el Saducoei, et sa-
condemnatur. Vos aulem nolite vocari rabbi. Eo cerdotes, et Pharisoei, et principes populi ; quoniam
modo quo superiora prohibcnlur. Tamen debemus a Phares filio Judae Pharisoei, dicebanlur : qui pro-
agnoscere et summum Ma'gislrum omnis doclrinoe, pter tribum Judam vocabantur Pharisoei, quamvis
et patrem nostroe aucloritatis, per quem creati su- omnes qui eamdem sectam tenebant Pharisaei voca-
mus, illum qui in coelis esl, quia et ista tune proe- bantur, ut Paulus dicit : Viri fratres, ego Pharisoeus
cipiebat. Non enim prohibuil isto modo patrem vo- sum, cum essel de tribu Benjamin. Hypocritoevo-
carc quo proecepitpatrem et malrem honorare, sed cantur, id est simulalores, pro causis supërius ex-
volebai ut verum magistrum patrem, auclorem gene- probratis, maie inlerpretando. Qui clauditis regnum
1449 EXPOSITIO IN MATTHiEUM. **50
coelorum.Id est Scripturam divinam clauditis, vel J,Lrare jam supra prohibuit. Voevobis, J>harisoei et
celando quod eos debetis docere et pro invidia cela- Scriboe, qui decimalis menlham, et anethum, el cymi-
lis, nolentes ut in me credant. Et omnis magister num, el reliquistis quoemajora sunt legis. Apparet
qui cum doctrina bona malum exemplum discipnlo quia Deus hypocrites satis odit, quod toties Judoeis
prasbet, Tegnum coelorumei claudit. Scriptura enim improperet. Quod dicil : qui decimatis mentham et
divina regnum coelorum dicitur, quia ibi invenitur anethum, et cyminum, ostendit per istas viliores
unde rex coelorumregni cognoscitur, et vita oeterna. herbas in hortis quod expresse décimas accipiebant
Unde supërius Dominus dixit : Auferelur a vobis de omnibus laborantibus, judieium , et misericor-
regnum Dei, et dabitur genli facienli fruclus ejus. diam, et fidem negligebanl. Non auterii ideo eis voe
Vosenim non inlraiis. Ecce de vobismetipsis rei, minabatur quod decimabanl el tam minora, sed ideo
quia scitis bonum et non facilis, nec introeuntes si- quia relinquebant quoeDei erant propter quoedéci-
nitis introîre. Ostendit Dominus quia multi volebant mas accipiebant, id est judieium faeere oppressis,
illum agnoscere per Scripluras, sed ipsi dicebant : aut exigera ab his qui faeere debeant. Misericordiam
A Galitea non. exsurget Christus ; et tamen audie- similiter negligebant, sicut ipse in parabola vulne-
bant multos invocantes illum filium David, qui non ratioslendit, quod transierit sacerdos et levita, et
fuerat de Galiloea,sed de Belhlehem, unde et sancta B ; viderunt vulneratum, et non solum non misericordia
Maria. Voevobis. Subauditur, imminet. Qui circum- moti sunt, sed gravius illum reliquerunt, quia noti
itis mare et arida, ut facialis unum proselytum. Pro- erant el non adjuverunt, et ideirco similes latfonibus
selytus dicebatar Graece advena, quia de alia gente exsliterunt, quia qui perituro non subvenit si potest,
ad legem ipsorum- cpnvertebatur, ut fuit Jethro et occidit. De fide culpat illos, quod his quibus fidem
Achior et multa millia virorum fuerunt, qui de gen- debebant servare, non custodirent : primo Dominum
tibus circumcisi fuerunt et Deum coeli crediderunt. ut Deum et creatorem, deinde patri et matri, post-
Judoei quoque abibant per aliénas terras proedicare modum omnibus Deum coleutibus, quoniam ipsi ap-
nomen Domini, sicut multi Christianorum feeerunt pellantur proximi. Yerumtamen non culpantur si ac-
post adventum Domini. Isti autem ideo culpantur, cipiunt décimas, sicut în consequenli dicit, sed quia
quia lucri causa hoc faciebant, non amore Domini, dimitlunt eâ quoe Dei sunt et proximi judieium, et
et quia post destruebant factum suum per malum misericordiam, et fidem, et quoegravïora sunl legis,
exemplum. Quod dicit mare, insulasque dicit quoe in hoc est proecipua, Sacerdolum est ênim et legem
mari sunt. Et cum factus fuerit, facilis eum filium Domini in populis annuntiare, et eos qui errant ad
gehennoeduplo quam vos. Quia qui ante semel erra- legem reducere. Hoc oportuit faeere, id est judieium,
bat, cum videbal malum exemplum eorum, reverle- G et misericordiam, et fidem, et ea quoe ad hoc per-
batur ad vomitum suum, et erat dignùs tune plagis tinent, et illa non omittere, décimas accipere. Yi-
vapulare mullis : quia servus sciens volunlatem do- deant magistri Ecclesiarum qui habent simile mini-
mini sui, et non faciens digna, vapulabit plagis mul- sterium in populis, et tenent proedia Ecclesiarum ne
tis. Filii autem gehennoe dicuntur, sicut et filii sae- -similes illis fiant si tacuerint populis vitia sua. Du-
culi, quia cujus opéra facit quis, ejus filius et vo- ces coeciexcolantes culicem, camelum autem glulien-
cabitur. Voe vobis. Subauditur, imminet. Duces tes. Per culicem, quoeest musca aculeo "munita (ha-
coeci.Secundum terrenam et corpoream coecitatem bent enim in ore fistulam in modum stimulî, qua
nullus non habens lumen oculorum vult alium du- carnemterebrantutsanguinembibant), minora man-
cere. Multi aulem caeei in animo, id est insipientes, data intelliguntar. Per camelum, animal tortuosum
votant duces fieri, qui nesciunt ipsarii viam ambulare etdeforme,majoramandata. Excolare, humanomore,
nec aliis demonstrare. Et sunt qui sciunl, sed ipsi esl'ila ad liquidum deducere, ut per setas transira
non ambulant, nec aliis ostendunt ut ambulent. Qui possit. Excolare culicem, de minoribus mandatis di-
dicitis : Quicunque juraverit per templum, nihil est, ligenier tractare, id est, de decimis vel de malis ver-
qui autem juraverit in auro templi, débet. Etiam bis. Camelum glutire, majus mandatera, judieium, et
in hoc loco habebant Judoei inventum, ut quicunque " misericordiam, et fidem in neglectum vel iu obli-
juraret contra proximum suum pro aliqua pacifica- vionem dimittere, seu, spiritaliter, culicem tiquantes,
-lione per templum, etiam si mendacium juraret, camelum glutientes, Barrabam eligentes, Christum
nullius criminis tenebatur. Si autem in auro juras- autem oecidentes. Voevobis, Scriboe et Pharisoei hy-
set temphj mendacium cogebatur persolvere. Simi- pocritoe, quia mundalis quod-deforis est calicis et pa-
liter, si inaltari jurasset, nihil debebat. Si vero in ropsidis. Calix vas poculi dictus eo. quod in eo calida
/dono quod, super allareeratperjurasset, tantum co- dabatur potio, vel iaA TOOÎTÔTO?[TTSJKKTOS-] calino
gebatur exsolvere sacerdotibus quantum ipsum do- [-/.cûtvw],id est a ligno. Paropsis vas poculi. quadri-
num erat. Propterea quia istud ipsi rëcipiebant, di- laterum, hoc est, paribus absidis. Et, per ista va-
cebant quoniam peccatum perjurii esset. De templo -scula ipsorum Pharisoeorum corpora ùitelliguiitur,
autem et^altaris perjurio, quod ad templi reslaura- f quod ipsa corpora a foris nitida reddebant,' et intus
tionem pertinebat, dicebant non esse perjurium. pleni erant vitiis. Unde dicit : Intus autem plenî sunt
-Quod approbat Dominus, quia per templum et altare .raphia et immunditia. Rapinaest quoeunque malo
sanclificantur omnia quoeintra sunl. Per coelumju- ingenio a proximo rem suam auferre. Immunditia,
PÀTHOL. GVI. ko
MSi SBRISTIANI DRUTHMARI"CORBEIENSISMONACHI ' ^ um
quaquisque vitio cor habet-maeulalum.-Qui eon- A laie in civitatem, ut veniat stiper.vosomnis sanguis
trarii sunl his de quibus dicitur : Beati mundo corde, justus, qnieffusus est super terram. Non omnes justes
quoniam ipsi Deum videbunt.-Et immunditia omnis •Judoei inlerfecerunl, quia nec erant quando Abel
•fornieatio accipitur. 0 coece;Pharisoee,munda prius -occisus'est. Sed, sicut jam dixi, omnes malide una
quod Intus eslcalicis elparopsidis,-ullîat quod defo- generatione esse dicuntur, sicut et omnes justi de
-risest mundum. Ipse ostendit supërius quoemaculent •alia. Denique 'cum Psalmista -multos de diversis
-liomineni, de corde procedentes cogitationes maloe, .gentibus describeret qui montera Domini "ascensuri
homicidia, perjurium, et reliqua -his similia.. Nam si -essent dicens : Innocens manibus et mundo corde, et
ista defuerint, mundus erit homo -in -conspectu Do- reliqua,-/j<Ecestgeneralio.quoerentiumDominum. Si-
-niini. Voe-vabis, Scriboe et Pharisoei hypocritoe,quia militer ergo Judoei quia occiderunt .parentes suos
- similes estis sepulcris dealbalis. Sepulcrum a sepulto prophetas, de Gain progenïe esse dicuntur, et cum
dictum. Prius enim unusquisque in domo sua sepe- -îpsopoenas subibunt oeternas qui fratrem suumin-
liebatur, poslea velilum-est legibus, quiafelore ipso terfecit. A sanguine Abel justi, -usque ad -sanguinem
Pro qua re in Z'acharioe.De Abel nota est'bistoria omnibus. Za-
' -corpora viventium interficiebanlur.
civitalibus similileriprohibitum est sepeliri. Diversis *charias fuit filius Joïadoe sacerdotis. Qui Joiada.ac-
verbis arguilrPliarisoeosiper hypocrisin. -Quos ante B cepit Joas parvulum infanlem,Gum,inlerficeretAtha-
per vascula, nuric iper-sepulcra redarguil, et dicit lia regina semen regium, -ut -regnaret ipsa. Quia
quod "similes sint sepulcris quoeerant a-foris deal- -mortuus erat vir ejus et -filius ejus, et abscondit
bata de ealce, el marmoribus ornata, et pictacolori- ipsum Joas .per annos septem.-In seplimo anno ele-
bus, intus auteinplena erant omni spurcilia, id est vavit euma'egem, etijussitoecidere reginam. -Igitur
immunditia. Apud antiquos, aliarum gentium-grande - quando îJoiada vixit,-fecit Joas quoeDeo erant pla-
sludium fuil monumenta pairum ornare, quod et ,cita ; "eumaulem Joiada defunctus esset, accepit rex
in monumentis Romanorum adhuc apparet et in malos consiliarios el dereliquitDeum, et misit ad
Machaboeorumlibro legimus. Sed Occidentalis pau- eum Dominus .prophetas et non -audivit eos. Tune
pertas, Orientalibus divîtiis comparata, nihil est. venit ad eum filius Joiadoe iste'Zâcharias, et dixit
Voevobis, Scriboeet Pharisoei, qui oedificatissepulcra ad eum, sicut scriptum est in inllibro-Paralipome-
prophetarum. 'Et istis voe futurum Dominus denun- non : Heecdicit'Dominus: Quare tmnsgredimini-prtë-
tiat, non quia sepulcra et monumenta oedificant.ju- ïeptum Domini quod vobis non -prodetil, et dereli-
storum et prophetarum,.sed quia sic cerli sunt maie quistis'Dominum, ul derelinqueretvos ? Qui congregali
fecisse patres suos occidisse bonos, in tanlunrseiant ^,-adversus eum,-miserunt lapides, juxta régis impe-
illos bonos fuisse, ut ipsi monumenta eorum oedi- -rium, in alriis dombsDomini. Et non est reeordatas
ficent.'El cum hoc pro certo sciant, eadem volun- -Joas rex misericorilioe -fuam fecerat Joiada pater
tate tenenlur, et filii -sunthomicidarum,-non solum suus secuni, sedUnlerfe'cîtifiliunl ejus. Qui cum mo-
-carne, sed imilatione. Potest et alio modo intêlligi? -reretur ait : Vidéat Deus et reqmrat.'"-Gumquerevolu-
quod ideirco oedificabantmonumenta justorum ut no- -tus-esset arinus,'ascendit coiîtra "feumexercitus Sy-
-lunffieret aliis qui illos occiderepotaerint elpolentes -rioe; venitque in Judoeamet Jérusalem, etlnterfecit
fuerint^quia et ipsi-quoddicebant, si fuissemus-indie- -cunctos'principestpopuli. Et cum -pervenisset mo'di-
bus pairum noslrorum, non essemus consenlientes ope- *us -nunferus Syrorum, tradiditDominUs iu manus
ribùs eorum, jactando et-subsannando dicebant. Et -eôruni infinitam multîtudinem, eo ^piod feliquissent
vog-implete-mensurampairum vëstrorum. ïpsam men- -Dominum: -In Joas -quoque »igtfominiosa exercuefe
suram quam illi non compleverunl,-sed incoeperunl, îju'dicia, et abeuntes dimiserunt eum in languoribus
vos-implele.-Il'lioccideruntservos, vos occidetis Do- multis. Surrexerunt-autem-contra eum-servi sui, in
-minum ; illi prophetas, vos^ominum prophetarum sulti6iiem'sanguinis filii4oiadoe sacerdotis, et occide-
-vel apostolos ejus. Serpentes genimina viperarum. •riînteumlnleotp sup. Tali modo occisus fuit iste
Sicut viperaparentes suos-occidit, similiteï-illi -fe-, iyZacharias~iMZertoînjîtew"«ialtare, id est in una exe-
cerunt et vos facielis. .Quomodo-fugietis a judicio . -dra-lhesaurorum/sive juxta gazophylacium. Quod
gehennoe.Quomodofugietis, id est quia talia operà- "autem Dominus filium Barachioe eum nominal, pro
mini. A judicio gehennoe? HOGJest quod 'Joannes daûdeipsius sacerdolis-facit, qui per omnia Barachias
-dixit : Ab ira ventura, scilicet ab inferno, ubi-om- -sluduii-esse, id-est benedictus Domini, hoc enim
-nes mittendi-sunt qui talia operantur. Ideo ecce ego interpretatur. -Notandurà autem quod iste Joiadas,
mitto ad vos sapienles et -scribas, et ex illis occidetis. cumesset summus pontifex,>regmanijussit-'oceidi.
Ideo, subauditur; dÎGOvobis quia vos ita eslis fa- 'Amen dvco -vobisventent hoecomnia super genera-
-cturi. Miltam ad vos sapientes et scribas. Doctesin tionem istai». Ac si dieat -Yenient'boeeomnia *quoe
lege-veteri etin nova. Et ex illis occidetis. !Ut Ja- îligna sunt -venire -super 'lalibusqui talia 'feeerunt.
cobum fratrem -Dominbet Stephanum. -Et brucifige- Jérusalem, qua? occidis ^prephêlds,-et lapidas eos qui
tis. Ut Simonem -filium Cleophe, "Hierosolymorum ud~temissi sunt. Jérusalem, Jérusalem,.-vocativi ea-
episcopuni. Jïï ex eis flagellabitisin synagogis vestris. -sus sunt, quamvis indeclinabiles. Et nônldebet ha-
>Ut omnes -apostolos fecistis, quando ibant a con- here aspirat'ionem m -capite, quia «on potest aspi-
spectu concilii -gaudentes. Et persequimini de civi- rai! quod in loco con'sonaniîs est, nec apud Groeeos
1-455 -" EXPOSITIO IN MATTILEÛM. 1454
habet aspirationem. Quasidicat : 0 Jérusalem, quoe t^ pis super lapidem, "qui non destruaiur. Non sblùm
occidis prophètes ad le "missos, et lapidas, quia ego dé templo ita factum eslfrsed et de civitate, quia in
vomi -fréquenter congregare filios tuos sub alas alium -locum al) iElio Adriano imperatore omnia
meoe défensionis, uf-gallina congregat filios suos, et reoedificata sunt, et in illum locum Tibi Illa fuerat
noluisti. Cessasti a malis operibùs, etiam ipsi qui sal seminatum est, ne quis dëinceps manere vellet.
videbantur "congregati dispergentur. Et relinquetur Si spiritualiter etiam velis advertere, hàbitatio Dei
domus vestra, in qua vos habetis fiduciam, déserta. recessit -&,Judoeis, et venit ad -gentes. Et capite
Per -Jérusalem.habitatores alloquitur, et est species sublato, omnia membra inter se compugnant.
= melonymia, per hoec quod contiuetur^oslendens. Sedente aulem eo super montent Oliveti, accesse-
Quoties. Multbties,-fréquenter"ostendit quod prophe- runt ad eum .discipùli ejus secrelo dicentes. Quia"
tas ripse Tniserit. Quemadmodum gallina. Magnam sëc'retîora erant interrogaturi mystèria, recte ac-
pietalem ostendit se operatum erga populum 'Judaeo- cesserunt et corporë et mente, ne quis infidplium
rum 'qui gallinoe infirmant! erga populos suos s.e audiret et Judoeis nuntiaret, et esset occasio .occi-
assimilât, quia nullaavîs sic infirmalur erga filios dendi eum, qui pro miuoribus dictis Isaiam et Je-
- sicut gallina, ita ul si pullos non Tideas, malrem remiam
prophetas occiderunt. Primitus cum non
tamen intelligas. Et nullus est qui pbssit Dei pietati ;B intellexerunt quod dixerat: Relinqueturdomus vestra
ëomparari. -Ipse enim in sola pietate sua" seipsum déserta, non fuerunt ausi interrogare quo animo
exinanivit formant servi accipiens, in similitudinem dixerit, sed ostenderunt ei lapides et structuram,
hominum factus, et haBiluinventus ut homo. volenies ei,proebere occasionem dicëridi quod anle
'Ecce relinquetur vobis domus vestra déserta. Ecce dixerat. Cum vero ipse mariifestius eàdem "rëpli-
adverbium demonstrantis, quia jam installât tempus cavil, jaih audenl Interrogare secretiofa adventus
quo erant'ipsum oecisuri, et Dei custbdia ab eis Te- . sui, et finis .saeculi. Die'nobis quando hoec erunt,
cessura etillud'templum in proximo contemuendum, et quod signum adventus tui, et consumhiationis soe-
etnoupostmultum'incendehdum, et civitasdelenda. culi. In quibus et de adventu suo et de consumma-
"Quodfactum est quadragesimo secundo anno post tione saeculiscire, voirait. Et Dominus in subsequen-
ejus ascensionem in coelum. 'Et ante per Jeremiam tibus de istis omnibus respondit, et dixit eis : Videte,
ex persona Domini dictum fuerat : Reliqui domum ne quis vos seducat. Plus Dominus in"principio ipsos
meam, Uimisi hoereditalem meanv; facta est mihi castigat ut se custodiaht, ne sedùcantur ab aliquo
hoereditasmea quasi spêlunca hyenoe. Hyena bestia pseudopropheta. Multi veniunt in nomine meo di-
est quoe semper in sepulcris mortuorum habitare centes, ego sum Christus, et -multosseducent. E qui-
"solet.Et 'huic bestioe comparantur recte Judoei, qui '^ bus fuit unus Simon qui dixit quod ipse essel Chri-
"fréquenter Dominum derelinquebant et ad idola stus, etiam in conspectu Neronis. Reliquit etiam
convertébantur. De quibus scriptum est quia non scriptum in suis libris ita : Ego sum Dei sermo,
est spès "in oreoeorâm : Similes illis fiant qui fa- ego sum speciosus, ego sum paracletus,"égo omni-
ciunt ea. potens , ego omnia Dei. Audiluri enim estis proelia
Dico enim vobis, non nie videbitis amoao, donec et opiniones^roelioruin, videte ne turbemini. Multa
iicalis : Benedictus qui venit ~in nomine Domini. Ad proelia audierunt et inter Romanos et inter alias
Tioc quod dixerat: Quoties volui congregare filios tuos, gentes, et opiniones, id est famas proeliorum. Proe-
ad hoc respicit : Non me videbitis .erga vos nu tali cepit tamen ne tarbentur, sed teneant fortîtudinem
voluntate, ut velim congregare filios veslros, donec animi, inter adversa et prospéra, qui non haberent
agalis poenitentiam, et cognoscatis quia ego sum de unde dolerent, seu quoeperderent, qui omnia habe-
quo dictum est in psalmo : Benedictus qui venit. bant relicta pro Deo juxta illius philosophi con-
i&dhuc sunt in tali tenore. Veniët Enoch et Elias, silium, qui cum de Athenis e schola Romam venis-
et cognoscent, et tunc.congregabuntur sub alis, et set navigio, negotiatores cum quibus yenerat nau-
sub protectione "Domini.Nam aliter non potest bene fragium passi in mari amiserunt substantias suas.
j.
intelligi iste versiculus, quia corporali specie ad eos Ille vero qui nihil habebat proeter simplex indu-
reversus est, quando Pascha celebravit, et iterum mentum non -habuit quod perderet extra se. Cum-
quando îigatus aàductus est ad erucifigendum. Et que negotiatores Romam yenissent, ille venit,coram
'egressus de templo ibat. ïbat iterum ad hospitium imperatore, et probato rex, quod sapiens ..esset,
suum, sicut solitus erat, in Bethaniam. Et' accesse- dédit multa proedia et honores. Cumque negotia-
runt discipùli"ejus, ut oslenderenl ëi oedificaliones tores, post multos dies, mutuatis pretiis unde redi-
templi. Quoe causa fuit ut discipùli ostenderent rent in patriam, dicebant ad eum quid vellet man-
oedificaliones templi \ quas ipse jam per triginta dare parentibus et amicis, ait : Dicite eis, quando
1res annos videbat? Ab eo loco acceperant occasio- iter arripiunt portent thesauruni quod mare et Jures
nem que ipse dixerat : Ecce relinquetur vobis domus non possint auferre, sicut ego feci qui nihil perdidi,
vestra déserta, et volebant scire quo sensu illud et modo ditior sum quam illi cum quibus veni, qui
Dominus dixerit, si poluisset fore ut talis oedificatio divites exierunt el pauperes redeunt. Oportet enim
"déserta foret. Ait illis : Videtis 'hoecomnia. Id est, hoec primum fieri, sed nondum esl finis_.Qui legit
ïriiràmiriîista. Amen dico vobis, non relinauetur la- verba quoe Ôrosius de bellis collegil per historias
14SS CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSIS MONACHI 14S6
expavescere poterit pro tanlis tribulalionibus. Ob A . perseveraverit usque in finem. Subauditur in fide et
hoc muniebat Doniinus sues, ne lurbarentur et ne dilectione Dei. Hic salvus erit. Hic pronomen est în
putarent instare finem mundi. Surget gens in gen- isto loco. Ille enim salvus in alia vita erit, qui in
tem, et regnum adversus regnum. Et Judoei hoc fe- fide permanserit. Et proedicabilur hoc Evangelium in
eerunt tempore Pilati, el Romani etiam ipso die universo orbe. Unum est signum de fine soeculi,quod
quo beatus Petrus introivit Romam erant inter se tune esse débet finis soeculi, cum omnes gentes au-
parati in bello, sed ob reverenliam sancti Pelri dierint Evangelium regni. In testimonium omnibus
nullus potuit compari suo nocere, quia obriguerunt gentibus. Nulla gens est sub coelo quoe non habeat
eorum brachia, et sani domum redierunt. Ignora- auditum, et Domini facta, el quod ipse Deus a plu-
«verunt tamen ob cujus merilum salvati essent. ribus credatur, si non per pradicatores, tamen per
Et pestilentioe,et famés. Pestilentia est infirmilas in vicinas gentes. Et lune erit consummatio. Nescimus
populo, quoe cum unum apprehenderit celeriter ad jam gentem sub coelo in qua Christiani non habean-
plures transit, sicul factum legirnus in tempore tur. Nam et in Gog et in Magog, quoe sunt gentes
sancti Gregorii, et tempore David, quando dicitur Hunnorum, quoe ab eis Gazari vocantur, jam una
augelus percussisse populum, qui diabolus intelli- gens quoe fortior erat ex his quas Alexander condu-
gitur. Fit vero ipsa pestis fréquenter et in Paloeslina B xerat, circumeisa est, et omnem Judaismum obser-
et in Italia. Unde el bene sanctus Gregorius dicit : vât. Buîgarii quoque, qui et ipsi ex ipsis gentibus
« Pestilentias sine cessatione patimur. D Famés sunt, quotidie baptîzanlur. Cum ergo viderilis abo-
multe tune fuerunt, sed una fuit per totum orbem minationem desolalionis, quoe dicta est a Daniele pro-
decimo anno Claudii imperatoris, de qua in Aclibus pheta stante in loco sancto. Abominatio desolationis
apostolorurii legitur. Terroemotus innumeri illic, et . idolum vocatur in Danielis libro, de qua ipse pro-
fiebant et fiunt. Aliquando autem et fiunt Dei jussu phetavit, sicut et nunc Deus, cum ipsam vidissent
' in
pro aliquo signo, sicut quando apostoli oraverunt, templo, cognoscerent prope esse desolationem'
et terroemotus factus est, ut ostenderet Dominus templi et provincioe. Quoe et de imagine Coesaris
quia terreret incredulos, et defenderet pios. Ali- potest intelligi,- quam Pilatus posuit in templo ante
quando fiunt ex eventu, quod ventus inveniens adi- viginti quinque annos subversionis urbis, sive de
lum ingrediens sub terra, et quia_violentas est equestri statua Adriani, quam Romani ei fecerant,
quoerit aditum exeundi, et tali modo submovet ter- quia, ad bellum pergens, in via, reclamante quadam
ram. Hoec autem omnia initia sunt dolorum. Hoec vidua, stetil cum equo, donec ei justitiam de op-
omnia în Paloeslina fuisse legimus, ante subversam pressore faceret. Quam consules pro pio facto per
provinciam. Hoecinitia dolorum fuerunt, quia-acer- G universas civitates poni jusserunt, et ipsa stetit in
biora post venere tormenta. Tune tradent vos in tri- templo Hierosolymorum ante destruclionem civitatis,
bulalionem, el occident vos. El de apostolis, el de quam ipse Adrianus fecit, qui secundo rebelles Ju-
aposlolorum successoribus intelligendum, quoniam doeosultima coede perdomuit, et in alio loco ipsam
quando proyincia Paloeslina deleta est, perpauci civitatem oedificari proecepit, et Eliam vocavit, et
vivebant de apostolis. Nullus autem ex illis exieral probibuit ibi Judoeosingredi. Et ad Antichristi tem-
in Judoeam, Çhrisliani tamen erant in Judoea, etiam pora potest referri, quia jubebit se adorari pro Deo
infra civitatem 'multi fuerunt, non tamen legimus omnipotente, etiam mundo, sicut ait Apostolus. Se-
quod ibi mortui fuerint, quia Romani non prohi- Bebit in templo ostendens tanquàm ipse sit Deus
buerunt ullum exire, nisi illi ipsi qui intra civitatem quem Dominus Jésus inlerficiet spiritu oris sui et de-
erant. Et erilis odio omnibus propter nomen meum. slruel illustralione adventussui.
Gaudendum odium quod pro Deo suscipilur. Ex qua Tune qui in Judoea sunl fugiant ad montes. . une
autem re ipsae tribulationesvenient, osteuditur", cum ad hoc respicit : Cum venerint ea quoeproedico. Quia
posl occisionem Domini, etiam discipulorum proedi- sic. Lucas narrât : Cum videritis ab exercitu circum-
citur futura. Et tune scandatizabuntur multi. Sive dari Hierosolymam, tune qui in Judoea sunt fugiant
sument scandalum conlra proximos qui Christiani ad montes, videlicet ne includantur in illa obsidione.
fiant, sive irascentur Judoei cum viderint omnes Nam si [illi qui-inclusi fuerint scire pro eerto po
gentes in Christum credere, quia Judoeisscandalum missent exitum rei, nullo modo se inibi clausissent.
est Deum incarnatum audire. Et invicem tradent, et Hoc vero Evangelio multi Christianorum edocti,
odio habebunt invicem pagani Christianos. Et multi cum viderunt appropinquare hostem Romanorum,
pseudoprophetoesurgent. Pseudo Groecumest et La- dëcesserunt trans Jordànem in regnum Agrippa;,
tine dicitur falsus, ut Theodas et Judas Galiloeus et nihil loesionis habuerunt. Etiam apostoli
jam
qui eduxerunt populum posl se, dicenies se esse prope adhuc vivebant. Si spiritaliter velis scire,
prophetas, sed et ipsi perierunt et quotquot eis potes omnia illa ad hoereses referre et peccata.
consenserunt. El quoniam abundavil iniquitas, re- Quoe cum"videris regnare super eos qui
magistri
frigescet chantas mullorum. Ad Anlichrisli tempora Ecclesioe esse debent, lune qui in Judoea sunt, hoc
iste versiculus pertinet, quando refrigescet dilectio est in confessione veroe fidei, festinent ascendere
Christianorum, et multi dimittent Christianitatem, ad montes vîrtulum. Et illi qui supra tectum. Id est
et eonvertentur ad ipsius volunlatem. Qui autem qui transierunt^ animo carnalia, non descendant ad
*«="* WYPAÇTTinÏN MiTTTI4?TTM j,HHo
pristinos actes mundanoe conversationis. Et qui A A loquitur Dominus, ut et tribul'ationis magnitudinem
operatur in agro, qui intelligitur Ecclesia, non re- designet, et liberum inesse homini monslret affe-
"" clum.. Nam fidelis et si ad horam
spiciat in rétro, ad ea quoe propter Deum reliquit, seductus fuerit,
sed tendat semper ad propositam fidem. Voeautem tamen cite resurget, ul beatus Petrus. Ecce proedixi
pmgnanlibus et nutrientibus. Quia fugere non vale- vobis. Tribus vicibus in ista maledictione replieatum
bunt: sicut legimus de nutrice Miphiboseth. Quoe habet, ut non auscultent malorum suasionein. Si J
cum audisset quod mortuus esset Saul et Jonathas, ergo dixerint vobis : Ecce in deserto est, nolite exire.
fesiinabat fugere cum infante, ceciditque cum ipso, Ibi abduxit Theodas populum, ille pseudopropheta.
"
et claudus effectûs est. Legimus etiam quia in ipsa Ecce in penelralibus, id est in secretis aliquibus;
obsidione Maria'nobilis et proedives quondam fe- nolite eredere. Spiritaliter Ecclesia catholica, id est
mina, quoeante vix valebat incedere super terram universalis, non solummodo in Africa, aut in alio
pra nimia teneritudine, in ipsa obsidione filium speciali loco, vel in penetralibus hoereticorum, sed
suum quinque dies habentem comederit. Orate au- per uiiiversum mundum, quia ideo catholica, id est
lem ne fuga vestra in Mente vel in sabbato fiât. Quia universalis, dicitur. Sicut enim fulgur exit ab Oriente,
in hieme fugere malum esset, ob frigus.Jn sabbato et apparet usque ad Occidentem, ita erit adventus
si fugeret, transgrederetur legem. Si staret more-1B filii-hominis. Non enim venit absconsus, qui in prima
retur, ul Maehaboei feeerunt. Tamen quando Ye- majeslate celala nube carnis apparuit. Per figuram
sgasianus in provinciam venit, oestas inera't, quia quoe idea dicitur, describit suum adventum. Non
ipso die Paschoe Titus ad Jérusalem accessit. Sed erit-necesse in secreto quoerere, qui manifestas
obsidio Jérusalem per duos annos continua fuit. omnibus et lerribilis ut fulgur apparebit. Fulgur
Erit enim lune tribulatio magna qualis non fuit ab neutri generi nomen esl, nec habet o in nominativo,
initio in mundo usque modo, neque fiet. Et de obsi- sed correptum u. Est autem aliud nomen quod dici-
dione Judoeorum potest intelligi, quia nunquam tur fulgor fulgoris, per o produclum, et accipitur
apud illos tribulatio fuit, sicut apud ipsos qui in ipsa pro splendore. Ubicunque fuerit corpus, illuc congre-
obsidione fuerunt. Non enim remansit canis, neque gabunlur et aquiloe.Dat exemplum de re inferiori ad
pairs corii in ostio, aut in aliquo jacens loco. Yivi inferiorem per speciem paraboloe : quod sicut aqui-
abibant homines in sepulcris et ibi exspectabant loetrans mare dicuntur sentira cadavera, et illuc se
mortem. Troja decem annis obsessa est, sed non congregare, similiter in illa die omnes eleclos cum
ibi tanta mala sustinuere. Et ad Antichristi tempus Domino esse coadunandos, significans se casurum
recte potest aptari, in quo tribulatio inenarrabîlis pro suis in mortem, quia cadaver a casu nomen ac-
* cipit, seipsum
erit, quia non solum tormenta ingeret acerbiora C corpus, sive cadaver volens intelligi.
sanctis, sed et signa multa faciet, et dona plurima Àquilam sanctos suos, quorum renovabitur ut aqui-
dabit, ad seducendos Christianos. Et nisi abbreviati loejuventus, et qui assument pennas ut advolent ad
essent dies illi, non fieret salva omnis caro. Abbre- Dominum. Statim aulem post tribulalionem dierum
vialos, dicitur, non mensura, sed numéro. Hoec illorum sol obscurabilur, et luna non dabit lumen
enim .tribulatio quanto coeteris gravior, tanto tempo- suum. Yel in comparatione claritatis Dei videbuntur
ris brevitale moderatior est futura ; quantum nam- obscurari, vel veraciter obscurabunlur, sicut ob-
que ex propheta Danielis et Apocalypsi intelligi da- " scurata fuerant tempore mortîs ejus. Nam needum
ter tribus annis et dimidio ipsa sic grassabitur. impletum est quod Joël dicit : Sol converietur in
Nam dies oequali mensura' semper erunt, ut Psal- tenebras et luna in sanguinem, antequam veniat dies
mista dicit: Ordinalione tua persévérant dies. Sed in Domini -magnus et manifestus. Cum vero pactum
numéro pauci constituti sunt, "in quibus electi pro- fuerit judieium, et fuerit coelumnovum et terra no-
babuntur et mali manifestabuntur. va, erit quod Isaias loquitur : Erit lux lunoe sicut
Tune si quis dixerit : ecce illic Christus, aut illic lux solis, et lux solis erit septempliciter, sicut lux
nolite credere. Christus non solum Dominus [noster septem-dierum. ,
T
hic intelligendus, sed et rex Judoeorum, quia Judoei Et virtules. coelorum movebuntur. Quid nos miseri
sic appellabant reges. Et fuerunt multi tune qui se faciemus, si virtules coelorum in illo tremendo die
Chrislos dixerùnt, qui voluerunt esse reges, si tune tremiscent? Yirtutes coelorum, angelos, archange-
potuissent victoriam capere. Et in ipsa civitate Jé- los, et novem ordines angelorum. Et tune apparebit
rusalem très erant qui se reges dicebant. Surgent signum filii hominis in coelo. Ipse videbitur et a
enim pseudoprophetoe et pseudochrisli, et dabunt justis, et ab impiis. Sic in Apecalypsi Joannes dicit :
signa magna et prodigia, ita ut in errorem inducan- Videbit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt.
tur, si fieri potest, eliam electi. De utrisque tempo- Et sicut in Actibus apostolorura legimus dictum
ribus possunt hoec dicta accipi, sed melius ^d Anti- quando ascendit : Quemadmodum vidistis eum t,un-
christi tempus referimus, in quo non solum ipse tem, ita véniel. Yel signum filii hominis, crucis
faciet multa signa, sed et ministri ejus: Cujus enim vexillum possumus intelligere, vexillum viclorioe
fides tune non titubabil, quando videbit crudelem. triumphantis. Et lune plangent omnes tribus terroe.
perseeutorem signa faeere? Ita ut in errorem indu- Omnes tribus terroe, omnes génies dicit. Plangentes
cantur. fieri potest, etiam electi. Dubitantis affecta autem dicent : Bealoe stériles quoenon
gennerunt,'ei
14S9 CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSISMONACHI 1460
: Cadite A per bona opéra, prope erit finis, quia Cum plenitudo
' ubera quoenon lactaverunt. Dicent monlibus
super nos, et collibus : Operilenos. gentium inlroierit,îunc omnis Israël salvuserit.
, Amendicovobisproeleribilgeneratiohoecdonecomnia
Et videbuntfilium hominisvenienteminnubibus coeli
si diei fas est, quasi juramentum Do-
cum virlûte multa el majestate. Cum virtute et ma- fiant, Amen,
au- mini est. Et multum commendat ubicunque hoc
jestate visuri sunt quem in humilitate positum
adjuugit. Generationem banc et Judoeorum genus et
dire noluerunt. Cum virtute et majestate, quia omnes
in et omnium genus hominum possumus sentira. Coelum
.angeli el sancti cum illo. Ignis conspectuejus, et terra transibunt. Coelumhoc in loco aereum spa-
in circuilu ejus lempeslas valida. Si solummodo fi-
tium appellat, ubi aves volant. Unde el volucres
gurant visionis ejus populus Israël a monte Sinai qui coeli dicuntur. Tantum enim
audivit timoré perterritus sustinere non potuit, quid spatium ignis assumel
et ad delendum, quantum aqua tenuit in diluvio.
pul-amuslune erit ? Et millet angelossuos cum tuba, Nam coelumin
el voce magna. De hac tuba apostolus Paulus dicit : quo sidéra sunl, innovabilur in me-
coelumnovum
Cdnit enim tuba, et mortui qui in Christo sunl primi liorem figuram ut Joannes dicit :JSril
el terra nova.De terra quoque tantmn ardebit, quan-
résurgent. tum maculalum fuit ab humanis laboribus, reliqua
' El
congregabunt electos ejus a quatuor venlis. A B mutabilur in meliorem figuram. Verba autem mea
quatuor climatibus coelidicit : Oriente, Occidenle, non proeteribunt. Subauditur, ut non sint sicut dixi.
Aquilone et Austro. El neputaret aliquis a quatuor Yel alio modo in bac terra nihil coeloet terra dura-
plagis terroe, et non polius a cunctis finibus ejus si- bilius, ac si diceret : Ante potest coelum et terra
mul, et mediterraneis regionibus eleelos esse con- transira, ut non sint, quam non fiât quod dixi, qùia
gregandos, subjunxit : A summis coelorumusque ad veritas sum, et impossibile est veritatem posse men-
terminus eorum. Quia nullus in die illa electus rema- • tiri. Sive coelum et terra transibunt, id est ab ea
iiebit, qui non occurrat Domino. Yenient in aère ad specie quam nunc habent in aliam. De die aiitem illa
judieium sive vivi inventi, gustabunt tamen mortem, el hora nemo scit, neque angeli coelorum,nisi Pater
"sivemortui resuscitandi. In momento, in iclu oculi. solus. Filius per quem factus est omnis dies, et qui
Momentumesl quadragesima pars hora. Ictus oculi, esl sapienlia Dei Patris, non potest ignorare ; sed in
euni clauditur et aperitur. Quicunque bestiis comesti ipso sunt omnesihesauri sapientioeabsconditi. In hoc
sunt, vel incensi, nulla erit mora neque diiferentia. quod ipse unus Deus esl cum Paire novit ipse omnia
Yenient aulem el reprobi ad judieium, sive vivi quoenovit Pater. Sed ad hoc nescit, quia nescientes
inventi, moriendi et resuscitandi cum aliis mortuis, facit; sicul coecafossa dicitur, non quod ipsacoeca
Interposita tamen differentia, quod justi cum gaudio sit, sed quod nescientes se facit coecos. Nam interro-
in Domino, impii ul videant quem beatum amitlent gatus post resurreçtionem de die judici ab apostolis
Dominum, ut peracto judicio dispereant cum diabo- ait: Non est veslrum nosse lempora vel momenla, quoe
lo, et décidant in infernum cum corporibus el ani- Pater posuit in sua potestate. Quando dicit : Non est
mabus, sicut descendit Dalhan et Àbiron in infer- veslrum scire, ostendit quod ipse sciât, sed non
num. Ab arbore autem fici discite parabolam. Cum expédiât apostolis scire, ut semper de adventu Do-
jam ramus ejus lener fuerjt el folia nata, scitis quo- mini suspecti sic vivant quasi die altero judicandi.
niam prope esl oestas.Quoniodo, inquit, cum teneri Sicut in diebus Noe, ita erit adventus filii hominis.
fuerint erurapenles ramusculi, jam prope adesl ISicut autem in diebus Noe nihil adversi suspicaban-
oestas, quia non potest erumpere antequam sol ap- tur, sed faciebat unusquisque quod sibi ei placitam
propinquel. Ita et vos, cum videritis hoecfieri, id est erat, sic erit in adventu Domini, quia illa bella et
hoecsigna proecedere quoe proedixi, cognoscite ap- illoe perturbationes quoe supërius narravit anle
propinquasse et meum adventum et consummatio- erunt. Tune autem erit pax. Sicut nos scimus modo
nem saeculi, el fùturi regni jucundilalem; quia talis proedictum de Antichrislo, sic sciverunl Judaei de
erit comparalio ad deleclationem delectationis hujus n Christo proediclum per prophetas, et tamen proe-
saeculi, qualis est oestas ad comparationem hiemis, senlem non cognoverunt. Sic timendum nobis est,
quia tune moerorisnostri nubiloetransibunl, ël vite ne nobis insciis veniat Dominus. Ideoque secundum
dies oeterni solis claritate fulgescent. Iia^el vos cum Domini proeceptum convenil esse semper parâtes.
videritis hoecfieri, scitote quia prope est in januis. Quia cum dixerint pax et securilas, tune repentinus
Sicut isti saeculares sciunt cognoscere per erum- superveniet interilus, sicut dolor parturienlis et non
pentes ramusculos arborum venieptia desiderata effugient. Tune duo erant in agro unus assumelur, et
tëropora, ita et yos scitote per proedicta signa prope alter relinquetur. Isti duo populus Judaicus et gen-
esse desiderata yeslra gaudia. El in januis, in ter- tilis. Seu duo populi boni et mali in agro, in Scri-
nirais novissimis. Sicut enim janua finis esl domus, ptura sancla, debent exercera bona opéra, unde in
et qui extra januam exit apparat multis, sic et ego oeternumvivant. Unus assumeluret aller relinquetur.
diësquejudicii in januis erit tune, quia lune exinde Quia sunl multi infra sanctam Ecclesiam qui Scri-
incipiam apparere multis. Potest eliam spiritaliter pturas legunt et non audiunt, el Christianos se esse
intelligi Synagoga, cum ipsa per Enoch credere in profiientur, qui non assumeniur. Duoe molenlesin
D'émucoepéritet Eliam, quasi folia et fruclus faeere •mol"- Duaeistoe synagoga est et Ecclesia, iu lege
1*61 _ , EXPOSITIO IN MATTILEUM. Um
sive in Scriptura debent molere farinam Yerbi Dei A haliitaculum animoe ita dissiparet, ut anima slare
sd suorum aliorumque pabulum. Sed una assume- non posset. Nam mors quomodo potest fur intelligi,
tur, altéra relinquetur, videlicet Ecclesia electorum quoe substantia.caret? Nihil denique est aliud; nisi
assumitur, reproborum relinquitur. Vigilate ergoj, absenlia vite, sicut- tenebroe non sunt aliud nisi
Yigilare est bona opéra exercera. Quoesi fecerit, absentia lu'cis. Palerfamilias homo vocatur, quia
eliamsi eorpore dorniiat, ipsa pro eo vigilabunt et principari débet super membra sua, quemadmodum
orabunt. Yigilat qui exercet opérande quod "crédit. palerfamilias in domo. Non sinit perfodi domum
"
Unde Paulus : Evigilate, justi, nolite peccare. suam. Cum sentiens et cum gaudens dies exitus, loe
Quia nescitisqua hora Dominus veslerventurus sit. lus egreditur, et corpus obdormiscit, ut de Joanne et
Notandum quod non dicit nescimus, sed nescitis. Stepbano scriptum est, quod obdormierunt in Do-
Pro hac enim causa noluit apostolis patefacere, ut mino. Ideo et vos eslole parati, quia nescilis.qua hora
semper incerii cradant eum omni die futurum, el filius hominis venturus esl. Nesciente patrefamilias
taies se proeparent, ut digni sint ad suscipiendum fur domum perfodit, dum a bonis operibùs oliosus
eum. Ideirco enim Dominus ultimam nobis horam est. Quilibet missus Dei veniens habitaculum nostroe
voluil esse incognitam,-ut semper possit esse suspe- carnis dissipât, et habitatorem egredi compellit,
cta, ut dum"illam proevidere non possumus, ad illam B quia cum ventera damna spiritus non proevidel,-hune
sine inlermissione proeparemur. Habemus enim ex mors ad supplicium rapit. Furi " vero resisteret, si
tradilione majorant quod in Pascha paulo ante me- per bona opéra vigilaret, ne impoenitens periret.
diam noctem, sicut percussor per domos ^Egyptio- Quis putas est fidelis servus et prudens quem consti-
rum transiit perculiendo, sic debeat venire, sicut iuitDominus super familiam suam, ul det illis cibum
scriptum est : Dum médium silentium lenerent in tempore. Modo Dominus ipsos suos discipulos, et
omnia et nox in suo cursu médium iler haberel, omni- per eos magistros Ecclesiae admonel, ul el ipsi vigi-
potens sermo tuus, Domine, de coelisa regalibus sedi- lent et coeterisverbum divinum annunlient per quod
-bus venit. Sic denique nobis scriptum reliquere vigilare et observare illam horam sciant. Illi ipsi ta-
quod oetava Kal. Aprilis fuit mundus factus. Domi- men tune erunt prudentes et fidèles, si in tempore
nus eonceplus esl el passus, et simili modo erit de- sciant dare- conservis dapes verbi. Hoc est ut tem-
slruclus. Et statuerait ul in ipsa nocte nullus anle pore congruo non abscondant, neque profunda et
médium noctis dormiret, sed vigilarent in Dei lau- alla ignaris turbis ingérant, sed exemplo Domini
dibus secundum islam Domini admonitionem. Et perfectioribus secretiora, vulgaribus hordei pabulum
iunc celebratar oclava Kal. Aprilis Pascha. Postea minislrent. Beatus ille servus, quem cum venerit Do-
instilutum esl in Nicoena synodo ut exspectemus G minus, invenerit sic facienlem, Bealus dicitur bene
post oequinoxiumvernalem diem Dominicum, et in auctus. Félix etbeaius erit qui primo seipsum verbo
decem et novem annis non evenit sic Pascha, nisi divino repleveril, ut ipse primo facial, postniodum
una vice ; et tali modo occultes erit nobis ipsa die. aliis ore et opère verbi pabulum suggérai, quia sic
Quanto ergo nobis incertus, tante magis parati esse de eodem Domino scriptum est : Quoe coepit-Jésus
debemus omni tempore. Etenim unicuique nostrum faeere el docere. Ante fecit, pbstea docuit. Et ipse
venit Dominus, cum dies nostri finis appropinqual. supra de doetoribus ait : Qui' autem fecerit el docue-
Puisât, cum per oegritudinis molestiam mortem vi- rit, magnus vocabitur in regno coelorum.
cinam esse denuntiat. Cui vigilantes confestim ape- Amen dico vobis quod super omnia bona sua con-
rimus, si exercentes semper bona opéra cum amore stitua eum. Magna distantia est inter bonos faelores
suscipimus. Àperire enim Judici pulsanti non vult, et proedicatores. Bonos enim auditores si vigilantes
qui exire de eorpore trépidât, et videre eum quem se invenerit, facit discumbere, hoc est quiescumbere
conlempsisse judicem formidat. Ad excutiendam au- in vita oelerna. Et transiens minislrabit quoeproepa-
tem mentis nostroedesidiam, etiam exteriora damna rala sunt diligentibus Deum. Bonis autem proedica-
per similitudinem adducuntur,ut animus noster ad vi- toribus, si prudenter dispensaverint, ut ipsi satien-
gilandum exciteiur. Dicit enim : Illud aulem scitote ter, et aliis suffleienter minislraverinl, supra omnia
quia si scirel palerfamilias qua hora fur veniret, vigi- bona sua constituet, id est supra omnia coelestis
laret utique, et non sineret perfodi domum suam. regni gaudia, non ut ipsi soli-habeant, sed ut abun-
Fur enim domum perfodit, cum. diabolus habitacu- dantius caeteris cum sanctis et oeternaliler perfruan-
lum animoe infirmât, ut habilator discedat. Omnes 'tar. Si autem dixerit malus seivus in corde suo, mo-
enim infirmitates hominum et pecorum a diabolo mm facit Dominus meus venire, et coeperilpercutere
infliguntur, ut feeerunt in Job et filiis ejus, Tobia, conservossuos, manducat aulem et Mbitcum ebriosis.
Paulo ; Deotamen permittenle, et angelo bono prasi- Hocdeunoquoque Christianopolestintelligi, maxime
dente, ne diabolus juxta malignam suam volunlatem de magistris Ecclesiarum, regibus, episcopis, comiti-
peragat. Unde et Dominus ad ipsum de Job dixit, bus, qui proponunt sibi longa tempora vivendi, et
cum corpus ei dimisit. Verumtamenanimam illius percutiunl, vel alias injusiilias fâciunl Christianis,
serva. Duobus enim médis intelligitur hoc ipsum Do- vacant comessationibus el ebrietalibus, et aliis vi-
mini dictum, ut neque in animam ejus aliquain loe- tiis. Veniet illis Dominus. Hoc est missus Domini,
sionem faceret et ad menlem, aut aliud mali ; neque qui separabit animam de eorpore eorum m tempore
1465 CHRISTIANI DRUTHMÀRICORBEIENSIS MONACHI 1464
quando non sgerant, partemque eorum ponet eum A acceperunt oleum in vasis suis cum ïampadibus. Quia
hypocritis, quibus supërius dixit : Voe vobis, hypocri- egeruntpro solo Dei amore et relributionis oeternoe.
toe; vel cum illis de quibus dixit : una assumelur, Yasa, corda sunt electorum. Moram autem facienle
et una relinquetur, hoc est cum his qui descendunt sponso. Hoecmora adhuc agiter, quia adhuc non ve-
ininfernum. Ibi erit fielus et slridor dentium, per quoe nit judieium. Dormilaverunt omnes. Infirmati sunt.
in durissima tormenta perducantur. Et dormierunt. Mortui sunt. Hoc quotidie fit de fide-
Tune simile erit regnum coelorumdecemvirginibus. libus et infidelibus, sed generaliler in die judicii fit.
Per superiorem parabolam de apostolis et doetoribus Mediaautem nocle clamor factus est. Quia sicut dixi-
sub persona boni servi malique pramisit; ostendit mus, média nocte finem mundi credimus fore, el
quid ille habiturus qui bene ministraverit verbum insperate. Clamor factus est angelorum cum rubis
divinum, et quid ille qui negligenter. Nunc genera- hominum , fulgurum et tonilruorum. Ecce sponsus
liter de omni Ecclesia et auditoribus ejusdem Yerbi venit. Yenîet manifestius et non silebil. Exile obviam
divini parabolam ponit. More tamen prophetali, quo ei. Advocavit coelum desursum, et terram deorsum
et apostoli omnesque illi auditores fuerunt erudili. hoc esl et qui in coelosunt et in terra. Tune surrexe-
Habebant enim in usu filas animas diei virgules, runt omnes virgines illoe. Quia boni et mali résurgent
quoe Deum alienum non adoraverunl, responsum B cum corporibus. Ornaverunt lampades suas. Habue-
uniuscujusque animoeDeum, sponsam animam Deum runt corpora resuscitata. Fatuoe autem sapienlibus
colenlium. Quia sicut mulier omnia quoe facit, cum dixerùnt : Date nobis de oleo vestro, quia lampades
voluntate viri débet faeere, et omnia ad opus ipsius nostroeexslinguuntur. Hoc esl, adjuvale nos apud
et ad laudem ejus, sive adprofectum ejus dare quid- Deum. Responderuntprudentes dicenies: Ne forte non
quid dat : el non débet alium oestimare sapientio- sufficial nobis et vobis. Non dicunt hoc pro avarilia,
rem, speciosiorem, fortiorem quam virum suum. Sic sed pro timoré, quia vix poterunt sua opéra unum-
anima uniuscujusque colentis Deum, quidquid faeit quemque liberare. Unusquisque enim pro operibùs
cum Dei voluntate et in nomineDomini débet faeere. suis recipiel mercedem, neque poterunt in illa die
Non débet amare, neque patrem neque niatrem, aliorum virtules aliorum viiia sublevare. Sicut enim
gemmas, aurum, argentum , proedia vel aliquam tempore caplivilatis BabylonioeJeremias el Ezechiel
crealuram sub coelo plus quam Deum. Tune autem et Habacuc, Daniel, Ananias, Misael non potuerunt
amal Deum, si facit quoe ipse proecepit. Si autem alios liberare, sic el sancti in illa die non poterunt
jusliliam deserit pro alia re, tune amat plus illam adjuvare alios, nisi quos bona sua opéra adjuverint.
rem quam Deum, et ibi fornicatur anima ejus. Hoc Cum operibùs bonis poterunt adjuvare preces san-
modo débet esse virgo omnis Ecclesia Christi, vide- ^ ctorum. Ile polius ad vendentes, et entité vobis.Non
licet omnes Christiani. De talibus virginibus dicit consilium dederunt, sed crimen improbaverunt. Ac
Dominus : Simile esl regnum coelorum: hoc est prae- si dicant : Ile ad adulatores, pro quorum vanis lau-
sens Ecclesia quoe fréquenter appellatar regnum dalionibus opéra vestra exercuislis. Yendilores nam-
coelorum. Recte per denarium numerum omne ge- que olei adulatores intelliguntur. Qui enim alicujus
nus humanum exprimitur, quia denarius numerus opus pro aliquo dono laudat, quasi eleuni vendit. De
perfectus et absolûtes est, et ultra ipsum nullus nu- quo Psalmista : Oleiimaulem peccatorisnon impinguet
merus nisi de ipso multiplicatus. Et in hac parabola caput meum.
nullus est qui hic non designetur. In quinque aulem Dum aulem irent emere, venit sponsus. Quia cum
sensibus corporis unusquisque subsistit homo. Ge- non potuerunt esse cum Domino el electis, erant
minatus autem quinarius, denarium perficit. Et quia cum diabolis quos auscultarunt. Venit sponsus. Pe-
ex utroque sexu fidelium multitudo colligitur, sancta ragetur judieium. Et quoeparatoe erant, inlraverunt
Ecclesia similis decem virginibus denuntiatur. Yirgo cum eo ad nuptias. Illi qui habuerunt perfecta opé-
enim nomen est communis generis, et eodem modo ra, recepti sunt, ut sint cum Deo el angelis suis, hoc
dicitur virgo sancta Maria, et virgo sanctus Joannes. r, est inillacoeleslibeatitudine. Etclausaest janua. Adi-
Quoe accipientes lampades suas, exierunt obviam tus misericordioe interclusus. Non enim post judieium
sponso el sponsoe.Lampades autem corpora intelli- patet precum aut merilorum locus. Tune erit clausa
guntar. Tune exierunt obviam sponso et sponsoe, janua omnibus malis exclusis, quoemodo quotidie
quando per baptismum introierunt Ecclesiam ejus. omnibus ex corde poenitentibus aperitur. Quod simi-
Quinque aulem ex eis erant faluoe, el quinquepruden- liter beatus Beda in quodam rhythmi versiculo in-
tes, llloe sunt fatuoe secundum Deum quoe mundum gemiscit dicens : Nulla erit suspicio salutis vel renie-
aut ea quoein mundo sunt plus diligunt quam Deum. dii, janua clausa thalami completis sponsi nuptiis.
Et tune fornicatur anima alicujus erga Deum, quan- Novissimeveniunt et rehquoevirgines dicenies: Domi-
do aliquod pretium ei plus placet quam Dei, id est ne, Domine, aperi nobis. Frustra tune clamabunt qui
retributio vite oeternoepro factis suis. Sed quinque illum bine clamanlem per sua Evangelia et suos
falnoe acceplislampadibus, non sumpserunt oleum se- proedicatores audire noluerunt. Ingeminant, Domine,
cum. Quia non habuere opéra quoeDeo essent ac- Domine, sed frustra , quia poèmtenlioetempus erit,
cepta, sive quia maie feeerunt, seu qui si quid boni nunc quia poeniientiadicitur quasi punientia. Puniendi
feeerunt pro humana laude feeerunt. Prudentes-vero tempus erit, sed spes venioejam ultra non erit. quia
1465 EXPOSITIO IN MATTILEUM. 1466
nequaquam tune veniam inveniet qui modo non vult. A operatio designatur. In uno talento intelleclus tan-
poenitentiam agere, ut David dicit : Quoniam non est lummodo designatur. Credimus tamen quia apostoli
in morte qui memorsit tui. Magna erit severitas post electi et quinque et duo talenta habuerint et adhuc
judieium, quia ante judieium ineffabilem misericor- in Ecclesia Christi multi Jiabent similiter. Unicuique
• diam proerogavit. At ille respondens ait : Amen dico secundum propriam virtutem. Non pro largilale aut
vobis, neseio vos. Neseio vos, subauditur per opera- parcitate, alteri plus et alleri minus tribuens, sed pro
lionem meos fuisse. Nescire enim Dei, reprobare accipientium viribus. Quiaet in eremo quamvis se-
est. Yoesuperbis quibus Deus ista diclurus est : Vi- ptuaginta duo seniores eodem spiritu fuerint repleti
gilate itaque, quia nescitis diem neque horam. Quia quo et Moyses, non tamen sic profuse ut Moyses.Et
multoties ipse per se clamavit in hoc saeculo vigila- profectus est slalim. Quia tandiu conversâtes est cum
re, et audire dedignati^sunt, clamabunt multiplici- discipulis quousque vidit eos non indigere praesen-
ter, et non exaudientur. De quo voeproefatus Beda in tia corporalis instructionis, et post recessit ab eis
jam dicte rhythmo prosequilur dicens : O quam in- corporaliter, quos tamen spiritaliter nunquam dese-
felix anima privata hoc convivio, quoe ultra in me- ruit. Abiit autem qui quinque talenta acceperat, et
raoriam non revertetur Domini. Semper enim debe- operatus est in eis, et lucratus est alia quinque. Simi-
mus ultimum diem metuere, quem nunquam possu- B Hier et qui duo acceperat, lucratus est alia duo. De
mus proevidere. Quem David metuens dicebat : apostolis non dubilandum, quod talenta quoea Deo
Nolum fac mihi, Domine, finem meum , et numerum acceperunt, juxtaDei voluntatem duplicaverint. Unde
dierum meorum, ut sciam quid desit mihi. Quia si et sequax eorum Paulus habens et quinque et duo
quis iter pergere débet, vult accipere vioesumptus talenta^ dicebat : Voemihi est, si non evangelizavero,
sufïïcienter. Ul sciam quid desit mihi. Timebat ne quia dispensatiomihi crédita est. Item de e.Ueriori-
exstingueretur lampas ejus, ideircedicebat: Ut sciam bus talentis. Ad ea quoemihi opus erant et his qui
quid desit mihi. Proeparamus incessanter sumptus in mecum sunt, minislraverunt manus iste. El item:
via, ne in illa die excludamur clausa janua. Omnia oslendi vobis, quia sic oportet laborare, et su-
- Sicut homo qui peregre proficiscens.Quia Deminus scipere infirmos. Ille exteriora talenta duplicat, qui
cite erat transiteras de soeculocorperaliter, et disci- de terrenis ofiiciis vitam oeternam sibi comparai. De
pùli de die judicii interrogaverunt, ipse aulem nolue- unoquoque homine ista intelligere possumus, maxi-
rateertem tempus ostendere. Quantum timenda et me tamen de his qui locum apostolorum in Ecclesia
proeeavendaesset ipsa dies multis parabolis proposi- tenent, proedicatoribusvidelicel divini Yerbi. Potest
tis ostendit. Dixit supërius de vigilanti et prudenti quoque in duobus talentis, intelleclus et charitas in-
servo, atque de negligenli. Iterum generaliler de C telligi, quia operatio in heminis arbitrio esl dimissa.
omni Ecclesia sua, quoeDeum se adorare profiletur Si enim operationem ibi intellexerimus, poterit sur-
sub specie decem virginum. Nunc iterum principa- ripi ut dicat quis, ideo non posse operari bonum,
liler de aposlolis et doctoribus, el cum illis de om- quia non acceperit talentum operationis. Scimus au-
nibus hominibus. Homo iste, Dominus noster Jésus lem quia Deus hominem in libero arbitrio habet di-
Christus, qui pro nobis sua gratuita pietate homo niissum, utram velit faeere mandata Dei, an non.
fieri dignatus est cum Deus esset. Peregre profici- Qui autem unum acceperat, abiens fodit in terrain, et
scens. Peregre, id est longe, venit a nomine quod est abscondit pecuniam domini sui. Pecuniam in terra
pereger, inde et peregrinus, id est pergens longius. abscondere est acceplum ingenium in terrenis acti-
Proficiscens a verbo proficiscor deponens verbum bus implicare. Luerum spiritale non quaerere-, cor a
venit participium. Ipse Dominus Christus peregre terrenis desideriis nunquam levare. Unum talentum
profectus est quando in coelum ascendit, quia licet Judas intelligentioeaccepit, quia similiter eruditus
in coelo divinitas fuerit, tamen homo ille quem de fuit a Domino ut coeteri, sed in terreno avarilioe lu-
sanctallaria assumpsit in coeloantea non fuit. Vo- cro cuncla convertit, qui loculos magistri habens
.cavit servos suos. Apostolus ad quos hoecloquebatur, _ quoepotuit furatus est, quousque et Dominum ven-
tradidit illis doctrinam evangelicam. Et uni dédit didit. Yideat se unusquisque quia nullus est qui
quinque talenta, alii aulem duo, alii vero unum. Nam omnes sensus corporis sanos habeat, qui possit
omnes apostoli oequaliter docti recesserunt a Domi- quoeri non accepisse aut accipere poluisse talentum.
no, "sedalii plus,- abï minus. .Minusenim erat sapiens Potuit enim quia sanitate vigebat discere qua vive-
Thomas qui dixit : Domine, nescimus quo vadis, quam ret ; et sibi et aliis prodesse. Nam nullus se poterit
Petrus. Item minus Philippus cui dictum est : Tahto excusare de ignorantia, quia non licet ignorare, quia
temporevobiscumsum et non cognovistisme, Philippe, repleta est terra Domini scientia, imo de pigritia
quam Joannes dixit : In principio erat Verbum.Ideo condemnabitur, et dejeclione lalenti. Alius evange-
in quinque talentis diversas gratias intelligere debe- lista dicit : Quod talentum in sudario ligaverit. Ille
mus, velin quinque talentis donum quinque sensuum doctrinam patrisfamilioe in sudario ligat, qui donum
id est exteriorum scienlia. exprimitur, videlicet xi- intelligentioein luxuriis, aut eomessalionibus, aut
sus, auditus, gustus, odoratas et lactus. Quia satis ebrietatibus vel aliis hujus saeculivoluptalibus con-
abundeque honoratur, qui in his quinque sensibus vertit. Post multum vero temporis venit dominus ser-
vigere permittitar. In duobus talentis inlellectus et vorum illorum, el posuit rationem cum eis. Generalis.
1467 CHRISTIANIDRUTH5IARI CORBEIENSISMONACHI 1468
examijiatio omnium nominum operum in die judicii A catum, ac reliquis quorum actus non habemus con-
erit. Sed et quotidie agitar, dum electi et reprobi de scriptos. Et colligis ubi non sparsisli. Scilicet praedi-
hoc soeculorapiuntur. Et accédais qui quinque talenta cationis verbum. Unde dater intelligi, quia qui bene
acceperat obtulit alia quinque talenta dicens. Non operali sunt inter gentes, non habebunt in tartaro
verbis dicent, sed opéra perfecta monstrabuntur, tam dira tormenta ut illi qui ut nequius potuerunt
quia in illa dieuniuscujusque opus mànifestum erit. operali sunt? Seu alio sensu, quia non solum illos
Etiam in hoc saeculohoc fit, cum quis quinque sen- punis qui cognoverunt quid debuissent faeere, sed
sus corporis in bono opère implicat, et alios suo et illos qui te ignoraverunt, et qui te non audierunt.
exeraplo instruit et Deus eam inlentionem reclam Et thnens alii, et abscondi talentum in terram. Ac si
perspicil. Largilus ei scienliam eliam ampliorem, dicat : Cum consideravi quia et illos punis per igno-
quam ei qui naturali ingenio pollebat: Ait illi domi- ranliam, el illos qui-per infirmitatem fragilitatis, et
nus ejus : Euge, servebone el fidelis. Euge , Groecuin quos recipis sine macula reeipis , desperavi me
nomen est, et dicitur Latine bene, subauditur gaude, posse ad tuam graliam vel ad tuum regnum perve-
bone serve. Servus non semper condilione dicitur nire, et ideirco totum meum studium in terrenis col-
timoris, sed eliam dilectionis. De illo alio loco Do- locavi, ut si amitterem vitam beatam in futuro, vel
minus dicit : Jam non dicam vos servos. De isto et B proesentem dilectionem non amitterem. Etiam in
hic, serve bone. Et in alio loco : Dicite, servi inutiles proesenti potest accipi, quia cum quilibet acumen
sumus, quod debuimus faeere fecimus. De isto ergo ingenii quod a Deo accepil non sequitur, perdit per
quod ad dilectionem pertinet dicitur servo, non ti- suam desidiam quod scire poterat, et assequitur
moris sed amoris Deo placendi. Fidelis. Quia Dei plerumque is qui hebes. acumen habere videbatur ;
dona et cuslodivit in se, el in aliis ampliavit. Super per assiduitatem et per suam bonam volunlatem.
pauca fuisti fidelis. Super pauea, super terrena, Ecce liabes quod tuum est. Ex quo primus parens
quia quamlibet in hoc saeculo terrenoe ras coelesti- noster in paradiso peccans, ipsas suas culpas in Do-
bus comparaloe, pauca et viiia sunt. Intra in gau- minum suum voluit reputare dicens : Mulier quam
dium Domini tui. Suscipe quoe oculus non vidit, nec dedisti mihi dédit mihi, et comediex eo. Omnium ho-
auris audivit, nec in cor hominis ascendit. minum genus culpas suas in alios gesliunt rétor-
Accessitautem el qui duo talenta acceperat. Si hic quera. Unde et hic servus dicit : Ecce liabes quod
operationem pro talentis accipimus ; dicent multi : " tuum est. Quasi diceret : Et si alios non instruxi,
Non accepi a Domino talentum ut possini operari ineipsum cuslodiri, el iu me habes salvum talentum.
quoe intelligo, el propterea non possum perficere Qui enim debuit simpliciter inertiam suam et pecca-
opéra Dei. Sed scimus quia omnes homines liberum G tirai eonfileri, dicit sepruderiti consilio egisse ne pe-
habemus arbitrium ul operemur aut opéra Dei aut cuniam perderet, qui hoc .solum timere debuit ne
opéra diaboli. Propterea melius est intelligere intel- sine lucro ad Deum reporlaret. Respondens autem
leclum alque charitatem. AU illi Dominus ejus : Dominus ejus, dixilque ei. Serve maie et piger. Ser-
Euge, serve bone. Ulerque servus simile gaudium vus malus appellater, quia calumniam fecil Domino,
recepit, et qui de quinque decem, el qui de duobus et peccatum suum in eum voluit rétorquera. Piger,
quatuor fecit, non eonsiderans lueri magniludinem, quia noluit talentum dare ad erogalionem. Sciebas
sed studii volunlatem, quia Deus inlentionem in uno- quod melo ubi non seniino, el congregoubi non sparsi.
quoque homine considérai, ul dixit ipse de vidua Si et illud juxta tuam sententiam exquiro, quod ad
quoe duo minuta in gazophylacium misit; inquit: erogandum non dedi, quare tu, sciens voluntatem
Dico vobis, quia vidua plus omnibus divilibus misit. meam, non dedisti pecuniam meam admensam ? Num-
Quid autem majus dari potest fidéli servo, quam mularii a nummo dicuntur, quia ipsi eos percutiunl.
esse cum Deo, et videre gaudium Domini sui. Acce- El soient monelarii accipere argentum ab aliquibus, el
dens autem el qui unum talentum acceperat, ait : Do- soient denarios formareet posl annum integrum red-
mine , scio quia homo durus es : métis ubi non semi- dere quod acceperunt, et medielatem de ingenio suo
hasli, et congregas ubi non sparsisli. Per servum istum D super acceptera. Quod divina lex de terrenis pecuniis
Omnesmali intelligunlur. Sive singularité!' unusquis- prohibetfieri : quoniam inilium eslcupiditatis, exigera
que malus, quia nullus prope potest inveniri qui non velle quoe te nescias cemmodasse. Unde Psalmista
a Deo acceperit talentum, quoniam unicuique res dicit de justo viro : Pecuniam suam non dedil ad usu-
de qua vivit, pro ralenti acceplione deputabiter. ram. De spirîtali vero, id est, proedicatione divina,
Eliam el qui locum apud divilem oblinet, si non in- quoenon steduerit multiplicari, exsolvet débitas poe-
tercedit pro pauperibus, pro talenli retentiorie repu- nas. Tollite ab eo talentum, et date ei qui habet de-
tabilur. Homo durus es. Jusiitiam Dei multi soecula- cem talenta. Conveniens videbatur ut eum lalentam
res duriliam putant. Sed sicut veritas naluraliler est, ab illo tollebatur, ei daretur qui duo quam qui quin-
sic etiam justus et justitia naturaliter, el injuste non que. Sed si vira dicli perpendimus, plus ille habuit
potest agere qui essentialiter bonus esl. Métis ubi qui duo, id est, inlelligentiam et charitatem, quam
non seminasli. Quia etiam in gentilium populo qui- ille qui quinque sensus corporis accepit, quia scien-
cunque bona studuit operari, Deo accepta fuerunt tia Dei et charilas omnes apud Deum praeellunî
§orum opéra, ut in magis, quibus non fuerat proedi- virtules. Fréquenter ergo videmus illum qui bene
Î469 , EXPOSITIO IN MATTILEUM. *«<>
exterioribus administrât (licet simplex frater) habeat, A bum retrusurus. Et staluet quidem ovesa dextris. Id
majora dona a Deo quam ille qui de sua scientia se est in bonam partem. Hoedosaulem a sinistris. Id est
jactans alios dedignatur. Et iste unus malus servus, in malam partem. Yideant nunc qui adhuc vivunt,
Judoeorum populus potest intelligi, qui doctrinam ut festinenl esse oves Christi : vesliant nudos, et
legis quam accepit noluit multiplicari in genlili po- alant indigentes ; vivant simplîciter, non de raphia,
pulo. Cui talentum ablaluni est, sicul ipse alio loco neque noceant alicui, quia qui hoedos in hac vita
dicit. Auferetur a vobis regnum Dei, et dabitar genti imitâtes fuerit, soeius tune impiorum erit. Hoedis
facienti fruclus ejus. Omni habenti dabitur. Habenti comparantur quod lascivum esl animal, et hixurio-
fidem vel bonam volunlatem, dabuntar reliqua bona. suni, quorum similes sunt dissoluti in voluptatibus
Ei autem qui non habet fidenryel bonam yoluntatem, suis, luxuriosi et avari erga proximos suos. Tune
et quod videtur habere per hypocrisin auferetur ab dicet rex his qui a dextris ejus erunt : Venite, benedi-
eo. Sive terrenoe res, quas magis amavit quam vi- cti Patris mei. Hoc est, mecum venite, cum quo hoere-
tam oeternam. Auferetur ab eo, et tune neutrum ha- des esse dehetis vite oeternoe.Benedicit ; quia ad ima-
bebil. Et inutilem servum ejicite in tenebras exterio- ginera Dei facti, ideo benedicti. Possidete. Hoc est,
res. Supërius dixi quia lenebras interiôres eoecilas absque ulla contradictione, Paralum vobis regnum,
mentis appellatur; exteriores tenebroe erunt in in- B per proesentiam Dei. Regnum, latam mansionem,
ferno, ubi neque Deus, iiequcsol ei lucebil. Deus lux quoenon angustabitur vobis, sed dilatabitur spaliose.
esl, qui "abillo elongatur, in tenebris conslituitar. A conslitutione mundi. Quam unam bealam in prin-
Ibi erit fletus et'stridor dentium. Per fletain et strido- cipio a Deo credimus esse crealam, ubi fieret rece-
rem dentium dira tormenta proedicunlur el vera re- ptaeuluni justorum. Esurivi enim in membris meis.
surrectio corporum demonstralur. Talentum genus Quod est Ecclgsia mea. Et dedislis mihi manducare.
ponderum est maximum. Sunt autem tria gênera : Sive cibo terreno, sive spirituali. Sitivi el dedislis
minimum quinquaginta librarum, médium, septua- mihi potum. Sicut cibus spiritalis, sic est et potus.
ginta duarum, summum centum viginti. Unde et beatus Paulus dicebat. Bibebant de.spiri-
Cum aulem venerit Filius hominis in sede majesla- tali. Hospes eram, et collegislis me. Hospes dicitur et
tis suoe, et omnes angeli cum eo. Multa Dominus di- qui suscipit et qui suscipilur. Hospes eram, hospi-
xit quoead diem judicii fienda sunt, sed quando ipse tio indigebam et suscepistis me, quia hospes non
dies aut hora esse debeat, non dicit. Sed constat solum suscipiendus, sed et trahendus el quoerendus.
profecto quia qui alia scit secretiora mysteria hoc Unde et beatus Tobias cum sederet ad mensam mi-
et ipsurii sciai. Dixit supérius admonitiones ad om- sit'filium quaerere qui cum eo ederet. Nudus, et co-
nes, nunc autem. ostendit quid in novissima hora '-' operuislis me. Est nudilas corporalis et spiritalis.
ipse facturas sifc Scimus quia judieium dédit Pater Unde dictum est : Reatus qui custodit vestimenla
Filio, et qui in primo adventu venit judicandus, in sua, ne nudus ambulel,
secundo veniet judicaturus vivos et mortuos. Nulla Infirmus, et visitastis me. Et in infirmitate corporis
autem lingua potest enarrare quanti lerrores ibi et in infirmitate animoevisitandi sunl qui Deum Pa
érant, cum coelum el terra ardebit, sonus tonitruo- treni invocant. Cum enim aliquis in tribulalionibus
. rum et fulgurum audietur, angeli résonantes tubas hujus soeculitrislari incipit, tune infirmatur. Quem
mortalium turbam concutient. Cur enim non creda- si quis visitaverit, et verbo suo conforlaverit, mer-
musjmod illi angeli qui corpora de aère assumunt, cede non carebit. In carcere eram, et venislis ad me.
ut fréquenter xisi a patribus leguntur, sono oereo Carcer a coercendo dicitur, eo quodrei ibi coereean-
debeant insonare, ut feeerunt quando Dominus per tur. Hoc est conslringantur. Carcer eliam angustia
subjectam crealuram locutus est turbis. Ad hune ju- et pusillanimitas animi intelligi potest. Et hoecom-
dicii diem omnes novem ordines. angelorum venienl, nia pietatis opéra et carnaliter el spiritaliter exer-
omnes homines boni et mali. Tune sedebit in sede ceri possunt intelligi, et ad actualem vitam pertinent.
majestatis suoe. Per sessionem auctoritas judicandi,, Q Quoequi studiose adimpleverit in hoc soeculo,post ad
majestas pro polestate. Multi autem pulaverunt in theoricam Dei contemplationem pervenit, in qua
valle Josaphat, qui est locus. in Judoea, futurum esse sine fine oculi ejus videbunt regem in décore suo.
judieium, sed nequaquam verum est, quamvis sonet Amen dico vobis, quod uni de his patribus meis mi-
Josaphat judicium,sed in aère erit, ut Paulus dicit : nimis fecislis, mihi fecislis. Attendendum quod dixit,
Rapiemur in aère, el sic semper cum Domino erimus. de his minimis fratribus suis, hoc est, qui Deum'Pa
. Et congregabuntur-ante eum omnes gentes. Quicun- trem credunt, el ipsum invocant, et non sunl elati,
que spiritum vite habuerunt immorlalem, sicut an- sed humiles spiritu. Tune dicet his qui a sinistris
geli et homines, ibi aderunt. Et separabit eos ab in- erunt. Notandum quod non habet, ejus, sed tantum
vicem sicut paslor séparât oves ab hoedis. Quia jam a sinistris, quia Deus sinistram nihil habet. Unde
dixerat : Ego sum pastor bonus, persévérât in ipsa scriptum est : Vias quoea dextris sunt, novit Domi-
parabola, quod sicul paslor ad vesperam oves ab nus. Perversoe vero sunt, quoe a sinistris sunt. Dis-
hoedis segregat, utlios mittat in unam mansionem, cedite a me. Ecce terribilis et timendavox, etiam si
illos in alia. Similiter Deus tune âd vesperam hujus nihil addidisset, quia qui a Deo recedit, diabolo tra-
mundi collecteras suas oves in ovile, hoedosin Ere- dilur. Et nihil aliud extra Deum, nisi malum înenar-.
i<« CHRISTIANI DRUTHMARIC0RBEIENS1S MONACHI 1472
rabile. Maledicti. Maledictus non potest esse, ubi A^ Post biduum, post duos, subauditur dies. Et ad hoc
est benedictus. A Deo creali benedicti, operibùs ve- respicit quod dixit Filius hominis tradelur posl bi-
stris maledicti. In ignem oeternum, qui paralusest duum. Nam pascha et crastinum celebratum fuit,
diabolo et angelis ejus. In ignem oeternum discedere, quia quarta feria haec loquebatur, in quinla feria
id est inord'mate cadere proecipiuntur, quia jam ab pascha celebravit, hoc est, agnum comedit. Sexta
illa die crudeliter tractandi sunt. J3ternus erit eis feria, quod est biduum, traditus esl. Et Filius homi-
ignis, quia licet ipsi finem peccandi habuissent, ta- - nis tradelur. Recte Filius hominis, quia divinilas^ni
men volunlatem habuerunt, et semper vivere, et passibilis et sola caro passa est. Tradetur a Judaeis,
semper peccare, et ideo ex voluntate sine fine dam- quia quemcunque occidere volebant, adjudicabant
nabuntur. Qui paratus est diabolo et angelis ejus. Hic eummorti, et tune dabant poteslali Romanoe, quia
apparat quod pcenoeinferorum non pro hominibus, ipsis non licebat nec arma porlare, nec quemquam
sed pro angelis malis parate sunt. Quicunque in occidere. Tune congregati sunt principes sacerdolum
consortium eorum per mala opéra seipsum jungit, in atrium principis sacerdolum, qui dicebatur Caiphas.
sustinebit quoe ille habet suslinere. Esurivi enim, et Quia jam conspiraverant ut eum oeeiderent, nunc ite-
non dedislis mihi manducare. Et caetera. De omnibus rum congregantur agentes concilium, quo illum eom-
quibus justi coronantur impii condemnantur, quia B B prehendant sine turbis. Credëbant namque eum in-
contraria ejus egerunt. Et ibunl hi in supplicium oeter- vitum.pati, et timebant si una vice de manibus
num. Duabus vicibus in hoc loco Dominus affirmât eorum quoeunque modo evaderet, quod ulterius eum
quod supplicia oeterna erunt impiis. Sic dicuntur non comprehenderent. Congregantes se ad summum
impii in oeternis suppliciis esse, sicut dicuntur justi sacerdotem, quia de sua gente majorera non habe-
in vita oeterna. Et si impii non essent semper cru- bant. Post transmigralionem denique semper sacer-
ciandi, nec justi semper glorificandi, sicut dicunt dotes eis proefuerant in honore regio usque ad Hero-
Graeci. Origenes eorum doctor eximius erravit, pu-- dem. Congregantur ergo non timentes seditionem
tans diem judicii spatium mille annorum obtinen- populi, sed caventes ne auxilio populi de manibus
dum, ut hoc spatio venirent omnes impii acta poeni- eorum tolleretur. Caiphas interpretatur invenior ma-
lenlia ad veniam, et ipse diabolus. Et per multos lorum. Consilium feeerunt ut Jesum dolo tenerent, et
annos ita docuit. Cum aulem audisset isla duo verba, oeeiderent. Dolus est mentis ealliditas, ab eo quod
ignem oeternum, et supplicium oeternum, recognovit deludat, seu dolus eum quis aliud dicit et aliud co-
errorem suum, et venit in synodum , et publiée con- gitai. Sciebant enim quia ipse non erat dignùs morte,
fessus est se recognovisse errasse, quod impii oeterna- licet lingua hoc dicerent.
liter debuissent cruciari, sicut et justi in vita oeterna G Cum autem esset Jésus in Bethania in domo Simo-
oeternaliter loetari, et accepit poenitentiam, et ahstî- nis leprosi. Hoc antequam Dominus Jérusalem sedens
nuit a missoe officio usque ad diem mortis suoe.Et super asinam yeniret factum est. Sed Matthaeuspro-
hoc retinendum quod is qui judicalurus dicitur, filius pterea repetit, quia ad mortem ejus proefigurandam
hominis vocatur, ut sciamus quia qui judicatus est factum est. Et significat Maria Ecclesiam-Christi,
ipse idem erit judicalurus. quoe spiritaliter, cum bonum odorem notitioeDomino
Et factum est cum cohsummasset Jésus sermones dédit, et quotidie facit annunliando de die in diem
hos omnes. Consummalio ad perfeclionem pertinet. salutare ejus. Maria autem est soror Lazari, quoejam
Bo'nprumenim est consummarc, id est ad perfeclio- laverat pedes ejus et exterserat capillis capilis sui,
nem deducere. Censummavit, qui quantum vpluit sicut Joannes Evangelista affirmât, et bonis operibùs
dixit et quod necessarium esse scivit. inhaerendo et amando et serviendo Salvatori, hoc
Sequitur expositio Christiani Druthmari in Passionem promeruit, ut digna fieret manus super caput Salva-
Dominicam. toris miltere, cunctis poenitentibus spem venioeproe-
Dixil discipulis suis : Scitis quia post biduum pascha tendens, si ex corde poeriituerint, remissionem per-
fiet. Pascha Hebroeumest, non Groecum,nee dicitur a -, fectam consecuturos. Simonis leprosi. Non quod tune
passione, sed a transita, eo quod percussor ^Egyptio- leprosus fuerit, quia nullus leprosus in civitate vel
rum, qui diabolus intelligitur, percussis yEgypliis,non in villa cum aliis hominibus manebat, sed quia ante
fuerit ausus introire in domos Hebroeorum propter leprosus fuerat, et a Domino curatus, ut virlus Do-
sanguinem agni, quem in postibus videbat. Yel alio mini memoretur, nomine pristino inscribitur. Simon
modo a transita dicitur pascha, quoniam Dominus interpretatur obediens, Bethania domus obedientioe.
per domos Hebroeorum transivil ipsa nocte, quando Alabastrum genus est marmoris candidi, variis colo-
JEgyptii percutiebantur, ut salvarel populum suum. ribus interlincti, de quo soient vascula cavare me-
Hoc aulem dislat inter pascha et azyma, quia pascha-- diei et in eo ponere, quia ibi melius conservatur, et
ipsa prima dies erat quando agnum comedebant. ab ipso marmore ipsum unguentum vocatur, eo quod
Azyma autem septem dies qui sequebantur in quibus frequenlius ibi eonservetur, et per speciem metony-
non audebant panem eemedere de fecibus infectum, miam, per coutinentem id quod continetur oslen-
et ideo azymi dicebantur ipsi dies. Et Filius hominis dwis. Pretiosum dicitur, quia sicut inedici Groeco-
tradelur ut crucifigalur. Biduum compositum no- inm dicunt, omnia alia unguenta antecellit. Marcus
men esl ex adverbio bis et Graeco dio, id est duo. ipsam herbam aromalicamponit, unde ipsum un-
'
ti.1% EXPOSITIO IN MATTH^EUM. 1471
guentum conficitur. Nardus enim aromalica frulex A isti mulieri hoc sibi faeere, ut et mortem suam per
est habens nigram et crassam radicem et fragilem, hoc factum ostenderet, et dpvotione mulicris adim-
sed pinguem. Odor ejus cum cypresso proximus, sa- plerel quoeob hoc ipsum unguenlum emerat. Paupe-
poreaspero, folia parva et densa, cujus cacumina in res enim semper habelis vobiscum,me autem non sem-
aristas excrescunt, quoe et spîcoe nominantur. Et per habebitis. De praesentia corporis loquebatur, quia
inde dicit Marcus, Nardi spicali, id esl de nardo recessurus erat ab eis. Nam praesentia divinitatis"
spicas habentem, quia autem preliosus esset, et de semper' adest omnibus electis suis, sicut ipse post
radicibus et de spicis et de foliis, factum fuerat. Jo,an- resurreçtionem suis discipulis dixit : Ecce ego vobis-
nes autem nardi pistici posuit. Pistis fides Groeeedi- cum sum usque ad consummationemsoeculi.
citur, et a pisti pisticus derivatur. Et dicitur nardus Miltens enim hoecsubauditur mulier, unguenlum hoc
fidelis, eo quod cum veritate factus, nullam imposi- in corpus meum, ad sepeliendum me fecit. Hoc est
turam aut mîsturam nialae Tei habuerit. Quoeritur officium quod post mortem meam mihi faciendum
autem quare ista mulier tune hoc voluerit faeere erit, proevenit faeere, me inspirante, quod proe céleri
Domino quod ante non fecerat, vel quare permîserit resurrëctione faeere non poterit. Amen dico vobis,
sibi lleri hoc pretiesum opus., Postquam Dominus ubicunqueproedicatum fuerit hoc Evangelium in toto
Lazarum suscitaverat in Belhaniam non venerat nisi B mundo. Ac si dicat : Cum pradicabitur Evangelium
tune primum, et illa non potuit amplius obsequium meum, dicetur et quod hoec fecit in memoriam ejus.
faeere pro suscitato fratre. Emit hoc unguenlum, et Per omnem mundum et ipsa laudabitur et exemplum
unxit caput ejus. Quia erat consueludo Judoeorum ab ipsa capietur Domino serviendi; et spiritaliter de
caput ungere de confeclis unguentis, quoniam ineral Ecclesia potest accipi. Et contristati, coeperunt sin-
eis copia de balsamo, quod în eorum terra nasceba- guli dicere : Nunquid ego sum, Domine ? Quamvis
tur, et pro hac consuetudine divites el pauperes post conscii sibi essent nihil taie erga magislrum cogi-
lavalionem faciei ungebant caput. Unde et Dominus tasse, tamen plus credunt magistro quam sibi. Et
dicit : Tu aulem cum jejunas, unge caput tuum, et fa- contristantur eo quod talis sit inter eos qui hoc cogi-
ciem tuam lava. Ex hac ergo consuetudine Dominus tavit. At ipse respondens, ait : Qui intingit mecum
caput ungebat, et ideo sibi permisit fieri. Typice manum in paropside, hie me tradet. Paulatim et per
autem Ecclesia Christi caput ungit, cum mysteria indicia, sicut pius dominus et magister, eum volebat
assumptoehumanitalis digna reverentia suscipit. Vi- castigare, sed ipse irreverens factus, non solum con-
déntes autem discipùli, indignati sunt di'centes. Per tristalus non erat ut caeteri, sed eliam manum eum
speciem synecdoche multi pro uno indignati fuisse magistro in vasculum mittebat. Peccatum enim ava-
J
dicuntur, cum Joannes solum Judam dicat fuisse in- ritioe quod in mente habebat, etiam a coetero invere-
dignatum. Potuit enim istud venundari multo, et dari cundum reddebat. Paropsis autem est vas quadran-
pauperibus. De ista causa Judas scandalum sumpsit gulum et quadrilaterum, id est paribus absidibus.
contra Dominum, cum ante semper incredûlus fue- • Tune abiit unus de duodecim. Quod evangelistoedi-
rat. Et iratus est quoniam non licuit ei vendere cunt Judas post unctionem capitis Domini ad Phari-
ipsum unguenlum, et pulayit non esse Deum, quoniam soeosierit, et iterum referunt quod post bucGellam
qui semper despeele vixerat, et gloriam hujus soeculi abierit, sciendum quod ex illa hora animo delibera-
pro nihilo duxerat, tune permittebat se ungi tam verit se iturum. Auditum enim habebat quia prin-
pretioso unguento. Erat namque consuetudo in ipsa cipes sacerdolum decretum habebant ut si quis eum
terra, et in-multis terris, in quibus non possunt vi- nosset proderet. Qui dicitur Judas lscariotes. Isca-
vere pro abundantia serpentium, nisi habeant medi- riotes, a vico in quo ortus est sic vocatur. Quid
cinas, ut medici facerent et unguenta et theriacas, vultis mihi dare', el ego vobiseum tradam ? Inde etiam
quia abundant eis herboe et pigmenta, et vendant pessimus Judas, quia ipse prior abiit ad Pharisoeos,
his qui hoc non -habent. Unde et vestrates scamo- et pretium Domini in poteslate illorum dimisit. Et
niam comparant, quod illi qui vendunt de vili herba -|g quicunque Christianus veritalem celât pro munere,
conficiunt. Dixit autem Judas : Ut quid perditio hoec? vel membrum Chrisli propter munera injuste oppri-
potuit enim istud venundarimulto, et dari pauperibus. mit, similis Judoe est, quia ipse dixit : Ego sum ve-
Venundari multo, quia trecentis denariis, id est vi- ritas. Quod uni ex minimis meis fecislis, mihi feci-
ginti "quinque solidis venundari potuisset. Tamen slis. Similis et ille qui coneordiam fraternoe pacis
Joannes dicit, quia libra unguenti fuit. Hoc est quod dissipât, quia Deus charitas est. At illi constituerunt ei
eum una libra poterat comparari. Non dare volebat triginta argentées. Non est inconveniens eodem pre-
pauperibus, sed-avaritiam suam aggregare. Sciens lio credere Joseph venditam, quamvis auetores de
autem Jésus., ait illis : Quid molesli estis huic mu- hoc varient, quoniam Joseph in figuram Domini
lieri? Molestes dicitur durus, iratus. Opus bonum praecessil, et Joseph venditus est in servitio perpe-
operata est in me. Alii evangelisloe dicunt quare Deo tuo, Dominus aulem solummodo manifestâtes est
placueritopus hoepfetiosum fieri. Proevenit, inquit, sine turbis esse. Constituerunt ei se daturos, non
ungere caput meum, in sepulturam meam.~Quoniam tamen dederunt, nisi post perditionem. Exinde quoe-
ipse non erat in monumenlo tam diu ut necessarium rebat opportunitalem, ul eum traderet. Subauditur
foret condire corpus ejus de aromalibus. Permisit Sine turbis traderet et aliis, et ipse non haberet.
u?S CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSIS MONACHI 1476
Primq, aulem azymorum. Hoc est prima die quo fer- .A quia pro avaritia sua illum tradet. Nam et Pater
mentatos panes abjiciebant, ipsa dies paschoequo- tradidit illum, et Filius tradidit seipsum. Sed Pa-
niam lune etiam azymos comedebant. Mane quinta ter et Filiusjiro charitate. Judas pro avaritia. Bo-
feria interrogaverunt, et vespere venit ipse post eos num erat ei si natus non fuisset. Non quod aliquod
in civitatem comedere agnùm. Accesseiwif discipùli bonum habiturus quis sit nisi nascalur, sed simpli-
ejus, Petruset Andréas qui seniores, et oetaleel sa- citer loquitur quod melius fuerit ei non esse quam
pientia erant. Nam Joannes Junior illic erat : inter maie esse. Respondens autem Judas dixit : Numquid
eos fuit Judas, qui pecuniam Domini custodiebal. ego sum Rabbi ? Superbia apparel in voce ipsius et
Ubi vis paremus libi comederepascha? Proeceptum et incredulitas, Gum alii majores illo dixerint Domine,
usus erat in illa terra, ad festa praeclara ad tem- et iste, quasi non esset Deus, dicit, Magister.Exspe-
plum Domini venire, agnum tamen comedere cum ctavit enim et non cum aliis se excusavit, quia -vole-
quo voluisset, tantum si minor essel familia in do- bat ut Deus illum proderet manifeste, ut haberet
mo, assumeret vicinum domus suoe. Ideirco inter- occasionem ut diceret : Jam quia tu ista improperas
rogabant ubi vëlit agnum manducare, quia Judoe quoenon feci, debeo te derelinquere, et alium ma-
ministerium erat ipsum agnum et alia necessaria gislrum quoerere. Sed Deus proescius cogitationum;
coraparare. At Jésus dixit : Ile in civitatem ad B non inveiiiet in illo occasionem. Aitilli : Tu dixisti.Ac
quemdam et dicite ei. Quid necesse erat nomen dicere si dicat : Non ego dico, sed lu. Non invenies in me
cum ipse ducem suum eis ostenderet dicens : In- occasionem ut me derelinquas. Coenantibusautem
tr&euntibusvobisin civitatem, occurrel vobishomoam- eis accepit Jésus panem, el benedixit, ac fregit.
plwram aquoeportons, sequimini eam, in domum in Postquam veteris paschae quod proeceptum fuerat
quam intrat, el dicetis palrifamilias domus ? Quod consummavit, et finem fecit umbrarum veterum, in-
Matlhoeus intendens ad alia, alleri dicendum reli- coepitinitiare inilium novaegratioenoviquesacrifieii.
quit Marcus similiter de lagena dicit. Sed amphora Accepit panem qui confortât cor hcniinis, et quod
el lagena pro uno ponuntur et a Graecoulraque no- corpora humana plus continet, et ponit'in eo sacra-
mina" oriunlur. Significant autem vasculum fictile mentum sui amoris. Sed multo magis ille panis spi-
ansas duas habens, quoe rustici ad conservandam ritalis plene confortai omnem hominem el crealu-
aquam soient habere. Myslice per aquam lavacrum ram, quia in ipso* movemur et sumus. Benedixit
pro ablulione mundi ostenditur, pascha spirilale vo- primum, quia in ipso homine hominum genus bene-
lenlibus celëbrare. Per amphoram et lagenam fra- dixit, et post, quem de sancla Maria assumpsit be-
gilitas nostra, quae erat abluenda per baptismum. nedictionem divinoe immorlalitalis, et polentiam
Magister dicit tempus meum prope est, apud le facio veraciter inessemonstravit. Fregit, seipsum panem,
pascha. Quod dicit tempus meum prope est, subaudi- quia.ipse se voluntarius obtulit ad passionem, ubi
tur, ad celebrandum pascha. Neque enim ille sic fide- pro satietate nostra fregit habitaculum animoesuoe,
lis erat, ul ei de sua vicina morte indicare debuis- sicul ipse dixit. Poteslatem habeo ponendi animam
set, quia si fidelis fuisset, discipùli domum nossent, meam, et.poleslatem habeo iterum assumendi eam.
et frequenlius Dominum suscepissel. Et feeerunt dis- Deditque discipulis suis et ait : Accipite et comedite,
cipùli sicut constiluilillis Jésus, el paraverunt pas- hoc est corpus meum. Dedil discipulis suis sacramen-
cha. Yideîicet paraverunt quoe necessaria erant, et lum corporis sui in remissionempeccalorum, etebn-
ornaverunt domum. Vespere autem facto discumbe- servationemcharitalis, ulmemores illius facli, semper
bat cum duodecim discipulis suis. Agiras ad ves- hoc in figura facerent, quodproeisacturus erat, non
peram jussus esl immolari, ipsa nocte quando per- obliviscerentur. If ocest corpusmeum. Id est, insacra-
cussor debebat Iransire, sive quia nocte luna muta- mento &.Et accipienscalicem,gratias egit, et dédit illis,
- tur, quando fit in quarta décima, quia potestas dicens : Quiainter omnes vitealimoniascibus panis et
lunoein nocte est, sive quia populus Israël in ipsa vinumvalent ad confirmandamet recreandam nostram
nocte fugit de terra Jîgypiioruni. Et edentibus illis j) infirmitatem, recte per hoec duo ministerium sui
dixit : Amen dico vobis quiaums veslrum me Iradi- sacramenti confirmare placuit. Yinum .namque et
turus est. Qui de .passione proedixerat, proedixit de loetificai .et sanguinem auget. Et ideirco non incon-
ïradilione, ut àgat conscius poenitentiam ; et non dé- venienter sanguis Christi .per hpefiguratur, quoniam
signât cum specialiter, ne imprudens factus, pejor fie- quidquid nobis ab ipso venit, loetificalloetitia vera,
rai. Filius quidem hominis vadit, sicul scriptum est el auget omne bonum nostrum. Sicut denique si
de illo. Yadit id est ad mortem. Sicut scriptum aliquis peregre proficiscens dilectoribus suis quod^
est. In multis Scriptura locis hoc dictum est, dam vinculum dileclionis relinquit, eo tenore, ut
ul in Isaia : Propter scelus populi mei percussi omni die hoec agant, ut illius non obliviscantar, ita
eum. Deus proecepit agi a nobis transferens spiritaliter
Voeautem homini illi per quem tradelur. Hoc est - corpus in panem, vinum in sanguinem b, ut per hoec
perpeluum. Yoeautem homini illi.imminelin inferno, duo memoremus uuoefecit nro nobis de coraore el
« .AÎ., hoc est, vere~instteramento subsislens.Yide h Al., Panem in corpus et vinum in sanguinem.
Sixtuni Senensem, lib. v Bibliolhecoe sancte ad- Yide Sixtuni Senensem, eodenf loco.
pot. 112.
1477 ' EXPOSITIO IN MATTILEUM. 14-78
sanguine suo, et non simus ingrati tam amantissi- A viam et opposuit seipsum morti pro ovibus "suis.
moe charitali. Quia autem aqua miscetur in sacra- Et intérim fugere oves cum viderunt mori pa-
mento sanguinis ejus, per aquam populus suus os- storem. Dixit enim : Si me quoerilis, sinile hos
ienditur pro quo mori voluil. Et neque vinum sine abire.
aqua, neque aqua sine vino, quia ipse pro nobis Postquam aulem surrexero, proeceuamvos in'Gali-
mortuus est, ita nos pro ipso vel pro fratribus no- loeam.Cum duris miscel laëta, ut recreet animos eo-
stris quod est Ecclesia, -mori debemus. Unde et de rum. "Postquam dixit quia ipsi dispergendi'erant prô
eorpore.suo sanguis et aqua exiit. Quod autem dicit : illius morte, subjungit quia resurgét, et videbunt
Hic est sanguis meus novitestamenli ad dislinctionem eum in Galiloea.Yiderunt enim eum post Tesurrectio-
veteris testamenti dicit, quod sanguine hircorum nem aliqui discipulorum, sed pleniter in Galilea. De
peccatum non potuit emundare servientibus peecatis. qua apparitione beatus Paulus : Deindeiisus est aposto-
Dicoaulem vobis, non bibam amodo de hoc genimine vi- lis omnibus.
tis, usquein diem cum illud bibamvobiscum novumin Respondens aulem Petrus dixit : 'Et si omnes scan-
regaoyalrismei. Yilis Judoea,vinum patriarcharum et dalizali fuerint in te, ego nunquam scandalizabor.
prophetarum ac reliquorum-éleclorum. Usque tune Non de levitale Petrus hoc loquitur, sed de ardentis-
fecit Judoearacemos unde vinum fluerat,id est opéra " sima voluntate. Yeruni'is qui sciebat omnia, noverat
per fidem. Aboccisione Domini labruscas, usquequo quid homo faceret, non adhuc replètes Spiritu san-
Enoch et Elias educant in regnum, in Ecclesiam cto. Ail illi Jésus. Amen dico tibi quia in hac n'octe,
Christi in fine saeculi. Sive smipliciter ab illa hora antequam Gallus cahlet, ter me itegdbis. Ecce et Pe-
coenoenon bibit vinum, quousque immortalis factus trus in nocte negat Dominum tertio, quia omne pec-
et incorruptibilis post resurreçtionem. Quod vero catum facilius in nocte subrip'it quam in die. Et om-
sacramentum corporis et sanguinis sui post coenam nis qui peceat in nocte est. Tune venit Jésus in val-
dare voluit discipulis suis, et nos jejuni capere illud lem quoe dicitur Gelhsemani, Descendit de monte
jubemur, hoecratio est : Dominus ostendit figurale Oliveti in vallem .Gelhsemani, jibi esl nunc Ecclesia,
testamenlum a se proeceptum donec veniret verum, in loco quo ipseoravit. Gelhsemani vallis pinguium
imposuit illi terminum et dédit initium novi testa- .dicitur, exemplonosiiislruens,ut qui adorare desîde-
menti.-Hac de causa novum ante vêtus celebravit. rat, in montera terniras ascendat. Habeat quoque val-
Feeerunt -autem multo apostoli tempore similiter lem pinguim, id est humilitatem. El assumptoPetro, et
post alium cibuni Dominicum sumenles. Post vero duobus filiis Zebedoei,coepitcontristari et moestusesse.
cum venerunt Hebroei ad communicandum, tune p Quia enim carnem assumpserat eliam passiones
proeceptum est in synodo ut unusquisque homo' carnis habere-necesse erat, prater illani solam quoe
(sijîtiani de aliis peecatis puriûcatus fuerit) prius-re- •cum carne creala non fuerat, id est peccatum, quo-
ficiatar de cibo spiritali, et postmodum de tem- niam contristari coeperal, ne tristitia noxiacum bona
poral!. -se miscerel, accepit quos solitus erat in secretis,
^El hymno dicto, exierunt in montent Oliveti. Yel ex .ul cum eis semper divina colloqueretur. Sic nos pm-
consuetudine Judoeorum ipsa die ante coenam can- _nes faeere debemus tempore tristilioe, cum bonis et
tavit centesimum duodecimum .psalmum, id est, amicis loqui, ut non habeat in nobis locum tristitia,
Laudate pueriDominvm, usque-medium centesimum quoe mortem operatur, et tali modo vitabitur a no-
tertium decimum, JYOÎInobis. Domine, non nobis, et bis. Tune aitJllis, Trislis esl anima mea usque ad
.post cibum, reliquum quod restât, usque cenlesi- mortem. Secundum quod caro erat illud dicebat,
nium octavum decimum psalmum. Seu oralionem non secundum impassibilea divinitalem. Tristaba-
illam quam Joannes refert eum orasse anle com- lur aulem, sive pro Judaico populo, qui fuerat pars
prehensionem. Exiit vero iterum de civitate, et per- et- populus Dei, sive pro aposlolorum tribuialionë,
gitin montera Oliveti, ut daretlocum iraditori et seu etiam pro perfido Juda, "non -autem pro morte
comprehensoribus. T-unc dicit eis Jésus : Omnes vos jy sua, quam voluntarie subihat, ordinatam cum Pâtre
scandalum patiemini in mein istanocte, proedicil quod anle multa curricula annorum. Nam et si dicamus
passuri sint, ut cum venerit bora-patiendi levius fe- secundum hominem contrislatum, "nihilbbstal intel-
Tant.-Et -nolandum quod dixit : in ista nocte, quia ligi, quia caro erat el tristitia carnis passio est, nisi
sicut qui ebrii sunt, nocte ebrii 'sunt, sic qui scan- Dei virtute tolleretur. Et.progressus pusillum. Lucas
dalum patiuntur in nocte adhuc sunt, hoc est-in dicit : Avulsus est ab eis, quantum jaclus est lapidis.
ignorantia. Si enim perfecti essent in scientia, non Et qui veraciter se vult exaudiri, orationes sécré-
posset terrena tentatio eis scandalum effieere, quia tas débet quoerere, quoe remotoe sunt ab omni slre-
perfeetorum estoequo animo inter adversa et,pro- pitu et tumulte vitiorum. Proemonens etiam in om-
spéra stare. Scriptum est enim : Percuiiam pastorem, ni -tribuialionë nostra refugium et murum nostrum
el-dispergenlur oves gregis. Deùs omnipotens ex per- Dominum assidue flagitemus, ut ab imminenti pe-
sona sua -hoc loculus esl per Zachariara, quod ipse riculo juxta illius placitum libereinur. Mi Pater, si
-dateras esset unicum pro nobis morti, el aposloli possibile est, transeat a me calixiste. Mi voeativus
proe timoré relicturi. Sed Dominus fecit sicut bonus possessivi est, a meo yeniens. Dicit ergo pro Judoeis:
: pasîor cum ,vidit leones et lupos venientes, ivil ob- Sipossibjle est salvari gentes sine abjeclione Judoea
1479 CHRISTIANIDRUTHMÀRICORBEIENSISMONACHI 1480
rum, ut non ipsi mihi inférant mortem, fiât. Ye- A et sudibus, de quibus et Malchus fuit. Qui autem
rumtamen, non quod humano affecte loquor, sed ma- tradidit eum, dédit eis signum dicens : Quemcunque
gis quod tecum in divinitale disposui, fiât. Et hic oseulatus fuero ipse est, tenele eum. Timuit Judas,
exemplum capere debemus orandi, ut quandocunque ne ipse seipsum absconderet, sicut fecit quando vo-
pro temporali nostra aliqua re Deo supplicamus, lebant eum proecipitare et lapidare. Et ideo taie eis
semper in fine illius placilam volunlatem amplius signum dédit ut postquam eum osculatum habuis-
postulemus, ut si forsitan nos contra salutem no- set, si ipse evanesceret, Judas non perderet pre-
stram petimus, ille qui Salvator esl noster, secun- tium. Apparel autem quia pius Dominus liane con-
dum suum consilium nos gubernet et exaudiat. Et sueludineni habuit, ul quando a foris suus revertere-
venit ad discipulos suos, et invenit eos dormientes. tur discipulus, osculareter eum. Quod nunc apud
Et tristitia pro Domino eos deprimebat, etiam et nos non fit, nisi post plures dies. Hoc signum et
tempus erat quo solili erant dormire. Solet enim Gain habuit ut omnes oscularetur proe timoré simi-
post îacrymas et trisliliam somnus accédera, ma- lis in facto, similis in scelere, licet iste pejor. Et
xime cibo indullis. Et dicit Petro sic : Non potuisli confestim accedens ad Jesum, dixit : Ave, Rabbi.
una hora vigilare mecum. Ut Petrus proeparet se ad Ave Latine dicitur, Groece Eere : Hebraice sicut
sustinendam tentaiionem, pro tristitia redarguitur : B ipse Judas dixit, Salamelech : verbum salutatorium,
Ac si dicat : Si tristitia futura jam te oppressum ha- per quod lotus mundus ex proeceptoRomanorum se
bet, quid faciès cum jam venerit? Apparat quia nega- salutabat.
bis, qui jam vigilare mecum non potes. Vigilate et Dixitque illi Jésus : Amice, ad quid venisli? Per
.orale. Et eorpore vigilate et animo. Et orate, ut antiphrasim intelligitur, id est per conlrarietatem,
non inlrelis in tentaiionem. Non dixit, nontenlemini, quasi non amicus qui laies hosles adducit. Yel amï-
quod non potest esse, quia nullus fuit qui non fue- cus per cognitionem non amicus per operationem.
rit tentâtes. Et qui non esl tentâtes, non est pro- Ad quid venisli subauditur perfice. Sive ut alius evan-
batus. Non debemus orare ut non tentemur, sed ne gelista dicit : Osculo filium hominis tradis. Quod si-
inducamur in tentationem. Ideo dicit ut non inlrelis gnum pacis apud cunctas gentes esl in discordiam
in tentationem, quam ferre non potestis. Spiritus convertis. Constituerunt autem antiqui hoc signum
quidentr-promptusesl, caro autem infirma. Spiritus, pacis esse, ut jungerentar illi quos homines soient
id est anima, parata est ad danda membra pro sa- faeere concordare, aut diseordare. Et esset hoc si-
lute hominum, sed caro expavescit, sicut terrena gnum sicut nos duo membra jungimus, sic omnia
res, terrena tormenta. Quid dicent qui puri homi- _ membra erunt unum. Tune accesserunt, et manu in-
nes sunt, si sic plenus divinitate Dominus noster u jecerunt in Jesum. Ante factum est quod Joannes
loquebatur. Iterum secundo abiit et oravit, dicens : refert, quia cum dixit eis : Ego sum, abierunt rétro
Pater mi, si non potest transire hic calix, nisi bibam sicut inviti soient ruere, et cecideruntin terram. Et
illum, fiât volunias tua. Non quod humano affectu cum habuerunt divisos discipulos, tune ligaverunt
loquor, fiai, sed propter quod ad terras tua volun- eum. O miseri, qui debueralis osculari pedes ejus,
tate descendi. Si potest fieri ut sineinteritu Judoeo- manus ligastis. El ecce unus ex his qui >rant cum
rum gentium mulliludo credat, passionem recuso. Si Jesu, exlendens manum eximit gladium. Petrus hoc
autem illi excaecandisunt utomnes génies videant, non fecit eodem ardore fidei quo et coetera. Placuit au-
mea, Pater, sed tua volunias fiât. Iterum tertioabiit tem Domino ita fieri, ut omnes cognoscerent quod-
el oravit. 'Sicut lenlalio tribus modis perficitur, iia ipse nollet se defendere et ut facta virtute, diniit-
arma contra tentationem ter expelenda sunt. Tune terentur discipùli.
venit ad discipulos suos et invenit eos dormientes. Et percutiens servuni principis sacerdolum, ampu-
Causoesupërius comprehensoe opprimebant ocuios tavit auriculam ejus. Quid eogitasli, princeps sacer-
eorum. Dormitejam el requiescite. Per contrarium dolum, quando vidisli servum tuum sanum, et illum
intelligitur. Ac si dicat : Non est tempus dormiendi, .. qui hoc fecit morti adjudicasti. Typice, Malchus in
quia "appropinquabit qui me tradet. Et est ironioe terpretatur rex ; et populus Judoeorum qui rex de-
species. Si autem secundum Marcum qui dicit Dor- buit esse se regendo, servus peccati factus est. Et
mite,- et postea inferi, suffieit,intelligimus eos ali- perdidit auriculam ejus dextram. Per quam Dei au-
quid spatii dormisse, et tune dixisse Dominum satis dire proecepta debuit, sed eis Dominus restituit, qui
habelis soporatum. Surgite, eamus. Ac si diceret : credere voluerunt ex eis. Ait illis Jésus : Omnesenim
Ncn nos inveniant quasi timentes et retractantes, qui acceperint gladium ( subauditur ad malefacien-
ullro pergamus ad mortem, ut sciant ouia non devi- dum) gladio peribunt. Si non materiali gladio, gla-
tamus, neque fugimus. dio invisibili, sive verbi Dei gladio. Sed et fréquen-
Adhuc ipso loquente, ecce Judas unus de duodecim ter videmus, quod is qui injuste aliquem occidit nisi
venit, et cum eo lurba multa cum gladiis et fustibus <-poenitentiam agat fréquenter et ipse in praesenli
exierunt, missi a principibus sacerdolum et seniori- moritur. Ipsa videtur esse sententia, quam ipse ad
bus populi. Sacerdotes pelierunt Pilatum, et Pilâtes Noe loculus est dicens : Quicunque effuderithuma
dédit uiiam cohorlem, id est, quingentos milites, et num sanguinem, fundetur sanguis illius.
cum bis sacerdotes miserunt suos servos cum conlis An putas quia non possum rogare Patrem meum, et
1481 EXPOSITIO IN MATTILEUM. 1482
exhibebit mihi modo plus quam duodecim legiones A erat pontiftei. Sicut dicunt quia Caiphas habebat
angelorum. Non est mihi necessarium aux^liumduo- sororem Joannis in matrimonio, et Anna sororem
decim apostolorum, qui possum habere si volo duo- Caiphoe. Ut videret finem. Videlicet quid judicarent
decim legiones angelorum. Nec debetr habere duo- de eo sacerdotes.
decim, sed duodecim legiones. Una legio apud anti- Principes autem sacerdotum et omne concilium
quos sexmillibuscomplebatur, quod sunt septuaginta quoerebantfalsum testimoniumcontra Jesum, ut eum
duo angelorum, in quoi gentes linguoedivisoesunt. morti traderent. Sciebant quod Romani non illum
Contra unamquamque gentem possum habere unam oeeiderent nisi causam dicerent. Et non invenerunt,
legionem angelorum. Frustra prophetoe propheta- cum multi falsi testes accessissent. Dicunt alia
verunt, nisi sicut ipsi prophetaverunt, ego faciam. Evangelia, quod imputaverunt quod commoverit
In illa hora dixit Jésus turbis: Tanquam ad latro- populum, et sequi sefecerit per suam praedicationem,
nem existis cum gladiis et fustibus. Yenerant ad re- el prohibuerit tributa dare Coesari, el dixerit se
sistendum, si aliquis eum vellet liberare de turbis. Christum regem esse. Quoeomnia falsa erant. No-
Nam discipùli non habebant gladios, nisi illos duos vissimevenerunt duo falsi testes. Quia Dominus proe-
quos emerant, quia nullus Judoearma ad bellandum ceperat, ut ad unius testimonium nullus condemna-
portabat. Apparat et istos Romanos ad praedicatio- B retur, propterea duos ordinabant ipsi principes.' Hic
nem Domini rétro venisse, quibus ista loquebatur. dixit : Possum deslruere templum Dei, et post tri-
Nam de principibus Judoeorum nullus ibi-erat nisi duuni reoedificareillud. Nec verba, nec sensum ita
servi eorum, qui vénérant ut renunliarent dominis dixit Dominus." Vos solvite templum hoc , hoc est
suis, si Romani voluntatem habuissent comprehen- templum habitationis animoe meoe, et egoresusci-
dere illum. Non enim certi erant, si comprehende- labo. Solvite, id est dissolvile, et resuscilabo. Plus
retur. Hoec est hora vestra. Omnis qui maie agit, pertinent ad corpus, quam destruere et reoedificare
odit lucem, et omnes malefactores, plus amant no- quoe ad petrinam domum pertinent. Hic apparet
ctem quam diem. Hocautem totum factum est. Tra- quod omnis homo qui alio sensu dicit quam ille qui
dilio, hoc est comprehensio. Detraditione dicit Psal- primus dixit, falsus testis est, quia non eo sensu
niista : Qui edebat panes meos, magnificavit adversum dicit quo ille dixit. Et quid eis nocebant, si ille
me supplantationem. De comprehensione : Sicut ovis eliam sic dixisset ; vel quod pertinebat ad ejus dam-
ad occisionemducelur. nalionem. .Et surgens princeps sacerdotum, ait illi.
- Tune
discipùli omnes reliclo eo fugerunt. Impleta Quia sacerdos non audiebat, neque Christum, neque
sunt verba Domini dicentis : Scandalum patiemini in falsos testes dicentes, unde inveniret locum con-
me in isla nocte. Permisit eos fugere sicut pius ma- 'J demnandi illum, surgit de solio suo et adjurât ut
gister, et dédit se ad discrimina. At illi tenentes Je- inveniat aliquam occasionem calumniandi. Jésus
sum, duxerunt eum'ad Caipham principem sacerdo- aulem tacebat. Ipse enim sciebat quia magis ad ca-
lum, ubi scriboe et pharisoei convenerant. Matthaeus lumniam vellent rétorquera quam credere : propter-
summatim narrât, sed Joannes dicit, quia adductus ea tacebat. Et princeps sacerdotum ait illi : Adjuro
est primum ad Annam, quia in via erat venientibus te per Deum vivum, ut dicas nobis si lu es Christus
et fuerat praterito anno summus sacerdos. Deinde Filius Dei. Intellexil iste iniquissimus pontifex quia
adduclus est ad domum Caiphoe,qui erat ipso anno adjurâtes per nomen Dei, non duceret in vanum,
summus sacerdos. Dominus enim proeceperat, ut sed responderet veritalem. Sed Dominus ita respon-
summus sacerdos quandiu viveret, locum summi sa- sum suum temperavit, ut nomen suum videretur
cerdotii obtineret. Sed Herodes ut munera caperet contemnere, neque etiam patereturullam calumniam.
adinveriit, ut nihil amplius haberet potestatem nisi Tu dixisti : Verum tamen dico vobis, amodo videbitis
uno anno, nisi iterum redimeret. Et Romani postea Filium hominis sedentema dextris Dei. Id est, îllura
ita feeerunt, quandiu ipse locus stetil. Ad istum qui filius hominis appellatur, videbunl boni oculis
ergo quia princeps sacerdolum erat per redemptio- ._ cordis habere eamdem virtutem quam Deus, cura
nem convenerant alii primpres, el ibi falso judica- ascenderit in coelura, et data fuerit ei omnis pote-
tus est morti, et de isto ductus est in proetorium. slas in coelo el in terra, et venientem in nubibus ad
Obhoc non débet haberi in Evangelio Joannis, addu- judieandum totem mundum, qui a vobis judicatus
cunt Jésum ad Caipham,per d, sed a Caipha, ut sit est. Quid facerent sui martyres si ipsi sic tacuissent.
ablaliva praepositio,et ablalivus casus Caipha, quia Jam quia disposilum habebat quia mori pro populo
si ministri noluerunt introire in proetorium, quanto annuntiavit veritatem, ut daret exemplum marlyri-
magis Caiphas qui princeps sacerdotum erat ? Qui bus suis, quod constanter debeant annunliare usque
putabant se contaminari inter paganos qui habebant ad mortem. Tune princeps sacerdotum scidit vesli -
jam ipsos septem dies âzynios. In Graeco quoque menla sua. Consuetudo Judoeorumerat .quando ali-
ènrôTOO Caipha, ablativo casu. Petrus autem sequeba- quid quasi blaspbemioe audirent, scindèrent vesti-
tur a longe. A longe sequebatur, quia erat cito ne- menla sua. Quod Paulum et Barnabam in Lycaonia
galurus. Adhuctamen non videbat tormenta proepa- quando deorum culta honorabantur fecisse legimus.
rari : propterea sequebatur. Sed in atrium principis Herodes aulem quia non dédit honorem Deo, ut no-
Joannes illum introduxit, sicut ille refert, quia notes men Dei quod sibi imponebatur falso respuerel, ab
PATROL. CVI. m
1483 CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSISMONACHI ïiU
angeloperpusguçest. Intellexit ille sacerdos quodDo- A locum agp.ellabant. Tune coepit delestari et jurare,
çijgus dixit, .quo.dipse ad dexteram Patris sessurus quia nonnovissetJiopiinem. Melius fuerat bpato Pejro
el mundum essel judicalurus, quod nulli ajii convenit fugere euni reliquis quam s.tare et delestari, ej ne-
nisi Rep. Sed guod ille putavit blasphemiam, nostra gare Dominuni, quia cum Dominum negayit, djsei-
firnia fides est. Respondentesdixerùnt : Reus estmor- pplnui se illius esse negayit. Et Jioe est qppd modp
t-is.Proprium hoc Ronianorum est verinira eis assi- faciunt quiternienlis cedunÇ et negant se esse Chri-
duu.m?el dieiter/eus culpabibs.Tune exspuerein faciem stianos. Et continue gallus cqntavit. Aille respexif
ejus. ]Dsuseliam erat Judoeis,ut quos prp riihilo duce- Dominus Petrum, el tune Petrus recordatps yerbi
bant, in faciem spuerent. Unde et Dominus de Maria Domini. Et egressus foras, flevit gmaie. Fragilis
sorore Aaron : Si pater illius spp.issetin faciem ejus, erat adhuc beatus Petrus, qui nec plorare ausps est
debuisset septem diebus rubpre perfundi. in atrio sacerdotis. Spiritaliter désignât <jUjanpn
Et colaphis eum çeçiderunt. Cplaphus Groecepu- possumus inter malos perfecte agere poeniipqjiapi,
gnus dicitur. Alii autem palmis, in faciem ci dedere. et mullum nocent consorlia ma*lorum, Injer disci-
Sicut alii evangeliste referpnt cooperuemnt faciem pulos positus Christum Filium Dei confessus pst, in.
ejus, ul quia prophetam se dixerat, et irridendo di- atrio saperdolis, eumdepi se negayjt npsse.
cebant : Si propheta es , die per prophetiam quis est " Mane gutem facto çopsiljum jniermit otnnps,pftn?
qui te perçussit. De illa prppbelia debueralïs plorare? çipes sacerdoluin ef seniores populi adversps lesunh
quod jam vobis habuit prpphetatum, quod circum- ul eum piorii tradereqt. Yhjp instanliam mali. Tota
darplur ab exercitu Hierusalem. Petrus vero sedebat nocte yigilavenml, ut homicidium perpetrarepl, In-
foris atrio. Erat domus excellentîor ubi sedébanj; yidja et odjppi non permillebat cogitare ipsss quid
illi sacerdotes ? et stabal anle eos Dpniinus. Exce- fapiebant, quipimo innoepptem pt f^çiepleni .eliam
pta illa, erat alia juxta ipsam. Quod bip atrium di- yirtutes morfifleabaut. Et pinefum adduxemnt, ef
citur, ubi servi principis sacerdolum fpeum habe- Jradiderui}t euni P^niip Pifafg proesidi. Habebant
bant, el poteranl de ipsa videre sedentes in concilio. .denique in eopsuetudinej ut quem adjudicabapt
Ilïi erat Petrus inlrpducente Joanne : upfle Dominus piorti, ligatura traderent polestali Roipanoe, quia
videra potuit Petrum , ef Petrus ipsum : Non autem jpçi potpstalep) oppidendi non habebant. Ponlius
audeba't appropinquare illi, ne agnoscerelur. Nam dicebalur Pilâtes in proenomine sso, a provipeiat
illi qui adduxerunt", in dpmuni Pilati intraverunl, et quoepst prope Consianlinopolim, quia ibi natus fue-
Dominuni sacerdotibus diniiserunt. Atrium autem rat, de qua Pppticupi mare dicitur, Unde dictum
.dicitar quasi alrum, videlicet ex fump. Nam in tem- - esl mare Ponjicum dulpius qu.am çoelerâ maria. Pi-
plo Doniini atria domus quoe ante principale leclum lâtes, proprium pst illi, 'Ppptius, interpretatur dfi-
tenipli .erant dicuntur. ïn illa ergo alia dpnio exspe- çlipans consilium, quia dixit sp deçlinatarum consi-
clabat P.etrus, volens scirp utrum diniiUerpnt eum liupi Judoeorum, Sed si perfecte fecisset, hodie illi
sacerdotes, an adjudjearent morti. .Et accessit ad eum placuisset, Pilâtes os pialleatoris dicitur, prp prin-
una qncilla dicens : El tu çuin Jesu Gqliloeo eras. cipatp in quo inique gessit super Dominum. Tiinc
Çuriosum animal est femina, pt ardens. novitate. videns Judas qjii pum frqdidit quod dammlus essel,
Àudierat ista femina a servis ponlifjeis qui illic fue- poenilenlia ductus relulit triginta arqënleos princjpi-
rant, quod ille fuerat ibi quando comprehensus est bus sacerdolum ef seniorjbus, dicem. Judas cupidi-
Dominus, ,e,tnolebant dicere : siye ne audirëtur vir- latis ni3gn}tudine~non cogïlayit exiiuni rei, el pro-
tus per hop quod ibj fecer,at, sive quia non audebant pterea tam immani proecipitio se tradidit, Sic mulli
manum levare super euni : quiailex Romanorum est, faciunt, quando persuadel amor peccali, lum obli-
ut qui in conventu alium pereussisset nianum amit- yiscuntur poenas inférai, et omnia Dei magpalia. Et
teret. Et ista vel illa alia femina npn potuerunt la- cum perpetratum fuerit, tum sciunl quia coiicupi-
cera, sed statim coepprunt ei imprpperare quia cum scentia yulneravit, et transiit, occidit et abiit. Un-
Domino in cemprehensiene fuerit. Et qupd pejus vvde et de senibps in Susannoe fabula djciiur. Et
est, et iste sexus non defuit a, persecutione Domini, avprterunt sensum suum, et declinaverunt oeulos
sed tamen redimiter, et prima yiris nunliat resurre- .guos, ut non vidèrent coelum, neque reeordarentur
çtionem. Et pusillum, accesserunt qui slabqnt servi judiciprum justorqm.. O detestande Juda, pro tri-
sacerdotis, el cognqlus'ifalçhi, ipse dixit : El te vidi ginta denariis Dominum et magistrum tradidislî,
cum illo. Alii dixerùnt : Lqguela tuq, manifeslum te oblitus dpclrinoe et beneficiorum ejus, eliam si Deps
facit. Non quod alterius linguoe ess.et Petrus, quam non esset. ppm ergo vidit quod-ppteslaii Romanoe
illi argpebant, sed unaquoequegreyjncia proprielates traditus esset, tenc credidit qupd ab ipso àudierat,
et sonos habet j qupd habent aliae in guibus coguo- qued crucifigendus esset. Nani ante seraper credi-
scuntur homipes. Unde in Aelibus apostolorum di- _dit,qiipd propitius sibi esse deberet et elapsuras de
cunt. Nonne omnes isti qui loquuntur Galiloeisunt? m^njbus .Judoeprum,et ygniam a Domino impeiras-
Et quomodo nos audivimus hnguam nostram in qua set nisi se proeoccupassetoccidere. Pecçavi tradens
nati sumus. Et Petrus proedicans dicit ita, ul appel- sanguinemjustum. Ecce miser Judas testis Domini
larelur lingua eorum gceldema. Apgaret in bec esl, qu'o.djuste semper vixerit, el nihil mali in illo
dicte, quod aliter Hierosolymite, aliter Galiloeiigsum viderit. Dicit beatus Hierpnymus; quia cum quis ita.
148S EXPOSITIO IN MATTHJMM. i486
peceat ut ppssil opus malum deslruere, tune potest À A delis in temploDomini aut sacrificium Dei, aul vasa
agere poenitentiam. Si autem non destruil opus ma- ejus attingere? Ideo dixit vobis Dominus, quia simi-
lum, non potest agere poenitentiam. Ait enim : Si les eslis sepulcris dealbalis. Argentum nihil fecit,
quando sic peceat pater in patrem, ul valeat emen-^ et vos eommaculastis vos ipsos, discipulum et argen-
dare quodpeccavit, potest ei dimitli. Si autem per- tum, et modo de immunditia argenli cogilastis de
manent opéra, frustra voceassumilur poenilenlia.Ista vobis nihil. Consilio autem inilo, emerunt ex illis
non cogitant qui aliis contra jusiitiam libertatem agrum figuli in sepulturam peregrinorum. Tune
auferunt aut alodem. Ecce unum insérait, aut au- fuit in sepulturam peregrinorum, et modo idem ipse
fert alodem, et nascuntur filii illi, el in fine soeculi iocus hospitale dicitur Francorum, ubi tempore Ga-
mille erunt qui contra ipsum clamabunt, quia sicut -roli cillas habuit, concedente illo rege pro amore
crescunt progenies, sic crescit peccatum illius el Caroli. Modo solummodo de eleemosyna €hrislia-
cum venii ad malum confessorem, jubet abstinere -norum-vivunt, et ipsi nionachi et advenientes. Pro-
ei a vino, aut a carne quadraginta dies. O perdilio pter hoc vocatus est ager ille Haceldema, hoc esl
animarum, oblilus es quod Deus dixit : Si offers mu- ager sanguinis. Non solum Christianorum scripla,
nus tuum ante altare, el ibi recordalus fueris, quia verum paganorum ac locorum nomina saerilegium
frater tuus habet aliquid adversum te, relingue ibi B ': Judoeorum teslaritur usque hodie quamvis basilica
munus tuum et vade reconciliari fratri tuo, et lune ibi in una -parte habeatur. Et videtur quasi a Lalino
veniens offeresmunus tuum. Nunc eliam dicitur quia quod est ager, et Groecoquod est emath,-id est san-
in vanum agit poenitenliam, quandiu peccatum ve- guis composilum nomen. Tune adimplelumesl quod
getavit et crescil. Al illi dixerùnt : Quid ad nos ? dictum est per Jeremiam prophetam dicentenu Quia
•Mullumad vos pertinet, quia si ille peccavit qui ma- omnia acta Dominiproediclasuul a prophètis, riiinus
gislrum tradidit, vos qui principes populi eralis, non possumus ambigere. Et dignum eral ut omnes boni
solum nun prphibuisli.s mala faeere, sed "offerendo qui veniebamtde illo annuntiarent, et hoc etiam quia
pecuniam discipulum ad hoc provocaslis, et per •triginta denariis venundandus, et quia ager de ipsis
mendacia ad judicandum morti tradidistis. Tu vide- comparandus erat.
ris. Videris, in hoc loco non esl prasentis temporis Jésus autem stetjt ante proesidem.Proeses dictus
indicalivi modi, sed conjunclivi proeterili temporis. est eo quod proesideat ad lutelam loci. Ut enim
Quasi dieant : Proevîdere antequam pretium accipp- minueret imperator vel Romani potentiam -Judoeo-
res debuisti, ne taie ogus ageres, unde ôxnileres. rum, primo misit alienigenam Herodem. Posl mor-
.Judas autem jam lune non potuit deslruere, sed tem ejus divisil in iriarchas -; inde in tetrarchas ad
principes notuissent si ' maluissent, quia Pilâtes in- G ultimum in proesidesel-proefectos. Et si ita non egis-
vites faciebat, etiam optionem dédit si voluissent sent, non delevissent eos quando voluissent. Paulaiiin
dimittere. Et projecljs argenteis in templo recessit, etper parles hoc egerunt, ut sapienles. Ideirco totum
Noluerunt principes reeipere argentum ; timentes si domuerunt, et in potestalem suam redegerunt. Et
ipsi argentum reeiperent, el non redderent Domi- inlerrogavit eum proesesdicens : Tu es rexJudoeorum?
num , abiret ad praesidem, et cognoscerel proeses Pdatus nihil aliud interrogat, nisi de rege Judoeo-
eorum maliliam. HIe vero sciens quod de templo ei rum, quia limebat ne aliquis sibi tyrannidem assu-
data fuerant, in templum projecit. El abiens laqueo merai, sicut Theodas : quoniam ob hoc proesidebat
se suspendit. Sicut enim Achitophel cum vidit non ipse provineioe, ut hoc custodiret. Dicit illi Jésus :
factura suum consilium, statim intellexil quia David Tu dicis. Quando eis loculus est, semper ut Yeritas
reverteretur în regnum el non potuit port-areim- verilatem meutes et moderate,- ut nullus posset re-
properium quod futurum super eum erat, et ob hoc prehepdere nec loquaciiatem, nec laekurnitatera
suspendio interiit. Sic et iste cum vidit impleri quoe ejus. Et cum accusareïur a principibus sacerdotum
Dominus dixerat de seipso, videlicet tradelur gen- et-senioribuspopuli, nihil respondit. Si enim voluisset
tibus, certes factus est reliqua secutera, id est, oc- per omnia réspondere ut posset, dimillerelur, et non
cident eum, et die terlia resurget, el non ferens ve- D fieret necessaria redemplio. Tune dicit illi Pilatus :
recundiam suam laqueo vitam sibi exlorsit. Yerum- Non audis quanta adversum le dicunt lestimonia.
lamen coeli terroeque perosus , in aère periit. Per Suadebal ei Pilatus se defendere, quia volebat eum
triginta denarios quos accepit 'Judas, triginta male- ïiberare. Et non respondit ei verbum : ita ul mira-
dicliones sunl super eum in psailerïo inter quas di- relur proeses vehementer. Mirabatur, quia nolebat
citur, et episcopatum ejus accipial aller. Unde pro se excusare sicul reîiqui homines, qui ad mortem
certo cognoscitur, et ipsum cum aliis aposloluin . impulantur. Quis enim nisi pro Deo moreretur, non
ordinatum. quanta inslanlia posset agerel ne moreretur? Per
Principes aulem sacerdolum açceplis argenteis ai- diem autem feslum consueverat proeses dimittere
xerunt: Non licet mittere eosin corbanan. Corbanan populo unum vinclum quem voluissent. Ob reveren-
Hebraice nominatur, Groecegazophylacium, Latinei lîam scilicet festi concedebatur vita uni reo. Habe-
diviliarum cuslodia. Quia pretium sanguinis est. Oi bat autem insignem vinclum, hoc est' nomiriatum
inîseri, pretium non licel miltere cum denariis, ett pro maliliis suis, qui dicebatùr Bârydbàs. Bar, filius
vos immundos fecistis de homicidio ! Quomodo au-- dicitur, Rabbi magistri : subauditur eorum, id est
1487 CHRISTIANIDRUTHMARICORBEIENSISMONACHI 1488
Judaeorum. Ab illo enim die a diabolo qui tanquami A ul liberaret eum. Dicunt omnes : Crucifigatur. Ame
latro insidiatur caulis Domini tecti sunt etregentur, , sex dies clamaverant ; Benedictus qui venit in nomine
usquequo convertantur. Congregalisergo illis, dixitt Domini-: et modo clamaut : Crucifigatur. In islis
Pilatus : Quem vultis dimiltam vobis, Barraban, ani sex diebus nihil aliud fecil nisi vobis praedicavit us-
Jesum qui dicitur Christus ? Sciebat enim quod per que ad vesperam, et quomodo commisit illa peccata
invidiam tradidissenl eum. Quanta agit invidia inter pro quibus clamatis, Crucifige. Ail illis proeses: Quid
homines ! Ecce Dominusnihil habebat in hoc sae- enim mali fecit? Plures anni erant, quo Pilatus ipsum
culo nisi victem et vestilum, el serviebat omnibus( habebat ministerium : malum ipsius non àudierat,
proedicando, infirmos sanando, et tamen factione. neque viderai, neque vos. At illi magis ac magis cla-
primorum oderunt illum, et occiderunt et elegerunt mabant : Crucifigatur. Crimen non dicebant, quia
qui nunquam aliud nisi maie fecerat. Taies sunt; nesciebant, sed ut seducti clamabant : Crucifigatur.
populi. Qui habet potentiam facile convertit infe- Videns autem Pilalus quia nihil proficerel in libera-
riores ad volunlatem suam, licet multum sit. Non tione ejus, serf magis tumultus fieret. Cum perspe-
recogitant quis justior sit, sed quod principem suum xerunt sacerdotes quia Pilatus volebat eum liberare,
intelligunt velle, ad hoc convertantur. Et hoecpro- intulerunt dicentes : Si hune dimittis, non es amicus
pter dona fiunt, quia scriptum est : Divitioeaddunt B Coesaris. Timens el ista verba, et ne seditio in plèbe
amicos plurimos, a paupere autem, et hi auos habuit fieret, quia salis prona erat gens ad excitandam se.
separantur. dilionem, monstravit omnibus quam inique illi age-
Sedenle autem eo pro tribunali. Pro eonditione, rent, lavans manus suas coram populo. Ac si Verbis
pro his quoe ad tribus pertinebanl. Misit ad eum dixisset : Ecce isti qui legem Dei habent, et proecepta
uxor ejus. Antequam in palalium venirel, laberavit ejus se dicunt custodire, faciunt de quo ego volo
multum Pilatus, ut Dpminus dimilteretur. Sed cum esse immunis, qui alienus a lege eorum sum. Inno-
uxor mandavit quia in somnis postquam dies factus cens ego sum a sanguine justi hujus. Quia ego scio
fuerat multa de illo yidisset, tune amplius satagebat. quod ipse justus est, et vos innocenlem vultis occi-
Nihil libi et justo illi. Hoc est nihil tibi nocuit, dere, vos sitis rai, non ego, vos videritis. Et respon-
nihil illi noceas. Multa enim (subauditur somnia) dens universus populus dixit : Sanguis ejus super nos,
passa sum hodie per visum propter eum. Ab angelis et super filios nostros. Quia Pilatus innocentera se
videlicet. Diabolus enim cum suis satagebat ut Do- pronunliavit, ad hoc responderunt isti dicenies : Nos
minus crucifigeretur, oestimans verum hominem simus rei, ut requiratur sanguis hujus a nobis et a
esse. Nec mirum si ad islam feminam angeli ve- filiis nostris. Exauditi fuerunt Judoei. Requisivit Do-
nerint, cum et Balaam Deuslocutus sit, et Cornelio C minus sanguinem ejus cum ipsa die Paschoequo ipsi
•
angélus agparuerit. Principes aulem sacerdotum et piaeulum in Salvalore commiserint, a Vespasiane
seniores persuaserunt populis ut pelèrent Barrabam, et Tito in Hierusalem quasi in carcere et illic ipsi
Jesum vero perderent. Non est peccatum pejus quam homicidoe pessima morte perierunt.
invidia. Ecce uxor Pilali et Pilatus justum pronun- Tune dimisit illis Barrabam : Jesum autem flagel-
tiantDominum, et ipse traditor et principes seducunt latum tradidit eis ut crucifigeretur. Quod Pilatus eura
populum ut eligant Barrabam qui multa mala eis flagellavit invites, hoc fecit quia Romana lex proe-
fecerat et de homicidio et de latrocinio, et tradant cipiebat, ut qui crucifigendus erat, anle fiagellare-
Dominum morti, qui multa bona opéra ogeratus est tur. Traditus est-iiaque Dominus militibus verbe-
eis. Sed adhuc talis est consuetudo agud glures, ut randus, et illud sacralissimum corpus pectasque
quidquid viderint vel audierint principes suos lau- Dei capax flagella secuerunt. Esl adhuc columna in
dare, Iaudent absque examinatione, ut vitupèrent Hierusalem, ad quam ligalus fuit intérim. O quis
omne quod viderint eosvitugerare. Sed unusquisque tune posset credere, quod Creator omnium in illo
curai audit aliquem vituperare aut laudare, débet tempore haberetur, et multum miseri qui ibi inter-
se custodire ne aut bonum dicat malum, aut malum -. ' fuerunt. Jam fréquenter habent dictum beati ventres,
p.
dicat bonum, quia voeveniet ei qui hoc facit. Bespon- qui non genuerunt et ubera quoenon lactaverunt,
dens autëmproesesait illis : Quemvultisvobisde duobus et adhuc habent dicere. Attendendum autem quod
dimitti? Quia principibus persuadera non potuit, ut dicit tradidit eis, id est ad eorum voluntatem. Quam-
Dominum dimilterent, retulil hoc ad generalitatem, vis milites illum suscepissent, tamen illis traditus
ut si principes propter invidiam volebant illum per- est, et ipsi eum susceperunt. Milites manus pra-
dere, populus qui expertes fuerat ejus multiglicia buerunt et ligna ; sed Judoeiocciderunt, quia et Pilatus
Jieneficia, pèlerai eum vivere, quia si vulgaris po- et milites inviti egerunt quodegerunt. Nec tamen Pi-
pulus eum petiisset, contra principum volunlatem latus immunis fuit, quia potuit eumliberare si vellel.
servaret eum vitoe Pilatus. Yel quia hoc sacerdotes Perituro enim si non subvenit qui potest occidit.
cognoverunt ante persuaserunt turbis, ut Barrabam Tune milites suscipientesJesum in proetorio. De loco
eligerent. At illi dixerùnt Barrabam. Sic est con- ubi 'Pilatus sedebat, qui Litltostratos dicebatùr. Du-
suetudo hodie ut pro uno verbo principis, veritalem xerunt in domum Pilati. Lithos Groeee, Latine lapis
deserant. Dicit illis Pilatus : Quid igitur faciam de dicitur. Lilhoslralos lapide stralos. A Proetore, proe-
Jesu qui dicitur Christus ? Hoecomnia dicebat Pilalus torium derivatur. Congregavemntuniveream cohor.
1489 EXPOSITIO IN MATTH.EUM. 1490
tem. Ipsa cbhors quoeillum comprehenderat exspe-, A Neve quisignoret speciemcrucisesse colendam
clabat ibi ne forte aliquis tumultes oriretur. Con- QuasDoniiiiumportavitovansratione potenti,
Qualtuorinde plagasquadralicolligitorbis.
gregaverunt ergo populumquia nullus sine populo rex - Splendidus auclorisde vertice fulget Eous
Oeciduo: sacraelambuutursidéra plantas.
potest esse. Et exuerunt eum suis vestimentis, el cir- Arctbiidexlra tenet : médiumlaevaerigii axem,
cumdederunt ei chlamydem coccineam. Chlamys illa Cunctaquedemembrisvivit natora creantis;
Et cruce complexumGhrislus.regitundique mundum.
coccinea, pro purpura qua reges soliti erant indui,
circumdata esl ei. Est quoque purpura quoedamru- El dederunt ei vinum bibere mm felle mistum. De
bea coccosimillima. Et plectentes coronam de spînis, ipso malo vino unde postea dederuntj inde et modo
posuerunt super caput ejus. .Pro diademate aureo, dederunt, sive oesthnantes eum silire pro bajtila-
spineam coronam, et pro sceptro quod reges soient tione crucis, sive quia latrones hoc pelierunl. Et
ferre imposuerunt ei arundinem. Omnia ista ad illu- cum dédissent illis, dederunt etiam Domino, sive ut
sionem feeerunt eo quod accusâtes fuerit quia regem Lucas dicit : Illudebant illum milites, acetum affé-
se dixerit. Corona spinea, ramus proecisus de spinis rentes. Typice vinea Domini Judoea, conversa erat
fuit, et plicalus sicut circulus, -et impositus super in amaritudinem ul faceret vinum amarum. Quod
caput ejus. Galamus aulem ei dates, qui abundat autem dicit, Et cum gustasset, noluit bibere, ostendit
in ipsa terra, et levitate ejus omnes propter hoc fe- B quia guslavit paululum, et ab ore removit.
runt in manu. Typice per spinas peccata nostra Postquam autem crucïfixerunt eum, diviserunt
significantur, quoe accepit ipse in eorpore suo ut vestimenla ejus sorlem mittentes. Joannes apertius
moreretur in cruce pro peecatis nostris, qui pecca- hoc exponit, quod alia vestimenta quatuor milites
tum non fecerat ullum. Calamum habebat in manu, inter se parliti sunt. Tunicam autem, quia incon-
ut omnia venenata se deleturum- ostenderet. Sive sulilis erat, sortem miserunt cujus esse deberet.
calamumtenebatutsacrilegium scriberet Judoeorum, Hoc significabatur quia Evangelium disseminandum
quia cum calamo Groeci et alioegentes scribunt. Et per quatuor angulos terroe. Ecclesia autem ejus una
genu flexo ante eum. Sic erat consuetudo adorare esset futura per totum mundum. Quia"licet terrarum
regem, vel principes ejus. Quod quia Mardoehoeus spatia separeritur, electi tamen unum corpus Chrisli
noluit agere obviam Aman, deleri eum voluit cum sunt, et una est Ecclesia catholica, id est, univer-
progenie sua. Ave, rex Judoeorum. Ave, Latinum salis. Et sedenles servabant eum. Exspectantes ut
verbum est, et non habet amplius nisi ave et avete, morerentur, etnéaliquis deponeret, usquequo proeses
et est Yerbum salutatorium, sicut apud Groecos juberet. Et imposuerunt super caput ejus causam
X«îps, yj"-P"s- Nam Hebraice Salamele'ch dicitur. ' ipsius scriptam : Hic est Jésus rex Judoeorum. Con-
Et exspuentesin eum acceperunt arundinem, et perçu- G sueludo eratapud Komanos, ut quando aliquis morti
tiebant caput ejus. Qui pro bono non fecerant quod adjudicabatur, post .omnium judieium scribebatur
faciebant, ostenderunt in spuitione et percussione causa pro qua occidebatur, et in locoubi plectendus
capitis ejus. Exeunles autem invenerunt hominem erat legebatur. Ex hac consuetudine Pilatus jussit
Cyrenoeum, nomine Simonem. Joannes dicit, quia scribi, et quia iratus ,esl Judoeis, quia crucifigebant
primus ipse portaverit crucem, et post obviam ha- eum, sic dictavil ipsum titulum. Et cum Judoei pe-
buerint Simonem quemdam. Spiritaliter innuit quia tierunt aliter scribi, dixit : Quod scripsi, scripsi. Deo
Dominus crucem suam portavit, videlicet mortifica- autem placuit ut sic scriberetur, ut cognoscant licet
lionem in eorpore suo, quia omnia peccata mortua inviti Judoei quia ipse est rex universoe terroe et ip-
fuerunt in illo. Et post portavit et portai gentilis sorum. Spiritalibus quoque Judoeis, hoc est confes-
populus, sequens vestigia ejus. Cyrenen Libyoe ci- soribus beniguus-rex. Fuit autem în tribus linguis
vitas est et interpretatur hoeres; et Simon ebediens. scriptum, in Hebroeo, propter Judoeos, iu Graeco
Quia enim obediens fuit gentilis populus proedieato- quia nobiles Romanorum Groece loquebantur : in
ribus, factus est hoeresde illa hoereditate. Unde Ju- Latino, propter Romanos. El iste très linguoe ex-
doeus populus glorificabatur de adoptione filiorum.. cellentiores in toto mundo sunt, et propter perfe-
Et recte de villa veniebat. Yilla, Groece pagos et ' ctionem sui, et propter eas quoe eas, loquebantur.
inde pagani dicuntur. Et hoc congruit gentili populo Hebraica quia ipsa erat mater linguarum. Groecaj
quia de paganïtate veniens, coepit sequi Christum, propter sapientiam. Quia sapientiores sunt omnibus
et eum imitari. Hune angariaverunt, id est impo- gentibus et ipsa sonorior aliis linguis. Lalina propter
suerunt portare crucem post Jesum. Et venerunt in Romanos qui tune orbi terroe dominabantur. Tune
locum qui dicitur Golgolha. Evangelista exposuit, crucïfixerunt cum eo duos latrones, unum a dextris, et
quod est Golgolha, id est Calvarioe,subauditur locus. unum a sinistris. Yelinl nolint Judoei, omnia mystice
Syrum est, non Hebroeum, tamen Hebroeisic appel- aguntur. Licet ipsi putent turpe supplicium. Ecce
labant ipsum locum. Quia ibi calvarioe auferebantur Dominus medicus crucifigitur ut ostendatur quia ipse
rais hominibus : locus extra civitatem. Placuit Deo est judex populi boni et mali. Et sicut in judicio boni
ibi mori ubi rei puniebantur, ut erigeretur vexillum ponentur ad dexteram, mali ad sinistram, ita et modo
virlutam, ut quomodo crucem et reliqua improperia, bonus ad dexteram, mali ad sinistram. Proetereuntes
sic etiam hoc pro nobis subiret. Qualiter autem in autem blasphemabant eum, moventes capita sua. Qui
cruce fuerit, Seduliuspulchrecompreheiidil dicens: ante non polerant eum videre proe invidia, quando
149f CHRISTIANIDRUTHMARIC0RBE1ENSIS MONACHL 1492
virtules faciebat, tune ambulabanl coram ipso, quia A et sicut ipse tribus horis in patibulo pependit, sic
tune euni vidèbant sicùt ipsi seiùper bplavérarit. Mo- tribus diebus in sepulcro jacuit. El "sicutnon omnes
vebant capita;sicul soient fâcere hi qui superiorés se très horoecomplète sunt in passione ejus, sic nec
arbitrantur; contra éôs quos despiciunt. Vah! qui per omnes dies jacuit in sepulcro,- sed a loto pars
destruis templum Dei. Vah interjeclio est loetantis, intelligitur: Judaei suspicati sunl quod eelipsis soiis
quia' loela'b'arilùrYidenles -quod semper Cupierant. vel lunoefuerit ipso tempore ; sed non fuil, quia
Fuit autem apud antiquos intégra interjectio,- vahf eclipsis solis non polest esse nisi in oriu lunoe;neque
sed tamen multis gentibus est illa communis. Ob eclipsis lunaenisi in veteri luna. Ea hora Dominus
gratiam captandam de principibus vulgares populi pependit in cruce qua Adam peccavit in paradiso,
ista loquebantur,- elt principes ut illi amplius hoc Nam scriptum est quod audierit Adam vocem Dei
iterarent, poslea eadeni loquebantur, demonstrantes ambulantis in paradiso post meridiem.- Eadem hora
se sibi placera quoe dixerant. Similiter et principes qua Adam mortem induxit, eadem hora secundu's
sacerdotum dicebant : Alios salvos fecit, seipsum non et verus Adam mortem yicit. Et sicut Dominus- tri-
potest salvum faeere. Nolentes Pharisoei et inviti bus horis pependit in cruce,- sic Adam tribus horis
testimonium perhibent Ghristo, quod alios salvos fuil in paradiso. Et circahoram nonam clamavit Jésus
fecerit, et in hoc apparel, quia si vellet; posset se- B voce magna, dicens: Eli, Eli, lamma sabaclhani. He-
ipsum de proesenti periculo liberare. Si rex Israël braica lingua ponitur idem versiculus, propter re-
esl, descendat de cruce,- et credimus ei. Scandalum verentiam Domini, quia oratio ejus est, ideo non est
Judoeorum in hoc.maximum erat, quia Dominus Fi- interpretatum. Non autem habet in Hebroeorespice in
lium Dei sese dixerit* et regem Judaeorum; el hoc me, sicut in nostris Psalleriis, neqne meus ,<nisi 1una
semper replicanl et improperanl. Quod aulem di- vice, nec etiam in Graeco. Nam Groecedicilui', 'o
cupl, descendu mule de crUce,vel pro impossibilitate @EÔç, G©EÔÇ p.ov,ïw.ri Byf.arù,imçv.s:Ex persona ho-
dicunt quasi non possel hoc faeere,-vel daemonessua- minis qui paliebalur hoecloquitur; quia quasi omûia
debanl eis dicere hoc,- quia jam sentiebant virtutem habebant Judoeisecundum suam volunlatem impleta,-
Christi, videntes omnia elemënta conterbari, et "intel- cum illum vidèrent mori in cruce. Non aulem débet
ligentes creatorem mundi esse,poenitenles quod crti- conjungi / cum i, sed separatim,- née débet habere
cifixissent eum, sicul Paulus apostolus dieit : Si etiim in eapitè aspirationem. El enim primum nomen est
inlellexissent,nu^uatn Dominumglorioecrucifixissent; dé decem nominibus quibus Deus- appellàlur apud
Idipsum autem et latrones qui crucifixi erant tuili Judoeos, et invenitur in nominibus HebroeoTumin
eo, iinproper'abaiitH. Pêr tropum qtii appellàlur sy- fine, ut Michael, Gabriel; Raphaël; Dicitur autem
lépsis, Utrique latrones inlrb'ducuntui bktspbémaése GroeGeïo-jgupor;id est fortis: Quidam autem illiè
eum, cùm juxta Lucam unô blasphémante,aller Con- stantes et audientes dicebant : Heliam vocal iste: Mi-
fessus sit eum. El potest fieri ut primo ambo blasphe= lites hoc dicebant,quià ignari erant Hebroeaelinguoe.
massent; pbstea vero uuus, cum vidit éléments tùr- Sed et ïddoei hoc dicebant irridëndo, et comniuta'nda
bari, coiiversus est, el Crëdidit euni Dominum, Us- in malain partem * ùt reliqua.- Nam et Eli prbpb'ëtoe
huit vero idem lairo très virtules in ipsa erûee, pro' nemen Deus meus interpretatur. Et toiîtintio currehs
quibus Domini gralihm àssecutus est,- id esl, fidem; utk's ex eis, accepit s'f'Wfigidhl, implëVîlncëtbj et inipo-
spem et charitatem. Fidetfl habuit, quia Dominum suil uruitûini; et dubat Mbibere: Sicul Lucas refert ;
crëdidit reghaturum; quem secum vidëbat rilori. Ha- milites illudentes bec feeerunt; quia et bec propbe-
buit Spem, quia illa proemia quoe"nos speràbamus,>ët tatem fuerat; et Dominus dixerat; quia sciêbal prb-
ipsèpbstelavit dicens : Meineklo-iHèi,Domine,cnmvë- pliefatem de sej et nec dum complétera dixit t Sitio':
n'efisiii regnum luum. Hâbtiit charitateni,- qui so'citiîfi Hoc est Scio de me prophëlatumj ël riëc complelUiri
surira inter tormentaeâstigarë studuitfiieens : Neqhë impleatur. Et tune erunt omnia irapleta quoe de mei
lu Unies Deunl, tfui'a in èadem 'damhatione es. Pïb'- passione fuerunt prophetatar Bene hime p'otûm fuit
plefëâ niêruil audire : Hodie îilebuiheriëîn pafallisb: jrj conveniens dari Ghristo, quia sicùt aceium de bono
Hob est in illo loco Ubi dives Làzariun vidit cum vino sit, ita Judaei de bona progenie mali efanl fa'eli.
Abraham. Qui paradiSUs rëcte vocatur ad cohipara- Jésus autent iler'mn clainans voce magnit. Id est cir-
tioneiU aliof (un locoruai infernâlium. Ubi eliam de- cumstantiBus et aridientibus: Quid clamaverit Joan-
posittts"fcrëûirnùsillos qubs de poenis inférai Domi- nes scribens inquit : Pater, in maiius mas commendo
nus libéravit; Usquë quo în coelûmascendens secùni spiritum meuiri. Ipse homo qui quoerebatur se dere-
illos D'urnesiii oelërri'atflJérusalem duxit. Rem sicut lietum a paire, ipse aiiimaib siiain illi irddidit; et illi
Doriiiriûsgriiùdgeniluâ fuil ex inbrtuis, sic eliam pri- commendal a quo createm corpus el anima ëjùs fue-
mum surira cbi'pus et animam in paradisùm ctele- rat; id esta divinitate. Quod Groecedicitur eischeirus
steni inlro'duxit, ël posl alios, quod ubh fuit ante- sou paralhesomai to pneuma mou : ih %kïpâçxïovjra-
quam iii coelum asCënderël post quadraginla dies. ptâAa-op.B.1 -rè îrv£ûft«fjoo. Quod bonum est homini
À sexlà aulem h'ora lenebrè factoesuitt super univer- Christiniano dicere quando de eorpore exire debue-
sum terrain; usque ad hbram nouant. Quia Dominus ril, exempta Domini qui hoc ita dixit: Emisit spiritum;
séxla hora crucem' ascëndil, sol abscondit radios id est animam. Quia unde supra dixerat, Potestateni
suos tribus horis iii quibus Dominus in cruce fuit; habeo ponendi animam meam, inde dicunt modo Emi-
1493 EXPOSITIO IN MATTH*EUM. 1494
sit spiritum. Quid enim emittere spiritum, nisi et, A illis apparerent qui electi erant ad cognoscendum
animam ponere? Sed anima dicta propter quod vi- areanum Dei. Centurio autem el qui cum eo erant ctl-
vit, spiritus autem vel pro spirilali natura, vel pro eo stodientesJesum, viso lerroemotu et his quoe fiebant,
quod spiret in eorpore. Similiter animus pars animoe valde tinluerunt. Centurio iste, sicut habemus scri-
est, id est, voiuntas animoe; mens autem et ipsa pars ptum, ipse fuit Longinus, qui jussu Pilati aperuit
animae; hoc est memoria. îta autem hoeGomnia ad- lalus Domini. Noluit enim Pilatus ut ejus erura cum
junctà sunt animoe,uf una res sit, et pro efûeîenliis latronibus frangerentur, quod crudele satis erat et
diversis diversa nomina sortiatur anima. El eccévé- inbonestum, et ne Judoei, dicerent non eum fuisse
lum templi scissum est in duas parles. Ante sancta mortuum, sed quasi spasmum fuisse passum. Nulla
sanclorum pendebat cortina salis,jiretiosa ultra quam aulem causa sic mirâtes esl centurio, quomodo
nullus inlroîbal nisi summus sacerdos, .et hoc semel quando.voluit et quando dixit: In manus tuas coni-
in anno et hoc quod ïntra erat dicebatùr sancta sanclo- mendo spiritum meum, tune mortuus est. Alii enim
rum, quia non habebant Judoeisanctiùs aliquid. îbi fue- homines' nec quando volunt nascuntur^ neG qua vo-
rat ârca, antequanaJeremias illam absconderet, et ibi irait hora moriuntur. Et in hoc maxime cognovit
erat propiliatorium ; tamen ex ùno fronte appare- Deum esse, et propterea crëdidit, et baptizalus est :
bant, ex altéra parle reliquum erat absconsum, et •B etiam pro Christo poslea occisus est ab Octavio proe-
illud appellàlur vélum quia in illà yelabat, hoc est, fecto. Non solum autem ipse, sed milites glorificave-
celabat. Aliud. yelum pendebat exterius, inter pri- runl Deum. Erant aulem ibi mulieres multoea longe,
mum altare et populum. De islo dicunt Judoei quod quoe seculoeerant Jesum a Galiloea, ministrantes M.
scissum fuerit, et npn primum scinditur vélum tem- Fuit consuetudo inter Judoeosquod prophètis etproe-
pli, ut ostendat omnia sacra transeunda ad populum dicatoribus legis mulieres ministrabant de substan-
geniiliuni. Anle enim-dicebatùr : Nolus in Judoea tiis suis victum atque vestilum, et non erat inter
Deus; modo dicitur : A solis ortu usque ad occasum eos ulla reprehensio in gentibus. Quia scandalum
landabile nomen Domini. potuit generare, noluit agere beatus Paulusi Unde
Et terra meta est$ et petroe seissoesunl. Refert Jo- .dicit: Nunquid non habemus potestatem mulierem
sephus, superlimiuare, quod infinitae magniludinis circumducendi, sicut Cephas et reliqui. Ministrantes
"
erat, fractem esse atque divisum , biiani angelicas autem de substantiis suis Domino ut meterent ejus
virtules tune in ipso tempore clamasse :- « Transea- spirilalia verba : non quod Dominus indigeret eorum
nrus ex bis sedibus. »'In omnibus his srgnis elemen- carnalia, sed ut ostenderet proedicatoribus hoecsibi
toruin creator débet -agnosci, pro cujus morte ele- jure deberi. Sed et Dominus, quamvis Deus esset,
menta eommoyentur. Typice commoyenda corda r* taies comités et ministvos elegit, de quibus nec que-
gehtilium, et aperienda in Dei confessione. Aperta rela esse potuisset. Inter quaseratMaria Magdalena,
quidem. tram fuerunt, sed mbf lui ex eis non resur- et Maria Jacobi et Joseph mater, et mater filiorum
rexefunt, nisipost Dominum rôsurgentem,ut sit pri^ Zebeétsi. Maria a qua septem doemonia ejecerat, et
mogêhitus ex mdrtuis, quia nulli ante ipsum immor- Maria Jacobi* et Joseph mater quoe erat matertefa
tales rêsurrexerunt,-sed omnes iterum mortui sunt, Domini; quia sprpr erat saricteMarioe. Matertera
ut Lâzarusv Isti autem immortales resurréxerurit, ei dicitur quasi mater altéra ; el mater filiorum Zebe-
Cum Domino ascendenie ascenderufltî Dbrniiëntes doei quoe filiis suis ibi serviebat cum Doniino. Cum
dicuntur mortui .in oirinibuS ScripturiS divinis j et autem sero factum esset. Proecipielîat lex ut qui sù-
locus ubîquiescuntT.oifnrrapiôvi,ho6êst dorrflitoriuni; spensus fnissët in patibulo ad vesperam deponeretur;
dicitur Groeea-lingua; ut veraciter ostehtautur tim- ut quod ei de quinque regibus Josuoe proecepitiicri,
nes resùrgeridi iu fine mufidù Et exeuhlès de monu- et ideirco crurafràcfa sunl,.ut niorerentur et depo-
mentis, post resurreçtionem' ejïïs. Quod dîbit resurre- nerentur. Venit quidam homo dives. Non propter
çtionem ejus, el âfl hoc rëspicît quod dicit, surrexe- aliquam jactantiam dicit evangelista quod iste dives
r'unt, et-ad hoc, exeunles de fnonumentis. Venerunt fuerit, sed ut oslendatur ideirco potuisse impetrare
in sanctam civitatem.AdhaCvocatur Jerusalehi sâiicta corpus Domini quod dives fuerit et decurioeordine,
propter templum Domini s et vâsa quoe ibi fuerant unûs videlicet de consiliariis. Pauperes enim non
sanclificata,et multos sahetos qui ibLeFant-viventes; erant ausi accédera ad tâm patentera proefectam,
licet nos non per omnia habeamus de eis.- Nam po-t quia non curabat de hoc quod Bâlomon dixit : Qui
invenimus apostolosîbi orasse, et omnem cultum feli- despieït paupefem-, peceat. Nostri enim de quibus
gionis observasse, usque ad subversionem ejus, ànnd proeceptum est pauperes colligere,-ipsi desgiciurit
quadragesimo secundo ascensionis ejus. Quod tempus eôs ; quanto magis ille paganus. Venit quidam honio
dalum est eis ad poenitenliam agendam. Et-qùia ab Arimalhoeu. Ab Arimathoea. Ipsa est Samalha,
uoluerunt agere poenilentiam egressi duo ursi sunt, civitas Samuelis prophetaeln regione Santirilica juxta
Yéspasiânus el Titus, de saltu gentilium, et occide- • Diospolim. Nomine Joseph. Non fuit iste riutritius
runt ex eis undecies centena millia, et eduxerunt Domini, quia ille pauper erat;-non in alio loco
centum millia. Quod dicit apparuerunt multis, osten- Evangelii de hoc dieitur, nisi hic. Unde ostenditùr
dilur non fuisse géneralïs Tesurrectio, sed specialis, multos discipulos Dbmirium habuisse, de quibus non
Ut et hLresurgerent, quos Deus charioras habuitj et habemus scriptum $ et qui non sequebantur, Sëd ïn
1498 CHRISTIANIDRUTHMARI CORBEIENSIS MONACHI 1496
domo sua faciebanl quoe Dei erant. Hic accessit ad A j tero pavimenlo ipsa crypia tante allitudinis est, ut
Pilatum, el peliit corpus Jesu. Potentia ipsius mon- intro stans homo extensa manu vix possit atlingere
stratar, quod ipse per se accessit, et non per alium culmeu, etrotundain gyro. Quam similitudinem et
mandavit, sed etiam ipse, quod illum quasi damna- ex nostris quoein hac terra excisa inveniuntur pos-
tum.ausus est sepelire. sumus colligere. Habet autem colorera album cum
Et tradunt de eo quod Judoei pro hac causa mise- rubicundo ipsa petra, et païens erat a Meridie, unde
runt illum in eustodiam, et ipsa nocte Resurreclio- corpus Dominieum est illatum, et super petram erat
nis Domini elevata sit in aère domus in qua clausus hortus. Nunc vero est conclusus locus, et in ipsa
habebatur, et venerit, et eduxerit eum Dominus. Et crypta basilica consecrala. Et advolvit saxum ma-
post cum Judoei requirebant corpus Domini a milili- gnum ad oslium monumenti et abiil. Ideirco advolvit
bus, dicebant milites : Reddite vos Joseph et nos red- Joseph lapidem ne bestia aliqua intraret, el corpus
demus corpus. Tune Pilalus jussit reddi corpus. Ma- Dominieum tangeret. Licet in gyro clausuram ha-
gnoe dignitatis fuit iste Joseph secundum soeculuni, buerit pro horli cura. Erat autem ibi Maria Magda-
et secundum Deumi qui et potens fuit impelrare, et lena, et altéra Maria. Iste sunt Marioede quibus su->
dignùs ministerium sepulturoe peragere. De isto Jo- pra dictum est : soror Lazari, et mater Jacobi et Jo
seph-primus accipitur psalmus cantates. Beatus vir B ' seph. Nam Maria pro ni.mio dolore, quod viderai in
qui non abiit in consilio impiorum, et reliqua. Et ac- cruce, non potuit adjmonumentem abire. Sed ista
cepta eorporeJoseph, involvit illud in sindone munda. Lazari soror optime recognovit liberationem suam,
Siudon linteum dicitur, quod mercatum est novum, quoe viros et mulieres de qbsequendo Domino vicit.
de quo nihil nullius operis factum fuit. Et involvit Aliis remeantibus ad sua, istoe aspiciebant quomodo
ibi cum aromatibus corpus Domini. poneretur corpus, ulei tempore congruo pessenl mu-
Erat jam proximum observatio sabbati, et ideirco nus devoiionis impendere. ,
non potuit aliud faeere, nisi in gyro corporis posuit Altéra aulem die quoeest post parasceven. Parasce-
• aromata, et involvit in
sindone; el posuit in monu- ven Groeconomine, proeparatio Latine dicitur, quam
menlo sine cooperculo, ut post sabbatum revertere- nos sextam feriam vocamus, in qua Dominus cruci-
tur cum aliis aromatibus et tune diligenter aroma- fixus est. Quoeideo proeparatio dicitur, eo quod tune
tizarel Dominum. Sed quia Joseph conclusus fuit in Judoei sibi parabant quod edere in sabbato solebant.
cusiodia a Judoeis, el mulieres pauperes non potue- In sexto die Domino placuit crucifigi, quia Adam
runt in crastino proeparari, terlia die volebant hoc in sexto peccavit, et in ipsa éjectas est de paradiso.
perficere, si corpus invenissent. Et hac consuetudine Similes sunt illoeanimoequoeparant Domino de bonis
mos oblinuit in Ecclesia, ut corpus Dominiin altari G ' operibùs requietionis locum in cordibus suis.
quando eonsecratur non, in serico, neque in panno Dicunt in sabbato ad Pilatum : Domine, recordali
tincto, sed in linteo eonsecratur. Juxta quod a beato sumus quia seductor ille dixit adhuc vivens, post 1res
Silvestro constitatum in gestis ponlificum legimus. dies resurgam. Ecce Judoei noslra saluti et profectui
Et ex ista sepultura Domini simplici ambitîo divitum in hoc loco servierunt, quia non solum evangelistas,
condemnatur, qui nec in sepulcro volunt carere di- sed et custodes habuimus resurreclionis Domini.
vîtiis. Et posuit illud in monumento suo novo, quod Sic faciunt qui contra Deum pugnant. Unde ipsi sat-
exciderat in petra. In novo monumento ponitur, ne agunl ne fiât quod ipsi nolunt, unde ipsi proeparant
si alius antea positus fuisset, dubium eS"setquis re- quod Deushabet disposilum. Optime feeerunt quando
surrexissel. Et sicut in utero S. Marioe,nec alius lapidem signaverunt et custodes adhibuerunt, cer-
aute eum, nec post eum jacuit. El in excisa petra tiores nos reddiderunt de Domini resurrëctione. Sed
positus est, ne si ex minutis lapidibus fuisset oedifica- tamen perspicîendum quod adhuc vigeat in Judoeaîn
tum, suffossis tumuli fundamentis furto ablatus cre- mentibus eorum, quem née nominare queunt pra
deretur. Omnia ista propter nostram credulitatem invidia, sed seductorem eum appellant. Si scirelis
facta sunt. Anle homines in domibus sepeliebantar. qualia custodes nuntiaturi essent, nunquam eos ad
Sed cum fetor inhabitantes necaret, proeceperunt D custodiendum deputassetis.
Romani publico edicto, ne in domo sepelirenter ho- Ait illis Pilatus : Rabetis eustodiam, ite, custodite
mines neque in civitate. Tune quia grave videbatur sicut scitis. Non quod ipsi Judoeimilites habuissent,
sub dio puro sepelire cognâtes et amicos, reversi in potestate, sed quasi dixisset : Ecce eustodiam do
sunt ad antiquam sepulturam, ul exciderent in pé- vobis : ordinale quomodo cuslodialur, ut non ba-
tris, sive sub terra cryptas, et ibi sepelirent. Unde beatis quid dicatis. Illi autem abeuntes munierunt
pleraque adhuc inveniunlur el juxta Romam, et in sepulcrum. Id est de custodia et sigillatione. Nam
aliis terris, ut est coemeterium Calixti, ubi jacuit sabbatum erat, propterea nihil aliud optati sunt, nisi
sancta Cecilia, et sanctus Urbanus cum multis mili- per verbum. Apparat autem quia prope erat monu-
tibus. Référant de ipso monumento quia mons est mentum quod in sabbato ausi sunt ambulare. Et
super naturalem pelram, ubi stare terra perhibetur, hoc videndum quia Joseph, cum esset de Ramathaim,
et in ipsa petra excisa crypta, et in ipsa crypta exci- prope Hierusalem volebat se sepeliri.mt illic xesur-
sum sarcophagum in latere Aquilonari : habet pedes geret cum multis. sanctis qui ibi jacebant. Persécu-
septem in longitudine, 1res pahnos in altitudine ; coe- teras vero Domini lalem leguntur exilum habuisse.
i497 EXPOSITIOIN MATTH^EUM. 1498
Primus, Herodes, qui illum voluit occidere, el pro A A venientes ungerent Jesum. Yespera et masculini et
ipso innocentes occidit jussitque omnes Scripturas feminini generis invenitur, tam apud Groecosquam
divinas aduri, ut putaretar progenies ejus de regali apud Latinos, sed tamen illi dicunt hespera per aspi-
semine David esse, et accepit Mariàmnam Arisloboli rationem, nos per v, vespere, quod in multis nomi-
filiam, ut in perpetuum haberet ejus progenies re- nibus agimus, cum in nostram linguam transeunt,
gnum. Sed quia injuste et contra Dei voluit volun- aut s aut v ponentes pro aspiratione illorum, ut illi
tatem, cite decidit. Ipse enim non plus quam tribus hex, nos sex. Quadraginta horas jacuit Dominus in
annis regnavit post innocentes jugulâtes ; urebatur sepulcro, et propterea per quadraginta dies apparaît
aulem a foris igné sacro seu lento , corpus ejus to- eis. Et ecce terroemotusfactus est magnus. Terroemo-
tam pulridum erat de intus. Anhelitus ejus letrum tus factus est propter custodes ut terrerentur, ut non
odoreni reddebat, pedum inflatio., et verendorum, auderent prohibera venientes, et tamen videntes
et pro his omnibus maxima febris. Jam habebat occi- veritatemque annunliarent. Nihilenim siclerrel mor-
sam uxorem suam Mariamnara et très filios suos talium pectora quam tonitruum et terroemotus. Spi-
de ea : Aristobolum, Hircanum et Antipalrem, et ritaliter , iste duoefeminoeduaeplèbes sunt, Judaica
alios très. Ettamenin his doloribus proecepitomnium et gentilis. Terroemotus, eoncussio Dei ex proedica-
nobilium filios recludi in uno loco, et vocavit ad se *B tione Spiritus sancti. AngélusDomini. Obsequia an-
socerum suum, et ail illi : Ego novi quod Judaei gelorum, per quos illud ministerium perfectuin est.
loetabuntar de morte mea, sed si tu voluisses, Revolvil lapidem.-Non ut Domino viam panderet,
ego habuissem lugentes exsequias, ut cum mortuus sed ut mulieribus monstraret jam abiisse Dominum,
fuissem, interfecisses nobilium filios, et tune habe- el ut claustra inferni dejecta et superata doceret.
icm lugentes exsequias. Ille promisit se ita faclurum, Sedebat super eum. Ideirco sedebat ut ostenderet
sed nihil fecit; sed cum niortuus fuit, proecepit ille omnia Christum habuisse devicta, et mortem et cor-
omnes dimitti. Postquam vero mala convaluerunl ruptionem. Nam quando natus est stanles apparue-
in eum, accepit ille cultellum quasi ad purgandum runt angeli, ut nionstraretur quia haberet pugnare
pomum, et occidit seipsum, et sic obiit. Archelaus cum diabolo : Erat autem aspeclus ejus sicut fulgur.
vero filius ejus, in Yienna exsilio relegalus obiit. Et hoc ad terrorem cuslodum (débet autem habere
Herodes quoque tetrarcha, Herodis filius, qui Joan- v in nominativo). Quia propter timorem cuslodum
nem decollavil el Pilalo in passione consensit, in fulgure apparuit. Et vestimentum ejus sicut nix.
Lugduno exsiliatus est ; Herodes alius, nepos He- Ad blandiliem mulierum factum est, ut in unius
rodis , Arislobpli filius, qui Jacobum fratrem sancti . specie appareret. Proe timoré autem ejus exterriti
Joannis decollavit, per quinque dies a vermibus in " sunt custodes. Et propter custodes talis apparuit',
yentre comeslus obiit. Pilatus vero propria se manu et ul signaret quia is quem nuntiabal et lerri-
inlerfecit. bilis reprobis et blandus futurus esset justis. In
Vespéraautem sabbati quoelucescitpt prima sabbati. fulgure enim terror timoris, in nive blandjmentum
Yespera a Stella dicitur, quoe solet oriri prima ad- amoris. Respondens autem angélus, dixit mulieribus.
vesperascente die. Yespera autem sabbati, hoc_est Ad hoc alius evangelista dicit quia dicebant mulieres,
in sabbati vespere quoe incipit lucescere , pertinet Quis revolvel nobis lapidem? Ad hoc dicitur respon-
tamen ad primam sabbati. Nam [ante] adventum Do- disse. Primo pellit timorem, quia sic est consuetudo
mini dies praecedebat vesperam, et quicunque inte- et ratio ut primo pellatur timor, cum quo non potest
gram diem volebat celebrare, anle celebrabat diem, homo bene intelligere. Post vero audiunt de quo lo-
etpost vesperam et nectem, ut significarelur quia quebantur ipsae mulieres : Nolite timere vos. Ac si
Adam de paradisc venii in mundum, quasi de luce aperte -dicat : Illi timeant qui Jesum non amant,
ad tenebras, de innocentia ad peccatum. Post resur- quia propter illos hoeclerribilia facta sunt. Yos au-
reçtionem vero, vespera et nox proecesserunl, ut tem quoeJesum quoeritis, nolite timere, quia ad illius
ostenderetur quia de peccato iterum venimus ad •j. obsequium veni ad cujus et vos venitis, el unum
innocentiam per Christum. Quod diversa mulierum Deum habemus et unam volunlatem. Scio enim quod
tempora describuntur in Evangeliis, non mendacii Jesum qui crucifixus est quoeritis. Quoniam ego scio
est, sed frequenlia mulierum. Veneruntad vesperam quod propter obsequium Crucifixi venitis, nolo ut
sabbati. Post ipsius diei vesperam venerunt, cum vos timeatis, vel me vel terramolum. Non esl hic.
adhuc tenebroeessent, id est, venerunt primo mane. Corpus ipsius quoeritis, non est hic. Nam per divini-
Hoc ergo dicit vespere sabbati, ac si diceret, necte tatem ubique est. Surrexit enim. Per se resurrexit,
'
quoe sequitur sabbatum. Ipso die quando passus est nullius indigens auxilio, quia quantum voluit jacuit,
revertentes, paraverunt aromata et unguenla, et sab- et quando voluit surrexit. Sicut dixit. Quando de
bato" quidem siluerunt secundum mandatum legis, morte proedixit. Venite el videte locum. Ut si verbis
ut a yespera usque ad aliam vesperam observarent meis non creditis, vel oculis vestris credalis, cum
sabbatum. Ideoque, sepulto Domino, quandiu licuit vacuum sepulcrum videritis. Sicut Dominus ejus
operari, id est, usque ad solis occasum, in unguen- bonus, sic etiam missus ejus. Si aliquis superbus
tis proeparandisfuerunt occupatoe, et quod tune non alicui aliquid dixisset, nollet ut post ejus dicta fidem
valuerunt, iransaclo sabbato emerunt aromata; ut cum oculis quoereret : sanctus autem angélus etiam
1^99 ' CHRISTIANI DRUTHMARI CORBEiENSIS MONACHI -Î500
mh-rt requirentibus leimnis post sua verba explo-1A minus discipulis se
suaque facta Gommendat. Quia
rare oculis jubet. Vbiposuerunt eum. Joseph scilicet enim ipse de corruplione ad
incorraptionem,- de
et Gamaliel et Nicodemus. Et cito euntes dicite disci- mortali ad iramorialitatem
transierat, quasi in Ga-
pulis ejus quia surrexit. Quia discipùli fugerunt et liloea videbatur. Galiloeanamque transmigralio facta
vos semper stelistis, et hic eum fréquenter requi- interprétâtes sive revelalio.
Legi in quodam libro
sistis, vos estote nuntii illorum, ul per vos di- quod Galiloeailla pars civitatis vocaretur Hierusalem,
scant, quoefragiïis sexus estis, illi qui viri fuerant el pars quam Galiloei oedificaverant. Ibi me ridebunt.
amplius vobis timuerunl. Dicite etiam Petro. Ut quia Hoc esl, me videbunt qui occisus fui, non solum
eum femina fecit negare, femina faciat confileri, et spiritum. Sedulius scribit
quia Dominus resurgens
qui per feminam elongatus esl de discipulis, iterum primo Marioematri visus fuerit. Sic enim dicit :
per feminam aggregetur. El ecce proecedetvos in Ga-
liloeam. Id est, antecedet vos in Galiloeam. Et quam- . . . . . Ho6Inmtnisorln
Virgo parensàïiaeqoesimul cnmmimpremaires,
vis alio loco videatis, tamen generali visione disci- Messisaromaticsenolumvenere gementes
Ad lumulum. ' V
pulorum ibi eum videbitis,- ubi non sunl homicidae
qui eum occiderunt. Typice, Galiloeatransmigralio Quoecum abissent, ecce quidam de custodibus vene-
facta, vel revelalio interpretatur/ El recte Dominus B I runt in cîvitaterri. Permissum est mililibus videre
in Galiloeavidetur,- ut ipso site corporis mysterium ex parte resurreçtionem Domini, sed sub
terrore,
suoeresurreclionis^ discipulis loqiieretur. In Galilaëà ut non auderent prohibere. Attamen non est
proe-
videtur, qui jam de morte ad vitam, de corruplione ceptum annuntiare, quia pro mala voluntate véné-
ad iiicorruptionem, de poena transtnigraveral ad glo- rant : ideo non merenlur fieri nuntii Domini, sed
rianii Et nos exemplo discipulorum transmigrëmiis lormentorum suorum. Nuntiaverunt omnia quoefacta
de peecatis ad virtules; Tune: vidëbinïus Dbminum fuerant. Quia non erant Judoei, non celabant veri-
in hoc saeculo mente,- in futuro facie ad faciem.- talem, nec in malam partem converiebanl donec
Exierunt cito de monumento cum timoré et gaiidio Judoei eos corrumpebanl. Et congregati cum senio-
magnat Duplex mulierum mentes melus invàserat, ribus, consilio accepta, pecuniam copiosam dede'runt
timoris el gaudii,- et unus ex nriraculi magnitudine^ mililibus. Pecunia argentum dicitur. Unde et in
aller ex desiderio resurgentis.- El tamen ulerque fe= GroeGOargyron dicitur. Ecce Judoei qui dixerùnt Do-
mineo more, concite actes nuntiantes discipulis : mino, Descende de cruce; et credimus tibi : surrexit
quia mulier viro mortem annuntiavorat et ad nlaluul de sepulcro, quod majus est, et non solum non cre-
incitaverat, nunc mulier viris vitam denunlial.- Et dicierunt, sed et argentum de templo Domini tule-
ecce Jésus oceurrens illis, dixit : Avele.Quia magnam G ^ runt, et pro mendacio dederunt, dicenies : Dicite
curam habebant veniendi ad monumentum, et nunc quia discipùli ejus venerunt, el furati sunt eum, nobis
iterum concitalo gradu de Dominopergunl dnnunliarë; dormientibus. Sapiens cite deprebendit verilatem et
recte merenlur obvium hdberé Dominum* ut malë-- mendacium quod apparat in ambobus. Nunc suadeut
dictum Evae mulieris in mulieribus solverétur. Illoe Judoeiaperlum mendacium. Si dormierunt, quoniodo
autem accesseruntel temwrunl pedes ejus. Iste acee- scierunt qui furarentur. Si vero vigilaverunt, quare
dunt el lenuerunt pedes ejus. et osculantur; et non probibueruot. El divulgatum esl verbum istud
adorant, quia credëbant eum Deuriis Illi vero quoe apud Judoeos. Yideîicet, quod milites dixcranl. Nam
eum Deum esse dubilabat, dicitur : Noli me tangere-. el Pilalus audivit de ipsa pecunia sic in epislola ad
Dicunt autem multi quia ipsa una ëadenique fuerit Tiberium in passione sancti Pelri invenimus. Unde-
Maria Magdalena, el primo dubitaverit, post vero, cim discipùli abieruntin Galiloeam.Undecim abierunt*
ad vocem Domini ebrrecta, meruerit osculari pedes quia duodecimus occisus est. Et de aposlolis propter
Domini el adorare eum. Tune ait illis: Nolite timere. dignitatem solummodo evangelista dicit, nam et
Naturale est hominum,- cum aliquid supra naturam alii discipùli et feminoeabierunt in montent ubi con-
suam viderintj timere, maxime feminarum. Quia _. " stituent eis Jésus. In montent, id est Thabor, quem
ei'go videbanl corpus incorruptibile el glorificatum et ad sécréta loquenda elegerat el ad adorandum.
ullr'a humanam naturam, pavebant, Quibus primo Gonstitaeralautem ante resurreçtionem, quandoproe-
timor pellitur,- ut oequa mente possini intelligere dixerat de sua passione, etpostresurreclionem, per
quoe dicuntur. Ile-, nunliate patribus meis. Propterea feminas. El videnteseum adoraverunt, quidam aulem
aposloli fratres Domini dicuntur, quia eis sua cle- dubilaverunl. Unde dubitaveruut Lucas ostendit di-
meniia concesseiat ut invocarent Patrem Dominum, cens : Existimantes se spiritum videre. Putabant
dicenies : Pater noster, el reliqua. Et praeceperat ne enim quod solummodo sipiritum ejus viderint, quia
alium patrem auetoritaiis nostroe invocaremus, nisi corpus quod viderant sublilius aliis eorporibùs erat,
Palrem ipsius, eliam primogenitus ipse frater ex re- quod jam immortale el impassibilc erat. Existima-
surrëctione factus esti Ul eant in Galilceanij ibi me - bant se spiritum videre. Quidam autem dubilaverùnt.
videbunt. Visus esl Dominus ab aliquibus discipulis Dubitatio eorum nostram auxit fidem, dum mani-
antequam in ,Galiloeampergerentj sed tamen gene- festîus latus oslensum est fhomae el loca clavbrum
ralis visio discipulorum ibi fuil ubi non erant horai- in manibus ae pedibus. Et acceàens Jésus, loculus
cidoe qui illum opeiderant. Et yprbis et rébus Do- est eis. dicens. Et accedendo nrppius et loquerido du-
1501 EXPOSITÎO IN MATTHJEUM. 1S02
Mtationem"aufert quod et corpus esset qui videretur A esse cum discipulis, ostendil se seire diem judicii, é-
etiqui Ioquerelur. Data est milii omnis polestas in demonstrat quod post mortem diseipuli esse debeant.
coeloet in terra. Ei data est poleslas qui paulo | ante] Ecce ostendit duas sibi inesse naturas, unam quaî re-
crucifixus et morluus erat; et qui resurrexeral. Ram cedebal corporis, alteram quam pollicëbalur divinita-
secunduni divinitatcni semper babuit, quia lioc est tis. Unde conticescat Eulycbes abba et monacîius, qui
ei haltère quod esse, qui ante minoralus paulo minus Cbristum post îmmanam assumplionem negavil assi-
al) angelis fuerat, supra angelos elevatiis est. Per stere de duabus naturis, sed solam in eo divinam
coelumet terrain universa creatura intelligilur. Ty- asseruit esse naturam. Cum enim hsec praîdicaret, et
pice, ut ante regnabat in coslo,-per fideni credentium non posset convinci ab aliquo, Martianus imperator
regnet in terris. Emîtes ergo docete ,omnes génies. congregavit synodum sexcentorum triginta episeopo-
Ordo pulcherrimus, ut primo doceantur qui sil Deus rum in Cbalcidonia urbe adversus eum, el per qua-
Pater, et Filius,- et Spirilus sanctus, per quem fil draginta dies dispulatum est ab episcopis contra eum
remissio peccatorum, et quianisi quis coTde credi- et ses monachos ejus, et non poluerunt eos convin-
deril et ore eonfessus fuerit, non habel remissionem cere. Tune in angusiia imperator conslilulus dixit ad
peccatorum. Cumhaec-bomoinlellcxeril,- tune débet omnem coetum : Ecce nos reliquimus idola et volup-
l)aptizari. Kamsiseiatcm (sic)etboeciioiierediderit,-in B lates noslras quibus pagani deleclabamur, et modo
vanum baptizalur,- sicut pecus aut metallum. Infan- a])dicatis deleclationibus pro fide nosîra paliemur in-
tibus yero parvis, pro eorum fide quipro eis respon- fernum. Sed scitote quia nisi cognovero verissime
denij fit remissio, sicut de paralj'tico dicitur. Videns quid debeam eredere, converlam me ad soeculi vo-
Jews fidemillorum qui offerebant, dixit paralytico : luptates cum omni orbe terrarum, ut si vilam aîter-
Confiée, filif dimiltunlur tibi peccala tua. nam perdidero fruar delectalione soeculi,et non do-
Boplizantes eos in nomine Patris, et Filii; et Spiri- leam in illa vita utrumque perdidisse. Ecce vos omnes
4us~sancli. Sicut est aaqualilas in Trinitate, sic in episcopi, non poteslis convincere istos septem, qui
voeatione et immersione aequalitas, cum unoquoque dicunlVerbi Dei etcarnis naturam unam esse; etdi-
nomine et mersio celebrari débet. Baplizantes, id eunl quia vos baîrelici estis et vos baîreticos e contra
est lapantes, quia sicut a foris, ila interius mentem eos pulaslis; sed in disputationibus contraire non
lavai. Et ideo cum tali elemento res agitur, ut quod poteslis; el ideo ignoro quibus potissimum eredere
videt fieri a foris j credat similiter inlus fieri, quia debeam.-Vos qui columnse et redores Ecclesiarum
peecata quasi quaîdam sordes animarum. Décentes esse debetis, invenite consilium quo non pereat mun-
eos sérvare omnia quoecunquemandavi vobis. Superius dus, qui vobis a Domino est commendatus. Tune res-
proecepit doeere de credulitate Deï et de remissione pondenles episcopi dixerunt : Oremus omnes Domi-
peccatorum quse fit in baptismo bis qui credunl et num ut oslendat populis suis, qui verum quive falsum
conâlentur, et credulitalem eliam babent, r,unc pra> dicat. Tune exslitit quidam qui diceret qùemdâmesse
eepit ut doceantur baptizari quid servare debeant ut reclusum in petra, in similitudinem sancli Simeonis,
Testent quam acceperunl in baptismo immacuîatam Àciiaiium nomine per triginta annos, qui virtutes face-
perforant ante tribunal Chfisti,- et quia bâptismum r'èij ëtaiitimèremitâiri superJofdaneniejusdemfamae
unuin est et non polest iterari".Omnia, inquit, quoe- virum. Tune consilio episcoporum prsecepit illuc ire,
cunque mandavi vobis. Omnia, subauditur, praîcepta et adducere illos.€umque venissent ad specum Acha-
qusemandavi, idèstcommehdavicdslodiendavobis,tit tii duo episcopi, dixeruht ei mahdaluni imperatoris el
qui in Trinitate fuerint baplizati, omnia facianl quai episcoporum. At ille respondil : Ego non egrediar de
pra;cepiasunt. Ecce ego vobiscumsumomnibusdiebus hoc specu vivus, quia nec ambulare possum,nec dispu-
ii'sque ad cbnsiimmStionemsWinii. Quod est qubd tare. Efat narrfque ad mensuram corpusculi ejus ex-
dicit : Ecce -egovbbiscimïsuin, cum alibi dicat, Hase cisa petra ; ita ut neque bac neque rllac se posset con-
smit verbà quoeIoéutus èù'm afl vos cunl adbuc essem verlëre, sëd quasi orans jacebat inclusus in petra.
mortalis sicût et vos'/ Qiibd auleni prOmittit -.Ecce Paiiis autem dabatur ei per fenestram el potus. Quod
ego ilobisamï iUm tisque nd conshmmtilionentsoebuli^ de corpore ejus juxta purgationem humanam exibat,
de proesenliâ Divitilialis et àdjutô'rio quo prope est per foi-amenad terrain decidebat. Igitur cum episcopi
Doiiiirius omnibus iiivOcaniibus eum in verilalé. quod nollet exire, praîceperunt destrui specum, et
Quandiu viventes fueriirit,- fuit cum eis omnibus in- expelli eum. Tune coepit ille adjurare , ne vivenlem
vocationibus ebrurii, et tttodo vidëifl fatiehi èjus iii eum expellerent ; sed episcopi pro salute populi non
contemplàtioné clàritatis; quia éorpore recedeb'St, eum audierunt. Cumque eductus esset, fuit sic rigi-
divinitalis praisêritiàm pollicëbalur, ne difliderentj dus sicut in specu stelerat; et non vaîuit se erigere
Hcei corpus iioii vidèrent. Est Detis ubiquë, et est aut ambulare, cum equo tamen deporlaverunt eum
eliam cum reprobis prsesehliadivinitalis,-quia cultcla ad imperatorem 5 simul cum illo alio eremila. Dixit-
videt et penett'at. Sed aliter est Cuni elëelis, ut fa- que ad eos imperator : Quod vobis impedimentum
ciat eorum lolûntatëm et securiûum suum placilum feciraus,'pro saluté tolius mundi fecimus. Quia ecce
eos dirigât, ut Psalmistà ail : V'àlunlalemiimenlium sunt septem monaehi, qui dicunt quod una natura
se fuciet, èt'depïecatib1ièmeorit'mexaiidiet,elsalvosfa* Fini fuer'il in Filio Dei post assumptionem carnis.
bietèds: Quiauleni dicit, usqùëiti flaeùl eseculidebeat Quod omnes episcopi aliique cum eis denegani ; sed
*S03 CHRISTIANI DRUTHMAM CORBEIENSIS MONACHI 150!
in disputando non possunt convincere îllos, et nisi A stra si salva sunt, ne poslea aliqua dubiiatio habea-
subveneritis, omnes iterum ad paganitatem rever- tur. Responderunt episcopi et haeretici : Salva sunt
lemur, quia nescimus quid eredere debeamus. Res- signacula noslra, quia per vices tam nostri quam il-
pondens Achatius dixit : Ego non possum verbis lorum în die ac nocle vigilaverunt. Quodcunque nobis
conlendere : quia diu est, ex quo disputare, vel syl- Deus ostenderit, absque dubilatione credemus née
logismos légère desivi. Isti autem ab infantia nsque contradicemus. Tune aperuerunt januas, et pervene-
nunc hoc sluduerunt. El magister gentium proecepit ïunt ad sepulcrum virginis, et viderunt quod unam
discipulo, dicens : Noli verbis conlendere : ad nihil chartam haberel de pectore suo elevatam, et super
enim utile est, nisi ad subversionem audienlium. os suum missam, ac compressis manibus deoscula-
Propterea necesse est converti ad Deum, ni ipse retur ; aliam autem quasi corrosam a soricibus mi-
oslendat quis rectius credal, el si vult salvam fieri nulam sub pedibus calcabat. Non lamen cognoverunt
Ecclesiam suam. Tune interrogavit si esset in vicino qtiseuna essel et quae altéra. Dixitque Achatius ad
aliquis locus, ubi Deus virtutem ac signa peraliquem coetum: Videtis quia unam fideni osculatur per quam
demonstraret. Dixeruntque ei, quod sanciaEuphemîa ipsa salva facta est, aliam calcat sub pedibus? ,Quid
virgo miracula demonstraret fréquenter in his qui vobis videtur? Responderunt omnes : Illifîdei omnes
per ejus suffragium Deum peterenl, quasi milliaria B nos subjeeiemus, quam ipsa osculatur. Elevatisque
duo a civitale. Abiit imperator cum omni synodo. manibus èjus desuper charta apparuit esse charta
Cumque, pervenissent illuc, praecepii ille Achatius episcoporum, et illa haereticorum corrosa. Quod vi-
aperire sepulcrum ejus. Quod cum aperuissent visa denles omnes glorificaverunt Deum, et corroborati
est jacere quasi dormiens in lecto. Yenitque xex, et sunt in fide sua. Hseretici quoque haec videntes,1pro-
osculalus est eam in pectore et episcopi, aique omnis jecerunt se ad pedes Achatii, et crediderunt sicut in
populus. Hoc facto, prsecepit preefatus vir episcopis charta intégra invenerunt; et egerunt poenitentiam
el monaebis, ut scriberet unusquisque fidem suam ab errore suo. Poslea vero reduxerunt ilios bonos
el sugillaret. Quod cum fecissent, posuil eas prasdi- homines ad loea sua, et illum primum recluserunt in
ctus vir supra pectus ejus vidente rege et episcopis ergastulo suo, sicut fuerat; et illum alterum dimise-
ac hsefeticis. Quo facto, exierunt omnes de basiliea, runt in solitudine sua et salvavit Dominus Ecclesiam
el claussesunt omnes in gyro, el sigillatae de annulo suam ab errore perfidorum. Quod et nos ûlii Eccle-
régis, et episcoporum, alque haereticorum. Dixitque siarum orare debemus ut Deus omnipolens eam cu-
Achatius ad omnem coetum : Jejunate et orate per stodiat usque in finem saaculiinconcussam et incon-
très dies in circuitu basilicae, ut ostendat nobis Do- taminatam ut absque macula et ruga occurral in die
minus quorum fides beneplacita habeatur. Fecerunt '" judicii. Quod annuere dignetur, qui pro ea effudit
ita ut prseceperat. Die autem lerlia,-dixit Achatius sanguinem suum Dominus noster Jésus Christus,
episcopis et hserelicis : Videte diligenter sigilla ve- qui vivit et régnât in ssecula saeculorum. Amen.
CHRISTIAN! BRIÎTHMARÏ
CORBEIENSISMONACHI
EXPOSITIO BREVIS m LUCAM EVANGELISTAM. ;
(Bibl.vet. Patr. ibid.) i
Lucas ipse consurgens causa scribendi Evange- filios. Prudentia justorum esl, non de legis operibus
lium, ne pseudo-evangelislis esset facilitas |proedi- juslitiam proesumere. Taciturnitas, et signuni, et
candi falsa, sub nomine duodecim apostolorum falso poena incredulitalis fuit. Angeli cum ad nos mittun-
fuisse Evangelia conscripta, quod David in viginti tur sic exterius implent ministerium, -ut tamen nun-
quatuor sortes divisil sacerdotes cumLevitis, et fa- quam desint interius per contemplationem : quia cir-
rnilias, et octava sors Abia, ut proeco Novi Testa- cumscriptus non esl. Post hos dies. Videlicet officii
menti monstraretur. Justi ante Dominum. Non est Zacharia3. Post diem expialionis, mutalio-fiebat sa-
justus ante Dominum, si justifia non ex mentis sim- cerdotii. Aliter ; per Zachariam sacerdotium Judaeo-
plicitate formetur. Prius mandatum, posterius justi- rum, per Elizabeth legis sterilitas, quia nihil ad per-
ficatio. Cum judicamus congrue, canere Domini ju- fectum adduxit. Et licet Moysi temporibus et dein-
slificationes vîdemur. Laus a génère, a moribus, ab ceps effloruerit, in adventu tamen Domini quasi
sequitale, ab offlcio, a mandato, a justificatione. Et seneetute confecta erat. Sacerdotiu-m Dei sécréta
sorte exiit. Non tune incensum erat ponendum; sed cognoscit. Hebetes foris stant, el quinque mensibus
prisca sorte cum invicem Abia succederet inJpso occultant; quia legifer per quinque libros mysteria
anno. Incensum autem deferti decîmo die septimi Christi per senigmata annuntiat, vel lex Christi dis-
mensis expialionis, sive propitiationis, qui aliquando pensationem in quinque aetatibus praBfigurat. Erat
in Septembri, aliquando in Octobri occurrit, propter paier ejus Joseph : Opinionem vulgi expressit. Et
varium cursum lunse. Corda palrum convertit jn multi adoptant, quos filios voeant. In signum eut
1505 EXPOSITIO BREYIS IN LT1CAM. 1506
contradicelur. Nam de secta hoc notum est, quia ubi- A Per aream Ecclesia. Palese,isti qui mysteriis imbuun-
queei contradicelur. Lapis offensionis, ut revelentur tur divinis ; zizania, qui non dignantur audire divina
esc mullis. Incerlum erat, qui Judaeorum gratiam mandata. Joannes Baptista figuram legis tenet. Coe-
Christi recipere, qui respuere vellent Anna vene- lum apertum propler nos; et propter nos Spiritus
randse conversationis dignse setatis dicitur fuisse sanctus, et reliqua. In te placitum meum constituai.
Christo testimonium dare, et Ecclesiam significat. Hoc est per le gerere quod mihi placet, quia hune
Numerus annorum viduitatis quo peregrinatur in non créasse poenituit. Tricennalis, et a fide sancta;
sseculo, septies duodeni, octoginla quatuor fiunt : Trinitatis et operatione decalogi, triginta cubitorum
septem ad hujus saèculicursum, duodecim ad perfe- funiculus erat, qui mare ambigebat, et sex metretas
ctionem aposloliesedoctrinse pertinent. Quisquis to- capiebat. Joseph trigesimo anno de carcere educitur.
lum vitse suas lempus apostolicis manciparet curât David trigesimo anno rex constituitur. Ezechiel tri-
instilutis, octoginta quatuor annis Domino servit. gesimo anno apertos coelosvidit. Tabernaculum lon-
Per septem quos cum viro suo manserat, Dominicae gitudine triginta cùbilos habuit.
incarnalionis tempus signatur, quia per septem per- Jacob el Heli fratres fuerunt, mortuo Heli, Jacob
fectio significalur. Anna, gratia Dei; Phanuel, faciès in uxore generavit Joseph. Matlhseusper quadraginta
Dei; Aser, beatus; el octavus in ordine nascendi. Re- B duas generationespraesentis sseculisignificat laborem
versi sunt in Nazareth. Prsetermisit Lucas quod dixit Ecclesias. Lucas autem per septuaginta septem a
Malthaeus,Dominumex JSgypto deportatum. Sapien- Christo usque ad Deum ascendens, significat ascen-
tia el gratia Dei. Sapienlia seeundum carnem, quia in suram Ecclesiam post baptismum et remissionem
eo habitat plenitudo divinilatis corporaliter. Gratia ut peccatorum ad coelum. In generationibus Matthaei
dicit Joannes : plénum gratia et veritale : quod Lucas nostrorum susceptio peccatorum a Christo. In Lucas
sapientiamdicit : Et ibatin Pascha. Lucas recte vitulo generationibus oblivio peccatorum a Christo. Et ille
assimilatur, qui de Zacbaria narrât. Mariaad templum descendens, iste ascendens. Et Lucas de Septuaginta
miltit Dominum eum hostia : Joannem similiter non editione sumpsit hanc generationem , Enoch in sep-
cuoi parenlibus, et post laudantesDeumdiscipulosin > tuagesimo loco, ut signifieet qui spiritaliter decalogum
lemplo. Sed cum esset annorum duodecim Ckristus. impleverint transferendos in requiem. Non tentabis.
Uhi tempus affuit utramque suam naturam coepitape- Suggerebatur enim lanquam homini, ut signo ali-
rire, ne parvuli erubescant discere a senioribus, Deus quo explorarel ipse quantum esset : id est quod
au scultare voluil bomines, neinfirmidocereaudeant, multum apud Deum potest : quod vitiose fit cum fit.
non docuit usque ad triginta annos. Stupebanl super Usque ad tempus. Postea enim accessit non tenta-
prudentia. Quia setatem parvam videbant. Quasi C lurus, tribus fraudibus exposilis, omnem lentalio-
homo interrogabat seniores, quasi Deus respondit : nem dicit esse consummatam, quia videlicethis om-
quod seniores et docti mirarentur. Jésus sapientia, nium vitiorum origines ampleetentur, ut Joannes
oetateet gratia proficiebat. ^Etas ad carnem, sapientia ait : Omne quod in mundo est concupiscentia carnis
ad animam, gratia ad inlelligenliam naturalem, quse est, et concupiscentia oculorum, et superbia vitoe.Et
-concessaest causa rationis. Herodes et fratres ejus, in Evangeliis, tribus solum negotiis ab seterna vita
filii alterius Herodis, inter quos et ipsum Herodem, excludunlur. Primus pro villa, secundus pro bobus,
Archelaus frater eorum decem annos regnavit. Anna tertius pro uxore. Dxoris appetitus,-sicut et gulaad
ante, Caiphas ipso anno quo Dominus crucifixus concupiscentiam carnis perlinet. Yillse emptio pro
est. De lapidibus filios Abrahoe. De quibus Paulus : avaritia ad superbiam vïtse respicit; probatio ad cu-
Si autem vos Chrhli, ergo semen Abrahoe estis. Se- riositatem, quse est vana gloria. Ad quod Dominus
curis, Cbristus qui retinetur ex manubrio, incidit ex triplici lelo armari jussit : ut jejunio contra concu-
divinitate. Arbor, genus humanum. Yidetur quod piscentiam carnis; eleemosyna conlra avaritiam;
circa tempus nalivifalis Domini pax per duodecim precibus jaclantia pellalur. In secundo libro Jose-
annos fuerit, ut eompleretur quod propbeta dixit : pbus repetit ea .quse ante Dominus ante traditio-
Conflabuntgladios suos in vomeres, et lanceas suas in D nem fecit, scilicet primo anno ; alii de secundo.
falces ': ut apostoli per orbem ire possent. Prima Virtute Spiritus. Signa miraculorum dicit. Primo
deseriptio quse orbem lerrae totum descripserit, vel Dominus virtutum signa monstravit per sapientiam.
certe primo coepisse, quando Cyrinus Syriam venit. Praeceptum Judseis fecerat : Vocale et videte. Et
Augustus, Christum ; consules, prcedicalores. Dena- domus synagoga dicebatur. Unctus est in Jordane
rius pro decemnummis de aare solvebatur quod si- prseparticipibus suis, oleo spiritali et virtute coelesti.
gnificat decalogum. Securis ad radiées, quando tota 'Diem relributionis , quo filius homînis venlurus est
^imul progenies tollitur. Qui habet duas tunicas. Per in gloria. Aperuit Dominus librum, qui aperuit Scri-
hsec quod tunica plus est necessaria quam pallium, pturam ; reddit ministro, apostolis. Stetit, quando
prsecipitur ut etiam valde necessaria cum proximis incarnalus est, sed quando in coelum ascendit plica-
pârtiamur. In igni. Hoc est in purgatione sanelifica- tum reddidit, quia non omnibus omnia sunt dicenda.
tionis et probatione tribulationis. Etiam TSpiritus Ideo impleta, quia sicut preedixerat ipsa et magna
sanctus ignis nomine. Unde dicitur : Baptizabimini faciebat, el majora evangelizabat. Testimonium illi
Spiritu sancto. Per paleam, justi examinîs discrelio. 'dabant eum esse, de quo prophetse praedixeraiil.
iSOf CHRISTIAN! BRTJTHMARI-CORBEIENSISMONACHI ÎSQ8
Fabri fdius. Quia paler Christi igné operalurel spi- A tio, porte inferi,! vel temperantia carnis. Domus
rilu: Seipsum curare. Hoc est virtutes in sua palria diaboli mundus. Sine fundamento, quia oinne pec-
jubet facere. Noluil Dominus alia oeorle inori, nisi caium non babel subslantiam vel discrimen exlremi
in cruce. In poleslale fil sermo doctorîs, cum ea judicii. Erat moriturus.Quare-dicitur nioriturus, cum
quse docel operatur. Sine. Quiesce a jne-lorquendo. non fuerit? Quia -rêveraerat moriiurus, si Domini
Non volunlalis esl isla confessio, qusepraîmium non precibus non «xisset. Centurie fide accessil ad
sequitur, quoniam diabolus primus peccavil; ideo Deum. Dominus et Iiumilitalem oslendit in eundo,
primo lingua ejus obclusa est. -Et nihil eî nocuit. èl polenliam absens sanando. Ad reguli fiiium ire
Nondebiiitavit in mcmbris. ïîomincs espellunl daî- noluit, ne divilias honorare putaretur, hic, ne con-
mones Dei verbo-; Cbrislus propria poleslale. Vir dilionem sprevisse vîderelur. fele genlium populum
liberalus, -animus iiominis inleiligitur, femina caro figurai. Seniores quos misit, Ecclesisesunt boni viri
inleiligitur a concupiscentia refrenata. Non putavit centum liris slipati. Quod significat perfeelionem
se diabolus morte Domini -esse damnaadum. Mare virtulum. Centum annis ssàificatur arca. Abraham
GaiiloeseelTiberiadis.elGenesar,-uninn est; el relia, cenlannis fiiium accepil. Isaac centuplum invenit;
quasi retinenlia dicuntur-; non inersse, sed pericli- de Iceva centum transit in dexleram, centesimus
talaesunt. Nondumcoeperal.sacrificiuia sui corporis, g psalmus niisericordiam canit. Mîtlit Joannes disci-
quia^on oportebat auferri velus, donec yenirel no- puios ad Dominum, ut credanl in eum; el ideo Do-
vum. In monte -oral; in civilale pr^edicat : el salis minus fecit virtutes, et dixit : Beatus est] qui non
contemplative et active -vilaecxempla donat. £aphar- fuerit scandatizalus in me. Qui rainor est in regno
naum eliam dicta est civîtas Christi, quamilkistrando Dei, vel Dominus, vel angélus. Justificatur Deus per
virlutibus feceral suam. Quatuor virtutes, sobrielas, baptismum, dum se omnes peccala propia confitendo
sapienlia, juslilia, et -virtus. Paralylîeus bomo pee- justificant.- Spreverunt in semetipsis, contra semelipz
calor'. turba, consuetudo peccandb, domus, Scrip- sos. iîoe aliqui ex persona Domini, aliqui ex persona
tura sacra est, sub regulis, quia sub -conceplibili-ve- evangelislae dictum putant, el per hsec exponens de
Iamine. Cum leclo -: boc est cum carne débet Chrî- Pliarisseo. Generatio Judseorum de ipsis canlavimus
stuni cognoscere ; et ieelum tôlière, tpsam carnem Tobis prophetse. Qui autem dixerunt ad eos : Saltatio
refrenare per contiuenliam. Ad domum et ad para- rcligiosa, agilitas membrorum, cantus exsultatio la-
disum ire ; vel Interna cuslodia. -Sanos, qui suam menlum, converliminiad me injeiunio. Discipuli, fdM
jusiitiam nolentes constituera. Quiconquejejunanl, sapientise.
nisi in membris Cbrisli incorporent!», frustra fa- Maria primo in tîa'litea, secundo in Belhania un-
ciunt. Joannes jejunavil ut meritum augerel Chri- G guento Dominum unxit; Ecciesia vel anima in prae-
slus absque peccalo, peccata donavit. Nemo bi- senli carnis ejus mysteria ceiebrando, in fuluro glo-
bensvêtus. Judoeosdicit. In secundo sabbato primo. riam seternilalis, quod sibi lurpiier exbibuit, hoc lo-
Hoc est secundo sabbato, prima incarnalione '. lum in Domino replicavit. Pharisseî Judaicum popu-
videlicel secundum, quia per legem prseceplum pri- lum significant. Domus Pharissei custodia legis est,
mum, quia ante îegem &justis observatus est. Panes discubuit. in carne apparuit.
ante sabbalum coquebanlur, el in sabbato pone- Duo debiiores duo populi, vel Pharisseus et mu-
banlur in duabus cum ibure patenîs aureis, -usque lier. Fenerator, crealor. -Cborozain , mimsierium
ad illud sabbalum. P Hebrasinon sonant. Alphoeus meum. Joanna, Domini gratia, vel Dominus miseri-
Cleopas diclusest, et Àlpbseus dodus dicilur. Judas cors.Susanna, lilium. Maria hic, amarum mare^ ma-
Talhaeus Scarioth, memoria mortis. Maritima a mari, gdalum, turris. In petra non fuit perseveranliac amor,
in qua Tyrus erat. Raro infirmum in monte invenies nec in iampadibus denarius perfeciionis. Activa et
cuvalum. El si generaliler Ghrislus loquiiur, spe- contemplalîva in decaiogo. In activa, dileclio pro-
-cialius tamen in discipuios oculos levai. Mailbaius xîmi; in co'nlemplaiîva dileclio Dei. Lucerna, Ter-
propler resurreclionem, quinque ponit beatiludines. bum Dei; \as electum carne, vel vas avaiitioe, ter-
Lucas "virtutes ampleclitur : in pauperlalc tcmpe- ^ renas voluptates, quse sunt lectum, candelabnnn
rantiam, in esurie jusiitiam, in luctu prudenliam, corpus. Qui enim hâbet idem amoreni verbi, dabî-
noscenles pro quibus debeant Hère ; in pcrfectione tur sensus inlelbgendi. Naviculainc crucem signi-
forlHudinem, utvaîeanl toierare.Gmnia isiaBomhms ficat, gerasa colonum ejieiens, vel advena ejiciens,
liabuit. Propbelas, pseudopropheias, dicit. Peccaium genlililatem signifieal. tJ.rbs insignis trans Jorda-
usque ad mortem. Impugnatio charilatis, fralerni- nem juncla Galaad. Per virgam quoesecundum Mar-
talis, pro quo Paulus non oral pro Alexandro. Omni cum porlahda, poleslas acciplendi in subjectis de-
peienli. Id est honeste el jusle. Fructus malus, epe- signatur. Et ne induerenlur duabus lunicis, prsece-
.raiio carnis, fornîcaliOj etc. 'Fructus spiritus, "boni- pît non dupliciler, sed simpliciter incedere. Diversi
las, charitas. .Sp'nias, sseculi curas; fundamenlum convivantium discubitus diversas Ecclesias per or-
singulariter, Gbristus ; fundamenta pluraliter, docto- bem. Quinquaginta, quia quinquagesimus psalinus
xes. Fossio, intenlio qusede eordibus fidëlium omnia poeniientise.Dies assumptionis, tempus passionis di-
terrena eruit. Moraliter. Fundamenta, uniuscujusque cit. Vidèbam Salanam. Woa modo, sed prius vide-
cogitationes vel întënliones bonse. Ftuiiïmis iminda- bain quando eoïruil. Scrivta -sunt nomina vestta,
iSOd EXPOSmO BREY1S Bï LfJCMÎ. 1510
quasi litteris adnojata. "apud Dej! memoriam fixa jA sibililate posuit? id est rarum. Àlio pro ïnipossjbj]i
leternaliter. Mepelasti paryulis. Advenlus sui sacra- ponilur, ut Quis siniilis tibi, jd est nulfps. Supra
menta apostolis aperuit. Timoré, damjiat acumen. ornnia coeleslis regni gaudia. Non Ht spli dp.ctj Dp-
Omnia mihi traditq sunt. ïd es,t omnia plecfa, jij. ad minum teneant, sed ut abundantius poeteris sanctis
nie venîant. Nemo sçit qui sit Filiiis nisi Putef, et aîlerna possessione fruantur. Qui docti fuerfrit ful-
cui voluerit filius revelare. Quia ad jilrumque respi- gebunt; e( qui ad jusiitiam erudiunf multos. In uno
cit, el ad Fiiium et ad Palrem. Quis vestrupi, Ami- malo servo cunctus populus malorum designatur.
cus Dominus intelligitur. In média npcte, in Jribuja- Aliud est nés'eire, aliud scire noluîsse. Ignjfpr fer-
lione. In.pane-suî, inlelligentia Trinitalis, Amicus vorum, Spiritus sancti gratia designatur. Sanguis,
qui venît de via, noster est anîmns qui de terrenis inquît, pro instinctione ponilur, et prius alî eo
ad Deum revertitur. Osliunj Intelligentia divini ser- perfundi, jet sic corda inlïammare. El quo ardor
monis. Pueri patrisfamilias, praedicatqres verilatis nostri angebatur el çjjaretabatur oerumnis temppre
in requie. El fide întelligentia fiatur, est homo. passionîs, ex mora nostraî redempiionis,nonex meju
Panis cbaritas; lapis, durilia; piscîs, fides propler mortis.
baptismum. Serpens2 înïidelitas; in ovo spes. Scor- Quinqu.e in una domo pater et mater^ filius et
pio, desperatio. Malos dilectores soeçulij Jerrena g] filîa nurus ,vel s.ocrus. Synagoga, Christus; filia,
bona quae nobis bona videntûr data a Dep. Cop- Ecciesia. Nimbus, çaro Christi resurgens, ex quo
fessio hsec ad laudem, quia Martha et Maria, ef imber praedicalionis, Auster, sestus irîbulationis,
diseipuli sludiosi fuerunt ad audienda Domini sé- saubauditur procedit. Quid autem et a vobisipsis non
créta. 'judicatis quod justum est. Hoc est quod homo est,
Lucerna humanilas ; lesta, Iumenj divimtas, can- nec mala quse caveat, nec bona potesl ignorare qua?
delabrum; Ecclesîa, lucerna; sub modio? sub mern- appëlil. Minutum siye quadrans, quarta pars upeise
sura legis, Tel inlra termînos Judsejé geiitîs. Corporis vîdetur, et quinta pars in alrîo templi. Sacrificia
nostri lucerna intention, corpus opéra noslra : deferebantur a laicis în inleriora ad "Pilatum. Os
Morlïficate membravestra quoesunt super terram. inalleatoris, dîabolus, miscuit bona opéra cum vi-
Qui decimalîs bas novî eleemosynas vestras, nec tiis, et perdidit multos sicut et illi decem el octos
de liis admoneo. T!npdigito, boc est nec in minimis supra quos cecidit turris in Sîloam, id est primo.
perficitis. Non monumenia propbetaru'm oedifieare, Caim. Significanl eos qui nomen Domini iniqua
sed inlerfeclorem amare^ pecçarum est. Consentjris spe.cie ïmîlantur, quia iisdem litteris nomen Domini
operîbus eorum, Domîmim qui eis de prophetis pro? scrîbïlur. Turris Siloa quod interpretalur missus, et
nunliatus est ïnjurîis agendo; Sapienlia Dei, ipse |C significat Dominum. Super queni cec]derit, conlerel
videlicet. Vev Abel et Zachariàm, utriusque gradus eum. Tel nos sedificare debemus Inrrim virtutum.
martyres et laici, scîlicet altaris opîcîo mancîpati. "Vippa, domps Israël. Ficulnea, Synagoga. Cpltor
Clavis scientîse, bnmilitalîs Christi est. In'trare, esj vine8e;-ordp doçtorpm. Succide eqnxper ramos. Prse-
non esse conlenlum superficie Ijtiersej sed usque ad dîcatio apostoloruni; fodiam. Prsedipein stpreora
intelligentise seçretioris arçana penetrafe. poetpr, maloruni. Qu33fecit, commemorem. Si feeprit, pop.
qui exemplo doeuit. Nec intrat nec permiitit intrare. subjunxit, qui prpcliyiorem videbat ad pialpm. Mu-
Fermenlum Pbarisseorum, hypoefisis. Attendite ne lier inclinqia. Pars Synagogse qpia .orpdidil. Per
aemulemini sîmujatpres., quia vejiiet tempus kuquo quatuordecim id est sex per setatesetsex lempora
eorum bypocrisis revelabilur. In templum Domini Domini visitatipnis in terrenis intenta. Vidit pr^-
aedifiealumtabulalum quinque cubitis super laquea- destinandô, voçavit, per doclrinanij imposuii ma-
ria. Assis, si declinafur, mas.culïni generis. Dipon- nus, )spiriîalia doua, Eomo, Cbrjslus, prlus, -Ec-
dius genus est ponderis levissimi, ex duabus assibus ciesia, granum sînapisj Tefbuni Evangelii, accepit
compositis. Quod de vobis non est cura Deo, cum .a divînitate honip Christus. Rami? dpgm.atum di-
de passeribus, subauditur dicit? p,ed aliud seienlia, versitates, vel ipse Christus queni Joseph sepeli-
aliud cura. Nonne vos pluris eslii ? Iloc est majoris D , vit în hor(ô. Feimentum, dileclio Dei et proximi,
pretii. Esl legendum quod a<l comparalic-nem nu- donec perficiamus_ omnia mandata. Qupsrunt in-
meri perlinet. Sed pluris estis^ lioc .est majoris apud trare salulis amore, et non ppterunt ilineris as-
Deum ineriti et dignitalis, ef sesljmalionis, quam peritale. Claudel ostiunij Ipcum poejiitejitiae aufe-
innumera passerum vel eprpora vel gênera com- ret. Manducavimus - in obsç,urioribps *lpcis Scrî-
putaminL Non reniitletur qui manifeste jiUelligens pturarum, bibimus aperliora. Fletus de arbore,
opéra Dei, eadem stimulationis invitlia. Calumnia,tpr strldpr denlium de frigore, duplex gëbenna os.lpn-
el Cbristum, el opéra sancti -Spiritus dicit Beelze- ditur. "
bub, islis non dimittetur. Anima plus est guam-çor- Ejicio dsempnià pt sanîtates perficio, hodie pt
pus. Anjma hic pro ista -vità'-positaest, .ut est illud. cras, teftia cpnsumor. Referatur ad iCprpus ejps
Qui amal animam suani. Pluris estis illis. Id esl quod psi Ecciesia. Expelluntur doemonia, cpm rp-
ebarius valetis. Qjio pûnhnum. bl est .adjjcere ad lic.tis palei'nis superstitionibus predunj ip epm om-
stafuram suam, Transjfns. Transit de .judicio, ad nes gentes, et perficiuniur sanifates, cum se,cundjjjp
regnum redit. Quis pro difficilitate non pro impos- ejus prsecepta vivitur. Posteaquam fuerit diabolo eÇ
mm CHRISTIANI DRUTHMARI CORBEIENSIS MONACHI 1S12
huic saeculo renuntiatum, usque in finem resurre- A ., nomine quia peritorum régi eis expedit. Et molen-
ctionis, quia tanquam tertia consummabitur/; boc tes, propter temporalium negotiorum orbem atque
est ad plenitudinem Evangelicam. Per corporis circuitum designantur. Una assmnetur. Ea pars quse
etiam immortalitatem perûcietur Ecciesia, "vel ho- connubia propter aniorem tantum generis cxercuerit,
die et cras proesens, el in futurum, quo ipse prsedi- terrenamque subslantiam propter Deum dispensave-
cavit tertia die cum resurrexit, omnia scripta de se runt. Diu, in agro. In Ecciesia prsedicatores. Unus as-
consummavit. Non probibuit fratres vel caeteros smnetur. Qui verbum Dei propter Dominum annun-
imilare, sed discrevit illam'imilalionem ab eleemo- tiat. Très ordines praedicatorum, continentes atque
syna. Ideo non ait, ne fiât libi peccatum, sed relri- conjugati. Ubi fuerit corpus, congregabunturel aquiloe.
butio. Sunt autem qusedam convivia, quse çomessa- Ubi Dominus et electi cum illo,'qui ejus passione
tiones vocantur. Comessaliones sunt luxuria, convi- tanquam carne satiantur. Aquila alliusvnlat, per la-
via. Si quis simpliciter exemplo fàcit filiorum Job, pidem a serpentibus se défendit, baptizalur in Jor-
sicut csetera fraterna officia, Deus remunerator erit. dane. Semper orare, ea agere semper qusejusta sunt.
Panem in regno Dei manducat, si quis Christum m Index quidam erat in civilale. Parabolse aut ex simi-
incarnationis sacramento frui meruerit, sed multius litudine aut dissimililudine ponunlur. Hic judex non
ore non corde. Ideo narrai parabolam de illis : -cum B ] ex similitudine, sed dissimililudine adhibetur, sci-
duplo exereitu contra simplum venit, qui nos vix in licet ostendens quantum Deus curse de deprecantibus
solo opère "praeparalos, simul de corpore et cogita- et se. Putas inveniet. Charitatem bonorum ostendit
tione disculiunt. Slola prima vestis innocentias, Dominus futurani in die judicii. Non autem dubitat,
servi, proedicatores, annulum, fidei sigriaculum in sed arguit, sicut Paulus. Puto, et ego spiritum Dei
manibus, ut per opéra fides clàreseal; calceamenta babeo. Pro duobus modis jusli dicuntur vindictam
in pedes, officium evangelizandi. Vitulus Christus. precari de malis. Quatuor sunt speeies, quibus
Hsedos apud ipsos Christus. Unus de servis, pro- homo superbus cum ionum se habere putat, sibi
pheta aliquis de Spiritu sancto. Omnia quoe habet datum'pro suis meritis putat; aut jactat se habere
Pater mea sunt. De- bis dixit quse ad Patris perti- quod habet a singalaritate, vult habere quod habet.
nent divinitaiem. Ista parabola et ad duos, poeni- Nolile effici sensîbus, sed malîtia ; vel sicut pueri in
lentem et juslum, potest referri. Deridebant eum. discendo, non conlradicendo. Neque rationes ôppo-
'
Quia lex et prophetae non proecipiebant, ita omnibus nit, sed fideliler suscîpit, sicut et oves. Verbum
bonis imo abundaturos, si legem observarent. Yoe audierat iste princeps de introitu regni coeloruni de
homini per quem scandalum venit. Id eslJPharîsseiir- pueris, proplerea interrogat quibus operum meritis
ridebant doctrinam Domini, et avertebant àlios ne in G * intrare possit. Non se magistrum bonum non esse,
eum crederent. Utilius est innoxium poena atroeis- sed magistrum absque Deo nullum bonum esse te-
sima vitam fmire corpoream, quam fratri nocenti statur. Foramen acus, anguslias passionum. Qua
mortem animée mereriperpeluam, id est pusillus scissa natura nostra resarcire dignatus est. Possi-
est qui scandalizatur contra justiliam : non est cu- bile est apud -Deum, videlicet ut dives efficiatur pau-
randum de scandalo fratris. Septuagies seplies qua- per Christi, et sil humilis el reliqua. In hoc <tem-
dringenlis nonaginta vicîbus. Auge nobis fidem. Quia pore. Hoc est societale omnium Christianôrum. Za-
Dominus dixeral supra. Si in alieno fidèles non choeus justificatus dicitur : significat gentilem pppu-
fuistis ; idcirco hsec docuit. Granum sinapis garga- lum. Sycomorus crucem significat, quia aniultis-
rizatum purgat capuf ; per pistillum, perseculio, per irridetur. Ascendere, in crucifixum credëre; "de-
moruni arborem omnes arbores, vel verbum Eyan- scendere, quia si noveramus Christum secundum
gelii in gentibus missum designatur. Servus arans carnem jam novimus. Homo nobilis Clirislus. Regio
aut pascens quilibet doctor inlelligitur. Regredilur longi?iqua Ecciesia est : vel quia a finibus lerrse ad
de agro, cum intermisso opère proedicalionis ad eum clamât Ecciesia, veJ quia longe est a peccatoribus
conscienliam revertitur. Cui non dixit statim transi salus.
"
de bac vita in seternam, sed stude virtutibus; cui Decem mnas. Denai'ius numerus ad legem per&
praecingi, est mentem ab omnibus malis cogilalio- net. Elegit discipulos per legeni imbutos,"dédit de-
nibus constringere. Si bomo ab homine multa ser- cem mnas. Quia legis dicta spiritaliter intelligere
vitia quseril, quanto magis creator noster. Inutiles fecit. Mina, quam Grasci mna dicunl, a dracfimis
servi. Quia,Dominus vesler bono veslro non indiget. appenditur. Gives, Judsei; rediet, ad judicium; sci-
Qui fuerit in tecto. In celsiludine virtutum. Vasa rel, scire faceret. Primus seryus, ordo doctorum,
'ejus. Concupiscentise carnales. In agro. In Ecciesia. qui incircumcisione mnam unam, hoc est ûnum
Uxor: illosqui in Iribulalione rétro aspiciunt abs- Deum, unam fidem praediûare jussus est. Decem
que spe divinitatis. In illa nocte. In illa tribula- mnas acquisivil populum Judseorum. In modico in
lione. In lecto. In quieto, id est in olio. Neque ne- verbo divino. Decem civitaies, animas per legis ver-
goliis ssecularibus, néqùe ecclesiasticis curis occu- bum ad gratiam -Evangelii yenientes. Alius servus,
pât!. Unus assumelur. Et qui propler Deum faciunt. csecus qui prsedicavit prseputio, quinque mnas, gen-
Qui aliter relinquelur. Duoe molentes. Qui in ple- tililas quinque sensibus dedita. Esto super quiiique
'bibus constituli reguntur a docloribus femînarum, civitates. Hoc est super eos quos imbuisti esto
-ISiS EXPOSITIO BREVIS IN LUCAM. 4514
in fu-
niagnus et sublimis. Pecunia verbum Evangelii. j ^.significant totum vilae noslrse tempus, quibus
Belhphage, domus buccae, viculus sacerdotum. Be- gere debemus de JSgypto. Coeperuntautem accusare.
tbania ibi juxta; civitas, Ecciesia super monumen- Petrus cucurrit : quod Joannes se narrât fecisse;
lum Lazari, quia multos ante passionem suam do- Petrus autem fecerat : et quia Lucas dixit, Joannes
cendo donis pie confessionis el obedientiae spiri- tacuit. Sladium, oclava pars milliarii : id esl sexa-
talis implevit. In monte. Hoc est in ipso Domino ginta stadia octo passuu'm i. v. significant : id est
qui unctiones spiritalium charismatuin luce refovet. oeto et semis. Quod congruit bis , qui de morte ac
Duo mittuntur, vel propter geminam charitâtem, vel sepultura certi, de resurrectione auleni erant dubii.
propter locutionem et operalionem, qui contradice- Resurrectio post septimam sabbati facta esl. Octavus
bant, magistri errorum. Dimidius annus erat quo Do- numerus resurrectioni congruit. Discipuli illi ince-
minus non fuit xeversus in Galilseamquando venit ad debant, dolentes illum esse mortuum. Sexlum sab-
passionem. Si isti lacuerunt quando ipse tacuerit, bati complevefuni et seplimum, quia hune in sepul-
petrse scissione clamaverint. Monumenta aperta cro quievisse non dubitabant. De octava dimidium
sunt : spiritaliter gentiles qui lapides dicti sunt. Ci-' .lantum egerunl, quia resurreclionem non perfecte
vitas vel isle mundus, vel mens uniuscujusque ho- crediderunt. Qui falsum leslimonium dicit contra
minis. Quando a Judseis susceptus est, decimus dies -< B Deum, pecuniam vendit, et qui fraternam concor-
inensis fuit : Deo agnus jussus est accipi. Ob duas diam dissipât. Non bibam de genimine vilis. Vel sim-
causas' veritas celanda est^, eamque indignus qui pliciter vel mystice, polesl intelligi. In pane aqua,
quserit, et qui inique quserit, a qua non est capax. in vino aqua designatur, ut ostendit per aquam po-
Primus servus ad vineam, Moyses quem exacerba- jpulum super mensam. Mensa hsec coelestis gloria.
veril. Aller David de quo dixerit : qui nobis pars Ecce Satanas expetivit vos, ut cribraret. Expetere
David; terlius, prophetarum chorus : ambigendo di- Satanse, est ad affliclionem eleetorum anhelare.
citur : fbrsitan ul libéra volunlas homini relmqua- Quando misi vos sine sacculo, etc. Sunt virtutes quae
tur. Lapidem : hoc est fidem Christi subtrahere. semper tenendse sunt; sunt alias quse non sunt, ut
. Qui peccalor est, et crédit in Deum, conquassatur famés, sitis, vigilise, nudilas, lectio. Similiter de îslo
quando peccat. Super quos veniet illis desupër in in perseculionem prsecipil habere pecuniam, viemi
judicio cum poenaperditionis. Moraliter unusquisque necessaria, eliam et gladium. Gladii vero duo, suflî-
vinea Domini per baptismum efficitur. Servi, lex, ciunt ad testimonium sponte passi Salvatoris. Uims
psalmi prophetse vel alia scriptura Domini, occidit ; ad audaciam apostolorum, alius non exemptus pa-
-a se Spiritum sanetum effugat. Gazopbylaeiumerat tienliam ejus. Quantum jactus est lapidis. Ut in eum
arca foramen habens desuper posila, juxla altare ad ^ dirigèrent lapidem, id est inlentionem legis quae in
dexteram. lngredientibus domum Domini duo erant. lapide scripta est. Agonia, alacrilas vel confidenlia.
Spirilaliter dicitur dilectio Dei et proximi. Vi- Sicut guttoe sanguinis decurrenlis. Significat terrani
dua, Ecciesia; divites Judsei de juslitia prsesumen- irrigatam sanguine et per preces ejus obtenturas, ut
. tes. Terror, quoe de coelo. Stella gladio similis per fidem discipulorum per sangninem suum purgaret,
annum totum supra Jérusalem pependil. Signa ma- et orbem terra; sua morte resuscitaret ad vitam. Si-
gna. Currus et équités armâti per aerem diseurrere nile usque hue. Id est non vos moveat quod futurum
_visi sunt. Yitula ad sacrificium educta, enixa est est : permillite ut me comprehendant. Dum interro-
agnam. Tune qui in Juda sunt fugiant in montes. gaverit, Petrus percussit. Servus, populum Judseo-
Ecclesiastica historia narrai quia fugerunt omnes rum significat : sacerdotum, ex quo eorum suggestu
Christiani trans Jordanem in civitalem nomine Pel- Barrabam elegerunl. Petrus ostendit divino judicio
lam, donec desolatio eompleretur. Donec impleanlur auditum legis ab eis ablatum esse. In eo quod sanata
_tempora nationum. Hoc est donec credat multitudo auris est; eos désignât qui crediderunt de Judaeis.
. eorum. Sonitus maris et fiuctuum : quia delendum Non per principes el sacerdotes venerunt corpore,
mare motus sui praemittet indicia. Et Mattbseusip- TJ sed mente, quia Herodes natura et religione Judseus
. sam judicii praesentiam narrât. Lucas prsecedentia. erat, ideo mittit Pilatus ad eum Jesuni. Alba vestis,
Arescent qui in hoc mundo florere videantur ; ge- quod Ecciesia dicit in Canticô canticorum : Dilecius
nerationem autem, hominum genus, aut specialiter meus candidus et rubicundus. Colunma in Ecciesia
îudsaorum. Coelum quod iransibil non setbereum montis Sion posita, Domini cruoris vestigia demon-
aut sidereum, sed aerium in quo aves coeli volant, strat. Barrabas Antichrislum significat. Cyrene Ly-
ipsa quse in aquis perierunl. Pascba primus dies bise civitas est, et interpretatur hseres. Maria Magda-
quando agnus occidebatur. Azyma, in crastinum, lena soror Lazari. Joanna uxor Chuzi procuraloris
quando egressi sunt de ^Egypte, per septem dies, qui Herodis : Maria Jacobi, soror sanctïe Mariai.
PATROL. CVI. 48
1515 CHRISTIAN!DRUTHMARICORBEIENSIS MONACHI , 1510
CÊCBMBTIMN1 DRUTHlIUllï
CORBEIENSIS MONACHI
EXPGSITIUNCULÀ IN JOÀNNEM- EVÀNGELISTÀM.
IBibl.vet.Patr. ibid.)
Gratiam pro gratia , id est, primo fidem, deînde A exemplum credentibus, per sex sseculi estâtes. Se-
remissionem peccatorum, et vitam aeternam.De ple- cundum purificalionem Judaeorum. Quia illis data
niludine ejus misericordise accepimus. LexperMoy- solis est lex. Metrelas binas, dileetionem Dei et pro-
sen data est, ostensa peccata : boc est remissio pec- ximi. Ternas, propter mysterium Trinilatis; niiui-
catorum. Yerilas, cognitio ipsius et vîtae seternss da- slri, apostoli. Implendo, id est intelligendo. Prima
tio. Trinitas unus Deus misit Joannem baplizare, et bydria sub Abel; secunda sub Noe; tertia sub
Joannes aliqua noverat de Domino : aliqua esse do- Abraham; quarla sub David; quinta sub Jesu, po-
dus in baptismo, videlicet quia ipse per omnes suos pulus de caplivilate reduclus ; per septuaginta an-
servos esset baptizaturus, et ipsius baptismus dice- nos pleniludinem bonorum operum ; per dona Spiri-
retur, non alicujus. Dolus est cum aliud agîlur et tus sancti vita intelligitur. Sexla aHate Dominus ap-
alîud fingitur. In Nalbanaele eonfessionem peecati paruit qui jpsam aquam in vinum mufavit. Tricli-
laudavit, folia ficulnese intelliguntur peccata Nalha- nium est, très ordines in Ecciesia , coujugaitorum,
nael, populus qui de Judseis credidit designatur, conlinentium, doctorum. Per columbam Spiritus
Philippus prsedicatores. Angeli, prsedicatores, ascen- sanctus accipitur, per boves prsedicatores, per oves,
dentes supra fiiium hominis, supra Ecclesiam suam. plebs. Quadraginta sex annis, quiaChrislusdeAdam
Ascendentem unumquemque ut Paulus : Qui audivit, S erat : et Adam interpretatur ibi quadraginta sex.
ait, verba in paradiso, quoe nonUcet homini hqui. Boves doctrina coelestis; oves, opéra mundiliae et
Descendentem, cum dicit : Non potui loqui vobistan- pietalis, columboe,spiritus intelligitur. Yendunt bo-
quam spiritualibus, sed quasi carnalibus. ves, qui doclrinam Dei pro terreno qussstu impen-
Stabat Joannes. là est in persecutione virtutum, dunt; vendrait oves, qui pro bumano favore opéra
unde merebatur celsitudinem considerare divinitalis. pietalis exercent ; venduntcolumbas, qui graliam Spi-
Stabanl discipuli, quia magistrum ejus sequebantur ritus sancli pro prelio ac pro vulgi opinione tradunt;
in bonis. Yidens Jesum ambulantem. Hoc est in terra nummos vehdunt, qui aperte terrenis rébus inser-
"
cum liominibus conversantem , et profeclum Titaa viunt. Funiculi, multitudo peccatorum , effudit ass,
demonslrantem. Agnus. Quia immolaturum erat pro qui aufert figuras rerum quas dilexerunt. Prima
nobis, et lanis sui velleris largiturus exempla \irtu- sedificalio lempli, sub Salomone septem annorum.
lum. Bene duo discipuli, quia qui Dominum sequilur Sub Zorobabel, quadraginta sex annorum. Et con=
geminaecharitalis munere ornatus débet incedere. ceptio hominis in utero, sex diebus lactis similitu-
Yidil illos, quia qui inlentionem bonam habent, Do- dinem habet: novem, sanguinis; in duodecimo soli-
minus et approbat et adjuval. Quod mansionem -datur; in oclavo decimo firmatur; sex et novem et
ejus ihquisierunt, doeent ut omnes qui Dominum i] duodecimo el decem et oeto quadraginta quinque
opère sequentur, pro vita seterna hoc agant. Hora sunt. Adde unum quo in membra dividitur, quadra-
eral décima, quia qui ad Domini mansionem vult ginta sex fiunt. Nicodemum, interpretatur. Si ter-
venire, legem quos in decem verbis comprehenditur rena dixi vobis. Hoc est solvite lemplum hoc. Coele-
débet habere consummatam. Die uno manserunt, stia. Spiritus ubi vult spiral. Et nemo ascendit in coe-
squia rnelior est dies una in atriis luis, super lum, nisi qui descendit. De purificatione, id est per
milita. Sicut Andréas fratrem suum ad Dominum baptismum, utrum Joannes an Christus essel rne-
adduxit, sic unusquisque proximum suum débet ad lior. Non enim ad mensuram dat Deus spiritum, id
Dominum ducere. Intuitus eum Jésus înterioribus est, Filio. Hominibus vero aliis datur per spiritum in
oculis cordis, et nomen quod a parentibus accepe- sermone sapientiam,et reliqua. Pater dihgit Fiiium,
rat, "dicit, et nomen quod Ecclesise congrue vel et -omniadédit ei in manum, ut sit sequalis Patri sub-
fundamento imposuit. Dico Christum Jesum mini- audilur. iEnon dedicatio, et cehe I: Salim; Siehar,
slrum fuisse cîrcumcisionis, id est -exseculorem., conclusio : Sicbem humérus. Fatigatur ^x ilinere.
Nathanael, Domus Dei vel Deus meus. Die tertia, Garnis assumptio, iler ipsius ; hora sexta , sextam
tertia aatate sseculi. Primo ante legem, patriarcha- setatem sseculi significat ; ad puteum, ad profundum
rum exemplo, secundo sub lege, scriptis propbeta- ]) nostrse habitalionis ; mulier, Ecciesia de gentibus ;
mm : tertio, sub gratia Evangelii. Mater Domini, bydria, cupiditas ; aqua, voluptas sseculi. Donum
synagoga, mulier , Eva appellata esl : statim ut fa- Dei, Spiritus sanctus; aqua, tons vitse; quinque
cta, inquit : Formavit eam in mulierem. Yasasex, viri, quinque sensus corporis. Messores prophetse et
lapidea corda sunt sanctorum, quse posita sunt ad patriarchse désignant deorsum semine nati ; apostoli
' • EXPOSITIUNGULA IN JOANNEM. 1518
i517
surrexerunt, siniul gaudeat qui seminat, et qui me- A vitam seternam. Sicut novitme Pater, et ego agnosco
tet; apostoli et prophëtàë annunliant Christum paga- Palrem. In hoc constat qui agnosco Patrem et co-
nis ; biduo mansit, geminum charitatis prseceptuni gnoscoï a Pâtre. Quia animant meam pono pro ovibus
dédit : hoc est Filio audire quod esse, et hoc videre meis. là est ea eharitale qua pro ovibus meis mo-
quod esse. De morte ad vitam. A morte înfidelitatis rior, quantum Patrem diligam Ostendo.Fada sunt
ad vitam fideî. Qui audièrint vivent, là est qui ob'au- encoenia.Për très vices celebrabant Judssi encoenio-
dierint vel obedierint. Dédit Filio vitam , id est ge- rum diem. Unum, quando Salomûn dedicavit tem-
nuit Fiiium ; qui esset vita in semelipso, gignendo plum in mense Octobri, decimo die ejusdem men-
dédit. De ista resurrectione animarum dicebant hse- sis. Secundo, quando ab his dedicatum est qui de
relici jam factam. Pater non judicat quemquam. Babylone vénérant. Tertio, quando a Juda Mâcha-
Quia forma servi quaejudicata est, judicabit in fine, bseo ilerum dedicatum est : id est in Decembri vi-
elnonibividebi'tur divinilas. Non facio voluntatem gesima quinta die ejusdem mensis. Pater, clarificd
meam, hoc est solam meam. Omnia demonslrat Fi- Fiiium tuum. Similitudine dédit nobis : in tentatione
lio : non faciendo, demonstrat Filio, sed demon- quid agere et dicere debeamus. Et clarificavi. Hoc
strando facit per Fiiium Pater, unum est facere et est ante ssecula, et est'quando stellani magi ad eum
demonstrare. Majora demonstrabit ei, assumpto om-. B demonstrandum videront ; et cum spiritus in specie
nia, id est resurrectionem corporum. Sicut Pater columbse super eum apparuit; et cum in monte
suscitai mortuos,sic etFilius quos vult.vivifical.Idest transfiguralus est. Clarificabo.Cum resurget et ascen-
similis de resurrectione animarum in resurrectione dèt in coelum. Nunc judicium est mundi. Judicium
corporum. Pater non judicat quemquam. Stadiis vi- hic discretionis accipitur; utpsalmista. Nunc prin-
ginti quinque legem significat, quia quinquies quini ceps hujus mundi. là est diabolus. Ejicietur foras.
viginti quinque faciunt. Sed huic legi antequam Evan- Yidelicet de cordibus electorum mullorum. Omnia
gelium veniret^ deerat perfectio. Perfectio aulem in traitant ad meipsum. Id est omnia de quibus diabo-
senario numéro comprehenditur, quia Deussex diebus lus erit ejectus. Non dixit omnes, sed omnia, corpus
mundum perfecit. El quinque per sex mulliplicenlur et animam, et reliqua omnia praedestinala, vel elecla.
ut lex per Evangelium impleatur, quia sexies quinque Si exaltalus fuero. Si, pro cum. Quis esl iste filius ho-
triginta faciunt. VenitChristus.Primo summatimdi- minis ? Superius dixit : Venit hora ut glorificetur fi-
cit , postea récapitulât quomodovenerit, et ostendit, lius hominis ; et dixit : Adhuc môdicum lumen in vo-
quia pedibus ipsum marc transiit, non per navim. bis est. Quasi dixerit Christus in domo manet* in
Deus Pater signavit. Signum ponere, consignare. Di- oeternum. Ne tenebroevos comprehendant.Hoc est si
xerunUudsei : Moyses dédit mauna, tu hordeum. Om- 'J negaverilis ejus humanitalem. Propterea non pole-
ne quoddat mihi Pater, non ejiciam foras. De illa vita rant eredere. Ubi intelligendum est, quia nolebant :
aeterna unde diclum est : Intra in gaudium Domini. quemadmodùni diclum est Domino, Si non credimus
Qui manducat carnem meam el bibit sanguinem illi, ille fidelis est, negare seipsum non potest; non
memn. Hoc est qui manet in me, et ego in eo. Cum quia mutari hommes, sed quod vitalia sapiunt, non
viderilis fiiium hominis ascendentem ubi erat. Tune possunt eredere. Ego non judico quemquam. Hoc
intelligitis non de carne corporis dixisse, quia caro esl modo. Verbumquodloculus sum. là est meipsum.
hominis ad manducandum nihil prodesl. Manet quis Dédit filio vitam, id esl gignendo. Nunc clarificatus
in Deo, cujus membrum esl, manet ipse in nobis, est filius homvnis. Quia exeunte immundo , omnes
cumrsumus templum ejus. Qui perseveraverit, hic mundi remanserunl. Et continuo clarificabit eum
salvus erit. Nolebat ambulare in Judoeam. Exemplum Seilicet passione el resurrectione sua. Quoeritisme
prsebebat suis. Tempusmeum nondum advenit. Tem- et sicut dixit Judseis: Quo ego vado, vos non polestis
pus exsultationis, quod erit in die judicii vel tempus venire, et vobis dico modo. Judseis autem non dixit,
passionis. Ad diem festum hune. Ubi gloriam huma- modo subaudilur. Si quominus dixissem. Hoc est si
nain quseratis. Scenopegia est in isto mundo tan- alicubi nisi in domo Patris mei fuissent mullseman-
' "
quam in deserto, et Christus lalet. Ubi sum, vosnon siones paratae, dixissem vobis. Paravit nobis dum
potestis venire. Non dixit ubi ero, sed ubi sum per pro nobis mortuus est. Si abiero. Hoc est per carnis
divinitatem. Si quis sitit fluenta aquoevivoe.Charis- absenliam. Philippe, qui videt me. Tanquam melior
matuni, dona vel ebaritas intelligitur. Nondum spiri- esse Pater , cupiebat videre suhauditur. Majora fa-
tus datus sic profuse, sicut post resurrectionem ciet. Etiam in salute gentium quo facerent dixit.
suam, quia charitas Dei diffusa est in cordibus no- Quia ad Palrem vado el quod pelieritis, hoc faciam.
stris per Spiritum sanctum, qui datus est nobis. Et alium paraclylum. Hoc est ut plus habeant. Ro-
Quare post resurrectionem? quia perfectiores-erant gabo Palrem. Per humanitalem, dabo per divinita-
apostoli ad custodiendum spiritum, ut in resurre- tem. Ego vivo.Mox per resurrectionem immorlalis.
ctione nostra flagret. Oves meoe voeem meam au- Et vos vivelis.In fine immortales. Qui habet mandata
diunt. Hoc est qui perseveraverit, et reliqua. Ego mea. là esl in memoria. El servat. là est in opère.
veni ni vitam habeani oeternam. Ingredientes in Ec- Diligam eum. Hoc est ut perveniat ad visionem veri-
clesiam, ut abundantius babeant in vita seterna. In- tatis. El manifestabo ei meipsum. Subaudilur per
grediuntur per fidem in Ecclesiam : egredietur, ad eamdem charitalem. Et sermo qui ipse est. Pacem*
1519 CHRISTIAN! DRUTHMARICORBEIENSIS MONACHIEXPOSITIUNCULAIN JOANNEMi 1520
m prima non dixit meam, sed in secunda; et ista A torrentem Cedron. Cedrou, genitivus Groeeusplura-
est mundana, illa perpétua. lis esl, quod potesl dici cedrorum." Aut ad sequentes
Propter verbum quod locutus sum vobis. Hoc est dies vos ascendile, ego non ascendam. Yidelicet ad
credulitatis, quia sine verbo nihil est baptismus. istum primum ascendit. Teniut qui non vident vi-
Manere nos in Christo et Christum in nobis, hoc est deant. Et qui videbant, id est, videre pulabant, no-
nobis prodest, non illi. Proecepta Patris servavi. Hoc luerunt in eum eredere, *etideo caecipermanserunt.
est ut morerer pro hominibus. Gaudium vestrum im- Monumentum Dei dicitur ab evangelistis locus ro-
pleatur. Hoc esl habere consortium cum ipso. Aliud tundus, ad cujus ostium advolulus fuit lapis. Se-
est esse servum tinioris, aliud amoris. Omnia nota pulcrum vero dicitur locus in ipso tugurio, in Aqui-
feci vobis. Significat quod se sciebat esse facturum. lonari parte monumenti, in quo Dominicum corpus
Eatis volendo, fruclum afferalis operando. Si non quievit. Lapis revolulus divisus est, et duo altaria
venissem, peccalum non haberent. Hoc est peccatum desuper facta sunt.
incredulitatis. quo despexerunt eredere in eum, vide- Sepulcrum sanclse Mariseesl in valle Josapbat, in
licet homicidii, quo eum oecideruni. A paire pro- basilica in qua aliquando sepulta fuit. Sed de eodem
cedil, el ego mittam. Unum esl, quia procedit a Pa- sepulero quomodo vel quo tempore, an a quibus
ire et Filio, et venit sua spônle. Perhibebit de me. B - personis sanctum corpusculum ejus sit
ablatum, nul-
Hoc est ut faciat eos eredere in me. Hoec ab inilio lus potest referre pro certo.
non dixi. Hoc est de promissione sancli Spiritus, Corpus Siiiieonis et Joseph bajoli Domini in ipsa
vel de expulsione Synagogoe, videlicet de occisione, valle, in alia basilica sepulta sunt inter montem Sion
et reliqua. Ille arguet mundum. Arguet ille Spiri- el montem Oliveli, in valle Josaphat.
tus veritatis de bis mundum, sed solummodo Ju- Sal terra dicitur qui in terra invenîtur, et non fit
dsaam; tanquam si diceret : Ille infundet in vestris de aqua. Unde Dominus. Yos estis sal terroe.
cordibus. charitatem. Natus est homo in mundum. In Draconitida regione est fons cui nomen Fiala,
Subaudieudum est, vel Christus surrexit, vel Eccie- unde oriuntur fontes subterranei, centum viginli sta-
sia parturiel filios in vilam seternam. Me non roga- dii usque ad Csesaream Philippi : quse et Paneas di-
bïtis. là esl <non inlerrogabitis. Non pelislis quid- cta est a Panio monte, ubi divisi oriunturi Jor et
quam. Hoc est, quia in nomine Jesu non pelierunt. Dan. Et post paululum junguntur et fil fluvius cen-
Non rogabilis. Hoc de futuro dixit qui sufficienler tum viginli stadiis usque ad urbem Juliam ; et tune
habebunt. Quia vos me amaslis. Subauditur : Pater facit lacum Genesar, qui et Chennereth vocatur. De
prius amavit gratuilu, et effecil ut crederent in Fi- Iocustis, el mel silvestre. Locustse sunt in ipsa
'
iium, el amarenl eum, Exivi a Pâtre-. Subaudien- G terra minimum genus, quarum corpusculalin mo-
dum est : quia in ea forma qua sequalis est Patri, dum digili manus exsilia etbrevia sunt. El quia ea-
et in assumpta crealura minor apparuit. Et venit in ium brevis est volalus, similes sunt saltibus Jlevium
mundum. Hoc est, in forma servi : hujus mundi ranarum ; el facile in herbis rapiunlur, et coctse in
amaloribus prsebuit. Reliqui mundum. là est hu- oleo victum pvsebent pauperum. De nielle vero sil-
manitatem ad Patris majestatem adduxit. Ecce nunc vestri. Sunl arbores parvse, lata et rotunda haben-
palam loqueris. Pulabant apostoli adhuc rudes pa- tes folia, lacleum colorem, et saporem mellêi ; quo-
lam fuisse, quia profunditatem datorum capere non rum foliorum natura fragilis valde est; et qui volunt
valebant. Nunc scimus. Dominus sciens cogilatio- comedere, ea primum manibus confricant,, deinde
nes eorum, locutus est de bis quse ipsi interrogare comedunl ; et hoc est mel silvestre in silvis reper-
volebant. Modo creditis, inquit Jésus, ecce venit lum. Locus ubi Dominus quinque millia hommum
hora, et jam venit, ut dispergamini unusquisque in pavit, cilra mare Galilese est; et post attatum ba-
propria. Hoc subaudiendum, in infidelitatis timo- bens fontem, de quo bibunt ipsi qui sunt Caphar-
rein. In me pacem habealis. là est, fidem non desi- naum, secus lacum Chennereth. Mons Thabor tri-
deratis; vel etiam inter suos pacem habeant, et se-i" ginta stadiis sublimaUir, super latus viginli quatuor,
ament. Claritatem quam dedisti mihi dedi eis. Hoc subauditur stadiis.
est cognitionem omnipotenlis Patris in Filio. Trans
ANNO DOMINI DCCCLI.
AURELIANUS
RE0MENS1S MONACHOS.
NOTITIA HISTORÏGA IN AURELIANUM.
(Fabrjc. Bibliothecamed. el iuf. Lat.)
Aurelianus clerîeus Rhemensis (a) ecclesiae, ad, A Acla Marlialis Lemovicensis sub Aureliani nomine
Rernardum archicantorem, poslea episeopum, teste ferunlur , édita Parisiis 1522, 8°, et cum Abdia ,
Adde Acta sanclorum 30 Ju-
Sigeberto , cap. .110, seripsit Tonarium regularem, Basilese, 1552, fol.535.
sive de Regulis modulalionum, quas tonos sive te- nii, lom. V, pag. Sed ille Aurelianus com-
nores appeltant, et de eorum vocabulis. Ab hoc Àu- menlitius se audilorem illius adeoque aposlolo-
reliano epistolas Martiali "Lemovicensi suppositas rum temporibus propiorem profiletur. Noster, qui
fuisse suspicatur Barthius XLV,7 et 21,-Adversar., de musica seripsit, a Trilhemio, cap. 294, no-
nullo alio ductus argumento quam quod Yita et lalur vixisse circa annum Christi 900.
(a) Yel potius Reomensis monachus, ut fert Martenius. Yide notulam infra in Bernardum. EDIT.
a%PISTOLA AD BERNARDUM ARCHICANTOREM
FUTrjRTJSIARCHIEPISCOPUM
Proemissa ttbro de Musica ab eo composito.
(Marien.,amplissimaCollectio,tom. I, pag. 122.)
INCIPITPRSFATÏO MUSICADISCIPLINEE. B musiese norunt statuta. Tamen ut fuerunt priseï,
Christianorum nobilissîmo nobilium, virorumque nusquam tamen, ut arbitror, invenilur musicus, ac
praestantissimo,'atque honoris culmine apostolici no- per hoc quarsparsim in velerum diclis invenire po-
bilissime sublimato, simnlque imperiali dignitate tui ; sed et quse a vobis et ab aliis audivi, ipse no-
decorato, et virtulum omnï génère florenti in Chri- vum opus condere studui, illo donante qui donavit,
sto féliciter BERNARDO * arehicantori, ut opto totius et sine quo nihil possumus, cui et dévolus gralias
sanctse Ecclesise et vocato et futuro vero archiepi- ago. His igitur prcelibatis, agnoscite me vos amare,
scopo, AURELIANUS vernaculus, quondam monasterii suscipere, colère, mirari, reminiseens pium animi
S. Joannis Reomensis, nunc tamen abjectus, sed ta- affectum veslri erga me, quem pure dilexistis, mo-
men vester, et velil nolit mundus, vester, vester in- nuislis, docuislis, enutristis. Animadvertile autem
quani, vester, servusque omnium minimus famulo- me reconcilialas amicitias pure colère, et non juxta
xum Christi. Plaulinam sententiam altéra manu lapidem tenere,
Quoniam genuino ingenio prsepollentem, et arti- panem offerre allera. Ego certe ut homini nobilis-
ficiali doctrina cluentem, prae cseteris vosmet so- sîmo et severissimo risum moveam, et imiieris ali-
lum agnovi in harmonica philosophia, rogatus a fra- quando Crassum, quem semel in vila risisse dicit
tfibus ut super quibusdam" regulis modrilationum, G Lucilius. Dicam quod ssepe rogilans risum tenere
quas lonos seu tenores appellant, sed el de ipsorum non possum. Dolebamusvos nimium esse patieniem ;
vocabulis rernm laciniosum prsescriberem sernio- sed ul video, exaltaslis diu manum et suspendistis
nem, ac ideo seriem harum litterarum ad censurant plagam, ut feriretis forliler, et taciturnitas vestra
vestroe nqbilitatis direxi, vestroque nomini dedicavi, dispensatio fuit, non consensus. Quorsum ista dixe~
ut si conspeetui digno videntur, mémorise commen- rim, ufi bene nostis, in memet expérimenta didici.
dentur; sin autem aliter, oblivioni ducantur. Scio Ideoque illud propheticum quotidie decanto : Iram
enim quia nobilissimi inveniuntur cantores. Hujus Domini suslinebo, donecjuslificel causam meam. Mul-
anlem, fateor, nisi vos solum, me neminem artis' tse enim visehominihus rectae videntur, quse poslea
vidisse peritum. Quidam etenim nostrprum multa pravse reperiuntur. Sed ssspe thésaurus in lestaceis
a Ex.ms. Elnonensi annorum circiter 800. chicantorem, forte quod in musica arte omnibus
i Eumdera infra vocat abbatem suum, hic vero ar- - prsepolleret. -
1523 AURELIANIREOMENSISMONACHIEPISTOLA. 1&24
vasis conditur. In Evangelio importuna tandem mu- Aquisquis es, vituperabile in eo inveneris, mihi corri-
lier audiri meruit; et clauso cum servis ostio, média gendum insinues, calumniamque facere désistas.
licet nocte panes amicusab amico accepit. Deus ipsej Ât ubi ordinale et ralionabililer aclum videris, me-
qui nullis contra se superari virtulibus polest, pu- cum Deo, qui donavit, gralias agas, cognoscasque,
blicani precibus vincitur. Ninive civitas fletibus sle- quia apud antiquos lam turpe ' erat ignorare niusi-
til. Christus, inquam, prodigum fiiium revertenlem cam quam lilieras. Elenim et ipse mundus et coelum
isetus amplectitur. Paulus ex persecutore fit maxi- supra nos, juxta philosophorum dogma, gestare in
mus prsedicator. Petrum 1er negantem amare in suum semet dicuntur harmoniaesonorilatem. Musica enim
locum lacrymse restiluere. Cui plus dimîtlitur, plus hqminum movet affectas, in diversum babilum pro-
amat. De toto grege silelur, et ob unius morbidse pe- vocat sensum. In bello quoque pugnanlium vires re-
"cudisanimae angeli lsetantur in coelo. Quod si cui -ficit, et quanto vehemenlior fuerit tubse
clangor,
videlur indignum, audiat a Domino, Amice, si ego lanlo animus ad cerlamen efficitur fortior. Bestias
bonus, quare oculus tuusnequam? Yale pars, imo quoque, serpentes, volucres ac delpbines ad audi-
si dignaris, unitas animae niese, csecorum baculus, tum provocal, sicut et supra in laude musicsedisci-
esurientium eibus, spes miserorum, solamen lugen-= plinse, prout potuimus, diximus. Et quid plura? mu-
tium, decus Ecclesise, lux mundi, et noli despicere B sica ars omnes exsuperat artes. Angeli quoque,
animam conservi, pro qua Christus est morluus. quod Deolaudes inore bujusce disciplinasin arce re-
Explicit proefatio. ferunl siderea , leclor Apocalypsi nemoque dubi-
INCIPIUNT CAPITULA PR.CFATI OPERIS. tel. Cseterumquod in terris angelorum resonare au
diuntur voces mollis perdocemur exemplis, e quibus
I. De laude musicse disciplinse.
II. De nomine el inventoribus ejus, el quomodo nu- duo hic ostendam. Velerum pandit memoria, ni
merorum formseinventsefuerint. fallor, monachum quemdam ex monasterio S. Yiclo-
III. Quod musicse tria sinl gênera. ris *, quod est juxta Cinnomannorum civitatem,
IV. Quod habeat humana musica partes.
Y. De vocum nominibus. gratia orationis ad basilicam S. arcbàngeli Michae-
YI. Quod habeat musica cum numéro maximam con- lis pervenisse în monte Gargano, noctemque ante
cordiam. fores ecclesiae pervigilem ducens, audivit cborum
VII. Quid sit inter musieum el cantorem.
VIR. De tonis octo. angelorum cantantium responsoriuni quod in natale
IX. Quaeipsis inscribantur tonis. apostolorum canitur, videlicet : B>.Civesapestolorum
X. De autenlu proli. el domestici Dei advenerunt hodie, etc. y. Emilie
XI. De plagis proli.
XH. De aulentu deuten. Domine, spiritum. Qui Romam veniens, retulit atque
X1R. De plagis deuteri. RomanaeEcclesise clericis sicut audierat mémorisa
XIV. De aulentu triti. contradidit, mutantesque versum, scilicety. In om-
XV. De plagis triti. nem terrain exivit sonus eorum, non solum ab ipsis,
XVI- De autenlu lelrardi.
XVII. De plagis lelrardi. sed etiam ab omni cantalur Ecciesia. In civilale quse
XVIÏÏ. Deulerologiumlonorum. Antissioderensis voeatur, ferunt fuisse religiosum
XIX. Norma qualiter versuum spissitudo, rarilas, presbyterum, qui inter csetera religionis augmenta,
spissiludo profundilasque discernatur omnium to- hoc sibi asciverat, ut basilicse signo puisante illico
norum.
XX. Quod ab hac disciplina cdmposila exstanl mo- assurgeret, extemploque eccK:siamprsepararet. Dum
dulamina, quse diu nocluque juxta constilulionem his et hujusmodi floreret aclibus, quadam nocte cum
palrum prsecedentiumprsecinuntur in ecciesia. a propria egrederetur domo, quse parieti hserebat
Post capul 20 hoecleguntur. basilicse in honorem S. Albani martyris, angelorum
Explicitas liber de Disciplina musicoe artis, éditas audivil chorum consona canere voce alléluia cum
»
pro caplu meo, quem rogatu fratrum, undeeunque, psalmo cxLVin usque ad finem psalterii, qui atloni-
Christo opitulanle, collegi, et unius libelli tenore tïs auribus ad osliuni ipsius oralori-iobscullans didi-
Strictim conclusi, quemque percurrendum atque ~ cit eam. Erat autem [mos] alléluia cum superiori ca-
examinandum domno et abbati meo reverentissimo nere psalmo diebus tanium Dominicis, quaein primo
Bernardo a, futuro vero archiepiscopo obluli, de- versu semel, in secundo bis, in tertio tribus reei-
precor, oro, obsecro, ut si quid, o prudens canlor, procalur vîcibus, et in tertio iterum a capite repe-
a In veteri catalogo abbatum Reomensis nionaste- ejus haec epistola apud Lupum Ferrariensem, 81.
rii, quem referl Petrus Roverus in Historica ejus- Yerum hic non episcopus, sed fulurus archiepiseo-
dem ascelerii, reperilur Bernardus episcopus Augu- pus dicilur ; cujus aulem sedis plane ignoralur. Fuit
stodunensis, qui Reomensibusprsefuisse dicitur circa quidem Bernardus Lugdunensis archiepiscopus, sed
annum 846. Sed el in privilegio Heretico abbati Cor- paulo serius.
bionensi anno 843 concesso in conventu Germinia- J>Id esl S. Yicturîi episcopi Cenomanensis,' cujus
censi subscripsîl Bernardus abbas S. Joannis Reo- nomine exstabat olim apud Cenomanosmonasferium
mensis. At episcopi nomen non referl, sed neque in prope fluvium Sartse, de quo in Geslis S. Domnoli,
vulgala série episcoporumÂugustodunensiumlocum tom. III Ânalectorum et in prseceplo Caroli Magnl,
ixbet. Roverus eumdem esse exislimat cum Berno, ibidem, p. 264.
cui Carolus-Calvus episcopatum Àugustodunensem c Hicrilus canendi alléluiaad singulospsalmiCXLVIH
dedil, in cujus gratiam Gueuilo archiepiscopus Seno- versus, modo hic prsescripio, qui olim in omnibus
nensis scribit Amoloni Lugdunensi antistiti, ut eum Dominiciserat in usu, ut ex hoc loco palet, poslea
episeopali characlere pro hac sede insignirel. Exsiat, proprius fuit DominicseSepluagesimse.
1S25 ORDO RERUM QUJE IN HOC TOMOCONTINENTUR. 152G
lhus, ut*autem arbitrer, in honorem sanctse et indi- A ctum, pium alqye benignum. Quocunque sennonis
viduseeompetenler canitar Trinitatis. Quo autem li- noslri monumenla pervenerinl, ipse cum meis scri-
quido cunctis appareretveritas rei, convocalis post ptis proficisceris, Christianorum nobilissime ; nun-
matulinorum solemnia clericis, eis mémorise conlra- qUam enim in meis libris morilurus es. Audiet me
didit, atque ita a cordis récessif gremio, ut nisi vo- semper de te loquentem sexus utêrqUe, senex, juve-
cabulum Iaudis tantum remansïssel, et mërito, ut is nis, puer, advena, cives ; quorsum isla loquor? quo-
cui revelata sunt coelestia, et aliis tradidit, quan- niam in filio Abraham tentatur, et fidelior irîveni-
quam amore boni ductus zeli, tamen ad Deo refe- tur; in Jîgypto vendilur Joseph, ut palrem pascat
rendas laudes aliis rnanerel, et isti a memoria rece- et fratres; morte vieina Ezechias terretur, et fusus
deret. Cujus rei concordai illud quod beatus Grego- in lacrymas quindecim annorum spatio protelatur
rius in libris Dialogorum de quodam puero refert, ad vitam. Apostolus Petrus Domini' concutitur pas-
qui coelestiacum agnovisset vefba, et proprietales sione, el amariler flens audit : Pasce ovesmeas. Lu-
muitarum sciret linguarum, in semet reversus ecepit pus rapax Paulus et Benjamin adolescentior in ex-
pandere qui illo de loeo, et quanti el quando migra- stasi csecatur, et repeutino lenebrarum horrore cir-
luri essenl. Quamobrem ille proprios dilacerans la- cumdalur, Dominum vocat, quem dudum perseque-
cerlos, ultimum vitalemque emisit spiritum. Quod et B batur ut homineni ; cui plus dimitlilur, uli prsefa-
apostolus Paulus metuens de seipso dieit : Audwi sé- tiuncula praemisimus, plus amal. Nosti, mi revereii-
créta verba, quoe non licel homini loqui. Et Joanni tissime Pater, quia mulli, non conlenti perdilione
prsecipilur ne scribat de voce septem tonitruorum. sua, volunl plures mortis habere participes, quasi
Explicit. mulliludo peccantium scelus minuat. .Tamen nunc
et dico et dicam, illud vos lenere cupio mea de parte
Editumpro caplu meo libellum hune tibi, dileclis- quicunque infidelis exstiterit, detraxeritque seu su-
sime ac nimium desiderantissime abba meus Ber- surraverit, aul aliquid vestra de parte sinistrorsum
uarde, percurrendum atque examinandum mitto, de- aut conalus fueril, aut dixerit( ita baberi illurn a
precorque ut pro meis et corporis et anunse fragili- nogtris parlibus alienum, ut quid agat, ubi sit, ne-
talibus apud judicem pium intereedere dignerîs, Po- scire cupiam. Ipse denique viderit ubi possit absolvi.
bilissime nobilium. Ego enim dum spiritus bos tegit Sanclam paternitalem vestram gratia superni adju-
arlus, dum vilse hujus fruimur conmiealu, spondeo, toris conservare atque ad defensionem suse sanctae
promitto, polliceor, vos semper niea lingua resona- Ecclesise semper corroborare dignetur. Amen, amen,
bit, nnlla erit pagina nostra ab bodierna die quae amen, fiât, fiai, fiai, amen.
non sonet Bernardum venerabilem, nobUem, san- G
HHBO REBUTAI
QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR.
HIlDïïINUS, ABBTS S. D103VTSIT. MAXÉNTIICOLLECTANEA DE ANTIQUISRITIBUS
NOIIIIAHISTOMCA. Col. 9 BAPT1SMI. S5
ASYilamS. Dionysiiprôlegomena. _ 15 De eaieehumenis. - 35
—
I. EpislolàpiissimiAugpstldominiLudovici,ad Hil- De competeniibus et de Symbole 55
duinumvenerabilemabbaiem monasterii sanctissimorum CANDIDUSFULDENSIS UONACBUS.
martyrum Dionysiisociorumqueéjus, de colligendisin NOTJÏIA HISTORICA. S7
corpusuniustextus bis quaein Groecorumhistoriis ex pre-
tiosissimimartyrisDionysiinotilia pâssim scriplarepère- V'TA SANCTIEIGILIS PROSAICAET METRICA.
rat,- — 15
IL ResoriptumHilduini abbatis ad serenissimumîm- OPDBCULUM DE PASSIONEDOMINI. 57
peralorem, dominum Ludovicum. U ndeet qùalilersumpta CAND1DI EPISTOLA.—
sunt ea quae in corpusunius textus, secundumjussionem lis Deumvidere poluerit. Num Christus corporeisocu- 103
ipsius,redegerat ex Groecorum et Lalinorumhistoriis, de
notiUaexcellentissimimartyris Dionysii. 15 DODANA,SIVEDUODENA.
III. -^-EpistolaHilduiniabbatisiudigni,ad cunetossan- NOTIÏIA HISTORICA. - 109
cioe CalhoHcoe matrisEcclesioelilioset fidèles,pandens LIBER MANOALIS. 109
quomodoinvenirequisqùescire desideratisvaleailn epi- Proefatioduplex. - 109
stola, ad ChristianissimumimperatoremdominumLudovi- Capitula totiuslibri. 109
cum exindedirecte, unde et qualiter sumpta sint ea p
CAPOT — niMDM.—De
qusein corpusuniustextus secundumjussiouëmipsiusre- diligendoDeum. 111
CAP.V IL Admonilio. 111
degerat ex Groecorumet Lalinorumhistoriis, de notilia CAP.X. — De rêvereatia oratiohis. 112
excellentissimimartyrisCurislîDîouysîi. 22 CAP.XI. —Item. m
VITA SANCTIDIOKYS1I. 25 CAP.XV.— Admonilioerga semorem. 114
MAXEimUS, AQUILEIENSIS PATBIARCHA. CAP^XIX. —Ad proginquos s eniorumtuorum. M
ISOIITIA msioEicA. 49 CAP.X X.—Ad oplimâtes ducum. IIS
CAP.LX.—Proimmeritisdignainveniesquidagas. 113
HAXENTIIEPISTOLA AD CAROLTJM MAGNUM, DE CAP.LXI.— Pro defunctisparentibus genitoristui ora.
HGNIFICATO RITUDM BAPTISMU 51 116
1527 ORDO RERDM '
im8
CAP.LXVIH. — De lemporibusluis. 116 CAP. IX. — Contraimpudicos,quidicunt, cum genitalia
. CAP.LXXI.— Adme recurrens lugeo. 116 a sapientissimocreatore sintereata, cur mutuusaduratar-
NominaDemnelorum. 118 dor, et non potiuspro uniuscujusquelibitu libidoexercea-
CAP.LXXII.— De epitapliiosepulcri mei ut scribas tur. 184
rogo. • 118 CAP. X. — Quodtemporemenstruoomninoabuxoribns
' sit abslinendum. 186
-JONAS, AUEELIANENSIS EPISCOPUS. CAP. XI. —Post dies mulier
NOTITIA HISTORICA. 117 gredi, et postquantum quot partus ecclesiam in-
NOTITIA L1TTEHAIUA. . 119 cum viroconjungi;et quod temporisin carnis copulationem
NOTITIA LITTERARIA ALTERA. 121 nisi prius aqualotus, ecclesiam virsuaeconjugïpermistus,non
BlonilumBasnagiiin opussubsequens. 121 debeatintrare. 187
CAP. X II—
_ nonsil uxor Quod nisicausa lornicationis, ut Dominus
DE INSTITUTIONSLAICALILIBRI TRES. 121 ait, dimittenda, s ed potiussuslinenda. 188
CAP.XIII. — Quod lii qui causa fomicationisdimissis
JOKJE PE^rATIO. ' 121 uxoribus suis, alias ducunt, Domini sentenliaadulleri esse
LIBER PRIMUS. 125 notentur. 191
CAPOT PRIMUM. — Quodgeneraliter omnesfidèlesnosse CAP.XIV.— Ut parentes liberos suosdiligenter in ti-
in quantam prolapsionisdamnalionem,propter moré Dei erudiani,docentes eos qualiter caste vivere,
. oporleat
reaium primi hominis,devenerint. 125 Deumquecolère, et parentibusdebeant impenderehono-
î CAP. I I. — in
Quod baptismale vêtushomo exualur, et rem ; et quale periculumeis immîneat,qui id lacère ne-
i novus induatnr, et Christocommorialur,et 'cousepeliatur. gligunt. — . 192
I 126 CAP.XV. Quodliliidebilumhonoremparentibus im-
CAP.III. — Ut fidèlessemper meminissedebeant paeti pendere debeant. 193
quod cumDomino in baptismale iecerunt. 128 CAP. XVI. — Ul conjugatiin domibussuis pastoralese
CAP.iy. — Quod in veteri lestamento diversa fuerint Jioverint exercere debere munus. 197
bapiismata; in novoautem unum tribus modis conférâtre—s =iS"=CÂP. XVII. — Quodpeccata fratribus sint remiltenda;
missionempeccatorum. 129 et tune munusDeoofferendum. 199
—
CAP.V. De septemremissionibuspecealorum. 150 CAP. —
XVIII. Quodad perceptîonemDominicicorpo-b
CAP.VI. — Quod Patres spirituales eos quos de sacro ris et sanguinis fréquenter et discrète sit accedendum.I
fonle suscipiunt* verbis et exemplis ad melioraprovoeare 201*
debeant. 152 CAP.XIX.— De decimis. 204
CAP.VII. —Ut ad accipiendumper manuspoulificisim- CAP.XX.— Quodsacerdotibus,per quos hommesDeo
positionemSpiritus sanetidonumsollicite et dévoie con- recouciliantur, —
honor debilussit exhibendus. 208
curralur. 155 CAP.XXL Quodnosseoporteatlaïcossacerdotibusli-
CAP.VIII. — Quodparvuli inslruendi sint, cum ad in- gandi atque solvendipolestalem a Dominoesse collalam;
telligibilem oeiatemvenerint, et fidei sacramento,et ba- el quodeoiunimonilislibenler parère, atque excommuni-
iitismalisministerio,et septiformisgralioe spiritus dono. cationibushumiliter debeantsuccumbere. 211
134 CAP.XXII. — De bis qui propterhonores terrenos et
CAP.IX. — Quod quia baplismus ilerari non potest, caducosadeo extolluntur,ut pauperesnatura sibî similes
necessariopcenilentias sccundus sit baplismus. 155 non reeognoscant. 213
—
CAP.X. Quodpoenitentioe niodusin arbitriosit sacer- CAP. X XIII. — De his qui propter venationeset amorem
dotum constituais. 158 canum, causampauperumnegligunt. 215
CAP.XI. — Quodad ecclesiamorandi graliafréquenter CAP.XXIV.— Juste judicandum,et munerumacceptio-
convenimus. 145 nem vitandam. 218
—
CAP.XII. De instantiaoralionis. 14S CAP. X XV. — De vitandajuratione. 221
CAP.XIII. —Quodin EcciesiaChristinonsit otiosislur- CAP.XXVI.— De falsotestimonio. 223
pibusque l'abulisvacandum et
; quodqui hsec faciunt, non CAP. X XVII. — De mendacio. 227
solumsibi peccatanon minuant, sed eliam majora accu- —
CAP.XXVIII. De curiositate. 229
mulent. - 147 —
CAP.XXIX. De sectanda hospilalilate. 251
—
CAP.XIV. Quod iu et aliiscompelentibuslocis, si lo- CAP. XXX. — De principibus. ' 255
cus basilicoe proculfuerit, oratioadDominumet confessio LIBERTERTIUS. 255
iieri
peccatorum— possit, et debeat. __ 149 —De charilate.
CAP.XV. Quodconfessiopeccatorum;excepta ea quoe CAPUT PEIMUM. \ 255
sacerdotibusad consiliumaccipiendum,Deumqueplacan- CAP. H. — De humilitate. , 254
dum fil,Deo in oralionesit facienda. ' .CAP. III. — De patientia. 256
lijl ÎCAP. IV. — De
CAP.XVI.—De eo quod majorapeccalasacerdoti,quo- superbia. 258
tidiana vero et leviaallerutrumsint manifeslanda. 1S2 —
CAP.V. De odioet invidia. | 241
—
CAP.VI. De oetoviiiisprincipalibus. \1 244
CAP.XVII.—De cogitalionibusimmundiscavendis;et CAP.VII. — De delractione.
quot modis•peccatum in corde, et quot perpetretur in 247 '
154 CAP. VIII. — De e t
conviens, otiosissermonibus,iet ma-
opère. , ledictionibus cavendis.
CAP.XVIII.— Quodquorumdampeccatorumalienorum — \ 248
conseil,nisi ea emendalioniset salutiscausa prodiderint, CAP.IX. De turpiloquio,et scurrilîlate. 250
délinquant. — 156 CAP.X.—De operibusmisericordioe;et quodunusquis- -
CAP.XIX. Quodgravius punianlur qui fidemChristi que a seipsoeleemosynamaccîperedebeat. ' 251
—
CAP.XI. De tenacia. 255
perceperunt, et in malis vitam finierunt,quam illi qui CAP. XII. — Quod mors ante oculos sit oonsti-
sine lidemorlui sunt, et tamen bonaopéra egerunt. 158 semper
—
CAP.XX. Quodmulti proi'essionemChristianamver- tuenda. 255
bis leneanl, sed operibusnegligant. 161 CAP.XIII.—Quodde singulistemporibusquidquidboni
loqui aut agere debuimus, fructum a nohis Dominussit
LIBERSECUNDUS. 167 exacturus; et quod unicuique ob sui custodiamangélus
*""' CAPUT PIUMGM. — Quodconjugiuma Deosit instilutum; sit depulalus. - , 257
et nonsit appetendumcausa luxuriss,sed liberorumpro- CAP.XIV. — De infirmis visitandis,oleoquesanctope-.
creatione. 167 rungendis. — • 258 .
t
CAP.il. — Ut qui uxores.ducere voluerint, sicut eas CAP.XV. De morluis sepeliendis, " et cura pro eorum
caslaset iucorruplascupiunt invenire,sic ad eas casti et animabusgerenda. — de
261
incorruplisludeant accedere. 170 CAP. XVI. Quod resurrectionemortuorumfideli-
CAP.III.—Quodconjugatiscarnalicopuloeindifferenter bus minime sit dubilandum. 26b
servire non conveniat. 172 —
CAP.XVII. De die judicii. 269
CAP.IV. — De conservandafideinter virumet uxorem; —
CAP.XVIII. De quatuor ordinibusin die judiciifuiu-
et quodnon liceat conjugatisneque pellicemneque con- ris.CAP.XIX.— De oelernis , 271
cubinamhabere. 174 — supplic.iisreproborum. 275
CAP.V. — Quodviri uxores suasin castilate diligere, CAP.XX. De electorura sempiterna remuueratione.
eisque, ut pote vasis infirmioribus,honoremdebeam " im- 275
pendere. — 177 Monilumin opusculumsubsequens. 277
CAP.VI. Quodcum nxoribus carniscommisliogratia OPUSCULUM DE INSTITUTIONSREGIA. 279
lien debeat prolis,non \oiuplatis. 179
CAP.VII.—Contra eos qui a coitu uxorum proegnan- EPISTOLA JûNiEADPlPPlNtK HEGEM. 279 -
tium se minimealislineie conlendunt, 182 Versus ad eumdem. 285
ÇAP.VH1.— De inceslis, 185 Sequiluropusculum, 285,
«on QUiE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1530
CAPOT PIUMUM.— Quod EcciesiacorpusChristi sit, et in priorum duodecim episcoporum, proecipuevero de lem-
eaduoesintprincipalitereximiaepersonoe; et quodpro re- pore sedis Agapili, Marcellini et Severi, ac de eorumdem
reddiluri. 285 succesiione. 461
gibus sacerdotesDeosint ralionem 286 — Hieronymi, Rubei et Baroniicirca qurestio-
CAP.II.—De poteslate et aucloritatesacerdolali. Cap. I.
ca- nemdissidinm.Utriusque rationes expomintur.Bollandi
CAP.III. — Quidsit rex, quid esse, quidve debeat287
vere. el sociorumsenlentioe.Diclorumepito&e. 461
— sit
CÎP.IV. Quid proprie ministerîum régis. 290 Cap. II.— Incommodauniuscujusque ex allatis senten-
CAP. V. — De et
periculorégis, quod berie agentes re- tiis. Très solum episcoposspatio 142 annorum implendo
munerare, maievero agentes sua auetorilale comprimere, non sufScere.Acta veterum episcoporumantiquis scripto-
causamque— pauperum adse ingredi debeat lacère. . 292 ribus fere ignota. Ecclesioe
sanclisdicaioe,convehlusque
CAP.VI. Quodoequilasjudicii stabilimenlum regni, frequenlissimiChristiauorumanRubeumAurelianitempore?Aga-
sil
el luiuslitia —ejus eversio. 294 pitus II ignotus omnibusante scribenlibus.Con-
sed a
CAP.VII. Quodregnum non ab hominibus, 295 cilium Bomanumperperam ad annum548 dilatum.Mar .
Deo, in cujus manuomniarégna consismut,detur. cellinusiuter Agapilumet Severumsedii. Idemincommo-
—
CAP.VIII. Quodpolestali regali, qusa nonnisi a Deo dum in Bollandi sententià. Marcellinumsalis diu vixisse
ordmata est, humiliter atque fideliler cuncli parère de- Agnellus asserit. 467
beant subjecli. . 296 Cap.III. —Concilia Romanasub Julio plura. De illorum
CAP.IX. — Quodubi charitasnon est, nullabona inesse numéro, occasione ac temporecontroversioe.ActaRomanoe
possint. — 297 -synodiprioris suppositiliaPagio, Labbeo, critieis. Séries
CAP.X. —De Iransgressoribusproeceplorum Dei. 299 episcoporumMediolanensîum.Julius FirmicusHatenius
CAP. XI. Quod uiulti professionem Christianam ver- n.inimeMediolanensisantistes.Loca ex opère de mysle-
bis lanlurnteneact, sed operibusnegligant. 500 riis profanarumreligionumillustrata. , 469
—
CAP.XII. Quod gravius punianlur qui fidem Christi Cap. IV.—Severi oelas ex GeminianiVita probalur.
perceperunt, el in malisvilamXmieruntquam illi oui sine Nulla Agapilos Severosve multiplicandinécessitas.Rpi-
fidemorluisunt. 302 scoporumRavennatum successio certa, coeleraobscura.
CAP.X11I.—Quod ad ecclesiam orandi gratia fréquen- Agnelli fideset sincerilas. 474
ter conveniri— debeat, elc. 502
CAP.XIV. Quodin ecciesia non sit oliosisturpibus- fixos. Moniliunculaad versusVitae sancti Appollinarisprae-
hoecfaciunt,non so- 475
que fabulis vacandum; et quodquieliam 475
lum sibi peccala non minuant.sed majoraaccumu- VlTASAKCT1 APOLLINARIS.
lent. 305 Cap. I. — SanctiApollinarispatria, cultus, et ordinatio.
—
CAP.XV. Quod et in aliis competenlibuslocis, si lo- Ravennamvenit, Chiisti fidemproedieat.mïraeulapatrat.
cus basilicseprocul fuerit, oralio ad Deum, et confessio Ruli patricii conversio,ejusdemquesepulcrum. - 475
peccatorumfieri possit et debeat. 305 Cap. IL —.SanctiApollinariscarcer exsilium et post
CAP.XVI. De — observationediei et
Dominici, per- redilum acta el martyrium. 477
el
ceplionecorporis sanguinis Domini noslri Jesu Clirisli. adVitamsanctiApollinaris.—Pseudo-Dex-
304 terObservationes
elBivariusconfulali.Ecelesioeper prolepsimmemoratoe.
CAP.XVII. — Quiimperatorumvel regum veracilerfe- Bidens fluvius. Ecclesiarum cerlo sanclo dedicationes
lices dici possintet debeant. 504 Apollinarisoevorecentiores. BufuspatrîciusRavennasdi-
DE CULTUIMAGINUM LIBRI TRES. 305 versusab episcopoet martyre Capuanosynonymo.Gapito-
505 liumRavennoe.Recenliorum commentaexplosa. Sanclus
Jonoeproefalio. tempore sit marlyrio coronatus.Ejusdem
LIBER PRIMUS. 307 Apollinarisquo
ex veleri martyrologioencomium.
" 477
Librisecundi proefalio. 541 VITASAHCTI ADERTI. 481
LlBEKSECUNDUS. 543
365 Cap.unie.—Aderitiordinatioel praedicatio.Sepulcrum
Libri terlii proefalio. ejusdemdubium. 481
365 Observationesad VitamsancliAderiti. >482
LIBERTERTIOS.
AWO SEDSMARAGDUS. VITASANCTI ELEUCADII. 481
VITA SANCTIBENEDICTIANIANENSIS. 595 Cap. «nie. — SancliEleucadiinomenordinatio,sapien-
BENEDICTUS VIACONUS. tia, scripia. Ejusdemsepulcrum. 482
—
Observationesad VilamsanctiEleucadii. SanctiApol-
CAPITULARIUM COLLECTIO. 395 linaris Acla Agnelli tempore exstasse."Sancti Eleucadii
BILDEMARUSET LAMBERTVS. corpus Papiamminime translatum.Inter scriptoreseccle-
NOTITIA HISTORICA. 595 siasticosaposlolicossanctumEleucadiumréférendum.482
HILDEMARIEPISTOLA, ADUrsum BENEVENTAKOM VITASAHCTI MARTIANI. 485
EPISCOPOH. — De recla legendi ralione. 595
— Cap. unie. — SanctiMartianigenus, ordinatio, vita et
LAMBERTIEPISTOLA,ADAMERICOM ABBATEH.De obitus. 485
recta legendiralione. 597 —
Observationesad Vitam sancti Martiani. Martianus
THEGANVS TREVIRENSIS CHOREPISCOPUS. RaveunasperperamcumDertonensi conf'usus.Rubeus in
NOTITIA HISTORICA. 401 secundiscuris emendatus, 485
VITA LUDOVICIIMPERATORIS. 401 VITASANCTI CALOCERI. 485
Pertzii monitumproevium. 401 Cap.unie.—Nominisetymon, Caloceripraedicatio,obi-
WalafridiStrabonisproefalio. 405 tus. . 485
405 —
Observationes ad Vilam sancli Caloceri. Calocerus
IncipitVita.
AGNELLUS,QUIETANDREAS. cujas fuerit. An proecedentiumepiscoporumvicarius.Ta-
niaiusde Salazar,etPseudo-Dextri figmentarefutala.485
ABBAS S. îiiXOM AD BLACHERNAS II S. BARTH0LOM2EI -
RAVEKKATIS. VITASANCTI PROCULI. 487
NOTITIA HISTORICA. 429 dubium.Cap.unie— SanctiProculi mores et obilus, sepulcrum
487
LIBERPONTIFICAL1S. 451 —
Observationesad Vitamsancli Proculi. Dies emor-
L. A. MuTatoriiproefalio. 451 tualis sanctiProculiincerla. 488
Bacehiniiepisiola dedicatoria. 455 VITASANCTI PROBI. 487
Bacchmii p roeialio. 43H
- Obsemiiones in versiculosquosdamAgnellilibro Pon- Cap.unie. — SancliProbi miracula, mors et sepullura.
tificahproefixos. 451 Ecciesiaspéciale cultu habita. —
487
LIBRI PONTIFICALISPARS PRIMA, COMPLECTENS Observationesad Vitam sancli Probî., Cbrpnicon
VI- Pseudo-Dextri
TASEORUM confulalum.Rubeusmullifurioirapugnatus.
"
QUIFLORUERE A SANCTI APOELINARIS TEMPOREQuidmissasuper populum. 488
U^QUE ADEccLESIUM.
\ Prologos.— Hislorioeseribendoefontes aperil, eisdem VITASANCTI DATHI." 489
GdeKiaslruil ; operis difficullateinexaggeral; Nuniinis Cap. unie. — SancliDalhi pietas et obilus. 489
opemimploraiauclor. - 45g —
Observationesad Vilam sancti Dalhi. Sancti Dalhi
- • —
Disscrtalioprima chronologko hislorica. De oetaie oetasincerta. . 490/
153Ï ORDORERUM îsm
VITASANCTI LIRERH. 489 Observationesad VilamsanctiNeonis.— QuinqueDa~
Cap.unie.— Liberii pietas, sapienlia, —
obilus. 489 gubitoeet tricliniumquid? Compalrisvocabulum,et ejus
Observationesad Vilam sanctiLiberii. Liberii philo- signiQcalio. Mutuiconlrabendisolemnilates.CivisFecicus
s'ophiaquoe?Subsequentiuro duorum episcoporum Viloe quid?Gumlmm,cumbe,cymba. 523
observaloein proecedenli dissertatione.i 491 VITASANCTI EXUPERAMII. ' 525
VITASANCTI AGAPITL 491 I. — EcciesiaB. Agnetisoedifleata.CivitasÀrgen-
Cap. unie.— SancliAgapiti liberalitas, obitus, sepul- teaCap. in processueoiislruela.Félix patricius occidilur.Eu-
crum. 491 doxioe advenius.Tricolosoediflcatur.
491 523
VITASANCTI MARCELLINI. —
Cap. IL Hislorioeratio redditur. SanctiExuperanlii
—
Cap. unie. Sancti Marcellinivigil cura gregis, oeias obitusel sepulcrum. 525
gravis. Decussepulcri. 491 Obsenaliones ad Vilamsancti Exuperantii.— Civitas
VITASANCTI SEVERI. 491 Argentea quid, quidveprocessus?Agnelli fides.Coetera,
quoede Exuperantionarrantur,Agnelloignola. 526
Cap. I. — Electioper columboeapparitionemindicatur. VITASANCTI JOANNIS ANGELOPTI. 527
Sardicensiconciliosubsenbit. SancliGeminianiMulinen-
sis episcopifunuscurât. 491 Cap. I. — Brève Joanniselogium.Basilics sancliLau-
Cap. H. — Sancti Severi conjuxdefunctaeo jubenle in renlii el saGellisanctiStephani oedificalio. LauriciiActa.
latus alterumvertitur, ut filioespatium sepulcri proebeat. 527
Ipse inter conjugem el filiamoransdiemobiit. 495 Cap. II. — AdveniusAtliloe.Joannis occursus. Attila
Cap. III. — Puer inGrmus ad sancli Severi sepulcrum placalur. 550
sanitalireslituiLur. 494 Cap. III. —OdoaceraTheodorico devîneitur,qui Ra-
—
Cap.IV. Sancli Severi electio ad episeopalumper venna politur. Joannesregem plaçât, propiiiumqueRa-
columboespeciem. 494 vennalibusreddil. Aliade i beodorico. 555
Cap. V. — Auctorisad Vitam sancli Severi mediia- Cap. IV. — Privilegium supposititium Valentiniani pro
liones. 495 ecciesia Ravennati.Valentinianus Kavennamornât, et
Observationesad Vilam sancli Severi. — De columboe munit. 555
ayparilionein electione sanctorumepiscoporumqui Se- Cap. V. — Ecciesiasancloe a
Crucisoedifleata GallaPla-
verum proecessere.Agnelli tempore sancli SeveriAcia cidia. Singleida alteram sancti Zacharioeconstruit.De
desiderabantur.Translalio corporumsanclorumSeveri, GallaPlacîdiaalia. 556
Vincentioeet Innocentioe,Mogunliam, 496 Cap.VI.— GalloePlacidioeobitus. Aquileia capta ab
Dissertatiosecunda clironologico-liislorsca. — De oelate Hunnis.Basilica —
sanctiJoannisevangelistoe oediflcatur.537
episcoporumRavennalum,qui floruere a Severoad Pe- angelum Cap. VII. Sanclus Joannesinter missarumsolemnia
trum. 499 videt. Ejusdem obilus et sepulcrum. 558
Cap. VIII. — Aucioris ad Vilam sancti Joannis medila-
, Cap.unie. — Rubei et Fabri sentenlioede LiberioII, tiones. ' 538
Probo, Florentio ac LiberioIII. Ursi episcopiatas apud Observationesad VilassanctiJoannisAngelopti et Joan-
Agnellum delitescens.Rubeus multifarieemendatus.499 nis II. — Chronologie» recapitulatio.Cubicularioruimoûî-
VITASANCTI LIBERII II. 505 cium. Subditoein basilicislocus. Monasleriinomineapud
Cap.unie. — Liberii elogium.Omniaincerta. 505 Agnellumquid veuiat? teorluorumcorporaan intra basi-
licas sepelirentur? Nonimllaad cbronologiamspectantia
VITASANCTI PROBI II. 505 proAltiloe et Tbeodoricioelate.EorumdemActaîllustrata.
—
Cap.unie. SanctiProbi elogiumet obitus. 505 Valentinianiprivilegiumpro Ravennaie Ecciesiasuppo-
VITASANCTI FLORENTU. 505 sililium.Galloe PlacidioeStemmata,paternumac mater-
num. Lilurgicanonnulla. 541
Cap. unie. — SanctiFlorenliielogium,obituset sepul- VITASANGTI PÉTRICHRVSOLOGI. 555
cruai. 505
VITASANCTI LIBERII III. - 505 Cap. L — Pétri Natale solum et ecciesia. Eutychetis
Cap.unie. — Sancli Liberii pasloralis cura. Valenli- hoeresis. Cap.
Chrysologi
II. — Peiri
epislolaea occasioneconscripla. 555
Chrysologiordinatio coebtus impe-
lliani mors assena, pontificissepulcrum. 505 rala. 556
VITASANCTI URSI. 505 —
Cap. III. Mdes Pelro curante constructoe.Ejusdem
— cum
Cap.unie. EcclesioeUrsianoeconslruclîo.SancliUrsi lianii'unus. Projecto Corneliensesynchronologiasancli Barba-
obilus,sepulcrum,imago. 505 557
' Observationesad VitamsanctiUrsi.— Ecclesioean Ra- Cap. IV.—Petrus mortem suam proevidet,proedicitque.
vennoeexstiterint anle sancliUrsi oetatem.SanctusUr- Forum.Corneliipergit,ibique deceâit.Locussepulcri.538
sus prior ex effigiecognitus.Cujas fuerit. Descriptoris Obsenalionesad VitamsanctiPétri Chrysologi.—Pé-
sphalma. 507 tri oelasexpensa.Narratip de ejusdem electione divino
Dissertatiotertia hislorico-chronologica. —De oelateepi- impulsu (actaconlra Dupioiumasseritur. AgnellusRaven-
naiemEcclesiamBomanoesubdilam aguoscit.Pelri epi-
scoporumRavennalum,quifloruere a Pelro ejus nominis slola àd Euiycbetem. An aliam scripserït. An scripserit
Primo ad Ecclesium. 507 illius periodos.iEdesTricolian a Chrysologo
Pars prior. — Exponunlut triese quoe ex Agnello et poslremas excitata. Petriana eedesia. SacellumS. Andreoean a
aMisdocumentisbistoriamet chronologiamimpediunl.507 Clirysologoconstruclumsit. MuneraCorneliensiecclesioe
Pars altéra. — Quoeriturprobabilismodus episcoporum Iributa. 539
seriem disponendi.Rubei anomalioereferunlur. Agnelli VITASAKGTI AURELIANI. 567
probabiliaab improbabilibusdiscernuntur. Neoni locus _'
restilutus. Reliquaséries disposila. . 510 Cap.unie. —Paucade Aureliano.Qusereloe m urgentes
VITASANCTI PÉTRI. 515 opus. Imerpretalio versiculiex psal. Tu dirupisti, ele.
Mors Aureliani,et ejusdemsepulcrum. 567
Cap.I. — Pétri et proedecessorumpairia. Pelriana ec- Observationes a d Vitamsancli Aureliani. — Pomposiani
ciesia fundala.Salvatorisjmago laudata. Eremitoecujus- monasleriiinitiaan hic indicenliir.jËtas
dam ad eamaccessuset obitus. 515 Agnellihoecseri-
benlis, el in aliud tempusreliqua differentis.Aurelianus
Cap.II. — Sancli Pétri obilus et sepulcrumindicatur. Horsmisdoe
Ejusdemcorpus ab Agnellorepertum. 515 synchronus. 570
Cap.III. — GallaPlacîdiacuranie sancti Pétri effigies VLTAS LIBRI PONTIFICALISPARSSECUNDA, GGMPLECTEÎVS
dedicala. Ejusdem Placidioedonaria. Alia per sanclum EORUM QUI F LORUERE AB ECCLESII TEMPORE USQUE AD
Petrumjproestita. 516 UEQRGIUM. 570
Observationesad Vitamsancti Pétri. — Pétri episcopi, Dissertatiochronologico-liislorica.—De Ecclesii, Ur-
ejus nominis primi, veritasasserta.An ab
corpus Agnello sini, Yicioris, MaximianielAgnelli lemporibus. — Cliro-
invenlumejus fuerit, velPelriIII, dubualur.AlapoeEvan-' nologiaKubeoIradila.Quoeex Agnello ad temporumra-
geliorumquid? Salvatorisimago antiquissimaTemplorum lionemspecianlperpensa,.Ordinaturchronologia.Siherii
Regioe.Eremila, an' iEgyptius? Classensisecciesia, et ac Vigilii Acta el tempora examinais. Séries annorum
clerus. 516 expeusa. . 571
VITASANCTI NEONIS. 517 VITASANGTI ECCLESII. '583
—
Cap. I. Neonisoedificiain ecciesia Bavennaticon- Cap. I. —B. Virginisecciesia et imago.Ecclesiilem-
Etructa. - - 517 pora.SancliVilalis basilica laudalur. Ecclesii obilus el
—
Cap.II. Neonis mors, et translalio corporis. Br.i- sepulcrum. 585
Shiumjorte quid. blO Cap. IL — Turboeinter clerum Rayennatemet episco-
1S35~ QU;E IN HOC TOMOCONTINENTUR. 1534
pumcomponuntur.Felicispapaslilteroe.Rursusde Eccle- Cap.IV. — Marinianussedel in Bomano concilio anni
sii obitunonnuila. 585 595.Annus mortis MagniGreçorii. Rubeus emendatus. - 630
• ObsenationesadVitamsancliEcclesii.—BasilicaS. Vi-
talis an Jusliniani oereconslructa? Dedicationi ejusdem Gap.V. — Lues înguinarîa.Rursusde epochaAlboini.
noninterfuilAuguslus.Monogrammahand ad Narsetem Pugnoe inter Francorum reges. Cassinensismonasterii
pertinens. Julianus argenlarius officio,non cognomiue. des ruelioquando accident. Agilulphirégis fiba a Cali-
Ysaaci Strategi inscriptio.In FelicisConslitutionemana- nieo capta. Reddila inde circa tempus quo Marinianus
lysis. S89 obiit. 651
—
Cap. VI. Joannes ejus nominisduo. Utriusque epi-
VITASANCTI URSICINI. 597 scopi anni. Agnellusex Paulosuppletur.Soecularia Agnello
—
C3p.I. Soeeularishislorioeanalysis.Ecciesia sancli narrala perpendunlur. 653
Apollinarisper Juliauumargentarium"flnita. 597 VITAPETRUSENIORIS. 635
Cap. il. —Agnelli meditalionesin sacram synaxim.
Ursicinimors el sepulcrum. 597 Cap. I. — BasilicaS. Severi reparari coepta. Petrus
Observationesad Vitam sancli Ursicini.— Agnellihi- Romoe ordinatus.OrdinatoRavennatescum acclamationi-
635
storicaemendanlur,vel explicantur. 599 bus obviam\eniunl.
—
Cap. IL Langobardorumin Italiam ingressus. Tici-
VITASANCTI VICTORIS. 599 num obsessum. Theodoricislaltia quoeRaveunoefuerat
Cap.L,—CiboriumargenteumecclesioeUrsianoe.Endo- describilur. III. —
A CaroloMagnoAquisgranasasporlatur. 655
Ilalia vastalur. Ravennoetrepidalum. Nar-
this oblata.Balineoeconstrucloepro clero. 599 sesCap.
Cap. II. — Fonlisad Pelrianamecclesiamornalus.In- delelo Bomanorumdécoremoritur. 657
sectaliovitiorum.Victorismorsel sepulcrum. 601 ra.Cap. IV. —AlboiniobtruncatioRosrnundoeuxorisopé-
Observationesad VitamsaucliVicloris.—Rubeussciens Ibidem RosmundaRavennoea Longiuocumhonore recipitur.
volensqueerrai. Ciboriiusus.Ëndolhis quid? FonlisPe- crum. ex venenomoritur. Pétri episcopimors et sepul- 637
triani oedes. 602 Observationesad VitamPelri Senioris.—OrdinatioPé-
VITASANCTI MAXIMUM. 603 tri Senioris absque jejunio. StaluoeTheodorico posiloe.
Cap.I. — Maximianipalria.Thésaurusinventus, cujus Venetiarum nominequidveniat. HisloriaAlboinioccisiin
porlioJustinianoexhibelur, altéra sagaci consiliooccul- nonnullisdiversaa Paulonarrata. 641
tatur. Ordinaturepiscopus.Ra\ennatesin se aversosmo- VITAJOANNIS ROMANI. 641
rum et actuumlenitate conciliai. 605 unie. — Joannis Patria. BasilicaS. Severi flnita,
Cap. II.—Ecciesia S. Slephani oedihcalur.Monasleria Cap.
siveoediculoe ad basilicoelatera. Malerioenoctisuniusspa- ac S. Severi corpus translatum.Ejusdem obilus. Sepul-
tio prodigioseparatoe. 603 crum et epitaphiumad oratoriumSS. Marci,Marcelliniac
Feiieuloe. 641
Cap.III. — Silvain riislria ecclesioeRavennatiassena. ObservationesadVilamJoannisRomani.—DePalliinsu
Tricolioedicoronisimponilur. 607 nonnuila.
Cap.TV.—EcciesiaB. MarioePolensis.EcciesiaS. An- epistola,minime Mappuloe quid? Andréas, ad quem S. Gregorii
dreoerefecla.CorpusS. AudreoeConstantinopoli. episcopus. MonachiRavennoefréquen-
Ejusdem tes ApocrisîariusRomanoesedis Ravennoe.Joannes epi-
aposlolibarba.Jï'Jiumdherbarumcoronisel dedicalio.607 scopusvindicalur a crimine schismatis, contraRubeum,
Cap.V.—Maximiani scripta cum fragmenloex ejus Blondum,Sigonium.Annusquo oedesSS. Marci Marcelli
analogia.Hislorioesoeeularisquoedam. 608 et Feiieuloeconsecralaest. 645
Cap.VL—Vasculacbrismaiaria,endothes plures.Crus .VITAMARINIAKI. 645
-aurea.Libri ecclesiasticia Maximianoemendjti. Insecta-
lio vitiorum. 610 Cap. I. — Mariniani genus et palria. Sancli Gregorii
Cap. VIL —Sancti Maximianiobitus, et sepulcrum Pastoralisliber. In episcopossimoniacosinseclatio. 645
ejus. Lipsanorumtranslatio. 611 Cap. II. — Synchronaex historiaMariniano.Ejus mors
—
Observationesad VilamsancliMaximiani. Palliumab el epitaphium. , 647
imperaiorepostulalumqui fieri poluerit'S. Stephaniec- ObservationesadVitamMariniani.—Marinianusmona-
ciesiaquoe?Maximianuspost sedem adeptamsemelCon- chus el presbyter. An abbascelloefralrum?Liber Pasto-
slantinopolimvenit: D. Andreoeoedes oratorium, an ralis Joanni, nonMarinianoscriptus. Qua occasionescri-
ecciesia? QuisnamVitalis ad quem VenanliiForlunati ptus. Argumenta epistolwum omnium D. Gregorii ad
carmîna? D.AndreoelipsanaquandoConstantinopoli ? Ban- Joannemet Marinianumscriptarum. 648
dus quid? Alexaudrinoe Ecclesioeturboea Maximianonar- VITAJOANNIS. 655
rais. Soeeularis liisioriaequsedam.Cbrismaiariaouid?Libri
pro nsu EcclesioeMissaiia. 612 Cap.unie. — Perpétua in sui temporisvitiainseclatio
est. Joannissepulcrumindicatur,et sedistempus. 655
VITASAKCTI AGNELLI. 617 VITAJOANNIS. 687
Cap I. — Agnellusprimum conjugatus et inde
diaconus.Monensneptemhoeredemscribit. miles, 617 bus. Cap I. — ClassisopibusEcclesioeredempta tribus vici-
Moraliarursus ad episcopos. 657
Cap.IL — Golhorumecclesioeet res a JustinianoRa- Cap. II. —Bella inducioeque inter LangobardoS et Ro-
vennati Ecclesioedonantur.Plures earum recensenlur. manes.Joannisel Eleulheni
Singulariade ecciesiaS. Martini.Picturoejn ea exslantîs rat. EcciesiaRomanaomniumEcclesiarum motus, faïa.Phocasimpe-
et
mater.Panthéon
mystica interpretaiio. 6i9
- Cap.III. —Fons ad B. Martinireconcilialuset ornalus. dedieatur.Bellain Oriente.Heraebi Augusliinitia.Joan-
Crux argentea.Rus Argenloeacquisilum, Ecciesiasancti nis morset sepulcrum. 658
Georgiifundala.Soeculariaquoedam.Agnelliobilus.Epi- tium Dissertatiochronologico-hislorica. — De oelale sequen-
taphium. 621 ponlificumRavennalum, Boni, Mauri, Reparati,
Observationesad VitamsanctiAgnelli. Agnelli epi- Theoaori,Damianiet Felicis.
— 659
scopioetas.Hujusepistolaad Armenium.Titulusordinati. Pars I. — Rubeisyntaxisexponitur.Plurain ea absque
ATituload Titulumiranslalio.EcclesioeArianorum.Fons teste relata nequeunt suslîneri.Agnellus cum Anaslasio
baplismalisArianorumBavennoeduplex. Inscriptioapud conferlur.Sedes chronologicedisponuntur. 659
RubeumabAgnellianadn ersa.Soecularia adsequeiilisdis- Pars II. — Stalulalurbanlura ponliOcumRomanorum
sertationisexamenreservala. 622 chronologiaPapebrocliiana.Ea ad examenrevocalur. 665
— DeoelalePelri Sé-
Dissertatiochronologico-Jiistorica. VITABONI. 667
riions, Joannis,MayinianietJoannisulriusque. 623 Cap. unie. — Episcopis Ravennatîbusicônes ' posiloe.
Cap.I. — Bubeoet Aguellodiversetradita laudatorum crum. Rursus ad episcopos. Paroenesis.Boni mors sepul-
episcoporumoelas.In certa capilaargumentumdividi et 667
—
ad Vilam Boni. Episcoporumeffigies
pertraciaridebere. . 625 in Observationes
ecciesiaapponisoliioe.Item Auguslorum.Saracenorum
Cap.IL —Pétri Seniorisordinatioab ejusdemelectione coeptse iucursiones. 670
distinguenda.Diuturnions interpontificiicausa. Joannis
episcopiinitia.S. Severi basilicaresliluta. Inscriptio ad VITAMAURI SGBISMATICI. 669
eamrem spectans.Joannis obitus ' certotempori assigna Cap. I. — Maurusdiaconus et abbas S. Bartholomoei.
tus. 624 Episcopusfactus contendit cum Romanopontiù'ce. 669
—
Cap.III. Langobardorumin Ilaliamingressus.Nar- Cap.IL —BenediclusdiaconusSicilioerector. Siculi
selismors. EpocharegniLangobardieidiversa ab epoclia PalrimoniiadRa\ennatem Ecclesiamspectantisdivitioe.
eorumdemin Ilaliam ingredienlium.Sigoniusa Camilli Manipulariusilerum in Siciliammissus; dives rever-
Peregrinicensuravindicatus. 626 titur. 671
ÏS3S ORDO RERUM 1S5C
Cap. III. — MaurusRomama ponlificevocatnspergere licis Observationesad VilamsanctiFelicis.— AgnellusFe-
renuit. Analhemalepunilus, analliemain Romanumpon- cum Romanoponliflcedissidiasilet. Recenlioresmi-
tificenidicëre audel.Morsulriusque. 671 nimevera tradunt.ïrarum Juslinianiin Ravennalescausoe.
—
Cap.IV. Sepulcrilapis.Hune LolhariusAugustusin Alia Agnelloomissa. KonnullaexAgnello narrata Rubeus
Galliasabstulit. Corpus13.Apollinarisex ardica in me- neglexit. Agnelli genealogia Joannicio.Félix inter
diambasilicamtranslalum. M auriepitaphium.— 675 sanctos. Seriptor ecclesiaslicus. 711
Observationesad VilamMauriSeliismalici. OEcono- Excursuschronologicus ad oelalemreliquorumRavenna-
mus ecclesioe,Latinis vicedominus.Abbates in clero tum ponlificum de quibusAgnellus.—Mutiloeet jejunoe
S. Barlholomoei Ravenn.abbatia.Sedes episcoporum Ra- sequenlium el episcoporumViloe.Rubeuset Ughellusquoe
vennatumin synodis.Constanliniproeceplum a Mauroob- tradant. Liulprandi,Aldeprandi,Rachiset Aistulpliitem-
lentum.Emendanlurcbronologica,séries exarchorumex pora. Commutata apudAgnellumStephani et Pauli ponli-
eo supplela.Auloeephaliaexorta in schismaabiil. Agnel- ficumnomina. Alia ad Ravennalumponlificumoetatem
lus confutalus. 674 spectantia. 715
VITAREPARATI. 679 VITAJOANNIS. 721
—
Cap. unie. Reparali munera. Mulla is ab imperatore Cap. I. — a
R3venna Liulprando civium prodilione
obtinet. Cautum ne eleclus episcopus BavennasRomoe capta. Joannesexsulat.Epiphanioscriniariocuranle resti-
nllra oclodiesmoretur. Beparaii et Auguslorumicônes. tuitur. Idem Epiphanius de Joannis hostibus vindiclas
In sui lemporisepiscoposquereloe. 679 sumit. 721
—
Observationesad Vitam Reparali. Reparalus sub . Cap.II. — Pugna inter Ravennateset Groeeummini
Mauro aulooephahamoblinendamprocuravit.Ex mona- slraticumcum prodigio.Dies SS. Joanniset Pauli ob id
sterio assumplus. Monaslerium,ex quo quoesilus,quod- festus. Joannis mors. 722
îiam? Privilegium a Pogonalooblinel, concordiampotius Observationesad Vilam Joannis.—Joannes hic ejus
quamautocephaliamjuvans. 681 nominis sexlus.Cur quinlusdiclussit? Peculiariade capta
VITATHEODORI. 681 per Liutprandi exercitumRavenna. Classisdirula. Joan-
Cap.I. — Quarta ecclesiasticaclero dari solitatollitur. nes exsulathaud ob Iconoclastarumcausam. Scriniario-
Documentaclerofavorabiliacollecta,igneque consumpta. rum munus. Quoead Ravennatum victoriam narranlur
681 incerti temporis. Flumen Panlheum, sive Pateremum;
Cap.IL — Monaslerium,sive oratoriumB. Theodoria quo'dnam. 723
Tlieodoroexarcho construclum.Ejusdemexarchi pieias. VITASERGII. 725
JoanniciusDoret.Plura de eo. 684 Cap. I. — Sergius ex laico et uxorato episcopus.Ejus
Cap.III. — Clerusa Tlieodoroseceditin NativilateDo- nxor Euphemiadiaconissaeflectaest. Clerusepiscopoin-
mini. Dissidiumper exarchumcomponitur.Clerusin pri- fensus. Episcopusno\os sacerdotes créât el diaconos.
stinumrestituilur. 685 Composilisrébus, In diverso habilu et inferiori ordine
—
Cap. IV. ThcodorusponlificiRomano submitlilur. minislrant. 725
Statutasub AgalhoneLéoII confirmai, certis conditioni- Cap.II.—Zacharioe pontilicis,qui Pippinumregemunxe-
bus admissis.Theodoriobilus.sedisquetempus. 688 rat, adventusRavennam.Missamcélébrai, el eudolhim
Observationesad Vitam Theodori. — Theodorus ab donat. Aistulphusel Romoeel Ravennoedoua offert.Pe-
Agnelli columnisvindicaïus.Theodorus exarchusa Cal- trianam ecclesiamrestaurât.
—
Aliade eodem. 723
liopadiversus.Nonnuilaindicataad disciplinamspeclantia, Cap.III. Sergius a RomanopontiOee,uii contra ca -
et ad Ravennatisepiscopiauloeephaliam. 689 nones O'dinatus,judicio sislilur.NovusponlifexSergium
VITADAMIANI. 691 suoesedi restitua. Rie D. Nicolaogratiasagit. 723
Cap.IV. — Ponlifex Ravennamvenit. Clerus in eum
Cap. L— Puer ad vilamrevoeatur, qui chrismate con- infanda machinalur. Uviliaris diacoui sanius consilium.
signalus — denuo obit.JoanniciusBaveunam revertitur. 691 Plura ponlifexasportat.Sergius uli exarchus regioni im-
Cap. IL Bavennatescives consuevere inter se*proe- In pontificemrei Romamabducti.Aliaad Sergium
liari. Factiosiab urbis portis nomen muluati. Coedesin- mmet. speclantia. Aliqua desunt. Omniacaute legenda. 728
gens hominum, inde plures proditorie et clam occisi. Observationes ad Vilam Sergii. — De verilale narra-
Indictapublicaprece, seelerisauclores inventi, et poena torumin Vita ad Romanos pontifieesspeetantium.
mullali. ' 691 Novusclerus aSergii Sergio ordinalus. Superhumeralediacono-
Cap.III. — AnonymicujusdamDamiani oevoviventis rum. Monasleriumsancti Hilari Galialoe.Tempus quo
nonnuilareferunlur. Damianusipse laudatur. 694 Sergius Romoedetenlus est. Dilionis Ravennatis fines.
—
Cap.IV. JoannesS. Joannis trans Coesaream abbas. DescripiorishujusCodicisinepta supplementa. 729
Constantinopoli rem suoeEcclesioeagit. Unanocte doemo-
num ope Ravennamvenit. Facti poenilet. 695 VITALEONIS. 753
unie. — Carolum inltaliam allicit,et Martinum
Cap.V. — Judoeicujusdamconversio.Damiani patria, iterCap. ostendit. ûesiderius capilur.Adelgisusfugit.
per
733
educalio.ArchiviRavennatisincendium.Pontilicisobilus. a dVitamLeonis. — Léo salis
Epitaphium. 697 Observationes improbiin-
vir
Observationesad VitamDamiani.—Quoede puero viloe genii indeprehenditur. Quomodo primus iler ostenderit
redditoMenarranlur, alibi et aliter Rubeo narrala. Con- Francis Ilaliam venienlibus. N ullus inter Graliosum et
signandirilus illustralurex quibut.dammeditis. Pugnoeci- Valeriumepiscopus médius. 755
vilisabususParmoeanle paucos annos cessasse.Damiano VITAJOANNIS. 755
ascriplum perperam quod de altero diclumest. Fabulo- Cap.I.—Vitaacephala. Dissidiorumcum episcopoquid-
sum quod de Joanne abbale narralur. Ex monachismu- piam. Joannis abbatis eestasis. 755
luaiusritus. Soeculiillius barbariesex epitapbio. 698 Cap. II. — Injusla maledictionisin insontem jactoefu-
VITASANCTI FELICIS. 701 nesli eûectus. InfelixJoannisobitus. 75s
Observationes a d VitamJoannis. — Dissidiuminter epi-
Cap.I. — Felicis faciès,mores, scripta. Abbasidem et scopumet clericosindicatum.Quoede JoanneRubeonar-
oeconomus. Nonnuilade Georgioepiscopo. 701 rentur. Calicodimiaquid? 756
—
Cap.IL Justimanus, qui hic Constantinusdicitur,
naribuset auribusabscissispellilur. Ad imperium redit. VITAGRATIOSI. 737
De Ravennatibusvindicla.Félix captus, et excoecatus. 701 —
Cap.I. Carolus rex Ravennoe. Cum episcopoepula-
, Cap.III. — NovumRavennalibusdiscrimen. Georgius tur. Gratiosisimplicitas, quam ob laudatura Carolo. 757
Joauniciifiliusdux cumsumma poleslale electus.Dispo- Cap.II.—Prophelia auctoris, quoeGratiosotribuitur.
nil omniaad bellum extra, el inlra civitatem. 704 Gratiosimorset sepulcrum.
a d Vitam — 757
. Cap.IV. — Joannicioper saevamlanienam illata mors. Observationes Gratiosi. Monasterîumsancti
Justinianusocciditur.JoanmciisororvisoJuslinianicapile Apollinaris i n Veclo. Prodigiahie indicatanon speclantad
quodoplaverat, occumbil. 705 Gratiosioetalem. QuoeAgnellusGratiosiVit» subjicit,per-
Cap.V. — PhilippicusFelicemlibérât, donatquemullis. peram Gratiositnbuunlur. '
740
Beversurushic Ba\ennammiraculisclaret. Obhoecabim- VITAMARTINI. 741
peratore honoribus,el privilegiis cumulatnsin suamse- Cap.L —Martinioelascuma Leone III est ordinalus.
demrestituilur.Domumoediflcal,quamFelicisdixere. 707 Forma corporis procera.S.Auclori monasleriumS. Maraoe
Cap. \1. — Joanniciusante pramarralam eladem officia ad Blachernasconferl. Euphemioeoedemmunit.Mo-
sacra disposuerat.Ejusgenealogia.Ejusdempieias mira- riunlur Pippinus et Carolus.Romanipontilicisexpensis
cu!oprobata.Coetoraad id speclantia. 709 reparatur S. ApollinarisClassensisbasilica.MaiUnusab
Cap. VII. — Felicis opéra. Ab eo reliquioesanclorum eodemoflensoRomam\oeaiur. Joannes ArelalensisRa-
conditoe.Rogat ut a se scripla igni consumaniur.Colligit venna;munerilrasdonatur. 741
S. Pétri Chrysologisermones.Ejus mors, sepulcrumet Cap. II. — Moritur Léo III. Slephanussuccedit, qui
epitaphium, 710 Ravennoe m issascélébrât, osiendeus sandalia Salvatoris,
1537 QUJî IN ÏIOC TOMO CONTINENTUR. 1S5S
Ludovieusimperator offert ecclesioeRavennali mensam LVIII; Joanne Papienso, *archiepiscopoLIX; Herberto,
argenteam. 745 archiepiscopoLX. 793
Observationesad ViiarnMartini.—Martinisciaset acla Monilumad sequenlemConstilutionem. 795
nonnuila.JoannisArelatensistempora. Mensa argentea a INCIPIT CONSTITUTIO SACRJÏLEGIS DOMINIOTHONIS IMPERA-
CaroloRavennaliecclesioelegala. SandaliaSalvatoris.744 TORIS, data xn Kal. Octobris,ind.'12, anno5 ponlificatus
ViT^'PEiRosAori nonnuilaa descriptorecollecta. 745 dominiGregoriiV papoe,promulgataper manusGerberli
Observationesde Petronacio.— INonpoluit is honorem S. RavennatisEcclesioearchiepiseopiin ea synodoinqua
Carolojurare. Agnellus Petronacio sedente librum ex MediolanensiepiscopoArnulphonominepapatumablatum
parte seripsit.Cardinahspresbyleri appellatioin Raven- est in basilicaB.omnesPétri, quoevocaturad CellamAuream, et
nali EcciesiaAgnelloreeentior. Paralipomena quoedam. subscripserunt qui adfueruntepiscopi. 795
745 Sequitur Chronica. 793
VITAGEORGII. 745 De Neomuto,archiepiscopoLXI; Federico, archiepi-
Cap. I. — Gregorius IV Georgium consecrat. Gazas scopoLXII;LXIV Arnaldo,archiepiscopoLXIII; Eriberto, ar-
ecclesioeis expilat. Papioe Lotharii filiame sacro fonte chiepiscopo ; Gebeardo,archiepiscopoLXV. 794
levât. Prodigia. LudoviciPii mors. Bella inter ejusdem De Himfrido,archiepiscopoLXVI; Henrico, archiepi-
filios. 745 scopoLXVII; Giberlo,archiepiscopoLXVIIL " 795
Cap. H. — Georgïusobtinet se cumlegaiîs a pontifice Adnotatio _ 795
pro paee in Galbasmitli, Rompaet prodigalitasqua per- De Gualterio,archiepiscopoLXIX; Moyse,archiepisco-
rexit. ProeliumFentauis. CapilurGeorgius,et probris afB- po LXX. 795
cilur. Pro eo Caroli uxor inlercedit. Kevertens in sacer- De Anselmo, archiepiscopoLXXI; Gnido, archiepi-
dotes suoscrudelis.Moritur. 747 scopoLXXII; Gerardo,archiepiscopoLXXII); Guielmo,
ad
Observationes Vitam"Georgii.—Bnbeo mulla de archiepiscopoLXX1V;Guidoto, archiepiscopoLXXV;
Georgiodicta baud vera. Loiharn filiaRotrudis,nonGel- Guglielmo(Gugelmo),archiepiscopoLXXVI; Albrelo (Al-
trudi vocata.Irmîngardis ejus mater. Prodigia ad chro- berto) , archiepiscopo LXXVII; jEgidio, archiepiscopo
nologiamperpensa.Illud de pane et oblalis, quid singu- LXXVIII; Ubaldo, aichiepiscopoLXXIX;Simeone, ar-
lare probet. 750 chiepiscopoLXXX;Theodorico,archiepiscopoLXXXI.797
APPENDIXAD AGNELLIPONTIFICALE. 751 De Phîhppo,archiepiscopoLXXXII: Bonifacio,archiepi-
scopo LXXXIII; Opizo,archiepiscopo'LXXXIV. 798
Lectori monilum 751 ConiinuaiioPauli Scordilloe. 799
INCIPITCHRONICA. —ReverendiPatres, el proesides Reliquade Opizone;de Baynaldo,archiepiscopoLXXXV;
archiemscopiEcclesioeRavennatis(seriatim) sub compen- RaynalSo,archiepiscopoLXXXVI; Aimerico,,archiepisco-
diomissi. Usquead 1286fuitopusunius, et usque in p/oe- po LXXXVII. 799
senlemdiemopéra alius. 751 De Guido,archiepiscopoLXXXVIII;Francisco, archi.
De sanetoApollinari,archiepiscopoprimo. 751 episcopoLXXXIX;Nicolao," archiepiscopoXC; Forlunato,
De sanctis Aderito, archiepiscopoII, et Eleucadioar- archiepiscopoXCI; Petrocino,archiepiscopoXCII. 800
chiepiscopoIII. 752 De Pileo, archiepiscopoXCIII. 801
Desanctis Martiano,archiepiscopoIV ; Caloeero,archi- De Cosmate,archiepiscopoXCIV. 804
episcopoV; Proeulo, archiepiscopoVI; Probo, archiepi- De Joanne, archiepiscopoXCV. 807
scopoVII; Datho, archiepiscopoVIII; Liberio, archiepi- CALENDARIUM ECCLESLE MUTINENSIS. 821
scopoIX; Agapito,archiepiscopoX; Marcellino,archiepi- PALATINI S0C1I,INBtILLAM PASCHALISPAP2E I, AB?ETR0-
copoXI; Severo, archiepiscopoXII. 755 NACIUM ItAVENNiE ARCHIEPISCOPUM. 821
Ad sequentemsancliSeveriVitammonitiuncula. 755 PASCHALIS PAPA I ADPETRONACIUM. 851
VITASANCTI SEVERI ARGHIEPISGOPI RAVENNOE. 754 GREGORIUSIV, PONTIFEX ROMANUS.
Sequitur Chronica. 765 NOTITIA HISTORICA. . 811
De Liberio, archiepiscopoXIII; Rrobo, archiepisco- GREGORIIPAP.E EPISTOLA. 833
po XIV; Fioriano,archiepiscopoXV; Liberio, archiepi- EPISTOLA PRIMA. Ad universosepiscopos.— De Aldrico
scopoXVI; Urso,archiepiscopoXVII. 765'
De Petro, archiepiscopoXVIII; Neone, archiepisco- Cenomauensiepiscopononalibi quamapud sedem aposto-
po XIX; Exuperantio, archiepiscopoXX; Joanne, ar- licam accusando,et de Romaaipontilieispotestate. 855
EPIST.II. Ad episcoposet.orthodoxosfidèles.—Ebonem
chiepiscopoXXI; Petro Ravennate, archiepiscopoXXII.
archiepiscopumRhemensemdeposilumin pristinumgra-
764 dum
Adnolatio. 764 resliluit. 858
Ad sequentemsanctiBarbatianiVitammouitum. 769 EPIST.III. Ad episcoposregni Francorum. - 860
EPIST.IV. AdRabanumMaurum.c. 860
~~
VITASAHCTI BARBATIANI CONFESSORIS. 769
Adnolatio. 778 FROTHARIUS TULLENSIS EPISCOPUS.
Admonîtioin sequentiaDocumenta. 779 NOTITIA HISTORICA. 863
EXEMPLUH DOCUMENTORUM RAVENNATUM PROÏUKD1S SlCI- FROTBARIIEPISTOLiE. ' 863
EIENSIBITS. 779 EPISTOLA PRIMA.— AdHilduinum. 865
' — summum sacri ostia-
Sequitur Chronica. ^_ 785 EPIST.II. Ad Gerungum palalii
De Aureliano,archiepiscopoXXIII; Ecclesio,archiepi- rium. 864
scopo XXIV;Ursicino, archiepiscopoXXV;Victore, ar- —
EPIST.III. AdLudovicumimperalorem. 865
chiepiscopoXXVI;Maximiano,archiepiscopoXXVII. 785 —
EPIST.IV. AdN.... " 868
DeAguello, archiepiscopoXXVIII; Petro Seniore, ar- EPIST.V.—Ad N.... 867
chiepiscopoXXIX; Joanne Romano,archiepiscopo tXXX; EPIST.VI. —Ad Sichardumabbatem. 867
•
Mauritio, archiepiscopo XXXI Joanne archiepiscopo EPIST.VII. —Ad Judilhimperatncem., 867
XXXII. 784 —
EPIST.VIII. Ad DrogonemMelensemepiscopum.868
De Joanne, archiepiscopoXXXIII; Bono, archiepisco- EPIST.IX. — AdHilduinum. - 868
po XXXIV;Mauro, archiepiscopoXXXV; Reparato, ar- EPIST.X. — AdDrogonemMetensemepiscopum. 869
chiepiscopoXXXVI; Théodore, archiepiscopoXXXVII; EPIST. XI. — AdHilduinum. 870
Damiano,archiepiscopoXXXVIII;Felice, archiepiscopo —
EPIST.XII. —Wicardiad'Frotharium. 872
XXXIX.;Joanne,archiepiscopoXL. 785 EPIST.XIII. Aldriciad Frotharium. 872
De Sergio, archiepiscopoXLI; Leone, archiepiscopo EPIST.XIV.— AdHilduinum. - 872
XLII; Joaune, archiepiscopoXL1II; Gratioso,archiepi- EPIST.XV—Ad eumdem. - 875
scopo XLIV; Joanne, archiepiscopoXLV; Valerio ,'ar- EPIST.XVI.— Ad Eginhardum. -
874
chiepiscopoXLVI; Martino, archieoiscopo " XLVII; Pe- —
EPIST.XVII. Ad J udilhimperatricem. 875
tronacio, archiepiscopoXLVUL 786 —
EPIST.XVIII. AdHetli episcopumTrevirensem. 875
De Georgio, archiepiscopoXLI5; Deodato,archiepi- EPIST.XIX.— Ad WigardumabbatemIndensem. 876
scopoL ; Joanne archiepiscopoLI. 787 EPIST.XX.— Ad Aglemarumabbatem. 876
ACTACONCIUI ROMANI. 787 EPIST.XXL—Ad Hugonem. 876
Sequitur Chronica. 792 EPIST.XXII.—Ad**". 877
De Romano, archiepiscopoLU; Doininico, archiepi- EPIST.XX1IL—AdGerungum summum sacri palatii
scopo LUI; Joanne,archiepiscopoLIV, Joanne archiepi- ostiarium. 877
scopoLV. 792 —
EPIST.XXIV.— Ad eumdem. 878
Adnolatio. 792 EPIST. XXV. Helti ad Frotharium. 87S
•De Constaiit'o,archiepiscopoLVI. 792 EPIST. XXVI.— Frolharii ad Teutdericuui. 879
. De Petro, archiepiscopoLYII; Honesto,archiepiscopo EPIST. XXVII.—Jeremioead Frotharium. 880
1559 ORDO RERUM 1S40
EPIST.XXVIII.— Hetti ad Frotharium.- «80 liliisac nepotibus, qui usque ad septimam generationem
—
EPIST.XXIX. Lîngonensisepiscopus ad Frotharium. mirabilitersapientiamadinvenerunt, et demumin colum-
880 nis scripserunt. , ggg
—
EPIST.XXX. Albericusad Frotharium. 881 CAP.XII.—De Enochqui translatas est, qui etiampro-
EPIST.XXXI.— Frotbariusad Hiltonem. 882 pbetiassuasscriptasreliquit. 92g
ELDEFONSUSHISPANUS EPISCOPUS. CAP. X 11I. — De bliis Selh, qui post septimamgenera-
lionemDeo displicuerunt. 927
Monilumîn sequensEldefonsiopusculum. 881 CAP.XIV.— De filiisDei qui Dliashomînumacceperunt
OPUSCULUM DE PANEEUCHARISTICO. 883 uxores. 927
JOSEPEUS SACERDOS. CAP. XV. — Utrum homines primi soecnli sine conjugi-
hus per lot currifculaannorum ut
fuerint, legimuspost
NOTITIA HISTORICA. 889 plures annosfiliosgenuisse. 927
HISTORIATRANLAT10NISCORPORUMSANCTO- CAP. X VI. — De Malusala, utrum quatuordeeimannos
RUMRAGNOBERT1 ZENONIS. E T 891 post diluvium vixerit, nt in Genesiconlinerividetur. 928
CAPOT PRIMUM. — De admonitionesive translationecor- CAP.XVIL—Dehoequoddicitur: Uitiodabîlur de Cain
poris. 891 septuplum; de — Lamechvero septuagiessepties. 928
Çip. IL — De aspectu terribilium, et de vestimenlis CAP. X VIII. De ira Dei, el de eo quod seriptamin
beali Ragnoberli, quoe in translalione ejus illoesaappa- Genesi: Poenilelmehominemfecisse,cumin Deo nullasit
ruerunt. , 892 poenitentia,i— n qno esl ceria proescientia. 929
CAP.III,-~ De introitu ecclesioequando monumenta CAP. XIX. De eo quod dicitDeus: Erunl dies eorum
eorumtranslata sunt, et de nebula quoein crastino per centum viginli annorum. 829
umversamillam regionemfuit. 894 CAP. XX. — De Noe, quomodo deeimusab Adam prin-
CAP.IV.— Decoecaanativitate quoelumen recepit; et ceps suoegenlis exsliterit. 929
deïumine quodante illosferebatur înexslïnguibili. 894 GAP. XXL—De magnitudine arcoe et camerisejus. 930
CAP.V.—De femina, quoequatriduanisfebribusvexa- CAP. XXII. — Quod de immundis anîmaniibus bina, de
batur, liberala, et de aliorum multis et de dolorisdenliura mundis septena in arcafuisse legimus. 951
sanilale multorum. 895 —
CAP.XXIII. De minulissimisbesliolis et inutilibus
CAP.VI.— De paralytica curala, et de ecclesioecon- utrum fucnul in arca. 1951
struclione admonilio. 896 CAP. X XIV. — Quomodo in arca viverenl animaliaquoe
—
CAP.VII. De dedicalioneecclesioeet de virlulibus non sine carnibusvesei putaniur. 931
quas Dominus ipso die per suosservos ostendit. ~ 898 CAP.XXV.—DeingressuNoe in arcam, et ubi reside-
—
CAP.VIII. De coecoa nativitaleilluminato. 899 rel area post diluvium, el numéro annorumab Adam
CAP.JX. — De elaliohe sacerdotiset crure fracto. SOO usque ad Noe , vel quid de arca genliumphilosophisen-
o CAP.X.—De muliere a fluxu sanguinisliberala, fa- serint. 932
vente Domino. 900 CAP. X XVI. — De eo quod quibusdam hominibus im-
CAP. X I. — De luminecoeco restituto. 901 possibile videtur homines nongentosannos vixisse. 1952
—
CAP.XII. Ilem de filiacoecaaDativilate,quoenonha- —
CAP.XXVII. Quomodoex tribus filiisNoe oinne ge-
buit lumen, et lumen acceDit. 901 nus hominumsit propagatum,et quas orbis terroe partes
CAP.XIII. — De claudasanata. "901 obtinuerint.
— 935
—
CAP.XIV. De obedienlia Hervei, et de infirmitate CAP. XXVIII. De eo quod Faleeh divisio interpreta-
lllius. . 901 tur, quia in diebus ejus divisio linguarum facta est, ut de
CAP.XV.— De uxore illius a febribus liberata. 902 oedifieatione turris, et de ejus conslructoreNembroth,seu
CAP.XVI.— De incautarapinarumproesumptione.902 quid de ea gentiumsapienles —
senserint. 955
—
CAP.XVII. Item adhucsimilemiraculum. 905 CAP.XXIX. De eo quod diclumest de terra Sennaar
CAP.XVIII.— De dolore dentium Karoll régis, el de exisse Assnr,— el oedilîcasse Ninivem. 957
douo quodsanctislargitus fuit. 904 CAP. X XX. est
Quid quod,peccanteCham, filius ejus
SERGIUS PAPA II. Cbanaam sententiamultionis accepit. 937
—
CAP.XXXI. Quomodointelhgendumsit : DilalelDeus
NOTITIA HISTORICA. 903 Japlielli, et inhabitetin labernactdisSent. 957
EPISTOLASERGIIPAPiEII ADEPISCOPOSTRANS- CAP. XXXlI.—De eo quod scriplumest: DeSem nall
—
ALPINOS. DEPR.ELATIONE DROGONIS ^WCARU APO- sum, pâtre
SEDIS omivum filiorum Hebei\ fratre Japheth ma-
STOLICiE. ' 915 jore. XXXIII.— 958
FRECULPBUS LEXOYIENSIS EPISCOPUS. CAP. Cumnon fiât commemoratioin Genesi
a Noe usque ad Abraham,ulrum aliquisjustorumfuerit?
NOTITIA HISTORICA. 915 958
FRECULPHICHRONICORUM TOMIDUO. 917 CAP.XXXIV. — Quomodointelligendum sit descen-
Proefalioin priorem lomum. disse
917 eas Dominum, e t nec désistenta cogitationibussuis donec
Auctoris'ad Elisacharum suum proeeeptoremcartnen opère compleanl,et qualiier ex tribus liliis Noe per
-îiexametriim. 919 lerras septuaginta duoelinguoeesse coeperunl. 939
CAP. X .VXV.— De numéroannoiuma diluvio usque ad
INCIPITTOMUSPRIOR, CONTINENS AEEXORDIOHUNDI nalivitalemAbrahoe,quod abier Josephusatque LXXIn-
USQUE ADMAT1VITATEM SERVATORIS RERUM "GESTARUM H1STO- terjetés, siveEusebiussenliant, quam in Hebraica veri-
IUAM. 919 tate continealuf. 940
LIBERPRIMUS. 919 —
CAP.XXXVI. QuomodoThara cumAbrahamet Loin,
CAPUT PRIMUM. — De eo quod pêne omnes histnriogra- et Aram_exieritde Chaldoea,et venerit in terrain Cha-
phi texere suas ccoperint hislorias a Nino Assyriorum naan. _ —
CAP.XXXVII. Post mortem Tharoe patris Abraham,
941
ïege. 919
CAP.IL — Cur homo novissimusin creaturis,conditus quid legitur dixisseDominumad Abraham: E'xide terra
sit. - 920 tua et de cognationetua, etc., cumprius cum paire egfes-
CAP.III. — Quomodoad imaginemet similitudinemDei sus sil ex ea, è'tde Nâchor fratre Abrahoe,et ea quoe ' ad
homo sit conditus. 920 liane ratîonem'pertinent.
— , 941
CAP.IV. — De obedientiahominia Deo data. 921 CAP.XXXVÏII. Cum aliquorum vitoeadnumerantnr
CAP.V. — De ligno scientioebonietmali in paradiso, et anni, cur aliorumlaceanturin Genesi.1 945
de ligno vit». ' ' —
CAP.XXXIX, Paier Melchioeipse est pater lescoe,vel
921
CAP.VI.—De Abel a .fratre suo Gainocciso, el de vm- quoefuit lesca. , 945
dictis quasCainpertulil. 921 abGAP. XL.— QuomodoSara, cuma Pharaone rapta fuerir,
CAP.VIL — De exordioduarumcivilatum. 922 eo violataesse non credatdr. 945
•CAP. Deus primishominibusloquere- rasse —
CAP.XLL Qui sint "expedili quos Abrahamnume-
VIII.1—Quomodo 945
lùr, et de eo quodscriplum est : Nonne si recte offeras, legitur.—
recte autemnon dividas, peccasli? CAP.
922 Abraham X L1I. Quis MelchiSedechsit réx Salemqui ab
CAP.IX. — De eo quod scriptum est-; CognovilGain décimas accepit. 943
toxoremsuamet peperitei Enoch,ex cujus nominenuncu- LIBER SECUNDUS. Ô45
pavit cïvilatem et
quamoedificaverat, hoe qualiter conve- CAPOT —
PRIMUS. De Joseph eXaltatione,et quam ob
niat, ut 1res homines,qui tune lautum erant, civitatem causanifihiIsraël inde discesserint,éthnicorumhisloïie-
seditîcarenl. 925 graphorumpartim imperfecla,partimfalsanarratio. 9^3
» CAP.X. — Quod-aliter-senliantphilosophiGracorumet CAP.IL — PatriarchoeJacob lucutentumde Christiad-
jLatinorumde piimosoeeuloquamHebroeorum. 925 venlu valiciuium. Et quo " tempore Groeciafrugiblis uti
CAP.XL—DeSeth BlloAdam,quiplacuitDeo, ejusque coiperit. 916
mi QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1542
CAP.III. —De obituJoseph, et'subsecuta'moxfiiiorum CAP.IX. — AssyriorumXXXVIThonosConcoloros voca-
Israël affliclione. 946 lus Sardanapalus,qui muliere corrupliorfuit. Ob quam
—
CAP.IV. Callithiasprimus Àrgis sacerdotiofunctus. , causamab Arbaceduce Medorumspretusatque dejectus
Quotempore et Allasastrologusinsignis fuit. 9i~ est, el pariter cumeo regnum Assyriorumcorruit. 977
CAP.V. — Syriaunde nomensortita. 947 CAP.X. — MedorumI Arbaces: quo régnante prophe-
—
CAP.VI. Quo tempore et quibus cooelaneisMoses tabanl Osée, Esaias,Amoset Jonas. Qui velut fontes pro-
Egypliorum philosophiamdidicerit. 947 ruperunt in propbetiam,ut prima ceclditBabylonet se-
—
CAP.VII. Quibus temporibusAlheniensiumregnum cunda coepitoriri, id est Roma,sub cujus-regnoChrislus
iceperit.El de Alhenarum appellationedeorum Neptuni est nalus. 978-
et Mineryoeconlentio, 948 CAP.XI.—MedorumII Sosarnus:quo régnante prima
CAP.VIII.—De Moseosnativitate, expositione,eduea- olympiascoeptaest, reges Lacedoemoniorum atque Corin-
tione,vitaet rerumabeo cumin jElhiopia,tumin jEgypto Ihiorum defecerunt,Lydorum autem regnum inchoavit,
geslarumhistoria. 949 tyrannus Phalarislune in Siciha auctorem nefandissimi
CAP.IX. — De fiiiorum Danai et jEgisti parricidiis, operis jusle punivil. Sancliprophetoeetiam^eulium salu-
^ïgypti prima appellationeel Busiridisin ea tyrannide. tem exorsisunt proedicare. 978
954 CAP.XII.—MedorumIII Madidus,quoregnante'decem
—
CAP.X. De Progne et Philomela,et rege Thebarum tribus quoevoeabanlurIsraël translaloesunt in montes
Cathmo. 954 Medorum,et Cuthoei{qui vocantur Samariioe) pro eis in
CAP.XL — Ludi in honorem Apollinis instiluli, quo eorumregione collocantur.Romulusauleni interfeclo avo
tempore Hercules claruît et Dionysius vitem oslendit. alquefratre, fundavitRomam. SibyllaEritrea hoe in tem-
Item de diluviosubDeucalioneel incendiosubPhaetonte. pore exslitit : quoede Christomanifesteprophetavit. 980
955 CAP.XIII. —MedorumIV Cardicas,quorégnante, Numa
—
CAP.XII. Troja et Achaia. Triptolomeusfrumenta rex Latinorum fuit qui multa vana inslituitet supersti-
per urbes dislribuit. Theseum Hercules ab inferisredu- liosa. —
982
cit. 956 CAP.XIV. MedorumV Dejoces,sub quo Manassesin
GAP.XIII—De rapluGanimedis,Medeoeper coedespar- Babyloniamcaptivus duclus,et poenitentiamagendome-
vulorum pignorum grassatione, et Gorgonoemeretricis ruit absolvi.Bomanorumvero Tulliusrex, qui multa rei-
capitedeseclo. —
957 publicoead decorempertinentia inslituit, et quoecivilales
CAP.XIV. De Debbora prophetissa, et regno Argi- lune suntconditoe. 985
AoruminMicenastranslalo. - 958 —
CAP.XV. MedorumVI Phraortes, sub quo Josias Ju-
—
GAP.XV. QuotemporeIlium et Trojacondila, Aurea doeorumrex, el RomanorumAneusMartius. 984
Salurnitempora. 953 —
CAP.XVI. MedorumVII Cyazares,quo régnante, Jo-
CAP.XVI.— De Libero et ejus Bacchanalibussaeris. sias rex,Judoeorumoccidilur,Judoeidiversiscalamitatibns
Idem de Doedaîoel Spinga, Argonaulisquoque,et tandem opprimunlur,regesque eoruminler jEgypliosel Babylo-
de Scylliis,Amazonibuset Scazaînsula. 959 nicosînfplicisorte aflligunlur;Romanorumvero Tarqui-
—
CAP.XVII. Carthagoa Didonecondila.Herculescer- mus Priscus erat rex, qui senalum auxit, et mulla insi-
lamen ^olympiacum instïluit, et AnioeumTerroefiiiumoe- gnia el décora adinvenil,quibus diguilaslmperiieminet.
cidit. Trôjanorumdécennale orilur bellum. Quo tandem 984
linito,iEneasaliassibisedes quoerensin Latiumvenit, elc. CAP.XVII.—MedorumVIII Astyages, quo régnante
964 Bierusalem capta est, templumqueincensum. Judoeiin
—
CAP.XVIII. HebroeorumJudex Samson,Latinorum Babyloniamcaplivi sunt ducti. Qnanloeetiam fortitudinis
primusrex ^Eaeas,et post eumhoe Ascanius,etc. Ilem Ulys- Nabuchodonosorexstueril, etqualia lortiler gesserit vir-
sis Seyllamfugientis historiam temporefactamfabuloe tule et opère, succinclesunt adnoiata.Quid etiam de eo
tradunt. 967 genliumscriplores dixerint.Hoe quoque Tequirilur, cum
—
CAP.XIX. Heli sacerdoti mortuo Samuel propheta Babyloniorumreges mine forliludinisessenl, cur per re-
succedil, et Saul primus Hebroeorumrex conslituitur. ges Medorumannorumnumerusobservatur. De passioni-
968 bus eliamHieremioeprophetoe,el quid invitusin jÈgyplum
CAP.XX.—David primus ex tribu Juda Hebroeorum descenderit, et ^Egypliorumvaslalionemproedixerit.De
rex conslituitur.Sub idem tempuset Homerum floruisse P-ylhagoraetiam el de septem sapieuiibusGroecorum,qui
quorumdamferl opinio. Codrus Atheniensiumrex, quo per ea tempora— luerint. 986
pactopatriam suam lsberaverit. 969 CAP. X VIII. Cyrus Persa qualiter Medorum destru-
—
CAP.XXI. Annorum ab Adam usque ad Salomonem xerit imperium, et avuuciilum suum Astiagen bello supe-
et templi oediOcalionem c alculalioduplex. Una quidem, ravit, Babyloniamsubvertit, Gyndem tïmium in quadriu-
secundumEusebiiet divi Hieronymi,altéra Josephisup- gentossexagintaalveoscomminuit,Lydiampetens Croesum
putalionem. 970 legem cepit. ûemum, post multaforliter gesta, in Scythia
cum oram exercitu periit. Sub quo Judoeia captivilate
LIBERTERTIUS. 971 relaxantur. Romanorumautem Tarquinius, cognomento
CAPUT PRIMUM. — QuomodoDavidex pastorali habituad Superbus,illis diebusrexerat regnum; et quod idem de-
et illud insigniter dilalaverit. 971 pulsus est propter suam lyrannidem atque insolentiam,
regnum pervenerit, cum quopariter et i egiampolestatemR'omanipepulerunt.
CAP.IL —De impensisatque disposilionibus, seu ordine 990
sacerdolum,quoeproeparavitDavid ad lemplum Domini CAP.XIX.—CambysesPersarumsecundusrex lemplum
fabricandum. 971 reoedificarein Hioiosolymisprohibuit, jEgyplum bello
CAP.III. — De Salomone,quamnobilitersit in Tegnum oblinuit. Cui magi audàciamDarius
sublimatuset quahler ditissimepalrem sepelierit. Quod redargnit, eorumquesuccedunt,quorum
dolos et
detexit, ipse regnavil; qui
claruit quando Hircanuspost multa temporaillius sepul- templumDominioedilicareproecepit, quod sub Cyro fuerat
crum eflbdit,et pecuuiasinfinitasinde tulit. Similiteret inchoalum,el eo jubenle est consummatum. 994
Herodes posleafecit. _ 972 ' -
CAP.IV. — AssyriorumXXXILaustenes,cujusin lem- LIBER QUARTUS. 995
pore SalomonlemplumDominiconsummavil,ususamîcilia CATOT PRIMUM. — DariusPersarumrex quartus Scylhis
Hyramrégis Tyri; et quoede utrisquegentiumscriplores belluminlulit : AsiamMacedoniamque edomuit,el in cam-
senserint. 974 pis MarathoniiscumAtheniensibusconflixit,ubi ducenta
—
CAP.V. Assyriorum XXXII Piriliabes, qno tempore millia sui exercitus amisit,viclusque in Persas refugit.
regnum Hebroeorum dividilur,templumetiamDominiSu- 995
sachimrex jEgyptispoliavit,quodetiam eruditus gentium CAP. IL — Quorégnante, Brutus et Collatiuspost de-
scriptor inde senserit. 974 pulsionemregum primi consules apud Romanos con-
CAP. VI AssjriorumXXXIIIOfraleus,cujustempore stituumur, et ea quoe illis diebus cum Romanis gesta
îAchabrex nequamin parte Israël regnabat, sub quo He- sunt, el quod ducentis quadragintatribus annissub regi-
lias. Et quid de sîccitaleilliuslemporisMenauderscripse- bus, inde quadringenlissexagintaquatuor annis per con-
rit. 975 sules el tribunos alque dictatures, ilerumque consules,
CAP.VIL—AssyriorumXXXIVOfratenes,quorégnante jura reipublicoeadminisiratasunt. 996
TyberinusLalinorum erat rex. Et Homerus tune fuisse CAP.III.—DeMelchorege Carlhaginiensium,qui infeli-
et
traditur. Simililer Licurgus legislator, Joiadas etiam ciler in Siciba dimicavit,domumquereversus propria
juslus ponlifexlempli,qui 150annis postMosenvixil, ut manuse intere.mil. 997
sacra referl historia. 976 CAP.IV. —De Esdra, qualiter gratiam Xerxis régis
CAP.VIII.—AssyriorumXXXVAcrazapes,quo régnante adeptus, Hierosolymamcum magna turba Judoeorumet
Zachariasprophetafilius Joiadoesacerdoliscccidiluruiter muneribusplurimissit reversus. 998
templum et allare. Sylvius Romulus tune eliam praesidium —
CAP.V. De Neemia,qui reoedificavit mmosHiewisa-
ousuitinter montes,ubi nunc Romaest. 976 lem, el in ea habilalorescongregavil. 998
1S43 ORDO RERUM
CAP.Vf.— QualiterXerxes de regnoseptingenlamillia rit, et inler quos regnum crudeliter adeptum divlserit;
armatorum,et de auxiliis trcrenla, rostralaseliamnuves quoeeliam parsunieuique obvenerit. . 1022
mille ducenlas,oneralasverotria milliahabuisse in exer- —
CAP.XXVI. MoruioAlexandrerege Macedonum,du-
cilu fertur, cui Leonida Sparlanorumdus cum quatuor ces ejus muluis— se bellis consumpserunt. 1025
millibusobstitit, et pêne eumvieil. Deinde Tbemictocles CAP.XXYII. Qualiter Ptholomoeus, Alexandri stic-
Atheniensiumdux navaliproelioexercitumejussnpeiavii. cessor, Hierosolymamdolo eeperit, multosqueJudoeorum
Xerxes viclus,amissiscopiis,lurpiter refugil in patriam. seeumcaplivosin iEgyptumdeduxerit. 1025
998 CAP.XXVIII—De proeliisquoeTarentini contraRoma-
CAP.VII.—Artaxerce régnante libri Pythagoroeincensi nos, nna cum Pyrrho Epirotarum rege, qui primusele-
sunt ab Atheniensibus.Et memoriale pbilosophorumqui phantés in Italiam seeum duxit, gesserunt, et a Romanis
tune fuerunt, id est Milesii,Hippoeralismediciac Socra- victi atque edomiti; et de portentis diversimodisquoeeo
tis. 1001 temporeconlîgerunl. Et quod Italia tune universa|sitRo-
—
CAP.VIII. De Mammilioduce Tusculano,qui Latinos manis subjecla. • 1026
subegil, ac de primoagone Romoeactoet de magnapesli- LIBER QUINTUS. ' 1029
lenlia quoeRomanasvires fere consumpserat, e t caetera — Texlus narrationis, qualiter Ptholo-
Romanos. . 1002 CAPUT PRIMUM.
quoelune gestasunt apud
CAP.IX. — De septuaginta hebdomadibusa Daniele moeus Philadelphus Eleazarum summumsacerdotemJu-
doeorumhonoravitmuneribus et templum Captivesetiam
proediclis,quoein ullimo imperii Neronisannosunt con- ultra.centummilliarelaxavit. Septuagintaquo-
summaloe. 1003 Judoeorum
CAP.X. — Begnante Dario, cognomentoNotho, qui sa- que ex senioribus sapienlissimisad se .venire fecit, et
pienles tune floruerint. Et Romanileges ab Atheniensi- divinas leges interpretari jussit., 1029
CAP. I L — De diversisinter Romanos et Carthaginenses
bus tune petiverunt, el in duodecim labulis scripserunt. terra et innumera mullitudineex olris-
(Quod) ejectis consulibus, decemvirosconsliluerint, et que parlibus mariqueproeliis,
quantummalumex hoc sit ortum ; et quoeillis diebuseis ma bella per hominum inlerfecta, quoecontinuomiserri-
1005 annosvigintiquinque duraverunt. 1053
contigerint. —
CAP.XL —De diseordia Siciliensium,id est inter Cali- liiaCAP.III.tjrbemdeleverunt.
Quotemporeignis et uudalioaquaruminso-
1056
nenses et Syracusanos,qui auxilia petenles a Lacedoemo- CAP. pêne —
niis atqueAtheniensibus,nonsolumhac ocoasioneSicilia, brum IV. Régnante PtholomoeoEvergete, Jésus li-
sed et totarCroeciagravissimisbellis attrita est. 1004 Sapientioecompôsuit,Josephus autem Judoerégis
CAP.XII. — QualiterArtaxerxes contra fratrem suum, graliam in tantumpromeruil, ut dux non solumJudoeoe
scilicet Cyrum, dimicaverit el vicerit; et de terroemotu et Samarioe,sed eliam Syrioeet Phoenicisconstilueretur. 1036
Sicilioeatque oeslu gravi jEthnoe; de peste etiam quoe CAP. V . — Eodem Parlhi a Macedonum
Atheniensibuscontigit, laboribusqueRomanorum. 1005 reeedunt. tempore jugo
CAP.XIII. — De Gallisqui Romamincenderuntjvasta- bello Romani per anni unius spalium pacifice sine
verunl acnovissimevendiderunt 1005 tinui degerunt : quodeis non conligeratfier annoramspa-
CAP.XIV. — Quibus diebus Socrales et Plato clarue- 430, id esl, a tempore Numoe" régis. Hincsequuntur
rint. 1006 ingentia et gravia bella, quoe inler Romanos et Gallos't
CAP.XV. — Régnante Artaxerxe, qui et Ochus diceT atqueHislros, Hlyriosquegesta sunt. 1037
batur, Joannes surnoms^acerdos JudoeorumJesum fra- 60,000 CAP.VI. — PtholomoeoThilopatrerégnante, Judoeorum
trem suum in templo inierfecil.Pro quo scelere multa ab Antiochosunt inierfecli, et ea ab eo passi sunt,
1008 quoe in tertio continenturMachaboeorum libro. 1038
passi suut Judoei g ravia. —
CAP.VIL Quibus diebus infestissîmus Romanorum
CAP.XVI. — Qualiter Aitaxerxes Groecispacem indi- hoslis eum exereilu de Hispaniaprofe-
xerit, et /Egyplum eversamsuojunxerit imperio. 1008 Hannibal, copioso
CAP.XVII.— Quibus diebus pestilenliaingens Romam nuo ctus, in Ilaliam venil. In qua decem et trèscum annosconti-
crudeliter vastaverit, terraque m Urbe dehiscens,Cur- gessent perseverans,quam gravia et quanta ad Romanis
tium virum equesirem absorbuerit vivum. Tune etiam pêne bella, Romanosqueatlriverit usque uhimam
Galli contra Romanos conspirantes, ter devieti sunt. desperalionem. El qualiter ab Italia revoeatusin
10U9 Aphrîcam,et inexstitisset.
ea victus sit a Scipione,cum ante victor
Et dum a domesticoRomani
CAP.XVIII.—De hoc quodnox longiorsolitofacta est, frequentissime
pfemerenlur hosle quem patria ferre nequibant, cum
et veri lapides e coelomentes lerram graviter al'triverunt. ^quibus in
Et hoc factumest quando Magnus Alexander Macedo exlernis populissusceperilbella. 1039
—
CAP.VIII. Rex PtholomoeusEpïphanesper ducem
nascitur.Quibusdiebus Arislolelescelebratur insignis, et suum, nomineScopam,humilem Syriam,Judoeam,atque
Plalo moritur. 1010 Samariamin suamrecepit ditionem,quasAntiochusnuper
CAP.-XIX.— Quod regnanle Avne, Romanorumjna- ab
Ironoein scelere venefico sunt deprehensoe.Pbilippus ejus absluleralpotestaie. IterumqueAntiochus,devicto
aulem Macedonumrex, pater AlexamlriMagni,bella plu- -Scopa, suoeeasdem regiones ditionisubjecit. -1044
—
CAP.IX. Relalioqualiter Pbilippus Macedonumrex
rima peregit, civitaieseverlit, nationesinnumerasperdo- a Romanisviclus Demelriumfihumsuumobsîdemdedent.
muit. 1010 Similiter Nauides, Atheniensium dux, a Romanis viclus,
CAP.XX. — De gravissimisproell.sinter Samnites et fiiium suum Armenem obsidemtribuit. Cum quibus di-
Romanosillis diebus gestis. Quibuset. Bomania Samnili- versoenationes sunt Romanis subjectoe.Antiochus etiam
bus vicli, et subjugumserviiulisniissi,ilerumqueRomani rex cum omuibus suis copiisbis- viclus, terra ma-
vicloresper Papyrium ducem suum Samnitesvieeruntet riqueSyrioe vecligal solverecoactus. 1045
jugum deposuerunt. 1015 CAP.X. — Qualiter AntiochusjEgyptum occupaveril,
CAP.XXL—Régnante Dario, quemAlexanderoccidit, Romanis denuntianlibus,timoré perculsus,ab ea diseessil,
Jaddus princeps et sacerdos Judoeorumdepulit fratrem Hierosolymam peteus, lemplum spoliavil,et aram in ea
suum Manassema sacerdotio,quia duxerat uxorem(iliam statuens, immundis sacrificiis civitatemque va-
satrapaeSamarioe.Qua occasioneoedilicalumest lemplum standodestruxit, et areém ob polluit, custodiamMacedonumin
in morne Garzarim,ad instar Hierosolymitanî, . 1015 eademoedilicavit, pariempopulicaptivamduxit, et partem
CAP.XXII.— QuibusdiebusAlexanderregnumadeptus in ore gladii consumpsit; reliquos rilu gentium vivere
Macedonum,defuncto pâtre, quanla et qualiainlra suam instiluit, contradicentesdiversis poenis afficijussit. Et
egerit gentem , Parthosque primum bello superaverit, unde hoe malumexordiumsumpsisse credebalur. 1046
inde autem JEgyplum Syriamque subjugandoHierosoly- —
CAP.XI. Quibusdiebus Romaniinnumeras mullilu-
mam pervenit intactumque lemplumreliquît muneribus dines
honoratum,ilerumque duobus proeliiscopias Parlhorum 300 hominumineverterunt, Hispania trucidaverunt,oppida ultra
- delens,demuminleremit Darium,in alienoscrudelissimus, destruenles, bellum etiam Macedonicum
in proximosimpius existens. 1015 merito inter maxima computandumlune gestum esl. Pu-
nicumetiam bellum exortum est tertium. Quo confecto,
CAP.XXIII.—ConstruciaAlexandriain iEgyplo,destru- igni ferroque Carthagopennus est eversa, annoposlquam
ctoque Persarum imperio, per quinquennîumAlexander condilaest sexcenlesimo. 1048
monarchiamobtinuit orbis: plurimas devincens gentes, 1051
Indiam petens subjugavit,coeterasquenationesinaccessa- LIBER SEXTUS.
biles circa Oceani littora sitas bello oppressitet cepit. CAPUT PRIMUM. — QualiterMatathiasresistens Anliochi
Denmm Babyloniam rediens, liausto veneno interiit. edictis leges patrias vendicaverit,Judam ducem populo
1019 proefecerit,et ipse Judas quomodoad principatumsacer-
CAP.XXIV.— De bellis inter Romanoset Samnites dotii pervenerit. 1031
atque Galloseo tempore gestis quo Alexander vastabat CAP.IL —Régnante PtholomoeoEvergete, Simonpost *
Drienlem, et de mullimodisutrinque eonfllgendomiseriis. obitumJonalhoe principatumsacerdoliiadeptus. 1055
1020 —
CAP.III. De eversioneTyri opulenlissimoeclvitalis,
CAP.XXV.— QualiterAlexandermonarchiamobtinue- et qualiier Acbaia per MelellumconsulemRomanissit
1S43 QÏLE IN HOC TOMO CONTINENTUil. iS'iS
subjeeln. Quibus lemporibus, Androgeiis Romoevisusj . sint dislributoe; el de proeliisdiversisin Ga'.liagestis.
quod porlentuiningens ^estilenlia subsecutaest. Virialus 1081
eliam vir pasloraiis Lusilanusdiversis proeliis-Romanos CAP.V.— Quaiiler Julius César poslquamGalliam in
•vieilet fugavit.Demuma suisinterfcliis-est. 1054 deditionemsubjeelamcredidit, et in luliam redire vohiit,
CAP.IV.— Qualiterrex Parthorum.Babyloniamdiver- impelu Gallorumr-elraclus, el proeliisdiversis iufettus, a
sul.jeeit imperio. Et tuneBrunis in Galiiis.inBntaimiam
sasque naliones suoCallecos iransiit, eamj5ubjugavit,,uon ' sine
eilerïore Hispania Lusilanis auxilia ferenles magno — discrimine suorum. 1082.
bello oppressit.Et LepidusproconsulVacceosin Hispania CAP.VI. Reverso Coesarein Ilaliam, îteriim Calhin,
innoxios,dumexpugnare conaluc,servi ab eis amissoevercilu arma conjurant: ad quos cîlo C. Caesarrevertitur, quos
vulus esl;_quandoeliam Romoe conspirantes,.™0/ diversis proeliiscoalrrvit, et oeternaeservituli iradidit.
înlerfeclisu t. 1055 1086
—
CiP. V. Quibusdiebus per ScipionemAphricaiium CAP. "VII.—De-nece Crassi et Romani exercitus ' apud.
Rumantia delela est, et Allaius rex Asioe per lestame.i- Parlhos. îOSîi
tum sibi succederepopulum Romamim.- fecil, quamejus- —
CAP.VIII. Orta hine civilia bella inler Coesareiuet
dem fraler-iuvasit, ad cladem.popu.i Romani,suamque Pompeiui»,quia Pompenisiustigayilsenatuin ut- negarel-
ïiilrrnecionem. W36 iteruai eonsulatumCoesan. Ili89t<
GAP.VI.— Quoiniempore conspiratioservorum longe —
C\P. IX. De pr.thîs inter Csesaremel Pompeium
laieque afferbuil, et moxa domimsseu Romanorumcon- gesiis,,acde VictoriaCesarisei nece Pom ieiï. De relumis
snlibus poe'insadai'ii, deleli sunt. Quoin temporevEilina etiambellis civilibus,per quatuorannosgestis, ac demum
ultra moduminsolitose\omuit ignés, el in Afriealoeusla- de iiilerfeclioneJulii Coe^aris 1090
rum magiiimdomari immersa-ad bllusque revoluta,ni- CAP.X.— QualiterÂnlipater graliam Coesaris«ilade-
miam conuirto aère peslilenliam morialibusincussit. ptus : cui etiam uudalocorpore vulnera quoepro ecacee-
1037 perat ostendit,dumab Aiiligonoacrusarclur:-el acceptant
CAP.VII.— De Joanne filio Simonis,qui Hircanusest polestalemJudoeoeinler filiossuos Herodemel"Faselum
«uneupatus: qualiter plures civilalesSyriaeatque Sa.ua- divVit 1093
ntanorom, Idumoeorumque,.eeperit bellis, eliam prospère CAP.XI.—De nece Ant-ipalri-genitor-is Herodis. Ef
gestis, sommacumpace lehcitalequeconseniul.Quomodo quaiiler'graliam Aniomisuit adepti Heiodes el Faselus
ttiarn filiusejus Arisiobulus,qui primuspost raersione-n fialer ejus. 1091
Judaici populi de Babylouia nomen regium usurpavit, —
CIP.XII. AnligonusparvumHircanumpatri tradidit,
niatrem, fralrem<]ueAnligonumoccident, et ipse, vix e! saceidoliumdolosuscepii, el qualiter a Romaniset He-
ar.noexplelo in regno, deleslabilitermortuusest. 1038 roJe, capta Hierosolynia,compreliendiuiratque securi
CAP.VIII.— De reaedilicalioneCarthagims,et de.se- occidilur,Herodesquerex conslituitur. 1095-
dilioneservorumorta Ho.noespe liberlalîs, qualiter eliam —
CAP.XIII, Herode ahenigena rege facto, prophétise
iîalli Allobiogensesel Galli Àlvernorum-aKomanisvieil completoesunt quoeChrislumtune ventuium proedixerjnta_
alque deleli sum. TuncqueincendiumlEtiinj} ' Catinenses el Judoecrum regnum deslrueudum. 1100
Bfflixït. 1030 CAP.XIV.— De Orlaviano,qui nomen avuneuliel re-
CAP.IX —De Jiigunha Numidarumrege et deconsu- gnum suscipiens,tcivilia bella et exlerna geiendo aiL-
libus qui conlra cum Migiiaveruntalque \ icerunt. 1061 hoc pervenei'it ut a senalti decretum sit quod in per-
CAP.X.— De consulibusRomanorum,qui eonlra Gallos pi'tuum tribunilioepoteslatisesiet. 1102
ïnfebeilerdimicantes\ îeti alque îutercmpu suul. Comra CAP.Xy.—Anlouius,proquilm-dam^uceessibus elalus,,
qur.s Gallos, oh und clam consuhmi,el fines luendos, ' OctaviaiioCoesaribellum deiiunlial. A quo 1erviclusac.
Marinsconsulqua:lu el quinlocreatus dirigiUir.Gallorum demumcaplus el occibiises'. . HOÊ
450,000interfecit,proeler uiulieres et parvulos,qui sese CAP. X VI. — De co quod Coesar O rlavinnustolam Hispa-
BPeaverunt, in Asiavero et Syriaqui etiauLlune regna- Biam perse subjugnvii. Uniet gloria lligni Alexandri in,
baot. 1062 eo refusaest per Ipgjlos hidoi'uuiel coelerarnmgenlium-..
CAP.XI. — De diiérsis-proeliisatque sedilionibus,sen Orïentîs;et qualiter l*am| er .se, ipia.ii eliam per suos
de parricidiis,quoeAlexander secundusrex et^eerdos legatos, un'vcrsnm sdhisubjeGilorbem. 1108
Judoeorumcum exlernis nalionibus seu propria génie —
CAP.XVII. De jiioeliisai) Ht-rode gestis cum roge-
gessit. 1063 Arabum;el quaiiler graliam Oeta'.ianLCoesarisadeptus.
CAP.XII. —De bellis sorialibusquoe Romani perpessi sit. 1108„.
quando lola Iialia ab eis defecit, et de porlentis dins CAP.XVIII. —^De ab
operibus Ilwode excellenlioribus
alque mirabdibus quoe hoecmala proecos>erunl» 1064. faclis. El de inlerfeclione fiiiorumne conjiigîs,siveami-
—
GAP.XIII. De chililms bellis quoe inter Syllamel coium, ac demumde e;us exspera'IIÎJIIOÏ te. 1110
Marianosgesla sunt, et usque ad deeimumannutnpro- CIP. XIX.—Impprauleoela i.nti Clni'tum namm eas!',
iracla : quibuskctissimorumcentum quîoquaginlamiliLi ut proedixerantproplieioe,el an^e'-i annuuiiveruiil. Et
coesasunt. 1066 qui memoria-digmillustreseo tempore habereiilur viri.
CAP.XIV.—RegnaiMe Plholomoeo,Dionysio, A lexindra 1114,
Saîina, Àlexandri régis uxoi, Judoeorumrexil populum;- In xomumposteriûr.'m Chronicorumad Judith Angu-
el ea quoeibi illisconligerunldiebus. 1069 stamauclorisproelalio. - 1115.
—
Cip. XV. De dnersis fragonbus bellorum quibus
Romaperlerrila est, quorum ipiunifuit in Hispania,aliud INCH'ITCHRONICORUM TOMUSPOSTERIOB,CON-
in Macedonia,terlium in I'auiphylia.,quartumin Dalma- TINENS ABOcrAVIANO AOGUSTO ETCuiII.STl NATI\!TA1C USQUE
lia. 1070 ADFRAKCORUM ETLOKJOU caDOnuii RI:GNA I.EJIUM G ZSTARUM ,
CAP.XVI. — De gladialoribusqui, e ludo eflugienU!--, HISTORIAM. 1117
multa el perniclosissimabella conlra Romanos dominos LIBERPRIMUS. lin.
suos excitaverunl. 1072 CAPUT punirai.— Quoipriores libri âh ersornin regno-
CAP.XVII.— De diversis proeliisin Oriente gestis,,id_ r-um
est, quoe Milliridates pnus prospère, demuminfelieiier lalemhisioriascontineaiilab iulio mundi usqi.a-adnalivi-
Cbi'ibli. 1117"
gessit. El de lus quaeSyRael Lucullusel coeleneo lem- CAP. 1 1.—De nalhilale Clnisti et
ab-angelis prophetîs
pofe Romaniexcrétas ducesperegei unt. 1073 anmuiliala,quoesexlammundioelatem eonsecravit. 1117.
' CAP.III. —-'DeHerode slienigena sub quo natus est
.LIBEUSEPT1MUS- 1075 Christus,quod tune prophetUeimpleloesunt, haucnalivi-
CAPOT PRIMUM. — CumHvrcaiiusatque ejus fraler Ari- tati'm proedicenies.
CAP.IV..—De Oclaviano,qui nonse permittebat domi-
1118
stobolus de regni potestate coufliguni,Pompeiumjudi- num appellari,et qualemvitamduxerit, \elquo fine proe-
cem provocant: ex quoRomanissubduniur. 1075 wenlus sit.. 1119'
CAP.II. — Quaiiler tias^us, spoliaverit lemplum, et CAP.V. —TyberioimperanleJoannesp''oedicalet bapli-
Parlhico bellomox ei-l.exstinclus.De paire etara maire- zal. DominusJésus praîdieandoel unracula facieudo ad
que Herodis, et traliibus alque snrorc Et quod a iter passionemvenit. 1121
Afiicanushist'.riugr.iplius quam,Joseplmsde eodempaire CAP.VI. — De lerroemoluel trnebris quoe in passione
Herodis senurel. De Lucullo,qui Miiliridalomel Tigra- Domini contigeruut quid scriptores~geiililiumsensermt,
uem bello licit. Et de Pompeio, ejus succes^ore,qui seu Joseplms nistpriographus. 1121
niaximaex parle Oriemcm diliomsubdidil Rouianorum. CAP.VII—De'ordiiialione.Jacobi,et seitom diarono-
1079 rum. Simul etiam de couversioneAbgari régis per Tlnd-
CAP.III. — De Luculh , qui Mithi-îdaleniri Tigr.'.nem doeum. 1122
bello vieil.El de Pornpi'io,ejus Miccessore,qui maxima CAP.VIII.— Do persecniioneprimoeEp''lesioe,qua oc-
6X-parle-Orieiitem ditionisubdidillioimtsioe. 1080 casion verbumDei ad génies pen enit. Ex quibusjitbso-
CAP-IV —QuaiilerGesàii Gall.aruuiprovinci*asenalu piaillud.prmiuinsuseepit. 1125.
PATROL. QVÏ. 49
3547 ORDO RERUM 1548
, CAP.IX. — QualiterPilatus Tyberio et senatuiresurre- sit. 1167
ctionem Domini,et miracula ejus; et quodDeus esset, —
CAP.XXII. De Commodiimperatorisincommodisge-
nunliavit. 1124 slis, et dp bis qui sub eo (îorueronidoetoribus. ' 1167
CAP.X.— De vita el aelibus Tyberii. Et quaiiler in CAP.XX1I1.— De Hehio Pcrlinace, el Juliano ejus
AnliochiaEcciesiaChristi lum mirabiliterfloruil. Ubi et junerl'eclore. i 168
primum Chnsliani nuncupalisunt, et coeleraquoe ea tem- CAP.XX'IV.—DeSeverivirtuie et gestis. El quod illo
pestate conligerunt. 1125 imperante honoresnonMIni vendili. 1169
—
CAP-XI. De Philone, qui Gaii laudibus ecclesiam CAP.XXV.— De Aurebo Antonino, et ejus actibus.
exornavîl. Et quanta Judoeimalasub eodem principesunt 1 1169
perpessi ob vindiclamcrucis. 1126 CAP.XXVI.— De OphiloMacino principe. .1170
CAP.XII.— DeHerodeac Pilaloqui justasluerunt poe- CAP.XXVII.— De doetoribusqui sub proediclisprinci-
nas, ac de nefariisaelibusGaUCaliguloe. 1127 pibus floruerunt. 117Û"
CAP.XIII.—Deadventubeali Pelri Rûmumsub Claudio,
et de gestis ejusdem ClaudiLEt -quoeeo impc-ranlegesla LIBERTERDUS. 1175
sint. tus CAPCT pniMUM —De fljçitii? atque sceleribuspessimï
CAP.'/fâ,— De Jacoboet Herode decollalo,et de cm- prîneipis M. AureliiAntonmi. 1175
ÇwiibusejusdemHerodisper angrlum. i 129 Cu>.II —• De Aurelîo Alexandre principe. Et quid eo
CAP.XV. — DeTheoda faKo propheta, de quo leguur imperaniegestum sit. Ac de Origene proecipuodoclore.
in Aclisaposloloruoi,el de Claudioviliis subjeclo,alque 1175
ipsiusnece. — 1150 —
CAP.III. De Maximumprincipe perseculore, et de
CAP.XVI. De Neronisactibus seeleralisMmis,el de successonbus ejus. (îordianis piilre el nepole,qui parvo
inlerfectioneSenecoesui proeceplons,alque Lucampoetoe. mlervallnsibimet suecedentesimerfeclisunt. 1177
1151 CAP. IV. — Quo tempo e Julius Aphricanus claruerit.
CAP.XVII.— De Pauli resolutione ei serunda eius 1178
proedicatione,aulequammarlyno coronaretursub Nerom». —
CAP.V. De Philippis, pâtre et filio, imperatorihus
1152 Chris'ianis primis. 1118
CAP.XVIII.— De nece JacobiJusti, apostolorumepi- CAP.VI. — DP, Decioperspcnto'e Christianorum, 1178
scopi, et quid— de illo hislorioeréférant. 1153 CAP. V U. — DiîGalloet VolusianoEt gr-s!umsit
CAP.XIX. De Juda Jacobifralre. 1135 imperanlibns illistam in doetoribusquamquid m coeleriseau-
CAP.XX.— De SimonePelro, quaiiler dimicavitconlra sis memoriadigms. . 1179
magutu Simonem, et de sceleratissimamorte Neronis. CIP.VIII.— De doetoribusaliquot orlhodoxis,qui sub
1155 Gallo el Volusianofloruorunt. 1181
CAP.XXI.— De tyrannispostturpissimammnrtemNe- IX. — De Valeriani el Gallieni principum,et
ronis exorlis, el cilo exstinclis,usquead Vespas.aniprin- quiCAP. geslis
docloresvel mailyres ea lempcsiale exslueriul. 1182
cipatum. — 1158 CAP.X. — DeClaodo et Quinlilo imperatoriims. 1185
CAP.XXII. De inauditis apud alias génies morlibus CAP.XI.— DeAurelianiiriumpliis,alque perseeulioni-
ac proedonuminfeslationibusin conditione Hierosohmo- bus Clirisiianornin, et qui sub POflorueiim. 1186
rum. "1158 CAP. —
XII. DeTaeilo et l'robo laiperaioribus. 1187
CAP.XXIII.— De Maria,quoepropriumcomeditfibum, XIII.— De Caroel Filio ejus Carmoprincipibus,
et sic proedonescoufusosabire copgit. 1142 el CAP.
qui eo tempore claii Inberentur. 1187
CAP.XXIV.—Deullimaruina Hierusalem,el de mulu- OP. XIV. — De Diocleliano principe, ei Maximiano et
tudine interempiorumsecundumJosephi supputationem. coeleris Coesaribus, qu-s ipse i ruaveral; et de eoium proe-
1145 liis, et pprsecutionili'is Chns'ianorum. 1183
LIBERSECUNDUS. 1145 el
CAP.XV.—•DeGale.10 Couslantio.qui orbemRoma-
CAPUT PRIMUM. — Proeloeutio d e priore libro. 1143 num primi diviserunl,el de mullis principibus,qui illis
CAP.IL — De Vespasianiaelibusbonis. 1144 diebusscalurienlesehu'lierunlet perierunl. Et qui dorlo-
CAP.III. — De operibus magnilicisTiti imperatoris. res ea lempestaie,vel martyresetililerint. 1190
1146 CAP.XVI.—QualiterCon-ilaiiiinus imperium ad evectus
—
CAP.IV. Sub proefatisprincipibusaposlolifiviri, et sit,..elquosimpeiatorespersequemesCh islianosoppres-
reliqui doclores sacri, qui tune floruerunt,quas mundi sent. —
1193
parles «d prsedicandumsusceperint, et quibus in loeis CAP.XVII. De vesania ATrii,et de syaodoin Nicoea
consecutisint palmammartvrii,per ordinem conlinelur. congregala,et quid m ea gestumsil. 1193
1147 CAP.XVIII. — De HelenaConstantin! el
matre, quaiiler
CAP.V. — De Josephohisloriographo,et quoede Salva- erneemDominicainmuniit. 1197
tore prolulent. 1149 CAP.\I\.— QuotemporepopnliHyberorumet Arme-
—
CAP.VI. DeDomîlianisuperbisgeslis. 1150 niorumeomersi suit ad hdemChristi. 1198
—
CAP.VII. De prosapiaDavid,et propinquisChristiab CAP. XV. — De si.îliuiiidine pu prîneipis Constanlini
il'o requisilis. 1151 quam nonsolum de Mbi * sed et am de exlernis
subjeclis,
—
CAP.VIII. De Nervoeoperibus, et Trajanigestis mi- habuiipro lideChiisti. 1199
rabilibus. 1152 —
CAP.XXI. l>c diveisis doetoribussub Constantmo
—
CAP.IX. De Joannisevangelisloemirabibbusetobiuu imperaloie ilorenlibus. 1200
115t LEiER QUARTUS. 1203
CAP.X. —De Clemenleet ejus virtutibus,qui sub Tra-
jano passnsest 1155 CA»UT PRIMCM —Quomodopnst moriem Constantïsad
CAP.XL—De Simeone Cleophoefilio,ac de Ignau'o très épis filiusorliis Hmnaiiuspervenent, el quas parles
AntiochenoeEcclesioeepiscopo,qui sub Trajano passns unusquisqueobtinueiil. 1203
est. 115:! CA".II.— Quaiilerper quemdampresb'terum hoerplici
—
CAP.XII. De Hadrianoprincipe, et quoesub eo gesta Anani ad famili.uiliilemCousUnliiiipervenprunt. 1205
sunt. Eo temporeQuadralusel Arislides seu Agrippado- CAP.III. — De diversissynndisin quibus catliolicaNi-
clores fuerunt. 1159 cseni
" coi.ciludécréta Ariaiusuf'verlerenisi sunt. 120f
—
CAP.XIII. De geslis Anlonii Pii, et de Jusliuo sui CAP.IV.—De persécutionsAlhanasiiet aliorumcaiho-
temporisdoclore. 1162 licorumepiscoporum. 1203
CAP. X IV. — De geslis Marci Anloniniet fratris épis CAP.V. — De "proeliisConslanlis conlra Parlhos et
AureliiCommoiii
— qui aliquandiusimulregnavernnl. 1162 Francos,ac de morteipsius ubi lune Fraucihab:la\erinl.
CAÎ>.XV. De PolycarpoJoannisapostolidiscipulo,et 1205
Smyrnoeepiscopo. 1164 CAP.VI. — DP lyrannideMaguenliiatque "Nepoliani,et
CAP.XVI. — De Juslino phïlosopho,quanlumpro de- de eoruminlerfeeloribus. 1206
fendendoChrislianismolaboravit,el quaminsigmamonu- CAP.VIL — De GalloCoesnrefacioa Consianlio,aeMa-
menta, reliquerit. 1161 tunus îmerfeelo. El de Juliu'iiGalhlralns proeliiscontra
CAP.XVII.—EgesippusecclesiaslicoeHislorioe scriptor, Germanoset Francos. Et quaiiler nivasil imperium.
qua oetatefloruent.
—
1163
—
1207
CAP. X YI11. De ApollinariHieropolis, et Dionysio CAP. V III. Memorianobitnrn scriplorum ac mirabi-
Corinlbiepiscopis. 1161 lium pulralorum, eo
qui tempore. c lartieri.nt. 1207
CAP.XIX. — De Taliano Encralitarum hoeresîarcha. —
CAP.IX. QualiterJuliaiiusa Chrislianismo ad idololâ-
1166 triam sil comersu-., ae justas deimnnluit prenas. 1210
—
CAP.XX. Calalogusqnorumdamorthodoxorum,qui —
CAP.X. DP.poedago^o Cliiibiumoel JulianoSaba, qui
conlra Marcionisiarum hoeresimlibres edideru'it. 1166 impiiJuliamtioesArisapud i'eisidem proedixerunlperdi-
Ctr. XXI.—Calaphrygamni hoexesis quotemporeexoria lioiiem. 12lâ
1549 QU.E IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1530
CAPXI.—QualiterJovinîanusamililibusimperator«va- CAP.-XVIII. — De Théodore Golbornm rege, qualiter
lus, pxercilumreduxil a Perside. 1215 obtinueritItaliamper Zeuonis imperatoris dalum. El de
-
CAP.XII.—De re\ocalione et
Athanasii, quaiiler illius geslis ejus. 1249
consiliisusus ecelesiusticatractavit negolia Jovinianns. CAP.XIX.—DeZpnoneprincipe,quaiiler amissumim-
1215 perium receperil, elsuecessore ejus Anaslasio, 1251
—
CAP.XIII. De Valentinianoimperatorefacto.Et quod CAP.XX. — De perseeuliooe Catbolicoruma regibus
illo régnantedignummemoriaeonligerit. 1214 Wandalorum.El quidîn divtrsis parlibusgestum sit. 1252
CAP.XIV.—De IIIis Valentiniani,qui posl eum regna- CAP.XXI — De Belesario Jusliniani consule, qui in
verunl partibusOcciduis,et de ValenleOueulis Auguso. Aplruca Wandalosdi'lesïl. min llaba-Golhos conlrivk,
1213 qu, eliamcontra Pan lias dimiamt. 1252
—
CAP.XV. De Ambrnsio et coetpris doetoribus, qui CAP.X\[I. — Jusiinianoimperanle, Franci conlra Go-
sub prmcïpihtispioeiiichsclîruerunl. 1216 Ihosdimicanleseos regno Gallneexpulerunt. Qui et con-
CAPX%I. •— De maie'gpslis âugusti Vaientis conlra lra Saxones pugnaulesviceruut, elBritones subjugave-
Calliobcos,el — de persécution?ejus. 1217 ruiu. 1234
CAP.XVII. Qualiter Edissed per mulieremfiiium CAP.XXIIL—De Naisele patricio, qui Gotbosdelevit
Iraliememad marlyi mm furorem decliuaveruit Valemis. in lialia, el demumLongobardos,m foiuni, provocavitul
1218 possideanteam. . 1255
CAPXVIII. — De sanctis viris qui lum floruerunl per CAP. X \IV. — De bealo Gregorio et de ejus geslis.
jEg^ptum — et in ranerï- k.eis. 1219 1236
CAP.XIX. De proeliisin Aph.ica p»r Theodosiuïn, CAP.XXV.— De LongobardisIlaliam invadentibus,et
Theodosiiprincipe ]ialrem, geslis, et de pioelioin Galba de inariyrioHermimgildirégis Golhorumfilii. 1256
per (ïraliauumaclo conlraAlamanos. 1219 — is
CAP.XXVI. D'; ges Buuifaciipapoe. 1257
CAP. XX.—De Gulns, qui Valenlemprronenm piinri- CAP. X XVII.—De sex universalihussynodis. 1257
pem bello ueerimt »cdemum viviiiuinceiiderunt. 1220 COLUMBANUSSANCTI TRUBONIS ARBâS.
CAP.XXI.— De Didyu.oet alus doclonbus illiuslem- CARMENLUGUBREDE OBITU REGIS CAROLI
poris - 1221 MAGM.
CAP.XXII.— De Graliano, qui de exsiliis revocavit l^S-
episcoposei ïheodosium cousdlu.t imperaloremOrientis. CifRISTIANUS DRUTHMARUSCORBEIENSIS
1221 MONACHUS.
—
CAP.XXIII. De Theodosiigeslis, et qualiter venil ad NOTITIA HISTORICA. 1259
iniperiî laseïs.— 1222 EXPOSITIOIN MATTH7EUM 1261
CAP.XXIV. De Justina impératriceAriana,quoedum EVANGELISTAM.
Ambrosum m exsibum Iraliere jubebal, ipsa exsilium Prologus. 1261
passa esl. — 1225 CAPUT —
PRIMUM.IncipilExposilio. 1265
CAP.XXV. QuaiilerTheodosiusMaximumtyranium In vigiba Nalahs. 1276
Gralianimlerfecloreuiinlereiml. . 1224 , CAP. —
II. In Ei.îplianiaDomini. 1279
<ILV.XXM.— QuomodobenioAmbrosiore\elala sunt . CAP.III. — lu natale lniiocenlum. 1286
marLyrumcorpora Proiliasii11Gervasii. 1225 CAP. IVi—— DP pratdicalioue Joannis. 1289
—
CAP.XXVI1. Qu hier Theodosus ab Ambrosiocor- CAP.V. De baptizalioneDomini. 1294
repms poeniit'ndosaâs.avlioneinpromeruii. Ii23 —-
CAP.VI. De teiuatiune Domini. 1296
CAPXW1I1 —D' lie lo quod'lheodosiusgessit cintra CAP.VII. — QuodJoanue iradito incipilDominusproe-
Arb-'gasienetEugeuîuuilyrannos.Et de aelism.rabilibus dicare. iSOO
uxons illius. 1226 CAP.VIII. — De vocaiioneaposloloram. 1301
CAP.XXIX.— Dedoclonbusel mirabiliumpalrator.bus CAP.IX. — De primisviriulibusDomini. 1502
qui Mib'Ilieodosio cl.riierunl. 1228 CAP. X . — De oclobeatitudinibus. -1305
CAP.XXX.— De subveisionetemplorumalque deslru- CAP.XI.—De alimplfiione legis. 1507
clioneidoiorum. 1230 —
CAP.XII. De formulaOrationisDominieoe. 1514
" CAPXIII. — De nonserviendodnobiisdomiuis. 1516
LIBER QUINTUS. 1251 CAP.XIV.— De cave.udos l'alsisChrUlianis. 132t
CAPUT PRIMUM. —De provectione Arcadiiel nonorii post C*P. X V.— De leproso mundito. 1325
obiluinpatiis ad imperium,et perseeutioiieJouniis epi- CAP.XVI.— Desanalo pueroceulurionis. 1526
seipi Conslauliuopolilaiii,qui injuste damnalusm exsilo GAP.XVTI.—De suiru Pelri.
—
1528
moritur. 1231 CAP.XVIII. De repulso senba, el pauperie Domini.
—
CAP.H. Detyrannis per Dei potetitiamexslinctis, et 1329
ri'ge magnoSeylhioesub Arcadio. 1232 CAP. X IX.— De tempesiate in mari. 1530
C-.p.111.—De doetoribus qui sub Arcadioet Honorio CAP.XV.—Desanaiis duobusdoenioniosis... 1351
sciibeiwoclaruerunt. 1251 —
CAP.XXI. De paralyticosanaln. 1332
—
CAP.IV. De ttrannide GildisapudAphrieam. 1235 —
CAP.XXII. De vocaiioneMallhoei. 1535
—
CAP.V. De AlancoGotlioiumrpge, qui Romam va- CAP.XX1I1. — l'e filiaJairi resuscitata. 1558
sUvit, el alio îege Goluoiu.uqui cum magno exercilu CAP. XXIV. — De duobuscoecis illumiuatis. 154L
iutrans Ilaliam,cumomnibuscopiisperiit. 1236 —
CAP.XXV. De doemoniaco curaio. 1541
.CAP.VI. — Le diversis gentibusquoese iufuderunt per —
CAP.XXVI. De duodecimaposlolis ad proedicandum
Galbas. 1238 missis. 1543
—
CAP.VII. De tyrannis sub Honorio pmergenlibus — De
CAP.XXVII.— perseculionibnsapostolorum. 134S
subito et exslinclis."De Consianlioet ejus lideb console, Cu>.XXVIII. Quod Dominasnon \euit pacem mit-
quem demumcieavil imperalorem. 1259 tere, sed gladium. 1531
CAP.VIII.—De Johaums lyiamiide el ejus maïuia CAP.XXIX.—QuodJoannes de carcere miltit ad Do-
morte. 1210 minum. 1555
—
CAP.IX. De geslis memoriadignis in parlibus O.ien- —
CAP.XVX. ConfessioDomini ad Patrem, et jugum
lis sub imperatore Theodosio.Item de Allico episcopo. ejus levé. 1559
1241 —
CAP.XXXI. De eoquod discipulispieasvellunt. 1561
CAP.X. —De Maruthaet Allicoepiscopis,et de proelis CAP.XXXII.—De sanatamanu ar'nla. _ 1364
conlra Parihospro Christianissuseepus. 1241 —
CAP.XXXIII. De ira Pbarisoeorumerga Dominum,
CAP.XI.—DPTheodosiivita optima el uxoris. 1242 et propbeua Kaioe. 1564
CAP.XII.— De reliquijsbeati Stephaniper
" Grosiumad CAP.XXXIV.— De doemoniaco curalo coeco et muto.
Occiduumporreclis. 1243 1565
—
CAP.XIII. De diversisapud Aphiicamel B itan dam CIP. XXXV.—De pelilionesignorum. 15(59
geslis el obilu JUigusti, el lune Theodos-i priwipb. —
CAP.XXxVI. De tr.iusliguratioueDomini. 1401
1214 CAP.XXXVII.— — Delunati'co. 1404
CAP.XIV.—De proeliisHunorumrégis coutra Romanos CAP.XXXVIII. Deîtalere dal'o. 1405
et alias sjentes. 1215 CAP.XXXIX.—De exemplepueri. 1407
—
CAP.XV. De Aelii nece et deproedalioneRomoeper CAP.XL.—De pzrabolaovium. 1409
Vandalos. 12M3 —
CAP.XI.I. De remiileiidofralri. 1409
CAP.XVI.—DereslauralioneOrienlisimpeni per M>r- CAP.XLI1.— De uxore non dimiltenda. 1412
ciauuinpnucipeinet geslis Gerinam episcopia,.ud lir.to- CAP.XLIII. — De diiile lentale. 1113
nes. 12S7 CAP.XL1V. — De operanis conduclis in vineam. 1422
CAP.XVII.—De crebris mutalioaibnsp iii-ipum. Kt —
CAP.Xl.V. De liliisZebedoei. 1124
quopaclo OccideutisiiuperiamamiseriulRonuui. 1217 —
CAP.XLYI. De duobuscoecisilluminatis. 1426
fë'il ORDO RERUM QLVE IN HOC TOMO CONTINENTUR. • • Iim
CAP.XLY1I".
—Do susceplioneDominiabHierosolymi- CAP.LVI. — Di minus inteirog.it Plia-teams.
tanis. - 1428 ' 4415
CAP.XLVIIL—De lieuarefaclo. Sequitur expositioin PassionemDom me m.. 1171
1455
CAP.XL1X.— Interrogatus a sacerdotibus Dominus. EXPOSITIOBBEV1SIN LUCAMEVANGEL1STAM.
1455 1505
CAP.L. —De duobusïiliisin vineammissis. Hô6- EXPOSITIUNCULA I N JOANNEMEVANGELISTAM.
CAPLU — De liniloribus parabola. 1436 , 1515
CAP.L1L— De lilii rcsiisni'pliis. 1438 AURELIANUSREOMENSIS MONACHUS.
CAP.LUI. —De reilrlendoquoeDeî sunt. 1441
ÊAP.LIV."—DemuliPiequoeseplies implaesl. H42 NOTITIAaisTonicA. 1521
CAP.LV.— QuomodoPharisoei inierroganl Deum de EPISTOLA AD BERNARDUM ARCHICANTDREM.
ppiuio-mandalOi 1444. 1521
"
FINIS T-OMIGENTESIMI SEXTI.
Anda mungkin juga menyukai
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume III.Dokumen600 halamanTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume III.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (3)
- Comment Fabriquer Un Savon de Protection ? Savoir Vivre Spiritualité PDFDokumen4 halamanComment Fabriquer Un Savon de Protection ? Savoir Vivre Spiritualité PDFHadji BienfaiteurBelum ada peringkat
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume I.Dokumen564 halamanTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume I.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume II.Dokumen554 halamanTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume II.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Les GraphesDokumen11 halamanLes GraphesAbdo AlBelum ada peringkat
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIII.Dokumen1.120 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume V.Dokumen888 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume V.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XI.Dokumen712 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume I.Dokumen768 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume I.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume X.Dokumen928 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume X.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VIII.Dokumen888 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IX.Dokumen860 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IX.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VII.Dokumen874 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Chauffage3 - Regulation Par Loi DeauDokumen7 halamanChauffage3 - Regulation Par Loi DeauZEMOURI ABDELHAKIMBelum ada peringkat
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VI.Dokumen924 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume III.Dokumen868 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume III.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume II.Dokumen884 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume II.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIV.Dokumen870 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIV.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XV.Dokumen1.016 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XV.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XVI.Dokumen880 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XVI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IV.Dokumen864 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IV.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXVII.Dokumen633 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 6.Dokumen676 halamanMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 6.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLII.Dokumen717 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXIX.Dokumen829 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXIX.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXX.Dokumen845 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXV.Dokumen733 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXII.Dokumen693 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCV.Dokumen513 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CCV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CVIII.Dokumen619 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLI.Dokumen735 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXLI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCIX.Dokumen523 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CCIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLIV.Dokumen731 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXC.Dokumen775 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXC.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCVI.Dokumen807 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus XCVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCXIII.Dokumen527 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CCXIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CIV.Dokumen677 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCIV.Dokumen767 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CCIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXVII.Dokumen611 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCIII.Dokumen567 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus XCIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXVIII.Dokumen525 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXVI.Dokumen801 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLXVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXVI.Dokumen675 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXIII.Dokumen779 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXII.Dokumen819 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXVI.Dokumen553 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXXVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXCIII.Dokumen923 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXCIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXIV.Dokumen669 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXVIII.Dokumen677 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXI.Dokumen585 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXXI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCII.Dokumen521 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus XCII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCVIII.Dokumen677 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CCVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXI.Dokumen595 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCVI.Dokumen655 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CCVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXVIII.Dokumen677 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CVII.Dokumen583 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CVII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLVI.Dokumen765 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXLVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLVII.Dokumen657 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLV.Dokumen1.067 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXVI.Dokumen547 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXIV.Dokumen707 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus LXXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCXV.Dokumen835 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CCXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXVII.Dokumen799 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXXVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXV.Dokumen535 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCII.Dokumen791 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CCII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXI.Dokumen755 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLXI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCI.Dokumen725 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CCI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXXVIII.Dokumen855 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXIII.Dokumen659 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXIII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXL.Dokumen569 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CXL.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CII.Dokumen571 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCVIII.Dokumen737 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus XCVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CI.Dokumen761 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus LVIII.Dokumen611 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus LVIII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXVIII.Dokumen745 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus LXXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXXIV.Dokumen675 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXXVII.Dokumen957 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXXVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXIV.Dokumen817 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus LXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus XX.Dokumen609 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus XX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Migne. Patrologia Latina Tomus XXI.Dokumen611 halamanMigne. Patrologia Latina Tomus XXI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Möhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume I. 1843.Dokumen464 halamanMöhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume I. 1843.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Möhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume II. 1843.Dokumen608 halamanMöhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume II. 1843.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Hamman - Les Pierres de L'égliseDokumen3 halamanHamman - Les Pierres de L'églisePatrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XII.Dokumen796 halamanLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Vetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 2.Dokumen620 halamanVetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 2.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Vetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 3.Dokumen668 halamanVetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 3.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Vetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 1.Dokumen824 halamanVetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 1.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Clementina, Hoc Est, B. Clementis Romani ... Opera, Quae Quidem in Hunc VSQ (Ue) Diem À Varijs Auctoribus Collecta, Conuersa, Emendatáq (Ue) Latinè Exstant, Omnia. 1570.Dokumen308 halamanClementina, Hoc Est, B. Clementis Romani ... Opera, Quae Quidem in Hunc VSQ (Ue) Diem À Varijs Auctoribus Collecta, Conuersa, Emendatáq (Ue) Latinè Exstant, Omnia. 1570.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Cavallera. Saint Athanase (295-373) - 1908.Dokumen384 halamanCavallera. Saint Athanase (295-373) - 1908.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 7.Dokumen720 halamanMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 7.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisBelum ada peringkat
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 5.Dokumen444 halamanMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 5.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- TD PDPDokumen6 halamanTD PDPsamir67% (3)
- Chap4 TransactionACIDDokumen27 halamanChap4 TransactionACIDSamia BlumBelum ada peringkat
- Le Onecoin, La Cryptoqueen Et L'arnaque À 4 Milliards de DollarsDokumen1 halamanLe Onecoin, La Cryptoqueen Et L'arnaque À 4 Milliards de DollarsContemporanea RadiodamusBelum ada peringkat
- L2 Éco - MicroéconomieDokumen2 halamanL2 Éco - MicroéconomieNoel RaharinantenainaBelum ada peringkat
- Modelisation Du Laminage A Froid Des Aciers. Etude Des Aspects Metallurgiques. Analyse Par La Methode Des TranchesDokumen7 halamanModelisation Du Laminage A Froid Des Aciers. Etude Des Aspects Metallurgiques. Analyse Par La Methode Des TranchesphukaifrBelum ada peringkat
- Document Methodologie PDFDokumen44 halamanDocument Methodologie PDFSAINTE ELISABETHBelum ada peringkat
- Droit Social 3-1 PDFDokumen35 halamanDroit Social 3-1 PDFIcare MendozaBelum ada peringkat
- WPL - Guid Maintenance Operation 08AUg12Dokumen20 halamanWPL - Guid Maintenance Operation 08AUg12Hedi Ben MohamedBelum ada peringkat
- Global 20131002Dokumen44 halamanGlobal 20131002m_giudiceBelum ada peringkat
- Rapport de Stage (SG)Dokumen33 halamanRapport de Stage (SG)Zakaria Zerradi Mansouri50% (2)
- IFRS 40%-ConvertiDokumen13 halamanIFRS 40%-ConvertiIdrissa MbayeBelum ada peringkat
- Rapport Annuel 2017 PDFDokumen289 halamanRapport Annuel 2017 PDFguymbulaBelum ada peringkat
- Annuaire MINTP 2015 15-04-2017 FinalDokumen215 halamanAnnuaire MINTP 2015 15-04-2017 FinalJimmy RostantBelum ada peringkat
- Pfe Final WordDokumen82 halamanPfe Final WordSallma OuitkaBelum ada peringkat
- LE08437ACDokumen104 halamanLE08437ACHenry Roger Sanchez AguilarBelum ada peringkat
- Chapitre 1: Les Autres Systèmes Comptables: 1-Le Système CentralisateurDokumen12 halamanChapitre 1: Les Autres Systèmes Comptables: 1-Le Système CentralisateurStéphane OhambaBelum ada peringkat
- Bellanger Libé Sexe Ego RadioDokumen3 halamanBellanger Libé Sexe Ego Radiojapelsf5830Belum ada peringkat
- tp3 FinalDokumen27 halamantp3 Finallando de chanceBelum ada peringkat
- 1 Introduction Base de DonneesDokumen16 halaman1 Introduction Base de Donneesapi-26420184100% (1)
- Anas CVDokumen1 halamanAnas CVchibibihajar01Belum ada peringkat
- 2 - ANALYSE PRELEMINAIRE DES RISQUES Cours 2Dokumen20 halaman2 - ANALYSE PRELEMINAIRE DES RISQUES Cours 2Fouad FouadBelum ada peringkat
- AssainiDokumen5 halamanAssainiYassmine AouidjBelum ada peringkat
- Cours Droit Penal Du Travail Cadre SynthetiqueDokumen41 halamanCours Droit Penal Du Travail Cadre SynthetiqueAragsan HousseinBelum ada peringkat
- Call FlowsDokumen73 halamanCall FlowsSamuel OhabunwaBelum ada peringkat
- Chapitre 3 Les GranulatsDokumen20 halamanChapitre 3 Les Granulatsatamed32100% (1)
- Chapitre III Les Transferts D'énergie Et de Matières Dans Les EcosystèmesDokumen5 halamanChapitre III Les Transferts D'énergie Et de Matières Dans Les EcosystèmesAnthony MaryBelum ada peringkat
- Hydraulique 1Dokumen64 halamanHydraulique 1youssef12zakaBelum ada peringkat
