T.C.

Mİ
LLÎ EĞİ
TİM BAKANLIĞI

MEGEP
(MESLEKÎ EĞİ
TİM VE ÖĞRETİ
M Sİ
STEMİ
NİN
GÜÇLENDİRİLMESİPROJESİ)

MÜZİ
K ALETLERİYAPIMI

AĞAÇ SEÇİ
Mİ

ANKARA 2007
 ğıtarafı
Milli Eğitim Bakanlı ndan geliş
tirilen modüller;
 Talim ve Terbiye Kurulu Baş kanlığı nı
n 02.06.2006 tarih ve 269 sayı lıKararıile
onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğ itim Okul ve Kurumları nda kademeli olarak
yaygınlaştı
rılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programları nda
amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandı rmaya yönelik geliş tirilmişöğretim
materyalleridir (Ders Notları
dır).

 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandı rmak ve bireysel öğ renmeye

rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazı ş
rlanmı, denenmek ve
geliş
tirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğ itim Okul ve Kurumları nda
uygulanmaya baş ş
lanmıtır.

 Modüller teknolojik geliş melere paralel olarak, amaçlanan yeterliği

kazandı rmak koş ulu ile eğitim öğ retim sı rası
nda geliş tirilebilir ve yapı
lması
önerilen değiş
iklikler Bakanlı kta ilgili birime bildirilir.

 Örgün ve yaygın eğitim kurumları , iş

letmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik
ı
kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşlabilirler.

 Bası şmodüller, eğitim kurumları

lmı rencilere ücretsiz olarak dağı
nda öğ tı
lı
r.

 Modüller hiçbir ş
ekilde ticari amaçla kullanı ı
lamaz ve ücret karş ğ
lıında
satı
lamaz.
 İ
ÇİNDEKİ
LER
İ
ÇİNDEKİ
LER
AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iii
GİRİŞ.......................................................................................................................................1
ÖĞRENME FAALİ YETİ –1 ....................................................................................................3
1.Ağacın Yapı sı ........................................................................................................................3
1.1. Ağ aç ve Kı sı mları ......................................................................................................... 3
1.2. Ağ aç Malzemenin Kimyasal Özellikleri.......................................................................4
1.3. Ağ aç Malzemenin Mekanik Özellikleri ........................................................................5
1.4.Ağ aç Malzemenin Fiziksel Özellikleri...........................................................................5
1.4.1.Renk........................................................................................................................5
1.4.2.Parlaklı k ..................................................................................................................6
1.4.3.Tad .......................................................................................................................... 6
1.4.4.Tekstür, Lif yapı sıve Dı şGörünüş ......................................................................... 6
1.4.5.Ağı rlık ve Sertlik ....................................................................................................6
1.5. Ağ acı nİ ç Yapı sı...........................................................................................................6
1.5.1. Öz...........................................................................................................................6
1.5.2. İ ç Odun (Göbek Odun ) .........................................................................................7
1.5.3. Dı şOdun (YalancıOdun ) .....................................................................................7
1.5.4. Kambiyum ............................................................................................................. 7
1.5.5. Deri Doku ..............................................................................................................7
1.5.6. İ ç Kabuk ................................................................................................................7
1.5.7. Dı şKabuk ..............................................................................................................7
1.5.8. Öz Iş ınlar ...............................................................................................................7
1.5.9. İ lkbahar Halkası ..................................................................................................... 8
1.5.10. Sonbahar Halkası ................................................................................................. 8
1.6. Ağ acı n Kesitleri ............................................................................................................8
1.6.1. Radyal Kesitin Özellikleri .....................................................................................8
1.6.2. Teğ et Kesitin Özellikleri........................................................................................8
1.6.3.Enine Kesitin Özellikleri ........................................................................................9
1.7. Ağ acı n Büyümesi ..........................................................................................................9
1.7.1.Kök ....................................................................................................................... 10
1.7.2.Gövde....................................................................................................................10
1.7.3.Taç (Dal ve Yapraklar) .........................................................................................10
1.8. Ağ acı n Doğ al Kusurları .............................................................................................. 10
1.8.1. Çatlama ................................................................................................................10
1.8.2. Budaklar............................................................................................................... 11
1.8.3. Kaçı k Öz.............................................................................................................. 11
1.8.4. Lif Kı vrı klı ğ ı........................................................................................................11
1.8.5. Eğ ri Gövdeler ...................................................................................................... 11
1.8.6. çift Özlü Ağaçlar.................................................................................................. 12
1.8.7. Urlu Ağ açlar ........................................................................................................12
1.8.8. Yı llı k Halka Yapraklanması ................................................................................13
1.8.9. Yı ldı rım Çarpması ............................................................................................... 13
1.8.10. Reçine Keseleri.................................................................................................. 13
1.8.11. Oluklu Gövde ....................................................................................................13
i
 1.9. Ağ aç Hastalı kları ......................................................................................................... 14
1.9.1. Ardaklanma ......................................................................................................... 14
1.9.2. Öz Çürüğ ü............................................................................................................15
1.9.3. YalancıGöbek ..................................................................................................... 15
1.9.4. Delikli Çürük ....................................................................................................... 15
1.9.5. Morarma .............................................................................................................. 15
1.9.6. Mavi çürük........................................................................................................... 15
1.9.7. Siyah Çürük ......................................................................................................... 15
1.9.8. Geyik, Karaca, Sincap, Fare ve Kunduz Gibi Hayvanlar ....................................15
1.9.9. Ağ açkakan Kuş ları ............................................................................................... 16
1.9.10. Böcekler ............................................................................................................. 16
1.9.11. Mantarlar ........................................................................................................... 16
1.9.12. Kurtlar ................................................................................................................17
1.9.13. Yangı n ............................................................................................................... 17
UYGULAMA FAALİ YETİ.............................................................................................. 18
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ....................................................................................19
ÖĞRENME FAALİ YETİ –2 .................................................................................................. 21
2.AĞACIN OLUŞUMU......................................................................................................... 21
2.1. En Önemli Ağaç Türlerinin Karakteristik Renkleri ....................................................22
2.2. Ağ acın Çeş itleri .......................................................................................................... 23
2.2.1.İğne YapraklıAğ açlar........................................................................................... 23
2.2.2.GenişYapraklıAğ açlar ........................................................................................ 23
2.3. Enstrüman Yapiminda Kullanı lan Ağ açlar ve Seçimi ................................................26
2.3.1.Yerli Ağ açlar ve Kullanı ldı ğ ıYerler ....................................................................26
2.3.2.YabancıAğ açlar ve Kullanı ldı ğ ıYerler ............................................................... 28
2.3.3.Seçimi ................................................................................................................... 30
UYGULAMA FAALİ YETİ.............................................................................................. 32
UYGULAMA FAALİ YETİ.............................................................................................. 32
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ RME ....................................................................................33
MODÜL DEĞERLENDİ RME .............................................................................................. 35
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 36
ÖNERİ LEN KAYNAKLAR:................................................................................................. 37
KAYNAKÇA .........................................................................................................................38

ii
 AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 543M00191
ALAN Müzik Aletleri Yapı mı
DAL/MESLEK Alan Ortak
MODÜLÜN ADI Ağ aç Seçimi
MODÜLÜN TANIMI Müzik aletleri yapı mı nda kullanılacak ağacı
n seçimi için
gerekli bilgi ve becerilerin kazandırı ğıöğrenme
ldı
materyalidir.
SÜRE 40/24
ÖN KOŞUL
YETERLİ
K Müzik aletleri yapı
mında kullanı
lacak ağ
açlarıseçmek
Genel Amaç
Gerekli atölye ortamı ve donanı mları sağlandı ğında
tekniğine uygun olarak ağ açlarıtanı mak ve kullanı labilir
ağacıseçmek
MODÜLÜN AMACI Amaçlar
 Ağ acın fiziksel yapı
sı
nı , kusurları
nıgörerek tekniğine
uygun seçebileceksiniz.
 Müzik aletleri yapı mında kullanı lan ağaç çeşitlerini
tekniğine uygun olarak seçebileceksiniz.
Ortam: Ağ aç iş leri atölye ortamı
, üst yüzey iş
lemleri
EĞİ
TİM ÖĞRETİ M
atölyeleri
ORTAMLARI VE
Donanı m: Çeş itli ağaç numuneleri, ağ aç kitap ve
DONANIMLARI
katalogları

Her faaliyet sonrası nda o faliyetle ilgili değ erlendirme

sorularıile kendi kendinizi değ erlendireceksiniz.
ÖLÇME VE
Öğ retmen, modül sonunda size ölçme aracı(uygulama,
DEĞERLENDİ
RME
soru-cevap)uygulayarak modül uygulamaları ile
kazandı ğınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir.

iii
iv
 Gİ
RİŞ
Gİ
RİŞ

Sevgili Öğrenci,

Ahş ap malzeme insanları n kullandı ğıçeşitli yapımalzemeleri içersinde belki de en

eski olanı dı r. Çağ ı
mı zın getirdiğ i teknik yeniliklere ve çok sayı daki yeni malzeme ile
rekabetine rağ men sahip olduğ u üstün özellikleri nedeniyle günümüzde de birçok kullanı m
yerinde önemini korumaktadı r. Ahş ap malzemenin organik özellikleri yapı sı
ndan
kaynaklanan mantar ve böceklere karş ıher zaman dayanı klılı
k göstermemesi, hava
değ işimleri karşı sında çalışma dediğ imiz ölçülerle meydana gelen değiş meler, bazıkullanı
m
alanlarında sertliğ inin ve mukavemetinin yetersizliği sayı labilir. Ağaçla ilgilenen
araş tı
rmacı lar bu kusurlarıtamamen yok etmese de kı smen ortadan kaldı rı
lmasıiçin yeni
yöntemler geliş tirmiş ler ve bu sayede ağaç malzemenin zamanla dayanı klığı
lı nın ve
değ erlerinin kaybolmaması nısağ lamı şlardır.

Bu modül sonunda edineceğiniz bilgi ve beceriler ile müzik aletleri alanı nda
vazgeçilmez olan ağ acıkullanı ma hazı rlamak sizler için çok yararlıolacaktı r. Enstrüman
yapımı nda kullanı labilecek kusurlu ve hastalıklıağacıayı rt edebileceksiniz. Enstrümanda ön
ve arka kapakta dokularıeş it yaparak estetiği yakalayabileceksiniz. Aynızamanda özürlü
ağacıtanı yıp kullanmayacaksı nız veya kaçınma yollarınıöğ reneceksiniz. Hangi enstrümanda
hangi cins ağaç kullanı lacağınıkavrayacaksı nız.

Ağaç

1
2
 ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–1

ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–1
AMAÇ

Bu faaliyet sonunda uygun ortam ve gerekli donanı ğ

m sağlandıı
nda tekniğine uygun
olarakağacın fiziksel yapı
sı
nı
, kusurları
nıgörerek seçebileceksiniz.

ARAŞTIRMA

Bu faaliyet öncesinde yapmanı

z gereken öncelikli araşrmalar ş
tı unlardı
r:

 Ağacı
n fiziksel yapı
sıhakkı
nda ön araş
tı
rma yapı
nız.

 Ağaç kesitlerini inceleyiniz.

Araş tı
rma iş lemleri için internet ortamıve mobilya atölyeleri ve müzik aletlerinin
yapıldığıatölyeleri gezmeniz gerekmektedir. Kazanmışolduğunuz bilgi ve deneyimleri rapor
halinde sunarak arkadaş ları
nızla paylaşınız.

1.AĞACIN YAPISI
1.1. Ağ
aç ve Kı
sı
mları

Ağaç; kök, gövde ve taçtan oluş an yapı sıile doğ ada yaşayan ve büyüyen, bitkiler
grubuna ait bir canlıtürüdür. Ömrünü tamamlamı şağ açların gövde kı
smı, iş
lendikten sonra
ahşap endüstrisinin temel ham maddesini oluş
tururlar.

Ağaç, ahş ap endüstrisinin ham maddesini oluş turması nın yanısıra dünyamı zın da
ekolojik dengesinin önemli bir unsurudur. Doğadan fazlası yla koparı şher ağacı
lmı n veya
ahş ap endüstrisinde gereğinden fazla kullanı
lan (israf edilen) ahş abı
n doğaya büyük zararlar
verdiğinin bilinciyle ağacıözenli ve dikkatli işlemeli, tasarrufa önem vermeliyiz (Bakı nı z
resim1.1).

Resim 1.1: Gövdesi kesilmişağaç

3
1.2. Ağ
aç Malzemenin Kimyasal Özellikleri

Hücre duvarı
nın kimyasal bileş
iminde;

Selüloz % 40 –50

Hemiselüloz % 20 -35

Lignin % 20

Yabancımadde % 0 –5 bulunur.

 Selüloz: Hücre duvarı nın ana katkı maddesidir. Ahş abın fiziksel
ımukavemet veren madde budur.
özelliklerinden eğilime ve çekmeye karş

 Hemiselülöz: Pentoz ve heksos ş ekerlerinin kı

sa polimerileridir. Hücre
duvarınıgüçlendirir, depo madde görevi yapar, geçit zarları
nıayarlar. Su
emicidir.
Lignin: Selüloz fibrilleri içinde yer alı
r. Ahşabı
n bası ımukavemetini sağ
nca karş lar.
Bir fenol halkası
nın ana yapı sına sahip amorf bir maddedir. Düşük oranda su emicidir. Rengi
kahverengimsi beyazdı r.
 Doğ
al Direnci
Odun dokusu, diğ
er bitki dokuları
na göre en dayanı
klıolanı
dır.

Kuru yerde saklanan ahş ap çok uzun yı llar dayanı

r. Ayrı
ca hayvansal zararlı
ları
n
bulunmadığıortamlarda (su içinde) da çok dayanıklıdı
r.

Ahş apta direncin azalması

yüksek oranda rutubete bağ
lı
dır(%26–30) Oysa pamuk %10
rutubette bozulur.

şodun salgı
Dı ları
(niş
asta gibi) organizmalarıkendine çeker.

İ
ç odun salgı
larıise genellikle zehirlidir, organizmaları
öldürür.

Tanen (kestane, meş e) reçine (çam, köknar, ladin) kreozot (sedir) gibi maddeler
mikroorganizmalarıyaşatmaz.

Çürümeyi önleyici salgı şodundan iç oduna geçişdöneminde oluş

lar dı ur.

Çürümeyi önleyen salgı

lar genetiktir; türler arası
nda, türler içinde kalan ahş
ap çok
uzun yı
llar dayanı
r.

Dayanı
klıahş
ap karbonhidrat içermez.

Ligninleş ı
me enzimlere karşfiziksel bir engel yaratı
r.
4
 Doğ şahş
ru olarak ilaçlanmı ap, doğal ahş
aptan daha üstündür.

İ şodundan; yaz odunu ilkbahar odunundan daha dayanı

ç odun dı klı
dır.

İ
ç odunu koyu renkli ağaçlar daha dayanı
klı
dır.

Dayanı
klı
lı
k ağ
acı
n cinsine göre değiş
ir.

1.3. Ağ
aç Malzemenin Mekanik Özellikleri

Ahşap, heterojen ve anizotrop bir malzeme olmasınedeniyle mekanik özelliklerini

incelemek zordur. Lifleri yönündeki tüm özellikler, bası
nç, çekme dayanımları, enine
yöndeki dayanımlarından yüksektir.

Ahş ap su içeriğ inin fonksiyonu olarak şiş

en, büzülen bir malzeme olduğundan
mekanik özellikleri de değ işen bir malzemedir.

Hücre boş luklarındaki su, buna serbest su denir, kesimi izleyen günlerde buharlaşır.
Hücre çeperine yapış mışemme su ise uzun süre ahş ap içinde kalı
r. Kendi haline bı
rakı
lan bir
tomruk kozalaklılarda 2 yılda, yapraklı
larda 4 yı
lda ancak kurur.

Ahş abı
n liflere dik doğ rultuda bası ıdayanı
nç kuvvetlerine karş m azdı
r. Lifler
ıdayanı
doğrultusunda ise kesme kuvvetine karş m azdı
r.

Ahşaptan üretilmişsuni ahş ap malzemelerin özellikleri ahş abın özelliklerine benzer.

Ancak üretim amaçları na uygun olarak geliş tirilen bu tür homojen ve izotop malzemeler,
doğal ahş
apta görüldüğ ü gibi lif yönlerine bağlıolarak değiş en değ
erler gösteremezler.

Elastisite modülleri: çamlarda liflere paralel 1000 N/mm2 , lifler dik 300 N/mm2, meşe,
kayın liflere paralel 12500 N/mm 2, lifler dik 600 N/mm2 Tabii olarak kurutulmuş%10–15
nemli meş enin yoğ unluğu 800 g/dm3, çamı n 550–600 800 g/dm3’tür. Liflere paralel durumda
1. sını f çamı n çekme direnci 100–105 kg/cm3 , bası nç direnci 85–100 100–105
3
kg/cm ’dı r.Değ işik hava etkilerinde çabuk yıpranır. Yangına karşıdayanı ksızdır.

1.4. Ağ
aç Malzemenin Fiziksel Özellikleri
Ağaç malzemenin renk, parlaklı k, koku, tat, tekstür, lif yapı şgörünüm gibiçok
sıve dı
fiziksel özellikleri vardı r. Bunlar bir odunun cinsini tayin etmekte kullanı labilir. Bu
özelliklerin alt baş
lıklarıve kı klamalarış
sa açı öyledir.

1.4.1.Renk
Ağaçta odun kı smıhemen hemen beyazdan siyaha kadar bütün renk farklı lı
kları
nı
ihtiva etmektedir. Çoğunlukla diri odun, abanoz ağ
acı(Diospyras ebenum) öz odunu ise
siyah renktedir.
5
1.4.2.Parlaklı
k
12 Bazıağ aç türlerinin odunlarıdoğ ğ
al bir parlaklıa sahiptir. Ancak cila uygulanarak
elde edilen parlaklı k yüzeyseldir. Odunun kokusu içerisindeki uçucu maddelerden
kaynaklanı r. Bu maddeler en çok öz odununda mevcuttur ve bundan dolayıöz odun daha
fazla kokmaktadı r.

1.4.3.Tad
Tat da koku gibi uçucu maddelerden dolayıodunda bulunan bir özelliktir. Bundan
dolayıyeni kesilen ağaç yüzeylerinde daha belirgindir.

1.4.4. Tekstür, Lif yapı

sıve Dı
şGörünüş
Tekstür pratikte genellikle yanlı şkullanı lmaktadı r. Kaba, ince, orta, yeknesak veya
düzensiz tekstür genellikle lif yapı
sı
nın benzer özelliklerine verilen adlardı
r.

 açlar: Şimş
Çok ince tekstürlü ağ ir, kı
zı
lcı
k.
 İ
nce tekstürlü ağaçlar: Çı
nar, akçaağ
aç.
 Orta tekstürlü ağ
açlar: Huş
.
 Kaba tekstürlü ağ
açlar: Ceviz, maun.
 Çok kaba tekstürlü ağaçlar: Meş
e, kestane, diş
budak, karaağ
aç

1.4.5.Ağı
rlı
k ve Sertlik

Ağı rlı
k, bir odun parçası
nı
n elde kaldı lmasıile basit bir ş
rı ekilde tahmin edilmektedir.
Ancak diri odun, ilkbahar odunu ve yaz odunu oranıve özellikle rutubet oranıağırlı
k üzerine
etki yapan faktörlerdendir.

1.5. Ağ
acı
nİç Yapı
sı
Ağacı
n yapı
sı
nıinceleyebilmek ve onu yeterince tanı
yabilmek için kesitlerin alı
nması
gerekir.

1.5.1. Öz

Gövde boyunca uzanı r. Yuvarlak veya çok kenarlıolabilir. Ağacı

n türüne göre1-3 mm
çapındadır. Bazıağaçlarda değ işir. Örneğin; Balsa ağacı
nda öz 15 mm çapı ndadır. Yaş
lı
ağaçlarda öz kurur, boş
alı
r.

6
1.5.2. İ
ç Odun (Göbek Odun )

Özün çevresindeki bölümdür. Yaş amı nıtamamlamı ş, sertleşmişve odunlaş mış

gözelerden oluş
ur. Çoğunlukla koyu renklidir. Yaş
ayan ağaçta, iç odunun kalı ğ
nlııher yı
l
artar.
1.5.3. Dı
şOdun (YalancıOdun )

İç odunla kabuk arası ndaki bölümdür. İ ç odundan daha yumuş aktır. Yaş ayan
gözelerden oluş muştur. İ
çinde besin maddeleri bulunan ve köklerin topraktan emdiğ ş
i su, dı
odun aracı ğıile yapraklara kadar iletilir. Dı
lı şodun, ağ
açta aş
ağ ı
dan yukarıdoğ ru besi suyu
iletimini sağ
lar.

1.5.4. Kambiyum

Dışodun ile kabuk arasında bulunur. Ağacı n yaş amı nıve büyümesini sağlayan
bölümdür. Kambiyum, kendiliğ inden yeni gözeler oluş turma görevini üstlenmiş tir.
Kambiyum öz tarafı nda oluş
turduğ u yeni gözeler ağacı n dı şodununu büyütür. Ağacı
kalınlaş
tı
rı
r. Kambiyumun dıştarafında geliş
en yeni gözeler kabuğ u yapar ve yenilerler.

1.5.5. Deri Doku

Kambiyum, ağ aç gövdesinin dışına doğru deri doku ile sarı

lı
dı
r. Ağdelikli gözelerden,
kalbur damarlardan oluşan deri doku, yapraklarda değ iş
ime uğrayarak yararlıhale gelen besi
suyunu iletir. Deri dokudaki iletim yukarı dan aş ağıya doğrudur. Ağ acın ve özellikle
kambiyumun beslenmesi bu iletime bağlı dır.

1.5.6. İ
ç Kabuk

Yapı sıgereğ
i yumuş ş
ak olan deri dokunun dııiç kabukla sarı
lır. İ
dı ç kabuk deri
dokuyu korur.

1.5.7. Dı
şKabuk
Ağacın gövdesini saran en dışkatmandı şkabuk, ağ
r. Dı acıvurma çarpma gibi fiziki
etkilerden ve değ
işik iklim koşulları
ndan(sı
cak-soğuk, yağ
mur, rüzgâr)korur.

1.5.8. Öz Iş
ınlar

Ağacı n gövdesinde bulunan önemli bir doku grubu daha vardı r. Bunlar deri dokudan
öze doğ indeki ince tellere benzer bir dağı
ru, bisiklet tekerleğ m gösteren öz ı
lı şınlardır. Öz
ışı
nlar, besin maddesini yatay yönde iletmeye ve gerekli hallerde depo etmeye yararlar.
7
1.5.9. İ
lkbahar Halkası
Ağacı n gövdesi ilkbahar ile yazın oluş an büyüme sonucu kalınlaşı
r. Büyüme devresi
ı
yaklaşk olarak nisan-eylül aylarıarasındaki süredir. İ
lkbaharda oluş
an bölüm iri gözenekli,
büyük boşluklu ve ince göze zarlı
dır. Açık renklidir.

1.5.10. Sonbahar Halkası

Sonbahar dokusu veya sonbahar halkasıdiye bilinen bölüm, ağustos- eylül ayları
nda
oluşur. Rengi, ilkbahar dokusuna göre daha koyudur. Sonbahar dokusunu yapan gözelerin
zarlarısıkıve kalın, göze boş
luklarıküçüktür.

Resim 1. 2: Ağacı
n yapı
sı
1.6. Ağ
acı
n Kesitleri

1.6.1. Radyal Kesitin Özellikleri

Radyal kesit gövde ekseni boyunca, fakat ı şınları

na paralel olarak kesilmek suretiyle
elde edilen yüzeydir. Öz, yı llık halkalar, ilkbahar ve yaz odunu, diri odun ve öz odun, iç
kabuk ve dı şkabuk boyuna ş eritler halinde görülür. Reçine kanallarıve traheler boyuna ince
çizikler halinde görülür. Radyal kesit üzerinde öz ı şı
nlarıağaç türlerine göre değ iş
mekle
beraber, parlak levhacı klar halinde görülür. Örneğ in; meşe, akça ağ aç, çı
nar gibi ağaçlarda
kolayca ve çı plak gözle görmek mümkündür.

1.6.2. Teğet Kesitin Özellikleri

Teğet kesit gövde eksenine paralel, fakat teğet yönde kesilmek suretiyle elde edilen
yüzeydir. İğne yapraklıağ açlarda yaz odunu tabakaları , halkalıtrakelilerde ise halka teş
kil
eden ilkbahar odunu tabakaları nı
n iç içe geçmişpramitler meydana getirdiği kolayca ve
çıplak gözle görülebilmektedir.

8
1.6.3.Enine Kesitin Özellikleri
Gövde eksenine dik olarak kesilmek suretiyle elde edilen yüzeylerdir. Enine kesit
üzerinde çı
plak gözle ve lupla yapılan gözlemler sonunda dı ş(ölü) kabuk, iç (diri) kabuk,
kambiyum, yı k halkalar, öz ı
llı şı
nları
, öz, diri odun, öz odunu ile renk farklı
lı
kları
nıgörmek
mümkündür.

Resim 1.3: Ağacı

n başkesiti

1.7. Ağ
acı
n Büyümesi
Ağaç canlıbir varlı ktır. Ağaç, diğ er canlılarda olduğu gibi yaş antısı
nıdevam
ettirebilmek için birtakım besinlere ihtiyaç duyar. Bu besinleri iş leyerek bünyesine yararlı
hale getirir. Ağaçta büyüme, hücrelerin bölünüp çoğalmasıile gerçekleş ir. Büyümede iklim
koş ulları
nın etkisi büyüktür. Mevsimlerin devamlısı cak ve yağı şlıgeçtiğ i bölgelerde
büyüme devamlı dı şdöneminde büyüme yavaş
r. Sonbahar ve kı lar. Ağaç; kök, gövde ve taç
(dal ve yapraklar) olmak üzere üç kısımdan meydana gelmiş tir.

Şekil 1.1: Ağacı

n kı
sı
mları

9
1.7.1.Kök
Kök, ağacı n toprağ a tutunması , yaşamasıve büyümesi için gerekli olan besin
maddelerini almasına yarayan toprak altı ndaki bölümdür. Kök, topraktan ağ acı
n işlemesi için
gerekli olan ham besin suları nıalır. Ham besin suları
; hidrojen, oksijen, demir, azot, fosfor,
kalsiyum, potasyum eriyiğ i gibi kimyasal maddelerden oluş ur.

1.7.2.Gövde
Gövde, mesleğ imizin ana malzemesi olan ahş abıoluş turan odunlaş
mı şkı sımdır.
Kökün topraktan aldığ ıham besin sularınıyapraklara, yapraklarda oluş
an ham besin suları
nı
da bünyeye ulaş
tırarak iletim görevi yapar.

1.7.3.Taç (Dal ve Yapraklar)

Gövdenin üzerinde bulunan taç, dal ve yapraklardan meydana gelir. Taç ağ acın cinsine
göre farklıgörünüş e sahiptir. Dallar geliş
tikçe gövdede olduğu gibi odunlaş maya baş lar.
Ağaçta yaprağı n görevi çok büyüktür. Fotosentez olayıyapraklarda gerçekleş ir. Yapraklar
ağacın akciğerleridir. Solunum sayesinde karbondioksit alı
p oksijen verirler.

1.8. Ağ
acı
n Doğ
al Kusurları
Ahş ap henüz dikili iken aşağı
daki nedenlerle kusurlar oluşabilir. Arazi yapı
sı
, kuraklı
k
aşı
rırüzgâr ve dondur. Doğ al arı
zaları
n çoğu uzunlaması na hücrelerin yerel ve ani yön
değiş
tirmesiyle olur. Bunlar;

1.8.1. Çatlama

Ağaç malzemenin ani ve dengesiz kurumasısonucunda liflerin birbirinden ayrı

lması
na
çatlama denir

Şekil 1.2 : a) Çevre Çatlağı

, b) Yüzey çatlağıc) Başçatlağıd) Halka çatlağıe) Öz çatlağı

10
1.8.2. Budaklar
Budak, ağ acın dalları
nın gövde üzerinde bı ğ
raktııizdir. Düşer ve kaynar budak olmak
üzere iki çeş ittir. Düşer budaklar kuruyan kaynar budaklar ise yaş ayan dalları
n bı ğ
raktıı
izdir. Budak ahş abın dayanıklı ğ
lıınıazaltı
r. Sert olduğu için iş
lenmesi zordur.

1.8.3. Kaçı
k Öz
Değişik sebeplerden dolayıözün gövde ortası nda olmayıp bir kenara yakı n olma
halidir. Tek taraflıbeslenme ve tek taraflıaşırırüzgar, kaçı
k özün oluş
ması n bir sebeptir.
Kaçı k özlü ağaçtan alı
nan ahşap homojen değ ildir.

1.8.4. Lif Kı
vrı
klı
ğı
Burukluk ya da elyaf dönüklüğ ü olarak da bilinen bu kusur, ağ acın yukarı ya doğru
dönerek büyümesidir. Lif kı vrı ğ
klıının nedeni kalı tsal olabileceğ
i gibi orman kenarı ndaki
ağaçları
n tek taraflıkuvvetli bir rüzgârın etkisinde kalmasından da kaynaklanabilir.

1.8.5. Eğri Gövdeler

Genellikle orman kenarları nda yetiş
en ağ
açları
n tek yönlü rüzgârın etkisinde kalması
sonucu ya da bozuk bir ı
rktan kalı
tı
m yoluyla meydana gelen bir kusurdur.

Şekil 1.3: Budaklar Şekil 1.4: Eğri gövde

11
 Resim 1.4: Eğri gövde
1.8.6. çift Özlü Ağaçlar
Genelde yan yana büyüyen aynıcins ağaçları
n büyüme sı
rası
nda birbirleriyle
birleş
erek kaynaş
masından meydana gelir

Şekil 1.5: Kaçı

k öz Şekil 1.6: Lif kı
vrı
klı
ğı Şekil 1.7: Çift öz

1.8.7. Urlu Ağaçlar

Ur, ağ açta yı llı
k halkaların birbiri üzerine yığılmasısonucu gövdenin dı ş
ına taşan
bölgesel bir şişkinliktir. Urun oluşması nda ağ acın düzensiz büyümesi ve yarayıkapatması
ş
için çalımasıgibi nedenler etkendir. Urlu ahş ap malzeme masif olarak kullanılmaz; ancak
kaplama olarak değerlendirilir

12
1.8.8. Yı
llı
k Halka Yapraklanması

Değişik nedenlerle yı
llı
k halkalarıbirbirine kaynaş şağaçlarda görülen bir
mamı
kusurdur.

Şekil 1.8: Urlu ağaç Şekil 1.9: Yı

llı
k halka yapraklanması

1.8.9. Yı
ldı
rım Çarpması

Ceviz, meşe, dişbudak gibi bazıağaç türlerinde yı

ldırı
m düşmesi ile gövdede meydana
gelen yanma olayıdır. Bu ağaçlar kaplama üretiminde kullanılı
r.

1.8.10. Reçine Keseleri

İğne yapraklıağ açlarda görülen bir kusurdur. Budak etrafı
nda ve ağ
acı
n bazı
kı
sı
mlarında reçine birikintileri ş
eklinde görülür.

1.8.11. Oluklu Gövde

Gövdenin çap kesitinden bakı ğ
ldıında dairesel bir görünüş te olmayıp oluklu olması
halidir. Bu kusur genelde kalı
tsaldı
r. Ancak, eğ imli arazilerde yetiş
en ve erozyon neticesinde
köklerin bir kı
smıaçı kta kalan ağaçlarda da bu kusur görülmektedir.

Şekil 1 .10: Don çatlağı Şekil 1.11: Reçine kesesi Şekil 1.12: Oluklu gövde

13
 Resim1.5: Çam kese böceği

Resim1.6: Çam kese kurdu

1.9. Ağ
aç Hastalı
kları

Ağaçlarda hastalık, ağaç içerisinden veya dı şarı

dan gelen bir etki sonucunda oluş ur.
Ağaçta hastalı ğımeydana getiren mantarlardı r. Mantarlar hücrelerin suyunu emerek
beslenirler. Ayrı
ca çıkardıklarıtoksinlerle de hücreyi zehirlerler ve sonuçta hücre ölür. Bu
yıkım diğer hücrelere de geçerek devam eder. Böylece ağaç hastalanı r, lekeler oluş
ur ve
çürür. Ağaçlarda en çok görülen hastalıklar ş
unlardır;

1.9.1. Ardaklanma

msırenkte oval ya da dairesel ş

Beyazı ekilde kendini gösteren beneklerdir.

14
1.9.2. Öz Çürüğü
Genelde bu hastalı k dikili durumdaki kayı
n ağacı
nı
n özünde görülür. Ağacı
n özü
çürüyerek beyaz renge dönüşür.

1.9.3. YalancıGöbek
Bu hastalı k kayını n özünde ve öz çevresinde iç oduna benzer bir renk değiş
imi
şeklinde görülür. Zaman çerisinde renk kı zı ı
llaşr. Yalancıgöbek kayın ağ acı
nda 80-100
yaşında dikili halde iken oluşur.

1.9.4. Delikli Çürük

ğ
Bu hastalıa genişve iğne yapraklıağ
açların hepsinde rastlanabilir. Ağacı
n dal ve
budaklarından giren mantarlar göbek odununa kadar ilerleyip gövdeyi tahrip ederler.
Mantarlar gövdede hücre zarı nı
n odunlaşmışkı smınıyiyip bitirerek küçük delikçikler
açarlar.

1.9.5. Morarma
Bu hastalı
k iğ
ne ve genişyapraklıağ açları
n her ikisinde de görülür. Hastalı
k daha çok
kesilmişve ormanda nemli bir ortamda bı
rakılmıştomruklarda daha fazla görülmektedir.

1.9.6. Mavi çürük

Bu hastalı k, kesildikten sonra toprakla temas halindeki iğ ne yapraklıağaçlarda

görülür. Bu hastalığa yakalanan ağacı
n diri odunu mavi bir renk alı
r.

1.9.7. Siyah Çürük

İğne yapraklıağ açlardan ladin ve köknar, kesildikten sonra uzun süre açıkta bı
rakılırsa
bu hastalığa yakalanı rlar. Bu hastalı k ağ acın diri odununda siyah renkte çizgiler halinde
görülür. Siyah çürük, ahşabı n direncini azaltmaz; sadece renk bozukluğu oluşur.

Bu hastalı k ve kusurların dışında ormanda ağ aç dikili durumda iken hatta kesildikten

sonra ağaca zarar veren canlı lar vardır. Bu canlılar açtıklarıyaradan mantarın girmesine de
neden olurlar. Ağ aç açılan yarayıkendi kendine onarı r. Ancak bu süre içinde büyüme
yavaşlar, hatta durur. Onarma uzun süre alı r ve gövdenin düzgünlüğ ü bozulur. Ağ aca zarar
veren bu canlı lar şunlardı
r:

1.9.8. Geyik, Karaca, Sincap, Fare ve Kunduz Gibi Hayvanlar

Bunlar ağacı
n kabuğunu ve kambium tabakası
nıkemirerek gövdede yara açarlar.

15
 Resim 1.7. Hastalı
klıağaç örneği

1.9.9. Ağaçkakan Kuş

ları
Kuş
lar ağ
aç gövdesine yuva yapmak için delik açarak ağ
aca zarar verirler.

1.9.10. Böcekler
Bu canlı
lar ağ
acı
n yaralıkı
sı
mları
ndan gövdeye girerek tahrip ederler.

1.9.11. Mantarlar
Tohumlarıormanda, ahş abın kesildiği veya kurutulduğu fabrikada fazla miktarda
bulunduğ undan yapı ya gelen her kerestede yeterli miktarda mantar bulunmaktadı r. Ahşabın
çürümesine, renginin bozulması na, lekelenmesine neden olurlar. Renk bozulmasıve
lekelenmeler ahş abı
n dayanı mı nıetkilemez. Bazıtür mantarlar ahş abın selüloz veya
ligninine hücum ederek ahş abıbozar. Ancak rutubetli havada üremeleri mümkün
olduğundan ahş ap kuru kaldığ ıveya havalandı rı
ldığısürece mantar üremesi mümkün
değ ildir. Ahş abı
n nem almasıhalinde borucuklar içinde üreyerek çürümesine, yumuş amasına
ve mukavemet kaybı na sebep olurlar. Bu nedenle kullanı ap rutubet almayacak ş
lan ahş ekilde
yapı lmalı dır.

16
 Şekil 1.13: Hastalanmı
şağaç görüntüleri

1.9.12. Kurtlar
Ahşap içerisine bıraktı
klarıyumurtalardan çı kan yavrular ahşabıtalaşhaline getirir.
Açtıklarıkanalarda süngerimsi ortam oluş şyüze kadar
tururlar. Kanallar genellikle dı
çı
kmadı ğ
ından varlı klarıvurulduğunda çıkardı ğısesten anlaş ı
lı
r. Bazızehirli maddeleri
bünyeye vermek yararlısonuçlar sağlar.

1.9.13. Yangı
n
Yüksek sı caklı klarıahş
aba yaklaş
tı
rmamak için üzerine kireçli, alçı
lı
, killi sı
valarla
kaplamak gereklidir.

Resim 1.8: Hastalı

klıağaç örneği

17
 UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
İş lem Basamakları Öneriler
 Ağacı n kök, gövde tac kı
smını  Kökleri kesilmişağacıçı plak gözle
inceleyiniz. inceleyiniz.
 Gövde ve taç kı
smını okul
bahçesindeki dikili ağaçlardan
inceleyiniz. İncelerken çevreye duyarlı
olunuz.
 Ağacı
n kimyasal özelliklerini araş
tı
rı
nız.  Reçineli ağ acıenstrüman yapı mı nda
kullanmayı nız.(bk. Şekil 1.11)

İşparçasınııslatı
p güneşte bı
rakarak  1 cm kalı nlı ğ ında işparçasıkullanı nı z.
değişimini gözlemleyiniz.  İş parçası nı gereğ inden fazla
ıslatmayı nı z.
 İş parçası nı n kuruduktan sonraki
ş eklini (çalı şması nı) tespit ediniz.
Rapor hazı rlayarak arkadaş larınızla
paylaş ı
nız.
 Farklıağaç türlerinin tekstür  Çam ve gürgen ağacı nı n dokuları nı
görünümlerini karş ılaştırı
nız. seçiniz. (bk Resim 2.6.) Seçimi
yaparken işönlüğ ünüzü giyiniz. Bu
sizin iş e olan motivasyonunuzu
arttıracaktı r.
 Farklıağaç türlerini ağırlı
klarıbakı
mından  Aynıortam ve ş artlarda kurutulmuş
karşı
laştı
rı
nı z. çam ve meş e ağ acınıseçiniz.
 İşparçası nıelle kaldı rarak ağı rlığını
tespit ediniz.
 Ağaç başkesitini inceleyiniz.  Bir baş kesit üzerinde çı plak gözle
ağacı n öz ı şınlarını, yıllık halkalarını
ve kabuğ unu seçiniz.
İ şparçası
nıgüneş e bı nı  1 cm kalı
rakarak kuruması nlı ğı
nda işparçasıkullanı nı
z.
gözlemleyiniz.  Lifleri ayrı lma noktasına gelene kadar
güneş te kurutunuz.
 Gözlem sonucunu arkadaş larını
zla
paylaş nız.
 Hastalı
klıağ açlarıkıyaslayınız.  Çam kese kurdu ve mantar hastalı ğ ı
olan ağ açlarıseçiniz. Seçme iş lemini
yaparken itinalıolunuz.(bk resim1.6 ve
resim 1.8)

18
 ÖLÇME VE DEĞERLENDİ
RME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİ
RME
A- OBJEKTİ
F TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Doğru –Yanlı
şTipi Sorular

Aş
ağı
daki soruları
n cevapları şolarak değerlendiriniz.
nıdoğru ve yanlı

Soruları
n sonundaki yerlere cevaplarızı“D” veya “Y” ş
nı eklinde iş
aretleyiniz.

Soru DOGRU YANLIŞ

SORULAR
No
İ şodundan; yaz odunu ilkbahar odunundan
ç odun dı
1
daha dayanı
klı
dır.
2 Çok ince tekstürlü ağ
açlar kayı
n ve çamdı
r.
Radyal kesit gövde ekseni boyunca, fakat ı şınları
na
3
paralel olarak kesilmek suretiyle elde edilen yüzeydir.
Reçine keseleri iğ ne yapraklıağaçlarda görülen bir
4
kusurdur.
Teğ et kesit gövde eksenine dik, fakat teğ
et yönde
5
kesilmek suretiyle elde edilen yüzeydir.
6 Dayanı
klı
lı
k ağ
acı
n cinsine göre değiş
ir.

DEĞERLENDİ
RME

Cevapları nızıcevap anahtarıile karş ılaş tı

rınız. Doğ ru cevap sayı nı
zıbelirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlı şcevap verdiğ iniz ya da cevap verirken tereddüt yaş
adı ğı
nız
sorularla ilgili konularıfaaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

19
B. UYGULAMALI TEST
Yaptığını
z uygulamayıkontrol listesine göre değ
erlendirerek eksik veya hatalı
ş
gördüğünüz davranıları
tamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL Lİ
STESİ

DEĞERLENDİ RME KRİ TERLERİ EVET HAYIR

1 Ağacı
n kök, gövde tac kı
smı
nıincelediniz mi?
2 Ağacı
n kimyasal özelliklerini araş
tı
rdı
nız mı
?
3 İşparçası
nıı slatıp, güneş te bı
rakarak değiş
imini gözlemlediniz
mi?
4 ı
Farklıağaç türlerinin tekstür görünümlerini karşlaş
tırdı
nız mı?

5 ı
Farklıağaç türlerini ağrlı
klarıbakı
mı ı
ndan karşlaş
tı
rdı
nız mı
?
6 Ağaç başkesitini incelediniz mi?
7 İ
şparçası
nıgüneş
e bı
rakarak kuruması
nıgözlemlediniz mi?
8 Hastalı
klıağ
aç örneklerini tekniğ ı
ine uygun karşlaş
tı
rdı
nı
z mı
?

DEĞERLENDİ
RME

Yaptı ğını
z değerlendirme sonunda hayı r, ş
eklindeki cevaplarınızıbir daha gözden
geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi
araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz.
Cevapları nızı
n tamamıevet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

20
 ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–2
ÖĞRENME FAALİ
YETİ
–2
AMAÇ

Bu faaliyet sonunda gerekli ortam ve donanı m sağ ğı

landı nda müzik aletleri yapı
mında
kullanılan ağaç çeşitlerini tekniğine uygun olarak seçebileceksiniz.

ARAŞTIRMA
Bu faaliyet öncesinde yapmanı
z gereken öncelikli araşrmalar ş
tı unlardı
r:
 Enstrüman yapı
mında kullanı
lan ağaç çeş
itleri ve dokuları
nıaraş
tı
rı
nı
z.
 Enstrüman yapı
mında kullanı
lan ağaç seçimini araş
tı
rı
nı
z.
 Araş tırma işlemleri için internet ortamıve mobilya atölyeleri ve müzik
aletlerinin yapı ğı atölyeleri gezmeniz gerekmektedir. Kazanmı
ldı ş
olduğ unuz bilgi ve deneyimleri rapor halinde sunarak arkadaş ları
nızla
paylaş ınız.

2.AĞACIN OLUŞUMU

Ağaç; toprağ
a kökleri ile bağ lanmı ş
, bir kabukla kaplı , kereste olmaya elveriş
li,
odunlaş
mışgövdesi üstünde yapraklıdallarıbulunan bitkiye denir.

Ağaç çeş itli hücrelerden meydana gelen organik bir maddedir. Ağ

acın temel yapı
ünitesi olan hücre, hücre çeperi ve hücre boş luğu (lümen) olmak üzere iki kısma
ayrılmaktadır.

Şekil 2.1: Ağacı

n oluş
umu

21
 Ağaç, tek gövdesi bulunan, beslenmeyi ana ve yan köklerden alan 4-5 m boyundaki
odunsu bitkidir. Toprağ a düş en tohumdan en önce fide meydana gelir. Fide bir yı l sonra
fidan halini alır. Hücrelerinin çoğ almasıyla dal ve yapraklar, gövde ve kök olarak üç
parçadan ibaret bir ağacın küçük bir modeli olur. Her yı l ağacı
n dallarında ve köklerinde
yeni sürgünler çıkarken gövdede de bir tane yıllı
k halka meydana gelir. Bu halkalar, ağ acın
enine büyüyerek yaptı ğıodun tabakası dı
r. Yağı ş
ıbol yıllarda, genişbir halka; kurak geçen
yıllarda ise ince ve küçük bir halka meydana gelir. Bu halkalardan ağ acın yaşıkolayca
anlaş ı
labilir.

Bir ağacı n gerçekten canlıolan biricik kı smı , kabuğun altı

nda odunun yüzeyindeki
ince bir hücre tabakasıdır. Buna, katman doku tabakasıdenir. Bu tabaka ağ acıgeliş
tiren ve
büyümesini sağlayan tabakadı r. Genç bir ağ aca çivi çakı ldığı
nda veya ağaç bir dal
verdiğinde, çivinin ve dalı
n yerden yüksekliği hiç değişmez.

Bir ağaç kendi besinini doğrudan doğruya toprak ve havadan güneşı ş

ığıvası tası
yla
üretir. Bu, hiç bir canlıhayvan vücudunun yapamadı ğıson derece karmaş ık bir hadisedir.
Yapraklardaki klorofil denilen yeş il madde sayesinde, havanın karbondioksitinden, güneş
ışı
ğ ıaltında fotosentez denilen olay sonucunda kendisi ve diğer canlı
lara faydalıbesinleri
meydana getirir.

Her yaprak, kendini dı şarıya karşıkoruyacak çok etkili bir tabaka ile sı kısıkıya
örtülüdür. Hava, yaprakları
n altındaki çok küçük deliklerden girebilir. Suyun buharlaş ması
da yine bu deliklerden (por) sağlanır. Yaprak ihtiyaca göre bu delikleri açar veya kapatır.
Ağaç kabuğu çok etkili bir su geçirmeyici zı rhtı
r. Bir ağ
aç, başı
ndan ayakları na kadar su
buğusunun dı şarısızmasına karşısırlanmıştır.

Ağaçların geliş mesi için en elverişli ş

art bol yağ mur olup bu da tropik iklimlerde
görülür. Tropikal iklimlerde kurak bölgelerin cüce bitkileri ağ aç haline gelir.Fı
rtı
nalar, seller,
yıldırı
m, yangı n gibi tabii afetler, usulsüz kesimler gibi insanları n yaptığıtahripler, bitki
hastalı
kları, ağ
açları n en büyük düş manlarıolarak sayı labilir.

2.1. En Önemli Ağ
aç Türlerinin Karakteristik Renkleri

 Öz odunu açık sarımsıveya açı

k kül renginde olanlar: Ladin, göknar, akçaağ
aç,
huş,ı
hlamur, titrek kavak.

 k sarıveya sarırenkte olanlar: Şimş

Öz odunu açı ir, Avandire.

 Öz odunu sarı
msıkahverengi olanlar: Meş ş
e, Kestane, Üvez, Dıbudak.

 Öz odunun açı
k kı
rmı
zı
msıkahverengi olanlar: Dut, Maun, Kı
zı
lcı
k, Paduk.

 Öz odunu kül rengimsi kahverengi olanlar: Ceviz, Çitlenbik, Defne, Mazı

.

 Öz odunu yeş
ilimsi olanlar: Yalancıakasya.

22
  Öz odunu kahverengi olanlar: Teak, İ
rokya.

 Öz odunun gül kı
rmı
zı
sırenginde olanlar: Gül ağacı
, Okaume.

 Öz odunu mor renkte olanlar: Kral ağ

acı

 Öz odunu koyu siyah renkte olanlar: Abanoz a ğ

acı
.

2.2. Ağ
acı
n Çeş
itleri
Ağaçlar iğne yapraklıve genişyapraklı
olmak üzere ikiye ayrı
lı
r.

Resim 2.1: Genişyapraklıağaçlar Resim 2.2: İ

ğne yapraklıağaçlar

2.2.1.İ
ğne YapraklıAğaçlar

Yaprağıiğne ş eklinde olan ağ

açlardı
r. Çam, ladin, köknar, ardı ç, sedir ağaçlarıiğ
ne
yapraklıağaçlardı r. Bazıiğ ne yapraklıağaçlar reçineli olurlar. Reçineli ağaçlar neme karşı
dayanıklıolurlar; fakat mobilya ve oyuncağ a dönüş tükten sonra sı cak havalarda veya oda
ısı
sında reçinelerini ahş abı
n yüzeyine çıkarırlar. Bu iş lenmişahş ap için istenmeyen bir
durumdur.

2.2.2.GenişYapraklıAğaçlar
Yaprağıgenişyassıbiçimli olan ağ açlardır. Meşe, kavak, kiraz, kayı ş
n, dıbudak, ceviz,
akçaağaç, kestane vb. ağaçlar genişyapraklıağ açlardı
r.

23
Şekil 2.2: İ
deal tomruk biçme ş
ekli

24
Şekil 2.3: Ağacı
n beslenmesi
25
2.3. Enstrüman Yapiminda Kullanı
lan Ağ
açlar ve Seçimi
2.3.1.Yerli Ağaçlar ve Kullanı
ldı
ğıYerler
 Ceviz: Tekne ve piyano kafesi yapı
mında kullanı
lı
r.

Resim 2.2: Ceviz ağacı

nın tekstür görünümü
 Şimşir:Sert bir ağ
açtı r, bağlama eşiği yapı
mında kullanı
lı
r.
 Gürgen:Bağ lama sapı nın yapımında,oyma cura ve kemençe teknesinin
yapı
mı nda kullanılı
r.

Resim 2.2: Gürgen ağacı

nın tekstür görünümü

 Ardı
ç:Bağ
lamanı
n teknesi ve gitar arka ve yanlı
kları
nın yapı
mında kullanı
lı
r.

Resim 2.4: Ardı

ç ağacı
nın görünümü

26
 Kiraz:Ney ve meyin teknesinin yapı
mında kullanı
lı
r.

Resim 2.5: Kiraz ağacı

nın tekstür görünümü
 Kestane:Bağlama ve oyma curanı
n teknesinin yapı
mında kullanı
lı
r.

Resim 2.6: Kestane ağacı

nın görünümü

 Dut: Bağlama ve oyma curanı

n teknesinin yapı
mında kullanı
lı
r.

.
Resim 2.7: Dut ağacı
nın görünümü

 Ladin:Tüm enstrümanları
n ön kı
smı
nda, tablası
nda ve gövdesinde kullanı
lı
r.
27
2.3.2. YabancıAğaçlar ve Kullanı
ldı
ğıYerler
 Maun: Tüm enstrümanları
n arka,yanlı
k ve sapları
nın yapı
mında kullanı
lı
r.

 Abanoz:Tüm enstrümanları n klavyesinin yapı

mında kullanı
lı
r, ayrı
ca mey ve
zurna yapı
mında da kullanı
lır

Resim 2.8: Abanoz ağacı

nın görünümü

 Venge:Gitar ve bağlama teknesinin ve klavyesinin yapı

mında kullanı
lı
r.

Resim 2.9: Venge ağacı

nın görünümü

 Pelesenk:Birçok çeş idi vardı

r.Getirildiği ülkenin iklim yapı
sı
na göre özellikleri
vardır.Tekne,gitar,mey ve udun klavye ve teknelerinin yapı mında kullanılır.

Resim 2.10: Pelesenk ağacı

nın görünümü

 Gül:Gitarı
n teknesinin yapı
mında kullanı
lı
r.

 Akça Ağaç (kelebek):Yaylıenstrüman yapı

mları
nda kullanı
lı
r.

28
 Resim 2.11: Akçaağaç a ğ
acı
nın görünümü

 Poduk:Tekne ve gitar yapı

mında kullanı
lı
r

Resim 2.12: Poduk ağacı

nın görünümü

 Ceviz (afrika): Piyano yapı

mında ve diğ
er enstrümanları
n teknesinin yapı
mında
kullanılı
r.

Resim 2.13: Ceviz (Afrika) ağacı

nın görünümü

 Selvi: Gitarı
n yanlı
kları
nda ve arka tablası
nda kullanı
lı
r.

Resim 2.14: Selvi ağacı

nın görünümü

 Zebrano(zeytin):Güney Afrika kökenli ağ

açtı
r.Bağ
lama teknesinde ve gitar
yanlı
klarında kullanı
lı
r.

29
 Resim 2.18: Zeytin ağacı
nın görünümü
2.3.3.Seçimi
 Freze:Ağaç yıllı
k halkalarının yüzeyde birbirine paralel olması dır, diğ
er bir
n ince çizgilerle ş
anlamda da elyafları ekildeki gibi birbirini takip etmesidir.

Resim 2.16: Enstrümanda kullanı

lan ağacı
n freze görünümü

 Hare:Ağacı n merkezini paralel olarak kesilmesi sonucu liflerin V ş

eklinde
açı
lımlar oluşturmasıdır.

Resim 2.17: Hare görünümü

 Kesim şekli: Ağacın öncelikle kullanılacağıyerin istenilen özelliğ

ine göre ya
merkeze dik ya da paralel kesilmesidir.

Resim 2.18: Kesim ş

ekli

30
 Renk dağı lı
mı: Entrümanda kullanılan yerin yapı
sına teknik açı
dan iyi bir görünüm ve
paralellik sağlamasıiçin çok önemlidir. Örneğin kemanı n yanlıkları
nda ve arkalı kları
nda
kullanılan parçaları
n aynırenk tonuna yakı n olmasıgerekir

Resim 2.19: Renkli dağı

lı
mı

 Estetik açı
dan yansı ması: Müzik aletlerinin yapısal olarak bir şekil içermesiyle
beraber aynızamanda bir ses verme özelliğ i vardır.Sürekli göz önünde
olacağ ı
ndan dolayıgöze iyi hitap etmeli ve her açı dan nitelikleriyle ahşap
ürünlerinden farklıürün olduğunu göstermelidir.

Resim 2.20: Estetiğin gitara yansı

ması

31
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİ
YETİ

İ
ş lem Basamakları Öneriler
 Ağ acı n dı şgörünümde rengine bakarak  Çeş itli ağ aç numunelerini önceden
karş ılaştı
rınız. hazı rladı ğını z kataloglarla karşılaş tı
rınız.
 Bu işlemi yaparken internetten
faydalanı nız.
 Yaprak ş
ekillerinden ağacı Okulunuzun bahçesindeki iğ ne ve geniş
sınıflandı rını
z yapraklıağaçlardan numuneler getirerek
sınıf ortamı nda arkadaş ları
nızla paylaş ınız.
(bk. ş ekil 2.1 ve ş ekil 2.2)
 Enstrüman yapı mında kullanı lan yerli  Arkadaşgrubunuzla orman ürünleri satı ş
ve yabancıağaçlarıkarş ılaş
tı
rı
nı z. yerlerinden konuyla ilgili araş tı
rma
yapı nı z.
 Araş tırmanı zırapor halinde sı nı f ortamı nda
sununuz.

 Freze, renk ve estetik açı dan müzik

aletleri yapımında en önemli
kullanı labilir ağ
acıseçiniz.

 Elyafın düzgünlüğ
üne dikkat ediniz.
 Ağ acın renk tonları
nın uyumuna dikkat
ediniz.

32
 ÖLÇME
ÖLÇME VE DEĞ
VE DEĞ ERLENDİ
ERLENDİ RME
RME

A- OBJEKTİ
F TESTLER (ÖLÇME SORULARI)

Doğru –Yanlı
şTipi Sorular

Aş
ağı
daki soruları
n cevapları şolarak değerlendiriniz.
nıdoğru ve yanlı

Soruları
n sonundaki yerlere cevaplarızı“D” veya “Y” ş
nı eklinde iş
aretleyiniz.

Soru D Y
SORULAR
No
Öz odunu açı k sarıveya sarırenkte olan ağ açlar şimş ir ve
1
avandiredir.
Meş e, kavak, ceviz, Akçaağaç, kestane vb. ağaçlar iğne yapraklı
2
ağaçlardı r.
Ladin, ceviz enstrüman yapı mı nda kullanı lan yabancı tip
3
ağaçlardı r.
Ceviz (Afrika) ağ
acıpiyano yapı mı
nda ve diğer enstrümanları
n
4
teknesinin yapımında kullanı
lı
r.
Enstrüman yapı
mında ağaç seçerken estetik açı
dan yansı
ması
na
5 bakılmaz.

DEĞERLENDİ
RME

Cevapları nızıcevap anahtarıile karş ılaş tı

rınız. Doğ ru cevap sayı nızıbelirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlı şcevap verdiğ iniz ya da cevap verirken tereddüt yaş
adı ğı
nız
sorularla ilgili konularıfaaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz.

33
B. UYGULAMALI TEST

ğı
Yaptı nız uygulamayıkontrol listesine göre değerlendirerek eksik veya hatalı
ş
gördüğünüz davranılarıtamamlama yoluna gidiniz.

KONTROL Lİ
STESİ

DEĞERLENDİ RME KRİ TERLERİ EVET HAYIR

1 Ağ şgörünüm rengine bakarak karş
acıdı ılaş
tı
rdı
nız mı
?
2 Yaprak ş
ekillerinden ağacı
sını
flandı
rdı
nız mı
?
3 Enstrüman yapı mı nda kullanılan yerli ve yabancıağaçları
karşı
laş tı
rdını
z mı ?
4 Freze, renk ve estetik açıdan müzik aletleri yapımında en
önemli kullanı labilir ağ
acıseçtiniz mi?

DEĞERLENDİ
RME

Yaptı ğ
ı nı
z değerlendirme sonunda hayı r şeklindeki cevapları nızıbir daha gözden
geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanı
z öğ renme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi
araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz.

Cevapları
nızı
n tamamıevet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

34
 MODÜL DEĞERLENDİ
RME
MODÜL DEĞERLENDİ
RME
PERFORMANS TESTİ(YETERLİ
K ÖLÇME)

Modül ile kazandı

ğını
z yeterliğ
i aş
ağı
daki kriterlere göre değ
erlendiriniz.
mm
DEĞERLENDİ
RME KRİ
TERLERİ EVET HAYIR
A-Ağacı
n Yapı
sı
1) Ağacı n kök, gövde tac kı smı nıincelediniz mi?
2) Ağacı n kimyasal özelliklerini araş tı
rdınız mı?
3) İşparçası nııslatı
p, güneş te bırakarak değ iş
imini
gözlemlediniz mi?
4) Farklıağaç türlerinin tekstür görünümlerini
karşı
laş tı
rdınız mı ?
5) Farklıağaç türlerini ağ ı
rlıklarıbakı mından
karşı
laş tı
rdınız mı ?
6) Ağaç baş kesitini incelediniz mi?
7) İşparçası nıgüneş e bı
rakarak kuruması nıgözlemlediniz
mi?
8) Ağaç hastalıkları nıkarşılaştırdınız mı?
B-Ağacı
n Oluş umu
1) Ağ acın dışgörünümde rengine bakarak karş ı
laştı
rdınız mı?
2) Yaprak ş ekillerinden ağ acısınıflandırdınız mı?
3) Enstrüman yapı mı nda kullanılan yerli ve yabancı ağaçları
karşılaştı
rdınız mı ?
4) Freze, renk ve estetik açıdan müzik aletleri yapımı nda en
önemli kullanı labilir ağ
acıseçtiniz mi?

DEĞERLENDİ
RME
Yaptı ğını
z değerlendirme sonucunda hayı r, ş
eklindeki cevapları
nız var ise öğ
renme
faaliyetlerine dönerek eksiklerinizi tamamlayı
nız.

Bütün cevapları nı
z evet ise modülü tamamladı nız, tebrik ederiz. Öğretmeniniz size
çeş
itli ölçme araçlarıuygulayacaktır. Öğ
retmeninizle iletiş
ime geçiniz.

35
 CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİ
YETİ1CEVAP ANAHTARI

1 D
2 Y
3 D
4 D
5 Y
6 D

ÖĞRENME FAALİ
YETİ2CEVAP ANAHTARI

1 D
2 Y
3 Y
4 D
5 Y

Cevapları
nızı ı
cevap anahtarlarıile karşlaş
tı
rarak kendinizi değ
erlendiriniz.

36
 ÖNERİ
LEN KAYNAKLAR
ÖNERİ
LEN KAYNAKLAR:
 Müzik aletleri yapı
m atölyelerini geziniz.
 Orman iş
letme müdürlüklerini geziniz.
 Ahş
ap kataloglarıinceleyiniz.
 İ
nternette ağacı
n yapı
sıile ilgili siteler.

37
 KAYNAKÇA

KAYNAKÇA
 GÜRTEKİ N Ali, Mehmet OĞUZ, Mobilya Ve Dekorasyon Gereç Bilgisi
MEB. İ
stanbul, 2002.

 ŞAHİ
N Erhan, Yayı
mlanmamı
şDers NotlarıBolu, 2002,

 GÖKER Y., İ aç Malzeme Teknolojisi, İ

.BOZKURT , Ağ .Ü.Orman Fakültesi
Yayı ,İ
nları stanbul, 1987.

 DOĞRU Mehmet, Yayı

mlanmamı
şDers Notları
,İstanbul, 2003.

38