Timber and Steel Design

Lecture 10 – Roof Design

< Types of Roof

< Bracing of Truss
< Loading on Truss & Purlin
< Secondary Truss

Mongkol JIRAVACHARADET
SURANAREE INSTITUTE OF ENGINEERING
UNIVERSITY OF TECHNOLOGY SCHOOL OF CIVIL ENGINEERING

Types of Roof

(a) Flat roof (b) Lean to (c) Butterfly

(d) Gable (e) Hip (f) Curve

Roof Rafter
องคประกอบของหลังคา แป วัสดุมุง
อกไก
จันทันเอก
ระยะยก
(RISE)

อะเส จันทันพราง
ดั้งเอก
ระยะราบ (RUN) ขื่อ
จันทัน
ชวงความยาว (SPAN) อกไก
ตะเฆราง
ตะเฆสัน

อะเส
วัสดุมุมหลังคา
มุมยกหลังคา น้ําหนัก
วัสดุมุง ระยะหางแป
ที่เหมาะสม ตอ ตร.ม.
กระเบื้องลอนคู
10, 15, 20 องศา 15 ก.ก./ตร.ม. 1.0 – 1.2 ม.
(กระเบื้องซีเมนตเสนใย)
กระเบื้องซีแพคโมเนีย
30 - 35 องศา 50 ก.ก./ตร.ม. 0.32 – 0.34 ม.
(กระเบื้องคอนกรีต)
แผนเหล็กรีดลอน
MIN. 1 - 2 องศา 5 ก.ก./ตร.ม. 1.0 – 2.0 ม.
(Metal sheet)

การรับน้ําหนักจากแปลงจันทัน แป วัสดุมุง
อกไก
จันทันเอก
ระยะยก
(RISE)

อะเส จันทันพราง
ดั้งเอก
ระยะราบ (RUN) ขื่อ
ชวงความยาว (SPAN) P/2
P อกไก
แป P
P
P/2 RR ระยะยก
จันทัน
อะเส
ระยะยื่น
RL ระยะราบ
ตัวอยางที่ 10-1 จงออกแบบจันทัน อะเส และอกไกในโครงหลังคาทรงจั่วดังแสดงในรูป
ขางลาง หลังคามุงดวยกระเบื้องซีแพคโมเนีย

1.2 m

0.8 m 4m 0.8 m

วิธีทํา คํานวณน้ําหนักบรรทุกหลังคา
น้ําหนักบรรทุกจร = 30 ก.ก./ตรม.
น้ําหนักกระเบื้องซีแพคโมเนีย = 50 ก.ก./ตรม.
น้ําหนักรวม = 80 ก.ก./ตรม.

พื้นที่รับน้ําหนัก
กวาง 1 ม.
0.8 m
อะเส

จันทัน
2m
ระยะหาง 1 ม.

อกไก

2m

อะเส
0.8 m

จันทันวางหางกัน 1.0 เมตร มีพื้นที่รับน้ําหนักกวาง 1.0 เมตร

น้ําหนักลงจันทัน = 80×1.0 = 80 ก.ก./ม.
น้ําหนักจันทันโดยประมาณ = 10 ก.ก./ม.
รวมน้ําหนักลงจันทันทั้งหมด = 90 ก.ก./ม.
 พิจารณาชวงคานในแนวราบ ชวงภายในจากอกไกถึงอะเส 2 ม. และชวงยื่น 0.8 ม.
w = 90 kg/m
พิจารณาแรงปฏิกิริยาที่จุดรองรับทั้งสอง
RL = (1/2) (90) (2.8)2 / 2.0 = 176.4 ก.ก.
0.8 m R 2m
RR = (90) (2.8) – 176.4 = 75.6 ก.ก.
L RR

104.4 kg

72 kg 75.6 kg

31.8 kg-m Mmax = 31.8 ก.ก.-ม.

Fb = 0.60(2,500) = 1,500 ก.ก./ซม.2
28.8 kg-m 0.84 m
S = Mmax/Fb = 31.8(100)/1,500 = 2.12 ซม.3
เลือกหนาตัดจันทัน  50×25 ม.ม. หนา 1.6 ม.ม. (Sx = 2.81 ซม.3)

ตัวอยางที่ 10-2 จงออกแบบตะเฆสันและตะเฆราง ในโครงหลังคาทรงปนหยาดังมีแปลน

หลังคาแสดงในรูป หลังคามุงดวยกระเบื้องซีแพคโมเนีย ระยะหางระหวางจันทันคือ 1 เมตร
0.5 m

4m วิธีทํา ประมาณน้ําหนักบรรทุกหลังคารวมน้ําหนัก
จันทันเปน 90 ก.ก./ตร.ม.
ตะเฆราง 4m L

0.5 m

ตะเฆสันและตะเฆรางชวยอกไกและอะ
ตะเฆสัน 0.5 m เสรับจันทัน จะทํามุม 45 องศา
0.5 m 4 m 4m
ตะเฆสัน

พิจารณาน้ําหนักบรรทุก โดยใชวิธีพื้นที่รับน้ําหนัก
ชวงความยาวในแนวราบ = 42 + 42 = 5.66 เมตร
ชวงยื่นในแนวราบ = 0.52 + 0.52 = 0.707 เมตร
ความยาว L ของพื้นที่รับน้ําหนัก = 4.0/2 = 2.0 เมตร ตะเฆราง L
 น้ําหนัก wmax ของสามเหลี่ยม = 2L(น้ําหนักบรรทุกหลังคา) = 2(2.0)(90)
= 360 ก.ก./ม.
น้ําหนักที่ปลายยื่นตะเฆสัน = 3(0.5)2(90) = 67.5 ก.ก.
น้ําหนักที่ปลายยื่นตะเฆราง= (0.5)2(90) = 22.5 ก.ก.
wmax = 360 kg/m
67.5 kg

ตะเฆสัน:
0.707 m 5.66 m
RL RR

wmax = 360 kg/m

22.5 kg

ตะเฆราง:
0.707 m 5.66 m
RL RR

Roof Truss
Top chord
จันทัน Purlins
แป

Sag rod Bottom chord

เหล็กยึดแป ขื่อ
Fixed Support Free Support
แผนเหล็กรองใตโครงหลังคา
Truss Truss
แผนเหล็กรองหัวเสา
น้ําปูนอัดผิวหนา
สลักเกลียวสมอยึด
Types of Trusses

King Post Truss Pratt Truss

King Post This is the most basic

truss type. Primarily used for
simple structures with short
spans. Howe Truss Fan Truss

Pratt Truss Howe Truss

Fink Truss
Fink Capable of longer spans than
the King Post, adding further design
flexibility.

Flat - Using this truss can reduce Gambrel This truss is often used
the amount of wall area that needs in agricultural buildings and barns.
to be sheathed.

Double Pitch or Dual Pitch An Hip This is one section of a hip

asymmetrical truss used where the roof system.
designer wants a change in roof
appearance.
Bracing of Trusses
Purlins Sag rod Bracing

T-2 T-1

Loading on Trusses
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00

A
Primary Truss

Tributary Area = 5 x 20 = 100 Sq.M.

10.00 M

B
Secondary Truss

Purlins
10.00 M

Roof Plan
Loading on Purlin

s s วัสดุมุงหลังคาหนัก
C Purlins s
Tributary Area

Primary Truss s

แปหางกัน s เมตร ชวงยาว L เมตร L

น้ําหนักบรรทุกจร + น้ําหนักวัสดุมุงหลังคา = น้ําหนักรวม กก./ตรม.

น้ําหนักบรรทุกตอความยาวถายลงแป = น้ําหนักรวม x s กก./ม.
น้ําหนักแปโดยประมาณ = 6 กก./ม.
รวมเปนน้ําหนักถายลงแปทั้งหมด

Design of Purlins
wy w
Mx wy l 2
f bx = , Mx = , wy = w cos θ + w0
Sx 8 wx
My wx l 2
f by = , My = , wx = w sin θ
Sy 8
θ

f bx f by f bx f by
+ = + ≤ 1.0
Fbx Fby 0.66 Fy 0.75Fy
 Secondary Truss
Upper chord
in Compression Lateral Buckling of upper
chord in primary truss

Lower chord
in Tension
Primary Truss under Loading
Lateral wind load

L
Secondary Truss helps Primary Truss for
- Lateral wind load
- Lateral buckling of upper chord L/r <= 200
L
- Stability

ตัวอยางงที่ 15.1 จงออกแบบโครงหลังคาชวงยาว 12 เมตร วางหางกัน 5 เมตร ดัง

แสดงในรูป กําหนดใหใชกระเบื้องลอนคูหนัก 14 กก./ตรม. เปนวัสดุมุงหลังคา น้ําหนัก
บรรทุกจรตาม พรบ. ควบคุมอาคารเทากับ 30 กก./ตรม. คุณสมบัติเหล็กที่ใช Fy =
2,500 กก./ตรซม. และ E = 2.1 x 106 กก./ตรซม.
300 kg
300 kg 300 kg
300 kg U7 300 kg
300 kg U6 U8 300 kg
300 kg U5 U9 300 kg
300 kg U4 U10 300 kg 1.5 m
150 kg U3 U11 150 kg
U2 U12
U1
U13
0.5 m
L1 L13
L2 L3 L4 L5 L6 L7 L8 L9 L10 L11 L12

12 @ 1.0 m = 12.0 m

1 .5
ความลาดเอียงหลังคา θ = tan −1
= 14 . 04 o < 18 o ดังนั้นไมตองคิดแรงลม
6
 การออกแบบแป: น้ําหนักบรรทุกจร = 30 กก./ตรม.
น้ําหนักกระเบื้องลอนคู = 14 กก./ตรม.
น้ําหนักรวม = 44 กก./ตรม.
แปหางกัน 1.0 เมตร ยาว 5.0 เมตร
น้ําหนักลงแป = 44 x 1.0 = 44 กก./ม.
น้ําหนักแปโดยประมาณ = 6 กก./ม.

รวมน้ําหนักลงแปทั้งหมด = 44 + 6 = 50 กก./ม.
12 × 52
wx = 50 sin 14.04 = 12 kg/m, M y =
0
= 38 kg - m
8

49 × 52
w y = 50 cos 14.04 = 49 kg/m, M x =
0
= 153 kg - m
8

Mx 153(100)
คาที่ตองการของ Sx = = = 9.27 cm3
Fbx 0.66(2,500)
เลือกใชแป C125x50x20x2.3 มม. ( S x = 21.9ซม. 3 , S y = 6.22ซม. 3 ,
Ix =137ซม.4, Iy=20.6ซม.4, หนัก 4.51กก./ม.)

M x 153(100)
หนวยแรงจากโมเมนตดัดรอบแกน x : f bx = = = 698.6 kg/cm 2
Sx 21.9
My 38(100)
หนวยแรงจากโมเมนตดัดรอบแกน y : f by = = = 610.9 kg/cm 2
Sy 6.22
f bx f by 698.6 610.9
+ = + = 0.75 ≤ 1.0 OK
0.66 Fy 0.75Fy 0.66(2,500 ) 0.75(2,500 )
ตรวจสอบการโกงแอน: 5wl 4 5( 49 / 100 )( 500 ) 4
∆ max = =
384 EI 384 ( 2 . 1 × 10 6 )(137 )
 l 500 
= 1 . 38 cm <  = = 1 . 67 cm  OK
 300 300 
การออกแบบโครงหลังคา T-1:

ระยะหางระหวางโครง T-1 = 5 เมตร

น้ําหนักบรรทุกจร = 30 ก.ก./ตรม.
น้ําหนักกระเบื้องลอนคู = 14 ก.ก./ตรม.
น้ําหนักแป (คาที่แทจริง+เหล็กยึดแป) = 6 ก.ก./ตรม.
น้ําหนักโครงหลังคา (ประมาณ) = 10 กก./ตรม.
300 ก.ก.
รวมน้ําหนักทั้งหมด = 60 ก.ก./ตรม.
150 ก.ก.
น้ําหนักลงจุดตอภายใน = 60 × 60 × 1 = 300 ก.ก.
น้ําหนักลงจุดตอภายนอก = 60 x 5 x 0.5 = 150 กก.

จากการวิเคราะหโครงสรางเพื่อหาแรงในองคอาคารไดดังนี้
องคอาคาร น้ําหนักบรรทุก(กก.) ความยาว(ม.)
L1L2 = L12L13 0 1.00
L2L3 = L11L12 2200(T) 1.00
Lower Chord:
L3L4 = L10L11 3000(T) 1.00
ขื่อ L4L5 = L9L10 3240(T) 1.00
L5L6 = L8L9 3200(T) 1.00
L6L7 = L7L8 3000(T) 1.00

U1U2 = U12U13 2267(C) 1.03

U2U3 = U11U12 3092(C) 1.03
Upper Chord: U3U4 = U10U11 3339(C) 1.03
จันทัน U4U5 = U9U10 3298(C) 1.03
U5U6 = U8U9 3092(C) 1.03
U6U7 = U7U8 2783(C) 1.03
 องคอาคาร น้ําหนัก บรรทุก(กก.) ความยาว(ม.)

L1U 1 = L13U 13 1800(C) 0.50

L2U 2 = L12U 12 1100(C) 0.75
Vertical L3U 3 = L11U 11 600(C) 1.00
Bracing: L4U 4 = L10U 10 240(C) 1.25
L 5 U 5 = L9 U 9 50(T) 1.50
L 6 U 6 = L8 U 8 300(T) 1.75
L 7U 7 1050(T) 2.00

L2U 1 = L12U 13 2460(T) 1.12

Diagonal L3U 2 = L11U 12 1000(T) 1.25
Bracing: L4U 3 = L10U 11 339(T) 1.41
L 5U4 = L9U10 64(C) 1.60
L 6 U 5 = L8 U 9 360(C) 1.80
L 7 U 6 = L7 U 8 604(C) 2.02

ออกแบบขื่อ:

แรงมากสุดเกิดขึ้นใน L4L5 และ L9L10 = 3240 กก. (T) มีความยาว 1.0 เมตร
หนวยแรงดึงที่ยอมให, Ft = 0.60Fy = 0.60(2,500) = 1,500 กก./ซม.2
พื้นที่หนาตัดทั้งหมดที่ตองการ, Ag = 3240/1500 = 2.16 ซม.2
เลือกหนาตัด L50 x 50 x 4 มม. (Ag = 3.89 ซม.2, rmin = 0.98 ซม.)
ถาเลือกใชการตอโดยใชสลักเกลียว A307 ขนาด 12 มม. หนึ่งแถว
พื้นที่หนาตัดประสิทธิผล, Ae = 0.85Ag = 0.85(3.89) = 3.31
แรงที่หนาตัดประสิทธิผลรับได = 0.5FuAe = 0.5(4,000)(3.31)
= 6,620 กก. > 3,240 กก. OK
ตรวจสอบอัตราสวนความชะลูด, L/r = 100/0.98 = 102 < 300 OK
ออกแบบจันทัน:

แรงมากที่สุด U3U4 และ U10U11 = 3,339 ก.ก.(แรงอัด) ความยาว 1.03 เมตร

สมมุติหนวยแรงอัดที่ยอมให, Fa = 1,000 ก.ก./ซม.2
พื้นที่หนาตัดที่ตอ งการ, A = 3,339/1,000 = 3.34 ซม.2
เลือกหนาตัด L50 x 50 x 4 มม. (A = 3.89 ซม.2, rmin = 0.98 ซม.)
อัตราสวนความชะลูด, L/r = 103/0.98 = 105
หนวยแรงอัดที่ยอมให, Fa = 876.2 ก.ก./ซม.2
หนาตัดรับแรงอัดได = (3.89)(876.2) = 3,408 ก.ก. > 3,339 ก.ก. OK

ออกแบบทอนยึดดิ่งและทอนยึดทแยง:

1) ทอนรับแรงดึง:
แรงดึงมากที่สุดเกิดขึ้นใน L2U1 และ L12U13 = 2,460 ก.ก. ยาว 1.12 เมตร
หนวยแรงดึงที่ยอมให, Ft = 0.60Fy = 0.60(2,500) = 1,500 ก.ก./ซม.2
พื้นที่หนาตัดทั้งหมดที่ตองการ, Ag = 2460/1500 = 1.64 ซม.2
เลือกหนาตัด L40 x 40 x 3 มม. (A = 2.35 ซม.2, rmin = 0.78 ซม.)
ถาเลือกใชการตอโดยใชสลักเกลียว A307 ขนาด 12 ม.ม. หนึ่งแถว
พื้นที่หนาตัดประสิทธิผล, Ae = 0.85Ag = 0.85(2.35) = 2.00
แรงที่หนาตัดประสิทธิผลรับได = 0.5(4,000)(2.00) = 4,000 ก.ก. > 2,460 ก.ก. OK
ตรวจสอบอัตราสวนความชะลูด, L/r = 112/0.78 = 143.6 < 300 OK
 2) ทอนรับแรงอัด:
แรงอัดมากที่สุดเกิดขึ้นใน L7U6 และ L7U8 = 604 กก. ความยาว 2.02 เมตร
อัตราสวนความชะลูด L/r = 202/0.78 = 259 > 200 NG

เลือกหนาตัดใหญขึ้น L65 x 65 x 6 มม. (A = 7.53 ซม.2, rmin = 1.27 ซม.)

หรือใชหนาตัดคู 2 L40 x 40 x 3 มม. (A = 2(2.35) = 4.70 ซม.2)
y
Ix = 2 ( 3.45 ) = 6.90 ซม.4 Control

Iy = 2 ( 3.45 ) + 4.70 ( 1.07 )2 = 12.28 ซม.4

x x

y
rmin = 6.90 / 4.70 = 1.21 cm

อัตราสวนความชะลูด L/r = 202/1.21 = 167 < 200 OK

หนวยแรงอัดที่ยอมให, Fa = 387.7 กก./ซม.2

หนาตัดรับแรงอัดได = (4.70)(387.7) = 1,822 กก. > 600 กก. OK

300 kg
300 kg 300 kg
300 kg 300 kg Max. Deflection:
300 kg 300 kg
300 kg 300 kg
300 kg 300 kg From analysis,
150 kg 150 kg

∆max = 1.64 cm
FREE FIX
< [1200/300 = 4.0 cm] OK
12 m

Free (Roller) Support Design: ชวงความยาวโครงถัก = 12 เมตร

สัมประสิทธิ์การยืดตัวเหล็กโครงสราง α = 12×10-6 /oc
ความเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ ∆T = 40 oC
slot α∆TL = 12×10-6×40×1,200 = 0.576 cm

Slot length = 2 × 0.576 + 1.6 = 2.75 cm USE 5 cm

BOLT ∅ 16 MM

2 cm

5 cm