M08 Fizik

Sila pilih menu:-
BAB 1 | BAB 2 | BAB 3 | BAB 4
FIZIK
BAB 5 | BAB 6 | BAB 7 | BAB 8 | BAB 9
PROJEK JAWAB UNTUK JAYA PAHANG 2006
Soalan aras rendah

1. Antara berikut yang manakah unit asas ?
A. Joule
B. Pascal
C. Kilometer
D. Kilogram
2. Antara berikut yang manakah kuantiti fizik terbitan ?

A. Suhu
B. Daya
C. Panjang
D. Arus Elektrik
3. Alat pengukur yang paling sesuai untuk mengukur tebal bagi 10 keping kertas
buku latihan anda ialah
A. Tolok skrew micrometer
B. Pembaris meter
C. Angkup vernier
4. Panjang gelombang suatu gelombang elektromagnet ialah 75 µm. Berapakah

bacaannya dalam unit m ?
-2
A. 7.5 x 10
-3
B. 7.5 x 10
-4
C. 7.5 x 10
-5
D. 7.5 x 10
-6
E. 7.5 x 10
2. Bacaan skala vernier di atas ialah

A. 2.09 cm
B. 2.30 cm
C. 3.09 cm
D. 3.90 cm
-1
3. Halaju 30 km j ialah
-1
A. 8.3 m s
-1
B. 10.5 m s
-1
C. 15.2 m s
-1
D. 20.7 m s
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Soalan objektif (aras rendah)

1. D 2. B 3. A
Soalan objektif (aras sederhana)
1. D 2. C 3. A
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Semua kuantiti berikut adalah kuantiti asas kecuali

A ketinggian
B jisim
C arus elektrik
D haba
2. “ Had laju di lebuh raya ialah 120 km j-1 “.

Nyatakan kuantiti fizik yang terlibat dalam pernyataan di atas.
A halaju, sesaran dan masa
B laju, jarak dan masa
C sesaran dan masa
D jarak dan masa
3. Siaran radio IKIM memancarkan gelombang radio pada 89·5 MHz.

Berapakah frekuensi gelombang dalam unit Hz?
A 89·5 x 10 12 Hz
B 8·95 x 10 6 Hz
C 8·95 x 10 7 Hz
D 8·95 x 10 9 Hz
4. Antara alat pengukuran yang berikut yang manakah mempunyai kepekaan
dan kejituan yang tinggi?
A neraca elektronik
B tolok skru mikrometer
C termometer
D jam randik
5. Rajah 1 menunjukkan ayunan bandul ringkas. Seorang pelajar mendapati

tempoh ayunan bertambah bila panjang tali bertambah.
Padankan pembolehubah yang terlibat dalam pemerhatian ini.
Pemboleh ubah manipulasi Pemboleh ubah bergerak balas
A tempoh panjang tali
B panjang tali tempoh
C frekuensi jisim ladung
D bilangan ayunan panjang tali
6. Antara ukuran berikut yang manakah yang paling pendek?

A 3·45 X 10 3 m
B 3·45 X 10 4 cm
C 3·45 X 10 7 mm
D 3·45 X 10 12µm
MODUL LATIHTUBI
<< >>
7. Seorang pelajar hendak mengukur diameter sebatang pensil.

Antara pernyataan berikut yang manakah merupakan langkah berjaga-jaga
semasa membuat pengukuran.?
A Elakkan ralat sifar semasa membuat pengukuran.
B Pembaris digunakan untuk mengukur diameter pensil.
C Diameter pensil diukur beberapa kali pada tempat yang berlainan untuk
meningkatkan kejituan.
D Angkup vernier digunakan untuk mengukur diameter pensil.
8. Rajah 2 menunjukkan satu tolok skru mikrometer yang digunakan dalam

mengukur diameter bebola. Berapakah jarak x?
A. 0·48 mm
B. 0·98 mm
C. 1·48 mm
D 2·50 mm
9. Rajah 3 menunujukkan carta pita detik yang diperolehi daripada gerakan troli
menuruni landasan terpampas geseran.Tiap-tiap keratan pita detik
mengandungi lima detik. Frekuensi jangkamasa detik ialah 50 Hz .
Berapakah pecutan troli itu?
A 20 cm s -2
B 200 cm s -2
C 240 cm s -2
D 400 cm s -2
MODUL LATIHTUBI
<< >>
10. Rajah 4 menunjukkan graf tempoh melawan panjang ladung.

Pilih pernyataan yang benar.
A. Tempoh bertambah dengan panjang ladung bertambah.
B. Tempoh berkadar langsung dengan panjang ladung.
C. Tempoh berkurang bila panjang ladung bertambah
D. Tempoh berkadar songsang dengan panjang ladung.
11. Tebal sekeping papan ialah 2.53 cm Jadual 1 menunjukkan bacaan

ketebalan papan itu yang diukur oleh empat pelajar yang berlainan, masing-
masing membuat empat kali pengukuran . Antara pelajar A, B, C dan D yang
manakah membuat pengukuran jitu tetapi tidak persis?
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Kuantiti Fizik (Physical Quantities)
1. Antara berikut,yang manakah merupakan unit S.I bagi kuantiti asas fizik?
A coulomb
B ampere
C ohm
D volt
2. Antara senarai berikut yang manakah mengandungi kuantiti asas sahaja?

A panjang, isipadu, ketumpatan
B masa, suhu, berat
C jarak, jisim, arus elektrik
3.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Kuantiti Fizik (Physical Quantities)
1) Jawapan = B
Ampere ialah unit S.I bagi kuantiti asas fizik iaitu arus elektrik.
2) Jawapan = C
Jarak jisim dan arus elektrik adalah kuantiti asas kerana tidak boleh ditakrifkan
dalam sebutan kuantiti fizik yang lain.
3)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Sebuah bas bertolak dari Kota Bharu menuju ke Kuala Lumpur pada jam 9.00
malam. Had bilangan penumpang bas itu ialah 40 orang. Jisim bas bersama
muatannya ialah 5 600 kg dan daya geseran purata antara tayar dan permukaan
jalan bagi keseluruhan perjalanan ialah 10 000 N. Bas tersebut bergerak
denganlaju purata 90 km j-1 dari Kota Bharu sebelum berhenti rehat di Pekan
Merapoh pada pukul 12.00 tengah malam hari yang sama. Setengah jam
kemudian bas itu meneruskan perjalanan ke Kuala Lumpur dengan laju purata 80
km j-1. Bas itu sampai ke destinasi pada jam 6.00 pagi hari berikutnya.
(a) Jadualkan semua kuantiti fizik dalam maklumat di atas dalam dua kumpulan.
[2 markah]
(b) Hitungkan jumlah jarak yang dilalui oleh bas itu bagi keseluruhan perjalanan.
[2 markah]
(c) Lakarkan graf jarak melawan masa bagi keseluruhan perjalanan bas itu.
[2 markah]
(d) Dari segi keselamatan, terangkan mengapa perlu ada had bilangan penumpang
dan had laju bagi bas itu.
……………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………….
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1 (a) Jadual 1 menunjukkan empat kuantiti fizik. Lengkapkan Jadual 1.
Kuantiti fizik Unit-unit SI. Kuantiti skalar / vektor
Momentum
Tenaga kinetik
Daya impuls
Impuls
JADUAL 1
[ 2 markah ]
(b) Tukarkan 72 kmj-1 kepada ms-1.
[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
1) a)
Kuantiti fizik Unit-unit SI. Kuantiti skalar / vektor
Momentum kgms −1 Vektor
Tenaga kinetik kgm 2 s −2 Skalar
Daya impuls kgms −2 Vektor
Impuls kgms −1 Vektor
b) (I) 20m/s
(ii) 2.5 x 10 −2 m 2
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1 Seorang pelajar menjalankan eksperimen untuk menentukan rintangan perintang, R.

Alat pengukur X dan Y disusun seperti dalam rajah 1.1.
R Y
RAJAH 1.1
(a) Namakan alat pengukur X dan Y.
(i ) X :…………………………………….
(ii) Y :…………………………………….
[ 2 markah]
(b) Sebelum suis dihidupkan sebuah ammeter menunjukkan bacaan seperti

rajah 1.2.
RAJAH 1.2
(i) Namakan jenis ralat yang ditunjukkan oleh ammeter itu?
............................………………………………………………………………
……
[ 1 markah]
(ii) Apabila suis dihidupkan bacaan ammeter adalah 2.6 A. Tentukan arus
yang mengalir.
...........................……………………………………………………………………
[ 1 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
1 (a)(i) 1
voltmeter
(ii) ammeter 1
(b)(i) Ralat sifar 1

(c) 2.6- 0.1 = 2.5 A 1
JUMLAH 4
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2 Sekumpulan pelajar menggunakan tolok skru mikrometer dan angkup

vernier untuk menentukan ketebalan 100 helai kertas. Bacaan yang
diperolehi ditunjukkan seperti di bawah
4.23 cm 4.12 mm 4.31 cm 4.11 cm 4.11 cm 4.12 cm 4.10 mm 4.14 mm
( a) Jadualkan semua bacaan di atas dalam dua kumpulan berdasarkan

alat pengukuran yang digunakan.
[2 markah ]
(b) Rajah 1 menunjukkan bacaan tolok skru mikrometer semasa
rahangnya dirapatkan.
RAJAH 1
(i) Tentukan ralat sifar bagi tolok skru mikrometer ini.
[1 markah]
(ii). Nyatakan bacaan yang sepatutnya dicatat oleh pelajar-pelajar itu

berdasarkan nilai ralat sifar yang ditentukan di (b) ( i).
[2markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
)
Tolok skru mikrometer Angkup vernier
4.12 mm 4.23 cm
4.10 mm 4.31 cm
4.14 mm 4.11 cm
4.11 cm
4.12 cm
b) (i) 0.04 mm (1m)

(ii) 4.12-0.04 = 4.18 mm
4.10-0.04 = 4.06 mm
4.14-0.04 = 4.10 mm (2m) betul 2 dapat 1 markah
MODUL LATIHTUBI
<< >>
sesaran,s / cm
10
A C 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2

masa,t / s
B -10
Rajah a Rajah b
Rajah b menunjukkan graf sesaran, s lawan masa, t suatu sistem bandul yang bergetar
seperti dalam rajah a.
a) Nyatakan perubahan tenaga yang berlaku kepada bandul bila bergerak dari A ke
………………………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
b) Di manakah kedudukan bandul apabila sesaran, s = 10 cm?
………………………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
c) Namakan kuantiti yang diwakili oleh s = 10 cm
………………………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
d) Tentukan tempoh ayunan bandul.
………………………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Pengukuran
Lembaran Kerja
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Lembaran Kerja
MODUL LATIHTUBI
<< >>
PROJEK JAWAB UNTUK JAYA (JUJ) 2006
Modul Topikal JUJ 2006
<< >>
PROJEK JAWAB UNTUK JAYA (JUJ) 2006
SKEMA JAWAPAN:
(a) 5.75 cm
(b) 7.89 cm
(c) 6.28 cm
Modul Topikal JUJ 2006
<< >>
PROJEK JAWAB UNTUK JAYA 2006
Inersia
<< >>
<< >>
<< >>
<< >>
PROJEK JAWAB UNTUK JAYA PAHANG 2006 1
RAJAH 1
Rajah 1 menunjukkan sebuah kereta mainan berjisim 0.5 kg disambung kepada sebuah
pemberat yang berjisim 1.0 kg dengan tali tak kenyal. Tali itu melalui sebuah takal yang
licin. Apabila pemberat itu dilepaskan , kedua-dua pemberat dan kereta mainan akan
bergerak.
(a) Berapakah kehilangan tenaga keupayaan gravity setelah pemberat itu jatuh
sejauh 0.5 m?
(b) Berapakah pemerolehan tenaga kinetic system yang bergerak setelah pemberat
jatuh sejauh 0.5 kg?
(c) Tentukan halaju kereta mainan itu selepas bergerak 0.5 m?
(d) (i) Nyatakan jenis gerakan kereta mainan itu setelah pemberat jatuh ke atas
lantai.
(ii)Beri keterangan kepada jawapan anda di (d)(i).
Skema Jawapan
(a) Ep = mgh
= 1(10)(0.5)
= 5J
(b) Ep = Ek = 5 J
(c) 5 = ½ ( 1) ( v)2
v = 2.6 m s-1
(d) (i) Halaju malar

(ii) Daya paduan = 0, oleh itu pecutan troli adalah sifar.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Bongkah kayu permukaan meja
m = 2 kg
Rajah menunjukkan sebuah bongkah kayu berjisim m = 2 kg berada dalam keadaan

pegun di atas satu permukaan meja yang licin. Bongkah tersebut dikenakan dua daya P
dan Q dengan tiga keadaan yang berbeza. Magnitud daya P dan Q masing-masing ialah
5 N dan 12 N .
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan daya paduan ?
…………………………………………………………………………………………
( 1 markah )
(b) Pilih keadaan di mana, arah daya P dan Q akan menghasilkan pecutan
-2
mengufuk 5.5 ms .
12 N
5N 12 N 12 N 600
5N
5N
Keadaan (a) Keadaan (b) Keadaan (c)
( 5 markah )
Bongkah kayu
m = 2 kg F = 20 N
Permukaan kasar
c) Bongkah itu kemudiannya ditarik dengan daya F= 20 N pada permukaan yang

-2
kasar seperti dalam Rajah. Jika pecutan yang terhasil ialah 6 m s ,
(i) Hitungkan magnitud daya geseran yang bertindak.
( 2 markah )
(ii) Nyatakan dua cara bagaimana daya geseran antara permukaan dapat
dikurangkan ?
……………………………………………………………….…………………
…………………………………………………………………….…………..
( 2 markah )
MODUL LATIHTUBI
<< >>
LATIHAN
Rajah di atas adalah graf halaju melawan masa bagi gerakan sebuah kenderaan
yang bergerak pada sebatang jalan yang lurus.
1. Berapakah jarak yang dilalui oleh kenderaan tersebut
(a) dari titik A ke B.
(b) apabila kenderaan itu bergerak dengan halaju yang seragam.
(c) apabila kenderan itu bergerak dalam keadaan nyahpecutan.
2. Hitungkan pecutan kenderaan itu
(a) pada masa t = 2.0 s
(b) pada masa t = 11.0 s
<< >>
Pelajar A
Pelajar B
Rajah 1
Rajah 1 di atas menunjukkan graf halaju-masa bagi dua orang pelajar A dan B dalam
satu ujian kepantasan berlari.
(a) (i) Berapakah jarak larian Pelajar A selepas 4 s ? [2 markah]
(ii) Hitungkan masa yang diambil oleh Pelajar A untuk membuat larian 100 m.
[2 markah]
(b) Berapakah masa yang diperlukan oleh Pelajar B jika ia sampai di garisan penamat
larian 100 m dengan halaju 4 ms-1 ?
[2 markah]
(c) (i) Pelajar yang manakah lebih layak dipilih untuk mewakili sekolah itu dalam acara
larian 100 m ?
[1 markah]
(ii) Berikan sebab bagi jawapan c (i) di atas. [1 markah]
<< >>
RAJAH 2
2 Rajah 2 menunjukkan graf halaju-masa bagi satu objek

yang jatuh dari sebuah bangunan. Jisim objek ialah 2 kg.
(a) Kira berat objek itu
……………………………………….............................................
[1 markah]
(b) Berapakah masa jasad itu bergerak tanpa pecutan?
……………………………………………………………………………..
[1 markah]
(c ) Kira sesaran yang dilalui oleh objek itu dalam 2 s

pertama.
……………………………………………………………….
[2 markah]
(d) Berapakah laju purata pergerakan objek itu?
…………………………………………………………….
[2 markah]
<< >>
LATIHAN
<< >>
-1
2 ms
[ 5 markah ]
P bebola besi ( 2 kg )
S
T
3.0 m permukaan licin
2.0
m
1.0 m
Q R
Permukaan
Kasar
Rajah menunjukkan sebiji bebola besi digolekkan melintasi PQRST. Permukaan kasar
QR mempunyai daya geseran 4 N.
a) Hitungkan
(i) Tenaga kinetik bebola besi di P
(ii) Tenaga keupayaan bebola di P
(iii) Jumlah tenaga bebola besi di P

[ 4 markah ]
b) (i) Hitungkan jumlah tenaga bebola apabila sampai di Q?
(ii) Hitungkan kerja yang dilakukan untuk mengatasi geseran sepanjang QR.
[ 4 markah ]
c) Hitungkan jumlah tenaga kinetik bebola di S.
[ 2 markah ]
d) Hitungkan laju bebola pada kedudukan T.
[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SOALAN 1
8.0 m
3.2 m
RAJAH 1
Sebutir bola keluli berjisim 2 kg dilepaskan dari ketinggian 8.0 m. Selepas

terkena lantai, bola keluli itu didapati melantun ke atas dan tinggi maksimum
yang dicapai oleh bola itu semasa gerakan ke atas ialah 3.2 m seperti pada
Rajah 1. Jika rintangan udara diabaikan dan pecutan graviti , g = 10 m s-2,
(a) berapakah tenaga kinetik bola keluli itu sejurus sebelum terkena
lantai?
(b) (i) berapakah tenaga kinetik bola keluli itu sejurus selepas terkena
lantai?
(ii) berapakah halaju maksimum bola keluli itu semasa gerakannya ke

atas?
(c) mengapakah bola keluli itu tidak dapat melantun ke tinggi asalnya?
SOALAN 2 50 N
300
8m
0.8 m
Satu bongkah kayu berjisim 20 kg ditarik naik disepanjang landasab condong oleh satu
daya 50 N yang bertindak pada sudut 30 0 dengan landasan itu. Tinggi bongkah kayu itu
setelah ditarik sejauh 8 m di sepanjang landasan ialah 0.8 m. Berapakah kerja yang
dilakukan untuk menentang geseran?
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Skema
Soalan 1
(a) mgh = 2 x 10 x 8 = 160 J

(b) Ep = Ek = mgh = 2 x 10 x 3.2 = 64 J
v = 8 ms-1
Soalan 2
Kerja = daya pada arah landasan x jarak yang dilalui
= 50 Kos 30 x 8
= 346.4 J
Tenaga Keupayaan = mgh = 20 x 20 x 0.8 = 160 J
Kerja yang dilakukan untuk menentang geseran = 346.4 – 160 = 186.4 J
MODUL LATIHTUBI
<< >>
RAJAH 3
4. Rajah 3 menunjukkan sebuah kapal terbang yang sedang terbang

dengan halaju malar 720 km j-1 pada suatu ketinggian tetap 5000 m
dari aras laut.
(a) Namakan daya F1
…………………………………………………………………………………….
[1 markah]
(b) Nyatakan hubungan antara daya F3 dengan F4
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(c) Berapakah halaju kapalterbang itu dalam m s-1?
[3 markah]
(d) Jika jisim kapal terbang ialah 30 000 kg, hitungkan momentumnya
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Sesaran / m
10
P S
1 2 3 4 5 6 masa / s
-5
-10
Graf pada rajah menunjukkan gerakan jasad bermula dari titik P sehingga ia berhenti
di S.
(a) Berapakah masa yang diambil oleh jasad itu untuk kembali ke kedudukan asal ?
…………………………………………………………………………………………….
( 1 markah )
(b) Berapakah masa objek itu bergerak pada arah bertentangan dengan gerakan
asal?
…………………………………………………………………….……
( 1 markah)
(c) Berapakah halaju purata jasad itu ?
( 2 markah )
(d) Lakarkan graf halaju-masa bagi gerakan jasad itu.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2. Sebiji bola getah kecil dilepaskan oleh seorang penumpang belon udara
panas yang sedang bergerak dengan laju malar.
Rajah 2
(a) Graf sesaran-masa untuk pemerhatian terhadap bola adalah seperti yang
ditunjukkan dalam Rajah 2.
(i) Nyatakan halaju bola pada ketika ia dilepaskan.
………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
(iii) Tandakan √ pada petak sepadan dengan pemerhatian yang
diperhatikan oleh penumpang dalam belon udara panas terhadap bola
getah itu.
: Pegun
: Seperti yang diperhatikan oleh pemerhati.
: Terus turun ke bawah

[ 1 markah ]
(b) Tinggi maksimum yang dicapai oleh bola dari permukaan tanah ialah 45 m.
(i) Cari jarak yang dilalui oleh bola getah dalam saat pertama.
[ 2 markah ]
(ii) Seterusnya, cari nilai H.

……………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Skema jawapan
a) (i) u=0
(ii) seperti pemerhatian
b) (ii) s = ut +1/2 at2

= 5 m gantian dan jawapan
(ii) H kurang dari 5 m

[ 1 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
0
45
Rajah menunjukkan sebuah kotak berjisim 80 kg diturunkan melalui landasan dengan

0 -2
kecondongan 45 dengan jalan. Pecutan kotak itu ialah 1.5 ms dan panjang landasan
ialah 2.0 m.
a) Apabila kotak itu sampai ke hujung landasan hitungkan,
(i) halajunya?
(ii) Tenaga kinetik yang diperolehinya.
b) Hitungkan kuantiti tenaga keupayaan yang hilang di sepanjang pergerakan

kotak.
c) BAndingkan jawapan anda di a)(ii) dan b).

(i) Hitungkan kerja yang dilakukan untuk mengatasi geseran antara kotak
dengan permukaan landasan.
(ii) Berapakah magnitud tenaga daya gerseran tiu?
MODUL LATIHTUBI
<< >>
7. Masa A Objek jatuh bebas B Halaju

-1
0s 0 ms
-1
1s 10 ms
-1
2s 20 ms
-1
3s 30 ms
-1
4s 40 ms
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan jatuh bebas?
………….…………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
(b) Berdasarkan rajah di atas
(i) Nyatakan satu cirri jasad jatuh bebas,
…………………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
(ii) Buatkan satu inferens mengenai jatuh bebas.
……………………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
(c) Hitungkan pecutan kedua-dua objek A dan B
MODUL LATIHTUBI
<< >>
siling siling
Tin
P Q
Air M N

Tangan
R
(i) (ii)
a) Rajah (i) di atas menunjukkan tin P dan Q yang kosong dan berisi air. Seorang
pelajar mendapati lebih sukar untuk menolak tin Q. Tuliskan satu inferens
tentang pemerhatian ini.
……………………………………………………………………………………………
[1 markah]
b) Rajah (ii) menunjukkan sebuah tin dilepaskan pada dua kedudukan M dan N
yang berlainan. Seorang pelajar mendapati dia memerlukan daya yang lebih
untuk menghentikan gerakan tin yang dilepaskan pada kedudukan M oleh
tangannya yang ditetapkan pada kedudukan R. Terangkan pemerhatian ini.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
[2 markah]
c) Berdasarkan pemerhatian di (i) dan (ii), nyatakan dua faktor yang mempengaruhi
magnitud momentum satu jasad.
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
[2 markah]
d) Jika tedapat satu lubang pada dasar tin berair dalam Rajah (ii) dan air keluar dari
itu. Bagaimanakah inersia tin itu berubah mengikut masa?
………………………………………………………………………………………………
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Rajah 1 menunjukkan graf halaju-masa bagi sebuah motosikal yang ditunggang

oleh seorang lelaki di sepanjang jalan yang lurus.
V /m s-1
8 P Q
t/s
0 2 4 6 8 10
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan halaju?
……………………………………………………………………………..
[ 1 markah ]
(b) Apakah kuantiti yang diwakili oleh garis OP?
…………………………………………………………………………….
[1 markah ]
(c) Pada saat ke berapakah lelaki itu mula menekan breknya?
…………………………………………………………………………….
[ 1 markah ]
(d) Kirakan berapakah jarak yang dilalui oleh lelaki itu dalam masa 4 saat
pertama.
[ 2 markah ]
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA JAWAPAN
Soalan 1.
(a) Kadar perubahan sesaran / sesaran
Masa
(b) Pecutan
(c) saat ke- 6
(d) Jarak = luas segitiga = ½ x 4 x 8
= 16 m
<< >>
MODUL LATIHTUBI
1. Rajah 2 menunjukkan graf halaju, v melawan masa, t yang diplotkan berdasarkan

pergerakan sebuah teksi yang membawa beberapa orang penumpang.
Halaju m/s
R
15
P Q
10
S
5
Masa, t/s
(a) Jika pemandu itu menekan pedal minyak pada tahap yang tetap dan jalan raya
adalah lurus dan licin. Apakah yang mungkin berlaku di..
(i) bahagian QR.
………………………………………………………………………………………………….
[1 markah]
(ii) bahagian RS.
…………………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(b)(i) Kira jarak yang dilalui dalam bahagian QR
[2 markah]
(ii) Kira pecutan dalam bahagian RS
[2 markah]
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA JAWAPAN:
(a) (i). Teksi itu menuruni jalan yang curam

(ii) Teksi itu bergerak menaiki jalan yang membukit / curam
(b) (i) Jarak yang dilalui = luas bawah graf = 125 m

(ii) Pecutan = - 1 m s-2
<< >>
MODUL LATIHTUBI
anak
spring
t
Rajah
2 Rajah 2 menunjukkan satu model ringkas pistol mainan yang menggunakan spring dan
anak panah untuk menembak satu sasaran.
(a) Nyatakan bentuk tenaga yang tersimpan dalam spring termampat.
..............................................................................................................................................
[1 markah]
(b) Terangkan perubahan bentuk tenaga apabila anak panah dilepaskan ?
..............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
[1 markah]
(c) Apakah yang berlaku kepada sesaran maksimum, jika anak panah yang lebih
kecil digunakan tetapi masih mempunyai jisim yang sama.
...............................................................................................................................................
[1 markah]
(d) Jika spring itu dimampatkan sebanyak 5 cm dengan daya 25N,

i) Berapakah tenaga yang tersimpan dalam spring itu.
[1 markah]
ii) Jika jisim anak panah itu 200g , berapakah halaju anak panah itu.
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 6 menunjukkan sebuah lori berjisim 8 000 kg sedang bergerak

dengan halaju 30 m -1 . Lori itu kemudiannya terlanggar bahagian
belakang kereta yang berjisim 1 500 kg yang sedang bergerak
dengan halaju 20 m s-1.
Kereta terseret oleh lori dan bergerak bersama lori sebelum berhenti
.
(a) Namakan jenis perlanggaran di atas.
…………………………………………………………………….
[1 markah]
(b) Kirakan halaju sepunya kereta dan lori selepas perlanggaran
[3 markah]
(c) Nyatakan tiga ciri keselamatan yang terdapat dalam sebuah kereta
untuk menjaga keselamatan penumpang-penumpang kereta.
……………………………………………………………………..
……………………………………………………………………
[3 markah]
(d) Terangkan mengapa penumpang terhumban ke hadapan semasa

perlanggaran berlaku
…………………………………………………………………..
………………………………………………………………….
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 3 menunjukkan sebuah kapal terbang yang sedang terbang

-1
dengan halaju malar 720 km j pada suatu ketinggian tetap 5000 m
dari aras laut.
(a) Namakan daya F1
…………………………………………………………………………………….
[1 markah]
(b) Nyatakan hubungan antara daya F3 dengan F4
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
-1
(c) Berapakah halaju kapalterbang itu dalam m s ?
[3 markah]
(d) Jika jisim kapal terbang ialah 30 000 kg, hitungkan momentumnya dan
Berikan jawapan anda dalam bentuk piawai.
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(a) (b)
Situasi (a) : Pelajar membaling bola dari atas “skate board”

Situasi (b) : Belon melepaskan udara dari dalamnya.
a) Apakah yang dimaksudkan dengan momentum?
………………………………………………………………….………………………
[ 1markah ]
b) Berdasarkan rajah (a) dan (b)
(i) Nyatakan pemerhatian yang menunjukkan ciri sepunya bagi kedua-dua

situasi tersebut.
….………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
(ii) Pada rajah tandakan arah pergerakan “skate board” apabila pelajar
membaling bola.
[ 1 markah ]
(i) Nyatakan konsep fizik dalam situasi di atas dan jelaskan.
……………………………………………………………………………………
[ 3 markah ]
(ii) Namakan prinsip yang tersebut dalam kedua-dua pemerhatian di atas?
……………………………………………………………………………………
[ 1markah ]
(iii) Nyatakan satu contoh penggunaan prinsip di atas?
………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2.
Bebola besi
Almari
Lantai
Rajah 2
Rajah 2 menunjukkan sebiji bebola besi yang berjisim 2 kg diletakkan di atas sebuah
almari yang mempunyai ketinggian 5 m dari lantai. Apabila bebola itu ditolak sedikit,
bebola akan jatuh secara tegak ke lantai.
(a) Dalam rajah di bawah, lakarkan graf halaju bebola itu, v, melawan masa, t yang
diambil untuk sampai ke lantai, sepanjang gerakan bebola itu.
t
[ 1 markah ]
(b) Hitung
(i) tenaga keupayaan graviti bebola besi itu sebelum ia jatuh.
[ 2 markah ]
(ii) halaju bebola besi sejurus sebelum mencecah lantai.
[ 2 markah ]
[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Skema jawapan
2. (a) v
t …………….[1]
(b) (i) Ep = mgh …………….[1]

= 2 (10) (5)
= 100 J # …………….[1]
(ii) Ep = Ek ……………..[1]
100 = ½ mv2
= ½ (2) v2
2
v = 100
v = 10 m s-1 # ……………..[1]
Jumlah [ 5 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 1 menunjukkan seorang budak sedang berada di paras tertinggi sebuah papan
gelongsor sebelum menggelongsor ke bawah. Budak itu berjisim 30 kg dan papan
gelongsor itu tingginya 2 m.
budak
Papan
gelongsor
(a) (i). Namakah jenis tenaga yang dipunyai oleh budak itu sebelum dia menggelongsor.
………………………………………………………………………………………
……….
[1 markah]
(ii) Hitungkan tenaga yang anda namakan di (a) (i)
[2 markah]
(b)(i) Budak itu menggelongsor ke bawah dengan kelajuan 5 m s-1, berapakah tenaga
yang hilang
semasa budak itu menggelongsor?
[3 markah]
(ii) Terangkan mengapa ada tenaga yang hilang.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
………………………………………………………………………………………………
…..
[1 markah]
(c) Satu kusyen lembut diletakkan di bawah papan gelongsor itu. Terangkan tujuan
meletakkan kusyen lembut itu.
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………
[2 markah]
SKEMA JAWAPAN:
(a) (i) Tenaga keupayaan graviti

(ii) 30 x 10 x 2 = 600 J
(b) (i) Tenaga kinetik = ½ x 30 x (5)2

= 15 x 25
= 375 J
(ii) Tenaga hilang kerana berubah kepada tenaga haba dan bunyi
(c) Kusyen lembut berfungsi memanjangkan masa mendarat. Oleh itu daya impuls
berkurang/kecil.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Permukaan licin
6m
RAJAH 3
3. Rajah di atas menunjukkan suatu objek berjisim 4 kg pada kedudukan

6m dari permukaan lantai bergerak dengan halaju 200cm/s.
(a) Apakah perubahan tenaga yang berlaku apabila objek bergerak dari
R ke S ?
[1 markah]
(b) Hitungkan
(i) tenaga kinetik di R
[2 markah]
(ii) tenaga keupayaan di R
[2 markah]
(iii)jumlah tenaga di S
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
P R
30 cm
Q
Rajah 11
1. Sebuah bandul ringkas terdiri daripada satu ladung berjisim 400 g diikatkan
kepada seutas tali. Untuk memulakan ayunan, ladung itu ditarik ke P setinggi 30
cm di atas kedudukan terendah Q seperti dalam Rajah 11.
a) Antara kedudukan P, Q dan R , di manakah ladung itu mempunyai
i. tenaga kinetik maksimum ?
……………………………………………………………………………………….
ii. tenaga keupayaan maksimum ?
……………………………………………………………………………………….
b) (i) Berapakah tenaga keupayaan ladung itu apabila ia berada di P ?
ii) Apakah yang berlaku pada tenaga keupayaan ladung itu apabila ia berada
di Q ?
…………………………………………………………………………………………
iii) Hitungkan laju ladung itu apabila ia berada di Q.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2. troli 3.0 m
Takal licin
Permukaan meja beban

licin tali
1.8 m
lantai
Rajah 12
Satu beban berjisim 1 kg diikat kepada sebuah troli yang berjisim 2 kg melalui
satu takal licin oleh tali yang tak elastik seperti dalam Rajah 12.
a) Beban itu berada setinggi 1.8 m dari permukaan lantai.
i) Apakah jenis tenaga yang dipunyai oleh beban itu ?
…………………………………………………………………………………………..
ii) Hitungkan nilai tenaga yang anda nyatakan dalam (i).
b) Beban itu dilepaskan.

i) Apakah yang berlaku kepada tenaga yang anda nyatakan dalam (i) ?
………………………………………………………………………………………..
ii) Kirakan halaju beban dan troli sejurus sebelum beban terkena lantai.
iii) Apakah yang berlaku kepada gerakan troli itu apabila beban menyentuh
lantai ?
………………………………………………………………………………………
iv) Beri sebab bagi jawapan anda dalam (b) (iii).
……………………………………………………………………………………..
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(a) (b)
Rajah (a) dan (b) menunjukkan dua kaedah yang digunakan oleh seorang mekanik untuk
menggerakkan kereta yang rosak. Suatu daya tetap F = 500 N digunakan untuk menolak
dan menarik kereta dalam kaedah A dan B.
(a) (i) Kaedah yang manakah lebih mudah untuk menggerakkan kereta tersebut ?
…………………………………………………………………………………
( 1 markah )
(ii) Nyatakan sebab untuk jawapan anda di (a)(i).
…………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
( 1 markah )
(b) Daya geseran bertindak antara kereta dan permukaan jalan pada kedua-dua
kaedah adalah 200 N. Hitungkan
(i) daya paduan mengufuk bertindak pada kaedah A.
( 1 markah )
(ii) daya paduan mengufuk bertindak pada kaedah B.
( 2 markah )
(iii) pecutan kereta yang dialami oleh kaedah B.
( 2 markah )
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1.
Rajah (a) Rajah (b)
Rajah (a) menunjukkan sebuah roket sedang dilancarkan dan rajah (b) menunjukkan
sepucuk senapang melepaskan tembakan.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan momentum?

[1 markah]
(b) Berdasarkan pemerhatian pada rajah (a) dan (b) , hubungkaitkan keadaan
gerakan roket dan senapang untuk membuat kesimpulan tentang konsep fizik
yang berkaitan.
Nyatakan konsep fizik tersebut.
[5 markah]
(c) Sebuah roket dilancarkan tegak dari permukaan bumi. Jelaskan bagaimana roket
dilancarkan dan nyatakan faktor yang mempengaruhi pecutan roket.
[4 markah]
(d) Rajah di atas menunjukkan model sebuah belon udara. Cadangkan

pengubahsuaian yang perlu dilakukan untuk menjadikan sebuah belon udara
panas yangboleh naik dan turun pada aras yang tertentu.
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Jawapan
(a) (i) Menyatakan definisi momentum 1

Hasil darab jisim dengan halaju // jisim x halaju // m x v
(b) M1 menjelaskan rajah (a)

Roket tertolak ke atas apabila bahanapi dilepaskan
(dengan laju) ke bawah
M2 menjelaskan rajah (b)
Senapang teranjak ke belakang apabila peluru dilepaskan
ke depan.
M3 menghubungkait konsep rajah (a) dan (b)
Momentum ke hadapan akan menghasilkan momentum ke
belakang
M4 kesimpulan atau penerangan konsep
Jumlah momentum ke hadapan = jumlah momentum ke
belakang
M5 menyatakan konsep
Prinsip Keabadian Momentum 5
(c) Penerangan pelancaran roket

M1 Bahan api dan hidrogen dibakar menghasilkan gas ekzos
yang dilepaskan ke bawah.
M2 Gas ekzos menghasilkan momentum ke bawah dan
menjana momentum ke depan dan melancarkan roket.
M3 Menyatakan faktor yang mempengaruhi pecutan roket
jisim roket//tarikan graviti//geseran udara (satu saja)
M4 Penjelasan faktor
Jisim yang kecil menambah pecutan // gravity yang kecil
menambah pecutan // gerseran udara yang rendah 4
menambah pecutan
(d) Pengubahsuaian beserta penerangan
M1 Jisim belon dan bakul yang kecil
M2 Menambahkan pecutan
M3 Gas yang mudah terbakar
M4 Menghasilkan tenaga yang lebih besar
M5 Dinding belon tahan haba
M6 Tidak lebur kerana pemanasan
M7 Saiz belon yang besar
M8 menghasilkan daya tujah yang tinggi
M9 Dinding belon yang kedap udara 10

M10 Udara panas tidak terlepas keluar dari belon
20
JUMLAH
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(a) ( b)
Rajah (a) menunjukkan seorang penjaga gol menunjukkan satu cara menangkap bola yang
sedang bergerak dengan halaju yang tinggi hasil tendangan seorang pemain bola sepak.
Rajah (b) menunjukkan cara kedua menangkap bola tersebut.
(a) (i) Apakah yang perlu dilakukan oleh pemain bola sepak itu supaya bola itu
bergerak dengan halaju yang tinggi ?
( 1 markah )
(ii) Berdasarkan Rajah 8(a) dan 8(b) di atas, nyatakan ciri-ciri yang sama
yang dialami semasa menangkap bola tersebut. Hubungkaitkan ciri-ciri
itu untuk membina satu konsep fizik dan namakan konsep itu.
( 5 markah )
(b) Terangkan mengapa seorang penerjun membengkokkan kakinya semasa

mendarat di atas tanah ?
Berikan satu contoh lain penggunaan konsep ini dalam kehidupan harian dan
jelaskan.
( 4 markah )
(c) Rajah menunjukkan sebuah kereta. Dengan menggunakan konsep fizik,

terangkan pengubahsuaian yang perlu dibuat supaya keselamatan penumpang
kereta tersebut dapat ditingkatkan.
( 10 markah )
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 1
1. Rajah 1 menunjukkan dua keadaan semasa kereta berhenti secara tiba-tiba.
Pemandu dalam Rajah 1(a) mengalami kecederaan yang lebih serius berbanding
dengan pemandu dalam Rajah 1(b) yang memakai tali pinggang keledar semasa
kereta mengalami nyahpecutan yang bermagnitud besar.
(a) (i) Apakah maksud nyah pecutan?
[1 markah]
(ii) Dengan merujuk kepada Rajah 1 (a), terangkan mengapa pemandu itu
terhumban ke hadapan apabila beliau tidak memakai tali pinggang keledar.
(iii) Bandingkan Rajah 1(a) dan 1(b), terangkan peranan tali pinggang keledar.
[4 markah]
(b) Selain tali pinggang keledar, sesetengah kereta juga dipasangkan dengan
beg udara. Mekanisme beg udara membolehkannya berkembang dan
mengisikan ruang di antara pemandu dengan stering apabila kereta diberhentikan
dengan tiba-tiba semasa kemalangan. Terangkan bagaimana beg udara tersebut
boleh menyelamatkan pemandu kereta.
[3 markah]
(c) Keselamatan kereta selalu diutamakan oleh pembina kereta. Jika anda ialah
seorang pengusaha sebuah syarikat yang membina kereta salun, bagaimanakah
anda dapat memastikan struktur kereta dan alatan yang dipasangkan kepadanya
boleh menjadikan kereta yang dibina lebih selamat semasa digunakan?
MODUL LATIHTUBI
<< >>
[10 markah]
SKEMA JAWAPAN
1.(a) (i) Kadar perubahan halaju yang negatif/halaju menjadi semakin kecil. [1]
(ii) - Pemandu ini mempunyai inersia.
[1]
- Keadaan asal pemandu itu ialah bergerak.
[1]
- Apabila kereta diberhentikan dengan tiba-tiba, inersia pemandu itu
mengekalkan pemandu itu dalam keadaan yang bergerak.
[1]
- Oleh itu, halaju penumpang melebihi kereta dan pemandu itu bergerak
ke hadapan relatif kepada kereta.
[1]
(iii) - Tali pinggang keledar menahan pemandu daripada gerakan ke hadapan.

[1]
- Pemandu itu tidak berlanggar dengan storing dan kaca depan yang boleh
mencederakannya.
[1]
(b) - Beg itu akan terkena pada pemandu itu dan menahan pemandu daripada
berlanggar dengan storing dan kaca depan.
[1]
- Beg itu kenyal dan dapat memanjangkan masa berhenti pemandu itu
[1]
- Dengan ini, daya impuls yang dialami oleh pemandu dapat dikurangkan.
[1]
- Ruang penumpang diperkukuhkan oleh bahan seperti keluli.
[1]
- Supaya tidak mudahremuk.
[1]
- Stering mudah kempis digunakan
[1]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
- Untuk mengurangkan daya hentamankeatas pemandu.

[1]
- Bahagian hadapan dan belakang kereta mudah remuk.
[1]
- Untuk memanjangkan masa berhenti dan mengurangkan daya impuls semasa
kemalangan.
[1]
- Dashboard kereta dialaskan dengan bahan yang lembut.
[1]
- Untuk menyerap daya jika pemandu atau penumpang terhentam padanya.
[1]
- Kaca depan yang pecah dalam keadaan berselerak.
[1 ]
- Supaya tidak berbentuk tajam yang boleh mencederakan penumpang semasa
pecah.
[1]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah (a) Rajah (b)
Rajah di atas menunjukkan dua keadaan semasa sebuah lori yang

membawa muatan berhenti secara tiba-tiba. Muatan dalam rajah (a)
terkawal kedudukannya berbanding muatan dalam rajah (b) semasa lori
mengalami nyah pecutan.
(a) (i) Apakah maksud nyah pecutan?

(1 markah)
(ii) Berdasarkan pemerhatian pada Rajah (a) dan Rajah (b)

nyatakan ciri-ciri sepunya keadaan muatan semasa lori
dibrek secara tiba-tiba. Hubungkaitkan ciri-ciri itu untuk
menjelaskan suatu konsep fizik dan namakan konsep
berkenaan.
(5 markah)
(b) Terangkan mengapakah ruang memandu sebuah lori

disambungkan dengan ruang muatan menggunakan bahan kenyal?
(4 markah)
(c) Jika anda seorang pengusaha sebuah syarikat pengeluar lori untuk
muatan tinggi, bagaimanakah anda dapat memastikan struktur lori
secara keseluruhannya selamat digunakan.
(10 markah)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TRIAL MELAKA 2005
Seorang pelajar menjalankan satu eksperimen untuk mengkaji hubungan antara

halaju troli, v dan ketinggian, h. Susunan radas eksperimen seperti yang
ditunjukkan pada Rajah 1. Tinggi troli di atas landasan ialah h. Jangka masa
detik berfrekuensi 50 Hz dipasang.
Pita detik
Jangka masa detik Troli
Bekalan kuasa
Rajah 1
Pada awal eksperimen tinggi bongkah h dimulai dengan 20.0 cm. 10 detik
dipilih daripada bahagian tengah pita detik untuk menghitung halaju seperti yang
ditunjukkan di Rajah 2(a). Eksperimen diulangi dengan menggunakan ketinggian
bongkah 30.0 cm, 40.0 cm, 50.0 cm dan 60.0 cm. Keratan 10 detik pada
bahagian tengah pita detik yang diperolehi ditunjukkan seperti pada Rajah 2(b),
2(c), 2(d) dan 2(e).
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2(a) 2(b) 2(c) 2(d) 2(e)

Rajah 2
(a) Bagi eksperimen yang diterangkan di halaman 3,

kenal pasti ;
(i) pembolehubah yang dimanipulasikan,
..................................................................…………………
MODUL LATIHTUBI
<< >>
[1 markah]
(ii) pembolehubah bergerak balas
………………………………………………………………
[1 markah]
(iii) pembolehubah yang dimalarkan.
……………………………………………………………...
[ 1 markah]
(b) Ukur panjang pita pada Rajah 2(a), 2(b), 2(c), 2(d) dan 2(e)
apabila ketinggian berlainan digunakan.
Dalam setiap pengukuran, hitungkan halaju dengan
persamaan berikut:
Halaju = Panjang pita, y

Masa 10 detik
Jadualkan keputusan anda bagi h, y dan v pada ruang yang

disediakan di bawah.
[6 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(c) Pada kertas graf di halaman 6, lukiskan graf v melawan h.

[5 markah]
(d) Berdasarkan graf anda, nyatakan hubungan antara v dan h.
[1 markah]
(e) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga dalam eksperimen ini
…………………………………………………………….
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1 Rajah 1.1 dan Rajah 1.2 menunjukkan kedudukan pasu dan tali-tali kenyal apabila pasu
berlainan saiz digantung pada tali tersebut.
RAJAH 1.1 RAJAH 1.2
Menggunakan maklumat pada rajah di atas;

(a) buat satu inferens yang sesuai, [1 markah]
(b) buat satu hipotesis yang sesuai dan boleh disiasat, [1 markah]
(c) terangkan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda menggunakan
gelang getah, dan lain-lain radas.
Dalam penerangan anda jelaskan perkara berikut:
(i) tujuan eksperimen

(ii) pembolehubah yang terlibat dalam eksperimen itu
(iii) senarai radas dan bahan
(iv) susunan radas
(v) prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pembolehubah dimanipulasikan
dan kaedah mengukur pembolehubah bergerak balas
(vi) cara bagaimana anda akan menjadualkan data
(vii) cara bagaimana anda akan menganalisis data
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
Markah
1 1 (a) 1 Menyatakan inferens yang sesuai
Jisim // Berat objek digantungkan mempengaruhi sudut, θ, antara
2 tali kenyal // Panjang tali kenyal // Jarak tegak
1 (b) 1 Menyatakan hipotesis yang boleh disiasat
Semakin besar jisim // berat, semakin kecil sudut θ
Semakin besar jisim // berat, semakin panjang tali kenyal.
Semakin besar jisim // berat, semakin besar jarak tegak
10 (c) 10 Menerangkan rangka kerja eksperimen yang sesuai dengan lengkap
1 Menyatakan tujuan eksperimen
Mengkaji hubungan antara jisim // berat dengan sudut θ
2 Menyatakan PUM dan PUB

PUM – jisim // berat
PUB – sudut θ
3 Menyatakan p/u yang dimalarkan

Jarak antara 2 titik tetap // Kekenyalan tali
4 Senarai radas dan bahan yang lengkap

Gelang getah, pemberat // plastisin dan neraca, protraktor,
paku
5 Menyatakan pemasangan radas yang berfungsi

Dua batang paku / penyokong dipasang tetap pada jarak 12 cm
Gelang getah diregang antara dua titik tetap
Pemberat digantung pada bahagian tengah gelang getah //
Rajah berlabel
6 Menyatakan kaedah untuk mengawal PUM

Satu pemberat 20 g digantungkan pada bahagian tengah gelang
getah
7 Menyatakan kaedah mengukur PUB

Sudut θ diukur dengan menggunakan protraktor
8 Ulang eksperimen sekurang-kurangnya 4 kali

Ulang prosedur dengan jisim pemberat 40 g, 60 g, 80 g dan
100 g
MODUL LATIHTUBI
<< >>
9 Menjadualkan data
Merekodkan data dalam jadual berikut :
Jisim pemberat / Sudut θ / º
g
20
40
60
80
100
7. Menyatakan bagaimana data data dianalisis
Lukiskan graf sudut θ melawan jisim.
JUMLAH
12
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Seorang peladang ingin mengalihkan batu besar yang menghalang perjalanan

beliau ke ladang kepunyaannya. Pada mulanya beliau tidak menghadapi
masalah bila tidak membawa beban. Setelah diletakkan batu amat sukar untuk
menggerakkan kereta kuda itu.
RAJAH 3.1
Menggunakan maklumat dalam pemerhatian anda ;
a) Buat satu inferens yang sesuai. [1 markah]
b) Nyatakan satu hipotesis yang sesuai dan boleh disiasat. [1 markah]
c) Reka bentuk satu eksperimen untuk menyiasat hipotesis
yang anda nyatakan di (b).
Pilih radas yang sesuai, seperti plastisin,bilah gergaji dan lain.
Dalam penerangan anda, jelaskan perkara-perkara berikut :
(i) tujuan eksperimen,
(ii) pembolehubah yang terlibat dalam eksperimen itu,
(iii) senarai radas dan bahan,
(iv) susunan radas,
(v) prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal
pembolehubah
dimanipulasi dan kaedah mengukur pembolehubah
bergerakbalas,
(vi) cara bagaimana anda akan menjadualkan data,
(vii) cara bagaimana anda akan menganalisis data.
[10markah]
MODUL TOPIKAL
<< >>
SKEMA JAWAPAN SOALAN 1

a. Membuat inferens
Kereta kuda yang mengandungi batu besar lebih sukar digerakkan
daripada kereta kuda yang kosong. M1
b. Membuat hipotesis
Semakin besar jisim sesuatu objek semakin besar nilai inersianya. M2
c. i.Tujuan
Mengkaji hubungan antara jisim dan inersia M3
ii. Pemboleh ubah
1.dimanipulasikan : jisim plastisin
2.bergerak balas : tempoh ayunan gergaji besi M4
3.dimalarkan : amplitud ayunan gergaji besi M5
iii. Senarai radas
Gergaji besi, pengapit G, plastisin yang berlainan jisim dan jam randik M6
iv. susunan radas M7
v.Kaedah mengawal pemboleh ubah dimanipulasikan

Eksperimen dimulakan dengan meletakan plastisin berjisim 20 g M8
kemudian diikuti dengan menyesarkan gergaji besi
vi. Kaedah mengawal pemboleh ubah bergerak balas M9
Dengan menggunakan jam randik,ukur masa untuk 10 ayunan.
Bahagikan masa dengan 10 untuk mendapat nilai tempoh ayunan.
vii.Ulangan eksperimen M10
Eksperimen diulangi dengan 4 jisim yang berlainan, 30,40,50,60
MODUL TOPIKAL
<< >>
viii.Penjadualan data M11
Jisim ( m) Masa untuk 10 ayunan Tempoh ayunan T = t /10

/g t1 t2 Purata t
20
30
40
50
60
viii.Menganalisis data M12
T2
Atau TERIMA AYAT :Graf T2 melawan m diplot
JUMLAH MARKAH 12
MODUL TOPIKAL
<< >>
Rajah 1
1. Sebuah lori yang menuruni bukit, melanggar sebuah kereta yang bergerak pada
arah yang sama seperti Rajah 1. Selepas pelanggaran kereta bergerak pada
arah yang sama dengan lori.
Berdasarkan pemerhatian di atas;
(a) Nyatakan inferens yang boleh dibuat. [1 markah]
(b) Bina satu hipotesis yang sesuai untuk penyiasatan. [1 markah]
(c) Huraikan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda. Dalam
huraian anda nyatakan dengan jelas tentang perkara-perkara berikut.
i. Tujuan eksperimen.
ii. Pemboleh ubah eksperimen.
iii. Susunan radas.
iv. Kaedah mengawal pemboleh ubah yang dimanipulasikan.
v. Kaedah mengawal pemboleh ubah yang bertindak balas.
vi. Ulangan eksperimen.
vii. Penjadualan data.
viii. Kesimpulan. [10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
monyet
Papan anjal
(a)
Orang utan
Papan anjal
(b)
Seekor monyet berada di atas papan terjun anjal di sebuah kolam renang
dan menghenjut papan anjal itu seperti dalam rajah (a). Kemudian, datang
seekor orang utan dan menghenjut papan anjal yang sama seperti dalam
rajah (b)
Berdasarkan pemerhatian di atas,
(a) Nyatakan inferens yang boleh dibuat. [1 markah]
(b) Binakan satu hipotesis yang sesuai untuk suatu penyiasatan

dijalankan.
[1 markah]
(c) Huraikan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis

anda. Dalam huraian anda, nyatakan dengan jelas tentang perkara-
perkara berikut :
(i) Tujuan eksperimen

(ii) Pemboleh ubah eksperimen
(iii) Senarai radas dan bahan
(iv) Susunan radas
(v) Kawalan pemboleh ubah dimanipulasikan
(vi) Kaedah mengukur pemboleh ubah bergerak balas
(vii) Ulangan eksperimen
(viii) Penjadualan data
(ix) Menganalisis data
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SOALAN 2
Seorang lelaki yang menolak sebuah troli yang penuh dengan barang yang dibeli dari sebuah
pasaraya telah terlanggar sebuah troli kosong yang diletakkan di tepi dinding pasaraya tersebut.
Setelah berlanggar, troli kosong terseret bersama troli penuh muatan sejauh beberapa meter ke
hadapan.
Troli kosong
Troli penuh muatan
Berdasarkan pemerhatian itu,

(a) Nyatakan satu inferens yang boleh dibuat.
(b) Nyatakan satu hipotesis untuk suatu penyiasatan.
(c) Dengan menggunakan radas seperti jangkamasa detik, troli dan lain-lain, terangkan satu
rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda.
Dalam penerangan anda, jelaskan perkara berikut;
i. Tujuan eksperimen
ii. Pembolehubah yang terlibat dalam eksperimen itu
iii. Senarai radas dan bahan
iv. Susunan radas
v. Prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pembolehubah yang dimanipulasi
dan kaedah mengukur pemboleh ubah yang bergerak balas.
vi. Cara anda akan menjadualkan data
vii. Cara anda akan menganalisis data
[12 markah]
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA JAWAPAN
Inferens : Kedua-dua troli akan bergerak bersama-sama selepas perlanggaran

Hipotesis: Jumlah momentum sebelum dan selepas perlanggaran adalah sama
Tujuan: Untuk mengkaji hubungan momentum sebelum dan selepas perlanggaran
Pembolehubah dimanipulasi: Jumlah momentum sebelum pelanggaran
Pembolehubah bergerakbalas: Jumlah momentum selepas pelanggaran
Pembolehubah dimalarkan: Ketinggian landasan / kecondongan landasan/ jisim troli
Definisi secara operasi: Jisim troli diwakili oleh bilangan troli
Jumlah momentum dikira dari rumus :
M1U1 + M2U2
Senarai radas: bekalan kuasa, landasan pampas geseran, jangka masa detik , pita detik, dawai
penyambung, troli, bongkah kayu, plastisin jarum peniti.
Susunan radas:
Pita detik
Troli B Pegun
jmd A jarum plastisin
B
bongkah
landasan pampas geseran
au
Kaedah:
1. Landasan dicondongkan supaya pampas geseran
2. Troli B diletakkan di tengah landasan, pegun.
3. Bekalan kuasa dihidupkan dan serentak troli A dilepaskan.
4. Halaju troli A dikira sebelum dan selepas perlanggaran
Halaju = panjang pita 10 detik

0.2
5. Ulangan eksperimen: sebanyak 4 kali

6. Jadual data:
Sebelum perlanggaran Selepas perlanggaran
Jisim Jisim Halaju Jumlah Halaju Jumlah
A B A Momentum sepunya momentum
1 1
2 1
1 2
2 2
3 2
7. Kesimpulan: Jumlah momentum sebelum dan selepas perlanggaran adalah sama
<< >>
MODUL LATIHTUBI
Berdasarkan Rajah A dan Rajah B ,seorang pemandu lori mendapati bahawa lebih
sukar memulakan gerakan yang membawa muatan berbanding dengan lori yang
kosong.Beliau juga mendapati lebih sukar untuk memberhentikan lori yang berisi
muatan berbanding dengan lori yang kosong.
Berdasarkan situasi di atas ;

(a) Nyatakan inferens yang boleh dibuat. [ 1 markah ]
(b) Binakan hipotesis yang sesuai untuk penyiasatan anda [ 1 markah ]
Dalam penerangan anda, jelaskan perkara berikut:

(iv) susunan radas
(v) prosedur eksperimen termasuk kaedah pembolehubah dimanipulasi dan
kaedah mengukur pembolehubah bergerakbalas
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Rajah 3 menunjukkan seorang kanak-kanak dan seorang dewasa duduk di atas

buaian yang sama jenis. Didapati buaian orang dewasa lebih susah digerakkan
dan diberhentikan berbanding dengan buaian kanak-kanak.
Berdasarkan pemerhatian di atas :

(a) Nyatakan inferens yang boleh dibuat
[1 markah]
[1 markah]
(c) Huraikan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda itu.
Dalam huraian anda, nyatakan dengan jelas tentang perkara-perkara
berikut:
(ii) Pembolehubah eksperimen
(iv) Susunan radas
(v) Kaedah mengawal pemboleh ubah dimanipulasikan
(vi) Kaedah mengukur pemboleh ubah bergerak balas
(vii) Penjadualan data
(viii) Menganalisis data
(10 markah)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
NO JAWAPAN MARKAH
1. (a) Inersia jasad bergantung kepada jisimnya 1
(b) Semakin bertambah jisim semakin besar inersia jasad 1
(c) (i) Mengkaji hubungan antara jisim dengan inersia 1
(ii)Pemboleh ubah dimanipulasi : jisim 2
Pemboleh ubah bergerak balas: Inersia
Pemboleh ubah dimalarkan: panjang bilah gergaji/ kekerasan bilah gergaji
(mesti dapat 2 betul 1 markah, 3 betul 2 markah)
(iii) Jisim: Jisim objek/ jisim plastisin yang dipasangkan pada hujung bilah gergaji
Inersia: tempoh ayunan bilah gergaji
(iv) Bilah gergaji, plastisin, jam randek, neraca tiga alur, pengapit G 1
(v)
[(iv) dan (v) betul 1 markah]
(vi) Plastisin (pemberat) yang berjisim, m= 20 g ditimbang dan disesarkan sedikit 1

supaya berayun secara megufuk.
(vii)Masa untuk 10 ayunan yang lengkap,t diambil dengan jam randik dan 1
direkodkan. Tempoh ayunan, T= t/10 neraca inersia dihitung.
(viii)Ulang esperimen untuk jisim plastisin,m=30g, 40g, 50g dan 60g. 1
(ix) Jadual m,t dan T dibina
(x) Garf T/s melawan m/g berkecerunan positif 1
1
1
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 3 menunjukkan tiga buah papan gelongsor licin dengan sudut condongan
yang sama di sebuah taman rekreasi. Seorang budak yang menggelongsor dari
bahagian atas ketiga-tiga buah papan gelongsor mendapati laju beliau sebelum
mencecah tanah adalah paling besar bagi papan gelongsor C dan paling
perlahan bagi papan gelongsor A.
(c) Huraikan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda
itu. Dalam huraian anda nyatakan dengan jelas tentang perkaraperkara
berikut:

(ii) Pemboleh ubah eksperimen
(iii) Definisi pemboleh ubah secara operasi
(iv) Senarai radas dan bahan
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(v) Susunan radas

(vi) Kaedah mengawal pemboleh ubah dimanipulasi
(vii) Kaedah mengukur pemboleh ubah bergerak balas
(viii) Ulangan eksperimen
(ix) Penjadualan data
(x) Menganalisis data
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Bola Bola
Span Kayu
Rajah (a) Rajah (b)
Rajah (a) menunjukkan apabila sebiji bola jatuh di atas permukaan span yang
lembut, lantunan bola tersebut adalah kurang berbanding dengan permukaan
kayu yang keras pada Rajah (b). Berdasarkan pemerhatian di atas,

[ 1 markah ]
(b) Binakan hipotesis yang sesuai untuk suatu penyiasatan

[ 1 markah ]
(c) Dengan menggunakan radas dan bahan seperti permaidani, rumput,

dan lain-lain, huraikan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji
hipotesis anda itu.
Dalam penerangan anda, nyatakan dengan jelas tentang perkara yang

berikut.

(iv) Susunan radas
(v) Prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pembolehubah
yang dimanipulasi dan kaedah mengukur pembolehubah
bergerakbalas.
(vi) Cara anda menjadual data
(vii) Cara anda menganalisis data
[ 10 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TENAGA KINETIK & KEUPAYAAN

1. Seketul batu berjisim 0.5 kg dilontar tegak ke atas dengan halaju awal 6 m s-1. Hitungkan
a. tenaga kinetik batu di awal gerakannya
b. tenaga keupayaan batu pada kedudukan tertingginya
c. jarak bagi keududkan tertingginya dari tempat lontaran.
2. Sebiji bola tenis berjisim 0.2 kg bergerak dengan laju 4 m s-1. Hitungkan tenaga kinetik yang
ipunyai oleh bola tenis itu.
3. Sebiji bebola besi berjisim 3 kg diangkat secara tegak pada jarak 3 m s-1. Hitungkan
pertambahan tenaga keupayaan batu itu.
4. A
landasan licin
0.6 m
B
Sebuah troli berjisim 1.0 kg dilepaskan menuruni landasan licin yang mempunyai tinggi
tegak 0.6 m. Hitungkan
a. tenaga keupayaan yang dimiliki oleh troli A
b. tenaga kinetik troli di B
c. halaju troli di B
5. Sebuah kereta berjisim 800 kg dipecutkan daripada 10 m s-1 kepada 15 m s-1, kira
a. tenaga kinetik awal kereta itu
b. tenaga kinetik akhir kereta itu
c. kerja yang dilakukan untuk memecut kereta itu
6. Seketul batu dijatuhkan dari tingkat atas sebuah bangunan setinggi 80 m. Diberi jisim batu
ialah 50 g. Kira
a. kehilangan tenaga keupayaan batu itu
b. pemerolehan tenaga kinetik batu itu ketika sebelum mengena tapak bangunan
c. halaju batu itu sebelum menyentuh tapak bangunan.
7. Seorang ibu menaikkan anaknya ke atas papan gelongsor secara tegak setinggi 1.0 m. Jika
anaknya berjisim 13 kg, kira
a. kerja yang perlu dilakukan oleh ibu itu
b. tenaga keupayaan graviti yang diperolehi oleh anaknya.
8. Sebuah kereta berjisim 900 kg dipecutkan daripada halaju 20 m s-1 kepada 25 m s-1.
Kira
a. tenaga kinetik awal
b. tenaga kinetik kinetik akhir
c. kerja yang idlakukan untuk memecut kereta itu.
9. Sebiji guli dijatuhkan dari pegun secara mencancang. Kira halaju guli itu setelah jatuh
setinggi 12.0 m.
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA JAWAPAN
1. a. 7.2 J
b. 7.2 J
c. 1.8 m
2. 2.4 J
3. 90 J
4. a. 6.0 J
b. 6.0 J
c m s-1
5. a. 40 000 J
b. 90 000 J
c. 90 000 – 40 000 = 50 000 J
6. a. 40 J
b. 40 J
d. 40 m s-1
7. a. 130 J
b. 130 J ( sama dengan jawapan a)
8. a. 180 000 J
b. 281 250 J
c. 281 250 – 180 000 = 101 250 J
9. 15.5 m s-1
<< >>
MODUL LATIHTUBI
1. F/N
Rajah menunjukkan graf daya regangan
F melawan pemanjangan, bagi
20 sejenis spring. Kira
a. Kerja yang dilakukan untuk
15 meregangkan spring sebanyak 8 cm
b. tenaga keupayaan kenyal yang
tersimpan dalam spring itu apabila
diregangkan sebanyak 8 cm itu.
5
l/cm
0 2 4 6 8
F/N
2.
40 Rajah menunjukkan graf regangan -
pemanjangan suatu spring. Kira
meregang spring sebanyak 40 cm
20 b.Tenaga keupayaan kenyal yang
tersimpan dalam spring itu apabila
diregang sebanyak 40 cm.
l/cm
0 10 20 30 40
Daya/N
3. Rajah menunjukkan graf daya melawan
20 pemanjangan spring. Kira
15 meregang spring sebanyak 8 cm
b. Tenaga keupayaan kenyal yang
10 tersimpan dalam spring itu apabila
diregang sebanyak 8 cm itu.
5
l/cm
0 2 4 6 8
4. F/N
20 Satu daya ufuk digunakan untuk menarik

seketul blok kayu berjisim 2 kg di atas
sebuah meja licin. Jika blok kayu itu
pegun pada awalnya, kira tenaga kinetik
selepas ditarik sejauh 6 m.
0 s/m
2 6
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA JAWAPAN
1. a. 0.6 J
b. 0.6 J
2. a. 8.0 J
b. 8.0 J
3. a. 0.8 J
b. 0.8 J
4. 100 J
<< >>
MODUL LATIHTUBI
MENGIRA HALAJU DAN PECUTAN DARIPADA PITA DETIK
Mula t
1.
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
0.6 cm 1.0 cm
Sesaran awal S1 =………………………
Masa untuk satu detik, t = ………………………
Halaju awal u =………………………
Sesaran akhir, S2 = ………………………
Halaju akhir v =………………………
Masa untuk 10 detik , t =………………………
Pecutan, a= v–u =
t
2.
Mula
● ● ● ● ● ● ●
1.2 cm 1.8 cm
Halaju awal , u =
Halaju akhir , v =
Masa , t=
Pecutan, a =
SKEMA JAWAPAN:
<< >>
MODUL LATIHTUBI
1. Sesaran awal = 0.6 cm

Masa untuk satu detik = 0.02 s
Halaju awal = 30 cm s-1
Sesaran akhir = 1.0 cm s-1
Halaju akhir = 50 cm s-1
Masa untuk 10 detik = 0.2 s
Pecutan = 100 cm s-2 atau 1.0 m s-2
2. Halaju awal = 60.0 cm s-1

Halaju akhir = 90.0 cm s-1
Masa = 0.1 s
Pecutan = 300 cm s-2
<< >>
MODUL LATIHTUBI
Panjang / cm
Panjang / cm
10 10
8
8 6
6
4 4
2 2
Bilangan detik Bilangan

detik
(a) (b)
Rajah (a) menunjukkan gerakan sebuah troli dengan pecutan seragam dan Rajah (b)
menunjukkan gerakan sebuah troli kedua dengan nyahpecutan seragam. Setiap pita detik
mengandungi 10 detik dan frekuensi jangka masa detik ialah 50 Hz.
Bagi Rajah (a) dan Rajah (b), tentukan
i. Jumlah sesaran
ii. Halaju purata
iii. Halaju awal
iv. Halaju akhir
v. pecutan Rajah (a) dan nyahpecutan Rajah (b)
3. Nyatakan corak gerakan troli yang dicatatkan pada setiap pita detik di bawah.
Panjang /cm Panjang/cm Panjang/cm
`
Masa Masa Masa
4 Nyatakan jenis-jenis gerakan dalam graf di bawah:

Sesaran sesaran sesaran sesaran
Masa Masa Masa Masa
<< >>
MODUL LATIHTUBI
5. Nyatakan jenis-jenis gerakan dalam graf di bawah:

Halaju Halaju Halaju Halaju
Masa Masa Masa

Masa
6. Empat keratan pita detik berikut diperolehi daripada gerakan troli yang berlainan.
Jangkamasa detik yang digunakan ialah 50 detik sesaat.
Hitungkan halaju purata dan pecutan troli.bagi empat keratan pita detik di bawah.
● ● ● ● ● ● ●
10 cm
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
20 cm
● ● ● ● ●
40 cm
● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
50 cm
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
Rajah (a)
i. Jumlah sesaran = 30 cm
ii. Halaju purata = Jumlah sesaran = 30 cm = 300 cm s-1

Masa 5 x 10 x 0.02 s
iii. Halaju awal, u = 2 cm = 10 cm s-1

10 x 0.02 s
iv. Halaju akhir , v = 10 cm = 50 cm s-1

10 x 0.02s
v. Pecutan, a = 40 cm = 50 cm s-2
4 x 0.2 s
Rajah (b)
i. Jumlah sesaran = 30 cm
ii. Halaju purata = 300 cm s-1
iii. Halaju awal = 50 cm s-1
iv. Halaju akhir = 10 cm s-1
v. Pecutan , a = - 50 cm s-1
3. (i) Halaju seragam

(ii) Halaju bertambah seragam // Pecutan seragam
(iii) Halaju berkurang seragam // Nyahpecutan
4. (i) Halaju sifar // jasad pegun // jasad dalam keadaan rehat

(ii) Halaju sekata // seragam
(iii) Halaju bertambah
(iv) Halaju berkurang
5. (i) Halaju malar / pecutan sifar

(ii) Halaju sekata/seragam // Pecutan sekata
(iii) Pecutan bertambah
(iv) Pecutan berkurang // nyahpecutan
<< >>
MODUL LATIHTUBI
PADUAN DAN LERAIAN DAYA
1. Dua daya 8 N dan 6 N bertindak pada satu titik . Berapakah

a. magnitud maksimum
b. magnitud minimum yang mungkin bagi paduan dua daya itu.
2.
F1 = 4 N F1= 5N F2=6N
60o
100o F1= 8 N
F2 = 3 N F2= 5 N
3.
F = 300 N
5 kg 2 kg
20 kg 8 kg 3 kg
Kira
a. daya paduan pada pemberat
b. pecutan pemberat
C. tegangan tali takal
4. Daya geseran = 4 N
3 kg 12 kg 1.5kg
meja licin
0.5 kg
2 kg 8 kg
Suatu beban terletak di atas sebuah meja mengufuk , ditarik oleh beban yang
tergantung oleh sebuah takal.
Kira:
a. Daya paduan pada pemberat
b. Pecutan pemberat
c. Tegangan tali takal
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA JAWAPAN:
1. (a) 14 N
(b) 2 N
2. (a) 5 N
(b) 6.4 N
(c) 12 N
3. (a) 100 N , 30 N ,10 N

(b) 5.0 m s-2 , 2.083 m s-2 , 2 m s-2
4. (a) 20 N, 80 N, 1 N
(b) 2.31 m s-2 , 4 m s-2 , 0.5 m s-2
(c) 6.63 N, 48 N, 4.75 N
<< >>
MODUL LATIHTUBI
ARAS RENDAH
1. Hitungkan momentum jasad-jasad berikut:
a. Seorang budak berjisim 50 kg sedang berlari dengan halaju 5 m s-1
b. Sebiji kelapa berjisim 2 600 g yang sedang jatuh dengan halaju 4.0 m s-1
c. Sebuah troli berjisim 2.0 kg yang sedang bergerak dengan halaju 30 cm s-1
2 m -1s 5 m s-1
A B
2. Rajah menunjukkan dua buah troli berada bertentangan arah. Selepas perlanggaran kedua-dua
troli melekat dan bergerak bersama-sama. Apakah yang berlaku kepada jumlah momentum
sebelum dan selepas perlanggaran?
ARAS SEDERHANA
1 Dua buah kereta P dan Q, masing-masing berjisim 2 000 kg dan 3 000 kg yang sedang
bergerak pada arah yang sama dengan halaju masing-masing ialah 10 m s-1 dan 15 m s-1
2. Sebuah lori berjisim 10 000 kg yang sedang bergerak dengan halaju 18 m s-1 dan sebuah
kereta berjisim 4 000 kg yang sedang bergerak dengan halaju 20 m s-1 pada arah yang
bertentangan
3. Sebuah troli berjisim 3 kg bergerak dengan halaju 0.40 m s-1 berlanggar dengan sebuah troli
berjisim 1 kg yang sedang bergerak dengan halaju 0.20 m s-1 pada arah bertentangan. Selepas
perlanggaran, kedua-dua troli bergerak bersama-sama. Kira halaju sepunya troli itu.
4. Sebuah kereta berjisim 2 000 kg bergerak dengan halaju 10 m s-1 berlanggar dengan sebuah
kereta berjisim 3 000 kg yang bergerak dengan halaju 20 m s-1 dalam arah yang bertentangan.
Berapakah jumlah momentum dua buah kereta itu sejurus selepas perlanggaran?
5. Seorang budak melompat ke atas satu troli pegun dengan halaju 6 m s-1 Jika jisim troli adalah
setengah jisim budak itu, berapakah halaju sepunya budak dengan troli itu dalam m s-1
6. Dua buah troli X dan Y berjisim 3 kg dan 5 kg masing-masing bergerak pada arah yang
bertentangan. Kedua-dua troli bergerak dengan laju 2 m s-1. Hitungkan jumlah momentum
dua troli itu dalam unit kg m s-1.
7. Sepucuk pistol yang berjisim 1.5 kg menembak keluar satu das peluru berjisim 50 g dengan
halaju 200 m s-1, berapakah halaju pistol itu dalam m s-1
8. Satu troli berjisim 2 kg dan bergerak dengan halaju 6 m s-1 berlanggar dengan satu troli
pegun. Selepas perlanggaran, kedua-dua troli melekat dan bergerak bersama dengan halaju 2
m s-1. Berapakah jisim troli dalam unit kg?
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA JAWAPAN
ARAS RENDAH
1 a. 250 kg m s-1
b. 10.4 kg m s-1
c. 0.6 kg m s-1
2. Tidak berubah
ARAS SEDERHANA
1. 65 000 kg m s-1
2. 100 000 kg m s-1
3. 0.25 m s-1
4. 40 000 m s-1
5. 4
6. 4
7. –6.7
8. 4.0
<< >>
MODUL LATIHTUBI
LIF DAN TAKAL
1. Seorang budak beratnya 500 N berdiri di atas sebuah mesin penimbang yang terletak di atas
lantai sebuah lif. Berapakah bacaan pada mesin penimbang itu apabila lif itu
i. memecut ke atas dengan pecutan 2 ms-2

ii. bergerak ke atas dengan halaju seragam 2 m s-2
iii. memecut ke bawah dengan pecutan 2 m s-2
2. Seorang penumpang 50 kg berdiri di dalam sebuah lif yang sedang bergerak ke atas dengan
pecutan seragam 3 m s-2. Kira berat penumpang itu.
3. Seorang penumpang 50 kg berdiri di dalam sebuah lif yang sedang bergerak ke bawah
dengan pecutan seragam 2 m s-2. Kira berat penumpang itu.
4. Seorang yang berjisim 40 kg berdiri di atas sebuah alat penimbang dalam sebuah lif.
Berapakah bacaan alat penimbang apabila
i. lif pegun
ii. lif memecut ke atas dengan pecutan 2 m s-2
iii. lif bergerak ke atas dengan halaju seragam
iv. lif bergerak ke atas dengan nyahpecutan 2 m s-2
v. lif memecut ke bawah dengan pecutan 2 m s-2
5. Seorang pelajar berjisim 50 kg berdiri di atas sebuah mesin penimbang did dalam sebuah lif.
Semasa lif itu tidak bergerak, bacaan mesin penimbang ialah 500 N. Berapakah bacaan mesin
penimbang itu apabila lif itu sedang bergerak ke bawah dengan pecutan 2.5 m s-2?
6. Seorang pekerja berjisim 60 kg berdiri di atas sebuah mesin penimbang. Pekerja itu
menggunakan satu takal yang licin untuk menaikkan beban berjisim 20 kg. Berapakah bacaan
mesin penimbang
i. apabila beban tergantung dalam keadaan pegun

ii. apabila beban ditarik baik dengan pecutan 2 m s-2
iii. apabila beban naik dengan halaju seragam 4 ms-1
iv. apabila beban diturunkan dengan pecutan 3 ms-2
7. Rajah menunjukkan dua jasad yang masing-masing berjisim 2 kg dan 3 kg disambung dengan
seutas tali ringan memalui satu takal licin. Berapakah pecutan sistem itu?
2kg
3kg
<< >>
MODUL LATIHTUBI
8. Satu daya 80 N menarik satu beban yang berjisim 5 kg memalui satu takal licin seperti dalam
rajah. Berapakah pecutan yang dialami oleh beban itu?
5kg
9. Rajah menunjukkan satu beban berjisim 2 kg menarik sebuah troli berjisim 3 kg pada satu
permukaan yang mempunyai daya geseran 5 N melalui satu takal licin. Beban itu dilepaskan
supaya sistem itu dibiarkan bergerak secara bebas. Berapakah pecutan sistem itu?
3 kg
2 kg
10. Rajah menunjukkan satu beban tergantung yang berjisim 8 kg menarik satu beban mengufuk
12 kg yang terletak di atas sebuah meja mengufuk yang licin. Pecutan sistem itu ialah
12 kg
8kg
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA
6. (a) T = mg = 20 (10) = 200
F = mg – T = 60 (10 ) – 200 = 400 N
(b) F = 600 – 400 = 200 N
(c) F = 400 N
(d) T = mg – ma = 200 – 60 = 140 N
F = 600 – 140 = 460 N
<< >>
MODUL LATIHTUBI
PENYELESAIAN MASALAH GRAF GERAKAN LINEAR

1. Sebuah kereta bergerak dengan halaju 20 m s-1 memecut dengan seragam sehingga mencapai
30 m s-1 dalam masa 10 saat. Kereta itu bergerak dengan halaju 30 m s-1 selama 30 saat dan
kemudian berhenti dalam masa 5 saat.
Hitungkan:
a. pecutan semasa 10 saat yang pertama
b. nyahpecutan semasa 5 saat terakhir
c. jumlah jarak yang dilalui
2. Sebuah kereta bermula dari keadaan pegun dan mengalami pecutan seragam untuk bergerak
sejauh 200 m dalam masa 5 saat. Selepas 5 saat, kereta itu bergerak dengan halaju malar
selama setengah minit. Kereta itu kemudiannya berhenti dalam masa 10 saat. Hitungkan:
a. pecutan kereta semasa 5 s yang pertama
b. halaju kereta selepas 5 s
c. nyahpecutan kereta
d. jumlah sesaran kereta
e. lakarkan graf pecutan lawan masa
3. Sebuah kereta sedang bergerak dengan halaju 20 m s-1 dan berada pada jarak 52 m dari
sebuah lampu isyarat apabila pemandu kereta melihat warna lampu isyarat bertukar kepada
merah. Brek kereta ditekan dan kereta mengambil masa 5.0 s untuk berhenti.
Hitungkan:
a. nyahpecutan kereta
b. jarak pergerakan kereta selepas brek ditekan sehingga kereta berhenti
c. jarak kereta dari geris berhenti lampu isyarat selepas kereta berhenti
4. Sebuah kereta memecut dengan seragam daripada keadaan rehat untuk mencapai laju u m s–1
dalam masa 6 saat. Kereta itu terus bergerak dengan laju tetap ini selama 28 saat. Kemudian
breknya ditekan dan kereta bergerak dengan nyahpecutan seragam selama t1 saat sebelum
berhenti.
a. Lakarkan satu graf halaju-masa bagi gerakan kereta itu.
b. Diberi jarak yang dilalui oleh kereta itu semasa brek ditekan ialah dua per tiga daripada
jarak yang dilaluinya semasa memecut. Cari nilai t1.
c. Diberi juga jumlah jarak yang dilaluinya ialah 495 m, cari nilai u
5. Seorang pelajar berlatih menunggang motosikal. Graf halaju-masa di bawah menunjukkan

keadaan gerakan pelajar tersebut.
V m/s
10
0 1 2 3 4 5 6 7 8 t/s
-5
<< >>
MODUL LATIHTUBI
a. Tentukan sesaran motosikal itu selepas t = 0,2,4,5, dan 8 saat. Seterusnya wakilkan
kedudukan motosikal pada sesaran-masa itu dalam satu rajah
b. Tentukan
i. jumlah jarak yang dilalui oleh motosikal itu.
ii. Sesaran motosikal itu dari tempat permulaan setelah bergerak selama 8 saat.
c. Tentukan
i. laju purata motosikal itu.
j. halaju purata motosikal itu
sesaran/m
6.
20
Masa/s
2 4 6 8 10 12
(a) Berapakah sesaran objek itu pada t = 2.0 s?

(b) Bilakah objek mula menjadi
(i) pegun
(ii) Bertentangan dengan arah gerakan
(c) Berapakah halaju objek pada masa
(i) t = 5. 0 s
(ii) t = 9.0 s
(d) Berapakah jumlah
(i) sesaran
(ii) jarak yang dilalui
(e) Berapakah halaju purata bagi objek itu?
(f) Lakarkan graf v melawan t bagi gerakan ini
7. Halaju / m s-1
10
2
Masa/ s
2 4 6 8 10
<< >>
MODUL LATIHTUBI
(a) Berapakah halaju awal objek?

[1 markah]
(b) Berapakah pecutan objek pada masa
(i) t = 3.0 s
(ii) t = 6.0 s
[1 markah]
(c) Berapakah jarak yang dilalui oleh objek pada masa
(i) t = 0 s ke t = 2 s
(ii) t = 2 s ke t = 4 s
(iii) t = 4 s ke t = 8 s
(iv t = 8 s ke t = 10 s [1 markah]
(d) Berapakah halaju purata bagi gerakan?
[1 markah]
8.
Halaju m s-1
20
2 4 6 16
- 20
Rajah 1
Rajah 1 menunjukkan satu graf halaju –masa untuk sebuah motosikal yang hendak ke arah utara dan
kemudian mematah balik pada satu ketika. Arahke utara diambil sebagai positif.
(a) Cari pecutan untuk bahagian PQ.
[1 markah]
(b) Berapa lamakah motosikal itu bergerak dengan halaju seragam?

[1 markah]
(c) Kira jarak yang dilalui oleh motosikal semasa ia bergerak menghala ke arah utara.
[2 markah]
(d) Kira jarak yang dilalui semasa motosikal bergerak menghala ke arah selatan.
[2 markah]
(e) Berapakah sesaran motosikal dari titik asal apabila t = 16 saat?
[1 markah]
(g)Tentukan laju purata dan halaju purata motosikal dalam tempoh 16 saat itu.
[1 markah]
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA JAWAPAN:
1. a. a = 30 – 20 = 1 m s-2
10
b. a = 0 – 30 = -6 m s-2
5
c. Jumlah jarak = Luas di bawah graf = 250 + 900 + 75 = 1 225 m
2. a. s = ut + ½ at2
200 = 0(5) + ½ (a) (5)2 e. Lakaran graf
a
a = 16 m s-2 16
b. s = ½ (u + v) t
200 = ½ x v x 5
v = 80 m s-1 5 35 46 t
c. a = v – u = 0 – 80 = - 8 m s-2 -8
t 10
d. Jumlah sesaran = 200 + 2 400 + 400 = 3 000 m
3. a. a = 0 – 20 = - 4. 0 m s-2
5.0
b. ½(20 + 0) (5) = 50 m
c. Jarak behenti dari garis berhenti = 52 – 50 = 2
5. a. sesaran = 0m, 10 m, 30 m, 35m, 27.5m

b. i. 42.5 m
ii. 27.5 m
c. i. 5.3 m/s
ii. 3.4 m/s
6.
(a) t = 2. 0 s, sesaran = 10 m
(b) (i) t = 4 .0 s
(ii) t = 8.0 s
(c) (i) v = 0 m s-1
(ii) v = - 20/2 = - 10 m s-1
(d) (i) s = -20 m
(ii)Jarak = 20 + 20 + 20 = 60 m
(e) Laju purata = 60 / 12 = 5 m s-1
(f)
7
(a) 10 m s-1
(b) (i) a = 6 / 2 = 3 m s-2
(ii) a = 6 / 4 = 2.3 m s-2
(c) (i) s = 2 x 10 = 20 m
(ii) s = ½ (2) (14) = 14 m
(iii) s = ½ (14) (4) = 28 m
(iv) s = ½ (2) (10) = 10 m
(d) Halaju purata = Jumlah jarak = 20 + 14 + 28 + 10 = 7.4 m s-1
Masa 10
<< >>
MODUL LATIHTUBI
8
(a) a = 20 / 2 = 10 m s-2
(b) 4–2=2s
(c) Jarak = ½ (20)(2 + 6) = 80 m
(d) Jarak = ½ (6) (20) = 60 m
(e) 80 - 60 = 20 m
(f) Laju purata = 80 + 60 = 140 =
16 16
Halaju purata = 20 = 1.13 m s-1
12
<< >>
MODUL LATIHTUBI
GRAF HALAJU - MASA

1. Rajah 1 menunjukkan graf halaju-masa bagi gerakan satu objek.
Halaju (m s-1)
10
0
2 4 6 8 10 Masa(s)
Berapakah
i. halaju awal objek
ii. pecutan objek pada masa t = 3.0 s dan 6.0 s
iii. jarak yang dilalui oleh objek pada masa
a. t = 0 s ke t = 2 s
b. t = 2 s ke t = 4 s
c. t = 4 s ke t = 8 s
d. t = 8 s ke t = 10 s
iv. Halaju purata bagi gerakan
2. Sebuah kereta bergerak dengan halaju 20 m s-1 memecut seragam sehingga mencapai
30 m s-1dalam masa 10 saat. Kereta itu bergerak dengan halaju 30 m s-1 selama 30 saat dan
kemudian berhenti dalam masa 5 saat.
(i) Lakarkan graf halaju melawan masa
(ii) Hitungkan:
a. pecutan semasa 10 saat yang pertama
b. nyahpecutan semasa 5 saat terakhir
c. jumlah jarak yang dilalui
3. Sebuah kereta bermula dari keadaan pegun dan mengalami pecutan seragam untuk bergerak
sejauh 200 m dalam masa 5 saat. Selepas 5 saat kereta itu bergerak pada halaju malar
selama 30 saat. Kereta itu kemudiannya berhenti dalam masa 10 saat.
(i) Lakarkan graf halaju-masa
(ii) Hitungkan:
a. halaju kereta selepas 5 s
b. pecutan kereta semasa 5 s yangpertama
c. nyahpecutan kereta
d. jumlah sesaran kereta
<< >>
MODUL LATIHTUBI 1
SKEMA JAWAPAN:
1. (i) Halaju awal , u = 10 m s-1
(ii) -3 m s-2 dan 1.5 m s-2
(iii) (a) Jarak = 10 x 2 = 20 m
(b) Jarak = ½ [10 + 4] x 2 = 14 m
(c) Jarak = ½[4 + 10] x 4 = 28 m
(d) Jarak = ½ x 10 x 2 = 10 m
(iv) 7.2 m s-1
2.(i)
v
30
20
10 40 45 t
(ii).(a) 1 m s-2
(b) –6 m s-2
(c) 1 225 m
3. (i)
v
t
0 5 35 45
(ii)(a) a = 16 m s-2
(b) v = 80 m s-1
(c) - 8 m s-2
(d) 3 000 m
<< >>
MODUL LATIHTUBI 2
Soalan
Rajah di bawah menunjukkan graf halaju - masa untuk sebuah kenderaan

semasa bergerak di sepanjang
(i) jalan rata dari A ke B.
(ii) selekoh dari C ke D.
(iii) Bukit dari D ke E dan.
(iv) Jalan rata dari E ke F.
(a) Hitungkan
i. pecutan;
ii. sesaran kenderaan itu bagi 4 saat pertama.
(b) Bagaimanakah pecutan kenderaan berubah semasa ia bergerak dari C ke

D?
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(c) Terangkan mengapa pecutan kenderaan menjadi sifar semasa ia bergerak

dari D ke E .
(d) Terangkan mengapa halaju kenderaan tersebut mula bertambah selepas titik
E.
(e) Anggarkan halaju purata kenderaan untuk 20.0 s yang pertama.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Jawapan :
(a) Pecutan = kecerunan graf
= = 1.0 ms-1
Jarak yang dilalui = luas di bawah graf
= 4x6+ x4x4
=32.0 m
(b) Dari C ke D, mengalami halaju seragam, oleh itu pecutan sifar.
(c) Dari D ke E daya yang di kenakan oleh engin kenderaan digunakan untuk
menentang komponen berat kenderaan ke bawah. Apabila kedua-dua daya
ini berada dalam keseimbangan, daya paduan adalah sifar, maka pecutan
lori menjadi sifar.
(d) Semasa di E dan F halaju lori bertambah
(e) Untuk 20.0 s pertama
Sesaran = 32.0 + { 2 x 10 } + { x 2 x 1} + { 14 x 11}
MODUL LATIHTUBI
<< >>
= 207.0 m
Halaju purata =
= = 10.4 ms
Kinematik: Gerakan Linear (Ulang Kaji Tingkatan 4)

LATIHAN
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Kinematik : Foto Stroboskop

LATIHAN
Rajah di atas menunjukkan gambar foto stroboskop bagi satu gerakan

sebuah troli yang menuruni satu landasan yang condong. Stroboskop
yang digunakan memancarkan cahaya sebanyak 20 kelipan sesaat.
(a) Hitungkan sela masa di antara dua imej troli dalam gambar foto
tersebut.
(b) Daripada rajah di atas tentukan:
i. jumlah sesaran.
ii. jumlah masa sesaran.
iii. halaju purata troli.
(c) Hitungkan pecutan troli.
Berikut ialah contoh jawapan bagi soalan-soalan latihan.
(a) Sela masa di antara dua imej troli
T= s = 0.05s
(b) i. Jumlah sesaran, s = 170 cm
MODUL LATIHTUBI
<< >>
ii. Jumlah masa gerakan = 4 x 0.05s = 0.2s

iii.
Halaju purata troli = cms-1
(c)
Pecutan troli =
Halaju awal, u = cms-1
Halaju akhir, v = cms-1
Masa, t = ( 4 – 1) x 0.05 = 0.2s
Pecutan, a = cms-2
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TENAGA KINETIK & TENAGA KEUPAYAAN

1. Seorang budak berjisim 40 kg sedang menaiki tangga yang panjangnya 5 m. Berapakah
tenaga keupayaan yang diperolehi budak itu ssemasa budak itu berada pada ketinggian 4 m
tegak dari lantai?
2. Seorang olahragawan berjisim 70 kg boleh berlari 100 m dalam masa 10 s. Hitungkan purata
tenaga kinetik olahragawan itu apabaila dia berlari.
3. Berapakah tenaga kinetik satu elektron yang berjisim 9.1 x 10 –31 kg dan bergerak dengan
halaju 1.0 x 10 7 m s-1 ?
4. Sebutir peluru berjisim 200 g bergerak dalam udara pada suatu ketinggian 250 m dengan
halaju 150 m s-1 . Berapakah jumlah tenaga keupayaan dan tenaga kinetiknya?
5. Suatu jasad berjisim 8.0 kg mengubah halajunya daripada 10 m s-1 kepada 15 m s-1 .
Berapakah perubahan tenaga kinetiknya?
6. Sebuah troli berjisim 800 g menggelongsor ke bawah di atas lorong yang licin dari tinggi
egak 5.0 m. Berapakah halajunya ketika troli itu sampai ke dasar lorong itu?
7. Seketul batu berjisim 0.2 kg dilontar tegak ke atas dengan halaju awal 5 m s-1 . Berapakah
pertambahana tenaga keupayaan batu itu pada kedudukan tertingginya?
8. Sebuah troli berjisim 2.0 kg dibiarkan menggelongsor ke bawah daripada keadaan rehat di
atas lorong pada tinggi tegak 2.0 m . Jika kerja yang dilakukan untuk menentang geseran dan
ialah 15 J , berapakah halaju troli itu ketika sampai ke dasar lorong itu?
2.0 m
9. Sebiji bola berjisim 0.2 kg dilontar tegak ke atas dengan satu halaju , v m s-1. Tinggi
maksimum yang boleh dicapai oleh bola itu ialah 15 m.
a. Berapakah perubahan dalam tenaga keupayaan bola itu?
b. Berapakah nilai halaju lontaran , v m s-1 itu?
10. Jasad A berjisim 500 g sedang bergerak dengan halaju seragam 12 m s-1 menuju jasad B
berjisim 1.5 kg yang berada dalam keadaan pegun. Selepas perlanggaran, jasad A berhenti
bergerak dan jasad B bergerak dengan satu halaju baru. Berapakah kehilangan tenaga kinetik
dalam sistem perlanggaran itu?
11. Seketul batu berjisim 50 g dibiarkan jatuh bebas dari suatu bangunan tinggi dan mencapai
halaju 20 m s-1 sejurus sebelum batu itu mengenai lantai. Tentukan tinggi bangunan itu.
12. Sebutir bola keluli berjisim 3.0 kg dijatuhkan dari suatu ketinggian 40 m dan bola melantun
setinggi 5 m. BErapakah tenaga kinetik maksumum bola itu ketika bola itu bergerak ke atas?
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA JAWAPAN:
1. TKp = mgh = 1 600 J
2. TKt = 3 500 J
3. TKt = 4.55 x 10 –17
4. Jumlah Tenaga = TKp + TKt = 2 7 50 J
5. Perubahan TKt = 500 J
6. TKp = TKt
v = 10 m s-1
7. TKp = 2.5 J
8. TKp = TKt + 15
v = 5 m s-1
9. Perubahan TKp = mgh = 30 J
10. Prinsip Keabadian Momentum = 0.5 x 12 = 1.5 x v
= 4 m s-1
TKt = 36 J
11. TKp = TKt
H = 20 m
12. TKt = TKp = mgh = 150 J
<< >>
MODUL LATIHTUBI
DAYA IMPULS
1. Nyatakan takrif
a. daya impuls
b. impuls
2. Nyatakan hubungan daya impuls dengan masa perlanggaran
3. Sebiji bola hoki berjisim 0.35 kg yang pegun dipukul. Halaju bola sejurus selepas dipukul ialah
15 m s-1. Masa hentaman kayu dengan bola hoki ialah 0.20 s
Berapakah
a. daya impuls pada bola hoki
b. daya impuls pada kayu pemukul
c. impuls pada bola hoki
4. Sebiji bola golf berjisim 500 g dipukul dengan kuat oleh seorang pemain golf. Didapati bola
golf itu mencapai halaju 8 m s-1 selepas satu pukulan yang bertindak salama 0.05 s.
Kira:
a. momentum awal bola golf itu
b. momentum akhir bola golf itu
c. daya impuls yang bertindak ke atas bola golf itu
5 Sebiji bola berjisim 200 g dijatuhkan dari tinggi 20 m. Selepas menghentam lantai, bola itu
melantun 5 m tegak ke atas.
Berapakah
a. halaju bola itu sejurus sebelum menghentam lantai
b. halaju bola itu sejurus selepas menghentam lantai
c. impuls yang berlaku pada bola itu
d. daya impuls yang bertindak ke atas bola itu jika selang masa hentaman ialah 0.02 s
e. daya impuls yang bertindak ke atas bola itu jika selang masa hentaman ialah 0.5 s
6. Dalam proses membenamkan sebatang cerucuk ke dalam tanah, halaju penghentak cerucuk
sejurus sebelum hentakan ialah 12 m s-1. Jisim cecucuk dan penghentak cerucuk itu masing-
masing ialah 400 kg dan 100 kg. Cerucuk dan penghentak sama-sama bergerak selepas
hentakanitu. Hitungkan
a. halaju cerucuk itu sejurus selepas hentakan
b. kedalaman cerucuk terbenam disebabkan hentakan itu jika daya geseran sekata tanah
terhadap cerucuk ialah 1 800 N.
7 Seorang pekerja melompat dari sebuah kotak besar setinggi 2m.

a. Terangkan cara yang perlu dilakukannya bagi mengelakkan kakinya cedera.
b. Cadangkan dengan memberi sebab, jenis kasut yang sesuai dipakai jika dia sentiasa perlu
melompat dari kotak-kotak yang tinggi semasa menjalankan tugas.
8 Dalam kempen kitar semula, pelajar 5 Arif ditugaskan mengemikkan tin-tin minuman
aluminium untuk menjimatkan ruang dalam beg plastik.Terangkan cara bagaimanakah
seharusnya pelajar itu lakukan agar kerja mereka sempurna dan cepat?
9. Seorang jurutera sebuah kilang kereta ditugaskan mengubahsuai sebuah kereta wira supaya
menjadi sebuah kereta lumba. Terangkan cara sebaiknya untuk membuat pengubahsuaian
terhadap kereta tersebut.
<< >>
MODUL LATIHTUBI 1
SKEMA JAWAPAN
3 a. 26.25 N
b. –26.25 N ( Hukum Newton ke tiga)
c. Impuls = 5.25 Ns
4 a. 0
b. 4 kg m s-1
c. 80 N
5. a. v = 20 m s-1
b. u = 10 m s-1
c. 6Ns
d. 300 N
e. 12 N
<< >>
MODUL LATIHTUBI 2
1. Terangkan semua fenomena di bawah:

a. Jubin lantai di rumah dapat dipecahkan dengan menggunakan sebatang tukul besi.
b. Seorang ahli karete dapat memecahkan papan tebal dengan menggunakan tangan.
c. Kayu hoki diperbuat daripada kayu yang keras
d. Antan dan lesung diperbuat daripada batu yang keras dan berat.
e. Seorang ahli sukan lompat tinggi memerlukan tilam tebal untuk mendarat.
f. Pemandu kenderaan di wajibkan memakai tali pinggang keledar.
g. Badan kenderaan diperbuat daripada bahan yang mudah remuk.
h. Alat-alat elektrik dibalut dengan polisterina ketika berada di dalam kotak.
2. Rajah 1 menunjukkan dua ketul plastisin yang serupa sebelum dilepaskan dari ketinggian
yang sama. Rajah 2 menunjukkan keadaan plastisin itu apabila menghempap kayu dan span.
Diperhatikan plastisin itu berhenti dengan lebih cepat apabila menghempap permukaan kayu.
Rajah 1
Rajah 2
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan momentum? [1 markah]
(ii) Perhatikan Rajah 1 dan Rajah 2. Bandingkan bentuk bebola plastisin,
permukaan kayu dan span sebelum dan apabila bebola plastisin menghempap
kedua-dua permukaan itu.
Hubungkaitkan perubahan bentuk bebola plastisin dan kedua-dua plastisin dan
kedua-dua permukaan itu untuk membuat satu kesimpulan tentang konsep
fizik yang berkaitan. [5 markah]
(b) Terangkan perubahan tenaga yang berlaku semasa plastisin itu dilepaskan
sebingga mencapai kedudukan seperti pada Rajah 2. [4 markah]
(c) Sebuah satelit kaji bumi dalam atmosfera bumi pada halaju yang tinggi dan
mencapai suhu yang tinggi. Kesan ini adalah disebabkan oleh tarikan graviti
bumi dan geseran udara.
Menggunakan konsep fizik yang sesuai, cadang dan terangkan rekabentuk atau
kaedah yang sesuai dilakukan supaya satelit dan peralatan di dalamnya:
(i) tidak rosak disebabkan suhu yang tinggi
(ii) tidak rosak disebabkan jatuh terhempas [10 markah]
<< >>
MODUL LATIHTUBI 1
BAB 2: KINEMATIK
1. Gerakan Linear
(a) Jarak ialah jumlah panjang lintasan yang dilalui oleh suatu objek
bergerak.
Jarak ialah kuantiti skalar
(b) Sesaran ialah jarak yang dilalui oleh objek dalam arah tertentu
Sesaran ialah kuantiti vektor.
CONTOH 1:
Ali bergerak ke utara sejauh 200 m kemudia dia membelok ke timur sejauh 100m.
Kira:
(i) Jumlah jarak yang dilalui oleh Ali
(ii) Jumlah sesaran yang dilalui oleh Ali
JAWAPAN
(i) Jumlah jarak = 200 m + 100 m
= 300 m
(ii) Jumlah sesaran = √ 2002 + 1002

= √ 50000
= 223.6 m
(c) Laju ialah kadar perubahan jarak atau perubahan jarak

terhadap
masa. Laju ialah kuantiti skalar.
Laju = jarak
Masa
(d) Halaju ialah kadar perubahan sesaran atau laju dalam

arah tertentu Halaju ialah kuantiti vektor.
Halaju = Sesaran atau v = s / t
Masa
(e) Pecutan ialah kadar perubahan halaju Pecutan ialah

kuantiti vektor. Jika nilai pecutan adalah positif bermakna
halajunya semakin bertambah tetapi jika bernilai negatif
bermakna halajunya semakin berkurang dan disebut
nyahpecutan
pecutan = perubahan halaju

Masa yang diambil
MODUL LATIHTUBI
<< >>
atau
a=v-u v = halaju akhir

t u = halaju awal
CONTOH 2:
Sebuah kereta bergerak dari keadaan pegun sehingga
mencapai halaju 15 m/s dalam masa 10 s. Kira pecutan kereta
tersebut ?
Diberi; u = 0 m/s v = 15 m/s t = 10 s a=?

a = v - u = 15 - 0
t 10
2
= 1.5 m/s
CONTOH 3:
Sebuah lori bergerak dari keadaan rehat dengan pecutan
sekata 3 m/s2. Kira halaju lori itu selepas 10 s ?
Diberi; u = 0 m/s a = 3 m/s2. t = 10 s v=?

a=v-u 3 =v-0 v=
3 x 10
t 10 =
30 m/s
Jangka masa detik

(a) Jangka masa detik ialah alat untuk mengkaji gerakan
objek.
(b) Apabila disambungkan kepada bekalan arus ulang-alik (a.u.)

ia
akan bergetar 50 kali setiap saat. Oleh itu ia akan membuat
50
MODUL LATIHTUBI
<< >>
titik di atas jalur pita detik setiap satu saat.
(c) Selang masa di antara 2 titik dinamakan 1 detik .

1 detik = 1 / 50 = 0.02 s
CONTOH 4:
Jalur pita detik di bawah mewakili gerakan sebuah troli. Kira halaju
troli tersebut?
Masa 10 detik, t = 10 x 0.02 = 0.2 s

Jarak, s = 12 cm
Halaju, v = s = 12 = 60 cm/s
t 0.2
CONTOH 5:
Rajah di atas menunjukkan carta pita yang diperolehi dari gerakan

sebuah troli Setiap jalur pita detik mengandungi 5 detik. Berapakah
pecutan troli itu ?
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Masa 5 detik, t = 5 x 0.02 = 0.1 s

Halaju awal, u = s = 4 cm = 40 cm/s
t 0.1 s
Halaju akhir, v = s = 20 cm = 200 cm/s

t 0.1 s
Pecutan, a = v - u t = 5 detik ke 5 - 5 detik

pertama
t = (5 - 1) x 5 detik = 4 x 0.1
= 0.4 s
a = 200 - 40
0.4
= 400 cm/s2
Stroboskop
(a) Stroboskop ialah satu alat untuk mengkaji frekuensi dan
gerakan
objek.
(b) Terdapat dua jenis stroboskop iaitu stroboskop mekanik yang

mempunyai celah dan stroboskop pemancar iaitu stroboskop
Xenon..
(c) Objek bergerak akan kelihatan pegun apabila frekuensi

stroboskop sama dengan frekuensi objek.
Frekuensi objek = (bilangan celah x frekuensi

stroboskop)
= nf
Unit frekuensi ialah Hertz (Hz) atau s -1
(d) Masa di antara dua imej berturutan atau tempoh;
Tempoh, T = 1 , unit tempoh ialah saat

nf
CONTOH 7:
Sebuah stroboskop mempunyai 5 celah dan ia berputar 5 kali
sesaat. Stroboskop itu digunakan untuk melihat troli yang
sedang bergerak dan ianya kelihatan pegun. Cari masa di antara
dua imej troli?
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Jawapan:
Diberi n = 5 f=5
Hz
T = 1 = 1 = 0.04 s
nf 5x5
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Kinematik: Gerakan Linear (Ulang Kaji Tingkatan 4)
1. Kinematik merupakan satu bidang kajian mengenai pergerakan objek-objek

yang bergerak dalam satu gerakan linear.
2. Sesuatu objek yang bergerak akan mengalami perubahan dari segi jarak
dan masa. Oleh itu, bidang kajian ini banyak menggunakan alat-alat
pengukuran seperti alat pengukur jarak, pengukur masa (jam randik, jangka
masa detik, stroboskop) dan sebagainya.
3. Hasil daripada pengukuran jarak dan masa ini seterusnya ianya dianalisis
kepada bentuk graf gerakan dan seterusnya ianya akan membentuk
beberapa persamaan-persamaan gerakan.
4. Apabila satu objek bergerak dari satu titik A ke titik B, ianya akan melibatkan
perubahan dua pemboleh ubah iaitu jarak dan masa. Jika perubahan jarak ini
melibatkan satu arah yang tertentu jarak itu dikatakan sebagai sesaran.
(a) Jarak ialah jumlah panjang lintasan bagi suatu jasad yang bergerak.
Jarak ialah suatu kuantiti skala.
(b) Sesaran ialah jumlah panjang lintasan bagi suatu jasad yang bergerak
pada arah yang tertentu. Sesaran ialah kuantiti vektor.
5. Laju ialah hasil bahagi antara jarak dan masa atau
Laju objek =
6. Halaju pula ialah hasil bahagi sesaran dan masa atau
Halaju objek =
7. Halaju adalah gerakan sesuatu objek pada suatu jarak dan arah tertentu
(sesaran) dalam satu tempoh masa.
<< >>
Contoh:
Jika Ali berlari sejauh 100 m dalam masa 20 saat, berapakah laju Ali dan
jika Ahmad berlari sejauh 100 m dalam masa 50 saat berapakah laju
Ahmad dan siapakah yang paling laju.
Laju Ali = Laju Ahmad =
= 5 ms-1 = 20ms-1
Dari dua pernyataan diatas didapati Ahmad berlari lebih laju daripada Ali.
Ianya bermaksud Ali bergerak sebanyak 5 m dalam masa 1 saat dan
Ahmad bergerak sebanyak 20 m dalam masa 1 saat. Oleh itu Ahmad
dikatakan sebagai lebih laju daripada Ali.
Jika pergerakan itu mengambil kira arah gerakan maka gerakan itu
dikatakan sebagai halaju kerana ianya mempunyai suatu arah.
Halaju Ali = Halaju Ahmad =
= 5 ms-1 ke barat = 20ms-1 ke barat

8. Sesuatu gerakan halaju seragam atau halaju tetap bermakna magnitud dan arah
halaju objek itu tidak berubah. Halaju sesuatu objek tidak seragam jika
(a) magnitud halaju berubah.
(b) arah gerakan berubah.
9. Pecutan ialah kadar perubahan halaju sesuatu objek.
Pecutan =
<< >>
Katakan buah kereta bergerak dari keadaan pegun (v = 0, t = 0), selepas 1
saat ( t = 1 s) kereta itu bergerak dengan halaju 1 ms-1, dan selepas saat
ke-2 ( t = 2s ) halajunya ialah 2ms-1, pada saat ke-3 (t = 3s) halajunya ialah
3 ms-1.
Ini bermaksud pada setiap satu saat halaju kereta itu bertambah sebanyak 1 ms-1
atau kadar pertambahan halaju kereta tersebut ialah 1 ms-1 pada setiap 1 saat.
Oleh itu keadaan ini dikatakan kereta itu mengalami pecutan iaitu sebanyak 1 ms-1
per saat atau 1 ms-2.
10. Gerakan linear bermaksud gerakan pada suatu garis lurus. Oleh itu arah gerakan
tidak berubah dalam gerakan linear, perubahan yang berlaku hanyalah perubahan
pada magnitud halaju.
11. Jika suatu kenderaan yang bergerak dengan satu halaju yang sama sepanjang
pergerakanya pada satu gerakan linear maka halaju kenderaan itu dikata halaju
seragam atau halaju tetap. Tetapi jika kereta tersebut itu mengalami perubahan
halaju disepanjang pergerakanya pada satu gerakan linear tersebut maka ianya
dikatakan mengalami pecutan.
12. Jika dalam satu gerakan linear
u = magnitud halaju awal
v = magnitud halaju akhir
maka pecutan ditakrifkan sebagai
a=
a=
<< >>
a=
Persamaan di atas boleh juga diubah kepada bentuk-bentuk seperti berikut

;
at = v – u : v = u + at
13. Sesuatu pecutan itu boleh membawa nilai positif dan nilai negatif. Pecutan positif
bermakna halaju semakin bertambah dan pecutan negatif bermakna halaju
semakin berkurang atau mengalami nyahpecutan, awapecutan atau lambatan.
14. Pecutan adalah seragam jika nilai pecutan adalah tetap. Ianya bermaksud
disepanjang pergerakan objek tersebut nilai pecutannya adalah sama.
15. Pecutan adalah sifar apabila halaju jasad adalah seragam atau sekata. Ianya
bermaksud halaju objek adalah tetap disepanjang pergerakan objek tersebut.
<< >>
Kinematik : Foto Stroboskop
<< >>
Stroboskop
1. Gambar foto stroboskop merupakan suatu kaedah dalam mengukur
jarak dan masa bagi mengkaji gerakan sesuatu jasad. Stroboskop
merupakan suatu alat yang digunakan untuk menjadikan gerakan suatu
jasad kelihatan pegun supaya gerakannya dapat dirakamkan pada
gambar foto.
2. Terdapat dua jenis alat stroboskop yang biasa digunakan di dalam
makmal, iaitu:
(a) stroboskop sawat.
(b) stroboskop pemancar.
Stroboskop Sawat
1. Stroboskop sawat ialah sebuah cakera yang mempunyai celah-celah

yang terbuka. Bilangan celah terbuka ini bergantung kepada jenis
stroboskop yang digunakan. (Rujuk rajah di bawah). Terdapat dua jenis
stroboskop sawat, iaitu:
(a) jenis yang diputar dengan tangan.
(b) jenis yang diputar dengan motor.
2. Bagaimana stroboskop ini berfungsi?

(a) Untuk menjalankan satu eksperimen bagi menentukan halaju atau
pecutan gerakan suatu objek ianya dilakukan dengan menyusun
radas-radas seperti rajah di bawah.
<< >>
(b) Sebuah cakera stroboskop dengan sebilangan celah terbuka
diputarkan pada satu frekuensi tertentu (bilangan pusingan
persaat) dengan menggunakan jari atau motor elektrik.
(c) Sebuah kamera dengan pengatupnya terbuka (dilakukan dengan

menekan picu kamera sehingga gerakan tamat) diletakkan di
belakang stroboskop.
<< >>
Di mana : n = bilangan celah pada cakera
f = frekuensi (bilangan
pusingan sesaat)
stroboskop
6. Sebagai contoh jika cakera yang digunakan mempunyai 8 celah dan

mempunyai frekuensi atau membuat putaran 2 putaran sesaat.
Sela masa,
Jumlah masa bagi 8 imej =

7. Jika jarak gerakan yang dibuat oleh 8 imej tersebut ialah 20 cm, maka
halaju gerakan jasad tersebut ialah
Stroboskop Pemancar
1. Stroboskop pemancar ialah sebuah lampu memancarkan kelipan cahaya

pada satu frekuensi yang boleh dilaraskan.
<< >>
2. Apabila cahaya stroboskop pemancar dipancarkan pada sebuah objek
yang bergerak dan frekuensinya diselaraskan sama dengan frekuensi
gerakan objek tersebut, objek tersebut akan kelihatan tidak bergerak.
<< >>
Rajah di atas menunjukkan gambar foto stroboskop yang menunjukkan
gerakan sebiji bola billiard. Stroboskop yang digunakan memancarkan 5
kelipan cahaya persaat. Berapakah pecutan billard tersebut?
Jawapan:
Sela masa di antara dua imej berturutan =
Halaju awal u = cms-1
<< >>
Halaju akhir v = cms-1
Masa, t = ( 5 – 1) x s = 0.8s
Pecutan, a = = cms-1
Kinematik : Jangka Masa Detik dan Pecutan
Jangka Masa Detik
1. Jangka masa detik merupakan alat pengukur jarak dan masa yang biasa
digunakan di dalam makmal bagi kajian menentukan halaju dan pecutan
sesuatu objek.
2. Jangka masa detik berfungsi dengan mengukur jarak dan masa gerakan
objek secara tepat.
3. Jangka masa detik digunakan bersama-sama beberapa peralatan lain
seperti pita jangka masa detik dan bekalan arus ulang alik. (Seperti rajah di
bawah)
<< >>
4.
Apabila jangka masa detik disambungkepada bekalan arau ulang alik, jalurnya
bergetar dan menandakan 50 detik bagitempoh masa satu saat. Ini adalah
disebabkan oleh bekalan arus yang digunakanberfrekuensi 50 Hz atau arus
elektrik ulang alik berubah pola positif dannegatifnya sebanyak 50 kali dalam
tempoh 1 saat.
5.
Alat jangka masa detik ini tidakakan berfungsi dengan menyambungnya

kepada bekalan arus terus.
Rajah di bawah menunjukkan keratanpita detik yang ditarik melalui satu alat
jangka masa detik.
<< >>
(a)
Sela masa di antara dua titikdikenali sebagai 1 detik.
(b)
Jarak di antara 2 titik mewakilijarak yang dilalui, manakala masa bagi dua
titik dikatakan bagai 1 detik.
(c)
1 detik mewakili tempoh masa 0.02saat.
(d)
Jangka masa detik bergetar sebanyak50 kali atau 50 detik dalam tempoh
1 saat. Oleh itu masa bagi getaran pertam dankedua ialah
<< >>
Masa = x 1detik = 0.02 saat
Oleh itu 1 detik = 0.02 saat.
(e)
Dari rajah di atas kita bolehmenghitung halaju
Halaju = =
7.
Rajah di bawah menunjukkan satukeratan pita detik yang dibuat oleh satu
gerakan troli. Hitungkan purata halajugerakan troli tersebut.
<< >>
Jarak yang dilalui dalam masa 10detik = 6.0 cm
Masa yang diambil ialah 10 detik.
1 detik = 0.02 saat
∴10 detik = = 0.2saat
Halaju purata =
8.
Corak-corak gerakan suatu objek yangdiukur dengan menggunakan jangka

masa detik boleh ditentukan daripadatitik-titik pada pita detik yang ditarik oleh
sesuatu objek tersebut. Di antaracorak-corak gerakan yang biasa diperoleh ialah:
(a)
Halaju seragam yang kecil
<< >>
(b)
Halaju seragam yang besar
(c)
Pecutan seragam
(d)
Nyahpecutan seragam
9.
Daripada pita detik tersebut, satucarta pita berbentuk graf panjang melawan
masa dengan membentuk keratan pitayang mengandungi 10 detik dapat dibina.
Keratan-keratan ini disusun dengansusunan bersebelahan di antara satu dengan
yang lain dan akan membentukgraf-graf seperti di bawah.
<< >>
Halaju seragam
Nyahpecutan
<< >>
Pecutan,a
1.
Pecutan ialah kadar perubahanhalaju. Ini bermaksud dalam dalam satu

gerakan tersebut berlaku perubahan halajupada objek tersebut.
2.
Rajah di bawah menunjukkan halajuyang berbeza-beza di antara 1 detik

dengan 1 detik yang lain.
(a)
Rajah ini menunjukkan adanyaperubahan halaju ataupun ianya mengalami

pecutan.
<< >>
(b)
Daripada keratan pita detik inidapat ditentukan halaju awal u, halaju akhir v, dan
tempoh masa yang dilalui.Oleh itu, pecutan yang dilakukan dalam tempoh masa
tersebut dapatditentukan.
i.
Halaju awalu= (1 detik = 0.02 s )
u=
= 25 cms-1
ii.
Halaju akhirv=
<< >>
v=
= 150cms-1
iii.
Tempoh masa ( Halaju bagi 5 detik )
t = 5 x 0.02 s
= 0.10 s
iv.
Pecutan,a =
= 1250cms
<< >>
Kinematik : Graf Gerakan dan Persamaan Gerakan
Graf Gerakan dan Persamaan Gerakan
1. Melalui ujikaji kita memperoleh data-data seperti jarak, sesaran, masa dan
sebagainya. Daripada data-data ini kita boleh menjalankan analisis untuk
memperhatikan sifat-sifat seperti halaju dan pecutan. Analisis gerakan sesuatu
objek itu boleh dibuat dengan melakarkan graf berdasarkan maklumat yang
diperoleh.
2. Dua jenis graf gerakan yang biasa dilakarkan untuk memudahkan kita
menganalisis jenis-jenis gerakan iaitu:
(a) Graf Sesaran - masa
(b) Graf Halaju - masa
(a) Graf Sesaran - Masa
1. Terdapat beberapa jenis gerakan yang dapat kita peroleh daripada graf sesaran
- masa iaitu:
(a) Gerakan - Halaju seragam
(b) Gerakan - Pecutan seragam
(c) Gerakan - Nyahpecutan seragam
(d) Gerakan - Sesaran negatif
<< >>
2. Daripada lakaran graf-graf gerakan, kita boleh membuat beberapa deduksi.
Antaranya ialah:
(a) Halaju objek adalah seragam atau tidak seragam
i. Jika garis lurus dan condong - halaju adalah seragam
ii. Jika garis melengkung - halaju berubah atau tidak seragam
(a) Halaju objek bertambah atau berkurang
i. Jika kecerunan graf bertambah - halaju bertambah
ii. Jika kecerunan graf berkurang - halaju berkurang
<< >>
(b) Graf Halaju - Masa
1. Terdapat beberapa jenis-jenis gerakan hasil daripada graf halaju - masa, iaitu:
(a) Halaju seragam
(b) Pecutan seragam
(c) Pecutan berkurang
(d) Pecutan berkurang
(e) Nyahpecutan seragam
2. Daripada graf halaju-masa di dapati bahawa kecerunan graf menghasilkan

pecutan dan luas di bawah graf mewakili sesaran.
<< >>
Persamaan gerakan linear dengan pecuatan seragam
Daripada takrif:
<< >>
------------- persamaan (1)
= halaju akhir
Daripada persamaan 1
--------------- persamaan (2)
Daripada takrifan:
= halaju purata x masa
<< >>
= ----------------- persamaan (3)
Gantikan persamaan (2) ke dalam
------------------ persamaan (4)
Daripada persamaan (1) :
t=
Gantikan ungkapan t ini ke dalam persamaan 3
<< >>
----------------- persamaan (5)
Soalan contoh
Rajah di bawah menunjukkan graf halaju - masa untuk sebuah kenderaan semasa
bergerak di sepanjang
(i) jalan rata dari A ke B.
(ii) selekoh dari C ke D.
(iii) Bukit dari D ke E dan.
(iv) Jalan rata dari E ke F.
<< >>
(a) Hitungkan
i. pecutan;
ii. sesaran kenderaan itu bagi 4 saat pertama.
(b) Bagaimanakah pecutan kenderaan berubah semasa ia bergerak dari C ke D?
(c) Terangkan mengapa pecutan kenderaan menjadi sifar semasa ia bergerak dari
D ke E .
(d) Terangkan mengapa halaju kenderaan tersebut mula bertambah selepas titik E.
(e) Anggarkan halaju purata kenderaan untuk 20.0 s yang pertama.
Jawapan :
(a) Pecutan = kecerunan graf
= = 1.0 ms-1
Jarak yang dilalui = luas di bawah graf
= 4x6+ x4x4
=32.0 m
<< >>
(b) Dari C ke D, mengalami halaju seragam, oleh itu pecutan sifar.
(c) Dari D ke E daya yang di kenakan oleh engin kenderaan digunakan untuk
menentang komponen berat kenderaan ke bawah. Apabila kedua-dua daya ini
berada dalam keseimbangan, daya paduan adalah sifar, maka pecutan lori
menjadi sifar.
(d) Semasa di E dan F halaju lori bertambah
(e) Untuk 20.0 s pertama
Sesaran = 32.0 + { 2 x 10 } + { x 2 x 1} + { 14 x 11}
= 207.0 m
Halaju purata =
= = 10.4 ms
<< >>
Tips: ralat sifar angkup vernier
0
1 Skala utama
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Skala vernier
0 10
Bagi ralat sifar negatif angkup,
Kaedah bacaan dari arah kanan
(angka 10 pada skala vernier disebut 0)
Jawapan: -0.07 cm
17 May 2006 1
<< >>
<< >>
Latihan
Antara rajah vektor yang berikut yang manakah
mewakili rajah bagi keseimbangan daya?
<< >>
Labelkan daya-daya
F1 = …………………………
F2 = …………………………
F3 =………………………....
F4 = ………………………… << >>
5/17/2006 << >> 1
INERSIA
Lori membawa muatan beban perlu diikat

agar tidak terhumban ke hadapan ketika
membrek
5/17/2006 2
<< >>
INERSIA

5/17/2006 3
<< >>
Kertas 2 bahagian B
disentap
Bola
troli
Rajah (I) Rajah (ii)
5/17/2006 4
<< >>
Situasi pertama:
Sebiji bola diletakkan di atas sebuah troli
yang sedang bergerak dengan halaju
malar.
Troli itu dihentikan secara tiba-tiba.
Situasi kedua:
Beberapa buah buku disusun bertingkat-
tingkat di atas sebuah meja. Keadaan
yang berlaku apabila disentap dengan
kuat dengan cepat ditunjukkan pada
Rajah (ii)
5/17/2006 5
<< >>
(a)(I) Apakah yang dimaksudkan dengan
keseimbangan daya?
[1 markah]
(ii) Berdasarkan pemerhatian anda pada

situasi pertama dan kedua, nyatakan
ciri-ciri sepunya kedua-dua situasi itu.
Seterusnya hubungkaitkan ciri-ciri itu
untuk membina satu konsep fizik dan
namakan konsep itu.
[5 markah]
5/17/2006 6
<< >>
(i) Keseimbangan daya bermaksud daya
bersih yang bertindak ke atas sesuatu
objek adalah sifar.
Situasi (I) Situasi (ii)

Apabila troli dihenti Apabila buku
kan tiba-tiba, bola disentap kuat,
terus bergerak ke 2 buah buku di
ke depan. atas jatuh ke bawah
Bola cuba menge- Buku cuba mengekal

kalkan keadaan keadaan asalnya
asalnya bergerak pegun
5/17/2006 7
<< >>
Konsep fizik: Satu objek mempunyai sifat
semulajadi yang cuba menentang
perubahan luar yang dikenakan
kepadanya.
Nama konsep: Inersia
5/17/2006 8
<< >>
1. Rajah menunjukkan sebuah kapal terbang sedang bergerak dengan pecutan pada
ketinggian tetap.
Hubungan daya yang manakah benar?

A. F = G C. U = W
B. F < G D. U > W
2. Bau masakan di dapur dapat dihidu di ruang tamu disebabkan oleh proses
A. Perolakan C. Pengewapan
B. pengewapan D. Pengembangan
3. Rajah menunjukkan eksperimen mengapungkan mata pisau cukur di permukaan air.
Mata pisau cukur itu terapung disebabkan oleh

A. daya apung daripada jisim air yang tersesar
B. perbesaan ketumpatan mata pisau dengan air
C. daya lekat antara mata pisau dengan air
D. tegangan permukaan air
4. Rajah menunjukkan gerakan zarah asap yang menerusi mikroskop.
Gerakan ini disebabkan zarah asap itu

A. mendapat tenaga kinetik daripada cahaya lampu
B. bersaiz lebih kecil daripada molekul udara
C. berlanggar dengan dinding bekas
D. dilanggar oleh molekul udara
<< >>
MODUL LATIHTUBI 1
5. Sebiji bola dilontar secara berputar, bergerak ke hadapan dalam laluan yang melengkung
seperti dalam rajah.
Laluan bola yang melengkung itu disebabkan oleh

A. keseimbangan daya
B. prinsip Bernoulli
C. prinsip Archimedes
D. prinsip keabadian momentum
6. Rajah menunjukkan satu pam hidraulik
Perbandingan yang manakah benar?

A. Daya F sama dengan berat beban
B. Daya F lebih besar daripada berat beban
C. Tekanan pada omboh P sama dengan tekanan pada omboh Q
D. Tekanan pada omboh P lebih kecil daripada tekanan pada omboh Q
7. Rajah menunjukkansuatu proses air bertukar kepada stim
Air Proses Stim
Haba yang diserap dalam proses itu dinamakan

A. muatan haba tentu wap C. haba pendam pelakuran
B. muatan haba tentu cecair D. haba pendam pengewapan
<< >>
MODUL LATIHTUBI 2
8. Rajah menunjukkan sebuah selinder yang mengandungi minyak
Ketumpatan minyak ialah 800 kg m-3. Tekanan yang disebabkan oleh minyak di X ialah
A. 400 Pa C. 16 000 Pa
B. 4 800 Pa D. 20 800 Pa
C. 8 000 Pa
9. Graf menunjukkan lengkung pemanasan sesuatu bahan.
Pada bahagian manakah bahan itu dalam keadaan pepejal dan cecair pada masa yang
sama?
A. PQ C. RS
B. QR D. ST
10. Kadar sejatan air dalam sebuah gelas dapat dikurangkan dengan meletakkan
A. dalam bilik ketuhar C. dalam bilik berhawa dingin
B. dalam ketuhar panas D. di bawah kipas yang berputar
<< >>
MODUL LATIHTUBI 3
11. Rajah menunjukkan satu sfera logam P pada suhu 800 C direndam dalam cecair Q yang
lebih sejuk.
Keseimbangan terma tercapai apabila

A. suhu P = suhu Q
B. jisim Q yang tersesar = jisim P
C. isipadu Q yang tersesar = isipadu P
D. muatan haba tentu P = muatan haba tentu Q
12. Rajah menunjukkan suatu gelembung udara terbentuk daripada seorang penyelam.
Berapakah isi padu gelembung udara pada kedudukan Y jika isi padu gelembung udara
di X ialah 6.0 cm3?
[Anggap tekanan atmosfera setara dengan 10 m air]
A. 2.4 cm3 D. 10.0 cm3
3
B. 4.8 cm E. 15.0 cm3
13 Apabila setitis merkuri dijatuhkan dalam sebuah bikar yang

mengandungi air, merkuri itu akan
A timbul di permukan air dan berbentuk sfera
B tenggelam di dalam air dan berbentuk sfera
C berpecah dan tersebar ke seluruh bahagian air
D Semua jawapan di atas salah
14 Kekenyalan pepejal adalah disebabkan oleh

A daya antara zarah pepejal
<< >>
MODUL LATIHTUBI 4
B susunan zarah pepejal

C ketumpatan pepejal
D bentuk pepejal
15 Antara kaedah berikut, yang manakah tidak sesuai digunakan untuk

mengukuhkan sesuatu bahan?
A Menambahkan batu kecil ke dalam konkrit.
B Menggunakan pelapisan kayu.
C Menggunakan besi tulen.
D Menggunakan aloi.
16 Merkuri sesuai digunakan untuk membina sebuah barometer kerana

A warnanya berkilat
B ketumpatannya tinggi
C tidak mudah dipengaruhi suhu
D kurang melekat pada dinding kaca
17 Sistem brek sebuah kereta berfungsi berdasarkan

A Prinsip Pascal
B Prinsip Bernoulli
C Prinsip Archimedes
D Prinsip Trigonometri
18 Rajah di bawah menunjukkan sebuah barometer ringkas.
Apakah akan terjadi kepada nilai h jika tiub itu dibawa dari Port Dickson
ke Cameron Highland?
A tetap
B berkurang
C bertambah
D Semua jawapan di atas betul
<< >>
MODUL LATIHTUBI 5
1. Rajah 1 menunjukkan sebuah bongkah P ditimbang di udara dengan menggunakan neraca

spring. Bongkah itu kemudiannya ditenggelamkan dalam air seperti Rajah 2
Neraca spring neraca spring

10 N
15 N
- bongkah terendam dalam

- air
bongkah
Rajah 1 Rajah 2
(a) Tandakan dan labelkan tiga daya yang bertindak pada bongkah P apabila terendam
sepenuhnya dalam air pada Rajah 2
[2 markah]
(b) Perihalkan prinsip yang ditunjukkan oleh Rajah 1 dan Rajah 2.
…………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………
[3 markah]
(c) Tentukan isipadu bongkah P itu. Diberi ketumpatan air ialah 1 000 kg m-3
[2 markah]
(d) Tentukan jisim bongkah P jika ketumpatan bongkah P ialah 1 2000 kg m-3
[2 markah]
(e) Ramalkan apa akan berlaku kepada bacaan spring apabila bongkah P direndam
sepenuhnya ke dalam minyak.
[2 markah]
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………..
<< >>
MODUL LATIHTUBI
1. Ahmad, Sani dan Wong sedang mendaki sebuah gunung. Pada pertengahan
pendakian, telinga mereka terasa berdengung.
(a)(i) Mengapakah telinga mereka berdengung?
[1 markah]
(ii) Bagaimanakah cara untuk mereka menghilangkan dengung di telinga?
[1 markah]
(iii)Terangkan sebab jawapan anda dalam (a) (ii) dengan menggunakan
konsep fizik.
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN KERTAS 2 BAHAGIAN C
NO JAWAPAN MARKAH
SOALAN
1(a)(i) Tekanan dalam badan dan di luar badan tidak sama / tekanan di 1
Persekitaran rendah daripada tekanan dalam badan
(ii) Buka mulut / telan air liur 1
(iii) Tekanan dalam badan dan di luar badan telah menjadi sama 1
(b) 1. tidak menggunakan cecair : tidak tumpah 2
2. ringan : supaya mudah dibawa 2
3. bersaiz kecil : mudah disimpan 2
4. bukan kaca : supaya tidak pecah 2
5. Alat P dipilih : tidak menggunakan cecair, ringan, saiz sederhana 2

dan tidak diperbuat daripada kaca
(c)(i) Senarai radas : kaki retot, tabung uji, besen kaca, merkuri 1
Susunan radas: 1
1
Tekanan udara terperangkap = (73 – 56) cm 1(unit
= 17 cm Hg dilihat)
(ii) 1. Barometer Fortin 1
2. Barometer Aneroid 1
(iii) Mengukur altitud / ketinggian dari aras laut 1

JUMLAH 20
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Papan lembut
Rajah menunjukkan satu paku ditekan pada satu papan lembut
(a) (i) Nyatakan satu faktor yang mempengaruhi tekanan yang dikenakan oleh
paku itu.
…………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) Jelaskan bagaimana faktor di(a) (i) mempengaruhi kedalaman paku

terbenam pada papan tersebut.
……………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………………
[2 markah]
(iii) Jika daya yang dikenakan untuk menekan paku itu adalah 2 N, dan
–5 2
luas permukaan hujung tajam ialah 1.0 X 10 m , hitungkan tekanan
yang dikenakan kepada papan lembut itu.
[2 markah]
(b) Nyatakan satu cara supaya paku itu boleh tenggelam pada kedalaman yang
sama jika papan lembut digantikan dengan papan keras
…………………………………………………………………………….…………
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 3 menunjukkkan pengaliran air dalam tiub X, Y dan Z yang tidak seragam.
(a) Dalam eksperimen ini apakah pemboleh ubah:
(i) dimanipulasikan
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) bergerak balas
...................................................................................................................
[2 markah]
(b) Pada Rajah 3 lukis aras air di dalam ketiga-tiga tiub tersebut.
[1 markah]
(c) Nyatakan tekanan yang dialami di X, Y dan Z dalam susunan menaik.
………………………………………………………………………………………..
[1 markah]
(d) Nyatakan prinsip yang terlibat dalam eksperimen di atas.
………………………………………………………………………………………...
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
(a)
daya tujah ke atas
daya seretan daya tujah ke

depan
berat / graviti
Nota: Kesemua daya mesti menyentuh badan kapal terbang
(b) (i) S
(ii) aerofoil
(i) Prinsip Bernoulli
(ii) 1. aliran udara yang laju di kawasan S menghasilkan tekanan rendah
2. berbanding tekanan di kawasan bawah yang tekanannya lebih
tinggi
3. lalu menghasilkan daya tujah ke atas yang besar
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(ii)
(i)
RAJAH 1
Rajah 1 menunjukkan sebuah kapal terbang yang sedang terbang di udara
dengan halaju malar secara mengufuk.
(a) Tanda dan labelkan pada rajah (i) daya-daya yang bertindak pada kapal
terbang di atas.
( 4 markah)
(b) Rajah (ii) menunjukkan keratan rentas sayap kapal terbang tersebut.
(i) Tandakan kawasan yang mempunyai halaju tinggi dengan huruf S

( 1 markah)
(ii) Namakan bentuk keratan rentas sayap kapal terbang itu

( 1markah)
………………………………………………………………………………….
(i) Nyatakan prinsip yang digunakan oleh kapal terbang untuk terbang di
udara.
( 1 markah)
..……………………………………………………………………………..
(ii) Terangkan bagaimana prinsip yang dinyatakan di atas digunakan

untuk mengangkat kapal terbang ke atas.
( 3 markah)
………………………………………………………………………………….
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 7.1 menunjukkan suatu sistem hidraulik yang digunakan untuk menaikkan
suatu beban.
Rajah 7.1
Luas omboh kecil adalah 20 cm2 dan luas omboh besar adalah 800 cm2 .
(a) Nyatakan prinsip yang digunakan dalam sistem di atas.
........................................................................................................................
[1 markah]
(b) Terangkan bagaimana sistem di atas dapat menaikkan suatu beban.
.................................................................................................................
..................................................................................................................
[2 markah]
(c) (i) Suatu daya 100N dikenakan pada omboh kecil. Berapakah beban
yang boleh dinaikkan oleh daya ini?
[ 2 markah ]
(ii) Jika omboh kecil digerakkan ke kanan sejauh 60.0 cm, berapakah jarak
pergerakan omboh besar?
[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(d) Berdasarkan gambar rajah di atas jelaskan langkah-langkah bagaimana

kereta dalam rajah 7.1
(i) dapat dinaikkan
............................................................................................................
............................................................................................................
[ 2 markah ]
(ii) dapat diturunkan semula ke bawah.
...........................................................................................................
............................................................................................................
[ 1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
7 (a) Prinsip Pascal 1

(b) Daya dikenakan ke atas omboh kecil 1
Tekanan dipindahkan secara seragam kesemua arah /ke omboh
besar oleh cecair 1
(c) (i) 100 F2 1

=
20 800
1
800 x100
F2 =
20
= 4000 N
(ii) 20 x 60 = 800 d2 1
d2 = 1.5 cm 1
(d) (i) tarik pemegang dan omboh kecil tertarik, 1
injap A terbuka cecair mengalir dari takungan ke silinder
omboh.
tolak pemegang ,cecair dari omboh ditolak masuk ke dalam
silinder besar dan menaikkan omboh besar. 1
(ii) buka injap lepas 1

JUMLAH 10
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Gambar rajah menunjukkan satu sistem hidraulik.

3 kg Beban
20 cm
Luas = 5 cm2 Luas = 50 cm2
RAJAH 4
(a) Namakan prinsip yang digunakan dalam gambar rajah 4.
……..…………………..…..……………………………………….………………
[1 markah]
(b) Jika jisim omboh diabaikan, hitungkan,
(i) berat maksimum beban yang boleh dinaikkan
[2 markah]
(ii) jarak, x, yang dilalui oleh omboh besar jika omboh kecil bergerak 20 cm
[2 markah]
(c) Nyatakan satu aplikasi lain yang menggunakan prinsip ini.
…………………..…..……………………………………….……............................………
…
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2 Rajah di bawah menunjukkan isi padu air dalam silinder penyukat sebelum
dan selepas dimasukkan bongkah M berjisim 50 g.
[Isi padu air sebelum dimasukkan bongkah P = 1.5 x 10-5 m3
Isi padu air selepas dimasukkan bongkah P = 2.3 x 10-5 m3 ]
(a) Mengapakah bongkah M tenggelam?
………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) Berapakah isipadu bongkah M ?
………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(c) Hitungkan ketumpatan bongkah M
[2 markah]
(d) Nyatakan satu aplikasi ketumpatan dalam kehidupan seharian
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
skema
2. a) M mempunyai ketumpatan yang lebih tinggi daripada air.
b) (2.3-1.5) x 10-5 m3 = 0.8 x 10-5 m3 = 8 x 10-6 m3
c) 50 x 10-3 / 8 x 10-6 = 6.25 x 10 3 kg m-3
d)Menguji ketulinan suatu bahan atau lain yang logik
MODUL LATIHTUBI
<< >>
3. Penyangkut
Tali tak kenyal
Tangki
Bongkah logam mengandungi air
Rajah 3
Rajah 3 menunjukkan sebuah bongkah logam berisi padu 0.5 m3 digantung dengan tali
ringan tak kenyal, diletakkan dalam sebuah tangki air. Ketumpatan logam tersebut ialah 8 g
cm-3 .
[Diberi bahawa ketumpatan air ialah 1 000 kg m-3 ]

(a) Berapakah nilai ketumpatan logam tersebut dalam unit kg m-3 ?
[ 2 markah ]
(b) Hitung
(i) berat logam itu,
[ 2 markah ]
(ii) jisim air yang tersesar,
[ 1 markah ]
(iii) daya julangan yang bertindak ke atas logam itu.
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Skema jawapan
3. (a) 8 g cm-3 = 8 g
cm3
= 8 x 10 –3kg
( 1 x 10-2)3 m3 ………………….[1]
= 8 x 10-3 kg m-3
1 x 10-6
= 8 x 103kg m-3 # ………………….[1]
(b) (i) V = 0.5 m3, ρ = 8 000 kg m-3

Jisim logam,m = ρV ……………………….[1]
= 8 000 (0.5)
= 4 000 kg m-3
Berat logam, W = mg
= 4 000 (10)
= 40 000 N # …………………….[1]
(ii) Jisim air yang tersesar, m = ρV

= 1 000 (0.5)
= 500 kg # …………….[1]
(iii) Daya julangan yang bertindak ke atas logam

= berat air yang tersesar
= mg
= 500 (10)
= 5 000 N # ………………………………[1]
Jumlah [ 6 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
3. Rajah 3.1 dan Rajah 3.2 menunjukkan dua buah kapal kargo sedang belayar di
lautan.
(a) Bandingkan daya julangan antara kapal kargo A dan kapal kargo B.
…………………………………………………………………………………….
[1 markah]
(b) (i) Namakan dua daya yang bertindak pada kapal kargo semasa terapung di atas
air.
……………………………………………………………………………………...…….
[1 markah ]
(ii) Nyatakan hubungan antara daya-daya di (b).
……………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(c) Namakan prinsip yang terlibat di (b) (ii).
………………………………………………………………………………………
[1 markah ]
(d) (i) Apakah yang berlaku kepada kapal kargo jika ia belayar di muara sungai.
……………………………………………………………………………………………
[1 markah ]
(ii) Berikan sebab bagi jawapan anda.
……………………………………………………………………………………..……..
[1 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
(a) Daya julangan kapal kargo (b) lebih besar 1
(b) (i) Daya tujah ke atas, Daya tarikan gravity (berat) 1
(ii) F = W 1
(c) Prinsip Achimedes 1
(d) (i) Semakin tengelam 1
(ii) Ketumpatan air sungat kurang berbanding dengan air laut 1
.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
8.
Jisim kereta = 1000 kg
Omboh B
Omboh A
2
2 Luas = 0.5 m
Luas = 1 m
Rajah menunjukkan sebuah jek untuk mengangkat kereta. Omboh A akan

mengangkat kereta itu apabila sedikit daya dikenakan pada omboh B
(a) Namakan prinsip yang digunakan dalam sistem ini.
……………………………………………………………………………………….
[1 markah]
(b) (i) Hitungkan berat kereta itu
[2 markah]
(ii) Hitungkan daya minimum yang diperlukan di omboh A untuk
membolehkan omboh B mengangkat kereta itu.
[2 markah]
(c) Terangkan apakah yang perlu dilakukan jika alat ini digunakan untuk
mengangkat lori yang berjisim lebih besar dari kereta
…………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
6. Rajah di sebelah menunjukkan sebiji belon kaji cuaca. Jisim belon

itu ialah 230 g. Selepas diisi dengan sejenis gas, isi padu belon itu
belon menjadi 1.5 m3.
1.5 m3
benang
(a) Jika ketumpatan gas di dalam belon ketika itu ialah 0.08 kg m-3,
(i) berapakah jisim gas di dalam belon?
(ii) berapakah berat gas dalam belon itu?
a) Berapakah isipadu udara yang disesarkan oleh belon itu?
b) Diberikan bahawa ketumpatan udara ialah 1.3 kg m-3, tentukan

tujah ke atas ke atas yang bertindak terhadap belon itu.
c) Satu daya, F perlu bertindak pada hujung belon itu untuk

mengekalkannya dalam keadaan pegun dalam udara. Berapakah
nilai daya, F ini?
d) Nyatakan prinsip yang diaplikasikan dalam hal ini.
………………………………………………………
MODUL LATIHTUBI
<< >>
5 Rajah 5.1a dan 5.2a menunjukkan kesan air dititiskan pada permukaan papan
yang berlainan. Rajah 5.1b dan 5.2b menunjukkan pandangan keadaan air dari
sisi.
Titisan air
Air
RAJAH 5.1a RAJAH 5.2a
RAJAH 5.1b RAJAH 5.2b

(a) Menggunakan Rajah 5.1 dan 5.2;
(i) bezakan keadaan air yang dititiskan pada permukaan papan.
..........................................................................................................
..…………………………………………………….........................
[ 2 markah ]
(ii) nyatakan satu perbezaan di antara dua permukaan papan
…………………………………………………………….....
[ 1 markah ]
(b) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan daya lekatan ?
………………………………………………………………..
[1 markah]
(ii) Bagaimanakah daya lekatan dapat dikurangkan?
...........................................................................................................
[1 markah]
(c) Menggunakan jawapan anda di (a) dan (b), nyatakan hubungan antara
pembasahan air dengan daya lekatan.
………………………………………………………………………...........
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(d) Rajah 5.3 menunjukkan sebatang tiub kaca dicelupkan ke dalam sebuah
bikar. Merkuri kemudian dituang ke dalam bikar itu. Tandakan aras
merkuri di dalam bikar dan di dalam tiub kaca itu ?
Tiub kaca
bikar
RAJAH 5.3
[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
5. (a)(i) Air berbentuk sfera / kurang tersebar pada rajah 5.1 1
Air tersebar /membasahi papan pada rajah 5.2 1
(ii) Permukaan papan pada rajah 5.1 dicat / disapu varnis/lilin . 1

Permukaan papan pada rajah 5.2 tidak disapu lilin.
(b)(i) Daya tarikan antara molekul yang berlainan jenis 1
(ii) Menyapu lilin/cat/varnis pada permukaan 1
(c) Air lebih membasahi permukaan papan jika daya lekatan besar 1
(d) Meniskus merkuri dalam bikar betul 1

Aras merkuri dalam tiub kaca betul 1
JUMLAH 8
MODUL LATIHTUBI
<< >>
9.
Aliran angin ribut
Tekanan
atmosfera
Rajah menunjukkan aliran angin kencang pada bumbung zink rumah yang tertutup
dalam kejadian ribut.
a) Dalam kejadian ribut ini, bumbung zink tercabut dan diterbangkan oleh angin
(i) Namakan prinsip fizik yang terlibat dalam kejadian ini.
…………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) Mengapakah bumbung zing boleh tercabut ?
...………………………………………………….……………………………
[1 markah]
2
b) Jika jumlah luas bumbung adalah 50.0 cm dan tekanan atmosfera di dalam
5 -2
bumbung rumah ialah 1 X 10 Nm , hitungkan daya yang dikenakan pada
bahagian bawah bumbung zink.
[2 markah]
c) Rekabentuk bumbung rumah dengan atap zing dalam rajah tidak sesuai ketika
ribut dan perlu pengubahsuai
(i) Terangkan mengapakah rekabentuk bumbung zing itu tidak sesuai
ketika kejadian ribut?
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
[2 markah]
(ii) Terangkan agaimanakah pengubahsuaian yang perlu dilakukan supaya
bumbung rumah tidak tercabut ketika kejadian ribut.
………………………………….………………………………………………..
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
10.
(a) (b)
Rajah a) menunjukkan sebiji bola pingpong yang menghampiri aliran air paip
apabila ia didekatkan ke aliran air tersebut.
Rajah b) menunjukkan seorang pelajar meniup di atas sehelai kertas
a) Berdasarkan Rajah a) dan b),
(i) nyatakan pemerhatian yang menunjukkan ciri-ciri yang sama bagi
situasi dalam rajah-rajah itu.
……………………………………………………………………..……
……………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) senaraikan kuantiti-kuantiti fizik yang terlibat dalam pemerhatian
tersebut
………………………………………………………..…………………
[2 markah]
(iii) Apakah hubungan antara kuantiti-kuantiti yang terlibat dalam a(ii)
………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………….
[2 markah]
b) Namakan prinsip yang terlibat bagi kedua-dua pemerhatian pada Rajah
a dan Rajah b
…………………………………………………………………………………
[1 markah]
c) Jika bola pingpong digantikan dengan bebola besi yang mempunyai saiz
yang sama. Nyatakan apa yang akan diperhatikan. Terangkan jawapan
anda.
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..
[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 3 menunjukkan sebiji belon udara panas yang sedang terapung pegun di udara.
Rajah 3
(a) (i) Lukis dan labelkan pada Rajah 3 daya-daya yang bertindak ke atas belon
udara panas.
[2 markah]
(ii) Nyatakan hubungan antara daya-daya yang disebutkan di (a)(i)
…………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) Jika isipadu udara yang tersesar ialah 800 m3 dan ketumpatan udara ialah
1.25 kg m-3 , berapakah jisim belon udara panas itu ?
[ 2 markah ]
(c) Apakah yang perlu dilakukan supaya belon udara panas itu dapat di
turunkan ke bawah?
………………………………………………………………….
[ 1 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
3 (a) (i)
Daya tujah
1
1
Berat
1 (ii) Daya tujah ke atas = Berat belon

(b) W = Daya tujah
1 mg = ρgV
1 m = 800 x 1.25 = 1000 kg
1 (c) Kurangkan isipadu udara panas dalam belon / menurunkan suhu
Jumlah udara dalam belon / tutup // kecilkan api “burner”
MODUL LATIHTUBI
<< >>
3. Sebiji belon yang nipis dengan jisim yang boleh di abaikan , diisikan dengan sejenis
gas sehingga belon itu mempunyai isipadu 0.06 m . Ketumpatan gas didalam belon
3
pada ketika itu ialah 0.8 kg m .-3
(a) (i) Berapakah jisim gas dalam belon itu ?
......................………………………………………………………………………..
[1 markah ]
(ii) Berapakah berat gas itu?
………………………………………………………………………….......................
[1 markah ]
(b) Belon itu kemudian diikat kepada satu beban seperti dalam Rajah 3.1 .Apakah
jisim beban adalah 30 g,belon itu terapung pegun dalam
udara .
i. Tunjukkan dalam Rajah semua daya bertindak terhadap belon itu

[ 2 markah ]
ii. Hitungkan tujah ke atas yang dialami oleh belon itu.

[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
(a) (i) m = pV = 0.8 x 0.06 = 0.0048 kg 1

(ii) W = mg = 0.048 x 10 = 0.48 N 1
5
-5
123456
(b) (i )
2
(ii) Tujah keatas = berat gas + tegangan benang 1
(iii ) Tegangan benang = berat beban = 0.03 x 10 = 0.3 N
Tujah ke atas = 0.48 + 0.3 = 0.78 N 1
MODUL LATIHTUBI
<< >>
KERTAS 2; BAHAGIAN B
Soalan 1
Dengan menggunakan konsep fizik yang sesuai, terangkan pengubahsuaian yang perlu dilakukan
kepada kapal terbang jet untuk membolehkannya terbang di angkasa lepas dan kembali ke bumi.
Jawapan:
1. Menyediakan tempat membawa bekalan oksigen
kerana tiada bekalan oksigen di angkasa.
2. Mengubahsuai enjin jet untuk menjadi enjin roket
untuk menghasilkan daya tujahan yang lebih besar supaya dapat mengatasi daya tarikan graviti.
3. Tangki bahan api dan oksigen yang boleh ditanggalkan selepas digunakan
untuk mengurangkan jisim kapal angkasa
4. Lapisan luar badan kapal angkasa yang tahan suhu tinggi
kerana kapal angkasa bergesel dengan udara semasa memasuki atmosfera semula dan banyak haba
akan dijanakan
5. Sistem payung terjun yang boleh dikeluarkan dari belakang kapal angkasa
kerana kapal angkasa mendarat dengan halaju yang sangat tinggi. Payung terjun dapat menambah
rintangan untuk menghentikan kapal angkasa.
Soalan 2
kepada sebuah jambatan supaya ia kukuh dan tahan beban yang berat.
1. Tali kabel
Daya regangan yang bertindak di bawah jambatan disokong oleh daya tegangan tali kabel.
2. Konkrit di bahagian binaan
Menambah batu kerikil dan rod keluli di dalamnya sebagai tetulang
3. Membina bentuk gerbang
Di bahagian bawah jambatan dibina bentuk gerbang dalam keadaan termampat.
4. Bahan berlamina
Konkrit dibina berbentuk berlapis untuk menghalang rekahan
5. Galang berbentuk I atau H.
Bahagian paksi neutral dikurangkan kerana atom-atom pada paksi neutral tidak akan
mengalami sebarang daya regangan atau mampatan.
<< >>
Soalan 3
kepada sebuah sampan supaya ia dapat terapung di permukaan air dan selamat digunakan.
1. Bahan binaan berketumpatan rendah

Dapat menghasilkan daya tujah ke atas yang besar.
2 Berbentuk aerofoil
Bentuk aerofoil akan menghasilkan aliran udara dengan halaju tinggi di bahagian atas supaya
Tekanan menjadi rendah. Tekanan tinggi di bahagian lain akan menolak sampan bergerak laju
3. Menghadkan bilangan penumpang
Jisim yang berlebihan akan mengakibatkan sampan karam kerana daya tujah ke atas menjadi
kecil.
<< >>
1. Rajah (a) menunjukkan keadaan sehelai baju di ampaian pada pukul 10 pagi dan 11
pagi.
Rajah a (i) Rajah a (ii)
Rajah (b) menunjukkan keadaan sehelai baju di ampaian dalam keadaan berangin pada
pukul 10 pagi dan 11 pagi.
Rajah b (i) Rajah b (ii)
(a) Berdasarkan pemerhatian dalam rajah (a ) dan rajah (b) bandingkan keadaan
baju yang dijemur di ampaian. Hubungkaitkan perubahan yang diperhatikan
untuk membuat satu kesimpulan tentang proses fizik yang berkaitan.
[5 markah]
(b) (i) Nyatakan satu pernyataan Teori Kinetik Jirim.
[1 markah]
(ii) Berdasarkan Teori Kinetik Jirim, terangkan tentang proses di (a)
[4 markah]
(c) Seorang pelajar meletakkan satu bekas berisi air di bahagian kotak ais sebuah
peti sejuk. Selepas dua jam, pelajar itu mendapati air belum menjadi ais. Dengan
menggunakan konsep fizik yang sesuai, cadangkan dan terangkan
pengubahsuaian yang boleh dilakukan kepada peti sejuk supaya air lebih cepat
membeku.
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Jawapan
(a) M1 Menyatakan perbandingan rajah (i)
Baju rajah (b) dijemur dalam keadaan lebih berangin
M2 Membandingan rajah (ii)
Baju rajah b (ii) di kawasan lebih berangin kelihatan lebih kering
M3 Penerangan perbandingan
Baju b (ii) lebih kering kerana penyejatan lebih cepat berlaku
M4 Menghubungkait ciri dengan konsep
Semakin laju aliran udara semakin cepat penyejatan berlaku
M5 Menyatakan konsep 5
Aliran bendalir meningkatkan kadar penyejatan
(b)(i) Menyatakan mana-mana satu pernyataan Teori Kinetik Jirim
Jirim terdiri daripada zarah-zarah halus/seni dan diskrit
Zarah-zarah sentiasa bergerak dengan halaju berbeza dan rawak
Zarah-zarah berlanggar secara kenyal
Purata tenaga kinetik zarah-zarah bertambah dengan suhu
Wujud daya-daya tarikan dan tolakan antara zarah-zarah 1
(ii) Menerangkan proses yang betul
M1 Molekul-molekul air bergetar dan bergerak secara rawak
M2 Pertambahan suhu meningkatkan tenaga kinetik zarah-zarah
M3 Pengaliran udara mengurangkan tekanannya dan zarah-zarah
air lebih mudah bergerak
M4 Peningkatan tenaga kinetik menyebabkan ikatan antara zarah-
zarah air terputus dan terbebas ke udara menjadikan kain
kering. 4
(c) Menyatakan cadangan pengubahsuaian dan sebab
M1 Menambah bilangn gegelung paip penyejat

M2 Lebih banyak haba dapat diserap dari kotak ais
M3 Menggunakan cecair yang mempunyai muatan haba tentu
pengwapan yang tinggi
M4 Menyerap lebih banyak haba sebelum menyejat keseluruhannya
M5 Menggunakan cecair yang mempunyai kadar penyejatan yang
cepat
M6 lebih banyak haba dapat diserap semasa penyejatan
M7 Menggunakan pamyang berkuasa tinggi
M8 Proses penyerapan tenaga daripada kotak ais menjadi lebih
cepat
M9 Tambah luas permukaan sirip penyejuk
10
M10 Labih banyak haba dapat dibebaskanke persekitaran
JUMLAH 20
MODUL LATIHTUBI
<< >>
pelampung
Rajah (a) Rajah (b)
Rajah di atas menunjukkan suatu keadaan yang biasa kelihatan di kolam renang. Rajah
(a) menunjukkan seorang kanak-kanak sedang menggunakan sebuah pelampung. Rajah
(b) menunjukkan dua orang kanak-kanak menggunakan pelampung yang serupa.
a) (i) Apakah yang maksud daya tujah?

[1markah]
(ii) Bandingkan ciri-ciri yang terdapat dalam kedua-dua rajah (a) dan (b) di
atas dan cuba hubungkaitkan cirri-ciri berkenaan serta nyatakan prinsip
yang berkaitan
[5 markah]
b) Terangkan perubahan yang dialami oleh kanak-kanak dalam rajah (a) jika
pelampung ia menggunakan pelampung ini di laut.
[4 markah]
c) Seandainya anda berpeluang untuk mengikuti satu ekspedisi berakit

menggunakan rakit buluh, apakah cirri-ciri rakit yang perlu anda binakan supaya
rakit berkenaan sempurna dan selamat digunakan.
[10 markah]
<< >>
1 Rajah 1.1 dan Rajah 1.2 menunjukkan dua bekas yang mengandungi air dan
serbuk besi yang sama jisim dan mempunyai muatan haba tentu yang berlainan.
Kedua-dua bekas dipanaskan dengan kadar yang sama.
Suhu air = 35 0C , Suhu serbuk besi = 85 0C ,

Muatan haba tentu air = 4200 J kg-1 oC-1 Muatan haba tentu
serbuk besi = 460 J kg-1 oC-1
RAJAH 1.1 RAJAH 1.2
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan muatan haba tentu?

[ 1 markah ]
(b) Berdasarkan rajah 1.1 dan rajah 1.2, bandingkan suhu dan muatan haba tentu
air
dan serbuk besi. Nyatakan hubungan antara kenaikan suhu dengan muatan
haba
tentu bahan.
[ 5 markah ]
(c) Sapu tangan yang dibasahkan dengan air diletakkan di atas dahi seorang yang
demam. Bincangkan bagaimana tindakan ini dapat membantu pesakit tersebut.
[ 4 markah ]
(d) Amin ingin menyejukkan beberapa kotak minuman semasa mengadakan

jualan
hari terbuka di sekolahnya. Cadangkan dan jelaskan kaedah dan alat yang
perlu
digunakan oleh Amin supaya
(i) air minuman boleh disejukkan dengan cepat
(ii) air kekal sejuk selama beberapa jam.
[ 10 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. (a) (a) Muatan haba tentu adalah jumlah haba yang diperlukan 1
untuk menaikkan suhu 1kg bahan sebanyak 1o C
(b) Suhu serbuk besi lebih tinggi dari suhu air 1

Kenaikan suhu serbuk besi lebik besar dari kenaikan suhu air.
/Serbuk besi lebih cepat panas 1
Muatan haba tentu serbuk besi lebih rendah 1
Lebih tinggi muatan haba tentu lebih lambat kenaikan suhu 1
Kenaikan suhu berkadar songsang dengan muatan haba tentu. 1
(c) Air menerima haba dari badan pesakit yang lebih panas 1
Molekul air tersejat ke udara 1
Haba dari badan pesakit dipindahkan keluar 1
Suhu badan pesakit berkurang 1
(d) Setiap cadangan ( 1 markah) dan penjelasan yang betul dan sepadan 1 10
markah
Cadangan Penjelasan
Kotak minuman diletakkan Ais menyerap haba keluar

dalam bekas mengandungi ais dari kotak minuman
Tambahkan sedikit air ke dalam Mempercepat pemindahan

ais haba keluar secara konduksi
Meletakkan ais dalam bekas Lambat sejuk /lambat panas

bermuatan haba tentu tinggi
Guna bekas berwarna putih Tidak menyerap haba
Guna bekas penebat Mengelakkan haba dari luar

masuk ke dalam bekas
JUMLAH 20
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TRIAL MELAKA 2005

1.
Rajah 14
1. Sebagai seorang penyelidik, anda ditugaskan untuk mengkaji ciri-ciri logam yang
digunakan untuk membuat piring brek kenderaan seperti di Rajah 14, disebuah kilang
kereta.
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan ketumpatan? [1 markah]
(ii) Terangkan faktor-faktor yang mempengaruhi ketumpatan sesuatu bahan.

[4 markah]
(b) Anda diberi pilihan empat jenis logam, J, K, L dan M. Jadual 3 menunjukkan ciri-
ciri bagi empat logam tersebut.
Logam Ketumpatan / Takat lebur / oC Kekuatan Kadar

kgm-3 pengembangan
J 10500 327 Tinggi Sederhana
K 7900 1515 Sederhana Rendah
L 8470 3410 Tinggi Rendah
M 8920 1083 sederhana sederhana
Jadual 3
Berdasarkan Jadual 3:
(i) Terangkan kesesuaian ciri-ciri logam untuk digunakan sebagai bahan membuat
piring brek kenderaan.
(ii) Tentukan logam yang paling sesuai digunakan sebagai bahan membuat piring
brek kenderaan tersebut dan berikan sebab.
[10 markah]
(c) Seorang pelajar mengesyaki gelang emas yang dipunyai bukannya emas tulin. Jisim
MODUL LATIHTUBI
<< >>
gelang ialah 165 g. Ketumpatan emas ialah 19.3 g cm-3.
(i) Cadangkan satu kaedah untuk mengukur isipadu gelang itu.

[2 markah]
(ii) Sekiranya isipadu gelang ialah 13 cm3 , hitungkan ketumpatannya. Adakah

gelang emas itu tulin?
[ Perhiasan dengan kandungan emas melebihi 75% dianggap sebagai emas
tulin]
[3 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TRIAL SBP 2005

1 Seorang pelajar menjalankan satu eksperimen untuk mengkaji hubungan antara
kedalaman objek direndam dalam air dengan tujah ke atas, F yang dihasilkan.
Sebuah silinder logam digantung pada neraca spring untuk menentukan berat silinder
logam dalam udara ,W u seperti dalam rajah 1.1. Silinder logam itu kemudian
dimasukkan ke dalam sebuah bikar mengandungi air sehingga bahagian yang
tenggelam ialah 1.0 cm seperti dalam Rajah 1.2 . Berat silinder dalam air diperolehi
dari bacaan neraca spring ,
W a . Tujah ke atas , F yang dihasilkan oleh air diberi oleh persamaan :
F = W u - W a.
Eksperimen ini diulangi dengan mengubah kedalaman bahagian silinder logam yang
tenggelam kepada 2.0 cm , 3.0 cm , 4.0 cm dan 5.0 cm . Bacaan pada neraca spring
ditunjukkan pada Rajah 1.2 , 1.3 , 1.4 , 1.5 dan 1.6.
2 Neraca spring
6 Rajah 1.1
10
silinder
logam
MODUL LATIHTUBI
<< >>
0 0 0
1 1 1
2 2 2
3 3 3
4 4 4
5 5 5
6 6 6
7 7 7
9 9 9
10 10 10
air
h = 1.0 cm air h= 2.0 cm h= 3.0 cm
Rajah 1.2 Rajah 1.3 Rajah 1.4
MODUL LATIHTUBI
<< >>
0 0
1 1
2 2
3 3
4 4
5 5
6 6
7 7
9 9
10 10
h = 4.0 cm h = 5.0 cm
Rajah 1.5 Rajah 1.6
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(a) Berdasarkan tujuan dan prosedur eksperimen ini, nyatakan :
(i) pembolehubah yang dimanipulasikan
....................................................................................................................................
[1 markah]
(ii) pembolehubah yang bergerak balas
....................................................................................................................................
[1 markah]
(iii) pembolehubah yang dimalarkan
....................................................................................................................................
[1 markah]
(b) (i) Berdasarkan rajah 1.1 , berat silinder logam dalam udara W u , ialah
W u = .......................................
[1 markah]
(ii) Berdasarkan Rajah 1.2 , 1.3 , 1.4 , 1.5 dan 1.6 di halaman 3 dan 4 , tentukan
Wa apabila kedalaman, h bernilai 1.0 cm , 2.0 cm , 3.0 cm , 4.0 cm dan 5.0 cm.
Seterusnya hitungkan nilai F yang sepadan.
Jadualkan keputusan anda bagi h, W a , dan F pada ruang yang disediakan di
bawah.
[6 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(c) Pada kertas graf di halaman 6 , lukiskan graf F melawan h.

[5 markah]
(d) Menggunakan graf anda , nyatakan hubungan antara F dengan h.

...........................................................................................................................................
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Graf F melawan h
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Dua helai kain, X dan Y yang serupa disidai di ampaian seperti ditunjukkan
pada Rajah 1.
Berdasarkan pemerhatian itu:-
(a) Nyatakan satu inferens yang bolah dibuat.
[1 markah]
(b) Nyatakan satu hipotesis yang seusai untuk suatu pentiasatan.
[1 markah]
(c) Dengan menggunakan radas seperti piring petri, jam randik dan alat-alat
yang sesuai, huraikan satu rangka kerja eksperimen makmal untuk
menguji hipotesis anda.
(ii) Pembolehubah yang terlibat dalam eksperimen itu
(iv) Susunan radas
(v) Prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pemboleh
ubah yang dimanipulasi dan kaedah mengukur pembolehubah
bergerak balas
(vi) Cara anda akan menjadualkan data
(vii) Cara anda akan menganalisis data
[10 markah]
<< >>
SKEMA JAWAPAN
(a) Inferens: Kain A lebih cepat kering berbanding kain B
(b) Hipotesis: Semakin besar luas permukaan kain, semakin cepat kadar
sejatan air
(c) Tujuan: Untuk mengkaji hubungan luas permukaan dan kadar sejatan
air
Pemboleh ubah dimanipulasi: Luas permukaan yang terdedah
Pemboleh ubah bergerakbalas: kadar sejatan air
Pemboleh ubah dimalarkan: Jenis cecair & suhu
Definisi pemboleh ubah secara operasi: kadar sejatan diwakilkan oleh
masa sejatan yang dicatat oleh jam randik, t saat
Radas dan bahan: piring pelbagai saiz , eter, jam randik, selinder
penyukat
Susunan radas:
A B C D E
Kaedah:
1. Lima piring yang luas permukaan berbeza diisikan dengan 5 cm3
eter setiap satu.
2. Kesemuanya diletakkan di empat yang sama seperti rajah di atas
dan serentak jam randik dihidupkan.
3. Setelah eter menyejat, jam randik dimatikan & masa sejatan
dicatatkan
Jadual
Piring petri Masa, t (s)
A
B
C
D
E
Kesimpulan:
LAKARAN GRAF
<< >>
penebat
500 cm3 air

500 cm3 air
Rajah menunjukkan dua bekas P dan Q masing-masing mengandungi 500 cm3

air mendidih pada 100 0 C. Masa untuk air itu menyejuk sehingga suhu bilik iaitu
30 0 C bagi setiap bekas dicatatkan. Didapati bahawa air dalam bekas Q lebih
cepat menyejuk berbanding air dalam bekas P.
Berdasarkan pemerhaitan di atas,

(a) Nyatakan inferens yang boleh dibuat.
[1 markah]
(b) Bina satu hipotesis yang sesuai untuk penyiasatan seterusnya.

[1 markah]
(c) Dengan menggunakan radas bikar, thermometer dan lain-lain,

terangkan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda.
(ii) Pemboleh ubah yang terlibat dalam eksperimen itu
(iv) Susunan radas
(v) Prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal
pembolehubah yang dimanipulasikan dan kaedah
mengukur pembolehubah bergerak balas.
(vi) Cara anda akan menjadualkan data
[10 markah]
<< >>
SKEMA JAWAPAN :
(a) Inferens: Suhu air dalam bekas besar lebih cepat menyejuk berbanding
aair dalam bekas kecil.
(b) Hipotesis: Kadar kehilangan haba daripad air menjadi lebih tinggi jika luas
permukaan yang terdedah lebih besar
(c) Tujuan : Mengkaji hubungan antara kadar kehilangan haba dengan luas
permukaan bagi bekas
PU dimanipulasi: Luas permukaan bekas

PU bergerakbalas: suhu air
PU dimalarkan: Isipadu air , masa untuk suhu mencapai 300C
Radas: Selinder penyukat, bikar, air, termometer, jam randik

Susunan radas:
Air
A B C
D
Kaedah:
1. 500 cm3 air dimasukkan ke dalam selinder penyukat dan bikar berbeza
saiz.
2. Bacaan suhu pada thermometer dicatat setiap 5 minit.
3. Pemerhatian perubahan suhu dengan masa dicatat sehingga suhu
mencapai 300C
4. Penjadualan data:
Bekas Masa air menyejuk pada 300C
Bekas A
Bekas B
Bekas C
Bekas D
<< >>
Analisis data
Suhu
Masa/s
<< >>
1. Rajah 1 menunjukkan keadaan berdekatan dengan satu khemah yang telah didirikan
oleh sekumpulan pengakap.
(a) Sebelum api dinyalakan
(b) Selepas api dinyalakan
RAJAH 1
Berdasarkan gambarajah di atas,
a) Nyatakan satu inferens yang boleh di buat.

[ 1 markah ]
b) Nyatakan satu hipotesis yang sesuai untuk suatu eksperimen penyiasatan.
[ 1 markah ]
c) Dengan menggunakan tolok bourdon, thermometer, bikar, penunu Bunsen dan
lain-lain radas yang sesuai, terangkan satu rangka kerja eksperimen untuk
menguji anda.
i) Tujuan eksperimen
ii) Pemboleh ubah yang terlibat dalam eksperimen itu
iii) Senarai radas dan bahan
iv) Susunan radas
v) Prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pemboleh ubah
yang dimanipulasi dan kaedah mengukur pemboleh ubah yang
bergerak balas
vi) Cara anda akan menjadualkan data
vii) Cara anda akan menganalisis data
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
a) Tekanan udara dalam botol bertambah bila ia dipanaskan. [1]

b) Semakin tinggi suhu semakin tinggi tekanan gas. [1]
c)
i) Tujuan : Mengkaji HUBUNGAN antara suhu dan tekanan gas. [1]
ii) PUM = Suhu, PUB = Tekanan gas [1] . PU dimalarkan : Isipadu bekas [1]
iii)
Tiub getah
Pengacau Termometer
Tolok
Bourdon ais
Kelalang
bikar
udara
air
pemanasan
Senarai radas yang cukup [1]
iv) Susunan yang betul [1]

v) Air dalam bikar dipanaskan dan sentiasa dikacau. Bila bacaan termometer, θ menjadi
10oC, bacaan tolok Bourdon, P dicatatkan.[1] . Pemanasan diteruskan dan P dicatatkan
bagi bacaan θ = 20oC , 30oC , 40oC , 50oC dan 60oC .[1]
vi)
vii)
Suhu , θ / oC Tekanan, P / N P
m-2
10
[1]
20
30
40
θ
50
60
[2]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 3
Rajah 3 di atas menunjukkan sebuah pam basikal yang panjangnya 40 cm. Pemegang
ditarik keluar sehingga injap masuk berada di hujung A. Pada ketika itu tekanan udara
dalam pam seimbang dengan tekanan di luar (1 atmosfera).
(a) Apakah yang berlaku semasa pemegang ditarik keluar ? [2 markah]
(b) (i) Apakah yang berlaku kepada tekanan udara yang terperangkap di dalam pam jika
pemegang ditolak masuk ?
[1 markah]
(ii) Berdasarkan teori kinetik jirim terangkan jawapan anda bagi (b)(i) di atas.
[2 markah]
(iii) Udara akan masuk ke dalam tayar jika pemegang ditolak masuk sehingga tekanan
minimum di dalam pam ialah 3 atmosfera. Berapakah jarak pemegang ditolak masuk?
[2 markah]
(c) Ketika udara dipam masuk, suhu tayar ialah 27 C. Selepas basikal bergerak jauh,
suhu tayarnya meningkat menjadi 37 C. Berapakah tekanan tayar ketika ini (dalam unit
atmosfera) ? [2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
BAB 3 : SIFAT JIRIM
KETUMPATAN
Hitungkan kuantiti-kuantiti yang berkenaan dalam jadual berikut:
Bahan Jisim, m kg Isi padu V m3 Ketumpatan, ρ kg m -3

Plumbum 456 0.04
Pepejal Ais 72 900
Gabus 0.05 250
Merkuri 0.001 13 600
Cecair Air 100 1 000
Gliserin 25.2 0.02
Oksigen 4.3 1.43
Gas Stim 2.5 0.4
Hidrogen 0.05 0.56
2. Jisim sebuah bongkah diberikan sebagai 750 g dan isispadu bongkah itu ialah 500 sm 3.
Berapakah ketumpatannya?
3. Suatu bongkah logam berdimensi 4 cm x 5 cm x 10 cm mempunyai jisim 880 g. Hitungkan

ketumpatan logam itu dalam
a. g cm-3
b. kg m-3
4. Suatu bahan mempunyai ketumpatan 5.6 g cm-3 . Berapakah isi padu bagi 1 680 g bahan
tersebut?
5. Sebuah selinder penyukat kosong mempunyai jisim 300 g. Suatu cecair A diisi ke dalam
selinder penyukat sehingga arasnya naik ke tanda 200 ml . Jumlah jisim sellinder penyukat
dan cefair ialah 460 g. Berapakah ketumpatan cecair A?
6. Sebuah bilik mempunyai panjang 6 m, lebar 5m, dan tinggi 2.5 m. Diberikan bahawa
ketumpatan ara ialah 1.3 kg m-3, berapakah jisim udara dalam bilik itu?
7. Suatu pepejal tak seragam direndam sepenuhnya ke dalam sesuatu cecair yang mempunyai
ketumpatan 1 200 kg m-3 dalam suatu bekas Eureka. Jisim cecair yang disesarkan ialah 180 g.
Berapakah
a. isipadu pepejal itu?
b. Jisim pepejal itu jika ketumpatannya ialah 3.0 g cm-3
8. Ketumpatan suatu cecair ialah 1 200 kg m-3 . Jika 1 cm 3 cecair itu bertukar kepada 600 cm 3
wap, berapakah ketumpatan wap itu?
9. Ketumpatan ais diberikan sebagai 900 kg m-3. Satu bongkah ais dengan isipadu 500 cm 3
dileburkan menjadi air. Berapakah isipadu air itu jika ketumpatan air ialah 1 000 kg m-3
10. Dua jenis cecair X dan Y masing –masing mempunyai ketumpatan 900 kg m-3 dan 800 kg m-3
2 m3 cecair X dicampurkan kepada 3 m3 cecair Y tanpa perubahan jumlah isi padu. Tentukan
ketumpatan campuran itu.
<< >>
BAB 3 : SIFAT JIRIM
KETUMPATAN
11. Satu bongkah kayu berukuran 2 cm x 3 cm x 5 cm mempunyai jisim 21.6 g. Hitungkan
ketumpatan bongkah itu dalam unit
a. g cm-3
b. kg m-3
12. Sebuah bilik mempunyai panjang 3 m, lebar 4 m, dan tinggi 2.5 m. Jika ketumpatan udara di
dalam bilik adalah 1.2 kg m-3, berapakah jisim udara di dalam bilik tersebut?
13. Suatu pepejal tidak seragam berketumpatan 3.0 g cm-3 direndam sepenuhnya ke dalam bekas
yang mengandungi cecair berketumpatan 1.2 g cm-3. Jika jisim cecair yang tersesat adalah
150 g, tentukan
a. isipadu pepejal itu,
b. jisim pepejal itu
14. Satu blok ais berisipadu 6 m3 dileburkan menjadi air. Dengan menganggapkan semua ais
menjadi air, berapakah isipadu air yang terhasil?
[ketumpatan ais = 900 kg m-3, ketumpatan air = 1 00 0 kg m-3, jisim ais dan jisim air adlah
sama]
15. Apabila suatu cecair mendidih pada tekanan atmosfera, 1 cm3 cecair itu bertukar menjadi 1.5
x 103 cm3 wap. Tentukan nisbah ketumpatan cecair terhadap ketumpatan wap.
16. 400 cm3 air tulen dituangkan ke dalam sebuah bikar yang mengandungi 400cm3 alkohol.
Adalah didapati bahawa campuran akhir yang terbentuk mempunyai isipadu sebanyak 750
Cm3. Hitungkan .ketumpatan campuran tersebut dalam unit g cm-3
[ketumpatan air = 1 g cm-3, ketumpatan alkohol = 0.8 g cm-3]
17. Cecair M dan N masing-masing mempunyai jisim 18 g dan 22 g dicampurkan ke dalam

sebuah bikar. Ketumpatan cecair M ialah 1.50 g cm-3 dan ketumpatan cecair N ialah 1.10 g
cm-3. Dengan menganggapkan bahawa isipadu cecair M dan N tidak berubah selepas
bercampur, hitungkan ketumpatan larutan campuran dalam g cm-3
<< >>
BAB 3 : SIFAT JIRIM
KETUMPATAN
SKEMA JAWAPAN
2. 1 500 kg m-3
3. 4.4 g cm-3
4. 300 cm3
5. 800 kg m-3
6. 97.5 kg
7. a. 1.5 x 10 –4 m3
b. 0.45 kg
8. m = 1.2 g
Ketumpatan wap = 2.0 kg m-3
9. 450 g
Isipadu air = 450 cm3
10. Jumlah isipadu campuran = 5 m3

Ketumpatan campuran = 840 kg m-3
11. 1 200 kg m-3

12. a. 0.72 g cm-3
b. 7 200 kg m-3
13. 36 kg
. 1 4. 5.4 m3
15. 1500 : 1
16. 0.96
17. 1.25
<< >>
SOALAN PENGUKUHAN (Hukum Hooke)
1. Rajah 1 menunjukkan satu spring dengan panjang asal, x cm. Apabila satu pemberat 50 g
diletakkan di atas spring (ii), panjangnya menjadi 18 cm. Jika jisim pemberat ditambah
menjadi 200 g, seperti (iii), panjangnya menjadi 12 cm. Berapakah nilai c?
(Anggap mampatan spring tidak melampui had kekenyalan).
A. 19 cm
B. 20 cm
C. 23 cm
D. 24 cm
2. Sebuah spring yang melekat pada dinding dimamptkan oleh sebuah bola yang dikenakan satu
daya. Apabila daya itu dilepaskan bola itu bergerak menjauhi dinding.
Diberi bahawa jisim bola ialah 0.5 kg, daya yang dikenakan ialah 60N dan pemalar spring
ialah 200 N m-1.
Hitungkan:
a. jarak mampatan spring

b. tenaga yang tersimpan dalam spring ketika spring itu dimampatkan.
3. Rajah di atas menunjukkan satu spring mampatan. Berapakah tenaga keupayaan kenyal yang
tersimpan dalam spring itu?
Jisim beban/g 20 40 60 80 100

Panjang spring/cm 12.1 12.9 13.9 15.1 16.1
Daya regangan /N
Permanjangan /cm
4. Jadual di atas menunjukkan jisim beban dan panjang spring ketika beban digantung pada
spring sebelum had kenyal dilampaui. Panjang asal spring ialah 11.0 cm.
<< >>
a. Lengkapkan jadual di atas dengan nilai-nilai daya regangan dan
pemanjangan
b. Lukiskan graf pemanjangan melawan daya regangan di atas kertas graf.
c. Daripada graf yang dilukis, tentukan:
(i) pemanjangan spring jika beban 45 g digunakan pemalar spring
<< >>
BAB: SIFAT JIRIM DAN BAHAN
SPRING
2 buah spring P dan Q yang serupa digantung
1. secara selari dan siri. Setiap spring akan
meregang 3 cm apabila beban 0.2 kg
digantung dihujungnya. Kira pemanjangan
spring apabila satu jisim 0.6 kg digantung bagi
kedua-dua sistem siri dan selari.
5.
3 kg
Spring itu meregang sebanyak 4 cm. Kira
pemanjangan spring itu apabila beban 4.5 kg
digantung. P Q
50 g 0.6 kg
Spring memanjang 2 cm apabila digantung Ketiga-tiga spring adalah serupa. Setiap spring
jisim 50 g. Kira jisim yang perlu digantung akan meregang 3 cm apabila jisim 200 g
supaya spring memanjang sebanyak 7 cm. digantung dihujungnya. Berapakah jumlah
pemanjangan spring dalam sistem spring itu
3. apabila satu jisim 600 g digantung dihujung
R?
6.
20 N
P Q R S
Panjang asal spring ialah 10 cm. Spring itu 0.4 kg
akan meregang sebanyak 3 cm apabila satu M
beban seberat 20 N digantung. Kira jumlah
pemanjangan spring itu apabila beban 90 N P, Q, R dan S adalah empat spring serupa.
digantung dihujungnya? Semua spring akan meregang 2 cm apabila
dibebankan dengan jisim 200 g. Rajah (a)
4. menunjukkan spring P dibebankan dengan
beban berjisim 0.4 kg. Berapakah jsim beban
M untuk meregangkan spring Q, R dan S
dengan regangan yang sama dengan spring P?
P Q
0.6 kg
0.6 kg
<< >>
1
SPRING
7. Spring P, Q, R, S , T dan U adalah serupa. 9. Dalam rajah di bawah, apabila beban
Panjang asal setiap spring ialah 10 cm. Kira 100 g digantung pada spring, panjang
panjang X. spring ialah 30 cm. Panjang spring
menjadi 32 cm apabila pemberat 150 g
digantung padanya. Berapakah
16 cm a. panjang asal spring
b. pemalar daya spring
c. jisim beban apabila panjang
spring ialah 40 cm.
X
0.6 kg .
0.6 kg
30 cm 32 cm
8.
16 cm
100 g
Panjang asal =10 cm 150 g

0.6kg
10. Panjang asal sebuah spring P, ialah 20

cm. Panjang spring menjadi 18 cm
apabila pemberat 500 g diletakkan
.Apabila pemberat X diletakkan di atas
dua spring yang serupa dengan P,
panjang spring menjadi 15 cm.
Berapakah jisim pemberat X?
Y cm 500 g X
20 cm P
18 cm 15cm
0.6 kg
Kira panjang spring Y cm.
<< >>
2
SPRING
SKEMA JAWAPAN
1. 6 cm
2. 175 g
3. 13.5 cm
4. 4.5 cm, 18 cm
5. 13.5 cm
6. 1.2 kg
7. 36 cm
8. 52 cm
9. a. 26 cm
b. 0.25 N cm-1
c. 350 g
10. 1250 g
<< >>
3
alat pemanas
Pinggan air Bikar
Rajah 5
Kuantiti air adalah sama dalam kedua-dua bekas iaitu pinggan dan bikar. Apabila air
dalam pinggan dan bikar dibiarkan di bawah sinaran cahaya matahari, penyejatan air
berlaku. Ini menyebabkan jisim air di dalam pinggan dan bikar berkurangan dengan
masa. Semasa penyejatan, air menyerap haba daripada persekitaran, tetapi air akan
0
mendidih apabila suhu mencapai 100 C.
a) Bandingkan penyejatan dan pendidihan
………………………………………………………………………………………………
2 markah]
b) (i) Berdasarkan model teori kinetic jirim, terangkan mengapa air di pinggan
menyejat pada kadar yang lebih cepat?
……………………………………………………………………………………
[2 markah]
(ii) Sekiranya air dalam pinggang di rajah 6 dituangkan ke adlam sebuah
gelas, ramalkan perubahan yang berlaku kepada proses penyejatan air
itu.
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
c) (i) Ramalkan perubahan yang berlaku kepada pendidihan air, jika kuasa
pemanasan dinaikkan.
…………………………………………………………………………………
[2 markah]
(ii) Hitungkan kuantiti haba yang diperlukan untuk menukar 200 g air pada
0 0
10 C kepada stim pada 100 C.
-1 0 -1
(muatan haba tentu air = 4 200 J kg C dan
6 -1
haba pendam tentu pengewapan = 2.26 x 10 J kg )
MODUL LATIHTUBI
<< >>
alat pemanas
Pinggan air Bikar
RAJAH 5.1 RAJAH 5.2

5. Kuantiti air adalah sama dalam kedua-dua bekas iaitu pinggan dan bikar. Apabila
air dalam pinggan dan bikar dibiarkan di bawah sinaran cahaya matahari,
penyejatan air berlaku. Ini menyebabkan jisim air di dalam pinggan dan bikar
berkurangan dengan masa. Semasa penyejatan, air menyerap haba daripada
persekitaran, tetapi air akan mendidih apabila suhu mencapai 1000C.
(a) Bandingkan penyejatan dan pendidihan
……………………………………………………………………………………
…
……………………………………………………………………………………
[2 markah]
(b)(i) Berdasarkan teori kinetik jirim, terangkan mengapa air dalam pinggan
menyejat pada kadar yang lebih cepat?
……………………………………………………………………………………
…
……………………………………………………………………………………
…
[2 markah]
(ii) Sekiranya air dalam pinggan di rajah 6 dituangkan ke dalam sebuah
gelas,ramalkan perubahan yang berlaku kepada proses penyejatan air
itu.
…………………………………………………………………………………….
[1 markah]
(c)(i) Ramalkan perubahan yang berlaku kepada pendidihan air, jika kuasa
pemanasan dinaikkan.
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) Hitungkan kuantiti haba yang diperlukan untuk menukar 200 g air pada100C
kepada stim pada 1000C .
(muatan haba tentu air = 4 200 J kg-1 0C-1 dan
haba pendam tentu pengewapan = 2.26 x 106 J kg-1)
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. reostat
termometer
Penutup
beteri kadbod
voltmeter
Bekas
V
penebat
Pemanas
Ammeter rendam
Rajah 13
Rajah 13 menunjukkan radas untuk menentukan muatan haba tentu bagi cecair.
Keputusan yang diperoleh adalah seperti berikut.
Jisim cecair dalam bekas = 2 kg

Suhu awal cecair = 30oC
Suhu akhir cecair = 38 oC
Bacaan voltmeter = 12.0 V
Bacaan ammeter = 3.5 A
Masa pemanasan = 12 minit.
a) (i) Apakah tujuan utama menggunakan bekas penebat dalam eksperimen ini ?
…………………………………………………………………………………………..
(ii) Apakah tujuan meletakkan kadbod di atas bekas penebat itu ?
…………………………………………………………………………………………
b) (i) Hitungkan nilai muatan haba tentu bagi cecair yang diuji daripada
keputusan yang diberi.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(ii) Cadangkan satu sebab mengapa nilai muatan haba tentu cecair yang
diperoleh daripada eksperimen ini berbeza daripada nilai sebernar.
…………………………………………………………………………………………
c) Kuantiti haba yang sama dibekalkan kepada cecair P, Q dan R. Keputusan

yang diberoleh ditunjukkan dalam jadual berikut.
Cecair Jisim / kg Kuantiti haba / J Kenaikan suhu / oC

P 0.5 8000 2
Q 1.0 8000 4
R 2.0 8000 5
(i) Cecair yang manakah mempunyai muatan haba yang paling tinggi ?
………………………………………………………………………………………….
(ii) Cecair yang manakah mempunyai muatan haba yang paling rendah ?
………………………………………………………………………………………….
(iii) Pada waktu siang, angin bertiup dari laut ke darat . Jelaskan fenomena ini.
………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………….
MODUL LATIHTUBI
<< >>
6 Seorang murid yang ingin mengkaji keberkesanan tiga buah cerek W, X dan
Y, telah mengumpul maklumat seperti ditunjukkan dalam Jadual di bawah.
Suhu awal air dalam ketiga–tiga buah cerek ialah 27 oC.
Jadual 1
(a) Bagi cerek W, hitungkan
(i) tenaga yang dibekalkan oleh unsur pemanas untuk memanaskan air
sehingga mula mendidih.
[1 markah]
(ii) kuantiti haba yang diperlukan untuk menaikkan suhu air dari 27 oC ke
takat didih air.
[1 markah]
(iii) Jelaskan perbezaan antara jawapan (a)(i) dan (a)(ii).
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) Hitungkan kuantiti haba yang diperlukan untuk menukar semua air dalam
cerek Y kepada stim pada 100 oC.
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(c) Cadangkan kuantiti yang perlu diterbitkan daripada data dalam Jadual di
atas yang boleh didefinisikan secara operasi sebagai kecekapan cerek.
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(d) Nyatakan cerek yang manakah paling berkesan memanaskan air
Sehingga mula mendidih. Jelaskan jawapan anda.
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Skema
6. a) (i) Pt = 1.5 kW x 20 minit = 1.5 x 103 x (20x60) =1.80 x 10 6 J.

(ii) mc θ = 3.5 x 4200 x (100-27) = 1.073 x 10 6 J.
(iii) Terdapat kelesapan haba dari cerek kesekitaran
b) mc θ + mL = 5.5 x 4200 x (100-27) + 5.5 x 2.26 x 10 6 = 1.412 x 10 7 J

c) mc θ /Pt , tetapi c θ dan t adalah dimalarkan, maka kecekapan = m/P
W 1.5 3.5 20 2.33
X 2.0 4.5 20 2.25
Y 2.4 5.5 20 2.29
Cerek yang paling berkesan ialah W.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
3. Suatu bikar aloi berjisim 400g diperbuat daripada logam kuprum dan
aluminium dalam nisbah 1:3. Bikar berada pada suhu awal 30 °C. Jika
309 kg cecair merkuri bersuhu 60 °C dituangkan ke dalam bikar tersebut,
satu suhu keseimbangan terma dicapai.
[Muatan haba tentu kuprum = 390 Jkg-1°C–1, muatan haba tentu

aluminium = 900 Jkg-1°C-1, muatan haba tentu merkuri = 140 Jkg-1°C-1]
(a) i. Apa yang dimaksudkan dengan keseimbangan terma.
[2 markah]
ii. Pada suhu berapakah keseimbangan terma dicapai.
[2 markah]
(b) Nyatakan apakah anggapan yang anda buat dalam perhitungan (a)
(ii) di atas.
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2 Rajah 2.1 menunjukkan suatu aliran udara yang laju dilalukan ke dalam eter.
Didapati air yang berada di bawah bikar berubah menjadi ais.
RAJAH 2.1
(a) Nyatakan proses yang berlaku kepada eter dalam situasi di atas?
........................................................................................................................
.....
[ 1 markah ]
(b) Mengapakah air yang berada di bawah bikar bertukar menjadi ais?
.............................................................................................................................
..............................................................................................................................
[ 1 markah ]
(c) Jika haba pendam tentu pelakuran ais ialah 3.3 x105 J kg-1 , hitungkan
haba yang dibebaskan semasa 300 g air pada suhu 0 oC membeku menjadi
ais
pada suhu yang sama?
[ 2 markah]
(d) Nyatakan satu aplikasi fenomena di atas dalam kehidupan harian.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
..............................................................................................................................
[1
markah]
2. (a) Penyejatan 1
(b) Eter menyerap haba daripada air 1
(c) H = ml
300
= x 3.3 x 105 1
1000
1
= 9.9 x 104 J
(d) Peti sejuk / penyaman udara 1
JUMLAH 5
MODUL LATIHTUBI
<< >>
θ/ C
0
1.
B C
0 t/s
A
(i) Graf peleburan ais
θ/ C
0
Q R
0 t/s
(ii) Graf peleburan naftalena
Rajah menunjukkan graf suhu lawan masa bagi pelaburan ais dan naftalena.
a) Berdasarkan bentuk kedua-dua graf nyatakan ciri yang sama bagi peleburan ais
dan naftalena
…………………………………………………………………………………………......
……………………………………………………………………………………………
( 1 markah )
b) Nyatakan keadaan jirim pada bahagian BC dan QR?
……………………………………………………………………………………………..
( 1 markah )
c) Apakah yang terjadi pada suhu air dan naftalena pada kedudukan BC dan QR?
……………………………………………………………………………………………..
( 1 markah )
b) Berdasarkan jawapan pada b) dan c) hubungkaitkan di antara haba dengan
suhu untuk menerbitkan satu konsep fizik.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
( 2 markah )
c) Kira tenaga haba yang diperlukan untuk 0.5 kg ais melebur menjadi air.
5 -1
[ Diberi haba pendam pelakuran ais 3.34 x 10 Jkg ]
( 2markah )
MODUL LATIHTUBI
<< >>
- - - Penyedut minuman
- - - Eter
- -
Rajah 7
Rajah 7 menunjukkan sebuah bikar berisi eter dihembus oleh seorang

pelajar dengan menggunakan penyedut minuman. Lama kelamaan eter itu
menjadi kurang dan bikar menjadi sejuk dan di bahagian bawah bikar itu
didapati terdapat sedikit ais.
(a) Apakah yang akan berlaku apabila eter itu dihembus melalui
penyedut minuman?
………………………………………………………………………….
[1 markah]
(b) Mengapakah bikar itu berasa sejuk?
…………………………………………………………………………
[1 markah]
( c) Nyatakan dua cara untuk mengeringkan eter dengan cepat.
…………………………………………………………………………..
[2 markah]
(d) Berikan satu contoh cecair lain yang boleh menggantikan eter.
…………………………………………………………………………..
[1 markah]
(e) Namakan suatu alat yang menggunakan prinsip ini
………………………………………………………………………….
[1 markah]
(f) Jika 500 g air pada 30o dimasukkan dalam alat yang dinamakan di atas
Ia mengambil masa 3 jam untuk dibekukan menjadi ais. Tentukan kadar
haba yang dibebaskan.
muatan haba tentu air = 4200 Jkg-1 0C-1 ,
haba pendam tentu ais = 3.36 x 105 Jkg-1
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA [3 markah]
6(a) Menyejat 1
(b) Bila eter menyejat, haba diperlukan 1

Haba diserap dari bikar dan dari 1
sekelilingnya
(c) Freon 1
(d) Peti sejuk 1
(e) H=mcθ+ ml
= 0.5 x 4 200 x 30 + 0.5 x 3.36 x 105 1
= 63 000 + 1.68 x 105 1
= 231 000 J 1(unit
dilihat)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TRIAL MELAKA 2005
Rajah 6 Rajah 7
6. Rajah 6 menunjukkan sebuah periuk logam. Rajah 7 menunjukkan sebuah periuk tanah.
Kedua-dua periuk diisi dengan kuantiti air yang sama dan dibekalkan haba pada kadar
yang sama.
(a) (i) Bandingkan bacaan termometer pada Rajah 6 dan Rajah 7.
……………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
[1 markah]
(ii) Jelaskan mengapa bacaan termometer berbeza.
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
[2 markah]
(iii) Nyatakan konsep fizik yang menyebabkan pemerhatian tersebut.
………………………………………………………………………………...
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(b) Terangkan bagaimana fenomena bayu laut berlaku pada waktu siang.
…………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………...
[3 markah]
(c) Burung helang terbang ke atas dengan mudah tanpa menggerakkan sayapnya pada
waktu lewat pagi apabila berada di kawasan daratan. Jelaskan.
………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………..
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Sebuah kilang meminta anda mencipta pemotong yang boleh digunakan oleh penjual untuk
memotong daging dan ayam sebuah pasar.
Jadual 1 merupakan beberapa jenis logam yang mungkin digunakan untuk membuat pisau pemotong
itu.
Logam Luas permukaan tajam / mm Muatan haba tentu / J Kadar Pengaratan

kg-1 o C-1
P 1.5 1200 Tinggi
Q 0.5 900 Rendah
R 1.0 1 000 Tinggi
S 2.0 500 Rendah
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan muatan haba tentu?
………………………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) (i) Berdasarkan maklumat dalam jadual, nyatakan logam manakah yang harus dipilih untuk
dijadikan bahan binaan pemotong itu.
…………………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) Berikan sebab bagi jawapan anda di (b) (i).
………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………….
[3 markah]
<< >>
MODUL LATIHTUBI 1
SKEMA JAWAPAN:
(a) Muatan haba tentu suatu bahan ialah haba yang diperlukan untuk menaikkan suhu sebanyak
1 oC bagi 1 kg bahan itu.
(b) (i) Logam Q

(ii) Logam Q mempunyai luas permukaan paling kecil , menyebabkan tekanan paling besar
dihasilkan. Oleh itu daging mudah dipotong.
Logam Q juga mempunyai muatan haba tentu yang sederhana/rendah . Ia tidak
melibatkan pemanasan langsung, oleh itu muatan haba sederhana adalah mencukupi.
Logam Q juga mempunyai kadar pengaratan yang rendah. Jadi lambat berkarat.
<< >>
MODUL LATIHTUBI 2
TRIAL MELAKA 2005

1.
Rajah 3
Rajah 3(a) dan 3(b) menunjukkan tekanan tayar pada kereta yang disukat sebelum
perjalanan dan selepas perjalanan jauh. Bacaan tekanan tersebut disukat dengan
tolok Bourdon.
Berdasarkan pemerhatian di atas:
(a) nyatakan satu inferens yang sesuai, [1 markah]

(b) nyatakan satu hipotesis yang sesuai dan boleh disiasat, [1 markah]
(c) terangkan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis
anda menggunakan udara yang terperangkap dalam kelalang bulat dan lain-
lain radas.
Dalam penerangan anda jelaskan perkara berikut :
i) tujuan eksperimen.
ii) pembolehubah yang terlibat dlam eksperimen itu.
iii) senarai radas dan bahan.
iv) susunan radas.
v) prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pemboleh ubah yang
dimanipulasikan dan kaedah mengukur pemboleh ubah bergerak balas.
vi) cara bagaimana anda akan menjadualkan data.
vii) cara bagaimana anda menganalisis data.
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Dalam satu eksperimen untuk menentukan muatan haba tentu sejenis logam, haba
dibekalkan pada kadar tetap P = 100 W kepada satu bongkah logam berjisim m =
1 kg. Graf dalam Rajah 6 menunjukkan bagaimana suhu, θ, bongkah itu berubah
dengan masa, t.
Suhu, θ / oC
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 Masa, t / minit
RAJAH 6
a) Berdasarkan graf pada RAJAH 6,

i) Nyatakan hubungan antara suhu dengan masa.
…………………………………………………………………………..
( 1 markah)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
ii) Dengan menggunakan kaedah graf, tentukan suhu awal bongkah

logam itu.
…………………………………………………………………………..
( 2 markah)
iii) Hitungkan kecerunan graf, k dan nyatakannya dalam unit S.I.
( 4 markah)
b) Muatan haba tentu logam, c adalah diberikan oleh persamaan
P = mck
Hitungkan muatan haba tentu logam itu.

( 3 markah)
c) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga yang mesti dibuat dalam eksperimen

ini dan mengapa ia dibuat.
………………………………………………………………………………
( 2 markah)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1.
merkuri
4cm
udara 6cm
Rajah di atas menunjukkan satu tiub kaca sekata yang tegak dan mengandungi
sedikit udara terperangkap di dalamnya oleh turus merkuri.Panjang turus udara
terperangkap dan panjang turus merkuri masing-masing ialah 6cm dan
4cm.Kemudiannya merkuri ditambah ke dalam tiub kaca itu.Berapakah panjang
turus merkuri apabila panjang turus udara terperangkap menjadi 5cm?
(Anggap tekanan atmosfera ialah 76cm Hg)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Penyelesaian
merkuri 4 cm merkuri x cm
udara 6 cm udara 5 cm
P1 V 1 = P2 V2
(76+4) 6 A = (76 + x) 5A , yang mana A = Luas keratan rentas tiub kaca.
X = 20 cm
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Dua bikar X dan Y yang serupa tiap-tiap satu mengandungi 1 kg air pada suhu awal 200
C. P ialah sfera kuprum dan Q ialah sfera aluminium masing-masing berjisim 0.5 kg dan
suhu awal 1000 C. Sfera P kemudiannya dimasukkan ke dalam bikar X dan sfera Q pula
ke dalam bikar Y, sehingga keseimbangan terma masing-masing dicapai. Jadual 5
menunjukkan nilai-nilai muatan haba tentu bagi kuprum, aluminium dan air.
Kuprum 380 J kg -1 C-1

Aluminium 900 J kg -1 C-1
Air 4200 J kg -1 C-1
Jadual 5
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan,
(i) keseimbangan terma [2 markah]
(ii) muatan haba tentu [1 markah]
(b) Bandingkan suhu keseimbangan yang dicapai dalam bikar X dan bikar Y. Terangkan
mengapa perbezaan ini berlaku.
[3 markah]
(c) Hitung suhu keseimbangan yang dicapai dalam bikar Y. [3 markah]
(d) Seorang suri rumah yang sedang menggoreng ikan mendapati percikan minyak panas
akan berlaku jika ikan yang tidak disejatkan dengan sempurna dimasukkan ke dalam
minyak yang panas. Huraikan fenomena ini. [3 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Jawapan Lembaran Kerja
1. B
2. C
Penjelasan: sudut tuju (45 o) > sudut genting bahan
prisma (42o)
3. B
Penjelasan: u=v=2f, u+v=80 cm
4. C
Penjelasan: Cermin cembung mencapahkan cahaya,
tidak dapat membentuk imej nyata
5. B
Penjelasan: Lukiskan paksi utama melalui kanta.
Kemudian lukiskan satu sinar dari pucuk objek ke pusat
kanta. Imej B bersentuh dengan sinar tersebut.
6. A
Penjelasan: f = ½ r, r=16cm
7. D
Penjelasan: Lukiskan sinar tuju ke kedua-dua hujung
cermin satah. Gunakan Hukum Pantulan untuk
menentukan sinar terpantul. P adalah di luar julat sinar
terpantul.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
5. 1430
1200
Mentol
Rajah 5
Rajah 5 menunjukkan satu mentol elektrik yang mengeluarkan sinar cahaya ke

semua arah. Lima daripada sinar cahaya ini ditunjukkan dalam rajah 5. Satu skrin
telah diselaraskan di hadapan kanta cembong itu pada kedudukan S, satu imej yang
tajam terbentuk.
(a) (i) Nyatakan dua sifat imej yang terbentuk di skrin itu.
………………………………………………………………………………
[ 2 markah ]
(ii) Jika jarak mentol dari kanta ialah 10 cm dan jarak kanta dari skrin ialah 30
cm, berapakah pembesaran imej itu?
[ 1 markah ]
1430
1200
Mentol
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 6
(b) Dalam rajah 6, mentol itu digerakkan supaya dapat menghasilkan sinar-sinar
cahaya yang selari keluar dari kanta cembung itu. Di kedudukan manakah
mentol itu harus ditempatkan supaya cahaya selari dapat terbit daripada kanta
cembung itu?
………………………………………………………………………………….
[ 1 markah ]
(c) Sinar cahaya selari yang terbit daripada kanta itu kemudiannya dilalukan
melalui satu bongkah kaca seperti yang ditunjukkan dalam rajah 6.
(i) Berapakah magnitud sudut tuju pada bongkah kaca itu?
[ 1 markah ]
(ii) Hitung indeks biasan bagi bongkah kaca itu.
[ 3 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Skema jawapan
5. (a) (i) Membesar dan songsang ............................................[2]
{ii) Pembesaran = 30 =3# ............................................[1]

10
(b) Di titik fokus kanta itu. ............................................[1]
(c) (i) sudut tuju = 530 ..............................................[1]
(ii) Indeks biasan = sin 530 ..............................................[1]

sin 300 ..............................................[1]
= 1.6 # ..............................................[1]
Jumlah [ 8 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
5. Rajah 1 dan Rajah 2 menunjukkan dua blok semibulatan yang diperbuat

daripada bahan yang berbeza, X dan Y. Sudut genting bagi X dan Y
adalah 42o dan 28o masing-masing.
P O Q P O Q
35o 35o
Bahan X Bahan Y
Rajah 1 Rajah 2
(a) (i) Lakarkan arah perambatan sinar cahaya selepas melalui permukaan
NOS pada Rajah 1 dan Rajah 2
[2 markah]
(ii) Nyatakan fenomena yang berlaku kepada sinar cahaya itu.
.........................................................................................................................
[2 markah]
(b)(i) Berdasarkan jawapan di (a) (i) dan (a) (ii), bahan manakah yang lebih
sesuai dijadikan permata cincin ?
………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) Terangkan sebab bagi jawapan anda di (b) (i)
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………..
[2 markah]
(c) Nyatakan satu syarat untuk berlakunya fenomena pada bahan Y
…………………………………………………………………………………….
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA
(a) (i)
35o 35o 35o
Bahan X Bahan Y
Rajah 1 Rajah 2
(ii) pembiasan ; pantulan dalampenuh
(b)
Pilihan Bahan Y lebih sesuai digunakan
Kerana
1 mempunyai sudut genting yang lebih kecil
Sebab
2 Lebih mudah menghasilkan pantulan dalam penuh
MODUL LATIHTUBI
<< >>
F F
RAJAH 1
1. Rajah 1 menunjukkan satu objek yang terletak di hadapan sebuah kanta cekung, di
mana F ialah titik fokus dan O ialah pusat kanta cekung.
(a) Lengkapkan gambarajah sinar untuk menunjukkan pembentukan imej.
[2 markah]
(b) Nyatakan 2 ciri imej yang terbentuk
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
[2 markah]
(c) Berikan satu kegunaan kanta cekung
…………………………………………………………………………
[1 markah]
<< >>
MODUL LATIHTUBI
SKEMA JAWAPAN
1(a)
Objek
(b) maya, tegak dan lebih kecil daripada objek

(c) membetulkan imej penglihatan orang yang rabun jauh
<< >>
MODUL LATIHTUBI
Rajah 2.1 dan Rajah 2.2 menunjukkan keadaan sinar cahaya yang melalui kanta cembung
dan kanta cekung.
RAJAH 2.1 RAJAH 2.2
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan imej nyata?

[1 markah]
(ii) Menggunakan Rajah 2.1 dan Rajah 2.2, bandingkan yang merambat melalui
kanta cembung dan kanta cekung.
Hubungkaitkan keadaan sinar selepas melalui kanta untuk membina satu konsep
fizik dan namakan konsep itu.
[5 markah]
(b) Seorang pelajar yang ingin melihat satu spesimen yang halus menggunakan kanta yang
berkuasa 20 D. Jika pembesaran bagi imej nyata, M yang dihasilkan ialah 2, kirakan
jarak objek spesimen dari kanta itu.
[4 markah]
(c ) Anda diberi dua kanta berkuasa 20 D ,10 D dan sekeping kadbod untuk membina
sebuah mikroskop majmuk.
(i) Menggunakan kanta-kanta ini dan bahan-bahan lain, huraikan bagaimana anda
membina sebuah mikroskop majmuk di makmal.
[6 markah]
(ii) Didapati imej yang diperhatikan menggunakan mikroskop majmuk ini kurang
cerah dan kecil. Cadangkan pengubahsuaian yang perlu dilakukan terhadap
mikroskop itu untuk menghasilkan imej yang lebih jelas dan lebih besar.
[4
markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Rajah (a) dan rajah (b) menunjukkan imej maya yang terbentuk pada cermin satah dan
cermin cembung.
Rajah (a) Imej di atas cermin satah Rajah (b) Imej di atas cermin cembung
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan imej maya?

[1 markah]
(ii) Perhatikan rajah (a) dan rajah (b) dan nyatakan perbandingan tentang
ciri-ciri kedua-dua imej. Seterusnya jelaskan bagaimana imej dihasilkan
dan nyatakan konsep fizik yang berkaitan.
[5 markah]
(b) Dengan melukiskan gambarajah sinar tunjukkan bagaimana imej dihasilkan oleh
sebuah cermin cembung. Nyatakan ciri-ciri bagi imej tersebut.
[4 markah]
(c) Sebagai seorang jurutera anda ingin mengubahsuai sebuah lori tangki yang
membawa jisim yang besar dan bahan mudah terbakar. Cadangkan
pengubahsuaian yang perlu dibuat berdasarkan aspek ;
(i) mudah dikendalikan semasa mengundur ke belakang atau membelok.

(ii) Tidak merosakkan jalanraya.
(iii) Tidak mudah terbakar.
(iv) Keselamatan pemanduan.
(v) Kestabilan.
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Jawapan
(a) (i) Menyatakan ciri imej maya
Imej tidak dapat dibentuk pada skrin 1
(ii) Membanding ciri rajah (a) dan (b)
M1 Kedua-dua imej tegak
M2 Imej cermin cembung lebih kecil / imej kelihatan lebih jauh
M3 Cahaya dari objek dipantulkan oleh cermin
M4 Sudut tuju = sudut pantulan 5
M5 Konsep pantulan cahaya
(b) M1 alur cahaya selari dengan
paksi utama dari objek dan M1
dipantulkan seolah-olah dari F
M2 Alur cahaya dari objek ke C objek M2
M3 Menanda dan melabel imej pada imej F C
titik persilangan dua alur di atas. M3
M4 Menyatakan sifat imej 4
Maya, tegak dan lebih kecil
(c) Setiap pengubahsuaian 1M dan penjelasan 1M
(i) M1 Memasang cermin cembung pada sisi kiri dan kanan
M2 membolehkan pemandu melihat objek di belakang dengan medan
penglihatan yang lebih luas
(ii) M3 Menggunakan bilangan tayar yang lebih banyak / lebih lebar
M4 Mengurangkan tekanan ke atas jalan raya
(iii) M5 Memasang seutas rantai besi di bawah lori yang menyentuh jalan
raya
M6 Untuk membumikan cas yang terbentuk dan mengelakkan
kebakaran.
(iv) M7 Sistem brek yang berkesan
M8 Berhenti dengan cepat dan selamat semasa kecemasan
Atau
M7 Pasang pengesan halaju
M8 memberi amaran kepada pemandu apabila lori dipandu melebihi
had laju
Atau
M7 Pasang pengesan halangan di bahagian belakang
M8 Memberi amaran kepada pemandu supaya tidak melanggar objek
di belakang semasa mengundurkan lori.
(v) M9 Merendahkan lori

M10 Merendahkan pusat graviti dan menstabilkan lori 10
JUMLAH 20
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah berikut menunjukkan sebuah transformer unggul. Beza keupayaan 12 V a.u

dibekalkan pada gegelung primer.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan transformer unggul?

[1 markah]
(b) Terangkan bagaimana arus aruhan terhasil pada gegelung sekunder
[3 markah]
(c) Terangkan satu cara untuk mengubahsuai transformer biasa menjadi
transformer unggul.
[2 markah]
Berdasarkan jadual di atas ;

(i) Terangkan kesesuaian ciri-ciri tarnsformer untuk digunakan sebagai bekalan
kuasa kepada jangka masa detik makmal sekolah.
(ii) Tentukan transformer yang paling sesuai untuk digunakan sebagai bekalan
kuasa kepada jangka masa detik makmal sekolah dan berikan sebab bagi pilihan
anda.
[10 markah]
(e) Kuasa elektrik sebanyak 110 kW dibekalkan melalui kabel dengan beza
keupayaan 10 kV. Rintangan kabel itu adalah 10 Ω .
Hitungkan
(i) arus yang mengalir melalui kabel itu
[2 markah]
(ii) kecekapan sistem penghantaran kuasa elektrik
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
4. a) Transformer yang mempunyai kecekapan 100 %. Kuasa input sama
dengan kuasa output.
b) Arus ulangalik mengalir dalam gegelung primer. Teras besi menjadi
elektromagnet.
Arus ulangalik menyebabkan teras besi mengalami perubahan fluks
magnet.
Perubahan fluks magnet teras besi dipindahkan ke gegelung sekunder.
Perubahan fluks magnet pada gegelung sekunder mengaruhkan arus
aruhan dalam gegelung sekunder
c) Menggunakan rekabentuk teras besi yang tiada pembocoran fluks
magnet. Semua fluks magnet dari gegelung primer dipindahkan ke
gegelung sekunder.
d) Pilih teras besi lembut lebih senang dimagnet dan dinyahmagnetkan.//

kehilangan histerisis lebih kecil.
Pilih teras berlamina supaya arus pusar tidak dapat mengalir dalam teras
yang berlamina
Pilih kuprum sebagai bahan dawai gegelung kerana ia merupakan
konduktor dan tiada rintangan, supaya kelesapan haba dapat dielakkan
Pilih transformer W
kerana teras besi lembut dan berlamina yg digunakan.
Bahan dawai gegelung ialah kuprum
dan nisbah Ns : Np menghasilkan voltan output 6 V.
e) (i) Arus = 110 kW/10 kV = 11 A

(ii) Kadar kelesapan haba = I2 r = 112 x 10 = 1210 W = 1.21 kW
Kecekapan sistem penghantaran kuasa elektrik = 110-1.21/ 110 = 98.9%
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Anda sebagai seorang penyelidik telah ditugaskan untuk mengkaji ciri-ciri
beberapa kanta untuk digunakan di dalam pembinaan sebuah teleskop
astronomi.
(a) Takrifkan kuasa kanta

[1 markah]
(b) Huraikan satu kaedah ringkas bagaimana anda dapat menganggarkan

kuasa sebuah kanta cembung. Jelaskan bagaimana anda menggunakan
pengukuran yang diperolehi untuk mendapatkan kuasa kanta dalam unit
Diopter.
[4 markah]
(c) Jadual di bawah menunjukkan ciri-ciri bagi enam jenis kanta P, Q, R, S T

dan U.
Kuasa kanta / Diameter

Kanta Jenis Kanta Ketebalan
Diopter kanta / cm
P Cembung 0.5 20 Nipis
Q Cembung 0.5 5 Tebal
R Cembung 14.0 5 Nipis
S Cembung 0.5 20 Tebal
T Cekung -5.0 20 Nipis
U Cekung -14.0 5 Nipis
(i) Terangkan kesesuaian ciri-ciri kanta itu yang boleh digunakan

sebagai kanta pembesar sebuah kanta tangan.
(ii) Tentukan kanta yang paling sesuai dipilih sebagai kanta objek dan
kanta mata. Berikan sebab anda.
[10 markah]
(d) Sebuah teleskop mempunyai kanta objek dan kanta mata yang disusun
pada kedua-dua hujung tiubnya. Panjang tiub teleskop itu adalah 47.0
cm dan teleskop ini menghasilkan pembesaran 5.6 apabila digunakan
untuk memerhatikan bintang di langit.
(i) Hitungkan panjang fokus kanta objek dan panjang fokus kanta
mata yang digunakan.
(ii) Nyatakan anggapan yang dalam penghitungan di (d)(i)
[5 markah]
<< >>
Jawapan
(a) Defenisi/formula kuasa kanta
Salingan terhadap panjang fokus // 1/f (m)
(b) Menyatakan / gambarajah kaedah menentukan panjang fokus
M1 meletakkan kanta antara objek(jauh) dan skrin
M2 laraskan skrin sehingga imej yang jelas terbentuk di atas
skrin (tidak diberi tanpa penyataan))
M3 Jarak imej/skrin ke kanta adalah panjang fokus
Susunan M1
Imej jelas di atas skrin
Objek skrin
Kanta f M3
Menunjukkan cara mengira kuasa kanta
M4 Kuasa kanta = 1 / f (unit m)
(c) Menyatakan ciri dan sebab yang sepada
M1 Kanta cembung
M2 Supaya mengasilkan saiz imej yang lebih besar
M3 Kuasa yang tinggi
M4 Kadar pembesaran imej tinggi
M5 Diameter kecil
M6 Kecil dan mudah dikendalikan / dibawa
M7 Ketebalan : nipis
M8 bersaiz kecil dan mudah dikendalikan dan mudah
dibawa/simpan
M9 Kanta R
M10 Jenis kanta adalah kanta cembung, kuasanya tinggi,
diameternya kecil dan nipis
(d) (i) M1 Menunjukkan bahawa f0 + fm = L
f0 + fm = 47.0 ,
M2 Menunjukkan bahawa , pembesaran = f0 / fm
f0 / fm = 5.6
M3 gantian formula f0 / fm = 5.6 ,
f0 / (47.0 – f0) = 5.7
f0 = 39.9 cm
M4 gantian f0 untuk menentukan fm
fm = 47.0 – 39.9
fm = 7.1 cm
(ii) M5 teleskop pada penyelaran normal
<< >>
2. Jadual 2 menunjukkan ciri-ciri bagi 4 buah kanta.
Kanta Ciri-ciri kanta

Jenis kanta Ketelusan Panjang Diameter/c
cahaya focus/cm m
P Cekung lutsinar 5 15
Q Cekung lutcahaya 20 3
R Cembung lutcahaya 20 15
S Cembung lutsinar 5 3
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan kuasa kanta?

[ 1 markah ]
(b) Anda diberi sebuah cermin cekung dan sebuah cermin cekung.
Bandingkan sifat dan kegunaan bagi kedua-dua alat optik tersebut.
[ 4 markah ]
(c) Berdasarkan jadual di atas;

(i) Terangkan kesesuaian ciri-ciri kanta yang diperlukan oleh
seorang juru teknik untuk membaiki kerosakan pada sebuah
alat elektronik.
(ii) Tentukan kanta yang paling sesuai digunakan sebagai kanta
pembesar dan berikan sebabnya.
[10markah]
(d) Lukiskan gambarajah sinar bagi kanta yang dipilih untuk

menunjukkan bagaimana imej terhasil dan nyatakan ciri-ciri imej
tersebut.
[ 5 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(a) Kuasa kanta ialah 1/ jarak focus = 1/f ( f dalam unit meter)
(b) Cermin cekung memantulkan cahaya manakala kanta cekung
membiaskan cahaya.
Kegunaan cermin cekung adalah untuk cermin solek dan doctor
gigi melihat bahagian gigi manakala kegunaan kanta cekung untuk
membetulkan rabun jauh.
(c) Jenis kanta: kanta cembung supaya dapat menumpukan cahaya
dan menghasilkan imej yang lebih besar
Ketelusan cahaya: jenis lutsinar supaya imeh terbentuk lebih jelas
Panjang focus kanta: pendek supaya kuasa kanta tinggi
menghasilkan pembesaran imej yang tinggI
Diameter kanta: kecil supaya mengikut saiz mata agar lebih selesa.
Pilihan: Kanta S
Kerana kanta cembung, lutsinar, panjang fokusnya pendek
dan berdiameter kecil.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Sempena Minggu Sains dan Matematik, Siti dan Rosni ingin membina
sebuah mikroskop majmuk ringkas yang terdiri daripada gabungan dua
buah kanta cembung berlainan panjang fokus.
(a) Apakan yang dimaksudkan panjang fokus kanta?

[ 1 markah ]
(b) Dengan bantuan rajah berlabel, terangkan bagaimana anda dapat

menganggarkan panjang fokus kanta cembung di makmal .
(c) 5 set pilihan peralatan telah diberikan oleh guru sains mereka
untuk mendapatkan hasil yang terbaik.
Set Pasangan kanta mata dank Jarak objek Jarak Ciri-ciri imej akhir
alat anta objek dari kanta pemisahan yang dihasilkan
Panjang Panjang objek, u cm normal kanta oleh kanta mata
fokus kanta fokus kanta objek dan
mata, fm/ cm objek fo/ cm kanta mata, d
cm
P 5 20 8 40 Membesar, nyata
dan tegak
Q 20 10 15 40 Membesar, maya
dan songsang
R 5 20 30 25 Membesar, nyata
dan songsang
S 20 10 8 25 Mengecil, maya
dan songsang
T 20 5 30 40 Mengecil, nyata
dan tegak
Berdasarkan jadual di atas;

(i) terangkan kesesuaian ciri-ciri dari set alat yang berlainan untuk
membina sebuah mikroskop ringkas tersebut.
(ii) Tentukan set alat yang paling sesuai digunakan untuk membina
mikroskop majmuk dan nyatakan sebabnya.
[ 10 markah ]
(d) Dua buah kanta penumpu yang masing-masing berkuasa +5 D dan

+ 20 D digunakan untuk membina satu teleskop astronomi.
(i) Nyatakan kanta yang paling sesuai digunakan untuk
kanta mata dan kanta objek.
[ 2 markah ]
(ii) Hitungkan jarak pemisahan normal di antara kanta mata dan
kanta objek.
[ 2 markah ]
(iii) Terangkan mengapa kanta yang berdiameter besar
digunakan teleskop astronomi.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
[ 1 markah ]
Skema jawapan
(a) Jarak antara titik fokus ke pusat optik

(b)
f
1. Skrin dilaraskan sehingga imej yang tajam terbentuk pada skrin

2. Jarak f diukur menggunakan pembaris.
Ciri-ciri kesesuaian kanta:

1. Panjang focus kanta mata mesti lebih besar daripada panjang focus
kanta objek supaya kanta mata dapat bertindak sebagai kanta
pembesar.
2. Jarak objek dari kanta objek ialah di antara f dan 2f kanta objek
supaya imej pertama yang dihasilkan adalah nyata , songsang dan
dibesarkan
3. Jarak pemisahan di antara kanta mata dan kanta objek ialah fo + fm
kerana jika kurang daripada jumlah itu, tiada imej kelihatan
4. Ciri-ciri imej terakhir adalah membesar, maya dan songsang kerana
tujuan menggunakan mikroskop adalah untuk membesarkan saiz imej
Pilihan set alat: Q kerana panajng fokus kanta mata lebih besar daripada
panjang fokus kanta mata, jarak objek dari kanta mata di antara f dan 2f,
Jarak pemisahan di antara kanta mata dan kanta objek ialah fo + fm, Ciri-
ciri imej terakhir adalah membesar, maya dan songsang
MODUL LATIHTUBI
<< >>
4. Rajah 4.1 menunjukkan gambar rajah sinar P,Q, R dan S masing-masing

mempunyai dua buah kanta cembung dengan panjang fokus tertentu.
Gambar Rajah Sinar P
Gambar Rajah Sinar Q
Gambar Rajah Sinar R
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Gambar Rajah Sinar S
RAJAH 4.1
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan panjang fokus?
[1 markah]
(ii) Terangkan satu kaedah untuk menganggarkan panjang fokus
sebuah kanta cembung.
[4 markah]
(b) Anda ditugaskan untuk membina satu alat optik yang boleh digunakan
untuk melihat objek jauh. Kaji gambar rajah sinar P,Q,R dan S dalam
Rajah 4.1 serta pertimbangkan aspek-aspek berikut:
- Panjang fokus kanta mata dan kanta objek yang digunakan

- Diameter kanta objek yang digunakan
- Diameter kanta mata yang digunakan
- Jarak antara dua kanta
Terangkan kesesuaian aspek-aspek itu dan seterusnya tentukan gambar

rajah sinar yang paling sesuai untuk membina alat optik itu.
Berikan sebab bagi pilihan anda.
[10 markah]
(c) Sebuah kanta cembung mempunyai panjang fokus 20 cm menghasilkan

satu imej pada skrin yang diletakkan pada jarak 60 cm dari kanta itu.
(i) berapakah jarak antara objek dengan kanta?

(ii) berapakah pembesaran imej yang terhasil?
[ 5 markah]
4 (a) (i) Jarak di antara pusat kanta dengan titik fokus 1

(ii) Susun kanta dan skrin secara selari / rajah 1
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Halakan kanta kepada objek jauh 1

Laraskan skrin sehingga imej tajam terbentuk di atas skrin 1
Ukur jarak antara skrin dengan pusat kanta 1
(iii) Panjang fokus kanta objek lebih besar lebih besar daripada panjang 1
fokus kanta mata.
Supaya kuasa pembesaran tinggi 1
Diameter kanta objek yang besar 1
Untuk menerima lebih banyak cahaya 1
Diameter kanta mata kecil 1
Sesuai dengan saiz mata untuk melihat objek 1
Jarak antara dua kanta = f0 + fm 1
Supaya imej akhir terbentuk di infiniti 1
Q 1
Kerana f o lebih besar, diameter kanta objek lebih besar , diameter kanta 1
mata lebih kecil dan jarak antara dua kanta ialah f0 + fm
(b) (i) f = 20 cm
v = 60 cm
1 1 1
= +
f u v 1
1 1 1
= + 1
20 u 60
u = 30 cm
1
v
m =
u
1
60
=
30 1
= 2
JUMLAH 20
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Bahan Indeks Sudut Keadaan Ketelusan

biasan genting(darjah) bahan cahaya
P 1.36 47 Cecair Lutcahaya
Q 1.33 48 cecair Lutsinar
R 1.50 43 pepejal lutcahaya
S 1.50 42 pepejal lutsinar
T 2.5 25 pepejal Lutcahaya
Jadual menunjukkan 5 jenis bahan dengan indeks biasan, sudut

genting, keadaan bahan dan ketelusan cahaya yang berlainan.
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan indeks biasan?
[ 1 markah
(ii) Nyatakan hubungan antara indeks biasan dengan sudut genting?
[ 2 markah ]
(b) Berdasarkan jadual di atas, terangkan perubahan yang berlaku
kepada halaju cahaya apabila merambat dalam medium yang
berbeza ketumpatan.
[ 4 markah ]
(c) Tentukan kesesuaian cirri-ciri bahan untuk dijadikan prisma kaca
dalam sebuah binocular untuk menghasilkan imej paling tajam dan
jelas.
[ 10 markah ]
(d) Diberi halaju cahaya dalam satu bahan ialah 1.39 x 10 8 m s -1 .
Hitungkan indeks biasan bagi bahan itu jika diberi laju cahaya
dalam udara ialah 3.0 x 10 8 m s-1
[ 3 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Skema jawapan
(a) (i) Nisbah sin I / sin r

Banyaknya sinar cahaya yang terbias apabila merambat melalui suatu
medium dari vakum atau udara.
(ii) Indeks biasan berkadar songsang dengan sudut genting
η = 1 / sin c
(b) Halaju cahaya lebih perlahan bila merambat dalam medium yang lebih
tumpat.
Sudut biasan semakin kecil dan mendekati normal
Halaju cahaya lebih laju bila merambat dalam medium kurang tumpat
Sudut biasan semakin besar dan menjauhi normal
(c) Kesesuaian bahan:
Indeks biasan : sederhana supaya pengurangan
Sudut genting : sederhana supaya mudah disesuaikan
Keadaan bahan: pepejal supaya mudah dibawa, dialihkan.
Ketelusan cahaya: lutsinar supaya cahaya boleh melaluinya
Pilihan R: kerana indeks biasan sederhana, sudut genting sederhana,

keadaan bahan nya pepejal dan lutsinar
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2 Seorang pelajar menjalankan eksperimen untuk mengkaji hubungan antara jarak

objek, u , dengan jarak imej v, suatu kanta cembung. Pelajar itu
menggunakan nilai u yang berlainan dan mencatatkan nilai v yang sepadan ,
kemudian memplotkan graf uv melawan u + v seperti pada rajah 2.
uv/ cm2
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
10 20 30 40 50
u + v / cm
RAJAH 2
MODUL LATIHTUBI
<< >>
a) Berdasarkan graf pada Rajah 2,
(i) nyatakan hubungan antara uv dengan u + v
…………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) tentukan nilai u + v apabila nilai uv = 400 cm2. Dari nilai uv dan u + v,
hitungkan jarak imej ,v.
[3 markah]
(iii) hitungkan kecerunan graf.
[3 markah]
b) Diberi u, v dan panjang fokus kanta cembung yang digunakan ,f, boleh di
hubungkaitkan dengan persamaan
1 + 1 = 1
u v f
Ubah bentuk persamaan ini untuk menunjukkan hubungan antara uv dan
(u + v ).
[2 markah]
c) Dari persamaan yang diperolehi dalam (b) , serta nilai kecerunan yang
dihitungkan dalam (a)(iii) , tentukan panjang fokus kanta cembung yang
digunakan dalam eksperimen ini.
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
d) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga dalam eksperimen ini.
…………………………………………………………………………………………..
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1
2 (a) (i) uv berkadar langsung dengan u + v
(ii) Tanda pada graf 1

uv = 400
u + v = 40
400
+ v = 40 1
v
2
400 + v = 40v
v2 – 40v + 400 = 0
( v – 20) ( v – 20 ) = 0
1
v = 20 cm
(iii) Tunjukkan satu segitiga besar pada graf . 1

400
m = 1
40
1
= 10 cm
(b) u+v 1 1
=
uv f
uv = f(u+v) 1
(c)
Kecerunan = f 1
f = 20 cm 1
(d)
Pastikan kedudukan mentol , kanta dan skrin dalam satu garis lurus / 1
elakkan ralat paralaks semasa mengambil bacaan pembaris
JUMLAH 12
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2 Seorang pelajar menjalankan eksperimen untuk mengkaji hubungan antara jarak imej kanta
cembung dengan pembesaran. Pelajar itu menggunakan kanta cembung yang mempunyai
panjang fokus, f dan objek yang sama. Jarak imej, v, diukur dengan pembaris meter bagi
setiap jarak objek, u. Pelajar itu kemudian menghitung pembesaran linear, M, bagi setiap
v
jarak imej, v, dengan menggunakan rumus M = .
u
Keputusan eksperimen itu ditunjukkan oleh graf v melawan M seperti pada Rajah 2.1.
Graf v melawan M
v / cm
70
60
50
40
30
20
10
0 1 2 3 4 5 6 M
RAJAH 2.1
<< >>
(a) Tunjukkan pada graf di halaman 6 bagaimana anda menentukan pintasan paksi-v dan
tuliskan nilai itu pada ruang di bawah.
Pintasan paksi-v = …………………………

[2 markah]
(b) Nyatakan hubungan antara v dengan M.
.......……………………………………………………………………..............................
[1 markah]
(c) Persamaan graf ialah:

v = Mf + f
(i) Hitungkan kecerunan graf v melawan M.
Tunjukkan pada graf bagaimana anda menentukan kecerunan itu. [3 markah]
(ii) Tentukan nilai panjang fokus, f, bagi kanta cembung. [3 markah]
(d) Cari nilai v apabila imej dan objek adalah sama saiz. [2 markah]
(e) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga yang perlu diambil semasa eksperimen ini
dilakukan.
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
[1 markah]
<< >>
SKEMA JAWAPAN
Markah
2 2 (a) 2 Menunjukkan cara mendapatkan pintasan dan menyatakan
nilainya dalam julat yang diterima
1 Membuat ekstrapolasi garis lurus sehingga memotong paksi
v
2 Menyatakan nilai pintasan (f 1 ) dalam julat diterima /
Julat : 9.5 ± 0.5 cm
1 1 Menyatakan hubungan antara v dengan M betul
(b) v berkadar linear dengan M
3 (c)(i) 3 Menghitung nilai kecerunan graf dan menyatakannya dalam
julat yang diterima
1 Melukis segitiga yang cukup besar pada graf
2 Membuat gantian yang betul
3 Menyatakan nilai kecerunan yang betul (f 2 )
Kecerunan : 10.5 [Terima 1 – 4 tempat perpuluhan]
3 3 Menghitung nilai f yang betul dan menyatakannya dalam
(ii) julat
yang diterima
1 Menunjukkan gantian f 1 yang betul, dalam rumus
f purata = (f 1 + f 2) / 2
2 Menunjukkan gantian f 2 yang betul, dalam rumus
f purata = (f 1 + f 2) / 2
3 Menyatakan nilai panjang fokus, f dalam julat yang diterima
2 2 Mendapatkan nilai M = 1 dan menyatakan nilai v dalam julat
(d)
yang diterima
1 Menunjukkan garis yang mencancang pada paksi yang
sepadan
dengan M = 1
2 Menyatakan nilai v dalam julat yang diterima
Julat : 20.0 ± 0.5 cm
1 (e) 1 Menyatakan satu langkah berjaga-jaga yang boleh
menambahkan ketepatan nilai panjang fokus kanta itu
<< >>
Memastikan objek, pusat kanta dan skrin dalam satu garis lurus /
Satah kanta dan skrin dalam keadaan mencancang.
JUMLAH
12
<< >>
TRIAL SBP 2005

2 Seorang pelajar menjalankan eksperimen untuk mengkaji hubungan antara jarak
objek, u , dengan jarak imej v, suatu kanta cembung. Pelajar itu menggunakan
nilai u yang berlainan dan mencatatkan nilai v yang sepadan , kemudian
memplotkan graf uv melawan u + v seperti pada rajah 2.
uv/ cm2
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
10 20 30 40 50
u + v / cm
RAJAH 2
MODUL LATITUBI
<< >>
…………………………………………………………………………………………
[1 markah]
2
(ii) tentukan nilai u + v apabila nilai uv = 400 cm . Dari nilai uv dan u + v,
[3 markah]
[3 markah]
1 + 1 = 1
u v f
(u + v ).
[2 markah]
MODUL LATITUBI
<< >>
[2 markah]
…………………………………………………………………………………………..
[1 markah]
MODUL LATITUBI
<< >>
1. Satu eksperimen dijalankan untuk mengkaji hubungan antara jarak objek

dengan pembesaran imej.
Satu set radas disediakan seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1. Kanta
cembung dilaraskan supaya berada pada satu jarak , u, 10 cm dari objek
anak panah. Skrin kemudian dilaraskan untuk mendapatkan satu imej anak
panah yang nyata dan tajam. Jarak imej, v, di antara kanta dan skrin diukur
dan dicatat sebagai 60 cm.
RAJAH 1
Eksperimen diulangi dengan jarak objek , u = 15 cm, 20 cm, 25 cm dan 30 cm.

Jarak imej yang sepadan dicatat sebagai v = 30 cm, 20.5 cm, 17 cm, 15 cm.
(a) Berdasarkan penerangan eksperimen ini, nyatakan

(i) pembolehubah yang dimanipulasikan
…………………………………………………………………………..
[1 markah]
(ii) pembolehhubah bergerakbalas
………………………………………………………………………….
[1 markah]
………………………………………………………………………….
[1 markah]
(b) (i) Dengan mengambil nilai u = 10 cm dan v = 60 cm, hitungkan panjang
fokus kanta cembung tersebut.
[2 markah]
(ii) Daripada keputusan eksperimen yang dicatatkan di atas, bina satu jadual
yang sesuai untuk merekodkan nilai-nilai yang diperolehi. Seterusnya,
hitungkan pembesaran imej, M = v bagi setiap jarak objek.
u [4 markah]
(c) Berdasarkan jadual yang anda bina itu, lukiskan graf u melawan M pada
kertas graf yang disediakan.
[5 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(d) Daripada graf anda, tuliskan satu hubungan antara jarak objek dengan
pembesaran imej, M.
..................................................................................................................
[1 markah]
(e) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga yang harus diambil dalam
eksperimen ini.
.................................................................................................................
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TRIAL SBP 2005
Seorang pelajar menjalankan eksperimen untuk mengkaji hubungan antara jarak

objek, u , dengan jarak imej v, suatu kanta cembung. Pelajar itu menggunakan
nilai u yang berlainan dan mencatatkan nilai v yang sepadan , kemudian
memplotkan graf uv melawan u + v seperti pada rajah 2.
uv/ cm2
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
10 20 30 40 50
u + v / cm
RAJAH 2
MODUL LATIHTUBI
<< >>
………………………………………………………………………………
[1 markah]
2
(ii) tentukan nilai u + v apabila nilai uv = 400 cm . Dari nilai uv dan u + v,
[3 markah]
[3 markah]
1 + 1 = 1
u v f
(u + v ).
[2 markah]
[2 markah]
………………………………………………………………………………………
…..
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
1
(a) (i) uv berkadar langsung dengan u + v
(ii) Tanda pada graf 1

uv = 400
u + v = 40
400
+ v = 40 1
v
400 + v2 = 40v
v2 – 40v + 400 = 0
( v – 20) ( v – 20 ) = 0
1
v = 20 cm
(iii) Tunjukkan satu segitiga besar pada graf . 1

400
m = 1
40
1
= 10 cm
(b) u+v 1 1
=
uv f
uv = f(u+v) 1
(c)
Kecerunan = f 1
f = 20 cm 1
(d)
Pastikan kedudukan mentol , kanta dan skrin dalam satu garis lurus / 1
elakkan ralat paralaks semasa mengambil bacaan pembaris
JUMLAH 12
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Dalam satu pertandingan ekplorasi, setiap peserta dikehendaki
menembak ikan dari tebing sebuah kolam ikan. Encik Mustafa, salah
seorang peserta dalam pertandingan tersebut mendapati tembakannya
selalu tidak menepati sasaran.
Rajah 3.1
Menggunakan maklumat ini dalam pemerhatian Encik Mustafa tentang

tembakan ke arah ikan dalam kolam itu,
(a) buat satu inferens yang sesuai,

[1 markah]
(b) nyatakan satu hipotesis yang sesuai dan boleh disiasat,

[1 markah]
(c) Reka bentuk satu eksperimen untuk menyiasat hipotesis yang

anda nyatakan di (b).
Pilih radas seperti selinder penyukat dan lain-lain radas yang

sesuai.
<< >>
(ii) pembolehubah yang terlibat dalam eksperimen,
(iv) susunan radas,
(v) prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal

pembolehubah dimanipulasi dan kaedah mengukur
pembolehubah bergerakbalas
[10 markah]
<< >>
2.
cermin sisi cermin sisi
pemandu pemandu
Rajah C Rajah D
Rajah C menunjukkan seorang pemandu sedang memandu kereta.Apabila ia melihat

cermin sisi keretanya ia tidak nampak kenderaan di belakangnya. Pemandu itu lalu
memaut cermin itu ke belakang sedikit seperti ditunjukkan oleh anak panah dalam rajah
D., supaya ia nampak kenderaan di belakangnya.
Berdasarkan pemerhatian itu:
a) Nyatakan satu inferens yang boleh dibuat. [1 markah]

b) Nyatakan satu hipotesis yang sesuai untuk suatu penyiasatan. [1 markah]
c) Dengan menggunakan alat radas seperti cermin satah, kotak sinar dan lain-lain,
terangkan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda.
Dalam penerangan anda, jelaskan tentang perkara berikut:

(ii) Pembolehubah yang terlibat dalam eksperimen itu
(iv) Susunan radas
(v) Prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pemboleh ubah
dimanipulasi dan kaedah mengukur pemboleh ubah bergerak balas
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Inferens : Sudut tuju mempengaruhi sudut pantulan.

2. Hipotesis : Semakin besar sudut tuju semakin besar sudut pantulan
3. Tujuan : Mengkaji hubungan diantara sudut tuju dengan sudut pantulan.
4. Pemboleh bah dimanipulasi : sudut tuju ,i
Pembolehubah bergerak balas : sudut pantulan ,r
, 5. Pemboleubah dimalarkan : sumber gelombang dsb
6. Bahan dan radas : kotak sinar ,cermin satah, protraktor
7. Susunan radas :
Cermin satah
Sinar tuju
i r sinar pantulan
Kotak sinar
8. Kaedah mengawal pemboleh ubah dimanipulasi :
Tujukan cahaya dari kotak sinar ke cermin satah, ukur sudut tuju dari garisnormal
ke sinar tujudan catatkan sudut tuju i.
9. Kaedah mengukur pemboleh ubah bergerak balas:
Ukur sudut tuju r dan catatkan nilainya.
10. Ulang eksperimen bagi 5 set sudut tuju berlainan dan catatkan sudut pantulan
berkaitan.
11. Jadual
Sudut tuju,i Sudut pantulan,r
MODUL LATIHTUBI
<< >>
12. Semakin besar sudut tuju semakin besar sudut pantulan

Plot graf yang sesuai
MODUL LATIHTUBI
<< >>
KERTAS 3
SOALAN ESEI BAHAGIAN B
tanjung
teluk
Rajah 1 menunjukkan kesan permbiasan menyebabkan bentuk gelombang air

mengikut bentuk pantai apabila semakin menghampiri pantai. Didapati kawasan
teluk adalah selamat untuk dijadikan kawasan perkelahan berbanding kawasan
tanjung.
Berdasarkan pemerhatian di atas,
a) Nyatakan inferens yang boleh dibuat.

[1 markah]
b) Bina satu hipotesis yang sesuai untuk suatu penyiasatan.
[1 markah]
c) Huraikan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda itu.
Dalam huraian anda nyatakan dengan jelas tentang perkara-perkara berikut:

(iii) Definisi pembolehubah secara operasi
(v) Susunan radas
(vi) Kaedah mengawal pembolehubah dimanipulasi
(vii) Kaedah mengukur pembolehubah bergerakbalas
(viii) Ulangan eksperimen
(ix) Menganalisis data
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
a. Di tengah laut, halaju gelombang lebih tinggi berbanding halaju gelombang di tepi
pantai.
b. Semakin menghampiri pantai, pembiasan berlaku maka halaju gelombang air berkurang.
c. (i) Tujuan eksperimen:
Mengkaji hubungan kedalaman air dengan halaju gelombang air
(ii) Pembolehubah dimanipulasi: kedalaman air
Pemboleh ubah bergerakbalas: halaju gelombang
Pemboleh ubah dimalarkan: frekuensi ditetapkan pada 5.0 Hz
(iv)Senarai radas dan bahan: tangki riak , air, motor, pencelup, bekalan kuasa,lampu,
perspek lutsinar, stroboskop, kertas putih
(v)
(vi) Kaedah mengawal pemboleh ubah dimanipulasi: Sekeping perspek diletakkan

di tengah tangki riak untuk mendapatkan kawasan cetek
(vii) Kaedah mengukur pemboleh ubah bergerakbalas:Dengan menggunakan
stroboskop, panjang gelombang dikira. Halaju gelombang dikawasan cetek dan
di kawasan dalam dikira dengan rumus v = f λ
(viii) Eksperimen diulang dengan meletakkan 2 keping perspek berlapis
(ix) Keputusan
λ1
Air dalam
λ2 Air cetek
Kawasan cetek, halaju gelombang berkurang, jarak gelombang semakin rapat.

λ1 > λ2
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TOPIK : OPTIK
KEMAHIRAN: Melukis gambarajah sinar.
1. lengkapkan rajah sinar pada Rajah 1 di bawah untuk menunjukkan bagaimana mata, E dapat
melihat imej, I bagi objek titik, O itu.
Cermin satah
E
Rajah 1
Seterusnya nyatakan ciri-ciri imej yang dibentukkan.
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
2. Satu objek, O diletakkan di depan sebuah cermin cekung seperti ditunjukkan di bawah. F ialah
titik fokus utama dan C ialah pusat kelengkungan cermin. Lengkapkan satu gambarajah sinar di
atas rajah 2 untuk menentukan kedudukan imej yang dibentukkan oleh cermin dan seterusnya
nyatakan ciri-ciri imej itu.
P
C F
Ciri-ciri Imej:
Rajah 2
3. Satu objek, O diletakkan di depan sebuah cermin cembung seperti ditunjukkan di bawah. F ialah
titik fokus utama dan C ialah pusat kelengkungan cermin. Lengkapkan satu gambarajah sinar di
MODUL LATIHTUBI 1
<< >>
atas rajah 3 untuk menentukan kedudukan imej yang dibentukkan oleh cermin dan seterusnya
P F C
Ciri-ciri Imej:
Rajah 3
4. Rajah 4a dan 4b menunjukkan satu sinar cahaya ditujukan kepada satu cermin lengkung.
Lengkapkan lintasan sinar-sinar itu.
Cermin cembung
P F C
Rajah 4a
Cermin cekung
P
C F
Rajah 4b
MODUL LATIHTUBI 2
<< >>
5.
Mata
Udara
Air
Rajah 5
Rajah 5 menunjukkan mata seorang sedang memandang terhadap seekor ikan. Lukiskan satu
gambarajah sinar yang terdiri daripada dua sinar yang berpunca daripada mata ikan itu untuk
menunjukkan mengapa imej ikan kelihatan lebih dekat berbanding dengan jarak sebenar.
6. Lengkapkan gambarajah sinar di bawah untuk menunjukkan kedudukan imej dan seterusnya
Kanta
objek
F
2F F
Ciri-ciri Imej :
MODUL LATIHTUBI 3
<< >>
7. Rajah di bawah menunjukkan satu sinar cahaya berpunca dari objek titik menuju cermin satah.
Lukiskan lintasan sinar ini yang seterusnya sehingga keluar melalui kanta cekung.
Cermin satah
Kanta cekung
Objek
titik
F F
F
C F
Cermin cembung
Kanta cembung
F
Prisma kaca
Sudut genting = 42o
8. Rajah di bawah menunjukkan susunan satu teleskop. Lengkapkan rajah sinar untuk menunjukkan
pembentukkan imej. Nyatakan ciri-ciri imej. ( F1 and F2 adalah masing-masing titik fokus utama kanta
objek dan kanta mata).
MODUL LATIHTUBI 4
<< >>
Kanta mata
Kanta objek
F1,F2
F2
TOPIK : OPTIK
1. Antara pernyataan berikut mengenai pantulan cahaya oleh cermin satah, yang manakah tidak
benar?
A. Semua tenaga cahaya ditujukan kepada cermin dipantulkan.

B. Sudut tuju sentiasa sama dengan sudut pantulan.
C. Sinar tuju, sinar pantulan dan garis normal kepada titik tuju, semua pada satah yang sama.
D. Laju sinar pantulan sama dengan laju sinar tuju.
2. Seorang pelajar berdiri di depan sebuah cermin satah. Dia memandang terhadap imej suatu
tulisan yang ada padu bajunya. Tulisan pada bajunya ialah seperti dalam Rajah 1.
Rajah 1
Antara berikut, yang manakah imej yang dilihat oleh pelajar itu?
MODUL LATIHTUBI 5
<< >>
A B C D
3. Rajah 2 menunjukkan satu objek, O diletakkan di depan sekeping cermin satah. Antara A, B, C
dan D, yang manakah merupakan kedudukan imejnya?
A B C D
Cermin satah
O
Rajah 2
4. Seorang pelajar bergerak dengan halaju 2 m s-1 menuju satu cermin satah. Jarak antara pelajar
dengan imejnya akan berkurang pada kadar
A. 2 m s-1 B. 3 m s-1 C. 4 m s-1 D. 5 m s-1 E. 6 m s-1
5. Antara berikut, yang manakah bukan ciri imej yang dibentukkan oleh cermin satah?
A. Songsang sisi B. Tegak C. Sama saiz dengan objek D. Nyata
6. Jadual berikut menunjukkan ciri-ciri imej yang dibentukkan oleh suatu cermin cekung bagi
kedudukan objek yang berlainan. Semua simbol-simbol yang digunakan mempunyai maksud
yang biasa. Antaranya, yang manakah tidak benar?
Kedudukan objek Ciri-ciri imej

u > 2f Dikecilkan, tertonggeng, maya
f < u < 2f Dibesarkan, tertonggeng, nyata
u=f Sama saiz, tertonggeng, nyata
u<f Dibesarkan, tegak, maya
7. Antara rajah sinar berikut, yang manakah benar?
MODUL LATIHTUBI 6
<< >>
A B C
50o
50o
C F C F
Cermin satah Cermin cembung Cermin cekung
8. Antara berikut, yang manakah benar tentang kedua-dua cermin cekung dan cermin cembung?
A. Paksi utama menyambungkan titik pusat lengkungan cermin dengan kutub cermin.
B. Satah fokus mesti mengandungi titik pusat lengkung cermin.
C. Jarak fokus cermin = 2 kali jejari lengkung cermin.
D. Hanya cermin cembung boleh menghasilkan imej maya.
9. Alat optik yang menggunakan cermin lengkung ialah
A. Periskop B. Teleskop astromomi C. Teleskop Newton D. Keleidoskop
10. Imej yang dilihat melalui periskop yang terdiri daripada 2 keping cermin satah adalah kurang
memuaskan kerana
A. imej maya dihasilkan

B. imej dikecilkan
C. imej gandaan dihasilkan
D. imej yang dilihat adalah tertonggeng
MODUL LATIHTUBI 7
<< >>
Modul Soalan Pantulan Cahaya :
1. Nyatakan kedua-dua hukum pantulan.
………………………………………..……………………………………………….
…………………………………………………………………………………………
2. Gunakan hukum pantulan untuk menentukan sudut θ dan sudut sisihan cahaya d dalam rajah di
bawah.
Arah asal
CERMIN
θ d
50o
Garis
3. Lengkapkan rajah sinar berikut untuk 4. berdasarkan Rajah di bawah, nyatakan ciri-ciri
menunjukkan bagaimana mata dapat imej .
melihat imej yang dibentukkan oleh
cermin.
Imej
Cermin cer
m in
Objek
o b je k im ej
Mata
5. Ahmad berjalan dengan halaju 2 m s-1 6. Tentukan sama ada mata yang
menuju suatu cermin satah. Jarak antara diletakkan pada titik P dapat melihat imej
Ahmad dengan imejnya akan berkurang bagi objek O.
pada kadar O
A. 1 m s-1
B. 2 m s-1
C. 3 m s-1
D. 4 m s-1 P cermin
MODUL LATIHTUBI 1
<< >>
7. Cermin cekung : Bagi rajah-rajah berikut, namakan titik-titik A,B, dan P.
B P
A P
A: ………………… B: …………………. P: ……………………
8. Bagi rajah-rajah di atas namakan jarak AP dan BP serta berikan simbolnya.
9. Lengkapkan rajah-rajah sinar berikut dan dan nyatakan ciri-ciri imej yang di hasilkan.
i) ii)
objek objek
F F
iii)
objek
10. Semasa bersolek, seorang perempuan menggunakan suatu cermin lengkung untuk
mendapatkan satu imej mukanya yang dibesarkan.
a) Nyatakan jenis cermin lengkung yang digunakan.
………………………………….
b) Jika jejari kelengkungan cermin itu ialah r, nyatakan syarat untuk jarak mukanya dari
cermin, u, supaya perkara tersebut di atas boleh dijalankan.
…………………………………
c) Nyatakan ciri-ciri yang lain bagi imej itu.
…………………………………………………………………………………………..
MODUL LATIHTUBI 2
<< >>
Cahaya dan Penglihatan
Nota
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
KANTA NIPIS :
Jenis-jenis kanta :
a. Dwi -cembung b. Plano-cembung c. Meniskus cembung
a. Dwi-cekung b. Plano-cekung c. Meniskus cembung
<< >>
Pembentukan Kanta Dwi-cembung
Paksi Utama Pusat optik
Pusat
kelengkungan
Jejari
kelengkungan
<< >>
Pembentukan Kanta Dwi-cekung :
Pusat optik
Paksi Utama
Pusat
kelengkungan
Jejari kelengkungan
<< >>
Sinar-sinar selari dengan paksi utama :
Sinar-sinar tuju
Titik Fokus Utama
Paksi Utama f
f dinamakan jarak fokus atau panjang fokus kanta

Setiap kanta mempunyai berapa titik fokus utama ? ( dua ) << >>
Sinar-sinar selari
Paksi Utama
f
Titik Fokus Utama
f dinamakan jarak fokus atau panjang fokus kanta

Setiap kanta mempunyai berapa titik fokus utama ? ( dua ) << >>
Huraikan satu kaedah makmal untuk
mengangarkan jarak fokus sebuah kanta Objek yang
cembung. jauh (tingkap)
kanta
Imej
Kertas
lutcahaya
(sebagai skrin)
<< >>
Sinar-sinar selari, tetapi tak selari
dengan paksi utama :
Satah fokus
Titik fokus sekunder

Titik fokus
sekunder
Satah fokus
<< >>
Prinsip melukis gambarajah sinar
bagi kanta nipis : (1)
F
F
Sinar yang selari dengan paksi

utama dibiaskan melalui titik
fokus utama, F.
F
F
<< >>
F
F
Sinar yang ditujukan kepada

pusat optik melalui kanta
tanpa perubahan arah atau
sisihan.
F
F
<< >>
F
F
Sinar yang melalui titik

fokus utama, F, dibiaskan
selari dengan paksi utama
F
F
<< >>
bagi kanta nipis : (4) Lukis satu sinar panduan selari dengan
sinar asal melalui pusat optik.
Titik fokus
sekunder
Sinar selari tumpu pada

titik fokus sekunder.
F
F
<< >>
bagi kanta nipis : (5) Lukis satu sinar panduan selari dengan
sinar asal melalui pusat optik.
Titik fokus
sekunder
F
F
Sinar selari tumpu pada

titik fokus sekunder.
<< >>
s k r in
Imej
kanta
objek
v=jarak
imej
u=jarak objek
<< >>
Menentukkan kedudukan dan ciri-ciri imej
( kaedah gambarajah sinar ) :
Kanta
objek
F
Imej
<< >>
Ciri-ciri imej oleh kanta cembung : (kaedah gambarajah sinar )
Kes 1 : u > 2f
Kanta
objek F
2F F
Imej
Ciri-ciri Imej :
1. Nyata 5. Imej disebelah bertentangan objek
2. Dikecilkan
3. Tertonggeng
4. u>v << >>
Kes 2 : u = 2f
Kanta
objek
F
2F F Imej
Ciri-ciri Imej :
2. Sama saiz
3. Tertonggeng
4. u=v
<< >> Ke latihan *

Kes 3 : f < u < 2f
Kanta
objek
F
2F F Imej
Ciri-ciri Imej :
2. Dibesarkan
3. Tertonggeng
4. u<v
<< >>
Kes 4 : u = f
Kanta
F
objek
2F F
Ciri-ciri Imej :
1. Imej di infiniti
<< >>
Kes 5 : u < f
Kanta
Imej
objek F
2F F
Ciri-ciri Imej :
1. Maya 5. Imej disebelah sama dgn. objek
2. Dibesarkan
3. Tegak
4. u<v
To Magnifying
<< >> glass
Ciri-ciri imej oleh kanta cekung : (kaedah gambarajah sinar )
Contoh :
Kanta
objek
F
2F F Imej
Ciri-ciri Imej :
1. Maya 5. Imej disebelah sama dgn. objek
2. Dikecilkan
3. Tegak
4. u>v
<< >> FORWARD
Soalan : Lengkapkan gambarajah sinar di bawah.
Bandingkan ciri-ciri imej dengan rajah di atas dan
berikan inferens anda tentang ciri imej oleh kanta
cekung.
Kanta
objek F
2F F
Jwp : Bagi semua jarak objek, ciri imej adalah sama
<< >> BACK

Kuasa Kanta (p) :
1
Kuasa kanta = jarak fokus
Peraturan tanda ( untuk jarak fokus ) dan Unit S.I. kuasa kanta.
•Kanta penumpu mempunyai jarak fokus

positif
…………………(positif/negatif)
•Kanta pencapah mempunuai jarak fokus
negatif
…………………(positif/negatif)
Diopter
•Unit S.I. bagi kuasa kanta ialah …………………dan simbolnya ialah
D
…………
•Dalam kiraan kuasa kanta, jarak fokus mesti dihitungkan dalam unit
m
……..(m/cm)
Latihan 1 : Sebuah kanta pencapah mempunyai jarak fokus 10 cm.
Hitungkan kuasa kanta itu.
<< >>
Latihan 2 : Sebuah kanta mempunyai kuasa + 5 D.
Nyatakan samada kanta itu kanta penumpu atau
kanta pencapah dan hitungkan jarak fokusnya.
Pembesaran Linear (m) :

tinggi imej
Takrifan : Pembesaran Linear =
tinggi objek
hi
Iaitu m=
h0
<< >>
Berdasarkan takrifan di atas dan gambarajah sinar berikut, terbitkan satu
ungkapan yang menghubungkan pembesaran linear m, jarak objek u dan
jarak imej v.
Kanta
v
ho
hi
u
hi v
=
h0 u
<< >>
Persamaan Kanta ( formula kanta / rumus kanta ) :
Hubungan antara jarak objek u, jarak imej v, dan jarak fokus

kanta f, diberi oleh
1 1 1
+ =
u v f
* Persamaan ini benar bagi kanta penumpu dan kanta pencapah.
Penggunaan Rumus Kanta mesti mengikut satu peraturan tanda yang
dinamakan ‘peraturan nyata adalah positif’.
Ia itu,
•Kanta cembung mempunyai jarak fokus positif manakala kanta
cekung mempunyai jarak fokus negatif.
•Objek nyata mempunyai jarak objek positif dan imej nyata
mempunyai jarak imej positif.
•Objek maya mempunyai jarak objek negatif dan imej maya
mempunyai jarak imej negatif.
<< >>
Latihan 1. Suatu objek diletakkan sejauh 10 cm dari sebuah kanta
penumpu yang mempunyai jarak fokus 15 cm. Hitungkan kedudukan
imej dan nyatakan ciri-ciri imej yang dibentukkan.
1 1 1
+ =
u v f
1 1 1
+ =
+10 v +15
1 1 1
∴ = −
v 15 10
1 2 − 3 −1
= =
v 30 30
∴ v = −30 cm
Jarak imej negatif imej maya, tegak
Magnitud v > magnitud u imej dibesarkan
<< >>
Latihan 2 :a) Suatu objek diletakkan pada jarak 30 cm di depan sebuah
kanta penumpu yang mempunyai jarak fokus 25 cm.
Hitungkan kedudukan imej dan nyatakan ciri-ciri imej
yang terbentuk.
b) Hitungkan pembesaran linear imej itu. To ans.
Latihan 3 : Suatu objek diletakkan pada jarak 30 cm di depan sebuah
kanta pencapah yang mempunyai jarak fokus 20 cm.
Hitungkan jarak imej dan nyatakan ciri-ciri imej itu.
1 1 1 To ans.
Latihan 4 : (a) Bermula dengan persamaan kanta u + v = f , terbitkan
satu persamaan yang memberikan hubungan antara pembesaran linear m,
jarak imej v . dan seterusnya lakarkan graf m melawan v.
b) Nyatakan nilai pintasan pada paksi m.
c) Nyatakan bagaimana anda dapat mencari panjang fokus daripada

graf itu.
<< >>
To Ans
ALAT-ALAT OPTIK
<< >>
ALAT-ALAT OPTIK
1. KANTA PEMBESAR atau MIKROSKOP RINGKAS
Sama dengan Kes 5 bagi kanta cembung.
Oleh itu cuba jawab yang berikut :
Kanta Pembesar ( mikroskop ringkas ) :

** Sebuah kanta pembesar terdiri daripada sebuah kanta ( penumpu /
pencapah ).
* Objek mesti diletakkan pada jarak (lebih daripada f / sama dengan f
/ kurang daripada f / antara f dan 2f / lebih daripada 2f ) untuk
kanta itu bertindak sebagai kanta pembesar.
* Ciri-ciri imej yang dibentukkan oleh kanta pembesar ialah ( nyata /
maya ) ; (tertonggeng / tegak) ; ( dibesarkan /dikecilkan ) ; (di
sebelah sama dengan objek / disebelah bertentangan dengan objek)
* Pembesaran lebih tinggi boleh didapati dengan menggunakan kanta
yang mempunyai jarak fokus ( panjang / pendek ).
<< >>
Kes 5
ALAT-ALAT OPTIK
1. KANTA PEMBESAR atau MIKROSKOP RINGKAS
Sama dengan Kes 5 bagi kanta cembung.
Oleh itu cuba jawab yang berikut :
Kanta Pembesar ( mikroskop ringkas ) :

** Sebuah kanta pembesar terdiri daripada sebuah kanta ( penumpu /
pencapah ).
* Objek mesti diletakkan pada jarak (lebih daripada f / sama dengan f
/ kurang daripada f / antara f dan 2f / lebih daripada 2f ) untuk
kanta itu bertindak sebagai kanta pembesar.
* Ciri-ciri imej yang dibentukkan oleh kanta pembesar ialah ( nyata /
maya ) ; (tertonggeng / tegak) ; ( dibesarkan /dikecilkan ) ; (di
sebelah sama dengan objek / disebelah bertentangan dengan
objek)
* Pembesaran lebih tinggi boleh didapati dengan menggunakan kanta
yang mempunyai jarak fokus ( panjang / pendek ).
<< >>
Soalan 1: Sebuah kanta pembesar menghasilkan satu imej yang
mempunyai pembesaran linear = 4. Jika kuasa kanta ialah +10 D,
hitungkan jarak objek dan jarak imej.
Soalan 2: Antara kanta berikut yang diberikan kuasanya, yang

manakah boleh membentukkan kanta pembesar yang berkuasa paling
tinggi ?
A. – 5 D B. –25 D C. +5 D D. +25 D.
<< >>
2. KAMERA RINGKAS
Gelang Gelendung
Kanta
memfokus filem
cembung
Filem
Pengatup
Diafragma
Skru
pelaras
diafragma
<< >>
Click on the words : kanta, diafragma, filem and pengatup
Kanta : Berfungsi untuk memfokus imej yang jelas pada
filem
Filem : Menangkap imej dan merekodkannya.
filem
Kanta
<< >>
Back
Diafragma : mengawal keamatan cahaya yang
dibenarkan membentukkan imej.
<< >> Back

Pengatup : mengawal masa pendedahan filem
kepada imej.
Pengatup dibuka
<< >> Back

Pengatup : mengawal masa pendedahan filem
kepada imej.
Pengatup ditutup
<< >> Back

3. PROJEKTOR SLAID
r f Skrin
Kanta
projektor
slaid
Kondenser
Cermin Sumber
cekung cahaya
<< >>
Cermin Cekung : Berfungsi untuk memantulkan cahaya yang
dipancar kebelakang supaya ditujukan ke kondenser – keamatan
cahaya yang sampai ke slaid bertambah.
<< >> Projektor

Kondenser : Berfungsi untuk
menumpukan cahaya berkeamatan tinggi
ke atas slaid.
<< >>
Projektor
Gambar pada slaid yang disinari
dengan cahaya berkeamatan tinggi
bertindak sebagai objek cerah yang
memancar cahaya ke kanta pemfokus
projektor itu.
slaid
<< >>
Projektor
Kanta projektor memfokuskan imej yang jelas dan besar ke atas skrin.
Apakah jenis imej yang dibentukkan pada skrin ? ( Nyata / Maya )
skrin
Kanta projektor
slaid
<< >>
Projektor
Teleskop Astronomi :
Kantam
Cahaya
f0 fm
dari objek Kantao
jauh
Fo Fm
θ
α
I1
Imej, I2 di infiniti << >> Questions

Teleskop Astronomi : Soalan-soalan.
Teleskop terdiri daripada 2 kanta ( pemumpu / pencapah ).
Kanta objek mempunyai jarak fokus fo dan kanta mata

mempunyai jarak fokus fm di mana ( fo < fm / fo > fm ).
Susunan kanta-kanta adalah sebegitu supaya jarak antara kanta

objek dan kanta mata ialah (fo - fm / fo + fm / fo x fm / fo/fm ).
Imej pertama ( dibentukkan oleh kanta objek ) adalah ( maya/nyata ;

tegak/tertonggeng ; kecil/dibesarkan ).
Imej akhir adalah ( maya/nyata ; tegak/tertonggeng ; kecil/dibesarkan ).
Imej akhir terletak di ( Fo / Fm / infiniti ).
<< >> To teleskop

Teleskop Astronomi : Jawapan .
Teleskop terdiri daripada 2 kanta ( pemumpu / pencapah ).
Kanta objek mempunyai jarak fokus fo dan kanta mata

mempunyai jarak fokus fm di mana ( fo < fm / fo > fm ).
Susunan kanta-kanta adalah sebegitu supaya jarak antara kanta

objek dan kanta mata ialah (fo - fm / fo + fm / fo x fm / fo/fm ).
Imej pertama dibentukkan oleh kanta objek adalah ( maya/nyata ;

tegak/tertonggeng ; kecil/dibesarkan ).
Imej akhir adalah ( maya/nyata ; tegak/tertonggeng ; kecil/dibesarkan ).
Imej akhir terletak di ( Fo / Fm / infiniti ) bagi teleskop dalam

pelerasan normal.
<< >> To teleskop
Kuasa pembesaran teleskop, M
θ
M=
α
f 0
M=
f m
Soalan :
Satu teleskop astronomi dengan kuasa pembesaran tinggi boleh
diperolehi dengan menggunakan kanta mata berjarak fokus ( panjang /
pendek ) dan kanta objek berjarak fokus ( panjang / pendek ).
<< >>
Mikroskop Majmuk
Kantao Kantam
Objek Mata
Fo Fm
Fo I1
I2
<< >>
Mikroskop Majmuk : Soalan
Imej pertama yang dibentukkan oleh kanta objek adalah ( nyata/maya ;

kecil/besar ; tegak/tertonggeng ).
Imej akhir adalah ( nyata/maya ; kecil/besar ; tegak/tertonggeng ).
Kanta mata mikroskop bertindak seperti satu kanta pembesar untuk

membesarkan lagi imej pertama. ( Benar / Tidak ).
<< >>
2 a.
2 b.
1 1 1
+ =
u v f Pembesaran = v/u
1 1 1
+ = m = 150/30
30 v 25
1 1 1 =5
= −
v 25 30
v = 150 cm
Ciri-ciri Imej :
Besar
Nyata
tertonggeng
<< >> Back to question
3.
1 1 1
+ =
u v f
1 1 1
+ =
30 v − 20
v = −12 cm
Ciri-ciri Imej :
Kecil
Maya
Tegak

4.
m
1 1 1
a. + = b.
u v f
v v v
+ =
u v f
v Kecerunan = 1/f
m +1 =
f
0 v
1
m = v −1 -1
f
c. 1
f =
kecerunan

Latihan * : Graf di bawah menunjukkan bagaimana jarak imej v
berubah dengan jarak objek u, bagi sebuah kanta. Dengan melukiskan
satu lagi graf v = u , jarak fokus kanta boleh ditentukan. Jelaskan
bagaimana anda akan melakukannya.
v/cm
u=v
2f
0 u/cm
2f
Pada titik persilangan, nilai u = v.
Apabila u = v , nilai u = 2f dan v =2f
(lihat kes 2 )
<< >> Lihat kes 2
1 1 1
Latihan ** : Berdasarkan persamaan kanta + = , lakarkan graf
u v f
1 melawan 1 pada paksi-paksi yang disediakan di bawah.
u v
dan jelaskan bagaimana anda dapat tentukan
jarak fokus kanta daripada graf ini.
1/u (cm-1)
1
1
f Pintasan graf ialah f
Maka dengan membaca
nilai pintasan paksi graf, f
dapat ditentukan.
0 1 1/v (cm-1)
f
<< >>
CERMIN LENGKUNG : ( cermin sfera )
Cermin cekung Cermin cembung
C P C P
r r
C = Pusat kelengkungan
r = jejari kelengkungan
P = kutub cermin
PC = paksi utama
<< >>
C F P P F C
f f
r r
Sinar-sinar selari dengan paksi utama ditumpukan pada titik fokus utama, F
F ialah tengah-tengah antara C dan P
FP dinamakan jarak fokus ( panjang fokus ) dan diwakili oleh f .
f = r/2 atau r = 2f
<< >>
Sinar-sinar selari tetapi tidak
selari dengan paksi utama
ditumpukan pada titik fokus sekunder.
Titik fokus sekunder Titik fokus sekunder

Satah fokus
Satah fokus
C F P P C
F
f f
r r
<< >>
Pembentukan Imej oleh cermin lengkung
Kaedah gambarajah sinar : (prinsip melukis)
a. Sinar selari dengan paksi utama dipantulkan melelui titik
fokus utama
C F P C
P F

To application cekung
<< >> To application cembung
b. Sinar yang melalui titik fokus utama dipantulkan selari
dengan paksi utama. ( keberbalikan cahaya )
C F P P F C

c. Sinar yang melalui titik pusat kelengkungan dipantulkan
terus ikut lintasan asal ( arah terbalik ) .
C F P C
P F

Imej oleh cermin cekung : ( kes 1 u>r atau u > 2f )
Jarak objek, u
Sinar selari dgn paksi utama

objek
C F P
Dipantul melalui
imej titik fokus utama
Jarak imej, v
Ciri-ciri Imej :
Dikecilkan
Tertonggeng
Nyata
u>v
Show
Objek dan imej di sebelah sama << >>
principle
Imej oleh cermin cekung : ( kes 2 u=r atau u = 2f )
Jarak
objek, u
objek
C F P
imej
Jarak imej, v
Ciri-ciri Imej :
Sama saiz dgn objek
Tertonggeng
Nyata
u=v
Objek dan imej di sebelah sama << >>
Imej oleh cermin cekung : ( kes 3 f<u<r atau f < u < 2f )
Jarak
objek, u
objek
C F P
Ciri-ciri Imej :
imej
Dibesarkan
Tertonggeng
Nyata
u<v
Jarak imej, v Objek dan imej di sebelah sama
<< >>
Imej oleh cermin cekung : ( kes 4 f = u = r/2 )
Jarak
objek, u
objek
C F P
di∞
ej
im
Ciri-ciri Imej :
Di infiniti
<< >>
Imej oleh cermin cekung : ( kes 5 f>u )
imej
objek Jarak
imej, v
C F P
Ciri-ciri Imej :
Jarak
Dibesarkan
objek, u
Tegak
Maya
u<v
Objek dan imej di sebelah
<< >> bertentangan
Imej oleh Cermin Cembung :
( ciri imej adalah sama bagi semua kes-kes ) .
Ciri-ciri Imej :
Dikecilkan
Tegak
Maya
u>v
Objek dan imej di sebelah
bertentangan
objek
imej
P C
F
Jarak
objek, u Jarak
imej, v Show
<< >>
principle
Kegunaan cermin lengkung :
Teleskop Newton : ( teleskop pantulan ).
Cermin satah
Kanta
Mata
Cermin cekung
<< >>
Lampu depan kereta.
OFF ON
<< >>
Lampu depan kereta.
Di manakah mentol mesti terletak untuk

OFF ON keadaan di atas ?
Titik fokus utama , F

<< >>
Soalan : Lengkapkan gambarajah sinar di bawah untuk menunjukkan
kedudukan imej.
imej
C F
objek
F C
imej
objek
<< >>
Soalan : Lengkapkan gambarajah sinar di bawah untuk menunjukkan
sinar pantulan .
Cermin C F
cekung
Cermin F C
cembung
<< >>
AKTIVITI
CARI KEGUNAAN LAIN BAGI CERMIN
LENGKUNG dan JELASKAN BAGAIMANA
CERMIN ITU DIGUNAKAN
TAMAT
<< >>
CAHAYA Pengetahuan Asas : Ujian ringkas
Isikan ruangan dalam pernyataan berikut dengan

perkataan/perkataan2 paling sesuai yang diberikan di
bawah.
1. Cahaya ialah satu bentuk ( tenaga ).
2. Ia merampat dalam bentuk ( gelombang )
elektromagnet
3. Ia boleh bergerak melalui medium ( Pepejal, cecair )

dan vakum
4. Ia bergerak paling laju dalam medium( vakum )
5. Cahaya berlainan warna mempunyai halaju yang sama
dalam medium ( vakum )
pepejal, cecair, vakum, gelombang elektromagnet, tenaga

<< >>
Sinar cahaya :
Apakah satu sinar cahaya ?
Lintasan dan arah yang diambil oleh tenaga cahaya.
Perwakilan sinar cahaya :
Satu sinar Satu alur cahaya Satu alur cahaya

cahaya
Yang selari Yang mencapah
<< >>
Perambatan cahaya :
Kadbod dgn
lubang
Nyalaan
Mata lilin
A
Bolehkah mata A nampak nyalaan lilin ?
<< >>
Perambatan cahaya :
Jika kadbod di tengah
digerakkan sedikit.
Mata
B
Bolehkah mata B nampak nyalaan lilin ? Tidak.

Mengapa ? Cahaya bergerak dalam garis lurus.
<< >>
Penglihatan mata
manusia :
A
B
Objek
Mata C
Antara arah A, B dan C, yang manakah mata

mesti pandang supaya dapat lihat objek ? C
Mengapa ? Mata melihat sesuatu dalam arah cahaya
memasuki mata.
<< >>
Soalan : cermin
sinar
objek
Halangan
B cermin
Antara arah A, B dan C, yang A
manakah mata mesti pandang C
supaya dapat lihat objek ? C
Benda yang dapat dilihat pada

arah C bukan objek yang sebenar. mata
Apakah namanya ? Imej
<< >>
Cahaya daripada objek :
Nyalaan Antara mata A, B dan C

lilin A yang manakah dapat lihat
nyalaan lilin itu ?
Semua
B Mengapa ?
Nyalaan lilin memancar cahaya

ke semua arah. Maka semua
C mata dapat menerima cahaya (
tetapi mesti pandang dalam arah
berlainan.)
<< >>
Perhatian : a. Tiap titik pada objek
memancar cahaya ke semua
arah.
Sinar cahaya
Objek Objek
titik
<< >>
Perhatian : b. Sinar-sinar yang datang daripada objek
dekat, tiba secara mencapah pada mata.
c. Sinar-sinar yang datang daripada objek

jauh, tiba secara selari pada mata.
<< >>
KEBERBALIKAN CAHAYA
Cermin
B
I CAN SEE
YOU !
A C
dinding
<< >>
KEBERBALIKAN CAHAYA
Cermin
I CAN SEE B
YOU TOO !
A C
Jika cahaya bergerak dari A ke C

dinding mengikut lintasan ABC’, apabila
arah cahaya diterbalikkan di C,
ia akan mengambil lintasan yang
sama tetapi dalam arah terbalik ;
CBA. << >>
Cermin satah
CAHAYA AYA
HA C
Apakah fenomena fizik yang

menyebabkan perkataan cahaya
kelihatan seperti dalam cermin itu ?
PANTULAN CAHAYA
<< >>
PANTULAN CAHAYA
Sinar-sinar selari ditujukan ke
atas permukaan kertas
Kertas putih Cermin satah

Apakah yang berlaku kepada
sinar-sinar yang ditujukan ?
Pantulan tak seragam Pantulan seragam
<< >>
Namakan setiap perkara yang muncul :
Normal kepada
titik tuju
Sinar tuju Sinar

pantulan
Sudut Sudut
tuju pantulan
Titik tuju
Cermin satah
<< >>
i r
Cerm
in satah
Hukum-hukum pantulan :
a. Sinar tuju, sinar pantulan dan normal kepada
titik tuju, semuanya terletakkan pada satah
yang sama.
b. Sudut tuju = sudut pantulan ( i = r ) << >>
Eksp. untuk mentahkik Hukum Pantulan Kedua :
CERMIN
PROTRAKTOR
ON
OFF
<< >>
CERMIN
i1 r1 PROTRAKTOR
ON
OFF
<< >>
CERMIN
PROTRAKTOR
ON
OFF
<< >>
CERMIN
i2 r2 PROTRAKTOR
ON
OFF
i1 i2
10 10
20 20
30 30
40 40
50 50
Kesimpulan : Sudut tuju = Sudut pantulan.

<< >>
Soalan 1: Arah asal
CERMIN
θo d
50o
Garis normal
Bagi rajah di atas, hitungkan sudut θ dan seterusnya tentukan

sudut sisihan, d.
Jwb : 80o
<< >>
Soalan 2:
CERMIN
Cermin
diputar θo
α
Sinar pantulan
sebelum putaran
Sinar tuju Gar
is nor m
al Sinar pantulan
selepas putaran
Bagi rajah di atas, apabila cermin diputarkan melalui sudut θ,

tanpa sinar tuju diubah, berapakah sudut putaran,α, bagi sinar
pantulan dalam sebutan θ ?
Jwb : 2 θo
<< >>
Imej yang dibentukkan oleh cermin satah :
Melukis rajah sinar untuk menentukan kedudukkan imej.
A B C
objek imej
i
r
Apakah yang anda perhatikan

tentang
a. Garis ABC dengan satah
cermin, dan
b. Jarak AB dan BC ?
<< >>
Soalan 3 : Lukiskan satu gambarajah sinar yang mengandungi
dua sinar berpunca dari objek dan memasuki mata supaya mata
dapat lihat imej.
Imej
Cermin
Objek
Mata
<< >>
CIRI-CIRI IMEJ :
cerm
in
objek imej
Sama saiz.
Songsang sisi.
Jarak imej di belakang cermin sama
dengan jarak objek di depan cermin.
Maya.
<< >>
PERBEZAAN ANTARA IMEJ NYATA DAN IMEJ MAYA :
IMEJ NYATA IMEJ MAYA

Boleh ditayangkan Tidak boleh
pada skrin ditayangkan pada
skrin
Dibentukkan oleh Dibentukkan di
sinar-sinar cahaya tempat di mana
yang bertemu. sinar-sinar seolah-
olah bertemu.
<< >>
Soalan 4 :
Ahmad berjalan dengan halaju 2 m s-1
menuju suatu cermin satah. Jarak antara
Ahmad dengan imejnya akan berkurang pada
kadar
A. 1 m s-1
B. 2 m s-1
C. 3 m s-1
D. 4 m s-1
2m 2m
<< >>
Soalan 5 : Empat objek titik, A, B, C dan D diletakkan di hadapan
satu cermin satah MN seperti di bawah.
Antara imej-imej mereka, yang manakah dapat di lihat oleh mata
itu ?
A’ B’ C’ D’
M N
A B C D
<< >>
Soalan 6 : Bagi rajah di bawah, tentukan bahagian pembaris meter
yang dapat dilihat dalam cermin oleh mata itu .
0 cm
20 cm
25 cm
15 cm Mata pada tanda 30 cm
Lubang kecil
Cermin
satah 50 cm
Pembaris
meter
100 cm
<< >>
APLIKASI PANTULAN :
PERISKOP
objek Cermin satah 45o kepada

ufuk
Kotak
imej
Cermin satah 45o kepada

ufuk
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. D
2. C
3. A
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1.
T2/ s2
L/ cm
RAJAH 1(a) RAJAH 1(b)
1.Rajah 1 menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji hubungan panjang bandul

ringkas dengan tempoh ayunan. Hubungan antara T2 dan L
ditunjukkan oleh graf pada Rajah 1(b).
(a) Nyatakan unit SI bagi tempoh
……………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) Nyatakan pemboleh ubah dimanipulasi dalam eksperimen ini
……………………………………………………………………………..
[1 markah]
(c) Nyatakan hubungan antara T2 dengan L
……………………………………………………………………………..
[1 markah]
(d) Nyatakan unit bagi kecerunan graf
…………………………………………………………………………….
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Gambar di atas menunjukkan sebuah gelombang melintang.
a) Gelombang ini mempunyai tempoh 5 s. Terangkan maksud pernyataan ini.
…….………………………………………………………………………………
(1 markah)
b) Frekuensi ialah bilangan gelombang lengkap dalam masa 1 saat. Hitung

frekuensi bagi gelombang di atas.
(1 markah)
c) Nyatakan dua contoh gelombang melintang.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
(2 markah)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
skema
1. a) Masa untuk satu ayunan lengkap ialah 5x10-3 s.

b) f = 1/T = 1/5x10-3 = 200 Hz
c) 2 contoh gelombang melintang:
- gelombang air
- gelombang cahaya/ gelombang elektromagnet
4. Dalam satu eksperimen tangki riak didapati bahawa muka gelombang

Dibekukan dengan stroboskop xenon dan ianya seperti rajah di bawah.
a) Ukur panjang x dan tentukan
(2 markah)
(i) panjang gelombang
(ii) halaju gelombang jika motor berputar 20 putaran sesaat.
b) Jika air ditambah sebanyak dua kali jumlah isipadunya, apakah yang akan
terjadi kepada panjang x. Terangkan.
(2 markah)
c) (i) Sekiranya satu halangan seperti di atas diletakkan, lukiskan corak
gelombang yang mungkin dihasilkan.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(2 markah)
(ii) Lukiskan juga corak gelombang yang dihasilkan jika sekeping kaca
tebal dibiarkan tenggelam seperti rajah di bawah.
(1 markah)
skema
4. a) (i) 5.3 cm
(ii) 5.3 x 20 = 106 cm s-1
b) Panjang x bertambah. Kedalaman air bertambah.
c) (i) Gelombang membulat terhasil
(ii) Pembiasan gelombang berlaku.
Panjang gelombang lebih rapat di kawasan cetek.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1.Rajah 2(i) dan Rajah 2(ii) masing-masing ialah graf sesaran melawan jarak dan graf
sesaran melawan masa bagi satu gelombang air.
Sesaran / cm Sesaran / cm
30 30
0 0
0.6 1.2 1.8 2.4 2.5 5.0 7.5 10.0 t/s
x/m
-30 -30
Rajah 2(i) Rajah 2(ii)
(a) Nyatakan amplitud gelombang itu.
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) Berapakah panjang gelombang bagi gelombang itu?
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(c) (i) Berapakah tempoh getaran dalam gelombang itu?
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) Hitungkan frekuensi gelombang itu.
[1 markah]
(d) (i) Hitungkan kelajuan gelombang air itu.
[1 markah]
(ii) Apakah terjadi kepada kelajuan gelombang itu apabila memasuki kawasan
yang lebih cetek? Kenapa?
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Soalan struktur
1. (a) 30 cm
(b) 1.2 m
(c) (i) 5.0 s

(ii)
1
f =
5
f = 0.2 Hz
(d) (i)
v = 0.2 × 1.2
v = 0.24 m s −1
(ii) Berkurang, kerana gelombang air mengalami halangan/ geseran/ daya kelikatan
yang lebih kuat dalam kawasan yang cetek.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Bahagian A
1.
X Y
10 cm
Rajah di atas menunjukkan satu gelombang bunyi yang merambat dalam udara.
a) Apakah yang diwakili oleh bahagian X ? 1 markah
b) Apakah yang diwakili oleh bahagian Y ? 1 markah
c) Berapakah panjang gelombang bagi gelombang bunyi tersebut ? 1 markah
d) Kirakan halaju bunyi gelombang bunyi tersebut jika frekuensinya ialah

4.0 x 103 Hz. 1 markah
e) Nyatakan jenis gelombang ini. 1 markah
<< >>
MODUL LATIHTUBI
Jawapan
Jawapan
Soalan 1
a) Bahagian mampatan
b) Bahagian rengangan
c) 10/2 =5 cm
d) ν = λƒ
v = 0·05 x 2·0 x 103

= 8·0 x 10-5 m s-1
e ) Gelombang membujur
<< >>
MODUL LATIHTUBI
KERTAS 2
K
2.0 m 0.5 m
K
5.0 m
Q
Rajah 1 menunjukkan 2 buah pembesar suara yang dipasangkan pada jarak pemisahan
2.0 m.
Penjana audio menghasilkan bunyi pada frekuensi 400 Hz. Seorang pelajar yang berjalan
5.0 m dari pembesar suara sepanjang PQ mendapati bunyi kuat pada K dan lemah pada L.
Jarak antara 2 bunyi kuat ialah 0.5 m.
(a) Nyatakan syarat untuk inteferens bunyi berlaku
……………………………………………………………………………………………………….
[ 1 markah]
(b) Apakah yang terjadi

(i) pada kedudukan K
……………………………………………………………………………………………..
[ 1 markah]
(ii) pada kedudukan L
……………………………………………………………………………………………..
[ 1 markah]
(c) Mengapakah eksperimen ini seharusnya dijalankan di kawasan lapang?

……………………………………………………………………………………………………….
[ 1 markah]
-1
(d) Jika halaju bunyi di udara ialah 330 m s ,
(i) kira panjang gelombang bunyi itu.
[ 2 markah]
(ii) Apakah yang akan berlaku apabila frekuensi bunyi bertambah?
……………………………………………………………………………………………..
[ 1 markah]
(iii) Apakah yang akan berlaku jika hanya satu pembesar suara digunakan?
……………………………………………………………………………………………..
[ 1 markah]
SKEMA JAWAPAN
<< >>
MODUL LATIHTUBI
a. Pembesar suara mestilah koheren supaya terhasil gelombang bunyi yang sama
frekuensi dan fasa.
b. (i) Inteferens membina berlaku

(iii) Inteferens memusnah berlaku
c. mengelakkan pantulan bunyi
d. λ = ax
D
= 2.0 x 0.5
5.0
= 0.2 m
e. panjang gelombang bunyi semakin berkurangan menyebabkan kawasan bunyi kuat dan
lemah lebih rapat.
f. Inteferens tidak akan berlaku
<< >>
MODUL LATIHTUBI
2 Rajah 7.1 menunjukkan susunan radas bagi satu exsperimen gelombang cahaya.
RAJAH 7.1
Pemerhati dapat melihat bentuk gegelang dalam eksperimen tersebut
(a) Apakah nama bagi fenomena yang kelihatan
………………………………………………………………………………………
[1 markah ]
(b) Lukiskan apa yang kelihatan
[ 2 markah ]
(c) Apakah yang berlaku kepada imej jika

(i) saiz celah dibesarkan beberapa kali
………………………………………………………………………...……………
[ 1 markah ]
(ii) jika kad hitam diganti dengan sisip kaca bercelah tunggal lukiskan imej yang
kelihatan?
[ 1 markah ]
(d) Jika lampu dalam eksperimen di atas digantikan dengan sebuah pen laser yang
mengeluarkan cahaya merah dan kad hitam digantikan dengan sisip dwicelah
dan sebuah skrin diletakan pada jarak 3 m daripada celah.
(i) Lukiskan corak yang terbentuk
[2 markah]
(ii) Terangkan bagaimana corak tersebut terbentuk
………………………………………………………………………………….……..
………………………………………………………………………………………....
[3 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
JAWAPAN
7 (a) Belauan [1]

(b) Cahaya adalah gelombang [1]
(c )
[2]
(d ) (i) Satu tompok cahaya kelihatan [2]

Imej belauan kurang jelas
( ii) Jalur terang dan gelap berselang seli.
[ 2 markah ]
(e) terang
(f) Sumber koheren [1 ]

Prinsip superposisi [1]
Interferens membina-terang
Interferens membinasa- gelap [1 ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah di atas menunjukkan sebuah litar penerima radio ringkas.

(a) (i) Pada rajah di atas tandakan bahagian litar talaan.
(ii) Nyatakan fungsi litar talaan
......................................................................................................................
(b) Nyatakan fungsi bagi komponen berikut:-
(i) Diod
......................................................................................................................
(ii) kapasitor C2
......................................................................................................................
(c) Jika gelombang yang diterima oleh aerial adalah gelombang termodulasi
frekuensi,lakarkan surih yang diperhatikan pada skrin Osiloskop Sinar Katod jika input-y dan bumi
Osiloskop disambung kepada,
(i) A dan C
(ii) B dan D
MODUL TOPIKAL
<< >>
2 Rajah 2.1 dan Rajah 2.2 menunjukkan dua pencelup bebola bergetar di
permukaan air. Kedua-dua situasi ini akan menghasilkan interferens.
(a) Apakah yang dimaksudkan interferens?

[ 1 markah]
(b) Menggunakan Rajah 2.1 dan Rajah 2.2 bandingkan bentuk gelombang
yang dihasilkan oleh dua pencelup.
Nyatakan hubungan di antara jarak dua punca koheren dengan jarak
pemisahan di antara dua garisan antinod atau nod berturutan.
[ 5 markah]
(c) Dengan menggunakan gambar rajah berlebel lukiskan corak interferen
dari dua sumber koheren.
[ 4 markah]
(d) Gelombang bunyi adalah berbeza daripada gelombang elektromagnet.
(i) Nyatakan ciri-ciri gelombang elektromagnet yang berbeza dengan
gelombang bunyi.
[ 3 markah]
(ii) Gelombang bunyi yang berasal dari sistem yang berayun akan mengalami
pelembapan. Terangkan punca pelembapan tersebut.
[ 4 markah]
(iii) Cadangkan pengubahsuaian yang perlu dilakukan di dalam sebuah dewan
tertutup untuk mengatasi masalah pantulan gelombang bunyi.
[ 3 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2 (a) Fenomena dua atau lebih gelombang yang koheren dan sefasa
bertindih antara satu sama lain 1
(b) Pada rajah 2.1 jarak antara 2 pencelum rapat tetapi pd rajah 2.2
jauh 1
Panjang gelombang pd rajah 2.1 lebih kecil berbanding rajah 2.2 1
Jarak pemisah x di antara dua garisan antinod atau nod yang
berturutan pada rajah 2.1 lebih kecil berbanding dengan rajah 2.2 1
Sudut antara garisan antinod/nod yang berturutan pada rajah 2.1 lebih
kecil berbanding rajah 2.2 1
Semakin kecil jarak di antara dua punca koheren semaking besar
jarak pemisahan di antara dua garis antinod atau nod yang
berturutan 1
(c) Menunjukkan 2 sumber yang koheren 1
Melukis 3 muka gelombang yang sekata 1
Garisan/Titik antinod membina dilukis segaris/jelas 1
Garisan/Titik nod interferen memusnah dilukis segaris/jelas 1
(d) (i) Sejenis gelombang melintang 1
Boleh merambat melalui vakum 1
Bergerak dengan halaju cahaya 3.0 x 108 m/s 1
(ii) Pelembapan luar – kehilangan tenaga dalam bentuk haba
dan di sebabkan oleh daya geseran dengan udara 2
Pelembapan dalam – iaitu system kehilangan tenaga dalam
bentuk haba disebabkan oleh molekul system yang diregang
dan di mampatkan 2
(iii) Bumbung diletak asbestos yang lembut untuk menyerap
pantulan 1
Dinding dilapik dengan kayu atau manilakad untuk menyerap
bunyi 1
Lantai di pasang pemaidani atau kayu juga untuk menyerap
Pantulan 1
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TRIAL MRSM 2005

Rajah 6.2 menunjukkan corak gelombang air selepas melalui celah itu.
Eksperimen diulang dengan panjang gelombang air yang berbeza dan
corak gelombang air yang terhasil selepas melalui celah adalah seperti
Rajah 6.3.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan panjang gelombang ?
............................................................................................................................
.............................................................................................................................
[ 1 markah ]
(b) Berdasarkah Rajah 6.2 dan 6.3, nyatakan dua pemerhatian tentang panjang
gelombang air dalam kedua-dua rajah itu
1. ......................................................................................................................
2. ......................................................................................................................
[ 2 markah ]
(c) Bandingkan corak gelombang air yang terhasil selepas melalui celah
dalam kedua-dua Rajah 6.2 dan 6.3
...........................................................................................................
………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
MODUL TOPIKAL
<< >>
(d) Berdasarkan jawapan anda dalam (b) dan (c) nyatakan satu hubungan
antara panjang gelombang dengan corak gelombang yang terhasiil
selepas melalui celah.
......................................................................................................................
......................................................................................................................
.
[ 1 markah ]
(e) Namakan fenomena gelombang yang berlaku dalam Rajah 6.2 dan
6.3.
....................................................................................................................
[ 1 markah ]
(f) Satu celah dalam rajah di atas kemudiannya digantikan dengan dua
celah yang sama saiz. Satu corak baru kelihatan seperti dalam Rajah 6.4
Arah gelombang tuju
RAJAH 6.4
(g)Terangkan bagaimana corak ini boleh terbentuk.
.............................................................................................................
..................................................................................................................
[ 2 markah ]
MODUL TOPIKAL
<< >>
PEMBELAUAN GELOMBANG (DIFFRACTION)
1. Satu sumber cahaya merah dibelaukan melalui celah tunggal dan

kemudian disebarkan melalui dwicelah Young seperti dalam Rajah 1(a).
Satu corak pinggir berselang seli diperhatikan pada skrin.
Dalam Rajah 1(b) Dua pembesar suara dipasangkan bersiri pada sebelah
kiri dan kanan penjana isyarat bunyi. Seorang pelajar berjalan di sepanjang
pembesar suara pada jarak D dari sumber penjana isyarat bunyi Pelajar
mendengar bunyi kuat dan perlahan berselang seli.
(a) (i) Nyatakan satu sifat gelombang cahaya yang berbeza dengan
gelombang bunyi. [ 1 markah ]
Berdasarkan pemerhatian dan dapatan pada situasi pertama dan

kedua, nyatakan ciri-ciri sepunya situasi itu. Seterusnya
hubungkaitkan ciri-ciri itu untuk membina satu konsep fizik dan
namakan konsep itu. [ 5 markah]
(b) Namakan interferens satu jenis gelombang lain yang lazim dijumpai di
makmal dan jelaskan bagaimana ia berlaku. [ 3 markah ]
(c) (i) Dengan menggunakan contoh yang sesuai terangkan perbezaan
antara belauan gelombang cahaya dan interferens gelombang
cahaya. [4 markah ]
(ii) Dengan bantuan gambarajah yang sesuai, huraikan perbezaan
spektrum yang terbentuk apabila cahaya putih melalui satu
prisma kaca dan apabila cahaya putih melalui satu parutan
belauan. [ 7 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. (a) (i) gelombang cahaya adalah gelombang melintang

gelombang bunyi adalah gelombang membujur
(ii) Ciri-ciri sepunya;
Dua punca koheren- frekuensi dan fasa atau beza fasa yang
sama.
Kesan superposisi menghasilkan interferens membina dan
memusnah.
Corak interferens membina dan memusnah berselang seli
Prinsip superposisi menyatakan apabila 2 gelombang merambat
antara satu sama lain maka jumlah sesaran adalah jumlah
paduan vektor dua gelombang tersebut.
2. (b) Interferens gelombang air
Dihasilkan oleh dua penggetar sfera bergetar menghasilkan
gelombang air membulat yang bertindih antara satu sama lain dan
membentuk interferens gelombang air yang menghasilkan pinggir
gelap dan terang.
(i) Belauan gelombang cahaya – sebaran gelombang melalui celah

tunggal menghasilkan corak belauan
Interferens gelombang cahaya - sebaran gelombang melalui dua
celah yang bersuperposisi untuk menghasilkan corak interferens .
(ii) Cahaya akan diserakkan bila melalui prisma kaca membentuk
spektrum warna
Pemesongan warna ungu adalah paling besar.
Cahaya akan dibelaukan bila melalui parutan belauan untuk
menghasilkan spektrum warna
Pemesongan warna merah adalah paling
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Dalam komunikasi radio, isyarat audio digabung degna gelombang radio.

(a) (i) Mengapakah gelombang bunyi tidak boleh merambat melalui jarak yang jauh?
[2 markah]
(ii) Apakah yang dimaksudkan dengan modulasi frekuensi (FM)?
[1 markah]
(iii) Lakarkan bentuk gelombang yang dimodulasi frekuensi.
[2 markah]
(b) Jadual4.1 menunjukkan ciri-ciri pemancaran gelombang radio.
Gelombang Frekuensi Jenis Cara Bilangan

modulasi perambatan satelit
P 30 kHz – 300 k Hz AM Gelombang -
bumi
Q 300 kHz – 300 FM Gelombang 4
MHz angkasa
R 3 Mhz- 30 MHz AM Gelombang 1
langit
S 30 MHz – 300 FM Gelombang 3
MHz angksa
Jadual 4.1
Anda ditugaskan untuk mengkaji ciri-ciri pemancaran dalam Jadual 4.1 untuk
digunakan dalam siaran langsung rancangan radio dari Kuala Lumpur ke seluruh
dunia.
Terangkan kesesuaian setiap ciri-ciri dalam Jadual 4.1 dan seterusnya tentukan
gelombang dalam siaran untuk digunakan dalam siaran langsung rancangan radio.
Berikan sebab bagi pilihan anda.
[10 markah]
(c) Sebuah stesen memancarkan gelombang radio pada frekuensi 1.5 MHz.
(i) Hitungkan panjang gelombang bagi gelombang radio itu?
[ Laju gelombang radio = 3 x 10 8 m s -1]

[2 markah]
(ii) Hitungkan masa yang diambil oleh isyarat gelombamg radio itu untuk
bergerak dari bumi ke bulan dan kembali semula ke bumi.
[ Jarak bumi ke bulan ialah 3.84 x 10 8 m]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Skema Jawapan:
4 (a) (i) Panjang gelombang besar / frekuensi kecil

Kuasa penembusan rendah
(ii) Gabungan frekuensi antara gelombang audio dan gelombang radio

(iii) Melakar graf dilihat :
Amplitud sama
Frekuensi berubah-ubah
(b) Menyatakan ciri frekuensi yang sesuai dan sebab

1. Frekuensi paling tinggi
2. Gelombang boleh menembusi lapisan ionosfera
Menyatakan jenis modulasi yang sesuai dan sebab

3. FM
4. Penerimaan lebih baik / kurang gangguan
Menyatakan ciri cara perambatan dan sebab

5. Gelombang angkasa
6. Boleh merambat ke satelit / menenbusi ionosfera
Menyatakan bilangan satelit yang sesuai dan sebab

7. Tiga
8. Bilangan minimum untuk liputan seluruh dunia
Memilih alternative
9. Gelombang U
10. GElombang berfrekuensi tinggi, panjang gelombang pendek,
gelombang angkasa dan bilangan satelit tiga.
(c) (i) λ = 3 x 10 8
1.5 x 106
= 200 m
(ii) t = 3.84 x 10 8
3 x 10 8
= 2 x 1.28
= 2.56 s
MODUL LATIHTUBI
<< >>
PROJEK JAWAB UNTUK JAWAB PAHANG 2006
Rajah 18 menunjukkan rajah blok litar yang menghasilkan isyarat termodulasi dalam
satu system pemancar radio ringkas.
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan isyarat termodulasi?

[1 markah]
(i) Lukiskan bentuk isyarat yang terhasil di bahagian (i), (ii), dan (iii)
[4 markah]
(b) Rajah di bawah menunjukkan sebuah bukit yang tinggi terletak di antara
sebuah stesen radio dan sebuah rumah.
Stesen radio tersebut memancarkan gelombang radio pada frekuensi 101 MHz
dengan halaju 3x 108 m s-1.
(i) Hitungkan panjang gelombang untuk gelombang radio tersebut.

[2 markah]
(ii) Adakah penghuni rumah tersebut dapat menerima gelombang radio
itu? Terangkan.
[2 markah]
(iii) Cadangkan satu cara bagaimana penghuni rumah tersebut dapat

meningkatkan mutu penerimaan gelombang radio.
[1markah]
(c) Seorang pakar perubatan ingin mereka sebuah alat untuk pesakit yang mengalami
masalah sengal otot dan sendi dalam fisioterapi. Alat ini menggunakan sejenis
gelombang melintang. Frekuensi getaran molekul air dalam badan manusia ialah
5 x 10133 Hz.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
PROJEK JAWAB UNTUK JAWAB PAHANG 2006
Jadual di bawah menunjukkan ciri-ciri bagi empat jenis gelombang melintang.

Andaikan semua gelombang tersebut mempunyai kelajuan yang sama di udara.
Berdasarkan jadual di atas;

(i) Terangkan kesesuaian ciri-ciri gelombang untuk digunakan sebagai
gelombang untuk alat itu.
(ii) Tentukan gelombang yang paling sesuai digunakan sebagai gelombang dalam alat
itu dan berikan sebab.
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
KOLEKSI TRIAL 2005

Rajah 2.1 dan Rajah 2.2 adalah barisan yang dibuat oleh pelajar-pelajar pada kedudukan
bunyi yang kuat kedengaran apabila mereka mendengar bunyi daripada dua sumber bunyi
yang disambungkan kepada satu penjana audio.
[Dua sumber bunyi itu tidak ditunjukkan]
RAJAH 2.1
RAJAH 2.2

(b) buat satu hipotesis yang sesuai dan boleh disiasat, [1

markah]
penjana audio, dua pembesar suara dan lain-lain radas.
MODUL TOPIKAL JUJ 2006
<< >>

(iv) susunan radas
(v) prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pembolehubah dimanipulasi dan
kaedah mengukur pembolehubah bergerak balas
[10 markah]
Rajah 2.1 dan Rajah 2.2 adalah barisan yang dibuat oleh pelajar-pelajar pada kedudukan bunyi
yang kuat kedengaran apabila mereka mendengar bunyi daripada dua sumber bunyi yang
disambungkan kepada satu penjana audio.
[Dua sumber bunyi itu tidak ditunjukkan]
RAJAH 2.1
<< >>
RAJAH 2.2

(b) buat satu hipotesis yang sesuai dan boleh disiasat, [1 markah]
penjana audio, dua pembesar suara dan lain-lain radas.

(iv) susunan radas
(v) prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pembolehubah dimanipulasi dan
kaedah mengukur pembolehubah bergerak balas
[10 markah]
<< >>
Markah
1 2 1 Menyatakan inferens yang sesuai
(a) Jarak di antara bunyi kuat (berturutan), x bergantung kepada jarak
antara dua sumber, a / frekuensi, f / jarak dari sumber ke garis
pemerhatian, D
1 1 Menyatakan hipotesis yang boleh disiasat

(b) Semakin bertambah a, semakin berkurang x //
Semakin bertambah f, semakin berkurang x //
Semakin berkurang D, semakin berkurang x.
10 10 Menerangkan rangka kerja eksperimen yang sesuai

(c)
dengan lengkap
1 Menyatakan tujuan eksperimen
Mengkaji hubungan di antara a dengan x
2 Menyatakan PUM dan PUB
PUM - a
PUB - x
3 Menyatakan pembolehubah yang dimalarkan
f/D
4 Senarai radas dan bahan yang lengkap
Penjana audio dan 2 pembesar suara, pita pengukur / pembaris,
bekalan kuasa
5 Menyatakan susunan radas yang berfungsi
Penjana audio disambung ke 2 pembesar suara.
Kedua-dua pembesar suara disusun di hadapan pelajar //
Rajah berlabel
6 Menyatakan kaedah untuk mengawal PUM
Jarak di antara 2 pembesar suara ditetapkan pada, a = 1.0 m
7 Menyatakan kaedah mengukur PUB
Jarak di antara bunyi kuat (berturutan) diukur
8 Ulangi eksperimen sekurang-kurangnya 4 kali
Ulangi prosedur dengan jarak di antara sumber, a = 1.5 m, 2.0
m,
2.5 m dan 3.0 m
<< >>
9 Menjadualkan data
Merekodkan data dalam jadual berikut :
a/m x/m
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
10 Menyatakan bagaimana data akan dianalisis
Plot graf a melawan x.
Nota : Terima rangka kerja eksperimen yang mengkaji hubungan

antara
f dengan x // D dengan x
JUMLAH
12
<< >>
pengetua Pembesar suara
pengawas
Semasa perhimpunan di dewan, seorang pengawas berjalan berulang-alik di

belakang dewan seperti Rajah 2. Beliau mendapati bahawa ucapan pengetua
kadang-kadang kuat dan kadang-kadang lemah.

(a) nyatakan inferens yang boleh dibuat.
(b) Binakan satu hipotesis yang sesuai untuk suatu penyiasatan.
(c) Huraikan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda itu.
Dalam huraian anda nyatakan dengan jelas tentang perkara-perkara berikut.
(i) Tujuan eksperimen.

(ii) Pemboleh ubah eksperimen.
(iii) Definisi pemboleh ubah secara operasi.
(iv) Senarai radas dan bahan.
(v) Susunan radas.
(vi) Kaedah mengawal pemboleh ubah dimanipulasi..
(vii) Kaedah mengukur pemboleh ubah bergerak balas.
(viii) Ulangan eksperimen.
(ix) Penjadualan data.
(x) Menganalisis data.
[12 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
2 (a) Gelombang bunyi mengalami interferens. 1
(b) Kesan interferens di antara dua siri gelombang

bunyi yang dihasilkan daripada dua pembesar suara
menyebabkan bunyi kuat dan bunyi lemah didengar. 1
(c)(i) Mengkaji hubungan antara jarak pembesar suara 1
dan pemerhati dengan kawasan bunyi
kuat dan lemah/inteferens
(ii) PUM : Jarak pemerhati dari pembesar suara.

PUR : Jarak di antara bunyi kuat dan bunyi lemah.
PU Malar : Jarak pemisahan pembesar suara atau
frekuensi isyarat yang dijanakan. 2
(iii) Jarak pemerhati dari pembesar suara; D

Jarak antara bunyi kuat dan bunyi lemah; x
Jarak pemisahan pembesar suara atau frekuensi
1
isyarat yang dijanakan; a
(iv) Penjana isyarat audio, OSK, dua pembesar

suara, mikrofon, pembaris meter, dan dawai 1
penyambung.
(v) Susunan radas yang berfungsi. 1
(vi) Jarak pemerhati dari pembesar suara diukur

dengan pita pengukur. 1
(vii) Jarak di antara antinod yang berturutan diukur. 1
(viii) Ulang eksperimen dengan jarak pemerhati dari

pembesar suara yang berbeza. 1
(ix) Penjadualan data;
D(m) x(m)
D1 x1
D2 x2
D3 x3
D4 x4
D5 x5 1
(x) Interferens gelombang berlaku, satu corak 12

interferens membina dan interferens memusnah 1
terbentuk.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 4.1 menunjukkan sekeping CD yang kelihatan beberapa siri spektrum.

Spektrum tersebut kelihatan berubah-ubah jika digerak-gerakkan dalam arah
atau sudut yang berlainan.
RAJAH 4.1
Menggunakan maklumat tentang pemerhatian tentang spektrum tersebut,

terangkan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda
menggunakan parutan belauan yang mempunyai berlainan garis/mm dan lain-
lain radas.
(b) nyatakan satu hipotesis yang sesuai dan boleh disiasat, [1 markah]
(c) Reka bentuk satu eksperimen untuk menyiasat hipotesis yang anda
nyatakan di (b)
Pilih dan lain-lain radas yang sesuai.
(ii) pembolehubah yang terlibat dalam eksperimen,
(iv) susunan radas,
(v) prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pembolehubah

dimanipulasi dan kaedah mengukur pembolehubah bergerakbalas
[10 markah]
MODUL TOPIKAL
<< >>
SKEMA JAWAPAN SOALAN 2

a. Sudut belauan bergantung kepada jarak antara 2 garis berturutan
pada parutan belauan [1M]
b. Sudut belauan bertambah bila jarak antara 2 garis berturutan
berkurang. [1M]
c. (i) Tujuan : Mengkaji hubungan antara sudut belauan dan jarak
antara 2 garis berturutan [1M]
(ii) Pembolehubah
(iii) dimanipulasi : jarak antara 2 garis
berturutan, d
bergerakbalas : sudut belauan, θ [1M]
malar : sumber cahaya yang sama/
warna penuras yang sama/ λ [1M]
(iii) Radas dan bahan : Kotak sinar, parutan belauan,
pembaris meter, penapis warna, dan
pensel. [1M]
(iv) Susunan radas : [1M]
.
Prosedur :
(v) 1. Parutan belauan yang mempunyai M = 80 garis/mm
1
Kira jarak antara 2 garis berturutan , d = [1M]
M
(vi) 2. Jarak pensel dari sumber cahaya, x dan jarak parutan
belauan dari sumber cahaya L dicatatkan. [1M]
Dapatkan nilai sudut belauan tertib pertama θ
3. Ulangi untuk parutan belauan yang mempunyai 100

garis/mm, 300 garis/mm, 600 garis/mm,
800 garis/mm [1M]
MODUL TOPIKAL
<< >>
(vii) Penjadualan : [1M]
M= bil garis /mm d/m θo

80
100
300
600
800
(viii) Analisis data [1M]
θo
d/m
Atau di tuliskan ayat : Graf θo melawan d diplot.
MODUL TOPIKAL
<< >>
Gelombang : Tangki Riak
Latihan
1. (a) Tangki riak digunakan untuk mengkaji ________________________ .
(b) Riak air dihasilkan oleh satu kayu satah yang mengufuk dan bergetar.
Getaran tersebut dihasilakan oleh sebuah motor elektrik kecil. Reostat
dipasang pada litar tersebut untuk mengawal _______________ motor
dan dengan ini ia dapat mengawal _______________ gelombang yang
dihasilkan oleh tangki riak tersebut.
(c) Riak air yang bergerak menghasilkan satu siri puncak dan palung di
mana puncak bertindak sebagai kanta _______________ dan palung
bertindak sebagai kanta _______________.
(d) Lengkapkan rajah di bawah hasil daripada lintasan sinar cahaya yang
melalui riak air. Labelkan tempat-tempat cerah dan gelap pada rajah
tersebut.
2. Sebuah stroboskop tangan mempunyai celah berlubang 5 celah yang

terpisah dengan jarak yang sama di antara satu dengan yang lain. Bagi
melihat satu imej gelombang air dalam keadaan pegun pelajar tersebut
memutarkan stroboskop tersebut pada frekuensi 5 putaran sesaat.
<< >>
(a) Berapakah masa yang diambil untuk stroboskop tersebut membuat
satu putaran?
(b) Berapakah masa yang diperlukan untuk celah kedua 2 mengambil

tempat celah pertama?
3 Sebuah stroboskop 5 celah digunakan untuk memerhatikan satu keadaan

gelombang air yang bergerak pada sebuah tangki riak. Panjang gelombang
yang dihasilkan ialah 4 cm. Imej gelombang tersebut kelihatan pegun
apabila stroboskop tersebut berputar 2 putaran sesaat.
(a) Berapakah masa untuk celah kedua mengambil tempat celah pertama?
(b) Berapakah frekuensi gelombang air tersebut?
(c) Berapakah laju gelombang tersebut?
<< >>
Gelombang : Pembiasan Gelombang
Latihan
1. Lakarkan apa yang dapat diperhatikan pada rajah di bawah.
<< >>
2. Apabila suatu gelombang air bergerak dari kawasan dalam ke kawasan yang
cetek, panjang gelombangnya ___________________ , frekuensinya
_________________, halajunya _____________________ dan arah
gerakan gelombang __________________.
3. Suatu gelombang radio berfrekuensi 9.6 x 107 Hz merambat dari udara ke air
dengan halaju 3.0 x 108 ms-1. Hitungkan:
(a) frekuensi gelombang tersebut dalam air.
__________________________________________________________
(b) halaju gelombang dalam air jika panjang dalam air ialah 2.5 m.
__________________________________________________________
4. Suatu penggera yang bergetar sebanyak 20 kali dalam 5.0 saat

menghasilkan suatu gelombang satah dengan panjang gelombang 4.8 cm
dan menuju ke suatu kawasan air cetek. Hitungkan:
(a) halaju gelombang di kawasan air dalam.
(b) panjang gelombang di kawasan air cetek jika halaju gelombang dalam
kawasan air cetek ialah 1/3 daripada halajunya di kawasan air dalam.
<< >>
Gelombang : Pembelauan Gelombang
Soalan Latihan
1 Apabila suatu gelombang satah ditujukan kepada satu penghalang lurus

seperti dalam rajah di atas. Antara yang berikut yang manakah fenomena
gelombang yang akan berlaku?
A Pembiasan
B Pembelauan
C Pantulan
D Interferens
2 Rajah di atas menunjukkan dua fenomena sifat gelombang. Antara berikut,

yang manakah yang mewakili X dan Y?
X Y
A pembelauan pembiasan
B pembelauan interferens
C pembiasan pantulan
D pembiasan pembelauan
<< >>
3 Antara corak belauan yang berikut yang manakah tidak benar?
A B
C D
4 Mengapa gelombang bunyi boleh dibelaukan oleh sudut dinding tetapi tidak
bagi gelombang cahaya?
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
<< >>
Jenis
Pemerhatian
Gelombang
W Bunyi deruman sebuah kereta
X Cahaya bulan pada waktu malam
Riak air apabila seekor katak melompat ke dalam
Y
sebuah kolam
Z Siaran TV dapat diterima walaupun jauh
Jadual 3
Jadual 3 menunjukkan empat pemerhatian bagi jenis-jenis gelombang yang berlainan.
(a) Kelaskan jenis-jenis gelombang itu kepada dua kumpulan dan nyatakan ciri yang
digunakan bagi pengkelasan tersebut.
[2 markah]
(b) Bunyi deruman kereta kedengaran lebih jelas pada waktu malam berbanding waktu
siang. Terangkan fenomena ini.
[3 markah]
(c)
Rajah 5
Rajah 5 di atas menunjukkan gambaran keratan rentas air berkaitan pemerhatian jenis
gelombang Y yang mempunyai frekuensi 5 Hz.
(i) Berapakah halaju gelombang di kawasan A ? [2 markah]
(ii) Berapakah jarak y jika halaju gelombang di kawasan B ialah 20 cms-1 ?
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah di atas menunjukkan corak interferens air yang dihasilkan
oleh dua sumber yang koherens, S1 dan X2. Pada sebuah
tangki riak.
(a) Terangkan apakah yang dimaksudkan dengan sumber
yang koherens.
(b) Apakah yang diwakili oleh garis semi bulatan yang

terputus-putus?
(c) Apakah yang diwakili oleh garisan antinod?
(d) i. Titik P pada rajah ialah titik persilangan antara dua

bahagian gelombang. Namakan dua bahagian
gelombang tersebut.
ii. Titik Q mewakili titik persilangan antada dua bahagian

gelombang. Namakan dua bahagian gelombang
tersebut.
(e) Jika jarak antara dua sumber ialah 4 cm, jarak antara dua
garis antinod ialah 2.5 cm dan jarak AB dan CD ialah 6 cm,
kirakan panjang gelombang air tersebut.
<< >>
Latihan
1. (a) Tangki riak digunakan untuk mengkaji ________________________ .
(b) Riak air dihasilkan oleh satu kayu satah yang mengufuk dan bergetar.
Getaran tersebut dihasilakan oleh sebuah motor elektrik kecil. Reostat
dipasang pada litar tersebut untuk mengawal _______________ motor
dan dengan ini ia dapat mengawal _______________ gelombang yang
dihasilkan oleh tangki riak tersebut.
(c) Riak air yang bergerak menghasilkan satu siri puncak dan palung di
mana puncak bertindak sebagai kanta _______________ dan palung
bertindak sebagai kanta _______________.
(d) Lengkapkan rajah di bawah hasil daripada lintasan sinar cahaya yang
melalui riak air. Labelkan tempat-tempat cerah dan gelap pada rajah
tersebut.
2. Sebuah stroboskop tangan mempunyai celah berlubang 5 celah yang

terpisah dengan jarak yang sama di antara satu dengan yang lain. Bagi
melihat satu imej gelombang air dalam keadaan pegun pelajar tersebut
memutarkan stroboskop tersebut pada frekuensi 5 putaran sesaat.
<< >>
MODUL LATIHTUBI
(a) Berapakah masa yang diambil untuk stroboskop tersebut membuat

satu putaran?
(b) Berapakah masa yang diperlukan untuk celah kedua 2 mengambil

tempat celah pertama?
3 Sebuah stroboskop 5 celah digunakan untuk memerhatikan satu keadaan

gelombang air yang bergerak pada sebuah tangki riak. Panjang gelombang
yang dihasilkan ialah 4 cm. Imej gelombang tersebut kelihatan pegun
apabila stroboskop tersebut berputar 2 putaran sesaat.
(a) Berapakah masa untuk celah kedua mengambil tempat celah pertama?
(b) Berapakah frekuensi gelombang air tersebut?
(c) Berapakah laju gelombang tersebut?
<< >>
MODUL LATIHTUBI
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. D
2. B
3. C
4. C
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Nota
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Tangki riak dan gelombang air
1. Tangki riak ialah suatu alat yang digunakan dalam kajian sifat-sifat
gelombang. Tangki riak digunakan kerana ia dapat menghasilkan bentuk
gelombang yang dapat dapat dilihat dengan jelas dan penghasilan
gelombang yang mudah dikawal.
2. Tangki riak dapat menghasilkan dua jenis gelombang iaitu:
(a) Gelombang satah - dihasilkan apabila suatu bongkah kayu lurus
digetarkan di permukaan air dengan bantuan sebiji motor elektrik.
(b) Gelombang membulat - dihasilkan apabila suatu pencelup berbentuk
sfera dicelup di permukaan air dan bergetar dengan bantuan sebiji
motor elektrik.
3. Rajah di bawah menunjukkan sebuah tangki
riak.
4. Gelombang air ialah gelombang melintang.

5. Apabila gelombang air terhasil, ia menghasilkan satu bentuk alunan
gelombang seperti rajah di bawah.
<< >>
MODUL LATIHTUBI 1
6. Gelombang yang terhasil menyebabkan wujud kawasan-kawasan puncak

yang bertindak sebagai kanta penumpu, manakala kawasan-kawasan
lembangan bertindak sebagai kanta pencapah.
7. Puncak gelombang air yang menumpukan cahaya menghasilkan jalur
cerah pada kertas putih. Lembangan gelombang air pula mencapahkan
cahaya dan menghasilkan satu jalur gelap pada kertas putih, seperti rajah
di bawah.
8. Bagi mengkaji gerakan gelombang air ini, iaitu menentukan panjang

gelombang, frekuensi gelombang dan halaju, kita boleh menentukannya
dengan menggunakan alat stroboskop tangan.
9. Frekuensi gelombang air dapat ditentukan apabila gelombang air
kelihatan pegun apabila suatu stroboskop tangan diputarkan, di mana:
ƒ = n x Kadar putaran stroboskop
di mana n = bilangan celah pada strobskop

10. Panjang gelombang air λ ialah djarak di antara dua jalur cerah, oleh itu halaju
gelombang air ialah
<< >>
MODUL LATIHTUBI 2
v = λƒ
Contoh:
Seorang pelajar menggunakan sebuah stroboskop tangan yang
mempunyai 6 celah untuk melihat corak gelombang yang dihasilkan oleh
sebuah tangki riak. Didapati terdapat jalur-jalur cerah dan hitam terhasil
pada kertas putih pada bahagian bawah tapak tangki riak tersebut. Jalur
cerah dan gelap didapati kelihatan terhenti apabila kadar putaran
stroboskop pada 2 putaran per saat. Jarak di antara 5 jalur ialah 10.0
cm, Hitungkan:
(a) Frekuensi gelombang air.
Frekuensi gelombang air,
= 6 x 2 s-1
-1
= 12 s
(b) Panjang Gelombang.
Jarak di antara 5 jalur gelap = 4λ
Maka 4λ = 10 cm
λ = 2.5 cm
(c) Halaju gelombang air.
Halaju gelombang
v = ƒλ
<< >>
MODUL LATIHTUBI 3
v = 2.4 cm x 12 s-1
= 2.88 cms-1
<< >>
MODUL LATIHTUBI 4
NOTA
Pembiasan Gelombang
1. Pembiasan gelombang ialah perubahan arah gerakan atau

perambatan gelombang yang disebabkan oleh perubahan halaju
gelombang. Ini adalah disebabkan oleh gelombang yang bergerak atau
merambat dari satu medium ke satu medium yang berlainan.
2. Kajian keadaan pembiasan gelombang ini biasanya dilakukan dengan
menggunakan tangki riak dan plat perspeks. Kajian ini biasanya boleh
dilakukan di dalam makmal.
3. Pembiasan gelombang air berlaku disebabkan oleh perubahan halaju
air yang disebabkan oleh perubahan kedalaman air.
4. Apabila suatu gelombang air bergerak dari kawasan dalam ke kawasan
yang cetek atau sebaliknya halaju dan panjang gelombang air akan
berubah.
5. Apabila gelombang air menuju secara berserenjang ke sempadan

kawasan air cetek, gelombang air dibiaskan dengan sudut biasan yang
sifar.
<< >>
v > v’
λ > λ’
6. Gelombang air akan dibiaskan mendekati garis normal apabila ia

merambat dari kawasan dalam ke kawasan cetek pada suatu sudut.
7. Bagi biasan air dari kawasan cetek ke kawasan dalam, gelombang air
akan dibiaskan menjauhi garis normal.
8. Berikut adalah perubahan-perubahan halaju, panjang gelombang dan
frekuensi gelombang air apabila berlakunya pergerakan gelombang air
bagi kedalaman air yang berlainan.
Di kawasan air Di kawasan air

dalam cetek
Halaju gelombang, v Lebih cepat Lebih perlahan
<< >>
Panjang gelombang, Bertambah Berkurang

λ
Frekuensi, ƒ Tidak berubah Tidak berubah
9. Permbiasan gelombang air juga berlaku mengikut bentuk permukaan

yang dilaluinya, iaitu apabila air merambat menuju ke suatu permukaan
cetek yang berbentuk cembung atau cekung, pembiasan yang berlaku
adalah seperti rajah di bawah.
10. Fenomena-fenomena ini boleh dilihat bagi kawasan-kawasan berteluk

seperti di kawasan pantai yang mempunyai teluk atau tanjung. Kesan
pembiasan menyebabkan bentuk gelombang air mengikut bentuk pantai
apabila gelombang air tersebut semakin menghampiri kawasan pantai.
<< >>
11. (a) Gelombang air laut yang bermula di kawasan tengah laut biasanya
menghasilkan gelombang air yang seragam kerana ia mempunyai
kedalaman air yang hampir sama. Muka-muka gelombang air adalah
hampir sama, lurus dan selari di antara satu dengan yang lain.
(b) Apabila gelombang air itu bergerak menghampiri kawasan pantai
yang lebih cetek, pembiasan gelombang air akan berlaku dan
gelombang air akan bergerak dengan halaju yang semakin
perlahan. Ini menyebabkan muka-muka gelombang semakin rapat.
(c) Gelombang air dibiaskan mendekati garis normal, menyebabkan
muka-muka gelombang juga akan mengikut bentuk pantai tersebut.
<< >>
NOTA
Pembelauan Gelombang
1. Pembelauan gelombang ialah penyebaran gelombang yang berlaku apabila

suatu gelombang merambat melalui suatu celah atau halangan.
Saiz halangan besar Saiz penghalang yang kecil dan

menghasilkan belauan yang lebih kurang sama dengan saiz
kurang jelas. λ menghasilkan belauan yang
jelas.
2. Kesan daripada fenomena pembelauan gelombang ini dapat dilihat

dengan jelas jika
(a) lebar celah atau halangan adalah kecil
(b) panjang gelombang adalah lebih besar
3. Fenomena pembelauan ini tidak mengubah panjang gelombang λ dan

frekuensi gelombang ƒ.
Celah lebar menghasilkan Celah kecil menghasilkan

belauan kurang jelas. belauan lebih jelas.
<< >>
MODUL LATIHTUBI
4. Rajah di bawah menunjukkan perbezaan kesan pembelauan gelombang

satah air yang merambat melalui dua celah yang mempunyai kelebaran yang
berbeza.
Corak pembelauan membulat Corak pembelauan membulat

dihasilkan apabila melalui dihasilkan apabila melalui celah
halangan kecil. kecil.
5. Pembelauan gelombang bunyi adalah lebih mudah dikesan berbanding

dengan pembelauan gelombang cahaya. Ini adalah adalah kerana panjang
gelombang bunyi adalah lebih besar berbanding dengan panjang gelombang
cahaya yang lebih kecil.
<< >>
MODUL LATIHTUBI
Gelombang : Fenomena Gelombang
NOTA
Pantulan Satah
1. Pantulan satah ialah pembalikan gelombang yang berlaku apabila

gelombang tuju terkena pada suatu pemantul.
2. Sudut antara gelombang tuju dengan garis normal pada titik tuju dikenali
sebagai sudut tuju. Manakala sudut antara gelombang pantulan dengan
garis normal dikenali sebagai sudut pantulan.
3. Pantualan gelombang ini mematuhi hukum pantulan iaitu sudut tuju i

adalah sama dengan sudut pantulan, r.
∠i =
∠r
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Corak pantulan membulat oleh suatu satah pemantul.
Gelombang kelihatan seolah-oleh mencapah dari titik imej P’
Pemantul Melengkung
1. Berikut adalah beberapa rajah bagi corak pemantulan melengkung.

(a) Gelombang satah yang menuju ke suatu permukaan cekung
dipantulkan sebagai gelombang membulat yang tertumpu pada titik
fokus F.
(b) Gelombang membulat yang menuju ke permukaan mencekung

dipantulkan sebagai gelombang satah.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(c) Gelombang membulat dari titik pusat C, Selepas dipantul menumpu

di C.
(d) Gelombang satah yang menuju ke permukaan cembung dipantul

sebagai gelombang membulat yang seolah-oleh mencapah daripada
titik F.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(e) Gelombang membulat yang berpunca dari titk P dipantulkan oleh

permukaan cembung sebagai gelombang membulat yang kelihatan
mencapah dari titik imej i.
2. Halaju gelombang, panjang gelombang dan frekuensi gelombang tidak

berubah.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Gelombang : Interferens Gelombang Air
NOTA
Interferens Gelombang
1. Interferens gelombang ialah kesan superposisi yang dihasilkan oleh

dua gelombang dari dua punca yang koheren. Dengan kata lain,
interferens berlaku apabila berlakunya pertembungan dua
gelombang yang mempunyai frekuensi yang sama dan sama fasa.
2. Hasil pertembungan dua gelombang ini menyebabkan berlakunya
interferens membina atau interferens memusnah. Ianya bermaksud
pertembungan gelombang ini akan menghasilkan satu gelombang
yang mempunyai amplitud yang lebih besar atau akan menyebabkan
amplitudnya menjadi sifar.
3. Dua punca gelombang yang koheren adalah gelombang-gelombang

yang dihasilkan oleh dua punca yang:
(a) sama frekuensi; dan
(b) sama fasa atau mempunyai beza fasa yang tetap.
4. Keadaan superposisi ialah keadaan di mana apabila dua gelombang
merambat melalui suatu titik tertentu pada ketika yang sama, ini akan
menyebabkan sesaran paduan pada titik itu sama dengan jumlah
secara vektor bagi sesaran setiap gelombang individu.
5. Sebagai contoh, apabila suatu punca bertemu puncak yang sama
amplitudnya a, gelombang paduan akan mempunyai amplitud a + a =
2a. Keadaan ini dikatakan sebagai Interferens membina.
6. Tetapi apabila suatu puncak bertemu dengan lembangan yang sama
amplitudnya a, gelombang paduan akan menghasilkan amplitud a +
(-a) = 0. Keadaan ini dikatakan sebagai Interferens memusnah.
7. Interferens membina adalah hasil paduan dua gelombang yang sama
fasa ( sama ada puncak bertemu puncak atau lembangan bertemu
lembangan)Ia akan menghasilkan gelombang paduan yang
amplitudnya maksimum.
<< >>
MODUL LATIHTUBI
8. Interferens memusnah ialah hasil paduan dua gelombang yang luar

fasa ( sama ada puncak bertemu lembangan atau sebaliknya) dan
menghasilkan gelombang paduan yang sesaranya sifar.
9. Terdapat beberapa uji kaji di makmal yang boleh dilakukan untuk

memerhatikan fenomena Interferens ini . Antaranya ialah fenomena
gelombang air yang dihasilkan oleh dua pencelup sfera plastik dalam
sebuah tangki riak. Hasil daripada uji kaji ini dapat digambarkan
seperti rajah di bawah.
<< >>
MODUL LATIHTUBI
10. Garis antinod ialah garis yang menyambung semua titik puncak
maksimum dengan lembangan maksimum. Ini bermaksud pada titik-
titik garis antinod berlakunya interferens yang membina.
11. Garis nod ialah garis yang menyambung semua titik sesaran sifar,
iaitu titik-titik yang berlakunya interferens memusnah.
12. Dari corak interferens yang terhasil, kita dapat menentukan panjang
gelombang λ, bagi gelombang air tersebut dengan rumus :
λ=
dengan λ = panjang gelombang
a = jarak di antara dua sumber yang koheren
x = jarak pemisah di antara dua garis antinod atau dua

garis nod berturutan.
D = jarak dari sumber yang koherens kepada satah

jarak x
diukur.
<< >>
MODUL LATIHTUBI
Contoh:
Di dalam satu uji kaji yang telah dijalankan di dalam makmal dengan
menggunakan sebuah tangki riak dengan menggunakan dua sumber
gelombang air S1 dan S2 yang terpisah dengan jarak a menghasilkan
satu corak interferens seperti rajah di bawah.
(a) Nyatakan apakah yang berlaku di dititik P dan Q.
Pada titik P, keadaan puncak bertemu puncak dan satu puncak

maksimum terhasil.
Pada titik Q, keadaan lembangan bertemu lembangan dan
sesaran sifar terhasil.
(b) Berikan nama keadaan bagi garis lurus yang melalui titik-titik
i. P dan Q
Garis PQ ialah garis antinod
ii. R dan S
Garis RS ialah garis nod
(c) Jika X1 dan X2 menghasilkan suatu gelombang air dengan

panjang 3.0 cm, berapakah
i. Panjang PQ?
Panjang PQ
= Panjang di antara muka gelombang bagi puncak yang
bersebelahan
<< >>
MODUL LATIHTUBI
=λ
= 3.0 cm
ii. Panjang a jika x = 18.0 cm dan D = 36.0 cm?
Dengan rumus λ =
a = = = 6.0
cm
<< >>
MODUL LATIHTUBI

NOTA
Tangki riak dan gelombang air
1. Tangki riak ialah suatu alat yang digunakan dalam kajian sifat-sifat
gelombang. Tangki riak digunakan kerana ia dapat menghasilkan bentuk
gelombang yang dapat dapat dilihat dengan jelas dan penghasilan
gelombang yang mudah dikawal.
2. Tangki riak dapat menghasilkan dua jenis gelombang iaitu:
(a) Gelombang satah - dihasilkan apabila suatu bongkah kayu lurus
digetarkan di permukaan air dengan bantuan sebiji motor elektrik.
(b) Gelombang membulat - dihasilkan apabila suatu pencelup berbentuk
sfera dicelup di permukaan air dan bergetar dengan bantuan sebiji
motor elektrik.
3. Rajah di bawah menunjukkan sebuah tangki
riak.
4. Gelombang air ialah gelombang melintang.

5. Apabila gelombang air terhasil, ia menghasilkan satu bentuk alunan
gelombang seperti rajah di bawah.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
6. Gelombang yang terhasil menyebabkan wujud kawasan-kawasan puncak

7. Puncak gelombang air yang menumpukan cahaya menghasilkan jalur
MODUL LATIHTUBI
<< >>
di mana n = bilangan celah pada strobskop
10. Panjang gelombang air λ ialah djarak di antara dua jalur cerah, oleh itu halaju
gelombang air ialah
v = λƒ
Contoh:
Seorang pelajar menggunakan sebuah stroboskop tangan yang
mempunyai 6 celah untuk melihat corak gelombang yang dihasilkan oleh
sebuah tangki riak. Didapati terdapat jalur-jalur cerah dan hitam terhasil
pada kertas putih pada bahagian bawah tapak tangki riak tersebut. Jalur
cerah dan gelap didapati kelihatan terhenti apabila kadar putaran
stroboskop pada 2 putaran per saat. Jarak di antara 5 jalur ialah 10.0
cm, Hitungkan:
(a) Frekuensi gelombang air.
Frekuensi gelombang air,
= 6 x 2 s-1
= 12 s-1
(b) Panjang Gelombang.
Jarak di antara 5 jalur gelap = 4λ
Maka 4λ = 10 cm
MODUL LATIHTUBI
<< >>
λ = 2.5 cm
(c) Halaju gelombang air.
Halaju gelombang
v = ƒλ
-1
v = 2.4 cm x 12 s
= 2.88 cms-1
Gelombang : Fenomena Gelombang
NOTA
Pantulan Satah
1. Pantulan satah ialah pembalikan gelombang yang berlaku apabila

gelombang tuju terkena pada suatu pemantul.
2. Sudut antara gelombang tuju dengan garis normal pada titik tuju dikenali
sebagai sudut tuju. Manakala sudut antara gelombang pantulan dengan
garis normal dikenali sebagai sudut pantulan.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
3. Pantualan gelombang ini mematuhi hukum pantulan iaitu sudut tuju i

adalah sama dengan sudut pantulan, r.
∠i =
∠r
Corak pantulan membulat oleh suatu satah pemantul.
Gelombang kelihatan seolah-oleh mencapah dari titik imej P’
Pemantul Melengkung
1. Berikut adalah beberapa rajah bagi corak pemantulan melengkung.

(a) Gelombang satah yang menuju ke suatu permukaan cekung
dipantulkan sebagai gelombang membulat yang tertumpu pada titik
MODUL LATIHTUBI
<< >>
fokus F.
(b) Gelombang membulat yang menuju ke permukaan mencekung

dipantulkan sebagai gelombang satah.
(c) Gelombang membulat dari titik pusat C, Selepas dipantul menumpu

di C.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(d) Gelombang satah yang menuju ke permukaan cembung dipantul

sebagai gelombang membulat yang seolah-oleh mencapah daripada
titik F.
(e) Gelombang membulat yang berpunca dari titk P dipantulkan oleh

permukaan cembung sebagai gelombang membulat yang kelihatan
mencapah dari titik imej i.
2. Halaju gelombang, panjang gelombang dan frekuensi gelombang tidak

berubah.
NOTA
Pembiasan Gelombang
1. Pembiasan gelombang ialah perubahan arah gerakan atau
MODUL LATIHTUBI
<< >>
merambat dari satu medium ke satu medium yang berlainan.

2. Kajian keadaan pembiasan gelombang ini biasanya dilakukan dengan
menggunakan tangki riak dan plat perspeks. Kajian ini biasanya boleh
dilakukan di dalam makmal.
3. Pembiasan gelombang air berlaku disebabkan oleh perubahan halaju
air yang disebabkan oleh perubahan kedalaman air.
4. Apabila suatu gelombang air bergerak dari kawasan dalam ke kawasan
yang cetek atau sebaliknya halaju dan panjang gelombang air akan
berubah.
5. Apabila gelombang air menuju secara berserenjang ke sempadan

kawasan air cetek, gelombang air dibiaskan dengan sudut biasan yang
sifar.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
v > v’
λ > λ’
6. Gelombang air akan dibiaskan mendekati garis normal apabila ia

merambat dari kawasan dalam ke kawasan cetek pada suatu sudut.
7. Bagi biasan air dari kawasan cetek ke kawasan dalam, gelombang air
akan dibiaskan menjauhi garis normal.
8. Berikut adalah perubahan-perubahan halaju, panjang gelombang dan
frekuensi gelombang air apabila berlakunya pergerakan gelombang air
bagi kedalaman air yang berlainan.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Di kawasan air Di kawasan air

dalam cetek
Halaju gelombang, v Lebih cepat Lebih perlahan
Panjang gelombang, Bertambah Berkurang
λ
Frekuensi, ƒ Tidak berubah Tidak berubah
9. Permbiasan gelombang air juga berlaku mengikut bentuk permukaan

yang dilaluinya, iaitu apabila air merambat menuju ke suatu permukaan
cetek yang berbentuk cembung atau cekung, pembiasan yang berlaku
adalah seperti rajah di bawah.
10. Fenomena-fenomena ini boleh dilihat bagi kawasan-kawasan berteluk

seperti di kawasan pantai yang mempunyai teluk atau tanjung. Kesan
pembiasan menyebabkan bentuk gelombang air mengikut bentuk pantai
MODUL LATIHTUBI
<< >>
apabila gelombang air tersebut semakin menghampiri kawasan pantai.
11. (a) Gelombang air laut yang bermula di kawasan tengah laut biasanya
menghasilkan gelombang air yang seragam kerana ia mempunyai
kedalaman air yang hampir sama. Muka-muka gelombang air adalah
hampir sama, lurus dan selari di antara satu dengan yang lain.
(b) Apabila gelombang air itu bergerak menghampiri kawasan pantai
yang lebih cetek, pembiasan gelombang air akan berlaku dan
gelombang air akan bergerak dengan halaju yang semakin
perlahan. Ini menyebabkan muka-muka gelombang semakin rapat.
(c) Gelombang air dibiaskan mendekati garis normal, menyebabkan
muka-muka gelombang juga akan mengikut bentuk pantai tersebut.
NOTA
Pembelauan Gelombang
1. Pembelauan gelombang ialah penyebaran gelombang yang berlaku apabila

suatu gelombang merambat melalui suatu celah atau halangan.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Saiz halangan besar Saiz penghalang yang kecil dan

menghasilkan belauan yang lebih kurang sama dengan saiz
kurang jelas. λ menghasilkan belauan yang
jelas.
2. Kesan daripada fenomena pembelauan gelombang ini dapat dilihat

dengan
jelas jika
(a) lebar celah atau halangan adalah kecil
3. Fenomena pembelauan ini tidak mengubah panjang gelombang λ dan

frekuensi gelombang ƒ.
Celah lebar menghasilkan Celah kecil menghasilkan

belauan kurang jelas. belauan lebih jelas.
4. Rajah di bawah menunjukkan perbezaan kesan pembelauan gelombang

satah air yang merambat melalui dua celah yang mempunyai kelebaran yang
berbeza.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Corak pembelauan membulat Corak pembelauan membulat

dihasilkan apabila melalui dihasilkan apabila melalui celah
halangan kecil. kecil.
5. Pembelauan gelombang bunyi adalah lebih mudah dikesan berbanding

dengan pembelauan gelombang cahaya. Ini adalah adalah kerana panjang
gelombang bunyi adalah lebih besar berbanding dengan panjang gelombang
cahaya yang lebih kecil.
Gelombang : Interferens Gelombang Air
NOTA
Interferens Gelombang
1. Interferens gelombang ialah kesan superposisi yang dihasilkan oleh

dua gelombang dari dua punca yang koheren. Dengan kata lain,
interferens berlaku apabila berlakunya pertembungan dua
gelombang yang mempunyai frekuensi yang sama dan sama fasa.
2. Hasil pertembungan dua gelombang ini menyebabkan berlakunya

interferens membina atau interferens memusnah. Ianya bermaksud
pertembungan gelombang ini akan menghasilkan satu gelombang
yang mempunyai amplitud yang lebih besar atau akan menyebabkan
amplitudnya menjadi sifar.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
3. Dua punca gelombang yang koheren adalah gelombang-gelombang

yang dihasilkan oleh dua punca yang:
(a) sama frekuensi; dan
(b) sama fasa atau mempunyai beza fasa yang tetap.
4. Keadaan superposisi ialah keadaan di mana apabila dua gelombang
merambat melalui suatu titik tertentu pada ketika yang sama, ini akan
menyebabkan sesaran paduan pada titik itu sama dengan jumlah
secara vektor bagi sesaran setiap gelombang individu.
5. Sebagai contoh, apabila suatu punca bertemu puncak yang sama
amplitudnya a, gelombang paduan akan mempunyai amplitud a + a =
2a. Keadaan ini dikatakan sebagai Interferens membina.
6. Tetapi apabila suatu puncak bertemu dengan lembangan yang sama
amplitudnya a, gelombang paduan akan menghasilkan amplitud a +
(-a) = 0. Keadaan ini dikatakan sebagai Interferens memusnah.
7. Interferens membina adalah hasil paduan dua gelombang yang sama
fasa ( sama ada puncak bertemu puncak atau lembangan bertemu
lembangan)Ia akan menghasilkan gelombang paduan yang
amplitudnya maksimum.
8. Interferens memusnah ialah hasil paduan dua gelombang yang luar

fasa ( sama ada puncak bertemu lembangan atau sebaliknya) dan
menghasilkan gelombang paduan yang sesaranya sifar.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
9. Terdapat beberapa uji kaji di makmal yang boleh dilakukan untuk

memerhatikan fenomena Interferens ini . Antaranya ialah fenomena
gelombang air yang dihasilkan oleh dua pencelup sfera plastik dalam
sebuah tangki riak. Hasil daripada uji kaji ini dapat digambarkan
seperti rajah di bawah.
10. Garis antinod ialah garis yang menyambung semua titik puncak
maksimum dengan lembangan maksimum. Ini bermaksud pada titik-
titik garis antinod berlakunya interferens yang membina.
11. Garis nod ialah garis yang menyambung semua titik sesaran sifar,
iaitu titik-titik yang berlakunya interferens memusnah.
12. Dari corak interferens yang terhasil, kita dapat menentukan panjang
gelombang λ, bagi gelombang air tersebut dengan rumus :
MODUL LATIHTUBI
<< >>
λ=
dengan λ = panjang gelombang
a = jarak di antara dua sumber yang koheren
x = jarak pemisah di antara dua garis antinod atau dua

garis nod berturutan.
D = jarak dari sumber yang koherens kepada satah

jarak x
diukur.
Contoh:
Di dalam satu uji kaji yang telah dijalankan di dalam makmal dengan
menggunakan sebuah tangki riak dengan menggunakan dua sumber
gelombang air S1 dan S2 yang terpisah dengan jarak a menghasilkan
satu corak interferens seperti rajah di bawah.
(a) Nyatakan apakah yang berlaku di dititik P dan Q.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Pada titik P, keadaan puncak bertemu puncak dan satu puncak

maksimum terhasil.
Pada titik Q, keadaan lembangan bertemu lembangan dan
sesaran sifar terhasil.
(b) Berikan nama keadaan bagi garis lurus yang melalui titik-titik
i. P dan Q
Garis PQ ialah garis antinod
ii. R dan S
Garis RS ialah garis nod
(c) Jika X1 dan X2 menghasilkan suatu gelombang air dengan

panjang 3.0 cm, berapakah
i. Panjang PQ?
Panjang PQ
= Panjang di antara muka gelombang bagi puncak yang
bersebelahan
=λ
= 3.0 cm
ii. Panjang a jika x = 18.0 cm dan D = 36.0 cm?
Dengan rumus λ =
a = = = 6.0
cm
PEMBELAUAN GELOMBANG (DIFFRACTION)
:: CONTOH SOALAN
Soalan Objektif
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1 Rajah di atas menunjukkan dua fenomena sifat gelombang. Antara yang

. berikut yang manakah yang mewakili X dan Y ?
X Y
A pembelauan pembiasan
B pembelauan interferens
C pembiasan pantulan
D pembiasan pembelauan
2 Antara corak belauan yang berikut yang manakah tidak benar ?

.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Gelombang : Gelombang Bunyi
NOTA
Gelombang Bunyi
1. Gelombang bunyi ialah sejenis gelombang membujur yang boleh merambat

melalui pepejal, cecair dan gas.
2. Bunyi dihasilkan oleh suatu sistem yang bergetar seperti getaran tala bunyi
atau kon pembesar suara. Ianya adalah sejenis gelombang mekanikal.
3. Bagaimana gelombang bunyi bergerak ? Secara amnya gelombang bunyi
bergerak melalui perambatan molekul-molekul udara.
4. Apabila kon pembesar suara bergetar ke hadapan, molekul-molekul udara
di hadapannya dimampatkan. Apabila kon pembesar suara bergetar ke
belakang, molekul-molekul udara di hadapannya direnggangkan. Ini akan
menghasilkan satu siri mampatan dan regangan molekul-molekul udara.
5 Getaran yang dihasilkan oleh kon pembesar suara membekalkan tenaga

pada molekul-molekul udara. Tenaga dipindahkan oleh getaran molekul-
molekul udara dalam siri mampatan dan rengangan udara. Lama kelamaan
tenaga pada molekul-molekul ini akhirnya akan lemah dan lesap.
6. Molekul-molekul udara bagi gelombang bunyi bergetar pada arah yang
sama dengan arah perambatan bunyi tersebut. Gelombang bunyi juga
merupakan suatu gelombang membujur.
7. Gelombang bunyi memerlukan medium tertentu untuk ianya bergerak. Oleh
itu gelombang bunyi tidak dapat merambat dalam keadaan vakum.
8. Gerakan perambatan molekul-molekul udara ini menghasilkan halaju v,
panjang gelombang λ dan frekuensi gelombang ƒ.
9. Halaju bunyi dalam satu medium bolehlah dirumuskan sebagai
v = ƒλ di mana λ = panjang gelombang
ƒ = frekuensi gelombang.
10. Halaju gelombang bunyi dalam suatu gas dipengaruhi oleh
(a) suhu gas
(b) jisim molekul gas itu.
11. Halaju gelombang bunyi adalah lebih tinggi jika suhu persekitaran gas yang
Nooreen Fazilla 1
SMK Tanjung Lumpur
14 Jun 2004
<< >>
dilaluinya adalah tinggi jika dibandingkan dengan suhu yang lebih rendah.
12. Pada suhu yang sama, halaju gelombang bunyi adalah lebih tinggi bagi
bagi gas yang mempunyai molekul gas yang lebih kecil berbanding dengan
molekul gas yang lebih besar.
13. Gelombang bunyi bergerak atau merambat dengan halaju yang lebih tinggi
dalam pepejal berbanding dengan cecair dan gas. Ini adalah disebabkan
molekul pepejal dan cecair adalah lebih rapat jika dibandingkan dengan
molekul-molekul dalam gas.
14. Gelombang bunyi juga menghasilkan fenomena-fenomena pantulan,
pembiasan, pembelauan dan interferens.
Pantulan Gelombang Bunyi
1. Seperti gelombang air, gelombang bunyi juga boleh dipantulkan. Rajah di

bawah menunjukkan satu uji kaji ringkas untuk menunjukkan bagaimana
bunyi dipantulkan.
2. Pantulan bagi gelombang bunyi adalah mematuhi hukum pantulan.
Pembiasan Gelombang Bunyi
1. Pembiasan gelombang ialah perubahan arah perambatan gelombang yang

disebabkan oleh perubahan halaju gelombang apabila suatu gelombang
merambat dari suatu medium ke satu medium yang lain.
2. Pembiasan gelombang bunyi biasanya berlaku apabila suatu gelombang
bunyi merambat dari suatu keadaan medium ke satu keadaan medium
yang berlainan. Sebagai contohnya apabila gelombang bunyi merambat
dari medium udara yang sejuk ke medium udara yang panas atau dari
medium udara ke medium gas yang lain.
3. Berikut adalah beberapa keadaan di mana pembiasan gelombang bunyi
(a) Bunyi dibiaskan apabila ia merambat melalui sebuah belon yang
mengandungi gas karbon dioksida. Halaju bunyi dalam gas karbon
dioksida adalah kurang daripada halaju bunyi dalam udara. Ini adalah
kerana gas karbon dioksida yang lebih tumpat daripada udara.
Gelombang bunyi dibiaskan mendekati garis normal dan belon

bertindak seperti kanta penumpu. Ini menyebabkan bunyi ditumpukan
ke suatu titik F. Oleh itu kedudukan telinga yang menghampiri titik F
Nooreen Fazilla 2
SMK Tanjung Lumpur
14 Jun 2004
<< >>
akan mendengar bunyi jam randik yang paling kuat.
Nooreen Fazilla 3
SMK Tanjung Lumpur
14 Jun 2004
<< >>
Gelombang : Parutan Pembelauan
NOTA
1. Parutan Pembelauan merupakan satu ujikaji untuk melihat fenomena

pembelauan bagi gelombang cahaya.
2. Parutan Pembelauan ialah sekeping slaid lutsinar yang mempunyai banyak
celah yang sangat rapat di antara satu dengan lain.
3. Rajah di bawah menunjukkan hasil pembelauan yang keluar dari lima celah.
4. Hasil daripada lima celahan pembelauan tersebut ianya menghasilkan

belauan tertib sifar, belauan tertib pertama dan belauan tertib kedua.
5. Belauan tertib sifar ialah satu set gelombang lurus yang selari dengan garis
yang menyambungkan lima celah itu, seperti rajah di bawah.
6. Sudut di antara belauan tertib sifar dengan belauan tertib pertama disebut
sebagai sudut belauan tertib pertama.
<< >>
7.
<< >>
Gelombang : Gelombang Cahaya
NOTA
1. Cahaya ialah sejenis gelombang elektromagnet.

2. Cahaya ialah sejenis gelombang melintang kerana wujudnya medan elektrik
dan medan magnet yang bergetar secara berserenjang ke arah perambatan
cahaya.
3. Gelombang cahaya mempunyai sifat, ciri dan fenomena seperti pantulan,

pembiasan, pembelauan dan interferens. Sifat-sifat pembelauan dan
interferens mengesahkan sifat cahaya sebagai sejenis gelombang.
4. Berikut di bawah adalah beberapa eksperimen yang mengkaji sifat, ciri dan
fenomena gelombang cahaya.
Eksperimen 1.0 Mengkaji fenomena pantulan gelombang cahaya
Kaedah Eksperimen
1. Susun radas seperti gambarajah di sebelah. Pastikan keadaan bilik ujikaji

digelapkan.
2. Pasangkan lampu kotak sinar, pastikan alur cahaya yang keluar sehalus
yang mungkin.
3. Tujukan sinar tuju kepada cermin satah rata tersebut. Tandakan sinar tuju
dan sinar pantulan dengan pensel.
4. Dengan menggunakan alat protraktor, dapatkan nilai sudut tuju dan sudut
pantulan.
<< >>
5. Ulangi langkah 3 dan 4 dengan sudut yang berlainan.
Kesimpulan
Sudut tuju, i = sudut pantulan, r
Eksperimen 1.1 Mengkaji fenomena pembiasan gelombang cahaya
Kaedah Eksperimen
1. Susun radas seperti rajah di sebelah. Pastikan semasa ujikaji keadaan bilik
digelapkan sebaik mungkan.
2. Lukiskan satu garis normal pada garis AB.
3. Pasangkan lampu kotak sinar. Pastikan cahaya dari kotak sinar adalah
sehalus yang mungkin.
4. Halakan sinar tuju pada garis normal. Tandakan dengan pensil titik sinar tuju
dan sinar biasan pada garis DC.
5. Dengan menggunakan alat protractor cari nilai sudut sinar tuju dan sudut
sinar biasan.
6. Ulangi langkah 4 dan 5 dengan menggunakan sudut tuju yang berlainan.
Kesimpulan
Eksperimen 1.2 Mengkaji fenomena pembelauan gelombang cahaya
<< >>
Kaedah Eksperimen
1. Pasangkan radas seperti rajah di atas. Pastikan ujikaji ini dijalankan dalam
keadaan bilik yang gelap.
2. Dengan lubang jarum menghadap kotak sinar, lakarkan rajah yang dapat
anda perhatikan.
3. Satu corak belauan cahaya dapat diperhatikan seperti rajah di atas.
Kesimpulan
Gelombang cahaya juga boleh dibelaukan seperti gelombang bunyi dan gelombang
air.
Eksperimen 1.3 Mengkaji fenomena interferens gelombang cahaya
<< >>
Kaedah Eksperimen
1. Susunkan radas anda seperti rajah di atas. Pastikan ujikaji ini dilakukan di
kawasan yang gelap.
2. Lakarkan yang dapat anda perhatikan.
Keputusan Eksperimen
1. Satu corak interferens cahaya kelihatan (kawasan gelap dan terang yang
berselang seli kelihatan.
Kesimpulan
Gelombang cahaya mengalami interferens seperti gelombang bunyi dan gelombang

air.
<< >>
Gelombang Elektromagnet
NOTA
1. Gelombang Elektromagnet ialah gelombang yang mengandungi medan

magnet dan medan elektrik yang saling berserenjang antara satu dengan
lain dengan arah perambatan gelombang.
2. Gelombang elektromagnet ialah sejenis gelombang melintang. Gelombang

ini terhasil daripada ayunan elektrik yang saling bertukar di antara medan
elektrik dan medan magnet.
3.
4. Terdapat pelbagai jenis gelombang yang termasuk dalam siri gelombang

elektromagnet ini dengan panjang gelombang dan frekuensi yang berlainan.
5. Berikut adalah jenis gelombang dalam spektrum elektromagnet dengan
panjang gelombang dan frekuensi yang berlainan.
6. Apabila frekuensi bertambah, panjang gelombang berkurang.
Jenis Gelombang Sumber Contoh Aplikasi

Gelombang Radio Litar pemancar (a) Bidang komunikasi dan
elektronik dan aerial telefon ATUR
(b) Sistem pemancaran dan
penerimaan radio dan TV
Gelombang mikro Pemancaran (a) Komunikasi statelit dan
gelombagang mikro telefon satelit
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(b) Proses pemanasan makanan

dalam ketuhar gelombang
mikro
(c) Alat radar pengesan
Inframerah Jasad panas dan (a) Lampu inframerah yang
sinaran matahari digunakan dalam fisiotrafi.
(b) Gambar inframerah
digunakan sebagai suatu
kaedah penyiasatan dalam
perubatan.
(c) Pemanasan.
Cahaya nampak Api, jasad panas yang (a) Membolehkan penglihatan
membara, tiub (b) proses fotosistesis
nyahcas, matahari (c) proses fotografi
Sinar Ultraungu Tiub discas dan jasad (a) Pensterilan
yang sangat panas
(b) Mengesan wang palsu
Sinar-X Tiub sinar x (a) Merawat kanser
(b) Mengambil gambar foto
sinar-x.
(c) Kaedah mencari retakan
dalam salur paip.
Sinar-γ Bahan radio aktif (a) Merawat kanser
(b) Pensterilan
TIP
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Pembiasan
Berlaku apabila gelombang air bergerak melalui
medium yang berbeza kedalaman.
Perubahan yang berlaku apabila gelombang

melalui medium yang dalam ke medium lebih
cetek :
λ : berkurang ν : berkurang
Arah : mendekati normal
ƒ : tidak berubah
<< >>
Bentuk gelombang terbias bila melalui kawasan lebih cetek
dalam cetek
Gelombang tuju Gelombang biasan
<< >>
Bentuk gelombang terbias bila
melalui kawasan lebih cetek
dalam cetek
Gelombang tuju
Gelombang biasan
<< >>
Bentuk gelombang terbias bila
melalui kawasan lebih cetek
Gelombang tuju
Gelombang biasan
Kawasan dalam kawasan cetek

<< >>
Bentuk gelombang terbias bila melalui kawasan lebih cetek
dalam cetek
<< >>
Persamaan gelombang
dalam cetek
ν1 ν2
λ1 , λ2 ,
ftuju = fbiasan
Maka, ν1 = ν2
λ1 λ2 << >>
Pengenalan
<< >>
Interferens
Merupakan kesan
superposisi yang
dihasilkan oleh dua
gelombang dari punca
yang koheran.
<< >>
Superposisi :
Prinsip yang menyatakan, apabila
dua gelombang yang melalui satu
medium, sesaran paduan
gelombang pada satu titik adalah
sama dengan jumlah vektor
sesarannya .
+ =
P Q P+Q
<< >>
AP = 4 cm AQ = 4 cm AP + Q= 4 + 4 = 8 cm
Koheran
Dua punca yang sama
frekuensi dengan fasa
yang tetap
B
<< >>
Kesan interferens
Membina :
berlaku apabila dua puncak
bergerak mendekati antara satu
sama lain atau dua lembangan
bergerak mendekati antara satu
sama lain. Semasa superposisi
amplitudnya akan dipadukan ,
kemudian menjauhi semula.
<< >>
Bentuk interferens membina
A B
a a
x
2a
B A
<< >>
a a
Kesan interferens
Memusnah :
apabila puncak bertemu
lembangan.
Semasa superposisi amplitud
dipadukan menjadi sifar kerana
puncak dan lembangan saling
memusnah, kemudian terus
bergerak menjauhi antara satu sama
lain << >>
Bentuk interferens memusnah
A B
a
x a
Amplitud = a – a = 0
A
a
a
B
<< >>
Corak interferens
Antinod
x
S1 Nod
a Antinod x
S2 Nod
Antinod
D skrin << >>
Rumus interferens
a: jarak antara dua sumber gelombang
x : jarak antara dua garis nod atau antinod
D : jarak antara sumber gel. dengan skrin
λ: panjang gelombang
ingat
ax
λ =
D
<< >>
Contoh
rujuk soalan modul m/s 17
So. 6
Diberi : a = 4 cm, x = 2.5 cm, D = 6 cm
Kirakan : λ = ?
ax (4)(2.5) 10
λ = = =
D 6 6
= 1.67 cm
<< >>
17 May 2006 << >> 1
PELEMBAPAN
17 May 2006 << >> 2

TANGKI RIAK
17 May 2006 << >> 3

Corak muka gelombang air
Skrin putih
Lengkapkan corak gelombang air yang kelihatan di atas skrin putih
17 May 2006 << >> 4

Binaan tangki riak
17 May 2006 << >> 5

Corak muka gelombang air
17 May 2006 << >> 6

Stroboskop
ƒ=n x Kadar putaran stroboskop

di mana
n = bilangan celah pada strobskop
17 May 2006 << >> 7

MUKA GELOMBANG
17 May 2006 << >> 8

PEMBIASAN GELOMBANG
AIR
Kaki kelihatan pendek dan bengkok ketika
di dalam air
Cahaya merambat dari air ke udara, akan

dibiaskan menjauhi normal.
17 May 2006 << >> 9
PEMBIASAN GELOMBANG
AIR
Pembiasan gelombang ialah perubahan arah gerakan
atau perambatan gelombang yang disebabkan oleh
perubahan halaju gelombang.
Ini adalah disebabkan oleh gelombang yang bergerak

atau merambat dari satu medium ke satu
medium yang berlainan.
17 May 2006 << >> 10

PEMBIASAN GELOMBANG
AIR
Pembiasan gelombang air berlaku disebabkan oleh
1. perubahan halaju air yang disebabkan oleh
2. perubahan kedalaman air.
17 May 2006 << >> 11

Biasan
Gelombang air akan dibiaskan mendekati garis normal apabila ia merambat

dari kawasan dalam ke kawasan cetek pada suatu sudut.
17 May 2006 << >> 12

PANTULAN GELOMBANG AIR
17 May 2006 << >> 13

LATIHAN
Antara berikut yang manakah menunjukkan
muka gelombang bagi gelombang air apabila
gelombang satah dipantulkan oleh pemantul
cekung?
17 May 2006 << >> 14

Biasan
Bagi biasan air dari kawasan cetek ke kawasan dalam,

dalam,
gelombang air akan dibiaskan menjauhi garis normal.
17 May 2006 << >> 15

Biasan
cembung cekung
Permbiasan gelombang air juga berlaku mengikut bentuk permukaan

yang dilaluinya,
dilaluinya, iaitu apabila air merambat menuju ke suatu permukaan
cetek yang berbentuk cembung atau cekung,
cekung, pembiasan yang berlaku
adalah seperti rajah di bawah
17 May 2006 << >> 16

Biasan
Apabila gelombang air itu bergerak menghampiri kawasan pantai yang lebih c
etek,
etek, pembiasan gelombang air akan berlaku dan gelombang air akan
bergerak dengan halaju yang semakin perlahan.
perlahan. Ini menyebabkan muka-
muka-muka
gelombang semakin rapat.
rapat.
Gelombang air dibiaskan mendekati garis normal, menyebabkan muka-
muka-muka
gelombang juga akan mengikut bentuk pantai tersebut.
tersebut.
17 May 2006 << >> 17
Pembiasan gelombang air
Lengkapkan muka gelombang yang melalui

sekeping perspeks dalam rajah di atas
17 May 2006 << >> 18

BELAUAN
1. Saiz halangan besar menghasilkan belauan yang kurang jelas.

jelas.
2. Saiz penghalang yang kecil dan lebih kurang sama dengan saiz λ
menghasilkan belauan yang jelas.
jelas.
17 May 2006 << >> 19
Celah lebar menghasilkan belauan kurang jelas.
jelas.
Celah kecil menghasilkan belauan lebih jelas.
jelas.
17 May 2006 << >> 20

BELAUAN
Kesan daripada fenomena pembelauan gelombang ini dapat

dilihat dengan jelas jika
(a) Lebar celah atau halangan adalah kecil
17 May 2006 << >> 21

BELAUAN
1. Jarak gelombang masih sama bagi fenomena pem

2. Corak belauan makin jelas jika saiz bukaan celah
17 May 2006 << >> 22

INTEFERENS
17 May 2006 << >> 23

INTEFERENS
17 May 2006 << >> 24

Inteferens membina-antinod
Garis antinod ialah garis yang menyambung semua titik
puncak maksimum dengan lembangan maksimum.
maksimum.
Ini bermaksud pada titik-
titik-titik garis antinod berlakunya
interferens yang membina.
membina.
17 May 2006 << >> 25

Inteferens memusnah-nod
Garis nod ialah garis yang menyambung semua titik sesaran sifar,
sifar,
iaitu titik-
titik-titik yang berlakunya interferens memusnah.
memusnah.
17 May 2006 << >> 26

Latihan inteferens
1. Apakah yang diwakili oleh garis putus-

putus-putus dalam rajah diatas?
diatas?
2. Apakah maksud garis
a. Nod
b. Antinod
17 May 2006 << >> 27

Prinsip superposisi
17 May 2006 << >> 28

Prinsip superposisi
17 May 2006 << >> 29

Koheren
Dua punca gelombang yang koheren adalah

gelombang-gelombang yang dihasilkan oleh dua
punca yang
1. sama frekuensi
2. sama fasa atau mempunyai beza fasa

yang tetap.
17 May 2006 << >> 30

Cas, Arus, Medan Elektrik dan Pergerakan Cas dalam Medan
Elektrik
LATIHAN
A. Pilih jawapan yang betul
1 Cas elektrostatik boleh dihasilkan dengan

.
A mengalirkan arus pada plat logam
B menggosokkan jalur politena dengan kain lembut
C memanaskan logam
D aruhan elektrostatik
2 Manakah antara alat-alat berikut digunakan untuk mengesan sejumlah cas

. elektrostatik yang kecil?
A Kebuk awan
B Tiub Geiger Muller
C Elektroskop
D Penjana Van de Graff
3 Konsep tentang medan elektrik penting untuk menerangkan

.
A daya antara cas
B arah daya antara dua cas
C kadar pengaliran cas dari plat positif ke plat negatif
D keupayaan cas pada satu titik
4 Cas elektrik diukur dalam unit

.
A coulomb
B ampere
<< >>
C volt
D kapasitans
5 Konsep penting dalam pengaliran arus melibatkan kuantiti berikut kecuali

.
A Cas dalam coulomb
B Arus dalam ampere

C Voltan dalam volt
D Rintangan dalam ohm
B. Jawab soalan berikut.
<< >>
Rajah di atas menunjukkan perangkap kilat yang dipasangkan di bangunan
tinggi.
(a) Terangkan pengoperasian alat di atas berdasarkan konsep pemindahan

arus.
(2 markah)
(b) Bagaimanakah daya elektrik antara awan dan bangunan boleh
dikurangkan?
( 1 markah)
(c) Nyatakan kegunaan perangkap kilat yang terdapat di bangunan tinggi.
( 2 markah)
(d) Namakan penjana yang digunakan untuk menghasilkan sejumlah cas
yang besar.
( 1 markah)
(e) Berikan satu contoh penghasilan arus secara semula jadi.
( 1 markah)
<< >>
1. Antara alat yang berikut,yang manakah digunakan untuk mengukur nilai
d.g.e? [Aras 1]
A. Ammeter
B. Voltmeter
C. Galvanometer
2. Manakah antara penyataan berikut adalah benar tentang d.g.e? [Aras 2]

A. Penentangan pengaliran arus dalam sel.
B. Tenaga elektrik yang diperlukan untuk memindahkan 1C cas
merentas perintang luar.
C. Jumlah tenaga elektrik yang dibekalkan untuk memindahkan cas
dalam litar terbuka.
D. Arus yang digunakan untuk mengatasi rintangan dalam.
3. Satu persamaan yang mewakili daya gerak elektrik, E = IR + Ir,boleh

ditunjukkan dengan graf voltan melawan arus seperti rajah 1. Apakah
yang mewakili kecerunan graf dalam persamaan tersebut? [Aras 2]
A. E
B. I
C. r
D. R
1. Sebuah mentol dinyalakan selama 20 minit oleh dua buah sel kering yang
bernilai 1·5V setiap satu. Arus yang mengalir ialah 1·2A. Kira tenaga yang
<< >>
dibekalkan kepada mentol itu.
2. Rajah menunjukkan arus mengalir melalui perintang 30Ω selama 10 minit.

Berapakah tenaga haba yang dibebaskan oleh perintang itu, jika ia
disambungkan kepada bekalan kuasa 6V .
1. Sebuah mentol dinyalakan selama 20 minit oleh dua buah sel kering yang
2. Rajah menunjukkan arus mengalir melalui perintang 30Ω selama 10 minit.

<< >>
Keelektromagnetan: Transformer
1. Sebuah transformer unggul mempunyai 3600 lilitan pada gegelung

sekunder dan 120 lilitan pada gegelung primer. Kira arus dalam
gegelung sekunder jika arus dalam gegelung primer ialah 2.0A.
A 0.07 A B 72.0 A
C 30.0 A D 12.5 A
2. Sebuah transformer dengan voltan input 240V digunakan untuk
menyalakan sebuah mentol lampu 12 V, 36 W. Jika arus primer ialah
0.20 A, berapakah kecekapan transformer?
A 15% B 75%
C 25% D 100%
3. Apakah fungsi teras besi lembut dalam sebuah transformer?

A Mengalirkan arus dari gegelung primer ke gegelung sekunder.
B Mengurangkan rintangan dalam transformer.
C Menambahkan fluks magnet melalui gegelung primer dan
gegelung sekunder.
D Menghasilkan d.g.e. dalam teras besi lembut apabila arus ulang
alik mengalir melalui gegelung primer.
4. Sebuah transformer digunakan untuk menurunkan voltan 240 V

kepada 40 V. Jika kecekapan transformer ialah 80% dan arus dalam
gegelung primer ialah 2.0 A , berapakah arus dalam gegelung
sekunder?
A 16 A B 12A
C 9.6 A D 3.0 A
5. Antara langkah berikut, yang manakah dapat meningkatkan

kecekapan sebuah transformer?
I Menggunakan teras besi lembut berlapis
II Menambahkan bilangan lilitan gegelung sekunder
III Melilitkan gegelung primer dan gegelung sekunder pada lengan
yang sama dengan teras besi lembut
IV Menambahkan voltan primer
A I dan III sahaja

B II dan IV sahaja
C I, II dan III sahaja
D II, III dan IV sahaja
<< >>
6. Antara berikut, yang manakah benar tentang sebuah transformer
injak naik yang unggul?
I Kuasa output lebih daripada kuasa input.
II Arus sekunder lebih daripada arus primer.
III Voltan sekunder lebih daripada voltan primer.
IV Lilitan gegelung sekunder lebih daripada bilangan lilitan
gegelung primer.
A I dan II sahaja
B I dan III sahaja
C II dan IV sahaja
D III dan IV sahaja
7. Sebuah transformer unggul dengan voltan input 240V digunakan

untuk menyalakan dua mentol lampu 6 V, 12 W yang disambung
secara sesiri dengan kecerahan yang normal. Antara penyataan
berikut, yang manakah yang benar?
I Beza keupayaan merentasi gegelung sekunder ialah 6 V.
II Nisbah bilangan lilitan gegelung sekunder kepada gegelung
primer ialah 1 : 20.
III Arus yang mengalir dalam gegelung primer ialah 0.10 A.
IV Kuasa input pada gegelung primer ialah 12 W.
A I dan III sahaja

B I dan IV sahaja
C II dan III sahaja
D II dan IV sahaja
<< >>
Pelajar-pelajar Tingkatan 5 Sains sebuah sekolah telah menyediakan
model penghantaran tenaga elektrik seperti ditunjukkan dalam rajah di atas
sebagai satu projek untuk pameran sains, “Stesen Jana Kuasa” ialah satu
bekalan kuasa a.u. 12 V. Dua transformer P dan Q yang mempunyai
bilangan lilitan seperti yang ditunjukkan digunakan. “Rumah” diwakili oleh
sebuah mentol lampu 12 V, 36 W.
(a) Nyatakan jenis transformer P dan Q.
Transformer P : ___________________________________________
Transformer Q : ___________________________________________
(b) Jika kecekapan kedua-dua transformer P dan Q adalah 80% dan arus
dalam gegelung primer transformer P ialah 4.5 A:
i. hitungkan voltan sekunder pada transformer P.
______________________________________________________
ii. berapakah arus dalam wayar penghantaran?
______________________________________________________
iii. hitungkan kuasa yang terlesap dari kabel penghantaran jika jumlah
rintangan wayar-wayar penghantaran ialah 0.5 Ω.
______________________________________________________
iv. berapakah kuasa yang diterima oleh mentol lampu?
______________________________________________________
v. Seterusnya nyatakan kecerahan mentol lampu.
<< >>
______________________________________________________
<< >>
Jawapan
(a) P: Transformer injak naik.
Q: Transformer injak turun.
(b) i.
ii.
Is = 0.12 A
iii. Kuasa terlesap = I2R = 0.0072 W
iv. 43.2 W atau (43.2 – 0.0072) W = 43.19 W
v. Kecerahan hampir normal atau normal.
<< >>
Projek Jawab Untuk Jaya Pahang 2006
1. Rajah berikut menunjukkan sebatang rod kuprum PQ yang berada dalam

Keseimbangan di atas landasan logam apabila satu arus sedang mengalir
melalui rod kuprum itu.
(a) (i) Mengapakah landasan perlu dibuat daripada logam?

……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) Lengkapkan Rajah di atas dengan menandakan arah bagi berat rod
kuprum, daya magnet dan tindak balas normal
[2 markah]
(iii) Nyatakan satu faktor yang mempengaruhi magnitud daya magnet itu.
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) Seorang murid meramalkan, “Apabila suis dipadamkan rod kuprum akan
menggelongsor turun landasan logam dan satu daya gerak elektrik diaruh
merentasi rod kuprum itu.
(i) Mengapakah rod kuprum menggelongsor turun landasan logam?
……………………………………………………………………………………
[2 markah]
(ii) Terangkan bagaimana d.g.e. teraruh merentasi rod kuprum dihasilkan.
……………………………………………………………………………………
[2 markah]
Modul Latihtubi
<< >>
Skema Jawapan
a) (i) Melengkapkan litar elektrik

(ii) Aplikasi Petua Tangan Kiri Fleming; Daya magnet ke kiri
(iii) Kekuatan magnet, arus elektrik dan panjang rod kuprum.
(Pilih mana-mana 1)
b) (i) Tiada arus mengalir melalui rod kuprum, tiada daya magnet.
Komponen berat rod sepanjang landasan menariknya turun landasan.
(ii) Pemotongan fluks magnet berlaku. Dge teraruh. Arah dge teraruh boleh
ditentukan dengan Petua Tangan Kanan Fleming.
Modul Latihtubi
<< >>
1. Sebatang besi lembut dililit dengan gegelung dawai yang disambung
dengan kuasa sumber arus terus. Apabila arus dialirkan kepada gegelung
tersebut, satu kesan magnet didapati pada teras besi.
(a) i. Apakah yang dimaksudkan dengan elektromagnet?
………………………………………………………………………….
( 2 markah)
ii. Sebutkan 2 faktor yang mempengaruhi kekuatan medan magnet
bagi sesuatu elektromagnet.
.......................................................................................................
( 4 markah)
(b) 'Frekuensi arus aruhan bergantung kepada perubahan fluks
magnet yang berubah-ubah yang dihasilkan oleh arus ulang-
alik yang mengalir melalui gegelung primer.'
i. Berdasarkan pernyataan di atas, terangkan prinsip kerja sebuah

transformer.
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
(6 markah)
ii. Terangkan dua faktor yang mempengaruhi kehilangan tenaga
dalam transformer.
(4 markah)
(a) Satu magnet digantung pada satu spring seperti yang ditunjukkan
pada rajah di atas.
2.
i. Apakah yang dimaksudkan dengan arus aruhan?
…………………………………………………………………….
Modul Latihtubi ( 2 markah)

ii. Terangkan apa yang berlaku kepada bahagian atas silinder
<< >>
apabila magnet kekal dimasukkan ke dalam gegelung.
8.
P
suis
3V
B Q C
RAJAH 7
Rajah 7 menunjukkan satu litar elektrik. P dan Q ialah alat pengukur elektrik.
A, B dan C adalah perintang yang serupa , bernilai 10 Ω .
(a) (i) Tandakan arus, I yang mengalir dalam litar itu

[ 1 markah ]
(ii) Nyatakan nilai d.g.e litar di atas sebelum suis dihidupkan.
……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) Nyatakan alat pengukur yang sesuai bagi
(i) P:…………………………….
(ii) Q:…………………………….
[ 2 markah ]
(c) Hitungkan
(i) Arus yang melalui perintang A.
[ 3 markah ]
(ii) kuasa yang terlesap pada perintang C
[ 3 markah ]
(d) Jika nilai bagi perintang B dan C digandakan, apakah yang akan berlaku
pada :
(i) bacaan alat pengukur P :.................................................
(ii) bacaan alat pengukur Q:..................................................
[ 2 markah ]
<< >>
SKEMA JAWAPAN
(a) (i) Arus ditandakan dengan anak panah dari terminal positif sel kering ke
terminal negatif sel kering ( pada rajah)
(ii) 3 V
(b) (i) P : Ammeter

(ii) Q: Voltmeter
(c) (i) Untuk perintang B dan C : disusun selari

1/ Rb = 1 / 10 + 1 / 10
Rb = 5 Ω
Jumlah Rintangan berkesan litar = 10 + 5

= 15 Ω
Arus I = 3 = 0.2 A
15
(ii) P = I2 R
= 0.1 (0.1) (10)
= 0.1 W
(d) (i) bertambah

(ii) berkurang
<< >>
Voltan, V/v
Arus , I/A
RAJAH 3
Rajah 3 menunjukkan graf perubahan arus terhadap voltan untuk filamen di dalam
satu mentol.
(a) Nyatakan hubungan antara V dan I.
………………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) Apakah kuantiti fizik yang diwakili oleh nilai kecerunan graf?
………………………………………………………………………………
[1 markah]
Bateri 16V
36Ω
8Ω
18Ω
RAJAH 4
(c) Bateri dalam litar mempunyai nilai d.g.e 16V dan rintangan dalamnya
boleh diabaikan.
(i) Hitungkan rintangan berkesan untuk 2 perintang yang disambungkan

secara selari.
[1 markah]
(ii) Arus yang mengalir dalam litar rajah 4.
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Arus keluar
Arus masuk
RAJAH 5
4. Rajah 5 menunjukkan suatu solenoid dan tiga kompas P, Q dan R yang

diletak di sekitar gegelung.
(a) Nyatakan kutub bagi hujung X dan hujung Y
Hujung X: ………………………………………………………………
Hujung Y: ……………………………………………………………….
[2 markah]
(b) Terangkan bagaimana solenoid di atas boleh digunakan

untuk menghasilkan satu magnet kekal
……………………………………………………………………………
…………………………………………………………….. ……………
[2 markah]
(c) Cadangkan satu cara untuk menambahkan kekuatan medan

magnet.
…………………………………………………………………………….
[1 markah]
(d) Namakan dua alat yang menggunakan prinsip elektromagnet.
…………………………………………………………………………….
[2 markah]
Jumlah
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(a). Apakah hubungan antara beza keupayaan dengan arus yang mengalir?
......................................................................................................................
[1 markah]
(b) Bina satu hipotesis untuk mengaitkan beza keupayaan dengan arus yang
mengalir.
.....................................................................................................................
[1 markah]
(c)(i) Sebuah mentol dinyalakan selama 20 minit oleh dua buah sel kering yang
[2 markah]
(ii) Jika arus mengalir melalui perintang 30Ω selama 10

minit.
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
5. Rajah berikut menunjukkan sebatang rod kuprum PQ yang berada dalam

Keseimbangan di atas landasan logam apabila satu arus sedang mengalir
melalui rod kuprum itu.
(a) (i) Mengapakah landasan perlu dibuat daripada logam?

……………………………………………………………………………………
[1 markah]
(ii) Lengkapkan Rajah di atas dengan menandakan arah bagi berat rod
kuprum, daya magnet dan tindak balas normal
[2 markah]
(iii) Nyatakan satu faktor yang mempengaruhi magnitud daya magnet itu.
……………………………………………………………………………………
MODUL LATIHTUBI
<< >>
[1 markah]
(b) Seorang murid meramalkan, “Apabila suis dipadamkan rod kuprum akan
menggelongsor turun landasan logam dan satu daya gerak elektrik diaruh
merentasi rod kuprum itu?
(i) Mengapakah rod kuprum menggelongsor turun landasan logam?
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
[2 markah]
(ii) Terangkan bagaimana d.g.e. teraruh merentasi rod kuprum dihasilkan.
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
a) (i) Melengkapkan litar elektrik

(ii) Aplikasi Petua Tangan Kiri Fleming; Daya magnet ke kiri
(iii) Kekuatan magnet, arus elektrik dan panjang rod kuprum.
(Pilih mana-mana 1)
b) (i) Tiada arus mengalir melalui rod kuprum, tiada daya magnet.
Komponen berat rod sepanjang landasan menariknya turun landasan.
(ii) Pemotongan fluks magnet berlaku. Dge teraruh. Arah dge teraruh boleh
ditentukan dengan Petua Tangan Kanan Fleming.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TRIAL JOHOR 2005

Rajah 2.1 dan 2.2menunjukkan dua buah litar elektrik ringkas yang mengandungi
dua buah mentol 5W,berintangan 4 Ω dan sebuah reostat yang boleh melaras
rintangan dari 0 hingga 50 ohm.
bateri
Reostat,
(0 – 50 Ω)
Mentol , 5W
Rajah 2.1 Rajah 2.2
Apabila rintangan reostat menjadi 50 Ω, didapati kedua-dua mentol dalam Rajah

2.1 dan 2.2 akan menyala. Apabila rintangan pada pada reostat diturunkan
menjadi 7Ω pada rajah 2.2 , mentol mula tidak menyala. Apabila rintangan pada
reostat pada Rajah 2.1 diturunkan sehingga menjadi 1.0 Ω , kedua-dua mentol
juga tidak menyala.
a) i) Apakah yang dimaksudkan dengan rintangan ?
[1 markah]
ii) Daripada keadan di atas, nyatakan perbandingan di antara kedua-
dua rajah tersebut dan nyatakan satu konsep fizik yang berkaitan
dengan beza keupayaan adan arus yang dapat menerangkan
keadaan ini.
[5markah]
b) Satu alat pemanas di dalam bilik mandi memerlukan kuasa 2400W untuk
memanaskan elemen pemanas di dalamnya.
(i) Hitungkan arus yang mengalir di dalam elemen pemanas tersebut
jika beza keupayaan di rumah ialah 240 V.
[2 markah]
(ii) Jika penggunaan alat pemanas ini ialah selama 1 jam 30 minit
sehari, kirakan bayaran tenaga elaktrik jika kadarnya ialah 0.28 sen
MODUL LATIHTUBI
<< >>
bagi setiap 1 kWj.

[2 markah]
SKEMA JAWAPAN
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1 2. (a) (i) Rintangan ialah nisbah beza keupayaan dengan arus.

1 (ii) Rajah 2 (a): Mentol disusun secara selari
1 Rajah 2 (b): Mentol disusun secara sesiri
1 Susunan rheostat bagi kedua-dua rajah adalah selari dengan
mentol.
1 Rintangan berkesan (Jumlah rintangan) dalam Rajah 2(a)
adalah lebih kecil daripada rintangan berkesan dalam Rajah 2
(b)
1 Konsep: Jumlah rintangan berkesan dalam litar.
(b) (i) P = VI
1 2400 = 240 I
1 I = 10 A
(ii) E = Pt
1 = (2400 x 1.5 x 0.28 ) / 1000
1 = RM 1.01
(c)
Pengubahsuaian Keterangan
1. menambah kekuatan medan Menambah penghasilan arus aruhan
10 markah magnet
Pilih 2. menambah bilangan lilitan Menambah pemotongan fluks
mana- 3. diameter dawai lebih besar Mengurangkan rintangan dalam
mana 4. menambah teras besi lembut Memadatkan fluks magnet
pengubah- 5. komponen bahan lebih ringan Mengurangkan geseran di
suaian dan permukaan jalan
keterangan 6. bateri kompak cas semula Mengumpul lebih banyak tenaga
yang betul 7. bateri lebih berkuasa Menambah magnitud arus
8. roda (diameter / lebar) lebih Mengurangkan geseran
kecil
9. sambungan bateri dan motor Mengurangkan rintangan dawai
10. diameter gelung lebih kecil / Pemotongan fluks lebih baik
rapat
Jumlah
20
MODUL LATIHTUBI
<< >>
4 Rajah berikut menunjukkan sebuah transformer unggul. Beza keupayaan 12

V a.u dibekalkan pada gegelung primer.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan transformer unggul?
[1 markah]
(b) Terangkan bagaimana arus aruhan terhasil pada gegelung sekunder
[3 markah]
(c) Terangkan satu cara untuk mengubahsuai transformer biasa
menghampiri transformer unggul.
[2 markah]
(d)
MODUL LATIHTUBI
<< >>

(i) Terangkan kesesuaian ciri-ciri tarnsformer untuk digunakan sebagai
bekalan kuasa kepada jangka masa detik makmal sekolah.
(ii) Tentukan transformer yang paling sesuai untuk digunakan sebagai
bekalan kuasa kepada jangka masa detik makmal sekolah dan berikan
sebab bagi pilihan anda.
[10 markah]
(e) Kuasa elektrik sebanyak 110 kW dibekalkan melalui kabel dengan beza
keupayaan10 kV. Rintangan kabel itu adalah 10 Ω .
Hitungkan
(i) arus yang mengalir melalui kabel itu
[2 markah]
(ii) kecekapan sistem penghantaran kuasa elektrik
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
4. a) Transformer yang mempunyai kecekapan 100 %. Kuasa input sama dengan

kuasa output.
b) Arus ulangalik mengalir dalam gegelung primer. Teras besi menjadi
elektromagnet.
Arus ulangalik menyebabkan teras besi mengalami perubahan fluks magnet.
Perubahan fluks magnet teras besi dipindahkan ke gegelung sekunder.
Perubahan fluks magnet pada gegelung sekunder mengaruhkan arus aruhan
dalam gegelung sekunder
c) Menggunakan rekabentuk teras besi yang tiada pembocoran fluks magnet. Semua
fluks magnet dari gegelung primer dipindahkan ke gegelung sekunder.
d) Pilih teras besi lembut lebih senang dimagnet dan dinyahmagnetkan.// kehilangan
histerisis lebih kecil.
Pilih teras berlamina supaya arus pusar tidak dapat mengalir dalam teras yang
berlamina
Pilih kuprum sebagai bahan dawai gegelung kerana ia merupakan konduktor dan
tiada rintangan, supaya kelesapan haba dapat dielakkan
transformer Voltan output, Vs = Ns x
Vp
Np
W6V
X 9600 V
Y6V
Z 9600 V
Pilih transformer W
kerana teras besi lembut dan berlamina yg digunakan.
Bahan dawai gegelung ialah kuprum
dan nisbah Ns : Np menghasilkan voltan output 6 V.
e) (i) Arus = 110 kW/10 kV = 11 A
(ii) Kadar kelesapan haba = I2 r = 112 x 10 = 1210 W = 1.21 kW
Kecekapan sistem penghantaran kuasa elektrik = 110-1.21/ 110 = 98.9%
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Rajah di bawah menunjukkan bateri dengan daya gerak elektrik 9 V

disambung kepada satu litar elektrik.
(a) (i) Apakah maksud daya gerak elektrik sebuah bateri?

[1 markah]
(ii) Nyatakan perubahan bacaan ammeter dan voltmeter apabila rintangan
reostat ditambahkan.
[2 markah]
(ii) Jelaskan perubahan tersebut dalam konteks struktur binaan sebuah
bateri.
2 markah]
(b)
Jadual di atas menunjukkan ciri-ciri dawai X, Y dan Z yang masing-masing

mempunyai luas keratan rentas yang sama.
Ramalkan dawai yang paling sesuai dijadikan gegelung filamen dalam
mentol lampu dan berikan sebab bagi pilihan anda.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA
8 a) (i) Jumlah tenaga elektrik yang akan dihasilkan oleh sebuah bateri
apabila cas sebanyak 1C mengalir melaluinya.
(ii) Bacaan ammeter berkurang, tetapi bacaan voltmeter bertambah
(iii) Kerana terdapat rintangan dalam bateri. Jika pengaliran arus elektrik
melalui litar berkurangan, kesan penurunan voltan merentasi
rintangan dalam akan berkurang juga. Oleh itu beza
keupayaaan merentasi bateri akan bertambah.
b) Gegelung filamen harus mempunyai takat lebur yang tinggi, supaya

boleh tahan panas, tidak lebur dan terputus.
Gegelung harus mempunyai kerintangan yang tinggi. Untuk suatu nilai

rintangan tertentu, panjang dawai gegelung filamen akan menjadi
lebih pendek jika nilai kerintangannya tinggi.
Pada suhu tinggi, pengembangan juga harus diambil kira. Jika bahan
dengan kadar pengembangan yang sederhana digunakan, panjang
gegelung filamen tidak akan bertambah begitu pesat pada suhu yang tinggi.
Gegelung filamen yang berketumpatan rendah dapat menjadikan

isipadu gegelung yang lebih kecil untuk suatu jisim yang tertentu.
Dawai Y dipilih kerana ia mempunyai ketumpatan sederhana tinggi, takat

lebur dan kerintangan paling besar serta kadar pengembangan yang
sederhana.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Logam Ketumpatan (kg m-3) Kerintangan (Ω m) Kekuatan ketegangan (N m-2)
W 2 750 1.3 x 10-8 7.7 x 108
X 2 700 2.4 x 10-5 8.0 x 107
Y 8 500 1.8 x 10-7 3.5 x 107
JADUAL 2
1. Anda bekerja dengan sebuah syarikat pembinaan kabel elektrik. Syarikat tempat
anda bekerja meminta anda mengkaji 4 jenis logam yang akan digunakan untuk
kesesuaian dalam pembinaan sistem rangkaian grid nasional seperti dalam Jadual 2 .
(a) Terangkan kelebihan menggunakan sistem grid nasional untuk penyaluran

tenaga elektrik.
[3 markah]
(b) Biasanya kabel diperbuat daripada dua jenis logam untuk dijadikan kabel
penghantaran tenaga elektrik. Tentukan ciri-ciri kabel yang paling sesuai.
Seterusnya nyatakan dua kabel yang akan digunakan untuk membina kabel
penghantaran tenaga elektrik daripada Jadual 2 di atas.
[10 markah]
(c) Sebuah stesen kecil membekalkan 1050 kW kuasa pada voltan 60kV ke
sebuah kilang melalui kabel yang mempunyai jumlah rintangan 40 ohm,
kirakan
(i) arus yang mengalir melalui kabel
(ii) jumlah kuasa yang hilang dari kabel itu
[4 markah]
(d) Dunia akan mengalami krisis tenaga pada masa akan datang. Oleh itu kajian
giat dijalankan untuk mencari sumber alternatif yang boleh diperbaharui.
Nyatakan contoh sumber tenaga yang boleh diperbaharui dan jelaskan
faedahnya kepada manusia.
[3 markah]
<< >>
1. Seorang pelajar menjalankan satu eksperimen untuk mengkaji hubungan antara

arus yang mengalir melalui satu dawai perintang, I dengan panjang dawai, l.
Susunan radas adalah seperti ditunjukkan dalam RAJAH 1. Dengan
menggerakkan sesentuh (jokey ), arus I boleh diubah-ubahkan dan panjang dawai
l , yang sepadan diukur.
P Dawai perintang PQ
S Q
Panjang, PS = l Jokey
mA
Bacaan Ammeter, I = 100 mA
RAJAH 1
RAJAH 1 hingga RAJAH 5, menunjukkan panjang dawai l (= PS) yang sebenar

digunakan untuk lima nilai arus, I yang berlainan.
Dawai perintang
P Q
S
mA
RAJAH 2
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Dawai perintang
P Q
S
mA
RAJAH 3
Dawai perintang
P Q
S
mA
RAJAH 4
Dawai perintang
P Q
S
mA
Bacaan Ammeter , I = 500 mA
RAJAH 5
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(a) Berdasarkan huraian di atas, nyatakan

(i) Pemboleh ubah yang dimanipulasi.
……………………………………………………………
( 1 markah )
(ii) Pemboleh ubah yang bergerak balas.
……………………………………………………………………
( 1 markah)
(iii) Berikan satu pemboleh ubah dimalarkan dalam eksperimen ini.
……………………………………………………………………..
( 1 markah)
(b) Bagi setiap RAJAH 1 hingga RAJAH 5, ukur panjang dawai , l .

1
Rekodkan keputusan anda serta nilai I dan yang sepadan dalam satu jadual
l
yang sesuai.
( 7 markah)
1
(c) Pada kertas graf, lukiskan graf melawan I.
l
( 5 markah)
(d) Berdasarkan graf anda, nyatakan hubungan antara l and I.
( 1 markah)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Bacaan Ammeter, I / mA Panjang dawai, l / cm 1

/ cm −1
l
100 12.7-12.9 0.078
125 10.1-10.3 0.098
167 7.5-7.7 0.131
250 5.0-5.2 0.196
500 2.5-2.7 0.385
1. semua ukuran betul [ 2 markah ]

2. semua ukuran satu tempat perpulohan dalam cm [ 1 markah ]
3. semua kiraan bagi 1/l betul [ 1 markah ]
4. semua kiraan konsisten bilangan tempat perpuluhan dan munahsabah [1 markah ]
5. jadual dgn 3 lajur yang sesuai [ 1 markah ]
6. semua lajur dgn kuantiti fizik dan unit betul [ 1 markah ]
(a) Berdasarkan huraian di atas, nyatakan

i. Pemboleh ubah yang dimanipulasi.
…Arus………………………………………………………..
( 1 markah )
ii. Pemboleh ubah yang bergerak balas.
……Panjang dawai…………………………………………
( 1 markah)
iii. Berikan satu pemboleh ubah dimalarkan dalam eksperimen ini.
……Jenis bahan dawai / diameter dawai… ………………..

( 1 markah)
(b) Bagi setiap RAJAH 1 hingga RAJAH 5, ukur panjang dawai , l .

1
Rekodkan keputusan anda serta nilai I dan yang sepadan dalam satu jadual
l
yang sesuai.
Lihat jadual di atas ( 7 markah)
1
(c) Pada kertas graf, lukiskan graf melawan I.
l
Lihat graf ( 5 markah)
(d) Berdasarkan graf anda, nyatakan hubungan antara l and I.
1
I berkadar songsang dengan l // I berkadar terus dangan ( 1 markah)
l
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TRIAL KEDAH 2005

1 Seorang pelajar menjalankan satu eksperimen untuk menyiasat hubungan antara rintangan, R,
dan arus, I, dalam suatu litar yang mengandungi sel kering yang mempunyai rintangan dalam.
Pelajar itu menyediakan susunan radas seperti ditunjukkan dalam Rajah 1.1.
Sel kering
Perintang R
RAJAH 1.1
Pelajar itu memulakan eksperimen dengan menggunakan perintang R yang bernilai 2.6 Ω dan
didapati bacaan ammeter adalah seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.2.
Langkah di atas diulangi dengan menggunakan perintang R yang bernilai 3.0 Ω, 4.5 Ω, 7.0
Ω dan 10.3 Ω.
Bacaan ammeter, I, yang sepadan dengan nilai-nilai R yang berbeza ditunjukkan pada Rajah
1.3, Rajah 1.4, Rajah 1.5 dan Rajah 1.6.
Bacaan ammeter semasa R = 2.6 Ω Bacaan ammeter semasa R = 3.0 Ω
RAJAH 1.2 RAJAH 1.3
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Bacaan ammeter semasa R = 4.5 Ω Bacaan ammeter semasa R = 7.0 Ω
RAJAH 1.4 RAJAH 1.5
Bacaan ammeter semasa R = 10.3 Ω
RAJAH 1.6
(a) Bagi eksperimen yang diterangkan, kenal pasti
(i) pembolehubah dimanipulasikan
...................................................................................................................................
[1 markah]
(ii) pembolehubah bergerak balas
...................................................................................................................................
[1 markah]
...................................................................................................................................
[1 markah]
(b) Berdasarkan Rajah 1.2, Rajah 1.3, Rajah 1.4, Rajah 1.5 dan Rajah 1.6 di halaman 2
dan 3, tentukan bacaan ammeter, I, bagi nilai-nilai R yang sepadan dan hitungkan
1
nilai .
I
1
Jadualkan keputusan anda bagi R, I dan bagi setiap nilai R pada ruang di bawah.
I
[6 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1
(c) Pada kertas graf di halaman 5, lukiskan graf R melawan .
I
[5 markah]
(d) Menggunakan graf anda, nyatakan hubungan antara R dengan I.
.....................................................................................................................................
[1 markah]
(e) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga dalam eksperimen ini.
.....................................................................................................................................
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
BAHAGIAN A
Markah
1 1 (a)(i) 1 Menyatakan pembolehubah dimanipulasikan dengan betul
Rintangan / R
1 1 Menyatakan pemboleh ubah bergerak balas dengan betul

(ii) Arus / I
1 1 Menyatakan satu pemboleh ubah dimalarkan
(iii) Suhu / Sel / M
(b) 6 1
6 Menjadualkan R, I dan I dengan betul dalam jadual
menunjukkan R sebagai pembolehubah dimanipulasikan dan
I sebagai pembolehubah bergerak balas
Berikan satu berdasarkan kepada perkara berikut
A Rangka R dan I ditunjukkan : Beri

B Menyatakan unit R dan I betul Beri
C Semua nilai I betul Beri
(3 atau 4 nilai betul Beri )
D Nilai I tekal kepada 2 t.p. Beri
1
E Semua nilai betul Beri
I
1
F Semua nilai betul kepada 2 @ 3 t.p. Beri
I
1
R/Ω I/A / A-1
I
2.6 0.48 2.08
3.0 0.42 2.38
4.5 0.30 3.33
7.0 0.20 5.00
10.3 0.14 7.14
Pemberian skor :
Bilangan Skor
7 6
6 5
4–5 4
3 3
2 2
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1 1
Jumlah markah penuh 6
(c) 5 1
5 Melukis graf R melawan I yang sempurna
Beri berdasarkan kepada perkara berikut.
A R pada paksi-y dan

1
pada paksi-x Beri
I
B Menyatakan unit pembolehubah dengan betul Beri
C Kedua-dua paksi mesti mempunyai skala yang seragam

dan tidak ganjil Beri
D 5 titik diplot dengan betul Beri

(3 atau 4 titik diplot dengan betul Beri )
E satu garis lurus penyesuaian terbaik dan licin Beri
F saiz minimum sekurang-kurangnya 5 x 4 petak 2 cm x 2

cm
(Dikira dari asalan hingga titik akhir) Beri
Pemberian skor :
Bilangan Skor
7 5
5-6 4
3-4 3
2 2
1 1 (terima paksi
terbalik)
Jumlah markah penuh 5
1 (d) 1 Menyatakan hubungan dengan betul

1
R bertambah secara linear dengan I
1 (e) 1 Menyatakan satu langkah berjaga-jaga dengan betul

Guna arus kecil / Matikan suis sebaik sahaja bacaan diambil /
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Pastikan semua sambungan mesti ketat

* Tolak mengelakkan ralat paralaks / Membetulkan ralat sifar
JUMLAH
16
1
Graf R melawan
I
MODUL LATIHTUBI
<< >>
. RAJAH 8 menunjukkan sel-sel elektrik yang digunakan untuk menyalakan lampu.
Sel elektrik
(a) Lampu kurang cerah RAJAH 8 (b) Lampu lebih cerah
Perhatikan RAJAH 8 dan berdasarkannya,
a) Nyatakan satu inferens yang boleh di buat.

[ 1 markah ]
b) Nyatakan satu hipotesis yang sesuai untuk suatu eksperimen penyiasatan.
[ 1 markah ]
c) Dengan menggunakan radas yang sesuai, terangkan satu rangka kerja eksperimen
untuk menguji anda.
(ii) Tujuan eksperimen

(iii) Pemboleh ubah yang terlibat dalam eksperimen itu
(v) Susunan radas
(vi) Prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pemboleh ubah yang
dimanipulasi dan kaedah mengukur pemboleh ubah yang bergerak
balas
(vii) Cara anda akan menjadualkan data
(viii) Cara anda akan menganalisis data
[10 marakah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
a) lampu lebih cerah bila litar mengandungi lebih sel yang disambung bersiri. [1]
b) Semakin tinggi voltan bekalan, semakin tinggi arus yang mengalir. // Semakin
banyak sel disambung bersiri, semakin tinggi voltan / arus yang mengalir. [1]
c)
i) Tujuan : Mengkaji HUBUNGAN antara B.U./ voltan, V dengan arus I dalam suatu
konduktor. [1]
ii) P.U.M. = V / I ; P.U.B. = I / V [1] ; PU dimalarkan = rintangan konduktor/
dawai eureka/ panjang dawai [1]
iii) dan (iv) --(rajah) [1] + [1]
suis bateri reostat
ammeter A Dawai penyambung

Dawai
eureka
V
voltmeter
(v) Reostat diselaraskan supaya bacaan voltmeter, V ialah 0.2 V, dan bacaan
ammeter yang sepadan, I dicatat. Prosedur diulangi untuk nilai V = 0.4 V,
0.6V , 0.8 V, 1.0 V, dan nilai bacaan I yang sepadan dicatatkan. [2]
(vi) Jadual :
Voltan, V / V Arus, I / A
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
[2]
(vii) I
Lukisan paksi : [1]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
TRIAL MELAKA 2005
2. Seorang pelajar sedang mengayuh basikal pada waktu malam. Rajah 4 menunjukkan
sebuah dinamo dipasang pada basikal tersebut. Rajah 5 menunjukkan lampu
basikalnya adalah sangat terang apabila menuruni jalan yang condong berbanding
dengan jalan yang mendatar.
Menggunakan maklumat ini;
(a) buat satu inferens yang sesuai [1 markah]
(b) nyatakan satu hipotesis yang sesuai dan boleh disiasat [1 markah]
(c) terangkan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda dengan
menggunakan dawai bertebat ,magnet dan lain-lain radas .

(iv) susunan radas
(v) prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pembolehubah dimanipulasi
dan kaedah mengukur pembolehubah bergerak balas
(vi) cara bagaimana anda menjadualkan data
(vii) cara bagaimana anda menganalisis data [10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
mentol
P
dawai
R
Sel kering suis
RAJAH 5
1. Seorang pelajar sedang menyediakan satu permainan mudah iaitu sebuah

model litar penghantaran elektrik.
Dia menggunakan sebiji mentol yang disambungkan kepada suis dan bateri
sel kering. Jika klip P digerakkan ke arah R dia mendapati nyalaan mentol
semakin malap
Berdasarkan pemerhatian di atas:
(a) Nyatakan inferens yang boleh dibuat.

(b) Binakan satu hipotesis yang sesuai untuk suatu penyiasatan.
(c) Huraikan satu rangka kerja eksperimen untuk mengkaji hipotesis anda itu.
Dalam huraian anda nyatakan dengan jelas tentang perkara-perkara berikut:
a. Tujuan eksperimen
b. Pemboleh ubah eksperimen
c. Definisi pemboleh ubah secara operasi
d. Senarai radas dan bahan
e. Susunan radas
f. Kaedah mengawal pemboleh ubah dimanipulasi
g. Kaedah mengukur pemboleh ubah bergerak balas
h. Ulangan eksperimen
i. Penjadualan data
j. Menganalisis data.
[12 markah]
KERTAS SOALAN TAMAT
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Soalan 2 U
Magnet Bar
Magnet Bar U
Gegelung
Gegelung
G G
Galvanometer Galvanometer
Rajah menunjukkan kedudukan jarum penunjuk galvanometer apabila

sebatang magnet bar dijatuhkan dari dua ketinggian yang berlainan.
Diperhatikan bahawa pesongan jarum galvanometer berbeza apabila
magnet dijatuhkan dari ketinggian berbeza.
Berdasarkan pemerhatian itu,

[ 1 markah ]
(b) Binakan hopotesis yang sesuai untuk suatu penyiasatan

[ 1 markah ]
(c) Dengan menggunakan radas seperti gegelung, galvanometer dan lain-

lain, huraikan satu rangka kerja eksperimen untuk menguji hipotesis anda
itu. Dalam penerangan anda, nyatakan dengan jelas tentang perkara yang
berikut.
(iv) Susunan radas
(v) Prosedur eksperimen termasuk kaedah mengawal pembolehubah
yang dimanipulasi dan kaedah mengukur pembolehubah
bergerakbalas.
(vii) Cara anda menganalisis data
[ 10 markah ]
<< >>
Rajah 6
Rajah 6 menunjukkan satu magnet digantung pada satu spring pusar K dan diayunkan
secara menegak dalam satu solenoid yang disambungkan kepada sebuah galvanometer
sifar-tengah.
(a) Semasa magnet sedang berayun dalam solenoid, namakan fenomena yang berlaku
dalam solenoid tersebut. [1 markah]
(b) Apakah yang berlaku kepada jarum galvanometer ? Terangkan. [2 markah]
(c) Apakah pemerhatian yang dapat dibuat pada jarum galvanometer jika spring K
digantikan dengan spring yang lebih keras. Terangkan mengapa terjadi demikian.
[3 markah]
(d)
Rajah 7
Rajah 7 menunjukkan satu arus ulang alik yang mempunyai frekuensi 50 Hz. Hitung
jumlah haba yang dihasilkan jika arus itu dialirkan dalam sebuah perintang 10
selama 1 minit. [3 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 12
Rajah 1 di atas menunjukkan empat perintang yang disambungkan kepada satu bateri
dge, 3V. Ammeter menunjukkan bacaan 0.3 A.
(i) Nyatakan takrifan rintangan dalam bateri. [1 markah]
(ii) Berapakah rintangan dalam sel itu ? [2 markah]
(iii) Terangkan apa yang berlaku kepada bacaan ammeter jika perintang 6 digantikan
dengan perintang 5 .
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Daya Saling Tindakan Antara Konduktor Yang Membawa Arus Dengan

Medan Magnet
1. Apabila satu dawai / konduktor yang membawa arus diletakkan
dalam medan magnet kekal, terjadi satu saling tindakan antara
kedua-dua medan magnet lalu menghasilkan satu medan
________________ . Hal ini akan menyebabkan satu
________________ tidak seimbang dalam medan magnet
paduan. ________________ ini akan menolak dawai tersebut.
2. Jika gegelung yang membawa arus diletakkan dalam medan

magnet kekal, ________________ akan terhasil pada kedua-dua
lengan gegelung dalam arah yang bertentangan. Hal ini akan
menghasilkan suatu daya putaran yang memutar gegelung.
Prinsip ini digunakan dalam ________________ .
3. Gunakan Peraturan Tangan Kiri Fleming untuk menentukan arah

daya pada dawai yang membawa arus pada gambar rajah di
bawah.
Modul Latihtubi
<< >>
Soalan penilaian
1. Penjana elektrik ialah suatu ________________ yang menukarkan

_______________ kepada tenaga _______________.
2. Prinsip kerja penjana berdasarkan ________________________ oleh
konduktor.
3. Pemotongan fluks menghasilkan __________________.
4. Penentuan arah arus aruhan berdasarkan Aturan

_____________________ .
5. Terdapat dua jenis penjana iaitu penjana arus _______________ dan

penjana arus __________________.
6. Sebutan lain untuk penjana adalah __________________.
7. Nyatakan Hukum Lenz.

___________________________________________________________
8. Nyatakan faktor-faktor yang mempengaruhi magnitud d.g.e aruhan.

___________________________________________________________
MODUL LATIHTUBI
<< >>
PERBANDINGAN DI ANTARA PENJANA a.t DAN PENJANA a.u
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Keelektromagnetan
1. Arus yang mengalir melalui satu konduktor akan menghasilkan satu

medan magnet di sekitar konduktor tersebut.
2. Medan magnet ialah kawasan di sekitar satu magnet atau satu konduktor
yang membawa arus di mana satu daya magnet akan bertindak pada satu
bahan magnet.
3. Medan magnet terdiri daripada garis magnet atau fluks magnet.
4. Arah medan magnet adalah arah daya magnet yang bertindak pada kutub
utara yang bergerak dalam medan magnet itu.
5. Corak medan magnet yang terhasil di sekeliling konduktor berarus adalah
mengikut bentuk konduktor tersebut. Arah medan magnet dalam konduktor
boleh ditentukan dengan:
(a) Hukum Genggaman Tangan Kanan
Jika tangan kanan digenggam supaya ibu jari

menunjukkan arah arus dalam konduktor, maka jari-jari
lain yang bergulung menunjukkan arah medan magnet.
(b) Peraturan Skru Gabus Maxwell
Jika skru gabus bergerak pada arah arus apabila

diputarkan, maka arah putaran menunjukkan arah
medan magnet.
6. Elektromagnet adalah magnet yang terhasil apabila satu teras besi lembut
dililitkan dengan gegelung dawai bertebat dan arus mengalir melalui
gegelung dawai bertebat tersebut.
7. Teras besi lembut hanya berfungsi seperti magnet apabila arus mengalir
melalui gegelung dawai yang mengelilinginya. Teras besi lembut akan
kehilangan kemagnetannya apabila arus berhenti mengalir.
8. Prinsip kesan elektromagnet digunakan dalam alat-alat seperti loceng
elektrik, mesin pembasuh, senapang stapler elektrik, cuping telinga telefon
dan lain-lain lagi.
9. Apabila arus mengalir melalui satu solenoid (gegelung dawai), satu medan
magnet dihasilkan. Corak medan ini sama seperti corak medan magnet
sebuah magnet bar. Kemagnetan akan hilang apabila pengaliran arus
melalui gegelung solenoid dimatikan.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
10. Kekuatan medan magnet solenoid bergantung kepada:

(a) magnitud arus elektrik yang mengalir.
(b) bilangan lilitan gegelung solenoid tersebut.
(c) teras besi lembut.
11. Kutub-kutub pada solenoid boleh ditentukan seperti berikut:
(a) Jika anda memandang satu hujung solenoid dan mendapati arus
mengalir melalui gegelung pada arah lawan jam, kutubnya adalah
utara.
(b) Jika anda memandang satu hujung solenoid dan mendapati arus
mengalir melalui gegelung pada arah ikut jam, kutubnya adalah
selatan.
Daya Saling Tindakan Antara Konduktor Yang Membawa Arus

Dengan Medan Magnet
NOTA
1. Apabila suatu dawai membawa arus elektrik, satu medan magnet terhasil di
sekelilingnya.
2. Jika dawai tersebut diletakkan dalam medan magnet kekal, satu saling tindakan
antara medan magnet kekal dengan medan magnet di sekeliling dawai akan terjadi
dan suatu medan lastik dihasilkan.
3. Satu daya tidak seimbang terhasil dalam medan magnet paduan itu. Daya ini akan
menolak dawai tersebut.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 1
Rajah di atas menunjukkan medan magnet dawai membawa arus dalam medan
magnet kekal.
Rajah 2: Daya tindakan medan lastik
4. Dengan merujuk kepada Rajah 2, garis magnet yang rapat menunjukkan medan
magnet yang kuat, manakala garis medan magnet yang lebih jarang menandakan
medan magnet yang lemah.
5. Daya paduan ke bawah yang terhasil akan menolak dawai dari kawasan medan
magnet kuat ke kawasan medan magnet lemah.
6. Apabila gegelung yang membawa arus diletakkan dalam medan magnet kekal,
daya tolakan yang terhasil pada kedua-dua lengan gegelung dalam arah yang
bertentangan akan menghasilkan daya putaran yang memutarkan gegelung. Prinsip
ini digunakan dalam motor elektrik.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
7. Arah daya saling tindakan boleh ditentukan secara praktik dengan menggunakan
Peraturan Tangan kiri Fleming.
Rajah 3: Peraturan Tangan Kiri Fleming
i. Ibu jari, jari telunjuk dan jari hantu tangan kiri berserenjang antara satu sama
lain.
ii. Jari telunjuk menunjuk ke arah medan magnet (utara ke selatan).
iii. Jari hantu menunjuk ke arah arus.
iv. Ibu jari akan menunjukkan ke arah daya yang bertindak.
Aruhan Elektromagnet
NOTA
1. Aruhan elektromagnet adalah penghasilan daya gerak elektrik (d.g.e)

dalam satu konduktor apabila terdapat perubahan fluks magnet dan
gerakan relatif antara konduktor dan medan magnet.
2. Hukum aruhan elektromagnet Faraday menyatakan bahawa satu daya

gerak elektrik akan teraruh dalam satu litar elektrik apabila terdapat satu
perubahan fluks magnet yang berkaitan dengan litar elektrik itu.
3. Magnitud d.g.e aruhan adalah bergantung pada perubahan fluks

magnet.
4. Faktor-faktor yang mempengaruhi magnitud d.g.e aruhan ialah.

i. Kekuatan magnet - Magnet yang lebih kuat akan menghasilkan
d.g.e aruhan yang lebih tinggi kerana ketumpatan fluks adalah
MODUL LATIHTUBI
<< >>
lebih tinggi.
ii. Bilangan lilitan gegelung - Bilangan lilitan gegelung yang lebih
banyak akan menghasilkan d.g.e aruhan yang lebih tinggi.
iii. Laju relatif antara gegelung dengan magnet - Laju relatif yang
lebih tinggi akan menghasilkan d.g.e aruhan yang lebih tinggi
kerana kadar perubahan fluks magnet adalah lebih tinggi. D.g.e
adalah sifar apabila magnet pegun dalam gegelung.
iv. Diameter gegelung - Diameter gegelung yang lebih besar akan
menghasilkan d.g.e aruhan yang lebih tinggi kerana kadar
pemotongan fluks magnet yang lebih tinggi.
5. Hukum Lenz menyatakan bahawa arah d.g.e aruhan adalah bergantung
kepada arah perubahan fluks magnet.
Keelektromagnetan: Transformer
NOTA
1. Transformer adalah alat untuk mengubahkan voltan satu sumber

arus ulang alik tanpa perubahan frekuensi arus ulang alik itu.
Transformer memindahkan tenaga elektrik dari satu litar arus ulang
alik kepada satu litar yang lain dengan perubahan beza keupayaan
dan arus, tanpa perubahan frekuensi.
2. Transformer terdiri daripada dua litar berasingan yang mempunyai

pautan magnet pada satu teras besi lembut berlamina seperti
dalam rajah di atas.
(a) Litar primer terdiri daripada gegelung primer dawai bertebat
yang dibekalkan dengan beza keupayaan input daripada satu
sumber arus ulang alik.
(b) Litar sekunder terdiri daripada gegelung sekunder dawai
bertebat yang membekalkan beza keupayaan output dalam
arus ulang alik.
3. Prinsip transformer adalah berdasarkan aruhan saling.
(a) Apabila arus ulang alik mengalir dalam gegelung primer,
MODUL LATIHTUBI
<< >>
perubahan fluks magnet yang sama dengan frekuensi arus

ulang alik itu terhasil.
(b) Fluks magnet daripada gegelung primer ditumpukan oleh
teras besi serta dihubungkan dengan gegelung sekunder.
(c) Perubahan fluks magnet itu menghasilkan d.g.e. teraruh dalam
litar sekunder, menurut Hukum Faraday.
(d) Arah arus aruhan dalam transformer adalah sentiasa
menentang perubahan arus yang menghasilkan arus aruhan
itu, iaitu menurut Hukum Lenz.
(e) Frekuensi arus primer dan arus sekunder adalah sama.
Aruhan saling ialah penghasilan d.g.e. aruhan dalam satu litar
akibat daripada perubahan pengaliran arus menerusi satu litar lain
yang berhampiran serta mempunyai pautan magnet.
4. Terdapat dua jenis transformer, iaitu transformer injak naik dan

transformer injak turun:
(a) Transformer injak naik mempunyai beza keupayaan output
yang lebih tinggi daripada beza keupayaan input kerana
bilangan lilitan gegelung sekunder adalah lebih tinggi
daripada bilangan lilitan gegelung primer.
(b)
Tr
Transformer injak turun mempunyai beza keupayaan output

yang lebih rendah daripada beza keupayaan input kerana
bilangan lilitan gegelung sekunder adalah lebih rendah
daripada bilangan lilitan gegelung primer.
Contoh :
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah di atas ialah satu litar elektrik dengan sebuah transformer.

Hitungkan beza keupayaan output transformer itu serta huraikan
kecerahan mentol.
Penyelesaian :
= 20 V
5. Transformer unggul mempunyai kecekapan 100%. Transformer
unggul boleh memindahkan kesemua tenaga elektrik dari gegelung
primer kepada gegelung sekunder.
Kuasa input = Kuasa output
VpIp = VsIs
Ip = Arus primer
Is = Arus sekunder
MODUL LATIHTUBI
<< >>
5. Transformer unggul mempunyai kecekapan 100%. Transformer

unggul boleh memindahkan kesemua tenaga elektrik dari gegelung
primer kepada gegelung sekunder.
Kuasa input = Kuasa output
VpIp = VsIs
Ip = Arus primer
Is = Arus sekunder
6. Transformer praktis tidak mempunyai kecekapan 100% kerana
kehilangan sebahagian tenaga elektrik.
Kecekapan transformer, η
7. Punca kehilangan tenaga dan cara meningkatkan kecekapan

transformer adalah:
(a) Rintangan gegelung
Rintangan kedua-dua gegelung primer dan sekunder

menghasilkan haba. Punca kehilangan tenaga ini boleh
dikurangkan dengan menggunakan gegelung dawai rintangan
rendah seperti dawai kuprum.
(b) Arus pusar
Arus pusar ialah arus aruhan dalam teras transformer yang

menyebabkan kehilangan tenaga elektrik sebagai tenaga
haba. Teras berlamina dengan oksida boleh digunakan untuk
menambahkan rintangan teras supaya arus pusar boleh
dikurangkan.
(c) Kebocoran fluks magnet
Kebocoran fluks magnet berlaku kerana pautan magnet yang

tidak lengkap. Kebocoran fluks magnet boleh dikurangkan
dengan reka bentuk teras yang cekap untuk memastikan
pautan magnet yang lengkap.
(d) Histeresis
Punca kehilangan histeresis adalah disebabkan oleh proses

perubahan fluks magnet yang berterusan dalam teras, iaitu
proses magnetan dan penyahmagnetan yang berterusan.
Histeresis boleh dikurangkan dengan menggunakan teras besi
lembut kerana besi lembut mudah dimagnetkan serta
MODUL LATIHTUBI
dinyahmagnetkan.
<< >>
Keelektromagnetan: Arus Terus dan Arus Ulang Alik
NOTA
MODUL LATIHTUBI
<< >>
ArusUlang Alik
(a) Arus ulang alik ialah arus di manamagnitud dan arah arus itu berubah
berkala dengan masa.
(b)
Vpmkd = voltan punca min kuasa dua
Vp = voltan puncak
(c)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Ipmkd = aruspunca min kuasa dua
Ip = arus puncak
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Cas, Arus, Medan Elektrik dan Pergerakan Cas dalam Medan
Elektrik
NOTA
Keelektromagnetan: Cas dan Arus

1. Cas elektrik wujud dalam bentuk cas positif dan cas negatif.
2. Arus elektrik melibatkan pergerakan cas atau ion atau elektron-elektron.
Unit bagi arus adalah ampere.
3. Arus elektrik adalah kadar pengaliran cas.
4. Satu Coulumb ialah kuantiti cas yang mengalir melalui sebarang titik
dalam satu litar dalam masa satu saat apabila arus mengalir satu ampere.
5. Medan elektrik ialah suatu kawasan yang mana satu cas yang berada di
kawasan itu akan mengalami daya elektrik.
6. Medan elektrik adalah disebabkan oleh cas-cas elektrik
7. Medan elektrik diwakili oleh garis-garis daya elektrik.
8. Arah daya elektrik yang bertindak ke atas cas positif memberikan arah
medan elektrik.
9. Corak-corak medan elektrik ditunjukkan oleh rajah di bawah.
<< >>
10. Kesan medan elektrik
(a) Ayunan bola bercas dalam medan elektrik
Magnitud daya elektrik bertindak yang bertindak pada bola

bergantung kepada:
i. Kekuatan medan elektrik - Jika beza keupayaan di antara plat P
dan Q ditambah, bola itu berayun dengan lebih cepat kerana
medan elektrik ditambahkan dan sebaliknya
ii. Magnitud cas pada bola
(b) Nyalaan lilin dalam medan elektrik
Pengionan molekul udara di sekeliling nyalaan menghasilkan ion

positif dan negatif. Ion positif yang lebih berat akan ditarik ke plat
negatif. Hanya sebahagian ion akan tertarik ke plat positif disebabkan
ion negatif jauh lebih ringan daripada ion positif.
<< >>
Hukum Ohm : Hubungan antara Beza Keupayaan dengan Arus
yang Mengalir dalam Satu Litar Elektrik yang
Lengkap
NOTA
A. Beza Keupayaan
1. Dalam satu litar elektrik cas akan bergerak dari satu titik ke satu titik
yang lain jika terdapat beza keupayaan antara dua titik tersebut.
2. Alat untuk mengukur beza keupayaan ialah voltmeter. Unit bagi beza
keupayaan ialah volt.
3. Voltmeter disambungkan secara selari merentasi dua titik dalam suatu
litar.
B Hukum Ohm
1. Hukum ohm menyatakan bahawa beza keupayaan V yang merentasi
sesuatu konduktor adalah berkadar terus kepada arus I ,jika suhu dan
sifat fizik lain adalah tetap.
Maka;
2. Unit bagi rintangan ialah ohm (Ω)

3. Rintangan berkesan bagi perintang-perintang yang disambung secara
sesiri ialah hasil jumlah rintangan perintang-perintang tersebut.
Contoh :
R1 = 3Ω,R2= 4Ω dan R3 = 7Ω
Maka Rintangan berkesan (R) = (3 + 4 + 7 ) Ω = 14Ω
<< >>
4.
<< >>
Keelektromagnetan : Daya Gerak Elektrik dan Rintangan Dalam
NOTA
1 Sumber elektrik dari sel elektrik mengubahkan tenaga kimia kepada tenaga
. keupayaan elektrik.
2 Daya gerak elektrik (d.g.e) ialah keupayaan atau tenaga sesuatu punca
. erlektrik untuk menggerakkan cas-cas elektrik dari satu terminal ke terminal
yang lain.
3 D.g.e. ditakrifkan sebagai jumlah tenaga yang dibekalkan oleh suatu sel
. untuk menggerakkan satu coulomb cas dari satu terminal ke terminal yang
lain.
4 D.g.e juga boleh ditakrifkan sebagai bezakeupayaan yang merentasi sel
. dalam keadaan litar terbuka, iaitu semasa tiada arus mengalir.
5 Nilai bezakeupayaan yang dilabel pada satu sumber elektrik ialah daya
. gerak elektrik bagi sumber itu.
6 D.g.e boleh diukur dengan menggunakan sebuah voltmeter berintangan
. tinggi yang disambung secara terus kepada terminal –terminal sel atau
beteri itu.
7 Unit d.g.e ialah volt (V).
.
8 Beza keupayaan di antara dua titik ditakrifkan sebagai kerja yang dilakukan
. untuk menggerakkan satu unit cas diantara dua titik itu.
9 Perbezaan antara d.g.e dan bezakeupayaan:
.
1 D.g.e adalah sama dengan jumlah bezakeupayaan seluruh litar itu.

0
.
<< >>
Takrifan bezakeupayaan
1
1
.
1 Takrifan Daya gerak elektrik

2
.
1 Rintangan dalam ialah penentangan terhadap pengaliran arus oleh elektrolit

3 dan elektrod dalam satu sel atau bateri apabila arus mengalir.
.
1 Rintangan dalam sel menyebabkan sebahagian daripada d.g.e sel hilang
4 dalam sel bila arus sedang dibekalkan.
.
1 Rintangan dalam sel menyebabkan bezakeupayaan sebanyak v hilang
5 dalam sel . Beza keupayaan V yang terdapat pada terminal-terminal sel
. ialah:
V = E–v
E = V+v
= V + Ir
= IR+Ir
E = I (R + r )
TIP
Perkara-perkara yang perlu diingat:
1 Sel-sel bersiri menghasilkan d.g.e berkesan lebih besar.

.
2 Sel-sel selari tahan lebih lama dan jumlah rintangan yang lebih kecil.
.
3 Sel-sel serupa secara selari menghasilkan d.g.e satu sel.
.
<< >>
Alat Pemanasan Elektrik
NOTA
A. Rintangan dalam konduktor yang membawa arus
1. Kuantiti arus yang mengalir dalam sesuatu konduktor bergantung kepada

beza keupayaan dan rintangan terhadap pengaliran arus.
2. Jika beza keupayaan adalah tetap, rintangan yang rendah akan
menyebabkan arus yang mengalir bertambah.
3. Unit bagi rintangan ialah ohm dan simbolnya ialah omega (Ω).
4. Rintangan terhasil akibat daripada perlanggaran elektron-elektron sesama
sendiri dan dengan atom-atom yang terkandung dalam sesuatu konduktor.
5. Perlanggaran ini menghasilkan tenaga haba dan menyebabkan suhu
konduktor meningkat.
6. Semakin nipis atau semakin panjang konduktor, semakin tinggi rintangan
dan semakin banyak haba yang dihasilkan.
7. Konsep kesan pemanasan oleh konduktor yang membawa arus digunakan
dalam unsur-unsur pemanas seperti mentol filamen, seterika elektrik, cerek
elektrik, alat pembakar roti, pengering rambut dan lain-lain lagi.
8. Semua alat ini mempunyai gegelung pemanas yang sama ada nipis atau
panjang berlingkar .
9. Apabila arus mengalir, gegelung pemanas menukarkan tenaga elektrik
kepada tenaga haba dan ini menghasilkan kesan pemanasan.
B. Alat elektrik yang menggunakan unsur pemanas
Cerek elektrik Seterika elektrik
Mentol filamen Pembakar roti
<< >>
TIP
Subtopik ini sangat ringkas dan penekanan harus diberi kepada perkara-
perkara berikut:
1. Bagaimana unsur pemanas berfungsi
2. Sifat-sifat unsur pemanas
3. Pengiraan yang melibatkan kuantiti tenaga, rintangan, voltan, arus dan
kuasa
<< >>
Keelektrikan : Tenaga dan Kuasa Elektrik
1. Rumus bagi tenaga elektrik ialah E = QV, di mana Q = cas yang mengalir ,
V= beza keupayaan.
2. Unit bagi tenaga ialah Joule (J)
3. Terdapat 4 rumus bagi mencari nilai E(tenaga)
i) E = QV
ii) E = I2Rt
iii) E = VIt
iv) E = V2t
R
4. Rumus kuasa boleh diterbitkan daripada takrif beza keupayaan dan

kerja,iaitu;
Kuasa = kerja = perubahan tenaga = Vit = VI

Masa t t
5. Unit bagi kuasa ialah Watt (W)
6. Terdapat 3 rumus untuk mengira kuasa;
i) P = IV
ii) P=I2R
iii) P= V2
R
Lampiran A2
Menerbitkan rumus tenaga daripada rumus beza keupayaan dan cas.
V = perubahan tenaga ,E
cas yang mengalir,Q
Perubahan tenaga, E boleh ditulis sebagai E= QV-----------------------------(1)
Diketahui, Q = It.
Apabila Q = It digantikan ke dalam persamaan (1),
Kita akan memperoleh E = (It)V
<< >>
E = Vit-----------------------------------(2)
Dari hukum Ohm,gantikan V = IR ke dalam persamaan (2)

Maka , E = (IR)It
E = I2Rt
Dari hukum Ohm , gantikan I = V/R ke dalam persamaan (2)

Maka, E = V2t
R
Unit bagi tenaga ialah joule (J)
<< >>
Keelektrikan : Tenaga dan Kuasa Elektrik
Minggu 2 : Nota
Perbincangan bagi eksperimen menentukan kuasa mentol dan motor

elekrik.
<< >>
Rumusan Eksperimen
1. Kuasa yang dihitung kurang daripada yang ditandakan pada mentol dan
motor kerana sebahagian tenaga digunakan untuk menentang rintangan
dalam dawai-dawai sambungan dan meter-meter.
2. Kuasa mentol adalah kecil apabila voltan dikurangkan kerana apabila
voltan dikurangkan,arus yang mengalir pun berkurang.
3. Mentol menyala dengan kecerahan biasa jika voltan yang dibekalkan
sama dengan yang ditanda pada mentol tetapi kecerahan berkurang
apabila voltan yang lebih rendah digunakan.
4. Kuasa motor elektrik ditentukan oleh:
(i) beza keupayaan yang merentasinya
(ii) cara membebankannya
5. Apabila motor dikenakan beban, motor akan berputar dengan lebih
perlahan. Arus melaluinya akan bertambah dan kuasa motor itu turut
bertambah.
Elektrik : Alat Pemanasan Elektrik
NOTA
Seterika Elektrik
• unsur pemanasan dililit pada kepingan

mika
• haba disebar sama rata dengan luas
dan serapan
• suhu tinggi dicapai
• kepingan mika sebagai penebat
<< >>
Cerek Elektrik
• kesan pemanas – dililit penebat dalam

tiub logam
• arus mengalir
• pemindahan secara konduksi
• pemanasan air secara perolakan
• haba tersebar ke seluruh bahagian air
Pengering Rambut
• gegelung filamen panas apabila arus

mengalir
• udara panas ditiup oleh kipas yang
dipusingkan oleh motor
• udara panas keluar untuk mengeringkan
rambut
Mentol Filamen
• filamen dipanaskan oleh arus elektrik

sehingga membara
• tungsten digunakan sebagai filamen
kerana mempunyai takat lebur dan rintangan
yang tinggi
• filamen digelung untuk menumpukan
tenaga haba yang dihasilkan
• gas argon dapat mencegah pengewapan
tungsten
<< >>
Elektrik
RINGKASAN (ELEKTRIK)
1. Cas elektrik
2. Arus Elektrik
- Kadar pengaliran cas elektrik.
kuantiti cas dialirkan, Q

masa yang diambil, t
Arus elektrik, I =
3. Penjana Van de Graaff.
<< >>
Rajah 1: Penjana Van de Graaff
<< >>
4. Medan elektrik
- Kawasan jasad bercas yang mengalami daya elektrik.
Rajah 2: Corak medan magnet.
<< >>
5. Beza keupayaan
· Keupayaan elektrik, V, ialah kerja yang dibuat untuk memindah 1

coulomb cas positif dari satu titik ke satu titik yang lain dalam medan
elektrik.
· Beza keupayaan, V, antara dua titik ialah perubahan tenaga keupayaan

elektrik atau kerja yang dilakukan atau perlu dilakukan untuk
memindahkan 1 coulomb cas antara kedua-dua titik tersebut dalam
medan elektrik.
6. Hukum Ohm
· Beza keupayaan antara dua titik pada konduktor adalah berkadar terus
dengan arus yang melaluinya jika suhu dan sifat fizik lain adalah tetap.
V α I
7. Rintangan
· Nisbah beza keupayaan yang merentasi sesuatu bahan kepada arus

yang mengalir melaluinya.
8. Hubungan antara rintangan dengan graf V lawan I.
9. Sambungan perintang sesiri dan selari.
<< >>
10. Jenis perintang dan kegunaan.
Jenis Kegunaan
Perintang
Perintang tetap Mengawal dan menetapkan arus elektrik
Perintang berubah Mengubah-ubahkan arus elektrik dan voltan
Perintang foto Menukarkan tenaga cahaya kepada elektrik
Termistor Sebagai lara suhu
11. Tenaga dan kuasa elektrik
E = VQ = VIt = V2 t = I2Rt
<< >>
18 May 2006 << >> 1
Latihan
Kira jumlah perintang dalam litar di atas.
18 May 2006 << >> 2

Latihan

Bateri 16V
Ω
8Ω
36Ω
Ω
18Ω
Hitungkan
1. rintangan berkesan dalam litar di atas
2. Arus yang mengalir dalam litar di atas
18 May 2006 << >> 3
Latihan
Jika bacaan ammeter ialah 0.3 A, kira nilai

rintangan dalam sel itu.
18 May 2006 << >> 4

Perangkap kilat – wayar bumi
bumi
18 May 2006 << >> 5

Latihan
Antara berikut, yang manakah arus terus?
18 May 2006 << >> 6

1 A B
Diod Diod
Bekalan Bekalan
a.u. a.u.
Perintang Perintang
Ke Ke
O.S.K. O.S.K.
C D
Diod Diod
Bekalan Bekalan
a.u. a.u.
Perintang Perintang
Ke Ke
O.S.K. O.S.K.
Antara litar rektifikasi gelombang penuh di atas yang manakah betul ?
2 Fungsi grid dalam sebuah osiloskop sinar katod ialah
A. mengawal kecerahan tompok cahaya pada skrin

B. memecut sinar katod ke skrin
C. memesongkan sinar katod secara mencancang
D. memfokuskan sinar katod ke atas skrin
<< >>
3
Rajah di atas ialah simbol bagi get logik
A. ATAU
B. TAK-ATAU
C. EKSKLUSIF ATAU
D. EKSKLUSIF TAK-ATAU
4 Antara rajah berikut, yang manakah symbol bagi transistor pnp?
A) c B) C) c D) c
c
b b b b
e e e e
Antara rajah-rajah di atas yang manakah menunjukkan corak medan yang betul ?
5
Diod
Bekalan
a.u.
Perintang
Ke
O.S.K.
Merujukkan rajah di atas, surih yang akan diperhatikan pada skrin O.S.K. dengan
litar tapak masa dihidupkan ialah
<< >>
A B C D
6 Jenis zarah yang menghasilkan surihan pada skrin sebuah O.S.K. ialah
E. elektron
F. alpha
G. proton
H. neutron
Rajah di atas ialah simbol bagi get logik
E. ATAU
F. TAK-ATAU
G. EKSKLUSIF ATAU
H. EKSKLUSIF TAK-ATAU
<< >>
Rajah 6 menunjukkan litar get logik terdiri daripada pengesan kelembapan

dan pengesan cahaya sebagai input. Output kepada get-get logik itu
disambungkan kepada alat X dan alat Y.
P R Alat X
Pengesan Get Logik
kelembapan B
Pengesan Q A S
cahaya Alat Y
RAJAH 6
Logik pengesan kelembapan:0 - udara kering 1 - udara lembap

Logik Pengesan cahaya :0 - keadaan gelap 1 – keadaan cerah
Logik Alat X dan Y :0 - dimatikan 1 – dihidupkan
Jadual 2 menunjukkan jadual kebenaran bagi litar get logik pada

Rajah 6
P Q R S
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 0
JADUAL 2
(a) Namakan get logik A
……………………………………………………………………………
[1 markah]
(b) Berdasarkan litar get logik dalam Rajah 6 dan Jadual 2
(i) Lengkapkan jadual kebenaran di atas
[2 markah ]
(ii) Tentukan get logik B
……………………………………………………………….
[ 1 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(c) Nyatakan keadaan yang menyebabkan alat Y dihidupkan
……………………………………………………………………………
……
[1 markah ]
(d) Apakah yang terjadi pada alat X dan alat Y apabila hujan yang
lebat turun pada waktu malam?
………………………………………………………………………
[1 markah ]
(e) Seorang petani menggunakan sejenis alat pengesan kelembapan

dan pengesan cahaya dalam satu sistem get logik untuk
menghidupkan alat penyiram tanamannya secara automatik.
Alat penyiram ini dihidupkan pada logik 1. Petani itu hendak
menyiram tanamannya hanya pada siang hari yang berudara
kering.
(i) Bina satu jadual kebenaran bagi input P, input Q, dan output X
bagi memenuhi kehendak petani itu.
[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(ii) Dengan menggunakan gabungan get-get logik, bina satu litar

bagi memenuhi kehendak petani pada ruang di bawah.
Pengesan
P
kelembapan
Penyiram X
tanaman
Pengesan
Q cahaya
[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
(a) Get DAN
(b) (i)
P Q X
0 0 0
0 1 0
1 0 0
1 1 1
(ii) Get X-ATAU
(c) Keadaan udara lembab dan cerah

(d) Alat X dihidupkan dan alat Y dimatikan
(e)
P Q X
0 0 0
0 1 1
1 0 0
1 1 0
Pengesan
kelembapan
Input P
Penyiram
tanaman
Output X
Pengesan
cahaya
Input Q
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Seorang pelajar ingin mencipta satu litar untuk menghidupkan sebuah

kipas di dalam sebuah bilik. Sebuah pengesan cahaya
menghasilkan input A logik “1” pada waktu siang dan logik “0” pada
waktu malam. Sebuah pengesan haba menghasilkan input “B” logik “1”
apabila keadaan bilik panas dan input “0” apabila keadaan bilik sejuk.
Kipas akan dihidupkan apabila output “C” itu adalah logik “1” pada waktu
siang atau keadaan bilik yang panas.
(a) Berdasarkan pernyataan di atas, lengkapkan jadual kebenaran di

bawah.
Input A Input B Output C

0 0
0 1
1 0
1 1
Jadual 2
(b) Output C pada Jadual 2 merupakan output bagi satu get logik.
(i) Apakah yang dimaksudkan dengan get logik?
…………………………………………………………………………………...
[1 markah]
(ii) Namakan get logik itu.
………………………………………………………………………………………
[1 markah]
(iii) Lukiskan rajah untuk menunjukkan simbol get logik itu.
[1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(c) Litar itu menggunakan dua jenis alat pengesan.
(i) Nyatakan satu komponen elektronik yang boleh digunakan

sebagai pengesan cahaya.
...........................................................................................
[1 markah]
(ii) Nyatakan satu komponen elektronik yang boleh digunakan

sebagai pengesan haba.
…………………………………………………………………………
[1 markah]
(d) Get TAKDAN merupakan satu get logik asas dalam bidang elektronik
digital.
(i) Lukiskan bagaimana get TAKDAN dapat mewakili sebagai get

TAK?
[2 markah]
(ii) Berpandukan jadual kebenaran pada Jadual 2, lengkapkan litar

di bawah dengan hanya menggunakan tiga get logik TAKDAN
sahaja.
Input A
Output C
Alat Pengesan
Cahaya
Kipas
Alat Pengesan
Haba
Input B
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. Rajah 13 menunjukkan litar elektrik yang dibina dengan menggunakan

perintang, suis, dan alat elektronik lain. Logik input “1” dicatatkan jika suis
punat tekan A dan B ditekan, dan logik input “0” dicatatkan jika suis punat
tekan A dan B tidak ditekan. Logik output “1” dicatatkan jika LED menyala,
dan logik input “0” dicatatkan jika LED tidak bernyala.
A
A R2 = 1kΩ
+
LED
B 6V
B
−
R1 = 10kΩ K
Rajah 13
(a) (i) Namakan alat elektronik K.

[1 markah]
(ii) Perhatikan Rajah 13. Sediakan satu jadual kebenaran berdasarkan

penerangan nilai logik pada suis punat tekan A, suis punat tekan B
dan LED.
Hubungkaitkan nilai-nilai logik dalam jadual kebenaran untuk

membuat satu kesimpulan tentang get logik yang dapat dibentuk
berdasarkan jadual kebenaran tersebut.
[5 markah]
(b) Diod dihasilkan dengan menggabungkan semikonduktor jenis-p

dengan semikonduktor jenis-n.
(i) Apakah maksud semikonduktor jenis-n?

[1 markah]
(ii) Terangkan proses pincang ke depan untuk diod.
[3 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(c) Rajah 14 menunjukkan litar elektronik bagi sistem kawalan kebakaran.
Alat A C Alat
pengesa pemadam
n haba Sistem kebakaran
gabungan
get-get logik
Alat Penggera
pengesa B D kebakaran
n asap
Apabila haba dikesan, alat pengesan haba akan menghasilkan logik input
“1”.
Apabila tiada haba dikesan, alat pengesan haba akan menghasilkan logik
input “0”. Apabila asap dikesan, alat pengesan asap akan menghasilkan
logik input “1”. Apabila tiada asap dikesan, alat pengesan asap akan
menghasilkan logik input “0”.
Alat pemadam kebakaran dan penggera kebakaran menghasilkan logik “1”

jika dihidupkan. Alat pemadam kebakaran dan penggera kebakaran
menghasilkan logik “0” jika tidak dihidupkan. Alat pemadam kebakaran
cuma dapat dihidupkan jika haba dan asap dikesan. Penggera kebakaran
pula dapat dihidupkan jika haba atau asap dikesan.
Berdasarkan penerangan di atas, sediakan jadual kebenaran dan gambar

rajah litar sebenar yang menunjukkan gabungan get-get logik bagi
menghasilkan sistem kawalan kebakaran yang berkesan.
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1. (a) (i) Transistor 1 markah
(ii)
Input Output
A B Q
0 0 0 1 markah
0 1 0 1markah
1 0 0 1 markah
1 1 1 1 markah
Get logik DAN dihasilkan 1 markah
(b) (i) Semikonduktor jenis-n ialah semikonduktor yang 1 markah

didopkan dengan unsur
pentavelen/arsenik/antimoni/fosforus
atau
Semikonduktor yang mempunyai elektron bebas sebagai
pembawa cas majoriti
(ii) Pincang ke depan :

Hujung bahan jenis-p dan bahan jenis-n masing-
masing disambungkan kepada terminal positif dan 1 markah
terminal negatif
Apabila voltan dikenakan melebihi voltan simpang, 1 markah
arus besar mengalir
Arus dihasil oleh pergerakan lohong atau elektron 1 markah
bebas merentas simpang.
p n
lohong
elektron
simpang p-n
Arah pengaliran arus
(c) Sistem kawalan kebakaran

A B C D 8 markah
0 0 0 0 (1 markah untuk
1 0 0 1 setiap nilai
0 1 0 1 dalam lajur C
dan D betul
1 1 1 1
dengan inputnya )
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Alat pengesan
haba Alat pemadam
kebakaran
Alat pengesan
asap Penggera
kebakaran
Sambungan betul 1 markah

Simbol get-get logik yang betul 1 markah
MODUL LATIHTUBI
<< >>
LATIHAN : ( GET LOGIK )
1) LED
Input Output
A X
A
Suis Logik LED Logik
Rajah di atas menunjukkan satu diod pemancar cahaya (LED) dismabungkan kepada satu
bateri. A ialah satu suis yang mewakali input dan X ialah nyalaan LED yang mewakili
output.
i.) Lengkapkan jadual kebenaran di sebelah kanan litar yang diberikan itu.
ii.) Nyatakan jenis get logik bagi litar di atas.
………………………………………………………………………………..
iii.) Lukiskan simbol get yang anda nyatakan .
2) Litar di sebelah kanan mengandungi dua suis LED

yang disusun sesiri , satu bateri dan satu LED.
i.) Lukiskan satu jadual kebenaran bagi litar itu. A B
ii.) Nyatakan get logik bagi litar itu.
…………………………………………….
iii.) Lukiskan simbol bagi get logik itu.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
3) Merujukkan rajah di sebelah kanan,

LED
i.) Lukiskan satu jadual kebenaran bagi litar itu.
A
ii.) Nyatakan get logik bagi litar itu.
………………………………………….
iii.) Lukiskan simbol bagi get logik itu.
4)
A A B X
X 0 0
0 1
B 1 0
1 1
Merujukkan kombinasi get logik di atas, lengkapkan jadual kebenaran baginya.
Nyatakan jenis get logik yang dihasilkan bagi kombinasi ini.
……………………………………………………………………………………….
5)
A
A B X
X 0 0
B 0 1
1 0
1 1
Merujukkan kombinasi get-get di atas lengkapkan jadual kebenaran di sebelahnya.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 4
Bacaan Bacaan dengan Bacaan dengan

Bacaan
dengan penapis penapis
tanpa
penapis Aluminium Plumbum
penapis
kertas 4 mm tebal 12 cm tebal
1000 atom 700 atom
300 atom sesaat 40 atom sesaat
sesaat sesaat
Jadual 2
Rajah 4 di atas menunjukkan alat radas yang digunakan untuk mengenalpasti jenis
sinaran yang dipancarkan oleh pereputan bahan radioaktif . Jadual 2 pula
menunjukkan bacaan keaktifan yang dikesan oleh Tiub G-M di belakang setiap jenis
penapis berkenaan.
(a) (i) Berdasarkan Jadual 2 di atas, tentukan jenis-jenis sinaran yang dipancarkan oleh
bahan radioaktif itu. [2 markah]
(ii) Berikan sebab bagi jawapan (a) (i) di atas ? [2 markah]
(b) Pereputan menghasilkan satu unsur baru . Tuliskan persamaan bagi

pereputan itu. [1 markah]
(c) 50 g sampel radioaktif pada awalnya mengandungi 2 g Y-228. Selepas 20 s, 38 g

Y-228 telah wujud. Berapakah separuh hayat X-232 ? [3 markah]
(d) Mengapakah bacaan keaktifan 40 atom sesaat masih dikesan ketika penapis plumbum
digunakan ?
MODUL LATIHTUBI
<< >>
OSILOSKOP SINAR KATOD
1. Beza keupayaan merentasi katod dan anod memecut dalam senapang elektron satu
osiloskop sinar katod ialah 4500 V. (Cas elektron, e = 1.6 x 10-19 C dan jisim elektron,
me = 9.0 x 10-31 kg)
(a) Berapakah tenaga elektrik (dalam unit eV) yang dipindahkan kepada satu elektron
yang dipecutkan merentasi katod dan anod itu?
(b) Berapakah tenaga kinetik (dalam unit J) yang diperoleh oleh satu elektron itu?
(c) Berapakah halaju elektron itu apabila ia muncul daripada senapang elektron itu?
JAWAPAN
(a) Tenaga elektrik dipindahkan, E = QV

= 1 e x 4500 V
= 4500 eV
Catatan: Jika tenaga elektrik dikira dalam unit eV, unit bagi cas elektrik ialah unit cas
(iaitu e). Dengan itu, cas bagi satu elektron ialah –1e. Bagi satu objek bercas –3,
casnya ialah –3e dan, bagi satu jasad bercas +6, casnya ialah +6e.
(b) Tenaga kinetik = tenaga elektrik dipindahkan

E = QV
= 1.6 x 10-19 x 4500
= 7.2 x 10-16 J
(c) Tenaga kinetik = tenaga elektrik dipindahkan
Catatan:
Dalam kiraan ini, elektron termion yang dikeluarkan di katod dianggap dalam keadaan
pegun iaitu halaju awal elektron ialah sifar.
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2. Rajah berikut menunjukkan surih bagi arus ulang-alik yang dibekalkan oleh satu bekalan
a.u. pada skrin osiloskop sinar katod. Gandaan-Y O.S.K. ditetapkan pada 5 V cm-1 dan
dasar masa ditetapkan pada 25 ms cm-1.
(a) Berapakah voltan puncak yang dibekalkan oleh bekalan a.u. itu?
(b) Berapakah voltan punca min kuasa dua arus ulang-alik itu?
(c) Berapakah frekuensi arus ulang-alik itu?
JAWAPAN
(a) Sesaran puncak ke lembangan bagi gelombang = 3 cm

Sesaran puncak ke garis tengah bagi gelombang = ½ x 3 = 1.5 cm
Voltan puncak = 1.5 cm x 5 V cm-1
= 7.5 V
(b) Voltan pmkd = 5.30 V
(c) Sesaran-x bagi satu gelombang = 4 cm

Tempoh = 4 cm x 25 ms cm-1 = 100 ms = 0.1 s
Frekuensi = 10 Hz
MODUL LATIHTUBI
<< >>
3. Rajah berikut menunjukkan surih yang diperoleh pada skrin osiloskop sinar katod apabila
arus ulang-alik 20 V berfrekuensi 100 Hz dikenakan merentasi input-Y OSK itu.
(a) Berapakah voltan yang diwakili oleh setiap bahagian skrin OSK itu?
(b) Berapakah masa yang diwakili oleh setiap bahagian skrin OSK itu?
JAWAPAN
Catatan:
• Daripada surih yang ditunjukkan itu, anggapan perlu dibuat bahawa tapak masa
bagi OSK telah dihidupkan.
• Bagi soalan (a), kepekaaan skala-y skrin perlu ditentukan kerana sesaran-Y OSK
menyukat voltan. Voltan 20 V a.u. ini ialah voltan puncak. (Sesaran-Y antara
puncak dengan garisan seimbangan.)
• Bagi soalan (b), kepekaaan skala-x skrin perlu ditentukan kerana sesaran-X OSK
menyukat masa.
(a) Voltan puncak = Voltan bekalan = 20 V

Sesaran-Y = 2 cm
Kepekaaan gandaan-Y = 10 V cm-1
Frekuensi arus ulang-alik = 100 Hz

Tempoh getaran = 0.1 s
Kepekaaan tapak-masa = 0.025 = 25 ms cm-1
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Simbol Get Logik Jadual Kebenaran Pernyataan Boole

A B C
0 0 0
0 1 0
1 0 0
1 1 1
0 0 1
0 1 0
1 0 0
1 1 0
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 0
Jadual 4
Jadual 4 menunjukkan simbol-simbol get logik dan jadual kebenarannya masing-masing.
(a) Dalam Jadual 4 di atas tuliskan pernyataan Boole untuk setiap get di ruangan yang
disediakan. [3 markah]
(b)
Rajah 8
Rajah 8 di atas menunjukkan beberapa siri get logik di dalam suatu alat elektronik.
(i) Lengkapkan jadual kebenaran bagi kombinasi get logik tersebut.
A B Y Z
0 0
0 1
1 0
1 1
[2 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(ii) Jika input A dan B adalah seperti ditunjukkan dalam Rajah 9, lukiskan bentuk
isyarat output di Z dalam ruang yang disediakan.
Rajah 9 [1 markah]
(c)
Rajah 10
Rajah 10 menunjukkan satu litar get logik.
(i) Dengan meninjau keadaan logik voltan input pada terminal A dan terminal B serta
keadaan logik voltan output pada terminal C, lengkapkan jadual di bawah.
A B C
0 0
0 1
1 0
1 1
[2 markah]
(ii) Tentukan jenis get logik untuk litar di atas. [1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
PENGENALAN KEPADA SISTEM KOMPUTER
1. Get DAN 2. Get ATAU
a. Bila suis-suis A atau B a. Litar get ATAU

ditekan, nyalaan mentol
diperhatikan. Jika menyala inputnya
bernilai 1 jika tidak menyala nilai
outputnya 0.
b. Rajah litar get DAN;
b. Pengendalian get ATAU boleh

diterangkan oleh jadual
kebenaran di bawah.
c. Pengendalian operasi get DAN
dapat diterangkan oleh jadual
kebenaran di bawah INPUT OUTPUT
A B X
INPUT OUTPUT
0 0 0
A B X
0 1 1
0 0 0
1 0 1
0 1 0
1 1 1
1 0 0
1 1 1 c. Simbol get ATAU
d. Simbol get DAN
MODUL LATIHTUBI
<< >>
3. Get TAK b. Jadual kebenaran get TAK-DAN
a. Litar ringkas get TAK.

INPUT OUTPUT
A B X
0 0 1
0 1 1
1 0 1
1 1 0
5. Get TAK-ATAU
b. Jadual keberaran get TAK.
a. Get ini adalah gabungan get
INPUT OUTPUT ATAU dan get TAK.
A X
0 1
1 0
b. Jadual kebenaran get TAK-ATAU
c. Simbol get TAK
INPUT OUTPUT
A B X
0 0 1
4. Get TAK-DAN
0 1 0
a. Get TAK-DAN adalah gabungan
get TAK dan get DAN. 1 0 0
1 1 0
MODUL LATIHTUBI
<< >>
6. Get Eksklusif ATAU ( X-ATAU) d. Simbol get X-ATAU;
a. Gabungan get TAK, DAN , dan

ATAU
7. Get Eksklusif TAK-ATAU
a. Get Eksklusif TAK-ATAU

singkatannya ialah X-TAK-
ATAU
b. Simbolnya ialah;
b. Jadual kebenaran get X-Atau di atas;

c. Jadual kebenaran bagi get X-
TAK-ATAU;
INPUT OUTPUT
A B C D X INPUT OUTPUT
0 1 0 1 0 0 0 A B X- X-TAK-
ATAU ATAU
0 1 1 0 1 0 1
0 0 0 1
1 0 0 1 0 1 1
0 1 1 0
1 0 1 0 0 0 0
1 0 1 0
c. Kombinasi get-get itu dinamakan get 1 1 0 1

eksklusif ATAU atau singkatannya X-
ATAU
Litar Flip-Flop c. Litar flip-flop merupakan litar

asas pembinaan litar-litar
a. Litar flip-flop dibina daripada 2 ingatan dalam komputer
komponen get TAK-DAN atau 2 get dan kalkulator untuk
TAK-ATAU disambung secara menyimpan data yang diterima.
bersilang.
Contoh:
Berdasarkan litar di bawah lengkapkan
MODUL LATIHTUBI
<< >>
jadual kebenaran di bawah.
b. Jadual kebenaran litar flip-flop.
Input Output Keadaan
S R P Q A B C D X
1 1 1 0 awal 0 0 0
1 0 0 1 Flip (set) 0 1 0
1 1 0 1 kekal 1 0
0 1 1 0 Flop (reset) 1 1 0
1 1 1 0 kekal
MODUL LATIHTUBI
<< >>
RADIOAKTIF
SOALAN OBJEKTIF
27 2 25
1. A1 + H Mg + Z
13 1 12
Dalam tindak balas nuklear di atas, Z ialah
A. zarah beta
B. zarah alfa
C. sinar gama
226 222
2. Ra Rn + P + Q
88 86
Dalam reputan yang ditunjukkan dalam persamaan

P dan Q mungkin
P Q
A zarah alfa sinar gama
B zarah alfa zarah beta
C zarah beta sinar gama
3. Antara sifat zarah alfa berikut, yang manakah menunjukkan bahawa zarah
alfa merupakan zarah bercas ?
A. Zarah alfa bersifat radioaktif

B. Zarah alfa mempunyai tenaga kinetik
C. Zarah alfa boleh menembusi sehelai kertas nipis
D. Zarah alfa boleh dipesongkan oleh medan magnet
4. Sinar gama boleh menembusi jauh ke dalam suatu medium kerana sinar gama
A. tidak membawa cas

B. tidak mempunyai jisim
C. mempunyai frekuensi yang tinggi
D. mempunyai kuasa pengionan yang sangat rendah
MODUL LATIHTUBI 1
<< >>
5. Keaktifan satu sampel radioaktif ialah 300 bilangan per saat pada jam 8.00 pagi,
keaktifan sampel itu menyusut kepada 75 bilangan per saat pada jam 10.00 pagi.
Berapakah setengah hayat sampel itu?
A. 60 minit
B. 65 minit
C. 70 minit
D. 120 minit
E. 130 minit
6. Dalam suatu tindak balas nuklear, tenaga dibebaskan kerana
A. saiz nukleus berubah

B. sinaran radioaktif dipancarkan
C. terdapat cacat jisim dalam tindak balas itu
D. zarah dipancarkan dan nukleus bergerak dalam arah bertentangan
7.
Rajah 1
Rajah 1 menunjukkan satu pembilang bunga api. Sinar atau zarah yang
dikeluarkan oleh sumber radioaktif itu ialah
A. zarah alfa
B. zarah beta
C. sinar gama
D. sinar - x
8.
sampel jisim awal sampel / g jisim sampel yang belum
radioaktif reput selepas 12 jam / g
X 32 4
Y 8 4
Jadual 1
Jadual 1 menunjukkan maklumat tentang 2 sampel radioisotop X dan Y.

Antara pernyataan berikut yang manakah benar ?
MODUL LATIHTUBI 2
<< >>
P X mereput dengan kadar yang lebih tinggi daripada Y

Q X mempunyai setengah hayat yang lebih rendah daripada Y
R X mempunyai setengah hayat yang lebih panjang daripada Y
S X dan Y mempunyai keaktifan yang sama selepas 12 jam
A. P dan S
B. Q dan R
C. P , R dan S
D. Q, R dan S
9. Antara alat pengesanan sinaran yang berikut, yang manakah boleh

mengesan sinar gama ?
R kebuk awan
S tiub Geiger - Muller
T Elektroskop bercas
U Pembilang bunga api
A. R dan S
B. R dan T
C. S dan T
D. S dan U
10.
Rajah 2
Apakah jenis sinar radioaktif yang boleh dikesan oleh tiub Geiger - Muller
dalam rajah 2 ?
A. zarah alfa sahaja

B. zarah beta sahaja
C. zarah beta dan sinar gama
D. zarah alfa dan zarah beta
MODUL LATIHTUBI 3
<< >>
SKEMA JAWAPAN RADIOAKTIF
OBJEKTIF
1. B 6. C
2. A 7. C
3. D 8. A
4. D 9. A
5. B 10. C
MODUL LATIHTUBI 4
<< >>
Rod kawalan
Air panas
moderator
Perisai konkrit
Air sejuk
235
Bahan api U
92
Rajah 15
Rajah 15 menunjukkan sebuah reactor nuclear yang telah dipermudahkan. Di

dalam reactor nuclear, tindak balas nuclear yang melibatkan aton uranium-235
berlaku seperti dalam persamaan berikut.
235
92 U + 01n→141
56 Ba + 36 Kr +30 n + tenaga
92 1
a) (i) Namakan jenis proses tindak balas nuklear yang diwakili oleh persamaan
di atas.
…………………………………………………………………………………….
(ii) Bahagian manakah pada reactor itu digunakan untuk memperlahankan

neutron bagi menghasilkan tindak balas tersebut ?
…………………………………………………………………………………….
(iii) Letupan mungkin tercetus jika neutron yang menghasilkan tindak balas
nuclear tidak dikawal. Bagaimanakah tindak balas berantai ini dapat dikawal ?
…………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………….
MODUL LATIHTUBI
<< >>
b) Selepas tindak balas nuclear itu, terdapat kehilangan jisim sebanyak 0.2
u.j.a.
(i) Apakah yang terjadi kepada jisim yang hilang itu ?
………………………………………………………………………………….
(ii) Jika 1 g uranium-235 mempunyai kira-kira 2.6 x 1021 atom uranium-235 ,

berapakah jumlah tenaga yang dibebaskan dalam tindak balas nuclear ini ?
( 1 u.j.a. = 1.66 x 10-27 kg ).
c) (i) Nyatakan bahan penyejuk bagi reactor nuclear itu.
…………………………………………………………………………………
(ii) Bagaimanakah tenaga haba yang dihasilkan dapat digunakan untuk

menjanakan tenaga elektrik ?
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
MODUL LATIHTUBI
<< >>
4. Rajah 2 menunjukkan bilangan keaktifan suatu sumber radioaktif iaitu

Thorium - 234 .
(a)(i) Apakah yang dimaksudkan dengan separuh hayat?
………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………….
[ 1 markah ]
(ii) Berapakah separuh hayat bagi Thorium - 234?
………………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]
(iii) Berdasarkan rajah di atas, ramalkan bilangan Thorium yang akan

mereput dalam masa 40 hari.
……………………………………………………………………………………..
[ 1 markah ]
Dalam satu kajian pengawalan ketebalan logam,satu sumber bahan

radiokaktif telah dipilih.. Bahan radioaktif yang digunakan selalunya
mempunyai ciri-ciri berikut:
kuasa pengionan tinggi dan julat di udara beberapa

sentimeter.
kuasa pengionan lemah dan julat di udara beberapa meter.
kuasa pengionan sangat lemah dan julat di udara beberapa

ratus meter.
[ 1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1.
4000 4000
3000 3000
2000 2000
1000 1000
2 4 6
2 4 6 8 10 12 14
Masa reputan /s
Masa reputan /s
Rajah 1: Graf reputan bahan X Rajah 2 : Graf reputan bahan Y
Rajah 1 dan 2 menunjukkan graf reputan bahan radioaktif X dan Y
a. Berdasarkan lengkuk reputan bahan X dan Y
i. Nyatakan ciri sepunya perubahan keaktifan terhadap masa bagi

reputan bahan X dan Y
……………………………………………………………………..
……………………………………………………………………..
( 1 markah )
ii. Lengkapkan jadual berikut.
Keaktifan / bil per min 4000 2000 1000 500

masa pereputan bahan X 0 4 8
masa pereputan bahan Y 0 2 4
( 1 markah )
MODUL LATIHTUBI
<< >>
b. Apakah yang terjadi kepada keaktifan bahan X selepas 16 saat ?
………………………………………………………………………
( 1 markah )
c. Bahan X mereput mengeluarkan zarah beta dan bahan P.
i. Apakah zarah beta ?
………………………………………………………………………
( 1 markah )
ii. Lengkapkan persamaan pereputan bahan X
………………………………………………………………………
( 2 markah )
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
NOMBOR
SOALAN JAWAPAN MARKAH
1.a i Kedua –dua bahan x dan y bermula pada keaktifan / bil 1
per minit yang sama iaitu 2000
ii Keaktifan / bil per minit 250 1

Masa reputan bahan x 12
Masa reputan y 6
1.b Keaktifan berkurang menjadi 1000 1
1. c i Zarah beta adalah elektron yang di keluarkan dari 1

nukleus bahan-bahan radiokatif
22 22 0
x P + e 2
9 10 −1
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1.
Keaktifan / bilangan sesaat
Masa
0 320
40 163
80 82
120 x
160 20
Jadual 2
Jadual 2 menunjukkan keaktifan suatu sumber radioaktif diukur dalam tempoh
160s .
a) (i) Namakan alat yang paling sesuai digunakan untuk merakamkan
keaktifan semua jenis sinar radioaktif.
………………………………………………………………………………….
[ 1 markah ]
(ii) Berdasarkan jadual di atas, nyatakan tempoh masa bagi separuh
hayat bahan radioaktif di atas.
…………………………………………………………………………[ 1 markah ]
(iii) Seterusnya tentukan nilai x yang paling sesuai.
[2 markah ]
b) Seorang ahli kaji hayat boleh menentukan umur fosil yang dijumpai
dengan meneliti jumlah asal kandungan karbon radioaktif. Satu fosil yang
dijumpai mengandungi 25 % daripada jumlah asal kandungan karbon
radioaktif dan separuh hayat karbon ialah 5600 tahun .
(i) Apakah yang dimaksudkan dengan separuh hayat?
………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………..
[ 1 markah ]
(ii) Berapakah umur fosil tersebut jika separuh hayatnya seperti dalam
b di atas?
[ 2 markah ]
(iii)Lakarkan graf bagi b(i) untuk menunjukkan hubungan antara keaktifan

dan separuh hayat. [1 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
2a(i) Tiub Geiger Muller

(ii) 320 160 80 40 20
160s
T½ = = 40s
4
(iii) Nilai x ialah 40 bilangan sesaat
b(i) Masa untuk jisim asal mereput menjadi separuh.
(ii) Masa untuk jisim asal mereput menjadi separuh
100% 50% 25%

T½ 2T½
2 X 5600 = 11,200 tahun
(iii) Keaktifan (N)
N0
½N0
T½ Masa
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Rajah 2(a) Rajah 2(b)
Rajah menunjukkan runut suatu sinar atau zarah yang terhasil apabila satu
sampel natrium - 24 mereput di dalam sebuah alat pengesan sinaran
radioaktif.
a. i. Namakan sinar atau zarah yang dihasilkan.
………………………………………………………………………
( 1 markah )
ii. Lengkapkan persamaan reputan yang diberikan
24 ..... .....
Na Mg + e
11 ..... .....
( 2 markah )
b. Nyatakan alat pengesan yang digunakan
……………………………………………………………………
( 1 markah )
c. Jika natrium - 24 digantikan dengan satu bahan radioaktif yang lain,

runut-runut yang pendek dan agak melengkung terhasil.
i. Nyatakan jenis sinar atau zarah yang terhasil.
………………………………………………………………………
( 1 markah )
ii. Lukis runut-runut yang dihasilkan pada rajah 2(b).

( 1 markah )
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2.a i Zarah beta 1
ii 24 24 0 2
Na Mg + e
11 12 1
2.b Kebuk awan 1

2.c i sinar gama 1
ii 1
MODUL LATIHTUBI
<< >>
3.
Satu nukleus Uranium - 235 telah dihentam oleh satu neutron dan
menghasilkan 3 neutron yang baru.
a.i. Namakan jenis proses yang telah berlaku.
………………………………………………………………………
( 1 markah )
ii. Takrifkan jawapan anda di a.i.
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
( 1 markah )
b.i. Nyatakan hasil yang diperolehi dalam proses di a.i.
………………………………………………………………………
( 1 markah )
ii. Nyatakan perubahan tenaga yang berlaku dalam proses ini.
………………………………………………………………………
( 1 markah )
c. Jika proses di a.i. berlaku secara berterusan, nyatakan apa yang akan
berlaku.
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
( 1 markah )
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
3.a i Pembelahan nukleus 1
ii Pemecahan satu nukleus berjisim besar kepada 2 nukleus 1

yang lebih ringan
3.b i Cacat jisim / jisim yang hilang 1
ii tenaga kinetik tenaga haba 1
3.c tindak balas berantai berlaku 1
JUMLAH 17
MODUL LATIHTUBI
<< >>
8. Uranium ialah suatu unsur radioaktif yang boleh diwakili oleh 238 U.
92
(a) Berapakah bilangan neutron yang terdapat dalam suatu nukleus uranium?
……………………………………………………………………….
[ 1 markah ]
(b) Berikan definisi untuk istilah ‘isotop’.
……………………………………………………………………….
[ 1 markah ]
(c) 238 U menunjukkan unsur yang menunjukkan keisotopan.Reputannya diwakili oleh

92
persamaan berikut:
238 234
U TH + X + Tenaga
92 90
[Jisim U – 238 = 235.1 u.j.a.

Jisim TH – 234 = 229.08 u.j.a.
Jisim He – 4 = 4.00260 u.j.a.
1 u.j.a. = 1.66 X 10-27 kg
Halaju cahaya = 3 X 108 ms-1]
(i) Apakah X?
…………………………………………………………………………………..
[ 1 markah ]
(ii) Nyatakan dua ciri X.
………………………………………………………………………………….
[ 1 markah ]
(iii) Tentukan jumlah jisim yang hilang dalam proses pembelahan ini.
[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(iv) Berikan sebab-sebab bagi kehilangan jisim ini.
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
[ 2 markah ]
238
(v) Hitungkan tenaga yang disebabkan oleh setiap atom U dalam proses ini.
92
[ 2 markah ]
(a) Nukleus 238 U mempunyai separuh hayat 10 hari. Berapakah peratus 238 U yang
92 92
sudah mereput selepas 30 hari.
[ 2 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
Skema jawapan
8. (a) 146 ……………………………….[1]
(b) Isotop sesuatu unsur ialah atom-atom sesuatu unsur yang mempunyai
bilangan proton yang sama, tetapi bilangan neutron yang berbeza.
………………………………[1]
(c) (i) Zarah alfa / nukleus Helium / 4 He ……………...[1]

2
(ii) 1. Kuasa penembusan yang rendah ……………[1]

2. Kuasa pengionan yang tinggi ……………[1]
(iii) Jumlah jisim sebelum proses pereputan = 235.1 x 1.66 x 10-2

= 3.90266 kg ……[1]
Jumlah jisim selepas proses reputan

= ( 229.08 + 4.00260 ) x 1.66 x 10-2
= 233.0826 x 1.66 x 10-2
= 3.86917116 kg ……………………..[1]
Jumlah jisim yang hilang

= 3.90266 – 3.86917116 ……………………..[1]
=0.03348884 kg # ……………………..[1]
(iv) E = mc2 ……………………..[1]

= 0.03348884 x ( 3 x 108)2
= 3.0139956 x 1015 J # ……………………....[1]
(d) 100 % U 10 hari 50 % U 10 hari 25 % U 10 hari

12.5 % U
Peratus yang sudah mereput
= 100 % - 12.5 %
= 87.5 % # …………………..[1]
Jumlah [ 12 markah ]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
2 Rajah (a) dan Rajah (b) berikut menunjukkan graf reputan bahan radioaktif X
dan Y.
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan reputan radioaktif?
[1 markah]
(ii) Berdasarkan graf pada Rajah (a) dan Rajah (b), bandingkan kadar
Reputan radiaoktif kedua-dua bahan X dan bahan Y dan seterusnya
hubungkaitkan kadar reputan tersebut untuk membuat satu kesimpulan
tentang konsep fizik yang berkaitan.
[5 markah]
(b) Persamaan tindak balas berikut merupakan satu persamaan tindak balas
nuklear:
Daripada persamaan tersebut ,

(i) apakah ciri-ciri istimewa tindak balas nuklear?
(ii) hitungkan tenaga yang terbebas semasa tindak balas nuklear.

[ 1 u.j.a = 1.66 x 10-27 kg ]
[4 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
(iii) Bersesuaian dengan konsep Sekolah Selamat, dengan menggunakan

konsep fizik yang sesuai terangkan pengubahsuaian yang perlu
dilakukan kepada reka bentuk makmal sekolah anda dan peralatan di
dalamnya supaya kerja penyelidikan menggunakan bahan-bahan
radioaktif dapat dijalankan dengan selesa dan selamat.
[10 markah]
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
2 a) (i) Proses penyusutan satu nukleus yang tidak stabil menjadi lebih stabil
dengan memancarkan sinar radioaktif α, β dan γ
(ii) Graf berbentuk eksponen
Keaktifan berkurang dengan masa
Keaktifan menjadi separuh dalam sela masa yang sama
Separuh hayat iaitu masa yang diambil untuk keaktifan menjadi
separuh daripada keaktifan asal
b) (i) Nukleus berat dibelahkan menjadi 2 nukleus yang kecil.
3 biji neutron terhasil dalam setiap tindak balas yang boleh digunakan
untuk membelahkan nukleus Uranium yang lain.
Tindak balas berantai terhasil.
(ii) Cacat jisim =(236.05 – 235.85) x 1.66 x 10-27
= 3.32 x 10-28 kg
Tenaga nuklear terbebas = 3.32 x 10-28 x ( 3 x 108)2
= 2.988 x 10-11 J
Pengubahsuaian Penerangan
Dinding perisai Sinar radioaktif
plumbum yang tidak terbebas
tebal keluar
Alat kawalan jauh/ Mengelak pendedahan
tangan robotik berterusan
Memakai lencana Mengesan tahap
filem pendedahan
Adakan tempat Tidak mencemar
menyimpan sisa alam sekitar
radioaktif
Alat amaran kebocoran/ Memberi amaran bila
siren kebocoran
Memakai pakaian Mengelak badan
pelindung daripada pendedahan
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SOALAN ESEI
1.
Ciri Zarah α Zarah β Sinar γ
Kuasa Paling tinggi Kurang Paling rendah
pengionan daripada α
Kuasa Amat rendah Lebih tinggi Amat tinggi
penembusan daripada α
Julat dalam Beberapa Beberapa meter Beberapa ratus
udara sentimeter meter
Dihentikan Kertas nipis atau Beberapa Beberapa
oleh kuli manusia milimeter sentimeter
aluminium plumbun atau
beberapa meter
konkrit
Kesan • Sinar γ tidak dipesong kerana sinar γ tidak
medan bercas
elektrik • Zarah β mengalami pemesongan yang paling
besar kerana jisimnya paling kecil
Kesan
medan
magnet
Jadual 1
MODUL LATIHTUBI
<< >>
a. Apakah yang dimaksudkan dengan keradioaktifan ?

( 1 markah )
b. Terangkan ciri-ciri runut zarah alfa yang membolehkannya dapat dikesan dengan
baik menggunakan kebuk awan.
( 4 markah )
c. Terangkan kesesuaian ciri-ciri sinar atau zarah di dalam jadual di atas untuk
kegunaan dalam bidang perubatan. Seterusnya tentukan sinar atau zarah yang
paling sesuai digunakan dalam bidang perubatan dan berikan sebab bagi
pilihan itu.
( 10 markah)
d. Reputan satu nukleus radium-226 adalah seperti berikut:
Diberi,
Radium - 226 = 226.0254 u.j.a

Radon - 222 = 222.0175 u.j.a
Zarah alfa = 4.0026 u.j.a
Hitungkan,
a. jumlah jisim sebelum dan selepas reputan

b. cacat jisim dalam unit kilogram
c. tenaga yang dibebaskan dalam unit Joule
( 5 markah)
MODUL LATIHTUBI
<< >>
SKEMA JAWAPAN
1. a. Keradioaktifan ialah proses reputan nukleus yang tidak stabil dengan

memancarkan sinatan radioaktif untuk menjadi lebih stabil.
b. ❇ Runut tebal : Kuasa pengionan paling tinggi / banyak pasangan ion terhasil
❇ Lurus : Jisim zarah alfa agak besar dan tidak terpesong oleh molekul-
molekul udara.
❇ Hampir sama panjang : semua zaran alfa dipancarkan dengan tenaga yang
sama
# mana-mana 2
c. ❇ Kuasa penembusan yang amat tinggi : dapat menembusi bahagian yang

diperlukan dengan baik.
❇ Julat dalam udara yang besar : memberi kuasa / kesan yang lebih untuk
penembusan / pengesanan.
❇ Tidak bercas : Tidak dapat dipesongkan oleh medan elektrik, dengan itu
dapat mengesan dengan lebih tepat punca kerosakan / penyakit.
❇ Tidak dapat dipesongkan oleh medan magnet : dapat mengesan dengan

tepat punca kerosakan / penyakit.
❇ Sinar - γ : kerana mempunyai kuasa penembusan yang tinggi, julat dalam

udara yang besar, tidak bercas , tidak boleh dipesongkan oleh medan
elektrik dan medan magnet..
d. i ❇ Jisim zarah sebelum reputan = 226.0254 u.j.a
❇ Jumlah jisim zarah selepas pereputan = 222.0175 + 4.0026 u.j.a
ii Cacat jisim, m = 226.0254 – 226.0201

= 0.0053 u.j.a
= 0.0053 x 1.66 x 10 –27
= 8.798 x 10 –30 kg
iii E = mc2
= 8.798 x 10 –30 x (3.00 x 10 8)2
= 7.92 x 10 -13
MODUL LATIHTUBI
<< >>
1.
m / kg Berapakah jisim bahan itu yang telah mereput
sepas 4 jam?
24
5. bilangan atom-X
12 6400
3200
t / min
0 30
Berapakah jisim bahan yang telah mereput
selepas 2 jam? 0 2 hari
2. N / b.p.s. 6. Keaktifan
600 400
300
300
200
t / min 100
0 120
Berapakah aktivitinya selepas 4 jam? 0 2 4 6 8 10 Masa/min
Tentukan setengah hayat bahan di atas
3. Bil .
7. Kadar reputan
512 708.
60
256
50
t / hari 40
0 30
30
Berapakah bilangan atom P yang akan tinggal
selepas 12 hari? 20
4. jisim bahan radioaktif/g
10
3.0
0 2 4 6 8 10 hari
1.5
masa / jam
0 2
<< >>
MODUL LATIHTUBI
1. Satu sumber radioaktif mempunyai separuh hayat 15 minit. Berapakah masa yang diambil
untuk 87.5 % atom-atomnya mereput?
2. Satu sumber radioaktif memancarkan 600 zarah alfa seminit. Jika separuh hayat sumber itu
ialah 10 minit, berapakah bilangan zarah alfa seminit yang dipancarkan oleh sumber tersebut
selepas ½ jam?
3. Polonium-210 mereput dengan setengah hayat 140 hari. Hitungkan pecahan dari bilangan
asal nukleus yang tertinggal selepas 840 hari.
4. Unsur-unsur radioaktif X dan Y masing-masing mempunyai separuh hayat 3 jam dan 1 jam.
Satu eksperimen dimulakan dengan jisim Y adalah empat kali daripada jisim X. Selepas
berapa lamakah jisim X yang tinggal akan sama dengan jisim Y yang tinggal?
5. Satu sumber radioaktif mempunyai separuh hayat 5 hari. Jika aktiviti awal sumber itu ialah
6400 b.p.s. berapakah aktiviti yang akan tinggal selepas 30 hari?
6. Satu meter kadar disambung ke satu tiub G.M. menunjukkan bacaan latar belakang 50 b.p.s.
Bacaannya menjadi 1650 b.p.s. apabila suatu sumber radioaktif diletakkan di hadapan tiub
itu. Selepas 1 jam, bacaannya berkurang kepada 100 b.p.s. Berapakah separuh hayat sumber
radioaktif itu?
7. Satu radioisotop mempunyai separuh hayat 2 hari. Pada suatu hari tertentu, aktiviti sumber itu
oalah 240 b.p.s, berapakah aktivitinya 6 hari sebelumnya itu?
8. Satu radioisotop mempunyai separuh hayat 30 minit. Jika awalnya aktiviti sumber itu ialah
1600 b.p.s, berapakah aktivitinya 2 jam kemudian?
9. Separuh hayat Rn-222 ialah 4 hari. Bermula dengan 64 g Rn, berapakah jisim Rn yang akan
mereput selepas 12 hari?
10. Suatu sumber radioaktif mempunyai aktiviti awal 640 b.p.s.Selepas 8 jam, aktiviti sumber itu
menjadi 40 b.p.s. Berapakah separuh hayat sumber itu?
11. Satu sumber radioaktif mempunyai separuh hayat 20 minit. Berapa lamakah akan diambil
oleh sumber radioaktif itu untuk mereput sehingga tinggal sebanyak 25 % daripada jumlah
asalnya?
12. Sebiji batu daripada suatu kawasan kaji purba didapati mengandungi ¼ daripada jumlah asal
karbon radioaktif. Jika separuh hayat karbon radioakrif iaah 5600 tahun, berapakah umur
radioaktif itu?
13. Dua unsur radioaktif X dan Y masing-masing mempunyai separuh hayat 2 hari dan 6 hari.
Satu eksperimen dimulakan dengan 128 g X dan 8 g Y. X dan Y akan mempunyai jisim yang
sama selepas berapa hari?
<< >>
MODUL LATIHTUBI

M08 Fizik

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

M08 Fizik

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Sila pilih menu:-

BAB 1 | BAB 2 | BAB 3 | BAB 4

Soalan aras rendah

2. Antara berikut yang manakah kuantiti fizik terbitan ?

4. Panjang gelombang suatu gelombang elektromagnet ialah 75 µm. Berapakah

2. Bacaan skala vernier di atas ialah

Soalan objektif (aras rendah)

1. Semua kuantiti berikut adalah kuantiti asas kecuali

2. “ Had laju di lebuh raya ialah 120 km j-1 “.

3. Siaran radio IKIM memancarkan gelombang radio pada 89·5 MHz.

5. Rajah 1 menunjukkan ayunan bandul ringkas. Seorang pelajar mendapati

6. Antara ukuran berikut yang manakah yang paling pendek?

7. Seorang pelajar hendak mengukur diameter sebatang pensil.

8. Rajah 2 menunjukkan satu tolok skru mikrometer yang digunakan dalam

10. Rajah 4 menunjukkan graf tempoh melawan panjang ladung.

11. Tebal sekeping papan ialah 2.53 cm Jadual 1 menunjukkan bacaan

Kuantiti Fizik (Physical Quantities)

2. Antara senarai berikut yang manakah mengandungi kuantiti asas sahaja?

Kuantiti Fizik (Physical Quantities)

1 (a) Jadual 1 menunjukkan empat kuantiti fizik. Lengkapkan Jadual 1.

Kuantiti fizik Unit-unit SI. Kuantiti skalar / vektor

Momentum kgms −1 Vektor

Tenaga kinetik kgm 2 s −2 Skalar

Daya impuls kgms −2 Vektor

Impuls kgms −1 Vektor

1 Seorang pelajar menjalankan eksperimen untuk menentukan rintangan perintang, R.

(b) Sebelum suis dihidupkan sebuah ammeter menunjukkan bacaan seperti

(b)(i) Ralat sifar 1

2 Sekumpulan pelajar menggunakan tolok skru mikrometer dan angkup

4.23 cm 4.12 mm 4.31 cm 4.11 cm 4.11 cm 4.12 cm 4.10 mm 4.14 mm

( a) Jadualkan semua bacaan di atas dalam dua kumpulan berdasarkan

(i) Tentukan ralat sifar bagi tolok skru mikrometer ini.

(ii). Nyatakan bacaan yang sepatutnya dicatat oleh pelajar-pelajar itu

b) (i) 0.04 mm (1m)

A C 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 1.2

Modul Topikal JUJ 2006

Modul Topikal JUJ 2006

(d) (i) Halaju malar

Bongkah kayu permukaan meja

Rajah menunjukkan sebuah bongkah kayu berjisim m = 2 kg berada dalam keadaan

(a) Apakah yang dimaksudkan dengan daya paduan ?

Keadaan (a) Keadaan (b) Keadaan (c)

c) Bongkah itu kemudiannya ditarik dengan daya F= 20 N pada permukaan yang

(i) Hitungkan magnitud daya geseran yang bertindak.

1. Berapakah jarak yang dilalui oleh kenderaan tersebut

(a) dari titik A ke B.

(b) apabila kenderaan itu bergerak dengan halaju yang seragam.

(c) apabila kenderan itu bergerak dalam keadaan nyahpecutan.

2. Hitungkan pecutan kenderaan itu

(a) pada masa t = 2.0 s

(b) pada masa t = 11.0 s

(a) (i) Berapakah jarak larian Pelajar A selepas 4 s ? [2 markah]

(ii) Berikan sebab bagi jawapan c (i) di atas. [1 markah]

2 Rajah 2 menunjukkan graf halaju-masa bagi satu objek

(a) Kira berat objek itu

(b) Berapakah masa jasad itu bergerak tanpa pecutan?

(c ) Kira sesaran yang dilalui oleh objek itu dalam 2 s

(d) Berapakah laju purata pergerakan objek itu?

1. Berapakah jarak yang dilalui oleh kenderaan tersebut

(a) dari titik A ke B.

(b) apabila kenderaan itu bergerak dengan halaju yang seragam.

(c) apabila kenderan itu bergerak dalam keadaan nyahpecutan.

2. Hitungkan pecutan kenderaan itu