2010, Mumbai
+{ÉÖJ©ÉÊiÉHÉ
~ÉmÉÉà{ÉÒ ~ÉÉÅLÉà ... 1
Spritual Workshop for Professionals ... 3
¡ÉüÉÉànÉùÒ ... 4
lÉÒoÉÈHù §ÉNÉ´ÉÉ{É{ÉÖÅ Y´É{ÉSÉÊùmÉ ... 6
My Ashram, Rajnagar... ... 9
Ê´ÉSÉÉù ... 10
SkeÀ ÒesjCeelcekeÀ mel³e keÀLee ... 11
~ÉÚV«É¸ÉÒ{ÉÒ »ÉÉoÉà »ÉÉoÉà ... 15
Hetp³eÞeer keÀer Dece=leJeeCeer ... 21
The Master's Voice ... 26
Wä{É yÉ©ÉÇ{ÉÉà ~ÉNÉoÉÉù ... 30
Health to Eternal Happiness ... 35
¡É§ÉÖ©É«É ¥É{ÉlÉÉ.../ +É~É{ÉÒ ¡ÉÊlÉlÉÒ ... 36
©É¾É´ÉÒù{ÉÉ ¥ÉÉàyÉ{Éà ~ÉÉmÉ HÉàiÉ? ... 37
Hejceelcee kesÀ ªHe ... 39
H©ÉÇ{ÉÉà HÊù«ÉÉ´Éù ... 41
+É¸É´É ... 43
»ÉÉà¾É©ÉiÉÖÅ »Él«É ... 46
The Reader's Forum ... 50
Depe& efkeÀ³ee nw ... 53
lÉn´É AHà±É (WÖ±ÉÉ>-2010) ... 54
lÉn´É ~ɾà±ÉÒ ... 55
Tasty Quick Fixes ... 56
Forthcoming Events ... 57
Editorial
2
SPIRITUAL WORKSHOP
FOR PROFESSIONAls
A two day Spiritual Workshop for which prevent us from understanding the
Professionals from various fields was true characteristics of soul. He also dwelt
organized at the Shrimad Rajchandra Gyan on Letter No. 751 of the Vachanamrut
Ashram, Rajnagar, Parli on 14th and 15th which explains the 3 types or stages of self
August, 2010. About 60 Professionals realization. Queries from participants were
including Advocates, Chartered Accountants, also answered by Him.
MBAs, Engineers, Fashion Designer, Doctors
On the Independence Day, all participants
and Multi National Company Executives
were invited to the Flag Hoisting ceremony
came from various parts of Mumbai and were
conducted at the Balwadi School adjacent
introduced to the basics of Atma Dharma.
to the Ashram. The highlight was singing of
The Introductory Session on " Why Self patriotic songs by the adivasi students of 1st
Realisation ?" was conducted by Simi Thapar. and 2nd standard. Thereafter, the morning
In the afternoon Session, Shri Nimesh Shah Session began with a Presentation by Sanjiv
spoke on para 6 of Letter No. 217 from Rawell who reiterated the points discussed in
Shrimad Rajchandra's compilation of writings earlier sessions using an analogy of a court
popularly known as the "Vachanamrut". The case.
words of Shrimad or Param Krupalu Dev
The Workshop was a unique experience
which were written to his favorite disciple
for most of the participants. Dr R C Khokhani,
and friend, Shri Sobhagbhai have immense
Senior Cardiologist said that he would
value for today's generation inasmuch as
motivate many others like him to attend such
they provide an insight about how to deal
Workshops at the Ashram. Dr Jayant Doshi,
practically with problems being faced in
Senior Gastroenterologist felt that he had all
present day competitive environment and
along heard what is supposed to be done but
simultaneously striving for self realization.
only here did he get to know for the first time
Param Pujya Pappaji addressed 3 as to how it should be done. To quench the
Sessions during the 2 day Workshop in which thirst of several like them, a similar one day
He explained the basics of Atma Dharma, session was announced to be held on 19th
some of the major mistakes and misbeliefs September, 2010.
which everyone of us have and hold on to
3
¡ÉüÉÉànÉùÒ
¡É.1. [ÉÉ{ÉÒ+à HÉà> +É[ÉÉ +É~ÉÒ ¾Éà«É +{Éà time WlÉÉ circumstances change oÉ> X«É lÉÉà
+É~ÉiÉ{Éà [ÉÉ{ÉÒ{Éà +à WiÉÉ´É´ÉÖÅ Xà>+à Hà Wà©É +à©É{Éà HÒyÉÖ Uà +à H«ÉÉÇ ùÉLÉ´ÉÉ{ÉÖÅ?
A.1. [ÉÉ{ÉÒ+à Wà HÅ> +É[ÉÉ +É~ÉÒ ¾Éà«É +à +©ÉÖH »ÉÅXàNÉÉà Xà>{Éà +É~Éà±ÉÒ ¾Éà«É, Wà »ÉÅXàNÉÉà lÉ©É{Éà H©ÉÇ
¥ÉÅyÉ{É{ÉÉ HÉùiÉ oÉÉ«É Uà. +à WN«ÉÉ+à H©ÉÇ¥ÉÅyÉ{ÉÉ HÉùiÉ {É ¥É{Éà +à´ÉÖ lÉÉà {É oÉÉ«É ~ÉiÉ ©ÉÅq H©ÉÇ¥ÉÅyÉ{ÉÉ
HÉùiÉ ¥É{Éà, +à÷±Éà H©ÉÇ{ÉÉà lÉÒµÉ~ÉiÉÖÅ {É ¾Éà«É.
lÉ©É{Éà ±ÉÉNÉà Hà »ÉÅXàNÉÉà ¥Éq±ÉÉ> NÉ«ÉÉ Uà +{Éà +É +É[ÉÉoÉÒ ©É{Éà lÉÒµÉ H©ÉÇ¥ÉÅyÉ{É oÉÉ«É Uà lÉÉà SÉÉàI»É
H¾à´ÉÖÅ ~Éeà Hà `+É +É[ÉÉ lÉ©Éà ©É{Éà +É~ÉÒ ¾lÉÒ. +É »ÉÅXàNÉÉà©ÉÉÅ +É´ÉÖ ±ÉÉNÉà Uà, ©É{Éà ¶ÉÖÅ Hù´ÉÖÅ Xà>+à?'
lÉÉà [ÉÉ{ÉÒ H¾à¶Éà NÉ©Éà lÉà´ÉÉ H©ÉÇ{ÉÒ »ÉÉ©Éà +É[ÉÉ{ÉÖÅ ~ÉɱÉ{É HùÉà. lÉ©ÉÉùÒ ©Éà³à lÉ©Éà change {É HùÒ
¶ÉHÉà.
Wà {É ~ÉÉ³Ò ¶ÉHÉ«É +à{ÉÖÅ {ÉÉ©É `[ÉÉ{ÉÒ{ÉÒ +É[ÉÉ.' lÉ©É{Éà NÉ©Éà Uà Wà lÉ©Éà HùÒ ¶ÉHÉà UÉà lÉÉà H©ÉÇ G«ÉÉÅ
cancel oÉ«ÉÖÅ? ±ÉÉà¾Ò{ÉÉà AHÉeÉà oÉÉ«É, Y´ÉlÉÒ SÉÉ©ÉeÒ AlÉùÒ X«É +à÷±ÉÒ §É«ÉÅHù +»Éù oÉÉ«É l«ÉÉùà
+É[ÉÉ{ÉÖÅ ~ÉɱÉ{É ¾Éà«É. ¥ÉÒX ¶É¥qÉà©ÉÉÅ +à©É H¾Ò+à V«ÉÉùà +{ÉÉÊqHɳ{ÉÉ H©ÉÉâ UàqÒ+à l«ÉÉùà ©ÉÉà¾{ÉÒ
§É«ÉÅHù ~ÉÒeÉ oÉÉ«É. lÉ©É{Éà £É´Éà +{Éà +ÉùÉ©ÉoÉÒ HùÒ ¶ÉHÉà +à +É[ÉÉ{ÉÖÅ ©É¾l´É W ¶ÉÖÅ? UÖ÷HÉà W {ÉoÉÒ.
§É±Éà NÉ©Éà lÉà÷±ÉÒ +É[ÉÉ lÉÉàeÒ ~ÉiÉ Xàe´ÉÒ W ~Ée¶Éà l«ÉÉùà UÖ÷HÉùÉà Uà.
¡É.2. Hà´É³Ò ¡É§ÉÖ +{Éà Ê»Éu ¡É§ÉÖ ¥É}Éà{ÉÖÅ [ÉÉ{É +àH »ÉùLÉÖ Uà UlÉÉÅ ¶ÉùÒùÒ Hà´É³Ò Uà l«ÉÉÅ `¥ÉÖÊu¥É³' ¶É¥q Hà´ÉÒ
ùÒlÉà ´ÉÉ~É«ÉÉâ Uà?
A.2. qྠ¾ÉWù Uà +{Éà qà¾oÉÒ Wà Wà ÊJ«ÉÉ Hù´ÉÒ ~Éeà +à ¥ÉyÉÒ ¥ÉÖÊu¥É³ W H¾à´ÉÉ«É.
Hà´É³Ò §ÉNÉ´ÉÉ{É{Éà HÅ> H¾à´ÉÖÅ ¾Éà«É lÉÉà ©ÉÉàhàoÉÒ W ¥ÉÉà±É´ÉÖÅ ~Ée¶Éà {Éà? qྠUà l«ÉÉÅ »ÉÖyÉÒ ¥ÉÖÊu{ÉÉà A~É«ÉÉàNÉ
Uà +à©É H¾à´ÉÉ ©ÉÉNÉÒ+à UÒ+à.
4
Hà´É³Ò §ÉNÉ´ÉÉ{É ~ÉÉàlÉÉ{ÉÉ »´É§ÉÉ´É©ÉÉÅ ù¾à Uà. ~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÖÅ Wà HÅ> [ÉÉ{É Uà +à »É¾W~ÉiÉà oÉ«ÉÉ Hùà Uà.
¾´Éà «ÉÉàNÉ Uà lÉÉà ´ÉSÉ{É ´ÉNÉÇiÉÉ Uà.
§ÉNÉ´ÉÉ{É ©É¾É´ÉÒùà Hà´É³[ÉÉ{É ~ÉUÒ ´ÉºÉÉâ »ÉÖyÉÒ ¥ÉyÉÉ{Éà A~Éqà¶É +É~«ÉÉà, +ɾÉù-ʴɾÉù H«ÉÉàÇ. +à WN«ÉÉ+à
V«ÉÉÅ +PÉÉÊlÉ H©ÉÇ ùÂÉ Uà l«ÉÉÅ Wà Wà ÊJ«ÉÉ oÉÉ«É Uà +à ¥ÉÖÊu¥É³ Uà.
+Él©É»´É§ÉÉ´É H¾àlÉÉ +Él©É»©ÉùiÉ©ÉÉÅ ù¾Éà UÉà +{Éà qà¾{ÉÉ ¥ÉyÉÉ HÉ©É HùÉà UÉà. Xà +É~ÉiÉÉ Wà´ÉÉ
+É÷±ÉÖÅ HÉ©É HùÒ ¶ÉHà lÉÉà Hà´É³Ò {É HùÒ ¶ÉHà?
Wà +{É֧ɴɩÉÉÅ +É´Éà Uà +à +{ÉÖ§É´É Uà. ¥ÉÉHÒ{ÉÖÅ Wà ¥ÉÉà±ÉÉà UÉà +à ¥ÉÖÊu Uà.
¡É.3. +Él©ÉÉ WÖ´Éà Uà +{Éà XiÉà Uà. XiÉà Uà +à »É©ÉX«É Uà Hà +Él©ÉÉ ~ÉÉàlÉà ~ÉÉàlÉÉ{Éà XiÉà Uà, Xà´Éà Uà +à
Hà´ÉÒ ùÒlÉà HÉùiÉ +Él©ÉÉ lÉÉà qàLÉÉlÉÉà {ÉoÉÒ?
A.3. §ÉɺÉÉ{ÉÒ ùÒlÉà ¥ÉÉà±É´ÉÉ ©ÉÉ÷à Xà´Éà Uà +à©É ¥ÉÉà±ÉÉ«É.
V«ÉÉùà +Él©ÉÉ qà¾{ÉÒ +Åqù Uà l«ÉÉùà Xà´Éà Uà +à©É H¾Ò+à lÉÉà WNÉlÉ{ÉÉ ¥ÉyÉÉ ~ÉÖqÃNɱÉ{ÉÉ ~ÉqÉoÉÉâ{Éà Xà´Éà
Uà. §ÉNÉ´ÉÉ{É ~ÉiÉ +ÉLÉÉ úÉÁÉÅe{ÉÉ We ~ÉqÉoÉÉâ +à÷±Éà SÉÉùà NÉÊlÉ{ÉÉ ¡ÉÉiÉÒ+Éà{Éà Xà´Éà Uà. Xà´ÉÉ©ÉÉÅ
A~É«ÉÉàNÉ (±ÉKÉ) {ÉoÉÒ. ~É~~ÉÉY ¥ÉyÉÉ{Éà Xà´Éà Uà UlÉÉ +©ÉÖH W ±ÉÉàHÉà Wà +Éà³LÉÒlÉÉ, Wà{ÉÒ »ÉÉoÉà +ÉÅLÉ
©É³à±ÉÒ Uà +à +à©É{Éà «ÉÉq ù¾à¶Éà. ¾´Éà »´É§ÉÉ´É©ÉÉÅ {ÉoÉÒ, ʴɧÉÉ´É©ÉÉÅ UÖÅ lÉÉà«É +É÷±ÉÖÅ «ÉÉq {ÉoÉÒ ù¾àlÉÖÅ. lÉÉà
»´É§ÉÉ´É©ÉÉÅ ¾Éà«É lÉÉà ±ÉKÉ {É ù¾à.
¡É.4. ~Éù©É HÞ~ÉÉ³Ö qà´É V«ÉÉùà +´ÉyÉÉ{É HùlÉÉ ¾lÉÉ l«ÉÉùà +à©É{ÉÉà [ÉÉ{É Ê{É©Édz ¾lÉÉà, q¶ÉÉ ~ÉiÉ »ÉÉùÒ ¾lÉÒ lÉÉà
©ÉÉ{É{ÉÉ §ÉÉ´É Hà´ÉÒ ùÒlÉà +É´ÉÒ ¶ÉHà?
A.4 . ~Éù©É HÞ~ÉÉ³Ö qà´É{ÉÒ B©Éù +à ´ÉLÉlÉ 18 ´ÉºÉÇ{ÉÒ ¾lÉÒ +{Éà +à ´É«Éà, §ÉNÉ´ÉÉ{É ¾Éà«É lÉÉà ~ÉiÉ A{©ÉÉq ¾Éà«É,
¾Éà«É {Éà ¾Éà«É. +à ´ÉLÉlÉà +à´ÉÉ §ÉÉ´É ¾Éà«É W Hà ©ÉÉùÉ©ÉÉÅ Wà ¶ÉÎGlÉ Uà +à ¥ÉyÉÉ Y´É XiÉà. ~ÉUÒ ¥ÉÉà±Éà
Hà +É +Él©ÉÉ{ÉÒ +{ÉÅlÉ ¶ÉÎGlÉ{ÉÉà ¡ÉHÉù Uà. ~ÉUÒ HÉà> WN«ÉÉ+à ±ÉLÉà Uà Hà +É÷±ÉÒ ¥ÉyÉÒ »©ÉÞÊlÉ +{Éà
´ÉLÉÉiÉ »ÉÉŧɳ´ÉÉ{ÉÉ HÉùiÉà +©ÉÉùÒ ©ÉÊlÉ©ÉÉÅ HÅ> qÉàºÉ +É´ÉÒ NÉ«ÉÉà +{Éà WÖcɧÉÉ>{ÉÉ ©ÉÞl«ÉÖ{ÉÖÅ »É©É«É -
+à©ÉÉÅ £ùH +É´ÉÒ NÉ«ÉÖÅ ¾lÉÖÅ.
§ÉNÉ´ÉÉ{É Wà´ÉÉ §ÉNÉ´ÉÉ{É ~ÉiÉ ´ÉLÉÉiÉ »ÉÉŧɳà lÉÉà +É +»Éù oÉ> X«É Uà lÉÉà +É~ÉiÉÉ Wà´ÉÉ{ÉÉ ¶ÉÖÅ ¾É±É
oÉÉ«É +à Ê´ÉSÉÉù´ÉÉ Wà´ÉÖÅ Uà.
V«ÉÉÅ ´ÉLÉÉiÉ oÉlÉÉ ¾Éà«É lÉùlÉW HÉ{É, +ÉÅLÉ ¥ÉÅyÉ oÉ> W´ÉÉ Xà>+à.
5
lÉÒoÉÇÅHù §ÉNÉ´ÉÉ{É{ÉÖÅ Y´É{ÉSÉÊùmÉ
Yash Patel
9
Ê´ÉSÉÉù
Wà©ÉÉÅ SÉÉù Ê´É ¾Éà«É lÉà »ÉqÃÊ´ÉSÉÉù Uà.
Ê´É{É«É & [ÉÉ{É lÉoÉÉ [ÉÉ{ÉÒ §ÉNÉ´ÉÅlÉÉà, ~ÉÅSÉ~Éù©Éàʺ÷ Wà´ÉÉ NÉÖiÉ´ÉÉ{É ¡Él«Éà +¾Éà§ÉÉ´É, A~ÉHÉù§ÉÉ´É, +Éqù§ÉÉ´É
»ÉÉoÉà lÉà©É{ÉÒ +É[ÉÉ »´ÉÒHù´ÉÉ{ÉÒ lÉl~ÉùlÉÉ lÉà Ê´É{É«É.
Ê´É´ÉàH & »ÉÉSÉÉ LÉÉà÷É{ÉÒ »É©ÉW. [ÉÉ{ÉÒ §ÉNÉ´ÉÅlÉÉà +É~ÉiÉ{Éà ¶ÉÉ»mÉ{ÉÖÅ, »ÉÚmÉÉà{ÉÖÅ ©É¾l´É »É©ÉX´Éà l«ÉÉùà +Él©ÉÉ{Éà
ʾlÉHÉùÒ ¶ÉÖÅ? +ʾlÉHÉùÒ ¶ÉÖÅ? lÉà{ÉÉà Ê{ÉiÉÇ«É HùÒ ¶ÉHÉ«É. ©ÉÉiÉ»É +à÷±Éà Hà W{É. +É´ÉÉ HÉà> W{É ~Éù Ê´É{É«É +{Éà
Ê´É´ÉàH{ÉÒ ¥Éà ©ÉÉmÉÉ SÉeà l«ÉÉùà lÉà »ÉÉSÉÉà `Wä{É' ¥É{Éà Uà.
Ê´ÉùÉNÉ & We ~ÉÖqNÉ±É ~ÉqÉoÉÉâ ¡Él«Éà ùÉNÉ oÉÉ«É. +Él©ÉÉ{ÉÖÅ +ʾlÉ Hù{ÉÉù ùÉNÉ Uà. ~ÉqÉoÉÉâ ¡Él«Éà{ÉÉ +É»ÉÎGlÉ -
©ÉÉྦྷÉÉ´É - ùÉNɧÉÉ´ÉoÉÒ »É©ÉWiÉ~ÉÚ´ÉÇH qÚù ù¾à´ÉÖÅ lÉà Uà Ê´ÉùÉNÉ.
Ê´ÉùÉ©É & V«ÉÉùà +Él©ÉÉ ùÉNÉ, wàºÉ, +[ÉÉ{ÉoÉÒ ùʾlÉ oÉÉ«É, +¾©Él´É, ©É©Él´ÉoÉÒ ©ÉÖGlÉ oÉÉ«É, »ÉÅ»ÉÉù{ÉÉ §ÉÉ´ÉÉàoÉÒ
oÉÉH ±ÉÉNÉà l«ÉÉùà lÉà{Éà »´É°~É{ÉÒ ]ÅLÉ{ÉÉ oÉÉ«É Uà. ʴɧÉÉ´ÉÉàoÉÒ Ê´ÉùÉ©É ]ÅLÉà Uà +{Éà +Él©ÉÉ{ÉÉ Ê¾lÉ{ÉÉ Ê´ÉSÉÉù©ÉÉÅ
W Ê´ÉùÉ©É ~ÉÉ©Éà Uà, ʴɸÉÉÅÊlÉ ~ÉÉ©Éà Uà.
Wà©É Wà©É +Él©ÉÉ »ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉùoÉÒ BeÉà AlÉùà Uà lÉà©É lÉà©É Ê´É´ÉàH XOÉlÉ oÉÉ«É Uà. [ÉÉ{ÉÒ §ÉNÉ´ÉÅlÉÉà{ÉÉ Ê´É{É«ÉoÉÒ
Ê´ÉùÉNÉ Al~É}É oÉÉ«É Uà. Ê´ÉùÉNÉoÉÒ Ê´ÉùÉ©É lÉù£{ÉÒ «ÉÉmÉÉ{ÉÉà ¡ÉÉùÅ§É oÉÉ«É Uà. +Él©ÉÉ ~Éù©ÉÉl©ÉÉ oÉÉ«É Uà.
Ê´É & Ê´Éʶɺ÷ SÉÉù & SÉÉùÉà (LÉÉ´ÉÉ{ÉÖÅ)
»Él~ÉÖùÖºÉ{ÉÉ ´ÉSÉ{É ~Éù DeÉiÉoÉÒ Ê´ÉSÉÉù Hù´ÉÉoÉÒ »ÉÖÊ´ÉSÉÉùiÉÉ ¡ÉNÉ÷ oÉÉ«É Uà. »Él~ÉÖùÖºÉ Wà ´ÉSÉ{ÉÉà ¥ÉÉà±Éà Uà lÉà
lÉà©É{ÉÉ +{É֧ɴÉNÉ©«É ´ÉSÉ{ÉÉà ¾Éà«É Uà. lÉà ´ÉSÉ{É ~Éù ʴɹÉÉ»É ùÉLÉÒ lÉà ´ÉSÉ{ÉÉà H> ùÒlÉà »ÉÉSÉÉ Uà lÉà Ê´ÉSÉÉù´ÉÖÅ.
Wà©É Wà©É lÉà ´ÉSÉ{ÉÉà DeÉiÉoÉÒ Ê´ÉSÉÉùÒ ùÉàÊWÅqÉ Y´É{É©ÉÉÅ AlÉÉù¶ÉÖÅ lÉÉà +É~ÉiÉÉ©ÉÉÅ Ê´É´ÉàH {ÉÉ©É{ÉÉà NÉÖiÉ Al~É}É
oɶÉà. Ê´É´ÉàH +à÷±Éà »ÉÉù - +»ÉÉù{ÉÖÅ §ÉÉ{É. ¶ÉÖÅ »ÉÉSÉÖÅ? ¶ÉÖÅ LÉÉà÷Ö? ¶ÉÖÅ Hù´ÉÉ Wà´ÉÖÅ Uà? ¶ÉÖÅ l«ÉÉNÉ´ÉÉ Wà´ÉÖÅ Uà +à{ÉÒ
»ÉÉSÉÒ »É©ÉW +à÷±Éà Ê´É´ÉàH. +É NÉÖiÉ{ÉÉà Wà©É Wà©É Ê´ÉHÉ»É oÉlÉÉà W¶Éà lÉà©É lÉà©É »Él~ÉÖùÖºÉ ¡Él«Éà Ê´É{É«É LÉÒ±ÉlÉÉà W¶Éà.
+à÷±Éà Hà »ÉÉSÉÒ »É©ÉWiÉ +É~É{ÉÉù ¡Él«Éà ¡Éà©É§ÉÉ´É, ©ÉÉ{ɧÉÉ´É, +¾Éà§ÉÉ´É Ê´É¶ÉàºÉ ʴɶÉàºÉ oÉlÉÉà W¶Éà. Àq«É{ÉÉ
DeÉiÉoÉÒ »Él~ÉÖùÖºÉ ¡Él«Éà Ê´É{É«É~ÉÚ´ÉÇH +¾Éà ! +¾Éà ! oÉlÉÖÅ W¶Éà. +É´ÉÉ A~ÉHÉù§ÉÉ´ÉÉàoÉÒ +Él©ÉÉ A~ÉùoÉÒ H©ÉÇ{ÉÒ
Ê{ÉWÇùÉ oÉlÉÒ W¶Éà. Wà´ÉÉ Ê´ÉSÉÉù lÉà´ÉÖÅ W +ÉSÉùiÉ oÉlÉÖÅ W¶Éà. +Él©ÉÉ H©ÉÇoÉÒ ùʾlÉ oÉ> ¶ÉÖu, ¥ÉÖu ¥É{ÉlÉÉà W¶Éà.
»Él~ÉÖùÖºÉ{ÉÒ HÞ~ÉÉoÉÒ yÉÒùà yÉÒùà +Él©ÉÉ{ÉÒ ´ÉÒlÉùÉNÉ q¶ÉÉ ¡ÉNÉ÷ oÉlÉÒ W¶Éà. »Él~ÉÖùÖºÉ{ÉÉ ´ÉSÉ{É{ÉÉ Ê´ÉSÉÉù¥É³à Y´É
Ê¶É´É oÉ> W¶Éà.
¡É[Éà¶É - ~É}ÉÉ ¶Éɾ
10
SkeÀ ÒesjCeelcekeÀ mel³e keÀLee
12
¸ÉÒ ´ÉÒlÉùÉNÉ §ÉNÉ´ÉÅlÉ ©É¾É´ÉÒù
{É©ÉÉà +Êù¾ÅlÉÉiÉÅ
{É©ÉÉà Ê»ÉuÉiÉÅ
{É©ÉÉà +É«ÉÊù«ÉÉiÉÅ
{É©ÉÉà A´ÉV]É«ÉÉiÉÅ
{É©ÉÉà ±ÉÉà+à »É´´É »ÉɾÚiÉÅ
+à»ÉÉà ~ÉÅSÉ {É©ÉÖIÉùÉà
»É´´É ~ÉÉ´É~~ÉiÉÉ»ÉiÉÉà
©ÉÅNɱÉÉiÉÅ SÉ »É´´ÉàÊ»ÉÅ
~Éh©ÉÃÅ ¾´É> ©ÉÅNɱÉÅ
13
KÉ©ÉÉ~É{ÉÉ
¾à §ÉNÉ´ÉÉ{É! ¾ÖÅ ¥É¾Ö §ÉÚ±ÉÒ NÉ«ÉÉà, ©Éá lÉ©ÉÉùÉ +©ÉÚ±«É ´ÉSÉ{É{Éà ±ÉKÉ©ÉÉÅ ±ÉÒyÉÉÅ {ɾÓ.
lÉ©ÉÉùÉÅ H¾à±ÉÉÅ +{ÉÖ~É©É lÉn´É{ÉÉà ©Éá Ê´ÉSÉÉù H«ÉÉâ {ɾÓ. lÉ©ÉÉùÉ ¡ÉiÉÒlÉ Hùà±ÉÉÅ AnÉ©É ¶ÉÒ±É{Éà
»Éà´«ÉÖÅ {ɾÓ. lÉ©ÉÉùÉ H¾à±ÉÉÅ q«ÉÉ, ¶ÉÉÅÊlÉ, KÉ©ÉÉ +{Éà ~ÉÊ´ÉmÉlÉÉ ©Éá +Éà³L«ÉÉÅ {ɾÓ.
¾à §ÉNÉ´ÉÉ{É! ¾ÖÅ §ÉÚ±«ÉÉà, +ÉoÉe¬Éà, ù]²«ÉÉà +{Éà +{ÉÅlÉ »ÉÅ»ÉÉù{ÉÒ Ê´É÷Å¥É{ÉÉ©ÉÉÅ
~Ée¬Éà UÖÅ. ¾ÖÅ ~ÉÉ~ÉÒ UÖÅ. ¾ÖÅ ¥É¾Ö ©ÉqÉà{©ÉnÉ +{Éà H©ÉÇùWoÉÒ HùÒ{Éà ©ÉʱÉ{É UÖÅ.
¾à ~Éù©ÉÉl©ÉÉ! lÉ©ÉÉùÉÅ H¾à±ÉÉÅ lÉn´É Ê´É{ÉÉ ©ÉÉùÉà ©ÉÉàKÉ {ÉoÉÒ. ¾ÖÅ Ê{ÉùÅlÉù ¡É~ÉÅSÉ©ÉÉÅ ~Ée¬Éà
UÖÅ, +[ÉÉ{ÉoÉÒ +ÅyÉ oÉ«ÉÉà UÖÅ, ©ÉÉùÉ©ÉÉÅ Ê´É´ÉàH¶ÉÎGlÉ {ÉoÉÒ +{Éà ¾ÖÅ ©ÉÚh UÖÅ, ¾ÖÅ Ê{ÉùÉʸÉlÉ UÖÅ,
+{ÉÉoÉ UÖÅ.
{ÉÒùÉNÉÒ ~Éù©ÉÉl©ÉÉ! ¾ÖÅ ¾´Éà lÉ©ÉÉùÖÅ, lÉ©ÉÉùÉ yÉ©ÉÇ{ÉÖÅ +{Éà lÉ©ÉÉùÉ ©ÉÖÊ{É{ÉÖÅ ¶ÉùiÉ OɾÖÅ
UÖÅ. ©ÉÉùÉ +~ÉùÉyÉ KÉ«É oÉ> ¾ÖÅ lÉà »É´ÉÇ ~ÉÉ~ÉoÉÒ ©ÉÖGlÉ oÉB +à ©ÉÉùÒ +ʧɱÉɺÉÉ Uà. +ÉNɳ
Hùà±ÉÉÅ ~ÉÉ~ÉÉà{ÉÉà ¾ÖÅ ¾´Éà ~ÉýÉÉlÉÉ~É HùÖÅ UÖÅ. Wà©É Wà©É ¾ÖÅ »ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉùoÉÒ DeÉà AlÉùÖÅ UÖÅ lÉà©É
lÉà©É lÉ©ÉÉùÉ lÉn´É{ÉÉ SÉ©ÉlHÉùÉà ©ÉÉùÉ »´É°~É{ÉÉà ¡ÉHÉ¶É Hùà Uà. lÉ©Éà {ÉÒùÉNÉÒ, Ê{ÉÊ´ÉÇHÉùÒ,
»ÉÎSSÉqÉ{ÉÅq »´É°~É, »É¾X{ÉÅqÒ, +{ÉÅlÉ[ÉÉ{ÉÒ, +{ÉÅlÉq¶ÉÔ +{Éà mÉä±ÉÉàG«É¡ÉHɶÉH UÉà. ¾ÖÅ
©ÉÉmÉ ©ÉÉùÉ Ê¾lÉ{Éà +oÉâ lÉ©ÉÉùÒ »ÉÉKÉÒ+à KÉ©ÉÉ SÉɾÖÅ UÖÅ. +àH ~ɳ ~ÉiÉ lÉ©ÉÉùÉ H¾à±ÉÉÅ
lÉn´É{ÉÒ ¶ÉÅHÉ {É oÉÉ«É, lÉ©ÉÉùÉ H¾à±ÉÉ ù»lÉÉ©ÉÉÅ +¾ÉàùÉmÉ ¾ÖÅ ù¾ÖÅ, +à W ©ÉÉùÒ +ÉHÉÅKÉÉ
+{Éà ´ÉÞÊnÉ oÉÉ+Éà!
¾à »É´ÉÇ[É §ÉNÉ´ÉÉ{É! lÉ©É{Éà ¾ÖŠʴɶÉàºÉ ¶ÉÖÅ H¾ÖÅ? lÉ©ÉÉùÉoÉÒ HÅ> +Xi«ÉÖÅ {ÉoÉÒ. ©ÉÉmÉ
~ÉýÉÉlÉÉ~ÉoÉÒ ¾ÖÅ H©ÉÇW{«É ~ÉÉ~É{ÉÒ KÉ©ÉÉ >SUÖÅ UÖÅ.
$ ¶ÉÉÅÊlÉ& ¶ÉÉÅÊlÉ& ¶ÉÉÅÊlÉ
¸ÉÒ©Éqà ùÉWSÉÅr (©ÉÉàKÉ©ÉÉ³É - ʶÉKÉÉ~ÉÉc 56)
14
~ÉÚV«É¸ÉÒ{ÉÒ »ÉÉoÉà »ÉÉoÉà...
KÉ©ÉÉ~É{ÉÉ
~ÉýÉÉlÉÉ~É +à +§«ÉÅlÉù lÉ~É{ÉÖÅ ¡ÉoÉ©É »ÉÉà~ÉÉ{É Uà. ~ÉýÉÉlÉÉ~É +à »Éù³, +©ÉÉàPÉ +à´ÉÖÅ »ÉÉyÉ{É Uà. §ÉÚ±É oÉ> ¾Éà«É
+{Éà ©ÉÉ£Ò ©ÉÉÅNÉÒ+à lÉÉà ~ÉÉàlÉÉ{ÉÖŠʾlÉ oÉÉ«É, ¥ÉÒX{Éà ~ÉiÉ +»Éù oÉÉ«É. ~ÉýÉÉlÉÉ~É°~É +ÎN{É©ÉÉÅ lÉ~ÉÒ{Éà ©ÉÉ{É´É ÊSÉnÉ
¶ÉÖu oÉÉ«É Uà, XNÉÞlÉ oÉÉ«É Uà. lÉÒµÉ +à´ÉÉ HºÉÉ«ÉÉàoÉÒ +à÷±Éà §ÉÉ´Éà HùÒ{Éà H©ÉÇ ¥ÉÉÅyÉà±ÉÉ Uà lÉÉà ~ÉUÒ +à H©ÉÇ{ÉÒ »ÉÉ©Éà
¥É³´ÉÉ{É ~ÉýÉÉlÉÉ~É°~É §ÉÉ´É oÉÉ«É lÉÉà +Åqù{ÉÉ H©ÉÇ Hà©É {É ¥É³à?
``Wà©É Wà©É ¾ÖÅ »ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉùÉàoÉÒ DeÉà ClÉùÖÅ UÖÅ, lÉà©É lÉà©É lÉ©ÉÉùÉ lÉn´É{ÉÉ SÉ©ÉlHÉùÉà ©ÉÉùÉ »´É°~É{ÉÉà ¡ÉHɶÉ
Hùà Uà.''
¾à §ÉNÉ´ÉÉ{É ! lÉ©Éà lÉn´É°~Éà Wà HÉÅ> ©É{Éà +l«ÉÉù ``+É´Éà V«ÉÉÅ +à´ÉÒ q¶ÉÉ, »ÉqÃNÉÖùÖ ¥ÉÉàyÉ »É־ɫÉ;
»ÉÖyÉÒ »É©ÉX´«ÉÖÅ Uà +à ¥ÉyÉÉ lÉn´É{ÉÖÅ «ÉoÉÉoÉÇ ~ÉÉ{É +{Éà lÉà ¥ÉÉàyÉà »ÉÖÊ´ÉSÉÉùiÉÉ, l«ÉÉÅ ¡ÉNÉ÷à »ÉÖLÉqÉ«É.''
»É©ÉWiÉ ¾´Éà ©Éá ±É> ±ÉÒyÉÒ Uà. ¾´Éà SÉ©ÉlHÉù °~Éà »ÉÖÊ´ÉSÉÉùoÉÒ ©ÉÉùÉ +ÅlÉùÅNÉ©ÉÉÅ, +Él©É§ÉÉ´É©ÉÉÅ
©É{Éà ©ÉÉùÉ »´É°~É{ÉÒ »É©ÉWiÉ ~Éeà Uà Hà ¾ÖÅ HÉàiÉ UÖÅ? DeÉà AlÉùÖÅ UÖÅ, +àHÉOÉ oÉÉB UÖÅ. +Él©É´ÉÒ«ÉÇ ¶ÉÖu
G«ÉÉÅoÉÒ oÉ«ÉÉà? ¶ÉÖÅ »´É°~É Uà ©ÉÉùÖÅ LÉùÖÅ? +oÉÉÇlÉà +Él©ÉÉ lÉù£ £Éàù´ÉÉ«É Uà. ~ÉUÒ lÉà{ÉÉà +§«ÉÉ»É oÉ>
©ÉÉùÉ »´É°~É{ÉÉà ©É{Éà ¡ÉHÉ¶É oÉÉ«É Uà +à÷±Éà Hà ©ÉÉùÉ WlÉÉÅ ©É{É lÉà lÉù£ »É¾àWà h³Ò ~Éeà Uà l«ÉÉùà §ÉNÉ´ÉÉ{É{ÉÖÅ
+Él©ÉÉ{ÉÉà »ÉÉKÉÉlHÉù oÉ> X«É Uà. +qçÉÖlÉ +à´ÉÖÅ »´É°~É »É©ÉX«É Uà. ´ÉäùÉN«É A~ɶɩÉ
+¾Ó AnÉ©É ©É©ÉÇ{ÉÒ ´ÉÉlÉ Hùà±É Uà. `Hù Ê´ÉSÉÉù ´Éeà DeÉ AlÉùlÉÉ lÉ©ÉÉùÉ lÉn´É{ÉÉ SÉ©ÉlHÉùÉà ©ÉÉùÉ
lÉÉà ~ÉÉ©É.' ´É»lÉÖ »´É°~É »É©ÉW´ÉÉ Wà DeÉ Ê´ÉSÉÉù »´É°~É{Éà ¡ÉHÉʶÉlÉ Hùà Uà. §ÉNÉ´ÉÉ{É{ÉÉ lÉn´É +à÷±Éà
Hù´ÉÉ©ÉÉÅ +É´Éà lÉà »ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉù Uà, DeÉiÉ©ÉÉÅ Hà +Él©É»´É°~É »ÉÖyÉÒ {ÉWù X«É lÉÉà SÉ©ÉlHÉù ±ÉÉNÉà Hà
»ÉÚK©ÉlÉÉ Uà. +à÷±Éà Hà ¥ÉÉ §ÉÉ´ÉoÉÒ UÚ÷Ò [ÉÉ{ÉÒ ©ÉÉùÖÅ »´É°~É ~ÉiÉ lÉ©Éà Wà lÉ©ÉÉùÖÅ »´É°~É ¡ÉNÉ÷ H«ÉÖÈ Uà lÉà´ÉÖÅ
~ÉÖùÖºÉ{ÉÉ ´ÉSÉ{É{ÉÉ +´É±ÉÅ¥É{Éà ~ÉÉàlÉÉ{ÉÖÅ LÉùÖÅ »´É°~É W Uà. ©ÉÚ³ »´É°~É©ÉÉÅ G«ÉÉÅ«É §Éàq {ÉoÉÒ, H©ÉÇ{Éà ±É>{Éà
»É©ÉX«É Uà. ~ÉýÉÉlÉÉ~ÉÉÊq ¸ÉuÉ ¥ÉÉàyÉ°~É §ÉÚÊ©ÉHÉ §Éàq Uà. ¶ÉÖu ~ÉÊùiÉÉ©É ´Éeà Wà©É DeÉà AlÉùÖÅ UÖÅ lÉà©É
oÉ´ÉÉoÉÒ, HºÉÉ«ÉÉà{ÉÒ A~ɶÉÉÅlÉlÉÉ oÉ´ÉÉoÉÒ +{Éà H©ÉÇ{ÉÉà lÉà©É lÉ©ÉÉùÉ lÉn´É{ÉÉ r´«É, NÉÖiÉ, ~É«ÉÉÇ«É{ÉÒ +ÊlɶɫÉ
Aq«É +ÊlÉ¶É«É ©ÉÅq oÉ´ÉÉoÉÒ Wà +Él©É¥É³ ¡ÉNÉ÷ oÉÉ«É Ê{É©ÉdzlÉÉ{ÉÉ q¶ÉÇ{É HùÒ, lÉà{ÉÒ +qçÉÖlÉlÉÉ Xà>
Uà lÉàoÉÒ ~ÉÊùiÉÉ©ÉÉà{ÉÒ ¶ÉÖÊu oÉÉ«É Uà. ¡É»É}É oÉÉB UÖÅ. lÉ©ÉÉùÖÅ lÉn´É +à÷±Éà Hà +Él©Ér´«É,
15
+{ÉÅlÉ NÉÖiÉÉà{ÉÒ ¶ÉÖu q¶ÉÉ{ÉÖÅ §ÉÉW{É Uà. r´«É +{Éà »É©ÉWiÉ +É´ÉÒ l«ÉÉùà ¥ÉÒXà Ê´ÉSÉÉù +É´«ÉÉà Hà +{ÉÅlÉÉ
NÉÖiÉÉà{ÉÒ +qçÉÖlÉ +àHlÉÉ Uà +{Éà lÉà NÉÖiÉÉà{ÉÒ ¶ÉÎGlÉ Y´ÉÉà Uà, lÉà ¥ÉyÉÉÅ{ÉÉ ¶ÉùÒù lÉÉà ¾Éà´ÉÉ W Xà>+à {Éà?
Ê{É©Édz ~É«ÉÉÇ«É wÉùÉ ´«ÉGlÉ oÉ> ¶ÉÖu SÉàlÉ{ÉÉ{ÉÉ »~ÉÅq{ÉÉà lÉÉà +{ÉÅlÉÉ Y´ÉÉà, +à{ÉÉ +{ÉÅlÉÉ ¶ÉùÒù, +à÷±ÉÉ ¶ÉùÒù
wÉùÉ ©ÉÉùÉ »´É°~É{ÉÖÅ ©É{Éà q¶ÉÇ{É HùÉ´Éà Uà. `ÊW{É ~Éq ~ÉiÉ +É÷±ÉÉ©ÉÉÅW ù¾à Uà. £ùÒ ~ÉÉUÉà Ê´ÉSÉÉù +É´«ÉÉà
Ê{ÉW ~Éq +àHlÉÉ, §Éàq§ÉÉ´É {É¾Ó HÉÅ>.' [ÉÉ{É°~ÉÒ Hà ¶ÉùÒù lÉÉà ¥ÉùÉ¥Éù ~ÉiÉ Ê{ÉNÉÉàq{ÉÉ Y´É lÉÉà »ÉÉäoÉÒ
¡ÉHɶɩÉÉÅ ¾ÖÅ ©ÉÉùÉ lÉn´É{ÉÉà +{ÉÖ§É´É HùÒ HÞlÉHÞl«É ´ÉyÉÉùà §ÉÉùà H©ÉÔ H¾à´ÉÉ«É, lÉÉà +à ¶ÉùÒù{ÉÒ +Åqù H©ÉÇ
oÉÉB UÖÅ. Hà÷±ÉÉ ¾¶Éà? V«ÉÉùà Y´É Uà lÉÉà +ɾÉù, ʴɾÉù +{Éà
»ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉù HùlÉÉÅ HùlÉÉÅ HÉà>H +à´ÉÒ WN«ÉÉ+à Ê{ɾÉù +à mÉiÉà W°ùÒ ¾Éà«É. lÉÉà +É÷±ÉÒ WN«ÉÉ{ÉÒ
W´ÉÉ«É Hà V«ÉÉùà +É~ÉiÉ{Éà ~ÉÉàlÉÉ{Éà +à´ÉÖÅ ±ÉÉNÉà +É´ÉÉà +Åqù +{ÉÅlÉÉ Y´ÉÉà ¶ÉÖÅ +ɾÉù HùlÉÉÅ ¾¶Éà +{Éà
Ê´ÉSÉÉù lÉÉà ÊWÅqNÉÒ©ÉÉÅ ~ɾà±ÉÒ´ÉÉù ©É{Éà +É´Éà±ÉÉà +ɾÉù H«ÉÉÇ ~ÉUÒ Ê{ɾÉù HùlÉÉÅ +à ¶ÉÖÅ HÉhlÉÉÅ ¾¶Éà
Uà. +à Ê´ÉSÉÉù{ÉÉ DeÉiÉ{ÉÉ HÉùiÉà l«ÉÉÅ +àHÉOÉlÉÉ +{Éà ¥ÉÉNÉ-¥ÉNÉÒSÉÉ +{Éà ¾ù´ÉÉ £ù´ÉÉ{ÉÖÅ lÉÉà ¾Éà´ÉÖÅ W
¾Éà´ÉÉoÉÒ +Él©ÉÉ ´ÉyÉÉùà HàÊ{rlÉ oÉ´ÉÉoÉÒ HÅ>H WÖqÒ W Xà>+à. +à ¥ÉyÉÉÅ £ùlÉÉÅ ¾¶Éà lÉÉà Hà÷±ÉÉ ¥ÉÉNÉ ¥ÉNÉÒSÉÉ
XlÉ{ÉÉà »ÉÖLÉq +{ÉÖ§É´É +´É¶«É oÉÉ«É. ¥É³´ÉÉ{É~ÉiÉà ¾¶Éà? +à +ɾÉù Hà´ÉÉà ¾¶Éà? +à ʴɺ÷É Hà´ÉÒ ¾¶Éà?
~ÉýÉÉlÉÉ~É{ÉÒ +àHÉOÉlÉÉ oÉÉ«É lÉÉà +Él©ÉÉ{ÉÒ +Åqù +à Y´É Hà´ÉÉ ¾¶Éà? lÉÉà PÉiÉÉ PÉiÉÉ H±ÉÉHÉà WlÉÉÅ
HÅ>H »ÉÖLÉq +à´ÉÉ +Él©ÉÉ{ÉÉà +{ÉÖ§É´É oÉ> X«É. ùÂÉ. +É´ÉÉà Ê´ÉSÉÉù ¥ÉÉÂoÉÒ {É oÉ> ¶ÉHà, +à Ê´ÉSÉÉù
¶ÉÉ»mÉ{ÉÒ +Åqù H¾à´ÉÉ©ÉÉÅ +É´Éà Uà Hà »ÉÉà«É{ÉÒ +Åqù©ÉÉÅ W Hù´ÉÉ ~Éeà. lÉÉà +É´ÉÒ ùÒlÉà V«ÉÉùà Ê´ÉSÉÉù
+àH +iÉÒ{ÉÒ A~Éù HÅq©ÉÚ³{ÉÖÅ {ÉÉ{ÉÖÅ +à´ÉÖÅ HiÉ ±É>{Éà HùÉà l«ÉÉùà »ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉù ¶ÉÖÅ H¾à´ÉÉ«É +à »É©ÉWiÉ ~Éeà.
©ÉÖHÉà. lÉà÷±ÉÒ WN«ÉÉ{ÉÒ +Åqù +{ÉÅlÉÉ Ê{ÉNÉÉàq{ÉÉÅ Y´É Wà÷±ÉÒ »ÉÚK©ÉlÉÉ (sharpness) +à÷±ÉÉà yÉÉùqÉù
Uà. +É´ÉÖÅ ´ÉÉùÅ´ÉÉù »ÉÉŧɲ«ÉÉ ~ÉUÒ Ê´ÉSÉÉù +É´«ÉÉà Hà (pointed) +Él©ÉÉ oÉ´ÉÉà Xà>+à.
+àH {ÉÉ{ÉÉ HiÉ{ÉÒ +Åqù +{ÉÅlÉÉ Y´É ù¾àlÉÉ ¾Éà«É; Wà÷±ÉÉà ]ÒiÉÉà Ê´ÉSÉÉù +à÷±ÉÖÅ +Él©ÉÉ+à »ÉÚK©É
+{ÉÅlÉÉ Y´É +à÷±Éà Hà÷±ÉÉ Y´ÉÉà? lÉÉà +{ÉÅlÉ{ÉÒ oÉ´ÉÖÅ ~Éeà +{Éà +Él©ÉÉ Wà÷±ÉÉà »ÉÚK©É oÉÉ«É, +à÷±ÉÉ
´«ÉÉL«ÉÉ »É©ÉW´ÉÉ Ê´ÉSÉÉù HùlÉÉÅ ¥Éà mÉiÉ Êq´É»Éà lÉà ¥ÉÉ ~ÉqÉoÉÉâoÉÒ +à{Éà UÖ÷´ÉÖÅ ~Éeà lÉÉà W +àHÉOÉlÉÉ
+{ÉÅlÉ{ÉÖÅ »´É°~É WùÉH »É©ÉXiÉÖÅ. +{ÉÅlÉ{ÉÉà +{ÉÅlÉ©ÉÉà (concentrate) oÉÉ«É +{Éà +É´ÉÒ ùÒlÉà +àH W
§ÉÉNÉ WùÉH »É©ÉXiÉÉà Hà +{ÉÅlÉ +É´ÉÖÅ HÉà> ¶ÉHà. +à ~ÉqÉoÉÇ A~Éù +Él©ÉÉ SÉÉá÷Ò X«É lÉÉà +Él©É[ÉÉ{É oÉ«ÉÖÅ
´É»lÉÖ »´É°~É »É©ÉW´ÉÉ Wà DeÉ Ê´ÉSÉÉù Hù´ÉÉ©ÉÉÅ +É´Éà lÉà »ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉù Uà,
DeÉiÉ©ÉÉÅ »ÉÚK©ÉlÉÉ Uà. +à÷±Éà Hà ¥ÉÉ §ÉÉ´ÉoÉÒ UÚ÷Ò [ÉÉ{ÉÒ ~ÉÖùÖºÉ{ÉÉ ´ÉSÉ{É{ÉÉ
+´É±ÉÅ¥É{Éà ~ÉÉàlÉÉ{ÉÖÅ LÉùÖÅ »´É°~É »É©ÉX«É Uà.
16
+à©É H¾à´ÉÉ«É W. ´«ÉL«ÉÉ{É»ÉÉù 91©ÉÉÅ ~Éù©É HÞ~ÉÉ³Ö +{Éà +Él©É§ÉÉ´Éà HùÒ{Éà +à÷±Éà Hà +É ©ÉÉùÒ [ÉÉ{ÉÊJ«ÉÉ
qà´Éà ±ÉLÉà±ÉÖÅ Uà, `~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÉà »ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉù HùlÉÉÅ oÉ> ù¾Ò Uà, lÉÉà NÉ©Éà lÉà´ÉÉ HÉ©É HùlÉÉÅ oÉÉH {É W
Y´É{Éà +Él©É[ÉÉ{É oÉ> X«É Uà.' ±ÉÉNÉà, HÅ÷ɳÉà ~ÉiÉ {É +É´Éà. »ÉÅ»ÉÉù{ÉÉ HÉ©É HùlÉÉÅ
``´É»lÉÖ Ê´ÉSÉÉù y«ÉÉ´ÉlÉ, ~ÉÉ©Éà ©É{É Ê´É¸ÉÉ©É; ~ÉiÉ HÅ÷ɳÉà {É +É´Éà. +oÉÉÇlÉà V«ÉÉùà HÅ÷ɳÉà {ÉoÉÒ
ù»É»´ÉÉq{É »ÉÖLÉ A~ÉWà, +{ÉÖ§É´É lÉÉHÉà {ÉÉ©É.'' +É´ÉlÉÉà l«ÉÉùà »ÉÅ»ÉÉù{ÉÉ +à H©ÉÇoÉÒ +É~ÉiÉà UÚ÷Ò+à
Wà ´É»lÉÖ Uà, +à{ÉÉà Ê´ÉSÉÉù HùlÉÉÅ HùlÉÉÅ DeÉ UÒ+à. [ÉÉ{ÉÒ NÉ©Éà lÉà´ÉÉ H©ÉÇ{ÉÉà §ÉÉàNÉ´É÷Éà HùlÉÉÅ ¾Éà«É
y«ÉÉ{É©ÉÉÅ W>+à lÉÉà ©É{É ¶ÉÉÅlÉ oÉÉ«É, ù»É»´ÉÉq{É »ÉÖLÉ lÉÉà ©ÉÉà÷à §ÉÉNÉà +à ©ÉÉ{ÉÊ»ÉH ùÒlÉà G«ÉÉùà«É oÉÉHlÉÉ
A~ÉWà, +Él©ÉÉ{ÉÉ +{É֧ɴÉ{ÉÉà ù»É SÉLÉÉ«É. +à{Éà W {ÉoÉÒ. ¶ÉÉùÒÊùH ùÒlÉà B©Éù{ÉÉ HÉùiÉà >Ê{r«ÉÉà HqÉSÉ
+Él©É[ÉÉ{É H¾Ò+à, +Él©ÉÉ{ÉÉà »ÉÉKÉÉlHÉù ~ÉiÉ +à{Éà ʶÉÊoÉ±É oÉÉ«É ~ÉiÉ +Él©ÉÉ{ÉÖÅ ¥É³´ÉÉ{É~ÉiÉÖÅ +à´ÉÖÅ {Éà
W H¾à´ÉÉ«É Uà. +à´ÉÖÅ W ¾Éà«É. ~Éù©É HÞ~ÉÉ³Ö qà´É{ÉÒ q¶ÉÉ Xà>+à Hà
»ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉùoÉÒ V«ÉÉùà ´ÉÉùÅ´ÉÉù DeÉ DeÉ AlÉùlÉÉ 35 ÊH±ÉÉà ~ÉiÉ ´ÉW{É {ÉoÉÒ +à©É{ÉÖÅ, UlÉÉÅ +ÉÎl©ÉH
W>+à l«ÉÉÅ +àH Ê´ÉSÉÉù +à +É´Éà Uà, `+ÉWà ©Éá ¥É¾Ö ¶ÉÎGlÉ{ÉÉà Hà÷±ÉÉà ¡ÉHÉ¶É Uà! »ÉÅ»ÉÉù{ÉÒ HÉà>~ÉiÉ ÊJ«ÉÉ
DeÉiÉoÉÒ Ê´ÉSÉÉù H«ÉÉâ'. `©ÉÉùÉoÉÒ ¥É¾Ö DeÉà Ê´ÉSÉÉù HùlÉÉÅ Xà HÅ÷ɳÉà {É +É´ÉlÉÉà ¾Éà«É +{Éà »ÉÉoÉà q¶ÉÇ{É
oÉ«ÉÉà' +à +Él©ÉÉ ¥ÉÉà±Éà Uà. l«ÉÉÅ Ê´ÉSÉÉù Hù{ÉÉùÉà ©ÉÉà¾{ÉÒ«É H©ÉÇ{ÉÉà KÉ«É Hùà±ÉÉà ¾Éà«É, lÉÉà {ÉIÒ ©ÉÉ{ÉXà
~ÉqÉoÉÇ `+Él©ÉÉ' ~ÉHe©ÉÉÅ +É´Éà Uà. ¥ÉÒX Ê´ÉSÉÉùoÉÒ Hà V«ÉÉùà V«ÉÉùà Wà Wà H©ÉÇoÉÒ HÅ÷ɳÉà +É´«ÉÉ ´ÉNÉù{ÉÒ
©É{É oÉÉHÒ X«É l«ÉÉùà ©ÉÉoÉÉ]ÓH ¶É¥q ¥ÉÉà±ÉÉ«É Uà Wà ÊJ«ÉÉ oÉÉ«É Uà +à H©ÉÇ ©ÉÅq oÉÉ«É Uà, Ê{ÉWÇùÉ©ÉÉÅ
+{Éà +Él©ÉÉ{ÉÉà Ê´ÉSÉÉù HùlÉÉÅ ©É{É V«ÉÉùà ¶ÉÉÅlÉ oÉÉ«É X«É Uà +{Éà ©É{É V«ÉÉùà »ÉÉ´É ¶ÉÉÅlÉ ~ÉeÒ X«É Uà
Uà l«ÉÉùà ¶ÉÉÅÊlÉ{ÉÉà +{ÉÖ§É´É oÉÉ«É Uà. l«ÉÉùà lÉà{Éà l«ÉÉùà +Él©ÉÉ »É©ÉÉÊyÉ©ÉÉÅ W ¾Éà«É Uà +oÉ´ÉÉ +Él©ÉÉ{ÉÉà
ÊSÉÅlÉ´É{É-©É{É{É H¾Ò+à UÒ+à. +Él©ÉÉ A~Éù W Ê´ÉSÉÉù »ÉÉKÉÉlHÉù Hùà Uà.
HùÒ+à lÉÉà ËSÉlÉ´É{É-©É{É{É Uà +à©É H¾à´ÉÉ«É ~ÉiÉ ~Éù ~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÉ V«ÉÉùà Ê´ÉSÉÉù HùÒ+à UÒ+à l«ÉÉùà
~ÉqÉoÉÇ{ÉÒ A~Éù ~ÉiÉ NÉ©Éà lÉà´ÉÉ Ê´ÉSÉÉù HùÉà +{Éà ©É{É{Éà ©É{É HÅ÷É³Ò X«É Uà, oÉÉHÒ X«É Uà, lÉiÉÉ´É ±ÉÉNÉà
»ÉÖLÉ A~ÉWà lÉÉà +àW H¾Ò¶É Hà ÊSÉÅlÉ´É{É-©É{É{É Hùà±ÉÖÅ Uà lÉÉà H«ÉÖÅ HÉùiÉ Uà? +Él©ÉÉ +à ~ÉqÉoÉÇ{Éà HÉÅ ùÉNÉ
Uà. +à÷±Éà ~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÒ »ÉÉoÉà Wà HÉÅ> ÊJ«ÉÉ Hù´ÉÉ©ÉÉÅ §ÉÉ´Éà LÉáSÉà Uà +oÉ´ÉÉ wàºÉ §ÉÉ´Éà. +à{ÉÉoÉÒ UÚ÷´ÉÉ{ÉÉà
+É´Éà Uà +à©ÉÉÅ lÉÒµÉ +à´ÉÉ ùÉNÉ Hà wàºÉ Xà {É ¾Éà«É, ¥É¾ÖW ¡É«Él{É Hùà Uà +{Éà lÉn´É{ÉÉ ¥ÉÉàyÉ{ÉÒ, ~ÉqÉoÉÇ{ÉÒ
»ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉù HùlÉÉÅ HùlÉÉÅ HÉà>H +à´ÉÒ WN«ÉÉ+à W´ÉÉ«É Hà V«ÉÉùà +É~ÉiÉ{Éà
~ÉÉàlÉÉ{Éà +à´ÉÖÅ ±ÉÉNÉà +É´ÉÉà Ê´ÉSÉÉù lÉÉà ÊWÅqNÉÒ©ÉÉÅ ~ɾà±ÉÒ´ÉÉù ©É{Éà +É´Éà±ÉÉà Uà. +à
Ê´ÉSÉÉù{ÉÉ DeÉiÉ{ÉÉ HÉùiÉà l«ÉÉÅ +àHÉOÉlÉÉ ¾Éà´ÉÉoÉÒ, +Él©ÉÉ ´ÉyÉÉùà HàÊ{rlÉ
oÉ´ÉÉoÉÒ HÅ>H WÖqÒ W XlÉ{ÉÉà »ÉÖLÉq +{ÉÖ§É´É +´É¶«É oÉÉ«É.
17
»É©ÉWiÉ {É ¾Éà´ÉÉoÉÒ +É LÉáSÉlÉÉiÉÒ SÉɱ«ÉÉ W Hùà Uà HÉà> ~ÉiÉ »ÉÅH±~É - Ê´ÉH±~É ´ÉNÉù{ÉÖÅ, HÉà>~ÉiÉ
Uà. V«ÉÉùà +Él©ÉÉ{ÉÉà Ê´ÉSÉÉù Hù´ÉÉ©ÉÉÅ +É´Éà lÉÉà ©É{É §ÉÉ´É´ÉNÉù{ÉÉà, +Él©ÉÉ £GlÉ Xà«ÉÉ Hùà Uà, Xi«ÉÉ
¡É£Ùα±ÉlÉ +{Éà ¶ÉÉÅlÉ oÉÉ«É Uà. Hùà Uà, +à´ÉÖÅ ©ÉÉùÖÅ »´É°~É Uà +à Y´É{Éà +{É֧ɴɩÉÉÅ
+Él©ÉÉ{ÉÉà Ê´ÉSÉÉù HùlÉÉ {É +É´Éeà lÉÉà `¾ÖÅ +Él©ÉÉoÉÒ +É´Éà Uà.
Ê´ÉSÉÉù HùÖÅ UÖÅ. +É ~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÉà ¾ÖÅ +Él©ÉÉoÉÒ Ê´ÉSÉÉù ¾´Éà +à÷±ÉÒ lÉÉà +É~ÉiÉ{Éà »É©ÉWiÉ ~ÉeÒ Uà Hà
HùÖÅ UÖÅ.' +Él©ÉÉoÉÒ Ê´ÉSÉÉù HùÉà l«ÉÉùà +à÷±ÉÉà lÉÉà HÉà>~ÉiÉ XlÉ{ÉÉ Ê´É§ÉÉ´É ´ÉNÉù{ÉÒ Wà q¶ÉÉ Uà +à
Ê´ÉSÉÉù Hù´ÉÉà Xà>+à Hà Ê{ÉùÉNÉÒ, ´ÉÒlÉùÉNÉÒ +à´ÉÉ q¶ÉÉ ©É{Éà Xà>+à Uà +{Éà +à q¶ÉÉ ±ÉÉ´É´ÉÉ ©ÉÉ÷à Wà
+Él©ÉÉoÉÒ ùÉNÉ ~ÉiÉ {É HùÉ«É, wàºÉ ~ÉiÉ {É HùÉ«É +{Éà HÅ> Ê´ÉSÉÉùÉà{ÉÉ ´É©É³ +à +÷HÉ´ÉlÉÉ +÷HÉ´ÉlÉÉ
~ÉUÒ Wà Hù´ÉÖÅ ¾Éà«É lÉà ¥ÉyÉÖÅ HùÉ«É, +É ¥Éà SÉÒW H«ÉÉÇ lÉà SÉIù©ÉÉÅ DeÉ AlÉùÒ W´ÉÉ«É Uà. +à©ÉÉÅoÉÒ V«ÉÉùà
´ÉNÉù. ~ÉUÒ qÖ&LÉ ±ÉÉNÉà W Hà©É? +{Éà §ÉÚ±É oÉ> X«É, UÚ÷Ò{Éà {ÉÒSÉà W>+à UÒ+à l«ÉÉùà DeÉiÉ{ÉÒ +Åqù +àH
ùÉNÉ Hà wàºÉ oÉ> X«É lÉÉà KÉ©ÉÉ~É{ÉÉ, §ÉÚ±ÉoÉÒ ùÉNÉ oÉ> ¶ÉÉÅÊlÉ{ÉÉà, +É{ÉÅq{ÉÉà +{É֧ɴÉ, W°ù W°ù +É~ÉiÉ{Éà
NÉ«ÉÉà ©ÉÉ£Ò ©ÉÉNÉÖÅ UÖÅ, KÉ©ÉÉ ©ÉÉNÉÖÅ UÖÅ. oÉÉ«É Uà. +É ¡ÉHÉùà +ÉÎl©ÉH Ê´ÉSÉÉùoÉÒ »ÉqÃNÉÖùÖ{ÉÉ
V«ÉÉùà +É~ÉiÉÉ +Él©ÉÉ{ÉÉà +l«ÉÅlÉ ¶ÉÖu +à´ÉÉà ¥ÉÉàyÉ{ÉÉ, +à÷±Éà Hà »ÉlÉøÉÖlÉ{ÉÉ ÊSÉÅlÉ{É-©É{É{ÉoÉÒ Y´É
+{ÉÖ§É´É oÉÉ«É, l«ÉÉùà LÉ¥Éù ~Éeà Hà +©ÉÖH KÉiÉÉà +{ÉàH ¡ÉHÉù{ÉÉ Ê´É§ÉÉ´É +{Éà ~Éù§ÉÉ´É©ÉÉÅoÉÒ UÚ÷lÉÉà
»ÉÖyÉÒ, +©ÉÖH Ê©ÉÊ{É÷Éà »ÉÖyÉÒ +Él©ÉÉ{ÉÉ ¶ÉÖu r´«É{ÉÉà ©Éá UÚ÷lÉÉà »´É§ÉÉ´É lÉù£ WlÉÉà X«É Uà. +Él©É§ÉÉ´É©ÉÉÅ
+{ÉÖ§É´É Hùà±ÉÉà Uà. Wà´ÉÖÅ ©ÉÉùÖÅ »´É°~É ©ÉÉùÉ [ÉÉ{É©ÉÉÅ, DeÉà AlÉùà Uà ~ÉUÒ +àHÉOÉ oÉÉ«É Uà +{Éà +Él©É´ÉÒ«ÉÇ
+{É֧ɴɩÉÉÅ ©É{Éà ©É³à±ÉÖÅ Uà +à´ÉÖÅ W »´É°~É +à Ê»Éu ¶ÉÖu +Él©ÉÉ lÉù£ £Éàù´ÉÉ«É Uà. ¾´Éà +Él©ÉÉ {ÉÉ©É{ÉÉ
§ÉNÉ´ÉÉ{É{ÉÖÅ Uà +{Éà +©ÉÖH qÉàºÉ »ÉʾlÉ Hà´É³Ò ~ÉqÉoÉÇ{ÉÉà ©ÉÖL«É~ÉiÉà Wà NÉÖiÉ Uà lÉà [ÉÉ{É NÉÖiÉ Uà. [ÉÉ{É
§ÉNÉ´ÉÉ{É{ÉÖÅ Uà. qÉàºÉ»ÉʾlÉ +à÷±Éà Hà SÉÉù +PÉÉÊlÉ NÉÖiÉ +LÉÅe~ÉiÉà »£ÙùÉ«É©ÉÉ{É ù¾à, +à÷±Éà [ÉÉ{É ÊJ«ÉÉ
H©ÉÇ »ÉʾlÉ Hà´É³Ò §ÉNÉ´ÉÉ{É Uà +à÷±ÉÉà +à©É{ÉÉà qÉàºÉ SÉɱ«ÉÉ W Hùà. HÅ>H{Éà HÅ>H XiÉ´ÉÉ{ÉÒ ÊJ«ÉÉ {É SÉɱÉà
H¾Ò+à. +É ~ɾà±ÉÉÅ »É©ÉWiÉoÉÒ, Ê´ÉSÉÉù HùÒ{Éà lÉÉt¶«É +à´ÉÖÅ ¥É{ÉÒ W {É ¶ÉHà. »ÉÚK©É +à´ÉÉ Ê{ÉNÉÉàq{ÉÉ Y´É ¾Éà«É
(visualize) oÉÉ«É Uà Hà HÅ>H +É´ÉÖÅ, HÅ>H +É{ÉÉ Hà ~ÉUÒ »É´ÉÉÇoÉÇ Ê»Éu{ÉÉ qà´É±ÉÉàH{ÉÉ ASSÉ NÉÖiÉ´ÉnÉÉ
Wà´ÉÖÅ +{Éà ~ÉUÒ ´ÉºÉÉâ WlÉÉÅ Wà ¡ÉHÉùà »ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉùÉàoÉÒ (quality){ÉÉ qà´É Hà Wà+Éà ¥ÉÒX §É´Éà ©ÉÉàKÉà W´ÉÉ{ÉÉ
DeÉ AlÉùlÉÉ W>+à +à©É{ÉÖÅ Wà ~Éù©É ¶ÉÖu »´É°~É Uà, +à ¥ÉyÉÉ{ÉÒ [ÉÉ{É ÊJ«ÉÉ +LÉÅe~ÉiÉà SÉɱɴÉÉ{ÉÒ Uà.
»ÉÅ»ÉÉù{ÉÒ HÉà>~ÉiÉ ÊJ«ÉÉ HùlÉÉÅ Xà HÅ÷ɳÉà {É +É´ÉlÉÉà ¾Éà«É +{Éà »ÉÉoÉà q¶ÉÇ{É
©ÉÉà¾{ÉÒ«É H©ÉÇ{ÉÉà KÉ«É Hùà±ÉÉà ¾Éà«É lÉÉà +à H©ÉÇ ©ÉÅq oÉÉ«É Uà, Ê{ÉWÇùÉ©ÉÉÅ X«É Uà.
©É{É V«ÉÉùà »ÉÉ´É ¶ÉÉÅlÉ ~ÉeÒ X«É Uà l«ÉÉùà +Él©ÉÉ{ÉÉà »ÉÉKÉÉlHÉù Hùà Uà.
18
¾´Éà ʴɧÉÉ´É©ÉÉÅoÉÒ DeÉ AlÉùlÉÉ AlÉùlÉÉ »´É§ÉÉ´É©ÉÉÅ ´ÉÒ«ÉÇ{Éà ¥É³´ÉÉ{É~ÉiÉà »£ÝùÉ«É©ÉÉ{É Hù´ÉÖÅ ~Éeà. ~ÉiÉ §ÉÚ±É
NÉ«ÉÉ +oÉ´ÉÉ lÉn´É{Éà ~ÉHe´ÉÉ ©ÉÉ÷à DeÉ AlÉ«ÉÉÇ lÉÉà [ÉÉ{É PÉiÉÒ´ÉÉù +à´ÉÒ oÉlÉÒ ¾Éà«É Uà Hà +©ÉÖH »lÉù (level)
ÊJ«ÉÉ lÉÉà SÉɱ«ÉÉ W Hù´ÉÉ{ÉÒ Uà. ¾´Éà ~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÖÅ V«ÉÉÅ {ÉÒ {ÉÒSÉà ~ɾÉáS«ÉÉ ~ÉUÒ ¶ÉÉÅÊlÉ {Éà +É{ÉÅq{ÉÉà +{É֧ɴÉ
+´É±ÉÅ¥É{É {ÉoÉÒ +{Éà [ÉÉ{É »´É§ÉÉ´ÉÒ +à´ÉÉà +Él©ÉÉ oÉ> NÉ«ÉÉ ~ÉUÒ Y´É »É©ÉWà ¾´Éà ¥ÉyÉÖÅ ©É³Ò NÉ«ÉÖÅ Uà,
+à [ÉÉ{É{ÉÉà A~É«ÉÉàNÉ Hù¶Éà +à WN«ÉÉ+à ~ÉÉàlÉà ~ÉÉàlÉÉ{Éà +ÉNɳ ¶ÉÖÅ Hù´ÉÉ Wà´ÉÖÅ Uà? +à÷±Éà +É~ÉiÉÉà ¥ÉyÉÉ{ÉÉà
XiÉ´ÉÉ{ÉÉà A~É«ÉÉàNÉ Hù¶Éà. lÉÉà l«ÉÉÅ +Él©ÉÉ{ÉÖÅ ´ÉÒ«ÉÇ ±ÉKÉ +à ù¾à´ÉÉà Xà>+à Hà V«ÉÉÅ »ÉÖyÉÒ Hà´É³[ÉÉ{É {É
»´É§ÉÉ´É{Éà »É©ÉW´ÉÉ{Éà ©ÉÉ÷à »£ÝùÉ«É©ÉÉ{É oÉÉ«É Uà. ¡ÉNÉ÷à l«ÉÉÅ »ÉÖyÉÒ DeÉ AlÉùlÉÉ W´ÉÉ{ÉÖÅ Uà.
Wà©É Wà©É »ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉùoÉÒ DeÉ AlÉùÒ+à UÒ+à ``lÉ©ÉÉùÉ lÉn´É{ÉÉ SÉ©ÉlHÉùÉà ©ÉÉùÉ »´É°~É{ÉÉà ¡ÉHɶÉ
l«ÉÉùà »É´ÉÇ Ê´É§ÉÉ´ÉoÉÒ ùʾlÉ~ÉiÉà »´É§ÉÉ´É©ÉÉÅ W>+à Hùà Uà.''
+{Éà ~ÉUÒ [ÉÉ{É{ÉÉà Wà APÉÉe oÉÉ«É, +{Éà [ÉÉ{É{ÉÉà lÉ©ÉÉùÖÅ ©ÉÚ³§ÉÚlÉ lÉn´É ¶ÉÖÅ? ~Éù©É ¶ÉÖu +Él©ÉÉ +à
A~É«ÉÉàNÉ oÉÉ«É +à ´ÉÒ«ÉÇ{ÉÖÅ »£ÝùÉ«É©ÉÉ{É~ÉiÉÖÅ Uà. §ÉNÉ´ÉÉ{É{ÉÖÅ ¶ÉÖu lÉn´É Uà. +à lÉn´É ¶ÉÖÅ Hùà Uà? ©ÉÉùÉ
[ÉÉ{É{ÉÉà +l«ÉÅlÉ ¥É³´ÉÉ{É +à´ÉÉà A~É«ÉÉàNÉ ¥ÉÒWà »´É°~É{ÉÖÅ ©É{Éà q¶ÉÇ{É HùÉ´Éà Uà, +à÷±Éà Hà ¾ÖÅ +Él©ÉÉ
¥ÉyÉàoÉÒ ¾÷Ò `¾ÖÅ W +à lÉn´É UÖÅ, [ÉÉlÉÉrº÷É ¾ÖÅ UÖÅ' UÖÅ. Hà´ÉÉà UÖÅ? ©ÉÉùÉ »´É°~É{ÉÖÅ ©É{Éà l«ÉÉÅ §ÉÉ{É oÉÉ«É Uà.
+{Éà ~ÉÉàlÉà ~ÉÉàlÉÉ{ÉÉ »´É°~É{Éà ʴɶÉàºÉ~ÉiÉà +Éà³LÉ´ÉÉ©ÉÉÅ ~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÉ Ê´ÉSÉÉùÉà +ÉàUÉ oÉlÉÉ X«É l«ÉÉùà DeÉ
Wà÷±ÉÖÅ ¥É³ Hùà Uà +oÉ´ÉÉ +Él©ÉÉ{ÉÒ ¶ÉÖulÉÉ lÉù£ AlÉù´ÉÉ{ÉÒ ¡ÉÊJ«ÉÉ ´ÉyÉlÉÒ X«É. ~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÉ Ê´ÉSÉÉùÉà
Wà÷±ÉÖÅ ¥É³ Hùà Uà +à +à{ÉÉ ´ÉÒ«ÉÇ{ÉÖÅ »£ÝùÉ«É©ÉÉ{É~ÉiÉÖÅ. l«ÉÉùà W +ÉàUÉ oÉÉ«É V«ÉÉùà ~Éù~ÉqÉoÉÇ ¡Él«Éà{ÉÉ
+ÅlÉùÅNÉ©ÉÉÅ W´ÉÉ{ÉÉà +§«ÉÉ»É oÉ> WlÉÉÅ ©É{É +É»ÉÎGlɧÉÉ´É Hà ©ÉÉྦྷÉÉ´É +ÉàUÉ oÉ«ÉÉ ¾Éà«É.
lÉà lÉù£ »É¾àWà h³à Uà +{Éà oÉÉàeÉ ´ÉLÉlÉ »ÉÖyÉÒ{ÉÒ +É»ÉÎGlÉ Hà ©ÉÉྦྷÉÉ´É +ÉàUÉ oÉ«ÉÉ +à©É H¾Ò+à Hà
practice oÉ> X«É lÉÉà ~ÉUÒ HÅ> ]É]ÖÅ Hù´ÉÖÅ ~ÉelÉÖÅ l«ÉÉNÉ +{Éà ´ÉäùÉN«É ´ÉyÉÒ NÉ«ÉÉ +à©É H¾Ò+à ¥ÉyÉÖÅ +àH
{ÉoÉÒ. +àH´ÉÉù Deà AlÉùÒ{Éà +É´Éà±ÉÉ UÒ+à, lÉÉà ¥ÉÒY W Uà. +É ùÒlÉà +É processoÉÒ +É §É´É{ÉÒ +Åqù
´ÉÉù +à÷±ÉÉà »É©É«É {ÉoÉÒ ±ÉÉNÉlÉÉà. ~ɾà±ÉÒ ´ÉÉù Wà÷±ÉÉ W +©ÉÖH ¾q »ÉÖyÉÒ{ÉÉ +{É֧ɴÉÉà +É~ÉiÉ{Éà W°ù oÉÉ«É
Deà NÉ«ÉÉ UÒ+à +à÷±ÉÉ Deà »ÉÖyÉÒ W´ÉÉ ©ÉÉ÷à ¥ÉÒY +{Éà 100% LÉÉmÉÒ oÉÉ«É Hà +É~ÉiÉÉà +Él©ÉÉ +à
´ÉÉù WùÉH oÉÉàeÒH ©É¾à{ÉlÉoÉÒ ~ɾÉáSÉÒ ¶ÉHÉ«É Uà. ~ÉiÉ Ê»Éu »´É°~É Uà +{Éà +à q¶ÉÉ +©ÉÖH §É´É{ÉÒ +Åqù ©É{Éà
+à{ÉÉoÉÒ ´ÉyÉÉùà DeÉ>©ÉÉÅ ~ÉÉUÖÅ W´ÉÖÅ ¾Éà«É lÉÉà £ùÒoÉÒ +´É¶«É ¡ÉÉ~lÉ oÉ> ¶ÉHà Uà.
+Él©ÉÉoÉÒ Ê´ÉSÉÉù HùÉà l«ÉÉùà +à÷±ÉÉà lÉÉà Ê´ÉSÉÉù Hù´ÉÉà Xà>+à Hà Ê{ÉùÉNÉÒ,
´ÉÒlÉùÉNÉÒ +à´ÉÉ +Él©ÉÉoÉÒ ùÉNÉ ~ÉiÉ {É HùÉ«É, wàºÉ ~ÉiÉ {É HùÉ«É. Xà §ÉÚ±É
oÉ> X«É lÉÉà KÉ©ÉÉ~É{ÉÉ, §ÉÚ±ÉoÉÒ ùÉNÉ oÉ> NÉ«ÉÉà ©ÉÉ£Ò ©ÉÉNÉÖÅ UÖÅ, KÉ©ÉÉ ©ÉÉNÉÖÅ UÖÅ.
19
§ÉNÉ´ÉÉ{É©ÉÉÅ qÉàºÉ Hà ʴɧÉÉ´É {ÉoÉÒ +à Ê´ÉSÉÉùlÉÉÅ UlÉÉÅ +NÉ©«É, +NÉÉàSÉù +à´ÉÉà Wà ~ÉqÉoÉÇ +à G«ÉÉùà«É
~ÉÉàlÉà qÉàºÉ Hà ʴɧÉÉ´ÉoÉÒ ~ÉÉUÉà ´É³à Uà. ¾´Éà ~ÉÉàlÉÉ{Éà XiÉà±ÉÉà {ɾÉàlÉÉà. +à ~ÉqÉoÉÇ{Éà ¾´Éà Hà´ÉÒ ùÒlÉà Xi«ÉÉà?
qÉàºÉ{ÉÖÅ HÉùiÉ ¶ÉÖÅ Uà? ~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÖÅ Ê{ÉÊ©ÉnÉ +àW ÊW{Éà¹Éù{ÉÉÅ Wà HÉÅ> lÉn´ÉÉà Uà, lÉà lÉn´ÉÉà{ÉÉà +l«ÉÅlÉ
+Él©ÉÉ ©ÉÉ÷à qÉàºÉ Uà, +à W +à{ÉÉ Ê´É§ÉÉ´É{ÉÖÅ HÉùiÉ DeÉiÉoÉÒ Ê´ÉSÉÉù Hù´ÉÉoÉÒ. +à Ê´ÉSÉÉù Hù´ÉÉ{ÉÉ HÉùiÉà
Uà. `~Éù{ÉÒ »ÉÉoÉà ©ÉÉùà ¶ÉÖÅ ~ÉÅSÉÉlÉ! +à{ÉÉà Aq«É Wà´ÉÉà lÉ©ÉÉùÉ »´É°~É{ÉÉà ¡ÉHÉ¶É oÉÉ«É Uà. +à÷±Éà >¹Éù Hà´ÉÉ
Uà +à §É±Éà §ÉÉàNÉ´Éà. ©ÉÉùÉà Aq«É ¾ÖÅ §ÉÉàNÉ´ÉÖÅ UÖÅ, Uà +à »ÉÉSÉÉ +oÉÇ©ÉÉÅ +Éà³LÉÉ«É Uà. »ÉlÉÃ~Éù©ÉÉl©ÉÉ{ÉÒ
©ÉÉùÉà +Él©ÉÉ Xà«ÉÉ Hùà Uà.' +à »É©ÉX«É Uà lÉÉà +à »ÉÉSÉÒ +Éà³LÉÉiÉ r´«Éà HùÒ{Éà, yÉ©ÉàÇ, NÉÖiÉà, ±ÉKÉiÉà
XlÉ{ÉÉà ~ÉÖùÖºÉÉoÉÇ ~ÉiÉ +É~ÉiÉÉoÉÒ »É¾X»É¾W oÉÉ«É HùÒ{Éà +{ÉàH WÖqÒ WÖqÒ ùÒlÉà »ÉÉSÉÖÅ >¹ÉùlÉn´É ¶ÉÖÅ Uà
Uà. G«ÉÉùàH +àH´ÉÉù »ÉÚK©É Ê´ÉSÉÉùoÉÒ DeÉ AlÉùÒ lÉà +{Éà lÉà{Éà »É©ÉW{ÉÉù Uà lÉà `¾ÖÅ' UÖÅ +{Éà ~ÉUÒ `¾ÖÅ'
NÉ«ÉÉ ~ÉUÒ, +{«ÉoÉÉ {ɾÓ! mÉiÉ ±ÉÉàH{ÉÉ {ÉÉoÉ ¶ÉÖu ~ɱÉ÷Éà LÉÉ>{Éà »É©ÉX«É Uà Hà, `¾ÖÅ' lÉà qà¾yÉÉùÒ {ɾÓ.
+Él©É°~É §ÉNÉ´ÉÉ{É Uà. §ÉNÉ´ÉÉ{É{ÉÉ lÉn´É +à÷±Éà Wà »É©ÉWà Uà lÉà lÉn´É ~ÉÉàlÉà W `+Él©ÉÉ Uà', +Él©ÉÉ Hà
+Él©É»´É°~É »ÉÖyÉÒ {ÉWù X«É lÉÉà SÉ©ÉlHÉù ±ÉÉNÉà Uà Wà [ÉÉ{É»´É°~É Uà, [ÉÉlÉÉ Uà, rº÷É Uà +à´ÉÉà ¾ÖÅ UÖÅ. +à{Éà
Hà ©ÉÉùÖÅ »´É°~É ~ÉiÉ lÉ©Éà Wà´ÉÖÅ lÉ©ÉÉùÖÅ »´É°~É ¡ÉNÉ÷ H«ÉÖÈ ¾´Éà DeÉ ÊSÉÅlÉ´É{É{ÉÉÅ HÉùiÉà »ÉlÉà +à´ÉÉ ~Éù©ÉÉl©ÉÉ{ÉÖÅ
Uà lÉà´ÉÖÅ W Uà, ©ÉÚ³ »´É°~É©ÉÉÅ G«ÉÉÅ«É HùlÉÉÅ G«ÉÉÅ«É »´É°~É »É©ÉX«É Uà +{Éà l«ÉÉùà +ÉýÉ«ÉÇ oÉÉ«É Uà. ©ÉÉùÉ©ÉÉÅ
§Éàq {ÉoÉÒ. +{Éà ~Éù©ÉÉl©ÉÉ©ÉÉÅ HÉÅ> HùlÉÉÅ HÉÅ> £ùH {ÉoÉÒ; £ùH
´ÉÒlÉùÉNÉ §ÉNÉ´ÉÅlÉÉà+à Wà HÉÅ> lÉn´É HÂÉÅ Uà +à ¾Éà«É lÉÉà £GlÉ H©ÉÇ{ÉÉà. ¥ÉùÉ¥Éù DeÉiÉoÉÒ V«ÉÉùà
lÉn´É «ÉoÉÉoÉÇ ùÒlÉà »É©ÉX«É +{Éà ~ÉUÒ Wà÷±ÉÉ DeÉ lÉn´É{ÉÖÅ ÊSÉÅlÉ{É Hùà±ÉÖÅ Uà l«ÉÉùà +à lÉn´É{ÉÒ +Åqù We
DeÉ +à{ÉÒ +Åqù ClÉùÒ ¶ÉHÉlÉÖÅ ¾Éà«É lÉÉà ~ÉUÒ +à +{Éà SÉàlÉ{É ¥ÉÅ{Éà ~ÉqÉoÉÇ{ÉÒ +l«ÉÅlÉ »ÉÚK©É ùÒlÉà XiÉHÉùÒ
lÉn´É SÉ©ÉlHÉù HùÒ +{Éà ¶ÉÖÅ ¥ÉlÉÉ´Éà Uà? lÉÉà H¾à, oÉ´ÉÉoÉÒ ¾´Éà H©ÉÇ +à÷±Éà ¶ÉÖÅ +à ~ÉiÉ +l«ÉÅlÉ »~ɺ÷~ÉiÉà
`©ÉÉùÉ »´É°~É{ÉÉà ¡ÉHÉ¶É Hùà Uà.' +oÉÉÇlÉà ¾ÖÅ HÉàiÉ UÖÅ? »É©ÉX> NÉ«ÉÖÅ Uà. ¾´Éà ©ÉÉùÉ +{Éà ©ÉÉàKÉ ´ÉSSÉà, +Él©ÉÉ
Hà´ÉÉà UÖÅ? ©ÉÚ³ »´É°~É ©ÉÉùÖÅ Hà´ÉÖÅ Uà? +{ÉÅlÉHɳoÉÒ +{Éà ~Éù©ÉÉl©ÉÉ{ÉÒ ´ÉSSÉà HÉà> +ÅlÉù Uà W {ɾÓ, £GlÉ
±É> +l«ÉÉù »ÉÖyÉÒ +Él©ÉÉ{Éà G«ÉÉùà«É +Éà³LÉÒ ¶ÉG«ÉÉ Wà HÉÅ> +ÅlÉù ¾Éà«É lÉÉà lÉà H©ÉÇ{ÉÖÅ Uà +{Éà +à H©ÉÇ KÉ«É
{ÉoÉÒ. +LÉÅe~ÉiÉà, Ê{ÉùÅlÉù, +àH »ÉàH{e{ÉÉÅ Ê´ÉKÉà~É Hà´ÉÒ ùÒlÉà oÉÉ«É +à 100% LÉ¥Éù Uà. +à÷±Éà Hà £GlÉ
´ÉNÉù +à +Él©ÉÉ »ÉÉoÉà {Éà »ÉÉoÉà +{ÉÅlÉHɳoÉÒ ¾Éà´ÉÉ »É©É«É{ÉÉà W »É´ÉÉ±É Uà, +à{ÉÉoÉÒ ´ÉyÉÉùà HÉÅ> {ɾÓ.
~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÉ Ê´ÉSÉÉùÉà +ÉàUÉ oÉlÉÉ X«É l«ÉÉùà BeÉ AlÉù´ÉÉ{ÉÒ ¡ÉÊJ«ÉÉ ´ÉyÉlÉÒ
X«É. ~Éù~ÉqÉoÉÇ{ÉÉ Ê´ÉSÉÉùÉà l«ÉÉùà W +ÉàUÉ oÉÉ«É V«ÉÉùà ~Éù~ÉqÉoÉÇ ¡Él«Éà{ÉÉ
+É»ÉÎGlɧÉÉ´É Hà ©ÉÉྦྷÉÉ´É +ÉàUÉ oÉ«ÉÉ ¾Éà«É.
{ÉÉáyÉ & ~ÉÚV«É¸ÉÒ{ÉÉ `KÉ©ÉÉ~É{ÉÉ'{ÉÉ Ê´É´ÉàSÉ{ÉÉà{ÉÖÅ +É »ÉÅÊKÉ~lÉ »´É°~É +{É{«É ~ÉÊù´ÉlÉÇ{É{ÉÉ lÉÅmÉÒ Ê´É§ÉÉNÉ wÉùÉ +É´Éù´ÉÉ©ÉÉÅ +É´«ÉÖÅ Uà.
20
Hetp³eÞeer keÀer Dece=leJeeefCe
$eÝCeevegyebOe
Þeer ieg© kesÀ Òeefle ³eefo me®®es DeLe&ceW me®®eer YeeqkeÌle GlHeVe nes lees peerJe keÀes efve½e³e ner yeej yeej DeueewefkeÀkeÀ
DevegYeJe nesles nQ Deewj GmekeÀes efJeéeeme neslee nw efkeÀ efpevekeÀes Jen Yepe jne nw Jes Deelce%eeveer meodieg© nQ~ leye DeeeqlcekeÀ
Òesce keÀer me®®eer mecePe Deeleer nw Deewj pewmes pewmes DeeeqlcekeÀ oMee ye{leer peeleer nw leye meJe&mJe DeHe&Celee keÀer F®íe
GlHeVe nesleer nw~
*otmejer lejHeÀ Þeer ieg© Yeer Ssmes MegYe $eÝCeevegyebOe mes keÀjves kesÀ keÀesF& keÀejCe nw Deewj Jees otj keÀjves ®eeefn³es~ efkeÀvleg
yebOes nesles nw~ $eÝCeevegyebOe mes SkeÀ ner J³eeqkeÌle yebOee nes ³en lees Jees mece]pekeÀj Ie=Cee ³ee eflejmkeÀej keÀe YeeJe veneR jnlee~ ]
mebYeJe veneR nw~ efMe<³e eqpelevee yebOee nw Glevee ieg© Yeer yebOes nesles peiele kesÀ ueesie efpemes oes<e keÀnles nw Gmes Ssmes ieg© Deelcee keÀe
nQ~ Deewj peye lekeÀ efMe<³e keÀe $eÝCe ®etkeÀlee ve keÀj os leye DeeJejCe keÀnleW nQ, efpemes Jes efvekeÀeue mekeÀles nQ, efvekeÀueJee
lekeÀ ieg©peer keÀneR pee veneR mekeÀles~ ieg© kesÀ Heeme osves kesÀ efueS mekeÀles nQ~ Deye peye ieg© keÀer oes<e ¢efä veneR nesleer lees efMe<³e
mebmeej keÀe keÀesF& HeoeLe& lees nw veneR ke̳eesbefkeÀ Gve meye keÀe lees H³eeje ner ueielee nw~ DeLee&le meYeer oes<e Jeeues efMe<³e keÀes ieg©
l³eeie efkeÀ³ee nw~ GvekesÀ Heeme lees DeodYetle %eeve ner nw~ lees $eÝCe peye ®eenleW nQ lees Jees ieg© keÀes ke̳ees veneR ®eensiee? ³en Yeer
®etkeÀeves kesÀ efueS GvnW Jener %eeve osvee He[lee nw~ efJe®eejves ³eesi³e nw~
*$eÝCeevegyebOe kesÀ Go³e JeMe GvekeÀes Yeer efMe<³e kesÀ Òeefle ³en mecHetCe& ceeie& Dee½e³e&keÀejer ceeie& nw~ ³en keÀnvee ieuele
keÀesceue YeeJe nesles nQ~ veneR nesiee efkeÀ ³es cees#e keÀe ceeie& Òesce keÀe ceeie& nw~
DeefOekeÀ YeJeeW kesÀ $eÝCeevegyebOe nw lees ³eesi³e eqMe<³e kesÀ efpeme *efMe<³e keÀe mJe³eb kesÀ Òeefle Òesce ÒeJeen osKe ef®eÊe ceW
ÒekeÀej kesÀ YeeJe nw lees GmekesÀ Òeefle ieg© keÀes Yeer Jewmes ner YeeJe ÒemeVelee nesleer nw Deewj $eÝCe keÀes ®etkeÀeves kesÀ efueS Deevebefole
jnleW nQ~ efMe<³e keÀes osKekeÀj Gvns Yeer Deevebo-Deevebo cenmetme nesles nQ~ JeW efMe<³e keÀes DeveskeÀ ÒekeÀej mes, keÀYeer Òeieì ©He
neslee nw Deewj Jees peerJe peuoer Deeies yeæ{s Ssmee ue#³e Yeer mes lees keÀYeer DeÒeieì©He mes efMe<³e kesÀ Þes³e kesÀ efue³es meeLe
jnslee nw~ oskeÀj mene³elee keÀjles nQ~
n]peejes oes<e Mee³eo efMe<³e ceW nw lees ieg© keÀes SkeÀ Yeer oes<e, ³es ieg© keÀer SkeÀ Keeefme³ele keÀnW, efJeMes<elee keÀnW efkeÀ keÀYeer
oes<e ©He ceW ve]pej veneR Deelee nw efkeÀvleg Deelcee keÀes DeeJejCe JeW Òel³e#e ©He mes efMe<³ekeÀes yeesOe oskeÀj DeveskeÀ oes<e otj keÀjles
21
nQ DeLeJee Deeies ye{eles nQ~ nce meyekeÀes Mele ÒeefleMele Ssmee jnm³e ³egkeÌle iegHle %eeve keÀe oeve Yeer Fmeer ceW meceeJesMe
DevegYeJe nesiee ner ~ keÀesF& peye nces keÀnlee nw efkeÀ DeeHekeÀe ³es nes peelee nw~
oes<e nw lees nce keÀnWies efkeÀ veneR Ssmes lees veneR nw~ DeveskeÀ YeJe peerJe keÀes peye lekeÀ mJe³eb DevegYeJe veneR nesiee leye lekeÀ
keÀer Deeole kesÀ keÀejCe ³es ®eb®eue peerJe Gme yeele keÀes ceeveves kesÀ Deelcee keÀer keÀF& yeeleW ceeveves ceW veneR Dee³eWieer ke̳eeWefkeÀ efkeÀleves
efueS lew³eej veneR neslee~ ner YeJeeW kesÀ pees mebmkeÀej Heæ[s ngS nQ GmekesÀ keÀejCe DeHeveer ¢{
meodieg© Gmes keÀns efkeÀ ³es legcneje oes<e nQ lees Heueì keÀj ceev³eleeDees keÀes íesæ[keÀj Deueie ÒekeÀej mes mees®eves keÀes lew³eej
keÀnWies efkeÀ veneR DeeHekeÀes Ssmee ueielee nw, cegPeceW lees ³en oes<e veneR nesles~ Fme ÒekeÀej peye ieg© iegHle ©He mes ceoo keÀjleW nQ
peje Yeer veneR nw~ peye Ssmes mebpeesie GlHeVe nesles nw leye peerJe leye Gmeces efme×eble%eeve Yeer neefpej nes peelee nw~ Deelcee kesÀ
Devepeeve jnlee nw Deewj ieg© oes<e otj keÀj osles nw~ efMe<³e keÀes meeLe related %eeve efme×eble %eeve nw DeLee&led ceneJeerj keÀer
peye Helee ®euelee nw efkeÀ efkeÀleves ner YeJeeW mes efJe<e³e - keÀ<ee³e ÜeoMeebieer ceW pees %eeve Yeje ngDee nw Jees %eeve meledHeg©<e kesÀ
ceW pees Feq®íle cebolee nes veneR jner Leer, meodieg© keÀer ke=ÀHeemes Heefj®e³e ceW nesves keÀer Jepen mes Meem$e keÀe DeO³e³eve efkeÀ³es
GvekesÀ Heefj®e³e ceW Dee³es efyevee, GvekesÀ kegÀí keÀns efyevee efkeÀ ³en efyevee Yeer DeJeM³e ÒekeÀì neslee nw~ ³en Jeeke̳e DeYeer ceeveves ceW
íes[es lees Yeer Jees oes<e ie³ee nw~ leye Gmes Deblejmes Denes! Denes! veneR Dee³esiee Hejbleg keÀF& ueesie Ssmes neWies pees DeO³e³eve efkeÀ³es
Þeer meodieg© neslee nw~ efyevee Yeer mecePe mekeÀles nQ~ keÀnves keÀe DeeMe³e ³en nw efkeÀ ³es
meodieg© efMe<³e kesÀ oes<e GvekeÀes keÀnles veneR nQ Hejbleg GvekesÀ meye DevegYeJe Je®eve nw~ keÀneR mes Heæ{ keÀj ³ee megve keÀj veneR
ue#e ceW meye kegÀí neslee nw~ efpeleveer - efpeleveer YeeqkeÌle nesieer keÀnW~ Meem$e keÀe %eeve Fme ÒekeÀej menpelee mes neefpej neslee
oes<e efkeÀmeer keÀes keÀns efyevee, efkeÀmeer Yeer ÒekeÀej keÀe Heg©<eeLe& nw~ Dee®eej %eeve celeueye ®eeefj$e~ pewmes pewmes peerJe keÀes Deelcee
efkeÀ³es efyevee efvekeÀue peeles nQ~ ieg© efMe<³e keÀer mene³elee keÀjles keÀer ¬eÀceMeë mecePe Deeves ueieleer nw efHeÀj Òeleerefle Deeleer nw,
nQ Hejbleg efMe<³e keÀes ceeuetce He[ves veneR osles~ Jes De¢M³e GmekesÀ yeeo Deelcee keÀes efkeÀme ÒekeÀej behave keÀjvee
ªHe mes mene³elee keÀjles nQ~ efMe<³e keÀes peye ceeuetce Heæ[lee ®eeefn³es, Deelcee keÀes ke̳ee keÀjvee ®eeefn³es Deewj ke̳ee veneR
nw leye ieg© keÀer cenÊee efJeMes<e-efJeMes<e mecePe ceW Deeleer nw~ keÀjvee ®eeefn³es, Ssmeer peye mecePe Dee³esieer lees efHeÀj peerJe pees
*Gmecesb efme×eble %eeve, efJeJeskeÀ %eeve, Dee®eej %eeve Deewj keÀjves pewmee nw Jees keÀjsiee Deewj pees veneR keÀjves pewmee nw Jees
n]peejes oes<e Mee³eo efMe<³e ceW nw lees ieg© keÀes SkeÀ Yeer oes<e, oes<e ©He ceW ve]pej veneR
Deelee nw efkeÀvleg Deelcee keÀes DeeJejCe keÀjves kesÀ keÀesF& keÀejCe nw Deewj Jees otj keÀjves
®eeefn³es~ efkeÀvleg Jees mece]pekeÀj Ie=Cee ³ee eflejmkeÀej keÀe YeeJe veneR jnlee~ ]
22
íesæ[ osiee~ Deelcee kesÀ HeefJe$e nesves ceW yeeOee GlHeVe nes Ssmes veneR, Deelcee Hej nesleer nw~ FvekesÀ Deboj kegÀí Deueie nw Ssmee
keÀejCeeW keÀes otj keÀjvee ®eeefj$e nw~ nceeje Deelcee {tb{ ueslee nw - ³ener lees %eeve ngDee, Deelcee keÀer
*Ssmes $eÝCeevegyebOe ceW efme×eble %eeve, efJeJeskeÀ %eeve, mecePe Heæ[er~ leye confidence yeæ{lee peelee nw efkeÀ ³ener
Dee®eej %eeve Deewj jnm³e³egkeÌle iegHle %eeve keÀe oeve mel³e nw~ yeueJeeve Þe×e keÀe veece ner mec³ekeÀ oMe&ve nw~ cegPes
meceeJesMe neslee nw~ DevegYeJe mes ceeuetce Heæ[e nw efkeÀ ³en Heg©<e Del³eble me®®es nwb,
iegHle %eeve keÀe celeueye nw Deelcee keÀer Deblej Mewueer~ GvekesÀ Heeme %eeveer Deelcee nw Deewj cesje Deelcee Yeer Ssmee ner nes
Deelcee ceW keÀce& efkeÀme ÒekeÀej kesÀ nQ Deewj keÀce& ke̳ee keÀjles nQ, jne nw - ³en mec³ekedÀ %eeve Deewj oMe&ve nw~
³en yegef× mes nce veneR mecePe mekeÀles~ keÀF& YeJeeW kesÀ $eÝCeevegbyeOe mec³ekedÀ ®eeefj$e Deeves ceW meeueeW ueie peeles nQ~ Mee³eo SkeÀ
kesÀ keÀejCe meodieg© kesÀ Òeefle peye Òesce keÀe ÒeJeen yeæ{lee nw ³en ³ee oes YeJe Yeer efvekeÀue pee³eW keÀF& ueesieeW keÀes ceeuetce Yeer ve nes
SkeÀ ner keÀejCe mes peerJe keÀes iegHle %eeve neslee nw~ efkeÀ ®eeefj$e ke̳ee nw? efo#ee uesvee, Je´le - leHe Deeefo keÀjvee,
*Fve meye keÀe ueeYeÒeo HeefjCeece ³en Deelee nw efkeÀ Jen yee¿e ®eeefj$e nw efpememes Deblej ®eeefj$e Deelee nw~ Deelcee
efMe<³e keÀe Òesce Deewj Þe×e keÀe YeeJe yeueJeeve ©He mes DeHeves mJeYeeJe ceW efmLej nes Jener me®®ee ®eeefj$e nw - Deelcee
Deeies yeæ{lee nw Deewj DeHe&Celee keÀe megKe©He Go³e keÀe ®eeefj$e nw~
Deelee nw~ Deye efpevnW Deelcee kesÀ yeejs ceW kegÀí Yeer ceeuetce ner veneR Ssmes
pewve oMe&ve kesÀ meYeer efme×eble Fmeer ceW Dee peeles nQ~ Òesce npeejeW ueesie keÀnles nQ efkeÀ nce ®eeefj$e keÀe Heeueve keÀjles nQ~
nw Jen mec³ekeÀ%eeve nw~ J³eJenej ceW meecevesJeeues J³eeqkeÌle keÀes mebmeej kesÀ pe[ HeoeLees&keÀes De®íer lejn mebYeeue keÀj jKeles nQ
GvekesÀ ®ensjs mes Hen®eeve mekeÀleW nQ Hejbleg Deelce ÒeeHle ieg© Jees osn keÀe ®eeefj$e nw~ Deelcee kesÀJeue %eelee - ¢äe jns lees Jees
keÀes GvekesÀ ®ensjs mes ³ee osn mes Hen®eevevee veneR neslee nw~ peye #eeef³ekeÀ ®eeefj$e nw~ ³en ®eeefj$e peye lekeÀ mecePe ceW veneR Deelee
peye %eeveer Heg©<e efceueles nQ leye JeemleJe ceW Jes %eeveer Heg©<e leye lekeÀ mebmeej kesÀ pees ceesn kesÀ HeoeLe& nw Jees ncekeÀes HejsMeeve
nQ? GvekeÀes Deelcee efceuee nw? Deelcee kewÀmee nw? Deelcee keÀjles nQ~ GvekeÀe l³eeie keÀjvee Heæ[lee nw~ DeveskeÀ ÒekeÀej kesÀ
keÀer ³eLee&Le me®®eer mecePe ³ener lees %eeve nw~ pewmes pewmes %eeveer Je´le, leHe, l³eeie-Jewjei³e ³en meye meeOeve Yeer ®eeefj$e keÀnueeleW
Heg©<e kesÀ meeLe meceeiece yeæ{lee peelee nw Jewmes ¢efä osn Hej nQ Hejbleg ³es ®eeefj$e cees#e keÀe keÀejCe veneR yeveles~
pewmes pewmes %eeveer Heg©<e kesÀ meeLe meceeiece yeæ{lee peelee nw Jewmes ¢efä osn Hej veneR,
Deelcee Hej nesleer nw~ FvekesÀ Deboj kegÀí Deueie nw Ssmee nceeje Deelcee {tb{ ueslee
nw - ³ener lees %eeve ngDee, Deelcee keÀer mecePe Heæ[er~
23
ieg© kesÀ Deelcee keÀes osKe keÀj Ssmee ueies efkeÀ Deelcee Ssmee nesles leYeer ³eLee&Le DeHe&Celee nw Deewj leYeer Jees HeÀueerYetle
nw Deewj cegPes cesjs Deelcee keÀe efJekeÀeme kewÀmes keÀjvee nw GmekeÀer nesleer nw~
³eLee&Le mecePe Dee³es lees Deelcee kesÀ ®eeefj$e keÀer Meg©Deele nw~ DeHe&Celee Oeerjs Oeerjs develop nesleer jnleer nw~ pewmes
peye Deelcee ieg© kesÀ Deelcee pewmee nes peelee nw Jees DeHe&Celee pewmes DeHe&Celee nesleer peeleer nw, Jewmes Jewmes ceve, Je®eve Deewj
keÀer HetCe&lee nw~ keÀe³ee ieg©osJe kesÀ DeeOeerve nes keÀj menpe ©He mes yelee&Je keÀjles
Deye Òesce ceW J³eJeneefjkeÀ GoenjCe Yeer nce ues mekeÀles nQ~ nQ~ ³en yeele yengle ner mecePeves pewmeer nw efkeÀ Hetje peiele Oece&
peye efkeÀmeer keÀer meieeF& nesleer nw leye kewÀmes YeeJe jnles nQ, Meeoer keÀjlee nw~ Oece& keÀYeer keÀjves keÀe veneR neslee yeefukeÀ kegÀí
nesleer nw leye kewÀmes YeeJe nesles nQ? meye kegÀí SkeÀ SkeÀ keÀj efJeMes<e ÒekeÀej keÀer ef¬eÀ³ee keÀjves mes Oece& DeHeves DeeHe neefpej
kesÀ DeHe&Ce keÀjW lees ³eneb Òesce ner veneR, Þe×e Deewj DeHe&Celee Yeer neslee peelee nw~ ueesie ef¬eÀ³ee keÀes Oece& ceeveles nQ~ Oece& lees
nw~ Meg©Deele ceW ueesie DeHevee meye kegÀí osves keÀes lew³eej nesles nQ DeelceekeÀe behaviour nw pees ef¬eÀ³ee kesÀ control ceW nes
Hejbleg me®®es Òesce keÀer mecePe ve nesves mes mJeeLe& Deeies Dee peelee ner veneR mekeÀlee~ Jen lees Deboj ceW mes menpelee mes Òeieì neslee
nw Deewj yeeo ceW efHeÀj jeie ceW peerJe DeìkeÀ peelee nw~ nw~ yegef× kesÀ control keÀer ³en yeele veneR nw~ Deueie Deueie
meodieg© kesÀ Òeefle me®®es Òesce keÀer DevegYetefle nesves kesÀ yeeo Òesce ÒekeÀej kesÀ ceb$e, ceeuee, Hetpee, Je´le - leHe keÀjles nQ Jees ef¬eÀ³ee nw
Deewj Þe×e yeæ{leer nw leye yengle mece³e kesÀ yeeo DeHe&Celee keÀer Deewj ef¬eÀ³ee Jees lees keÀce& nw, keÀce& nw lees keÀce& keÀes Yeesievee Heæ[lee
efmeef× nesleer nQ DeLee&led DeHe&Celee Go³e ceW Deeleer nw~ nw Deewj Yeesieles nQ lees JeneB ve³ee keÀce& yebOeve neslee nw~ Oece& keÀer
*JeOe&ceeve meceefkeÀle Le³eer, ìeues efceL³eeYeeme; ÒeeeqHle kesÀ efueS DeveskeÀ ÒekeÀej keÀer ef¬eÀ³ee nesleer nw~
Go³e Lee³e ®eeefj$evees, Jeerlejeie Heo Jeeme ~ peerJe keÀes ceeuetce Yeer veneR Heæ[lee efkeÀ keÀye meJe&mJe ieg©
efMe<³e ceve, Je®eve Deewj keÀe³ee ieg© kesÀ HeefJe$e ®ejCees keÀes DeHe&Ce keÀj efo³ee ~ Gmes ueielee nw efkeÀ Gmeves kegÀí Yeer
ceW DekeÀHeìYeeJe mes DeHe&Ce keÀj oslee nw~ ³eLee&Le ue#e ceW veneR efo³ee yeefukeÀ ieg© kesÀ Heeme mes ceQ ues jne ntB~ yengle mece³e
neslee nw efkeÀ DeHeves ceve, Je®eve Deewj keÀe³ee Òeefle ieg©osJe kesÀ yeeo ceeuetce Heæ[lee nw efkeÀ ceQ uetì ie³ee~ JeemleJe ceW Ssmee
keÀer ®esäe efkeÀmeer Yeer ÒekeÀej keÀer nes efHeÀj Yeer GmekesÀ Ëo³e ner nw, Fme ÒekeÀej uetì peeves ceW Yeer Depeye ÒekeÀej keÀe Deevebo
keÀer ienjeF& ceW DeeMebkeÀe, kegÀMebkeÀe, efJeYeeJe GlHeVe veneR Deelee nw~
Hetje peiele Oece& keÀjlee nw~ Oece& keÀYeer keÀjves keÀe veneR neslee ~ Oece& lees DeelceekeÀe
behaviour nw pees ef¬eÀ³ee kesÀ control ceW nes ner veneR mekeÀlee~ Jen lees Deboj ceW mes
menpelee mes Òeieì neslee nw~ yegef× kesÀ control keÀer ³en yeele veneR nw~
24
ieg©osJe kesÀ DeeefOeve nes peeves kesÀ yeeo peerJe DeHeveer yegef× mes efKeueleer nw leye ¬eÀceMeë yegef× keÀer DeHe&Celee, Ëo³e keÀer
®eueevee ®eens lees Yeer ®eueleer veneR~ yegef× keÀe mece&HeCe peye nes DeHe&Celee Deewj F®íe keÀer DeHe&Celee nesleer nw~ Fmemes p³eeoe
peelee nw leye mener DeLe& ceW Òesce efkeÀ³ee keÀnueelee nw~ Deewj Þe×e DeHeves ceve kesÀ meeLe, Je®eve kesÀ meeLe, keÀe³ee kesÀ meeLe megieg©
pewmes pewmes yeueJeeve nesleer nw leye Ëo³e keÀer DeHe&Celee nesleer nw~ efkeÀmeer Yeer ÒekeÀej mes yelee&Je keÀjs lees Yeer peerJe keÀes MebkeÀe,
efHeÀj Ëo³e GvekeÀe nes peelee nw~ DeHe&Celee Del³eble - Del³eble kegÀMebkeÀe veneR Deeleer~ Fme ÒekeÀej ieg© keÀer keÀesF& Yeer ®esäe kesÀ
keÀefþve nw efpemes ÒeeHle keÀjves ceW Mee³eo SkeÀeoe YeJe Yeer efvekeÀue yeejs ceW efkebÀef®ele Yeer efJekeÀuHe ve Dee³es leYeer DeHe&Celee me®®eer
peelee nw~ DeHe&Celee keÀer ³en oMee ®eeefn³es Ssmee K³eeue Deelee keÀnueeleer nw~ leYeer Jees HeÀueerYegle nesleer nw DeLeJee Deelcee
nw~ efpeme ÒekeÀej 10Jeer ceW yesìe Heeme nes peelee nw lees ceeuetce keÀer ÒeeeqHle keÀe yeueJeeve keÀejCe neslee nw~ leye ner Deelcee kesÀ
nw efkeÀ keÀewvemeer faculty ceW peeves Jeeuee nw, college ceW Deboj mHebove nes leye ieg© keÀes DeHe&Ce nes mekeÀles nQ~
keÀewve mes subject uesves Jeeuee nw~ Fme ÒekeÀej Fme YeJe ceW *DeHe&Celee kesÀ YeeJe Devegmeej Þeer ieg© keÀer iegHle ³ee
DeHe&Celee keÀe ef®e$e mHeä nes pee³es Hejbleg ÒekeÀì nesves ceW osj Òeieì mene³e efceueleer nw, GmekesÀ Heerís Yeer $eÝCeevegyebOe keÀe
ueiesieer~ DeHe&Celee Deeleer nw leye F®íe meceefHe&le nes peeleer efme×eble DeJeM³e jne nw~
nw~ cesjer F®íe mes kegÀí Yeer veneR nes mekeÀlee, ieg© keÀer F®íe pewve oMe&ve kesÀ DeueeJee otmejs oMe&veesb ceW Ssmee megvee nesiee
mes pees nes Jees cegPes cebpetj nw DeLee&led yegef×, Ëo³e Deewj F®íe efkeÀ efMe<³e peneB DeìkeÀlee nw JeneB ieg© Gmes mHeMe& keÀjkesÀ yeue
keÀer complete DeHe&Celee nesleer nw, leye %eeve, oMe&ve Deewj osves Deeles nQ~ kegÀí DeodYetle Ssmee DevegYeJe peerJe keÀes neslee
®eeefj$e keÀer mebHetCe& SkeÀlee nesleer nw, jlve$e³e keÀer Swke̳elee nesleer nw DeLeJee DeeYeeme neslee nw~ efpeme ÒekeÀej swimming
nw DeLeJee kesÀJeue%eeve Òeieì neslee nw~ pool ceW ueæ[keÀe Heeveer ceW peeves mes [jlee nw, teacher
ncekeÀes Meem$e kesÀ ³eeo jKes ngS MeyoeW keÀes megveves keÀer OekeÌkeÀe ceejs efHeÀj neLe-HeebJe efnueeves ueielee nw~ Fme ÒekeÀej
Deeole nw Deewj Gve MeyoeW keÀes keÀesF& yeesues lees %eeveer keÀnueelee keÀYeer keÀYeer efkeÀmeer keÀejCeJeMe ieg© Ssmes yeve peeles nw efkeÀ
nw Deewj ³eefo ve yeesues lees De%eeveer keÀnueelee nw~ Hejbleg MeyoeW efMe<³e ³eefo Deeies ve yeæ{ mekeÀlee nes leye Deueie Deueie ®e¬eÀ
kesÀ DeLe& keÀes digest efkeÀ³ee nw ³ee veneR Jees ceeuetce ner Hej ieg© mHeMe& keÀj kesÀ peerJe keÀes Deeies yeæ{eles nQ~ ³en meyekeÀe
veneR neslee~ Fme ÒekeÀej Òesce-Þe×e Deewj DeHe&Celee De®ís cegK³e eqme×eble $eÝCeevegbyeOe keÀe nw~
ieg© keÀer keÀesF& Yeer ®esäe kesÀ yeejs ceW efkebÀef®ele Yeer efJekeÀuHe ve Dee³es leYeer DeHe&Celee
me®®eer keÀnueeleer nw~ leYeer Jees HeÀueerYegle nesleer nw DeLeJee Deelcee keÀer ÒeeeqHle keÀe
yeueJeeve keÀejCe neslee nw~
In the previous issue, we read about the (iii) Mohaniya (©ÉÉà¾{ÉÒ«É) karma
differentiating qualities of 'soul' and 'matter' (iv) Antaray (+ÅlÉùÉ«É) karma
and about achieving stability of the soul. We Soul is affected the most, among these,
also discussed briefly as to how bondage of by Mohaniya karma.
karma is created.
Here we discuss the different types of AGHATI KARMAS : These are:
karmas. There are infinite types of karmas
(i) Ayushya (+É«ÉÖº«É) karma (life span)
but Vitraag Bhagwants have simplified them
(ii) Naam ({ÉÉ©É) karma (name)
into two broad categories – the"Ghati (PÉÉlÉÒ)
(iii) Gotra (NÉÉàmÉ) karma (family) and
Karmas" and the "Aghati (+PÉÉlÉÒ) Karmas".
(iv) Vedaniya (´Éàq{ÉÒ«É) karma (bodily
Ghati means which mar/bind/affect the soul
diseases, afflictions)
and harm its qualities or to put it in simple
words mask or envelop its true qualities.
Awareness and functioning of the karmas
Since Ghati Karmas are the result of soul's
only can enlighten one to overcome their
own actions, their effect has to be borne by
effect on soul, resulting in soul attaining it’s
the soul. Aghati karmas are related to the
true state .
body and the body has to bear its fruits.
Both these categories are further
GYANAVARNIYA & DARSHANAVARNIYA
subdivided into four types each.
KARMA
As the name suggests, Gyanavarniya
GHATI KARMAS : These are
is avaran (= cover) on Gyan (knowing) and
(i) Gyanavaraniya ([ÉÉ{ÉÉ´ÉùiÉÒ«É) karma
Darshanavarniya is avaran (= cover) on
(ii) Darshanavaraniya (q¶ÉÇ{ÉÉ´ÉùiÉÒ«É) karma Darshan (seeing or perceiving). The first
…. Avaran literally means a "covering". two Ghati karmas are karmas which mar or
26
mask the two primary qualities of the soul instead of the (imperishable) soul.
viz. ‘Gyan’(Knowing) and ‘Darshan’(seeing Presence of this karma strongly influences
or perceiving). Gyan is the precise and one not only for one life time but continuously
complete knowledge of anything whereas for several lifetimes. Unless one comes under
how the same is perceived is Darshan. Going the refuge of a Self Realised Soul or Atma
through a book, with pages being flipped Gyani, Mohniyakarma or ages old delusion
can provide an overall view and not missing cannot be removed. Learning the process
even a word can yield complete picture. The from an experienced soul, one can begin
former situation indicates “Darshan” and the cancellation of this karma.
latter, “Gyan”. Inability to understand what Mohniyakarma is of two types -
one is reading or repeatedly forgetting what "Darshan (q¶ÉÇ{É) Mohaniya" and "Charitra
one has read is indicative of layers of karma (SÉÉÊùmÉ) Mohaniya". Darshan Mohaniya is
on one's Gyan. misunderstanding one substance for another
Likewise inability to recollect our dreams i.e believing own existence through body.
can be considered as an example of layers Darshan Mohaniya causes Charitra
of karma on Gyan, whereas if an individual Mohaniya, which means performing all
says, I could follow what was happening but actions or behaving in accordance with
could not see anything indicates layers of such (mis)understanding. For example, we
karma on Darshan. all experience that in spite of our belief and
conscious effort not to get angry, we do get
MOHANIYA KARMA angry. In spite of believing to have acquired
"Moh" (©ÉÉà¾) means delusion. In spirituality, an understanding that "I am soul and not
it is also known as "bhram" or "mithyatva". the body"(indicating absence of Darshan
The effect of this karma leads one to believe Mohniya karma), the soul is unable to stay
untrue, incorrect or even opposite of the reality in its original state or form, the way it is
as truth. Simply stated, red color is seen as supposed to be. This is Charitra Mohniya
yellow. Similarly, an individual perceives karma.
own existence due to the (perishable) body Till the time an individual gains true
Unless one comes under the refuge of a Self Realised Soul or Atma
Gyani, Mohniyakarma or ages old delusion cannot be removed.
Learning the process from an experienced soul, one can begin
cancellation of this karma.
27
knowledge and understanding of the truth or negative or desires, feels or thinks about
and the soul remains in its true state which anything, karma is formed. And where there
may take up to one, two or more lifetimes, is no bhaav or no desire, then the old karmas
the Charitra Mohniya karmas clouding the get discharged or cancelled. If an individual
soul will keep becoming active resulting in practices this for 6-12 months, then one will
delusory behavior. Justifying such behavior surely realize how karma is getting formed.
or one’s faults is Agyan or ignorance leading It is our own bhaav which bind us to karmas.
to more and more karmas being added. Also, actions performed in accordance with
For e.g, a murderer will justify that the bhaav form karmas. Conversely, where there
person he killed deserved to be killed etc. is no bhaav, there is no creation of karma.
If however, he does not justify his behavior
but accepts it as the result of his past karma AGHATHI KARMAS
and seeks forgiveness, undertakes genuine These four karmas (Ayushya, Naam,
heartfelt penance then that karma goes into Gotra, Vedaniya) are related to the body and
cancellation. are independent of our bhaav.
28
out even after one has achieved Ultimate want to remain in the Blissful state and so
Knowledge or Keval Gyan. For example, one on", then all the karmas that have been
has to live as long as his lifespan (Ayushya) formed previously will start getting cancelled.
gets completed. The Naam, Gotra and It is an easy process and it is surely possible
Vedaniya karma also have to be borne until to realise the soul within a short time after
one's body is living. Even Lord Mahavir had this practice. This means that karmas can be
to bear or tolerate the various difficulties cancelled.
(A~É»ÉNÉÇ) inflicted on him. This does not lead to permanent
cancellation in a short span but partial
GETTING RID OF KARMAS cancellation does occur and subsequently
The simplest way to get rid of the karmas complete cancellation will happen. With
is through bhaav. If one knows how karmas experience, in say 6 months to 5 years, one
are formed then by the reverse process one can definitely realize that the right Path lead
can rid them…! If everyday for an hour, one by Mahavir is being followed.
does the bhaav (§ÉÉ´É) that “I don’t wish to
create new sansar bhaav”, “I don’t want to be Aum Shanti: Shanti: Shanti
angry”, “I don’t want to be greedy, egoistic,
cunning” and instead does the bhaav (§ÉÉ´É) To be continued…………
If everyday for an hour, one does the bhaav that “I don’t wish to
create new sansar bhaav”, “I don’t want to be angry, greedy, egoistic,
cunning” and instead does the bhaav that "I am the soul, I want to
remain in the Blissful state", then all the karmas that have been
created previously will start getting cancelled.
Note: This translation and edited version of Param Pujya Pappaji’s Discourse is done by the Editorial
Team of Ananya Parivartan.
29
Wä{É yÉ©ÉÇ{ÉÉà ~ÉNÉoÉÉù
y«ÉÉ{É
SkeÀeûe ef®evlee efvejesOees O³eeveced Uà.'' Ê{É«É©É»ÉÉù©ÉÉÅ HÖÅqHÅÖqÉSÉÉ«ÉÇ+à HÂÖÅ Uà, ``y«ÉÉ{É
lÉl´ÉÉoÉÇ »ÉÚmÉ©ÉÉÅ ¾Êù§ÉrY+à «ÉÉàNÉ{ÉÒ ´«ÉÉL«ÉÉ©ÉÉÅ +à ©ÉÉàKÉ ©ÉÉ÷à +Ê{É´ÉÉ«ÉÇ Uà.'' ¥ÉyÉÒ ÊJ«ÉÉ+Éà wÉùÉ
(1) ©É{É, ´ÉSÉ{É +{Éà HÉ«ÉÉ{ÉÒ ¡É´ÉÞÊnÉ{ÉÉà Ê{ÉùÉàyÉ y«ÉÉ{É »ÉÖyÉÒ ~ɾÉáSÉÒ ¶ÉHÉ«É Uà. ©ÉÉàKÉ ©ÉÉ÷à A~ÉÉqà«É
+à÷±Éà «ÉÉàNÉ HÂÉà Uà. (2) «ÉÉàNÉ +à÷±Éà Wà Wà ÊJ«ÉÉ+Éà Uà. y«ÉÉ{É wÉùÉ W H©ÉÇ{ÉÒ Ê{ÉWÇùÉ oÉÉ«É. lÉ~ÉoÉÒ H©ÉÇ{ÉÒ
©ÉÉàKÉ lÉù£ ±É> X«É Hà »É¾É«ÉH ¥É{Éà lÉà{Éà y«ÉÉ{É HÂÖÅ Ê{ÉWÇùÉ oÉÉ«É. ¥ÉÉ lÉ~ÉoÉÒ +ÉÅlÉÊùH lÉ~É »ÉÖyÉÒ
Uà. (3) y«ÉÉ{É{ÉÉà +oÉÇ µÉlÉ, lÉ~É, W~É, ~ÉÚX, ~ÉÉc, W´ÉÉ«É Uà. ©É¾É´ÉÒù »´ÉÉ©ÉÒ+à »ÉÉeÉ¥ÉÉù ´ÉºÉÇ »ÉÖyÉÒ
»´ÉÉy«ÉÉ«É +à©É Wä{É q¶ÉÇ{É©ÉÉÅ ´«ÉÉ~ÉH +oÉÇ Uà. Wä{É yÉ©ÉÇ HÉA»ÉNNÉ©ÉÉÅ y«ÉÉ{É H«ÉÖÈ. +ÉÅlÉÊùH lÉ~É©ÉÉÅ y«ÉÉ{É »É´ÉÇ
«ÉÉàNÉ +{Éà ©ÉÖrÉ©ÉÉÅ ©ÉÉ{Éà Uà. ¥ÉÉ lÉ~É +{Éà +ÉÅlÉÊùH ¸Éàºc, »É´ÉÉâlHÞº÷ lÉ~É Uà. ¾à©ÉSÉÅrÉSÉÉ«Éâ «ÉÉàNÉ ¶ÉÉ»mÉ©ÉÉÅ
y«ÉÉ{É «ÉÉàNÉ{ÉÖÅ Ê´Éʶɺ÷ +ÅNÉ Uà. y«ÉÉ{É +ÉÅlÉÊùH lÉ~É ±ÉL«ÉÖÅ Uà, ``©ÉÉàKÉ lÉù£ ±É> WlÉÒ UqéɻlÉ{ÉÒ ©ÉÉ{ÉÊ»ÉH
Uà. y«ÉÉ{É{Éà W (©ÉÖ¾lÉÇ) «ÉÉàNÉ H¾à Uà. +ÅlÉ©ÉÖ¾lÉÇ Ê»oÉùlÉÉ +à y«ÉÉ{É Uà.'' Hà´É³[ÉÉ{É oÉÉ«É lÉà »oÉÉÊ«ÉH
+à÷±Éà 48 Ê©ÉÊ{É÷ »ÉÖyÉÒ HÉà> ~ÉiÉ +àH ´É»lÉÖ ~Éù Ê»oÉùlÉÉoÉÒ oÉÉ«É Uà. y«ÉÉ{É{ÉÉ ¥Éà ¡ÉHÉù Uà. (1) ¶ÉÖ§É
HàÊ{rlÉ Hù´ÉÖÅ lÉà y«ÉÉ{É. lÉl´ÉÉoÉÇ »ÉÚmÉ©ÉÉÅ A©ÉÉ»´ÉÉÊlÉ+à y«ÉÉ{É (¡É¶É»lÉ) (2) +¶ÉÖ§É y«ÉÉ{É (+¡É¶É»lÉ)
HÂÖÅ Uà, ``HÉà> ~ÉiÉ ©ÉÉ{ÉÊ»ÉH ÊJ«ÉÉ{Éà y«ÉÉ{É H¾à (1) yÉ©ÉÇ & ¥ÉyÉÉ yÉÉÊ©ÉÇH +{ÉÖºcÉ{É wÉùÉ ©ÉÉàKÉ
y«ÉÉ{É {ÉÉ §Éàq
33
+©ÉÚ±«É lÉn´ÉÊ´ÉSÉÉù
NUTRITION
35
2005{ÉÉ ~É«ÉÖǺÉiÉ ~É´ÉÇ qùÊ©É«ÉÉ{É ¡É§ÉÖHÞ~ÉÉoÉÒ +É~É{ÉÒ ¡ÉlÉÒÊlÉ
¡É§ÉÖ©É«É ¥É{ÉlÉÉÅ...
¡É§ÉÖ ~Éù©É HÞ~ÉÉ³Ö ©ÉÉùÉ ùà, ¡Éà©É{ÉÒ Ê{É©Édz yÉÉùÉ©ÉÉÅ ¡É´Éɾ ¥É{ÉÒ{Éà
¾ÖÅ lÉÉà NÉÖiɱÉÉ NÉÉB lÉÉùÉ ùà, ¡É´É¾à Uà +É~É{ÉÒ ¡ÉlÉÒÊlÉ...
©É{Éà »ÉÅ»ÉÉùÒ+Éà ±ÉÉNÉà LÉÉùÉ ùà ¶ÉÉÅÊlÉ©ÉÉÅ »É´ÉÇ Ê´ÉH±~ÉÉà {Éà ¶É©ÉÉ´ÉÒ,
+{Éà »ÉÅl»ÉÅNÉÒ+Éà ±ÉÉNÉà ~«ÉÉùÉ ùà... qà Uà +É~É{ÉÒ ¡ÉlÉÒÊlÉ...
¡É§ÉÖ ~Éù©É HÞ~ÉÉ³Ö ©ÉÉùÉ ùà... »Él«É{Éà Wà©É Uà lÉà©É »É©ÉX´ÉÒ,
+{ÉÖ§É´É HùÉ´Éà Uà +É~É{ÉÒ ¡ÉlÉÒÊlÉ...
lÉÉùÖÅ {ÉÉ©É ±ÉÉNÉà Ê{Él«É {«ÉÉùÖÅ ùà, ©É{É©ÉÉ lÉÖÅ, ´ÉSÉ{É©ÉÉ lÉÖÅ, ´ÉlÉÇ{É©ÉÉ lÉÖÅ lÉÖ¾Ò lÉÖÅ
¾´Éà ¥ÉÒWÖÅ HÅ> {É §ÉɳÖÅ ùà, §ÉÉ´É{Éà ¡ÉV´É±ÉÒlÉ ùÉLÉà Uà +É~É{ÉÒ ¡ÉlÉÒÊlÉ...
©É{Éà ¥É»É +àH ù÷iÉ lÉÉùÖÅ ùà, ʴɧÉÉ´ÉÉà qÚù HùÒ »´É§É´ÉÉ©ÉÉÅ ±É> X«É Uà
lÉ{Éà Ê{ɶÉÊq{É ¾ÖÅ »ÉŧÉÉùÖ ùà... +É~É{ÉÒ ¡ÉlÉÒÊlÉ.
¡É§ÉÖ ~Éù©É HÞ~ÉÉ³Ö ©ÉÉùÉ ùà... »Él«ÉoÉÒ »Él«É{ÉÖŠʩɱÉ{É HùÉ´Éà Uà
+É~É{ÉÒ ¡ÉlÉÒÊlÉ...
lÉÖÅ lÉÉà ©ÉÉùÉ HÉWà W{©«ÉÉà ùà, »Él«É©ÉÉÅ +{Éà +É~É©ÉÉÅ HÉà> §Éàq {ÉoÉÒ
lÉÉùÉ oÉHÒ §Éàq[ÉÉ{É ¾ÖÅ »É©ÉV«ÉÉà ùà +à´ÉÖÅ +§Éàq q¶ÉÇ{É HùÉ´Éà Uà +É~É{ÉÒ ¡ÉlÉÒÊlÉ.
lÉà lÉÉà W{©É ©ÉùiÉoÉÒ ©É{Éà lÉÉ«ÉÉâ ùà
©ÉÉùÉà ©É{ÉÖº«É§É´É lÉá +W´Éɲ«ÉÉàà ùà... V«ÉÉàÊlÉ »ÉÓPÉ´ÉÒ
¡É§ÉÖ ~Éù©É HÞ~ÉÉ³Ö ©ÉÉùÉ ùà...
HÖ»ÉÖ©É¥Éà{É NÉɱÉÉ
36
©É¾É´ÉÒù{ÉÉ ¥ÉÉàyÉ{Éà
~ÉÉmÉ HÉàiÉ?
1. ©É¾É´ÉÒù HÉàiÉ ¾lÉÉ? Uà, +à©É{ÉÉ ´ÉSÉ{É »ÉÉSÉÉ Uà, +à©É{ÉÉà ¥ÉÉàyÉ »ÉÉSÉÉà
2. +à©É{ÉÉà ¥ÉÉàyÉ ¶ÉÖÅ ¾lÉÉà? Uà, +à©É{ÉÖÅ [ÉÉ{É »ÉÉSÉÖÅ Uà, lÉà+Éà WiÉÉ´Éà Uà lÉà©ÉW
3. ~ÉÉmÉlÉÉ Hà´ÉÒ ¾Éà´ÉÒ Xà>+à? ©ÉÉàKÉ©ÉÉNÉÇ Uà +{Éà ©ÉÉùà lÉà©É W Hù´ÉÖÅ Uà, lÉà W ~ÉÉ©É´ÉÖÅ
~ɾà±ÉÉÅ +É~ÉiÉà ~ÉÉmÉ HÉàiÉ +à »É©ÉY+à. Uà +à´ÉÉ §ÉÉ´ÉoÉÒ »ÉqÃNÉÖùÖ{Éà ©É{É-´ÉSÉ{É-HÉ«ÉÉoÉÒ
1. H«ÉÉà Y´É ¥ÉÉàyÉ ]Ò±ÉÒ ¶ÉHà? +~ÉÇiÉlÉÉ oÉÉ«É. +à{ÉÉà Ê{ÉýÉ«ÉoÉÒ ¾ÖÅ »´ÉÒHÉù HùÖÅ UÖÅ.
©É¾É´ÉÒù{ÉÉ Àq«É{Éà +Éà³LÉà lÉà. 5. +É´ÉÒ «ÉÉàN«ÉlÉÉ G«ÉÉùà +É´Éà?
2. H«ÉÉà Y´É ©É¾É´ÉÒù{ÉÉ Àq«É{Éà +Éà³LÉÒ ¶ÉHà? HºÉÉ«ÉÉà ~ÉÉlÉ³É ~Éeà l«ÉÉùà. +Él©ÉÉ Xà +É
Wà Y´É »ÉÅ»ÉÉùoÉÒ oÉÉG«ÉÉà ¾Éà«É +à +{Éà Wà{Éà §É´ÉSÉJoÉÒ NÉÖÅNÉ³É«É lÉÉà ©ÉÉà¾É»ÉÎGlÉoÉÒ ©ÉÖÅ]É«É +{Éà
¾´Éà W{©É ©ÉùiÉ{ÉÉ £àùÉ {ÉoÉÒ Hù´ÉÉ +à©É ±ÉÉNÉlÉÖÅ ©ÉÉùà UÚ÷´ÉÖÅ Uà +à ¡ÉoÉ©É Ê´ÉSÉÉùà. +à Ê´ÉSÉÉù ʴɺɫÉ
¾Éà«É +à. +{Éà HºÉÉ«É{ÉÉÅ XàeHÉ{Éà ´ÉäùÉN«É +{Éà A~ɶɩÉ{ÉÉ
3. »ÉÅ»ÉÉù{ÉÉà oÉÉH G«ÉÉùà ±ÉÉNÉà? XàeHÉoÉÒ SÉ©ÉHÉ´Éà lÉÉà «ÉÉàN«ÉlÉÉ +É´ÉÒ H¾à´ÉÉ«É.
V«ÉÉùà SÉÉùà ¥ÉÉWÖoÉÒ H©ÉÇoÉÒ PÉàùÉ> X«É l«ÉÉùà +{Éà 6. HºÉÉ«ÉÉà ~ÉÉlÉ³É G«ÉÉùà oÉÉ«É?
~ÉUÒ +ÅlÉùoÉÒ ]ÖùiÉÉ, A¾É~ÉÉྠoÉÉ«É l«ÉÉùà. q«ÉÉ, KÉ©ÉÉ +{Éà +ʾŻÉÉ©É«É »ÉÅ«É©É, +{ÉÅlÉ
+É~É »É´Éâ lÉÉà ¥ÉyÉÉ ¥ÉùÉ¥Éù XiÉÉà UÉà, ¥ÉùÉ¥Éù +É»ÉÎGlÉ{ÉÉ §ÉÉàNÉ´É÷É A~Éù HeÒ {ÉWù +{Éà Haù
+ÉSÉùÉà UÉà +à÷±Éà +É~É{Éà lÉÉà H¶ÉÖÅ {É´ÉÖÅ WiÉÉ´É´ÉÖÅ ùÂÖÅ qÖ¶©É{ÉÉ´É÷. +É´ÉÉ »ÉÅ»HÉù{ÉÉ ~ÉNÉÊoÉ«ÉÉ SÉeÉ«É lÉÉà
{ÉoÉÒ, ~ÉùÅlÉÖ ~Éù©É HÞ~ÉÉ³Ö qà´Éà Ê´ÉSÉÉù +{Éà ÊSÉÅlÉ{É - HºÉÉ«ÉÉà ~ÉÉlÉ³É ~Éeà +oÉ´ÉÉ lÉÉà ~ÉÚ´ÉÇ{ÉÖÅ oÉÉàeÖÅ PÉiÉÖÅ
©É{É{É Ê´É¶ÉàºÉ HùÒ Hù´ÉÉ +à©É HÂÖÅ Uà. +à÷±Éà XiÉlÉÉ +ÉùÉyÉ{É ¾Éà«É lÉÉà ~ÉUÒ Y´É{Éà HÅ>H LÉÚ÷à Uà +à{ÉÒ
UlÉÉŠʴɶÉàºÉ ~ÉÖʺc ©É³à +à÷±ÉÉ ©ÉÉ÷à HÞ~ÉÉ³Ö qà´É{ÉÒ ]ÚùiÉÉ oÉÉ«É Uà. +É´ÉÖÅ oÉÉ«É l«ÉÉùà [ÉÉ{ÉÒ NÉÖùÖ,
+É[ÉÉ lÉoÉÉ ~ÉÚV«É¸ÉÒ{ÉÉ ¥ÉÉàyÉ´ÉSÉ{ÉÉà ©ÉÉ{«É HùÒ ©ÉÉNÉÇq¶ÉÇH ©É³Ò W X«É Uà.
Ê´ÉSÉÉùÒ+à. [ÉÉ{ÉÒ +Éà³LÉÉ«É Hà´ÉÒ ùÒlÉà?
4. +É´ÉÉà A¾É~ÉÉྠG«ÉÉùà oÉÉ«É? +à©É{ÉÉ ¡Él«Éà +{É{«É +à´ÉÒ ¡Éà©É§ÉÎGlÉ Al~É}É oÉ´ÉÒ
Y´É{Éà «ÉÉàN«ÉlÉÉ +É´Éà l«ÉÉùà +É §ÉNÉ´ÉÉ{É »ÉÉSÉÉ Xà>+à. +É©ÉÉÅ +ÉNɳ PÉiÉÖÅ +É´ÉÒ ¶ÉHà ~ÉiÉ +l«ÉÉùà
37
{Éʾ. lÉÉà +É´ÉÉ Y´ÉÉà `©É¾É´ÉÒù{ÉÉ ¥ÉÉàyÉ{Éà' ~ÉÉmÉ SÉàlÉ{Ér´«É Uà. +É +x¶«É +°~ÉÒ ~ÉqÉoÉÇ Wà ©É{É-ÊSÉnÉ
H¾à´ÉÉ«É. - ¥ÉÖÊu Hà ~ÉÉÅSÉ >Ê{r«ÉÉàoÉÒ ~Éù Uà +à ~ÉqÉoÉÇ{Éà »~ɺ÷
Wà©ÉHà qÒHùÉ{Éà +Éà³LÉÉà lÉÉà +à{ÉÉÅ ¥ÉÉ~ÉqÉqÉ{Éà +{É֧ɴÉÒ +{Éà ~ÉUÒ ¥ÉÉàyÉ °~Éà WiÉÉ´«ÉÉà.
+Éà³LÉÒ W ¶ÉHÉ«É +oÉ´ÉÉ +Éà³LÉÉ> W X«É. +à´ÉÒ +É´ÉÉ `¥ÉÉàyÉ{Éà' ©É¾É´ÉÒù §ÉNÉ´ÉÉ{Éà Hà´ÉÒ ùÒlÉà
ùÒlÉà »ÉqÃNÉÖùÖ{Éà +Éà³LÉÒ+à lÉÉà HÞ~ÉÉ³Ö qà´É +Éà³LÉÉ> WiÉÉ´«ÉÉà?
X«É +{Éà HÞ~ÉÉ³Ö qà´É{Éà +Éà³LÉÒ+à lÉÉà ©É¾É´ÉÒù lÉÉà §ÉNÉ´ÉÉ{É ©É¾É´ÉÒùà +ÉHùÉ©ÉÉÅ +ÉHùÉ Aq«É ´ÉLÉlÉà
+à©É{ÉÉÅ Àq«É©ÉÉÅ ¾lÉÉ. +Éà³LÉÒ+à W {Éà? +l«ÉÉù +l«ÉÅlÉ »É©ÉlÉÉ §ÉÉ´É ùÉLÉÒ, +Él©ÉÉ{ÉÖÅ ¥É³´ÉÉ{É~ÉiÉÖÅ
»ÉÖyÉÒ +É~ÉiÉà ©ÉÒ. ©É¾É´ÉÒù{Éà +Éà³LÉlÉÉ ¾lÉÉ, ¥ÉÉ »ÉÉSÉ´ÉÒ ùÉLÉÒ »É´ÉÇ H©ÉÇ{ÉÉà KÉ«É HùÒ »É´ÉÇ[É oÉ«ÉÉ +{Éà
SÉÉÊùmÉoÉÒ +Éà³LÉlÉÉ ¾lÉÉ. +ÅlÉù SÉÉÊùmÉ ¶ÉÖÅ ¾lÉÖÅ +à lÉÒoÉÈHù ~Éq ¡ÉÉ~lÉ H«ÉÖÈ +{Éà l«ÉÉù ~ÉUÒ Wà ´ÉÉiÉÒ
lÉÉà LÉ¥Éù W {ɾÉàlÉÒ. {ÉÒH³Ò +à ´ÉÉiÉÒ{Éà `¥ÉÉàyÉ' H¾à´ÉÉ«É. +É´ÉÉ ¥ÉÉàyÉ{Éà
lÉÉà ´ÉyÉÇ©ÉÉ{ÉoÉÒ ´ÉÒù +{Éà ´ÉÒùoÉÒ ©É¾É´ÉÒù ¥É{É´ÉÉ Ê»ÉuÉÅlÉ°~Éà ¶ÉÉ»mÉ©ÉÉÅ NÉiÉyÉùÉà +{Éà +ÉSÉÉ«ÉÉâ+à
©ÉÉ÷à +à©ÉiÉà +ÅlÉùÅNÉ ¶ÉÖÅ ~ÉÖùÖºÉÉoÉÇ H«ÉÉâ +à »É©ÉY+à ´ÉiÉÇ´«ÉÉà Uà.
lÉÉà ©É¾É´ÉÒù +Éà³LÉÉ«É. ~ÉÉmÉlÉÉ´ÉɳÉà Y´É, +É´ÉÉ ©É¾É´ÉÒù{ÉÉ ¥ÉÉàyÉ{Éà
~ÉUÒ Wà +à©É{ÉÉ +Él©ÉÉ{ÉÉ, +ÅlÉù{ÉÉ BeÉiÉ©ÉÉÅoÉÒ hÉà³É´ÉÉ {É qà, ~ÉiÉ ùÉà©Éà ùÉà©É©ÉÉÅ ]Ò±ÉÒ ±Éà +{Éà
Wà (¥ÉÉàyÉ) ´ÉSÉ{ÉÉà {ÉÒH²«ÉÉ ¾Éà«É +à +l«ÉÅlÉ ¶ÉÖu, »É´ÉÇ»´É +~ÉÇiÉ HùÒ qà. +É©É ©É¾É´ÉÒù{ÉÖÅ ©É¾É´ÉÒù~ÉiÉÖÅ
~ÉÊ´ÉmÉ +{Éà »ÉlÉà W ¾Éà«É. Hà©ÉHà +Él©ÉÉ A~Éù +àH~ÉiÉ G«ÉÉÅ Uà lÉà »É©ÉX«É.
PÉÉlÉÒH©ÉÇ{ÉÖÅ ùWHiÉ ùÂÖÅ {ÉoÉÒ, lÉàoÉÒ Wà ´ÉSÉ{É ¥ÉÉà±Éà ©É¾É´ÉÒù{ÉÖÅ ©É¾É´ÉÒù~ÉiÉÖÅ XiÉ´ÉÉ ©ÉÉ÷à ʶɺ«É+à
lÉà »ÉlÉà W ¾Éà«É +{Éà ~ÉÉmÉ Y´É{Éà +»Éù Hùà - +à÷±Éà ʶɺ«Él´É Hà³´É´ÉÖÅ ~Éeà l«ÉÉùà W ¥ÉÉàyÉ OɾiÉ HùÒ ¶ÉHà
Hà´ÉÒ +»Éù? lÉÉà Hà Àq«É{ÉÒ +Éù~ÉÉù AlÉùÒ X«É +{Éà ~ÉÊùiÉ©ÉÉ´ÉÒ ¶ÉHà.
+à´ÉÒ. +à{ÉÉà +É¶É«É +ÅlÉù©ÉÉÅ AlÉùÒ X«É +{Éà ±ÉÒ{É +É~ÉiÉà ¥ÉyÉÉ ~ÉiÉ +É´ÉÉ `¥ÉÉàyÉ'{Éà ~ÉÉmÉ oÉ>
oÉ´ÉÉ«É l«ÉÉùà [ÉÉ{ÉÒ Wà ´ÉSÉ{ÉÉà ¥ÉÉà±ÉlÉÉ ¾Éà«É lÉà XiÉà Hà H±«ÉÉiÉ ~ÉÉ©ÉÒ+à +à W §ÉÉ´É{ÉÉ.
©ÉÉàhÉ{ÉÒ +Åqù ¡É´Éà¶ÉÒ WlÉÉ ¾Éà«É +à´ÉÖÅ ±ÉÉNÉà. XiÉà Hà Wà©É ʻɞiÉ{ÉÖÅ qÚyÉ »ÉÉà{ÉÉ{ÉÉ ~ÉÉmÉ©ÉÉÅ W ù¾Ò ¶ÉHà
+É~ÉiÉà ´ÉSÉ{É ~ÉÒ NÉ«ÉÉ. lÉÉà Live Wà +»Éù Hùà, +à +à©É +É~ÉiÉà ~ÉiÉ Ê¶Éº«Él´É ¡ÉNÉ÷É´ÉÒ{Éà ~Éù©É Ê´É{É«É{Éà
¶ÉÉ»mÉoÉÒ LÉ¥Éù {É ~Éeà. lÉÉà +à `¥ÉÉàyÉ' Hà´ÉÉà? ¶ÉÖÅ? lÉÉà ~ÉÉ©ÉÒ +àH°~É oÉ>+à l«ÉÉùà +É ¥ÉÉàyÉ ]Ò±ÉÒ ¶ÉHÉ«É.
Hà qྠUà lÉà We Uà +{Éà +Åqù ù¾à±ÉÉà +Él©ÉÉ Uà lÉà ~ÉÖº~ÉÉ¥Éà{É qÉà¶ÉÒ
38
Hejceelcee kesÀ ªHe
ieesefJevo kesÀ Yepeve keÀes efvejblej meeOes jnes~ kegÀíYeer keÀjes, efoKeeF& Heæ[siee?
uesefkeÀve ueewì-ueewì keÀj ieesefJevo kesÀ Yepeve keÀes efvejblej meeOes `Yepe ieesefJevoced, Yepe ieesefJevoced cetæ{celes' keÀe DeLe& nw
jnes~ ieesefJevo kesÀ Yepeve keÀe DeLe& nw ë pees efoKeeF& Heæ[ jne efkeÀ ®eens kegÀí Yeer nes, SkeÀ Hejceelcee lees meye peien efoKeeF&
nw, Jen He³ee&Hle veneR nw, Hetje veneR nw, pees veneR efoKeeF& Heæ[ Heæ[vee ner ®eeefnS~ ®eÆeve ceW Yeer efoKeeF& Heæ[s, Je=#e ceW Yeer
jne nw, Jen Yeer nw - Gmes ³eeo jKees~ keÀneR Ssmee ve nes efkeÀ efoKeeF& Heæ[s, Heeieue ceW Yeer efoKeeF& Heæ[s~ efkeÀmeer Yeer ªHe ceW
¢M³e ceW De¢M³e Kees peeS, De¢M³e keÀes ³eeo jKees~ DeeS, Jen legcnejer Hen®eeve ve ®etkesÀ~
legce cegPes osKe jns nes, ceQ legcnW osKe jne ntb~ legce cegPes meeF&yeeyee kesÀ peerJeve ceW SkeÀ GuuesKe nw~ meeF&yeeyee
peneb lekeÀ osKe HeeDeesies, o=M³e nw~ uesefkeÀve cesjs Yeerlej pees efpeme ceeqmpeo ceW jnles Les, Gmemes keÀesF& leerve ceerue otj SkeÀ
De¢M³e nw Gmes Yeer ³eeo jKees~ jemles Hej legce ®euees Deewj efnbot mebv³eemeer jnlee Lee~ Jen jespe meeF& kesÀ oMe&ve keÀes Deelee
pees Deeoceer legcnW efceues, peeveJej efceues, Je=#e efceues - lees pees Deewj peye lekeÀ GvekesÀ oMe&ve ve nes peeles, leye lekeÀ JeeHeme
efoKeeF& Heæ[ jne nw, Jen lees þerkeÀ nw~ pees efoKeeF& Heæ[ jne peekeÀj Yeespeve ve keÀjlee~ keÀYeer-keÀYeer yeæ[er Yeeræ[ kesÀ keÀejCe
nw, Jen mebmeej nw~ uesefkeÀve nj efoKeeF& Heæ[vesJeeues kesÀ Yeerlej Jen ceeqmpeo kesÀ Yeerlej ner ve Iegme Heelee~ keÀYeer-keÀYeer Hetje
pees De¢M³e eqíHee nw, Jener ieesefJevo nw~ ieesefJevo keÀes Yepeves efove yeerle peelee, leye oMe&ve nesles~ uesefkeÀve peye lekeÀ Jen
keÀe DeLe& nw ë ¢M³e legcnW Yeguee ve HeeS, ¢M³e legcnW OeesKee ve Hewj ve ítues, leye lekeÀ Jen Yeespeve ve keÀjlee~ keÀYeer - keÀYeer
os HeeS; legce De¢M³e keÀes ³eeo jKeles ner jnes~ jele nes peeleer lees efHeÀj Yeespeve keÀjvee cegeqMkeÀue nes peelee,
`Yepe ieesefJevoced, Yepe ieesefJevoced cetæ{celes~' FmekeÀe DeLe& GHeJeeme ner jn peelee, ke̳eeWefkeÀ efove ceW ner Yeespeve keÀjves
nw efkeÀ keÀneR kegÀí Yeer nes peeS, nj neuele ceW Hejceelcee lees keÀe veer³ece Lee~ meeF&yeeyee ves Gmemes keÀne, `veemecePe, legPes
efoKeeF& Heæ[lee ner jns~ efoKeeF& Heæ[s ner, Me$eg ceW Yeer efoKeeF& ³eneb Deeves keÀer peªjle Yeer veneR, ceQ JeneR Dee peeTbiee~ ceiej
Heæ[s~ Hen®eevevee! Ssmee ve nes efkeÀ ceQ DeeTb Deewj let ve Hen®eeves~
Deepe Ssmee nw efkeÀ efce$e ceW Yeer Hejceelcee efoKeeF& veneR þerkeÀ peye lesje Yeespeve lew³eej nesiee, ceQ Dee peeTbiee; let JeneR
Heæ[lee~ legce efpememes Òesce keÀjles nes, GmeceW Yeer efoKeeF& venerb oMe&ve keÀj uesvee Deewj Yeespeve keÀj uesvee~ leerve ceerue Deevee-
Heæ[lee - Òes³emeer ceW, Òesceer ceW Yeer efoKeeF& veneR Heæ[lee; DeHeves peevee, efHeÀj keÀYeer-keÀYeer GHeJeeme jn peevee, cegPes Yeer Heeræ[e
ye®®eeW ceW Yeer efoKeeF& veneR Heæ[lee - Me$eg keÀer lees yeele ner nesleer nw~' Gmeves keÀne, `³en lees yeæ[s meewYeei³e keÀer yeele nw~
yengle otj nw~ DeHeves ceW veneR efoKeeF& Heæ[lee lees HejeS ceW kewÀmes lees keÀue ceQ jen osKetbiee~'
39
Gmeves Keevee peuoer yevee efue³ee Deewj yeæ[er KegMeer mes jen nes jner~ uesefkeÀve ³en keÀesæ{er Deewj meeF&yeeyee - keÀesF& leeuecesue
osKeves ueiee~ keÀesF& veneR efmeHe&À SkeÀ kegÀÊee Dee³ee~ kegÀÊes keÀes veneR efoKelee; kegÀÊee keÀce mes keÀce mJemLe lees Lee~
Yeespeve keÀer iebOe efceue ieF& nesieer~ Gmeves Gþe³ee [b[e Deewj meeF& kesÀ Heeme ie³ee Deewj keÀne efkeÀ, `DeeHe DeeS veneR;
keÀne, `Yeeie ³eneb mes! nce meeF& keÀer Òeleer#ee keÀj jns nQ, DeeS DeeHekeÀer Yeer jen osKeer, kegÀÊes keÀer Yeer jen osKeer~'
legce!' oes [b[s ceejs, kegÀÊes keÀes Yeiee efo³ee~ efHeÀj keÀesF& veneR meeF&yeeyee ves keÀne, `Dee³ee Lee, uesefkeÀve ogie¥Oe legPes pe®eer
Dee³ee~ oesHenj nes ieF&, lees Yeeiee ceeqmpeo~ Jeneb Yeeræ[ ueieer veneR; letves otj - otj oglekeÀej efo³ee~'
Leer~ peekeÀj keÀne efkeÀ, `³en ke̳ee ceeceuee nw? Je®eve oskeÀj mebv³eemeer jesves ueiee Deewj keÀne, `SkeÀ yeej Deewj!'
DeeS veneR? legce lees ³eneb Yeeræ[-Yeeæ[ ceW yewþs nes, DeeDeesies meeF&yeeyee ves keÀne, `npeej yeej Yeer DeeTb, let ve
kewÀmes?' Hen®eevesiee~'
meeF& ves keÀne, `ceQ Dee³ee, oes [b[s Yeer KeeS, legceves Hen®eeve leye mebYeJe nes Heeleer nw peye legce peeies ngS
Hen®eevee veneR~' nesles nes~
Ieyeæ[e³ee mebv³eemeer - oes [b[s! Gmeves keÀne, `kegÀÊee ieesefJevo keÀes Yepeves keÀe ³ener DeLe& nw efkeÀ pees Yeer legcnW
Dee³ee Lee cenejepe~' efoKeeF& Heæ[s, ieesefJevo keÀe Yepeve yeve peeS~ peneb mes Yeer
meeF& ves keÀne, `ceQves Henues ner keÀn efo³ee Lee - Hen®eevevee, Keyej DeeS, GmekeÀer ner Keyej DeeS~ nJee yens, lees GmekeÀer
DeeTbiee peªj~ efkeÀme ªHe ceW DeeTiee ³en lees mece³e-mece³e ³eeo; peue ceW keÀuekeÀue veeo nes, lees GmekeÀer ³eeo; meVeeìe
keÀer yeele nw~ keÀesF& otmeje ªHe Gme JekeÌle Yej oesHenjer ceW nes ³ee Meesjiegue nes, lees GmekeÀe; GmekeÀer ³eeo nj peien
GHeueyOe Yeer ve Lee~ Jen kegÀÊee ner Jeneb Lee, mees nce Gmeer mes DeeS - HeÊeer, HetÀue, HelLej-meye lejHeÀ mes GmekeÀer ³eeo
Hej meJeej ngS Dee³ee~' mebv³eemeer jesles jesles yeesuee `Yetue nes DeeS~ GmekeÀer ³eeo ner ®eejeW lejHeÀ yejmeves ueies Deewj legcnW
ieF&, SkeÀ ceewkeÀe Deewj! keÀue, ®eens kegÀí Yeer nes, Hen®eeve Iesj ues~ peye Yeer legce efkeÀmeer keÀer DeebKeeW ceW PeebkeÀes, Gmeer ceW
uetbiee~' otmejs efove Jen Òeleer#ee keÀj jne Lee - meeF&yeeyee PeebkeÀes~ Deewj ³en keÀesF& keÀuHevee veneR nw, ³en leL³e nw~ nj
meerOes Dee peeS lees þerkeÀ, veneR lees kegÀÊes keÀer jen osKe jne DeebKe mes Jener PeebkeÀ jne nw~ legceves veneR osKee, ³en legcnejer
Lee~ kegÀÊee Dee³ee ner veneR~ Dee³ee SkeÀ efYeKecebiee, keÀesæ{er~ Yetue nw; legceves veneR Hen®eevee, ³en legcnejer veemecePeer nw~
Gmemes Ye³ebkeÀj ogie¥Oe Dee jner Leer~ `³en lees Yeespeve keÀes Yeer uesefkeÀve nj DeebKe mes Jener PeebkeÀ jne nw~ DeHeveer Helveer keÀer
Kejeye keÀj osiee, Keeves keÀe Yeer ceve veneR jn peeSiee~' Jeceve DeebKe ceW ³ee DeHeves íesìs ye®®es keÀer DeebKe ceW PeebKevee~ JeneB
keÀer F®íe nesves ueieer GmekeÀes osKe keÀj~ Gmeves keÀne, `YeeF&, efvejekeÀej ceewpeto nw~ Hejceelcee efkeÀmeer Yeer ªHe ceW DeeS,
pee! ³eneb Deeves keÀer keÀesF& peªjle venerb nw; ³eneb Deboj ÒeJesMe legcns OeesKee ve os Hee³esiee~ legce peneb Yeer ienjs osKeesies, Gmeer
Yeer cele keÀjvee' Leesæ[e MekeÀ Yeer ngDee efkeÀ keÀneR Yetue lees veneR keÀes HeeDeesies; peneb Yeer legce GLeuee osKeesies, ®etkeÀ peeDeesies~
40
H©ÉÇ{ÉÉà HÊù«ÉÉ´Éù
1. ©ÉÉà÷Éà HÊù«ÉÉ´Éù HùÒ{Éà qÒHùÒ{Éà ´É³É´ÉÒ+à lÉà©É »ÉÅ»ÉÉù{ÉÒ ´ÉSSÉà ù¾Ò, »ÉÅ»ÉÉù{Éà HÉ~É´ÉÉ{ÉÉà Uà,
H©ÉÇ{Éà ´É³É´ÉÉ{ÉÉ Uà. HÊù«ÉÉ´Éù +à÷±Éà lÉà §ÉÉàNÉ´ÉlÉÉÅ Wà »ÉÅ»ÉÉùoÉÒ §ÉÉNÉ´ÉÉ{ÉÖÅ {ÉoÉÒ.
HÉÅ> »É¾{É Hù´ÉÖÅ ~Éeà lÉà HùÒ lÉà H©ÉÇ{ÉÉà KÉ«É Hù´ÉÉà. 10. [ÉÉ{É q¶ÉÇ{É{ÉÒ ´ÉÉlÉ HùÒ+à lÉÉà [ÉÉ{É ©É³à.
2. +É~ÉiÉà Xà«ÉÉ Hù´ÉÖÅ ~ÉiÉ §ÉÉ´É {É oÉÉ«É lÉà SÉùiÉ©ÉÉÅ ù¾Ò+à lÉÉà SÉÉÊùmÉ ©É³à.
SÉÉÊùmÉ H¾à´ÉÉ«É. ÊJ«ÉÉ©ÉÉÅ §ÉÉ´É{ÉÖÅ XàeÉiÉ {É oÉÉ«É 11. q«ÉÉ{ÉÉà +oÉÇ Àq«É{ÉÒ HÉà©É³lÉÉ.
lÉà©É Hù´ÉÖÅ lÉà ©ÉÉàKÉ©ÉÉNÉâ qÉà÷ ©ÉÖHÒ H¾à´ÉÉ«É +{Éà +ÉW 12. +Él©ÉÉ{Éà ´ÉÞÊlÉoÉÒ »ÉÅHÉàSÉÒ+à lÉÉà H©ÉÇ LÉùÒ
SÉÉÊùmÉ Uà. X«É.
3. +É´ÉÖÅ CLÉeÖÅ CLÉeÖÅ ¶ÉÖÅ ¥ÉÉà±ÉÉà UÉà? §ÉÉ´ÉoÉÒ 13. ¾ÖÅ UÖ÷ÖÅ UÖÅ Hà ¥ÉÅyÉÉA UÖÅ +à{ÉÉà «ÉoÉÉoÉÇ ±ÉKÉ
¥ÉÉà±ÉlÉÉÅ ¾Éà«É lÉà©É ±ÉÉNÉlÉÖÅ {ÉoÉÒ. +É©É CLÉeÖÅ CLÉeÖÅ Hù´ÉÉoÉÒ +{Éà +ÉW process Hù´ÉÉoÉÒ H©ÉÇ H~ÉÉlÉÉ
¥ÉÉà±ÉÉ«É lÉÉà H©ÉÇ ¥ÉÅyÉ{É {ÉoÉÒ. ù¾à¶Éà +{Éà q¶ÉÉ ´ÉyɶÉà.
4. ~ÉqÉoÉÇ ¾Éà´ÉÉ UlÉÉÅ ©ÉÉùÉ {ÉoÉÒ lÉà ´ÉäùÉN«É Uà. 14. ¥ÉÒX{Éà »ÉÖLÉ +É~ÉlÉÉÅ Wà HÉÅ> »É¾{É Hù´ÉÖÅ
5. Y´É{Éà Wà HÉÅ> Uà lÉà §ÉÉ´É{ÉÖÅ qÖ&LÉ Uà, ~Éeà +{Éà lÉà©ÉÉÅ +É{ÉÅq oÉÉ«É lÉÉà lÉà lÉ~É Uà.
~ÉqÉoÉÇ{ÉÖÅ {ɾÓ. 15. +ÅlÉù´ÉÞÊlÉ ´ÉyÉà lÉÉà +Él©ÉÉ{ÉÉà Ê´ÉHÉ»É Uà.
6. H©ÉÇ Wà ¡É©ÉÉiÉà +ÉPÉÉ~ÉÉUÉ oÉÉ«É, lÉà©É §ÉÉ´É ¥ÉÉ ´ÉÞÊlÉ ´ÉyÉà lÉÉà +Él©ÉÉ{ÉÉà Ê´É{ÉÉ¶É Uà.
oÉÉ«É. H©ÉÇ{Éà execute HùÒ, £ÉÅ»ÉÒ +É~ÉÒ, ©ÉÉùÒ 16. Êq±É©ÉÉÅ W±É{É, +»Éù {É oÉÉ«É lÉÉà H©ÉÇ ¥ÉÅyÉ{É
{ÉÉLÉ´ÉÉ{ÉÉÅ Uà. {É oÉÉ«É.
7. Aq«É©ÉÉÅ +É´Éà±ÉÉ H©ÉÇ{Éà +É~ÉiÉà ~ÉÖùÖºÉÉoÉÇoÉÒ 17. +É~ÉiÉÒ +{Éà ©ÉÉàKÉ ´ÉSSÉà ~ÉÚ´ÉÇH©ÉÇ Uà. H©ÉÇ{Éà
HÉ~É´ÉÉ ~Éeà, stock ©ÉÉÅ ù¾à±ÉÉ H©ÉÇ{Éà §ÉNÉ´ÉÉ{É HÉ~ÉÒ ´ÉlÉÉ´ÉÒ«Éà {ɾÓ, Wà oÉÉ«É lÉà oÉ´ÉÉ q>+à lÉÉà H©ÉÇ{Éà W´ÉÖÅ
+É~Éà. W ~Éeà. lÉà +Él©ÉÉ{ÉÖÅ HÉÅ> ¥ÉNÉÉeÒ {É ¶ÉHà.
8. +Él©ÉÉ Wà ùÒlÉà UÖ÷à lÉà »ÉÖ~ÉSSÉLLÉÉiÉ. Y´É Wà 18. ©ÉÉùà +É §É´É©ÉÉÅ +Él©ÉÉ{ÉÒ +Éà³LÉÉiÉ
Hùà Uà lÉà©ÉÉÅ +Él©ÉÉ{ÉÉ ~ÉÊùiÉÉ©É {É oÉÉ«É lÉÉà £àù£Éù Hù´ÉÒ Uà lÉà Ê´É{É«É Uà.
Hù´ÉÉ ¾ÖÅ lÉä«ÉÉù UÖÅ lÉà »ÉÖ~ÉSSÉLLÉÉiÉ. +Él©ÉÉ Wà ùÒlÉà 19. »´ÉÉq{ÉÉà l«ÉÉNÉ lÉà W +ɾÉù{ÉÉà l«ÉÉNÉ
¥ÉÅyÉ{É©ÉÉÅ +É´ÉlÉÉà X«É lÉà qÖ&~ÉSSÉLLÉÉiÉ. H¾à´ÉÉ«É.
9. »ÉÅ»ÉÉù »ÉÉNÉù lÉù´ÉÉà Uà +à©É H¾Ò+à l«ÉÉùà 20. lÉÒoÉÒ{Éà +oÉâ A~É´ÉÉ»É {ÉoÉÒ Hù´ÉÉ{ÉÉ,
41
+Él©ÉÉ{ÉÉ +oÉâ A~É´ÉÉ»É Hù´ÉÉ{ÉÉ Uà. 25. +Él©ÉÉ{ÉÒ »Éqà¾à ʴɶÉÖÊu lÉà ©ÉÉàKÉ Uà.
21. H©ÉÇ H¾à lÉà©É ©ÉÉ{ÉÒ ±Éà´ÉÖÅ lÉà©ÉÉÅ ¥ÉyÉÉ H©ÉÉâ 27. §ÉÖlÉHɳ©ÉÉÅ Hùà±ÉÉ §ÉÉ´ÉÉà lÉà +ÉW{ÉÉ
´ÉÂÉ X«É Uà. H©ÉÇ Uà.
22. »ÉÅ»ÉÉù{ÉÉ qÖ&LÉ{ÉÉ Ê{É´ÉÉùiÉ ©ÉÉ÷à yÉ©ÉÇ H«ÉÉâ 28. Y´ÉlÉÉ +ÅW{ɶɱÉÉHÉ oÉ«ÉÉ ~ÉUÒ [ÉÉ{ÉÒ Wà
Uà. +Él©ÉÉ{ÉÉ Ê{É´ÉÉùiÉ ©ÉÉ÷à yÉ©ÉÇ Hùà lÉÉà ©ÉÉàKÉ ©É³à. »É©ÉX´ÉÉ ©ÉÉÅNÉà lÉà »É©ÉX«É.
23. H©ÉÇ{Éà HÖ÷´ÉÉ HùlÉÉÅ +Él©ÉÉ{Éà ¾ÉWù HùÉà. 29. ~ÉqÉoÉÇ HùlÉÉÅ ~ÉqÉoÉÇ{ÉÖÅ [ÉÉ{É lÉà +ä¹É«ÉÇ Uà.
24. ~ÉÖùÖºÉÉoÉÇ©ÉÉÅ HÅ÷ɳÉà {É ¾Éà«É, HÅ÷ɳÉà ¾Éà«É
lÉÉà lÉà NÉuÉ ©ÉWÖùÒ. ©ÉÒlÉÉ qÉà¶ÉÒ
JJ
©ÉNÉ{É & ¥ÉyÉÉ ¾´Éà ©É{Éà §ÉNÉ´ÉÉ{É ©ÉÉ{Éà Uà.
UNÉ{É & lÉ{Éà Hà´ÉÒ ùÒlÉà LÉ¥Éù ~ÉeÒ?
©ÉNÉ{É & NÉ> HɱÉà ¾ÖÅ ¥ÉNÉÒSÉÉ©ÉÉÅ NÉ«ÉÉà l«ÉÉùà l«ÉÉÅ ¥Éàcà±ÉÉ ¥ÉyÉÉ ¥ÉÉà±ÉÒ
AcëÉÉ, `¾à §ÉNÉ´ÉÉ{É! lÉÖÅ ~ÉÉUÉà +É´«ÉÉà?'
jjj
meblee efmebn (efjkeÌMeeJeeues mes) ë Yew³ee, yeme mìsMeve peevee nw, efkeÀlevee nesiee?
efjkeÌMeeJeeuee ë 10 ªefHe³ee ~
meblee ë 2 ªefHe³es ceW Deevee nw?
efjkeÌMeeJeeue ë 2 ªefHe³es ceW keÀesve uespee³esiee?
meblee ë ceQ ues peeTbiee~ ®eue, efHeís yewþ pee~
jjj
leepe cenue keÀes osKekeÀj yeesuee Meenpeneve keÀe Heeslee,
`Deepe nceeje Yeer Bank Balance neslee Deiej oeoe efoJeevee ve neslee~'
jjj
SkeÀ Mesj SkeÀ mejoej keÀes ceejkeÀj Kee ie³ee~
Mesj mes Hetíe ie³ee, `why only sardar?'
Mesj yeesuee, `³eej, keÀYeer nces Yeer Hebpeeyeer KeeveskeÀe ceg[ neslee nw~'
42
+ɸɴÉ
+É¸É´É +oÉÉÇlÉ +É+¸É´É. `+É'{ÉÉà +oÉÇ Uà SÉÉùà +É¸É´É Uà.
¥ÉÉWÖoÉÒ. `¸É´É'{ÉÉà +oÉÇ Uà +É´É´ÉÖÅ +oÉ´ÉÉ yÉÒùà yÉÒùà 2. ù»ÉàÊ{r«É & ù»É ~ÉiÉ ~ÉÉÅSÉ ¡ÉHÉù{ÉÉ Uà. lÉà©ÉÉÅ
H©ÉÇ{ÉÉà ¡É´Éà¶É oÉ´ÉÉà. SÉÉùà ¥ÉÉWÖoÉÒ yÉÒùà yÉÒùà ¡É´Éà¶É ~ÉiÉ Wà +{ÉÖHÖ³lÉÉ, ¡ÉÊlÉHÖ³lÉÉ oÉ´ÉÉoÉÒ Wà H©ÉÇ{ÉÖÅ
oÉÉ«É Uà lÉà{Éà +É¸É´É H¾à Uà. +É ¡ÉHÉùà ¥Éà ´É»lÉÖ+Éà +É´É´ÉÖÅ lÉà ù»ÉàÊ{r«É »ÉÅ¥ÉÅyÉÒ +É¸É´É Uà.
¡É´Éà¶É HùÒ ù¾Ò Uà, +àH ~ÉÉàlÉÉ{ÉÉà SÉälÉ{«ÉÉl©ÉH ~ÉqÉoÉÇ 3. yÉÉiÉàÊ{r«É & Wà{ÉÉoÉÒ Wà »ÉÉùÒ - LÉùÉ¥É »ÉÖNÉÅyÉ Uà
+{Éà ¥ÉÒXà We ~ÉqÉoÉÇ Wà{Éà HÉùiÉà +àH ʴɶÉàºÉ Ê{ÉÊ©ÉlÉ lÉà©ÉÉ ùÉNÉ wàºÉ oÉÉ«É Uà, lÉà H©ÉÇ{ÉÖÅ +É´É´ÉÖÅ lÉà +É¸É´É Uà.
¥É{É´ÉÉ{ÉÒ ¶ÉÎGlÉ ¾ÉWù oÉÉ«É Uà. lÉà{Éà +É~ÉiÉà H©ÉÇ 4. SÉKÉÖÊ{r«É & Wà SÉKÉÖoÉÒ {ÉÉ÷H, LÉà±É NÉ©Éà Uà,
H¾Ò+à UÒ+à. {ÉoÉÒ NÉ©ÉlÉÖÅ +{Éà Wà qàLÉÉ«É Uà, lÉà{ÉÉoÉÒ ùÉNÉ-wàºÉ{ÉÉà
Wà H©ÉÇ ~ÉÖi«É-~ÉÉ~É, ¶ÉÖ§ÉɶÉÖ§É H©ÉÇ{ÉÖÅ Wà{ÉÉ wÉùÉ §ÉÉ´É oÉ´ÉÉoÉÒ Wà H©ÉÇ{ÉÖÅ +É´É´ÉÖÅ lÉà +É¸É´É Uà.
+É´É´ÉÖÅ lÉà ~ÉiÉ +É¸É´É Uà. lÉà{ÉÉ 42 §Éàq Uà. 5. HiÉàÇÊ{r«É & Wà{ÉÉ ´Éeà Y´É{Éà »ÉÉùÖ Uà, LÉùÉ¥É
1. ~ÉÉÅSÉ >Ê{r«É Uà ~Éù Ê{ÉÅqÉ »ÉÅ§É³É«É Uà, mÉiÉ ¡ÉHÉù{ÉÉ ¶É¥q©ÉÉÅ
2. SÉÉù HºÉÉ«É ùÉNÉ-wàºÉ{ÉÖÅ +É´É´ÉÖÅ lÉà +É¸É´É Uà.
3. ~ÉÉÅSÉ +µÉlÉ
4. mÉiÉ ©É{É, ´ÉSÉ{É, HÉ«ÉÉ 2. SÉÉù HºÉÉ«É wÉùÉ +ɸɴÉ{ÉÖÅ +É´É´ÉÖÅ
5. ~ÉSSÉÒ»É HÉÊ«ÉÊH ÊJ«ÉÉ (»ÉÅ»ÉÉù©ÉÉÅ oÉlÉÒ ÊJ«ÉÉ, 1. JÉàyÉ & »ÉÉ©ÉÉ{«É xʺ÷+à JÉàyÉ ¶É¥q LÉÚ¥É W
lÉà{Éà HÉÊ«ÉÊH ÊJ«ÉÉ H¾Ò+à UÒ+à) H÷Ö ¶É¥q Uà lÉà©É »ÉÉŧɳ´ÉÉ©ÉÉÅ +É´Éà Uà. JÉàyÉ{Éà ¡ÉNÉ÷
Wà©É lɳɴÉ{ÉÒ +Åqù »´ÉSU ~ÉÉiÉÒ NÉù{ÉÉ³É HùlÉÉ Y´É{ÉÒ ©ÉÖLÉ-©ÉÖrÉ ±ÉÉ±É oÉ> X«É Uà. ¥ÉÒX
wÉùÉ qÉLÉ±É oÉÉ«É Uà, lÉà©É Y´É©ÉÉÅ +É 42 ¡ÉHÉù{ÉÉ +Él©ÉÉ+Éà{ÉÉ Ê{É»ÉÉ»ÉÉ LÉÉ´ÉÉ ~Éeà Uà. JÉàyÉoÉÒ Y´É{Éà
+ɸɴÉÉà wÉùÉ ¶ÉÖ§É-+¶ÉÖ§É H©ÉÉâ ¡É´Éà¶Éà Uà. wàºÉ, >º«ÉÉÇ, LÉàq, +±~ÉÉÊqH ©ÉÉmÉÉ©ÉÉÅ ~ÉÊùiÉÉ©É
oÉ´ÉÉoÉÒ H©ÉÇ{ÉÖÅ +É´É´ÉÖÅ lÉà +É¸É´É Uà.
1. ~ÉÉÅSÉ >Ê{r«ÉÉà wÉùÉ +ɸɴÉ{ÉÖÅ +É´É´ÉÖÅ 2. ©ÉÉ{É & ©ÉÉ{ÉoÉÒ +¾ÅHÉù, ©Éq, +ʧɩÉÉ{É
1. »~ɶÉâÊ{r«É & HÉà>~ÉiÉ ´É»lÉÖ{Éà »~ɶÉÇ Hù´ÉÉoÉÒ ¾ÉWù oÉÉ«É Uà. ©ÉÉ{É lÉÉà ~ÉÉàlÉÉ{ÉÉ +ÉSÉùiÉ©ÉÉÅ qàLÉÉ«É
+É »ÉÉùÖ Uà lÉÉà lÉà©ÉÉÅ ùÉNÉ{ÉÒ Al~ÉÊnÉ, +É LÉùÉ¥É Uà. Y´É{Éà ~ÉÉàlÉÉ{ÉÒ ¡ÉNÉÊlÉ©ÉÉÅ Xà +´ÉùÉàyÉ Hù{ÉÉù
Uà lÉÉà wàºÉ{ÉÒ Al~ÉÊnÉ. lÉà©É +É´ÉÉ ~ÉÊùiÉÉ©ÉoÉÒ ¾Éà«É lÉÉà lÉà ©ÉÉ{É W Uà. ©ÉÉ{ÉoÉÒ ~ÉÉàlÉÉ{ÉÉ Ê´É{É«É NÉÖiÉÉà
+Él©ÉÉ »ÉÉoÉà H©ÉÇ{ÉÖÅ Wà +É´É´ÉÖÅ lÉà »~ɶÉÇàÊ{r«É »ÉÅ¥ÉÅyÉÒ ~Éù ¾ÉÊ{É ¡ÉNÉ÷ oÉÉ«É Uà.
43
3. ©ÉÉ«ÉÉ & »ÉÅ»ÉÉù©ÉÉÅ ù¾à±ÉÉ Y´É{Éà U³, H~É÷, ¥É}Éà +É¸É´É H©ÉÇ¥ÉÅyÉ{É{ÉÉ HÉùiÉÉà Uà. ¥É}Éà{Éà
¡É~ÉÅSÉ ©ÉÉ«ÉÉX³ ¶É±«É°~É Uà, Wà »ÉÅ»ÉÉù©ÉÉÅ ù¾Ò{Éà +÷HÉ´É´ÉÉ {Éà lÉà{ÉÉà {ÉÉ¶É Hù´ÉÉà lÉà ©ÉÉàKÉ{ÉÉà ¾àlÉÖ Uà.
KÉiÉà KÉiÉà ©ÉÉ«ÉÉ oÉ> X«É Uà.
4. ±ÉÉà§É & ±ÉÉà§É +à ~ÉÊùOɾ{ÉÉà W{©ÉqÉlÉÉ Uà. 5. ~ÉSSÉÒ»É HÉÊ«ÉHÒ ÊJ«ÉÉ+Éà
©É{ÉoÉÒ ´ÉÞÊnÉ §ÉÉ´É©ÉÉÅ qàLÉÉ«É Uà. ©É{ÉÖº«É{ÉÒ ´ÉÞÊnÉ, lÉà{ÉÉà +ɸɴÉ{ÉÉ 42 §Éàq©ÉÉÅ 25 ÊJ«ÉÉ Uà. Wà©ÉÉÅ
»´É§ÉÉ´É §ÉàNÉÖÅ Hù´ÉÉ ©ÉÉ÷à lÉl~Éù ¾Éà«É Uà. ±ÉÉà§ÉoÉÒ ©ÉÖL«Él´Éà ©É{É, ´ÉSÉ{É, HÉ«ÉÉ wÉùÉ oÉlÉÒ +ÉùÅʧÉH
©É{É{ÉÉ +ÉSÉÉù - Ê´ÉSÉÉù LÉùÉ¥É oÉÉ«É Uà. ÊJ«ÉÉ+Éà Uà.
»ÉÅ»ÉÉù©ÉÉÅ ù¾Ò{Éà Y´É +É 25 ÊJ«ÉÉ+Éà ©É{É,
3. ~ÉÉÅSÉ +µÉlÉ wÉùÉ H©ÉÇ{ÉÖÅ +É´É´ÉÖÅ ´ÉSÉ{É, HÉ«ÉÉoÉÒ Ê©Éo«ÉÉl´É, ùÉNÉ+ÉÊq, ¶ÉÖ§ÉɶÉÖ§É
1. ¡ÉÉiÉÉÊlÉ¡ÉÉlÉ & ʾŻÉÉ, ¡É©ÉÉq, »´ÉÉoÉÇ´ÉÞÊnÉ §ÉÉ´É HùÒ{Éà +Él©ÉÉ{ÉÒ ¶ÉÎGlÉ{Éà ùÉàHà Uà. UlÉÉÅ Y´É
2. ©ÉÞºÉÉ´ÉÉq & »Él«É, +»Él«É ¥ÉÉà±É´ÉÖÅ. +Ê¡É«É lÉà©ÉÉÅ ùÉàHÉ>{Éà ~ÉÉàlÉÉ{ÉÖŠʾlÉÉʾlÉ ©ÉÉ{Éà Uà. lÉà +ɸɴÉ
lÉoÉÉ +ʾlÉHÉùÒ ´ÉSÉ{É lÉl´É{ÉÒ §ÉÚ±É Uà.
3. +qlÉ & SÉÉàùÒ +É¸É´É (¥ÉÒXà {É«É)
4. ©ÉäoÉÖ{É & +úÉÁ, HÉ©É´ÉÉ»É{ÉÉ »ÉÅ»ÉÉù©ÉÉÅ ù¾Ò{Éà ʴɺɫÉ-HºÉÉ«É{ÉÉ »Éà´É{ÉoÉÒ
5. ~ÉÊùOɾ & yÉ{É{ÉÉà »ÉÅOɾ Y´É©ÉÉÅ H©ÉÇ °~É W³{ÉÉà ¡É´Éɾ +É´«ÉÉ W Hùà Uà. lÉà{Éà
+É¸É´É H¾Ò+à UÒ+à. qÖÊ{É«ÉÉ©ÉÉÅ ¥ÉyÉÉ +à©É ©ÉÉ{Éà Uà
4. mÉiÉ «ÉÉàNÉ wÉùÉ H©ÉÇ{ÉÖÅ +É´É´ÉÖÅ Hà +¶ÉÖ§É ÊJ«ÉÉ HùÒ+à lÉÉàW ~ÉÉ~É ±ÉÉNÉà ~ÉùÅlÉÖ +ɸɴÉ
©É{É, ´ÉSÉ{É, HÉ«ÉÉ{ÉÒ Wà ¡É´ÉÞÊnÉ oÉÉ«É Uà lÉà «ÉÉàNÉ lÉl´É +à©É »É©ÉX´Éà Uà Hà +l«ÉÉùà HÉà> ~ÉÉ~É {É HùlÉÉ
Uà, Wà +É~ÉiÉÒ HÉ©ÉÇiÉ ´ÉNÉÇiÉÉ {Éà ~ÉÖqNɱÉÉà Y´É ¾Éà>+à lÉÉà ~ÉiÉ ~ÉÚ´ÉÇ{ÉÉ ~ÉÉ~ÉÉà Wà Hùà±ÉÉ Uà lÉà H©ÉÇ lÉÉà
lÉù£ +ÉHºÉÉÇ«É Uà lÉà©ÉÉÅ ¶ÉÖ§É - +¶ÉÖ§É ´ÉlÉÇ{É{ÉÖÅ +É´«ÉÉ W Hùà Uà.
+ÉNÉ©É{É oÉÉ«É Uà. ©É{É, ´ÉSÉ{É, HÉ«ÉÉoÉÒ Y´É Ex- Wà©ÉHà HÉà> ©ÉÉiÉ»Éà ±ÉÉLÉ °Ê~É«ÉÉ{ÉÖÅ HùW
~ÉÉàlÉÉ{ÉÉ ´ÉÉiÉÒ, ´ÉlÉÇ{É +{Éà A~É«ÉÉàNÉ{Éà »ÉÅ»ÉÉù©ÉÉÅ ~ɾà±ÉÉ H«ÉÖÈ Uà. +l«ÉÉùà {É´ÉÖÅ HùW HùlÉÉà {ÉoÉÒ UlÉÉÅ
H©ÉÇ{Éà +É´ÉlÉÉ +÷HÉ´ÉÒ ¶ÉHà Uà. mÉiÉ «ÉÉàNÉ Wà lÉà HùW{ÉÒ W´ÉÉ¥ÉqÉùÒ +{Éà ´«ÉÉW lÉÉà SÉɱÉÖ W ù¾à
+Él©ÉÉ{Éà ©ÉʱÉ{É Hùà Uà, lÉà{ÉÉoÉÒ »ÉÅ»ÉÉù©ÉÉÅ KÉiÉà Uà lÉà©É ~ÉÚ´Éâ Hùà±ÉÉ ~ÉÉ~ÉÉà{ÉÒ +ɱÉÉàSÉ{ÉÉ (KÉ©ÉÉ) HùÒ
KÉiÉà ~ÉÉàlÉÉ{ÉÉ +Él©ÉÉ ~Éù ±ÉÉNÉà±ÉÉ ùWHiÉÉà +É¸É´É {ÉoÉÒ lÉÉà lÉà ~ÉÉ~ÉÉà Y´É{Éà NÉ©Éà lÉà NÉÊlÉ©ÉÉÅ ¾àùÉ{É Hùà
wÉùÉ +É´«ÉÉW Hùà Uà. +Él©ÉÉ{ÉÉ ¶ÉÖ§ÉɶÉÖ§É Uà. +É lÉÉà §ÉÚlÉHɳ{ÉÉ ~ÉÉ~ÉÉà{ÉÒ ´ÉÉlÉ oÉ> ~ÉùÅlÉÖ
~ÉÊùiÉÉ©É lÉoÉÉ «ÉÉàNÉoÉÒ oÉlÉÖÅ +Él©É¡Éqà¶ÉÉà{ÉÖÅ HÅ~É{É ´ÉlÉÇ©ÉÉ{É©ÉÉÅ Y´É +à´ÉÉ ¡ÉÉ«ÉÊýÉlÉ HùlÉÉà {ÉoÉÒ Hà lÉà
lÉà §ÉÉ´É +É¸É´É Uà. §ÉÉ´ÉoÉÒ Wà H©ÉÇ ¥ÉÉÅyÉÒ+à lÉà SÉÉäq ùÉW±ÉÉàH{ÉÉà §ÉÉNÉÒqÉù Uà (+É¸É´É SÉɱÉÖ).
+É¸É´É r´«ÉoÉÒ §ÉÉàNÉ´É´ÉÖÅ ~Éeà Uà. +Éc ¡ÉHÉù{ÉÉ r´«É Wà´ÉÒ W ùÒlÉà HÉà> ¶Éàù ¾Éà±eù HÅ~É{ÉÒ{ÉÒ Ê©É±HlÉ{ÉÉà
H©ÉÉâ{ÉÖÅ OɾiÉ oÉ´ÉÖÅ lÉà r´«É +É¸É´É Uà. ¶ÉÖ§ÉɶÉÖ§É §ÉÉNÉÒqÉù Uà lÉà©É +É~ÉiÉà »ÉÉä ~ÉiÉ qÖÊ{É«ÉÉ{ÉÉ lÉ©ÉÉ©É
44
~ÉÉ~ÉÉà{ÉÉ §ÉÉNÉÒqÉù UÒ+à. +É~ÉiÉà ¥ÉyÉÒ ´É»lÉÖ LÉÉ> lÉÉà W Y´É +ɸɴÉoÉÒ ¥ÉSÉÒ ¶ÉHà Uà. A~É¶É©É Hùà±ÉÉ
¶ÉHlÉÉ {ÉoÉÒ, ¥ÉyÉÉ yÉÅyÉÉ HùÒ ¶ÉHlÉÉ {ÉoÉÒ UlÉÉÅ H©ÉÇ Aq«É©ÉÉÅ +É´ÉÒ{Éà [ÉÉ{ÉÒ{ÉÉ +ɸɫÉà ©ÉÅq oÉ> KÉÒiÉ
©É«ÉÉÇqÉ HùlÉÉ {ÉoÉÒ l«ÉÉÅ »ÉÖyÉÒ ¥ÉyÉÉ«É ~ÉÉ~É{ÉÉ +É~ÉiÉà oÉ> ¶ÉHà Uà. +ɸɴÉ{Éà ùÉàH´ÉÉà lÉà »ÉÅ´Éù Uà.
§ÉÉNÉà +É¸É´É +É´«ÉÉ W Hùà Uà. +à÷±ÉÉ ©ÉÉ÷à [ÉÉ{ÉÒ +àH ©ÉÖ©ÉÖKÉÖ
§ÉNÉ´ÉÅlÉÉà{ÉÒ KÉ©ÉÉ «ÉÉSÉ{ÉÉ +ÅlÉùoÉÒ SÉɱɴÉÒ Xà>+à. HÉà±ÉHÉlÉÉ
JJ
V«ÉÉàÊlÉºÉ & ¥Éà÷É, lÉÉùÉ ¾ÉoÉ{ÉÒ ùàLÉÉ ¥ÉlÉÉ´Éà Uà Hà lÉÖÅ LÉÚ¥É §ÉiÉÒ¶É.
UÉàHùÉà & ¾É ! ©É¾ÉùÉW, lÉ©ÉÉùÒ ´ÉÉlÉ »ÉÉSÉÒ Uà. ¾ÖÅ ´ÉºÉÉâoÉÒ §ÉiÉÖÅ UÖÅ, ~ÉiÉ ~ÉÉ»É
G«ÉÉùà oÉ>¶É +à lÉÉà H¾Éà.
jjj
»ÉÖ{ÉÒ±É & »mÉÒ+Éà ©ÉÉ÷à +±ÉNÉ e¥¥ÉÉà Hà©É ùLÉÉ«É Uà?
Ê{ÉlÉÒ{É & ~ÉÖùÖºÉÉà ¶ÉÉÅÊlÉoÉÒ ©ÉÖ»ÉÉ£ùÒ HùÒ ¶ÉHà +à÷±Éà.
jjj
Maths Teacher : How many make a million?
Student : Miss, my father says very few make a million.
jjj
meblee efmebn ë FvmeHeskeÌìj meenye, cegPes jespe keÀesF& HeÀesve Hej ceejveskeÀer OecekeÀer oslee nw~
Hetefueme FvmeHeskeÌìj ë De®íe keÀewve HeÀesve keÀjlee nw? ke̳ee keÀnlee nw?
meblee efmebn ë keÀesF& BSNL Jeeuee nw, keÀnlee nw efkeÀ efyeue veneR oWies lees keÀeì [euesieW~
jjj
Deeoceer p³eesefle<e mes ë cesjer Meeoer ke̳eeW veneR nes jner?
p³eesefle<e ë Deye kegÀojle ves lesjer efkeÀmcele ceW ogëKe veneR efueKee lees ceQ ke̳ee keÀ©B?
jjj
Santa : What is the difference between "complete" and "finish"?
Banta : When you marry the right person, you are "complete" and
when you marry the wrong one, you are "finished."
45
»ÉÉà¾É©ÉiÉÖÅ »Él«É
48
efveOe&ve ye´eïeCe
SkeÀ efveOe&ve ye´eïeCe ves SkeÀ efme× meble keÀer yenesle mece³e ÒemeVelee kesÀ meeLe GvneWves HeejmeceefCe ueekeÀj os oer~ ye´eïeCe
lekeÀ Ketye mesJee keÀer~ ue#³e ³en Lee efkeÀ GvekeÀer ke=ÀHee nes ieF& keÀes Dee½e³e& ngDee efkeÀ ³es kewÀmes cenelcee nQ, Iej ceW HeejmeceefCe
lees OeveeYeeJe otj nes peeSiee~ SkeÀ efove meble ÒemeVe neskeÀj Heæ[er nw Deesj Oeve peje Yeer veneR yevee³ee~ ye´eïeCe ves DeHeveer
Gmemes yeesues - ``letves cesjer Fleves efove mesJee keÀer ~ yeesue ! DeeMebkeÀe yeleeF&~ cenelceepeer yeesues - ``Jelme! HeejmeceefCe mes
ke̳ee ®eenlee nw?'' efveOe&ve ves keÀne - ``ÒeYeg ! ceQ DeYeeJeûemle Deefpe&le megKe lees #eefCekeÀ neslee nw ~ GmekesÀ meeOeve mes nce Deewj
ntB~ DeeHekeÀer ke=ÀHee nes peeS lees ³en DeYeeJe otj nes peeS~'' DeMeeble nesles ~ cesjs Heeme lees ÒeYeg Òesce, GvekesÀ Òeefle meceHe&Ce keÀer
meble ves nBmekeÀj keÀne - ``yeme ! Fleveer meer yeele ! peeDees efveefOe nw~ GmekesÀ meeceves ³en HeejmeceefCe ke̳ee! peeDees, legce ues
efJebO³eHegjer kesÀ cenelcee ÒeYegoeme kesÀ Heeme ®eues peeDees~ GvekesÀ peeDees~'' ye´eïeCe ves keÀne - ``ÒeYees! cegPes Yeer veneR ®eeefnS
Heeme SkeÀ HeejmeceefCe nw~ Fmemes legce ceve®eene meesvee SkeÀ$e Ssmeer Jemleg, pees cesjs ceve keÀer Meebefle íerve ues~'' ÒemeVeceve Jen
keÀj mekeÀesies~'' ye´eïeCe ÒemeVe ceve mes HengB®ee~ cenelceepeer HeejmeceefCe mes Yeer yeæ[er efJeYetefle ueskeÀj DeHeveer ³ee$ee Hej ueewì
keÀe DeeJeeme meeoieer keÀer Òeeflecetefle& Lee~ keÀesF& JewYeJe veneR~ ie³ee~ Demeueer Heejme pees efceue ie³ee Lee!
KegoekeÀe yeboe
SkeÀ yeeoMeen ves SkeÀ iegueece Kejeroe~ GvneWves Hetíe, iegueece keÀer DeHeveer keÀesF& ®eenle veneR nesleer~'' yeeoMeen ves
``lesje veece ke̳ee nw?'' Gmeves peJeeye efo³ee, ``efpeme ieodoer mes Glej keÀj Gmes ieues mes ueiee efue³ee Deewj keÀne,
veece mes HegkeÀejW, Jener cesje veece nesiee~'' efHeÀj yeeoMeen ``Kegoeyebo keÀjerce kesÀ Òeefle kewÀmeer YeeqkeÌle nesleer nw, ³en letves
ves Hetíe, ``let ke̳ee KeeSiee, ke̳ee Henvesiee?'' Gmeves Deepe cegPes yelee efo³ee~ Deepe mes let cegkeÌle nw~ letves cegPes
keÀne, ``ngpetj pees efKeuee oW Deewj Henveves keÀes oW~'' efHeÀj mecePee efo³ee kesÀ Deuueen keÀe mesJekeÀ, me®®ee meKee kewÀmee
ceeefuekeÀ yeeoMeen ves Hetíe, ``let keÀece ke̳ee keÀjsiee?'' nesvee ®eeefnS~''
iegueece yeesuee, ``pees DeeHe keÀjeSB~'' leye yeeoMeen yeesuee, YekeÌle keÀer DeHeveer efvepeer F®íe veneR nesleer~ ³en
``DeeefKej let ®eenlee ke̳ee nw?'' oeme yeesuee, ``ngpetj! mecePeles ner peerJeelcee yebOevecegkeÌle nes peeleer nw~
49
THE READER'S FORUM
Lord Mahavir was a totally different kind communion transpires between the master
of man, unique in his own way. Even after and the sharavaka or disciple.
twenty six centuries, He is not understood
While speaking, naturally the master has
and His influence unlike Gautam Buddha or
to use the words, but he is also leaving gaps
Krishna has remained limited amongst only a
in between. He is saying something and he
handful of people.
is also meaning something which cannot
One of His Great Contributions is the be said-but it can be heard. If the disciple is
value of Listening which He taught. Of all silent, he will hear the words and he will also
the great masters in the past, only Mahavir hear the wordless gap; he will hear what is
recognized the beauty of listening. He said being said and he will hear also what is not
there are two ways to reach the Ultimate: one being said and yet it is transferred.
is the way of the shravaka and the other of
What is it that is being transferred? It
the sadhu. Shravaka means one who knows
is his presence; it is his heart, the soul,
how to listen, and sadhu means one who
his very being. Words are just toys that he
disciplines himself in austerities. The path of
plays with to keep you engaged but the real
the sadhu is long and tedious. The path of the
happening which he wants to have with you
shravaka, the listener is simple, straight and
is a communion with your soul. It his light and
easy to follow. All that is needed is that he
the treasure which he has in abundance that
should not only hear, but should also listen.
he wants to share. And if you are silent, just
Hearing is possible for everybody as we listening, that communion happens.
have ears but listening is possible only for
This is the secret of disciplehood. If
those who are silent. You can hear with your
you listen to that which is said, you are a
mind chattering inside; it is not listening. But if
true student. You listen to the words, you
your mind is quiet, silent, calm and everything
miss the wordless. The moment you start
is still within, the master's word reaches you.
listening to the wordless, you are initiated
The word is coming from the very soul of the
into disciplehood.
master and not from his head. If you are open
and available, it will reach your soul. Such a Contributed by a Reader.
50
THE DIFFERENCE BETWEEN
LATERAL AND LOGICAL THINKING
Many years ago in a small Indian village, then asked the girl to pick a pebble from the
a farmer had the misfortune of owing a large bag.
sum of money to a village moneylender.
The Moneylender, who was old and ugly, Careful analysis would produce three
fancied the farmer's beautiful daughter. So possibilities:
he proposed a bargain.
1. The girl should refuse to take a pebble.
He said he would forgo the farmer's debt 2. The girl should show that there were
if he could marry his daughter. Both the two black pebbles in the bag and expose the
farmer and his daughter were horrified by money-lender as a cheat.
the proposal. So the cunning money-lender 3. The girl should pick a black pebble and
suggested that they let Providence decide sacrifice herself in order to save her father
the matter. He told them that he would put from his debt and imprisonment.
a black pebble and a white pebble into an
empty money bag. Then the girl would have Take a moment to ponder over the
to pick one pebble from the bag. story. The above story's aim is to make us
appreciate the difference between lateral and
1) If she picked the black pebble, she logical thinking.
would become his wife and her father's debt
would be forgiven. The girl's dilemma cannot be solved
2) If she picked the white pebble she need with traditional logical thinking. Think of the
not marry him and her father's debt would still consequences if she chooses the above
be forgiven. logical answers.
3) But if she refused to pick a pebble, her
father would be thrown into Jail. What would you recommend the Girl to
do?
They were standing on a pebble strewn
path in the farmer's field. As they talked, Well, here is what she did ....
the moneylender bent over to pick up two The girl put her hand into the moneybag
pebbles. As he picked them up, the sharp- and drew out a pebble. Without Looking at
eyed girl noticed that he had picked up two it, she fumbled and let it fall onto the pebble-
black pebbles and put them into the bag. He strewn path where it immediately became
51
lost among all the other pebbles. not admit his dishonesty, the girl changed
what seemed an impossible situation into an
"Oh, how clumsy of me," she said. "But extremely advantageous one.
never mind, if you look into the Bag for the
one that is left, you will be able to tell which MORAL OF THE STORY:
pebble I picked." Most complex problems do have a
solution. It is only that we don't ATTEMPT to
Since the remaining pebble is black, it think.
must be assumed that she had picked the
white one. And since the money-lender dared Contributed by: Rajen Hemani
In life we have lot to loose & very little to choose, whenever you get a chance to choose, do
it wisely. So thay you never loose what you choose.
JJ
Lalu to Policeman : Why is it writter every where 'Drive Slow?'
Funny Policeman : Because there is no hospital nearby.
52
Depe& efkeÀ³ee nw
nceeje nj uecne ®egje efue³ee nw DeeHeves,
DeebKees keÀes SkeÀ meHevee efoKee efo³ee nw DeeHeves~
nceW efpevoieer lees os oer DeeHeves,
Deewj GmeceW efpevee Yeer efmeKee efo³ee DeeHeves~
Deepe nj SkeÀ Heue Kegyemegjle nw,
efoueceW nceejs efmeHe&À DeeHekeÀer megjle nw~
kegÀí Yeer keÀns ³es ogefve³ee iece veneR,
ogefve³ee mes p³eeoe nceW DeeHekeÀer pe©jle nw~
efpevoieerceW efkeÀmeerkeÀe meeLe keÀeHeÀer nw,
neLees ceW efkeÀmeerkeÀe neLe keÀeHeÀer nw~
otj nes ³ee Heeme, HeÀke&À veneR He[lee,
H³eej keÀe lees yeme Snmeeme ner keÀeHeÀer nw~
ueesieeW keÀes kesÀnles megvee nw DekeÌmej efkeÀ,
efpeboe jns lees efHeÀj efceuesieW~
DeeHekeÀes efceuekeÀj Fme efoueves cesnmegme efkeÀ³ee efkeÀ,
efceueles jnsieW lees ner efpeboe jnsieW~
³etb efceues efkeÀ cegueekeÀele vee nes mekeÀer,
metjpe [tyee Hej jele vee nes mekeÀer~
GvekeÀer KeeceesMe efveieenW nj yeele keÀn ieF&,
Hej nceW efMekeÀe³ele nw efkeÀ yeele vee nes mekeÀer~
efHeÀj ®egHekesÀ mes ³eeo Dee ie³ee keÀesF&,
cesjer DeebKees keÀes efHeÀj mes ©uee ie³ee keÀesF&~
kewÀmes GmekeÀe Megef¬eÀ³ee Deoe keÀ©B?
cegPe vee®eeræpe keÀes Mee³ej yevee ie³ee keÀesF&~
ke̳ee iece nw, ke̳ee KegMeer ceeuegce veneRb,
Jees DeHeves nw efkeÀ Depeveyeer ceeuegce veneR~
efpemekesÀ efyevee SkeÀ Heue veneR iegpejlee,
Gmes Kegoe keÀns ³ee HeÀefjMlee, ceeuegce veneR~
Y´É{É©ÉÉÅ lÉ©ÉÉùÒ »ÉÉʾ±É ¥É{ÉÒ{Éà +É´ÉÒ¶É,
¡Éà©É qÉà»lÉÒ{Éà ʴɹÉÉ»É{ÉÖÅ ]ùiÉÖÅ ¥É{ÉÒ{Éà +É´ÉÒ¶É.
©É{Éà §ÉڱɴÉÉ{ÉÒ §ÉÚ±É {É HùlÉÉÅ,
+à §ÉڱɴÉÉ{ÉÒ ~ɳÉà©ÉÉÅ ~ÉiÉ «ÉÉqÉà{ÉÒ ©É¾àH ¥É{ÉÒ{Éà +É´ÉÒ¶É.
53
lÉn´É AHà±É (WÖ±ÉÉ> - 2010)
1 2 3 4 5
»É lÉà »É lÉà ~ÉÖ ° ºÉ »É
lÉà lÉà ° ÷à ©É
6
qà + »ÉÅ NÉ ºÉÉ q ÊH
´É NÉ oÉÇ ¶ÉÇ lÉ
8 9 10
»É ©É {É {É
7
»É ©É W iÉ ©É ©É
11
lÉÉ ~É l´É »HÉ
13 ù 12 ù W
§ÉÉ yÉÒ
14
´É ~É ù ©ÉÉ l©ÉÉ
15
{ÉÉ iÉÖ £ ³ qÉ lÉÉ
5
6 7
8
9 10
11 12
13
14
55
TASTY QUICK FIXES
CORN SANDWICH
Ingredients:
For Sandwich :
2 Cups Boiled Corn Kernels • 10 Slices Bread • ½ Cup
Chopped Capsicum and Bell Peppers (Red, Yellow) • ½
Cup White Sauce • 3 tbsp Cheese • 1 tbsp Chopped Green
Chillies • 1 tbsp Oil • Salt, Pepper, Oregano to taste • Butter
for Toasting
For White Sauce :
1 tbsp Butter • 1 tbsp Maida
½ Cup Milk • Salt, Pepper to taste
Method :
1. For White Sauce – Take 1 tbsp maida and 1 tbsp butter in a pan and stir for a minute. Then
add ½ cup of milk and stir continuously to make a thick sauce like consistency. Add the salt and
pepper as desired.
2. For Sandwich – Partially crush the boiled corn. Take 1 tsp of oil and stir fry the capsicum, bell
peppers and green chillies for 2 minutes. Add white sauce, cheese and spices and mix well.
Spread this mixture over a slice of bread and close the sandwich with another slice of bread.
Apply butter on both slices and grill it.
MINESTRONE SOUP
Ingredients:
1 kg Chopped Tomatoes • ½ Cup Cabbage • 3 tbsp Butter
2 Bay Leaves • ½ Cup Grated Cheese • 1 Cup Finely
Chopped French Beans and Capsicum • 1 Cup boiled Shell
Macaroni • Salt, Pepper to taste
Method :
Take 2 tbsp butter in a pan. Heat it and add the chopped
tomatoes, cabbage and bay leaves. Stir till the tomatoes
are tender. Let it cool and remove the bay leaves. Churn
and strain the mixture. Take 1 tbsp butter and sauté the cut
vegetables for 3-4 minutes. Add the sautéed vegetables, cheese, boiled shell macaroni, salt and
pepper to the stock. Let it simmer for a few minutes and serve hot.
56
FORTHCOMING EVENTS
SUBJECT TO CHANGE
57
For Subscription and
Other Details Contact
58
& It's Affiliates
CHARTER
To study, research, practice, achieve, propagate, create awareness and spread the Philosophy
and Science of Self Realisation (Aatma Gyan) and the functioning of the Universe which leads
to Eternal Peace (Mukti) as experienced and explained by Vitraag Bhagwants and reiterated by
Shrimad Rajchandra, by respecting all beliefs, faiths, practices, paths, by establishing organizations
and systems and doing all such other things to attain the above purpose.