ALAMAT NG ROSAS
Noong araw ay may isang magandang dalagang
nagngangalang “Rosa,” na balita sa kanyang
angking kagandahan, kayumian, at kabaitan.
Maraming nangangayupapa sa kanyang
kagandahan. Ngunit ni isa sa mga ito ay hindi niya
mapusuan.
Dahil ang gusto ni Rosa ay ang maglingkod sa
Panginoon at sa pagtulong sa mga nangangailangan
ng kanyang tulong. Ngunit si Cristobal, isang
mahigpit niyang mangingibig, ay di makapapayag na
di mapasakanya ang dalaga, at ito’y nagtangkang
agawin si Rosa at dinala ito sa hardin.
Ngunit nananalangin si Rosa sa Panginoon at noon
di’y siya’y naging bangkay. Sa takot ni Cristobal ay
ibinaon niya ang dalaga sa bakuran nito at saka siya
lumayo sa pook na iyon upang di na magbalik
kailanman.
Mula noon ay hindi na nakita ng mga taga roon si
Rosa. Sa halip, sa bakuran nito ay may isang
halamang tumubo na may bulaklak ngunit paghawak
sa tangkay nito ay mapapasigaw ka dahil sa talas ng
tinik ng halamang hinahawakan. Dahil niloob ito ng
Panginoon na gawing bulaklak si Rosa na ang
tangkay ay may mga tinik na tagapangalaga rito
upang di-pagnasaang pupulin lamang ng sinuman.
ALAMAT NG AMPALAYA
a lupain ng sariwa ay naninirahan ang lahat ng uri ng
gulay na may kanya-kanyang kagandahang taglay. Si
Kalabasa na may kakaibang tamis, si Kamatis na
may asim at malasutlang kutis,si Luya na may
anghang, si Labanos na sobra ang kaputian, si
Talong na may lilang balat, luntiang pisngi ni
Mustasa, si Singkamas na may kakaibang lutong na
taglay,si Sibuyas na may manipis na balat, at si
patolan na may gaspang na kaakit-akit. Subalit may
isan gulay na umusbong na kakaiba ang anyo, sya si
Ampalaya na may maputlang maputlang kulay, at
ang kanyang lasang taglay ay di maipaliwanag.
Sa araw araw na nagdaan walang ginawa si Amplaya
kung hindi ikumpara ang kanyan itsura at lasa sa
kapwa niya gulay, at dahil dito any nabuo ang isang
maitim na balak.Nang sumapit ang gabi kinuha ni
Ampalaya ang lahat ng magagandang katangian ng
mga gulay at kanyan isinuot. Tuwang tuwa si
Ampalaya dahil ang dating gulay na hindi pinapansin
ngayon ay pinagkakaguluhan. Subalit walang lihim
na hindi nabubunyag, nagtipon tipon ang lahat ng
gulay na kanyang ninakawan at kanilang sinundan si
ang gulay na may gandang kakaiba at laking gulat
nila ng makita nilang hinuhubad nito isa isa ang mga
katangian na dapat ay sila ang nagtataglay, at
tumambad sa kanila si Ampalaya.Nagalit ang mga
gulay at kanilang iniharap si Ampalaya sa diwata ng
lupain,sinumbong nila nag ginawang pagnanakaw ni
Ampalya. Dahil dito ay nagalit ang diwata at lahat ng
magagandang katangian na kinuha ni Ampalaya ay
kanyang ibinalik dito at laking tuwa ni Ampalaya
dahil inisip niya na iyon lamang pala ang kabayarab
sa ginawa niyang kasalanan, subalit makalipas ang
ilang sandali ay nag iba ang anyo ni Ampalaya balat
nya ay kumulubot dahil ang kinis at gaspang na
taglay ni upo at kamatis ay nag-away sa loob ng
kanyang katawan,maging ang mga ibat ibang lasa
ng gulay ay naghatid ng di magandang panlasa sa
kanya at pait ang dinulot nito, at ang kanyang kulay
ay naging madilim.Mula noon ang luntiang gulay na
si Ampalaya magpa hanggang ngayon ay hindi pa rin
magustuhan dahil sa pait niyang lasa.
ALAMAT NG KASOY
Noong unang panahon ay nasa loob ng kasoy ang
abuhing buto nito. Lungkut na lungkot ang buto
sapagkat madilim na madilim sa loob ng kasoy. Lalo
itong nalungkot nang malamang magdaraos ng isang
handaan ang Adang kagubatan. Sa gabi ng handaan
ay ipinatawag ng Ada ang lahat ng hayop at
halaman.
Ang buong kagubatan ay nagliliwanag sa tama ng
mga ilaw ng parol ng mga Alitaptap. Ang huni ng
mga Kuliglig at kokak ng mga Palaka ay sumasaliw
sa awit ng mga Maya. Masayang kasayaw ng mga
Kuneho ang mga Usa, ng mga Elepante ang mga
Tamaraw, ng Zibra ang Tsonggo. Kapareha naman ni
Kangkong ang Sitaw, ni Mangga ang Dalanghita, ni
Saging ang Papaya.
Lahat ay nagsasayaw. Lahat ay kumakanta.
Masayang-masaya ang kagubatan. Bukod tanging
ang buto ng kasoy ang lungkut na lungkot.
“Mabuti pa sila, nakikita ang masayang paligid. Heto
ako, nakakarinig ng awit at tawanan pero hindi
naman nakikita ang katuwaan.”
Naulinigan ng makapangyarihang Ada himutok ng
Buto.
“Gusto kong maging maligaya ka. May kahilingan ka
ba?”
“Ayoko pong nakakulong sa madilim na lugar na
kinalalagyan ko. Naiinggit ako sa ibang hayop at
halaman na tuwang-tuwa kapag may handaan sa
kagubatan. Nakakasama sila sa pagsasaya. Hindi
lang nila naririnig kundi nakikita pa ang katuwaan ng
lahat. Maawa kayo, mahal na Ada. Gawan ninyo ng
paraang makalabas po sana ako sa pagkakakulong
ko sa loob ng prutas na ito.”
Naantig ang maawaing damdamin ng mahal na Ada.
Iwinasiwas nito ang nagniningning na pananglaw. Sa
isang iglap ay nakalabas sa madilim na kulungan ang
Buto.”
Masayang-masayang napanood ng Buto ng Kasoy
ang sayawan, kantahan, at pagkakatuwaan ng mga
hayop at halaman.
Ang malakas na pagkokak ng mga Palaka at paghuni
ng mga Kuliglig ay sumaliw sa awit ng mga Maya. Sa
tuwa ng Elepanteay kumembut-kembot ito sa pag-
indak. Napapasabay din sa pagimbay ang mahagway
na Kawayan kasama ang Pagong na nagbababa at
nagtataas ng bahay-bahayan.
Hatinggabi na nang iwasiwas na muli ng butihing Ada
ang kaniyang makinang na pananglaw. Hudyat iyon
ng pamamahinga. Pinatay na ng mga Alitaptap ang
parol nila.
Nalungkot ang Buto nang dumilim na ang paligid.
Nahahalinhan ng takot at lungkot nang kumulog at
kumidlat. Napansin ng Buto na nagsipagtago ang
mga hayop sa mga kuweba. Mahigpit namang
ikinabit ng mga halaman ang mga ugat sa ilalim ng
lupa.
Tulad ng dapat asahan, bumuhos na ang malakas na
ulan. Takot at kinakaliglig sa lamig ang Buto.
“Ga…Ganito pala sa labas. Ma…Mamamatay ka sa
sobrang ginaw. Mabibingi ka sa ingay ng kulog.
Malamang na tamaan ka pa ng kidlat. A…Ayoko na
sa labas.”
Hindi pinakinggan ng Ada ang abuhing Buto ng
Kasoy. Bilang panghabambuhay na parusa ay
pinamalagi ng Adang manatili sa labas ng Kasoy ang
abuhing Buto nito.
Iyan ang Alamat ng Kasoy at ng di nito
makuntentong Buto.
ALAMAT NG MATSING
Sa mayamang kaharian, noong unang panahon, ay
may isang prinsesang ubod ng ganda. Siya ai si
Prinsesa Amapela na ang lahat ay humahanga sa
taglay na kagandahan.
Ngunit sa likod ng kanyang kagandahan ay
napakasamang ugali.Ang prinsesa ay ubod ng sungit
at suplada. Napakataas ng pagtingin niya sa kanyang
sarili.
“Ayoko sa mga taong pangit! Palayasin sila sa
palasyo!” ang palding sigaw nito sa tuwing
makakakita ng pangit sa palasyo.
Dahil sa prinsesa, ang lahat lamang ng magaganda
ang nakakapasok at nakakapagtrabaho sa loob ng
palasyo. At ang mga pangit ay itinaboy sa labas
upang maging mga alipin at manggagawa.
Sa paglipas ng panahon, dumating ang takdang araw
sa pagpili ni Prinsesa Amapela ng mapapangasawa.
At naghanda nga ang kaharian.Inimbitahan ang
maraming maharlikang tao buhat sa ibaaa’t ibang
kaharian. Nagsidating din ang maraming makikisig
na prinsipe, upang ang isa sa sa kanila ay ang siyang
mapangasawa ng ng prinsesa.
Di nagtagal, nagsimjula ng mamilii si Prinsesa
Amapela ng mapapangasawa. Ang lahat ng prrinsipe
ay tumayo sa kanyang harapan at nagbigay-galang.
Isa sa mga prinsipe ang nagustuhan ng prinsesa, at
ito’y si Prinsipe Algori.
Si Prinsipe Algori ay isang napakasipag na prrinsipe,
na animo Adonis na namumukod tangi sa lahat ng
naroroon.Ngunit bago pa man napili ni Prinsesa
Amapela ang makisig na prinsipe, ay may nakita siya
na napakapangit-pangit na prinsipe na nakatayo sa
likuran nito.
Hindi napigilan ng prinsesa ang sarili.
“Sino ka? Hindi ka nahiya saiyong sarili!
Napakapangit mo! Lumayas ka rito at magbalik ka na
sa kwebang pinanggalingan mo!” ang bulyaw nito.
Nabigla ang lahat sa nasal ng prinsesa.
“Siya ang aking napili! Si Prinsipe Algori! Siya ang
aking mapapangasawa,” ang agad na idinugtong nito
sabay turo kay Prinsipe Algori.
Masayang lumapit si Prrinsipe Algori sa prinsesa at
humalik sa kamay nito. Isa isa ng nag-alisan ang
mga nabigong prinssipe, ngunit nanatiling nakatayo
sa harapan ang pangit na prinsipe.
“Ano pa ang hinihintay mo! Lumayas ka na! Ayaw
kitang Makita!” ang muling bulyaw ng prinsesa na
tila nandidiri.
Malumanay na nagsalita ang prinsipeng pangit, Hindi
ako manghihinayang sa isang tulad mo. Kung ano
ang ganda ng iyong mukha ay siya naming
kapangitan ng iyong ugali,” ang wika nito.
Bigla ay nagbago ang anyo ng prinsipeng pangit. Ito
ay nagging isang napakakisig na lalaki, higit kay
Prinsipe Algori.
Namangha ang lahat, sapagkat ang pangit na
prinsipe ay ang “Diyos pala ng Kakisigan.”
Bumababa ang isang kumpol ng ulap, at sumakay
rito ang “Diyos na Kakisigan,” at tuluyan nang
lumisan.
Nanghinayang ang lahat lalo na ang hari at reyna.
Ngunit higit sa lahat, nanghnayang nang husto si
Prinsesa Amapela bagay na hindi niya pinahalata.
Agad na ikinasal ng hari sina Prinsesa Amapela at
Prrinssipe Algori. Ngunit matapos ang kasal, ganun
na lamang ang gulat ng lahat.
Ngayong mag-aswa na tayo kailangan mong
sumama sa aking kaharian, “ang wika ni Prinsipe
Algori.
“Anong ibig mong sabihin?” ang nagtatakang tanong
ng prinsesa.
Bigla, nabago aang anyo ni Prinsipe Algori. Ito ay
naging kakaibang nilalang ng puno ng balahibo ang
buong katawan. Nagsigawan at nasindak ang lahat,
lalo pa’t bigla na lang nabago ang anyo ni Prinsesa A
mapela. Nabalot din ito ng balahibo sa buong
katawan, at nagkaroon pa ng buntot.
Hindi makapaniwala ang lahat, subalit huli na,.Dinala
na si Prinsesa Amapela sa kagubatan ni Prinsipe
Algori, na siya palang “Diyos ng mga hayop
sagubat.” At si Prinsesa Amapela ang kauna-
unahang matsing sa kagubatan. Ito ang nagging
parrusa ng kanyang pagiging suplada at
mapagmataas.
Kaya dapat nating tandaan na hindi natin dapat
husgahan ang tao sa kanyang panlabas na anyo,
dahil ang higit na mahalaga ay ang tunay na
pagkatao at pag-uugali.
ALAMAT NG GAGAMBA
Si Gamba ay isang manghahabi. Siya ang
pinakamahusay sa lahat ng manghahabi sa kanilang
komunidad.
Sapagkat alam niyang siya ang pinakamagaling, taas
noo siya at walang sinumang pinapansin.
“Ate, pahiramin mo naman ako ng karayom na
pamburda mo. Pwede ba Ate?”
Galit na umangil si Gamba, “Lumayu-layo ka nga rito.
Huwag mong mahiram-hiram ang pamburda ko.
Baka masira lang ito, wala kang perang ipambayad
dito. Layo!”
Napaiyak ang kapatid na babae ni Gamba.
Naramdaman niyang hindi siya itinuturing na kapatid
ng ate niya. Parang langit ang taas nito, napakahirap
abutin.
Maya-maya, ang kapatid na lalaki naman ang
lumapit kay Gamba.
“Ate, Ate tulungan mo naman ako. Pakisulsi mo
namn ang napunit na kamiseta ko.”
“Lumayo ka rito. Istorbo ka talaga. Doon ka sa Nanay
magpasulsi. Walang ginagawa ang matandang iyan!
Sige layo ka rito. Layo!”
Narinig ng ina ang mapagmataas na tinig ng anak.
Nagpupuyos ang damdamin ng kahabag-habag na
ina. Gusto sana niyang saktan si Gamba subalit
nagpigil siya.
“Sumusobra ka na Gamba. Obligasyon mong
pakitaan ng mabuting asal ang mga kapatid mo.
Kung nanghihiram sila sa iyo, pahiramin mo. Kung
humihingi sila ng tulong, tulungan mo. Hindi lang
kapatid mo ang dapat pagpakitaan mo ng
kagandahang-loob. Lahat ng nangangailangan ay
dapat mong kalingain.” Parang walang narinig si
Gamba. Patuloy itong humabi ng tela mula sa mga
sinulid na nasa ikitan niya.
Isang gabing inaaya si Gamba ng ina upang
maghapunan, pagalit itong sumigaw, “Ano ba kayo.
Iniistorbo na naman ninyo ako. Di ba ninyo
nakikitang hindi pa ako tapos sa hinahabi ko?”
“Ba…baka magkasakit ka, iha, kung malilipasan ka
sa pagkain.”
“Wala kayong pakialam.”
“Gamba,” pagpigil ng mapagmahal na ina,
“kasalanan sa Diyos ang pagtanggi mo sa pagkain.”
“Ano bang kasa-kasalanan. Wala akong pakialam
kung kasalanan man un. Inuulit ko. Pabayaan ninyo
ako sa ginagawa ko!”
“Patawarin ka ni Bathala,” luhaang sabi ng ina.
“Sana humabi ka na lang nang humabi,” inis na
hiling ng kapatid na babae ni Gamba.
“Oo nga humabi ka na lang nang humabi…humabi
nang humabi,” dugtong ng kapatid niyang lalaki.
Ang hiling ng magkapatid ay dininig ni Bathala. Sa
isang makapangyarihang tinig ay narinig ng lahat
ang galit Nito, Naging mapagmataas ka sa kaunting
kaalamang bigay Ko sa iyo. Di mo kinakalinga ang
mga kapatid na kailangang tulungan. Hindi mo rin
binigyan ng puwang sa puso ang magulang mo! Pati
na biyaya sa hapagkainang dulot Ko ay tinatalikuran
mo. Bilang parusa, paghahabi na lang ang gagawin
mo araw-araw, oras-oras, minu-minuto!”
Pagkasabi nito ay biglang nawalang parang bula si
Gamba. Isang insektong paikut-ikot na humahabi ng
sapot ang naiwan sa silyang kinauupuan ng dalaga.
Sa awa sa anak ay napahagulgol ang ina at
marahang hinaplos nitoang insekto at tinawag na
Gamba…Gamba.
Magmula noon si Gamba ay tinawag nang Gagamba
na araw at gabi ay walang tigil sa paghabi hindi ng
sinulid sa ikiran kundi ng sapot mula sa kanyang
katawan.
Iyan ang pinagmulan ng alamat ng Gagamba.
ALAMAT NG DURIAN
Ang ninuno ng tribo ng mga Bagobo na ngayo’y
naninirahan sa kagubatan ng Mindanao ay mga
sakop ni Datu Duri. Ang kahulugan ng duli ay tinik
pagka’t siya ay laging nagbibigay ng ligalig sa
kanyang mga kaaway.
Iilan pang taon ang nakalilipas sa kanyang pagka-
Datu nang siya ay nagkaroon sa kanyang kabiyak ng
isang tagapagmana ng kaharian. Ang bata’y
pinangalanang Durian, na ang gusting sabihi’y
munting tinik.
Nagpakita sa Datu ang Dakilang Bathala at ipinaalam
sa ama na ang kanyang anak ay mabubuhay ng
labingsiyam na taon lamang.
Lumakad ang mga araw. Nag-ugat sa puso ni Durian
na mahalin ang sakop ng kanyang ama. Sa di-
kawasa ay dumating ang malungkot na sandali. Ang
sinabi ng Dakilang Lumikha ay natupad. Si Durian ay
nagkasakit. Sinuman sa kaharian ay walang
makapagbigay ng lunas. Ang Datu ay nalungkot at
nawalan ng lakas na harapin ang katotohanan.
Hiniling ni Durian sa kanyang ama na kapag siya’y
namatay ang kanyang bangkay ay doon ilibing sa
ilalim ng durungawan ng kanyang ina upang
maipagdasal ang kanyang kaluluwa sa lahat ng
sandali. Ito ay natupad.
Sa ikasiyam na araw ay napansin sa libing ni Durian
na may halamang sumisibol.
Nagtumulin ang mga taon. Lumago ang halaman,
yumabong ang sanga hanggang sa ito’y namulaklak
at namunga.
Isang araw, tinikman ni Datu Duri ang isang hinog na
bunga. Nagsisunod ang mga kawal sa palasyo pati
ng mga nasasakupan. Nakita nilang ang balat ng
bunga ay manipis at maliit ang buto. Ang laman ay
malasutla at matamis. Naniwala ang mga taong ito’y
ibinigay ni Bathala bilang isang alaalang
tagapagpagunita hinggil kay Durian noong
nabubuhay pa siya.
Si Datu Duri ay matandang-matanda na. Isang taksil
ang naggulo sa mga alipin upang pag-imbutan ang
kanyang kapangyarihan at kayamanan. Ito’y si
Sangkalan. Sa huli’y siya ang naging datu. Kanyang
dinigma at pinasuko pati ang mga Bilaan at
Manobos.
Napag-alaman ng Dakilang Bathala ang kasakiman ni
Sangkalan. Kanya itong pinarusahan. Pinawalan ang
kidlat at kulog. Nakatutulig na putok ang narinig
pagkatapos ng ilang saglit may nakitang
mahiwagang liwanag na nakabalot sa punong-kahoy
na nakatayo sa libingan ni Durian.
Siniyasat ni Sangkalan at ng mga tao ang puno. Ang
mga bunga ay nagkaroon ng malaki at maraming
tinik na katulad ng rimas. Nagalit si Sangkalan at
isinumpa ang Diyos. Pinagpalaluan ang Kanyang
karunungan.
Noon di’y nangalaglag ang lahat ng mga bunga ng
punong-kahoy at natabunan ang katawan ni
Sangkalan. Nadurog ang kanyang bungo at nalamog
ang buong katawan. Noon di’y itinanghal na bangkay
si Sangkalan. Ang mga tao ay nasiyahan sa nangyari.
Nang buksan ng mga tao ang ilang bunga ng
punong-kahoy, kanilang nakitang ang balat ay
makapal at ang buto ay malaki, ngunit ang laman
nama’y matamis. Nakatawag ng pansin ang masama
nitong amoy.
Iyan ang kauna-unahang puno ng Durian.
ALAMAT NG ASO
Noong panahon na bata pa ang mundo, ay may
isang mag-anak ang tahimik at masayang
namumuhay sa loob ng kakahuyan.
Ang ama; si Roque ay mabait at mapagkalinga
sakanyang pamilya. Nagtatanim siya ng mga gulay
at nanghuhuli ng mga hayop sa gubat upang
kanilang pagkain.
Samantalang ang ina naman; si Magda siyang nag-
aasikaso sa kanilang bahay at dalawang anak na sna
Maria at Jose.
Minsan, nagulat ang pamilya sapagdating ni Roque
mula sa mga pusang gubat nang ito ay maligaw.
Inaalagaan nito ang pamilya.
At sa paaglipas ng panahon, nagging malakas na ang
lalaki na nakilala nilang Damaso.
Isinalaysay ni Damaso na pinalayas siya ng kanyang
amo dahil sa hindi niya nabantayan ang taniman nito
ng ubaaas, nagging dahilan upang manakaw ang
bunga ng mga ito. At sa kanyang paglayas, naligaw
siya sa gubat at inatake ng maraming alamid.
Naawa naman ang pamilya kay Damaso, kaya doon
na pinatira sa bahay nila ito. Itinurig nila iting
kapamilya at nakatulong pa si Roque sa pang-araw-
araw na pahahanap ng pagkain.
Ngunit lingid kay Roque, may namumuong lihil na
pagkagusto sina Magda at Damaso sa isa’t isa.
At isang araw nga, nagpasya sina Damaso at Magda
na tumakas at mamuhay sa ibang lugar.
Nag-iyakan ang dalawang bataang sina Maria at Jose.
“Ina, huwag mo po kaming iwan!” ang iyak ni Maria.
“Oo nga po! Mang Damaso, huwag n’yong kunin an
gaming ina!” ang iyak ni Jose.
Ngunit hindi naapigilan sina Magda ng kanyang mga
anak. Sumakay pa ri sila ng bangka at umalis na
kasabay na agos no ilog.
Lalong nag-iyakan ang dalawang bata. Nais sanang
magbago ng isip si Magda, ngunit nanaig ang
kanyang pagkagusto kay Damaso.
Mula sa malayo, anong gulat nila Magda nang
makitang nagtalunan sa ilog sina Maria at Jose upang
humabol.
Napatayo si Magda sa bangka, dahil alam niyang
hing marunong lumangoy ang dalawang bata.
Siyang pagdating ni Roque, na agad ding tumalon sa
ilog upang iligtas ang mga anak. Ngunit lumakas ang
agos ng ilog, at napailalim sat big ang mag-aama.
Mula sa malayo, natanaw nina Magda at Damaso ang
pangyayari. At sising-sisi ang dalawa sa kanilang
nagawa, lalo pa’t hindi na nila nakitang
pumaimbabaw sa tubig ang mag-aama.
Bigla, mula sa tubig ay isang babae ang lumutang sa
hangin.
“Masahol pa kayo sa mga hayop! Dahil sa inyong
makasariling pagnanasa ay nagawa ninyong saktan
ang ibang tao. Dapat lamang kayong maging kauri
ng hayop,” ang wika ng babaeng diwata pala ng ilog.
Bigla ang pagbabago ng anyo ni Magda at
Damaso.Ang kanilang katawan ay napuno ng
balahibo, humaba ang kanilang mga nguso, tumalim
ang mga ngipin at nagkapangil, bagkus ay ungol at
kaktwang ingay ang lumalabas sa kanilang bibig.
“Mananatili kayo sa ganyang anyo, hangga’t ikaw
Damaso, ay hindi natutong tumanaw ng utang na
loob sa tong nagpapala sa iyo. At ikaw Magda,
hangga’t hindi mo naipapakita ang tunay mong
pagmamahal sa iyong mga magiging aaanak,” at
nawala na ang diwata pagkawika niyon.
Ang dalawang isinumpa ay namuhay sa kakahuyan.
Nagkaroon sila ng maraming anak. Sila ang unang
angkan ng mga aso sa daigdig.
At sa pagdami ng mga tao, ang mga aso ay naging
alaga nila sa kanilang mga tahanan.
At hanggang ngayon nga ay pinatutunayan pa rin ng
mga aso na sila ay tapat sa kanilang mga amo.
Binabantayan nila ang mga bahay ng kanilang amo
at ipinagtatanggol ang mga ito samga kaaway,
upang patunayan na tumatanaw sila ng utang na
loob, sapagkat umaasa pa rin silang mawawala ang
sumpa ng diwata.
Ang mga inahing asonaman ay labis na
binabantayan ang kanilang mga tuta, upang sa
ganun ay papatunayan ding marunong na silang
magmahal sa kanilang mga anak.
Kaya’t maging maingat tayong makasakit ng iban
tao, lalo na ang nagpapala o tumutulong sa atin,
sapagkat may kaparusahan sa mga taong hindi
marunong tumanaw ng utang na loob na tulad ni
Damaso, at ganun din sa mga taong hndi marunon
magmahal na tulad ni Magda.
ALAMAT NG MAKOPA
Noong unang panahon ay may isang bayan na
kalapit ng iasng mataas na bundok at halos
naliligiran ng malapulong gubat. Ang mga
mamamayan ditto ay tahimik at maligaya sa
kanilang pamumuhay. Ang malawak na bukirin at
mayabong na punong-kahoy ay nagbibigay ng
masaganang ani na siyang ikinabubuhay ng bawat
taong naninirahan doon.
Ngunit sa lahat ang pinagmamalaki ng mamamayan
ay ang kanilang gintong kampana na nakasabit sa
simboryo ng simbahan. Ang pinagmulan nito ay
matagal ng nalimutan. Ayon sa mga kanunu-nunuan
nila ang kampanang iyon ay nagisnan na nila at
kanila ngang ginagalang. Dito ay may napapaloob na
hiwaga at ang paniwala’y doon nanggagaling ang
biyayang tinatamasa nila sa buhay. Ang batingaw na
iyon ay napakaganda ang hubog, malakas, at buo
ang tunog. Kung tumutunog ay kinaririrnggan ng
napakagandang tinig ng bawat taong makarinigay
sapilitang lumuluhod at taimtim na nagpapasalamat
sa Maykapal dahil sa mga biyaya nilang
tinatanggap.Talagang napakalaki ng pagsamba at
paggalang ng mga tao sa kanilang batingaw.
Maraming sa tao sa malalayong bayan ang nakaalam
sa kahalagahan ng kampanang ito. Hindi lamang
kakaunti ang nagkaroon ng masamang nasa na
makamtan ang nasabing batingaw. Higit sa lahat na
may nais ay ang mga tulisang naninirahan sa gubat.
Balak nilang tunawin ito kapagka nakuha nila.
Isang araw, ang buong bayan ay nagimbal sa sigaw
na: “Tulisan, tulisan ang mga tulisan ay dumarating!”
Di nag-aksaya ng panahon ang pari at ang dalawang
sakristan, biglang ibinababa ang kampana’t itinago.
Nang dumating ang mga tulisan wala na ang
batingaw. Ang pari at mga sakristan ay pingsasaktan
ng mga tulisan at pilit na pinalabas sa kanila ang
batingaw. Datapwa’t hindi nagtapat ang mga ito
hanggang sa pagkamuhi ng mga tulisan ay
pinagpuputlan sila ng liig. Nagbalik ang mga tulisan
sa gubat na hindi nakamtan ang pakay nila.
Ang bayan ay nagulo. Lahat ng tao’y nalungkot
pagka’t ang pinakamamahal nilang batingaw ay di
nila makita sapagka’t ang nakaalam lamang ng
pinagtaguan nito ay ang tatlong pinatay ng tulisan.
Lahat ng mamamayan – bata, matanda, mayaman,
mahirap ay para-parang nangagsipaghanap. Nguni’t
hindi rin nila matagpuan. Lumipas ang maraming
araw at ang batinagw ay patuloy ng naglaho. Sa
hinaba-haba ng panahon ang mga tao ay nakalimot
na sa kanilang banal na gawain. Wala ng pumupunta
sa simbahan upang magdasal. Ang mga bukid ay
naiwan ding tiwangwang. Lagi na lamang may gulo
sa bayan. Anupa’t ang bayan ay nababalot ng
kalungkutan.
Isang umaga, may maraming taon na nakalilipas ang
mga taong nagdaraan sa may simbahan ay nakakita
ng isang punung-kahoy sa tabi ng kumbento na hitik
na hitik sa bungang-kaiba sa mga bungang kahoy.
Ang mga bunga ay kakaiba ang hugis, at hugis
kampana. Nagkagulo ang mga tao sa paligid ng puno
at sila ay nagtaka kung saan nanggaling ang punong
yaon na bukod sa hugis kampana ay mamula-mula
pa na anaki’y ginto. Isang matandang lalaki ang
pumagitna sa mga taong nangaroroon at nagsalita
ng, “Habang ako’y natutulog, tila nakarinig ako ng
isang tinig na nag-uutos na hukayin ko ang ilalim ng
isang puno sa tabi ng kumbento. Ngunit ito’y di ko
pansin sa pag-aakala ko na isang panaginip lamang.”
Madaling ginawa ng mga tao ang sinabi ng matanda.
Laki ng katuwaan nila nang matagpuan ang
batingaw sa ilalim ng ugat ng nasabing puno. Ang
lahat ng mga tao ay nagtungo sa simbahan at
nagpasalamat sa Diyos sa pagkakabalik ng kanilang
kampana. Makailang sandali ang magagandang
tunog ng kampana ay narinig na. Ito ay nagbigay ng
kasiyahan at katahimikan sa puso ng mga tao
habang sila ay tamtim na nananalangin.
Ang mahiwagang puno naman ay patuloy ng
pagbubunga at nang lumaon ay napag-alamang iyon
ay kinakain. Ang mga bata’y nangatutuwa sa hugis
ng bunga nito, kawangki ng kopa. Pagkalipas ng
ilang araw ang bunga ay tinaguriang “Makopa”.
ALAMAT NG BAYABAS
Noong unang panahon, may isang Sultan na lubos na
kinatatakutan ng lahat. Sobra sa lupit ang nabanggit
na pinuno na tinatawag sa pangalang Sultan
Barabas.
Marami na siyang pinapatay. Hindi na rin mabilang
ang pinakulong niya sa piitan. Lagi at lagging
nangangamba ang mga tao na sa maliliit na
pagkukulang ay napakalaking parusa ang ipataw sa
kanila. Matanda man o bata ay takot na takot kapag
nababanggit ang pangalang Sultan Barabas. Para sa
nakararami, ang Barabas ay kasingkahulugan ng
kawalan ng katarungan.
Hindi lamang malupit si Sultan Barabas. May
kayabangan din siya. Gusto niyang yumuyuko ang
mga tao kapag ipinatatawag niya.
Nais niyang isipin ng lahat na lagi siyang nakatataas
sa kanila. Ito ang dahilan kung bakit laging
nakasubsob ang korona niya sa makinang na korona.
Ang nabanggit na korona ay lagging suot niya
saanman siya magpunta. Kahit sa pagtulog ay
mahigpit na yakap-yakap pa rin niya ang koronang
lalong nagpapayabang sa katauhan niya.
Nangunguna rin sa kasakiman si Sultan Barabas. Ang
malawak na hardin niya na pinamumugaran ng iba’t
ibang prutas ay hindi niya pinapapasukan
kaninuman. Gugustuhin pa niyang mangabulok ang
mga makopa, mangga, at chesa na bunga ng mga
puno kaysa sa sinumang maralitang kumamkalam na
ang tiyan.
Ang kawalan ng katarungan ni Sultan Barabas ay
minsan na namang napatunayan. Ayaw na ayaw ng
Sultan na gabi na ay nasa lansangan pa ang sinuman
sa kanyang mga nasasakupan. Isang maningisda
noon ang minalas ng abutan siya ng hatinggabi sa
panghuhuli ng isda. Sapagkat walang awa sa kapwa,
pinadakip ni Sultan Barabas ang maningisda, at
pagkatapos ay patawarik na niloblob ito sa tubig, at
ipinakulong pa ni Barabas ang pobre.
Nakarating sa aswas ng mangingisda na isang
magdadaing ang balitang pagpaparusa at
pagpapakulong. Dali dali itong nagpunta. Kahit alam
niyang natutulog pa ang Sultan ay pinuntahan niya
at kinatok an gang tirahan ng pinuno.
Galit na Galit na nagising ang Sultan. Itinanong ng
mayabang na pinuno kung sino siya. Sinabi ng
kumakatok na magdadaing ang aswa ng
mangingisda at naroon siya upang ipakiusap na
pakawalan na ang ikinulong. Nagkibit balikat lang
ang gahaman. Nang malaman ng Sultan na
ekspertong magdadaing ang nagmamakaawa ay
nakaisip ng paraan ang tuso. Lalo itong naggalit-
galitan. Ipinatawag niya ang mga kawal at ipinakagat
sa mga langgam ang kaawa awng magdadaing bago
ito ipinakulong sa piitan. Kahit nakakulong ay
natutuwa ang mag-asawa sapagkat sia ay muling
nagkita. Upang maging produktibong alipin ng
Sultan, ang bawat isdang mahuhuli ng mangingisda
ay pinasusukaan agad sa magdadaing.
Bagamat maligaya ang mag-asawa na kahit mga
alipin ay magkasama, sumasagi rin sa kanila ang
kalungkutan kapag naaalala nila ang tagging anak na
naiwan sa kailang tahanan.
Hindi alam ng mag-asawa na habang wala sila sa
tirahan may mga ada naming nagbabantay sa kaisa-
isa nilang mahal sa buahay na kahiy totoy na totoy
pa sa kamusmusan ay marunong na ring
manindigan.
“Saan po ba naroon ang tatay at nanay ko?”
“Nasa kaharian sila ni Sultan Barabas. Pinaparusahan
sila at ipinakulong sa mga kasalang hindi nila dapat
pagdusahan.”
“Tulungan po ninyo ako. Gusto ko po sila makawala
sa kulungan.”
Nang makita ng ada na lumuluha ang kaisa -isang
anak ng mangingisda at magdadaing ay naawa
sila.Nang gabi ring iyon ay inilawan nila ang daan ng
inosenteng bata papunta sa kaharian.
Ang mahimbing na pagtulog ng Sultan ay lubhang
nagambala ng malakas na katok ng bata sa pintuan
ng kaharian.
“Sino ka at ganitong oras ng gabi ay kumakatok ka
sa palasyo ko?”
“Gutom na gutom na ako. Hihingi ako ng pagkain sa
mesang kainan mo.”
“At bakit sa akin ka hihingi ng pagkain mo?”
nagaalborotong tanong ng Sultan.
“Pinasisid mo sa dagat ang ama kong mangingisda.
Ang ina ko naman ay pinagdadaing mo. Sila ang
dahilan kaya marangyang-marangya ang iyong
mesang kainan.”
“Lintik na bata ka!” nanginginig sag alit na sigaw ng
Sultan.” Ano ang karapatan mong himingi ng
anuman sa aking mesa?”
“Hindi ikaw ang nagpagod upang mangisda
atmagdaing. Mga magulang ko ang iyong inalipin. Sa
anumang kanilang itinanim, sila lang ang dapat na
may anihin.?”
“Aba napakaliit mong bata ka, akala mo kung sino
ka. Hindi mo ba alam na Sultan akong dapat mong
igalang?” nangangalog ang babang sigaw ng
gahaman.
Napansin ng bata ang makinang na koronang naiwan
ng Sultan sa higaan. Tinakbo niya ito at isinuot at
nag-iinsultong nagwika, ” Ang korona ay ipinapatong
lang sa ulo ng lider na mabuti sa tao. Msama ka
ipinakulong mo ang ama at ina ko. Ngayon ako
naman ang habulin mo at ipakulong mo, “nangiinis
na nagtatakbo sa loob ng palasyo ang bata.
Sa sobrang galit ng Sultan ay hinabol niya ng hinabol
ang musmos.Hindi maabut abutan ang sukab ang
inosenteng bata sapagkat inililipad ito ng mga ada.
Nakarating ang habulan sa malawak na harding
kinatataniman ng maraming punongkahoy. Sa
sobrang pagod ay sumakit ang dibdib ng Sultan na
ikinatumaba niya. Noon din ay namatay ang Sultang
walang pagpapahalaga sa tunay na kahulugan ng
katarungan.
Sa lugar na kinatumbahan inilibing ang Sultan.
Ang kamatayan ng ganid na dapat sana’y
ipinagluksa ay ikinatuwa pa ng marami.
Ang humaliling Sultan ay kakaiba sa namatay.
Tinitimbang niyang mabuti ang bawat paratang sa
sinumang nagkakasala. Hindi rin siya padalos-dalos
sa pagpapataw ng parusa. Sinisikap niyang
magbigay ng isang makatarungang pagpapasya sa
kaso ng sinumang nasasakupan niya mahirap man o
mayaman. Para sa kanya ang lahat ay pantay-pantay
sa napipiringang katarungan.
Sapagkat totoong makatarunagan, pinalaya at
tinulungan ng bagong Sultang makapamuhay nang
matiwasay ang mangingisda at magdadaing.
Binigyan niya ng krapatan ang inosenteng bata na
malayang makapupunta sa hardin upang mamitas ng
anumang prutas na kanyang piliin. Ipinagdiwang ng
lahat ang panunungkulan ng makatarungang Sultan.
Isang araw na naglilibot ng hardin ng palasyo ang
bagong Sultan ay nakatawag ng pansin niya ang
isang halamang tumubo sa pinaglibingan kay
Barabas. Pinadiligan niya oito sa mga hardinero at
pinaalagaan araw-araw.
Ilang taon din ang nakaraan at nagging malaking
puno ang halaman. Nagtataka ang Sultan nang
mamunga ang puno sapagkat mukha itong ulo ng
tao na may korona at tuktok.
“Si Barabas yan!”sigaw ng mga tao. Nang tikman
nila ang bunga ay nagulat sila.
“Pagkapait-pait! Kasimpait ng ugali ni Barabas!”
Ilang araw lang ng lumipas ay lumaki ang mga bunga
ng berdeng prutas. Nang kagatin ng bata ay
napangiwi sila.
“Pagkaasi-asim! Kasing asim ng mukha ni Barabas!”
Hindi nagtagal, ang mga berdeng bunga ay dumilaw
at huminog na Napangiti ang lahat ng pitasin ang
bunga at kagatin.
“Pagkatamis-tamis! Pagkasarap-sarap ng Barabas!”
Magmula noon, tinawag ng Barabas ang berdeng
prutas na may nakapatong na korona. Minsang
nanungkit ng berdeng prutas ang ilang paslit na bata
at tanungin ng mga nakatatanda kung ano ang
tawag sa nabanggit na bunga ay sabay-sabay silang
nagsisagot na, “Barabas, Barabas, Bayabas!”
Diyan nagsimula ang alamat ng Bayabas.
Alamat ng Sampaguita
(adaptasyong may kasamang sabayang bigkas)
sinulat ni Ruth Elynia S. Mabanglo
para sa klaseng Filipino 301, Fall 2001, UH-Manoa
KORO:
Sabayang pag-awit (gagamitin ang bersyon ni Nora Marami naman kayong sikyo, di
Aunor) ba? (pa-cute)
‘di mo naman laban ‘yondi ba?
Sampagita
LAKAN
Sampagita ng aming lipi GALING: Hindi ko nga lab
Bulaklak na sakdal ng yumi an, pero kailangan kong ipakita
Ikaw ang mutyang pinili sa daddy ko angkatapangan ko.
Na sagisag ng aming lahi Ang laban ng daddy ko ay laba
Ang kulay mong binusilak n din natin.
Ay diwa ng aming pangarap
Ang iyong bango't halimuyak KORO: Ang laban ng daddy niya, laba
Sa tuwina'y aming nilalanghap n nila.

O bulaklak na nagbibigay ligaya LIWAYWAY: Huwag ka nang umalis, Irog k

O paraluman mutyang sampagita o, giliw, sweetheart… Hikbi…
Larawan mo giliw ang mga dalaga ‘di ba maysumpaan tayo? Hikbi.
Ikaw ang tanging bituing hiraman . hikbi
ng kanilang ganda
LAKAN GALING: Oo nga…
Habang nag- iisa may sumpaan tayo. Hindi tayo maglilimutan.
Sinasariwa sa alaala
Ang sampagita ng pagsintang LIWAYWAY: Talaga? Hindi
Sa puso ko'y di na malalanta mo ako malilimutan? Pinky Swear?

LAKAN GALING: Pinky swear. (magpi-

pinky swear sila).
TAGAPAGSALAYSAY: Honey… este.. Babe pala…. P
Medyo ‘corny’ di ba? Iyan ang nabuong kanta tungko uwede bang mag-request?
l sa alamat ng pambansang bulaklak ng Pilipinas. Ma
ganda naman ang alamat. Mai-in love LIWAYWAY: Ano yon? (pa-shy effect)
kayo talaga . Teka… imbes na ikwentoko sa inyo… p
anoorin na lamang ninyo: LAKAN
GALING: Matagal kasi akong mawawala
KORO: .. puwedeng…… (ngunguso)
Noong unang panahon / may magkasintahang ubod
ng sweet/// LIWAYWAY: (Titingin sa paligid) Mahal bak
ang swet-swet. /// Isang araw…/ a magsumbong sila..(Ituturo an
g mgamanonood.) strict kasi a
LAKAN GALING: Liwayway… Babe. . . ng parents ko eh……
(Medyo madi-disappoint si LG)
LIWAYWAY: Yes (nagpapa-cute) Pero mamimiss talaga kita ba
be.. babalik ka agad, hah?
LAKAN
GALING: Ako’y aalis para makipaglaban. LAKAN GALING: Oo,Liwayway, honeybunch,
cherry
LIWAYWAY: Bakit?? (shock) pie, babalik ako agad. Sumpaki
ta.. Ikaw lang ang aking mamah
LAKAN alin.
GALING: May mga lumusob na mga Ka
stila sa kanlurang baybayin LIWAYWAY: At sumpa ko rin,
ng ating pulo. Kailangan kong i .di kita malilimutan.
paglaban ang ating lahi. Kailan
gangipagtanggol ko ang ating k SFX: Drums, fanfare.
alayaan
(Machong-machong nagsasalita KORO:
). At /// nagpunta nga/ sa digmaan / si Lakan Galing. //
/ Siyempre,/ na-miss/
LIWAYWAY: Lakan Galing, my miss na miss/ talagasiya ni Liwayway./// Kaya naman
beloved. Diyata’t iiwan mo ako? // ang dalaga’y/
Hikbi. . . hikbi…
(sings): Di na makatulog
LAKAN Di pa makakain
GALING: Inutusan kasi ak
o ng daddy ko eh. At/// naging malungkutin ///
(lalakas ang iyak ni Liwayway)H
uwag kang umiyak Irog ko, Ma Lumipas ang mga araw / / / ang mga gabi / / / lumip
hal ko, Iniibig ko.. . sinisinta ko as ang oras / / / parang papel na napigtas/sa kalenda
... ryo ng pag-ibig / ng dalagang naghihintay./ / /

LIWAYWAY: Please naman… bakit kailanga LIWAYWAY: Mahal ko… kailan ka babalik?
ng ikaw pa ang pumunta? Hikbi… hikbi…
Kay lungkot nang wala ka… ako
’y nangungulila!
 Patay na siya!/// Hikbi! / Hikbi! / Hikbi!
KORO: One day, isang araw
We heard, nakarinig Dahil alam ng lahat na nagmamahalan sina Liwaywa
One knock, isang katok/// y at Lakan Galing, pinagsama sila sa iisanglibingan.

Sa window sumilip siya
Ito ang nakita:
One man, isang tao
Sa door tumutuktok
She rushed, binuksan niya
Pintong nakasara . . .
At lumipas ang mga araw…. Isang halaman ang tu
mubo sa kanilang libingan.
Lumipag pa uli ang mga araw….
At namulaklak ang halaman sa kanilang libingan
Maliliit na kulay puti!

MENSAHERO: Masamang balita Dayang Liwa Pagkabangu-bango!

yway. Si Lakan Galing. . .
Tanda ng sumpaan ng dalawa!
LIWAYWAY: Bakit, ano ang nangyari sa ka
nya? Sumpa kita! Sumpa kita!
Hindi kita kalilimutan.
MENSAHERO: Sa labanan kay giting niya, pat Sumpa kita! Sumpa kita!
i pana’t sibat nasalat niya! SAMPAGITA!

LIWAYWAY: Ganoon pala, Ayun… iyon na ang pangalan ng bulaklak ngayon!

e ano ang nangyari sa kanya? SAMPAGITA!

MENSAHERO: Binoldyak niya ang Kastila, kali ALAMAT NG KARAGATAN

wa’t kanan nilabanan niya! Nainip sa ilalim ng karagatan si Amansinaya, ang
bathala ng tubigan, noong musmos pa ang daigdig.
LIWAYWAY: My Wala siyang makitang kaaya-aya, kundi ang
hero! Nasaan siya? Bakit dito’y wala pa. malalamig na bato sa pusod ng dagat; o ang
mapuputing buhangin sa gilid ng pasigan. Wala
MENSAHERO: Nagmamadali ka… hindi pa ta siyang makausap, at nayamot siya sa paglipas ng
pos ang istorya. mga araw. Umulan man at umaraw, ang kaniyang
kapangyarihan ay nanatiling nakapaloob sa tubigan.
KORO: Nagmamadali ang dalaga, di Tubig, tubig, tubig ang kaniyang kapangyarihan at
pa tapos istorya. ang malimit niyang bukambibig.
Ngunit ano ang silbi ng kapangyarihan kung siya
LIWAYWAY: (Kagagalitan ang Choir) lamang—si Amansinaya—ang nakababatid?
E ano ngayon? Gusto ko nang makita Kailangang subukin niya ang hanggahan ng kaniyang
ang aking Sinta. lakas, talino, at loob. Kailangan niyang ilabas ang
kapangyarihan sa loob ng kaniyang katauhan. Nag-
MENSAHERO: (Malulungkot, iiyak). Wala na isip siya ng mga paraan, at nilibot niya ang kaniyang
po siya Dayang Liwayway… nasasakupan: ilog, lawa, tangway, dagat, at iba pang
He’s gone, malalalim na guwang ng lupang nagsilbing imbakan
kaput! Nahagip ng kampilan ni Magellan ng tubig-ulan.
Ang kanyang katawan! Napansin siya ni Araw at nagwikang, “Kay-lungkot
mo naman, kaibigan, nag-iisa ka riyan at tila walang
LIWAYWAY: Hindi! kabuluhan!”
Nagpanting ang tainga ni Amansinaya. Walang
MENSAHERO: Oo! sinuman ang nakauuyam sa kaniya noong una pa
man. “Ipakikita ko sa iyo ang aking kapangyarihan,”
(Dadalhin ang bangkay ni Lakan Galing!) mabilis na sambit ni Amansinaya kay Araw. Sumigaw
nang malakas si Amansinaya at ang kaniyang sigaw
LIWAYWAY: Hindi! Hindi na umalingawngaw ay nagpaalimbukay ng mga alon.
ka maaaring mamamatay! Nagsumpaan tayo Lumitaw ang matitinding daluyong na nagpabaha sa
ng mga baybayin at nagpalubog ng ilang pulo. Paulit-ulit
hindi maglilimutan! Sumpa ki na sumigaw si Amansinaya at nagdulot iyon ng
ta… sumpa kita… iyon pala, dambuhalang ipuipo sa laot. Pagdaka’y umahon sa
Mamamatay ka! Hikbi, hikbi. tubigan ang marahas na buhawi na pumuwing sa
mabibilog na mata ni Araw.
KORO: Nagulantang si Araw. Humingi siya ng paumanhin
Nawalan ng gana sa buhay si Liwayway… muli kay Amansinaya. Mula noon, ang kinaugaliang-anyo
ni Araw ay tila umaahon siya sa silangang dagat
(sings) di na nakatulog tuwing umaga, at lumulubog naman sa malalim na
di pa nakakain kanlurang dagat tuwing dapithapon. Paulit-ulit
ginagawa yaon ni Araw ayon sa takdang panahon
Kaya… nagkasakit siya (image of a dying Liwayway) upang ipagunita sa sinumang makasasaksi ang anyo
ng nagkakasundong tubig at liwanag. Hindi na
LIWAYWAY: Lakan Galing, mahal ko… isa muling biniro ni Araw si Amansinaya. At hindi na rin
ma mo na ako! kinayamutan ni Amansinaya si Araw.
Ubo! Ubo! Ubo! Gayon man ay hindi pa rin nasiyahan si Amansinaya.
Ubos na ang buhay ko! (dies) Sa ibabaw ng kaniyang mga palad, nilikha niya ang
dalawang saray ng tubig sa karagatan. Ang kaliwang
kamay niya ang nagpabukal ng ibabang saray:
KORO: malamig, mabigat, at hindi kayang arukin ng
liwanag. Samantalang ang kanang kamay ay
nagpabukal ng itaas na saray: mainit-init, magaan, at
yaon lamang ang hanggahan na kayang abutin ng
sinag ng araw. Hindi kailanman naghahalo ang
dalawang uri ng tubig. Isang paalala rin iyon na hindi
kailanman mababatid o maaarok ng sinag ng araw
ang hiwaga ng tubigan. Kung ibig ni Amansinaya na
matulog ay darako siya sa ibabang saray. At kung
ibig magpaaraw ay tutungo sa itaas na saray. Gayon
ang paulit-ulit niyang ginagawa sa paglipas ng
panahon.
Napansin ni Ulap ang gawi ni Amansinaya. Si Ulap,
na nag-iingat ng maraming abram at bangang puno
ng asin, ay biniro ang bathala ng tubigan. “Kaya
kong sakupin ang pook mo!” pahaging ni Ulap. Maya-
maya’y nagdilim ang paligid. Mabilis na bumaba si
Ulap at nagkunwaring sasakupin nga ang lunan ni
Amansinaya. Bumalikwas si Amansinaya na
naniwalang tototohanin ni Ulap ang banta. Biglang
pumalakpak si Amansinaya nang napakalakas at
nagdulot iyon upang umalimbukay ang mga alon.
Sinalpok ng mga alon ang katawan ni Ulap; at
nayanig at nagbagsakan ang mga abram at bangang
nakapatong sa kaniyang ulo. Nabigla si Ulap; at hindi
niya napigilan ang pagtapon ng napakaraming asin
sa karagatan, at yaon ang simula kung bakit umalat
ang mga dagat sa daigdig. Natakot na rin si Ulap na
muling biruin si Amansinaya.
Pagkaraan niyon, lumikha ng sariling pamantayan si
Amansinaya sa loob ng kaniyang sarili: ang
pamantayan na kakaiba sa pamantayan ng iba pang
bathala ng kalawakan. Binunot niya ang ilang hibla
ng kaniyang buhok at ipinukol sa karagatan. Ang
mga buhok ay kahanga-hangang naghunos na
makukulay na damong-dagat, pagang, at halamang-
tubig. Bumunot ng balahibo si Amansinaya sa
kaniyang bisig at dibdib; at ang mga balahibo-nang
ihagis niya sa dalampasigan-ay naghunos na
matitigas na bakawan. Dumami nang dumami ang
kaniyang likha, at naibigan niya ang nasaksihan.
Patuloy na nag-isip si Amansinaya hinggil sa susunod
na hakbang. Nakapangalumbaba siya habang
nagbubulay; at nakatitig man siya sa malayo’y ni
walang ibang nakikita kundi ang kawalan. Magdamag
niyang binalangkas ang susunod na hakbang. Ngunit
walang pumasok sa kaniyang noo. Sa labis na kaiisip
ay kumalam ang kaniyang sikmura. Kumalam nang
kumalam ang sikmura ng bathala. Di-kawasa’y
naramdaman niyang tila lalong tumindi ang kaniyang
kapangyarihan at sasabog ang kaniyang tiyan.
Iniluwa ni Amansinaya ang laman ng kaniyang tiyan;
at ang anumang bagay na lumabas sa kaniyang bibig
ay naging isda, balilan, at page. Nabuo ang pating,
buwaya, at pagong. Kumislot ang alimango, hipon, at
salabay. Sumuka nang sumuka si Amansinaya at
nabuhay ang kabibe, palos, at dugong. Dumami
nang dumami ang lamandagat, at walang ano-ano’y
naglaho ang paghilab ng tiyan niya. Natuwa si
Amansinaya sa naganap. Bagaman waring nagasgas
ang kaniyang lalamunan, ilong, gilagid, at dila ay
hindi niya inalintana ang gayong karanasan. Gumaan
ang pakiramdam ni Amansinaya sa unang
pagkakataon, at iyon ang kaniyang higit na
kinalugdan.
Nilibot ni Amansinaya ang kaniyang nasasakupan.
Sumakay siya sa mga alon, at nakita niya mula sa
malayo ang ilang tao doon sa gilid ng dalampasigan.
Tinitigan niya ang kanilang hulagway, ang hulagway
na tila nag-iisip nang malalim doon sa hiwaga ng
karagatan. May pumitlag na pagmamahal sa dibdib
ng bathala. Walang ano-ano’y pinaahon niya sa
dalampasigan ang mga pusit at natuwa ang mga tao.
Pinalapit ng bathala sa mga baybayin ang mga isda
at lalong natuwa ang mga tao. Natutuhan ng mga
tao na iluto at kainin ang bigay ng mapagpalang mga
agos. Hindi na sila nagutom nang panahong iyon.
Mula noon, kinilala nila ang angking kapangyarihan
ni Amansinaya at ang lahat ng kaniyang likhang
nananahan sa tubigan.
Ngunit dumating ang panahong naging tamad ang
mga tao. Hindi nila pinahalagahan ang mga ilog,
lawa, at dagat. Binalewala rin nila ang maylikha ng
mga lamandagat. Hindi nagtagal, nagalit si
Amansinaya sa mga tao at tiniyak na kailangan
munang magpawis ang sinumang mangingisda at
magdaragat bago makatikim ng kaniyang mga likha.
Dumanas ng taggutom ang mga tao nang dumating
ang di-inaasahang mga bagyo at mahahabang tag-
araw. At ang mga tao, natauhan sila sa kanilang
maling asal at nagbalik-loob sa bathala ng tubigan.
Mula noon, nagsikap at natuto ang mga mangingisda
at magdaragat na sumakay sa mga alon
samantalang ginagamit ang palatandaan ng mga
bituin, simoy, at agos sa paglalayag;
nagpakadalubhasa sa paglutang, paglangoy, o
pagsisid sa tubigan gaya ng ibang lamandagat.
Tinangka rin nilang bumuo ng kani-kanilang bangka,
balangay, at benawa; tinuklas ang paghahayuma ng
lambat at ang bisa ng kawil o pana; at pinag-aralan
ang paggawa ng gaya ng salakab, baklad, at
palaisdaan. Nakabuo ang mga tao ng mga pananalig
habang pinagpupugayan si Amansinaya. Lumikha ng
mga tula o awit ang mga magdaragat at
mangingisda; at pinarangalan ang nagbibigay sa
kanila ng ginhawa habang nabubuhay. Iginalang nila
at pinangalagaan ang tubigan; at itinuturing na ang
kanilang mga buhay ay kaugnay ng buhay ng
tubigan.
Umapaw nang umapaw ang kaligayahan sa puso ni
Amansinaya sa nasaksihan. At itinakda niya nang
sandaling yaon ang pantay-dagat sa buong daigdig
upang maging batayan sa pag-iral ng sangkatauhan.
ALAMAT NG MANGGA
Kaisa-isang anak nina Aling Maria at Mang Juan si
Ben. Mabait at matulungin si Ben. Nagmana siya sa
kanyang mga magulang na mababait din naman.
Isang araw, isang matandang pulubi ang kinaawaan
ni Ben. Inuwi niya ang pulubi sa bahay, ipinagluto at
pinakain. Isang araw naman, samantalang
nangangahoy, isang matandang gutom na gutom
ang nasalubong niya. Pinakain din niya ito at
binigyan ng damit.
Makaraan ang ilang panahon, nagkasakit si Ben. Sa
kabila ng pagsisikap ng mag-asawa na pagalingin
ang anak, lumubha ito at namatay pagkatapos.
Ganoon na lamang ang iyak ng mag-asawa.
Kinabukasan, habang nakaburol ang kanilang anak,
dumating ang isang diwata. Hiningi nito ang puso ni
Ben, Ibinaon ng diwata ang puso sa isang bundok. Ito
ay naging punongkahoy na may bungang hugis-
puso. Marami ang nakikinabang ngayon sa bungang
ito.
ALAMAT NG NIYOG
Noong unang panahon sa bundok ng Cristobal ay
may isang mabait na ina. Masipag at maalaga sa
kanyang mga anak. Talagang napakabuti niya at
mahal na mahal ang kanyang mga anak. Dahil sa
sampu ang kanyang anak, talagang nahirapan siya
sa pag-aaruga sa mga batang ito. Isang araw,
nagkasakit ang ina at bigla na lamang namatay. Ang
kaawa-awang mga bata ay nag-iyakan at ang sabi
nila ay ganito: “ Sino na ang magpapakain sa amin?”
tanong ng pinakamatandang anak.
“Sino na ang mag-aalaga sa amin?” tanong ng
ikalawang anak. “ Sino na ang maglalaba ng ating
damit?” tanong ng ikatlong bata.
Habang sila ay nag-iiyakan, may dumating na isang
babae na di nila kilala. Siya’y maganda at maputi. “
Huwag na kayong umiyak” sabi niya. “ Di kayo
pababayaan ng inyong ina. Ilibing ninyo siya at
magbantay kayo sa kanyang libingan. Makikita ninyo
na may tutubo roon na puno. Ang punong iyon ay
pagkukunan ninyo ng makakain araw-araw. Biglang
nawala ang maputi at magandang babae. Akala ng
mga bata ay nananaginip lang sila.
Sumunod naman ang sampung mababait na mga
bata. Pagkalibing sa ina nila, binantayan nila ang
libingan araw at gabi at pagkatapos ng sandaling
panahon ay may nakita na nga silang isang halaman
na tumubo. Mabilis ang paglaki nito at kaagad
naging isang mataas na puno. Nagtaka ang mga
bata dahil sa taas ng puno at sa dami ng bunga nito.
“Marahil aakyatin ko na lamang itong puno.” sabi ng
pinakamatanda at dali-dali siyang umakyat at
pumitas ng bunga. “Mga ulo ninyo,” ang sigaw
niyang babala sa itaas. “Ibabagsak ko ito at buksan
ninyo.” Nang biyakin ng ikalawang anak ang bunga,
nakita nilang may tubig ito.
“Naku! Ang puti at ang tamis ng tubig,” sabi nila.
Tinikman nila ang laman at ang nasabi ay “Ang puti
at kay sarap naman ng lasa ng bungang ito.” ang
wika ng ikaapat na anak.
Naghulog pa ng maraming bunga ang batang
umakyat sa itaas ng puno. Nagkainan at nag-inuman
nakita nila na di sila magugutom pang muli. Ang
bungang iyon ay kauna-unahang niyog dito sa
daigdig. Iyan ang alamat ng niyog.
ALAMAT NG PALAY
Noong unang panahon ang mga tao ay walang palay.
Ang kanilang kinakain ay gulay, bungang-kahoy,
isda, at mga hayop. Sila ay nangangaso sa gubat at
nangunguha ng bungang-kahoy sa parang. Sila ay
maligaya roon.
Nawala na ang mga hayop sa gubat at iilan na
lamang ang mga bungang-kahoy. Ang mga tao ay
nalungkot.
Ang mga lalaki ay nangaso sa bundok. Sila’y pagod
na pagod at gutom na gutom. Sila’y nagpapahinga
ng dumating ang magagandang dalaga. Ang mga ito
ay engkantada pala. Sila ay makapangyarihan subalit
magagalang.
Ang mga mngangaso ay kinumbida ng mga
engkantada. Sila’y nagpunta sa yungib. Dito ay
napakarami pala ang engkantada. Sila’y may reyna.
Sila’y nagsaya noon, nag-awitan, at nagsayaw.
Nagkaroon ng kainan. Nakita ng mga mangangaso
ang malalaking tagayan. Ang mga ito ay punong-
puno ng pagkain na puting-puti. Noon lamang sila
nakakita ng putting pagkain.
Matapos ang kainan at ang mga lalaki ay nagging
bata. Sila ay kumakas. Sila’y pinainom ng puting alak
at sila’y at nagging matalino.
Gusto ng umuwi ng mangangaso. Ang reyna ay
nagsalita, ” Kayo’y bibigyan ko ng butyl. Ito’y itanim
ninyo sa tag-ulan. Alam kong kayo aymabubuti kaya
iyan ay sisibol. Iyan ay mamumunga. Aanihin ninyo
ang bunga.”
“Ang mga butil na inani ay bayuhin at linisin. Ang
butyl ay magiging bigas. Ito ay lutuin. Iyan ang
inyong pagkain. Iyan ang kaloob ko sa mga tao. Hala,
umuwi na kayo.”
Sumunod sa bilin ang mga tao. Ang bigas na niluto
ang kauna-unahang kanin sa daigdig.
ALAMAT NG DYAMANTE
Ang unang gabing walang tala (Alamat ng
diyamante)
Para sa natatanging Kabituka ko
ni Erinys Seraphimiko
Si Mabuti
Bago pa lang ang mga Islang Ligaw, at bata pa ang
mga anak nina Maganda at Malakas. Tahimik ang
mga yapak sa damo ni Mabuti, ang paboritong apo ni
Maganda. Dala-dala ang mga puting rosas na iaalay
sa diyosa, pagpatak ng gabi ay nagsimula na siyang
mamitas at maghanda ng kanyang alay.
Madalas humiga sa bukid sa Mabuti, at ilang oras
siyang tumititig sa mga bituin sa langit. Unan niya
ang mga ulap, kumot niya ang langit, at panaginip
niya ang mga bituin. Habang nakahilata ang kanyang
mahahabang binti at nakatupi ang mga mala-
galamay na kamay, sinara niya ang kanyang itim na
mata at hinipan ang itim na buhok. 'Sana ay parating
gabi.'
Si Tala
Ang diyosa ng mga bituin, ang sinusunod ng lahat ng
mga bituin sa langit, ang
anak nina Manalastas at Munag Sumalâ, ang apo ni
Apung Sinukuan, ay ang nagliliwanag na si Tala. Siya
ang paborito ng kanyang lolang si Apung Malyari,
kaya naman maliban sa buwan, si Tala ang
pinakamaliwanag na nilalang sa langit, at hanggang
sa madaling-araw ay umaabot ang kanyang liwanag.
Si Martina
Mahaba at itim ang kanyang buhok tulad ng
kailaliman ng gabi, ngunit sa araw lamang siya
makikita, kasama ni Mabuti. Nililibot nila ang mga
sapa, bukid, at burol sa kanilang barrio,
nagtatawanan, nag-uusap. Subalit maikli ang
kasiyahan ng mga mangingibig sapagkat sa
paglubog ng araw ay nagmamadaling umuwi si
Martina sa tawag ng kanyang lola.
Si Apung Malyari
Isang mapayapang gabi, hindi sumama sa kanya ang
mahal niyang si Tala. Buo siya nang gabing iyon,
dilaw at maliwanag. Walang kaulap-ulap sa langit, at
wala rin ang mga bituin. Para kay Apung Malyari,
kung wala si Tala ay hindi buo ang larawan ng langit.
Ito ang unang gabing wala si Tala.
Si Masipag
Nagtataka siya at ang lahat ng kanyang mga
kabarrio kung nasaan ang mga bituin. Kailangan nila
ito para sa kanilang mga paglalakbay, panghuhula,
at pag-aalay. Hirap ang mga tao sa pagkawala ng
mga bituin. May nagawa ba silang kasalanan sa
diyosa? Nagtataka rin si Masipag sa nabanggit ng
kanyang kaibigang si Mabuti: nakakita raw siya ng
isang babaeng tunay na nakabighani sa kanya, at
hindi ito si Martina. Gusto raw niya ng kasamang
tumitig sa gabi.
Si Apung Sinukuan
Maliwanag ang umaga, mainit, malagkit. Madalas
panoorin ni Apung Sinukuan ang mga batang
mangingibig habang sila ay nagliliwaliw sa lupa. Pero
may naiiba ngayon, iba ang kasama ni Mabuti.
Nawawala ang babaeng gabi ang buhok, napalitan
siya ng babaeng kulot. Masaya rin silang naglalaro
kung saan-saan, at kitang-kita sa mukha ni Mabuti
ang kagalakan.
Sa paanan naman ng bundok ay nakita ni Apung
Sinukuan ang babaeng gabi ang buhok, at siya'y
malungkot. Hindi napawi ng kahit anong salita ang
simangot sa mukha ng bata. Tinanong siya ni
Sinukuan kung bakit hindi siya nagagalit, kung bakit
pasensyoso niyang hinayaang mawala ang kanyang
iniibig.
Si Apung Malyari
Sa wakas ay nagbalik ang ningning sa gabi nang
makasama muli ni Malyari si Tala. Nang tinanong ni
Malyari si Tala ng bakit at ano, sumagot lamang siya
na gusto niya umiyak. Masakit, masarap, at mahirap.
Kaya hinayaan ng lola umiyak ang apo.
Si Magalang
Nakahiga sila ni Mabuti sa bukid at pinapanood ang
mga bituin. Tinuro ni Mabuti ang paborito niyang
bituin--ang bituin ng diyosang inaalayan niya ng
puting rosas. Nang gabing iyon ay umulan ng bituin
at tila sila'y nagsisipaghulog. Bumulong ng pangarap
sina Mabuti at Magalang.
Si Masipag
Nakita niyang umulan ng bituin bago siya pumikit.
Nahabol niya ang bulong ng kanyang pangarap, kaya
naman paggising niya ay maliksi siyang tumakbo
papunta sa taniman ng mga puting rosas upang
maghanda ng alay sa diyosa. Malaking pagkagulat
ang sumalubong sa kanya sapagkat namatay ang
lahat ng puting rosas! Mukhang natamaan sila ng
pag-ulan ng bituin. Malungkot na pinulot ni Masipag
ang mga rosas upang ibaon sa lupa, at sa paghukay
niya ay may matigas at makinang siyang natamaan.
Hukay, hukay, hukay, hanggang sa natagpuan niya
ang mga kumikinang na batong hugis luha, na
mukhang mga bituin sa lupang langit.
© Copyright 2006 Erinys Seraphimiko (UN:
sublimefuries at Writing.Com). All rights
reserved.
Erinys Seraphimiko has granted Writing.Com, its
affiliates and syndicates non-exclusive rights to
display this work.
ALAMAT NG ILANG-ILANG
Maraming nagtataka kung bakit hile-hilera ang di
mabilang na puno ng ilang-ilang sa Pampang sa Ilog
ng Pancipit.
Ang ilog ay homuhoho sa Look ng Balayan. Ang tubig
ay galling sa Lawa ng Taal.
Balita ang Ilog Pancipit sa mga isdang-tabang na
nahuhuli rito tulad ng maliputo, lumulukso, at tawilis
na di nakikita sa alinmang dagat ng Pilipinas.
Makasaysayan ang ilog sapagkat si Salcedo na apo ni
Legaspi ay diti nasugatan sa pakikipaglaban sa mga
negritong pawing nasasandatahan ng makamandag
ng palaso.
Ang dalampasigan ng Balayan Bay ay makasaysayan
din sapagkat ditto nagtayo ng bayan-bayanan sina
Datu Dumangsil at Datu Balensuela. Magugunita na
ang dalawang datung ito ay tumakas galling Borneo
upang makaiwas sa kalupitan ng kanilang hari.
Mula sa bunganga ng Bay paitaas sa ilog ay
dalawang oras lamang ang tagal sa pamamangka
papuntang Lawa ng Taal.
Sa gitna ng lawa nakatayo ang Bulkan ng Taal. Sa
lahat ng bulkan sa buong daigdig ito ang may
pinakmalaking bibig(crater).
May mga nayon sa dalampasigan ng bulkan. Sa isa
sa mga nayon ay may naninirahang magandang
dalada na ang pangalan ay Cirila Mabanlo. Ang
palayaw sa kanya ng mga tao sa nayon ay Ilang.
Mahal si Ilang ng mga tag nayon.. Siya’y maganda,
mabait, at matulungin sa kapwa. Balita ang kanyang
kagandahan sa lahat ng sulok ng magkakaanib o
kaaway na balangay.
Maraming tagahanga si Ilang, mga binatang
manliligaw at tagasuyo. Isa n rito si Lanubo. Siya’y
karibal ni Baknotan sa pangingubig.
Kung si Ilang balita sa kanyang kagandahan, si
Lanubo nama’y sa kanyang lakas, pagkamaginoo,
katapatan, at katapangan. Subok siya sa arnis at
buno at dalubhasa sa pangangaso sa gubat.
Sina Ilang at Lanubo ay uliran sa pagmamahal. Sila’y
dalawang pusong pinagtambal ng tumutungga sa
saro ng ligaya.
Ang ina ng dalaga ay balo. Siya’y sang-ayon sa pag-
iibigan ng dalawa. Ano pa ang hahanapin sa isang
magiging manugang na lalaking paborito ng nayon?
Makalipas ang sambuwan, hiningi ni Lanubo sa ina
ang kamay ni Ilang. Si Lanubo ay tuwan tuwa at
nagsimula na ng paghahanda sa darating n gasal.
Binibilang na ang mga araw at ang binata’t dalaga ay
haharap na sa dambana. Hinihintay na lamang ang
nalalapit na anihan.
Isang araw siya’y lumabas sa kagubatan upang
mangaso, kasama ang kanyang mga kaibigan. Sila’y
manghuhuli ng usa at baboy-ramo na lilitssnin sa
kasalan.
Nagpaalaalp si Ilang kay Lanubo, “Mabuti yata’t
maiwan ka rito. Huwag sumama sa kanila. Ang
katiwala mo ang siyang kausapin mong mangulo sa
pangangaso. Mayroon tayong pamahiin na ang
nobyo raw ay huwag aaalis ng tahanan pag malapit
nang ikasal pagka’t baka may mangyaring
kapahamakan!”
“Iya’y isa lamang pamahiin. Ako’y sasama sa
kanila.Sa ikatlong araw babalik kami agad!”
Nabatid ni Baknotan na wala si Lanubo. Siya’y
nagpunta sa bahay ni Ilang ng sumunod na gabi.
“Ako’y nagmula sa malayo upang ungkatin muli ang
pag-ibig na hanggang ngayo’y sariwa. Minan pang
gusto kong patotohanan ang aking pagmamahal!”
“Hindi ka sana naparito sad is oras ng gabi! Noong
huli mong bisita ay sinabi ko sa iyo na hindi kta
iniibig. Ang puso ko ay naisanla ko na kay Lanubo!
Ako’y nalulungkot! Hindi ako maaaring magmahal sa
dalawa! Iisa ang aking puso! Ipagpatawad mo.
Ipinagtatapat ko sa iyong kami’y ikakasal na sa
darating na lingo!”
“Ano mayroon so Lanubo na wala ako? Bakit k a
natataranta sa kanya?”
“Siya’y lalaking marangal!”
“Lalo akong marangal! Mayaman pa!”ang sagot na
nagyayabang ngunit ang totoo’y siya’y kalog at
panot pa!
“Maaari ba? Umalis ka na! Ako’y nag-iisa! Igalang mo
ang aking katahimikan!”
“Oo, aalis ako, ngunit sa aking pag-alis kita’y
isasama. Sasama ka upang mamuhay o manatili ka
ngunit aisa ng bangkay! Alin ang iyong pipilii?”
“Ako’y mananatili saanman naroon si Lanubo!”
“Si Lanubo ay aking papatayin!”
“Permiso, sandali. Ikukuha kita ng maiinom.
Palamig!”
“Gusto mong tumakas? Ang bahay mo ay
nasasakupan ng aking kawal!Sa gusto mo sa hindi,
sasama ka sa akin!” tuloy yapos.
Si Ilang ay nanglaban kinagat niya ang ilong at tenga
ng kalog!
Nasaktan ang balatkayo. Nagalit at tinampal ang
dalaga. Hindi nagkasya sa tampal at sinuntok pa ito
sa panga. Kinuha sa lukbutan ang kris at sinaksak.
Ang tampalasang lalaki ay tumakas.
Kinaumagahan, si Lanubo at ang mga kasama ay
dumating galling sa pangangaso. Nabatid nila ang
sakunang nangyari kay Ilang.
Ang unang pumasok sa isip ni Lanubo ay hanapin si
Baknotan at maghiganti!
Pinapayuhan siya nang mga kaibigan na ang unahin
ay ang paglilibing kay Ilang. Pihong nagtatago na
raw si Baknotan. “Hintayin natin ang magandand
pagkakataon! Ang katarunagan ay marunong
maghintay!”
Si Lanubo ay larawan ng hinagpis! Siya’y nanangis,
“Ilang ,Ilang, patawarin mo ako. Kung ako’y nakinig
sa iyo na huwag umalis, disi’y hindi nangyari ito!”
Si Ilang ay inilibing sa burol na malapit sa bisita ng
nayon. Si Lanubo ay nagbantay araw at gabi. Siya’y
nagtaka nang makitang araw araw ay maraming
bulaklak na nangagkalat sa puntod. Ang mga
bulaklak pala ay nanlalaglag buhat sa malaking
punongkahoy na nakayungyong sa puntod.
Noong mga unang araw ang punong ito ay walang
bulaklak ngunit malalago ang dahon. Ngayo,y
nakapagtataka! Kakaunti ang mga dahon subalit
hitik sa bulaklak! Ang bulaklak ay dilaw mahaba, at
makitid ang mga talulot. Ito’y mahalimuyak!
Bilang tagapagpagunita kay Ilang tinawag na
balangay ang puno ng halaman ng Ilang-ilang!
Maraming taon ang lumipas subalit nanatiling binata
si Lanubo. Ayaw niyang mag-aswa.
Pinatawad niya si Baknotan at nilimot ang tangkang
paghihiganti. Naganap ang katarungan ni Bathala
pagka’t ang lalaki ay nagkasakit ng ketong.
Nang maging gobernadorcillo si Lanubo Noble sa
magkakaratig n balangay, kanyang iniutos sa mga
mamamayan na magtanim ng Ilang-ilang sa
lansangan, liwasan,aplaya at pampang ng ilog.
Mabango ang simoy ng amihan sa pampang sa ilog
ng Pancipit dahil kay Cirila Mabanlo ang pangunahing
tauhan ng alamat na ito.