Anda di halaman 1dari 18

SOAL – SOAL DAN JAWABAN KALKULUS

III
Disusun untuk memenuhi tugas mata kuliah Kalkulus III
Dosen : Dra.Haniek SP, MPd

Disusun oleh :
Muhammad Adib Achsan (08144100088)

PROGRAM STUDI PENDIDIKAN MATEMATIKA


FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS PGRI YOGYAKARTA
2010
DAFTAR ISI

Halaman Sampul...............................................................................................................1
Daftar Isi............................................................................................................................2
1. Barisan Tak Terhingga..........................................................................................3
2. Deret Tak Terhingga.............................................................................................
3. Deret Positif :
a) Uji Integral................................................................................................
b) Uji Banding Limit.....................................................................................
4. Deret Kuasa dan Operasi Deret Kuasa..................................................................
5. Deret Taylor dan MacLaurin.................................................................................
6. Fungsi Dua Peubah atau Lebih..............................................................................
7. Turunan Parsial.....................................................................................................
8. Limit dan Kekontinuan..........................................................................................
9. Keterdeferensialan.................................................................................................
10. Aturan Rantai........................................................................................................
BARISAN TAK TERHINGGA

 Diketahui rumus eksplisitnya a n untuk barisan { a n }. Tuliskan dari tiap barisan itu lima
suku yang pertama. Tentukan apakah barisan konvergen atau divergen. Apabila
konvergen, tentukan lim x →∞
⁡ a n.

3 n2 + 2
1. a n=
n+ 4
Jawab =

3.12 +2 3.42 +2 25
a 1= =1 a 4= =
1+ 4 4+ 4 4

3.22 +2 7
a 2= =
2+ 4 3
2
3.5 +2 77
a 5= =
5+ 4 9
3.3 2+2 29
a 3= =
3+ 4 7

I I I I I I I I I

7 29 25 77
0 1
3 7 4 9

3 n2 +2 3 n2 /n2
lim an =lim =lim
n→∞ n →∞ n+ 4 n → ∞ n
n2
6n
= lim =lim 6=6
n→∞ 1 n →∞

3 n2 + 2
Jadi a n= , adalah konvergen, dan nilai limitnya adalah 6.
n+ 4
n
2. a n= 2n−1
Jawab =

1 4 4
a 1= =1 a 4= =
2.1−1 2.4−1 7

2 2 5 5
a 2= = a 5= =
2.2−1 3 2.5−1 9
3 3
a 3= =
2.3−1 5

I I I I I I

5 4 3 2
0 1
9 7 5 3
n
n n
lim an =¿ lim = lim ¿
n→∞ n →∞ 2 n−1 n→ ∞ 2 n
n
1 1
= lim 2 = 2
n→∞

1
Jadi barisan diatas adalah konvergen, dan nilai limitnya adalah .
2

n 3n
3. a n=(−1) 2 n+2

Jawab =
3.1 −2 3.4 8
a 1=−11 = a 4=−1 4 =
2.1+2 4 2.4+ 2 10

2 4 3.5 −10
a 2=−12 = a 5=−15 =
2.2+2 6 2.5+2 12
3.3 −6
a 3=−13 =
2.3+2 8
Kerena barisan diatas adalah deret divergen maka nilai limitnya tidak ada.

4. a n=3 n−1
n

Jawab =
1 1 5 5
a 1= = a 5= =
3.1−1 2 3.5−1 14
2 2 4 4
a 2= = a 4= =
3.2−1 5 3.4−1 11
3 3
a 3= =
3.3−1 8
n
a n= , adalah konvergen.
3 n−1
n
n n
lim an =¿ lim =lim ¿
n→∞ x → ∞ 3 n−1 x →∞ 3 n 1

n n
1
= 3−0

1
=3

1
Jadi nilai limitnya adalah =
3

a
5. n= 2
4 n2+1
n −2 n +3

4.12 +1 5 4.42 +1 65
a 1= 2 = a 4= 2 =
1 −2.1+3 2 4 −2.4 +3 11

4.22 +1 17
a 2= 2
=
2 −2.2+ 3 3
4.52+ 1 101
a 5= 2 =
5 −2.5+3 18
4.32+ 1 37
a 3= 2 =
3 −2.3+3 6

Jadi a nkonvergen dan limitnya adalah 4.

4 n2+1 4 n2 / n 2
lim an =lim =lim
n→∞ n →∞ n 2−2 n+3 n → ∞ n2
n2
4
= lim = lim 4=4
n→∞ 1 n→ ∞
DERET TAK TERHINGGA
Tentukan jumlah deret berikut ini dan tentukan hasil bilangan desimal
sebagai hasil bagi dua bilangan bulat tersebut!
1. 0,22222...
Jawab :
2 2 2 2 2
0,22222...= 1o 100 1000 10000 100000 ....
+ + + + +¿

2 2
10 10 2
S= 1 = 9 = 9
1−
10 10

2
Jadi jumlah deret diatas adalah 9

2. 0,125125125...
Jawab :
125 125 125
0,125125125...= 1000 + 1000000 + 1000000000 + …
1 1 1
=125( 10 )3+125( 10 )6+125( 10 )9+...

1
=125∑ ( 10 )3n
n =1
125
1000 125 1000 125
S= 1
= x =
1000 999 999
1−
1000
125
Jadi jumlah deret diatas adalah 999


1 k k
1
3. ∑
k =1
[ ( ) ( )]
3
4
−2
5

Jawab :
∞∞

Sn=3∑ ¿¿
k =1

1 1
4 5
=3 1
−2
1
1− 1−
4 5

1 1
4 5 2
=3 3 −2 4
=3−
4
4 5

1 1
=3- 2 =2 2
1
Jadi deret tersebut konvergen jumlahnya 2 2

4. Hitungan ∑ ¿¿
k =1

Jawab:

Sn=3∑ ¿¿
k =1
1 1
8 3
=3 1
−5
1
1− 1−
8 3
1 1
8 3
=3 7 −5 2
8 3
3 5
=7−2
29
=- 14
29
Jadi jumlahnya - 14 dan merupakan deret konvergen.

1
5. ∑ ( k +2 )(k +3)
k =1

Jawab :

1 1
Sn=∑ ( k +2 − k +3 )
k =1

= ( 1+21 − 1+31 )+( 2+21 − 2+1 3 )+…+( n+21 − n+31 )


1 1
= 3 − n+3
1
Jadi deret konvergen dan jumlahnya 3

DERET KUASA DAN OPERASI DERET KUASA


1. Tentukan himpunan kekonvergenan deret pangkat yang bersangkutan dan tentukan
rumus suku ke-n, kemudian gunakan uji hasil bagi mutlak.

x x2 x3 x4 xn
1− + 2 − 3 + 4 −… , ∑ (−1)n n
2 2 2 2 n=1 2
Jawab =

|u n+1| x n +1 x n
ρ=lim =lim n+1 ÷
n →∞ |un| n→∞ 2 n

xn . x n
= lim ×
n→∞ 2n . 2 x n
| x|
= lim
n→∞ 2
|x|
=
2
Konvergen jika |2x| < 1, atau (-2 x < 2). Jadi himpunan kekonvergenannya adalah
( -2 , 2 ).

2. Tentukan himpunan kekonvergenan deret pangkat yang bersangkutan dan tentukan


rumus suku ke-n, kemudian gunakan uji hasil bagi mutlak.

(x +5) ( x +5)2 ( x +5)3 ( x +5)4 ∞


( x+ 5)n
+ + + +… , ∑
1.2 2.3 3.4 4.5 n=1 n.( n+1)
Jawab =

|u n+1| (x +5)n+1 ( x+5)n


ρ=lim =lim ÷
n →∞ |un| n → ∞ ( n+1 ) (n+1+1) n2

( x +5)n .(x +5) n2


= lim ×
n → ∞ ( n+1 ) ( n+ 2) (x +5)n

| x+5| 1
lim ×
= n→∞ 1 3n 2
1+ 2 + 2
n n

= |x +5|

Konvergen jika |x +5| < 1, atau (-6 x < -4). Jadi himpunan kekonvergenannya
adalah ( -6 , -4 ).

 Tulislah deret pangkat yang jumlahnya adalah f (x ) :


1
3. f (x ) = 1  x
Jawab =

1
f(x) = 1  x

= 1  x  x  x  ...
2 3

Apabila dalam deret geometri , x diganti dengan  x akan kita peroleh:



1
1  x = 1  x  x  x  ... =
2 3  (1)
n 0
n
xn
1
f (x ) = (1  x)
2
4.
Jawab =
1
1  x = 1  x  x  x  ...
2 3

Apabila dideferensialkan diperoleh:

1 

(1  x) 2 =
 1  2 x  3 x 2
...  
n 1
( 1) n 2 x n 1

x2
5. f (x ) = 1  x
Jawab =

x2 1
x2 .
f (x ) = 1  x = 1 x

= x ( 1  x  x  x  ... )
2 2 3

 (1) n
xn
= x  x  x  x  ... =
2 3 4 5
n2

FUNGSI DUA PEUBAH ATAY LEBIH


1. Andaikan f(x,y) = x2y + √ y carilah setiap nilai berikut!
a. f(2,1)
b. f(1,4)

penyelesaian:

a. f(x,y) = x2y + √ y
f(2,1) = 22.1 + √ 1
=5
b. f(x,y) = x2y + √ y
f(1,4) = 12.4 + √ 4
=7
2. Andaikan g(x,y,z) = x2 sin yz, carilah nilai dari g(1,π,2) !
Penyelesaian:
g(x,y,z) = x2 sin yz
g(1, π,2) = 12 sin 2 π
=0
3. Andaikan g(x,y,z) = √ x cos y+ z 2 , carilah nilai untuk g(2,π/3,-1)
Penyelesaian:
g(x,y,z) = √ x cos y+ z 2
g(2,π/3,-1) = √ 2 cos 60+(−1)2
1

= 2. + 1
= √2
2

4. Andaikan g(x,y,z) = √ x cos y+ z 2 , carilah nilai untuk g(2,π/3,-1)


Penyelesaian:
g(x,y,z) = √ x cos y+ z 2
g(-9,π,-1) = √ −9 cos 180+3 2
= √ −9.−1+ 9
= √ 18 = 3√ 2

y 1
5. Andaikan f(x,y) = + xy, carilah nilai dari f(4, ) !
x 4
Penyelesaian:
y
f(x,y) = + xy
x
1
1 1
f(4, ) = 4 + 4.
4 4
4
1
= +1
16
1
=1
16
FUNGSI DUA PEUBAH
6. Andaikan f(x,y) = x2y + √ y carilah setiap nilai berikut!
c. f(2,1)
d. f(1,4)

penyelesaian:

c. f(x,y) = x2y + √ y
f(2,1) = 22.1 + √ 1
=5
d. f(x,y) = x2y + √ y
f(1,4) = 12.4 + √ 4
=7
7. Andaikan g(x,y,z) = x2 sin yz, carilah nilai dari g(1,π,2) !
Penyelesaian:
g(x,y,z) = x2 sin yz
g(1, π,2) = 12 sin 2 π
=0
8. Andaikan g(x,y,z) = √ x cos y+ z 2 , carilah nilai untuk g(2,π/3,-1)
Penyelesaian:
g(x,y,z) = √ x cos y+ z 2
g(2,π/3,-1) = √ 2 cos 60+(−1)2
1

= 2. + 1
= √2
2

9. Andaikan g(x,y,z) = √ x cos y+ z 2 , carilah nilai untuk g(2,π/3,-1)


Penyelesaian:
g(x,y,z) = √ x cos y+ z 2
g(-9,π,-1) = √ −9 cos 180+3 2
= √ −9.−1+ 9
= √ 18 = 3√ 2

y 1
10. Andaikan f(x,y) = + xy, carilah nilai dari f(4, ) !
x 4
Penyelesaian:
y
f(x,y) = + xy
x
1
1 1
f(4, ) = 4 + 4.
4 4
4
1
= +1
16
1
=1
16
TURUNAN PARSIAL
1. Jika f(x,y) = 2x2 – xy + y2, carilah df/dx dan df/dy !
Penyelesaian:
- df/dx = 4x – y
- df/dy = -x + 2y
2
2. Jika f(x,y) = x3y + e x y , carilah fx, fy, fxx, fyy, fxy dan fyx !
Penyelesaian:
∂ 2
- fx(x,y) = (x3y + e x y )
∂x
2
= 3x2y + e x y y2
∂ 2
- fy(x,y) = (x3y + e x y )
∂y
2
= x3 + 2xy e x y
∂ 2
- fxx(x,y) = (3x2y + e x y y2)
∂x
2
= 6xy + y2 (e x y y2)
2
= 6xy + y4 e x y
∂ 2
- fyy(x,y) = (x3 + 2xy e x y )
∂y
∂ xy ∂ 2 2

= 0 + 2xy + (e x y ) + e (2xy)
∂y ∂y
2 2
= 2xy.2xy.e x y + e x y .2x
2 2
= 4x2y2.e x y + 2x e x y
∂ 2
- fxy(x,y) = (3x2y + e x y y2)
∂y
2 2
= 3x2 + y2.2xy.e x y + 2y e x y
2 2
=3x2 + 2xy3 e x y + 2ye x y
∂ 2
- fyx(x,y) = (x3 + 2xy e x y )
∂x
2 2
= 3x2 + 2xy.e x y .y2 + e x y .2 y
2 2
= 3x2 + 2xy3.e x y +¿2y e x y
3. Misalkan f(x,y) = 3x2y – 2y3 tentukan fx(2,2) dan fy(2,2) !
Penyelesaian:
fx(x,y) = 6xy
fx(2,2) = 6.2.2
= 24
fy(x,y) = 3x2 – 6y2
fy(2,2) = 3(2)2 – 6(2)2
= 12 – 24
= -12
4. Tentukan turunan ketiga dari f(x,y,z) = x3 – 2xyz + 3y3z2 . . .
Penyelesaian:
- fx(x,y,z) = 3x2 – 2yz
fxx(x,y,z) = 6x
fxy(x,y,z) = -2z
fxz(x,y,z) = 3x2 – 2y
- fy(x,y,z) = -2xz + 9y2z2
fyy(x,y,z) = 18yz2
fyx(x,y,z) = -2z
fyz(x,y,z) = -2x + 9y22z
- fz(x,y,z) = -2xy + 3y32z
fzz(x,y,z) = -2y + 6y3
fzy(x,y,z) = -2 + 18y2
= 16y2
5. Tentukan turunan kedua dari f(x,y) = x2y + 7y
Penyelesaian:
fx(x,y) = 2xy
fy(x,y) = x2 + 7
fxx(x,y) = 2y
fyy(x,y) = 0
fxy(x,y) = 2x
fyx(x,y) = 2x
UJI BANDING LIMIT

n
1. ∑ 1+n 2
n =1

Penyelesaian:
n 1
bn = 2 = (deret harmonik)
n n
n
lim n
1+n2 n→ ∞ n
lim = x
n→∞ 1 1+n 12

n
n n2
= :
1+ n2 n2
n2
n2
=
1 n2
2
+ 2
n n
= 1 (divergen)

n+5
∑ 1+n 3
n =1
n 1
bn = 3 = 2
n n
n+5
1+n3 n+5 n2
lim = x
n→∞ 1 1+ n3 1
n2
n3 +5 n2 n3
= :
1+n3 n3
n3
+0
n3
=
n3
0+ 3
n
= 1 (konvergen)

2. ∑ 3 n4 +22nn+3
3
+ 3 n+ 1
n =1

Penyelesaian:
2n 2n 2
bn = 4 = 3 = 3
3 n 3 n .n 3 n

2 n+3
3 n + 2n 3+ 3 n+1
4
2 n+3 3 n3
lim = 4 x
n→∞ 2 3 n +2 n3 +3 n+1 2
3 n3
6 n 4 +9 n3 n4
= 4 :
6 n + 4 n3 +6 n+ 3 n4
n4
6 4 +0
n
= 4
n
6 4 + 0+0+0
n
= 1 (konvergen)

3 n2−2
3. ∑ n 4−2 n3 +11
n =1

Penyelesaian:
3 n2−2
2
n 4−2 n3 +11 lim ¿ 3 n −2 n2
lim = n→∞ x
n→∞ 3 n4 −2 n3+ 11 3
2
n
3 n 4−2 n2 n4
= 4 :
3 n −6 n3 +33 n 4
n4
3 4 −0
n
= 4
n
3 4 −0+0
n
= 1 (konvergen)

n+ 5
4. ∑
n =1 √ n2 +19 n
Penyelesaian:
1
2 lim 1
lim √
n +19 n n
= n→∞ x
n→∞ 1 √ n + 19n 1
2

n
n
= 2
√ n + 19n
= 1 (konvergen)
KETERDIFERENSIALAN
Carilah gradien ∇ f !

1. f(x,y) = x2y + 3xy


Penyelesaian:
∂f
=2 xy +3 y
∂x
∂f
=x 2 +3 x
∂y
Jadi, ∇ f = (2 xy+ 3 y)i + ( x 2+ 3 x )j
2. f(x,y) = x3y + y3
Penyelesaian:
∂f
=3 x 2 y
∂x
∂f
=x 3 −3 y2
∂y
Jadi, ∇ f = (3 x 2 y )i + ( x 3−3 y 2)j
3. f(x,y,z) = x2y + y2z + z2x
Penyelesaian:
∂f
=2 xy + z2
∂x
∂f
=x 2−2 yz
∂y
∂f
= y 2 +2 zx
∂z

Jadi, ∇ f = (2 xy + z2)i + ( x 2−2 yz)j + ( y 2 +2 zx )k


4. f(x,y) = xexy
Penyelesaian:
∂f
=e xy ( 1+ xy )
∂x
∂f
=x 2 e xy
∂y
Jadi, ∇ f = (e xy ( 1+ xy ))i + ( x 2 e xy)j
5. f(x,y,z) = √ x 2+ y 2 + z 2
Penyelesaian:
−1
f(x,y,z) = ( x 2+ y 2+ z 2 ) 2
∂f 1 2 2 2 2 ∂ 2
−1
= ( x + y +z ) . (x ¿
∂x 2 ∂x
−1
1 2 2 2 2
= ( x + y + z ) . 2x
2
−1
= x ( x 2+ y 2+ z 2 ) 2
∂f 1 2 2 2 2
−1
∂ 2
= (x + y +z ) . (y ¿
∂y 2 ∂ y
−1
1
= ( x 2 + y 2 + z 2) 2 . 2y
2
−1
= y( x 2+ y 2+ z 2 ) 2

∂f −1
∂ 2
=¿ 1 ( x 2 + y 2 + z 2) 2 . (z ¿
∂z 2 ∂ z
−1
1
= ( x 2 + y 2 + z 2) 2 . 2z
2
−1
= z( x 2+ y 2+ z 2 ) 2
−1 −1 −1
Jadi, ∇ f = [ x ( x 2+ y 2+ z 2 ) 2 ]i + [y( x 2+ y 2+ z 2 ) 2 ]j + [z( x 2+ y 2+ z 2 ) 2 ]k

Anda mungkin juga menyukai