Nota Lengkap Sejarah Tingkatan 2 (Bab 1 - 8)

SEJARAH TINGKATAN DUA • keadaan ini mengancam kedaulatan memberi bantuan tentera apabila
Kedah perlu
BAB 1 – KEDUDUKAN STRATEGIK • tahun 1770 Sultan Muhammad Jiwa • Pada 11 Ogos 1786 upacara
MENDORONG PENGUASAAN melantik Tunku Abdullah sebagai menaikkan bendera rasmi British
BRITISH Raja Muda Kedah iaitu Union Jack diadakan
• kerabat diraja Kedah tidak bersetuju • nama Pulau Pinang ditukar kepada
kerana Tunku Abdullah bukan anak Prince of Wales Island oleh Francis
gahara Light
Pengaruh British di Kedah • kerabat diraja Kedah berpakat • ibu negeri Pulau Pinang dinamakan
(Teks m/s: 4-6) dengan Bugis di Selangor untuk Georgetown iaitu sempena nama
• sebelum tahun 1791 Pulau Pinang menentang Sultan Muhammad Jiwa Raja England – King George III
adalah sebahagian dari wilayah • tentera Bugis pimpinan Raja Haji • tahun 1787 sebanyak 42 buah kapal
Kedah menyerang dan menawan Kuala berlabuh di Pulau Pinang
• Kedah pula terletak di bawah Kedah dan Alor Setar • tahun 1790 bilangan kapal
naungan Siam • Sultan Kedah terpaksa berundur ke bertambah kepada 104 buah
• terkenal sebagai sebuah kuasa Kangar • bermulanya penjajahan British di
maritim • Sultan Muhammad Jiwa dapatkan Tanah Melayu
• Syarikat Hindia Timur Inggeris bantuan tentera dari firma Jourdain
(SHTI) tertarik dengan Sullivan and de Souza Syarat Perjanjian Inggeris-Kedah 1786
kegemilangan Kedah terutamanya • tahun 1771 firma telah menghantar • SHTI bantu Kedah sekiranya Kedah
di Pulau Pinang Francis Light ke Kedah untuk diserang musuh
berunding • SHTI tidak boleh melindungi musuh
Sebab-Sebab SHTI Tertarik dengan • perjanjian telah ditandatangani yang Kedah
Kedah membenarkan firma berniaga di • SHTI berjanji akan membayar
a) Kedah Sebagai Pelabuhan Kuala Kedah sebanyak 30 000 dolar Sepanyol
Persinggahan • firma dikehendaki membantu Kedah setahun kepada sultan sebagai
• kedudukan Kedah strategik di laluan dalam ketenteraan pampasan
antara timur dan barat • Sultan Kedah membatalkan
• banyak terdapat kemudahan seperti perjanjian apabila firma tidak Pulau Pinang Diambil British Secara
bekalan air, bekalan makanan dan membantu Kedah menyerang Bugis Rasmi
tempat membaiki kapal di Selangor • tahun 1786 Siam menakluk Patani
• pedagang singgah sebelum belayar dan mengancam Kedah
ke Canton, China (ii) Ancaman Siam • Sultan Abdullah menuntut SHTI
• tempat berlindung sementara • Kedah menghentikan penghantaran memberi bantuan tentera (seperti
menunggu peralihan angin monsun bunga emas kepada Siam semasa dalam perjanjian 1786)
Siam berperang dengan Burma • SHTI enggan membantu dengan
b) Kedah Sebagai Pusat Pengumpulan (1753-1781) alasan SHTI tidak terlibat dengan
Barang Dagangan • selepas perang tamat Siam menjadi perjanjian
• banyak barang dagangan terdapat di kuasa yang kuat dan menuntut • SHTI juga mahu menjaga
Kedah yang dibawa dari negara luar Kedah menghantar bunga emas, kepentingan perdagangan dengan
seperti China wang dan tenaga manusia Siam
• teh dari China diperlukan oleh SHTI • Kedah berasa terancam • Sultan Abdullah mendesak Francis
• China perlukan emas, perak, bijih • Sultan Abdullah (1778-1797) Light meninggalkan Pulau Pinang
timah dan lada hitam dari Kepulauan mendapatkan bantuan tentera SHTI kerana tidak menenpati janji
Melayu • Sultan Kedah menawarkan Pulau • Francis Light enggan dan
Pinang sebagai hadiah sekiranya menawarkan bayaran ganti rugi
c) Kedah Sebagai Pangkalan Tentera SHTI sanggup melindungi Kedah tetapi ditolah oleh Sultan Abdullah
• SHTI perlukan Pulau Pinang sebagai dari ancaman Siam • Sultan Abdullah berasa marah dan
pangkalan tenteranya • Francis Light sedar tentang tertipu dengan tindakan Francis Light
• SHTI bersaing kuasa perdagangan kepentingan Pulau Pinang sebagai • Tahun 1791 Sultan Abdullah
dengan Perancis di India pelabuhan dan pangkalan tentera menyediakan angkatan laut di
• Pulau Pinang dijadikan pangkalan • SHTI bersetuju untuk membantu Seberang Perai untuk menyerang
tentera untuk mempertahankan India Kedah dan mengambil semula Pulau Pinang
dari serangan Perancis • Sultan Abdullah mendapat bantuan
Francis Light di Pulau Pinang dari Riau, Siak dan Selangor
(Teks m/s: 7-9) • Francis Light minta bantuan dari
Ancaman-Ancaman di Kedah
• SHTI bersaing dengan Belanda di British menyerang kubu Sultan
• Kuala Kedah berkembang sebagai semenanjung Tanah Melayu
pelabuhan entrepot di Kepulauan Abdullah di Seberang Perai
• SHTI bimbang dasar monopoli • Sultan Abdullah tewas
Melayu Belanda menjejaskan perdagangan
• pemimpin mengamalkan dasar buka • Sultan Abdullah terpaksa
mereka menandatangani Perjanjian
pintu dalam pentadbiran • SHTI anggap tawaran Sultan
• Kuala Kedah maju sebagai pusat Persahabatan dan Keamanan
Abdullah yang membenarkan Inggeris-Kedah pada 1 Mei 1791
perdagangan antarabangsa mereka menduduki Pulau Pinang
• para pemimpin Kedah menghadapi • kesan-kesan:
sebagai ‘pucuk dicita ulam - SHTI menduduki Pulau Pinang
tentangan dan ancaman dalam mendatang’
usaha mengekalkan kedaulatan secara rasmi
• Francis Light menandatangani - sebagai ganjaran SHTi membayar
Kedah dari Bugis, Siam dan Burma perjanjian secara peribadi dengan 6000 dolar Sepanyol setiap tahun
Sultan Abdullah pada tahun 1786 kepada Sultan Abdullah
iaitu Perjanjian Inggeris-Kedah - George Leith dilantik sebagai
i) Ancaman Bugis Dari Selangor • Sultan Abdullah membenarkan
• akhir abad ke-18 keadaan politik Gabenor Pulau Pinang yang pertama
Francis Light menduduki Pulau
Kedah tidak stabil kerana perebutan Pinang dengan syarat Francis Light
takhta antara pembesar-pembesar
1
SHTI Mengambil Seberang Perai ii. Keinginan British mempunyai • SHTI akan membayar sebanyak
(Teks m/s: 10-12) pelabuhan strategik 3000 dolar Sepanyol setahun kepada
• 2 sebab SHTI memerlukan Seberang • perdagangan SHTI dengan China Temenggung Abdul Rahman
Perai; semakin penting • SHTI tidak membenarkan
i. Seberang Perai sebagai benteng • barang dagangan China seperti teh, Temenggung Abdul Rahman
mempertahankan serangan terhadap sutera, kapas dan bahan pencelup membuat hubungan dengan kuasa
Pulau Pinang oleh pihak musuh mendapat pasaran lumayan di Barat lain
ii. Seberang Perai subur dan sesuai Eropah • perjanjian antara Raffles dan
untuk pertanian bagi menampung • SHTI memerlukan pelabuhan Temenggung Abdul Rahman ini tidak
makanan di Pulau Pinang strategik di selatan Selat Melaka sah kerana tidak dipersetujui Sultan
• SHTI mengambil kesempatan kerana bertujuan untuk menguasai laluan Johor iaitu Sultan Abdul Rahman
Sultan Dziauddin memerlukan perdagangan antara India dan China • Raffles merancang untuk
bantuan tentera bagi menghadapi • SHTI menguasai Melaka dan Betawi memperdayakan Sultan Abdul
ancaman Siam semasa Perang Napoleon (1793- Rahman dan Belanda
• terpaksa menandatangani Perjanjian 1814) • Raffles menggunakan helah dengan
Persahabatan dan Perikatan dengan • selepas Perang Napoleon tamat menghidupkan semula masalah
gabenor Leith pada Jun 1800 British terpaksa memulangkan pewarisan takhta yang berlaku tahun
• kesan – SHTI menduduki Pulau Melaka dan Betawi kepada Belanda 1812
Pinang dan menukar nama kepada • Belanda mengenakan cukai yang • Raffles memperalatkan Tengku
Province Wellesley tinggi dan memberi layanan buruk Hussein yang kecewa kerana tidak
kepada pedagang British di Betawi ditabal sebagai Sultan Johor
Syarat Perjanjian Persahabatan dan • Stamford raffles ditugaskan mencari • Raffles berjaya memujuk
Perikatan 1800 pelabuhan baru Temenggung Abdul Rahman supaya
• Sultan Kedah menyerahkan • Raffles cuba membuka pelabuhan di menjemput Tengku Hussein ke
Seberang Perai Palembang, Acheh dan Riau tetapi Singapura untuk ditabal sebagai
• SHTI membayar 10 000 dolar gagal Sultan Johor yang baru
Sepanyol setahun bagi Pulau Pinang • hasrat British untuk menyaingi • pada 6 Februari 1819 Sultan Hussein
dan Seberang Perai pengaruh Belanda tidak berhasil mengiktiraf perjanjian awal antara
• SHTI tidak membantu Kedah apabila Temenggung Abdul Rahman dengan
Siam menyerang Kedah pada iii. Singapura sebagai pangkalan Raffles yang dibuat pada 30 Januari
November 1821 perdagangan yang strategik 1819
• rakyat Kedah terpaksa berjuang • merupakan sebahagian wilayah • SHTI mula bertapak secara rasmi di
sendiri Johor Singapura
• Kedah tewas dan ditakluki Siam • kedudukannya strategik di bahagian • pertabalan Sultan Hussein
• Jun 1826 Raja Siam Rama III selatan semenanjung Tanah Melayu menyebabkan Johor menpunyai dua
menandatangani perjanjian dengan dapat mengawal laluan perdagangan prang sultan iaitu Sultan Hussein di
Henry Burney di Bangkok iaitu di Selat Melaka dan Selat Sunda Singapura (diperintah oleh
Perjanjian Burney 1826 • Singapura sesuaisebagai pelabuhan Temenggung Abdul Rahman) dan
bebas dan pangkalan British untuk Sultan Abdul Rahman di Lingga
Syarat Perjanjian Burney 1826 menyaingi Belanda di Betawi • British melantik Residennya di
• British mengiktiraf ketuanan Siam • Raffles mencadangkan kepada SHTI Singapura iaitu William Farquhar
terhadap Kedah supaya mendirikan pangkalan baru (1819-1823) dan John Crawford
• Sultan Kedah iaitu Sultan Ahmad di Singapura (1823-1826)
Tajuddin II tidak dibenarkan tinggal di • Raffles yakin Singapura dapat
Kedah, Pulau Pinang, Seberang menyekat kuasa monopoli Belanda Kuasa British di Singapura Secara
Perai, Perak, Selangor dan Burma di Kepulauan Melayu Rasmi:
• British tidak membantu sultan Kedah • Raffles menghadapi masalah kerana • tahun 1819 British belum lagi
menyerang Siam dan jajahan Sultan Johor iaitu Sultan Abdul menguasai Singapura secara rasmi
takluknya Rahman berada di bawah pengaruh • pada 7 Jun 1823 Raffles
• British akan menghantar balik sultan Belanda menandatangani perjanjian dengan
Kedah yang berlindung di Pulau Sultan Hussein dan Temenggung
Pinang ke Kedah dan Kedah Cara-Cara Raffles (British) Abdul Rahman yang membolehkan
hendaklah membayar ufti bunga Menguasai Singapura: SHTI menguasai Singapura dan
emas kepada Siam • Raffles mendarat di Singapura pada pulau-pulau disekitarnya
• Siam mengiktiraf pendudukan British 12 Januari 1819 • pada 2 Ogos 1824 perjanjian
di Pulau Pinang dan Seberang Perai • Pada 30 Januari 1819 Raffles ditandatangani antara Residen
memaksa Temenggung Abdul Singapura John Crawford dengan
Perluasan Kuasa British di Rahman (Pemerintah Singapura dan Sultan Hussein dan Temenggung
Singapura Tanah Besar Johor) menandatangani Abdul Rahman
(Teks m/s: 13-18) perjanjian yang membenarkan British • kesannya – Sultan Hussein terpaksa
Sebab-Sebab British Bertapak di membina loji di Singapura menyerahkan Singapura secara
Singapura: • Temenggung Abdul Rahman rasmi kepada SHTI
i. SHTI gagal memajukan Pulau Pinang menandatanganinya kerana bimbang
• Pulau Pinang gagal mencapai diserang oleh British Syarat Perjanjian 7 Jun 1823
kemajuan • Sultan Hussein terima bayaran 1500
• kedudukan Pulau Pinang jauh ke Syarat Perjanjian 30 Januari 1819 dolar Sepanyol dan Temenggung
utara Selat Melaka menyebabkannya • SHTI boleh mendirikan loji di Abdul Rahman sebanyak 800 dolar
gagal bersaing sebagai pelabuhan di Singapura Sepanyol sebulan
Kepulauan Melayu • SHTI bersetuju melindungi • Sultan Hussein dan Temenggung
• kebanyakan kapal dagang Temenggung Abdul Rahman dari Abdul Rahman tidak berhak
berdagang di Betawi, Riau dan ancaman dalam dan luar negeri menerima atau mengutip cukai dari
Lingga tongkang Cina
2
• SHTI berkuasa di seluruh pulau • Kepulauan Melayu terbahagi dua; • Kedatangan imigran Cina ke NNS
Singapura dan pulau-pulau a) British menguasai Tanah Melayu tidak terkawal kerana kebanyakan
berdekatan kecuali kawasan atau dan Singapura di Utara mereka menubuhkan kongsi gelap
pulau kediaman Sultan Hussein dan b) Belanda menguasai Kepulauan Riau dan melakukan kekacauan
Temenggung Abdul Rahman dan Lingga di Selatan • Pengenalan Akta Mata Wang 1855
• undang-undang British • British dapat meluaskan pengaruh di menyebabkan mata wang Sepanyol
dikuatkuasakan Tanah Melayu tanpa gangguan diganti dengan mata wang rupee
kuasa-kuasa Barat lain India – ini merugikan pedagang-
Syarat Perjanjian 2 Ogos 1819 • Melaka menjadi hak British dan pedagang kerana nilai rupee rendah
• Sultan Hussein dan Temenggung membolehkan British menguasai • Penduduk tempatan membantah
Abdul Rahman menyerahkan laluan perdagangan di Selat Melaka kerana NNS dijadikan tempat
Singapura kepada SHTI buat • Kerajaan Johor berpecah dua iaitu; buangan banduan
selama-lamanya a) Johor dan Singapura menjadi hak
• Sultan Hussein dan Temenggung British Kesan Perpindahan Pentadbiran
Abdul Rahman hendaklah b) Kepulauan Riau dan Lingga menjadi NNS Ke London
membenarkan pedagang-pedagang hak Belanda • Tahun 1871 mata wang NNS
bebas berdagang di Johor dan pertama telah dikeluarkan
wilayah takluknya Penubuhan Negeri-Negeri Selat –
• Sultan Hussein dan Temenggung NNS (Teks m/s: 21-13
Abdul Rahman atau warisnya boleh • tahun 1824 SHTI menguasai Pulau
menetap di tanah milik baginda di Pinang, Melaka dan Singapura ……………………………………………
Singapura atau berpindah dari • Pulau Pinang ditadbir oleh Leftenan
Singapura Gabenor SEJARAH TINGKATAN 2
• Singapura dan Melaka ditadbir oleh
• SHTI mengarahkan Temenggung Residen
Abdul Rahman memindahkan pusat BAB 2
• tahun 1826 ketiga-tiganya disatukan KEKAYAAN HASIL BUMI
pentadbiran dari Kuala Sungai
di bawah satu pentadbiran iaitu NNS MENDORONG CAMPUR TANGAN
Singapura ke Teluk Belanga
• tujuan adalah untuk menyeragamkan BRITISH
• alasan SHTI ialah untuk memajukan
pentadbiran dan menjimatkan
Singapura
perbelanjaan
• SHTI mengambil tanah-tanah di
• ibu negeri NNS pertama ialah Pulau
Kampung Gelam dan Teluk Belanga 2.1 Dasar Campur Tangan British di
Pinang
• tahun 1866 pusat pemerintahan Negeri-Negeri Melayu – NNM
• tahun 1832 ibu negeri NNS
Johor di Teluk Belanga dipindahkan (Teks m/s: 29-32)
dipindahkan dari Pulau Pinang ke
ke Johor Bharu
Singapura
• alasannya kerana kedudukan Sebab-Sebab Dasar Campur Tangan
Pertikaian Inggeris-Belanda dan Singapura lebih strategik dan British di NNM
Perpecahan Kepulauan Melayu menguntungkan i. Kekayaan bumi NNM
(Teks m/s: 19-20) • hasil bumi seperti bijih timah, emas,
• Belanda tidak puas hati dengan Pentadbiran di Negeri-Negeri Selat bijih besi dan arang batu
petempatan Raffles di Singapura • kawasan utama bijih timah di Larut
• pentadbiran NNS diketuai oleh
• alasan Belanda ialah Singapura dan Kinta (Perak), di Sungai Pahang
Gabenor
berada di bawah lingkungan dan Sungai Lembing (Pahang), di
• Gabenor menerima arahan daripada
pengaruh Belanda dan Singapura Lukut, Kuala Lumpur , Ampang dan
Gabenor Jeneral British di India
akan menjejaskan perdagangan Petaling (Selangor) dan di Sungai
Belanda di Betawi • Gabenor NNS dibantu oleh Residen Ujong, Negeri Sembilan
Konsuler bagi setiap negeri di Pulau
• kesan pertikaian ialah; • kawasan utama emas ialah di Ulu
Pinang, Singapura dan Melaka
a) Hubungan Belanda-Inggeris tegang Tembeling, Pahang
• semua dasar dan undang-undang
b) British enggan menyerahkan
Singapura kepada Belanda kerana NNS digubal oleh Gabenor Jeneral ii. Revolusi Perindustrian
British di India
potensi Singapura sebagai • British memerlukan bijih timah untuk
pelabuhan bebas dan pangkalan • kesan-kesannya; perusahaan mengetin makanan
tentera British a) Penduduk dan pedagang tempatan
• NNM perlu dikuasai untuk bekalan
c) Satu perjanjian ditandatangani iaitu tidak puas hati kerana NNS ditadbir
bijih timah berterusan
Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 seperti Tanah Jajahan India
• NNM sebagai pasaran hasil keluaran
(Persetiaan London) b) Saudagar-saudagar British di NNS
kilang
merayu dan mendesak supaya
Syarat Perjanjian Inggeris-Belanda dipindahkan pentadbiran ke London
iii. Pembukaan Terusan Suez dan
1824 (Persetiaan London) c) Pada 1 April 1867 NNS diisytiharkan
Penciptaan Kapal Wap
sebagai Tanah jajahan British dan
• Belanda mengiktiraf petempatan • Terusan Suez dibuka tahun 1869
diletakkan di bawah Pejabat Tanah
British di Singapura • terusan ini menghubungkan Laut
Jajahan di London
Belanda berjanji tidak akan Merah dengan Laut Mediterranean
d) Majlis Perundangan ditubuhkan bagi
membuka petempatan baru di Tanah • ia memendekkan perjalanan dari
membolehkan NNS meluluskan
Melayu England (Eropah) ke India, Asia
undang-undang sendiri
British menyerahkan Bangkahulu Tenggara dan China
kepada Belanda dan Belanda • penciptaan kapal wap
menyerahkan Melaka kepada British Sebab-Sebab Perpindahan
Pentadbiran NNS Dari India Ke mempercepatkan perjalanan dan
British berjanji tidak akan membuka dapat membawa muatan lebih
London (1867)
petempatan baru ke selatan banyak
Singapura • SHTI di India tidak mengambil berat
tentang kebajikan NNS iv. Persaingan Kuasa Eropah Lain
Kesan Perjanjian Inggeris-Belanda • NNS membantah cadangan • abad ke-19 berlaku persaingan
1824 menghapuskan taraf pelabuhan kuasa
bebas di Singapura
3
• British di India bimbang dengan agama Islam dan adapt istiadat
kuasa Eropah lain di Asia Tenggara b) Perebutan takhta di kalangan Melayu
• British tidak akan membiarkan kerabat diraja • Residen berkuasa penuh ke atas
kepentingannya di NNM diancam • berlaku akibat sistem pewarisan pungutan cukai di Perak
oleh kuasa Barat lain seperti Belanda takhta tidak dipatuhi sepenuhnya • Residen, Penolong Residen, Sultan
di Hindia Timur (Indonesia), Perancis • mengikut sistem, seseorang anak dan pembesar dibayar gaji daripada
di IndoChina dan Sepanyol di Filipina raja perlu memegang tiga jawatan pungutan hasil mahsul Perak
iaitu Raja Di Hilir, Raja Bendahara • Ngah Ibrahim kekal sebagai Menteri
v. Perubahan Dasar British di London dan Raja Muda sebelum berhak Larut dan menerima seorang
• tahun 1873 Parti Konservatif ditabal menjadi sultan Penolong Residen
menguasai kerajaan British di • tahun 1871 Sultan Ali mangkat dan • Menteri Larut bertanggungjawab
London pembesar-pembesar Perak melantik membiayai segala usaha
• Parti Liberal kalah Raja Ismail (Raja Bendahara ketika mengembalikan keamanan di Perak
• pertukaran kerajaan menyebabkan itu) sebagai sultan Perak yang baru
dasar tidak campur tangan kepada • pelantikan itu ditentang oleh Raja Kesan Perjanjian Pangkor Ke Atas
dasar campur tangan di NNM Abdullah (Raja Muda ketika itu) dan Perak:
Raja Yusuf (Raja Di Hilir ketika itu) • tanda bermulanya kuasa British
vi. Desakan Pedagang di NNM • Raja Abdullah sepatutnya mewarisi secara langsung dalam pentadbiran
• keadaan huru-hara berlaku di NNM takhta dan ekonomi Perak
• antara sebab-sebabnya ialah • pada upacara pemakaman Sultan Ali
pertelingkahan antara pembesar dan di Sayong Raja Abdullah tidak hadir ii. Keadaan di Selangor
pergaduhan kongsi gelap Cina walaupun dijemput • tahun 1857 Sultan Abdul Samad
• keadaan ini memberi kesan kepada • Raja Yusuf diketepikan kerana tidak yang berkuasa di daerah Langat
pedagang-pedagang di NNS kerana disukai oleh pembesar-pembesar ditabal menjadi sultan Selangor
mereka mengalami kerugian Perak • daerah Klang dikuasai Raja
• akibatnya pedagang mendesak • tentangan kuat Raja Abdullah Sulaiman
British campur tangan dan disokong penuh pembesar-pembesar • apabila Raja Sulaiman mangkat,
melindungi kepentingan pelaburan di hilir Perak seperti Dato’ Maharaja Klang dikuasai pula oleh Raja
mereka di NNM Lela dan Dato’ Sagor Abdullah
• tahun 1873 seramai 243 pedagang • kuasa Sultan Ismail hanya terbatas • timbul rasa tidak puas hati oleh Raja
NNS menulis surat kepada Lord di hulu Perak sahaja Mahadi (putera Raja Sulaiman)
Kimberly iaitu Setiausaha Tanah • Raja Abdullah terus berkuasa di hilir • Raja Abdullah berjaya memajukan
Jajahan British mendesak British Perak perlombongan bijih timah di daerah
campur tangan • keadaan ini menyebabkan Klang
perpecahan dan menggugat • buruh-buruh Cina dibawa masuk
Hubungan Antara NNS Dengan NNM keamanan di Perak bekerja di lombong-lombong
• NNS sebagai pelabuhan entrepot • Raja Abdullah meminta bantuan • lombong-lombong bijih timah dibuka
• NNS mengendalikan perdagangan British untuk mengiktiraf beliau di Kuala Lumpur dan Ampang
bagi NNM sebagai sultan • tahun 1860 daerah Klang
• Pedagang-pedagang NNS melabur • permintaan Raja Abdullah diterima berkembang maju sebagai pusat bijih
modal dalam perlombongan bijih penuh minat oleh Andrew Clarke timah
timah di Larut, Sungai Ujong, Lukut (Gabenor NNS) yang membuka • Klang dijadikan ibu negeri Selangor
dan Klang peluang British untuk menguasai sebelum dipindahkan ke Kuala
Perak Lumpur pada tahun 1880
2.2 Keadan di Perak, Selangor, • kekayaan Klang menjadi rebutan dan
Negeri Sembilan dan Pahang Langkah-langkah Menamatkan perbalahan antaranya oleh Raja
Memberi Peluang Campur Tangan Kekacauan: Mahadi
British (Teks m/s: 33) • Andrew Clarke memanggil • perbalahan antara mereka
• kurun ke-19 keadaan di NNM pantai pembesar-pembesar Melayu dan mencetuskan perang saudara –
barat huru-hara dan tidak stabil pemimpin kongsi gelap Cina Perang Klang
• antaranya Perak, Selangor, Negeri berunding di Pulau Pangkor • perang audara merebak ke daerah-
Sembilan dan Pahang • antara pembesar yang hadir ialah daerah lain di Selangor
Raja Abdullah, Ngah Ibrahim dan • keadaan bertambah buruk apabila
i. Keadaan di Perak Dato’ Sagor pelombong-pelombong Cina terlibat
• politik tidak stabil • Sultan Ismail tidak hadir kerana lewat sama
• sebab-sebab; menerima surat jemputan • tahun 1866 Raja Mahadi menyerang
• antara pemimpin kongsi gelap yang Raja Abdullah di Klang
a) Pergaduhan antara kongsi gelap hadir ialah Kapitan Ah Kwee (Ketua • kegiatan perdagangan Selangor
Cina Ghee Hin dan Hai San Kumpulan Hai San) terjejas
• buruh Cina dibawa masuk secara • hasil rundingan membawa kepada
beramai-ramai pada tahun 1848 oleh termeterainya Perjanjian Pangkor Langkah-Langkah Ke Arah
Long Jaafar ke daerah Larut (Kelian pada 30 Januari 1874 Menamatkan Perang Klang:
Pauh dan Kelian Bharu) • perjanjian ditandatangani atas kapal
• Sultan Abdul Samad (1857-1898)
• tujuan untuk memajukan lombong british iaitu H.M.S. Pluto
melantik Tengku Kudin untuk
bijih timah di Larut menamatkan Perang Klang
• berlaku pergaduhan di Larut yang Syarat-Syarat Perjanjian Pangkor 1874:
• Tengku Kudin (nama sebenar
mencetuskan Perang Larut • Raja Abdullah diiktiraf sebagau Tengku Dhiauddin) ialah putera
• keadaan menjejaskan perusahaan sultan Perak
diraja Kedah, menantu Sultan Abdul
bijih timah • Raja Ismail diakui sebagai Raja Samad dan wakil sultan untuk
• Ngah Ibrahim iaitu Menteri Larut Muda mentadbir dan memajukan Selangor
melantik Kapten Speedy (Timbalan • sultan menerima seorang Residen (1868)
Pesuruhjaya Polis NNS) membantu British sebagai penasihat dalam • Tengku Kudin tidak diterima
menamatkan kekacauan di Larut semua perkara kecuali hal-hal pembesar-pembesar Selangor
4
termasuk Raja Mahadi kerana beliau • Dato’ Bandar dibuang negeri ke • tahun 1888 seoreang warganegara
bukan anak negeri Selangor Singapura British berbangsa Cina iaitu Go Hui
• Tengku Kudin meminta bantuan • British menguasai daerah-daerah ditemui mati berhampiran istana
British lain seperti Rembau, Jelebu dan Sri Sultan Ahmad
• British mendesak Sultan Abdul Menenati • British menggunakan peluang ini
Samad menerima Residen British • British menempatkan pegawai mendesak Sultan Ahmad menerima
tetapi gagal Majistret dan Pemungut Hasil di Residen British atas alasan Sultan
• British terus berusaha mencari setiap daerah, antaranya tahun 1883 Ahmad tidak mampu mewujudkan
alasan untuk menempatkan di Rembau, 1886 di Jelebu dan 1889 keamanan di Pahang
residennya di Selangor di Sri Menanti • akhirnya Sultan Ahmad terpaksa
• tahun 1873 sebuah kapal dagang • tahun 1895 semua daerah disatukan menerima J.P.Rodger sebagai
British dirompak di Langat dan membentuk persekutuan yang Residen British
• 1874 rumah api British di Tanjung dipanggil Negeri Sembilan • penerimaan ini sebagai tanda
Rachado (sekarang Tanjung Tuan, • Tunku Muhammad Ibni Yamtuan berakhirnya kedaulatan Pahang
Negeri Sembilan) telah diserang Antah (Yamtuan Sri Menanti) ditabal • British mula campur tangan secara
• kapal perang British iaitu H.M.S. sebagai Yang Dipertuan Besar langsung dalam pentadbiran Pahang
Rinaldo membedil Kuala Selangor Negeri Sembilan yang pertama
• British membantu Tengku Kudin • Tahun 1895 Residen British Residen Menggugat Kuasa Sultan
menewaskan Raja Mahadi dan ditempatkan di Negeri Sembilan iaitu dan Pembesar (Teks m/s: 44)
menamatkan Perang Klang Martin Lister • campur tangan British di Negeri-
• British mendesak Sultan Abdul • Negeri Sembilan secara sah menjadi Negeri Melayu membawa kepada
Samad meletakkan Selangor di negeri naungan British pengenalan Sistem Residen
bawah naungannya • antaranya;
• tahun 1874 J.G. Davidson dilantik iv. Keadaan di Pahang i. Perak (J.W.W. Birch)
sebagai Residen Selangor yang • Pahang tidak sekaya seperti Negeri- ii. Selangor ( J.G. Davidson)
pertama Negeri Melayu yang lain iii. Negeri Sembilan (Martin Lister)
• Penolong Residennya ialah Frank • British mahu menguasai Pahang iv. Pahang (J.P. Rodger)
Swettenham bagi menghalang kuasa Eropah lain • ia menandakan negeri-negeri ini
bertapak di Negeri-Negeri Melayu diletakkan sebagai negeri naungan
iii. Keadaan di Sungai Ujong • kurun ke-19 Asia Tenggara menjadi British
• Sungai Ujong kaya dengan bijih tempat kuasa Perancis, Rusia dan • keadaan ini menggugat kuasa sultan
timah Jerman mencari tanah jajahan dan pembesar
• tahun 1872, Dato’ Kelana Syed • Sultan Ahmad berusaha
Abdul Rahman menjadi pemerintah mengekalkan kedaulatan Pahang Sebab-Sebab Sistem Residen
Sungai Ujong dari dijajah British seperti yang Menggugat Kuasa Sultan dan
• seorang lagi pembesar yang berlaku di Perak, Selangor dan Pembesar
berpengaruh di Sungai Ujong ialah Negeri Sembilan
• Residen menjalankan semua urusan
Dato’ Bandar Kulop Tunggal • Sultan Ahmad mencontohi tindakan
pentadbiran negeri
• kedua-duanya saling bersengketa Sultan Abu baker dari Johor untuk
membangunkan Pahang bagi • Residen memaksa sultan menerima
• sebab-sebab mereka bersengketa nasihat dalam semua perkara
ialah; menyekat pengaruh British
pentadbiran (kecuali hal-hal agama
i. Kedua-duanya berebutkan Sungai • Sultan Ahmad membawa masuk
Islam dan adat istiadat Melayu)
Linggi yang merupakan jalan pelabur-pelabur Eropah untuk
memajukan Pahang • nasihat Residen mesti dipatuhi dan
perhubungan utama ke pelabuhan
dilaksanakan
Melaka • syarikat-syarikat Eropah
mengusahakan lombong emas dan • Residen mengambil alih kuasa dan
ii. Pungutan cukai ke atas pedagang
bijih timah di Pahang hak memungut cukai (oleh pegawai
yang melalui sungai ini sangat
British iaitu Pegawai Majistret dan
lumayan • contoh;
Pemungut Hasil)
i. Pahang Corporation Ltd (Sungai
Lembing) • Residen menghapuskan amalan
• Dato’ Kelana berasa kedudukannya
ii. Malay Peninsular (Pahang) perhambaan yang melampaui bidang
tidak terjamin kerana Dato’ Bandar
iii. Prospecting Co. (Selising) kuasa mereka (perhambaan –
disokong kuat penduduk tempatan
iv. Penjom & Sg. Dua Semantan Co. amalan adapt turun-temurun
dan pelombong-pelombong Cina
(Penjom) pembesar Melayu)
daerah Sungai Ujong
• Dato’ Kelana meminta bantuan tindakan Sultan Ahmad tidak disenangi
British British kerana menjejaskan 2.4 Pengukuhan Kuasa British
• tahun 1874 Dato’ Kelana kepentingan mereka di Negeri- Melalui Pembentukan Negeri-
menandatangani perjanjian Negeri Melayu Negeri Melayu Bersekutu (NNMB)
menerima perlindungan British Teks m/s: 45-46
• syarat-syarat perjanjian ialah; Perluasan Kuasa British di Pahang
i. Dato’ Kelana diiktiraf pemerintah • tahun 1886, Frank Swettenham dan Faktor-Faktor Pembentukan NNMB
daerah Sungai Ujong Frederick Weld Gabenor Negeri- (1896):
ii. British berkuasa penuh mengutip Negeri Selat memujuk Sultan Ahmad (i) Kelemahan Pelaksanaan Sistem
cukai di Sungai Linggi menerima Residen british tetapi Residen
iii. Residen British pertama yang gagal • Residen tidak diberikan panduan
ditempatkan di Sungai Ujong ialah • tahun 1887 British mendapatkan jelas untuk menjalankan tugas
P.J.Murray bantuan Sultan Abu Bakar di Johor • Residen menjadi terlalu berkuasa
Dato’ Bandar tidak mengiktiraf untuk memujuk Sultan Ahmad • Pentadbiran setiap negeri tidak
perjanjian dan menentang tindakan menerima pengaruh British seragam kerana mempunyai
British mengutip cukai di Linggi • Hugh Clifford dilantik sebagai wakil undang-undang sendiri
British memberi bantuan tentera British di Pahang • Gabenor Negeri-Negeri Selat di
kepada Dato’ Kelana untuk • British masih tidak puas hati kerana Singapura gagal mengawal kuasa
menewaskan Dato’ Bandar wakil British berkuasa terhad Residen
5
ii. Jawatan Residen Jeneral digantikan
(ii)Krisis Kewangan Pahang ↓ dengan Ketua Setiausaha
• perbelanjaan negeri meningkat iii. British bersetuju menyerahkan
kerana Pahang terpaksa Residen Jeneral semula kuasa mentadbir kepada
menanggung banyak hutang akibat (berpusat di Kuala Lumpur- tinggal di Majlis Mesyuarat Negeri
kebangkitan rakyat menentang Carcosa tahun 1898) iv. Tahun 1903-1909 Pesuruhjaya
British Tinggi NNMB ialah Frank
• jika pahang digabungkan dengan ↓ Swettenham
negeri-negeri kaya seperti Perak dan
Selangor masalah dapat diringankan Residen
Perak Selangor N9 Pahang
(iii) Perkongsian Perkhidmatan Pakar
• menjimatkan bayaran perkhidmatan
pakar seperti jurutera, juru ukur dan 2.5 Pembentukan Persekutuan SEJARAH TINGKATAN DUA
doktor Mencabar Kewibawaan Sultan
(Teks m/s: 47-48)
BAB 3 – NEGERI-NEGERI MELAYU
(iv) Sistem Perhubungan
UTARA (NNMU) DAN JOHOR
• sistem perhubungan seperti jalan Kesan-Kesan Pembentukan BENTENG KESELAMATAN
raya dan landasan keretapi antara Persekutuan 1896 BRITISH
Negeri-Negeri Melayu dapat
• Residen Jeneral berkuasa dalam
dimajukan
pentadbiran, kewangan dan cukai
eksport
(v) Faktor Keselamatan
• kerajaan pusat menubuhkan jabatan- 3.1 NNMU Penampan Keselamatan
• mengukuhkan kekuatan dan
jabatan yang diketuai pegawai- British di Tanah Melayu
pertahanan ketenteraan
pegawai British seperti Jabatan
(Teks m/s: 55-57
Kehakiman, Jabatan Kewangan,
Langkah-Langkah Ke Arah Jabatan Perhubungan dan • akhir abad ke-19 muncul Zaman
Penubuhan Negeri-Negeri Melayu Perkhidmatan Awam Imperialis Baru
Bersekutu: • penglibatan orang-orang Melayu • kuasa-kuasa Barat seperti Perancis,
• Perjanjian Persekutuan adalah terhad Jerman, Amerika Syarikat dan Rusia
ditandatangani pada 12 Jun 1895 • sultan dikehendaki menurut nasihat bersaing untuk mendapatkan bahan
• NNMB atau Persekutuan 1896 terdiri Residen Jeneral dalam semua hal mentah dan tanah jajahan
daripada Perak, Selangor, Negeri (kecuali hal berkaitan agama Islam • negara-negara di Asia Tenggara
Sembilan dan Pahang telah dan adat Melayu) seperti Tanah Melayu dan Siam
disatukan pada 1 Julai 1896 • kuasa sultan dan Majlis Mesyuarat menjadi rebutan
• pusat pentadbiran Persekutuan Negeri diambil alih oleh Residen • British berasa bimbang dan tercabar
terletak di Kuala Lumpur Jeneral • kebimbangan ini mendorong British
• pentadbiran kerajaan Persekutuan meluaskan pengaruh ke NNMU
dibahagikan kepada dua iaitu Kesan-Kesan Kuasa Sultan
Kerajaan Pusat dan Kerajaan Negeri Dikurangkan Peluasan Kuasa Yang
• diketuai oleh Residen Jeneral Membimbangkan British
• sultan-sultan NNMB tidak puas hati
pertama Frank Swettenham (1896- i. Perancis
• tahun 1897 British bersetuju
1900) - ingin meluaskan kuasa ke Lembah
menubuhkan DURBAR iaitu
Persidangan Raja-Raja Melayu bagi Menam Chao Phraya
Syarat-Syarat Perjanjian Persekutuan - merancang membina terusan di
mengatasi masalah
12 Jun 1895: Segenting Kra yang akan
• ahli-ahli Durbar ialah;
• Raja-Raja Melayu bersetuju mengancam kedudukan dan
i. Pesuruhjaya Tinggi
menggabungkan negeri mereka perdagangan di Singapura
ii. Raja-Raja Melayu
menjadi sebuah persekutuan yang ii. Jerman
iii. Residen Jeneral
akan dikenali sebagai NNMB – berusaha mendapatkan Pulau
iv. 4 orang Residen (Perak, Selangor,
• Raja-Raja bersetuju menerima Langkawi daripada Siam
Negeri Sembilan, Pahang)
seorang pegawai British sebagai iii. Amerika Syarikat
• Durbar pertama diadakan pada 1897
Residen Jeneral – ingin bertapak di Terengganu
di Kuala Kangsar, Perak
• Raja-Raja bersetuju mengikut iv. Rusia
• Durbar kedua didakan pada tahun – berhasrat membuka petempatan di
nasihat Residen Jeneral dalam
1903 di Kuala Lumpur Ujung Salang
semua perkara kecuali yang
berkaitan dengan agama Islam dan
Persidangan DURBAR II (1903) di
adapt istiadat Melayu Cara British Menghalang Pengaruh
Kuala Lumpur
• Raja-Raja Bersetuju membantu Eropah di Tanah Melayu
• Sultan Perak iaitu Sultan Idris (1887-
negeri-negeri yang memerlukan i. British Menandatangani Perjanjian
1916) mendesak British tentang;
bantuan mengikut nasihat kerajaan Sulit 6 April Dengan Siam
i. Pemusatan kuasa di tangan Residen
British • tujuan menghalang Siam menyerah
Jeneral
• Residen Jeneral bertanggungjawab ii. Mendesak kuasa Raja-Raja Melayu dan membenarkan mana-mana
kepada Gabenor Negeri-negeri Selat dikembalikan kuasa lain bertapak di Siam
yang juga menjadi Pesuruhjaya iii. Mendesak bilangan pegawai Melayu • syarat-syarat perjanjian;
Tinggi NNMB dalam perkhidmatan kerajaan • Siam tidak akan menyerahkan
ditambah dan dilantik ke jawatan Kedah, Kelantan, Terengganu dan
Struktur Pentadbiran Persekutuan 1896 lebih tinggi Perlis kepada mana-mana kuasa lain
(NNMB) iv. Mendesak Bahasa Melayu diiktiraf tanpa izin British
menjadi bahasa rasmi • British mengakui hak Siam ke atas
• kesan-kesan desakan; negeri-negeri tersebut
Pesuruhjaya Tinggi British • British akan membantu Siam jika
i. British menggantikan Durbar dengan
(Gabenor NNS di Singapura) diserang musuh
Majlis Mesyuarat Persekutuan 1909
6
• kesan perjanjian; • berlaku percanggahan pentadbiran di (iv) Penasihat British di Terengganu
• gagal menghalang sultan setiap Kedah antara Tunku Mahmud • Sultan Zainal Abidin II tidak
negeri dari menjalinkan hubungan dengan George Maxwell mengiktiraf Perjanjian Bangkok
dengan kuasa-kuasa lain • Tunku Mahmud berjaya • Baginda menolak pelantikan
• contoh: - tahun 1897 Sultan Kelantan mengekalkan identiti Kedah melalui Penasihat British
memberi konsesi tanah seluas 776 tindakan mahkamah • Sultan Zainal Abidin II menemui
996 hektar kepada Duff Development • Tunku Mahmud menentang tindakan Pesuruhjaya Tinggi British di
Company untuk melombong emas George Maxwell mengibarkan Singapura untuk membuat bantahan
• Sultan Terengganu menerima bendera Union Jack dikediamannya • tahun 1910 British tetap melantik
permohonan Amerika Syarikat untuk W.L. Conlay sebagai wakil British
membuka petempatan di Pulau Usaha-Usaha Tunku Mahmud • bidang kuasa terhad dalam
Redang Mengekalkan Identiti Kedah menguruskan hal ehwal luar
ii. Menandatangani Perisytiharan • menggunakan Bahasa Melayu dalam Terengganu sahaja
Rritish-Siam 1902 surat rasmi dan perundangan • tahun 1911 Sultan Zainal Abidin II
• tujuan untuk menghalang perluasan • surat rasmi tidak perlu ditapis menggubal perlembagaan Undang-
kuasa Barat lain • penggunaan kalendar Hijrah Undang Tubuh Kerajaan Terengganu
• syarat-syarat perjanjian; • cuti umum pada hari Jumaat • tujuan adalah untuk memelihara
• British mengiktiraf NNMU dibawah • melantik orang Melayu dalam kedaulatan dan kemerdekaan
naungan Siam pentadbiran Kedah Terengganu
• rakyat British dilantik oleh kerajaan • tahun 1918 Sultan Muhammad II
Siam sebagai penasihat sultan iaitu memerintah Terengganu
Usaha-Usaha George Maxwell
Kelantan (W.A. Graham), Kedah ( • tahun 1919 British mendesak supaya
Menerapkan Pengaruh barat
Meadowe Frost) dan Perlis (H.E. menandatangani perjanjian di
Dalam Pentadbiran Kedah
Duke) Singapura
• Kelantan dan Terengganu tidak • menggunakan bahasa Inggeris • British melantik J.L. Humphreys
dibenarkan memberi konsesi kepada dalam surat rasmi dan perundangan sebagai Penasihat British
kuasa asing • surat rasmi ditapis oleh Penasihat • Sultan Muhammad II turun takhta
• kesan-kesan perjanjian; British kerana enggan tunduk kepada
• British berjaya mengukuhkan • menggunakan kalendar Masehi tekanan British
pengaruh di NNMU • cuti umum pada hari Ahad • British menguasai kesemua jabatan
• pelantikan pegawai British dalam penting kerajaan Terengganu seperti
iii. Menandatangani Perjanjian Bangkok pentabiran Kedah Jabatan Kastam, Jabatan Perubatan,
1909 (British-Siam) Jabatan Kerja raya dan Jabatan
• tujuan untuk British terus (ii) Penasihat British di Perlis Tanah dan Galian
menghalang kuasa Barat lain • Raja Syed Alwi membantah tindakan
• syarat-syarat perjanjian; Siam menyerahkan Perlis kepada Sebahagian Kandungan Undang-
• Siam menyerahkan Kedah, Perlis, British Undang Tubuh Kerajaan
Kelantan dan Terengganu kepada • Baginda enggan menerima Terengganu
British Penasihat British ( Ittiqan – ilmuluk bi – ta’dil ilsuluk)
• Siam tidak akan menyewakan mana- • British tidak peduli (degil)
• sultan tidak boleh menyerahkan
mana wilayahnya tanpa kebenaran • Kapten Meadowe Frost dilantik Terengganu kepada mana-mana
British sebagai Penaihat British kuasa asing
• British menyerahkan Hak Wilayah • cara untuk mengukuhkan kuasa di
• mustahak ke atas raja bermesyuarat
Asingan kepada Siam Perlis;
• hak Raja dan Menteri Besar dalam
• kesan-kesan perjanjian; i. Menggubal undang-undang
memilih Jemaah Menteri
• NNMU diserahkan kepada British ii. Memperkenalkan jabatan-jabatan
• Raja-Raja Melayu tidak dibawa baru seperti Jabatan Hasil dan
Cukai, Mahkamah Tinggi dan 3.3 Pemodenan Johor Melambatkan
berunding dan terpaksa akur dengan Campur Tangan British
keputusan perjanjian Mahkamah Kadi
iii. Menguasai Jabatan Kewangan (Teks m/s: 63-70)
sebagai strategi menguasai • Johor adalah negeri Melayu terakhir
Penasihat British Mengancam menerima Penasihat British
pentadbiran Perlis
Kedaulatan Negeri-Negeri Melayu • Johor mengamalkan dasar
Utara (iii) Penasihat British di Kelantan persahabatan dengan British
(Teks m/s: 58-62) • Johor berjaya mengekalkan
• tahun 1910 Sultan Muhammad IV
terpaksa menandatangani perjanjian kedaulatan hingga tahun 1914
(i) Penasihat British di Kedah dengan British • Sebab-sebab;
• Sultan Abdul Hamid Halim Shah • tujuan untuk menempatkan a. Kebijaksanaan pemerintah
tidak mengiktiraf Perjanjian Bangkok Penasihat British di Kelantan b. Pengenalan sistem birokrasi moden
1909 • J.S. Mason dilantik sebagai c. Kestabilan dan kemakmuran
• Baginda enggan menerima Penasihat British ekonomi
penasihat British • perubahan-perubahan yang berlaku • antara pemimpin-pemimpin Johor
• tahun 1910 British tetap melantik ialah; yang berwibwa ialah;
penasihat British iaitu George - tahun 1915 kuasa mentadbir jajahan i. Temenggung Daeng Ibrahim (1825-
Maxwell diambil alih oleh pegawai-pegawai 1826)
• George Maxwell mengukuhkan British ii. Sultan Abu Bakar (1862-1895)
kuasa dengan melaksanakan - British menguasai jabatan-jabatan
pentadbiran Barat di Kedah baru seperti Mahkamah Tinggi, Temenggung Daeng Ibrahim (1825-
• tindakan George Maxwell itu Jabatan Polis dan Pejabat Tanah 1862)
menimbulkan konflik dengan anggota • kesan-kesan; • tahun 1825 Temenggung Abdul
majlis Mesyuarat Negeri pimpinan - pentadbiran Kelantan dikuasai Rahman mangkat dan digantikan
Tunku Mahmud sepenuhnya oleh British puteranya Daeng Ibrahim sebagai
Temenggung Johor
7
• berkhidmat di bawah Sultan Hussein keturunan Bendahara mangkat tahun mempunyai alasan untuk campur
dan Sultan Ali 1877) tangan
• tahun 1855 satu Perjanjian iii. Kedudukan Sultan Johor lebih tinggi • antara pemimpin terkemuka Johor
Persahabatan ditandatangani antara daripada Pesuruhjaya Tinggi di ialah;
Temenggung Daeng Ibrahim Singapura i. Dato’ Abdul Rahman bin Andak
dengan Sultan Ali iv. Sultan Abu Bakar boleh berhubung ii. Dato’ Jaafar bin Muhammad
• Temenggung Daeng Ibrahim diberi terus dengan kerajaan British di iii. Dato’ Muhammad Salleh bin Perang
kuasa menjadi pemerintah Johor London tanpa melalui Pesuruhjaya iv. Dato’ Muhammad Ibrahim Munsyi
kecuali di wilayah Kesang (di bawah Tinggi
Sultan Ali) • kesan-kesan persetujuan; Dato’ Jaafar bin Muhammad
• antara kewibawaan Temenggung a. Sultan Abu Bakar berjaya menyekat • Merupakan Setiausaha kerajaan
Daeng Ibrahim ialah; kuasa British terhadap Johor Johor pertama (1868)
- menjalankan pentadbiran dengan b. Sultan Abu Bakar menerima seorang
• Menteri Besar Johor pertama (1882-
cekap Konsul British bukannya Penasihat
1919)
- mengasaskan pusat pentadbiran baru British
• Digelar Datuk Bentara
di Tanjung Puteri • Beliau mewajibkan semua pegawai
- memajukan ekonomi Johor dengan Usaha-Usaha Pemodenan oleh British di Johor↓ memakai pakaian
cara menggalakkan kemasukan Sultan Abu Bakar rasmi Johor
orang Cina dari Singapura untuk (a) Memodenkan pentadbiran • Bendera Union Jack iaitu bendera
mengusahakan lading lada hitam Johor dengan mengadakan rasmi British dikibar lebih rendah
melalui Sistem Kangcu mahkamah, perkhidmatan pos dan daripada bendera Johor demi
jabatan Kerja Raya maruah dan kedaulatan Johor
Syarat-Syarat Persetiaan Antara (b) Menjaga kebajikan rakyat • Surat rasmi dalam bahasa Melayu
Temenggung daeng Ibrahim dengan membina sekolah, hospital bagi memartabatkan bahasa Melayu
Dengan Sultan Ali (Mac 1855) dan jalan raya
• Sultan Ali diiktiraf sebagai Sultan (c) Menjaga keamanan negeri
Dato’ Abdul Rahman bin Andak
Johor tetapi gelaran itu tidak boleh dengan menubuhkan pasukan polis
diwariskan kepada keturunan dan tentera
(d) Memantapkan ekonomi Johor • Merupakan Setiausaha Sulit Sultan
baginda
dengan cara meneruskan Sistem Johor (1885)
• Kawasan pemerintahan Sultan Ali di
Kangcu dan menjadi pengeksport • Setiausaha Kerajaan Johor (1893-
wilayah Kesang
lada hitam dan gambir terbesar dunia 1909)
Sistem Kangcu (e) Mengisytiharkan Undang- • Digelar Dato’ Seri Amar Diraja
Undang Tubuh Kerajaan Johor tahun • Berperanan dalam hal ehwal
• diperkenalkan oleh Temenggung
1895 yang merupakan hubungan luar negeri
Daeng Ibrahim tahun 1833
perlembagaan bertulis pertama dan • Bertanggungjawab mengawal
• kangcu asalnya daripada perkataan
menjadi asas kepada pembentukan hubungan Johor-British
Cina iaitu Tuan Sungai
institusi Raja Berperlembagaan • Tahun 1888 menjadi perintis kepada
• Sistem Kangcu melibatkan;
penubuhan Pakatan Belajar
a. Orang Cina diberi Surat Kebenaran
Kandungan Undang-Undang Tubuh Mengajar Pengetahuan Bahasa
iaitu Surat Sungai untuk menetap
Kerajaan Johor Johor (sebuah badan persuratan
dan mengusahakan pertanian di
tebing sungai (a) Sultan tidak boleh terulung tanah air)
b. Kawasan lading dikenalisebagai menyerahkan Johor kepada kuasa
‘Kangkar’ atau Kaki Sungai asing Dato’ Muhammad Salleh bin Perang
c. Setiap kangkar diketuai oleh seorang (b) Ditubuhkan Majlis Mesyuarat • Pernah memegang perlbagai
kangcu yang memerintah dan Menteri dan Majlis Mesyuarat Negeri jawatan dalam kerajaan
memungut cukai (c) Anggota Majlis Mesyuarat • Antaranya;
d. Tanaman adalah seperti lada hitam Menteri dilantik daripada orang a. Pesuruhjaya Polis – untuk keamanan
dan gambir Melayu dan bertanggungjawab dan kestabilan Johor
e. Hasil tanaman dikenakan cukai menasihati sultan dalam pentadbiran b. Ketua jabatan Ukur – tugasnya
(sumber pendapatan kerajaan Johor) (d) Ahli Majlis Mesyuarat Negeri melukis peta pembangunan Johor
terdiri daripada rakyat Johor yang yang menunjukkan semua jalan yang
berperanan menggubal undang- akan dimajukan dan melukis peta
Sultan Abu Bakar : Bapa Pemodenan undang lengkap negeri Johor
Johor (1862-1895) c. Ketua Jabatan Tanah – merancang
• tahun 1862 naik takhta Johor Kesan-Kesan Kebijaksanaan Sultan pembangunan di Muar, Endau,
selepas kemangkatan ayahandanya Abu Bakar Segamat, Tangkak dan Batu Pahat
• diberi gelaran Datuk Temenggung (a) Digelar ‘Bapa Pemodenan • Digelar sebagai Dato’ Bentara Luar
Abu Bakar Seri Maharaja Johor Johor’ kerana membawa banyak
• sering ke England untuk mempelajari perubahan dalam pentadbiran dan Dato’ Muhammad Ibrahim Munsyi
cara pentadbiran terbaik bagi pembangunan Johor • Ketua Jabatan Pendidikan Johor
membangunkan Johor (b) British tidak dapat yang pertama tahun 1883
• tahun 1868, Ratu Great Britain menggugat kemerdekaan Johor • Mendidirkan banyak sekolah dan
mengurniakan gelaran Maharaja (c) Johor aman dan makmur mendesak pendidikan wajib kepada
Johor kepada Sultan Abu Bakar (d) Ketokohan Sultan Abu Bakar rakyat Johor
dihormati pemerintah British • Dianugerahi Dato’ Bentara Dalam
• tahun 1885, satu Perjanjian
Persahabatan ditandatangani antara • Digelar Bapa Pendidikan Melayu
Johor dengan British Pemimpin Johor Yang Berwibawa Johor
• persetujuan dicapai tentang; • pembangunan dan pemodenan • Tahun 1893 dilantik sebagai
i. Johor diiktiraf negeri bebas dan Johor akibat persepakatan antara Timbalan Menteri yang pertama
berdaulat sultan dan pembesar
ii. Maharaja Abu Bakar diiktiraf Sultan • kepintaran dalam pentadbiran
Johor (setelah Sultan Ali dari menyebabkan British tidak
8
Johor Di ambang Penjajahan British • Sabah menarik perhatian pelabur- • Pengarah urusannya ialah Alfred
• sejak Perjanjian Persahabatan 1885 pelabur Barat kerana potensi Dent
British menyusun strategi untuk ekonomi • Brtish dapat memperluaskan
menguasai Johor • antaranya kuasa Amerika Syarikat, pengaruh dan menghalang kuasa
• British bimbang Johor dikuasai kuasa Britain, Belanda dan Sepanyol Barat lain bertapak di Sabah
Barat lain • syarikat-syarikat asing mula bertapak • Tahun 1888 SBUB menandatangani
• usaha dan muslihat British untuk di Sabah Perjanjian Perlindungan Borneo
menguasai Johor, antaranya; Utara yang menjadikan Sabah negeri
i. British menubuhkan Lembaga Amerika Syarikat naungan British
Penasihat Johor • tahun 1865 Sultan Brunei beri • British bertanggungjawab dalam hal
ii. Sultan Johor dinasihati supaya konsesi tanah di Sabah kepada wakil ehwal luar Sabah
meminjam sebanyak 200,000 dolar Amerika Syarikat iaitu W. L. Moses
dari Negeri-Negeri Selat • tempoh sewaan selama 10 tahun Syarat-Syarat Pemberian Piagam
- tujuan untuk membina landasan • Moses menjual konsesi kepada The Kepada Persatuan Sementara
keretapi dari Johor ke Singapura American Trading Company diketuai Borneo Utara British Berhad
- ia muslihat British untuk mengawal oleh J.W. Torrey dan T. B. Harris • SBUB tidak boleh menyerahkan
kewangan Johor • Torrey gagal menanam kopi dan wilayah Sabah kepada sesiapa tanpa
• muslihat British disedari oleh Dato’ tebu di Kimanis persetujuan kerajaan British
Abdul Rahman Andak dengan • Torrey menjual haknya kepada Von • SBUB mesti melantik pentadbir
menasihati sultan supaya tidak Overbeck daripada pegawai yang diakui
menerima tawaran pinjaman British kerajaan British
• rancangan British berjaya digagalkan Britain • SBUB perlu memelihara agama, adat
• British menyedari kepintaran Dato’ • Von Overbeck menghadapi masalah resam dan undang-undang
Abdul Rahman Andak dan bukan kewangan penduduk tempatan
mudah untuk campur tangan di Johor • Tahun 1877 Overbeck meminjam • SBUB hendaklah mentadbir Sabah
• British berusaha menyingkirkan Dato’ wang daripada syarikat Alfred Dent dengan adil dan saksama
Abdul Rahman Andak dan Edward Dent • SBUB mesti menerima nasihat
• tahun 1907 John Anderson iaitu • Gabenor Labuan iaitu W. H. daripada kerajaan British
Gabenor Negeri-Negeri Selat Treacher bersetuju membantu
mencadangkan supaya Dato’ Abdul Overbeck memperbaharui tempoh 5.2 SBUB Mengukuhkan Kuasa Di
Rahman Andak dibersarakan dan pajakan daripada Sultan Brunei Sabah
dihantar ke London dengan syarat syarikat yang (Teks m/s: 105-108)
• British menggunakan peluang ini ditubuhkan diletakkan di bawah
kekuasaan British • pemerintahan SBUB diketuai oleh
untuk menguasai Johor gabenor W.H.Treacher
• Sultan Ibrahim iaitu putera Sultan • Tahun 1877 Sultan Brunei iaitu
Sultan Abdul Mu’mein perbaharui • gabenor dilantik oleh pengarah
Abu Bakar terpaksa meminda syarikat dengan persetujuan
Undang-Undang Tubuh Kerajaan pajakan dengan Overbeck dan Dent
melalui perjanjian kerajaan British
Johor bagi membolehkan British
• Sultan Brunei serahkan tanah antara • gabenor dibantu majlis Penasihat
menjadi ahli Majlis Mesyuarat Negeri
Teluk Kimanis dan Sungai Sibuku yang ditubuhkan tahun 1883
• tahun 1914 British melantik Douglas
• 1878 Overbeck dan Dent • ahli majlis ialah Setiausaha
Campbell sebagai Penasihat British
menandatangani perjanjian dengan Kerajaan, Bendahari dan Ketua
di Johor
Sultan Jamalul Alam (Kesultanan Pasukan Keselamatan
Sulu) • pusat pentadbirannya di Sandakan
Lembaga Penasihat Johor • SBUB menubuhkan jabatan kerajaan
• Sultan Sulu serahkan kawasan dari
• ditubuhkan di London pada 1886 untuk melicinkan pentadbiran
Sungai Pandasan hingga ke Sungai
• Sultan Johor berhubung secara
Sibuku
langsung dengan Pejabat Tanah Cara SBUB Mengukuhkan Kuasa dan
• Tahun 1880 Overbeck menjual
Jajahan di London Melicinkan Pentadbiran Sabah
semua haknya kepada Alfred dan
• Dianggotai oleh orang British (i) Menubuhkan Jabatan Kerajaan
Edward Dent
• Fungsinya adalah untuk Dalam Pentadbiran
• Dent tubuhkan Persatuan Sementara
menguruskan hubungan luar Johor - antaranya Jabatan Pos, Jabatan
Borneo Utara British Berhad
dan menasihati Sultan Johor tentang Buruh, Jabatan Polis, Jabatan
• Saham syarikat dijual kepada rakyat
hal-hal pentadbiran Kewangan dan Jabatan Tanah dan
British bagi menambah modal
perniagaan Ukur
----------------------------------------------------- - mempunyai Pegawai Daerah, Ketua
• Persatuan berusaha mendapatkan
Piagam Diraja daripada kerajaan Anak Negeri (digelar Orang kaya-
British untuk mengukuhkan Kaya – O.K.K. ) dan Ketua Kampung
BAB 5 – KEKAYAAN EKONOMI kedudukan dan memajukan
SABAH MENARIK MINAT perniagaan (ii)Membahagikan Sabah Kepada
‘SYARIKAT BORNEO UTARA Beberapa Residensi / Daerah /
• November 1881 kerajaan British
BRITISH’ (SBUB) Kampung
menganugerahkan piagam kepada
• Sabah di bawah pengaruh Persatuan Sementara Borneo Utara a) Peringkat Residensi
Kesultanan Brunei dan Kesultanan British Berhad • pada peringkat awal Sabah dibahagi
Sulu • Tahun 1882 syarikat itu dinamakan kepada dua residensi iaitu Residensi
• Sabah menjadi tumpuan pedagang Syarikat Borneo Utara British (SBUB) Pantai Barat dan Residensi Pantai
Barat kerana kedudukannya strategik Timur
dan kaya dengan hasil bumi Kesan Pemberian Piagam Diraja • tahun 1935 terdapat empat residensi
British Kepada SBUB iaitu Residensi Pantai Barat,
5.1 SBUB Bertapak Di Sabah Residensi Sandakan, Residensi
• SBUB berkuasa mentadbir Sabah Tawau dan Residensi Pedalaman
( Teks m/s: 102-104)
• Presiden pertama ialah Sir • setiap residensi diketuai seorang
Rutherford Alcock Residen
9
b) Peringkat Daerah pembahagian tanah, mengutip cukai • SBUB mengusahakan tanaman baru
• Setiap residensi pula dibahagi dan memajukan pertanian seperti getah dan tembakau
kepada beberapa daerah yang • Ketua Kampung pula tugasnya • Sabah mempunyai tanah luas dan
diketuai oleh Pegawai Daerah menguruskan hal ehwal kampung, subur
(berbangsa Eropah) menjaga keamanan, membantu
• Terdapat sepuluh daerah iaitu memajukan perdagangan, a) Tembakau
daerah Alcock, Daerah Dewhurst, melaporkan kepada Pegawai Daerah • tanaman dagangan yang penting
Daerah Keppel, Daerah Martin, tentang kes-kes kecurian, wabak • tembakau Sabah diiktiraf terbaik di
Daerah Myburgh, Daerah Dent, penyakit dan menjaga keselamatan dunia
Daerah Clarke, Daerah Cunliffe, kampung • daun tembakau digunakan untuk
Daerah Mayne dan Daerah menghasilkan cerut
Elphinstone 5.3 SBUB Mengeksploitasi Hasil • mendapat pasaran tinggi di Belanda
• Tahun 1915 jawatan Timbalan Bumi Sabah (Teks m/s: 109-114) dan Amerika Syarikat
Penolong Pegawai Daerah • matlamat SBUB menguasai Sabah • SBUB mengecualikan cukai eksport
diperkenalkan dan disandang oleh adalah untuk membolot kekayaan kepada peladang tembakau
penduduk tempatan ekonomi Sabah bertujuan menggalakkan tanaman
• Ketua Anak Negeri (Orang Kaya- • SBUB mengeksploitasi kekayaan tembakau
Kaya – O.K.K.) tugasnya membantu Sabah seperti hasil-hasil tradisional, • Tahun 1890 terdapat 61 buah
Pegawai daerah dalam pentadbiran hasil pertanian dagangan, ladang tembakau di Sabah
• Diberi surat kuasa yang pembalakan dan perlombongan • 1902 hasil eksport tembakau Sabah
membolehkan mereka menguruskan bernilai lebih 2 juta dolar
hal-hal berkaitan masyarakat (i) Hasil-Hasil Tradisional Sabah • Kawasan utama penanaman ialah di
tempatan • SBUB memaksa penduduk tempatan Pulau Banggi, Teluk Marudu, Lahad
menambah hasil keluaran tradisional Datu, Tawau dan Sandakan
c) Peringkat Kampung • Hasil jualan penduduk dikenakan
• SBUB melantik Ketua Kampung cukai seperti cukai tanah, cukai b) Getah
yang digelar Orang Tua kepala, lesen perahu dan senjata • ladang-ladang getah dibuka di
• SBUB mengekalkan penglibatan • Tujuan cukai untuk mengatasi Beauford, Jesselton dan Tenom
peribumi dalam pentadbiran kerana masalah kewangan SBUB • berkembang akibat pembinaan
mereka memahami adat dan budaya • Antara hasil-hasil utama; landasan kereta api
masyarakat tempatan a) Sarang burung • SBUB memberi 4% dividen kepada
• SBUB tidak mempu menggaji ramai • eksport tradisional SBUB yang pengusaha getah bertujuan
pegawai Eropah kerana menghadapi menguntungkan menggalakkan penanamannya
masalah kewangan • 1926 nilai eksport sebanyak 125 000 • SBUB juga memberi pengecualian
dolar cukai eksport selama 50 tahun
(iii) Melaksanakan Undang- • kawasan utama ialah di Gua kepada pengusaha getah
Undang Barat dan Tempatan Gomantong, Gua Kuamut dan gua • Buruh ladang getah dibawa masuk
• tujuan untuk menjaga keamanan Magdalene dari China dan Jawa
negeri • Getah menjadi hasil eksport utama
• tahun 1900 diwujudkan Mahkamah b) Pokok lanut SBUB
Majistret dan Mahkamah Anak • dikenali sebagai abaka, manila hemp
Negeri di Jesselton atau musa textiles (iii)Pembalakan
• hidup meliar di kawasan pamah dan • SBUB menguasai hasil balak Sabah
a) Mahkamah Majistret lembah • Kaya dengan sumber balak seperti
- dihakimi Pegawai Daerah • gentian pokok lanut dijemur sebelum seraya, ramin, kapur, belian dan
- mengendalikan kes-kes berat seperti diproses menjadi tali kapal meranti
kes bunuh, culik dan rompakan • di eksport ke Eropah • Kawasan pembalakan utama di
Sandakan, Lahad Datu dan Tawau
b) Mahkamah Anak Negeri c) Rotan
- hakim dilantik dari kalangan Ketua • Tahun 1898 kilang memproses kayu
• di eksport dalam bentuk perabot, balak kepunyaan SBUB dibina
Anak Negeri yang arif dalam bidang tikar dan tongkat
agama Islam dan adat • Buruh dibawa masuk dari Filipina
- mengendalikan kes-kes peribumi dan Indonesia
d) Pokok sagu / rumbia • Hasil kayu balak dieksport ke China,
berkaitan undang-undang Islam dan • merupakan tanaman tradisional
adat Singapura, Britain dan Australia
Sabah melalui pelabuhan Sandakan
• hidup subur di kawasan berpaya di
Organisasi Pentadbiran SBUB muara sungai
• Lembaga Pengarah di London • harga sagu sangat mahal di pasaran
• Gabenor di Sabah yang dinasihati (iv)Perlombongan
dunia • SBUB giatkan perlombongan Sabah
oleh Majlis Penasihat • SBUB menggalakkan rakyat Sabah
• Setiausaha Kerajaan yang seperti emas, arang batu dan
mengusahakannya secara komersial mangan
bertanggungjawab kepada; • Sagu mentah dieksport ke Singapura
- Ketua-Ketua Jabatan (Pos, Buruh, dan Eropah
Polis, Kewangan, Jabatan Tanah a) Emas
• 1888 nilai eksport sagu Sabah • tahun 1886 diusahakan oleh Orang
dan Ukur)
sebanyak 93 433 dolar Cina di Sungai Segama
- Residen yang merupakan ketua
pentadbir di peringkat residensi
e) Hasil laut b) Arang batu
- Pegawai Daerah merupakan ketua
• seperti mutiara, trepang dan sirip • dilombong di Silimpopon dan Labuan
pentadbir di peringkat daerah
ikan yu • Silimpopon mempunyai longgokan
- tugasnya sebagai majistret, pemungut
cukai, bendahari daerah dan • diusahakan oleh masyarakat Bajau arang batu terbesar Asia Tenggara
pegawai buruh • dieksport ke China • diusahakan oleh Syarikat Cowie
• Ketua Anak Negeri pula tugasnya Harbour Coal
menjaga keamanan, menguruskan (ii)Hasil Pertanian Dagangan
10
c) Mangan • dibina di Jesselton pada 1 Julai 1915 • pedagang menetap dan membina
• diusahakan di Teluk Marudu oleh • merupakan sekolah latihan bagi kedai di Kudat
Syarikat British Borneo Exploration anak-anak Ketua Anak Negeri • gagal menarik ramai penduduk dan
• dieksport ke Britain • dibina bertujuan untuk melatih anak- pedagang kerana keadaan
anak menjadi pegawai pentadbiran geografinya tidak sesuai untuk
5.4 Perubahan Sosial SBUB Di peringkat rendah pertanian
Sabah (Teks m/s: 115-120) • bahasa pengantarnya ialah Bahasa • tahun 1884 SBUB memindahkan
• SBUB membangunkan kemudahan Melayu pusat pentadbirannya ke Sandakan
asas seperti landasan kereta api • dari segi kurikulum pelajar diajar
jalan raya, sekolah, hospital dan tentang membaca, menulis dan d) Jesselton
telegraf mengira • diasaskan tahun 1900 oleh Charles
• tujuannya untuk kepentingan dan • jawatan yang dikhaskan bagi lulusan Jessel
keuntungan SBUB sekolah ini ialah renjer, kerani dan • nama asalnya Jessel Town sempena
Ketua Anak Negeri nama pengasasnya
(i) Landasan kereta api • kemudiannya disingkatkan kepada
• 1896 landasan kereta api pertama c) Sekolah Melayu dan Bumiputera Jesselton
dari Weston ke Beauford sepanjang • tahun 1921 sekolah Melayu pertama • juga dikenali dengan nama Api-Api,
32 km dibina di Kota Belud Singga Mata atau Diasuka
• 1904 dibina landasan dari Jesselton • 1930 terdapat 10 buah sekolah • Jesselton maju kerana pembinaan
yang dikenali sebagai North Borneo Melayu bagi menampung 400 orang landasan kereta api, perkembangan
Railway pelajar tanaman getah dan sebagai pusat
• 1905 landasan disambung dari • 1924 ditubuhkan Sekolah perdagangan dan pelabuhan penting
Beauford ke Jesselton dan dari Bumiputera Keningau di Keningau • 1967 nama Jesselton ditukar kepada
Tenom ke Malalap Kota Kinabalu
• tujuannya untuk memudahkan SBUB
mengangkut hasil keluaran di d) Sekolah Cina Perubahan Sosial dan Kemajuan
bahagian pedalaman ke pelabuhan • dibina sendiri oleh masyarakat Cina Lain
• 1940 terdapat 11 000 pelajar • pejabat pos
(ii)Jalan raya berdaftar di sekolah Melayu, sekolah • 1883 SBUB mengeluarkan setem
• SBUB menumpukan pembinaan mubaligh dan sekolah Cina pertama Sabah
jalan raya di bandar-bandar besar • tahun 1883 juga akhbar pertama di
seperti Jesselton, Sandakan, Lahad (v)Pembinaan Hospital dan Pusat Sabah diterbitkan iaitu The North
Datu, Kudat dan Tawau Kesihatan Borneo Herald
• tujuannya untuk menghubungkan • SBUB bina hospital di bandar-bandar • 1890-an kontinjen polis tempatan
kawasan kegiatan ekonomi dengan besar seperti Jesselton, Sandakan, ditubuhkan
bandar dan pelabuhan Beauford dan kudat
• 1900 SBUB telah menubuhkan
• 1930-an perhentian motokar dan bas • 1924 Hospital Besar Tawau di bina ‘Skuad Terbang’ untuk menjamin
dibina di Kota Kinabalu • 1940 terdapat 9 buah hospital dan 40 keselamatan dan dianggotai pegawai
buah klinik di Sabah polis tempatan
(iii)Pengangkutan air • di kawasan luar bandar disediakan • 1903 loji air di Kota Kinabalu dibina
• 1890 Syarikat Perkapalan Straits pusat-pusat kesihatan untuk membekalkan air bersih
Steamship memulakan perkhidmatan • kelemahan – bilangan doktor tidak • tahun 1905 menara jam Jesselton
• tujuannya untuk mengangkut mencukupi dibina dan kekal hingga sekarang di
penumpang dan barangan • perkhidmatan perubatan tidak dapat Sabah
dinikmati oleh seluruh rakyat Sabah
(iv)Pendidikan -----------------------------------------------------
• SBUB kurang memberi perhatian (vi)Kemunculan Bandar-Bandar Baru
• SBUB hanya menyediakan • akibat daripada kemajuan dalam BAB 6 – BRITISH
pendidikan di peringkat rendah bidang ekonomi dan sosial MENGEKSPLOITASI EKONOMI
kerana kekurangan wang • bandar-bandar berkembang pesat (TANAH MELAYU, SARAWAK DAN
• SBUB anggap bidang pendidikan sebagai pusat pentadbiran dan SABAH)
tidak menguntungkan perdagangan
• Kebanyakan sekolah dibina oleh • antaranya Sandakan, Kudat,
Jesselton, Tawau dan Lahad Datu 6.1 Kegiatan Pertanian Dagangan
mubaligh Kristian bagi tujuan
(Teks m/s: 126-128)
menyebarkan agama Kristian
• antara sekolah yang wujud ialah a) Sandakan
• diasaskan William Pryer tahun 1879 - peringkat awal diusahakan jenis
Sekolah Inggeris, Sekolah Melayu
• menamakannya sebagai Elopura tanaman tradisional seperti lada
dan Sekolah Cina
bermaksud bandar yang cantik hitam, gambir, buah pala, cengkih,
ubi kayu, tebu dan nanas
a) Sekolah Inggeris • berkembang maju sebagai pusat
pentadbiran, pelabuhan - diusahakan kerana mendapat
• 1883 sekolah Inggeris pertama iaitu
pasaran yang baik
Institut Byron dibina di Sandakan antarabangsa dan pusat pembalakan
- British hanya menggalakkan
oleh mubaligh Roman Katolik
b) Tawau peladang Eropah dan orang asing
• tahun 1887 Sekolah St. Mary untuk mengusahakan pertanian
ditubuhkan di Sandakan • sebuah pelabuhan yang terkenal di
dagangan
• 1909 Jabatan Pelajaran ditubuhkan Pantai Timur Sabah
- penduduk tempatan tidak digalakkan
untuk menguruskan sekolah-sekolah • eksport utamanya getah, abaka,
terlibat
di Sabah mutiara dan kayu balak
• tahun 1939 terdapat 49 buah sekolah a) Lada hitam dan gambir
mubaligh dengan pelajar seramai c) Kudat
- untuk tujuan eksport
3700 orang • tahun 1881 SBUB menjadikannya - diusahakan di Pulau Pinang,
sebagai pusat pentadbiran yang Selangor, Negeri Sembilan dan
b) Sekolah Latihan pertama Sarawak
11
- kurun ke-19 lada hitam dan gambir - Johor menjadi pengeksport utama Faktor-Faktor Perkembangan
diperkenalkan di Johor melalui kelapa sawit Perusahaan Getah
Sistem Kangcu
- di Johor tanaman ini diusahakan oleh c) Tembakau a) Permintaan Getah Meningkat
orang-orang Cina dari Singapura - ladang dibuka di Pulau Pinang dan - diperlukan dalam perusahaan
- tanaman ini menjadi hasil eksport Pahang membuat motokar di Amerika
penting Johor sehingga awal kurun Syarikat dan Eropah
ke-20 d) Teh - diperlukan untuk membuat kasut,
- gambir biasanya digunakan sebagai - diusahakan di Cameron Highlands, pakaian, tayar kenderaan, alat
bahan pewarna dan mencelup sutera Pahang perubatan dan penebat elektrik
- teh yang dihasilkan di Tanah Melayu
b) Buah pala dan cengkih bermutu tinggi dan dikenali sebagai b) Kejatuhan Harga Kopi
- banyak ditanam di Pulau Pinang ‘Teh Ceylon’ - harga kopi jatuh kerana pengeluaran
- tanaman buah pala diutamakan berlebihan di Brazil dan serangan
kerana harganya lebih tinggi 6.3 Perkembangan Perusahaan serangga perosak
- dieksport ke Eropah dan China Getah (Teks m/s: 130-133) - peladang terpaksa beralih kepada
- cengkih yang dikeringkan sesuai tanaman getah
dijadikan ubat - akhir kurun ke-19 harga kopi jatuh di
- 1850-an tanaman ini merosot kerana pasaran dunia c) Tenaga Buruh Mencukupi
harganya tidak stabil - getah diperkenalkan sebagai - buruh dari India dibawa masuk
tanaman pilihan untuk memulihkan secara besar-besaran untuk bekerja
c) Tebu ekonomi di ladang-ladang getah
- ladang tebu banyak dibuka di - kurun ke-20 getah menjadi eksport
Seberang Perai dan Perak penting Tanah Melayu d) Usaha H.N.Ridley
- permintaan terhadap gula meningkat - memperkenalkan kaedah menoreh
di pasaran dunia (i) Sejarah Asal-Usul Getah mengikut sistem ‘ibedem’ atau
- 1830-an Seberang Perai merupakan - berasal dari Brazil sistem tulang ikan herring
pusat pengeluaran gula utama di - getah di Tanah Melayu dari jenis - kaedah torehan ini meningkatkan
negeri-Negeri Selat Hevea Brasiliensis pengeluaran susu getah
- tahun 1900 Perak mencul sebagai - tahun 1876 sebanyak 70 000 biji
pusat pengeluar gula terbesar di getah dari Brazil dibawa ke England e) Pelaburan Modal
Tanah Melayu oleh Henry Wickham - banyak syarikat besar Eropah
- gula menjadi eksport penting Tanah - kemudian disemai di Kew Garden, melabur dalam perusahaan getah di
Melayu selama hampir 50 tahun England Tanah Melayu seperti Sime Darby
- sebanyak 300 benih getah dihantar dan Guthrie
d) Ubi kayu ke negara-negara naungan british
- meruapakan tanaman eksport terutamanya Sri Lanka f) Cukai Rendah
penting Tanah Melayu - 1877 sebanyak 22 batang anak - British mengenakan cukai tanah dan
- banyakditanam di Melaka, Negeri getah dibawa ke Singapura dan cukai eksport yang rendah
Sembilan dan Selangor ditanam di Botanical Garden - Tujuannya untuk menggalakkan
e) Nanas - dari Singapura beberapa batang ladang-ladang baru dibuka
- industri mengetin nanas berpusat di anak getah dibawa ke Kuala Kangsar
Perak, Selangor dan Johor dan ditanam di halaman kediaman Sebab-Sebab Kejatuhan Perusahaan
- sebelum Perang Dunia II Tanah Residen Perak Getah
Melayu merupakan pengeksport - Pengarah Botanical Garden
nanas dalam tin kedua terbesar di - tahun 1920-1930-an berlaku zaman
Singapura iaitu H.N.Ridley yang kemelesetan ekonomi dunia
dunia bertanggungjawab menggalakkan - harga getah jatuh dan memberi
tanaman getah di Tanah Melayu kesan kepada perusahaan getah
6.2 Tanaman Baru Memantapkan
Ekonomi (ii)Perkembangan Getah
(teks m/s: 128-129) Langkah-Langkah Menstabilkan
- awal kurun ke-20 harga getah
Harga Getah
melambung tinggi di pasaran dunia
- kurun ke-20 tanaman dagangan - permintaan meningkat kerana - diperkenalkan Rancangan
tradisional kurang penting kerana perkembangan perusahaan Stevenson dan Perjanjian Peraturan
harganya tidak stabil di pasaran membuat motokar di Eropah dan Getah Antarabangsa
dunia Amerika Syarikat
- British memperkenalkan tanaman - ladang-ladang getah dibuka besar- a) Rancangan Sekatan Stevenson
baru seperti kopi, kelapa sawit, besaran di Selangor, Perak, Negeri 1922
tembakau dan teh Sembilan dan Johor - tujuan untuk mengurangkan
- 1920-an Tanah Melayu pengeluaran dan meningkatkan
a) Kopi menghasilkan 53% daripada jumlah harga getah
- diusahakan secara besar-besaran di pengeluaran getah dunia - disertai negara naungan British
Perak, Selangor, Negeri Sembilan - Tanah Melayu muncul pengeluar seperti Tanah Melayu dan Sri Lanka
dan Johor getah terbesar dunia - Belanda dan Indonesia enggan
- harga kopi meningkat di pasaran - Syarikat-syarikat Eropah menguasai menyertai rancangan ini sebaliknya
dunia perusahaan getah di Tanah Melayu terus meningkatkan pengeluaran
seperti Sime Darby, Guthrie, getah
b) Kelapa sawit Harrisons and Crosfield dan United - tahun 1928 rancangan ini ditamatkan
- berasal dari Afrika Plantation oleh British apabila gagal mencapai
- diperkenalkan di Kuala Selangor - Penduduk tempatan mengusahakan matlamat
- 1920-an minyak kelapa sawit mula tanaman secara kebun kecil
dieksport
- ladang kelapa sawit dibuka di Perak
dan Johor
12
b) Perjanjian Peraturan getah - Perkembangannya dapat dilihat - 1931 ditandatangani Perjanjian Bijih
Antarabangsa 1934 dalam dua peringkat iaitu peringkat Timah Antarabangsa sebagai
- tujuan untuk mengurangkan sebelum dan selepas campur tangan langkah memulihkan semula harga
pengeluaran getah dan menstabilkan British bijih timah
harga - negara-negara terlibat ialah Tanah
- disertai oleh Tanah Melayu, Sabah, a) Peringkat Sebelum Campur Tangan Melayu, Bolivia, Nigeria dan
Sarawak, Sri Lanka, India, Myanmar, British di Tanah Melayu Indonesia
Indonesia, IndoChina dan Thailand - kegiatan melombong adalah - semua negara bersetuju untuk
- setiap negara dikehendaki bercorak tradisional mengurangkan pengeluaran bijih
mengurangkan pengeluaran - diusahakan oleh orang Melayu timah
mengikut kuota yang ditetapkan - menggunakan cara mendulang dan - hasilnya pada tahun 1934 Majlis
- berjaya meningkatkan semula harga melampan Bijih Timah Antarabangsa
getah di pasaran dunia sebelum - tahun 1820-an orang Cina dibawa ditubuhkan
Perang Dunia II masuk bekerja di lombong bijih timah - tujuan untuk menyelaraskan
kepunyaan pembesar melayu di pengeluaran bijih timah
Pengeluaran Getah Tiruan daerah Lukut, Sungai Ujong, Larut - kesannya dapat menstabilkan
- Amerika Syarikat memperkenalkan dan Klang semula harga bijh timah
getah tiruan selepas Perang Dunia II - orang Cina dan Eropah dibenarkan
- menjadi pesaing kepada getah asli membuka lombong bijih timah 6.5 Pengeluaran Hasil Hutan
- dihasilkan apabila bekalan getah asli dengan memajak tanah daripada (Teks m/s: 139-141)
dunia terputus akibat Perang Dunia II pembesar-pembesar Melayu
- getah asli keluaran Tanah Melayu - Tanah Melayu kaya dengan hasil
bermutu tinggi dan dapat menandingi b) Peringkat Selepas Campur Tangan hutan seperti kayu-kayan, rotan,
getah tiruan British di Tanah Melayu damar, madu lebah, kapur barus,
- perlombongan bijih timah semakin getah perca dan getah jelutung
berkembang dengan penglibatan - diusahakan secara tradisional
6.4 Perkembangan Perusahaan
orang Cina melalui kegiatan meramu
Perlombongan
- banyak lombong baru dibuka di - semasa pentadbiran British hasil-
(Teks m/s: 134-138)
Ampang, Kuala Lumpur dan di hasil ini menjadi kegiatan ekonomi
Lembah Kinta, Perak bercorak komersial
- British memajukan kegiatan - orang Cina memperkenalkan sistem
perlombongan - british menggalakkan pengeluaran
lombong dedah, pam kelikir dan hasil hutan untuk dieksport ke China,
- Hasil galian adalah seperti bijih palung
timah, emas, arang batu, bauksit, Amerika Syarikat dan Eropah
- akhir kurun ke-19 orang Cina - tahun 1901 Brritish menubuhkan
bijih besi dan ilmanit menguasai kegiatan melombong bijih
a) Emas Jabatan Perhutanan
timah - tujuan untuk menguruskan
- 1890-an dilombong secara komersial
di raub, Pahang pengeluaran hasil hutan dengan
Faktor-Faktor Perkembangan Bijih lebih sistematik
- Raub merupakan kawasan lombong
Timah
emas terbesar Tanah Melayu
- diusahakan oleh syarikat dari - akhir kurun ke-19 Tanah Melayu a) Damar
Australia merupakan penyumbang utama bijih - diperoleh daripada getah pelbagai
timah dunia iaitu sebanyak 55% jenis pokok di hutan
b) Arang batu - perkembangannya adalah kerana - damar digunakan untuk menutup
- dilombong di Batu Arang, Selangor faktor seperti Revolusi Perindustrian renggangan pada papan perahu
- digunakan sebagai bahan api dan kaedah melombong yang lebih - dieksport untuk dijadikan varnis iaitu
moden bahan untuk menggilap permukaan
c) Bauksit papan atau rotan
- sejenis logam yang digunakan untuk a) Revolusi Perindustrian di Eropah
membuat aluminium - permintaan bijih timah semakin b) Getah perca
- dilombong di Bukit Pasir dan Teluk meningkat - diperoleh daripada pokok getah
Ramunia di Johor, Teluk Emas di - bijih timah digunakan dalam perca yang tumbuh dalam hutan
Melaka perusahaan mengetin makanan - digunakan untuk membuat peralatan
bedah, bola golf dan bahan penebat
d) Bijih besi b) Kaedah Melombong Bijih Timah kabel telegraf dasar laut
- dilombong di Bukit Besi, Terengganu Lebih Moden - untuk mendapatkan getah perca
dan Rompin, Pahang - diperkenalkan oleh syarikah-syarikat batang pokok ditetak bagi
- lombong bijih besi juga dibuka di Eropah awal kurun ke-20 mengeluarkan susunya
Kedah, Perak dan Johor - menggunakan kapal korek untuk - kemudian susu dikumpul dalam
menghasilkan lebih banyak bijih bekas dan dibentuk menjadi bebola
e) Ilmanit timah atau jongkong
- galian yang dikeluarkan sebagai - tahun 1912 kapal korek pertama kali
hasil sampingan perlombongan bijih digunakan oleh Syarikat Malayan Tin c) Getah jelutung
timah Dredging di Batu Gajah, Perak - kegunaannya untuk dijadikan
- dihasilkan di batang Padanf, Perak - pada tahun 1929 terdapat 107 buah ramuan getah pengunyah dan
kapal korek di Tanah Melayu sebagai pelekat dalam industri gigi
- 1930-an orang Eropah menguasai palsu
Perkembangan Perlombongan Bijih
perusahaan bijih timah sebanyak - tahun 1920-an getah jelutung
Timah
68% dikumpul menggunakan tabung
- bijih timah merupakan galian buluh
terpenting di Tanah Melayu - ia biasanya dieksport
Kejatuhan Harga Bijih Timah dan
- British menguasai Tanah Melayu
Langkah Mengatasi
adalah juga kerana bijih timah
- Sebelum dieksport bijih timah - 1930-an harga bijih timah jatuh
diproses menjadi jongkong timah akibat kemelesetan ekonomi dunia
13
d) Rotan 6.6 Perkembangan Ekonomi - buruh-buruh dibayar gaji tetap dan
- dihasilkan untuk kegunaan dalam Membawa Perubahan diletakkan di bawah jagaan kangani
negeri dan juga banyak dieksport ke (Teks m/s: 142-158) - buruh dikehendaki bekerja dengan
China pemilik ladang sehingga segala
- kegunaan rotan untuk dijadikan - kemajuan pesat ekonomi terutama hutang tambang selesai
bakul, tikar ,tongkat, tangkai payung perlombongan bijih timah dan
dan perabot perusahaan getah membawa Kesan Kemasukan Buruh
pelbagai perubahan - mewujudkan pengenalan kaum
e) Pembalakan - perubahan dialami antaranya mengikut kegiatan ekonomi seperti
- banyak dieksport ke China dan penggunaan buruh-buruh luar, - orang Cina - tinggal di kawasan
Britain kemajuan pengangkutan dan lombong dan di bandar
- antara kayu balak yang diusahakan perhubungan, kemudahan sosial, • bekerja sebagai pelombong dan
ialah cengal, meranti dan keruing pendidikan vernakular dan peniaga
- digunakan sebagai bahan binaan, kemunculan bandar-bandar baru - orang India – tinggal dan bekerja di
membuat perabot dan perahu ladang getah
- 1928 British memperkenalkan lesen i) Penggunaan Buruh Luar - orang Melayu – tinggal di kawasan
kilang papan untuk mengawal - British menggalakkan kemasukan luar bandar (desa)
kegiatan pembalakan dan industri imigran Cina dan India - menjalankan kegiatan pertanian
berasaskan kayu - tujuan sebagai tenaga buruh di bercorak tradisional dan nelayan
lombong bijih timah dan ladang - masyarakat peribumi terus terpinggir
Kegiatan Dwiekonomi getah dan terpisah daripada arus
- diperkenalkan oleh British terhadap - British memastikan ia mencukupi perkembangan ekonomi
penduduk di Tanah Melayu demi kepentingan British untuk - dasar British mewujudkan jurang
- ia melibatkan kegiatan ekonomi membolot kekayaan Tanah Melayu ekonomi antara kaum
dagangan dan ekonomi tradisional - mewujudkan masyarakat berbilang
a) Orang Cina kaum yang terdiri daripada pelbagai
a) Ekonomi Dagangan - dibawa masuk bekerja di lombong keturunan yang mengamalkan cara
- British lebih mengutamakan ekonomi bijih timah di Perak, Selangor dan hidup, bahasa dan agama yang
dagangan seperti kegiatan negeri Sembilan berbeza
perlombongan, perladangan dan - berasal dari China Selatan
perdagangan - kebanyakan dibawa masuk melalui Perkembangan Sistem
- dimajukan terutama di kawasan Sistem Kontrak Pengangkutan dan Perhubungan
pantai barat Tanah Melayu - ada juga yang datang ke Tanah - British memerlukan sistem
- dijalankan secara besar-besaran Melayu secara persendirian dan pengangkutan dan perhubungan
menggunakan teknologi moden dan bekerja di sektor pertanian dan yang cekap dan pantas
disokong kemudahan asas yang baik menjadi pekerja mahir di bandar - tujuan untuk membawa hasil
seperti sistem perhubungan dan ekonomi terutama bijih timah dan
pengangkutan yang teratur Sistem Kontrak getah ke pelabuhan untuk dieksport
- lebih berorientasikan eksport - orang Cina dibawa masuk ke Tanah - pengangkutan seperti landasan
- dikuasai syarikat asing khususnya Melayu melalui majikan kereta api dan jalan raya
syarikat Eropah - tambang perjalanan dibayar oleh - perhubungan seperti perkhidmatan
- tertumpu pada perlombongan bijih majikan pos, telegraf dan telefon
timah dan perusahaan getah - majikan juga menyediakan makanan,
- melibatkan tenaga buruh yang ramai pakaian dan tempat tinggal a) Perkembangan Landasan Kereta api
- melibatkan pelaburan modal yang - mereka dikehendaki bekerja dengan - perkhidmatan kereta api
besar majikan sehingga hutang tambang diperkenalkan di Tanah Melayu akhir
- teknologi moden seperti mesin selesai kurun ke-19
hidraulik banyak digunakan dalam - selepas tamat kontrak mereka bebas - terdapat tiga fasa perkembangan;
kegiatan perlombongan bijih timah bekerja dengan majikan lain
Fasa Pertama (1885-1896)
b) Ekonomi Tradisional b) Orang India - dibina untuk keperluan
- kegiatan ekonomi tradisional ini - dibawa masuk bekerja di ladang- perlombongan bijih timah
diabaikan oleh british ladang getah - landasan kereta api yang pendek
- diusahakan oleh orang Melayu di - berasal dari selatan India dibina menghubungkan kawasan
luar bandar - dibawa masuk melalui Sistem lombong dengan pelabuhan
- bercorak sara diri Kangani - tujuan memudahkan bijih timah
- tertumpu pada kegiatan menanam - ada juga orang India bekerja dieksport
padi dan menangkap ikan membina jalan kereta api, jalan raya - antara landasan kereta api yang
- menggunakan peralatan tradisional dan menjadi buruh di bandar dan dibina ialah dari
seperti kerbau untuk membajak pelabuhan - Taiping ke Port Weld (Kuala Sepetang
sawah padi - Kuala Lumpur ke Port Swettenham
- melibatkan modal kecil Sistem Kangani (Pelabuhan Klang)
- kangani bermaksud penyelia atau - Seremban ke Port Dickson
Kesan Kegiatan Dwiekonomi ketua pekerja di ladang getah - Ipoh dan batu Gajah ke Teluk Anson
- berlaku perkembangan tidak - kangani ini dihantar oleh pemilik (Teluk Intan)
seimbang ladang ke India untuk mencari - tahun 1886 landasan kereta api dari
- mewujudkan jurang ekonomi antara tenaga buruh Kuala Lumpur ke Klang telah
masyarakat bandar dengan - kangani menguruskan tambang dan dirasmikan yang dihadiri oleh Sultan
masyarakat luar bandar perjalanan buruh-buruh sehingga Abdul Samad dan Frederick Weld,
selamat tiba di ladang majikan Gabenor Negeri-Negeri Selat
- kangani dibayar komisen
berdasarkan jumlah buruh yang Fasa Kedua (1897-1909)
dapat dibawa masuk - tiga tujuan pembinaan landasan
kereta api pada peringkat ini iaitu;
14
- untuk menghubungkan kawasan utara untuk perusahaan perlombongan - 1890 Lembaga Kesihatan ditubuhkan
dengan selatan apabila Negeri- bijih timah untuk memastikan kebersihan
Negeri Melayu Bersekutu ditubuhkan - contoh: kapal wap The SS Perak bandar
- untuk memenuhi keperluan ekonomi memberikan perkhidmatan dari - 1901 Institut Penyelidikan Perubatan
seperti bijih timah dan getah yang Singapura ke Pelabuhan Klang ditubuhkan di Kuala Lumpur
semakin berkembang pesat - tujuannya untuk membuat
- untuk memudahkan pentadbiran Kapal Terbang penyelidikan bagi mencari punca,
British - tahun 1937 perkhidmatan rawatan dan langkah mencegah
- tahun 1903 kereta api Negeri-Negeri penerbangan awam diperkenalkan penyakit berbahaya seperti malaria
Melayu Bersekutu ditubuhkan oleh Syarikat Wearne Air Service dan beri-beri
- ditukar nama kepada Kereta Api iaitu hak milik Wearne bersaudara
Tanah Melayu – KTM tahun 1948 - syarikat ini beribu pejabat di b) Sistem Pengairan Untuk Penanaman
- hari ini dikenali sebagai Kereta Api Singapura Padi
Tanah Melayu Berhad – KTMB - memulakan penerbangan dalam - pada peringkat awal lagi di Kedah
negeri antara Singapura, Kuala terdapat sistem pengairan sempurna
Fasa Ketiga (1910-1931) Lumpur dan Pulau Pinang untuk tanaman padi iaitu terusan
- landasan kereta api dibina selepas - kapal terbang pertama yang - terusan ini mula dibina tahun 1885
British berjaya memperluaskan digunakan oleh Syarikat Wearne dan siap pada tahun 1895 yang
pengaruhnya di negeri-Negeri adalah dari jenis kipas dua iaitu diberi nama Terusan Wan Mat
Melayu Tidak Bersekutu D.H.Rapides Saman
- tujuannya adalah untuk; - ia dibina oleh wan Mat Saman bin
- menghubungkan seluruh Tanah Kemajuan Sistem Perhubungan Wan Ismail (Perdana Menteri Kedah
Melayu (hanya Terengganu yang - antara yang ditekankan ialah sistem yang pertama)
tiada landasan kereta api) pos dan telegraf, telefon dan radio - terusan ini sepanjang 35 kilometer
- sebagai pengangkutan awam bagi - tujuan supaya perhubungan antara dari Alor Setar ke Gurun, Kedah
penduduk Tanah Melayu negeri di Tanah Melayu dengan - ia dibina menggunakan tenaga
- memenuhi keperluan ekonomi dan negeri-negeri lain dapat dibuat manusia dan peralatan tradisional
pentadbiran British dengan pantas seperti cangkul
- mula diperkenalkan di kawasan - untuk membina terusan ini unggun
Perkembangan Jalan raya kegiatan ekonomi, pusat api dinyalakan pada jarak tertentu
- peringkat awal jalan raya dibina pentadbiran, pelabuhan seterusnya sebagai penanda untuk memastikan
untuk menghubungkan kawasan berkembang ke kawasan terusan digali dengan lurus
lombong bijih timah dan pertanian petempatan - berdasrkan terusan inilah kerajaan
dengan stesen kereta api - tahun 1870-an pejabat pos dan British memodenkan sistem
- jalan raya telah dibina telegraf dibina di Taiping, Perak pengairan di Tanah Melayu
menghubungkan Kuala Lumpur - kurun ke-20 setiap daerah di Perak - tahun 1931 Jabatan Parit dan tali Air
dengan Ipoh dan Seremban boleh menghubungi Taiping melalui ditubuhkan untuk memajukan
- awal kurun ke-20 rangkaian jalan Telegraf tanaman padi
raya meningkat akibat meningkatnya - tahun 1910 pejabat pos dan telegraf - banyak bekalan makanan diperlukan
penggunaan kenderaan bermotor dibina di Pulau Pinang akibat pertambahan penduduk
seperti kereta, lori dan bas - kawasan sawah padi yang luas telah
- jalan-jalan yang sedia ada diturap dibuka di Sungai Manik, Perak dan
Kemajuan Perkhidmatan Kesihatan
untuk disesuaikan dengan Tanjung Karang, Selangor
dan Kemudahan Asas Lain
kenderaan bermotor
- banyak jalan raya dibina untuk c) Bekalan Tenaga Elektrik
a) Perkhidmatan Kesihatan - tenaga elektrik diperkenalkan akibat
menghubungkan kawasan kegiatan - masalah kesihatan wujud akibat
ekonomi dengan pelabuhan dan daripada kemajuan ekonomi
daripada pertambahan penduduk - awal kurun ke-20 tenaga elektrik
untuk menghubungkan bandar- yang pesat, pembukaan kawasan
bandar besar dengan bandar-bandar mula disalurkan ke Pulau Pinang dan
hutan untuk kegiatan ekonomi dan Kuala Lumpur
kecil petempatan baru
- tahun 1939 terdapat satu jaringan - 1930 Empangan Hidroelektrik
- persekitaran tempat kerja dan Chenderoh dibuka untuk
jalan raya yang menghubungkan kediaman yang kotor menyebabkan
seluruh Tanah Melayu menampung keperluan tenaga
penyakit seperti taun, beri-beri dan elektrik
- tumpuan jalan raya adalah di malaria mudah merebak
kawasan yang mempunyai - empangan ini dikendalikan oleh The
- penyakit malaria dan beri-beri Perak River Hydro-Electric Power
kepentingan ekonomi dan dianggap penghalang pada
memudahkan pentadbiran British Company Limited
perkembangan ekonomi British - tujuan asal pembinaan adalah untuk
kerana menyebabkan banyak mendapatkan kuasa elektrik bagi
kematian di kalangan buruh Cina dan kegunaan perusahaan melombong
Kemajuan Pengangkutan Laut dan India bijih timah di Lembah Kinta
Udara - British mengambil langkah
- kemajuan ekonomi membawa mendirikan hospital, pusat perubatan
Kemunculan dan Perkembangan
kepada pengenalan perkhidmatan dan Institut Penyelidikan Perubatan
Bandar Baru
kapal wap dan kapal terbang untuk mengatasi masalah kesihatan
- tahun 1889 hospital kerajaan terawal - pertengahan kurun ke-19 banyak
Kapal Wap didirikan di jalan Tanglin (Kuala petempatan baru dibuka di kawasan
- tahun 1890 Syarikat Straits Lumpur) di Taiping dan Pulau Pinang kegiatan ekonomi terutama di
Steamship ditubuhkan di Singapura - pusat-pusat kesihatan kecil juga kawasan lombong bijih timah
- tujuan untuk memberi perkhidmatan didirikan di Perak, Selangor, Negeri - petempatan kemudiannya
kapal wap kepada pelabuhan di Sembilan dan Pahang untuk berkembang menjadi pusat
Negeri-Negeri Melayu memudahkan penduduk di luar pentadbiran dan perniagaan
- kapal susur pantai ini membawa bandar - perkembangan lombong bijih timah
bekalan makanan, jentera dan buruh adalah faktor utama munculnya
bandar-bandar baru di Tanah Melayu
15
seperti Taiping, Ipoh, Kuala Lumpur - pada hari ini Kuala Lumpur adalah - pendidikan sekolah rendah untuk
dan Seremban ibu negara Malaysia yang pesat orang Cina diberikan selama enam
membangun tahun
a) Ipoh - ada juga sekolah Cina menyediakan
- terletak di Lembah Kinta Kepelbagaian Pendidikan Dalam pendidikan sehingga ke peringkat
- dibuka sejak kurun ke-16 dan didiami Masyarakat Berbilang Kaum menengah
oleh orang Melayu - sistem pendidikan vernakular di - menggunakan buku-buku dan
- nama bandar Ipoh berasal dari nama negara kita wujud akibat daripada sukatan pelajaran dari negara China
pokok Ipuh iaitu sejenis pokok yang pembentukan masyarakat berbilang - guru-guru juga dibawa dari China
getahnya digunakan sebagai racun kaum dan dasar British yang kurang - tahun 1920 British mula memberi
pada sumpitan dan anak panah memberi perhatian kepada bidang perhatian kepada sekolah Cina
untuk berburu pendidikan - 1938 Sekolah Foon Yew, Johor
- tahun 1880-an Lembah Kinta - British membenarkan sekolah Bharu, Johor ditubuhkan
menjadi tumpuan pelombong Cina Melayu, Cina dan Tamil berkembang - Enakmen Pendaftaran Sekolah
apabila pengeluaran bijih timah di mengikut cara masing-masing diperkenalkan oleh British untuk
daerah Larut merosot - sekolah Inggeris hanya tertumpu di mengawal sekolah-sekolah Cina di
- Ipoh berkembang menjadi bandar kawasan bandar Tanah Melayu
yang sibuk - menurut enakmen ini;
- tahun 1935 Ipoh dijadikan ibu negeri a) Sekolah Vernakular Melayu (i) semua sekolah yang didirikan
Perak bagi menggantikan Taiping - didirikan untuk memberi pendidikan mesti didaftarkan
sekular kepada anak-anak petani (ii) Pengarah Pelajaran diberi kuasa
b) Taiping dan nelayan untuk menutup sekolah yang tidak
- terletak di daerah Larut - anak-anak Melayu diajar menulis, menurut syarat pengurusan, sukatan
- nama asalnya Kelian Pauh membaca dan mengira serta sedikit pelajaran dan peraturan kesihatan
- tahun 1840-an ramai orang Cina ilmu geografi, seni pertukangan dan yang ditetapkan british
dibawa masuk ke Larut untuk perkebunan
memajukan lombong bijih timah - pendidikan di peringkat rendah c) Sekolah Vernakular Tamil
- selepas Perang Larut tamat British adalah sehingga darjah enam - diusahakan oleh orang perseorangan
menyusun semula pentadbiran di - sekolah Melayu terawal dibuka di dan pertubuhan masyarakat India
Larut Negeri-Negeri Selat iaitu Sekolah - kebanyakannya didirikan di kawasan
- nama ‘Taiping’ bermaksud Melayu Gelugor (1816) dan Sekolah ladang getah
‘kedamaian yang abadi’ Melayu Bayan Lepas di Pulau - sukatan pelajaran, buku, guru-guru
- berkembang menjadi sebuah bandar Pinang dan Sekolah Melayu di dibawa dari India
moden dan dijadikan ibu negeri Langgar, Pekan, Pahang - ada kalanya penyelia ladang
Perak - sekolah Melayu kemudiannya dibuka (Kangani) akan mengajar di sekolah
di Seberang Perai, Melaka dan tersebut
c) Kuala Lumpur negeri-negeri Melayu yang lain - memberikan pendidikan di peringkat
- pertengahan kurun ke-19 Raja - British tidak berhasrat memajukan rendah sahaja dan kebanyakannya
Abdullah (pembesar daerah Klang) pendidikan anak Melayu hingga ke darjah empat
meneroka kawasan berhampiran - pendidikan sekadar menjadikan - tahun 1912 British memperkenalkan
pertemuan Sungai Gombak dan anak-anak Melayu sebagai petani Undan-Undang Buruh yang
Sungai Klang untuk membuka dan nelayan yang lebih baik daripada mewajibkan pengusaha ladang
lombong bijih timah ibu bapa mereka menyediakan sekolah dan guru
- ia kemudian dikenali sebagai Kuala - sekolah menengah tidak disediakan untuk anak-anak pekerjanya
Lumpur kerana kawasan itu untuk anak-anak Melayu - keadaan ini menyebabkan bilangan
berlumpur menyambung pelajaran sekolah Tamil bertambah
- tahun 1860-an ramai orang Cina - lulusan sekolah Melayu hanya layak - terdapat juga sekolah Tamil didirikan
dibawa masuk untuk menjalankan menjadi guru, polis dan menjawat di bandar seperti Sekolah
kegiatan melombong bijih timah di jawatan rendah di jabatan ketajaan thamboosamy Pillai dan Sekolah
sekitar Kuala Lumpur - lulusan sekolah Melayu berpeluang Vivekananda di Kuala Lumpur
- Kuala Lumpur terus berkembang melanjutkan pelajaran ke maktab- - masyarakat India yang kaya akan
daripada sebuah perkampungan maktab perguruan yang ditubuhkan menghantar anak-anak mereka ke
lombong bijih timah menjadi pusat untuk melatih guru-guru sekolah sekolah Inggeris yang lebih
perdagangan yang maju Melayu sempurna
- Yap Ah Loy antara orang yang - antara maktab perguruan yang
bertanggungjawab membangunkan ditubuhkan sebelum Perang Dunia II d) Sekolah Vernakular Inggeris
Kuala Lumpur ialah; - mula didirikan di Negeri-Negeri Selat
- 1880 Kuala Lumpur dijadikan ibu - 1900 Maktab Perguruan Melaka seperti Penang Free School (1816)
negeri Selangor menggantikan Klang - 1922 maktab Perguruan Sultan Idris, dan Malacca Free School (1826)
- British menjadikan Kuala Lumpur Tanjung Malim, Perak - MPSI - sekolah Inggeris kemudiannya
sebagai pusat bandar yang (dinaiktaraf tahun 1997 kepada didirikan di Negeri-Negeri Melayu
dilengkapi dengan pelbagai universiti – UPSI) dan tertumpu di kawasan bandar
kemudahan pentadbiran dan - 1935 Maktab Perguruan Perempuan - pada peringkat awalnya didirikan
perniagaan Melayu Melaka oleh mubaligh-mubaligh kristian
- 1896 Kuala Lumpur dijadikan pusat - menyediakan pendidikan sehingga
pentadbiran Negeri-Negeri Melayu b) Sekolah Vernakular Cina peringkat menengah dan terbuka
Bersekutu - diusahakan sendiri oleh masyarakat kepada semua kaum
- 1897 Bangunan Sultan Abdul Samad Cina dan tertumpu di kawasan - sukatan pelajaran mengikut sistem
telah dibina dan menjadi pusat bandar pendidikan di England
pentadbiran Kerajaan Persekutuan - peringkat awal sekolah Cina - lulusan sekolah Inggeris berpeluang
- kini bangunan ini menempatkan menggunakan pelbagai loghat melanjutkan pelajaran dalam
Mahkamah Persekutuan Malaysia, bahasa Cina seperti Teochew, pelbagai bidang seperti perubatan,
Mahkamah Rayuan dan Mahkamah Hokkien, Kantonis dan Hakka kejuruteraan, guaman dan
Tinggi Kuala Lumpur pentadbiran
16
- lulusan juga diberi keutamaan 7.2 Dol Said Pahlawan Naning
menjawat jawatan yang baik dalam (ii)Faktor Penentangan (Teks m/s: 166-168)
perkhidmatan kerajaan - penjajahan Siam yang kejam
- 1894 sekolah menengah Inggeris menyebabkan rakyat Kedah bangkit (i) Latar belakang
iaitu Victoria Institution ditubuhkan dan bersatu dengan Sultan untuk - daerah Naning terletak antara
oleh mubaligh Kristian di Kuala mengembalikan kedaulatan Kedah Rembau dengan Melaka
Lumpur - tentangan hebat rakyat Kedah ini - Penghulu naning ialah Dato’ Naning
- 1905 Kolej Melayu Kuala Kangsar dipimpin oleh Sultan Ahmad Abdul Said yang dikenalisebagai Dol
ditubuhkan Tajuddin Said
- tujuan untuk memberi pendidikan - dibantu pula oleh Tunku Abdullah, - pusat pentadbiran terletak di Taboh
Inggeris hingga ke peringkat Tunku Kudin (Syed Zainal Abidin), - Naning mempunyai hasil keluaran
menengah kepada anak-anak raja Tunku Long dan Tunku Muhammad seperti padi, buah-buahan, sirih dan
dan golongan bangsawan Melayu Saad bijih timah
- anak-anak golongan bangsawan - perjuangan ini disokong oleh - 1831 Dol Said telah bangkit
Melayu dilatih untuk berkhidmat pemimpin rakyat seperti Tok Mo Ris menentang British
dengan kerajaan Inggeris dan pemimpin agama seperti Syeikh
- kesannya – lahir kumpulan Abdul Kadir (ii)Faktor Penentangan
pemimpin Melayu yang - perjuangan orang Melayu Kedah
berpendidikan Inggeris menentang Siam telah dikhianati a) Mempertahankan Kemerdekaan
- British tidak mahu memberi oleh British Naning
pendidikan Inggeris yang tinggi - British telah bersubahat dengan - 1824 British dan Belanda
kepada orang Melayu Siam untuk melumpuhkan menandatangani Perjanjian Inggeris-
- 1930-an bilangan anak-anak Melayu perjuangan rakyat Kedah Belanda
masih kurang berbanding kaum- - contoh: British telah menghantar - dalam perjanjian itu Melaka
kaum lain iaitu Melayu (15%), Cina kapal perang untuk membantu Siam diserahkan kepada British
(50%), dan India (27%) mengepung Kedah - British mendakwa Naning
sebahagian daripada Melaka
(iii)Peristiwa Penentangan - British mengarahkan Naning
- 1823 Tunku Abdullah memimpin mematuhi peraturan yang ditetapkan
----------------------------------------------------- 3000 orang tentera untuk Melaka
membebaskan Kedah daripada Siam - dakwaan British tidak dapat diterima
BAB 7 – PERJUANGAN RAKYAT melalui Seberang Perai tetapi gagal oleh Penghulu Dol Said dan rakyat
TEMPATAN MENGEMBALIKAN kerana British membantu Siam Naning
KEDAULATAN BANGSA - 1831 Tunku Kudin berjaya menawan
semula Kuala Kedah dari Melaka b) Menentang Pelaksanaan Undang-
- British campur tangan di Tanah - British menghantar 5 buah kapal Undang British
Melayu, Sarawak dan Sabah telah perang untuk mengepung perairan - British memperkenalkan Peraturan
menggugat sistem politik, ekonomi Kedah Penghulu yang menggugat pengaruh
dan sosial penduduk tempatan - tindakan British itu menyebabkan dan kuasa Dol Said
- perubahan dalam sistem pentadbiran Kedah terputus bekalan makanan - peraturan ini melarang penghulu
menyebabkan sultan kehilangan dan bantuan tentera dari luar membicarakan kes-kes jenayah
kedaulatan dan pembesar hilang - Tunku Kudin telah terkorban - tahun 1828 Dol Said diberi amaran
kuasa - tahun 1836 Sultan Ahmad Tajuddin oleh British kerana menyelesaikan
- British memperkenalkan pelbagai menrancang menyerang Siam kes jenayah di naning
cukai yang membebankan dan melalui Bruas di Perak - Dol Said diugut akan dilucutkan
menindas rakyat - British berjaya mengesan gerakan ini jawatan sekiranya tidak mematuhi
- keadaan ini mencetuskan dan Sultan Ahmad Tajuddin arahan British
kebangkitan rakyat untuk menentang ditangkap
British - 1838 kebangkitan menentang Siam c) Menentang Bayaran Cukai
- ramai pejuang tanah air muncul di Kedah telah dipimpin oleh Tunku - melalui Undang-Undang 1830 British
seperti Sultan Ahmad Tajuddin, Dol Muhammad Saad memaksa Naning membayar cukai
Said, Rentap, Sharif Masahor, Dato’ - tentera Kedah berjaya menawan 1/10 daripada hasil keluaran
Maharaja Lela, Yamtuan Antah, semula selatan Kedah, Kota Kuala pertanian
Dato’ Bahaman, Mat Salleh, Kedah dan mara ke Songkla - arahan dibuat selepas British
Antanom, Tok Janggut dan Haji - Siam berjaya menguasai semula mendapati hasil daerah Naning
Abdul Rahman Limbong Kedah dengan bantuan British berjumlah 4500 dolar sebulan
- mereka memimpin rakyat berjuang
dengan gigih demi mempertahankan (iv)Kesan Penentangan (iii)Peristiwa Penentangan
kedaulatan dan kemerdekaan tanah - semangat juang rakyat Kedah - 15 Julai 1831 British mengisytiharkan
air menyebabkan Siam berdamai Dol Said sebagai penderhaka
dengan Kedah - British menghantar seramai 150
- sultan Kedah menghantar puteranya, orang Sepoi yang diketuai Kapten
7.1 Perjuangan Mengembalikan
Tunku Daei ke Bangkok untuk Wyllie untuk menyerangnya
Kedaulatan Kedah
berunding - British berjaya ditewaskan
(Teks m/s: 164-165)
- tahun 1842 Siam mengembalikan - Dol Said berjaya kerana
takhta Kedah kepada Sultan Ahmad menggunakan taktik perang gerila
(i) Latar belakang Tajuddin
- tahun 1821 seramai 7000 orang dan mendapat bantuan daripada Seri
- wilayah Perlis, Setul dan Kubang Menanti, Sungai Ujong, Johol dan
tentera Siam mengepung Kuala Pasu diasingkan dari Kedah
Kedah Muar
- askar Siam memusnahkan rumah, - turut membantu ialah Yamtuan Muda
merampas barang, Raja Ali dari Rembau yang
menenggelamkan perahu dan menghantar pasukan bantuan
menangkap tawanan untuk dibawa diketuai menantunya Syed Sha’aban
balik ke Siam sebagai hamba
17
- British sedar Naning sukar - perjuangan Rentap mendapat - Sharif Masahor menentang tindakan
dikalahkan sokongan padu penduduk Iban dan James Brooke meluaskan kuasa ke
- British meminta bantuan Yamtuan digelar ‘Raja Ulu’ wilayahnya
Muda Raja Ali dari Rembau dan - tahun 1857 James Brooke
beliau bersetuju menghantar 600 menghantar Tuan Muda Charles (iii)Peristiwa Penentangan
orang hulubalang untuk menyerang Brooke untuk menyerang kubu - tahun 1855 Sharif Masahor
Naning Rentap di Bukit Sadok mengetuai 150 buah perahu
- Mac 1832 Kolonel Herbert mengetuai - Charles Brooke berjaya menyerang Mukah dan mengusir
pasukan tentera menyerang Naning mempengaruhi 3000 orang Iban dan Pangeran Matusin yang menyokong
- British berkubu di Alor Gajah untuk 500 orang Melayu supaya perluasan kuasa James Brooke
melancarkan serangan kedua ke menyerang kubu Rentap di Bukit - James Brooke bertindak balas
atas Naning Sadok dengan melucutkan kuasa Sharif
- pakatan British dan Rembau berjaya - Charles Brooke gagal menewaskan Masahor di Sarikei
mengalahkan Naning Rentap kerana kubu pertahanan - Sharif Masahor marah dengan
- pusat pentadbiran Naning iaitu yang kukuh tindakan James Brooke
Taboh ditawan dan rumah penduduk - tahun berikutnya Charles Brooke - Sharif Masahor berpakat dengan
Naning dibakar sekali lagi cuba menyerang Bukit Datu Patinggi Abdul Ghapur dari
- Dol Said berundur ke Seri Menanti Sadok tetapi gagal Kuching untuk mengusir keluar
dan akhirnya menyerah diri kepada - kata-kata semangat Rentap dalam James Brooke dari Sarawak
British penentangan ini adalah ‘Bawalah - tahun 1859 pasukan Sharif Masahor
semua meriam kamu dari Eropah, menyerang Kanowit
(iv)Kesan Penentangan kami tidak takut kepada kamu orang - peristiwa ini membimbangkan orang
- British berjaya menyatukan Naning Eropah’ Eropah di Sarawak
dengan Melaka - tahun 1863 James Brooke - tahun 1860 Sharif Masahor, Datu
- Dol Said diberi pencen dan rumah di mengetuai sendiri pasukan Patinggi Abdul Ghapur dan
Melaka menyerang Rentap di Bukit Sadok Temenggung Hashim dari Sadong
- British kerugian sebanyak 100 000 - pertempuran berlaku selama sebulan membuat pakatan sulit untuk
paun sterling dan Rentap tewas menyerang Kuching bagi
- walaupun orang Naning dgagal - James Brooke membakar kubu dan menggulingkan Brooke
dalam perang tetapi berjaya rumah pengikut Rentap - Charles Brooke dengan bantuan
menghidupkan semangat juang di - James Brooke menggunakan Belanda menahan Datu Patinggi
kalangan bangsa Melayu meriam ‘Bujang Sadok’ untuk Abdul Ghapur dan dipenjarakan di
menentang Rentap Betawi
7.3 Rentap Wira Sarawak: Agi Idup - Rentap pula menggunakan sejenis - pertempuran antara Sharif Masahor
Agi Ngelaban meriam besi ‘Bujang Timbang’ untuk dengan Charles Brooke berlaku di
menentang pasukan Brooke Sungai Sadong
(i) Latar belakang - Rentap berundur ke Entabai untuk - kapal dan perahu pasukan Sharif
- Rentap ialah pahlawan Iban yang menyusun strategi baru tetapi Masahor ditenggelamkan dan
menentang British di sarawak Rentap meninggal dunia seramai 64 orang pengikutnya
- dilahirkan tahun 1800 terbunuh
- nama asal Rentap ialah Libau yang (iii)Kesan Penentangan - Sharif Masahor berundur ke Mukah
bermaksud ‘penggoncang dunia’ - kebangkitan Rentap dan pengikutnya - tahun 1861 James Brooke memaksa
- Rentap juga digelar ‘Raja Darat’ untuk membuktikan bahawa mereka Sultan Brunei menyerahkan Mukah
- merupakan pemimpin orang Iban di bukannya lanun tetapi pejuang dan menahan Sharif Masahor
Sungai Skrang dan Sungai Saribas bangsa - Sharif Masahor dibuang negeri ke
- semangat juang Rentap diabadikan Singapura
(ii)Faktor Penentangan di Batu Peringatan Rentap
- Rentap menentang pemerintahan (iv)Kesan Penentangan
keluarga Brooke kerana 7.4 Sharif Masahor Wira Sarawak - walaupun perjuangan Sharif
menganggap orang Iban di Sungai (Teks m/s: 172-173 Masahor berjaya dipatahkan tetapi
Skrang sebagai lanun gerakan menentang Brooke tidak
- James Brooke mendirikan kubu di (i) Latar belakang pernah berakhir
Sungai Skrang untuk mengawasi - pembesar Sarikei di kawasan Sungai - pentadbiran Brooke kemudiannya
pergerakan orang Iban Rajang menghadapi kebangkitan daripada
- tindakan James Brooke - berasal dari Kampung Igan di muara pemimpin Banting pada tahun 1894
menghapuskan penempatan orang Sungai Rajang iaitu pemimpin orang Iban di hulu
Iban di Sungai Skrang mencetuskan - dilantik oleh Sultan Abdul Mu’mein Sungai Batang Lupar
kebangkitan Rentap dari Brunei - tahun 1931 pula bangkit
- berpengaruh di kalangan orang penentangan daripada Penghulu
(iii)Peristiwa Penentangan Melanau di Sungai Rajang dan orang Asun iaitu pemimpin orang Iban di
- 1853 Rentap menyerang kubu Iban di Sungai Skrang Sungai Kanowit
James Brooke di Nanga Skrang
- pasukan Rentap berjaya dan (ii)Faktor Penentangan 7.5 Dato’ Maharaja Lela Pejuang
seorang pegawai British iaitu Allan - James Brooke mengambil wilayah Kebanggaan Perak
Lee terbunuh Sungai Rajang daripada Sultan (Teks m/s: 174-176)
- kejayaan ini mengharumkan nama Brunei
Rentap di kalangan orang Iban - kewibawaan Sharif Masahor tergugat (i) Latar belakang
- 1854 James Brooke menawan kubu apabila Sarikei diletakkan di bawah - Dato’ Maharaja Lela ialah Orang
Rentap di Sungai Lang dan pentadbiran Brooke Besar Berlapan Perak dan penghulu
membakar perkampungan Rentap - pembinaan kubu di Kanowit dan di Pasir Salak
- pengikut Rentap berundur ke Bukit pelantikan Henry Steele sebagai - pada November 1874 Perak
Sadok dan membina kubu wakil British dianggap telah menerima Residen British iaitu
mengambil alih kuasa pentadbiran J.W.W.Birch hasil daripada
Sharif Masahor Perjanjian Pangkor
18
- pelantikan itu menimbulkan konflik - Pembunuhan Birch menyebabkan - kebangkitan Yamtuan Antah
antara Birch, sultan dan pembesar British menyerang Pasir Salak disokong oleh Dato’ Siamang Gagap,
Perak yang mencetuskan - Dato’ Maharaja Lela dan Dato’ Sagor Tengku Besar Tampin, penduduk
kebangkitan di Pasir Salak memimpin perjuangan Rembau, Jelebu dan Johol
mempertahankan Pasir Salak - Disember 1875 pasukan Yamtuan
(ii)Faktor Penentangan - pasukan British dikalahkan dan Antah berjaya menawan Paroi dan
Kapten Innes terkorban membina kubu di situ
a) Mengambil Hak Mengutip Cukai - pertempuran ini dikenali sebagai - British berjaya menawan semula
- 24 Julai 1875 Birch memaksa Sultan ‘Perang Perak’ dan berlaku hampir Paroi apabila dibantu oleh tentera
Abdullah menandatangani setengah tahun Negeri-Negeri Selat
pengisytiharan yang membolehkan - pada 7 November 1875 pertempuran - Yamtuan Antah berundur ke Bukit
British mengambil hak mengutip berlaku di Bandar Tua Putus dan seterusnya ke Johor
cukai - pejuang Perak akhirnya dikalahkan
- Sultan Abdullah diugut akan setelah British dibantu oleh tentera (iii)Kesan Penentangan
diturunkan takhta jika enggan dari India dan Hong Kong - Maharaja Abu Bakar dari Johor
menandatangani menasihati Yamtuan Antah berdamai
- Birch membakar rumah Raja Ngah (iv)Kesan Penentangan dengan British
Orang Besar Perak kerana - tahun 1877 Dato’ Maharaja Lela, - Mei 1876 Yamtuan Antah berunding
meneruskan kutipan cukai timah di Dato’ Sagor, Pandak Indut dan dengan Gabenor Negeri-Negeri Selat
Bidor Sepuntum dihukum gantung sampai iaitu William Jervois
mati di Matang, Perak - Yamtuan Antah diiktiraf sebagai
b) Mencabar Ketuanan Melayu - Sultan Abdullah dan Ngah Ibrahim Yamtuan Besar di Seri Menanti
- kemarahan sultan dan pembesar dibuang negeri ke Pulau Seychelles - tindakan berdamai ini tidak
Perak memuncak di Lautan Hindi dipersetujui oleh Dato’ Siamang
- pada 2 Oktober 1875 Sultan - Raja Ismail dibuang negeri ke Johor Gagap
Abdullah didesak menandatangani - British tegas menghapuskan - rundingan tersebut membuka
perisytiharan penyerahan kuasa kebangkitan di Perak menunjukkan peluang British meluaskan pengaruh
kepada British keangkuhannya sebagai kuasa ke seluruh Negeri Sembilan
- kuasa mentadbir negeri diserah penjajah
kepada Residen - Dato’ Maharaja Lela menjadi simbol 7.7 Dato’ Bahaman Pahlawan
- Residen berkuasa melantik hakim, kepahlawanan orang Melayu Pahang (Teks m/s: 179-181)
mengurus kutipan cukai dan melantik
penghulu 7.6 Yamtuan Antah Mempertahankan (i) Latar belakang
Kedaulatan Seri Menanti - nama sebenarnya Abdul Rahman bin
c) Memperkenalkan Cukai Baru (Teks m/s: 177-178) Imam Noh
- Birch bertindak sesuka hati - dianugerahi gelaran Orang Kaya
- Birch memperkenalkan cukai baru (i) Latar belakang Dato’ Setia Perkasa Pahlawan
seperti cukai padi, perahu atap, - nama sebenarnya Tunku Laksamana Semantan
senjata dan bayaran permit untuk Antah Ibni Almarhum Raja Radin - diberikan anugerah kerana
membalak - dilantik sebagai Yamtuan Seri kegagahan dan keberanian beliau
- Setiap isi rumah dikehendaki Menanti pada tahun 1875 dalam perang saudara di Pahang
membayar 2 dolar sebagai cukai - wilayah jajahan Seri Menanti terdiri dan Perang Klang di Selangor
kelamin daripada Terachi, Ulu Muar, Gunung - dilantik sebagai pembesar Temerloh
Pasir dan Jempol setelah kematian Orang Kaya Indera
d) Mencabuli Adat Resam Segara
- Birch dibenci oleh sultan dan (ii)Faktor Penentangan - Dato’ Bahaman tidak mengiktiraf
pembesar-pembesar Perak apabila - Yamtuan Antah tidak bersetuju pemerintahan British di Pahang
beliau mengharamkan amalan dengan tindakan Dato’ Kelana Syed
perhambaan yang menjadi adat Abdul Rahman di Sungai Ujong (ii)Faktor Penentangan
resam Melayu menandatangani perjanjian dengan
- Birch sengaja menimbulkan British a) Hilang Hak Mengutip Cukai
permusuhan apabila menyimpan - tindakan Dato’ Kelana mengeruhkan - Dato’ Bahaman menentang tindakan
hamba-hamba perempuan hubungan antara mereka berdua British melantik E.A.Wise sebagai
dirumahnya - Yamtuan Antah juga tidak Pegawai Majistret dan Pemungut
mengiktiraf Dato’ Kelana sebagai Hasil di daerah Temerloh
(iii)Peristiwa Penentangan pemerintah Sungai Ujong - Dato’ Bahaman dilarang mengutip
- Raja Abdullah, Raja Ismail dan Dato’ - hubungan antara Yamtuan Antah cukai di daerah kekuasaannya iaitu
Maharaja Lela telah bermesyuarat di dengan Dato’ Kelana bertambah di Temerloh
Durian Sebatang runcing apabila Dato’ Kelana
- mereka mengambil keputusan untuk mengisytiharkan Terachi sebagai b) Pembinaan Balai Polis
membunuh Birch wilayahnya - pegawai British iaitu E.A.Wise
- Dato’ Maharaja Lela dan pengikutnya - dibantah Yamtuan Antah kerana mendirikan balai polis di Lubuk Terua
Dato’ Sagor, Pandak Indut dan menganggap Terachi sebahagian tanpa berunding terlebih dahulu
Sepuntum menawarkan diri untuk jajahan Seri Menanti dengan Dato’ Bahaman
membunuhnya - Residen British di Sungai Ujong iaitu - konflik antara kedua-duanya menjadi
- mereka berazam menghalau British P.J.Murray menghantar tentera dan lebihserius
keluar dari bumi Perak juru ukur untuk membuat siasatan - Dato’ bahaman menganggap
- pada 2 November 1875 Birch dan - Yamtuan Antah menghantar 200 tindakan British sebagai menceroboh
rombongan tiba di Pasir Salak untuk orang pengikutnya menuntut supaya kawasan serta mengancam
menyebarkan surat pengisytiharan British menghentikan tugas kedudukannya
mengambil hak memungut cukai oleh mengukur kawasan antara Terachi c) Perlucutan Gelaran
British dengan Kuala Pilah - Hugh Clifford menganggap Dato’
- Dato’ Maharaja Lela dan pengikutnya - berlaku pertikaian antara kedua- Bahaman sebagai penderhaka
mengambil kesempatan itu untuk duanya yang mencetuskan kerana enggan mematuhi arahan
membunuh Birch pertempuran British
19
- British memaksa Sultan Ahmad 7.8 Mat Salleh Menyanggah SBUB - Mat Salleh diminta melaporkan
melucutkan gelaran Dato’ Setia (Teks m/s: 182-183) pergerakannya kepada SBUB
Perkasa Pahlawan Semantan - SBUB tidak menepati janji sebaliknya
- tindakan British memalukan Dato’ (i) Latar belakang tahun 1899 SBUB mengambil alih
Bahaman dan beliau bersumpah - nama sebenar Datu Mohammad pentadbiran di Tambunan
menghalau keluar British dari Salleh bin Datu Batu - Mat Salleh berasa tertipu dan
Pahang - dilahirkan di Inanam dan menjadi meneruskan penentangan dengan
pemerintah Sungau Sugut membina kubu di Kampung Teboh,
(iii) Peristiwa Penentangan - berketurunan Bajau dan Suluk Tambunan
- 16 Disember 1891 British - mewarisi sifat kepahlawanan dan - SBUB menyerang kubu Mat Salleh
menangkap 3 orang pengikut Dato’ keberanian berperang secara besar-besaran
Bahaman kerana mengutip hasil - kebangkitan Mat Salleh merupakan - Januari 1900 SBUB berjaya
hutan tanpa kebenaran kebangkitan paling besar dalam menewaskan Mat Salleh
- tindakan British itu menyebabkan sejarah penentangan di Sabah - Mat Salleh terkorban
Dato’ Bahaman dan pengikutnya
menyerang Balai Polis Lubuk Terua (ii)Faktor Penentangan (iv)Kesan Penentangan
- peristiwa ini mencetuskan perang - perjuangan diteruskan oleh pengikut
- 26 Disember 1891 Hugh Clifford a) Perjuangan Jihad Mat Salleh seperti Mat Sator dan
mengetuai pasukan 200 orang - kebangkitan berpunca daripada Kamunta
tentera untuk menawan semula semangat perjuangan jihad orang - Julai 1902 British berjaya
Lubuk Terua tetapi tewas dalam Sulu menentang Sepanyol di selatan menamatkan kebangkitan Mat Salleh
pertempuran di Kelubi Filipina di Sabah sepenuhnya
- Hugh Clifford berundur dan meminta
bantuan Singapura b) Peraturan Yang Membebankan 7.9 Antanom Pahlawan Anak Rimba
- Januari 1892 British memaksa Sultan - SBUB memperkenalkan peraturan Berjiwa Besar
Wan Ahmad menamatkan baru di Sabah seperti amalan buruh (Teks m/s: 184)
kebangkitan rakyat Pahang paksa, cukai beras dan lesen perahu
- pasukan tentera dinamakan yang membebankan rakyat (i) Latar belakang
“Gerakan Sultan” yang disertai oleh - nama sebenar Ontoros anak lelai
J.P.Rodger ditubuhkan c) Percubaan Berunding Gagal Antanom
- British membekalkan 200 pucuk - Ogos 1895 Mat Salleh dan pembesar - ketua kaum Murut di Rundum
senapang dan 10 000 butir peluru tempatan ke Sandakan untuk - dilahirkan tahun 1875
- Sultan Wan Ahmad dilantik menemui Gabenor Beaufort, - ketika berusia 30 tahun Antanom
mengetuai gerakan ini dan berjaya C.V.Creagh telah memimpin orang Murut
menawan 11 buah kubu Dato’ - tujuan untuk berunding tentang menentang SBUB yang menindas
Bahaman di Bentong masalah cukai dan tindakan kaumnya
- Mac 1892 British sekali lagi kekerasan pegawai SBUB terhadap
menyerang Lubuk Terua penduduk tempatan (ii)Faktor Penentangan
- pejuang Pahang berundur ke - Mat Salleh dan pembesar-pembesar
Kelantan dan Terengganu tidak dilayan dan setelah menunggu a) Melarang Membuka Tanah Baru
- di terengganu ulama’ Tok Ku Paloh selama 10 hari beliau meninggalkan - SBUB melarang mereka membuka
menyemarakkan semangat pejuang Sandakan tanah baru
Pahang berjihad menentang British - merasakan hak mereka diceroboh
- 14 Jun 1894 Dato’ Bahaman dan 100 d) Perkampungan Di Bakar - akibatnya mereka kekurangan beras
orang pengikutnya menawan Kuala - Gabenor Beaufort menganggap Mat
Tembeling dan Jeram Ampai Salleh mengancam kepentingan b) Mengenakan Cukai Yang
- British bertindak balas menghantar SBUB Membebankan
Kolonel Walker untuk - SBUB bertindak membakar dan - SBUB mengenakan pelbagai cukai
menawansemula Jeram Ampai memusnahkan kampung Mat Salleh yang membebankan seperti;
- Dato’ Bahaman, Tok Gajah dan Mat - SBUB menawarkan hadiah 500 dolar - cukai kepala satu dolar setiap orang
Kilau berundur ke Kelantan kepada sesiapa yang berjaya - cukai tanaman pindah sebanyak 50
- pengunduran ini menandakan menangkap Mat Salleh sen setiap ekar
berakhirnya perang menentang - cukai sebatang pokok kelapa untuk
British di Pahang (iii)Peristiwa Penentangan minuman tuak sebanyak 25 sen
- Julai 1897 Mat Salleh mendirikan - cukai tangkapan ikan besar
(iv)Kesan Penentangan kubu di Ranau dan membakar Pulau - cukai memelihara anjing sebanyak
- Dato’ Bahaman dan pengikutnya Gaya satu dolar seekor
memperlihatkan keberanian - November 1897 Mat Salleh
menentang British menyerang Ambong c) Menjadi Buruh Paksa
- kedudukan British di Pahang - William Cowie, Pengarah Urusan - orang Murut dijadikan buruh paksa
tergugat dengan semangat SBUB tidak berupaya mengalahkan - tujuan untuk membina jalan di
patriotisme oleh pahlawan Pahang Mat Salleh lalu menawarkan pedalaman dan memasang kawat
- kebangkitan ini berlangsung selama perdamaian dan pengampunan telegraf antara Tenom dengan
4 tahun iaitu dari 1891 – 1894 kepadanya Rundum
- British terpaksa menanggung hutang - April 1898 rundingan diadakan
yang banyak antara Mat Salleh dengan Cowie di d) Menzalimi Keluarga
- Sultan Wan Ahmad dipaksa oleh Menggatal - suami isteri kaum Murut dikehendaki
British membayar 7200 dolar - Antara syarat perjanjian adalah; tinggal berasingan di sebelah
setahun bagi menyelesaikan hutang - Mat Salleh dan pengikut diberi menyebelah tebing sungai
tersebut pengampunan - mereka dikenakan satu dolar setiap
- penduduk Inanam yang melarikan diri kali berkunjung
semasa kekacauan dibenarkan - jika mereka mempunyai dua orang
kembali semula anak, salah seorang akan diambil
- Mat Salleh dibenarkan mentadbir SBUB untuk dijadikan buruh paksa
daerah Tambunan
20
e) Menceroboh Kawasan Hutan (ii)Faktor Penentangan yang berjaya menangkap Tok
- SBUB menceroboh hutan untuk Janggut dan pemimpin kanannya
membina jalan a) Peraturan Tanah 23 Mei 1915
- Kaum Murut membantah kerana - Tok Janggut menentang peraturan - British membakar rumah Tok
mengikut kepercayaan mereka cukai tahun 1915 yang mewajibkan Janggut dan pengikutnya kerana
pencerobohan akan mengganggu petani membayar cukai tanah enggan menyerah diri
roh nenek morang mereka - Tok Janggut bertindak balas
b) Pengenalan Cukai Yang menyerang Pasir Puteh
(iii)Peristiwa Penentangan Membebankan
- Antanom menyatukan orang Murut - petani dikehendaki membayar cukai 24 Mei 1915
menentang SBUB dmi menebus seperti; - British menyerang Tok Janggut yang
maruah mereka - cukai pokok kelapa berbuah sebanyak berkubu di Kampung Dalam Pupuh,
- Februari 1915 Antanom menyerang 3 sen sepokok Saring
Pensiangan dan membakar - pokok pinang satu sen sepokok - Tok Janggut terkorban
bangunan kerajaan - sirih 5 sen sejunjung - mayat Tok Janggut diarak ke Pasir
- Mac 1915 Antanom memimpin kira- - kerbau dan lembu sebanyak 20 sen Puteh dan Kota Bharu kemudian
kira 600 orang Murut menyerang seekor digantung songsang di Padang Balai
Rundum dan berjaya memusnahkan - peraturan ini membenakan rakyat Besar, Kota Bharu selama 4 jam
pejabat pentadbiran SBUB - kemudian dikebumikan di Pasir
- kejayaan itu menaikkan semangat c) Perasaan anti-British Pekan
perjuangan orang Murut dan - sentimen anti-British meningkat
pengikut Antanom bertambah apabila Britain menyerang kerajaan (ii)Kesan Penentangan
menjadi 900 orang Turki Uthmaniyah semasa Perang - Tok Janggut dan rakan-rakan
- Antanom membina kubu pertahanan Dunia I tahun 1914 terkorban sebagai pahlawan yang
di Sungai Selangit yang - kerajaan Turki Uthmaniyah menyeru menentang kuasa penjajah Barat
mengandungi 7 buah rumah bawah umat Islam di seluruh dunia berjihad - semangat juang mereka kebanggaan
tanah menentang penjajah Barat kita walaupun tewas di tangan British
- April 1915 SBUB menghantar 400 - Tok Janggut menyahut seruan
orang tentera menyerang kubu menentang British di Pasir Puteh 7.11 Haji Abdul Rahman Limbong
Antanom Pejuang Tani
- pertempuran berlaku selama 6 d) Pembayaran Cukai Yang (Teks m/s: 290-192)
minggu Menyusahkan
- Antanom dan 400 orang Murut - penduduk tempatan menghadapi (i) Latar belakang
terkorban dalam mempertahankan masalah membayar cukai kerana - nama sebenar Haji Abdul Rahman
Rundum pejabat bayaran cukai terletak jauh di bin Haji Abdul Hamid
- penentangan ini dikenali sebagai bandar - dikenali sebagai Haji Abdul Rahman
‘Kebangkitan Rundum’ - Tok Janggut telah beberapa kali Limbong kerana beliau sering ke
pergi untuk membayar cukai tetapi Limbong, Kemaman untuk mengajar
(iv)Kesan Penentangan gagal agama
- SBUB mengenakan tindakan tegas - mereka yang gagal membayar cukai - beliau berjuang untuk membela
terhadap pengikut Antanom akan ditangkap dan didenda nasib petani yang ditindas
- 8 orang kanan Antanom dibuang - penduduk tempatan marah kepada - perjuangannya dikenalsebagai
daerah ke Kudat British kerana sikap biadab pegawai ‘Kebangkitan Tani’ di Terengganu
- pengikut-pengikut yang lain menjadi British
buruh paksa memasang kawat (ii)Faktor Penentangan
telegraf dari Kimanis hingga ke (iii)Peristiwa Penentangan
Keningau a) Pas Kebenaran Yang Membebankan
- SBUB mengarahkan orang Murut 28 April 1915 - 1921 diperkenalkan Peraturan Tanah
bersumpah taat setia bagi - Pegawai Daerah Pasir Puteh Baru
mengelakkan kebangkitan menghantar Sarjan Che Wan untuk - petani yang ingin membuka tanah
seterusnya menangkap Tok Janggut kerana dan bercucuk tanam perlu
- orang Murut berpindah ke gagal membayar cukai mendapatkan kebenaran dengan
pedalaman Kalimantan sebagai - perbalahan berlaku menyebabkan bayaran 50 sen
tanda protes terhadap SBUB Sarjan Che Wan mati ditikam oleh - peraturan yang sama jika menebang
Tok Janggut pokok dan mengutip hasil hutan
7.10 Tok Janggut Pejuang Jihad seperti daun nipah, buah salak,
(Teks m/s: 187-189) 29 April 1915 sagu, rotan dan daun palas
- Tok Janggut, Engku Besar Jeram, - membebankan hidup petani yang
(i) Latar belakang Penghulu Adam dan Che Sahak sedia ada miskin
- nama sebenar Haji Mat Hassan bin Merbol mengetuai angkatan
Munas melancarkan serangan ke atas Pasir b) Penguatkuasaan Undang-Undang
- dikenali sebagai Tok Janggut kerana Puteh Binatang Buas
beliau menyimpan janggut hingga ke - mereka menduduki Pasir Puteh - 1923 diperkenalkan Undang-Undang
paras dada selama 3 hari dan mengisytiharkan Kawalan Binatang Buas yang
- dilahirkan tahun 1853 di Kampung Pasir Puteh bebas daripada melarang penduduk memburu
Jeram, Pasir Puteh, Kelantan ancaman British binatang liar
- mendapat pendidikan pondok di - Ungku Besar Jeram iaitu Tuan - sesiapa yang ingkar dikenakan
Kelantan dan Makkah Ahmad dilantik sebagai Raja Pasir denda sebanyak 500 dolar dan
- mahir dalam ilmu persilatan Puteh senapang mereka akan dirampas
- menetap di Kampung Nering, - Tok Janggut sebagai Perdana
Kelantan Menteri c) Peraturan Tanah Baru
- bekerja sebagai petani dan peniaga - 1924 peraturan tanah mewajibkan
9 Mei 1915 penduduk mendaftar tanah mereka
- British menawarkan hadiah dengan bayaran sebanyak 2.50 sen
sebanyak 500 dolar kepada sesiapa seorang
21
d) Pengaruh Pemimpin Agama - Haji Abdul Rahman Limbong dijatuhi kepada ajaran Islam sebenar
- pemimpin agama berperanan hukuman buang negeri ke Makkah berdasarkan al-Quran dan Hadis
penting dalam kebangkitan anti- atas tuduhan menghasut dan juga menyeru umat Islam supaya
British di Terengganu mencetuskan kebangkitan di bersatu menentang penjajahan Barat
- Haji Abdul Rahman Limbong Terengganu di negara Islam
menegaskan ‘tanah adalah hak Allah - gerakan ini dipelopori Sayid
dan rakyat bebas mengerjakannya Jamaluddin al-Afghani dan Sheikh
tanpa perlu membayar cukai kepada Muhammad Abduh
kerajaan’ ----------------------------------------------------- - pengaruh gerakan ini disebarkan ke
- Haji Musa Abdul Ghani menyifatkan Tanah Melayu oleh pelajar yang
peraturan British bertentangan BAB 8 – KEBANGKITAN menuntut di Mesir setelah kembali ke
dengan syariah Islam SEMANGAT KEBANGSAAN tanah air
UNTUK MENGANGKAT
(iii)Peristiwa Penetangan MARTABAT BANGSA c) Perang Rusia-Jepun
- semangat kebangsaan dibangkitkan - tahun 1905 Jepun berjaya
Kebangkitan 1922 golongan intelektual melalui akhbar, mengalahkan Rusia
- petani di Kuala Telemong majalah dan penulisan kreatif - pertama kali dalam sejarah moden
menentang peraturan baru dengan - perjuangan semakin berkesan sebuah negara Asia berjaya
membersihkan tanah tanpa melalui penubuhan pertubuhan untuk mengalahkan kuasa Eropah
mengambil pas kebenaran perjuangkan hak dan kepentingan - kejayaan ini menyemarakkan
- British menangkap 43 orang petani bangsa semangat negara-negara Asia lain
dan mendakwa mereka di untuk menentang penjajahan Barat
mahkamah 8.1 Maksud Semangat Kebangsaan
- Haji Abdul Rahman Limbong (Teks m/s: 199) d) Gerakan Kesedaran Kebangsaan
bertindak sebagai peguam - semangat kebangsaan atau China
- British gagal mematahkan hujahnya nasionalisme bermaksud perasaan - tahun 1911 berlaku Revolusi China
bahawa tanah adalah hak Allah dan cinta dan taat setia yang mendalam yang dipimpin oleh Dr. Sun Yat Sen
bukan hak negeri terhadap bangsa dan tanah air - berjaya menumbangkan kerajaan
- mahkamah menerima hujah tersebut - semangat berjuang menebus Manchu dan menubuhkan sebuah
dan membebaskan mereka maruah bangsa negara republik China
- semangat inilah mendorong kita - keadaan ini membangkitkan
Kebangkitan 1925 berjuang membebaskan negara kesedaran rakyat Tanah Melayu
- seramai 300 - 500 orang petani daripada British untuk membentuk untuk menentang British
berkumpul di Kuala Telemong untuk negara merdeka dan berdaulat
bercucuk tanam e) Gerakan Kesedaran Kebangsaan
- mereka membersihkan 200 ekar 8.2 Perkembangan Negara Luar Filipina
tanah milik Tengku Nik Maimunah Memberi Inspirasi Perjuangan - Jose Rizal memimpin perjuangan
dan 400 ekar tanah kerajaan (Teks m/s: 199-202) rakyat Filipina menentang
- tindakan dilakukan kerana British - awal kurun ke-20 berlaku gerakan penjajahan Sepanyol
akan memberi konsesi tanah kesedaran kebangsaan di Turki, - Menubuhkan Liga Filipina untuk
tersebut kepada saudagar Cina Mesir, Jepun, China, Filipina, India memajukan orang Filipina dan
- British mendesak Sultan Sulaiman dan Indonesia menuntut Sepanyol memberi layanan
supaya bertindak terhadap Haji - perkembangan ini memberi inspirasi adil kepada rakyat
Abdul Rahman Limbong kepada penduduk Tanah Melayu
- Haji Abdul Rahman Limbong untuk menentang penjajahan British f) Gerakan Kesedaran Kebangsaan
menjelaskan kepada sultan bahawa India
pentadbiran British di daerah Kuala a) Gerakan Kebangkitan Islam di Timur - gerakan dipimpin oleh Mahatma
Berang menindas rakyat Tengah Gandhi
- berlaku akhir kurun ke-19 - tujuan untuk membebaskan India
Kebangkitan 1928 - kebangkitan dosebabkan kuasa- daripada penjajahan British
- British mengancam untuk mengambil kuasa Barat memecahbelahkan dan
tindakan undang-undang ke atas menguasai empayar Islam Turki g) Gerakan Kesedaran Kebangsaan
petani-petani yang enggan Uthmaniyah Indonesia
membayar cukai - pengaruh Barat di Turki - Soekarno menubuhkan Parti
- ini menyebabkan seramai 1000 mencetuskan Gerakan Pan-Islam Nasional Indonesia untuk
orang petani berhimpun di Marang, iaitu gerakan untuk menyatukan membebaskan Indonesia daripada
Kuala Telemong dan Kuala Berang seluruh umat Islam dan menentang penjajahan Belanda
- mereka mengisytiharkan perang penjajahan Barat
terhadap British - gerakan ini mempengaruhi dan 8.3 Gerakan Islah Mencetuskan
- mereka menduduki balai polis dan menyatukan umat Islam di negara- Kesedaran Kebangsaan
bangunan kerajaan di Kuala Berang negara Timur Tengah, India dan Asia (Teks m/s: 203-204)
serta mengibarkan bendera merah Tenggara termasuk Tanah Melayu
- British meminta bantuan Negeri- untuk menentang kuasa asing (i) Latar belakang Gerakan Islah di
Negeri Melayu Bersekutu Tanah Melayu
- pertempuran berlaku di Padang b) Gerakan Pemulihan Islam Mesir - awal kurun ke-20 semangat
Kacong - gerakan ini turut mempengaruhi kebangsaan dibangkitkan oleh
kebangkitan semangat kebangsaan golongan pelajar berpendidikan di
(iv)Kesan Penentangan di Tanah Melayu Universiti al-Azhar, Mesir
- seramai 12 orang petani terkorban - tahun 1882 Mesir dijajah oleh British - tahun 1925 terdapat 80 orang pelajar
dan semua pemimpin petani dan telah mencetuskan Gerakan dari Tanah Melayu di universiti ini
termasuk Haji Abdul Rahman Islah - mereka terpengaruh dengan idea
Limbong ditangkap - Gerakan Islah atau Gerakan pemulihan Islam oleh Sayid
- tahun 1928 mereka dibicarakan di Pemulihan Islam ialah gerakan Jamaluddin al-Afghani dan Sheikh
Kuala Terengganu menyeru orang Islam berpegang Muhammad Abduh
22
- sekembali ke Tanah Melayu mereka (ii) Golongan Intelektual Pendidikan
memulakan Gerakan Islah di Tanah a) Syeikh Muhammad Tahir Jalaluddin Inggeris
Melayu dan dikenali sebagai ‘Kaum - lahir di Sumatera tahun 1869 - berjuang menuntut hak orang Melayu
Muda’ - berpendidikan di Makkah dan di dalam bidang ekonomi, pendidikan
- tokoh penting seperti Sheikh Universiti al-Azhar, Mesir dan pentadbiran
Muhammad Thani bin Jalaluddin, - menerbitkan majalah Al-Imam - menubuhkan persatuan dan bidang
Haji Abbas bin Muhammad Taha dan - pernah dilantik sebagai Mufti Negeri penulisan untuk memperjuangkan
Syed Sheikh Ahmad al-Hadi Perak kepentingan orang Melayu
b) Haji Abbas Muhammad Taha - antara tokoh-tokohnya ialah Raja
(ii) Penyebaran Idea Gerakan Islah - lahir di Singapura tahun 1885 Chulan, Mohammad Eunos Abdullah,
- idea pembaharuan ‘Kaum Muda’ - berpendidikan di Makkah Dato’ Onn Jaafar dan Ishak Haji
disebarkan melalui majalah ‘Al-Imam’ - pernah dilantik sebagai kadi di Muhammad
(pemimpin) yang diterbitkan di kawasan Tanjung Pagar, Singapura
Singapura tahun 1906 - menerbitkan akhbar Neracha a) Raja Chulan
- tujuan diterbitkan adalah untuk; - mendapat pendidikan di Kolej
“… mengingatkan mereka yang lalai c) Syed Sheikh al-Hadi Melayu Kuala Kangsar
dan menjagakan mereka yang tidur - lahir di Melaka tahun 1862 - tahun 1924 dilantik menjadi Ahli
dan menunjukkan mereka yang - mendapat pendidikan agama di Majlis Perundangan Persekutuan
sesat dan menyampaikan suara Terengganu dan di Pulau Penyengat, - menggesa British meningkatkan taraf
yang menyeru dengan kebaikan …” Riau ekonomi orang Melayu dan
- majalah ini memberi kesan besar - sering berkunjung ke Makkah dan menambah peluang orang Melayu
dalam perkembangan pemikiran Mesir dalam perkhidmatan kerajaan
orang Melayu - mendalami idea perjuangan Syeikh
- orang Melayu mula sedar Muhammad Abduh b) Mohammad Eunos Abdullah
kepentingan pendidikan dan ekonomi - menerbitkan akhbar Al-Ikhwan dan - berpendidikan Inggeris di Raffles
mereka Saudara Institution, Singapura
- antara seruan Al-Imam ialah; - merupakan orang Melayu pertama
- menyeru orang Melayu berpegang 8.4 Intelektual Mematangkan dilantik sebagai Ahli Majlis
kepada al-Quran dan Hadis Perjuangan Perundangan Negeri-Negeri Selat
- tekankan pentingnya ilmu (Teks m/s: 205-206 - pernah bertugas sebagai Ketua
pengetahuan untuk mencapai - Gerakan Islah menimbulkan Pengarang akhbar Utusan Melayu
kejayaan kesedaran di kalangan intelektual dan Lembaga Melayu
- menitikberatkan pengetahuan sejarah Melayu - tahun 1926 menubuhkan Kesatuan
kerana banyak iktibar yang boleh - tahun 1930-an golongan intelektual Melayu Singapura
dipelajari ini menyemarakkan kesedaran
- menasihati ibu bapa supaya kebangsaan c) Dato’ Onn Jaafar
memberikan pendidikan sempurna - berpendidikan Inggeris di England
kepada anak-anak (i) Golongan Intelektual Pendidikan dan Kolej Melayu Kuala Kangsar
- menggesa kaum wanita diberi Melayu - pernah menjadi pengarang akhbar
peluang mendapatkan pendidikan - golongan ini lepasan Maktab Warta Malaya, Lembaga Malaya dan
- mengetepikan adat resam dan Perguruan Sultan Idris (MPSI), Warta Ahad
kepercayaan karut yang boleh Tanjung Malim, Perak - tahun 1936 dilantik sebagai Ahli
menghalang kemajuan - terdiri daripada guru-guru Melayu Tidak Rasmi dalam Majlis Mesyuarat
- tahun 1908 majalah Al-Imam yang berperanan sebagai pemimpin Negeri Johor
dihentikan penerbitannya dan masyarakat
diteruskan oleh akhbar lain seperti - MPSI disifatkan sebagai ‘The Cradle 8.5 Perjuangan Naionalisme Melalui
Neracha, Al-Ikhwan, Pengasuh dan of Malay Nationalism’ Mata Pena
Saudara - Berganding bahu dengan golongan (Teks m/s: 207-212)
- Kaum Muda menubuhkan beberapa cerdik pandai agama untuk - akhbar dan majalah merupakan
buah madrasah untuk menyebarkan memajukan orang Melayu dalam media yang rapat dengan rakyat
idea dengan lebih berkesan seperti bidang ekonomi dan pendidikan - sesuai dijadikan saluran untuk
Madrasah al-Masyhur al-Islamiah di - Usaha ini menimbulkan kesedaran melahirkan kesedaran kebangsaan
Pulau Pinang, Madrasah al-Diniah untuk membebaskan Tanah Melayu - melalui media idea tentang
Kampung Lalang di Padang Rengas daripada penjajahan British perjuangan kebangsaan dapat
dan Madrasah Il-Ihya Assyariff, - Antara tokoh nasionalis ialah Harun disalurkan untuk bacaan semua
Gunung Semanggol di Perak Aminurrashid, Ibrahim Haji Yaacob lapisan masyarakat
dan Abdul Hadi Hassan
(iii) Tentangan Gerakan Islah (i) Peranan Akhbar dan Majalah
- idea pembaharuan Kaum Muda a) Harun Aminurrashid Melayu
ditentang oleh ‘Kaum Tua’ melalui - tokoh pejuang kebangsaan lepasan - tahun 1930-an akhbar Melayu mula
akhbar ‘Suara Benar’ dan ‘Lidah MPSI menyuarakan isu sosial, kedudukan
Benar’ - merupakan guru yang bersemangat ekonomi dan politik orang Melayu
- Kaum Tua terdiri daripada golongan kebangsaan - akhbar berjaya menyemai semangat
ulama’ dan pegawai agama yang - penulis yang aktif mempelopori kebangsaan di kalangan masyarakat
tidak menerima idea Islah Kaum penulisan puisi bertemakan Melayu
Muda semangat kebangsaan - melalui serua-seruan akhbar orang
- mereka berpegang kuat kepada adat Melayu menubuhkan persatuan
dan agama Islam untuk merintis pergerakan lebih
- pertelingkahan antara mereka b) Abdul Hadi Hassan tersusun
hanyalah perkara kecil yang tidak - seorang pensyarah MPSI - antara peranan akhbar dalam
melibatkan perkara pokok dalam - sentiasa menanamkan semangat membangkitkan semangat
agama Islam cinta akan bangsa dan negara kebangsaan ialah;
kepada para pelajarnya - mengkritik dasar British yang tidak
(iv) Tokoh Pelopor Gerakan Islah di menguntungkan orang Melayu
Tanah Melayu
23
- menyeru orang Melayu bersatu dan - melaporkan tentang kegiatan sosial - Muhammad Yusuf Harun menulis
menghapuskan semangat dan ekonomi orang Cina di Tanah puisi Dunia Yang Fana dan Di
kenegerian Melayu Lautan Seberang
- menuntut kedudukan yang lebih baik - juga menyiarkan peristiwa yang - puisi lainnya seperti Bangkitlah oleh
dalam bidang pentadbiran, ekonomi berlaku di negara China Omar Mustaffa, Seruan Kebangsaan
dan pendidikan - terdapat juga akhbar berbahasa oleh Melati Pahang, Sedarlah oleh
- antara akhbar yang berpengaruh Melayu yang diterbitkan oleh Mahmud Ahmadi dan Di Tengah
sebelum Perang Dunia II ialah Warta masyarakat Cina Peranakan (Baba Segara oleh Muhammad Yasin
Malaya (1930-1941) di Singapura, dan Nyonya) Maamor
Majlis (1931-1941) di Kuala Lumpur - antaranya akhbar Surat Khabar
dan Utusan Melayu (1939-1941) Peranakan, Bintang Timor, Khabar
diterbitkan di Singapura Uchapan Baru dan Bintang Pra (ii)Penulisan Novel dan Cerpen
- akhbar-akhbar lain ialah; Pranakan - melaluinya kesedaran kebangsaan
- Lembaga Melayu (1914-1931) di - tahun 1884 akhbar Bintang Timor dapat disampaikan kepada
Singapura diterbitkan dan merupakan satu- masyarakat lebih berkesan
- Pengasuh (1918-1941) di Kota Bharu, satunya akhbar berbahasa Melayu - karya-karya sastera ini bertemakan
Kelantan yang berani melaporkan berita semangat perjuangan, nasib bangsa
- Majalah Guru (1924-1941) di Kuala pemberontakan Dato’ Bahaman di dan semangat cintakan tanah air
Lumpur dan Pulau Pinang Pahang - tema ini menimbulkan kesedaran di
- Al-Ikhwan (1926-1931) di Pulau - tahun 1930 diterbitkan akhbar kalangan orang Melayu
Pinang Bintang Pranakan yang - antara penulis cerpen yang terkenal
- Saudara (1928-1941) di Pulau Pinang membicarakan hal ehwal masyarakat ialah Abdul Rahim Kajai, Ishak Haji
- Fajar Sarawak (1930) di Sarawak Cina peranakan yang menunjukkan Muhammad (Pak Sako) dan
taat setia kepada British sebagai Shamsuddin Salleh
a) Akhbar Warta Malaya pemerintah Tanah Melayu - cerpen yang terkenal seperti Cerita
- diterbitkan di Singapura Awang Putat oleh Abdul Rahim
- pengarang pertamanya ialah Dato’ b) Akhbar Orang India Kajai, Rumah Besar Tiang Sebatang
Onn Jaafar - diterbitkan akhbar Ulaga Nesan, oleh Ishak Haji Muhammad, Di Sini
- menyiarkan tentang keadaan Tamil Nesan dan Tamil Murasa Kita Bukannya Orang Dagang dan
sosioekonomi orang Melayu - pada 24 September 1924 akhbar Siasat Yang Tiada Diminta oleh
- mendesak orang Melayu diberikan Tamil Nesan diterbitkan di Kuala Shamsuddin Salleh
lebih banyak jawatan penting dalam Lumpur - manakala novel pula seperti Hikayat
perkhidmatan kerajaan - melaporkan berita tentang kegiatan Faridah Hanum oleh Syed Sheikh al-
sosial dan ekonomi orang India di Hadi, Iakah Salmah? Oleh Ahmad
b) Akhbar Majlis Tanah Melayu Rashid Talu, Melor Kuala Lumpur
- diterbitkan di Kuala Lumpur - juga peristiwa yang berlaku di negara oleh Harun Aminnurrashid, Putera
- pengarang pertamanya Abdul Rahim India Gunung Tahan dan Anak Mat Lela
Kajai - terdapat juga akhbar berbahasa Gila oleh Ishak Haji Muhammad,
- mendedahkan kelemahan dasar Melayu diterbitkan oleh masyarakat Mari Kita Berjuang oleh Abdullah
British yang mengancam kedudukan Jawi Peranakan Sidek dan Melati Kota Bahru oleh
orang Melayu - antaranya Jawi Peranakan, Sekola Abdul Kadir Adabi
- dianggap akhbar yang berani Melayu, Taman Pengetahuan dan
Tanjung Penagri 8.6 Kesepakatan Menjamin Keutuhan
c) Akhbar Utusan Melayu - tahun 1888 akhbar Sekola Melayu Perjuangan
- diterbitkan di Singapura diterbitkan dan dijadikan bahan (Teks m/s: 213-219)
- pengarang pertamanya Abdul Rahim rujukan di sekolah Melayu
Kajai - pertubuhan berperanan penting
- menggesa orang Melayu Kesedaran Kebangsaan Melalui dalam gerakan kesedaran
meningkatkan taraf ekonomi dan Penulisan Kreatif kebangsaan
menubuhkan persatuan bagi - semangat kebangsaan dibangkitkan - pertubuhan di peringkat awal bersifat
memperjuangkan nasib bangsa dan melalui karya kreatif seperti puisi, kenegerian serta memperjuangkan
tanah air novel dan cerpen kepentingan ekonomi dan sosial
- karya kreatif menjadi saluran untuk - menjadi pendorong kepada
Tokoh Akhbar Melayu menyuarakan perjuangan orang kemunculan penubuhan bersifat
Melayu oleh golongan guru, penulis pertubuhan
a) Abdul Rahim Kajai dan wartawan
- seorang nasionalis yang berjuang (i) Kemunculan Pertubuhan Melayu
melalui bidang kewartawanan (i) Penulisan Puisi - golongan wartawan dan akhbar
- digelar Bapa Kewartawanan Melayu - sebelum Perang Dunia II banyak menimbulkan kesedaran politik orang
- menjadi Ketua Pengarang akhbar puisi bertemakan semangat Melayu dan mendorong menubuhkan
yang berpengaruh pada zamannya kebangsaan dan disiar dalam akhbar pertubuhan untuk perjuangkan hak
seperti Warta Malaya, Majlis dan dan majalah dan kepentingan mereka
Utusan Melayu - tujuan untuk menyuburkan perasaan - antaranya;
cinta akan bangsa dan negara,
(ii)Kegiatan Persuratan di Kalangan menyeru rakyat merebut peluang a) Kesatuan Melayu Singapura (KMS)
Orang Cina dan India ekonomi dan mempertahan maruah - menjadi peransang kepada
bangsa pemimpin di negeri-negeri Melayu
a) Akhbar Orang Cina - antaranya: - diasaskan tahun 1926 oleh
- orang Cina terbitkan akhbar sebelum - puisi oleh Harun Aminurrashid seperti Mohammad Eunos Abdullah
Perang Dunia II Tenaga Kaumku, Mempertahankan - dianggotai golongan bangsawan,
- antaranya akhbar Lat Pau, Nanyang Hak Kita dan Perwira Melayu kakitangan kerajaan, wartawan dan
Siang Pau, Sin Chew Jit Poh dan - Abdul Samad Ahmad menulis puisi peniaga
Modern Daily News Serunai Pujangga, Kapal Tiada - tujuan penubuhan adalah untuk;
- tahun 1881 akhbar Lat Pau Nakhoda dan Hari Kejatuhan Kita - menggalakkan ahli berperanan lebih
diterbitkan besar dalam politik dan pentadbiran
24
- perjuangkan kemajuan orang Melayu ahli-ahlinya menulis dan - menumpukan perhatian kepada
dalam bidang pendidikan mengemukakan pendapat negara China
- menjadi wakil Melayu berurusan - cogan kata mereka ialah ‘Hidup - terdapat juga orang Cina yang
dengan British bagi hal berkaitan Bahasa Hidup Bangsa’ memberi perhatian kepada politik
dengan hak dan kepentingan orang - menggalakkan ahli-ahlinya dari tempatan terutama oleh orang-orang
Melayu Tanah Melayu, Singapura, Sarawak Cina yang lahir di Negeri-Negeri
- akhir tahun 1930-an banyak dan Sabah bertukar pendapat Selat atau Cina Peranakan yang
persatuan bersifat kenegerian - tujuan untuk meningkatkan menjadi warganegara British
ditubuhkan seperti Persatuan Melayu semangat dan kesedaran - tahun 1900 Persatuan Orang Cina
Perak (1937), Persatuan Melayu kebangsaan di kalangan mereka Peranakan British telah ditubuhkan
Pahang (1938), Persatuan Melayu - pada November 1934 mengadakan oleh orang Cina Peranakan yang
Selangor (1938), Persatuan Melayu persidangan di peringkat berpendidikan Inggeris
Negeri Sembilan (1938), Persatuan kebangsaan yang pertama di - antara tokoh-tokohnya ialah Tan Jiak
Melayu Pulau Pinang (1937) dan Taiping, Perak Kim, Lim Boon Keng, Song Ong
Persatuan Melayu Kelantan (1939) - berjaya menghimpunkan ahli dari Siang dan Seah Liang Seah
- lain-lain persatuan seperti Persatuan seluruh Tanah Melayu - presiden pertama persatuan ini ialah
Melayu Melaka (1937), Persatuan - semangat kenegerian dapat Tan Jiak Kim
Melayu Serawak (1939) dan dipecahkan dan konsep kebangsaan - antara pengasas utama persatuan ini
Persatuan Melayu Johor (1939) Melayu mula terbentuk ialah Lim Boon Keng
- tujuan penubuhan untuk - persidangan seterusnya diadakan di - tujuan penubuhannya untuk
meningkatkan ekonomi dan sosial Pulau Pinang, Singapura, Ipoh dan melindungi kepentingan orang Cina
orang Melayu Seremban Peranakan di Negeri-Negeri Selat
- dianggotai cerdik pandai Melayu - selain itu menggalakkan orang Cina
yang berpendidikan Inggeris dan e) Kesatuan Melayu Muda (KMM) Peranakan memperoleh pendidikan
berkhidmat dengan British - ditubuhkan tahun 1938 di Kuala tinggi dan teknikal
- perjuangan bersifat sederhana Lumpur - mereka juga menunjukkan taat setia
- menunjukkan taat setia yang kuat - merupakan pertubuhan Melayu kepada British
kepada Raja-Raja Melayu dan bersifat politik yang pertama di - antara tokoh golongan ini ialah Tan
bekerjasama dengan British Tanah Melayu Cheng Lock
- mendesak British memberi lebih - dipimpin oleh Ibrahim Haji Yaakob
banyak peluang kepada orang - pemimpin yang lain seperti Mustapha (i) Tan Cheng Lock
Melayu dalam pentadbiran kerajaan Hussain dan Ahmad Boestamam - lahir di Melaka
- tujuan untuk menanamkan semangat - berpendidikan Inggeris di Sekolah
b) Persatuan Melayu Selangor perpaduan dan kesedaran di Tinggi Melaka dan Raffles Institution
- dipimpin oleh Tengku Ismail bin kalangan orang Melayu dan di Singapura
Tengku Muhammad Yassin mempertahankan hak - tahun 1923-1934 telah dilantik
- memperjuangkan; - berjuang membebaskan Tanah sebagai Ahli Tidak Rasmi Majlis
- mendesak lebih ramai pegawai Melayu daripada penjajahan British Perundangan Negeri-Negeri Selat
Melayu dalam kerajaan persekutuan - bercita-cita menyatukan Tanah
dan kerajaan negeri Melayu dengan Indonesia untuk b) Pertubuhan Orang India
- keanggotaan askar Melayu mewujudkan Melayu Raya - terpengaruh dengan gerakan
- menubuhkan angkatan laut dan udara - kebanyakan anggotanya terdiri kebangsaan di negara asal sebelum
Tanah Melayu daripada guru lepasan Maktab Perang Dunia II
Perguruan Sultan Idris (MPSI) - tubuhkan persatuan dengan tujuan
c) Kongres Melayu Se-Tanah Melayu - perjuangan KMM bercorak radikal melindungi kepentingan orang India
- tahun 1939 kongres yang pertama kerana mengamalkan dasar tidak di Tanah Melayu
diadakan di Kuala Lumpur bekerjasama dan menyuarakan - awal kurun ke-20 golongan cerdik
- dianjurkan bersama oleh Kesatuan pertentangan secara terbuka pandai India yang berpendidikan
Melayu Singapura dan Persatuan terhadap British Inggeris menubuhkan persatuan
Melayu Selangor - mengadakan pakatan sulit dengan India di bandar-bandar utama seperti
- tujuan untuk mewujudkan perpaduan Jepun untuk menentang British Taiping, Kuala Lumpur, Melaka,
kebangsaan di kalangan orang - akhbar Warta Malaya digunakan Klang, Seremban dan Pulau Pinang
Melayu untuk membangkitkan perasaan anti - menjadi perintis kepada
- berjaya menghimpunkan wakil British dan memperjuangkan cita-cita pembentukan pertubuhan yang
daripada semua persatuan Melayu KMM menyatukan orang India di Tanah
untuk berbincang memajukan - tahun 1941 Ibrahim Haji Yaacob dan Melayu
bangsa Melayu 150 anggota KMM ditangkap oleh - tahun 1039 Persatuan India Pusat
- tahun 1940 kongres kedua diadakan British dan dipenjarakan di Tanah Melayu ditubuhkan
di Singapura Singapura - dipimpin oleh A.M.Soosay
- berjaya menarik lebih banyak - mereka dibebaskan semasa - merupakan gabungan 12 buah
penyertaan persatuan Melayu pendudukan Jepun persatuan India dan 4 dewan
termasuk dari Sarawak dan Brunei - tahun 1942 KMM diharamkan oleh perniagaan India
- menyarankan semua persatuan Jepun - tujuan untuk memperjuangkan hak
Melayu memajukan orang Melayu di dan kepentingan orang India di
negeri masing-masing (ii)Pertubuhan Orang Cina dan India Tanah Melayu
- kongres ketiga tidak dapat diadakan - sebelum Perang Dunia II orang Cina
kerana Jepun telah menyerang dan India di Tanah Melayu lebih
Tanah Melayu pada tahun 1941 menumpukan perhatian kepada ------------------ TAMAT -----------------------
keadaan yang berlaku di negara asal
d) Persaudaraan Sahabat Pena a) Pertubuhan Orang Cina Disediakan Oleh:
- nama penuhnya ialah Persaudaraan - awal kurun ke-20 terdapat beberapa
Sahabat Pena Malaya (PASPAM) pertubuhan orang Cina di Tanah CikguAdies
- ditubuhkan tahun 1934 Melayu seperti Hsing Chong Hui dan Guru Cemerlang Sejarah 2009,
- dikendalikan oleh akhbar Saudara Chung Ho Tang Kuala Lumpur.
yang menyediakan ruangan untuk
25
26

Nota Lengkap Sejarah Tingkatan 2 (Bab 1 - 8)

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Nota Lengkap Sejarah Tingkatan 2 (Bab 1 - 8)

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

SEJARAH TINGKATAN DUA • keadaan ini mengancam kedaulatan memberi bantuan tentera apabila

Anda mungkin juga menyukai