MANUAL

PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

DIPUSAT SERENTI

CAWANGAN AIDS/STI
BAHAGIAN KAWALAN PENYAKIT
KEMENTERIAN KESIHATAN MALAYSIA

BAHAGIAN PEMULIHAN DAN RAWATAN

AGENSI DADAH KEBANGSAAN

i
 PENASIHAT

Dato’ Dr Faisal Ibrahim

En. Lasimon Matokrem

SIDANG PENGARANG

Dr Rohani Ali
Dr Teo Gim Sian
Dr Khalijah Mohd Yusof
Dr Zahariah Yakob
DSP Sharifah Aini Syed Bab
En Mohd Fudzi Hj Ibrahim
Suriani Mustapha
Che Mah Mat Nor

OLAHAN DAN SEMAK SEMULA OLEH

Dr Abdul Rasid Kasri

Dr Shaari Ngadiman
Dr Rohani Ali
Dr Anita Suleiman
Dr Mahanim Md Yusuf
Dr Khalijah Mohd Yusof
Dr Balkis Ab Karim

Pihak kami mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih di atas sumbangan mereka yang terlibat
dalam penyediaan manual ini.

ii
 SEKAPUR SIREH

AIDS merupakan cabaran utama kesihatan awam dekad ini. Sehingga kini masih belum
lagi ditemui vaksin untuk mencegah jangkitan dan ubat untuk menyembuhkannya.
Pengetahuan tentang AIDS, pengesanan awal kes, penjagaan kesihatan dan amalan cara
hidup sihat merupakan benteng utama menghadapi ancaman wabak AIDS. AIDS berkait
rapat dengan isu moral serta sosial, maka kerjasama pelbagai agensi adalah sangat penting
dalam mengawal dan mencegah penularan penyakit ini.

Penagihan dadah merupakan satu ancaman utama kepada keselamatan dan kesihatan negara.
Statistik Kementerian Kesihatan menunjukkan lebih daripada 70% pengidap HIV di negara
ini adalah dari kalangan penagih dadah. Ramai juga dari kalangan penagih dadah ini
dimasukkan ke pusat-pusat serenti selama 1-2 tahun di seluruh negara untuk menjalani
rawatan dan pemulihan. Semasa mereka menjalani pemulihan, pendidikan AIDS serta
penjagaan kesihatan perlu diberikan supaya mereka dapat mengamalkan cara hidup yang
sihat dan membendung merebaknya HIV.

Saya ingin merakamkan penghargaan kepada Agensi Dadah Kebangsaan di atas segala
kerjasama dan komitmen dalam memerangi masalah HIV/AIDS di negara ini. Saya juga
mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih di atas sumbangan daripada
pegawai-pegawai Agensi Dadah Kebangsaan dan Kementerian Kesihatan Malaysia yang
telah menyediakan manual ini. Saya berharap manual ini dapat membantu anggota Agensi
Dadah Kebangsaan khususnya di Pusat Serenti dan Kementerian Kesihatan dalam
melaksanakan Program Pencegahan Dan Kawalan HIV/AIDS di Pusat Serenti di seluruh
negara.

Sekian Terima Kasih.

Tan Sri Datu’ Dr Hj. Mohamad Taha Arif

Ketua Pengarah Kesihatan

iii
 SEULAS PINANG

Terlebih dahulu saya ingin mengucapkan terima kasih kepada Kementerian Kesihatan Malaysia kerana
memberi peluang dan ruang kepada saya untuk merakamkan Seulas Pinang di dalam Manual Program
Pencegahan dan Kawalan HIV/AIDS Di Pusat Serenti ini. Penerbitan manual ini sememangnya
bertepatan dengan usaha-usaha dan langkah-langkah yang sedang diambil untuk mengawal dan
mencegah jangkitan penyakit HIV/AIDS terutamanya di kalangan penagih-penagih yang sedang
mengikuti rawatan dan pemulihan di Pusat-pusat Serenti.

Sejak jangkitan HIV/AIDS yang pertama dikesan di negara ini pada tahun 1986, jumlah yang dijangkiti
penyakit tersebut terus menunjukkan peningkatan yang amat ketara. Ianya kini telah menjadi wabak
sehingga mengakibatkan masalah kesihatan yang serius dan sukar untuk dibendung. Penagih-penagih
dadah di negara ini merupakan golongan yang paling berisiko di jangkiti HIV kerana tabiat mereka
yang suka berkongsi jarum suntikan untuk pengambilan dadah. Justeru, tidak hairanlah mengapa
sebahagian besar daripada pesakit-pesakit HIV/AIDS yang dikesan di negara ini merupakan penagih-
penagih dadah yang menggunakan jarum suntikan (IVDU). Menyedari bahawa penawar penyakit HIV/
AIDS ini masih belum ditemui, oleh yang demikian kawalan dan pencegahan jangkitan penyakit tersebut
merupakan satu-satunya pendekatan yang bersesuaian dan berkesan.

Penagih-penagih yang sedang menjalani rawatan dan pemulihan di Pusat Serenti berada dalam keadaan
yang terkawal dan ini sudah pasti memudahkan usaha-usaha untuk memberi pendidikan mengenai
HIV/AIDS dengan secara sistematik terutama dari aspek kawalan dan pencegahannya. Namun begitu,
sikap yang prihatin, komited dan profesional di kalangan pegawai-pegawai dan kakitangan amat
diperlukan untuk memberi sokongan psikologi dan emosi yang berterusan kepada penghuni-penghuni
khasnya yang telah dijangkiti HIV/AIDS.

Saya percaya manual ini memberi garispanduan dan prosedur yang menyeluruh kepada pegawai-
pegawai dan kakitangan untuk melaksanakan program pencegahan dan kawalan HIV/AIDS di Pusat
Serenti. Saya juga berharap manual ini dijadikan rujukan utama dan dimanfaatkan sepenuhnya dalam
sebarang usaha dan aktiviti yang berkaitan dengan kawalan dan pencegahan HIV/AIDS di Pusat Serenti.

Akhir sekali saya juga ingin merakamkan perhargaan kepada Kementerian Kesihatan Malaysia terutama
cawangan AID/STD dan pegawai-pegawai dari Agensi Dadah Kebangsaan sendiri yang telah berusaha
bersungguh-sungguh melahirkan manual ini.

Sekian Terima Kasih.

DATO SALLEH BIN MAT SOM

Ketua Pengarah
Agensi Dadah Kebangsaan
Kementerian Dalam Negeri

iv
 PRAKATA

Saya ingin merakamkan penghargaan kepada Agensi Dadah Kebangsaan, Jabatan Kesihatan
Negeri dan Cawangan AIDS/STD di atas inisiatif dan komitmen dalam melaksanakan
usaha-usaha pencegahan dan kawalan HIV/AIDS di pusat-pusat serenti di seluruh negara.
Melalui usaha-usaha ini, pengetahuan pelatih-pelatih serta staf di pusat-pusat serenti di
negara ini tentang HIV/AIDS dapat ditingkatkan. Penularan jangkitan HIV dikalangan
pelatih didalam pusat serenti juga dapat dikurangkan dan penjagaan kesihatan terutamanya
bagi pelatih yang dijangkiti HIV/AIDS di pusat serenti dapat disediakan.

Di negara kita gejala sosial iaitu penagihan dadah secara perkongsian jarum suntikan
merupakan faktor penyumbang utama meningkatnya wabak HIV diikuti dengan tingkah
laku seks berisiko tinggi. Memandangkan pelatih mempunyai tingkahlaku berisiko tinggi
terhadap HIV, beberapa garispanduan tentang pencegahan HIV/AIDS di institusi pemulihan
telah dikeluarkan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia semenjak tahun 1989. Pada tahun
1996 satu Pasukan Petugas (task force) telah ditubuhkan untuk mengkaji semula
perlaksanaan aktiviti ini.

Kajian semula ini telah menghasilkan manual baru bagi membantu anggota Agensi Dadah
Kebangsaan dan Kementerian Kesihatan Malaysia untuk melaksanakan program ini dengan
lebih berkesan.

Sekian Terima Kasih.

DR SHAFIE OOYUB
Pengarah Kawalan Penyakit
Kementerian Kesihatan Malaysia

v
KANDUNGAN MUKA
SURAT
Sekapur sireh iii
Seulas pinang iv
Prakata v

1. Situasi semasa 1
2. Objektif 2
3. Strategi 2
4. Aktiviti dan perlaksanaan 3

PROSES KERJA

5. Saringan HIV 5
6. Pengurusan kes penghuni HIV positif 8
7. Rujukan penghuni HIV positif yang dibebas/dipindah dari Pusat Serenti 10
8. Pengurusan Data Asas Dan Aktiviti Pencegahan dan Kawalan AIDS
Di Pusat Serenti 10

ORGANISASI

9. Carta organisasi 14
10. Tugas dan tanggungjawab 16

LAMPIRAN

1. Format pemantauan maklumat asas Pusat Serenti 18

2. Format pemantauan aktiviti pencegahan dan kawalan HIV/AIDS 19
3. Format laporan jangkitan HIV/AIDS/kematian AIDS (HIV-97) 22
4. Borang pemberitahuan kes HIV/AIDS yang dibebas/dipindah 25
5. Borang akuan pembebasan 24
6. Senarai pusat serenti dan pejabat kesihatan 26
7. Senarai Pegawai AIDS dan Pegawai Pendidikan Kesihatan 28
8. Senarai Klinik Kesihatan yang mempunyai pasukan pengurusan HIV 29
9. Glosari 30
10. Senarai penyumbang 32
11. Terminalogi dan definasi 33
12. Perintah Tetap Ketua Perintah Bilangan 11 Tahun 1998 34

vi
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

PROGRAM PENCEGAHAN D AN KA
DAN KAWWALAN HIV/AIDS
DI PUSAT SERENTI
PUSAT

1. SITUASI SEMASA
SITUASI

AIDS merupakan cabaran kesihatan masa kini. AIDS adalah satu penyakit
berjangkit yang berkait rapat dengan tingkahlaku yang berisiko. Justeru itu, AIDS
boleh dicegah sekiranya manusia mengawal tingkahlaku yang berisiko tinggi seperti
berkongsi jarum suntikan terutamanya di kalangan penagih dadah dan
mengadakan hubungan seks dengan mereka yang telah dijangkiti HIV.

Semenjak kes pertama dilaporkan pada tahun 1981, AIDS terus meningkat dan
menyebabkan kematian tidak kira bangsa, umur dan status sosial. Dianggarkan
lebih 40 juta manusia seluruh dunia telah dijangkiti HIV dan masih hidup sehingga
penghujung tahun 2001. Seramai 3 juta pula telah meninggal dunia sepanjang
tahun 2001. Pada tahun yang sama, dunia menyaksikan lebih kurang 14,000
jangkitan HIV baru berlaku setiap hari dan 95% daripadanya adalah di negara
membangun.

Di Malaysia, sehingga penghujung tahun 2001, seramai 44,278 orang telah

dilaporkan mengidap HIV dengan 6,025 kes AIDS. Lelaki masih lagi menjadi
mangsa utama jangkitan ini. Penyebab utama jangkitan HIV adalah melalui
pengambilan dadah secara berkongsi jarum suntikan (IDU), iaitu sebanyak 74%.
Lebih kurang 80% daripada mereka adalah terdiri dari golongan yang produktif
iaitu yang berusia di antara 20 – 40 tahun.

Pada tahun 1998 satu kajian di kalangan pelatih di 26 buah pusat serenti seluruh
negara, mendapati 84.7% dari jumlah kes HIV mendapat jangkitan melalui
perkongsian jarum suntikan dan hanya 5.8% sahaja melalui hubungan seksual.
Kajian ini juga mendapati hampir 50% kes HIV berkongsi jarum suntikan dan
melakukan hubungan seks dengan teman wanita dan hampir 40% kes HIV pula
berkongsi jarum suntikan dan melakukan hubungan seks dengan pelacur.

Penagih dadah yang diperintahkan oleh mahkamah di bawah seksyen 6(1) (a)
Akta Penagih Dadah (Rawatan dan Pemulihan) akan ditempatkan di Pusat Serenti
bagi tujuan rawatan dan pemulihan. Dalam tempoh rawatan ini, aktiviti pencegahan
dan kawalan HIV/AIDS perlu dimanafaatkan sepenuhnya. Program sediada perlu
diperkukuhkan dan peranan anggota pusat serenti dipertingkatkan serta
memungkinkan penglibatan agensi-agensi lain termasuk agensi bukan kerajaan.

Walaupun telah terdapat garispanduan tentang Pencegahan dan Kawalan HIV/

AIDS ianya tidak berjalan dengan lancar. Adalah diharapkan manual ini dapat
memperkukuhkan Program Pencegahan dan Kawalan HIV/AIDS di Pusat Serenti.

1
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

2. OBJEKTIF
OBJEKTIF

a. Meningkatkan pengetahuan dan kesedaran tentang cara jangkitan,

pencegahan dan kawalan HIV/AIDS.

b. Saringan HIV di kalangan pelatih pusat serenti.

c. Mencegah penularan jangkitan HIV di kalangan pelatih.

d. Penjagaan kesihatan, rawatan dan sokongan semasa dalam pusat serenti.

3. STRATEGI
STRATEGI

Pengukuhan Program Pencegahan Dan Kawalan HIV/AIDS Di Pusat Serenti serta

kerjasama kedua-dua agensi terlibat melalui :

• Meningkatkan pendidikan dan promosi kesihatan.

• Pengesanan awal kes HIV.

• Mengelakkan penularan melalui seks dengan mengasingkan tempat tinggal

pelatih HIV.

• Menyediakan perkhidmatan kesihatan dan perubatan yang mudah diperolehi.

• Latihan kaunseling HIV/AIDS untuk kaunselor dan anggota lain yang terlibat.

• Meningkatkan Integrasi dan kolaborasi dengan agensi-agensi berkaitan.

4. AKTIVITI-AK
AKTIVITI-AKTIVITI D
TIVITI-AKTIVITI AN PERLAKSANAANNY
DAN A
PERLAKSANAANNYA

4.1 Pendidikan Kesihatan

Kaunselor di pusat serenti perlu menyedia, menyelaras dan melaksanakan

pelan tindakan bagi aktiviti promosi dan pendidikan kesihatan (AIDS)
sepanjang tahun. Aktiviti pendidikan boleh dalam bentuk ceramah, dialog,
perbincangan kumpulan kecil kepada penghuni dan anggota. Bantuan
teknikal termasuk sumber rujukan boleh diperolehi daripada Pegawai AIDS
Negeri, Pegawai Pendidikan Kesihatan Negeri atau Pegawai Kesihatan
Daerah berhampiran (rujuk lampiran 7).

Pusat serenti perlu menyediakan pusat sumber yang dilengkapi dengan

bahan-bahan pendidikan kesihatan termasuk HIV/AIDS, alat pandang
dengar sebagai media pendidikan kesihatan. Bantuan bahan pendidikan
boleh didapati daripada Pejabat Kesihatan Daerah berhampiran.

2
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

4.2 Ujian Saringan HIV

HIV..

Ujian saringan HIV perlu dilaksanakan ke atas semua pelatih. Ujian HIV
perlu dibuat semasa kemasukan, enam bulan selepas kemasukan dan
sebelum dibebaskan. Selepas kaunseling pra ujian, pelatih boleh memilih
untuk tidak menjalani ujian saringan HIV (opt out).

Kaunseling Pra Ujian HIV dan Selepas Ujian perlu diberikan dalam
melaksanakan aktiviti ini (rujuk carta alir ujian saringan).

4.3 Pencegahan penularan HIV

a. Pengasingan pelatih HIV positif

Pelatih yang didapati HIV positif perlu ditempatkan berasingan

daripada pelatih HIV negatif. Langkah ini bertujuan untuk
mengurangkan kemungkinan penularan jangkitan HIV melalui kegiatan
seks (homoseks) sekiranya berlaku.

b. Hadkan aktiviti berisiko kepada kecederaan

Untuk mengelakkan penularan jangkitan HIV melalui darah, aktiviti

yang melibatkan penggunaan peralatan tajam hendaklah dihadkan
bagi pelatih HIV positif.

c. Langkah Pencegahan Umum

Anggota dan pelatih di pusat serenti hendaklah mengamalkan langkah-

langkah pencegahan (Rujuk Garis Panduan KKM Siri 6) untuk
mengelakkan penularan jangkitan HIV/AIDS.

4.4 Perkhidmatan Kesihatan dan PPerubatan

Kesihatan erubatan

Bagi tujuan penjagaan kesihatan pelatih, pihak pusat serenti perlu

menyediakan perkhidmatan kesihatan di dalam pusat serenti atau merujuk
kepada klinik kesihatan berhampiran.

Disamping itu, semua pelatih yang dijangkiti HIV perlu menjalani

pemeriksaan saringan jangkitan Tibi paru-paru (rujuk Garispanduan
Amalan Untuk Kawalan dan Penjagaan Tuberculosis- edisi kedua 2002).
Sekiranya perkhidmatan ini tiada di pusat serenti berkenaan, pesakit perlu
dirujuk kepada hospital kerajaan atau klinik kesihatan terdekat yang
mempunyai kemudahan X-Ray.

Pihak Pusat serenti perlu memaklumkan pelatih HIV yang akan dibebaskan
kepada Pegawai Kesihatan Daerah di mana kes HIV akan dibebaskan
(lampiran 4). Maklumat ini perlu bagi membolehkan Pegawai Kesihatan
Daerah mengambil tindakan susulan bagi memastikan penjagaan kesihatan
yang berterusan diberi kepada bekas pelatih tersebut.

3
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

4.5 Latihan Kaunseling HIV/AIDS

Kaunseling

Kaunselor, pembantu kaunselor, pembantu perubatan dan pegawai-

pegawai yang terlibat dengan pengurusan pelatih di pusat serenti perlu
diberi latihan kaunseling HIV/AIDS bagi mempertingkatkan pengetahuan
dan memahami isu-isu berkaitan HIV/AIDS.

Pihak pusat serenti perlu mengkoordinasi serta mengurus latihan kaunseling

untuk anggota-anggota terlibat dengan kerjasama Kementerian Kesihatan
samada di peringkat ibu pejabat, negeri atau pun daerah.

4
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

5. PROSES KERJA SARINGAN HIV

TANGGUNG
PROSES KERJA
JAWAB
JAW

1 Bagi setiap pelatih baru masuk ke Pusat Serenti,

ambil sejarah samada pernah di diagnosa sebagai
Ketua Kaunselor
HIV positif. Jika mengaku HIV positif, maklumat
ini perlu disahkan daripada pusat serenti lain
atau pusat serenti.

2 Pastikan semua pelatih baru (kecuali yang telah

disahkan HIV positif) menjalani ujian saringan Komandan
HIV samada menggunakan kaedah ‘rapid-test’
atau ELISA.

3 Pastikan semua pelatih baru diberikan kaunseling

Ketua Kaunselor
pra-ujian sebelum menjalani ujian saringan HIV.

4 Daftarkan butiran setiap pelatih baru yang akan

menjalani ujian saringan HIV ke dalam buku Unit Kesihatan
daftar.

5 Buat ‘rapid-test’ atau ambil darah untuk ujian ELISA. Unit Kesihatan

6 Baca keputusan ‘rapid-test’ atau dapatkan

keputusan ELISA dari makmal saringan. Unit Kesihatan

6.1 Jika keputusan tidak reaktif, ulang ujian selepas

6 bulan.

6.2 Jika keputusan reaktif, ambil sampel darah

untuk ujian pengesahan HIV dan isi borang Unit Kesihatan
HIV-97/pind./1.

7 Jalankan ujian pengesahan (ELISA/PA) dan hantar

keputusan kepada pegawai yang meminta (di Pengarah
pusat serenti) dengan sesalinan kepada Pegawai Hospital/
Kesihatan Daerah dan Jabatan Kesihatan Negeri Pakar Patologi
untuk tujuan kemas kini daftar HIV daerah dan
negeri.

8 Dapatkan keputusan ujian pengesahan.

8.1 Beri kaunseling selepas – ujian dan beritahu

keputusan kepada pelatih terbabit.

8.2 Sekiranya keputusan negatif, ulang ujian

selepas 6 bulan.

5
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

8.3 Sekiranya keputusan positif, beritahu komandan

mengenai status HIV pelatih untuk tujuan peng-
asingan.

8.4 Buat ujian saringan TB (rujuk Manual Pengurusan

Program Kawalan Tibi, KKM) Unit Kesihatan.

9 Tempatkan pelatih HIV di penempatan khas. Komandan

10 Beri kaunseling sokongan dan rujuk pelatih HIV Kaunselor/

untuk jagaan susulan. Unit Kesihatan

11 Ulang langkah 5 hingga 8 atau 9 bagi saringan

enam bulan selepas kemasukan dan sebelum dibe- Komandan
baskan bagi pelatih HIV negatif.

12 Memastikan semua pelatih diberikan pendidikan

Komandan
kesihatan HIV/AIDS sebelum dibebaskan.

Nota:

* Unit Kesihatan Pusat Serenti pada kebiasaannya dianggotai oleh Pegawai

Perubatan, Pembantu Perubatan atau Jururawat.

** Bagi Pusat Serenti yang kekurangan anggota dalam unit kesihatan,

Komandan Pusat Serenti perlu menghubungi Pegawai Kesihatan Daerah
yang terdekat untuk menjalankan saringan HIV.

*** Kaunseling pra ujian dan selepas ujian boleh dilakukan oleh Ketua
Kaunselor, Kaunselor atau Unit Kesihatan Pusat Serenti/Kementerian
Kesihatan Malaysia mengikut kesesuaian.

6
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

CARTA ALIR SARINGAN HIV BA

CARTA GI PELA
BAGI TIH DI PUSA
PELATIH T SERENTI
PUSAT

PELATIH BARU

Ambil
Ada Sejarah HIV Tiada Sejarah HIV
Sejarah HIV

UJIAN SARINGAN HIV

Sahkan status Bukan HIV (Kemasukan)*
HIV dari PS lain
• Kaunseling Pra-Ujian
• Rapid Test/ELISA

Reaktif KEPUTUSAN

• Isi format HIV-97 pind.1

• 4 salinan

Tidak Reaktif
UJIAN PENGESAHAN
HIV

- EIA/ELISA
- PA

POSITIF KEPUTUSAN NEGATIF

• Kaunseling
Selepas Ujian
• Kaunseling Selepas Ujian
• Saringan TB
UJIAN ULANGAN
• Kaunseling sokongan
• Rujuk ke klinik untuk rawatan
(Selepas 6 Bulan
susulan dan 3 bulan
sebelum bebas)

PENGASINGAN TAMAT
PELATIH HIV
POSITIF

* Proses kerja ujian ulangan adalah sama seperti di atas

7
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

6. PENGURUSAN KES PELATIH HIV POSITIF

PELATIH

Tanggung Format
Proses Kerja
Jawab

1 Daftarkan butiran setiap pelatih yang Unit Kesihatan Buku

akan menjalani saringan HIV. pendaftaran

2 Lakukan ujian saringan ‘rapid-test’ Unit Kesihatan Buku Daftar

atau ambil darah bagi ujan ELISA.

3 Bagi sampel yang reaktif, hantar darah Unit Kesihatan Borang

untuk ujian pengesahan. (HIV/AIDS-97

bersama borang HIV-97 Pind. 1. Pind.1)

4 Jalankan ujian pengesahan dan hantar Pengarah Keputusan

keputusan kepada pegawai yang me- Hospital (Borang HIV-97
minta (pusat serenti) dan salinan Pind.1)
kepada Pegawai Kesihatan Daerah
yang berkaitan.

5 Lengkapkan reten suku tahun aktiviti Komandan Borang

Pencegahan dan Kawalan HIV Di Pusat HIV PP 2/01
Serenti dan hantar ke Pejabat Kesihatan
Daerah berkenaan.

6 Merujuk kes HIV untuk menjalani saring- Unit Kesihatan Borang

an TB. permohonan
ujian berkaitan

7 Kemaskini daftar HIV di daerah dan Pegawai Daftar

lakukan tindakan susulan yang ber- Kesihatan HIV Daerah
kaitan bagi kes HIV termasuk peng- Daerah
esanan kontak.

8 Hantar salinan borang HIV-97 Pind.1 Pegawai

bagi setiap pelatih HIV ke Jabatan Kesihatan
Kesihatan Negeri. Daerah

9 Kemaskini daftar HIV negeri. Pegawai Daftar

Kesihatan AIDS HIV Negeri

8
 MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

CARTA ALIR PENGURUSAN MAKL

CARTA UMA
MAKLUMAT PENGHUNI HIV POSITIF
UMAT

Pusat
Serenti

Ujian Saringan HIV

Rapid Test ELISA

Keputusan

Reaktif

Ujian Pengesahan
(Makmal Saringan)

• Isi borang HIV-97/pind. 1

• 4 salinan
Makmal Saringan
beritahu keputusan

Pegawai Yang Pejabat

Meminta Ujian Kesihatan Daerah

• Kemaskini Daftar HIV Pusat Serenti • Kemaskini Daftar HIV Daerah

Unit AIDS/STD
Negeri

• Kemaskini Daftar HIV Negeri

Tamat

9
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

7. RUJUKAN PELATIH HIV Y

PELATIH ANG AKAN DIBEBAS / PIND
YANG AHKAN D
PINDAHKAN ARI PUSA
DARI T SERENTI
PUSAT

Proses Kerja T/Jawab

1 Lengkapkan borang PP 1/01 dan hantar ke Pejabat Kesihatan
Daerah di mana pelatih HIV positif akan dibebas atau dipindah- Kaunselor
kan satu bulan sebelum tarikh pembebasan.

2 Berikan kaunseling pra-bebas ke atas semua pelatih HIV positif

yang akan dibebas/pindahkan dan minta pelatih isi borang Kaunselor
akuan pembebasan (lampiran 5).

3 Bebas / pindahkan pelatih . Komandan

8. PENGURUSAN D ATA ASAS D

DA AN AK
DAN TIVITI PENCEGAHAN D
AKTIVITI AN KA
DAN WALAN AIDS DI
KAW
PUSAT SERENTI
PUSAT

Proses Kerja T/Jawab

1 Pengurusan Data Asas Pusat Serenti

• Lengkapkan borang maklumat asas Pusat Serenti (lampiran 1) Komandan
dan hantar ke Pejabat Kesihatan Daerah sebelum 10 Februari
setiap tahun.

• Kumpulkan borang maklumat asas Pusat Serenti setiap tahun Pegawai

dan hantarkan kepada Jabatan Kesihatan Negeri. Kesihatan
Daerah

• Kumpulkan borang maklumat asas Pusat Serenti di peringkat Pegawai

negeri dan hantar ke Cawangan AIDS setiap tahun. AIDS

2 Pengurusan Data Aktiviti di Pusat Serenti

• Lengkapkan borang Serenti 1/01 (lampiran 2) setiap bulan Komandan
dan hantar ke Pejabat Kesihatan Daerah sebelum 10 hb
bulan berikutnya.

• Kumpulkan borang Serenti 1/01 setiap bulan dan hantar Pegawai

kepada Jabatan Kesihatan Negeri sebelum 15 hb bulan Kesihatan
berikutnya. Daerah

• Kumpulkan borang Serenti 1/01 di peringkat negeri dan Pegawai

hantar ke Cawangan AIDS setiap 3 bulan sekali (Jan- Mac, AIDS
Apr-Jun, Julai- Sept, Okt-Dis).

10
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

CARTA ALIR RUJUKAN PELA

CARTA TIH HIV Y
PELATIH ANG AKAN DIBEBAS A
YANG TAU
AT
DI PINDAHKAN D
PINDAHKAN ARI PUSA
DARI T SERENTI
PUSAT

Pusat Serenti

Beritahu PKD di mana Kaunseling Pra Bebas

pelatih akan dibebaskan, Di Pusat Serenti
sebelum bebas/pindah

• Format HIV PP • Borang Akuan

1/01 Pembebasan.

PKD BUAT BEBAS

TINDAKAN SUSULAN
KES HIV

TAMAT

11
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

9. CARTA ORGANISASI KEMENTERIAN KESIHA

CARTA TAN (PENGURUSAN KES)
KESIHAT

NEGERI PENGARAH KESIHATAN NEGERI

KESIHAT

PEGAWAI KESIHA
PEGAW TAN AIDS NEGERI
KESIHAT

DAERAH PEGAWAI KESIHA

PEGAW TAN D
KESIHAT AERAH
DAERAH

KLINIK PAKAR PERUBATAN INSPEKTOR KESIHATAN

KELUARGA KANAN/INSPEKTOR KESIHATAN

PEGAWAI PERUBATAN & KESIHATAN

JURUTEKNOLOGI PEMBANTU
MAKMAL PERUBATAN PERUBATAN JURURAWAT

12
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

CARTA ORGANISASI (PENGURUSAN MAKL

CARTA UMA
MAKLUMAT KES) DI PUSA
UMAT T SERENTI
PUSAT

IBU PEJABAT
PEJABAT KETUA PENGARAH ADK

TIMBALAN KETUA PENGARAH ADK

PENGARAH RAWATAN

KETUA PEN. KETUA PEN. KETUA PEN. PENGARAH

PENGARAH INSTITUSI PENGARAH DASAR KAUNSELING

NEGERI PENGUASA ADK NEGERI

INSTITUSI KOMANDAN

UNIT KESIHATAN PEG. HAL EHWAL PENGHUNI KETUA KAUNSELOR

KAUNSELOR

*Nota : ADK - Agensi dadah Kebangsaan

13
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

10. TUGAS DAN TANGGUNGJAWAB KEMENTERIAN KESIHATAN

JABATAN KESIHATAN NEGERI

Pegawai Kesihatan (AIDS/STD)

a. Merancang, menyelaras dan menilai pelaksanaan program di peringkat negeri.

b. Merancang dan menganjurkan latihan anggota.

c. Mengumpul dan menganalisa data peringkat negeri.

d. Memberi maklumbalas pelaksanaan program kepada Kementerian Kesihatan

Malaysia.

PEJABAT KESIHA
PEJABAT TAN D
KESIHAT AERAH
DAERAH

Pegawai Kesihatan Daerah

a. Merancang, menyelaras dan memantau pelaksanaan program di peringkat

daerah.

b. Mengenalpasti masalah dan memberi maklumbalas pelaksanaan program

peringkat daerah.

c. Mengumpul dan menganalisa data peringkat daerah.

d. Merancang dan menganjur latihan kepada anggota.

e. Memberi maklumbalas pelaksanaan program kepada peringkat negeri melalui

reten-reten berkaitan.

f. Mengadakan mesyuarat bersama dengan pusat serenti sekurang-kurang sekali

setahun.

g. Memantau aktiviti ujian saringan HIV dan TB (HIV positif) di pusat serenti.

h. Menjalankan pengesanan kontak ke atas pelatih yang disahkan dijangkiti HIV.

i. Menerima notis pembebasan/perpindahan pelatih (PP 1/01) dari pusat serenti

dan mengambil tindakan susulan.

14
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

KLINIK KESIHATAN
KESIHAT

Pakar PPerubatan
erubatan Keluarga
Keluarga

a. Melaksanakan aktiviti tindak susulan bagi kes-kes HIV yang dirujuk ke Klinik
Kesihatan:

- rawatan antiviral jika perlu

- rawatan infeksi oportunis
- memberi pendidikan kesihatan kepada kes
- saringan TB

Pegawai PPerubatan
erubatan & Kesihatan
Kesihatan

a. Membuat pemeriksaan dan rawatan yang perlu ke atas kes HIV yang dirujuk
oleh Pusat Serenti.

b. Memberi pendidikan kesihatan dan kaunseling.

Pembantu PPerubatan
erubatan

a. Membantu menjalankan aktiviti saringan HIV/Tibi di Pusat Serenti yang tiada

Pembantu Perubatan.

b. Memberi kaunseling dan pendidikan kesihatan.

INSTITUSI PUSAT SERENTI

PUSAT

Komandan

a. Merancang, mengurus dan menyelaras perlaksanaan program pencegahan

dan kawalan HIV di peringkat Pusat Serenti mengikut garis panduan yang
ditetapkan.

b. Mengenalpasti masalah dan memberi maklum balas perlaksanaan program

di peringkat pusat serenti kepada ADK/Jabatan Kesihatan.

c. Memastikan maklumat pelatih HIV dihantar ke Pejabat Kesihatan Daerah pada

masa yang ditetapkan.

d. Menguruskan keperluan kakitangan yang mencukupi dan terlatih termasuk

memastikan semua kaunselor mendapat latihan kaunseling HIV.

e. Menyediakan keperluan logistik termasuk memastikan adanya pusat sumber

untuk penyebaran maklumat HIV kepada semua pelatih.

f. Memastikan semua pelatih HIV positif diasingkan untuk mengelakkan transmisi

HIV melalui kegiatan homoseksual.

15
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

g. Memantau perlaksanaan program Pencegahan Dan Kawalan HIV/AIDS di

Pusat Serenti.

Ketua Kaunselor

a. Memastikan semua pelatih baru mengikuti Kaunseling Pra Ujian sebelum

saringan dibuat.

b. Bertanggungjawab mengadakan Kaunseling Selepas Ujian kepada pelatih yang

telah menjalani saringan HIV.

c. Memaklumkan kepada kaunselor berkenaan tentang pelatih HIV positif mereka.

d. Memastikan kes HIV mendapat khidmat kaunseling sokongan secara berterusan.

e. Menerima kes-kes HIV yang dirujuk oleh kauselor untuk tujuan kaunseling
sokongan.

f. Memastikan kaunseling pra bebas pelatih HIV dibuat sebulan sebelum mereka
dibebaskan.

g. Mendapat maklumat agensi lain untuk membantu pelatih HIV jika perlu.

Kaunselor

a. Memastikan semua pelatih baru menjalani ujian saringan darah HIV.

b. Mengumpul maklumat-maklumat pelatih yang akan menjalani ujian saringan.

c. Bertanggungjawab memberi kaunseling sebelum dan selepas ujian serta

kaunseling sokongan dan pra bebas.

d. Menyelaras perlaksanaan program saringan dengan Pembantu Perubatan Pusat

Serenti dan Pegawai Kesihatan Daerah.

e. Mengisi borang-borang berkaitan ujian dan reten laporan.

f. Melaksanakan proses penempatan pelatih-pelatih ( pengasingan ).

g. Menjalankan kaunseling individu/kelompok/keluarga secara berterusan .

h. Menyelaras program pendidikan dan pencegahan untuk pelatih, anggota dan

keluarga pusat serenti (pameran, ceramah, tayangan video, pusat sumber
dsb).

i. Menyelaras aktiviti-aktiviti keagamaan dan kerohanian.

j. Membantu dan menyelaras hal-hal kebajikan pelatih.

16
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

k. Menyediakan laporan statistik mingguan, bulanan dan tahunan.

l. Memastikan alamat pelatih yang tepat untuk dimaklumkan kepada PKD.

m. Memastikan semua pelatih HIV mendapat maklumat HIV yang secukupnya

dari pusat sumber.

Unit Hal Ehwal Penghuni

a. Membuat pengasingan asrama bagi setiap pelatih yang disahkan HIV.

b. Memastikan semua pelatih HIV berada di asrama yang ditetapkan.

c. Memastikan semua pelatih HIV hanya terlibat dengan aktiviti kurang berisiko.

d. Memaklumkan kepada Pegawai Kaunselor senarai pelatih HIV.

Unit Kesihatan

a. Menyenaraikan setiap pelatih baru untuk dibuat saringan.

b. Mengendalikan saringan kepada semua pelatih baru.

c. Menghantar sampel darah pelatih HIV ke hospital bagi tujuan pengesahan.

d. Mengadakan pra ujian dan post kaunseling kepada semua pelatih baru.

e. Meneliti sejarah kesihatan/HIV bagi semua pelatih.

f. Merujuk kes-kes HIV ke hospital/ klinik kesihatan bagi rawatan lanjutan.

g. Menyediakan kelengkapan yang mencukupi untuk tujuan saringan.

h. Menyediakan bahan-bahan bacaan untuk penyebaran maklumat kesihatan.

i. Merujuk pelatih HIV untuk dibuat saringan TB.

j. Merekod semua maklumat kesihatan/HIV pelatih Pusat Serenti.

k. Menyediakan perangkaan bulanan pelatih HIV.

17
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 1

MAKL UMA
MAKLUMA
UMATT ASAS PUSA
PUSATT SERENTI
(DIISI PPAD
ADA BULAN JANU
ADA ARI SETIAP TTAHUN)
JANUARI AHUN)

A. NAMA PUSAT :
& ALAMAT :
:

B. ASRAMA PENGASINGAN KES HIV : ADA / TIADA

C. PUSAT SUMBER : ADA / TIADA

D. SENARAI NAMA ANGGOTA UNIT KESIHATAN PUSAT SERENTI :

DOKTOR :

PEMBANTU PERUBATAN :

JURURAWAT :

JURUTEKNOLOGI MAKMAL :

E. SENARAI KAUNSELOR DAN LATIHAN YANG PERNAH DIHADIRI:

NAMA TARIKH (TAHUN)

(TAHUN) TARIKH TERAKHIR
HADIRI LA TIHAN
LATIHAN MENGHADIRI KURSUS
KAUNSELING HIV ULANGKAJI HIV/AIDS

18
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 2
PS 1/01
LAPORAN PEMANTAUAN AK
PEMANTA TIVITI PENCEGAHAN D
AKTIVITI AN KA
DAN WALAN
KAW
HIV/AIDS DI PUSA
PUSATT SERENTI
PUSAT SERENTI :
PUSAT
NEGERI :
LAPORAN SUKU TTAHUN
SUKU AHUN I II III IV
1.0 UJIAN SARINGAN HIV
1.1 Semasa Kemasukan
Bil. Kemasukan pelatih baru (a)

Bil. Pelatih baru disaring (b)

% Pelatih baru disaring (a/b) X 100

Bilangan Pelatih baru disahkan HIV ( c )

% Pelatih baru disahkan HIV ( c/b ) X 100

1.2 Enam (6) bulan selepas kemasukan
Bil. Pelatih HIV Negatif disaring semula (d)

Bil. Pelatih disahkan HIV (e)

% Pelatih disaring semula disahkan HIV ( e/d ) X 100

1.3 Sebelum pembebasan (Pra pembebasan)
Bilangan Pelatih HIV Negatif yang dibebaskan (f)

Bil. Pelatih HIV Negatif disaring semula (g)

% Pelatih disaring semula ( g/f ) X 100

Bilangan Pelatih disaring semula disahkan HIV (h)

% Pelatih disaring semula disahkan HIV ( h/g ) X 100

2.0 AKTIVITI PENDIDIKAN & PROMOSI KESIHA
AKTIVITI TAN
KESIHAT
Bil. Sesi Pendidikan Kesihatan diberikan

Bilangan Pelatih dibebaskan

Bilangan Pelatih yang dibebaskan dan diberi Pendidikan Kesihatan

% Pelatih yang dibebaskan dan diberi pendidikan kesihatan

NOTA: Pendidikan Kesihatan adalah sekurang-kurangnya satu sesi ceramah/

kaunseling dsbnya)
3.0 PENJAGAAN KESIHA
PENJAGAAN TAN PELA
KESIHAT TIH HIV POSITIF
PELATIH
Bilangan Pelatih HIV disaring untuk Tibi paru-paru

Bilangan Pelatih HIV disahkan mengidap Tibi paru-paru

% Pelatih HIV disahkan mengidap Tibi paru-paru

Bil. Pelatih HIV Yang Dirujuk ke Klinik/hospital untuk rawatan lanjut

19
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 3
HIV-97 Pind. 1
LAPORAN JANGKITAN HIV / AIDS/ KEMATIAN AIDS (HIV-97)

20
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

21
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 4
HIV PP 1/01
SULIT

Borang Pemberitahuan
Kes HIV/AIDS yang akan dipindah/bebas dari Pusat Serenti

Daripada: Kepada:
Komandan Pegawai Kesihatan Daerah
Pusat Serenti

A MAKLUMA
MAKLUMAT TENT
UMAT ANG KES HIV/AIDS
TENTANG HIV/AIDS::

1. Nama:
Tahun
2. Umur :

3. Jantina :
Lelaki Perempuan

4. Bangsa :
Melayu Cina`

India Lain-lain

W.asing

5. Pekerjaan :
Penganggur Peg. Kerajaan

Pelajar Tentera/Polis
entera/Polis

Nelayan/P.Ikan P.Kilang

Pelacur/GRO Surirumah

Pemandu jarak jauh Buruh

Lain-lain

6. Status Perkahwinan :
Bujang Kahwin

Duda/Janda

22
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

7. No. Kad Pengenalan: Lama: [ ][ ][ ][ ][ ][ ][ ][ ]

Baru : [ ][ ][ ][ ][ ][ ]-[ ][ ]-[ ][ ][ ][ ]

8. No. Pendaftaran pelatih:

B MAKLUMA
MAKLUMAT KESIHA
UMAT TAN KES HIV/AIDS
KESIHAT HIV/AIDS..

9. Status Klinikal:

Pembawa HIV AIDS

10. Rawatan Antiretroviral

Ya Tidak

C. MAKLUMA
MAKLUMAT TENT
UMAT ANG PIND
TENTANG AH/BEBAS
PINDAH/BEBAS

11. Tarikh akan dipindah/bebaskan :

11.1 Untuk Kes Pindah:

Nama dan Alamat pusat serenti:

No telefon:

11.2 Untuk Kes Bebas

Alamat untuk menetap:

No. telefon:

Nama dan alamat waris terdekat

No telefon:

Nota; Pemberitahuan melalui surat adalah satu bulan sebelum kes HIV/AIDS itu akan dipindah/
bebaskan

23
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 5

BORANG AKUAN PEMBEBASAN

PERAKUAN OLEH PELATIH PUSAT SERENTI PEMBAWA VIRUS HIV MENERIMA KHIDMAT
NASIHAT MENJELANG HARI PEMBEBASAN

Saya

No K/P (lama) (Baru)

sedia maklum bahawa saya telah dikenalpasti sebagai pembawa HIV. Menjelang hari
pembebasan saya yang hampir tiba. Saya telah diberi penerangan dan nasihat oleh pegawai
kaunselor pusat serenti seperti berikut:

1. Saya dinasihatkan supaya mengamalkan hubungan seks yang selamat (safe

sex) iaitu dengan memakai kondom. Elakkan diri dari mengadakan hubungan
seks dengan pelacur atau berbilang pasangan dan elakkan diri dari melakukan
hubungan seks sesama sejenis(homoseks).

2. Jika saya terpaksa menggunakan jarum suntikan atas sebab-sebab tertentu,

jarum yang telah digunakan oleh saya mestilah dimusnahkan, bagi
mengelakkan dari digunakan semula oleh orang lain, yang boleh menyebabkan
jangkitan HIV.

3. Elakkan diri dari berkongsi alat-alat peribadi yang boleh tercemar oleh darah
seperti berus gigi, pisau cukur dan lain-lain.

4. Saya dinasihatkan supaya sentiasa menjaga kesihatan diri dan elakan dari
dijangkiti oleh penyakit-penyakit lain.

5. Sekiranya saya mengalami kecederaan, saya perlu segera mendapatkan

rawatan di hospital/klinik.

6. Saya juga diberi nasihat bahawa apabila seseorang itu dijangkiti virus HIV,
ini tidak bererti berakhir riwayat hidupnya. Sekiranya kesihatan diri dijaga
dengan betul mereka masih boleh meneruskan hidup secara normal sepertimana
orang lain. Bukan semua orang yang di jangkiti virus HIV akan berakhir dengan
AIDS.

7. Saya turut diberi nasihat supaya segera melapurkan diri kepada Pegawai
Kesihatan Daerah, yang berhampiran tempat tinggal saya, sebaik sahaja saya
dibebaskan.

Saya mengaku bahawa saya telah diberi nasihat dan penerangan sepertimana yang tersebut
diatas dengan cukup jelas dan faham. Saya juga sedia maklum bahawa segala nasihat
yang diberikan adalah demi kesejahteraan dan keselamatan diri saya serta orang lain.

24
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

Saya yang benar

Nama:
No Kad Pengenalan:
No Pelatih
Tarikh:

Isi kandungan dokumen ini telah diberi penerangan kepada pelatih tersebut dalam
bahasa yang beliau faham.

Nama:
Jawatan:
No. Kad pengenalan:
Tarikh:

25
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 6

SENARAI PUSAT SERENTI D

PUSAT AN PEJABA
DAN T KESIHA
PEJABAT TAN
KESIHAT

Bil Nama Pusat Serenti Nama Pejabat Kesihatan Negeri

(PS) Daerah (PKD)
1 PS Bukit Cabang PKD Kangar
Tel: 04-538 6922 Tel: 04-976 1388 Perlis

2 PS Sungai Petani PKD Kuala Muda

Kedah
Tel: 04-421 6441 Tel: 04-421 3355

3 PS Karangan PKD Kulim

Kedah
Tel: 04-405 6014 Tel: 04-490 6170

4 PS Serdang PKD Bandar Baru

Kedah
Tel: 04-407 7539 Tel: 04-490 6170

5 PS Kampung Selamat PKD Seberang Prai Utara

P. Pinang
Tel: 04-573 3584 Tel: 04-323 3143

6 PS Bukit Mertajam PKD Bukit Mertajam

Tel: 04-538 6922 Tel: 04-538 2403 P. Pinang

7 PS Perlop PKD Kuala Kangsar

Perak
Tel: 05-591 1686 Tel: 05-776 3355

8 PS Batu Kurau PKD Larut Matang Selama

Perak
Tel: 05-588 1908 Tel: 05-807 2027

9 PS Rawang PKD Gombak

Selangor
Tel: 03-6091 0990 Tel: 03-6120 7601

10 PS Serendah PKD Hulu Selangor

Selangor
Tel: 03-601 3084 Tel: 03-6064 1216

11 PS Dengkil PKD Sepang

Selangor
Tel: 03-8768 6049 Tel: 03-847 1400

12 PS Tampin PKD Rembau Tampin

N.Sembilan
Tel: 06-441 1922 Tel: 06-441 1643

13 PS Jelebu PKD Jelebu

N. Sembilan
Tel: 06-611 1357/54 Tel: 06-613 6977

14 PS Tiang Dua PKD Melaka Tengah

Melaka
Tel: 06-268 7122 Tel: 06-282 2332

15 PS Muar PKD Muar

Johor
Tel: 06-976 2200 Tel: 06-952 2296

26
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

16 PS Tampoi PKD Johor Bharu

Johor
Tel: 07-236 1711 Tel: 07 222 4711

17 PS Karak PKD Bentong

Pahang
Tel: 09-231 2056 Tel: 09-222 1220

18 PS Jerantut PKD Jerantut

Pahang
Tel: 09-266 5442 Tel: 09-266 2218

19 PS Raub PKD Raub

Pahang
Tel: 09-369 7455 Tel: 09-355 2355

20 PS Sungai Ruan PKD Raub

Pahang
Tel: 09-368 7910 Tel: 09-355 2355

21 PS Gambang PKD Kuantan

Tel: 09-568 1182 Tel: 09-567 9031 Pahang

22 PS Benta PKD Kuala Lipis

Pahang
Tel: 09-323 9017 Tel: 09-312 1037

23 PS Besut PKD Besut

Terengganu
Tel: 09-695 6001 Tel: 09-695 8700

24 PS Jeli PKD Jeli

Kelantan
Tel: 09-944 0219 Tel: 09-944 0275

25 PS Kemumin PKD Kota Bharu

Kelantan
Tel: 09-744 8009 Tel: 09-748 4309

26 PS Kuching PKB Kuching

Sarawak
Tel: 082-612 411 Tel: 082-238 635

27 Persada Sungai Besi DBKL

K. Lumpur
Tel: 03-9058 7267 Tel: 03-984 5166

27
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 7

SENARAI PEGAWAI AIDS & HEO (AIDS).

PEGAW

NEGERI NAMA TELEFON (FAX)

(FAX)

Dr. Rosli Ismail Tel: 07-2245188

JOHOR Pn. Faizah Bt Jurimi Fax 07-2232603

Dr. Mahanim Mohd Yusof Tel : 06-2828344

MELAKA Pn. Rebecca Soh Fax 06-2839233

Dr. Khalijah Mohd Yusof Tel: 06-7625231

N.SEMBILAN En. Ahmad Jamaluddin Fax 06-7638543

Dr. Anita Suleiman Tel: 03-5595533

SELANGOR Pn. Ariza Zainuddin Fax 03-5503994

Dr. S. Thana Segaran Tel: 05-2423135

PERAK En. Mohd Yusoff Pandak Fax 05-2423137

Dr. Rohani Ismail Tel: 04-7335533

KEDAH En. Zuber Bin Saad Fax 04-7314936

Dr. Rozaini Bt Mohd Shah Tel: 04-2625533

P.PINANG Pn. Lisa Ong Fax 04-2613508

Dr. Narimah Hanim Ibrahim Tel: 04-9763333

PERLIS
Pn. Kausar Bt Ahmad Fax 04-9760764

Dr. Zaini Husin Tel: 09-7483288

KELANTAN En. Mohd Khalib Omar Fax 09-7441333

Dr. Nor Azimi Yunus Tel: 09-6222866

TERENGGANU En. Abdul Manan Mat Dahan Fax 09-6235001

Dr. Rahimi Hassan Tel: 09-5551366

PAHANG En. Mohd Nasir Mohd Nor Fax 09-5135528

Dr. Oui Chiew Kim Tel: 082-256566

SARAWAK En. Abdul Hadi Hj. Bibi Fax 082-424959

Dr. Salena Mohd Nor Dahalan Tel: 088-258541

SABAH En. Razak B. Md. Noh Fax 088-217740

Dr. Hayati Abdullah Tel: 03-9845166

K.LUMPUR
Pn. Siti Nazatul Izura Fax 03-9857295

28
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 8
SENARAI NAMA KLINIK KESIHATAN Y
KESIHAT ANG MEMPUNY
YANG AI PPASUKAN
MEMPUNYAI ASUKAN
PENGURUSAN HIV
HIV..

NEGERI NAMA KLINIK KESIHATAN

KESIHAT
K.K Padang Besar
1. Perlis K.K Arau
K.K Kangar

K.K Bandar Alor Setar

K.K Bandar Sungai Petani
2. Kedah
K.K Kuah
K.K Changlon

K.K Tasik Gelugor SPU

3. P.Pinang
K.K Berapit, SPT

K.K Lintang
4. Perak
K.K Changkat Jering

K.K Semenyih
5. Selangor K.K Rawang
K.K Cheras Bt. 9

K.K Seremban
6. N. Sembilan
K.K Titi

K.K Ayer Molek

7. Melaka K.K Masjid Tanah
K.K Merlimau

K.K Larkin
8. Johor K.K Tampoi
K.K Parit Jawa

K.K Jaya Gading

9. Pahang K.K Jerantut
K.K Benta

K.K Marang
10. Terengganu K.K Batu Rakit
Poliklinik Dungun

K.K Pengkalan Chepa

11. Kelantan
K.K Jeli

12. Sabah K.K Luyang

Poliklinik Jalan Masjid Kuching

13. Sarawak
Poliklinik Jalan Oya Sibu

29
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 9

GLOSARI

Penyakit akibat dari virus HIV yang menyerang sistem ke-

AIDS (Acquired Immune tahanan badan melawan penyakit. Seorang dengan AIDS
Deficiency Syndrome) rentan terhadap penyakit-penyakit lain yang boleh dirawat
tetapi AIDS belum ada rawatan.

Ialah bahan yang dihasilkan oleh sel darah putih hasil

tindakbalas antigen. Antibodi berfungsi melawan bakteria,
Antibodi virus dan organisma lain yang boleh menyebabkan penyakit.
Bagi jangkitan HIV, antibodi yang dihasilkan tidak berkesan
untuk melawan virus. Antibodi yang dihasilkan terhadap virus
HIV juga digunakan sebagai petanda untuk ujian HIV.

Ini bermakna seseorang telah terdedah kepada HIV dan system

ketahanan badan telah menghasilkan antibody. Ujian antibodi
Antibodi HIV Positif HIV akan menghasilkan keputusan positif apabila antibodi
HIV dikesan.

Mereka yang melakukan hubungan seks dengan lelaki dan

Biseksual
wanita.

Mereka yang melakukan hubungan seks dengan jantina yang

Heteroseksual
berlainan jenis.

Mereka yang melakukan hubungan seks dengan jantina yang

Homoseksual sama contoh ‘gay’ ( lelaki yang melakukan hubungan seks
dengan lelaki ) dan ‘lesbian’ ( perempuan yang melakukan
hubungan jenis dengan perempuan ).

Seseorang yang telah dijangkiti virus HIV tetapi tidak

menunjukkan apa-apa tanda penyakit. Mereka kelihatan sihat
Pembawa HIV dan boleh menyebabkan jangkitan kepada orang lain jika mereka
melakukan zina, menderma darah, menderma organ atau
berkongsi jarum suntikan dadah. Status HIV seseorang hanya
boleh diketahui melalui ujian HIV.

Jangkamasa daripada virus masuk ke dalam badan hingga

pembentukan antibodi ( Peringkat Acute Seroconversion ).
“ Window Period” Tempoh ini biasanya 3 hingga 6 minggu dan mungkin
berpanjangan sehingga 6 bulan. Di masa ini, walaupun virus
ini wujud di dalam tisu badan dan pesakit berupaya
memindahkan jangkitan, keputusan ujian HIV adalah negatif.

30
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

Adalah salah satu langkah pengesanan dan pengawalan

Pengesanan kontak HIV HIV. Ia dilakukan untuk mengesan orang-orang yang ada
seks dan
(pemberitahuan kepada berkongsi jarum suntikan dadah dengan mereka yang
pasangan) dijangkiti HIV dengan segera supaya langkah-langkah
pencegahan dapat dilakukan kepada kontak tersebut.

Istilah yang digunakan untuk menerangkan aktiviti tertentu

yang akan meningkatkan risiko jangkitan terhadap HIV.
Contoh :
• Perhubungan seks dengan orang yang dijangkiti HIV.
Perlakuan Berisiko Tinggi • perhubungan seks dengan pelacur.
• perhubungan seks dengan berbagai pasangan.
• berkongsi jarum suntikan dadah dengan orang yang
dijangkiti HIV.
• melakukan liwat.

Adalah ujian yang dilakukan bagi mengesan antibodi

Ujian Antibodi HIV terhadap virus HIV. Jenis-jenis ujian termasuk ujian ELISA, ujian
PA dan ujian LIA.

Ujian makmal yang dijalankan terhadap sampel darah untuk

mengesan virus HIV. Ujian dapat mengesan virus HIV lebih
Ujian Antigen HIV awal dari ujian antibodi HIV. Ujian ini hanya dijalankan di
Institut Penyelidikan Perubatan (IMR) sahaja. Jenis ujian
termasuk PCR (polymerase chain reaction) dan P24.

Adalah virus yang menyebabkan penyakit AIDS. Pada awal-

Virus HIV (Human nya virus ini di kenali sebagai HTLV-III (human Tcell
lymphotrophic virus type III) dan ARV (AIDS related retrovirus).
Immunodeficiency Virus)
Ia menyerang sistem ketahanan badan manusia dan
menyebabkan ia terdedah kepada jangkitan opportunistik dan
kanser tertentu.

31
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 10
PENYUMBANG

NAMA WATAN & JABA

JAW
JA TAN
JABAT

Dr Teo Gim Sian Pegawai Kesihatan AIDS

Jabatan Kesihatan Negeri Pulau Pinang

Dr Khalijah bt Mohd Yusof Pegawai Kesihatan AIDS

Jabatan Kesihatan Negeri Pulau Pinang

Dr Zahariah bt Yakob Wakil Pegawai Kesihatan AIDS

Jabatan Kesihatan Negeri Pulau Pinang

DSP Sharifah Aini bt Syed Bab Komandan

Pusat Serenti Wanita Kemumin
Pengkalan Chepa
Kelantan

Mohd Fudzi bin Hj. Ibrahim Ketua Kaunselor

Pusat Serenti Jeli
Kelantan

Suriani bt Mustapha Ketua Kaunselor

Pusat Serenti Jeli

Che Mah bt Mat Nor Kaunselor Kanan

Pusat Serenti Wanita Kemumin
Pengkalan Chepa
Kelantan

FASILITATOR

Dr Abdul Rasid bin Kasri Ketua Penolong Pengarah

Kawalan Penyakit (AIDS/STD)
Kementerian Kesihatan Malaysia

Dr Rohani bt Ali Ketua Penolong Pengarah

Kawalan Penyakit (AIDS/STD)
Kementerian Kesihatan Malaysia

Dr Fauziah bt Mohd. Nor Penolong Pengarah

Kawalan Penyakit (AIDS/STD)
Kementerian Kesihatan Malaysia

32
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 11
TERMINOLOGI DAN DEFINASI

PYM - Pegawai Yang Menjaga

PP - Pembantu Perubatan

PKD - Pejabat Kesihatan Daerah

PK - Pegawai Kesihatan Daerah

PP&k - Pegawai Perubatan Dan Kesihatan

PH - Pengarah Hospital

Paramedik - Anggota-anggota yang terdiri daripada Pembantu

Perubatan Kesihatan Jururawat

PKAIDS - Pegawai Kesihatan (AIDS/STD) Negeri

KPS - Kaunselor Pusat Serenti

33
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

LAMPIRAN 12

[(ADK : 30/36 ( 7 )]

AGENSI DADAH KEBANGSAAN

KEMENTERIAN DALAM NEGERI

PERINTAH TET
PERINTAH AP KETU
TETAP A PENGARAH
KETUA
BILANGAN 11 TTAHUN
AHUN 1998

SEMUA PENGARAH ADK NEGERI

SEMU
SEMUAAKOMAND
KOMAND AN PUSA
OMANDAN PUSATT SERENTI

34
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

PROGRAM RA
RAWWATAN DAN KESIHA
DAN TAN
KESIHAT
PENGHUNI-PENGHUNI PUSA T SERENTI
PUSAT

1. TUJUAN

1.1 Perintah Tetap ini bertujuan memberi panduan mengenai prosedur untuk
melaksanakan program rawatan dan kesihatan kepada penghuni-penghuni
yang sedang menjalani rawatan dan pemulihan di Pusat Serenti.

2. LATARBELAKANG
LAT

2.1 Masalah penagihan dadah membawa pelbagai kesan negatif terutamanya

terhadap fizikal dan kesejahteraan mental penagih-penagih dadah. Tahap
kesihatan mereka bukan sahaja terjejas malahan mudah terdedah dengan
pelbagai gejala dan risiko jangkitan penyakit. Keadaan ini dapat dilihat dengan
jelas melalui ciri-ciri fizikal penagih-penagih yang lemah, kurus, pucat, tidak
bermaya, terketar-ketar, mata kuyu dan diikuti dengan jangkitan pelbagai
penyakit kronik seperti batuk kering, hepatitis B, penyakit kulit, HIV(t)/AIDS
dan lain-lain.

2.2 Oleh yang demikian, tumpuan diberikan bukan sahaja ke arah pemulihan
masalah ketagihan terhadap dadah, tetapi juga memberikan perhatian
terhadap keadaan dan masalah kesihatan yang dialami penagih-penagih.
Kita meyakini bahawa jasmani yang sihat merupakan asas utama dalam
membina kesejahteraan minda bagi meninggalkan tabiat penagihan.

2.3 Program rawatan dan kesihatan yang disediakan di Pusat-pusat Serenti

merupakan salah satu komponen utama untuk merawat dan memulihkan
penagih-penagih dadah. Secara umumnya, tujuan program ini ialah untuk
menjaga dan mengawasi kesihatan penghuni-penghuni dan juga memberikan
pendidikan pelbagai aspek kesihatan.

2.4 Di samping itu, program ini juga untuk memastikan penghuni-penghuni

sentiasa berada dalam keadaan sihat dan cergas untuk menjalani aktiviti-
aktiviti pemulihan secara bersungguh-sungguh dan penuh komitmen.

3. MASALAH-MASALAH YANG DIHAD

YANG API
DIHADAPI

3.1 Aktiviti-aktiviti Dijalankan Secara Tidak Seragam

3.1.1 Aktiviti-aktiviti program rawatan dan kesihatan dijalankan secara

tidak seragam di antara satu Pusat Serenti dengan satu Pusat
Serenti yang lain. Ini disebabkan kurangnya penyelarasan dan
kefahaman yang jelas tentang aktiviti-aktiviti yang sepatutnya
dijalankan. Keadaan ini mengakibatkan program rawatan dan
kesihatan tidak dapat dijalankan secara teratur.

3.2 Ketiadaan Garis PPanduan

anduan Yang LLengkap
Yang engkap

3.2.1 Aktiviti-aktiviti program rawatan dan kesihatan yang dilaksanakan

di Pusat Serenti tidak mempunyai garis panduan yang lengkap
dan menjurus kepada matlamat untuk membantu penghuni-penghuni

35
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

mengatasi masalah penagihan dadah. Ketiadaan garis panduan

untuk melaksanakan program ini mengakibatkan pegawai dan
kakitangan unit perubatan terpaksa menggunakan pengetahuan dan
budi bicara sendiri di dalam melaksanakan aktiviti-aktiviti yang
dijalankan yang tentunya berbeza-beza di antara satu Pusat Serenti
dengan satu Pusat Serenti yang lain.

3.3 Ketiadaan Rancangan Aktiviti Yang TTersusun

Yang ersusun

3.3.1 Aktiviti-aktiviti yang dijalankan tidak dirancang dengan teliti dan

teratur. Kebanyakannya dijalankan mengikut keperluan semasa atau
bila keadaan benar-benar memerlukan. Ketiadaan rancangan aktiviti
yang tersusun menyebabkan pengendalian aktiviti pendidikan
kesihatan tidak diberi penekanan secara menyeluruh. Keadaan ini
berlaku oleh kerana kurangnya kemahiran dan pengetahuan di
kalangan pegawai-pegawai yang bertanggungjawab untuk
mengatur aktiviti-aktiviti yang sesuai dan relevan kepada penghuni-
penghuni.

4. LANGKAH-LANGKAH UNTUK MENGATASI MASALAH-MASALAH Y

MENGAT ANG
YANG
DIHADAPI.

4.1.1 Aktiviti-aktiviti yang dijalankan

a. Aktiviti-aktiviti rawatan dan kesihatan ditetapkan

sebagaimana berikut:-
(i) Pemeriksaan kesihatan penghuni baru;
(ii) Rawatan detoksifikasi;
(iii) Pendidikan kesihatan;
(iv) Ujian pengesanan dadah ke atas sampel air kencing
penghuni;
(v) Ujian dan pendidikan HIV/AIDS;
(vi) Pemeriksaan kesihatan sebelum kenaikan fasa dan
pembebasan; dan
(vii) Pemeriksaan kebersihan sekitar Pusat Serenti.

4.1.2 Objektif

(a) Memberi rawatan perubatan kepada setiap penghuni yang

sakit;
(b) Memberi rawatan detoksifikasi kepada setiap penghuni
sebaik sahaja dimasukkan ke Pusat serenti;
(c) Memberi pengetahuan dan pendidikan kepada penghuni
aspek-aspek penting dalam penjagaan kesihatan diri dan
gaya hidup sihat;
(d) Menguji status kesihatan penghuni semasa mengikuti pro-
gram pemulihan;
(e) Menguji status bebas dadah penghuni semasa mengikuti
program; dan
(f) Mewujudkan persekitaran pemulihan yang bersih dan
sihat.

36
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

4.1.3 Prosedur Pelaksanaan

(a) Setiap penghuni dikehendaki mengikuti aktiviti-aktiviti

rawatan dan kesihatan yang ditetapkan seperti di Lampiran
A;

(b) Penghuni-penghuni dikehendaki mengikuti semua aktiviti

mengikut sukatan atau kandungan aktiviti yang
ditetapkan seperti di Lampiran A;

(c) Jumlah penghuni yang menyertai aktiviti Pendidikan

Kesihatan tidak melebihi 40 orang bagi setiap kumpulan/
kelas untuk mempastikan keberkesanan;

(d) Komandan hendaklah menetapkan seorang Pegawai

(Pegawai Perubatan atau Pembantu Perubatan) menyelaras
aktiviti-aktiviti yang dijalankan;

(e) Pegawai berkenaan hendaklah menentukan supaya

perancangan dan jadual aktiviti-aktiviti disediakan untuk
mempastikan setiap penghuni mengikuti setiap aktiviti
yang ditetapkan;

(f) Bagi aktiviti Pemeriksaan Kebersihan Sekitar Pusat,

Pegawai berkenaan hendaklah menubuhkan satu
jawatankuasa kebersihan Pusat dengan melibatkan
kakitangan dan Pengawas. Jawatankuasa ini aktiviti-
aktiviti kebersihan yang ditetapkan untuk dijalankan pada
setiap minggu iaitu hari Ahad/Jumaat;

(g) Ujian Pengesanan Dadah keatas sampel air kencing

penghuni hendaklah dilakukan secara rambang mengikut
keperluan;

(h) Ujian HIV/AIDS hendaklah dilakukan ke atas semua

penghuni sebanyak tiga (3) kali iaitu sebaik sahaja
penghuni dimasukkan ke Pusat setelah 6 bulan berada di
pusat dan 3 bulan sebelum dibebaskan;

(i) Bagi aktiviti Pendidikan HIV/AIDS, Pegawai berkenaan

boleh mengatur program ini dengan melibatkan
penceramah-penceramah jemputan dari Jabatan
Kesihatan Daerah/Negeri;

(j) Pegawai penyelaras hendaklah mengadakan

pemeriksaan klinikal untuk menilai tahap kesihatan setiap
penghuni pada setiap fasa dan sebelum penghuni
dibebaskan; dan

37
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

(k) Rekod-rekod berkaitan aktiviti-aktiviti dan ujian-ujian

yang dijalankan hendaklah disimpan di dalam fail yang
berkaitan dan kemaskinikan.

5. TARIKH KUATK
KU UASA
TKU

Perintah Tetap ini hendaklah dilaksanakan di semua Pusat Serenti mulai tarikh
ianya ditandatangani.

(DATUK MOHD
(DA MOHD.. BAKRI BIN HAJI OMAR)
Ketua Pengarah,
Agensi Dadah Kebangsaan,
Kementerian Dalam Negeri, Malaysia.

Tarikh: 21 November 1998

s.k:

1. TKP
2. PR
3. PC
4. KPP (R)
5. PPK (RO)
6. PPK (I)
7. PPK (L)

38

PROGRAM RAWATAN D
RAW AN KESIHA
DAN TAN PENGHUNI-PENGHUNI PUSA
KESIHAT
BIL AKTIVITI OBJEKTIF
1. PEMERIKSAAN KESIHATAN (a) Memastikan status kesihatan
PENGHUNI BARU penghuni;
(b) Merancang tindakan susulan dari
segi keperluan perubatan ber-
dasarkan status kesihatan penghuni;
(c) Mengadakan rekod kesihatan dan
perubatan penghuni.
39
2. RAWATAN DETOKSIFIKASI a) Menghilangkan pergantungan
(Mengikut Perintah Tetap) fizikal penghuni-penghuni terhadap
dadah;
b) Melatih penghuni-penghuni men-
jaga kebersihan dan kesihatan
semasa di dalam detok.
c) Meningkatkan tahap kecergasan
dan kesihatan penghuni; dan
d) Membolehkan penghuni menerus-
kan program pemulihan yang di-
tetapkan.
T SERENTI
PUSAT
KANDUNGAN
(a) Membuka rekod perubatan untuk penghuni
yang diterima masuk ke Pusat Serenti.
b) Menjalankan pengambilan berat badan
dan ukuran tinggi penghuni.
c) Memeriksa keadaan fizikal serta tanda-
tanda di badan penghuni.
d) Rujuk rekod perubatan terdahulu penghuni
sebelum dimasukkan ke Pusat Serenti jika
ada.
a) Mempastikan status kesihatan penghuni
sebelum dimasukkan ke dalam wad detok
(rujuk carta aliran Perintah Tetap Ketua
Pengarah Bil. 2/1996)
b) Senaman ringan harian;
c) Melatih penghuni menjaga kebersihan diri
dan wad detok;
d) Pemeriksaan taraf kesihatan penghuni
dari masa ke semasa di Wad Detok dan
membuat laporan kepada Pegawai
Asrama; dan
e) Pemeriksaan status kesihatan penghuni
sebelum dikeluarkan dari wad detoks.
LAMPIRAN A
IMPAK
IMPAK
a) Penghuni sedar status kesihatan;
b) Penghuni sedar masalah kesihatan
yang dialami;
c) Satu rekod perubatan penghuni yang
kemaskini dapat diadakan; dan
d) Penghuni sedar untuk memulihkan
kesihatan diri.
a) Pergantungan fizikal penghuni ter-
hadap dadah dapat dihilangkan;
b) Penghuni boleh menjaga kebersihan
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS
diri dan wad detok;
c) Kecergasan dan taraf kesihatan
penghuni meningkat dan bertambah
baik;
d) Penghuni sedia meneruskan program
pemulihan selepas menjalani proses
detoksifikasi.
 3. PENDIDIKAN KESIHATAN a) Memberi pengetahuan dan pen-
didikan kepada penghuni-penghuni
mengenai aspek-aspek penjagaan
kesihatan diri;
b) Melatih penghuni menjaga keber-
sihan diri dan persekitaran; dan
c) Memberi maklumat dan penerang-
an kepada penghuni mengenai
jenis penyakit, punca dan cara
mencegah dan mendapatkan
rawatan.
4. UJIAN PENGESANAN a) Mengesan penghuni yang meng-
DADAH KE ATAS SAMPEL ambil semula dadah di dalam Pusat;
AIR KENCING PENGHUNI dan
40
b) Mencegah kegiatan pengambilan
dadah di kalangan penghuni.
5. UJIAN DAN PENDIDIKAN a) Mengesan dan menentusahkan
HIV / AIDS sama ada penghuni dijangkiti HIV
/AIDS;
b) Mencegah merebaknya virus HIV
/AIDS dikalangan penghuni
c) Memberi pengetahuan dan mak-
a) Tajuk-tajuk dibincang:
(i) Penyakit dan pencegahan
(ii) Kebersihan diri dan persekitaran.
(iii) Program kesihatan yang dijalankan
dijalankan di Pusat Serenti dan luar
Pusat;
(iv) Gaya hidup sihat; dan
(v) Amalan makanan dan pemakanan
a) Menentukan penghuni untuk menjalani
ujian;
b) Mengambil sampel air kencing penghuni;
c) Menjalankan analisis ke atas sampel air
kencing penghuni terbabit;
d) Membuat laporan analisis keputusan ujian
kepada, Komandan dan Pegawai Unit
Displin; dan
e) Ujian pengesahan di hospital.
a) Pendaftaran dan mengisi borang APPENDIX
11.1 Kementerian Kesihatan Malaysia
untuk penghuni;
b) Mengambil darah penghuni;
c) Menjalankan sesi Pre Test Kaunseling;
a) Penghuni-penghuni faham dan meng-
tahui mengenai cara-cara penjagaan
kesihatan diri;
b) Penghuni mengamalkan penjagaan
kebersihan diri dan persekitaran; dan
c) Penghuni faham dan mengetahui jenis-
jenis penyakit, punca dan cara men-
cegah dan mendapatkan rawatan.
a) Penghuni yang mengambil semula
dadah semasa di dalam Pusat dapat
dikesan;
b) Penghuni dapat dicegah dari meng-
ambil semula dadah semasa mengikuti
program pemulihan;
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS
c) Penghuni sedar kesalahan yang dilaku-
kan; dan
d) Penghuni sedar pentingnya sentiasa
bebas dari dadah.
a) Penghuni sedar status kesihatan;
b) Penghuni sedar cara-cara Virus HIV/
AIDS merebak;
c) Penghuni dapat memahami cara-cara
mencegah HIV/AIDS;
 lumat mengenai cara pencegahan
HIV/AIDS kepada penghuni; dan
d) Memberi khidmat Pre/Post Test
Kaunseling kepada penghuni;
d) Memberitahu keputusan ujian kepada d) Penghuni sedia menerima hakikat
penghuni; tentang jangkitan virus HIV yang di-
alaminya; dan
e) Menghantar laporan kepada komandan,
Pengawal Hal-Ehwal Pelatih dan kaunselor e) Penghuni sedar perlunya mengamalkan
berkenaan hasil ujian yang dijalankan; gaya hidup sihat.
dan

f) Menjalankan Post Test Kaunseling kepada

penghuni yang didapati POSITIF dalam
ujian pengesanan HIV yang dijalankan.

6. PEMERIKSAN KESIHATAN a) Untuk menilaikan dan status ke-
SEBELUM KENAIKAN FASA sihatan penghuni dari masa ke
DAN PEMBEBASAN semasa; dan
b) Mendorong penghuni untuk lebih
mengutamakan kesihatan diri.
a) Memeriksa keadaan fizikal penghuni;
b) Mengambil timbangan berat badan;
c) Memeriksa rekod perubatan penghuni; dan
a) Penghuni sedar tentang status kesihatan;
dan
b) Penghuni sedia menjaga kebersihan dan
kesihatan diri.

41
d) Membuat laporan kepada Pegawai Hal-
Ehwal Penghuni dan kaunselor mengenai
kesihatan penghuni.
MANUAL PENCEGAHAN DAN KAWALAN HIV/AIDS

7. PEMERIKSAAN a) Menanam sikap kerjasama di
KEBERSIHAN SEKITAR kalangan penghuni untuk menjaga
PUSAT kebersihan persekitaran;
b) Melatih penghuni lebih ber-
tanggungjawab menjaga kebersih-
an tempat tinggal; dan
c) Mewujudkan persekitaran pe-
mulihan yang bersih.
a) Menjaga kebersihan dewan makan dan a) Penghuni sedia bekerjasama menjaga
kawasan dapur Pusat Serenti; kebersihan persekitaran;
b) Memelihara kebersihan di sekitar asrama b) Penghuni akan lebih bertanggungjawab
dan sekitar Pusat Serenti melalui aktiviti menjaga kebersihan tempat tinggal; dan
gotong-royong;
c) Penghuni lebih sihat dan ceria apabila
c) Melibatkan semua penghuni dalam aktiviti persekitarannya bersih.
menjaga kebersihan;
d) Menceria dan mengindahkan kawasan
Pusat;

e) Menjaga kebersihan bangunan.