Bab 1: KEMUNCULAN TAMADUN AWAL MANUSIA.

Pengenalan h. Pada mulanya alam yang mengusai manusia

1. Kejadian Dunia tetapi setelah manusia mengalami
a. Dunia ini berasal daripada matahari yang perubahan tamadun barulah manusia
terpercik keluar kira-kira 93 juta tahun menguasai alam
dahulu. i. Kajian arkeologi menunjukkan manusia
b. Berjuta tahun kemudian percikan itu wujud lebih kurang 3 juta tahun dahulu
beransur sejuk menjadi: j. Antara sepsis terawal yang dijumpai ialah
Batu → permukaan tinggi → rendah laut → Manusia Peking dan Manusia Jawa
wap → hujan ribut k. Pada zaman awal, manusia hidup dalam
c. Mengikut ahli sains makhluk pertama di Zaman Prasejarah
dunia hanya makhlok ringkas yang 2. Zaman Prasejarah
mempunyai satu sel sahaja dan seterusnya a. Zaman Prasejarah ialah zaman manusia
menjadi makhluk yang dapat hidup dalam masih belum mengenali system tulisan.
air. b. Terdapat empat tahap utama dalam Zaman
d. Makhluk dari air ini naik ke daratan. Prasejarah iaitu:
Akhirnya menjadi binatang raksasa. i. Zaman Paleolitk
e. Selepas ini baru terdapat mamalia. ii. Zaman Mesolitik
f. Mengikut ahli sains manusia terbentuk iii. Zaman Neolitik
daripada binatang mamalia ini iv. Zaman Logam (Zaman Gangsa dan
g. Ahli arkeologi berpendapat manusia purba Zaman Besi)
tidak sama seperti manusia hari ini.

1
 Alatan yang Kegiatan utama
Zaman Masa Petempatan
dicipta
Paleolitk 35,000 tahun o Gua o Drpd batu yg o Menangkap ikan
dahulu o Sungai atau tasik kasar o Memungut hasil hutan
o Berpindah- o Memburu
randah o Mula belajar buat api
o Berkumpulan
Mesolitik 11,000 tahun o Gua o Drpd batu yg o Menangkap ikan
dahulu o Sungai atau tasik lebih baik o Memungut hasil hutan
o Pesisiran pantai o Tembikar o Memburu
o Berpindah- untuk o Berdagang (barter &
randah menyimpan siput cowrie
o Berkumpulan air dan o Bercucuk tanam
makanan o Guna api secara meluas
Neolitik 5,000 tahun o Hidup menetap o Alatan batu o Bercucuk tanam
dahulu o Kelompok besar yang lebih o Menternak
o Pengkhususan licin dan
kerja berbagai
fungsi
o Bahan
tembikar
o Roda
o Batu kiwi
Logam 2,500 tahun o Ada rumah o Alatan logam o Melombong
dahulu o Petempatan o Perahu o Perdagangan maritim
besar
o Kota pertahanan
o Tahu kebumikan
mayat
 4. Pengkhususan pekerjaan
Makna Tamadun a. Produktiviti meningkat
1. Tamadun berasal bahasa Arab (mudun, madain, b. Hasilkan kemakmuran dan kestabilan politik
madana) yang bermksud tinggi budi bahasa dan c. Peningkatan dan perkembangan ekonomi
pembukaan. d. Berlaku perdagangan melalui sistem barter
2. Tamadun dalam bahasa Inggeris ialah civilization 5. Agama dan kepercayaan
drpd bahasa Greek iaitu civitas yang bermaksud a. Animisme (percaya kuasa ghaib)
bandar b. Politeisme (lebih daripada satu tuhan)
3. Taamadun juga boleh diertikan sebagai 6. Bahasa dan sistem tulisan
peradaban. a. Bahasa tertua ialah Yunani dan Sanskrit
4. Orang barat seperti Gordon Childe, Darcy Riberio b. Tulisan awal ialah hieroglif, cuneiform dan
dan R. A. Buchanan mengaitkan tamadun dengan ideogram
pembangunan lahiriah.
5. Menurut Islam tamadun merangkumi Proses Pembentukan Tamadun.
pembangunan lahiriah dan rohaniah 1. Berlaku secara beransur-ansur dengan masa yang
6. Syed Naquib al-Attas berpendapat tamadun ialah lama.
pencapaian tahap manusia yang tinggi dan 2. Tamadun manusia bermula apabila wujud
kebudayaan yang luhur sesebuah masyarakat. Ini hubungan, iatu penyesuaian antara manusia
disokong oleh Richard Sullivan dengan alam sekeliling.
7. Menurut kamus Dewan tamadun ialah 3. Tamadun awal manusia bermula sejak Zaman
berkemajuan, berperadaban, berkembang maju Neolitik yang berlaku antara tahun 3500 SM
atau berlaku peningkatan hingga 300 SM apabila manusia tidak lagi
8. Tamadun manusia dapat dilihat daripada bepindah-randah.
perkembangan dan kemajuan dalam kehidupan 4. Ketika ini berlaku Revolusi Neolitik iaitu
manusia. pertukaran aktiviti berburu kepada bercucuk
tanam dan menternak binatang
Ciri-ciri Tamadun. 5. Kebanyakan petempatan mereka di lembah
1. Petempatan kekal sungai dan laut kerana di sini terdapat tanah
a. Ciri utama kemunculan tamadun yang subur untuk pertanian, kemudahan bekalan
b. Corak hidup lebih sistematik air dan makanan serta kemudahan pengangkutan
c. Terdapat bekalan makanan dan perhubungan.
d. Kemajuan dalam pertanian 6. Keseluruhan tamadun awal manusia terbentuk di
2. Kehidupan berorganisasi lembah sungai.
a. Sistem keluarga 7. Contohnya tamadun Meopotamia di Lembah
b. Lapisan masyarakat Sungai Euphrates (3500 SM), tamadun Mesir Purba
3. Sistem pemerintahan di Lembah Sungai Nil (3100 SM), tamadun Indus di
a. Menjalankan pentadbiran Lembah Sungai Indus (2500 SM) dan tamadun
b. Ada unsur magis Hwang Ho di Lembah Sungai Hwang Ho (1800 SM)
c. Lahir sistem perundangan

TAMADUN MESOPOTAMIA

Prosrs Pembentukan Tamadun Mesopotamia c. Mempunyai kubu pertahanan yang

1. Perkataan Mesopotamia berasal bahasa Yunanai mempunyai pintu gerbang yg menjadi
yang bermaksud tanah di antara sungai lanbang kekayaan.
2. Dua bahagian iaitu d. Kubu pertahanan dubina dengan pelbagai
a. Bahagian utara bandar Baghdad (Kawasan bentuk spt bulat, segi empat dan bukur
Sungai Zab / Assyria ) e. Di pusat kota terdapat istana, rumah ibadat,
b. Bahagian selatan bandar Baghdad (Kawasan rumah kediaman, rumah kedai dan pasar
Sungai Tigris dan Euphrates) f. Pusat sesebuah kota ialah ialah rumah
i. Dikenali sebagai Babylon ibadat
ii. Babaylon ada dua kawasan iaitu Akkad g. Jalan raya mengbungkan sebuah negara kota
di utara dan Sumeria di Selatan dengan negara kota yang lain
3. Bermula di wilayah Selatan Iraq (Sumer) h. Sungai dan tanah pamah memudahkan
4. Wujud kebudayaan Neolitik sebelum kedatangan pengangkutan kapal, pedatii dan kaldai
orang Sumeria 2. Organisasi sosial
5. Orang Sumeria menjalankan aktiviti pertanian a. Raja
6. Lebihan hasil dapat menampung penduduk yang b. Ketua pendeta, ketua tentera dan
semakin bertambah bangsawan
7. Petempatan awal berkembang menjadi bandar c. Rakyat bebas (petani, pedagang dan artisan)
kota sepeti Ur, Uruk, Kish, Nippur, Lagash, Assur, d. Hamba (tawanan perang)
Mari dan Eridu 3. Pengkhususan pekerjaan
a. Perdagangan amat penting
Ciri Tamadun Mesopotamia b. Barang dagangan seperti kayu-kayan, emas
1. Setiap negara kota merupakan sebuah kerajaan dan perak
berdaulat c. Terdapat pendudk yang menjadi tukang
a. Negara kota bersatu tenaga untuk berperang rumah dan golongan tentera
b. Negara kpta meliputi pusat kota, tembok d. Terdapat pengusaha tekstil, barang
kota, luar kota dan pelabuhan. tembikar dan keperluan harian
4. Sistem pemerintahan Sumbangan Tamadun Mesopotamia
a. Teokrasi (pemerintahan pemerintahan oleh 1. Kod Undang-undang Hammurabi yang
Tuhan atau waki Tuhan) mengandungi 282 undang-undang berkaitan
b. Raja dianggap sebagai wakil tuhan pemerintahan, jenayah dan perkahwinan.
c. Masyarakat tidak menyembah raja kecuali 2. Penggunaan batu-bata daripada tanah liat yang
semasa pemerintahan Raja Naramsin di dibakar
Akkad. 3. Pintu gerbang mlengkung
d. Raja sebagai ketua pentadbir, ketua tentera 4. Zigurat yang bermatlamatkan kepercayaan
dan ketua pendita 5. Tembok-tembok pertahanan
e. Zigurat sebagai sebagai pusat ibadat, pusat 6. Taman Tergantung Babylon
perdagangan dan pusat penyimpanan 7. Arca dan tiang batu
khazanah negara. 8. Tulisan cuneiform
f. Raja berkuasa dalam soal cukat, tanah dan 9. Epik Gilgamesh (hasi kesusasteraan tertua di
hasil pertanian dunia)
5. Tulisan 10. Penciptaan roda untuk menghasilkan kereta kuda
a. Cuneiform (tulisan simbol yang ditulis atas 11. Kincir air, kapal layar dan sistem pengairan
tanah liat) 12. Melebur logam tmbaga
b. Berbentuk pepaku 13. Ilmu astronomi dan penguasaan ilmu perubatan
c. Tulisan b ergambar dan berkembang 14. Konsep empayar pada zaman Raja Sargon di
menjadi simbol Akkad (Empayar pertama di dunia)
15. Kalendar berasaskan sistem solar (12 bulan satu
tahun)
TAMADUN MESIR PURBA

Proses Pembentukan Tamadun Mesir Purba c. Lombong emas di Nubia

1. Terbentuk di tebing Sungai Nil d. Perdagangan dari luar
2. Limpahan air Sungai Nil menjadikan Mesir subur. 5. Sistem kepercayaan
3. Berkembang daripada petempatan awal Zaman a. Percaya konsep politeisme (banyak tuhan)
Neolitik b. Percaya kepada kehidupan selepas mati
4. Berlaku secara evolusi (dari petempatan kecil c. Mayat diawet menjadi mumia
menjadi perkampungan) d. Bekalan kubur disertakan
5. Kampung menjadi beberapa buah bandar dan 6. Tulisan
akhirnya membentuk nome atau daerah a. Hieroglif (kombinasi gambar dan simbol
6. Nome inibersatu menjadi pusat pentadbiran spt berasaskan bunyi)
Thinis, Memphis dan Thebes. b. Merekod aktiviti pertanian dan pengutipan
7. Penggunaan alat logam dapat membina sistem cukai
pengairan dan pertanian c. Tujan keagamaan dan amalan ritual
8. Manusia di Lembah Nil membina peralatan kepercayaan
kawalan air dan terusan 7. Empayar
a. Empayar Mesir
Ciri-ciri Tamadun Mesir Purba b. Meluaskan jajahan
1. Kehidupan berorganisasi c. Zaman kegemilangan merangkumi Nubia,
a. Firaun selatan Mesir hingga ke utara, barat dan
b. Pembesar, bangsawan, tuan tanah, juru tulis wilayah Asia
dan rahib
c. Rakya bebas (petani, pedagang dan artisan) Sumbangan Tamadun Mesir Purba
d. Hamba 1. Ketmadunan manusia dalam seni bina iaitu
2. Kehidupan di bandar piramid.
a. Tempat kediaman raja 2. Piramid ilham daripada Imhotep
b. Pusat pemerntahan dan pentadbiran, pusat 3. Pembinaan bangunan daripada batu bata.
keagamaan, pelabuhan dan tumpuan 4. Kemajuan pendidikan daripada kepndaian
penduduk mencipta kertas darpada pokok papyrus
3. Sistem pemerintahan 5. Rekod yang trtulis dan terpahat dalam tulisan
a. Diterajui oleh Firaun hieroglif
b. Golongan bangsawan menjalankan 6. Mewujidkan sistem pendikdikan untuk kanak-
pentadbiran, menjaga keamanan, mengurus kanak b angsawan
dan mengagihkan maknan. 7. Maju dalam ilmu perubaan
c. Rahib tadbir hal keagamaan 8. Ilmu matemaik digunakan untuk mengawal banjir
d. Jurutulis menulis segala rekod kerajaan. 9. Mencipta sistem pengairan boleh menjadikan
e. Mula mengiktiraf wanita sebagai pemimpin padang pasir sebagai kawasan pertanian
4. Pengkhususn pekerjaan 10. Bidang astonomi memperkenalkan kelendar 12
a. Pembuat barang tembikar, penenun, bulan setahun
pembuat peralatan, artisan dan peniaga 11. Mahir mengawet mayat
b. Eksport utama ialah tekstil dan kertas
TAMADUN INDUS.

Proses Pembentukan Tamadun 2. Musnah kerana serangan orang Aryan dan

1. Dikenali sebagai tamadun Harappa bencana alam
3. Penduduk nomad membentuk petempat kekal di d. Pemerintah berkuasa menjalankan upacara
sepanjang Sungai Indus keagamaan dan menagihkan hasil pertanian
4. Hasil ertanian dan pertambahan pendudk 3. Penghususn pekerjaan
membentuk bandar a. Perdagangan seperti emas, gading gajah,
5. Dua bandar utama iaitu Mohenjo-Daro dan manik dan hasil pertanian.
Harappa b. Terdapat pertanian, pertukangan dan
6. Pelabuhan penting ialah Lothal dan Sutkegendor pembuatan serta artisan
c. Hasilkan barangan logam dan tembikar
Ciri-ciri Tamadun 4. Kepercayaandan agama
1. Petempatan kekal membentukan bandar a. Terdapat patung dan ukiran berasaskan
terancang agama
a. Berasaskan blok segi empat b. Percya kepada Tuhan Ibu
b. Setiap blok dipisahkan oleh rangkaian jalan c. Sembah patung proto-Siva (patung kepala
raya tiga)
c. Mempunyai sistem kumbahan terancang 5. Sistem tulisn
d. Bandar dihubungi dengan jalan raya dan a. Berbentuk piktograf
sungai
e. Keistimewaannya terdapat sistem Sumbangan Tamadun Indus
perparitandengan longkang di bawah tanah 1. Perancangan bandar yang sistematik seperti
2. Organi sosial Mohenjo-Daro dan Harappa
a. Atasan
2. Manghasilkan batu bata melalui pembakaran
i. Pemerintah di kalangan pendeta
dengan suhu yang tinggi
ii. Pendeta dan pedagang
b. Bawahan 3. Sifat keterbukaan dengan membuat hubungan
i. Petani dengan tamadun lain
ii. Buruh 4. Rumah dan bangunan yang tersusun
iii. Hamba 5. Kubu untuk mempertahankan bandar
c. Pendeta sebagai pemerintah 6. Terdapat tandas dan tempat mandi awam
7. Sistem kumbahan yang sistemaik
TAMADUN HWANG HO

Proses Pembentukan Tamadun e. Wujud konsep Tien (syrga)

1. Muncul daripada kesubuuran tanah di Hwang Ho
(Sungai Kuning)
2. Bersifat setempat kerana fizikalnya bergunun
gganang dan padang pasir
3. Dikesan dengan jumpaan tengkorak homo sapien
(Peking Men)
4. Berlaku semasa pemerintahan Dinasti Shang
hingga Dinasti Chou (1766 SM – 256 SM)
5. Petempatan awal di Tapak Banpo
Ciri-ciri Tamadun Hwang Ho
1. Bandar Anyang merupakan negara kota
a. Terletak di tanah tinggi di Sungai Huan
b. Terdapat istana, kuil dan pusat pentadbiran
c. Terdapat embok pertahanan
d. Dikelilingi oleh perkampungan petani
2. Organi sosial
a. Raja
b. Bangsawan, pembesar dan pegawai kerajaan
c. Petani, artisan dan pedagang
d. Hamba
3. Pengkhiususan pekerjaan
a. Pembesar memiliki tentera sendiri
b. Petani adalah tonggak terpenting ekonomi
c. Hamba menjadi tentera paksaan dan tujuan
korban dalam upacara penyembahan
4. Sistem pemerintahan
a. Dinanti Shang amalkan pemerintahan beraja
b. Kuasa raja merupakan mandat daripada
tuhan
c. Dinasti Chou amalkan sistem feudal
d. Pentadbiran wilayah duserah kepada
golongan bangsawan
5. Agama dan kepercayaan
a. Animisme dan politeisme
b. Menyembah roh dan nenek moyang
c. Meyembah tuhan syurga (Shang-ti) dan
tuhan bumi (tu)
d. Penyembahan melibatkan muzik, tarian dan
upacara korban
e. Upacara ini diketuai oleh bomoh
f. Tulang oracle telah dijumpai dan berfungsi
untuk meramal
6. Sistem tulisan
a. Muncul daripada rekahan tulang oracle.
b. Berbentuk ideogram (simbol) dan
mempunyai gambar
Sumbangan Tamadun Hwang Ho
1. Sistem pemerintahan monarki
2. Raja ditukar kepada maharaja
3. Konsep anak syurga dan mandat syurga
4. Pembinaan sistem pengairan
5. Terusan untuk pengairan dan mengelakkan banjir
6. Teknologi pembajakan dan pembinaan cangkul
7. Mula menggunakan batas untuk penanaman
8. Tulisan ideogram
9. Pemujaan roh nenek moyang
10. Konsep Yin (kuasa pasif) dan Yang (kuasa aktif)
serta Fengsui (hubungan harmonis antara manusia
dan alam)
11. Kalendar 30 hari sebulan dan 360 hari setahun
12. SunTzu menulis buku the Art of War (selok belok
perang dan menangani musuh)
13. Tulang oracle