PENGENALAN

Sel merupakan unit terkecil dalam satu organisma yang diklasifikasikan

sebagai hidup, dan adalah sering dipanggil blok binaan hidup. Semua organisma,
sama ada yang kecil seperti Euglena atau besar seperti gajah, terbina daripada satu
atau lebih sel. Sel adalah unit terkecil organisma yang menjalankan berbagai tugas
harian, terutama sekali dalam menentukan aliran tenaga yang teratur dan sempurna,
supaya organisma itu dapat menjalankan aktiviti-aktiviti normal organisma hidupan.

Setiap satu sel mempunyai bentuk yang tesendiri. Sel hati adalah bersegi, sel
otot berbentuk
panjang, sel saraf seperti seutas tali, sel kulit bahagian dalam pipi adalah leper dan
sebagainya.
Walau apa pun bentuknya, komponen-komponen utama yang tedapat dalam setiap
unit sel tidak
berbeza. Semua sel terdiri daripada :

(1) membran plasma (atau disebut juga sebagai membran sel),

(2) sitoplasma yang mengandungi cairan dan beberapa organel penting, dan
(3) nukleus, struktur pembawa maklumat warisan.

Walaupun kesemua sel mempunyai komponent di atas ini tetapi terdapat juga
beberapa perbezaan di dalam komponen-komponent sel haiwan dan tumbuhan.
Perbezaan yang ketara antara sel haiwan dan tumbuhan adalah, sel tumbuhan
mempunyai sel dinding manakala sel haiwan tidak mempunyai sel dinding. Selain itu
juga, sel tumbuhan mempunyai pigment klorofil yang tidak terdapat di dalam sel
haiwan. Antara lainnya, sel tumbuhan mempunyai vakuol yang besar manakala sel
haiwan tidak mempunyai vakuol kecuali pada haiwan unisel pada peringkat rendah.
Tajuk

Pemerhatian sel haiwan (sel pipi) dan sel tumbuhan (sel epidermal daun)

Objektif

Untuk menyediakan slaid sel haiwan dan sel tumbuhan menggunakan teknik
pewarnaan yang betul

Bahan dan Radas

Mikroskop, slaid mikroskop, kepingan pelindung sliad, penitis, penyepit (forsep),

pisau, pencungkil gigi, methylene biru, larutan iodin dan bawang.

Prosedur

a) Pemerhatian sel pipi

1. Bersihkan mulut dengan berkumur-kumur.

2. Dengan menggunakan pencungkil gigi, kikiskan lapisan sel dari dalam pipi
dengan berhati-hati.
3. Kikisan sel itu diletakkan di dalam titisan methylene biru di atas slaid.
4. Rendahkan pelindung slaid menutupi slaid tersebut dengan perlahan-lahan.
5. Bahan uji itu diuji dengan menggunakan kuasa rendah lensa mikroskop diikuti
dengan kuasa tinggi lensa.
6. Sel pipi itu dilukis dan dilabel bahagian-bahagian berikut: nukleus, bahan-
bahan kromatin, selmembrane dan sitoplasma.

Sekiranya tidak ingin mengunakan sel pipi, kita juga boleh menggunakan kulit
mati. Letakkan cebisan kecil selofen (pelekat) di atas tangan. Kemudian
tanggalkan pelekat tersebut dan lekatkanya pada slaid. Ini akan menunjukan saiz
dan bentuk sel tetapi kita tidak akan dapat melihat kandungan sel tersebut.
 b) Pemerhatian sel epidermal daun

1. Dengan menggunakan forsep, kupaskan lapisan epidermal pada daun

bawang.
2. Potongkan sebahagian kecil dan letakkan lapisan epidermal di dalm titisan
iodin di atas slaid.
3. Pelindung slaid direndahkan perlahan-lahan di atas spesiment itu.
4. Spesiment dikaji dengan menggunakan kuasa rendah dan kuasa tinggi lensa
mikroskop.
5. Sel epidermal daun bawang dilukis dan dilabelkan bahagian-bahagian
tersebut: nukleus, bahan kromatin, sel membran, sel dinding, sitoplasma dan
vakuol.

Untuk melihat sel tumbuhan dengan kloroplas kita boleh lihat pada daun lumut
dengan cara yang sama. Ia hanya mempunyai satu sel tebal.

Keputusan

 Lukisan dan label

 Magnifikasi lensa pada mikroskop
Soalan

1) Namakan jenis sel yang meliputi bahagian dalam pipi?

Jenis sel yang meliputi bahagian dalam pipi ialah sel epithelium skuamosa
bertingkat-tingkat dan ia bukan yang jenis keratin.

2) Mengapakah epidermal bawang tidak mempunyai kloroplas?

Sel epidermal bawang tidak mempunyai kloroplas kerana bawang adalah

sejenis tumbuhan tuber. Sebagaimana yang kita ketahui, tumbuhan tuber
bahagian bawahnya tertanam di dalam tanah. Oleh itu, cahaya matahari tidak
sampai pada bawang itu maka proses fotosintesis tidak berlaku dan kloroplas
tidak diperlukan sama sekali.

3) Nyatakan persamaan dan perbezaan diantara sel haiwan dan sel tumbuh-
tumbuhan?

Persamaan sel haiwan dan sel tumbuhan ialah kedua-duanya mempunyai

nukleus, membran sel, sitoplasma, dan mitokondria

Perbezaan sel haiwan dan sel tumbuhan

Sel haiwan Sel tumbuhan

Hanya mempunyai vakuol yang kecil
Tidak mempunyai dinding sel
Tidak mempunyai bentuk yang tetap
Tidak mempunyai kloroplas kerana
tidak membuat makanan sendiri
Mempunyai vakuol yang besar
Mempunyai dinding sel yang
mengelilingi membran sel
Bentuknya tetap dan teratur
Mempunyai kloroplas untuk proses
fotosintesis

4) Mengapakan nukleus dipanggil pusat kawalan bagi sel tersebut?

 Nukleus dipanggil sebagai pusat kawalan ialah kerana nukleus mengawal
kesemua aktiviti sel termasuklah enzim-enzim yang keluar masuk sel. Selain
itu juga nukleus mengandungi DNA. Fungsi DNA yang pelbagai seperti
replikasi, transkripsi, translokasi, sebagai contoh pengahasilan enzim dan
protein adalah merupakan satu keperluan untuk perkembangan sel.
Penghasilan enzim ialah melalui RNA yang dikeluarkan oleh nukleus kepada
badan ribosom untuk menetapkan suatu enzim yang bakal di hasilkan. Oleh
yang demikian nukleus menjadi pusat kawalan kerana sistem biologi di dalam
sel dikawal oleh nukleus itu sendiri.

5) Apakah itu tisu? Apakah perkataan yang bermaksud koleksi tisu yang
melakukan satu tugas yang khusus?

Tisu adalah cantuman antara sel-sel yang mempunyai jenis yang sama. Tisu
merupakan sel yang yang melakukan tugas yang spesifik dan berada
dibahagian tertentu badan. Daripada tisu tersebut maka terciptalah organ
yang merupakan tahap lanjutan daripada perkembangan sel selepa tisu.

Perbincangan:
 Di dalam perlaksanaan eksperiment ini kita haruslah menitikberatkan aspek
keselamatan ketika menjalani eksperimen. Dalam eksperimen ini, radas yang
digunakan ialah yang jenis mudah pecah seperti slaid dan slip pelindung yang dibuat
daripada kaca yang nipis. Walaupun demikian bahagian yang kaca yang pecah itu
boleh mendatangkan kecederaan jika terkena pada anggota badan. Selain itu juga,
kita haruslah berhati-hati ketika mengguna kan alatan yang tajam seperti pisau untuk
menggambil epidermis bawang dan pencugkil gigi yang digunakan untuk
menggambil sel pipi.

Untuk eksperimen ini larutan iodin digunakan untuk membasahkan sel

tumbuhan kerana sel tumbuhan mempunyai nukleus yang berwarna coklat, dan kanji
di dalam sel tumbuhan. Manakala bagi sel haiwan larutan biru methylene digunakan
untuk menampakkan nukleus kerana iodin tidak dapat menampakkan sel berwarna
biru kehitaman ( sel haiwan menyimpan karbohidrat dalam bentuk glycogen).

Semasa pelaksanaan eksperimen ini saya dapati terdapat beberapa

perbezaan ketika membuat pemerhatian melalui mikroskop di antara sel pipi dan sel
bawang. Perbezaan yang saya dapati ketika membuat pemerhatian adalah sel
haiwan kedudukanya berterabur dan secara rawak manakala kedudukan sel bawang
pula tersusun rapi seperti susunan batu bata.

Semasa menggunakan mikroskop cahaya hanya segelintir organel yang dapat

dilihat. Antara organel yang dapat dilihat adalah nukleus, sitoplasma dan membran
sel pada kedua dua jenis sel. Cuma terdapat beberapa organel dan struktur yang
ada pada sel tumbuhan tidak terdapat pada sel haiwan seperti kloroplas, vakuol dan
dinding sel. Namun pada eksperiment ini, kita tidak dapat melihat kloroplas pada sel
tumbuhan kerana kami menggunakan epidermis bawang. Bawang ialah sejenis
tumbuhan yang isinya berada di dalam tanah dan terpisah daripada terkena cahaya
matahari dan proses fotosintesis tidak berlaku, jadi kloroplas tidak diperlukan sama
sekali.