6/10/MMR/1)
A/HRC/WG.6/10/MMR/1
ႏိုင္ငံသားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာအခြင့္အေရးမ်ား
၃၇ ၿမန္မာႏိုင္ငံတင
၃၇. ြ ္ ေသဒဏ္ကို ဥပေဒအရ ၿပဌာန္းထားေသာ္လည္း ၁၉၈၈ခုႏွစ္မွကတည္းက
ေသဒဏ္ခ်မွတ္ၿခင္းမရွိခဲ့ပါ။ အသက္၁၆ႏွစ္ေအာက္ ႏွင့္ လူငယ္မ်ားကို ၿပစ္မွဳအလုိက္ ေသဒဏ္စီရင္ခင
ြ ့္ ၿပဌာန္း
ထားေသာ္လည္း ေသဒဏ္ခ်မွတ္ခဲ့ၿခင္း မရွိပါ။
၃၈.
၃၈ ကေလးဥပေဒအရ ကေလးႏွင့္ လူငယ္မ်ားအား လူၾကီး အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ အတူထိန္းသိမ္းထားၿခင္းမရွိပါ။
၃၉.
၃၉ ကေလးသူငယ္ၿပစ္မွဳက်ဴးလြန္သူကို ၄င္း၏ အသက္ ႏွင့္ ၿပန္လည္ ေလ့က်င့္ေရးအတြက္ပါ ထည့္သင
ြ ္းစဥ္းစားၿပီး
ဆံုးၿဖတ္ေလ့ရွိသည္။ စီရင္ခ်က္ကို တဆင့္ၿမင့္ေသာ တရားရုံးတြင္ အယူခ၀
ံ င္ပိုင္ခင
ြ ့္ရွိသည္။
၄၂.
၄၂ ၿမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စုရံုးခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ အစုအဖြ႔ဖ
ဲ ႕ြဲ စီးခြင့္ကို အသိအမွတ္ၿပဳသည္။
၄၃.
၄၃ ေမြးဖြားလာေသာ ကေလးမ်ားအား မွတ္ပံုတင္ခင
ြ ့္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားၿဖစ္ခင
ြ ့္ကိုလည္း ဥပေဒႏွင့္အညီ ခြင့္ၿပဳထားသည္။
ကေလးအခြင့္အေရး
၄၅.
၄၅ ၿမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၉၉၁ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၆ရက္ေန႕တြင္ ႏိုင္ငံတကာ ကေလးသူငယ္အခြင့္အေရးစာခ်ဳပ္ကို
လက္မွတ္ထိုးၿပီး ၁၉၉၁ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၁၅ရက္ေန႕မွစ၍ အဖဲ႕ြ ၀င္ႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံ ၿဖစ္လာခဲ့သည္။ စာခ်ဳပ္ပါအခ်က္မ်ားကို
အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ကေလးသူငယ္ဆိုင္ရာ ဥပေဒကို ဇူလိုင္လ၁၄ရက္ ၁၉၉၃ခုႏွစ္တင
ြ ္ ၿပဌာန္းခဲသ
့ ည္။
အမ်ားၿပည္သူသိေအာင္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၂ ရက္ ၂၀၀၁ တြင္တရား၀င္ေၾကၿငာခဲ႕သည္။ ကေလးသူငယ္ဆိုင္ရာ
တရားရုံးမ်ားကို ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး ကေလးသူငယ္ဆိုင္ရာ အမွဳမ်ားကို ၾကားနာခဲ့သည္။
၄၇.
၄၇ ၂၀၀၂ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၀ခုႏွစ္အတြင္း လူမွဳ၀န္ထမ္းႏွင့္ ၿပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး ၀န္ၾကီးဌာနသည္ UNICEF ႏွင့္
ပူးေပါင္းကာ ကေလးသူငယ္အခြင့္အေရးစာခ်ဳပ္ႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး ပညာေပးမွဳအစီအစဥ္မ်ားကို ၂၆၄ၾကိမ္တိုင္တိုင္
ပူးတြေ
ဲ ဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
၄၈.
၄၈ ကေလးစစ္သားစုေဆာင္းမွဳကာကြယ္ေရး ေကာ္မတီကို ၂၀၀၄ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ၅ရက္ေန႕တြင္ဖ႕ြဲ စည္းခဲ႕သည္။
၅၀.
၅၀ ကေလးစစ္သား ၂၂၄ေယာက္ကို တပ္မွထြက္ခင
ြ ့္ၿပဳခဲ့ၿပီး ကေလးအခြင့္အေရးႏွင့္ပတ္သတ္ၿပီး လူထုၾကား
အသိပညာတိုးပြားေစရန္ လက္ကမ္းစာေစာင္မ်ား ၿဖန္႕ေ၀ခဲ့သည္။
အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး
၅၁.
၅၁ ၿမန္မာႏိုင္ငံသည္ CEDAW ကို ၁၉၉၇ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၂၂ရက္တင
ြ ္ လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီး အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး ႏွင့္
လြတ္လပ္မွဳမ်ားကို ၿဖည့္ဆည္းေပးလွ်က္ရွိသည္။
၅၄.
၅၄. ၂၀၀၈ − ၂၀၀၉ခုႏွစ္ စာရင္းအရ အမ်ိဳးသမီး၀န္ထမ္းအင္အားမွာ က်န္းမာေရးဌာနတြင္ ၆၃.၉၉% ၊ ပညာေရးဌာနတြင္
၇၆.၄၆% ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ပယ္တင
ြ ္ ၅၀.၉၉% ရွိသည္။ လူမွဳေရး၊ ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ ၿပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး
၀န္ၾကီးဌာနသည္ သတ္ဆိုင္ရာ၀န္ၾကီးဌာနမ်ား၊ကမာ႕ၻကုလသမၼဂ လက္ေအာက္ခံ အဖြ႕ဲ အစည္းမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာ
အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြ႕ဲ မ်ားႏွင့္ပူးေပါင္းကာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ပိုမိုဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ ၅ႏွစ္တာ (၂၀၁၁− ၂၀၁၅)
ႏိုင္ငံေတာ္စီမံခ်က္ကို ေရးဆြခ
ဲ ဲ့သည္။ ထိုစီမံခ်က္တင
ြ ္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏
ပညာေရးႏွင့္ သင္တန္းမ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္က်န္းမာေရး၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအား အၾကမ္းဖက္မွဳကို ဆန္႕က်င္ေရး၊
အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ အေရးေပၚအေၿခအေန၊ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ စီးပြားေရး၊ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ ဆံုးၿဖတ္ႏိုင္ခင
ြ ့္၊ အမ်ိဳးသမီး
စြမ္းေဆာက္ရည္ၿမင့္မားေရး၊ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ လူ႕အခြင့္အေရး၊ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ သတင္းမီဒီယာ၊ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ သဘာ၀
ပတ္၀န္းက်င္၊ အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ားႏွင့္ ကေလးမမ်ား စသည္ၿဖင့္ နယ္ပယ္ ၁၂ရပ္ပါ၀င္သည္။
အၿခားနည္းႏွင့္သန္စြမ္းသူမ်ား အခြင့္အေရး
၆၇.
၆၇ အေၿခခံဥပေဒ အပိုဒ္ (၃၂−က)အရ ႏိုင္ငံေတာ္သည္ မိခင္ႏွင့္ကေလးမ်ား၊ မိဘမဲ့ကေလးမ်ား၊ ဒဏ္ရာရစစ္သည္မ်ား၊
သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ား၊ မသန္စြမ္းသူမ်ားကို တာ၀န္ယူ ေစာင့္ေရွာက္ေပးမည္ဟု ေဖာ္ၿပပါရွိသည္။ ၁၉၉၃ခုႏွစ္ၿပဌာန္းထား
ေသာ ကေလးသူငယ္ဆိုင္ရာ ဥပေဒတြင္လည္း ဥာဏ္ရည္မမွီေသာကေလးမ်ားႏွင့္ ကိုယ္အဂၤါ ခ်ိဳ႕ယြင္းေသာကေလးမ်ား
အတြက္ လူ႕ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္အညီ ရပ္တည္ရွင္သန္ႏိုင္ရန္ အထူးဖြင့္လွစ္ထားေသာ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ မူလတန္းအဆင့္
ပညာေရးကိုေသာ္လည္း၊ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ အတတ္ပညာကိုေသာ္လည္းေကာင္း သင္ၾကားႏိုင္သည့္
အခြင့္အေရးရွိသည္ဟုလည္း ၿပဌာန္းထားသည္။
၇၀.
၇၀ လူမွဳေရး၊ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ၿပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး ၀န္ၾကီးဌာန ႏွင့္ ပညာေရး ၀န္ၾကီးဌာနတို႕ပူးေပါင္းကာ
အေကာင္အထည္ေဖာ္ေသာ “အားလံုးအတြက္ ပညာေရး” အစီအစဥ္ၿဖင့္ မသန္စြမ္းေသာ ကေလး(၈၀၁)ေယာက္သည္
အေၿခခံပညာ မူလတန္းေက်ာင္းမ်ားတြင၄
္ င္း၊ ကေလး(၁၄၅၀)ေယာက္သည္ မသန္စြမ္းသူမ်ားအတြက္ ဖြင့္လွစ္ထားေသာ
အထူးေက်ာင္း (၁၄)ေက်ာင္းတြင၄
္ င္း၊ မသန္စြမ္းသူ (၃၁)ေယာက္သည္ ေကာလိပ္ႏွင့္ တကၠသိုလ္မ်ားတြင၄
္ င္း၊
မသန္စြမ္းသူ (၆)ေယာက္သည္ ဘြ႕ဲ လြန္သင္တန္းမ်ားတြင၄
္ င္း တက္ေရာက္ ပညာသင္ၾကားလွ်က္ရွိသည္။
၇၁.
၇၁ မသန္စြမ္းသူမ်ားအတြက္ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အေရးကို ၁၉၅၈ မသန္စြမ္းသူမ်ား အလုပ္လုပ္ခင
ြ ့္ အက္ဥပေဒၿဖင့္
ၿပဌာန္းထားၿပီး ၿပဌာန္းခ်က္အတိုင္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ေပးလွ်က္ရွိသည္။
ဘာသာေရးလြ
ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခင
ြ ့္
၇၄.
၇၄ ၁၉၄၇ ႏွင့္ ၁၉၇၄ ၿမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဖြ႕ဲ စည္းပံုဥပေဒ ႏွစ္ခုလံုးတြင္ လူမ်ိဳး၊ဘာသာ၊ လိင္မခြဲၿခားပဲ မိမိယံုၾကည္ရာကို
လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခင
ြ ့္ရွိသည္ဟု ပါရွိသည့္အၿပင္ ၂၀၀၈ခုႏွစ္ ဖြ႕ဲ စည္းပံုဥပေဒတြင္လည္း ပါရွိသည္။ ဖြ႕ဲ စည္းပံု ဥပေဒ
အခန္း ၃၆၂တြင္ ခရစ္ယန္၊ အစၥလမ္၊ ဟိၿႏၵဴ ႏွင့္အၿခား ဘာသာမ်ားကို အသိအမွတ္ၿပဳေၾကာင္း ေဖာ္ၿပထားသည္။
ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မွဳ အခြင့္အေရး
၇၆.
၇၆ ၁၉၈၈ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းမွစတင္ကာ အစိုးရ၏ သေဘာထားအမွန္ကို သိရွိလာၿပီး လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္သည့္
အဖြ႕ဲ ေပါင္း ၁၈ဖြ႕ဲ ရွိသည့္အနက္ ၁၇ဖြ႕ဲ မွာ လက္နက္ႏွင့္ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လဲလွယ္ၿပီး ၄င္းတို႕ေဒသမ်ား
ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အစိုးရႏွင့္ လက္တြဲကာ ေဆာင္ရြက္လွ်က္ရွိသည္။
က်န္းမာေရးဆိုင္ရာအခြင့္အေရး
၈၆.
၈၆ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီးဌာန၊ ကမာက်န္းမာေရးအဖြ႕ဲ ႏွင့္ ကုလသမဂ လက္ေအာက္ခံ ေအအိုင္ဒီအက္စ္
အဖြ႕ဲ တို႕၏ခန္႕မွန္းခ်က္အရ ၿမန္မာႏိုင္ငံတင
ြ ္ ၂၀၀၉ခုႏွစ္က အသက္ ၁၅ ႏွစ္မွ ၄၉ႏွစ္ၾကား ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေ၀ဒနာရွင္
ေပါင္း (၂၄၀,၀၀၀)ရွိသည္။
ပညာေရးဆိုင္ရာ အခြင့္အေရး
၉၃. ၿမန္မာႏိုင္ငံတင
ြ ္ အားလံုးအတြက္ပညာေရး အမ်ိဳးသားစီမံကိန္းကို (၂၀၀၃ − ၂၀၁၅)ေရးဆြခ
ဲ ဲ့ၿပီး အၿပည္ၿပည္ဆိုင္ရာ
ကေလးအခြင့္အေရးစာခ်ဳပ္ႏွင့္ အညီ ကေလးေပ်ာ္ေက်ာင္းမ်ားကို ၁) ကေလးမ်ားအတြက္ အေကာင္းဆံုးၿဖစ္ေစရန္ ၂) ခြဲၿခားမွဳမရွိေစရန္
၃) ကေလးမ်ား၏ အၿမင္သေဘာထားကို ေလးစားရန္ဟူေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ သံုးရက္ၿဖင့္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။
အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ဆိုင္ေသာ အခြင့္အေရးမ်ား
၉၉. ၿပည္ထေ
ဲ ရး ၀န္ၾကီးဌာနေအာက္ရွိ အက်ဥ္းဦးစီးဌာနသည္ ၁၉၈၈ခုႏွစ္က ကမာ႕ၻကုလသမၼဂတြင္ ၿပဌာန္းခဲ့ေသာ အက်ဥ္းသားမ်ား
အေပၚဆက္ဆံရာတြင္ လိုက္နာရမည့္ အေၿခခံစံႏွဳန္းမ်ားႏွင့္ အညီ လိုက္နာႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားအေကာင္အထည္ ေဖာ္လွ်က္ရွိသည္။
၁၀၀.
၁၀၀ အက်ဥ္းက်ခံရသူမ်ားကို က်ား၊မ ခြၿဲ ခားကာ အက်ဥ္းေထာင္ပံုစ(ံ ၂၁)တြင္ ေရးသြင္းၿပီး စနစ္တက် မွတ္ပံတင္ထားသည္။
အက်ဥ္းသားတစ္ဦးအတြက္ အနည္းဆံုး ၃၆စတုရန္းေပ အက်ယ္ေနရာေပးထားသည္။ ေလ၀င္ေလထြက္ေကာင္းေအာင္လည္း
အခ်ဳပ္ခန္းမ်ားႏွင့္ ေထာင္တင
ြ ္းတြင္ စီမံထားသည္။ အက်ဥ္းသားမ်ား၏ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ကိုယ္လက္အဂၤါက်န္းမာေရးအတြက္
လည္း စနစ္တက် စီမံေဆာင္ရက
႔ြ ္ထားသည္။
၁၀၁.
၁၀၁ ၂၀၀၆ မွ ၂၀၁၀ အတြင္း လူငယ္ အက်ဥ္းသားမ်ား ပညာေရးအတြက္ သူငယ္တန္းမွ ၉တန္းအထိ အတန္းမ်ားစီစဥ္ေပးထားသည္။
၁၀၂.
၁၀၂ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း သင္တန္းမ်ားကို လည္းေထာင္အတြင္းတြင္ စီစဥေပးထားၿပီး ၂၀၀၄မွ ၂၀၁၀အတြင္း အက်ဥ္းသားေပါင္း
၁၄၅၅၄ တက္ေရာက္ၿပီးၿဖစ္သည္။ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္ရန္အတြက္ ဆရာ၀န္ေပါင္း ၃၃ဦး၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္သူေပါင္း ၂၈ဦး
ႏွင့္ က်န္းမာေရး လုပ္သားေပါင္း ၆၉ဦးတို႕ကို အက်ဥ္းေထာင္မ်ား၊ အလုပ္စခန္းမ်ားအတြက္ ခန္႕အပ္ေပးထားသည္။ ၂၀၀၉−၂၀၁၀
ဘ႑ာေရးႏွစ္အတြက္ အက်ဥ္းေထာင္မ်ားႏွင့္ အလုပ္စခန္းမ်ားအတြက္ ေဆးႏွင့္ ေဆးဘက္ဆိုင္ရာပစၥည္းမ်ားအတြက္ က်ပ္သန္းေပါင္း
(၇၁.၉၃) သံုးစြခ
ဲ ့သ
ဲ ည္။ က်ပ္သန္းေပါင္း (၃၀၇.၅၉)တန္ဖိုးရွိ ေရသန္႕စင္စက္ ၂၅လံုးကို လည္း တပ္ဆင္ေပးခဲ့သည္။
၁၀၃.
၁၀၃ တရားမမွဳဆိုင္ရာ လုပ္ထံုး ၄၀၁ အပိုဒ္ ၁ အရ၊ ေထာင္အတြင္း စည္းကမ္းလိုက္နာေသာ အက်ဥ္းသားမ်ားကို လည္း အၿပစ္ဒဏ္
ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးခဲ့သည္။ ယေန႕အခ်ိန္အထိ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ၁၅ၾကိမ္ေပးခဲ့ၿပီး အက်ဥ္းသားေပါင္း ၁၁၄၈၀၃ဦး ကို ၿပစ္ဒဏ္မွ
ေလွ်ာ့ကာ လႊတ္ေပးခဲ့သည္။
ၿပည္သူၾကားအသိ
ကားအသိပညာ ၿဖန္႕ေ၀
ေ၀မွဳ
၁၁၀.
၁၁၀ ႏိုင္ငံတကာမွ ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား၏ အကူအညီကို ရယူကာ ကေလးအခြင့္အေရး၊ အမ်ိဳးသမီး အခြင့္အေရး၊ လူကုန္ကူး
ခံရသူမ်ား၏ အခြင့္အေရး၊ ေရြ႕ေၿပာင္းလုပ္သားမ်ား၏ အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ သင္ရုိးညႊန္းတမ္း မူၾကမ္းမ်ားကို ေရးဆြဲၿပီး ၿဖစ္သည္။
သတ္ဆိုင္ရာ ပညာရွင္မ်ားက ၿမန္မာ့ ရဲအရာရွိမ်ားကို သင္တန္းေက်ာင္းမ်ားတြင္ သင္တန္းပို႕ခ်ေပးလွ်က္ရွိသည္။ ထို႕အၿပင္
ရဲအရာရွိမ်ား၊ သတ္ဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ား၊ တာ၀န္ရွိသူမ်ား ပူးေပါင္းကာ ၿမန္မာႏိုင္ငအ
ံ ႏွံ႕ သင္တန္းပို႕ခ်လွ်က္ရွိသည္။
၁၁၅.
၁၁၅ ပထမအၾကိမ္ CEDAW အစီရင္ခံစာကို ၁၉၉၉ ဇူလိုင္လတင္ တင္သင
ြ ္းခဲ့ၿပီး ဒုတိယႏွင့္ တတိယအၾကိမ္ ပူးတြအ
ဲ စီရင္ခံစာကို
၂၀၀၇ ဇူလိုင္လတြင္ တင္သင
ြ ္းခဲ့သည္။
၁၂၉.
၁၂၉ ၿမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရသည္ CRPD (မသန္စမ
ြ ္း), Optional protocol to CRC, ICCPR (ႏိုင္ငံသားႏွင့္ႏိုင္ငံေရး), ICESCR
(စီးပြား၊လူမွဳ၊ ယဥ္ေက်းမွဳ), ICERD (မ်ိဳးႏြယ္စု ခြၿဲ ခားဆက္ဆံၿခင္း), ICRMW (ေရြ႕ေၿပာင္းလုပ္သား) စသည့္ ႏိုင္ငံတကာ စာခ်ဳပ္မ်ားကို
လက္မွတ္ေရးထိုးရန္ ေလ့လာလွ်က္ရွိသည္။