Anda di halaman 1dari 60

w&kwfEdkifiHodk@vlukeful;r_rsm; rnfuJhodk@ pdk;&drfzG,ftqifhxd wdk;yGm;rsm;jym;vmonfudk tcsuftvufaumufcHpkaqmif;

xm;ygonf? rd&;kd zvm vufzufvyk if ef;jzifh qufvuf &yfwnf&ef rvHak vmufaoma=umifh yavmifvil ,frsm;rSm rdrw
d @kd .
arG;&yfajrudpk eG @f cmG +yD; tjcm;a'owGif tvky&f mS =u&ojzifh trsK;d om;rsm;/ trsK;d orD;rsm;/ uav;i,frsm;yg vluek u
f ;l olrsm;.
tEdkifusifhtjrwfxkwfr_ vufatmufodk@ usa&mufae=u&ygonf?

odrf;ydkufcH b0rsm; jrefrmEdkifiH yavmifa'orS w&kwfEdkifiHodk@ vlukeful;jcif;

odrf;ydkufcH b0rsm; tpD&ifcHpmwGif jrefrmEdkifiH &Srf;jynfe,fajrmufydkif;Y EdkifiHa&;ESifhpDyGm;a&; tajctaeqdk;&Gm;r_a=umifh

odrf;ydkufcH b0rsm;
yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;

jrefrmEdkifiH yavmifa'orS w&kwfEdkifiHodk@


vlukeful;jcif;

a0g[m& zGifhqdk&Sif;vif;csuf

CBTIP*
CEDAW
COMMIT
GMS
KWAT
MoU
MP
MWAF*
NGO/INGO
PNF
PSLA
PSLF
PWO
TIP
TNP
TSYO
(formerly PYNG)
UNIAP
USD
USDP*

vlukeful;r_xdef;csKyfuGyfuJa&; A[dkXme
trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pHkjzifh qef@usifcJGjcm;zdESdyfr_ wdkufzsufa&;qdkif&m
oabmwlnDcsufpmcsKyf
rJacgifa'oqdkif&m vlukeful;r_qef@usifwdkufzsufa&;vkyfief;
r[mrJacgifa'o
ucsiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;(xdkif;EdkifiH)
em;vnfr_oabmwlnDcsufpmc|efv$m
ygvDrefv$wfawmfudk,fpm;vS,f
jrefrmEdkifiH trsKd;orD;a&;&mtzJG@
tpdk;&r[kwfonfhtzJG@tpnf;tpdk;&r[kwfonfh EdkifiHwumtzJG@tpnf;
yavmiftrsKd;om;vGwfajrmufa&;wyfOD;
yavmifjynfe,fvGwfajrmufa&;wyfrawmf
yavmifjynfe,fvGwfajrmufa&;wyfOD;
yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;
vlyk~dKvfrsm;udk a&mif;0,fjcif;
wtmif;(yavmif)trsKd;om;ygwD
wtmif;ausmif;om;ESifh vli,frsm; tpnf;t&Hk;
(,cif - yavmifvli,fvkyfief;uGef,uftzJG@ )
ukvor~qdkif&m vlukeful;r_yaysmufa&;at*sifpD pDrHcsuf
tar&duef-a':vm
jynfaxmifpk}uH@cdkifa&;ESifh zHG@+zdK;a&;ygwD

* tpdk;&vufatmufcH tzJG@tpnff; (odk@ ) EdkifiHa&;ygwD


ysrf;r#aiGvJvS,fE_ef; - ,ltuf 1 a':vm - 1000 usyf/ ,ltuf 1 a':vm - 6.5 ,Grf
yavmifvlrsKd;wdk@onf rdrdudk,fudk wtmif;vlrsKd;[k oHk;E_ef;ac:a0:=uonf?

rmwdum
vlukeful;onfha'ojy ajryHk ..............................................................................................................
tpD&ifcHpmtESpfcsKyf .........................................................................................................................
tpD&ifcHpmtwGuf vkyfaqmifcJhonfhenf;em .....................................................................................
ed'gef; ...............................................................................................................................................

4
5
7
9

aemufcHordkif;..................................................................................................................................

10

&SmazGawG@&Sdcsufrsm;..........................................................................................................................

15

ed*Hk;ESifh t}uHjyKcsuf ..........................................................................................................................


aemufqufwJG .................................................................................................................................

36
38

atmufajcrSwfpk ..............................................................................................................................

56

yavmifvlrsKd; ......................................................................................................................
yavmiftrsKd;om;vGwfajrmufa&;v_yf&Sm;r_ ..............................................................................
yavmifa'owGif; ppfwyf}uD;pdk;r_ESifh vl@tcGifhta&;csKd;azmufr_rsm; ...............................................
yavmifvufzufvkyfief;rsm; usqif;vmr_ ...............................................................................
bdef;pdkufysKd;r_ESifhrl;,pfaq;0g;oHk;pJGr_rsm; wdk;yGm;vmjcif; ...............................................................
rl;,pf&mZmESifh ppfwyfvufa0cHrsm; 2010 a&G;aumufyJGrS tm%m&&Sdvmjcif; ...............................
jynfwGif;ppf jyefvnfjzpfay:vmjcif;a=umifh &Srf;jynfajrmufydkif;wGif csKd;azmufr_rsm;jym;vmjcif; .........
jrefrmjynf&Sd vlukeful;r_rsm; ..................................................................................................
yHkpHcGuf-vdifcJGjcm;onfh"avhxHk;wrf;ESifh vlukeful;jcif; ................................................................
vlukeful;r_rsm; wdk;yGm;jzpfay:aejcif; .......................................................................................
b,folawG vlukeful;cHae&ovJ ...........................................................................................
trsKd;orD;ysKdrsm;t"duypfrSwf ..................................................................................
uav;i,frsm;tm; vlukeful;jcif; ............................................................................
vufzufawmifolrsm; vlukeful;cH&jcif;.....................................................................
erfhcrf;a'orS vlukeful;r_wdk;jrifhvmjcif; .....................................................................
w&kwfjynfodk@ OD;wnfa&mif;pm;jcif; ........................................................................................
b,folawGu vlukeful;ae=uovJ ........................................................................................
a&mif;pm;cH&olrsm;tajctae ...............................................................................................
vdifazsmfajza&;vkyfief;wGif twif;t"R vkyfudkifapjcif; ...............................................
w&kwftrsKd;om;rsm;ESifh twif;t"Rvufxyfxdrf;jrm;apjcif; .......................................
arsmhpmau|;jcif;.....................................................................................................
vlukeful;cH&jcif;rS vGwfajrmufvmonfhtajctaersm; .............................................................
ulnDaxmufyHhr_ESifhw&m;r#wr_ &&SdEdkifrnfhvrf;a=umif;rsm; uef@owfcH&jcif; ...................................
vGwfajrmufvmolrsm;ae&yfXmeodk@jyefa&mufvmpOf &ifqdkif&onfhtcuftcJrsm; ..........................
yavmifa'orS a&$@ajymif;tvkyform;rsm; }uD;rm;pGmwdk;yGm;vmjcif;.............................................
vufzufvkyfief;tay: tm&Hkpl;pdkufr_}uD;rm;pGmavsmhenf;vmjcif;...................................
rD;aoG;vkyfief;jzifh a&&Snf&yfwnf&efrjzpfEdkifawmhjcif; ..................................................
ynma&;ESifhusef;rma&;p&dwf jrifhrm;jcif; ....................................................................
vlukeful;r_jzpfay:aponfh vlr_a&;qdkif&mtcsuftvufrsm; .......................................................
ynma&;csKd@wJhjcif; ..................................................................................................
usef;rma&;0efaqmifr_ csKd@wJhjcif; ...............................................................................
rl;,pfaq;0g; xkwfvkyfr_ESifh oHk;pJGr_ wdk;jrifhvmjcif; .......................................................

a&G;cs,fxm;onfh tcsKd@jzpfpOfrsm; ...........................................................................................


pkpnf;aumufcHcJhonfh vlukeful;r_jzpfpOfrsm; tusOf;csKyfpm&if;....................................................
vlukeful;r_ESifhpyfvsOf;onfh Oya'zGifhqdkcsufrsm; ........................................................................

10
10
10
11
12
12
12
13
14

15
15
15
15
17
17
19
19
20
20
21
23
24
25
27
28
30
32
32
34
34
34
35

38
42
52

vlukeful;onfha'ojy ajryHk

tpD&ifcHpmtESpfcsKyf
w&kwf-jrefrme,fpyfwGif vGefcJhonfhajcmufESpfwmumvtwGif;jzpfyGm;cJhaom vlukeful;jcif;udPESifhtrSef
wu,f ywfoufoEl iS hf ywfoufonf[,
k q
l &ol 110 OD;yg0ifonfh jzpfpOf 72 ckukd yavmiftrsK;d orD;tpnf;t&H;k
rS aumufcHpkaqmif;cJhygonf? xdkvlukeful;r_jzpfpOftrsm;pkrSm erfhcrf;/ erfhqefESifh refwkef +rdK@e,f&Sd vufzuf
awmifol rdom;pktodkif;t0dkif;wdk@rS yavmiftrsKd;orD;ysKdrsm; jzpf=uygonf?
okawoejyKcJhonfh tcsuftvufrsm;t& vlukeful;jcif;cHcJh&aomtrsKd;orD;rsm;. ae&yfaus;&Gmrsm;&Sd
vlOD;a& 41 &mcdkifE_ef;txufrSm tjcm;ae&ma'orsm;odk@ xGufcGmtvkyfvkyf=uonfudk awG@&Sd&onf? typf
tcwf&yfpJa&;jyKvkyfcJhonfh 1991 ckESpfrSpwifI yavmifa'oudk tkyfcsKyfcJhonfh yavmifjynfe,fvGwfajrmuf
a&;wyfrawmf taejzifh 2005 ckESpfwGif vufeuftyfcJhonfhaemufydkif;wGif yavmifa'o&Sd jynfolrsm;
tjcm;a'ood k @ a&$ @ ajymif ; tvk y f & S m onf h y rm%pwif } uD ; rm;vmcJ h o nf ? vuf e uf t yf + yD ; onf h a emuf
yavmifa'oudk xdef;csKyfxm;onfh jrefrmppfwyfzJG@rsm;ESifh vufatmufcHjynfol@ppfrsm;u pdkufysKd;a&;ESifh
uloef;a&mif;0,fa&;wdk@tay: tcGefE_ef;xm;rsm; ydkrdkwdk;jrifhaumufcHvm=uonf? xdk@twl jrefrmjynfrS
wifydk@&onfh pm;eyf&dQmukefaps;E_ef;jrifhrm;vmjcif;/ usef;rma&;/ ynma&;p&dwfrsm;wdk;jrifhvmjcif; wdk@
onf vufzufawmifolrsm; pm;0wfaea&;twGuf a&&Snf&SmazGvkyfudkif&ef rjzpfEdkifawmhojzifh qufvuf
&Sifoef&yfwnfEdkif&eftwGuf a'ocH vli,frsm; we,fwaus;odk@ xGufcGmtvkyf&Sm=u&ygonf? xdkuJhodk@ a&$@
ajymif;tvkyf&Smjcif;onf trsKd;orD;/ trsKd;om;ESifh uav;i,frsm;tm; w&kwfEdkifiHodk@ t"du wifydk@=uaom
vlukeful;r_rsm; ydkrdkjzpfay:ap&ef OD;wnf tcsufjyaeygonf?

PWO

vlukeful;cH&oltrsm;pkrSm w&kwfjynf&Sd puf&Hkrsm; odk@r[kwf pdkufysKd;a&;vkyfief;rsm;wGif vkyftm;caumif;onfh


tvkyfrsm;&&Sdrnf[lI vSnfhjzm;ac:aqmifcH=u&onf? jzpfpOf 25 &mcdkifE_ef;ausmfwGif trsKd;orD;rsm;rSm w&kwf
trsKd;om;rsm;ESifh twif;t"Rvufxyf&onfh tr_rsm;jzpf+yD; xdkuJhodk@aqmif&Gufjcif;jzifh yJGpm;rsm;rSm ,GrfaiG
25000 (tar&duefa':vm 3800 cef@ ) yJGpm;c&&Sd=uonf? 10 &mcdkifE_ef;cef@rSm vdifazsmfajza&;wGif a&mif;pm;
cH=u&onf? tcsKd@rSm arsmhpmtjzpf tpmau|;jcif;cH&+yD; b0tqHk;owfcJh=u&onf? ,leefjynfe,fwGif t"du
jzpfyGm;+yD; tcsKd@olrsm;rSm a0;uGmvSaom tay:ydkif;&Sd &Sefa'gifa'orsm;wGif b0qHk;yg;cJh=u&onf?
toufq,fESpfatmufuav;i,frsm;udk a&mif;0,fonfh jzpfpOf 11 ckudkvnf; &ifESpfzG,f}uHKawG@ ar;jref;cJh&+yD;
xdkjzpfpOfrsm;xJrS 5 ckrSm wESpfatmufuav;i,frsm;jzpfonf? trsm;pkrSm a,mufsm;av;rsm;jzpfonf? tcsKd@
uav;i,frsm;rSm ,if;wdk@.aetdrfrS vG,fulpGmyifckd;,ljcif;cH=u&+yD;/ tcsKd@rSm t&uf(odk@ ) rl;,pfaq;0g; oHk;pJGol
rdbrsm;udk,fwdkif a&mif;pm;cJh=uonf? PWO .,ciftpD&ifcHpmrsm;wGif axmufjyxm;onfhtwdkif; jrefrm ppf
wyfzJG@ESifh ,if;wdk@.jynfol@ppfrsm;. bdef;a&mif;0,fr_rsm;onf yavmifa'otwGif; bdef;pdkufysKd;a&mif;0,fjcif;
rsm; ,ckESpfydkif;twGif; a=umufcref;vdvdwdk;rsm;vmonfudk awG@&onf? xdka=umifh rl;,pfaq;0g; oHk;pJGonfh
yavmiftrsKd;om;OD;a& wdk;rsm;vm+yD;/ rl;,pfaq;0g;0,f&eftwGuf ,if;wdk@ydkifqdkifonfhyPnf;rsm;omru
om; orD;rsm;udkyif a&mif;pm;vm=uonf?
vGefcJhonfhESpfrsm;pGmuwnf;u w&kwftrsKd;om;rsm;ESifhtwif;t"RvufxyfcH&jcif;rS xGufajy;vGwfajrmuf
vmol vlukeful;cH&onfhjzpfpOf 11 ckomawG@&onf? rdom;pk0ifrsm;rSm vlukeful;cH&olrsm;vGwfajrmuf
Edkif&eftwGuf xda&mufr_r&Sdonfh a'ocH jrefrmtm%mydkifrsm;/ vlr_toif;tzJG@rsm;xHrS tultnDawmif;cH
cJh=uonf? tcsKd@ vlukeful;olrsm;rSm zrf;qD;jcif;/ axmifcsjcif;cH=u&+yD;/ vmbfaiGxdk;jcif;/ 'g%f&dkufjcif;
rsm;jyKvkyf+yD; jyefvnf vGwfajrmufcJh=uonf?
jrefrmppftkyfpkwdk@onf 2005 ckESpfuwnf;u vlukeful;r_wdkufzsufa&; Oya' xkwfjyefcJh+yD;/ w&kwfe,fpyf&Sd
rlp,f+rdK@wGifvnf; vlukeful;r_wdkufzsufa&;txl;tzJG@udkzJG@pnf;xm;&SdcJhonf? odk@aomfvlukeful;r_rsm;jzpf
yGm;&onfh t"dut&if;tjrpfudk udkifwG,fajz&Sif;jcif;rjyKjcif;a=umifh vkyfief;xda&mufr_tenf;i,fom&Sdonf?
5

Edk0ifbmv 2010 a&G;aumufyJG+yD;onfhaemufydkif; tajctaersm; ydkqdk;&Gm;vmonfudk awG@&Sd&onf? erfhcrf;


+rdK@e,fv$wfawmfudk,fpm;vS,fjzpfvmonhfemrnf}uD;rl;,pf&mZmyefaq;ausmfjrifhtygt0if jrefrmppftkyfpk.
vufa0cHrsm;udk yavmifa'owGif tEdkif&&Sdap&efjyKvkyfxm;cJh=uonf? ppfwyftkyfpdk;r_ qufvuf}uD;xGm;
v#uf&Sd+yD;/ typftcwf&yfwdkif;&if;om;wyfzJG@rsm;udk xdk;ppfqif wdkufcdkufr_topfrsm; jyKvkyfvmjcif;a=umifh
&Srf;jynfajrmufydkif;wGif ppfrD;aiG@rsm; wzefjyefvnf awmufavSmifvmaeygonf? ygvDrefv$wfawmfopf ac:,l
usif;ycJhaomfvnf; ynma&;ESifhusef;rma&;toHk;p&dwfxufausmfvGef+yD; ppftoHk;p&dwfudk OD;pm;ay;oHk;pJG&ef
EdkifiHawmf bwf*sufcsrSwfcJhonf?
vlukeful;r_ESifh a&$@ajymif;tvkyform;udPrsm;udk vufiif;udkifwG,fajz&Sif;Edkif&eftwGuf tajccHusonfh EdkifiHa&;
pHepf jyKjyifajymif;vJjcif;rsm;jyKvkyf&ef vdktyfv#uf&Sdygonf?
xdka=umifh yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;rS atmufygawmif;qdkcsufrsm;udk awmif;qdkt}uHjyKvdkufygonf?
ppfwyfvufatmufcH tpdk;& taejzifh ppfrSefaom+idrf;csrf;a&;ESifh trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&; &&Sd&eftwGuf ppfwyfvufatmufcH tpdk;&
taejzifh 'Drdkua&pDtiftm;pk/ wdkif;&if;om;tiftm;pkrsm;ESifh EdkifiHa&;awG@qHkaqG;aEG;r_rsm; csufcsif;jyKvkyf&ef?
wjynfvHk;twdkif;twmaqmifonfh typfcwf&yfpJa&;rsm;jyKvkyf+yD;/ wdkif;&if;om;a'orsm;wGif xdk;ppfqif
aejcif;rsm;udk csufcsif;&yfwef@&ef?
vlukeful;jcif;rsm; jzpfyGm;&onfh t"dut&if;tjrpfudk udkifwG,fajz&Sif;Edkif&eftwGuf vlukeful;r_ wdkufzsuf
a&; ay:vpDrsm;udk jyefvnfoHk;oyf&ef?
vlukeful;cH&olrsm;udk ulnDaeolrsm;tygt0if vlxktajcjyKtzJG@tpnf;rsm;. v_yf&Sm;r_rsm;tay: csrSwf
xm;onfh uef@owfr_ tm;vHk;udk &kyfodrf;&ef?
EdkifiHwumtodkif;t0dkif; taejzifh 'Drdkua&pDrqefaom ppfwyfausmaxmufaemufcHjyKxm;onfhtpdk;&udk todtrSwfrjyK&ef?
jrefrmEdkifiHwGif ppfrSefaom+idrf;csrf;a&;ESifh 'Drdkua&pDa&;udkOD;wnfaprnfh EdkifiHa&;awG@qHkaqG;aEG;yJGrsm; pwif
Edkif&eftwGuf ppfwyfvufatmufcHtpdk;&udk ydkrdkzdtm;ay;&ef?
tpdk;&r[kwfonfh EdkifiHwumtzJG@tpnf;rsm; INGOs ESifh NGOs taejzifh jrefrmjynfwGif;wGif ulnDaxmufyHhay;aeonfh vlukeful;r_wdkufzsufa&;pDrHudef;rsm;. xda&mufr_udk oHk;oyf
&efESifh yGifhvif;jrifomr_ESifh wm0efcHr_ &Sdr&Sdudk aocsmpGm}uD;=uyf&ef?
vlukeful;cH&jcif;a=umifh xdcdkufepfemolrsm;udk wdkuf&dkufulnDaeonfh e,fpyfjzwfausmf tvkyfvkyfaeolrsm;
tygt0if vlxktajcjyK tzJG@tpnf;rsm;udk ydkrdkaxmufyHhay;&ef?
w&kwftpdk;& taejzifh ppfwyfvufatmufcHtpdk;&tm; pD;yGm;a&;ESifhoHwrefa&;t& ulnDaxmufcHaejcif;a=umifh w&kwfjynfwGif;
odk@ }uD;rm;aoma&$@ajymif;tvkyform;rsm;/ vlukeful;r_rsm; pdrfh0ifaejcif;ESifh jrefrmjynfolvlxkrsm;tm;
qif;&JrJGaor_ESifh ydyQtwGif;odk@ qufvufusa&mufaeaprnfh rl0g'rsm;jzpfay:apjcif;wdk@a=umifh xdkuJhodk@
axmufcHaer_rsm;udk jyefvnfoHk;oyfay;&ef?
a'ocHjynfolvlxkrsm;taejzifh vlukeful;cH&olrsm;. b0jyefvnfwnfaqmufEdkif&eftwGuf xGufajy;vGwfajrmufvmolrsm;udk vdktyf
onfhulnDapmifha&Smufr_rsm; yHhydk;ay;&efESifh ywf0ef;usiftodkif;t0dkif;wGif;odk@ jyefvnfvufcHay;&ef?

tpD&ifcHpm jyKpkvkyfaqmifcJhonfhenf;em
,ck tpD&ifcHpmtwGuf oufaotcsuftvufrsm;udk yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;. owif;jyef=um;a&;
ESifh okawoeXme&Sd uGif;qif;owif;aumuf,lolvkyfom;rsm; aumuf,lpkaqmif;cJhonfh vlukeful;jcif;
jzpfpOf tcsuftvufrsm;rS &,lonf? 2007 ckESpfrSpwifI &Srf;jynfajrmufydkif;&Sd yavmifa'ow0dkufwGif
aumuf,l pkaqmif;cJhonf? tcsKd@jzpfpOfrsm;rSm PWO . trsKd;orD;rsm;tay:t=urf;zufr_yaysmufa&;
pDrHcsufrS azmfaqmifaeonfh trsKd;orD;rsm;em;cdk&ma*[mrS rSwfwrf;jyKxm;ygonf? xkd@twl w&kwfjynf&Sd
yavmifa&$@ajymif;tvkyform;rsm;tm; awG@qHkar;jref;jcif;/ erfhcrf;a'oY&Sdaom a&$@ajymif;tvkyform;
qifhuJjzpfpOfrsm;udk 2011 tapmydkif;umvwGif okawoejyKjcif;ESifh a'ocHaus;&Gmolom;rsm;tm;
awG@qHkar;jref;jcif; ponfwdk@rS&&Sdvmaomtcsuftvufrsm;udkvnf; tpD&ifcHpmwGif azmfnGef;
oufaojyKxm;ygonf? wtmif; ausmif;om;ESifh vli,frsm;tpnf;t&Hk; TSYO ESifh PWO wdk@xkwfjyefcJhonfh
tpD&ifcHpmrsm;/ qufpyfonfhokawoetcsuftvufrsm;rSmvnf; ,ck tpD&ifcHpmudk a&;om;jyKpk&mwGif
rsm;pGm taxmuftuljyKtoHk;0ifapygonf?
vlukeful;jcif;qdkif&m wduscdkifvHkonfhtcsuftvufpm&if;Z,m;rsm;udk aumuf,lodrf;qnf;&efrSmvGefpGm
cufcJvSygonf? rdrdtdrfaxmifbufr[kwfolrsm;ESifh vdifqufqHjcif;rSm &SufzG,fjzpfonf[k yavmifvlr_
todkif;t0dkif;u rSwf,lxm;=u+yD;/ vlukeful;cH&jcif;onfvnf; jynfhwefqmvkyfief;uJhodk@yif jzpfonf[k
,Hk=unfvufcH=uonf? xdktusKd;&vm'ftjzpf vlukeful;cH&jcif;rS vGwfajrmufvmolrsm;rSm ,if;wdk@
a&mif;pm;cHcJh&a=umif;udk zGifh[ajymjy&ef t+rJ0efav;wwf=uonf? vGwfajrmufvmoltrsKd;orD;trsm;pk
rSm ywf0ef;usifa'ocHtodkif;t0dkif;rsm;t=um; t&SufuJG&rnfhtjzpfudk a&Smif&Sm;Edkif&eftwGuf,if;
wdk@.&yf&Gmrsm;odk@ jyefvnfaexdkifavhr&Sdacs? vGwfajrmufvmoltcsKd@rSm,if;wdk@}uHKawG@cJh&onfhjzpfpOf
rsm;udkajymjycsifaomfvnf; a&mif;pm;cH&pOfwGif vSnfhjzm;r_rsm;yd&daoma=umifh ,if;wdk@ rnfodk@rnfyHk
vufvJ$a&mif;pm;cHcJh&onfudk tao;pdyfajymjyjcif; rjyKEdkif=uyg? vlyk~dKvfrsm;udk ul;oef;a&mif;
0,fjcif;onf &mZ0wfr_usL;vGefonfhvkyf&yfwckjzpfaoma=umifh vlukeful;olrsm;rSm ,if;wdk@. udk,fa&;
tcsuftvufrsm;ESifh vkyfief;aqmif&GufyHkenf;vrf;rsm;udk taumif;qHk;v#Kd@0Suf v_yf&Sm;avh &Sd=uojzifh
vlukeful;olrsm;ta=umif;udk vdkufvHpHkprf;&SmazGaumuf,l&mwGif }uD;rm;onfh pdefac:r_w&yfjzpfonf?
,cktpD&ifcHpmonf &Srf;jynfe,fajrmufydkif;wGif&Sdaom vlukef;ul;cH&onfhyavmiftrsKd;orD;rsm;udk
om t"du&nfnGef;+yD; vlukeful;jcif;jzpfpOfrsm;udk &SmazGpkaqmif;&mrS &&Sdvmaomtcsuftvufrsm;udk
udk,fpm;jyKwifjy xm;jcif;jzpfonf?

jrefrmjynf&Sd yavmifaus;&Gm
8

ed'gef;
PWO rS trsKd;orD;rsm;,m,Dckdv_H&ma*[mwckudk vGefcJhonfhav;ESpfwGif pwifzGifhvSpfcJhygonf? jrefrmjynfwGif;

rS wqifh vlukeful;cH&aomolrsm;xJrS yavmiftrsKd;orD;ESifh rdef;uav;i,frsm;udk ta&twGufajrmufrsm;pGm


}uHKawG@cJh&onf? xdka=umifh ae&ma'otoD;oD;wGif}uHKawG@&onfh vlukeful;jcif;jzpfpOf tcsuftvufrsm;udk
pwifpkaqmif;cJh+yD;/ vlukeful;jcif;jzpfyGm;&onfhta=umif;t&if;ESifh rdrdwdk@a'orS o,f,lvmonfh jzpfpOf
tqifhqifh wdk@udk od&Sdem;vnf&ef }udK;yrf;avhvmcJhonf? xdkjyemudk taumif;qHk;udkifwG,f ajz&Sif;Edkifrnfh
enf;vrf;rsm; &SmazGcJhonf? jrefrmEdkifiHwGif vGwfvyfaomvlxktajcjyKtzJG@tpnf;rsm;. v_yf&Sm;r_rsm;udk
wif;=uyfpGm uef@owfxm;ojzifh xdkuJhodk@&kef;uefv_yf&Sm;&eftwGuf pdefac:r_rsm;pGmESifh &ifqdkifcJh=u&onf?

aemufcHordkif;

yavmifvlrsKd;

yavmifvlrsKd;onf vlrsKd;aygif;pHkaexdkifaom jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHwGif tajccsaexdkifonfh Xmaewdkif;&if;om;


vlrsKd; wrsKd;jzpfonf? jrefrmEdkifiHwGif yavmifvlOD;a& woef;ausmf&Sd+yD; trsm;pkrSm &Srf;jynfe,f taemufajrmuf
ydkif;&Sd awmifwef;rsm;ay:wGifaexdkif=uonf? &Srf;jynf ta&S@ESifhawmifydkif;wGifvnf; tajccsaexdkif=uonf?
yavmifvlrsKd;onf rGef-crm rsKd;EG,frSqif;oufvmolrsm;jzpf+yD; rGef*dkvD;,m;rS w&kwf-jrefrmbufodk@ a&$@
ajymif;aexdkifvmonfh vlrsKd;jzpfonf? 19 &mpkESpftapmydkif;umvtxd udk,fydkif apmfbGm;tpOftqufwdk@
jzifh tkyfcsKyf aexdkifvmcJhonfh &Snfvsm;onfhordkif;a=umif;rsm;&SdcJhonf? odomxif&Sm;onfh bmompum;/
pmayESifh "avhxHk;wrf;,Ofaus;r_rsm; &Sd=uonf? trsm;pkrSm Ak<bmomudk ouf0if,Hk=unf=u+yD; q,f&mcdkif
E_ef;cef@om &dk;&m ewfpm;ESifh c&pf,mefbmomudk udk;uG,f=uonf?
yavmifa'oonf a&$/ aiG/ cJoWK/ tvlrDeD,rftp&Sdonfh obm0o,HZmwrsm;vnf; aygu,f0vSayonf?
rdk;ukwf ausmufwGif;tygt0if ausmufwefyWjrm;rsm;xGuf&Sdonfh ausmufwGif;rsm;udkvnf;yavmifa'o
wGif awG@&SdEdkifonf? odk@aomf jrefrmppftpdk;&wdk@u rdk;ukwfa'oudk &Srf;jynfe,frS zJhxkwf+yD; rav;wdkif;odk@
vJ$ajymif;um e,ferdwfowfrSwfcJhonf? &Srf;jynfajrmufydkif;&Sd jrifhrm;vSaomyavmifawmifwef;rsm;ay: wGif
pdkufysKd;onfh t&nftaoG;jrifhvufzufrsm;rSm jrefrmjynfw0Srf;wGiftxl;ausmf=um;vSayonf? xdk@twl
jrefrmjynfajredrfhydkif;wGif &Sm;yg;wefzdk;jrifhonfh yef;oD;/ opfawmfoD;/ rufref;oD;ESifh axmywfoD;rsm;udkvnf;
pdkufysKd;=uonf?

yavmiftrsKd;om;vGwfajrmufa&;v_yf&Sm;r_

1948 ckESpfwGif +Adwdo#wdk@xHrS vGwfvyfa&;&&Sd+yD;aemuf yifvHkpmcsKyfoabmwlnDcsuft& jynfaxmifpk


jrefrmEdkifiH udkpkpnf;wnfaxmifcJhygonf? wdkif;&if;om;vlrsKd;aygif;pHkwdk@onf trnfcH jynfaxmifpkEdkifiHopfwGif
auseyfr_rsm; r&Sd=uaomfvnf; ygvDref'Drdkua&pDpHepfrSwqifh tcGifhta&;rsm;&&Sdap&ef}udK;yrf;cJh=uygonf? odk@
aomf 1962 ckESpfwGif jrefrmwyfrawmfrStm%modrf;+yD;/ ppftkyfcsKyfa&;xlaxmifcJhonf? xdk@aemufyavmifvlrsKd;
tygt0if tjcm;wdkif;&if;om;aygif;pHkwdk@u vufeufpJGudkifum ppftkyfpkudk qef@usifawmfvSefcJh=uonf?
yavmiftrsKd;om;wyfOD; PNF udk 1963 ckESpf Zefe0g&D 12 &ufae@wGifzJG@pnf;cJh+yD; aemufydkif;wGif yavmif
jynfe,fvGwfajrmufa&;wyfrawmf PSLA tjzpfajymif;vJv_yf&Sm;cJhonf? vufeufudkifawmfvSefa&;udk
ESpfaygif; 30 eD;yg; &kef;uefv_yf&Sm;cJh+yD;aemuf ppftkyfpk. &ufpuf=urf;=uKwfaomxdk;ppfrsm;a=umifh 1991 ckESpf
at+yDvwGif typftcwf&yfpJ&efoabmwlnDcJh=uonf? typfcwf&yfpJ+yD;aemuf yavmiftzJG@tm; erfhqef/
refwkef/ ausmufrJ taemufydkif;/ oDaygtaemufydkif;/ eRwlESifh erfhcrf;+rdK@e,fwdk@udk yavmiftxl;a'o (7)
tjzpf pDrHtkyfcsKyf&ef ppftkyfpkrS owfrSwfay;cJhonf?
typftcwf&yfpJa&;umv 14 ESpf=um+yD;aemuf 2005 ckESpf at+yDv 29 &ufae@wGif ppftkyfpkrS PSLA udk
twif; t"Rzdtm;ay;um vufeuftyfapcJhonf? xdktcsdefrSpwif+yD; yavmifa'oxdef;csKyfcGifh &kyfodrf;cHcJh&+yD;
,cktcsdefxd w&m;Oya'pdk;rdk;r_uif;rJhaom yavmifa'otjzpfodk@ qif;oufcJh&onf? typfcwf&yfpJa&;udk
oabmrwlonfh trsKd;om;'Drdkua&pDwyfaygif;pkodk@ apvGwfxm;onfh PSLA udk,fpm;vS,fwyfzJG@tcsdK@u
yavmifjynfe,f vGwfajrmufa&;wyfOD; udk xdkif;-jrefrme,fpyfwae&mwGif 1992 ckESpf Zefe0g&Dv 12 &ufae@Y
zJG@pnf;xlaxmifcJh+yD; yavmiftrsKd;om;vGwfajrmufa&;wdkufyGJtwGuf qufvufcsDwuf&kef;uefv#uf&Sdonf?

yavmifa'owGif; ppfwyf}uD;pdk;r_ESifh vl@tcGifhta&;csKd;azmufr_rsm;

ppftkyfpkwdk@onf ppfwyfpcef;rsm;udk yavmifa'owGif ESpfaygif;ESpfq,feD;yg;umvtwGif;Y ajrmufrsm;pGmwdk;csJ@


wnfaqmufcJhonf? 1990 tapmydkif;umvwGif ppfwyf&if; 4 &if;om erfhqef/ eRwl/ rdk;rdwfESifh erfhcrf; +rdK@e,fwdk@
wGiftajcpdkufcJh=u+yD;/ a&$@ajymif;wyfzJG@rsm;jzifhom yavmifa'owGifv_yf&Sm;cJhygonf? xdktwl ppftkyfpkvuf
10

atmufcHjynfol@ppfwyfzJG@rSmvnf; 10 zJG@cef@omxm;&SdcJhonf? ,ae@umvwGif yavmifa'otwGif;Y ppftkyfpk


. ppfwyf&if; 15 &if;ESifh a&$@ajymif;v_yf&Sm;onfh wyfcJG 30 ausmf tajcpdkufv_yf&Sm;v#uf&Sdonf? vufatmufcH
jynfol@ppfwyfzJG@rsm;udkvnf; 20 ausmfxd wdk;csJ@zJG@pnf;cJhonf?
ppftiftm;wdk;csJ@jcif;a=umifh ppfwyfwdk@.vl@tcGifhta&;csKd;azmufr_rsKd;pHkudk a'ocHjynfolvlxkrsm; qdk;&Gm;pGm
cHpm; =u&onf? yavmifvli,frsm;udk twif;t"Rppfom;pkaqmif;jcif;/ nif;yef;ESdyfpufjcif;/ Oya'rJhzrf;qD;jcif;/
owfjzwfjcif;/ yPnf;OPmESifhpdkufysKd;oD;ESHrsm; twif;t"Rodrf;,lzsufqD;jcif;/ v,f,majrrsm; t"Rodrf;,ljcif;/
ppfwyfpcef;rsm; aqmufvkyfjcif;ESifh ppfwyfpdkufysKd;a&;wdk@wGif twif;t"Rvkyftm;ay;cdkif;apjcif;/ ppfwyfzHG@+zdK;
pDrHudef; twGufvrf;azmufvkyf&mwGif t"Rcdkif;apjcif;/ tcGefaiGrsm;rw&m;aumufcHjcif; tp&Sdaom vl@
tcGifhta&;csKd;azmufr_rsm; us,fus,fjyef@jyef@ jzpfay:aev#uf&Sdonf? trsKd;orD;rsm;tm;rk'drf;usifhjcif; ESifh
twif;t"R vufxyfxdrf;jrm;jcif;/ vdifydkif;qdkif&mxdyg;aESmifh,Sufr_trsKd;rsKd;udkvnf; a'ocHtrsKd;orD;rsm;
cHpm;ae=u&onf?

yavmifvufzufvkyfief;rsm; usqif;vmr_

yavmifvlrsKd;wdk@onf vufzufa&mif;0,fpdkufysKd;jcif;jzifh t"dutoufarG0rf;ausmif;jyK=u+yD;/ b0&Sifoef&yf


wnf&eftwGuf vufzufvkyfief;rSm r&Sdrjzpfta&;ygvSayonf? yavmifa'orS t&nftaoG;aumif;aom&dk;&m
vufzufxGufukefrsm;udk jrefrmjynftv,fydkif;odk@a&mif;cs+yD; qefESifhtjcm;vdktyfonfh pm;aomufukefrsm;
udk0,f,lwifydk@=uygonf? odk@aomfvufeuftyf+yD;aemufydkif; yavmifa'owckvHk;udk jrefrmppfwyfu
xdef;csKyfvdkuf+yD;/ vufzufpuf&Hkrsm;udkvuf0g;}uD;tkyfcJh=uonf? ppfwyfvufatmufcHpuf&Hkrsm;odk@vufzuf
rsm;udk tvGefedrfhusonfhaps;E_ef;jzifha&mif;&ef a'ocHjynfolrsm;udkt"Rzdtm;ay;jcif;rsm;jyKvmonf?1
vufzufvkyfief;rSwyg; tjcm;0ifaiG&&SdEdkifonfhvkyfief;r&Sdaom yavmifa'owGifjynfolrsm;rSm vufzufaps;
E_ef; usqif;jcif;a=umifh ukefaps;E_ef;}uD;rm;r_udk&ifqdkifEdkif&ef =uyfwnf;pGm&ifqdkif &kef;uef=u&ygonf?

aps;uGufodk@ wifydk@rnfhvufzufrsm;jyifaeyHk

11

vufzufrsm;wGif (atmf&mrif;-tdk) [laom "gwkyPnf;rsm;toHk;jyKonfudkawG@&Sdojzifh usef;rma&;XmerS


jrefrmjynfwGif emrnfausmf=um;aom vufzuftrSwfwHqdyf 100 ausmfudk &kwfw&ufydwfyifvdkufonfh
rwfv 2009 ckESpfaemufydkif;wGif vufzufvkyfief;tajctaerSm ydkrdkqdk;&Gm;vmonf? vufzufvkyfief;onf
yavmifvlrsKd;wdk@. t"du0ifaiG&&Sdaomvkyfief;jzpfaoma=umifh xdkvufzufvkyfief;jzifhrSDcdkaeol axmifaomif;
ruaom yavmifjynfolrsm;tay:rnfuJhodk@qdk;usKd;rsm;oufa&mufrnfudk tkyfcsKyfolrsm;taejzihftcsuf
tvuf pHkprf;jcif;rjyKyJ trdef@xkwfjyefvdkufjcif;jzpfonf?

bdef;pdkufysKd;r_ESifhrl;,pfaq;0g;oHk;pJGr_rsm; wdk;yGm;vmjcif;

yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk; xkwfa0cJhonfh tqdyfoifhyef;(2005)ESifh tqdyfoifhawmifwef; (2010)


tpD&ifcHpmyg tao;pdyfazmfjyxm;onfhtcsuftvufrsm;t& ,ckESpfydkif;twGif;wGif yavmifa'oYbdef;
xkwfvkyfr_yrm% tvGef}uD;rm;vmonfudkawG@&Sd&onf? 2007 ckESpfrS 2009 ckESpftwGif;Y PWOuGif;qif;
okawoejyKcsuft& ppfwyfxdef;csKyfxm;onhf refwkef/ erfhcrf;+rdK@e,f tp&Sdaoma'orsm;wGif bdef;pdkufysKd;
r_ 5 qausmfwdk;vma=umif;awG@&Sd&onf? EdkifiHa&;t& qef@usifv_yf&Sm;r_rsm;r&Sdap&eftwGuf ,if;wdk@vuf
atmufcHjzpfonfhjynfol@ppftzJG@rsm;udk bdef;pdkufysKd;a&mif;0,fjcif;rStusKd;tjrwf&&Sdap&efcGifhjyKxm;=uonf?
vufzuf+cHvkyfief;jzifh toufarG;0rf;ausmif;jyK&ef rvHkavmufjcif;a=umifhf vufzufawmifolrsm;u tusKd;jrwf
ydk&aombdef;+cHrsm;udk ydkrdkpdkufysKd;&ef wGef;tm;ay;ouJhodk@jzpfaeygonf? xdka=umifh a'ocHtrsKd;om;rsm;t=um;
rl;,pfaq;0g;oHk;pJGr_jrifhwufvm+yD; rdom;pkrsm;tay: }uD;rm;aomqdk;usKd;rsm;jzpfay:ap&ef OD;wnfaeygonf?

rl;,pf&mZmESifh ppfwyfvufa0cHrsm; 2010 a&G;aumufyJGrS tm%m&&Sdvmjcif;

jrefrmjynfwESHwvsm;uJhodk@yif rJay;ydkifcGifh&Sdaomyavmifjynfolrsm;rSm 2010 a&G;aumufyJGwGif 'Drdkua&pD


tcGifhta&;rsm; &kyfodrf;jcif;cHcJh=u&ygonf? erfhcrf;/ rlq,f/ uGwfcdkif/ eRwlESifh ausmufrJ+rdK@e,frsm;tygt0if
yavmifvlrsKd;rsm; t"duaexdkifonfha'orsm;wGif ppftkyfpk ausmaxmufaemufcHjyKxm;aom jynfaxmifpk }uH@
cdkifa&;ESifh zHG@+zdK;a&;ygwD uom topfzJG@pnf;cJhonfh wtmif;(yavmif)trsKd;om;ygwD(wDtefyD)udk rormonfh
enf;vrf;rsm;toHk;jyKI tEdkif,lcJhonf? rJjym;rsm;0,f,ljcif;/ }uH@zGH@ygwDudkrJray;ygu t=urf;zuf+cdrf;acsmufjcif;/
wDtefyD ygwDudkay;xm;onfhrJrsm;udk y,frJjzpfatmifjyKvkyfjcif;/ }udKwifrJrsm;&,ljcif; tp&Sdonfh rormonfh
enf;vrf;aygif;pkHudk toHk;jyKcJh=uygonf?
av;pm;todtrSwfjyKzG,f&mroifhaom rl;,pf&mZmyefaq;ausmfjrifhrSm }uH@zHG@ygwDudk,fpm;jyK erfhcrf;v$wfawmf
trwf jzpfvmonf? olrJqG,fpnf;&Hk;pOfumvwGif oltm;rJay;ygu aemufig;ESpfwmumvtxd bdef;
vGwfvyfpGm pdkufysKd;cGifhay;rnf[k uwday;+yD; rJqG,fpnf;&Hk;cJhonf?
yavmifudk,fydkiftkyfcsKyfcGifh&a'o jzpfonfh erfhqefESifh refwHk wdk@wGif rJay;jcif;rjyKyJ }uH@zHG@ygwDESihf wDtefyDygwD
wdk@u tjyeftvSeftay;t,lvkyfum udk,fpm;vS,fae&mudkcJG,lcJh=uonf? ppftkyfpk 'kOUXa[mif; . ZeD;
jzpfol ESifh armifESrw0rf;uJGawmfpyfol ppft&m&Sda[mif; OD;armifarmifaqGrSm erfhqef udk,fpm;jyKjynfol@
v$wfawmfudk,fpm;vS,fjzpfvm+yD; ,cifppftpdk;&vufxyfu wm0ef,lxm;onfh vlr_u,fq,fa&;ESifhjyefvnf
ae&mcsxm;a&;0ef}uD;tjzpf jyefvnfcef@tyfjcif; cH&onf?2

jynfwGif;ppf jyefvnfjzpfay:vmjcif;a=umifh &Srf;jynfajrmufydkif;wGif csKd;azmufr_rsm;jym;vmjcif;

2010 a&G;aumufyJGrusif;yrD typftcwf&yfpJxm;aom wdkif;&if;om;wyfzJG@tm;vHk;udk e,fjcm;apmifhwyf toGif


ajymif;&ef ppftkyfpkrS zdtm;ay;cJhonf? odk@aomf tiftm;}uD;aom typf&yftzJG@}uD;rsm;rSm toGifajymif;&ef
jiif;qefcJh=uonf? a&G;aumufyJGusif;yonfhae@&ufwGifyif e,fjcm;apmifhwyfajymif;a&;udk vufrcHEdkifonfh
wdk;wufaom'Drdku&ufwpfAk<bmomu&ifwyfzJG@-'DaubDat. cJGxGufwyfzJG@rsm;ESifh ppftkyfpkt=um;
pwifIwdkufyJGjzpfyGm;cJhonf? 2011 ckESpf rwfv 13 &ufae@wGif 22 ESpfwm typf&yfumvudkzsufodrf;+yD;
ppftiftm;wdk;csJ@um &Srf;jynfwyfrawmfudkxdk;ppfqifwdkufcdkufcJhonf?ESpfbuf&ifqdkifwdkufyJGrsm;}uD;xGm;vm+yD;
12

yavmifa'oxdwdkifatmif ul;pufysH@ESH@vmum jrefrmppfwyfzJG@wdk@u a'ocHjynfolrsm;udk ay:wmqJGjcif;rsm;


jyKvkyfcJh=uygonf?
t&yfom;tpdk;&opftm; tm%mvJ$ajymif;ay;cJhaomfvnf; wdkif;&if;om;wyfzJG@rsm;tm; ppftiftm;oHk;
t=urf;zufum qufvufxdk;ppfqifaejcif;onf jrefrmjynfwGif EdkifiHa&;wdk;wufajymif;vJr_r&Sdao;a=umif;
azmfnGef;aejcif;yif jzpfygonf?

jrefrmjynf&Sd vlukeful;r_rsm;
jrefrmjynf&Sd vlukeful;r_jyemonf qufwdkuf}uD;xGm;v#uf&Sdonfudk ucsiftrsKd;orDtpnf;t&Hk; (xdkif;EdkifiH)
wdk@ xkwfa0cJhaomtpD&ifcHpmrsm;u oufaoxlaeygonf?3 }uD;rm;onfha&$@ajymif;tvkyform;rsm;ESifh tum
tuG,frJhvlukeful;cH&jcif;rsm; wdk;wufrsm;jym;vmjcif;onf us&SLH;rnfhEdkifiHay:vpDrsm; wdkuf&dkufjyem
&Sdonfudk azmfnGef;vdkufjcif;yifjzpfonf? xdkjyemudk txl;udkifwG,fajz&Sif;&eftwGufwckwnf;aomenf;
vrf;rSm EdkifiHa&; jyKjyifajymif;vJ&efvdktyfonf[k axmufjyxm;ygonf?
jrefrmEdkifiHonf vlom;rsm;a&mif;0,fjcif;udk [ef@wm;uef@owfonfh EdkifiHwumoabmwlnDcsufrsm;. tzJG@0if
EdkifiHjzpf+yD;/ vlukeful;r_wdkufzsufa&; Oya'udk 2005 wGifjyXmef;cJhonf? vlukeful;r_xdef;csKyfuGyfuJa&;A[dkXme
(CBTIP) udk 2006 ckESpfwGif zJG@pnf;cJh+yD;/ jynfe,f/ wdkif;/ c&dkif/ +rdK@e,ftqifh vlukeful;r_xdef;csKyfuGyfuJa&;
tvkyftzJG@rsm;udkyg zJG@pnf;xm;&SdcJhonf? vlukeful;r_tjzpfrsm;&ma'o 12 ckwGif vlukeful;r_wdkufzsufa&;,lepf
rsm;udk 2007 ckESpfuwnf;u xlaxmifxm;&SdcJhonf? w&kwf-jrefrme,fpyfwGif e,fjcm;ausmfjzwfvmonfh
vlukeful;r_wdkufzsufa&;pDrHcsufrsm; yl;aygif;aqmif&GufEdkif&ef rlq,f+rdK@wGif e,fjcm;qufoG,fa&;&Hk;udk
2009 ckESpfY zGifhvSpfcJhonf? vlukeful;olrsm;udk tjypfay;ta&;,ljcif;/ vlukeful;jcif;cH&olrsm;udk ulnD
apmifha&Smufjcif;rsm; jyKvkyfaea=umif;udk EdkifiHydkifrD'D,mrsm;u yHkrSefa=unmxkwfv$ifhv#uf&Sdygonf?
13

ukvor~qdkif&m vlukeful;r_yaysmufa&;at*sifpDpDrHcsuf (UNIAP) ESifhvnf; jrefrmEdkifiHtaejzifhyl;aygif;


aqmif&Gufr_&Sd+yD;/ rJacgifa'oqdkif&m vlukeful;r_qef@usifwdkufzsufa&; vkyfief;pOfwGifvnf; yl;wJGyg0ifxm;
ygonf? r[mrJacgifa'o(GMS) ESifh tjcm;EdkifiHrsm;t=um; vlukeful;r_qef@usifwdkufzsufa&;qdkif&moabm
wlnDr_rsm; udk 2004 ckESpfwGif vufrSwfa&;xdk;cJhonf? 2009 ckESpfwGif w&kwfEdkifiHESifhvnf;vlukeful;r_wdkuf
zsuf a&;twGufyl;aygif;aqmif&Guf&efoabmwlnDcsufudk vufrSwfa&;xdk;cJhonf?
xdkuJhodk@aqmif&Gufaeaomfvnf; jrefrmEdkifiH.aqmif&Gufr_rSm edrfhusonfhtqifhwGifqufvufwnf&SdaeqJ
jzpfonfudk tar&duef-EdkifiHjcm;a&;XmerS yHkrSefxkwfa0onfh vlukeful;jcif; tpD&ifcHpmwGifowfrSwfazmfjycJh
onf? 2010 ckESpf ZGefvwGif xkwfa0cJhonfhtpD&ifcHpmwGif jrefrmtpdk;& taejzifh EdkifiHa&;ESifh pD;yGm;a&;jyemrsm;udk ajz&Sif;ay;jcif; rjyKaoma=umifh tdrfeD;csif;EdkifiH
rsm;odk@ w&m;0ifenf;vrf;ESifhtwl w&m;r0ifenf;vrf;rsm;ESifh jzwfausmf0ifa&muf tvkyf&Smaeaom jrefrm
jynfolvlxk rsm;jym;vm+yD;/ tcsKd@rSm vlukeful;cH&onfh om;aumifrsm;jzpfcJh=uonf - [k azmfjyxm;ygonf?
ppftkyfpk. vlukeful;olrsm;tm; udkifwG,ftjypfay;onfhpepfudk ar;cGef;xkwfjcif;/ w&m;Oya'pdk;rdk;a&; uif;rJhr_
udk axmufjyjcif;ESifh jrefrmjynf. vmbfpm;r_tajctaeudkvnf; tpD&ifcHpmu axmufjyxm;ygonf?

vdicf jGJ cm;onf"h avhx;kH wrf;ESihf vluek u


f ;l jcif;
yavmifvlr_todkif;t0dkif;. "avhxHk;wrf;wGif
}uD;rm;onfh vdicf jGJ cm;r_&o
dS nf? vkyif ef;cGirf sm;wGif
trsK;d om;rsm;ESihf tcsed w
f t
l vkyv
f yk =f uaomfvnf;
uav;rsm;/ rdom;pkEiS hf tdrw
f iG ;f vkyif ef;rsm;tm;vH;k
xdef;odrf;vkyfaqmif&ef wm0ef&Sdonf[k tpOf
tvmt& owfrSwfxm;=uonf? rdom;pkqdkif&m
tarGrsm;udk trsKd;om;jzpfolrsm;uom&&Sd+yD;
trsKd;orD;rsm;rSm tarGqufcHydkifcGifhr&Sdacs? vif
r,m; uGm&Si;f &mwGiv
f nf; uav;rsm; tyg t0if
t&m&mtm;vHk;udk trsKd;orD;bufrS pGef@v$wf=u
&onf? ynma&;wGif rdbrsm;u om;jzpfolwdk@
udkomOD;pm;ay;+yD; orD;rsm;rSm tdrfaxmifusv#if
,if;wdk@.vifa,mufsm;udk rDScdkvdrfhrnf[k cH,l
xm;=uonf?

trsKd;orD;i,frsm; vlukeful;cH&Edkifonf[laom
eH&Huyfa=umfnm

14

tusKd;&vm'ftjzpf trsKd;orD;trsm;pkrSm yrm%


tenf;i,fomyHkrSefynmoif=um;&+yD;/ tdrfjyify
tjcm;tawG@t}uHKvnf; tenf;i,fom&&Sd=u
onf? xdktwl rdom;pkpDrHudef;/ vdifydkif;qdkif&m
ESifh rsKd;yGm;r_qdkif&musef;rma&; A[kokw tvGef
enf;yg;=uygonf? xdk@a=umifh trsKd;orD;rsm;rSm
aetdrfrSxGufI vkyfief;&SmazG=u&onfhtcsdefwGif
vluek u
f ;l cH&jcif;/ rvdv
k m;tyfyJ ud,
k 0f efaqmifjcif;
ESihf vdiyf ikd ;f qdik &f ma&m*grsm;jzpfymG ;jcif; tp&So
d nf
wdk@udk cHpm;&&Sdap&ef t&m,fawmxJodk@ wGef;ydk@
vdkufouJhodk@jzpf=u&onf?

&SmazGawG@&Sdcsufrsm;

vlukeful;r_rsm; wdk;yGm;jzpfay:aejcif;

&Srf;jynfe,fajrmufydkif;&Sd yavmifa'owGif 1999 ckESpf rwfvrS 2011 ckESpf azazmf0g&Dvxd t"du jzpfay:
aeaom vlukeful;jcif;udPESifhtrSefwu,f ywfoufolESifh ywfoufonf[k ,lq&ol 110 OD;yg0ifonfh
jzpfpOf 72 ckudk yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk; rS aumufcHpkaqmif;cJhygonf? yavmifa'otwGif;rS a&$@ajymif;
tvkyform;wdk;yGm;vmonfh aemufqufwJGtusKd;quftjzpf ,ckESpfydkif;rsm;twGif;wGif vlukeful;r_jzpfpOf
wdk;wufrsm;jym;vmonfudk xdktcsuftvufrsm;u azmfnGef;aeayonf?

PWO

uG i f;qif;avhvmolrsm; aumufcH&&Sdonfh
vl ukeful;r_ jzpfpOfta&twGuf

20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

rSwfcsuf? ? 2010 aemufydkif;jzpfyGm;aom vlukeful;r_jzpfpOfrsm;udk qufvufpDppfaumufcHaeqJjzpfonf?


,ckazmfjyxm;onfh Z,m;yg tcsuftvufrsm;onf owfrSwfumvtwGif;jzpfysufcJhaomvlukeful;r_jzpfpOf
tm;vHk;udk azmfjyxm;jcif;r[kwfay?

b,folawG vlukeful;cHae&ygovJ

trsKd;orD;ysKdrsm;t"duypfrSwf

vlukeful;jcif;cH&ol 110 OD;wGif trsKd;orD; 95 OD;ESifh trsKd;om; 15 OD; yg0ifonf? vlukeful;cH&jcif;rS vGwfajrmuf
vmolrsm;rSm touf 3 vrS 33 ESpft=um;&Sdaomolrsm;jzpfonf? yavmifa'o&Sd EkysKdaomtrsKd;orD;rsm;rSm
vlukeful;r_. tajccHypfrSwfrsm;jzpfaeonf? vGwfajrmufvmolrsm;rSm touf 10 ESpfrS 25 ESpft=um;&Sd
trsKd;orD;trsm;pk jzpfonf?
a&mif;pm;cH&aom trsKd;om;trsm;pkrSm vli,frsm;jzpf+yD; w&kwfjynfwGif tvkyfaumif;rsm;&&Sdrnf[laom
uwdu0wfjzifh yJGpm;rsm;ESifhvdkufcJh=ujcif;jzpfonf? odk@aomfvnf; ta=uG;rsm;jzifhepfrGef;jcif; (odk@ ) zrf;qD;
tusOf;cscH& jcif;wdk@jzpfom tqHk;owfcJh=u&onf?

uav;ukeful;jcif;

q,fESpfatmuf uav;i,frsm;tajrmuftrsm; vlukeful;cH&onfudk pdk;&drfzG,fpwif}uHKawG@vm&+yD;/ 2009


ckESpf wESpfwnf;yif jzpfpOf ig;ckudk rSwfwrf;jyKcJh&ygonf? vlukeful;cH&aomuav;i,frsm;rSm 8 ESpfESifh
15

v Gw fa jr mufvmolr sm; ta&twGu f

vlu keful;cH&jcif;rS vGwfajrmufvmolrsm;. touf


60
50

vdifrod

40

vGwfvmol-usm;

30
20

vGwfvmol-r

10
0

touf 0-9 touf 10-17 touf 18-25touf 26-36 toufrod


ESpf
ESpf
ESpf
ESpf
v lu ke fu l;cH&pOf vGw fo lrsm;. touft&G, f

vlu keful;cH&olrsm;. vlrsKd;pk


0.9% 3.6%
7.3%

0.9%

jrefrm
jrefrm-w&kw f
yavmif
&Srf;
87.3%

&Srf;-&cdkif

vlu keful;jcif;cH&olrsm; usm;/ r


15

trsKd;orD;
trsKd;om;

95
16

11 ESpf =um;&Sd a,mufsm;av;trsm;pkjzpf+yD; wESpfatmuf uav;i,f ig;OD; yg0ifonf? jzpfpOfrsm;xJrS


jzpfpOf oHk;ckrSm uav;i,frsm;onf vlukeful;olrsm;. jyefay;qJGzrf;qD;jcif;udk cHcJh=u&onf? jzpfpOf ig;ckrSm
vlukeful;olrsm;u uav;i,frsm;udkarG;pm;&ef &nf&G,f[efjy+yD;aemuf w&kwfjynfwGif a&mif;pm;cJh=uonf?
tcsKd@jzpfpOfrsm;rSm qif;&JrJGawjcif; (odk@r[kwf) bdef;/ t&ufoHk;pJGaejcif;wdk@a=umifh rdbtkyfxdef;olwdk@u
uav;rsm; udk a&mif;pm;cJh=uonf?
jzpfpOftm;vHk;eD;yg;rSm uav;i,frsm;a&mif;pm;jcif;jzifh aiGyrm% rnfr#&&Sdonfudk rod&Sd&acs? odk@aomf 2008
ckESpfwGif jzpfyGm;cJhaomjzpfpOfwckwGif ig;ESpfom;t&G,fa,mufsm;av;rSm erfhcrf;&Sdol.aetdrftjyifbufY
zrf;qD; jcif;cHcJh&+yD;/ xdkzrf;qD;oGm;ol vifr,m;pHkwJGrS a,musfm;jzpfoltm; zrf;qD;&rdaomtcg uav;i,fudk
,GrfaiG 7600 (tar&duef a':vm 1170 cef@ ) jzifha&mif;pm;cJhonf[k 0efcHcJhonf?

vufzufawmifolrsm; vlukeful;cH&jcif;

aumufcH&&Sdaom vlukeful;cH&aomolrsm;. udk,fa&;rSwfwrf;tcsuftvufrsm;t& vlukeful;cH&jcif;rS


vGwfajrmufvmoltrsm;pkrSm vufzuf+cHrsm;(odk@ ) vkyfief;cGifrsm;wGif tvkyfvkyfudkif=uonf? i,f&G,faom
vGwfajrmufoltcsKd@rSm ,if;wdk@.rdom;pktay: rDScdkaeolrsm;jzpf=uonf?

erfhcrf;a'orS vlukeful;r_wdk;jrifhvmjcif;

yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;. uGif;qif;okawoejyKjcif;rSm yavmifa'oudkom t"duOD;wnfxm;ojzifh


vlukeful;cH&jcif;rS vGwfajrmufvmoltrsm;pkrSm yavmifvlrsKd;rsm;omjzpfaeonfudk ar#mfrSef;xm;onfhtwdkif;
awG@&Sd&onf? &Srf;/ Arm/ w&kwf-Arm tp&Sdaom tjcm;wdkif;&if;om;vlrsKd;rsm;vnf; vlukeful;jcif;cHcJh=u&onf?
vlukeful;cH&jcif;rS vGwfajrmufvmol 56.4 rSm erfhcrf;+rdK@e,fwGif aexdkifolrsm;jzpf+yD;/ 22.7 rSm refwHk/
erfhqef tp&Sdonfh yavmif+rdK@e,frsm;rSjzpfonf? jrefrmjynftv,fydkif; &efukef/ rav; wdk@rSwqifh
vlukeful;cH&+yD; vGwfajrmufvmolrsm;vnf;yg0ifonf? vGwfajrmufvmolrsm;. 9.4 rSm aexdkif&m
aus;&Gm+rdK@e,frsm;udk rod&SdcJh&ay? erfhcrf;+rdK@onf w&kwfEdkifiHe,fpyfESifh xdpyfeD;uyfaejcif;a=umifh vlukeful;r_
rsm; ydkrdkrsm;jym;pGmawG@&Sd&+yD; a&$@ajymif;tvkyform;tjzpf tvkyfvkyfrsm;vmonfudk avhvmawG@&Sd&ygonf?

vlu keful;cH&jcif;rSvGwfajrmufvmaom ta&twGuf

vlu keful;cH&jcif;rSvGwfajrmufvmolrsm;aexdkif&m +rdK@e,f


70

62

60
50
40
30
20
10

13
2

12
4

11
2

tajccsaexdki f&m +rdK@e,f


17

w&kwfEdkifiH *s,fa*gif&Sd e,fpyfppfaq;a&;*dwf

w&kwfEdkifiH/ a&$vD&Sd awmif;&rf;pm;aomufae&olrsm;


18

vlu keful;olrsm; OD;wnf&myef;wdkif


3 - yavmifa'o

8 - rod

99 - w&kwf

w&kwfjynfodk@ c&D;yef;wdkif

vltrsm;pk (90) rSm w&kwfjynfodk@ a&mif;pm;cH=u&onf? aemufydkif;wGifyg&Sdonfh a&$@ajymif;tvkyform;rsm;


tydkif;wGif aqG;aEG;csufrsm;t& TuJhodk@jzpfyGm;&jcif;rSm w&kwfEdkifiHodk@ tvkyfxGuf&Smvkyfonfh a&$@ajymif;
tvkyform; ta&twGufrsm;jym;vmjcif;ESifh oufqdkifaeygonf? puf&Hk/ tvkyf&Hkrsm;wGif vkyftm;caumif;onfh
tvkyfrsm;&&Sdrnf[k uwd&&Sd+yD; yJGpm;rsm;ESifhtwl e,fpyfjzwfausmfvmcJh=u&m xGufajy;vGwfajrmuf&ef
tvGef cufcJaemufusonfhtajctaexdwdkifatmif ,if;wdk@a&mif;pm;cH&onfudk owdrjyKrdcJh=uyg? vlukeful;
cH&olrsm;onf vHkavmufonfhaiGa=u;r&Sdjcif; (odk@ ) bmompum;wwfu|rf;r_r&Sdjcif;/ tvkyf&Sifrsm;/ twif;
t"Rvufxyfxm;onfhvifa,mufsm;rsm; (odk@ ) vlukeful;olrsm;u ydwfavSmiftusOf;csxm;jcif; ponfh
tajctaersm; t+rJjzpfaewwfojzifh ,if;wdk@.rl&if;a'oodk@ rjyefEdkif=uay?
vltrsm;od&Sdxif&Sm;onfh w&kwfEdkifiHtwGif; a&mif;pm;cH&onfhae&mrSm ,leefjynfe,fjzpf+yD; w&kwf-jrefrm
e,fpyf a&$vD+rdK@wGif 16.4 ESifh ulrif;+rdK@wGif 11 eD;yg; vlukeful;cHcJh&onf? tcsKd@rSm a0;uGmvSonfh w&kwf
jynf ta&S@ydkif; &Sefa'gifjynfe,ftxd tqHk;owfa&mif;pm;cHcJh=u&onf? a&mif;pm;cH&aomolrsm; aysmufqHk;
ae+yD; aemufqHk;rnfonfhae&mwGifa&muf&Sdaeonfudk rod&SdEdkifao;onfh jzpfpOfrsm;vnf; rsm;pGm&Sdygonf?

b,folawGu vlukeful;ae=uygovJ
e,fpyfjzwfausmf&onfh vlukeful;r_rsm;wGif vltrsm;tjym;jzifhzJG@pnf;xm;onfh us,fjyef@aomuGef,uf yg0if
onfudkawG@&Sd&ygonf? PWO aumufcH&&Sdonfh vlukeful;oltcsuftvufrsm;rSm vlpwifpkaqmif;ol(odk@ )
yJGpm;rsm;om trsm;pkjzpfonf? vlukeful;cH&olrsm;udk e,fpyfjzwfausmfac:aqmif+yD; tjcm;tqufoG,frsm;
vufxJodk@ ay;ydk@cJh=uolrsm;jzpfonf? PWO .uGif;qifowif;aumufolrsm;aumuf,lcJhonfh jzpfpOf 72 ckwGif
vlpwifpkaqmif;ol(odk@ ) yJGpm; 100 cef@.owif;tcsuftvufrsm;udk rSwfwrf;jyKEdkifcJhygonf?
vlukeful;ol 100 wGif trsKd;orD; 65 OD;ESifh trsKd;om; 27 OD;yg0ifonf? usef vlukeful;ol 8 OD;rSm usm;r
rod&SdEdkifao;ay? vlukeful;olrsm;rSm touf 19 ESpfrS 54 ESpft&G,f&Sd yk~dKvfrsm;jzpfonf? vlukeful;ol
trsKd;orD;rsm;rSm touf t&G,ftm;jzifh 22 rS 50 ESpfcef@jzpfonf? vlukeful;olrsm;rSm vlrsKd;pHkjzpf+yD; yavmif/
&Srf;/ w&kwf/ ArmESifh ucsif wdk@yg0ifonf?
vlukeful;ol 10ausmfrSm +cHvkyfief;vkyfudkif=u+yD;/ 10 atmufrSm ukefonfvkyfief;/ 4rSm tpdk;&0efxrf;
(odk@ ) &Jwyfom;tzJG@0ifESifh 3 rSm vkyfief;&Sif}uD;rsm;jzpf=uonf? wOD;rSm r,foDv&Sifjzpfonf? vlukeful;
oltrsm;pkrSm &Srf;jynfajrmufydkif; erfhcrf;+rdK@e,fwGif tajccsaexdkifolrsm;jzpfonf? tcsKd@rSm w&kwfjynfESifh
jrefrmjynftv,fydkif;wGif aexdkif=uonf?
19

a&mif;pm;cH&olrsm;tajctae

atmufazmfjyyg Z,m;onf ukeful;cH&olrsm;a&muf&Sdaeonfh rwlnDaomtajctaersm;udk azmfjyxm;onf?


jzpfpOf xuf0ufausmf (53.6). tajctaeudk uHraumif;ta=umif;rvSpGm rod&Sd&acs? xdkuJhodk@jzpf&jcif;rSm
vlukeful;cH&olrsm; rvGwfajrmufvmrDtcsdefxd ,if;wdk@tm; rnfonfhtvkyfrsm;zdtm;ay;cdkif;aprnf
(odk@r[kwf) vlukeful;jcif;cH&+yD;aemuf rnfuJhodk@jzpfysufaeonfudk owif;tcsuftvuf r&&Sdjcif;ESifh ajc&mcH
vdkuf&ef rjzpfEdkifjcif; wdk@a=umifhjzpfonf? vlukef;ul;cH&onfh uav;i,frsm;ESifh i,f&G,folvli,frsm; rnfodk@
jzpfaeonfudk rnfonfhowif;tcsuftvufr# r&&Sday?

vdifazsmfajza&;vkyfief;wGif twif;t"R vkyfudkifapjcif;


vlukeful;cH&ol 10rSm w&kwfEdkifiH&Sdvdifazsmfajza&;wGif b0tqHk;owfcJh=u&onf? 18 ESpft&G,f trsKd;orD;
i,fwOD;rSm olr. a,mQrudk,fwdkif jynfhwefqmvkyfief;wGif twif;t"R tvkyfvkyf&ef cdkif;apcHcJh&onf?
r-u onf w&kwftrsKd;om;ESifhvufxyfcJh+yD; w&kwfjynfwGifaexdkifonfrSm wESpfcef@&Sd+yDjzpfonf? 2005ckESpf
'DZifbmvwGif olr. a,mQru olrudk w&kwfjynf&Sd +rdK@w+rdK@odk@tvnfoGm;apcJhonf? xdkae&modk@
a&muf aomtcg EdkufuvyfwGif tvkyfvkyf&eftwif;zdtm;ay;cH&+yD;/ olr. w&kwf a,mQr u olrudk
EdkufuvyfwGif a&mif;pm;cJhonf? xdkEdkufuvyfrSxGufajy;vGwfajrmufcJhaomfvnf; olr.a,muQru olr
tm; jynf@wefqmtjzpf aemufxyfw}udrfa&mif;pm;cJhonf? aemufqHk;wGif olr. ,cif w&kwf a,musfm;xH
jyefvnfa&mif;cscHcJh&ygonf?

a&$vD&Sd Edkufuvyf wck


20

a&mif;pm;cH&olrsm; tajctae
10

4
10

vGw fajrmuf
arsmpm au|; cH&

vdifazsmfajza&;
tdrfazmf

60

w&kw fr,m;
rod

25
*

vlukeful;jcif;cH&olrsm; ta&twGufjy Z,m; (csuf)

w&kwftrsKd;om;rsm;ESifh twif;t"Rvufxyfxdrf;jrm;apjcif;

vlukeful;cH&oltm;vHk;. 25rSm w&kwftrsKd;om;rsm;ESifhvufxyf&ef a&mif;pm;cHcJh&onf? w&kwfjynf.


uav; wa,mufom,l&rnfhay:vpDa=umifh w&kwftrsKd;om;rsm;rSmtjcm;EdkifiHrS trsKd;orD;rsm;udkvdkcsif
awmif;qdk=u&onfhtjzpfodk@
qdkufa&muf&onfudk ucsif trsKd;
orD;tpnf;t&Hk;
(xdkif;EdkifiH)
xkwfa0 cJhaom tpD&ifcHpmrsm;4wGif
xif[yfazmfjy v#uf&Sdonf?
uav;wa,mufom,l&rnfhw&kwf
ay:vpDt& +rdK@jya'o&St
d pd;k & 0efxrf;
rsm;/ rd o m;pk r sm;rS m rd o m;pk wd k i f ;
uav;wa,mufom,l&ef uef@owf
xm;onf5? aus;&Gmrsm;&Sd rdom;pkrsm;
rSmyxruav; touf ig;ESpjf ynfv
h #if
'kw,
d uav;,l&ef a,bk,stm;jzifh
cGijhf yKxm;onf? od@k aomfyxruav;
rSmrde;f uav; jzpfro
S mxdck iG jhf yKcsu6f ESihf
tusK;H 0ifonf? xdrk al y:vpDurkd vdu
k f
emygu }uD;av;onfh'g%faiGaqmif
&jcif;/ ydkifqdkifr_rsm;odrf;,lcH&jcif;/
tvkyrf S xkwyf pfc&H jcif; ponfh tjypf
ay; ta&;,lr7_ udck =H u&onf? uav;
wa,mufay:vpDa=umifh w&kwf vlO;D
a&wGiftrsKd;orD; &Sm;yg;r_udkjzpfay:
apouJo
h @kd om; a,musmf ;av;udo
k m
OD;pm;ay;aom "avhxHk;pHa=umifh w
&k w f r d o m;pk r sm;wG i f v d i f a &G ; cs,f
ud,
k 0f ef zsucf srr_ sm;jzpfay:apygon8f ?
21

odk@jzpfI trsKd;orD;rsm;&Sm;yg;r_a=umifh vufxyf&ef ESifh vdifazsmfajza&;vkyfief;rsm;wGif vdifvkyfom;tjzpf


tvkyfcdkifap;&ef tvdk@iSmtrsKd;orD;rsm;udk vlukeful; jcif;/ jyefay;qJGjcif;jyKvkyf&efta=umif;w&m;rsm;jzpfapyg
onf?9 jrefrmjynfrS trsKd;orD;rsm;udk w&kwf trsKd;orD;rsm;xuf aps;avsmhenf;pGm0,f,lEdkif=uojzihf
owdk;orD;tjzpf 0,f,lolrsm;jym;aeygonf? yavmif trsKd;orD;tpnf;t&Hk;rS aumufcH&&SdaomjzpfpOfwckwGif
15 ESpt
f &G,f yavmiftrsK;d orD;i,fwOD;rSm ,Graf iG 1200 (tar&duef 182 a':vmcef@ )jzifo
h m w&kwt
f rsK;d om;.
rdef;rtjzpf a&mif;pm;cHcJh&onf? odk@aomfvnf; tjcm;jzpfpOfwckwGif w&kwftrsKd;om;rS ,GrfaiG 25000
(tar&duef 3827 a':vmcef@ )ay;cJh&onf?
yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;rS &SmazGawG@&SdaomtcsKd@jzpfpOfrsm;wGif trsKd;orD;(okd@ )rdef;uav;. rdbrsm;
udk,fwdkif xdkvufxyfxdrf;jrm;r_udk oabmwl+yD; yJGpm;rSwqifh wdkuf&dkufaiGvufcHcJhonf? odk@aomfvnf;
jzpfpOfwckwGifrl trsKd;orD;i,fudk touf}uD;onfhrkqdk;zdkESifh twif;t"Rvufxyfcdkif;rnfjzpfaomfvnf;
trsKd;orD;. rdcifudk ,if;wdk@.orD;i,fESifhvufxyfrnfh i,f&G,fcef@jim;aomvli,f. "gwfyHkrsm;ESifhtwl
usyfaiGtenf;i,f (350000 usyf/ 350 a':vmcef@ ) ydk@ay;+yD;vdrfvnfjzm;a,mif;cJhonf? xdkaemuftouf 17
ESpft&G,forD;i,fudk w&kwfjynfodk@ydk@+yD;aemuf xdkyJGpm;vifr,m;rSmvnf; ae&majymif;oGm;cJhonf?
rdrdwdk@udkrsm;pGmpdwftaESmifht,Sufjzpfap+yD; rSwfrSwfom;om;jzpfapcJhaomjzpfpOfwckrSm wcsKd@ w&kwf
trsKd;om;rsm;onf ,if;wdk@ r,m;tjzpf0,f,lcJhonfhrdef;rudk tjcm;a,mufsm;rsm;xHjyefa&mif;+yD; tjrwf&Sm
jcif;jzpfonf? &efukefrS touf 22 ESpft&G,f&Sd trsKd;orD;. atmufygtawG@t}uHKwGif xdkudPudk awG@&SdEdkifonf?
usrwdk@vufxyf+yD;wJhaemuf ol@&J@ZmwdjzpfwJh ,leefe,fudkvdkufcJh&ygw,f? olwdk@tdrfudka&muf+yD;
oHk;&ufavmufyJ&Sdao;w,f/ olu usrudk vHk;0r}udKufEdkifawmhbl;/ vufrxyfEdkifbl;vdk@ ajymygw,f?
tjcm; a,mufsm;wa,mufqD v$Jajymif;ay;zdk@ olpDrHwJhtcg aemufa,mufsm;wa,mufudk xyf+yD;
vufxyf&rSmxuf &ifusef; udkyJjyefcsifw,fvdk@ usr ol@udkajymcJhw,f? 'gayrJh usra,mufsm;eJ@
*s-vdk@ trnf&SdwJh ucsiftrsKd;orD;yJGpm; wdk@u usr tjcm;a,mufsm;udk vufrxyfcsifbl;/ &ifusef; yJ
jyefcsifw,fqdk&if av#mfa=u;aiG 14000 ,Grf ay;&r,fvdk@ ajymvmygw,f? aiGray;Edkifbl;qdk&if pDpOfxm;wJh
a,mufsm;udk,lrvm;/ aiGav#mfrvm; a&G;p&menf;vrf;ESpfckyJ&Sdw,fvdk@ olwdk@usrudkzdtm;ay;w,f?
tJ'Daemuf usrpkaqmif;xm;wJh,GrfaiG 2200 udk ay;cJhayrJh olwdk@usrudk jyefrydk@ay;cJhygbl;?
t&G,fra&mufao;aom trsKd;orD;rSm vGwfajrmuf&efxGufajy;jcif;rjyKciftxd a,mufsm;av;OD; xH tquf
qufa&mif;pm;cHcJh&onfudk atmufygjzpfpOfwGifawG@Edkifonf?

w&kwfEdkifiH a&$vD&Sdum;*dwf
22

r-p onf touf 11-12 ESpft&G,fuwnf;u w&kwfjynfodk@ vlukeful;cHcJh&+yD; jyefvGwfonfh


tcsdefwGif touf 17 ESpfjynfh+yD;jzpfonf? olrudk 24 &uf at+yDv 2010 wGif rlq,f+rdK@Y awG@&SdcJhonf?
vlukeful;cH&onfh w&kwfEdkifiH &ifusef; rS xGufajy;vGwfajrmufvm+yD;aemuf rlp,fum;*dwfwGifolrudk
awG@&SdcJhonf? tdrftjyefvrf;twGuf rlp,fum;*dwfwGif tultnDawmif;cHaepOfa'ocHtrsKd;
orD;wOD;u olrudkawG@&Sd+yD;ulnD&ef}udK;yrf;cJhonf? xdka'ocHtrsKd;orD;u olr.trnfESifhoGm;vdkaom
ae&mudk ar;jref; aomtcg r-p u olr.jzpfa=umif;ukefpifudk ajymjycJhonf? r-p. rdb trnfudk
ar;jref;aomtcg olr.rdbudkod&Sda=umif;trSwf&vdkufonf? xdktrsKd;orD;.tultnDjzifh r-prSm rdom;pkESifhjyefvnf qkHqnf;cGihf&&SdcJhonf? olrwdk@rdom;pkqHkawG@=uonfhtcsdefwGif0rf;enf;pGm
idka=uG;cJh=u+yD; vGwfxGufoGm;rnfpdk;&drfonfhtvm; ayG@zufcJh=uonf? r-p ajymjycsuft&- olrudk
trsKD;orD;wOD;u &ifusef;odk@ac:aqmifoGm;+yD; vlukeful;cJhonf? &ifusef;odk@a&muf&Sdaomtcg r-p
onf wae&mrSwae&modk@ ajymif;a&$@cH&+yD; a,musfm;av;a,mufESifh twif;t"Rvufxyf&ef
cdkif;apjcif;cHcJh&onf? r-p onf olr}uHKawG@cJh&onfh tdrfrufqdk;rsm;twGuf jyif;xefonfh pdwf'g%f&m
cHpm;ae&ygonf?

arsmhpmau|;jcif;

2004 ckESpf ESifh 2006 ckESpfwdk@wGif jzpfyGm;cJhaom pdk;&drf;zG,fjzpfpOfESpfckrSm arsmhpmau|;&eftwGuf vludk csKyfaESmif
xm;cJhonf? &Sm;yg;vSonfh w&kwf&dk;&maq;0g;&&Sd&eftwGuf vl.aoG;jzifh arsmhpmau|;jcif;jzpfonf?
2004 ckESpfjzpfpOfrSm erfhcrf;+rdK@e,frS yavmiftrsKd;om;(vli,f) oHk;OD;onf vdaRmf+cHYtvkyfvkyf&rnf[k
vSnfhjzm;ac:,ljcif;cH&+yD; w&kwfjynfodk@c&D;xGufcJhonf? xdkolwdk@onf ,if;wdk@.&yf&Gmodk@ rnfonfhtcgrS jyef
ra&mufEdkifawmhyJ w&kwfjynfwGif arsmhpmau|;cH&+yD; b0tqHk;owfcJh&onf?
2006 ckESpfjzpfpOfrSm erfhcrf;+rdK@teD;&Sd &Gmw&GmrS 21 ESpft&G,ftrsKd;orD;wOD;onf w&kwftrsKd;orD;wOD;.
zdwfac:csuft& a&$vDodk@tvnfoGm;cJhonf? tjcm;trsKd;orD;wOD;u w&kwfEdkifiHta&S@ydkif; &Sefa'gifjynfe,f
vif*k+rdK@odk@ ac:aqmifcJh+yD; b0tqHk;owfcJh&onf? olr. tawG@t}uHKudk atmufygtwdkif; ajymjycJhygonf?
usr tJ'Dae&mudka&mufawmh awmfawmfav;udkjrifhwJhtaqmufttHkrSmay;aew,f? 17 xyfajrmuf
rSmyg? tJ'DtxyfrSm tcef;awGtrsm;}uD;yJ? tjcm;tcef;wHcg;awG rzGifhzdk@usrudk olwdk@ajymw,f? usr
wa,mufwnf; tcef;xJrSmae&w,f? olwdk@usrudk aq;ykvif;}uD;awGcsdwfay;w,f/ tpm;taomuf
aumif;awG ae@wdkif;au|;w,f? usr tjyifawmhrxGuf&bl;? olwdk@ usrudkbmrSrvkyfbl;/ tcef;xJrSmyJ
aezdk@ajymygw,f? wae@rSm usr tcef;uaewdwfwdwfuav;xGuf+yD; tjcm;tcef; wcef;xJudk=unfh
vdkufw,f? tJ'Dtcef;rSm&SdwJh a&ZvHk}uD;awGrSm vltcsKd@&Sdaewm usrawG@cJh&w,f? olwdk@tm;vHk;u
0+zdK;ae+yD; bmv_yf&Sm;r_rSr&Sdbl;/ toufrJhovdkjzpfaew,f? tJ'Daemuf olwdk@wawG&J@aoG;udk arsm@awG
pkyf,lpm;aomufaewm usrawG@vdkuf&w,f? usrt&rf;udkxdwfvef@oGm;w,f? usrvnf; arsm@pm
tau|;cH&rSmyJvdk@ owdjyKrdvdkufw,f?
usr t&rf;udkuHaumif;w,fvdk@ ajymEdkifygw,f? bmjzpfvJqdkawmh usr tJ'Da&ZvHkxJxnfh+yD; arsm@awG
&J@ tpmtjzpf rau|;cH&cifrSmyJ w&kwfykvdyfu usrudk usraewJhtcef;rSmvmawG@cJhygw,f? ykvdyfawG
u usrudk w&kwf-jrefrme,fpyf a&$vDudkjyefydk@ay;cJhw,f? usrrdbawGa&mufvm+yD; a&$vD &Jpcef;rSm
usrudkjyefac:w,f? usrvnf; &GmudkjyefvdkufoGm;cJhw,f? usr&J@tawG@t}uHKawGudk jyefpOf;pm;wdkif;
t&rf;udka=umuf&$H@wkefv_yf aeqJygyJ?
23

vlukeful;cH&jcif;rS vGwfajrmufvmonfhtajctaersm;
jzpfpOfyrm%trsm;pk&Sd vlukeful;cH&olrsm;onf vGwfajrmuf&efrpGrf;Edkifjcif; (odk@ ) vG,fulpGmaysmufqHk;aejcif;
wdk@jzifh 0rf;enf;zG,f&mawG@&ygonf? jzpfpOf 11 ckrS trsKd;orD;rsm;om w&kwf-jrefrme,fpyfY vlukeful;cH&pOf
xGufajy;vGwfajrmufcJhonf? tcsKd@rSm rdom;pk (odk@ ) oli,fcsif;rsm;xHzkef;quf+yD; vma&mufulnD&ef
tultnD awmif;cHEdkifcJhonf? jrefrmEdkifiH&Jwyfom;rsm;. ulnDr_jzifhvGwfvmol jzpfpOfwckwnf;om&Sdygonf?
xdkjzpfpOfrSmvnf; PSLA yavmifwyfzJG@0ifrsm;. owday;r_a=umifh ulnD=ujcif;jzpfonf?
trsKd;orD;trsm;tjym;rSm ,if;wdk@udkxdef;odrf;xm;onfh taqmufttHkwGif;rS &dk;&Sif;pGm xGufajy;vGwfajrmuf
vmcJh=uonf? atmufazmfjyyg jzpfpOfwGif rl;,pfaq;xdk;xm;cH&onfh trsKd;orD;rSm tdrfomwuf&ef [efjy+yD;
xGufajy;vGwfajrmufvmonfudk awG@&onf?
usr ---pwdk;qdkifrSm vpm wvusyfESpfaomif;cJG&r,fqdkvdk@ ta':eJ@twl rlq,fudkvmcJhygw,f?tJ'DrSm
15 &ufavmuftvkyfvkyf+yD;wJhaemuf w&kwf-Arm ujym;trsKd;orD; r-- eJ@awG@cJhygw,f?olutck
tvkyfuaexGuf+yD; wvw&kwf,GrfaiG 400 &wJh w&kwfpm;aomufqdkifrSmvkyfzdk@ wdkufwGef;cJhw,f?ol
ajymwmuawmh tckusraewJhae&muae tJ'Dpm;aomufqdkifudkta&mufoGm;zdk@ rdepf 20 avmufyJ=um
r,fwJh? tJ'DaemufrSmawmh ol usrudk w&kwfjynf/ usif;[kef --&GmrSm&SdwJh ucsif udk,fpm;vS,fqD udk
rlq,fuaeac:vmcJhygw,f? olwdk@ usrudk vlukeful;vdrfhr,fvdk@ usr vHk;0rawG;rdbl;? usr tJ'DrSm ESpf&uf
avmufae&ayrJh bmtvkyfrSay;rvkyfbl;? oleJ@ucsiftrsKd;orD;udk ajymxm;wJhuwdtwdkif; tvkyfay;zdk@
usr ajymawmh olwdk@usrtwGuf t&ifqHk;tvkyf&Smaew,fvdk@ ajymw,f? w&kwftrsKd;om;awG
wa,muf+yD; wa,muf usrudkvm=unfh=uw,f? aemufawmh r--eJ@ ucsiftrsKd;orD;u ulrif;u
w&kwftrsKd;om;udk ,lzdk@ajymvmygw,f? wu,fvdk@vufxyfr,fqdk&if ,GrfaiG ig;axmifeJ@ a&$awG
&r,f vdk@vnf; ajymw,f? usr w&kwfudkvmwm tvkyfvkyfzdk@yJ/ a,musfm;,lzdk@r[kwfbl;vdk@ olwdk@udk
jiif;cJhygw,f? tJ'Daemuf r--eJ@ ucsiftrsKd;orD;u usrudktcef;xJac:oGm;+yD; aq;oHk;vHk; xdk;ay;w,f?
wvHk;u usrvufarmif;eJ@ ESpfvHk;u usrwifyg;rSmxdk;ygw,f? olwdk@ajymwmuawmh tm;aq;xdk;
ay;w,fwJh/ 'gayrJh aq;xdk;+yD;wJhaemufydkif; usr t&rf;E_H;acGwmcHpm;&+yD; t+rJwrf;tdyfcsifaew,f?
bmtvkyfrSvnf; usr rvkyfcsifbl;? ulrif;u a,musfm;wa,muf usrudkvm=unfh+yD; usrudk
,Grf 5000 pay:aiGtjzpfay;cJhw,f? r--eJ@ ucsiftrsKd;orD;u usrudk ,GrfaiG waomif;avmufeJ@
a&mif;vdkuf+yD? 2009 ckESpf rwfv 17 &ufae@rSm usrudkydk@zdk@ olwdk@jyifqif=uw,f/ 'ga=umihf rwfv 16
&ufae@rSm usr tdrfomwufcsif[efaqmif+yD; xGufajy;vmcJhw,f? tJ'DteD;tem;rSm&SdwJh jrefrmvlrsKd;
awGaewJhtdrfrSm usrykef;aecJhw,f? r--eJ@ ucsiftrsKd;orD;wdk@ tkyfpkawGu armfawmfqdkifu,fpD;+yD;
usrudk +rdK@tESH@vdkuf&Smw,f? (xdkjrefrmjynfom;rsm;u yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;udk qufoG,f
ay;cJh+yD;/ trsKd;orD;i,fudk tdrfwdkif ,ma&mufydk@aqmifay;EdkifcJhonf?)
jzpfpOfav;ckwGifrl trsKd;orD;ESifhrdef;uav;i,frsm;rSm ESpfaygif;rsm;pGm=umatmif ukeful;a&mif;pm;cH&+yD;rS
jyefvnfvGwfajrmuf (odk@ ) tdrfjyefcGifhay;cJhonf? w&kwfEdkifiH. tvGefa0;vHacgifyg;aomae&modk@ a&mif;pm;cH&
aomolrsm;rSm jrefrmjynfjyef&ef tvGefcufcJvSygonf?
touf 33 ESpf&Sd trsKd;orD;wOD;rSm oHk;ESpf=umrS ol.w&kwftrsKd;om;u ay;jyefcJhaomfvnf; um;rSm;pD;+yD;
w&kwfEdkifiH ta&S@ajrmufydkif;wGif vrf;aysmufcJh&onf? xdkaemuf w&kwf&Jrsm;. zrf;qD;jcif;udk cH&+yD; wvausmf
csKyfaESmifcHcJh&onf? w&kwf&Jrsm;u olrudk jrefrme,fpyfodk@jyefydk@ay;cJhonf? olr. jzpfpOfrSm r-w udk armfv+rdKifwGifarG;zGm;cJhonf? tdrfaxmifus+yD;aemuf olr.vifa,musfm;ESifhtwl &efukefodk@
ajymif;a&$@cJhonf? olr.a,musfm;rSm uHqdk;pGm aoqHk;cJh+yD; olrwGif om;wa,mufusefcJhonf?
olrwGif tvkyftudkifr&Sdojzifh uav;udkau|;arG;&ef rpGrf;Edkifaoma=umifh tjcm;oludk arG;pm;&efay;cJh
24

w&kwfe,fpyf *s,fa*gif &Sd e,fjcm;+cHpnf;&dk;rSwqifh w&m;r0ifjzwfausmfaeaom jynfolvlxkrsm;


onf? olrrSm awmif;&rf;pm;aomufcJh&onf? 2006 ckESpf ZGefv 20 &ufae@wGif &efukef um;0if;Y
awmif;&rf;aepOf trsKd;orD;ESpfOD;ESifh r-w awG@qHkcJh+yD; tvkyfvdkcsifv#if ajrmufOUmvy yef;+cHodk@
vdkufcJh&efajymonf? xdkaemuf trsKd;orD;ESpfa,mufu r-w udk rav;odk@oGm;&ef &xm;vufrSwf
wapmifay;cJhonf? rav;odk@a&mufaomtcg rnfonfhae&modk@xyfoGm;rvJ[kar;=unfh&m xdk
trsKd;orD;wdk@u rlp,fodk@oGm; =urnf[k jyefajzcJhonf? trsKd;orD; oHk;OD;pvHk; rlq,fodk@a&mufonfhwdkif
r-w rSm olr vlukeful;cH&onfudk rod&Sdao;acs? olrwdk@ e,fpyfudk w&m;r0ifjzwfausmf+yD; a&$vD
&Sd OD;-u . aetdrfwGifwnf;cdk=uonf? OD;-u rSm touf 48 ESpf&Sd w&kwftrsKd;om;wOD;jzpfonf?
OD;-u ESifh ol wdk@ {nfhcef;wGif pum;ajymaepOf r-w udk tdyfcef;wGifaeapcJhonf? ,if;wdk@
pum;ajym+yD;aemuf r-w {nfhcef;xJodk@0ifvmonfhtcg xdktrsKd;orD;ESpfa,mufr&Sdawmhacs? r-w
rSm OD;-u tdrfazmftjzpf vpmr&yJ wvausmftvkyfvkyfcJh&onf? wv=um+yD;aemuf OD;-u u
olrudk w&kwfjynf &Sefa'gifodk@ xyfrHa&mif;pm;vdkufjyefonf? OD;-u u r-wudkvufxyf&rnf/
vufxyfv#if ,GrfaiG 3000 ay;rnf[k ajymonf? OD;-u .pDpOfr_twdkif; vdkufvmcJhaoma=umifh
rnfonfht&yfodk@a&mufaeonfudk rod&SdEdkifyJ aiGvnf;r&&SdcJhay? olrrSm &Sefa'gif odk@ a&mif;pm;cH&+yD;
touf 40 t&G,f w&kwftrsKd;om; wOD;udkvufxyfcJh&onf? vufxyf+yD; oHk;ESpf=umaomfvnf;
r-wrSm uav;r&&SdonfhtwGuf olr. a,musfm;u ,GrfaiG 1000 ay;+yD; jyefcdkif;cJhonf? r-wrSm
rnfuJhodk@oGm;vm&rnfudkrodonfhtwGuf olr.a,musfm;udkydk@ay;&ef awmif;qdk aomfvnf;vdkufrydk@
cJhacs? olr ,leefjynfe,fodk@oGm;csifaomfvnf; vufrSwfrSm;0,frdonfhtwGuf w&kwfEdkifiH ta&S@
ajrmufydkif;&Sd wkefydkif wGifvrf;aysmufcJh&onf? vufxJwGifaiGr&SdawmhonfhtwGuf c&D; qufrxGufEdkifyJ
xdka'owGif yef;uefaq;tvkyf0ifvkyfcJhonf? wae@wGifolrtvkyfvkyfonfhpm;aomuf qdkifwGif
w&kwfykvdyf vma&mufpm;aomufpOf olrudk awG@&SdcJh+yD; tom;ndKaoma=umifh w&m;r0if 0ifa&muf
vmol[k oHo,0ifcJh+yD; zrf;qD;cJhonf? w&kwfjynfodk@ w&m;r0if 0ifa&mufr_jzifh w&m;&Hk;wGif tr_
wif&m olrudk 15 &uffaxmif'g%fcsrSwfcJhonf? olr . tr_udkjyefvnf ppfaq;csufjyKvkyf+yD; jypf'%f
wvwdk;cJhonf? tusOf;usumv wvjynfh+yD;aemuf w&kwf&JESpfOD;u olrudk a&$vDodk@ av,mOfjzifh
jyefydk@cJhonf? r-w *s,fa*gifodk@a&mufaomtcg OD;-u udktvGefpdwfqdk;+yD; vdkuf&Smaomfvnf;
rawG@&awmhay? xdktdrfteD;&Sdoludkar;=unfh&m OD;-u tdrfajymif;oGm;cJha=umifh ajymjyonf? xdkaemuf
xdkvlu bmtwGufa=umifh OD;-u udkvdkuf&SmovJ[k ar;jref;&m jzpfa=umif;ukefpifajymjycJh+yD; xdkvlu
olr . ae&yfodk@ ta&muf jyefEdkif&ef ulnDay;cJhonhf yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;ESifh qufoG,f
ay;cJhygonf?

ulnDaxmufyHhr_ESifhw&m;r#wr_ &&SdEdkifrnfhvrf;a=umif;rsm; uef@owfcH&jcif;


rdbrsm;rSm ,if;wdk@.om;orD;i,frsm; vlukeful;cH&onfudk od&Sd(odk@ )oHo,jzpfvmonfhtcsdefwGif jyefvnf
vGwfajrmuf&eftwGuf enf;vrf;aygif;pHk }udK;yrf;cJh=uonf? olwdk@todkif;t0dkif;jyifyodk@ c&D;oGm;vmwwfolwdkif;
udk om;orD;wdk@. owif;&SmazGaxmufvSrf;ay;&ef tultnDawmif;=uonf? a'ocHtm%mydkifrsm;/ vlr_
25

tzJG@tpnf;rsm;udk csOf;uyf+yD; vlukeful;olrsm;udk zrf;qD;&efESifh aysmufqHk;aeaom om;orD;rsm;udk &SmazG&ef


tultnDawmif;=uonf? &JwyfzJG@/ &Gmol}uD;rsm;/ tpdk;&vufatmufcH jynfol@ppf/ wdkif;&if;om;vufeufudkif
wyfzJG@rsm;/ a'ocH yavmifpmay,Ofaus;r_aumfrDwD/ yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;ESifh EdkifiHwumtpdk;&
r[kwfonfhtzJG@tpnf;rsm; (uav;oli,frsm;ulnDu,fq,fa&;tzJG@ ) wdk@vnf; yg0ifonf? rdbrsm;taejzifh
tpdk;&zJG@pnf;xm;onfh a'otajcpdkuf vlukeful;r_wdkufzsufa&;tzJG@xH tultnDawmif;cJhonfudk jzpfpOf
ESpfckwnf;om avhvmawG@&SdcJhonf? xdkuJhodk@aom udPrsm;twGuf txl;&nf&G,fzJG@pnf;xm;cJhjcif;jzpfonf?
jzpfpOf 9 ckom vlukeful;olrsm;udk a'ocHtm%mydkifrsm;u zrf;qD;EdkifcJh+yD; xdktxJrS jzpfpOf wckyg vlukeful;ol
rSm ol@tm;vGwfay;&eftwGuf &JwyfzJG@udk ,GrfaiG 3000 vmbfxdk;cJhonf? trsKd;orD; ESpfOD;rSmvnf; zrf;qD;jcif;
rjyK&eftwGuf refwHk&Sd tpdk;&vufatmufcH jynfol@ppfacgif;aqmifudk usyfaiG &Spfodef; vmbfxdk;cJh&onf?
tcsKd@ vlukeful;olrsm;rSm axmif'g%fcsrSwfcH&+yD;/ tcsKd@rSm ,if;wdk@ukeful;cJholrsm;.rdbwdk@tm; av#mfa=u;aiG
ay;&efomtjypfay;cJhonf? trsKd;orD;i,fwOD;udk ,GrfaiG 25000 (tar&duefa':vm 3850 cef@ )jzifh a&mif;pm;
cJhol vifr,m;pHkwJGrSm av#mfa=u;aiG 170000 usyf (,ltufpfa':vm 170 cef@ ) om jyefay;&ef trdef@ay;cJhonf?
jzpfpOfrsm;pGmwGif tm%mydkifrsm;rSm rnfonfhulnDr_r# ray;EdkifcJhacs? vlukeful;r_wdkufzsufa&;tzJG@ tygt0if
tm%mydkifrsm;/ tzJG@tpnf;rsm;rSm w&kwf-jrefrme,fpyfwGifjzpfyGm;cJhaomf vlukeful;r_rsm;rS vlukeful;cH&ol
wpHkwa,mufudk vGwfajrmufatmif ulnDay;EdkifcJhjcif; r&Sdonfudk uHraumif;pGm awG@jrif&onf?
odomxif&Sm;r_tjzpfqHk;rSm rnfonfhvlukeful;cH&ol (odk@ ) rdom;pkrsm;urSwEdkifiHvHk;twdkif;twmjzifh zJG@pnf;
xm;onfh jrefrmEdkifiHtrsKd;orD;a&;&mtzJG@xH tultnDawmif;cHjcif; (odk@ ) qufoG,f&ef}udK;yrf;jcif; jyKvkyfcJh
onf[krajymjycJhacs? xdktzJG@vnf;vlukeful;r_wdkufzsufa&;v_yf&Sm;r_rsm;vkyfaqmifonfhvkyfief;pOfrsm;&Sdonf?

jrefrmEdkifiHtrsKd;orD;a&;&mtzJG@

tpdk;&yHhydk;r_jzifh zJG@pnf;xm;aom jrefrmEdkifiHtrsKd;orD;a&;&mtzJG@. &nfrSef;csufrsm;xJrS wckrSm trsKd;orD;ESifh


uav;oli,frsm;tm; vlukeful;aer_rsm;udk trsKd;om;a&;wm0eftjzpf avsmhcs&efESifh wdkufzsuf&ef10 [lI jzpf
onf? ppftkyfpku pDa'g(CEDAW)wGif jyefvnfacsycsufrsm;t&
trsKd;orD;a&;&mtzJG@onf
todynmjrifhwifa&;vkyfief;pOf
rsm;aqmif&Gufjcif;/ ESpfodrfhaqG;aEG;a&;Xmersm;zGifhvSpfjcif;rsm;
ESifh trsKd;orD;rsm;udk umuG,fay;aeonfh Oya'a&;&mrsm;udk
A[kokw &&Sdap&efjzef@a0ay;jcif; wdk@jzifh vlukeful;r_rsm; wdkufzsuf
aev#uf &Sdygonf?11 trsKd;orD;a&;&mtzJG@onf vlaygif; 830 000
udk vlukeful;jcif;tE&m,fta=umif; ynmay;cJhonf [k tpdk;&
t&m&Sdrsm;u pm&if;Z,m;jzifh &Sif;vif;cJhygonf?12
odk@aomfvnf; jrefrmEdkifiHtrsKd;orD;a&;&mrSm azmfjyygv_yf&Sm;r_
rsm;udk vlukeful;r_tjzpfrsm;onfh erfhcrf;+rdK@wGif tenf;i,fom
&Srf;jynfe,f/ vm;&SLd; trsKd;orD;a&;&m&Hk;
jyKvkyfcJhonfudk yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;rS awG@&SdcJhonf?
erfhcrf;+rdK@e,f&Sd trsKd;orD;a&;&mtzJG@0ifwOD;udkawG@qHkar;jref;&m atmufygtwdkif;awG@&Sd&onf? usrwdk@
vlukeful;r_eJ@ pyfqufwJhv_yf&Sm;r_awG tenf;tusOf;yJvkyfcJhw,f? 'ga=umifh vlukeful;cH&wJholawG usrwdk@udk
qufoG,fzdk@t&rf;cufcJygw,f? a'ocHjynfol eJeJyJ usrwdk@udk vmajymjywm/ b,folrS vmrajymjycsifbl;?
usrwdk@ erfhcrf;a'orSm vlukeful;r_eJ@ywfoufwJh todynmjrifhwifa&;v_yf&Sm;r_awGrvkyfcJhygbl;? trsKd;orD;
a&;&mtzJG@&J@tjcm;a'otzJG@cJGawGvnf;vkyfwmr=um;rdbl;? usrwdk@&J@t"duvkyfief;pOfawGuawmh txuf
t&m&SdawG usrwdk@a'oudktvnfvm&if}udKqdkwm&,f/ olwdk@trdef@awGtwdkif;vdkufvkyf&wmawGyJ jzpfw,f
26

vGwfajrmufvmolrsm;ae&yfXmeodk@jyefa&mufvmpOf &ifqdkif&onfhtcuftcJrsm;
vlukeful;cH&onfhtajctaerS jyefvnfvGwfajrmufvmaom trsKd;orD;rsm;rSm ,if;wdk@. rlvtodkif;t0dkif;
=um;wGif yHkrSefb0jzifh jyefvnf&yfwnf&ef }uD;rm;onfhtcuftcJrsm;ESifh &ifqdkif=u&onf? ,if;wdk@onf pdwf
'g%f&m&&Sd+yD; t+rJwapxdwfvef@um ,if;wdk@.aqGrsKd;tygt0iftjcm;olrsm;udk ,Hk=unfr_ay;&ef tvGefcufcJ
v#uf&Sdygonf? ,if;wdk@rSm vlukeful;jcif;cHcJh&onf[k od&Sdxm;aomfvnf;/ jynfhwefqmvkyfief;wGif
tvkyfvkyfcJhonf[k,lqwwf=uonfh ywf0ef;usiftodkif;t0dkif;wdk@.cJGjcm;qufqHr_udkvnf; w+ydKifwnf;
&ifqdkif=u&onf?
trsKd;orD;rsm;rSm rdom;pk. jypfwifa0zefjcif;udkvnf; &ifqdkif=u&+yD; ,if;wdk@.rdom;pkrSm tdrfeD;csif;rsm; ESifh
tjcm; ywf0ef;usiftodkif;t0dkif;rsm;yg ,if;wdk@.orD; jzpfysufcJhonfrsm;udk rod&Sdap&ef }udK;pm;zHk;uG,f=uonf?
tcsKd@trsKd;orD;rsm;rSm tdrfwGif;wGifomaexdkif&ef uef@owfcH=u&+yD;/ rdom;pkcGifhjyKcsufr&yJ tjyifxGufcGifh
r&acs? tcsKd@rdom;pkrSm tdrfwGif;&Sd tjcm;orD;ysKdrsm;udkyg t&Suf&apEdkifonfh ta=umif;jycsufjzifh xdkvlukeful;
cH&onfh orD;udk rdom;pkwGif;odk@ jyefvufrcHcsifawmhay?
xdu
k o
hJ @kd jzpfjcif;onf usL;vGeo
f u
l kd ta&;,l&ef}udK;yrf;&eftwGuf trsK;d orD;tm; tiftm;,kwaf vsmah pygonf?
w&kwftzdk;tdk. ZeD;r,m;tjzpfa&mif;pm;cH&jcif;rS jyefvnfvGwfajrmufvmcJhaom 19 ESpft&G,f erfhcrf;
trsKd;orD;i,fwOD;rSm olrudk vlukeful;cJholtm; tjypfay; ta&;,lEdkif&eftwGuf tr_jyefvnf&ifqdkif&ef
tvGef&Suf&GH@aecJhonf?
xdktrnf;pufwdk@a=umifh vlukeful;jcif;cH&pOf &&SdvmEdkifonfh vdifydydkif; qdkif&mul;pufr_twGuf
aq;0g;ukor_cH,l&efqvnf; r&Sd=uawmhacs? t&Sufw&m;udkausmfmfv$m;+yD; aq;cef;odk@
oGm;0Hah omfvnf; aq;uko&eftwGuf aq;0g;c&&S&d efyif tvGecf ufcv
J yS gonf? HIV
ul;puf olrsm;tzd@k trnf;pufrmS ydrk q
kd ;kd &Gm;+yD; tcsK@d vlrt
_ odik ;f t0diifk ;f rsm;rSm ,if;wd@k
udk &yf&Gmrsm;wGif jyefvnf aexdkif&ef rvufcHcsifawmhacs?
vlukeful;cH&jcif;rSvGwfajrmufvmol. tcsKd@rdom;pkrsm;rSm w&k&wftrsKd;om; ESifh
twif;t"RvufxyfI arG;vmaom uav;rsm;udk rdom;pk0iftjzpf
t vG,fvG,fulul
vufc&H ef cufcaJ vh&ydS gonf? w&kwf trsK;d om;ESiq
hf ufpyf+yD; uav;aarG;zGm;ay;cJo
h nfukd
ywf0ef;usifrS txifjrifao;r_rsm;&Sd aeaoma=umifh xdkuav;i,frsm;rSm
t+rJwapcJGjcm;zdESdyfcH&ygonf?
vlukeful;cH&jcif;rS vGwfajrmufvmaomoltrsm;tjym;rSm trsmm;jynfol
oGm;vmonfhae&mrsm;odk@ tvnfoGm;&ef (odk@ ) &yf&myJGvrf;obififrsm;wGif
yg0if&eftwGuf pdwfrouf rom cHpm;=u&+yD;/ pdwf"gwfusjcif;/ w
wOD;wnf;
aevdkjcif;rsm;jzpfvmonf? xdkzdtm;rsm;tay: jyefvnfwkef@jyefr_tcsc Kd@rSm ,if;wdk@
udrk sm;pGmxdcu
kd ef pfemapygonf? Oyrm tcsK@d orl sm;rSm ywf0ef;usit
f od
oik ;f t0dik ;f ESihf
ydyQxyfrH jzpfyGm;&ef zefwD;apEdkifonfh t&ufaopmrsm;ao
omufpm;I
jyem&Smjcif;/ &mbaq;ESifh bdef;jzLrsm; oHk;pJGjcif;wdk@jyKvm=uon
nf?
w&kwjf ynfo@kd vdiv
f yk o
f m;tjzpf vluek u
f ;l cHc&hJ +yD; &Gmod@k jyefa&mufvmaom
v
19 ESpft&G,f yavmif trsKd;orD;i,fonf ywf0ef;usif. a0zefjypf
jy wifr_
rsm;udk rsm;pGm&ifqdkifcJh&+yD; olrudk,fwdkif vrf;qHk;aeaom olr.b
b0udk
jyefvnfwnfhrwf&ef rpGrf;Edkifawmhonfudk jzpfpOfwckwGifawG@&ygo
onf?
xdkuJhodk@aom jyemrsm;a=umifh vlukeful;cH&aom tcsKd@trsKd;o
orD;
rsm;rS m ,if ; wd k @ . rl v &yf & G m od k @ jyef r vm0H h a wmh y J tjcmm;
ae&ma'orsm;wGifom aexdkif+yD; b0opfxlaxmif=uygonf?
27

yavmifa'orS a&$@ajymif;tvkyform;rsm; }uD;rm;pGmwdk;yGm;vmjcif;


erfhcrf;+rdK@e,f&Sd rwlnDaomaus;&GmtkyfpkrS vlukeful;cH&onfhjzpfpOfrsm; aumufcHcJhaomyavmif&GmESpf&Gmudk
PWOrS tdrfaxmifpkppfwrf;udk 2011 ckESpftapmydkif;umvwGif okawoejyKcJhygonf? tdrfaxmifpk&SdvlOD;a&/
ae&yfpGef@cGm+yD; a&$@ajymif;tvkyfvkyfaeonfh tdrfaxmifpkta&twGuf(,ckvuf&Sd tdrfwGifaexdkifjcif;
r&Sdolrsm;)/ a&$@ajymif;tvkyfvkyfaeonfh ae&ma'o ponfhtcsuftvufrsm;udk ar;jref;cJhonf?
u-&GmwGif tdrfaxmifpkaygif; 44 pk&Sd+yD; rlvvlOD;a&rSm 266 OD; &Sdonf? xdktxJrS vlOD;a& 45 &mcdkifE_ef;
(odk@ ) 119 OD; (usm; 65/ r 54 OD;) rSm vGefcJhonfh ig;ESpfcef@uwnf;u tjcm;ae&ma'otoD;oD;odk@ a&$@
ajymif;tvkyform; tjzpf tvkyfvkyfae=uonf?

erfhc rf; u-&GmrS a&$@ ajy mif;tvky form;rsm; vlOD;a&Z,m;


45%
&GmwGifusef&Sdol
tjcm;ae&modk@
a&$@a jymif;tvkyfvkyfolrsm;

55%

a&$@ ajy mif;tvky form;rsm; OD;wnf&ma'o (u-&Gm)


2%

8%
18%

w&kwf
ucsifjynfe,f
&Srf;jynfe,f
tjcm;a'orsm;
xdkif;

48%

28

24%

rod

c-&GmwGif tdrfaxmifpkaygif; 37 pk&Sd+yD; rlvvlOD;a&rSm 209 OD; &Sdonf? xdktxJrS vlOD;a& 31 &mcdkifE_ef;(odk@ ) 64
OD; (usm; 31/ r 33 OD;) rSm vGefcJhonfh ig;ESpfcef@uwnf;u tjcm;ae&ma'otoD;oD;odk@ a&$@ajymif;tvkyform;
tjzpf tvkyfvkyfae=uonf?
c-&GmwGif&Sd tdrfwdkif;wGif tenf;qHk; rdom;pk0if ESpfOD;rSm tjcm;ae&ma'owGif tvkyfvkyfcJhzl;onf? u-&GmwGif&Sd
tdrfaxmifpk ESpfpkrSv$JI usefonfhtdrfrsm;tm;vHk; tjcm;ae&mwGif tvkyfvkyfonfh rdom;pk0ifrsm;&Sdonf?
a&$@ajymif;tvkyfvkyfonfholrsm;rSm trsm;tm;jzifh 16 ESifh 40 ESpf=um; t&G,frsm;jzpf=u+yD;/ touf}uD;olESifh
uav;i,frsm;om&GmwGif trsm;pktjzpfusef&Sdaexdkifv#uf&Sdonf?
w&kwf/ ucsifjynfe,fESifh &Srf;jynf&Sdtjcm;a'owdk@rSm vltrsm;OD;wnfa&$@ajymif; tvkyfvkyf=uonfh ae&m
a'ooHk;ckjzpfonf?

erfhc rf; c&Gm a&$@ajymif;tvkyform;rsm; Z,m;


31%

&GmwGifusef&Sd

69%

tjcm;ae&ma'
oodk@a &$@a jymif;ol

a&$@ ajymif;tvkyform;rsm; OD;wnf&ma'o (c &Gm)


6%

2%
w&kwf

22%

ucsifjynfe,f
&Srf;jynfe,f
tjcm;a'o

70%

rod

29

usrwdk@ jrefrmjynfrSm vkyf


tm;c aumif;aumif;&wJh tvk
yfr&Sdbl;? vufzuf+cH vkyfief;rSm
ae@v,fpm xrif;yg ,l&wm
awmifwae@vkyftm;c 2000
usyf atmuf y J & w,f ? tJ ' g
usrwdk@ rdom;pktwGuf rvHk
avmufygbl;? tck w&kwf jynf
rSm ola;u waeukex
f rif;au|;
w,f/ vpmuvnf; wvud,
k rG f
aiG 750 &w,f? 'ga=umifh usr
vkyftm;cudk pkEdkif+yD; usr&J@
rdom;pkudkaxmufyHhEdkif ygw,f?
usr'DrSm tvkyfvkyf &wmaysmf
w,f rlq,f rS tvkyform;

a&$vD &Sd ausmufta&mifwif puf&Hk


w&kwfEdkifiH&Sd +cHvkyfief;/ aqmufvkyfa&;vkyfief;ESifhpuf&Hkrsm;wGif vkyftm;cjrifhrm;jcif;wdk@rSm a&$@ajymif;tvkyf
orm;rsm; vma&muf=u&ef qJGaqmifaeonfh t"duaomhcsufyifjzpfonf? w&kwftvkyform;rsm;xuf
jrefrm tvkyform;rsm;udk vkyftm;caps;edrfhay;aomfvnf;/ jrefrmjynf&Sd tvkyform;rsm;. vkyftm;cxuf
ydkjrifhaeygonf?
&Srf;ESifhucsifjynfe,f&Sda'orsm;odk@ a&$@ajymif;tvkyfvkyfolrsm;rSm t"dutm;jzifh bdef;+cHpdkufysKd;onfh
tvkyform;rsm;tjzpf vkyfudkif=uonf? tjcm;aus;&Gmrsm;rSm zm;uef@/ rdkif;&SL; tp&Sdonfh ausmufwGif;odk@
oGm;=u+yD; tvkyfvkyf=uonf?
usrwdk@&GmrSm vlawG 2000 usyfyJvkyftm;c&w,f? 'ga=umifhrdk@ yefaq;a'ou bdef;+cHrSm tvkyfoGm; vkyf=u
w,f? w&ufudk tenf;qHk; 3000 uae 4000 usyft=um; &w,ff (erfhcrf;/ awmifol)

vufzufvkyfief;tay: tm&Hkpl;pdkufr_}uD;rm;pGmavsmhenf;vmjcif;
t&ifwkef;u ydmcsdef 100 xGufwJh vufzuf+cH[m tckqdk&if ydm 60 yJxGufawmhw,f?vufzufawmifol/
erfhcrf;+rdK@e,f?
okawoejyKonfha'orsm;wGif ,cifu t"dutoufarG;0rf;ausmif;vkyfief;rSm vufzufpdkufysKd;a&;vkyfief;
jzpfonf? vGefcJhonfh q,fESpfwmumvwGif vufzufaps;rSm aexdkifpm;aomuf&ef vHkavmufcJhaomfvnf;/
puf&Hkrsm;pGm &Sdvm+yD;aemufydkif; vHkavmufr_r&Sdawmhyg[k vufzufawmifolrsm;u &Sif;jyygonf?
2005 ckESpfwGif PSLA vufeuftyf+yD;aemufydkif; t"duajymif;vJvmonfht&mrSm jrefrmppfwyfrsm;
yavmifa'otwGif; tiftm;wdk;csJ@vm+yD;/ ppftkyfpkvdkvm;ol jynfol@ppfrsm;zJG@pnf;um yavmifa'oudk
xdef;csKyfvm=uonf? xdk jynfol@ppfwyfzJG@wdk@onf ukefa&mif;0,fa&;/ pdkufysKd;ukefrsm;o,f,lydk@aqmifa&;
tp&Sdaom pDyGm;a&; vkyfief;rsm;tay: tcGefrsm;twif;t"RaumufcHydkifcGifhtm%m tyfESif;jcif;cHxm;&ojzifh
a'ocHjynfolvlxkrsm;twGuf }uD;av;onfh0efxkyf0efydk;rsm; jzpfay:apygonf?
erfhqefa'owGifxGuf&Sdonfh vufzuft&nftaoG;xuf tenf;i,fedrfhaom erfhcrf;a'oxGuf vufzuf aps;
uGufrsm;rSmvnf;usqif;aeygonf? ,cifumvrsm;wGif vufzufawmifolrsm;rSm jrefrmESifhw&kwf aps;uGuf
ESpfckvHk;Y a&mif;EdkifcJh=uaomfvnf;/ &dk;om;r_r&Sdaomukefonfrsm;u vufzufwGiftjcm;opf&Gufrsm;a&maESm
30

I w&kwfEdkifiHodk@wifydk@cJh=uonfudkawG@&Sd+yD;aemufydkif;wGif w&kwfukefonfrsm;rSm 2006 ckESpf0ef;usifrSpwifI


yavmifvufzufrsm;0,f,ljcif;udk &yfqdkif;cJhonf?
xdka=umifh erfhcrf;vufzufawmifolrsm;rSm jrefrmjynftv,fydkif;aps;uGufudkrSDcdkvm&onf? o,f,lydk@
aqmifa&; p&dwfjrifhrm;jcif;/ ukefyPnf;o,f,l&ef cGifhjyKcsufygrpf0,f,l&jcif;tygt0if ppfaq;a&;*dwfrsm;pGmudk
ay;urf;ausmfjzwfae&jcif;wdk@a=umifh vufzufawmifolrsm;udk vufzufaps;edrfhusjcif;ESifh&ifqdkifae=u&onf?
jrefrmjynfatmufydkif;wGifvnf; vufzufaps;uGuftm;enf;usqif;vmonfudk vufzufawmifolrsm; }uHKawG@
=u&onf? 2008 arvwGif {&m0wDjrpf0u|ef;ay:a'oudk em*pfrkefwdkif; wdkufcwf+yD;aemuf a'ocHrsm;rSm }uD;
rm;onfh ysufpD;qHk;&SLH;r_/ qif;&Jiwfjywfr_rsm; us,fjyef@euf&SLdif;pGmcHpm;cJh&onf? xrif;yHkrSefpm;Edkif&ef tEdkifEdkif
&kef;uefae&onfhtcsdefwGif vufzuf tygt0if rvdktyfonfhpm;aomufukefrsm;0,f,ljcif;udk &yfqdkif;cJhojzifh
vufzufaps;uGufvnf;ysufcJh&onf?
vufzufrsm;wGif "gwkaA'qdk;aq; tdk&mrif;tdk yg0ifonf[k oHo,&Sd+yD; vufzufukeftrSwfwHqdyf 100 ausmf
udk 2009 ckESpfwGif ppftkyfpkrS&kwfw&ufydwfyifvdkufjcif;rSmvnf; erfhcrf;&Sd vufzufawmifolrsm;udkrsm;pGm
qdk;usKd; oufa&mufapygonf? xdkESpfwGif vufzufukefoG,fr_rsm;qdk;&Gm;pGmysufpD;cJh+yD; aps;rsm;vnf; w[kefxdk;
usqif;cJh&onf?
wcsdefwnf;wGifyif tjcm;pm;aomufukefyPnf;rsm;.aps;E_ef;rSmvnf; qufwdkufjrifhwufaeygonf? yavmif
awmifolrsm;rSm pyg;tenf;i,fompdkufysKd;Edkifojzifh jrefrmjynfatmufydkif;rSwifydk@aomqefrsm;udkom rSDcdk
ae&onf? o,f,lydk@aqmifa&;p&dwfjrifhrm;jcif;rSm qef/ qD/ qm; tygt0iftjcm;ukefyPnf;aps;E_ef;rsm; udk
jrifhwufapcJhonf? vufzufvkyfief;rS 0ifaiGavsmhenf;vmjcif;a=umifh rdom;pkpm;0wfaea&;twGufa&&Snf
yHhydk;&efrjzpfEdkifawmhojzifh tjcm;0ifaiG&onfhtvkyfudk &SmazG&efvdktyfvmygonf? a'otwGif;rS a&$@ajymif;
tvkyform;tjzpf tvkyfvkyfolrsm;jym;vm+yD; vufzufpdkufysKd;a&;vkyfief;udk ypfy,fol wdk;rsm;vmygonf?

&GmxJrSm touf}uD;wJhvleJ@ uav;yJusefawmhw,f/ bmjzpfvJqdkawmh vltrsm;u udk,f@ae&yfudkpGef@+yD;


tjcm; ae&ma'oawGqDxGuf+yD; tvkyf&Sm=uw,fav vufzufawmifol/ erfhcrf;+rdK@e,f?

31

rD;aoG;vkyfief;jzifh a&&Snf&yfwnf&efrjzpfEdkifawmhjcif;
erfhcrf;+rdK@e,f&Sd aus;&Gmrsm;rSm,cifuwnf;uyif tjcm;0ifaiG&&Sd&ef rD;aoG;vkyfief;udk rSDcdkcJh=uonf? xdk&Gmrsm;
onf &GmeD;csKyfpyf&Sd opfawmrsm;udkrD;aoG;zkwf+yD; avmifpmrsm;pGmvdktyfaom w&kwfjynfodk@ ,if;wdk@udk,fwdkif
(odk@ ) yJGpm;rsm;rSwqifh w&kwfjynfaps;uGufodk@ wifydk@=uygonf?
odk@aomf rD;aoG;zkwfol rsm;jym;vmojzifh opfawmrsm; ydkrdkvdktyfvmjcif;ESifhtwl &Gmom;rsm;vnf; rD;aoG; ydkrdk
xkwfvkyf&efvdktyfaoma=umifh tvGefa0;vHaom awmifay:rsm;odk@ oGm;a&mufvkyfudkif=u&onf? xdka=umifh
rD;aoG;zkwfolrsm;rSm ukefusp&dwfydkrsm;vm+yD;/ rD;aoG;o,f,l&eftwGuf ppfaq;a&;*dwfrsm;pGmudkvnf;jzwf
ausmf ay;urf;&onf? xdka=umifh 0ifaiG&Edkifonfh jzpfEdkifacst&if;tjrpfrSm a&&SnfcHEdkifrnfr[kwfay?
tck rD;aoG;uae&wJh 0ifaiGt&rf;enf;vmw,f? 'g[m ppfaq;a&;*dwfwdkif;udk tcGefaqmifae&wm vnf;
ygw,f/ +yD;awmh awmxJrSmae+yD; rD;aoG;zkwfwkef; pm;aomufp&dwfeJ@o,f,lydk@aqmifa&;p&dwf trsm;}uD;
ukefusw,f? tjrwfbmrS rusefbl;? (erfhcrf;rS 38 ESpft&G,f &Gmom;wOD;)

ynma&;ESifhusef;rma&;p&dwf jrifhrm;jcif;

vufzufawmifolrsm;onf wdk;jrifhaeonfhynma&;ESifhusef;rma&;p&dwfudk vufvSrf;rrDEdkifawmha=umif;


pdwfysuf nnf;nLavh&Sdonf? Ttcef;utwGuf tpdk;&rS&HyHkaiGavsmhcsay;aeonfrSm &Snf=umvS+yDjzpfonf?
erfhcrf;wGif tpdk;&usef;rma&;yHhydk;r_ tenf;i,fom&Sdonf? +rdK@ay:wGif A[dkaq;&HkrSty aus;vufawm&Gmrsm;wGif
aq;cef;tenf;i,fom&Sdonf? &Gmaygif; 30 cef@twGuf ysrf;r#tm;jzifh (usef;rma&;0efaqmifr_ESifh usef;rma&;
taxmuftuljyKyPnf;rsm; nHhzsif;enf;yg;onfh) aq;cef;wcef;om xm;&Sday;onf? aq;&Hk/ aq;cef;wdkif;wGif
ukor_cH,lcJhaom aq;0g;ESifhukor_twGuf vlemuay;aqmif&onf? aq;ukor_p&dwfrSm}uD;rm;vmojzihf
aq;zdk;0g;c wwfEdkifolrsm;enf;yg;vmonf?
t&ifwkef;uqdk&if aiGusyf 50000 (,ltufpfa':vm 50 cef@ ) avmuf&Sd&if aq;&Hkwufaq;ukEdkifw,f?
tckawmh vufxJ aiGwodef;avmuf&Sdwmawmifaq;&HkroGm;Edkifao;bl;? (erfhcrf;/ vufzufawmifol)
vGefcJhwJh 10 ESpfausmfwkef;uqdk&if uav;arG;wm ydkufqHtrsm;}uD;rukefusbl;? tckawmh tajctae
rwlawmhbl;? 'Duae@umvrSm omref uav;arG;&if aiGusyf 20000 (,ltufpfa':vm 20 cef@ ) ukef+yD;/
cJGpdyf+yD;arG;&ifawmh tenf;qHk;usyfaiG ig;aomif;avmufay;&w,f? a&zdk;/ rD;zdk; tygt0if olemjyKtwGuf
vnf;ay;&w,f? jynfol@aq;&HkqdkayrJh bmrStvum;r&bl;? (erfhcrf;/ vufzufawmifol)
tpdk;&.ynma&;yHhydk;r_rSmvnf; tvm;wl vpfvsL&SKcH&+yD;/ erfhcrf;&Sd yavmifaus;&Gmrsm;wGif pmoifausmif;rsm;/
q&mrrsm;/ ausmif; oifaxmufulypPnf;rsm; txl;&Sm;yg;jywfvyf v#uf&Sdonf? &Gmtawmfrsm;rsm;wGif
pmoifausmif; vHk;0r&SdyJ/ &Sdv#ifvnf; ao;i,fjcif;/ a[mif;EGrf;jcif;ESifh jyifqif&efvdktyfaeygonf?
q&mrrsm;rSm vpm tvGeftu|Henf;ae+yD;/ qif;&JEGrf;yg;onfh&Gmom;rsm;u q&mrsm;.vpmtwGuf ulnD
yHhydk;ay;&avh&Sdygonf?
,ckESpfydkif;twGif; ynma&;p&dwf ig;qausmf wufoGm;onfudk vufzufawmifolu ajymjyygonf?
2000 ckESpfwkef;u rlvwef;ausmif;om;wa,muftwGuf ausmif;tyf&if 500 eJ@ 1000 usyft=um;yJukefw,f?
'gayrJh tck yHkESdyfpmtkyfzdk;rygao;yJ ausmif;tyfcwif 5000 eJ@ 10000 usyfavmufukefaew,f? vGefcJhwJh 10
ESpfavmufwkef;u ausmif;om;wa,muf aiG 10000 uae 20000 usyfavmuf wESpfpmausmif;p&dwfukefayrJh
tck wodef;ausmfawmifravmufbl;? tcsdefydka=u;/ usL&Sifa=u;eJ@ tjcm;a=u;awG ay;ae&wm?
(erfhcrf;/ vufzufawmifol)
32

a&$vD

vm;&SLd;
tcsKd@a&$@ajymif;tvkyform;awGu vpmaumif; - olwdk@=uawmhvnf; &yfwnfa&;twGuf trSdLufyHkudk ar$aESmuf&SmazGae=u&yHk
33

vlukeful;r_jzpfay:aponfh vlr_a&;qdkif&mtcsuftvufrsm;
yavmifa'orS a&$@ajymif;tvkyform;rsm; wdk;yGm;ap&ef ta=umif;t&majrmufrsm;pGmyg0ifywfoufcJhonf?
rdrd wdk@. okawoejyKolrsm;uvnf; xdktcsuftvuftcsKd@wdk@rSm vlukeful;jcif;cH&Edkifonfh tm;enf;csufrsm;
ydkrdkwdk;yGm; apaomta=umif;csif;&mtjzpf vufcHawG@&SdcJhonf?

ynma&;csKd@wJhjcif;

rSwfwrf;jyKcJhaomjzpfpOfrsm;wGif vlukeful;cH&onfholrsm;. ynma&;aemufcHtajctaerSm trsm;pkonf yHkrSef


twef;ausmif;ynma&;udk tenf;i,f (odk@ ) vHk;0 roif=um;zl;a=umif;udk avhvmawG@&Sd&onf? xdkuJhodk@
ynma&;edrfhusuif;rJhaejcif;rSm vlukeful;jcif;cH&Edkifonfhtm;enf;csufydkrsm;vmaprnhf tcsufwcsuftjzpf
nGef;qdkaeygonf? erfhqef+rdK@ wGifawG@&aomjzpfpOfwckrSm vlukeful;olrsm;onf ynmrwwfaom trsKd;orD;i,f
rsm;udkom OD;wnf&SmazGcJh=uonfudk awG@&Sd&onf? ynmwwfolrsm;jzpfv#if tdrfjyefEdkif&eftwGuf rnfuJhodk@
xGufajy;vGwfajrmufEdkifonfudk }udK;yrf;od&SdEdkifojzifh pdk;&drfa=umuf&$H@ae=uygonf?
tapmydkif;wGifazmfjycJhonfhtwdkif; ynma&;tcef;uwGif tpdk;&.vpfvsL&SKxm;r_a=umifh qif;&Jedrfhyg;onfh
rdom;pkrsm; vufvSrf;rSD&efcufcJaponfhynma&;p&dwfjrifhrm;aejcif;ESifhtwl vdifcJGjcm;qufqHr_wdk@a=umifh
rdom;pkwGif; pD;yGm;a&;usyfwnf;aecsdefwGif orD;i,frsm;.ynma&;xuf om;rsm;udkom OD;pm;ay;jcif;wdk@rSm
trsKd;orD;rsm;. ynma&;tqifhedrfhus&jcif;jzpfonf?

usef;rma&;0efaqmifr_ csKd@wJhjcif;

usef;rma&;0efaqmifr_wGif tpdk;&.bma&;oHk;pJGr_edrfhusaeonfrSm usef;rma&;p&dwfvufvSrf;rrSDEdkifap &ef


jyKvkyfxm;jcif;jzpfae+yD; jynfolrsm;udk vlukeful;olrsm;vufxJodk@ wGef;ydk@ouJhodk@ jzpfaeonf? aumuf,l
odrf;qnf;cJhonfh vlukeful;r_jzpfpOfwckwGif uifqma&m*gcHpm;ae&aom trsKd;orD;wOD;rSm aq;ukor_cH,l&ef
aiGa=u;vdktyfonfhtwGuf olr. 17 ESpft&G,forD;i,fudk w&kwfjynfwGif tvkyfvkyf&ef apv$wfcJhonf?
xdktrsKd;orD;. tawG@t}uHKudk jyefajymjyonfrSmusrrSm uifqma&m*g&SdwJhtwGuf aq;ukozdk@ aiGvdkygw,f? rdkif;*- u ol@&J@tpfreJ@twltvkyfvkyfzdk@
usr&J@ orD;vufcHr,fqdk&if usr&J@aq;ukop&dwftwGuf olaiGay;r,fvdk@ ajymygw,f? pufwifbmv
29 &ufrSm usreJ@orD;udk erfhcrf;udkac:oGm;w,f/ 'gayrJh usrudk aq;&Hkcsufcsif;rydk@ao;bl;? usr&J@orD;
twGuf tvkyf&SmawG@wmeJ@ usrudk aq;&Hkydk@ay;r,fvdk@ rdkif;*-ajymw,f? 2009 atmufwdkbmv 1
&ufae@rSm ol usr&J@orD;udk ol@treJ@twltvkyfvkyfzdk@ w&kwfjynf csif;a[mif udkac:oGm;w,f? ol
jyefvm+yD;wJhaemuf usrudk ,GrfaiG ig;&m aq;zdk;ay;+yD; aemufvdk&ifvnf;xyfay;r,fvdk@ usrudkajym
cJhw,f? aemufydkif; aq;zdk;vdkvdk@awmif;awmh usrudk aiGeJeJav;yJay;awmhw,f? +yD;awmh 'DaiGawG[m
usrorD;&J@ vkyftm;cawGvdk@ajymjyygw,f? aemufawmh usrvnf; wckckawmh rSm;ae+yDvdk@ oHo,
&SdvmwmeJ@ usrorD;udk jyefac:vmzdk@awmif;qdkayrJh rdkif;*- ujyefrac:ay;cJhbl;? usrudk orD;av;&Sd&m
ydk@ay;zdk@ajymawmh ol@trtdrfudk usrudkac:oGm;cJhw,f? ol@tru -eifhorD; 'DrSm r&Sdbl;/ eiforD;udk
'DrSmaezdk@ usr&J@armif rac:vmygbl;-vdk@ajym+yD; usrwdk@ ol@tdrfudka&mufwmeJ@ ola&Smifajy; oGm;cJh
w,f? usrvnf;bmvkyf&rSef;rodbl;? usr erfhcrf;+rdK@e,fudkjyefrvmcif rdkif;*-&J@ aqGrsKd;tdrfrSm
wnf;cdk+yD; tem;,lcJhw,f? usrorD;&J@tjzpftysufawGudk ol@aqGrsKd;awGudk ajymjycJhw,f? rdkif;*&J@ aqGrsKd;awGuvnf; olwdk@armifESr ESpfa,muf vlukeful;aew,fvdk@ oHo,&Sd=uw,f? rdkif;*aqGrsKd; awGu -olwdk@armifESrawGu vlukeful;aew,f/ ESpfa,mufpvHk;tdrfuaexGufoGm;wmvnf;
=um+yD-vdk@ usrudkajymw,f? vlukeful;wJhol ESpfa,mufu usr&J@orD;udk ,GrfaiG 25000 eJ@a&mif;cJhwJh
ta=umif; usrod&w,f? usrorD;udkjyef&Smzdk@ w&kwfjynfudk xyfwacgufoGm;cJhayrJh rdkif;*-eJ@oltru
t&ifwkef;uae&mrSmrae=uawmhbl;/ tdrfajymif;oGm;=u+yD? usr&J@orD;av;udk olwdk@ b,fae&m
b,fa'orSm vlukeful; a&mif;pm;cJhovJqdkwm usr rodao;ygbl;?
34

rl;,pfaq;0g; xkwfvkyfr_ESifh oHk;pJGr_ wdk;jrifhvmjcif;


yavmifa'owGif rl;,pfaq;0g;oHk;pJGol wdk;yGm;
vmjcif;rSm
vlukeful;r_jyemjzpfay:aponfh
wdkuf&dkuftajccH ta=umif;w&m;w&yfjzpfonf?
jzpfpOfrsm;pGmwGif uav;i,frsm;onf rl;,pfaq;0g;
oHk;pJGonfh zcifwdk@.a&mif;pm;jcif;udk cHcJh=u&onf?
erfhcrf;+rdK@&Sd rl;,pfaq;pJGaeol touf 45 ESpf
t&G,ftrsKd;om;wOD;onf bdef;0,f&eftwGuf ol
ydkifqdkifor#yPnf;udk a&mif;pm;cJh+yD; aemufydkif;wGif
25 ESpft&G,fol.orD;ESifh wESpft&G,f wlav;udk
w&kwfjynfodk@a&mif;pm;+yD;
rl;,pfaq;0g;0,f&ef
aiG&SmcJhonf? 48 ESpft&G,frl;,pfaq;qJGol tjcm;
trsKd;om; wOD;uvnf; ol. 12 ESpft&G,f om;i,f
udk w&kwfjynfodk@ a&mif;pm;cJhonf?
yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;rS xkwfa0cJhonfh tpD
&ifcHpmrsm;wGifazmfjycJhonfhtwdkif; vufzufaps;
E_ef;rsm; usqif;aejcif;a=umifh bdef;pdkufysKd;jcif;onf
vufzufvkyfief;xuf ydkI tjrwfrsm;aomvkyfief;jzpf
vm+yD;/ ,cktcsdefwGif vufzufawmifoltrsm;pkrSm
b0 &SifoefEdkif&eftwGuf bdef;pdkufysKd;vmcJh=uonf?
rl;,pfaq;0g;a&mif;0,fjcif;/ OPmyPnf;rsm;aysmufqHk;
jcif;ESifhtjcm;rl;,pfaq;0g;ESifh qufpyfonfh jyem
rsm;wdk;jrifhvm+yD; yavmifa'oudk tvGef t&m,fjyK
onfhtqifhtxd qufwkdufqdk;usKd;oufa&mufapcJhygonf? yavmifa'o&Sd aus;&Gmwdkif;wGif bdef;jzL/ &mbESifh
bdef;rJyrm% tqrwefwdk;wufrsm;jym;aeygonf? &Gmrsm;wGif rl;,pfaq;0g; tvG,fwul 0,f,l&&SdEdkifojzifh
vli,ftrsm;tjym;tygt0if vlOD;a& 80 &mcdkifE_ef;rSm rl;,pfaq;0g;om;aumifrsm; tjzpfodk@ oufqif;
ysufpD;v#uf&Sdonf? rl;,pfaq;0g;a&mif;olrsm;rSm a'ocHtm%mydkifrsm;/ ppfwyfzJG@/ jynfol@ppf acgif;aqmifwdk@ESifh
wenf;enf;jzifh ywfoufqufEG,faeaoma=umifh rl;,pfaq;0g; a&mif;0,fjcif; a=umifh ,if;wdk@tm; rnfonfh
qef@usifta&;,ljcif;r# rjyKvkyfEdkifacs?13
bdef;pdkufysKd;jcif;/ rl;,pfaq;0g;oHk;pJGjcif;ESifha&mif;0,fjcif; jyemrsm; wdk;yGm;vmouJhodk@ trsKd;orD;ESifhuav;
i,frsm;tay: qdk;usKd;rsm;oufa&mufr_rSmvnf; rsm;jym;vmonf? rl;,pfaq;oHk;pJGjcif;a=umifh rl;,pfaq;0g;
0,f&eftwGuf ydkifqdkifonfhyPnf;tm;vHk;udka&mif;csonfhtjyif tdrfwGif;t=urf;zufr_rsm;udkvnf; ydkrdk
usL;vGefvmwwfonf? PWO aumufcH&&Sdaom vlukeful;r_jzpfpOf wckwGif tdrfwGif;t=urf;zufr_cHpm;ae&aom
trsKd;orD;wOD;onf olr.uav;udk xdkt=urf;zufcH&r_rS vGwfajrmufvdrfhrnf[k ,Hk=unfonfhtwGuf olr.
uav;udk tjcm;olxHa&mif;pm;cJhonf?
vifa,musfm;tay: r,m;aumif;wa,muftjzpf jyKrlaexdkif;jcif;r&Sdjcif;a=umifh vifa,musfm; rl;,pfaq;0g;
oHk;pJGaejcif;jzpfonf[k a'ocHywf0ef;usifu &dk;&m"avhxHk;pH,Hk=unfr_t& trsKd;orD;udkom tjypfzdk@wwf=u
onf? yavmiftrsKd;orD;rsm;onf xdktrnf;pufjzifh&kef;uefae&ouJhodk@ a,mufsm;rsm;bdef;pJGaepOf rdom;pk
wckvHk;. pm;0wfaea&;wm0eftm;vHk;twGuf wOD;wnf; aiG&Smajz&Sif;=u&onf? Todk@jzifh rl;,pfaq;0g; oHk;pJG
jcif;ESifh bdef;pdkufysKd;r_ rsm;jym;vmjcif;wdk@onf yavmiftrsKd;orD;rsm;udk tjcm;a'orsm;odk@ tvkyfxGuf&Sm&ef
zdtm;wck jzpfap+yD;/ xdkodk@jzpf&jcif;a=umifh ,if;wdk@udk vlukeful;cH&Edkifonfh t&m,fpufuGif;odk@ wGef;ydk@
vdkufjcif;yif jzpfayonf?
35

rl;,pfaq;0g;jyema=umifh vlr_a&;qdkif&mqdk;usKd;rsm;jzpfay:apaomfvnf;/ rl;,pfaq;0g;a&mif;0,fr_a=umifh


ppftkyfpk. EdkifiHa&;ESifhpD;yGm;a&;wdk@twGuf tusKd;tjrwfrsm;&&Sdaeojzifh yavmifa'owGifjzpfay:aeaom
bdef; pdkufysKd;xkwfvkyfjcif;ESifh rl;,pfaq;0g;oHk;pJGjcif; jyemrsm;udk xda&mufpGmudkifwG,fwm;qD;jcif;/
ajz&Sif;ay;jcif; rsm;jyKvkyf&ef ysufuGufaev#uf&Sdonf?

ed*Hk;ESifh t}uHjyKcsufrsm;
TtpD&ifcHpmonf &Srf;jynfe,fajrmufydkif;&Sd yavmifa'owGif a&$@ajymif;tvkyform;tjzpf tvkyfxGufvkyfol
vlOD;a& rsm;jym;vmjcif;ESifh jrefrmjynf.vuf&Sd pD;yGm;a&;tusyftwnf;wdk@a=umifh vlukeful;r_jyemrsm;
}uD;xGm;vmaeonfudk oufaoazmfjyv#uf&Sdonf? ,ckuJhodk@ ae&ma&$@ajymif;aexdkifjcif;onf wdkif;&if;om;
a'orsm;udk ppftiftm;jzifhwif;=uyfpGmxdef;csKyfxm;onfh ppftkyfpkay:vpD. wdkuf&dkuftusKd;&vm'fjzpfonf?
ppfwyfzJG@tiftm;ESifh ppfwyfvufatmufcH jynfol@ppftiftm; ta&twGufrsm;vmjcif;onf pdkufysKd;a&;ESifh
ul;oef;a&mif;0,fa&;wdk@tay: uef@owfr_rsm;/ taumufcGefrsm;wdk;jrifhap&ef oGwfoGif;aejcif;jzpf+yD;/ &dk;&m
vufzufvkyfief;udk vnfrsKdnpfouJhodk@ tusyftwnf;qdkufapygonf? xdkxdef;csKyfr_rsm;onf jrefrmjynf
tv,fydkif;rS0ifa&mufvmonfh pm;aomufukefyPnf;rsm; aps;E_ef;jrifhwufap+yD;/ tpdk;&axmufyHhr_edrfhusaom
usef;rma&;ESifhynma&; ukefusp&dwfrsm;udkvnf;jrifhwufapygonf? xdkuJhodk@ ukefusp&dwfrsm;jrifhwufjcif;
a=umifh vufzufawmifolyavmifvlrsKd;wdk@rSm vufzufvkyfief;jzifh a&&Snf&yfwnfaexdkif&ef rjzpfEdkifawmhyJ
vli,frsm;rSm b0&yfwnfa&;twGuf aetdrfrSpGef@cGm+yD; tjcm;ae&ma'owGif tvkyfvkyfvm=u&onf?
jrefrmppfwyfzJG@ESifh,if;wdk@.jynfol@ppfrsm;rSm rl;,pfaq;0g;a&mif;0,fjcif;rS tusKd;tjrwfrsm;&&Sdaeojzifh
yavmif a'owGif bdef;pdkufysKd;r_ ydkrdkwdk;yGm;vmygonf? qif;&JrJGawr_ESifh rl;,pfaq;0g;tv$JoHk;pm;r_rsm;vnf;
jrifhwufapcJh +yD;/ vlukeful;r_rsm;jzpfap&eftwGuf wdkuf&dkufyifhwiftm;jznfhapcJhonf?
Edk0ifbmv 2010 a&G;aumufyJGaemufydkif; tajctaersm;ydkqdk;&Gm;vmonfudk awG@&Sd&onf? erfhcrf; +rdK@e,f
v$wfawmfudk,fpm;vS,fjzpfvmonhf emrnf}uD;rl;,pf&mZm yefaq;ausmfjrifh tygt0if jrefrmppf tkyfpkwdk@.
vufa0cHrsm;udk yavmifa'owGif tEdkif&&Sdap&ef jyKvkyfxm;cJh=uonf? ppfwyftkyfpdk;r_ qufvuf }uD;xGm;
v#uf&Sd+yD;/ typftcwf&yf wdkif;&if;om;wyfzJG@rsm;udk xdk;ppfqifwdkufcdkufr_topfrsm;jyKvkyfvmjcif;a=umifh
&Srf;jynfajrmufydkifwGif ppfrD;aiG@rsm; wzefjyefvnf awmufavSmifvmaeygonf? ygvDrefv$wfawmfopf
ac:,lusif;ycJhaomfvnf; ynma&;ESifhusef;rma&; toHk;p&dwfxufausmfvGef+yD; ppftoHk;p&dwfudk OD;pm;ay;
oHk;pJG&ef EdkifiHawmf bwf*sufcsrSwfcJhonf?
vlukeful;r_ESifh a&$@ajymif;tvkyform;udpPrsm;udk vufiif;udkifwG,fajz&Sif;Edkif&eftwGuf tajccHusonfh
EdkifiHa&;pHepf jyKjyifajymif;vJjcif;rsm;jyKvkyf&ef vdktyfv#uf&Sdygonf?

36

xdka=umifh yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;rS atmufygawmif;qdkcsufrsm;udk awmif;qdkt}uHjyKvdkufygonf?


ppfwyfvufatmufcH tpdk;& taejzifh ppfrSefaom+idrf;csrf;a&;ESifh trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;&&Sd&eftwGuf ppfwyfvufatmufcHtpdk;&
taejzifh 'Drdkua&pDtiftm;pk/ wdkif;&if;om;tiftm;pkrsm;ESifh EdkifiHa&;awG@qHkaqG;aEG;r_rsm; csufcsif;
jyKvkyf&ef?
wjynfvHk;twdkif;twmaqmifonfh typfcwf&yfpJa&;rsm;jyKvkyf+yD;/ wdkif;&if;om;a'orsm;wGif xdk;ppfqif
aejcif;rsm;udk csufcsif;&yfwef@&ef?
vlukeful;jcif;rsm; jzpfyGm;&onfh t"dut&if;tjrpfudk udkifwG,fajz&Sif;Edkif&eftwGuf vlukeful;r_ wdkufzsuf
a&; ay:vpDrsm;udk jyefvnfoHk;oyf&ef?
vlukeful;cH&olrsm;udk ulnDaeolrsm;tygt0if vlxktajcjyKtzJG@tpnf;rsm;. v_yf&Sm;r_rsm;tay: csrSwf
xm;onfh uef@owfr_ tm;vHk;udk &kyfodrf;&ef?
EdkifiHwumtodkif;t0dkif; taejzifh 'Drdkua&pDrqefaom ppfwyfausmaxmufaemufcHjyKxm;onfhtpdk;&udk todtrSwfrjyK&ef?
jrefrmEdkifiHwGif ppfrSefaom+idrf;csrf;a&;ESifh 'Drdkua&pDa&;udkOD;wnfaprnfh EdkifiHa&;awG@qHkaqG;aEG;yJGrsm; pwif
Edkif&eftwGuf ppfwyfvufatmufcHtpdk;&udk ydkrdkzdtm;ay;&ef?
tpdk;&r[kwfonfh EdkifiHwumtzJG@tpnf;rsm; INGOs ESifh NGOs taejzifh jrefrmjynfwGif;wGif ulnDaxmufyHhay;aeonfh vlukeful;r_wdkufzsufa&;pDrHudef;rsm;. xda&mufr_udk oHk;oyf
&efESifh yGifhvif;jrifomr_ESifh wm0efcHr_ &Sdr&Sdudk aocsmpGm}uD;=uyf&ef?
vlukeful;cH&jcif;a=umifh xdcdkufepfemolrsm;udk wdkuf&dkufulnDaeonfh e,fpyfjzwfausmf tvkyfvkyfaeolrsm;
tygt0if vlxktajcjyK tzJG@tpnf;rsm;udk ydkrdkaxmufyHhay;&ef?
w&kwftpdk;& taejzifh ppfwyfvufatmufcHtpdk;&tm; pD;yGm;a&;ESifhoHwrefa&;t& ulnDaxmufcHaejcif;a=umifh w&kwfjynfwGif;
odk@ }uD;rm;aoma&$@ajymif;tvkyform;rsm;/ vlukeful;r_rsm; pdrfh0ifaejcif;ESifh jrefrmjynfolvlxkrsm;tm;
qif;&JrJGawr_ESifh ydyQtwGif;odk@ qufvufusa&mufaeaprnfh rl0g'rsm;jzpfay:apjcif;wdk@a=umifh xdkuJhodk@
axmufcHaer_rsm;udk jyefvnfoHk;oyfay;&ef?
a'ocHjynfolvlxkrsm;taejzifh vlukeful;cH&olrsm;. b0jyefvnfwnfaqmufEdkif&eftwGuf xGufajy;vGwfajrmufvmolrsm;udk vdktyf
onfhulnDapmifha&Smufr_rsm; yHhydk;ay;&efESifh ywf0ef;usiftodkif;t0dkif;wGif;odk@ jyefvnfvufcHay;&ef?

37

aemufqufwJG - 1 a&G;cs,fxm;onfh jzpfpOfrsm;


jzpfpOf 13

vlukeful;r_ jzpfyGm;cJhonfh ae@&uf - Edk0ifbmv 2004 ckESpf


vlukeful;r_ jzpfyGm;&m ae&m - erfhqef+rdK@e,f/ &Srf;jynfajrmufydkif;
vlukeful;r_ OD;wnf&myef;wdkif - w&kwfEdkifiH
ukeful;cH&olrsm; - avG;q-/ yavmiftrsKd;orD;/ 18 ESpf
avG;Z-/ yavmiftrsKd;orD;/ 18 ESpf
vlukeful;ol -

rdkif;u-/ yavmiftrsKd;om;/ 23 ESpf

rd k i f ; u- erf h q ef + rd K @e,f & S d 18


ES p f t &G , f r d e f ; uav;ES p f O D ; ud k
w&kwfjynf e,fpyfrdkif;armf+rdK@
odk@ olESifhtwlvdkufcJh&ef ajymcJh
onf? w&kwfjynfodk@a&mufv#if
tvkyf&Smay;rnf[kajymojzifh
rdef;uav;ESpfOD;uvnf; olESifh
twl v d k u f o G m ;&ef oabmwl
cJo
h nf? &GmwGi&f adS om vl trsm;pk
uJhodk@yif olwdk@rSm vnf; tvk
yf v uf r J h j zpf a e+yD ; rd o m;pk u d k
vHak vmufpmG axmufy&hH ef aiG&mS
vdk=uonf? tcsKd@ rdom;pkrsm;rSm
vufzuf+cH ydik q
f ikd =f uaomfvnf;/
ppftkyfpk u vufzufaps;uGuf
udx
k ed ;f csKyfxm;+y;D / tjcm;ukeaf ps;
E_e;f rSmrl jrifw
h ufaeaoma=umifh
aus;&Gmrsm;wGif vufzuf jyifqifae=upOf
pD;yGm;a&; twGuf tvGefxdcdkuf
epf e maeygonf ? xd k a =umif h
&GmwGif&Sdaom vltrsm;pku vufzufvkyfief;jzifh qufvuf&yfwnf&ef cufcJvm+yD; 0ifaiGydk&Edkifonfhtjcm;ae
&ma'oodk@ xGuf+yD;tvkyfvkyf=uygonf?
rdkif;u- wdk@vifr,m;rSm rdkif;armfwGifaexdkif+yD; rdef;uav;ESpfa,muf a&muf&Sdvmaomtcg aetdrf
tjyifbufodk@ ay;rxGufawmhyg? rdkif;u-. trsKd;orD;onf xdkrdef;uav;ESpfOD;udk olr.tudkrSwqifh
w&kwfjynfodk@ a&mif;pm;cJhonf? rdkif;u- onf aus;&Gmrsm;&Sd trsKd;orD;i,frsm;udk vlukeful;onfhtvkyfudk
qufvufvkyfudkifae+yD; vltrsm;pkrSmvnf; ol@udk vlukeful;oltjzpf od&Sd=uonf? xdkrdef;uav;i,frsm;.
rdbrsm;u olwdk@orD;i,frsm; . ta=umif;udkod&Sd&ef ar;jref;aomtcg rdkif;u-u orD;i,frsm;rSm w&kwfjynf&Sd
pufcsKyfvkyfief;wGif tvkyfvkyf aeonf[k ajz=um;cJhaomfvnf; rdef;uav;rsm;. rdbwdk@u r,Hk=unf=uacs?
rdbrsm;rSm rdkif;armf&Sd olwdk@. ae&yfvdyfpmudkod&Sdxm;ojzifh vdkufoGm;aomtcg xdkae&mwGifr&Sd=uawmhyJ
tjcm;ae&modk@ajymif;a&$@oGm;cJhonf? xdkaemuf ,if;wdk@. orD;i,frsm;rSm vlukeful;cH&a=umif; taotcsm
od&SdcJh&+yD;/ &Gmol}uD;u rdkif;u-wdk@ vifr,m;udkzrf;qD;&eftrdef@ay;cJhaomfvnf;/ olwdk@vifr,m;ESpfOD;rSm
tzrf;cH&rnfudkpdk;&drf+yD; &Gmodk@jyefrvmawmhacs?
38

jzpfpOf 17

vlukeful;r_ jzpfyGm;cJhonfh ae@&uf - 2004 ckESpf


vlukeful;r_ jzpfyGm;&m ae&m - erfhcrf;+rdK@e,f/ &Srf;jynfajrmufydkif;
vlukeful;r_ OD;wnf&myef;wdkif - ulrif;/ w&kwfEdkifiH
ukeful;cH&olrsm; - avG;u-/ yavmiftrsKd;orD;/ 23 ESpf
avG;c-/ yavmiftrsKd;orD;/ 20 ESpf
avG;*-/ yavmiftrsKd;orD;/ 20 ESpf
avG;C-/ yavmiftrsKd;orD;/ 21 ESpf
avG;i-/ &Srf;trsKd;orD;/ 20 ESpf
vlukeful;ol - avG;p-/ &Srf;trsKd;orD;/ toufrod
2004 ckESpf ZGefv 20 &ufae@wGif yavmiftrsKd;orD;av;OD;ESifh &Srf;trsKd;orD; wOD; w&kwfjynfodk@ vlukeful;jcif;
cHcJh&onf? yavmifa'opD;yGm;a&;tajctaea=umifh xdktrsKd;orD;i,f ig;OD;u tjcm;+rdK@&GmwGif tvkyfvkyf&ef
twGuf qHk;jzwfcsufcs+yD; c&D;xGufcJhjcif;jzpfonf? tvkyf&SmaepOfumvtwGif; w&kwfEdkifiH ulrif;+rdK@wGif
vdaRmf ESifh}uH+cHwdk@wGif tvkyform;rsm;pGmvdktyfaeonf[k ajymaom trsKd;orD;wOD;ESifhawG@qHkcJhonf? olrESifh
w&kwfjynfodk@vdkufv#if tvkyf&&Sd&eftwGufwm0ef,lrnf[k trsKd;orD;i,f ig;OD;udk uwday;ojzifh olrESifh
c&D;xGufcJh=uonf? odk@aomf w&kwftrsKd;om;rsm;. ZeD;r,m;tjzpf olwdk@tm;vHk;udk avG;p- a&mif;pm;cJhonf?
trsKd;orD;ig;OD;wdk@ tdrfjyefvmvnfjcif;r&SdonfhtcsdefwGif xdktrsKd;orD;rsm;. rdbwdk@u avG;p-udk pwif&SmazG
cJh=uonf? aemufydkif;wGif olrrSm vlukeful;olwa,mufjzpf+yD;/ olwdk@.orD;i,frsm;udkvnf; a&mif;pm;cJh+yD;
a=umif;udk&SmazGawG@&SdcJhonf? &Gmom;rsm;u avG;p-udk zrf;qD;csifta&;,lcsifonfudk =um;od&I xdk&Gmodk@
olr jyefrvmawmhacs? avG;p-onf olr.trsKd;om;ESifhtwl w&kwfjynfwGif aexdkifv#uf&Sdonf?

jzpfpOf 32

vlukeful;r_ jzpfyGm;cJhonfh ae@&uf - arv 2007 ckESpf


vlukeful;r_ jzpfyGm;&m ae&m - uGwfcdkif+rdK@e,f/ &Srf;jynfajrmufydkif;
vlukeful;r_ OD;wnf&myef;wdkif - rod
ukeful;cH&olrsm; - avG;cc-/ yavmiftrsKd;orD;/ 22 ESpf
avG;**-/ yavmiftrsKd;orD;/ 17 ESpf
vlukeful;ol -

avG;CC-/ trsKd;orD;/ 35 ESpf

avG;cc-onf avG;CC-ESifhtwl tvkyf&Sm&eftwGuf olrtar.cGifhjyKcsufjzifh arv2007 ckESpfwGif


tdrfrSxGufcGmcJhonf? odk@aomf vnf; olrrSm vlukeful;jcif;cHcJh&+yD;/ w&kwftrsKd;om;ESifh twif;t"Rvufxyf&ef
apcdkif;cHcJh&onf? avG;cc- onf avG;CC-ESifhtwl xGufoGm;pOfu olrwdk@rnfonfhae&ma'oodk@ oGm;=u
onfudk olr.rdbrsm;u wdwdusus rod&Sd=uacs? rlq,f+rdK@rSaeI av;ig;&ufcef@ qufoGm;rS ,if;wdk@. orD;i,f
tvkyfvkyfonfhae&modk@ a&muf&SdEdkifonfudkrl od&Sd=uonf? av;cc- udka&mif;pm;rnfhae&modk@ a&muf&SdoGm;
onfh tcsdefwGif vli,f cyfacsmacsm wOD;ESifh vufxyfvdkuf+yDjzpfa=umif;ESifh xdkvli,fESifhtwlwJG&dkufxm;onfh
"gwfyHkESifhtwl usyfaiGoHk;odef;cJG (tar&duefa':vm 428) udk olr. rdbxHodk@ ydk@ay;cJhonf? trSefpifppfrSmrl
vdrfvnfjcif;omjzpf+yD; touf}uD;aom w&kwftrsKd;om;wOD;ESifh twif;t"Rvufxyfcdkif;jcif;jzpfonf? olr.
rdbrSmvnf; orD;i,f vlukeful;cH&jcif;udk rod&SdyJ aiGydk@ay;onfhtwGuf aus;Zl;wifcJh=uonf? Zlvdkif 2008
ckESpf wGif avG;CC-u avG;cc-. nDrjzpfol avG;**-udk tvkyf&Smay;&eftwGuf xyfrHac:aqmifoGm;cJhonf?
,ck w}udrfwGifrl orD;i,frsm;.rdcifrSm rnfonfhowif;tcsuftvufr# r&&Sdawmhonfhtjyif orD;i,frsm;
vlukeful;cH&+yD[k od&Sd+yD;aemufydkif; orD;i,frsm;ESifhvnf; tquftoG,fr&&Sdawmhacs?
39

jzpfpOf 69

vlukeful;r_ jzpfyGm;cJhonfh ae@&uf - pufwifbm 2010 ckESpf


vlukeful;r_ jzpfyGm;&m ae&m - erfhcrf;+rdK@e,f/ &Srf;jynfajrmufydkif;
vlukeful;r_ OD;wnf&myef;wdkif - w&kwfEdkifiH
ukeful;cH&olrsm; - avG;[-/ yavmiftrsKd;orD;/ 20 ESpf
vlukeful;ol -

avG;-/ trsKd;orD;/ toufrod


avG;t-/ trsKd;orD;/ toufrod
avG;uu-/ trsKd;orD;/ toufrod

pufwifbmv 2010 ckESpfwGif erfhcrf;+rdK@e,frS 20 ESpft&G,f&Sd trsKd;orD;i,fwOD; vlukeful;cHcJh&onf? avG;[onf olr.&yf&Gma'owGiftvkyfr&Sdojzifh tjcm;ae&ma'oodk@ tvkyfxGuf&Sm&ef qHk;jzwfcJhonf? xdkuJhodk@
tvkyf&SmaepOf avG;-ESihftwl tjcm;trsKd;orD;ESpfOD;. vSnfhjzm;jcif;udk cHcJh&onf? vlukeful;cH&jcif;rS
vGwfajrmufvmol avG;[- u olr}uHKawG@cJh&onfrsm;udk atmufygtwdkif; zGifh[cJhonf?
usr taru a'ocHtultnDawG,l+yD; usrudk tvkyf&zdk@ ul&Smay;ygw,f? usrwdk@ avG;- &J@
tdrfudk a&mufwJhtcg/ erfhcrf;rSm&SdwJh olr&J@a,musfm;u usrtvkyf&zdk@twGuf ulnDay;Edkifr,fvdk@
avG;- ajymygw,f? usrudk avG;- eJ@awG@zdk@ ac:vm+yD; tar&GmudkjyefoGm;w,f? usrvnf; avG;eJ@twl erfhcrf;udk oGm;&ygw,f? erfhcrf; udka&mufwJhtcsdefrSm avG;-eJ@ ol@&J@tazmf ESpfa,mufu
tvkyf&Smzdk@ usrudk w&kwfjynfudkac:oGm; ygw,f? usrwdk@ w&kwfjynfe,fpyfudkjzwfzdk@ jrpful;wJhtcsdefrSm
tJ'DtrsKd;orD;ESpfa,mufu usrudk wa,muf a,mufqD a&mif;pm;zdk@ w&kwfpum;eJ@ zkef;qufygw,f?
uHaumif;pGmyJ usr w&kwfpum; em;vnfwma=umifh olwdk@eJ@ qufrvdkufEdkifawmhbl;/ &GmudkyJjyefr,fvdk@
ajymcJhygw,f? olwdk@u usrudk aiGawGtrsm;}uD;ay;r,fvdk@ uwday;+yD; zdtm;ay;ayrJh olwdk@udk r,Hk=unf
wJhtwGuf usr&GmudkjyefcJhygw,f?

a&$vDjrpf jzwful;aepOf

jzpfpOf 69

vlukeful;r_ jzpfyGm;cJhonfh ae@&uf - pufwifbm 4 &uf/ 2009 ckESpf


vlukeful;r_ jzpfyGm;&m ae&m - erfhcrf;+rdK@e,f/ &Srf;jynfajrmufydkif;
vlukeful;r_ OD;wnf&myef;wdkif - 0rfwdef/ w&kwfEdkifiH
ukeful;cH&olrsm; - avG;ii-/ yavmiftrsKd;orD;/ 29 ESpf
vlukeful;ol -

avG;pp-/ trsKd;orD;/ 44 ESpf


rdkif;c-/ trsKd;orD;/ 42 ESpf

4&uf-9v-2009 ckESpfwGif &Srf;jynfajrmufydkif;/ erfhcrf;+rdK@e,f aus;&Gmwck&Sd rdkif;c-ESifh avG;pp-wdk@ vifr,m;


ESpfa,mufonf avG;ii- udk olwdk@ rD;aoG;jyKvkyfonfhae&m rdkif;armf+rdK@e,fwGif tvkyf twlwloGm;vkyfrnf
[lI vdrfvnfac:aqmif+yD; 0rfwdefbufodk@ a&mif;pm;vdkufygonf?
rdkif;c-vifr,m;onf avG;ii- udk rD;aoG;zkwf+yD;v#if &&Sdvmrnfh aiGyrm%udk w0ufpD cJGay;rnf[k olrudk
ajymqkdcJhygonf? 4 &uf/ 9v/ 2009 ckESpfwGif aetdrfrS rD;aoG;zkwfonfhae&modk@ xGufcGgoGm;cJhygonf? rdkif;armf
odk@a&mufonfhtcgwGif rdkif;c-u yPnf;arhusefcJh[ef a,mifaqmifI &Gmodk@ jyefoGm;+yD; avG;pp-ESifh avG;iiwdk@ESpfa,mufudk rdkif;armfrSmxm;cJhygonf?
avG;pp-onf ol@trsKd;om; jyefoGm;+yD; (4) &uft=umwGif avG;ii-udk w&kwfbdk;awmfwpfa,muf vufxJodk@
tyf+yD; 'Dwpfa,mufu usrwdk@&Jhavmyef;[k avG;pp-ajym+yD;/ trsKd;om;udk jyef&Smrnf[k tdrfjyefvmcJhygonf//
avG;ii-udk ,GrfaiG ESpfaomif;ig;axmifjzifh a&mif;vkdufonf[k &Gmom;wOD;. ajymjycsuft& od&Sd&ygonf?
&Gmom;wpfa,mufu usaemfu rdkif;c-udk erfhcrf;rSm awG@ygw,f? tdrfjyefrSmvm;aygh? olu ol@trsKd;orD;udk
apmifhOD;r,fvdk@ajymw,f? rD;aoG;zdk;udk xkwfvmay;vdk@ usaemfudkajymcJhw,f? usaemfvJtdrfjyefoGm;ygw,f?
aemufawmh avG;ii-u rD;aoG;zkwfoGm;wmr[kwfbJ wjcm;ae&mrSm tvkyfoGm;vkyfw,fvkd@ &GmxJrSm
owif; awG=um;ae&w,f? +yD;awmh olaysmufoGm;+yD;vdk@vnf; xyfrH=um;&ygw,f? ol@owif;udkrdkif;armf
pHkprf;=unfhwJhtcgrSm avG;pp- u avG;ii-udk ,GefaiG (25000)wdwdeJ@ a&mif;pm;vdkufw,fvdk@ rdef;abmf&SdwJh
&Srf;trsKd;orD; wa,mufuajymjyygw,f?
olwdk@vifr,m; ESpfa,muf&Gmjyefa&mufonfhtcsdefwGif aus;&GmOUX rS ,if;wdk@ESpfa,mufudk ac:,l ppfaq;+yD;
avG;ii-udk rnfuJhodk@jyKvkyfcJhonfudk ar;jref;cJhygonf? olwdk@ESpfa,mufvnf; xyfcgxyfcg jiif;qkdcJhygonf?
rdkif;armfwGif&Sdonfh rsufjrifoufaowa,mufudk zkef;qufac:ar;rnf[k ajymvkdufonfhtcsdefrSom avG;iiudk trSefwu,fa&mif;pm;vdkuf+yD[k 0efcHcJhygonf? ,if;wdk@vifr,m;ESpfa,mufudk av#mfa=u; (17) odef;usyf
ay;&rnf[k &GmOUXu trdef@csrSwfcJhygonf?

w&m;0ife,fpyfppfaq;a&;*dwf&Sd a=unmqdkif;bkwf
41

aemufqufwJG - 2
vlukeful;r_jzpfpOfrsm; tusOf;csKyf
jzpfpOf

tcif;jzpf
onfh&ufpGJ

vlukeful;
cH&onfh
a'o

vlukeful;
cH&olta&
twGuf

vdif

touf

vlrsKd;pk

jrdK@e,f

rwfv 1999

w&kwf

20

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

2000

w&kwf

10

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

2000

w&kwf

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

1/ azazmf0g&Dv
2001

w&kwf

usm;

yavmif

refwkef+rdK@e,f

Zefe0g&Dv 2003 w&kwf

25

&Srf;

erfhcrf;+rdK@e,f

1&uf Zef0g&Dv
2003

w&kwf

25

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

usm;

1ESpfcGJ

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

Zlvdkif 2003

a&GvD/
w&kwfEdkifiH

18

yavmif

erfhqef+rdK@

18

yavmif

erfhqef+rdK@

7
8

10&uf rwfv
2004

w&kwfjynf
usef;zkef;

13

yavmif

rlq,f+rdK@e,ff

rwfv 2004

w&kwfjynf
usef;zkef;

28

yavmif

rlq,f+rdK@e,f

10

ZGefv/ 2004

w&kwf

10

&Srf;

erfhcrf;+rdK@e,f

10

&Srf;

erfhcrf;+rdK@e,f

10

&Srf;

erfhcrf;+rdK@e,f

11

ZGefv/ 2004

w&kwf

usm;

7v

&Srf;

erfhcrf;+rdK@e,f

12

10/ =o*kwfv/
2004

w&kwfjynf
ulrif;+rdK@

22

yavmif

refwkef+rdK@e,f

13

pufwifbm
2004

w&kwf

20

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

23

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

usm;

27

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

usm;

30

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

usm;

30

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

18

yavmif

erfhqef+rdK@e,f

18

yavmif

erfhqef+rdK@e,f

16

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

14
15
42

Edk0ifbm 2004
12/ Edk0ifbm/ 04

w&kwf
w&kwf

2
1

jzpfpOftusOf;csKyf

avmif;upm;orm;zcifrSol.orD;tm; w&kwfEdkifiHodk@ydk@I w&kwftrsKd;om;xHa&mif;pm;cJhonf?


vlukeful;r_jzifh tzrf;cH&aomtrsKd;orD;onf axmifrSxGufvmjyD;aemufydkif;wGif wjcm;aomtrsKd;orD;rsm;udkqufvufI
vlukeful;r_rsm;usL;vGefaeonf?
aysmufqHk;oGm;aom wpfeSpft&G,f uav;i,ftm; rdbrsm;&SmrawG@cifwGif w&kwfjynfwGifa&mif;pm;vdkufonf?
6 ESpft&G,f om;i,ftm; ol. ta':jzpfolr w&kwfjynfodk hac:oGm;+yD; a&mif;pm;vdkufonf?
w&kwfjynfodk@tvkyf&Sm&efac:oGm;+yD;w&kwfbdk;awmf. 'kkwd,r,m;tjzpfa&mif;pm;vdkufonf? tdrfxJwGifavSmifydwfxm;+yD;
jyifyodk@xGufcGifhray;yJ t}udrf}udrf t"rRjyKusifhcJhonf?
bdef;pGJaeolwpfOD;rS ol. orD;ESifhwlrudkyg aq;0g;oHk;pGJ&eftwGuf w&kwfjynfwGif a&mif;pm;vdkufonf?

trsKd;orD;i,f 2 OD;rS tvkyf&m&eftwGuf w&kwfjynfodk@ trsKd;orD;}uD;wpfOD;ESifh vdkufoGm;cJh+yD; olr rSw&kwfjynf&Sd


taysmfcef;wGif a&mif;pm;vdkufonf?
13 ESpft&G,ftrsKd;orD;i,fwpfOD;tm; jzm;a,mif;aoG;aqmifI usef;zkef;+rdK@wGifa&mif;pm;vdkufonf?
w&kwfjynfwGiftvkyfoGm;&Sm&efpnf;&Hk;I ac:aqmifoGm;+yD;aemufydkif;wGif a&mif;pm;cHvdkuf&onf? olrtaejzifh &kyfydkif;qdkif&m
pdwfydkif;qdkif&mrsm;ygcHpm;cJh&onf?
10 ESpft&G,ftrsKd;orD;i,fwpfOD;tm; jzm;a,mif;aoG;aqmifI w&kwfjynfwGif a&mif;pm;vdkufonf?

7v t&G,f uav;i,ftm;jzm;a,mif;aoG;aqmifI w&kwfjynfwGifa&mif;pm;vdkufonf? ,cifuvnf; uav;4


OD;udka&mif;pm;cJhzl;onf?
w&kwfjynfwGiftvkyf&Smay;rnf[kqdkum ulrif;rS w&kwfbdk;awmfxHa&mif;pm;vdkufonf?
trsKd;orD; 2 OD;ESifh trsKd;om; 3 OD;onf tvkyfvkyf&eftwGuf htrsKd;orD;}uD;wpfOD;ESifh w&kwfjynfodk@vdkufoGm;cJhonf?
w&kwfjynfa&mufaomtcg trsKd;orD;i,fESpfOD;tm; taysmfcef;wGif a&mif;pm;+yD; trsKd;om;3 OD;tm;
arsmhpmausG;aomae&mwGif a&mif;pm;vdkufonf?

trsKd;orD;ESpfOD;tm; w&kwfjynfwGiftvkyf&Smay;rnf[kqdkum w&kwftrsKd;om; xHa&mif;pm;cHvdkuf&onf?


trsKd;orD;wpfOD;tm; w&kwfjynfodk@ ac:oGm;I 2 vwmtvkyf vkyf+yD; aemufydkif;wGif w&kwftrsKd;om;xHa&mif;pm;jcif;cHvdkuf
&onf?
43

jzpfpOf

tcif;jzpf
onfh&ufpGJ

vlukeful;
cH&onfh
a'o

vlukeful;
cH&olta&
twGuf

vdif

touf

vlrsKd;pk

jrdK@e,f

16

2001
2004

w&kwf

25

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

20

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

2004

w&kwf

18/19

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

18/19

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

18/19

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

18/19

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

23

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

20

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

20

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

21

yavmif

rlq,f+rdK@e,f

20

&Srf;

rlq,f+rdK@e,f

yavmif

refwkef+rdK@e,f

17

18

44

2004

19

10/ rwfv/
2005

20
21

w&kwfEdkifiH /
ulrif;+rdK@

w&kwf

28/rwfv/ 2005 w&kwfEdkifiH /


ulrif;+rdK@

25

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

25/ ZGefv/ 2005 w&kwf

20

yavmif

erfhqef+rdK@e,f

19

yavmif

erfhqef+rdK@e,f

yavmif

erfhqef+rdK@e,f

22

10/ 'DZifbm/
2005

w&kwfEdkifiH /
ulrif;+rdK@

23

1/ 'DZifbm/
2005

w&kwf

18

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

24

2005

w&kwfEdkifiH
,ifusef;+rdK@

12

Arm

ausmufrJ+rdK@e,f

25

2006

w&kwfEdkifiH/
uGrfusKH;+rdk@

21

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

26

20/ZGef/ 2006

w&kwfEdkif/
&Srf;wkef+rdk@

33

&Srf;-&cdkif

&efukef

27

ZGefvdkif/ 2006

w&kwf

20

&Srf;

erfhcrf;+rdK@e,f

28

10/atmufwdk
bm/2006

w&kwf

20

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

29

atmufwdkbm/
2006

w&kwf

15

yavmif

refwkef+rdk@e,f

30

5/azazmf0g&D/
2007

w&kwfEdkifiH /
ulrif;+rdk@

15

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

jzpfpOftusOf;csKyf

touf20t&G,ftrsdK;orD;tm; w&kwfjynfwGiftvkyf&Smay;rnf[kqdkum a&mif;pm;vdkufonf? xdktrsdK;orD;onfolr.


nDrt&if;udkvnf;a&mif;pm;cJhzl;onf?
trsKd;orD;i,f 4 OD;tm; jzm;a,mif;ac:aqmifoGm;+yD;aemuf w&kwfjynfwGif w&kwftrsKd;om;rsm;xHa&mif;pm;vdkufonf

trsKd;orD;i,f 5 OD;tm; w&kwfjynfwGiftvkyfoGm; vkyf&efpnf;&Hk;+yD; w&kwfjynfa&mufaomtcgwGif w&kwftrsKd;om;rsm;xH


a&mif;pm;jcif; cHvdkuf&onf?

trsKd;orD;tm; w&kwfjynfwGiftvkyfoGm;vkyf&efac:aqmifoGm;+yD;aemuf 10 &uf=umaomtcg


w&kwftrsKd;om;xHa&mif;pm;cHvdkuf&onf[k qdkonf
w&kwfjynf&Sd wlvkyfonfhpuf&HkwGif tvkyfay;rnf[kqdkum ac:aqmifoGm; +yD;aemufydkif;wGif ulrif;+rdK@odk hac:oGm;+yD;aemuf
jynfwefqmcef;wGif a&mif;pm;jcif;cHvdkuf&onf ?
r,foDv&SifrS trsdK;orD;i,f 2 OD;tm; w&kwfjynfwGif tvkyf&Smay;rnf[kqdkum w&kwfbdk;awmfxH a&mif;pm;vdkufonf?
trsdK;orD;wpfOD;rSS tvkyf&Smay;rnf[k jzm;a,mif;aoG;aqmif;I w&kwfjynf a&mufaomtcg tjcmtrsKd;orD;wpfOD;xH
a&mif;pm;vdkufonf?
a,muQr jzpfolrS olr. ac|;rudk taysmfcef;wGifa&mif;pm;vdkuf&mrS xGufajy;vm+yD; aemufjynfwefqmcef;wGifxyfrHa&mif;
pm;cH&onf? aemufqHk;wGif w&kwftrsKd;om;. ZeD;tjzpfa&mif;pm;cH&onf?
11 ESpf 12 ESpft&G,fwGif w&kwfjynfwGifa&mif;pm;cH&+yD;aemuf 17 ESpft&G,fwGif xGufajy;vGwfajrmufvmcJhonf?
trsKd;orD;i,ftm;w&kwfjynfrS wpfqifh uGrf;usKH;+rdK@odk@ac:oGm;cJhonf? wpfywfavmuft=umwGif arsmhpmausG;&eftwGuf
a&mif;pm;cHvdkuf& onf[kodvdkufonf? uHaumif;pGmjzifh w&kwf&Jrsm;. tultnDjzifh vGwfajrmufvm+yD;aemuf olr.&Gmodk@
jyefoGm;EdkifcJhonf?
tvkyf&Sm&eftwGuf trsKd;orD;2 OD;ESifh w&kwfjynfodk@vdkufoGm;cJ&mrS w&kwfbdk;awmf. ZeD;r,m;tjzpfa&mif;pm;cHvdkuf&o
nf/ xdktrsKd;om;rSwpfqifwjcmtrsKd;om;xHxyfrHa&mif;pm;cH&onf?
rdbjzpfolrS uav;i,ftm;w&kwftrsKd;om;xHa&mifpm;vdkufonf?
rdbjzpfolrSolwdk@.orD;jzpfoltm; w&kwftrsKd;om; xHa&mif;pm;+yD; vufxyfcdkif;vdkufonf?
a&mif;pm;cH&aomtrsKd;orD;tm; vpmaumif;aomtvkyf&Smay;rnf[kqdkum w&kwfjynfodk@ac:oGm;cJh&m vdkufoGm;cJhonf?
yavmifacgif;aqmifrsm;ESifh w&kwf&JrStrsKd;orD;tm;jyefvnfu,fwifcJhonf?
vlukeful;cH&oltrsKd;orD;onf w&kwfjynfwGif w&kwftrsKd;om;xH a&mif;pm;cHvdkuf&onf?

45

jzpfpOf

tcif;jzpf
onfh&ufpGJ

vlukeful;
cH&onfh
a'o

vlukeful;
cH&olta&
twGuf

vdif

touf

vlrsKd;pk

jrdK@e,f

31

azazmf0g&Dv
2007

w&kwf

20

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

32

ar/ 2007

w&kwf

18

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

33

arv2007

w&kwf

22

yavmif

uGwfcdkif+rdK@

17

yavmif

uGwfcdkif+rdK@

34

1/ZGefv/2007

w&kwf

16

yavmif

rlq,f+rdK@e,f

35

25/ =o*kwfv/
2007

w&kwfEdkifiH/
ulrif;+rdK@

19

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

36

25/ =o*kwfv/
2007

w&kwf

16

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

37

26/=o*kwfv/
2007

&Srf;
jynfe,f&Sd/
w&kwftdrf

17

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

38

9/pufwifbm/
2007

w&kwfEdkifiH/
vif;csrf;

19

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

39

17 / pufwifbm/ w&kwfEdkifiH/
2007
usdefql;

19

&Srf;

erf;crf;+rdK@e,f

usm;

20

w&kwf

rlq,f+rdK@e,f

5/arv/2008

19

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

40

w&kwf

46

41

7/Zlvdkifv/
2008

w&kwfEdkif
uGrfwHk+rdk@

16

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

42

3/=o*kwf/
2008

w&kwfEdkifiH /
ausmufzkef;

13

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

43

pufwifbm/
2008

w&kwfEdkifiH /
a&$vD

29

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

14

yavmif

rlq,f+rdK@e,f

yavmif

yavmif

yavmif

yavmif

yavmif

yavmif

usm;

yavmif

jzpfpOftusOf;csKyf

trsKd;orD;i,fwpfOD;tm; jzm;a,mif;aoG;aqmifI w&kwfjynfwGif a&mif;pm;vdkufonf?


ta':jzpfolrS olr.wlrtm;tvkyf&Smay;rnf[kuwdjyKum jynfhwefqmtjzifhtwif;t"rRcdkif;apI
tdrfazmftjzpfvkyfcdkif;cJhonf?
rdbjzpfolrS olr.orD;tm;a'ocHtrsKd;orD;wpfOD;ESifh tvkyf&Sm&eftwGuf xnfhvdkufonf? xdktrsKd;orD;rS w&kwftrsKd;om;xH
a&mif;pm;+yD;twif; vufxyfcdkif;cJhonf?
olrtvkyf vkyfaeaompm;aomufqdkif ydkif&SifrS olr.rdcifjzpfoltm;ajymjy+yD; w&kwftrsKd;om;xHa&mif;pm;I
vufxyfcdkif;cJhonf?
w&kwfEdkifiH aumfzDqdkifwGiftvkyfay;rnf[kqdkum w&kwfEdkifiHa&mufaomtcgwGif jynfhwefqmcef;wGifa&mif;pm;vdkufonf?
trsKd;orD;i,fwpfOD;tm; jzm;a,mif;aoG;aqmifI w&kwfjynfodk@ac:oGm&m vrf;wGif olr.rdbrsm;rS wm0ef&Sdolrsm;ESifhaygif;I
u,fwifEdkifcJhonf?
trsKd;orD;tm;tvkyf&Smay;rnfh[kuwdjyKum twif;t"rRcdkif;apI tdrfazmftjzpfvkyfcdkif;cJhonf?

trsdK;orD;wpfOD;rSS tvkyf&Smay;rnf[k zsm;a,mif;aoG;aqmifI w&kwfjynf a&mufaomtcg tjcm;trsKd;orD;wpfOD;xH


a&mif;pm;vdkufonf?
trsKd;orD;wpfOD;tm; w&kwfEdkifiH&Sd puf&HkwGiftvkyf&Smay;rnf[kqdkumac:oGm;cJhonf? aemufydkif;wGifpHkprf;=unfh&ma&mif;pm;cH
&onf[kod&onf?
ta'gjzpfolrS olr.wlrtm;tvkyf&Smay;rnf[kuwdjyKum w&kwftrsKd;om; xHa&mif;pm;vdkufonf?
tvkyfvufrJhjzpfaeaomtrsKd;orD;wpfOD;rSw&kwfEdkifiHwGiftvkyfoGm;&Sm&mrS w&kwftrsKd;om;xHa&mif;pm;cHvdkuf&onf?
w&kwfjynfwGiftvkyf&Smay;rnf[kqdkum ac:oGm;+yD;aemufaysmufoGm;cJhonf?
trsKd;orD; 8 OD;ESifh trsKd;om; 1 OD;rSw&kwfEdkifiHa&$vDwGifa&mif;pm;cH&+yD; trsKd;orD; 6 a,mufESihftrsKd;om;
rSmvGwfajrmufvm+yD; useftrsKd;orD;2 OD;rSma&mif;pm;cHvdkuf&onf?

47

48

jzpfpOf

tcif;jzpf
onfh&ufpGJ

vlukeful;
cH&onfh
a'o

vlukeful;
cH&olta&
twGuf

vdif

touf

vlrsKd;pk

jrdK@e,f

44

atmufwdkbm/
2008

w&kwf

15

yavmif

erfhqef+rdK@e,f

16

yavmif

17

yavmif

45

11/Ed0k ifbm/2008 w&kwf

usm;

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

46

20/'DZifbm/
2008

yavmif

vm;&_d;

47

21/'DZifbm2008 w&kwfEdkifiH/
refpD+rdk@

18

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

48

2/Zefe0g&D/2009

18

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

49

16/Zefe0g&D/2010

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

50

14/azazmf0g
&Dv/2009

w&kwf

usm;

12

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

51

21/ azazmf0g&Dv/ w&kwf


2009

usm;

18

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

usm;

20

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

52

26/ azazmf0g&Dv/ w&kwf


2009

7v

yavmif

refwHk+rdK@e,f

53

8/ rwfv/ 2009

w&kwfEdkifiH /
zef

16

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

54

10/ rwfv/
2009

w&kwfEdkifiH /
Zifzef

20

Arm

rav;wkdif;

55

14/ at+yD/ 2009 w&kwfEdkifiH

usm;

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

56

4/ ar/ 2009

18

yavmif

refwHk+rdK@e,f

16

yavmif

rlq,f+rdk@

w&kwfEdkifiH/
a&$vD

w&kwf

57

2/ ZGefv/ 2009

w&kwfEdkifiH/
a&$vD

25

Arm

rauG;wkdif;

58

1/ Zlvdkifv/
2009

w&kwfEdkifiH/
ulrif;+rdK@

20

yavmif

refwHk+rdK@e,f

59

1/ Zlvdkifv/
2009

w&kwf

usm;

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

60

15/ ZGefv/ 2009 w&kwfEdkifiH/


a&$vD

17

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

jzpfpOftusOf;csKyf

a'ocHtrsKd;orD;wpfOD;rS tvkyf&Smay;rnf[kqdkumac:oGm;+yD;aemufydkif;wGif trsKd;orD; 3 OD;rSm jyefra&mufvmawmhyJaysmuf


oGm;cJhonf?

4 ESpft&G,fom;i,ftm; upm;aepOfwGifacsmharmhI ac:oGm;+yD; w&kwfEdkifiHwGif a&mif;pm;cJhonf?


rdcifjzpfolrS yaxG;.ESdyfpufr_rSvGwfajrmuf&eftwGufpOfpm;+yD; orD;jzpfoltm;a&mif;pm;vdkufonf?
trsdK;orD;wpfOD;rSS tvkyf&Smay;rnf[kjzm;a,mif;aoG;aqmif;I w&kwfjynf a&mufaomtcg trsKd;om;wpfOD;xH
a&mif;pm;vdkufonf?
w&kwfjynfwGiftvkyfvkyf&eftwGuf xGufoGm;&mrS aysmufoGm;cJhonf? a&mif;pm;cHvdkuf&onf[k oHo,&Sdonf?
5 ESpft&G,f uav;rav;tm; jzm;a,mif;aoG;aqmifI w&kwfjynfodk@ac:oGm;+yD;aemuf ,ckcsdefxdtdrfjyefra&mufvmawmh
ay?
12 ESpft&G,fom;i,ftm; ol.zcifrS bdef;oHk;pGJ&eftwGufaiGvdkojzifha&mif;pm;vdkufonf?
vlukeful;cH&olrsm;rSm w&kwfjynfwGiftvkyf&Smay;rnf[kuwd&cJh+yD;aemuf vdkufoGm;cJh&m aemufydkif;wGif
csKyfaESmifxm;jcif;cH&onf?
7 vt&G,fuav;i,fudk arG;pm;rnf[k qdkumrdcifxHrS,lcJh+yD; a&mif;pm;cJhonf?
16 ESpft&G,forD;i,f rdcifESifhw&kwfjynfodk@vdkufoGm;cJh+yD; a&mif;pm;jcif;cH&onf?
w&kwfEdkifiHodk@vdkufcJh&ef jzm;a,mif;cH&+yD; w&kwftrsKd;om;rsm;ESifh qufwdkuf vufxyfcJh&onf?
ig;ESpft&G,f vli,fav;rSm aq;pJGol zcifu vlukeful;ol.vufodk@ a&mif;pm;cJhonf?
w&kwfjynfwGif tvkyfvkyf&rnf[k oli,fcsif;. vSnfhjzm;r_udkcH&+yD; vlukeful;cH&onf?
vGwfajrmufvmolrS w&kwfjynfwGiftvkyfaumif;&rnf[k w&kwfpHkwJG. vSnfhjzm;r_udkcH&+yD; w&kwftrsKd;om;.r,m; (odk@ )
jynfhwefqmcef;wGif a&mif;pm;cHcJh&onf?
&yf&GmZmwdwlol vlukeful;ol ESifhawG@qHk+yD; vlukeful;cHcJh&onf?
bdef;pJGaeaom zcifu 3 ESpft&G,f om;i,fudkrau|;Edkifojzifh arG;pm;&efay;cJhonf? arG;pm;rnf[k ,loGm;onfhpHkwJGrSm
uav;udk a&mif;pm;vdkufonf?
vlukeful;cH&jcif;rSvGwfajrmufvmaom trsKd;orD;i,frSm a'otwGif;wGifyif tvkyf&rnf[k vdrfcH&+yD; w&kwfEdkifiHwGifa&mif;
pm;cH&onf?

49

50

jzpfpOf

tcif;jzpf
onfh&ufpGJ

vlukeful;
cH&onfh
a'o

vlukeful;
cH&olta&
twGuf

vdif

touf

vlrsKd;pk

jrdK@e,f

61

ZGefv/ 2009

w&kwf

17

yavmif

refwHk+rdK@e,f

20

yavmif

refwHk+rdK@e,f

usm;

19

yavmif

refwHk+rdK@e,f

usm;

3v

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

62

9v / 2009

63

4/ pufwifvm/
2009

w&kwfEdkifiH/
a&$vD

29

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

64

1/ atmufwdk
bmv/ 2009

w&kwfEdkifiH

17

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

65

29/ Edk0ifbmv/
2009

w&kwfEdkifiH

28

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

66

12/ Edk0ifbmv/
2009

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

yavmif

erfhqef+rdK@e,f

yavmif

erfhqef+rdK@e,f

67

13/ azazmf0g&Dv/ w&kwfEdkifiH/


2010
a&$vD

19

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

68

15/08/ 2010

w&kwfEdkifiH/
&Sm;tDqef

22

Arm

&efukef

69

pufwifbmv/
2009

w&kwfEdkifiH

20

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

70

Zef0g&Dv/ 2011

w&kwfEdkifiH

21

yavmif

erfhqef+rdK@e,f

71

1/ azazmf0g&Dv/
2011

w&kwfEdkifiH/
aemfawmif;

16

yavmif

erfhcrf;+rdK@e,f

72

azazmf0g&Dv/
2011

w&kwfEdkifiH/
a&$vD

26

yavmif

refwHk+rdK@e,f

jzpfpOftusOf;csKyf

vlukeful;cH&olrsm;rS tvkyfaumif;&rnf[k uwd&&SdcJh+yD;aemuf w&kwfEdkifiHwGif vlukeful;cHcJh&onf?

uav;arG;pm;rnf[kqdkaom ol. a&mif;pm;jcif;udk 2 vom;t&G,fuav;i,fcHcJh&onf? xdkvlukeful;olrSm


ykvdyfudkvmbfxdk;+yD; vGwfajrmufcJhonf?
rD;aoG;zkwfrnf[k ta=umif;jycsufjzifh ac:cJh+yD; vlukeful;cHcJh&onf?
w&kwfjynfwGiftvkyfvkyf&rnf[kuwd&cJh+yD; a&mufonfESifh a&mif;pm;cH&onf?
tvkyf&&Sd&eftwGuf w&kwfe,fpyfodk@xGufcJhonf? tvkyf&SmpOf tjcm;oltm;tultnDawmif;cH&m vlukeful;cHcJh&onf?
rdef;uav;i,f 3 OD;udkvlukeful;cJhonf? &Gmjyefa&mufvmpOf xdkvlukeful;olzrf;cH&+yD; &Hk;wifcJhonf? aemufydkif;wGif
jrefrmEdkifiH&JwyfzJG@udk aiGay;+yD; jyefvnfvGwfajrmufvmcJhonf?

w&kwfjynfwGiftvkyf&&Sdrnf[kuwd&cJhaomfvnf; touf}uD;aomw&kwftrsKd;om;ESifh twif;vufxyfjcif;cHcJh&onf?


tvkyfvkyf&eftwGuf w&kwfEdkifiHodk@xGufcJhonf? w&kwftrsKd;om;ESifhvufxyfcJh+yD;aemuf olr.a,mufsm;udk,fwdkif
wjcm;olxHa&mif;pm;cJhonf?
&GmxJwGiftvkyfvkyfaepOf vSnfhjzm;cH&+yD; w&kwfEdkifiHodk@a&mif;pm;cHcJh&onf?
w&kwfjynfwGif tvkyfvkyfaeaom oli,fcsif;xH vmcJh&m e,fpyfwGifyif vlukeful;jcif;cHvdkuf&onf?
rD;aoG;zkwf&eftwGuf vkyfief;cGifodk@vdkufoGm;cJh&m aemufydkif;wGif w&kwftrsKd;om;wOD;udk twif;vufxyfcdkif;cH&onf?
w&kwfjynfwGiftvkyfvkyf&ef xGufcGmcJh+yD; aemufydkif;wGif olwdk@orD;tjzpf a&mif;pm;cH&onf? aemufydkif;wGifvnf; olr.
nDrjzpfol tvm;wl a&mif;pm;cHcJh&onf?

51

aemufqufwJG - 3
vlukeful;r_ESifh qufpyfonfh Oya'zGifhqdkcsufrsm;
EdkifiHwumOya' - vlukeful;jcif;qdkwm bmvJ?
vlyk*~dKvfudk ul;oef;a&mif;0,fjcif;onf qdk;&Gm;onfhvl@tcGifhta&;csKd;azmufjcif; jzpfonf?14 ukvor~.
EdkifiHwum&mZ0wfr_qdkif&mpDpOfusL;vGefjcif;udk qef@usifonfhoabmwlnDcsufpmcsKyf UNCTOC onf
EdkifiHwum &mZ0wfr_qdkif&mpDpOfusL;vGefjcif;udk pDrHudkifwG,f&ef tajccHusonfh Oya' pmcsKyfpmwrf;
w&yfjzpfonf? 2003 'DZifbmvwGif vlukeful;r_qdkif&mudP&yfrsm;udk wdkuf&dkufudkifwG,fajz&Sif; Edkifrnffh
aemufqufwJGpmcsKyf ESpf&yfudk oabmwlnDcsufpmcsKyfudk taxmuftuljyKEdkif&ef vufcHjyXmef;cJhonf?15
,if;wdk@rSm trsKd;orD;ESifh uav;oli,frsm;udk txl;jyKonfhvlukeful;r_ wm;qD;a&;/ ESdrfESif;a&;ESifh tjypfay;ta&;,la&;
qdkif&m aemufqufwJGpmcsKyf
ukef;vrf;/ a&vrf;ESifh ava=umif;vrf;wdk@jzifh a&G@ajymif;tvkyform;rsm; cdk;,lwifoGif;jcif;udk qef@usifonfh
aemufqufwJGpmcsKyf
UNCTOC oabmwlnDcsufpmcsKyfESifh ,if;.aemufqufwJGpmcsKyfrsm;udk vufcHusifhoHk;jcif;onf vlukeful;r_

udk qef@usifwdkufzsufa&;twGuf tvGefta&;}uD;onhf wdk;wufr_jzpfonf? xdkoabmwlnDcsufrsm;udk


jrefrmEdkifiHrS vufcH+yD;jzpfonf?16 UNCTOC oabmwlnDcsufpmcsKyfESifh aemufqufwJGpmcsKyfrsm;udk vufcH
usifhoHk;jcif;rjyK rSDumvrsm;wGif vlukeful;r_[laom a0g[m&udk EdkifiHwumOya'wGif &Sif;vif;pGmt"d`m,fzGifh
qdkjcif; r&SdcJhacs? xdka=umifh oabmwlnDcsufpmcsKyf rl=urf;jyKpkpOfumvrsm;wGif pmcsKyftzJG@0ifEdkifiHrsm; tm;vHk;
vlukeful;jcif; t"d`m,fzGifhqdkcsuftay: bHkoabmwlem;vnfvufcHEdkifr_&&Sd&efESifh EdkifiHwumOya't&
w&m;0ift"d`m,f zGifhqdkcsufwck &&Sd&efcGifhjyKaqmif&GufcJhygonf?
trsKd;orD;ESifh uav;oli,frsm;udk txl;jyKonfhvlukeful;r_ wm;qD;a&;/ ESdrfESif;a&;ESifh tjypfay;ta&;,la&;
qdkif&m aemufqufwJGpmcsKyf yk'fr 3/ tydk'f (u) t&-

vlukeful;jcif; qdkonfrSm +cdrf;ajcmufjcif; (odk@ ) zdtm;ay;jcif; (odk@ ) tjcm;yHkpHrsm;jzifh EdkifxufpD;eif;jyKjcif;/


jzm;a,mif;aoG;aqmifjcif;/ vdrfvnfjcif;/ vSnfhpm;jcif;/ tm%mtvJ$oHk;pm;jyKjcif; (odk@ ) tm;enf;csufudk
toHk;jyKjcif; (odk@ ) vlwOD;u tjcm;olwOD;udk xdef;csKyfEdkifonfhoabmwlnDr_&&Sd&eftwGuf tusKd;tjrwf (odk@ )
aiGa=u; vufcHjcif; (odk@ ) ay;urf;jcif; wdk@jyK+yD; acgif;yHkjzwftjrwfxkwf&eftwGuf vlyk~Kdvfudk pkaqmif;jcif;/
o,f,lydk@aqmifjcif;/ v$Jajymif;jcif;/ cdkv_HcGifhjyKjcif; (odk@ ) vufcHxm;jcif; udkqdkvdkonf? acgif;yHkjzwftjrwfxkwfjcif;
[kqdk&mwGif tedrfhqHk;tm;jzifh jynfhwefqmvkyfapjcif;jzifh acgif;yHkjzwffjcif; (odk@ ) vdifydkif;qdkif&m tjrwfxkwfjcif;/
twif;t"Rvkyftm;cdkif;apjcif; (odk@ ) 0efaqmifr_jyKapjcif;/ u|efjyKjcif; (odk@ ) u|efozG,f cdkif;apjyKrljcif;/
cmudk,f t*F grsm;udk cdkif;apxdef;csKyfjcif; (odk@ ) z,f&Sm;jcif; wdk@yg0ifonf?17
oabmwlnDcsufpmcsKyfonf vlukeful;r_tvm;wl&_yfaxG;r_jzpfwwfaom w&m;r0ifa&$@ajymif;tvkyform;ESifh
a&$@ajymif;tvkyform;rsm;udk cdk;oGif;jcif; tp&SdonfhudP&yfrsm;udk acszsufvdkufjcif;jzifh vlukeful;r_udk
wduspGm &Sif;vif;udkifwG,fcJhonf?18 oabmwlnDcsufpmcsKyftzJG@0ifEdkifiHrsm;onf tm;vHk;oabmwlcJhonfh
vlukeful;r_ t"d`m,fzGifhqdkcsufudk w&m;0ifjyKvkyfxm;&+yD;/ ,if;wdk@.vlukeful;r_wdkufzsufa&;qdkif&m
jynfwGif;Oya'rsm;udk tqdkyg t"d`m,fzGifhqdkcsufa,mifjyef[yfap&ef jyKjyifrGrf;rHjcif;/ a&;qJGjcif;jyKvkyf&eftm;
ay;&rnf?19 aemufquf wJGpmcsKyf. tqHk;pGefaom&nf&G,fcsufrSm vlukeful;r_ESifhpyfvsOf;onfh EdkifiHwum.
oabmobm0wdk@udk ydkrdk udkifwG,fajz&Sif;Edkifrnfh EdkifiH.jynfwGif;vlukeful;r_wdkufzsufa&;Oya't=um; ydkrdk
vdkufavsmnDaxG ap&ef twGuf jrifhwifay;&efjzpfonf?20
52

jrefrmEdkifiHrS vufrSwfxdk; (odk@ ) vufcHxm;aom vlukeful;r_wm;qD;a&;qdkif&m tjcm;EdkifiHwum Oya'rsm;rSm21


uav;tcGifhta&;qdkif&m oabmwlnDcsufpmcsKyf
twif;t"Rvkyftm;ay;cdkif;apjcif;ESifhoufqdkifonfh tjynfjynftvkyform;tzJG@csKyf. oabmwlnDcsuf
pmcsKyf (ILO 29)
vlukeful;jcif;ESifh CEDAW
ukvor~. trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pHkjzifh qef@usifcJGjcm;zdESdyfr_ wdkufzsufa&;qdkif&moabmwlnDcsuf
pmcsKyf (CEDAW) onf EdkifiHwumOya'jzifh trsKd;orD;rsm;. vl@tcGifhta&;udk umuG,f&eftwGuf ta&;t
}uD;qHk;ESifh wckwnf;aom pmcsKyfpmwrf;wckjzpfonf?22
CEDAW qDa'g yk'fr 6 onf trsKd;orD;rsm;tm; vlukeful;jcif;udk wdkuf&dkuf&nfnGef;xm;ygonf?

tzJG@0ifEdkifiHrsm;onf trsKd;orD;rsm;tm; enf;rsKd;pHkjzifh a&mif;0,fjcif;ESifh jynfhwefqmjyK acgif;yHkjzwftjrwfxkwf


jcif; wdk@udk wdkufzsuf&eftwGuf Oya'jyKjcif;tygt0if oifhav#mfaom pDrHcsufrsm; tm;vHk;jyKvkyf&rnf?23
qDa'g yk'fr 6 xyfrHjznfhpGufcsufrSm vlukeful;r_jzpfpOfrsm;wGif vdifuJGjym;r_. tcef;uudk todtrSwfjyK
xm;onf? usm;r ESpfrsKd;vHk;rSm vlukeful;cHcJh&aomfvnf; vlukeful;jcif;onf trsKd;orD;ESifh rdefuav;i,frsm;
tay:tcsKd;tpm; rr#wpGm xdcdkepfemaponfh vl@tcGifhta&;csKd;azmufjcif; jzpfonf?24

jynfwGif;Oya'
jrefrmEdkifiHwGif vlukeful;r_onf &mZ0wfr_jzpf+yD; axmif'g%fwoufwu|ef;txd tjypfay;ta&;,lEdkifonf?25
vlukeful;r_wdkufzsufa&;Oya' udk pufwifbmv 2005 ckESpfwGifjymef;cJh+yD;/ vlukeful;r_ zGifhqdkcsufrSmvlwOD;. qt&jzpfap/ qrygyJjzpfap acgif;yHkjzwftjrwfxkwf&ef&nf&G,fcsufjzifh atmufazmfjyyg rnfonfh
vkyfaqmifr_udkrqdk usL;vGefvkyfaqmif+yD; vlyk~Kdvfudk pkaqmif;jcif;/ o,f,lydk@aqmifjcif;/ v$Jajymif;jcif;/
a&mif;jcif;/ 0,fjcif;/ iSm;,ljcif;/ iSm;ay;jcif;. cdkv_HcGifhjyKjcif; (odk@ ) vufcHxm;jcif; udkqdkvdkonf?
1)
2)
3)
4)
5)
6)

+cdrf;acsmufjcif; (odk@ ) zdtm;ay;jcif; (odk@ ) tjcm;yHkpHrsm;jzifh EdkifxufpD;eif;jyKjcif;/


jzm;a,mif;aoG;aqmifjcif;/
vdrfvnfjcif;/
vSnfhpm;jcif;/
tm%mtvJ$oHk;pm;jyKjcif; (odk@ ) vlwOD;.tm;enf;csufudk toHk;jyKjcif;
vlwOD;u tjcm;olwOD;udk xdef;csKyfEdkifonfhoabmwlnDr_&&Sd&eftwGuf tusKd;tjrwf (odk@ ) aiGa=u;
vufcH jcif; (odk@ ) ay;urf;jcif; 26

Oya'jyKjcif;.tajccHtvkyfrSm vlukeful;r_rsm;udk wm;qD;&efESifhwdkufzsuf&efjzpfouJhodk@ trsKd;orD;/


uav;i,fESifhvli,frsm;udk vlukeful;jcif;tm;ydkrdktav;xm;aqmif&Guf&ef Oya't&azmfjyxm;onf?27
xdak =umifh jrefrmEdik if H jynfwiG ;f Oya'&Sd vluek u
f ;l r_ t"d`m,fziG q
hf ckd surf mS ukvor~.Edik if w
H um&mZ0wfrq
_ ikd &f m
pDpOfusL;vGejf cif;udq
k ef@usio
f nfo
h abmwlncD supf mcsKyfukd jznfph u
G x
f m;aomtrsK;d orD;ESihf uav;oli,frsm;udk
txl;jyKonfhvlukeful;r_ wm;qD;a&;/ ESdrfESif;a&;ESifh tjypfay;ta&;,la&;qdkif&m aemufqufwJGpmcsKyfwGif
53

yg&Sdcsuft& EdkifiHwumvufcHonfh Oya' t"d`m,fzGifhqdkcsufESifh tvGefeD;uyfpGm a,mifjyef[yfv#uf&Sdonf?


vlukeful;r_xdef;csKyfuGyfuJa&;A[dkXme (CBTIP) udk 2006 ckESpfwGif vlukeful;r_wdkufzsufa&;Oya'-2005 t&
zJG@pnf;cJh+yD;/ jynfe,f/ wdkif;/ c&dkif/ +rdK@e,ftqifh vlukeful;r_xdef;csKyfuGyfuJa&; tvkyftzJG@rsm;udkyg A[dkXme. pDrHr_
atmufwGif zJG@pnf;xm;&SdcJhonf?28 jynfxJa&;0ef}uD;Xme 0ef}uD;rSm vlukeful;r_xdef;csKyfuGyfuJa&;A[dkXme.
OU jzpfonf?29

a'owGif;oabmwlnDcsufrsm;ESifh tpjyKaqmif&Gufcsufrsm;
ukvor~qdkif&m vlukeful;r_yaysmufa&;at*sifpD pDrHcsuf - rJacgifa'oqdkif&m vlukeful;r_qef@usifwdkufzsuf
a&; vkyfief; UNIAP-COMMIT
ukvor~qdkif&m vlukeful;r_yaysmufa&;at*sifpD pDrHcsufonf vlukeful;r_rsm;us,fus,fjyef@jyef@jzpfyGm;
aeaom rJacgifa'owGif; vlukeful;r_qef@usifwdkufzsufa&; }udK;yrf;aer_rsm;ESifh yl;aygif;vkyfaqmif&ef wm0ef
&Sdonf?30
uaBm'D;,m;/ w&kwf/ vmtdk/ xdkif;ESifh AD,uferf wdk@yg0ifaom r[mrJacgifa'o(GMS) ESifh tjcm;EdkifiHrsm;
t=um; EdkifiHaygif;pHkyg0ifonfh tjyeftvSefem;vnfoabmwlnDcsufudk 29 &ufae@ atmufwdkbmv 2004
ckESpf wGif xdk ig;EdkifiHtpdk;&rsm;ESifhtwl vufrSwfa&;xdk;cJhonf?31 tjyeftvSefem;vnfoabmwlnDcsufudk
vufrSwfa&;xdk;jcif;jzifh jrefrmEdkifiHtpdk;&onf vlukeful;r_jyem&yfrsm;udkwkef@jyefaqmif&Guf&mwGif
EdkifiHwumpHE_ef;rsm;ESifhudkufnD&efESifh EdkifiHwumwGifjzpfwwfaomvlukeful;r_oabmobm0rsm;/ tjzpftysuf
aygif;pHkrsm;udk udkifwG,fajz&Sif;&ef r[mrJacgifa'o&Sd tjcm;tpdk;&rsm;/ tpdk;&r[kwfonfhtzJG@tpnf;rsm;ESifh
yl;aygif;aqmif&Guf&ef rdrdudk,fudk tmrcHxm;jcif;jzpfonf?32

vlukeful;r_ESifhpyfvsOf;I tjcm;qufpyfonfh tjyeftvSefem;vnfr_pmc|efv$mrsm;


vlukeful;r_wdkufzsufa&;twGuf yl;aygif;aqmif&Guf&ef w&kwfEdkifiHESifhjrefrmEdkifiHt=um; tjyeftvSef
em;vnfr_ oabmwlnDcsuf (2009 ckESpf)
jrefrmEdkifiH w&m;Oya'pdk;rdk;a&;ESifh tusifhysufcspm;r_

w&m;Oya'pdk;rdk;a&;
jrefrmEdkifiHwGif EdkifiHwumOya'pmcsKyfpmwrf;rsm;udk vufcHusifhoHk;rnf[k tmrcHxm;onfh ukvor~.
EdkifiHwum&mZ0wfr_qdkif&m pDpOfusL;vGefjcif;udk qef@usifonfhoabmwlnDcsufpmcsKyfESifh aemufqufwJG
pmcsKyfrsm;/ jrefrmEdkifiH.vlukeful;r_wdkufzsufa&;Oya'udk 2005 wGif jyXmef;jcif; ponfwdk@onf jrefrm EdkifiH.
w&m;Oya'pdk;rdk;a&;ESifh
usL;vGefcJhaomtjypftwGuf'g%fcwfcH&r_rSuif;vGwfjcif;,Ofaus;r_udk atmifEdkif
v$rf;rdk;a&;wdk@twGuf rjzpfrae qufpyfxnfhoGif;pOf;pm;&rnfh tajctaersm;jzpfonf?33
jrefrmEdkifiHonf w&m;Oya'pdk;rdk;r_tm;enf;aejcif;ESifh vGwfvyfaomw&m;pD&ifydkifcGifhr&Sdjcif;wdk@twGuf
us,fjyef@pGma0zef&_wfcscHae&onf?34 txl;ojzifh wdkif;&if;om;aus;vufa'orsm;ESifh yavmifvlOD;a&
rsm;jym;aom &Srf;jynfe,fajrmufydkif;a'ouJhodk@ a0;vHacgif;yg;onfh awmifay:a'orsm;wdk@wGif w&m;Oya'
54

pdk;rdk;a&; tvGeftm;enf;onf? ukvor~. jrefrmEdkifiHqdkif&m vl@tcGifhta&;txl;udk,fpm;vS,f xkwfjyef


cJhonfh 2010 rwfv tpD&ifcHpmwGif azmfjyxm;onfrSmw&m;Oya'pdk;rdk;r_tm;enf;aejcif;ESifh
vGwfvyfaomw&m;pD&ifydkifcGifhr&Sdjcif;wdk@onf
(ESpfaygif;rsm;pGm
uwnf;u wnf&Sdae+yD;/ ,ckvnf; qufvufwnf&Sdaernfh }uD;rm;us,fjyef@+yD; pHepfwus usL;vGefaeaom
vl@tcGifhta&; csKd;azmufr_rsm;) twGuf }udKwifowfrSwfcsufrsm; jzpfonf?35
vl@tcGifhta&;csKd;azmufolrsm;[k pGyfpJGcHae&olrsm;udk Oya't& wm0efcHr_&Sdap&ef EdkifiH.aqmif&Gufr_ us&SLH;jcif;
udkvnf; vl@tcGifhta&;txl;udk,fpm;vS,fu a0zefrSwfcsufjyKcJhonf? usL;vGefcJhaomtjypftwGuf 'g%fcwfcH
&r_rS uif;vGwfonfh,Ofaus;r_udk jrefrmjynf. EdkifiH,m&m;twGif; ysH@ESH@ap&ef cGifhjyKxm;jcif;jzpfonf?
wm0efcHr_ r&Sdjcif;onf vl@tcGifhta&;csKd;azmufjcif;rsm;rSm EdkifiH.ay:vpDtusKd;&vm'fjzpfonfudk nGefjy aejcif;
jzpf+yD;/ tqifhjrifhtm%mydkifrsm;/ ppfwyfzJG@/ w&m;pD&ifa&; tqifhwdkif;. rlvblwqHk;jzwfcsufrsm;jzpfonf? 36
jrefrmjynfwGif w&m;Oya'pdk;rdk;a&;ESifh vGwfvyfaomw&m;pD&ifydkifcGifhwdk@ ray:aygufao;ygu EdkifiHawmftygt0if
EdkifiHom;yg vlukeful;r_wdkufzsufa&;Oya' (odk@ ) trsKd;orD;wdk@. vltcGifhta&;udk umuG,fapmifha&Smufay;onfh
EdkifiHwumpmcsKyfpmwrf;rsm;jzpfonfh UNCTOC ESifh CEDAW wdk@udk rnfuJhodk@r#wm0efcHEdkifrnf
r[kwfay? xdk@jyif trsKd;orD;rsm;. EdkifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ ,Ofaus;r_ESifh vlr_a&;qdkif&mtcGifhta&;rsm;udk
umuG,f&ef us&SLH;ysufuGufaejcif;onf vlukeful;jcif;udk ydkrdkjzpfay:wdk;wufaponfh tajctaersm;udk
zefwD;aejcif;jzpfonfhtwGuf EdkifiHrsm;rSwm0ef&Sda=umif;udk trsKd;orD;rsm;tay:t=urf;zufr_rsm;udk qef@usif
wdkufzsufa&;twGuf txl;udk,fpm;vS,fa[mif;u axmufjycJhonf? 37

tusifhysufcspm;r_
tusifhysufcspm;r_udk yk~vdu&ydkifcGifhtwGuf tm%mtoHk;jyK+yD; ,Hk=unftyfESHr_udkazmufzsufjcif; [lI
zGifhqdkEdkifonf?38 tusifhysufcspm;onfh,Ofaus;r_ESifh w&m;Oya'pdk;rdk;a&;ESifhvltcGifhta&;wdk@udk &dkaoav;pm;r_
r&Sdjcif; wdk@rSm jrefrmtpdk;&. tkyfcsKyfr_tqifhwdkif;wGif qufvuf&Sifoef}uD;xGm;aev#uf&Sdonf? 39
vlukeful;r_pDrHcsufrsm;wGif tpdk;&t&m&Sdrsm;. }uH&mygyl;aygif;aqmif&Gufonhf tcsuftvufrsm;pGm&Sdygonf?40
xdkawG@&Sdr_rsm;rSm jrefrmtpdk;&twGif;wGif 'g%fcwfcH&r_rS uif;vGwfonfh,Ofaus;r_ ysH@ESH@aeonfudk odom
xif&Sm;apv#uf&Sdonf? tqifhjrifht&m&Sdrsm; vlukeful;r_twGuf w&m;pJGta&;,lcH&onfhtcsdefwGif
vHkavmufonfh pHkprf;ppfaq;jcif;rsm;rjyKyJ aemufqHk;wGif uGif;vHk;u|wfvGwfavh&Sdonf?41 t&yfom;pGyfpJG
cH&olrsm;ygonfh vlukeful;r_rsm;wGif Oya'taumiftxnfazmfonfht&m&Sdrsm;u pGyfpJGcH&olrsm;udk tusOf;
axmifrSvGwfay;&eftwGuf ,if;wdk@xHrS vmbfaiGrsm;t}udrf}udrfvufcH=uonf? &mZ0wf*dk%f; uGef,ufrsm;
v_yf&Sm;Edkif&ef 'g%fcwfcH&r_rS uif;vGwfonfh,Ofaus;r_udk cGifhjyKxm;onf?42
jrefrmEdkifiHwGif vlukeful;r_avsmhcsEdkif&eftwGuf t"dut[ef@twm;w&yfrSm tusifhysufcspm;r_jzpf+yD;
jynfwGif;Oya'rsm;udk taumiftxnfazmf&mwGif ydwfyifwm;qD;r_aygif;ajrmufrsm;pGmESifh&ifqdkifae& onf?43
ucsiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk; (xdkif;EdkifiH) . awG@&Sdcsuft& jrefrmjynf.w&m;pD&ifr_pepf tqifhwdkif;wGif
tusifhysufcspm;r_rsm;wdk;wufrsm;jym;v#uf&Sdonf?44 Ttcsif;t&monf qif;&Jaomaus;vufa'orS
vlukeful;cH&olrsm;rSm w&m;r#wr_&Sd&eftwGuf }udK;yrf;aqmif&Guf&ef vufawG@rjzpfEdkifawmhay? xdkuJhodk@
w&m;r#wr_ t&if;tjrpfrsm;udk &,lydkifcGifhr&Sdaomvlukeful;cH&onfhtrsKd;orD;rsm; trsm;tjym;&Sdae+yD;/
jrefrmjynf.tkyfcsKyfr_,&m;wGif xdkuJhodk@ w&m;r#wr_t&if;tjrpfrsm;&,lawmif;qdkydkifcGifhrsm; jiif;y,fcH
ae&jcif;onf jyem&yfrsm; ydkrdkqdk;&Gm;vmaprnfh ta=umif;w&m;yifjzpfonf? cspm;onfhw&m;pD&ifa&;
pepfa=umifh trsKd;orD;rsm;tay: tcsKd;tpm; rr#wpGmxdcdkufepfemaponfh vlukeful;r_jyemrsm;wGif
trsKd;orD;rsm;tay:qef@usifcJGjcm;r_rsm; TuJhodk@ qufvufjzpfay:aev#uf&Sdygonf? 45
55

usrf;udk;pm&if;
1
2
3
4
5
6

7
8
9
10

11

12

13
14

15

16

17

18
19

20
21

22

56

Virus of tea, Palaung Working Group, 2008, available in Burmese at www.palaungland.org


2010 election news, November 9, 2010 at www.palaungwomen.com
Driven Away, Kachin Womens Association of Thailand, 2005.
Eastward Bound, Kachin Womens Association of Thailand, 2008.
Ibid.
The Effect of Chinas One-Child Family Policy after 25 years, Hesketh, T. & Xing, Z.W,
in The New England Journal of Medicine, 2005, 353:1171-1176.
Ibid.
Ibid.
Ibid.
Combined second and third report of Myanmar to the CEDAW Committee, September 4,
2007, p. 13.
Information provided by the Government of Myanmar in follow-up to the concluding
observations of the CEDAW Committee, October 25, 2010, p.2
Combined second and third report of Myanmar to the CEDAW Committee, September 4, 2007,
p. 20.
Poisoned Hills, Palaung Womens Organization, 2010.
Report of the Special Rapporteur on Trafficking in Persons, especially Women and Children
to the UN Human Rights Council, February 20, 2009, p.9.
The third Protocol is The Protocol against the Illicit Manufacturing of and Trafficking in
Firearms, their Parts and Components and Ammunition.
Violence against and Trafficking in Women as Symptoms of Discrimination: The Potential
of CEDAW as an Antidote, Economic and Social Commission for Asia and the Pacific,
Gender and Development Discussion Paper Series No.17 (December 2005) pg.5.
United Nations Convention Against Transnational Organised Crime And The Protocols
Thereto, Article 3, Paragraph a. UNODC Vienna, 2004.
Gender and Development Discussion Paper Series, No.17, ESCAP, 2005, p.5.
United Nations Convention against Transnational Organised Crime and its Protocols,
UNODC website at http://www.unodc.org/unodc/en/treaties/CTOC/index.html Accessed
February 3, 2011.
Ibid.
Laws and Policies: National Legal and Policy Framework around Trafficking in Persons,
ARTIP website at http://www.artipproject.org/artip-tip-cjs/laws-policies-national-ams.
html Accessed February 7, 2011.
Gender and Development Discussion Paper Series, No.17, ESCAP, 2005, p.27.

23

24
25

26
27
28

29
30

31

32

33

34
35

36
37
38
39
40
41
42
43
44
45

United Nations Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against


Women, Part I, Article 6. United Nations Division for the Advancement of Women website
http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/text/econvention.htm#article6
Accessed
February 4, 2011.
Gender and Development Discussion Paper Series, No.17, ESCAP, 2005, p.11-12.
Anti-Trafficking in Persons Law, Chapter IX, The Union of Myanmar State Peace and
Development Council Law No. 5/ 2005, 2005.
Ibid., Chapter I.
Ibid., Chapter II.
The Mekong Region Country Datasheets on Human Trafficking 2010, UNIAP, September
2010, p.23
Ibid.
The Mekong Region Country Datasheets on Human Trafficking 2010, UNIAP, September
2010, p.ii.
Memorandum of Understanding on Cooperation Against Trafficking in Persons in the
Greater Mekong Sub-Region, October 29, 2004, p.1-6.
COMMIT: The Coordinated Mekong Ministerial Initiative Against Trafficking, UNIAP
website http://www.no-trafficking.org/commit.html Accessed February 7, 2011.
Progress report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar,
Toms Ojea Quintana, March 2010, p.5.
Chapter 6: Trafficking and Smuggling, Burma Human Rights Yearbook, 2008, p.243.
Progress report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar,
Toms Ojea Quintana, March 2010, p.5.
Ibid., p.21.
Gender and Development Discussion Paper Series, No.17, ESCAP, 2005, p. 12.
The Anti-Corruption Plain Language Guide, Transparency International, 2009, p.14
Chapter 6: Trafficking and Smuggling, Burma Human Rights Yearbook, 2008, p.245.
Ibid., p.276.
Ibid., p.267.
Ibid., p.268.
Ibid., p.245-276.
Ibid., p.267.
Gender and Corruption, Transparency International, Working Paper No.3, 2007, p.3.

57

2011 ckESpfwGif yHkESdyfxkwfa0onf?


yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;
jrefrmh'Drdkua&pDa&;v_yf&Sm;r_wGif yavmiftzGJ@tpnf;rsm;twGif; trsKd;orD;rsm;. wufupGmyl;aygif;yg0ifr_
&Sm;yg;aeonfudk tajz&Smonfhtaejzifh yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;udk 2000 ckESpf atmufwkdbmv 14
&ufae@wGif pwifwnfaxmifcJhygonf? tcsKd@aom ,Ofaus;r_ "avhxHk;wrf;rsm;a=umifh trsKd;om;rsm;onf
ynmay;r_rsm;/ oifwef;ay;r_rsm;/ t*FvdyfpmESihf uGefysLwmu|rf;usifr_oifwef;rsm;/ acgif;aqmifr_ oifwef;rsm;
ESifh tjcm;aomtcGifhta&;rsm; ydkrdkI&Ekdifajc&Sdonfudk awG@jrifygonf? yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;onf
trsKd;orD;rsm;tm; ynmay;&efESifh pGrf;&nfjrifhwifaqmif&Gufay;&eftwGuf &nf&G,fzGJ@pnf;jcif; jzpfygonf?
odk@rSomv#if trsKd;orD;rsm;.udk,fydkifjyXmef;cGifhudk ydkrdkckdifrmpGmusifhoHk;vmEkdifjcif;/ yavmiftrsKd;om;a&;ESifh
EdkifiHa&;OD;aqmifr_ tcef;utoD;oD;wGif trsKd;orD;acgif;aqmifaumif;rsm; ay:xGef;vmap&efESifh vlr_tzGJ@
tpnf;twGif; wef;wl&nfwl yg0ifaqmif&GufvmEkdifap&ef jzpfygonf?
&nfrSef;csuf yef;wkdif
rdrdwdk@onf w&m;r#wr_/ usm;rwef;wlnDr#r_ESifh +idrf;csrf;r_&Sd+yD; 'Drdkua&pDxGef;um;aom vl@abmiftzGJ@tpnf;odk@
a&S@&_I zGH@+zdK;wdk;wufr_utoD;oD;wGif trsKd;orD;rsm;. b0tqifhtwef; wdk;wufjrifhrm;a&;twGuf
pnf;&Hk;v_yf&Sm;aqmif&Gufay;aeonfh yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;jzpfonf?
&nfrSef;csufrsm;
yavmiftrsKd;orD;rsm;. b0tqifhtwef;wkd;wufjrifhrm;a&;/ zGH@+zdK;wdk;wufa&;ESifh EkdifiHa&;tcef;u
toD;oD;wGif yg0ifvmapa&;twGuf aqmif&GufoGm;&ef?
trsKd;orD;rsm;tay: enf;rsKd;pHkjzifh t=urf;zufr_rsm;tm;vHk; yaysmufa&;twGuf wufupGmv_yf&Sm;aqmif
&GufoGm;&ef?
yavmifjynfolvlxkrsm;. usef;rma&;/ wdk;wufaumif;rGefvmapa&;twGuf pnf;&Hk;v_yf&Sm; aqmif&Guf
oGm;&ef?
yavmifa'wGif&Sdaom vl@tcGifhta&;csKd;azmufr_ tajctaersm;tm; jrefrmjynfolvlxkrsm;/ a'oqkdif&m
tpdk;&ESifh EkdifiHwumtpdk;&rsm;rS od&Sd+yD; wkef@jyefaqmif&GufoGm;Ekdif&ef?
yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;. bm0ifaiGrsm;tm;xdef;odrf;+yD; pepfwuspDrHcef@cGJoGm;&efESifh pm&if;
Z,m;rsm;tm; pepfwusvkyfaqmifoGm;&ef?
yavmifpmayESifh ,Ofaus;r_udk xdef;odrf;jrifhwifoGm;&ef?
yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;wGif t"duaomhcsufusaom vkyfief;pOf 3 ckESifh pDrHcsuf 1 ck&Sdygonf?
t"duvkyfief;pOfrsm;/ pDrHudef;ESifh vkyfief;Xme
1) yavmiftrsKd;orD;rsm;. EdkifiHa&;zHG@+zdK;wdk;wufa&;vkyfief;pOf
2) trsKd;orD;rsm;tay:t=urf;zufr_yaysmufa&;vkyfief;pOf
3) usef;rma&;vkyfief;pOf
4) 0ifaiGvnfywfpD;qif;r_ pDrHudef;
5) owif;rSwfwrf;ESifh okawoeXme
yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;. trsKd;orD;rsm;tay:t=urf;zufr_yaysmufa&;vkyfief;pOfwGif vlukeful;r_
wdkufzsufa&;vkyfief;udk taumiftxnfazmfaqmif&Gufygonf?
qufoG,f&ef
P.O. Box 98
63110, Tak
Mae Sot, Thailand
58

tD;arJ;vf: pwotaang@gmail.com
0ufqdk'f: www.palaungwomen.com

aus;Zl;wifpum;
T vlukeful;r_ tpD&ifcHpmxkwfa0Edkif&eftwGuf trSefwu,fjzpfysufcJhonfh owif;tcsuftvufrSefrsm;
&&SdEdkif&efokawoejyKolrsm;udk yl;aygif;ulnDcJhonfh vlyk~dKvfrsm;/ a'ocHrsm; ESifh tpD&ifcHpm jzpfay:vm&ef
twGuf wefzdk;&Sdaom t}uH^m%ftcsuftvufrsm; yHhydk;ulnDcJholrsm; tm;vHk;udk yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;
taejzifh aus;Zl;wif&Sda=umif; azmfjytyfygonf?
Burma Relief Center (BRC) . enf;ynmydkif;yHhydk;r_rSm aus;Zl;}uD;vSygayonf? tcsuftvufaumufcHjcif;rS
tpD&ifcHpm yHkESdyfxkwfa0Edkifonfhtxd bma&;ulnDyHhydk;ay;onfh International Womens Development
Agency (IWDA) udkvnf; txl;aus;Zl;wif&Sdygonf?

ajryHkqJGay;jcif;/ bmomjyefjcif;wdk@jzifh pdwf&Snfvuf&Snfyl;aygif;yg0ifay;=uonfh TSYO ESifh PSLF wdk@udkvnf;


aus;Zl;wifygonf? aemufqHk;taejzifh rjzpfrae aus;Zl;wif&rnfhyk~dKvfrSm tpD&ifcHpmjzpfajrmuf&ef rdrdwdk@ESifh
tptqHk;vufwJGvkyfudkifay;aom Voluntary Service Overseas (VSO) rS apwemh0efxrf; Ms.Jane Welch
jzpfygonf?

59

w&kwfEdkifiHodk@vlukeful;r_rsm; rnfuJhodk@ pdk;&drfzG,ftqifhxd wdk;yGm;rsm;jym;vmonfudk tcsuftvufaumufcHpkaqmif;


xm;ygonf? rd&;kd zvm vufzufvyk if ef;jzifh qufvuf &yfwnf&ef rvHak vmufaoma=umifh yavmifvil ,frsm;rSm rdrw
d @kd .
arG;&yfajrudpk eG @f cmG +yD; tjcm;a'owGif tvky&f mS =u&ojzifh trsK;d om;rsm;/ trsK;d orD;rsm;/ uav;i,frsm;yg vluek u
f ;l olrsm;.
tEdkifusifhtjrwfxkwfr_ vufatmufodk@ usa&mufae=u&ygonf?

odrf;ydkufcH b0rsm; jrefrmEdkifiH yavmifa'orS w&kwfEdkifiHodk@ vlukeful;jcif;

odrf;ydkufcH b0rsm; tpD&ifcHpmwGif jrefrmEdkifiH &Srf;jynfe,fajrmufydkif;Y EdkifiHa&;ESifhpDyGm;a&; tajctaeqdk;&Gm;r_a=umifh

odrf;ydkufcH b0rsm;
yavmiftrsKd;orD;tpnf;t&Hk;

jrefrmEdkifiH yavmifa'orS w&kwfEdkifiHodk@


vlukeful;jcif;

Anda mungkin juga menyukai