Anda di halaman 1dari 109

Abeani Abeani

(LEtranger) LEtranger)

Ungal

Editions Internet

Albert CAMUS

Abeani Abeani
(LEtranger)

Ungal
Tasuqilt Mohamed Arab Ait Kaci

Editions Internet

G.T: ssutre yimeriyen adlisG.T: ad ssutre i yimeriyen ad cegg&en ula d nitni adlis-agi I yimeddukalyimeddukal-nsen s ttawil n lanternat (internet). U ma yella yes&an iyitansawin yes&an alba& n timenna yezmer ad iyi-d-yaru er tansaw: aitkaci_med_arab@yahoo.fr

ARIC I

IXEF I

ss-agi temmut yemma ne ahat yezmer ielli, ur ri ara. Yewwe-iyi-d utiligam seg waxxam n yemaren : yemma-k temmut. Tanelt azekka. Ad ak-ye&em ebbi laje . Annect-agi yark ur yes&i yara lma&na, ahat yezmer ielli. Axxam n yemaren yezga-d di Marengo azal n 80 ikilumitriyen ef Lezzayer. Ad fe lka n zzu, ad awa tameddit. Akka zemre ad &iwze fell-as i n wass-a akken ad d-uale tameddit uzekka. Ssutre sin wussan n tesri i um&alem, ur wala ara amek ara yagi s sseba am tagi. Acu kan iban-iyi-d ur t-ye&ib ara lal. Rni nni-as : mai s ur-i i d-tekka . Ur d iyi-d-yerra yara. Nni-as ger-i d yiman-iw ahat ur ilaq ara ad as-ini akka. Yerna mai d nek ara yessutren asuref. Ittulef d netta ara yi-d-i&emen laje. Ahat ad iyi-t-id-yini sell azekka, mara d iyi-wali s lezen. Tura akka, am akken mazal temmut yemma. Umba&d tanelt ad tual temsalt dayen i&eddan, ad tefu u kullec ad d-iban d unib.
5

fe lka n zzu. Lal d aal. i di bea, deg useu n Celeste, akken ue tannumi. ae-ten mea u Celeste yenna-yi-d : ala yiwet n yemmat-nne i nes&a di ddunit . Ddan-ed yidi armi d tawwurt. Lli &erqent-iyi cwiya imi ilaq-iyi ad ali er Emmanuel akken ad iyi-dyerel takkraba taberkant akked ubenuq n tayett. Ula d netta yemmut &emi-s meqbel akka s kra n wagguren. Uzle akken ur d iyi-tettaa yara lka. Aiwel akked tazla, ma terni-asen ddis, rria n liun d umecbaeq ttmecbaiqen webrid akked yigenni, ahat ef annect-agi yark i ef sa di lka. Gne yark ayen yeqqim webrid. U makken i d-uki, ufi-ed iman- iw sende ef yiwen userdas i d iyi-d-yesan. Da yesteqsa-yi-d ma yella yeb&ed ansegga i d-usi. Nni-as ih akken ur nessezaf ara ameslay. Axxam n yemaren yezga-d azal n sin ikilumitriyen ef taddart. Li er din ef uar. Bi imiren ad wali yemma. Acu kan a&essas yenna-yi-d ilaq ad wali meqbel anemhal. Netta yufa-t-id lal yes&a cel. i cwi. Ayen akken qqime la ttau, a&essas yella ad iyi-d-ihedde, syin kecma ad wali anemhal di lbiru-ines. D yiwen akkenni n wemar i i&elqen ef yiri-s yiwet n cci&a. Imuqel-iyi-d s wallen-is tizemaqin. Syin yefka-yi-d afus-is, u yeef afusiw yiwen umecwa meqqren armi ur ri ara amek ara t-idkkse. Imuqel er lekwae-is da yenna-yi-d : massa Meursault, hatt-an qrib qrad (3) isseggasen segmi i d-tekcem er dagi. ala ke i tes&a . a&le yeba ad iyi-nna, da bi as-ed-sfehme. Acu kan igzem-iyi awal : ur k-terri yara tmara ad d-tesfehme. A mmi, ri lekwae n yemmak, ufi ur tezmire ara ad tehella deg-s, ilaq-as win ara ttyett&assan. Taxri-ik ur tt-tettqaa& ara. Ternu tufa iman-is dagi aas . Nni-as : tes&i leq . Yenna-d : tezri, aas imeddukkal i tes&a si tezyiwin-is. Tezmer ad tecrek yid6

sen aas n tawsiwin ye&nan ala imaren. Ke meiye u ala addiguti ara teddiguti yid-ek . D tidett wayen akka i d-yenna. Makken tella yemma deg uxxam uri tes&eday akud-is deg umuqel deg-i di tsusmi. Deg wussan imezwura i tekcem s axxam n yemaren terra-tt ala i imei. Wannect-a yekka-d si tannumi. Kra n wagguren umba&d tezmer ad tru lemmer i tt-id-kksen syin. U dima si tannumi. ef ayagi, mai aas i ue ur-es asseggas-agi aneggaru. Akk daen annect-agi yettawi-iyi ass led i deg-i ste&fuye. Mebla ma sedda-ed &eggu n lka, tiin itikkiyen akked snat n swaye& n webrid. Yerna-yi-d unemhal lehdu. Acukan uale ur d asselle ara yark. Syin yenna-yi-d : iwerra-yi-d ebbi tebi ad tezre yemma-k kkre-ed seg ukersi mebla ma nni-ed kra, da yezwar-iyi er tewwurt. Di tseddain, yessefhemiyi-d : newwi-tt er texxamt tamectut anda nesrusuy lmeggtin-nne akken ur nessagad ara wiya. Imi yal mara yemmet yiwen dagi, wiya tqelliqen cwiya azal n sin ne qrad (3) n wussan u annect-a yettara liala teqbe . N&edda seg yiwet n laa anda llan aas n yemaren yellan ttqessien d tirebuya& timeca. Susmen makken i n&edda ger-asen. Da akken nfut, yual-ed uqesse-nni, ad as-tini d asewew n temeqmin deg alba& iezawen. Akken newwe er tewwurt n yiwen ubaimut, yenna unemhal : ad k-e da a mass Meursault, ma yella kra i tewae aqli di lbiru. Nennum tanelt tettili-d ef mraw (10) n be. Nenna-yas akka ad tizmire ad t&iwze fell-as . Awal aneggaru yenna-yak : waqila tenna-d acal d tikkal i yimeddukkal-is belli teba ad tettwanel s le&wayed n ddin iumyen. Nek xedme ayen ilaqen. Acu kan bi ad k-ed&eggne . Nni-as tanemmirt. Yemma, as ma yella mai d tin ur nettamen ara, werin txemmem asmi tedder ef ddin.
7

Kecme er zdaxel. D yiwet n texxamt yes&an tafat, tettwasle s tumlilt tamellalt syin umen-tt s za. Llan degs aas ikkersiyen akked lelwa n bia yes&an tala am X. Sin seg-sen, si tlemmast, refden yiwen usenduq yes&an lum. Nezmer kan ad nwali timesmain yettmecbeiqen, i ikecmen kan cwi di llu yettwaseben. Ar tamma usenduq teqqim yiwet n tefremlit ta&abt s tqenddut tamellalt akked tfunat taberqaqact ef uqarru-yis. Imiren, ikcem-ed u&essas deffir-i. Izmer ahat yuzzeled. Yesqewqew-ed cwi : nemdel asenduq fell-as, acu kan ilaq ad d-fsi imesmaen akken ad tt-twali . Yua-d s asenduq makken i t-id-ebsa. Yenna-yi-d : ur tebi ara?. Nni as : ala . Yebes, da nnecame cwi imi ulfa am akken ur ilaq ara ad d-ini annect-a. Amecwa akka cwi, immuqel-ed da yesteqsa-yi-d : ayer? acu kan mai am win ara yi-asben, yeba kan ad ier. Nni as : ur ri ara ayer da imiren, umba&d mi yebren claemis i icaben, yenna-yi-d mebla ma imuqel-ed ur-i : fehmek . Cebit wallen-is tizeqaqin, akked weglim-is azegga. Yefka-yi-d akkersi, netta yeqqim cwi er deffir. Tekker-ed tefremlit da tu metwal tawwurt ad teffe. Imiren yennayi-d u&essas : d aan n weglim i tes&a . Seg makken ur fhime ara, muqle er tefremlit da wala belli tes&a abenuq amellal seddaw n wallen-is i d-yezzin yark i uqerru-yis. Ya&del wunu-nni er tama n yanzaren-is. ala temlel ubenuq i d-yettbanen ef udem-is. Makken teffe, yenna-d u&essas : ad k-e tura ma yehwa-yak wedek . Ur ri ara acu i s-wehha s ufus-iw, da yeqqim s ibeddi deffir-i. Taxxamt teu d tafat n tmeddit n wass. Sin warduzen zenzunen deffir lemri. ulfa i naddam. Nni-as i u&essas mebla ma zzi ur-es : aas
8

ayagi i txeddme dagi? Yerra-d imiren : semmus (5) isseggasen am win yuan si zik asteqsi-inu. Syin, aas i yemmeslay. Ad t-swehmen lemmer i d asnnan asmi mei belli ad yekfu d a&essas n wexxam n yemaren n Marengo. Is&a (64) isseggasen di le&me-is u yekka-d si Paris . Imiren ebse-t : ah! ke ihi mai n da? da mmekta-ed belli meqbel ad iyi-yawi s anemhal ihde-iyi-d ef yemma. Yenna-yi-d ilaq ad niwel ad ttnenel, imi deg uzaar yema lal lada di tmurt-agi. Da imiren swaswa i yi-d-yenna belli yella yezde di Paris u yew&e fell-as tura ad tt-yettu. Di Paris nettimi d lmegget qrad (3) n wussan, tikkwal Ku (4). Dagi akud yettazal u yew&e ad a-tekcem tikti belli d lawan ad neddu deffir usenduq. Tenna-yas-d tmeut-is imiren : susem tura ke, mai d tiawsiwin-agi ara d-teku i wergaz . Yual wemar d azegga da yessuter-ed deg-i ad as-ssurfe. Da skecme-d iman-iw ger-asen akken ad as-ini : ala, ala tezemre . Ufi ayen akken i d-yenna d tidett u dayen i iggerzen. Di texxamt-nni n lmegget, yenna-yi-d belli yewweed d amebun s axxam-agi n yemaren. Segmi i iwala imanis yezmer, yual yessuter ad as-fken amiq-agi u&essas. Nni-as belli akken d as-yehwu yella, ula d netta d amezda dagi. Yenna-yi-d ala. Yeswhem-iyi meqbel ef ayer i d-yeqqar : nitni , wiya , akk tikkwal kan imaren , ma ihedde ef imaren n wexxam anda kra segsen d tizyiwin-is. Acu kan ur-es mgaraden lecal. Netta d a&essas, tzemre ad d-tini yes&a kra izerfan fell-asen. Tekcem-ed tefremlit imiren. Amecwa kan yeli-d yi. Yeli-d butellis deffir lemri deg yiwet n tegnitt. Issa u&essas taftilt da testulles-iyi tafat-is i yi-d-yewten s allen. I&re-iyi ad ddu s aanu n wui. Acu kan nek ur llue
9

ara. Da yenna-yi-d ma yella yezmer ad iyi-d-yawi lqahwa s uyefki; Segmi akken emle lqahwa s uyefki, qeble ad iyitt-id-yawi. Amecwa yual-ed s sniwa deg ufus. Swi-tt. Da tusa-yi-d nnefa n ddexxan. Acu kan kukra cwi imi ur ri ara ma yella zemre ad tt-xedme zdat yemma. Meyze cwi, ufi annecta ur yes&i yara lma&na. Fki-as yiwen iggiu i u&essas, da nkkeyef di sin. Cwi akka, yenna-yi-d : tezri, imeddukkal n yemma-k ad d-uen ula d nitni ad &iwzen fell-as. Akka i nnumen. Ilaq-iyi ad ue ad d-heggi ikkersiyen akked lqahwa taberkant. Ssutre-as ma yezmer ad yessexsi yiwet si teftilin-nni yuen. Aca&ce& n tafat ef leyu imellalen yettqai-iyi allen-iw. Yenna-yi-d d awezi. Imi akka i tettwaxdem trisiti dagi. Ad aent yark tiftilin deg yiwen ubrid ne ulac yark. Uale ttu-t. Yeffe, yual-ed, ieggem ikkersiyen. U ef yiwen sseg-sen, isers taemmayt n lqahwa akked ifenalen yessembab wa ef wa. Syin yeqqim-ed zdat-i, udem-is iweha-t-id ur-i, si tama nnien n yemma. Tafremlit teqqim ula d nettat di tesga n texxamt, tezzi s uzagur. Ur wala ara acu txeddem. Acu kan seg umbbiwel n ifassen-is, iban d tin i ieen. Lal yebbura, lqahwa tessema-yi idmaren-iw u si tewwurt yellin tkeemed rria n yi akked tin ijeigen. Qrib ur d iyi-tewwi tnafa. D asami afessas i d iyi-d-yessakin. Segmi akken bel&e allen-iw tban-iyi-d texxamt tettmecbaiq tura kte si tafat tamellalt. Zdat-i ulac tili da yal taawsa u yal timert akked taliwin n lewaye irkelli, ttbanent-ed armi i ttqerient wallen-iw. Imiren swaswa i d-kecmen imeddukkal n yemma. Wwen azal n mraw (10) yidsen, u kemen di tafat-agi yesderilen. Qqimen mea mebla ma yujjaq yiwen ukersi. Ttwali deg iqudam-nsen akken werin wala yiwen, ulac aebbuy i d iyi-uen seg udmawen-nsen ne si
10

timmelsa-nsen. as akken ur asen-selle ara ttbanen-iyi-d am akken d lexyalat kan. Tugti si tlawin lsant iabliten akked waggus i sentizemen ammas i d-yessufuen a&ebbu-nsent i icufen. Werin gre tamawt acal meqqer u&ebbu n temarin. Irgazen d imej&uden mea u s&an yark ti&ekkzatin ger ifassen-nsen. Ayen i d iyi-swehmen deg udmawen-nsen d akken ur da ttwali ara allen-nsen; Ttwali ala yiwet n tafat tacenneltat di tlemmast n yiwen n wannar ukmic. Makken qqimen, tugti seg-sen muqlen-iyi-d da huccen-d aqerrunsen ur-i s usei, s kra akken icenfuren yea uxenfuc mebla tumas, mebla ma ri ma d slam i d-selmen felli ne akkenni kan i gan. Iban-yi-d d slam. Imiren i faqe belli qqimen-d mea qbala s udem-iw, er tama u&essas, s naddam yefen iqerra-nsen yettubbun. Yiwen umecwa mecuen ulfa am akken llan din akken kan ad iyi-asben. Cwi umba&d, tebda yiwet n tmeut imei. Tella teqqim di ef wis sin, teffer-itt yiwet si tmeddukkal-is, ur ttwala ara akken yelha. Tettru s ssuat timecta yugin ad ebsent. Iban-iyi-d am akken mai d tin ara yessusmen yark.Wiya ttbanen-d am akken ur as-slan ara. Senden s lezen akked tsusmi ef ikkersiyen. Ttmuqqulen kan s asenduq ne ar t&ekkazin-nsen ne s ayen nnien, allen-nsen am tidak i isebken ef tawsiwin-nni kan. Tameut-nni mazal-itt tettru. Wehme deg-s imi ur tt-sine ara. Lemmer ttafe dayen ur as-selle ara. as akken ur zmire ara ad as t-ini. Ianez u&essas ur-es, ihde-as, da thuc aqerruy-is, tesxartem-as-ed kra imeslayen, syin tual ar imei-s. Yualed da imiren u&essas er tama-w, yeqqim-ed ur-i. Umba&d yiwen umecwa meqqren yenna-yi-d s usbesbec mebla ma imuqel-ed uri : te&del aas nettat d yemma-k. Tenna-yi-d
11

belli ala nettat i d tameddakkelt-is dagi, u tura wedes ara d-tegri . Neqqim akken ddeqs. Nnehtat akked imeawen n tmeut-nni segmi i neqsen. Aas i tnetter. Taggara tebes. Nek ur nuddme ara, acu kan a&yi u qeen-iyi ibediyeniw.Tura tual d tasusmi n laci-yagi i yeayen fell-i. Tikkwal akka selle i yiwen akken n ut ur nban ara, ur ssawe ara ad d-fehme d acu-t. Ddeqs umba&d, faqe belli d kra seg imaren-nni i imeen tiddmujin-nsen si zdaxel n yimi u yettban-ed am usareq. Ula d nitni s yiman-nsen ur faqen ara s wanect-en imi zren deg ixemmimen-nsen. Armi ulfa belli lmegget, yellan yeel zdat-nsen, ur yes&i abruy n lma&na. Acu kan tura iban-iyi-d belli ayen akka ulfa ele deg-s. Neswa yark lqahwa i -ed-yesserba u&essas. Syin, ur ri ara acu yeran. I&edda yi. Cfi belli yiwet n tikkelt, lli-ed allen-iw, wala imaren-nni wa yees ef tayett n waye, kkes-ed ala yiwen, aesma-is ef ifassen ickenteen ef t&ekkazt-is, yettmuqel-ed ur-i am win yettaun kan ad d-aki. Syin uale s ies. Uki-ed seg uqra ibediyen-iw. Tafat n wass tkeem-ed s la&qel si lemri n wiqan. Cwi akka yekker-ed yiwen seg imaren-nni, teef-it tusut. Syin yessusef deg yiwet n tmacwat taberqaqact u yal asusef yettban-ed am akken d laa i dyeqqucmen seg idmaren-is. Yessaki-d wiya da yennayasen u&essas belli d lawan ad uen. Kkren-d. A&waz-agi amezlagu yerra udmawen-nsen am iiden. Swehmen-iyi makken uen ad fen akked makken i yi-d-fkan labas am akken i-agi nes&edda mebla ma yuli-ya-ed umeslay isnerna tamusni ger-ane. yi. Yewwi-yi u&essas s axxam-is anda ssarda cwi. Rni daen swi-ed lqahwa s uyefki iden aas. Makken i d12

fen, yufa-d lal yuli wass irkkelli. Igenni yeu d tezwe nnig taltin yellan ger Marengo akked yillel, au i dyettasen s nnig-sent yettaw-id yides rria n lemla. Ass-a d ass iggerzen, yelha lal. Aas Ayagi ur ewe di tmurt, ulfa ad iggerez uewe lemmer ulac yemma. i di laa seddaw yiwen useklu. Bdi la sraaye rria n wakal aleqqaq armi i d iyi-kkes naddam. Mmektaed imiren immeddukkal n lbiru anda xeddme. Di lawan-agi i d-tekkren akken ad uen s ixeddim : d sa&a-yagi i iwe&en deg wass. Rni meyze cwi ef tawsiwin-agi, yewwi-yi ddehn-iw yiwen n naqus ienunen zdaxel ubaimut. Yekkeritt yiwen uhetwir deffir wiqan, umba&d cwi kullec yessusem. Yuli-d yiij cwiya deg igenni : yebda ad yessemay iaren-iw. Igzem-ed ur-i u&essas laa-nni taezfant da yenna-yi-d belli yewa-iyi unemhal. ue er lbiru-ines. Yefka-yi-d stenya tameqqunt n lekwae. Sneqda belli yelsa yiwen utriku aberkan s yiwen userwal bu-ijardan. Yeddem-ed tilifun deg ufus-is da yenna-yi-d : ixeddamen n tkebbanit iekwan si zgelli i d-wwen. Ad kkre ad asen-ini ad uen ad semen asenduq. Ne ahat tebi ad twali yemma-k tikkelt taneggarut? Nni as ala. Yenna-yasen di tilifun s la&qel : Figeac, ini-asen belli zemren . Syin yenna-yi-d belli ad yede i uekka, nni-as tanemmirt. Yual er deffir lbiru-s yeqqim, yessemlal tiqejain-is timeca. I&eggen-iyi-d belli ala netta akked nek ara yilin, akked tefremlit. Imi imezda n wexxam ur ilaq ara ad eden i tenelt. Yettanef-asen kan ad &iwzen : tagi d tamsalt n wul , i d-yenna. Acu kan di tilawt yekfa tesri i yiwen wemar yellan d tamusni taqdimt n yemma, ad yeddu deffir usenduq : Thomas Prez . Yecmume unemhal mi d-yuder isem-agi. Yenna-yi-d : twala amek, wagi ri d
13

aulfu n warac imecah. Acu kan netta akked yemma-k ur ttemfaaqen ara yark. Deg uxxam tmesxien fell-asen, qqarnen-as : Prez, tagi d taxibt-ik. Netta yettasa. I&ebiten lal ata. U lmut n massa Meursault tuza-t aas. Xemme am akken ur ilaq ara ad as-agi ad yeddu er tenelt. Acu kan ugi-as ad ye&wez ielli imi d amejjay ur as-nunif ara . Neqqim akka aas i nessusem. Yekker-ed unemhal imuqel si aq n lbiru-s. Amecwa yenna-d : hatan yewwe-ed umabe n teglizt n Marengo. Zik i d-yewwe ass-a. I&eggen-iyi-d belli ma drus ad neqqim qrad (3) taba&tin n ssa&a di tikli er teglizt i d-yezgan di tlemmast n taddart. Nub-ed er zdat ubaimut, nufa-d limam akked d sin warrac imecta. Yiwen sseg-sen yeef taqeddut n ttbaxu, limam yeanez akken ad issa&del tezi n sensla n lfea yetteqluqulen er wammas-is. Makken newwe ursen, yekker-ed umabe iumyen. Yessawel-iyi-d a mmi u yenna-yi-d kra imeslayen. Syin yekcem, efre-t si deffir. Wala belli imesmaen usenduq ttwassemen u llan ku (4) n yergazen iberkanen di texxamt-nni. Sli imiren i unemhal mi la s-yeqqar ad a-tettau tkeust akked limam iumyen mi yebda ttedki-ines. Seg imiren kullec yedda s tazla. Uan yergazen-nni s asenduq s yiwet n tduli. Limam d warrac-is, anemhal akked nek neffe-ed er bea. Zdat tewwurt tella yiwet n tmeut ur ssine ara : a mass Meursault, i d-yenna unemhal. Ur sli ara i yisem n tmeut-nni. Fehme-d kan d nettat i d tameqrant n tefremliyin. Tesannez udem-nni-ines aezfan yeqquen mebla ula d azmumeg, syin neggem iman-nne er yiwet n tama akken ad as-nanef i usenduq ad i&eddi. Nedda-d deffir widak i irefden asenduq da neffe-ed seg ubatimut. Takeust tella zdat tewwurt, ezzifet, zeddiget u
14

tettemecbeiq, ad as-tini d tajuxri n rrica n tira. er tamas yella unehha-is temsal n ddin, yiwen wergaz amectu s timelsiwt yessesayen, akked yiwen n wemar ihellayen aas deg yiman-is : fehma belli d netta i d mass Prez. Yes&a yiwet n lemella mm-tqerruct ibernen akked yiran icaqen aas (yekkes-itt-id seg uqerru-yis makken i i&edda usenduq si tewwurt), yelsa yiwen ukustim yenen seg ukessar d asawen deg iarren akked yiwet n tyerrist n ubenuq aberkan i d-yezgan mecuet aas i tebluzt-is mmlkull amellal ameqan. Ticenfurin-is ttargigint seddaw wanzaren yeuen d tiebbuyin tiberkanin. Ma d acebbubis amellal arqiqan yunef i sin imea iezfanen ad d-fen u taglimt-nsen zeggaen am idammen tessewham mara temmuqle s udem-is awa. Anehhar n temsal n ddin iued ieggem-a, yal yiwen deg-nne yefka-yas amkan-is. Yezwar limam er zdat, syin tarna-d tkeust uur llan qus (4) n yergazen er tama. Deffir-nsen nerna-d nek d unemhal, u er zdeffir mea tella tefremlit akked mass Prez. Yufa-d lal iij yeu igenni d tafat. Ifeiwjen-ines bdan la ttaayen ef akal u aal segmi i irennu. Ur ri ara ayer nea aas akken ad nebdu tikli. Yena-yi le seddaw lewaye-agi-inu tiberkanin. Amar-nni yellan yersa aabbun-is, yekkes-it-id tura. Zzi allen-iw er tama-s akken ad t-mmuqle makken i yi-d-yemmeslay fell-as unemhal. Yenna-yi-d belli yemma akked mass Prez uen tannumi ttewwien timeddiyin arma d taddart, nitni akked tefremlit. Muqle lexlawi i yi-d yezzin. Fehme imiren yemma s uea-yagi isekla yettawin er taltin yettsamin igenni, s wakal azegga izgezwen, s kra-nni kan n yexxamen yettwabnan akken yelha. Timeddiyin, di tmurt-agi banent d tidak yettilin am tirga tifessasin. Ass-a iij i izaden,
15

yettciriwen tamuli, tamurt tual tezen u d tamaragut i wemdan. Nebda tikli. Faqe Imiren i Prez belli yesarejdil cwi. Takkeust segmi trennu aiwel, ma d amar segmi i yessegray aar er deffir. Yiwen seg irgazen yellan yedda er tama n tkkeust, yual ula d netta tea-t, u tura yual ad d-ileu er tama-w. Ttwehime deg iij yettalin s tazla deg igenni. Gre tamawt belli ddeqs-aya segmi tebda tmurt tezunzun s ccna ibe&ac akked uereq n uau iemen. Tidi tebda teccecu-ed ef ddmuj-iw. Segmi akken ur s&i ara aappun, bdi ad sburuya s tmacwat-iw. Axeddam n tkebbanit i iqqazen iekwan yenna-yi-d yiwen akken n wawal i wumi ur sli ara. Di lawan i deg isfe tamelit-is s tmacwart yeef s ufus azelma, afus ayeffus irfed takaski. Nni as : amek ? yales-iyi-d s uwehhi s igenni : a yekkat s aqerru . Nni as : ih. Amecwa akka yesteqsayi-d : d yemma-k i yellan da? . Nni-as : ih meqret aas di la&me? Rri-as : akka i d ddunit, imi ur ri ara acal di la&me-is swaswa. Syin yessusem. Zzi udem-iw er deffir, wala Prez, yellan yeb&ed s wazal n semmus n tmerwin (50) n lmitrat fell-a, yettawal-ed, s lemella yejelwa s ufus-is. Muqla daen s anemhal yellan ileu s la&qel, Mebla ma izad tikli. Kra n tmeqwa n tidi banent-ed ef unyir-is, yerna ur tent-isfi ara. Iban iyi-d belli tarba&t i nga deffir usenduq segmi tettawal. Mazal zzin-a-ed lexlawi yettfeien, yeuen d iij. Tafat igenni tekkat s allen,yew&er wemdan ad asyesbe. Yiwet n tikkelt n&edda seg yiwen weric n webrid yettwa&awden. Iij yesareq-as aggudun. Kemen isebaen deg-s u late-nne itelli-yas iqcer-is yettmecbaiqen. Nnig tcari, aapun unehhar ittwaxedmen s weglim ifuen,
16

yettban-ed yettwaggwa deg alu-agi aberkan. Lli &erqentiyi ger igenni-yagi ajenjai mellulen akked lenwal-agi ieznen, tebrek ugudun yettmentaen ifezqen, tebrek tacenneltat n ikustimen, tebrek taqurant n tkeust. Annectagi yark, rnu-yas iij, rria n weglim akked imuzzuren n tcari, tin n sbia akked tin n ttbaxu, &eggu n wa&waz n yi, annect-a yark sxeben-iyi iri-w akked d tiktiwin-iw. Zzi s wudem tikkelt nnien er deffir : iban-iyi-d Prez yeb&ed ugar, ye&eq deg yiwen wagu n weal, syin iab ef alleniw. Nuda-t s wallen, wala-t iffe i webrid u yegzem ger lexlawi. Daen faqa belli abrid yellan zdat-nne d abrid ubrin. Fehme imiren belli Prez yesnen tamurt, yegzem ger lexlawi akken ad a-ed-yeqe&. Da di urna yeqe&-aed. Syin iu-a si ger wallen. Igzem daen ger lexlawi u ikemmel akka acal n tikkal. Ma d nek ulfa i yidamen mi d-sebuben ef tiwwura uqerru-yiw. Syin kulec ikemmel s lemawla, s tannumi akked le&wayed, armi ur cfi i kra yeran. Yiwet n tawsa kan : akken nu ad nekcem er taddart, temmeslay-id tefremlit i iddan yid-nne. Tes&a akken yiwet n taect yemgaraden aas nettat d tqadumt-is, taect-is ninet u d targagayt. Tenna-yid : lemmer ad nkemmel akka tikli s la&qel ad a-yesra& yiij. U lemmer ad niwel, ad a-teccef tidi, u zdaxel n teglizt ad a-yewwet uberi si amu akked tesme . Ufi tes&a laq. Ulac tifrat. Seg wass-nni mazal-iyi-d kra n cfayat : amedya, udem n Prez makken i -en-yeqa& qrib er taddart. Timeqwa tizuranin imeawen n utqeleq akked lezen la d-neggint ef ddmuj-is acu kan, imi yekmec, ur ad d-ellint ara. Ttnernint, ttemlilint armi gant tamda n waman ef udem-nni-ines wesren. Cfi daen i teglizt akked imezda n taddart ef ututwa, ijeigen izeggaen ef iekwan, anexsuf n Prez (ad as-tini d ajelal yulwan), akal
17

zeggaen am idammen yettrusun ef usenduq n yemma, iuran imellalen i ixelen d wakal, ternu-as laci, ssuat, taddart, aau zdat yiwet n lqahwa, acexe umutur yugin ad yekfu, akked lfe-iw makken i yekcem lka di tesga n teftilin n Lezzayer akked uxemmem imiren belli ad kecme ad se xesum tnac n swaya&.

18

IXEF II

Akken d-uki si tguni, fehme ayer yesxenfe um&ellem-inu mi d as-ssutre sin wussan n tesri : ass-a d ass n ssebt. Tzemre ad d-tinni amzun ttu-t, acu kan mi d-kkre, tusa-yi-d tikti-yagi. Am&ellem-inu ixemmem belli akka ad awi qus (4) n wussan ma tssedda-ed led u annect-a mai dayen ara t-isfeen. Acu kan si tama nnien, mai sur-i i d-tekka imi tettwanel yemma ielli, mai ass-a. Daen si tama-nnien ad awi ssebt akked led-inu akken d as-yehwa yella lal. Mebla ma nni-ed, annect-a mai dayen ara yi-ien ur fehmme ara am&ellem-inu. egze yark amek ara d-kkre imi lli a&yi aas seg ielli. Makken i ttseile tamart-iw xemme acu zemre ad xedme ass-a, da nni-as ittif ad ue er tefsit ad &awma. fe letam armi d lmina. Din neggze ger tera deg waman. Aas n yelmeyen i yellan din. Mlale-ed deg waman Marie Cardona, d yiwet akken i ixedmen yid-nne yiwen zman d taddakktilutt (tekkat ddaktilu), u di tallit-nni tella te&eb-iyi cwiya. Ula d nettat waqila lli &ebe-tt. Acu kan cwi kan tetaxe seg ixeddim da ur nes&i yara akud akken ad yili kra ger19

ane. iwna-tt tuli ef uda i icuffen, suma-ed imiren tidmarin-is. Mazal-iyi deg waman makken teel s u&ebbu ef tcuffett. Tezzi-d ur-i, acebbub deg allen-is, da tesa-yi-d. Uli ar tama-s, ef tcufett. Yelha lal u, am akken s uqesse, rri aqerruy-iw er deffir, serse-t ef u&ebbu-is. Tessusem, ur d-tenni kra. da unfe-as akken. Yewwet-iyi-d igenni ajenjai yettmecbaiqen s allen-iw. ulfa seddaw temgga-iw i u&ebbu n Marie mi yessebraq s la&qel. Neqqim akken deqqs s ufella n tcufett, am widak yesen. Akken tulfa yera yiij, temes deg waman da efre-tt. Qe&a-tt, da s&edda afus-iw deffir wammas-is syin nkkemmel a&ummu akken di sin. Tettasa aas. ef yiri n lmina, makken neqqim ad nettkaw, tenna-yi-d : berrike ugar-ik . Nni-as ma ad teddu er ssinima tameddit-a . Terna tasa u tenna-yi-d belli teba ad twali asaru n Fernandel . Mi nelsa lewaye-nne, tewhem mi yi-d-twala lsi takkraba taberkant da testeqsa-yi-d ma yella kra id iyi-ran. Nnias belli temmut yemma. Teba ad ter si melmi, nni-as seg ielli. Tual er deffir cwi, acu kan ur tes&i acu i dtenna. Bi ad as-ini belli mai d lela-inu acu kan fe iman-iw imi yufa-d lal nni-t meqbel i um&ellem-iw. Annect-a ri, ur yes&i yara anamek. Akken d as-yehwa tella liala dima nele cwi. Tameddit-nni, Marie tettu kullec. Asaru yella anda yessesay tikkwal, acu kan yeqes u yessexcawat. Amessa-is isuma-d amessa-iw. Sselfe-as i tedmarin-is. Taggara usaru, ssudne-tt-id, acu kan tasudent ur nban ara amek akken. Mi d-neffe, tedda-d yidi s axxam. Makken i d-uki, ufi-ed Marie tu. Tenna-yi-d belli ad tu ad d-ter nanna-s. Mmekta-ed belli d led
20

da ddigguti : ur mile ara led. Da, zzi ar tguni, nuda rria n lemla i d-yea ucekku n Marie deg wusu syin kemle taguni armi d mraw (10). keyfe kra iggia, dima deg wusu, armi d nac. Ur bi ara ad fetre er Celeste akken ue tannumi, imi iban ad iyi-dyesteqsi ef lanaza, u nek ur mile ara annect-a. Ssewwe-d timellalin di zzit, i-tent-id si tmeqlitt mebla arum imi yekfa-yi u nek ur bi ad ubbe ad dae. Umba&d leftu, li akk cula cwi deg uxxam seg uddiguti. Axxam yella iggerez asmi tella yemma. Tura meqqe aas fell-i wedi, u terra-yi tmara wwi-ed abla n wui er texxamt-iw. ala di texxamt-agi i ddre tura, ger ikkersiyen uqeccuc yeucen, taxzant i wumi icennelte lemri, abla n tarda akked umete n wuzzal. Ayen-nnien unfe-as di erf. Amecwa umba&d, akken ur ttimi ara, ddem-ed yiwen wemis aqdim, ri-t. Gezme-ed sseg-s yiwet n teswia deg yiwen umagrad i d yettmeslayen ef lemla n kruschen, syin sneta-tt deg yiwet uttafttar aqdim anda srusuya ayen i d iyi-tte&aben deg imisen. Ssarde daen ifassen-iw, u syin ue qime deg ubbalkun. Taxxamt-iw tettak er webrid ameqran n temnanni. as akken azal n wass-a d win yelhan, abrid mazal-it yeu d alu, laci drus u aren aas. Tazwara d tiwaculin i d-yusan ad ewent, sin warrac s ikustimen iberiyen, takillu nnig tigucrar am widak i ielen di lewaye-nsen tiquanin, akked yiwet n tedayt tamecut s yiwen uqerddun adehbi meqqen akked tisebbain tiberkanin yettwasiren. deffir-nsen, yemmat-nsen annectillatt s tqenddut n lerir taqehwit, akked babat-nsen, yiwen urgaz amecu afessas i yue
21

tannumi ttwali. Yelsa lemella, takkraba ufereu akked t&ekkazt deg ufus. Mi t-wala yedda-d netta d tmeut-is, fehme imiren ayer i s-qqaren di tezniqt-nne belli d argaz i ihellan deg iman-is. Cwi umba&d &eddan-ed ilmeyen n temna-nne s icebbuben yettwaelen akked tekkrabain tizeggain, lbistat ieren, s leyub yettwabbuddin fell-asent akked isebbaen yes&an tiqerwac i&edlen. Nni-as ger-i d yiman-iw ahat ar ssinima alemmas ara uen. ef ayagi i uen zik u ttawalen akken ad qe&en letam, u nutni ttasan. Akken aben, yual wezniq cwiya cwiya d ilem. Yark imukan anda zehhun laci, ahat tura bdan zzehwannseb. Deg webrid, i d-yeggran tura ala at-tuna akked yemcac. Igenni zeddig as d acennelta, yewwe-ed tura nnig isekla yellan ef yiri n webrid. ef tutwa i yi-diqublen, azenzay n ddexan yessufe-ed akkersi zdat n tewwurt-is, yeqqim fell-as mezlagu s usenned n sin ialen-is ef tzagurt ukkersi. Letamat yellan uen zgelli ualen tura d ilmawen. Di lqahwa-nni tamectut : chez Pierrot , er tama n tanutt n ddexan, aggarun yella iferre iuman deg uanu yellan d ilem. Ass-a zi d led swaswa. Berne akkersi-w u sersa-t am bab n tanutt n ddexan imi ufi tiimit-nni telha. Keyfe sin igea, uale kecme s axxam ad d-awi tidert n cakula, bdi ad tt-tetta er aq. Cwi akka ixse-ed igenni armi ile ad d-wwten igefran unebdu. Acu kan cwiya cwiya armi i d-yuzdag lal. A&eddi n wagu yea-d di tezniqt yiwen usirem ugeffur i tt-yerran tetules cwiya. Qime aas akken la ttmuqule s igenni. Tameddit, ef lxemsa, yual-d letam s umame akked ssuat. Yewwi-d seg wannar n ddabex igelfan n
22

laci yeckeneen akken ufan ef tseddain-is. Ma d letamat i d-yernan umba&d wwin-ed imyuraren i &eqle s tbalizin-nsen timecta. Ttenin cennun s lqedd ugerjumnsen belli tarba&t-nsen ur tettmettat ara. Aas seg-sen i yid-iwehan s ufus. Yiwen seg-sen isu-iy-d : ass-a newwi-d lqe-nsen. Rri-as : ih, s uhuzzu uqerru-yiw. Seg imiren bdant tkkewas ad d-ttawent. Yerna yua wass cwi. Nnig yexxamen, yual igenni d abuzegga u akken i d-tettrusu tmeddit, bdan iberdan la ttaaen. Iewaen bdan la d-ttualen cwiya cwiya. eqle argaz-nni alawan ger wiya. Tugett n warrac ttrun ne ttwazzuren. Ticki , ssinimat n tezniqt ad feggent ar webrid igelfan n laci. Ger-asen ilmeyen yetteriiwen ugar n wayen uen tannumi u xemme belli izmer walan-d asaru n tmeri. Widak i d-yualen si ssinma n temdint wwen-d cwiya umba&d. Ttbanen-d ayit. as mazal-iten ddessen, acu kan tikkwal ttbanen-d &yan u s&an innema. Qimen deg webrid, ttuun ttualen deg tutwa i yi-d-iqublen. Tullas n tezniqt-nne am inneden, teddunt iil deg waye. Ilmeyen xeddmen kullec akken ad tent-id-mlilen, egiren-asent kra imeslayen s wacu ttasant makken ara zzint s wudmawennsent. Aas i ssne seg-sent, wehhant-iyi-d. Tiftilin n tezniqt uent-ed deg yiwen umecwa, sweent itran imenza i d-ibanen deg igenni-yagi n yi. Qarent-iyi wallen-iw si tmuli si tutwaen yeuen d laci akked teftilin. Tilambbulin smecbeiqent islaen n webrid yellexsen ; letamat, sya er da, si tegnitt er taye, tettual-ed tafat-nsen seg icebbuben yettemca&len, ne seg ucmume n tumas ne deg ibezgan n lfea. Cwiya umba&d, letamat nesen, i ilsa tebrek nnig isekla akked tiftilin, tefe tezniqt s la&qel, armi d-i&eda wemcic
23

amezwaru deg webrid yexlan. Xemme imiren belli d lawan imensi. Iqer-iyi umggar-iw mi qqime akken aas sende ef tzagurt ukkersi. ubbe-d ue-d arum akked sbagii, syin ssewwe-d u i ayen i d-sewwe s ibeddi. Lli bi ad keyfe yiwen ugeu er aq, acu kan yual lal yebbura cwi u yena-yi-d usemmi. Medlaed wiqan-iw, u mi d-uale wala di lemri aric si abla anda tella ters llambba n lalkul er tama iedren n werum. Nni-as ger-i d yiman-iw ass-a d yiwen n led i&eddan, yemma dayen tenel tura, daen ad uale s ixeddim am zik, am wakken acemma ur yeri.

24

IXEF III Ass-a xedme aas di lbiru. Am&ellem yelha ar uri ass-agi. Yesteqsa-yi-d ma yella ur &yi ara aas. Yeba daen ad ier la&me n yemma. Nni-as azal n 60 iseggasen , akken ur tta&raqe ara. Ur zi ara ayer i yid iban am win yetaen u amek yeseb tamsalt-agi d tin yekfan dayen. Llan aas n lekwae yembbabben ef abla-inu, da fri-ten yiwen yiwen. Meqbel ad d-fe si lbiru akken ad fete, ssarde-ed ifassen-iw. ef nac, emle aas ad ssirde ifassen-iw lawan-agi, tameddit, mai aas i tt-emle imi yettaf-ed lal tebzeg terbi-agi s wacu nsseffe : tettwasexdem tezi n wass. Nni-as yewwas i wem&elem. Yerra-yi-d belli d tidett, acu kan mai d laa i is&an azal meqqren. Mai zik i d-fe, tewwe d nac d wezgen mi d-nsuhel nek d Emanuel i ixeddmen di lbiru ucegga&. Lbiru yettak tamuli s illel u neqqim ddeqs n wakud nettmuqul er lembbabe yellan ran di lmina seddaw yiij. Imiren yewwe-ed yiwen akkenni ukamyun deg yiwen uenen n snasel akked uereq. Yenna-yi-d Emanuel ma yella ad nu da bdi tazla. Yea-ya ukamyun da nefer-it s tazla. Zre deg yiwen z&a akked ueba. Ur wala kra, ur ulfa i kra ala ambbiwel izelgen ger tmacinin akked itaktuen n werfad, ger tigejda n ierruba iceen deg igenni akked ierruba yesen d wumi nemaraf. Ckente deg-s d amezwaru da
25

neggze er zdaxel ukamyun netta mazal-it da ileu. Syin &awne-d Emmanuel akken ad d-yali. Iqema nnefs, akamyun yettneggiz ef yeblaen izelgen n webrid, deg ueba akked yiij. yesa Emmanuel armi qrib yemmut. Newwe er Celeste deg yiwet n temda n tidi. Mazal-it dima din s u&ebbu annectilat, s uablyi-s akked claem-is imellalen. Yesteqsa-yi-d ma yella labas . Nni-as : ih akk daen llue. awle ui u swi lqahwa. Syin kecme s axxam, se cwi imi aas i swi n cab, u makken i d-uki tusa-yi-d nnefa ad keyfa. Yella ifut lal da uzle akken ad qe&e letam. Kemle ixeddim armi d tameddit. Yema aas di lbiru, u tameddit mi d-fe, fee mi d-uale ef uar s la&qel ef yiri n yillel. as akken, uale-d srid s axxam imi bi ad sewwe lbaaa deg waman. Mi yuli s axxam, di tseddain yetulsen, uza amar-nni n Salamano, la-iw yellan netta d weqjun-is. Hatan am (8) isseggasen-ayagi segmi i ten-nettwali ddukkulen akken di sin. Aqjun-nni yes&a aan n weglim, d tabuzeggat waqila, i s-yecencawen inneden-is u tettaayas ibuben deg uglim-is akked kra akken ixenfuen iqehwiyen. Skud ttidiren akken di sin deg yiwet n texxamt, amar n Salamano yewwe armi yettcabi s aqjun-is. Is&a ula d netta ibbuyen izeggaen deg udem-is akked inneden iwraen yefruza&en. Ma d aqjun yewwi-d si bab-is tikli nni s uzagur ibernen, anzaren ar zdat akked umggar yennejbaden am tjiaft. Ttbanen-d am akken seg yiwet n ccetla i d-ufraren as akken msekahen. Snat n tikkal deg wass, ef ledac n wass akked setta n tmeddit, amar yettawi aqjun-is ad iewes. am (8) isseggasen aya ur beddlen ara abrid. Tzemre ad-ten-twali tezi n
26

tezniqt n Lyon, aqjun yezzuuren argaz arma yewet wugur amar-nni n Salamano. Da ad yezzi imiren s aqjun ad t-yewet akk ad t-yerggem. Aqjun ad yemie si tagdi da ad yanef i yiman-is ad yettwazuer. Imiren d amar ara t-yezzuen. Amecwa kan aqjun ad yettu da ad yebdu daen ad yezzuu bab-is, u tikkelt nnien ad yettewet u ad yettwarggem. Da ad ebsen ef tutwa, wa yettmuqul waye, aqjun s tagdi, argaz s uuccu. Akka i teru yid-sen yal ass. Yal mara yebu weqjun ad ibec, amar ur as yettaa yara akud, ad t yezzuer, yeegir imiren weqjun deffir-s azrar n tmeqwa. Ma yella akka yewwas tera ibec weqjun di texxamt da kan imiren ara ya ria iggerzen. Attah am (8) isseggasen i tettkkemil akka tedyant-nsen. Yeqqar-ed dima Celeste meskin weqjun-ina acu kan tidett ur tes&i anwa i tt-yeran. Makken i t-id mlale di tseddain, Salamano yella ireggem aqjun-is. Yeqqar-as : Afuan! amurus! Ma d aqjun yella ad yettinif. Nni-as : azul , acu kan amar mazal-it irreggem. Syin steqsa-t acu i s-yexdem weqjun. Ur d iyi-d-yerra yara. Yeqqar kan : Afuan! amurus! Cikke-t am win yeanzen ef uqjun-is, ad as-yetteggim laa di teqla-is. Hede-as s ut a&layan. Imiren ihi, mebla ma yezzi-d uri, yerra-yi-d s yiwen n z&af i iqemen mazal-it dima di ddunit-a da iu s wejbad n ixten yellan yeel ef tqejain-is, yettinif. Imiren swaswa yewwe-ed la-iw wis sin. Di tezniqt-nne, qqaren-d medden belli yettidir s usexdem n tlawin ifuen. Mkul mara testeqsin acu i ixeddem, yettarra-d : d axeznai . Sumata ulac anwa i t-iemlen. Acu kan nek ihedde yid-i aas u tikkwal yes&edday cwi n wakud ur-i imi ttessise-as. Ttafe ayen i d-yeqqar d ayen yellan. Yerna ur s&i ula d yiwet n sseba akken ur as
27

hedde ara. Ssawalen-as Raymond Sints. D yiwen wezzilen s tuyat hrawen akked wanzaren n win yetturaren amennu s lbbunya. Yettlusu dima akken ilaq. Ula d netta yenna-yi-d ef Salamano : muqel kan ur-es meskin! . Yesteqsa-yi-d ma yella ttanfu-t, rri-as ala. Nuli akken di sin u makken ue ad t-e, yennayi-d : s&i cwi n weksum akked cab. Ma tebi ad dtue ad tee cwi yid-i?... Xemme belli annect-a ad iyi-ssukkes seg sewwi da qeble imiren. Ula d netta yes&a kan yiwet n texxamt akked d yiwet n tkuzint ur nes&i aq. Nnig wussu-s tella yiwet n temsilt (statue) n lmalayek s umellal akked udehbi, teswiat n isaen (champions) n lbbunya akked snat ne qrad n teswiat n tilawin tibbu&eryanin. Taxxamt tella tumes, ussu yexeb. Yessa meqbel taftilt n zzit, syin issufe-ed lfama taqdimt si lib-is da icudd yess afus-is ayeffus. Steqsa-t acu i t-yuen. Yenna-yi-d belli yennu netta d yiwen akken i s-ed-yettnadin tillicin anda ulac-itent. Tfehme, a mass Meursault, i yi-d-yenna, as nek mai d win iwe&en, acu kan d win izemren. Yenna-yi-d winna : ubb-ed si letam ma yella ke da d argaz . Nni-as : aha sers iman-ik . Yerra-yi-d belli nek mai d argaz. Da ubbe-d imiren ar ur-es nni-as : barkak ittifxi-ak, ne tura ad k-sewwe. Yerra-yi-d : seg acu? Syin fki-as yiwet n tiyta. Yeli menaq. Nek ue ad t-id-ssekra. Acu kan netta yefka-yi-d iqeddamen si tegnitt anda yeel. Da imiren fki-as yiwet n tiyta s tgucrart akked sin ibeqqayen imaayen. Yeu wudem-is d idammen. steqsa-t ma yella yufa acu yettnadi. Yenna-yi-d : ih . Makken i d-iekku Sints tadyant-is, yella netta yettcuddu lfama-s. Lli qime ef yiri n wussu-s. Yenna28

yi-d : twala amek, mai d nek i tt-id-nudan. D netta i yi-d-ilaen . Ayen akka i d-yenna d tidett u dayen s wacu sta&efe. Da yenna-yi-d belli yeba ad iyi-ciwe ef temsalt-agi, imi nek d argaz yesnen d acu i d tudert, u zemre ad as-fke afus, syin ad yual d ameddakkel-iw. Ur tes&i acu i s-nni, yesteqsa-yi-d daen ma bi ad uale d ameddakkel-is. Nni-as ur cli&e ara : iban-ed am win ifeen. Yessufe-ed amerggaz, yeqla-t-id di tmeqlitt, da isers-ed lkisan, tiebsiyin, tiferciin d lemwwas akked snat n tqua n cab. Annect-a yark s tsusmi. Da neqqim di sin. Mi nella ntett, ibda ad iyi-diekku tamacahutt-is. Yella yekukra cwi sne yiwet n tmeut Tzemre ad d-tini d tameddakkelt-iw . Argaz ukkud yennu d gma-s n tmeut-agi. Yenna-yi-d belli d netta i yeellan deg-s. Ur tes&i acu i s-nni u as akken ssusme-as yerna-d imiren belli yera acu hedden fell-as di tezniq-nne, acu kan netta ul-is yeta u netta d axeddam kan ef yiman-is. Akken ad d-nual er tmacahutt-iw, i yi-d yenna, faqe belli tettkkellix-iyi . Yettak-as kan s wacu tezmer ad tedder. D netta s yiman-is i s-yettxellien taxxamt degi teggan. U yettak-as 20 n frank s wacu ara te yal ass. 300 n fank n texxamt, 600 n fank n wui, tayuga n ttqaci sya er da, tettawe laun er 1000 fank. U lalla ur txeddem ara, ut teddem. Yernu teqqar-iyi-d belli idrimen-agi ttqadan-tt s les, ur tessawe s iqi s wayen akka i s-ttake. Yerna dima qqare-as : ayer ur txeddme ara xesum azgen n wass? Ad iyi-tekkse ta&kkemt xesum si tawsiwin timecta. Ue-am-ed yiwet n tqendut agur-agi kan, ttake-am 20 frank yal ass, ttxellie-am taxxamt, ma d kem tettesse lqahwa yal tameddit kem d timeddukkal-im . Tesewwaye-asent
29

lqahwa s skke. Nek sserbaye-am-ed adrim. Xedme-am lxi, terri-iyi-t-id d ixmi. as akka ur txeddem ara, dima teqqar-ed belli ur tessawe ara, u akka i faqe belli llant tkkellax dagi . Yenna-yi-d imiren belli yufa di ak-is tawriqt n lluu, ur tufi yara amek ara s-ed-tessefhem amek i tt-idtu. Cwi umba&d, yufa icer n lkae belli tehen sin izebgan er Mont-de-Pit . Armi d imiren, ur yeri yara belli llan izebgan-nni. Faqe belli llant tkellax. Da i-tt. Acu kan, meqbel xele-tt. Yerna-nni-as tidett qeen. Nni-as belli ayen yark teba d zehwan s tawsa-s. Akken i s-nni, tfehme a mass Meursault : ur twala ara belli aas i yettasmen si lehna-nni i d amttakke. Ad d-yawe wass, er zdat, ad tfaqe s lehna i deg-i telli tura . Iwwet-itt armi i d-tfegge d idammen. Yella meqbel ur tt-yekkat ara. ttbeqie-tt akka tikkwal, acu kan s lenana. Ad tru cwi. Syin ad zemme wiqan da tkeffu akken tkeffu dima. Acu kan tikkelt-agi tew&a temsalt. U nek ar ur-i maci aas i tt-xele . Yessefhem-iyi-d imiren belli ef annect-a i yewa ad iyi-ciwe. Yebes ameslay akken ad ieggem taxicant ireqqen n lamba ucabun. Nek mazal-iyi sella-as. Swi azal n ritla n cab, ulfa rant tewwura uqerruy-iw. Ttkeyife seg ubbaki n ddexan n Raymond imi yekfa-yi wayla-w. Letamat ineggura &eddan tura, wwin le&yansen d ssuat bea n temdint. Ikkemmel Raymond lehdu-is. Ayen i t-yesddigutiyen, imi mazal iemmel taguni yides . Acu kan yeba kan ad tt-ixelle. Ixemmem niqal ad tt-yawi s alba& issensuyen syin ad yessiwel i yiademiyen akken ad tt-yefe u ad as-xedmen lkara. Syin inuda imeddukkal yessen ger ibanddiyen. Ur tes&i
30

anwa i yufa. Akken i k-yeqqar Raymond tmusni-nsen dima tes&a lfayda. Mi sen-yenna, rran-as-d belli zemren ad tt-wecmen . Acu kan netta mai dayen i yeba. Yenna-yasen ad ixemmem. Meqbel yella yeba ad iyi-dyessuter yiwet laa. Acu kan yeba ad ier meqbel acu ttxemime di temsalt-agi. Rri-as belli ur tes&i acu ttxemime, acu kan tadyant-agi d tin iggerzen. Yesteqsayi-d ma yella da llant tkellax di temsalt-agi, ma yella ar ur-i ilaq ad ttettuxelle ne ala akked acu ara xedme lemmer lli deg wemiq-is. Rri-as belli ur nezmir ara ad ner acu ara xedme nek deg wemkan-is, acu kan fehme ayer i yeba ad tt-ixelle. Rni swi cwi n cab. Yessaas yiwen ugeu da yemla-yi-d tikti yellan deg walla-is. Yeba ad as-yaru tabatt anda llan iqeddamen akk dien kra n tawsiwin ara tt-isneddmen . Syin makken ara dtual, ad yees yides u meqbel ad yekfu yid-es Ad ttissusef s udem da ad tt-id-yessufe er bea. Ufi ula d nek belli akka ad ttettuxelle. Acu kan Raymond yennayi-d belli ur yezmir ara ad yaru tabatt ilaqen u ef waya i ixemmem fell-i ad as-tt-aru. Seg makken ur d-nni kra, yesteqsa-yi-d ma yella ur bi ara ad as-tt-aru tura kan, rri-as belli ur cli&e ara. Da yekker imiren umba&d mi yeswa yiwen lkas n cab. Iegger tiebiyin akked tisigert-nne er deffir. Yesfe-ed akken yelha abla. Iddem-ed, seg yiwen leqje n abla yellan er tama umete-is, yiwet n tewiqt, tajellabt tawrat, aanib igan s wesar azegga akked yiwet n tquitt yeuen d sbia n tira taxuxit. Akken i yid-yenna isem n tmeut, fehme belli mai d taumit. Uri-as tabatt. Uri-tt kan akka, acu kan ese iman-iw ad as-ddu di lebi i Raymond imi ur s&i ara ssebba akken ur as-teddu ara di lebi. Syin ri-as-ed tabatt s
31

ut a&layan. Yesla-yi-d s ukkeyef akk s uhuzzu uqerruyis, da yessuter-iyi-d ad as-ed-&iwda leqraya. Aas i Yefe yes-s. Yenna-yi-d : ri belli ke d win yesnen ddunit . Tazwara ur faqe ara belli ihede-iyi-d am umeddakkel-is armi d makken i yi-d-yenna : tura ke d ameddakkel-iw n a . Din i faqa. Yules-as-ed i wawal-is da nni-as ih . Nek ur d iyi-tewqi& ara ma d ameddakkel-iw ne ala, u yettban-iyi-d d win yeban tadukli. Izemmem tabatt da isggergger ayen i d-mazal n cab. Syin neqqim akken ddeqs nettkkeyif mebla ma yuliya-ed wawal. Di bea, kulec yessusem, nesla i unezrureb n yiwet n tkkeust. Nni-as : iu lal . Ula d Raymond d ayen i yettxemmim. Ifaq belli akud yett&eddi bihfih u, nezmer ad d-nini, belli d tidett. as akken nnuddme, yew&e-iyi ad d-kkre. Iban imiren belli bane-ed a&yi imi yenna-yi-d Raymond ur ilaq ad sare i yiman-iw. Tazwara ur fhime ara. Da yessefhem-iyi-d imiren belli nnan-as-ed ef lmut n yemma u dayen i ilaqen ad yeru ass-a ne azekka. Ula d nek akka i ttxemmime. Kkre-ed, yefka-yi-d Raymond labas, izeme afusiw nezzeh da yenna-yi-d belli nekkni s yergazen nettemsefham. Makken i d-fe s ur-es, medle tawwurt da qqime akken amecwa di lam, ger zdat n snat tewwura. Taxxamt tella tessusem, si tseddain yettal-id yiwen usuu aberkan semen. ala tiyita idammen yezenzunen deg imea-iw i wumi selle. Qqime akken mebla aiet. Di texxamt n umar-nni n Salamano, sli i yiif iqeben n weqjun-is.

32

IV IXEF IV

Xedme akken i ilaq smana-yagi, iu-ed Raymond ar ur-i, yenna-yi-d belli icegge& tabatt-nni. Rue snat n tikkal er ssinima nek d Emmanuel , mai dima i yefhem acu i ierrun deg usaru. Ilaq-iyi imiren ad as-t-sfehme. ielli d ssebt u Marie tru-ed akken i nemsefham. Bi-tt aas imi telsa-d yiwet n tqenddut mm-ijerdan izeggaen akked imellalen akked tiandalin n weglim. Tefsa am tfirest, iij amayan yefka-yas udem n tjeigt. Neef lka, neffe si temdint n Lezzayer s kra ikilumitriyen, er yiwet n teftist yettwaesen ger tera u yettwafren s uanim si tama n wakal. Iij n ku (4) n tmeddit ur qessi ara, acu kan aman llan semme-it cwi s kra n tingga tiezfanin ye&yan. Marie tesselmed-iyi yiwen wurar. Ilaq-a, makken ara nett&ummu, ad d-nsew si tqacuct n tengga, ad d-nelqe deg imawen-nne yark akkefta nezmer, syin ad nual ef uzagur akken ad dnegge aman-nni seg imawen-nne s igenni. Annect-a yettak-ed yiwen akken n uzea ikefta yettuun deg igenni ne i d-yettualen am ugeffur amayan ef udem-iw. Acu kan, amecwa umbe&d, yual yewwa yimmi-w s lemla ragen. Da tu-ed imiren Marie ar ur-i, tennec-iyi, tessuden-iyi-d. Iles-is yesbbura icenfuren-iw syin aas i netti ger tenggiwin. Makken nelsa lewaye-nne di tefsit, temmuqel-iyid Marie s wallen yeran. Ssudne-tt-id, da seg imiren ur
33

a-d-yuli wawal. ence-tt-id ar ur-i u nar ad d-neef lka akken ad d-nual s axxam. Nu ur-i akken ad nekcem s usu. i aq-iw yelli. emle mara alfu i yi unebdu yeslufuy i tfekkiwin-nne tixemriyin. Ass-a, teqqim Marie ur tru ara, u nni-as ihi ad nefte di sin. Da ubbe-d akken ad d-ae aksum. Mi d-uale sli i ut n tmeut er zdaxel n texxamt n Raymond. Amecwa, amar-nni n Salamano irggem aqjun-is, nesla i ut n lafer usebba akked uxbac n tuccar ef teddain n wesar syin nesla i : bu-isellufen, lefrisa, taggara ffen s abrid. ki-as-d i Marie tamacahutt n wemar-nni syin tea. Tella telsa apijama-inu iwumi tcemme i iallen. U makken i d-tea, yennerna lebi-w ur-es. Cwi umb&d testeqsa-yi-d ma yella emmelle-tt. Rri-as belli annect-a ur yes&i yara lma&na, acu kan yettban-iyi-d ala. Tual tban-d am tin ieznen. Acu kan makken i d-tettheggi leftur, u ef ulac akked ulaed, terna daen tetereq d tasa, ayen i yewwin armi i tt-ssudne. Imiren swaswa i d-fent ssuat si texxamt n Raymond. Tikkelt tamenzut nesla i ut qiqen n tmeut syin nesla i Raymond i s-yeqqaren : ctaqe-kem, ctaqe-kem. Ass-a ad am-mle actiqi . Kra n umbbiwel iqeben da tsu tmeut s kra akken n ssuat armi deg yiwet n dqiqa kan yeu-ed wefrag n tewwurt. Ula d Marie akked nek neffe-ed. Tameut mazal-itt tettsuu, Raymond mazal yekkat-itt. Tenna-yi-d Marie belli d l&ib, nek ur tes&i acu i s-rri. Tenna-yi-d u awi-d aademi, nni-as ur mile ara iademiyen. as akken, yewwe-ed yiwen uademi, yewwi-t-id uplumbbyi izeden di ef wi sin. Yesebeb di tewwurt syin da yeqme les. Yerna-yas tiyta ugar, amecwa tru tmeut. Raymond yelli-d tawwurt, agau deg yimi-s, s yiwen wudem yennecaen. Tuzzel-ed teqcict er
34

tewwurt u tenna-yas i uademi belli yewet-i Raymond. Isem-ik , i s-yenna uademi. Yerra-yas-ed Raymond. kkes agau seg yimi mara d-thedre , i s-yenna uademi. Ya&weq Raymond cwi akka, immuqel-iyi-d da issum deg ugiru-s. Imiren yefka-yas uademi yiwen ubeqqa ayen am umaddaz, di tlemmast n teddmujt-is. Yeli-d ugau iu kra lmitrat akkin. Acu kan ur tes&i acu i d-yenna imiren da yessuter s la&qel ma yezmer ad d-yerfed lbunta-s n ddexxan. Yerra-yas uadarmi belli yezmer u yerna-yas-ed : akka ad tere i tikkelt-nnien belli aadarmi mai d aqear . Di lawan-nni yark, taqcict tella tettru u t&awed-d : yewwetiyi. yernu wagi d aqewwad . A mass aadarmi, i s-yenna Raymond, wagi da yella di lqanun, ad s-t-ini aqewwad i wergaz ? . Acu kan aademi-nni yenna-yas i Raymond ad izemmem immi-s. Da yezzi imiren Raymond er teqcict yenna-yas : au kan, anna ad nemlil . Yenna-yas-ed uademi ad yemdel axenfuc-is, u taqcict ilaq ad tru sya, ma d netta ad yeqqim di texxamt-is simma ad as-d-ssiwlen er lkumiarya. Yerna-yas-ed belli ilaq ef Raymond ad yennecam ef yiman-is imi yeswa cab am tcekkart armi yual yettergigi. Imiren yessefhem-as-d Raymond : ur skkie ara. Acu kan aqla-k dag-i zdat-i, u d aya i yissergagayen, mebla lebi-w . Imdel-ed tawwurt-is, laci yark uen. Marie akked nek nekkfa aheggi leftu. Nettat ur tellu ara, qrib d nek i yean kullec. Tru ef lewahi n lweda syin se cwi. ef tsa&ett tis qrad (3) n tmeddit isebeb-ed Raymond di tewwurt da ikcem-ed. Nek lli qime zdaxel n wusu. Netta yeqqim-d ef yiri-s. Yeqqim akken ddeqs mebla ma yuli-t-id wawal da steqsa-t amek tera temsalt-is. Yekayi-d belli ixdem-as ayen akken yark yeba acu kan tefka35

yas-d abeqqa da izzi imiren yewwet-itt. Ayen i d-yegran si tmacahutt, wala-t nek s yiman-iw. Nni-as belli tura ibaniyi-d dayen txelle, ilaq-as ad yefe. Ula d netta dayen i yettxemim, u akken d as-yehwa yexdem umsaltu, ur tes&i acu yezmer ad ibeddel di titiwin tu temcumt. Yerna-d belli yessen akken ilha imsulta u yera amek ilaq ad sen-yelu wemdan. Yesteqsa-yi-d imiren ma yella kra i yua ad tyexdem umba&d mi s-ed-yefka uademi-nni abeqqa. Rri as belli ur tes&i acu i yuri, yernu nek ur mile ara imsulta. Raymond iban-ed yefe. Yessuter-iyi-d ma yella bi ad fe ad ewe yides. Da kkre-ed, bdi amca ucebbubiw. Yenna-yi-d belli ilaq ad ili d anagi-s. Nek ur iyi-dtewqi& ara lma&na, acu kan ur ri ara acu ilaqen ad t-idini. Raymond, akken yettwali, ures ilaq kan ad sen-ini i imsulta belli yectaq taqcict-nni. Da qebla ad ili d anagi-s. Neffe-ed seg wexxam, ifka-yi-d Raymond yiwen ugau. Syin nurar-as yiwen ubbiya u xese s cwi. Yeba ad nu s axxam ameqran, acu kan ugi imi ur mile ara anect-nni. Da nual-ed s axxam s la&qel u yenna-yi-d deg webrid acal yefe segmi yessawe ad as-yefk ria-nni i tmeddakkelt-is. Ufi Raymond d yiwen yelhan yidi, akk xemme belli yelha wakud s&edda yides. Si leb&id i wala, er wefrag, amar-nni n Salamano mi yetteriiw. Akken newwe ar ur-es wala belli ulac aqjun-is yides. Yella yettmuqul er yal tama, ittezi ef yiman-is, yetta&ra ad icerreg tillas ukkulwa, yesxartim-ed kra imeslayen ur nettwafam ara. Syin ad i&iwed anadi di tzenqatin s wallen-is timeca tizeggain. Makken i tyesteqsa Raymond acu i t-yuen, ur d-yerri yara awal imiren kan. Sli akka kan i wesbecbec : mmis n leram, lefrisa, ikkemel arqiqes. Steqsa-t anida yella weqjun-is. Yerra-yi-d
36

s uiwel belli iu-as. Ticki cwi yemmeslay-ed s wawalen ifezen : wwi-t er Camanubr, akken nu tannumi nxeddem. Aas n laci i yellan er tbbeakin n ssirk. ebse ad mmuqle agellid n trewla . U makken kkre ad d-ue, ufi-t ulac-it. Acal-ayagi i bi ad s-d-ae taqla meiyen. Acu kan werin xemme ad iu akka bu lefrisatnni . Ya&re Raymond ad as-yessefhem belli yezmer d a&raq kan i ye&eq, u yezmer ad d-yual. Ika-yas-d aas imedyaten n yeqjan lan-ed acal n temrawin ikkilumitriyen akken ad d-bernen s axxam n imawlan-nsen. as s wanecten n teqiin amar-nni yennerna deg-s wetqelleq. Awwah ad t-fen, tfehme. Xesum lemmer yella walba& ad t-yafen deg webrid, ad t-yejme&. D awezi, ttanfun yark medden ibuben-is. Awwah, ad t-fen ixeddamen n tiwant . Nnias imiren ad iu er wexxam n yeqjan i&erqen u din ad ast-id-rren, ilaq kan ad ixelle yiwet n tebzert. Yesteqsa-yi-d ma yella meqqret tebzert-nni. Nek ur ri ara. Da ikcem-it z&af : ad fke idrimen i bu tsellufin-nni. Ahah ! izmer ad t-ye yeer ! Syin yekkmaa ireggem deg-s. Yea Raymond da yekcem s axxam, efre-t ula d nek nemfaraq mi newwe ar wefrag n tewwura-nne. Amecwa akka umbe&d, sli i tikli n wemar-nni, isebeb-ed er tewwurtiw. Makken i s-tt-id-lli, yeqqim deqqs ef umna n tewwurt yessusem yual yenna-yi-d : semme-iyi, semme-iyi . ere-t-id ad d-yekcem, yugi. Yella yettmuqul kan er yixef isebbaen-is, ifasen-is yeuen d iebbuyen, llan ttergigin. Mebla ma imuqel-ed s udem-iw, yesteqsa-yi-d : Ne ur iyi-tneqqen ara, a mass Meursault. Ne ad iyi-t-idrren ? Acu ara yerun yid-es tura ? . Nni-as belli ttaanten qrad (3) n wussan deg wexxam n yeqjan i&eqen akken ad d-nadin fell-asen imawlan-nsen, ad ten-id-awin ma yella
37

ban, mulac iqjan yark ef wumi ur d-steqsan ara imawlan xeddmen yessen akken d asen-yehwa. Imuqel-iyi-d di tsusmi. Syin yenna-yi-d : qim di lehna . Ibelle&-ed tawwurt-is, ticki sli-as yettawi yettarra zdaxel n texxamt-is. Di ut-nni ur nban ara amek-it akken, mekkne tameutiw ar li fehme belli d imeawen i la yettru. Ur ri ayer i d-mmekta yemma. Acu kan ilaq ad d-kkre zik azekkanni. Lli ur llue ara da te akken mebla imensi.

38

IXEF V

Yessawel-iyi Raymond di ttilifun er lbiru. Yenna-yid belli yiwen seg imeddukkal-is (yella ihedde-as felli) i&re-iyi yides ad s&eddi ass n led di texxamt-is, ef yiri n yillel, tama n Lezzayer. Nni-as mai dayen ugi d acu kan eggme-as i yiwet n tmeddakkelt-iw ad re ass-a. Yennayi-d imiren belli ula d nettat tettwa&re. Akkagi ihi, tameut umeddakel-is ad tefre imi ur tettili yara wedes deg wegraw n yergazen. Bi ad as-gezme imiren kan ameslay imi ri am&alem-iw ur yemil ara mara -d-ssiwlen di ttilifun si temdint. Acu kan Raymond yessuter-iyi-d ad au cwi u yenna-yi-id yezmer ad iyi-d-yessiwe izen-agi tameddit, acu kan yeba ad iyi-d-i&eggen ef yiwet n tawsa nnien. Imi, tezi n wass mea teaffa-it yiwet n tarba&t ilmeyen n wa&aben deg-i i d-yedda gma-s n tmeddakelt-is taqdimt. Yenna-yi-d : ma yella twala-t tameddit-agi alba& itezzin i wexxam, as &eggen-iyi-d . Nni-as u dayen sli-ak. Amecwa umba&d, yessawel-iyi-d um&ellem-inu, imiren lli ddiguti imi xemme belli ad iyi-d-yini ad snese deg usiwel s tilifun akk daen ad sggerze ixeddimiw. Ziemma, mai yark d annect-agi i yeba. Yenna-yi-d belli yeba ad-iyi-d-yehde ef yiwen akken n cel ur as-dnban ara ar tura amek ara yettwaxdem. Yeba kan ad ier
39

ay-iw di tamsalt-agi. Yeba ad yesbedd yiwen n lbiru di Paris ara yehelan di lecal-is din, srid netta d tkabbaniyin timeqranin u yeba ad ier ma yella zemre nek ad ue ar din ad qable lecal. U annect-a ad iyi-yawi ad zede di Paris, yernu ad awu inig tezi usseggas. Mazal-ik meiye, u yettban-iyi-d belli tudert di Paris d tin ara ki&eben aas . Nni-as ih, acu kan nek ur d iyi-d-tewqi& ara. Da yesteqsa-yi-d ma yella ur bi ara ad beddle tudert-iw. Rri-as belli d awezi ur nezmir ara ad nbeddel tudert, akken d as-yehwa llant kifkif-itent yark. U tudert-iw dagi ur diri-tt ara. Iban-ed am win i wumi ur ye&ib ara lal. Yennayi-d belli dima tiririt-iw tettuu s ier, dien nek d win ur nes&i yara tirga u annect-a diri-t i wesfuskar. Uale imiren s ixeddim. Lemmer ttafe ur tesnunuye ara, acu kan ur wala ara ayer ara beddle tudert-iw. Mara ixemmem wemdan ad yaf belli nek mai d win yettuaen. Asmi lli d anelmad di tseddawit, aas usirem am wagi i yes&i. Acu kan mi yi-tee teswi&t, i tauri-inu, faqe biffih belli annect-agi yark ur yes&i yara lma&na. Tameddit-nni tu-ed Marie ad teglu yess-i u testeqsayi-d ma yella bi ad tt-ae. Nni-as ur d iyi-tewqi& ara lma&na seg wannect-a, u ma yella teba nezmer ad nezwe. Teba imiren ad ter ma yella emle-tt. Rri-as akken i d as-rri meqbel, belli annect-a ur yes&i yara lma&na uri, acu kan mebla ccek ur tt-mile ara. Ihi ayer ara yi-tae ? , i yi-d tenna. Sfehme-as belli annect-agi yark d wer azal ? u nezmer ad nezwe ma yella teba-t. Yernu d nettat i dyessuturen annect-a, nek nni-d kan ih. Tenna-d imiren belli zwa d yiwet n temsalt iwa&en. Rri-as : ala . Teggugem cwi u temmuqel-iyi-d di tsusmi. Syin teneq-ed. Teba kan ad ter ma yella ad qeble annect-a lemmer d yiwet n tmeut-nnien i&edlen yidi am nettat, i yi-d-yessutren ad tt40

ae. Nni as : ih ad tt-ae . Da testeqsa ef yiman-is nettat ma yella temmel-iyi, nni-as annect-a dayen ur zmire ad re. Umba&d yiwen umecwa nnien n tsusmi, tenna-yi-d s usbecbec belli nek d yiwen ur nga yara am wiya, ahat ef annect-agi i d iyi-temmel u balak ef annect-a swaswa ad d-yass wass ad teddiguti seg-i. Makken lli ssusme, ur s&i acu ara d-rnu, nettat teef-iyi-d seg ufus s wecmume. Da tenna-d belli teba ad tezwe yidi. Rri-as ad nezwe melmi d as-yehwa. ki-as-ed imiren acu iyi-d-yenna wem&ellem da tenna-yi-d Marie belli ad ttte&eb tudert n Paris. Nni-as belli ddre dinn-a yiwet n tallit akken da tessuter-iyi-d amek tella liala dinn-a. Rrias : terka. ggten yetbiren akked lewai yetulsen. taglimt n laci mellulet aas . Syin nela u negzem tamdint s iberdan imeqranen. Tilawin cebent aas u steqsa Marie ma yella tger tamawt i wannect-en. Tenna-yi-id ih u tenna-yi-d fehme-k. Ddeqs n wakud, ur a-d-yuli yara wawal. Acu kan bi ad ternu tiimit yidi da nni-as belli nezmer ad nefte akken er Celeste. Ula d nettat teba acu kan tes&a aas n cel. Nella neqreb s axxam da nni-as i-am slam. Tekke-iyi-d ur tebi ara ad tezre acu n cel i yes&i? Lemmer ttafe ad re, acu kan iffe aqerruy-iw u daya waqila seg wacu i tettcetki seg-i. Da, mi twala amek yexse wudem-iw am win iweq&en ger iuraf, terna tesa u tessembbawel-ed yark tafekka-s er tama-w, tweha-yi-d taddmujt-is s icenfuren-iw. i er Celeste. Yufa-yi-d lal bdi ui makken i dtekcem yiwet akken n tmeut mecuen di lqedd i yi-dyessutren ma tezmer ad d-teqqim er abla-w. Ayen tezmer ad texdem deg useu-nni mebla ma tcawe-iyi-d. Tetteriiw yark , tes&a kra n wallen ittemcbeiqen, ineten
41

deg yiwen wudem mecuen annect n tteffat. Tekkes tajakki-is, tessenqed lkaa n wui s uiwel. Tessawel-as i Celeste da tessuter-as imiren ayen yark ara te s yiwet n taect akken iferen as akken tawel deg umesli. U makken tella tettau claa, telli-d ak-is, tessufe-d tawriqt akked ukkeryun, tessuli lesab n wayen ara te, syin tessufe-d si texri tamectut ssuma swaswa akked kra n iurdiyen n zzayed i uqeddac, syin tsers-iten zdat-es. Imiren wwin-as-ed claa teskef-itt d askaf. Deg lawan deg-i tettau taqeddut i d-iteddun, teddem-d daen si ak-s yiwen ukkeryun ajenjai akked yiwet n tesunt i d-yettmeslayen ef ahilen n smana di adyu. S la&qel tjerred qrib mea tidwilin. U seg wakken tasunt tes&a teina isebtaren tkemmel cel-nni ayen yark teqqim tetett. Kfi ui-w u nettat mazal-itt tettjerrid s la&qel-is. Syin tebedd, telsa tajakki-is s uriret-nni n tmacint da teffe. Seg makken ur s&i ara acu ara xedme, fe-d ula d nek da efre-tt amecwa. Tleu swaswa ef yiri ututwa u s yiwen akken uiwel akked wettkal. Teef abrid-is qbala ar zdat u mebla ma tezzi-d er deffir. Cwi akka te&eq-iyi da uale-d d timenddeffirt. Xemme belli tameut-nni d yiwet i issewhamen, acu kan cwi kan akka ttu-tt. ef wefrag n tewwurt-iw, ufi-en amar-nni n Salamano. Kre skecme-t ur-i, yenna-yi-d belli aqjun-is dayen iu, imi ur t-yufi yara deg wexxam n yeqjan n tiwant. Ixeddamen, nnan-as-d belli yezmer tewet-it walba& n tkkewas. Yenna-yasen dinn-a ma yella yezmer ad yesteqsi ef tawsiwin-agi di lkumiaya. Nnan-as-d ala, imi deunt yal ass timsal am tigi. Nni-as i wemar-nni n Salamano yezmer ad d-yawi aqjun nnien, acu kan fki-as leq mi yi-d-yessefhem belli yu tannumi d winna.
42

Lli qime ef umetre-inu, Salamano yeqqim ef ukkersi yellan zdat n abla. Yella iqubel-iyi-d, ifassen-is rrsen ef tgecrar-is. Lemella-nni-ines taqdimt mazal-itt ef tmelit-is. Yella iteffe imeslayen seddaw claem-is weien. as yesddiguti-yi cwiya, acu kan ur s&i acu ara xedme akk daen ur nuddme ara. Akken ad t-id-sneqe steqsa-t ef weqjun-is. Yenna-yi-d belli yewwi-t-id seg wasmi temmut tmeut-is. Daen yufa-t-id lal meqqe di la&me asmi yezwe. Asmi yella mei yeba ad yurar deg mezgun. Di l&eske yurar ticeqqufin umezgun i dyettmeslayen ef tudert iserdasen. Acu kan taggara, yekcem d axeddam deg tmacinin u dayen ef ur yendim ara, imi tura yes&a yiwet n lentrit yelhan. as akken ur yefi ara aas netta d tmettut-is, acu kan yewwe armi yu tannumi yides. Asmi temmut iulfa belli yeggra-d wedes. Da yessuter yiwen weqjun seg yiwen umeddakkel-is deg ixeddim u yefka-yas-d wagi mei. Ass amezwaru, alarmi i t-yessue s ubbibun. Acu kan imi iqjan ur teddern ara annect i ttidiren yergazen, ualen akken di sin d imaren. bi&a-s n diri, i yi-d-yenna Salamano. Tikkwal akka nettna. Acu kan zemre ad d-ini d aqjun yelhan . Nni-as telha ccetla-s da iban-ed Salamano am win ifeen. Yernu, i d-yerna, ur t-tessine ara meqbel ad yaen. D acebbub-is yark i izaden deg-s . Yal tameddit d yal tasebit, seg wasmi yuen weqjun-is aan-agi n weglim, Salamano zi yeddehhin-it s zzit. Acu kan, ar ures, aan yuen s tidett weqjun-is d ticurreft u ticurreft mai d ayen iellun. Imiren ffa-d, da yenna-yi-d wemar-nni belli yewwe-d lawan ad iu. Nni-as belli yezmer ad yernu cwi, akk daen ia-iyi aas wayen yeran d waqjun-is : Yenna-yi-d tanemmirt. Yenna-yi-d daen belli yemma temmel aas aqjun-is. Yal mara tt-id-yadder, yeqqar-iyi-d
43

yemma-k meskint. Yenna-yi-d ahat ezne aas seg wasmi temmut yemma, ur tes&i acu i s-rri. Yenna-yi-d daen s ukukru akk s lemawla belli di tezniqt-nne aas n laci i d iyi-d-ittmuqulen s yir ti seg wasmi i rri yemma deg wexxam n yemaren, acu kan yessen-iyi akken ilha u yera belli emle aas yemma. Rri-as ur ri ara ayer ur d iyi-d-iban ara ar tura belli laci ttmuqulen-iyi-d s yir ti ef temsalt agi, acu kan axxam n yemaren iban-iyi-d d tifrat iwulmen imi ur s&i ara ddeqs n wedrim s wacu ara qable yemma deg wexxam. Yernu, i s-rni, aas ayagi segmi ur tes&i acu ara yi-d-tini u teddiguti wedes dagi . D tidett, i yi-d-yenna, u deg wexxam n yemaren, xesum, tezmer ad d-taf imeddukkal . Syin issuter-iyi-d sma. Yeba ad iu ad yees. Tura tbeddel tudert-is u ye&req-as yark acu ara yexdem. D tin i tikkelt tamenzut, seg wasmi i tsne, i d iyi-d-yefka labas, as s uiwel, u ulfa i tiecewt n weglim-is. Yecmume cwi meqbel ad d-yeffe. Da yenna-yi-d : ssarame i-agi ur sseglafen ara yeqjan. Dima ttili d aqjun-iw .

44

IXEF VI

Ass n led, ggumma yark ad d-aki. Armi i yi-d tessawel Marie thuc-iyi yark. Ur nei iqi imi neba ad n&um zik. ulfa i yiman-iw d ilem u daen iqre-iyi uqerruy-iw. Rag igiu deg yimmi-w. Tesa aas felli Marie imi akken i d-tenna : udem-ik iga am win n lmegget . Telsa yiwet n tqenddut tamellalt u tserre i yimezran-is. Nni-as tcebe, da tetereq d taa si lfe. Mi nub, nesebeb ef tewwurt n Raymond. Yerraya-ed belli tura ad d-iubb. Deg webrid, imi &yi cwi akk daen imi nemdel lewaq, iij n wass-a yeran, yefka-yi-d tiyita am tbeqqact s udem. Marie tettneggiz si lfe, ur tebis ara timenna belli yelha lal kra i nekka deg webrid. ulfa i yiman-iw xi cwiya u daen ulfa i la. Nni-as-t i Marie i yi-d-yezakknen ak-is anda i d-tewwi sin imayuten-nne akked tarbi. Ilaq-a ad naru armi i nesla i Raymond mi dyemdel tawwurt-is. Yelsa-d yiwen userwal ajenjai akked tebluzt mm-yekmamen imeca. Acu kan yelsa-d atriku n iberiyen, ayen i d-yessesen Marie aas; iallen-is d imellalen aas seddaw ineden iberkanen. Ddiguti cwi segs. Iubb-ed netta yettseffi, iban-ed yefe aas yenna-yi-d : azul, ay ameddakel u yessawel i Marie Mademoiselle. Ielli-nni nu er lkumiarya anda i d-cehde belli taqcict-nni yectaq-itt Raymond. Ife-ed syin s yiwen
45

u&eggen. Ur muqlen ara yark ma yella d tidett wayen i dnni. Zdat tewwurt, nehde nek d Raymond ef annect-en, syin neqsed ad neef lka. Taftist ur teb&id ara, acu kan akken a xir, ad nawe meqqar zik. yenna-d Raymond ad yefe umeddakkel-is ma newwe zik. Mi nekker ad nali er lka iwehha-yi-d Raymond akken ad muqle er zdat. wala yiwet n terba&t n wa&aben isenden er tewwurt n tanutt n ddexan. Llan ttmuqulen-d ur-nne di tsusmi, acu kan mara ten-mmuqle, la ttfaqe belli ttwalina-d amzun d iza ne d isekla yeqquren. Yenna-yi-d Raymond belli wis sin mara d-tebdu seg uzelma d win i d ameddakkel-nniines, yettban-ed am win icelen. Yerna-d imiren belli dayen tura, ayen yean ur-es d tamacahutt yezrin. Marie ur tefhim acemma testeqsa-ya-d acu yellan. Nni-as belli d a&aben i tt-yettalasen i Raymond. Teba ad nu imiren. Ibbed-ed Raymond da yesa makken i d-tenna belli ilaq ad niwel. Nu sanda iebbes lka yellan yeb&ed cwi. yennad Raymond belli a&aben ur a-d-firen ara. Muqle syin er deffir. Ufi mazal-iten deg wemiq-nni-nsen, ttmuqulen dima s amiq anda akken nella neqqim. Nekni neef lka. Raymond i d-ibanen yekkes-as utqeleq, yebda ad dyessesay Marie . ulfa am wakken te&eb-as, acu kan mai d tin i s-d-yettarran. Sya er da, ad t-id-temmuqel s tesa. Nubb bea n temdint n Lezzayer. Taftist ur teb&id ara ef wemiq anda yebes lka. Acu kan ilaq-a ad negzem yiwen akken n wayla yulin cwiya ef yillel syin kan i nezmer ad nubb er teftist. Yeu wayla-nni d ira iwraen akked twedcin timellalin yessemeq ujenjai aayan igenni. Marie tezha deg wurar s ijeigen i tella tekkat s ak-is. Nela ger yexxamen imeca yes&an tisemmiyin
46

tizegzawin ne timellalin, kra seg-sent, s lewai-nsent frentent isekla n uzumbi, kra nnien d tibu&eryanin ger yera. Meqbel ad nawe er yiri n tiilt, nwala illel zeddigen akked yiwen uenju n wakal yettnuddumen di tlemmast n waman izeddganen. Yiwen akken n ut afessas umutur yuli-d armi d ur-nne. U nwala meb&id yiwen uerrabu ileun deg waman amzun d abburebbut. Tekkes-ed Marie kra ijeigen. Si tiilt yettubbun s illel nwala belli llan kra yett&ummun. Ameddakel n Raymond yezde deg yiwen n wexxam yettwaxedmen s wesar deg yiwen n yixef n teftist. Axxam isenned er tera timeqranin, ijga i t-irefden si zdat kecmen deg waman. Yessemyusan Raymond ger-ane. Ameddakkelis isem-is Masson. D yiwen akken uterras meqqren di tezi i wumi hrawit tuyat, yuen yiwet akken n tmuut ibernen, yelhan, s tameslayt-is taparizyant. Yenna-ya-ed imiren arret iman-nwen am akken deg ixxamen-nwen i tellam, Akk eet seg iselman-nni yecwan, widak i d-yeef tafrara yagi. Nni-as acal yecbe wexxam-is. Yenna-yi-d belli din i da yes&edday ussan n ssebt akked led akked wussan yark usta&fu. Nek d tmeut-agi-inu, nettemsefham akken yelha, i d-yerna. Di lawan-nni, tella tmeut-is tettasa nettat d Marie. D tin ahaqel i tikkelt tamezwarut i deg-i xemme s tidett belli zemre ad tt-ae. Masson yeba ad i&um, acu kan tameut-is akked Raymond ugin ad ddun. Nubb-ed di tlata yid-nne, u Marie tneggez imiren kan deg waman. Masson akked nek, nea cwi. Netta d win yettmeslayen s la&qel, sneqde belli yes&a tannumi irennu tawinest-agi i kra n wayen yark i d-yeqqar : u zemre ad d-ini ugar n wannect-a, as ma yella, di tilawt, ur tes&id acu i d-irennu i umeslay-is. Yennayi-d ef Marie : tzad,u zemre ad d-arnu ef annect47

a,tes&a aas n sser Syin d asawen ur rri ara ddhen-iw er umeslay-agi id-irennu dima imi lhi-ed deg ualfu aidan n yiij yebdan ad iyi-yesluffuy. Ijdi yebda yessemay iareniw. Wexre cwiya lebi-nni s&i n uneggez s aman. Acu kan taggara nni-as i Masson : ad nekcem? Nek d aneggez i negza, netta yekcem kan s la&qel deg waman armi yebda ttumunt waman da yemes. Yett&ummu ef yedmaren u ixu, da i-t akken ad qe&e Marie. Aman semit u fere mi tt&ummu. Nesseb&ed nek d Marie, neulfa imiren nemye&del deg &umu akk di tiktiwin. Akkin aggema deg waman, nual nett&ummu ef uzagur, u ef udem-iw yezzin s igenni, iij itekkes-iyi-d aman i d-mazal ttmaren-ed seg yimmi-w. Nwala-d imiren Masson mi d-yual er teftist akken ad yeel i yiij. Si mba&id yettban-ed annectillat. Marie teba ad n&um di sin. Uale deffir-es akken ad tt-id-fe seg wammas. Nettat tekkat s ifassen di lawan i tt-id-tt&awane s tyita iaren. ut-nni amectu n tiyta deg waman yedda-d deffir-nne di tebit-nni armi ulfa i yiman-iw a&yi. Da i-en Marie, uale-ed s u&ummu s la&qel akk s tririt n nnefs yelhan. Di teftist, le ef wudem ar tama n Masson ; rri udem-iw deg ijdi. Nni-as belli telha. Ula d netta d ayen i yettxemmim. Amecwa akka, tewwe-ed Marie. Zzi ad ttwali makken i d-tleu tettban-ed am tin yettwadehnen seg waman imelen, acebbub-is terra-t er deffir. Teel-ed er tama-w, amu n yiij d amu n teksumt-is segnen-iyi. Thuc-iyi-d Marie, tenna-yi-d belli Masson yenejma& s axxam imi d lawan n leftu. Kkre-d imiren imi lli llue aas, acu kan Marie tenna-yi-d belli mazal ur tt-ssudne ara si tebit ar tura. D tidett u yernu dayen bi. Yya s aman i yi-d tenna. Nuzzel akken ad neel di tangiwin
48

timecta. Nua cwi kan deg waman da tente-ed ar uri. ulfa i tfekka-s da bi-tt. Makken i d-nual, yufa-d lal Masson ad a-edissawal. Nni-as llue aas da yenna-yas imiren i tmeutis belli &ebe-as. Arum id, ssebbla-as aylaw iselman i yi-d-mudden. Syin yers-ed weksum akked lbaaa yeqlan. Nea yark mebla ma yuli-ya-d wawal. Masson ites cab am tesraft, yesserbay-iyi-d mebla ccea. Mi d-newwe er lqahwa, ulfa i uqerruy-iw icuf akk aas i keyfe. Di qrad(3) yid-nne, Masson, Raymond akked nek, nemsefham ad nes&eddi akken aggur n uct di teftist; ad nebu ameruf ger-ane. Amecwa akka, tenna-ya-d Marie : teram acal tewwe ssa&a tura? Hatt-an d ledac d wezgen. Newhem mea, acu kan Masson yenna-d belli zik i nea, u annect-a ma&lic imi ssa&a n leftu d ss&a-nni i deg ara yella wemdan. Ur ri ara ayer annect-a yesses-ed Marie. Iban-yi-d belli teswa cwi. Yesteqsa-yi-d imiren Masson ma yella bi ad ewsa yid-es di teftist. tameut-iw dima tettqeggil umba&d leftu. Nek, ur mile ara annect-a. Ilaq-iyi ad lu cwi. Dima qqare-as tikli telha i ea. acu kan ayen d asyehwan texdem-it. Tenna-d Marie ad teqqim d massa Masson akken ad tt-t&iwen deg usired n lewal. Taparizyant tamectut tenna-d ilaq ad fen yergazen akken ad d-nelhu d cel. Nubb-ed di qrad yid-nne. Yeli-d yiij ef yejdi am bubarak, tafat-is i d-ttarran waman tettqerri. Ulac anwa yellan di teftist. Deg ixxamen n wesar yellan ef tiilt i d-yezgan nnig yillel, ara tesle ala aenen n tebsiyin akked tjelin. Ula d nnefs yual yew&e deg weal-nni n tera i d-yettalin si tegnitt. Tazwara Raymond akked Masson, mmeslayen ef kra n tawsiwin akked kra n yemdanen ur ssine ara. Fehme belli aas-ayagi segmi i myussanen u ddren akken ddeqs n wakud di yiwet n
49

tallit. Syin nu qbala s aman da nebda tikli ef yiri. Tikkwal akka, yiwet n tengga tamectut, ezzifen cwiya ef tiya tettawe-ed tesselxas-a isebbaen-nne ubenuq. Ur s&i ef acu i ttxemmime imi ue am win yesgen yiij yekkaten er uqerruy-iw aarfi. Imiren, yenna-yas Raymond i Masson yiwet n laa i wumi ur sli ara. Acu kan wala agemma akin di teftist, sin wa&aben i d-yelsan ajenjai, ad d-leun ur-nne. Muqle er Raymond da yenna-yi-d : d netta Nkemmel tikli. yewhem Masson i d-yesteqsan amek i -ed-ufan da. Xemme belli yezmer walan-a-d mi d-neef lka s weqrab n teftist, acu kan ssusme ur d-nni kra. A&aben-nni ad d-leun s la&qel ur-nne, u mai aas i sen-d-mazal ad d-awen er-nne. Ur nbeddel ara tikli, acu kan Raymond yenna-ya-d : ma yella umesew, ke a Masson, ef wis sin. Nek, ad d-lhu d umeddakkel-iw. Ma d ke, a Meursault, ma yella yusa-d wayenin, hatan ur-ek . Nni-as : ih; Masson yerra ifassen-is di lib. Ijdi yeman yettban-iyi-d amzun yual d azegga tura. Nkemmel tikli metwal a&aben-nni. Abendu n wakal yellan ger-ane, segmi ineqqes. U makken i d-mazal kra iallen ger-a yid-sen, ebsen wa&aben tikli. Masson akked nek nessenes cwi tikli. Wannag Raymond iu qbala izem s acengu. Ur fhime ara acu i s-yenna, armi waye yexdem amzun d win yeban ad t-id-yewwet s uqerru. Raymond akken yefka tiyita tamezwarut, yessawel-ed i Masson. Iu imiren Masson qbala ar win i s-d-yezzaken meqbel, yefkayas snat tiytiwin ayen am netta. Yeel wa&ab deg waman, udem ar zdaxel, u yeqqim akken kra umecwa, ticuftin n waman eriqent-ed s ufella n waman, s nnig uqerru-yis. Imiren ula d Raymond yefka tiyita i waye i wumi d-yeu wudem d idammen. Yezzi-d ur-i Raymond,
50

yenna-yi-d : tura ad twali acal ara ya . Ssue ur-es, nni-as : ur-ek yes&a lmus. Mazal i d-kfi awal-iw, mi dyufa lal Raymond yettwagzem-as ufus-is akk yettucelle ucenfur-is. Ineggez-ed Masson er zdat. Acu kan a&ab-nninnien yekker-ed tura, yual ar deffir win akken yes&an lmus. Negguma amek ara nembbiwel, tefa tcalawt. Ualen s la&qel er deffir, mebla ma kksen allen-nsen fell-a akk mazal wehhan-ed lmus ur-ne. U makken walan ddeqs iallen i yellan ger-ane, rewlen s lemawla. Nekni negra-d neqqim nenta am imesmaen ddaw yiij. Raymond izme ufus-is i d-ineggin d idammen s waye. Yenna-d imiren Masson belli yella yiwen umejjay yes&eddayen ussan n led di tiilt. Raymond iba ad iu imiren. Acu kan yal mara yebu ad d-yehde, idammen ifeddix-is xeddmen-ed ticuftin deg yimmi-s. Nsenned-it-id er tuyat-nne di sin, newwi-t-id s uaref s axxam. Yenna-d Raymond belli ifeddixen-is mai d wid lqayen u yezmer ad iu wedes s amejjay. Iu netta d Masson ma d nek qqime ad d-sfehma i tilawin acu yeran. Massa Masson tettru, Marie tual d tawrat. Nek ddiguti deg ussefhem. Taggara ssusme, da keyfe-as yiwen ugeu s tmuli deg illel. Di lewahi n lweda d wezgen, yual-ed Raymond akked Masson s axxam. Yewwi-d afus-is icudd, akked lfasma di temert n yimi-s. Yenna-yas-d umejjay belli mai dayen iwe&en, acu kan Raymond ulfa-as am akken ibaned itebben. Ya&re Masson ad t-id yesses. Netta mazal-it yessusem. U makken i -ed-yenna ad iubb er teftist, steqsa-t sani. Nek d Masson nenna-yas ad neddukkel yid-es da yez&ef u yerggem-a-d. Yenna-d Masson ur ilaq ara ad tnesnunu. as akken ddi deffir-es.
51

Nela aas di teftist. Yual yiij tura d amaay. Yettereq d iceqfan deg ijdi akk deg waman. ulfa amzun Raymond yera sani i ileu, ahat izmer ele. Deg ixef n teftist, newwe er yiwet n ta&wint yettmaren deg ijdi. Din nufa-n sin wa&aben-nne. Llan len s lewaye-nsen yeuen d tidi. Banen-d tankil amzun feen. Agga-nne ur ibeddel acemma seg-sen.Win akken i d-yewten Raymond yella ad t-id-yettmuqul mebla ma yuli-t-id wawal. Waye yella yejjewiq deg yiwet n tanimt i d-yessufuen ala qrad n tneqiin n lmuziga i wumi i d-yett&awad dima, yella yettmuqul-ed deg-nne seg yiri n ti. Amecwa-nni yark, ur tes&i acu yellan ala iij akked tsusmi-nni, ternu-as axexe n te&wint akked qrad n tneqiin n lmuziga. Syin yewwi Raymond afus-is er tjuxri n tmeyant. as akkenni, waye ur yembbawel ara u mazaliten di sin ttmesmuqulen. Sneqde belli win akken yetturaren s tjewaqt yes&a tifednin iceqen aas. Mebla ma yekkes-ed allen-is seg ucengu-ines, yenna-yi-d Raymond : ad d-awi lqe-is? Xemme lemmer ad as-ini ala izmer ad yemu wedes kan, u iban ad t-iwet. Nni-as kan : mazal i k-ed-yehde. Mai dayen yelhan tiyta akkagi kan . Nesla daen ut-nni amecu n te&wint yesxaxien akked tjewwaqt di tlemmast n tsusmi akked weal. Da yenna-d Raymond : ihi ad t-reggme u makken ad d-yerr, ad dawi lqe-is . Nni-as : ihi akken, acu kan ma yella ur dyessufe ara lmus-is ur tezmire ara ad tewted . Yebda Raymond la yetteriiw cwi. Wayenin mazal-it yettsuu di tanimt-is u di sin tt&assan-ed acu yark i ixeddem Raymond. ffe-as argaz s argaz i s-nni i Raymond u efk-iyi-d tameyant-ik. Ma yella issekcem-ed waye iman-is, ne ma yessufe-ed lmus, d nek ara d-yawin lqe-is .
52

Makken i yi-d-yefka tameyant-is, iij iwet-ed deg-s. as akken, neqqim mebla ariret am akken kullec imdel-ed fell-a. Nella nettemsmuqul mebla ma nubb allen-nne, kullec yebes din ger yillel, ijdi d yiij, tasusmi yeddukklen n tjewaqt akked waman. Xemme imiren belli nezmer ad newet a&ba akken i nezmer ur t-nekkat ara. Acu kan amecwa kan, a&aben-nni s tikli er deffir, nezraben ger tera. Raymond akked nek nebren-ed er deffir. Netta ibaned xi u yemmeslay-d ef lka n tualin. Ddi yides armi d axxam u makken yettali tiseddain n wesar, nek ebse di tmezwarut, aqerruy-iw yeenun seg iij, yekcem-iyi layas di lehd i yi-laqen akken ad ali ddu-nni yettawin i usawen akked d tagdi n lehdu-nni yessexcawaten n tilawin. Acu kan azal yessawe-iyi alarmi yual yew&e fell-i ad qqime akken mebla ariret seddaw ugeffur-nni yesdderilen i d-yettmaren akka seg igenni. Tiimit din ne wa, kifkif-iten ar ur-i. Umba&d cwiya uale er teftist, da bdi tikli. Mazal tafat-nni zeggaen. ef yejdi, illel yettarra-d nnefs iqemen akk yettawalen s tingga timecah. Li s la&qel er tera, u ulfa i wenyir-iw yettcuffu seddaw yiij. Aal-agi mea yeli-d fell-i, ijebbed-iyi er deffir. Yal mara ulfu i usuu-ines meqren deg wudem-iw, temie tumas-iw, kemse lbunyat-iw zdaxel n lyub userwal, temmie yark iman-iw akken ad elbe iij-agi akked d tuzya n walla i d-yessenal fell-i. Yal ajenwi d-itefen seg ijdi ne seg ujelal amellal, ne si ja yeren, iesmaeniw ttemcuddun. Aas i li. Ttwali si leb&id tafekka-nni tamecut n tezutt taberkant i wumi yezzi ubenuq yesdderilen n tafat akked uebbar n yillel. Xemme ar ta&wint yellan deffir tezutt. Bi ad sle tikkelt-nnien i usxexe n waman-is, bi
53

tarewla seg yiij, si &eggu akked imeawen n tilawin akken ad afe taggara tili akked westa&fu. Acu kan mi qrib ad awe, wala ameddakkel-nni n Raymond zi yual-ed er din. Yella wedes. Yella yeel ef uzagur, ifassen-is seddaw temgart, anyir-is yeffer deffir tili n tezutt, tafekka-s teffe-ed er yiij. Lewaye-is ttruggutent seg yiij. wehme cwi. uri tadyant-nni i&eddan dayen t&edda, uale-ed er din mebla ma meyze i wannect-en. Akken i d iyi-d-iwala, yessekker-ed iman-is cwi da yerra afus-is er lib. Ula d nek, mebla axemmem, zeme tameyant-nni n Raymond yellan di lbista-w. Da yual yeel, acu kan mebla ma yekkes-ed afus-is si lib. Lli ddeqs i ba&de fell-as, s wazal n mraw (10) n lmitrat. Fere tikkwal tamuli-s, ger walen-is qrib imedlen. Acu kan tuggett n wakud, lexyal-is icee ger wallen-iw deg uberinni yeran. ut xeddment tenggawin yual d afessas ugar n wakken yella yettnejbad ef nac-nni i i&eddan. D yiwen yiij, d yiwet n tafat ef yiwen n yejdi i la yettkemmilen tura dagi. Hat-an snat n swaye& segmi yebes wass, snat swaye& segmi tegger iuraf deg ugaraw n wuzzal yean. Mba&id deg illel i&edda-d yiwen akken n lbabu n iraggten u &eqla-t s tacami-nni taberkant ef yiri n ti-iw, imi mazal-iyi dima la ttmuqula s a&ab-nni. Xemme imiren belli ur-i ala ad zzi akken da kullec ad yekfu. Acu kan tella yiwet n teftist ezzifen, yessenququl yiij, tees-iyi-d si zdeffir. Li cwi ar te&wint. A&rab-nni ur yembbawel ara. as akken mazal-it yeb&ed cwi. Yettban-ed amzun yettasa, ahat si tili i iummen udem-is. Tiri n yiij Tewwe-d er teddmujin-iw ulfa daen i tidi mi tennejma& ef timmi-w. Iij-agi icuba iij-nni n wass i deg-i nele yemma u, am tikkelt-nni,
54

anyir-iw yettqei-iyi aas, yark iuran-is kkaten seddaw weglim. Ur zmire ara ad sebe i wuu-yagi da ue cwi ar zdat. ri belli annect-en d tiyulit imi ur reggle ara akka i yiij ma yella ue kan s yiwen usurrif. Acu kan rni yiwen usurrif, yiwen kan er zdat. U tikkelt-agi mebla ma yekker-ed, yessuf-ed we&ab-nni lmus-is i yi-d-iwehha seddaw tafat n yiij. Tafat-is tewet deg uzzal, syin tewet-iyid s anyir am leqe& ujenwi; imiren swaswa, tidi yellan teddukkel di timi-inu tual temmar-ed deg yiwen webrid ef allen-iw; Tual tum-itent s yiwen n laf azuran yeman. Ddrelent wallen-iw deffir riddu-yagi n imei akked lemle. Uale ur selle i kra ala bel yeddubbzen n yiij ef wenyir-iw u mazal tafat ujenwi-nni amcum d-tekken si lmus. Tewwe-iyi-d am ujenwi ieen timmi-w akk ixebbcen deg wallen-iw yessewayen. Syin imiren temdekwal yiss-i ddunit. Illel yezzuer-ed yid-es au azuran yeran. Iban-iyi-d yigenni am win yellin yark idmaren-is akken ad d-yessureg ageffur n tmes. Tafekka-w yark tennezma imiren, u arse iudan-iw ef tmezyant. Znad issere, suma-ed taddemujt leggaen n tfettust n tmeyant. Seg imiren, deg yiwen n ut iqeben meqqren i yebda kullec. Fehme imiren belli ri lmizan n wass akked tsusmi ifazen n teftist i deg-i lli meqbel cwi fea. Da rni tiyita s ku (4) n we&baren di tfekka-nni yeqquren anda kecment terasin mebla ma banent-ed. Am akken d ku (4) n titiwin di tewwurt ubaxix.

55

ARIC II

56

IXEF I

Akken kan ttwafe, ttwasteqsa aas iberdan. Acu kan isteqsiyen-agi ala ef nnekwa-inu, ur la ttimin ara aas. Tikkelt tamezwarut di lkumiarya, tamsalt-iw tban-ed am akken yiwen ur icli& seg-s. am (8) n wussan umba&d, asestan (le juge d instruction) imuqel-ed ur-i s lewhayem. Tazwara, yesteqsa-yi-d ef yisem-iw akk ef anda zede, acu xeddme, anda u melmi i d-lule. Syin yeba ad ier ma yella fe abbuggau ne mazal. Nni-as belli ala u steqsa-t ma yella da ilaq ad s&u yiwen. yenna-yi-d ayer ? Nni-as belli ur-i tamsalt-iw teshel. yezmumeg mi d- yenna : wagi d ay-ik kan wedek. Yernu lqanun d lqanun. Ma yella ur tefrine ara yiwen ubugau, ad ak-ed nefren yiwen s uettem . Ufi belli d lemziya mi d tademt (La justice) i yehellayen di lecal-agi. Nni-as ay-agi-inu. Yesta&ref s wacu i d-nni u yessegra-yi-d belli lqanun yelha akken yettwaxdem. Tikkelt tamezwarut, a&le-t d aqessa. Yessekcem-iyi er yiwet n texxamt yeuen d rriduwat, yes&a yiwet n teftilt ef lbiru-s s wacu i d-yewa afutay-nni ef wacu i d iyi-sim makken netta yeqqim yeffer di tillas. ri zikenni, ayen icuban annect-a deg wadlisen u tura yettban-iyi-d am akken d urar ne d aqea. Umba&d mi nekfa lehdu, muqle s udem-is u walla deg-s yiwen wergaz yes&an zzin
57

qiqen, allen tizemaqin iddexmen cwiya, meqqer, s claem imellalen iezfanen akked ucekku yeuen u yebdan tura yettual am iiden. Iban-iyi-d d ufhim u, nezmer ad d-nini, yedeq, as ma yella tikkwal izemme deg yimmi-s am win iza&fen. Mi kkre ad d-fe ue ad as-fke labas, da ebse mi d-mmekta belli ni argaz. Azekka-nni, iu-ed yiwen akken ubugau ad iyi-ier di lebs. D yiwen wergaz mectuen di tezi u daen d aqebbani, mei cwi di la&me, acebbub-is yente si zzit. as akken d aal (nek lli lsi taqemett i wumi yualen ikumma seg iil), netta yelsa-d yiwen ukustim aberkan, s lkkul yettwaefjen akked yiwet n tekaba ur nban ara amek akken tes&a ijerdan izuranen berriken akk mellulen. Isers ef wusu-inu aqrab-nni-ines i d-yewwi seddaw teru, yenna-yid isem-is u yenna-yi-d belli yera tamsalt-agi-inu. as tew&e cwi, ulac ccek di rbe-ines, ma yella ttekle fell-as. Nni-as imiren tanemmirt da yenna-yi-d : fiel aegge n lweqt, ad nekcem kan di cel ef yiman-nne . Yeqqim ef wusu-w da yessefhem-iyi-d belli nudan aas ef tudert-iw. Ssawen alarmi ran belli temmut yemma melmi kan, deg wexxam n yemaren. Steqsan fell-i di Marengo. Nnan-asen-d widak inudan belli ur zine ara asmi tettwanel yemma, bane-ed ass-nni am win i wumi yeqqur wul . Yak tfehme, i yi-d yenna ubugau-inu, iw&e fell-i ad k-steqsi ef tawsiwin-agi acu kan d ayen yes&an azal aas. U ad yili d awal s wacu ara -ed-wten ma yella ur ufi ara s wacu ara sen-d-arre . Netta yeba ad t&iwne. Yesteqsa-yi-d ma yella ezne da ass-nni. Yessewhem-iyi aas s usteqsi-yagi u iban-iyi-d belli ad tew&e fell-i lemmer yewwas ad iyi-terr tmara d nek ara tyinin anect-a i walba& nnien. Rri-as imir belli dayen tu-iyi tnumi n usteqsi n yiman-iw u ef waya tew&e-iyi
58

tiririt ef westeqsi-ines. Mebla ccek, emle yemma, annect-a ur yes&i yara lma&na. Imdanen irkkelli ur nemxil ara ssarmen xeum yiwet n tikkelt lmut n widak emlen. Dagi ibes-iyi ubugau, iban-ed yedaqe aas. Yerra-yi armi i s-eggme ur d-ttaddre ara annect-a deg wexxam n ce& ne zdat Usestan (le magistrat instructeur). Imiren sfehmeas-ed belli s&i bi&a i-deg lebi n tfekka-inu yettemgarad u yettemxallaf aas netta d wayen ttulfu. Ass i deg-i nele yemma lli a&yi akk lli nnuddme, armi ur ri ara acu ieun yid-i? Ayen zemre ad d-ini mebla ma skadbe, dakken lemmer ufi ur tettmettat ara yemma. Acu kan abugau-inu iban-ed ur t-ye&ib ara lal. yenna-yi-d : drus wannect-a . Ixemmem cwi. Yesteqsa-yi-d ma yezmer ad d-yini belli ass-nni rni bi&a-inu . nni-as : ala, imi d tikkerkas . Imuqel-iyi-d yiwen umuqel n win i d iyi-unfan. Yual yenna-yi-d am win i d iyi-uccen belli akken d as-yehwa tella liala, anemhal akked ixeddamen n wexxam n yemaren ad ilin d inagan u annect-a yezmer ad iyi-ssufe tirga mxalfa. Nni-as imiren belli tadyant-agi n lmut n yemma ur tettekka yara di temsalt-agi-inu. Yerra-yi-d kan belli iban werin s&i taluft er ce&. Iffe iu s yiwen wudem iza&fen. Lemmer ttafe ad t-id-fe, akken ad as-sfehme belli bi ad yual d ameddakkel, mai akken ad iareb fell-i akken yelha, acu kan ma zemre ad t-id-ini, akkagi kan. Lada, mi ttwali belli ssetqelliqe-t .Ur d iyi-fhim ara, da yual am win i d iyi-tt-ittalasen. Bi ad as-ini belli nek am medden mea, gi di kullec am medden. Acu kan annect-agi yark ulac degs aas n lfayda da unfe-as si tiffenyent. Amecwa cwi umbe&d, wwin-iyi daen zdat Usestan. Yufa-d lal d zu n tmeddit u tikkelt-agi, lbiru-ines iu d
59

tafat i d-itt&eddin seg yiwen n rriddu qiqen. D azal. Yennayi-d qim s waas n ledaqa, issefhem-iyi-d imiren belli abugau-inu, imi iban-as-d cel, ur yezmir ara ad d-yass. Acu kan s&i leq ma yella ugi ad d-rre ef isteqsiyen-is u zemre ad au sima ara yeder ubugau-inu.Nni-as belli zemre ad d-rre wedi. Isuma yiwet n tqeffalt yellan ef abla. Yiwen uggrifyi meiyen ikcem-ed yeqqim zdeffir-i, qrib ad d-isami azagur-iw. Nsenned di sin deg ifutayen-nne. Yebda westeqsi. Yenna-yi-d tazwara belli nnan-as-ed, nek d win yes&an bi&a tasusamt u daen nek d uffir. Netta yeba ad ier acu ttxemmime ef wannect-a. Rri-as : ur da se&u ara acu ara d-ini. ef aya kan i ssusuma . Yecmume am tikkeltnni tamezwarut, u yesta&ef belli tagi d ssebba yelhan da yerna-d : yernu annect-a ur yes&i yara lma&na . Yessusem, imuqel-iyi-d da yekker-ed s uaef akken ad iyi-d-yini s lemawla : ayen i d iyi-iswelen d ke . Ur fhime ara acu i d-yeqed s wawal-agi da ur d as-rri ara. Llant kra n tawsiwin, i d-yerna, ur fhime ara deg wayen akka txedme. ri ke ad iyi-t&iwne akken ad tent- fehme . Nni-as kullec iban . Iers-iyi ad as-d-ku amek s&edda ass-nni. ki-as-ed ayen i s-d-ki meqbel : Raymond, taftist, a&wam, amennu, daen taftist, ta&wint, iij akked semmus (5) n terasin n tmeyant. Di yal ameslay yeqqar-ed : yelha, yelha . Makken i d-wwe er tfekka yelen, yeqbel acu i d-nni s tmenna n : yelha wannag nek a&yi deg wales n yiwet n tmacahutt. Tban-iyi-d amzun werin mmeslaye annect-nni yark. Umbe&d yiwet n tsusmi, yekker seg wemiq-is da yenna-yi-d belli yeba ad iyi-&iwen, u daen tceb-it temsalt-agi-inu u ma yeba ebbi, ad iyi-&iwen cwi. Acu kan yeba ad iyi-d-yefk kra isteqsiyen nnien meqbel.
60

Mebla ma yebes, yesteqsa-yi-d ma emle yemma. Nni-as : ih, am nek am wiya . Aggrifyi-nni yellan yekkat di ddaktilu yettarun ayen akk d-qqare, i&eq-as yiwen seg yeskkilen, imi yual yennecam u terra-t tmara ad d-yual er zdeffir. Dima mebla ma iban-ed westeqsi d bu-yixef, anezraf yenna-yi-d ma yella ef yiwet n tikkelt, ta zdeffir taye, i wte tirasin-nni. Xemme cwi da nni-as belli wte tarat tamezwarut syin i cwiya, rni ku-nni (4) nnien. Ayer teri ger tiyta tamezwarut akked tis snat? i d-yenna imiren. I tikkelt nnien, &awde ddre ass-nni, wala taftist-nni tazeggat da ulfa times n yiij ef wenyir-iw. Tikkelt-agi, ssusme ur d-nni kra. Ayen yark i d-yernan n tsusmi iban-iyi-d usestan am win yedaqren. Yeqqim, ikemmez deg ucebbub-is, isers iallen-is ef lbiru da imal-ed ar ur-i s yiwen wudem yessewhamen : ayer, ayer tewte ef tfekka-nni yelen? Di tagi daen ur ufi acu ara d-rre. Is&edda unezraf afus-is ef wenyir-is da yules-ed i westeqsi-ines s yiwet n taect izelgen cwi: ayer ? ilaq ad iyi-d-ini ayer ? . Nek ssusme. Amecwa kan, yekker yela s ijaquen armi d ixef n lbiru da yelli-d yiwen n leqjar. yessufe-ed yiwen ulib (crucifix) n nas i d-iwehha ar ur-i makken i d-yebren. S yiwet n taect, yettergigin cwi, iz&a-ed ur-i : i wagi tesne-t ? nni-as : ih, sne-t . Da yenna-yi-d s uiwel akk s amu belli netta d yiwen yettamnen s ebbi, u zdaxelis yera belli ulac amdan n diri mai i wumi ur ittsemmi ara ebbi. U akken ad yili sma-agi ilaq i wemdan ad itub alamma yual am llufan yes&an tawit d tilemt, tin akken yettwaheggan akken ad teqbel kullec. Yella yesmal akka yark tafekka-s ef abla. Mazal-it yesseiit alib-ines qrib nnig uqerruy-iw. Di tilawt, ur fhime ara aas acu i dyeqed. Tamezwarut imi yena-yi weal akk llan daen
61

yizan d imeqanen di lbiru-ines ttezzin ttrusun-d ef wudemiw, u daen ugade-t cwi. Imiren kan, faqe d yiman-iw belli nek d ameqqaru imi akken d as-yehwa yella lal d nek i d aqettal. as akken ikkemmel. Fehme akka cwi belli ur-es ayen mazal berrik ur nban ara deg umeslay-iw, d akken i cwi akken ad ssufe a&ba wis sin s tmeyant. Ma yella dayen nnien, kullec ifhem-it, acu kan tamsalt-agi ur tt-yefhim ara. ue ad as-ini belli yehwa-yas kan yettuu aqerruy-is : tineqqi-agi taneggarut ur tes&i yara lma&na. Acu kan igzem-iyi awal da iellel-iyi-d tikkelt taneggarut, yezdi lqed-is, yesteqsa-yi-d ma yella ttamne s ebbi. Rrias ala. Yual yeqqim s lemiat. Yenna-yi-d d awezi, yark imdanen ttamnen s ebbi, as ula d widak i yezzin udmawen-nsen ef wudem-is. Akka i da yettamen u, lemmer yewwas ad t-yekcem ccek, tudert-is ad tual ur tes&i yara yark lma&na : Tebi ad tual tudert-iw mebla lma&na? i d-yenna. ur-i annect-agi mai d cel-iw, yerna nni-as-t. Imiren yessua-d tamsilt (statue) n lmasi yellan ef abla, ibbeher-itt-id armi d udem-iw da yebda am win ara disuen fell-i : nek, d amaai. Ad ssutre sma deg umurik ef wayen i txedme er wagi. Amek ur tettamne ara belli yessufri d iddra-k ? Sneqde belli yettmeslay-iyi-d am win yessen, acu kan dayen &yi seg wannect-en. Aamac segmi irennu. Akken ue tannumi, yal mara bu ad jewqe alba& i wumi ur da selle ara, tthuzzu-as aqerruyiw am win iqeblen acu yark i d-yeqqar. Issewhem-iyi, makken d-iban am win ireben : twala, twala, i d-yenna, yakk nni-ak belli tettamne u tettekle fell-as, ad as-teku lebayen-ik ? . Mebla ccek, rri-as-ed ala, i tikkelt tis-snat. Yual yeli er zdeffir, ef ufutay-ines.
62

Iban-ed ye&ya aas. Iqqim akken ddeqs yessusem makken tamacint-nni n tira, ur nebis ara afa umeslay, tettkemil awalen ineggura. Syin imuqel-iyi-d s usenqed akked cwi n lezen. yenna-d s la&qel : werin wala ul yeqquen am wul-ik. Yark iqettalen d-i&ddan zdat-i run mi walan teswia-yagi usufri . ue ad as-ini belli run imi d iqettalen. Acu kan xemme ula d nek d yiwen seg-sen. D yiwet n tikti i d iyi-we&en ad tekcem s alla-iw. Da yekker imiren usestan, am win yeban ad iyi-d-yini belli yekfa westeqsi. Yessuter-iyi-d kan ma yella neddme ef ayen xedme. Meyze cwi da nni-as, deg umur n ndama n e, ulfa kra akka uxenew deg iman-iw. Iban iyi-d am win ur d iyi-nefhim ara. Ass-nni tiawsiwin ger-ane ur kkemlent ara nnig wannect-a. Syin umbe&d, aas iberdan i deg-i ri Asestan. Acu kan yettili yid-i ubugau-inu. Dima qqaren-iyi-d kan ad dsfehme kra imeslayen i d-nni meqbel. Ne anezraf yettemsefham netta d ubugau-inu ef acu ara ttewca&e. Tidett kan ur d-lehhun yara yark deg-i di tegnatin-nni. Cwiya cwiya yual imbaddel wamek i iteddu westeqsi-inu. Yettban-ed am akken Asestan yual ur yecli& ara seg-i am akken dayen tamsalt-iw iebeq-itt, yerra-tt er leqja. Yual ur iyi-d-ibedder ara awal ef ebbi akk ur t-wala ara yark yema akken yema tikkelt-nni tamezwarut. Da ualent tidiwnin-nne am uqesse. Kra n isteqsiyen, cwi umeslay netta d ubugau-inu, timlilit tekfa. Tikkwal mara yili umeslay d aqea s umata ssekcamen-iyi-d. Bdi ad dttarra nnefs. Ula d yiwen ur yelli dirit yid-i di teswi&in-nni. Kullec yettban-ed deg wemiq-is u tamsalt-iw yelha akken i tetteddu armi ulfa s yiman-iw am ungif n yiwen si tawacult . Mrawyan (11) n wagguren umba&d, ayen yeef uheggi n taluft-inu ar ce&, zemre ad d-ini belli ttwehime
63

cwi imi werin fie ula d yiwen webrid ala di kra-nni n dqayeq kan makken ara d-iddu Usestan yid-i ar tewwurt n lbiru-s, ad-iyi-d-yefk tiyita tafessast er tayett u ad iyi-d-yini : dayen i wass-a, ay amasi ddeal . Da ad iyi-yawin imiren iaddemiyen.

64

IXEF II

Llant kra n tawsiwin werin bi ad hede fellasent. Makken kecme er lebs, fehme di cwi n wussannni imezwura belli ur beqqu ara ad d-mmeslaye ef weric-agi n tudert-iw. Umba&d, ur fki ara azal meqqren i lecal-agi yellufen. Di tilawt, mai di lebs i lli ussan imezwura : lli am win yettaun ad d-yeru kra. Akka armi d timeriwt tamezwarut u d taneggarut i d-terza ur-i Marie i d-yebda kullec. Seg wasmi i d-fe tabatt-is (anda i d-teqqar belli ur as-&emden ara ad d-terzu ur-i imi nettat mai d tameut iw); Seg imiren i ulfa belli taxibu-agi tual dayen d nettat i d axxam-iw u tudert-iw deg-s i tebes. Ass-nni deg-i ttwafe, rran-iyi er yiwet n texxamt anda yufa-d lal llan aas imebas, tuggett deg-sen d a&aben. an mi yi-dwalan. Syin steqsan-iyi-d acu xedme. Nni-asen ni yiwen we&ab da ssusmen. Acu kan amecwa akka umba&d, mi d-yeli yi, mlan-iyi-d amek ara egme taduli-inu akk anda ara se. Ma tene cwi seg yiwen n yixef n tferaddit, tzemre ad t-tarre d tasumta. Tei n yi a ttazalent tillicin ef wudem-iw. Kra n wussan umba&d, rraniyi wehdi deg yiwet n texxamt deg-i yella yiwen umete n wesar i tguni. S&i yiwet n tibust n yii akked yiwet n tbaqit n wuzzal. Lebs yezga-d iwsawen di temdint u, seg
65

yiwet n tewiqt, ttwali-ed illel. Deg yiwen wass anda lli ckente deg uzlan n aq, udem-iw wehha-t ar tafat, mi dyekcem yiwen u&essas, yenna-yi-d tes&i zyaa. Xemme yezmer d Marie. Da d e izga-d d nettat. Ddi deg yiwen ukulwa akken ad ue s aanu n tmeriwt, syin uli kra n tiseddain, taggara iqubel-iyi-d yiwen ukulwa nnien. Kecme deg yiwen uanu meqqren yeuen d tafat. Taxxamt-nni teba ef qrad (3) n yericen s sin iggeryajen imeqranen i tt-igezmen s tezi. Ger sin igeryajen-nni llant azal n am (8) ar mraw (10) n lmitrat yeban imuen akked imebas. Wala Marie er zdat, qbala s udem-iw s tqenddut-is mm-ijerdan akked wudem-is axemri. Si tama-inu anda qqime llan azal n mraw (10) imebas, tugett deg-sen d a&aben. Marie tella ger tezwawiyin, tufa-d iman-is ger snat temurin : yiwet d tamart iwumi kemcen icenfuren, yelsan aberkan, akked yiwet n tmeut taqebbanit yeuen d acebbub, i yettmeslayen tettwehi s ifasen-is, taect-is d tazurant. Seg makken yeb&ed ger sin leyu-nni ugarya, imebas akked imuen-nsen ttuetmen ad mmeslayen s ut a&layan. Mi kecme nek, &a n lehdur i d-ttarran leyu iarfiyen uanu akked tafat d-ittmirin seg igenni ef lemrayat akk i dyetteftutusen di tzeqqa, cuffen-iyi aqerruy-iw. Taxibu-iw teur d tasusmi u tetulles. Ilaq-iyi kra n wakud akken ad ae tannumi dagi. as akken, ssawa armi &eqla yark udmawen yellan din akken yelha, banen-iyi-d di tafat n wass. Wala yiwen u&essas iqqim di temert ukulwa-nni yellan ger sin leyu ugeryaj. aqa ne tugett imebas d a&aben akked twaculin-nsen qqimen er lqa&a, wa iqubel-ed waye. Widak-agi ur da ttsuun ara. as akken yella lhaa, ssawen ad myeslen i lehdu-nni-nsen yellan s la&qel. Asbecbec-nsen iqeben, mara yettali si swadda, ixeddem
66

iwsawen am lmuziga yefren di lehdu yellan nnig iqerransen. Annect-a yark, zik i t-sneqde mi yue ad hede i Marie. Tente s agerya, tettecmumu-iyi-d s wayen tes&a n tezmert. Ufi-tt d tin i iceben aas, acu kan ur ssawe ara ad as-t-ini. Ihi amek? i yi-d-tenna s ut &layen . Ihi, akka . Ur tes&i acu i k-yuen, ahat yella kra i tewae ? ih , kulec . Nessusem. Mazal Marie ad tettecmumu. Tameutnni tabbelbult tettsuu-d er la-iw, ahat d argaz-is, yiwen akken uterras aceban yes&an iri aquran. D lehdu i ttkemmilen. Jeanne tugi ad t-tawi yides, tessu-as s lqed ugerjumis ih,ih, i s-ed yeqqar wergaz-nni . Nni-as ad t-tarre asmi ara ad d-tefe, u as akken tugi ad t-tawi . Marie si tama-s, tenna-d s ssuat belli Raymond ad iyi-d-yessawa slam, nni-as : tanemmirt . Acu kan taect-iw ium-itt la-iw i s-yennan : ma yella bxir i yella. tea tmeut-is mi s-ed-terra tmeut-nni belli : werin yela am akka yela tua. La-iw yellan si tama tazelma, yiwen ilemi amecu bu-tfetusin tirqaqin, yessusem, ur tes&i acu i d-yeqqar. Wala-t yeqqim qbala er yiwet n temart, ttmesmuqulen s ifeiwjen deg wallen. Acu kan ur s&i ara akud akken ad ten-sneqde imi Marie tsu-iyi-d belli ilaq ad fe deg usirem. Nni-as : ih . Di lawan i deg-i i tt-ttmuqule ri ad zeme tayett-is i tum s tqenddut. Bi abenuq-nni aqaq, ur wala acu zemre ad ssirme nnig-s. Ahat dayen i d-teqed Marie imi mazal-itt dima tettecmumu. ala temlel n tumas-is i ttwali akked unekmuc n wallen-is. Terna-d tsu-ed : ad d-teffe, syin ad nezwe! . Rri-as : tumne ad d-fe ? . Nni-d akka akken kan ad d-ini kra. Da tenna-d s uiwel akk dima s
67

ut a&layan, ad iyi-d-seren u ad nernu ad n&um daen di sin. Ula d ttameut-nni nnien yellan er tama n Marie tettsuu, u tenna-yas-d acu yellan zdaxel n tella&t i n-tea zdat tewwurt. Ilaq ad t-inadi, imi lay wacal yeswa. Lanni nnien akked yemma-s mazal ttmesmuqalen. Asbecbec n wa&aben yettkemmil ddawat-nne. Di bea tafat tual am tin icuffen deg teftist. ulfa i yiman-iw une u lemmer ttafe ad nnejma&e er tsilult-iw. ut iqee-iyi. Si tama nnien bi ad zhu s tmuli di Marie. Ur ri ara acal n wakud i i&eddan. Temmeslay-iyi-d Marie ef ixeddim-is u dima tettecmumu mebla abas. Asbecbec, issixen, lehdu ttemyegzamen am ijewwiyen deg igenni. Tanact n tsusmi yark yellan din, tella er tama-w anda yella ilemi-nni amecu akked temart-nni yettmesmuqalen. Cwiya cwiya wwin a&aben. Akken iffe umezwaru ters-ed tsusmi. Tamart-nni taqurant tua-d s uzlan, di lawan-nni yiwen u&essas iwehha-yas i mmis. yenna-yas-d : u di lehna, a yemma. U nettat tes&edda afus-is ger wuzlan-nni akken ad as-twehhi. Teffe temart makken i d-ikcem yiwen wergaz, aappun deg ufus-is, iu-d yeef amiq-is. Skecmen-ed imiren yiwen umebus ukud yehde s amu acu kan s la&qel, imi tual teli-d tsusmi deg uanu-nni n tmeriwt. Usan-d, wwin la-iw ayeffus da tenna-yas tmeut-is mebla ma tessenes di taect-is am akken ur tfaq ara belli fiel ssuat: ur-ek, hella u ader iman-ik . Syin tewwe-ed nnuba-w. Twehha-d ar ur-i Marie s tudacin, amzun akken d tasudent. Zzi-d udem-iw ur-es meqbel ad d-fe. Nettat mazal-itt teqqim, udem yente ef ugerya, tettecmumu-d dima s icenfuren-is iceqen akk yeqquen.
68

U terni yara aas tura-yi-d tabatt. U seg imiren i bdant tawsiwin ef wacu ur bi ara ad d-addre ula d yiwen n wawal. Yernu mebla ma zeggde ameslay imi llan aas n widak i wumi ur teshil ara liala am nek. Ussan imezwura n twafa-inu i tew&e fell-i ; Ayen i yi-we&en dakken mazal deg-i tikta n wergaz yes&an tilleli. Amedya, beqqu ad ili di teftist akk ad kecme s illel. Asmekti n tengga (Vague) timenza seddaw iarren, anekcum n tfekka s aman akked westa&fu ttafe deg-sen, yerra-yi deg yiwen umecwa ulfa i wacal mqaraben layu-agi n lebs. Annect-a ulfa-as kra kan n wagguren. Syin akkin ala tikta n yiwen umebus i d-mazal ttmurudent deg walla-iw. Ttau tufa n yal ass deg-i ttewise di laa n lebs ne zyaa-nni ubugauinu. Ayen i d-mazal n wakud ttafe-as-d amek i s-xeddme. Xemme acal d abrid lemmer di d-kkre di ledra useklu yeqquren, mebla ccek tili ur se&u ara acu ara xedme ala tamuli ar tjeigt igenni, cwiya cwiya ahat ad uale ad ae tannumi din. Ahat ad ttau igelfan n yefax melmi ara d-&eddin ne tijlibin n wagu am wakken ttau akka tura di lebs-agi tikkrabain izelgen ubugau-inu u am akken lli daen a ttrau deg yiwet akken n tudert nnien, ass n ssebt akken ad d-zeme ger iallen-iw am tumdin taksumt taleggat n Marie. Tidett kan, mara immeyez wemdan akken iwata, nek mai di ledra useklu i yelli. Aas n laci i yettuaen ugar-iw. Da tikti-yagi d tikti n yemma, u dima tettales-as-d, belli nezmer ad nna tannumi di kulci. Daen, ur da sseb&ade ara dima annect-agi yark deg uxemmem. Agguren imezwura we&it fell-i aas. Acu kan les i ese iman-iw i&awen-iyi ad ebe akken ad &eddin wussan. Amedya, iceb-iyi beqqu n tilawin. Lli meiye. werin xemme ef Marie s timmad-is. Acu kan ttxemmime ef tmeut, ef tilawin, ef tidak yark sne, ef
69

tegnatin yark i deg i tent-emle, armi tual tsilult-iw teur d udmawen akk izde-itt lebi-inu meqqren. Si tama, annect-a iceb-iyi aas. Si tama-nnien annect-agi inneq akud u yes&edday-it. Ssawe armi i &edle nek d umeqran i&essasen i d-iteddun d weqcic n tkuzint lawan n leftu. D netta i d amezwaru i d iyi-d-iheden ef tlawin. Yenna-yi-d belli d tinna i d taawsa tamenzut seg wacu i d-ttcetkin wiya. Nni-as ula d nek am wiya u annect-a mai d leq. Acu kan, i d-yenna, ef annect-a i ken-ttarran er lebs amek akka ef annect-a? ih, tilleli, d annect-a. ttakkasenawen tilleli, daya . Werin xemme i wannect-a. Qeble acu i d-yenna : d tidett, i s-nni, mulac anida-t lexla ih, tfehme ke zi. Wiya ala. Acu kan taggara ttafen amek ara kksen lxiq i yiman-nsen . Syin iu u&essas. Daen yella webel akked taluft n ddexxan. Makken kecme er lebs, kksen-iyi ta&egga-iw akked tnelwa usebba-iw akked tekkraba-iw akked wayen yark yellan di leyubat-iw, lada ddexxan. Akken kecme er ssilul, sutre ad iyi-d-rren ddexan; Acu kan nnan-iyi-d d lmual. We&it fell-i wussan imezwura. Ahat d annect-a i yi-fkan tiyta tameqrant. Wwe armi tsummu iqecaen n wesar i d-teksa seg wusu. Ass mea ttalfu-as i tuzya uqerru. Ur fhime ara amek i d iyi-kksen annect-a as ma yella ur yettuu yiwen. Umba&d fehme belli annect-a yettekka di lexla. Acu kan uale imiren, dayen ue tannumi, da yual lexla-nni ur yes&i yara azal ar ur-i. Ma tekkse ieblan am wigi, nek mai d win i yetebnen aas. Tamsalt yark tual d amek ara ne akudiw. Uale ur tes&i acu yessezanen segmi bdi a lemde amekti. Uale tikkwal ttxemmime er texxamt-iw u, deg walla-iw, ttuu si temert ar taye, ettbe-d tiawsiwin i d-ttemlili deg webrid-iw. Tikkelt tamenzut ttawale deg70

s aas. Syin tual-iyi yal mara s-d-&iwde ssizife-t. Imi ttmektaye-d yal agerwaz (meuble) u deg yal yiwen deg-sen, ttmektaye-d tiawsiwin yersen fell-as, u yal taawsa ttmektaye-d amek i tga. Ttmektaye-d di yal yiwet ma yella deg-s tui ne yella uqeccem, nwel-nsent ne amus yellan deg-sent. Di lawan-nni tta&rae akken ur d iy-ittuu yara lxi n lesab akken ad yemmed yark lesab-iw. Armi kra n smanat umba&d i ssawe zemre ad s&eddi swaye& ala di lesab n legrawez yellan di texxamt-iw. Segmi rennu ttmeyyize segmi i d-ssuffue seg walla-iw tiawsiwin yefren ne yettwattun. Fehme imiren belli argaz yeddren ala yiwen wass izmer ad yedder lqern di lebs. Ad yes&u ddeqs n imektiyen akken ur i&eggu yara deg yiman-is. Nezmer ad d-nini belli dayen yelhan. Tella daen tguni. Tazwara ur ggane ara akken i ilaq deg i akk ur da ggane ara mai deg wass. Cwiya cwiya ualen armi eggmen wuan-iw akk uale ggane deg wass. Zemre ad d-ini belli, deg wagguren-agi ineggura, uale ggane ger 16 er 18 n swaye& deg wass. Ttimintiyi-d imiren ala seddis (6) n swaye& neqqe-tent di leftu, deg usired, akked imektiyen-iw d umezruy n Tchcoslovaquie. Ger umete-iw akked wesar-is ufi yiwen lkae uenan i wumi mazal cwi ad yene s abenuq, yual d awra u d acenelta. Iekku-d ef yiwet n tmacahutt i wumi tu tazwara, iban mebla ccek tera di tmurt n Tchcoslovaquie. Yiwen wergaz ia taddart-is di tmurt n Tchcoslovaquie akken ad inadi ef urum-is. 25 isseggasen umba&d, yuqel d amekanti i d-yualen er tmurt-is s temeut akked weqcic mecuen. Yemma-s teef yiwen usensu nettat d yelli-s di taddart-nsen. Akken ad tentyessefe mebla ma faqent, ia tameut-is akked mmi-s
71

deg yiwen usensu-nnien, da iu er yemma-s ur t-ne&qil ara mi yekcem ur-es. Akken ad yes cwi yid-sent, yekra taxxamt i yi-nni. Daen yezzaken-asent adrim i d-yewwi yides. Deg yi-nni, nant-tt, yemma-s akked weltma-s, s yiwet n tiyta n tefist s aqerru akken ad t-akrent, syin eqrent tafekka-s s asif. Taebit n wass-nni, tu-d tmeutis, tenna-yasent anwa-t meqbel ad ter acu i t-yuen. Da yemma-s t&elleq iman-is imiren. weltma-s tegger iman-is er zdaxel n lbir. Ahat ri tadyant-agi ugar n alef iberdan. Si yiwet n tama mai d ayen ara yamen wemdan. Si tamannien, tezmer ad teru. Akken d as-yehwa tella, ur-i argaz-nni yuklal-itt cwi imi ur ilaq ara ad yurar akken. Akka ihi, s swaye& n tguni, akk s imektiyen, s turi n tedyant-agi akked ubeddel ger tili akked tafat i&edda wakud. ri meqbel belli yettuu ualfu n wakud di lebs. Acu kan tikti-yagi ur tes&i acu n lma&na tes&a deg walla-iw. Ur fhime ara amek zemren ad ilin wussan ezzifit akk wezzilit deg yiwen lawan. ezzifit akken ad ten-yedder wemdan d ayen i deg-i ulac ccek, acu kan zelgen u &ewen aas armi wa ikeem deg waye. Ttuun-asen yismawen-nsen. ala awalen n yielli akked uzekka i d-yegran s&an azal ur-i. Yewwas makken iyi-d-yenna u&essas belli ssawe semmus (5) n wagguren dagi, as umne-t ur t-fhime ara. ur-i ala yiwen wass i yett&eddin deg tsilult-iw akked yiwen kan ixeddim i wumi tt&awade. Ass-nni, umba&d mi yeffe u&essas, muqle udem-iw di tgamilt-iw n wuzzal. Tban-iyi-d teswia-w am tin izemen as ma yella tta&rae ad as-cmume. Ssembbawle-tt zdat-i, si- as. U as akken teqqim teqqur u tezen. Ass akken yebda ad ikfu u d tagi i d ssa&a ef ur bi ara ad d-mmeslaye, d ttagnitt-agi n war isem, deg-i zhir d ssuat n tmeddit ttalint-ed si yal ixef n lebs deg yiwet n terba&t yessusmen. Ua er tewiqt u,
72

di tafat taneggarut, muqle i tikkelt-nnien teswia-w. Ar tura mazal-itt tesxenfe. Ulac acu yessewhamen deg-s imi, imiren, ula d nek akkenni i lli ? di lawan-nni da, u d tin i tikkelt tamezwarut deg wagguren-agi yezrin, i deg-i sli akken ilha i taect-iw. eqle-tt d tin yeenunen seg wacal-aya n wussan deg imea-iw da din i fehme belli annect-nni n wussan i&eddan, zi lli ttmeslaye wedi. Mmekta-d imiren acu i d-tenna tefremlit-nni asmi tettwanel yemma. Ala, ulac tifrat, yiwen ur yezmir ad ixemmem amek gant tmeddiyin di lebs.

73

IXEF III

Zemmre ad d-ini belli anebdu yual-ed zik deg umur unebdu. ri belli makka i d yewwe weal amenzu, iban yella walba& n tawsiwin ara d-yennunten di temsaltiw. Tamsalt-iw tettujared di teglellit (la session) taneggarut n ce& n tikkelt-agi u taglellit (session) n tikkelt-agi ad tekfu deg waggur n yunyu. Ameslay yekmaa deg wexxam n ce&, makken di bea, iij isser igenni. Abugau-inu yenna-yi-d ur tettim ara nnig sin ne qrad (3) n wussan . Yernu, i dyerna deg awal-is, inezrafen (les juges) ad iwlen imi tamsalt-ik mai d tin i yes&an azal s waas di teglellit (la session). Tella yiwet n temsalt n yiwen ubabat yena mmi-s, d nettat ara i&eddin umba&d mara t&eddi temsalt-ik. ef ta (7) d wezgen n tebit, uen-d wwin-iyi di tkkeust n lebs s axxam n ce&. Sin iademiyen-nni skecmen-iyi er yiwet n texxamt yettraen d tidi. Neqqim din nettau deffir yiwet n tewwurt nselle-d syin i lehdu, i usiwel, i uzue ikkersiyen akked usggerwez i yi-dyesmektan timeriwin n tezniqt-nne anda, umba&d ccna nettara ikkersiyen di erf akken ad neg taqa&ett i ce. Nnan-iyi-d iademiyen belli ilaq ad neu inezrafen(les juges), da yiwen seg-sen yefka-yi-d ageu i yugi. Yesteqsa-yi-d cwi umba&d ma tqelqe . Rri-as ala.
74

Tzemre ad d-tini belli bi ad re amek i teu deg wexxam n ce&. Werin i d-teli tegnitt akken ad ere : ih, id-yenna uademi wis sin, acu kan taggara yettili-d &eggu . Cwi umba&d, teenen yiwet n tnaqust tamecut di texxamt-nni. Kksen-iyi-d imiren rrebg n wuzzal s wacu ttwaqnen ifassen-iw. Llin-d tawwurt da skecmen-iyi er tekwatt n imerdiyen (les accuss). Tazeqqa-nni n cra& teu d laci. as akken, wiqan ttwamedlen, mazal iij ikeemed si ger cqayeq-nsen armi tual liala teqbe zdaxel. Ula d lmeryat-nsen an-ten medlen. Qqime, iademiyen qimen-d s idisan-iw. Da imiren i wala yiwen n ef n wudmawen zdat-i. La d-ttmuqulen mea uri : fehme belli d nutni i d imggaliyen (les jurs). Acu kan ur zmire ara ad d-ini acu i ten-yessemgaraden seg-wa er waye ala yiwet n tawsa i wumi ulfa : lli zdat n tbbanki n utamway u yark iminigen-nni s wer-isem ssenqaden-d amaynut-agi i dyusan ma yella n wayen icemten deg-s. ri mai d ayen i icemten i ttnadin imi ayen ttnadin d anwa i yenan. Akken d as-yehwa yella wemgarad ger-asen, mai dayen meqqren; Nek ur-i d tikti-yagi i d-yemin deg alla-iw. Daen anect-en yark n laci, yellan di tzeqqa-agi imedlen am tbbewa, yessufe-iyi cwi la&qel. Muqle daen s imnezhen, ur &qile ula d yiwen n wudem. Tikkelt tamezwarut ur faqe ara belli laci-yagi yark yettemddeas akken kan ad iyi-walin. Ue tannumi, laci ur cli&en ara seg-i. Ilaq-iyi aas n tezmert akked wexbac deg walla-iw akken ad fehme belli d nek i d ssebba uherwel-agi yekkren. Nni-as i uadami : aas n laci ! Yenna-yi-d, ssebba d imisen da iwehha-yi-d yiwet akken n terba&t yeqqimen er yiwet n abla ddaw uqejmu n imggaliyen (jurs), yenna-yi-d : hat-iten . Nni-as : anwi ? Da yules-as-d
75

: imisen. Yessen yiwen seg inemasen i t-id-iwalan imiren da iu-ed qbala ur-ne. D yiwen akken n wergaz meqqren cwiya di la&me, d udiq, s yiwen wudem icenfen cwi. yefka-yas labbas i uadami s leqdde, izme-as afus-is s leaa. Sneqde imiren belli yark laci-nni ttemlilin, ttemsawalen u ttqessien ger-asen, am di tarba&t anda nemmel ad d-nemlil widak igan am nekkni. Fehme belli nek am wakken d yiwen imjente i d yernan sufella. as akken anemas-nni yemmeslay-iyi-d s wecmume. Yessarem-iyi ad i&eddi ce&-inu akken yelha. Nni-as tanemmirt da yerna-d : teri, ncuf cwi tamsalt-agi-inek. Deg unebdu ulac ef wacu ara heden ienanen. ala tamsalt-agi-inek akked tin n win yenan baba-s i yes&an azal cwi. Syin yezzaken-iyi-d, di terba&t-nni ansi i d-iu, yiwen akken n wergaz yettcabin s amergu iqebban, yelsan nwaer timeqranin yes&an leruf iberkanen. Yenna-yi-d belli netta d imcegge& n yiwen wemis n "Paris" : mai di ddra-k i d-iu. Yussa-d ad yefer tamsalt-nni n wergaz yenan baba-s, da ssutren-as-d ad ixeggel kra imeslayen ef temsalt-ik . Dagi daen, qrib i s-nni tanemmirt. Acu kan ugade ad d-tban d smaa. Iwehha-d ur-i, netta s wezmumeg, s ufus-is da iu. Syin nea kra n dqayeq. Abugau-inu yusa-d s tqenddut-is, zzin-as-d ibugauyen nnien, imeddukkal-is. Iu s inemasen, ixemmes d kra ifassen. Qeren cwi, san kra u banen-d zhan armi d lawan i deg-i teenen tnaqust di tesga. Ualen yark s imeqan-nsen. Iu-d uri, yefka-yi-d labas, iweayi-d ad d-rre i yesteqsiyen s kra kan imeslayen, ur ilaq ara ad sezfe awal, ur ilaq ara ad d-rnu s ur-i akk ilaq ad ttekla fell-as deg wayen i d-yegran. Si tama-w tazelma, sli i wenunef n ukkersi yualen er deffir da wala yiwen wergaz meqqren u rqiqen, yelsa76

d s nwel azegzaw, ijme&-ed akk ijufa n tqenddut-is yeqqim isers iman-is s lemadra. D netta i d Lewkkil n tegduda (le procureur). Yiwen n Llusi (le huissier) issu-d ad d-i&eggen s unekcum n inezrafen. imiren swaswa, sin yesbburuyen n trisiti bdan acexxe-nsen. Qrad(3) n inezraf, sin lsan-ed aberkan, wis qrad yelsa-d s uzegga, wwin-ed yidsen ddussiwat mi d-kecmen. awlen tikli er udekkan i dyezgan iwsawen n tzeqqa. Argaz-nni i d-yelsan taqenddut tazeggat yeqqim deg ufutay alemmas, isers tacacit-is zdates, yesfe tabelust-is s yiwet n tmacwat da yenna-d belli agraw hat-an yelli. Yufa-d lal inemasen fen istiluyen deg ifassennsen. Ttbanen-d maa amzun ur cli&en ara akk amzun tmesxien. as akken, yiwen seg-sen, win akken i d-yelsan akustim aberkan s tekkraba tajenjait, isers astilu-s zdat-es u yebda ad iyi-d-yettmuqul. Deg wudem-nni-ines deg-i temxallaf cwi tama tazelma akked tyeffust, ala allen-is i yi-d-ittbanen d tizemaqin, ad iyi-d-ssenqadent, mebla ma tzemre ad d-tere deg-sent acemma yettwasnen. ulfa-as am wakken d nek i d-yettmuqulen iman-iw. Ahat ef annecta akk daen imi ur ue ara tannumi d wemiq-agi, degmi ur fhime ara acu yeran syin : Taseqqat n imggaliyen (les jurs), isteqsiyen uselway n cra& yefka i ubugau-inu, i lewkkil n tegduda (procureur) akked imggaliyen (les jurs) ( di mkul tikkelt tezzin iqerra-nsen ef yiwen webrid er tama unezraf), ran-d yiwen usebtar deg-i &eqle kra n yiswawen imukan akked yemdanen, akked kra isteqsiyen-nnien i ubugau-inu. Aselway yenna-d belli ad yessiwel i yinagan. Llussi (huissier) yera-d kra n yismawen i yewwin ddehn-iw. Si tlemmast n yemnezhen yellan meqbel ttban-iyi-d kifkif-iten yark, wala-ten mi d-tekkren yiwen yiwen akken ad aben
77

syin seg yiwet n tewwurt i d-yezgan di temert n tzeqqa, anemhal n wexxam n yemaren akked u&essas-is, amar-nni n Thomas Prez, Raymond, Masson, Salamano, Marie. Taneggarut-agi twehha-yi-d s ufus-is am tin itqelqen cwi. Wehme deg-i amek ur ten-&qile ara meqbel aya, di lawannni i d-ssawlen i yisem aneggaru, Celeste, i d-yekkren yeffe. eqle ar tama-s tameut-nni tamectut n useu i dyelsan tajaki-nni-ines, tettban-ed teqqur u teem. Tettmuqul-iyi s yiwen n amu deg wallen-is. Acu kan ur ufi ara akud akken ad xemme ayer i yi-d-tefka tamulinni imi aselway yebda ameslay-is. Yenna-d tura ara yebdu umeslay n e u fiel ad d-i&eggen belli tlaq tsusmi. Ar ures netta yella dagi akken kan ad iwehhi ameslay di temsaltagi mebla ma immal er yiwen. U yeba daen ad yeddu ce& s tin la&qel d lma&qul. Jjijma ara d-terr tarba&t n yemeggaliyen (les jurs) ad d-yettwaef s wudem n laq u, akken d as-yehwa teffe, yeggul ad d-yessufe imnezhen si tzeqqa di cwal amezwaru ara yerun. Azal yebda yettali u ttmuqule er imnezhen mi la sbburuyen s ienanen. Annect-a yettak-ed yiwen n ut n lkae ikkefen. Aselway iwehha-yas i Llussi i d-yewwin qrad (3)n tsebburay n lelfa yettwaen i yinezrafen i tenyesxedmen imiren kan. Bdan asteqsi-inu imiren. Aselway yesteqsa-yi-d s la&qel, iban-iyi-d amzun yella acemma akka n ledaqa di taect-is. Steqsan-iyi-d daen ef yisem-iw u as ma yella cenfe cwi, xemme belli dayen ilaqen, imi dayen n diri aas ma yella yettucaa& walba& n yergazen deg umur n waye. Syin yebda uselway yettales-d tadyant-nni i xedme, yettmuqul-ed ur-i umba&d yal sin ne qrad(3) n wawalen akken ad yi-d-yini : ne akka ? . Yal tikkelt ttarra-as : ih, ad mass aselway, akken iyi-d-iwea ubugau-inu ad
78

xedme. Annect-a yeef aas n wakud imi aselway iekkutent-id yiwet yiwet. Di lawan-nni llan inemasen ttarun. ulfa i tmuli n umauz inemasen akked tin n ttmeutnni tamecut taqurant. Tabbanki utamway tezzi mea er tama uselway. Aneggaru-yagi inene cwi, inuda ger isebtar n ddusyi-ines da yezzi-d uri u netta mazal-it yesbburuy i yiman-is. Yenna-yi-d belli ilaq tura ad yebder kra n tneqiin i dyettbanen ba&dent ef temsalt-agi-inu, acu kan ahat d nutenti i d e. Fehme imiren belli ad d-yual s ameslay ef yemma da ulfa din acal tteddigguti seg wanect-en. Yesteqsa-yi-d ayer rri yemma s axxam n yemaren. Rrias belli xue idrimen akken ad tt-tt&asse, ne akken ad ttdawi deg wexxam. U rni-as belli ula d yiwen sseg-nne, la yemma la nek, ur yettau kra seg waye, wala seg walba&-nnien, u nni-as dayen newwe armi nu tannumi di tudert-agi-nne taji, akken i d-tusa, tusa-d. Aselway yenna-d belli ur yebi yara ad isemme aas di temsalt-agi n yemma da yessuter di lewkkil (le procureur) ma yella yes&a kra isteqsiyen nnien. Aneggaru-yagi yezzi-yi-d s wezgen uzagur-is u, mebla ma yemuqel-ed ar ur-i, yenna-d ma yeba uselway ad as-isemme netta ad iyi-steqsi ma yella uale ar te&wint wedi kan s nniya ad ne a&ab-nni. Ala i d as-d-rri. Ihi, ayer tella tmeyant yides u ayer i d-yual s amiq-nni swaswa? Nni-as d zhe kan. Da lewkkil yekfa awal-is s yiwet n taect n diri : daya i bi ad re tikkelt-agi . Ayen akk i d-yernan yark umeslay d abunexlu, lada i nek. Acu kan umba&d ubeddel n kra imeslayen, yenna-d uselway belli yekfa wegraw, ad ikemmel tameddit akken ad isel i yinagan.
79

Ur ufi ara yark akud akken ad xemme. Wwin-iyi, ssulin-iyi di tkkeust i yi-ssawen er lebs anda i d-i. cwi kan akken mi bdi ad ttfaqe belli a&yi, uen-d ad iyi-rren; Kulec yetta&wad-ed, ufi-d iman-iw di tzeqqa-nni, dima zdat d wudmawen-nni. Acu kan yual yerna weal akk am akken d la&eb yal yiwen seg imggaliyen , lewkkil, abugau-inu akked kra n inemasen s&an yark deg ifassennsen tisbburuyin. Anemas-nni ameyan akked d tmeutnni tamecut llan ula d nutni din. as ur da sbburuyen ara, u daen llan ad iyi-d-ttmuqulen mebla ma nnan-d acemma. Cerwe-d tidi iumen udem-iw. Ur d-rri ara s lewhi n wemiq anda lli akk s yiman-iw armi i sli ssawlen-as i unemhal n wexxam n yemaren. Steqsan-t ma yella tettcetki-d yemma seg-i da yerra-yasen-d belli ih acu kan akken yark ittcetkin yemaren n wexxam-nni. Yenna-yas uselway ma yella tettcetki-d swaswa mi tt-rri s axxam n yemaren da yerra-yas-d : ih unemhal. Acu kan tikkeltagi ur tes&i acu i d-yerna. Deg yiwen usteqsi nnien, yerrayas-d belli yewhem di la&qel s&i ass n tenelt n yemma. Imuqel unemhal s ixef isebaen-is, syin yenna-d belli nek ass-nni ur bi ara ad wali udem n yemma, daen ur ru ara ula d yiwen webrid akk ue-ed imiren kan umba&d tanelt mebla ma qime cwi ar uekka-s akken ad as-d&u. Yiwet n tawsa nnien i t-yeswehmen cwi : yiwen seg ixeddamen n tkebbanit iekwan yenna-yas-ed belli ur ri ara acal di la&me n yemma. Ters-ed tsusmi yiwen umecwa akken, u aselway yessuter deg-s ma yella d nek i d-yeqsed. Seg makken ur yefhim ara unemhal asteqsi-yagi yerra-yas-d : d wagi i d lqanun . Syin yessuter uselway di lewkkil (le procureur) ma yella kra usteqsi yes&a, issu-ed wagi : uhuh! Annect-a beka-t s yiwen akken n lfe di taect akk s yiwet n tmuli n win ireben i yi-d-yefka armi, i
80

tikkelt tamezwarut seg waas isseggasen-aya, i ri ad ru imi ulfa acal ttwaucce s laci-yinna. Umba&d mi yesteqsa imggaliyen akked ubugau-inu ma yella kra isteqsiyen i yes&an, aselway yessawel i u&essas n wexxam n yemaren akken ad t-yesteqsi. Mi d-yewwe imuqel-iyi-d syin yezzi udem-is. Ula d netta am wiya, kullec yules-as-d. Yerra-d yark ef isteqsiyen i d as-ssutren. Yenna-d belli ur bi ara ad wali udem n yemma, keyfe, se akk swi lqahwa s uyefk. ulfa imiren i yiwet akken n laa yefen widak yellan di tzeqqa. Din, i tikkelt tamenzut, fehme belli ele. Ssutren-as i u&essas ad di&iwed tamacahutt n lqahwa d uyefk akked tin n ddexan. Asestan (lavocat gnral) imuqel-ed ur-i s yiwet n tmuli n nzul deg wallen. Imiren, abugau-inu yesteqsa a&essas-nni ma yella ikkeyef yid-i. Acu kan lewkkil yekker-ed s ucennef mgal asteqsi-yagi : anwa i yenan dagi u d acu-tent texnanasin-agi usimes n inagan i wumi ccada ran yark medden belli d tin iehden u d tin ayen ! as akkenni, aselway yessuter deg u&essas ad yerr i westeqsi. Amar-nni yerra-d s wudem yennecamen : zri belli elte aas. Acu kan sea amek ara yagi agau i yi-d-yefka wergaz. Taggara steqsan-iyi-d ma yella kra i s&i ad t-id-arnu. Ulac, i sen-d-nni. D tidett, d e fki-as agerru . Imuqeliyi-d u&essas s wudem akken n win iwehmen akk n win ittcekkien. Yekukra cwi, syin yenna-d belli d netta i yi&eren er lqahwa s uyefk. Yekker-ed ubugau-inu s lfe akk s amu di taect-is, yenna-d ad yanef i yemggaliyen ad muqlen weedsen anda tella tidett. Acu kan lewkkil yebba&zaq-ed nnig iqerra-nne : ih, imggaliyen (les jurs) ad muqlen. U ad siwen taggara er tikti belli yiwen ubeani izmer ad ya&re win i s-yehwan er lqahwa, acu
81

kan mmi-s n tfamilt ilaq ad tt-yagi zdat nna&c n tin i t-idyurwen . Yual u&essas s amkan-is. Mi d-tewwe nnuba n Thomas Prez, ief-as-ed Llussi afus armi d tasga n tzeqqa. Prez yenna-yas belli netta yessen kan ala yemma akk iwala-yi ala yiwet n tikkelt, ass-nni n tenelt-is. Steqsan-t acu xedme ass-nni da yerra-yasen-d : muqlet kan, ula d nek lli aas i ezne. Da, ur tes&i acu i wala. D lezen i d iyiisdderlen allen-iw. Imi ur-i xese imiren ameddakkul layen. Armi xesfe yiwen webrid. Da argaz-agi ur t-wala akken yelha Asestan (lavocat general) yesteqsa-t ma yella xesum tella tikkelt anda i d iyi-d-iwala ttru. Yerra-yas-d Prez ala. Lewkkil yenna-d imiren : massat imeggalliyen ad as-meyzen akken ilaq . Da yez&ef ubugau-inu. Yesteqsa Prez s yiwet n taect i yi-d-ibanen bezzaf temeq cwi, ma yella iwala-yi ur ru ara . Yenna-yas-d Prez : ala . san yemnezhen. Da abugau-inu, icemme i yiwen n yiil-is, yenna-d s taect n win yetteklen : d wagi i d cra&. Kullec d tidett akk acemma mai d tidett . Lewkkil (le procureur) yesseqme udem-is u inebbec s ukaryun izwal(les titres) n ddussiwat yersen zdat-es. Umba&d semmus (5) n dqayeq n webas deg-i i yi-dyenna ubugau-inu belli kullec iteddu akken ilaq, nual nesla-yas-ed i Celeste i wumi yessawel ubugau-inu akken ad yili d anagi. Yettmuqul-ed Celeste tikkwal ar tama-w u yella iberren yiwet n tcacit ger ifassen-is. Yella yelsa-d akustim-nni amaynut yu tannumi yettlusu makken ara yeddu yidi, tikkwal deg wass n led, er wannar n tazliwin i&ewdiwen. Waqila ur yufi yara amek ara yels lkull n tebluzt-is imi ala yiwet n teqfalt n nas s wacu i tt-yeqfel. Nnan-as ma yella nek d akkelyan-ines da yerra-d : ih ,
82

yernu daen d ameddakkel-iw ; acu yettxemim fell-i da yerra-yas-ed belli nek d argaz ; acu i d-yeqsed, yerra-yasend belli medden yark ran acu i d-yeqed; ma yella ifaq belli nek d yiwen n wemdan izemen aas ef yiman-is da iqbel kan belli nek d yiwen ur nhedde ara akken ur d-yeqqar kra. Yesteqsa-t lewkkil ma yella ttxellie lekkra-inu. Yesa Celeste u yenna-d : tigi d lewaye timeca n way garane . Steqsan-t daen acu yettxemmim ef wayen xedme. Da isers ifassen-is ef tesart-nni yellan di tlemmast n tzeqqa n ce& u iban-ed belli d win i d-iheggan laa ad tt-id-yini. Yenna-d : ur-i d amxix. D abaxix; medden yark ran d acu-t. Dayen yekfa wawal. Ihi ! ur-i d amxix . Iu ad d-ikkemel awal-is, da igezem-as-t uselway, yenna-yas tanemmirt u annect-a yelha. Syin yeqqim din Celeste yeel. Acu kan yenna-d belli yeba ad d-yernu lehdu. Ssutren deg-s ad iiwel. Da i&awed-ed belli annect-nni d amxix. yenna-yas-ed imiren uselway : ih, nesla-yak-d. Acu kan nekkni aqla dagi akken ad nefru imxixen am wagi. Tanemmirt-ik . Amzun akken yewwe er taggara n tmusni-ines akked tezmert-is, yezzi-d Celeste imiren ur-i. Iban-iyi-d am akken allen-is ttemcbeiqent akk icenfuren-is ttergigin. Yettban-ed am win i d-yessuturen deg-i acu yezmer daen ad t-yexdem. Nek, ur d-nni kra, ur d as-wehha ara u d tin i tikkelt tamezwarut di tudert-iw irkelli i deg-i bi ad sudne amdan. Syin yessuter uselway ad yual s amkan-is. Celeste yual ad yeqqim ger laci. Ayen yark yeqqim cra&, yeqqim din, ismal cwi iman-is er zdat, isers iallen-is ef tgecrar. Tacacit ger ifassen-is, yettessis acu yark i d-yettunebdaren din. Tekcem-ed Marie. Telsa-d aappun u mazal-itt tecbe aas. Acu kan nek emle-tt ugar makken ara tserre i ucebbub-is. Seg wemiq anda lli, &eqle-ed tefses n tedmarin-is akked tcenfurt-is n
83

wadda icuffen dima cwi. Tettban-ed tetqelleq. Imiren kan steqsan-tt seg melmi i yi-tessen. Tenna-yas-en-d seg tallitnni i texdem ur-ne. Aselway yeba ad ier acu unamek n tdukli-nne. Tenna-yas d imeddukkal. Deg yiwen usteqsinnien, Tenna-yas-d belli d tidett niqal ad iyi-ta. Lewkkil yellan yettnadi ger tewiqin-is yesteqsa-tt s uiwel si melmi i tebda tdukli-agi-nne. Tenna-yas-d melmi. Lewkkil yennad imiren s ustehzi belli ass-nni ma yella ur ye&iq ara d azekka-nni n entelt n yemma. Syin yenna-d s cwi n nzul belli ur yeba yara ad yernu atekki deg yiwet n liala rqiqen am tagi, belli yefhem Marie acukan (u dagi tbeddel taectis, tual qerriet) lwaeb-is iettem-it ad i&eddi nnig n ledaqa da yessuter i Marie ad-as-d-ssiwzel di kra imeslayen ass-nni i deg-i i tt-sne. Tegguma Marie ad tehde, acu kan seg wakken iettem-itt lewkkil, tebda ameslay ef u&umu-nne, ef tufa-nne er ssinima akked tualin s axxam-iw. Asestan (lavocat gnral) yenna-d belli umba&d timenna n Marie deg isteqsiyen i s-yettunfken mi la ttheggin cra&, inuda ahilen (programmes) n ssinima n wassnni. Yenna belli Marie s yiman-is ara d-yinin isem usaru i di&eddan ass-nni. S yiwet n taect iden, tenna-d belli d asaru n Fernandel. Ters-ed tsusmi mea di tzeqqa makken i tfukk. Yekker-ed imiren lewkkil (le procureur), s taayt akked yiwet n taect yesruyen iblaen, aad-is iwehha-t-id uri, yenna s la&qel, s wawalen ifezen : ay Imggaliyen (les jurs), azekka-nni kan n lmut n yemma-s, argaz-agi zdatnwen iu ad i&um, yebda tadukli ur nlaq ara, u yernu iu ad yezhu s unezzeh di ssinima i usaru yessesayen. Ur tes&i acu ara d-arnu nnig wannect-a . Yeqqim, dima s tsusmi. Amecwa kan teereq Marie d imei, tenna-yas belli mai akka i tera, u yella wayen nnien. U dagi ad tt-ttetimen ad d-tini ayen ur tettxemmim ara. Tenna-d nettat tessen-iyi
84

akken yelha, akk ur tes&i acu xedme n dir. Imiren Llussi, iwumi d-iwehha uselway, yewwi-tt. Da ikkemmel ce&. Tzemre ad d-tini am akken ur slan ara umba&d i Masson mi d-yenna belli nek d argaz yelhan : zemre ad d-rnu belli wagi d argaz irruggzen. Ma yella da d Salamano, netta ur as-slan ara yark makken i d-yesmekta belli nek d yiwen i yelhan s aqjun-is, ma yella d asteqsi-nni i s-d-fkan ef yemma akked nek, yenna-yasen-d belli ur tes&i acu i yi-d-mazal ad as-t-ini i yemma u ef waya i ttskecme s axxam n yemaren. ilaq medden ad fehmen, i d-yenna Salamano, ilaq medden ad fehmen . Acu kan ulac anwa i d-ibanen din yefhem. Syin wwin-t. Syin tewwe-d nnuba n Raymond, i yellan d anagi aneggaru. Iwehha-d Raymond ur-i s ufus-is da yenna-d imiren belli nek mai d aqettal. Da yesmektay-as-d uselway belli ur as-ssutren ara ad d-yefk ay-is, ban kan ad d-yini acu yeran. Issuter deg-s ad yeu isteqsiyen akken ad dyerr fell-asen. Smektan-as-d ta&dawt yellan netta d win immuten. da Raymond iuref tagnitt akken ad d-yini belli d netta yark i iuc uneggaru-yagi seg wasmi iwet weltma-s. Aselway yessuter deg-s ma yella win yemmuten ur yes&i yara ssebbat akken ad iyi-uc. Yenna-yas Raymond belli tilin-inu di teftist ur bni ara fell-as d zhe kan. Syin yesteqsa-t lewkkil (le procureur) amek armi ihi tabatt yellan d aar i seg-i d-yekka wemxix-agi d nek i ttyuran. Raymond yerra-yas-d belli d zhe kan. Lewkkil yerra-yas belli zhe-agi aas n tfelquqin i ibbib di tmacahuttagi. Yeba ad ier ma yella dien d zhe imi ur d-yenil ara ef teqcict-nni makken i tt-iebbe Raymond, ma yella daen d zhe kan makken i ddi d anagi er lkumiarya, ma yella daen d zhe kan mi ccada-inu teffe-ed umba&d mi nudan d ccada n lekdeb. Taggara yessuter di Raymond
85

amek irebbe tudert-is, u seg makken aneggaru-yagi yerrad : d axeznai (Magazinier) , Asestan (lavocat gnral) yenna i yemggaliyen (les jurs) belli anagi-yagi cel-is d aqewwad n tlawin. U nek ihi d acrik-is akked ameddakkulis. Abaxix-agi d ucmit, si nwel iqeben, ternu-as i wayen yeran, aqla zdat yiwen i wumi yeqqu wul. Raymond yeba ad d-yerr ef yiman-is, abugau-inu ikker-ed ad disbeggen belli yugi imeslayen-agi, acu kan ssusmen-ten akken ad d-yekfu lewkkil lehdu-is. Wagi yenna-d : mai aas iyi-d-mazal ad t-id-arnu. Wagi tura d ameddakkel-ik ne ala ? Ih, i s-d-yerra wagi, ih d ameddakkel-iw Asestan yefka-yi-d imiren yiwen usteqsi da muqle er Raymond yean allen-is ur tent-yekkis ara fell-i. Rri-as : ih . Lewkkil yezzi imiren er Imggaliyen da yennayasen : d yiwen wemdan, azekka-nni n lmut n yemma-s, yessekcem iman-is di tucmitin i icemten, yena mebla ssebba i iehan akken ad yefru yiwet n temsalt n tilawin i ifen i webrid . Da yual yeqqim. Acu kan abugau-inu, yea wulis, isu-ed s werfad ifassen deg igenni, armi, makken i d-lin ikmamen, sbeggenen-d axenew n tebluzt-is n daxel : d acu-t wagi, tura argaz-agi yettuasab dagi imi yenel yemma-s ne imi yena argaz ? an yemnezhen. Acu kan lewkkil yekker-ed daen, izemme iman-is di tqenddut-is da yenna-d belli ilaq ad yes&u wemdan aas n tierci akked lefhama n mass abugau yettuqaddaen, akken ur yettulfu yara belli yella rrebg iehden akk i yesruyen ger snat n temsal-agi. Ih ,i isu s la&qel ugerjum-is, nek berra deg wergaz-agi imelen yemma-s s wul aseaf . Awal-agi iuza imnezhen. Ihuz ubugau-inu tuyat-is u yesfe tidi i dyeuen anyir-is. Ula d netta yettban-ed amzun ihudd da fehme belli tebda liala temmek fell-i.
86

Yekfa wegraw i wass-nni. Mi d-fe seg wexxam n ce& akken ad ali er tkkeust, ulfa deg yiwet n tegnitt mecuen i rria akked tafat n tmeddit unebdu. Di lam akked tillas n lebs ileun, &eqle yiwen yiwen, di &eggunni i d i-yeran, yark ssuat sne n temdint i emle; ulfa daen i teswi&t-nni anda tikkwal ttalfu amzun fere. Ssuat n warrac yeznuzuyen imisen yettawi uberi afessas, ifax ineggura di tebirin ujeig n temdint asekkwa (le square), aberre n widak yeznuzen iundwien, ajijeq n utamway di tsawent yenen n temdint akked imsigman igenni meqbel ad d-yeli di lmina. Annect-agi yark yesmektay-iyi-d tabri uderal, i sne meqbel ad kecme er lebs. D tidett , d tagi i d taswi&t-nni i deg-i yiwen akken n zman lli fere deg-s cwi. Ayen i yi-ttaun imiren, dima d yiwet n tguni tafessast, mebla tirga. Ass-a, tella tawsa ibeddlen imi yerna-d uau uzekka. Ass-a er texxamt-iw kan n lebs ara yuale. Am akken tibriin i netterri deg igenwan unebdu akken zemrent ad awint er lebus i zemrent ad awint er tguni tazedgant.

87

IXEF IV

as akken ef ukersi n win yenan i qqime, dima dayen yessedhuyen mara tesle wiya hedden fell-ak. Deg lsaragen n Lewkkil akked ubugau, zemre ad d-ini belli aas iheden fell-i wala ef ubaxix-nni xedme. Ur ri ara ma yella mxalafen isurag-nni? Abugau ireffed ifassen-is deg igenni u yeqqar-as ele, acu kan s&i ssebbat. Lewkkil yettwehhi s ifassen-is u yeqqar-as ula d netta belli nek d aella ameqran, acu kan mebla ssebbat. Tella yiwet n tawsa i yi-qqimen di tyersi, ur tt-ri ara amek akken tga. as ulamma lli cele, acal n tikkal i yi-d-yusa beqqu ad d-skecme iman-iw di lehdu acu kan abugau-inu yeqqariyi-d dima : as ssusem, akka i ttif i temsalt-ik . Zemre ad d-tini belli tamsalt-agi tetteddu akka mebla yess-i. Kullec ileu mebla ma skecme-d iman-iw. Tturaren s zhe-iw mebla ma fkan azal i wayen ttxemmime nekkini. Seg umecwa er waye, beqqu ad gezme awal i medden irkelli akken ad asen-ini : ihuh, anwa i d aqettal? Dayen i yes&an azal meqren win ara yilin d aqettal. U s&i yiwet n laa ad tt-id-ini . Acu kan umba&d cwi uxemmem, ttafe-d iman-iw ulac acu i s&i ad t-id-ini. Yernu, zemre ad d-ini belli lebi nettaf akken ad d-lhun laci yes-nne mai aas i yittimi. Amedya asarag i d-yewwi Lewkkil, amecwa kan yesdigguti-yi. Ahat ala kra n tukkisin seg-s
88

ne seg uriret ifassen yesseirit ne kra imeslayen, ur neddi yara d wayen-nnien, i d iyi-&eben cwi akk i d iyiswehmen . Acu yettxemmim zdaxel-is, ma yella da fehme-d akken ilaq, dakken hegga iman-iw i timeniwt-nni. Xesum, dayen ya&re ad t-id-yesbeggen. Akken i d-yeqqar s yiman-is : ad t-id-sbeggne i yergazen, u ad t-idsbeggne si snat tamiwin. Tamezwarut, si tama n tafat yesdderilen n wayen yeran, syin si tafat taberkant yefren di u-agi tazefrant n wagi . I&awed-ed yark ayen yeran segmi akken temmut yemma. Yesmekta-d taat n wul-iw, timeriwt-nni ur zi ara acal yewwe la&me n yemma, a&ummu-nni azekka-nni n tenelt nek d yiwet n tmeut, ssinima, Fernandel u taggara anekcum s axxam nek d Marie. Aas i qqime akken ad t-fehme imi dima yeqqar-ed tameddakult-is u ur-i, nettat d Marie. Syin yual-ed er tmacahutt n Raymond. Ufi belli tamuli-s er wayen yeran ur txu ara di tidett. Ayen i d-yeqqar yem&en. D nek i yuran tabatt n ussemla&i ger-asen, akken ad d-rre tameddakkelt-is i yiwen wergaz amcum i wumi yemmut wul. Di tefsist d nek i ilaen icenga n Raymond. Aneggaruyagi yual yejre. Kkre ssutre-as tameyant-is. Uale-d wei akken ad tt-sxedme. Ni a&ab-nni akken i t-hegga deg alla-iw. U akken ad ttekle belli cel yettwaxdem, rni wwte ku (4) n terain nnien, s la&qel, s ufus iwehhan, tzemre ad d-tini tga am temsalt yettwaheggan akken ilaq. Twalam tura ay irgazen l&ali, i d-yenna Usestan (lavocat gnral), Aqli neje-awen-d asalu n tedyant yewwin argaz-agi ad ine u netta yera acu i ixeddem. Ad wekkde nezzeh ef annect-a, i s-yenna. Imi tagi mai d timeniwt am tiya, am win i wumi iu la&qel akken ad as89

ed-tafem ssebbat i ussenes n taayt n t&ekkumt-is. Argazagi, ay irgazen, d argaz iecen aas. Twalam-t u teslam-as, ne ala? Yessen ad d-yerr. Yessen ad yewzen ameslay. ur nezmir ara ad d-nini belli d yiwen iteddun am win yegnen mebla ma ifaq acu ixeddem . Nek, lli selle i lehdu-nni da fehme belli esbeniyi d uric. Acu kan ur fhime ara amek ayen yelhan deg wergaz n menwala yettual d tirint ayen mgal win yesxeren. Dayagi xesum i d-yewten deg walla-iw da seg imiren ur sli ara i lewkkil armi d makken i d-yenna : ula d nddama ur yenddim ara ? ar tura mazal. Ula d yiwen webrid ayen yark yeef ce& d uheggi-ines argaz-agi ur d-iban iait lal seg wemxix yexdem . Imiren da, yezzi-d ar ur-i, iwehha-d s uad-is makken yettkkemmil tiyta deg-i mebla ma zi ssebba ayer. Mebla ccek, ur zmire ara ad d-ini belli d win ur nes&i yara leq deg wayen i d-yeqqar. D tidett ur nddime ara aas deg wayen xedme. Acu kan anect-en uuccu yessewhem-iyi. Lemmer ttafe ad &ere ad assfehme s la&qel akk s cwi n lenana belli werin ssawe ad neddme di laa xedme. Dima ttili d win yezren irkkeli deg wayen ara yerun ass-a ne azekka. Acu kan dayen ibanen, deg wemiq-agi anda i yi-sersen, ur tes&i i wumi zemre ad hede akkagi. Ur s&i ara azref ne leq ad d-beggne iman-iw nine, ne s&i ul yeuen d beqqu akked lebi. Da kemle tta&rae ad sle i wayen i dyeqqar Lewkkil imi yebda yettmeslay ef u-iw. Yeqqar-as belli imuqel taneffu-iw, ur yufa deg-s kra, ay irgazen. Yeqqar-as belli di tilawt ur tt-s&i ara, akk ur s&i ara deg-i rria n wemdan, akk ulac abruy n tmuli n leq deg-i s wacu yezmer wergaz ad iader ef wul-is. D tidett, i d-yenna, tagi mai taawsa ef wacu nezmer ad tnlum. Dayen ur yezmir ad d-yesnunnet deg yiman-is.
90

Nezmer kan ad d-nini ia-a imi ur tt-yes&i yara. Acu kan di ce&, lehhu rigen usemme akked usuref ilaq ad yual d lehhu iwa&en, i t-yugaren ala leq. Lada mara mlilen yilem akked tebrek n wul am widak nufa deg wergaz-agi, yettual d axji izemren ad yesebla& timetti i mea . Da imiren i d-yemmeslay ef amek akken xedme i yemma. Yules-ed i wayen akken i d-yenna deg isteqsiyen. Acu kan tikkelt-agi yessezef deg wawal-is ugar n makken i dyemmeslay ef tmeniwt s yiman-is. Yessezef akken awal acal armi taggara ur ulfa i wacemma ala i weal n tsebit-nni. Ma drus xesum armi d makken anda yebes Usestan (lavocat gnral), syin, umba&d yiwen umecwa n tsusmi, ikkemmel awal-is s yiwet n taect tafessast lqayen : agraw-agi n ce&, ay irgazen n l&ali, azekka ad yekem ef yiwen ubaxix azefran : d timeniwt n wergaz i baba-s . ures, alla n wemdan ireggel ef yemxixen yellufen am wigi. yessarem inezrafen ad ekkmen fell-as mebla ema. Yernu, ur yekukra yara ad d-yini belli auccu yes&a i tmeniwt-nni ileb-itt aas uuccu yes&a i wul-iw yeqquren. Ar ur-es win ara yenen lenana n tyematt am win ara dicelxen iman-is si tmetti n yemdanen u kifkif-it netta d win ara yenen win yellan d ssebba n tlalit-is. Akken d as-yehwa yella, amezwaru yettheggi cel i wis sin, yettberri akk yessawal-as, u ternu-as iqbel-it. Nek ttuqen&e, ay irgazen l&ali, i d-yerna deg awal-is s yiwet n taect &layen, belli ad tafem tikti-inu mai dayen izaden ma nni-d belli argaz-agi yeqqimen tura akka zdat-nne ittekka deg waas di tmeniwt ara t-ca&em azekka. ef waya, ilaq ad yettuaseb ula ef temsalt ara yettucara&en azekka . Dagi, yeddem-ed Lewkkil yesfe udem-is yettemca&len si tidi. Taggara yennad belli lwaeb-is yew&e acu kan ilaq fell-as ad t-yexdem akken iwata. Yenna-d belli ur yella acu i s&i di timit deg
91

yiwet n tmetti i wumi ur ssine ara leqwanen imeqranen ef wacu tleu akk daen, ur ilaq ara ad ssirme lenana yellan deg wul n wemdan imi nek ur ri d acu-t wul s yiman-is. Nek, ass-a ad awen-ssutre tamger n wergaz-agi, i d-yenna, u s wul-iw fessusen i d awen-tt-ssutre. imi tera-yi aas n tikkal di tudert-iw anda ssutre tamger, acu kan werin ulfa am ass-a s lwaeb-agi ayen i wumi i d-yessawal walla-iw s yiwen lehd meqqren akked uanfu s&i zdat wudem n lwec-agi . Mi yual Lewkkil yeqqim, ters-ed ddeqs n tsusmi. Nek iuh walla-iw seg weal akked lwehma. Aselway yusu-d cwi, u s yiwet n taect meiyen cwi, yesteqsa-yi-d ma yella kra i s&i ad t-id-arnu. Kkre-d seg wemkan-iw u segmi akken bi aas ad d-hede, nni-d, akka kan, belli ur yelli yara yark di lbal-iw ad ne a&ab-nni. Aselway yerra-d belli annect-agi ad yeqqim d ay, u ar tura ur yefhim ara amek bni abrid uareb ef yiman-iw di ce&-agi, u ad yefe lemmer, meqbel ad d-isel i ubugau-inu, ad as-dsfehma nek s yiman-iw ssebbat i d iyi-wwin s ayen akken xedme. Nni-as s uiwel, s imeslayen irekcen, di lawan i deg-I faqe i tizelgi n yiles-iw, belli ssebba d iij. Tetereq cwiya n tesa di tzeqqa-nni. Abugau-inu ihuz tuyat-is da cwiya kan, fkan-as ameslay. Acu kan yenna-d belli ifut lal cwi imi laqent-as aas n swaya&. ef waya yessuter ad idegger ce& ar umba&d leftu. Qeblen inezrafen. Tameddit-nni, deg uzal, mazal isebburuyen n trisiti jebbden deg uberi aayan n tzeqqa, akk tisebburuyin ufus n Imggaliyen ttembbiwilent yark er yiwet n liha. Asarag n ubugau-inu am win n wer taggara. Yiwen akken umecwa, sli-as makken i s-yenna : d tidett nek ni . Syin ikkemmel s yiwet n taect-nni u dima awal nek yal mara ad yehde fell-i. Wehme ayer. anza imiren er yiwen
92

uademi steqsa-t ayer. Yenna-yi-d: susem u, amecwa kan, yerna-d : akka yark i xeddmen ibugauten . Nek, ulfa am akken yeba ad iyi-ssufe si temsalt-iw, ad i-yerr d ulac u, tzemre ad d-tini, yeba ad yual deg wemkaniw. ur-i ulfa dayen be&de ef tzeqqa-yagi n ce&. Ternu-as abugau-inu ad yi-d-yettban iqqers irkkeli. Immeslay-ed ef wagga syin yemmeslay-ed ula d netta ef tewit-iw. Acu kan iban-iyi-d ixus aas n leara zdat Lewkkil. Ula d nek, i d-yenna ubugau-inu, ane ef u-agi, acu kan, mai am umcegge& n weraf, nek ufi-en kra u zemre ad d-ini ri-d deg-s am wedlis yellin . Yera-d deg-s belli nek d argaz yelhan, d axeddam ef yiman-iw, ur &eggu ara, qime deg yiwen wemiq ixeddim, emlen-iyi yark medden u d win yettalfun i lezen n wiya. Nek ur-es d aqcic iggerzen, irefden yemma-s ayen yark yezmer n lwaqt. Taggara nek d win yessarmen dakken axxam n yemaren ad as-ed-yawi aa d westa&fu i temart-nni n yemma ugar n wayen i zemre ad as-d-awi nek s yiman-iw. Wehme, ay irgazen l&ali, i d-yerna, amek i d-yella wannect-a yark n lehdu ef wexxam-agi n yemaren. U ma yella ilaq ad d-nesbeggen lfayda akked ccan n yexxamen-agi, ihi ilaq ad d-nini belli d adabu s yiman-is ara ierfen cwi n tedrimt fell-asen . Acu kan, ur d-yuddir ara ass n tenelt da ulfa-as am akken ixu wannect-a deg usarag-is. Da seg imeslayen-agi ezzifen, useg ussan-agi akked d wannect-agi yark n swaye& yettnejbaden, anda akka heden ef tewit-iw, iban-iyi-d kullec yual am aman izedganen n temduct deg-i tezzer s tuzya walla-iw. Taggara, ur cfi acemma seg webrid akked tehri n tzeqqa akked ikulwaen, u di lawan i deg-i yessemuy ubugau-inu tagejujt-is s ledu fell-i, tewwe-iyi-d taect n
93

ujewwaq n win iznuzuyen timecain lakim. lint-ed fell-i cfayat n yiwet n tudert yualen tura mai inu, deg anda ufi zzehwan-nni i itebnen akk yeckeneen zdaxel-iw : rriat unebdu, tazniqt-nni emle, igenni n tmeddit, tasa akked tiqendya n Marie. Ayen xeddme tura deg wemiq-agi ur nem&in ara, yuli-yi-d yark an ucau er tyersi. Da are aas akken ad yekkfu kullec, syin ad zzi er texxamt-iw di lebs anda ara yafe taguni. Ur ri amek i as-sli i ubugau-inu mi isu meqbel ad yekfu, belli Imggaliyen (les jurs) ur ttceggi&en ara er tmexneqt yiwen uxeddam zeddigen i wumi yeffe la&qel azal kan n dqiqa, da yessuter aebbe di lekkem fell-i di tmeniwt i d-yufa lal bdi zzuure yid-i, d lexla i ibanen, am ndama n dima. Inezzurfa ebsen agraw n ce& u abugau-inu yual yeqqim, udem-is iban-ed ye&ya. Imeddukkal-is uen-d ur-es akken ad as-fken labas. Sli a s-qqaren : dayen izaden, a gma . Yiwen seg-sen yeef-iyi d anagi : eh? i yi-d-yenna. Huzze aqerruy-iw am win i iqeblen, acu kan mai seg wuliw, imi nek lli a&yi aas. Tewwe-ed tmeddit, yual yenes azal. Di kra-nni n ssuat i yi-d-yettawen si bea, &eqle-d lenana akked tize n tmeddit. Neqqim yark din nettau. U ayen yark nettau ala nek i ye&na. Muqle dien er tzeqqa. Kullec iqqim am ass amezwaru. Mlale-d tamuli umenas-nni s lbista tabermellalt akked tmeut-nni taqurant. Annect-a yesmekta-yi-d belli ur nuda ara ad wali udem n Marie ayen yark yeef ce&. Mai d tatut i tt-ttu acu kan lli cele aas. Wala-tt teqqim ger Raymond akked Celeste. Twehha-d ur-i Marie am tin i d-iqqaren : dayen, u wala udem-is yellan yetqelleq cwi mi d-tecmume. ulfa i wuliw amzun yeqmec, ur ufi ara amek ara s-rre acmume.
94

Ualen-d imzurfa. ran-d s uiwel yiwen wezrar n isteqsiyen i yemggaliyen. Sli i yimeslayen-agi : yuklal timeniwt aheggi i tmeniwt tignatin yessenasen di lekkem. Fen Imggaliyen da uen-d wwin-iyi ar texxamt-nni tamectut anda i meqbel. Iued ur-i ubugau-inu : yella yedaqer cwi u yemeslay-ed yid-i am umeddakkel akk s yiwet n lenana werin yessexdem meqbel. Yettxemmim belli kullec iteddu akken ilaq u ad d-fe s kra kan isseggasen n lebs. Steqsa-t ma yella wamek ad yer bnadem ce& ma yella diri akken tettwakem. Yerra-yi-d ala. L&efsa-ines netta dakken ur yesrusu yara asebtar n tegrayt (conclusion) akken ur yesserfay ara Imggaliyen. Yessefhem-iyi-d belli ur nettruu yara ce& akkagi kan mebla ssebba. Iban-iyi-d wannect-a d e da qeble acu i d-yenna. Mara tmuqle tamsalt s la&qel ad tafe d ayen iweqmen. Imi, mulac ad uqten lekwae ur nes&i yara lma&na. Akken d as yehwa tella tifrat, i yi-d-yenna ubugau-inu, nezmer ad tt-nessezef s trui n ce&. Yernu ttekle aas s ayen yelhan ara teffe . Aas i nea, azal n qrad (3) n terba&tin n ssa&a. taggara teenen-ed tnaqust. Yea-yi ubugau s tmenna : aselway n imggaliyen (les jurs) yusa-d ad d-ier tiririyin ef isteqsiyen-nni i sen-fkan. Ad k-id-skecmen mara dyawe lawan n leqraya n lekem . Tiwwura mebakent. Laci uzlen di tseddain, ur zi ma yella ba&dent ne qerbent. Syin sli i yiwet n taect iqemen tera-d kra di tzeqqa-nni. U makken teenen tnaqust, telli-d tewwurt n texxamt, yewwe-ed ur-i ususem n tzeqqa. Asusem akked ualfu-nni agen makken wala amenas-nni ameyan yezzi allen-is fell-i. Nek ur muqle ara er tama anda tella Marie. Ur s&i ara ddeqs n wakud akken ad tt-mmuqle imi yenna-yi-d uselway n ce& s yiwet n tala izelgen belli ad
95

iyi-ttwakkes uqerru deg wannar anda ara eden laci s yisem n wegdud aumi. Iban-iyi imiren fehme aulfu-nni i d-qqare deg wudmawen n widak iedren din. ur-i ibaniyi-d amzun d leqde. Iademiyen ualen ninit yid-i. Abugau isers-ed afus-is ef tinnefelt ufus-iw. Ur s&i ef wacu ttxemmime. Acu kan aselway yessuter-iyi-d ma yella kra bi ad t-id-arnu. Xemme cwi, nni-as : ala. Da wwin-iyi imiren.

96

IXEF V

I tikkelt tis qrad (3), ugi ad d-iu ur-i wemabe n teglizt ixeddmen di lebs. Ur s&i acu ara s-ini, ur bi ara ad hede; yernu qrib ad t-re. Acu i d iyi-ceben tura akka d tarewla si temmalt, bi ad re ma tella tewwurt n tufa seg wayen yuran. Beddlen-iyi tasilult. Di tagi lli tura, makken ara le, ttwali igenni u ala netta kan i ttwali. Yark ussan-iw, s&eddaye-ten deg umuqel deg wudem-is, aelluy akked wenas n lenwal yettawin ass ar yi. Mi le, ifassen seddaw temgat da ad bdu aai. Ur ri ara acal n tikkal i steqsa iman-iw ma yella walba& imedyaten n imebas ef wumi tettwakem lmut syin rewlen si tamacintagi yettazalen, u ma yella llan widak iaben akka kan meqbel ass n tmeniwt-nsen, kksen rrebg n i&essasen. Da zme imiren deg iman-iw imi ur rri ara ddehn-iw i tmucuha n tmeniwin imebas meqbel akkagi. Ilaq dima amdan ad ier timsal am tigi. Ulac anwa i yeran acu ara yerun er zdat. Am nek am wiya yufa-yi-d lal ri acu i d-uran deg yemisen ef wannect-a. Acu kan dayen ibanen llan yedlisen yettwuran ef annect-a swaswa, u nek werin yewwi-yi lebi ad ten- wali. Ahat lemmer nuda deg-sen, ad d-afe tidyanin n trewla. Xesum ad re belli yella yiwen webrid anda yebes uaf-agi seg webran, u zdaxel
97

uheggi n lmut i d-yettazzalen, zhe, xesum d yewwas, ibeddel ayen yuran. Xesum yiwen n webrid! Zemre ad dini, beka-yi yiwen. Imi ul-iw d netta ara ikkemmelen ayen i d-yeggran. Imisen hedden-d dima ef uttalas i -tettalas tmetti. ur-es ilaq ad ittuxelle. Acu kan annect-a mai dayen yettmeslayen i wala. Ayen yes&an azal, d tazmert n trewla, d aneggez bea n wau yezzuuen, d tazla er tmurt n tisselbi anda i yezde usirem. Ayen ibanen, asirem d aneluy meneq di temet n walba& n tezniqin, di tlemmast n tazla, s yiwet n terat. Acu kan mara ttmuqule tagnitt-agi deg-i lli, ulac ansi tezmer ad d-tekk tize-agi, kullec yettakkas-iyi-tt, u taemmalt tettawi-yi kan. Akken i d iyi-hwa &ere axemmem ef temsalt-agiinu, ur awe ara ad qeble tidett-agi qeien n lekem fell-i. Imi, yella uceqqiq meqren u yessesayen ger ce& i ttisersen akked wamek tual tleu mebla abas segmi d-iffe ce& deg-s. Amek akkenni i d-ran ce& ef am (8) n yi deg umur n semmus (5) n tmeddit, tazmert-nni tezmer ad teffe akken nnien, daen tawafa tettwaef sur yergazen yettbeddilen lewaye, akk daen tawafa tettwaef s yisem n wegdud aumi ne (alalmani, ne acinwazi), yesbanay-ittid yark wannect-a belli itekkes-as aas seg wazal-ines. as akka yark, terra-yi tmara set&efe belli segmi yettwaef ay-agi, timeniwt-iw tual d tidett iean, tella am akken yella li-agi ibedden ef wacu sende akka a&rur-inu. Mmekta-d imiren yiwet n tmacahutt i d-tekku yemma ef baba. Ur as-d-cfi ara. Ayen yark sne iea ef wergaz-agi, dayen akken ahat i d iyi-teqqar yemma : iu yewwas ad ier timeniwt n yiwen uqettal. Yuen makken kan i s-d-tusa tekti. U as akken iu da mi dyual s axxam yerra-d yark taebit-nni ayen yellan di taffa-is. Da yesdigguti-yi baba cwi imiren. Tura fehme, d
98

ayen ibanen am yiij. Wehme amek ur faqe ara belli ulac ayen yes&an azal am tmeniwt, u tzemre ad d-tini ulac ayen ima&nen nnig-s i wergaz! Lemmer zemre ad fe yewwas si lebs-agi, ad rue ad re yark timeniwin. Waqila ele mi d-nni akka. Imi axemmem kan wedes ad n tafin n iman-iw yewwas zdeffir tejlibt-nni i&essasen, si tama nnien ger laci, d imnezzeh ara ad d-yassen ad iwali syin ad d-yerr tafa-is, yessalay-iyi-d yiwen akken n lfe ragen s ul. Acu kan annect-a mai dayen ara yeqbel walla. ele aas imi sera i walla-iw ad ixemmem i tawsiwin-agi imi, amecwa kan, ad iyi-tekcem tesme arma skucebre ef yiman-iw. ekkake tumas-iw mebla ma zemre ad ebse. Acu kan anwa izemren ad yili dima s la&qel-is. Amedya, tikkwal ssalaye kan akka deg uqerruy-iw isenfaen (les projets) n leqwanen imaynuten. Beqqu ad &iwda amek neqqen. Ufi-ed belli e yark d tulya n yiwet n tewwurt i win ef yettwakem s tmettant. Yiwet seg ife (1000), beka-tt tikkwal akken ad ttuegment waas n tawsiwin. Xemme akka belli yezmer ad d-naf alba& n tissitin i nezmer ad nefk i umuin ad isew akken ad yemmet, azal n ta (9) si mraw (10) ad mmten, yiwen ad dyessukkes. (Gret tamawt belli qqare-ed dima : amuin). Netta ilaq ad ier umebus, u d wagi i d ccer. Imi umba&d cwi kan umeyyez, makken ara nwali tiawsiwin s la&qel, ttafe belli ayen izelgen d lmus n lfinga, dakken ulac yark isem usukkes, ulac yark. Laun, yettwagzem ay n lmut umuin. Tagi d yiwet n temsalt yefran, d tawwurt iekken, d amsefhem ibanen anda ulac anwa izemren ad d-yual er deffir. Ma yella da kra ur nela yara, ayen ur neu yara, nett&awad-as. ef waya, ayen yesdiggutiyen, dakken amuin s yiman-is yessarram ulac d acu ara ixesen di tmacint.
99

Nni-d d ayagi i d tama izelgen. Annect-a d tidett seg yiwet n tama. Acu kan, si tama nnien, sta&efe belli lbana uheggi iggerzen di temsalt-agi i teffer; Nezmer ad d-en-ini belli win akken ara yettwanen ittekka s lebi-s. Di lfayda-s ma yela kullec akken iwulem. Terra-yi tmara daen ad sta&efe belli tiktiwin s&i ar tura ef temsalt-agi ur eant ara yark. Aas aya i a&le yernu ur ri ara ayer belli akken ad iu walba& er lfinga, ilaq-as ad yali ef udekkan, ad yelu tiseddain. Waqila ssebba uxemmem-agi ikka-d si tegrawla-nni n 1789, bi ad d-ini ssebba uxemmem-agi tekka-d seg wayen i d iyi-slemden ne i d iyi-mlan ef temsal-agi. Acu kan yewwas taebit mmekta-d yiwet n teswia i d-yeddan deg yiwen wemis deg yiwet akken n tedyant n tmeniwt yettwasnen imiren aas. Di tilawt, tamacint n lfingga tettwasers ef lqa&a taerfit. Mecuet u teyeq, mai dayen yark ttmeyize. Ayen i yi-ssesayen cwi d amek ur rri ara ddhen-iw meqbel akka s annect-a. Tamacint-nni yellan di teswia tessewhem-iyi amek ieggem yixeddim-is izaden, zeddig u yettemca&l. Dima nettzaday i wayen nettxemmim deg wayen yark ur nessin ara. Ilaq-iyi imiren ad faqe belli kullec iban u yeshel : tamacint tella deg yiwet n lqa&a anda ibedd wergaz ileun ur-es. Iteddu ur-es am akken ara yeddu s alba& yessen. Ula d annect-a irennu assexciwet, Imi alluy s adekkan ne alluy deg igenni, yezmer walla ad yezhu syes. Ma tura dagi, ibbulunen n tna&ut ran kullec : amdan yettwana s tufra, s cwi n lecayem akk s waas uebbe. Llant daen snat n tawsiwin i ef ttmeyize dima : tafrara akked tui n ce&. Ttnae iman-iw u tta&aa ur ttxemmime ara fell-asent. Tele, ttmuqule s igenni, u ttarie deg alla-iw ad d-yelhu kan deg tmuli ur-es.
100

Yebda yettual d azegzaw, imi d tameddit. Tterrise imaniw akken ad beddle axemmem, da uale selle i wul-iw. Ur zmire ara ad xemme ne ad skecme deg walla-iw belli aenen-agi iteddun yid-i si zik-iw yezmer yewwas ad yebes. La&me s&i axemmem fell-as s nee. as akken &are ad mmuqle xesum yiwet n dqiqa amek ara yili webas uenen-agi zdaxel uqerruy-iw. Acu kan mebla lfayda. Imi axemmem ef tafrara ne ef taui n ce&-inu yettual-d imiren kan. Taggara fri-tt ger-i d yiman-iw belli ur ilaq ad tt-cudde aas. ri di tafrara ara d-awen yewwas ad i-yawin. Tzemre ad d-tini, s&edda uan-iw yark deg uau n tafrara-yagi. Werin emle ad ttwasdduqse. Yal mara yiteru laa, beqqu ad ili din. ef aya i ssawe ur ggane ara siwa cwi deg wass; tezi n yi ttau kan melmi ara dtennunet tafat di lemri igenni. Ayen iwe&en fell-i s zyada, d imir-nni ara d-tawe ssa&a-nni cukke belli deg-s ixeddmen cel-nsen. Mi i&edda wezgen n yi, ad bdu aau akk t&essast. Werin tesla tmeut-iw i wanect-en n usferfec,tual te&eqqel yark lewat-nni yeffren. Zemre ad d-ini, s&i zhe yark tallit-nni imi werin sli deg-s i tikli usebba. Yemma dima teqqar-ed belli ulac win yekcem lezen s ul-is irkkeli. Ufi di lebs belli ayen akken i dteqqar d tidett, lada makken ad d-yenneca yigenni u ass amaynut yettnezrurub-ed er texxamt-iw. Imi akken yezmer daen ad sle i tikli usebba da din kan ad yettereq wuliw. as ma ula d anucce amectu yettawi-yi er tewwurt, as ma, tameut ef llu, ttau akken alamma sli i nnefs-iw, iteffe-iyi la&qel makken ara t-afe d azuran u yettcabi er wenaf n weqjun; laun taggara ul-iw ur yettereq ara u mazal-iyi-d (24) n tsa&tin nnien.
101

Tezi n wass, tella tui n ce&-inu ef acu i ttxemmime. ri belli ala ayen i yelhan i d-ttawi si tektiyagi. ettbe, tt&awade u tege-d adif n tektiwin-iw. U dima srusuye-d zdat-i taggara n diri d nettat i tamenzut : qqare-as ur d-qblin ara taui n ce&-nni. ihi, ad mmte daya . Ad zwire kan kra s aekka, d aya. Yernu medden yark ran belli tudert-agi ur teswi yara tabruyt yerkan. Zdaxel-iw ri lmut n tlatin ne n seb&in ulac deg-s amxallef imi, iban di snat-agi n tegnatin, aas n yemdanen, ama d irgazen ne d tilawin, ad ddren, u annect-a d luluf isseggasen. Lasun ur tes&i acu ibanen. D nek dima ara yemten, ass-agi ne umba&d snat n tmerwin (20) isseggasen. I yi-ceben tura deg umeyyez-agi-inu, d aneggez-agi yessewacen i wumi talfu deg-i mara dmmekti snat n tmerwin (20) isseggasen n tudert ar zdat. Ulac acu i yi-d-mazal ala ad kkse tikti-yagi seg alla-iw s uxemmem n wamek ara yilint taktiwin-iw umba&d snat n tmerwin (20) isseggasen n tudert, makken ara d-tawe da dqiqa-nni taneggarut. Imi lmut labbud ad nemmet; amek akked melmi, ur s&in ara azal s waas, d ayen ibanen. Ihi (u ayen iwe&en d tufa deg uzrar umeyyez acu yeswa wawalagi n ihi ; ihi, ilaq-iyi ad qebla makken ara yi-d-agin taui n ce&-inu. Imiren, u ala imiren kan i ttakke i yiman-iw azref, ma nezmer ad d-nini akka, i wakken ad yili umeyyez ef liala tis-snat : tin anida akken ara d iyi-semen. Ayen i yiceben s zayed, dakken ilaq ad qeme ne ad ddeqme anaw akked tazla idammen di tfekka-inu, imi anect-a iteqqes allen-iw s yiwen akken n lfa iselben. Ilaq-iyi ad lemde asenes n ssuat-agi, ilaq-iyi ad t-sbense. Ilaq-iyi ad qqime akken lli as d liala-yagi tis snat i yeran, akken ad yehed weqbal-inu n uxemmem-nni amezwaru n
102

lmut. Yal mara ssiwe s annect-a, rebbe-d ssa&a n talwit. Annect-agi dayen is&an azal meqqren i win yellan di lebs am nek. Deg yiwen imir icuban wagi i yugi ad re amrabe iumyen. Lli le u &eqla-d agga n tmeddit si nwel-nni amellal n yigenni. Wwe-d s anda akken ugi taui n ce&inu, makken bdi a ttalfu i webak idammen ileun deg iuran-iw. I wumi sri imiren i tmeriwt n wemabe. D tin i tikkelt tamezwarut, seg wacal aya, i xemme ef Marie. Aas-ayagi n wussan segmi tebes ur d iyi-d-tettaru yara. Tameddit-nni, meyze cwi da nni ger-i d yiman-iw belli ahat te&ya si tilin d tabibt n yiwen ef wumi yettwakem s lmut. Xemme daen belli yezmer tuen ne ahat temmut. Akka i teddunt temsal. Amek zemre da ad t-re imi anagar tifekkiwin-nne yemseban tura akka, ulac acu i yessemlalayen ne i d-yesmektayen wa i waye. Da seg imiren uale ur cli&e ara seg umekti n Marie. Ma yella temmut da ur tes&i acu ara xedme yess. Yettban-iyi-d d leq mi fehme belli medden ad iyi-ttun umba&d tamettantiw. Ur tes&i acu ara xedmen yess-i. Ur zmire ara ad d-ini ula d timenna belli iw&e uxemmem deg annect-a. Imiren swaswa i d-yekcem umrabe iumyen. Makken i t-wala, rgagi cwi. Ifaq i tergagit-iw da yenna-yi-d, ur ttagad. Nni-as belli ue tannumi mai di lawan-agi i dyettas. Yerra-yi-d belli d zyaa kan n tmusni, ur tes&i yara kra n rrebg nettat d tui n ce&-inu, win i ef ur yeri acemma. Yeqqim ef wusu-inu da yessuter-yi-d ad qqime er tama-s. Ugi. Ufi deg udem-is yiwen akken n wemdan ninen. Yeqqim ddeqs, iallen ef imesan-is, aqerru iubb, yettmuqul deg ifassen-is. Rqiqit u ehddit, ad iyi-dsmektayen sin iersiwen iqeben ef yiman-nsen. Islufuy103

iten s la&qel wa er wa. Syin iqqim akken, s uqerru iubben yiwen akken umecwa meqqren, armi ulfa yiwen ubrid belli am akken ttu-t. Yiwen umecwa, irfed-ed aqerru-yis, imuqel-iyi-d srid s udem : ayer, i yi-d-yesteqsa, tettagi ad iyi-tere? . Rri-as belli nek ur ttamne ara s ebbi. Yeba ad ier ma yella ttekle deg wayen akka i d-qqare u rri-as belli ur d iyi-terri yara tmara ad steqsi iman-iw : annect-a yettbaniyi-d d tamsalt ur nes&i yara azal ur-i; irfed azagur-is er zdeffir, isenned er li, ifassen dima ef iqeswaden-is. Am akken mai i nek i d-yettmeslay, yenna-d belli aas i yetteklen deg wayen i d-qqaren u tikkwal mai d tidett. Nek ssusme. Immuqel-d uri da yesteqsa-yi-d : acu d ay-ik di temsalt-agi? . Rri-as belli yezmer lal. U akken d asyehwa yella lal, as ur ri acu id iyi-&nan s tidett, acu kan ttekle ri acu yark ur d i-ye&nin ara. Da, annect-a ef acu i yi-d-ihedde mai dayen i d i-yi&nan. Izzi allen-is fell-i u, dima mebla ma yembbawel seg umiq-is, yesteqsa-yi-d ma yella wayen akka ttmeslaye ikka-d si layas meqqren. Sfehme-as belli ur d iyi-if ara layas. D tagdi kan i yugade cwi, u annect-a dayen yellan deg wemdan. ebbi ad yili yid-ek ihi, i d-yenna. Widak yark sne llan deg wemiq-agi-inek zzin mea ur-es . Nni-as d leq-nsen. Annect-a yesbeggan-ed belli ur-sen akud. Ma yella d nek, ur sri ara i win ara yi-&iwnen u da d akud i yi-xuen akken ad cebe iman-iw s wayen ur d iye&nin ara. Imiren swaswa, ifassen-is rarten am win yerfan cwi. Acu kan yekker-ed, ieggem ikmamen n uqenddu-is. Mi yekfa, ihde-iyi-d s wawal a yameddakel-iw : mi yi-dyemmeslay akka mai imi yettwakem fell-i s tmettant; ures medden yark yettwakem fell-asen s lmut, da ebse-t
104

din mi s-nni belli yemxallaf, u annect-a ur yezmir ara ad yili d aebbe. D e, i d-yenna, acu kan yewwas labbudd ad temte ma yella ur temmute ara tura. D ailif-nni kan ara d-yualen imiren. Amek ara t-qazme imiren ugur-agi ? Rri-as belli ad t-qazme akken i t-ttqazama tura. Yekker ibbed mi d-nni awal-agi, immuqel-iyi-d srid s allen. D yiwen wurar sne akken yelha. Tturare-t aas nek d Emmanuel ne d Celeste u, s umata d nitni i itezzin allennsen d imezwura. Ula d amrabe-agi yessen akken ilha uraragi, fahme-t imiren kan : tamuli-s ur tergagi yara. Ula d taect-is daen ur tergagi yara makken i yi-d-yenna : ur tes&i ara yark isem usirem u ahat teddre akka s tikti belli ad temte irkelli ? . Ih , i s-rri. Da, iubb aqerru-yis, yeqqim. Yenna-yi-d belli aet. ur-es annect-a d awezi ad as-yizmir wergaz. Nek, ulfa kan belli wagi yebda ad iyi-ssexcawat. Zzi ula d nek allen-iw, syin ue er tewiqt-iw. Sende tayett-iw er li. Mebla ma effre akken i yelha acu i d-yeqqar fehme belli yekmaa ad iyi-d-yesteqsay. Ihedde s yiwet n taect idaqen akk ierren. eqle belli netta d yiwen ieznen da fki-as-d tameut akken ad as-sle akken ilaq. Yeqqar-iyi-d yettkel belli taui n ce&-inu ad dyettwaqbel, acu kan ilaq-iyi ad efe yiwen n ddnub i bbubbe ef we&rur-iw. ur-es ce& n yergazen ur d-yettban ara zdat win n ebbi. Sneqde-as belli d tamezwarut iekkmen fell-i. Yerra-yi-d as akken ur tesfi acemma si ddnub-iw. Nni-as ur ri ara acu i d ddnub. Nnan-iyi-d kan belli lli ele mi ni. Lli ele, tura aqli ttxellie, ur zmiren ara ad iyi-d-ssutren ugar n wannect-a. Imiren yekker daen seg umkan-is, u xemme belli di txibu-agi-inu tamecut ma yeba ad yembba&el, ur yettizmir ara. Ilaq-as ad ibbed ne ad yeqqim. Ulac amek-nnien.
105

Allen-iw reant di tegnitt. Yua-d ur-i s yiwen umejjaq da yebes, amzun yessea ad d-ikemmel. Imuqel s igenni ger wuzlan. Tele , a mmi, i yi-d yenna, zemren ad ak-d-ssutren ugar n wannect-a. Ahat ad ak-t-id-ssutren . D acu akka ad iyi-d-ssutren, ihi? Zemren ad ak-dssutren ad temmuqle Acu ara muqle?. Imuqel umrabe acu i s-d-yezzin da yerra-d s yiwet n taect i yi-d-ibanen am tin ye&yan cwi : yark ira-yagi s wacu bnan leyu-agi tetteccef-iten tidi n lmena, d ayen ri. La&me iten muqle mebla atqelleq. Acu kan seg wul lqayen, ri belli seg win yark itmezren seg-wen, walan yeffe-ed si tillas anda zren yiwen wudem n lmalayek. D udem-agi i wen-d-ssuturen ad t-twalim . Uale mi cwi. Nni-as aqli aas n wagguren-aya i ttmuqule di layu-agi. Ulac yark kra ne alba& sna di ddunit xi-nsen. Ahat nuda, zik, yiwen wudem deg-sen. Acu kan udem-nni nuda d udem i yes&an nwel n yiij akk tmes n lebi : d udem n Marie. Nuda-t ur t-ufi ara. Tura dayen. Akken d as-yehwa yella lal, ur tes&i acu wala yeffe-ed si tidi n yera-yagi. Imuqel-iyi-d wemrabe-nni s yiwen akken n lezen. Nek uale-d tura sende yark s uzagur-iw er li u tafat n wass tneggi-d ef wenyir-iw. Yenna-d kra imeslayen i wumi ur sli ara u yessuter-iyi-d s uiwel ma yezmer ad ad iyissuden, ala i s-rri. Yual yezzi d timmenddefirt, yela armi d li i wumi yeslef s la&qel : annect-agi yark ziemma i temmle akal-agi? , i d-yenna s la&qel, nek ur tes&i acu i s-rri. Iqqim akken aas yezzi er li. Addud-is dagi yessexcawat-iyi u yual-iyi d ta&ekkemt. ue ad as-ini ru effe, ad i-ye, makken amecwa isu-ed s lqed ugarjum-is, mi d-yezzi ar ur-i : ala, ur zmire ara ad k106

amna. ri zdaxel-iw belli tessarame tudert-nnien . Rri-as dayen ibanen, acu kan annect-a ur yes&i yara azal n wannect yes&a azal usirem n tualin d amekanti, ne lebi n tmusni u&ummu s uiwel ne asirem d txenfuct i i&edlen. Kifkif-iten yark. Da ibes-iyi-d, yeba ad ier amek ssarame tudert-agi nnien. Nni-as imiren : ssarame tudert anda zemre ad d-mmekti tagi , syin rni-as, imiren kan, belli dayen &yi di lehdu. Yeba daen ad iyi-dyemmeslay ef ebbi, acu kan ue ar ur-es u &ere ad as-sfehme i tikkelt taneggarut belli mai aas n lweqt i yi-d mazal, ur bi ara ad t-sue. Ye&re ad iyi-beddel ameslay mi yi-d-yesteqsa ayer ssawale-as ad leflani deg umur i deg-i ilaq ad as-ssiwle "baba". Annect-a ize&f-iyi u rri-as belli netta mai d baba : ayen akken za&ma yella netta d wiya. Ala, a mmi, i d-yenna makken d-isers afus-is ef tayett-iw. Aqli yid-k. Acu kan ur tezmire ara ad tere imi ul-ik yedderel. Ad ak-d&u . Da,ur ri ara ayer, amzun yella kra itterqen zdaxel-iw. Bdi asuu s lqedd ugerjum-iw, reggme-t u nni-as i wumi sri i dda&wat-ines. Tfe-t-id si lkull n tqendut-is. Smare-d fell-as ayen yark yeffer wul-iw, s nek yettneggizen s yiwen uneggez deg-i yemlal lfer akked z&af. Na aas i yella yettkel ? as akken ulac yiwen si lettkal-is i yeswan ined n tmeut. Ur yettkil ara ef yiman-is ula d tudert belli yedder imi netta yella yedder am win yemmuten. Nek, ttbane-d am win yes&an ifassen d ilmawen. Acu kan lli ttekle ef yiman-iw, di kullec, ugar-is, ttekle di tudertagi wala di tmettant i d-ileun. Ih d tidett, ala ayagi i yes&i. Xeum fe di tidett-agi akken teef ula d nettat deg-i. Lli s&i leq, u tura s&i leq, u dima ad s&u leq. Ddre akka ddre, u zemre ad idire akken nnien.
107

Xedme ayagi, ur xdime ara ayen nnien. i yumba&d ? Amzun akken i annect-agi yark n wakud, ad tawe dqiqa-yagi akked tafrara-yagi anda ara s&u leq ? Ulac yark acu yes&an lma&na u nek ri ayer. Netta daen yera ayer. U seg wul uzekka-inu, ayen yark teef tudert-agi timheeft i ddre, yiwen usuu aberkan yetta-ed ur-i si ger isseggasen i mazal ur d-newwi u asuu-yagi yettqeccim yark ayen i d-yufa zdat-es seg wayen i yi-d-fkan isseggasennni ddre, i icuban ula d nutni lexyalat. Ur iyi-teil ara di tmettant n wiya, ne tayri n tyemmatt, ur cli&e ara la di ebbi-s, wala di tudert nfferen, imi yiwen imteddu ilaqen ad iyi-ffren nekkini akk ad yeffren yid-i kra imelyaen yes&an zhe, am netta, qqaren-d ula d nitni d atmaten-iw. Ahat yefhem, yefhem da? Medden yark s&an azal. ala widak yes&an azal i yelhan. Ula d nitni, ad yettwakem yewwas fell-asen s lmut. Ma&lic, ma yella, deg umur ef tmeniwt inan, ad ten-nen imi ur run ara di tenelt n yemmat-nsen? Aqjun n Salamano yes&a azal annect n tmeut-is. Tameutnni taqurant tele ula d nettat annect tele tparizyant i yu Masson ne Marie yellan teba ad iyi-ta. Tewqa&-iyi-d ma yella Raymond d ameddakel-iw annect n Celeste i t-yifen s wacal? Tewqa&-iyi tura ma yella Marie tefka taxenfuct-is i Meursault nnien? Da ur ri ara ma yefhem wagi ef yettwakem s lmut u seg ayen yeffer uzekka-inu iqme deg-i nnefs makken i la d-ttsuu annect-a. Acu kan, yufa-d lal, i&essasen kksen-iyi amrabe si ger ifassen-iw u bdan la ttberrin seg-i. Netta issusem-iten, da imuqel-ed ur-i yiwen akken umecwa di tsusmi. uent-ed wallen-is d imeawen. Yezzi udem-is syin yeffe. Akken kan da yeffe yers-ed la&qel deg-i. Lli &yi da li meneq deg usu. Waqila se imi uki-ed s yetran deg wudem-iw. Ssuat d weriret wwen-ed ur-i si
108

lexlawi. Rria n yi, d wakal akked lemle sbburan i tiwwura uqerru-yiw. Talwit taidant unebdu-yagi afenyan ikcem-ed deg-i am aman. Imiren, makken yewwe yi ar tilisa-s ssuent-ed tnaqusin. La d-qqarent yewwe-ed lawan n yinigen er tudert i wumi dayen tura zzi s uzagur. I tikkelt tamezwarut, seg acal-aya, mmekta-d yemma. Fehme, waqila, ayer di taggara n tudert-is tufa-d yiwen wexib , ayer turar a&iwed n tudert. Dahi, ula dahi, deg wexxam-nni n yemaen anda xettint teftilin n tudert, tameddit tettban-ed am talwit yesruyen. Deg rebbi n lmut, yemma tulfa s tilleli-nni belli tezmer ad t&iwed tameddurtnnien. Ulac, ulac win i yes&an azref ad iru fell-as. Ula d nek tura ulfa zemre ad &iwde tudert. Am akken z&af-agi d reffu ameqran seffin-d ayen n dir deg-i, s war asirem, zdat yi-agi yeuen d ifeiwjen akked yetran, lli ul-iw i tikkelt tamezwarut i wecla& aidan n umaal. ulfa-as yettcabi ar ur-i, am gma, din i zi belli ddre deg-s d win ifeen, u mazal-iyi fere ar tura. Akken kullec ad yawe s amkan-is, akken ur ttalfu ara i yiman-iw d awid, yeggra-yi-d ad ssirme ad d-uen aas n laci asmi ara yi-gezmen aqerru. U ssarame ad iyi-d-qablen laci-nni s ssuat yeuen d auccu.

109

Anda mungkin juga menyukai