Pokok Bahasan
Fungsi Boolean Prinsip dualitas Konversi fungsi Boolean Bentuk standar/kanonik Bent k standa /kanonik Penyederhanaan fungsi Boolean: y g
Dengan aljabar Dengan Peta Karnough Dengan MEV
20090312 #1
20090312 #2
Prinsip Dualitas
Teorema 1 (Idempoten) p Untuk setiap elemen a, berlaku: a + a = a dan a . a = a Teorema 2 Untuk setiap elemen a, berlaku: a + 1 = 1 dan a . 0 = 0 a Teorema 3 (Hukum Penyerapan) Untuk setiap elemen a dan b, berlaku: a + a . b = a dan a . (a+b) = a Teorema 4 (Hukum de Morgan) Untuk setiap elemen a dan b, berlaku: (a . b) = a + b dan (a d ( + b) = a.b b Teorema 5 0 = 1 dan 1 = 0 Teorema 6 Jika suatu Aljabar Boolean berisi paling sedikit dua elemen yang berbeda, maka 0 1
20090312 #3
Fungsi Boolean
Misalkan x1, x2, x3, , xn merupakan variabel-variabel p aljabar Boolean Fungsi Boolean dengan n variabel adalah fungsi yang dapat dibentuk d i t dib t k dari aturan-aturan b ik t t berikut:
fungsi konstan f(x1, x2, x3, , xn) = a fungsi proyeksi f(x1, x2, x3, , xn) = xi i = 1, 2, 3, , n fungsi komplemen g(x1, x2, x3, , xn) = (f(x1, x2, x3, , xn)) fungsi gabungan f i b h(x1, x2, x3, , xn) = f(x1, x2, x3, , xn) + g(x1, x2, x3, , xn) h(x1, x2, x3, , xn) = f(x1, x2, x3, , xn) . g(x1, x2, x3, , xn)
20090312 #4
f1 dan f2 merupakan bentuk fungsi Boolean yang sama, yaitu dengan menggunakan Hukum De Morgan
20090312 #5
Nilai Fungsi
Fungsi Boolean dinyatakan nilainya pada setiap variabel yaitu pada setiap kombinasi (0,1) Contoh: Fungsi Boolean f(x,y) = xy + xy + y
20090312 #6
Cara Representasi
1. 1 Dengan Aljabar Contoh: f(x,y,z) = xyz 2. Dengan menggunakan tabel kebenaran g gg
20090312 #7
(1)
20090312 #8
(2)
20090312 #9
(1)
= m1 + m4 + m7
F = m1 + m 4 + m7 = M0 . M2 . M3 . M5 . M6
20090312 #10
(2)
1). f1(x,y,z) = xyz + xyz + xyz + xyz + xyz + xyz SOP = m0 + m1 + m2 + m3 + m4 + m6 f1 = selain f1: f1(x,y,z) = xyz + xyz 2). 2) f2(x,y,z) = (x + y + z)(x + y + z) = (f1(x,y,z)) = M5 M7 POS
F = m0 + m1 + m2 + m3 + m4 + m6 = M5 . M7
20090312 #11
(2)
SOP
F = m2 + m3 + m6 + m7 = M0 . M1 . M4 . M5
20090312 #12
Bentuk Standar/Kanonik
Jika f adalah fungsi Boolean satu variabel maka untuk semua nilai x berlaku: f (x) = f (0) . x + f (1) . x Jika f adalah fungsi Boolean dua variabel maka untuk semua nilai x berlaku: f(x,y) = f(0,0) . xy + f(0,1) . xy + f(1,0) . xy + f(1,1) . xy Jik f adalah f Jika d l h fungsi B l i Boolean ti tiga variabel maka untuk semua i b l k t k nilai x berlaku: f(x,y,z) f(0,0,0) xy z f(x y z) = f(0 0 0) . x y z + f(0,0,1) . x y z + f(0,1,0) . x yz + f(0 0 1) xyz f(0 1 0) xyz f(0,1,1) . xyz + f(1,0,0) . xyz + f(1,0,1) . xyz + ( , ,0) y ( , , ) y f(1,1,0) . xyz + f(1,1,1) . xyz
20090312 #13
(1)
Bentuk POS nya = .......... POS-nya Dengan mj = Mj f(x,y) = x f(x,y) = x f(x,y) = x . 1 identitas = x .(y+y ) (y+y) komplemen = xy + xy distributif (f(x,y)) = (xy + xy) = (xy) (xy) = (x +y )(x +y) = (x +y)(x +y ) (x+y)(x+y) (x+y)(x+y) Bentuk Standar: f(x,y) = (x+y)(x+y) Bentuk Kanonik: f(x,y) = M(2, 3)
20090312 #14
(2)
2. 2 Cari bentuk standar dari f(x,y,z) = y + xy + x yz f(x y z) y xyz Jawab: y Bentuk SOP-nya = .......... f(x,y,z) = y + xy + xyz y( )( ) y( ) y = y(x+x)(z+z) + xy(z+z) + xyz = (xy + xy)(z+z) + xyz + xyz + xyz f(x,y,z) = xyz + xyz + xyz + xyz + xyz + xyz + xyz = m5 + m4 + m1+ m0 + m7 + m6 + m2 Bentuk Standar: f(x,y,z) = xyz + xyz + xyz + xyz + xyz + xyz + xyz Bentuk K B t k Kanonik: f( ik f(x,y,z) = (0 1, 2, 4 5 6, 7) ) m(0, 1 2 4, 5, 6
20090312 #15
(3)
Bentuk POS-nya = .......... POS nya f(x,y,z) = y + xy + xyz f(x,y,z) = (y + xy + xyz) = y (xy) (xyz) = y(x+y)(x+y+z) = (yx+yy) (x+y+z) = yxx+yyx+yxz = xyz (f(x,y,z)) = (xyz) = x + y + z Bentuk Standar: f(x,y,z) = x + y + z y z Bentuk Kanonik: f(x,y,z) = M(3) Cara lain = .......... f(x,y,z) = yang tidak ada pada bentuk standar f(x,y,z), yaitu m3 = xyz Bentuk Standar: f(x,y,z) = x + y + z Bentuk f(x y z) Bentuk Kanonik: f(x,y,z) = M(3)
20090312 #16
(4)
20090312 #17
(1)
(2)
20090312 #19
(3)
Jawab: Lengkapi literal untuk setiap suku agar sama f(w,x,y,z) = wxy + yz + xy = wxy . (z+z) + (w+w)(x+x) . yz + (w+w) . xy . (z+z) = wxyz + wxyz + (wx+wx+wx+wx)yz + (wxy+w xy)(z+z ) (wxy+wxy)(z+z) = wxyz + wxyz + wxyz + wxyz + wxyz + wxyz + wxyz + wxyz + wxyz + wxyz = wxyz + wxyz + wxyz + wxyz + wxyz + wxyz = m15 + m14 + m11 + m7 + m3 + m6 = m(3 6, 7, 11, 14, 15) m(3, 6 7 11 14
20090312 #20
(1)
1. Nyatakan Fungsi Boolean f(x,y,z) = xy + xz dalam POS y g ( ,y, ) y Jawab: Bentuk fungsi ke POS f(x,y,z) = xy + xz a+bc = (a+b)(a+c); a=xy; b=x; c=z = (xy + x)(xy + z) dist ib tif a x dan z; b=y; c=x distributif a= b c = (x + x)(y + x)(x + z)(y + z) = (x + y)(x + z)(y + z) komplemen, identitas ( y)( )(y ) p , Lengkapi literal untuk setiap suku agar sama Suku-1 x x + y = x + y + zz x zz a+bc = (a+b)(a+c); a=x+y; b=z; c=z a x+y; b z; c z = (x + y + z) (x + y + z) Suku-2 x + z = x + z + yy = (x + y + z) (x + y + z) Suku-3 y + z = xx + y + z = (x + y + z) (x + y + z) (x
20090312 #21
(2)
f(x,y,z) = (x+y+z)(x+y+z)(x+y+z)(x+y+z)(x+y+z) ( ,y, ) ( y )( y )( y )( y )( y ) (x+y+z) = (x+y+z) (x+y+z) (x+y+z) (x+y+z) = M4 . M5 . M0 . M2 = M(0, 2, 4, 5) 2. Nyatakan Fungsi Boolean f(x,y,z) = (x+z)(y+z) dalam POS Jawab : Fungsi B l F i Boolean asumsi sudah dalam bentuk POS i d hd l b t k f(x,y,z) = (x+z)(y+z) lengkapi literal pada tiap suku ( yy )( y ) Identitas, Komplemen , p = (x+yy+z)(xx+y+z) = (x+y+z)(x+y+z)(x+y+z)(x+y+z) distributif M3 . M7 = M0 . M2 . = M(0,2,3,7)
20090312 #22
(1)
EQV = Equivalen Q q
Hasil = 1, jika XY
Y = XY + XY
X X X X
(2)
(X Y) Z = X (Y Z) = X Y Z (X Y) Z=X (Y Z) = X Y Z
Hukum Komutatif:
X Y Z = X Z Y = Z X Y = ... X Y Z=X Z Y=Z X Y = ...
Hukum Pemfaktoran:
( (X . Y) (X . Z) = X . (Y Z) ) ( ) ( )
Hukum Distributif:
(X + Y) (X + Z) = X + (Y Z)
Hukum Absortif:
X . (X Y) = X . Y X.X X.Y = 0 X.Y = X.Y X + (X (X Y) = X + Y X+X X+Y = 1 X+X X+Y = X+Y
COA/Endro Ariyanto/20090312 #24
(3)
Relasi lainnya:
X Y = X Y = (X Y) = X Y X Y=X Y = (X Y) = X Y F = X Y Z F = X Y Z =X Y Z = X Y Z Y =XY Z = X Y Z = X Y Z =X YZ ...... ......
20090312 #26
(1)
20090312 #27
(2)
2. Sederhanakanlah fungsi Boolean di bawah ini: g f(x,y,z) = xyz + xyz + xyz + xyz + xyz + xyz Jawab: f(x,y,z) f(x y z) = xyz + xyz + xyz + xyz + xyz + xyz = x . (yz+yz+yz+yz) + x . (yz+yz) Distributif ((y ( ) y( )) ((y y) ) = x.((y(z+z) + y(z+z)) + x.((y+y)z) Distributif = x. (y . 1 + y . 1) + x.( 1 . z) Komplemen = x . (y+y) + xz Identitas = x . 1 + xz x xz Komplemen = x + xz Identitas = (x+x)(x+z) Distributif = 1 . (x+z) Komplemen = x + z Identitas
20090312 #28
(3)
20090312 #29
(4)
20090312 #30
(1)
20090312 #31
(2)
20090312 #32
f(x,y) = xy + xy + xy ( ,y) y y y = m1 + m2 + m3 Jawab: Sesuai dengan bentuk minterm, maka 3 kotak dalam K Map K-Map 2 dimensi, diisi dengan 1:
1 1 1
20090312 #33
20090312 #34
20090312 #35
20090312 #36
z y x
20090312 #37
20090312 #38
wy
20090312 #39
wxy
xy
w yz wyz
f(w,x,y,z) xy f(w x y z) = xy + wxy + wyz + wyz
wyz
20090312 #40
wyz xy xy wxz
f(w,x,y,z) xy f(w x y z) = xy + wxz + xyz + wyz
20090312 #41
f(w,x,y,z) xy f(w x y z) = xy +
xy wyz
A BD ABD
Misal isinya y
f(A,B,C,D) = C + BD + ABD
20090312 #43
(1)
Nilai peubah dont care tidak diperhitungkan oleh don t fungsinya Nilai 1 atau 0 dari peubah dont care tidak berpengaruh pada hasil fungsi Semua nilai dont care disimbolkan dengan X, d, atau Bentuk SOP:
Bentuk POS:
Nilai X yang masuk ke dalam kelompok akan bernilai 1 Nilai X yang tidak masuk ke dalam kelompok akan bernilai 0 Nilai X yang masuk ke dalam kelompok akan bernilai 0 Nilai X yang tidak masuk ke dalam kelompok akan bernilai 1
20090312 #44
(2)
Contoh 1: f(w,x,y,z) = m(1,3,7,11,15) don t dont care = d(w x y z) = m(0 2 5) d(w,x,y,z) m(0,2,5) Bentuk SOP:
wz yz
20090312 #45
(3)
Contoh 1: f(w,x,y,z) = m(1,3,7,11,15) don t dont care = d(w x y z) = m(0 2 5) d(w,x,y,z) m(0,2,5) Bentuk POS:
z w+y
Hasil penyederhanaan: f(w,x,y,z) = z(w+y)
20090312 #46
b 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1
c 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1
d 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1
f(a,b,c,d) 1 0 0 1 1 1 0 1 x x x x x x x x
20090312 #47
(4)
0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1
cd
bd f(a,b,c,d) = cd+bd+bd
bd
1 1 1
B+C+D C
A+B
x = dont care, bisa 0 bisa 1, tergantung kebutuhan
f(A,B,C,D) = (A+B)(B+C+D)(B+C+D)
20090312 #48
ABC
AC ABD BCD
A BD ABD
ACD
AC BCD
A+C
A+B+D
A+B+C+D
A BD E ABDE
0 1
4 5 7 6
12 13 15 14
8 9 11 10
16 17 19 18
20 21 23 22
28 29 31 30
24 25 27
ABD
ABD
26
11
12
10
8
0 1 3 2
BC 00 DE 00 16 01 11 10
17
01
20 21
11
28
10 124 125
27 26
13 15
19
11 10
1 29
31 30
1 1
19 18
23
16 A=0
14
1 22 A=1
01 11 10
AB=00
10
AB=01
EF 00 01 11 10
CD 00 1
AB=10
AB=11
20090312 #54
20090312 #55
20090312 #56
20090312 #57
1.x3 + 0.x3 = x3
0.x3 + 1.x3 = x3
20090312 #58
0.x 0 x2 + 1.x2 = x2 1x
0.x2 + 1.x2 = x2
20090312 #59
0.x 0 x1 + 1.x1 = x1 1x
0.x1 + 0.x1 = 0
20090312 #60