INTRODUO
PROPRIEDADES CARACTERSTICAS DOS METAIS:
Dureza
METAIS
Condutividade trmica Condutividade elctrica
Apesar disso, nem sempre existe um metal que, na sua forma pura, apresente as caractersticas exactas pretendidas para uma determinada aplicao. Para estas situaes, recorre-se s ligas metlicas.
INTRODUO
FORMAO DAS LIGAS METLICAS:
Processo de Fuso
Liga metlica Processo de Compresso
As ligas metlicas formam-se atravs de alteraes na estrutura do metal principal, que normalmente um metal de transio, como por exemplo:
Nquel (Ni)
Cobre (Cu)
Zinco (Zn)
Mercrio (Hg)
INTRODUO
As alteraes que ocorrem na estrutura do metal principal so normalmente alteraes por substituio de tomos de outros elementos:
Este tipo de liga ocorre quando os tomos dos elementos possuem dimenses semelhantes, estruturas electrnicas similares ou a mesma estrutura cristalina.
Por outro lado, quando os raios atmicos so muito diferentes, os tomos mais pequenos ocupam os intervalos entre os tomos maiores
INTRODUO
PRINCIPAIS VANTAGENS DAS LIGAS METLICAS
Poder-se controlar as O que resulta numa infinidade de possibilidades para a composio percentagens dos qualitativa e quantitativa das ligas seus constituintes metlicas
INTRODUO
CLASSIFICAO DAS LIGAS METLICAS
Metal predominante:
Ligas de Cobre Ligas de Alumnio Ligas de Chumbo
INTRODUO
PRINCIPAIS RESPONSVEIS PELO CONSUMO DOS METAIS E DAS LIGAS METLICAS
Indstria Automotiva
Indstria aeronutica
Indstria naval
Indstria electrnica
Comunicao
Medicina
Produo de ornamentos
INTRODUO
Alumnio
INTRODUO
Alumnio
INTRODUO
Cobre, Estanho, Chumbo, Alumnio, Ferro, Crmio, Nquel
Alumnio
Alumnio
Alumnio
INTRODUO
Alumnio, Cobre, Zinco Alumnio Cobre, Estanho, Chumbo, Alumnio, Ferro, Crmio, Nquel
Alumnio
INTRODUO
Titnio
Estanho
Cobre Chumbo
Alumnio
Nquel
Ferro Crmio
INTRODUO
EXERCCIOS DE CONSOLIDAO Ferro Titnio Metal Metal
Ao
Bronze Platina Amlgama Estanho Lato
Liga Metlica
Liga Metlica Metal Liga Metlica Metal Liga Metlica
LIGAS DE COBRE
Colorao avermelhada
Dctil
Malevel
LIGAS DE COBRE
BRONZE
O estanho aumenta a resistncia mecnica e a dureza do cobre, sem alterar a sua ductibilidade. TIPOS DE BRONZE
- Bronzes de fsforo (Cu, Sn, P)
- Bronzes de silcio (Cu, Si). - Bronzes de alumnio (Cu, Al). - Bronzes de estanho (Cu, Sn).
Figuras 11, 12, 13 e 14: Bronze de fsforo, Bronze de alumnio, Bronze de silcio e Bronze de estanho, respectivamente.
LIGAS DE COBRE
BRONZE
PRINCIPAIS CARACTERSTICAS
Resistncia estrutural
No corroso atmosfrica
Facilidade de fundio
LIGAS DE COBRE
BRONZE
APLICAES
Armas
Ferramentas Metlicas
Peas de maquinaria
Moedas
Esttuas
Sinos
Figuras 15, 16, 17 e 18: Esttuas, moeda e trompete com bocal em bronze.
LIGAS DE COBRE
LATO
Liga metlica de cor amarelo metlico, semelhante do ouro, podendo ter pequenas quantidades de outros elementos, como o alumnio, o estanho, o chumbo ou arsnio, o que amplia algumas caractersticas da liga. PRINCIPAIS CARACTERSTICAS
Altamente resistente corroso Mais forte, mais duro e mais resistente que o cobre puro
Excelente acabamento
LIGAS DE COBRE
LATO
TIPOS DE LATO
Lato vermelho
Contm cerca de 20% zinco, muito malevel e pode ser convertido em lminas finssimas.
Lato amarelo
Lato branco
Contm 80% de zinco, e bastante quebradio, e portanto s pode ser usado em fundio.
Figuras 19, 20 e 21: Peas dum barco, ncora e peas de maquinaria em lato.
LIGAS DE COBRE
LATO
APLICAES
Armamento
Ornamentao de cozinhas
Terminais elctricos
Tachos
Jias
Figuras 22, 23, 24, 25 e 26: Torneira, dobradia taa, harmnica e portajias em lato.
LIGAS DE COBRE
CUPRONQUEL
a liga de cobre que apresenta a maior resistncia corroso, devido ao efeito do nquel, que influencia a estrutura da liga e aumenta a sua passividade, em comparao com o cobre puro. APLICAES
Manufactura de moedas
Condensadores
Equipamentos de destilao
Figura 27: Moedas em cupronquel.
LIGAS DE COBRE
CUPRONQUEL
CONSTANTAN
LIGAS DE ESTANHO
Colorao prateada
Pouco dctil
Malevel
LIGAS DE ESTANHO
PRINCIPAIS CARACTERSTICAS O estanho slido tem duas variedades alotrpicas, ou seja, duas formas estruturais. - A baixas temperaturas, existe na forma "cinzenta" ou estanho alfa (), que apresenta estrutura cristalina cbica. - Quando aquecido acima de 13,2 C, muda para a forma "branca" ou estanho beta (), com estrutura cristalina tetragonal.
Altamente cristalino
Elemento relativamente escasso na crosta terrestre, com uma abundncia de 2 ppm (m/m)
Resistente corroso
LIGAS DE ESTANHO
APLICAES
Armas
Utenslios
Revestimentos e acabamentos
Soldas
Fusveis
Ligas supercondutoras
ncoras
Decorao de objectos
Fixador de tintas
Vidros e espelhos
LIGAS DE ESTANHO
LIGAS DE ESTANHO
ESTANHO
Revestimento acabamento
Fixador de tintas
Solda
Vidros e Espelhos
Supercondutor elctrico
Cloreto de Estanho
LIGAS DE FERRO
Colorao cinzenta
Duro
Malevel
Dctil
Ferromagntico
LIGAS DE FERRO
PRINCIPAIS CARACTERSTICAS o elemento mais pesado que se produz por um processo de fuso exotrmico, e o mais leve produzido por fisso, isto porque o seu ncleo tem a mais alta energia de ligao nuclear (energia necessria para remover um proto ou um neutro do ncleo).
LIGAS DE FERRO
AO
O ao mais dctil e mais facilmente moldado atravs da forja, laminao e da extruso. Existem vrios tipos de ferro, podendo variar a sua quantidade de carbono, a sua composio qumica, a sua estrutura e a sua aplicao.
LIGAS DE FERRO
Quantidade de impurezas entre 2% e 5% Quantidade de impurezas acima de 5%
Baixa-Liga
APLICAES
Alta-Liga
Produtos laminados
Ferramentas
Construo
Turbinas a vapor
Utenslios domsticos
Lminas de barbear
Navios
Figuras 46 e 47: Monitor fixo de um canho e panelas feitas em ao
LIGAS DE FERRO
AO INOXIDVEL
O ao inoxidvel bastante mais resistente oxidao atmosfrica do que o anterior devido presena do crmio, que resiste muito mais facilmente corroso. Isto porque o crmio existente na liga oxida-se em contacto com o oxignio do ar, dando origem a uma fina pelcula estvel, de xido de crmio (Cr2O3) que se forma na superfcie exposta ao meio, protegendo assim o ao da corroso.
APLICAES
Talheres Utenslios domsticos
Facilidade de limpeza Resistncia mecnica Resistncia s variaes bruscas de temperatura Material reciclvel
Electrodomsticos
LIGAS DE FERRO
AO-NQUEL
Principal caracterstica: - Resistncia mecnica
Canhes Material de blindagem
AO-TUNGSTNIO
Principal caracterstica: - Alta dureza
Brocas Pontas de canetas
Figuras 48 e 49: Aplicaes do ao-nquel e do aotungstnio
LIGAS DE OURO
Colorao amarelada
Quebradio
Malevel
LIGAS DE OURO
A quantidade de ouro nas suas ligas expressa, geralmente, em quilates (K), que indicam o nmero de partes de ouro em 24 partes da liga.
Assim, se uma jia de ouro tiver, por exemplo, 75% em ouro, o nmero de quilates igual a 24 x 0,75 = 18K.
Ouro puro
24 quilates
LIGAS DE OURO
APLICAES Ouro 24K (puro) 22K 20K 18K 16K 14K 12K 9K Liga (prata, cobre, paldio, nquel, etc.) 0% 9,17% 20,04% 33,33% 50,15% 71,52% 100,00% 166,66%
Moedas
Joalharia
Adornos religiosos
Reservas bancrias
Medalhas
Tabela 2. Relao entre quilates e percentagem de outros metais nas ligas de ouro.
LIGAS DE OURO
TIPOS DE OURO O ouro de lei a liga de ouro cujo nmero de quilates determinado por disposio governamental, variando de pas para pas.
Tipo de Ouro Cor
Ouro Amarelo
Ouro Rosa Ouro Azul Ouro Negro Ouro Vermelho Ouro Branco Ouro Verde
Figuras 69, 70, 71 e 72: Ouro amarelo, ouro branco, ouro negro e ouro rosa, respectivamente.
LIGAS DE OURO
APLICAES INDUSTRIAIS
Escudos de calor
Dodos
Circuitos impressos
Pinos de Ligao
Contactos elctricos
Prteses dentrias
Tratamento de artrite
Fotografia
LIGAS DE MERCRIO
Inodoro
LIGAS DE MERCRIO
APLICAES
Instrumentos para laboratrios Termmetros Elctrodos
Lmpadas
Espelhos
LIGAS DE MERCRIO
AMLGAMAS
Combina-se facilmente com outros metais formando ligas metlicas e produzindo
Amlgamas
Substncias formada pela reaco do mercrio com outro metal Ouro-mercrio Prata-mercrio
LIGAS DE MERCRIO
AMLGAMAS
As amlgamas so usadas na medicina dentria por um nmero variado de motivos: primeiro porque so baratas e relativamente fceis de utilizar e manipular (mesmo aps a colocao) e segundo porque tm uma grande longevidade. Contudo, estas tm sido ultimamente substitudas pelo bismuto que apresenta propriedades semelhantes, sendo no entanto menos txico.
LIGAS DE NQUEL
Muito similar ao Ferro
Dctil e Malevel
LIGAS DE NQUEL
PRINCIPAIS CARACTERSTICAS DAS SUAS LIGAS
Suportam condies extremas de corroso Suportam condies extremas de temperatura Suportam condies extremas de tenso
LIGAS DE NQUEL
NQUEL COMERCIALMENTE PURO
Que contm cerca de 99,5% de Nquel. Exemplos: Nquel 200 e Nquel 201, Duranquel 301
LIGAS BINRIAS Essencialmente ligas de Nquel e Cobre, denominada liga Monel, que tambm pode apresentar pequenas quantidades de Alumnio, Ferro e Titnio;
Figura 57: Liga Monel.
LIGAS TERNRIAS
Onde se destacam as ligas de composio Ni-Cr-Fe (Nquel, Crmio e Ferro) e Ni-Cr-Mo (Nquel, Crmio e Molibdnio)
LIGAS COMPLEXAS
LIGAS DE NQUEL
APLICAES
Servios submetidos a altas temperaturas e corroso
Proteco de campos magnticos
Motores martimos
Turbinas de avio
Dispositivos de robtica
Centrais nucleares
Figuras 57, 58 e 59: Turbina dum avio, parafusos e pistola fabricados com nquel.
LIGAS DE NQUEL
Ligas de Nquel Elevada Permeabilidade Magntica Elevada resistncia corroso Apresenta carcter de liga de memria de forma Superelasticidade Elevada resistncia s altas temperaturas Algumas Aplicaes
- Proteco de campos magnticos; - Motores martimos; - Turbinas de avio; - Instalaes qumicas e petroqumicas;
- Dispositivos de robtica; - Catalisador de hidrogenao de leos vegetais; - Cordas de guitarra e de outros instrumentos; - Centrais nucleares; - Material para laboratrios qumicos.
Outras ligas de Ni
Tabela 4: Identificao das diversas caractersticas e respectivas aplicaes de algumas ligas de nquel.
LIGAS DE PRATA
Malevel
LIGAS DE PRATA
PRINCIPAIS CARACTERSTICAS
Grande brilho metlico
A prata conhecida pelo Homem desde a PrHistria, estimando-se que a sua descoberta se realizou pouco tempo depois da do ouro e do cobre.
A prata possui vrias gradaes que indicam o seu nvel de pureza. PRATA 1000
1000 partes de prata
Muito malevel
Liga de prata utilizada apenas em casos especiais, como a filigrana, onde se ornamentam trabalhos com fios muito finos e pequeninas bolas de pratas, soldadas de forma a compor um desenho. Peas confeccionadas com prata 1000 ficam com um grau de dureza muito baixo, arranhandose e deformando-se facilmente.
LIGAS DE PRATA
PRATA 950
950 partes de prata para 50 partes de cobre
Liga maioritariamente utilizada na joalharia artesanal, por ser mais macia ao trabalh-la. Apresenta muito brilho e uma grande dureza.
Figura 75: Colar em prata 950.
PRATA 925
925 partes de prata para 75 partes de cobre
Esta liga a mais usada na indstria de jias em prata. mais dura e resistente que a anterior.
Figura 76: Pulseira em prata 925.
Prata 950
Prata de Lei
Prata 925
LIGAS DE PRATA
Abaixo dessas ligas temos a Prata 900 e a Prata 800, de qualidade inferior, que a usada apenas para banhar outros metais como lato, estanho e ferro, para fazer, por exemplo, talheres. PRATA 600
60% Ag + 40%Cu
Figuras 77, 78 e 79: Talheres em prata 800, escultura em prata 600, e jante com peas em prata
Quando combinados em ligas, possuam propriedades de impacto invulgares As suas tiras de metal podiam ser dobradas e desdobradas inmeras vezes sem se quebrarem Quando aquecidas as tiras voltavam sua forma inicial
Austenite
Martensite
A partir desta temperatura de transio para baixo, o material malevel, podendo ser dobrado em diversas formas.
APLICAES
Aeronutica Cateteres
Aparelhos dentrios
Instrumentos cirrgicos
Ar condicionados
Extintores de incndios
Armaes de culos
Figuras 84, 85, 86, 87 e 89: Utilizaes de memrias de forma num avio caa F1, culos, prteses, fios e tubagens.
Regra geral, todos os materiais metlicos usados podem ser recuperados e novamente fundidos.
RECICLAR
- Conformao - Fundio
Os metais so materiais resistentes, de elevada durabilidade e facilidade de conformao, sendo amplamente usados na sociedade. Quanto sua composio, os metais podem ser classificados em dois grandes grupos: os ferrosos (compostos por ferro) e os no-ferrosos. Esta classificao baseia-se na predominncia do ferro nos primeiros, cuja liga mais importante e utilizada o ao. Entre os metais no-ferrosos, destacam-se o alumnio, o cobre e suas ligas (como lato e o bronze), o chumbo, o nquel e o zinco.
Metais ferrosos
Indstrias metalrgicas
Ao
Sucata
- 154kg de carvo
- 18kg de cal
CONCLUSO
As ligas metlicas ganharam muita importncia na sociedade, facto principalmente justificado pela vasta gama de aplicaes que lhes foram dadas. Com a evoluo da Cincia e da Tecnologia, o homem ganhou novas necessidades na sua vida e as ligas metlicas foram acompanhando-as. Actualmente, possvel fazer uma escolha dos materiais componentes das ligas adequada no s s necessidades, assim como tambm rentabilizao e reutilizao das mesmas. Assim, ao compreendermos a importncia das ligas metlicas, fundamental haver uma gesto racional e sustentvel dos recursos naturais que o homem tem sua disposio. Por fim, conclumos ento o quo importantes so as ligas metlicas na sociedade contempornea e que o seu estudo cada vez mais importante.
Figura 103: Burj Khalifa, o edifcio mais alto do Mundo (com 828m de altura).
CONCLUSO
EXERCCIOS DE CONSOLIDAO Liga Metlica Bronze Constituio Cobre + Nquel
Lato
Amlgama Constantan Solda
Cobre + Zinco
Cobre + Estanho Chumbo + Estanho Mercrio + Prata
CONCLUSO
EXERCCIOS DE CONSOLIDAO Liga Metlica Bronze Aplicaes Instrumentos para medio
Ao inoxidvel
Amlgama Constantan Prata de Lei
Esttuas
Jias Talheres Restaurao dos dentes
CONCLUSO
EXERCCIOS DE CONSOLIDAO
1. As ligas so solues slidas formadas exclusivamente por metais. 2. Uma jia de ouro de 24K possui 75% de ouro puro.
F F
3. O NiTiNol uma liga com memria de forma constituda essencialmente por nquel e ferro. 4. O bronze uma liga de cobre e zinco que apresenta grande resistncia corroso. 5. As amlgamas so ligas de Mercrio com outros metais.
6. O ao uma liga de titnio e carbono que pode apresentar propriedades diversas, dependendo da sua composio
Bibliografia
COSTA, Alexandre, FERREIRA, Ana Margarida, COSTA, Ana Maria, Qumica 12ano volume I Pltano Editora, Lisboa, 2 edio, Agosto 2009. ISBN: 978-972-770-676-1 Pginas: 59 a 73. DANTAS, Maria da Conceio, RAMALHO, Marta Duarte, Jogo de Partculas Qumica 12ano, Texto Editores, Lisboa, 1edio, 2009. ISBN: 978-972-47-3874 Pginas: 37 a 42. GIL, Vitor, PAIVA, Joo, FERREIRA, Antnio Jos, VALE, Joo, 12Q Qumica 12ano, Texto Editores, Lisboa, 1edio, 2009. ISBN: 978-972-47-3877-2 Pginas: 31, 32 e 33
Webgrafia
Cincias 3Cs, A reciclagem, http://ciencias3c.cvg.com.pt/reciclagem.htm Escola Secundria Aquilino Ribeiro, Ligas com memria de forma, http://page.esec-aquilinoribeiro.rcts.pt/quimica/album/metaismem.pdf IPL, Nquel e as ligas de Nquel, http://www.estg.ipleiria.pt/files/288121 _trab_nique_459256a9a9488.pdf Lasul Metais decorativos, Lato, http://www.lasul.com.br/pages/veja-mais/o-que-e-latao.php Moreira, Marcelo F., Ligas Metlicas, http://www.dalmolim.com.br/EDUCACAO/ MATERIAIS/Biblimat/ligas.pdf MSPC, Estanho Sn, http://www.mspc.eng.br/quim1/quim1_050.asp
Webgrafia
Mussoi, Carlos Roberto Santana, Corroso Seletiva Nas Ligas Cupronquel (90-10) Empregadas Em Trocadores De Calor De Usinas Hidreltricas, COTEQ, http://www.aaende.org.ar/ sitio/biblioteca/material/PDF/COTE043.PDF
Qumica 12, Liga Metlica com Memria de Forma, http://quimica12 mafra.blogspot.com/2009/09/liga-metalica-com-memoria-deforma.html Seed - Schlumberger Excellence in Educational Development, Resistividade - Temperatura e resistividade do Constantan, http://www.seed.slb.com/v2/faqview.cfm?id=397&Language=PT Shvoong, Reciclagem dos Metais e Ligas com Memrias de Forma, http://pt.shvoong.com/books/490546-reciclagem-dos-metais-ligascom/ Wikipdia, Ao, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/A%C3%A7o Wikipdia, Ao Inoxidvel, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/ A%C3%A7o_inoxid%C3%A1ve Wikipdia, Alpaca (liga metlica), Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org /wiki/Alpaca_(liga_met%C3%A1lica Wikipdia, Amalgam, Wikipdia A enciclopdia livre, http://en.wikipedia.org/wiki/ Amalgam_%28dentistry%29 Wikipdia, Bronze, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/Bronze Wikipdia, Bronze (escultura), Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/ wiki/Bronze_(escultura) Wikipdia, Cobre, Wikipdia - A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/Cobre Wikipdia, Cupronquel, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/ Cupron%C3%ADquel
Webgrafia
Wikipdia, Estanho, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/Estanho Wikipdia, Ferro, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/Ferro Wikipdia, Konstantan, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/Konstantan Wikipdia, Liga Metlica, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/ Ligas_met%C3%A1licas Wikipdia, Mercrio (elemento qumico), Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia. org/wiki/Merc%C3%BArio_%28elemento_qu%C3%ADmico%29#Aplica.C3.A7.C3.B5es Wikipdia, Monel, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/Monel Wikipdia, Nquel, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/N%C3%ADquel Wikipdia, Ouro, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/Ouro Wikipdia, Prata, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/Prata Wikipdia, Tungstnio, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/ Tungst%C3%AAnio Wikipdia, Zamac, Wikipdia A enciclopdia livre, http://pt.wikipedia.org/wiki/Zamac WorldLingo, Constantan, http://www.worldlingo.com/ma/enwiki/pt/Constantan WorldLingo, Nicromo, http://www.worldlingo.com/ma/enwiki/pt/Nichrome
Webgrafia - Imagens
Figura da Capa http://fc05.deviantart.net/fs10/i/2006/156/d/a/Metal_Hurlant_by_paikan07.jpg Figura 1 http://www.dalmolim.com.br/EDUCACAO/ MATERIAIS/Biblimat/ligas.pdf Figura 2 http://www.dalmolim.com.br/EDUCACAO/ MATERIAIS/Biblimat/ligas.pdf Figura 3 http://blogoexisto.blogspot.com/2008_10_01_archive.html Figura 4 http://www.agentedesportivo.com/?p=2948 Figura 5 http://www.transportabrasil.com.br/2009/02/alianca-navegacao-e-logistica-incorpora-novos-navios-no-servico-de-cabotagem/ Figura 6 http://www.94fm.com.br/editorias_noticia.asp?nomeEditoria=Geral&idNoticia=2861&nomeNoticia=Crise+faz+fam%EDlia+viver+sozinha+ em+pr%E9dio+de+32+andares+na+Fl%F3rida Figura 7 http://www.electronica-basica.com/electronica-basica.html Figura 8 http://www.educ.fc.ul.pt/icm/icm99/icm42/conicas2.htm Figura 9 http://portuguese.alibaba.com/product-tp/surgical-instruments-100643588.html
Webgrafia - Imagens
Figura 10 http://theglam.blogtv.uol.com.br/2008/04/18/joias-online Figura 11 http://portuguese.alibaba.com/product-gs/c51000-phosphor-bronze-rod-202099296.html Figura 12 http://www.vidropaulo.com.br/23.html Figura 13 http://www.zeusdobrasil.com.br/linha-viva-linha-morta Figura 14 http://lista.mercadolivre.com.br/ANTIGO-CRUCIFIXO-BRONZE-E-ESTANHO Figura 15 http://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Persee-florence.jpg Figura 16 http://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Statua_Marco_Aurelio_Musei_Capitolini_Fronte.JPG Figura 17 http://www.quebarato.com.br/moeda-500-reis-brasil-republica-bb-1922-bronze-aluminio-s-numistar-__AEE83.html Figura 18 http://www.trevorjonesltd.co.uk/Stagg_Marching_Trombone_88-MTB.htm Figura 19 http://www.ptnauticmodel.net/forum/viewtopic.php?t=735
Webgrafia - Imagens
Figura 20 http://www.emule.com.br/lista.php?categoria=9177&pag=1&ordem=MENOS_OFERTADOS Figura 21 http://www.dtamangueiras.com.br/?p=produtos&cat=5 Figura 22 http://www.aquariofilia.net/forum/lofiversion/index.php/ Figura 23 http://shopping.tray.com.br/oferta/1002979-torneira-de-latao-conexao-34-bsp-bremen-2979/id:176566 Figura 24 http://www.misticky.com.br/index.asp?PagAtual=1&VarPagMax=10&NumPagMax=10&Submit=3&secao=18&categoria=45&subcategoria Figura 25 http://www.silentrunningaudio.com/ImageGallery/SRAmisc.asp Figura 26 http://todaoferta.uol.com.br/comprar/porta-joias-madeira-detalhe-em-latao-modelo-caixa-bau-08FGOVPJGC Figura 27 http://moedas-do-mundo.blogspot.com/2009/11/200-escudos-1996-portugal-comemorativa.html Figura 28 http://www.apxfr.com/produits.php?lang=en Figura 29 http://bragacity.olx.pt/moeda-muito-bonita-de-alpaca-1-00-de-1964-5-00-iid-89885073
Webgrafia - Imagens
Figura 30 http://colecionavel.blogspot.com/2008_02_01_archive.html Figura 31 http://ilovemusicnet.blogspot.com/2010/05/violao.html Figura 32 http://forum.jogos.uol.com.br/Eu-sou-o-cara-mais-frouxo-do-VT-e-neste-topico-eu-digo-o-porque_t_551506?page=17 Figura 33 http://redlinegrandprix.com/Redline_GP_Chaparral.html Figura 34 http://www.obravip.com/produto/4698-macaneta-interna-cromada-conjunto-arquiteto-6235-zamac-la-fonte Figura 35 http://produto.mercadolivre.com.br/MLB-155214180-espada-napoleo-com-bainha-medieval-coleco-decoraco-_JM Figura 36 http://www.emovendo.net/magnet/tin-metal-element-1lb-shot-9996.html Figura 37 http://www.noticiasautomotivas.com.br/img/b/bmw-m3-motor-v8.jpg Figura 38 http://bp0.blogger.com/_k0ndYMcXTL0/SHYGpGS8h4I/AAAAAAAAAPM/L3xhg8CzmMU/s1600-h/cassiterita.gif Figura 39 http://www.dforceblog.com/wp-content/uploads/2008/12/reciclar-aluminio.jpg Figura 40 http://www.alumaci.com.br/telhas.htm
Webgrafia - Imagens
Figura 41 http://www.chipplaza.com.pt/fusivel%5B1%5D.jpg Figura 42 http://ericeira-lisboa.olx.pt/tabuleiro-estanho-iid-3979622 Figura 43 http://www.defesanet.com.br/tecno/niobio1.htm Figura 44 http://turismonospaises.blogspot.com/2010_04_01_archive.html Figura 45 http://pt.wikipedia.org/wiki/Ficheiro:Steel_wire_rope.png Figura 46 http://www.centralparkfire.com.br/canhao-portatil/canhao.html Figura 47 http://www1.tescoma.com/pt/scripts/katalog.php?gid=3010020000&id=726010 Figura 48 http://darozhistoriamilitar.blogspot.com/2009/07/o-navio-construido-com-o-aco-do-world.html Figura 49 http://www.bosch-do-it.com.pt/bricoleiros/sabermaissobrebricolage/gloss%C3%A1rio/tipos-de-broca.shtml?alpha=84 Figura 50 http://divyanshparmar.fastpage.name/mercuryliqued/ Figura 51 http://maisindaia.com.br/site/?p=5813
Webgrafia - Imagens
Figura 52 http://portuguese.alibaba.com/product-gs/mercury-lamps-209555635.html Figura 53 http://en.wikipedia.org/wiki/File:Filling.jpg Figura 55 http://www.vmetais.com.br/SiteCollectionImages/_imgsConteudo/Niquel/imgInterna_Niquel_niquelEletrolitico.jpg Figura 56 http://11afqa.wikispaces.com/file/view/petroleo.jpg/64923774/petroleo.jpg Figura 57 http://www.monelcomponents.com/ Figura 58 http://www.ping.blog.br/a380-maior-aviao-do-mundo/ Figura 59 http://www.aceros-de-hispania.com/norica-carabinas-pistolas/pistola-government-niquel.asp Figura 60 http://www.niquelacaobrilhante.com.br/html/niquelacao.html Figura 61 http://www.mindat.org/photo-15167.html Figura 62 http://www.atggems.com/Photos_Other3.htm Figura 63 http://tudojoia.blog.br/blog/2009/09/02/ouro-simbolo-de-riqueza/
Webgrafia - Imagens
Figura 64 http://joias.sthefani.com.br/crucifixo-em-ouro-amarelo-18k-com-brilhantes-p-4333.html Figura 65 http://www.comproouro.com.br/ Figura 66 http://blog.adamnash.com/2007/06/19/the-2007-24k-gold-first-spouse-coins-are-now-available/ Figura 67 http://cidadesaopaulo.olx.com.br/par-de-aliancas-ouro-18k-750-com-brilhante-iid-46649776 Figura 68 http://www.prettygadgets.com/2007/06/14k-gold-and-diamond-usb-drive/ Figura 69 http://www.cydneysantiques.com/index.php?main_page=index&cPath=30_3_37 Figura 70 http://www.casadasaliancas.com.br/produto/985592/Pulseira-Feminina-em-Ouro-Amarelo-PS6157 Figura 71 http://www.submarino.com.br/produto/25/1058091/anel+flores+de+ouro+branco+c/+6+brilhantes+14.1782.1.004 Figura 72 http://msn.bolsademulher.com/moda/acessorios-em-flor_galeria-100387.html?foto=6 Figura 73 http://www.mii.org/Minerals/photosilver.html Figura 74 http://www.feitoria.com.pt/pt/catalogo/feitoria/acessorios/coracao-de-filigrana
Webgrafia - Imagens
Figura 75 http://portuguese.alibaba.com/product-free/solid-950-silver-margot-de-taxco-design-necklace-104705564.html Figura 76 http://www.bombayharbor.com/products/1681/Silver_Sterling_Silver_Jewelry.html Figura 77 http://afgen.com/silver_investment.html Figura 78 http://myminiaturesite.altervista.org/Spoiler/SpoilerDungeonsofDread.htm Figura 79 http://www.mx5centre.com.au/index.php?main_page=index&manufacturers_id=9 Figura 80 http://3.bp.blogspot.com/_a-cYR4s788c/SpuZHPOVgtI/AAAAAAAAFSU/OpIXV9MEARc/s1600-h/Metal+Rubber+%28A%29.jpg Figura 81 http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Stainless-steel-304-austenite-fracture.jpeg Figura 82 http://www.positive-feedback.com/Issue22/weiland_cryo_interview.htm Figura 83 http://www.ofacil.net/app/sc/gui/Produto.aspx?cnt=49_1_67_1&html=produto&prod=101042&cat=48 Figura 84 http://www.alide.com.br/wforum/viewtopic.php?f=4&t=753&start=1005 Figura 85 http://www.ufrgs.br/ldtm/pesquisa/nitinol/nitinol.htm
Webgrafia - Imagens
Figura 86 http://www.netzsch-thermal-analysis.com/pt/segmentos-de-mercado-industrias/detail/bid,7.html Figura 87 http://www.eyeglasses-online.com/frames_features.html Figura 88 http://www.g-rau.de/produkte/01memory_e.htm
Figura 90 http://www.dicafeminina.net/wp-content/uploads/2010/02/cozinha-americana.jpg
Figura 91 http://jemiespecialhistoria.blogspot.com/2010/02/casa-de-joe-e-demi.html Figura 92 http://www.ruadireita.com/decoracao/info/como-ter-uma-sala-de-estar-mais-aconchegante/ Figura 93 http://coxixo.com.br/moveis-para-escritorio-%E2%80%93-fotos-e-modelos/ Figura 94 Figura 95 Figura 96 http://www.portalsaofrancisco.com.br/alfa/meio-ambiente-reciclagem/imagens/reciclagem-25.jpg
Webgrafia - Imagens
Figura 98 http://meu.submarino.com.br/produto/24/21315658/tesoura+cabeleireiro+fio+navalha+fn+aco+inoxidavel+225c+5.5+-+proart Figura 99 http://www.obravip.com/produto/4698-macaneta-interna-cromada-conjunto-arquiteto-6235-zamac-la-fonte Figura 100 http://www.grzero.com.br/79%C2%BA-salao-do-automovel-de-genebra-2009-fotos-dos-carros/