Anda di halaman 1dari 7

MT614 Kalkulus 21 - 22 / 01 - 08

Bilangan Komplek
Bilangan Komplek
A. Pengertian
1. Bentuk Umum : Z = x + yi
x bagian real R(Z) = x
y bagian khayal I (Z) = y
1 i
Hubungan : x = r cos
y = r sin
x
2
+ y
2
= r
2


tg
x
y
Modulus Z = mod(Z)=
BINA NUSANTARA
Edisi : 1 Revisi : 2 Feb - 2002
r y x Z
2 2
+

x
y
tg arc
Z
r
y
0
Pernyataan Bilangan
Komplek
Cartesian
Z=x + y.i
Polar
Z = r(cos 0 + i sin 0)
MT614 Kalkulus 21 - 22 / 02 - 08
Argumen Z = ang(Z)=
2. Bilangan kompleks bersekawan
b e r s e k a w a n Z d a n Z
y x Z
y x Z
i
i


+
B. Operasi hitung bilangan komplek
1. Jumlah-kurang, kali-bagi.
a. Pada dasarnya untuk mela-
kukan semua operasi hitung,
baik dalam bentuk cartesian
maupun polar, bentuk selalu
diarahkan ke bentuk dasar:
x + y
i
atau r(cos + I sin ),
dengan mengingatkan:
b. Sifat-sifat
1.Z
1
+Z
2
=Z
2
+Z
1

Z
1
.Z
2
= Z
2
.Z
1

BINA NUSANTARA
Edisi : 1 Revisi : 2 Feb - 2002
1 i , 1 i , 1 i , 1 i
4 3 2

( )
2 1 2 1
2 1 2 1
2 2
Z : Z Z : Z
Z . Z Z Z
y x Z . Z
Z R . 2 Z Z

+
+
+
MT614 Kalkulus 21 - 22 / 03 - 08
2.(Z
1
+Z
2
)+Z
3
=Z
1
+(Z
2
+Z
3
)
Z
1
.(Z
2
.Z
3
)=(Z
1
.Z
2
).Z
3

3.Z
1
.(Z
2
+Z
3
)=Z
1
.Z
2
+Z
1
.Z
3

4.
c. Perkalian dan pembagian dalam
polar
d. Perkalian dan pembagian dalam
eksponensial
BINA NUSANTARA
Edisi : 1 Revisi : 2 Feb - 2002
( )
( )
[ ]
[ ] +
+ + +

+
+
1 2 1
2
1
2
1
2 1 2 1 2 1 2 1
2 2 2
1 1 1 1
S i n I C o s
r
r
Z
Z
S i n i C o s r . r Z . Z
s i n i c o s r Z
s i n i c o s r Z

+
i
i
e r Z
sin i cos e
MT614 Kalkulus 21 - 22 / 04 - 08
Euler:
( )
( )
2 1
i
2 1
1
1
e .
r
r
Z
Z
e . r . r Z . Z
e . r Z
e . r Z
2
1
2
1
i
2 1 2 1
i
2 2
i
1 1
+

2. Pangkat-akar-logaritma
a. Moivre:
( )
1
]
1

+
+
+

+
n
k.2
sin i
n
2 . k
cos r z
n i.sin n cos r z
n n
n n
b. ln z = ln |z| + i
Contoh:
1.
? z , 3 . i 1 z
6
+
Jawab dengan Moivre

+ +
3
1
3 tg
2 1 3 r 3 . i 1 z
z
6
=r
6
(cos 6 +i sin 6 )
=64(cos 2 + i sin 2 )=64
z
6
=64
2.
? z , 3 . i 1 z
3
+
BINA NUSANTARA
Edisi : 1 Revisi : 2 Feb - 2002
1 . 3 1 z
i 3 z
2
1

+
MT614 Kalkulus 21 - 22 / 05 - 08
Jawab dengan moivre
3.
( ) ? i 3 ln
( )
( ) i .
6
5
1 2 ln i 3 ln
6
5
1 . i 1 3 ln i 3 ln
+
+ +
4.
BINA NUSANTARA
Edisi : 1 Revisi : 2 Feb - 2002
( )
1
1
1
1
]
1

+
+
+

,
_

+
+
+
+
3
2 . k
3
1
sin i
3
2 . k
3
1
cos 2 z
3
k.2
sin . i
3
2 . k
cos r 3 i 1 z
3
3
1
3
1
1
]
1

+
1
]
1

+
1
]
1

+
9
4
sin1 i
9
4
1 cos 2 z 2 k
9
7
sin i
9
7
cos 2 z 1 k
9
1
sin i
9
1
cos 2 z 0 k
3
3 2
3
2 1
1 1
?
z
z
. b
? z . z . a
2
1
2 1

MT614 Kalkulus 21 - 22 / 06 - 08

Jawab
a. Cartesian
( ) ( )
i 2 3 2 z . z
3 i i 3 3 z . z
i 3 1 i 3 z . z
2 1
2 1
2 1

+ +
+
Polar
i 2 3 2 z . z
2
1
. i 3
2
1
4 z . z
6
5
1 sin i
6
5
1 cos 2 . 2 z . z
3
2
1 sin i
3
2
1 cos 2 z
6
1
sin i
6
1
cos 2 z
2 1
2 1
2 1
2
1

,
_

,
_

,
_

,
_

+
b. Cartesian
BINA NUSANTARA
Edisi : 1 Revisi : 2 Feb - 2002
MT614 Kalkulus 21 - 22 / 07 - 08
1
z
z
3 1
3 - i i 3 3
i 3 1
i 3 1
i 3 1
i 3
z
z
2
1
2
1

+
+ +

+
+

Polar
( )
1
z
z
6
1
6
1
sin i
6
1
6
1
cos
2
2
z
z
sin i cos
r
r
z
z
2
1
2
1
2 1 2 1
2
1
2
1

,
_

+
+
Contoh yang lain
BINA NUSANTARA
Edisi : 1 Revisi : 2 Feb - 2002

Anda mungkin juga menyukai