Bai 1:
2. AC IEM :
e uc mot san pham, ta phai nau chay kim loai trong mot lo nau ac biet roi rot kim loai long o vao khuon co hnh dang long khuon gan giong nh hnh dang cua san pham. Khi kim loai nguoi, ong ac, ta nhan c vat uc co hnh dang va kch thc can co. ac iem cua phng phap uc la: Tao c cac san pham bang cac vat lieu vi thanh phan hoa hoc theo y muon. uc la mot u iem ma ngoai phng phap uc, cac phng phap cong nghe khac nh gia cong bang ap lc, cat got khong the hoac kho co the thc hien c. Nh viec nau chay kim loai long trong qua trnh uc, ta co the khong che toc o nguoi cua kim loai va co the co to chc kim loai theo y muon. Co the che tao cac san pham co chieu day t vai mm en hang ngan mm, hoac co trong lng t vai gam en hang tram tan.
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
Nau chay kim loai can uc, rot kim loai long vao khuon uc. Pha khuon va lay vat uc ra khoi khuon. Pha loi va lam sach vat uc. Kiem tra chat lng san pham va nhiet luyen vat uc ( neu vat uc co yeu cau nhiet luyen ).
Tao mau, hop loi theo ban ve ( chi tiet ) Nau chay kim loai can uc
Bo mau s dung cho viec che tao khuon uc hon hp cat bao gom : a) Mau : e lam khuon uc ta phai co mau. Hnh dang cua
mau gan giong hnh dang ngoai cua chi tiet tinh can co, con hnh dang ben trong cua chi tiet se do loi, ruot hoac thao tao nen. b) Loi va hop loi : e che tao loi, ta phai co hop loi. Hop loi phai co hnh dang sao cho khi lam loi xong, at vao khuon, no co the nam tai v tr can thiet ma khong ri hoac t sat vao mat khuon. Muon the loi phai co them cac au gac loi sau khi thoat mau e lai trong khuon uc. c) Mau he thong rot,au ngot, au hi va cong dung: He thong rot : La he thong dan kim loai long vao khuon uc. au ngot : Dung e bo sung kim loai nhng ni co trong khoi ln v nhng ni o kim loai ong ac sau cung nen b co ngot. au hi : Dung e lam cho vat uc de thoat hi ra khoi khuon nhat la khi uc thep.au hi c at ni cao nhat cua vat uc.
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
cua kim loai long len khuon tren bang tai trong e hoac lc kep cua bulong.
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
ngoai cua no dnh bam cat chay. Cac au co the ap gay bang bua, con cat chay dnh bam tren be mat vat uc, ta phai tien hanh lam sach.
b) c) d)
e) f) g)
Bai 2:
CAC PHNG PHAP C BAN CHE TAO KHUON , LOI VI VAT LIEU LA HON HP CAT
LAM
Hon hp lam khuon va lam loi gom co cat thach anh, at set ( chat ket dnh ), vat lieu phu va nc. Hon hp o can co tnh deo, o ben, tnh thong kh, ben nhiet, ben lau, o am, o lun, t tao ra kh va t v ( nhat la oi vi loi ). Tnh deo : Tnh nay bao am cho hon hp khi tao hnh khuon uc khong b v, chat lng cua no phu thuoc vao lng nc cha trong hon hp. o ben : Tnh nay bao am cho cac hat cua hon hp khong b tach ri gia hat nay vi hat khac.
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
Tnh thong kh : Tnh nay phu thuoc vao kch thc hat cat cua hon hp, mc o am chat, lng at set, chat ban, than, bui, o am Tnh ben nhiet : Tnh nay bao am cho hon hp khong b nong chay do anh hng cua nc kim loai nong chay khi rot vao khuon. Tnh ben lau : Tnh nay bao am cho hon hp gi c tnh chat ban au sau khi a dung nhieu lan. o am : La lng nc cha trong hon hp o, no lam tang tnh deo va o ben cua hon hp.
b)
Lam khuon bang tay : ac iem cua phng phap lam khuon bang tay la : o chnh xac cua khuon khong cao, nang suat thap, yeu cau trnh o tay nghe cong nhan cao, ieu kien lao ong nang nhoc, co the uc c nhng chi tiet co o phc tap vi kch thc va khoi lng tuy y.Co nhng phng phap c ban thng dung nh sau : Lam khuon dung mau nguyen : S dung cho vat uc co hnh dang n gian, co mot mat phang, co the nam gon trong mot hom khuon ma van thoat dc mau ra de dang.
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
Lam khuon dung mau bo oi : S dung cho vat uc co hnh dang mang tnh oi xng, mat oi xng la mat phan mau va cung la mat giap khuon. Hai na mau nam trong hai hom khuon. ac iem lam khuon dung mau bo oi, phai am bao viec thoat mau,hai na mau va hai na khuon phai lap ghep nhau that chnh
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
xac va kht e tranh hien tng lech, lam sai kch thc vat uc.
Lam khuon dung mau co mieng ri : S dung cho nhng vat uc co phan nho ra lam can tr viec thoat mau ra khoi khuon th phan can tr o phai lam bang mot hoac mot so mieng mau ri, roi khoan lo nho, dung inh ghim vao mau chnh. Sau khi gia cat quanh mieng ri, rut inh ghim ra, tiep tuc cho hon hp vao gia nh thng le, song can chu y khong gia manh qua khu vc co mieng ri e tranh hien tng xe dch mieng ri. Khi gia khuon xong,rut mau chnh ra khoi khuon, mieng ri se nam lai trong khuon, va mieng ri se c lay ra khoi khuon theo phng nam ngang. Mot yeu to c ban khi che tao mau co mieng ri la phai am bao phan khong gian thoat mieng ri phai u rong, toi thieu phai ln gap 1,5 lan kch thc ln nhat cua phan ri.
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
Bai 3:
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
TAO MAU:
Khi che tao mau, e viec thoat mau ra khoi khuon c de dang, ta can phai chu y tnh toan o doc ( o con ) thoat khuon cua mau cho phu hp. oi vi mau go lam khuon bang tay ta lay o doc khoang t 0,5 en 3 o. Neu vat uc can gia cong c kh, th tren mau phai lam lng d tng ng cho cac mat hoac cac phan can gia cong c sau nay. Cac goc ngoai va goc trong can phai lam goc ln, v neu khong se de gay nt vat uc do ng suat trong, de tao nen cac khuyet tat ve ro. Mau co kch thc bao gi cung ln hn so vi vat uc mot t, bi v bat ky mot kim loai hay hp kim nao rot vao khuon, sau khi nguoi va ket tinh ong ac eu co ngot, o co ngot khac nhau se tuy theo cac hp kim khac nhau. Nen khi tnh toan kich thc mau phai tnh den kch thc co ngot e cong vao.V du: Gang xam co ngot : 1% Thep ( Co 0,2 en 0,3% Cacbon) co ngot: 2% Hp kim nhom co ngot : 1,5% Hp kim Magie co ngot : 1,5% Hp kim ong co ngot : 1,5 en 2%.
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
V du : Neu mau bang nhom co khoi lng m= 5,5 Kg th trong lng vat uc bang gang theo mau o se la :
b)
Tnh khoi lng vat uc theo ban ve: oi vi nhng vat uc co cau tao khong gian gom nhng hnh khoi n gian cau tao nen th khoi lng vat uc theo ban ve se bang tch so gia tong the tch cac hnh khoi vat uc vi khoi lng rieng cua kim loai can uc theo cong thc tong quat sau :
P = Vxd = (v1 + v 2 + ... + v n ) xd
Trong o : P la khoi lng vat uc V la the tch toan bo vat uc D la khoi lng rieng cua kim loai can uc Giao vien hng dan t cho v du minh hoa. oi vi nhng vat uc co cau tao phc tap ma cau tao khong gian la nhng dng cong bac cao th viec tnh toan khoi lng vat uc theo ban ve phai co s ho tr cua cac phep tnh bac cao di dang cac phng trnh vi , tch phan hoac cua may tnh vi cac chng trnh c thiet ke.
3. PHNG PHAP C BAN TNH KCH THC HE THONG ROT, AU NGOT, AU HI:
Qua trnh ien ay kim loai vao khuon la mot qua trnh phc tap. Do o viec tnh toan kch thc he thong rot mot cach chnh xac cung rat phc tap. V the trong thc te san xuat, ngi ta thng da vao kinh nghiem e n gian hoa viec tnh toan. e phuc vu cho viec lam o an tot nghiep oi vi hoc sinh trung cap lien quan en chuyen nganh uc, ay chung toi ch gii thieu phng phap c ban vi nhng thong so mang tnh thong dung cho viec tnh toan. Trong mot he thong rot co 4 bo phan c ban la : pheu rot, ong rot, ranh tch x va ranh dan. e tnh toan cho mot he thong rot, bo phan au tien can tnh la ranh dan. Neu co c tiet dien ranh dan t o co the suy ra kch thc mat cat cua tiet dien ranh dan. Trong mot khuon uc co the bo tr nhieu ranh dan, tren tong tiet
11
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
dien ranh dan co c, ta co the phan bo so ranh dan sao cho tong tiet dien cac ranh dan nay bang hoac ln hn mot t so vi tong tiet dien tm c t tnh toan la hp ly. Con thc tnh tong tiet dien ranh dan nh sau :
R D
G 0,3 t. H p 1 .
Trong o : Frd : Tong tiet dien ranh dan ( cm 2 ). G : Khoi lng vat uc ke ca he thong roi1t, au ngot, au hi (kg) oi vi vat uc bang gang xam th khoi lng HTR, au ngot, au hi thng bang 25% G. : He so can thuy lc phu thuoc vao kim loai uc, o phc tap cua vat uc va he thong rot. Do viec tnh toan he so phc tap nen ay ch gii thieu tong quat. oi vi uc gang th = 0,42 0,48; oi vi uc thep th = 0,320,38. H P : Chieu cao ap suat cua cot kim loai long ( cm) c xac nh:
HP = H P2 2C
vi:H:Chieu cao t cho dan kim loai vao khuon en mat thoang kim loai trong pheu rot.(cm) P :Chieu cao vat uc tnh t cho dan kim loai vao khuon tr len(cm). C :Chieu cao vat uc (cm). c Khi rot ay P = C H P = H 2 c C Khi rot gia P = H P = H 2 8 Khi rot nh P = 0 H P = H t: Thi gian rot kim loai long vao khuon ( giay )va c tnh nh sau :
t =S G
12
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
vi S la thanh day trung bnh cua vat uc t 10mm en 80mm th S = 11,7. Sau khi a co c tong tiet dien ranh dan, e tnh c tiep tiet dien va kch thc cho cac bo phan khac cua HTR, ta ap dung cong thc t le chung cho dang vat uc trung bnh nh sau : oi vi gang : FRD : FRLX : FOR = 1 : 1,5 : 2
oi vi thep : FRD : FRLX : FOR = 1 : 1,3 : 1,6 Giao vien hng dan t cho v du minh hoa.
Bai 4:
13
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
bang kim loai kep cung co the dung cach uc ly tam, rot ke tiep hai hp kim vi ieu kien khong che chat che khoang thi gian cach quang gia hai t rot hoac rot kim loai vao mot vo thep a c nung nong trc e han dnh lien. Khi uc ly tam ong, khuon quay quanh truc cua no, lc ly tam ep kim loai long sat thanh khuon tao lo trong ong ma khong can dung ruot. Chieu day thanh ong do lng kim loai long rot vao khuon quyet nh.Trng hp can ng knh trong cua ong khong oi hoac thanh ong khong day eu th mi phai dung ruot cat.
CHAY :
uc chnh xac bang mau chay la mot phng phap uc co nguyen ly lam khuon giong nh cach uc tng bang mau sap a co t hang ngan nam trc. Nhng nh khuon ep co o chnh xac cao e tao ra mau sap va nh dung hon hp cat chay long vi chat dnh ac biet a tao c vo khuon co o ben cao nen san pham uc ra chnh xac hn nhieu, do o phng phap uc bang mau chay a nhanh chong phat trien va chiem mot v tr oc ao trong nganh che tao may, san xuat nhng chi tiet nho, o chnh xac cao, khong can gia cong hoac khong the gia cong. Qua trnh san xuat gom cac bc : Che tao khuon ep. T khuon ep san xuat ra mau sap roi rap mau thanh chum. Cho hon hp cat long bao quanh chum mau e tao khuon vo hoac khuon khoi. Lam chay mau roi nung khuon vo en nhiet o cao. Rot va lam sach vat uc.
14
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
15
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
Sap xep dung cu va ni lam viec gon gang ngan nap, khoa hoc.
BAI THC HANH 3: LAM KHUON DUNG MAU BO OI ( HOAC NGUYEN ) CO LOI.
YEU CAU KY THUAT : Kiem tra c chat lng s dung cua mau. Biet ha mau cho nhng chi tiet co kch thc sau, vach thang. Ha c mau trong hai na khuon. Phan biet c ac iem chi tiet uc co loi. Lam c loi cho chi tiet ung hnh dang va kch thc. Lap khuon va loi chnh xac, khong lam bien dang ve hnh dang va kch thc cua chi tiet. Vi vat uc rong: Kiem tra x ly c khe h gia khuon va ruot, tao ng thoat hi cho ruot. Thoat mau can , eu hai na khuon, sa khuon chnh xac. YEU CAU THAO TAC : S dung ung cac loai dung cu ung yeu lnh. Lap rap khuon, loi nhe nhang, can than chnh xac.
16
TAI LIEU DANH CHO CAC LP TRUNG CAP HOC LIEN QUAN UC BS: BUI HU BA
17