NDOTJA NGA HIDROKARBURET

NDOTJA E AJRIT
Pr cilsin e ajrit n Shqipri nuk mund t flitet bindshm. Me ligj parashikohet q n qendrat urbane duhet t monitorohet dioksidi i squfurit (SO2 ) dhe oksidet e azotit (NOx). Burime kryesore t ndotjes s ajrit n Shqipri kan qen historikisht industria e shkrirjes s kromit, ajo e bakrit, metalurgjia e gizs dhe e elikut, si dhe termocentralet. Burime kryesore t ndotjes s ajrit sot jan nxjerrja dhe prpunimi i nafts, ngrohja shtpiake, prodhimi i imentos, si dhe djegia e pakontrolluar e plehrave. Transporti sht nj tjetr shkaktar i ndotjes s ajrit. N vitin 1989 n Shqipri kishte rreth 2 000 makina. Deri n 1998-n ky numr u rrit n 60 000, nga 150 000 automjete gjithsej n mbar vendin. Makinat jan prgjithsisht t vjetra dhe prdorin benzin me plumb ose naft.

Ndotja e plazheve
Plazhet m t ndotura n vend, ku specialistt rekomandojn deri edhe bojkotim, pr shkak t ngarkesave t larta mikrobiologjike n uj jan ato t Durrsit e Kavajs. Ndotja m e madhe, sipas raportit mjedisor, sht kryesisht n Currila, n plazhin Zhiron te Brryli, n zonn e Shkmbit t Kavajs dhe te Plepat, ku rezultatet e analizave jan alarmante. Por panorama nuk sht e zymt vetm n Durrs e Kavaj. Situat e rnd paraqitet edhe n plazhin e vjetr n qytetin Vlors, prgjat zons s Skels, si dhe n Plazhin e Ri, aty ku derdhen kanale t shumta t ujrave t zeza. N Plazhin e Ri n Vlor, specialistt kan konstatuar ngarkesa t larta bakteriologjike n uj.

Ndrkoh, sipas Institutit t Shndetit Publik plazhet e Sarands rezultojn brenda normave t lejuara nga Organizata Botrore e Shndetsis, me prjashtim t plazhit n Kanalin e uks, ku niveli i ndotjes i kaprcen kto norma. Sa i prket brgdetit veriperndimor, q prfshin plazhet e Shngjinit dhe t Velipojs, ujrat detare konstatohen se jan brenda normave t pastrtis, por vihet re munges e kushteve higjieno-sanitare n mjedisin prreth dhe ndotje e siprfaqes s rrs nga mbeturinat.

Kuks: Ndotet me kimikate liqeni i Fierzs

KUKES - Ujerat e liqenit artificial te Fierzes, prej mese nje jave jane ndotur duke u kthyer ne nje shqetesim per banoret e Kukesit, ndersa rrezikohet nje ndotje totale e tij ne gjatesine prej 70 km. Nga kontrollet e ushtruara nga specialiste te higjenes ne brigjet e ketij liqeni eshte verejtur nje rritje e ndjeshme e kimikateve te ndryshme, mallrave plastike e deri te mbeturina e mallra te skaduara farmaceutike. Sipas pergjegjesve te Inspektoriatit te Shendetit ne kete qark, sasia e madhe e mbeturinave rrezikon jo vetem demtimin e flores dhe faunes se liqenit, veanerisht te pasurise se peshkut, por rrezikon dhe jeten e banoreve pergjate brigjeve te liqenit, qe ne jo pak raste pa ditur rrezikun i grumbullojne ato per tregtim. Shqetesimi behet me i madh ne kushtet kur se shpejti ne brigjet e ketij liqeni nis sezoni i plazhit, qe edhe pse jo i organizuar frekuentohet shume nga banoret e zonave rreth tij. Specialistet pohojne se situata eshte alarmante, ndersa kane kerkuar dizinfektimin e brigjeve te liqenit. Nga analizat e marra ne ujin e ketij liqeni ka dale se niveli i ndotjes eshte ne nje shkalle teper te larte dhe me pasoja per shendetin e njerezve. Jashte kamerave ata kane deklaruar se do te kerkojne pezullimin e gjuetise se peshkut ne kete hapesire liqenore ne bashkepunim edhe me shoqaten e peshkatareve te Kukesit. Pjesa me e madhe e ndotjes ne ujerat e liqenit te Fierzes qe lag territoret e Kukesit, Hasit, Tropojes dhe Pukes, vjen permes lumit Drin i Zi, ku derdhen jo pak mbetje industriale nga Kosova.

Derdhja e nafts n Gjirin e Meksiks

Gjiri I Meksikes

Reth 40.000 fui nafte n nj dit mund t ken vrshuar pa pushim nga nj pus nafte q shprtheu n Gjirin e Meksiks, duke dyfishuar shum prej vlersimeve t mparshme. Deri tani n Gjirin e Meksiks jan derdhur rreth 80 milion litra nafte, duke prekur m shum se 110 km t bregdetit t Luizians.

Derdhja e nafts n Gjirin e Meksiks Shifrat e reja pr rrjedhjen e nafts para 3 qershorit pasojn nj vlersim nga nj ekip shkenctarsh t organizuar nga qeveria amerikane dhe t koordinuar nga Shrbimi Gjeologjik i SHBA-s. Kshilltarja pr energjin n Shtpin e Bardh, Carol Browner tha se SHBA ishte "e prgatitur pr skenarin m t keq" q rrjedhja mund t mos ndalet para gushtit.

Kjo zon prfshin 25% t tokave knetore t SHBA-s t pasura me qnje t gjalla, dhe ku prania e njerzve sht e ult, dhe zogjt dhe kafsht e tjera gjallojn. Administrata e Presidentit Obama ndodhet nn nj presion n rritje pr t gjetur nj mnyr pr t zbutur ndikimin mjedisor dhe ekonomik t incidentit n rajonin e Gjirit. Presidenti premtoi se do t'i jepte fund marrdhnieve "komode" mes kompanive t nafts dhe t rregullatorve t SHBA-s.

Vazhdon derdhja e nafts n Gjirin e Meksiks

Nj anije me nj kupol masive, e cila do t shrbej si kapak pr pusin e ar t nafts n Gjirin e Meksiks, mbrriti t enjten n vendin e ngjarjes, me shpresn se do t ndihmoj pr t ndalur rrjedhjen masive.

Fier- Perfaqesuesit e komunes Kuman i kane kerkuar kompanive te huaja qe operojne ne zonen naftembajtese te Marinzes, qe te marrin masa per eleminimin e ndotjeve, duke leshuar alarmin per situaten. Kryetari i komunes, Rajmond Plaka, deklaroi dje se duhet me teper vemendje dhe te merren masat per minimizimin e ndotjes ne zone, kryesisht ne akset rrugore hyrese dhe dalese, pasi pluhuri i shkaktuar ne rruge dhe ndotja nga hidrokarburet rrezikojne banoret. "Une kerkoj qe keto kompani, duke mos dashur te permend emra konkret, te mbajne nen kontroll situaten, duke hedhur here pas here uje, apo duke gjetur ndonje zgjidhje tjeter per te eleminuar ndotjen", tha Plaku per gazeten "KJ". Ai deklaroi se vete komuna nuk gezon fondet e mjaftueshme per te mundesuar kete nisme, porse kompanite naftenxjerrese duhet te reagojne per te kryer ndonje investim konkret ne sherbim te banoreve.

Ndotja nga nafta, akuzohen kompanite

Fier, ndotje nga nafta

Mbetjet hidrokarbure qe dalin nga shfrytezimi i nentokes ne zonen naftembajtese te PatosMarinzes vazhdojne te shkaktojne nje dem te madh ekologjik ne rrethin e Fierit. Dy kompanite e nxjerrjes se naftes qe ushtrjne aktivitetin e tyre ne kete zone, shkarkojne mbetjet hidrokarbure ne kolektorin e Roskovecit, i cili pasi pershkon nje rruge prej me shume se 30 kilometrash derdhet ne bregdetin e Semanit. Ditet e fundit ndotja e kolektorit eshte rritur me shume si pasoje e derdhjes pa kriter te mbetjeve hidrokarbure. Specialistet e naftes thone se ndotja eshte shkaktuar nga pakujdesia e punonjesve te kompanise ne zbrazjen e rezervuarve te naftes. Deme te konsiderueshme jane shkaktuar ne tokat bujqesore qe pershkon kolektori i Roskovecit ne te gjithe gjatesine e tij prej 30 kilometrash. Fermeret thone se pervec demeve ne shendet, po u shkaterrohen edhe te gjitha prodhimet bujqesore qe kane mbjelle ne tokat e tyre Ndotja e kolektorit te Roskovecit nga mbetjet hidrokarbure eshte nje fenomen qe prej vitesh. Megjithe gjobat e vendosura nga agjensia rajonale e mjedisit, kompanite e naftes vazhdojne te punojne te pashqetesuara.

Shprthimi n pus, vazhdon ndotja nga nafta dhe gazi

Pusi i nafts "Bubullima- 48" q u prfshi nga flakt disa dit m par, n zonn naftmbajtse t Marinzs, vazhdon t prbj rrezik pr banort e ksaj zone. Edhe pse banesat jan jo m afr se 1 km larg ktij pusi, gazi i lngshm q shprndahet n atmosfer dhe n gjith siprfaqen e toks, prfshi kanalet prreth, sht jo vetm burim ndotje, por dhe rrezikut pr zjarre me pasoj. "U kemi thn vazhdimisht q t marrin masa se ne po helmohemi ca nga ambienti dhe ca nga gazi i pusit. Por asnj nuk po shqetsohet. Disa thon e ka "Albpetroli", disa kompanit private kanadeze, nuk merret vesh. Ne jemi ata q vuajm nga ndotjet", - pohojn banort. Ndrkoh, burime nga "Albpetroli", fajsojn banort pr kt situat, t cilt," shkaktojn ose nxisin incidente e fenomene prreth ktyre puseve me qllim dmshprblimin e tyre". Tre dit m par kjo kompani denoncoi nj person pr zjarrvnie n nj pus t zons.

Kucov, ndotja nga nafta

Nj pjes e banorve t qytetit t Kucovs vuajn pasojat e shkatrrimit t industris nxjerrse t nafts n Shqipri. Nderkohe qe disa prej tyre kane zgjedhur te ndertojne banesat prane puseve te kompanise shteterore te naftes. Ne Kucove eshte ne funksionim nje ndermarrje shteterore e nxjerrjes se naftes pjese e kompanise shteterore 'Albpetrol'. Per shkak te problemeve te medha sociale qe ka ne kete zone asnje kompani private nuk e ka marre ne shfrytezim. Nje pjese e madhe e ketyre puseve nuk funksionojne, por aty ku vazhdon puna problemet jane te medha. Ndersa banoret te shqetesuar pohojne se jane kthyer prej emigrimit per te investuar ne kete qytet, por gjithcka, sipas tyre eshte e kote. Problemi madh eshte ndotja e madhe nga nafta dhe gazi ne ajer. Shkaterrimet e puseve, si dhe derdhjet pa kriter te naftes ndotjet ne zonat e banuara kane veshtiresuar jetesen ketyre banoreve, te cilet kerkojne ndihmen e shtetit t'i mbroje ata nga ndermarrjet shteterore.

Ndotja nga hidrokarburet, tonelata mbetje n kanalin e Roskovecit

Ura e Hoxhares n Topoj t Fierit sht kthyer n vendpr grumbullimin e mbetjeve hidrokarbure q vijn nga zonat naftmbajtse t Ballshit e Patosit. T dhnat e fundit bjn fjal pr m shum se 1 ton mbetje hidrokarbure t derdhura n kanalin e Roskovecit. Autoritetet lokale thon se e kan t pamundur t kryejn pastrimin e kanalit dhe t parandalojn ndotjen e zons.

VLOR- Ndotet me solar gjiri i Zvrnecit n Vlor. Kan qn pushuesit q kan konstatuar mngjesin e sotm ndotjen n bregdet, duke dhn kshtu edhe alarmin. Sipas tyre bregu i detit ka marr ngjyr t kuqe ndrsa ndjehet er nafte n t gjith bregdetin. N vendngjarje kan mbrritur edhe specialistt, t cilt argumentojn se shkak pr ndotjen mund t jet br ngarkim-shkarkimi i nj anije q transportonte naft. Kjo ngjarje, ka detyruar t largohen edhe pushuesit q ndodheshin aty. Nuk bhet fjal vetm p pushues shqiptar por edhe nga vende t tjera, t cilt e zgjedhin kt plazh n Vlor, pasi sht i vetmi me rr. (m.a/BalkanWeb)

Vlor, ndotet me solar bregdeti n gjirin e Zvrnecit

Specialistt e mjedisit japin alarmin, 1400 persona n vit vuajn nga smundjet kancerogjene Vendi yn sht nj ndr vendet m t ndotura t Evrops sipas studimeve m t fundit t bra nga specialistt e mjedisit. Ndotja e mjedisit kryesisht nga transporti sht shkaktari i smundjeve tek 1500 personave do vit n vendin ton. T dhnat jan br publike nga specialistt e Institutit t Shndetit Publik t cilt pohojn se kjo ndotje sht m e madhe n zonn prgjat autostrads Tiran- Durrs. Por kt gj e konfirmon edhe Xhemal Mato specialist i mjedisit i cili thekson se ndotja pr shkal t gazrave t automjeteve sht kthyer tashm n nj bomb me sahat e cila mund t shprthej nga momenti n moment pr qytetart. Sipas tij ndotja kryesore sht ndotja nga grimcat e imta pr shkak t transportit dhe kjo ndotje sht tejkaluar mbi normat e BE-s n nj mas q shkon deri n 200-300 pr qind. ka pohuar specialisti i ambientit Xhemal Mato. Sipas tij, vetm nga ndotja e ajrit nga pluhurat e imta n zonn Tiran-Durrs smuren do vit 1000-1500 persona. Por edhe studimi m i fundit i Institutit t Shndetit Publik i kryer n 6 qytete t ndryshme t vendit, ka treguar se shqiptart tashm jan t rrezikuar se kurr ndonjher n shndetin e tyre jo m nga pluhuri i zakonshm, por nga bloza e dal nga makinat. N qytetet m t ndotura n vendin ton sht Tirana, e cila z vendin e par si pr grimcat e ngurta ashtu edhe pr blozn dhe benzenin. "Zonat m t ndotura n Tiran jan zonat pran kryqzimeve, si qendra e kryeqytetit, "21 dhjetori", pika pran Ambasads Italiane dhe zona e ish-Bllokut". Sipas specialistve ndotja e ambientit sht 100 mikro gram pr metr kub, q do t thot disa her m e lart se normat e lejuara nga Bashkimi Evropian. Pr kt arsye specialistt bjn thirrje pr kontroll t rrepte t automjeteve q t mos shkaktojn ndotje t mjedisit, por n mnyr t veant edhe t karburanteve. Sipas Deliut, Tirana ka nevoj urgjente pr gjelbrim si masa ndaj nivelit t lart t ndotjes. Studimi N nj studim t kryer nga ISHP-ja jan prfshir 6 qytete t mdha n vend, dhe pikrisht Tirana, Vlora, Fieri, Durrsi, Shkodra dhe Kora. "Po rritet n mnyr t qndrueshme edhe prmbajtja e NO2 n ajrin urban t ktyre qyteteve, si rezultat i shtimit t trafikut automobilistik. Bazuar n ecurin rritse t tij, gjat pes viteve t fundit edhe NO2 pritet t kaprcej normn e vendeve t BE-s", sht shprehur specialisti i ISHP-s, Agron Deliu pak loj par. Sipas tij, deri tani qytetet q e kan kaluar kt norm jan Tirana, Kora dhe Vlora. Pr t ulur sasin e ktij pluhuri n vendin ton, kshillohet vendosja e nj norme t prcaktuar, pr benzinn q importohen n Shqipri. Ajo duhet t jet m e vogl se 5 pr qind n mas. Kurse pr sa u prket grimcave t ngurta, q jan nj tjetr faktor ndots, edhe kto e kalojn masn deri n 4.5 her, n t gjitha qytetet e monitoruara nga ISHP. Prmbajtja e grimcave t ngurta (LNP e PM 10) n ajrin e qyteteve Shkodr, Durrs Tiran, Fier, Vlor dhe Kor n mnyr t qndrueshme tejkalon masn, nga 2 deri n 4.5 her normat e lejuara t vendeve n BE. PNUD ka organizuar nj studim mbi zonat m t ndotura n Shqipri. Prof. Sazan Guri, ekspert i i mjedisit n Shqipri zbulon pjes t raportit i cili ka marr n studim 10 pikat m t nxehta t Shqipris. Burime zyrtare nga ana e PNUD (United Nations Development Programe) thon se studimi ska prfunduar ende.

Ndotja nga makinat, 200-300 pr qind tej normave t lejuara nga BE

Ndotja nga gazrat, shkurton 2 vjettejete ne ajer, jane nje nga shkaktaret kryesore qe Gazrat, cilet clirohen
ndikojne ne uljen e jetegjatesise se shqiptareve. Ky eshte edhe perfundimi qe kane nxjerre specialistet e Instituti te Shendetit Publik pas matjeve te dyoksidit te azotit (NO2) dhe te benzenit, qe jane kryer per here te pare ne vendin tone. Sipas specialisteve te ISHP-se, keto grimca te cliruara nga automjetet, benzina apo nafta, jane disa here me te rrezikshme se ato te pluhurit, pasi futen me lehtesisht ne organizem dhe shkaktojne semundje te renda. "Grimcat e cliruara nga gazrat jane disa here me te rrezikshme se ato te pluhurit. Nese keto grimca futen ne organizem shkaktojne semundje te renda kancerogjene, sidomos ato te mushkerive", eshte shprehur specialisti i Institutit te Shendetit Publik, Agron Deliu. Sipas tij, nga matjet e bera kete vit per here te pare mbi grimcat e gazit ka rezultuar se disa zona jane me te ndotura se normat e lejuara nga Bashkimi Evropian. Kjo ndotje e larte ndikon direkt ne uljen e jetegjatesise se shqiptareve nga 1,5 deri ne 2 vjet jete.

ndotjes se mjedisit. Forcimi i masave per kontrollin e naftes, kolaudimi i sakte i makinave dhe mosperdorimi i makinave te vjetra jane masat qe duhet te merren per permiresimin e cilesise se ajrit. Pak kohe me pare, ministri i Mjedisit, Lufter Xhuveli, ka theksuar se kerkohet evitimi i ketyre problemeve, te cilat vijne nga automjetet. "Shkaktare kryesore per ndotjen e ajrit jane makinat e vjetra, cilesia e naftes, si dhe kolaudimi jo i rregullt i tyre. Nese keto kerkesa do te plotesoheshin, atehere edhe cilesia e ajrit ne kryeqytet do te ishte brenda normave te lejuara", ka nenvizuar Xhuveli, pak kohe me pare. Pervec makinave te vjetra, cilesise se naftes numerohen edhe disa lloje te tjere ndotesish. Keshtu, sipas specialisteve te ISHP-se, jane ndertimet e pallateve, rikonstruksioni i rrugeve, si dhe djegia e mbeturinave ne hapesire te hapur. Por Makinat me te demshme per shendetin e njeriut mbeten grimcat e vogla pas djegies se karburanteve, te cilat arrijne te depertojne deri ne thellesi te organeve si mushkeria dhe te shkaktojne semundje te renda.

Makinat qe ato perdorin jane edhe shkak i Makinat e vjetra dhe cilesia e karburanteve,