Kurs Plan Ders 1: Bilgisayarlar Bilgisayarlarn Tarihi. Bilgisayarlarn fonksiyonlar. Uygulama: Kurs notlarnda belirtilen uygulamalar.

r. Test: Kurs notlarnda yer alan test sorular. Ders 2: Elektronik letiim Bilgisayar iindeki iletiim. Bilgisayar veri yolu (bus). Uygulama: Kurs notlarnda belirtilen uygulamalar Test: Kurs notlarnda yer alan test sorular. Ders 3: Bilgisayar Teknolojisi Bilgisayar iindeki ilemler. Bir bilgisayarn bileenleri. Uygulama: Kurs notlarnda belirtilen uygulamalar. Test: Kurs notlarnda yer alan test sorular. Ders 4: CPU Mikro lemciler. Ykseltme. Uygulama: Kurs notlarnda belirtilen uygulamalar. Test: Kurs notlarnda yer alan test sorular. Ders 5: Bilgisayarn G Birimi G birimi. Uygulama: Kurs notlarnda belirtilen uygulamalar. Test: Kurs notlarnda yer alan test sorular. Ders 6: Bellek ROM ve RAM Bellek elemek. Uygulama: Kurs notlarnda belirtilen uygulamalar. Test: Kurs notlarnda yer alan test sorular. Ders 7: Disk Srcler Disket srcler. Sabit disk srcler. Uygulama: Kurs notlarnda belirtilen uygulamalar. Test: Kurs notlarnda yer alan test sorular. Ders 8: Genileme Yuvalar Ekleme veri yollar. Expansion Kartlar. Uygulama: Kurs notlarnda belirtilen uygulamalar. Test: Kurs notlarnda yer alan test sorular. Ders 9:Modemler Modemler. Kablo ve balantlar. Uygulama: Kurs notlarnda belirtilen uygulamalar. Test: Kurs notlarnda yer alan test sorular. Ders 10: Windows letim Sistemleri Bir bilgisayar ykseltmek. Uygulama: Kurs notlarnda belirtilen uygulamalar. Test: Kurs notlarnda yer alan test sorular.

A+

Ders 1

DERS 1: BLGSAYARLAR Ders sonunda yapabilecekleriniz: -Bilgisayarlarn Tarihini Tantmak. -Bilgisayarlarn Fonksiyonlarn Aklamak. I. BLGSAYAR NEDR? Bilgisayar, kullancdan ald verilerle aritmetik ve mantksal ve ilemleri yapabilen ve yapt ilemlerin sonucunu saklayabilen. Saklad bilgilere istenildiinde ulalabilen elektronik bir makinedir. Bu ilemleri yaparken veriler girilir, ilenir, depolanabilir ve k alnabilir. Bilgisayar ilem yaparken hzldr, yorulmaz, sklmaz. Bilgisayar programlanabilir. Bilgisayar kendi bana bir i yapmaz. Giri: Kullanc tarafndan ya da bilgisayar tarafndan salanan verilerdir. Bu veriler, saylar, harfler, szckler ve komutlardr. Veriler giri birimleri tarafndan toplanr. lem: Gereken verilere gre, programn yetenekleri lsnde yaplan ilemler. Bellek: Verilerin sakland yerdir. Giri yaplan veriler, ilenen veriler bellekte saklanr. k: Bilgisayar tarafndan retilen rapor, belgeler. lenmi sonularn yazl olarak ekrandan veya dier k birimlerinden karlmasdr. Bir bilgisayar sistemi donanm ve yazlm sistemlerinden oluur: Bilgisayar donanm (hardware): Bilgisayarlarn fiziksel ksmlarna donanm denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran, klavye, Sabit disk (harddisk), fare, yazc, bellek, mikroilemci, tarayc gibi bileenler donanmdr. Bilgisayar yazlm (software): Donanm kullanmak iin gerekli programlardr. Bilgisayarn nasl alacan sylerler. Elle tutulmazlar. Belirli bir ilemi yapmak zere bilgisayarda alrlar. Bilgisayar yazlm iki ana blme ayrlr: Sistem programlar ve paket programlar. Sistem programlar, iletim sistemi ve dier destek programlardr. rnein Windows iletim sistemi bir sistem yazlmdr. Paket programlara rnek olarak ise bir ticari program gsterebiliriz. Paket programlar faturann kesilmesini gibi kullanc iin bir ilemin yaplmasn salar. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Burada ad geen ticari nvanlar ve markalar bilgi amal kullanlmlardr ve kendi imtiyazlarna sahiptirler. Bu dokmanlar ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. II. BLGSAYARIN TARH Bilgisayarlar, bir program temelinde ilemleri yerine getiren elektronik aygtlardr. Bilgisayarn tarihi insan olunun aritmetik ve matematik alanndaki almalara paralel olarak gelimitir. nsan olunun kulland ilk hesaplama arac olan abaks, bilgisayarn (computer) atas saylr. Daha sonra bu alanda yaplm ok sayda mekanik aygt bilgisayarn bugnk haline gelmesine neden olmutur. Ardndan 1945 ylnda ENIAC ad verilen ilk elektronik bilgisayar Amerika'da bir niversite de gelitirilmitir. ENIAC, 30 ton aarlnda, 20,000 vakum tpnden oluan dev bir makineydi. ENIAC dahil btn bilgisayar aygtlarnn amac verileri ilemekti. Veri ilemek (data processing): verileri (input) almak ve zerinde deiik ilemleri yapmak. Ardndan da kt (output) olarak ekranda ya da kat zerinde sonucu vermekti.

A+

Ancak zaman iinde daha kk bilgisayarlar gelitirildi. 1980 ylnda IBM firmas, Microsoft MS-DOS ile alan IBM PC bilgisayarn piyasaya srd. Bu admn ardndan bilgisayar donanm ve yazlm artk byk bir endstri haline gelerek bugnlere geldi. III. BLGSAYARIN FONKSYONLARI Bir bilgisayar verileri iler ve kt (bilgi) olarak elde etmemizi salar. Bilgisayarlarn temel fonksiyonlar yle zetlenebilir: girdi, ilem, depolama, kt, kontrol vb ilemler. Girdiler bilgisayara kullanc tarafndan girilen verilerdir. Bilgisayarlar klavye, fare, tarayc gibi birimlerden alnan girileri kabul ederler. lemci (processor) tarafndan ilenen bu veriler daha sonra ekran, yazc gibi kt aygtlaryla kullancya iletilir. Bir bilgisayarn temel fonksiyonlarn yerine getirmede kullanlan temel birimlerine bir bakalm: Ana ilem birimi: Bu birimde btn ilemler denetlenir. Aritmetik ilemler, bellek ynetimi bu birim tarafndan yerine getirilir. Aritmetik/Mantk birimi: Toplama, karma gibi aritmetik ilemler ve mantk ilemlerinin yaplmasn salar. Ana Bellek: Verilerin, komutlarn ve ara sonularn sakland alan. Kontrol birimi: Dier bileenleri uyumlu hale getirir. Giri/k birimi: Veri giriini ve ilenen bilgilerin kullancya gsterilmesini salayan ilemleri ynetir. IV. GZDEN GERME 1. Bilgisayar nedir? 2. Donanm ve yazlm nedir? Temel grevleri nelerdir? 3. Abaks ile bugnk bilgisayarlar arasnda ne tr bir benzerlik vardr? 4. Bilgisayarlarn temel fonksiyonlar nedir?

A+

Ders 2

DERS 2: ELEKTRONK LETM Ders sonunda yapabilecekleriniz: -Bilgisayar iindeki iletiimi aklamak. -Bilgisayar veri yolunu (bus) aklamak. I. BLGSAYAR NDEK LETM Dijital elektronik verilerin iki durumlu bir sistemle temsil eder. Bu iki durum bir ve sfr olarak bilinir. 1 ve 0. Bu saylara bit denir. A. BNARY LANGUAGE (KL DL) kili dil, bit ve sekiz bitin oluturduu baytlardan oluan bir dildir. Bilgisayar iinde verilerin temsili iin ikili dil kullanlr. Dilin ana bileenleri bit ve bayttr. Bit, bir ya da sfr (1, 0 ya da ak/kapal) olarak belirtilir. Bayt (byte) ise sekiz bitten oluan bir bit kmesidir. Bayt bir karakteri ifade etmek iin kullanlr. rnein F karakterini temsil etmek iin 11010100 gibi bir bayt ya da sekiz biti kullansak, bilgisayar iinde F karakterini saysal olarak temsil edebilecek bir sisteme sahip olmaz myz? te bylece bitler, baytlar ortaya kmtr. Ardndan sistem daha fazla bilgiye gereksinim duyduu iin dier ller de gelitirilmitir.

A+
1 4 2 16 0 3 2 8 0 2 2 4

Tablo: Bilgisayar deerleri. Depolama Birimi Bit Bayt Word (szck) Kilobayt (KB) Megabayt (MB) Gigabayt (GB)

Deeri 1/0 8 bit 16 bit 1024 Bayt 1,048,576 Bayt 1,073,741,824 Bayt

NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Burada ad geen ticari nvanlar ve markalar bilgi amal kullanlmlardr ve kendi imtiyazlarna sahiptirler. Bu dokmanlar ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. B. KL DEERLERN ONLU KARILI 10010001 ikili bir saynn karl onlu sistemde katr? Bunu hesaplamak iin aadaki tabloyu kullanmakta yarar var: kili say Konum Mutlak Deer Tam Karl 1 7 2 128 0 6 2 64 0 5 2 32 0 1 2 2 1 0 2 1

Onlu Karl 128 Toplam: 145

16

C. ASCII KOD Bilgisayar iinde karakterleri bir bayt olarak temsil etmek iin standart olarak kullanlan sisteme ASCII (American Standard Code for Information Interchange) kodlama sistemi denir. Bylece rnein F karakterini temsil etmek iin 11010100 gibi bir bayt ya da sekiz biti kullanmak standart hale gelmitir. rnek ASCII deerleri: 1 = 00110000 2= 00110001 ... A=01000001 B=01000010 ... II. BLGSAYAR VER YOLU (BUS) Sistem kaynaklarnn iyi kullanlabilmesi iin bilgisayar iinde bileenler arasnda iletiim gerekir. te bu anlamda, bilgisayarn veriyi tad kanallara veri yolu (bus) denir. Bilgisayar iinde deiik trde veri yollar kullanlr. Veri yollar 8-bit, 16-bit, 32-bit ve 64 bit gibi kapasitelere sahiptir. External bus olarak adlandrabileceimiz veri yollar bilgisayar iindeki birimler arasndaki veri tamasn salar. Bunun dnda eitli aygtlar bilgisayar iindeki bileenlere balamak iin kullanlan bir genileme veri yollar (expansion buses) vardr. NOT: Bus konusunda daha geni bilgi iin A+ kursunun dier blmlerine baknz. III. SORULAR 1. What is a bus? (Bus nedir?) Yant: Bus is a group of electrical conductors or wires that connects the elements each other. 2. What is a bit and byte? (Bit ve bayt nedir?) Yant: Bit is a smallest unit of information that is recognized by a computer. Byte is a group of eight bits and used to represent one character. 3. What is the purpose of ASCII coding system? (ASCII kodlama sisteminin amac nedir?) Yant: ASCII was developed as the basis for computer communication. Basic ASCII consisted of 128 binary codes that represents the alphabet.

A+

Ders 3

DERS 3: BLGSAYAR TEKNOLOJS Ders sonunda yapabilecekleriniz: -Bilgisayar iindeki ilemleri aklamak. -Bir bilgisayarn bileenlerini aklamak. I. BLGSAYARIN TEMEL LEMLER Bilgisayar, kullancdan ald verilerle aritmetik ve mantksal ve ilemleri yapabilen ve yapt ilemlerin sonucunu saklayabilen. Saklad bilgilere istenildiinde ulalabilen elektronik bir makinedir. Temel lemler: Giri (Input): Kullanc tarafndan ya da bilgisayar tarafndan salanan verilerdir. Bu veriler, saylar, harfler, szckler, ses sinyalleri ve komutlardr. Veriler giri birimleri tarafndan toplanr. lem (Processing): Gereken verilere gre, programn yetenekleri lsnde yaplan ilemler. k (Output): Bilgisayar tarafndan retilen rapor, belgeler. lenmi sonularn yazl olarak ekrandan veya dier k birimlerinden karlmasdr. II. BLGSAYARIN BLEENLER Bilgisayar iindeki ilemleri belli bileenler (components) yerine getirir. A. GR BRMLER (INPUT DEVCES) Bilgisayarlara veri girmekte kullanlan aralardr. Klavye, fare, disket, hard disk (sabit disk), joystick, tarayc (scanner), mikrofon, ekran (dokunmatik), CD, barkod okuyucu vb. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. B. LEM BRMLER (PROCESSNG UNTS) Bilgisayardaki ana ilem birimi CPU ya da ilemci (microprocessor) olarak adlandrlan ana ilem birimidir. Sonraki blmde CPU geni olarak yer almaktadr. CPU dnda u ilem birimleri vardr: lem Birimi motherboard Chip Set levi Bir ase zerinde btn bileenleri birletirir. Bir dizi yonga (chip) ya da entegre devre (integrated circuit). Chip Set ilemci ve dier yongalar ieren nemli bir grup bileendir. Data bus ve Address bus CPU ile dier bileenler arasnda veri alveriini salayan bileenler. Expansion Slot (Genileme Yuvalar) Ek aygtlarn (evre birimlerinin) bilgisayara balanmasn salar. Clock (saat) lemcinin hzn dzenler. Memory (Bellek) lenecek bilgileri geici olarak saklar. C. IKI BRMLER (OUTPUT DEVCES) Bilgisayarda elde ettiimiz dosyalarn klarn grmek iin kullanlan birimlerdir. Ekran, yazc, vb.

A+

II. EVRE BRMLER evre birimleri (peripheral units, additional components, external devices) bilgisayar veri giriinde ve knda kullanlrlar. Bunun dnda baz aygtlar hem giri hem de k iin kullanlrlar. Bu aygtlara I/O (inputoutput) aygtlar denilir. A. GR BRMLER Klavye (keyboard): zerinde harfler, saylar, iaretler ve baz ilevleri bulunan tular vardr. Q Klavye ve F Klavye (Trke) olmak zere iki ekilde snflandrlabilir. Klavye zerinde harfler, numaralar ve dier zel tular vardr. Joystick: Genellikle oyun oynamak iin kullanlr. zerinde bulunan tularla altrlarak bilgisayara komut verilmesi salanr. Fare (mouse): Ekranda gzken imle (iaret) yardmyla komut girii yapmaya yarar. Farenin evre birimi olarak kullanlmasyla iaretleme, tklama (click) ve srkleme (drag) yaplarak ilemler yaptrlr. Temel fare ilemleri: aretleme: Fare iaretiyle bir eyin zerine gelmek. Tklama: Farenin sol tuuna bir kez basmak. ift Tklama: Farenin sol tuuna ksa aralklarla iki kez tklanmasdr. Srkleme: Farenin sol tuunu basl tutarak imlecin yerinin deitirilmesidir. Sa Tk: Farenin sa tuuna bir kez basmak

A+

BAKINIZ: EKL: FARE.

Tarayc (Scanner): Resim, grafik ve nceden yazlm yazlar bilgisayar ortamna aktarmakta kullanlr. CD-ROM src (Compact Disk-Read Only Memory ): Veri depolamak ve okumak iin kullanlan aygt. CD-ROM'lar byk kapasiteleri ve geni kullanmyla CD kullanm ok yaygndr. Programlar yklemek, verileri saklamak ve mzik almak iin yaygn olarak kullanlr. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Burada ad geen ticari nvanlar ve markalar bilgi amal kullanlmlardr ve kendi imtiyazlarna sahiptirler. Bu dokmanlar ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. B. IKI BRMLER Disket src (disk driver, floppy driver): Hem giri hem de k birimidir. Disket denilen manyetik ortama veri yazlabilen ve zerindeki verileri okuyabilen bir birimdir. Bir yksek younluklu (HD-High Density) disket 1.44 MB bilgi saklar. Ekran-Monitr: Hem giri hem de k birimi olarak kullanlr. Giri ve k birimlerinden gelen verilerin sonularnn ekranda gzkmesini salar.

Ekranlarn boyutu, 14 in, 15 in, 17 in, 20 ve 21 'dir. Genellikle ucuz olduu iin 14 inlik ekranlar kullanlmaktadr. Sabit (Hard) Disk Src: Sabit disk src, bilgisayarn bilgi depolamak iin kulland en temel birimdir. Sabit disk kapal kutu iinde bilgisayarn iinde bulunmaktadr. Sabit disk src, verileri bir dizi dnen manyetik diskler zerinde saklarlar. Sabit diskler bilgisayarn ana kartna IDE (Integrated Drive Electronics), SCSI (Small Computer System Interface- skazi diye okunur) ya da EIDE (Enhanced IDE, gelitirilmi IDE) diye adlandrlan arabirimlerle balanrlar. Yazc (printer): Sistemdeki verileri kat zerine yazdrmaya yarar. Deiik zelliklerde yazclar vardr. Bu ayrm kullanlan teknoloji, hz vb. kriterlere gre yaplr. Mrekkep pskrtmeli yazc(ink jet): Dakikada 1-8 sayfa basabilir. Kartu taklarak kullanlr. Lazer yazclar (laser) daha hzl ve daha gelimi kt verebilirler. C. DER BRMLER Klasik giri ve k birimlerinin yan sra gnmz teknolojisi, modemler, cep telefonlar, gibi ok sayda iletiim ve multi medya aygtnn bilgisayarlara balanmasna neden olmutur. Modem: Telefon hatlar araclyla uzak yerlerde bulunan bilgisayarlar arasnda iletiim salayan evre birimidir. Modemler bilgisayar ve telefon sinyallerini birbirine evirir. Telefonlarn kulland analog sinyalleri bilgisayarlarn kulland dijital sinyallere evirir. Ayn ekilde tersini de yapar. Fax olarak da kullanlan modemler belli bir hza sahiptir. 56 Kbps gibi. III. SORULAR 1. What is the purpose of input devices? Yant: Input devices are used to put information into the machine. 2. What is I/O device? Yant: Some devices handle both input and output. These devices are called I/O devices. For example hard disk drives, modems, etc.

A+

Ders 4

DERS 4: CPU Ders sonunda yapabilecekleriniz: -Mikro lemcileri tanmak. -Ykseltme (upgrade) ilemini aklamak. I. CENTRAL PROCESSON UNT Tek bir yonga zerinde bir entegre devredir. Aritmetik, mantk ve kontrol ilemlerini yerine getirir. Central Processing Unit (CPU) ana ilem birimi ya da yalnzca ilemci (processor ya da microprocessor) olarak adlandrlr. Bilgisayarn almasn dzenleyen ve programlardaki komutlar birer birer ileyen birimdir. lem hzna, kapasitesine ve dier zelliklerine gre eitli modelleri vardr: -Intel 80486, 80386, 80286, 8088, 8086 ilemciler. -Pentium II, III, IV ilemciler gibi. Ana ilem birimi, Aritmetik ve Mantk Birimi ile Kontrol Biriminden oluur. Aritmetik ve Mantk Birimi (Arithmetic & Logic Unit -ALU) : Drt ilem, verilerin karlatrlmas, karlatrmann sonucuna gre yeni ilemlerin seilmesi ve kararlarn verilmesi bu birimin grevidir. Kontrol nitesi ( Control Unit -CU) : Ilem akn dzenler, komutlar yorumlar ve bu komutlarn yerine getirilmesini salar. Blmde CPU'larn bileenlerini aklayacaz: A. CLOCK (ZAMANLAYICI BRM) Bilgisayarn ilemlerinde zamanlama nemlidir. Zamanlama sayesinde bilgisayar iindeki elektronik aygtlar uyumlu alrlar ve i komutlar uygun srada yerine getirirler. te bu zamanlama clock (saat) ile salanr. Bilgisayarlar satn alrken ad geen 450 Mhz gibi hzlar saatin hzdr. Dier bir deyile saatin saniyedeki ilem saysn ifade eder. Bylece 450 Mhz hzndaki bilgisayar saniyede 44 milyon hesaplama yapmaktadr. Saat hz, ilemciyi reten firma tarafndan (Intel gibi) belirlenmektedir. B. LEMC NASIL ALIIR rnein bir Pentium ilemci milyonlarca anahtara ve veri yoluna sahiptir. 3 + 3 = 6 ileminin bir ilemci tarafndan yaplmas bizim yaptmz kadar basit olmayabilir. Bu ilemin adm adm yaplmas, verilerin birer birer saklanmas ve ilgili birimlere verilip alnarak ilemler yrtlr. Toplama ilemi, ilemci (mikroilemci) iindeki ALU iinde yerine getirilir. Toplama ileminin komutu ADD'dir. Buradan ALU iinde belli komutlarn yerine getirildiini syleyebiliriz. C. BR MKROLEMCNN ZELLKLER Bir ilemcinin alt temel birimi vardr: Birim speed (hz) Transistor says Register levi MHz olarak saat dn says. ok devre (switch) daha fazla g anlamna gelir. Saklama alanlar. Geni registerlara sahip olmak komutlar bir seferde

A+

iletilmesini salar. External data bus (d veri yolu) Bilgisayar iindeki btn aygtlar arasnda iletiim salar. Address bus (adres veri yolu) Adres veri yolunun genilii ilemci tarafndan adreslenebilecek bellek miktarn belirler. Internal cache (i n bellek) lemci iindeki yksek hzl saklama alan. Bu bellek sayesinde ilemci deiik hzl aygtlarla olan iletiimini dengeler. D. PENTUM En yaygn PC ilemcisi reten firma Intel'dir. Eski olduklar iin Intel tarafndan retilen 8086, 8088, 80286, 80386, 80486 ilemcilere burada deinmeyeceiz. Ancak Pentium ilemciler hakknda temel bilgilere deinceiz. 80286 ilemciler sanal bellek (virtual memory) desteine olanak tanmtr. Bunun dnda real mode ve protected mode olmak zere iki modu ortaya kamtr. Protected mode olarak adlandrlan bu alma ekli iletim sistemlerinin farkl bellek adreslerinde birbirinden bamsz olarak ok sayda uygulamay altrmalarna olanak tanmtr. Intel 80386 ilemciler ise iki tr olarak gelitirilmitir. SX ve DX ilemciler. DX ilemcileri SX'lere gre hz, adres ve veri yolu boyutu olarak daha byk deerlere sahiptir. 80486 ise zellikle ilemciye sistemi kapatmak gibi deiik ilerin yklendii bir ilemci olmutur. Bunun dnda zellikle hz olarak ok gelimitir. 80486'nn ardndan Intel, 80586 ilemcisini karmay uygun grmemitir. nk saylar marka saylmamaktadr. Bu nedenle 1993 ylnda Pentium adyla yeni bir ilemci karlmtr. Pentium (Series I) zellikleri:

A+

Hz: 200 Mhz. 32-bit adres yolu. 32-bit veri yazmalar (register) 64-bit veri yollar. Dual pipeline. 8 KB cache bellek.

Bu arada Pentium'a rakip ilemciler de kendisini gstermitir: AMD AmSx86 Cyrix 6x86 IBM 6c86

Pentium ilemciler deiik trlere ayrlmtr: Pentium Pro: Profesyoneller iin daha fazla n bellek vb. zellikler. Pentium MMX: Multimedia komutlar. Pentium II, Pentium III, Pentium IV yaygn kullanlanlar.

NOT: Bu arada ilemci testleri iin yazlan zel programlar, Pentium IV'n Pentium III'den birok testte iki kat daha hzl olduunu gstermitir. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. II. UPGRADNG (YKSELTMEK) Bir ana kart zerindeki ilemcinin yerine gelimiinin taklmasyla bilgisayarn ilemci

ykseltmesi yaplabilir. Ancak uyumlu olmas ve yeni ilemci yongasnn mevcut yere taklabilmesi gibi durumlar karmza gelir. Deiik ilemci soketleri vardr: LIF (Low-insertion force) ZIF (Zero-insertion force) SIF (Single-insertion force)

PC ana kartlarnda yaygn olarak ZIF soketleri kullanlr. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Burada ad geen ticari nvanlar ve markalar bilgi amal kullanlmlardr ve kendi imtiyazlarna sahiptirler. Bu dokmanlar ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. III. SORULAR 1. What is Clock Cycle? (Saat dn nedir?) Yant: A clock cycle is the timing mechanizm for all activities in a computer. 2. What are the advantages of a Pentium processor according to a 486. Yant: Speed, 32-bir address bus, 64-bir data path, dual pipeline, etc. 3. What is the function of the address bus? Yant: Make CPU access the address bus. Address bus determines maximum amount of memory that can be used by the CPU.

A+

Ders 5

DERS 5: BLGSAYARIN G BRM Ders sonunda yapabilecekleriniz: -G birimini tanmak. I. POWER SUPPLY Bir Power Supply (g birimi) birimi bilgisayara elektriin girmesini salar. AC akm evirerek 3.3 ya da 5 voltluk doru akm (DC) elde eder. PC'ler iin Power supply birimlerinin deiik biimleri ve boyutlar vardr. Boyutlar nemlidir, nk bilgisayarlarn deiik boyutta kasalar vardr. rnein ATX kasalar iin ATX power supply birimlerinin olmas gibi. Sistemin elektriinin almas ve kapatlmasnda BIOS ve letim sistemi de kullanlr. letim sistemi kapandnda BIOS araclyla sistemin elektriini kesebilir. A. POWER SUPPLY KONNEKTRLER G birimlerinin ana karta (motherboard) balanmas iin deiik konnektrler (connectors) kullanlr. AT kasalarda ana kart zerindeki iki yuvaya P8 ve P9 dii konnektrleri taklr. ATX kasalarda ise tek bir 20 kabloyu konnektr kullanlr. B. EVRE BRMLERLE BALANTI KONNEKTRLER evre birimlere g aktarmak iin molex konnektr kullanlr. Sabit diskler, CD-ROM, vb. birimlerde bu konnektrler kullanlr. Ayrca mini konnektr ise disket src gibi birimler iin kullanlr. Molex konnektrler 5 volt salar ve sabit diskler iin kullanlr. Mini konnektrler ise 3.3 volt salar ve disket srcler iin kullanlr. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Burada ad geen ticari nvanlar ve markalar bilgi amal kullanlmlardr ve kendi imtiyazlarna sahiptirler. Bu dokmanlar ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. II. SORULAR 1. What are the two type of power-supply connectors to motherboard? Yant: For AT style case, P8 and P9. For ATX cases single connector. 2. What are the two type of power-supply connectors to peripheral devices? Yant: Molex connector for hard disk drives and mini connector for disket drives.

A+

Ders 6

DERS 6: BELLEK Ders sonunda yapabilecekleriniz: -Bellek tanmlarn yapmak. -RAM ve ROM belleklerini aklamak. I. BELLEK Bilgisayar verileri ilerken ve uygulamalar altrrken bellek (memory) bu blmde bellekler hakknda bilgi sahibi olacaz. ki tr bellek vardr. nonvolatile (sabit) ve volatile (uucu). Nonvolatile belleklerdeki bilgiler elektrik kesildiinde de iindeki bilgileri tutarlar. Volatile bellekler ii ise elektrik kesildiinde iindeki bilgiler yok olur. A. ANA BELLEK (RAM - RANDOM ACCESS MEMORY- RASTGELE ERML BELLEK) Programlarn ve verilerin kullanldklar zaman geici olarak depolandklar yerdir. CPU'da ilemler yaplrken ana bellekte saklanan veriler kullanlr ve ilenen veriler (bilgi) RAM bellekte tutulur. Elektrik kesildiinde ana bellekteki veriler kaybolur. Birimi megabayt (MB)'dr. PC'lerde yaygn olarak 32, 64, 128, 256 MB gibi bellek byklkleri kullanlmaktadr. Veri Birimi BYTE'dr. Bir Byte 8 Bittir. 1 Bit 0 ya da 1'den (kapal devre=0, ak devre=1) oluur. 1 BYTE 1 karakter'dir. 1024 BYTE = 1 KiloByte'dr. (KiloByte = KB) 1024 KB = 1 MegaByte'dr. (MegaByte = MB) 1024 MB = 1 GigaByte (GigaByte = GB) 1024 GB = 1 TeraByte (TeraByte = TB)

"Random Access Memory" terimi bellein istenilen blgesine bilgi depolanabilmesi anlamna gelir. RAM bir uucu bellek trdr. ki tr RAM bellek vardr. DRAM ve SDRAM. B. ROM ROM (Read Only Memory) ise salt okunur bellek olarak bilinir. Genel olarak bilgisayar firmalar tarafndan zel bir ierie sahip olan bu bellekler zel programlar ierirler ve bunlar bilgisayarn alyla yklenerek belli kontrol ilemlerinin yaplmasn salar. ROM uucu olmayan bellek trlerindendir. ROM zerindeki bilgileri okunabilir, ancak zerinde bir deiiklik yaplamaz. Bu bilgiler makineyi kapatma veya elektrik kesintisinden etkilenmezler ve silinmezler. Deiik ROM bellek trleri vardr: PROM : Programlanabilen ROM bellektir. EPROM : Hem silinebilen hem de programlanabilen ROM bellektir.

A+

C. BELLEK YONGALARI Deiik tr bellek yongalar vardr: SIPP, SIMM (Single Inline Memory Modules). SIMM bellek birimleri 30 pin ve 72 pin olmak zere deiik trde yaplara sahiptir. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. II. SORULAR 1. Describe the difference between ROM and RAM? Yant: ROM is read-only memory and can not be changed. It is generally produced by the vendor firms and includes control programs. RAM is a memory and it is used primarily for computer operations. RAM memory is lost if the power is turned off. 2. What is DRAM ? Yant: DRAM (Dynamic Random Access Memory) is a volatile memory that works only when the computer has power. 3. What is the difference between SIPPa and SIMMs? Yant: A SIPP (Single Inline Pin Package) is a chip for DRAM chips mounted on it. SIMM (Single Inline Memory Modules) are new generation of memory chips. SIMM chips have no pins.

A+

Ders 7

DERS 7: DSK SRCLER Ders sonunda yapabilecekleriniz: -Disket srcleri tanmak. -Sabit disk srcleri tanmak. -Disk blmlerinin dosya trnn seilmesi. I. FLOPPY DSK SRCLER Floppy disks (disketler) zellikle kk bilgi ve program depolamak iin kullanlan ortamlardr. Yaygn olarak 3.5 inch boyutlarnda ve 1.44 MB kapasiteli olanlar kullanlr. Disket srcleri ana karta bir d veri yolu (external data bus) ile balanr. NOT: Disketler zerindeki verileri korumak bakmndan yetersiz ve kapasite olarak da yetersiz olduklarndan gnmzde artk CD'lere gre popleritesini kaybetmitir. II. SABT DSK SRCLER Sabit disk srcleri (hard disk drives) geni kapasiteli depolama birimleridir. Gnmzde bir PC iin 10 GB- 30 GB kapasiteli bir sabit diske sahip olmak olaandr. Sabit disklerin temel terimleri: -Head (kafa) -Cylinder (silindir) -Track(iz)

Okuma yazma kafalar verilerin okunmasnda kullanlan mekanizmann bir parasdr. Silindir ve iz ise disk zerindeki alanlar tanmlayan bilgidir. Bir disk zerinde yzlerce iz bulunur. Her disk zerindeki iz kmelerine ise silindir denir. ok sayda diski st ste dnrseniz iz ve silindir kavramn daha iyi anlarsnz. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Burada ad geen ticari nvanlar ve markalar bilgi amal kullanlmlardr ve kendi imtiyazlarna sahiptirler. Bu dokmanlar ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. III. Sabit Disk Trleri Deiik sabit disk teknolojileri vardr: -IDE/EIDE -ESDI -SCSI ESDI (Enhenced Small Device Interface) yksek maliyetlidir. IDE (Integrated Drive Electronics) srcleri yaygn olarak kullanlr. SCSI (Small Computer System Interface) ise salamlyla bilinen sabit disk arabirimleridir. SCSI yksek performansyla dier disk arabirimlerine gre daha pahaldr.

A+

A. DSK BLMLER (PARTTON) Disk zerinde bir alann iletim sistemi tarafndan kullanlabilmesi iin sabit disk zerinde bir partition (disk blm) yaratmak gerekir. rnein yeni bir bilgisayara Windows 2000 kuruluu yaplacaksa yorsa Unpartitioned space zerinde istenilen byklkte bir ya da daha ok partition yaratlr. Partition bykl KB olarak belirtilir. Yani 4 GB iin 4000 yazmak gerekir. stenilen partition yaratldktan sonra FAT ya da NTFS gibi bir dosya sistemiyle formatlanr. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Burada ad geen ticari nvanlar ve markalar bilgi amal kullanlmlardr ve kendi imtiyazlarna sahiptirler. Bu dokmanlar ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. B. PARTTON SEMEK Daha nce belirttiimiz gibi disk zerinde bir alann iletim sistemi tarafndan kullanlabilmesi iin sabit disk zerinde bir partition (disk blm) yaratmak gerekir. letim sistemlerinin kurulumunda (install) yaplan ilk dzenlemelerden birisi de sabit diskin dzenlenmesidir. Bu aamada disk zerinde partition (disk blm- bo disk zerinde, formatlamadan nce yaratlan bir alan) yaratlabilir. Ayn ekilde mevcut partitionlar grlebilir, silinebilir ya da byklkleri yeniden (silerek) deitirilebilir. Not: Yeni bilgisayar kurulularnda kurulu cd-rom srcsnden balatlr ve disk zerindeki blmleme Windows 2000/NT kuruluu srasnda yaplabilir. Bununla birlikte bir al disketi ile alan bilgisayar FDISK program kullanlarak ta disk blmleme ilemi yaplabilir. Genellikle Windows 98, Windows 95 ortamnda bu ilemler byle yaplmaktayd. Windows 2000 mevcut bir partitiona (disk blm) ya da kurulu srasnda yaratacanz bir partitiona kurulabilir. Bu durumda Windows 2000, NTFS, FAT ve FAT32 olarak bilinen dosya sistemlerini destekler. Dier bir deyile bu dosya sistemleriyle yaratlm partitionlara kurulabilir ya da bu dosya sistemleriyle formatlanm partitionlar yaratlabilir. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. NTFS Windows 2000 iin gelitirilmi bir dosya sistemi. Gelimi zelliklere sahip olan NTFS dosya sistemi kurtarma, geni disk alann destekleme, uzun dosya adlarn destekleme gibi zelliklere sahiptir. NTFS dosya sisteminin zellikleri unlardr: -Domainler. Active Directorynin paras olan domainler gvenlik ayarlamalarnn dahakolay yaplmasn salar. Bu nedenle Domain Controller olan bilgisayarlar NTFS dosya sistemine gereksinim duyarlar. -File encryption (dosya ifreleme). Daha fazla gvenlik iin dosyalarn ifrelenmesi. -Dosya ve kullanc baznda gvenlik dzenleme. -Disk aktivitelerinin loglanmas ve elektriklerin kesilmesi durumunda bilgilere eriim. -Disk kotalar. Her kullanc iin snrl disk alan kullanm. -Byk alanlara verilen destek. Daha byk disklerin NTFS ile formatlanmas performans drmez.

A+

FAT MS-DOS ile birlikte kullanma balayan eski bir dosya sistemi. Kstl bir disk alannn tek bir partition olarak kullanlmasna izin verir (sadece 2 GB). FAT32 FAT dosya sistemine gre daha kk cluster size kullanan FAT32 dosya sistemi daha etkin (performansl) kullanma sahiptir. Not: Windows 2000, Windows 95 ya da Windows 98in desteklemi olduu maksimum 32 GB disk partitionununda daha fazlasn destekler. Eer kurulu srasnda 2GBtan daha fazla olan bir alan FAT ile formatlamaya kalkarsanz Windows 2000 onu FAT32 dosya sistemi ile formatlar. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. NTFS, FAT ve FAT32 Dosya Sistemleri Arasnda Seim Windows 2000 kurarken NTFS, FAT ve FAT32 dosya sistemlerinden birisini kullanabilirsiniz. nerilen dosya sistemi NTFStir. NTFS dosya sistemi FAT ve FAT32 dosya sistemine gre daha gldr. Windows 2000 yeni versiyon bir NTFS dosya sistemine sahiptir. Yeni NTFS dosya sistemi Active Directory gibi birok yeni zelliklere sahiptir. Windows 2000 kuruluunda NTFS, FAT ve FAT32 dosya sistemlerini seebileceiniz gibi eski mevcut dosya sistemine dokunmadan (intact) da kurabilirsiniz. Ancak yeni dosya sistemine geecekseniz tercihiniz NTFS olarak yapmanzda yarar var. Bu ilem iin mevcut partitionu NFTS dosya sistem ile formatlamanz gerekir. Bir FAT ya da FAT32 partitionu NTFS ile formatlamak mevcut bilgilerin silinmesi anlamna gelir. Ancak fragmantasyon (blnme) ve performans evirmeye gre daha iyi olur. evirmek (convert) ilemi mevcut bilgileri bozmadan dosya sistemini deitirme anlamna gelir. evirme ilemi kuruluun ardndan Convert.exe program ile yaplr. Bu durumda eski bilgilere bir ey olmaz. FAT ya da FAT32 dosya sistemini kullanabileceiniz tek durum dual-boot olarak bilinen bilgisayarda birden ok iletim sisteminin bulunmasdr. NOT: Daha fazla bilgi iin Windows 2000 kurslarna baknz. IV. SORULAR 1. What type of cable is used to connect a floppy disk drive to a external data bus? Yant: Floppy disk is connected to the motherboard (external data bus) by a 34-pin conductor ribbon cable. 2. What type of drive interface is standard on today's PC? Yant: IDE is the standard drive for today's personal computers. 3. What is a partition ? Yant: Partitions are logical parts of a hard disk. There are two types of partition: Primary and extended. And formats type are: FAT, FAT32, NTFS, etc.

A+

Ders 8

DERS 8: GENLEME YUVALARI Ders sonunda yapabilecekleriniz: -Genileme veri yollarn (expansion bus) aklamak. I. GENLEME VER YOLLARI Genileme yuvalar (expansion buses ve expansion slots) bilgisayarn iindeki ana kartna deiik aygtlar balamak iin kullanlr. Genileme veri yollar (yuvalar) aygtlarla bilgisayar arasnda veri iletiimi salar. A. ISA (INDUSTRY STANDARD ARCHTECTURE) 1980'li yllarda gelitirilen IBM PC iin gelitirilmi bir sistemdir. Ana kart zerindeki ISA yuvalar (slot) network kart, ekran kart gibi aygtlarn bilgisayara balanmasn salar. Hz ve kapasitesi nedeniyle gnmzde kullanlmamaktadr. B. MCA (MCRO CHANNEL ARCHTECTURE) MCA, IBM tarafndan gelitirilmitir. MCA otomatik kuruluma olanak vermesine karn, gnmzde artk kullanlmamaktadr. C. EISA (Enhanced ISA) EISA, 32-bit ve 8 MHz hzndadr. D. PCI (Peripheral Component Interconnect) ISA'nn snrlamalarn am yeni bir teknolojidir. 32-bir veri iletiimini 33 MHz hznda yapar. Gnmzde yaygn olarak kullanlmaktadr. E. AGP (Accelerated Graphics Port) PCI genellikle network kartlar, ses kartlar ve SCSI adaptrleri iin kullanlr. zellikle grafik kart iin AGP yuvas gelitirilmitir. F. USB (Universal Serial Bus) USB yeni bir teknolojidir. zellikle klavye, fare gibi hemen taklan aygtlar iin gelitirilmitir. 1.5 Mbps hzndadr. II. GENLEME YUVALARINI YAPILANDIRMAK D (external) aygtlar sisteme takldklarnda otomatik olarak alabilirler ya da I/O adresi, IRQ ve DMA gibi baz ayarlarn yaplmas gerekir. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. A. I/O ADRESLER I/O adresi aygtn CPU tarafndan bilinen adresidir. Bylece bu adreslere gnderilen komutlar bu aygt ilgilendirecektir.

A+

rnek: 3F8h-3FFh adresi COM1 iin kullanlr. I/O adresleri otomatik olarak aygtlara atanrlar. zellikle Plug-and-Play sistemlerde bu ilemler mkemmel ekilde yaplr. Bir aygt iinde manuel olarak bir adres ayarlamas yapmak gerekirse o jumperlar, switchler ya da yazlm kullanlarak yaplr. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Burada ad geen ticari nvanlar ve markalar bilgi amal kullanlmlardr ve kendi imtiyazlarna sahiptirler. Bu dokmanlar ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. B. IRQ I/O adresi iletiimi salar, ancak birden ok aygtn ayn anda bir aygt kullanmas durumunda ne olacak? te bir aygtla iletiimi kontrolne interruption denir ve IRQ olarak bilinen deerlerle aygt CPU tarafndan kontrol edilir. Tablo: IRQ deerleri. IRQ IRQ 0 IRQ 1 IRQ 2/9 IRQ 3 IRQ 4 IRQ 5 IRQ 6 IRQ 7 IRQ 8 IRQ 10 IRQ 11 IRQ 12 IRQ 13 IRQ 14 IRQ 15 levi Deiiklik Durumu System Timer Keyboard Kontrol Kullanlabilir Evet Com2, Com4 Genellikle Com1, Com3 Genellikle LPT2 Genellikle Disket src LPT 1 Genellikle Clock Kullanlabilir Evet SCSI/Kullanlabilir Evet Kullanlabilir Evet Matematik ilemci Birincil IDE Kontrol Birimi kincil IDE Kontrol Birimi Genellikle

IRQ ayarlarlar da I/O adresleri gibi otomatik olarak dzenlenir. Manuel olarak ayarlamak gerektiinde genellikle iletim sistemlerinin programlar kullanlr. C. DMA (DRECT MEMORY ACCESS) CPU'nun ok sayda veriyi bileenler arasnda transfer etmesi gerekir. DMA yongasnn amac veri tamaktr. rnein RAM ile disket src arasnda veri tamak gibi. Btn aygtlar veri transferinde DMA kullanmazlar. Ses kartlar ve bas SCSI kartlar kullanrlar. DMA kanallar da ayn IRQ deerleri gibi dzenlenirler. DMA Kanal levi 0 Kullanlabilir. 1 Kullanlabilir. 2 Disket src kontrol birimi. 3 Kullanlabilir. 4 Birinci DMA kontrol birimi.

A+

5 6 7

kinci ses kart. SCSI / Kullanlabilir. Kullanlabilir.

DMA ve IRQ sistemleri ayn ekilde alrlar. Bilgisayar nce IRQ akmas varsa onu alglar. Eer IRQ'de bir sorun yoksa o zaman DMA'y kullanr. D. COM PORTLAR. Seri ve paralel olarak adlandrlan adresler iin yaplan dzenlemelere port denir. Seri aygtlar iin COM portlar, paralel aygtlar iin de LPT portlar vardr. Portlarn amac kendisi taklan aygtlarn kullanmn kolaylatrmaktr. Port COM1 COM2 COM3 COM4 LPT1 LPT2 I/O Adresi 3F8 2F8 3E8 2E8 378 278 IRQ 4 3 4 3 7 5

III. SORULAR 1. If two of non-PCI devices try to use same I/O address? Yant: Computer will lock up. 2. Under what condition you install a modem using COM3. Yant: If the first modem using COM1,

3. What is the purpose of I/O addresses?

Yant: CPU uses the unique address for communicating with devices. 4. What is the purpose of DMA chip? Yant: To move data. It cary out all the data from peripherals to RAM and vice versa.

A+

Ders 9

DERS 9:MODEMLER Ders sonunda yapabilecekleriniz: -Modemleri tantmak. I. MODEM Modem aygtlar bilgisayarn telefon hatlar araclyla iletiim kurmasn salarlar. Modem ad, Modulator ve Demodlator adlarndan gelir. Modem iletiiminde u temel terimler kullanlr: Terim Baud rate bps Aklama Modemin hz. bits per second (saniyedeki bit) olmak zere modemin hz.

A. SAYISAL LETM Telefon araclyla bilgisayarlar arasnda bilgi alverii yapmak ok adml bir ilemdir. lk admda veriler paralel formdan seri forma evrilir. Ardndan saysal veri paketlere blnr. Asynchronous iletiimde iki aygt birbirine balanmadan iletii yaplr. Synchronous iletiimde ise gnderilen veri kmelerinin zamanlamas tam olarak yaplr. PC-to-PC iletiimde modemler Kermit, Xmodem, Ymodem ve Zmodem gibi protokolleri kullanrlar. II. UZAKTAN ERM Modemlerin dier bir kullanm alan da dial-up balantlarla Internet'e balanmaktr. Dial-up balantlar, kendi modemleri ve telefon balantlar araclyla bir RAS server'a balanrlar. Bu balantnn olabilmesi iin, phesiz RAS server zerinde gerekli dzenlemelerin yaplmas gereklidir. Uzaktan eriim (remote access), LAN networklerine gre deiik protokoller tarafndan desteklenir. PPP (Point-to-Point Protocol): TCP/IP, IPX, NetBEUI, AppleTalk gibi ok sayda protokol destekleyen bir protokoldr. Windows NT PPP sadece TCP/IP, IPX ve NetBEUI protokollerini destekler. PPTP (Point-to-Point Tuneling Protocol): Internet zerinden eriimi salayan protokoldr. PPTP teknolojisi ok prokoll sanal bir network yaratr. RAS Serverlarna modemler araclyla ulalr. PPTP ise RAS serverlara Internet zerinden eriimi salar. PPTP protokol PPP paketlerinin TCP/IP networkleri zerinden ynlendirilmesini salar. PPTP, TCP/IP, IPX ve NetBUEI protokollerini destekler. Ancak uzak (eriilecek) network bir TCP/IP network olmaldr. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. NOT: RAS (uzaktan eriim) iin Windows 2000 ve MCSE kursunun ilgili blmlerine baknz.

A+

III. SORULAR 1. What is the purpose of a modem? Yant: Modem is a peripheral device that enables computers to communicate with other devices via telephone lines. 2. What are the names of modem protocols? Yant: For PC-to-PC communication, modems use Kermit, Xmodem, Ymodem and Zmodem protocols. 3. What is handshaking? Yant: Handshaking is the negotiation (anlama) rule for communication between two computers. 4. What is the difference between synchronous and asynchronous communication? Yant: In asynchronous communication timing is independent. In synchronous communication, data are sent in certain intervals.

A+

Ders 10

DERS 10: WNDOWS LETM SSTEMLER Ders sonunda yapabilecekleriniz: -Windows 3.x iletim sistemlerini tantmak. -Windows 9.x iletim sistemlerini tantmak. -Windows NT/2000 iletim sistemlerini tantmak. I. MCROSOFT WNDOWS 3.1 Windows*, Microsoft firmasnn kiisel bilgisayarlar iin gelitirmi olduu bir iletim sistemidir. Windows iletim sisteminin ilk srm 1985 ylnda karlmakla birlikte, dnyada kabul grmesi 1992 ylnda karlan Windows 3.1 ile olmutur. Windows iletim sisteminin en nemli yeniliklerinden birisi grafik bir kullanc arabirimi olmasdr. Grafik Kullanc Arabirimi (Graphical User Interface), bilgisayar (yazlm) ile insan (kullanc) arasnda iletiimi salayan bir arabirimdir. Grafik Kullanc Arabirimi sayesinde, bilgisayarn ve yazlmlarn kullanm daha basit (sezgisel ve grsel) biime girerek herkesin kolayca kullanabilmesi salanmtr. A. DONANIM GEREKSNM Windows 3.1 iletim sistemi, DOS iletim sisteminin daha nce kurulu olduu bir sisteme gerek duyar. Bu nedenle Windows 3.1 ve MS-DOS 6.0 (6.2 ya da 6.21) ile birlikte kullanlabilir. Windows 80286, 80386, 80486 ve zerindeki mikroilemcilerde alr. Kullancnn iyi sonu alabilmesi iin en az 386 bir sistem ve 4 MB (hatta 8 MB) ana bellek (RAM) gerekir. Bunun dnda baz uygulamalarn daha hzl almas iin 10-12 MB ana bellee gereksinim duyulur. Windows 40 MB bir sabit diske de kurulabilir. Ancak, rahat bir kullanm iin 100 MB ya da daha fazla sabit disk nerilir. rnein: 170 MB ya da 250 MB hi de fazla saylmaz. nk Windows uygulamalar, Word, Excel, Access vb. programlar ve verileri olduka fazla yer kaplarlar. B. MODLAR (KPLER) Windows'un iki tip alma kipi (modu) vardr. Standard ve Gelitirilmi 386 (Enhanced 386). Bu alma biimleri donanma baldr. Yeterli donanma sahip olan bir kullanc da istedii biimde alabilir. 1MB ile 2 MB ana bellei olan bir bilgisayarda Windows standart kipte alabilir. Windows'un gelitirilmi kipte alabilmesi iin en az 2 MB ana bellee gereksinim duyar. Standart kipte almann baz kstlamalar vardr: DOS uygulamalar iin DOS penceresi yaratlamaz. Yine birden ok DOS uygulamas ayn anda altrlamaz. Bununla beraber ana bellek yetersiz kaldnda sabit diskin bir ksmnn sanal bellek olarak (virtual memory) kullanm standart kipte desteklenmez. Gelimi kipte birden ok DOS uygulamas ayn anda ve pencere iinde altrlabilir. DOS ve Windows uygulamalar arasnda veri kopyalamaya izin verir. DOS 'u st bellee tanr. Sabit diskin bir ksmn sanal bellek (virtual memory) olarak kullanarak kullancnn ok sayda uygulama ve byk veri dosyalar ile almasn salar.

A+

II. MCROSOFT WNDOWS 95 Windows 95, Microsoft firmas tarafndan 24 Austos 1995 tarihinde (tm dnyada) piyasaya srlm bir iletim sistemidir. Windows 95 iletim sistemi Intel 80386 ve zeri mikroilemciye sahip olan milyonlarca kiisel bilgisayar (PC) sahibi kullancsna hitap ediyor. Windows 95, MS-DOS, Windows 3.1 ve Windows for Workgroups 3.11 iletim sistemlerini kullanan kullanclarnn iletim sistemlerini daha gelimii ile yer deitirmeyi amalyor. Tek bir PC zerinde Windows 3.1 ve MS-DOS kullanclarna hitap eden Windows 95, Microsoft A olarak tanmlanan Windows for Workgroups, Microsoft NT ana ve Novell Netware a iinde yer alan bir PC'lere kolayca yklenebilmektedir. A. TEMEL ZELLKLER Windows 95'in 32-bitlik mimarisi, Windows 95'in masastnde kullancya srat ve kolaylk salar. Windows 95 birden ok uygulamay ayn anda altracak salam ve korumal (protected) bir ortam salar. Windows 95 temel sistem mimarisinin zellikleri: -32-bit veri iler. -Korumal kipte alr (protected mode). -ncelikli bir ok-grevlilik (pre-emptive multitasking) salar. -Plug and Play (Tak-Kullan) teknolojisi standard salar. Windows 95 iletim sistemi, 32-bit'lik bir mimariye sahip yepyeni bir iletim sistemidir. Gnmz koullarnda 386 ve zeri bir ilemcinin ve ana bellein verimli bir ekilde kullanlmasn salar. 32-bit mimarinin saladklarnn banda sistem tepkisinin artmas ve arka alandaki ilemlerin przsz biimde yaplmas gelir. 32-bit olarak deien dosyalama sistemi (file system), VFAT ve CDFS ile uzun dosya adlarna olanak tanyan ve ilerideki gelimelere ak bir yapy sunar. 32-bit aygt srcleri (device driver), gelimi bir performans ve bellek kullanm salar. letim sisteminin birden ok uygulamay (program) ayn anda altrmas, ok grevlilik olarak adlandrlr. Windows 3.1, birok uygulamay ayn anda altrarak birlikte bir ok grevlilie (cooperative multitasking) olanak tanr. Windows 95, pre-emtive multitasking olarak adlandrlan ncelikli ok-grevlilie sahiptir. Windows 95'in en nemli stnlklerinden birisi 32-bitlik sanal aygt srcleridir. Windows 95, donanm birimlerini kontrol etmek iin 32-bitlik korumal kipte (protected-mode) alan srcler kullanr. Sanal srcler birden ok uygulama tarafndan ayn anda kullanlabilirler. Sanal aygt srcleri VxD olarak gsterilirler. B. PLUG AND PLAY Plug and Play (Tak-Kullan) teknolojisi, kullanclarn donanm birimlerini kolayca eklemesini ve karmasn, dier bir deyile esnek bir donanm kullanmn salar. Microsoft, Compaq, Intel ve dier firmalar birlikte hareket ederek bu teknolojiyi gelitirdiler.

A+

III.DER LETM SSTEMLER VE WNDOWS 98/ME Windows 98, Microsoft iletim sistemi ailesi iinde belli bir snfa sahiptir. Windows 98, masast ve kiisel anlamda kullanlan Windows 95 ve Windows 3.x iletim sistemlerinin yerine gelmi bir iletim sistemidir. Kurumsal alanda kullanlan Windows NT. 5.0 ile de belli ortak zelliklere sahiptir. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. A. WNDOWS 2000 VE WNDOWS ME Windows NT 5.0, Windows 98in sperseti olarak aklanmtr. Windows NT 5.0 ile Windows 98 arabirim olarak, yeni teknolojilerin kullanm olarak ok eyi paylamlardr. Bunun yan sra pazar olarak farkl hedefleri olan iki ayr rndr. Bu ayrm daha nceki srmlerde olduu gibi srmektedir: Ortak zellikler: -Win32 Driver Model (WDM) -Plug and Play -G Ynetimi -Direct X 7/8.0 Win32 Driver Model (WDM), Windows 98in yeni src modelidir. WDM Windows 98 ve Windows NT iin ayndr. WDM ile yeni aygtlar; USB, HID, IEEE 1394, Digital Audio, DVD player, still image, ve video capture gibi sistemler desteklenir. Tablo : Karlatrma

A+
Windows 2000 Prof. 64-128 MB 1 GB MB Pentium ya da zeri ya da Digital Alpha Evet Evet Evet yi NTFS, FAT, FAT32 Evet Evet yi

zellik deal ana bellek Gerekli minimum disk lemci (minimum) Simetrik oklu ilem Win32 ncelikli ok ilem Win16 ncelikli ok ilem MS-DOS destei Dosya sistemi Dosya ifreleme Kimlik denetimi (yeni) Multimedya

Windows Me 32 MB 350 MB Pentium ya da zeri Hayr Evet Hayr yi FAT, FAT32 Hayr Hayr ok yi

B. WNDOWS 95/98 VE WNDOWS ME Windows 95, 1995 ylnda kan ve zellikle Windows 3.x iletim sistemlerinin yerine gemeyi amalayan bir iletim sistemidir. Yeni bir kullanc arabirimi, uygulamalarn almasnda gvenlik, sistem ynetiminde getirdii kolaylklarla Windows 95 ok yaygn olarak kullanlm bir iletim sistemidir. Windows 98, Windows 95 iletim sisteminin gelimi eklidir. Windows 98 ile Windows 95 arasndaki ilk baktaki temel fark Web zelliinin yerleik olarak kazandrlm olmasdr. Tablo: Windows 98in Windows 95 ile karlatrlmas lev/Blm Windows 95 Windows 98 Masast Statik Aktif

Elektronik posta Web browser ISDN destei FAT32 DVD destei Help sistemi

Exchange Yok Yok Yok Yok Klasik

Outlook Express Yerleik Yerleik Yerleik Yerleik Web

C. MCROSOFT WNDOWS 2000 Microsoft Windows 2000, kurumsal, gvenilir, leklenebilir, geni kurulum olanaklarna ve ok sayda ynetim aracna sahip bir iletim sistemidir. Windows NT iletim sistemlerinin bir devam olarak yorumlanabilir. nk ayn hedefe ve amaca sahiptir. Bununla birlikte Windows NTden kolayca terfi edilir. Windows 2000 kurumsal (enterprise) alanda kullanlmas gereken bir iletim sistemidir. Bu nedenle en nemli zelliklerinin banda ynetim olanaklar be altyap tasarm gelir. Windows 2000 yeni nesil uygulamalarn yazlmasn salam ve toplam sahip olma maliyetini drmtr. Windows 2000, uygulama gelitiriciler ve kurumsal bilgi sistemleri gereksinimlerini uzunca bir sre desteklemeye alan bir iletim sistemi olacaa benziyor. Daha iyi aralardan kastedilen ise ok sayda ynetim ve destek araclyla yaplan spesifik ynetim hizmetleridir. Daha iyi destekten kast ise aralar, dokmanlar, eitim sistemi vb. olanaklarla daha iyi bir destek sistemini gerekletirmektir. Windows 2000, deiik paketleri olan bir rn olarak ortaya kmann yan sra ksa zamanda Exchange Server 2000, SQL Server 2000 gibi btn sunucu yazlmlarn da bu ortama tamay salayan temel bir dnm de balatyor. nmzdeki yllar, uygulamalarn Windows 2000 zerinde gelitirilmesine tank olacaz. Microsoft Windows 2000in zellikleri deiik alardan ele alnabilir. Bunlardan birisi aadaki sralamadr: -En Kolay Windows -Windows NT Gc ve Gvenlii -Windows 98den Daha yi -Daha Dk Toplam Satn Alma Maliyeti imdi bu genel zelliklere ksaca bakalm: D. WNDOWS 2000 PLATFORMU Windows 2000 platformunun yapabileceklerini anlamak iin en uygun Windows 2000 platformunun seilmesi gerekir. Windows 2000 iletim sistemi drt ayr lekte pazara sunulmutur: -Windows 2000 Professional -Windows 2000 Server -Windows 2000 Advanced Server -Windows 2000 Datacenter Server Windows 2000 Professional Windows 2000 Professional, Windows NT Workstation yerine geecek bir rndr. Yksek performansa ve gvenlie gereksinim duyacak kiisel kullanmlar iin ve kurumsal alanda sunucu rnlere client (istemci) olabilecek bir masast iletim sistemidir.

A+

Dier bir deyile Windows 2000 alarnn doal bir istemcisi olarak kullanlr. Windows 2000, Windows 98 ile gelen btn teknolojileri desteklemekle birlikte zellikle mobil kullanclar desteklemek iin yeniliklere sahiptir. letiim, donanm uyumluluu ve yazlm kurulularnda kullanlmak zere yeni teknolojilere sahiptir. Windows 2000 Server Windows 2000 Professional ile gelen btn yenilikleri kapsamaktadr. A ynetimi iin ok sayda servise sahiptir. File, print, application (uygulama) ve Web sunucusu (server) olarak kullanlmak zere gelitirilmitir. Windows 2000 Server iletim sistemi Windows NT 4.0n gelimi zellikleri zerine kurulmutur. Gelimi bellek ve ilemci desteine sahiptir. En nemli zellii Active Directory servisidir. Active Directory, Windows 2000 a iinde bir servistir. Bu servis a kaynaklar (kullanclar, gruplar, bilgisayarlar vb.) hakknda bilgi saklar. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Burada ad geen ticari nvanlar ve markalar bilgi amal kullanlmlardr ve kendi imtiyazlarna sahiptirler. Bu dokmanlar ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. Windows 2000 Advanced Server Windows 2000 Server ile gelen btn zellikleri kapsamann yan sra gelimi bellek ynetimi ve clustering (kmeleme) gibi teknolojilere sahiptir. Windows 2000 Advanced Server byk alar ynetmek iin gelitirilmitir. Clustering (kmeleme) a zerindeki sunucular bir birine balayarak sistemin (disk kaynaklar ve uygulamalar) kesintisiz olarak kullanlmasn salar. Windows 2000 Datacenter Server Windows 2000 Server ve Advanced Server ile gelen btn zellikleri kapsamann yan sra gelimi ve byk kapasiteli bellek ynetimi ve daha fazla ilemci destei gibi teknolojilere sahiptir. Windows 2000 Datacenter Server byk database uygulamalar iin gelitirilmitir. OLAP, OLTP uygulamalar, ISP ve Web sunucusu olarak da kullanlabilecek zelliklere sahip olan Datacenter Server 32 ilemci ve 64 GB ana bellei (maksimum) destekler. E. WNDOWS 98/ME N SSTEM GEREKSNM Windows 98/Mein kuruluundan nce bilgisayarn sistem gereksinimlerini karlamas gerekir. Windows 98/Me iin nerilen sistem gereksinimleri: -Pentium 200 ya da daha yksek bir ilemci -500 MB bo alan olan bir sabit disk (en az). -32 MB RAM -VGA ya da daha yksek znrlkl monitr -CD-ROM src ve 3.5-inch floppy disk src -Microsoft Mouse ya da uyumlu iaret aygt -33En az 33.600 hzl modem. Not: Windows uyumlu olduu ya da tand donanm birimlerine gereksinim duyarsanz bu listeyi aadaki Web adresinde bulabilirsiniz. http://www.microsoft.com/hwtest/

A+

F. WNDOWS SSTEM ARALARI Windows 98/Mede ok sayda sistem arac sizi bekliyor. Bu aralar unlarn bir ksm tipik kuruluta yklenir. Dier bir ksm daha sonra aada akland gibi Control Panelden eklenebilir. Sistem Aralar: -Disk Cleanup -Disk Defragmenter -Maintenance Wizard -ScanDisk -Scheduled Task -System Information -System Restore Sistem aralarnn ou bir .exe programdr. Bu nedenle ou Start, Run komutuyla da altrlabilir. Bunun yan sra birok sistem arac da ana sistem tanlayc program olan MsInfo (System Information) program iinden balatlr. Sistem aralarna erimek iin Start tklayn. Ardndan Programs, Accessoriesi ve System Toolsu iaret edin ve istediiniz bir sistem aracna tklayn. Birletirme (Defragmenting) lemi Uzun bir sredir kullanlan sabit disk zerinde ok sayda dosya yazlmtr. Zaman iinde tekrar okunan ve yazlan dosyalarn disk yzeyine dalma riskleri vardr. Bu dalma (fragmentation) zaman iinde sabit diskin okuma/yazma performansn kt ynde etkiler. Disk Defragmenter (Defrag.exe) program disk zerindeki mevcut dosyalar ve kullanlmayan alanlar yeniden dzenleyerek sabit diskin etkin bir biimde kullanlmasn ve dolaysyla okuma/yazma hznn artrlmasn salayarak sistemin hzn artrr. NOT: Bu dokmanlar Faruk ubuku tarafndan hazrlanmtr. Ticari amal olarak kullanlmaz. Daha fazla bilgi iin www.farukcubukcu.com adresine baknz. Sabit Diskin Kontrol Uygulamalar alrken herhangi bir nedenle elektrik kesilmesi sabit disk zerinde hatalara neden olur. Bu hatalarn dzeltilmesi iin ScanDisk program kullanlr. Aslnda yukarda bahsedildii gibi kt bir sistem kapannn ardndan bilgisayar yeniden aldnda Windows Mede ScanDisk ilemini otomatik olarak yapar. Kullanlmayan Dosyalar Temizlemek Windows Me, belli bir sre kullanmn ardndan disk zerinde gereksiz duran dosyalarn silinmesini salar. Disk Cleanup Managerin grevi birtakm geici dosyalar ve Recycle Binde duran dosyalar silmek ve sabit disk zerinde bo yer salamaktr. Windows Update Windows Update, aygt srclerini ve sistem programlarn kontrol eden bir Update sihirbazna sahiptir. Bu sihirbaz sistem dosyalarn Web zerindeki program dosyalar ile karlatrr. Ardndan varsa yenilikleri nerir ve ykleyerek bilgisayardaki Windows Me dosyalarn gncel biimde bulunmasn salar. Sistem Hakknda Bilgi Almak Donanmn zel ayarlar, srcler, bellekteki yazlmlar hakknda teknik olarak ayrntl bilgi

A+

salamak amacyla Windows 98de sistem aralar vardr. Bunlardan bir tanesi System Informationdr. System Information program bilgisayarnzn birimleri hakknda bilgi verir. NOT: Daha fazla bilgi iin sitedeki Windows 2000 kurslarna ve MCSE kursuna baknz. IV. GZDEN GERME 1. Windows 2000in genel zellikleri nelerdir? 2. Windows 2000 ile Windows NT iletim sistemleri arasndaki iliki nedir? 3. Windows 2000 ad altnda hangi rnler (paketler) vardr? 4. Windows 2000 ile Windows 98 arasndaki temel fark nedir? 5. Active Directory nedir? Ne salar? 6. Windows 98 ile Windows Me arasnda ne fark vardr? 7. MS-DOS ile Windows arasndaki temel farklar nelerdir?

A+