997,08 Kg/m3
27
30
995,68 Kg/m3
- 997,08
30 25 995,68
=
30 27
995,68
x
- 1,4
5
=
995,68
-x
3
-4,2 = 4978,4 5x
5x = 4982,6
x = 996,52 Kg/m3 = 996,52 Kg/m3
Mencari air pada suhu 27 0C :
28
27
30
x10-3 - 0,836x10-3
30 28 = 0,8007
30 27
0,8007
x10-3 x
x10-3
2 = - 0,00353
3
0,8007
x10-3 - x
viii
2. Menghitung Debit
a) P = 17 lb/in2 V = 4458 ml
V
Q=
= 0,241 x 10-3 m3/s
t
b) P = 18 lb/in2 V = 4348,5 ml
V
Q=
= 0,236 x 10-3 m3/s
t
c) P = 20 lb/in2 V = 3500 ml
V
Q=
= 0,199 x 10-3 m3/s
t
3. Menentukan Kecepatan Alir
Untuk pipa dengan diameter
Pipa A = 1,961 x 10-4 m2
(Geankoplis, 1997, Appendiks A.5-1, hal. 892)
a) P = 17 lb/in2
Q=vxA
3
Q 0,241 103 m s
v=
=
= 1,23 m/s
A
1,961 104 m2
b) P = 18 lb/in2
Q=vxA
3
Q 0,236 103 m s
v=
=
= 1,204 m/s
A
1,961 104 m2
c) P = 20 lb/in2
Q=vxA
3
Q 0,199 103 m s
v=
=
= 1,015 m/s
A
1,961 104 m2
ix
4.
0,85365
10 kg
m.s
3
= 22714,02
4,6 105
-2
=
3 = 0,291 x 10 f = 0,007
15,8
10
D
(Geankoplis, 1997, Figure 2.10-3, hal. 88)
b) P = 18 lb/in2
NRe =
=
Dv
0,85365
10 kg
m.s
3
= 22216,3
4,6 105
=
= 0,291 x 10-2 f = 0,0072
D 15,8 103
(Geankoplis, 1997, Figure 2.10-3, hal. 88)
c) P = 20 lb/in2
NRe =
Dv
0,85365
10 kg
m.s
3
= 18720,2
4,6 105
=
= 0,291 x 10-2 f = 0,0078
D 15,8 103
(Geankoplis, 1997, Figure 2.10-3, hal. 88)
5. Menghitung Friksi
Friksi pada pipa lurus
Pipa L = 7,06 m
a) P = 17 lb/in2
m
L v2
7,06m 1,23 s
Ff = 4 f
= 4 (0,007)
0,0158m
D 2
2
= 9,4872 J/Kg
b) P = 18 lb/in2
2
m
L v2
7,06m 1,204 s
Ff = 4 f
= 4 (0,0072)
0,0158m
D 2
2
= 9,3353 J/Kg
c) P = 20 lb/in2
m
L v2
1,015 s
Ff = 4 f
= 4 (0,0078) 7,06m
0,0158m
D 2
2
= 7,1807 J/Kg
Friksi pada valve (Globe valve wide open Kf = 6)
Pipa jumlah valve = 2
a) P = 17 lb/in2
2
v2 2x6 1,23 ms
hf = 2Kf
=
= 9,0774 J/Kg
2
2
b) P = 18 lb/in2
2
v2 2x6 1,204 ms
hf = 2Kf
=
= 8,6976 J/Kg
2
2
c) P = 20 lb/in2
2
v2 2x6 1,015 ms
hf = 2Kf
=
= 6,1812 J/Kg
2
2
xi
a) P = 17 lb/in2
hf total = 9,0774 + 5,106 + 0,2572 = 14,441 J/Kg
b) P = 18 lb/in2
hf total = 8,6976 + 4,892 + 0,2464 = 13,836 J/Kg
xii
c) P = 20 lb/in2
hf total = 6,1812 + 3,477 + 0,1751 = 9,833 J/Kg
Sudden expansion dari pipa kecil ke pipa besar 1
a) P = 17 lb/in2
2
2
A2 v
hex = 1
A1 2
2
5,574 104 m2 1,23ms
hex = 1
2( 1)
1,961 104 m2
2
A2 v
hex = 1
A1 2
m
4
2 2 1,204
s
hex = 1 5,574 104 m2
1,961
2( 1)
10 m
hex = 1
A2 v2
A1 2
m
4
2 2 1,015
s
hex = 1 5,574 104 m2
(
)
2
1
1,961
10
m
hc = 0,55 1
A1 v2
A2 2
xiii
hc = 0,55
(1,23ms )
( 1 0)
2( 1)
hc = 0,4171 J/Kg
b) P =18 lb/in2
2
A1 v
hc = 0,55 1
A2 2
hc = 0,55
(
1,204m )
s
( 1 0)
2( 1)
hc = 0,399 J/Kg
c) P =18 lb/in2
2
A1 v
hc = 0,55 1
A2 2
hc = 0,55
(1,015ms )
( 1 0)
2( 1)
hc = 0,2833 J/Kg
Sudden contraction dari pipa besar 1 ke pipa kecil
a) P =17 lb/in2
hc = 0,55 1
A1 v2
A2 2
m
hc = 0,55 1,961
104 m2 1,23 s
1
4
2
5,574 10 m 2( 1)
hc = 0,2703 J/Kg
b) P =18 lb/in2
hc = 0,55 1
A1 v2
A2 2
xiv
m
hc = 0,55 1,961
104 m2 1,204 s
1
4
2
2( 1)
5,574 10 m
hc = 0,2586 J/Kg
c) P =20 lb/in2
2
A1 v
hc = 0,55 1
A2 2
m
hc = 0,55 1,961
104 m2 1,015 s
1
4
2
2( 1)
5,574 10 m
hc = 0,1836 J/Kg
6.
P2 P1
v 2 v12
+ ( z 2 z1 ) g + 2
2
xv
+ F
-Ws =
-Ws =
1,23 2 0 2
0kg/ms2
2
+
0
,
115
mx
9
,
8
m
/
s
+
3
2
996,52
kg/m
+ 27,224
-Ws = 29,1095 m /s
b) P = 18 lb/in2
2
2
-Ws = P2 P1 + ( z z ) g + v 2 v1 + F
2
1
2
-Ws =
1,204 2 0 2
0kg/ms2
2
+ 26,303
+ ( 0,115mx9,8m / s ) +
3
2
996,52
kg/m
-Ws = 28,156 m /s
c) P = 20 lb/in2
2
2
-Ws = P2 P1 + ( z z ) g + v 2 v1 + F
2
1
2
-Ws =
1,015 2 0 2
0kg/ms2
2
+ 19,229
+ ( 0,115mx9,8m / s ) +
3
2
996,52
kg/m
-Ws = 20,871 m /s
8.
Menghitung WHP
a) P = 17 lb/in2
= 32 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-17, hal. 516)
WHP = - Ws /
xvi
WHP =
29,1095
= 90,967 J/Kg
0,32
b) P = 18 lb/in2
= 31,5 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-17, hal. 516)
WHP = - Ws /
28,156
WHP =
= 89,384 J/Kg
0,315
c) P = 20 lb/in2
= 29,5 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-17, hal. 516)
WHP = - Ws /
20,871
WHP =
= 70,749 J/Kg
0,295
9. Menghitung BHP
a) P = 17 lb/in2
m x WHP
BHP =
1000
m = 0,241 x 10-3 m3/s x 996,52 Kg/m3 = 0,24 Kg/s
0,24 x90,967
BHP =
= 0,02189 kW
1000
b) P = 18 lb/in2
m x WHP
BHP =
1000
m = 0,236 x 10-3 m3/s x 996,52 Kg/m3 = 0,235 Kg/s
0,235 x89,384
BHP =
= 0,02104 kW
1000
c) P = 20 lb/in2
m x WHP
BHP =
1000
xvii
a) P = 17 lb/in2
BHP = 0,02189 kW
motor = 66 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-18, hal. 516)
b) P = 18 lb/in2
BHP = 0,02104 kW
motor = 65,5 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-18, hal. 516)
c) P = 20 lb/in2
BHP = 0,01403 kW
motor = 62,5 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-18, hal. 516)
11.
BHP
motor
0,02189
kW
=
0,66
= 0,03317 kW
Power Actual =
b) P = 18 lb/in2
BHP
motor
0,02104
kW
=
0,655
= 0,03212 kW
Power Actual =
c) P = 20 lb/in2
xviii
BHP
motor
0,01403
kW
=
0,625
= 0,02245 kW
Perhitungan pada pipa sirkuit 1
Menghitung Densitas dan Viskositas Air (Cara Interpolasi)
Mencari air pada suhu 27 0C :
Power Actual =
1.
25
997,08 Kg/m3
27
30
995,68 Kg/m3
- 997,08
30 25 995,68
=
30 27
995,68
x
- 1,4
5
=
995,68
-x
3
-4,2 = 4978,4 5x
5x = 4982,6
x = 996,52 Kg/m3 = 996,52 Kg/m3
Mencari air pada suhu 27 0C :
28
27
30
x10-3 - 0,836x10-3
30 28 = 0,8007
30 27
0,8007
x10-3 x
x10-3
2 = - 0,00353
3
0,8007
x10-3 - x
2.
Menghitung Debit
a) P = 17 lb/in2 V = 4283 ml
Q=
V
= 0,231 x 10-3 m3/s
t
b) P = 18 lb/in2 V = 4187,5 ml
V
Q=
= 0,228 x 10-3 m3/s
t
c) P = 20 lb/in2 V = 2878 ml
V
Q=
= 0,177 x 10-3 m3/s
t
3.
a) P = 17 lb/in2
Q=vxA
3
Q 0,231 103 m s
v=
=
= 0,415 m/s
A
5,574 104 m2
b) P = 18 lb/in2
Q=vxA
3
Q 0,228 103 m s
v=
=
= 0,41 m/s
A
5,574 104 m2
c) P = 20 lb/in2
Q=vxA
xx
Q 0,177 103 m s
v=
=
= 0,32 m/s
A
5,574 104 m2
4.
0,85365
10 kg
m.s
= 12895,7
4,6 105
=
= 0,173 x 10-2 f = 0,008
3
26,6
10
D
(Geankoplis, 1997, Figure 2.10-3, hal. 88)
b) P = 18 lb/in2
NRe =
Dv
0,85365
10 kg
m.s
3
= 12742,3
4,6 105
=
= 0,173 x 10-2 f = 0,0081
3
D 26,6 10
(Geankoplis, 1997, Figure 2.10-3, hal. 88)
c) P = 20 lb/in2
NRe =
Dv
xxi
= 9905,61
0,85365
10 kg
m.s
3
4,6 105
=
= 0,173 x 10-2 f = 0,0084
3
26,6
10
D
(Geankoplis, 1997, Figure 2.10-3, hal. 88)
5.
Menghitung Friksi
Friksi pada pipa Lurus
Pipa 1 L = 10,21 m
a) P = 17 lb/in2
m
L v2
m 0,415 s
Ff = 4 f
= 4 (0,008) 10,21
0,0266m
D 2
2
= 1,0544 J/Kg
b) P = 18 lb/in2
m
L v2
m 0,41 s
Ff = 4 f
= 4 (0,0081) 10,21
0,0266m
D 2
2
= 1,0424 J/Kg
a) P = 20 lb/in2
m
L v2
m 0,32 s
Ff = 4 f
= 4 (0,0084) 10,21
0,0266m
D 2
2
= 0,6533 J/Kg
Friksi pada valve (Globe valve wide open Kf = 6)
Pipa 1 jumlah valve = 2
a) P = 17 lb/in2
2
v2 2x6 0,415 ms
hf = 2Kf
=
= 1,0334 J/Kg
2
2
xxii
b) P = 18 lb/in2
2
v2 2x6 0,41ms
hf = 2Kf
=
= 1,0086 J/Kg
2
2
c) P = 20 lb/in2
2
v2 2x6 0,32 ms
hf = 2Kf
=
= 0,6144 J/Kg
2
2
b)
xxiii
c)
P = 20 lb/in2
hf = 2Kf
a) P = 17 lb/in2
a)
A2 v2
1
A1 2
hex =
b)
m
4
2 2 0,415
s
hex = 1 5,574 104 m2
1,961
2( 1)
10 m
A2 v2
1
A1 2
hex =
c)
4
2 2 0,41m
s
hex = 1 5,574 104 m2
1,961
2( 1)
10 m
2
A2 v
hex = 1
A1 2
4
2 2 0,32m
s
hex = 1 5,574 104 m2
1,961
2( 1)
10 m
xxiv
hc = 0,55 1
hc = 0,55
A1 v2
A2 2
(0,415ms )
( 1 0)
2( 1)
hc = 0,0473 J/Kg
b) P =18 lb/in2
2
A1 v
hc = 0,55 1
A2 2
hc = 0,55
(
0,41m )
s
( 1 0)
2( 1)
hc = 0,0462 J/Kg
c) P =18 lb/in2
2
A1 v
hc = 0,55 1
A2 2
hc = 0,55
(0,32ms )
( 1 0)
2( 1)
hc = 0,0279 J/Kg
Sudden contraction dari pipa besar 1 ke pipa kecil
a)
P =17 lb/in2
hc = 0,55 1
A1 v2
A2 2
xxv
104 m2 0,415 s
hc = 0,55 1 1,961
5,574 104 m2
2( 1)
hc = 0,03065 J/Kg
b) P =18 lb/in2
2
A1 v
hc = 0,55 1
A2 2
10 4 m2 0,41 s
hc = 0,55 1 1,961
5,574 10 4 m2
2( 1)
hc = 0,0299 J/Kg
c) P =20 lb/in2
hc = 0,55 1
A1 v2
A2 2
10 4 m2 0,32 s
hc = 0,55 1 1,961
5,574 10 4 m2
2( 1)
hc = 0,0181 J/Kg
xxvi
7.
+ F
-Ws =
0,415 2 0 2
0kg/ms2
2
+ 0,205mx9,8m / s +
3
2
996,52
kg/m
+ 3,323
-Ws = 5,4184 m /s
b) P = 18 lb/in2
P P1
v 2 v12
+ ( z 2 z1 ) g + 2
-Ws = 2
2
-Ws =
+ F
0,412 0 2
0kg/ms2
2
+ 0,205mx9,8m / s +
3
2
996,52
kg/m
+ 3,2577
-Ws = 5,531 m /s
c) P = 20 lb/in2
P P1
v 2 v12
+ ( z 2 z1 ) g + 2
-Ws = 2
2
xxvii
+ F
-Ws =
0,32 2 0 2
0kg/ms2
2
+ 1,992
+
0
,
205
mx
9
,
8
m
/
s
+
2
kg/m3
996,52
-Ws = 4,0518 m /s
8.
Menghitung WHP
a) P = 17 lb/in2
= 31 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-17, hal. 516)
WHP = - Ws /
5,4184
WHP =
= 17,479 J/Kg
0,31
b) P = 18 lb/in2
= 30,8 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-17, hal. 516)
WHP = - Ws /
5,531
WHP =
= 17,372 J/Kg
0,308
c) P = 20 lb/in2
= 28 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-17, hal. 516)
WHP = - Ws /
4,0518
WHP =
= 14,471 J/Kg
0,28
9. Menghitung BHP
a) P = 17 lb/in2
m x WHP
BHP =
1000
m = 0,231 x 10-3 m3/s x 996,52 Kg/m3 = 0,23 Kg/s
xxviii
0,23x17,479
= 0,00403 kW
1000
b) P = 18 lb/in2
m x WHP
BHP =
1000
m = 0,228 x 10-3 m3/s x 996,52 Kg/m3 = 0,227 Kg/s
0,227 x17,372
BHP =
= 0,00395 kW
1000
c) P = 20 lb/in2
m x WHP
BHP =
1000
m = 0,177 x 10-3 m3/s x 996,52 Kg/m3 = 0,176 Kg/s
BHP = 0,176 x14,471 = 0,00256 kW
1000
BHP =
10.
b) P = 18 lb/in2
BHP = 0,00395 kW
motor = 58,6 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-18, hal. 516)
c) P = 20 lb/in2
BHP = 0,00256 kW
motor = 52,8 %
(Timmerhaus, 2003, Figure 12-18, hal. 516)
11.
BHP
motor
xxix
0,0403
kW
0,59
= 0,00682 kW
=
b) P = 18 lb/in2
BHP
motor
0,00395
kW
=
0,586
= 0,00675 kW
Power Actual =
c) P = 20 lb/in2
BHP
motor
0,00256
kW
=
0,528
= 0,00485 kW
Power Actual =
xxx