Dituria 253

dituria islame
NUMER 253 | VITI 25 | GUSHT 2011 | RaMazaN 1432 | REVIST MUJORE, FETaRE, SHKENCORE E KULTURORE | MIMI 1
Ramazani
me fat
Duaja e Pejgamberit a.s pr iftar
O ZOt, Pr ty agjrOva, n ty besOva, ty t mbshtetem Dhe me riZkun tnD PO bj iftar.
www.dituriaislame.net
Me emrin e all-llahut, Mshiruesit, Mshirbrsit! O ju q besuat, agjrimi (saum) u sht br obligim sikurse q ishte obligim edhe i atyre q ishin para jush, kshtu q t bheni t devotshm. (183) (jeni t obliguar pr) Dit t caktuara, e kush sht i smur prej jush ose sht n udhtim (e nuk agjroi), ather ai (le t agjroj) m von aq dit. E ata q i rndon ai (nuk mund t agjrojn), jan t obliguar pr kompenzim, ushqim (ditor), i nj t varfri ai q nga vullneti jep m tepr, ajo sht aq m mir pr te. Mirpo, po q se dini, agjrimi sht m i mir pr ju. (184) (ato dit t numruara jan) Muaji i Ramadanit q n te (filloi t) shpallet Kurani, q sht udhrrfyes pr njerz dhe sqaruesi i rrugs s drejt dhe dallues (i t vrtets nga gnjeshtra). E kush e prjeton prej jush kt muaj, le t agjroj, ndrsa kush sht i smur ose n udhtim, le t agjroj aq dit nga ditt e mvonshme. all-llahu me kt dshiron lehtsim pr ju, e nuk dshiron vshtrsim pr ju. (t agjroni ditt e lshuara m von) Q t plotsoni numrin, t madhroni all-llahun pr at se u udhzoi dhe q t falenderoni. (185) E kur robt e Mi t pyesin ty pr Mua, Un jam afr, i prgjigjem lutjes kur lutsi m lutet, pra pr t qen ata drejt t udhzuar, le t m prgjigjen ata Mua dhe le t m besojn Mua. (186)
(El-Bekare, 183-186)
dituria islame
prmbajtja 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
Komentimi i kaptins El-Mulk (7) f5 sABri BAjGorA Reflektime kuranore f8 mr. AdnAn simnicA Mysafiri i ri po vjen, kush i shpreh mirseardhje!? f11 VedAt sHABAni Llogaria astronomike apo dukja e Hns? f13 driton AriFi Ramazani dhe bereqeti i tij f16 BeHxHet jAsHAri Muaji ramazan dhe dobit e tij f18 ermAl BeGA Koha m e bekuar e vitit dhjet ditt e fundit t Ramazanit f20 mr. zymer rAmAdAni Sahabt jan yjet dhe modele pr realitetin ku jetojm sot f22 dr. FAHrusH rexHePi Kshillimi nga faktet e zotit f25 sedAt islAmi
Urtsia dhe rndsia e hixhamit n mjeksin bashkkohore f27 Prim. dr. med. sc. Ali F. iljAzi Kontributi i dijetarve t hershm mysliman n ekonomi f30 dr. islAm HAsAni IRaNI f32 mr. sAmir B. AHmeti Dorshkrimet arabe t ruajtura n bibliotekn e BI t Kosovs f35 mAHmud ABdulkAder ArnAuti Bazat e vizionit islam ndaj bots dhe marrdhniet me t tjert f40 ProF. dr. iBrAHim el-Bejumi GAnimi Me Egjiptin na lidhin shum gjra t prbashkta f43 Intervist e ministrit Hoxhaj pr el-ahramin e Kajros Divan f44 Dera e pendimit qndron hapur pr ty f45 mr. ejuP HAziri
SHNOHET pRVJETORI I 25-T I REVISTS DITURIa ISLaME f50 M 23 qershor, me nj manifestim rasti, revista Dituria Islame, n prani t udhheqjes m t lart t BI-s t Kosovs, qeveritarve, deputetve, bashkpuntorve, ish-kryeredaktorve, redaktorve, si dhe mysafirve t shumt, - ka shnuar 25vjetorin e veprimtaris s saj t suksesshme e t begatshme. N kt manifestim roli dhe kontributi i revists Dituria Islame u mua lart, si n aspektin fetar ashtu edhe n at kombtar, kulturor, historik e informativ. Duke iu drejtuar t pranishmve, Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, pr rrethanat n t cilat doli Dituria Islame para 25 vjetsh, tha: Megjithq n sistemin komunisto-ateist, hoxhallart tan gjetn form e mundsi q t botonin nj revist, si sht Dituria Islame, e cila me kalimin e kohs u b nj tribun e hapur e msimeve pr fen, pr kombin, pr kulturn e qytetrimin. Dihet mir q deri n fillim t viteve 50 n gjuhn shqipe n Kosov, Maqedoni e n Malin e zi, nuk e kishim asnj titull botimesh fetare n gjuhn shqipe. Dhe sot - elhamdulilah prej zotit - kemi arritur t kemi qindra e mijra tituj botimesh fetare n gjuhn shqipe, kshtu q tani edhe i riu edhe i moshuari kan mundsin t lexojn e t msojn pr fen e vet, pr kulturn e vet, pr qytetrimin e vet, pr t kaluarn e vet si shoqri.
dituria islame / revist mujore, fetare, shkencore e kulturore / Boton: kryesia e Bashksis islame t kosovs, Prishtin. Kryeredaktor: Mr. Rexhep Suma / Redaksia: Driton Arifi, Mr.Ejup Haziri, Fitim Flugaj, Mr.Imer Hajdini, Dr. Islam Hasani, Kasim Grguri, Muhamet Mavraj dhe Sedat Islami. Gazetar n redaksi: Ramadan Shkodra / Lektor: Isa Bajinca / Korrektor: Skender Rashiti / Redaktor artistik, teknik dhe operator kompjuterik: Edib Ali Agagjyshi. Adresa: Dituria Islame, rr. Bajram Kelmendi nr. 84, 10000 Prishtin / Tel&Fax: 038 224 024 / email: dituriaislame@hotmail.com / dituriaislame@yahoo.com www.dituriaislame.net /Parapagimi: Evrop 25 / Amerik 40 USA$ / Shtypi: Shtypshkronja Iliri, Prishtin / Dorshkrimet dhe fotot nuk kthehen!
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Editoriali
Fjal rasti n 25-vjetorin e themelimit t revists Dituria Islame
Bismilahi rrahmani rrahim I nderuari Myfti i Bashksis Islame t Republiks s Kosovs, Mr. Naim ef Trnava! T nderuar mysafir, miq, koleg, bashkpuntor! sht nj knaqsi e pamas dhe nj krenari e madhe pr mua si kryeredaktor, q kam rastin t shpreh respektin tim t thell dhe mirnjohjen time pr botuesin e ksaj reviste BIRK-n nn udhheqjen e Myftiut Mr. Naim ef. Ternava, q me kmbngulje, vullnet, pun t palodhur dhe, mbi t gjitha, me nj ndjenj t thell fetare, kombtare e atdhetare, ka vazhduar botimin dhe shprndarjen e ksaj reviste pr opinionin ton t brendshm por edhe jasht Kosovs. Si revist mujore fetare, shkencore e kulturore, e themeluar n qershorin e vitit 1986, Dituria Islame qndroi e fuqishme n misionin e saj t informimit dhe thirrjes islame n vendin ton, po dhe m gjer. Kjo ishte zri i myslimanve shqiptar n ish-Jugosllavin n kohn kur do gj ishte moniste dhe jo vetm nuk prfilleshin as prkraheshin mesazhet fetare islame, po ato edhe luftoheshin vazhdimisht. Dituria Islame doli me nj ide t guximshme e prparimtare, dhe kshtu qysh n fillim tejkaloi etnicitetin duke u bazuar n obligimet kuranore, pra n emr t nj ideali universal t barazis brenda suazs s besimit fetar. Ajo krijoi vetdije t re pr shtje t prgjithshme dhe pikpamje t tilla. Jetojm n nj mjedis global q ndryshon shpejt, ku ndrveprimi kulturor dhe medial sht nj fakt jetsor. Boshti fetar dhe kombtar, shprehja dhe mbrojtja e interesave tona kombtare, kan qen dhe jan shtylla ku mbshtetet fort prmbajtja e ksaj reviste, e cila sht nj instrument i nevojshm i shprehjes dhe promovimit t vlerave tona fetare e kombtare, t historis, kulturs, gjuhs, traditave dhe zakoneve, nj tribun e rrahjes s mendimeve dhe shtjeve me interes pr t gjith ne. Si redaksi, e njmbdhjeta me radh, prpiqemi t jemi t drejt, pa paragjykime, dhe t reflektojm gjith rrymat e rndsishme t opinionit. Ne do t jemi objektiv dhe t paanshm n qasjen ton ndaj fardo teme. Ne do t japim gjykime profesionale e t prshtatshme, por asnjher nuk do t promovojm nj pikpamje t veant mbi shtje t debatueshme t politiks publike e globale. Vendimet tona nuk ndikohen as nga presionet e politiks, as nga ndonj interes personal. Kjo revist, gjithnj bazuar n msime fetare, edhe tash sht n gjendje t transformoj jett dhe mnyrn e jetess s njerzve me rezultate t dobishme. N dekadn e tret t daljes, jemi sigurisht m t pjekur, m t fort dhe, si gjithnj, t pavarur. Paanshmria politike sht vendimtare pr fatin e nj medieje. Hapsira q ofron kjo revist, sht e madhe pr ata q prdorin dhe respektojn lirin e t shprehurit, por mbyllet fare pr cilindo q mundohet ta keqprdor at. T jesh origjinal, autentik, do t thot t veprosh brenda tradits-thot Graham E. Fuller. Revista angazhohet vazhdimisht q t shpall invalid stereotipat mbi Islamin dhe myslimant. Stereotipa t tjer myslimant i prshkruajn si t dhunshm; stereotipi i grave myslimane, n mediet tona dhe perndimore, merret zakonisht nga nj pakic e vogl e shoqrive myslimane dhe nuk prfaqson pjesn drrmuese t popullsis myslimane. Ne prpiqemi q edhe n kt prvjetor t rndsishm t konsolidojm nj etik profesionale islame, duke ruajtur balancat e nj informimi t thell. Falnderojm t gjith ata q kan ndihmuar, prkrahur dhe mbshtetur kt revist, q nga dalja e numrit t par t saj e deri m sot. Ky sht edhe obligim kuranor. O ti Pejgamber, Ne t drguam ty dshmues, lajmtar, prgzues e qortues. Dhe me Urdhrin e Allahut, thirrs pr n rrugn e Tij dhe pishtar ndriues. (El-Ahzab, 45- 46). Sot s bashku festojm kt prvjetor dhe shprehim gatishmrin pr t vazhduar me t njjtin zotim e prkushtim n t mir t interesave t myslimanve, shoqris dhe vendit ton t pavarur. Faleminderit pr durimin. N fund, t gjith besimtarve t fes islame u uroj fillimin e muajit t shenjt t Ramazanit, me lutjet tona q Allahu t na e lehtsoj agjrimin dhe t na e shprblej me xhenetul firdevs (amin)! Mr. Rexhep Suma
pJESa FETaRE 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
Komentimi i kaptins El-Mulk (7)

Sabri Bajgora A nuk i shikuan shpezt prmbi ta krahhapur dhe kur kraht i palosin, ato nuk i mban kush n ajr, pos Fuqiplotit. Ai sheh do send. Kush sht ajo ushtri juaja q do tju ndihmoj, pos Mshiruesit? sht e vrtet se jobesimtart gjenden n nj mashtrim t madh. Kush sht ai q ju ushqen, po qe se Ai ua ndrpret furnizimin? Jo, askush, por ata vazhdojn me arroganc e kundrvnie. (El-Mulk, 19-21) Lidhshmria e ktyre ajeteve me ato paraprake llahu xh.sh. srish thrret jobesimtart tu kthehen arsyes dhe logjiks s shndosh q duke vshtruar e analizuar argumentet e panumrta lndore prreth tyre, t kuptojn q nuk jan idhujt e tyre, ata q kan n dor proceset e ksaj gjithsie, por sht vetm Allahu, Sovrani i ktij Universi madhshtor. Ai fton idhujtart q ti shikojn shpezt n qiell teksa fluturojn, dhe t pyesin vetveten athua kush i mban n ajr pos Fuqiplotit? Kto jan argumente hyjnore q njerzit ti kthehen besimit t drejt, sepse askush prve Allahut nuk i ushqen dhe nuk u sjell rrskun, prandaj t mos vazhdojn m me arrogancn dhe mendjemadhsin e tyre n mohimin e Drits hyjnore... Koment: 19. A nuk i shikuan ata shpezt prmbi ta krahhapur dhe kur kraht i palosin, ato nuk i mban kush n ajr, pos Fuqiplotit. Ai sheh do send. I Lartmadhrishmi vazhdon t sjell argumente t tjera shtes q argumentojn pr Njshmrin e Tij, si dhe pr Fuqin e Tij absolute n kt gjithsi. Argumenti i radhs ka t bj me nj bot tjetr t gjallesave, q vrehen prej njerzve pr do dit. Bhet fjal pr shpezt q fluturojn mbi ne, duke shtrir kraht e tyre dhe duke i palosur me eleganc e madhshti. T prmendurit e shpezve n kt ajet, sipas disa mufesirve ndrlidhet edhe me faktin se jo fort larg nga aspekti kohor, Allahu i Madhrishm i kishte shptuar kurejsht nga
ekspedita e Ebrehes, mu me tufa zogjsh, t cilt i kishin shkatrruar ushtart e tij, duke hedhur nga qielli gur t zjarrt mbi ta. Thirrja e Allahut drejtuar idhujtarve pr t medituar rreth shpezve q fluturojn mbi ta sht nj thirrje tjetr drejtuar mendjeve t errsuara, q ti binden fuqis s Allahut. Po ti analizojm kto shpez paksa m thell, do t shohim q vrtet ato paraqesin nj mrekulli mahnitse t Krijuesit fuqiplot. T marrim shembull zogjt shtegtar, q duke u shprngulur prej nj vendi n nj vend tjetr, kalojn mija e mija kilometra npr hapsirn qiellore. Distancat q ata prshkojn jan aq t largta, por ato, duke qen t pajisura me nj navigacion dhe busull natyrale, dhunti e Allahut t Madhrishm, pr asnj ast nuk devijojn nga trajektorja e tyre, t ciln e din instinktivisht. Te kta zogj shtegtar jan br eksperimente t shumta shkencore, dhe rezultatet kan dal gjithnj fascinuese. Kto eksperimente kan dshmuar q shpendt kan sisteme tejet t avancuara t vzhgimit, nprmjet t cilit instinkt, duke shfrytzuar fushn magnetike t toks m leht e gjejn rrugn e tyre. Ky sistem efikas u ndihmon shpendve q gjat shtegtimit t tyre t prcaktojn drejtimin, duke vzhguar ndryshimet n fushn magnetike t Toks, dhe po ashtu sht vrtetuar se gjat fluturimit nuk orientohen vetm n baz t vrojtimit t terrenit, por edhe fal instinktit t tyre t lindur. N ann tjetr, shtrohet pyetja, athua si mbahen n ajr aq gjat pa pushuar, dhe ky fluturim a u shkakton ndonj lodhje?
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Tefsir
Prgjigjja qndron n faktin se shum prej ktyre shpezve, Allahu xh.sh. u ka dhuruar mundsin e shfrytzimit edhe t errave t ndryshme q fryjn mbi tok. P.sh. sht vrtetuar q lejleku duke shfrytzuar errat e ngrohta t rrymave ajrore, fluturon deri n 2000 metra lartsi, e pastaj vetm shtrin kraht dhe shfrytzon kt barts natyral-ern, deri n rrymn tjetr t ngroht ajrore, pa u lodhur fare. I Plotfuqishmi n lidhje me kt, flet edhe n ajetin 79 t sures En-Nahl: A nuk i shohin ata, shpendt fluturues n ajrin e qiellit, t cilt nuk i mban kush, prve Allahut. Edhe n kto ka fakte pr njerzit q besojn. Disa shpend t tjer, q fluturojn n lartsi shum t mdha deri n 8.000 metra, ku realisht atmosfera sht m e rrall sesa n nivelin e detit, kan mushkri t atilla, q edhe n kto rrethana t pafavorshme ku oksigjeni sht m i rrall, arrijn t shfrytzojn edhe at oksigjen t pakt, duke e shndrruar n energji t mjaftueshme, pr t udhtuar e prshkuar distanca t largta. Sot, n bot ekzistojn qindra lloje dhe specie t shpendve, si, shqiponja, sokoli, skifteri etj., si dhe zogj t vegjl, disa prej t cilve kan pupla q mahnitin me koloritin e tyre, ndrsa ka prej tyre q me cicrimat e tyre magjepsse t ln pa frym, dhe te njerzit ngjallin ndjenja t admirimit dhe t besimit n Allahun fuqiplot, i Cili i ka krijuar t gjitha kto krijesa. Pr njerzit q logjikojn, ky fakt do t ishte i mjaftueshm q ti prulen e bien n sexhde Krijuesit t tyre, sepse do krijes n mnyrn e vet i bn tesbih-madhrim Allahut xh.sh., qofshin ata njerz n tok, engjj n qiell, gjallesa n tok dhe shpez n qiej. I Madhrishmi n Kuranin famlart thot: A nuk e di pr Allahun se Atij i lutet ka ka n qiej e n tok, madje edhe shpezt krah-hapura... (En-Nur, 41) 20. Kush sht ajo ushtri juaja q do tju ndihmoj, pos Mshiruesit? sht e vrtet se jobesimtart gjenden n nj mashtrim t madh. Ky ajet sht nj qortim, krcnim dhe prmim i drejtprdrejt, drejtuar jobesimtarve mekas, q nuk po arrinin t zgjidhnin n mes t Vrtets Absolute dhe imagjinats iluzore, n vorbulln e s cils ishin futur nga injoranca e tyre e shtresuar pr shekuj me radh. Idhujtart ishin t bindur se zotat-idhujt q i adhuronin, kishin fuqi pr t dirigjuar jett e tyre, prandaj prpiqeshin q me dhurata t ndryshme dhe sakrifica t arrinin bekimin e tyre, e t shmangnin hidhrimin e tyre. Por, ja q Allahu dshiron Tua zhdavaris nga mendjet e mykura kt besim t tyre t kot dhe t pavler, sepse kta zota, nuk ishin gj tjetr vetm se gur dhe drunj t skalitur, t pajet dhe t pafuqi. Prandaj edhe I provokon mendjet e tyre q ti kthehen arsyeshmris, duke i pyetur se
cila sht ajo ushtri e rreme q ata po i bindeshin, e q mund ti shptoj nga ndshkimi i Sovranit t vetm t Gjithpushtetshm t ktij Universi. A nuk u kishin arritur lajmet e popujve t mparshm sesi allahu i madhrishm i ndshkoi me rrebeshe gursh nga qielli, apo me dridhje t toks nn kmbt e tyre? Si nuk e kuptojn se nuk ka ushtri tjetr pos ushtris s Allahut, e cila sht e shprndar gjithandej n kt ekzistenc dhe q vepron me lejen e Allahut? a nuk thot i lartmadhrishmi n kuran: Edhe ushtrit (ndshkuese) e qiejve e t toks jan vetm t Allahut... Kur sht fjala pr ushtrit e Allahut, komentatort e kuranit kan dhn disa mendime: 1. Kto ushtri t padukshme t Allahut jan melekt e ndshkimit, t cilt me urdhrin e Tij shkatrrojn popujt e pabindur dhe zullumqart. Raste t tilla prgjat historis ka pasur prplot. 2. Ushtri t Allahut jan edhe errat dhe shtrngatat e fuqishme, q her pa here godasin tokn. N t kaluarn kishte popuj q u shkatrruan nga kto erra t forta. 3. Ushtri t Allahut jan edhe zogjt, t cilt kishin shkatrruar Ebrehen dhe lufttart e tij. 4. Ushtri t Allahut jan edhe ushtrit e besimtarve, t cilt duke mos pasur tjetr preokupim n zemrat e tyre pos lartsimit t Fjals s Njshmris, shprndajn n tok dritn dhe fen e allahut,... 5. Ushtri t Allahut jan t gjitha krijesat e ksaj ekzistence, qofshin melek, njerz, exhin, kafsh, shpez, toka, detet, oqeanet, qielli s bashku me yjet, planett dhe galaktikat e zjarrta...
Tefsir 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
Q t gjitha kto mendime mund t merren si t sakta, ndrkoh q mendimi i fundit sht m i pranuari, meq sht gjithprfshirs dhe kuptimplot, sepse do gj n kt gjithsi i nnshtrohet fuqis s Allahut. N kt ajet, s bashku me krcnimin q Allahu xh.sh. u bn kurejshve pr shkak t arrogancs s tyre dhe mosbindjes, prmend edhe emrin e Tij Er-Rrahman Mshirues mshirplot, n mnyr q idhujtarve Tu l gjithmon t hapur dern e pendimit pr tu kthyer tek mshirploti, sepse, hert a von, vetm tek Ai sht kthimi i t gjitha krijesave. allahu xh.sh. sikur u thot atyre q t mos ia mbyllin vetvetes dern e mshirs hyjnore me elsat e kufrit e t mosbesimit, por ti besojn Atij dhe t Drguarit t Tij-Muhamedit a.s., e t prudhen n Dritn e Amshueshme t besimit... 21. Kush sht ai q ju ushqen, po qe se Ai ua ndrpret furnizimin? Jo, askush, por ata vazhdojn me arroganc e kundrvnie. N kt ajet, Allahu xh.sh. po ashtu u drejtohet me nj pyetje tjetr, e q ka pr qllim kthjellimin e mendjeve t errsuara t idhujtarve. Athua prej kujt do t krkonit rrskun tuaj, po qe se Allahu, i Cili sht Furnizuesi i do gjallese n kt ekzistenc, do Tua ndalonte furnizimin? A thua do t krkonit furnizim prej gjrave t ngurta, t cilat as flasin e as kan fuqi pr t br dika nga vetvetja?! Sigurisht q pa ndihmn dhe rrskun e Allahut, idhujtart nuk do t ishin n gjendje ta prpinin dot as nj kafshat buke q e mbajn n dor. Prandaj, pr ta do t ishte m mir q ti hapnin syt e t shikonin t vrtetn, ta shijonin jetn e tyre nn hijen e
besimit t drejt, sepse pa kt besim, nuk ka t ardhme, por vendbanim i tyre i prjetshm do t jet vetm skterra e Xhehenemit, e cila do ta gllabroj pa mshir dhe prjetsisht do qafir dhe mohues t allahut e t ahiretit.. Allahu xh.sh. ua bn me dije t gjitha krijesave, prfshir ktu idhujtart mekas dhe njerzit e sojit t tyre, q pavarsisht kohs n t ciln kan jetuar ose do t jetojn, se vetm Ai sht Furnizuesi i Prjetshm: Allahu sht furnizues i madh. Ai, fuqiforti. (Edh-Dharijat, 58) I Lartmadhrishmi nga mshira e Tij e pakufishme i furnizon t gjitha krijesat pa dallim, sepse sht Mshirplot. Ai n kt bot nuk bn dallim n mes t besimtarit dhe qafirit n shtje t rrskut, ndrkoh q dhuntit e Tij t pakufishme n botn tjetr jan t rezervuara ekskluzivisht vetm pr besimdrejtt, t cilt pr asnj ast nuk u shmangn nga e vrteta. Besimtart, gjithnj duhet t jen falnderues dhe mirnjohs pr rrskun dhe furnizimin e Allahut ndaj tyre. Ai i di nevojat e do krijese dhe vetm tek Ai sht kthimi. I lartsuar qoft Allahu, Furnizuesi m i Mir Urtsia e ktyre ajeteve: - Allahu i Madhrishm, prve njerzve ka krijuar edhe krijesa t tjera, t cilat e madhrojn dhe e lartsojn At. Prej ktyre krijesave jan edhe shpendt, q jan argument i prsosmris krijuese t Allahut xh.sh.. - Po ti vrojtonin idhujtart kto shpez sesi fluturojn n ajr me flatrat e tyre t hapura, do t ishte argument i mjaftueshm i ekzistimit t Krijuesit t tyre, sepse ato nuk do t mund t fluturonin pa ndihmn e Allahut xh.sh.. - Allahu xh.sh. u drejtohet jobesimtarve, me pyetjen se cila ushtri do tju ndihmoj prve t Gjithmshirshmit, kur ju, idhujtar t Meks i konsideroni ushtri, ata gur dhe drunj t skalitur, q nuk kan mundsi t bjn as dm e as dobi. Arsyeja e ktij krcnimi hyjnor ka t bj me kthimin e idhujtarve n arsyeshmri, q t hapnin syt e verbuar, me t cilt nuk po shihnin t vrtetn e ekzistimit t vetm Nj Fuqie absolute Allahun xh.sh.. - Ushtrit e Allahut jan t panumrta, t dukshme dhe t padukshme. Nprmjet tyre, allahu i madhruar ka ndshkuar dhe ndshkon popuj t ndryshm. Kto ushtri t Allahut jan melekt, njerzit, uji, zjarri, toka, qielli dhe gjithka q ka n mes tyre... - Allahu sht i Vetmi Furnizues, prandaj njerzit duhet t jen mirnjohs ndaj ksaj dhurate hyjnore, sepse rrsku sht n kompetencn absolute t Krijuesit fuqiplot. - Ata q mohojn argumentet e Allahut n kt gjithsi dhe nuk prudhen n t Vrtetn, prfundimi i tyre do t jet Xhehenemi, n t cilin do t ndshkohen prjetsisht... - vijon -
Reflektime kuranore
Mr. Adnan Simnica Pastaj ju bm ju pas tyre zvends n tok, pr t par se si do t veproni. (Junus, 14) asi n ajetet paraprake Allahu xh.sh. sjell shembuj t veprimeve t kqija t popujve t mparshm dhe t shkatrrimit masiv t tyre pr shkak t mizorive dhe krimeve q bnin, n kt ajet Ai sjell qart shansin dhe mshirn hyjnore tashm pr gjeneratn e re, t ciln e bri zvendsues t atyre t mparshmve. sht fjala pr gjeneratn q u zbriti Kurani e t cilve u dha fen e Tij ligj absolut, i cili prmban parimet e arritjes s sundimit dhe pasuris, si dhe ngrthen n vete lumturin dhe fatbardhsin e gjeneratave islame n fe e dynja, deri n Kiamet, si dhe n Botn tjetr. N kt ajet, nga ana e Fuqiplotit, myslimanve u premtohet qartazi se, nse i besojn Atij me sinqeritet dhe pasojn me prkushtim ligjin e Tij, do t jen mkmbs dhe zotrues n Tok. Kt e premtoi edhe n shum ajete t tjera, si: Allahu u ka premtuar atyre prej jush, q besojn dhe q bjn vepra t mira, se do ti bj mkmbs (zotrues) mbi tok, ashtu si i ka br ata para tyre, dhe q do tua forcoj fen e tyre, me t ciln Ai sht i knaqur dhe q frikn do tua shndrroj n siguri. (En-Nur, 55). Dhe, ja, Allahu xh.sh. mbajti premtimin kur myslimanve u mundsoi zotrimin ndaj romakve (Kajserit), persianve (Kisrait), faraonve dhe shum t tjerve1. Pjesza n origjinal thum-me pastaj ngrthen kuptimin radhazi dhe n mnyr t ngadalsuar e kjo e fundit nnkupton jo vetm nj po gjenerata t shumta radhazi2. far nnkupton nocioni zvends zotrues Shprehja e prdorur n origjinal halaife zvendsues (mkmbs) sht prdorur
edhe kur Krijuesi cilsoi njeriun me kt epitet, kur tha: Un po krijoj n tok nj zvends! (El- Bekare, 30). Allahu xh.sh. sht absolut n pushtetin, fuqin, dijen, dgjimin dhe n t gjitha cilsit e Tij, kurse njeriu nuk sht i till. Sa pr ilustrim, komentuesi bashkkohor i Kuranit, M. Sharaviu, thekson: Njeriu p.sh. mund t jet i fuqishm dhe mund ti ndihmoj t dobtit, por asnjher smund ti jap pjes nga forca e tij q ai ta shfrytzoj. Nse ai ska mundsi t ec, tjetri i ndihmon t ec, apo, nse dikush smund t bart dika, tjetri i ndihmon ta bart, por asnjher smund ti jap pjes nga forca e tij esenciale q ai ta shfrytzoj, prandaj, njri mbetet i fort ndrsa tjetri i lig. Kshtu, i dituri i jep injorantit dika nga dija e tij, por n esenc smund ti jap mundsin e posedimit t dijes, q ai t dij. I vetmi Allahu xh.sh. ka mundsi, nga fuqia e Tij absolute, q ti jap dikujt forc esenciale po t kufizuar, si u dha forc atyre n gjithsi tek t cilat njeriu smund t ket qasje, sikur jan: Dielli, Hna, yjet, errat, shiu etj.. Gjithashtu nga fuqia e Tij absolute i dha njeriut forc pr shum shtje rreth tij dhe atij iu mundsua t bj disa veprime n baz t ksaj force q iu dhurua. Por a sht e tr gjithsia e till? Gjithsia n kt kuadr ndahet n dy lloje: E para: lloji q Krijuesi i dha njeriut por nuk i la mundsi veprimi tek ato dhe n to smund t ndodh asnj gabim, si: sistemi i planetve, qielli, rrotullimi i diellit, i hns, errat etj.. Dhe e dyta: lloji q Allahu xh.sh. i ka ln mundsi njeriut pr t vepruar n baz t forcs q i ka dhuruar. Prandaj, nse has n ndonj rregullim, ta dish se njeriu ka ndrhyr
Tefsir 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
aty, ndrsa gjrat pr t cilat njeriu smund t ndrhyj, jan nga t prkryerat, si thot i Madhrishmi: Dielli dhe Hna ndjekin rrugn e caktuar. (Er-Rahman, 5). Njeriu me teknologjin e tij mund t prcaktoj pozitn e Toks kundrejt Diellit dhe Hns, dhe pozitn e Hns n mes Toks dhe Diellit, dhe kjo konsiston saktsisht me thnien hyjnore ndjekin rrugn e caktuar, kjo sepse njeriu nuk ka mundsi ndrhyrjeje n kto gjendje. Ndrsa n shtjet q njeriu ka mundsi zgjedhjeje, le t ndrhyj dhe t veproj n baz t ligjit hyjnor. Prandaj, rregullimet ndodhin ather kur njeriu ndrhyn dhe vepron n kundrshtim me ligjin hyjnor, pr kt shkak Ai thot: I Gjithmshirshmi. Ai ia msoi Kuranin. Ka krijuar njeriun. I ka msuar atij t folurit e qart. Dielli dhe Hna ndjekin rrugn e caktuar. (Er-Rahman, 1-5). T gjitha kto jan t krijuara dhe funksionojn n mnyr t prkryer e me saktsi dhe n baz t tyre llogarisim kohn. Fuqiploti tha: Bimt dhe pemt i prulen allahut. ai e ka ngritur qiellin lart dhe ka vn balancn (pr do gj). Q ju t mos e shkelni at. Prandaj matni drejt e mos hani n pesh (mos lini mangu)! (Er-Rahman, 6-9). Me kt sikur do t thot: Nse doni t funksionoj do gj me drejtsi, balanc dhe me saktsi sikur Dielli, Hna, Toka etj., ather, ju njerz, veproni me drejtsi n baz t ligjit hyjnor edhe n shtjet e jets n t cilat keni mundsi ndrhyrjeje. Kshtu, edhe Allahu Fuqiplot e ka caktuar njeriun zvends - zotrues n Tok dhe, nse ai p.sh. e punon tokn si duhet, merr rezultatin n baz t kushteve, por nse nuk vepron sipas
ksaj, e mbulon kryenesia, duke menduar se ka mundsi n baz t forcs esenciale n vetvete e jo n baz t shkaqeve hyjnore.3 nse njeriu mendon se sht i till, ather i themi: Nse mendon se je i till, ather mos lejo t vdessh - t t ik shpirti, ruaje fuqin tnde, por ai kt smund ta bj. Nse njeriu mund t ik nga zbatimi i ligjit hyjnor, ather prse nuk ikn edhe nga vdekja apo smundja? Pra, njeriu sht i varur nga Krijuesi dhe posedon dika nga ajo q Ai i ka dhn, dhe duhet marr gjithka me shkaqe, n baz t ligjit hyjnor. Nse dikush autorizon avokatin pr nj pun dhe ai i kryen t gjitha procedurat pr t dhe m pastaj njeriu i trheq autorizimin, ather t gjitha veprimet e avokatit shpallen t pavlefshme. Kjo n raport t njeriut me njeriun tjetr, por far themi pr autorizimin e Krijuesit me krijesn - njeriun me mkmbsi dhe zotrim?! Derisa Allahu xh.sh. tha: Ju bm ju pas tyre zvends n tok, kjo domethn: Prderisa ju po i zvendsoni ata q u shkatrruan m prpara, ather patjetr duhet t merrni msim nga kjo dhe t pasoni ligjin hyjnor, ose s paku t mos kundrshtoni Pejgamberin a.s. dhe lreni at t lir t kumtoj ndr njerz Shpalljen hyjnore, kurse ju jeni t lir t besoni ose jo, e mos i pengoni njerzit ta pasojn at, ngase Allahu tha: pr t par se si do t veproni.4 far nnkupton pr t par Allahu se si do t veproni? Allahu sht i gjithdijshm pr do send, di do gj para se t ndodh, di edhe shtjet rreth t cilave njerzit jan t lir t veprojn.
10
Shprehjen pr t par e ka prdorur me kt prmbajtje edhe n ajete t tjera, si: q Allahu ta njoh (ta dij) at q I friksohet Atij. (ElMaide 94). Kur Allahu i Madhrishm prdor shprehjen pr t par - ta njoh apo ta dij, kjo nuk nnkupton se dika sht jasht dituris s Tij, absolutisht jo, por Ai kt dije praktikisht e l t konfirmohet me veprimet e njerzve, derisa t mos thot dikush: Prse allahu po na merr n llogari n baz t dijes s Tij paraprake (ezelije)? Kjo, ngase Allahu xh.sh. i v n prov njerzit dhe besimtari fiton Xhenetin, kurse pabesimtari ndshkohet dhe askush nuk mund t mohoj veprimet e veta q ka kryer m par. Fuqiploti vepron me njerzit n baz t veprave t tyre, n t cilat ata jan t lir, q mbi kt baz ti marr n llogari, ashtu si thot: Pr tju provuar se kush prej jush sht m veprmir. (El-Mulk 2). Lidhur me kt, Muhamedi a.s. thot: Dynjaja sht e mbl dhe e gjelbr (me shije t mbl dhe me pamje t gjelbr), Allahu ka pr tju br zvends n tok e pastaj do tju shikoj se si do t veproni.5 Katadeja thot: Allahu e tha t vrtetn, Zoti yn nuk na bri zvendsues prvese t shoh veprat tona....6 N origjinal n shprehjen linendhure pr tju par pjesza n fillim li shpreh qllimin final, ndrsa shprehja pr tju par ka pr qllim veprat q ndodhin realisht e jo ato q parashikohen. Domethn nse do t jet udhzim dhe besim apo humbje dhe largim, ngase Allahu di t kaluarn dhe t ardhmen e njerzve, mbase kt nnkupton edhe mnyra pyetse q prmban ky ajet?!7 Prmbajtja e ajetit shton devotshmrin dhe kujdesin, mban stabile ndjenjn se do gj sht nn vzhgimin dhe mbikqyrjen e Krijuesit si dhe inkurajon veprimet e mira si dhe suksesin n provimin hyjnor. N kt baz mbshtetet edhe dallimi n mes t konceptit islam hyjnor dhe koncepteve t tjera njerzore, prandaj nuk mund t prshtaten n asnj segment t jets. Koncepti islam sht i prkryer dhe absolut n t gjitha segmentet e tij, prandaj, ata q mendojn se mund t modifikohet ligji hyjnor me ligje t tjera njerzore, nuk e kan kuptuar fare natyrn rrnjsore t dallimeve esenciale n mes tyre.8
(1) Ahmed Mustafa El-Meragi, Tefsir El-Meragi, f. 77, 1946 bot. 1 Kajro. (2) Muhmaed Ebu Zehra, Zehretu Et-Tefasir, faqe 3530, Darul-Fikr El-Arabij, viti i bot. 1987, Kajro. (3) Muhamed Muteveli Esh-Sharavi, Tefsiri i Sharaviut, vll. 9, f. 5789 -5791, Ahbarul-Jevm, pa vit botimi, Kajro. (4) Tefsiri i Sharaviut, f. 5793.(5) Tefsir El-Kuran El-Adhim, Ibn Kethir, vll 2, f. 417, . 1981, Kajro. Ndrsa hadithi trasmetohet nga Ebi Seidi n sahihun e Muslimit. Ky transmetohet edhe n: Tefsir El-Fahru Er-Razi, Mefatihul-Gajb, vll. 17, f. 57, botimi i par 1981, Darul- fikr, Bejrut. (6) Tefsir El-Fahru Er-Razi, Mefatihul-Gajb, vll. 17, f. 57. (7) Muhamed Ebu Zehra, Zehretu Et-Tefasir, f.3530. (8) Sejjid Kutub, Fi Dhilalil Kuran, vll 3, f.1770, 1996, Darush-Shuruk, Bejrut.
Ramazani 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
11
Mysafiri i ri po vjen, kush i shpreh mirseardhje!?

Vedat Shabani Es-selamu alejkum (Paqja dhe mshira e Zotit qofshin pr ju!).
a gzon fakti ne dhe ju si dhe do mysliman q ky mysafir do t gjendet n mesin ton. Mirpo ai pr fat t keq nuk do ta zgjas shum qndrimin n mesin tuaj... pr arsyet q nuk i di askush prve Atij Q e di t fshehtn dhe t dukshmen. Prandaj E lusin t Madhin Zot xh.sh. t na ndihmoj q ta presim n mnyrn m t mir. Ather, t njihemi me kt mysafir. Ju lutem, prezanto veten tnde, ti mysafir i bekuar? Un jam muaji i bekuar i Ramazanit, muaji i mshirs, i faljes dhe i amnistis nga zjarri i Xhehenemit. Un jam muaji i agjrimit; agjrim domethn: adhurim ndaj Allahut xh.sh. duke shmangur gjrat q e prishin at nga agimi e deri n perndim t diellit. Kur e ka br Allahu xh.sh. agjrimin tnd farz (obligim) ndaj nesh? S pari un jam shtylla e pest e fes islame, prandaj ai q m braktis mua, nuk ka hise n fen islame dhe konsiderohet renegat. Allahu xh.sh. e ka br obligim agjrimin tim n vitin e dyt t hixhretit. Sa vjet e ka arritur i Drguari i Zotit agjrimin tnd? Ai e ka arritur nnt vjet. Si vrtetohet fillimi yt, n mnyr q t agjrojm? Vrtetohet prmes dy shtjeve: 1. Duke par Hnn e re; 2. Duke plotsuar tridhjet ditt e muajit Shaban. A mund t na tregosh dika pr Kuranin, meqense jeni muaji i Kuranit?
Allahu xh.sh. n Kuran thot: (ato dit t numruara jan) Muaji i Ramadanit n t cilin (filloi t) shpallej Kurani, q sht udhrrfyes pr njerz dhe sqaruesi i rrugs s drejt e dallues (i s vrtets nga gnjeshtra). (El-Bekare, 185). Gjithashtu Allahu xh.sh. thot: Ne e zbritm at (Kuranin) n natn e Kadrit. (El-Kadr, 1). Po ashtu, bazuar n traditn e Pejgamberit a.s., sht mir q gjat ktij muaji t lexohet dhe t studiohet Kurani me nj intensitet m t madh sesa n muajt e tjer. Transmetohet n koleksionet autentike se Abdullah ibn Abbasi r.a. ka thn: Pejgamberi a.s. ishte ndr njerzit m fisnik e bujar; kjo bujari i shtohej dhe m shum gjat muajit t Ramazanit, ather kur takohej me Xhibrilin a.s.. Xhibrili a.s. e takonte at do nat t Ramazanit dhe ia msonte Kuranin. Ndrsa Imam Shafiiu gjat muajit t Ramazanit lexonte dhjet hatme jasht asaj far lexonte gjat namazeve. Kurse Imam Zuhriu thoshte: Kur t vij Ramazani, duhet t lexohet Kurani dhe t jepet buk. E Vuhejb ibnul Verd thot: sht pyetur nj njeri: A nuk do t flesh? Ai u prgjigj: Me t vrtet mrekullit e Kuranit ma kan larguar gjumin. A mund t na tregosh dika nga hadithet e Pejgamberit a.s., t cilat nxisin pr leximin e Kuranit dhe agjrimin e Ramazanit? Po, Pejgamberi a.s. ka thn: (Agjrimi dhe Kurani do t ndrmjetsojn te Zoti pr robin ditn e Kiametit: agjrimi do t thot: O Zot, ia kam ndaluar ushqimin dhe dshirat gjat dits, kurse Kurani thot: O Zot, ia kam
12
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Ramazani
ndaluar gjumin gjat nats, e pra na mundso t ndrmjetsojm - dhe Zoti ua mundson nj gj t till). E lusim Zotin q t na bj nga ata q lexojn Kuran dhe t na ndihmoj pr ta agjruar Ramazanin. Mir, a ke mundsi t na tregosh se far msimesh prfitojm ne nga ti? Msimet q prfitohen nga agjrimi, jan t shumta... dhe nuk mund ti numroj t gjitha ato kaq shpejt, mirpo do ti prmend shkurtimish disa prej tyre: 1. Durimi 2. Besnikria 3. Mshira, solidariteti dhe ndihma ndaj njerzve 4. Kshillimi pr vepra t mira dhe t dobishme 5. Vetkontrolli, vetprmbajtja 6. Devotshmria 7. Zbutja e zemrs etj. Cila sht vlera e dhnies iftar nj agjruesi? Pr sa i prket vlers s dhnies s iftarit, do t prmend vetm nj hadith dhe dy tregime, sepse sht afruar koha Pejgamberi a.s. ka thn: (Ai person i cili i jep iftar nj agjruesi, do ta ket shprblimin sikur t atij-agjruesit). Abdullah ibn Omeri asnjher nuk bnte iftar pa pasur pran jetim dhe t varfr. Gjithashtu shum mysliman t hershm i jepnin prparsi dhnies s iftarit pr tjetrin m shum se pr veten e tyre. far mund tu thuash atyre mendjelehtve q t urrejn? atyre u them: si mund t m urreni mua, kur Zoti i fal mkatet duke qen un i pranishm!! Kur Zoti ju prgjigjet lutjeve tuaja, dhe ju ngre n grada t larta!! sht pr tu habitur. Ai q sht n kt gjendje, i them: Kafsht jan m t menura se sa ti. E lusim Zoti q ti udhzoj ata... Mir, e cilat jan gjrat q i urren ti dhe t tjert, ose q i vren te disa njerz gjat ktij muaji? Sa shum q jan ato, mirpo do ti prmend disa prej tyre: 1. Prtacia e madhe dhe gjumi i teprt 2. Qndrimi gjat nats pa pasur nevoj, ose duke br mkat ndaj Zotit, gj q ndodh mjaft shpesh 3. Humbja e kohs 4. Ngrnia e teprt gjat iftarit, q e vshtirson namazin e teravive 5. Prkushtimi i teprt i disa njerzve n fillim t muajit dhe plogshtia gjat fundit t tij 6. Shikimi i serialeve televizive dhe dgjimi i muziks. E shum gjra t tjer pr ka lusim Zoti t na ndihmoj ta rregullojm vetn ton. E lusim t Madhin Zot q t na jap begati
gjat qndrimit tnd, o Ramazan, dhe t na ndihmoj pr t agjruar, pr t lexuar Kuran dhe pr t falur namaz. Tani kalojm tek pjesa e pyetjeve: Nj dgjues pyet: Kush e ka obligim ta agjroj Ramazanin? Agjrimi i Ramazanit sht obligim: pr do mysliman - t menur, n mosh t rritur, t shndosh, vends e jo udhtar... e pra nuk agjron pabesimtari, as budallai, as i smuri, as shtatzna dhe gjidhnsja e as udhtari. Nj dgjues tjetr pyet: Cilat jan gjrat q e prishin agjrimin? Gjrat q e prishin agjrimin, jan: 1. Ngrnia dhe pirja e qllimshme 2. Marrdhniet intime 3. Nxjerrja e sperms me dshir 4. Ilaet ushqyese 5. Nxjerrja e ushqimit me qllim (t vjellt) 6. Menstruacionet dhe lehonia 7. Brja e hixhames. Zoti ju shprbleft pr kto prgjigje, e cilat jan gjrat e lejuara pr agjruesin, t cilat nuk e dmtojn agjrimin? Agjruesit i lejohen disa gjra: 1. Glltitja e pshtyms, po glbaza nuk lejohet t glltitet, vese duhet t hidhet jasht. 2. Prdorimi i parfumeve 3. Pastrimi i dhmbve me past 4. Prdorimi i pikave t syrit dhe veshve 5. Dhnia e gjakut pr analiza 6. Marrja e injeksionit joushqyes 7. Shijimi i ushqimit pr ta ditur a sht i njelmt apo jo. N t vrtet, biseda sht shum e kndshme, mirpo koha nuk na premton. Para se ta mbyllim kt bised, dshirojm nga ju nj mesazh prmbylls? Po, mesazhi im sht: O ti q e ke kaluar jetn me gjra t padobishme dhe nuk ke qen i prqendruar ndaj udhzimeve kuranore dhe kshillave profetike. do agjrim, i cili nuk t ndalon nga fjalt dhe veprat e kqija, nuk t sjell dika tjetr prvese neveri. do falje e namazit q nuk t largon nga veprat e liga dhe t neveritshme, nuk t sjell dobi vese largim nga e vrteta. Sa e sa agjrues ka q nuk prfitojn asgj nga agjrimi prve uris dhe etjes. O ju njerz, ku sht ndikimi i agjrimit, ku sht ndikimi i namazit? Ky muaj t nderuar vllezr sht muaji n t cilin ka zbritur Kurani, Kurani i cili, sikur t zbriste mbi ndonj kodr, do ta shihje t strukur e duke qar megjithkt .. nuk ekziston ndonj zemr q friksohet!! Apo sy q loton!! Un E lus Zotin edhe njher q tjua lehtsoj agjrimin dhe tjua pranoj at me pranimin m t mir!
13
Llogaria astronomike apo dukja e Hns?

Driton Arifi Mendimin se prcaktimin e fillimit t muajit t Ramazanit dhe prfundimin e tij mund ta bjm duke u mbshtetur n llogaritje astronomike, e mbshtesin shum nga dijetart bashkkohor, e m eminentt ndr ta jan: Dr. Mustafa Ez-Zerka, Shejh Ahmed Shakir, Dr.Jusuf El-Kardavi, Dr. Sheref El-Kudat, etj, dhe numri i tyre sa vjen e shtohet gjithnj e m shum.
j prej shtjeve q zgjon m s shumti kureshtjen e myslimanve dhe i bn ata t mos ndihen t qet para fillimit t muajit t Ramazanit, sht dallimi n mes tyre pr ditn kur do ta fillojn agjrimin e Ramazanit dhe kur do ta prfundojn at. Thelbi i shtjes fshihet n faktin se far duhet t merret pr baz pr t konstatuar fillimin e muajit t madhrishm t Ramazanit, dukja e Hns apo llogarit astronomike? Dilema vazhdon t mbetet e fuqishme, meq kjo shtje nuk sht prerazi as nga hadithet e Muhamedit a.s. dhe as nga prfundimet dhe prcaktimet e juristve islam. Nj prcaktim i till do t pasohej rndom nga nj qndrim i unifikuar edhe nga udhheqsit e shteteve islame, t cilt, edhe pse koht e fundit nuk kan shum prirje pr t dgjuar prfundimet juridike islame, megjithat ka shpresa m shum n kt drejtim sesa sht gjendja q prjetojm tani. Ajo q mund t vrejm deceniet e fundit n shtetet islame, po edhe n ato perndimore, sht pr habi: Jo rrall ndodh q brenda nj shteti, komuniteti mysliman ta filloj dhe ta prfundoj agjrimin me nj dit ose ndonjher, pr udi mahnitse, edhe me dy dit dallim nga mysliman vendesh t tjera islame ose perndimore. Kushdo q vshtron nga distanca kt realitet jo t knaqshm, konstaton se nj parregullsi e paarsyeshme sht duke ngjar n gjirin e ymetit islam. Dikush duhet t bart prgjegjsin pr mosunifikimin e myslimanve pr nj prej shtyllave islame dhe obligimeve vjetore t tyrepr agjrimin. Pr t kristalizuar kt shtje sht e udhs q fillimisht ti qasemi n aspektin
juridik, sepse ktu edhe fshihet thelbi i dilems n fjal. Trajtes juridike rreth llogaris astronomike dhe ligjshmris s saj n kalendarin hnor-lunar Pr faktin se far duhet t merret pr baz pr t konstatuar fillimin dhe fundin e muajit t Ramazanit, juristt islam kan divergjenca n mes tyre. Grupi i par i tyre, n kuadr t t cilit bjn pjes Katr Imamt e Mdhenj t shkollave juridike islame (Imam Ebu Hanife, Shafiiu, Maliku dhe Imam Ahmedi) dhe shumica absolute e dijetarve t hershm, saq nuk sht regjistruar ndonj fjal n tre shekujt e par q bie ndesh me kt qndrim. Ata mendojn se, pr t konstatuar fillimin e muajit t Ramazanit dhe as prfundimin e tij, nuk merret n konsiderat llogaria astronomike paraprake, por duhet t shihet dalja e Hns s re dhe kjo t dshmohet nga nj, eventualisht nga dy dshmitar, nse qielli sht i kthjellt. Kt mendim e kan mbshtetur edhe akademit e fikhut-jurisprudencs islame, por jo njzri nga t gjith antart e tyre, megjithse me shumic votash po. Kt mendim dijetart islam e mbrojn fuqishm duke u bazuar n argumentet vijuese: 1) Transmeton Abdullah ibn Umeri r.a. se e kishte dgjuar Muhamedin a.s., duke thn :Ne vrtet (tani) jemi popull analfabet, nuk dim as t shkruajm dhe as t bjm llogari, por muaji (i Ramazanit ) ose sht 29 dit ose sht 30 dit (dhe kt e bri duke e konkretizuar me an t gishtrinjve t dors, n form figurative).1
14
Thot Ibn Haxher El-Askalani n sqarimin e tij:Hadithi ndrlidh normn e agjrimit me dukjen e Hns pr tua lehtsuar atyre vshtirsit e llogaris astronomike t muajve, (gj q myslimant atbot nuk kishin mundsi ta bnin).2 2) Transmeton Ebu Hurejre r.a. se e kishte dgjuar Muhamedin a.s.,. duke thn:Agjroni kur ta shihni at (Hnn e re) dhe ndrpriteni agjrimin kur ta shihni at (Hnn e re) e nse ka mjegullir dhe smund ta shihni , ather plotsoni 30 dit t muajit Shaban (e pastaj filloni agjrimin).3 Kjo do t thot se, n rast t pamundsis s pamjes s hns, ather duhet ta plotsojm muajin Shaban me 30 dit, dhe ditn vijuese duhet t agjrojm. 3) Argumenti tjetr logjik, q e marrin pr baz dijetart e hershm, sht se llogaritjet astronomike nuk jan t sakta dhe ngrihen mbi dyshime dhe iluzione t pavrtetuara, (ky konstatim ka qen i vlefshm pr kohn kur ata e kan vlersuar si t till) , andaj agjrimi nuk bn t ndrlidhet me gjra t tilla t dyshimta, por duhet t prkufizohemi n at q ka prkufizuar Muhamedi a.s. n hadithet e tij. Llogaritjet shkencore astronomike dhe saktsia e tyre n kalendarin hnor-lunar Por, prball ktij mendimi juridik islam, t bazuar n argumentet e lartprmendura, qndron mendimi tjetr, prkrahja e t cilit sa vjen e shtohet nga dijetart islam bashkkohor. Ky mendim konsideron se llogaritjet astronomike mund t merren si argument madje i fuqishm pr fillimin dhe prfundimin e do muaji hnor, rrjedhimisht edhe t muajit t Ramazanit. E konsiderojn kshtu, ngase shkencat astronomike kan kaprcyer fazn e iluzioneve dhe tezave t pasakta, dhe kan kaluar n shkenca q ofrojn llogaritje t sakta dhe shum decidive. Sot shkencat astronomike konstatojn me saktsi se n dit, n or e minut do t ndodhin p.sh. eklipsi i diellit apo znia e Hns, madje kt mund ta paracaktojn dise vite prpara se t ndodhin kto dukuri natyrore. Ndrsa hadithet q ndrlidhin shtjen e hyrjes s muajit t Ramazanit me dukjen e Hns s re, tregojn urtsin dhe lehtsin q Muhamedi a.s. dshironte ta ndienin myslimant gjat kryerjes s adhurimeve islame. Ai synonte q dispozitat islame t ndrlidheshin me dika q mund ta realizonin myslimant e kohve t hershme me lehtsi, sepse, sikur t ngarkoheshin me llogaritje astronomike, do t ishte e paarsyeshme dhe e paprballueshme pr ta, pr shkak t analfabetizmit q mbretronte n mesin e tyre. kt e sqaroi muhamedi a.s. n hadithin e lartprmendur, ku tha:
Ne vrtet (tani) jemi popull analfabet, nuk dim as t shkruajm dhe as t bjm llogari, por muaji (i Ramazanit ) ose sht 29 dit ose sht 30 dit (dhe kt e bri duke e konkretizuar me an t gishtrinjve t dors n form figurative).4 Prandaj hadithi n fjal nuk ndalon q t marrim pr baz llogaritjet astronomike, por mohon mundsin q myslimant t ken pasur afinitet e zotsi q gjat kohs s vet Muhamedit a.s., t bnin nj gj t till. Nj kuptim i till sht i domosdoshm, ngase, nse do t ndalohej llogaritja astronomike, sipas ktij hadithi do t ndalohej edhe msimi i shkrimleximit, sepse ai trheq vrejtjen :Ne jemi popull analfabet, nuk dim as shkrim-leximin e as llogaritjet astronomike, sa koh q ne e dim se jo q nuk ndalohet shkrim-leximi, por ai sht i urdhruar q t msohet nga myslimant mbar dhe n mnyr analoge detyrimisht duhet t themi t njjtn gj pr llogaritjet astronomike q do t duhej ti msonin mysliamant.Nga hadithi kuptohet se, prderisa myslimant t mos arrijn ta njohin shkencn e astronomis dhe llogaritjet e saj, nuk kan t drejt ti ndrlidhin adhurimetibadetet islame pr llogaritje astronomike q ata nuk i njohin, e nse ata arrijn ti prvetsojn
15
kto shkenca, ather norma ndryshon me ndryshimin e gjendjes faktike t ymetit islam. Hadithi tjetr q, sipas dijetarve, e fuqizon kt mendim, sht ai t cilin e ka transmetuar Abullah Ibn Umeri r.a., se Muhamedi a.s. ka thn: Mos agjroni derisa t mos e shihni atHnen e re (n fund t muajit Shaban), dhe mos e prfundoni agjrimin derisa t mos e shihni prap (n fund t muajit Ramazan), e nse n qiell ka mjegull-vransira, ather bni llogaritjet tuaja.5 Unifikimi i datave fetare Thot dijetari i njohur ibn Surejxh, se ktu ka sinjal se ne obligohemi t bjm llogaritjen astronomike dhe mund ta bjm at sa her q qielli sht me mjegull.6 Pastaj dijetart q mbshtesin kt mendim, e argumentojn edhe me ajetin kuranor, ku Allahu xh.sh. thot: Dielli dhe Hna udhtojn sipas nj prcaktimi t sakt. (Err-Rrahman, 5). Pastaj n ajetin: Ai e bri Diellin shndrits, e Hnn drit dhe asaj (Hns) ia caktoi fazat, q ta dini numrin e viteve dhe llogaritjen. Allahu nuk e krijoi kt pr tjetr, prvese me qllim t caktuar. Ai ia sqaron argumentet nj populli q kupton. (Junus, 5)
Ky ajet dhe disa t tjera t ngjashme me t, tregojn se udhtimi i Diellit dhe Hns npr orbitat e tyre bhet sipas nj saktsie n nj shkall t lart dhe nj prpikshmrie t skajshme, dhe, si thekson Ibn Ashur n tefsirin e tij: Allahu na ka lajmruar se Hns i ka caktuar faza, n mnyr q njerzit t mund ti njohin numrin e viteve dhe llogaritjet astronomike.7 Pr kt arsye mund t konstatojm se shkenca e astronomis sot ka mundsi q t studioj n hollsi ligjet e lvizjes s trupave qiellor npr orbitat e tyre dhe t prcaktoj paraprakisht ditn e fillimit t muajit t Ramazanit dhe at t prfundimit t tij. Duhet vn theksi edhe mbi shtjen se kjo nuk ka t bj fare me astrologjin dhe llojet e parashikimeve pr t ardhmen, q kan qen t prhapura n t kaluarn e ndoshta jo m pak edhe sot. N pamundsi q kto dy nocione t ndaheshin qartazi n t kaluarn, shkaktoi q dijetart e mhershm dhe nj pjes e madhe e atyre bashkkohor ta ndalonin prerazi mbshtetjen n kto llogaritje. Ajo pr se flasin llogaritjet astronomike, sht shkenc ekzakte dhe e studiuar hollsisht, ndrsa astrologjia sht nj mit dhe injoranc, q mund t t shpjer n mosbesim-kufr. Mendimin se prcaktimin e fillimit t muajit t Ramazanit dhe prfundimin e tij mund ta bjm duke u mbshtetur n llogaritje astronomike, e mbshtesin shum nga dijetart bashkkohor, e m eminentt ndr ta jan: Dr. Mustafa EZ-Zerka, Shejh Ahmed Shakir, Dr. Jusuf ElKardavi, Dr. Sheref El-Kudat, etj, dhe numri i tyre sa vjen e shtohet gjithnj e m shum. Ajo q na bn t vijm n prfundimin lidhur me kt, sht se mbshtetja e myslimanve n llogaritjet astronomike do t ishte edhe nj hap para n unifikimin e tyre, s paku pr nj prej adhurimeve m madhshtore islame-agjrimin. Natyrisht kjo nuk do t pengonte q t caktohej nj grup i cili do t ngarkohej me vzhgimin e Hns s re n fillim dhe n fund t muajit t Ramazanit, pr t konfirmuar saktsin e llogaritjeve kalendarike, dhe n kt mnyr edhe do t jemi m konsekuent n ruajtjen e prpikt t tradits s muhamedit a.s.. Mbesim me shpres q nj unifikim i till i myslimanve t na gzoj n nj t ardhme t afrt dhe ai t jet prgatitje pr nj unifikim t gjithmbarshm t tyre. Amin!
(1) Buhariu n Sahihun e tij, Libri i agjrimit, Nr; i hadithit 1913, dhe Muslimi n Sahihun e tij ,Libri i agjrimit , Nr; i hadithit 1080. (2) Fethul Bari Sherh Sahihul-Buhari, Ibn Haxher,(150\4),Darul-Hadith, Kajro, 2004. (3) Buhariu n Sahihun e tij,Libri i agjrimit, Nr;1909. (4) Buhariu n Sahihun e tij, Libri i agjrimit, Nr; i hadithit 1913, dhe Muslimi n Sahihun e tij ,Libri i agjrimit , Nr; i hadithit 1080. (5) Muslimi n Sahihun e tij, Libri i agjrimit. Hadithi nr;1080.Darul kalem. Damask. Bot. 1. 2006. (6) Thubutu shehr elkamerij bejnelhadith en-nebevij vel-ilmil-hadith. Dr. Sheref El-kudat. Punim shkencor.Xhamiatul-Urdunijje. (7) Et-tahrir vet-tenvir. Shejh. Tahir ibn Ashur.(95\11). Daru Sahnun.Tunis. Pa vit botimi.
16
Ramazani dhe bereqeti i tij

Behxhet Jashari Ajo q karakterizon agjrimin apo muajin Ramazan sht ngrnia e syfyrit. Syfyri sht moto e ktij Ymeti, sht prej gjrave q na dallojn nga ithtart e Librit.Transmeton Imam Muslimi se i Drguari i Allahut ka thn: Ajo q dallon agjrimin ton nga agjrimi i ithtarve t librit, sht ngrnia e syfyrit. urtsia e tij sht zbritja e begatis dhe bereqetit. Bereqeti sht vetm prej Allahut dhe si i till nuk arrihet prvese me respekt, nnshtrim dhe adhurim ndaj Tij. Bereqet, m konkretisht, do t thot zbritja e s mirs hyjnore mbi dika dhe prqendrimi n t. Bereqet po ashtu do t thot shtim i s mirs, shprblimit dhe tr atyre gjrave pr t cilat ka nevoj njeriu n kt bot dhe n Botn tjetr. Bereqeti i muajit Ramazan sht shumdimensional, saq ndonjher njeriut i vjen prej nga as e imagjinon. Sipas historis s Islamit, mjaft gjra t rndsishme kan ndodhur pikrisht n kt muaj, ndr t cilat sht edhe Shpallja e Kuranit n Natn Kadr, n natn e 27 t muajit Ramazan. Natyrisht, kjo sht begatia m e madhe dhe m e paprshkrueshme nga njeriu. Nata e Kadrit, prve rndsis s madhe si ngjarje historike, n t njjtn koh paraqet Natn mjaft t dobishme pr do besimtar q dshiron tI kthehet Allahut dhe t bj pastrim shpirtror. Nata e bereqetshme Kurani kt nat e emrton si Lejletul Kadr q do t thot nata e vlefshme dhe e rndsishme, ndrsa n kaptinn edduhan, kt nat allahu n kuran e quan Lejletin Mubareketun, q do t thot nat e bekuar, nat e dhuratave m t mdha. Ndr begatit e paprshkrueshme q bjn pjes n transhendentalen, sht edhe fakti se Allahu thot n kuran se nata e kadrit sht m e rndsishme se nj mij muaj, si dhe at nat zbresin engjjt dhe shpirti (Xhibrili) pr seciln shtje.T gjitha begatit dhe bereqetet e
do muaj, do stin, do bim dhe do qenie e gjall e ka dimensionin e saj t jets. T gjitha krijesat jan n shrbim t njeriut - edhe dita, edhe nata, edhe Hna, edhe Dielli, edhe era, edhe ajri, edhe uji, edhe bimt, edhe kafsht, edhe deti, edhe lumenjt, madje edhe koha. Pikrisht pasi krijoi njeriun, Allahu i urdhroi t gjitha melaqet (engjjt) q t prkuleshin dhe ti bnin sexhde Atij. Sexhdeja ishte pr Allahun si i Vetmi Krijues. Meq edhe koha sht n dispozicion t njeriut, ather n t bjn pjes edhe muajt. Ndr muajt m t lavdruar, sipas besimit islam, sht muaji Ramadan. Ky muaj sht i veuar, i lavdruar, i begatuar dhe i ngritur. Nj gj e ktill ishte vullnet i Allahut, vullneti i Krijuesit, i Cili krijoi do gj, krijoi edhe kohn (asr). Shenja e par e bereqetit t muajit Ramadan sht ajo q ky muaj kalon npr t gjitha stint e vitit gjat 30 vjetsh, nga se kuptohet se njerzit e t gjitha viseve mund t agjrojn n t gjitha koht apo stint. Ndoshta kjo do t paraqiste nj mrekulli t Krijuesit dhe mshir drejtuar neve si njerz. Kjo sht begati nga Vet Krijuesi drejtuar krijess m t zgjedhur - Njeriut. Ajo q karakterizon agjrimin apo muajin Ramazan sht ngrnia e syfyrit. Syfyri sht moto e ktij Ymeti, sht prej gjrave q na dallojn nga ithtart e Librit.Transmeton Imam Muslimi se i Drguari i Allahut ka thn:Ajo q dallon agjrimin ton nga agjrimi i ithtarve t librit, sht ngrnia e syfyrit.Thuhet se i Drguari i Allahut ka thn: Bni syfyr, ngase n syfyr ka bereqet. N kt hadith urdhrohemi q ta ham syfyrin si prgatitje pr agjrim, ndrsa
17
muajit t Ramazanit nuk sht e mundur as t imagjinohen, e jo m t arrijm ti numrojm. I Drguari i Allahut, Muhamedi a.s., ka thn: Sikur Ummeti im t dij sa t mira ka n Ramazan, do t dshironte q i tr viti t bhet Ramazan! Imam Ahmedi shnon nj hadith, n t cilin i Drguari i Allahut, Muhamedi a.s., ka thn: Ymetit tim u jan dhn 5 cilsi n ramazan, t cilat nuk i kan pasur popujt e tjer para ymetit tim: Era e gojs s agjruesit sht m e dashur tek All-llahu sesa aroma e miskut. Melekt luten pr faljen e mkateve t ymetit tim derisa ta prfundojn agjrimin.Allahu do dit e zbukuron Xhennetin pr ta duke thn: Edhe pak dhe nga robrit e Mi do t mnjanojn do breng dhe shqetsim dhe ata do t vijn tek ti. Pengohen t gjitha intrigat e shejtanit dhe ata nuk mund ta bjn at q bjn zakonisht. Do tu falen mkatet natn e fundit. - Dikush pyeti: Mos sht Natn e Kadrit, o i Drguari i Allahut? Ndrsa Ai u prgjigj: Jo, por, kur ndonj puntor kryen punn e vet deri n fund, ather pr at pun i jepet pagesa. Agjrimi n muajin Ramazan dhe bereqeti n shum aspekte Bereqeti m i madh pr njeriun qndron n Fjaln Hyjnore (Kuran); Ky (Kurani) sht nj Libr i begatshm, q Ne ta kemi zbritur ty (Muhamed). (Sad, 29). Po ashtu, bereqeti mund t krkohet edhe prmes formave konkrete, si jan dituria, veprimi, lutja, etj., prmes t cilave besimtari mund t arrij begatin nga Allahu, por me kusht q ato veprime t jen n prputhje me Praktikn islame dhe t mos ekzistoj ndonj penges n at rrug. Pr sa i prket begatis dhe bereqetit n ngrnie duke prmendur Emrin e Allahut, i Drguari i Allahut a.s., ka thn: Mblidhuni rreth ushqimit dhe prmendni emrin e allahut, q t begatoheni n t. (Ahmedi, Ebu Daudi) Bereqeti zbret n mesin e ushqimit. Hani anash tij e mos hani n mesin e tij. (Ahmedi, Ebu Daudi, Ibn Maxhja). Mateni ushqimin ( hani me mas), q t begatoheni n t. (Buhariu). Sipas Islamit, ekzistojn disa koh t caktuara pr arritjen e bereqetit, po m s shumti theksohet koha gjat muajit Ramazan.
Natyrisht, krkimi i bereqetit nga Allahu n kto koh arrihet duke ndjekur udhzimet e t Drguarit t Allahut a.s.. Shkenca bashkkohore ka arritur t argumentoj shum dobi pr organizmin e njeriut, t cilat vijn nga agjrimi, e t cilat do t konsideroheshin vetm si begati dhe bereqet nga Krijuesi. Pra, shkenca e sotme ka zbuluar se agjrimi forcon sistemin imunitar tek agjruesi, pr tu br ball shum smundjeve, po ne do t prmendim edhe kto: Agjrimi sht nj adhurim i veant tek Allahu i Lartsuar. Agjrimi kryen funksionin e kirurgut duke eliminuar prej trupit qelizat e shkatrruara e t dobta. Uria q shoqron agjrimin, v n lvizje aparatet e brendshme t trupit duke konsumuar qelizat e dobta, pr t prballur kt uri, kshtu q trupit i jepet rrethana e volitshme q t rikthej gjallrin dhe aktivitetin e tij. Gjithashtu, agjrimi sht mbrojtje pr trupin prej shum tepricave t dmshme, si pr shembull: gurt, shtesat e mishit, gjndrat dhjamore, madje edhe vet plagt n fillimin e formimit t tyre. Agjrimi sht i dobishm n kurimin e smundjeve t lkurs, pasi ai pakson prqindjen e ujit n gjak. Agjrimi ka ndikim t madh n mbrojtjen prej trombozs s zemrs dhe trurit. Shum studiues t shkencave t mjeksis kan vrtetuar se agjrimi zvoglon prqindjen e yndyrave n trup, duke zvogluar kshtu kolesterolin. Agjrimi sht nj rast i mir pr t zvogluar prqindjen e sheqerit n gjak n pikn m t ult t tij. Ai u jep gjndrave t pankreasit mundsi t mira pr pushim, sepse detyra e tij sht t prodhoj insulin, e cila sheqerin e shndrron n yndyra q depozitohen n inde. Agjrimi ka nj vler t madhe pr shum smundje t zemrs, pasi 10 pr qind e gjakut t pompuar nga zemra shkon n aparatin trets gjat procesit t tretjes. Kjo sasi zvoglohet gjat agjrimit, sepse gjat dits nuk ka proces tretjeje. Kjo do t thot m pak lodhje dhe m shum qetsi pr muskujt e zemrs. Agjrimi ndihmon n kurimin e tensionit t lart t gjakut, sepse ulja e peshs q shoqron agjrimin, ul gjithashtu edhe tensionin e gjakut n mnyr t dukshme, ashtu si edhe lvizjet fizike n namazin e teravis ndihmojn n uljen e tensionit t gjakut. D. Shahid Ethar, n nj hulumtim t botuar n revistn amerikane Jirir, saktson se personi gjat namazit t teravis konsumon 200 kalori. Kshtu, nse agjruesi i prmbahet nj ushqimi normal, duke evituar teprimin me yndyra dhe sheqerna, do t gjej tek Ramazani mbrojtje pr zemrn e tij dhe kurim pr smundjen e saj. Bereqet i paprshkrueshm, apo jo! Agjroni q t jeni t shndosh. (Hadith)
18
Ramazani dhe dobit e tij

Ermal Bega O ju besimtar, agjrimi sht br obligim pr ju ashtu si ishte obligim edhe i atyre q ishin para jush, q t bheni t devotshm (q t mund t ruheni nga t kqijat).(El-Bekare, 183)
y ajet, q sht shum i qart dhe shum i veant gjithashtu n lidhje me agjrimin, mund t gjendet pothuajse n t gjith artikujt dhe shkrimet q shkruhen n lidhje me Ramazanin, dhe agjrimin n at muaj. Ajeti i cituar m lart tregon se agjrimi si rit ka qen i obliguar edhe para ardhjes s Profetit Muhamed a.s., pr popuj t mhershm. Disa prej tyre jan shfarosur, e disa prej tyre jetojn ende edhe sot, si jan kinezt, indiant, persiant, egjiptiant etj.. N ungjillin e Mateut dhe t Luks n Bibl flitet gjithashtu pr agjrimin. Dispozitat e agjrimit n Dhiatn e Vjetr jan t paqarta, mirpo dihet q Musai a.s. agjronte nga dyzet dit. Ndrkoh q disa popuj agjrimin e kuptonin si vetmundim - duke mos ngrn asgj pr nj koh t gjat (brahmant dhe budistt), t tjert hanin, duke ln vetm mishin dhe dhjamin e kafshve (t krishtert). Agjrimi n Islam nuk sht as si njra e as si tjetra, por mund t thuhet se agjrimi islam sht nj kombinim i t dyjave. Pra, ai sht nj mes i art. Agjrimi i Ramazanit sht kushti i tret i shtyllave t Islamit. Koha e fillimit dhe e mbarimit t agjrimit prcaktohet me kalendar t bazuar n vrojtime astronomike t prgatitura nga institucione shkencore e zyrtare kompetente. Muaji i Ramazanit prcaktohet sipas kalendarit hnor, prandaj, n disa vite ka 29 dit, e n disa vite 30 dit (por mund t ndodh q t ket edhe 28 dit). Agjrimi i muajit Ramazan, njsoj si falja e namazit, llogaritet nga arritjet m t larta t devotshmris. Ai tregon bindje n besimin e vrtet.
Allahu pr agjrimin premtom shprblim t posam. Ndrkoh, mshira e Allahut ndaj njerzve sht m e madhe gjat Ramazanit, sepse agjruesit jo vetm q heqin dor nga ngrnia, pija dhe ushqimet e tjera, por gjithashtu heqin dor dhe nga veprat dhe fjalt e kqija. N kt mnyr n mes njerzve krijohet nj ndjenj e veant solidariteti, mshire dhe bamirsie. Agjrimi sht muaj i durimit dhe shprblimi pr t sht Xhenneti. Kush i afrohet Allahut n kt muaj me do lloj bamirsie, do ti njihet sikur t bj obligimin e domosdoshm n ndonj muaj tjetr. N kt muaj besimtari sakrifikon shum gjra nga jeta e tij materiale duke iu prkushtuar adhurimit ndaj Allahut. Sa m e madhe t jet sakrifica n emr t Allahut, aq m i sinqert dhe m i thell sht besimi. Pr kt arsye, agjrimi sht dhe flijim i dshirave t caktuara, dhe njkohsisht ndr dshmit m t forta t imanit t sinqert t myslimanit. Pr kt, muhamedi a.s. ka thn: Agjrimi sht gjysma e durimit, e durimi sht gjysma e imanit-besimit. Njsoj si te t gjitha adhurimet, edhe te agjrimi, parimet themelore jan besimi, vetdija dhe ndrgjegjja, sinqeriteti n kryerjen e adhurimit pr hir t Zotit dhe i bindur plotsisht pr dobin e tij n kt bot dhe n tjetrn, dhe pritja e shprblimit vetm nga Zoti. Ashtu si pr t gjitha adhurimet, edhe agjrimi sht shtje vetm n mes njeriut dhe Zotit. Ai sht nj faktor jashtzakonisht i rndsishm dhe n formimin e personalitetit islam. Gjithashtu, agjrimi sht njri ndr faktort m t efektshm n zhvillimin dhe edukimin
19
e vullnetit t njeriut. N kt muaj ka nisur shpallja e Kuranit t madhruar dhe Allahu i madhrishm pikrisht pr kt n kuranin famlart thot: Muaji i Ramazanit n t cilin (filloi t) shpallet Kurani, q sht udhrrfyes pr njerzit dhe sqarues i rrugs s drejt dhe dallues (i s vrtets nga gnjeshtra). (Kurani, 3:97) Leximi sa m shum i Kuranit n kt muaj, besimtarin e bn q ta kuptoj sa m mir besimin dhe fen e tij, dhe n t njjtn koh e udhzon m shum pr jetn e tij personale, familjare dhe shoqrore. I vshtruar nga ky kndvshtrim, agjrimi sht nj akt hyjnor, m i rndsishm se shum ibadete t tjera. Kjo pr arsye se agjrimi sht pa dyshim legjitim i besimit t sinqert. T gjitha detyrimet e tjera fetare - namazi, zekati, haxhi etj. pak a shum mund t kryhen edhe pr shkaqe apo motive t tjera, madje edhe pr hipokrizi. Kjo sht dhe arsyeja pse Allahu pr agjrimin premtom shprblim t posam.
Prve zbatimit fetar t kryerjes s ktij obligimi pr myslimant, agjrimi tek njeriu gjithashtu ndikon dhe n aspekte t tjera. Agjrimi tek njeriu zhvillon ndjenjat e mshirs e t ndihms reciproke ndaj njri-tjetrit. Ai agjruesit i forcon vullnetin dhe e edukon t ket durim. Gjithashtu, nprmjet agjrimit, njihet vlera e t mirave t Allahut, t cilat na jan dhn nprmjet ushqimit dhe pijes, kur vetvetiu mendja t shkon tek jetesa e t varfrve dhe njerzve n nevoj. Kt prshkrim t shkurtr t Ramazanit dhe mirsive t tij, po e mbyllim me dy hadithe t Profetit Muhamed a.s.: Shumica e njerzve prej agjrimit t tyre nuk kan asgj tjetr, prve uris dhe etjes.Pr at i cili gjat Ramazanit nuk largohet nga dshmit e rreme dhe veprimi i punve t kqija, Allahu nuk ka nevoj q ai person t lr ushqimin dhe pijen. Allahu na ruajt dhe na i pranoft agjrimin dhe veprat e mira n kt muaj! Amin!
20
Koha m e bekuar e vitit dhjet ditt e fundit t Ramazanit

Mr. Zymer Ramadani Transmetohet se Aishja r. a. i ka thn Pejgamberit a. s.: O i drguar i Allahut, si t bj dua n natn e Kadrit? Ai iu prgjigj: O Allah, ti je fals fisnik Q e do faljen, prandaj, T lutem, m fal mua. ikurse do gj ka vlern dhe rndsin e vet, prmes s cils arrihet n nj vend t caktuar apo prmes s cils ndiejm nj lumturi dhe qetsi shpirtrore a fizike, po ashtu edhe koht n t cilat kryhet adhurimi ndaj Krijuesit, jan t caktuara, t begatshme dhe sidomos mjete pr arritjen tek knaqsia ndaj Krijuesit. Pikspari, duhet t dim se t gjitha koht q jan caktuar nga Ligjvnsi, kur duhet t kryej njeriu detyrime/veprime t caktuara, kan mirsin dhe begatin e tyre si pr shndetin ashtu edhe pr shrimin shpirtror t njeriut, kshtu q asnj obligim nuk sht n dm t njeriut. I till sht edhe muaji i shenjt dhe i bekuar i Ramazanit, i cili sht vetm pastrim fizik e shpirtror dhe prmes t cilit arrijm t depozitojm nj bagazh shprblimesh q do t na nevojiten shum e shum n ditn e Ringjalljes. Ndonse muaji i Ramazanit sht nj muaj q i tri n vete prmban nj sr shprblimesh e t mirash, megjithkt pjesa e fundit e tij thuajse sht ajka dhe yndyra e gjith t mirave q bhen gjat pjess s njzet ditve t para. Pr kt arsye, Muhamedi a.s. Ramazanin e ndan n tri pjes, pr se thot: Ramazani: fillimi i tij sht rahmet mshir, mesi i tij sht magfiret falje q bn Allahu pr robrit e Tij, dhe fundi sht shptim nga zjarri i Xhehenemit. Megjithkt, pr veorit dhe specifikn q ka kjo koha e fundit, duhet tu bjm nj vzhgim edhe disa haditheve, ajeteve dhe skenarve q pikrisht vet Pejgamberi ka realizuar, n mnyr q ky t mbetet nj film i paharruar pr t gjith myslimant. Ather, si e ndrtoi dhe si e zbukuroi Muhamedi a.s. kt koh kaq t
begatshme? Meq muaji i bekuar i Ramazanit sht nj muaj kur filloi t zbriste Kurani, muaji ku Allahu xh. sh. hapi nj kapitull t ri pr krijesat e Tij, muaji kur u mbyll nj program i mhershm hyjnor pr t rinisur nj program m i mir, q nj pjes e vendimeve t mhershme t anuloheshin dhe nj pjes tjetr t shtohej deri n fundin e ksaj bote. Q t gjitha kto u realizuan n muajin e Ramazanit, dhe pikrisht n dhjet ditt e fundit ndodhi kjo shfaqje q vuri themelet e fes islame: - Ramazani, muaji kur zbriti i tr Kurani nga Levhi Mahfudh n Bejtul-Izzeh dhe prej aty, n mnyr graduale, prmes melekut Xhibril, tek Muhamedi a.s.: Muaji i Ramazanit sht muaj n t cilin filloi t shpallej Kurani...(El-Bekare, 185) - Ramazani, muaji kur Kurani filloi t zbriste pr her t par n natn e Bekuar t kadrit. Allahu xh. sh. thot: Ne e zbritm at (Kuranin) n Natn e Kadrit. (El-Kadr,1) - Ramazani, muaji n dhjet ditt e fundit t t cilit gjendet Nata e Bekuar e Kadrit, m e vlefshme se nj mij muaj. - Ramazani, muaji q, i tri dhe n mnyr t veant prmes Nats s Kadrit, sht fals i mkateve dhe robit i mundson t arrij shprblime q nuk do ti arrij n ndonj koh dhe muaj tjetr. - Ramazani, muaji n fundin e t cilit lidhen djajt me zinxhir dhe falen robrit duke i larguar nga zjarri i Xhehenemit. - Ramazani, muaj fundi i t cilit fillon me hyrjen n Itikaf izolim dhe largim nga shoqria, pr tu shoqruar n adhurime vetm me allahun xh.sh.. - Ramazani, muaji fundi i t cilit u mundson t pasurve q me nj pjes simbolike nga pasuria e tyre, tu japin t varfrve.
21
- Muaj fundi i t cilit i gzon skamnort, t varfrit, studentt etj.. - Muaji, fundi i t cilit e prgzon robin me prfundimin e leximit t Kuranit kryerjen e Hatmes, qoft n origjinal, qoft t prkthyer. - Muaji q zbut zemrat e besimtarve, hap gjoksin e tyre, i drejton ata q t vizitojn t afrmit, t smurt npr spitale. - Muaji q sjell nj edukat dhe disiplin morale e shpirtrore tek individi. - Muaji kur vizita e vendeve t shenjta kryerja e umrs, llogaritet si haxh i vogl. - Muaji i bashkimit dhe solidaritetit t mbar myslimanve, ku t gjith, n dhjet ditt e fundit, prve namazeve t obliguara, mblidhen pr faljen e namazeve vullnetare namazeve t nats. Ngjallja e dhjet ditve t fundit nga Pejgamberi a. s. Shembulli m i mir pr mbar myslimant, pa dyshim sht Muhamedi a.s., i cili na e dha skenarin e ditve t fundit t Ramazanit. Rrfen Aishja r.a. Pejgamberi a.s., kur vinte dhjetshi i fundit i Ramazanit, i ngjallte nett (me ibadete), zgjonte familjen e tij prej gjumit, prpiqej (pr ibadet t shumt) dhe shtrngohej (pr ibadete). Kush ngjall Natn e Kadrit me adhurime duke pasur besim t plot pr shprblime, do ti falen mkatet e kaluara1 Pejgamberi a.s. angazhohej n dhjet ditt e fundit (me ibadet dhe vepra t mira) jo sikurse n ditt e tjera. Dhjet ditt e fundit, ai e gjallronte natn dhe e zgjonte familjen pr ta gjallruar at.2 Muhamedi a.s. hynte n itikaf n dhjet (dit) shin e fundit derisa vdiq dhe pr kt thoshte: Krkojeni Natn e Kadrit n dhjet ditt e fundit t Ramazanit. Krkojeni Natn e Kadrit n netet tek t dhjet ditve t fundit. Kjo sht nj pasqyr q dham shkurtimisht pr mnyrn se si e kishte ringjallur Pejgamberi a. s. Ramazanin n prgjithsi, dhe dhjet ditt e fundit n veanti. Nga kjo kuptojm se nga koht n t cilat jan caktuar adhurimet, q t gjitha kan nj vler specifike, ndrsa dhjet ditt e fundit t Ramazanit kan nj specifik sepse u jan dhn vetm agjruesve dhe atyre q angazhohen me ibadete. Prandaj, kjo nat sht ln enigm pr besimtart, q t jen n krkim gjat ktyre
dhjet ditve t fundit. Ata, me aktivitetet e tyre n adhurim, t krkojn mbrojtje, falje, begati dhe mirsi nga Allahu xh.sh.. Transmetohet se Aishja r. a. i ka thn Pejgamberit a.s.: O i drguar i Allahut, si t bj dua n Natn e Kadrit? Ai iu prgjigj: O Allah, ti je fals fisnik Q e do faljen, prandaj, T lutem, m fal mua. Rekomandohet q aktivitetet sociale q bhen gjat muajit t Ramazanit, t kryhen qysh n fillimin e tij, n mnyr q dhjet ditt e fundit ti kalojm vetm e vetm n adhurim. Q t gjitha aktivitetet shoqrore pr nder t ktij muaji, jan t vlefshme, si vizita pr dark n iftare, programet dhe shfaqjet e ndryshme etj., por m e mira nga kto mendojm se sht adhurimi dhe ngjallja e netve t fundit, ashtu sikurse i ka ngjallur Muhamedi a.s.. Nevojitet q s paku n do qytet t ket nj grup myslimansh q t kryejn obligimin e itikafit, n mnyr q t tjert t lirohen nga ky obligim. Gjat ktyre netve t fundit, do mysliman t arrij t prfundoj leximin e Kuranit qoft edhe t prkthyr, dhe kto dit t jen ditt e lutjeve pr shprblim pr leximin e Kuranit fisnik. T mos harrojm se agjruesit, prve t tjerash, jan t prgzuar edhe me kt lajm, q e thot Pejgamberi a.s.: N xhenet sht nj der q quhet er-Rejjn. N ditn e Kiametit nga kjo der do t hyjn vetm agjruesit dhe askush tjetr.3 Prandaj: shfrytzoni kto aste dhe pastroni zemrat tuaja me pendim, ngrini duart tuaja duke lexuar ajetin kuranor: O Zoti yn, ne dgjuam nj t drguar, i cili na thrriste pr besim - Besoni Zotit tuaj!- dhe ne e besuam at. O Zoti yn, na fal mkatet tona, zbuti veprat tona t kqija dhe na bj t vdesim me ata t mirt. O Zoti yn, na jep at q na e ke premtuar me an t pejgamberve t Tu, dhe mos na pikllo n Ditn e Kiametit! Ti me siguri e prmbush premtimin Tnd. (Ali Imran, 193-194) N kt mnyr prcilleni Ramazanin, mikun fisnik, ashtu si prcillet miku i vrtet i shpirtit. Dijeni se miku i vrtet nuk prcillet vetm me selame, po me dhurata, shprblime, aste t mira dhe me gjra t vlefshme. Por, a e dini se cilat jan dhuratat pr mikun tuaj? Ajo sht q pikrisht, si e theksuam edhe m sipr, n ditt e fundit t jepet Zekatul-lfitri, i cili pastron agjrimin tuaj, pastron shpirtrat tuaja, pastron punt tuaja, gzon t varfrin, t smurin dhe studentin. Prandaj, dijeni se vendi m i mir pr ta dhn kt lmosh, pa dyshim sht shoqria jon e Bashksis Islame, e cila pr vite t tra qndroi pran myslimanve t ksaj zone. Lusim Allahun q ti pranoj veprat tona t mira dhe t na shprblej me sinqeritet n t gjitha veprimet tona (t mira), kudo q i bjm dhe q t dalim n festn e Bajramit t gjith t gzuar.
(1) Buhariu, Salatut-Teravih, 1. (2) Buhariu, n kapitullin mbi begatit e Nats s Kadrit, 5. Muslim, tikaf, 8. (3) Transmeton mam Muslimi, n kapitullin mbi agjrimin nr. 5
22
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Oaza e sahabve
Sahabt jan yjet dhe modele pr realitetin ku jetojm sot

Dr. Fahrush Rexhepi Ndrsa sahabt, pra shokt dhe nxnsit e tij, jan gjenerata e par dhe m e mira q kan sakrifikuar pasurin dhe jetn e tyre, n rrugn e All-llahut xh.sh. bile me sinqeritetin m t madh.
suesi i mbar njerzimit, Pejgamberi a.s. q ishte i pajisur me cilsi hyjnore, me sinqeritet dhe me fisnikri; ai shum her, me vepr dhe me sjellje, ka dshmuar zemrgjersi t pakrahasueshme, por ka treguar edhe brengosje pr Ymetin e tij.Muhamedi a.s. u drgua te njerzit pikrisht n kohn kur ata kishin m s shumti nevoj, njsoj sikurse shkrettira e ndezur flak q ka nevoj pr shum shi. Cili ishte misteri q e bri kt personalitet t jet m i famshmi dhe m i ndershmi? Sa t pastra dhe madhshtore q jan ato duar q ai i ngrinte drejt qiejve, kur i hapeshin t gjitha portat e mshirs, t udhzimit dhe t begative? Pra, far feje, besimi, dlirsie dhe pastrtie kishte n t? Por, far nnshtrimi kishte ndaj s vrtets dhe si e manifestonte respektin ndaj jets dhe t jetuarit? Prgjigjja sht se Allahu xh.sh. e kishte pajisur me fuqi dhe e kishte br t denj pr ta bartur bajrakun e Tij. Ai e bri q t fliste n emrin e Tij dhe e bri t Drguarin e Tij t fundit mshir pr mbar botn. Pr kt shkak mund t thuhet se All-llahu xh.sh. ndaj tij ka qen shum i dhurueshm, pr se krijesa e quajtur njeri sht e paaft t bj nj prshkrim t personalitetit t tij, sado q shum pena kan shkruaar pr t.Prej kur Allahu xh.sh. e krijoi jetn n kt bot, ka br q gjithka, madje edhe pjesa m e vogl e ksaj bote, tì gzohet ardhjes s t Drguarit a.s.. Allahu xh.sh. ka drguar pejgamber te t gjith popujt dhe n t gjitha koht. Ata i kan transmetuar themelet e thirrjes s lartsuar, kan treguar msimin e s vrtets. ata e kan prmendur madhshtin
e Zotit dhe kan paralajmruar mshirn e t gjitha botve, pra t Drguarin e fundit, muhamedin a.s.. far e nxiti parin e popullit t tij q tì besonin fjalt e tij dhe t pasonin fen e tij, burrat m t famshm, si: Ebu Bekri, Umeri, Aliu, Talha, Zubejri, Uthman ibn Afani, Abdurrahman ibn Aufi, Sad ibn Ebi Vekasi etj., t cilt hoqn dor shum shpejt nga pasuria e fama q i rrethonte n shoqrin paraislame dhe pranuan barrn e rnd e jetn prplot me brenga dhe me vshtirsi. Cila ishte arsyeja q njerzit e pafuqishm n shoqrin ku jetonte ai,t krkonin mbrojtjen e tij? Tì pranonin parimet q i kishin zbritur, po dhe udhzimin e tij , edhe pse e pan se ai ishte njeri pa pasuri, pa fuqi dhe pa mbrojtje. ka ndikoi q njeriu paraislamik, me gjuh t mpreht, me natyr t dashur e t vendosur, sikur ishte Umer ibn Hatabi, t kthehej, t pendohej dhe ta pranonte fen e re islame? Megjithse m prpara ai ishte nisur me shpatn e tij q ti priste kokn fisnike t tij (t Muhamedit a.s.). Pra, ai q ndikoi pr t gjitha kto, sht djali i Abdullahut, i drguari i Allahut. Vall, kush tjetr do t mund t bnte nj gj t till? Populli i tij me syt e vet shihte virtytet e tij dhe t gjitha cilsit nga t cilat dallohej. Ata ishin dshmitar t dlirsis, t pastrtis, t sinqeritetit dhe t guximit t tij. T gjitha kto jan dshmuar n madhshtin dhe n mshirn e tij, po edhe n intelektin dhe n elokuencn e tij. Ndrsa sahabt, pra shokt dhe nxnsit e tij, jan gjenerata e par dhe m e mira q kan
Oaza e sahabve 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
23
sakrifikuar pasurin dhe jetn e tyre, n rrugn e All-llahut xh.sh., bile me sinqeritetin m t madh. Allahu xh.sh. n Kuran ka thn: Prej besimtarve kishte burra q vrtetuan besn e dhn All-llahut, e disa prej tyre e realizuan premtimin duke dhn jetn, dhe ka prej tyre q jan duke pritur (ta zbatojn) dhe ashtu nuk bn kurrfar ndryshimi.(El-Ahzab,23) Kush konsiderohet Sahabij? Sipas shumics s burimeve dhe literaturs islame, Sahabij (shok i dashur i Pejgamberit a.s.) konsiderohet ai person q ka jetuar n kohn e Pejgamberit a.s. dhe ka arritur ta shoh at. Ai q ka qen bashkkohs me Pejgamberin a.s., po nuk e ka par ose nuk ka pasur komunikim me Pejgamberin a.s., ai nuk konsiderohet sahabij. Pra, sahabij quhet ai q ka jetuar n kohn e Pejgamberit a.s., q e ka par Pejgamberin a.s. dhe q ka besuar n mesazhin e tij. Disa dijetar islam parashohin edhe nj kusht tjetr, q dikush t konsiderohet sahabij. Sipas tyre sahabij konsiderohet ai q kishte arritur fazn e pubertetit kur e kishte par Pejgamberin a.s..1 Sahabt pra jan ata q jetuan, dgjuan dhe prfituan drejtprdrejt nga dijet e Pejgamberit a.s.. Ata u edukuan me moralin m t lart dhe na i prcolln detajet m t imta nga jeta e Pejgamberit a.s.. Ishin ata q ushtruan dhe zbatuan Islamin e pastr dhe t freskt, ashtu si e kishin marr nga Profeti a.s., dhe e kuptuan nga Kurani famlart, shpalljen e t cilit e prjetuan vet. Kurani shpallej sipas rrethanave prezente dhe shpeshher pr t zgjidhur nj problem q shqetsonte ndonjrin prej sahabve dhe msylimanve t asaj kohe. Shum gjenealog dhe jetshkrues kan vrtetuar q numri i sahabve n kohn kur vdiq Pejgamberi a.s., arrinte n njqind mij. Ndrkoh q t tjer kt numr e ojn n njqind e katrmbdhjet mij.2 Pas vdekjes s Pejgamberit a.s. shokt e tij u shprndan n t gjith rajonin e Lindjes s Mesme, pr t mbartur dhe prcjell mesazhin hyjnor dhe njkohsisht pr t hedhur themelet dhe bazat e civilizimit islam.Vendet dhe rajonet ku u prqendruan sahabt, ishin kryesisht n Gadishullin Arabik, n Egjipt, Sham, Irak dhe n rajone t tjera.3 Ata njerz q jetuan me sahabt e Pejgamberit a.s., quhen Tabiìn. Pejgamberi a.s., duke i vlersuar kto dy gjenerata, thot: Brezat m t mir jan brezi im, pastaj ata q i pasojn e pastaj ajo q vjen pas tyre (tabitabiint). M pas do t vijn njerz q do t dshmojn, por q n dshmin e tyre nuk bn t mbshtetemi, njerz t cilt do t anojn nga mashtrimi dhe do t jen t pabesueshm, q premtojn, po nuk plotsojn (premtimet), dhe n mesin e tyre do t paraqitet majmria (barku i madh-trashsia).4
Vlera e shokve t Pejgamberit a.s. Dhjet t prgzuarit me Xhennet N kuadr t brezit t art t sahabve bjn pjes edhe Dhjet sahabt e prgzuar me Xhennet. sht shum trheqse dhe e rndsishme q t njihesh me jetshkrimin dhe biografin e Dhjet t prgzuarve me Xhennet, me jetshkrimin e sahabve t tjer dhe me familjet e tyre. Prandaj qllimi i ktij shkrimi sht q dashuria pr sahabt - t na shtohet. Ndrkoh q flasim pr Dhjet t prgzuarit me Xhennet, i konsiderojm ata si nj shkoll nga e cila vetm msohet dhe nxihet dije. Dhjet t prgzuarit me Xhennet i prmend Pejgamberi a.s. n nj hadith t transmetuar nga Seid ibn Zejd, i cili e ka dgjuar Pejgamberin a.s. t ket thn: Dhjet persona jan n Xhenet: Ebu Bekri sht n Xhenet, Umeri sht n Xhenet, Uthmani sht n Xhenet, Aliu sht n Xhenet, Talha sht n Xhenet, Zubejri sht n Xhenet, Abdurrahman ibni Aufi sht n Xhenet, Sad ibni Maliku sht n Xhenet, Ebu Ubejde ibni Amir ibnul Xherrahu sht n Xhenet. Ktu transmetuesi i hadithit Seid ibnu Zejdi heshti pr nj ast. T pranishmit e pyetn: Kush sht i dhjeti? Ai u tha: Seid ibnu Zejdi, pr veten e tij. M pastaj u tha: Nj moment i tyre me t drguarin e All-llahut, ku u pluhurosej fytyra, sht m i dobishm se e gjith jeta juaj, e mbuluar me vepra t mira, edhe sikur t jetonit sa Nuhu a.s..5 lidhur me sahabt, dijetart mysliman pohojn: do e mir rrjedh prej tyre.6 Kjo nuk do t thot, si mendojn disa thirrs, q brezat e fundit jan brezi i s keqes, degjenerimit dhe korrupsionit. Lidhur me kt, Pejgamberi a.s. thot: Shembulli i Ymetit tim sht si shembulli i shiut, t cilit nuk i dihen dobit, nse i ka n fillim apo n fund. nse e mira e islamit dhe e myslimanve sht n brezin e par t ktij Ymeti, ather ata jan shokt e Muhamedit a.s.. Edhe pse jemi t bindur q sahabt jan brezi m i mir q ka ekzistuar n siprfaqn e Toks, kjo nuk do t thot q ne i prkasim brezit m t keq, sepse Pejgamberi a.s., ashtu si lavdroi brezin e tyre, na ka lavdruar edhe ne. Pra, Pejgamberi a.s. ka lavdruar edhe brezat e mvonshm, kur n nj hadith ka thn: Do t vij nj koh kur, t zbatosh normat islame - do t jet si t mbash prushin n dor.7 Sigurisht q ky vlersim i Pejgamberit a.s. sht nj lavd pr ata breza q do t prjetojn nj koh t till. Ndrkaq, n nj hadith tjetr Muhamedi a.s. na quan si t dashurit e tij. Ne nuk duhet t pajtohemi me konstatimet e shpeshta, sikur myslimant po devijojn n kontekstin negativ dhe sikur sot nuk ekziston e mira. Ky konstatim nuk sht i drejt, pasi ne si mysliman jemi t urdhruar q, ashtu si shohim ann e errt t medaljes, t shohim edhe ann e saj t ndritur. do e mir q dim dhe veprojm sot, regjistrohet n regjistrat e veprave t mira t atij brezi t nderuar dhe fisnik.
24
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
Oaza e sahabve
Prfundim Pr t vrtetuar vlerat e sahabve t Pejgamberit a.s. dhe dashurin q All-llahu xh.sh. ka pr ta, do t mjaftonte lvdata eVet Krijuesit t Madhrishm n Kuran, ku thot: allahu sht i knaqur me t hershmit e par prej muhaxhirve (emigruesve) dhe prej ensarve (ndihmtarve) dhe me ata q i pasuan ata me pun t mira, e edhe ata jan t knaqur ndaj Tij. Atyre u ka prgatitur xhennete, n t cilt rrjedhin lumenj, ku do t jen prjet. E ky sht fitimi i madh. (Et-Tevbe, 100) Duke u bazuar n vlerat q ka ky brez i sahabve t lavdishm, sht obligim i t gjithve q, me respekt, t ndjekim shembullin dhe rrugn e tyre. Ideja e t pasurit nj model dhe shmbull, sht nj filozofi e ndrtuar dhe e themeluar nga vet Pejgamberi a.s.. Ndrkoh q ai i msonte rregullat e fes dhe obligimet nj beduini, Profeti a.s. tha: Faluni si m keni par mua t falem. me kt muhamedi a.s. deshi t na msonte q ai sht modeli dhe shembulli yn m i mir. Po ashtu edhe Katr Halift e drejt dhe t gjith sahabt e tjer jan modeli yn. Ymeti islam sht nj nga ymetet m t pasura pr sa u prket modeleve t mira. sh pr t ardhur keq q, me gjith kt fakt t qart, ne vazhdojm t importojm ide dhe vlera t huaja. Ajo q krkohet prej nesh, sht q kto vlera
tì krkojm n jetshkrimin e Pejgamberit a.s. dhe sahabve t tij, tì studiojm dhe tì bjm t njohura pr shoqrin dhe opinionin publik. Pejgamberi a.s. n nj hadith sahabt e tij i ka prshkruar si yjet n qiell. N cilindo prej tyre t orientohemi me vepra t mira, do t udhzohemi n rrugn e drejt, t vrtet dhe t suksesit. Gjendja jo e knaqshme e myslimanve sot i referohet faktit q ne myslimant imitojm dhe ndjekim modelet e t tjerve, duke shprfillur modelet tona islame. jemi dshmitar t prditshmris son dhe t faktit q myslimant po ndjekin Perndimin me pun dhe veprime t ndryshme n shum shtje. Ktu duhet t theksojm se ne nuk jemi kundr imitimit dhe ecjes rrugs s tyre, por jemi kundr imitimit t verbr t rrugs s tyre, sidomos n gjrat q kan t bjn me moralin negativ. Nse Perndimin do ta kishim shembull dhe model t zhvillimit dhe prparimit, n fakt ky do t ishte model dhe shembull i mir. Ndrkoh q, duke imituar dhe pasuar modelet m negative t Perndimit, ne vetm sa vazhdojm t thellojm injorancn dhe prapambetjen n mesin e shoqris son.
(1) Xhasim Mutava, T prgzuarit me xhennet (nga arabishtja prktheu Elmaz Fidaj, Shkup, Furkan, 2010, f.10 (2) Po aty, f.9. (3) Tarik Suvejdan, Nga jeta e tabi injve, SHB Furkan ISM, Shkup 2009, f.8. (4) Buhariu, Muslimi, Ahmedi. (5) Xhasim Mutava, Ibidf. 8-9. (6) Po aty, f.12. (7). Po aty.
Hytbe 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
25
Kshillimi nga faktet e Zotit

Sedat Islami ...Ata kan zemra me t cilat nuk kuptojn, ata kan sy me t cilt nuk shohin dhe ata kan vesh me t cilt nuk dgjojn.... (El-Araf, 179). Besimtar t nderuar! Karakteri i njeriut sht i lidhur ngusht edhe me besimin e tij. Sa m i fort t jet besimi, aq m i fort bhet edhe karakteri. Njerzit me besim t thell n Zotin dhe fen e Tij, jan ata m t mirt, m t dashurit, m t dobishmit dhe m t prulurit. Ata jan m modestt, n radh t par ndaj Allahut e pastaj edhe ndaj krijesave t e Tij. Prandaj, allahu i prshkruan, krahas atyre tipareve t tyre q kemi pasur rastin ti msojm deri tash, edhe me kt cilsi: nnshtrimin dhe dorzimin para fakteve t Allahut dhe kshillimin prej tyre.Edhe ata q, kur kshillohen me ajetet e Kuranit t Zotit t tyre, nuk u kthejn shpinn si t shurdht e t verbr. (El-Furkan, 73) Sepse, prndryshe, nse karakterin e njeriut nuk e prcakton besimi, apo ai nuk sht i ndrtuar prej tij, ather fardo fakti ti sillet njeriut, prsri do ta mohoj dhe do t shfaq kryelartsi ndaj tyre. Mu pr kt arsye, Allahu n Kuranin e madhrishm njerzit e ksaj kategorie, me gjith dijen dhe shndetin fizik q kan, i prshkruan me t meta shum t mdha. ... Ata kan zemra me t cilat nuk kuptojn, ata kan sy me t cilt nuk shohin dhe ata kan vesh me t cilt nuk dgjojn.... (El-Araf, 179). Pra, njerzit, me gjith titujt e shumt akademik q mund t ken, me gjith njohuri t shumta q mund t zn, nse dija e tyre nuk i shpie n nnshtrimin para allahut dhe prfitimin nga faktet e Tij n natyrn dhe n vet qenien e tyre, ather mundi i tyre ka shkuar huq. Me nj fjal, mungesa e besimit t mirfillt bn q karakteri i njeriut t ket nj pamje monstruoze dhe ti ngjaj m shum nj grmadhe. Pr t kuptuar m shum pr kt cilsi t plqyer t besimtarve t sinqert, pr tu njohur m hollsisht me domethnien dhe esencn e saj, dhe pse jo edhe me pasojat e zhveshjes eventuale prej saj, sot ligjrata jon n fokus do t ket ajetin 73 t kaptins el-Furkan: Edhe ata q, kur kshillohen me ajetet e Kuranit t Zotit t tyre, nuk u kthejn shpinn si t shurdht e t verbr. Esenca e ktij tipari dhe domethnia e tij Se far paraqet n t vrtet kjo cilsi e tyre dhe kuptim ka prkujtimi apo kshillimi nga faktet e Allahut, do t mundohemi ta kuptojm nprmjet shtjellimeve dhe komenteve q kolos t tefsirit i kan br/dhn ajetit n fjal. Imam Taberiu, Allahu e mshiroft, n koment t ktij ajeti, ka thn: E (besimtar t sinqert jan) ata q, kur ndokush u kujton argumente t Allahut, nuk bhen sikur jan t shurdhr e nuk dgjojn, apo si t verbr q nuk shikojn, por jan me zemra t zgjuara, me mendje q kuptojn; kuptojn at me t ciln Allahu i prkujton, kuptojn at pr se u trhiqet vrejtja, kuptojn kshilln q vesht e dgjojn dhe zemrat e kuptojn. Ndrsa Ibni Kethiri, Allahu e mshiroft, kt ajet e sheh si nj argument shtes, q vrteton se kjo cilsi sht burimore dhe origjinale tek besimtart e vrtet, si sht f.v. ajeti 2 n kaptinn ElEnfal apo edhe ajetet 124-125 nga kaptina EtTeubeh.
26
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Hytbe
Kjo cilsi mund t ket edhe kuptimin e asaj prgjegjsis q besimtari ndien pr veprimet e tij. Apo, thn m qart, veprimin n baz t nj logjike dhe arsyeje t shndosh. Thjesht, bn at q di dhe duhet br, ndrsa pr gjrat e tjera, qofshin edhe t mira por q nuk i di prse bhen, nuk i bn. Me nj fjal, nuk sht oportunist. Ibni Kethiri citon Shabiun, i cili, kur qe pyetur nga nj njeri: A duhet t bj sexhde nse i shoh njerzit se kan br sexhde pa e ditur shkakun pr se?, i kishte dhn prgjigjen duke lexuar pikrisht kt ajet, duke aluduar tek fakti se nuk bn sexhde ngase ai nuk e ka medituar shtjen e sexhdes dhe se besimtarit nuk i lejohet t bhet oportunist, po duhet t veproj n baz t argumenteve dhe bindjes s qart. Pastaj, kjo si cilsi, shpreh edhe besimin e thell n Ditn e Llogaris, ngase, si komenton Imam Kurtubiu: Kur besimtarve tu lexohet Kurani, ata kujtojn ahiretin dhe vendkthimin e tyre duke mos u br shprfills pr asnj ast, n mnyr q t mos zbresin n nivelin e atij q nuk dgjon. Rndsia e kshillimit dhe fakte kshilluese Prkujtimi apo kshillimi nga faktet e Allahut dhe argumentet e Tij, sht me rndsi t veant, pr shkak t pasojave pozitive, n rast t kshillimit, dhe atyre negative - n rast t arrogancs dhe kryenesis. Allahu tregon se kshillimi, perceptuar nga kndvshtrimi i asaj se njeriu patjetr do t ket fund dhe se do t dal pr t dhn llogari para Allahut pr do vepr q ka br, t madhe e t vogl, pra vshtruar nga ky pozicion, kshillimi me faktet e Allahut paraqet diturin dhe menurin e vrtet. ...prve t menurve kt nuk e kupton kush. (El-Bekare, 269. Shih po ashtu ajetet 17-18 n suren Ez-Zumer). Kshillimi sht cilsi e t penduarve, e atyre q kthehen me prulje tek Allahu, e atyre q zemrat u jan ngjallur me besim iman dhe veprat u jan qndisur me sinqeritet. (Shih Gafir, 13 dhe Kaf, 8). Kshillimi n fakt sht i obliguar, sepse me t synohet arritja dhe realizimi i bindjes pr Njshmri monoteizm t pastr t Zotit t botve. Sa bukur sht prshkruar kjo n biografin e Ibrahimit, alejhis selam, i cili, pasi gjeti t vrtetn, prmendi arsye t shumta pse nuk iu bashkua kurr popullit t vet n idhujtari; nj prej tyre ishte edhe ajo e krijimit t qiejve dhe Toks. (Shih El-Enam, 79). Kjo, krijimi i qiejve dhe i Toks, sht vetm nj fakt, sepse fakte t tilla kshilluese dhe prkujtuese ka shum, madje njeriu nuk mund ti numroj kurr ato. Si thot poeti: N do gj Ai ka fakt Q aludon se Ai sht Nj Ka dshmi konkrete, si sht p.sh. ndrrimi i dits dhe i nats, krijimi i njeriut, krijimi i
bots shtazore, por ka edhe dshmi t tjera, si mirsit e shumta t Allahut ndaj njerzve, apo edhe fati i popujve t tjer mohues dhe prbuzs t t mirave. Pasojat e moskshillimit nga faktet e Allahut t Madhruar apo t mosprkujtimit t tyre Tu kthesh kurrizin ktyre fakteve, kjo nnkupton refuzimin e udhzimit n rrugn e drejt, n besimin e pastr, kshtu q pr pasoj jeta e njeriut do t ngrihet mbi themele q n asnj rrethan nuk i sigurojn lumturi shpirtrore. mund t ket ndoshta pasuri shum, pallate, vetura, e shumka tjetr, por i lumtur nuk do t jet kurr. Jo rrall dgjojm e lexojm se nj i pasur bri vetvrasje, e vari veten, krceu nga ura, nga pallati, etj.. (Shih, Taha, 124). Ndrsa n botn tjetr, njeriun e ktill e pret ndshkim i madh. (Shih Es-Sexhde, 22). E pr shkak t ambientimit me parime t tilla, atyre e vrteta dhe udhzimi u bhen t paqarta dhe realisht t paarritshme. Kjo sepse Allahu refuzon q me nurin e udhzimit t Tij t ndriohen zemrat e ndyta. (Shih El-Kehf, 57). Mu pr kt shkak, rrugt e besimtarve jan t ndara nga rrugt e ktyre arrogantve. Njerzit q, me gjith qartsin e ktyre fakteve, prapseprap nuk pranojn ti nnshtrohen Allahut, jan m t urryerit, jan kriminel dhe njerz q nuk meritojn aspak shoqrin ton. (Shih El-Kehf, 28). T nderuar vllezr! (T shurdhrit dhe t verbrit e vrtet) N prfundim t ksaj ligjrate, dua t kthehem tek fillimi, respektivisht, tek fakti q prmendm se njerzit q nuk i nnshtrohen Allahut, sado t ditur q t jen, prapseprap jan t humbur dhe thuajse sikur ato ndjenjat q kan, dhe sidomos shqisat e shikimit dhe dgjimit t tyre, nuk u funksionojn fare. Allahu i Madhruar n Kuranin famlart, sikurse edhe i Drguari i Tij, Muhamedi, a.s., n thniet e tij, problemet i kan trajtuar n thelbin, n esencn e tyre, e jo n aspektin siprfaqsor. Nuk sht me t meta ai q pr kt apo at shkak nuk e ka shqisen e t dgjuarit apo t shikuarit t zhvilluar, po i verbr dhe i shurdhr sht ai q sheh dhe dgjon faktet e Allahut, e nuk pranon ti nnshtrohet Atij. (Shih El-Haxh, 46). Pra, syri nuk verbohet, ose verbohet vetm ather kur sheh t vrtetn dhe nuk e pranon at. O Zoti yn! Na bj prej robrve t Tu t sinqert, prej atyre q T duan dhe i do, prej atyre q, kur kshillohen me fjalt dhe faktet e Tua, kshillohen. Mos lejo q zemrat tona t bhen t vrazhda dhe t verbra para fakteve dhe dshmive t Tua, prkundrazi, na bj prej atyre q T prulen dhe qndrojn n sexhde me dashuri, knaqsi dhe sinqeritet!
pJESa SHKENCORE 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
27
Urtsia dhe rndsia e hixhamit n mjeksin bashkkohore

Prim. dr. med. sc. Ali F. Iljazi Kur u pyet Pejgamberi a.s. pr hixhamin, tha: Ai shron przierjet (e lngjeve n organizm). Termi przierje nnkupton muret e gjndrave limfatike. Hixhami, pra, pastron muret e gjndrave limfatike duke i br t kalueshme. Ky synet i harruar nga ne, shron shum smundje q jan t prhapura n kohn e sotme. Mjerisht, ne kemi anashkaluar nj pjes t madhe t trashgimis son mjeksore, dhe bile e kemi harruar. Nj pjes e ksaj trashgimie sht edhe hixhami. Deri von shum njerz e kan kundrshtuar kt metod shrimi. Sot n Gjermani ekziston shkolla Fask, ndrsa dy amerikan kan themeluar shkolln Cupping (Fask dhe Cupping d.m.th. lshim gjaku). Q ather, filluan haptazi dhe normalisht t flasin pr hixhamin, ngase shkollat e mdha botrore filluan t shfaqnin interesim. Me rndsi sht t prmendim q kto flasin q hixhami shron shum smundje dhe i japin po aq rndsi, sa i kishte dhn Pejgamberi a.s.. Ende shfrytzohen edhe mjeksia tradicionale arabe dhe kineze, e hixhami sht nj prej mrekullive profetike! Ibn Abbasi r.a. ka thn: I Drguari i Allahut a.s. bnte hixhamin n dy venat e qafs dhe n shpatulla. (Buhariu dhe Muslimi) Pejgamberi a.s. na ka shpjeguar n kt hadith vendet e kryerjes s hixhamit, e kto jan dy venat e qafs dhe shpatullat. Kto jan vendet nga t cilat kan filluar Fask n Gjermani dhe Cupping n amerik. Pejgamberi a.s. e lshonte gjakun n kok pr shkak t kokdhembjes, ndrsa ishte n ihram. (Buhariu dhe Muslimi). Gjithashtu hixhamin e bri pr shkak t helmit q i kishte vn jehudja me mishin e deles. (Buhariu dhe Muslimi) sht hixhami Hixhami (lshimi i gjakut me prerje siprfaqsore t lkurs) sht veprim mjeksor i cili n t kaluarn ishte prdorur s pari n Egjipt, Kin dhe Indi. Pastaj erdhi Pejgamberi a.s. dhe vrtetoi veprimin e sakt t ksaj metode dhe i nxiti njerzit pr t prdorur kt metod tejet efikase, duke shpjeguar edhe vendet anatomike dhe kohn e duhur t zbatimit t saj. Pr t shpjeguar hixhamin, duhet shikuar anatomia e njeriut. Njeriu ka en t gjakut, arterie, vena, kapilar dhe gjndra limfatike. Gjndrat limfatike kan pr detyr depozitimin e qelizave t shkatrruara. Kur kto grumbullohen, shfaqen smundje. Kur u pyet Pejgamberi a.s. pr hixhamin, tha: Ai shron przierjet (e lngjeve n organizm). Termi przierje nnkupton muret e gjndrave limfatike. Hixhami, pra, pastron muret e gjndrave limfatike duke i br t kalueshme.Ky synet i harruar nga ne, shron shum smundje q jan t prhapura n kohn e sotme. Qoft i Lavdruar Allahu i Madhrishm, Syneti i Pejgamberit a.s. u gjallrua prsri. E gjallruan jomyslimant nga Gjermania, Franca, Finlanda, ShBA dhe shtete tjera! Me rndsi sht t prmendim q dy vendet e para pr hixhamin, n t cilat kan vepruar dy amerikant, jan mu ato dy vende n t cilat bri hixhamin Pejgamberi a.s. - venat e qafs, shpatullat dhe ashti paraballor, nj veprim ky q shron shtatdhjet e dy smundje. Ibn Abbasi r.a. transmeton q Pejgamberi a.s. ka thn: N natn e Isras para meje nuk kaloi asnj grup meleksh q nuk m than: Muhammed, kryeje hixhamin. (Ibn Maxheh) Ali ibn Ebi Talibi r.a. ka thn: Erdhi Xhibrili a.s. te i Drguari i Allahut a.s. dhe e lajmroi pr kryerjen e hixhamit n venat e qafs dhe n shpatulla. (Ibn
28
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Shndetsi
Maxhxheh). Enesi r.a. transmeton q Pejgamberi a.s. ka thn: Xhibrili a.s. ma ka prmendur aq shum hixhamin, saq kam menduar se ai duhet kryer. (Dejlemiu) Nga Suhejbi r.a. transmetohet q Pejgamberi a.s. ka thn: Bni hixhamin n kok, ky sht ashti n qaf, n kt ka ila pr shtatdhjet e dy smundje. (Dejlemiu). Ne si mysliman, kto hadithe i marrim si urdhr t cilit duhet ti bindemi n prputhshmri me Fjalt e Allahut t Madhrishm:Dhe ai nuk flet nga mendja e tij. Ai (Kurani) nuk sht tjetr pos shpallje q i shpallet. (En - Nexhm, 3-4) Shkenctart gjerman kan br hulumtime t shumta dhe than: ashti i koks ndikon n punn e hipofizs. Ky nxit tajitjen e 72 hormoneve nga hipofiza, q m pastaj veprojn n gjndrat e tjera me tajim t brendshm. Pra, do rregullim n punn e hipofizs n lidhje me cilindo hormone, shkakton smundje, ndrsa hixhami i br n ashtin e koks shron 72 smundje. Mirpo kt synet nuk mund ta bj secili njeri. Prkundrazi, nuk ka dyshim q hixhami duhet br n mnyr t drejt mjeksore (duhen njohur mir pikat anatomike, si dhe duhet pasur kujdes pr kushtet sterile gjat kryerjes s hixhamit). Pejgamberi a.s. na ka msuar edhe kohn (ditt) kur sht m s miri ta bjm hixhamin: ditt e 17, e 19 dhe e 21-t t muajit hnor, si dhe vendet tipike n trup, ku duhet br hixhami. Secilin vend (pik) mjekt ekspert t ksaj fushe e kan zbuluar n kohn e sotme. Cila sht urtsia e kryerjes s hixhamit n kohn e sotme Koht e fundit sht zbuluar se ekziston lidhja n mes fazave t Hns dhe batics e zbatics n dete, oqeane, lumenj dhe liqene. Pra, graviteti i Hns vepron n Tok. Kjo manifestohet edhe te njeriu i cili sht i prbr 70-75% nga uji. Hna e plot paraqitet n ditt e 17, e 19 dhe e 21-t t muajit hnor, dhe ather ndodhin batica dhe zbatica pr 80% e m tepr. Pr kt arsye Pejgamberi a.s., ka kshilluar q hixhami t bhet n ato dit kohe. sht fakt q shumica mendojm se hixhami mund t bhet n do koh, por m s miri sht n ato dit q na ka msuar i Drguari i Allahut. N baz t hulumtimeve bashkkohore nga mjeksia, secili person ka bioritmin e tij, aftsit e tij natyrore t mdha. P.sh. zemra rreh nj mij her do 24 or duke hedhur gjasht litra gjak npr 96.000 milje en t gjakut. Kto gjasht litra prmbajn njzet e katr trillion qeliza, me shtatdhjet milion qeliza shtes, ngase kto shtatdhjet milion qeliza harxhohen n shkmbimin e materieve n shpretk. Kjo ndodh pr do second. Qeliza, entiteti m i vogl i organizmit, funksionon sipas teknologjis mahnitse, q tejkalon t gjitha institucionet teknologjike n bot, ngase
n makinat m bashkkohore prishjet ndodhin n 20% t rasteve, ndrsa rregullimet te qelizat ndodhin vetm te 2% t qelizave. N qeliza gjenden mijra bashkdyzime hormonale, mitokondriet, enzimet, kromozomet, dhe mijra gjra t nevojshme pr organizm, q punojn pandprer. Vrtet kjo sht gjithfuqi e Krijuesit absolut: ... Mjeshtri e Allahut q prsosi do send....(En - Neml, 88) Pra, ekzistojn shtatdhjet e pes trilion qeliza q funksionojn gjashtdhjet ose shtatdhjet vjet dhe lvizin n varg t pafund. 10% prbjn materialin gjenetik, kurse 90% materialin tjetr. Procesi i prodhimit dhe riprtritjes n kt material gjenetik ndodh do shtat vjet, d.m.th. do shtat vjet hidhen 10% dhe prodhohen 10% qeliza t tjera. Me kt kan t bjn fjalt e Pejgamberit a.s.: Periudha jetsore e Ymetit tim do t jet n mes gjashtdhjet dhe shtatdhjet vjet. Kjo d.m.th. q 100% t materialit gjenetik e ndajm n shtatdhjet vjet dhe, kur kalojn kta shtatdhjet vjet, e kemi harxhuar kt 100%. Pr kt qllim, Pejgamberi na ka kshilluar q t prdorim vajin e ullirit: Prdorni vajin e ullirit dhe lyhuni me t, sepse ai sht nga druri i bekuar. Njeriu duhet t shikoj me vmendje harmonin n mes pjesve t veanta t organizmit, ndrsa ata q jan t pajisur me arsye dhe intelekt, do t vrejn gjra mahnitse, si p.sh. impulse q prcillen npr nerva. Neurologt kan konstatuar q ngacmimet ndjesore udhtojn npr fijet nervore dhe arrijn deri te truri, pastaj truri i analizon dhe jep urdhrin (ngacmimin tjetr) n vendin ka ardhur nga ngacmimi pr t reaguar n mnyr adekuate, dhe njeriu, p.sh., e largon dorn shpejt (p.sh. nse digjet). sht vrtetuar se tr ky proces zhvillohet n t miliontn pjes t sekonds. Kur shkenctart dshiruan ta shpjegonin kt n mnyr shkencore, morn akull n t cilin lshuan elektrone dhe pr t arritur ato n skajin tjetr, u nevojitn 240 or.
Shndetsui 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
29
Pra, njeriu sht vepr e Allahut. do gj q sht tek ai, sht vepr e Tij. Pr kt arsye njeriu mund t llogaritet nga fenomene kozmike. At askush nuk mund ta tregoj e ta shpjegoj n trsi. ne duhet ta rivendosim prsri kt harmoni natyrale duke br korrigjime n jetn e tij. T vrtetn e ka thn nj anglez: Shum ilae n t vrtet jan helme. Mnyra e brjes s hixhamit Ai q dshiron t hulumtoj vendet n t cilat duhet br hixhami, njsoj nga cilado shkoll n Gjermani apo Amerik, duhet ditur q ato sht e mundur t prcaktohen dhe lokalizohen me saktsi sipas teoris s thjesht, e cila nuk dallon shum nga teoria e shrimit me akupunktur kineze. Gjithashtu nuk dallon as nga teoria q bazohet n shrimin me presion t pikave t caktuara (akupresura), q shfrytzohet n Tibet. Teoria e tyre e prbashkt thot: Organizmi ka dymbdhjet rrjedha (kanale) dhe katr ansore. Npr kto rrjedha (kanale) lviz forca magnetike. Kur kjo forc (energji) rrjedh dhe nuk ndrpritet, ather njeriu sht i shndosh dhe vital. Por, nse ka disa rregullime n rrjedhn e ksaj force, fillojn t shfaqen probleme shndetsore. Kto rrjedha elektromagnetike kan pikat e tyre. Nse shfaqen probleme n shndetin e njeriut, ather n t vrtet shfaqen probleme n rrjedhn elektromagnetike dhe duhet pasur kujdes pr pikat e veanta q ndodhen n vende t ndryshme dhe tregojn pr rregullimet. Kshtu, p.sh., smundjet e mlis i kan pikat e veanta, smundjet e zemrs i kan vendet e tyre t veanta, e gjithashtu kan pika t veanta tensioni i lart, diabeti, reumatizmi dhe smundje t tjera. Kto pika, prve faktit q tregojn pr probleme shndetsore t organizmit, gjithashtu paraqesin edhe pikat e forcimit t organizmit. Me trajtimin e tyre, mund t arrihet forcimi i prgjithshm i organizmit. N lidhje me termin przierje, t cilin e ka prmendur Pejgamberi a.s., se hixhami sht ila,
ne themi: Mbledhja e qelizave dhe gjrave t dmshme ndodh n gjndrat limfatike. Hixhami i nxjerr jasht. Kjo sht njsoj sikur dikush prej nesh t hap nj pus n vendin e that. Nse nuk e bn kt, uji do t mbetej n thellsi t toks. Pejgamberi a.s., e ka ditur se cilat jan ditt m t mira pr hixham: e 17-a, e 19-a, dhe e 21-ta t muajit lunar. Gjithashtu sht zbuluar se ekzistojn disa pika energjetike dhe rrjedha energjetike, t cilat, nse shtypen (trajtohen), ndikojn n mnyr efikase si qetsues bile m mir se ilaet artificiale pr qetsim. Me analizn kimike sht vrtetuar q organizmi n raport me kto pika prodhon endorfinn, q sht substanc e cila qetson. Ekzistojn shum pika q kan veprimqetsues. sht vrtetuar q, kur t trajtohen kto pika, njeriu qetsohet dhe bie n gjum t thell. Hixhami (lshimi i gjakut n kupzore me prerje siprfaqsore), n t vrtet i nxjerr jasht substancat e dmshme dhe e pastron gjakun, dhe, me lirimin e endorfins, qetson organizmin.Gjithashtu sht zbulua se hixhami rrit nivelin e dopamins, si dhe imunitetin e organizmit ndaj kancerit dhe virusve. Llojet e hixhamit Ekzistojn tri lloje t hixhamit: hixhami i that, q prdoret te diabetikt, hixhami me prerjen siprfaqsore t lkurs (skarifikimi) dhe hixhami transitor, q prdoret te personat me probleme krcore t shpins. Hixhami si ila I Drguari i Allahut e bnte hixhamin pr dhembjen e gjysms s koks (migrena). Deri m sot n tr botn nuk sht gjetur ende ilai efikas pr migrenn. Ekzistojn ilae vetm pr lehtsimin e saj. Nj hixham, mnjanon n trsi migrenn. Qoft salavati i Allahut pr ty, o i Drguar i Allahut, q i ke msuar njerzit pr do mirsi. Britania e Madhe ka qen e goditur nga smundja e hemofilis. Kur kan kuptuar pr hixhamin, kan drguar disa specialist n Siri, pr t msuar hixhamin. Pas ktij veprimi, kan shruar me sukses hemofilin. Hixhami mund t mnjanoj me sukses edhe epilepsin. Hixhami ndihmon pr reumatizmin, astmn bronkiale dhe dhembjet e shpins. Hixhami ndikon me sukses n raste mbipeshe, smundjeje t traktit digjestiv dhe t lkurs. Duke marr parasysh fjalt e Pejgamberit a.s.,: Ai q pas meje ngjall nj synet t harruar, do t ket shprblimin e atij q e bn, duke mos i munguar asgj nga shprblimi (atij q e vepron), - sht obligim yni i prhershm q ta gjallrojm kt synet, duke praktikuar hixhamin.
30
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Ekonomi Islame
Kontributi i dijetarve t hershm mysliman n ekonomi

Dr. Islam Hasani Ky shkrim i shkurtr ka pr qllim t diskutoj n mnyr shum t shkurtr kontributin e dijetarit t hershm Ibn Tejmije, n ekonomi, duke prmendur disa koncepte ekonomike t diskutuara nga ai, pa pretenduar se kjo tem e rndsishme mund t prfshihet n kta pak rreshta.
sht br nj krahasim n mes t kohve dhe koncepteve t politiks ekonomike dhe koncepteve t ndryshme, q jan ende aktuale dhe shoqria e tanishme prballet me t njjtat probleme.
akiuddin Ebu el-Abbas Ahmed Ibn el-Halim Ibn Abdusalam Ibn Tejmije el-Hanbel, kishte lindur n vitin 1263 n Haran, nj vend q tani gjendet n Turqi afr kufirit me Irakun, dhe ka vdekur n Damask n vitin 1328. Ibn Tejmije sht i njohur si nj dijetar me karakter t fort dhe autoritet n shkenc, Hafiz i Kuranit dhe autoritet n literaturn e hadithit. n moshn 20-vjeare ai u b profesor i shkolls juridike Hanbelite dhe i komentimit t Kuranit dhe, pr nj koh t shkurtr, ai u b i njohur si dijetar me autoritet n fusha t ndryshme. Edhe pse ishte nj antar i shkolls s themeluar nga Ibn Hanbeli, ai kishte synuar kthimin e Islamit tek burimet e tij, Kurani dhe Sunneti. Kur ishte n moshn 30 vje, atij i ishte ofruar posti i kryegjykatsit, por ai e kishte refuzuar pr shkak se nuk kishte mundur ta bindte veten t ndiqte kufizimet q bheshin nga udhheqsit. Kontributi i ktij dijetari sht shum i madh edhe n lmenj t ndryshm, prandaj studiohet nga studiues t sferave t ndryshme dhe pr qllime t shumta. Pasi ekonomia sht pjes e pandashme e do shoqrie, edhe Ibn Tejmije, si nj dijetar i ktij profili t lart, nuk mund t mos shkruante pr kt lm t rndsishm. ne do t fokusohemi rreth kontributit t tij n sfern e ekonomis, duke ln anash kontributet e tij n shkencat e tjera, pr t cilat sht i njohur. Kontributi i tij n ekonomi Fokusimi i Ibn Tejmijes ishin shoqria, bazat morale t saj dhe mnyra se si duhet t sillet pr t mbetur n prputhje me Sheriatin. N arritjen e ktij rregulli, dijetart duhet t udhzojn shoqrin, po gjithashtu edhe udhheqsit
shtetror duhet ta ndiejn kt si obligim. Ai i diskutoi rregullat Islame pr aktivitetet ekonomike t njerzve, dhe m shum vmendje u kushtoi shtjeve shoqrore, si jan: kontratat dhe fuqizimi i tyre, mimet dhe cilat jan kushtet q ato mime t konsiderohen t drejta e t arsyeshme, mbikqyrja e tregut, financat publike dhe roli i shtetit pr plotsimin e gjrave t nevojshme.Ibn Tejmije bri thirrje pr forcim t moralit t shoqris dhe jo pr forcim t ideve individuale rreth devotshmris, t cilat personin e detyrojn t trhiqet krejtsisht nga shoqria e cila i ofroi pak hapsir pr sukses t devotshmit. Ai ishte i mendimit se duhen caktuar limitet e lejueshmris n aktivitetet ekonomike dhe n ushtrimin individual t s drejts s pronsis, duke shpresuar se, nse agjentt ekonomik i prfillin rregullat si duhet, morali i shoqris mund t mbijetoj. Mendimet dhe prgjigjet e tij, s bashku me shkrimet e tij q jan burimet kryesore dhe kontributi i tij m i madhi n fushn e mendimit ekonomik, konsiderohen punimet e tij: al-Hisba (Institucion i kontrollit) dhe el-Sijasah el-Sheriyeh fi Islah el-Rai ve Raiyah (Politika ligjore pr reformim t udhheqsit dhe t t udhhequrit). Libri i tij el-Hisba nuk sht kontributi i tij m i madhi, por sht njri prej kontributeve t tij, i cili i prket fushs s studimit rreth shoqris dhe vendosjes s rregullit dhe drejtsis n sfern ekonomike. Ka shum punime t shkruara rreth el-Hisba si institucion, Ibn Tejmije nuk sht i pari q ka shkruar n kt fush. Shkrimet rreth institucionit el-Hisba ndahen n dy grupe apo kategori: (grupi i par) ato q flasin pr aspektin teorik, arsyeshmrin,
Ekonomi Islame 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
31
funksionalitetin dhe kufizimet e ktij institucioni t rndsishm dhe grupi i dyt sjell udhzime dhe kushtet q duhet ti plotsoj personi q punon n kt drejtim si el-muhtesib si dhe far pozite duhet t ket el-Muhtesib n shoqri. Funksionimi i el-Hisba sht pjes prbrse e skems socio-ekonomike t shoqris islame. Edhe vet Muhamedi a.s. dilte n treg pr t kontrolluar dhe vrtetuar nse sjelljet e individve dhe shoqris n qytetin e medins ishin n pajtueshmri me rregullat islame.1 Prandaj, edhe konsiderohet se themeluesi i ktij institucioni sht vet i Drguari i Allahut, edhe pse n kohn e tij nuk ishte themeluar si nj institucion i till pr tu br pjes e qeveris si ishte br m von. Funksionimi i Hisba-s mirmban rregullin e ligjin publik dhe mbikqyr sjelljet e shitsve e blersve pr t siguruar drejtsi. N fillim Hisba ka funksionuar n mnyra t ndryshme, por gradualisht ka marr formn e nj institucioni shum t rndsishm, i cili kishte hierarkin e nj zyrtari shtetror q ishte prgjegjs pr moralin publik dhe etikn ekonomike. Muhtesibi (personi q ishte prgjegjs pr funksionimin e Hisba-s) kishte forc dhe autoritet n shoqri.2 Ky institucion ishte themeluar duke u mbshtetur n rregullin kuranor: udhzuar apo urdhruar pr t mir dhe ndaluar nga e keqja. Ky libr i shkruar nga Ibn Tejmije, shpjegon arsyet pr trajtimin e disiplinave t sociologjis, shkencave politike dhe ekonomis. Pr ekonomi ishte shkruar ather kur ekonomia si shkenc nuk ekzistonte ende. sht shum mbreslnse se si kishte perceptuar mekanizmat e tregut, forcat e furnizimit dhe krkess, problemet e tregut jofunksional si dhe dmtimin dhe konsekuencat pr konsumatort dhe prodhuesit. ai i kushtoi vmendje shtjes s monopoleve, largimit nga tregu t prodhimeve t nevojshme me qllim t krijimit t krkess n mnyr artificiale dhe manipulimit t mimeve, prandaj ai ishte shum i interesuar pr themelimin e parimeve t mimeve t drejta dhe pagess s drejt t puntorve pr punn e br. Interesimi i tij kryesor n kt lm ishte themelimi i nj rregulle ekonomike t drejt, q shihet edhe n thnien e tij t famshme: Zoti e ndihmon shtetin e drejt, edhe nse sht jobesimtar, por nuk e ndihmon nj shtet t padrejt, edhe nse sht besimtar. Nj kontribut tjetr i veant i Ibn Tejmijes n ekonomin islame ishte fokusimi i tij rreth partneritetit n forma t ndryshme, t cilat tani jan t njohura n bankimin modern, sipas normave t Sheriatit Mudarabe (partneritet pr investime n fusha t ndryshme), Muzaraah (partneritet q ka t bj vetm me bujqsin) etj.. Sipas tij, kontrata e partneritetit sht moralisht m e rndsishme se kontrata e qiramarrjes apo vetm punsimi i dikujt, edhe pse q t dyja jan t lejuara. Kjo sht pr arsye se n kontratn e partneritetit t dyja palt bartin rrezik dhe ndajn fitimin ose
humbjen, n varsi nga prfundimi i projektit. Diskutimi i tij rreth obligimeve publike sqaron shum gjra duke u futur edhe n fushn e menaxhimit t paras, rregullimin e peshs dhe mass. Ai diskuton edhe prcaktimin e mimeve nga ligji i krkess e furnizimit duke siguruar t ken njohuri t mir dhe q tregu t jet i lir nga parregullsit dhe deformimet q u prmendn m sipr. sht e drejta, ai nuk e fsheh preferencn e tij pr intervenime nga ana e qeveris pr ti ndaluar kto monopole dhe parregullsi, pr t arritur n mime t drejta. Ai gjithashtu shpjegoi pr efektin se si taksat bhen barr e blersit, sepse ai duhet t paguaj nj mim m t lart pr nj produkt, t cilit i sht paguar taksa nga shitsi, por edhe shpjegon raste kur arsyetohen taksat mbi at se sa sht parapar sipas Sheriatit. Vshtrimi i tij rreth paras dhe kamats gjithashtu prbn mendim dhe qndrim t qart. Ai shpjegon shum mir arsyet pse kamata sht e ndaluar dhe far t kqijash sjell kamata n shoqri. Ibn Tejmije kishte njohuri t mir edhe rreth paras s mir dhe paras s keqe; ai kt fenomen e shpjegonte n mnyr mjaft t bukur. nse udhheqsi ndalon prdorimin e disa monedhave t metalit dhe fillon shtypjen e nj lloji tjetr pr popullin, ai do t dmtoj pasurin q posedon populli, duke ulur vlern e tyre, sepse monedhat e vjetra shndrrohen n komoditet. Ai bn padrejtsi pr ata duke ua mohuar vlern e pasuris q posedonin n fillim. Madje edhe m shum, nse vlera (n aspektin e peshs apo vet cilsis s arit) e monedhave t metalta sht ndryshe nga ajo q kishte n fillim, kjo mund t bhet burim i fitimit pr njerzit jo t mir duke shfrytzuar rastin pr ti kmbyer kto monedha t vogla (kqija) me ato q jan t mira, dhe duke i nxjerr edhe jasht vendit pr t njjtin qllim. N kt mnyr vlera e pasuris dhe prodhimeve q posedon populli, dmtohet deri n nj shkall t konsiderueshme. Dhe, si prfundim, mund t themi se ky dijetar, prve kontributit t tij n shprndarjen e dijes n fusha t ndryshme, ka kontribuar edhe n drejtimin e ekonomis. Ibn Tejmije ka diskutuar norma ekonomike dhe t drejtsis n transaksione, duke dhn mendimin e tij pr rregullimin e ksaj shtjeje n nivele t ndryshme, pr udhheqsit dhe t udhhequrit. Secila kategori e njerzve duhet ti kryej obligimet e veta, n mnyr q shoqria t funksionoj si trsi. Prandaj, diskutimet e tij rreth mendimeve ekonomike, jan nj vazhdimsi e diskutimeve t dijetarve q jetuan para kohs s tij.
(1) Syed Muhamad Naquib Al-Attas & Wan Mohamad Nor Wan Daud, The ICLIF Leadership Competency Model: An Islamic Perspective (Kuala Lumpur: The International Centre for Leadership in Finance, 2007) f. 116-117. (2) Ibn Taymiya, Public Duties in Islam: The Institution of Hisba. Perkthyer ne gj. Angleze nga, Muhtar Holland, (The Islamic Foundation: Leicester, 1985), f. 19-47.
32
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Bota Islame
IRANI
Mr. Samir B. Ahmeti
Pozita gjeografike epublika Islamike e Iranit, si nj nga shtetet e mdha t kontinentit aziatik, si pr nga territori ashtu edhe nga numri i banorve, bie n pjesn jugore t Azis Perndimore, ose n verilindje t Gadishullit Arabik. Irani, q nga koht e lashta e deri n vitin 1979, kur u shpall republik islamike, ishte i njohur me emrin Persi. Emri Iran do t thot Atdheu i arianve, emrtim q u atribuohet fiseve ariane, q migruan nga Jugu i detit Aral n jug t detit Kaspik, e kt si nj zon e njohur n t ciln u vendosn fiset ariane, e quajtn me emrin Iran. Gjatsia e prgjithshme e kufijve t vendit arrin afrsisht n 1.648000 km, prej tyre 1.636000 km i takojn zons toksore dhe 12000 i takojn zons ujore. Republika e Iranit kufizohet Turkmenistanin, Azerbajxhanin, Ermenin, Afganistanin, Pakistanin dhe me Gjirin Arabik Persik, Turqin dhe Irakun. Bazuar n t dhnat e vitit 2007, Republika e Iranit ka gjithsej 331 aeroporte, si dhe rrug hekurudhore. Portet m kryesoret jan portet Usulijeh, Bender Abbas dhe Bender Humejni2. Republika e Iranit ka nj numr t konsiderueshm institucionesh t larta arsimore, si: universiteti i teheranit, universiteti i kurdistanit, universiteti i semnanit, universiteti i Zenxhanit etj. TEHERAN: Kryeqyteti i Republiks s Iranit, llogaritet qyteti m i madh dhe m i rndsishm n vend. Emri Teheran sht me burim persian, i prbr prej dy fjalsh, prej fjals Teh, q
T dhna statistikore1: Emri ndrkombtar n anglisht: Iran. Emri zyrtar: Irani. Sistemi i qeverisjes: Republik. Siprfaqja: 1,648,196 km. Numri i banorve: 74.196.000 (2009). Dendsia: 42 (banor n 1 km). Feja: Mysliman 99% (shiit 82%, sunit 18%), besime t tjera 1%. Kryeqyteti: Teherani, q llogaritet qyteti m i madh n vend. Qytete t tjera: Tibriz, Esfahan, Bender Abbas, Busheher, hemedan, kereman, kermanshah, Meshhed, Rej, Shiraz, Ehvaz, Kazvin dhe Kum. Grupet etnike: persian 51%, azerbajxhan 24%, gilakian dhe mazardanian 8%, kurd 7%, arab 3%, lurian 2%, belushian 2%, turkmen 2% dhe etni t tjera 1%. Gjuht kryesore: Persishtja (gjuh zyrtare), azerije, kurde, arabe, turkmene dhe gjuh t tjera. Njsia monetare: Riyal Iranian (1.00 IRR = 0.000066 EUR). Data e pavarsis: 1925. Fest kombtare: 1 prill 1979. domethn i nxeht, si dhe fjals Ran, q domethn vend. Duke u mbshtetur n kto, emri Teheran ka kuptimin Vend i nxeht. Kuptimi i ktij emrtimi tregon pozitn gjeografike malore t qytetit, si dhe ky vend ka klim t nxeht. Numri i banorve t ktij qyteti arrin afrsisht n 13,413,348 banor. Kryeqyteti Teheran bie n veri t Iranit, pikrisht n ultsirat jugore t maleve Alborz, t cilat nga veriu e ndajn kryeqytetin nga deti Kaspik. Teherani sht qytet i ri, i themeluar n periudhn e familjes Kaxhari, n kohn e mbretit Aga Muhamed El Kaxharit, n vitin 1200 h/1786 m. Qyteti u themelua n llogari t qytetit t vjetr Rej, i cili ndodhet 6 km larg Teheranit. Historia e Iranit N shekullin VII p.e.s., disa fise nga Azia Qendrore u shprnguln n Iranin e sotm, q njiheshin si persian, e t cilt n Iran themeluan Perandorin e tyre Persiane. N vitin 65 p.e.s. n kt Perandori u paraqit nj mbret i shquar, q quhej Kushi i madh persian, n kohn e t cilit Perandoria Persiane u zgjerua dhe shtrihej nga lindja e Indis dhe Afganistanit n lindje e deri te lumi Danub n Evrop, n perndim, si dhe deri n Biladu Sh-sham3. Pastaj, persiant u orientuan n drejtim t Egjiptit, ku qndruan nj periudh kohe. Ndrkaq n shekullin V p.e.s. n Perandorin Persiane, e cila shquhej pr fuqi dhe ngritje, filloi ta godiste dobsimi politik, ku u shfaqn edhe ambiciet pr t sunduar n mes familjeve t mdha n Perandori, t cilat shkaktuan prarje dhe rregullime, q uan n orientimin e Perandoris. Si rezultat
Bota Islame 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
33
i ktyre trazirave, erdhi mposhtja e persianve n Evrop dhe ata u dbuan prfundimisht prej saj. Perandoria Persiane prfundoi s ekzistuari, pikrisht nga ana e Aleksandrit Maqedon Leka i Madh , kur Irani ra nn sundimin e Leks s madh dhe qndroi i nnshtruar derisa vdiq Leka i Madh. Pastaj, n vitin 250 p.e.s. n Iran u formua nj shtet i madh, i cili jetoi deri n vitin 226 m, dhe ishte shteti t cilin Perandoria Romako-Bizantine e llogariste si rival t saj. Kurse, n vitin 226 m u themelua Perandoria e dyt Persiane, e cila u quajt Perandoria Sasaniane. Kjo Perandori kishte nj rndsi t madhe n shtrirjen dhe zgjerimin e ndikimit t saj, kshtu q asokohe qe br shteti i dyt m i fuqishmi n botn e athershme, pas Perandoris Romako-Bizantine. M pastaj, n vitin 21 h / 642 m myslimant n kohn e halifit t dyt t tyre, Umer ibnul Hat-tabit r.a. e nnshtruan Persin dhe kshtu prfundoi sundimi i Perandoris Persiane. Q nga kjo koh e sundimit t Umerit r.a. dhe gjat periudhave t ndryshme t sundimit t Dinastis Emevite (41 h 132 h) Irani dhe vendet prreth tij hyn n Fen Islame. Kurse, gjat sundimit t Dinastis Abasite (132 h 656 h) n Iran u formuan disa mbretri dhe shtete, q konsideroheshin t pavarura nga abasinjt, prej tyre m t njohurat ishin: Shteti i buvejhinjve, i gaznevinjve, i selxhukve dhe havarizmshah. N fund, Dinastia Abasite (q prfshinte edhe Iranin) iu nnshtrua sundimit t mongolve dhe kshtu mori fund sundimi i abasinjve. Mandej n vitin 1499 m n Iran u themelua shteti Safevije dhe vazhdoi t sundonte deri n vitin 1736 m.
Pastaj, n vitin 1736 m, aty u themelua shteti Iksharije, kurs n vitin 1750 m u themelua shteti Zendije dhe vazhdoi t qndronte deri n vitin 1794 m, kur sundimi kaloi tek familjet Faxhar, q sunduan deri n vitin 1925 m. Dhe, krejt n fund, n vitin 1979 m Irani u b Republik Islamike, nga nj struktur politike e cila vazhdon t sundoj deri n ditt e sotme4. Historia e prhapjes s Islamit n Iran Hyrja dhe prhapja e Fes Islame n vendet persiane n kuadr t t cilave hyn edhe Irani i sotm kan nodhur n disa faza; disa historian ato i kan ndar n tri faza: Faza e lajmrimprgzimit, faza e thirrjes n Fen Islame dhe faza e lirimeve islame. Pra, historiant kto faza i sqarojn si vijon: Faza e lajmrim-prgzimit: N kt faz ishte fillimi i shfaqjes s shpress rreth prhapjes s Fes Islame n Iran. Kjo ishte pasi Muhamedi a.s. kishte lajmruar gjat hixhretit t tij pr n Medin, gjegjsisht e kishte prgzuar Suraka ibn Malikun pr arritjen e myslimanve deri tek pallatet e Kisrait, gjegjsisht pr lirimet e vendeve t Perandoris Persiane. Transmeton Ibn Hishami at q kishte br Umeri r.a., kur mori kurorn e Kisrait mbretit t Perandoris Persiane dhe e kishte thirrur Surakan, t cilit ia kishte vn stolin e Kisrait e i kishte thn: Ngriji duart dhe thuaj: Falnderimi i takon Allahut xh.sh., i Cili mundsoi marrjen e kurors s mbretit Kisra, i cili pretendonte se ishte zot i njerzve, si dhe mundsoi q ajo kuror ti varej nj arabi nga fisi Benu Mudlexh fisi i Suraka ibn Malikut . Kto fjal i prsriti Suraka. Umeri r.a. veproi kshtu,
34
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Bota Islame
Faza e lirimeve islame: N kt faz ndrlidhet faktori i lirimeve islame, gjegjsisht me rastin e zgjerimit t kufijve t Shtetit Islam n drejtim t vendeve persiane. Gjat ktyre lirimeve, myslimant arab patn rastin t prziheshin me popullin persian dhe tua msonin gjuhn arabe, pr faktin se ajo sht gjuha e Kuranit. T prmendim shkurtimisht disa prej atyre luftrave shum t rndsishme dhe njkohsisht edhe ndr m vendimtaret n historin islame. T tilla kan qen: beteja Dhatu S-selasil (12 h / 633 m), beteja e Velxhes dhe e Ulejsit (12 h / 633 m), Beteja e Hires dhe e Enbarit (12 h / 633 m), beteja e Kadisijes (14 h / 635 m) dhe beteja e Nehavendit (21 h / 642 m). Pra, n t gjitha kto beteja, fal ndihms s Allahut xh.sh. n forcimin e imanit t myslimanve, ata doln triumfues. Kshtu, Feja Islame kaloi, hyri dhe u prhap n tr ish-Perandorin Persiane dhe n rajonet e tjera prreth saj5. Klima Klima n Iran n prgjithsi karakterizohet si e that apo gjysm e that. Ajo ndryshon nga rajoni n rajon, ku temperaturat n zonat malore n veriperndim bien deri n 29 grad nn zero, mirpo stint e gjata dhe t ashpra t dimrit pasohen nga stint me klim mesatare t vers. N t kundrtn, gjat stinve t vers n fushat e Huzistanit krahin n Iran , n t cilat fusha ka nxehtsi dhe lagshti, temperaturat mesatare arrijn afrsisht deri n 35 grad Celsius. Gjendja ekonomike ekonomia e iranit, prsa i prket teoris mbi barazin dhe fuqin blerse, sht nga 16 ekonomit m t mdha n bot. Ekonomia e vendit varet shum nga t ardhurat prej nafts dhe gazit. Irani sht nj nga t paktat prej ekonomive m t mdha, t cilat nuk kan vuajtur direkt nga kriza globale financiare e vitit 2008. Rreth 20 % e toks n Iran sht e prshtatshme pr bujqsi, sa koh q orizi llogaritet kultura kryesore q kultivohet n rajonin e detit Kaspik. N Iran, gjithashtu kultivohen edhe kto kultura bujqsore: elbi, misri, pambuku, aji, duhani, pemt, patatet, fasulja, erzat, zaferani (prodhuesi m i madh n bot), arra, fstku (prodhuesi m i madh n bot) dhe bajamet.
(1) Vladimir Zoto,Enciklopedi gjeografike e bots, f. 91, 92. Dasara, 2007, Tiran. Amir B. Ahmeti; Atlas i bots Islame, f. 35. Logos-A, 2009, Shkup. Muhammed Atris; Muxhem Buldan El Alem, f. 226-227. Mektebetul Adab, 2007, Kajro. ar.wikipedia.org/wiki (2) www.moqatel.com Amir B. Ahmeti; f. 35. (3) Biladu Sh-sham: me kt emr n t kaluarn jan quajtur Shtetet e Shamit, t cilat jan: Siria, Jordania, Palestina dhe Libani. (4) Amine Ebu Haxher; f. 128-129. (5) www. sifraltareekh.com
ngase Muhamedi a.s. pr kt e kishte prgzuar Suraka ibn Malikun kur pranoi Fen Islame, si dhe e kishte njoftuar se, Allahu xh.sh. do tia mundsonte atij lirimin e vendeve persiane dhe marrjen e sundimit t Kisrait. Ndrkaq, Suraka kt n vete e mendonte t pamundur dhe kishte thn me vete: A sht fjala pr Kisrain, mbretin e mbretrve?! Prandaj Muhamedi a.s. e pati njoftuar se stolit e tij Kisrait do ti viheshin atij dhe ky do t jet argument pr realizimin e premtimit. Faza e thirrjes n Fen Islame: Kjo faz prfshin at q ndrmori Muhamedi a.s. me drgimin e Abdullah ibn Hudhafe Es-sehmiut tek Kisra Bervizi mbreti persian . Pra, Muhamedi a.s. e drgoi Es-sehmiun me nj letr t vulosur, n t ciln shkruante: (N emrin e Allahut, Mshiruesit Mshirbrsit. Nga Muhamedi i drguari i Allahut tek Kisrai, prijsi i persianve. Paqja dhe shptimi qofshin pr at q pason udhzimin, beson Allahun dhe t drguarin e Tij dhe dshmon se ska zot tjetr prve Allahut, t Vetmit dhe t pashok dhe se Muhamedi a.s. sht rob dhe i drguar i Tij. Andaj, t ftoj ty me ftesn e Allahut se un jam i drguar i Allahut tek tr njerzimi, q tia trheq vrejtjen t gjallit dhe tua them fjaln e vrtet pabesimtarve. Prano Islamin, do t shptosh e, nse refuzon, ather do t ngarkohesh me mkatin e mexhusve /zjarrputistve). Mirpo, Kisrai ishte kundrprgjigjur duke grisur letrn e muhamedit a.s.. e kur muhamedi a.s. u informua pr kt gjest t shmtuar t Kisrait, u lut duke thn:O Zot grise (shkatrroje) pushtetin e tij Kisrait e Allahu xh.sh. e shkatrroi pushtetin e tij dhe at pushtet e kaloi n duar t myslimanve.
pJESa KULTURORE 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
35
Dorshkrimet arabe t ruajtura n bibliotekn e BI t Kosovs

Mahmud Abdulkader Arnauti1 Kosova ka t drejt t jet krenare pr ekzistimin e ktyre dorshkrimeve arabe n njrn nga bibliotekat e saj t rndsishme.
endosja e Perandoris Osmane n Ballkan n prgjithsi dhe n Kosov2 n veanti ishte faktori kryesor i ekzistimit t dorshkrimeve t vlefshme arabe, t cilat sot ruhen me kujdes n bibliotekat nacionale dhe ato private, n t gjitha shtetet ballkanike. E gjith kjo, ishte si prgjigje ose reflektim i prhapjes s fes s pastr islame n kt pjes t madhe gjeografike dhe n at periudh kohore. Nga faktort kryesor t prhapjes s fes islame n vendet e Ballkanit ishte arritja e dijetarve dhe misionarve osman dhe prhapja e tyre gjithandej, n lindje dhe perndim. Ata dhan kontribut t madh n prhapjen e msimeve islame duke u angazhuar n aktivitete t ndryshme npr xhami dhe shkolla, t ndrtuara n qytete e fshatra t Ballkanit nga ministrat dhe valinjt osman. Gjuha arabe ishte gjuha e fes islame, nprmjet saj jan kuptuar rregullat e Fes s pastr islame dhe krkesat e qllimet e saj.3 Vendosja e Perandoris Osmane n Ballkan n prgjithsi dhe n Kosov n veanti, u pasua nga nj prhapje t konsiderueshme t gjuhs arabe, prandaj ishte e natyrshme q t prhapeshin edhe librat dhe dorshkrimet n gjuhn arabe dhe osmane4, n Ballkan, n prgjithsi, dhe n Kosov n veanti. Pasi u arrit t vendoseshin bazat e sigurta t shkencave islame dhe Astana5 u b qendra e Shtetit osman, prej atje edhe buronin librat me dorshkrime arabe dhe osmane. Me kalimin e kohs, nprmjet kontributit t disa dijetarve me origjin nga vendet e Ballkanit, n prgjithsi, dhe nga Kosova e krahinat e tjera t Shqipris s vjetr6 n veanti, me
nj kontribut vetmohues- u arrit t vendosej civilizimi madhshtor islam, duke shkruar disa vepra t rralla n gjuhn arabe dhe osmane. Ky kontribut vazhdoi pandrprer me nj forc dhe vullnet t papar. Kjo vazhdoi derisa sabotuesit e komplotistt i ndaluan hovin dhe shkatrruan Perandorin osmane, dhe morn pushtetin antart e Kuvendit (Asambles) pr Bashkim dhe Progres n vend t Sulltanit osman. Ata mbolln prarje dhe urrejtje ndaj Perandoris Osmane npr rajone t ndryshme, duke i nxitur bijt mysliman q ta urrenin Perandorin. Kshtu arritn q, me duart e tyre, ti jepnin fund pranis osmane dhe mbolln urrejtje t madhe te popujt mysliman, duke urryer do gj q quhej turke. Q nga ajo koh e deri tash i dhan fund dhe e mbylln kapitullin e vllazris islame n mes myslimanve. Secili vend dhe shtet mori orientim n vete, secili u nda n vete, Allahut i takon shtja para dhe pas.7 Un kisha fatin t shkruaja nj libr t papar m par. Libri titullohet: Dorshkrimet arabe n Shqipri8. Ky libr ishte rezultat dhe fryt i vizits sime t par n Shqipri. Libri u pasua nga nj artikull q publikova m pastaj, n t cilin shkrova me nj koncept prmbledhs dhe t shkurtr e konciz pr dorshkrimet. Artikullin e publikoi e prditshmja EL-Hajat, q botohet n Londr, gjat vjeshts s vitit 1993. Librin, pr t cilin po flitet, tani mund ta gjeni n internet, kushdo q sht i interesuar pr ta shfletuar. Prpjekjet e mia modeste n prpilimin e ktij libri u mirpritn dhe u prshndetn e u muan jashtzakonisht nga shum dijetar dhe hulumtues t ndryshm.
Disa sosh jan edhe m t vjetra, u takojn shekujve m t hershm se epoka e ndritshme dhe fisnike. Ka prej tyre q jan kopje, t kopjuara me dor nga kopjues (shkrimtar) t qyteteve dhe vendbanimeve t Kosovs gjat periudhs s sundimit t sulltanit t shtetit osman n Ballkan n prgjithsi, natyrisht kuptohet aty prfshihet edhe Kosova.
36
arkivi i BI
Ka nga ato dorshkrime q jan n duart tona, q jan n vend t sigurt dhe jan shum cilsore e n gjendje shum t mir, saq vlen ti fotokopjojm dhe ti botojm n form libri, pr tua ofruar studiuesve dhe personave q i vlersojn dorshkrimet arabe dhe trashgimin islame.
Dorshkrime t rralla M pastaj, gjat qndrimit tim n Siri dhe n kosov, m kan pyetur shum pr dorshkrimet (arabe) n Shqipri. Gjithashtu, gjat vizitave q kam br n universitete dhe qendra t ndryshme shkencore n vende arabe dhe evropiane, prgjat tetmbdhjet viteve q nga botimi i librit, jam pyetur shum pr dorshkrimet n shqipri. Kur u ktheva n Kosov n fillim t vitit 2010, shklqesia e tij Hoxha Mr. Naim Trnava, Myftiu i Kosovs, m angazhoi q dorshkrimet arabe q gjenden t ruajtura n depot e BIK n Prishtin, ti prgatis dhe ti koleksionoj e ti fus n indeks. Un nxitova dhe fillova prgatitjet menjher. Tani arrita q kt pun ta prfundoj. Gjat ksaj pune arritm t koleksionojm nj numr t konsiderueshm t dorshkrimeve t rralla n Kuran (Kurani i shkruar me dor), n hadith, fik-h, akaid, histori t Pejgamberit, n histori t prgjithshme, n gjuh, n sintaks, leksikografi, letrsi, dialog, logjik, filozofi dhe mjeksi, shumica e t cilave jan libra t periudhs osmane. Disa sosh jan edhe m t vjetra, u takojn shekujve m t hershm se epoka e ndritshme dhe fisnike. Ka prej tyre q jan kopje, t kopjuara me dor nga kopjues (shkrimtar) t qyteteve dhe vendbanimeve t Kosovs gjat periudhs s sundimit t sulltanit t shtetit osman n Ballkan n prgjithsi, natyrisht kuptohet aty prfshihet edhe Kosova. Ka nga ato dorshkrime q jan n duart tona, q jan n vend t sigurt dhe jan shum cilsore e n gjendje shum t mir, saq vlen ti fotokopjojm dhe ti botojm n form libri, pr tua ofruar studiuesve dhe personave q i vlersojn dorshkrimet arabe dhe trashgimin islame. n kt mnyr ne mund ti vendosim n mesin e gjrave t muara, pr t cilat kan interesim dhe etje q ti marrin pr vete t gjitha bibliotekat publike si dhe konkurrojn shum personalitete t famshme q ti zotrojn ato. Kosova ka t drejt t jet krenare pr ekzistimin e ktyre dorshkrimeve arabe n njrn nga bibliotekat e saj t rndsishme. e tash kam knaqsin q para lexuesve t nderuar t paraqes nj prshkrim t shkurtr t dhjet dorshkrimeve t muara, t cilat i ruan me fanatizm kjo bibliotek kosovare. Kto dorshkrime jan nga m t bukurat q m kan prekur duart deri tash. Pr secilin prej tyre kam sjell edhe nga nj faksimile, pr ti ilustruar sa m bukur. Ato jan:
1. Ed-Durerul-Menthuretu Sherhu LugatulMedhkuretu, i shkruar nga dijetari i madh EsSejid Ahmed bin Muhamed, i njohur si Nakra. Libri sht nj fjalor (Leksikon) i vogl po shum i dobishm pr studiuesit; prfshin fjal dhe shprehje shkencore historike shum t vlefshme, kshtu q ofron dobi t jashtzakonshme dhe bhet shum i dashur n duart e studiuesve. Autori ka sqaruar n t (Fjalt e gjuhs s Ibni Frshets), q e kishte prpiluar Imami dhe dijetari i muar Abdulatif bin Abdulaziz, i njohur si Ibn Melik; renditjen dhe editimin e tij e bri nipi i tij, i cili n hyrje thot: Nuk kam gjetur shpjegim q i zgjidh dilemat dhe i zbulon problemet e tij, prandaj kam br nj shpjegim t pavarur q studenti ti shqyrtoj komentet pr t qen nj dhurat pr birin tim. Numri i ktij dorshkrimi sht (D.A.205) 2. Mekamat El-Haririj: Ky sht libri Elmekamat(Tabela) i njohur, t cilin e shkroi autori si rezultat nga ndikimi i librit Mekamat shkruar nga Bediu Zeman El-Hemedhanij. Veprn n fjal e kopjoi me nj bukurshkrim t rrall, far shum rrall gjendet n bibliotekat e njohura t bots bashkkohore pr ruajtjen e dorshkrimeve arabe. Gjithashtu libri sht i rndsishm pr ekspertt q merren me trashgimin arabe. Libri El-Mekamat sht vlersuar lart nga gjuha e shkrimtarve dhe dijetarve q nga koha e shkrimit t tij e deri n ditt tona. Pr t kan dhn komente figura t mdha letrare q jetuan pas autorit t librit Hariri; ata e muan dhe e vlersuan jashtzakonisht shum punn e autorit dhe at q prfshihet n vargjet e librit.9
arkivi i BI
37
Kuranit fisnik, si e theksojn t gjith dijetart. Autor i librit sht Imami i Muhadithve Muhamed bin Ismail El Bukharij (Allahu e past mshiruar).12 Kopja q gjendet n duart tona, sht nga kopjet e rralla dhe t muara shum. Kopjimin e saj me bukurshkrim n radh t par e ka br dijetari i madh dhe i mirnjohur Imam Ali bin Muhamed bin Ahmed bin Abdallah El-Junini. Libri sht ekspozuar para shum dijetarve, imamve t njohur nga muhaditht e hershm. Kjo sht kopja e par e redaktuar e ktij libri madhshtor n nivel botror. Pikrisht kjo kopje q posedon biblioteka e Bashksis Islame t Kosovs sht marr nga kjo vepr madhshtore. Numri i ktij dorshkrimi sht (D.A.74).13 5. Sheratul-Islam, e autorit imam Ruknul-Islam/ Muhamed bin Ebi Bekr, i njohur me pseudonimin Imam Zadeh ElHanefij, njri nga figurat e ndritshme t gjysms s dyt t shekullit t gjasht hixhrij. Libri ka vler t lart dhe me shum dobi. Ka vetm nj pjes. Autori n hyrjen e librit shkruan: Kto kontrata t organizuara t synetit t Pejgamberit a.s. jan t zgjedhura nga shkrimet e imamve t devotshm nga mesi i dijetarve t fes. Autori i librit n fjal i ka ndar n kapituj t shumt, ku ka prfshir hadithe t zgjedhura nga librat kryesor t burimeve t famshme t hadithit, pr t cilat ka nevoj t vazhdueshme myslimani dit e nat, n vend e n udhtim, n blerje dhe shitje. Numri i ktij dorshkrimi sht: (D.A.277) 6. Sherhul-Erbain mine Suneni Sejjid El-Murselin, t autorit imam muhamed bin Mustafa El-Birkevij El-Hanefij. N kt libr autori i ka shpjeguar dhe interpretuar katrdhjet hadithe q kan t bjn me shtjet esenciale t Fes Islame. Libri sht shum i muar dhe ka nj bukurshkrim t mrekullueshm. Numri i librit sht (D.A.82) 7. El-Mevahib El-Fet-hije ala TarikatulMuhamedije, autor i librit sht Imam Muhamed bin UlanEs-Sidikij El-Bikrij. Shrbtori i Synetit t t Drguarit s.a., n Xhamin e Qabes n Mek dhe n territorin e Hixhazit. Autori ka shnuar nj koment t thukt dhe elegant si dhe redaktim t kndshm n librin Et-Tarikatu El-Muhamedijetu t Imam Muhamed bin Bijr Alij-it, i njohur si Birkelij El-Uthmanij. sht nj libr shum i dobishm pr t gjitha shtresat e myslimanve. Autori sinjalizon pr dobit q nxjerr myslimani nga ky libr dhe q ka nevoj gjat tr etapave t jets s tij dhe q nuk mund ti numroj. Numri i ktij libri sht (D.A.160).
N kt mnyr, kto vepra, ne mund ti vendosim n mesin e gjrave t muara, pr t cilat kan interesim dhe etje q ti marrin pr vete t gjitha bibliotekat publike si dhe konkurrojn shum personalitete t famshme q ti zotrojn ato.
Ky dorshkrim me vler karakterizohet nga shum shnime t vlefshme shum q jan shkruar n margjinat ose fusnotat e tij, t cilat e plotsojn dobin e tij. Numri i ktij dorshkrimi sht (D.A.240) 3. Fjalori Muaxhem elfadh (Arabisht Osmanisht), sht nj fjalor i muar, i shkruar nga dijetari Mustafa bin Shemsudin El-Kurreh Husarij, i njohur si Akhteriju. Autori n hyrje t librit shkruan: Kur e vrejta se dshira dhe krkesa e dijetarve n thellimin e kuptimeve tekstuale dhe racionale n gjuhn arabe ishte e madhe, dhe nevoja pr to ishte tejet e madhe, provova t mbledh n kt libr fjalt arabe, prdorimi i t cilave ishte i madh, po kuptimi i tyre ishte i vshtir. kshtu shkputa fjal nga Sahah El-Xhevherij, Dustur,10 Et-Tekmiletu, El-Muxhmel, El-Mugrebu dhe nga libra t tjer t njohur n fushn e artit t fjals e gjuhs, t cilat i radhita n kapituj e nnkapituj, n baz t renditjes alfabetike, kshtu q secila shkronj t jet kapitull n vete. Arrita ti interpretoj kuptimet e tyre dhe ti vendos n gjuhn e banorve t ksaj vatre,11 n mnyr q tu lehtsohet leximi dhe t kuptuarit e tyre me interpretim. Ky fjalor sht i rndsishm pr arabt dhe turqit njlloj, prbhet prej dyqind e dhjet fletsh t madhsis (22x30 cm). Secila flet sht e shkruar n t dy ant e saj. Numri i tij n depon e biblioteks s Bashksis Islame t Kosovs sht (D.A.T. 213). 4. Sahih El-Buharij, ky sht m i rndsishmi libr n duart e myslimanve pas
38
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 arkivi i BI
8. El-Kamusu El-Muhit sht vepr pr t ciln duhet t krenohet Imam Mexhdidin Muhamed bin Jeakub El-Fejruz Abadi, nj nga dijetart m t mdhenj arab t kohs s tij: Imam, dijetar dhe ekspert i gjuhs arabe me disiplinat e saj. Fjalori n fjal mori fam t madhe q nga koha kur u shkrua dhe vazhdon ta ket kt fam deri n ditt tona. Rreth ktij fjalori sht folur dhe shkruar shum, sht admiruar puna e br dhe sht muar lart. M e bukura nga ajo q sht thn pr t, jan kto vargje: Sado q fjal arabe mund t krkoni dhe prpiqeni n letrsi t thelloheni Pr ty jan kto fjal t zgjedhura T cilat n shkalln m t lart ti vlersoni Dhe po t mblidhen njerzimi dhe veprat e shkrimtarve ti tubojn Edhe n qoft se e prarojn edhe e pasurojn Prvese me uj floriri, me tjetr nuk mund ta shnojn. Kopja e fjalorit n fjal, e shkruar me dorshkrim, sht shum e muar dhe ka nj bukurshkrim t rrall. Autori n fund t librit shkruan: E obligova vetveten q ti mbledh, ti shkruaj, ti sistemoj dhe ti prsos, e kur arrita q mundin tim ta kurorzoja dhe ta prfundoja me prkushtim, lutem q kjo pun imja t mbett vetm pr hir t Zotit. Allahu i Madhrishm ma mundsoi q ta prfundoj kt vepr n shtpin time pran kodrins Saffa14 n mekn e nderuar, i kthyer drejt Qabes Madhshtore. Numri i librit sht: (D.A.185). 9. El-Mevahibu El-Ledenije bil-Minha ElMuhamedije, sht libr q flet pr historin
e lavdishme t Pejgamberit a.s.. Autor i librit sht Imam Shehabudin Eba El-Abas Ahmed bin Muhamed El-Kustalanij El-Misrij, vdekur n vitin 923 H. sht nj libr me vler t lart, shum i dobishm, nuk ka ngjashmri pr nga tematika e tij. Autori e ka radhitur n dhjet pjes q kan lidhjet e tyre n sqarimet e detajuara t historis s Pejgamberit a.s.. Libri u b shum i njohur, saq preku horizontet q nga koha e autorit e deri n ditt tona. Por, pr fat t keq, deri m tani nuk sht kryer nj redaktur e duhur. Kjo kopje e shkruar me bukurshkrim dore ka vler t muar.15 Ka nj shkrim shum t bukur. N pjest ansore t faqeve ka disa shnime q jan t dobishme gjat krkimit. Numri i librit sht: (D.A.231) 10. Et-Tedhkiretu bi-Umuril-Meuta ue Ahval El-Akhire, e autorit Imam El-Mufesir Muhamed bin Ahmed bin Ferah El-Kurtubij, vdiq n vitin 671 H. Libri sht shum i famshm, dorshkrimi sht i prfshir brenda nj kopertine. Myslimant e kan prdorur dhe kan prfituar nga ky libr q nga koha e autorit e deri n kohn ton. sht muar shum nga shum dijetar. Autori ka br nj koleksionim t ajeteve, haditheve, etereve, fjalve dhe informatave q kan t bjn me shtjen e vdekjes, t t vdekurve, Xhenetit, Xhehenemit, degjenerimit, shkatrrimit dhe kushteve e rrethanave t Dits s Kataklizms (Kiametit). Kopja e dorshkrimit sht shum me vler dhe sht e kompletuar. Ka nj shkrim t bukur dhe numri i saj sht: (D.A.41)
arkivi i BI 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
39
Shpresoj q, me fjalt q kemi theksuar m lart, kemi arritur tju ofrojm nj prkufizim konciz, q pr her t par do t kontribuoj drejt hedhjes drit t ksaj biblioteke dhe dorshkrimeve q posedon, duke shpresuar shprblimet e Allahut t Madhrishm, i Cili nuk ia humb mundin e robit t Tij n pun t mira. Dhe, n fund, un krkoj nga OIC (Organizata e Konferencs Islame, nga Organizata Islame pr Edukat, Shkenc dhe Kultur, nga Organizata Arabe pr Edukat Shkenc dhe Kultur, si dhe nga institucionet dhe qendrat q u prkasin atyre, s bashku me qendrat shkencore dhe universitetet e vendeve arabe, islame dhe evropiane q merren me shtje t dorshkrimeve arabe dhe trashgimin islame, - t reagojn dhe t angazhohen n indeksimin e dorshkrimeve n vendet e tjera ballkanike, n mnyr q me kalimin e kohs t ruhen kto thesare nga humbja dhe asgjsimi i tyre . Allahu i Madhrishm qndron mbrapa do qllimi, Ai sht q ndihmon dhe q udhzon n rrugn e drejt!
(1) Kt punim me formulim t par e ka paraqitur n simpoziumin ndrkombtar t organizuar nga AIITC n Tiran m 15,16 dhjetor 2010, pastaj jan br disa ndryshime para se t dorzohej pr shtyp, me shpresa se do t shtohet numri i atyre q kan interesim pr dorshkrimet arabe dhe islame. (2) N shkrimet e hershme arabe dhe osmane emri Kosov sht shkruar me Kaf dhe me Sad e jo me Kef e me Sin, prderisa tani sht prhapur dhe shkruhet me Kef dhe me Sin (3) Pr t prfituar m mir, shih artikullin Alemijetul-Lugatul-Arabijetu i publikuar n revistn Trashgimia Arabe, q e botoi Unioni i Shkrimtarve Arab n Damask n vitin1998; po ashtu shih
edhe librin tim me titullMekalati fi Mexheleti Et-TurathulArabij, f. 22-23, botuar nga Instituti Nur n Damask 2007. (4) Trashgimi osmane konsiderohet do vepr q sht shkruar nga autor turq ose t tjer q kan jetuar brenda kufijve t Shtetit Osman e q kan shkruar n gjuhn e vjetr turke me alfabet arab. (5) N fillim ky qytet i madh i Shtetit Osman sht quajtur Astana, e pastaj e mori emrin Istambul (Stambolli). (6) Shqipria e vjetr prfshin: Shtetin e sotm Shqiptar, Kosovn dhe territore t tjera q tani jan brenda territorit serb, grek, maqedonas dhe malazias. (7) M pastaj, pas shprbrjes s Shtetit Osman, kan dhn kontributin e tyre mjaft nga bijt e Kosovs q kan pasur lidhje me gjuhn arabe, q paraqiten q gjat viteve pas prfundimit t Perandoris Osmane e deri n ditt tona. Me ndihmn e Allahut! (8) sht publikuar nga Darul-Fikr n Damask dhe sht botuar n Darul Fikr El-Muasir n Bejrut, n vitin 1993. (9) Pr t prfituar sa duhet, shih librin Keshfi dhunun t autorit Haxhi Khalife (17871791/2) (10) sht fjala pr librin Dustur Luga, q sht nj libr konciz n fushn e artit gjuhsor t gjuhs arabe, i autorit Bediu Zeman Husejn bin Ibrahim En-Natanzij, vdiq n vitin 499 H. Lidhur me t, shih n librin Keshfu Dhunnun (754/1). (11) Gjuha e ksaj vatre sht fjala pr gjuhn turke me alfabet arab e cila dominonte n tr shtetin e Perandoris Osmane. (12) Shiko historin e muar t ciln e shkroi dijetari i Shamitn n kohn e tij Hoxha Muhamed Xhemaludin El-Kasimi Ed-Dimeshkij me titull (Hajatul-Bukharij) t cilin libr e ka redaktuar dhe e ka botuar Dar El-Nefais n Bejrut n vitin1412 H / 1992 m. (13) Pas ktij artikulli pason artikulli tjetr, me ndihmn e Allahut do t njiheni edhe me kt dorshkrim t muar n artikullin q pason. (14) Kishte qllimin n afrsi t kodrins Saffa. (15) N kt rast sinjalizohet se n depon e biblioteks s Bashksis Islame t Kosovs ka edhe njkopje t plot nga libri Sherhul-Mevahib El-Ledenije t Imamit Muhamed bin Abdulbaki Ez-Zerkanij, i vdekur n vitin 1122 h. Libri pr t cilin e kemi fjaln sht nga dorshkrimet ma t muara q nevojitet nj prkushtim i veant, gj q s shpejti me ndihmn e Allahut do t punoj n kt drejtim dhe do ta publikoj n ndonj revist e cila interesohet dhe njihet mir n fushn e trashgimis arabe dhe islame. Prktheu: Fitim Flugaj
40
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Opinione
Bazat e vizionit islam ndaj bots dhe marrdhniet me t tjert

Prof. Dr. Ibrahim el-Bejumi Ganimi Pa dyshim q shtja e vizionit islam ndaj bots -e cila sht e bazuar dhe e ngritur mbi bazat e besimit n Zotin Nj dhe n unitetin e njerzimit- sht mesazhi islam botror: E Ne t drguam ty (Muhamed) vetm si mshir pr t gjitha krijesat. (El-Enbijau,107).
izioni islam pr botn buron nga baza e besimit, q sht tevhidi-monoteizmi, me t cilin nnkuptohet miratimi i ekzistimit t Zotit dhe Njsis s Tij si i Vetm (I Lartsuar sht Allahu), Ai sht q ka krijuar kt gjithsi , Sunduesi i vrtet dhe i Vetm q nuk ka rival, Ai sht i Cili e ka krijuar njeriun dhe e ka br at mkmbs n Tok, me qllim q ta gjallroj at dhe t veproj sipas Urdhrave t Tij e t zbatoj vullnetin e Tij. Allahu i Lartsuar thot: Ai sht mbizotrues ndaj robrve t Tij. Ai i di hollsisht punt e Tij dhe t robrve t Vet.(El-Enam,18). Po ashtu besimi n Zotin Nj prfshin n vete edhe prsosmrin e besimit n aspektin e pranimit t Zotit si Krijues (Rrububjeti) dhe si i Vetm, Q meriton adhurimin (uluhijeti). Por, si ndikon ky besimi monoteist pr vizionin islam q ka pr botn, nga perspektiva islame? Ndikimi do t shfaqet nga dominimi i parimit t unitetit dhe harmonizimi i vizionit islam pr botn, duke mos lejuar coptimin dhe armiqsi nga periferia. Parimi i unitetit nuk konsiderohet si nj utopi, por sht i rrnjosur thell n shoqri vetm e vetm pr t br unitetin e racs njerzore, e ky unitet sht shpirtror n aspektin e unifikimit t besimit dhe mesazhit se nga buron. Ky unitet shpjegohet me sa vijon: Uniteti i racs njerzore Feja islame ka miratuar unitetin e racs dhe prejardhjes s t gjith njerzve, se t gjith njerzit e kan prejardhjen prej Ademit a.s.: Nuk ka dallim n mes arabit dhe joarabit, e
as n mes t ziut dhe t bardhit, prvese n devotshmri. (Buhariu). Urtsia e ndarjes n popuj dhe fise sht n mnyr q t njihen n mes tyre e jo pr mospajtueshmri n mes tyre, sht solidariteti e jo dobsia dhe dallimi n mes tyre sht vetm n aspektin e devotshmris dhe punve t mira, t cilat jan n dobi t t gjith njerzve. Allahu i Lartsuar sht Krijues i t gjithve dhe kt vllazri e vshtron dhe n t njjtn koh nga robrit e Tij krkon q t respektojn dhe pranojn kt vllazri. Kurani fisnik e shpreh haptas kt t vrtet n mnyr shum t qart: O ju njerz! Kini frik Zotin tuaj Q ju ka krijuar prej nj veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi shoqen e saj, e prej atyre t dyve u shtuan shum burra e gra. Dhe kini frik Allahun me Emrin e t Cilit prbetoheni, ruani farefisin (akraballkun), se Alllahu sht mbikqyrs mbi ju.(En-Nisa,1); O ju njerz, vrtet Ne ju krijuam ju prej nj mashkulli e nj femre, ju bm popuj e fise, q t njiheni midis jush, e ska dyshim se tek All-llahu m i ndershmi ndr ju sht ai q sht ruajtur m tepr (nga t kqijat), e Allahu sht shum i dijshm dhe hollsisht i njohur pr do gj. (El-Huxhurat,13) dhe po ashtu i Drguari a.s., n haxhin e lamtumirs ishte shprehur duke thn: Vrtet Allahu e ka larguar prej jush trupsin e injorancs dhe lavdrimin me baballart tuaj, njerzit jan prej Ademit e Ademi sht prej dheut. (Buhariu); Nuk sht prej radhs son ai i cili bn thirrje pr racizm, nuk sht prej radhs son ai i cili lufton pr racizm, dhe nuk sht prej radhs son ai i cili ka vdekur pr racizm. (Ebu Davudi).
Opinione 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
41
Me kt vendim feja islam ka mohuar do ligj q bn thirrje pr racizm dhe besimi islam sht i vetmi q, n mnyr shum t qart dhe t hapur, bn thirrje pr unitetin njerzor n kontekstin e ndrtimit t diversitetit. Unifikimi i fes Feja islame ka prcaktuar unifikimin e fes mbi bazat e saj t prgjithshme dhe ka vrtetuar se sheriati i allahut t lartsuar pr njerzit sht ngritur mbi parimet e shndosha t besimit, veprs s mir dhe vllazris dhe se t gjith Pejgambert jan t drguar prej Allahut t Lartsuar, se t gjith librat hyjnor jan shpallje prej Allahut, se t gjith besimtart n cilindo ymet qofshin ata- jan robrit e Tij t sinqert, q kan ngadhnjyer si n kt bot, ashtu edhe n Botn tjetr. Prarja dhe ndarja n aspektin e fes dhe shprehja e armiqsis n emr t saj, jan mkate q bien n kundrshtim me parimet dhe bazat e fes dhe po ashtu jan n kundrshtim me qllimet dhe synimet e fes. sht obligim njerzor q ata t jen fetar, q t bashkohen n aspektin fetar dhe kjo sht feja e vetme, e cila sht e drejt, feja n t ciln i ka krijuar Allahu njerzit. Mu pr kt arsye Allahu i Lartsuar n Kuran fisnik thot: Ai ju prcaktoi juve pr f at q ia pati prcaktuar nuhut dhe at q ne ta shpallm ty, dhe at me se patm porositur Ibrahimin, Musain dhe Isain. (I porositm) Ta praktikoni fen e drejt e mos u prani n t. (Esh-Shura,13); E pr kt shkak (t prarjes s tyre), ti thirr dhe prqendrohu ashtu si t sht urdhruar dhe mos shko pas dshirave t tyre e thuaj: Un kam besuar n librat q i shpalli All-llahu, jam urdhruar t mbaj drejtsi n mes jush, All-llahu sht Zoti yn dhe Zoti juaj; Ne kemi prgjegjsin e veprave tona e ju t veprave tuaja, nuk ka polemik n mes nesh e jush; All-llahu bn tubimin mes nesh dhe vetm tek Ai sht prfundimi! (Esh-Shura,15). Po ashtu i Drguari s.a.v.s. pr t shpjeguar kt fenomen, thot: Shembulli im dhe shembulli i t drguarve para meje sht sikur shembulli i nj njeriu i cili ka ndrtuar nj shtpi, e ka zbukuruar at po q nuk ka vendosur nj tull, e kshtu njerzit filluan t silleshin prreth saj dhe u befasonin me t. Thoshin: A nuk sht vendosur ende kjo tull! Un jam kjo tull, un jam vula e t Drguarve. (Buhariu). Ja kshtu ne shohim se feja islame i ka ofruar njerzimit parimin unifikimi i fes dhe bn thirrje pr kt kur n bot sht ndezur zjarri i smirs fetare dhe i armiqsive sektare...N kt aren t krizs shpirtrore - kur u shprehn armiqsia dhe injoranca, vjen Kurani me nj thirrje t re: thirrja pr vllazrim fetar dhe bashkimi mbi bazat dhe parimet e s vrtets, t besuarit n t si unifikim hyjnor, edhe nse dallojn gjrat dytsore me kalimin e kohs t prbashkta dhe unikate, jan parimet e
prhershme, ngase kto jan parimet mbi t cilat jan krijuar njerzit. Duke par rndsin e madhe q ka parimi i unifikimit fetar dhe rolin q ka n ndrtimin e vizionit fetar islam prball bots e ndikimet e tij n sistemin e vlerave t marrdhnieve m t larta qeverisse n mes t kombeve dhe popujve nga kndvshtrimi i ktij vizioni, kjo do t mund t ishte e dobishme duke dal nga tema ngapak, duke shpjeguar parimet e njohjes s ktij uniteti dhe kjo sht nj prej fushave m t rndsishme e t aplikuara n kuadr t marrdhnieve me jomyslimanin. Ajetet kuranore n mnyr eksplicite shpjegojn unitetin fetar dhe i Drguari a.s., dhe shokt e tij kan urdhruar pr nj unitet t till dhe ata kan qen t part besimtar q kan besuar n kt parim. Myslimani duhet t besoj n do pejgamber q ka qen m hert, t besoj do libr q sht shpallur prej Allahut, t respektoj do sheriat t mhershm, t ket respekt pr do Ymet t mhershm q kan qen besimtar. Allahu thn: Ju (besimtar) thoni: Ne i besuam Allahut, at q na u shpall neve, at q u shpall Ibrahimit, Ismailit, Ishakut, Jakubit dhe pasardhsve (t Jakubit q ishin t ndar n dymbdhjet kabile), at q i sht dhn Musait, Isait dhe besuam at q u sht dhn nga Zoti i tyre pejgamberve, ne nuk bjm dallim n asnjrin prej tyre dhe ne vetm Atij i jemi bindur (jemi mysliman). (El-Bekare:136). E m pastaj shihet se e vetmja sht kjo rrug e unitetit dhe se besimtart e feve t tjera, po t besonin sikurse besimi islam, ather do t ishin edhe ata t udhzuar, e nse nuk veprojn kshtu, ather ata do t mbesin n mospajtime dhe prarje dhe shtja e tyre mbetet tek Allahu. Allahu i Lartsuar ka thn: N qoft se ata besuan ashtu si besuat ju, ata vrtet kan gjetur rrugn e drejt, e, nse refuzojn, ather ata jan kundrshtar (opozit), po ty (Muhamed) kundr tyre do t t mjaftoj Allahu. Ai sht dgjuesi, i dijshm.(ElBekare,137). Asistenca pr unitet fetar Jan dy baza kryesore dhe shum t fuqishme pr t asistuar n unitetin fetar dhe mnjanimi i t gjitha dyshimeve mund t sjell shumllojshmrin e misioneve hyjnore, t cilat do t jen si burim i mospajtimeve apo i lufts n emr t fes. Kto dy parime apo baza i ka prmendur Kurani, e ato jan si vijon: 1. Vrtet feja e Ibrahimit a.s. sht baza e fes dhe burimi parsor i tre t drguarve misioni i t cilve ka qen i njohur, e kta zotrinj jan: Musai, Isai dhe Muhamedi a.s.; 2. Veimi i fes nga qllimet dhe pasionet e njerzve dhe ngritja e saj vetm tek i Lartsuari dhe i Madhruari. Ne pr kt lexojm n kaptinn El-Bekare fjaln e Allahut t Lartsuar: E kush largohet prej fes s Ibrahimit prve atij q e poshtron vetveten. Ne at e bm t
42
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Opinione
zgjedhur n kt bot, kurse n Botn tjetr ai sht njri prej t lartve.(El-Bekare,130); Ai ishte nj popull q shkoi, t cilit i takoi ajo q fitoi, e juve ju takon ajo q fituat, prandaj ju nuk jeni prgjegjs pr at q vepruan ata. (El-Bekaretu,141). Pr kt mund t lexojm kaptinn El-Ahzab,69, En-Nisa,75, Ali Imran, 46, El-Maide, 44 e 75. Ka edhe shum ajete t tjera, t cilat shprehin lvdata pr t gjith t drguarit e Allahut dhe q thon se Tevrati dhe Inxhili jan udhzim, drit dhe kshill pr besimtart. Marrdhniet e myslimanve me t tjert Nga t gjitha kto ajete dhe nga t tjerat mund t nxjerrim dy konkluza praktike q kan t bjn me raportet e myslimanve me t tjert. E kto dy konkluza jan: 1. Marrdhniet e ndrsjella n mes myslimanve dhe t tjerve ngrihet mbi bazat e interesit shoqror dhe t mirs njerzore. Allahu nuk ju ndalon t bni mir dhe t mbani drejtsi me ata q nuk ju luftuan pr shkak t fes, e as nuk ju dbuan prej shtpive tuaja; All-llahu i do ata q mbajn drejtsin. All-llahu jua ndalon tu afroheni vetm atyre q ju luftuan pr shkak t fes, q ju nxorn prej shtpive tuaja dhe q ndihmuan dbimin tuaj; ju ndalon t miqsoheni me ta. Kush miqsohet me ta, t tillt jan dmtues t vetvetes. (El-Mumtehine,8-9). 2. Dialogu dhe polemika n mnyr t sjellshme -e jo lufta- jan mjeti m i mir pr tu kuptuar n shtjet e besimit. Allahu i Lartsuar ka thn: Ithtart e librit mos i polemizoni ndryshe (kur i thirrni n fen tuaj) vetm ashtu si sht m s miri, prve atyre q jan mizor, dhe thuajuni: Ne i besuam asaj q na u zbrit neve dhe q ju zbriti juve dhe se Zoti yn dhe Zoti juaj sht nj, dhe se ne i jemi dorzuar Atij. (El-Ankebut, 46) Pasi dialogu dhe polemika jan mjeti i miratuar pr zgjidhjen e ktyre shtjeve q jan shum t rndsishme, ather sht m prioritare q ky mjet t vihet n praktik ndaj mjeteve t tjera dhe po ashtu ky duhet t konsiderohet si mjeti m i prgjithshm dhe m prioritar n zgjidhjen e marrdhnieve ndrnjerzore dhe atyre ndrkombtare. Nga ajo q u theksua, bhet e qart se bazat njohse t vizionit islam ndaj bots mohojn do burim t prarjes, zilis dhe armiqsis n mes njerzve, pavarsisht nga feja s cils i takon dhe se nuk mjaftohet vetm me hapjen e shprehjeve retorike apo sentimentale, por hap dern e bashkpunimit praktik dhe t komunikimit efektiv e bashkjetess paqsore... Shembujt pr kt jan t shumt, si sht shembulli q prmendet n ajetin kuranor: Sot u lejuan pr ju ushqimet e mira, edhe ushqimet (t therurat) e ithtarve t librit jan t lejuara (hallall) pr ju, edhe ushqimet (t therurat) tuaja jan t lejuara pr ta (u jan lejuar). Grat e ndershme besimtare dhe (gra) t ndershme nga ata t cilve u sht dhn libri para jush....(El-Maide, 5).
Origjinaliteti i Paqes Islame Pa dyshim q shtja e vizionit islam ndaj bots -e cila sht e bazuar dhe e ngritur mbi bazat e besimit n Zotin Nj dhe n unitetin e njerzimit- sht mesazhi islam botror: E Ne t drguam ty (Muhamed) vetm si mshir pr t gjitha krijesat. (El-Enbijau,107). Pra, mesazhi islam nuk sht territorial, rajonal a fisnor dhe paqja sht prbr n form strukturale n zemr t formimit t shoqris botrore, q e krkon feja islame, e nuk sht dika e papritur. E kshtu lufta sht nj prjashtim dhe prleshja sht dalje prej rregullave t prcaktuara. Prsri ne mbshtetim faktin se ndrtimi i doktrins s paqes dhe origjinaliteti i saj n vizionin islam, sht n t gjitha nivelet, duke filluar nga personi, pr t kaluar n familje, n bashksi, n shoqri dhe n shtet, e pr t arritur deri n nj shkall globale t trsishme. Ky sht nj vizion i prsosur, pr t cilin fton feja islame dhe q prmes saj t integrohet bota duke e konsideruar at t harmonizuar. Paqja sht nj qndrueshmri e harmonizuar dhe lufta gjen shprehjen kur t mos respektohet ky harmonizim dhe t bhet dhun e tirani. Dhe q n kt mnyr lufta e prkohshme t rikthehet prsri n paqe t qndrueshme. Nuk sht e mjaftueshme q pr realizimin e ksaj paqeje, pr t ciln fton feja islame, t jet shembull q myslimant vetm t angazhohen pr zbatimin e fes dhe gjrave q jan n dobi t prgjithshme, por duhet t dihen dhe t njihen rrugt e mnyrat se si t realizohet dhe t praktikohet ajo n tok, n jetn e njerzve dhe t shoqris. Prandaj kto mnyra dhe metoda jan objekt i gjykimit sipas angazhimit (ixhtihadit) n baz t rrethanave kohore dhe hapsinore, por n do rast duhet t jen t prcaktuara n kontekstin e nj sistemi t vlerave dhe parimeve q jan t pranuara dhe q jan t atilla q me to t merret vendimi. E prej ktyre parimeve, si m t rndsishmet, jan: drejtsia, barazia e vllazris njerzore, liria, zbatimi i premtimeve dhe ndihma e ndrsjell n mes racs njerzore n prgjithsi.
www.hiramagazine.com/archives/title/430 Prktheu nga gjuha arabe: Mr. sci. Flamur Sofiu
aktuale 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
43
Me Egjiptin na lidhin shum gjra t prbashkta

Intervist e ministrit Hoxhaj pr el-Ahramin e Kajros
inistri i Punve t Jashtme t Republiks s Kosovs, Enver Hoxhaj dit m par i dha nj intervist, gazets prestigjioze t Kajros el-Ahram. Korrespondentja e gazets, Hidajete Abdu Nebij, e cila vepron n Gjenev, kishte ardhur pr t zhvilluar intervistn e saj n Prishtin. Ajo e prshkruan ambientin e zhvillimit t intervists n kt mnyr: ministri i Punve t jashtme t kosovs, enver Hoxhaj, ishte kujdesur t vendoste flamurin e Egjiptit pran flamurit t Kosovs n tavolinn ku po zhvillohej intervista n kabinetin e tij n ministrin e Punve t jashtme t shtetit m t ri n Evrop dhe n bot. Biseda e tij reflektonte interesimin e qeveris dhe popullit t kosovs pr njohjen pavarsis s Kosovs nga ana e Egjiptit. Biseda e tij kishte t bnte edhe me koincidencn e intervenimit ushtarak t paktit NATO n Libi me intervenimin e ngjashm q kishte ndodhur n Kosov n vitin 1999. Ministri kosovar lidhur me kt n mnyr t prer thot: Un pajtohem me mendimin e liderve botror se intervenimi i NATO-s n Kosov u b pr ti mbrojtur dy milion shqiptar t Kosovs nga gjenocidi i ushtris dhe policis serbe, kurse intervenimi i paktit NATO n Libi po bhet pr ti mbrojtur civilt nga vrasjet dhe ndrprerjen e dhuns ndaj protestuesve paqsor, t cilt po krkojn lirin e vet. Kjo sht prvoja e jon e prbashkt n mes Kosovs dhe Libis. N pyetjen tjetr lidhur me kontaktet indirekte me Egjiptin, kryediplomati kosovar prgjigjet: Populli i kosovs historikisht sht i lidhur ngusht me historin e popullit t Egjiptit.
Themeluesi i Egjiptit modern, Mehmet Ali Pasha ishte shqiptar dhe fliste gjuhn t ciln e flet shumica drrmuese e popullit t Kosovs. Po ashtu nj numr i konsiderueshm i kosovarve gjat shekullit t kaluar kan studiuar n Egjipt. Duke u mbshtetur n kto lidhje historike, si dhe n lidhjet tona fetare t prbashkta, ne kemi shpresuar se populli egjiptian do ta ndihmoj shtjen e Kosovs. Pr fat t keq politika e ish presidentit egjiptian Hosni Mubarak, nuk ishte e hapur ndaj Kosovs, u prgjigj ministri kosovar. Pr t shtuar: Megjithat, ne do t bjm do gj q sht e mundur t hapim kanale t reja t kontakteve diplomatike, politike, kulturore dhe ekonomike me Egjiptin. Ne jemi t interesuar t vejm kontakte t nivelit m t lart n mes vendit m t ri n bot - Kosovs dhe vendit m t lasht Egjiptit. N pyetjen e gazetares, se ka do t prfitoj Kosova me vendosjen e marrdhnieve diplomatike me Egjiptin? Ministri i Hoxhaj prgjigjet: Ktu nuk kemi t bjm me shtjen e fitimit, sa kemi t bjm me shtjen e drejtsis dhe parimeve. Ashtu si egjiptiant ndien nevojn e liris dhe u uan n kryengritje, ashtu vepruan edhe kosovart, kundr diktatorit t tyre q ishte shum m i keq se diktatori i juaj. Ata u ngritn kundr Millosheviqit, i cili brenda 48 orve vrau mbi 7.000 t rinj mysliman n Srebrenic. Andaj, ne kemi qen t bindur se Egjipti do t jet prej shteteve t para q do t solidarizohet me vuajtjet e popullit t Kosovs, duke qen n krye t shteteve q do ta njihnin pavarsin e saj. Kurse n pyetjen e fundit t gazetares se cila sht pikpamja e qeveris dhe popullit t Kosovs, lidhur me revolucionin e Egjiptit si dhe t mesazhit t ministrit Hoxhaj drejtuar qeveris s prkohshme t Egjiptit, ai u prgjigj: Ne kemi prcjell me vmendje revolucionin n Egjipt. Jemi gzuar pa mas pr ndrprerjen e gjakderdhjes dhe se rruga pr n demokratizimin e shoqris egjiptiane sht shum afr. Ne besojm se Egjipti demokratik do t jet faktor stabiliteti n Lindjen e Mesme dhe n bot. Mesazhi im pr egjiptiant dhe Egjiptin sht se dyert e Kosovs jan t hapura pr ta. Shpresoj q sa m par t jet e mundur ta vizitoj Kajron, natyrisht nse marr ndonj ftes nga qeveria e prkohshme egjiptiane, prfundoi intervistn e tij, kryeshefi i diplomacis s Kosovs pr t prditshmen gjysm zyrtare el-Ahram t Kajros.
Prgatiti: Q. Morina
44
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Divan
Po! Ska par syri n kt bot, Se kjo, fjal m t drejt! E drejta sht te e larta gjithmon; Lartsimi sht i posam pr t zon! E drejta nuk bie posht, ngjitet lart; Pr miraxhin pse prbn cak? Drit, edhe n qoft hije q mbulon! Jehon, edhe nse tejimi ndalon!
Mehmed Akif Ersoj 1873-1936

Pronari i revists Sebilurreshad dhe ai q e ka njohur m nga afr Mehmed Akifin, Eshref Edib Beu, i prmbledh kshtu mbresat q pati mbledhur dhe opinionet q pati formuar pr t: Akifi ishte zotruesi i nj karakteri dhe bindjeje t jashtzakonshme. Ai nuk zvarritej pas ngjarjeve spontane. Ai kishte bindje dhe kritere t caktuara e origjinale. Bindjet i kishte ngritur mbi kt formul sociale: Fe = moral + atdhedashuri + dituri. Akifi nuk ishte nj poet q vetm trhiqej n nj qoshe dhe mjaftohej t shkruante ato q mendonte dhe dgjonte. N t njjtn koh, ai ishte nj njeri i shoqris q prpiqej t bnte ato gjra q i shihte t drejta, q prpiqej ti prputhte veprimet me ndjenjat e tij t sinqerta. Ai qe prpjekur vazhdimisht t kryente detyrat q i binin prsipr n profesionin e npunsit, n punt e shoqats dhe n punt e atdheut. ishte shum i vendosur. Po t vendoste nj her pr nj gj, m tej, kryerja e asaj pune sbrbnte m shtje pr t! Besnikria e tij ishte prjashtimore. Miqsis s tij i besohej n mnyr t padiskutueshme. n vshtrimin e tij, pabesia ishte paburrria m e madhe! Ai ishte besnik jo vetm ndaj njerzve, por edhe ndaj Zotit t vet, pejgamberit t vet, kombit t vet dhe vatanit t vet! Ishte shum i thjesht, modest. Nuk e plqente aspak dukjen. Po t mos ishte vendi, as diturin e vet nuk e nxirrte n shesh!
E drejta asnjher nuk perndon; N qiej ajo hapsirn kaprcen! Shtirja si qorr, injorant, indiferent, Dhe kryenesia sjan gjra me vend! Po ta vazhdoj gnjeshtra tri dit Kt kmbngulje, del mbi t drejt! Po! Ndoshta perde sht pr nj ast; Ku sht dielli? Po era, ku sht? Po su pa m par ramazani vet, Vjen asti kur hna mbush katrmbdhjet! Po pate frik e nuk sheh n qiej, t duhet, i shtrenjti im, besoje Se drit e saj dallohet nga toka, Syri n kmb q ecn, si shpton nga ajo? Ata q vzhgojn, hnn e dallojn! Ata q ngulmojn, drejt katrmbdhjets shkojn! duhet ky pretendim pa vend? Gabimi sht tjetr, e drejta, tjetr, prher!
Poezi nga Safahat / botoi Logos-A / prktheu M. Hoxha / przgjodhi E.A.
Toka sht tjetr, qielli sht tjetr! Hapsira sht tjetr, tejhapsira, tjetr! Prhershmria sht tjetr, prkohshmria, tjetr! Pafillimshmria sht tjetr, fillimi sht tjetr! Njoftimi sht tjetr, ajo q sht sheshit, tjetr! Ai q dgjon sht tjetr, ai q kupton, tjetr! I paditur sbarazohet dot me t diturin kurr! Dikush me dik tjetr smund t ken nj gjuh! Smira a sht me pastrtin e zemrs po ajo? Edhe smirzinjt e thon vet se jo! Nga nj i urt kur qesh fmij e pata dgjuar, Ja, shihni, prmendsh e kam msuar: Smundja m e rnd me mjekimin m t vshtir, Esht smira, smira, smira, smundja smir!
pJESa FaMILJaRE 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
45
Dera e pendimit qndron hapur pr ty

Mr. Ejup Haziri Ai sht Pranues i pendimit
madhrishm sht falsi i mkatit dhe Pranuesi i pendimit q, pr t mos i rnduar robrit e Tij dhe pr t mos ua shuar shpresat e tyre, ua la t hapur portn e pendimi, gjersa ata t mos mbarojn s jetuari. N kt mnyr Ai ftesn e la t hapur, duke mos prjashtuar ndonjrin q ti bashkohet ftess s Tij, e ky lehtsim sht nj rrugdalje dhe nj rikthim pr mkatart, q t prmirsohen dhe tu kthehen gjurmve t Tij q shpien n qetsi, paqe dhe rehati t prhershme. Cili nga ne nuk gabon? Cila nga ne nuk mkaton? Por, dera e pendimit sht e hapur dhe Zoti yn sht Zot Bujar. Prej emrave t Tij kuptojm se Ai sht Et-TevvabPendimpranues, i Cili i do pendestart, gzohet kur robi pendohet, e nuk na dnon menjher pas gabimit, por na jep shans pr pendim.1 Vetm ky emr Et-Tevvab sht i prsritur n Kuran n m shum se tetdhjet vende, ndrsa Gufran-Falje prmendet n m shum se njqind e dyzet vende.2 Madje pendimit, Falsi i mkatit i ka kushtuar edhe nj kaptin t veant, duke e titulluar Kaptina e pendimit, q tregon pr vlern dhe rndsin q ka pendimi. Vlera e pendimit Pendimi ka vler t madhe dhe, sikur mkatart ta kuptonin vlern e pendimit, do t shpejtonin q sa m par t pendoheshin. Me an t pendimit, pendestart e fitojn dashurin e Krijuesit t tyre, ani pse ndoshta dikur kan qen t larguar prej Tij, por mjafton ajo far kan fituar tani. Allahu Lavdiplot thot: Allahu i do ata q pendohen dhe ata q ruhen prej punve
t ndyta e t neveritshme. (El-Bekare, 222) A ka ndonj grad m t madhe sesa t fitosh dashurin e Krijuesit t botve? A ka gzim m t madh dhe arritje m t lart sesa kur robin e do Krijuesi i tij? N kt kontekst poeti i mirnjohur Ebu Firas ibn Hamdan ishte shprehur: Nse Ti me t vrtet m do mua, do gj pas ksaj do t jet e leht Ngase do gj q qndron mbi dhe, do t bhet dhe. Allahu gzohet kur robi i Tij pendohet, gzohet kur robi i Tij kthehet tek Ai pasi kishte ikur nga Zoti dhe ishte zn rob n dorn e armikut dhe ushtris s tij: n dorn e t mallkuarit. Me pendimin, njeriu e liroi veten nga robria, doli nga burgu i shejtanit, shptoi nga armiku i tij dhe u kthye tek Allahu, tek i Dashuri i tij, i Cili e ka mbuluar me mirsit e Tij, e ka rrethuar me begatit e Tij, t dukshme e t padukshme. E, prvese i do Allahu robrit e Tij pendestar, Ai ka ngarkuar edhe engjjt e tij q t luten pr ata q u penduan: Zoti yn, Ti me mshirn dhe me diturin Tnde ke prfshir do send, andaj falua atyre q u penduan dhe ndoqn rrugn Tnde, e edhe ruaji nga dnimi i Xhehenemit! (Gafir, 7) Nga vlera e madhe e pendimit sht edhe ajo se ai fal mkatet e kaluara, e n lidhje me kt i Drguari i Allahut kishte theksuar: Ai q pendohet nga mkati, sht sikurse ai q ska mkate. A ka ndonj prgzim m t madh sesa ky prgzim, me t cilin Allahu i Lartsuar i ka
zoti yn, Ti me mshirn dhe me diturin Tnde ke prfshir do send, andaj falua atyre q u penduan dhe ndoqn rrugn Tnde, e edhe ruaji nga dnimi i Xhehenemit! (Gafir, 7)
46
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 ahlak
prgzuar pendestart se mkatet e tyre do t falen?! Sikur ata t mos kishin br asgj, pr ta sht sikur tia fillojn jets prej fillimit, t pastr prej do gjje. Nga kjo vler e madhe e pendimit, vijn edhe frytet e tij t mdha, si sht shlyerja e t kqijave dhe hyrja n Xhenet (Ali Imran, 133-135; Tahrim, 8), riprtritja e besimit (Furkan, 6870), shndrrimi i t kqijave n t mira (Furkan, 70; Feth, 1-2), ngadhnjimi ndaj armikut t prbetuar (Araf, 16-17; Sad, 82-83), triumfi ndaj epshit nxits n t keqe (Jusuf, 53), krijon jet t qet dhe t sigurt (Hud, 3) si dhe krijon shtim t furnizimit dhe fuqis. (Nuh, 10-12). Kushtet e pendimit Pr pendimin e sinqert ka disa kushte q duhet t zbatohen n mnyr q pendimi t jet i pranuar. Kushti i par: Sinqeriteti ndaj Allahut t Madhrishm. Me fjal t tjera, shkaku i pendimit tnd duhet t jet dashuria ndaj Allahut dhe Madhshtis s Tij, si dhe t shpresuarit pr shprblimin e Tij, frika nga dnimi i Tij, dhe t mos kesh qllim prfitues apo ndonj qllim tjetr, sepse pendimi bhet vetm pr Zotin dhe jo pr dik a dika tjetr. Allahu thot: Prve atyre q u penduan, u prmirsuan, iu prmbajtn Allahut dhe praktikojn sinqerisht fen e tyre pr Allahun.... ( Nisa,146) I Drguari i Allahut kishte thn: allahu i lartsuar e pranon vetm at vepr q sht e sinqert pr T dhe me t ciln shpresohet Mshira e Allahut.3 E, prej lutjeve t njohura t Omerit, ishte edhe kjo: O Zot, bje t mir tr punn time, bje at t sinqert vetm pr Ty, e mos e bj pr asknd tjetr.4 Kushti i dyt: Braktisja e mkatit t bhet menjher. Ngase nuk imagjinohet pendim, prderisa individi insiston pr mkate. e n kt kontekst i madhrishmi ka shpallur: nuk sht pendim (i pranueshm) i atyre q vazhdimisht bjn pun t kqija... (Nisa,18) Kushti i tret: pendimi pr mkatin e br. Pendimi nuk realizohet prpos nse personi pendohet dhe ndien keqardhje pr veprat e kqija q ka br. Kushti i katrt: Zotimi se nuk e prsrit at mkat. Kushti i pest: Kthimi i hakut (s drejts) atyre q i ka dmtuar ose tu krkohet falje. Shenjat e pendimit Pasi t arrihet pendimi i sinqert, duke plotsuar kushtet, ekzistojn disa shenja t vrtetsis s pendimit: - Q robi, pas pendimit, t jet m i mir sesa ka qen m par.5 Pas pendimit, njeriu duhet t jet m i mir sesa ka qen m par, ai duhet t marr msim nga e kaluara e tij, n mnyr q e
kaluara ti shrbej si shembull pr t mos rn prsri n situata t tilla far ka kaluar. - Gjithmon t jet i shoqruar nga frika mos po kthehet n mkate. Sepse i menuri nuk beson se mund ta mashtroj Zotin, frika e tij duhet t vazhdoj gjithnj derisa meleku i ngarkuar me marrjen e shpirtit tia marr shpirtin. - doher ti dridhet zemra nga keqardhja. Frika e madhe nga dnimi i Allahut duhet ta drithroj gjithnj zemrn e besimtarit, ai gjithnj duhet t ndiej nj lloj keqardhjeje pr at q ka br. - Mkati q ka br, ti duket i madh, edhe pas pendimit. Asnjher nuk duhet shprfillur mkati, sado i vogl t jet, ngase mund t duket i vogl pr syt tan, po t jet i madh pr Zotin. Disa nga t part thoshin: Mos shiko se sa sht mkati i vogl, por shiko se kujt i ke br mkat. Pendimi sht shptim Mkatet e shkatrrojn njeriun, kurse pendimi e shpton at nga nj shkatrrim prfundimtar.
ahlak 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
47
pa ndonj cak; ata ndoshta para tjerve mund t shfaqin sinqeritetin e tyre, por veprat e tyre i kundrprgjigjen atij sinqeriteti t rrejshm. Ibn Mubareku, pr njerz t till, kishte thurur vargje: Allahut I bn mkate, kurse e shfaq dashurin e Tij Kjo pr jetn time sht analogji e uditshme Po t ishe vrtet i sinqert, do tI nnshtroheshe Atij Ngase i dashuri nnshtrohet pr t dashurin e tij.7 Dera e pendimit sht e hapur Nga mshira hyjnore e pakufishme ndaj njeriut, i cili shpeshher e humb shpresn, sht fakti se Allahu, ktij njeriu ia ka hapur dern e pendimit, e ka urdhruar at q t kthehet e t pendohet tek Ai, t afrohet tek Allahu, sa her q at e mundin dhe e rndojn mkatet dhe t kqijat, e sikur t mos ishte kjo shpres e madhe nga Allahu, njeriu do t binte n situata tejet t vshtira dhe pa rrugdalje, do t shuheshin shpresat e tij pr mshirn dhe faljen nga ana e allahut. Kjo der e pendimit vazhdon t jet e hapur dhe n pritje t mkatarve, i pret ata q t shpejtojn me pendimin. I Drguari i Allahut ka thn: me t vrtet n vendin ku perndon dielli, sht nj der e hapur, gjersia e s cils sht sa rrugtimi 70-vjear, vazhdon t mbetet kjo der e hapur derisa t lind dielli nga perndimi i tij, ather nuk i bn dobi besimi askujt, nse nuk ka besuar para ksaj, ose nuk ka br n besimin e tij kurrfar t mire.8 Prandaj, o njeri, mos hezito, po hyr n kt der para se ajo t mbyllet, mos e prit fundin, po fillo nga ky ast, djalli mundohet q ti ta zvarritsh pendimin, dshiron nga ti t mos pendohesh, ngase dshiron q t ket sa m shum shok n ditn kur do t dal para Zotit, prandaj, mos u habit nga fjalt e tij dhe nga fjalt e shum djajve njerzor, thyeje urdhrin e tyre dhe praktikoje Urdhrin e Krijuesit tnd me pendim dhe krkimfalje. Dera e pendimit sht hapur pr ty dhe ajo pret nga ti q t hysh n t. Nj poet ka thn: O ti mendjemadh, ngrihu dhe ki kujdes T ka kaluar krkesa dhe karvani ka shkuar Nse ke br mkate, ngrihu dhe krko falje Tek Bujari Q pranon faljen Shko te Zotria yt, shpresa m e madhe Q i fal natn mkatet e dits.
(1) Ibn Sened, Abdurrahman ibn Abdullah, Ed-Dinu enNesihatu, Riad, 2002, f. 47. (2) Haziri, Ejup, Pendohu, o mkatar!, Fondacioni i Rinis Islame, Zvicer, 2007, f. 143. (3) Transmeton Nesaiu, hadithi sht i mir-hasen. (4) Sedlan, Salih ibn Ganim, Et-Tevbetu ilAllah, manaha, hakikatuha, fadluha ve shurutuha, 1412h, f. 21. (5) Kardavi, Jusuf, EtTevbetu ilAllah, f. 118. (6) Xhevzi, Ibn Kajjim, Medarixh EsSalikine, vll. I, f. 198. (7) El-Afifi, Taha Abdullah, Min Vesaja Err-Rresul, vll. II, f. 663. (8) Ibni Maxheh n Sunenin e tij, nr. 4070.
I Madhrishmi thot: E pr sa i prket atij q sht penduar, q ka besuar dhe ka br vepra t mira, ai le t shpresoj se sht nga t shptuarit. (Kasas, 67) Ai q sht larguar nga mkatet dhe sht penduar tek allahu, duke besuar sinqerisht dhe me besim t plot n At, pastaj ka br pun t mira, ska dyshim se ai sht prej t shptuarve. N nj ajet tjetr Ai thot: ...Pendohuni t gjith tek Allahu, o besimtar, n mnyr q t gjeni shptim... (Nur,31) Ibn Kajjimi, rreth ktij ajeti, ka thn: Allahu iu drejtua me kt ajet besimtarve dhe krijesave m t mira t Tij q t pendohen tek Ai, pas besimit, durimit, shprnguljes dhe luftimit t tyre. Pastaj e ndrlidhi pendimin me shptim... q, nse pendohen, do t jen t shptuar, e askush nuk e shpreson pendimin prve pendestarve.6 Besimtari i menur shpejton pr t krkuar falje tek Allahu dhe pr tu penduar tek Ai, ndrsa hipokriti dhe ai q sht mashtruar nga kjo jet, vazhdojn rrugtimin pa koncept dhe
48
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 aktivitete
MYFTIU TRNAvA PRITI MINISTRIN E DIASPORS IBRAHIM MAKOLLI Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, m 28 qershor priti Ministrin e Diaspors Ibrahim makolli. Myftiu Trnava fillimisht prshndeti vendimin e Qeveris pr themelimin e ministris s diasporn si dhe uroi ministrin makolli pr detyrn e re.Myftiu e njohu Ministrin edhe me prvojn q ka Bashksia Islame n Diaspor si dhe me vendimin e mhershm t kryesis s BIK-s pr t themeluar Departamentin pr Diasporn pran Kryesis s BIK-s. Myftiu tha se Ministria e Diaspors, gjat aktiviteteve t veta n Diaspor, duhet t bashkrendoj punt edhe me departamentin pr diaspor t Kryesis s BIK-s. Ne mrgatn n Diaspor e kemi t organizuar prmes xhamive, xhamateve dhe qendrave islame; me ta jemi n kontakt t vazhdueshm dhe ata presin ndihmn ton n sigurimin e literaturs, sigurimin e imamve, t msuesve e pr nevoja t tjera,- tha ndr t tjera Myftiu Trnava. Ministri Makolli tha se krijimi i Ministris s Diaspors u b me t vetmin qllim q institucionet e Kosovs t jen sa m afr njerzve n Diaspor, t cilat tash kan nevoj pr kujdes institucional. Myftiu Trnava e Ministri Makolli muan lart kontributin e Diaspors pr Kosovn. Po ashtu, Myftiu Trnava dhe Ministri Makolli u dakorduan q t bashkrendojn aktivitetet n Diaspor. (R. Shkodra) MYFTIU TRNAvA vIzITOI KUvENDIN KOMUNAL T VITIS Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava i shoqruar nga bashkpuntort, kryemami i Kosovs, Sabri ef. Bajgora, Ahmet Sadriu prgjegjs pr veprimtari botuese dhe kryetari i KBI-s t Vitis, Husamedin Hoxha m 9 qershor vizituan KK
t Vitis ku u priten nga Kryetari i Komuns Nexhmedin Arifi. Kryetari Arifi, e njohu Myftiun Trnava rreth zhvillimeve n kt komun si rreth projekteve, investimeve t bra,etj. Duke thn se qytetart e Vitis kan nevoja t mdha dhe t shpejta, por pr shkak t kushteve financiare intervenimi i shpejt sht i pa mundur por prap i falnderoi ata pr mirkuptimin e tyre u shpreh Arifi. Kryetari foli edhe pr mirmbajtjen e varrezave dhe tha se s shpejti do t hapt nj tender pr kt pasi mirmbajtja e tyre tregon edhe nj kultur humane. Ndrsa Myftiu Ternava tha se edhe BIK sht duke u munduar q t jep kontributin e saj n t mirn e qytetarve dhe n luftimin e gjrave t kqija t cilat shkojn n dm t vendit. Ai mandej tha se sht me rndsi q edhe Kshillat e BI t ndihmohen nga Kuvendet Komunale q t fuqizohet edhe m tutje. Myftiu Trnava uroi kryetarin e Komuns edhe pr kontributin e Komuns e dhn pr akademin prkujtimore kushtuar dshmorit Jonuz Zejnullahu. Ndrsa Husamedin Hoxha - kryetar i KBI-s tha se komuna e Vitis ka prkrahur Kshillin dhe besimtart n nevoj si n rastet e varrimit t personave me kushte jo t mira materiale. (R. Shkodra) MYFTIU TRNAvA I FOLI xHAMATIT T FERIZAJT PR MIRAXHIN Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, m 28.06.2011, me rastin e nats s madhe t Miraxhit, qndroi n Ferizaj, ku fillimisht pruroi aneksin e Xhamis s boshnjakve, e m pastaj, para namazit t dreks, i foli xhematit pr Miraxhin. N Xhamin e boshnjakve, prve nj numri t madh t besimtarve ferizajas, qen t pranishm edhe udhheqsit e KBI-s t Ferizajt si dhe disa mysafir- imam nga Shqipria.
aktivitete 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
49
Myftiu Trnava xhematit i foli pr rndsin q ka miraxhi n historin islame, pr se ai tha se sht nj ndr ngjarjet m t rndsishme pr myslimant, sepse: N vitin e 12 t pejgamberis, i mrzitur nga vdekja e xhaxhait - Ebu Talibit dhe bashkshortes s tij - Hatixhes, e i lodhur nga refuzimet e mundimet q i bnin mushrikt e Meks e t rrethit t saj, Muhamedi a.s. u qetsua e u ngushllua nga ftesa q i bri Allahu xh.sh. pr tu takuar me t n hapsirat e larta qiellore. Kjo sht nj prej muxhizeve (ngjarjeve t jashtzakonshme) t Muhamedit a.s., krahas muxhizes m t madhe t tij, q ishte shpallja e Kuranit fisnik, i cili ka qen e do t mbetet i paarritshm e i paprsritshm. Sipas shumics s historianve, kjo ngjarje ka ndodhur n natn e 27 t muajit Rexheb, nj vit para se Muhamedi a.s. t shprngulej prej Meks n Medin. Kjo ngjarje, e cila quhet Isra (udhtim nate prej Meke deri n Mesxhidul Aksa, Jerusalem) dhe Miraxh (ngjitje n sferat e larta qiellore), prmendet si n Kuran, ashtu edhe n hadithet e Pejgamberit a.s.. N Kuran nj kaptin e tr quhet el-Isra, n ajetin e par t s cils Allahu xh.sh. thot: Pa t meta sht Lartmadhria e Atij Q robin e Vet e kaloi n nj pjes t nats prej Mesxhidi Haramit (Qabes) gjer n Mesxhidi Aksa (Bejti Mukaddes), rrethinn e s cils Ne e kemi bekuar, (ia bm kt udhtim) pr tia treguar atij disa nga argumentet Tona. Vrtet, Ai sht Gjithdgjuesi, Gjithvzhguesi, - theksoi Myftiu Trnava para xhematit t Ferizajt. (R. Shkodra)
prballen si dhe nevojat q kan banort e ktij lokaliteti. Myftiu Trnava vizitoi edhe xhamin q sht n ndrtim e sipr, dhe atyre u premtoj nj ndihm financiare pr kryerjrn e punimeve sipas planit. Banort e Drajiit e falnderuan Myftiun pr vizitn, kujdesin dhe ndihmn e vazhdueshme q ka treguar Bashksia Islame pr fshatrat e ksaj ane. (R. Shkodra) MYFTIU TRNAvA PRITI UDHHEQSIT E PARLAMENTIT STUDENTOR T UP-S Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, priti kryetarin e Parlamentit t Studentve t UP-s, Selim Daku, i cili shoqrohej nga dy nnkryetart, mentor hasani e haxhi luma. udhheqsit e Parlamentit t studentve t Universitetit t Prishtins(UP) falnderuan Myftiun pr pritjen si dhe pr angazhimin e kontributin q ka dhn e po jep edhe tani Bashksia Islame pr proceset npr t cilat ka kaluar kosova. kryetari i Parlamentit Studentor, Selim Daku, falnderoi Myftiun pr angazhimin e tij dhe t BI-s pr studentt e UP-s, sidomos tash s fundi pr sigurimin e bursave nga Banka Islame pr Zhvillim. Po ashtu udhheqsit e Parlamentit t studentve e njohn Myftiun Trnava me strukturn udhheqse t parlamentit si dhe me objektivat q ka Parlamenti i studentve. Ndrsa Myftiu Mr. Naim Trnava, pasi ka prgzuar studentt pr sukseset e arritura n studime, tha se Bashksia Islame e Kosovs do jet gjithher n krah dhe n mbshtetje t tyre. Kosovs i duhet rini e shkolluar dhe e arsimuar, andaj ne si shoqri duhet q t rinjve tan tu krijojm mundsin q t arsimohen sipas standardeve ndrkombtare theksoi ai. Myftiu gjithashtu tha se edhe n t ardhmen nuk do t mungoj bashkpunimi dhe prkrahja e BI pr studentt dhe asociacionet e tyre.
MYFTIU TRNAvA vIzITOI FSHATIN DRAJI Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, i shoqruar nga bashkpuntort dhe nga prfaqsuesit e KBI-s t Prizrenit, ka vizituar m 27.06.2011, fshatin Draji (Prizren), n t cilin jatojn pjestart e komunitetit boshnjak e serb. Banort boshnjak t Drajiit u bn pritje madhshtore Myftiut Trnava dhe bashkpuntorve t tij. Gjat bashkbisedimit me banort e ktij fshati t largt, Myftiun Trnava ata e njohn me kushtet e jets, sfidat me t cilat
50
SHNOHET PRVJETORI I 25-T I REVISTS DITURIA ISLAME M 23 qershor, me nj manifestim rasti, revista Dituria Islame, n prani t udhheqjes m t lart t BI-s t Kosovs, qeveritarve, deputetve, bashkpuntorve, ish-kryeredaktorve, redaktorve, si dhe mysafirve t shumt, - ka shnuar 25-vjetorin e veprimtaris s saj t suksesshme e t begatshme. N kt manifestim roli dhe kontributi i revists Dituria Islame u mua lart, si n aspektin fetar ashtu edhe n at kombtar, kulturor, historik e informativ. Duke iu drejtuar t pranishmve, Myftiu i kosovs, mr. naim trnava, pr rrethanat n t cilat doli Dituria Islame para 25 vjetsh, tha: Megjithq n sistemin komunisto-ateist, hoxhallart tan gjetn form e mundsi q t botonin nj revist, si sht Dituria Islame, e cila me kalimin e kohs u b nj tribun e hapur e msimeve pr fen, pr kombin, pr kulturn e qytetrimin. dihet mir q deri n fillim t viteve 50 n gjuhn shqipe n Kosov, Maqedoni e n Malin e Zi, nuk e kishim asnj titull botimesh fetare n gjuhn shqipe. Dhe sot - elhamdulilah prej Zotit - kemi arritur t kemi qindra e mijra tituj botimesh fetare n gjuhn shqipe, kshtu q tani edhe i riu edhe i moshuari kan mundsin t lexojn e t msojn pr fen e vet, pr kulturn e vet, pr qytetrimin e vet, pr t kaluarn e vet si shoqri. M tutje, duke vlersuar revistn, Myftiu theksoi edhe kt: Dituria Islame dha nj kontribut edhe n fushn kombtare, qndroi drejt e dha vlersime t drejta edhe pr luftn n Bosnj e n Kroaci dhe pastaj n Kosov e Maqedoni. Ahmet Sadriu prgjegjs pr veprimtarin botuese
n Kryesin e BIK-s, pr prvjetorin e revists, pasi prshndeti e falnderoi t pranishmit, tha: Jubile t tilla jan raste t mira q t kujtohet e kaluara, t vlersohen puna e br, arritjet, sfidat dhe vshtirsit. Tanim ska dyshim q revista Dituria Islame paraqet nj vler t rndsishme t shoqris son n prgjithsi, e t Bashksis Islame t Kosovs dhe besimtarve tan t respektuar, n veanti. T pranishmve, me nj fjal prshndetse iu drejtua edhe Agron Hoxha drejtor i marrdhnieve me publikun dhe mediet n kryesin e komuniteti mysliman shqiptar, i cili, pasi prgzoi e uroi zyrat e BIK-s, prcolli prshndetjet dhe urimet e kryetarit t KMSH-s h. Selim Mua. N fjaln e tij, kryeredaktori i revists Dituria Islame, Mr. Rexhep Suma, prve t tjerash, theksoi: Dituria Islame doli me nj ide t guximshme dhe prparimtare, dhe kshtu qysh n fillim tejkaloi etnicitetin duke u bazuar n obligimet kuranore, pra n emr t nj ideali universal t barazis, brenda suazs s besimit fetar. Ajo krijoi vetdije t re pr shtje t prgjithshme dhe pikpamje t tilla. Si revist mujore fetare, shkencore e kulturore, e themeluar n qershorin e vitit 1986, Dituria Islame qndroi e fuqishme n misionin e saj t informimit dhe thirrjes islame n vendin ton, por dhe m gjer. Ishte zri i myslimanve n kohn kur do gj ishte moniste dhe jo vetm nuk prfilleshin as prkraheshin mesazhet fetare islame, por ato edhe luftoheshin vazhdimisht prfundoi fjaln e tij Suma. Ndrkaq, ish - kryeredaktori i par i revists Dituria islame, Jetish Bajrami, n fjaln e tij prshndetse tha:T flassh pr Diturin Islame, n cilsin e themeluesit dhe
51
kryeredaktorit t par, do t thot t flassh pr nj etap shum t rndsishme dhe tejet delikate t kombit dhe pr t kuptuarit real t rndsis dhe momentit t themelimit t ksaj reviste. N kt prvjetor, me referate vlersuese pr revistn u paraqitn akad. feti mehdiu dhe dr. Hysen Matoshi. Mehdiu, n referatin e titulluar Dituria Islame prijatare e gazetaris islame shqiptare, ndr t tjera, tha: Pr kta 25 vjet n faqet e Dituris Islame u provuan dhe u kultivuan me sukses penat e nj plejade t re bashkpuntorsh n t gjitha fushat e kulturs islame dhe t publicistiks n prgjithsi. Ktu gjeti hapsir pr zhvillim: informacioni, reportazhi, intervista, fejtoni, polemika shkencore, prkthimi, madje edhe poezia e proza, deri edhe konkurset e shpalljet e tjera. Nga kto pena sot Hapsira shqiptare ka autor me kontribute origjinale si botime t veanta, t cilat kan par dritn nn ombrelln e shtpis botuese Dituria Islame dhe t shtpive t tjera botuese. Ndrkaq, Dr. Hysen Matoshi u paraqit me temn Dimensioni kulturor, shkencor e kombtar i revists Dituria islame, ku, ndr t tjera, spikati: Le t na lejohet t supozojm vetm pr nj moment, duke shtruar pyetjen: Si do t dukej Bashksia jon Islame e Kosovs dhe prgjithsisht e shqiptarve, pa kt revist? A do ta kishte kt dinamizm q ka sot, kt nivel t dijeve islame dhe kt tradit t komunikimit t tyre? A do t kishim informacionin e duhur mbi rndsin e pjesmarrjes s kulturs islame n makrosistemin ton kulturor e kombtar? Pa asnj dyshim, prgjigjet e ktyre pyetjeve e vrtetojn gjithanshm rolin e madh q ka luajtur kjo revist, e konceptuar fillimisht, pothuajse ekskluzivisht, si fetare, pr t evoluuar me
koh n nj struktur m komplekse dhe m gjithprfshirse tematike nprmjet plotsimit me komponente t rndsishme kulturore e shkencore, qofshin t tradits son, qofshin t asaj botrore. N fund, Kryesia e BI-s t Kosovs, n prvjetorin e 25-t t revists, dha dy mirnjohje: H. Jetish Bajramit, kryeredaktor i par i revists Dituria Islame, pr kontributin e dhn n nismn, themelimin dhe udhheqjen e suksesshme t revists gjat viteve 1986-1990, dhe Mr. Qemajl Morins, pr kontributin e dhn n kultivimin, afirmimin dhe sensibilizimin e fjals s shkruar n revistn Dituria Islame. (R. Shkodra)
52
MYFTINjT NgA SHQIPRIA PR vIzIT N KOSOV udhheqsit e komunitetit mysliman t Shqipris, t prir nga nnkryetari Bujar Spahiu, si dhe myftinjt e myftinive, jan pritur n selin e kryesis s BI-s t Kosovs nga zvendskryetari i Kryesis s BIK-s, Dr. Fahrush Rexhepi, i cili shoqrohej edhe nga sekretari i Kryesis s BIK-s Resul Rexhepi dhe kryeimami Sabri ef. Bajgora. Mysafirt nga Shqipria i prshndeti dhe u uroi mirseardhje n Kosov dhe n institucionet e BIK-s zvendskryetari i Kryesis, Dr. Fahrush rexhepi. ndrkaq, sekretari i kryesis s BIK-s, Resul Rexhepi, i njohu myftinjt me historikun e Bashksis islame t kosovs dhe t institucioneve t saj. N emr t mysafirve falnderuan nnkryetari i KMSH-s Bujar Spahiu dhe Myftiu i Tirans, Hfz. Shaban Salihaj. Myftinjt nga Shqipria vizituan edhe fakultetin e studimeve islame t Prishtins, ku u pritn nga dekani Dr. Qazim Qazimi. Ata vizituan gjithashtu medresen Alauddin. Po n Prishtin, mysafirt nga Shqipria vizituan edhe xhamit dhe objektet monumente. Gjat qndrimit n Kosov, myftinjt nga Shqipria do t vizitojn Vushtrrin, Mitrovicn, Skenderajn, Kompleksin memorial Adem Jashari n Prekaz, si dhe Pejn, Gjakovn e Prizrenin. (R. Shkodra) KUVENDI I BIK MIRATOI BUXHETIN PR VITIN 2011 M 11 qershor 2010, u mbajt mbledhja e rregullt e Kuvendit t BI t Kosovs, e treta n kt prbrje t Kuvendit. Prpos delegatve, n mbledhje qe i pranishm Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava i shoqruar nga antart e kryesis e bashkpuntort e tij.
Pas leximit t nj ashereje nga Kurani famlart, dhe fjalve prshndetse t kryetarit t Kuvendit, dr. Xhabir Hamitit dhe myftiut mr. Naim Trnava, delegatt e Kuvendit n rend dite patn kto pika: -Raporti i puns njvjeare t kryesis s BI t Kosovs; -Elaborati i buxhetit, Llogaria prfundimtare pr vitin 2010, me raportin e Komisionit financiar, dhe aprovimi i buxhetit pr vitin 2011. - Verifikimi i mandateve t antarve t rinj; -T ndryshme. Pr raportin e puns nj vjeare t kryesis u zhvillua debat konstruktiv i shoqruar me disa propozime e vrejtje, pas s cilave, delegatt miratuan raportin e puns s kryesis pr periudhn njvjeare prill 2010- prill 2011. M pas delegatt pasi dgjuan raportin e komisionit financiar, q e paraqiti kryetari i komisionit, Xhavit Qerimi, miratuan Llogarin prfundimtare pr vitin 2010. Ndrsa Projektbuxhetin pr vitin 2011, para delegatve e paraqiti referenti financiar Kasim Grguri. Delegatt pas nj diskutimi cilsor, miratuan unanimisht projektbuxhetin pr vitin 2011. Kuvendi i Bashksis Islame miratoj propozimin e Kryesis s BIK, dhe votoi themelimin e kshillit t Bashksis Islame n Fush-Kosov. KBI n Fush-Kosov aktivitetin e vet do e ushtroj n territorin administrativ t komuns s Fush-Kosovs. Kuvendi po ashtu, verifikoi edhe mandatin e delegatit t KBI s Bujanocit, Berat Alimi, i cili zvendson Sulejman Fejzullahun i cila ka shkuar n detyr t re. N kt mbledhje Kuvendi plotsoj dy vende vakante n komisionet e kuvendit, kshtu Agim Hyseni u zgjodh antar i komisionit disiplinor i shkalls s dyt, ndrsa Visar Koshi antar i komisionit juridiko administrativ. Kuvendi debatoi edhe pr Fakultetin e Studimeve Islame. Delegatt njzri i krkuan Myftiut q ta zgjidh shtjen e FSI-s. (R. Shkodra)
53
MYFTINIA E BAjRAM PASHS S STAMBOLLIT N MITROVIC NDRTON XHAMI MADHSHTORE Nga data 15.05.2011-18.05.2011, n Mitrovic qndroi nj delegacion i Myftinis s Bajram Pashs me n krye Prof.Dr. Izet Shenerin,ku u prit nga kryetari i KBI-s t Mitrovics, Jetish ef. Berisha, me bashkpuntor, t cilt kishin prgatitur edhe nj program t veant pr mysafirin e tyre. Mysafirt, t shoqruar nga ef. Jetishi dhe bashkpuntort e tij, vizituan varrezat e Familjes Jashari n Prekaz, ku pr shpirtin e dshmorve u bn lutje, e m pastaj Myftiu Shener dhe mysafirt e tjer u pritn n Kulln e Jasharajve nga Mr. Murat Jashari, i cili si doher, me modesti e urtsi, tregoi n vepr bujarin e ksaj familjeje t madhe, e cila ka qen, sht dhe do t mbetet gjithmon simbol i bujaris dhe mikpritjes shqiptare.Pas ksaj vizite delegacioni u kthye n selin e KBI-s t Mitrovics dhe aty Myftiut Shener dhe bashkpuntorve iu b nj pritje madhshtore nga imamt dhe puntort e kshillit. Vllazrimi q ka filluar ndrmjet dy myftinive do t vazhdoj edhe n t ardhmen prmes aktiviteteve t ndryshme, ndrsa nga imamt pati krkesa q imamt dhe myezint t drgohen npr seminare dhe trajnime n Stamboll. Myftiu Shener kt iniciativ e mirpriti dhe tha se n nj t ardhme do t bhet edhe kjo. Myftiu Shener u dhuroi imamve nga nj xhybe. Delegacioni, i shoqruar nga kryetari i KBIs, i bri nj vizit edhe kryetarit t kuvendit t komuns s Mitrovics, z.Avni Kastratit. Me kt rast Myftiu Shener tha se ndihet mir q gjendet n Mitrovic, nj komun kjo me t ciln, n aspektin fetar, komuna e Bajram Pashs n Stamboll mban kontakte vllazrore. Ai i tha kryetari Kastrati se ka ardhur n Mitrovic me bashkpuntort e tij pr t prezantuar projektin pr ndrtimin e nj xhamie t re n qendr t qytetit, q do t jet xhamia m e madhe q ka pasur Kosova ndonjher. Duke pasur parasysh nevojat e mdha t besimtarve t Mitrovics pr hapsira pr t kryer obligimet e tyre fetare, ne kemi vendosur q t ndrtojm ktu nj xhami moderne, t tipit q ekziston n komunn Bajram Pasha. Kemi sjell me vete edhe projektin e xhamis t hartuar nga ekspertt tan, me qllim q edhe ju t jepni plqimin tuaj dhe t prgatisni n afatin sa m t shkurtr t mundshm kohor lejet prkatse dhe t na ndihmoni pr disa shtje prgatitore pr fillimin e menjhershm t punimeve n realizimin e projektit, - i ka thn, Myftiu Shener Kryetarit Kastrati. Kastrati, pasi e falnderoi Myftiun Shener pr ndihmat e vazhdueshme q Myftinia e komuns Bajram Pasha ka ofruar pr qytetart e Mitrovics, tha: se komuna do t ofroj me koh t gjitha lejet e nevojshme pr ndrtimin dhe do t ndihmoj aq
sa ka mundsi n ndrtimin e ksaj xhamie. N mbrmje delegacioni, i shoqruar nga Kryetari i KBI-s t Mitrovics u takuan edhe me Myftiun Trnava, i cili, n emr t Kryesis s BIK-s, falnderoi Myftinin e Bajram Pashs si dhe Kryetarin e Dijanetit Prof. dr. Mehmet Gormez, pr prkrahjen e vazhdueshme q po i ofrohet kryesis s BIK-s duke shpresuar se edhe n t ardhmen do t vazhdohet nj bashkpunim i till. (Rexhep M. Lushta) DOKTOROI MUSA VILA Kandidati Mr. Musa Vila me sukses ka mbrojtur temn e doktoraturs n lmin e hadithit me temn Veprimtaria e Ahmed ef. Kaleshit n fushn e hadithit, e n veanti n dorshkrimin e Kenzul irfan fi ehadithi nebiji ahiriz zeman Thesari i njohurive n hadithet e Profetit t kohs s fundit. Pr shkak t mosnjohjes s shtetit t Kosovs nga ana e Bosnjs dhe Hercegovins, kanidati mr. vila si student i fakuletit t Shkencave Islame n Sarajev (FIN) sht dashur q mbrojtjen t bj n n salln e Kryesis s BI t Kosovs m 18.5.2011. Komisioni n prbrje prof. dr. Adnan Silajxhi (kryetar komisioni), prof. dr. Ismet Bushatli (antar, dekan i (FIN), prof. dr. Zuhdija Hasanovi (mentor dhe antar) si dhe prof. dr. Fuad Sedi (antar). Punimi sht i ndar n pes kapituj. Hadithi tek shqiptart, jeta dhe vepra e B. hasan kaleshit, jeta dhe veprimtaria e djalit t tij dr. Hasan Kaleshit, Dorshkrimi i Ahmed B. Kalashit Kenzul irfan fi ehadithi nebiji ahiri zeman, Komentimi i tetmbdhjet kapitujve t dorshkrimit dhe studimi i tyre. N ekspozen e tij kanidati Mr. Vila theksoi se n vazhdn e shum dijetarve q kultivuan hadithin tek shqiptart, pa dyshim sht edhe Ahmed Hasan Kaleshi, i cili pas vetes kishte ln nj gjurm t pashlyeshme n kontributin e hadithit tek shqiptart.
54
Dorshkrimi i tij Kenzul irfani fi ehadith enebij fi ahiri zeman. N vazhdimai foli mbi motivet e prcaktimin mbi temn prve strukturs s puns dhe konkluzat me t cilt erdhi kanidati me rastin e hulumtimit. Theks t veant tha se Ahmet Kaleshi sht prej familjes s ylemave, kshtu q gjyshi Aliuka qen nj myfti me respekt kurse xhaxhai i tij Hyseni ka mbajtur vaze edhe jasht Ballkanit si n Damask, Burs etj. Kurse vet Ahmet ef. n baz t rezultateve t arritura n punn e imamit ka rn n sy t pushtetit jugosllav kshtu q 1956 sht dashur q t emigroi n Turqi. Krahas edukimit t brezit t ri t familjes s vet, ai ka mbajtur gratis ligjrata t ndryshme n xhamit e Stambollit si n xhamin Sulejmanije dhe n xhamin Fatih, derisa vdi m 1962. Pas ekspozeut antart e komisionit, patn rastin t shtrojn pyetje rreth punimit t doktoraturs dhe nuk ngurruan t falenderojn kanidatin pr punn metodologjike t tij, dhe ky dezertacion doktorature krahas vrejtjeve t cilat u bn nga komisioni e q padyshim do ta begatojn kualitetin e punimit n mnyr q n kohn m t shpejt t sheh dritn e botimit. (N. Dernjani)
e msimdhnies s Gjuhs Arabe n Kosovmedresen Alaudin. Ky sht studimi i par n kt fush, n t cilin studiuesi u prpoq t paraqiste disa probleme t msimdhnies s Gjuhs Arabe n medrese, nga pikpamjet profesionale t kurikulave dhe metodologjive bashkkohore t msimit. Pas diskutimit pr afro dy or, dhe duke dhn disa vrejtje profesionale rreth punimit, komisioni vendosi ti jepte kandidatit Besim Mehmetit gradn shkencore Master. Besim Mehmeti u lind m 1977 n Beograd, ku prfundoi shkolln fillore dhe pastaj u regjistrua n medresen Gazi Husrev Beg t Sarajevs, por me fillimin e lufts ndrpreu shkollimin atje pr ta vazhduar dhe kryer n Siri, pikrisht n Damask. Aty vazhdoi studimet universitare n fakultetin Dava Islamije dega Studimet Islame dhe Gjuha Arabe.N vitin 2004-2005 mbaroi studimet universitare njvjeare pr msimdhnien e Gjuhs Arabe n Institutin e Gjuhs Arabe n universitetin King Saud t riadit, me sukses t shklqyeshm dhe, si student i dalluar q ishte, iu ofrua mundsia e studimit pr Master n Fakultetin e Edukimit, dega Kurikulat dhe metodat e msimit, n fushn e specializimit t msimdhnies s Gjuhs Arabe. Kshtu, Besim Mehmeti arriti t bhet kosovari i par q prfundoi studimet Master n kryeqytetin e Arabis Saudite, ku jan dy universitete m t mdha t Arabis Saudite, - King Saud University dhe Imam Muhammad Ibn Saud Islamic University. (R. Shkodra) MAGJISTROI BURHAN HOXHAJ N Universitetin e Nju-Jorkut, prkatsisht n Baruch College, School of Public Affairs n Manhattan, prfundoi me sukses studimet Master Burhan Nehxmedin Hoxhaj. Burhani u lind m 5 janar 1978 (Istog). Shkolln fillore e mbaroi n Pej dhe m pastaj u regjistrua n M.M. Alauddin t Prishtins. M 199798 u regjistrua n nj institut t njohur pr msimin e gjuhs arabe pr student t huaj n Damask t Siris. N vitin 1998 vijoi Fakultetin e Jurisprudencs Islame n Universitetin Islamik t Bejrutit, ku diplomoi m 2002. N maj t vitit 2003 u ngarkua me detyrn e sekretarit t KBI-s t Pejs, ku punoi deri n mars t vitit 2008. Gjat viteve 2005-2009 ka qen antar i redaksis s revists Dituria Islame. N vitin shkollor 2009-2010 prfundoi studimet Master n drejtimin Administrat Publike, n Universitetin e qytetit t Nju-Jorkut, i cili konsiderohet nga 15 universitetet m t njohura dhe m konkurruesi pr studimet pasuniversitare n fushn e administrimit publik n ShBA. Duke shpresuar se nj dit do ti kthehet Kosovs dhe do t kontribuoj me punn dhe autoritetin e tij, Burhanit i urojm shndet dhe pun t mbar n realizimin e aspiratave t tij. Suksese dhe fat! (M. Mavraj)
EDHE NJ MAGJISTR N BASHKSIN ISLAME M 15/06/2011 kandidati Besim Mehmeti arriti t mbronte me sukses tezn e magjistraturs n universitetin KING SAUD t Rijadit (Arabi Saudite).Komisioni i prbr nga Dr. Gasan Badi (Ph.D. Curriculum And Instruction) mentor, Dr. Abdulmohsen S. Aloqaili (Associate Professor of Reading& Language Art) dhe Ph.D. Dahilallah Al-Dehmani nga universiteti Um Al- Qura vlersoi lart punimin e paraqitur: Problematikat
55
S SHPEJTI KREVASARIA ME XHAMI T RE M 29 qershor 2011, n fshatin Krevasari (Malishev), n nj manifestim solemn, n prani t shum besimtarve, ku qe i pranishm edhe Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, i shoqruar nga bashkpuntort dhe nga udhheqsit e KBI-s t Malishevs, imam e zyrtar t KBI-s nga Prizreni, Suhareka etj., u vu gurthemeli i objektit pr xhamin e re. Para fillimit t vnies s gurthemelit, n qendr t fshatit, n oborrin e xhamis s vjetr, ishin mbledhur nj numr i konsiderueshm besimtarsh, t cilt u bn nj pritje madhshtore Myftiut Trnava dhe shoqruesve t tij. Krevasaria ka pasur xhami, e cila ka qen e ndrtuar me material t dobt dhe e dmtuar rnd nga faktori koh, prandaj pr afrsisht nuk i plotsonte nevojat e besimtarve t ksaj ane pr kryerjen e obligimeve fetare. Ka qen krkesa e vazhdueshme e xhematit t ktij fshati q bri t mundur ndrtimin e xhamis s re, n vendin e xhamis s vjetr. N ceremonin e gurthemelvnies t pranishmve iu drejtuan imami i fshatit, Burim ef. Bytyi, drejtori i fondacionit KDA, Rashit Xhari, si dhe n emr t fshatit, prshndeti administratorja, znj. Filloreta Bytyi. Ndrkaq, kryetari i KBI-s t Malishevs, Xhevat Kryeziu, tha se sot sht dit e veant pr banort e Krevasaris dhe t malishevs, q i madhi allah na dhuroi kt dhurat kur ne po nisim ndrtimin e xhamis s re. Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, pasi prshndeti t pranishmit dhe falnderoi t gjith faktort q ndikuan n nisjen e ndrtimit t xhamis s re, n fjaln e tij, ndr t tjerat, tha: Allahu xh.sh. n Librin e Tij, n Kuranin famlart, ka krkuar nga ne q t organizojm jetn sipas fundamenteve q jan prshkruar n kt libr -Kuran dhe porosive t Muhammed Mustafas. E nj prej porosive n kt librKuran sht edhe ndrtimi i xhamive-shtpive t Zotit, shtpive t Allahut, e ne, n shenj respekti ndaj Madhris, ndaj Zotit xh.sh., ndrtojm xhami q t kemi mundsi ku tu nnshtrohemi Urdhrave t Zotit n mnyr
praktike bashkrish. M tutje, Myftiu Trnava, duke folur pr xhamin n Krevasari, tha: Xhamia q po e nisim sot, sht Shtpi e Zotit. Nga ky vend, nga kjo faltore asnjher nuk ka t keqe, prej ktu nuk buron urrejtja; prej ktu buron dashuria , respekti , sinqeriteti , shtrirja e dors pr bashkpunim me t gjith , respektimi i vetes, respektimi i familjes, respektimi i tjetrit, respektimi i besimeve t tjera. Ktu do t edukohet brezi i ri, ktu do t msohemi se si duhet jetuar e punuar. Myftiu Trnava para t pranishmve falnderoi fondacionin KDIU pr ndihmn financiare prej 60 mij eurosh, dhe u zotua se pjesn tjetr t financimit do ta marr ai prsipr. (R. Shkodra) VHET GURTHEMELI I XHAMIS DHE OBJEKTEVE PRCJELLSE N SHIPOL N afrsi t varrezave t qytetit n Shipol shh v gurthemeli i xhamis dhe objekteve prcjellse. N ceremoni rast morri pjes Myftiu i Kosovs Mr. Naim Trnava me bashkpuntor, kryetari i komuns s Mitrovics z. Avni Kastrati dhe shum xhematlinj. Kryetari i KBI t Mitrovics z. Jetish Berisha ka prkujtuar se Pejgamberi a.s. ka garantuar shprblime t veanta pr nj vepr t till. N fjaln e tij Myftiu i BIK Mr. Naim ef.Trnava tha se Mitrovica ka pas fatin q n krye t tij t ket nj njeri si z. Kastrati i cili bashkoi guximin dhe dijen n t mir t qytetarve, prandaj veprimet e tij duhet t jen model edhe pr kryetart e komunave t tjera se si duhet tu ndihmohet qytetarve n praktik, jo vetm ky projekt por edhe projekti t ciln komuna ka fillur ta implementoj n bashkpunim me BI pr mbulimin e shpenzimeve t varrimit t qytetarve, jan dshmia m e mir se z.Kastrati po mundohet ta drgoj n vend emanetin e marr nga qytetart e Mitrovics, prandaj urojm q s shpejti do t jemi s bashku edhe n prurimin e ksaj xhamie me t ciln nuk jemi t gzuar vetm ne por sot jan t gzuar edhe banort e ktyre varrezave ka thn Myftiu Trnava. Nj fjal rasti e mbajti i edhe kryetari i Komuns z. Avni Kastrati. Ky objekt do t ket nj siprfaqe rreth 320 m2. (R. Lushta)
56
dhe q me kt t krenohemi para Tij, sepse e kemi lartsuar Fjaln e Tij n do vend t toks s Kosovs. Kryeimami i KBI-s t Ferizajt, Sylejman ef. Roshaj, bri duan e gurthemelit duke u shprehur q Allahu ta bekoj kt pun, tua lehtsoj do vshtirsi q mund t dal gjat ndrtimit t ksaj xhamie dhe Allahu ti gradoj me Xhenet t gjith ata q kontrubuojn pr ndrtimin e ksaj xhamie dhe kjo t jet nj dig e pathyeshme, ku t lartsohet Fjala e Allahut xh.sh.. (Mr.R.Suma)
GREMJA ME KATR XHAMI M 2 qershor n fshatin Greme (Ferizaj), gjegjsisht n lagjen e Berishve, n prani t strukturave m t larta t BI-s t Kosovs, zvendskryetari i BIK-s t Kosovs, Fahrush ef. Rexhepi, kryeimami i BIK-s, Sabri ef. Bajgora, kryeredaktori i Dituris Islame, Rexhep ef. Suma, dhe Sali ef. Jashari, si dhe t drejtuesve t KBIs t Ferizajt e t shum xhematlinjve, sht vn gurthemeli i xhamis s fshatit. Ngritja e ksaj xhamie ishte e detyrueshme meq n objektin e vjetr ishte e pamundur t kryheshin namazet. Imami i xhamis, Naim ef. Nuha, tha se ky gurthemel q po vihet sot, do t jet n shrbim t xhematit dhe t fshatit pr nevoja fetare dhe gjithka q ndrlidhet me t. Kryetari i KBI-s t Ferizajt, Fehmi ef. Mehmeti, pasi uroi xhematlinjt pr fillimin e ndrtimit t ksaj xhamie, u lut q ndihma e t Madhit Zot t mos mungoj q sa m shpejt t prfundoj ky objekt. Allahu dhe Pejgamberi i Tij i kan lavdruar llojin e njerzve q ndrmarrin hapa pr ndrtimin e shtpive t Zotit dhe mirmbajtjen e tyre. Vetm kta jan besimtar t sinqert, kurse ata q pengojn ndrtimin e xhamive n fardo qoft mnyre, ata jan pabesimtar - tha ef. Mehmeti. N fjaln e tij, kryeimami i BIK-s, Sabri ef. Bajgora, duke folur n emr t Kryesis s BI-s t Kosovs, pasi i ka uruar pr vnien e gurthemelit t ksaj xhamie, tha se ndrtimi i xhamive sht shenj e mshirs dhe bereqetit t Allahut xh.sh. N kt shtpi t Allahut tha ai - do t edukohen fmijt, nipat dhe gjeneratat e ardhshme, sepse edukata m e mir q njeriu mund tia mbjell dikujt n kt bot, sht edukata islame, e besimit n Allahun xh.sh.. Kjo xhami e dshmon prkatsin ton fetare islame dhe prkushtimin ton ndaj Tij. Allahu n Kuran na thot Besimtar t vrtet jan ata njerz q ndrtojn xhamit e Allahut, kujdesen pr to, i mirmbajn ato, E besojn Allahun dhe Ditn e Gjykimit. Kjo sht xhamia e 735 q po ndrtohet dhe E lusim Allahun q pr nj koh shum t shkurtr, numri i xhamive t kaloj njmijshin
N DAJKOC VIHET GURTHEMELI I XHAMIS S RE M 31.05.2011, pas namazit t dreks, n fshatin Dajkoc (Kamenic) ishte dit e madhe gzimi. Ishin ftuar shum mysafir, kryetari i KBI t Kamenics, kryetari i KK, z. Shaip Surdulli, xhemati i Dajkocit, pjestar t policis , imam-hoxhallar, etj. n aktin e gurthemelvnies s ktij objekti t shenjt n kt fshat. Pasi u knduan dua dhe tekbire n shenj madhrimi dhe falnderimi pr Allahun xh.sh. filluan punimet zyrtarisht n ngritjen e ksaj shtpie t Zotit, e cila do ta shtoj bukurin e ktij fshati dhe t tr ksaj ane. Fshati Dajkoc e ka xhamin e vjetr n mes t fshatit, por ajo sht shum e vjetr dhe e dmtuar e pa minare dhe nuk ka hapsir t mjaftueshme. Pr xhamin e re, fal KK, sht siguruar nj vend m i prshtatshm prej 10 arsh pran rrugs s asfaltuar. N kt fshat, q ka afr 100 shtpi me mbi 1000 banor, deri m tash kan hasur n mirkuptim t plot, q t prkrahet kjo nism e mir dhe e mbar, sepse ktu ka munguar qe disa vite imami dhe nuk sht falur xhumaja, teravit dhe as bajrame q prej shum kohsh. Nismtari dhe organizatori i ktij aksioni sht dr. faton krasniqi, kryetar i Bashksis lokale t fshatit, i cili po angazhohet dhe po i njofton t gjith njerzit e fshatit t tij q gjenden edhe n diaspor, dhe njerzit e tjer vullnetmir nga fshatra t tjera q t japin prkrahjen dhe ndihma, n mnyr q kjo xhami t marr udh e t ngrihet ashtu si sht m s miri. (Xh.Biku)
57
Merhum IBRAHIM EF HAZROLLI KALOI N AMSHIM (28.04.1923 - 9-06-2011) Pas nj smundje t shkurtr m 9.06.2011 vdi veterani i hoxhallarve t Llapushes mulla Ibrahim ef. Hazrolli. N kt ceremoni morrn pjes prfaqsues t Kryesis s BI t Kosovs, nga KBI Skendarajt, Rahovecit, Deanit, Suhareks e Malishevs, xhematlinj, miq, shok, etj. Pr kontributin e tij fetar e kombtar foli kryetari i fsh. Banj z. Vesel Krasniqi , i cili nder t tjera tha se mulla Ibrahimi ishte nj ndr intelektualt e pakt t asaj kohe i cili vihet n sherbim t shtjes vitale t popullit. ai shum mir diti ti kundervihet do trysnie q e rrezikonte vetdijen pr identitenin fetar e kombetar. Me kshillat e tij, hoxha do kund mbillte dashuri n mes t njerzve synonte n cilsin e krijimit t personalitetit dhe ngritjen e tij n frymn fetare e kombtare. Prfaqsuesi i Kryesis s BIK Fitim ef. Fluga duke prshndetur t pranishmit dhe duke u lutur pr rahmetliun tha se hoxha Ibrahimi do t kujtohet ndr breza si hoxh i edukuar modest bujar e i matur, i cili ka ln gjurm t pa shlyeshme, n historin e thirrjes n islam. Me vdekjen ktij hoxhe po shkputet hallka e hoxhallarve t cilt kan studiuar n medresen MEHMET PASHA t Prizrenit. Kta hoxhallar perjetuan mundime, torturat dhe nnmimet m t rnda nga komunistt, por i prballuan me durim t gjitha ato t kqija dhe persekutime, sepse e dinin se rruga pr n xhenet ishte e shtruar me veshtrsi, dhembje e mundime. E lusim Allahun ti shperblej me xhenetul firdevs dhe t na bashkoj neve n shperblimet e tij. Mulla Ibrahimi u lind m 28.04.1923 n Banj (Malishev). Njohurit e para i mori te imami i fshatit, mulla Mustaf ef. Gjakova, m pas mulla Bahti Ibrahimi se bashku me 33 nxns t tjer do ta msojn: leximin e kuranit, texhvidin, shuruti salatin, dhe njohurit themelore t fes islame. Pas prfundimit t ktij mejtepi n fshatin e tij t lindjes e kreu edhe shkolln fillore katr vjeare n gjuhn serbe. M 1947, ai u regjistrua n medresn MEHMET PASHA n Prizren, ku mori dije nga kolost m t shquar t asaj kohe, si hfz. Qamili, hfz Sinani, hfz Abdullah Telaku dhe mulla Huda ef. M 1954 e mori detyrn e imamit hatibit t mualimit n xhamin e fshatit t tij. Si imam q msonte fmijt e fshatit ai disa her u thirr n bised informative n organet e sigurimit dhe m pas u detyrua ta mbyll mejtepin. N saje t dijes dhe aftsive t tij, ai me nj mprehtesi t rrall diti t iu prballoj t gjitha sfidat. Me prgjegjesi, dinjitet e prkushtim t plot kreu detyrn e imamit deri m 2005 kur u pensionua. Allahu e gradoft me Xhenet hoxhn tone, amin. (Harun Shabanaj)
PAS 445 VJETSH VIHET GURTHEMELI I XHAMIS S RE N PIDI M 27 maj 2011 n fshatin Pidi (Gjilan) u vu gurthemeli i xhamis s re. N ceremonin e gurthemelvnies morn pjes prfaqsues t KBI-s t Gjilanit, partive politike, arkitekti i projektit t xhamis Muhamet Sadriu, aktivist t shoqeris civile si dhe qytetar t shumt nga rrethi e rajoni. Kshilli i xhamis s fshatit me imamin Fehmi ef. Dalipi n krye, nuk kishin harruar q n kt moment historik ti ftonin edhe hoxhallart q kishin kontribuar pr vite t tra n kt xhami, si ishte ish-imami, tash arktar i KBI t Gjilanit, molla Musa Kadriu, dhe Emin efendi Rashiti tash imam n xhamin e Budriks. Kryeimami i KBI-s t Gjilanit Iljaz ef.Mustafa, n ligjratn e xhumas, ndr t tjera, foli pr rolin e xhamis n plotsimin dhe ruajtjen e personalitetit t njeriut si qenie, dhe n veanti foli pr rndsin e xhamis n ruajtjen e identitetit fetar dhe kombtar n trevat shqiptare. Ai po ashtu nnvizoi se pas 445 vjetsh, vnia e gurthemelit t xhamis n fshatin Pidi, dshmon se ne, jo vetm q jemi t gatshm ta ojm emanetin e t parve tan pr ruajtjen e tradits fetare, por kjo edhe na obligon q ta kultivojm at tek gjeneratat e reja. Pas faljes s namazit t xhumas, Kryeimami s bashku me imamin e xhamis s fshatit dhe me imamt e tjer, nn thirrjet e tekbireve t t pranishmve, vun gurthemelin e xhamis s re. Pr shkak t rndsis historike t xhamis s fshatit Pidic, xhamia e vjetr nuk do t rrnohet, po do t ruhet si objekt me rndsi pr trashgimin kulturore dhe fetare t fshatit Pidi. (Iljaz Mustafa)
58
gadishmrin e tij dhe t KBI t Istogut pr t kontribuar sa m shum drejt ngritjes s vlerave t Islamit n kt vend. M pastaj tema n fjal u elaborua nga ligjruesit: Abedin Haxhiajudhheqs i departamentit t t Rinjve pran KBI t Istogut, dhe Mr.Fitim Gashi-udhheqs i DR. N kt ambient t bukur u knduan edhe pjes t ndryshme nga Kurani dhe ilahi.N fund, pas elaborimit t tems nga ligjruesit, t pranishmit shtruan pyetje t ndryshme pr prgjigjjen e t cilave u prkujdesn ligjruesit. (F. Spahiu)
TRIBUN FETARE N GJILAN DHE ISTOG M 1 qershor n Gjilan, n nj ambient t bukur n restaurantin Ideal 2, organizuar nga Departamenti i t Rinjve(DR) i BIK-s, n bashkpunim me KBI-n e Gjilanit, u mbajt tribun me temn Islami zgjidhje e preokupimeve t rinis son. Pas hapjes s ktij programi me kndimin e disa ajeteve nga Kurani famlart, t pranishmit me nj fjal rasti i prshendeti Kryeimami i KBI-s t Gjilanit Iljaz ef.Mustafa, i cili u shprehu mirseardhje t pranishmve dhe i falnderoi asociacionet rinore pr pjesmarrje. Mustafa shfaqi gatishmrin e tij dhe t KBI-s t Gjilanit pr nj prkrahje sa m t madhe pr rinin e ktij vendi. Ai po ashtu tha se n nj t ardhme shum t afrt do t hapet edhe DR pran ktij kshilli. T pranishmve me nj fjal rasti iu drejtua edhe udhheqsi i DR-s t BIK-s, Mr. Fitim Gashi, i cili foli pr punn, aktivitetet dhe objektivat e ktij departamenti. M pastaj tema n fjal u trajtua nga Driton Arifi, profesor n M. M. Alauddin t Prishtins. Arifi foli rreth gjendjes faktike t rinis son, nevojs pr nj prkujdesje dhe prkrahje sa m t madhe ndaj tyre si dhe pr alternativat dhe zgjidhjet q ofron Islami pr preokupimet e tyre. N fund, pas ligjrats, t pranishmit shtruan pyetje t ndryshme, ndrsa pr prgjigje u prkujdesn: ligjruesi, kryeimami i KBI-s t Gjilanit dhe prfaqsuesit e DR-s t BIK-s. Poashtu ky departament m 26 Maj 2011 n Istog n nj ambient t bukur n Salln e Kulturs Adem Jashari, n bashkpunim me Kshillin e BI t Istogut, prkatsiht DR pran ktij kshilli,u mbajt tribun me tem Roli dhe prgjegjsit e njeriut n kt bot. Fillimisht t pranishmit me nj fjal rasti i prshendeti Kryetari i KBI t Istogut Muhamed ef. Lipa i cili ju shprehi mirseardhje t pranishmve dhe shfaqi
PROGRAM KULTUROR-FETAR Departamenti i Gruas i Kryesis s BI-s t Kosovs organizoi programin kulturor-fetar me moton T gjitha s bashku, i cili u mbajt n qytetin e bukur t Istogut m 27 maj 2011. Programi u hap nga aktivistet e vendit q ishin edhe nikoqire t ktij organizimi, pastaj fjaln e mori zyrtarja e DG-s Hanife Jahiri, e cila foli pr punn q kryen Departamentit i Gruas i BIK-s, dhe pr synimet dhe aktivitetet q zhvillon ky departament. Ajo i njohu t pranishmet edhe me projektet q jan duke u realizuar si dhe me ato q pritet t realizohen n vijim. N kt program u mbajt nj ligjrat prmbajtsore fetare nga teologia Fehime Gashi Jusufi, e cila foli pr Pendimin, nj tem e cila sht mjaft aktuale pr do njeri dhe do koh. Pr pasurimin e ktij programi edhe n aspektin kulturor dhe argtues u kujdes kori i vajzave t MM Alauddin t Prishtins, q me zrat e tyre t kndshm dhe me ilahit e przgjedhura me shije t veant, shtuan edhe m shum atmosfern mbreslnse tek mysafiret e pranishme. Meq ishte programi i par q organizohet n kt qytet, u mirprit jashtzakonisht mir dhe zgjoi interesim pr vazhdimin e ktyre aktiviteteve edhe m tutje. Poashtu ky
59
departament m 25.05.2011 ka mbajtur Ligjrat me tem Dashuria ndaj Krijuesit.Tema u prezantua nga Mr.Vaxhide Podvorica, teologe, e cila foli pr rndsin e madhe q duhet t ket dashuria ndaj Allahut n zemrat tona, ti mbush zemrat tona dhe t jap efektet e veta n jetn e besimtarit. Ligjruesja theksoi po ashtu se dashuria ndaj Allahut sht ushqim i zemrs, knaqsia e robit sht jet, e kush nuk e shijon kt, ka humbur. Ndr t tjera, ajo tha: Kemi shembullin e t Drguarit a.s. i cili ka thn: Ai tek i cili gjenden tri gjra, e ka shijuar mblsin e imanit: T jet Allahu dhe Pejgamberi a.s. tek ai m i dashur se do gj tjetr ...Besimi dhe dashuria n Allahun jan qendra prej s cils burojn ndjenjat e myslimanit, q ai t veproj vazhdimisht t mirn dhe t luftoj t keqen.
DUA HATMEJE N CRRNIC M 26 qershor 2011 n xhamin e fshatit Crrnic (Gjilan) pr tet vijuese t msimbesimit tek imami i xhamis Driton Bekteshi, gjegjsisht tek e shoqja Mirlinda Bekteshi Ramadani, u b Duaja e Hatmes. N kt manifestim qe e pranishme edhe kryetarja e Departamentit t Gruas t BIK-s s bashku me antaret e kryesis. Mualimja falnderoi prindrit e nxnsve q fmijt e tyre i drguan n xhami pr t ndjekur msimbesimin. Kta fmij tha ajo - jan dshmia m e mir se, kur bashkpunojn prindrit me imamin mualimen, rezultatet nuk mungojn. Hanife Jahiri tha m tutje se BIK sht e angazhuar q ti kushtoj kujdes m t madh mbajtjes s msimbesimit npr xhami, me qllim q ti edukojm t rinjt e t rejat tona n rrugn e Zotit. Ne si Departament i gruas theksoi ajo - jemi t interesuara q sa m par q sht e mundur, lnda e msimbesimit t futet n sistemin e rregullt t arsimit n Kosov. Ajo foli edhe pr punn e Departamentit t gruas dhe objektivat e tij.M pastaj nxnset shfaqn nj program q kishin prgatitur me ilahi, monolog e poezi, nj dram dhe lexim t Kuranit. Programin t pranishmet e vlersuan si nj prezantim t sukseshm. (I. Mustafa)
GRUPI II FILLON TRAJNIMIN N DG Departamenti i Gruas i Kryesis s BIK n rrjedhn e aktiviteteve q zhvillon, ka organizuar trajnimin me temn Edukimi dhe mbrojtja e t drejtave t fmijve, q sht mirpritur nga t gjitha pjesmarrset dhe sht konsideruar se sht mjaft i dobishm ose ndoshta edhe i domosdoshm pr edukimin e brezave t rinj. Pas mbarimit t grupit t par dhe interesimit t madh t kandidateve q ky trajnim t prsritet, m 26.05.2011 ka filluar msimin grupi i dyt. Po ashtu edhe ky grup parashihet t zgjas nj muaj dhe ecuria e ktij grupi do t jet njsoj si e grupit t kaluar. Qllimi i prsritjes s trajnimit ishte interesimi i pjesmarrseve dhe nevoja e marrjes s njohurive n kt lm, n mnyr q t jen sa m t suksesshme n edukimin e fmijve dhe n kt mnyr t kontribuojn n ndrtimin e nj t ardhmeje t shndosh. (H. Jahiri)
60
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Info
LOS ANxHELOSI, NIKOQIR I EKSPOZITS 1001 ZBULIME ISLAME Ekspozita 1001 zbulime islame, pas arritjes s suksesit t konsiderueshm gjat hapjes n disa qytete t mdha t bots, tash sht hapur me nikoqirsin e Qendrs Shkencore t Kalifornis, e cila gjendet n Los- Anxhelos dhe pret vizitort e ndryshm. Kjo ekspozit sht hapur m 27 maj dhe do t qndroj e hapur pr gjat shtat muajve. N t ekspozohen veprat shkencore dhe zbulimet e myslimanve gjat etaps s art t civilizimit islam. Duke ekspozuar veprat shkencore dhe zbulimet islame, kjo ekspozit do ti njoh vizitort nga afr me parimet shkencore themelore n fushat e ndryshme, si jan fizika e drits, e matjes s kohs, e mekanizmit, e detaris. Ekspozita 1001 zbulime islame koht e fundit gjat ceremonis pr ndarjen e mimeve pr muzeun m t mir dhe trashgimin kulturore n londr, ka marr titullin Ekspozita m e mir shtitse. DEPUTETT E KONGRESIT AMERIKAN KRKOJN REALIZIMIN E T DREJTAVE T MYSLIMANvE Jan Katirooz dhe Hatson Clark, kongresmen amerikan, pr t luftuar atmosfern
fanatike t opinionit publik kundr myslimanve t ktij vendi, kan krkuar nxjerrjen e nj rezolute pr realizimin e t drejtave qytetare t myslimanve nga Kongresi amerikan. kta dy deputet t Kongresit Amerikan kan deklaruar q nxjerrja e nj rezolute t ktill nga ana e Kongresit Amerikan do t ket rol t rndsishm dhe sht e barabart me marrjen e nj hapi logjik drejt faktit q t vrtetohet se, n baz t kushtetuts t ameriks, myslimant amerikan do t gzojn t drejtat e tyre n mnyr t barabart sikur qytetart e tjer. Kta t dy deputet gjithashtu kan deklaruar: myslimant e Ameriks duhet t mbrohen prball dhuns, nj model t s cils e kemi vrejtur n fillim t ktij viti gjat sulmit mbi Qendrn islamike t ameriks n qytetin Deirburn t Miiganit. Myslimant duhet t ken mundsin q t besojn n kushtetutn e ameriks pr t realizuar t drejtat e tyre. Kta kan shtuar edhe kt: myslimant me qndrim n Amerik gjithashtu duhet t ken besim n Qeverin Federale se bn prpjekje pr t krijuar nj atmosfer t prshtatshme pr krijimin e nj mirkuptimi reciprok n mes besimtarve dhe besimeve t ndryshme, shtje kjo q nuk realizohet ndryshe prvese me shqyrtimin e sfidave karshi myslimanve nprmjet hartimit t nj kornize politike pr t forcuar prkrahjen e tyre. INICIATIV E MYSLIMANvE T AUSTRALIS PR FORCIMIN E DIALOGUT NDRFETAR Organizata Isamike MyPeace e Australis, me qllim t trheqjes s vmendjes s besimtarve t krishter pr elemente t prbashkta n mes Islamit dhe fes Krishter si dhe
pr t treguar admirimin e myslimanve ndaj H.Isait a.s., ka vendosur pllakate me moton Hazreti Isai.a.s.: njri prej profetve islam npr t gjitha zonat e Sidneit, kryeqyteti i Australis. Kjo organizat islamike, e cila sht edhe iniciuese e planeve t veanta pr dialogun ndrfetar, n disa prej ktyre pllakateve t shkruara, duke thn se h. isai a.s. gjithashtu, sikur profett e tjer hyjnor, ka sjell mesazhin e paqes dhe dashuris, ka nnvizuar: H. Isai a.s. po sikur Muhamedi a.s., ka qen profet dhe i drguar i Zotit, prandaj myslimant at e pranojn se ka qen i drguar i Zotit sikurse t gjith profett e tjer. Prderisa grupet islamike dhe t krishtera simpatizues t dialogut ndrfetar e kan mirpritur kt plan n nivel t madh, disa priftrinj ekstremist kt plan e kan quajtur vetm fjal t thata dhe kan krkuar heqjen e shkrimeve t ktilla nga qyteti. ISLAMOFOBIA SHT MODEL I DISKRIMINIMIT RAcOR N SHOQRIN E AMERIKS Profesori i kulturs arabe n universitetin e karolins Jugore, gjat ceremonis pr prezanitmin e librit t fundit t tij t botuar rishtazi, me titull Islamofobia: luft ideologjike me myslimant, ka deklaruar se islamofobia sht nj model i diskriminimit racor n shoqrin e Ameriks. Stefan Shejhi, profesor i Universitetit t Karolins dhe autor i librit t lartprmendur, gjat fjalimit t tij ka thn: Diskriminimi racor sht nj tradit e vjetr amerikane pr ushtrimin e politiks mbill prarje e sundo, q, pr fat t keq, ka zn baz n shoqrin e ktij vendi. Ai n vazhdim ka thn: Islamofobia sht nj fenomen ekstremist q ekziston te shumica e qytetarve t ameriks. n librin Islamofobia: luft
Info 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011
61
ideologjike me myslimant jan shtruar pr analiz dhe shqyrtim argumentet pr ekzistimin e mendimeve dhe gjykimeve t pavrteta kundr myslimanve. N kt ceremoni q sht zhvilluar n Universitetin e Karolins Jugore, ishin t pranishm nj grup prej studentve t ktij universiteti dhe gjithashtu nj prfaqsues i Qendrs islamike t Qytetit Ginzuil t Ameriks, t cilt kan analizuar disa lloje t fenomenit t islamofobis n shoqrin e ameriks.
nnshkruajn nj marrveshje pr themelimin e ksaj qendre ndrkombtare. Moamar n vazhdim, duke vn n dukje dialogt ndrfetar pr zgjerimin e bashkjetess paqsore n mes besimtarve t feve dhe kulturave t ndryshme, ka thn: Zgjerimi dhe zhvillimi i prpjekjeve t prbashkta t besimtarve t feve t ndryshme sht i domosdoshm pr ndrprerjen e varfrimit t vlerave morale dhe luftimin e varfris, terrorizmit dhe krimeve t tjera n botn e sotshme. Duke folur pr nivelin gjithnj n rritje t krimeve, varfris dhe ndotjes s ambientit jetsor si dhe pr nevojn e madhe t bots bashkkohore pr paqe dhe siguri, ai ka theksuar: Rritja e nivelit t dialogve n mes besimtarve t feve dhe pasuesve t kulturave t ndryshme, luan nj rol t rndsishm n krijimin e mirkuptimit, progresit dhe lulzimit t njerzimit. 1200 QENDRA vERORE PR MSIMIN E KURANIT Marvan Al-Rrejhane, kryetar i Organizats s Vakfeve t provincs Arbad t Jordanis, thot se 200 nxns, femra e meshkuj, t interesuar pr shkencat kuranore, marrin pjes n kto kurse verore pr msimin e Kuranit fisnik. Gjithashtu edhe 64 qendra pr hifzin e Kuranit fisnik jan aktivizuar npr xhamit e provincs Arbad gjat vers pr msimin e Kuranit fisnik. Edhe nj qendr kuranore n pjesn Beni Kenane t ksaj province, do t zhvilloj nj klas pr msimin e Kuranit fisnik. Kjo organizat, prve zhvillimit t ktyre kurseve kuranore dhe prkrahjes s jetimve, ka dhuruar 300 mij dinar pr zhvillimin e 12 xhamive n Jordani, 50 mij dinar pr mirmbajtjen e 15 xhamive dhe 750 mij dinar jordanez pr themelimin e pes xhamive t reja n kt vend.
N AMERIK ZHVILLOHEN GARAT E KURANIT FISNIK ME RASTIN E MUAJIT T RAMAZANIT myslimant e ameriks m 14 gusht t ktij viti, gjegjsisht n ditn e katrmbdhjet t muajit t Ramazanit,mund t marrin pjes n gara pr hifzin e Kuranit n Qendrn islamike t napervilit. Kto gara organizohen nga prgjegjsit e Qendrs Islamike t Napervilit dhe zhvillohen n ambientet e ksaj qendre n shtetin Ilinioz t Ameriks. Qllimi i zhvillimit t ktyre garave sht cituar t jet nxitja e myslimanve pr hifzin dhe leximin e Kuranit sipas rregullave t texhvidit. Pjesmarrsit n kto gara do t garojn n katr grupe: hifzi i kaptins Kahf pr garuesit e moshs 22 deri 30 vjeare; hifzi i kaptins Jasin pr garuesit e moshs 18 deri 22 vjeare; hifzi i kaptins Al-Rrahman pr garuesit e moshs 14 deri 18 vjeare dhe hifzi i kaptins Melek pr garuesit e moshs 10 deri 14 vjeare. Nj grup i profesorve t hifzit dhe leximit t Kuranit fisnik do t ken prgjegjsin e referimit gjat ktyre garave dhe ata do t vlersojn hifzin dhe leximin e pjesmarrve n baz t nivelit t zotrimit t ajeteve kuranore, q do t marr 70 pr qind t nots, respektimi i rregullave t texhvidit do t ket 20 pr qind t nots, kurse toni dhe zri do t ken 10 pr qind t nots. N fund t ktyre garave garuesit m t mir do t shprblehen me mime e dhurata me vler. (Mr. Rexhep Suma)
N AUSTRI THEMELOHET QENDRA NDRKOMBTARE NDRFETARE kshilltari i ministrit t Arsimit t Arabis Saudite ka njoftuar pr themelimin e nj qendre ndrkombtare ndrfetare n nj t ardhme t afrt n Vjen, kryeqyteti i Austris. Fajsal bin Moamar, kshilltar i ministrit t arsimit t Arabis Saudite, gjat nj fjalimi n kuvendin e liderve fetar, q sht zhvilluar n qytetin Bordo t Francs, ka njoftuar pr themelimin e ksaj qendre ndrkombtare. Ai ka sqaruar: Arabia Saudite, Austria dhe Spanja kan rn n dakord q gjat disa javve t ardhshme t
62
253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 argtuese
63
Me emrin e all-llahut, Mshiruesit, Mshirbrsit! Ne e zbritm at (Kuranin) n Natn e Kadrit. (1) E t bri ty t dijsh se sht Nata e Kadrit? (2) Nata e Kadrit sht m e rndsishme se nj mij muaj! (3) Me lejen e zotit t tyre n (at nat) t zbresin engjj dhe shpirti (Xhibrili) pr seciln shtje. (4) ajo (q prcakton zoti) sht paqe deri n agim t mngjesit. (5)
(El-Kadr, 1-5)
Transmetohet n hadithin e Ebu Hurejres r.a. se i Drguari a.s. ka thn:
Cilido q agjron muajin e Ramazanit nga besimi dhe shpresa pr t fituar shprblim, t gjitha mkatet e tij t mparme do t falen, dhe cilido q rri i zgjuar gjat Nats s Kadrit nga besimi dhe shpresa pr t fituar shprblim, t gjitha mkatet e tij t mparme do t falen.
(Buhariu dhe Muslimi)
dituria islame
64
KRyESIa E E LaM BaSHKSIS ISS, T KOSOV RUR NXJER KTO DIT Ka TypI NGa SH LIBRIN
T INTERESUaRIT LIBRIN MUN Ta SIGUROJN D T GJITHa KS N H E BI T KOSOVILLaT S

Dituria 253

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Dituria 253

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

dituria islame

O ZOt, Pr ty agjrOva, n ty besOva, ty t mbshtetem Dhe me riZkun tnD PO bj iftar.

prmbajtja 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Editoriali

Fjal rasti n 25-vjetorin e themelimit t revists Dituria Islame

pJESa FETaRE 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

Komentimi i kaptins El-Mulk (7)

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Tefsir

Tefsir 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Tefsir

Tefsir 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Tefsir

Ramazani 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

Mysafiri i ri po vjen, kush i shpreh mirseardhje!?

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Ramazani

Ramazani 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

Llogaria astronomike apo dukja e Hns?

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Ramazani

Ramazani 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Ramazani

Ramazani dhe bereqeti i tij

Ramazani 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Ramazani

Ramazani dhe dobit e tij

Ramazani 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Ramazani

Koha m e bekuar e vitit dhjet ditt e fundit t Ramazanit

Ramazani 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Oaza e sahabve

Sahabt jan yjet dhe modele pr realitetin ku jetojm sot

Oaza e sahabve 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

Hytbe 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

Kshillimi nga faktet e Zotit

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Hytbe

pJESa SHKENCORE 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

Urtsia dhe rndsia e hixhamit n mjeksin bashkkohore

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Shndetsi

Shndetsui 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Ekonomi Islame

Kontributi i dijetarve t hershm mysliman n ekonomi

Ekonomi Islame 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Bota Islame

Bota Islame 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Bota Islame

pJESa KULTURORE 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

Dorshkrimet arabe t ruajtura n bibliotekn e BI t Kosovs

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 arkivi i BI

arkivi i BI 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Opinione

Bazat e vizionit islam ndaj bots dhe marrdhniet me t tjert

Opinione 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Opinione

aktuale 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

Me Egjiptin na lidhin shum gjra t prbashkta

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 Divan

Mehmed Akif Ersoj 1873-1936

pJESa FaMILJaRE 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011

Dera e pendimit qndron hapur pr ty

253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011 ahlak

ahlak 253 DITURIa ISLaME GUSHT 2011