Gjithkund n kosov solemnisht u kremtua festa e

dituria islame
Prurohet xhamia e rinovuar e Sinan PaShS n Prizren
NUMER 254 | VITI 25 | SHTATOR 2011 | SHEVALL 1432 | REVIST MUJORE, FETARE, SHKENCORE E KULTURORE | MIMI 1

FITR-BAJRAMIT
Hytbeja e bajramit nga myftiu i Kosovs

Nuk sht e drejt e askujt q islami t fyhet N raport me at se do t hyj ose jo lNda fetare Npr shkolla

www.dituriaislame.net

Transmetohet nga Enesi radijallahu anhu, i cili thot: Pejgamberi salallahu alejhi ue selem, erdhi n Medine dhe gjeti njerzit duke festuar dy dit t caktuara. Ai pyeti: far jan kto dy dit? Ata u prgjigjn: N periudhn e injorancs, kto dit ishin festa pr ne. Pejgamberi salallahu alejhi ue selem tha: Allahu ua zvendsoi me dy dit m t mira, me Kurban Bajramin dhe Fitr Bajramit.
(Ebu Davudi, Nesaiu, Ahmedi hadith sahih)

Trasmetohet nga Ebu Umame se Muhamedi a.s. ka thn: Kush lutet (fal namaz) n dy nett e bajrameve me knaqsi (sinqeritet), nuk i vdes zemra at dit e kur do t vdesin zemrat
(Ibn Maxhe, kurse Taberani e trasmeton nga Ubade ibn Samiti)

dituria islame

Prmbajtja 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

Komentimi i kaptins El-Mulk (7) f5 sABri BAjGorA Reflektime kuranore f8 mr. AdnAn simnicA Mysafiri i ri po vjen, kush i shpreh mirseardhje!? f11 VedAt sHABAni Llogaria astronomike apo dukja e Hns? f13 driton AriFi Ramazani dhe bereqeti i tij f16 BeHxHet jAsHAri Muaji ramazan dhe dobit e tij f18 ermAl BeGA Koha m e bekuar e vitit dhjet ditt e fundit t Ramazanit f20 mr. zymer rAmAdAni Sahabt jan yjet dhe modele pr realitetin ku jetojm sot f22 dr. FAHrusH rexHePi Kshillimi nga faktet e Zotit f25 sedAt islAmi

Urtsia dhe rndsia e hixhamit n mjeksin bashkkohore f27 Prim. dr. med. sc. Ali F. iljAzi Kontributi i dijetarve t hershm mysliman n ekonomi f30 dr. islAm HAsAni IRANI f32 mr. sAmir B. AHmeti Dorshkrimet arabe t ruajtura n bibliotekn e BI t Kosovs f35 mAHmud ABdulkAder ArnAuti Bazat e vizionit islam ndaj bots dhe marrdhniet me t tjert f40 ProF. dr. iBrAHim el-Bejumi GAnimi Me Egjiptin na lidhin shum gjra t prbashkta f43 Intervist e ministrit Hoxhaj pr el-Ahramin e Kajros Divan f44 Dera e pendimit qndron hapur pr ty f45 mr. ejuP HAziri

dituria islame / revist mujore, fetare, shkencore e kulturore / Boton: kryesia e Bashksis islame t kosovs, Prishtin. Kryeredaktor: Mr. Rexhep Suma / Redaksia: Driton Arifi, Mr.Ejup Haziri, Fitim Flugaj, Mr.Imer Hajdini, Dr. Islam Hasani, Kasim Grguri, Muhamet Mavraj dhe Sedat Islami. Gazetar n redaksi: Ramadan Shkodra / Lektor: Isa Bajinca / Korrektor: Skender Rashiti / Redaktor artistik, teknik dhe operator kompjuterik: Edib Ali Agagjyshi. Adresa: Dituria Islame, rr. Bajram Kelmendi nr. 84, 10000 Prishtin / Tel&Fax: 038 224 024 / email: dituriaislame@hotmail.com / dituriaislame@yahoo.com www. dituriaislame.net /Parapagimi: Evrop 25 / Amerik 40 USA$ / Shtypi: Shtypshkronja Iliri, Prishtin / Dorshkrimet dhe fotot nuk kthehen!

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Editoriali

Frika nga paqja

Akti terrorist i kasapit norvegjez, Anders Behring Breiviki (32), i cili me sulmet e kryera n Oslo dhe n ishullin Utoeya m 22 korrik, ka shkaktuar vdekjen e mbi 77 personave, n mesin e t cilve edhe shqiptar, shkaktoi trmet n opinionin norvegjez, evropian e m gjer. Ai msohet t jet antar i nj grupi suedez neonazist Nordisk, i themeluar n 2007, i cili thekson identitetin, kulturn dhe traditat nordike.Kjo masakr, m e madhja n Norvegji pas prfundimit t Lufts II Botrore, i ka kaluar kufijt e vendit po edhe ka thelluar hendekun e urrejtjes dhe islamofobis q ushqejn njerzit, se ai kundr Islamit dhe myslimanve. Bazuar n informacionet e medieve q kan transmetuar vazhdimisht kt lajm, vetkuptohet se kjo masakr nuk sht kryer rastsisht, por me nj paramendim dhe nj studim t mirfillt, sa koh q pr kt krim ekzistonin planet A dhe B. Kjo bazohet edhe n deklaratn e autorit t ktij krimi dhn autoriteteve policore. E prditshmja norvegjeze VG shkruante detyrn e ka kryer me sukses. Dhe ai e identifikon veten antar t Lvizjes antikomuniste t rezistencs kundr Islamizimit. Nuk do t merremi shum me kt lajm, po shqetsimi yn ka t bj me jehonn dhe rrezikun q bart n vete veprimi i ktill, i drejtuar me urrejtje shpirtrore dhe sulme me motive islame. Ai u mundua t ndez fitilin e kryqzatave kundr myslimanve. Zri i Ameriks shtron pyetjen nse krcnimi, q mendohet se vjen nga ekstremizmi islamik, ka ln n hije krcnimet q i vijn siguris nga ekstremizmi i majt dhe ai i djatht. Grupe t ekstremit t djatht po bhen m profesionist. Publikimi n internet I nj manifesti prej 1500 faqesh nga ana e Breivikit, dokumenton se ai punon pr pastrimin e Evrops nga myslimant nga viti 2083, q ishte plot me material nga shkrimtar antislamik. Ai ka nj obsesion t uditshm edhe pr Ballkanin, ku fjala Kosov n manifestin e tij sht prdorur 143 her, serbt sht prdorur 341 her,Bosnja 343 her dhe Shqipria 208 her,kurse Srebrenica, vendi ku serbt masakruan rreth 8 mij meshkuj boshnjak n vitin 1995, pr udi, nuk prmendet fare askund. Ai shqiptart mysliman dhe ata boshnjak i cilson si armiq t ligj, t cilt udhheqin xhihad.Ai madje prdor fjal t vrazhda pr shqiptart. Familjet e tyre thot pjellin n mas t madhe, duke br prpjekje q t pushtojn demografikisht territore, e m pas edhe me gjakderdhje. Ai diskuton pr dbimin e myslimanve nga Evropa, madje me zhdukje fizike t atyre shqiptarve dhe boshnjakve q rezistojn duke prdorur nj strategji m afatgjat dhe m brutale ushtarake. Pra,e gjith kjo armiqsi ndaj shqiptarve dhe myslimanve n prgjithsi q jetojn dhe jan autokton n trojet strgjyshore, shprehet me rritjen e numrit t partive t krahut t djatht n Parlament, sidomos Partia e Progresit( PP), e cila rangohet n vendin e dyt me ulse n parlamentin vends. Pra, ai ishte i manipuluar nga ana e nj partie t djatht ekstreme (PP) dhe ka ndjekur verbrisht ideologjin e saj. Ngritja e partive t djathta n arenn evropiane, shpreh brengosjen tek 100 mij mysliman vends, mbjell frikn e s ardhmes dhe ndjenjn e pasiguris pr vetveten e tyre, familjen, pasurin dhe punn e tyre. Kjo fushat q ndrmori ai, sht po ashtu edhe si pasoj e nj ideologjie helmuese, e prhapur nga mediet e t gjitha llojeve q kan ushqyer marrzin e Breivikiut. Fatkeqsisht, mediet po i zmadhojn disa informacione e po i varrosin faktet vetm e vetm q t shtrembrojn imazhin e Islamit dhe pr ta paraqitur at sa m agresiv dhe sa m regresiv. Kto medie ende vazhdojn t notojn n ujra t pista dhe kan mbetur t ngurta n qndrimet e tyre duke mbajtur me fanatizm fotografin e kaluar ndaj Islamit dhe myslimanve, q mbshtetej n ekstremizm dhe ashprsi. Ato ende nuk u japin hapsir t mjaftueshme myslimanve pr t paraqitur opinionet e tyre rreth shtjeve t ndryshme,me t cilat ballafaqohet shoqria evropiane. Por edhe myslimant, nga ana e tyre, duhet t inkuadrohen m shum n medie. P.sh. vetm n Belgjik numri i gazetarve mysliman nuk kalon 1%, ndonse dihet se prqindja e myslimanve kalon 10 prqindshin. Islami pr gazetarin evropiane mbetet i panjohur mir dhe n kt pamundsi pr ta njohur, bhen padrejtsi t mdha n dm t Islamit dhe myslimanve duke ngritur stereotipa t gabuara. Edhe pse n kt vend feja islame llogarite si e dyta, pr fat t keq nuk ka prfaqsues sikur kan ifutt dhe ortodokst . N prmbyllje, t themi se kto veprime makabre t Breivikit hapin debate n shoqrin norvegjeze n lidhje me strategjin dhe politikat e emigracionit, dhe tash do t dihet se a do t mbyllet njra nga shoqrit m t hapura evropiane dhe si do t trajtohen tash e tutje myslimant, qoft n Norvegji dhe qoft edhe n tr Evropn?! Mr. Rexhep Suma

PJESA FETARE 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

Gjithkund n Kosov solemnisht u kremtua festa e Fitr - Bajramit

Un sot n kt dit feste q nuk e kisha ndrmend ti flas kto fjal mund tu bj m dije q t gjithve se krkesat e BIK-ut adresuar institucioneve tona q i kemi krijuar me mund, prgjegjsit tan ktyre krkesave nuk jan duke ju prgjigjur ashtu si duhet. Kemi vonesa t mdha dhe t pakuptimta i tradicionalisht, pas prfundimit t muajit t Ramazanit, m 30 gusht 2011, n t gjitha xhamit e Kosovs, si n tr Botn ku jetojn myslimant, me gzim e hare kremtuan prfundimin e muajit t agjrimit Ramazanit sherif, duke fal namazin e Fitr Bajramit. Manifestimi qendror kushtuar fests s Fitr- Bajramit, pr Kosov u mbajt n Xhamin Sulltan Mehmet - Fatih t Prishtins. Manifestimi nisi me faljen e namazit t sabahut, t cilit i priu Salla ef. Feta, i cilit kndoi edhe ashere nga kurani, kurse ligjratn (dersin) tematike kushtuar fests s Fitr Bajramit, e mbajtn Dr. Fahrush Rexhepi- profesor n FSI dhe Bahri Sejdiu-kryetar i Kshilli t BI s Prishtins. Hytben e Bajramit e mbajti Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, i cili iu drejtuar opinionit t gjer me mesazhin pr kt fest. Myftiu Trnava theksoi se festa e Fitr Bajramit sht e nj rndsie t veant pr besimtart q kan agjruar muajin e Ramazani dhe q kan shprehur prkushtim ndaj Krijuesit t gjithsis, ndrsa bri thirrje pr vazhdimin e shkmbimit t mesazheve t mira mes njerzve. Njeriu e kupton dhe percepton burimin hyjnor t islamit, hulumton nn dritn e tij dhe mundohet q n mnyr konkrete ti zbatoj principet e ktij burimi, i cili njeriut ia garanton lumturin n kt bot dhe prehjen n botn tjetr, pran Zotit t botve, ka thn ai. Myftiu Trnava ka folur edhe pr injorimin e krkesave t BIK nga institucionet vendore e

qendrore t vendit ku si shkas mori votimin e djeshm n Kuvendin e Kosovs kundr futjes s lndve fetare npr shkolla. Un sot n kt dit feste q nuk e kisha ndrmend ti flas kto fjal mund tu bj m dije q t gjithve se krkesat e BIK-ut adresuar institucioneve tona q i kemi krijuar me mund, prgjegjsit tan ktyre krkesave nuk jan duke ju prgjigjur ashtu si duhet. Kemi vonesa t mdha dhe t pakuptimta, ka thn ai Madje, myftiu Trnava vlersoi se gjat debatit t zhvilluar dje n Kuvendin e Kosovs ka pasur deputet q kan fyer myslimant. Sipas tij, Bashksia Islame e Kosovs nuk do t jet spektatore pasive dhe t shikoj se kush m tepr po fyen ndjenjat e myslimanve n kosov. Nuk sht e drejt e askujt q islami t fyhet n raport me at se do t hyj ose jo lnda fetare npr shkolla. E drejt e do antari t Parlamentit sht q t votoj ligjin ose jo, por nuk sht e drejt e askujt q t fyej identitetin islam dhe ndjenjn islame. Kjo ka ndodhur dje fatkeqsisht nga disa parlamentar. Un i thrras ata pr nj vetdijesohen, se ka kaluar koha e komunizmit, kur avancohej ai q fyente ndjenjat fetare, ka thn ai. Por myftiu i Kosovs, Naim trnava tha se Bik sikurse m par, edhe n t ardhmen do t vazhdoj t kultivoj respektin ndrfetar n Kosov edhe ather kur dikush mundohet ta prish kt harmoni.

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Tefsir

Hytbeja e Bajramit
Myftiu i Kosovs, Naim Trnava Allahu urdhron drejtsi, bamirsi, ndihm t afrmeve, e ndalon nga imoraliteti, nga e neveritura dhe dhuna, ju kshillon ashtu q t merrni msim. (EN-Nahl-90) T nderuar vllzr e motra! alnderojm Allahun i Cili na mundsoi q t agjrojm muajin e shenjt t Ramazanit, muajin e Kuranit, solidaritetit e sakrifics. Edhe gjat ktij muaji si dhe muajve t tjer e adhuruam Allahun duke e luture at pr pranimin e ibadeteve adhurimeve tona duke krkuar falje pr mkatet tona, duke e lutur Allahun q mes njerzve kudo n bot t mbretroi paa e harmonia, solidariteti e devotshmria, ngase q t gjith jemi krijesa t Zotit dhe bijt dhe bijat e Ademit dhe Havas. Sot, askush nuk sht m i qet se ne, m krenar e bujar, ngase kemi prfunduar edhe nj adhurim q sht fondament i Islamit n raport me Krijuesin. Prkundr vaps s madhe me bindje t thell e prkushtim t plot, knaqsi shpirtrore e bujari njerzore, forcuam edhe m besimin ndaj Allahut, forcuam edhe m shum besn dhn Allahut dhe Muhamedit a.s., dhe sot jemi t gzuar e t buzqeshur dhe me t drejt shpresojm n shprblimet e Zotit. Neve t nderuar vllezr e motra do t na mungoi bereqeti i Ramazanit, vllazria q u forcua edhe m shum npr xhamit tona duke fal namazin e teravive dhe namazin e nats, do t na mungoi syfyri dhe begatia e iftarit pr nj koh, do t mungoi edhe ajo val e madhe e t rinjve e t rejave t cilt n mes t nats ishin mysafirt e Allahut npr xhamit tona. Ne do t vazhdojm edhe pas Ramazanit me ibadete e adhurime t shumta ndaj Krijuesit suprem duke u munduar q t ngrihemi n piedestalin m t lart t moralit njerzor, duke absorbuar n vazhdimsi n shpirtin ton nektarin

e pastr t porosis hyjnore Kuranit fam lart. Morali Islam mbshtetet n t konsultuarit e mendjes, lartsimin e ndrgjegjes, n urtsi dhe synon mirqenien n kt dhe n botn tjetr. Lukmani a.s. kshtu e porosit t birin e vet: O djali im, ska dyshim se edhe nse ajo (vepra) peshon sa kokrra e lirit, e t jet e fshehur n rras guri, ose n qiej apo n tok, Allahu do ta sjell at se Allahu sht I but dhe hollsisht I informuar. O djali im, fale namazin urdhro pr pun t mira e ndalo nga t kqijat prballo me durim do gj q t godet vrtet kto jan nga shtjet m t preferuara. Dhe mos shtrembro fytyrn tnde prej njerzve, mos ec npr tok kryelart, se Allahu nuk e do asnj mendjemadh e q shum lavdrohet. (Llukman: 16-17-18) sht Allahu Ai q e ka nderuar njeriun, i Cili e ka br mkmbs t Vetin dhe ia ka dhn n shrbim t gjitha t mirat dhe begatit e ksaj jete, duke e pasur n prkujdesje t vazhdueshme pr angazhimin e tije, dhe llogarin q duhet ta jap para allahut xh.sh. Njeriu e kupton dhe percepton burimin hyjnor t Islamit, hulumton nn dritn e tij dhe mundohet q n mnyr konkrete ti zbatoj principet e ktij burimi. I Cili njeriut ia garanton lumturin n kt bot dhe prehjen n botn tjetr pran Zotit t botve. Njeriu sht nj krijes e ngarkuar dhe me prgjegjsi, ai duhet t prpiqet deri n astin e takimit me t lart madhruarin kur ai pr t mirn do ta shprblej me t mir, kurse pr t keqen me vuajtje. Myslimani beson n shprblimin q do t realizohet n botn e

Tefsir 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

ardhshme, n at se kjo bot sht ara e ahiretit, se ahireti sht shtpia e qndrimit dhe e shprblimit t do shpirti me at q ka fituar: E kush punoi ndonj t mir q peshon sa grimca, at do ta gjej, dhe kush punoi nj t keqe q peshon sa grimca at do ta gjej. (Ez -Zilzal: 7-8) sht i mirnjohur fakti s Islami e urdhron drejtsin, mirsin ndaj prindrve, t afrmve, bonjakve, t shkretve, fqinjve t afrt dhe t largt, shokut pran dhe udhtarve. Islami inicion sinqeritetin, besnikrin, durimin, ndershmrin, bujarin, trimrin, butsin, altruizmin si dhe ndihmn n t mir dhe devotshmrin. Feja e Allahut i ndalon ligsit, poshtrsit, imoralitetin, shtypjen, padrejtsit, ngatrresat, tradhtin, dyfytyrsin etj. Njeriu me mendje t shndosh e kupton vendimin e qlluar t s drejts islame pr ti dnuar ata q bjn krime, si vrasja me qllim, mbjellja e fesatit npr tok, kusaria, prishjen e siguris, vjedhja, prostitucioni, akuzimi i grave t pastra e besimtare pirja e alkoolit etj. Besimtari mysliman gjithher e ka parasysh rndsin e moralit n jetn e njeriut, pozitn e ktij faktori n Islam, ai e di se madje edhe adhurimet synojn frytet morale-etike, se namazi i ndalon ligsit dhe poshtrsit, zeqati bn pastrimin e besimtarit dhe prons s tij, kurse agjrimi sht edukat e pasionit dhe msim Allahu t drguarit t vet i drejtohet me kto fjal. Ne ty t shpallm librin sqarim pr do send, udhzim e mshir dhe myzhde pr myslimant (En Nahl: 89) T nderuar vllezr e motra besimtar Brenga sht ajo q e shqetson shpirtin e njeriut, andaj kush prkujdeset pr vllain e vet q ti largoi nj breng Allahu do ti largoi breng atij. Muhamedi a.s. thot: Kush ia largon besimtarit nj breng nga brengat e ksaj bote, Allahu do ti largoi atij nj breng prej brengave t dits s gjykimit. Kush e lehtson-ndihmon at q sht n vshtirsi. Allahu e lehtson n kt bot dhe tjetrn. Kush ia mbulon nj t met myslimanit, Allahu do tia mbuloi atij n kt dhe botn tjetr. Allahu e ndihmon robin e vet sa koh q ky e ndihmon vllain e tij. Kush ndjek rrugn pr t krkuar dituri, Allahu do tia lehtsoi atij rrugn pr n xhenet. Sa her q njerzit mblidhen n nj nga shtpit e Allahut pr t lexuar e studiuar librin e Allahut, mbi te do t zbres qetsia dhe do ti mbuloi mshira, engjjt do ti rrethojn dhe Allahu do ti prmend ndr ata q ndodhn tek Ai. At q do ta ln pas veprat e veta nuk mund ta gradoi prejardhja e tij.

Ndaj edhe n kt fest madhshtore t punojm edhe m shum n rritjen e vlerave njerzore, n avancimin e vlerave t mirfillta t cilat jan parakusht i sukseseve n vazhdimsi. T largohemi nga do e keqe e cila edhe ashtu sht n kundrshtim me natyrshmrin e krijimit t njeriut, t largojm vesveset e shejtanit ta mbushim shpirtin, zemrn e mendjen ton me besim t thell n Allahun, dhe Resulullahin dhe t punojm bashkrisht pr nj t ardhme sa m te, mir pr fmijt tan. Dashuria pr Zotin sht thelbi i gjithkaje dhe burimi m i pastr pr t gjitha dashurit, mshira dhe dashuria vrshojn n zemrat tona t dirigjuara nga msimet e marrua nga Kurani dhe Hadithi drejt Zotit. Edhe n kt dit feste t mbretroi dashuria, mshira e solidariteti t ndihmojm e respektojm edhe m shum njri tjetrin, t vizitohemi mes vete, t shkojm npr shtpi t vllait, fqiut , mikut shokut pr t shprehur ndjenjn e dashuris e respektit se kshtu urdhron islami, kshtu kalitet vllazria, forcohet ymeti, dhe rritet ndjenja pr avancimin e do gjje q sht e mir. Edhe njher t gjithve me fat festa e Fitr - Bajramit.

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Tefsir

Komentimi i kaptins El-Mulk (8)

Sabri Bajgora A sht m i udhzuar ai q ec i prmbysur me fytyr n tok, apo ai q ec n pozicion qndrues rrugs s drejt? Thuaj: Ai sht q ju krijoi, ua dhuroi t dgjuarit, t parit dhe mendjen, kurse pak po e falnderoni Thuaj: Ai sht q ju krijoi e ju shumoi n tok dhe vetm te Ai do t tuboheni! (El-Mulk, 22-24) 22. A sht m i udhzuar ai q ec i prmbysur me fytyr n tok, apo ai q ec n pozicion qndrues rrugs s drejt? Allahu i Lartmadhrishm, n kt ajet kuranor sjell krahasimin n mes qafirit dhe besimtarit, q t na qartsoj dallimin ndrmjet atij q e mohon Zotin e ksaj ekzistence, dhe t atij q i nnshtrohet, duke respektuar urdhresat e Tij. Shmbllimi i jobesimtarit me at q ecn fytyr prmbysur n tok, shprfaq m s miri realitetin e mjer t do femohuesi, sepse t mos shohsh Dritn e udhzimit t Allahut, do t thot t jesh i verbr e i pandjenja, t kesh nj zemr t ngurt e mendje t turbullt. Jobesimtari sht prshkruar si nj i prmbysur, i cili gjat jets s tij nuk ka ndonj qllim t caktuar, por sht i hutuar, ndrkoh q besimtari sht prshkruar si nj njeri krenar dhe i paprkulur n besimin e tij t drejt. N lidhje me jobesimtart, dhe verbrin e tyre jo vetm n sy, por edhe n zemra e mendje, flasin shum ajete kuranore, ndr t cilat do t veonim: Allahu ua mbylli atyre zemrat, vesht e tyre dhe n t pamurit e tyre ka nj perde, e ata kan nj dnim t madh. (El-Bekare, 7) T vulosurit e zemrave dhe veshve t tyre, nnkupton pamundsin e ndjesis s t Vrtets hyjnore, kurse me perden q e kan para syve, dshmohet se ata nuk jan n gjendje t shohin e as t marrin msim prej argumenteve lndore pr ekzistimin e Zotit, t cilat i kan pran dhe para vetes, gjithandej. Kjo n asnj mnyr nuk nnkupton q Allahu i ka krijuar t till, q t jen banues t zjarrit, por nnkupton se zemrat e tyre i ka mbrthyer ndryshku i kufrit, dhe m nuk shohin e as jan n gjendje ta kuptojn t vrtetn. Kt gjendje t tyre t mjer, e sqaron Allahu xh.sh. edhe n kt ajet kuranor: ... Ata kan zemra q me to nuk kuptojn, ata kan sy q me ta nuk shohin dhe ata kan vesh q me ta nuk dgjojn. Ata jan si kafsht, bile edhe m t humbur... (El-Araf, 179) Zemrat e jobesimtarve mohojn Imaninbesimin, meq ato n Kuran prshkruhen her si t vulosura me ndryshk, her me verbri e her-her me smundje. Kjo gj ua pamundson atyre q tek ta t deprtoj drita e udhzimit. N zemrat e tyre m nuk ka asnj shpres se mund t rrezatoj ndonj shkndij e mshirs hyjnore, sepse ata vet i kan mbyllur kto dyer t shpress. Madje, ato nuk i zbut as prkujtimi i Allahut, prkundrazi vetm se u shtohet kufri dhe inati. Allahu xh.sh. kt soj t njerzve t pabindur i prshkruan n Kuran si t vdekur, t zhytur n errsirat e injorancs. Ja se far krahasimi bn i Lartmadhrishmi pr besimtart dhe jobesimtart kur thot: Vall, a sht ai q qe i vdekur kurse Ne e ngjallm dhe i dham drit, me t ciln ecn mes njerzve, si ai q ka mbetur n errsir (i humbur) dhe nuk mund t shptoj (dal) nga ajo? (El-Enam, 122) Nga ky ajet shohim se besimtari i vrtet para besimit t tij i ngjason po ashtu nj t vdekuri, por Allahu e ka gjallruar me Imanin e tij, duke i dhuruar drit e udhzim, pr tia ndriuar rrugn e jets, ndrsa idhujtari dhe qafiri, mbesin prjetsisht n vdekjen e tyre, dhe n errsirn

Tefsir 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

shpirtrore e fizike e cila i rrethon nga t gjitha ant, kshtu q mbesin t hutuar dhe nuk gjejn mnyr pr t dal nga kjo errsir, sepse zemrat e tyre t ngurta, nuk jan n gjendje t prthithin as aromn e as dritn e Imanit, prandaj ata konsiderohen t vdekur pr s gjalli. Transmeton Imam Ahmedi nga Ebu Hurejra r.a. t ket thn: Ka thn i Drguari i Allahut s.a.v.s.: Njerzit do t ringjallen tre llojesh: Nj lloj (grup) do t ringjallen duke ecur, nj tjetr duke kalruar, kurse nj grup do t ringjallen duke ecur (zvarritur) me fytyrat e tyre. I than: O i Drguar i Allahut, a thua si do t ecin me fytyrat e tyre?, ndrsa ai tha: Ai i Cili i ka br q t ecin n kmb, ka fuqi q Ti detyroj t ecin (zvarriten) me fytyra...: 23. Thuaj: Ai sht q ju krijoi, ua dhuroi t dgjuarit, t parit dhe mendjen, kurse pak po e falnderoni Allahu xh.sh. nga mshira e Tij e pakufishme, e porosit t Drguarin e Tij-Pejgamberin e mshirs pr t gjith njerzit, q srish, tua prcjell idhujtarve dhe jobesimtarve mesazhin e Drits hyjnore, q ti kthehen logjiks s shndosh, duke ua prkujtuar e thn: A nuk sht Allahu Ai q Ju krijoi dhe Ju pajisi me t gjitha shqisat: t dgjuarit dhe t pamt, dhe Ju dalloi nga gjallesat e tjera me mendje e arsye? A nuk Ju krijoi Ai etap pas etape n barqet e nnave tuaja duke Ju sjell n kt bot, q t jeni mirnjohs dhe falnderues? A nuk Ju prsosi n formn m t bukur, duke ju dhn bukurin njerzore, prandaj si mund t jeni kaq pak falnderues e mosmirnjohs?!

Ky ajet, ua bn t ditur idhujtarve se Allahu i madhrishm ua ka dhn tri dhunti t mdha, por ju nuk i prfillt dhe madje ishit shum mosmirnjohs dhe indiferent ndaj tyre. Ju me t dgjuarit tuaj, nuk desht t dgjonit udhzimin e Pejgamberit a.s., me syt tuaj, nuk pat argumentet e shumta t Krijuesit por i mbyllt ata para s t Vrtets, ndrkoh q me zemrat dhe mendjet tuaja, nuk logjikuat e as medituat rreth fakteve n t cilt u thirrt t besonit - n Allahun si Krijues dhe n pranimin e Muhamedin a.s. si t drguar t Tij. Pjesa e fundit t ajetit pak po e falnderoni, n fakt nnkupton se ju aspak ose hiq nuk jeni falnderues pr shkak t arrogancs n zemrat e juaja, andaj prgatituni q t shijoni dnimin e dhembshm n Ahiret. 24. Thuaj: Ai sht q ju krijoi e ju shumoi n tok dhe vetm te Ai do t tuboheni! Ky ajet sikurse edhe ata paraprak, ka ardhur si prforcim i ajetit t dyt t ksaj kaptine: ...pr tju provuar se cili prej jush sht m veprmir...., sepse do proces n kt bot, sht nj sprov pr njeriun, pr t par se rrugtim do t ndjek n gjurmimin e s Vrtets. Ky ajet sht po ashtu prforcim i argumenteve t Fuqis s Allahut, sepse Ai ka fuqi q pas vdekjes t na ringjall e t na tuboj n Ditn e Gjykimit. Nj prej argumenteve m madhshtore t fuqis s Allahut sht fakti se Ai na krijoi prej nj mashkulli dhe nj femre, na ndau n popuj e fise q ta jetojm kt jet, por n fund, do t na marr n Llogari pr veprat tona, n t cilat ishim t lir.

10

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Tefsir

Fjala Dhereekum fil erdi nnkupton se Allahu Ju shumoi n tok, duke Ju siguruar rrskunfurnizimin, pavarsisht nse i besoni Atij apo jo, por n Ahiret, ata q mohuan Njshmrin e Tij, nuk kan se far t krkojn nga mirsit e Tij. Ky ajet, njkohsisht dshiron ti vetdijesoj idhujtart se Ringjallja sht e vrtet, meq ata, mu n kt pik, m s shpeshti polemizonin me t Drguarin e Allahut, duke e tallur e prqeshur se si mund t ket ringjallje, pasi q trupat t ken vdekur e t jen br hi e pluhur. Zaten, shum prej ajeteve kuranore jan prqendruar mu n kt vetdijesim t jobesimtarve, se ashtu si Allahu na ka krijuar pr her t par, Ai srish do t na rikrijoj duke na ringjallur, sepse sht Krijues dhe sht i Plotfuqishm. N kt kontekst vjen edhe ajeti kuranor: Ashtu sikundr e kemi filluar krijimin (tuaj), e rikthejm... (El-Enbija, 104) Porosit e ktyre ajeteve: - Meditimi rreth argumenteve dhe shembujve q Allahu ka sjell n Kuranin fisnik rreth besimtarve dhe jobesimtarve, duhet t na shrbejn n forcimin e Imanit. - Dallimet n mes besimtarit dhe jobesimtarit jan t shumta dhe aq t dukshme, ashtu sic sht dallimi n mes drits dhe errsirs. - Allahu e ka ln njeriun t lir n vepra; nse do, prudhet, e nse ndjek intrigat djallzore, do t jet i humbur n t dyja bott. - sht obligim i do muslimani ta krkoj udhzimin nga Allahu i Plotfuqishm. - Pejgamberi a.s., sht nderuar nga ana e Allahut xh.sh., duke br q nprmjet gjuhs s tij, tua shpaloste idhujtarve dhe jobesimtarve n do vend e koh, argumentet bindse pr ekzistimin e Zotit. - Mirsit e prmendura n kto ajete, jan aq t mdha, saq patjetr duhet t meditohet thell rreth tyre. - Ajetet n t cilat i Madhrishmi e ka urdhruar t Drguarin e Tij pr t thirrur n Islam dhe besim, jan urdhresa imediate edhe pr t gjith thirrsit islam. - Fuqia e Allahut nuk shfaqet vetm n shumllojshmrin e krijesave, por edhe n krijimin e pashoq dhe rregullimin e prkryer t ksaj ekzistence. - T dgjuarit, t pamaturit dhe mendja, jan mirsi t mdha pr krijesn njerzore, prandaj i mallkuar sht ai njeri q nuk i sht mirnjohs allahut pr kto dhunti. - Mkmbsia e njeriut n tok sht e afatizuar, dhe kjo do t prfundoj me shkatrrimin e ksaj gjithsie dhe daljen para Allahut xh.sh. - Ringjallja dhe tubimi i t gjitha krijesave para Allahut xh.sh. sht manifestim i Fuqis Absolute, i Cili ashtu si na ka krijuar hern e par, ka mundsi edhe t na ringjall e t na marr n Llogari. - vijon -

Ramazani 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

11

Menuria - Urtia
Mr. Adnan Berbatovci Atij q i sht dhn urtia, i jan dhn t mira t shumta.( El-Bekaretu,269) rasnmetohet nga Ibn Abasi, q ka thn: M prqafoi dhe m shtrngoi Muhamedi a.s. dhe pastaj u lut e tha: O Zot msoja diturin dhe Menurin. (Buhariu). Urtsia sht pa dyshim cilsi e njerzve t kompletuar n rrafshin mendor dhe intelektual, t cilt prmes ksaj cilsie t dhuruar nga Zoti i Madhrishm, mund t arrijn t zgjidhin probleme t natyrave t ndryshme. Ndryshe nga t gjitha veorit e tjera, nga t cilat mund t dallohet nj njeri , Urtia apo Menuria u jepet njerzve t veant si dhurat nga Zoti xh.sh.. Lidhur me prkufizimin e Menuris, dijetart kan thn: -Menuri do t thot vendosje e nj gjje n vendin e saj. -E prkufiz edhe ksisoj: Ajo sht nj veprim i qlluar n kohn e qlluar. Kjo cilsi te shumica e filozofve m t mdhenj t vjetr konsiderohet si nna e t gjitha t mirave dhe baz e t gjitha virtyteve njerzore. Filozofi i njohur antik, Sokrati, e konsideron at si kulmin e t mirave prej s cils burojn t gjitha veprimet dhe sjelljet e njerzve dhe e cila konsiderohet edhe si bosht kryesor i tyre. Urtia te Sokrati prkufizohet edhe kshtu: Ajo sht plotsim i njohurive dhe i dijes, dhe ai q e arrin at, tashm e ka arritur tr mirsin. Ndrkaq Platoni mendon kshtu: Menuria sht veti e lart e cila formohet si shkak i forcs s hidhrimit dhe asaj t epsheve n mendje dhe trup; i Menur konsiderohet ai q punon mir vetm pr shkak se ajo vepr sht e mir, e jo pr ndonj qllim tjetr. Kshtu, pra, kt cilsi e vrejm edhe tek t gjitha drejtimet e ndryshme filozofike

dhe t shkencs s Etiks-Moralit si dhe t atyre t quajtura si Polemizuesit Ruvakijjun. Por kta t fundit, edhe pse e kishin ndrtuar tezn e tyre t bazuar n epshin, si baz t drejtimit t tyre etik, prapseprap para mass paraqiteshin me ngjyr t njeriut t matur e t menur, duke iu referuar maturis dhe parimeve t ksaj vetie. Ndrkaq, pr sa u prket Feve, dihet mirfilli se t gjitha fet, me gjith kundrshtit apo mospajtimet n mes tyre, pajtohen se kjo cilsi a veori konsiderohet si dhurat nga Zoti xh.sh., t ciln Ai ia jep kujt t doj nga robrit e Tij. Prandaj ai q pajiset prej Allahut Fuqiplot me njohuri t shumta, me sukses n pun dhe me drejtsi n gjykim, ai pa dyshim arrin t pajiset m Urti dhe me t gjitha t mirat. Thot Zoti xh.sh: Atij q i sht dhn urtsia, i jan dhn t mira t shumta. (El-Bekare,269 ne i kemi dhn lukmanit urti duke i thn: Falnderoje Allahun, e kush falnderon , falnderon pr veten e tij. (Lukman, 12) e lidhur me davudin a.s., thuhet: ne i dham Davudit Urtsin dhe Oratorin. Ndrkaq sa i prket q t dyve, Davudit dhe Sylejmanit a.s. Zoti xh.sh thot:...donjrit prej tyre i dham urti dhe dije. Filozoft islam, gjithashtu bnin thirrje pr t dhe cilsoheshin pr kt veori, edhe pse kishte nga mesi i tyre q i pasonin filozoft e vjetr grek, sidomos Sokratin, Platonin dhe Arsitotelin. Dijetari i shquar i Etiks Islame, Ibn Miskevije, n librin e tij -Disiplina e Moralit Etiks, lidhur me urtin thot:urtia sht virtyt i shpirtit t dalluar q flet, e kjo do t thot q ti njoh t gjitha gjrat pr nga ekzistenca. Apo ti njoh

12

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Ramazani

mendjet ose mentalitetet se cili prej tyre duhet t jet aktiv e cili pasiv.3 Elementet baz t Urtis apo Menuris jan tri: 1. Inteligjenca 2. Njohuria 3. Dshira Inteligjenca konsiderohet si dhurat nga Zoti i Madhrishm, Njohurit e gjera vijn si rezultat i puns dhe angazhimit t njeriut dhe Dshira apo vullneti i fort vijn si dhurat nga shoqria e suksesshme dhe e ngritur, e cila i motivon pjestart e saj t ecin tutje n botn e suksesit. Kjo shoqri u v bijve bazat themelore t jets, q konsiderohen si t domosdoshme pr t jetuar nj jet me nder dhe me krenari. Prandaj, duke i par kto elemente, mund t themi se dallimi n mes Dituris dhe Menuris konsiston n faktin q: Dituria na mson t prodhojm ilae ose arm, kurse Urtia a Menuria na mson apo na bn ne q t mendojm se kur duhet ti prdorim ato. Prandaj moto e asaj kohe ndr masn e gjer ishte bindja se Urtia sht fryt i suksesit t dijes dhe puns, gj q mbshtetet edhe sot e ksaj dite. Nocioni Hakim i Menur- i Urt sht prdorur qysh n koht e lashta, pr te shprehur nder dhe respekt pr personin pr shkak t respektit dhe shenjtris q kishin njerzit pr kt cilsi. do ymet a popull kishte njerz t urt dhe t menur, me t cilt krenoheshin pr njohurit e tyre, saq disa edhe i lartsonin n shkalln e shenjtris. Kt e vrejm bazuar n hulumtimet etike q jan br koh m par, e vazhdojn t bhen edhe sot e ksaj dite.. Kjo pr arsye se kta popuj shkonin aq larg, saq konsideronin se kta dijetar t urt dhe t

menur posedonin njohuri t jashtzakonshme dhe veoheshin pr njohuri t fshehta, tek t cilat nuk mund t arrij askush tjetr prve tyre. Por, duhet theksuar n kt aspekt, Urtia si cilsi ishte fare pak e njohur n kohn e njohur para ardhjes s Shpalljes s fundit t Islamit. Ndr popuj t ndryshm, e posarisht tek arabt, m shum ishin t shfaqura armiqsi ndr njerz dhe rrmbimet sesa kjo gj (Urtia).Urtia luan nj rol t jashtzakonshm n sjelljen e personave dhe shoqrive; prmes saj largohen rreziqet n jetn private t njerzve dhe n at t prgjithshme. Prderisa urtia t jet cilsi e njeriut, nuk do t mungoj suksesi dhe shptimi. Ndrkaq, popujt q u pajisn me t, shtrin sundimin e tyre n bot dhe ndriuan sikur Dielli. E si t mos jet kshtu, kur Urtia para do veprimi, krkon vigjilenc n do aspekt pr proceset q mund t ndodhin. Po prmendim ktu disa fjal t urta, sa pr t par intelektin e madh t autorve t tyre: - Kokat jan m t menura ather kur jan t qeta, ndrsa zemrat jan m t forta dhe m stabile, ather kur ato rrahin n prkrahje t shtjeve t pastra dhe t drejta . -T jesh i drejt para se t jesh bujar. -Njeriu m i menur sht ai q mendon se ka pak menuri. Njri nga t menurit ka thn: T t mos mashtrojn katr gjra: 1. Mikpritja e udhheqsve 2. Buzqeshja e armikut 3. Lajkat e grave 4. Dhe t nxehtt e dimrit
(1) Kurani i Madhruar. (2) Sahihul Buhari (3) Fil Ahlakil Islamijeti vel Insanijeti- D. Ahmet Faragali. Kajro,1988. (4) Prof .Dr. Abdulkerim Bekar- marr nga- Xhamiul Ahkamiil Kuran. Pjesa 3

Ramazani 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

13

Testamenti (el-vesijetu)
Dr. Musli Vrbani Muhamedi a.s., i thot Sead bin Vekasit: Lre Vasijet 1/3, sepse edhe 1/3 sht shum. M mir ti lsh trashgimtart t pasur sesa ti lsh t varfr, duke u krkuar njerzve lmosh estamenti sht i vjetr aq sa trashgimia, edhe pse ka zra se trashgimia testamentare sht paraqitur m von. Testamenti ekzistonte edhe te grekt edhe te romakt. n disa epoka testamentin e shfrytzonin pr qllime t kqija dhe pr padrejtsi. Te romakt kryefamiljari kishte t drejt q, nprmjet testamanetit, me pasurin e tij t vepronte si t donte, ti linte testament njeriut t huaj dhe tua ndalonte t drejtn e trashgimis fmijve t tij. Pastaj, m von, u ishte dhn e drejta q fmijt t trashgonin nj t katrtn e pasuris, me kusht q fmijt t ishin sjell tepr mir me prindrit e tyre. Tek arabt, n kohn e injorancs, vetm pr krekosje u linin testament t huajve, e t afrmit e vet i linin t varfr. Mirpo, m von, Islami prmirsoi dhe rregulloi destinimin e Vasijetit (testamentit) n mnyr t drejt. N rend t par ai detyroi q tr pasuria tu lihet Vasijet (testament) prindrve dhe t afrmve. Zoti xh. sh., thot (Shih, El-Bekare, 180). Pastaj, n suretu En-Nisa, n mnyr t detajuar, prcaktohet e drejta e trashgimis dhe Vasijeti ligjsohet, por duke parapar dy kushte esenciale: Q Vasijeti (testamenti) t mos jet m i madh se 1/3 e pasuris, sepse Muhamedi a.s., i thot Sead bin Vekasit: Lre Vasijet 1/3, sepse edhe 1/3 sht shum. M mir ti lsh trashgimtart t pasur sesa ti lsh t varfr, duke u krkuar njerzve lmosh. Q Vasijeti (testamenti) t mos u lihet trashgimtarve, ngase kjo sht e ndaluar, sepse trashgimtart gzojn t drejtn e trashgimis (e jo t Vasijetit). Mirpo, edhe Vasijetin mund ta

gzoj ndonj trashgimtar, nse kt ia lejojn trashgimtart e tjer. Edhe Vakfi mund t lihet nprmjet testamentit, dhe kjo n at mnyr q t lihet testament vlera e nj t trets s pasuris s paluajtshme, q pas vdekjes e merr emrtimin e vakfit. T gjith myslimant falen n drejtim t Qabes, ndrsa themelet e Qabes i ka ngritur Ibrahimi a.s., q e ka ln vakf. Edhe Omeri r.a. ka ln vakf parceln e tij t Hajberit. Omeri r.a. e kishte pyetur Muhamedin a.s. se si t vepronte me pasurin e tij, q t kishte shprblim t vazhdueshm tek Allahu. Muhamedi a.s. i propozoi q ta linte vakf parceln e tij. Kshtu Omeri r.a. urdhroi q vakfi i tij t mos shitej, as t trashgohej dhe as t dhurohej. Ky veprim i Omerit r.a. qe br shembull pr ashabt q edhe ata t ndiqnin rrugn e tij. Kshtu q, thuhet se, nuk pati asnj nga ashabt e pasur q t mos kishte ln vakf. Muhamedi a.s. jo vetm i kishte nxitur t tjert q t linin vakf, por edhe vet ai i la vakf shtat bahet e tij n Medin. Vasijet gjuhsisht do t thot kshill dhe porosi pr t vepruar ose pr t mos vepruar dika. Mirpo n Sheriatin islam, dijetart i japin prcaktimin tjetr, q prputhet me dispozitat e legjislacionit islam. Sipas tyre, Vasijet sht: Veprim q bhet detyrim pr testamentpranuesin nga testamentlnsi, i cili l pas vetes nj t drejt t tij.(1) Testamenti dallon nga dhurata pr faktin se testamentpranuesi e fiton t drejtn (e posedimit dhe shfrytzimit) t atij testamenti vetm pas

14

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Ramazani

vdekjes s testamentlnsit, kurse dhuratn mund ta shfrytzoj personi t cilit i dhurohet dika, q n momentin e dhurimit; gjithashtu testamenti, n dallim nga dhurata, sht i vlefshm deri n nj t tretn e pasuris s testamentlnsit; testament mund t jen sende t prekshme konkrete dhe gjra jo t prekshme, t cilat mund t shfrytzohen, kurse dhurata vlen vetm pr shtje konkrete dhe t prekshme. Ka edhe nj prkufizim tjetr pr testamentin:T krkuarit e nj njeriu nga nj njeri tjetr q t veproj dika n munges t tij, pas vdekjes s tij Kjo tregon se fukahenjt kishin dhn prkufizime t ndryshme pr testamentin. Argumentet e ligjsimit t testamentit 1. Argumenti nga Kurani Zoti i Lartmadhruar thot(Shih,El-Bekare, 180).Kshtu ishte n fillim t Islamit (lnia testament pr prindr dhe t afrm), pastaj ky ajet sht shfuqizuar me ajetet e trashgimis n suretun Nisa, kurse pr sa i prket ajetit t lartprmendur, ka mbetur aktiv lidhur me lnien e Vasijetit pr t tjert, prve trashgimtarve. Transmetohet nga Omeri r.a. se e kishte dgjuar Pejgamberin a.s., duke thn: Vrtet Allahu ia ka dhn secilit t drejtn e tij n trashgimi, pr kt arsye nuk lejohet t lihet testament pr trashgimtarin. Po ashtu n ajetin tjetr kuranor, Zoti i Lartmadhruar thot (Shih, EnNisa, 11). 2. Argumenti i Sunetit Sead bin Vekasi shkon te Pejgamberi a.s., dhe i krkoi q dy t tretat e pasuris s tij t shprndante (ta linte Vasijet), kurse nj t tretn tia linte vetm nj vajze e cila e trashgonte. Muhamedi a.s. kt nuk ia lejoi. Pastaj ai i krkoi q ta shprndante (ta linte Vasijet) nj t dytn, e Pejgamberi a.s.. edhe kt i refuzoi. E pastaj Muhamedi a.s., i thot: Nj t tretn (mund ta lsh Vasijet), pr shkak se sht m mir q pasardhsit ti lsh me pasuri sesa t varfr e lypsa. 3. Argumenti i Ixhmait T gjith dijetart e Ymetit jan deklaruar se testamenti (Vasijeti) sht i lejuar. 4.Argumenti logjik Testamenti sht prej veprave t mira dhe shton devotshmrin ndaj Allahut. Urtsia e testamentit Testamenti ka rndsi t veant fetare, morale dhe juridike. Sikurse do vepr e mir, ashtu ka vler edhe testamenti, sepse prej tij arrihet dobia dhe e mira n kt bot dhe shprblimi n botn tjetr. Prmes testamentit, ndihmohen

institucionet islame, institucionet bamirse, plotsohen nevojat e nevojtarve, mnjanohen vshtirsit e t dobtve. Pr kt arsye ligjsimi i testamentit sht n interes t prgjithshm t shoqris. Testamenti ndikon n mnyr t drejtprdrejt edhe n zhvillimin ekonomik, n raportet e njerzve n mes tyre n kt bot, po ashtu edhe q t arrihet shprblimi n Botn tjetr. Nprmjet testamentit, njeriu realizon pun t mira, t cilat nuk ka pasur rast ti kryej m hert. Ruknet e testamentit T gjith dijetart pajtohen se rukni i vetm i testamentit sht oferta dhe pranimi i oferts. Praktikisht oferta bhet n kt mnyr: I kam ln X pasuri (e shnon pasurin) X personit (e shnon emrin e personit). Ose shprehet: Nj t tretn e pasuris sime, pas vdekjes sime, i l testament filanit. Kusht i pranimit t oferts sht vdekja e testamentlnsit (sepse testamenti ndryshon nga dhurata). Nse testamentmarrsi e pranon (e merr n shfrytzim) pasurintestamentin para se t vdes (testamentlnsit), veprimi i till sht i pavlefshm, me fjal t tjera, pasuria i kthehet testamentlnsit, dhe ai (testamentmarrsi) duhet ta pranoj testamentin (pasurin) vetm pasi t vdes testamentlnsi. Oferta e testamentit bhet me nj prej ktyre tri formave: Me shkrim; Nprmes deklarats, d.m.th. me t shprehur; Me shenja, n pamundsi t t shprehurit apo t t shkruarit. Njeriu q mund t flas, nse dshiron, testamentin e shpreh duke e deklaruar me goj, por, nse dshiron, e bn me shkrim. Pr sa i prket memecit, ai, nse di t shkruaj, nuk i vlen

Ramazani 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

15

Kushtet e sendit t ln testament Kushtet e sendit t ln testament jan: Q t jet prej sendeve t ngjashme q trashgohen apo kontraktohen; Q sendi t jet n pronsi t testamentlnsit; Q ai send apo ajo vler t jet sa nj e treta e pasuris s testamentlnsit ose edhe m pak. Nse trashgimtart e pranojn at q i vdekuri ka ln testament m shum se nj t tretn e pasuris s tij, ather bhet e vlefshme edhe m shum se nj e treta; Q t mos jet pr brje mkatesh. Testament mund t lihet pasuria e tundshme dhe ajo e patundshme. Prandaj, testament mund t jet pasuria q shitet dhe blihet, dhe q shfrytzohet. Lnd e testamentit mund t jet nj plantacion, por mund t jen edhe frutat e nj plantacioni. Testament mund t lihet nj shtpi, nj parcel e t ngjashme. Kushtet e testamentpranuesit (legatorit) Kushtet e testamentpranuesit jan: Q t jet i identifikuar (t dihet personi se kush sht ai); Q t jet i pranishm ose i gjall. nse testamentpranuesi ka vdekur para se ti lihet testamenti, ather testamenti i till sht i pavlefshm; Q t mos e prdor pr brje mkatesh; Q t mos jet sulmues ndaj Islamit; Q testamentpranuesi (legatori) t mos jet vrass i testamentlnsit; Q t mos jet trashgimtar i testamentlnsit. Muhamedi a.s., ka thn: Vrtet Allahu ia ka dhn t drejtn secilit (n trashgimi), pr kt arsye nuk ka testament pr trashgimtarin. (Transmetojn pes koleksionistt, prve Nesaiut). Llojet e testamentit Testamenti mund t jet: vaxhib, haram, mekruh dhe mustehab. 1.Testamenti vaxhib (i obliguar) sht testamenti q e l personi pr tu realizuar e drejta e nj personi q e meriton at t drejt. Si, fjala vjen, testamenti pr larjen e borxhit ndaj personave t panjohur, sepse, nse vdes (testamentlnsi), ather ata persona nuk mund ta realizojn at t drejt, sepse kshtu ka frik q ata mund t futen n mkate.Po ashtu vaxhib sht testamenti ndaj t drejtave ndaj Allahut. P.sh.Kur njeriu nuk i ka kryer obligimet materiale ndaj Zotit t Lartmadhruar. Si p.sh. nse nuk e ka kryer obligimin e zekatit. N kt rast ai e ka pr obligim t lr testament q prej pasuris s tij t jepet zekati (obligim t cilin nuk e ka kryer),ose p.sh., nse nuk e ka kryer ndonj kefaret (kompensim pr shkeljen e ndonj detyrimi n Sheriatin islam). Ai e ka detyrim t lr testament q t kryhet kefareti (kompensimi), si p.sh., nse e ka prishur dhe ka ngrn me qllim nj dit t ramazanit. Ai n kt rast e ka obligim ti agjroj 60 dit pandrprer, ose ti ushqej 60 t varfr. E nse

(lnia e testamentit) me shenja, por, nse nuk di t shkruaj dhe nuk mund t flas, ather testamentin e l me shenja ose me simbole. Kushtet e testamentit kushtet e testamentit ndahen n: kushtet e testamentlnsit. kushtet e sendit t ln testament, dhe kushtet e testamentpranuesit (legatorit). Kushtet e testamentlnsit Kushtet q duhet ti plotsoj testamentlnsi, jan: T jet i moshs madhore. Nuk sht i vlefshm testamenti i fmijs. T jet i menur. Gjithashtu nuk pranohet testamenti i t dehurit, sepse rasti i till sht i ngjashm me t t mendurit dhe se i dehuri nuk mund ta kontrolloj at q flet. T jet pronar i sendit t ln testament. Pronar i nj pasurie sht do njeri q sht kompetent pr t vepruar me at pasuri, pr ta shitur ose pr ta dhuruar. ky posedon t drejtn q at send ta lr testament, por gjithnj duke pasur parasysh nj t tretn e pronsis s tij. T mos jet i detyruar. Testamenti sht e drejt e vullnetit t lir, prandaj i detyruari nuk e ka kt t drejt. Pr kt arsye, testamenti i t detyruarit sht i pavlefshm. T mos ket borxh, i cili prfshin tr pasurin e tij. Borxhi ka prparsi ndaj testamentit dhe pasuria e borxhliut sht e varur prej borxhit, q sht e drejt e atij t cilit i ka borxh. Nse njeriu t cilit i ka borxh (borxhdhnsi) heq dor nga ajo e drejt (ia fal borxhin) dhe kt ia lejon (borxhmarrsit i cili e l testamentin), ather testamenti i till lejohet dhe zbatohet, n t kundrtn ai testament sht i pavlefshm.

16

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Ramazani

e ka kapluar pleqria dhe sht para vdekjes, ai e ka obligim t lr testament, q, nse vdes, ti kryhet kefareti (kompensimi), me fjal t tjera, ti ushqej 60 t varfr. 2.Testamenti haram (i ndaluar) - E ndaluar haram sht ti lsh testament trashgimtarit. Si p.sh.: Nse i lihet testament dika djalit t madh apo fmijve t tjer. Po ashtu sht haram ti lihet testament bashkshortes (ngase edhe bashkshortja sht nga ato q trashgojn). - Nse lihet testament m shum se nj e treta e pasuris. Duhet ditur se, nse kt e pranojn trashgimtart, ather ai testament realizohet, e nse nuk e pranojn, kthehet n kufirin e nj t trets s pasuris s testamentlnsit, ndrsa ajo q sht m shum se 1/3, nuk i kryhet. - Nse ndonjri ka shum fmij, ndrsa t madhin dhe t dytin e ka martuar, kurse t tretin nuk e ka martuar, prandaj i l testament n shumn e shpenzimeve t nj martese, ather ai testament, pr djalin m t vogl, sht haram. Nse ndonjri ka br nj gj t till pa dije, shtja u lihet trashgimtarve, nse ata e lejojn, ather ai testament realizohet, e nse jo, nuk realizohet. - Haram sht testamenti nse qllimi i tij sht q t dmtohen trashgimtart. Zoti i Lartmadhruar thot: (Shih,En-Nisa, 11) d.m.th. pa dmtuar asknd. -Testamenti haram sht testamenti q lihet pr projekte me qllim t realizimit t mkateve t mdha. 3. Testamenti mekruh (i urryer) testamenti mekruh sht testamenti i ln pr njerz kriminel apo mkatar t mdhenj. Nse lihet testament me qllim q t largohet ndonj person nga mkatet dhe t drejtohet n rrug t drejt e t pendohet, n nj rast t till testamenti nuk sht mekruh. Testamenti nuk u lihet as personave q jan t njohur pr shkaprderdhje t pasuris dhe as personave amoral. 4.Testamenti mubah (i lejuar) Pjesa e pasuris e cila lihet testament e q nuk e kalon nj t tretn, sht mubah. Nse nj njeri ka shum pasuri, mustehab sht q t lr testament dika prej pasuris, ngase do ti vazhdojn shprblimet edhe pas vdekjes s tij. Kjo, pr shkak se Muhamedi a.s. n hadith ka thn: Nse vdes i biri i Ademit, i ndrpriten t gjitha shprblimet, prve n tri raste, q jan: sadakaja rrjedhse, fmija i mir q lutet pr t, dhe dituria prej s cils ka dobi. Duhet ditur se testamenti mustehab (i plqyer) sht ai q sht m pak se nj e treta e pasuris. Kjo nga thnia e Ibni Abasit, i cili ka thn: (Pr udi!) Njerzit po e praktikojn q

t ln testament nj t katrtn e pasuris, kurse Muhamedi a.s., i ka thn Sead bin Vekasit: Lre testament nj t tretn, edhe pse edhe nj e treta e pasuris sht tepr.Por, edhe lnia testament e nj t pests apo nj t gjashts, sht e plqyeshme, e maksimumi i testamentit sht nj e treta. Nse testamentlnsi nuk ka fare trashgimtar, mund ta lr testament tr pasurin, pr shkak se trashgimtart jan penges pr t ln testament m shum s nj t tretn. sht mustehab (e plqyer) q nj pjes e pasuris t lihet testament, pr shkaku se Zoti i Lartmadhruar ka thn (Shih,El-Bekare, 180) M von sht shfuqizuar dispozita e obligueshmris, e ka mbetur dispozita e mustehabit pr ata q nuk trashgojn prej t vdekurit, kurse ata q trashgojn, nuk kan t drejt n testament.Ibn Omeri r.a. ka thn: Ajeti n fjal sht shfuqizuar me ajetet e trashgimis. Po ashtu edhe Muhamedi a.s., ka thn: Vrtet Allahu ia ka dhn t drejtn secilit (n trashgimi), pr kt arsye nuk ka testament pr trashgimtarin. (Transmetojn pes koleksionistt, prve Nesaiut). Kur shpallet i pavlefshm testamenti? Testamenti shpallet i pavlefshm n kto raste: nse pasuria e ln testament, shkatrrohet, humbet, prishet apo digjet, ather ai testament shpallet i pavlefshm;Nse testamentpranuesi vdes para testamentlnsit, ather testamenti shpallet i pavlefshm, ngase i vdekuri nuk mund as t pronsoj dhe as ta bj pranimin. Pas vdekjes ai testament kalon te trashgimtart;Nse testamentpranuesi e vret testamentlnsin;Nse testamentpranuesi e tradhton fen;Nse testamentlnsi trhiqet nga testamentlnia e tij. Nj nga karakteristikat e testamentit sht se testamentlnsi mund ta ndryshoj at gjer n vdekje,dhe t hartoj testament t ri. Pr cilat shtje lihet testamenti? Testamenti sht mir t lihet pr shtjet n vijim: Testamenti pr nevojtart prej t afrmve, pr jetimt dhe t varfrit;Testamenti pr ndrtimin e xhamive e shkollave n t cilat msohet hifzi i Kuranit, pr ndrtimin e institucioneve, si Bashksit Islame;Testamenti pr botimin e librave;Testamenti pr studentt dhe lufttart n rrug t Allahut;Testamenti pr dituri dhe pr hulumtime shkencore;Testamenti pr ambulanca dhe spitale;Testamenti pr kryerjen e Haxhit apo umres pr testamentlnsin;Testamenti pr ujsjells;Testamenti pr shlyerjen e borxheve t atyre q nuk kan mundsi ti paguajn borxhet e tyre;Testamenti pr ndrtimin e jetimoreve.

Ramazani 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

17

Ekzekutuesi i testamentit Ekzekutuesi i testamentit sht personi t cilin trashgimlnsi e prcakton n testament pr tu kujdesur q testamenti t realizohet n baz t vullnetit t testamentlnsit. sht mir q testamentlnsi t autorizoj nj person, i cili merr prsipr ndarjen e tr pasurin s tij (ndarjen e trashgimis, larjen e borxheve etj.), pastaj, pas kryerjes s t gjitha obligimeve, bn edhe ekzekutimin e testamentit. Por, nse testamentlnsi nuk e autorizon personalisht asknd, ather ekzekutimin e testamentit e bjn trashgimtart, e nse nuk ka trashgimtar, ather kt e merr prsipr Qeveritari islam.Nse testamentit i ndryshohet destinimi ose ai nuk kryhet sipas porosis, ather mkati nuk bie mbi testamentlnsin, por mbi ekzekutuesin e testamentit. Zoti i Lartmadhruar ka thn (Shih,ElBekare, 181) Vlefshmria e testamentit Testamenti fuqizohet menjher pas vdekjes s testamentlnsit, sepse, pr sa koh q t jetoj ende, ai ka t drejt ta anuloj. Pr t qen testamenti i vlefshm, testamentlnsi duhet t mos jet i ngarkuar me borxhe. Nse sht i ngarkuar me borxhe, t cilat kapin vlern e tr pasuris q posedon, ather testamenti i tij sht i pavlefshm, e nse borxhi i tij kap m shum se dy t tretat e pasuris s tij, ather vetm nj e treta e pasuris s tij sht e plotfuqishme pr testament, e pjesa tjetr bhet e pavlefshme. Mirpo, nse borxhlinjt dhe trashgimtart ia falin edhe at pjes, ather fuqizohet testamenti.Vetm pas shlyerjes s borxhit, lind shtja e testamentit. nse testamenti e kalon shumn e borxhit, ai testament nuk plotsohet, vese s pari shlyhet borxhi, e nse pas larjes s borxhit mbetet dika prej pasuris, ather ajo plotsohet pjes e testamentit. Zoti i Lartmadhruar ka thn: (Shih,En-Nisa, 11) Rendi i shprndarjes s pasuris s t vdekurit bhet kshtu: - I paguhet borxhi (nse ka); - Ekzekutohet testamenti dhe, n fund, - Pasuria e mbetur e t vdekurit trashgohet nga trashgimtart. Ja nj shembull se si shkruhet nj testament:

Testament: Falnderimi i takon vetm Allahut, prshndetjet dhe begatit qofshin pr t Drguarin e Allahut. Dshmoj dhe deklaroj se nuk ka zot prve Allahut, i Cili nuk ka ortak e as rival. Dshmoj dhe deklaroj se Muhamedi sht rob i Allahut dhe i Drguar i Tij. Dita e Kiametit do t ndodh pa dyshim dhe Zoti do ti ringjall t vdekurit. Ju l testament, ashtu si kan ln testament Ibrahimi a.s. dhe Jakubi a.s.: Vrtet, Allahu ka zgjedhur pr ju kt fe, dhe mos vdisni ndryshe, prvese mysliman. (El-Bekare, 132) Ju l vasijet (testament) t jeni t devotshm, t falni namazin, t jepni zekatin, t agjroni Ramazanin dhe t kryeni haxhin, kur t keni mundsi. Nj t tretn e pasuris sime e l testament pr shtjet n vijim: - X euro (apo X parceln, X objektin ) e l pr institucionet e Bashksis Islame apo pr Xhami. - X euro (apo X parceln , X objektin ) pr jetim dhe pr t varfr. - X euro (apo X parceln , X objektin ) pr ambulanc dhe pr spital. - X euro (apo X parceln , X objektin) pr... etj. etj. - Ju l testament pr X personin, adresa , nr. i tel: - X euro pr X personin , adresa , nr. i tel: . - Ju l testament q ta kryeni Haxhin (obligativ) pr mua dhe umren; - Ju l testament q t ma kryeni kefaretin e ushqimit t 60 t varfrve, sepse e kam ngrn dhe e kam prishur me qllim nj dit t ramazanit. Ju bj me dije dhe dshmoj para Zotit se do njeriu, i cili m ka br ndonj t keqe, ia kam falur. Shpresoj q edhe ai, t cilit i kam br ndonj t pahijshme, t m fal. N fund ju l testament t gjithve q pr vdekjen time t bheni t durueshm dhe t pajtoheni me caktimin e allahut xh.sh, Ky sht testamenti im dhe Kush e ndryshon pasi q e dgjon, mkati sht mbi ata q e kan ndryshuar. Vrtet Allahu dgjon, sht i Ditur. (El-Bekare, 181) testamentin e shkroi: ____________, data: _______________________, adresa: ____________________ . 1. N teorin juridike me termin Testament nnkuptohet urdhri i njanshm i vullnetit t fundit, me t cilin nj person bn ndarjen e pasuris s tij pr rast vdekjeje, gjegjsisht, me t cilin nj person bn rend tjetr trashgimor nga ai i parapar me ligj. - N traditn ton, n vend t fjals vasijet (testament), prdoret shprehja: E ka ln me goj ose E ka ln me fjal. Po ashtu prdoret edhe shprehja E ka ln emanet ose E ka ln emanetin e fundit t jets. Fjala Emanet (besueshmri) duhet t prdoret kur nj njeri pr s gjalli i l n besim (emanet) nj njeriu tjetr nj send pr sa koh t mungoj ai. E, kur t kthehet, ajo q i sht ln n bes, i dorzohet pronarit t tij, kurse Vasijeti nuk sht i ktill. Kjo do t thot se n vend t fjals Emanet duhet t prdoret fjala Vasijet.

18

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Oaza e sahabve

Felajmsia dhe Fedrgueshmria n dritn e Librit t Allahut

Nexhat Ibrahimi En-Nubuvtu ver-rrisaletu

sht e qart, felajmruesit (nebij) dhe t drguarit (resul) jan personalitete t nderuara, shenjtria e t cilve duhet respektuar, por n kuptimin islam t monoteizmit t pastr (tevhid).

esimi n Allahun xh. sh. sht i vjetr sa edhe njeriu. Respektivisht, besimi sht m i vjetr se njeriu, por vetm me krijimin e njeriut dhe t krijesave t tjera besimi mori funksionin e udhzimit hyjnor n rrafshin historik. Ai sht i lidhur ngusht kryesisht pr dy dukuri apo dy parime kruciale dhe pr dukurin e tret si harmonizuese e dy t parave: 1) Dukuria e s padukshmes. Sikur Allahu i madhrishm t ishte i dukshm, i prekshm, i arritshm, ather besimi do t ishte i panevojshm, pa kurrfar kuptimi, sepse Allahu do t ishte nj krijes nga mesi yn, nj nga krijesat e kufizuara, t mundshme, n koh e hapsir, dhe 2) Dukuria e sprovs, e sfids. Tr kjo krijes komplekse (gjithsia), tr ky empirizm botror konsiston q nprmjet besimit t sprovohet kundrejt Allahut, kundrejt krijesave t tjera dhe kundrejt vetvetes. Konsistimi ka t bj edhe me faktin q t tregoj se njeriu sht i prkushtueshm ndaj Allahut dhe q e ka merituar shptimin dhe shprblimin apo ndshkimin e shkatrrimin, gj q varet prej aktivitetit t tij mendor dhe praktik. 3) Dukuria e Shpalljes (Vahjit). Vrojtuesi i zgjuar do t vrej se ndrmjet ktyre dy dukurive, besimit dhe sprovs, ekziston kundrthnie, sepse besimi dhe sprova me t padukshmen dhe t panjohurn nuk mund t pajtohen midis tyre. Mirpo, kjo kundrthnie q n fe shihet n shikim t par, pajtohet nprmjet dukuris s tret, Shpalljes (Vahjit) nga Allahu i Madhrishm. Vet Shpallja nuk sht krejtsisht e kapshme, e pashme dhe nuk e obligon asknd

t besoj, por, e shprehur me gjuh m t thjesht, ajo sht e pranishme dhe e udhzon njeriun e ndrion zemrn dhe shpirtin e njeriut, pikrisht sikurse drita e Diellit ndrion, edhe pse vet nuk mund ta shohim at. Duke ndjekur kt rrjedh, vijm deri n dukurin e bartsve t misionit Allahut t madhrishm n tok, n dukurin e Felajmruesit (Nebijullah), n dukurin e t Drguarve t Allahut (Resulullah). Ata i zgjedh Krijuesi yn nga mesi yn, nga populli yn, nga gjuha jon, pr ta prcjell porosin hyjnore besnikrisht dhe plotnisht. T drguar (rusul) dhe lajmrues (enbija) qen bijt e Ademit a.s., e jo krijesa t tjera, sepse, sikur pejgambert t mos ishin njerz, do t mistifikohej feja dhe tr misioni: ... Ne nuk dnojm asnj popull, para se t ojm t drguar! (El-Isra,15). (Kta jan) t drguar q kan sjell lajme t mira e kan paralajmruar, n mnyr q njerzit t mos ken ndonj justifikim ndaj Allahut, pas ardhjes s t drguarve. Se, Allahu sht i Plotfuqishm dhe i Gjithdijshm. (EnNisa,165). sht e qart se nubuvveti (felajmsia) dhe risaleti (fedrgueshmria) nuk sht e njjta gj. Sipas asaj q kemi t njohur, risaleti sht porosia, mesazhi hyjnor, i drguar nprmjet nj t drguari (resul). N kt mesazh qndron Shpallja e Allahut si udhzim gjithprfshirs pr jetn njerzore. Result posedojn njkohsisht edhe cilsin e nebijve (felajmruesve). Nubuvveti (felajmsia) dallon nga risaleti, sepse n kt rast misionari i Allahut nuk merr shpallje

Hytbe 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

19

(risale), por vazhdon nj shpallje t mhershme t nj resuli t mhershm. N pajtim me kt, nj nebij (felajmrues) nuk mund t jet resul, sepse nuk ka marr shpallje t re, por ka vazhduar ta prezantoj dhe t punoj sipas misionit t mhershm.[1] Pejgambert n Islam mbrohen Sipas ksaj rrjedhe, mund t prfundojm se t gjith pejgambert e Allahut (nebij dhe resul) nuk kan t njjtn grad pejgamberike. Nga i gjith numri q prmenden n Kuran, disa dijetar i dallojn pes: Nuhi a.s., Ibrahimi a.s., musai a.s., isai a.s. dhe muhamedi a.s., kurse disa dijetar t tjer i dallojn shtat m t dalluarit: Ademi a.s., Nuhi a.s., Ibrahimi a.s., musai a.s., davudi a.s., isai a.s. dhe muhamedi a.s.. Me gjith kto dallime, t gjith t drguarit

e Allahut gzojn tek Allahu i Madhrishm status t veant, shum m t veant krahasuar me krijesat e tjera, madje do t thoshim njfar statusi t shenjt. Por, kjo shenjtri nuk bn t kuptohet sikurse shenjtria e disa personazheve n Krishterim, por ata jan m t privilegjuar, m t ruajtur dhe me t drejt edhe ndrmjetsimi (shefaati) tek Allahu xh. sh..[2] Ata kan dashurin, afrsin, miqsin, begatit dhe dhuratat e veanta, t cilat nuk mund ti gzojn krijesat e tjera. sht e qart se njeriu pejgamber nuk ka cilsi hyjnore, sepse kto jan nj privilegj ekskluziv i Allahut xh. sh.: Vetm Ty T bjm ibadet dhe vetm nga Ti krkojm ndihm. (ElFatihatu, 5). - Pejgambert n Islam mbrohen. Ata kursehen nga vrazhdsia e prditshmris s besimtarve t tyre. Ata jan njerz n veprime, por dinjiteti i tyre dhe i familjeve t tyre mbrohet: O ju q keni besuar! Mos e ngrini zrin tuaj mbi zrin e Profetit dhe mos i flisni atij me z t lart, si bni me njri-tjetrin, n mnyr q t mos ju humbin veprat tuaja pa e ndier ju fare. (Kuran, 49,2) - Grat e Muhamedit a.s. nuk mund t martohen me asknd: ...Juve nuk ju lejohet ta shqetsoni t Drguarin e Allahut, as t martoheni me grat e tij pas (vdekjes s) tij. Kjo sht vrtet gjynah i madh para Allahut. (33,53) - N shtjet shoqrore duhet t pranohet fjala e Muhmedit a.s.: Jo, pr Zotin tnd, ata nuk do t jen besimtar t vrtet, derisa t t marrin ty pr gjyqtar pr kundrshtit n mes tyre; e pastaj, t mos ndiejn kurrfar dyshimi ndaj gjykimit tnd dhe t t binden ty plotsisht. (En-Nisa,65) - Me gjith privilegjet, Pejgamberi a.s. i prgjigjet plotsisht Allahut xh. sh. dhe as vetvetes nuk mund ti ndihmoj pa lejen e Krijuesit: Thuaj (o Muhamed): Un i lutem vetm Zotit tim dhe nuk i shoqroj Atij asknd (n adhurim). Thuaj: Un nuk mund tju largoj ndonj dm e as tju sjell ndonj dobi. Thuaj: Edhe mua askush nuk mund t m mbroj nga dnimi i Allahut; dhe nuk mund t gjej strehim tjetrkund, prvese tek Ai. Un kam pr detyr vetm tju prcjell at q m vjen nga Allahu dhe mesazhet e Tij. Kdo q sdgjon Allahun dhe t Drguarin e Tij, e pret zjarri i Xhehenemit, n t cilin do t mbetet prgjithmon. (ElXhinn,20-23) - T gjith pejgambert (nebij e resul) nuk mund ta konsiderojn veten t barabart me Krijuesin e tyre. Kjo sht e qart sidomos te Muhamedi a.s.: Thuaj: Un jam vetm nj vdekatar si ju, q m sht shpallur se Zoti juaj sht nj Zot i Vetm..... (El-Kehf, 110) - Por, edhe tek Isai a.s.: O ithtart e Librit! Mos e kaloni kufirin n besimin tuaj dhe pr Allahun thoni vetm t vrtetn! Mesihu - Isai, i biri i Merjemes, sht vetm i Drguar i Allahut

Shenjtria n Islam prkufizohet si dashuri e veant e Allahut e jo si pjesmarrje n qenien e Tij, as si ndrmjetsues ndrmjet Zotit dhe krijesave, si ndodh me Krishterimin

20

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Hytbe

dhe Fjala e Tij, t ciln ia ka drguar Merjemes, si dhe shpirt (i krijuar) nga Ai. Pra, besojini Allahut dhe t drguarve t Tij! Dhe mos thoni: Tre zota! Hiqni dor, se sht m mir pr ju! Allahu sht vetm nj Zot - qoft lavdruar Ai! Ai sht tepr i lartsuar pr t pasur fmij. E Tij sht gjithka q gjendet n qiej dhe n Tok. Allahu mjafton pr rregullimin e gjithsis. Mesihu nuk do ta prbuzte kurr q t ishte rob i Allahut, as edhe engjjt m t afrm. Ata q shprfillin dhe nnmojn me arroganc adhurimin ndaj Tij, Allahu do ti sjell t gjith para Vetes. (En-Nisa,171,172) - Edhe pse krijimi i Isait a.s. ishte ndryshe, ai nuk dallon nga t tjert. U krijua me Vullnetin e allahut: rasti i isait pr allahun sht si rasti i Ademit q e krijoi prej balts e pastaj i tha: Bhu! - dhe ai u b. (Ali Imran, 59) Njsia e Allahut ruhet me do kusht Madje n disa ajete kjo shtje trajtohet n mnyr dramatike, pr ta prshkruar seriozitetin e problemit: Qiejt gati sa nuk coptohen prej ksaj; Toka gati sa sahet e malet sa srrzohen t thrrmuara, ngaq ata i veshin nj bir t Gjithmshirshmit. (Merjem,90-91). sht e qart, felajmruesit (nebij) dhe t drguarit (resul) jan personalitete t nderuara, shenjtria e t cilve duhet respektuar, por n kuptimin islam t monoteizmit t pastr (tevhid). Shenjtria n Islam prkufizohet si dashuri e veant e Allahut e jo si pjesmarrje n qenien e Tij, as si ndrmjetsues ndrmjet Zotit dhe krijesave, si ndodh me Krishterimin. Ne e kemi obligim q ndaj t gjith t drguarve t sillemi mir dhe me respekt t plot, por dhe shenjtria e tyre duhet kuptuar drejt: 1. T pranohet dhe t dshmohet vrtetsia e pejgamberis s tyre dhe e librave, fletve q kan sjell; 2. T lutet Allahu xh. sh. sa m shum q ti mshiroj dhe ti bekoj (t sjell salavat); 3. T duhen m shum se do krijes tjetr. Vetm Allahu duhet m shum se ata; 4. Fjalt dhe veprimet e tyre t pranohen si mnyr e domosdoshme e t sjellit dhe vepruarit ton (Synet). Kto katr parime jan t domosdoshme q ti respektojm tek Muhamedi a.s., kurse tek pejgambert e tjer vetm tre pikat e para, sepse ardhja e Pejgamberit t fundit i abrogon (eliminon) shpalljet e mhershme dhe vlefshmrin e tyre praktike. Edhe ardhja e Isait a.s. nga fundi i ksaj bote si shenj paralajmruese e astit t Fundit (jevmus-saatu), do ti dshmoj praktikisht kto katr parime, sepse ai do t veproj sipas Kuranit dhe Synetit t Muhamedit a.s. e jo sipas pejgamberis s tij. Mirpo, ka qen dhe sht Vullnet i Allahut xh. sh. q njerzit t ken bindje t ndryshme

n aspektin e liris s besimit. Imponimi nuk lejohet. M e shuma q mund t bj prezantuesi mysliman, sht prezantimi i besimit islam: Sikur t kishte dashur Zoti yt, t gjith njerzit do ti bashkonte n nj bashksi t vetme, por ata vazhdojn t jen t prar, prve atyre q i ka mshiruar Zoti yt. Pr kt qllim Ai i krijoi ata. Do t plotsohet Fjala e Zotit tnd: Me t vrtet q do ta mbush Xhehenemin me xhinde dhe njerz bashkrisht!. (Hud,118,119); Ne kemi drguar Tevratin, n t cilin jan udhzimet dhe drita. Sipas tij, profett q ia kishin dorzuar veten Allahut, i gjykonin hebrenjt; por edhe t diturit dhe rabint kshtu vepronin, sepse atyre u qe besuar mbrojtja e Librit t Allahut, pr t cilin ata dshmonin. Prandaj, mos kini frik nga njerzit, po kini frik vetm prej Meje! Dhe mos i ndrroni Fjalt e Mia me ndonj vler t vogl! Kushdo q nuk gjykon sipas asaj q ka shpallur Allahu, ai sht mohues i vrtet. Ne u caktuam atyre n Tevrat: jeta me jet, syri me sy, hunda me hund, veshi me vesh, dhmbi me dhmb dhe plaga me plag (t njjt me t). Por kushdo q fal shpagimin si lmosh, ka br nj vepr q sht shlyerje pr gjynahet e veta. Kushdo q nuk gjykon sipas asaj q ka zbritur Allahu, ai sht shkels i vrtet. Pas atyre profetve, Ne drguam Isain, t birin e Merjemes, si vrtetues t Tevratit, q kishte ardhur para tij. Dhe i dham atij Ungjillin, n t cilin ka udhzim dhe drit, si prmbushje t asaj q ishte shpallur para tij n Tevrat dhe si udhrrfim e kshill pr ata q I friksohen Allahut. Le t gjykojn ithtart e Ungjillit ashtu si ka shpallur Allahu n t. Kushdo q nuk gjykon sipas asaj q ka shpallur Allahu, ai sht keqbrs i vrtet. Ne t kemi zbritur ty (o Muhamed) Librin me t vrtetn, si prmbushs t shkrimeve t mparshme dhe mbrojts t tyre. Prandaj gjykoji ata sipas asaj q t ka zbritur Allahu, dhe mos ndiq dshirat e tyre, duke u shmangur kshtu nga e Vrteta q t sht shpallur. Ne pr secilin nga ju kemi sjell nj ligj dhe nj rrug t qart. Sikur t donte Allahu, do tju kishte br nj popull t vetm, por Ai krkon q tju provoj n at q ju ka dhn, andaj bni gara pr pun t mira! T gjith do t ktheheni tek Allahu e Ai do tju lajmroj pr shtjet, rreth t cilave kishit kundrshti. (ElMaide, 44-48) Madje, edhe n rastet kur mosbesimtart shkaktojn dme, detyr jona sht t lutemi: O Allah!, Udhzoje popullin tim, sepse ata nuk din. shtja e nubuvetit dhe risaletit, e trajtuar m lart nga pikpamja e jashtme e ajeteve kuranore, sht rast i mir pr analiza edhe m t thella. Kurani sht thesar i pashtershm, kshtu q thirrja pr eksplorim sht e hapur pr t gjith studiuesit mysliman n t gjitha koht.

PJESA SHKENCORE 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

21

T edukosh dhe t arsimosh (1)

Dr. Enes Kariq BOX Gjat dy shekujve t kaluar konceptet e vendosura ksisoj t arsimimit masiv, gjithnj neglizhuan edukimin e nxnsve, edukimin e individit. Shkollimi pushoi t ishte edukim. Pasojat jo vetm q kan qen ogurzeza, por edhe t pashmangshme.

j parabol e njohur q e shnojn librat e lasht, flet se n nj debat (t zhvilluar) n pranin e vet halifes, filozoft dhe ulemaja kishin pasur mosmarrveshje rreth asaj se ka do t peshonte m shum n qenien njerzore, natyra apo arsimimi, fisnikria apo edukimi, gjaku n damar apo djersa n bankat shkollore. Filozoft kishin pohuar q n qenien njerzore do t peshoj m shum arsimimi mbi natyrn (njerzore sh.p.). Gjat tr diskutimit ata kishin mbrojtur qndrimin q arsimimi e lehtson rrugn dhe shprehin e njeriut, dhe zotron mbi natyrn e njeriut. Ndrkaq, ulemaja nga ana e tyre kishin vrtetuar q njeriu, pas arsimimit ,megjithat anon kah epshi, rruga dhe natyra, sidomos n koh t kqija, t lufts, rregullimit dhe intrigs. Natyra gjithmon, dhe sidomos ather, ishte m e fuqishme se arsimimi i thjesht, sepse natyra sht thjesht ajo e brendshmja, ajo e pandryshueshmja, ajo andej, ajo q sht n gjak. Ulemaja tek ajo kishte vrtetuar q arsimimi sht nj, e edukimi sht krejtsisht tjetr gj. Vetm edukimi i mir, me nj arsimim themelor, mund t jet e kushtetuts s mir, e cila i hesht e qetson shkarjet e zakonshme natyrore. Halifeja i kishte dgjuar kto dy grupe me vmendje dhe pastaj kishte krkuar q palt kundrshtuese t paraqisnin argumentet e tyre. Filozoft, pr t treguar se si arsimimi sht m i rndsishm karshi natyrs, natn tjetr, kishin sjell nj mace t ciln e kishin msuar m par, pra e kishin trajnuar q, duke i prdorur kmbt e prparme, n ndenjje t shprndante gota t ajit. Dhe, m t vrtet, pjesmarrsve t ktij debati macja

u shprndau pijen e tyre t preferuar!U duk se ulemaja n kt debat ishin plotsisht t mundur. Ndonse kjo e kishte impresionuar uleman, ata kishin krkuar nga halifja pr tu takuar edhe natn tjetr, q macja prsri t tregonte at q i kishin msuar filozoft. Dhe mu ather kur macja po i shprndante filxhant e ajit, ulemaja para maces nga xhepat e xhybeve t tyre lshuan disa minj. Macja, n t njjtin ast, i hodhi filxhant e ajit dhe nxitimthi u lshua pr ti gjuajtur minjt. Arsimimi i masave popullore Ndonse njeriu nuk sht i njjt sikurse macja, ky shembull i lasht nga teoria e edukimit dhe arsimimit flet shum gjersisht pr pyetjet kryesore q vum n fillim, por edhe n fund t secilit veprim edukativ dhe arsimor. A duhet q, me familjen, me shkolln dhe proceset e studimit vetm ta msojm, ta arsimojm njeriun, apo n t njjtn koh edhe ta edukojm, ta zgjojm at fisniken n natyrn e tij?Jo vetm do religjion botror dhe do kultur botrore parashtron kt pyetje, por vet religjionet dhe vet kulturat jan njkohsisht edhe prgjigje pr at pyetje. N kohn e globalizimit q po jetojm, kjo sht nj pyetje n boshtin e jets s shum shoqrive, sidomos t atyre q kan lindur mbi ideologjit arsimuese-iluministe. Sepse, shekujt XIX e XX pr her t par n histori kan sjell me vete dukurin q dituria dhe arsimimi nuk jan m shtje vetm e ulemas, klerit, kastorve, fisnorve, apo t elits udhheqse. Shkollimi dhe arsimimi, s paku gjat dy shekujve t fundit, jan gjithkund dhe t gjithve

22

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Tradita dhe bashkkohorja

u jan br t arritshme. Dhe n kt nuk do t kishte asnj t keqe, sikur arsimimi t mos ishte boshatisur nga edukimi, t mos ishte br masiv, do t thot dituria e klisheve moderne t arsimimit - nxnsve, studentve, njerzve u sht transmetuar-bartur n form mase, faktikisht ata jo vetm jan shikuar si mas, po jan br mas! Pr shkak se masa n vete sht nocion fizik, n mas jo vetm q nuk shihet asnj figur, po n t humbet do figur, do cilsi individuale. Pr kt arsye, ideologji me shum forma t shekujve XIX e XX, edhe n Perndim edhe n Lindje, sidomos ato q erdhn n pushtet, n programet e tyre politike e kishin arsimimin e masave popullore. Nga arsimimi i masave popullore deri tek strvitja e tyre kishte mbetur vetm nj hap i vogl. Regjimet totalitare, atje ku kan arritur t vijn n pushtet, si sht e njohur, at hap e kishin marr. Por jo vetm q me kt arsimim masiv pranuesit, recipientt e dijes, ishin reduktuar n mas, dhe vet dija ishte br mas, ishte transmetuar si mas e t izoluarve, t fakteve t ndara t ndonjrs disiplin. Fizika pr vete, kimia pr vete, biologjia pr vete... kshtu q, gjat shekujve XIX e XX shkencat u autonomizuan dhe u atomizuan. Trajtimi i dijes si mas e fakteve t cilat, nga nj an, media e arsimimit masiv ua prcjell miliona shkollarve, nxnsve e rinis studentore dhe, nga ana tjetr, brenda disiplinave t veanta distribuon edhe disiplina t izoluara ndr veti, t cilat me koh jan larguar fare prej njra-tjetrs, - (kjo) ka sjell pasojat e frikshme: nga kjo, arsimimi modern, sot m bot nuk shihet si nj trsi. Shkencat e kan ndar botn, sikurse egrsirat kur vrsuln mbi coftin, secila duke coptuar pjesn e vet t grabitur. Gjat dy shekujve t kaluar konceptet e vendosura ksisoj t arsimimit masiv, gjithnj neglizhuan edukimin e nxnsve, edukimin e individit. shkollimi pushoi t ishte edukim. Pasojat jo vetm q kan qen ogurzeza, por edhe t pashmangshme. Pr kt nuk duhen shum argumente. Dhomat e gazit t holokaustit i kan krijuar akademikt e arsimuar n shkall shum t lart, por t paedukuar. Pastrimet etnike jan pasoj e projekteve t mendimeve t profesorve t arsimuar n shkall shum lart, por t paedukuar. sot pr kt shkruhet shum, sikurse edhe pr katastrofn ekologjike me prmasa planetare. Civilizimet e lashta ishin rrnjosur rreth lumenjve dhe gjireve detare t vogla. Arsimimi bashkkohor dhe armata e arsimuar mbi ato (parime iluministe, shnimi i prkthyesit), por me njerz t paedukuar, i kan helmuar ata lumenj dhe ato gjire detare. Askush nga t menurit nuk mund ta mohoj faktin q arsimimi bashkkohor, nga i cili sht

hequr komponenti i edukimit, ka trajnuar armata shkenctarsh, t cilt jo vetm q nuk turprohen para natyrs, por as q e mendojn mundsin q, t themi fizika dhe kimia, duhet t merren me faktin e turpit t shkenctarit para natyrs, me madhshtin dhe virgjrin e saj t paprekur! Kjo, ndr t tjera, flet se sistemet e arsimimit masiv, duke i hequr arsimimit edukimin, e kan sjell n dituri t paprgjegjshme dhe e t pacip. Njeriu i ditur po i pandrgjegjshm i prngjan asaj maces s trajnuar nga fillimi i ksaj eseje. Njeriu i arsimuar asisoj, njerzia e arsimuar asisoj, n t vrtet nj arsimim i till, gjithmon do t dshtoj, gjithmon do t jet i mposhtur para shprthimit t natyrs s thjesht. Por, duke u armatosur me arsimim t paprgjegjshm, tash prmbajtja e natyrs s thjesht njerzore sht shum m shum e rrezikshme sesa ishte nga shprthimi i asaj natyre tek njeriu i pa arsimuar i egr. Mjafton ktu e n kt kontekst vetm konstatimi i prmendur, t rikujtojm metaforn pr njeriun si banor i shpells, qenie nga natyra e gatuar. Ajo metafor sht e preferuar pr religjionin, filozofin, historin, artin.... Sikurse breshka e ka nga natyra e saj shtpizn q e bart mbi vete, ashtu edhe njeriu nuk e ka harruar shpelln, at e bart n thellsit e natyrs s tij, ose bart s paku nj kujtim t largt pr t. Ndonse religjionet na flasin se sfondi i shpells ishte gjithmon tempulli (n Islam nj tempull i till sht i njohur si Qabeja), si simbol i fes dhe i maturis, i rendit dhe i simetris, s fundmi, si simbol i edukimit dhe, si kufi deri ku lejohet t ecet, megjithat shpella ka mbetur e ngulitur thell n thellsit e kujtimeve antike njerzore. Shpella, zjarri, tymi, gjuetia, grabitja.... t gjitha atyre njeriu u kthehet gjat historis n mnyr ciklike dhe nga thirrja grabitqare vshtir ia del mban. Arsimimi bashkkohor,nga i cili sht i dbuar edukimi, ka sjell dukurin absurde: luftrat e njerzve t shpells jan shaka naive n krahasim me luftrat e njerzimit t civilizuar, t armatosur me dituri t arritura me arsimim dhe trajnim.

Tradita dhe bashkkohorja 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

23

Luftrat q shprthyen n shekujt m t afrm pr ne, pavarsisht nga fakti q njerzimi asnjher nuk ka qen m i arsimuar sikurse gjat shekujve XIX e XX, tregojn q mu me ksi lloj arsimimi, njerzimi i arsimuar nuk kishte forc t ballafaqohej jo vetm me zrin e kamotshm t shpells, zjarrit dhe plakitjes, thirrjes s gjuetis dhe grabitjes, por aq m tepr, njerzimi n at thirrje tash sht m i rrezikshm, sepse sht m efikas n t keqen. S paku disa dhjetra qytete t mdha botrore jan djegur me duart e njerzve t arsimuar, por jo edhe t edukuar, me luftrat n shekullin XX, edhe n Perndim edhe n Lindje. Sikur t ishte dshira e tr njerzimit t arsimuar po jo edhe t edukuar, shndrrimi i tr bots n shpell, me skenn e madhe t zjarrit, flaks dhe tymit... Xhelaluddin Rumiu kishte thn q, njeriut t arsimuar po t paedukuar, mendja i shrben mu ashtu si qiriri hajnit n kohn derisa vjedh! Etika dhe shkencat moderne S paku ka dhjet vjet q shpesh dgjojm lajme t cilat tregojn q nj nxns apo q disa nxns, pikrisht n shkolln e tyre, me pushka automatiku kan vrar ose kan plagosur gjysmn e klass t bashkmoshatarve dhe bashkmoshatareve t tyre. Kto lajme dhe kto dukuri sot analizohen gjersisht. Por, ajo q po u shpton shumics prej atyre q po mundohen t hyjn n brendin e ksaj s keqeje, mbase edhe ta zhdukin, sht q kto lajme jan vetm lajme pr pasojat dhe jo pr shkaqet. Edhe n Perndim edhe n Lindje, shkaqet jan shum m t thella, dhe jan t vjetra dy e m tepr shekuj. Arsimimi masiv dhe shkolla bashkkohore i presin nxnsit me kabinete t rregulluara, me programe efikase arsimore dhe me libra. Por librat e fiziks moderne nuk prmbajn dhe as e prmendin turpin. Librat e kimis moderne nuk prmbajn asnj fjal pr marren. Librat e biologjis moderne nuk prmbajn as aludojn pr modestin.... Do ti kishim prmendur me rend emrat e shkencave t sotme. Dhe gjithmon do t themi gjykimin kategorik q librat/tekstet e tyre nuk prmbajn as prmendin kund ndonj konstante edukative a morale, e jo m t jan konceptuar sipas atyre konstantave. Aq m tepr, ata zra, t cilt sot n bot insistojn pr t futur prmbajtje morale n libra, i ekspozohen talljes. Sikur, ta themi, njeriu t jet njeri vetm pr nga mendja, e jo edhe pr nga turpi! Kjo tregon q kta libra shkollor natyrn, po edhe natyrn njerzore, e lexojn si makin pa lexuar n faqet e tyre t shumta qllimin m t lart q ekziston prapa nivelit t bots q e perceptojm me mendje. Madje, jo vetm nga

librat shkollor t fiziks, kimis, biologjis... jan dbuar marrja, turpi, brejtja e ndrgjegjes... Nga ata libra shkollor jan dbuar edhe temat sikur jan hiri, mrekullia, e bukura, e paskajshmja.... t bots dhe natyrs. Natyrs s mrekullueshme t ujit, arsimimi bashkkohor i ka prer degn e mrekullis. Q moti ujin e msojn vetm si resor industrial! Kjo tregon se kto tekste shkollore arsimojn, po nuk edukojn. Dhe edukimi nnkupton, para s gjithash, at ann tjetr njohjen e qllimit m t lart dhe arsyes m t lart t msimit, dituris dhe msimdhnies. Edukimi sht i bazuar n kultur, kultura n fe, e feja n Qllimin e Fundit, tek Zoti. T njohsh ligjet e hidrauliks, t dish t rregullosh ujsjellsin sht shtje e arsimimit, po t pastrohesh me uj - sht shtje e edukimit, kulturs. Ta dish formuln e sapunit dhe t bsh sapun, sht shtje e shkencs, po ta prdorsh sapunin kur sht e nevojshme, - sht shtje e edukimit. Ta kapsh n luft armikun rob, sht shtje e aftsis dhe shkathtsis ushtarake, po ti kursesh jetn dhe ti ruash dinjitetin - sht shtje e edukimit. Sistemet bashkkohore do t duhet q m hert a m von t ri/kujtojn diskutimet klasike mbi shpirtin dhe edukatn njerzore, do t duhet q tu kthehen msuesve t lasht t njerzimit, t cilt kishin caktuar zonn e veprimit t arsimimit dhe zonn e veprimit t edukimit. Sikur arsimimi sht ushtrim i fuqive mendore, ashtu edhe edukimi sht ndriim/sqarim i ndrgjegjes s brendshme, ndriim/sqarim i vet zemrs. Prandaj arsimimi dhe edukimi jan dy an t barabarta t ngritjes shpirtrore t njeriut, mu ashtu sikurse zogu q n mnyr t njtrajtshme fluturon me dy kraht. kurse n arsimimin e sotm, ato an kryesisht jan t pabarabarta. arsimimi pa edukim anon t shndrrohet n fuqi shkatrruese ndaj Natyrs dhe ndaj shoqris njerzore. Edukimi pa arsimim, ndonse sjell ngritje morale, me koh dobsohet dhe shndrrohet n ngushllimin, si t vetmin vend pr arratisje. Para vendosjes se srishme t baraspeshs ndrmjet asaj si t dim dhe asaj si duhet dhe si sht mir t veprohet, sht e nevojshme t kihet n mndje q arsimimi, njsoj sikurse edhe edukimi, nuk jan procese q njeriu i arrin njher e prgjithmon, ashtu sikurse arrin (t ket) dhmbt e prhershm pas atyre t qumshtit. Arsimimi dhe edukimi jan procese t gjata diturie, t cilave duhet tu rikthehemi dhe mbi to t vigjilohet gjithmon. Mu ashtu sikurse zogut, pr t qndruar n ajr, i duhet t tund t dy kraht pandrprer.
(1) Novi mualim, nr.1, 1. Muharrem 1421. / 6. prill 2000, f 10 -13.Prktheu: Nail Halimi

24

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Ekonomi Islame

Ibn Halduni dhe kontributi i tij n ekonomi

Dr. Islam Hasani Ky shkrim i shkurtr ka pr qllim t diskutoj n mnyr shum t shkurtr kontributin e dijetarit t famshm n ekonomi, duke prmendur disa koncepte ekonomike t diskutuara nga ai, pa pretenduar se kjo tem e rndsishme mund t prfshihet n kta pak rreshta.

sht br nj krahasim n mes t kohve dhe koncepteve t politiks ekonomike dhe koncepteve t ndryshme, q jan ende aktuale dhe shoqria e tanishme prballet me t njjtat probleme.

Ibn Halduni (1332-1406 ) istoriku i shkurtr i jets se Ibn Haldunit Abdurrahman Ibn Haldun kishte lindur n Tunizi m 1 maj 1332. Ai kishte marr nj edukim t shndosh n shkencat islame, n logjik, filozofi dhe poezi, t cilat prbnin baz t mir pr formimin e nj personaliteti me aftsi t madhe, si ishte ai. Prandaj, nuk sht e habitshme kur lexojm pr rolin e tij kryesor n politikn e Afriks s Veriut dhe Spanjs, ku ai ndodhej n rrethana mundsish shum t veanta. Libri i tij Kitab el-Ibar (Libri i kshillave) sht me vler t pakrahasueshme, si nj burim apo referenc kryesore pr analizn e historis s kohs s tij. Nj punim tjetr i tij, Historia e Berberve, qndron si nj udhzues shum me vler pr fushn e llogaritjes n fiset arabe dhe berbere n Marok dhe n historin mesjetare t tij. N t vrtet, libri i tij Mukaddimah edhe sot mbetet nj burim referimi, me vler t pakaprcyeshme dhe t pakrahasueshme me asnj punim tjetr t dijetarve mysliman dhe atyre jomysliman n historin e atij rajoni. Ibn Halduni vdiq n Kajro m 19 mars 1406, n muajin Ramazan, n t njjtin muaj t shenjt n t ciln edhe kishte lindur. Analizat e Ibn Haldunit rreth shtjeve ekonomike Ibn Halduni ishte dijetari m i njohur nga radht e dijetarve mysliman deri n kohn e tij pr kontributin e dhn n fusha t ndryshme po edhe n fushn e ekonomis. Sipas disa shkrimeve dhe konferencave t mbajtura n lidhje me Ibn Haldunin, ai konsiderohet baba i

ekonomis moderne. Ibn Halduni ka dhn nj kontribut shum t madh n teorin e ekonomis politike, duke diskutuar teori t ndryshme n librin shum t famshm t quajtur Mukaddimeh (Parathnie) n diskutimin rreth historis s bots. Ai n librin e tij shkruante se rritja dhe zhvillimi stimulojn pozitivisht furnizimin dhe krkesn, dhe se forca e krkess e furnizimit jan ato q prcaktojn mimin e prodhimeve. Ai gjithashtu shprehet se forca makroekonomike e rritjes s popullsis, zhvillimit t kapitalit njerzor dhe zhvillimit teknologjik kontribuojn n zhvillimin e prgjithshm. Sipas tij, shtimi i popullsis sht drejtprdrejt funksionim i pasuris. Puna dhe vlera ... Zoti krijoi pr njeriun gjithka q sht n bot. .. Dhe njerzit posedojn, n partneritet, do gj n bot. Pasi nj individ posedon gjithka, asnj person tjetr nuk mund t prshtatet me t, prve nse ai jep nj vler t barabart, n kmbim. Pr kt arsye, prderisa njeriu ka siguruar forc t mjaftueshme, ai prpiqet t fitoj t ardhura, n mnyr q ti shkmbej ato me gjrat q jan t nevojshme pr jet. Dhe ky fitim mund t vij edhe pa prpjekje, sikur shiu q prmirson t mbjellat, e kshtu me radh, mirpo edhe ather natyra aktron si nj ndihm, e cila nuk mund t veproj, vetm nse njeriu bashkvepron me t. Prandaj, fitimi mund t vij vetm nga prpjekjet dhe puna. Kjo shihet qart n vepra artizanati, ku puna sht e dukshme, sht gjithashtu e vrtet pr t ardhurat q rrjedhin nga mineralet,

Ekonomi Islame 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

25

bujqsia, blegtoria etj., pa pun nuk do t kishte as prodhim he as fitim. T ardhurat q merr nj njeri nga puna n artizanat, sht vlera e puns s tij, n zanate t caktuara, por duhet t merret parasysh edhe kosto e lndve t para, pr shembull, druri pr zdrukthtari dhe fijet (e pambukut etj.) pr thurje (endje), po megjithat, vlera e puns sht m e madhe, sepse puna luan rolin kryesore n artizanat. N profesione t tjera prve veprave artizanale, gjithashtu vlera e puns futet n koston e prodhimit; pa pun nuk do t kishte prodhim. N shum profesione t tilla roli q luan puna, sht i dukshm dhe nj pjese e madhe apo e vogl e vlers sht e rezervuar pr t. N raste t tjera, si jan mimi i prodhimeve ushqimore, pjest e puns nuk mund t jen t dukshme. Megjithse kostoja e puns ndikon n mimin e grurit, kjo nuk sht e dukshme, prve tek nj numri i vogl i kultivuesve, n vendet ku kostot bujqsore jan t ulta. Prandaj sht e qart q t gjitha ose shumica e t ardhurave dhe fitimeve, prfaqsojn vlern e puns s njeriut. Krkesa Artizanatet prmirsohen dhe rriten kur rritet krkesa pr prodhimet e tyre. Arsyeja pr kt sht se njeriu nuk do t jap mundin e tij falas, sepse ai sht burim i tij i jetess dhe fitim e burimi i tij i vetm i fitimit gjat gjith jets s tij. Pr pasoj, ai do t orientoj at tek gjrat q kan vler n qytetin e tij, n mnyr q t marr nj fitim prej tyre. Dhe, kur nj zeje sht objekt i krkess, duke trhequr shum shpenzime (d.m.th. nga ana e konsumatorve), ai bhet si

nj mall, i cili, duke qen i krkuar, del n shitje n sasi m t madhe. Rrjedhimisht, njerzit e atij vendi do t prpiqen t msojn (aftsit e nevojshme pr t), n mnyr q t ken t ardhura t mjaftueshme. Mirpo, nse pr zejen nuk ka krkes, shitja e atij prodhimi do t bjer dhe nuk do t ket prpjekje pr ta nxn at zeje. Kjo pastaj do t lihet pas dore dhe e harruar. ky sht kuptimi i thnies s Aliut r.a.: Vlera e do njeriu qndron n aftsit e tij. Kjo do t thot se zeja apo zanati q zotron njeriu, sht masa e vlers s tij, ose me saktsisht, vlera e puns s tij, e cila sht burim i jetess s tij. sht nj tjetr faktor q prcakton gjendjen e artizaneteve, q sht shkalla apo niveli q krkohet nga shteti. Ajo sht pr mallrat e krkuara nga shteti, t cilat gzojn shitje m t lart. Mallrat e tjera, jo t krkuara nga shteti, po vetm nga individ privat, nuk mund t krahasohen ndrmjet veti me ato me interes pr shtetin, sepse shteti sht treg m i madh. Furnizimi Kostoja e prodhimit bujqsor ndikon gjithashtu n vlern e prodhimeve ushqimore dhe prcakton mimin e tyre. Sepse, kur bujqit u detyruan t shprnguleshin n krahinat kodrinore, ku toka ishte e paprshtatshme pr bujqsi, kta t fundit ishin t detyruar pr prmirsimin e kushteve t ktyre fushave dhe plantacioneve. Ata e bn kt duke ushtruar pun t vlefshme, me plehun organik dhe materiale t tjera t kushtueshme. E gjith kjo ka ngritur koston e prodhimit bujqsor dhe

26

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Ekonomi Islame

nga luksi i prhapur n rrethe t tilla dhe t prmasave t mdha t popullimit n ato vende. S dyti, pr shkak t lehtsis s fitimit t t ardhurave pr jetes, dhe sasia me bollk e prodhimeve ushqimore n qytete, bri q mjeshtrit t mos ishin t gatshm t pranonin kushte t dobta t punsimit dhe shrbimit. S treti, pr shkak t pranis s nj numri t madh t njerzve t pasur, t cilt kishin nevoj t madhe pr punsimin e npunsve dhe zejtarve, kishin konkurrenc pr klasn puntore dhe i paguanin ata m shum sesa duhej. Kjo prforcoi pozitn e mjeshtrve, puntorve, dhe profesionistve, dhe oi n nj rritje t vlerave e t shrbimeve t tyre. Ndrvarsia e mimeve Nse mimi i do malli mbetet i ult, qoft ai ushqimor, artikull veshjeje ose ndonj prej mallrave t tjera n prgjithsi, dhe nuk ka rritje kompensimi n shitje (ose ndrkoh q tregu nuk tregon shenja t prmirsimit), shkaktohen humbje dhe tregu pr kto mallra sht n recesion. Tregtart, pra, nuk do t krkojn t punojn n kt linj, dhe kapitali i tyre dot t zvoglohet. E konsiderojn kt, s pari, n rastin e prodhimit bujqsor. Nj kualitet i dobt i vazhdueshm i mallrave t tilla, do t oj n prkeqsimin e gjendjes s t gjith atyre q jan t angazhuar n operacionet e bujqsis, fitimet e tyre do t shkurtohen ose t zhduken, dhe kapitali i tyre do t ndrpres rritjen ose do t rritet shum ngadal. N t vrtet, ata duhet t shpenzojn nga kapitali i tyre, dhe kjo ata do ti oj s shpejti drejt varfris. Tr kjo do t pasohet nga prkeqsimi i gjendjes s atyre q angazhohen n veprime t lidhura me bujqsin, si, p.sh. mulliri, bukpjekja dhe industri t tjera t prpunimit t prodhimeve bujqsore n artikuj ushqimor. N mnyr t ngjashme do t prkeqsohet edhe pozita e zyrtarve shtetror, n rastet kur t ardhurat e tyre varen nga taksat mbi popullsin bujqsore. Taksat e paguara nga bujqit do t bien, dhe kjo do t bhet e vshtir pr t mbshtetur njerzit q sigurojn nj pages n nivelin e qarkut, dhe pr kt arsye pozita e tyre do t prkeqsohet. E njjta gj do t ndodh, nse do t ken mime t ulta artikujt, si sheqeri ose mjalti apo veshjet, nj rrethan kjo q shkakton nj ngecje biznesi me kto mallra. Nj mim tepr i ult sht i dmshm pr ata q kan t bjn me mallrat, mimi i t cilave ka rn. Nj rritje e teprt e mimeve sht gjithashtu e dmshme pr shkak t mosshitjes s mjaftueshme si pasoj e mimit t lart. Prosperitet sht siguria sa m e mir, mime t moderuara dhe qarkullim i shpejt. Dhe, si prfundim mund t themi se Ibn Halduni ishte nj dijetar q ka dhn nj kontribut shum t madh n kt lm shum t rndsishme. Vazhdon n numrin e ardhshm.

shpenzimet q ata i morn n konsiderat kur i caktonin mimet e tyre t shitjes, dhe prodhimet u nxorn n shitje me nj mim m t lart. Ibn Halduni mori si rast studimi at q kishte ndodhur n Spanj n kohn e tij, kur myslimant ishin detyruar t shprnguleshin n vende t largta e t paprshtatshme pr bujqsi dhe, pr pasoj, mimet e prodhimeve bujqsore u ngritn si rezultat i rritjes s kostos s prodhimit. mimi Detyrimet doganore rritin mimin e mallrave. T gjith ndrmjetsuesit dhe tregtart i shtojn mimit t mallrave t tyre t gjitha ato q kan shpenzuar pr to, duke prfshir edhe shpenzimet e tyre. Si rrjedhoj, detyrimet doganore prfshihen gjithashtu edhe n vlern dhe mimin e mallrave t shitura. N qoft se rrethi sht i begat, me popullsi t dendur dhe plot luks, do t jet e madhe krkesa pr mallra t tilla (p.sh. prve atyre t domosdoshmeve), secili n prpjekje pr t rritur konsumin e mallrave t tilla n prputhje me gjendjen e tij. Furnizimi ka zvoglim t krkesave; blersit rriten pavarsisht nga kualiteti i ult q sht n dispozicion, ndrsa t pasurit paguajn mime t larta pr kto mallra, pr shkak t nevojave t tyre relativisht t mdha. Dhe kjo on n nj rritje t mimeve. Mallrat industriale dhe shrbimet jan t mirseardhura n mjedis pr tri arsye. S pari, pr shkak t nevojs s madhe, q rrjedh

a 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

27

Edhe me zemr mendojm

Bardha Kiku Rndsia e zemrs qndron n faktin q ajo sht edhe vendprehja e besimit.

donjher mendja jon nuk mund ti kuptoj dhe ti perceptoj t gjitha gjrat dhe shtjet, pr kt arsye kemi nevoj pr nj kshillues dhe sqarues Hyjnor. Kjo, pr shkak se, ne si njerz, sado q jemi t evoluar dhe t prsosur n aspektin e krijimit, prap mbetemi t paditur prball disa mistereve dhe fshehtsive, qofshin ato n universin e mbushur plot mrekulli, qofshin edhe n vet qenien ton. Kshtu Allahu, nprmjet Librit t jets-Kuranit dhe t drguarit t Tij, Muhamedit a.s., na mundsoi sqarimin dhe informimin rreth ktyre shtjeve, n mnyrn m t afrt. Pra, shtja pr t ciln do t flas, sht nj nga ato tema, t cilave nevojitet tu bhet nj trajtim m i spikatur dhe nj hulumtim m i thell, n mnyr q t kuptohet dhe t perceptohet drejt. Dshiroj t bj v n spikam ndrlidhjen n mes zemrs dhe logjiks, si dhe rolin q luajn ato n jetn e njeriut. Fillimisht, pr ti hyr tems n thelb, dshiroj q s bashku t shtjellojm fjaln zemr. Fjala kalb mund t prmbaj shum kuptime, sikur jan: kthim, ndryshim, zemr, shpirt, mendje, esenc, mes, qendr etj.. Dy kuptimet kryesore mund t themi se jan: I pari:tregon pastrtin dhe bujarin e dikaje, ndrsa kuptimi i dyt bartjen e dikaje prej nj vendi n nj vend tjetr. Zemra e njeriut, quhet me kt emr, sepse ajo sht pjesa m e ndershme dhe m bujare si dhe gjja m me vler. Dhe, e dyta, quhet kshtu pr shkak t tekalubit-luhatjes dhe pavendosmris. Si thot poeti n nj varg:Dhe zemra nuk sht quajtur ashtu (e luhatshme) prvese pr shkak t luhatjes s saj . Gjithashtu edhe Pejgamberi n

nj hadith thot: Zemra sht si nj pupl q e lviz era n shkrettir. Kt e thot pr shkak se ajo ndryshon shum shpejt. Pyetja jon sht nse zemra sht vetm organ q mundson qarkullimin e gjakut npr trupin ton, apo sht arsye me t ciln dirigjohen dhe orientohen veprat dhe dshirat tona?!Shum ajete dhe hadithe na flasin mbi kt shtje. Allahu n Kuran thot: A nuk udhtuan ata npr tok e t ken zemra me t cilat do t kuptojn. . . Allahu xh.sh.. n kt ajet nuk ka thn arsye me t cilat do t kuptojn, - edhe pse konteksti i ajetit e mbshtet kt, po ka prdorur fjaln zemr. Gjithashtu Pejgamberi a.s. n nj hadith thot :N trup ndodhet nj organ i cili, nse sht i mir, i gjith trupi do t jet n gjendje t mir dhe, nse sht i prishur ky organ, i gjith trupi do t jet i prishur, e ky organ sht zemra. {4}Ibn Haxher thot:Ky hadith tregon se arsyeja sht n zemr. {5}Kjo mund t sqarohet kshtu:Q njeriu ta kaloj nj jet t qet dhe pa probleme, duhet t ket nj zemr t qet dhe t iltr. Q gjuha jon t flas fjal t mira dhe t pranueshme, duhet ta kemi zemrn t pastr, q kmbt, duart dhe gjymtyrt e tjera t veprojn vese drejt gjrave hallall, duhet ta kemi zemrn t bindur dhe t pastr. Pra, t gjitha organet jan t lidhura drejtprdrejt me zemrn; nse ajo sht n rregull, t gjitha organet e tjera ndjekin rregullin e saj. Rndsia e zemrs qndron n faktin q ajo sht edhe vendprehja e besimit. Ammar bin Jasiri u torturua keq nga jobesimtart e Meks, t cilt e detyronin t fliste fjal t kqija pr Pejgamberin a.s. dhe t mohonte fen q kishte

E vrteta sht se zemra krijohet para trurit tek fetusi, si dhe fillon rrahjen q nga formimi i saj e deri n vdekjen e njeriut. Megjithse shkenctart besojn se truri sht ai q rregullon rrahjet e zemrs, megjithat ata vrejtn dika t uditshme gjat operimeve pr transplantimin e zemrs

28

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 a

pranuar. m von, pasi e lan t lir, ai shkoi tek i Drguari a.s. me lot n sy pr ato fjal q ishte detyruar ti thoshte, dhe iu drejtua Pejgamberit a.s.:O i Drguar i Allahut, nuk m lan t qet, duke m torturuar derisa thash at q krkonin . Pejgamberi a.s. e pyeti:Po n zemrn tnde, far ndien o Ammar?Ammari iu prgjigj:T qet me besimin q kam zgjedhur, o i Drguar i Allahut. Pastaj Pejgamberi a.s. i thot:O Ammar, nse rikthehen (me tortura)rikthehu edhe ti (me ato q the). {6}Kt e prkrah edhe ajeti kuranor:. . . me prjashtim t atij q dhunohet (pr t mohuar), e zemra e tij sht e bindur plotsisht me besim. (En-Nahl, 106) {7} Ebu Bekri nuk dallohet prej jush pr shum namaz dhe agjrim, po me zemrn e tij Gjithashtu pozita q z njeriu tek Allahu, varet nga zemra, sa sht ajo e lidhur pr Zotin. Thot Pejgamberi a.s., n lidhje me besimin e shokut t tij t ngusht, Ebu Bekrit:Sikur t vendosej besimi i Ebu Bekrit n nj an t peshores dhe besimi i gjith Umetit n ann tjetr, besimi i Ebu Bekrit do t rndonte m shum. {8} Dikush prej nesh mund t medoj pr shkak t namazit, agjrimit, sadakas s shumt, ta kishte fituar kt grad? Pejgamberi a.s. e tregon prgjigjen e ksaj pyetjeje n nj hadith tjetr, ku thot: Ebu Bekri nuk dallohet prej jush pr shum namaz dhe agjrim, po me zemrn e tij. {9} Kshtu, pas ktyre ajeteve dhe haditheve q prmendm e shum e shum t tjerave q nuk i theksuam ktu, kemi ardhur n prfundimin se pothuajse t gjitha i atribuohen zemrs si arsye e veprimit mir apo keq, e besimit a mosbesimit, esencs s kuptimit t s vrtets ose moskuptimit t saj. Citatet e lartprmendura zemrn e ilsojn si nj ndryshuese t gjendjes n koh t shkurtr. Mund t themi se zemra sht pika dirigjuese e veprave dhe sjelljeve tona. N lidhje me faktin nse arsyeja qndron n trurin a n zemrn ton, kemi mendime divergjente t dijetarve islam dhe t atyre joislam. Imam Neveviu, gjat komentimit t hadithit:N trup gjendet nj organ. . . , thot:Ky hadith sht marr pr argument, se arsyeja sht n zemr e jo n kok dhe rreth ksaj ka divergjenc t madhe. Qndrimi i Imam Shafiut dhe i disa teologve t tjer, sht se arsyeja sht n zemr, kurse Ebu Hanifja konsideron se arsyeja sht n tru, respektivisht n kok. mendimi i par u prshkruhet edhe filozofve, ndrsa tjetri mjekve. (11) M pas Imam Neveviu cek disa argumente t dijetarve, t cilt konsidrojn se arsyeja sht n zemr. Ai thot: Dijetart q konsiderojn se arsyeja sht n tru, marrin si argument faktin se, kur i shkaktohet ndonj dmtim fizik trurit, njkohsisht ndodh edhe rregullimi mendor. Ky sht mendimi i tyre, pr se nuk kan argumente, sepse Allahu e ka

br ligj q gjat dmtimit t trurit, t ndodh edhe humbja e arsyes, po kjo nuk do t thot detyrimisht se arsyeja sht n tru. . . (12) Ibn Tejmije ka thn:Konsiderohet se arsyeja sht n tru, gj q e vrtetojn shum mjek, si transmetohet nga Imam Ahmedi. Nj grup i pasuesve t tij, thon:Esenca e arsyes sht n zemr, dhe, kur t piqet (t bhet a arrir), mbaron n trurin. Mirpo t menduarit sht shtje e trurit, kurse dshirat jan shtje e zemrs. Me termin arsye ndonjher aludohet dituria e ndonjher vepra. Esenca e dituris dhe veprimit t lir sht n dshirn, kurse baza e dshirave sht zemra. (13)Ibn Kethiri, gjat komentimit t fjalve t Allahut: Ai ju dha edhe dgjimin, shikimin dhe arsyen. . . (EnNahl,78) (14) thot:Fjala el-efideh domethn arsye, qendra e s cils sht n zemr, e q sht mendimi m i drejt, edhe pse disa thon se ky sht truri. (15) I shikuam mendimet dhe qndrimet e disa dijetarve dhe antropologve n lidhje me at se zemra ka nj lidhje t pakontestueshme me ndjenjat dhe emocionet, por n nj mnyr q ndoshta vetm allahu e di. tani t prmendim dhe disa zbulime mjeksore t kohve t fundit, pr t cilat mendoj se na ndihmojn n kuptimin e ktyre q tham m lart. Pr shum vjet shkenctart studiuan zemrn n aspektin fiziologjik dhe e konsideruan at vetm si pomp (qarkulluese) t gjakut e jo m shum dhe as m pak.

a 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

29

thot q zemra vrtet ka nj sistem t veant n trajtimin e informacioneve q vijn nga pjes t ndryshme t trupit, dhe pr kt arsye suksesi i transplantimit t zemrs varet nga sistemi nervor i zemrs s transplantuar dhe aftsia e saj pr tu prshtatur me pacientin. Zemra mbetet epiqendr e besimit dhe njohjes s Zotit Dr. Shvarc (Schwartz) thot: Ne bm transplantimin e zemrs te nj fmij nga nj fmij tjetr, i cili kishte vdekur dhe nna e t cilit ishte mjeke. Ajo vendosi q t dhuronte zemrn e fmijs s saj dhe pastaj ajo ndoqi me interesim rastin e transplantimit t zemrs, pr se kjo nn thot: Un gjithmon e ndiej se fmijn e kam ende gjall, saq, kur i afrohem fmijs (q bart zemrn e fmijs tim), ndiej rrahjet e zemrs s tij, ndrsa, kur m prqafon, e ndiej plotsisht si fmijn tim. Vrtet, zemra e ktij fmije prmban shumka t fmijs tim! Ajo gj q konfirmoi kt ndjenj, sht se ktij fmije filloi ti shfaqej nj defekt n ann e majt t trurit, dhe gjetn pastaj se fmija i vdekur, zemra e t cilit ishte transplantuar n origjin, kishte vuajtur nga nj defekt n ann e majt t trurit, nj gj q kishte penguar lvizjen e tij. Pasi ishte mbjell kjo zemr, pas nj periudhe truri filloi t shfaqte dhimbje (defekt) n ann e majt, krejtsisht njlloj si i kishte ndodhur fmijs s vdekur, pronarit origjinal t zemrs. Cili sht shpjegimi pr kt?! Thjesht, themi se zemra sht ajo q mbikqyr funksionimin e trurit, kurse ekuilibrimi q kishte goditur trurin e fmijs s vdekur, ishte shkaktuar nga zemra dhe, pas mbjelljes s asaj zemre te fmija tjetr, ajo filloi t ushtronte ndikimin e vet n trurin e fmijs si dhe avancoi mungesn e ekuilibrit n trurin e tij. Pas gjith ktyre shohim se, edhe shkenca n ditt e sotme e vrteton at q Kurani ka prmendur shum shekuj m prpara. Pra, zemra ka nj rndsi t veant n jetn e njeriut, dhe sidomos n jetn e besimtarit. Ajo luan rolin kryesor n jetn e tij, mbetet epiqendr e besimit dhe njohjes s Zotit, e dshirave dhe prjetimeve. Mbetet edhe si orientuese dhe udhrrfyese n jetn e ksaj bote, po njkohsisht dhe fshehtsia m e madhe q Zoti i ka dhuruar krijess njeri. Prandaj, n fund, lusim Allahun Fuqiplot q zemrat tona t jen t patundura n besim, duke mos harruar se i Drguari a.s. lutej gjithmon: O ndryshues i zemrave, konsolidoje zemrn time n fen Tnde. Lutemi me lutjen e besimtarve: Zoti yn, mos na i lako (devijo) zemrat tona pasi na i drejtove,dhe na dhuro mshirn Tnde, Ti je Dhuruesi i Madh. (19)
(1)Ibadetet e zemrs dhe ndikimi i tyre n jetn e besimtarit, Dr. Muhammed esh-Sharif, Shkup (2006). Prmisimi i zemrave, Amr Halid, Shkup (2006). Marr nga: Kurani fisnik

Mirpo, me fillimin e shekullit njzet e nj dhe me evoluimin e operimeve pr transplantimin e zemrs, si dhe t zemrs artificiale dhe me shtimin t operimeve n mas t madhe, disa hulumtues filluan t vinin re nj dukuri t uditshme dhe mahnitse, pr t ciln nuk gjetn sqarim pr deri tani. Vrtet kjo sht nj dukuri e shfaqjes s ndryshimit t gjendjes shpirtrore tek pacienti pas operimit t transplantimit t zemrs. Kto ndryshime psikologjike jan t thella deri n at shkall, saq, pas ndrrimit t zemrs s tij me nj tjetr zemr natyrale apo artificiale, tek pacienti ndodhin ndryshime t thella psikologjike, madje ndodhin ndryshime edhe n bindjet e tij. Disa besojn q zemra e prmendur n Kuran, sht zemra morale e padukshme , si jan edhe psikika dhe shpirti. Vall, cila sht e vrteta?!E vrteta sht se zemra krijohet para trurit tek fetusi, si dhe fillon rrahjen q nga formimi i saj e deri n vdekjen e njeriut. Megjithse shkenctart besojn se truri sht ai q rregullon rrahjet e zemrs, megjithat ata vrejtn dika t uditshme gjat operimeve pr transplantimin e zemrs. Kur vendosin zemrn e re n kraharorin e pacientit, ajo fillon t rrah menjher, pa e pritur trurin q t jap urdhrin pr rrahje. Kjo sinjalizon punn e pavarur t zemrs nga truri, madje, madje disa krkues kan bindjen q zemra sht ajo q drejton trurin n punn e tij. Dr. Armour

30

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Shndetsi

Pastrimi i dhmbve forcon kujtesn

Bernard Tahirbegolli Misvaku shkatrron bakteret q gjenden n dhmb, eliminon pllakn bakterore t dhmbit (Pllaka-cipa i dhmbit sht nj shtres e holl e padukshme n dhmb, q krijohet nga fundrrimi i mikroorganizmave prej pshtyms, po edhe prej substancash t tjera

endja e shndosh n trup t shndosh (Men sana in corpora san). Nuk do mend q vet thnia na l shum t kuptojm mbi rndsin e mirqenies son fizike dhe psikike prderisa mirmbajtja sht parakushti kryesor pr funksionim t drejt t organizmit. Goja si nj trsi dhe dhmbt, n veanti, jan organ(e) ndrmjetsuese n mes ambientit t jashtm dhe organizmit ton. Shikuar n histori, dhmbt e bardh e t shndritshm kan qen simbol i bukuris dhe atraktivitetit, ata madje krahasoheshin shpesh me nj varg margaritarsh. Dhe, krahas ksaj, dhmbt jan edhe pasqyr e gjendjes s shndetit ton. sht nj thnie e njohur n lidhje me rndsin e dhmbve pr shndetin: Nse humb parat, ske humbur asgj; Nse humb miqt, ke humbur dika; Nse humb dhmbt, ke humbur shndetin; Nse humb shndetin, ke humbur gjithka. Prandaj, mirmbajtjes s dhmbve i duhet kushtuar rndsi e madhe. E mirmbajtja e tyre sht pjes e shndetit t gojs he mirmbajtja e higjiens s gojs duhet t filloj akoma pa dal dhmbt. Prandaj shum njerz mundohen t kujdesen pr dhmbt e tyre me shpikjet e fundit t mjeksis, duke prdorur prodhime pr mirmbajtjen e tyre, prfshir ktu brusha t ndryshme, amakz, pasta t ndryshme, zbardhues dhmbsh, aromatizues e shum prodhime t tjera. Disa t tjer, pr t arritur kt, bjn nj hap edhe m t madh dhe vetm e vetm pr t arritur nj buzqeshje vezulluese,

braktisin edhe cigaren ose konsumimin e shpesht t ajit dhe kafes. Ndrkaq, komuniteti mysliman praktikon nj tradit t Profetit Muhamed a.s., misvakun, nj praktik kjo q ka shnuar edhe fillet e mjeksis parandaluese t shndetit oral. Kjo, ngase, prmes porosive t tij, i Drguari, a.s., lidhur me pastrimin e dhmbve dhe kujdesin ndaj misvakut, ka thn: Po t mos kisha frik se do ta rndoja Ymetin tim, do ta kisha urdhruar ta prdorin misvakun para do namazi. (Buhariu dhe Muslimi) E vet ai, lavdrimi dhe paqja e Allahut qofshin pr t, ishte i pari q praktikonte parimet islame t higjiens orale. Ja disa nga fragmetet e shkputura rreth ksaj: Transmetohet nga Shurejh, i cili e ka pyetur Aishen: Me far fillonte i Drguari i Allahut,a.s., kur hynte n shtpin e tij? Ajo iu prgjigj: Me misvak (Muslimi).Transmeton Hudhejfe r.a, se i Drguari i Allahut, a.s., kur zgjohej natn, e pastronte gojn me misvak. (Muslimi).Madje i Drguari i Allahut, pastrimin e dhmbve nuk e ka ln vetm si veprim fizik, q ndikon n shndetin e gojs, por e ka ndrlidhur edhe me knaqsin e Allahut t Lartsuar, q misvakun ta shndrrojm n nj zakon dhe adhurim, pr t cilin do t shprblehemi. Ksisoj, ai ka thn: Kujdesuni pr misvakun, ngase ai e pastron gojn dhe e knaq Allahun. (Silsile es Sahihah lil Albani) Kujdesi ndaj shndetit fizik dhe mendor Kjo sht ndrlidhje, pr t ciln mrekullia profetike na ka lajmruar se, prve pr

Shndetsi 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

31

shndetin fizik, ne kemi nevoj t kujdesemi edhe pr shndetin mendor. edhe pse n ditt e sotme, n kt koh moderne, moda sht br stil i jets e misvaku shpeshher shihet si dika antike dhe q i takon t kaluars, prapseprap nj numr i konsiderueshm i myslimanve e prdorin si brush dhmbsh dhe atij ia dedikojn bardhsin e dhmbve q kan. E sht n t vrtet misvaku? Misvaku sht nj mjet (brush dhmbsh) prej druri, me trashsi rreth 0.7-0.11 cm dhe me gjatsi 10-20 cm, jan deg t prera t disa lloje pemsh q rriten n vendet me klim tropikale. Brendia e ktij mjeti (e ksaj brushe dhmbsh) sht prej fijeve t shumta t drurit, t cilat, kur frkohen pr dhmb, ndihmojn pastrimin e tyre. Vet fjala misvak rrjedh nga fjala arabe sivk, q nnkupton frkimin me qllim pastrimi. Pra, fjala misvak sht prdorur dhe vazhdon t prdoret pr mjetin prej druri q prdoret si brush dhmbsh pr pastrim t dhmbve dhe pr t freskuar gojn.(1) Ndrsa sot nj mori hulumtimesh n kt drejtim kan zbuluar se roli dhe rndsia e misvakut sht m shum se vetm frkimi i dhmbve! Misvaku shkatrron bakteret q gjenden n dhmb, eliminon pllakn bakterore t dhmbit (Pllaka-cipa i dhmbit sht nj shtres e holl e padukshme n dhmb, q krijohet nga fundrrimi i mikroorganizmave prej pshtyms, po edhe prej substancash t tjera. sht fort e lidhur pr dhmb, saq nuk largohet vetm me shplarje. Sa m e dobt t jet higjiena e gojs, aq m e madhe do t jet sasia e pllaks s akumuluar, e pr pasoj edhe numri i mikroorganizmave n t), parandalon. Misvaku parandalon kariesin, largon ern e keqe nga goja, i jep gojs freski, pastron me sukses ndrmjet dhmbve pr shkak t forms specifike q ka, stimulon sekretimin e pshtyms dhe parandalon tharjen e gojs. Madje, jo vetm kaq, sot njihen m se 70 prfitime prej misvakut. P.sh., kompania Wrigley, n nj studim rreth misvakut, t cilin e ka publikuar n Journal of Agricultural and Food Chemistry, ka gjetur se mentet q gjenden n misvak, jan 20 her me efektive n shkatrrimin e baktereve se sa mentet e zakonshme. Hulumtimi ka treguar se gjysm ore pas prdorimit t misvakut me mentet prbrse t tij, jan shkatrruar 60% e baktereve ndrsa me mentet e zakonshme kjo shifr sht vetm 3.6%.(2) Prpos pastrimit mekanik t dhmbve, pr mirmbajtje t gojs dhe t dhmbve rol t rndsishm luan edhe lloji i ushqimit t konsumuar. Ushqimi me konsistenc m t fort ndikon n t ashtuquajturin vetpastrim t dhmbve. Ushqimi i pasur me sheqerna ndikon n formimin e pshtyms mukoze (pshtym e trash), q pengon procesin e vetpastrimit, kurse konsumimi i lngjeve

(me theksim t veant t ujit dhe jo lngje q prmbajn sheqer) ndikon n formimin e pshtyms seroze (pshtym e holl), e cila lehtson vetpastrimin e dhmbve. Nj studim i ri thekson se kujdesi ndaj dhmbve t pastr forcon kujtesn dhe aktivizon qelizat e trurit. Askush nuk e ka imagjinuar pr ekzistimin e lidhjes ndrmjet aktivitetit t trurit dhe higjiens dentare. Prej gjrave t uditshme q ka vrejtur doktori amerikan Majkll Rozin (n nj lajm t publikuar n rrjetin CNN) sht se mungesa e pastrimit t dhmbve ndikon n shndetin mendor!Ky doktor shpjegon se bakteret cip (pllaka) ndrmjet dhmbve mund t shkaktojn reagim imun, q pasqyrohet n arteriet e zemrs, dhe kjo parandalon arritjen e ushqimeve t domosdoshme pr qelizat e trurit, q nnkupton se pastrimi i dhmbve forcon kujtesn dhe mbron trurin. Nse kthehemi n historin islame, shohim se n kohn kur misvaku ishte praktik e prditshme e myslimanve, n mesin e tyre kishte shum dijetar mendjempreht, madje edhe shum hafz q me shum lehtsi mbanin n mend 6236 ajetet e Kuranit. Pastrimi i dhmbve, sa shpesh? Tham m lart se pastrimi i dhmbve fillon shum hert, ende pa dal dhmbt, pra fillon me pastrimin e mishit t dhmbve. Kjo mund t bhet me gaza dhe me uj t destiluar, duke frkuar vendet e daljes s dhmbve (zgjatimet alveolare) pr t vazhduar njsoj edhe pas daljes s dhmbve t par. M von pastrimi bhet me brusha t buta, pr t vazhduar m tej (t rriturit) me brusha me fortsi mesatare. Brusha nuk bn t jet kurrsesi e fort pr shkak se dmton mishrat e dhmbve, po edhe shtresn siprfaqsore t dhmbve. Rekomandohet q brusha t ket kok t vogl dhe fije sintetike, kurse koha e prdorimit t nj brushe sht 3-4 muaj. M tutje, pr tu kujdesur n mnyr korrekte pr dhmbt, kshillohet pastrimi i dhmbve pas do shujte (2-3 her n dit), pas konsumimit t mblsirave, natyrisht gjithsesi prher para gjumit. E koha e pastrimit nuk duhet t jet asnjher m e shkurtr se 2 minuta. Misvaku po ashtu nuk duhet t jet shum i fort dhe as shum i but, duhet t prdoret s paku 3 her gjat dits dhe pas do prdorimi t futet n uj e t lihet n vendin e vet t veant. Nuk kshillohet t prdoren t dy ant e misvakut, fijet e tij rekomandohet t kputen (shkurtohen) do 1-2 dit, n mnyr q t rifreskohet, dhe nuk bn t frkohen dhembt vetm posht-lart, ngase dmtohen, po rekomandohet q dhmbt t frkohen majtasdjathtas.
(1)Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland (Third Series) (1992).(2)http://curezone.org/forums/ fm.asp?i=1348).

32

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

Prkujtim

N prkujtim t atdhetarit t devotshm, Hoxh Lipovica

Mr. Aliriza Selmani (Mulla Jusuf Baftjari) 1883-1948

jat gjith kohs pjesa drrmuese e ulemave fetar islam ishte prkrah problemeve t popullit t cilit i takonte. Shum nga ata u bn pjesmarrs t qndress popullore kundr dhuns e gjenocidit ushtarako-policor, e disa edhe u flijuan n mbrojtje t popullsis s pambrojtur shqiptare t pafajshme n prfundim t Lufts s Dyt Botrore. Njri ndr ta ishte edhe mulla Jusuf Baftjari nga fshati Lipovic i Karadakut t Gjilanit, i njohur si Hoxh Lipovica, i cili, n luft pr lirin e atdheut, nuk kurseu asgj, sakrifikoi pronn e familjen dhe deri n flijim. Gjat Lufts s Dyt Botrore, Hoxh Lipovica ishte njri ndr udhheqsit e njsive guerilje t rezistencs shqiptare ndr bashklufttart m t afrm t mulla Idriz Gjilanit dhe njri ndr komandantt e njsive vullnetare t mbrojtjes s kufirit t Kosovs Lindore. N radht e bashklufttarve t tij, prve familjarve t tjer, ishin prher edhe djemt e tij - Selimi e Qazimi dhe vllai Rifati. Nga t dhnat dokumentare shihet se aktiviteti patriotik i hoxh Lipovics dhe familjes s tij, kishte filluar q nga okupimi serb i ktyre trojeve. Ripushtimin serb dhe vendosjen e administrats okupuese n vjeshtn e vitit 1918, shqiptart kudo e pritn me arm dhe kryengritje t armatosur, duke krkuar liri dhe bashkim kombtar. Pr shuarjen e kryengritjes dhe armatosjen e shqiptarve, Serbia vendosi pushtetin ushtarak n kosov dhe ndrmori masa t ashpra terrori e gjenocidi. Nj nga familjet shqiptare t Karadakut q kishin psuar nga ky terror, ishte edhe familja e Hoxh Lipovics, ndaj s cils atbot ishte ndrmarr nj operacion ndshkues policor, n bashkpunim me disa nga serbt vends dhe t rrethins, n t cilin kishin mbetur t vrar tre antar t ksaj familjeje. Nga antart e rritur t

ksaj familjeje, masakrs i kishte shptuar rastsisht vetm Hoxh Lipovica. Vrasja mizore e m t afrmve dhe keqtrajtimi i s shoqes, kishte br q Hoxha t hakmerrej. Lidhur me kt ngjarje, Hoxh Lipovica gjat hetuesis, para organeve zyrtare t UDB-s s rrethit t Ferizajt, m 10.03 1947, do t deklaronte: Me ardhjen e ushtris serbe e franceze n kto an (tetor 1918 AS), Cena Stojkovi nga Lipovica me 4-5 serb t tjer dhe me nj numr xhandarsh e rrethuan shtpin ton dhe i kapn babn-Baftjarin, vllaun-Hamzn, dhe nipin Zymerin. Un shptova disi duke u fshehur n mal, por gruan time e keqtrajtuan. Ata i drguan n drejtim t Kopilaqs dhe te fshati Korbli i thern. Pas dhjet ditsh, pr tu hakmarr, e kam vrar Cena Stojkoviin me nj tjetr. Pr nj koh kam qndruar i fshehur n mal. Me konsolidimin e Mbretris Jugosllave, duke e ditur se ka ligj, jam dorzuar m 1921, pas tre muaj hetuesie dola para gjyqit dhe jam dnuar me 20 vjet burg. Burgun e mbajta n Zenic t Bosnjs, dhe m 1932 jam liruar. Si msojm nga dshmit memoriale, gjat kohs sa ishte n burg, askush nga familja nuk pati mundsi ta vizitonte. N vizit nj her i kishte shkuar Feriz Llashtica, deputet dhe pari i Anamoravs, i cili, pas vizits, e kishte njoftuar familjen e Hoxhs s ai ishte n gjendje tepr t rnd shndetsore, se po e mbanin n nj qeli burgu, me rrjedhje uji mbi kok (metod e rnd psikike, q prdorej edhe m von kundr t burgosurve politik shqiptar). Aktiviteti gjat Lufts s Dyt Botrore Pas okupimit dhe coptimit t Kosovs midis shteteve fashiste, nga gjysma e majit 1941 pjesa m e madhe e rrethit t Gjilanit iu bashkua Shqipris s okupuar nga Italia fashiste, kurse fshatrat

Prkujtim 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

33

matan Moravs, me viset e Karadakut, mbetn nn administrimin bullgar, dhe aty ishin formuar komunat e Zhegrs, Pasjanit dhe Ranillugut, t cilat hynin n kuadr t rrethit t Kaanikut. Popullata shqiptare nuk do t pajtohej me okupimin bullgar, kurse popullsia serbe e ktij rrethi n mas t madhe u deklaruan si Bullgar t Moravs, dhe u vun n shrbim t okupatorit kundr popullats shqiptare. Kjo bri q shum familje shqiptare t ktyre fshatrave, pr shkak t zullumit bullgar dhe bashkpuntorve t tyre serb, ishin detyruar q ti lshonin shtpit e veta dhe t vendoseshin n fshatrat kndej Moravs. N mesin e ktyre familjeve ishin edhe ato t lagjes s Hoxh Lipovics, t cilat q nga marsi i vitit 1942, ishin vendosur te disa miq n fshatin Capar dhe n fshatin Malishev, ku kishin qndruar deri me kapitullimin e Bullgaris fashiste, m 9 shtator 1944. Q nga ditt e para t okupimit bullgar, Hoxh Lipovica formoi njsitin e tij t rezistencs, n kuadr t t cilit, prve familjarve t tij, hynin edhe fshatar t tjer t vendit e rrethins, me t cilt do t qndronte me arm n dor n mbrojtje t jets dhe pasuris s popullats shqiptare t ksaj ane nga keqprdoruesit fashist bullgar dhe bashkpuntort e tyre serb. Aktiviteti i tyre pasqyrohej edhe n pengimin e aktivitetit subversiv komunisto-etnik t serbve t ksaj ane, dhe n lidhjet e tyre me qendrat n Serbi e Maqedoni. Kt aktivitet Hoxha me njerzit e tij e zhvillonte n koordinim me organet e nnprefekturs s Gjilanit. T zbuluarit n kt aktivitet, pasi i armatosnin, i sillnin t lidhur n burgun e Gjilanit. Mirpo, si shihet nga t dhnat dokumentare dhe ato memoriale, disa prej tyre liroheshin shpejt nga burgu dhe i ktheheshin aktivitetit t mparshm. disa nga t liruarit ishin bashkpuntor t okupatorit bullgar dhe liroheshin pas intervenimit t organeve okupuese bullgare tek ato italiane n Gjilan, kurse disa t tjer liroheshin edhe prmes organizats s PKJ s n Gjilan dhe n mnyra t tjera. N vijim po japim disa nga shembujt e till. Njri nga eprort e njsiteve partizano-etnike, serb nga Pasjani, n dshmin e tij gjat hetuesis kundr Hoxhs dhe djemve t tij, prve t tjerash, thot: M 1941, Vukosav Mladenovi dhe Stojanko nga Velekinca, ishin duke bartur arm nga Pinji pr fshatin Llashtic, dhe gjat rrugs qen kapur nga Hoxh Lipovica dhe njerzit e tij e pastaj ishin armatosur dhe, t lidhur, qen drguar n burgun Gjilanit. I kam par n Uglar, t lidhur, n prcjellje t Hoxhs. Q t dy me intervenimin e majorit bullgar ishin liruar si sllavo-bullgar. Ngjashm flet edhe e veja e Stojan Antiit nga Llashtica, e cila n dshmin e saj thot: Stojani bartte arm nga Crna Trava, por m 1941 ishte kapur nga Hoxha dhe njerzit e tij e ishte drguar n burgun e Gjilanit, prej nga, me intervenimin e bullgarve, qe liruar me kusht q ti ndihmonte bullgart n likuidimin e Hoxhs. Pikrisht pr kt arsye ishte vrar m 3 prill 1942, nga njerzit e Hoxhs. N nj dshmi tjetr thuhet se m 1942, dy serb (kolonist) nga Llashtica qen kapur prej njsitit t Hoxhs, me tri pushk q

po i sillnin nga Crna Trava n Llashtic, dhe ata qen dorzuar n burgun e Gjilanit, por pas tet muajve qen liruar me intervenimin e komandantit t xhandarmeris bullgare t komuns s Zhegrs. Edhe nga dshmi memoriale msojm se ndodhte q edhe t znt rob t liroheshin. Kshtu haxhi Muharrem Selmani (1930), nip i Hoxh Lipovics rrfen: Ishte viti 1943, ishim me shok duke ruajtur kafsht n livadhet e fshatit Malishev, kur pam dajn Hoxh q po shkonte rrugs n drejtim t Gjilanit. Ai n krah mbante automatikun e tij anglez, kurse prpara kishte dy serb t lidhur, me pushkt t varura n qaf, t cilt po i onte n burgun e Gjilanit. M von msuam se ata ishin liruar pas dy ditsh nga Nnprefekti Rifat Berisha. Si dihet, atbot Nnprefekti Rifat Berisha bashkpunonte me organizatn e PKJ-s n Gjilan, kurse t burgosurit ishin aktivist t ksaj organizate. Si rrjedhoj e bashkpunimit t serbve t ksaj ane me okupatorin bullgar n luft kundr shqiptarve, ishin konfliktet e armatosura me pasoja tragjike, sikur ishte prleshja e armatosur n fshatin Lipovic me 20 mars 1943, kur kishin mbetur t vrar katr serb. Po pati dhe raste t ngjashme, pr t cilat m von do t fajsoheshin Hoxh Lipovica dhe njerzit e tij, pa marr parasysh se nga kush ishin kryer vrasjet. N mbrojtje t kufirit Pas kapitullimit t Italis, m 8 shtator 1943, u krijuan rrethana t reja pr aktivitet n drejtim t bashkimit t viseve shqiptare me Shqiprin londineze. Pr kt qllim m 16-20 shtator 1943, n Prizren u formua Lidhja e Dyt e Prizrenit, n t ciln do t prfaqsoheshin t gjitha viset, pra edhe ato nn administrimin gjerman dhe bullgar. N fund t shtatorit 1943, Komiteti i Lidhjes s Dyt t Prizrenit pr nnprefekturn e Gjilanit formoi Shtabin e Mbrojtjes Kombtare t kufirit n ann lindore t Kosovs. N shtab u emruan: Mulla Idrizi, komandant i forcave vullnetare, i cili i prgjigjej komandantit t Regjimentit IV kolonel Fuad Dibrs, kurse Mulla Idrizit i prgjigjeshin udhheqsit e njsiteve vullnetare, nga t cilt edhe Hoxh Lipovica. Pas kapitullimit t Bullgaris m 9 shtator 1944, forcat nacionaliste shqiptare ia bashkuan shtetit t Shqipris territorin q m par i takonte zons okupuese bullgare, ku prfshiheshin edhe pjest e rrethit t Gjilanit. Kshtu kufiri i Kosovs Lindore mbrohej nga forcat vullnetare shqiptare n vijn hekurudhore Kumanov-Preshev-Bujanoc. Kto forca ishin kryesisht t rrethit t Gjilanit dhe udhhiqeshin nga njerzit me ndikim, si Ibrahim Kelmendi, Xheladin Kurbalia, Limon Staneci, Hoxh Lipovica, Syl Hotla etj.. Fronti n kt vij qndroi deri nga gjysma e nntorit 1944. Forcat vullnetare, duke filluar nga shtatori e deri nga gjysma e nntorit, u shkaktuan humbje t konsiderueshme njsiteve etnike e partizane serbe, maqedonase dhe bullgare, t cilat tentonin t hynin n Kosov. Edhe nga t dhnat dokumentare t proviniencs gjyqsore pr Hoxh Lipovicn dhe djemt e tij, shihet se Hoxha ishte njri ndr komandantt e forcave nacionaliste

34

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Prkujtim

shqiptare, i angazhuar n mbrojtje t kufirit n Luginn e Preshevs n sektorin Shistaj-CorroticRainc. Angazhimi i tij n kt sektor ishte br me krkesn e Nnprefektit t Gjilanit Hamit Kroj, dhe t ushtruesit t detyrs s Nnprefektit t Preshevs Limon Staneci, me detyr t komandimit t forcave vullnetare n luft kundr sulmeve partizanoetnike. Po sipas ktyre t dhnave, shihet se Hoxha kishte gradn e majorit, dhe shtabin e kishte n Corrotic. Ai n kt vij t frontit kishte qndruar mbi dy muaj rresht. Gjat asaj kohe pati luftime t ashpra me shum t vrar e t plagosur. Kshtu, n ditn e Bajramit, m 19 shtator 1944, sulmuan forcat partizane dhe hyn n Luginn e Raincs, por pas m shum se 12 or luftimesh t ashpra, u thyen nga forcat vullnetare t komanduara nga Hoxh Lipovica me t tjer. Ngs luftimet mbetn t vrar mbi 100 partizano-etnik dhe u zu rob nj batalion i Brigads s Dyt t Kosovs prej 206 vetash. T znt rob qen drguar n burgun e Preshevs dhe m von qen liruar, kurse t vrart qen varrosur nga fshatart e Raincs. Mirpo, pas deprtimit t forcave partizane, ata qen detyruar ti zhvarrosnin 102 kufomat e partizanve t vrar. Pas dy muaj qndrese, m 10-11 nntor 1944, do t zhvilloheshin luftimet e fundit n mbrojtjen t kufirit t Kosovs Lindore n vijn hekurudhore t Preshevs e Bujanocit, me forca t pabarabarta kundr forcave t mdha ushtarake partizane serbo-bullgare. Pas ksaj kohe kishin mbetur vetm nj numr vullnetarsh m t vendosur me udhheqsit e tyre, pr t vazhduar rezistencn, n mesin e t cilve ishte edhe Hoxh Lipovica, i cili me njsitin e tij kaloi n Hashani pr t vazhduar rezistencn, dhe mori pjes n tubimin e udhheqsve t njsiteve t rezistencs t Kosovs Lindore me Mulla Idrizin n krye, m 17 nntor 1944 n Suharne, ku u betuan pr vazhdimin e lufts kundr ushtris komunistoetnike. M 26 nntor 1944 u mbajt Kuvendi i Krerve t Karadakut te Livadhi i Shehut, mbi Preshev, nn drejtimin e Ymer Saqs. N kuvend merrnin pjes: Mulla Idrizi, Adem Staniqi, Limon Staneci, Xheladin Kurbalia, Hoxh Lipovica e t tjer. N kt kuvend u aprovua krkesa pr lidhjen e Lvizjes s Rezistencs Shqiptare t Kosovs Lindore me Lvizjen e Rezistencs Shqiptare n viset e tjera t Kosovs dhe Maqedonis, drejtuar prej nj organi organizativ e luftarak.Shtabi i Zons IV pr Mbrojtjen e Kosovs, i formuar n kuadr t Lidhjes s Dyt t Prizrenit, me Adem Gllavicn n krye, q kishte pr obligim mbrojtjen e zons Ferizaj-Kaanik-Gjilan. N takimin e Trpezs (Viti), m 1 dhjetor 1944, u vendos t mblidheshin t gjitha forcat nacionaliste shqiptare, pr t liruar dhe shptuar Ferizajn e Gjilanin nga masakrat e komunistve dhe etnikve sllav. Pas ktij takimi, me qllim q t merreshin hapa t shpejt mbrojts t kufirit t Kosovs Lindore nga sulmet partizanoetnike, m 17 dhjetor 1944, n Zarbinc u themelua Shtabi Drejtues i Rezistencs Shqiptare pr Kosovn Lindore me Mulla Idrizin komandant, Muharrem Fejzn sekretar, Syl Zarbincn zvendskomandant, kurse antar t shtabit ishin emruar t gjith

komandantt e njsive t rezistencs, nga viset e Gallapit e t Karadakut, si Xheladin Kurbalia, Mulla Jusufi - Hoxh Lipovica, Ymer Saqa-Myqybaba, Syl Hotla, Qazim Zekbasha i Depcs, Lot Vaka, Ajet Raica, Faik Taliri, Ajet Kosovica etj..Pas thyerjes s forcave maqedonase n viset e Gallapit m 19 dhjetor 1944, Hoxh Lipovica mori urdhr nga Mulla Idrizi q me njsitin e tij t kalonte n drejtim t Malsis s Bujanocit e t Preshevs, pr tua ruajtur kurrizin njsiteve t rezistencs nga ajo an. Lufta e Myqybabs M 30 nntor 1944 u zhvilluan luftime midis forcave vullnetare dhe atyre partizano-etnike n vijn e frontit Myqybab-gryka e Lloposhnics, e cila njihet si Lufta e Myqybabs. Organizator t lufts ishin Ymer Saqa i Myqybabs dhe Hoxh Lipovica. Pasi nuk iu dha leje kalimi nga Gjilani pr Preshev, nj brigad partizane serbe, e shoqruar prej njsis paramilitare serbe t Pasjanit dhe fshatrave t tjera, patn sulmuar para agimit t 30 nntorit. Pasi strehuan grat e fmijt, forcat vullnetare shqiptare bn rezistenc pr disa or, por, t ndodhur para forcave q sa vente e shtoheshin, forcat vullnetare n trheqje vazhduan rezistencn n grykn e Llapushnics dhe n disa fshatra t tjera t Karadakut. N kt luft pati t vrar e t plagosur nga t dy ant, n mesin e t cilve edhe Ymer Saqa dhe vllai i Hoxh Lipovics Rifati, kurse qe plagosur i biri i Hoxhs, Selimi. Rifati (45), i plagosur, vdiq pas dy javsh n grykn e Lapushnics dhe u varros n shpatet e Llocs, ku ndodhet edhe sot varri i tij. Serbt, nga mllefi pr humbjet e tyre n kto luftra, u vun zjarrin 73 shtpive, stallave e plevicave n fshatin Myqybab dhe shum shtpive n fshatra t tjera t Karadakut, ndr t cilat ishin edhe shtpit e lagjes s Hoxh Lipovics. Bashkkohsit kujtojn se zjarri i shtpive shqiptare ato dit shihej edhe nga Gjilani dhe dukej sikur po digjej flak i tr karadaku. Aktiviteti n arrati Pas prfundimit t Lufts s Dyt Botrore dhe riokupimit sllavo-komunist t viseve shqiptare, si dihet, nj pjes e personaliteteve ushtarake e politike nacionaliste t Kosovs, nuk do t largoheshin nga vendi, por do ti qndronin besnik Programit t Lidhjes s Dyt t Prizrenit. N mesin e tyre ishte edhe Hoxh Lipovica, i cili, s bashku me djemt - Selimin e Qazimin dhe me disa nga bashklufttart, pr nj koh do t qndronin t fshehur n malet e Karadakut, n strehimoretbunkert e tyre dhe ndr miq e bashkpuntor. Strehimoret e tyre (q ishin pes) ndodheshin n mal n mes fshatrave Lipovic e Pogragj afr lumit t Llapushnikut, n largsi rreth 10-15 minuta rrug nga njri-tjetri. Pas dorzimit t tyre, m 20 shkurt 1947, pr t mos i rnduar strehuesit dhe furnizuesit me ushqim, q t tre n hetuesi do t deklaronin se gjat gjith kohs ishin strehuar n bunkert e tyre, kurse me ushqim ishin furnizuar nga familja dhe nga mulliri ku merrnin miell dhe e gatuanin bukn.

Prkujtim 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

35

N fakt bunkert u shrbenin m tepr pr tu strehuar gjat operacioneve t ndrmarra kundr tyre nga ana e ushtris dhe milicis popullore dhe pas konflikteve t armatosura, operacione n t cilat, sipas t dhnave t OZN-s, nuk kishte pasur t vrar. N baz t deklarimit t tyre, dimrin e vitit 1944/45, Hoxha me djalin Selimin e kishin kaluar n strehimoren te Uji i Bardh, kurse pas dezertimit nga APJ, atyre u ishin bashkuar edhe tre t tjer, djali tjetr Qazimi nga muaji shkurt, Saqip Mehmeti nga muaji prill dhe Zymber Ajvazi nga muaji gusht i vitit 1945. Kta t rinj, ashtu si shum t rinj t tjer shqiptar, pr t shptuar nga likuidime pa gjyq, me propozimin e Hoxhs, qen inkuadruar n brigadat e UN-s, por ata, m von, duke par se disa t rinj shqiptar, pa asnj faj nxirreshin nga rreshti dhe pushkatoheshin, sikur kishte ndodhur me nipin e hoxhs, jasharin, kishin vendosur t dezertonin. Qazimi, i pyetur n hetuesi pr shkaqet e dezertimit nga APJ, do t deklaronte: Kur e pash se Jasharin e nxorn nga rreshti dhe e pushkatuan pa faj, u friksova dhe vendosa pr t ikur. Edhe n dokumentet e UDB-s- s rrethit t Gjilanit, dorzuar Gjykats s Qarkut t Gjilanit, flitet pr lidhjet e rregullta bashkpunimi t grupit t Hoxh Lipovics me grupet e tjera n arrati, si me ato t karadakut ashtu edhe me ato n vise t tjera, si me grupin e Ali Stanecit, Het Koks, Hasan Ali Remnikut, Hajdar Malishevs dhe me grupe t tjera. Pr bashkpunimin me Het kokn, hoxha do t pranonte edhe n hetuesi, duke thn se me Het Kokn dhe vllan e tij, Muharremin, jam takuar m 1946. Po n kto t dhna bhet fjal pr pjesmarrjen e Hoxhs dhe t prfaqsuesve t grupeve t tjera t Karadakut n Kongresin e Kopilas m 15 e 16 gusht 1945, t organizuar nga KQ i NDSH-s pr Kosov e Maqedoni dhe Shtabit Suprem t Lvizjes s Rezistencs Shqiptare anti-jugosllave. Krert e ilegales shqiptare dhe prfaqsuesit e NDSH-s i kishte ftuar Adem Gllavica, si komandant i Shtabit Suprem t Kosovs,. Tubimi u mbajt n Kopila m 15-16 gusht 1945, dhe n t, prve delegatve t NDSH-s, nga prfaqsuesit e Rezistencs Shqiptare, krahas Adem Gllavics, Hysen Trpezs, Luan Gashit, Ibrahim Kelmendit e t tjerve, t pranishm ishin edhe prfaqsuesit e grupeve t rezistencs nga viset e Karadakut t Gjilanit: Hoxh Lipovica, Ali Staneci, Qazim Zekbasha, Hasan Ali-Remniku, Hajdar Malisheva e t tjer. N tetor 1945, Rezistencs shqiptare i arriti shkresa n emr t Muharrem Bajraktarit dhe Mithat Frashrit, q t kalohej n Greqi. Ndaj ksaj krkese reagoi Mulla Idrizi, i cili i lajmroi njsit e rezistencs q t mos lshohej Kosova, po t luftohej pr t. Urdhrit t Mulla Idrizit do ti qndronte besnik edhe Hoxh Lipovica me grupin e tij. N fund t vitit 1946, pushteti jugosllav mori nj aksion me t gjitha forcat kundr forcave t Rezistencs Shqiptare n tr Kosovn dhe, n fund, prej 1735 lufttarve shqiptar t shprndar n 55 grupe guerilje, pas marsit 1947, n arrati do t ngelnin vetm 36 persona.

Dorzimi Pas shum operacioneve t pasuksesshme pr t kapur apo likuiduar Hoxh Lipovicn dhe grupin e tij, OZN-a prdori dredhin. Shefi i OZNs, malazezi Vojo Vojvodi, i kishte dhn besn Hoxhs se, nse dorzohej, kishte pr tu dnuar me burg sipas Ligjit mbi amnistin, por jo me vrasje. Torturat e OZN-s ndaj familjes dhe miqve, zbulimi i jatakve etj., nuk mundi ti prballonte m tutje, edhe Hoxh Lipovica, duke i par t gjitha mundsit pr t vazhduar rezistencn, t mbyllura, pas m shum se dy vjet qndrimi n ilegalitet, m 20 shkurt 1947, u dorzua me t dy djemt - Selimin dhe Qazimin, n Uglar. Po at dit ishte dorzuar edhe antari i katrt i ktij grupi, kurse i pesti ishte dorzuar n dhjetor t vitit 1946. Kam qen i pranishm kur e solln n Pogragj, - vrteton ish-veprimtari i kohs, Daut Xhelili i Pogragjs. Nuk e dorzonte automatikun dhe ia puthte kondakun. Vujo Vojvodiit, shef i OZN-s, i tha : Tu kam dorzuar, sepse je malazias dhe duhet ta kish besn e shqiptarit, se prndryshe Ushtria e Kuqe nuk do t m kishte kapur t gjall. N t dhnat e botuara nga njerzit e OZN-s, prve t tjerash, thuhet: N periudhn janar-mars 1947, n Gjilan jan dorzuar: Hoxh Lipovica dhe Het Koka me 9 veta; Shaban Smira me 6 veta; n Kamenic Ajet Kosovica me 3 veta. Po ashtu jan dorzuar Jusuf Ibrahim Gjilani dhe Raif Halimi nga Crnica, komandanti dhe komisari i batalionit t Rinis t Brigads s par t Kosovs, t cilt n Drenic dezertuan me tr batalionin dhe doln n ann e kryengritsve. Ekzekutimi Nga lnda me dokumentet e kompletuara t Proviniencs gjyqsore pr t akuzuarit - Hoxh Lipovicn dhe djemt e tij, Selimin e Qazimin, me shifrn K. 37/48, q ruhen n AK, n f. GJQGJ, P., shihet se deri m datn 17 .07.1948, Hoxh Lipovica (Jusuf Baftjari), ndodhej n burgun e OZN-s t Gjilanit, kurse pr kohn dhe vendin e ekzekutimit mungojn t dhnat. Nga t dhnat memoriale pr kohn e ekzekutimit, msojm se nj serb me emrin Zarije-tregtar nga Gjilani, i cili ato dit ndodhej n burgun e OZN-s t Gjilanit, kishte deklaruar: Pas dnimit t Hoxhs me pushkatim, kur nj dit erdhi n oborrin e burgut Vuja- shef i OZN-s, Hoxha, posa e pa nga dritarja, iu drejtua: Ku mbeti besa jote e malaziasit?.... Vuja, vetm kishte ulur kokn dhe kishte shkuar. Sikur e tham m par, n baz t premtimit t tij, ishin dorzuar Hoxha me djemt. Natn e fundit, para se t drgohej n pushkatim, Hoxh Lipovica tr kohn kishte lexua Kuran dhe, n fund, kishte falur dy rekate namaz. I njjti serb kishte shtuar: As para pushkatimit, Hoxha nuk epej dhe as q friksohej fare. Gjat prshndetjes me djemt, i porositi t mos mrziteshin, sepse: Zoti jep shpirt dhe Ai merr, kemi luftuar pr vatan e fe, pr at edhe duhet t vdesim! Sipas t moshuarve dhe bindjes s tyre, Hoxh Lipovica sht pushkatuar dhe varrosur diku te Gllama, n veri t qytetit t t Gjilanit.

36

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Bota Islame

JEMENI
epublika e Jemenit, si nj nga shtetet mesatarisht t mdha t kontinentit aziatik, bie n pjesn jugperndimore t Azis, konkretisht n pjesn m jugore t Gadishullit Arabik. Rreth kuptimit t fjals Jemen, ka disa mendime t historiografve. Sipas disave vjen si atribut i njrit nga gjyshrit e arabve t lasht, Ejmen ibn Jarib ibn Kahtan; sipas t tjerve, vjen nga emri Jemin, q n arabishte domehtn ana e djatht, ngase Jemeni bie n ann e djatht t Qabes; t tjer mendojn se vjen nga emri Eljumnu, q nnkupton begati, lumturi, pr shkak t toks s begat q ky vend kishte n t kaluarn, si dhe pr shkak t lumturis s banorve t vendit; sipas pikpamjes s fundit, emri Jemen domethn Toka e Jugut, ashtu si sht Veriu sinonim i Shteteve t Shamit (Siria, Jordania, Libani dhe Palestina)(2). Gjatsia e prgjithshme e kufijve toksor t vendit arrin afrsisht deri n 1746 km2. Republika e Jemenit kufizohet me dy shtete dhe me dy dete, nga veriu kufizohet me Arabin Saudite, e nga lindja me Sulltanatin e Omanit, nga jugu me Detin Arab dhe nga perndimi me Detin e Kuq(3).Pika m e ult n Republikn e Jemenit i takon territorit t nivelit t detit, gjegjsisht n brigjet e Detit Arab, ndrsa ajo m e larta ndodhet n majat e malit q quhet Pejgamberi Shuajb a.s., e q arrin lartsin 3760 metra mbi nivelin e detit(4).Bazuar n t dhnat e vitit 2008, Republika e Jemenit ka 54 aeroporte. N vend ka edhe nj numr t konsiderueshm portesh detare, prej tyre m kryesoret jan: Aden, Hudey-yide dhe Mukalla(5).Jemeni ka nj numr t konsiderueshm institucionesh t

Mr. Samir B. Ahmeti

T dhna statistikore1: Emri ndrkombtar n anglisht: Yemen. Emri zyrtar: Jemeni. Sistemi i qeverisjes: Republik. Siprfaqja: 555,000 km. Numri i banorve: 23.822.783 (2009). Dendsia: 44.7 (banor n 1 km). Feja: mysliman 99% (sunit shafii 53%, shiit zejdi 47%), jehud, t krishter dhe hindus 1%2. Kryeqyteti: Sana (Sana), q konsierohet qyteti m i madh i vendit. Qytete t tjera: Aden, Hadramevt, El Bejda, El Hudej-jide, Ibb, Mereb, Teiz, Imran dhe Dhemar. Grupet etnike: Jemenas 93%, afrikan (kryesisht arab dhe somalez) 3%, aziat 1%, t tjer 3%. Gjuht kryesore: Arabishtja (gjuh zyrtare) dhe Anglishtja si gjuh e dyt. Njsia monetare: Riyal Yemenian (1.00 YER = 0.0032 EURO). Data e pavarsis: Jemeni Verior - 1.11. 1918 (nga Perandoria Osmane). Jemeni Jugor - 30 nntor 1967 (nga Britania). Fest kombtare: 22 maj 1990 (dita e bashkimit t Jemenit Verior dhe Jugor). larta arsimore, si: Universiteti Sana, Universiteti Aden, Universiteti Hadramevt, etj. (6). SANA si kryeqyteti i Republiks s Jemenit, llogaritet qyteti m i madh dhe m i rndsishm i vendit. Kryeqyteti Sana ndodhet n qendr t vendit, n nj zon t lart malore, t maleve t Serevatit, por pa dalje n det. Ky qytet, gjat vers ka klim mesatare, me temperaturat q lvizin rreth 20-32 grad Celsius, kurse gjat dimrit klima sht e ftoht, me temperatura t ulta, q gjat nats dhe hert n mngjes arrijn rreth -1 deri 18 grad Celsius. Terreni n kryeqytetin Sana shprndahet n mes t maleve t larta dhe luginave bujqsore pjellore. Deri n vitin 1990 Sana ka qen kryeqyteti i Republiks Arabe t Jemenit (vetm i Jemenit Verior), deri n vitin kur u shpall formimi i Republiks s Jemenit (konkretisht bashkimi midis dy pjesve t Jemenit m 22 maj 1990), kur Sana u b kryeqytet i bashkimit t ri. Sipas statistikave t vitit 2007 rreth numrit t banorve t ktij qyteti, Sana ka rreth 2.006.619 banor. Mirpo, numri i popullsis s ktij qyteti rritet pr do vit pr 5.55%. Pra, banort e ktij qyteti prfshijn afrsisht 8.9% t popullsis s Republiks s Jemenit(7). Historia e jemenit jemeni i sotm n t kaluarn e lasht ka qen pjes e Mbretris s vjetr Sebe, e cila ishte nj mbretri e zhvilluar dhe ishte ur lidhse n mes Afriks dhe Indis. Kurani i Madhrishm e prmend Mbretrin Sebe, si dhe at q kishte ndodhur n mes asaj Mbretrie dhe Pejgamberit Sulejman a.s., t cilit Allahu xh.sh. i kishte dhn pushtet. n shekullin v

Bota Islame 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

37

para ers son, jemeni kishte rn nn sundimin e Mbretris Sebe. Pastaj, prgjat periudhs nga viti 100 para ers son e deri n vitin 525 t ers son, Jemeni ishte pjes e Mbretris Himjer. M pastaj, n vitin 1538 Jemeni Verior ra nn sundimin e Perandoris osmane, kurse n vitin 1636 osmanlinjt e braktisn Jemenin verior dhe sundimi i vendit kaloi n duart e imamve prijsve jemenas, q vinin nga fiset vendse Zejdije, t cilt deri n vitin 1735 shtrin kontrollin e sundimit edhe n jemenin Jugor. N vitin 1839 qyteti Aden i Jemenit u b nj vend i ndar, q ishte n kuadr t Britanis. Prkushtimi i britanezve u shtua rreth zhvillimit t qytetit Aden, q t bhej nj port i rndsishm pr furnizimin e anijeve me lnd djegse, veanrisht pas hapjes s kanalit t Suezit n vitin 1869. N vitet shtatdhjet t shekullit XIX osmanlinjt rimorn sundimin n Jemenin Verior. Mirpo n vitin 1918 Jemeni Verior u pavarsua nga Perandoria Osmane, dhe pr mbret t vendit u zgjodh Imami prijsi Jahja nga familja Hamidu D-din. M 30 nntor 1967 Jemeni Jugor arriti pavarsin nga Britania dhe, pas trheqjes s forcave britaneze nga qyteti Aden, u formua Republika Popullore e Jemenit, q u b shteti i vetm marksist n Botn Arabe, pr t marr emrin m von Republika Popullore demokratike e jemenit, n vitin 1970. N vitin 1979 u nnshkrua marrveshja e armpushimit n mes jemenasve verior e jugor, me nj angazhim pr bashkimin e t dy palve n t ardhmen. N vitin 1989 u publikua drafti i Kushtetuts pr nj Shtet t vetm t Jemenit, bazuar n sistemin shumpartiak.

Ndrkaq, m 22 maj 1990, n mnyr zyrtare u bashkuan t dy shtetet me emrin Republika e Jemenit. Ky bashkim erdhi 300 vjet pas ndarjes s tyre. Parlamenti i dy vendeve zgjodhi Ali Abdulla Salihin pr kryetar t Republiks, kurse pr nnkryetar t vendit u zgjodh sekretari i prgjithshm i Partis Socialiste q ishte n pushtet n Jemenin Jugor(8). Islami n jemen Historia e prhapjes s Fes Islame n Jemeni ndrlidhet me ecurin e thirrjes islame q nga vitet e para t shtetit islam, kur muhamedi a.s. n vitin 7 h. kishte drguar mesazhet pr thirrjen pr t prqafuar Fen Islame tek kryepleqt e fiseve arabe n Gadishullin Arabik dhe tek mbretrit e shteteve prreth. Ndr ato mesazhe ishte edhe mesazhi q Muhamedi a.s. ia drgonte mkmbsit t athershm t Jemenit, i cili deri ather ishte n kuadr t Perandoris Persiane. Mkmbs i Jemenit n at koh ishte Badhani, i cili, meq ishte nj personalitet i menur dhe largpams, me t marr mesazhin e muhamedit a.s., e studioi mir dhe, pasi prmes mesazhit vrtetoi edhe realitetin e pejgamberllkut t Muhamedit a.s., pranuan Fen Islame - ai vet, t afrmit dhe njerzit prreth tij. Pasi pranoi Islamin, Muhamedi a.s. n kuadr t Shtetit Islam Badhanin e caktoi mkmbs t Jemenit dhe zonave t tij, me vendqndrim n Sana. N kt post Badhani qndroi derisa vdiq pas haxhit lamtumirs, gjegjsisht n vitin e 10 h, e m pastaj Muhamedi a.s. n vend t Badhanit, emroi t birin e tij Shehr ibn Badhanin(9).

38

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Bota Islame

Nga kjo q u tha, vrehet se banort e Jemenit nuk e pranuan Fen Islame n nj koh, por procesi kaloi npr koh t ndryshme, q nga viti 7 h e deri n fund t periudhs profetike, gjegjsisht deri n vitin e 11 h. (11). Klima N Republikn e Jemenit shi bie n dy stin, n stinn e par bie gjat pranvers (mars e prill) dhe n stinn e dyt gjat vers (korrik e gusht). N stinn e vers sasia e reshjeve atmosferike sht m e madhe sesa n pranver. Pr sa u prket temperaturave, fushat lindore dhe perndimore t vendit karakterizohen pr temperatura t larta, t cilat gjat vers arrijn deri n 42 grad Celsius, ndrsa gjat dimrit zbresin deri n 25 grad Celsius. (12). Gjendja ekonomike Republika e Jemenit ka miratuar nj politik ekonomike t bazuar n ekonomin e tregut t lir. Mekanizmi i tregut n sektorin privat ofron kushte t mira n zhvillimin e ekonomis s vendit. Jemeni sht nj shtet mesatarisht i zhvilluar. Ekonomia e Jemenit varet kryesisht nga bujqsia. Nj e pesta e ekonomis s prgjithshme e vendit e ka burimin nga nga bujqsia, e cila z m shum se gjysmn e fuqis puntore. Kulturat bujqsore n vend jan: susam, patate, hurma, shalqi, grur, rrush, elb, misr, pambuk, mel dhe perime. jemeni sht relativisht i pasur edhe me burime minerale. Hekuri si mineral i rndsishm, nxirret dhe prodhohet n malin Nekam, n veri t kryeqytetit Sana. Nafta n vend u zbulua n mesin e viteve tetdhjet n verilindje, konkretisht n pellgun e qytetit Mereb. Gjithashtu naft dhe gaz natyror ka edhe n lindje t zons Shebve. Industria dhe minierat n vend prbjn pothuajse nj t pestn e prodhimit. Rafineria e nafts n Aden (e cila n t kaluarn ishte n pronsi t britanikve) sjell shumicn e t ardhurave t prgjithshme industriale t vendit. Degt e tjera prfshijn sigurimin e prodhimeve ushqimore, prodhimin e pllakave t betonit, industrin e letrs, prodhimet e goms, prodhimet e plastiks, prpunimi i krips, prodhimi i shisheve t pijeve dhe prodhimet e qumshtit. (13)
(1) Vladimir Zoto, Enciklopedi gjeografike e bots, f. 103. Dasara, 2007, Tiran. Amir B. Ahmeti; Atlas i botws islame, f. 36. Logos-a, 2009, Shkup. Muhamed Atris; Muxhem Buldan El Alem, f. 170. Mektebetul Adab, 2007 , Kajro. http:// ar.wikipedia.org (2) www.cyemen.com(3) www.moqatel. com. (4) www.moqatel.com (5) www.moqatel.com. (6) forum. sh3bwah.(7) www.marefa.org. (8) Muhammed Atris, f. 171, 172. (9) Muhamed Rida; Muham-med a.s., f. 251, Darul Kitab El Arebi, 2005, Liban. (10) Dr. Ahmed Shelebi; Mevsuatu T-taruhi l Islami, Pjesa e 7-t, f. 381, Mektebetu N-nehdati l Masrij-jeti, bot i 5-t, 1992, Egjipt.

Islami i Badhanit hapi rrugn e prhapjes s Fes Islame n t gjitha rajonet e Jemenit t sotm.(10). Shteti Islam n Medin, krahas Thirrjes Islame br banorve t Jemenit, e kishte zotuar veten t merrte prsipr angazhime t shumta q nga viti 7 h.. N kuadr t ktyre angazhimeve, kishte prdorur dy metoda, njrn pas tjetrs, t cilat ndihmuan pr kalimin e banorve t Jemenit nga injoranca drejt drits s Islamit. Metodat ishin: Metoda e thirrjes prmes mesazheve dhe prmes drgimit t pedagogve mysliman dhe Metoda e thirrjes prmes delegacioneve dhe ekspeditave. Q t dy kto metoda ishin prfaqsuese legjitime t qndrimit t Pejgamberit a.s.. Prmes prdorimit t ktyre metodave, msohet se rezultatet e tyre kishin qen t ndryshme nga nj fis tek tjetri, si dhe nuk ishin t nj kategorie, po t llojllojshme. Disa prej banorve t Jemenit iu prgjigjn Thirrjes Islame q n prpjekjen e par, disa t tjer e pranuan Islamin pas m shum se nj prpjekjeje, e disa t tjer nuk e prqafuan Islamin pa e ngarkuar veten q t shkonin n Medin e t vrtetonin vet realitetin e Thirrjes Islame, e disa t tjer Islamin e pranuan vetm ather kur biseduan dhe dialoguan vet me Pejgamberin a.s., kurse disa t tjer nuk dshiruan ta ndrronin fen, por pranuan ta paguanin xhizjen dhe kshtu t arrihej pajtueshmria nga t dyja palt.

PJESA KULTURORE 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

39

Islami, keqkuptimet dhe frika e intelektualve bashkkohor ndaj tij

Daim Abazi
Islami, prve q sht fe shpirtrore, njkohsisht sht edhe planprogram jetsor pr njeriun dhe shoqrin n prgjithsi. sht kushtetut e prcaktuar detajisht, n mnyr absolute dhe e pacenueshme, t ciln i Madhi Zot xh.sh. e plotsoi dhe e vulosi me shpalljen e fundit, mesazhin e s cils e barti Pejgamberi i fundit fammadh, Muhamedi a.s..

ra, Islami nuk sht fe, apo m mir t themi religjion a ide filozofike, si jan shum t tjera n ditt e sotme, apo si mendojn e pretendojn s paku edhe disa injorant t paskrupullt,, qofshin mysliman ose edhe jomysliman, fe e prapambetur e klasike. Jo, kurrsesi jo! Ai sht grshetim i fort dhe i pashthurshm i shpirtrores dhe fizikes, klasikes dhe modernes. Kjo do t thot q, prvese duhet t falemi, t agjrojm, t lutemi e t bjm adhurime t tjera t prcaktuara, ndaj Allahut xh.sh., duhet edhe t studiojm, t punojm, t ndrtojm, t ndihmojm njri-tjetrin, t udhheqim qeveri, shtete etj., d.m.th. t jemi edhe praktik kurdoher, t kontaktojm e t kontribuojm n t gjitha sferat e jets n korniza t logjiks s shndosh dhe t s mirs. allahu xh.sh. n kurani kerimin pr islamin thot (Shih:El- Maide, 3 si dhe El-Bekare, 138) Pra nga ajetet e lartshnuara kuptojm se Islami sht fe e vrtet, prsosje, plotsim dhe dhunti, gjegjsisht sht ngjyrosje prfekte e qenies s njeriut nga t gjitha aspektet nga ana e Zotit ton. sht ngjyr q shndrit e zbukuron do por t krijess njeri, qoft ai, si prmendm m lart, por shpirtror apo fiziko - praktik. Mirpo sot, pr fat t keq, shum njerz e prdhosin kt nimet, n mesin e tyre edhe intelektual, t cilt kan rn nn thundrn e poshtr t shejtanit t mallkuar dhe Islamin e konsiderojn vetm dika t trashguar nga t part, apo vetm si dika q t identifikon vetm me emr - un jam mysliman edhe kaq. Q kjo fe sht vetm ide dhe asgj konkrete. Apo, pr shembull, duhet t reflektoj vetm me urime gjat festave t Bajrameve sa pr adet npr medie e n shtyp. Absolutisht ky fakt sht rrqeths!

Kjo sht nj smundje e flliqur q e ka zn shoqrin ton dhe po e ngulfat keq e m eq. M e keqja e ksaj sht se, me gjith rizgjimin islam tek intelektualt e rinj, ende tek shumica e ktyre intelektualeve bashkkohor t ksaj shoqrie virusi i flliqur i ksaj smundjeje ka gjetur vendin e tij ideal. Thot Muhamedi a.s. Imanin nuk e bjn dshirat e bukura dhe as pispillosja, por e bn ajo q fle n zemr dhe vrtetohet me vepr . (Enesi r.a.) Gjykimet e gabuara Mirpo, ky fenomen i ult te shum njerz sht rrezultat edhe i mbeturinave t kqija t sistemeve t mparshme socialisto-komuniste, jo shum t largta, si dhe ideve dhe dyshimeve t reja q jan pjell e lufts mendore. Kto mendime jo t mira dhe kjo neglizhenc ndaj Islamit tek disa prej tyre, dhe identifikimi me t vetm sa pr sy e faqe, vjen po,ashtu edhe si rrjedhoj e friks s pakuptimt dhe logjikisht t paarsyeshme ndaj tij, duke pasur parasysh edhe trazirat q po ndodhin sot npr bot, ku t gjitha po i mvishen Islamit e myslimanve si: vrasjet, korrupsioni, amoraliteti, injoranca etj., kurse Islami sht shum larg ksaj shpifjeje. Kjo mnyr e t gjykuarit nga ana e tyre, pr t sht shum skandaloze. Hajt t jesh nga shtresa e thjesht e popullit, edhe pse kjo shtres sht m stabile dhe m e logjikshme pr shum gjra n ditt e sotme, Elhamdulil-lah, mund t tolerohet paksa, ama ti thuash vetes intelektual dhe t mos jesh n gjendje t dallosh se sht keq e sht mir, se a ndodhin kto gjra nga mysliman t vrtet apo jo, apo jan skenar, manipulime, fitne e spekulime nga dikush

40

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Arkivi i BI

krejtsisht tjetr, ose t mos dish t dallosh se far sht Islami i vrtet, far sht planprogrami i tij i vrtet dhe ku t shpie realizimi i plot i planprogramit t tij, -sht gj absurde. Mndojn, se po t merren me zbatimin e plot t Islamit dhe t shtyllave t tij, e t identifikohen haptazi e pa hamendje me t, do t fundosen para bots moderne, e cila myslimant i quan terrorist e Islamin program t tyre, ruana Zot! Tek fundit, kjo sjellje e tyre sht e pakuptimt, mirpo nuk sht pr tu habitur tej mase, se kta njerz jan ashtu si thot shejh Jusuf Kardavi, gjegjsisht pr Islamin e tyre q sht: ... problem i shum intelektualve pr t cilt folm m par - ngase atij nuk i sht mundsuar q ti marr msimet islame burimisht e as q t takohet me dijetar dhe mendimtar t denj, ... ose ka formuar mendimin e tij pr Islamin nprmjet gjendjes s myslimanve, e cila dihet se far sht, ose nga ajo q ka lexuar ose dgjuar nga disa ekstremist ose devijant, t cilt shprehin prkatsi Islame.(1) Kta njerz po harrojn se feja islame sht mu ajo q duhet t respektohet dhe me an t s cils arrihet gjithka serioze dhe e mirfillt n kt bot dhe n tjetrn. E jo t respektohet uni i keq i shpirtit, i helmuar nga helmi shekullor i djallit t mallkuar. Armik i cili ti mbyll syt e vesht dhe t bn ta keqkuptosh sakaq edhe m t mirn, nse nuk je vigjilent. Pr t Zoti xh.sh. n Kuran thot, Shih (Ja-Sin, 60)Andaj kta duhet t ken frik Allahun xh.sh., Krijuesin e gjithkaje, i cili na nderoi dhe na shpoi si popull me udhzimin e Tij Hyjnor. Na bri pjestar t Islamit, fes s vetme t pranuar tek Ai, si thuhet n Kuran (Shih :Ali-Imran, 19). E jo t friksohen, apo t them edhe t friksohemi prej t tjerve nga fakti se jemi mysliman.Por ata dhe t gjith ne duhet t jemi krenar dhe amanetin q na e dha Krijuesi Fuqiplot. duhet ta ruajm me fanatizmin dhe vetmohimin ma t madh. Amanet, me ruajtjen e t cilit kemi dobi t panumruara dhe t pafundme kurdoher. Ky sht amaneti q dallon nga t gjith t tjert. Dallon pr arsye se nuk sht i fsheht, nuk sht q duhet t mbahet i izoluar q t mos e din t tjert. Por duhet t ndihesh fatlum dhe ta dij gjithkush se ti je ai njeri q ta ka besuar Perndia i Gjithfuqishm, dhe ti je ai q e posedon dhe e mban me prpikrin m t madhe, at q quhet dini islam. Islami sht mblsia e shpirtit, forca e trupit dhe vullneti pr pun. sht morali m i lart individual dhe shoqror. Ose sht, si thot dijetari Muhamed Kutub: ... Islami do t thot edhe liri nga lakmia dhe epshi, duke u bashkngjitur ktyre edhe pangopshmrin pr jetn, kto jan cilsi t tiranve. ose Islami me nj fjal d.m.th. lirim nga do robrim q mund ti ndalte progresin njerzimit ose q paraqet penges q t ndiqet rruga e virtytit dhe e liris.(2) Kjo, pra, rrjedh nga fakti se pr baz e ka Fjaln e pastr t t Urtit absolut, Allahut xh.sh., Kuranin fisnik si dhe Synetin e Pejgamberit m t zgjedhur

Muhamed a.s.. Le t shikojn, pra, dhe le t thellohen pak m tepr ata njerz q e keqkuptojn kt fe t pastr e t lart dhe friksohen nga ajo, si dhe flasin keq pr t, n kuptimin e plot t Islamit. Le t lexojn e t studiojn pak m tepr pr t. Ta lexojn Kuranin me lexim t sinqert, hadithet e Muhamedit a.s., shpjegimet e mirfillta t dijetarve t sinqert rreth tij. T kthehen prapa dhe t kujtojn historin kur kan sunduar myslimant e sinqert, t shikojn koht kur ishte praktikuar kushtetuta e plot e ksaj feje. Aty, pra, do t gjejn prgjigje dhe do ta gjejn Islamin e vrtet, dhe do ta largojn botkuptimin e poshtr ndaj tij, t fituar nga ndodhit e kohve t fundit, ndodhi t cilat fatkeqsisht i vishen t gjitha atij pa kurrfar t drejte. I mvishen, sepse armiqt e tij me Iblisin e mallkuar n krye jan shtuar shum. Kta armiq po i friksohen realitetit t mir absolut, prandaj intrigat dhe lufta e tyre ndaj tij jan t pakufishme. Por ne si mysliman dhe rob t Allahut xh.sh., nuk duhet tu dorzohemi kurr atyre e ta hedhim pas shpine Islamin. Po duhet ta mbrojm dhe t luftojm maksimalisht pr t, pa zmbrapsje. Krenaria duhet t mbizotroj mbi prulsin, realiteti mbi intrign, e mira mbi t keqen, e vrteta mbi gnjeshtrn. Ne nuk duhet t jemi kryeulur kurr para t tjerve q jan armiq t Islamit pr shkak se jemi mysliman, por duhet t krenohemi n kuptimin e mir t fjals dhe tu tregojm edhe atyre, me sjelljet dhe moralin ton si dhe me praktikimin e plot t tij, se cila sht Feja jon e Zgjedhur nga Sunduesi, Mbikqyrsi i gjithkaje dhe i Gjithdijshmi. Thot Muhamed Kutubi: N asnj fitore, burim i forcs dhe eprsis s myslimanve nuk ka qen numri, prgatitja materiale dhe ushtarake, dituria dhe prparimi civilizues. Burim i eprsis s tyre ka qen feja e tyre dhe fakti se jan n rrug t drejt, kurse armiqt e tyre n rrug t gabuar. (3) Kurr, pra, t mos friksohet dikush se sht besimtar mysliman, dhe Islamin q e ka n zemr, ta shfaq n praktik ashtu si duhet e si e meriton, pa hezitimin edhe ma t vogl kudo dhe kurdoher. Kundr friks nga e keqja e bots materialiste, q e ka mbrthyer dhe e ka shtrydhur brenda udhzimin dhe nuk po e lejon t dal leht jasht dhe t reflektoj, duhet t thuhet: Neve na mjafton Allahu, e sa ndihms ( mbrojts ) i mir sht Ai . (Buhariu, 5/172 ) Pra, mbshtetja n Allahun Fuqiplot, rob i t Cilit sht gjithkush, qoft mysliman apo jo, t hap dyert dhe t liron nga do ndrydhje, frik, hamendje e turp q ke nga fakti se je mysliman kur ballafaqohesh me botn e ashtuquajtur moderne dhe njerzit ateist, materialist, jofetar dhe dashakeqs t Islamit dhe myslimanve n prgjithsi, q sot e udhheqin at n mnyr direkte ose edhe indirekte. ama, le ta dim se kta njerz vet jan e do t jen t nnmuar e t ndrydhur gjithmon, e jo ti apo un, q jemi kapur pr litarin e Krijuesit ton t vetm, Allahut t amshueshm, Elhamdulil-lah!.

Arkivi i BI 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

41

Erdogani njeriu m i fuqishm n Turqi

Simon Cameron-Moore and Daren Butler Kryeministri Turk ka nj marrveshje t heshtur me elektoratin turk; ai ofron rritje t shpejt ekonomike, vende pune, ndrsa votuesit e ln at q ta zgjedh se far lloj demokracie do t bhet ky komb prej 74 milion banorsh. Erdogani ka administruar/realizuar pothuajse nj trefishim t t ardhurave pr kok banori n dekadn e kaluar. Kjo ka ndihmuar q t hiqen dyshimet rreth mnyrs se si sillet ai me kundrshtart dhe i ka lejuar t nnshtroj ushtrin e fuqishme turke, e cila pr nj koh t gjat e konsideronte veten si kujdestare e shekullarizimit t vendit.Vitin e kaluar ai prdori nj referendum pr reformn kushtetuese, pr t thyer klikat n gjyqsorin, q sht nj fortes tjetr e rojs shekullare turke. Partia e Drejtsis dhe e Zhvillimit e Kryeministrit (AKP), q nga ana sociale sht konservatore dhe pasuese e nj partie islamike t ndaluar, fitoi mandatin e tret me 50 pr qind t votave n zgjedhjet parlamentare n korrik m s shumti fal politikave t saj t suksesshme t tregut t lir pro zhvillimit. Umit Ozlale, nj profesor ekonomie n universitetin toBB t ankaras, sht shprehur: Erdogani e kupton q ai do t jet n pushtet pr aq koh sa prosperon vendi. Kur ekonomia sht n rregull, ai i ballafaqon sfidat e tjera m me lehtsi, duke filluar q nga ushtria pr tu shtrir deri tek gjyqsori apo burokracia. N t njjtn koh nj pjes e madhe e turqve kan nj ndjenj frike q rruga e Kryeministrit drejt demokracis do t oj gjithmon tek partia e tij. Me bumin ekonomik q tashm ssht shum i sigurt, dhe me dorheqjen e katr gjeneralve m t lart, m 29 korrik, tensionet n zemr t Turqis s Erdoganit jan br nj realitet q vshtir t injorohet. Timothy Ash, nj analist nga Banka royal e skotlands, u shpreh:frika n mesin e shumics s kritikve t partis (AKP) sht q partia tash gzon dominim t madh me m pak kontrolle dhe baraspesha n krahasim me kontrollin e saj n t gjitha sferat e shtetit. Mundja e gjeneralve Kur Shefi i Shtabit t Prgjithshm Isik Kosaner u largua n fund t muajit t kaluar, s bashku me udhheqsit e ushtris dhe flots, deklaroi se nuk mund t rrite e t sodiste ndrkoh q 250 oficer t tij vuanin n burgje, e q jan viktima t akuzave t cilat ai i prshkruan si me t meta dhe t padrejta. Kapitullimi i majs s ushtris nxori n shesh at q pjesa m e madhe e turqve e dinin n vite: Gjeneralt jan nj fuqi e harxhuar n politikn turke. Nga shum an, ky sht nj progres. Gjeneralt rrzuan tri qeveri ndrmjet viteve 1960 e 1980 dhe e detyruan t largohej nga pushteti nj koalicion t udhhequr nga islamist, pjes e t cilit ishte edhe vet Erdogan n vitin 1997. Turqit e respektojn ushtrin e tyre, mirpo pjesa m e madhe e tyre duan q uniformat ti mbajn larg nga politika. Erdogani ka arritur t bj pikrisht kt. N vitin 2007 ushtria dshtoi t ndalonte qeverin e udhhequr nga AKP, pr t zgjedhur president Abdullah Gylin. N t njjtin vit, Erdogani fitoi nj mandat t dyt si Kryeministr n zgjedhjet parlamentare, dhe ia bri me dije ushtris se ata duhet t pushojn s przieri me demokracin. Kjo krijoi nj dinamik t re ndrmjet ushtarve dhe politikanve. Gjeneralt e rinj, t cilt i zgjodhi Erdogani javn q shkoi, mund t mos e duan partin AKP, por nuk ka t ngjar q ata do t injorojn oficert e tyre q komplotuan kundr Qeveris. Kur Erdogani udhhoqi nj takim me

42

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Opinione

kshillin e lart ushtarak vetm disa dit pas dorheqjeve, tregoi qart se kush ishte shefi. Me nj qndrim serioz dhe dinjitoz, Erdogani qe ulur i vetm n krye t tryezs, ku normalisht do t mund ti bashkohej Shefi i Shtabit t Prgjithshm. Njeri i popullit Pasuesit e Erdoganit e duan personalitetin e tij t fort dhe faktin q ai u rrit n lagjen e ashpr Kasimpasha t Stambollit, ku djemt t mbajn me krekosje dhe e kan fjaln e fundit n do diskutim. Ve ksaj, ata e vlersojn devocionin dhe sensin e tij t drejtsis, q disa ia atribuojn studimeve t tij t Islamit. Nj pjes e madhe at e shohin si nj njeri t pakorruptuar. Ai lidhet m njerz t zakonshm,duke prdorur gjuhn e prditshme n fjalimet e tij dhe audiencave u drejtohet m komente si: A nuk sht kshtu , motr?; A nuk mendoni kshtu e dashur nn?. Ata po ashtu e plqejn, sepse ai ka br nj zhvendosje t pushtetit nga pjesa e biznesit t Stambollit t vjetr tek t ashtuquajturit tigrat e Anadollit, n pjesn qendrore m konservative t Turqis. Dhe trheqja e tij shkon shum m larg sesa vet Turqia Kundrshtimi dhe fjalimi i ashpr q ai pati me Presidentin e izraelit Shimon Peres, n Davos n vitin 2009 rreth sulmit mbi Gazn, forcoi pa mas reputacionin e tij n Botn Islame. Dhjetorin e kaluar, pak koh para se t fillonte Pranvera Arabe, e nxitur nga kryengritja ne Tunizi, nj shofer taksi n Tunizi bri me gisht nga nj foto e Erdoganit n nj gazet - Njeri i mir, dhe shtoi duke i thn nj gazetari t Rojtersit: Udhheqsi m i mir n Botn Islame tani pr tani. Tri her fitues Kryeministri i Turqis e ka kuptuar q moti se elsi i suksesit sht rritja ekonomike. Prgjat dekads s kaluar ai e ka transformuar Turqin nga nj rast i humbur dhe i varur nga huat e FMN-s n ekonomin e 16 m t madhe t bots. Ai e dshiron Turqin q t jet n top 10-shn e ekonomive t bots n vitin 2023. T ngazllyer nga parat dhe nga ekonomia e tyre shum m e mir sesa ajo e Eurozons, turqit kan ulur dshirn pr tiu bashkuar BE-s. Vitin e kaluar Turqia arriti rritje 9 pr qind. Nj bankier nga Stambolli tregon nj rast pr nj myshteri t tij, i cili dshironte t merrte nj hua. Kur u pyet se sa vllezr kishte n familje, djaloshi u prgjigj e tha: Ne jemi katr, mirpo Zoti na e ka dhn edhe Tajibin (Erdoganin) , kshtu q tash jemi pes.Ka nj bindje q, pr aq koh sa Erdogani ti mbaj turqit n vende pune dhe paraja ecn posht e lart, njerzit nuk do ta kishin problem nse qeveria e AKP-s

humb dika nga zelli i saj demokratik. N fakt Erdogani ka qen shum i hapur rreth planeve t tij pr nj kushtetut t re, e cila do ti hapte atij rrugn q t bhej President. Shanset e opozits pr ta larguar at jan t largta dhe ai nuk ka rival t vrtet brenda AKP-s. Sinan Ulgen, kryesues i Qendrs pr studime ekonomike dhe politik t jashtme, me seli n Stamboll dhe Bruksel, prmend rrezikun m t madh pr dominimin e Erdoganit, q sht nj kriz ekonomike q do t vinte nga kriza t jashtme. Deri ather AKP ka nj cek t bardh - u shpreh ai, duke folur pak para trazirave t fundit n tregjet ndrkombtare. Kjo gjendje mund t vazhdoj pr aq koh sa tregjet ndrkombtare mbeten stabile, dhe pr aq koh sa normat e interesit n nivel global mbesin t ulta. Fjala e fundit Kjo sht nj perspektiv e zymt pr antart e elitave t vjetra, t cilat kan frik se AKP e Erdoganit synon t rrnoj shtetin shekullar t parashikuar nga burrshtetasi Kemal Ataturk i cili e krijoi republikn pas shembjes s Perandoris Osmane. Erdogani tashm ka qen n zyr m gjat se cilido udhheqs tjetr q nga Ataturku. Kritikt e tij t cilt i referohen mundsis q ai do t udhheq si President dhe kshtu duke Putinizuar Turqin sht nj dika q vrehet shpesh n shtypin turk. Kur diplomatt e huaj n Ankara pyeten s far veprimi do t ndrmarr Turqia n ndonj shtje, prgjigja shpesh sht e tipit t : N fund

Opinione 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

43

Erdogan do ta kt fjaln e fundit. Natyrisht i takon gjyqsorit dhe shtypit q t ofrojn nj kontroll mbi qeverin. Vetm vitin e kaluar, Erdogan fitoi mbshtetje n nj referendum pr reformat kushtetuese q prfshin mnyrn se si zgjedhen gjyqtart. Nuk ka dyshim se gjyqsori ka nevoj pr reforma, por kritikn thon se ndryshimet ulin pavarsin e gjyqsorit. Turqia ka rn n vendin e 138 nga vendi i 178 n Indeksin e Liris s Shtypit i nxjerr nga Reportert pa Kufij t grupit pr liri t medieve, nga vendi i 101 sa ka qen ne vitin 2007. Uashingtoni dhe Brukseli kan shprehur shqetsime n lidhje me kt. N fillim t ktij viti, gjat kohs s zgjedhjeve, policia kishte arrestuar nj numr gazetarsh q kishte lidhje me nj rrjet anti-qeveritar i quajtur Ergenekon, emr ky i marr nga nj lugin sipas legjends turke nga ku nj fis turk i shptoi armikut duke pasuar nj ujk t vetm. Transformimi politik. Q nga koha e ardhjes n pushtet, Erdogan ka tejkaluar paraqitjen e tij si nj model i pragmatizmit. Alkooli mund t kushtoj m shum por tendenca kah legjislacioni ofron dshmi pr nj agjend religjioze. Nj prpjekje pr t ndaluar femrat e mbuluara muslimane q t hyjn n universitete ose q t punojn n sektorin publik nuk sht prsritur m q kur sht hequr n vitin 2004. Sidoqoft n vitin e kaluar, mezi u dgjua nj murmuritje kur Universitet filluan t marrin nj qndrim pranues

kundrejt studenteve m mbules..Thirrsit me z t lart kundr prhapjes s islamizmit u treguan t jen nj vot m pak pr opozitn shekullare, kshtu q ata u ndaln s agjituari pr t, duke preferuar t gjejn gabime n imazhin e Erdoganit si kampion i demokracis. Shtylla e programit t tij politik sht nj propozim pr nj kushtetut t re e cila do ta zvendsonte at t vjetrn e cila u hartua pas pucit ushtarak n vitin 1980. Parlamenti pritet q t punoj pr kapitullin e ri n tetor dhe ka t ngjar se do ta dominoj agjendn politike deri vern e ardhshme. Erdogan u shpreh muajin e kaluar se Ajo do t jet nj kushtetut q do ta theksoj pluralizmin m shum sesa nj z t vetm. Do ti marr individt dhe t drejtat e tyre si baz kryesore t saj, do t mbroj bashkimin kombtar dhe vlerat tona t prbashkta dhe do t pranoj pasurin e diversitetit shoqror. Kritikt mbeten dyshues. Kur Erdogani pati thn n t kaluarn se demokracia nuk sht nj qllim por se sht nj mjet, armiqt e tij u ngritn n kmb duke shenjuar kah fjalt si dshmi e tendencave t tij autokratike. Ish gjykatsi i Gjykats Kushtetuese Jekta Gungor Ozden i kishte thn Rojtersit Rendi i ri kushtetues nuk do t sjell liri dhe demokraci, ashtu si po prpiqet qeveria t bind vendet perndimore porse do t sjell nj rend t ri m t ashpr. Cfar lloji i presidentit? Por forma e kushtetuts s re sht akoma mjaft e paqart. Kryetari i komisionit parlamentar Burhan Kuzu sht nj mbrojts i fort i sistemit presidencial dhe argumenton q Turqia prosperon nga nj udhheqje vetm nga nj parti dhe rrshqet prapa kur udhhiqet nga koalicione t dobta. Jo t gjith n AKP e plqejn iden e nj sistemi presidencial; pr t fituar votat e parlamentit ai duhet t ndrroj kushtetutn dhe Erdoganit i duhet t kthehet tek partit rivale. Ish ministri i drejtsis Hikmet Sami Turk i ka thn Rojters-it q shum grupe t opozits nuk do ta pranojn nj sistem presidencial. Ai mund t oj n nj sistem diktatorial.Nse Erdogani dshton t fitoj ndryshimet e tij, ai prapseprap do t kandidoj dhe fitoj presidencn edhe nse posti mbett me nj rol formal. Sfida m e madhe e tij mbett kriza ekonomike. Duke vepruar kundr menuris konvencionale, banka qendrore uli politikn e saj t norms s interesit n m t ult n histori t saj m 4 Gusht, prkundr shqetsimeve n rritje pr inflacionin dhe presionin mbi valutn Lira. Pak muaj m par Erdogan u shpreh se ai do t dshironte t shihte normn e interesit n zero. Deri ather, nuk ka asnj dyshim se kush sht shefi.
Prktheu nga anglishtja: Adnan Kika / reuters.com 8.8.2011

44

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Opinione

Dokumenti i al-Az-harit pr t ardhmen e Egjiptit

Mr. Qemajl Morina Pa dyshim q shtja e vizionit islam ndaj bots -e cila sht e bazuar dhe e ngritur mbi bazat e besimit n Zotin Nj dhe n unitetin e njerzimit- sht mesazhi islam botror: E Ne t drguam ty (Muhamed) vetm si mshir pr t gjitha krijesat. (El-Enbijau,107). M 20 qershor, shefi i universitetit t al-Azharit, Dr. Ahmed Tajib, bri publik dokumentin pr t ardhmen e Egjiptit. Ky ishte rezultat i nj pune t mundimshme dhe pas konsultimeve t gjata q kishte pasur me mendjet m t ndritura t universitetit m t vjetr n bot, po edhe me t tjer jasht tij. Ky dokument u mirprit nga dijetart mysliman, por edhe t krishter. Lvizjet fetare e cilsuan iniciativ t pjekur, kurse kisha egjiptiane nj nism historike. Al-Az-hari u themelua me themelimin e Kajros, n vitin (359h / 969) dhe ishte pjesmarrs n t gjitha ngjarjet me rndsi q u zhvilluan n Egjipt gjat historis s tij. N revolucionin e 25 janarit t ktij viti nuk qe aq i zshm, pr se edhe u kritikua nga nj numr i konsiderueshm intelektualsh. Kt ai prpoq ta kompensonte me ideimin e nisms shtpia familjare, sepse menjher pas revolucionit, n sken doln prpjekjet pr prarje n baza fetare n mes t krishterve dhe myslimanve, pr se fajsoheshin element t pushtetit t ishpresidentit Hosni Mubarak. Kjo dukuri ishte e huaj pr Egjiptin, sepse egjiptiant mysliman e t krishter pr shekuj t tr kishin jetuar n toleranc dhe harmoni. Tek ata sht e njohur sentenca: Feja i takon Zotit, kurse atdheu sht i t gjithve! Dokumenti q shpalli shejhi i al-Az-harit, prmban disa elemente me rndsi, t cilat do t ndihmojn stabilizimin e pushtetit n Egjipt, pr arsye se n skenn politike jan paraqitur disa lvizje fetare me ambicie politike, si jan: Vllezrit Mysliman, Lvizja selefiste, Xhihadi islamik etj.. Dokumenti i al-Az-harit krkon themelimin e shtetit kombtar me sistem demokratik bashkkohor, mbshtetur n kushtetutn, t ciln e miraton i tr populli n mnyr demokratike, ku bhet ndarja e pushteteve legjislative dhe atyre ekzekutive. T prcaktohen t drejtat dhe obligimet e do individi t shoqris. Respektimi i plot i diversitetit si dhe i tri besimeve monoteiste I pari i al-Az-harit theksoi n mnyr shum t qart pikn m t prfolur kto dit n medie, e ajo ka t bj me qeverisjen islame. N dokument theksohet: Islami n civilizimin e tij, n jurisprudencn e dhe as n historin e tij t gjat, nuk ka njohur at q n kulturat e tjera njihet si shtet fetar apo regjim priftrinjsh, i cili mbizotroi n disa vende, duke shkaktuar vuajtje pr njerzit n disa periudha kohore t historis njerzore. Megjithat, shejhi i al-Az-harit thekson q principet kryesore t Sheriatit islam t jen baz t jurisprudencs, pr tu mundsuar pakicave fetare q shtjet e tyre familjare ti rregullojn n pajtim me ligjet e tyre fetare. dokumenti thekson domosdoshmrin e respektimit t lirive elementare, si sht liria e shprehjes, respektimi i plot i t drejtave t njeriut, t gruas dhe t fmijs, duke u mbshtetur n prgjegjsin e qytetaris pa far dallimi n fe, rac, gjini, gjuh apo kombsi. respektimi i plot i diversitetit si dhe i tri besimeve monoteiste. Dokumenti bn thirrje pr respektimin e plot t etiks s divesitetit dhe etiks dialogut.

45

Mnjanon fjalorin e blasfemis e t tradhtis. Ndalon keqprdorimin e fes pr futjen e prarjes dhe armiqsis n mes qytetarve. do diskriminim n aspektin fetar, sektar apo racor, konsiderohet krim kundr kombit. N hartimin e dokumentit t quajtur Pikpamja e al-Az-harit dhe intelektualve pr t ardhmen e Egjiptit, morn pjes shkrimtar, mendimtar, ulema, intelektual, jo vetm nga universiteti islam m i vjetr n bot, por edhe nga dijetar t tjer t pavarur dhe nga institucione t tjera, bile edhe nga mendimtar t krishter. Po prmendim disa prej tyre: Hasan Shafii, ish rektor i Universitetit Islamik n Pakistan, Dr. Ahmed Kemal Abul mexhd, mendimtar islam dhe antar i institutit pr Hulumtime Islame, Mustafa al-Fekki, Semir Mirkas, Dr. Lejla Tikla (t krishter), Xhelal Ahmed Emin, Xhabir Ahmed Asfur, shkrimtart: Xhemal al-Gajtani, Jusuf al-Kaid, Biha Dhahir dhe regjisori Muhamed Fadil. Ky dokument vjen n momentin kur Egjipti sht i prfshir n nj debat politik t

nxeht, lidhur me faktin se a duhet t hartohet kushtetuta para se t organizohen zgjedhjet kombtare apo pas zgjedhjeve. Mbretron bindja se grupi Vllezrit Mysliman, i cili sht m i organizuari, mund t fitoj numrin m t madh t ulseve, e pastaj ta hartoj kushtetutn sipas pikpamjeve t tij. Mirpo, Vllezrit Mysliman tashm e kan brt t ditur se ata nuk jan pr themelimin e nj shteti fetar n Egjipt. Ndrkoh vrehet shtimi i ndikimit t selefinjve , t cilt gjat sundimit t regjimit t mparshm kan qndruar larg politiks, por dyshohet se ata qndrojn pas sulmeve q kan ndodhur koht e fundit, kundr disa kishave n Kajro. Kshilli i Lart Ushtarak, i cili udhheq Egjiptin q nga 11 shkurti i ktij viti, kur ishpresidenti egjiptian Hosni Mubarak u detyrua t trhiqej nga pushteti, n nj prononcim pr opinionin, pati deklaruar se ai nuk do t lejoj q Egjiptin ta udhheq nj Humejn i ri, aludim pr Ajatullah Humejnin, i cili udhhoqi revolucionin e Iranit n shkurt t vitit 1979.

46

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Divan

Mehmed Akif Ersoj 1873-1936

Poeti me prejardhje shqiptare, ngjarjet e vitit 1912-1913 i pershkruan kshtu:

sht ajo fush e shkret q duket atje larg E q rri ashtu e hidhruar? - A se njeh? Kosova! Po si mund ta njihje? Po, edhe pse se njeh, ke t drejt, Ska ln gur mbi gur egrsira e trbuar! Po qe se m par t ka sjell rruga e nga kjo shkrettir ke kaluar, A po sheh tani ndonj shenj nga e kaluara? jan br gjrat q t japin knaqsi? Gjith ato vende t ba-nuara? Si jan zhdukur ato vepra q skishin t numruar? Si sht shkatrruar, o Zot, me nj t kthyer, Ajo lugin, n qiellin e s cils ka kumbuar Zri trondits i mbretrve trima si Bajaziti Rrufe, Por mbi do gur t s cils tani nj korb ulet e rri? Pa shih tani se nn kmb t kujt rnkon toka Q Muratin e Par e fsheh n gji! N dor t kujt e lam amanetin e kujt! At varrin trondits t atij mbreti dshmor A do ta shkelnin, m n fund, ushtrit serbe, Fanfara e tyre ushtarake n ball e pir? O ti dshmor i madh q shpirti yt i begat dgjon Se po heqin grmadhat e mbetura mbi dh, Zbrit mbi ne t paktn nj frym nga ai shpirt, Se ndryshe nuk zgjohen kta t vdekur q sheh!.. - jan ato hije q ecin atje prball? - Ushtria popullore fitimtare tani po vritet. Popullsia muslimane qenka shtuar shum, Pra nga jomuslimant nuk mund t qeveriset... Muslimant vriten q t sigurohet drejtpeshimi; Pastaj vrasje muslimansh m nuk do t ket!.. Si duket, ende nuk sht drejtpeshuar q do an digjet, Mijra jet priten sikur t priteshin dru n pyll! hije e zez ka rn mbi at Kosov t blert! Drejt veriut, Prizreni, Peja, Gjakova Jan kthyer n qiell t dits s fundit nga klithmat e zis... Dhe nj dit e till kur nuk ka ndrmjetsi pr shptim! As e drejt jete pr t pafajshmit n djep, As e drejt jete pr pleqt tetdhjetvjear n prag t shtpis!.. Ky, i prer me spat, ai i shpuar me bajonet, Grumbuj-grumbuj kocka przjer me gjak t ngrir bashk! Gjithka shihet, oxhaqe t shembura, jo gj tjetr, Oxhaqet e shuar u bn njqind e pesdhjet mij! O ju pes-gjasht t poshtr q e prgatitt kt zjarr, Q na turpruat ne para kroatve e serbve, Pse e ndat Shqiprin e lidhur me Kuran pas hilafetit Dhe e shkatrruat tr vendin? Kuptoni se qenka t pretendosh pr rac! Shihni se n rrug u asgjsoka nj komb! O ju t patru q t part e vollt kt helm, Pandeht se ikt e shptuat... Por sa gabim! Po qe se sot ende se keni gjetur belan, Nesr rrufet do tju plasin mbi krye pa dyshim! O Vardar q ecn duke u fryr e fryr, Burrat e grat q ke mbytur, a kan t numruar? Akoma nuk kan t ngopur dallgt e tua S glltituri kufoma megjithse e kan nj varr? Minaret u shtrin pr tok, xhamit heshtn, Medreset u shembn, tyrbet u rrafshuan. Shumica e faltoreve sjan m, kurse ato q kan mbetur, Ja mejhane jan, si i ke par, ja kish. Shtpit n qytete u bastisn, populli n fshatra u vra, Nuk mbeti nder pa u flliqur! Dhe kush i bri t gjitha kto? A e di se cili vend po rnkon kshtu?

Poezi nga Safahat / botoi Logos-A / prktheu M. Hoxha / przgjodhi E.A.

... Pr tju coptuar n fillim, pastaj pr tju glltitur; Ndrsa keni shembull shqiptart, sht ende Kjo politik e ngatrruar, kjo shtje pa kuptim? M duket se biri juaj nuk e njeh rrugn kah kalon... Przejeni, m n fund, hajdutin q ju udhzon! Dgjomni mua q po, jam shqiptar... Skam tjetr them... Vendi im i mjer! ...

PJESA FAMILJARE 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

47

Si lindn 99 Supeheronjt t inspiruar nga Islami

Besim Mehmeti N botn e fmijve kemi mjaft mangsi n ofrimin e materialeve vizatimore edukuese pr fmijt tan , por pse jo edhe pr t rriturit.

ngazhimet e shumta n transmetimet e mesazheve nga m t ndryshmet prmes animacionit, ndikojn drejtprdrejt n fmijt tan, n sjelljet e tyre dhe ndoshta edhe n mnyrn e jets se tyre. Po jo vetm kjo, vese edhe nevoja e madhe pr t kontribuar n prhapjen e nj mesazhi t qart islam, i cili bukur shum u lidh me botkuptime t errta, si sht terrorizmi, prapambetja, moscivilizimi etj., tr kjo gjendje bri q t krkohet nj metod e paraqitjes s nj ideje pr realizimin e nj projekti mjaft trheqs dhe konkurrent n botn e filmave vizatimor. Kjo ide lindi n vitin 2005, por pas vizits se Presidentit t porsazgjedhur amerikan Barak Obama, realizuar n Egjipt n vitin 2009, e nxitur m shum nga fjalimi i tij i famshm, i cili iu drejtua Bots Islame dhe kishte qllim nj fillim t ri n mes Ameriks dhe Bots Islame. Duke par gjith kto, nj psikolog nga Kuvajti mori rrugtimin e tij pr t ndryshuar dika n botkuptimin perndimor ndaj Islamit po edhe duke u munduar pr t paraqitur nj projekt, i cili ka pr qllim edukimin e fmijve tan me virtyte t larta islame. N vijim do t prcjellim prezantimin e ksaj ideje t paraqitur n rrjetin e konferencave ndrkombtare t famshme TED(Technology, Entertainment, Design)(1) m 3 gusht,2010: N tetor 2010, Lidhja e Drejtsis e Ameriks do t jet n bashkpunim me 99 ikonat, si jan Batman, Superman, Wonder Woman, ikona t animacionit q do t bashkpunojn me kolegt e tyre ikonat me emrat Xhabbar, Nura, Xhamii dhe koleg t tjer. Ky projekt sht nj tregim pr kontakt ndrkulturor. Dhe kjo bised e kto tregime jan

m t mira se bisedat dhe tregimet q u ngritn dhe doln nga luftimi i fashizmit, t cilat n historin e tij kan konceptet gjeografike dhe kulturore. Kur fashizmi mori Evropn n vitet tridhjet, kjo nxiti nj reagim dhe lvizje rezistence n Amerikn e Veriut. Ku u ndryshuan simbolet dhe ikonografia e krishter, si ishte kryqi i thyer i prdorur nga nazistt, n at koh u krijuan ikonat e famshme t animacionit si Batmeni dhe Supermeni, t cilt i krijuan nga njerz t rinj hebrenj n Shtetet e Bashkuara e Kanadaja dhe t cilt u bazuan n citate t cekura n Bibl. Duke pasur n konsiderat kto gjra n vijim: pr shembull, t gjitha ikonat e famshme t animacionit t lartprmendur jan si profett; t gjith superheronjt jan t humbur, pa prindr. Prindrit e supermenit vdesin n Kripton para se ai t mbush nj vit. Bruce Wayn, i cili bhet Batmen, humb prindrit e tij n moshn gjashtvjeare n qytetin Gotham City. Spajdermeni rritet nga halla e tij dhe xhaxhai. Dhe t gjith ata, ashtu si profett q marrin mesazhin e tyre nga Prndia prmes Xhibrilit, marrin mesazhin e tyre nga lart. P.sh. Petr Parker sht n nj bibliotek n Manhatan, kur zbret nj merimang nga lart dhe i jep atij mesazhin prmes nj pickimi. Bruce Wayn sht n dhomn e tij, kur nj shkop i madh fluturon mbi kokn e tij dhe ai e sheh si nj shenj pr tu br Batmen. Supermeni nuk sht drguar vetm n Tok nga qielli, ose nga Kriptoni, por ai sht drguar n nj anije fluturake, ashtu si Moisiu kur ishte foshnj n lumin Nil. Dhe aty dgjoni zrin e atit t tij, JorEl, duke thn: Un ju kisha drguar birin tim vetm n Tok.

48

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Ahlak

Qllimi i projektit Pra, kto tregime jan n mnyr t qart me baz dhe struktur biblike. Dhe qllimi ishte pr t krijuar nj mendim pozitive pr tregimet botrore, pr ti lidhur gjrat midis tyre, q mund t jen t lidhura me t njjtat gjra q i prdorin njerzit e tjer pr t nxjerr botkuptime t kqija, t cilat shkaktohen nga njerz q e prdorin fen n mnyre t keqe dhe negative. Sepse ather personi q sht duke prdorur fen pr qllime t gabuara, vetm bhet nj njeri i keq me nj mesazh t keq. Dhe vetm me mendim pozitiv n dhe pr t gjitha gjrat, mundemi t dominojm mbi mendimet negative ndaj atyre gjrave, dhe ky koncept ishte qllimi yn pr t prodhuar 99 heronjt. 99 Heronjt e kan bazn n emrat e bukur t Allahut, t cilt bazohen n Kuran, si jan: Bujaria, Mshira, Largpamsi, Dituria e dhjetra t tjer, pr t cilt nuk ka dy njerz n bot q nuk do t pajtoheshin n lidhje me kta emra, dhe kjo nuk ka rndsi se far sht feja juaj. Madje, ehe n qoft se jeni nj ateist, sepse nuk mendoj se ka njeri q e mson fmijn duke i thn se duhet t gnjej tri her n dit. Ato jan vlera themelore t prgjithshme t mbar njerzimit. Burimi i ktij tregimi t 99 heronjve ka filluar n vitin 1258; koha kur mongolt kishin pushtuar Bagdadin dhe e kishin shkatrruar. T gjith librat nga biblioteka Bait al-Hikma - biblioteka m e famshme n ditt e saj- , qen hedhur n lumin Tigr, t cilit i ndryshuan ngjyrn dhe lumit Tigr i dhan ngjyrn e zinkut t stilolapsit. Kjo sht nj histori e hidhur e kaluar dhe e vrtet,e bartur brez pas brezi dhe pr t sht shkruar shum. Un e rishkruaj at histori,dhe n versionin tim, bibliotekart jan ata q jan heronjt e vrtet. Ata, sipas tregimit tim, kishin nj parandjenj dhe dituri pr at q do t ndodhte. Pra, bibliotekart u mblodhn s bashku pr t gjetur nj zgjidhje t veant, ata nxorn nj zgjidhje kimike t quajtur Uji mbretror , i cili, kur t przihet me 99 gur , do t jet n gjendje pr t shptuar t gjith kulturn dhe historin q ishte n libra. Por mongolt arritn atje t part dhe i morn librat dhe i hodhn n lumin Tigr bashk me Ujin mbretror. Disa bibliotekar shptuan, dhe prgjat ditsh e javsh, t shptuarit i hodhn gurt n Tigr pr t thithur menurin kolektive, pr t ciln ne t gjith mendojm se sht e humbur pr tr qytetrimin. Kta gur u transportuan fshehurazi n tri rruaza, t cilat prbejn 33 gur si jan tspitprmes Arabis e deri n Andaluzi t Spanjs, ku qndruan t sigurt pr 200 vjet. Por n 1492 do t ndodhin dy gjra t rndsishme: E para sht rnia e Granads, q ishte krahina e fundit myslimane n evrop. dhe, e dyta sht se Kolombo, n fund, merr financim pr t shkuar n Indi, por e humb rrugn dhe arrin n Botn e re dhe kshtu 33 nga gurt jan transportuar n

Nina, Pinta e Santa Maria dhe jan t prhapur n Botn e re. 33 t tjert shkojn n Rrugn e mndafshit n Kin, n Azin Jugore dhe Juglindore. Dhe 33 jan t prhapur n mes t Evrops dhe Lindjes s Mesme dhe n Afrik. 99 heronj nga 99 vende t ndryshme Dhe tani sht viti 2010, dhe ka 99 heronj nga 99 vende t ndryshme. Tani sht shum e leht pr t supozuar pr ata libra, sepse ata ishin libra mysliman dhe ishin nga nj bibliotek e quajtur Al-Hikma . Mirpo kjo nuk ishte rastsi, sepse Kalifi n at koh kishte ndrtuar biblioteka. Emri i tij ishte al-Mamun - ai ishte i biri i t famshmit Harun Er-Rashid. Ai u kishte thn kshilltarve t tij: M sillni mua t gjith dijetart pr t prkthyer n arabisht do libr q mund t bjer n duart e tyre, dhe un do ti paguaj ata me ar sa sht pesha e librit . Pas nj kohe, kshilltart e tij u ankuan. Ata than: Lartsia juaj, dijetart jan duke mashtruar, ata jan duke shkruar me shkronja t mdha pr t marr m shum ar, pr se ai tha: Le t jet, sepse ajo q jan duke na dhn ata, sht me vler shum m tepr se ajo q jemi duke i paguar ata. Pra, ideja e nj arkitekture t hapur, e nj njohurie t hapur, - nuk sht nj gj e re. Koncepti i ktyre superheronjve dhe tregimeve rreth tyre qndron mbi dika t quajtur Gur Nuri. Nur n gjuhn arabe domethn drit, pra jan Gur drite. Pra, kta 99 gur kan disa rregulla n loj: S pari, ju nuk e zgjidhni gurin, por guri ju zgjedh ju. Ka nj element ngjashmrie nga tregimi i Arthur King-ut. S dyti t gjith t 99 heronjt, kur i marrin s pari gurt e tyre, apo fuqin e tyre, ata abuzojn me at fuqi dhe n fillim i prdorin pr interesat e veta-. Dhe ktu ka nj mesazh shum t fort, se kur ju filloni t keqprdorni fuqin e gurit, ka njerz t kqij t cilt do ta shfrytzojn kt pr qllimet e tyre t kqija. Dhe, s treti, t gjith t 99 gurt kan brenda tyre nj mekanizm t vetin. Tash n Botn myslimane ka dy grupe njerzish. Gjithkush beson se Kurani sht i prshtatshm pr t gjitha koht dhe t gjitha vendet. Por disa besojn se sht vetm nj interpretim origjinal i vjetr mbi nj mij vjet m par, dhe nuk sht i prshtatshm e relevant pr ditt e sotme. dhe un nuk i prkas ktij mendimi. Dhe grupi tjetr q beson se Kurani sht nj libr i gjall, i cili jeton dhe frymzon vazhdimisht. Un e mora ket ide ose, t them, koncept dhe e vura n brendin e ktyre gurve, t cilt riprtrijn veten n do koh. N kt tregim rolin kryesor nga t kqijt e ka nj djal q quhet Raxhal, i cili prqendrohet dhe prpiqet pr ndalimin e riprtritjes s fuqis s ktyre gurve. Ai nuk mund t prfitoj nga fuqia e gurve po, me ndalimin e riprtritjes s tyre, atij i jepet mundsia pr ti realizuar idet e

Ahlak 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

49

kqija, pr t cilat punon ai. Ai merr disa nga 99 gurt pr t punuar pr t, dhe ata t gjith vishen me uniforma n t njjtn ngjyr. Atyre u lejohet t shprehen individualisht kush jan dhe far jan ata. Ai Rahxal- i kontrollon ata plotsisht, mirpo, kur ata lirohen dhe me koh zbulojn se kjo vrtet sht ana e gabuar dhe se ata ishin t manipuluar, atyre u ndryshojn rrobat dhe secili ka nj veshje t ndryshme me ngjyra t ndezura. Dhe pika e fundit rreth 99 gurve t drits, sht se kta 99 heronj punojn n ekipe tre nga tre. Pse tre? Pr disa arsye. S pari, n Islam ne kemi nj thnie t profetit a.s.: Kurdo q nj njeri t vetmohet me ndonj grua, shejtani sht i treti i tyre. Besoj se kjo gj sht n t gjitha kulturat. Por kjo nuk sht pr propagandimin e fes ose pr konvertim, po sht nj mesazh i fort social q duhet t vlej dhe ti largoj t arat m t thella t intolerancs. Puna n ekipe nga tre: dy djem dhe nj vajz, dy vajza dhe nj djal, tre djem, tri vajza, nuk ka problem. Psikoanalisti zviceran, Carl Jung, flet edhe pr rndsin e numri 3 n t gjitha kulturat, kshtu q un kam nj mbulese pr kt. Disa nga qarqe t ndryshme m akuzuan se un jam i drguari i Paps pr t predikuar trinitetin dhe katolicizmin n Lindjen e Mesme, edhe m shum. Mir, ky sht koncepti im i tregimit dhe kushdo munde t besoj ose jo n versionin e tregimit tim. Pra, ktu kemi disa nga personazhe, si jan: Mujiba nga Malajzia, fuqia e saj kryesore sht se ajo sht n gjendje t prgjigjet pr do pyetje. Por, kur ajo e merr fuqin e saj pr t parn her, do t filloj t tregoj loj duke prfituar t holla. Personazh tjetr kemi Jabbar-in nga Arabia Saudite, i cili, kur merr fuqin, fillon t thyej gjra. Tani, Mumita sht shkatrruese. Superheronjt i mungojn bots s animacionit pr fmij Pra, jan prdorur t 99 atributet e Allahut. Kemi heronjt: Xhamii nga Hungaria, i cili sht ekspert i armve t ndryshme shkatrruese; Musavir-in nga Gana, Hadin nga Pakistani, Xhelilin nga Irani me forcn e zjarrit, Al Batin nga Jemeni, q ka fuqin e fshehjes, etj.. Ky ishte rrfimi rreth superheronjve t Dr. Najif Mutaavait, t cilt i mungojn bots s animacionit pr fmij, e pse jo edhe pr t rriturit. Ai krkoi investitor t ndryshm pr nj projekt profesional, i cili nuk do t jet si prodhim i bots se tret por do t jet i rangut t prodhimit t Supermen-it. Pra, nga dita e par, njerzit q u prfshin n projekt, jan : Fabian Nicieza, autor i filmit te famshm X-Men dhe Power Rangers. Pran tij Dan Panosian, nj nga krijuesit e karakterit pr Burrat modern X-. Top-shkrimtari, Stuart Moore, nj shkrimtar pr t Iron Man. Pran tij sht Xho McCrea, nj piktori pr Spajdermen-in. Dr. Najif Mutaava Dr. Mutaava n nj nga ligjratat e tij n Fakultetin e Mjeksis

t Universitetit t Kuvajtit, u befasua nga nj botkuptim i shtrembr q ishte ngulitur n kokat e vet myslimanve t rinj n Kuvajt. Ai paraqiti n kt ligjrat dy tekste t botuara n New York Times dhe nj nga revista New York. Ai nuk e tha emrin e autorve t tyre si dhe vendndodhjen e ktyre ngjarjeve. Tregimi i par ishte n lidhje me nj grup t quajtur Partia e Zotit, q donte t ndalonte manifestimin e dits s t dashuruarve Shn Valentinit, kur ata do djal e vajz q i kishin hasur s bashku, i kishin detyruar t martoheshin menjher. Dhe tregimi i dyt ishte pr nj grua q ishte takuar me nj burr n rrug. At e sulmuan gjasht burra me mjekra dhe e trhiqnin pr ta marr n pyetje, pr shkak se ajo kishte folur me nj njeri me t cilin ajo nuk ishte n lidhje farefisnore ose martesore. Pas leximit t dy tregimeve, u pyetn studentt n Kuvajt, se ku mendonin t kishin nodhur ato dy incidente. Pr rastin e par, ata than n Arabin Saudite. Nuk pati debat. Pr rastin e dyt, ata ishin t ndar, n t vrtet, ndrmjet Arabis Saudite dhe Afganistanit. Mirpo ajo q i befasoi t gjith ishte se n fakt rasti i par kishte ndodhur n Indi, dhe ajo ishte partia e nj zoti Hindu. Kurse rasti i dyt u zhvillua n veri t Nju-Jorkut, ku ishte nj komunitet ortodoks hebre. Por ajo q thyen zemrn, ishte se po t ishte nj prgjigje nga jomyslimant e rinj, nuk do t ishte e befasishme, po kjo ishte nj prgjigje nga vet myslimant e rinj kuvajtian. Kjo tregon se duhet punuar mjaft shum pr ti ofruar nj imazh sa m t mir t mundur pr Islamin jo vetm Bots jomysliman po edhe Bots myslimane. Ket pun t mundimshme dhe q krkon mjaft energji dhe mund, e vlersoi shum lart m 26 prill, 2010, Presidenti Barack Obama. Dhe ky ishte nj moment krenar pr 99 superheronjt, kur Presidenti Obama e bri t prmendet n lidhje me pronn intelektuale dhe krijuesin e saj, Dr naiv Al-Mutava, n fjalimin e tij n Samitin Presidencial pr ndrmarrsi Presidential Summit on Entrepreneurship, q u mbajt m 26 e 27 prill n Ronald Reagan International Trade Center n Washington, DC. President Obama prgzoi 99 heronjt pr prhapjen e imagjinatave tek t rinjt me mesazhe t tolerancs. Qindra siprmarrsit nga e gjith bota, duke prfshir --n, autori i 99 superheronjve, morn pjes n samit. Ai u prshndet nga Presidenti Obama pr krijimtarin e tij.
(1)TED sht jofitimprurse e prkushtuar pr Prhapjen e Ideve me vler. Ajo filloi nga (n vitin 1984) si nj konferenc duke bashkuar njerz nga tri bot: t Teknologjis, Kulturs, Disenjit. Q ather qllimi i saj sht br gjithnj e m i gjer. S bashku me dy konferenca vjetore - Konferenca e TED n Long Beach Palm Springs dhe do pranver, dhe konferencn e TED Global n Edinburg UK do ver TED prfshin vlersimin me mime t TED Talks video, Projekti i Hapur Prkthimi dhe TED Biseda frymzuese TED Miqt dhe programet TEDx, dhe mimi vjetor i TED it.

99 Heronjt e kan bazn n emrat e bukur t Allahut, t cilt bazohen n Kuran, si jan: Bujaria, Mshira, Largpamsi, Dituria e dhjetra t tjer, pr t cilt nuk ka dy njerz n bot q nuk do t pajtoheshin n lidhje me kta emra, dhe kjo nuk ka rndsi se far sht feja juaj. Madje, edhe n qoft se jeni nj ateist, sepse nuk mendoj se ka njeri q e mson fmijn duke i thn se duhet t gnjej tri her n dit. Ato jan vlera themelore t prgjithshme t mbar njerzimit.

50

PRITJE URIMI NGA MyFTIU I KoSoVS Sikur sht br tradit tashm, Myftiu i Kosovs, mr. naim trnava, me rastin e fests s FitrBajramit, nga ora 9-12, n selin e Kryesis s BIK-s organizoi pritje urimi. Pr ta uruar Myftiun Trnava pr festn e Bajramit, selin e BIK-s e vizituan prfaqsues t Pushtetit e t Qeveris, t Prfaqsive diplomatike n kosov, t KFOR- it , dhe t partive t ndryshme e t institucionesh shkencore, fetare e kulturore publike dhe individ nga qendrat Kosovs dhe nga Jasht. Nga institucionet: Presidentja e Kosovs - Atifete Jahjaga, kryetari i kuvendit t Kosovs- Dr. Jakup Krasniqi, Kryeministri i Kosovs Hashim Thai, i shoqruar nga ministri i shndetsis- Ferid Agani dhe ministri i drejtsis Hajredin Kui; Ipeshkvi i Ipeshkvis s Kosovs Dod Gjergji; Komandanti I KFOR-it - Gjeneral-majori erhard Buehler. Nga zyrat diplomatike: Nj delegacion nga Ambasada i Britanis s Madhe n Prishtin; dhe nj delegacion nga Ambasada e Shqipris. Nga partit politike: Nj delegacion i Lvizjes Vetvendosje i prir nga Visar Ymeri; nj delegacion i AAKs, i prir nga Ahmet Isufi; kryetari i LDD-s, akad. Nexhat Daci, me bashkpuntor; kryetari i Lvizjes Demokratike pr Integrim nga Medvegja, Rexhep Abazi; dhe shum personalitete t tjera t jets politike, kulturore e fetare t Kosovs.

Aktivitete 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

51

Program festiv pr festn e Fitr - Bajramit

r t dytn her, Me rastin e fests s Fitr Bajramit, organizuar nga Kryesia e BIK -s, ditn e par t Fitr Bajramit n orn 20, n salln 1 Tetori n Prishtin, u mbajt nj manifestim me program t pasur kulturor-artistik. Mysafir n kt manifestim ishin prfaqsues nga jeta fetare, akademike, politike dhe kulturore nga Kosova, Shqipria dhe Maqedonia. N fjaln prshndetse, Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, uroi t pranishmit dhe t gjith myslimant pr Festn e Fitrm Bajramit. Pr knaqsin e t pranishmve q ishin t shumt n sall, n skenn festive u paraqitn emra t dshmuar t skens artistike dhe kulturore t vendit. Mysafir t ktij manifestimi qen: Violet Kukaj (O Allah!); Shkurte Fejza (Lutja e t varfrit); Okteti (Hej, ju male!); Basri Lushtaku (Jam dshmitar); Abaz Jahja (profesionist i instrumenteve orientale); Nimon Mucaj (Letr Vllait); Andin Randobrava & Avdush Krosa (M mshiro), Artan Bakija (Urime ky bajram), Myfarete Laze (Ta ndezi nj shpres), Ismet Bugujevci (Fest e madhe Ramazani) si dhe artistja e njohur shkodrane Rrezarta Smaja. Nj nga pikat kulmore t ktij manifestimi qe gjithsesi monologu O i mbuluar, interpretuar nga artisti i popullit, Mirush Kabashi. Manifestimi u mbyll me ilahin Udhzuesi nga Okteti Plus.

52

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Aktivitete

PRUROHET XHAMIA E RINOVUAR E SINAN PASHS N PRIZREN M 31 gusht, n vigjilje t muajit t Ramazanit, n qytetin e Prizrenit, n nj manifestim solemn, u prurua xhamia e rinovuar Sinan Pasha. N ceremonin e organizuar me kt rast, prve nj numri t madh t besimtarve nga Prizreni e rrethina, morn pjes edhe Zvendskryeministri i Turqis, Bekir Bozdag, zv/kryeministrat e Kosovs, Behgjet Pacolli e Mimoza Kusari, Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava me bashkpuntort, zv/Ministri i Punve t Jashtme - Ibrahim Gashi, Ministri i Diaspors - Ibrahim Makolli, Ministri i Kulturs - Memli Krasniqi, Ambasadorja e Republiks s Turqis n Prishtin, znj. Songul Ozen, kryetari i Prizrenit Ramadan Muja, kryetari i KBI-s t Prizrenit, Lutfi Ballk, dhe shum mysafir t tjer. Pr rinovimin e xhamis, agjencia turke pr zhvillim TIKA ka investuar mbi 1 milion euro. Zv/kryeministri turk Bozdag ka thn se Kosova ka nj rndsi t veant pr Turqin, sepse, si dy popuj, kta kan pasur nj fat, kultur dhe histori t prbashkt. Ai ka premtuar se shteti i tij do t vazhdoj t ndihmoj fuqishm Kosovn n t gjitha aspektet. Ndrkaq zv/Kryeministri i Kosovs, Behgjet Pacolli, e ka quajtur moment t veant prurimin e xhamis, q dshmon miqsin me shtetin e Turqis. sht shum me rndsi q tregon lidhshmrin, vllazrin ton, tregon se ne jemi njerz q duam njri-tjetrin dhe dita kur prurohet kjo xhami, sht nj dit karakteristike dhe nata e muajit t shenjt t Ramazanit, - sht shprehur Pacolli. Myftiu i Kosvs, Mr. Naim trnava, pasi ka prshndetur t pranishmit dhe ka uruar besimtart pr muajin e Ramazanit, ka thn se ndihet krenar q prurimi i ksaj xhamie bhet n natn e Ramazanit. Myftiu m tutje tha se rinovimi i ksaj xhamie ka nj rndsi t veant, ngase kjo xhami ka luajtur nj rol t rndsishm n t kaluarn e populli ton. Xhamia sht ndrtuar nga bashkvendsi yn, i cili ka qen sadriazem n Perandorin Osmane. Ministri Memli Krasniqi

ka thn se xhamia e Sinan Pashs sht nj monument shum i rndsishm. ky monument sht m shum se nj monument fetar dhe m shum se vetm nj xhami. sht pa dyshim nj dshmi e jashtzakonshme e kulturs s lasht dhe tradits - ka theksuar ai. Pak histori pr xhamin Sinan Pasha: Xhamia e sinan Pashs sht ndr monumentet m t rndsishme t Prizrenit dhe si e till mund t quhet edhe perla e qytetit dhe lirisht mund t them se sht xhamia m me vler dhe m e bukur jo vetm n Prizren, po edhe n Kosov. sht ndrtuar n vitin 1615 nga Sinan Pasha, nj ushtarak i famshm osman me prejardhje shqiptare, nga fshati Vejle i Lums, i cili ka qen n pozita t larta n Perandorin Osmane. Xhamia ndodhet n qendr t Prizrenit, n Shatrvan, e vendosur 2.5 m nga niveli i tijj, prbhet nga nj kupol qendrore dhe tri kupola t tjera t vogla, dhe me nj minare n lartsi 43 metra. M 29 nntor 1915, gjat okupimit bullgar t Prizrenit, aty kishte shprthyer nj eksplodim i fuqishm, meq xhamia ishte shndrruar n depo municioni t artileris, si pasoj e s cils tri kupola m t vogla t hajatit t xhamis qen rrnuar, dhe kishin psuar plasaritje enterieri dhe muralet e brendshm t xhamis. Pas Lufts s Par Botrore dhe riokupimit serb t Kosovs, pushteti serb do t provonte ta rrnonte kt xhami n vitet 19201922, por Myftiu i athershm i Prizrenit, Hafiz Rustem ef. Shporta, do t organizonte demonstrata masive disaditshe t xhematit dhe qytetarve t Prizrenit n mbrojtje t saj, dhe do ti bhej atentat e do t vritej inxhinieri i sapoardhur nga Beogradi Vangelov, pr realizimin e planit t rrnimit t xhamis s Sinan Pashs. N saje t veprimit t Myftis s Prizrenit dhe xhematit e qytetarve t Prizrenit, kjo xhami madhshtore arriti t shptonte dhe sht ndr m t bukurat n rajon. Myftiu i Prizrenit, Hafiz Rrustem ef. Shporta, si organizator i ksaj ngjarjeje dhe q kishte prgatitur e porositur vrasjen e inxhinierit Vangelov nga Beogradi, do t dnohej me 20 vjet burg n Zenic dhe me konfiskimin e tr pasuris, prfshir edhe shtpin e tij. T njjtn gj u kishte premtuar adhuruesve dhe simpatizuesve t vet serb n vitet 90, lideri radikal serb Vojislav Sheshel (i cili tani gjykohet nga Tribunali i Hags dhe mbahet n burgun e Shveningenit), n nj tubim promovues t partis s tij t mbajtur n shtpin e kulturs t Prizrenit. At, prve t tjerash, ai pati then se, kur t vinte n pushtet, s pari do ta rrnonte xhamin e Sinan Pashs n Prizren. N shenj proteste ndaj ktij krcnimi t hapur t radikalit serb Sheshel, atdhetari, nacionalisti, hafizi i mirnjohur prizrenas Hafiz Jakub ef. Muqeziu, pati deklaruar: Kmba e tij nuk do t shkel m n salln e Shtpis s kulturs t Prizrenit. I gjith ky mllef dhe kjo neveri ndaj xhamis s Sinan Pashs sht ushqyer nga miti i rrejshm shekuj me radh. Xhamia e sinan Pashs, me positn e

Aktivitete 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

53

saj rrz e nn Kalan e Prizrenit dhe n qendr t Shatrvanit, sht nj perl e mrekullueshme, me kuben e saj qendrore, e tani edhe me tri kube m t vogla t rindrtuara tani rishtas dhe me minaren e holl dhe t bukur, tani prbn objektin m dominues n qytetin e Prizrenit. Xhamia si e till, prmban specifika t artit klasik osman me qendr n Stamboll, dhe sht nj nga veprat estetike t Ballkanit. Me pikturat dhe dekorimet e brendshme q prmban, xhamia sht nj prej shembujve m t bukur t artit dekorues n Ballkan. Prve dekorimeve klasike, n xhami dominojn edhe dekorime t stilit barok t shekullit XIX. MyfTIU TRNAVA PRITI ZV/ KRyEMINISTRIN TURK BULENT ARNIq Myftiu i Kosovs, mr. Naim Trnava, ka pritir m 11 gusht zv/kryeministrin e Turqis, Bulent Arniq, i cili qndroi n Kosov n shnimin e prvjetorit t 622 t vdekjes s Sulltan Muratit. N bised me zv/kryeministrin turk, Myftiu Trnava ka krkuar mbshtetjen e qeveris turke pr Kosovn, prse zvendskryeministri turk, Bulent Arniq tha se Turqia do jet prkrahse dhe mbshtetse e Kosovs n forumet ndrkombtare. Myftiu Trnava e njohur zvendskryeministrin turk edhe me historikun, pozitn dhe sfidat e BIK. N takim u bisedua edhe pr gjendjen e monumenteve t trashgimis materiale islame q jan ndrtuar n Kosov gjat kohs s Perandoris Osmane. Myftiu falnderoj pr punn q ka br agjencia pr zhvillim TIKA n restaurimin e objekteve monumente, ndrsa zvendskryeministri turk premtoi se n t ardhmen tika do t restauroi edhe monumente tjera q kan nevoj. MyfTIU TRNAVA TAKON ZV/ KRyEMINISTRIN TURK, BEKIR BOZDA Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, ka takuar m 30 korrik n Prishtin zv/ Kryeministrin e Turqis, Bekir Bozda, i cili qndroi n Kosov n krye t nj delegacioni t lart t Qeveris s Turqis.Myftiu Trnava e ka falnderuar zv/ Kryeministrin turk pr prkrahjen pa rezerv q ka dhn Qeveria dhe populli turk pr Kosovn. Myftiu Trnava, edhe ksaj radhe vuri n pah rolin q sht duke luajtur diplomacia turke n sensibilizimin e qeverive arabo - islame pr njohjen e pavarsis s Kosovs. Myftiu krkoi nga zv/ kryeministri turk shtimin e investimeve turke n Kosov, me se do t krijoheshin kushte dhe nj ambient pr zhvillim ekonomik dhe hapje t vendeve t reja t puns. Myftiu Trnava dhe zv/ Kryeministrit turk biseduan edhe pr gjendjen e monumenteve t trashgimis materiale islame t ndrtuara n Kosov gjat kohs s Perandoris Osmane. Mysafirt turq t nesrmen shkuan n Prizren ku u b prurimi i xhamis Sinan Pasha pas i rinovimit q ka financuar agjencia turke TIKA. N takim u bisedua edhe pr marrdhniet dhe bashkpunimin n mes dy

bashksive islame, asaj t Turqis dhe t Kosovs, t cilat u vlersuan si shum t mira. MyfTIU TRNAVA PRITI DAVUTOGLUN Myftiu i Kosovs, mr. Naim Trnava, priti ministrin e punve t jashtme t Turqis, Ahmet Davutoglu, t cilin e falnderoi pr kontributin e shtetit turk dhe t tij personal pr mbshtetjen e Kosovs n arnn ndrkombtare, sidomos pr pun q ka br ministri turk n lobimin pr njohjen e Kosovs nga shtet q ende se kan njohur. Ministri turk i punve t jashtme t Turqis, Ahmet Davutoglu, tha se Kosova ka prkrahjen e parezerv t shtetit turk n arenn ndrkombtare. Myftiu Trnava e njohur ministrin turk edhe m arritjet q ka shnuar Bashksia Islame, si dhe me sfidat dhe vshtirsit me t cilat prballet BIK.Nj rndsi t veant n bisede m ministrin e punve t jashtme t Turqis, Davutoglu, Myftiu Trnava, ia kushtoi kujdesit, restaurimit e trajtimit t duhur t objekteve t trashgimis kulturore q i prkasin periudhs s Perandoris Osmane. Myftiu, tha se n bashkpunim me agjencin Tika kemi br restaurimin e disa xhamive q kan vler monumenti, por nevojat jan t mdha edhe n disa xhami t tjera, si sht xhamia Jashar pasha n Prishtin, Sinan pasha n Kaanik etj. Ministri turk premtoi mbshtetje pr restaurimin dhe trajtimin adekuat t xhamive monumentale. PERSONALITETE T NJOHURA UROJN MyfTIUN TRNAVA ME RASTIN E fILLIMIT T RAMAZANIT Me rastin e fillimit t muajit t madhruar t Ramazanit, myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnavaa ka drguar, e njkohsisht, edhe ka pranuar telegrame t urimit pr dhe nga personalitete t rndsishme t rajonit dhe t bots islame. Kto dit, myftiu Trnava ka marr telegram nga Ministri i Punve t Jashtme t Arabis Saudite, Saud al- Fajsal, n t cilin thuhet:

54

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Aktivitete

I nderuar Myfti Naim Trnava, Kam pranuar me respekt urimin Tuaj me rastin e muajit t bekuar t Ramazanit, Un ju falnderoj przemrsisht pr ndjenjat Tuaja dhe lutjet Tuaja t sinqerta, lus Allahun fuqiplot t jet muaj i bekimit dhe mirqenies pr t gjith. Myftiun Trnava ka marr telegram urimi edhe nga Emiri i Kuvajtit, Sheikh Sabah Al-Ahmed As-Sabah, Ministri i shtjeve fetare n Arabin Saudite, Saleh Al-Sheikh, Ministri i Haxhit n Arabin Saudite, Fuad Al-Farisi, Ministri i shtjeve fetare N Jordani, Abdurrahim Al-Akur, Ambasadori i Arabis Saudite n Tiran, Drejtori i Fondacionit AL-Zayed nga Emiratet e Bashkuara, Salem AdhDhahiri, Drejtori gjeneral i Organizats Botrore WAMY Dr. Saleh Al-Wuhejbi, etj.

MyfTIU TRNAVA U PRIT NGA MBRETI I ARABIS SAUDITE M 25 korrik, n Xhide, myftiu Trnava u prit n audienc nga Mbreti i Arabis Saudite, Abduallah bin Adulaziz Al Saud, t cilin e falnderoj pr prkrahjen e Kosovs n forumet ndrkombtare. Myftiu Trnava edhe ksaj radhe i krkoj Mbretit q t loboj tek shtet e Konferencs Islamike e Ligs Arabe q ende se kan njohur Kosovn ta bjn kt sa m par. Ndrsa, nga 23 25 korrik, Myftiu morri pjes n konferencn e mbajtur n Mek, ku qen t pranishm 300 dijetar m eminent t Bots Islame. N kt konferenc, q u mbajt nn patronatin e Mbretit t Arabis Saudite, Abdullah bin Abdulaziz Al Saud, t pranishmit diskutuar pr problemet dhe sfidat me t cilat po ballafaqohet Bota Islame n prgjithsi, e n veanti Bota Arabe, e cila po prballet me trazira t mdha politike, ekonomike e sociale. N Mek Myftiu Trnava pati nj takim t veant me sekretarin e prgjithshm t Lidhjes Botrore Islame, dr. Abdulmuhsin Et-Turki, nga i cili myftiu krkoi q t prdor autoritetin e tij pr ti sensibilizuar pjesmarrsit e Konferencs nga vendet q se kan njohur Kosovn q t ndikojn tek qeverit e tyre q sa m par t njohin pavarsin e vendit ton si dhe t mbshtesin Kosovn n institucionet dhe forumet ndrkombtare. Po n Mek, n margjina t konferencs, Myftiu Trnava pati takime me shum prfaqsues t shteteve pjesmarrse, e posarisht me prfaqsuesit e vendeve q ende nuk e kan njohur pavarsin e Kosovs si nga: Egjipti, Pakistani, etj. (R. Shkodra)

MyfTIU I KOSOVS, NAIM TRNVA, VIZITOJ fAMILJEN E ENVER ZyMBERIT Myftiu i Kosovs, Naim Trnava, m 1 gusht ka vizituar familjen e policit t Njsis Speciale t Policis s Kosovs, Heroit t Kosovs, Enver Zymberi, i cili ndrroi jet nga plagt e marra nga sulmi i strukturave kriminale serbe n veri t vendit. Pasi i ka shprehur ngushllimet n emr t Kryesis s BIK-s, n emr t besimtarve dhe n emrin e tij personal, Myftiu ka thn: Enveri ra heroikisht n mbrojte t atdheut, n mbrojtje t integritetit e sovranitetit t vendit. Enveri, me prkushtimin e tij ndaj vendit, sht krenari pr familjen, rrethin dhe tr kombin, pr t shtuar: Ska dyshim se Allahu xh.sh. pr ata q bien n mbrojtje t atdheut ka then se jan heronj-shehid, dhe pr ta ka premtuar Xhenetin. MyfTIU TRNAVA TAKON MRGIMTART TAN N ZVIcR N kuadr t aktiviteteve q ka Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava gjat muajit t madhruar t Ramazanit, pas vizitave t shumat q u ka br kshillave vendor dhe xhemeteve an e knd Kosovs, me qllim q t jet sadopak i pranishm edhe n mesin e besimtarve tan n diaspor, m 20 e 21 gusht, qndroj n Zvicr i shoqruar edhe nga koordinatori pr diasporn Mr. Ekrem Simnica. M 20 gusht, Myftiu Trnava dhe koordinatori i diaspors, Ekrem Simnica morn pjes n manifestimin e organizuar nga Qendra Shqiptare Islame Grenchen n Solothurnit me rastin e marres s lejes pr ndrtimin e xhamis nga komuniteti shqiptar n kt qytet. N kt manifestim prpos, mrgimtarve tan n Grenchen dhe nga rrethet tjera t Zvicrs, qen t pranishm edhe t ardhur special nga Kosova, Maqedonia, Lugina e Preshevs si dhe prfaqsuesit e Ambasads s Maqedonis n Zvicr. Duke ju drejtuar t pranishmve, Myftiu Trnava,tha se ndihet i privilegjuar q gjendet n nj manifestim t organizuar nga diaspora jon. Jemi tubuar sonte, ktu nga viset tona, Kosova, Maqedonia e lLgina, n kt muaj t madh t mshirs e rahmetit, n kt muaj t agjrimit e sakrifics q s bashku t ndajm kto momente, kur ju t nderuar vllezr keni arritur q t merrni lejen pr fillimin e ndrtimi t xhamis. Kjo sht nj e arritur e madhe, dhe sht br vetm

Aktivitete 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

55

fal organizmit t mir t juve vllezr, prse ju prgzoj, ju dhe autoritete zvicerane q keni gjete mirkuptim e duhur n t mir t komunitetit. jam i bindur q xhamia q ju do e ndrtoni do jet nj qendr ku do tju tuboj dhe do t ju lidh edhe m shume me atdheun dhe fen tuaj. Jam i bindur q xhamia do jet kultivuese dhe ruajtse e identiteti ton kombtar e fetar. Ne si Bashksia Islame do ju mbshtesim dhe do jemi pran jush n t gjitha aktivitet tuaja, madje ne pr kt qllim ne edhe kemi krijuar Departamentit pr Diaspor. T pranishmit i drejtua edhe Fahredin Ebibi-dekan i Fakultetit Teologjik t Shkupit, i cili prshndeti n emr t BFI t Maqedonis. M pas pr t pranishmit u shfaq nj program me lexim Kurani, ilahi, kaside, poezi e mologogje, si dhe u b falja e namazit t teravive. (R. Shkodra) AKTIVITETE N MUAJIN RAMAZAN Departamenti i Gruas i Kryesis s BIK organizoi nj varg manifestimesh fetare dhe kulturore pr nder t muajit t shenjt Ramazan. Kshtu, m 10.08.2011, n Lipjan, ku fillimisht u shfaq programi nga kori i DG, mandej ligjerata nga teologe Vlora Krasniqi me temn;Etika gjat agjrimit. M pas m 11.08.2011 n teatrin Istref Begolli n Pej u shfaq nj program kulturor nga DG, pastaj ligjeratat me temn: 1 - Dobit e agjrimit n aspektin fetar nga teologe Mr. Vaxhide Podvorica 2 - Dobit e agjrimit n aspektin shkencor nga Dr. Teuta Mulla-Goga. Takimi i radhs ishte n Kaanik m 12.08.2011, ku ishte prgatitur nj program i pasur kulturor nga vendaset dhe pastaj nj ligjrat prmbajtsore fetare nga teologe Mr. Vaxhide Podvorica. Ndrsa m 13.08.2011 n bashkpunim me Shoqaten Kulturore Familja Kosovare, Deparatmenti i Gruas organizoi iftarin n Prishtin,ku pr: Vlern dhe urtsit e agjrimit foli teologe Mr. Florentina Trmkolli Pr pasurimin e ktyre programeve n aspektin kulturor dhe argtues u kujdes kori i i vajzave nga DG n Prishtin, ku me zrat e tyre t kndshm dhe me ilahit e przgjedhura me shije t veant e shtuan edhe m shum atmosfern mbreslnse te mysafiret e pranishm. Pas do programi sht shtruar iftari n t gjitha qytetet.

SHNOHET LIRIMI I MEKS Me rastin e prkujtimit t lirimit t Meks, Departamenti i t Rinjve i Kryesis s BIK organizoi tribun pr nder t ksaj ngjarje historike. Tribuna u mbajt n ambientin e xhamis M.Sherif Ahmeti n Prishtin. Fillimisht t pranishmve iu drejtua Mr. Fitim Gashi, udhheqs i ktij Departamenti me nj fjalim rasti. Ndrsa ligjrat kushtuar ksaj ngjarje para t pranishmve mbajti Mr. Ekrem Maedonci profesor n M.M. Alaudin t Prishtins. Ai foli pr lirimin e Meks, dhe rndsin e ksaj ngjarje. Prof Maedonci nj vmendje t posame n fjaln e tij ia kushtoj edhe prfitimeve dhe msimeve t nxjerra nga kjo ngjarje historike. N fund pas ligjrats u knduan ilahi t ndryshme nga kori nxnsve t ksaj xhamie. ( F.Spahiu) KRyESIA E BIK SHTROI IfTAR PR PRfAqSUESIT E KSHILLAVE VENDOR M 16 gusht me rastin e nats s 17 t Ramazanit, respektivisht n kujtim t fitores n Betejn e Bedrit, Kryesia e BIK, shtroi iftar pr udhheqsit e Kshillave t BI dhe npunsit e institucioneve t Bashksis Islame t Kosovs. N kt iftar qe i pranishm edhe myfti i Kosovs, Mr. Naim Trnava me bashkpuntort, q para dhe pas iftarit bashkbisedoj me udhheqsit e kshillave vendor pr rrjedhn e aktiviteteve t Ramazanit n tern. Myftiu iftarin tashm tradicional e shtroi n restorantin e Medreses s mesme Alaudin t Prishtins ku qen t pranishm mbi 200 pjesmarrs. Duke iu drejtuar t pranishmve n iftar Myftiu fillimisht tha: T nderuar vllezr efendiler! M lejon q n emr t Kryesis s BIK, tju falnderoj pr pjesmarrjen tuaj n kt iftar t prbashkt organizuar pr nder t Nats se madhe t Bedrit. T gjith ne e dim betejn e Bedrit, e cila njher e prgjithmon ndrroi faqen e historis n t mir t islamit, dhe fal ktij triumfi, islami triumfoi dhe po triumfon an e knd bots dhe kshtu do t mbetet deri n Kjamet. E lusim Allahu xh.sh. q pr hatr t ktij muaji t Kuranit, ktij muaji t ibadetit, ktij muaji t adhurimeve edhe m t shumta se n muajt e tjer, ktij muaji n t cilin sht edhe Nata e Kadrit, neve t na pranoj

56

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Aktivitete

synime Departamenti sht i gatshm dhe mirpret bashkpunimin me ju dhe me t gjitha institucionet tona. T pranishmit me nj fjal rasti i prshndeti edhe kryetari i Parlamentit t Studentve t UP-s , z.Mentor Hasani. ( F.Spahiu) U VU GURTHEMI I XHAMIS N LAGJEN MATI 1 M 1 gusht, ditn e par t Ramazanit, n lagjen Mati 1 t Prishtins, n nj ceremoni rasti, u vu gurthemeli pr xhamin e ksaj lagjeje. N kt manifestim, prve nj numri t konsiderueshm t besimtarve t lagjes, qe i pranishm edhe vet Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, i shoqruar nga Bahri Sejdiu kryetari i KBI-s t Prishtins, dhe t ftuar t tjer. N fillim, t pranishmve iu drejtua imami i lagjes, Fadil ef. Musliu, i cili tha se sht nj moment i veant pr besimtart e ksaj lagjeje q n ditn e par t Ramazanit, t nis ndrtimi i xhamis. Myftiu Trnava, pasi ka shprehur urimet pr muajin e Ramazanit dhe ka prshndetur t pranishmit, ka then: Zoti i shprbleft atq q s pari e filluan si ide ndrtimin e xhamis n kt vend, pastaj ata q u interesuan, e n veanti ata q e dhuruan kt vend, n mnyr q ktu t ndrtohet nj prej shtpive t Zotit. Kush jan ata q ndrtojn xhami? Allahu xh.sh., n Kuranin famlart thot: E drejta ekskluzive e ndrtimit t xhamive u takon atyre besimtarve t cilt E besojn Allahu xh.sh.. Ata t cilt e besojn Ditn e fundit, kta jan besimdrejt, kta jan ata t cilt nga imani i thell q kan n zemr, n shpirt pr Allahun Krijues, dashurin, respektin ndaj Muhamed Mustafas dhe Kuranit famlart, ata ndajn nga pasuria e tyre, japin pr t mbajtur gjall kt din, i cili do t jetoj e do t jet kshtu deri n Ditn e Kiametit.. M tutje, duke folur pr sevapet q ka ai q jep - jep pr xhami, Myftiu tha: Ai i cili e ka ndar kt vend , n kt rast haxhi Skenderi me vllan e vet, pr ta nj ajet tjetr i

agjrimin, ibadet, adhurimet tona t cilat i bjn vetm n shenj respekti ndaj Krijuesit suprem Allahut xh.sh., t Cilin e lusim pr nj mirqenie t prgjithshme n familjet tona, tek besimtart an e knd republiks son, pastaj besimtart tan n mrgatn ton ku ata jetoj e veprojn. M tutje Myftiu krkoj angazhim e prkushtim nga udhheqsit e Kshillave dhe imamt q t jen m afr besimtarve, prse tha: Sonte edhe njher ju rikujtoj t gjithve q nga mundsit q keni, nga potenciali q keni, nga gatishmria q keni t gjith t angazhoheni edhe m shum q t jepni kontributin edhe m t madh gjat ktij muaji t shenjt sepse sht muaj i shenjt, pra muaj i cili na vjen nj her n vit, e q sht dhurata m e madhe e t madhit Allahut xh.sh. q i dedikohet ymetit, pra myslimanve an e knd bots. Allahu xh.sh. na mbajt n vazhdimsi nn mshirn dhe rahmetin e tij, dhe na i pranoft ibadetet e adhurimet. Edhe sonte ju lus t gjithve edhe njher q t punoni edhe m tepr n tubimin e zeqatit dhe sadakatul- fitrit q jan fondamente kye pr mbarvajtjen t BIK dhe t besimtarve brenda Republiks son (R. Shkodra) IfTARI ME PRfAqSUESIT E ASOcIAcIONEVE RINORE Departamenti i t Rinjve i Kryesis s BIK, pr nder dhe respekt t muajit t bekuar t Ramazanit shtroi iftar, n ambientin e Hotel Victory, pr prfaqsuesit e Parlamentit studentor t universitetit t Prishtins, kryetar, antar t senatit, prfaqsuesit e kshillave t fakulteteve t UP-s, prfaqsues t kuvendit t t rinjve t Republiks s Kosovs, profesor t Medreses Alaudin, pjestar t njsis speciale pr intervenim t shpejt t Policis s Kosovs, prfaqsues t ndryshm t organizatave joqeveritare si: PS, IRKT.. etj. Fillimisht u knduan pjes nga Kurani i madhrishm nga lexuesi i mirnjohur Hakim ef. Ilazi.Mr. Fitim Gashi, udhheqs i Departamentit te t Rinjve(DR), tha se DR tashm i konsoliduar me 16 degt e tij npr qytetet e Kosovs objektiv parsor t vetin ka konsolidimin e nj shoqrie t mirfillt, me nj rini t shndosh n t ciln do t respektohen vlerat fetare e kombtare, andaj pr t realizuar kto

Aktivitete 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

57

Kuranit thot: Ata t cilt ndajn nga pasuari e tyre, (ata t cilt japin nga pasuari e tyre), n rrugn e Allahut xh.sh., sht sikurse nj kokrr q themi ne e grurit q hidhet n ar e nga ajo mbijn 7 kallinj dhe do kallinj jep nga 100 kokrra, n kt mnyr Allahu xh.sh. ka ka pr tua rikthyer e shprblyer pasurin atyre. Ndrsa, duke folur pr nevojn q ka Prishtina pr ndrtimin e nj xhamie t madhe n Prishtin, Myftiu, tha: Ne kshtu bashk, shum shpejt do t vm edhe gurthemelin e nj xhamie t madhe t Prishtins, pas s cils do t ndrtojm edhe Qendrn Islame, sepse ky popull ka nevoj pr xhami dhe qendr islame. Prishtina, kjo duhet ditur, ka nevoj edhe pr shum xhami n lagjet q skan xhami, por t gjitha krkesat do t zgjidhen n rrug institucionale. Ndrtimi i xhamis pr banort e ksaj lagjeje ka qen nevoj e kamotshme e besimtarve t ksaj ane, sepse ata, pr kryerjen e obligimeve fetare, detyroheshin t shkonin n xhami t lagjeve t tjera. T shtyr nga mungesa e xhamis, besimtart e ksaj lagjeje jan organizuar dhe tash e disa vjet kan marr me qira nj lokal, ku kan kryer namazin dhe ritet e tjera fetare. Megjithkt, besimtart, t prir nga imami Fadil ef. Musliu, u interesuan n vazhdimsi q t krkonin mundsin pr t siguruar lokacionin ku t ndrtonin xhamin, madje pr kt kishin br krkes n institucionet prkatse, por nuk patn zgjidhje, e zgjidhjen pr truallin e xhamis e bn dy vllezrit Krasniqi (haxhi Skenderi e Ismeti), pronar t kompanis Prparimi, t cilt nga parcela (toka e tyre) e tyre ndan 10 ar truall pr xhami. Xhamia do t jet nj objekt madhshtor, q do t shoqrohet me objekte t tjera t nevojshme. ( R.Shkodra) N GJAKOV U INAUGURUA XHAMIA E RINDRTUAR E LAGJES qyL M 20 korrik 2011, me nj ceremoni solemne, sht br inaugurimi i xhamis s rindrtuar t lagjes Qyl, ku, prve imamve t KBI-s t Gjakovs, xhematlinjve dhe qytetarve t komuns s Gjakovs etj.., mori pjes edhe Myftiu i Republiks s Kosovs, Mr.Naim ef. Trnava, me bashkpuntor, prfaqsues t shoqats

humanitare arabe Sheik Eid Bin Muhamed Al Thani, Kryetari i komuns s Gjakov, dr.Pal Lekaj me bashkpuntor, prfaqsues t KFOR-it Turk, pjestar t Policis, si dhe prfaqsues t partive politike e t OJQ-ve ..Nga hapsirat e ksaj xhamie do t edukohen dhe do t arsimohen brezat e rinj n vazhdimsi, dhe nga ky vend do t thirret pr paqe, toleranc, harmoni dhe bashkjetes n mes t t gjith shqiptarve - ka thn kryetari i KBI-s t Gjakovs, Fatmir ef. Iljazi. Kryetari i komuns s Gjakovs, Pal Lekaj, tha: Edhe kjo shtpi e Zotit, si edhe t gjitha ato q ngrihen me qllime t mira, pr t pasuruar shpirtin ton, pr tu edukuar n frym njerzore, pr tu vetdijesuar dhe edukuar n frym t Zotit, jan vende t cilat ne duhet ti ndrtojm dhe ti ruajm. Nga ana tjetr, kreu i BIK-s, Myftiu Naim Ternava, tha se ndrtimi i ksaj xhamie, shtpie t Zotit, u krijon mundsi vllezrve dhe motrave tona ta adhurojn Krijuesin Suprem dhe ti kryejn obligimet e tyre fetare. Prandaj dhe njher ju uroj kt shtpi t Zotit dhe ju falnderoj t gjithve pr prezencn tuaj, e n veanti kryetarin e komuns pr fjalt e mira e domethnse dhe kontributin e tij, i cili n vazhdimsi ka treguar gatishmri n prmbushjen e t gjitha nevojave pr t cilat ka pasur KBI e Gjakovs- theksoi Myftiu. M pastaj u b prerja e shiritit, shoqruar me tekbire nga xhematlinjt. Financimi i ndrtimit t xhamis sht br nga shoqata humanitare arabe Sheik Eid Bin Muhamed Al Thani nga Katari, donatorja Selma Muhamed el Huti, po ashtu nga Katari, si dhe nga KBI i Gjakov. (Esat Rexha)

LLOSHKOBARJA ME XHAMI M 31 korrik, me tekbire e me lexim t Kuranit, n fshatin Lloshkobare (Ferizaj) sht vn gurthemeli i xhamis s fshatit. N kt manifestim rasti, prve xhemtlinjve, kryetarit t KBI-s t Ferizajt, Fehmi ef. Mehmeti, hoxhallar etj., merrnin pjes edhe prfaqsues nga Kryesia e BIK-s Dr. Fahrush Rexhepi, Isa ef. Trshana dhe Mr.Rexhep ef. Suma. N fjaln e rastit. Dr. Fahrush Rexhepi, duke prcjell prshndetjet e Myftiut Mr. Naim ef Trnava, theksoi rolin q luan xhamia n jetn e besimtarit q nga themelimi i shtetit islam

58

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Aktivitete

n Medin, kur Muhamedi a.s. unifikoi besimtart, i vllazroi ata dhe i orientoi drejt lumturis dhe barazis: E drejt e prkujdesjes s xhamive t Allahut sht vetm e atij q i ka besuar Allahut dhe Dits s Fundit, e q e fal namazin, jep zeqatin e nuk i friksohet askujt prve Allahut. T tillt do t jen t udhzuarit (n rrugn e drejt). (Ettevbe,18), pr t shtuar se xhamia ishte institucioni i par shoqror n historin islame, q u ka shrbyer t gjith myslimanve dhe nga ky fakt bhet shum i kuptueshm roli i saj i shumfisht. Sot roli dhe funksioni i xhamis kryesisht ka t bj me faljen e namazit dhe marrjen e njohurive themelore nga gjeneratat e reja, ka vn n dukje Rexhepi, duke u lutur q t mund t falen dhe do t organizohet jeta fetare. Ndrkaq, kryetari i KBI-s t Ferizajt, Fehmi ef. Mehmeti, lavdroi angazhimin dhe kmbngulsin e fshatarve q t ken nj xhami, edhe pse pr kt xhami ka pasur bisedime t gjata derisa shtje erdhi n kt pik. Ndrtimi i xhamive sht prej veprave bamirse, pr t cilat njeriu shprblehet, e edhe ju pa dyshim se do t shprbleheni theksoi ai. Gjithashtu ai krkoi q n t ardhmen t mbushet xhamia me xhemat, sepse hijeshia e xhamis sht vet xhemati. Prfaqsuesi i fshatit, Haki Mehmeti, theksoi se me kt iniciativ nuk po prmbyllim vetm nj obligimin fetar ndaj Allahut, por por ojm n vend amanetin e gjyshrve dhe strgjyshrve tan, t cilt vdiqn me merak q t kishin nj xhami n kt fshat. Duan e ktij gurthemeli e bri kryeimami i KBI-s t Ferizajt, Sylejman ef. Roshaj. (R.Suma)

t parin, dhe i treti m i avancuar. N kt kurs intensiv, pr dy jav rresht nga tri or msimi n dit ( ora 30 minuta ), nxnsit morn njohuri nga lndt: Akaid, Fikh dhe Edukat Islame. N fund t kursit nxnsit iu shtruan testimit mbi njohurit e arritura, dhe dshmuan sukses shum t mir, mbi 70% t vijuesve testin e kishin plotsuar me sukses mbimesatar. N fund u organizua nj piknik-shti n Prevall.Falnderojm donatort duke E lutur Krijuesin e Gjithmshirshm q ti shprblej me Xhenetul Firdevs. N kt kurs ligjruan:Isa Trshani, imam i xhamis - Fikh, Mustaf Jakupi -Edukat Islame, Zenel Hajdini - Akid, Ismet Hoxha , imam n Budakov - Akid, Arton Bajrami, student n Medin - Edukat Islame dhe Vezir Ademaj - Fikh (Isa Trshani) HATME N SIBOfc

EDHE KT VER U ORGANIZUA KURSI INTENSIV N vazhdn e aktiviteteve t veta edukativofetare, xhamia qendrore e Shtimes, edhe kt ver organizoi kursin veror prej dats 2 deri m 18 korrik. Interesimi i nxnsve pr regjistrim n kt kurs ishte jashtzakonisht i madh, mirpo, pr shkak t mungess s hapsirs s mjaftueshme, u detyruam t kufizonim numrin e vijuesve, kshtu q n kt kurs msimet i vijuan 180 nxns. Ky kurs u organizua n tri nivele: niveli i par pr fillestar, niveli i dyt pr ata q e kan kryer

M 29.07.2011 n xhamin e fshatit Sibofc (Podujev),11 nxns q vijuan msim besimin n kt xhami tek imami Beqir ef Nuredini, bn hatme. Kt manifestim e begatoi edhe mysafirt nga Kryesia e BIK, Sabri ef. Bajgora, kryeimam i Kosovs, mr. Ekrem ef Simnica, prgjegjs i sektorit t diaspors.Dhe pasiq ishte edhe e xhuma hytben e mbajti kryeimami Sabri Bajgora. Kryeimami BIK, Sabri ef. Bajgora, duke prgzuar kt t rinj pr kt arritje tha se i prgzoj kta t rinj, t cilt me prkushtim t madh kan ndjekur msimet n xhami dhe sot po kurorizojn me brjen e duas s hatmes. Ndrsa imamin e nderuar Beqir Nuredini, n emr t kryesis s BIK, e prgzoj pr kt pun aq madhore, sepse t edukosh, e tia msosh dikujt nj fjal nga kurani padyshim se sht vepr e madhe dhe shprblehet nga Allahu xh.sh.. Muhamedi a.s. thot:M i miri prej jush sht ai q e mson kuranin dhe ua mson at t tjerve. Duan e hatms e bri Xhevat ef. Maastena. Nxnsit q bn hatme jan :Anita Grguri, Arta Feta, Arlind Musa, Astrit Gerguri, Flearta Osmani, Kushtrim Bllaca, Mersime Grguri, Qendrim Musa ,Valmire Zeneli, Xheneta Zymeri dhe Ylli Osmani. (Eset Qerimi) DUA HATMEJE N XHAMIN E BARDHoSHIT M 3 gusht 201, Xhamia e Bardhoshit ishte me xhematlinj, t cilt kishin ardhur pr ta falur

Aktivitete 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

59

namazin e dreks dhe njkohsisht pr t marr pjes ne programin q kishte organizuar imami i ksaj xhamie, si nj rezultat i msim-besimit. N kt manifestim ishin t pranishm: antari i Kryesis s BIK- Mr. Ekrem Simnica, Kryeimami i KBI-s t Prishtins - Burhan ef. Hashani, sekretari i KBI-s t Prishtins - Mr.Adnan Brbatofci, Prof. Mustaf Havolli dhe hoxhollar t tjer. Imami Sead Llumnica, pasi falnderoi Zotin xh.sh., prshndeti xhematin dhe mysafirt nga BI, pr t cilt shprehi mirnjohje t madhe. Programin e hapi nxnsi Ejmen Mehmeti, me leximin e sures Fatiha, pastaj nga nj fjal rasti imami u dha me respekt t veant Mr.Ekrem Simnics dhe Burhan ef. Hashanit, kurse ligjratn pr vlern e Agjrimit e mbajti Mustaf ef.Havolli. Nxnsat q bn hatme:H.Ismail Durmishi,muezini Ibrahim Zeka,Raif Grbeshi,Nderim Shala,Erdonit Retkoceri,Gani Retkoceri,Indrit Rrustemi,Enes Zeqiri,Gramos Pllana,Fuad Durmishi dhe Shqiptar Ibishi. Mr.Ekrem Simnica t gjith kandidatve q kishin mbaruar hatmen, u dha certifikata dhe nga nj Kuran, ndrsa duan e Hatmes e bri Mr.Adnan Brbatofci.E lusim Zotin xh.sh. q njerzit t vedijsohen dhe ta kuptojn rndsin e msim- besimit islam, dhe njhkohsisht lutjet tona shkojn edhe pr t gjith imamt q punojn n kt drejtim. (Sead Llumnica) BEKIM HASANI, DOKTORI I PAR N BRUNEI DARUSSALAM Bekim Hasani, i lindur m datn 16/08/1982 n fshatin Shtruhere (Shtitaric) t Vushtrris, shkolln fillore e kreu n vendlindje, ndrsa shkollimin e mesm n medresen Alauddin t Prishtins, ku n vitin 2001 diplomoi me sukses t shklqyeshm. Pas shkollimit t mesm, qe i vendosur ti vazhdonte studimet m tutje jasht vendit, dhe po at vit, me ndihmn e allahut xh.sh., u pranua n Universitetin e Bruneit, gjegjsisht n Fakultetin e Studimeve Islame, drejtimi i Sheriatit. Para se ti fillonte studimet islame, po n kt fakultet ndoqi nj kurs intensiv pr msimin e gjuhs arabe pr disa muaj rresht dhe pastaj filloi studimet n fakultet, t cilat i prfundoi n vitin 2006, kur diplomoi me sukses. I entuziazmuar pr ti vazhduar studimet edhe m tutje, madje pa br asnj pauz, vendosi ti vazhdonte studimet pasuniversitare, dhe, fal ndihms

s Allahut xh.sh., i kreu studimet q zgjatn 1 vit e gjysmn, pr t magjistruar me temn: Legjislacioni Penal n Sheriatin Islam, studim krahasues me Legjislacionin Penal t Kosovs dhe Kanunin e Lek Dukagjinit.Sukses pas suksesi, i vendosur me nj vizion t qart q studimet e tij ti onte deri n fund, n vitin 2008 u pranua pr doktoratur ne Universitetin Islam Sharif Ali po ashtu t Bruneit. Studimet e doktoraturs zgjaten plot tre vjet, ndrsa tema e punimit t tij titullohej: T Drejtat e Njeriut n Islam dhe n Deklaratn Universale pr t Drejtat e Njeriut, studim krahasues me t Drejtat e Njeriut n Islam. Pasi mbaroi m e sukses punimin e seminarit t doktoraturs dhe kontrollimin e tij nga kontrollues vendor dhe t jashtm, n mnyr procedurale dhe zyrtare iu shtrua debatit pr mbrojtjen e tems s doktoraturs. Kshtu, m datn 18.07.201,1 n lokalet e Universitetit Islam Sultan Sharif Ali n Brunei Darussalam, Bekim Hasani mbrojti temn e doktoraturs prpara komisionit, i cili prbhej nga 9 antar:Dr. Haji Mohammed Hussain bin pehin Haji Ahmad (Dekan i f. t Usuluddinit,Kryetari i Juris;Antart e Juris: Assoc. Prof Dr. Abdul Mohaimin bin Noordin Ayus (Dekan i f. t Sheriatit dhe Juridikut),Haji Ahmad Abdussalam (Drejtor i qendrs pr studime pos-diplomike), Haji Tarip bin Mat Yassin Haji MD Samari bin Haji Md Noh . Assoc Prof.Dr. Farid Mostafa Ibrahim (Mentor) Prof Datuk Dr. Abdul Monir Yaocub (Kontrollues i jashtm) Dr. Sadeq Shaif Noman (Kontrollues i brendshm) Dr. Abdurrahman Haqqi n vend t Kontrolluesit t jashtm Prof. Dr. Amany Lubis). Pas mbrojtjes q zgjati pr m shum se dy or e gjysm, m n fund u mor vendimi q kandidatit Bekim Hasani ti jepej titulli i Doktorit n Politik Islame, respektivisht n t Drejtat e Njeriut n Islam. (Islam Hasani) fILMI MESAZHI, SHT DUBLUAR N GJUHN SHqIPE kryesia e Bashksis islame t kosovs me qllim q besimtarve shqiptar tu ofroj vlera artistike nga fusha e artit kinematografik, ka dubluar n gjuhn shqipe filmin e njohur kushtuar Misionit t Muhamedit a.s., Mesazhi i cili ka qen i prkthyer n gjuhn shqipe me titra.Filmi Mesazhi, edhe pse pr besimtart tan sht i njohur, ngase sht shfaqur n TV tona an e knd trojeve shqiptare q pas rnies s komunizmit, si n TVSH, RTK e televizion t tjera.Pr dublimin e filmit n gjuhn shqipe jan angazhuar 36 aktor m t njohur nga Kosova dhe Shqipria. Ndrsa pr realizimin sa m t mir dhe m cilsor kan qen t angazhuar 50 njohs t bots televizive. Dublimi i filmit sht br nn kujdesin e nj komisioni t veant t Kryesis s BIK, ndrsa realizmin e kan br Kompania filmike Audio - Vizuale, Olive Entertainment dhe Kompania filmike Audio Vizuale AA - Tiran. Filmi i dubluar n shqip sht shfaqur n TV tona.

60

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Info

EKSPOZIT E VEPRAVE ARTISTIKE ISLAMIKE N BIBLIOTEKN KOMBTARE T fRANcS Zbukurime me ar n territoret islame prmbledh n vete veprat arabe, persiane dhe turke, t zbukuruara me ar, sht nj ekspozit q vijon t jet e hapur n Bibliotekn Kombtare t Francs. N kt ekspozit e cila sht hapur dit m par dhe do t jet e hapur deri n muajin tetor, ekspozohen rreth 90 vepra artistike-islamike n gjuht arabe, perse dhe turke, t zbukuruara me ar. Prgjegjsit e Biblioteks Kombtare t Francs, duke vrejtur pritjen n nivel t madh nga ana e qytetarve francez t ekspozits s ktill mbajtur vitin e kaluar, q ishte hapur nga Instituti pr Botn Arabe n Paris, kan vendosur q edhe nj her ti ftojn qytetart e interesuar pr veprat artistike islame t pashembullta, dhe pr kt arsye kan hapur kt ekspozit. Sipas ktij raporti, n kt ekspozit sht ekspozuar edhe nj manuskript i veprs madhshtore Shahname t ferdosit. LANcOHET KANALI SATELITOR I SISTEMIT BANKAR ISLAMIK kanali i par satelitor pr sistemin bankar islamik, n tri gjuh me emrin Inajetu, ka filluar transmetimin n prag t muajit t madhrishm t Ramazanit. Zyrtart e Arabis

saudite dhe t jordanis koht e fundit n Rijad t Arabis Saudite kan nnshkruar nj marrveshje pr t lancuar kt kanal satelitor dhe kan deklaruar: ky kanal satelitor do t veproj si kanali i par satelitor m profesional n bot pr sfern e sistemit islamik t bankave n tri gjuh, n gjuhn arabe, angleze dhe malaje. Kompania Financiare Islamike Inajetu nga Arabia Saudite dhe Kompania pr Zhvillim Tregtar dhe Shrbimeve t Marketingut Es-Selem nga Jordania, bashkpunojn me njra-tjetrn pr t lancuar kt kanal satelitor. Aaud Ed-Dervish, kryetar i bordit drejtues t Grupit t Kompanive t Qendrs Arsimore dhe hulumtuese pr aktivitete Financiare Islamike Inajetu t Arabis Saudite, n lidhje me kt, ka thn: Prgjegjsit e ktij kanali satelitor do t mundohen t transmetojn programet e tyre n nj nivel t ngjashm me kanalet e tjera satelitore t zhvilluara dhe t njohura n bot. Saud EdDervish n vazhdim ka shtuar: Programet e ktij kanali do t ken qasje pr kontinentet e Azis, Europs dhe Afriks, n mnyr q t gjith t interesuarit pr sistemin bankar islamik t prfitojn nga aktivitetet m t reja botrore n kt fush.. OKSfORDI MBAN KONfERENc PR qyTETRIMIN ISLAM Konferenca zhvillohet n 9 shtylla kryesore: konceptet, burimet, jeta politike dhe juridike, sistemi financiar dhe ekonomik, prhapja e shkencs dhe teknologjis, pjesmarrja e myslimanve n shkencat shoqrore, pjesa e rolit t myslimanve n shkenca, dimensionet shoqrore dhe marrdhniet e qytetrimit islam dhe perndimor. n diskursin e Koncepteve do t trajtohen temat si koncepti i qytetrimit,

koncepti i qytetrimit islam dhe koncepti i kulturs. N diskursin e burimeve, trajtohen temat Kurani dhe Syneti, struktura e besimit islame, burimet, esenca e Sheriatit dhe etiks n Islam dhe gjuha arabe. N diskursin e jets politike dhe juridike trajtohen temat sistemet qeverisse dhe shtetrore, formimi i gjykatave n sistemet juridike n shekullin e par islam, esenca dhe filozofia e lufts dhe e paqes. N diskursin sistemi financiar dhe ekonomik trajtohen tema si vakfet, esenca dhe shtyllat e sistemit bankar islamik, sistemi bankar islamik n botn moderne, tregtia islame dhe t arriturat islame pr ekonomin globale.Shqyrtimi dhe analiza e pjesmarrjes t myslimanve n shkencat shoqrore, si jan letrsia, filozofia, studimet krahasimtare t feve, drejtsia, gjeografia, historia dhe arti, si dhe pjesa e rolit t myslimanve n shkencat, si jan matematika, astronomia, mjeksia, kimia, fizika dhe biologjia - jan prej temave t tjera t ksaj konference. n diskursin dimensionet shoqrore gjithashtu trajtohen klasat shoqrore n Islam, minoritetet n shtetet islamike, shtje n lidhje me gjinin, pozita e familjes n Islam si nj institucion, shtjet e t rinjve dhe prkujdesja ndaj t moshuarve e ndaj personave me t meta fizike. Dhe n diskursin marrdhniet e qytetrimeve islame dhe perndimore - traditat historike t qytetrimeve dhe parametrat e dialogut n mes qytetrimeve.

Info 254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011

61

KARAKTERISTIKAT E DISKURSIT ISLAMIK BASHKKoHoR unioni Botror i ulemave Mysliman zhvillon kongresin kombtar n temn Analiz e karakteristikave t diskursit islamik bashkkohor n fund t ktij muaji n kryeqytetin e Egjiptit, Kajro.Fathi Abu AlVered, drejtor i Zyrs rajonale t unionit Botror t ulemave Mysliman n Kajro, n lidhje me kt ka thn: Ky kongres sht aktiviteti i par i unionit Botror t ulemave mysliman pas hapjes s Zyrs rajonale t ktij unioni n Kajro. Ai ka shtuar: N kt kongres do t marrin pjes Shejhu i Ezherit, Ahmed Et-Tajjib, si dhe prfaqsues t t gjitha subjekteve dhe parive islamike t Egjiptit, pr t sqaruar n vazhdim: Qllimi i zhvillimit t ktij kongresi sht ofrimi i nj alternative paralele dhe t prbashkt rreth natyrs dhe fryms t diskursit islamik bashkkohor, prandaj ky kongres sht iniciativa e par konkrete pr afrimin e lvizjeve dhe subjekteve islamike t Egjiptit pas revolucionit t 25 janarit n kt vend. Ai shpreson q n fund t ktij kongresi, prfaqsuesit e t gjitha grupacioneve dhe subjekteve do t hartojn nj dokument, i cili t prmbaj bazat dhe parimet themelore pr arritjen e nj pajtimi n mes parive politike dhe lvizjeve t tjera t Egjiptit rreth diskursit islamik. GJERMANIA, NIKOqIRE E KONfERENcS NDRKOMBTARE SHKENcA DHE ARSIMI N ISLAM... Shkenca dhe Arsimi n Islam: bazat historike, ndikimi i tanishm sht titulli i konferencs ndrkombtare, e cila do ti zhvilloj punimet prej 1 deri m 5 tetor t ktij viti n qytetin Guetingen t Gjermanis. Kjo konferenc ndrkombtare zhvillohet me

kontributin e profesor Sebastian Ganter-it, drejtor i Institutit t hulumtimeve islamike dhe Arabe t .Universitetit Gutingen t Gjermanis, dhe profesor Ali Shaban, dekan i Fakultetit pr Prkthime dhe Gjuh t Huaja t universitetit t Ezherit. N kt konferenc do t marrin pjes m shum se njqind ekspert dhe shkenctar nga evropa, amerika veriore dhe nga Lindja e Mesme si dhe do t jen t pranishm edhe nj numr i madh i studentve dhe t diplomuarave universitar nga vende t ndryshme t bots, s bashku me nj numr t konsiderueshm personalitetesh t dalluara. N kt konferenc pesditore, do t diskutohen dhe trajtohen temat, si Ndikimi i Kuranit fisik mbi arsimin islam, Sunetet e t drguarve t Zotit n sfern e arsimit dhe edukimit, T menduarit e vjetr iranian e arab dhe arsimi islamik, Ndikimi i artit islamik n arsimin dhe edukimin, Roli i femrave n arsim dhe edukim, Marrdhniet n mes myslimanve dhe jomyslimanve n fushn e arsimit gjat periudhave historike dhe Karakteristikat e arsimit n mes pakicave myslimane. Gjithashtu Parim morale n msimin fondament t Islamit, Karakteristikat rajonale t arsimit n Islam, Ndikimi i arsimit islam mbi shoqrit bashkkohore, Fondet financiare t sistemit t arsimit dhe edukimit islam, Racionalizmi i myslimanve nga pikpamja e politiks dhe identiteti i myslimanve do t jen prej temave t tjera, t cilat do t diskutohen dhe analizohen gjat ksaj konference MIMI ZHAN POL II PR PAqE I DHUROHET NJ MySLIMANEJE NGA SENEGALI Ceremonia e dhnies s mimit pr paqe Zhan Pol II pr kt zonj myslimane 56-vjeare sht zhvilluar n pranin e zyrtarve t Kishs s Dakarit,

n pranin e profesorve t universiteteve t ndryshme t Senegalit dhe prfaqsuesve t organizatave islamike dhe krishtere. Prfaqsuesi i Vatikanit n Senegal, n kt ceremoni, gjat nj fjalimit, duke falnderuar kontributin e ksaj zonje myslimane pr ngritjen e kulturs t paqes dhe dialogut, ka thn: Penda Embu ka dhn nj mund shum t madh pr ngritjen e nivelit kulturor dhe fetar t shoqris; ajo sht nj zonj myslimane, e cila jep kontribut t madh pr ruajtjen e vlerave fetare dhe tradicionale t Senegalit dhe n kt drejtim nuk mjaftohet vetm me dhnien e teorive. Ky zyrtar i krishter, n vazhdim

ka sqaruar: Kjo historiane e shtrenjt ka shpenzuar t gjith jetn e saj pr t ndrtuar nj shoqri t moderuar, t lir e ideale dhe pikrisht ekzistimi i personaliteteve t ktilla ka br q besimtart e feve t ndryshme n Senegal t jetojn prskaj njri-tjetrit n paqe dhe liri e respektim. N pjesn tjetr t ksaj ceremonie, nj numr i zyrtarve mysliman dhe profesorve universitar kan folur n lidhje me rolin e ksaj historianeje myslimane n krijimin e kushteve dhe rrethanave t prshtatshme pr arritjen e progresit t duhur n shoqrin e Senegalit. Iniciativa pr dhnien e mimit Zhan Pol II pr paqe sht marr nga Kisha e Dakarit me pjesmarrjen e prfaqsuesit t Vatikanit n Senegal si dhe t nj numri organizatash t krishtera t Afriks, ndrsa mimi u dha pr her t par dhe iu dha nj zonje myslimane.

62

254 DITURIA ISLAME SHTATOR 2011 Argtuese

63

Trsmeton Ased ibn Eves el-Ensari nga i ati i tij se Muhamedi a.s. ka thn: Ne ditn e Bajramit , engjijt dalin para dyerve dhe thrrasin: O musliman! Shpejtoni te Zoti Fisnik, i cili ju siguron me begati dhe ju shprblen me t mira. Ishit t urdhruar t faleni (luteni) natn, u falet; ishit t urdhruar te agjeronit ditn, agjeruat dhe iu nnshtruat Zotit tuaj, pra merrni shprblimet tuaja! Gjat faljes nj thirres thrret: Zoti juaj iu fali dhe kthehuni drejt ne vendbanimet tuaja sepse kjo sht dita e shperblimit.
(Tabreaniu trasmeton ne vepren e tij El-Kebir trasmetimin e Xhabir El-Xhufit. Kt e trasmetojne edhe Bejhekiu me ibn Hibanin.)

dituria islame

64

HAXHI 2011
Njoftojm besimtart se Kryesia e Bashksis Islame t Republiks s Kosovs edhe kt vit si tradicionalisht organizon shkuarjen n Haxh. T interesuarit pr haxh mund t paraqiten npr kshillat vendor.

ARANZHMANI PR KT VIT SHT 2950 EURO, VETM ME AEROPLAN.

N aranzhman prfshihen ushqimi, kurbani, ihrami, shrbimet mjeksore, transportin vajtje ardhje dhe npr vende t shenjta.
Informatat t tjera lidhur haxhin 2011 mund t merren do dit n shrbimin prkats t Kryesis s Bashksis Islame t Republiks s Kosovs n telefonat

038/ 224-001 / 038/ 224-022 / 038/ 224-024

Ose n zyrat rajonale t kshillave vendor t Bashksis Islame t Republiks s Kosovs